Professional Documents
Culture Documents
ABONELK KOULLARI
YAYIN KURULUNDAN...................................................................................................... 1
YAZILAR.......................................................................................................................... 3
6502 Sayl Yeni Tketicinin Korunmas Hakkndaki
Kanunun Bankaclk Uygulamalar Bakmndan Getirdii Yenilikler
Av. brahim Murat HAZNEDAR......................................................................................... 5
Montreal Konvansiyonu
Av. Hsniye EKOLU ANDRN..............................................................................34
Milletleraras Tebligat
Anl TANYILDIZ...............................................................................................................72
Azil Ve stifa Hallerinde Avukatlk
cretinin Belirlenmesi
Av. A.Cokun ONGUN......................................................................................................76
Ceza Yarglamasnda spatta Diyalektik Yaklam
Mahir Topalolu ........................................................................................................82
zel Hayatn Gizlilii Ve Vergilendirme
Av. Dilek TAREN.........................................................................................................96
Hizmet Akitlerinde Cezai art
Av. Fehmi GNDZ...................................................................................................... 134
Yargtay Kararlar Inda Alt veren - Asl veren
Uygulamalarnda Sorumluluk
Av. Alpaslan AKMAN..................................................................................................... 154
dari Usul Asndan Ombudsmanlk Ve Avrupa Birlii Uygulamas
Av. Tayfun ERCAN - Av. Can YAMAN............................................................................. 173
naat Szlemeleri Uygulamasnda Drstlk Kuralnn nemi (II)
Av. lker Hasan DUMAN................................................................................................ 198
Arsa Pay Karl naat Szlemesinde Arsa Sahibinin
naattaki Ayp Sebebiyle Sahip Olduu Haklar
Alper TANRIVERD....................................................................................................... 266
Muvazaal cra Takipleri
(Bor krarlar) ile Borlunun Sresi inde Zamanam tiraznda
Bulunmamasnn Tasarrufun ptali Davasna Konu Edilmesi
Av. Talih UYAR.............................................................................................................. 282
Merkezi Takas Kurulularna Getirilen Yeni Esaslar
Yavuz AKBULAK........................................................................................................... 296
Tutuklamada Kama phesi
Av. Casim YILMAZ........................................................................................................ 319
Tutukluluk Tutukevleri - Cezaevleri
Av. Selen KARAALI .................................................................................................... 325
Avrupa nsan Haklar Szlemesi Ve Ceza Muhakemesi Hukuku Perspektifinden
Adil Yarglanma Hakkna Genel Bir Bak
Uur GNER . .............................................................................................................. 330
Kiilere Kar lenen Sular Balamnda Hekimin Cezai Sorumluluu
Av. Orkun ATABAY....................................................................................................... 342
Kasten ldrme Suunda Hukuka Aykrlk Unsuru Ve
Hukuka Uygunluk Halleri
Mehmet Can ERDNDAR.............................................................................................. 371
Hkmlnn Oy Kullanma Hakk
Av. Il ARAL................................................................................................................. 380
ocuun Cinsel stismarn
nleme Politikalar
Av. Glah GVEN........................................................................................................ 390
6526 Sayl Kanun le Yaplan Deiikliklerle Ceza Muhakemesi
Kanununda Telekomnikasyon Yoluyla letiimin Denetlenmes
Av. Dilan IIK................................................................................................................ 410
Bankaclk, Adi Ve Ticari te Akdi, Temerrt Faiz, 3095 Sayl Faiz Kanununun
Uygulanmas, Yasal/Ticari Faiz Cetvelleri Ve Baz Yargtay tihatlarna Eletirel
Bak
Enver KARMI.............................................................................................................. 433
Yargtay Hukuk Genel Kurulu Kararlar................................................................... 509
Yargtay 1. Hukuk Dairesi............................................................................................. 549
Yargtay 2. Hukuk Dairesi............................................................................................. 552
Yargtay 3. Hukuk Dairesi............................................................................................. 556
Yargtay 4. Hukuk Dairesi............................................................................................. 559
Yargtay 5. Hukuk Dairesi............................................................................................. 566
Yargtay 6. Hukuk Dairesi............................................................................................. 568
Yargtay 7. Hukuk Dairesi............................................................................................. 578
Yargtay 8. Hukuk Dairesi............................................................................................. 595
Yargtay 9. Hukuk Dairesi............................................................................................. 597
Yargtay 10. Hukuk Dairesi........................................................................................... 629
Yargtay 11. Hukuk Dairesi........................................................................................... 639
Yargtay 12. Hukuk Dairesi........................................................................................... 649
Yargtay 13. Hukuk Dairesi........................................................................................... 653
Yargtay 15. Hukuk Dairesi........................................................................................... 661
Yargtay 16. Hukuk Dairesi........................................................................................... 664
Yargtay 17. Hukuk Dairesi........................................................................................... 666
Yargtay 18. Hukuk Dairesi........................................................................................... 673
Yargtay 21. Hukuk Dairesi........................................................................................... 680
Yargtay 22. Hukuk Dairesi........................................................................................... 696
Yargtay 23. Hukuk Dairesi........................................................................................... 716
Yargtay Ceza Daireleri Kararlar................................................................................ 719
Anayasa Mahkemesi Karar........................................................................................ 733
YARARLI BLGLER
Tablo ve izelgeler........................................................................................................ 745
YTRDKLERMZ, NAKLLER ve AYRILMALAR
Yitirdiklerimiz............................................................................................................... 777
Nakiller......................................................................................................................... 782
Ayrlmalar..................................................................................................................... 784
KAVRAM DZN
Kavramlara Gre Arama Dizini..................................................................................... 785
YAYIN KURULUNDAN
HUKUK ve EDEBYAT
ileminden kaynaklandnn dosya kapsam ile sabit olmasna gre, Yargtay Cum-
huriyet Basavclnn HUMK. nun 427/6 nc maddesine dayal kanun yararna boz-
ma isteinin reddine karar vermek gerekmitir.
6502 Sayl Yeni Tketici... Av. M. HAZNEDAR 7
Hakl
Makul
Belgeli
4 Kara, lhan, Bireysel Bankaclk lemleri Alannda Tketici Haklar Kanuna Aykr Uy-
gulamalar ve zm Yollar, stanbul Barosu Tketici Haklar ve Rekabet Hukuku zel
Says, C.88, 2014, s.87
5 BDDKnn sadece alnabilecek masraf ve cretlerin trlerini belirlemesinin, miktara kar-
mamasnn, bu konuyu rekabet ortamna brakmasnn uygun olaca dnlmektedir.
10 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
V. CAYMA HAKKI
24.maddesinde;
denilmektedir.
Her eyden nce belirtmek gerekir ki, 6502 Sayl Kanunun 24. mad-
desinde dzenlenen cayma hakk, tketicinin tketici kredi szlemesin-
den caymas ile ilgilidir. ayet tketici, tketici kredisi szlemesinden
deil de bu kredi ile satn ald mal veya hizmete ilikin sat szleme-
sinden caym ise bu durumun tketici kredisine ilikin yansmas bal
kredi ile ilgili 30. maddede dzenlenmitir.
8 5464 sayl Banka Kartlar ve Kredi Kartlar Kanununun 26. maddesinde Trkiye
Cumhuriyet Merkez Bankas, azami akdi ve gecikme faiz oranlarn tespit etmeye
yetkilidir ve bealirledii bu oranlar 3 ayda bir aklar denilmektedir. Merkez Ban-
kas bu Kanuna istinaden kartt Kredi Kart lemlerinde Uygulanacak Azami Faiz
Oranlar Hakknda Tebli ile belirlemektedir. te yandan, tketici niteliindeki kredi
kart ilemleri bakmndan uygulanacak faiz oran da yine bu Teblie ile belirlenecek
azami faiz oranlarn geemeyecektir.(6502 sayl Kanun m.22/2)
9 5411 sayl Bankaclk Kanununun 144.maddesi gereince Bakanlar Kurulu, bankalarn
kredi ilemlerinde uygulayacaklar azami faiz oranlarn belirleme yetkisine sahip olup
bu yetkisini Merkez Bankasna devretmesi yine ayn madde gereince mmkn bulun-
maktadr. Nitekim, Bakanlar Kurulu da bu yetkisini 16.10.2006 tarih ve 2006/11188
sayl kararyla Merkez Bankasna devretmitir. Merkez Bankas alm olduu bu yetkiye
istinaden kard 2006/1sayl Mevduat ve Kredi Faiz Oranlar ve Katlma Hesaplar
Kar ve Zarara Katlma Oranlar le Kredi lemlerinde Faiz Dnda Salanacak Dier
Menfaatler Hakknda Tebli ile Bankalar kredi ilemlerinde uygulayacaklar faiz oran-
larn belirleme bakmndan serbest brakmtr. (Tebli m.4) Ancak, 25.05.2013 tarih
ve 28657 sayl resmi gazetede yaynlanan deiik ile Tebliin anlan 4.maddesine kredili
mevduat hesaplar ynnden bir istisna getirilmi ve Kredili mevduat hesaplarnda
uygulanacak azami akdi ve gecikme faiz oranlar, 2/4/2006 tarih ve 26127 say-
l Resmi Gazetede yaymlanan Kredi Kart lemlerinde Uygulanacak Azami Faiz
Oranlar Hakknda Tebli (Say:2006/1)in 3 nc maddesinde belirlenen akdi ve
gecikme faiz oranlarn geemez denilmitir.
10 Reisolu, Seza, Trk Borlar Kanununun Yrrl ve Uygulama ekli Hakknda Ka-
nunun Bankaclk lemleri Asndan Deerlendirilmesi, Bankaclar Dergisi, Say 82,
stanbul, 2012, s.110
11 Aydodu, Murat, 6098 Sayl Trk Borlar Kanununda Faiz le lgili Dzenlemeler,
Dokuz Eyll niversitesi Hukuk Fakltesi Dergisi, C.12, S.1, 2010, s.122 ; Can, Bilal,
6502 sayl Tketicinin Korunmas Hakkndaki Kanunun Konut Finansmanna Ynelik
Hkmleri, Terazi Hukuk Dergisi, C.9, S.89, 2014, s.107
12 Yargtay 13.Hukuk Dairesi, 19.12.2013, 2013/18014 E. 2013/30720 K. Uygulanacak
yllk temerrt faizi oran, szlemede kararlatrlmsa, bu oran (szleme ile ka-
6502 Sayl Yeni Tketici... Av. M. HAZNEDAR 15
Faiz ile ilgili olarak son olarak sylenebilecek husus, tketici kredisi
szlemelerinde ve konut finansman szlemelerinde gecikme faizinin
akti faizin yzde otuzunu geemeyeceine ngren snrlamaya (4077 sa-
yl Kanun m.10-10/B) 6502 Sayl Kanunda yer verilmemi olmasdr.
TBK yer alan faiz kstlamalarnn tketici kredileri ve konut finansman
kredileri iin de geerli olaca kabul edilecek olunur ise gecikme faizinin
belirlenmesinde TBK m.120 hkmnn dikkate alnmas gerekecektir.
rarlatrlacak yllk temerrt faizi oran), birinci fkra uyarnca belirlenen yllk faiz
orannn yzde yz fazlasn aamaz. (TBK .m. 120/f.2 atfyla 3095 Sayl Yasa m.
2- di ilerde %9 + yzde yz fazlas yani %9 = 18 i; ticari ilerde avans faizinin
yzde yz fazlasn yani avans faizinin iki katn, ( 1.1.2011 tarihinden 31.12.2012
tarihine kadar avans faizi %15 olduundan iki kat olan %30u aamayacaktr) Hal
byle olunca; mahkemece, hkmedilecek alacak miktarnn yukarda aklanan e-
kilde temerrt tarihinden itibaren yllk % 18 temerrt faizi ile davaldan tahsiline
karar verilmesi gerekirken yazl ekilde aylk %9 faizi ile tahsiline karar verilmesi
usul ve yasaya aykr olup bozma nedenidir.
13 6502 Sayl Kanunun 26/2 maddesinde, belirsiz sreli kredi szlemelerinde faiz oran-
nn tketiciye nceden bildirilerek deitirilebilecei belirtmektedir. Faiz oran dnda
dier szleme koullarnn tketiciye nceden bildirim yaplarak deitirilip deitiril-
meyecei tereddt uyandrmaktadr. Kanaatimizce, faiz dndaki dier szleme koul-
larnda da 26/2 maddesinde belirtilen hususlar kyasen yerine getirilerek deiiklik ya-
plabilmelidir. Zira, szleme koullarnda sonradan deiiklik yaplmasn kural olarak
yasaklayan 4/2 maddesinde, Szlemede ngrlen koullar, szleme sresi iinde
tketici aleyhine deitirilemez denildiinden bu yasak belirli sreli szlemeler iin
geerli olmaldr.
16 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
sayl eski Trk Ticaret Kanununun 8. maddesinin ikinci fkras ile konu
hakknda bankalara tannm olan istisna kaldrlmtr.
6502 Sayl Kanunun 4/7 maddesinde tketici ilemleri iin bileik faiz
yasa ngrldnden, bu tr bir uygulama hukuka aykr olacaktr.
Belirli bir sre para alacandan yoksun kalmann karl olan ve ta-
raflarn szlemenin banda belirledikleri bu nedenle de artk anaparaya
dnm olan faiz alacaklarna anapara faizi (kapital faiz) ad verilir.
Tketici kredilerinde tketicilerden alnmakta olan szleme faizi de bu
nitelikte bir faiz alacadr.
temerrde den borlunun icra takibi veya dava tarihinden itibaren te-
merrt faizi alaca ile sorumlu olduu aka belirtilmitir.
Ancak, 6502 Sayl Kanunun 4/7 maddesinde bileik faiz yasa temer-
rt halini de ierecek ekilde dzenlendiinden, temerrt halinde bu tr
alacaklara temerrt faizi iletilmemesi gerektii de ileri srlmektedir.15
VIII. TEMERRT
Buna gre, gerek tketici kredilerinde (6502 Sayl Kanun m.28) ge-
rekse konut finansman kredilerinde (6502 Sayl Kanun m.34) tketici-
nin borcun tamam bakmndan (henz vadesi gelmemi olan taksitler de
dahil olmak zere) temerrde drlebilmesi iin;
gerekmektedir.
4077 Sayl Kanunda bir kredinin bal kredi olarak kabul edilebil-
mesi iin, belirli marka bir mal veya hizmetin satn alnmas ya da
belirli bir satc veya salayc ile sat szlemesi yaplmasart ile
kullandrlmas gerekmekteydi. (4077 sayl Kanun m.10/5 ve m.10/B)
6502 Sayl Kanunda ise bir kredinin bal kredi olarak kabul edilebilme-
si iin kredisinin mnhasran belirli bir maln veya hizmetin tedarikine
ilikin bir szlemenin finansman iin verilmesi ve bu iki szleme-
nin objektif adan ekonomik birlik oluturmas yeterli kabul edilmitir.
(6502 Sayl Kanun m.30 ve m.35) Grld zere, belirli bir satc veya
salayc ile sat szlemesi yaplmas art ile kredi kullandrlmas hali
6502 Sayl Kanunda bal kredi durumu olarak dzenlenmemi, sadece
kredi verenin belirli bir mal veya hizmete ynelik ynlendirmeleri ba-
l kredi saylmtr. Bu deiiklik, kredi veren tarafndan, birok marka
rn bir arada satan iyerlerine yaplacak ynlendirmeler bakmndan
nem tayacaktr.
Hangi kredilerin bal kredi olarak kabul edilecei hakknda son ola-
rak, 6502 Sayl Kanunda kredili mevduat hesaplarnn ve belirli durum-
larn varl halinde kredi kartlarnn tketici kredisi olarak kabul edil-
mesi bu tr krediler iin de bal kredi kavramn beraberinde getirmitir.
ncelikle belirtmek gerekir ki, gerek 4077 Sayl Kanun gerekse 6502
sayl Kanun bakmndan aypl bir mal veya hizmet sz konusu olduun-
da kredi veren sadece szlemeden dnlmesi veya bedel indirimi talep
edilmesi durumunda sorumlu tutulabilmektedir. Onarm veya misli ile
deiiklik talepleri ise iin doas gerei sadece satc/salaycya kar y-
neltilebilir.22
4077 Sayl Kanunda, aypl bir mal veya hizmet sz konusu olup da
tketici, tketici kredisi szlemesinden dner veya bedel indirimi talep
ederse kredi verenin bundan mteselsilen sorumlu olaca belirtilmi
(m.4, m.10), ancak kredi veren tarafndan tketiciden kredinin geri den-
mesi talep edildiinde tketicinin buna ne ekilde kar koyabileceine
deinilmemitir.23
6502 Sayl Kanunda, 4077 Sayl Kanun ile paralel olarak sadece sa-
bit faizli konut finansman kredileri iin erken deme tazminat karar-
latrlmtr. Bu nedenle, deiken faizli konut finansman kredileri ile
tketici kredilerinde erken deme tazminat sz konusu deildir.
Cayma hakk,
Tketici, szleme ilikisinin devam ettii sre iinde herhangi bir cret
demeksizin szlemenin kt zerinde yazl bir rneini talep edebilir.
Ayrca, itiraz olunan karar esas ynnden kanuna uygun olup da, he-
sap hatas, maddi hata veya kanunun olaya uygulanmasnda hata edilmi
ise tketici mahkemelerine karar dzelterek onama yetkisi verilmitir.
Bylelikle, esas ilikin olmayan bir sebeple Hakem Heyeti kararnn ip-
tal edilmesinden kaynaklanacak tketici maduriyetinin nne geilmesi
amalanmtr. Zira, mahkemenin dzelterek onama imkan olmadnda
karar iptal etmesi ve tketicinin de tm sreci yeniden balatmas gerek-
mekteydi.
29 Heyetin iki yesi BDDK, yesi Trkiye Bankalar Birlii ve Trkiye Katlm Bankalar
Birlii tarafndan seilmektedir.
30 Yargtay 13. Hukuk Dairesi, 11.04.2012, 2012/7979 E. 2012/9930 K., Kural olarak
herkes diledii szlemeye yapmakta serbest olduu gibi istemedii bir szlemeyi
30 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
b) Belirli sreli bir kredi szlemesine ilikin taksit demeleri iin bir
hesap alm ve bu hesap sadece taksit demeleri iin kullanlm ise
tketiciden bu hesaba ilikin herhangi bir isim altnda cret veya mas-
raf talep edilemeyecei kararlatrlmtr Ayrca, bu hesabn tketicinin
aksine yazl talebi olmamas hlinde kredinin geri denmesi ile birlikte
kapatlmas gerekmektedir. Ayrca, tketicinin ak talimat olmakszn,
belirli sreli kredi szlemesi ile ilikili bir kredili mevduat szlemesi
yaplamas mmkn deildir. (m.31)
6502 Sayl Kanun ile tketici ilemlerine ilikin kefalette bir tr zo-
runluluu getirilmi ve bylelikle kefaletin tr konusunda yaanan te-
reddtlerin nne geilmitir.32
XIV. YRRLK
Atamer, Yeim, Tketici Kredisi Hukukunda Reform Projeleri ve Avrupa Birlii Hu-
kuku le Uyumu, Banka ve Tketici Hukuku Sorunlar Sempozyumu, stanbul, 2010
Aydodu, Murat, 6098 Sayl Trk Borlar Kanununda Faiz le lgili Dzenlemeler
Dokuz Eyll niversitesi Hukuk Fakltesi Dergisi, C.12, S.1, 2010
Can, Bilal, 6502 Sayl Tketicinin Korunmas Hakkndaki Kanunun Konut Finansma-
nna Ynelik Hkmleri, Terazi Hukuk Dergisi, C.9, S.89, 2014
Ceylan, Ebru, 6502 Sayl Tketicinin Korunmas Hakknda Kanundaki Tketici Kre-
dileri le lgili Yeni Dzenlemeler, stanbul Barosu Tketici Haklar ve Rekabet Hukuk
zel Says, C.88, 2014
Deryal, Yahya, Tketici Kredilerinde Haksz art rnekleri ve 6502 Sayl Kanunla
Getirilen Yeni Dzenlemenin Deerlendirilmesi, Terazi Hukuk Dergisi, C.9, S.89, 2014
Reisolu, Seza, Trk Borlar Kanununun Yrrl ve Uygulama ekli Hakknda Ka-
nunun Bankaclk lemleri Asndan Deerlendirilmesi, Bankaclar Dergisi, Say 82,
stanbul, 2012, s.110
Tutumlu, Mehmet Akif, 6502 sayl TKHKya Gre, Tketici Hakem Heyetlerinin Yetki
ve Grev Snrlar, Terazi Hukuk Dergisi, C.9, S.89,2014
Yac, Krad, Anapara Faizi ve st Snr Faizine st Snr Getiren TBK m.88 ve 120
Hkmlerinin Ticari Faizler (TTK m.8 ve TTK m.9) Bakmndan Uygulanabilirlii, s-
tanbul niversitesi Hukuk Fakltesi Mecmuas, Say 2, 2013
Montreal Konvansiyonu
b) 17./1. Madde hkm, hava taycs ile bir szlemesi olan yolcunun
hava tamas esnasnda urad zarar dzenler. Bu durumda uaa
her naslsa bir bilet olmakszn binen yolcunun (blind passenger)
durumu Montreal Konvansiyonuna deil, ilgili milli hukuka gre -
zmlenecektir.
c) Montreal Konvansiyonunun 17/1 maddesinin bedensel zararlar ba-
kmndan Varova Konvansiyonun benzer hkmne nazaran getir-
dii en nemli fark, manevi zararlar ile izleyen zararlar da madde
kapsamna almaya elverili olan herhangi bir bedensel zarar death
or wounding of a passenger or any other bodily injury suffered by a
passenger ifadesi yerine kesin bir dille lm ve bedensel yaralan-
ma death or bodily injury eklindeki fiziksel yaralanma ve lm
dndaki dier zararlar madde kapsam dnda tutan lafzdr. Bu
durumda ilgili lke hukuk anlayna gre, psikolojik rahatszlkla-
rn bedensel yaralanmalar iinde addedilmesi durumu hari olmak
zere, duygusal zararlar bu madde ve dolaysyla Montreal Konvansi-
yonu kapsamnda olmayacaktr. Farkl lke mahkemelerinin mane-
vi zararlar konusundaki kararlar paralellik tamaktan uzaktr. Bir
ok mahkeme ancak psikolojik rahatszln olaan st bir hastalk
deerinin olmas halinde psikolojik rahatszlklar 17. Madde kapsa-
mnda kabul etmektedir. Amerikan Mahkemelerinin hangi durum-
larda psikolojik zararlarn konvansiyonun 17. Maddesi kapsamnda
kald hususundaki itihatlarnda bir birlik bulunmamaktadr. 70li
yllardaki kararlarnda mahkemeler genel itibar ile dorudan fiziksel
yaralanmalarn sonucu olmas halinde psikolojik zararlarn 17. Mad-
de kapsamnda kaldn kabul etmekteydi. Uak karma olaylar es-
nasnda gvenlik ve lm korkusu sebebiyle uranld iddia edilen
psikolojik zararlar ile uan teknik sebeplerle zorunlu inileri nede-
niyle olutuu iddia edilen manevi zararlar Amerikan mahkemeleri
reddetmitir. (US District Court (SDFla, 1986), 629 F. Supp 307= 19
Avi 18, 136=AL 1986, 173 Nr. 26 Eastern Airlines, Engine Failure
at Miami; Florida District Court of Appeal, (1988) Avi 18, 278= AL
1989, 270 Nr. 5 King v. Eastern Airlines) (Bkz. Gimulla Schmid, WA
Art. 17, Ziff 4 Sayfa 4) Alman mahkemelerinde kabuslar, post travma-
tik ruhsal rahatszlklar bu madde kapsamnda kalan bedensel zarar-
lar iinde deerlendirilmemektedir.
17. Maddenin lafzi yorumu, sorumluluun domasnn koullar
1) Bedensel zarar (yolcu bakmndan sonu),
2) bu zarar sebep olan hava aracnn iinde ya da herhangi bir ykleme
veya boaltma faaliyeti srasnda meydana gelen bir kaza (olay ve nedensellik)
Montreal Konvansiyonu Av. H. EKCOLU 41
rnca bir talep haklar olacaktr. Buna karn, grev yerlerine gitmek ya
da grev dn ikametgahlarna gitmek zere kabinde bulunan ve aktif
grevde olmayan kabin personeli ve ua sevk ve idareye yetkili personel
yolcu saylacaktr. (Dead- head-Fly). Hava taycnn alan olmas s-
fatyla uakta uygun koullarda temin edilmi biletle seyahat eden pass
yolcular ile hava taycs arasnda bir tama szlemesinin varl kabul
edildiinden pass biletle uan yolcular da Montreal Konvansiyonu 17 an-
lamnda talep sahibidir.
a) Taleplerin muhatab
Hava taycsdr. Birden ok hava taycs olmas halinde, 36/2nin
ilk cmlesine gre, ilk taycnn zel bir anlama kapsamnda yolculu-
un tamamna ait sorumluluu stlendii durumlarn dndaki hallerde,
her tayc bizzat kendi icra ettii blmden sorumlu olacaktr. 39 ve
40.madde hkmlerine gre anlamal ve gerek tayc.
a) Tazminatn snrlar ve miktar
Yolcu lm ve yaralanmas halinde sorumluluun st limiti belirlen-
memitir. 21. Maddenin 1.fkras; Her yolcu iin 100.000 SDRyi ama-
yan (bu miktar 2009 ylnda 24. Madde gerei 113.000 SDRa ykselmi-
tir) 17. Maddenin 1. Paragraf kapsamnda doan hasarlar iin tayc,
sorumluluunu kabul etmeme ya da snrlama imkanna sahip olmaya-
caktr. hkmn amirdir. Buna gre taycnn bu miktara kadar olan
zararlarn tazmini bakmndan sorumluluu kusurdan bamsz olup,
kusurlu olup olmamas aranmayacaktr. Bunun zerindeki hasarlar iin,
taycnn varsaylan kusuruna dayal/ispat edilen kusuruna sorumlulu-
unun bir st snr bulunmamaktadr.
Tazminat taleplerinin hukuki dayana Montreal Konvansiyonunda
dzenlenmemektedir. Ancak 29. Maddede; Yolcu bagaj ya da kargo ta-
mas ile ilgili olarak, ister ibu konvansiyona, ister szlemeye, ister
haksz fiile ya da baka bir hukuki sebebe dayansn bir tazminat talebi,
byle bir davay ama hakkna sahip olan kiilerin kim olduu ve kendi
haklarnn neler olduu hususuna zarar getirmeksizin, ancak ve ancak
ibu konvansiyonda tayin edilen koullara ve sorumluluk snrlarna tabi
olacak ekilde alabilir. Byle bir davada bir cezay ortadan kaldran ya
da arlatran ya da dier trl ikame etmeyen her tr tazminat geer-
sizdir. (Bu tr herhangi bir davada cezay gerektirici, rnek tekil eden
ya da tazminat hkmnde olmayan hasarlar telafi edilir olmayacaktr.)
eklindedir. Bu dzenleme ile tazminatn dayana ne olursa olsun, hava
taycsnn konvansiyonda dzenlenen sorumluluklar bakmndan so-
46 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
ekinceler balkl 57. Maddesi; taraf bir devletin herhangi bir za-
manda Depozitere hitaben bir bildirimle, bu szlemenin aada
verilenlerle uygulanmayacan deklere edebilecek olmasnn hari-
cinde bu szlemeye herhangi bir ekince konmayacaktr.
eklindeki hkmlerle, konvansiyonun ngrd sorumluluk limit-
lerini azaltan szleme koullarnn geerli olmayacann dzenlendii
grlmektedir. Bu sebeple konvansiyonun tabi olduu lkelere sefer ya-
pan havayollarnn Yolcu ve Bagaj Tama Genel artlarnn buna gre
revizesi ile yolcuya aan deer bildirimi yapma imkan getirilmesine ili-
kin uygulamalarn yrrle konmasnn temini gerekecektir. Bu durum
zellikle Avrupa Birlii lkelerine yaplan ve Birlik mevzuat kapsamnda
kalan seferler asndan nem tamaktadr.
VII- Kargoda sorumluluk
Varova Konvansiyonu ile getirilen 18. Maddedeki sorumluluk hali-
nin taycnn 20. Maddedeki kurtulu beyyinesi gsterdiinde ortadan
kalkmas, taycnn bunu ispat edememesi durumunda 22. Maddede
gsterilen snrlara kadar sorumlu olmas ve 25. Maddede dzenlenen
taycnn zarar verme kastyla, zararn domas ihtimalini bilerek per-
vaszca hareket ettiinin zarar gren tarafndan ispat halinde 22. Madde-
deki snrlamann ortadan kalkmas eklindeki kademeli sorumluluk
dzenlemesi Montreal Konvansiyonu tarafndan kaldrlmtr.
Konvansiyonun 18. Maddesi taycnn mala verdii zarar bakmn-
dan, kusurdan bamsz objektif mutlak tama hukuku asndan yeni
bir sorumluluk tr getirmektedir. svire Hukukunda bu sorumluluk
tr tehlike sorumluluu addedilmektedir. Buna gre maln zarar gr-
mesi, ziya olmas, hasarlanmas, kayb halinde tayc st snra kadar
mutlak sorumludur. Ancak tayc kargoda meydana gelen hasar, kayp,
tahrip olma hallerinin 18. Maddenin a), b), c), d) bentlerinde belirtilen
sebeplerden biriyle gerekletiini ispatlarsa bu olay orannda sorumlu-
luktan ksmen ya da tamamen kurtulacaktr.
Bunun yannda tayc ve adamlarna 20. Madde ile de bir kurtulu
imkan getirilmitir. Genel hukuk prensiplerinden hareketle sutan zarar
grenin mterafik kusuru durumunda, Tayc hasarn tazminat talep
eden kiinin veya haklarn devralann kusuru, yanl eylemi sebebiyle
olutuunu ispat ederse, ispat ettii bu kusur orannda sorumluluktan
kurtulacaktr. 20. Madde hkm konvansiyonda ngrlen tm sorum-
luluk koullarna tatbik edilecektir.
Hava tamasnda varsaylan kusur anlayndan, kesin sorumluluk
anlayna kay esasen Montreal Konvansiyonu ile de gelmi olmayp, 4
52 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
mnda zel fayda beyannda bulunmu ve ilave bir deme yapm veya
tayc 25. Maddeye gre tayc tama anlamasna snrsz sorumlu-
lua tabi olduuna ilikin hkmler koymu olsun. 22. Maddenin ngr-
d tazminat miktar her halkarda denecek bir miktar olmayp, talep
sahibi gerek zarar miktarn ispat etmek durumundadr.
Montreal Konvansiyonu tazminat miktarnn nasl belirlenecei, konu-
sunda bir aklk getirmemekte sadece, 22/6 maddede hakimin 22. Mad-
dede ngrlen snrlamalara ramen, yarglama giderleri konusunda
ilave bir miktara hkmetmesine engel bulunmadn dzenlemektedir.
Taycnn davacya mahkeme ve yarglama giderleri dnda mahkemece
hkmedilen masraf demeyi, olaydan 6 ay sonraki sre iinde ya da her
halkarda davadan nce demeyi yazl olarak teklif etmesi halinde, ta-
ycnn yarglama giderlerini demeye mahkum edilemeyecei dzenle-
mesi Varova Konvansiyonunda olduu zere korunmutur. Bu durumda
milli hukuka bavurulacaktr.
Zarar miktarnn hesabnda, TTKnn 880 Maddesi konvansiyondaki
sorumluluk snrlamalarna halel getirmemek kayd ile dikkate alnacak-
tr. Buna gre, tazminata esas alnacak deer; eyann tanmak zere
teslim alnd yer ve zamandaki maln deerine gre hesaplanr. Eyann
hasara uramas halinde, onun tanmak zere teslim alnd yer ve za-
mandaki hasarsz deeri ile hasarl deeri arasndaki fark tazmin edilir.
Eyann deeri piyasa fiyatna gre, bu yoksa ayn tr ve nitelikteki mal-
larn cari deerine gre tayin edilir. Eya tamak zere teslimden hemen
nce satlmsa, satcnn faturasnda tama giderleri mahsup edilerek
gsterilen sat bedelinin piyasa fiyat olduu varsaylr.
6- Taleplerin dayanaklar/haklarn telhuku
Bozulmaya msait mallarn tanmas esnasnda zararn msebbibi
gecikme de olabilir. Bu durumda konvansiyonun 18. Maddesi yannda
19. Madde de gndeme gelecektir.
Acaba talep sahibi, taycnn ya da adamlarnn stlerine deni yap-
madklar gerekesiyle bir bagajn/kargonun ge teslimi sebebiyle,18 ve
19. Maddede ile karlanmad iddiasndaki zararlarn, szleme ihlali
hkmlerine dayanarak talep edebilir mi? Bu soruya konvansiyonun 29.
Maddesi cevap vermektedir. Buna gre szleme kapsamnda ya da kont-
rat ile ya da haksz fiil davas olarak ya da baka trl olsun, yolcu bagaj
ya da kargo tamas ile ilgili olarak bir ekilde meydana gelmi hasarlara
kar alm bir dava; byle bir davay ama hakkna sahip olan kiilerin
kim olduklar ve kendi haklarnn neler olduklar hususuna zarar getir-
Montreal Konvansiyonu Av. H. EKCOLU 59
IX. Kaynaka
mit Albayrak, Trk Sivil Havaclk Mevzuat, Cilt 1, stanbul 1999
mit Albayrak, ok Tarafl Sivil Havaclk Anlamalar, stanbul 1999
Hseyin lgen, Hava Tama Szlemesi Ankara 1987
Giemulla/Schmid, Warschauer Abkommen, nternationales Lufttransportrechts,
Frankfurter Kommnentar zum Luftverkehrsrecht 3,
Ayegl Canbolat, Hava tama szlemesinde taycnn sorumluluu
Giemulla/Schmid, Montreaaler bereinkommen Internationales Luftransportrecht,
August 2004
Montreal Konvansiyonu Av. H. EKCOLU 71
Anl TANYILDIZ1
A. GR
Tebligat; yarglama faaliyetinin balamas, devam ve sona ermesi a-
sndan byk nem tayan bir ilem olup, bilinsizce ve usulne uygun
olarak yaplmayan tebligatlar sebebiyle birok yarglama faaliyeti aksa-
makta; usulsz yaplan tebligat nedeniyle kiilerin hak arama zgrl-
nn yannda adil yarglanma hakk ihlal edilebilmektedir. Dava ile ilgili
usuli ilemlerin teblii, savunma hakkna riayetin temel unsurunu tekil
eder. Tebligat ilemi usulne uygun olarak yerine getirilmedike, dava
grlemez.2
Kendisine tebligat yaplacak kii ister yabanc ister bir Trk vatanda-
olsun, Trkiyede bulunmas halinde, kendisine Tebligat Kanunu ve
Tebligat Kanununun Uygulamasna Dair Ynetmelik hkmlerine gre
posta yolu ile tebligat yaplacaktr. Ancak yabanclk unsuru ieren bir
davada, kendisine tebligat yaplacak kiinin Trkiye Cumhuriyeti snr-
lar ierisinde bulunmamas halinde kendisine yaplacak tebligat, farkl
yollarla yaplmaldr ki bu da milletleraras tebligatn konusunu olutur-
maktadr.
Tebligat yarglama gcnn bir simgesi olduundan3, Trk Mahkeme-
leri de yarg gcn ancak Trkiye Cumhuriyeti snrlar ierisinde kulla-
nabileceinden, yurt dnda bulunan kiiye yaplacak tebligat dorudan
posta yoluyla yaplamayacaktr. Yurt dna tebligat yaplabilmesi iin iki
yol ngrlmtr. Bu yollardan birincisi, diplomatik tebligat; ikincisi
ise, milletleraras antlamalara gre yaplan tebligattr.
B. DPLOMATK TEBLGAT
Diplomatik tebligat yoluna, tebligat yaplacak lkede bulunan kii ile
Trkiye Cumhuriyeti arasnda milletleraras tebligat dzenleyen bir mil-
letleraras antlama bulunmamas halinde bavurulacaktr. Tebligat tale-
binin iletilecei devlet ile Trkiye arasnda herhangi bir antlama yoksa
tebligat, mtekabiliyet ve mcamele ilkeleri erevesinde Tebligat Kanu-
1 stanbul Barosu stajyer avukatlarndan
2 Ergin Nomer, Devletler Hususi Hukuku, Beta Yaynevi 20. Bas, stanbul, 2013, s. 564
3 Nuray Eki, Yabanc Mahkeme Kararlarnn Tannmas ve Tenfizi, Beta Yaynevi 1.
Bas, stanbul, 2013, s. 98
Milletleraras Tebligat A. TANYILDIZ 73
4 Eki, s. 99
74 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
8 Eki, s. 103
AZL VE STFA HALLERNDE AVUKATLIK
CRETNN BELRLENMES
Mahir TOPALOLU1
I. GR
Bilimin gelimedii dnemlerde ortaya kan idealist-metafizik dn-
ya grnn etkisi ile Trk Ceza Yarglamas doktrininde genel olarak,
gemite meydana gelen yarglamaya konu olaya ilikin gereklerin biline-
meyecei, yani ispat edilemeyecei, ispat edilen gerein asl gerek deil
kiiden kiiye deien gerek olduu kabul edilir2. Hatta bu grlerin
doruluklar konusunda hi kuku duyulmad ve tam bir gr birlii
olduu da sylenebilir3.
Bununla birlikte Trk Ceza Yarglamasnda ispat ilgilendiren birok
temel kavram ve yaklamlarda da (vicdani kanaat, maddi gerek-mutlak
gerek ayrm) idealist metafizik dnya grnn izlerini grmek mm-
kndr. Hatta ispatn tanm bile bu felsefeye gre yapld grlmektedir4.
dealist-metafizik felsefenin gerek ve ispat konusundaki grleri
karsnda felsefenin dier kolu olan materyalist-diyalektik felsefenin ne
sylediini bilme ihtiyac bizleri byle bir alma yapmaya sevk etmi-
tir. Makaledeki amacmz, ispatta metafiziin yannda, bilimsel temellere
dayanan diyalektik yntemin de uygulanmasn tartmaya amak ve bu
ekilde gereklere daha ok yaklalmasna katk salamaktr. Bunun te-
sinde bir iddiamz bulunmamaktadr.
Hemen belirtmek gerekir ki, gnmzde idealist-metafizik felsefenin
etkisi ile Trk Ceza Yarglamas doktrininde tartmasz olarak kabul edi-
len gerein bilinemeyecei ynndeki gr bilimin gelimesi ile geerli-
liini yitirmitir. Bilim sayesinde bu gn artk saysz gerekleri bildiimiz
1 Noter
2 Bozkurt, Nejat, Hegel, 4. Bask, Say, stanbul, 2011. s.9,45,vd; Bozkurt, Nejat, Kant, 3.
Bask, Say, stanbul, 2010. s.46, 49 vd. Locke, John, nsan Anl zerine Bir Deneme,
(ev. Vehbi Hackadirolu) Kabalc, stanbul Mart 2009, s. 50, 256, 387 vd. Feyziolu,
s.71 vd
3 Kunter/Yenisey/Nuholu, Muhakeme Hukuku Dal Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku
Ondrdnc Bas, Arkan Yaynclk, Denizli, Mart: 2006, s. 591 Feyziolu, Metin, Ceza
Muhakemesinde Vicdani Kanaat, Yetkin, Ankara, 2002. s.71 vd.
4 Kunter/Yenisey/Nuholu, s. 591 vd.; Feyziolu, s.68 vd
Ceza Yarglamasnda spatta... M. TOPALOLU 83
14 Akarsu, Bedia, Felsefe Terimleri Szl, 12. Bask, nkilap, stanbul, 2007, s, 178.
15 Feyziolu, s.30. vd http://juri.nedir.com, 04.10.2013, http://tr.wikipedia.org/wiki/Du-
ru%C5%9Fma, 04.10.2013.
16 Politzer, Georges, Felsefenin Balang lkeleri, (eviren: Hasan lhan), 2. Bask, Ankara,
2010, s. 40- 48. Bozkurt, s.46, 49 vd. Locke, John, , s. 50, 256, 387 vd.
86 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
dirilmelidir. Birbirine zt iki ey ayn anda var olamaz. Bir eyin sonucu
ya hayrdr ya evettir. Bir ey ya dorudur ya yanltr. Bunlarn dnda
nc bir alternatif yoktur17.
2. dealist-Metafizik Dnya Grne Gre Gerek ve spat
Yukarda belirtildii gibi dealist-metafizik dnya gr bizim d-
mzda, bizden bamsz, nesnel hibir gerek olmadn, gereklerin in-
san zihninde bulunduunu ve greli olduunu iddia eder18.
Nesnel gerein varln kabul etmeyen metafizik dnya gr bu g-
re paralel olarak, gereklerin yani eylerin zlerinin de bilinemeyece-
ini yani ispat edilemeyeceini ileri srmtr19.
Bu dnya gr kendi ana felsefesine uygun bir de ispat tanm geli-
tirdii grlmektedir. Arapa kkenli olan ispat Trke szlkte; tant
ve kant gstererek bir eyin gerek ynn ortaya karma, tantlama
olarak tanmlanmasna ramen20 Ceza Muhakemesinde birok yazar ta-
rafndan fiilin fail tarafndan ilendii veya ilenmedii konusunda hu-
kuk dzenince kabul edilen vastalarla, yarglama makamlarnn tam
bir kanaate ulamasnn temini olarak tanmlanmaktadr21. Grlecei
gibi burada ispat, gerei ortaya karmak iin yaplan bir faaliyet deil,
bir ikna olma faaliyeti olarak ele alnmaktadr.
V. GEREN MATERYALST- DYALEKTK ELE ALINII VE
SPAT
A. Materyalist Dnya Gr
dealist felsefenin aksine bilimsel temellere dayanan materyalist dnya
grne gre, Dnya maddidir ve eksiksiz olarak bilinebilir, madde, ilk
veri, dnce de maddeden kan ikinci veridir, madde varsa dnce de
vardr, dnce tek bana, maddeden bamsz var olamaz22. Grld
17 Politzer, Georges, Felsefenin Temel lkeleri, (eviren: Hasan lhan ), Alter, Ankara, 2011.
s.30 vd.. Politzer, Georges, Felsefenin Balang lkeleri, 120 vd.
18 Geni bilgi iin bkz. Bozkurt, Hegel, .Bozkurt, Kant, Locke.
19 Turan, Mehmet inan, Felsefeyi Am Marksizm, Kalkedon, stanbul, 2011,s.60 vd.
Daha geni bilgi iin bkn. Feyziolu, Politzer, Bozkurt,Locke.
20 Trk Dil Kurumu,Trke Szlk 1.cilt, Ankara, 1988, s.719.
21 Kunter/Yenisey/Nuholu, s. 591, ztrk,Bahri/Tezcan, Durmu/Ruhan Mustafa, Erdem/
Srma,zge/Sayglar, F.Yasemin/Alan,Esra NazariveUygulamada Ceza Muhakemesi
Hukuku, Sekin, Ankara: 2010. s.266. zbek, Veli zer, Ceza Muhakemesi Hukuku, 1.
Bask, Sekin, Ankara: 2006, s. 602.; ROXIN,Claus spat Hukukunun Esaslar, stanbul
Ticaret niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Yl:4 Say:8Gz 2005/2 s.265-289(ev.: Ye-
ner NVER)
22 Marx, Karl, Kapital, 1.Cilt, eviren, Alaattin Bilgi) Sol Yaynlar, Ankara, Mays 2004,s. 27 vd.
Engels, Anti Duhrin, s. 174 vd .Politzer, Georges, Felsefenin Temel lkeleri, s. 141 vd.
Politzer,Felsefenin Balang ilkeleri, s 131 vd.
Ceza Yarglamasnda spatta... M. TOPALOLU 87
23 Akarsu, s, 78.
24 Politzer, Georges, Felsefenin Temel lkeleri,. s. 24 vd. Thalheimer, August, Diyalektik
Materyalizme Giri,. (eviren: Sevin Altneki) 2. Basm, Yordam Kitap, stanbul,
2011, s. 113 vd. Lefebvre, Henri, Sosyalist Dnya Gr, Marksizim, (ev. G. Doan,
Grsev), Yordam, 3. Bas, stanbul, 2010. s. 33 vd.
25 Politzer, Georges, Felsefenin Temel lkeleri, s.46.
26 Engels, Anti Duhrin, s. 174 vd.; Politzer, Felsefenin Balang lkeleri, s. 131 vd..;Po-
litzer, Georges, Felsefenin Temel lkeleri, (eviren: Hasan lhan), Alter, Ankara, 2011.
s.114 vd. Turan,s.130-133.
27 Akarsu, s, 78.
88 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
28 Geni Bilgi iin bkz. ubuku, Aydn, Mantk ve Diyalektik, 5. Basm, Evrensel, stanbul,
2011. en, A.Kadir, Mantk, Sentez, 7.Basm, stanbul, 2012.
29 Engels, Friedrich, Doann Diyalektii, (eviren: Arif Gelen ), 9. Bask, Sol, Ankara 2010,
s. 248 vd.
30 Turan, s. 61.
31 Marx, Karl/Engels, F, Felsefe Metinleri, (evirenler: Kenan Somer, Ahmet Kardam, Se-
vim Belli ve Ark. ) 2. Bask, Sol, Ankara, 2010. ubuku, Aydn, Teoride ve Eylemde
Diyalektik Materyalizm, 5. Basm,Evrensel, 2011, s. 101 vd.
32 Pskllolu, Ali, Arkada Trke Szlk, 9. Bask, Arkada Yaynevi, Ankara 2005,
s.391.
33 Akarsu, s.84.
34 Thalheimer, s. 103,104.
Ceza Yarglamasnda spatta... M. TOPALOLU 89
kalem masa, kitaplar, deniz, ova, da, otobs, Atatrkn 10 Kasm 1938
de lmesi ve 17 Austos 1999da deprem olmas z olarak birer gerektir.
Ceza yarglamasn ilgilendiren gerek de, gemite meydana gelen bir
olayn zne ilikin olmas nedeniyle tarihsel bir gerektir. Keza Kunter/
Yenisey/Nuholuda konu ile ilgili olarak tarihsel geree benzer tarihi
bellilik terimini kullanmtr35.
Gerek, eylerin z olmas nedeniyle zaten mutlak olduu iin
mutlak gerek ifadesi doru bir ifade olmayacaktr. Mutlaklk, gerek
iin deil aada ayrca aklayacamz gibi gerein bilgisi olan haki-
kat iin, doru iin, sz konusu olabilir. Bu nedenle Ceza yarglamasnda
kullanlan mutlak gerek36 ifadesi, gerein bilgisi olan mutlak hakikat
olarak anlalmas gerektii kansndayz.
ou kez gerekle ayn anlamda kullanlan ancak gerekten farkl bir
anlam olan hakikat (doru37) , gerein beynimizde oluturduu geree
uygun bilgiye, dnceye denir, yani hakikat gerein bilgisinin bir baka
addr38. Gerek, d dnyada olmasna ramen hakikat beynimizin iinde
bulunur ve bir bilgi olmas nedeniyle de soyuttur. rnek vermek gerekir-
se, bir masann kendisi Gerek, onun geree uygun beynimizdeki d-
ncesi de Hakikattir. Hakikat d dnyadaki geree karlk gelmesi
nedeniyle de varl gerein varlna baldr39.
Hakikat (doru), gerek hakkndaki bilgimizin tam veya eksik olma-
sna gre mutlak hakikat ve greli (izafi=yaklak) hakikat diye ikiye
ayrlmaktadr. Mutlak hakikat, eylerin zlerinin gerekte olduklar gibi
bilinmesine denir. Greli hakikat ise bir eyin tam olarak deil de yakla-
k olarak bilinmesidir. Bu nedenle mutlak hakikatler insandan ve insan-
lktan bamsz nesnel, ebedi, kati, kesin ve deimez bilgiler olmasna
ramen greli hakikatler, mutlak hakikate yaknl orannda deiiklik
gsterirler, ancak, kiiden kiiye deimezler40.
35 Kunter/Yenisey/Nuholu, s.598.
36 Thalheimer,s. 103,104.
37 Engels, Friedrich, Anti-Duhring, s. 134 vd.
38 Pskllolu, Ali, Arkada Trke Szlk, 9. Bask, Arkada Yaynevi, Ankara 2005,
s.290. Akarsu, Bedia, Felsefe Terimleri Szl, 12. Bask, nkilap, stanbul, 2007, s.58.
39 Turan, Mehmet inan, Felsefeyi Am Marksizm, Kalkedon, stanbul, 2011, s.103 vd.
40 Lenin, V.., Materyalizm ve Ampiriokritisizm, (eviren: smail Yarkn), 3. Basm, n-
ter, stanbul, 2001, 152 vd.; Thalheimer, August, Diyalektik Materyalizme Giri, . (e-
viren: Sevin Altneki) 2. Basm, Yordam Kitap, stanbul, 2011, s. 103,104. Turan,
s.105,106.
90 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
D. Gerein spat
Diyalektie gre gerek vardr ve ispat edilebilir41. Keza gnmzde bi-
lilimin ispatlad saysz gereklerin varl kukusuzdur. Bilimsel bulu-
lar sayesinde her geen gn gereklere daha ok yaklamakta olduumuz
da bir gerektir. Bu gn artk failin sa tellerinden, parmak izlerinden,
DNA rneklerinden, kamera kaytlarndan ve daha birok bilimin bize
salad imknlardan faydalanarak onlarca olay olduu gibi zebili-
yor, olayn asln tam olarak renebiliyoruz42.
Bununla birlikte sonsuz evrenin bilgisi de sonsuz olacandan btn
gerekleri bilmenin de imkn yoktur43. Keza ceza yarglamasnda buna
ihtiya da yoktur. rnein, bir trafik kazasnda madurun arpma annda
ka hcresinin ld hibir zaman bilinmeyebilir. Yine olayn meydana
geli zamannn saniye ve salisesine kadar da tam olarak bilmek mmkn
olmayabilir. Ceza yarglamas asndan bu nitelikteki gereklerin ispa-
tna zaten ihtiya yoktur. Ceza yarglamasnda ispat gereken gerekler,
olayda eylemin kim tarafndan, ne zaman, ve hangi aralarla iledii gibi
son derece basit ve ulalabilir gereklerdir.
Yaammzda birok gerei de hibir bilimsel yntemden faydalanma-
dan pratikten biliriz. Pratik bir anlamda teorinin salamasdr44. Bizimle
birlikte baka insanlarn da ayn eyleri duymalarndan gzlemelerinden
ve hissetmelerinden gerekleri biliriz45. rnein; 1999 Glck depremini
ele alrsak, depremi binlerce kiinin hissettiini ve yine bu depremde bin-
lerce kiinin ldn hepimiz pratikten (yaamdan) biliyoruz. Demek
ki depremin olduundan kuku yoktur. Keza bilimde de ayn konudaki
bilimsel bir alma farkl bilim adamlarna yaptrlmakta ve elde edilen
sonular birlikte deerlendirilmekte ve doruluklar test edilmektedir.
E. Geree Ulamada Soyutlama metodu
Kelime anlam ekip karmak, soymak, ayrmak46 olan soyutlama ile
gerekte ayrlmaz olan her ey geici olarak dncede ayrlr ve ayrlan
ey tek bana imi gibi alglanr ve incelenir. Gerein derinliklerine an-
41 Engels, Friedrich, Anti-Duhring, s.138 vd.; Engels, Friedrich, Doann Diyalektii, (e-
viren: Arif Gelen), 9. Bask, Sol, Ankara 2010 s.260,261.;Politzer, Georges, Felsefenin
Temel lkeleri s.224 vd. ;Thalheimer, 105 vd.
42 Geni bilgi iin bkn. Giroud, Marc, Darvin ve Evrim Teorisi, Alfa,stanbul, 2012. Ka-
raay, Bahri, Yaamn Srr, DNA, Tubitak, 3. Bas, 2012. Dawkins, Rchard, Gerein
Bys,(ev. stem Fer), Kuzey, stanbul, 2012.
43 Engels, Friedrich, Anti-Duhring, (s.139.
44 Akatl, Fsun, Niin Diyalektik, Krmz, stanbul, 2007. s. 61 vd.
45 Lenin, s.161. Thalheimer, s.101.
46 Akarsu, , s. 163.
Ceza Yarglamasnda spatta... M. TOPALOLU 91
KAYNAKA
1. Akarsu, Bedia, Felsefe Terimleri Szl, 12. Bask, nkilap, stanbul, 2007,
2. Akatl, Fsun, Niin Diyalektik, Krmz, stanbul, 2007.
3. Bozkurt, Nejat, Hegel, 4. Bask, Say, stanbul, 2011.
4. Bozkurt, Nejat, Kant, 3. Bask, Say, stanbul, 2010.
5. ubuku, Aydn, Mantk ve Diyalektik, 5. Basm, Evrensel, stanbul, 2011.
6. ubuku, Aydn, Teoride ve Eylemde Diyalektik Materyalizm, 5. Basm,Evrensel, 2011.
7. en, A.Kadir, Bilim Felsefesine Giri, Sentez, 1. Basm, Ankara, 2011.
8. en, A.Kadir, Mantk, Sentez, 7.Basm, stanbul, 2012.
9. Dawkins, Rchard, Gerein Bys,(ev. stem Fer), Kuzey, stanbul, 2012.
10. Engels, Friedrich, Anti-Duhring, (eviren: smail H. Yarkn ), 1.Basm, Inter Yaynlar,
stanbul, Mays 2000.
11. Engels, Friedrich, Doann Diyalektii, (eviren: Arif Gelen ), 9. Bask, Sol, Ankara
2010,
12. Engels, Friedrich, Ludwig Feurbach ve Klasik Alman Felsefesinin Sonu, (eviren: Ce-
nap Karakaya ), 2. Bask, stanbul, 2009.
Feyziolu, Metin, Ceza Muhakemesinde Vicdani Kanaat, Yetkin, Ankara, 2002.
Giroud, Marc, Darvin ve Evrim Teorisi, Alfa,stanbul, 2012.
56 Kunter/Yenisey/Nuholu, s.600
Ceza Yarglamasnda spatta... M. TOPALOLU 95
13. Hilav, Selahattin, Diyalektik Dncenin Tarihi, 1. Basm, Yap Kredi Yaynlar, stan-
bul, 2012,
14. Karaay, Bahri, Yaamn Srr, DNA, Tubitak, 3. Bas, 2012.
15. Lenin, V.., Materyalizm ve Ampiriokritisizm, (eviren: smail Yarkn), 3. Basm, nter,
stanbul, 2001,
16. Lefebvre, Henri, Sosyalist Dnya Gr, Marksizim, (ev. G. Doan, Grsev), Yor-
dam, 3. Bas, stanbul, 2010.
17. Locke, John, nsan Anl zerine Bir Deneme, (ev. Vehbi Hackadirolu) Kabalc,
stanbul Mart 2009
18. Marx, Karl , Kapital, 1.Cilt, ev. Alaattin Bilgi) Sol Yaynlar, Ankara, Mays 2004,
19. Marx, Karl, Ekonomi Politiin Eletirisine Katk, (eviren: Sevim Belli), 6.Bask, Sol,
Ankara, Ekim 2005,
20. Marx, Karl, Fransada Sava, (eviren: Kenan Somer ), 3. Bask, Sol, Ankara, 2005,
21. Marx, Karl/Engels, F, Felsefe Metinleri, (evirenler: Kenan Somer, Ahmet Kardam,
Sevim Belli ve Ark. ) 2. Bask, Sol, Ankara, 2010.
22. Marx,Karl, 1844 El Yazmalar, (eviren: Kenan Somer), 4. Bask, Sol Yaynlar, Anka-
ra, 2011,
23. Morton, Adam, Pratikte Felsefe, Temel Sorulara Giri, (eviren: Mukaddes lgn),
Kesit, stanbul, 2006.
24. Olman, Bertell, Diyalektiin Dans, marxn ynteminde admlar, (eviren: Cenk Sa-
raolu) Basm, Yordam, stanbul, 2011,
25. Politzer, Georges, Felsefenin Balang lkeleri, (eviren: Hasan lhan), 2. Bask, Anka-
ra, 2010.
26. Politzer, Georges, Felsefenin Temel lkeleri, (eviren: Hasan lhan ), Alter, Ankara,
2011. .
Pskllolu, Ali, Arkada Trke Szlk, 9. Bask, Arkada Yaynevi, Ankara 2005.
27. Sayers, Sean, Marksizm ve nsan doas, (eviren: kr Alpagut ), 1. Basm, stanbul,
2009.
28. Thalheimer, August, Diyalektik Materyalizme Giri, . (eviren: Sevin Altneki) 2.
Basm, Yordam Kitap, stanbul, 2011.
29. Turan, Mehmet inan, Felsefeyi Am Marksizm, Kalkedon, stanbul, 2011.
30. V., Lenin, Karlk Marx ve Doktrini, (eviren: iar Yaln ) 3. Bask, Bilim ve Sosyalizm
Yaynlar, Ankara, 1990.
31. Zhisheng, Zeng, Gelecein Sosyalizmi, Kalkedon, (eviren: Deniz Kzle, Aylin Mu-
haddisolu),Kalkedon, stanbul, 2011.
32. Zubritski/Mitropolski/Kerov, lkel Topluluk, Kleci Toplum, Feodal Toplum, (eviren:
Sevim Belli),Sol Yaynlar, Ankara, 2011.
ZEL HAYATIN GZLL VE
VERGLENDRME
Av. Dilek TAREN1
I.GR
Hukuk devletinin tarihi kkenleri devlet gcnn kiilerin temel hak
ve hrriyetler lehine gelime gsterdii dnemlerin balarna dayanmak-
tadr. Snrsz egemenlik hakkn elinde tutan eden mlk devlet ve polis
devlet anlayndan farkl olarak gnmzdeki modern devletin stn
gc ve otoritesi snrsz ve denetimsiz deildir.
ada devletin, sosyal devlet ilkesinin kapsad devlerini yerine
getirmesi, zel kesimde yaratlan kaynaklardan bir blmnn devlete
aktarlmasn ve bunlarn devlet dzeyinde kamusal harcamalara dn-
mesini zorunlu klmaktadr.2
Devletin kamu harcamalarn karlamak zere bireylerden zorla y-
rtme (cebri icra ) yoluyla, genel anlamda vergi ad altnda para toplama-
s gerekmektedir. Gerekten devlet, egemenliini ya da stn iradesini
salmak tekeli, yasa karma ve zor kullanma tekeli ve para basma tekeli
yollar ile gerekletirmektedir.3
stn gcn snrlandrlmasnda, devletin vergilendirme yetkisinin
keyfilikten karlarak belirli llere oturtulmasn salayan kurallar
mcadelesinin nemli bir yeri vardr. Devletin stn gcn snrlayan
temel stat anayasa dzenidir. Bu nedenle devletin gcnn snrlarn
anayasalarda bulmak mmkndr.
Vergi, cezalandrma gibi devletin en bata gelen egemenlik alanlarndan
biridir. Bu nitelii onun hukuk devleti ile yakn ilikisi iinde bulunmas-
n zorunlu klmtr. Bu nedenle vergi hukuku hukuk devleti normlarnn
belirlenmesi asndan zel bir konum arz eder. Bir baka ifadeyle vergi
hukuku ile hukuk devletinin normlar bir birini iyi aklar durumdadr.
Hukuk devleti anlaynda devletin vergileme yetkisi snrsz olmayp, kii-
lere tannan baz haklar erevesinde snrlandrlmaktadr. Snrlamalar
varln hukuk devletinin bugn ulat dzey ve anlama borludur.
1 stanbul Barosu avukatlarndan
2 KANET, agm, (V), s.320., Ayrca bkz. GNE, Glsen, Verginin Yasall lkesi, 3.Bask
2011, stanbul, Oniki Levha Yaynclk s.1
3 SAVA, agm, (I), S.8., Ayrca bkz. GNE, Glsen, Verginin Yasall lkesi, 3.Bask
2011, stanbul, Oniki Levha Yaynclk s.1
zel Hayatn Gizlilii Ve Vergilendirme Av. D. TAREN 97
bireysel kimlik belirleme sistemi zel hayata dair kiisel veriler kapsa-
mnda deerlendirilmitir.
Bir dier husus, Trk Ceza Kanununda yaptrma balanan sular ara-
snda saylan haberleme hrriyetinin ihlali, zel hayatn gizliliini ihlal
sularnn uygulama alannda zel hayata dair kabul edilen durumlar;
bireyin kimliine ilikin bilgi ve kaytlar (nfus kaytlar, gvenlik ve polis
tespitleri v.s), cinsel hayata ilikin dzenlemeler ve davranlar, bu cmle-
den olmak zere ecinsel ve cinsel ahlaka aykr davranlarn kayt altna
alnmas, kiinin beden ruh btnlne ilikin dzenlemeler, burada
bireyin iradesine aykr olarak yaplan her trl bedeni ve psikolojik-psi-
kiyatrik) tbbi mdahaleler ve deneyimler yannda, alkol kan DNA testleri,
bireye ait zel yerlerin (ev, ara v.b) ve evrakn aranmas ve el konulmas
ilemleri, telefon konumalarnn dinlenmesi ve kayd posta gnderile-
rinin almas ve okunmas; kiinin ad fotoraf nam ve hreti, erefi,
yaam tarzna ilikin bilgilerin kayt altna alnmas, arivlenmesi (kiisel
bilgilerin resmi makamlarca toplanarak arivlenmesi, zel mekana ses ve
grnt alan cihazlarn yerletirilmesi) gibi hususlardr.
Genel olarak, zel hayatn kapsam, aile ve konut hayat, iletiim/ha-
berleme gibi bedeni ve manevi btnlk ve kiilerin toplumun dier bi-
reyleriyle ilikilerini kurmas ve gelitirmesi, kiiliini zgrce oluturma-
s ve srdrebilmesini salamaya ynelik eylem ve davranlarn ihtiva
eden konular olarak ifade edilebilir. Vergi mkellefinin zel hayat, ticari
ve iletmesine ait srlarn da kapsamaktadr.
B. zel Hayatn Gizlilii lkesinin Hukuksal Dayanaklar
Hukuk dzeni iinde insan haklarnn somutlam hali olan temel
hak ve hrriyetlerin tannm ve gvenlik altna alnm olmas hukuk
devletinin nemli bir unsurudur. Temel hak ve hrriyetlere saygl ve bu
haklar koruyucu devlet, hukuk devleti anlamnda nemli bir dnemeci
gemi kabul edilir. Temel hak ve hrriyetlerin gvence altna alnmad
bir ortamda hukuk devletinden bahsetmeye imkn yoktur. Temel hak ve
hrriyetler herkesin kiiliine bal, dokunulmaz, devredilmez, vazgeil-
mez haklar olup, genel olarak insan olmak haysiyetine dayanan haklar
olarak nitelendirilir. Bu nedenle de temel haklar ve hrriyetler ile insan
haklar terimi ou zaman ayn eyleri ifade eder. nsan haklarn koru-
yup gelitirmek devletin grevlerindendir. Bu grevin Devletin zerine
dmesi karsnda vatandalar da baz ykmllkler bekler. Vergi bu
devlerden biridir. Devlet zellikle vergilerle ilgili yapaca dzenlemeler-
de insan haklaryla nispeten daha sk iliki iinde bulunanlar daha fazla
gzetmesi gerekir. Temel hak ve hrriyetlerin karakterinde, devletin baz
alanlarda kiilerin yaamlarna mdahalesi szkonusu olabilmektedir.
zel Hayatn Gizlilii Ve Vergilendirme Av. D. TAREN 101
ile eklenen son fkrada ise kiisel verilere deinilerek, kiisel verilerin de
ancak kanunla veya kiilerin rzas ile ilenebilecei aklanmtr.
5429 Sayl Trkiye statistik Kanununun 8. maddesi ile 54. madde-
sinin ikinci fkrasnn (b) bendinin Anayasann 20. maddesine aykr ol-
duu iddias ile alan iptal davasnda AYM, devletin yetkili temsilcileri
tarafndan ilgililer hakknda rzas olmakszn bilgi toplamasnn her za-
man sz konusu kiinin zel hayatn ilgilendirecei kukusuzdur. Anket
formlarnda yer alan baz sorular zel yaamn gizlilii ile dnce ve ka-
naatin aklanmas sonucunu dourabilir. Bir lkede en gl veri tekeli
idaredir. Bu gcn snrlandrlmas zel yaamn ve dnce ve kanaat
zgrlnn korunmas bakmndan nemlidir. Anayasann 20. ve 25.
maddelerinde yer alan gvencelere ramen itiraza konu 8. madde hk-
myle kiiler, bilgi toplama, saklama, ileme ve deitirme tekeli olan ida-
reye ve dier kiilere kar korumasz braklm, veri toplamann snr-
larna yasal dzenlemede yer verilmemitir. Aklanan nedenlerle itiraz
konusu kurallarn Anayasann 20. ve 25. maddelerine aykr olduundan
iptali gerekir. gerekesiyle maddenin iptaline karar vermitir.14
Bu rnekten de grld zere, zel hayatn gizliliini ihlal eden so-
mut olaylarn yannda yrrlkte bulunan baz kanun maddeleri de, iptal
davas alarak zel hayatn gizliliinin ihlali nlenmeye allmaktadr.
Trk Ceza Kanununun 134. Maddesinde ise:
Kiilerin zel hayatnn gizliliini ihll eden kimse, alt aydan iki yla
kadar hapis veya adl para cezas ile cezalandrlr. Gizliliin grnt veya
seslerin kayda alnmas suretiyle ihll edilmesi hlinde, cezann alt snr
bir yldan az olamaz.
Kiilerin zel hayatna ilikin grnt veya sesleri ifa eden kimse, bir
yldan yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr. Fiilin basn ve yayn
yoluyla ilenmesi hlinde, ceza yar orannda artrlr. denilmektedir.15
TCKda dzenleme bulan bu hak koruyucu madde ieriinden de g-
rld zere, zel hayatn gizliliini ihlal TCKda bir su olarak dzen-
lenmitir. hlali gerekletiren kii iin hapis cezas veya adli para cezas
ngrlmtr. Suun kayda alnarak ilenmesi ile zel hayat ifa eden
kiinin basn yayn yoluyla bu suu ilemesi ise suun nitelikli halleri ola-
rak yaptrma balanmtr.
Yargtayn bu konuya ilikin kararlarnda, hukuka aykr biimde ses
kurumlar gerek mali gerekse zel konulara ilikin sahip olduklar bilgi-
leri amac dnda kullanmak veya ifa etmek durumunda olamaz. Bu
bilgiler iinde zel hayat ve aile hayatn dorudan veya dolayl olarak il-
gilendiren, vergisel sonularla balants kurulabilmi veya kurulamam
tm bilgilerin korunmas gerekir. Vergi idaresi kiilerin zel yaamlar
hakknda rendii bilgileri aklamamaldr. Aksine fiiller, Trk Ceza
Kanunu asndan su olarak dzenlenmitir.
Kural olarak devletin yetkili mercilerinin (yrtme ve yarg) vergileme
olgusunun mahiyeti gerei renmek durumunda kald ykmlye ili-
kin gerek mali gerekse zel konulardaki srlar 3.kiilere aklanmamak-
tadr. Gerekten de vergi gizlilii kural uyarnca vergi ilemleri ve ince-
lemeleri ile grevli memurlar, vergi yargs organlarnda grevli kimseler,
vergi yasalarna gre kurulan komisyonlarda alanlar, vergi ilerinde
grev yapan bilirkiiler, grevleri dolaysyla ykmller ve ykmllerle
ilgili kimselerin ahslarna, ilemlerine, hesap durumlarna, malvarlk-
larna ya da mesleklerine ait olmak zere rendikleri srlar ya da gizli
kalmas gereken ynleri aklayamazlar.20 Ancak isitisnai olarak ykm-
llerin mali konularna ilikin olarak devlet ve ykml arasnda kalmas
gereken baz hususlarn 3.kiilerin de bilmesine, onlarn aklanmasna
izin verilmektedir. VUY 5 VE AATUHK 107de dzenlenen bu istisnai h-
kmlerin yan sra yarg organlar karsnda da szkonusu ilkenin geer-
lilii deiik bir grnme brnmektedir.21
Mkelleflere ilikin bilgilerin gizlilii hakk, vergi idaresinin sahip ol-
duu yetkiler erevesinde elde ettii bilgileri gizli tutmasn ve bunlar
sadece kanunlarda ngrlm amalar iin kullanlmasn ifade etmek-
tedir. Bu erevede, vergi idareleri vergi mkellefleri hakknda toplam
olduklar bilgileri gizli tutmakla ve gvenli bir ekilde korumakla ykm-
ldr. Bu bilgiler, sadece vergi kanunlarnda belirlenen zel durumlarda,
cebren tahsilata bavurulmasnda, istatistiksel bilgi toplanmasnda veya
uluslararas ibirlii erevesinde bilgi aktarlmas halinde kullanlmak-
tadr. Bu durumlar dnda, vergi idaresi mkellef bilgilerini hibir kii ve
kuruma vermemektedir. Vergi mkellefleri, kendisi hakknda vergi ida-
resinde bulunan bilgileri isteme, doru olup olmadn kontrol etme ve
yanl bilgilerin dzeltilmesi talep etme hakkna da sahiptirler. Ancak bil-
gilerin gizlilii nedeniyle, byle bir talepte bulunan mkelleflerin kimlii
titizlikle aratrlmaktadr.
20 GNE Glsen, Verginin Yasall lkesi, 3. Bask Ekim 2011, stanbul, Oniki Levha
Yaynclk.s.55, bkz.KANET, age, s.75
21 GNE Glsen, Verginin Yasall lkesi, 3. Bask Ekim 2011, stanbul, Oniki Levha
Yaynclk.s.55, bkz.KANET, age, s.77
zel Hayatn Gizlilii Ve Vergilendirme Av. D. TAREN 111
dari Yarg
Serbest, Mkellefin Kaaklk
sve kararla kararyla Var
rzasyla tekerrr
Var Var
Sadece vergi incelemesi
svire Var Var Yok Yok
srasnda
Sadece
Serbest, nceden
Var (Sahtekarlk Ceza kasa alr
talya mesai izin
davasnda) davas ve belgeler
saatlerinde alnarak
mhrlenirse
Var, (Ceza davas Ceza
Japonya Serbest Serbest Var
aratrmasnda) davas
Kaaklk
Kanada Serbest Serbest Yok Var Var
phesi
Sadece ceza Ceza
Kore Serbest Var Var Var
davasnda davas
Mkellefin
Ceza
Norve Serbest huzurunda Yok Var Yok
davas
Var
Mkellefin Belgeler
huzurunda geici
Portekiz Serbest Yok Var Yok
veya arama olarak
izniyle alnabilir
Mkellefin Ceza
Slovakya Serbest Var Var Yok
rzasyla davas
Yeni Ceza
Serbest Serbest Yok Yok Yok
Zelanda davas
Serbest, mesai Kaaklk
Yunanistan Yok Var Yok
saatlerinde phesi
Serbest,
Arama izni Kaaklk
TRKYE mesai Var Var Var
ile phesi
saatlerinde
28 ER Cneyd, Biyometrik Yntemler ve zel Hayatn Gizlilii Hakk, 2007, Yetkin Yaynla-
r, Ankaras.79
29 Tezcan/Erdem/nok, Ceza zel Hukuku, 2007, 5.Bask Sekin Yaynclk, Ankara,
s.468
30 DOAN Yusuf Hakk, zel Hayatn Gizliliine Kar lenen Sular, Antalya.
zel Hayatn Gizlilii Ve Vergilendirme Av. D. TAREN 117
32 DOAN, Yusuf Hakk, zel Hayatn Gizliliine Kar lenen Sular, Antalya
33 EN Ersan, Basn Hrriyeti Karsnda zel Hayatn Gizlilii, 28.09.2013, Haber 7
120 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
38 SABAN Nihal, Vergi Hukuku, 5.Bask Beta Yaynlar, Nisan 2009, stanbul s.190
39 YENSEY Feridun, 132, 133.
zel Hayatn Gizlilii Ve Vergilendirme Av. D. TAREN 123
40 SOYDAN Billur Yalt, nsan Haklar Asndan Vergi Mkellefinin Adil Yarglanma Hak-
k III, Vergi Sorunlar Dergisi, Ekim 2000, Say 145, s.124.vd.
41 SOYDAN Billur Yalt, nsan Haklarnn Vergi Hukuku Pratii: Adil Yarglanma Hakknn
Vergi Davalarnda Uygulanabilirlii, Vergi Dnyas, Ekim 2002, Say 254, s.94.vd.
42 Kararn orijinal metni iin 24.04.1990 http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/huvig
124 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
43 YALTI Billur, Vergi Ykmlsnn Haklar, 2006, Beta Yaynlar, stanbul, s.168, 169
44 Miailhe/Fransa Karar (No:1), 12661/87, 25.02.1993. Avrupa nsan Haklar Mahkemesi-
nin Miailhe/Fransa karar ile yazda geen dier kararlarn ngilizce ve Franszca metin-
leri iin bkz. http://www.echr.coe.int/ECHR/EN/Header/Case-Law/HUDOC/HUDOC+da-
tabase/
zel Hayatn Gizlilii Ve Vergilendirme Av. D. TAREN 125
45 ARSLAN Mualla Buket SOYGT, stanbul Ticaret niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi
Yl: 8, Say 16, Gz 2009 s. 159-171
46 Kararn orijinal metni iin 25.02.1993 http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/funke
47 SOYDAN Billur Yalt, nsan Haklar Asndan Vergi Mkellefinin Adil Yarglanma Hakk III
126 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
52 SABAN Nihal, Vergi Hukuku, 5.Bask Beta Yaynlar, Nisan 2009, stanbul s.207
128 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
yanlar ise VUK madde 362 ve 6183 Sayl Kanunun 107. maddesi uyarn-
ca TCK madde 239a gre cezalandrlr.
Anayasadaki koullara yani ilkelere bir gz atacak olursak bunlar;
verginin genellii, verginin mali gle orantl olmas, verginin kamu gider-
lerini karlamaya zglenmi olmas, vergi yknn adaletli ve dengeli
dalm ve verginin yasall ilkeleridir.
Verginin genellii ilkesi, herkesten vergi alnmasdr. Mali g ile oran-
tl olmas ilkesi, kiilerin gelir, servet ve harcamalar dikkate alnarak o
oranda vergi alnmasdr. Kamu giderlerini karlamaya zglenmi olma-
s ilkesi, kiilerin kamu hizmetinden yararlanmalar iin kamu giderleri-
ne katkda bulunmasdr. Vergi yknn adaletli ve dengeli dalm ilkesi
sosyal adaletin ve sosyal-ekonomik dengenin oluturulmasdr. Verginin
yasall ilkesi ise verginin kanunla belirlenerek kanuna gre alnmas-
dr.53
Vergi mahremiyeti ile ilgili yasaklar; VUKun 5. ve 6. maddelerinde d-
zenlenmitir. Buna gre vergi memurlarnn, vergi ilerinde grevlendiri-
len kiilerin, mahkemelerde grevli olanlarn, mkelleflerin mali durum-
lar ile ilgili rendiklerini 3. kiilere aktarmas yasaktr. Ayrca bu kii-
lerin 6. maddede saylan kan ve kayn hsmlar gibi kiilere de aklama
yapmas yasaklanmtr.
Vergi memurlarnn rendikleri bilgileri 3. kiilere aktarmas veya ka-
muoyuna aklamas hukuk gvenlii ilkesini zedeleyerek kamu dzenine
zarar verir. Bu sakncalarn nlenmesi amacyla vergi mahremiyeti ilkesi
getirilmitir. Devlet, kiilere vergi ile ilgili srlarnn aklanmayacan ga-
ranti etmektedir. Bu sayede kiilerin devlete olan gveni artarak vergilen-
dirme srecinin daha salkl ilemesi salanmaktadr.54
Devlet, birtakm denetim yollar ile mkelleflerin vergi hesaplar hak-
knda bilgi sahibi olmaktadr. Bunlar: VUKun 127 ila 152. maddeleri
arasnda yer alan, yoklama, vergi incelemesi, arama, bilgi toplamadr.
Yoklama yolu ile mkelleflerin yerine getirmedii devler ve gizli kal-
m mkellefiyetler ortaya kmaktadr. rnein, mkellefin i yerine gi-
dilerek faturasz mal bulundurup bulundurmadklar, vergi levhas asp
asmadklar ya da gnlk haslatlar tespit edilir.55
53 GNE Glsen, Verginin Yasall lkesi, 3. Bask Ekim 2011, stanbul, Oniki Levha
Yaynclk. s.97-101
54 NOYAN Alper nal, Vergi Hukukunda Vergi Mahremiyeti Esas, Yaklam Dergisi,
Ocak 2004, s.100
55 BLC Nurettin, Vergi Hukuku, 2010, 24. Bask, Sekin Yaynclk, Ankara, s.76
zel Hayatn Gizlilii Ve Vergilendirme Av. D. TAREN 129
KAYNAKA
1. Akdoan Abdurrahman, Vergi Hukuku ve Trk Vergi Sistemi, 2009, 9.Bask, Gazi
Kitabevi, Ankara
2. Anayurt mer, Avrupa nsan Haklar Hukukunda Kiisel Bavuru Yolu, 2004, Sekin
Yaynclk, Ankara
3. Arslan Mualla Buket Soygt, stanbul Ticaret niversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Yl: 8,
Say 16, Gz 2009 s. 159-171
4. Bilici Nurettin, Vergi Hukuku, 2010, 24. Bask, Sekin Yaynclk, Ankara
5. Doan Yusuf Hakk, zel Hayatn Gizliliine Kar lenen Sular, Antalya.
6. Er Cneyd, Biyometrik Yntemler ve zel Hayatn Gizlilii Hakk, 2007, Yetkin Yayn-
lar, Ankara
GR
5 Eren, Fikret Borlar Hukuku Genel Hkmler, Yetkin, 15. Bas, 2013, s.1181
6 Von Tuhr, Borlar Hukuku, (Cevat Edege evirisi), Yeni Matbaa, 1952, s.821
136 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
Cezai art terimi iki anlamda kullanlr. Bu terim nce cezi art dou-
ran hukuki ilemi gsterir. Tamamen isabetli olmamakla birlikte, buna
cezai art anlamas denebilir. Cezai art terimi, ayrca ve zellikle bir
hukuki muamele ile tayin edilmive asl bortan bamsz olan edimi de
gsterir;rnein kat karl szleme ile belirlenen srede inaatn biti-
rilememesi hallerinde geciken her gn iin 500 TL bu anlamda cezai art
ifade eder.7
Teoride belirtilen yukardaki hususlarn yannda, Yargtay cezai arta
ilikin olarak i hukunda u ilkeleri ne karmtr.
hukuku asndan Borlar Kanununun sz edilen hkmlerini
uygulamakla birlikte, Dairemizce baz ynlerden i hukukuna zg -
zmler retilmitir. Hukukunda i Yararna Yorum lkesinin bir
sonucu olarak sadece ii aleyhine ykmllk ngren cezai art h-
kmleri geersiz saylm ve bu ynde yerlemi itihatlar retide de
benimsenmitir.
Cezai artn ii ve iveren hakknda ve iki tarafl olarak dzenlen-
mesi gerei, ii aleyhine kararlatrlan cezai artn iveren aleyhine
kararlatrlandan daha fazla olmamas sonucunu da ortaya koymak-
tadr. Baka bir anlatmla ii aleyhine olarak belirlenen cezai artn,
koullar ve ceza miktar bakmndan iverenin sorumluluunu amas
dnlemez.
ki tarafl cezai artta ii aleyhine bir eitsizlik durumunda, ce-
zai art hkm tmden geersiz olmamakla birlikte, iinin ykm-
ll iverenin sorumlu olduu miktar ve halleri aamaz. Y.9. H. D.
2010/17549 K. 2012/24734 T. 27.6.2012---Y.9. H.D. E. 2009/17762 K.
2011/19801 T. 30.6.2011
2- CEZA ARTIN HUKUK NTEL
Cezi artn hukuki nitelii konusunda farkl grler olmasna karn
genel kabul grm nitelikler u ekilde sralanabilir.
a)Cezai art, hukuki nitelii itibariyle bir szlemedir. Cezai artn sz-
leme ile birlikte dzenlenmesi mmkn olduu gibi ayr bir szleme ile
tesisi de mmkn olabilmektedir.
b) Cezai art, bal olduu asl borcun akbetine baldr. Asl bor
geersiz ise bunun meyyidesi niteliindeki cezai art da geersizdir.Do-
lays ile cezai art ahlaka, adaba, kanuna aykr olamaz. Konusunun da
imkansz olmamas gerekir.
7 Tunoma, Kenan Borlar Hukuku Genel Hkmler, s. 516
Hizmet Akitlerinde Cezai art Av. F. GNDZ 137
c) Kanun cezai art iin herhangi bir ekil art ngrmemitir. Cezai
artn ekil art asl borcun ekil artlarna tabidir. Asl bor iin resmi
ekil art ngrlm ise, cezai artta resmi ekil artna tabidir.8
d) Cezai art asl borcun ihlali halinde talep edilebilir.bu nitelii gerei
cezai art artl bir edim vaadidir.
e) Cezai art gtr tazminat niteliinde bir edimdir. Asl borcun bor-
lusunun borca aykr davran sebebiyle alacaklnn muhtemel zararlar-
n tazmine ynelik gtr usulde bir tazminattr.9
II- CEZA ARTIN ETLER
Cezai artn balca amac vardr. Bunlar teminatla, birlikte ceza
amac, tazminat amac, ve szlemeden dnme amacdr.
Ceza koulu seimlik ceza koulu, ifaya eklenen ceza koulu ve ifay
engelleyen ceza koulu olmak zere e ayrlr.10
1- SEMLK CEZA ART
Yeni BK m 179/1e gre, szlemenin ifa edilmemesi veya eksik ifa edil-
mesi halinde demek zere kararlatrlm cezai artlarda, aksine bir
hkm yoksa, alacakl szlemenin ifasn veya cezai artn denmesini
isteyebilir. Alacaklya tannm olan bu seim hakk yenilik douran bir
hak mahiyetindedir. Alacakl bu hakkn borluya yneltilmesi gereken,
tek tarafl bir beyanla kullanmak zorundadr.11
2- FAYA EKLENEN CEZA ART
Baz bor ihlallerinde alacakl hem ifay hem de cezay isteyebilmesi
sz konusu olabilir. Bu durumda BK m.179/f.2de yle dzenlenmiir:-
Ceza, borcun belirlenen zaman veya yerde ifa edilmemesi durumu
iin kararlatrlmsa alacakl, hakkndan aka feragat etmi veya
ifay ekincesiz olarak kabul etmi olmadka, asl borla birlikte ce-
zann ifasn da isteyebilir.
8 Her ne kadar, Borlar Kanununun 12. maddesinde sadece yazl ekle tabi szleme-
lerden sz edilmi ise de, reti ve uygulamada, resmi ekle tabi szlemelerin de bu
hkm kapsamnda bulunduu ittifakla kabul edilmektedir. Esasen, yazl ekle tabi
bir szlemenin deitirilmesini yine yazl ekle balayan yasann, resmi ekilde dzen-
lenmi bir szlemenin deitirilmesi bakmndan ayn ekle uyma koulunu aramam
olacann kabulne olanak da yoktur. O halde, geerlilii resmi ekilde dzenlenmesine
bal bulunan bir szlemenin deitirilmesinde de resmi ekil artna uyulmas zorun-
ludur. E syleyile, bir szleme hangi ekilde yaplm ise, ancak o ekilde deitirile-
bilir. YHGK.E.1970/1053, K.1974/222, T.20.3.1974
9 Arc, Kadir, Hizmet Akitlerine Cezai art Konulmas
10 Eren, Fikret, s.1184
11 Tunoma, Kenan, s.520
138 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
Grlyor ki, cezai art ifann belirtilen zamanda veya szlemede ka-
rarlatrlan yerde yaplmamas halleri iin kararlatrlmsa, alacakl
hem gecikmi ifay veya ifann szlemedeki yerde yaplmasn, hem de
cezay isteyebilir. Bu hkm zellikle gecikmi ifalarda uygulama alan
bulacaktr ve uygulamada en ok rastlanan bu tr cezai arttr12.
Szlemede belirtilen yer ve zamanda ifa etmeme hallerinde ngrlen
cezai art, uygulamada en sk, Kat karl inaat szlemeleri ile kar-
mza kmaktadr. Szleme gerei yklenici, edimini belirlenen zamanda
bitiremedii takdirde geciktii her ay iin 1.000 TL cezai art demeyi ka-
rarlatrm ise, bu durumda alacakl hem borludan edimini ifa etmesini
hem de cezai art talep edecektir.
Eren, ifaya eklenen ceza koulunda taleplerin yld grndedir.
Bu anlamda uygulamada en sk rekabet yasanda bu talebin gereklee-
bilecei kanaatindedir.13 Tunomada Eren tarafndan ileri srlen gr-
paylamtr.14
3- FAYI ENGELLEYEN CEZA KOULU
BK m.179/f.3de ifay engelleyen ceza koulu hkme balanmtr:-
Borlunun, kararlatrlan cezay ifa ederek szlemeyi, dnme veya
fesih suretiyle sona erdirmeye yetkili olduunu ispat etme hakk sak-
ldr. Bu suretle borlu alacakl ile yapm olduu anlamada dilerse sz-
lemeden dnmeyi ve alacaklya sadece belirlenen cezay demeyi karar-
latrabilir. Buna ifay engelleyen ceza koulu veya dnme cezas da
denilmektedir. Burada alacakl borludan asl edimin ifasn isteyemez.15
fay engelleyen ceza koulunun varln ispat, bunu iddia eden bor-
luya aittir. BK m.446/3 rekabet yasana aykrlk hallerinde denecek
dnme cezasyla ilgili bir karine koymutur. Buna gre, rekabet yasana
aykr hareket halinde ceza konulmu ise, ii kural olarak kararlatrlan
ceza miktarn demek suretiyle yasaktan kurtulabilir.16
III- CEZA ARTIN BORLUNUN KUSURU VE ALACAKLININ
ZARARI LE LGS
1- CEZA ART VE KUSUR
Tazminat isteme hakknn kural olarak borlunun kusurlu olmas ar-
tna balayan kanunumuz, bununla uyumlu olarak, cezai artn talep edil-
mesini de borlunun borca aykrlkta kusurlu olmasna balamaktadr.
BK.m.182/f.2 hkmnde, aksine szlemede bulunmadka kusursuz ifa
imkanszlna den borlunun cezay demekten de kurtulaca aka
belirtilmitir.Dier kusursuz bor ihlallerinde de bunlar iin kararlatrl-
m cezalar bakmndan ayn sonuca varlacaktr.17
Taraflar yaptklar szlemede kusursuz sorumluluk hallerinde dahi
cezai artn denebileceini kararlatrabilirler. BK m.26 gerei, szleme
serbestisi taraflara bu imkan tanmaktadr. Yeter ki szlemenin ierii
BK m.27de belirtilen, ahlaka, kamu dzenine ve emredici hukuk kaidele-
rine aykrlk tekil etmesin.
Kusursuz sorumluluk halinde borlunun borcunu ifa etmekten ve ce-
zai art demekten kurtulaca BK m.182/f.2de aka belirtilmi ise de,
bu hallerde ispat yk kime dmektedir.Borlu borcun hi ya da gere-
i gibi ifa edememe hallerinde kusursuz olduunu ispatla ykmldr.
Borlu kusursuzluunu ispat etmedike cezai art demekten kurtula-
mayacaktr.
2- CEZA ART VE ZARAR
Gerek akdin hi veya gerei gibi ifa edilmemesi, gerekse ifann zama-
nnda veya yerinde yaplamamas halinde cezai art denmesi kararlat-
rlmsa, alacakl bunu herhangi bir zarara uram olmasa bile isteyebi-
lir.Demek ki cezai artn kabul, tazminat hukuku bakmndan istisnai
bir durum meydana getirmekte ve borcun ihlalinde zarar grmeyen ala-
caklya bile cezai art isteme hakk verilmektedir.18
a) Zarar Bulunmasa da Cezann stenebilmesi
Szleme cezas, borlunun ihlali zerine denecek nceden bel-
li (gtr) bir tazminat tutar olduu iin cezann denmesi alacaklnn
zararnn derecesine hatta zarar grp grmemesine bal deildir. BK
m.180/f.1 Alacakl hibir zarara uramam olsa bile, kararlatrlan
cezann ifas gerekir .
Buna karlk cezai art isteyen alacakl, kusurlu borludan urad
zarar iin ayrca tazminat isteyemez. Byle durumlarda alacakl sadece
ceza tutarn aan zararn tazmini isteyebilir.Bu kural, gerek ifa yerine
geen cezai artta gerekse ifaya eklenen cezai artta aynen geerlidir19.
17 Ouzman/z s.870
18 Tekinay/Akman/Burcuolu/Altop, Borlar Hukuku Genel Hkmler, Filiz Kitabevi,
1992, s.358
19 Ouzman/z s.871
140 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
20 Eren, s.1187
21 Ouzman/z, s.872
22 Tunoma, Borlar Hukuku, s.530/533
Hizmet Akitlerinde Cezai art Av. F. GNDZ 141
2. BLM
I- HUKUKUNDA CEZA ART
1- GENEL OLARAK
Anayasada yer alan sosyal devlet ilkesinin zorunlu bir sonucu olarak
toplumsal ilikilerde belli gruplarn dier gruplar tarafndan smrl-
memesi gereklilii ortaya kar. Zira toplum yaamnda ekonomik a-
dan varlkl olmasnn bir sonucu olarak iveren daha gl, iiler zayf
durumdadr. Toplumda alma hayatnn i gc ile sermaye arasnda
bir denge kurmak suretiyle dzenlenmesi gerekmektedir. Sosyal hukuk
devleti, kii ile toplum arasnda denge kuran, emek sermaye ilikilerini
dzenleyen devlet demektir. Bu nedenlerle devlet, yapt yasal dzenle-
melerle gsz durumda bulunan iileri koruyarak iveren tarafndan
smrlmesinin nne gemeyi amalamtr.23
ilerin yalnzca emekleri dnda glerinin olmad dikkate aln-
dnda, retim aralarnn ellerinde tutan iverene kar yasalarla ko-
runmadklar srece, cezai artn i gvencesini salamayaca aktr.Bu
nedenle Yargtay, ii aleyhine tek tarafl hkmler ierecek ekilde cezai
art kararlatrlmasn geersiz saymaktadr.Yine ii ile iveren arasn-
da kararlatrlan cezai artn hkmlerinin iverene oranla ii aleyhine
kararlatrlmamas sosyal devlet ilkesinin bir sonucudur.24
Uygulamada cezai art uygulamas i szlemesinin feshine kar bir
meyyide olarak dnlmtr. Cezai art znde hem bir teminat hem
bir ceza hem de bir tazminat niteliinde grlmektedir. zellikle belirli
sreli i szlemeleri iin sklkla cezai art hkm kullanlmaktadr. Bu-
nun en nemli amac da i szlemesinin belirlenen sreden nce feshine
kar bir teminat oluturarak i ilikisinin devamn salamaktr. 25
Yine rekabet yasa ykmlln ihlal edilmesi durumunda da bir
meyyide olarak cezai art ngrlmekte ve bu yasakla beklenen hedefe
ulalmaya allmaktadr. Rekbet yasa halinde uranlan zararn is-
pat edilmesi ounlukla kolay olmad iin, iveren asndan szleme-
ye cezai art eklenmesi birok adan yarar salamaktadr.Bu nevi sz-
lemelerde yer alan cezai art, borluyu szlemeye uygun davranmaya
zorlad iin, iveren bu ekilde menfaatlerini daha kolay koruyabilmek
imkanna kavumu olur.26
27 Arc, Kadir
28 Yldz, s.42, Karagz s.218
Hizmet Akitlerinde Cezai art Av. F. GNDZ 143
29 Somut olayda taraflar arasnda imzalanm bulunan Eitim Szlemesi ve Fayda Ta-
ahhtnamesinin 3. maddesinde personelin almaya balad tarihten itibaren 2 yl
ierisinde, hakl nedenler dndaki sebeplerle ile iten ayrlmas halinde veya 2 yllk
sre dolmadan ivereninin hakl ve geerli nedenlerle i akdini feshetmesine sebep ol-
mas halinde son ald cret gre hesaplanacak 5 aylk brt creti tutarnda tazminat
demeyi kabul ettii, ayrca i akdinin balad tarihten itibaren 2 yl ierisinde hakl
nedenle olmakszn iinin iten karlmas halinde, iverenin iinin son ald cret
gre hesaplanacak 5 aylk brt creti tutarnda tazminat deyecei dzenlenmitir.
lgili madde ile iiye i akdinin kendisi tarafndan haksz feshedilmesi veya iveren
tarafndan hakl sebeple feshi halinde tazminat deme ykmll getirilirken iveren
asndan sadece iverenin haksz feshi halinde tazminat deme ykml getirildi-
i anlalmaktadr. inin hakl nedenle i akdini feshetmesi halinde iveren tazminat
denme ykml ngrlmediinden bu dzenlemenin denklik ve karlklk ilkesine
uymad anlalmaktadr. Bu nedenle cezai art geerli deildir. Cezai art talebinin
reddi gerekirken kabul hatal olup, bozmay gerektirmitir.Y.9.H.D, E. 2009/17762K.
2011/19801 T. 30.6.2011
30 Somut olayda daval tarafa ibraz edilen i szlemesi ve taahhtname de davac-kar-
daval iinin ikametgah Ankara da bulunmaktadr. Davac-kar daval ii eitim
sresince Ankara da kendi evinde kaldn belirtmektedir. ncelikle davacnn belirt-
tii husus aratrlmaldr. Davac iinin bankaclk okulunda konaklamadnn tespit
edilmesi halinde iveren tarafndan ibraz edilen okul maliyet tablosundaki konaklayan
144 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
47 Karagz, s.138
48 Klolu, Mustafa, Kanunu Yorumu ve Yargtay Kararlar, s.63
Hizmet Akitlerinde Cezai art Av. F. GNDZ 151
49 inin bakiye sre creti lt alnarak kararlatrlan cezai arttan baka, szlemenin
kalan sresine ait cretlerin de Borlar Kanununun 325. maddesine gre talep edilip,
edilemeyecei soruna deinmek gerekir ki, koullarn varl halinde szlemenin kalan
sresine ait cretlerin ayrca talep edilebilecei kabul edilmelidir.
Gerekten, Borlar Kanununun 158/II maddesine gre, borcun belli zaman ve yerde ifa
edilmemesi hali iin cezai art kararlatrlmsa, alacakl hem ifa hem de cezai art
talep edebilecektir.
Borlar Kanununun 161 /son maddesinde ise, fahi cezai artn hkim tarafndan tenkis
edilmesi gerektii hkme balanmtr.
hukuku uygulamasnda ii aleyhine cezai art dzenlemeleri bakmndan konunun
nemi bir kat daha artmaktadr. art ve ceza arasndaki iliki gzetilerek, iinin iktisa-
di adan mahvna neden olmayacak zmlere gidilmelidir. inin belli bir sre al-
mas artna balanan cezalardan, szleme kapsamnda allan ve almas gereken
srelere gre oran kurularak indirime gidilmelidir.
Mahkemece yaplacak aratrma neticesinde szlemenin esasen belirsiz sreli szleme
nitelii tadnn anlalmas halinde ise yukarda aklanan ilkeler nda davac i
gvencesi hkmlerinden yararlanacandan cezai art talebinde bulunamaz. Bu neden-
le cezai art talebi reddedilmelidir. Eksik inceleme nedeni ile hkmn bozulmas gerek-
mitir. Y 9. H.D, E. 2010/17549 K. 2012/24734 T. 27.6.2012
50 Davac gazete ile daval arasnda 1.1.1990 ile 1.1.1991 tarihleri aras iin 1 yl szle-
me yaplmtr.Bu szlemeye gre daval, davac gazetede iveren tarafndan baslp
yaynlanan mevkuteler ile ilgili olarak aratrmalar rportajlar yapmay, haber yazlar ve
makaleler yazmay kabul etmitir.
Szlemenin 6.maddesiyle de, taraflardan herahngi birisi bu szlemeyi sresinin sona
erecei 1 Ocak 1991 tarihinden nce herahngi bir hakl neden olmakszn feshettii tak-
dirde dier tarafa 100.000.000 TL cezai art denmesi ngrlmtr.Daval szle-
menin yrrlk tarihinden 5 gn nce 26.12.1989 tarihinde noter araclyla davacya
152 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
KAYNAKLAR
1. GR
4857 sayl Kanunu 2. maddesinde alt iveren-asl iveren i ilikisi
unsurlar zikredilerek tanmlanm ve ibu iliki ierisindeki taraflarn
sorumluluklar ana hatlaryla belirlenmitir. Yazmzda, alt-asl iveren
ilikisinde yer alan taraflarn sorumluluu, emsal Yargtay kararlar -
nda anlatlmaya allacaktr. ncelikle alt-asl iveren ilikisinin tan-
m, unsurlar ve ibu unsurlarn eksiklii halleri neticeleriyle aklana-
cak, akabinde bamsz iveren, iyeri devri, muvazaa gibi alt-asl iveren
ilikisinde sorumluluu etkileyen messeseler zerinde durulacak ve son
olarak da alt-asl iveren ilikisinde yer alan taraflarn sorumluluk halle-
rinin i davalarndaki mul emsal Yargtay kararlar eliinde irdelene-
cektir.
2. TANIMLAR
4857 sayl Kanunu 2. maddesi iveren- i ilikisi- iyeri gibi temel
kavramlarn aklamasna yer verdikten sonra 6. bendinde alt iveren-a-
sl iveren ilikisinin tanmn vermiti. Buna gre;
Bir iverenden, iyerinde yrtt mal veya hizmet retimine ili-
kin yardmc ilerinde veya asl iin bir blmnde iletmenin ve iin
gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren ilerde i alan ve
bu i iin grevlendirdii iilerini sadece bu iyerinde ald ite a-
ltran dier iveren ile i ald iveren arasnda kurulan ilikiye asl
iveren-alt iveren ilikisi denir.(4857 K.m 2/6)
Bu tanma gre alt iveren-asl iveren ilikisinin belli unsurlar ihtiva
etmesi gerekmektedir. Bu unsurlar;
i. in asl iverenin iyerinde yaplmas
ii. Yaplan iin bir blmnde ya da yardmc ilerde yaplmas
iii. in, iletmenin ve iin gerektii teknolojik nedenlerle alt iverence
yaplmas
1 stanbul Barosu avukatlarndan
Yargtay Kararlar Inda... Av. A. AKMAN 155
2 506 sayl Sosyal Sigortalar Kanunu 87. maddesi arac ad altnda alt ivereni tanm-
lamtr. Bu maddeye gre; Bir ite veya bir iin blm veya eklentilerinde iverenden
i alan ve kendi adna sigortal altran nc kiiye arac denir. Ayrca alt iveren,
birok Yargtay kararlarnda taeronolarak zikredilmektedir.
156 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 2 Yl: 2014
mal veya hizmet retimine ilikin asl iin yardmc ilerinden olup ol-
mad, alt iverene verilen iin iletmenin ve iin gerei ile teknolojik
nedenlerle uzmanlk gerektiren bir i olup olmad;
Alt iverenin daha nce o iyerinde altrlan bir kii olup olmad;
Alt iverenin ie uygun yeterli ekipman ile tecrbeye sahip olup ol-
mad;
stihdam edecei iilerin niteliklerinin yaplacak ie uygun olup ol-
mad;
Alt iverene verilen ite asl iveren adna koordinasyon ve denetimle
grevlendirilenlerden baka asl iverenin iisinin alp almad;
Yaplan alt iverenlik szlemesinin i hukukunun ngrd kamu-
sal ykmllklerden kanmay amalayp amalamad;
Yaplan alt iverenlik szlemesinin iilerin i szlemesi, toplu i
szlemesi yahut mevzuattan kaynaklanan bireysel veya kolektif hak-
larn kstlamaya ya da ortadan kaldrmaya ynelik yaplp yaplma-
dnn aratrlmas ve irdelenmesi gerekir...25
Alt-asl iveren ilikisinde muvazaann bulunmas halinde, 4857 sayl
Kanunu uyarnca alt iveren iileri batan beri asl iverenin iileri
saylacak, aradaki i akdi bu tespitler gz nne alnarak sonu doura-
caktr. Ancak alt iveren iilerinin bir ksmnn, stlenilen hizmet dn-
da asl veya yardmc baka ite altrlmalar, asl-alt iveren arasndaki
szlemeyi tamamen muvazaal hale getirmeyecektir. Byle bir durumda,
sadece baka ite altrlan iiler asndan asl-alt iveren ilikisinin
unsurlarnn bulunmad kabul edilecektir.
7. ALT-ASIL VEREN LKSNE MSTENT DAVALARDA
SORUMLULUK
4857 Sayl Kanunu 6. maddesi; asl iveren, alt iverenin iilerine
kar o iyeri ile ilgili olarak bu kanundan, i szlemesinden veya alt i-
verenin taraf olduu toplu i szlemesinden doan ykmllklerinden
alt iveren ile birlikte sorumlu olduunu hkme balam olup yerleik
Yargtay karalarnda ibu sorumluluun mterek ve mteselsil sorumlu-
luk olduu belirtilmitir.
bu sorumluluun i davalarndaki grnm ile ilgili emsal Yargtay
kararlar aada incelenmeye allacaktr.
29 Yargtay Hukuk Genel Kurulu, 2010/21-739 E., 2011/5 K., 02.02.2011 tarih; ...Somut
olaya gelince; Davallar arasndaki 05.12.2001 tarihli Temizlik Hizmeti Szlemesi ile
Ankara Ticaret Odas Bakanlnca Sgtz Mevkii Ankara adresinde bulunan (ATO)
binasnn (iinde bulunduu tm bo alanlar, bahe, otopark ve benzeri iyerlerinin bu
szleme esaslarna gre) genel temizliinin yaptrlmas ii dier daval A... Tem. Gv.
Hiz. Tur. ve n. Taah. Tic. Ltd. ti.ye verilmitir. Anlan szlemenin Kapsam balkl
3. maddesinin e bendinde; bu szleme artlarna ve esaslarna gre yaplacak her
trl temizlik, personel durumlar ve benzeri ilerin takibi ve kontrol (ATO) dari ler
Mdrlnce yrtlecektir. ibaresi bulunmaktadr.
Szlemenin aklanan niteliine gre, daval Ankara Ticaret Odasnn dier daval te-
mizlik firmasna iin tamamn devretmedii, yaplacak her trl temizlik, personel du-
rumlar ve benzeri ilerin takip ve kontrolnn ATO dari ler Mdrlnce yerine ge-
tirilecei ve dolays ile ATOnun st iverenlik sfatnn devam ettii anlalmakla; yerel
mahkemece, davallardan Ankara Ticaret Odas Bakanlnn asl iveren olduunun
kabul ile davac sigortal iinin manevi zararndan alt iveren irket ile birlikte daval
Ankara Ticaret Odas Bakanlnn da mtereken ve mteselsilen sorumlu tutulmu
olmas yerinde olup, karar usul ve yasaya uygun olmakla onanmas gerekir...
Yargtay Hukuk Genel Kurulu, 2009/12196 E., 2011/2975 K., 08.03.2011 tarih;...Da-
vaya konu somut olaya gelince; davallardan E. E.e ait binann at iinin, szleme ile
verilen dier davallardan T. T.a ait asl iyeri alanlar ile yapld, len sigortalnn
da, bu davalya ait asl ilerinden bildirildii anlalmaktadr. Davaya konu kaza sonras
yaplan ilem ile, davallardan E. E. adna da bina onarm tadilat belirtilerek, iye-
ri tescili yapld grlmtr. Mahkemece, davallardan E. E.in iverenlik sfatnn
bulunmad belirtilerek, hakkndaki davann reddine karar verilmi ise de; hkmn,
eksik incelemeye dayal olduu anlalmaktadr. ncelikle, i kazasnn meydana geldi-
i binada, sadece at onarm iinin mi yapld; yoksa, bunun dnda bakaca iler
sebebiyle hizmet akdine dayal almalarn bulunup-bulunmad, bina maliki olan da-
vallardan E. E.in, binada yaplan baka iler sebebiyle sigortal altrp-altrma-
d aratrlmal; sadece, at onarm iinin yapldnn anlalmas durumunda, iin
szleme ile verilen davallardan T. T. tarafndan, asl iyeri alanlar ile yapldnn
anlalmasna gre, davallar arasnda asl iveren-alt iveren ilikisi bulunmayacan-
dan, imdiki gibi karar verilmeli; binada, at onarm dnda bakaca inaat ilerinin
de yapld ve dier ilerde de sigortal altrldnn anlalmas durumunda, binann
maliki olan davallardan E. E., asl iveren olarak sorumlu olacandan, kusur oran ve
aidiyetinin buna gre aratrlp, sonucuna gre karar verilmesi gerekir...
170 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 2 Yl: 2014
35 Yargtay 9. HD., 2010/23831 E., 2010/24220 K., 20.09.2010 tarih; ...Dosya ieriine
gre davacnn alt iveren iisi olarak daval Salk Bakanlna ait hastanede temiz-
lik eleman olarak alt anlalmaktadr. Alt iverenlik uygulamasnn kanuna uygun
olmas ve muvazaaya dayandnn iddia ve ispat edilmemesi karsnda ie iade dava-
snn sadece asl iveren konumunda olan daval Salk Bakanlna yneltilmesi do-
ru deildir. Ancak, iini daval Salk Bakanlna ait iyerinde ifa eden iinin gerek
iverenin kim olduu konusunda yanlmas mmkndr. Bu nedenle, davacnn Salk
Bakanlna kar almas husumette yanlma olarak deerlendirilmeli, davacya dava-
sn ait iverene kar yneltmesi iin usulne uygun sre verilmeli, davacnn davasn
alt iverene yneltmesi halinde yarglamaya devam edilerek sonucuna gre bir karar
verilmelidir...
36 Yargtay 9. HD., 2010/49665 E., 2011/5998 K., 04.03.2011 tarih; ...Baka bir anlatm-
la, ie iade davas sadece asl iveren aleyhine alamaz.
Somut davada, davac vekili, dava dilekesinde asl iveren-alt iveren ilikisinin muva-
zaaya dayandn, gerek ivereninin SK Genel Mdrl olduunu belirterek davay
bilinli bir ekilde sadece SK Genel Mdrl aleyhine amtr. Bu durumda husu-
mette yanlmadan sz edilmesi de mmkn deildir.
Dosyada mevcut delilere gre davacnn daval SK Genel Mdrlnn bir ksm ile-
rini stlenen dava d irketin iisi olduu, davallar arasndaki asl iveren-alt iveren
ilikisinin muvazaaya dayanmad anlalmakla, daval SK Genel Mdrl aleyhine
alan davann husumet ynnden reddine karar verilmelidir. Yazl gereke ile daval
kurum hakknda alan davann kabulne karar verilmi olmas hatal olmutur.
te yandan, Medeni Usul Hukukuna gre ancak davada taraf olan kiiler hakknda h-
km kurulabilir. Dava dilekesinde daval olarak gsterilmeyen kiilere davann ihbar
edilmesi onlar davann taraf haline getirmez. hbar olunan kimse davada daval sfat
kazanamayaca gibi, bu kii aleyhine hkm de kurulamaz. Mahkemece davann ihbar
edildii dava d firma aleyhine hkm kurulmas da doru olmamtr...
DAR USUL AISINDAN OMBUDSMANLIK VE
AVRUPA BRL UYGULAMASI
6. KARILATIRMA
Seilme ekli Parlamento drt ombudsman Parlamento her genel seimden sonra ngilterede Ombudsmana
ve Ombudsman grevi boaldnda Parlamento Komiseri denmektedir.
seer; bir ba parlamento kendi Babakann, muhalefet partisi lideri
ombudsman, tane de ve parlamento komiseri komitesi
parlamento ombudsman seilir. babakanyla gerekletirilen
adna askeri ve sivil merkezi hkmet
Ayrca grme sonucunda belirlenen
ynetimi organlarn denetlemek zere
ombudsmanlardan birinin herhangi bir veya iki neri zerine Kralie tarafndan
bir nedenle grev yerlerinin atanr. Kralie, yapt atamay bir
boalmas durumunda yenisi mektupla parlamentoya bildirir.
ombudsman seer
Seim deil, atanma usul
seilinceye kadar grev yapmak uygulanr.
zere iki tane de yardmc
ombudsman seilmektedir.
Karar, oybirliiyle verilmelidir. Ya
bakmndan bir snrlama olmasa
da genellikle 40 ya ve zeri
arasndan seilir.
Grev Alan svete Ombudsmann grevi sve ve onu takiben Finlandiyada ngilterede Ombudsmann grevi,
insan hak ve zgrlklerinin kurulan vatanda idarenin kt ileyiine
korunmasdr. Ombudsmanlkn kar korumaktr. Grev alanlar yasa
yetkileri sivil ve askeri konularn Ombudsmanlk ok gl, Norvete ile snrlandrlmtr.
yan sra ise ok zayf olarak oluturulmu, oysa
Danimarka
yerel ynetimleri de iine almakta Ombudsmanlkn grev ve yetkileri
ve svete bir kurulua verilen en daha dengeli ve gereki olarak
geni yetkileri dzenlenerek dnemin
Soruturma Ombudsman, kamu gcn Kiisel hak ve zgrlnn ihlal Parlamento Komiseri, sadece
Kapsam kullanan tm kurum ve grevlilerin edildiini dnenler tarafndan yaplan inceleme yetkisine sahiptir. Baka
ilem ve eylemlerini bavurular zerin, devlet kurulularn kanuni yetkisi bulunmamaktadr.
inceleyerek gerekli grd takdirde Grevi, ikayete konu eylem ve
parlamento adna hukuka sorumlular hakknda idari ve cezai ilemleri incelemek ve bu konuda
uygunluk ve yerindelik asndan tatbikatn yaplmasn isteyebilir. rapor hazrlamaktr. dari eylem
denetleyebilmektedir. Ombudsman Mahkemelerin inceleyebilecei ve ilemleri deitirmeye yetkili
belediyeleri, yerel zerklik gizli belgeleri inceleyemez. deildirler.
gvencesine dokunmakszn, nceleme srasnda yasalardaki idari
belediyede kamu dzenlemeler ve usullerdeki eksiklikleri
hizmetleri yrten grevlilerin parlamentoya ya da bakana bildirir.
bireylerle ilgili olarak yapm
olduklar ilemleri
denetleyebilmektedir. Belediyelerin
karar organlar bu yetkinin dnda
braklmtr.
dari Usul Asndan... Av. T. ERCAN - Av. C. YAMAN 189
Ombudsman, Cumhurbakan imzas tayan Avrupa Parlamentosu tarafndan Ombudsman, parlamento tarafndan
Bakanlar Kurulu Kararnamesiyle atanr. hukuk bilgisi iyi olan, kamu ynetimi
Parlamentonun grev sresi yapsna hakim, olumlu ilikiler kuran
kiiler arasndan seilir.
boyunca oybirliiyle seilir.
Fransada Ombudsmann grevi, vatanda ile Grev alanlar snrl deildir. Ombudsman, idarenin denetlenmesi
amacyla ortaya km bir kurumdur.
ynetim arasndaki ilikilerin iyiletirilmesi ve Ombudsmana
idari ilemlerde hakkaniyetin salanmasdr.
Fransada Ombudsmann yetki alan, yaplan ikayetler, idarenin ileyiindeki
ngilteredeki Parlamento Komiserine oranla bozukluklar ve karlalan hakszllklarla
daha ilgilidir.
Ombudsman, eylem ve ilemleriyle bireylerin Topluluk kurum ve organlarnn Kamu Denetilii Kurumu, gerek ve tzel
temel hak ve zgrlklerini ihlal eden kiilerin, idarenin ileyii ile ilgili ikayetleri
kamu grevlileri hakknda cezai ve idari faaliyetlerinde kt ynetim ve zerine, idarenin her trl eylem ve
soruturmann balamasn isteyebilir. ilemleri ile tutum ve davranlarn,
adalet anlay iinde, insan haklarna
vakalar hakknda ikayet
sayg, hukuka ve hakkaniyete uygunluk
ynnden incelemek, aratrmak ve
yaplabilir idareye nerilerde bulunmakla grevlidir.
190 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
Soruturmada Merkezi ve yerel kurulular, bu Sivil ve askeri kurulular, merkezi Parlamento Komiseri, merkezi
Kurumsal kurum ve kurulularn memur ve hkmet ile yerel hkmeti denetler. kurulular ile tzel kiilii olan
Kapsam teki grevlileri, Yerel ynetim zerindeki denetim veya olmayan kamu kurum ve
yetkisi sadece, bunlarn alanlar kurulularyla yapt eylem ve
almalar, kamusal bir yetki ve komiteleriyle snrldr. Anayasa ilemler sonucunda temel hak ve
kullanmn ieren dier kimseler, Mahkemesi hakimleri ve katipleri, zgrlkleri ihlal edilen zel hukuk
kamu irketlerinde alan hakimler, Adalet Mahkemesinin st tzel kiilerinin ikayetlerini inceler,
dzey yneticileri gibi baz kurum ve soruturur ve hazrlad raporunu
kiiler Ombudsman yetkisi dndadr. parlamentoya sunar. Parlamento
memur ve dier personel, silahl
Ancak, temel hak ve zgrlkler sz Komiseri, Byk Britanya topraklar
kuvvetlerde temen ve stnde yer
konusuysa yerel ynetimlerin ikayeti zerindki lkelerde (skoya, Galler)
alan subaylar ve btn
zerine yetki dahilinde olur. denetleme yetkisine sahiptir.
OmbudsmanlkI dzenleyen
mahkemeler, Ombudsmann yasal dzenlemede Parlamento
denetim alanna dahildir. Ayrca Komiserinin denetleyemeyecei
sve kilisesi, konu ve kurulular listelenmitir.
rnein, sulularn iadesi, af yetkisi,
piskoposlar, rahipleri de yargsal ilemler kapsam dndadr.
Ombudsmann denetim alanna
girmektedir.
deildir.
Grev Sresi Grev sreleri 4 yl olan parlamento Bir seim dnemi olan 4 yl kapsar. Parlamento Komiseri iin ngrlen
ombudsmanlar bu grev sreleri Ayn kii, iki kez seilebilir. bir grev sresi bulunmamaktadr.
sonunda yeniden Emeklilik yana kadar grev
yapabilir.
seilebilirler. Ancak, Ombudsmann
dnem arka arkaya seildikten
sonra bir daha
Ombudsmann denetleyecei kurum ve Adalet Divan ve lk Derece Cumhurbakannn tek bana yapt
kurulular kendi kanununda dzenlenmitir. ilemler ile resen imzalad kararlar ve
rnein, merkez ve tara tekilat, yerel Mahkemesi dnda Avrupa emirleri, yasama yetkisinin kullanlmasna
ynetimler, kamu hizmeti gren zel hukuk ilikin ilemleri, yarg yetkisinin
kurulular. dari yarg zerinde denetim kullanlmasna ilikin kararlar, Trk
Komisyonu, AB Konseyi,
yetkisi bulunmayan Ombudsmann kamu Silahl Kuvvetlerinin srf askeri nitelikteki
personeli ile idare arasndaki uyumazlklarn faaliyetleri Ombudsmann grev alan
zmnde rol oynamaz. Avrupa Parlamentosu, Avrupa dndadr.
soruturulabilecek kurumlar
arasndadr.
Ombudsman, 6 yl iin seilir. Grev sresi bittikten sonra Grev sresi, 4 yldr. Grev sresi sona
eren Ombudsman, sadece bir dnem
yeniden seilebilir. daha olmak zere yeniden badeneti ya
da deneti seilebilir.
192 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
Bavurucular ikayet sahibinin sve vatanda Kiisel haklarndan yoksun Kamu hizmeti grmek
veya svete yayor
amacyla kurulmu idare, mahalli
brakldn dnen herkes
idare veya dier makamlar, kamu
olmas gerekli deildir. Kurumsal Ombudsmana yazl bavuruda
mlkiyetindeki herhangi
merciler veya tzel kiiler, bulunabilir. Ancak bavuru
hapishanede veya benzeri bir bir iletme veya teebbs
yapann, olayla ilgili maddi bir ilikisi yrtmek amacyla kurulmu organ
kurumdaki kiiler de ikayette veya herhangi bir yararnn olmas veya makamlar, yeleri
bulunabilir. Ombudsmanlka gerekmektedir.
bavurmadan nce tm hukuki Kralie tarafndan atanm herhangi
bir idare veya makam, herhangi bir
Ayrca Ombudsmana bavurmadan bakan, merkezden
bavuru yollarn bitirme nce olas tm hukuki yollarnn
mecburiyeti de yoktur. tketilmi olmas ynetim kurulular, gelirleri
tamamen veya nemli lde
gerekmektedir. Bununla beraber parlamento tarafndan temin edilen
konuyla ilgili kesin kararn
idare veya makamlar dnda tm
aklanmasndan en ge 12 ay
yurttalar bireysel, grup olarak ya
da tzel kiilik adna
ierisinde Ombudsmana bavurmak
gerekmektedir. zgrlnden mahrum Parlamento Komiserine
braklm bir kii bavurabilir. Parlamento Komiseri,
dorudan doruya vatandalardan
de iadeli-taahhtl bir mektupla ve ikayet kabul
baka yollarla ulama imkan varsa o
edemez ve resen soruturma
ekilde bavuruda
balatamaz. Parlamento Komiseri,
darenin eylem ve ileminden ikayeti olan ve Topluluk vatandalar tarafndan Vatandalar, idarenin her trl haksz
bu eylem ve ileminden
tannyor ve ilgi gryor. eylem ve ilemlerine kar ikayetlerini
menfaati ihlal edilen herkes, yabanc da olsa, hibir formalite veya ekil artna bal
Ombudsmana bavurabilir.Bavuracak kiiler, olmadan
Ombudsmana bavurmadan
herhangi bir aracya ihtiya olmakszn
nce tm hukuki yollar tketmi olmaldr. Ombudsmana iletebilirler. Kuruma
Ombudsman herhangi bir bavuru olmakszn bavurmak iin
harekete geemez. Ombudsmana dorudan
herhangi bir cret yatrmaya gerek yoktur.
bavurma imkan yoktur. Kuruma bavurmaya Sadece ikayete konu olay ieren bir
hakk olan dileke ve
alnmaktadr.
194 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
Grevin Parlamento tarafndan grevden Ombudsmana duyulan gven yitirilirse Avam Kamaras ve Lordlar
Sonlandrlmas alnabilir. grev sresinden nce grevden Kamarasnn nerisi zerine Kralie
alnabilir. Ombudsmann tarafndan grevden alnabilir.
Bamszlk sve Ombudsmanlk Ombudsman ve personeli, her trl Parlamento Komiseri bamszdr.
dzenlenirken, zerkliine zellikle etkiden uzak ve zerk bir kurum Hiyerarik bakmdan st bulunmaz.
dikkat edilmitir. Hkmet de Emir ve talimat almaz. Kendi
olarak ilerini grebilmesi amacyla personelini atayabilir.
dahil olmak zere hibir kuruma maddi adan lkenin en iyi idari
kar sorumluluu olmayan personel maalarna
Ombudsmanlkn tek
sahip klnmtr.
sorumluluu parlamentoya kar
her yl sunmas gereken rapordur.
Yaptrm Gc Ombudsmann, ihtiya duyduu dari kararlarn feshedilmesi, Parlamento Komiserinin herhangi
bilgi ve deitirilmesi mmkn deildir. bir yaptrm olmadndan, eer
Ombudsmann kararlar balayc vermi olduu karara
belgeleri kendisine iletmeyen kamu deildir. Dorudan ceza kovuturma
grevlileri Ombudsman tarafndan yetkisi yoktur. uyulmadn ve hakszln
idari para cezasna dzeltilmediini grrse durumu
zel bir raporla hem Avam
arptrlabilmektedir.Bunun
ardndan ilgili kuruma denetime Kamarasna hem de Lordlar
gidilebilir, Bilirkiiler ve taraflar Kamarasna bildirebilir. Bu kurumun
dinlenebilir. nemli bir gcdr.
balanabilmektedir.
dari Usul Asndan... Av. T. ERCAN - Av. C. YAMAN 195
Grevi sona eren Ombudsman, yeniden Avrupa Parlamentosunun talebi Badenetinin veya denetilerin kanunda
seilemez. ngrlen
ile Adalet Divan tarafndan
nitelikleri tamadklarnn sonradan
grevine son verilebilir. anlalmas veya bu nitelikleri seildikten
sonra
Ombudsman, yasama ve yrtmeye kar Grevlerini tam bamszlk Badeneti ve denetilie seilenlerin,
bamszdr ve greviyle ilgili ilemlerinden grev yaptklar sure boyunca eski
ve aklamalarndan tr soruturulamaz, iinde yerine getirir. grevleriyle ilikileri kesilir. Hibir makam
sorgulanamaz, kovuturulamaz, tutuklanamaz ya da merciden emir ve talimat almaz.
ve yarglanamaz. Greviyle ilgili konularda emir
ve talimat alamaz. Ombudsman, ek bir kamu
grevi yapamaz.
Ombusman, daha ok bir arabulucu rolne Yaptrm gc yoktur, ancak Ombudsman tarafndan verilen kararlar
sahiptir. Uzlatrma tekniklerinden yararlanarak hukuki adan balayc deildir. Yarg
idare ile vatandalar arasndaki uyumu ve Avrupada demokratik kltrn kararlarndan farkllatran yn de
ibirliini gelitirir. darenin yerine geemez. ve kurumsal yapnn budur. darenin Ombudsmann karar
Uyar ve nerileri ilgili kamu grevlileri dorultusunda ilem ve eylem yapma
tarafndan dikkate alnmaz gelimiliine ilaveten basnn zorunluluu olmad gibi verilen karar,
ilemi kaldramaz ve deitiremez. Karar,
ise, hiyerarik olarak ilgili kiinin bir stne da yardmyla raporlar ok tavsiye niteliindedir.
bavurarak onun hakknda disiplin etkilidir. AB Ombudsman uyar
sonrasnda sorunu dosta
cezas verilmesini salayabilecei gibi ona
dava atrabilme yetkisine de sahiptir zmeye almakta, ilgili
kuruma tavsiyelerde bulunmakta
ve son are olarak tavr almak
zere bamsz organ niteliinde
olan Avrupa Parlamentosunun
dikkatini ekmektedir.
196 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
7. SONU
KAYNAKA
Ali Fuat Gke, ada Kamu Ynetiminde Kamu Denetilii (Ombudsmanlk) Ve Tr-
kiye in Askeri Ombudsmanlk nerisi, Sleyman Demirel niversitesi ktisadi ve da-
ri Bilimler Fakltesi Dergisi, Y:2012, C:17, S:2.
Billur Yalt, Vergi Uyumazlklarnda Yeni Bavuru Yollarnn Yargya Etkisi: Ombuds-
man Bavurusu ve Bireysel Bavuru, Vergi Sorunlar Dergisi, S:286, Temmuz 2008.
Djahan Muradova, Ombudsmanlk Kurumu Ve Trkiyede Uygulanabilirlii, Ankara
niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Siyaset Bilimi Ve Kamu Ynetimi Anabilim Dal
Ynetim Bilimleri Bilim Dal, Yaynlanmam Yksek Lisans Tezi, 2013..
Doan Kestane, ada Bir Denetim Organizasyonu Olarak Ombudsmanlk (Kamu De-
netilii), Maliye Dergisi, S:151, Temmuz Aralk 2006.
Galip Demir, Ombudsman Aranyor, Ahilik Aratrmalar Yaynlar, stanbul, 2002.
Hayrettin Eren, Ombudsman Kurumu, AHFD, C:4, S:1-2, 2006.
Kemal zden, Ombudsman; Yeni Bir Ynetim Anlay in Bir Model, Tasam Yaynla-
r, stanbul, 2005.
M. Akif zer, ngilterede Ynetimin Denetiminde zgn Bir Kurum: Parlamento Komi-
serligi, Trk dare Dergisi, S. 416417, 1997.
Mustafa Bykavc, Ombudsmanlk Kurumu, Ankara Barosu Dergisi, Yl:66, S:4, Gz
2008.
M. Oytan,Ombudsman Eli ile darenin Denetimi Konusunda Kyaslamal Bir nceleme,
Dantay Dergisi, Yl:5, S.18- 19.
Namk Kemal Ergani, Danimarka Ombudsman, Dantay Dergisi, S.105, 2003.
Okan Veli afakl, Kamu Denetiminde Etkinlik Arac Olarak Ombudsman Ve AB S-
recinde KKTCdeki Uygulamaya Karlatrmal Bir Bak, Afyon Kocatepe niversitesi,
BF Dergisi, C:11, S:2, .
Oktay Bahadr, Ombudsmanlk Kurumunun sve, ngiltere Ve Fransa le Karlatr-
mal ncelenmesi, Trkiye Adalet Akademisi Dergisi, S:1, Nisan 2010.
. Baylan, Yurttan Devlet Ynetimi Hakkndaki ikayetleri ve Trkiye iin sve Om-
budsman Forml, T.C. ileri Bakanl Tetkik Kurulu Bakanl Yaynlar, no.12,
Ankara.
dari Usul Asndan... Av. T. ERCAN - Av. C. YAMAN 197
I. GENEL OLARAK
Szlemeciler haklarn kullanrken ve borlarn yerine getirirken, d-
rst, namuslu, makul ve yapt eylemin sonucunu bilebilen orta dzeyde
i sahibi-yklenici ikilisinin davrand gibi davranmakla ykmldrler;
onlar, sz ve eylemleriyle, birbirlerine sadk kalacaklar, gvenebilecekle-
ri, birbirlerini yanltmayacaklar, birbirlerinin yararlarn dnecekleri
bir birlik olutururlar3.
Hakkn ktye kullanlmas yasa kuralnn amac, yargca zel ve is-
tisnai hallerde (adalete uygun decek ekilde) hkm verme olanan
salamaktr. Bir hakkn kullanlmasnn aka adaletsizlik oluturdu-
u ve gerek hakkn tannmas ve bireyin korunmas iin btn hukuki
yollarn kapal bulunduu durumlarda, MK. m. 2 f.2 hkmnn amac,
zaruretten doan ve olaanst bir olanak salamaktr. Bu durumlarda,
ekli hukuktaki hakk, maddi adalet dnceleriyle snrlar ve onu ger-
ek llerine gtrebilir. MK. 2. maddesindeki esaslar da gzetildiinde,
alacakl, ihlal edilen szlemeyi duruma gre geriye etkili veyahut ilerisi
iin feshi ihbar suretiyle tek tarafl olarak bozabilir. Szlemenin ihlali
nedeniyle fesih hakk kural takdiri bir kuraldr. Bu konuda yargcn, her
olayda feshin douraca sonular bakmndan byle bir mnferit hal
suretini kabul etmenin ne dereceye kadar doru olacan, durumun ge-
reklerine gre tartmas gerekir.
Doruluk kurallar, ikinci (tali) nitelikte olduundan, ncelikle soruna
ilikin yasa kurallar uygulanacak; uygulanan yasa kurallarnn adalete
1 Daha geni aklama iin, stanbul Barosunca yaynlanan, (naat Szlemeleri Uygula-
masnda Drstlk Kuralnn nemi) ad kitabmza baklabilir.
2 stanbul Barosu avukatlarndan
3 Duman, lker Hasan, Aklamal-tihatl naat Hukuku, Sekin Yaynlar, 5. Bask, An-
kara 2013, sf. 1407 vd.; Akyol, ener, Drstlk Kural ve Hakkn Ktye Kullanlmas
Yasa, Filiz Kitabevi, stanbul-1995, sf. 33 vd.; Zevkliler, Aydn, Medeni Hukuk, Giri ve
Balang Hkmleri, Kiiler Hukuku, Aile Hukuku, Ankara-19892, sf. 133 vd.; Zahit,
mre, Medeni Hukuka Giri, stanbul- 1980, sf. 289 vd.; Edis, Seyfullah, Medeni Hukuka
Giri ve Balang Hkmleri, Ankara-1993, sf. 290 vd.; Arslan, Ramazan, Medeni Usul
Hukukunda Drstlk Kural, Ankara-1989, sf. 24 vd.
naat Szlemeleri Uygulamasnda ... Av. . H. DUMAN 199
9 Tekinay, Selahattin Sulhi, Borlar Hukuku, Sermet Matbaas, stanbul 1979, sf. 73.
10 Tekinay, 74-77.
11 Klolu, 20.
12 Eserin bedeli nceden ya hi belirlenmemi ya da yalnz yaklak olarak belirlenmise,
almann deerine ve yklenicinin giderlerine gre saptanr.
13 Becker, Herman, svire Borlar Kanunu erhi, kinci Blm: eitli Szleme likileri,
eviren Suat Dura, Yargtay Yaynlar No. 24, Ankara-1992, sf. 595.
naat Szlemeleri Uygulamasnda ... Av. . H. DUMAN 207
14 HGK. 29.5.2002, 286/454; 15. HD. 1.5.2007, 2637/2864; 15. HD. 5.11.2003,
1848/5256; 15. HD. 24.6.2010, 2320/3647; 14. HD. 26.3.2009, 2280/3839; 15.
HD. 9.3.2009, 1420/1294; 14. HD. 29.1.2008, 15240/551. naatn projesine gre
byk yapld, bu haliyle yap kullanma izni alnamad konusu taraflar arasnda
uyumazlk bulunmamaktadr. Ancak Kartal Belediye Bakanlnn 17.4.2007 tarih-
li yaz cevabnda mimari projelerin revizyonu onaylandktan ve ilgili mdrlklerin
iliik kesme yazlarnn iletilmesinden sonra yap kullanma izin belgesinin dzenle-
nebilecei belirtilmitir. Bu durumda mahkemece davalya bu belgenin alnmas iin
gerekli sre ve yetki verilmesi, bu sre iersinde inaat yasal duruma getirilip yap
kullanma izin belgesi alnd takdirde imdiki gibi davann reddine, aksi halde da-
vann kabulne karar verilmesi gerekir.
naat Szlemeleri Uygulamasnda ... Av. . H. DUMAN 209
kendi aralarnda geerli olmayan bir konuda yaptklar ilemdir. Bir da-
nkl ilemden sz edebilmek iin; a) Szlemecilerin iradeleri ile be-
yanlar arasnda isteyerek yaratlm bir uygunsuzluk, b) nc kiileri
aldatma amac, c) Szlemeciler arasnda gizli ilemi yer alan dankl
szleme bulunmaldr. Tm dankl ilemlerde; a) nc kiileri al-
datmak iin yaplm grnrdeki ilem, b) Grnrdeki ilemin sz-
lemeciler arasnda geerli olmayacan saptayan dank anlamas
bulunur. Bu eleri ieren dankla yaln dank (mutlak muvazaa)
denilir. Dann bu trnde; szlemeciler aslnda aralarnda hukuksal
ilem yapmadklar halde nc kiileri yanltmak ve onlara kar bir
ilem yapm gibi grnmek amac ile grnte bir ilem yapmlardr.
rnein, alacakllarn icra takibinden kurtulmak iin, bir borlu, malla-
rn bir arkadana devreder ve bu devrin gerekte aralarnda hibir hu-
kuki sonu dourmayaca borlu ile arkada arasnda kararlatrlrsa
yaln dank sz konusu olur. Eer szlemeciler arasnda yaptklar
bir ilemi, kendi gerek iradelerine uymayan ve salt nc kiileri ya-
nltmak iin yaptklar baka bir ilemin arkasna gizlemilerse, bu tr
dankl ileme nitelikli dankl ilem (nispi/mevsuf muvazaa) denilir.
Bu dank trnde, grnrdeki ilem ve dank anlamas yannda ay-
rca szlemecilerin gerek iradelerine uygun bir gizli ilem bulunur. r-
nein szlemeciler gerekte balama yapmak istedikleri halde, bunu
sat szlemesi biiminde yaparlar. Bylece, grnrdeki ilem sat
olduu halde, gizli ilem balamadr. Szlemecilerin nc kiileri
yanltmak iin, dankl olarak yaptklar grnrdeki ilem geersizdir.
Geersizliin nedeni, taraflarca aklanan beyanlarn, onlarn gerek ira-
delerine uymamas, baka bir anlatmla bu beyanlarn irade beyan ni-
telii tamamasdr.
Dank sav, taraflarca herkese kar ileri srlebilir. Ancak; a) TBK. md.
19/II uyarnca, yazl bor tanmasna dayanarak dankl alaca edinmi
olan iyiniyetli (TMK. md. 3) nc kiilere kar borlu; dank savnda bu-
lunamaz. b) Dankl bir szleme gereince bir mal devralan kimse, emin
sfatyla zilyet durumundan, ondan iyi niyetle o mal edinen kimsenin edinimi
korunur (TMK. md. 990) ve ona kar dank savnda bulunamazlar. c) Da-
nkl szleme ile mlkiyeti devredilen bir tanmaz ise, grnrde malik
yararna olan tapu kaydna, iyi niyetle gvenerek, ondan o tanmaz edinen
kimsenin edinimi korunur (TMK. md. 1023) ve ona kar dank sav ileri
srlemez.
Grnrdeki ilemin geersizlii taraflarca ve nc kiilerce- sa-
vunma olarak ileri srlebilecei gibi bu konuda taraflarca ve nc
kiilerce- bir dava alabilir. Bu davada, grnrdeki ilemin dank ne-
deniyle geersiz olduunun saptanmas istenir.
212 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
taya koymasndan sonra, i sahibin eseri ifa olarak aldn ak veya rtl
olarak ortaya koymas, rnein ayptan doan haklarn kullanmas zeri-
ne, yklenicinin eksiklikleri bahane ederek teslimin henz gereklemedi-
ini ne srmesi, drstlk kurallaryla badamaz27.
Arsa sahibi ynnden ifa ancak son edim olan teslimle gereklemi
olsa dahi, yklenici bakmndan edim ykm uzun bir sreye yaylmtr.
Bu sre boyunca konusu ve ortak ama olan eserin ortaya kmas iin
yanlarn karlkl anlay iinde bulunmas, drstlk kuralna uygun bi-
imde davranmalar esastr28.
Yklenici yapy tamamladn bildirmi olsa bile; i sahibi, yapda
nemli bozukluk varsa (inaat teslim almay reddetmesi drstlk ku-
rallarna aykr dmeyecekse) ve bu bozukluktan yklenici sorumluysa
inaat teslim almaktan kanabilir. nemli bozukluk i sahibine ykle-
nebilen nedenlerden kaynaklanmsa, i sahibinin teslimi reddetmesini
hukuk korumaz. sahibi, yklenicinin ak veya rtl olarak sunduu
ifay kabul etmediini (teslimi reddettiini) iin niteliine uygun ve ksa bir
sre iinde aka veya rtl olarak ykleniciye bildirmelidir; aksi halde
inaat o durumuyla ifa olarak kabul etmi saylabilir.
Alacakl, istenebilir, yerine getirilmesi olanakl bir edim, ifa amacyla,
kendisine gerei gibi nerilmesine karn, hakl bir neden olmakszn onu
kabulden veya borlunun borcunu yerine getirebilmesi iin kendisi tara-
fndan yaplmas gereken hazrlk fiillerini yapmaktan kanrsa, direnime
dm olur (TBK. Md. 106). Bu durumda; A) Yklenici eseri ifa amacyla
i sahibine teslim ettii halde i sahibi tarafndan kabul edilmezse, alacak-
lnn direnime dt tarihten balayarak, yklenici eserden elde ettii
veya elde etmeyi ihmal ettii semerelerden dolay sorumlu olmaz. B) Eser,
i sahibinin direnime dmesinden sonra yklenicinin kusuru olmadan
hasara urar veya telef olursa bundan doan zarara alacakl katlanr (TBK.
Md. 483/I). C) Alacaklnn direnime dmesinden sonra faiz ilemez. D)
sahibine ifa nerisinde bulunan yklenici, daha nce direnime dmse,
bu nerisiyle birlikte direnimden kurtulmu olur. Bunun sonucu olarak
gecikme faizi ilemeye devam etmez. Ceza koulu borlunun direnimi sr-
dke ileyen bir tazminat borcu olarak kararlatrlmsa, i sahibinin
direnime dt andan balayarak bu bor da artk ilemez olur. E) Ala-
caklnn direnimi gerekleince borlu sorumluluktan kurtulma olanan
elde eder. Bu olanak borcun konusu olan eyin tevdii, satlarak bedelinin
tevdii, ya da szlemenin bozulmasyla gerekleir. Tevdi hakk: Alacak-
27 Ayan, 62-63.
28 Yavuz, 560.
naat Szlemeleri Uygulamasnda ... Av. . H. DUMAN 221
36 Serozan, Rona, Szlemeden Dnme, Vedat Kitaplk, stanbul 2007, sf. 41-42; Eren, I, 210.
naat Szlemeleri Uygulamasnda ... Av. . H. DUMAN 225
38 15. HD. 8.5.1996, 1132/2486; 15. HD. 29.4.1999, 893/1686; 15. HD. 20.11.1986,
266/3930; HGK, 16.06.2010, 290/328.
39 Klolu, 105; Eren, Fikret, Borlar Hukuku, Genel Hkmler, c. I, Beta Yaynlar, s-
tanbul 1994, sf. 360 vd.: ekil kural olarak taraflar dnmeye sevketmek, acele ka-
rar verilmesini nlemek suretiyle onlar korumay amaladndan, szlemeden doan
borlarn bilerek ve isteyerek, hibir yanlgya dmeden ifa ettikleri takdirde bu ko-
runmadan vazgemi saylmal, bylece gnll ve bilinli ifa ile geersiz akit salk ka-
zanmaktadr. Tanmazn mlkiyetinin devri borcunu douran geersiz akdin ifas, tapu
siciline tescil ile gerekleir. Burada ifa, tescil ilemidir. Tescil yaplmamsa, gerek an-
lamda ifadan sz edilemez. Grlyor ki, taraflarn akidden doan edimlerini bilerek ve
isteyerek ifa etmeleri halinde ekil noksanl (sakatlk) salk kazanmakta, akit geerli
hale gelmektedir. Taraflar ekle aykr bir szlemeden doan borlarn ifa ettikten,
mesela Kat Mlkiyetine gre geersiz szlemede, alc sat parasn dedikten, satc
da bamsz blm teslim ettikten sonra, satc, bamsz blm nc bir kiiye
devredip mlkiyetini de geirmise, alc, nc kii aleyhine tapu iptal ve tescil davas
aamaz. Zira sat akdi, ahs nitelikte bir bor ilikisi kurar, nc kiilere kar ayn
etki ve sonular domaz. Byle bir halde alc, satcya kar artlar gereklemise,
TBK. md. 49/I veya 49/IIye ya da TBK. md. 112ye gre haksz fiilden veya akidden
doan sorumluluk hkmleri uyarnca tazminat davas aabilir. Sebepsiz zenginleme
davas amak da mmkndr. Bu takdirde alc, satcdan hem dedii paray, hem
de satcnn elde ettii veya elde etmesi muhtemel kr veya kazanlar, kanuni faiziyle
228 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
iin de, baka trl davranma olana varken ve zorunlu iken o ekilde
davranmayp somut olaydaki gibi knanabilen bir eylemin bulunmas ge-
rekir. Dier taraftan kusuru belirlerken alnan objektif l burada da
geerlidir.
Davacnn, zararn nedeni olan iin ge tesliminde knanabilecek bir
eylemiyle zarara raz olduu yahut zararn olumasna veya artmasna ne-
den olmas kantlanmamtr. Dier taraftan davacnn, szlemeye gre,
daval ykleniciye vermesi gereken dairelerden bir tanesinin sat yetki-
sini vermemi olmas gecikmeye neden olan kusur olarak nitelendirile-
mez. nk bu dairenin sat yetkisi davalnn ii bitirmede direnmesi
nedeniyle meydana gelecek zarara karlk gvence olarak verilmemitir;
Kald ki, daval ykleniciler sat yetkisi verilseydi bu dairenin satlaca
satmn bu nedenle engellendiini kantlamamlardr. Bu nedenle sat
yetkisinin verilmemesiyle gecikme arasnda uygun illiyet ba da yoktur.
Son dairenin sat yetkisinin verilmemesi olgusu ne mahkeme ve ne de,
15. Hukuk Dairesinin bozma kararnda tartlmadndan davac yara-
rna kazanlm hak olumutur. sahibinin 125/I. maddedeki seimlik
hakkn ge kullanmas knanabilecek bir davran olarak kabul edile-
mez. nk yukarda akland gibi seimlik hakkn diledii zaman ve
zamanam sresince kullanmak i sahibinin yasal hakkdr; O nedenle
bu knanacak bir davran deildir. Dier taraftan davac szlemenin ye-
rine getirilmesinde ve iin tesliminde davaly duraksamaya drerek,
iin gecikmesine neden olan bir eylemi de bulunmamaktadr. Her iki tara-
fn, szlemenin yerine getirilmesi ve teslimi konusundaki eylemli duru-
mu bunun kantdr. Bu nedenlerle davacnn, TBKnn 52. maddesindeki
zel halleri oluturma ynnde bir eylemi bulunmad gibi Yasaya uygun
davrann tazminatn indirilmesinin nedeni (kusur) olarak kabul etmek
olana da yoktur.
TMKnn 2/I. maddesinde belirlenen doruluk ve gven kurallarnn
(objektif hsnniyet) somut olayda tartlmas: Szlemelerde kararla-
trlan hususlarn yerine getirilmesi, verilen szn tutulmas. ilkesi gere-
idir. nk doruluk ve drstln gerei budur. Bu nedenle olay-
mzda daval eser szlemesiyle iin ge tesliminden dolay ve ge teslim
sresinin btn iin tazminat -cezai art- demeyi kabul etmi olduuna
gre bunu davacya eksiksiz olarak demek zorundadr; bundan kanma
szlemeye, doruluk ve drstlk kurallarna aykr davran olur. Ne
var ki, bu kuraln ayrcalksz uygulanmas baz durumlarda yine do-
ruluk, gven kurallarna aykr olacak sonular dourabilir. Bunun iin
ngrlmeyen bir nedenin szlemenin tamamnn veya bir koulunun
yerine getirilmesini taraflardan biri iin ekilmez ve ykm tekil edecek
younlua getirmesi gerekir.
230 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
leniciye eseri belirsiz srede teslim etme hakk vermez. Bu gibi durum-
larda iin olaan gidiine gre yryp yrmediini aratrmak gerekir.
Bunun iin de, o ana kadar yaplan i ve ilemlere ve eserin hacmine ba-
klacaktr. Szlemenin imzalanmasndan sonra yklenici inaat faaliyet-
lerine balamsa, rnein (eer gerekli ise) arsalarn birletirilmesi veya
ayrlmas ilemlerini tamamlamsa, arsann hava mani kriteri eklinde
olan kstlln kaldrm, yola terk ilemlerinden sonra arsay inaata
uygun duruma getirmi, arsay imar parseli durumuna getirmi, ardn-
dan proje almasna balam, proje aamasndan sonra da yap ruhsat
almsa, baka bir anlatmla iler olaan aknda yrrken ve ruhsatn
alnmasndan sonra, arsa sahibi, szleme tarihinde kesinlik arzetmeyen
imar durumunu lehe dntrmek iin imar almas yapan ve baaryla
sonulandran ykleniciye nce ihtarname ekerek ve ardndan da dava
aarak szlemenin bozulmasn istemise, bu davran drste (TMK.
Md. 2) saylamayacaktr. stelik arsa sahibi, szlemenin bozulmasna
ililin dava amasna karn, yklenicinin dava boyunca inaata devam et-
memesinden dolay onu sulamas da kabul edilemez. nk, szlemeyi
bozma davas devam ettii srece, ykleniciden ii srdrmesi beklene-
mez. Bu rnekte, arsa sahibinin, davann kesinlemesini beklemeden, in-
aat baka bir ykleniciye yaptrmas da bir baka kt niyetli davran
saylabilecektir. te, arsa sahibi, btn kusurlarna ramen szlemeyi
bozduu takdirde, bozma kararnn kesinletii tarih itibaryla ykleni-
cinin ne srp kantlad tm zararlarn demek zorunda kalacaktr.
Grlyor ki, szlemeyi bozmakta hakl olup olmamak sonular bak-
mndan nemlidir41.
15-) KAVRAMLARIN N DOLDURMADA DRSTLK KURALI
Alacakl, ayrca borcun ifasndan ve gecikme tazminat isteme hakkn-
dan vazgetiini hemen (derhal) bildirerek, borcun ifa edilmemesinden
doan zararn giderilmesini isteyebilir veya szlemeden dnebilir (TBK.
Md. 125/II).
Derhal szc gerei, ek srenin dolmas zerine veya inaatn ek
srenin sonunda tamamlanamayaca ortaya km ise gecikmeksizin ay-
nen ifadan vazgetiini bildirmelidir. Fakat, baz durumlarda ek srenin
sonunda aynen ifadan derhal vazgemek drstlk kurallarna aykr ola-
bilir. rnein, direnimin doumu zerine i sahibince iki aylk ek sre-
nin verilmi olduu ve bu sre iinde hibir inai faaliyetinin yaplmad
bir olayda, i sahibi, yklenicinin yeniden ina faaliyetine balad ana
kadar, diledii zaman, yeniden ek sre vermeye gerek olmakszn aynen
42 Ayan, 256.
naat Szlemeleri Uygulamasnda ... Av. . H. DUMAN 233
mahrum kalnan rayi kira geliri karl bir miktar para olarak kabul
edilmektedir. Szlemede gecikme tazminat belirlenmemi olsa dahi en
az aylk rayi kira seviyesinde gecikme tazminatnn istenmesi mmkn-
dr (TBK. md. 112).
Szlemeye konulan maktu gecikme tazminatnn amalarndan birisi
de (genellikle szleme yaplrken tatmin edici grlen) tazminat tehdi-
diyle yklenicinin edimini sresinde ifaya zorlamaktr. Gecikme tazmina-
t szlemede hi kararlatrlmam olsa bile teslimde gecikme halinde
arsa sahibi en az piyasa rayilerine gre belirlenecek kiray gecikme taz-
minat olarak isteyebileceinden, bu halde arsa sahibi daha iyi konumda
olacaksa artn amacna ulatndan sz edilemez. Gecikme sresine ba-
klmakszn arsa sahibinin bal tutulmas hakkaniyete uygun olmad
gibi yklenicinin bu yndeki savunmalar iyiniyet kurallar ile badamaz,
hakkn ktye kullanlmas niteliindedir ve hukuk tarafndan korunmaz
(TMK. md. 2).
Bu halde maktu olarak kararlatrlan gecikme tazminat miktarnn
uzun sreli gecikmelerde dahi taraflar iin balayc olacann kabul edil-
mesi szlemeyle beklenen yarara, tazminatn konulu amacyla iyiniyet
kurallar ve hakkaniyete aykr olaca kanaati olutuundan, Dairemizin
maktu gecikme tazminatnn deitirilmeksizin uygulanmas gerektiine
dair uygulamasndan vazgeilmesi gerektii sonucuna ulalmtr.
Kararlatrlan tazminatn sresiz uygulanamayaca bu ekilde kabul
edildikten sonra maktu tazminatn ne kadar sreyle taraflar balayaca
konusuna gelince; bu sre szlemedeki teslim sresi, gecikilen srenin
uzunluu, ngrlen tazminat miktar, geen sre iinde gerekleen enf-
lasyon, fiyat artlar, dviz fiyatlar ve faiz oranlarndaki art ve eksililer
ve rayilere gre istenebilecek miktar ile maktu tazminatn denmeye de-
vam edilmesi halinde arsa sahibinin elde edecei miktarlar da gz nn-
de tutulmak suretiyle bu hususta bilirkii grnden de yararlanlarak,
szlemedeki miktarn en az 1 yl sreyle mutlak balayc olaca ve mak-
tuen belirlenen miktar ile rayilere gre saptanacak miktar arasnda en az
bir misli fark bulunmas gerektii de dikkate alnarak hakkaniyete uygun
biimde hakim tarafndan takdir edilmelidir. Hakim tarafndan belirle-
nen makul sreden sonraki gecikme tazminat miktarnn da; tanmazn
mevkii, konumu, lkenin ve inaatn yapld yerin sosyo ekonomik ko-
ullar da gz nnde tutulmak suretiyle ve szlemede kararlatrlm
gecikme tazminat yokmu gibi gecikme tazminatnn en az mahalli piyasa
rayilerine gre mahrum kalnan kira bedeli kadar olaca ilkesine gre
bilirkiiye hesaplattrlmas gerekir48.
48 15. HD. 24.1.2011, 6894/227; 15. HD. 6.12.2011, 515/7200.
236 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
51 Serozan, 40-42.
52 Ergezen, 70.
238 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
meyi ihlal etmi olur. Ancak, byle bir inaatn yapm srerken itiraz
etmeyen i sahibinin, yaplan inaatn kararlatrlan kapsamnn genile-
tilmesinin szlemenin ihlali olduunu ne srmesi TMK. md. 2 ile ba-
damaz.
Szleme yapldktan sonra, imar mevzuatnda meydana gelen deiik-
likten yararlanan yklenici bamsz blmleri szlemede belirtilenden
daha byk yapmas (mevcut bamsz blmlerin alannn geniletilmesi
veya szleme d bamsz blm yapmas) durumunda aadaki du-
rum ve zmler sz konusu olabilir. Szleme her iki taraf da bala-
dndan, bamsz blmlerin bykl, says ve paylamna ilikin
szleme ilkelerine uyulmaldr.
20-) YKLENCNN KUSURSUZLUUNU KANITLAMASINDA
DRSTLK KURALI
Bor hi veya gerei gibi yerine getirilmezse borlu, kendisine hibir
kusurun yklenemeyeceini ispat etmedike, alacaklnn bundan doan
zararlarn gidermekle ykmldr (TBK. Md. 112). Borlu, genel olarak
her trl kusurundan sorumludur. Borlunun sorumluluunun kapsam,
iin zel niteliine gre belirlenir. zellikle borlu iin bir yarar sala-
myorsa, sorumluluk daha hafif olarak deerlendirilir (TBK. Md. 114).
Borlunun ar kusurundan sorumlu olmayacana ilikin nceden ya-
plan anlama kesin olarak hkmszdr. Borlunun alacakl ile hizmet
szlemesinden kaynaklanan herhangi bir bor sebebiyle sorumlu olma-
yacana ilikin olarak nceden yapt her trl anlama kesin olarak
hkmszdr. Uzmanl gerektiren bir hizmet, meslek veya sanat, ancak
kanun ya da yetkili makamlar tarafndan verilen izinle yrtlebiliyorsa,
borlunun hafif kusurundan sorumlu olmayacana ilikin nceden yap-
lan anlama kesin olarak hkmszdr (TMK. Md. 115).
Temerrde den borlu, temerrde dmekte kusuru olmadn
ispat etmedike, borcun ge ifasndan dolay alacaklnn urad zarar
gidermekle ykmldr (TBK. Md. 118). Temerrde den borlu, bek-
lenmedik hl sebebiyle doacak zarardan sorumludur. Borlu, temerrde
dmekte kusuru olmadn veya borcunu zamannda ifa etmi olsayd
bile beklenmedik hlin ifa konusu eye zarar vereceini ispat ederek bu
sorumluluktan kurtulabilir (TBK. Md. 119).
Yklenici, ancak kusuru olmadn kantlayarak sorumluluktan kur-
tulabilir. Yklenici, edimin yerine getirilmesini engelleyen ve borlunun
sorumlu tutulmad olaylarn varln kantlayarak kusursuzluunu ka-
ntlayabilir. Zira borca aykrln olaanst durumdan ya da zorlayc
naat Szlemeleri Uygulamasnda ... Av. . H. DUMAN 239
53 Uar, 218-221.
240 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
59 Aral, 384.
naat Szlemeleri Uygulamasnda ... Av. . H. DUMAN 245
60 Yavuz, 538.
61 Yavuz, 571: TBK. Md. 480/IIin uygulanmas durumunda, nceden tahmin olunamayan
veya iki tarafa kabul edilmi koullara gre tahmini olanaksz olan olaanst durum-
lar eserin tamamlanmasna engel olduu veya ar zorlatrd takdirde, yklenicinin,
alaca karln ykseltilmesini (arttrlmasn) isteme ya da szlemeyi bozma biimin-
de seimlik yetkileri bulunmaktadr. zellikle meydana gelen maliyet artlarna karn
arsa deeri artmam ya da maliyet artna gre nemsiz bir art meydana gelmi ise,
yklenicinin, TBK. Md. 480/IIye dayanabilmesi olanann kabul edilmesi gerektii ne
srlmektedir. Ancak burada yklenici, arsa sahibine ait bir arsada inaat yapmak-
tadr; inaatn ilerlemi bir aamasnda yklenicinin TBK. Md. 480/IIye kyasen sz-
lemeyi sona erdirmesi durumunda, bu szlemenin, TMK. Md. 2 hkm gzetilerek,
szlemenin bozulmasnn ileriye etkili sonu douraca kabul edilecektir.
246 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
65 Alta, 232.
66 z, naat Szlemesi, 67.
248 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
67 15. HD. 26.10.2010, 4752/5757: Kat karl inaat yapm szlemeleri gtr be-
delli szlemelerdir. BKnn 365. maddesi gereince gtr bedel kararlatrlan ler-
de yklenici yaplacak eyin kararlatrlan fiyata yapmaya mecbur olup, yaplacak
ey tahmin edilen miktardan fazla emek ve masraf gerektirse bile yklenici bedelin
artrlmasn isteyemez ise de ayn maddenin 2. fkras gereince evvelce tahmin olu-
namayan veya tahmin olunup da taraflarca dikkate alnmayan haller, iin yaplma-
sna engel olur ve yaplmasn son derece zorlatrrca hakim haiz olduu takdir hak-
k dolaysyla ya kararlatrlan bedeli artrr veya mukaveleyi feshedebilir. Somut
olayda, szlemenin yapld tarihte ruhsat alnmas iin Belediyeye ait 35,23 m2lik
arsann alnmas zorunluluu bulunmad gibi inaat izni 7 kat iken szlemenin
yapld tarihten sonra 5 kata drlmtr. Bu durumda mahkemece konusunda
uzman bilirkii kurulu marifetiyle gerekirse mahallinde keif yaplmak ve ayn ta-
rihlerde komu parsellerle ilgili inceleme de yaplmak suretiyle szleme tarihinden
sonra Belediyeye ait arsann satn alnmas zorunluluunun ortaya kmas ve imar
deiiklii sonucu kat izninin drlmesinin szlemenin uyarlanmasn gerektiren
BKnn 365/11. maddesinde belirtilen hallerden olup olmad, uyarlanma yaplma-
sn gerektiren hallerden olmas durumunda da emsaller de incelenerek paylamn
ne ekilde yaplmas ve szlemenin uyarlanmas gerektii hususlarnda rapor alnp
deerlendirilmek suretiyle davann sonulandrlmas gerekir.
naat Szlemeleri Uygulamasnda ... Av. . H. DUMAN 249
68 Grpnar, 151-154.
69 Aral, 387; Uygur, VII, 2853; Becker, Dura evirisi, 633.
70 Aral, 386; Yavuz, 296; Tandoan, II, 245-246; Tunoma, 550: Yklenici TBK. Md.
480/IIye dayanan hakkndan nceden vazgemesinin geerli olup olmad sorunu tar-
tmaldr. Kanmca, bu yolda bir anlamann yaplmasna, yklenicinin sorumluluunu
arlatrc bir hkm balamak ve ancak ok nemli durumlarda, bu anlamaya ra-
men, kendisine TBK. Md. 480/IIye dayanma yetkisi tanmak en dorusudur. Deiik bir
deyile, yklenici bu haktan vazgeebilir ve onun bu vazgemesine i sahibi, ancak TMK.
250 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
Md. 2deki snrlar iinde, dayanmaya yetkilidir. u halde, i sahibi eitli davranlar
ile szlemedeki fiyatn deitirileceine dair yklenicide uyandrd gvene aykr ola-
rak ve sonradan, bu vazgemeye dayanmak istemise, bu davrann drstlk kuralna
aykrlk saylmaldr. Buna karlk, i sahibi TBK. Md. 482 ve 4843 dayanarak szle-
meyi feshetmeye yetkilidir.
71 Arat, 191-192: Ama szlemeyi ayakta tutmak olmal, bu gereklemiyorsa o zaman
sona erdirme yoluna gidilmelidir. Yarg koullar olumusa szlemeyi uyarlamaya a-
lr. Uyarlama taraflarn karlarna en uygun biimde yaplmaldr. Bunun iin bir ta-
raf olabildiince ar ifa glnden kurtarmak, br taraf da hakl beklentilere ola-
bildiince yaklatrmak gerekir. Yargcn uyarlamadaki dayana drstlk kural olup,
taraflarn iradesi gibi znel bir lye deil, hakkaniyet gibi objektif llere dayanmas
gerekir. Koullarn deimesi nedeniyle edimi arlaan taraf sona erme isteminde bu-
lunurken, kar taraf uyarlama istiyorsa, bu durumda somut olayn niteliine bakmak
gerekir. Uyarlama borlu iin bir ey ifade etmiyorsa, szlemeyi srdrmenin anlam
yoktur.
naat Szlemeleri Uygulamasnda ... Av. . H. DUMAN 251
Arsa sahibi ynnden ifa ancak son edim olan teslimle gerekle-
mi olsa bile, yklenici bakmndan edim ykm uzun bir sreye
yaylmtr. Bu sre boyunca szlemenin konusu ve ortak ama
olan eserin ortaya kmas iin yanlarn karlkl anlay iinde bu-
lunmas ve drstlk kuralna (TMK. md. 2) uygun biimde dav-
ranmalar esastr76.
Mevzuat deiikliinin szlemeyi ve szlemecileri etkiledii du-
rumlar da olabilir. rnein, szlemede on daire yaplmas ve bun-
larn drdnn i sahibine ait olaca kararlatrlmken, imar
mevzuatndaki deiiklik nedeniyle ancak sekiz daireye izin verili-
yorsa ve yklenici, i sahibine yine drt daire vermeyi nermise, i
sahibinin olanakszlk gerekesiyle szlemeyi sona erdirmesi ola-
nakl olmamaldr77.
Szlemede ngrlen edimler yerine getirildikten sonra ekil ile
ilgili kurallara uyulmadnn ileri srlmesi drstlk kuralna ay-
krlk oluturur.
Szlemenin taraflarndan birisi, o szlemenin yerine getirilece-
i konusunda o gne kadar sregelen davranlaryla kar tarafta,
szlemenin yerine getirilecei inancna iyiniyetle balanarak kendi-
ne den edimleri yerine getirmi ise, artk szlemenin biim y-
nnden geersizliinin ileri srlmesi hakkn ktye kullanlmas
nitelii tayacaktr.
Tapuda kaytl bir tanmazn mlkiyetini devir borcu douran ve
ancak yasann ngrd biim koullarna uygun olarak yaplma-
dndan geersiz bulunan szlemeye dayanlarak alan bir cebri
tescil davas kural olarak kabul edilemez. Ancak, Kat Mlkiyeti Ka-
nununa bal olmak zere yapmna balanlan tanmazdan ba-
msz blm satmna ilikin geerli bir szleme olmadan taraf-
larn bamsz blm satmnda anlaarak alcnn tm borlarn
demesi ve satcnn da bamsz blm teslim ederek alcnn onu
malik gibi kullanmasna karn satcnn tapuda mlkiyetin devrine
yanamamas durumlarnda, olayn zelliine gre yarg TMK. md.
2 gzetilerek alan tescil davasn kabul edebilir78.
sahibi yap kullanma izni alnmam olmasna karn daireleri
kullanmaya balamsa, yapy teslim ald ve artk ykleniciyi di-
79 Erman, Arsa Pay Karl, 66-67; z, Sahibinin Eser Szlemesinden Dnmesi, 169-170.
80 Erman, Ara Pay Karl, 72.
81 HGK. 9.10.1991, 340/467.
naat Szlemeleri Uygulamasnda ... Av. . H. DUMAN 255
nceden var olan bir geersizlie veya hakszla kar sona erince
itiraz etmesi;
Bir hakk uzun sre kullanmad iin kar tarafta uyandrlan g-
ven nedeniyle artk kullanlamamas;
Szlemenin kurulaca ynnde kar tarafta uyandrd gvene
aykr davranmas;
Yetkisini geri ald temsilcinin yetkisiz ilem yapmasna yol amas
ve uyandrlan gvene aykr davranmas durumunda, baka bir an-
latmla, kar tarafta gven uyandrdktan sonra, davrann dei-
tirmek veya yeni ve fakat ncekinden tamamen farkl bir davranta
bulunmas ve kar taraf hukuken elverisiz duruma sokmas vb.
hukuk dzenince korunmaz.
Kar tarafn gvenini boa karmak, sonraki davran ile nceki dav-
rann ve sonularn tamamen ortadan kaldrmak hakkn ktye kul-
lanlmasdr.
Biime aykr yaplan bir szleme kesin geersizdir (butlandr). Bi-
ime uyulmadan yaplm bir szlemeyi yerine getirmesi kar taraftan
istenemeyecei gibi; biim eksikliini bilerek yaplan ifann geri verilmesi
de istenemez. Edimler yerine getirildikten sonra szlemenin geersizlii-
ni ileri srmek hakkn ktye kullanlmasdr.
Teslim edilen eserin teknik bakmdan kusursuz olmas, eksik nitelie
ramen szleme konusu eserle ayn biimde kullanlabilir derecede bu-
lunmas veya deer tamas bozuk saylmas gereini ortadan kaldrmaz.
Szlemede ngrlen niteliin eserde bulunmamas onu daha kullanl
veya objektif ynden daha deerli duruma getirse de yine kusurlu bir eser
sz konusudur. Ancak, bu durumda arsa sahibinin TBK. Md. 475teki
haklardan yararlanmak istemesi hakkn ktye kullanlmas nitelii ta-
yabilir. Yapda belli niteliklerin bulunmas kararlatrlm olsa bile, bu
nitelikler yapnn zglendii amac gerekletirmeye uygun deilse veya
yapnn kullanlabilirliini engelliyorsa, bunlarn bulunmamas bozuk h-
kmlerinin uygulanmasn dourmamas gerekir. BU durumda, taraflarn
szlemenin kurulmas annda bu elikiyi bilselerdi, drst ve makul
kiiler olarak neyi kararlatracaklar saptanarak zme varlmaldr88.
Hakkn ktye kullanm haliyle hak sahibinin elde etmek istedii
yararlar elde edemeyeceidir. Haklar belirli bir yararn korunmas, sa-
vunulmas veya gerekletirilmesi iin kullanlr. Yarar, bir dava koulu
olarak benimsenir.
88 Erman, 110.
258 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
olmas gerekir.
Yarg hakkn ktye kullanm yasana ilikin kuraln ikincil bir ku-
ral olduunu ve tamamlayc ve dzeltici bir ilevi bulunduunu gzden
karmamaldr. Somut uyumazlk konusunda bir yasal dzenleme veya
genel olarak bir hukuk kural varsa TMK. 2ye bavurulmayacaktr. Baka
bir anlatmla, hakkn ktye kullanlmasn nleyecek veya ktye kullan-
mann sonularn giderecek zel bir yasa kural varsa ncelikle bu kurala
gre hakkn ktye kullanlmasnn sonular belirlenmelidir. TMK. md. 2
kural son aredir. Bu nedenle, her uyumazlkta konuya ilikin hukuk ku-
rallarn uygulamayarak drstlk kurallarna bavurmak hukuki gven-
lie zarar verebilir. nce zel hkm uygulamak, genel kurallar fevkalade
zorunlu durumlarda sadece tamamlayc ve dzeltici biimde uygulamak
gerekir. Ancak TMK. md. 2ye bavurmann koullar olumusa, yarg,
bu hkmn dzeltici, tamamlayc ve denkletirici ilevinden yararlanmak-
tan ekinmemelidir.
V-) SONU
TMK. md. 2de yer alan drstlk, doruluk ve gven kural; btn
haklarn kullanlmasnda ve borlarn yerine getirilmesinde hukuka, bir
toplumda genellikle benimsenen ahlak anlayna, rf ve adet kurallar-
na ve doruluk ilkelerine uygun davranmay, kullanlan hakla ilgili olan
baka hak sahiplerinde veya bor ilikisinin dier tarafnda bulunanlarda
varl olaan olan gven duygusunu zedelememeyi ngren kurallardr.
Doruluk ve gven kurallar toplumca <zorla benimsetilmi> <kiilerin
dnda olumu> davran kurallardr. Bunlara uygun davranlp davranl-
madnn saptanmasnda, taraflarn kendi anlayna, kiisel dnne
veya ruhsal davranlarna baklmaz. nk doruluk ve gven kurallar bir
bakma teamllerin, ahlaki esaslarn, i ilikilerinde uyulan baka kurallarn
bir bilekesinden baka bir ey deildir.
Doruluk ve gven kurallar, hukuk kuralarnn nemli bir tanmlay-
cs ve aklaycsdr.
Doruluk ve gven kurallar hukukun en genel ve en son deerlerine
yollama yapar; hukuk kurallarnn ileyiinde etik deerleri etkili klar,
bu nedenle de yasakoyucunun bir kural ngrmedii yerlerde uygulana-
bilir.
Yarg szlemedeki boluklar tamamlarken kendisini taraflarn ye-
rine koyarak soruna onlar asndan bakacak; szlemenin amacn ve
anlamn aratracak; szlemecilerin anlamaya varamadklar yan nok-
262 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
Atalay zdemir: zel Hukukta Parann Deer Kaybnn Giderimi, Turhan Kitabevi, An-
kara-2004
Aydn Aybay: Borlar Hukuku Dersleri, stanbul-1984.
Aydn Zevkliler: Borlar Hukuku, zel Bor likileri, Ank.-1998.
Ayhan Uar: stisna Szlemesinde Mteahhidin Ayba Kar Tekeffl Borcu, Sekin Ya-
ynlar, Ankara-2003.
Aye Arat: Szlemenin Deien artlara Uyarlanmas, Sekin Yaynlar, Ankara-2006
Aye Havutu: Tam ki Tarafa Bor Ykleyen Szlemelerde Temerrt ve Mspet Zara-
rn Tazmini, zmir-1995.
Baki lkay Engin: Alaca Temlik Edenin Garanti Sorumluluu, Sekin Yaynlar, Anka-
ra-2002.
Bilal Kartal: Kat Karl naat Szlemesi, Ankara-1993.
Cafer Ergen/Veli Bke: Kaak Yap, Sekin Yaynlar, Ankara-2006.
Cengiz Kostakolu: tihatl naat Hukuku ve Kat Karl naat Szlemeleri, Beta
Yaynlar, stanbul-2005.
Cevdet lhan Gnay: Cezai art, Turhan Kitabevi, Ankara-2002.
Cevdet Yavuz: Borlar Hukuku Dersleri /zel Hkmler, 2. Bask, Beta Yaynlar, stan-
bul-2001.
Damla Grpnar: Eser Szlemesinde cretin Arttrlmas ve Eksiltilmesi, Gncel Yay-
nevi, zmir-2006.
Diner Gnen: Yapm lerinde Fiyat Fark Uygulamas, Yetkin Yaynlar, Ankara-1994.
E. Dayankl/S. Ksa: Faiz Hukuku, Yetkin Yaynlar, Ankara-2003.
Efrail Aydemir: Eser Szlemesi ve naat Hukuku, Adalet Yaynlar, Ankara-2009.
Emre Gkyayla: Eser Szlemesinde Ek ve Deiiklii, Vedat Kitaplk, stan-
bul-2009.
Erdal zsunar: Roma ve Trk Hukukunda Hata, Turhan Kitabevi, Ankara-2005.
Erzan Erzurumluolu: Trk-svire Borlar Hukuku Sistemine Gre Borluya Yklene-
meyen Nedenden Dolay Edimin Yerine Getirilememesi, Ankara-1970.
Fahrettin Aral: Borlar Hukuku, zel Bor likileri, 5. Bask, Yetkin Yaynlar, Anka-
ra-2003.
Feyzi N. Feyziolu: Borlar Hukuku, Hususi Ksm: Akdin Muhtelif Nevileri, C. 1, stan-
bul-1970.
Fikret Eren: Borlar Hukuku, 3 Cilt, Beta Yaynlar, st-1994.
Fikret Eren: Sorumluluk Hukuku Asndan Uygun lliyet Ba Teorisi, AHFY, Anka-
ra-1975.
Gkhan Dirican: Eser Szlemesinde Temerrde Dayal Cezai art ve Yargtay Uygula-
mas, Vedat Kitaplk, stanbul-2007.
Glay ztrk: nanl lemler, Yetkin Yaynlar, Ankara-1998.
Glah Vardar: ekle Aykrln Hakkn Ktye Kullanlmas Yolu Dnda Kalan Yollar-
la Almas, Kazanc Hukuk Dergisi, say: 59-60, sf. 58 vd.
Halil Akkanat: Taeronluk Szlemesi, Filiz Kitabevi, st.-2000.
Halil Kalabalk: mar Hukuku Dersleri, Sekin Yaynlar, Ankara 2003
Haluk Burcuolu: Hukukta Beklenmeyen Hal ve Uyarlama, st.-1995.
Haluk Tandoan: Borlar Hukuku, zel Bor likileri, C. II, stanbul-1989.
264 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
Haluk Tandoan: Borlar Hukuku, zel Bor likileri, Evrim Yaynlar, stanbul-1988.
Haluk Tandoan: Trk Mesuliyet Hukuku, Ankara-1961.
Hasan Erman: Arsa Pay Karl naat Szlemesi, Der Yaynlar, stanbul-2007 (Arsa
Pay Karl olarak geecektir).
Hasan Erman: stisna Szlemesinde Beklenmeyen Haller (BK. 365/2), stanbul-1979.
Hayri Domani: Faizle Karlanamayan Zararlarn Giderilmesini Salayan BK. md. 105
ve Dier Hkmler, stanbul-1990.
Herman Becker: Borlar Kanunu erhi (vr. Suat Dura), Yargtay Yaynlar No. 24.
Hseyin Alta: Eserin Teslimden nce Telef Olmas, Yetkin Yaynlar, Ankara- 2002.
Hseyin Hatemi/ RonaSerozan/Abdlkadir Arpac: Borlar Hukuku, zel Blm, Filiz
Kitabevi, stanbul-1992.
Hseyin Alta: Eserin Teslimden nce Telef Olmas, Yetkin Yaynlar, Ankara-2002.
brahim Kaplan: Hakimin Szlemeye Mdahalesi, Ankara-1987.
lhan Ulusan: yiniyetli Sebepsiz Zenginleenin ade Borcunun Snrlanmas Sorunu, Ka-
zanc Yaynlar, stanbul-1984.
lker Hasan Duman, naat Hukuku, 5. Bask, Sekin Yaynlar, Ankara-2013.
Kemal Daynlarl: stisna Akdinde Mteahhidin ve Sahibinin Temerrd, Daynlarl
Yaynlar, Ankara-1988.
Kemal Ouzman/Kenan Tunoma: Borlar Hukuku Dersleri, zel Bor likileri, s-
tanbul-1974
Kksal Kocaaa: Arsa Pay Karl naat Yapmnda Ortaya kan lave ve lave
Bamsz Blm Sorunu, TBB Dergisi, Kasm-Aralk 2009, sf. 86 vd.
Kksal Kocaolu: Cezai art, Ankara 2003.
Ltfi Dalamanl: Borlar Kanunu erhi, C. II, Ankara-1971.
Mehmet A. Tutumlu: Trk Borlar Hukukunda Zamanam ve Uygulamas, Sekin Ya-
ynlar, Ankara-2008.
Mehmet Altunkaya: Edimin Balangtaki mkanszl, Yetkin Yaynlar, Ankara-2005.
Mehmet Karaca, Kamu halelerinde naat Szlemeleri ve Szlemenin Mteahhitten
Kaynaklanan Sebeple Sona Ermesi, Sekin Yaynlar, Ankara 2009.
Muaz Ergezen: stisna Szlemesinde Taraflarn Szlemeyi Sona Erdirme Hakk, Yet-
kin Yaynlar, Ankara-2007.
Muhittin Abacolu: mar Kanunu ve lgili Mevzuat, Sekin Yaynlar-1994
Mustafa Dural: Borlunun Sorumlu Olmad Sonraki mkanszlk, stanbul-1976.
Naim nan: Borlar Hukuku, Genel Hkmler, Ankara-1979.
Nami Barlas: Para Borlarnn fasnda Borlunun Temerrd stanbul-1992.
Necip Kocayusufpaaolu: Gven Nazariyesi Karsnda Bor Szlemesinde Hata Kav-
ram, stanbul-1968.
Nevzat Ko: Bina ve Yap Eseri Maliklerinin Hukuki Sorumluluu (BK. md. 58), Anka-
ra-1990.
Nevzat Ko: svire-Trk Hukukunda Alacaklnn Temerrd, DE Yaynlar, Anka-
ra-1992.
zer Selii: Borlar Kanununa Gre Szlemeden Doan Srekli Bor likilerinin Sona
Ermesi, stanbul-1977.
zer Selii: naat Szlemesinde Mteahhidin Sorumluluu, stanbul-1978.
naat Szlemeleri Uygulamasnda ... Av. . H. DUMAN 265
Alper TANRIVERD1
GR
hakk kullanmas ile doar. Arsa sahibi tarafndan cretsiz onarm isten-
mesi, ykleniciyi masraflar kendisine ait olmak zere ayplar giderme
ykmll altna sokar. Eer eserin onarlmasn isteme hakk bir ye-
nilik douran hak olmasayd, arsa sahibi bu ynde bir talepte bulunmasa
dahi, yklenicinin ayplar gidermekle ykml olmas gerekirdi. Oysa
bu sonu, aypl ifa halinde eser sahibine seimlik haklar tanyan kanun
hkmnn ruhuna ters der.48
Aypl yapnn cretsiz onarmn isteme hakk yalnzca arsa sahibine
tannm deitirici yenilik douran bir haktr. Yklenicinin onarm hakk
sz konusu deildir.49 Arsa sahibi bu hakk kullandnda dier seimlik
haklar sona erer ve yklenici ayb gidermekle ykml olur.
3.2. cretsiz Onarm steme Hakknn artlar
Arsa sahibinin cretsiz onarm isteyebilmesi iin her eyden nce ob-
jektif olarak giderilmesi mmkn bir ayp bulunmaldr. Yklenicinin
iilerini datm olmas, baka bir i alm olmas yahut onarm kar-
layacak maddi gcnn bulunmamas gibi ykleniciye zel (subjektif)
imkanszlklar arsa sahibinin bu hakkn kullanmasna engel deildir.
TBK. m.475/f.1 b.3e gre arsa sahibi; ar bir masraf gerektirmedii
takdirde, btn masraflar ykleniciye ait olmak zere, eserin cretsiz
onarlmasn isteme hakkna sahiptir. Buna gre, onarm isteme hakk-
nn kullanlmas aybn giderilmesinin ar masraf gerektirmemesi zel
artna balanm durumdadr.
Onarm masrafnn ar olup olmadn hkim takdir edecektir. Arsa
sahibinin tamir zerine elde edecei yarar ile yklenicinin tamir iin ya-
paca masraflar arasnda ak bir dengesizlik varsa, masraflarn ar ol-
duu kabul edilir.50 Tamir masraflar belirlenirken ise, aybn giderilmesi
iin kullanlacak malzeme ve iilik masraflarnn yannda, aypl ksm
tamir edilirken aypl olmayan ksmda doacak zarar ve bunlarn gideril-
mesi iin yaplacak masraflarn da gz nnde bulundurulmas gerekir.51
Baka bir deyile, arsa sahibinin elde edecei yarar karsnda ykleni-
ciden hesaplanan giderlere katlanarak bozukluu gidermesi, drstlk
kuralna gre beklenemiyorsa, masraflarn ar olduu sylenebilir.52
mini gereken zarar, ayp sonucu arsa sahibinin urad ve dier seimlik
haklarn kullanlmasyla giderilemeyen zararlardr.63 Ayp ile uygun illiyet
ba iinde olan tm zararlar, ayp sonucu zarar kapsamndadr.64 Tazmi-
nat istenebilmesi iin gereken son art ise zararn ortaya kmasnda yk-
lenicinin kusurlu olmasdr. Kusurla ilgili olarak TBK. m.112 uygulama
alan bulacaktr.65 Yani yklenicinin ncelikle kusurlu olmadn ispat
etmesi gerekecektir. Aksi takdirde kusurlu olduu karinesi geerli olur.
DEERLENDRME VE SONU
Bu almada, yklenicinin aypl bir yap teslim etmesinden doan so-
rumluluu karsnda, arsa sahibinin ykleniciye kar ileri srebilecei
seimlik haklarn (TBK. m.475) inceledik.
Arsa sahibi, aypl bir yapnn ina edilmi olmas halinde, szleme-
den dnme, bedelin indirilmesini isteme ve yapnn cretsiz onarlmasn
isteme seimlik haklarndan birisini kullanabilir. Bunlara ek olarak, ayp
sebebiyle oluan ve giderilemeyen zararlarn kalm olmas halinde bunlar
iin genel hkmlere gre (TBK. m. 112) tazminat isteminde bulunabilir.
Seimlik haklardan bazlarnn kullanlabilmesi bir takm artlara
balanmtr. Arsa pay karl inaat szlemelerinde yap arsa sahi-
binin arsasna yapldndan ve deerini yitirmeden kaldrlmas mm-
kn olmadndan, szlemeden dnme hakknn arsa pay karl in-
aat szlemelerinde kullanlmas olduka snrl hallerde mmkndr.
Szlemeden dnme hakknn kullanlabilecei durumlara rnek olarak,
yapnn ayp nedeniyle yalnzca moloz deeri tayor olmas ve bu sebeple
yklmaya mahkum olmas ile evreye zarar verecek boyutta tehlike olu-
turuyor olmas verilebilir.
Bedelin indirilmesini isteme hakknn kullanlmas herhangi bir snr-
lamaya tabi tutulmamtr. Ayp sebebiyle bedelin indirilmesi her durum-
da istenebilir. Arsa pay karl inaat szlemelerinde bedel, belli bir
oranda arsa paynn ykleniciye devredilmesi olduundan, bedelin indi-
rilmesi de, ykleniciye devredilecek yahut devredilmi olan arsa pay ze-
rinden yaplr.
cretsiz onarm isteme hakknn kullanlabilmesi iin ise, yapnn ona-
rmnn ar bir masraf gerektirmemesi lazmdr. Onarmn yerine geti-
rilmemesi halinde arsa sahibi ykleniciyi temerrde drebilir. Bunun
63 z, (Eser), s.292.
64 Burcuolu, a.g.m., s.299.
65 Bor hi veya gerei gibi ifa edilmezse borlu, kendisine hibir kusurun yklenemeyece-
ini ispat etmedike, alacaklnn bundan doan zararn gidermekle ykmldr. (TBK.
m.112).
Arsa Pay Karl naat Szlemesi... A. TANRIVERD 281
KAYNAKA
1) Burcuolu, Haluk: Eser Szlemesinde Sahibinin Ayba Kar Tekefflden Doan
Haklar ve zellikle Bu Haklarn Kullanlabilmesi in Uyulmas Gereken Sreler,
Prof. Dr. Haluk Tandoann Hatrasna Armaan, Ankara, 1990, s.283-332.
2) Buz, Vedat: Medeni Hukukta Yenilik Douran Haklar, Ankara, Yetkin Yaynlar, 2005.
3) Canbolat, Ferhat: stisna Szlemesinde Sahibinin Ayba Kar Tekefflden Doan
Haklar, Ankara, Turhan Kitabevi, 2009
4) Dayndarl, Kemal: stisna Akdinde Mteahhidin ve Sahibinin Temerrd, 4.bs., An-
kara, 2008
5) Eren, Fikret: naat Szlemelerinde Mteahhidin Borlar ve Bu Borlarn Yerine Geti-
rilmemesinin Sonular, naat Szlemeleri, 2. bs., Ankara, 2001.
6) Erman, Hasan: Arsa Pay Karl naat Szlemesi, 3. bs., stanbul, Der Yaynlar,
2010.
7) Gnel, Mustafa Cahit: Arsa Pay Karl naat Szlemelerinde Arsa Sahibinin n-
aattaki Ayp Nedeni ile Sahip Olduu Haklar, Prof.Dr.Ergun zsunaya Armaan,
stanbul, 2004, s.411-433.
8) Hatemi / Serozan / Arpac: Borlar Hukuku zel Blm, stanbul, Filiz Kitabevi, 1992.
9) Karahasan, Mustafa Reit: naat hale mar Hukuku, C.1, stanbul, Beta Basm Yaym,
1997.
10) Kostakolu, Cengiz: tihatl naat Hukuku ve Kat Karl naat Szlemeleri, 6. bs.,
stanbul, Beta Basm Yaym, 2008.
11) Selii, zer: naat Szlemelerinde Mteahhidin Sorumluluu, stanbul, Faklteler
Matbaas, 1978.
12) enocak, Zarife: Eser Szlemesinde Aybn Giderilmesini steme Hakk, Ankara, Tur-
han Kitabevi, 2002.
13) z, Turgut: naat Szlemesi ve lgili Mevzuat, stanbul, Vedat Kitabevi, 2013.
14) z, Turgut: Sahibinin Eser Szlemesinden Dnmesi, stanbul, Kazanc Yaynlar,
1989.
15) Turanboy, Asuman: Yargtay Kararlarna Gre Mteahhidin Teslimden Sonra na-
attaki Noksan ve Bozukluklardan Doan Mesuliyeti, Ankara niversitesi Hukuk Fa-
kltesi Dergisi, C.41, 1989-1990, s.151-189.
16) Uar, Ayhan: stisna Szlemesinde Mteahhidin Ayba Kar Tekeffl Borcu, Ankara,
Sekin Yaynevi, 2003.
Muvazaal cra Takipleri
(Bor krarlar) ile Borlunun
Sresi inde Zamanam tiraznda
Bulunmamasnn Tasarrufun ptali
Davasna Konu Edilmesi
(TBK. mad. 19; K. mad. 280)
ptal davasna konu olan ilemler -kural olarak- maddi hukuk bak-
mndan tamamen geerli olan ancak alacakllar zarara sokan ilemler-
dir. rnein, devredilen irket hisseleri,12 alacan temliki,13 devre-
dilen miras hisseleri,14 tapuya erh verilerek glendirilen sat vaadi
szlemeleri,15 satlan tanmazlar,16 boanma protokol uyarnca
devredilen tanr ve tanmazlar,17 havale ilemleri,18 paras borlu
tarafndan verilerek ei (olu vs.) adna tescil ettirilen tanr/tanmaz-
7 KURU, B. cra ve fls Hukuku, C: 4, s: 3410 - KURU, B. cra ve fls Hukuku El Kitab,
s: 1197
8 UMAR, B. age. s: 54, dipn. 4 - STNDA, S. age. s: 294
9 Bknz: BGE. 65 III, s: 133 (Naklen; STNDA, S. Medeni Yarglama Hukuku, C: 1-2,
s: 762)
10 Bknz: 15. HD. 15.9.1990 T. 3485/3290
11 STNDA, S. age. s: 294
12 Bknz: 17. HD. 19.4.2010 T. 2848/3607; 22.2.2010 T. 9772/1356; 12.11.2009 T.
8068/7497 (www.e-uyar.com Eriim: 22.07.2013)
13 Bknz: 17. HD. 5.7.2010 T. 564/6375; 19.4.2010 T. 2387/3606; 1.3.2010 T. 9111/1733;
11.2.2010 T. 10446/1043 vb. (www.e-uyar.com Eriim: 22.07.2013)
14 Bknz: 17. HD. 23.2.2010 T. 9831/1437 (www.e-uyar.com Eriim: 22.07.2013)
15 Bknz: 17. HD. 22.2.2010 T. 10739/1362; 5.5.2008 T. 1637/2353; 15.HD. 30.9.2002 T.
3158/4300 (www.e-uyar.com Eriim: 22.07.2013)
16 Bknz: 17. HD. 15.2.2010 T. 503/1144 (www.e-uyar.com Eriim: 22.07.2013)
17 Bknz: 17. HD. 11.2.2010 T. 10940/1042; 24.3.2009 T. 4342/1702; 17.2.2009 T.
3448/733
18 Bknz: 17. HD. 28.12.2009 T. 6547/8779 (www.e-uyar.com Eriim: 22.07.2013)
284 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
sa, Knin 277 vd.da ngrlen iptl davasnn pratik neme kaybolmu
olur ve bu yorum ekli borlu ile borlunun mal karma fiiline katlan
kt niyetli nc kiileri koruyucu bir sonu yaratacandan hukuk
mant ile badaamaz.
-Muvazaal bor ikrarnn (ve icra takibinin) iptli iin dava aabi-
leceini45
-Tasarrufun iptli davas ile muvazaa (BK. 18, imdi; TBK. 19)
nedeniyle tapu iptli ve tescil davasnn terditli olarak alabileceini,
muvazaa hukuki nedenine dayal davalarda zamanam ve hak d-
rc srelerin sz konusu olmadn46
belirtmitir.49
-K. 277 vd. ve BK. 18e (TBK 19a) gre muvazaa nedeniyle iptal
davas alabileceini50
-K. 277 vd. gre tasarrufun iptli davas alabilmesi iin, dava-
cnn davaldaki alacandan dolay yapt icra takibinin kesinlemi
belirtmitir60
borlu ile gerekte alaca olmad halde borlu aleyhine takibe geen
alacaklnn, organik ba ierisinde olduklar da grlmektedir.
Yargtayn bugne kadar istikrar kazanm (devamllk arz eden) i-
tihatlarnda ve doktrinde organik ba ve hayatn olaan akna aykrlk
kstaslar nedeniyle taraflar (davallar) arasnda muvazaann varlna
karine saylmtr.
Gerekten, yksek mahkeme, bu konuya ilikin itihatlarnda;
Borludan tanmaz satn alan nc kii ile bunun tanmaz
devir ettii kiinin ayn irkete ortak bulunmalar halinde, davallar
arasnda organik ban varlnn -ve dolays ile muvazaann- kabul
gerekeceini61
Daval ve arac satn alan irketin ortaklar ile arac satan borlu
irket ortaklarnn ayn kiiler ve yakn akrabalar olmas (organik ba)
sebebiyle borlu irketin deme gl iine dtn, mallarn
kardn bildikleri farz edileceini, bu durumda yaplan satn K.
280/I-II uyarnca iptali gerekeceini62
Borlu ile nc kiinin irket olup, ortaklarnn ve/veya yneti-
cilerinin ayn kiiler olmas halinde, bu organik ba nedeniyle, borlu
ile ilemde bulunmu olan nc kiinin, borlunun mal karma kas-
d ile alacakllarna zarar verme kasdnn biliyor farzedileceini (ve
bundan dolay nc kiiye yaplm olan tasarrufun iptline karar
verilmesi gerekeceini63
Davac alacaklnn daval-borlu ile aralarnda organik ba bulu-
nan dier daval nc kii arasnda borcun doumundan sonra yapl-
m olan tasarrufun iptalini istemekte hukuki yararnn bulunduu64
Daval tzel kiiler arasnda organik ba bulunmas halinde, da-
val irketin iyiniyetli olmad ve borlu irketin durumunu bildii do-
61 Bknz: 17. HD. 23.05.2011 T. E: 2010/10066, K: 5140; 21.03.2011 T. E: 2010/12862,
K: 2521; 14.02.2011 T. E: 2010/6658, K: 1152; 02.11.2010 T. E:6623, K:9285;
05.07.2010 T. E:5290, K:6374, 15. HD. 5.3.1986 T. E:725, K:812 (www.e-uyar.com
Eriim: 22.07.2013)
62 Bknz:17. HD. 15.03.2011 T. E:12143, K:2284; 21.10.2010 T. E:3348, K:8594;15. HD.
14.10.1992 T. E:5019, K:4759 (www.e-uyar.com Eriim: 22.07.2013)
63 Bknz: 17. HD. 03.02.2011 T. E:2010/5439, K:2011/685; 17. HD. 17.01.2011 T. E:
2010/3713, K:2011/44; 17. HD. 24.06.2010 T. E:2520, K:5919; 17. HD. 27.11.2008
T. E:3542, K:5572; 17. HD. 20.5.2008 T. E:1919, K:2695; 17. HD. 3.4.2008 T.
E:1110, K:1685; 17. HD. 25.3.2008 T. E.2007/5321, K:1476; 17. HD. 14.1.2008 T.
E:2007/5124, K:42; 15. HD. 3.3.2005 T. E:2004/2904, K:1202; 15. HD. 26.12.2002
T. E:6026, K:6188; 15. HD. 23.1.2001 T. E:2000/5126, K:399 (www.e-uyar.com
Eriim: 22.07.2013)
64 Bknz:17. HD. 05.07.2010 T. E:5069, K:6373 (www.e-uyar.com Eriim: 22.07.2013)
Muvazaal cra Takipleri... Av. T. UYAR 293
Yksek mahkeme;
- Muvazaal bor ikrarnn (ve icra takibinin) iptli iin dava ala-
bileceini71
- Muvazaal bor ikrar ve takip hakknda Knin 277 vd. gre iptl
davas alabileceini74
ifade etmitir
Gerekten;
Yavuz AKBULAK2
1. GR
Bilindii zere, 30.12.2012 tarihli ve 28513 sayl Resmi Gazetede ya-
ymlanarak yrrle girmi bulunan 06.12.2012 tarihli ve 6362 sayl
Sermaye Piyasas Kanununun (SPKn/Kanun);
i) Merkezi takas kurulular balkl 77. maddesinde;
Merkezi takas kurulular, borsalarda ve tekilatlanm dier pa-
zar yerlerinde ilem gren sermaye piyasas aralarnn teslimi, be-
dellerinin denmesi ve bu ilemlere ilikin teminat ykmllklerinin
ifas ile ilgili ilemleri yrten anonim ortaklk eklindeki zel hukuk
tzel kiiliini haiz kurumlardr. Merkezi takas kurulularnn kuru-
luuna Kurulun teklifi zerine ilgili Bakan tarafndan izin verilir. Bu
kurulularn faaliyete gemesi Kurulun iznine tabidir. Merkezi takas
kurulularnn sermayesine, bu Kanun kapsamndaki faaliyetleri ile
faaliyetlerinin geici ve srekli durdurulmasna, denetimine, gzetimi-
ne, finansal raporlama standartlarna, finansal tablolarnn bamsz
denetimine ve dier kurum ve kurulularla i birliine ilikin usul ve
esaslar Kurul tarafndan belirlenir. Bu Kanuna gre kurulan merkezi
takas kurulular, ilgili mevzuata gre yetkilendirilmek kaydyla, bu
fkrada belirtilen ilemleri lisansl depolar tarafndan dzenlenen rn
senetleri konusunda da yrtebilir. Merkezi takas kurulularnda ye-
lik, teminat, takas esaslar, disiplin, sermaye, gelir ve dier konular-
daki dzenlemeler Kurulca veya Kurulun uygun grmesi halinde ilgili
merkezi takas kurulular tarafndan hazrlanan ve Kurulca onaylanan
ynetmeliklerle belirlenir. Takas sistemi, yelik, temerrt ilemleri, ta-
kas gvenliini salamak amacyla merkez takas kuruluuna verilen
teminatlar ve merkezi kar taraf olarak sorumluluk stlenilen durum-
lar iin yelerin katlm ile oluturulacak garanti fonlarnn kurulu,
iletim ve kullanmna ilikin usul ve esaslar, merkezi takas kurulular
tarafndan hazrlanan ve Kurulca onaylanan ynetmelikle dzenlenir.
1 Yazarn Notu: Bu yazda yer alan grler yazarna ait olup alt kurumu balamaz,
yazarn alt kurum veya greviyle iliki kurulmak suretiyle kullanlamaz.
2 Sermaye Piyasas Kurulu (SPK) Bakanlk Danman
Merkezi Takas Kurulularna... Y. AKBULAK 297
) nemli Etkiye Sahip Ortak: SPKn uyarnca kurulmu olan borsalar ve T.C. Babakanlk
Hazine Mstearl hari, sermaye veya oy haklarnn dorudan veya dolayl olarak %5
veya daha fazlasn temsil eden paylar ile bu orann altnda olsa dahi ynetim kurullarna
ye belirleme imtiyaz veren paylara sahip olan orta,
d) TCMB: Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas Anonim irketini,
e) TTK: 13.01.2011 tarihli ve 6102 sayl Trk Ticaret Kanununu,
f) Sermaye piyasas aralar: Menkul kymetler ve trev aralar ile yatrm szlemeleri
de dahil olmak zere Kurulca bu kapsamda olduu belirlenen dier sermaye piyasas
aralarn,
g) ye: MTK nezdinde gerekletirilen ilemlere taraf olmalarna izin verilenleri,
) Ynetici: Ynetim Kurulu Bakan ve yeleri, Genel Mdr ve Yardmclar ile i
kontrol, risk ynetimi, i denetim ve gzetim birimlerinden sorumlu kii veya kiiler ile
imza yetkisine sahip dier kiileri,
ifade eder.
4 6362 sayl SPKn m.44: Arac kurumlarn kurucu ortaklarnn; a) Mflis olmamas,
konkordato ilan etmi olmamas ya da hakknda iflasn ertelenmesi karar verilmi
olmamas, b) Faaliyet izinlerinden biri Kurulca iptal edilmi kurulularda, bu
meyyideyi gerektiren olayda sorumluluu bulunan kiilerden olmamas, c) Bu
Kanunda yazl sulardan kesinlemi mahkmiyetinin bulunmamas, ) 14.01.1982
tarihli ve 35 sayl deme Gl inde Bulunan Bankerlerin lemleri Hakknda
Kanun Hkmnde Kararname ve eklerine gre kendileri veya orta olduu kurulular
hakknda tasfiye karar verilmemi olmas, d) 26.09.2004 tarihli ve 5237 sayl Trk
Ceza Kanununun 53nc maddesinde belirtilen sreler gemi olsa bile; kasten
ilenen bir sutan dolay 5 yl veya daha fazla sreyle hapis cezasna ya da devletin
300 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
baznda veya piyasalar gibi ayrm ltleri erevesinde ayr ayr belirle-
nebilir. Gerekletirilen ilemlere ilikin ykmllklerin zamannda ve
tam olarak yerine getirilmesi ile temerrt hali, alnacak nlemler, uygula-
nacak yaptrmlar ve temerrt halinin giderilmesine ilikin usul ve esaslar
MTK ynetmelii ile dzenlenir. MTK; MTK ynetmeliinde tanmlayaca
durumlar iin mahsup ilemi yaplmadan takas ykmllklerinin yerine
getirilmesini istemek, alm emirlerinde emrin gerekletirilmesi iin ge-
rekli nakdin, satm emirlerinde ise sata konu sermaye piyasas aracnn
belirli bir ksmnn veya tamamnn emrin gerekletirilmesini bekleme-
den depo edilmesini istemek gibi nlemleri ngrebilir.
MTK yaplan ilemler sonucunda nezdinde oluacak ykmllklerin
yerine getirilmesini salamak amacyla, yelerden MTK ynetmeliinde
belirlenecek esaslar erevesinde teminat talep eder. MTK yelerine i-
lem, hesap ve ilem grecek aralar baznda deiik oranlarda teminat
ve teminatlandrma yntemleri uygulanmasna, teminat olarak kabul edi-
lebilecek kymetlere ve bunlarn temini, tahsili, tamamlanma sreleri,
nemalandrlmas ve kullanlmasna ilikin esaslara MTK ynetmeliinde
yer verilir. MTK yeleri, asgari olarak MTK dzenlemeleri ile belirlenecek
oran veya tutar karlayacak kadar teminat mterilerinden talep etmek
zorundadr. SPK, piyasa koullarndaki gelimeleri dikkate alarak, ge-
rektiinde teminat oranlarna ya da tutarlarna asgari bir snr getirebilir.
2.4.4. MTKlarn merkezi kar taraf olmad hallerde oluturulan
garanti fonu, teminatlarn ve garanti fonundaki varlklarn korunmas:
MTK, ykmllklerin yerine getirilmemesi durumlarnda kullanlmak
zere gecikmelerin nlenmesi amacyla bir garanti fonu oluturabilir.
SPK, hizmet verilen borsa ve tekilatlanm dier pazar yerlerinde alan
piyasalar ve sermaye piyasas aralar itibariyle garanti fonu oluturulma-
sn zorunlu tutabilir. yelerin ve MTKnn Garanti Fonuna yapacaklar
katklar, bu katklarn nemalandrlmas, fonun ynetimi ve kullanmna
ve fonla ilgili dier hususlara ilikin usul ve esaslar, MTK ynetmeliiyle
belirlenir.
Borsalar ve MTKlar nezdinde Kurulca yaplan dzenlemeler uyarnca
takas risklerinin nlenmesi amacyla tutulan teminatlar ve oluturulan
garanti fonundaki varlklar, amalar dnda kullanlamaz, kamu alacak-
lar iin olsa dahi haczedilemez, rehnedilemez, idari mercilerin tasfiye
kararlarndan etkilenmez, iflas masasna dhil edilemez ve zerlerine ih-
tiyati tedbir konulamaz.
2.5. Merkezi Kar Taraf
2.5.1. Merkezi kar taraf uygulamas, bavuru ve izin: SPK, merke-
312 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
8 6362 sayl SPKn m.96: Kurul, sermaye piyasas kurumlarnn mevzuat, Kurulca
belirlenen standartlar, esas szleme ve fon i tz hkmlerine aykr
faaliyetlerinin tespit edilmesi halinde; ilgililerden aykrlklarn Kurulca belirlenen bir
srede giderilmesini ve kanuna, iletme ama ve ilkelerine uygunluun salanmasn
istemeye ya da dorudan bu kurumlarn faaliyetlerinin kapsamn snrlandrmaya
veya geici olarak durdurmaya, tamamen veya belirli sermaye piyasas faaliyetleri
itibaryla yetkilerini iptal etmeye ya da ngrecei dier her trl tedbiri almaya
yetkilidir. Kurul, hukuka aykr faaliyet veya ilemlerde sorumluluu tespit edilen
yneticilerin ve alanlarn sahip olduklar lisanslar geici veya srekli olarak iptal
etmeye, haklarnda su duyurusunda bulunulmas kararndan itibaren yarglama
sonulanncaya kadar imza yetkilerini snrlandrmaya veya kaldrmaya, hukuka
aykrlkta veya gerekletirilen ilemlerde sorumluluu mahkeme kararyla tespit
edilen ynetim kurulu yelerini grevden almaya ve yaplacak ilk genel kurul
toplantsna kadar yerlerine yenilerini atamaya yetkilidir. Banka ynetim kurulu
yelerinin grevden alnmas ynnde ilem tesis edilmeden nce Bankaclk
Dzenleme ve Denetleme Kurumunun gr alnr.
6362 sayl SPKn m.97: Kurul, sermaye piyasas kurumlarnn sermaye yeterlilii
ykmllklerini salayamad, sermaye piyasas faaliyetlerinden kaynaklanan
nakit deme ve finansal ara teslim ykmllklerini yerine getiremedii veya ksa
srede yerine getiremeyecei ya da bunlardan bamsz olarak mali yaplarnn ciddi
surette zayflamakta olduu ya da mali durumunun taahhtlerini karlayamayacak
kadar zayflam olduunun tespiti halinde, 3 ay gememek zere verilecek
uygun sre iinde mali yaplarnn glendirilmesini istemeye ya da herhangi bir
sre vermeksizin dorudan bu kurumlarn faaliyetlerini geici olarak durdurmaya;
tamamen veya belirli sermaye piyasas faaliyetleri itibaryla yetkilerini kaldrmaya;
yatrmclar tazmin karar vermeye; sorumluluu tespit edilen yneticilerin ve
alanlarn sahip olduklar lisanslar geici veya srekli olarak iptal etmeye, imza
yetkilerini snrlandrmaya veya kaldrmaya ve gerektiinde ynetim kurulunun
yelerini grevden almaya ve yaplacak ilk genel kurul toplantsna kadar yerlerine
yenilerini atamaya; bu kurumlarn tedrici tasfiyelerine karar vermeye ve tasfiyenin
bitmesini takiben gerektiinde veya tedrici tasfiyeye gitmeksizin dorudan
iflaslarn istemeye veya gerekli grd dier tedbirleri almaya yetkilidir. Yetkileri
srekli olarak kaldrlan sermaye piyasas kurumlarnn malvarlklar, yetkinin
kaldrlmasna ilikin Kurul kararnn alnd tarihten itibaren tedrici tasfiye
ilemlerinin tamamland ilan edilinceye; tedrici tasfiyeyi takiben veya dorudan
iflas talebinde bulunulmas hlinde, iflas talebinin mahkemece esastan karara
balanmasna kadar, Kurul ve tedric tasfiye erevesinde YTM tarafndan yaplacak
ilemler hari, devredilemez, rehnedilemez, teminat gsterilemez, tedbir konulamaz,
haczedilemez. Bunlar hakknda yaplm olan tm hacizler ve uygulanm tm
ihtiyati tedbirler der ve tm icra ve iflas takipleri kendiliinden durur, bir takip
muamelesi ile kesilebilen zamanam ve hak dren mddetler ilemez. flas karar
alnmas halinde, YTMnin yapm olduu demelerden doan alacaklar Devletin
ve sosyal gvenlik kurulularnn 6183 sayl Kanun kapsamndaki alacaklarndan
sonra gelmek zere, imtiyazl alacak olarak ncelikle tahsil olunur. Bu alacaklar
masann nakit durumuna gre 2004 sayl Kanunun 232. maddesinde gsterilen
sra cetvelinin kesinlemesi beklenmeksizin denir. Hakknda 5411 sayl Kanun
hkmleri uygulanan banka ve kurulular ile haklarnda 5411 sayl Kanun hkmleri
uygulanan gerek ve tzel kiiler ynnden YTMnin alacaklar, Tasarruf Mevduat
Sigorta Fonunun alacaklarndan sonra gelir. Birinci fkra uyarnca faaliyetleri
geici olarak durdurulan sermaye piyasas kurumlarnn malvarlklar da geici
316 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
durdurma karar verildii tarihten tekrar faaliyete geme izni verildii tarihe kadar,
Kurul tarafndan yaplacak ilemler hari, devredilemez, rehnedilemez, teminat
gsterilemez, tedbir konulamaz, haczedilemez, bu kurumlar hakknda yaplm
olan tm hacizler ve uygulanm tm ihtiyati tedbirler ve tm icra ve iflas takipleri
kendiliinden durur. Bir takip muamelesi ile kesilebilen zamanam ve hak dren
mddetler ilemez. Kurul tarafndan faaliyetlerinin devamna karar verilen sermaye
piyasas kurumlar hakknda, faaliyetlerin durdurulmas ncesinde mevcut olup, bu
fkrann birinci cmlesi kapsamnda duran tm ilemlere kaldklar yerden devam
olunur. Bu Kanun uyarnca faaliyetleri Kurulca veya kendi talepleri dorultusunda
geici olarak durdurulan sermaye piyasas kurumlarnn geici kapallk sresi 2
yl geemez. Sermaye piyasas mevzuatna aykrln giderilmesi veya sermaye
piyasas faaliyetinin yrtlmesine ynelik tedbirler hari olmak zere, bankalar
hakknda birinci fkrada belirlenen tedbirlerin uygulanmasna Bankaclk Dzenleme
ve Denetleme Kurumunca karar verilir. Sz konusu tedbirlerin, 5411 sayl Kanunun
ilgili hkmleri uyarnca ynetim veya denetimi Tasarruf Mevduat Sigorta Fonuna
devredilen bankalar hakknda uygulanmasna ise Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu
tarafndan karar verilir.
Merkezi Takas Kurulularna... Y. AKBULAK 317
Bylece belirtilen safhadan sonra kama sana bir doal hak olarak
tannmtr.
Tutuklama, anayasal gvence altna alnm bulunan temel hak ve z-
grlklerin kstlanmas ve ihlalidir (AYM, AHM kararlar). Anayasamzn
19. Maddesi herkesin kii zgrl ve gvenlii hakkna sahip olduu,
bu zgrlklerden mahrumiyetin ok snrl olduu ve anayasann sayd
nedenlerden birinin varlyla ancak bu yola gidilebilecei hkm altna
alnmtr. Bylece anayasamzn 19/3 maddesinde yer alan ve CMK 100.
Maddesinde saylan nedenlerin inandrc delillerle desteklenmesi gerekir
(AYM 2012/1272 sayl karar).
Makul Sre
Anayasamzn md 19/7. Fkras tutuklanan kiilerin makul sre ie-
risinde yarglamay ve soruturma ve kovuturma srasnda serbest b-
raklmay isteme haklar vardr. Serbest braklma, ilgilinin yarglama
sresince durumada hazr bulunmasn veya hkmn yerine getirilme-
sini salamak iin bir gvenceye balanabilir hkmne yer vermitir.Bu
hkmle bir ceza soruturmas kapsamnda tutuklanan kiilerin yargla-
mann makul srede bitirilmesini ve soruturma veya kovuturma sra-
snda serbest braklmay isteme haklar gvence altna alnmtr. Zaten
anayasann 38. Maddesi ile masumiyet karinesi kabul edilmekle bir da-
vada tutukluluun makul sreyi amamasn gzetmek ncelikle derece
mahkemelerinin grevidir, serbest braklma hususuna ilikin kararlarda
bu olgu ve olaylarn ortaya konulmas gerektiine Anayasa Mahkemesi
2012/237 sayl kararnda yer vermitir.
Yine anayasamzn 19. Maddesi ile tutuklamann makul bir sre ile
snrl olmas gerektii, 38. Maddesi ile sululuu hkmen sabit oluncaya
kadar herkesin masum saylaca (ve susuz saylamayaca) hkmn
tamaktadr.Tutuklama nedenleri belli bir sreye kadar yeterli grlebi-
lir ancak, bu makul sre aldnda, uzatma iin gsterilen gerekelerin
yeterli grlse bile yarglama sresinin yeterli yrtlp yrtlmediine
de baklmaldr ve makul sre buna gre takdir edilmektedir.
Bilindii zere 6352 Sayl Yasa sana st had gzetilmeksizin tutuk-
suz yarglanma hakk tanmtr. Ayn yasa ile tutuklama tedbir olmaktan
karlm, tedbir olarak adli denetim sistemi tesis edilmitir.Adli dene-
tim sisteminde yurt dna kamamak, hkim tarafndan belirlenen yer
ve mercilere belirlenen srelerde dzenli olarak bavurmak ve bu yer ve
mercilerden uzaklamamak gerektiinde mahkemece belirlenecek mad-
di gvencede bulunmak gibi sann kamasn, gizlenmesini veya kama
324 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
KAYNAKA
Balbay dosyas, AYM 2012/1272 sayl karar
CMK md 100/1, CMK md 100/2-a
TDK szl
Hukuk Szl, Eren-Malko
AHM 14310/88 sayl ve 2118/10 Sayl Karar
Parlar-Malko
Prof. Eren, Prof. Sevi
AYM 2012/239 esas sayl karar, 5237 sk, md 1283-3
Anayasa md 19/7, 6352 sk deiik CMK 100. Maddesi
TUTUKLULUK
TUTUKEVLER - CEZAEVLER
nk, Avrupa Birlii lkelerinde tutukluluk sresi ile ilgili genel bir
sre snr bulunmamakla birlikte, rnek vermek gerekirse; Fransa ve
Almanyada tutukluluk sresi en fazla 1 yl, spanyada 2 yl ve ngilterede
ise 112 gn ile snrldr.
Fair Trials Internation isimli sivil toplum rgtnn 2011 tarihli rapo-
runda Avrupa Komisyonuna tutukluluk sresi iin en fazla 1 yl snrla-
mas getirilmesi tavsiye edilirken, 21.02.2014 tarihinde kabul edilen 6526
sayl kanun ile Trkiyede tutukluluk sresi 5 yl ile snrlandrlmtr.
6526 sayl kanunun kabul edilmesinden nce ise, mlga Terrle Mca-
dele Kanununun 10.maddesi uyarnca, Trk Ceza Kanununun 305, 318,
319, 323, 324, 325 ve 332nci maddeleri hari olmak zere, kinci Kitap
Drdnc Ksmn Drt, Be, Alt ve Yedinci Blmnde tanmlanan su-
larda tutukluluk sresi iin st snr 10 yl olarak uygulanmakta idi.
Ceza nfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneinin yaynlad Trki-
yenin Cezaevleri, Uluslararas Standartlar ve Avrupa lkelerindeki Du-
rum4 balkl gr yazsna gre; Trkiyede bulunan 400 akn sa-
ydaki cezaevlerinin en byk sorunu cezaevlerinin younluudur; Son
yllarda tutuklu ve hkml saysnda rekor artlar yaanmtr; Ceza-
evlerindeki yatak saysna gre tutuklu/hkml says oranlandnda
Trkiyede %6lk bir fazlalk olduunu sylemek mmkn iken, Almanya
hapishanelerinde kapasitenin %95,8i kullanlmaktadr; Trkiyedeki ce-
zaevlerinin younluu bakmndan esas sorunu tutuklularn says tekil
etmektedir; Avrupa lkelerinde tutuklu kiilerin hkmllere oran %10
ile %25 arasnda deiirken, Trkiyede bu oran %60a ulamtr ve Tr-
kiyede tutuklular hkmllere gre daha kt artlarda tutulmaktadr.
Trkiye ve Avrupa genelinde durum byle iken Amerika Birleik Dev-
letlerinde durum ok daha farkldr. Amerika Birleik Devletlerinde tutu-
kevleri ve cezaevleri ayr ayr, birbirinden ok farkl koullarda ve farkl
amalara gre kullanlmaktadr. Amerika Birleik Devletlerinde bir kii-
nin yalnzca hapishanede veya tutukevinde bulunduunun belirtilmesi o
kiinin iledii veya iledii iddia olunan suun tr ve yarglama aama-
snda gelinen noktay da iaret etmektedir.5
Amerika Birleik Devletlerinde yaklak 3600 tutukevi (jail) bulun-
4 http://www.cezaevindestk.org/gorus-ayrinti-18-turkiye%E2%80%99nin_cezaevleri_ulus-
lararasi_standartlar_ve_avrupa_ulkeleri%E2%80%99ndeki_durum
Tomris Atabay, Trkiyenin Cezaevleri, Uluslararas Standartlar ve Avrupa lkelerinde-
ki Durum
5 Deanne Katz, Aralk 2012, http://blogs.findlaw.com/blotter/2012/12/whats-the-differen-
ce-between-jail-and-prison.html
328 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
mektedir.13
Ancak bu hzl giri ve tahliyeler tutukevlerinde baka bir soruna kap
amaktadr. Tutukevinde bulunan tutuklularn hzl deiimi sebebiyle
tutukevleri hapishanelere gre daha karmak ve dzensiz hale gelmek-
tedir. Bu iki farkl kurum genel zellikleriyle kyaslanacak olursa; tutu-
kevinde bulunan tutuklularn daha geliigzel, tutukevi rutinlerinin daha
az nizami, tutukevinde geirilen zamann daha megalesiz ve tutuklularn
da daha ok bunalm iinde olduu tespit edilmitir. Ayrca, tutuklularn
daha savunmasz, hapsedilme durumu ile ba etmekte daha tecrbesiz ve
intihara daha meyilli olduklar, dolaysyla da gzlemcilerin bildirdiine
gre tutukevleri hapishanelere gre daha tehlikeli yerlerdir. 14
Genel olarak, ciddi akl ve ruh sal bozukluu oranlarnn tutukevle-
rinde hapishanelere gre daha yksek olduu belirtilmektedir.15
Hapishaneler ile tutukevlerinin Amerika birleik devletlerindeki bl-
gesel dalmna bakldnda da; hapishaneler youn olarak krsal alan-
larda bulunurken, tutukevleri daha ok ehir iindedir.16 phesiz ki,
tutukevlerinin daha ok ehir iinde bulunmas da haklarndaki yargla-
ma hala devam eden kiilerin avukatlarna ve ailelerine daha rahat ulaa-
bilmesini salayacaktr.
13 Harvard Law School, Prisons Seminar By Margo Schlanger, spring 2003, sayfa 43 htt-
ps://www.law.umich.edu/facultyhome/margoschlanger/Documents/Resources/The_Diffe-
rence_Between_Jails_and_Prisons%20.pdf
14 Harvard Law School, Prisons Seminar By Margo Schlanger, spring 2003, sayfa 44 htt-
ps://www.law.umich.edu/facultyhome/margoschlanger/Documents/Resources/The_Diffe-
rence_Between_Jails_and_Prisons%20.pdf
15 Jeffrey L. Metzner, Treatment in Jails and Prisons, in Treatment of Offenders with
Mental Disorders, Wettstein 1998, sf.211,230
16 Harvard Law School, Prisons Seminar By Margo Schlanger, spring 2003, sayfa 49 htt-
ps://www.law.umich.edu/facultyhome/margoschlanger/Documents/Resources/The_Diffe-
rence_Between_Jails_and_Prisons%20.pdf
AVRUPA NSAN HAKLARI SZLEMES
VE CEZA MUHAKEMES HUKUKU
PERSPEKTFNDEN ADL YARGILANMA
HAKKINA GENEL BR BAKI
Uur GNER1
ZET
7 lgili maddenin evirisi iin bkz. GEMALMAZ, Mehmet Semih; nsan Haklar Belgeleri
Cilt-1 Avrupa Konseyi Birinci Blm, sf.7-8
Avrupa nsan Haklar Szlemesi... U. GNER 335
KAYNAKA
3713 sayl Terrle Mcadele Kanunu
5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanunu
ATALAY E., Yargsal Temel Haklar, Prof. kr Postacoluna Armaan,
zmir 1997
BAYRAKTAR, Kksal, Prof. Dr., Makale: Savunma Kuatlamaz, Gncel Hukuk Dergisi,
Mays 2012/5-101
DONAY-ALTUNKA-OLGUN, Ceza Hukuku ve Ceza Yarglamasnda Son Gelimeler Se-
mineri, Sekin Yaynclk, 2013
DORU, Osman; nsan Haklar Avrupa Mahkemesi tihatlar Cilt:1, HAM, stanbul,
Beta Basm Yaym Datm A.., Ekim, 2002
GEMALMAZ, Mehmet Semih; nsan Haklar Belgeleri Cilt-1 Avrupa Konseyi Birinci B-
lm Avrupa nsan Haklar Szlemesi, Protokolleri Ve lgili Dier Belgeler, Boazii ni-
versitesi Yaynevi, stanbul, 2003
Medeni ve Siyasal Haklar Szlemesi
ZTRK/ERDEM; Ceza Muhakemesi Hukuku, Ankara, 2007
ROXIN-SCHNEMANN, Strafverfahrensrecht, 27 Auflage, Mnchen, 2012
Trkiye Cumhuriyeti Anayasas
NVER-HAKER, Ceza Muhakemesi Hukuku 1. Cilt, Adalet Yaynevi, 2012
VOLK, Klaus; Grundkurs StPO, 4. B., Mnchen, 2005; 5. B. Mnchen 2006
YARSUVAT, Duygun, Prof. Dr. ; Makale: Trk Ceza Muhakemesi Hukukuna Hakim lke-
ler: tham Sistemi mi, Tahkik Sistemi mi?
KLERE KARI LENEN SULAR
BALAMINDA HEKMN CEZA SORUMLULUU
Av. Orkun ATABAY1
Giri
3 Daha fazla bilgi iin bkz. Cemal ztrkler, Hukuk Uygulamasnda Tbbi Sorumlu-
luk, Tehis, Tedavi ve Tbbi Mdahaleden Doan Tazminat Davalar,. Ankara,Sekin
Yaynclk, 2003 s. 40-8., etin Aolu, Doktorlarn Hukuki ve Cezai Sorumluluklar,
Ankara, Olga Matbaas, 1982; s. 37-8, 128-65 ve Ali Rza Tmer, Hekimlerin Cezai
Sorumluluklar ve 5237 sayl Yeni Trk Ceza Kanunun Hekimlere Getirdii Yenilikler,
Hacettepe Tp Dergisi, C.36, 2005, s. 3 8
4 lgili makale iin bkz. Hakan Hakeri, Hekimin Tbbi Hatalarndan Kaynaklanan Hukuk-
sal Sorumluluun Boyutu, (evrimii) http://www.medimagazin.com.tr/mm-hekim-
in-tibbi-hatalardan-kaynaklanan-hukuksal-sorumlulugunun-uc-boyutu-ky-51008.html,
29.01.2007
344 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
I.Tarihsel Sre
Tbbi faaliyetler tarihin her dneminde hukukun konularnda biri ol-
mutur. zellikle bu konuyu incelediimizde ok eski dnemlerde bile
hekimin sorumluluuna ilikin dzenlemelerin yer ald gzkmekte-
dir14. zellikle Hammurabi Kanunlarnda yer alan hkmlerde meydana
gelen zarar ve bu zararn giderilmesi esas alnm ve hekimin kusurlu
olup olmad durumu zerinde durulmutur15. rnein; Hammurabi Ka-
nunlarnda, hekimin hatal hareketine bal olarak insan lr ya da gz
kr olursa, hekimin elleri kesilirdi. Aslnda burada tarihsel geliim iinde
hekimin sorumluluuna ilikin kurallara Msr ve Hindistanda da rast-
lanmak ve bunlarn nc olduu kabul edilmektedir. Gerekten de M-
srda da hekimin kusuru dorultusunda, hasta olan kii ldnde veya
yaralandnda veyahut sakat kaldnda gene hekim burada cezalandrl-
maktayd. Ancak en nemli atlm Roma Hukuku zamannda yaplmtr
ve kartlan 12 Levha Kanunun hekimlerin ihmal ve acemiliklerinden
dolay sorumlu olacaklar hkm altna alnmtr16.
Tarihsel sre iinde yaanan gelimeler, toplumsal yaamdaki dei-
imler tabi ki hukuki dzenlemelere de yansm ve bu durum hekimin
sorumluluu belirlemede de kendini gstermitir. zellikle yaam ve sa-
lk hakk kstaslarnn gelmesi ve bunlarn uluslararas belgelerde yer bul-
mas hekimin sorumluluk durumunu etkilemi ve eitli dzenlemeleri
zorunlu klmtr.
Trkiyede de nceleri usta rak ilikisi iinde yrtlen hekimlik,
19. Yzyldan sonra konuya ilikin okullarn almas ve insanlarn yeti-
tirilmesiyle bilimsel bir kimlie brnmtr17. Ve konu bu dorultuda
hukuki bir zemine oturtulmutur. Aslnda Trkiye asndan halen bir-
ok eksii ve tamamlanmas ve doldurulmas gereken birok boluu olan
bir konudur.
II. Tbbi Mdahalenin Ceza Hukuku Bakmndan
Deerlendirilmesi
Hekimin cezai sorumluluuna gemeden nce tp ve ceza hukukunda
tartlan temel sorunlardan birini cevaplarsak yerinde olur; bu sorun;
hekimin tbbi mdahalesinin cezaszlnn hukuksal dayana nedir? As-
lnda bu konuya yukarda Hekimin Stats bal altnda deindik. Bu-
rada ise iin biraz daha tartma boyutuna deineceim.
14 Kksal Bayraktar, Hekimin Tedavi Nedeniyle Cezai Sorumluluu, stanbul, Sermet
Mat., 1972, s s. 41
15 Bayraktar, a.g.e., s.42 43
16 Bayraktar, a.g.e, s.45 47
17 Yenerer akmuk, a.g.e, s. 242
Kiilere Kar lenen Sular... Av. O. ATABAY 347
2. Hastann Rzas
Bu konuda aynen TCK 26. madde de yer almaktadr. 26. maddenin 2.
fkrasnda ilgilinin rzas dzenlenmitir. Bu da tp hukuku asndan
nemlidir. Buna gre; ilgilinin tbbi mdahaleye rza gstermesi mda-
haleyi hukuka uygun hale getirir. Bu konuya yukardaki ksmlarda de-
inmitim, tartamaya ak ve birok grn hkim olduu bir alandr.
Karlatrmal hukuk balamnda birok sonuca ve olguya hkimdir.
Temel balamyla yeniden deinirsek; kanmca rza olgusu, Kiinin Ken-
di Geleceini Belirleme Hakknn bir sonucu olarak ortaya kmaktadr.
nk burada kiinin kendi bedeni zerinde bir sz hakk sz konusu-
dur. Tabi ki bu durum snrsz deildir. Bunun da belli snrlar ereve-
sinde yaplmas gerekir. Hakeri de rza konusunda kiinin kendi vcudu
zerinde hukuk dzeni tarafndan aksi aka kabul edilmedii ve genel
ahlak ve adaba aykr olmad mddete dorudan tasarruf yetkisi ol-
duu kabul etmektedir33. Gerekten de Hocam Ragp Bar Ermanda bu
konuya deinmi ve tbbi mdahalelerde hukuka uygunluu saplayan asl
unsuru, madurun rzas olarak belirtmitir34. Burada unutulmamas ge-
reken bir husus vardr. Bu da; verilecek olan rzann geerli ve gerek
olabilmesi iin burada hastann aydnlatlm olmas gerekir ve bunda da
aydnlatm onam35 denir36.
43 Akyldz, a.g.e., s.
44 Gz tmr
45 Faik elik, Yeni TCK ve Hekimler , (evrimii) http://www.istabip.org.tr/icerik/yeni-
tck-ve-hekimler-doc-dr-faik-celik/ 14.05.2009
354 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
Bizi kast ksmnda ilgilendiren asl ksm TCK ile gelen olas kast
olgusudur. Bu duruma TCK madde 21/2 de dzenlenmitir. Buna gre;
Kiinin, suun kanun tanmndaki unsurlarn gerekleebilecei-
ni ngrmesine ramen, fiili ilemesi hlinde olas kast vardr olarak
aklanmtr. Olas kast olgusunun dzenlenmesinin nedeni; o dnem
Badat Caddesinde hzl ara kullanma ve Konyada ken binada lm-
ler olmasna bal olarak bir tepki olarak dzenlemitir. lk balarda he-
kimlerin etkilenmeyeceini dnen kanun koyucu daha sonra durumun
o bakmdan gitmediinin farkna varmtr.
Aslnda hekimler kural olarak, hekim meslekleri gerei ifa verme
maksadyla hareket ettikleri iin olas bir lm veya yaralanma halinde
taksirden dolay sorumlu olacaktr. Yeni kanunla birlikte sadece hekimler
iin deil, herkes iin ciddi bir tehdit oluturan olas kast, son derece ge-
nel ve hatal bir ierikle dzenlenmitir. Hatta bu olguya olmayas kast
de diyenler vardr50. Maddeye gre sonucu, neticeyi ngrmek istemek
edeer saylmaktadr. Bu son derece tehlikeli ve riskli bir dzenleme-
dir. nk her ngrlen ey isteniyor demek deildir. Burada hekimin
bu durum iine girmesi bile olduka yanl ve eletiriye ak bir durum
oluturuyor. nk hekimlik ile kast yan yana koymak bir mantk er-
evesinde eletiriye aktr51. Burada Giyomm Tel rneini hatrlatmak
konumuz asnda yerinde uygun bir rnek olabilir. Olunun bandaki
elmay vurmak isteyen Giyomm Tel, hata yapt takdirde olun vurabile-
ceini ngrmektedir ancak bu olunu vurmak istedii anlamna gelmez.
Dolaysyla burada dzenlemi olan olas kast olgusu hekimler asnda
olduka byk sorunlara neden olabilir. Ayrca burada olas kastn ile
ileri de ileyeceimiz bilinli taksir olgular da karmaya eilimli alanlar-
dr. Hatta madde gerekelerinde her ikisi iin krmz kta geme rnei
verilmitir52. Faik elikin katld sempozyumda hekimler asnda du-
rumu yle bir rnekle aklamtr; Bir kardiyologsunuz. Koroner anji-
yo yaptnz. Ancak hasta diyabetik, enfeksiyona ok eilimli. Daha sonra
bacakta morarma, kangrene kadar giden bir damar problemi kt. Belki
de bir amputasyona53 kadar gitti, hatta hasta ld. Bakn; diyabetik bir
hasta, bunun enfeksiyona eilimli olduunu biliyorsunuz. Onun enfeksi-
yon kapmasn istemiyorsunuz ama sonuta hastane enfeksiyonu sonucu
daha da artrld nitelikli bir haldir69. Aslnda burada iki tarafa da kayan
bir yaklam sz konusu olabilir nk bu maddenin gerekesinde ilgin
belirlemeler mevcuttur. ntihar nleme hususunda hukuki bir ykm-
ll olan kiinin, bir intihar olgusuyla kar karya olmasna ramen
bu intihar giriiminin engellenmemesi, kaytsz kalnmas intihara ihma-
li davranla yardm olarak nitelendirilebilir. Bu durumda; eer hastada
intihara doru bir eilim olduu anlam olan hekim bunun iin nlem
almazsa hekim sorumlu olacaktr. Bu durumda hekimlerin her hasta iin
bu durumu aratrmalar gerekir bu da iinden klmaz bir hal alr70. Bu
iin bir yandr. Bir de nverin yapt gibi bu konu balamnda ilgilen-
mesi gereken en nemli konulardan biri de tenazidir.
Hekimler asnda bu durum, hekimin hastann lmne yardm
olarak adlandrlmaktadr71. tenazi konusu ok tartmal ve zellikle
bizim lkemizde henz snrlar izilmi ve oluan problemlere zmler
retilmemi bir alandr. Bilindii gibi pasif tenazi72, hastann tedaviyi
ret hakk kapsamnda deerlendirildii iin bir su tekil etmez fakat in-
tihar suuna ilikin tipik eylemlere rastlanyorsa burada intihara yardm
suu oluabilir. Aktif tenazi73 da ise bizim mevzuatmz gerei bir su
olumaktadr. Yabanc lkelerde aktif tenazi artk su olmaktan kmak-
tadr. Bizde de suiistimalleri engelleyici nlemler kanunen sk suretle d-
zenlenmek koulu ile bilimsel anlamda tenazi eylemlerde, ilgili komis-
yon/yasa karar ile aktif tenazi de dzenlenmelidir. Ancak uygulamadaki
ve kanunda bu dzenleme hekimin tedaviyi/mdahaleyi ret hakk ile de
badamaldr74.
Sonu olarak, intihara ynlendirme suu hekimler asndan tena-
zi erevesinde karmza kabilir. Bu sebepten dolay bununla ilgili bir
ayr bir dzenlemenin yaplmas hekimler asnda nemli ve gereklidir.
Fakat yeni kanunda da tenazi kabul edilmemitir. Bu durumda diyelim
ki; hekim acy dindirme saiki hareket etse bu durum intihara yardmdan
bile ileri gidip, kasten adam ldrme saylacaktr, bu da yanltr. Oysaki
Dnmezer tasarsnda tenazi iin bir ceza indirimi ngrlmt75. Do-
laysyla tenazi olgusu iyi analiz edilmi, uygun bir dzenlemeye ihtiya
duymaktadr.
B.Taksirli Sular
Taksir olgusu, bir kusur eididir. Yukarda anlattmz kast unsuru
ile birlikte ceza hukuku balamnda kabul gren iki kusur eidinden
biridir. Taksir ceza hukukunda istisnai ve normatif bir manevi unsur t-
rdr76, bir hata ve yanllk sonucu oluur. Taksir; kiinin sonucu n-
grmesine ramen o sonucun olumasn istememesi ancak o sonucun
meydana gelmemesi iin de yeterli nlemi almamas olarak tarif edilebilir.
Yani, kii burada eyleminden doacak sonucu bilmekte, bu sonucu iste-
memekte ama gerekli nlemleri de almamaktadr veya yetersiz almakta-
dr. Taksir olgusu TCK 22. Madde de dzenlemitir.
Hekimin tp bilimin kurallarna aykr hareket ederek bir kimsenin
lmne yol amas veya vcut btnlne zarar vermesi halinde ku-
ral olarak taksir sorumluluu uygulanr77. Genellikle hekimin tbbi ha-
talarndan dolay taksirinden bahsedilir. Yani, hekim, hekim olmaktan
kaynaklanan zen ykmlln ihlal etmi ve bu suretle istemese bile
bir neticeye sebebiyet vermise taksir vardr78. Taksirli sular iinde eski
TCKya gre dikkatsizlik, tedbirsizlik, kurallara riayetsizlik veya acemilik
bulunmaktadr. Bunlara bakarsak;
Dikkatsizlik; bir tbbi giriim srasnda yaplmamas gerekeni yapmak.
Mesela; hastaya alerjisi olduunu bildiiniz bir ilac vermek veya kan
grubunu belirlemeden kan vermek gibi olabilir.
Tedbirsizlik; nlenebilir bir tehlikeyi nlemede yetersiz kalmak. Me-
sela; kirli karn, diren koymadan karmak veya ameliyat srasnda
hastann iinde yabanc bir cisim unutmak gibi.
Meslekte acemilik; bunda tanmlama yok nk kime neye gre acemi-
lik belirlenmedii iin tartmaya ak bir konu.
zen eksiklii; dikkatsizlik ve tedbirsizlik dnda evrensel tp deerle-
rini uygulamamak. Mesela; size sorulan hastay telefonla tedavi etmek
buna rnek olabilir.
Emir ve ynetmeliklere uymamak, mesela icap nbetlerine gelmemek,
icabet etmemek bu duruma rnek tekil eder79.
naklanan, nceden var olduu halde olaydan sonra meydana kan nar-
koza kar dayankszlk sebep sonu ban kesmez. Ancak davallara
yklenemeyen ve nceden gremeyecekleri olaan st hal nedeniyle za-
rar artmtr. Zararn artmas ve lmle sonulanmas narkozun olaan
komplikasyonu olduuna gre, zararn tmnden davallarn sorumlu
tutulmas adalete uygun dmez86 diye belirtmitir. Burada stnde dur-
mamz gereken kstas; hekimin bu durumu nceden ngrebilip ng-
remediidir. nk eer hekimin ngremedii bir durum sz konusu ise
hekimin burada tbbi standartlara uygun olarak yapmad mdahaleler
bile bu kapsamda saylmaz. ngrmenin tespitinde esas alnacak olan
kii, failini dndaki orta kabiliyetli veya failin bulunduu sosyal gruptan
orta kabiliyetli bir kii deil, failin btn kabiliyet ve niteliklerini zerin-
de toplam bir kiidir87. Bu yzden burada neticenin ngrlebilirlii
noktasnda da sbjektif kriterler geerlidir88.
Hekimler asndan problem oluturacak en nemli kesim TCK ile bir-
likte hukukumuza giren bilinli taksir olgusudur. Bilinli taksir kanu-
numuzda 22. Maddenin 3. fkrasnda; kiinin ngrd neticeyi isteme-
mesine karn, neticenin meydana gelmesi eklinde tanmlanm ve ceza-
y artran bir durum olarak belirtilmitir. retide de ngrlm taksir89
olarak da adlandrlmaktadr. Burada fail neticeyi ngrmektedir. Buna
ramen neticeyi istemese de hareketi meydana getirmitir. Bilinli tak-
siri anlatlan en iyi rnek, pratikteki uygulamas ise; maganda kurunu
dediimiz, dn veya malardan sonra atelenen silahlar, burada kii o
kurunu sevinle atar; birini ldrmek, yaralamak amacyla deil. Ama o
kurun gidip birini vurursa ite burada bilinli taksir sz konusu olur.
Bu durum zellikle hekimler asndan olduka tartmaldr. nk
hekimlerin hemen, hemen her mdahalesinde bilinli taksir olgusu sz
konusu olabilir. Bir de bu durumun olas kast ile karmas durumunu
ele alnacak olursak, i iinden klmaz bir hal almaktadr. Burada hekim
yapaca bir mdahale de ve tabi ki bu mdahalenin olumsuz sonularn
da n grmektedir. Bu yzden de hekimlerin burada direkt olarak bu
madde balamnda cezalandrlmas son derece sorunlu bir yapya neden
olmaktadr. Bu yzden hekimin tbbi mdahalesinde bilinli taksirin ka-
bul iin bir takm ilave koullar gerekmektedir90. Tabi ki burada getirile-
cek olan kstaslar iyi analiz edilmeli ve hekimlere snrsz bir tolerans da
93 Hakeri, a.g.e
94 Hakan Hakeri, Tp Hukuku, Ankara, Sekin,2007, s. 395
95 Aktaran; Hakeri, a.g.e., s.395
96 Aktararn, Hakeri, a.g.e, s. 340
97 Yargtay 2. Ceza Dairesi, 08.04.1994 E.1994/738, K. 1994/2971 nver, a.g.e., s.128
98 nver, a.g.e, s. 128
Kiilere Kar lenen Sular... Av. O. ATABAY 365
arasnda fikri itima halin bulunduunu kabul ederek bir uygulama yap-
mak gerekmektedir.
Yargtay baka bir kararnda ise u itihatta bulunmutur: Sank hak-
knda diplomasz olduu halde ine yaparak hasta tedavi etmekten dava
alm ise de; 1219 Sayl Yasann 25. maddesinin son cmlesine gre ...
Bu surette icray sanat neticesinde Trk Ceza Kanunu itibariyle daha ar
cezay mstelzim bir fiil ilenmi olduu takdirde o fiile mahsus ceza veri-
lecei ve enjeksiyon yaparak tedavi etmeye alt ahsn lmnden do-
lay sank bakmndan ayrca (765 sayl) TCKnn 455/1. maddesi uyarn-
ca dava ald Yargtay Ceza Genel Kurulunun 13.2.1995 gn ve 7370/12
sayl kararnda da akland zere, sann ldrme kast iermeyen
leni tedaviye ynelik eyleminin 1219 Sayl Yasann 25/son maddesi de-
laletiyle TCKnn 455/1. maddesine uyan nitelikte tek suu oluturaca
gzetilerek, davalarn birletirilmesi ile delillerin birlikte deerlendirilip
hasl olacak sonuca nazaran sann hukuki durumunun tayin ve takdiri
gerekirken eksik inceleme ve soruturmayla yazl ekilde hkm tesisi,
yasaya aykr99. Burada zel kanuni itima kural nedeniyle, varlan
hkm yerinde gzkmektedir.
Taksirle ldrme suunun takibi ikyete bal deildir100. Yani bura-
da savc yapaca soruturma sonucunda kamu davas aabilir ve hasta
yaknlar ikyetlerini geri ekse dahi durum deimez.
Tm bunlarn nda hekimler asndan her zaman dediimiz gibi
eer bir ldrme sonucu doarsa burada kastan nce hekimin bu davra-
nnn taksiri sonucu oluup/olumadna bakmak u anda uygulamada
daha ok yer bulmaktadr. Taksir nedeniyle lme sebebiyet vermek, he-
kimler asnda karlaabilecekleri ve cezai sorumluklar asndan he-
kimler asnda problem yaratacak ana alandr.
2. Taksirle Yaralama Suu
Bu su da TCK madde 89 da dzenlenmitir. Madde metninin birinci
fkrasna gre;
Taksirle bakasnn vcuduna ac veren veya salnn ya da alg-
lama yeteneinin bozulmasna neden olan kii, aydan bir yla kadar
hapis veya adl para cezas ile cezalandrlr. diye su tanmlanmtr.
Burada korunan hukuksal yarar insan vcudunun btnl, dokunul-
101 Hakan Hakeri, Hekimin Tbbi Hatalardan Kaynaklanan Cezai Sorumluluu, (evrimi-
i)http://www.medimagazin.com.tr/mm-hekimin-tibbi-hatalardan-kaynaklanan-cezai-so-
rumlulugu-ky-51031.html 10.05.2009
102 Ayn ynde gr iin; Hakeri, a.g.e, s.398
103 Ayn ynde gr iin bkz. elik, a.g.e,
Kiilere Kar lenen Sular... Av. O. ATABAY 367
104 Hakan Hakeri, Hekimin Tbbi Hatalardan Kaynaklanan Cezai Sorumluluu, (evri-
mii) http://www.medimagazin.com.tr/mm-hekimin-tibbi-hatalardan-kaynaklanan-ce-
zai-sorumlulugu-ky-51031.html 10.05.2009
105 Hakeri, a.g.e
106 Hakan Hakeri, Taksirle Yaralama Suu Takibi, (evrimii) http://www.medimagazin.
com.tr/mm-hekimin-tibbi-hatalardan-kaynaklanan-cezai-sorumlulugu-ky-51031.html
10.05.2009
368 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
KAYNAKA
akmuk, zlem Yenerer, Tbbi Mdahaleye Rzann Ceza Hukuku
Asndan ncelenmesi, stanbul, Legal, 2003
ztrkler, Cemal Hukuk Uygulamasnda Tbbi Sorumluluk, Tehis, Tedavi ve Tbbi
Mdahaleden Doan Tazminat Davalar,. Ankara, Sekin
Aolu,etin, Doktorlarn Hukuki ve Cezai Sorumluluklar, Ankara, Olga Matbaas,
1982
Tmer, Ali Rza Hekimlerin Cezai Sorumluluklar ve 5237 sayl Yeni Trk Ceza Kanu-
nun Hekimlere Getirdii Yenilikler, Hacettepe Tp Dergisi, C.36, 2005
Hakeri, Hakan Hekimin Tbbi Hatalarndan Kaynaklanan Hukuksal Sorumluluun
Boyutu, (evrimii)http://www.medimagazin.com.tr/mm-hekimin-tibbi-hatalardan-kay-
naklanan-hukuksal-sorumlulugunun-uc-boyutu-ky-51008.html, 29.01.2007
Akyldz, Av. Sunay Hekimin Cezai Sorumluluu Bakmndan Uygulamada Sorunlar,
Tp Ceza Hukukun Gncel Sorunlar, stanbul, Trkiye Barolar Birlii, en Matbaa,
2008
Erman, Ragp Bar Ceza Hukukunda Tbbi Mdahalelerin Hukuka Uygunluu, s-
tanbul, Sekin, 2003
Bayraktar, Kksal Hekimin Tedavi Nedeniyle Cezai Sorumluluu, stanbul, Sermet
Mat., 1972
Hakeri, Hakan Tp Hukuku, Ankara, Sekin, 2007
370 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
Kocasakal, mit Yeni Trk Ceza Kanununda Hekimin Cezai Sorumluluu, Yeditepe
niversitesi, Hukuk Fakltesi Dergisi, C. 3, SAYI: 2, 2006
nver, Yener Hekimin Cezai Sorumluluu, Roche Salk Hukuku Gnleri 1 Tebli-
ler, 2007
el, Kayhan / Sokullu Aknc, Fsun / Szer, Adem / zgen, zzet / Mahmutolu, Fatih
Selami / nver, Yener Su Teorisi, stanbul, Beta, 2004
nver, Yener Ceza Hukukunda izin Verilen Risk, stanbul, 1998
elik, Faik Yeni TCK ve Hekimler , (evrimii) http://www.istabip.org.tr/icerik/yeni-
tck-ve-hekimler-doc-dr-faik-celik/
Hakeri, Hakan Ceza Hukukunda hmal Kavram ve hmali Sularn eitleri, Ankara,
Sekin, 2003
Hakeri, Hakan Hekimin Tbbi Hatalardan Kaynaklanan Cezai Sorumluluu, (evrimii)
http://www.medimagazin.com.tr/mm-hekimin-tibbi-hatalardan-kaynaklanan-cezai-so-
rumlulugu-ky-51031.html 10.05.2009
Toroslu, Nevzat Ceza Hukuku, Ankara, Sekin, 2005
Hakeri, Hakan Taksirle Yaralama Suu Takibi, (evrimii) http://www.medimagazin.
com.tr/mm-hekimin-tibbi-hatalardan-kaynaklanan-cezai-sorumlulugu-ky-51031.html
10.05.2009
Hakeri, Hakan Taksirle ldrme Suunun Takibi ve Cezann Ertelenmesi, (evrimii)
http://www.medimagazin.com.tr/mm-taksirle-oldurme-sucunun-takibi-ve-cezanin-er-
telenmesi-ky-51043.html 10.05.2009
Erem, Faruk / Toroslu, Nevzat Trk Ceza Hukuku zel Hkmler, Ankara, Sekin,
2000
Erman, Sahir / Dnmezer, Sulhi Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, stanbul,
Beta, 1997
nder, Ayhan Ceza Hukuku Genel Hkmler, stanbul,1992
Keyman, Selahattin Hekimin Cezai Sorumluluu (evrimii) http://dergiler.ankara.
edu.tr/dergiler/38/307/2929.pdf
KASTEN LDRME SUUNDA
HUKUKA AYKIRILIK UNSURU VE
HUKUKA UYGUNLUK HALLER
Genel Giri:
4 Tezcan, Durmu Erdem, Mustafa nok, Murat, 5237 S. TCKya Gre Teorik ve
Pratik Ceza zel Hukuku, 4. Bas, 2006, s.107
Kasten ldrme Suunda... M. C. ERDNDAR 373
polisin karlaaca durum ile orantl bir ekilde ve kar tarafnda du-
rumu da gznnde tutularak,zorun derecesini polis kendisi takdir ve
tayin edecektir.Fakat yine ayn kanunun ayn maddesi durumun zellii
gznne alnarak ihtarda bulunulmakszn da zor kullanma ve silah kul-
lanma yetkisini polise vermitir. Bu konuda AHMin Farell ve Steward
kararlar yerinde birer rnek olacaktr. Farell kararna gre devlet mutla-
ka zorunlu olmadka iddete bavurma hakkna sahip olmamaldr den-
mekte, Steward kararnda ise silah kullanmnn mevcut durumun youn-
luunu aamayaca; orantl iddete bavururken de iddete bavurmaya
gerek braktran amacn nne geilecek bir hal oluturulmamas ve bu
iddet halinde oluabilecek lm durumunun gz nnde tutulmadan
iddete bavurmann olas sonularndan kanlmas gerektiinden bah-
sedilmitir.5Aada yer alan Yargtay Karar6 bu hususa dair nemli bir
rnektir. Ksaca olay, trafik ekiplerince phelenildii iin dur ihtar yap-
lan motosikletlinin durmamas sonucunda yaplan fiziki takip esnasnda
polis tarafndan ateli silah ile vurularak ldrlen maktule kar ateli
silah kullanlarak hayatna son verilmi olmasnn, durumun kendi zel-
liidegznne alnarak deerlendirildiinde kanun hkmnde ki duru-
mun sz konusu olmad ve bu sebeple hukuka uygunluk sebebinden
bahsedilemeyeceini belirtmitir: nleyici Hizmetler ube Mdrl
Motorize Ekipler Amirliinde grevli polis memuru sann ve ekip ar-
kada tank Ahmetin, sann ynetimindeki motosiklet ile durumla-
rndan phelendikleri, zerinde yolcu olarak tank Halilin de bulun-
duu ve maktuln kulland motosiklete dur ikaz yaptklar, yaplan
ikaza ramen durmayan motosikleti takibe baladklar motosikletin
teknik zellikleri itibariyle maktuln 1 motosikletten stn olmas ne-
deniyle takip sonucu yakalanabilmesinin mmkn olduu, Polis Vazife
ve Selahiyetleri Kanunun 5681 Sayl Yasa ile deiik 16. maddesinde
belirtilen silah kullanlmasn gerektiren herhangi bir durum bulunma-
d, Antalya ili Yeildere Mahallesi 1173. Sokak zerinde, gndz sa-
ylan zaman dilimiierisinde, saat 15.00 sralarnda, sann, kaan
maktul durdurmak iin, maktule doru iki el ate ettii, maktuln
ense ksmna ald bir adet ateli silahyaralanmas sonucu hayatn
kaybettii olayda; hayati blgeler hedef alnarak ate edildiini gste-
ren kesin ve yeterli kant bulunmad anlald halde, kasten yara-
lama sonucu lme neden olmak suundan 5237 sayl TCKnn 87/4.
maddesinin 2. cmlesi uyarnca hkm kurulmas gerekirken, su ni-
teliinde yanlgya dlerek, unsurlar olumayan olas kastla insan
ldrme suundan hkm kurulmas.
7 Bkz. Gkcen-Balc,s.65
8 Yargtay,1.CGK 23.11.1999 tarih ve 1-271/287 sayl karar;alnt Tezcan,Erdem,nok,
s.108,dipnot
9 Bkz. Tezcan, Erdem, nok, s.108,dipnot
Kasten ldrme Suunda... M. C. ERDNDAR 375
10 Bkz. Gkcen-Balc,s.66
11 1-Yarg. 1. CD 17.6.2013 t. Ve 1174/4438 sayl ilam- Olua ve dosya kapsamna gre;
maktul tank G.in, darda yemek yiyip alkol aldklar, G.in annesi S. ve kzkardeiG.in,
telefonla srekli olarak eve gelmesi hususunda G.i aradklar, daha sonra gece saat: 02.00
sralarnda G.le maktuln arabayla evin nne geldikleri, G.in evin iine girdii srada
S. ve G.le tartmaya balad, maktuln, bunun zerine G.ime bir ey yapamazsnz
diyerek arabadan karak G.i kovalad, G.in, koarak ablas G.e ait apartmana
girdii ve kapy kapatt, kapy aamayan maktuln giri camna vurarak krd,
geri dnp maktuln, S.ye saldrd, evinde bir miktar alkol alan sann, grltler
zerine balkona ktnda doan ocuuyla ilgilenen, eine yardmc olan yal komusu
S.ye maktuln saldrdn grd ve maktln saldrlarn engellemek amacyla
koarak evden sokaa indii, bu srada S.nin salarndan ekerek duvara yaslayan
maktuln, olaya mdahale ettii iin kzd sana da kfrl szlerle hakaret ettii ve
vurmak iin yumruk sallad, bunun zerine sann da maktule bir yumruk vurduu,
darbeden sonra dengesini kaybeden maktuln srt st yere dmesi sonucu ban
sert zemine arpmas suretiyle knt kafa travmasna bal kafatas kemik krklaryla
birlikte beyin kanamas sonucu ld olayda; her trl hakkn meru savunmann
konusu olabilecei hkme balayan T.C.K.nun 25/1. maddesi gz nne alndnda,
sann, beden btnlne ynelmi haksz saldry o andaki koullara gre saldryla
orantl biimde defetmek zorunluluuyla eylemi gerekletirdii ve meru savunmada
snr amad anlald halde, sank hakknda 5271 Sayl C.M.K.nun 223/2 maddesi
uyarnca beraat karar verilmesi yerine, yazl ekilde kasten yaralama sonucu lme
neden olma suundan cezalandrlmasna karar verilmesi,
KARI OY : 13.03.2012 tarihli Dairemizin bozma kararnda belirtilen su vasfn
kabul edip uyan yerel mahkemenin kararnda bir isabetsizlik bulunmadndan sayn
ounluun sann, meru savunma snrlar ierisinde hareket ettiinden sank
hakknda 5271 Sayl C.M.K.nun 223/2 maddesi uyarnca beraat karar verilmesi
gerektii grne katlmamaktayz.
KARI OY : Olua ve dosya kapsamna gre; maktuln komusuna saldrdn gren
sann, olaya mdahale ettii, sanna sinirlenen maktuln, sana kfr edip vurmak
istedii srada sann, yumrukla maktule vurmas sonucu srt st yere den ve ban
376 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
sert zemine arpan maktuln, knt kafa travmasna bal kemik krklaryla birlikte
beyin kanamas sonucu ld olayda;
Sann eylemi, kasten yaralama sonucu lme neden olma suunu oluturduu
grnde olduumuzdan sayn ounluun sann, meru savunma snrlar ierisinde
hareket ettiinden, sank hakknda 5271 Sayl C.M.K.nun 223/2. maddesi uyarnca
beraat karar verilmesi gerektii grne katlmamaktayz.
12 Yargtay CGK, 26. 2.2008 tarih ve 2008/37 K. Sayl ilam (www.kazanci.com)
13 Otac,Cengiz, Genel Hkmlerle Balantl Olarak Kasten nsan ldrme Sular,Ankara
2009 - Aktaran Gkcen Balc,s.65,66
Kasten ldrme Suunda... M. C. ERDNDAR 377
Gerek kendisine gerek bakasna ait bir hakka ynelik olup, bile-
rek neden olmad ve baka suretle korunmak olana bulunmayan
ar ve muhakkak bir tehlikeden kurtulmak veya bakasn kurtarmak
zorunluluu ile ve tehlikenin arl ile konu ve kullanlan vasta ara-
snda orant bulunmak koulu ile ilenen fiillerden dolay faile ceza
verilmez.
15 Olgun, Eser Kasten ldrme Suunun Trk-Alman karlatrmal Ceza Hukuku bak-
mndan ncelenmesi; C:19, Say:2, 2013 stanbul
16 Bkz.Gkcen Balc, s.69
17 Tezcan, Erdem, nok, s.109
Kasten ldrme Suunda... M. C. ERDNDAR 379
KAYNAKA
Artuk (Mehmet Emin)/ Gkcen (Ahmet)/ Yenidnya (Ahmet Caner), Ceza Hukuku zel
Hkmler, Turhan Kitabevi, 2013
Centel (Nur)/ Zafer (Hamide)/ akmut (zlem), Kiilere Kar Sular, 2007
Tezcan (Durmu)/ Erdem (Mustafa)/ nok (Murat), Ceza zel Hukuku, Sekin Yaync-
lk, 2008
Tezcan (Durmu)/ Erdem (Mustafa)/ nok (Murat), Teorik ve Pratik Ceza Hukuku, 2006
Gkcen(Ahmet) /Balc(Murat) Kasten ldrme Sular (TCK m.81-83),Ankara 2013,Se-
kin Yaynclk.
www.kazanci.com
Marmara niversitesi Hukuk Fakltesi Aratrmalar Dergisi
Av. Il ARAL
Trk Hukuku
baklmakszn her trl su tekil eden fiili kapsayacak ekilde bir hak
yoksunluu ngrlmektedir.
Uluslararas Szlemeler
Gney Afrikada ise Anayasa Mahkemesi 1999 ylnda verdii bir karar
ile, tm hkmllerin oy kullanma hakkna sahip olduunu belirtmitir.
Hkmllerin yaptklar bir bavuru sonucu konuyu deerlendiren Mah-
keme, oy kullanma hakknn Anayasada yer aldn, haklarn meru ve
orantl artlar dahilinde snrlandrlabileceini, ancak oy kullanma hak-
k konusunda byle bir snrlandrmann bulunmadn ifade etmitir.
Mahkeme, ak bir snrlandrmann bulunmad takdirde, Devletin bu
hakkn yerine getirilmesi iin pozitif ykmllkleri olduunu ve hkm-
llerin oy kullanmas iin gerekli alt yapy salamas gerektiini belirt-
mitir.
mas devletlere tannan takdir yetkisini aan bir durum haline gelmitir.
Sonu olarak Mahkeme Byk Dairede grlen bu davada, sz konusu
snrlandrmann Szlemenin 1. Ek Protokolnn 3. maddesine aykr
olduu gerekesiyle 12ye kar 5 oyla ihlal karar vermitir.
Frodl/Avusturya
Greens ve M.T./ngiltere
AHM, 2010 tarihli dier bir karar olan Greens ve M.T./ngiltere dava-
snda3, ngilterenin Hirst kararnda olduu gibi AHS 1. Ek Protokoln 3.
maddesinin ihlal edildiine karar vermitir.
Scoppola/talya
Syler/Trkiye
Anchugov ve Gladkov/Rusya
Sonu Olarak
7 http://www.theguardian.com/law/afua-hirsch-law-blog/2011/feb/09/uk-civil-liberties-cons-
titution (son eriim 17.3.2014).
8 Eylem Aksoy Retornaz, Hkmlnn Oy Kullanma Hakk, Gncel Hukuk Dergisi, Mays
2011, Say: 5, s. 11.
Hkmlnn Oy Kullanma Hakk Av. I. ARAL 389
9 Yksek Seim Kurulu, karar no: 590, 21.12.2013, resmi gazete says: 28868,
31.12.2013.
OCUUN CNSEL STSMARINI
NLEME POLTKALARI
Giri
olduu grlmektedir. ocuun ciddi insan hakk ihlalleri ile kar karya
kalmas halinde zel bir konuma sahip olmasnn gereklilii husussu uzun
yllar boyunca tartmaya dahi alnmayan bir konu olmutur11.
Nitekim uluslararas toplum ancak son yzylda ocuk istismarna ili-
kin almalar yapmaya balanarak ocuk haklarnn ve ocuklarn kendi
kaderini tayin edebilme haklar (self-determination) konusunda sz sahi-
bi olmalarnn gereklilii zerinde durulmutur ki bu sreteki en nemli
adm ise 1989 tarihinde Birlemi Milletlerde kabul edilen ocuk Haklar
Szlemesidir12.
Uluslararas almalar konusunda daha sonra ayrntl aklamalar
yaplacandan bu blmde konuya ilikin daha fazla aklama yaplma-
yacaktr. ocuklarn kar karya kaldklar ihlallerin artk uluslararas
toplumun vicdann da derinden etkilemesi ile toplumsal tepkilerin dev-
letlerin i hukukunda dzenlemeler yapmasna neden olmas ile ocuk
haklarnn korunmas asndan nemli admlar atld sylenebilmek-
tedir.
b. ocuk stismar Kimler Tarafndan Gerekletirilir?
Yukarda da akland zere ocuk istismarnda bulunmann hangi
nedenlerle ortaya ktnn tespitinin yaplmasnn kark ve neredey-
se imknsz olmasnn yan sra bu kark nedenlerin etkiledii kiilerin
yani istismarclarn kim olduklarnn da tespiti net olarak yaplamayaca-
n sylemek doru olacaktr. Daha ak bir anlatmla belirtmek gerekir
ki; belli bir gruba ya da belli nitelikleri veya psikolojik sorunlar bulunan
bir toplulua cinsel istismar eylemini gerekletiren grup/topluluk tanm-
nn yaplmas kabul edilmesi pek de mmkn olmayan bir sav olacaktr.
ocuun konumu ve zellikleri nedeni ile yetikinlere baml olduk-
larndan sz edilmiti. Tam olarak bu nedenledir ki ocuk istismarn
gerekletirenler anne-babalar, yakn ailevi iliki iinde bulunanlar ya da
ocuk zerinde hkimiyet kurabilen onun bakmn yrten kiilerden
olumaktadrlar13.
ocuk istismarnda bulunan kiiler iin genelde sosyo-ekonomik so-
runlar, psikolojik yetersizlik ve tatmin olamama, daha nce kendilerinin
istismar maduru olmalar, sosyal izolasyon, ya, ocuun salayabilece-
inden daha fazla beklenti iine girme, tek bana anne-baba olma, isten-
meyen anne-babalk, madde kullanm gibi pek ok neden saylabilir14.
11 Sava, a.g.e., s. 39
12 Sava, a.g.e., s. 40; Kara/Bier/Gkalp, a.g.e., s. 140-141
13 Polat, a.g.e., lgili Makale: stismarc - Ouz Polat, s. 77, 82; Kara/Bier/Gkalp, a.g.e., s. 141
14 Kara/Bier/Gkalp, a.g.e., s. 141; Polat, a.g.e., lgili Makale: stismarc - Ouz Polat, s.82-
86; Kaymak zmen, a.g.e., s.32
ocuun Cinsel stismarn nleme Politikalar Av. G. GVEN 393
53 Sava, a.g.e., s. 44
54 Sava, a.g.e., s. 24-25
55 Sava, a.g.e., s. 25
400 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
56 Sava, a.g.e., s. 27
57 Sava, a.g.e., s. 27-28; Polat, a.g.e., lgili Makale: ocuk stismar ve hmali Hukuksal
Boyutu, s. 141; Kara/Bier/Gkalp, a.g.e., s. 144
58 Council of Europe, Europen Committee on Crime Problems, Council of Europe Directo-
rate of Legal Affairs, Sexual Exploitation, Pornography and Prodstitution of, and Trafi-
cking in Children and Young Adultss; Reccommendation no R(91) 11 and report of the
Europen Committe on Vrime Problems, 1993, s.53
59 Orijinal metin iin bkz. http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Html/185.htm; ZT
28.11.2013
60 Ayrntl bilgi iin bkz.: http://www.interpol.int/contentinterpol/search?SearchText=c-
hildren&x=-1006&y=-6; Z.T.: 01.12.2013
ocuun Cinsel stismarn nleme Politikalar Av. G. GVEN 401
61 Sava, a.g.e., s. 30
62 Sava, a.g.e., s. 29-30
63 Sava, a.g.e., s. 31
64 Sava, a.g.e., s. 33
65 Sava, a.g.e., s. 33-
66 Sava, a.g.e., s. 34-35
402 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
KNC BLM
1. 5237 Sayl Trk Ceza Kanunu67nda Dzenlenen ocuklarn
Cinsel stismar Suu
a. Genel Olarak Cinsel Saldr Sular
765 sayl mlga Trk Ceza Kanununda cinsel saldr ve cinsel istis-
mar sular Genel Ahlak ve Aile Dzenine Kar Sular blmnde yer al-
makta ve bu sularla korunan hukuksal deer genel adap ve aile dzeniy-
di68. Nitekim bu dzenlemenin amac rz ve namus kavramlarna verilen
nemden hareketle aile dzeninin korunmas ve bylece toplumsal adap
ve dzenin salanmasyd. 5237 sayl Trk Ceza Kanunu ile bu sular ki-
ilere Kar Sular blmnde yer alm ve Cinsel Dokunulmazla Kar
Sular bal altnda dzenlenmitir. Bylece 765 sayl mlga Kanunun
aksine 5237 sayl Kanun ile artk bu sular bakmndan toplumsal adap
ve aile dzeninin korunmas mantndan uzaklalm ve cinsel dokunul-
mazln ve cinsel zgrln korunmas yoluna bavurulmutur.
ocuun cinsel istismar suu ile de ocuun cinsel dokunulmazl
ve zgrlnn korunmasnn yan sra ya, deneyimsizlii, iinde bu-
lunduu durumu deerlendirme yeteneinden yoksunluu ve muhatab
olduu eylemin cinsel ierikli olup olmadn alglama yetenei bulun-
mayan ocuun kullanlmas ve smrlmesi engellenmek istendiinden
istismar terimi kullanlarak ocuun sonucunu alglayamayaca cinsel
deneyimlerden uzak tutulmas amalanmtr69.
b. ocuu Cinsel stismar Suu Genel Bilgiler
5237 sayl TCKnn 103. maddesi70 ile dzenlenen bu suta kullanlan
67 Ksaltma: TCK
68 Aydn, a.g.e., s. 16-17
69 Baytemir, Erdal, Aklamal-tihatl Cinsel Dokunulmazla Kii Hrriyetine ve Genel
Ahleka Kar Sular, Adalet Yaynevi, 2009, Ankara, s. 186; Aydn, a.g.e.17-18; Sava,
a.g.e.,, s. 56
70 Madde 103- (1) ocuu cinsel ynden istismar eden kii, yldan sekiz yla kadar ha-
pis cezas ile cezalandrlr.
Cinsel istismar deyiminden;
a) Onbe yan tamamlamam veya tamamlam olmakla birlikte fiilin hukuki anlam ve
sonularn alglama yetenei gelimemi olan ocuklara kar gerekletirilen her trl
cinsel davran,
b) Dier ocuklara kar sadece cebir, tehdit, hile veya iradeyi etkileyen baka bir nedene
dayal olarak gerekletirilen cinsel davranlar,
Anlalr.
(2) Cinsel istismarn vcuda organ veya sair bir cisim sokulmas suretiyle gerekletiril-
mesi durumunda, sekiz yldan onbe yla kadar hapis cezasna hkmolunur.
ocuun Cinsel stismarn nleme Politikalar Av. G. GVEN 403
(3) (Deiik: 29/6/2005 5377/12 md.) Cinsel istismarn stsoy, ikinci veya nc de-
recede kan hsm, vey baba, evlat edinen, vasi, eitici, retici, bakc, salk hizmeti ve-
ren veya koruma ve gzetim ykmll bulunan dier kiiler tarafndan ya da hizmet
ilikisinin salad nfuz ktye kullanlmak suretiyle veya birden fazla kii tarafndan
birlikte gerekletirilmesi hlinde, yukardaki fkralara gre verilecek ceza yar orannda
artrlr.
(4) Cinsel istismarn, birinci fkrann (a) bendindeki ocuklara kar cebir veya tehdit
kullanmak suretiyle gerekletirilmesi halinde, yukardaki fkralara gre verilecek ceza
yar orannda artrlr.
(5) Cinsel istismar iin bavurulan cebir ve iddetin kasten yaralama suunun ar neti-
celerine neden olmas halinde, ayrca kasten yaralama suuna ilikin hkmler uygula-
nr.
(6) Suun sonucunda madurun beden veya ruh salnn bozulmas halinde, onbe
yldan az olmamak zere hapis cezasna hkmolunur.
(7) Suun madurun bitkisel hayata girmesine veya lmne neden olmas durumunda,
arlatrlm mebbet hapis, cezasna hkmolunur.
71 Tezcan, Durmu/Erden, Mustafa Ruhan/ nok, R. Murat, Teorik ve Pratik Ceza zel
Hukuku, 6. Bask, Sekin Yaynevi, 2008, stanbul, s.316; alkan, Suat, 5237 Sayl
Trk Ceza Kanununda Cinsel Dokunulmazla Kar Sular ve Cinsel Amal Hrriyet-
ten Yoksul Klma Suu, Adalet Yaynevi, 2013, Ankara, s.86
72 alkan, a.g.e., s. 86; Sava, a.g.e., s. 57, Tezcan/Erdem/nok, a.g.e., s. 316
73 Madde 103- (1) ocuu cinsel ynden istismar eden kii, yldan sekiz yla kadar
hapis cezas ile cezalandrlr.
Cinsel istismar deyiminden;
a) Onbe yan tamamlamam veya tamamlam olmakla birlikte fiilin hukuki anlam ve
sonularn alglama yetenei gelimemi olan ocuklara kar gerekletirilen her trl
cinsel davran,
404 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
lgili yasa maddesinin (a) bendine dikkat edilmesi zaruridir. Zira bu-
rada ocuklara yaplan davranlarn rzaen olup olmamas dahi nem-
senmemi ve dorudan ocuun eylem sonucunu alglama yetisinde ol-
mamas hususuna nem verilerek ciddi bir koruma alan yaratlmtr74.
Yine bu maddede dzenlenen basit hal asndan gereklemesi gere-
ken cinsel istismar eyleminin cinsel amala veya cinsel isteklerin tatmin
edilmesi amac ile yaplm olabileceine de dikkat edilmelidir. Ancak cin-
sel tatmin amac suun olumas iin mutlak bir unsur deildir.
Nitelikli cinsel istismar suu ile ilgili yasa maddesinin 2. Fkrasnda
dzenlenmi olup ibu dzenleme uyarnca 1. Fkrann (a) bendinde be-
lirtilen 15 yandan kk ocuklara ve ya snrna baklmakszn al-
glama yetenei gelimemi ocuklara rzaen veya rza d bir ekilde
zorlama ile ve yine 1. Fkrann (b) bendinde belirtilen alglama yetenei
gelimi ocuklara zorlama ve benze eylemlerle gerekletirilen eylemler
nitelikli cinsel istismardr75.
Ayrca maddenin 3. ve 4. Fkralarnda cinsel istismar suuna verilecek
cezay arlatrc nitelikli halle yer almaktadr. Nitekim bu fkralarda
yakn akrabalk ilikisinin, bakm ve ilgilenme sorumluluunu stelenen
kiilerin, hizmet ve grev ilikisinin varln ile hareket eden kiilerin bu
suu ilemeleri arlatrc hal olarak dzenlenmitir.
Esasnda bu fkralarda yaplan dzenlemenin bu almann birinci
blmnde sklkla vurguland zere ocukla yakn iliki ierisinde bu-
lunan bireylere kar duyulan gvenin ciddi bir ekilde sarslmas sz
konusu olduundan ocuun menfaati ve yaplan eylemin de bu gven
ilikisinin varlnn kullanlmas nedeniyle kolaylkla yaplarak ocuun
psikolojik adan da ciddi bir ekilde sarslmas dikkate alndndan ok
yerinde bir dzenleme tekil etmitir.
c. Sula Korunan Hukuki Yarar
765 sayl mlga Kanuna kyasen 5237 sayl TCK temel hak ve zgr-
lklere daha ok nem veren ve cinsel zgrln serbeste kullanlabil-
mesini yani kiinin cinsel adan kendi vcudu zerinde serbest iradesi
ile hareket edebilecei bir anlay kabul etmektedir ki bu nedenle 5237
sayl TCK ile cinsellik bir ahlak veya edep tresi olmaktan karlm ve
b) Dier ocuklara kar sadece cebir, tehdit, hile veya iradeyi etkileyen baka bir nedene
dayal olarak gerekletirilen cinsel davranlar,
Anlalr.
74 Gndel, Ahmet,5237 sayl TCK;da Cinsel Saldr Cinsel stismar Cinsel Taciz-Rzaen
Irza Geme-Hrriyeti Kstlama-Alkoyma-Fuhu ve Mstehcen Yayn Sular, Sekin Ya-
ynevi, 2009, Ankara, s.71; alkan, a.g.e., s. 85
75 Gndel, a.g.g., s. 72
ocuun Cinsel stismarn nleme Politikalar Av. G. GVEN 405
I. GR
Gnmzde teknolojinin gelimesi ile insanlar arasndaki haberleme
yntemleri eitlilik kazanmakta ve iletiim olduka kolaylamaktadr.
Bu gelimeler ayn zamanda su ilenmesini, buna araclk ve yardm da
kolay hale getirmektedir. Bu nedenle sula mcadelede teknolojiden fay-
dalanlmas gerei ortaya kmaktadr.
Sula mcadelede teknolojinin kullanlmas, sularn nlenmesine ve
ilenen sularn ortaya karlmasna yardm etmekle birlikte kii hak ve
zgrlklerine mdahaleyi de arttrmaktadr. Bu noktada kurulacak den-
genin nemi olduka fazladr. Nitekim kii hak ve zgrlkleri uluslarara-
s belgeler ve Anayasa ile gvence altna alnm ve snrlanabilecei haller
ve snrlamann koullar belirlenmitir. Dolaysyla yaplacak mdaha-
lenin bu standartlara uygun olmas, kii hak ve zgrlklerine yaplacak
mdahalelerin en aza indirilmesi asndan byk nem tamaktadr.
Yaplan almann konusunu tekil eden iletiimin denetlenmesi ted-
biri, Trkiyenin de taraf olduu Avrupa nsan Haklar Szlemesinin
(AHS) 8. maddesinde ve 1982 Anayasasnn 22. maddesinde gvence
altna alnm olan zel hayatn gizlilii hakk ve bu hak kapsamnda yer
alan haberleme zgrlne mdahale tekil etmektedir. Yaplacak olan
mdahalenin de bu belgelerde belirlenmi olan kriterlere uygun olmas
ve bu haklara yaplacak muhtemel keyfi mdahalelerin nlenmesi gerek-
mektedir.
Trk hukukunda iletiimin denetlenmesi temel olarak iki amala ya-
plmaktadr. Bunlardan biri 5397 Sayl Kanun2 ile mevzuatmza giren
nleme amal iletiimin denetlenmesi, dieri ise Ceza Muhakemesi Kanu-
1 Terrle Mcadele Kanunu ve Ceza Muhakemesi Kanunu ile Baz Kanunlarda Deiiklik
Yaplmasna Dair Kanun, Resmi Gazete Tarihi: 06.03.2014, Says: 28933(Mkerrer)
2 Resmi Gazete Tarihi: 23.07.2005, Says: 25884
6526 Sayl Kanun le.. Av. D. IIK 411
12 Resmi Gazete Tarihi: 10.11.2005, Says: 25989 (2005 tarihli Ynetmelik olarak
anlacaktr.)
13 Resmi Gazete Tarihi: 14.02.2007, Says: 26434 (2007 tarihli Ynetmelik olarak
anlacaktr.)
414 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
17 nceolu, s. 109
18 Kunter/Yenisey/Nuholu, s. 47
416 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
olgu ifadesi ile bu tedbir iin aranan pheyi bir tutmak doru deildir.
Kii hakknda tutuklama karar verilebilecek kadar kuvvetli derecede de-
lillerin toplanm olmas durumunda bu tedbire bavurulmas gereksiz
olacaktr.
Ayn dorultuda olan dier bir gr, phe ve belirti kavramlarnn
birbirinden ayrlmas gerektiini belirtmekte ve denetim karar verilebil-
mesi iin basit phenin yeterli kabul edilmesi gerektiini, ancak kanun-
da aranan sularn ilendiine dair somut, elle tutulur, fiili olgulara daya-
nan, basit pheyi ortaya karmaya yeterli kuvvetli belirtilerin aranmas
gerektiini belirtmektedir26.
Kanun lafz ve tedbirin kii hak ve zgrlklerine yapt mdahale gz
nne alndnda doktrinde belirtilen bu grlere katlmann mmkn
olmadn belirtmek gerekir. Kanaatimizce yerinde olan aksi gre gre
ise, kanun lafznda kuvvetli phe sebebi ifadesi kullanlarak, kuvvetli
phenin arand vurgulanmtr. Dolaysyla tedbirin uygulanmas iin
kuvvetli phenin aranmas gerekir. Tutuklama iin aranan kuvvetli p-
he, kiinin tutuklanmas sonucunu dourabilir, ancak mahkumiyet iin
yeterli delil mevcut olmayabilir. Aksi halde tutuklama kararna dahi gerek
kalmakszn kii hakknda mahkumiyet karar verilmesi kabul edilecek
sonucu ortaya kard27. Kanunda aranan phenin de pheli veya sana
ynelmi olmas, yani hakknda tedbir uygulanacak olan kiinin o suu
ilediine dair kuvvetli phe sebepleri bulunmaldr28. Aksi kabul bu ted-
birin uygulanmasn olduka kolaylatracak ve haberleme hrriyetine
ok ciddi bir mdahale sonucu douracaktr. Kanun koyucunun bu art,
tedbirin ar kullanlmasn nlemek amacyla koyduunu kabul etmenin
daha yerinde olaca kanaatindeyiz.
Nitekim Anayasa Mahkemesinin 18.05.2011 tarihli kararnda29 da
CMKnn 135. maddesinde dzenlenmi olan iletiimin denetlenmesi ted-
biri iin () su ilendiine dair makul phe yerine kuvvetli phe
sebeplerinin aranmas () eklinde yapt aklama ile bu gr des-
teklemitir.
6526 sayl Kanun ile, tedbirin uygulanmas iin somut delillere da-
yanan kuvvetli phe sebeplerinin bulunmas gerekmektedir. Yaplan bu
deiiklik, ile doktrinde kuvvetli pheden daha zayf belirtilerin yeterli
26 Kunter/Yenisey/Nuholu, s.48;
27 nceolu, s. 115,116; Kaymaz, s. 226
28 en, s. 102
29 18.05.2011 tarihli Anayasa Mahkemesi Karar, 2009/1 E., 2011/82 K., R.G. T.
18.02.2012, S. 28208
6526 Sayl Kanun le.. Av. D. IIK 419
34 Takn, s. 104; Yener nver, Hakan Hakeri, Ceza Muhakemesi Hukuku, 3.Bask, Adalet,
Ankara, 2010, s. 419
35 en, s. 115;
36 Erdener Yurtcan, 6526 Sayl Yasayla Ceza Muhakemesi Kanununda Yaplan
Deiiklikler, stanbul, 2014, s. 68
422 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
6526 Sayl Kanun ile eklenen ikinci fkra uyarnca talepte bulunur-
ken hakknda bu madde uyarnca tedbir karar verilecek hattn veya ileti-
im aracnn sahibini ve biliniyorsa kullancsn gsterir belge veya rapor
eklenir.
pheli ve ya sankla iletiim iinde olduu dnlen nc kii
hakknda bu tedbir kararnn verilmesi mmkn deildir. Ceza Muhake-
mesi Kanunda ayrca iletiimin denetlenmesi tedbirinin tanklktan ekin-
me hakk bulunan kiiler ve mdafii iin verilemeyecei dzenlenmitir.
1. Tanklktan ekinme Hakkna Sahip olan Kiilerin letiiminin
Denetlenmesi
CMKnn 135. maddesinin 3. fkras (6526 sayl Kanun ncesi 2. fk-
ra) uyarnca hakknda iletiimin denetlenmesi karar verilen kiiler ile
tanklktan ekinme hakkna sahip olan kiiler arasndaki iletiimin kay-
da alnmas yasaklanmtr. Madde metninde sadece iletiimin kayda al-
namayaca, alnm olmas halinde bu durum anlaldktan sonra ka-
ytlarn derhal yok edilecei dzenlenmitir. Hkmde sadece kaydetme
ileminden bahsedilmi olsa da kanun koyucunun amacnn tanklktan
ekinme hakkna sahip olan kiiler arasndaki iletiimin zgrce yapla-
bilmesi, ieriine mdahale edilmemesi olduu aktr. Bu nedenle dier
ilemler asndan da tanklktan ekinme hakkna sahip olan kiiler iin
uygulanmamas gerekir37.
Tanklktan ekinme hakkna sahip olan kiinin, hakknda tedbir
uygulanan kii ile itirak ilikisi mevcutsa o kii iin de 135. maddede
aranan koullarn varl halinde iletiimin denetlenmesi karar alnmas
gerekir. 2007 tarihli Ynetmelikin 7. maddesinin 4. fkrasnn son cm-
lesinde yer alan Ceza Muhakemesi Kanununun 135 inci maddesinde
belirtilen yasal artlar varsa, su ileme phesi altndaki tanklktan
ekinme hakk olan ahslar hakknda da hkim veya gecikmesinde
saknca bulunan hallerde Cumhuriyet savcsnn kararyla bu tedbire
bavurulabilir. eklindeki dzenleme de bu yndedir.
2. Mdafiinin letiiminin Denetlenmesi
CMKnn 136. maddesinde zel bir dzenleme ile mdafiin brosu, ko-
nutu ve yerleim yerindeki telekomnikasyon aralarnda 135. maddenin
uygulanamayaca belirtilmitir. Aslnda CMKnn 46. maddesi uyarnca
avukatlarn da tanklktan ekinme hakk bulunmaktadr. Dolaysyla
135. maddenin 2. fkras uyarnca da mdafiin iletiiminin denetleneme-
yeceini ileri srmek mmkndr.
37 nver/Hakeri, s.424; nceolu, s. 114; Yardmc, s. 211; Kaymaz, s. 190; zbek, s.426
6526 Sayl Kanun le.. Av. D. IIK 423
turmann gizliliini alenen ihlal eden kii, bir yldan yla kadar hapis
cezas ile cezalandrlr. Ancak, soruturma aamasnda alnan ve kanun
hkm gereince gizli tutulmas gereken kararlarn ve bunlarn gerei ola-
rak yaplan ilemlerin gizliliinin ihlali asndan aleniyetin gereklemesi
aranmaz. Ayrca tedbir neticesinde edinilen haberlemenin ieriklerinin
ifas sz konusu olursa TCKnn 132. maddesinin 2. fkras uyarnca ha-
berlemenin gizliliini hukuka aykr olarak ifa edilmi olacandan, ifa
eden kii iki yldan be yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr.
letiimin denetlenmesi tedbiri karar, 6526 sayl Kanun ncesi, so-
ruturma aamasnda sulh ceza hakimi tarafndan alnan bir karard
ve CMKnn 267. maddesi uyarnca itiraz kanun yolu akt. Deiiklik
sonrasnda, tedbir karar ar ceza mahkemesi tarafndan verilebilen bir
karar haline geldi. CMKnn 267. maddesinde hakim kararlarna ve ka-
nunda zel olarak gsterilen hallerde mahkeme kararlarna kar itiraz
yolunun ak olduu belirtilmitir. Bu durumda tedbire ilikin kanun
yolu olarak itirazn kabul edilebilmesi iin, kanunda belirtilmesi gerekir-
di. Ancak deiiklik sonrasnda, tedbir karar, bir mahkeme karar haline
gelmi olmasna ramen, aka itiraz yolu ak olduu belirtilmemitir.
Buna ramen, itiraz zerine verilen tedbir kararlarnda da oy birlii aran-
d belirtilerek, itiraz yoluna gidileceine ilikin zmnen bir sonu ortaya
kmtr. Kanunda yer alan bu belirsizliin ne ekilde itihat oluturaca
ise, uygulamada alnan kararlara gre belirlenecektir.
letiimin denetlenmesi kararna ka her ne kadar kanun yolu ak
olsa da alnan kararlar ve ilemler gizlilik esasna tabi olduundan ilgili-
nin bu kararlardan haberi olmayacak ve kanun yolunu kullanma imkan
olmayacaktr46.
G. LETM ERKLERNN YOK EDLMES, LGLYE
BLDRM VE TAZMNAT
letiimin denetlenmesi tedbiri uyguland srada CMKnn 137. madde-
sinin 3. fkras uyarnca, pheli hakknda kovuturmaya yer olmadna
dair karar verilmesi ya da ayn maddenin birinci fkrasna gre hkim ona-
ynn alnamamas halinde, bunun uygulanmasna Cumhuriyet savcs tara-
fndan derhl son verilir. Bu durumda, yaplan tespit veya dinlemeye ilikin
kaytlar Cumhuriyet savcsnn denetimi altnda en ge on gn iinde yok
edilerek, durum bir tutanakla tespit edilir. Kanun metninde anlalamaz
bir ekilde kovuturma aamasnda, iletiim ieriklerinin yok edilmesine
ilikin bir dzenleme bulunmamaktadr. Ancak 135. maddeye gre kovu-
turma aamasnda da iletiimin denetlenmesi karar verilebilmektedir. Bu
46 Centel, s. 181
6526 Sayl Kanun le.. Av. D. IIK 429
51 en, s. 104
52 Bkz. Dipnot 27.
53 Takn, s. 190; Yardmc, s. 240
6526 Sayl Kanun le.. Av. D. IIK 431
54 Kaymaz, s. 492
55 Takn, s. 190; zbek, s. 435
432 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
Enver KARMI1
b- TTK/MADDE 8 GEREKES:
Tasarnn bu maddesinde ve 9. maddelerde yaplan deiikliklere ha-
kim olan dnceler yle zetlenebilir:
(1) Ticar ilerde faiz orannn serbeste tayin olunaca, Trk Ticaret
Kanununda temel bir ilke olarak yer almaldr. Doru olan budur. Geri,
bugn ayn ilke ticar olmayan (di) ilere uygulanan faiz iin de geerlidir.
Ancak, anlan ilkeden zaman zaman sapld grlmektedir. Ticar iler-
de temel bir kanun olarak Trk Ticaret Kanunu konunun dzenlemesi
gereken yerdir. Ayrca bir kanun sadece kendi kapsamndaki konular
dzenlemeli, bunlara ilikin hkm koymaldr. Bu sebeple, hkm 6762
Sayl Kanunda olduu gibi ticar ilere zglenmitir. 6762 sayl Kanun-
da kullanlan tayin olunabilir ibaresi ilke ile badamayan gereksiz bir
esneklie yer vermitir. lkenin tam olarak ngrlebilmesi iin kesin bir
ifade kullanlmaldr. Bu sebeple ibare belirlenir eklinde dzeltilmitir.
(2) Kanunda veya szlemede belirtilmedii durumlarda uygulanacak
faiz ve temerrt faizi oranlarn gsteren 3095 Sayl Kanun ve benzeri
kanunlar sk deitirilmektedir. Trk Ticaret Kanunu sz konusu kanun-
lara ad ve say anarak gnderme yaparsa, deiiklikler dolaysyla bu gn-
derme, anlam ifade etmez duruma gelebilir. Onun iin 8 inci maddenin
ikinci fkras hkmnde genel bir gnderme tercih edilmitir. Temerrt
faizi terimi yerine mevzuatta sk sk gecikme faizi terimi kullanlmakta-
dr. kinci terimin, yeniliinin tercih edilmesinde rol oynad dnlebi-
lir. Oysa ikinci terim dardr; temerrt sadece gecikme halini iermez. Bu
sebeple Tasar temerrt faizi terimini kullanmtr. Temerrt kelimesi
yerine grbirlii ile kullanlacak yeni bir kelime bulunursa onun faizini
ifade eden terim de deiir.
(3) Mrekkep faize ilikin 6762 Sayl Kanunun 8. maddesinin ikinci
fkrasnda yer alan ve etrafnda nemli birikim salayan hkm, 9 uncu
maddede bamszlatrlmaldr.
(4) 6762 Sayl Kanunun 8. maddesinin nc fkrasnda ngrlm
bulunan, sakl tutma hkmnn yorumu glk dourmutur. Gerekten
sakl tutulan husus hkmler ile; mrekkep faiz hakkndaki hkmle-
rin mi yoksa hkmde anlan kanunlarda bulunan faize ilikin kurallarn
m kastedildii belirsizdir. nc fkrada saylan kanunlar, mrekkep
faize dair husus hkmleri iermemektedir; ierseler bile, 3095 Sayl
Kanunun 3. maddesi karsnda bu hkmleri geerli saymak mmkn
deildir. nk, hem anlan Kanun bileik faizi kesin olarak yasaklam-
tr, hem de sadece Bu konuya ilikin Trk Ticaret Kanunu hkmleri(ni)
436 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
1530. Md. Uygulamas iin, borcun para borcu olmas, eser szle-
meleri, kira, tanmaz sat, komisyonculuk szlemeleri, leasing sz-
leme taksitleri gibi mal veya hizmet tedarikinden domas gerekir.
Ayrca her iki tarafn ticari iletme ve yaplan hukuki ilemin ticari i-
letmelerle ilgili olmasna bal olacak, taraflardan biri tacir olmasna
ramen, dier taraf tacir deilse, madde uygulanamayacaktr.
Hkmde geen altm gnlk srenin balangc, faturann veya
deme talebinin alnd, mal ya da hizmetin alnd, veyahut mal ya
da hizmetin gzden geirme ve kabulnn tamamland tarihte ba-
lamas,
Bedelin; szleme annda denmesi, szlemeden sonra 60 gnde
denmesi, teslimden itibaren 60 gn iinde denmesi, hizmetin ifasn-
dan itibaren 60 gnde denmesi, fatura veya deme talebinin ula-
masndan itibaren 60 gnde denmesi, mal veya hizmetin kabul iin
srenin dolmasndan itibaren 60 gn iinde denmesi bu yasa madde-
sine uygun olur.
Nilayet Madde 1530/son fkrann 1. Cmlesine gre, mal veya hiz-
met bedelinin taksitle denmesinin ngrld durumlarda, bu mad-
denin deme srelerini dzenleyen hkmleri birinci taksit -60 gn
iinde denmek- bakmndan uygulanacaktr.
Ancak, Alacaklnn kk veya orta lekli iletme veya tarmsal
veya hayvansal retici olup borlunun byk lekli iletme olduu du-
rumlarda, taksitle demeyi ngren szleme hkmleri geersizdir.
Baka anlatmla;
1- Ticari hkmlerle yasaklanm ilem ve artlar geerli deildir.
Szleme gerei yerine getirilecek edimler iin Yasa veya yetkili ma-
kamlarn koyduu en yksek snr aan akitler st snr zerinden ya-
plm kabul edilir. Snr aan edimler hata ile olmasa bile, geri alnr.
2- Ticari iletmeler arasndaki ilemlerde, alacakl edimini yerine
getirmi ve borlu sresinde borcunu demezse, istisnai haller hari
olmak zere ihtara gerek olmakszn temerrde dm olur.
3- Borlu mtemerrit olmu ise, ngrlen tarihten veya deme s-
resi sonundan sonraki gnden itibaren, akdedilmi olsa bile alacakl
faize hak kazanr.
4- Szlemede deme gn veya sresi belirtilmemi olsa bile ala-
cakl;
442 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
tulan bir hakka dayanarak taraflardan biri usulne uygun bir bildirimde
bulunmak suretiyle belirlemise, bu gnn gemesiyle; haksz fiilde fiilin
ilendii, sebepsiz zenginlemede ise zenginlemenin gerekletii tarihte
borlu temerrde dm olur. Ancak sebepsiz zenginleenin iyiniyetli
olduu hllerde temerrt iin bildirim arttr.
Maddenin Aklamas:
a- Vadesi daha nce taraflar arasnda kararlatrlmam ise, vade-
si-denmesi gereken hale gelmi bir borcun borlusunu, alacakl ihtar-
name ekerek temerrde drebilir.
b- deme gn taraflar birlikte veya szleme ile belirlenmi veya
taraflardan birinin usulne uygun bildirimi ile saptanm ise, bu gnn
gemesi ile;
c- Haksz fiilde, fiilin ilendii tarih,
d- Sebepsiz zenginlemede, zenginlemenin gerekletii tarihte
borlu temerrde der.
stisnai olarak sebepsiz zenginleenin iyiniyetli olduu hallerde te-
merrt iin bildirim yaplmas arttr.
bb- Y.13. HD. Esas: 2012/2417, Karar: 2012/7299, Tarih:
21.03.2012, (818 s. BK m. 101, 6098 s. Borlar K m. 117) kararla,
temerrt ve icra takibi hakknda;
Taraflar arasndaki szlemenin 13.2.maddesinde, Dosyann ev-
raklarnn eksiksiz, tam olarak teslim edildikten sonra, saymanla akta-
rlmasndan itibaren 120 takvim gn ierisinde denir. hkm dzen-
lenmitir. B.K.nun 101.maddesi uyarnca muaccel bir borcun borlusu
alacaklnn ihtar ile mtemerrit olur. Szlemenin 13.2 maddesi alacan
muaccel olaca tarihi gsterir. Davac icra takibi yaplmadan nce daval-
y yntemine uygun olarak temerrde drmedii iin daval, icra takip
tarihi itibariyle temerrde dmemitir. lemi faiz ynnden davann
reddine karar verilmesi gerekirken yazl olduu ekilde karar verilmi
olmas usul ve yasaya aykr olup bozma nedenidir
Vadenin belirsiz olmas halinde icra takibi ile temerrdn oluaca
itihadnda bulunmutur.
ll.2- TEMERRT FAZ TBK/Madde 120-
Uygulanacak yllk temerrt faizi oran, szlemede kararlatrlma-
msa, faiz borcunun doduu tarihte yrrlkte olan mevzuat hkmle-
rine gre belirlenir.
446 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
Yeni T. Borlar K. Md. 88, szleme ile yllk faiz oran belirtilmemi
ise, faiz borcunun doduu tarihte yrrlkte olan mevzuat (3095 sayl
Kanuni Faiz ve Temerrt Faizine likin Kanun) hkmlerine gre, adi
alacakta 3095 Sayl Yasann 1. Md.de saptanan adi/kanuni- faiz dnem
ve oranlar, ticari ilerde ise 2. Md.de saptanan ticari avans- dnem ve
faiz oranlar esas alnarak oluturulacaktr.
Grld gibi, T. Borlar K. 88 ve 120. Md.ye gre akdi ve temerrt
faiz, ticari alacakta (3095/m.2) olduu gibi adi alacakta (3095/md.1) sz
konusu olacak, ayrm yaplmadan uygulanacaktr.
1.aa- Adi kiraya 01.07.2012 tarihinden itibaren, yeri Kira alaca-
nda 6098 Sayl Trk B.K.nun 323, 325, 331, 340, 343, 344, 346
ve 354. maddelerinin 1.7.2012 tarihinden itibaren 8 yldan sonra BK.
Md. 88, 120 Md. Uygulamasyla ilgili ;
.Kira bedellerinin gnnde denmemesi sebebiyle kararlatrlan
% 3 gecikme zammna dair temyiz itirazlarna gelince; Kirac aleyhine
dzenleme yasa balkl 6098 Sayl TBKnn 346. maddesinde, kira-
cya kira bedeli ve yan giderler dnda baka bir deme ykmll
getirilemeyecei, zellikle kira bedelinin zamannda denmemesi ha-
linde ceza koulu deneceine veya sonraki kira bedellerinin muaccel
olacana dair anlamalarn geersiz olduu, 6101 Sayl TBKnn Y-
rrl ve Uygulama ekli Hakknda Kanunun Gemie Etkili Olma
balkl 2. maddesinde, T. B.K.nun kamu dzenine ve genel ahlaka dair
kurallarnn gerekletikleri tarihe baklmakszn btn fiil ve ilemlere
uygulanaca, ayn Kanunun grlmekte olan davalara dair uygulama
balkl 7. maddesinde de; T. B.K.nun kamu dzenine ve genel ahlaka
dair kurallaryla geici demelere dair 76nc, faize dair 88nci, temer-
rt faizine dair 120. ve ar ifa glne dair 138. maddesinin grl-
mekte olan davalara da uygulanaca hkm altna alnmtr.
Kiracy koruma amacyla getirilen TBKnn 346. maddesindeki bu
yasal dzenlemenin kamu dzenine dair olduu kukusuzdur. Bunun-
la birlikte, 6217 Sayl Kanunun geici 2. maddesinde deiiklik yapan
6353 Sayl Kanunun 53. maddesine gre, kiracnn Trk Ticaret Kanu-
nunda tacir olarak saylan kiilerle zel hukuk ve kamu hukuku tzel
kiileri olduu iyeri kiralarnda 6098 Sayl Trk B.K.nun 323, 325,
331, 340, 343, 344, 346 ve 354. maddelerinin 1.7.2012 tarihinden itiba-
ren 8 yl sreyle uygulanamayaca, bu halde kira szlemelerinde bu
maddelerde belirtilmi olan konulara dair olarak szleme serbestisi
gerei kira szlemesi hkmlerinin tatbik olunaca da ngrlmek-
tedir.
Bankaclk, Adi ve Ticari te Akdi, Temerrt Faiz... E. KARMI 449
faiz orannn yzde elli fazlasn aamaz (TBK. m. 88/f.2 atfyla 3095
sayl Yasa m. 1 ile belirlenen faizin % 50 arttrml hali, yani %9 + 4,5
= %13,5 orann aamaz). Burada emredici hukuk kural devreye gir-
mektedir (TBK m. 88/f.2 ).
TBK.nda temerrt faizi balkl dzenlemede de ( m. 120 ) u ekil-
de bir zme gidilmitir:
Uygulanacak yllk temerrt faizi oran, szlemede kararlatrlma-
msa, faiz borcunun doduu tarihte yrrlkte olan mevzuat hkm-
lerine gre belirlenir (TBK m. 120/f.l atfyla 3095 sayl Yasa m. 2).
Uygulanacak yllk temerrt faizi oran, szlemede kararlatrlm-
sa, bu oran (szleme ile kararlatrlacak yllk temerrt faizi oran),
birinci fkra uyarnca belirlenen yllk faiz orannn yzde yz fazlasn
aamaz. (TBK m. 120/f.2 atfyla 3095 sayl Yasa m. 2- di ilerde %9
+ yzde yz fazlas yani %9 =18i; ticari ilerde avans faizinin yz-
de yz fazlasn yani avans faizinin iki katn, (01.01.2011 tarihinden
31.12.2012 tarihine kadar avans faizi %15 olduundan iki kat olan
%30u aamayacaktr.)
Hal byle olunca; mahkemece, hkmedilecek komisyon cretinin
yukarda aklanan ekilde temerrt tarihinden itibaren yllk % 18
temert faizi ile davaldan tahsiline karar verilmesi gerekirken yazl
ekilde aylk % 10 ( Yllk 120 ) faizi ile tahsiline karar verilmesi usul
ve yasaya aykr olup bozma nedenidir. Ancak, mahkeme kararnn bu
ekilde bozulmas gerekirken, yanlma sonucu yazl ekilde onand,
bu kez yaplan inceleme ile anlaldndan, davalnn karar dzeltme
isteinin kabul ile, Dairemizin onama kararnn kaldrlarak ve mah-
keme kararnn bu ekilde bozulmasna karar verilmesi gerekmitir.
(Y. 13. HD. E. 2012/17865, K. 2012/26319, T. 22.11.2012. 6098/m.76,
88, 120, 138. 6101/m.2,7. 3095/m.2. 818/m.161).
1.cc- Kaak elektrik borcu iin istenen gecikme zamm orannn
TBK/m. Md. 88, 120ye gre belirlenmesi;
..davac, davalnn kaak elektrik borcunun tahsili amacyla ta-
kip balatm, asl alacak, gecikme zamm ve KDV olmak zere toplam
alacan tahsilini talep etmitir. Davaya konu alacan abone szle-
mesinden deil, kaak elektrik kullanmndan kaynakland gzetil-
diinde gecikme zamm isteme hakk bulunmayan davacnn kaak
elektrik bedelini zamannda denmemesi nedeniyle dava dilekesinde
gecikme zamm olarak davaldan istedii bedelin Borlar Kanununun
101 inci maddesi hkmnde belirtilen gecikme (temerrt) faizi olduu
454 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
3 KARMI E. Kanunu ve 3095 Sayl Faiz Kanunu 4a Md. Gre, Yabanc Para ve TL
Alacann Hesaplanmasnda Kullanlan Yanl Veriler, Karlatrmal Hesap Sonular,
Taraflarn Sebepsiz Zenginlemesi veya Fakirlemesi balkl, stanbul Barosunun
2011/Kasm Dnemi Dergisinde Yaynlanan Makale
4 E. KARMI tarafnda yaplandrlp verileri gncellenen www.icradestek.com elektronik
hukuk hesap sitesinde yaplmtr.
462 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
100.000,00 $e, % 1,50 ile gnlk Faiz: 4,11 $ = 7,31 TL (1 $ = 1,778 TL)
Bu dnem azami mevduat faizi veren TEB Azami Faiz Alm Tablosu
Grld gibi takipten sonra sabit temerrt faiz oran ile istenebilir
faiz alaca 1.756.585,86 TL 1.223.016,22 TL. Takipten sonra Banka-
nn uygulayp TC Merkez Bankasna bildirdii Genel Kredi Cari Hesap
alacana uygulad deien dnem ve oranlarda temerrt faizi uygulan-
dnda ylan faiz alaca = 533.569,64 TL. fazla faiz hesaplanm, Yce
Yargtay bu ynde itihat oluturmam olsa idi, davac alacakl banka
dnem boyunca cari hesap kredi alacaklarna % 140 temerrt faiz oran
uygulamad halde, takiple istenen faiz oran kesinleti gerekesi ile,
sebepsiz olarak bu miktar zenginlemi, borlu yan ise fakirlemi ola-
cakt.
Hesap kat ve/veya takipten sonra bankann dier cari hesap kredi ala-
cana uygulad ve 01.07.1987 tarihinde yrrle giren 30.06.1987 ta-
rih ve 87/11921 sayl Kararname ve bu kararnameye ilikin 19.02.1991
tarih, 20791 sayl resmi gazetede yaymlanan 91/1 no.lu TCMB tebli-
inin 2 ve 4. nc maddeleri ile 07.03.2002 tarihinde yrrle giren
04.02.2002 tarih, 2002/3707 sayl Kararnameye ilikin 29.03.2002 ta-
rih, 24710 sayl Resmi Gazetede yaymlanan 2002/1 sayl T.C. Merkez
Bankas Tebliinin 2, 3 ve 4 nc maddelerine gre, bankalarn mevduat
ve kredi iletmelerinde uygulayacaklar azami faiz oranlarn vade ve tr-
lerine gre serbeste tespit edebilecei, tespit edilen mevduat ve kredi
faiz oranlarnn ve bunlarn yrrlk tarihlerinin TC Merkez Bankasna
bildirdikleri deien dnem ve oranlarda temerrt faizinin uygulanarak
hesaplama yaplmas gerekir.
Arlkl uygulama, bankalar uyguladklar kredi faiz cetvellerini, 10
yllk zaman amn kapsar ekilde Web sitelerinde yaynlamadklarn-
dan dava ve takip alacakllar, icra daireleri, bilirkiiler, yukardaki rnek-
te grld gibi kat veya dava/takip tarihinde yrrlkte olup istenen
-sabit- temerrt faiz orann infaz seneler srse de uygulamaktadrlar.
Yukardaki rnekte grld gibi, takip tarihi ile itirazn iptali dava
tarihi arasnda 3058 gn gemitir. Davadan sonra alacan tespiti y-
nnden karar verilmi, Yargtay tarafnda bozulmu, yeniden hkm
olumu, bu defa temerrt faiz oran asndan hkm bozulmu, bir o
kadar da davada sreler ilemitir. Eer icra takip tarihinde yrrlkte
bulunan % 140 (bazen takiple istenen % 750,00 temerrt faiz oranlar
da rastlanmaktadr) temerrt faiz oran ile bu anapara alacak faizi he-
saplanm olsa, borlu ve kefillerin mal varl, aile huzuru, toplumda
saygnlklar kalmayacakt.
Dier taraftan;
(Y. 19. HD. 1994/6472 E. 11467 K. 26.11.1994 T.) itihatla;
476 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
cnn maln devrini istemesi hlinde satc, yasal anapara faizi ile birlikte,
devir isteminden sonra maln deerinde oluacak eksilmelerin giderilme-
sini isteyebilir. Ceza koulu ngrlmse miktar, sat bedelinin yzde
onunu geemez.
Satlann devredilmi olduu hllerde, dnme konusunda 260 nc
maddenin birinci fkras hkm uygulanr.
Vll.bbb- TBK/Madde 270 Gerekesi-
818 sayl Borlar Kanununda yer verilmeyen, c. Alcnn temerrd
kenar balkl yeni bir maddedir.
Tasarnn drt fkradan oluan 270 inci maddesinde, alcnn temerr-
d dzenlenmektedir.
Maddenin birinci fkrasnda, n demeli taksitle satta alcnn bir
veya birden ok demede temerrde dmesi durumunda, satcnn va-
desi gelmi olan n demeleri isteme hakk ile fkrada ngrlen koullar
gereklemise, szlemeden dnme hakk dzenleme konusu yaplm-
tr.
Maddenin ikinci fkrasnn ilk cmlesinde, satcnn deme sresi bir
yl veya daha ksa olan szlemeden dnmesi durumunda, Tasarnn 259
uncu maddesinin ikinci fkrasnn kyas yoluyla uygulanaca kabul edil-
mektedir. Ayn fkrann son cmlesi uyarnca, sresi bir yldan uzun olan
szlemelerde satc, ancak Tasarnn 268 inci maddesinin ikinci fkra-
snda ngrlen cayma parasn ve ortalama banka faizlerini aan zarar-
larnn karlanmasn isteyebilir.
Maddenin nc fkrasnda, bir yldan daha uzun sreli szlemeler-
de temerrde dm olan alcnn maln devrini istemesi hlinde satc-
ya, yasal anapara faizi ile birlikte devir isteminden sonra maln deerinde
oluacak eksilmelerin giderimini isteme hakk tannmakta ve szlemede
ngrlmesi durumunda denecek ceza koulunun miktarnn, sat be-
delinin yzde onunu geemeyecei belirtilmektedir.
Maddenin son fkrasnda ise, satlann devrinden sonra, alcnn te-
merrde dmesi sebebiyle satcnn szlemeden dnmesi durumunda,
Tasarnn 259 . maddesinin birinci fkras hkmnn uygulanaca ifade
edilmektedir.
bbb- TBK/271 Madenin Uygulanmas;
1- Borlar Kanunun 271/l. fkrasna gre Uygulama;
l- Alc/mteri- kredi kullanan borlu bir veya daha ok taksit (n
Bankaclk, Adi ve Ticari te Akdi, Temerrt Faiz... E. KARMI 481
EK-1 CETVEL:
Temerrt faiz oran szlemede Szleme ile Kararlatrlmsa azami- (M. 120/
kararlatrlmamsa (TBK/m. 120/l); ll)
VAKIFBANKn 3095 S. Faiz Kanunu 4a Md. gre Euro cinsi mevduata uygulad
Azami Mevduat faizi,
Szlemede Euro temerrt faizi dzenlenmi ise, 3095/4a md. gre Vakfbankn azami
Euro faiz orannn % 100 artyla TBKnu 120. Md. gre Euro Temerrt Faiz Cetveli:
15/08/2012 3,25 % Euro / yl 6,50 % Euro/yl (TBK/m. 120 temerrt faiz oran)
10/10/2012 2,80 % Euro / yl 5,60 % Euro/yl (TBK/m. 120 temerrt faiz oran)
15/08/2013 1,50 % Euro / yl 3,000 % Euro/yl (TBK/m. 120 temerrt faiz oran)
HALKBANKASI 3095 S. Faiz Kanunu 4a Md. gre Euro cinsi mevduata uygulad
Azami Mevduat faizi,
Szlemede Euro temerrt faizi dzenlenmi ise, 3095/4a md. gre Halkbankn azami
Euro faiz orannn % 100 artyla TBKnu 120. Md. gre Euro Temerrt Faiz Cetveli:
3095/Md 4a gre
3095/Md.4a gre 01.07.2012 den Sonra % 100 Artla TBK/m.
Vakfbank Azami
Deiim Tarihi 120 gre %;
Euro %
15/04/2012
% 3,50 Euro / yl 7,00 Euro/yl (TBK/m. 120 temerrt faiz oran)
(01.07.2012de)
15/08/2012 % 3,25 Euro / yl 6,50 Euro/yl (TBK/m. 120 temerrt faiz oran)
15/10/2012 % 3,00 Euro / yl 6,00 Euro/yl (TBK/m. 120 temerrt faiz oran)
15/08/2013 % 2,40 Euro / yl 4,80 Euro/yl (TBK/m. 120 temerrt faiz oran)
ZRAATBANKASI 3095 S. Faiz Kanunu 4a Md. gre Euro cinsi mevduata uygulad
Azami Mevduat faizi,
Szlemede Euro temerrt faizi dzenlenmi ise, 3095/4a md. gre
Ziraatbankasnn azami Euro faiz orannn % 100 artyla TBKnu 120. Md. gre
Euro Temerrt Faiz Cetveli:
3095/Md 4a gre
3095/Md.4a gre 01.07.2012 den Sonra % 100 Artla TBK/m.
Vakfbank Azami
Deiim Tarihi 120 gre %;
Euro %
25.09.2009
% 1,75 Euro / yl 3,50 Euro/yl (TBK/m. 120 temerrt faiz oran)
(01.07.2012de)
15.08.2012 % 1,50 Euro / yl 3,00 Euro/yl (TBK/m. 120 temerrt faiz oran)
10.11.2013 % 1,75 Euro / yl 3,50 Euro/yl (TBK/m. 120 temerrt faiz oran)
498 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
VAKIFBANKn 3095 S. Faiz Kanunu 4a Md. gre Usd cinsi mevduata uygulad
Azami Mevduat faizi,
Szlemede Usd temerrt faizi dzenlenmi ise, 3095/4a md. gre Vakfbankn azami
Usd faiz orannn % 100 artyla TBKnu 120. Md. gre Usd Temerrt Faiz Cetveli:
3095/Md.4a 3095/Md 4a
01.07.2012 Den Sonra % 100
gre Deiim gre Vakfbank
Artla TBK/m. 120 gre;
Tarihi Azami Usd %
15.04.2012 7,50 % Usd/yl (TBK/m. 120
3,75 % Usd/Yl 5,63%
(01.07.2012de) temerrt faiz oran)
6,50 % Usd/yl (TBK/m. 120
15,08.2012 3,25 % Usd/Yl 4,88%
temerrt faiz oran)
5,60 % Usd/yl (TBK/m. 120
10.10.2012 2,80 % Usd/Yl 4,20%
temerrt faiz oran)
3,00 % Usd/yl (TBK/m. 120
15.08.2013 1,50 % Usd/Yl 2,25%
temerrt faiz oran)
HALKBANKASI 3095 S. Faiz Kanunu 4a Md. gre Usd cinsi mevduata uygulad Azami
Mevduat faizi,
Szlemede Usd temerrt faizi dzenlenmi ise, 3095/4a md. gre Halkbankasnn azami
Usd faiz orannn % 100 artyla TBKnu 120. Md. gre Usd Temerrt Faiz Cetveli:
3095/Md.4a 3095/Md 4a
01.07.2012 den Sonra % 100 Artla TBK/m. 120 gre
gre Deiim gre Vakfbank
%;
Tarihi Azami Usd %
25.09.2009
1,50 % Usd/yl 3,00 % Usd/yl (TBK/m. 120 temerrt faiz oran)
(01.07.2012de)
10.08.2012 1,25 % Usd/yl 2,50 % Usd/yl (TBK/m. 120 temerrt faiz oran)
10.11.2013 1,50 % Usd/yl 3,00 % Usd/yl (TBK/m. 120 temerrt faiz oran)
ZRAATBANKASI 3095 S. Faiz Kanunu 4a Md. gre Usd cinsi mevduata uygulad
Azami Mevduat faizi,
Szlemede Usd temerrt faizi dzenlenmi ise, 3095/4a md. gre Ziraatbankasnn
azami Usd faiz orannn % 100 artyla TBKnu 120. Md. gre Usd Temerrt Faiz
Cetveli:
3095/Md
3095/Md.4a
4a gre 01.07.2012 den Sonra % 100 Artla TBK/m.
gre Deiim
Vakfbank 120 gre %;
Tarihi
Azami Usd %
15.08.2012
(01.07.2012 3,25 % Usd/Yl 6,50 % Usd/yl (TBK/m. 120 temerrt faiz oran) 4,88%
de)
15.10.2012 3,00 % Usd/Yl 6,00 % Usd/yl (TBK/m. 120 temerrt faiz oran) 4,50%
15.08.2013 2,50 % Usd/Yl 5,00 % Usd/yl (TBK/m. 120 temerrt faiz oran) 3,75%
0,00%
Bankaclk, Adi ve Ticari te Akdi, Temerrt Faiz... E. KARMI 499
EK-2 CETVEL:
TTK. Md. 8, 9, 1461. ve 3095 SAYILI ve 4489 NOLU KANUNun
2. Md. GRE TCAR FAZ DEM CETVEL=
aa- TTK. 9/2. fkrasna gre 30.04.1979-01.01.1957 dnemi
Ticari ilerde temerrt faizi adyla,
bb- TTK. 1461/2. Maddesine Gre % 10 iskonto orannn
ziyade olduu dnemlerde iskonto miktar uygulanarak, 01.01.1957-
19.12.1984 aras Ticari - skonto Faiz ismiyle,
cc- 19/12/1984 Ta. Say: 18610 S. RG. Yaynlanan 3095 S. Faiz
Kanunun 1. Md. gre 19.12.1984-31.12.1999 Aras Ticari Faiz Olarak
Reeskont sfatyla,
dd- 4489 nolu Yasann 2. maddesiyle, 3095 Sayl Yasann 2.
Mad.de yaplan deiikilie gre TCMB tarafnda belirlenen Avans faiz
devre ve oranlar referans alnarak, 30 Aralk ile 31 Haziran itibaryla 5
puanlk deiimler gzetilerek, 01.01.2000 tarihinden sonra Ticari Faiz
olarak uygulanacak avans faiz devre ve oranlar ismiyle faiz uygulanacaktr
TCAR FAZ OLARAK UYGULANACAK TCAR, REESKONT
SMYLE TCAR FAZ DEVRE VE ORANLARI CETVEL:
Sonraki Dnem;
3095 ayl Kanunu Faiz ve Temerrt Faizine likin Kanun, Temerrt faizi balkl;
Madde 2 (Deiik : 15/12/1999 - 4489/2 md.) Bir miktar parann denmesinde
temerrde den borlu, szleme ile aksi kararlatrlmadka, gemi gnler iin 1 inci
maddede belirlenen orana gre temerrt faizi demeye mecburdur.
Trkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasnn nceki yln 31 Aralk gn ksa vadeli
avanslar iin uygulad faiz oran, yukarda aklanan miktardan fazla ise, arada szleme
olmasa bile ticari ilerde temerrt faizi bu oran zerinden istenebilir. Sz konusu avans
faiz oran, 30 Haziran gn nceki yln 31 Aralk gn uygulanan avans faiz oranndan
be puan veya daha ok farkl ise yln ikinci yarsnda bu oran geerli olur.
Temerrt faizi miktarnn szlemede kararlatrlmam olduu hallerde, akdi faiz
miktar yukardaki fkralarda ngrlen miktarn stnde ise, temerrt faizi, akdi faiz
miktarndan az olamaz
Bankaclk, Adi ve Ticari te Akdi, Temerrt Faiz... E. KARMI 501
01.01.2000den itibaren
30.12.1999 - >>>>>>>>>>
31.12.1999 - % 70 % 70
% 70
01.07.2002ye kadar
01.07.2002den itibaren
17.05.2002 - 30.06.2002 - % 64
>>>>>>>>> % 64
% 64 (- 5 puanlk deiim)
01.07.2003e kadar
01.07.2003den itibaren
14.06.2003 - 30.06.2003 - % 57
>>>>>>>>> % 57
% 57 (- 5 puanlk deiim)
01.01.2004e kadar
01.01.2004den itibaren
08.10.2003 - 31.12.2003 - % 48
>>>>>>>>> % 48
% 48 (- 5 puanlk deiim)
01.07.2004e kadar
01.07.2004den itibaren
15.06.2004 - 30.06.2004 - % 42
>>>>>>>> % 42
% 42 (- 5 puanlk deiim)
- 01.07.2005e kadar
30 Haziran 2005
dnemine kadar - %
35 deiim -,+ 5
puanlktr. Ancak
25.05.2005 tarihinde
13.01.2005 - tekrar -+ 5 puan
--- ---
% 35 karlar 25.05.2005
tarihinde % 30
deiim olduundan
% 35 oranlk
deiim uygulamaya
konulmamtr.
01.07.2005den itibaren
25.05.2005 - 30.06.2005 -- % 30
>>>>>>>>> % 30
% 30 (- 5 puanlk deiim)
01.01.2006e kadar
01.01.2006den itibaren
20.12.2005 - 31.12.2005 - % 25
>>>>>>>>>> % 25
% 25 (- 5 puanlk deiim)
30.06.2009 kadar
31 Aralk veya 30
Haziran gn deien
20.12.2006 -
% gre nceki dnem
% 29
oranna gre 5 puan
deiim deil
31 Aralk veya 30
Haziran gn deien
28.12.2007 -
% gre nceki dnem
% 27
oranna gre 5 puan
deiim deil
502 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
01.07.2009 - .. den
09.04.2009 - 30.06.2009 - % 20 itibaren >>>>>>
% 20
% 20 (- 5 puanlk deiim) 01.01.2011 tarihine
kadar
31 Aralk veya 30
Haziran gn deien
12.06.2009 -
% gre nceki dnem
% 19
oranna gre 5 puan
deiim deil
31 Aralk veya 30
Haziran gn deien
22.12.2009 -
% gre nceki dnem
% 16
oranna gre 5 puan
deiim deil
31 Aralk veya 30
Haziran gn deien
29.12.2011 -
% gre nceki dnem
% 17,75
oranna gre 5 puan
deiim deil
31 Aralk veya 30
Haziran gn deien
19.06.2012 -
% gre nceki dnem
% 16,50
oranna gre 5 puan
deiim deil
31 Aralk veya 30
Haziran gn deien
20.12.2012 -
% gre nceki dnem
% 13,75
oranna gre 5 puan
deiim deil
31 Aralk veya 30
Haziran gn deien
21.06.2013 -
% gre nceki dnem
% 11,00
oranna gre 5 puan
deiim deil
31 Aralk veya 30
Haziran gn deien
27.12.2013 -
% gre nceki dnem
% 11,75
oranna gre 5 puan
deiim deil
EK-3 CETVEL:
BK. 72, 4489 ve 5335 Sayl Yasalar ile
3095 Sayl Faiz Kanunun. 1. Md. Gre,
24.10.1926dan tibaren KANUN-YASAL FAZ
DNEMSEL DEM CETVEL:
18.12.1984-
BK. 72. Madde hkmne gre Kanuni Faiz dnemi; 20934 %5
24.10.1926
(4489 Nolu Yasa / Madde 1.- 4.12.1984 tarihli ve 3095 sayl Kanun
Faiz ve Temerrt Faizine likin Kanunun 1 inci maddesi aadaki
ekilde deitirilmitir.)
TCMB referans
alnan Reeskont
oranlar esas
alnarak, 3095 S.
TCMB 4489 No.
F. Kan. 1. Md. Gre
belirledii Yasa ile
T.C. Merkez Bank. Referans 31 Aralk ve 30
31 Aralk / 3095/m.1e gre
Alnacak Reeskont faiz Haziranda 5 puan Gn
30 Haziran UYGULANACAK
deiim % deiimi gzetilerek,
Faiz REESKONT/
REESKONT
Devreleri YASAL FAZ %
(KANUN)
FAZ OLARAK
UYGULANACAK
DEVRELER:
% 60 (4489 S. K. Md. 1
31.12.1999
Yrrl 2000/1 ci 6 ay)
% 60 (2000/2 ci dnem -,+ 5
30.06.2000
puan deiimi yok)
% 60 (2001/1 ci dnem -,+ 5 30.06.2002-
31.12.2000 900 % 60
puan deiim yok) 01.01.2000
% 60 (2001/2 ci dnem -,+ 5
30.06.2001
puan deiim yok)
% 60 (2002/1 ci dnem -,+ 5
16.05.2002
puan deiim yok)
% 55 (2002/1 ci dnem
17.05.2002
iinde deiim)
% 55 (2002/2 5 puan
deiimi olmakla 30.06.2003-
29.06.2002 360 % 55
01.07.2002 de 01.07.2002
uygulanacak)
% 55 (TCMB Reeskont
13.06.2003
dnem/oran)
Bankaclk, Adi ve Ticari te Akdi, Temerrt Faiz... E. KARMI 505
% 50 (TCMB Reeskont
14.06.2003
dnem/oran)
% 50 ( 5 puan deiim
31.12.2003-
29.06.2003 olmakla 01.07.2003 180 % 50
01.07.2003
itibaren uygulanacak)
% 50 (TCMB Reeskont
07.10.2003
dnem/oran)
% 43 (TCMB Reeskont
08.10.2003
dnem/oran)
% 43 ( 5 puan deiim
30.06.2004-
31.12.2003 olmakla 01.01.2004 180 % 43
01.01.2004
itibaren uygulanacak)
% 43 (TCMB Reeskont
14.06.2004
dnem/oran)
% 38 (TCMB Reeskont
15.06.2004
dnem/oran)
% 38 ( 5 puan deiim 30.04.2005-
29.06.2004 olmakla 01.07.2004 01.07.2004
itibaren uygulanacak)
% 32 (TCMB reeskont
% deiimi 5 puan
deiim 31.12.2003den 01.01.2005de 5335
sonra deerlendirilecek, % 38
Sayl Yasa 14. 300
ancak 5335 Sayl Yasa Md. uygulamas
14. Md. ile Yasal faiz % 38
son buldu, 3095 300
dzenlemesini Bakanlar S. Faiz K. 1. Md.
13.01.2005
Kurulu kararna brakm gre yasal faiz
olduundan, 30.04.2005 devre ve oranlarnn
tarihi itibar ile TCMB Bakanlar
Reeskont -+ 5 puanlk Kurulu Karar
deiim 3095 S. Faiz K. 1. ile belirlemesi
Md.de deerlendirmesi son yrrle girdi.
bulmutur.
5277 sayl Kanunun 37. maddesinin (e) fkrasna ilikin hkm yay-
mn izleyen ayn banda Resmi Gazete ile Neir ve ln: 27 Nisan
2005 - Say: 25798
01.05.2005 yrrlk tarihinden sonra yasal (kanunu) faiz dnem
ve oranlar cetveli:
Yasal Faiz
Kanuni (Yasal) Faizin Dayand Mevzuat Gn Faiz %
Devreleri
4721 sayl Trk Medeni Kanununu hkmlerinin mi, yoksa 634 sayl
Kat Mlkiyeti Kanununun 16. maddesinin mi uygulanaca; mdahalede
bulunan davalnn dier paydalarca nceden uyarlmasnn gerekip gere-
kilmedii; burada varlacak sonuca gre, davaclarn haksz igal tazmi-
natlarnn kabul edilip edilmeyecei noktalarnda toplanmaktadr.
Ne var ki, Hukuk Genel Kurulundaki grme srasnda, iin esasnn
incelenmesinden nce, ilk karar ile direnme karar arasndaki gereke
farkll karsnda, direnme kararnn gerekte yeni hkm niteliinde
olup olmad; dolaysyla, temyiz incelemesinin Hukuk Genel Kurulunca
m, yoksa zel Dairece mi yaplmas gerektii hususu, n sorun olarak
deerlendirilmitir.
Bilindii zere; direnme kararnn varlndan sz edilebilmesi iin,
mahkeme bozmdan esinlenerek yeni herhangi bir delil toplamadan nce-
ki deliller erevesinde karar verilmeli; gerekesini nceki kararna gre
geniletebilirse de deitirmemelidir (6217 Sayl Kanunun 30. maddesi
ile 6100 sayl Hukuk Muhakemeri Kanununa eklenen Geici madde 3
atfyla uygulanmakta olan 1086 sayl Hukuk Usul Muhakemeleri Kanu-
nunun 429. maddesi).
E syleyile; mahkemenin yeni bir delile dayanarak veya bozmadan
esinlenerek gerekesini deitirerek veya daha nce zerinde durmad
bir hususu bozmada iaret olunan ekilde deerlendirerek karar vermi
olmas halinde, direnme kararnn varlndan sz edilemez.
Somut olayda ise:
Yerel Mahkemenin ilk kararnn gerekesinde ekimeli ksmn ortak
yerlerden olduu, davalnn bu yeri kullanmakla dier kat maliklerinin
buradan yararlanmasn engelledii, bu haksz kullanm nedeniyle ecrimi-
sile hkmedilmesi gerektiine iaret edilmiken; direnme olarak adlan-
drd kararn gerekesinde dava konusu yerin ortak alan olup, projede
snak olarak gsterilen ksmn davalnn kulland yerin bir ksmn
tekil ettii, igal edilen yerin tamamnn snak olmad, depo niteli-
inde bir yer olduuna dayanlmtr. Bu haliyle son kararn gerekesi ilk
karara gre yasal snrlarda geniletilmi olmayp, bozmadan esinlenerek
tmyle deitirilmitir.
Bu haliyle, mahkemece, ilk kararda, tartlp deerlendirilmeyen, yeni
bir gereke ile direnme olarak adlandrlan karar verildiine gre ortada
bir direnme karar bulunduundan sz edilemez.
Hal byle olunca, mahkemenin direnme olarak adlandrd temyize
514 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
konu kararn, usul hukuku anlamnda, gerek bir direnme karar olma-
d; bozmadan esinlenilerek ilk kararda tartlp, deerlendirilmemi,
yeni bir gerekeye dayal, yeni hkm niteliinde olduu her trl durak-
samadan uzaktr.
O halde, kurulan bu yeni hkmun temyizen incelenmesi grevi, Hukuk
Genel Kuruluna deil, zel Daireye aittir.
Bu nedenle, yeni hkme ynelik temyiz itirazlarnn incelenmesi iin
dosya zel Daireye gnderilmelidir.
SONU
Yukarda aklanan nedenlerle daval vekilinin yeni hkme ynelik
temyiz itirazlarnn incelenmesi iin dosyann 18. Hukuk Dairesine gn-
derilmesine, 07.12.2011 gnnde oybirliiyle karar verildi.
STHKAK DDASI
FATURANIN DELL OLMASI MLKYET KARNES
KARAR
Taraflarn karlkl iddia ve savunmalarna, dosyadaki tutanak ve
kantlara, bozma kararnda aklanan gerektirici nedenlere gre, Hukuk
Genel Kurulunca da benimsenen zel Daire bozma kararna uyulmak ge-
rekirken, nceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykrdr.
Bu nedenle direnme karar bozulmaldr.
SONU
Daval-alacakl vekilinin temyiz itirazlarnn kabul ile direnme ka-
rarnn zel Daire bozma kararnda gsterilen nedenlerden dolay 6217
Sayl Kanunun 30. maddesi ile 6100 sayl Hukuk Muhakemeleri Kanu-
nuna eklenen Geici madde 3 atfyla uygulanmakta olan 1086 sayl Hu-
kuk Usul Muhakemeleri Kanununun 429. maddesi gereince BOZUL-
MASINA, istek halinde temyiz pein harcnn yatrana geri verilmesine,
18.01.2012 gnnde oybirlii ile karar verildi.
Borlunun, elinde bulunan bir mal bakasnn mlk veya rehni ola-
rak gsterdii yahut nc bir ahs tarafndan o mal zerinde mlkiyet
veya rehin hakk iddia edildii takdirde, icra dairesi bunu haciz ve icra
zabtlarna geirir ve keyfiyeti iki tarafa bildirir. cra dairesi ayn zamanda
istihkak iddiasna kar itirazlar olup olmadn bildirmek zere alacak-
l ve borluya gnlk mhlet verir.
K. 97. maddesinde ise:
stihkak iddiasna kar alacakl veya borlu tarafndan itiraz edilirse,
icra memuru dosyay hemen icra mahkemesine verir. cra mahkemesi,
dosya zerinde veya lzum grrse ilgilileri davet ederek mrafaa ile ya-
paca inceleme neticesinde varaca kanaate gre takibin devamna veya
talikine karar verir.
Knin 99. maddesine gre de:
Haczedilen eyin borlunun elinde olmayp da zerinde mlkiyet hak-
k iddia eden nc bir ahs nezdinde bulunursa, icra memuru o ahs
aleyhine icra mahkemesine mcacaat iin alacaklya yedi gn mhlet ve-
rir. Bu mhlet iinde merci hakimliine dava almazsa nc ahsn
iddias kabul edilmi saylr.
Grld zere
Haczedilen menkuller eer borlunun elinde kabul edilir ve 3. Kii
istihkak iddiasnda bulunur da alacakl veya borlu buna itiraz ederse,
dosya Knin 97. maddesi uyarnca istihkak iddias ile ilgili olarak karar
verilmek zere cra Mahkemesine gnderilir.
3.kiinin elinde olursa, cra Mdrl istihkak iddias zerine ala-
caklya istihkak davas amas iin Knin 99. maddesi uyarnca sre ve-
recektir.
Somut olayda;
ikayeti 3. kii, maktu har yatrmak suretiyle cra Mahkemesinden
cra Mdrlnn 17.11.2008 tarihli Knin 99.maddesinin uygulan-
mas talebinin reddine ilikin ileminin iptalini, Knin 16.maddesi uya-
rnca ikayet yolu ile istemitir.
Yerel mahkemece, ikayetinin istemi alarak, ortada bir istihkak da-
vas olmad halde talebi istihkak davas olarak nitelendirilerek haczin
kaldrlmasna karar verilmesi isabetsizdir. Talepten baka eye kural
olarak karar verilemez (Mlga 1086 sayl HUMK madde 74; 6100 sayl
HMK madde 26)
O halde, zel Daire bozma ilamnda belirtilen gerekelerle, Hukuk Ge-
Yargtay Kararlar 519
sna karar verildikten sonra karar gereinin ifas iin Ulatrma Bakanl
Karayollar 10. Blge Mdrlne hitaben haciz mzekkeresi yazlmas
zerine, ortak giriime ait hak editen (istihkaktan) borlu irketin pay-
na den miktarn kesilerek icra dosyasna gnderildii anlalm; bu-
nun zerine de borlu irket tarafndan haczin iptali talep edilmitir.
..Tic. Ltd. ti. .. Nak. Tic. Ltd. ti.in oluturduu ortak girii-
min, Karayollar 10. Blge Mdrlne yapt iin karl hak edii
(istihkak) ortaklarn aralarnda paylatklarn gsteren bir delil dosyada
bulunmamaktadr.
yleyse, yukarda belirtildii zere, adi ortaklklarda, ortaklardan bi-
rinin kiisel borlarndan dolay hakknda icra takibi yaplmas halinde,
borlu ortan kar veya tasfiye pay belirlenmeden ortakla ait hak ediin
(istihkakn) dorudan haczine karar verilemeyeceinden, Ankara 9. cra
Mdrlnn 2010/14950 ve 15574 esas sayl dosyalarnda, . Tic.
Ltd. ti. Nak. Tic. Ltd. ti.in oluturduu ortak giriimin, Ulatrma
Bakanl Karayollar 10. Blge Mdrlndeki hak ediinin (istihkak-
nn) haczine ilikin icra memurluu ilemi usul ve yasaya aykrdr.
u durumda; taraflarn karlkl iddia ve savunmalarna, dosyadaki
tutanak ve kantlara, zellikle emsal nitelikte bulunan Yargtay Hukuk
Genel Kurulunun 14.12.2005 gn ve E.2005/13-700, K.2005/715 sayl
kararnda aklanan gerektirici nedenlere gre, yerel mahkemece, Hukuk
Genel Kurulunca da benimsenen zel Daire bozma kararna uyulmak ge-
rekirken nceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykrdr.
Bu nedenle direnme karar bozulmaldr.
SONU
ikayeti-borlu Tic. Ltd. ti. vekilinin temyiz itirazlarnn kabul
ile; direnme kararnn, zel Daire bozma kararnda ve yukarda gsteri-
len nedenlerden dolay BOZULMASINA kararn tebliinden itibaren 10
gn ierisinde karar dzeltme yolu ak olmak zere 03.04.2013 tarihin-
de oybirliiyle karar verildi.
Yargtay Kararlar 529
mitir. Davac 3.kii irket ile borlu irketin kurucu ortaklar ayn ki-
ilerden olutuu gibi, mevcut ortaklar arasnda da yakn kan bana
dayal organik iliki bulunduu ve her iki irketin ayn i kolunda ticari
faaliyette bulunduklar grlmektedir.
Davac 3.kii tarafndan ibraz edilen ve noterlike dzenlenmi olan
15.09.2006 tarihli Makine Kira Szlemesi iki yllk olup, haciz tarihini
kapsamad gibi, 3.kii ile borlu arasnda yukarda aklanan trden
balant nedeniyle muvazaaya ynelik olarak her zaman dzenlenme-
si mmkndr. Kald ki, kira szlemesinde ve dava konusu mahcuzda
seri numaras olmadndan, mallarn ayn mal olup olmadklar dahi
belli deildir.
Buna gre, davac 3. Kii ile borlu irketin dava konusu mahcuzu
birlikte ellerinde bulundurduklar ve Knin 97/a maddesinde ngrlen
mlkiyet karinesinin borlu dolays ile alacakl yararna olduu, borlu
ile 3. kii tarafndan alacakldan mal karmaya ynelik muvazaal
ilemler yapld kabul edilmelidir. Yaplan bu ilemlerin alacaklnn
haklarn etkilemeyecei aktr. Davac 3. kii tarafndan ibraz edilen ve
her zaman temini mmkn belgelerle yasal mlkiyet karinesinin aksinin
kesin ve gl delillerle ispat edildiinden de sz edilemez.
O halde, aklanan bu maddi ve hukuki olgulara gre, mahkemece
davann reddine karar vermek gerekirken, dosya ierii ile uygun dme-
yen gerekelerle yazl ekilde hkm kurulmas doru grlmemitir)
Gerekesiyle bozularak dosya yerine geri evrilmekle, yeniden yaplan
yarglama sonunda, mahkemece nceki kararda direnilmitir.
TEMYZ EDEN: Daval-alacakl vekili
HUKUK GENEL KURULU KARARI
Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararnn sresinde
temyiz edildii anlaldktan ve dosyadaki katlar okunduktan sonra ge-
rei grld:
Dava, nc kiinin 2004 sayl cra ve flas Kanununun 96 ve deva-
m maddelerine dayal istihkak iddiasna ilikindir.
Davac-nc kii K.Mak. n. Oto. San. ve Tic. Ltd. ti. vekili dava
dilekesinde zetle; irketlerinni imalat bir adet hidrolik silindir (sa
bkm silindiri) ve bir adet Borvegin, ilki 04.10.2005 tarihinde yaplan
Makina Kira Szlemesi ikincisi noterde dzenlenen 15.09.2006 tarihli
Makina Kiralama Szlemesi ve ncs 03.09.2008 tarihinde yap-
lan Makina Kiralama Szlemesi ile takip borlusu L.Ltd. ti.ne kira-
Yargtay Kararlar 531
SONU
Daval-alacakl vekilinin temyiz itirazlarnn kabul ile, direnme kara-
rnn yukarda belirtilen ilaveli nedenler ve zel Daire bozma kararnda
gsterilen nedenlerle 6217 sayl Kanunun 30.maddesi ile 6100 sayl Hu-
kuk Muhakemeleri Kanununa eklenen Geici madde 3 atfyla uygulan-
makta olan 1086 sayl Hukuk Usul Muhakemeleri Kanununun 429.
maddesi gereince BOZULMASINA, istek halinde temyiz pein harcnn
yatrana geri verilmesine, 2004 sayl cra flas Kanunun 366/III.madde-
si uyarnca hkmn tebliden itibaren 10 gn ierisinde karar dzeltme
yolu ak olmak zere, 03.04.2013 gnnde oyokluu ile karar verildi.
Vakfn sona ermesi halinde, ortaya mal varlnn tasfiyesi ile arta ka-
lan malvarlnn zglenmesi (tahsisi) konusu kar.
Tzel kiilere ilikin gene hkmlerde belirtildii gibi, vakfn tasfiye-
si, MK.nun 53.maddesi hkmne tabidir.Buna gre Kanunda ve kurulu
belgesinde aksine hkm yoksa tasfiye, terekenin resmi tasfiyesine ilikin
hkmlere gre yaplacaktr.Tasfiye iin vakfn malvarlnn aktif ve pa-
sifi tespit edilerek defteri tutulur, mal ve haklar paraya evrilir, alacaklar
tahsil edilir, borlar denir. (TMK.m.634-635)
Medeni Kanun m. 54/Ie gre; kanunda veya kurulu belgesinde baka
hkm yoksa ya da yetkili organ baka trl karar vermedike, tasfiye
edilen tzel kiinin malvarl en yakn amac gden kamu kurum ve ku-
ruluuna geer.Ancak zglenme amacnn ayn olmasna dikkat edilir.
Medeni Kanunun vakflarla ilgili hkmlerinde, sona erme halinde mal
varlnn tahsisinin nasl yaplaca belirtilmemitir.
Vakflar Kanununun 27. maddesinde bu konuda getirilen dzenleme-
ye gre ise; sona eren yeni vakflarn borlarnn tasfiyesinden arta kalan
mal ve haklar, vakf senedinde yazl hkmlere gre, senetlerinde zel bir
hkm bulunmayanlarda ise Genel Mdrln gr alnarak mahke-
me kararyla benzer amal bir vakfa, datlan yeni vakflarn borlarnn
tasfiyesinden arta kalan mal ve haklar ise Genel Mdrle intikal eder.
Vakfn sona ermesi halinde eer sona eri, amacn gereklemesinin
imkanszlamas sebebine dayanyorsa, vakf mahkeme kararyla sicilden
silinir. (TMK.m.116/I)
Eer vakfn kiilii asliye hukuk mahkemesinin kararyla datlmak
suretiyle sona ermise, durum mahkeme siciline tescil edilir.
Tze gre, vakfn sona ermesi durumu Vakflar Genel Mdrln-
de tutulan merkezi sicile kaydedilir ve Genel Mdrlk tarafndan Resmi
Gazetede ilan olunur.
Bu aklamalar nda somut olay deerlendirildiinde; dava konu-
su vakfn, aciz (deme gszl) haline dm olduu (TMK.m.116/I)
tespit edildiinden yerel mahkemece, vakfn dalm olduunun tespitine
karar verilmi, ancak vakfn mal varlnn tahsisi konusunda bir hkm
kurulmamtr.
Az yukarda anlatld zere, Vakflar Kanununun 27. maddesi uya-
rnca mahkeme karar ile vakfn daldna karar verilmesi halinde, vak-
fn mal varlnn tahsisi konusunda bir karar verilmesi gerekmektedir.
Dava konusu vakfn vakf senedinde, 1119 parsel sayl tanmaz vakfa
538 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
KARI OY
Taraflar arasndaki davann konusu; .Davacnn zel hastanedeki acil-youn ba-
km nitesinde 19.11.2008-17.12.2008 tarihleri arasndaki tedavi giderlerinin salk
gvencesini salayan SGK (Devredilen Ba-Kur) tarafndan karlanmas gerektiinin
tespiti ne ynelik olup; bu giderler iin Kuruma yapt bavurudan herhangi bir so-
nu alamaynca davacnn i bu davay at,
Mahkemece tesbit davas olarak grlen dava ile ilgili olarak; eda davas amak
mmkn iken tesbit davas almasnda hukuki yarar bulunmadndan davann red-
dine karar vermek gerekmitir gerekesiyle, davann reddine karar verildii,
Davac temyizi zerine mahkeme hkmnn 10. Hukuk Dairesinin 21.02.2012
gnl kararyla; .Ba-Kurdan yallk ayl almakta iken 17.11.2008 tarihinde beyin
kanamas tansyla Dzce zel Sivrikaya Hastanesinde tedaviye alnan ancak yaknlar-
nn istei zerine anlan zel hastaneye ait ambulansla doktor ve hemire nezaretinde
ayn gn Sosyal Gvenlik Kurumu ile anlamas bulunmayan ili Florence Nightngale
Hastanesine sevkedilen ve durumunun arlamas zerine 19.11.2008-17.12.2008 ta-
rihleri arasnda youn bakm nitesinde tedavi edildikten sonra, 17.12.2008 tarihinde
Kurumla anlamas bulunan zel Balat Hastanesine sevkedilen davac, anlan has-
tanede yaplan tedavi giderlerinin Kurumca karlanmas gerektiinin tespitine karar
verilmesini istemi olmasna gre, uyumazlk, byle bir tespit davasnn alp alma-
yaca noktasnda toplanmaktadr.
6100 sayl Hukuk Muhakemeleri Kanununun yrrlk balkl 451.maddesinde
Bu Kanun 01.10.2011 tarihinde yrrle girer. Zaman bakmndan uygulama ba-
lkl 448.maddesinde Bu Kanun hkmleri, tamamlanm ilemleri etkilememek kay-
dyla derhal uygulanr. Hkmn ngrmekte olup, eldeki dava temyiz aamasnda
bulunduundan 6100 sayl Kanun hkmlerinin uygulanmasnda yasal zorunluluk
vardr. Bu kural, haklarn himayesi bakmndan daha lehe hkmlerin ngrld-
nn kabul edilmesi gereken yeni usul hkmlerinin devam etmekte olan davalar
bakmndan da hemen uygulanmaya balanmas dncesine dayanr.
6100 sayl Kanun, ksmi davaya ilikin genel hkm olan 109.madde yannda, ks-
mi davann bir tr olarak belirsiz alacak davas messesesini ihdas etmitir. Belirsiz
ancak ve tespit davas balkl 107.madede davann ald tarihte alacan miktarn
yahut deerini tam ve kesin olarak belirleyebilmesinin kendisinden beklenemeyecei
veya bunun imkansz olduu hallerde, alacakl, hukuki ilikiyi ve asgari bir miktar ya
da deeri belirtmek suretiyle belirsiz alacak davas aabilir. Ayrca, ksmi eda davas-
Yargtay Kararlar 547
tir.05.05.2010 gnl dilekede ise, tbbi bir kurul tarafndan yaplacak inceleme ile
davacnn youn bakm durumunun ve sresinin tespiti ile bu dnemdeki salk harca-
malarnn SUT dorultusunda daval Kurum tarafndan denmesi gerektiinin tespiti
istemi dile getirilmektedir.
6100 sayl HMK hkmleri uyarnca da icrai etkisi bulunmayan ve hukuki ilikiyi
belirlemeye yarayan tespit davasnn, somut uyumazlkta gzetildiinde, almasnda
hukuki yarar bulunduunun kabul, etkin hukuki koruma yada hak arama zgrl
kavramlar ile de aklanamaz.
Tespit davasna konu bulunan salk harcamas faturas 129.665 TL.bedel ier-
mektedir. Davacnn, (Ba-Kur kapsamnda) genel salk sigortasndan, Kanun, Ynet-
melik ve SUT hkmleri dorultusunda yararlanmakta olduu ynnde bir ekime
bulunmamaktadr.Bedelin bilinemezliinden de sz edilemez.
Bu davann incelenmesi halinde, eda davalar ile tespit davalar arasnda elde edi-
lecek hukuki koruma asndan bir fark kalmayacaktr.Bununda tesinde, maktu har
denerek eda karar etkisine sahip ilamlarn elde edilmesi sonucu doacaktr.
Yerel mahkemenin bu gerekelerle dayal kararnn onanmas gerektii gr ile
sayn ounluun bozma kararna katlamyoruz. eklinde belirttikleri,
Bozma sonras Mahkemece, kar oy gerekeleri de gsterilmek suretiyle nceki
kararda direnildii anlalmaktadr.
Davac mevcut rahatszl sebebiyle ili Florence Nightingale Hastanesi bnye-
sinde ald tedavi gideri Kurumdan salk gvencesi bulunmasna ramen karlan-
mad iin ve de anlan salk kuruluunun verdii bu salk hizmeti bedelini icra
yoluyla dorudan davacnn kendisinden almaya almas zerine i bu davay at
tartmaszdr.
Bu durumda davac ile salk gvencesini salayan SGK (Devredilen Ba-Kur) ara-
snda Davacnn zel hastanedeki acil-youn bakm nitesinde 19.11.2008- 17.12.2008
tarihleri arasndaki tedavi giderlerinin karlanmas noktasnda muaraza kt bir
gerektir.Davac da ite tam bu noktada uyumazlk konusu davay am bulunmak-
tadr.
Davac davay aarken, zel hastanedeki acil-youn bakm nitesinde 19.11.2008
17.12.2008 tarihleri arasndaki tedavi giderlerinin salk gvencesini salayan SGK
(Devredilen Ba-Kur) tarafndan karlanmas gerektii hususun tespiti suretiyle, SGK
(Devredilen Ba-Kur) ile aralarnda kan muarazann menine karar verilmesini talep
etmitir.
Davacnn 19.11.2008 17.12.2008 tarihleri arasndaki tedavi giderlerinin salk
gvencesini salayan SGK (Devredilen Ba-Kur) tarafndan karlanmas gerektiinin
tespitini istemekte, SGK (Devredilen Ba-Kur) ile aralarnda kan muarazann menini
istemede hukuki yarar vard.
Mahkemece iin esasna girilip, taraf delilleri toplanarak sonucuna uygun bir karar
verilmesi gerekir.Davann yazl ekilde tespit davas alamayaca gerekesiyle dava-
nn reddi, usul ve yasaya aykr olup, bozma nedenidir.
Yukarda aklanan nedenlerle temyiz edilen kararn farkl gerekeyle bozulmas
gerektii kanaatiyle sayn ounluun onama kararna katlamyorum.
..
YARGITAY 1. HUKUK DARES
rek tanmazn tapuda kaytl olduu il, ile, ada, parsel sokak ad gibi
belirgin tm hususiyetlerini bildirerek, davalnn yarglama srasnda ta-
nmazn nc kiilere satlmas, devir veya temlikinin nlenmesi bak-
mndan tedbir kara konulmas isteini aklamtr.
O halde, istein tanmazn sicil kaydna ahara devrinin nlenmesi y-
nnden daval olduu bildirilerek el deitirmesinin nlenmesi bakmn-
dan geici hukuki koruma niteliindeki ihtiyati tedbir karar konulmasn-
dan ibaret olduu sabittir.
Dier taraftan, ihtiyati tedbir kararnn kabul edilebilmesi bakmn-
dan HMKnn 390/3. Maddesi hkmnde ihtiyati tedbir isteyenin hakll
konusunda tam kanaat deil, kuvvetle muhtemel yaklak bir kanaatin
yeterli olaca ngrlm olup, Yasann hkmet gerekesinde de be-
lirtildii zere yaklak ispat durumunda .hakim o iddiann arlkl
ihtimal olarak doru olduunu kabul etmekle birlikte zayf bir ihtimalde
olsa aksinin mmkn olduu ihtimalini gzard edemez. Bu sebepledir
ki haksz olma ihtimali de dikkate alnarak talepte bulunandan teminat
alnmas hkme balanmtr.
Dosya kapsamna gre, Kadky 4.cra Mdrlnn 2011/20123 E.
sayl takip dosyasnda daval aleyhine kambiyo senetlerine mahsus yolla
ve haciz talebi ile icra takibi balatld, takip sonunda davaya konu ta-
nmazn satnn sz konusu olabilecei ve bu durumun davacnn a-
t davay akim brakabilecei anlalmaktadr.Burada tanmaz zerine
HMKnn 397/2.maddesi gereince bu dosya zerine konulan davaldr
erhinin tanmazn devir ve temlikini nleyici bir fonksiyonunun da ol-
mayaca aktr.
Doaldr ki, davacnn iddiasnda hakl olup olmad yarglama so-
nunda tm deliller toplandktan ve incelendikten sonra otaya kacak-
tr.Ancak, davaya konu tanmaz paynn bakalarna devri durumunda
mahkemece verilecek hkmn infaz kabiliyetinin de ortadan kalkabilece-
i de aktr.Bu durum ileride telafisi g ya da imkansz durumlar ortaya
karabilecektir.
yleyse yerel mahkemece gerektiinde davalnn muhtemel zararlar-
nn karlanmas amacyla uygun bir miktarda teminat da alnarak ihtiya-
ti tedbir talebinin kabulne karar verilmesi gerekli iken, reddine ilikin
olarak verilen kararnn doru ve yasal olduu sylenemez.
Hal byle olunca, davacnn temyiz talebi yerindedir. Kabul ile yerel
mahkemenin kararnn (6100 Sayl Yasann geici 3.maddesi yollamas
ile) 1086 sayl HUMKun 428.maddesi gereince BOZULMASINA, alnan
pein harcn temyiz edene geri verilmesine, 24.05.2012 tarihinde oybirli-
iyle karar verildi
YARGITAY 2. HUKUK DARES
SONU
POTEN KALDIRILMASI
NSB HAR
Davac, alan davada aile konutu erhi konulmas istei yannda aile
konutu zerinde daval irket lehine tesis edilen ipotein kaldrlmasn
da talep etmitir. Bu istek nisbi harca tabidir. potek deeri zerinden
nispi pein har noksanlnn Harlar Kanununun 30-32. maddeleri ge-
reince tamamlattrlmas harcn tamamlanmas halinde iin esasnn in-
celenmesi, aksi takdirde Harlar Kanununun 30. maddesinde gsterilen
usul erevesinde hareket edilmesi gerekirken har noksanl giderilme-
den iin esasnn incelenmesi usul ve yasaya aykrdr.
SONU
Temyiz edilen hkmn yukarda gsterilen sebeplerle BOZULMASI-
NA, bozma nedenine gre dier temyiz itirazlarnn imdilik incelenme-
sine yer olmadna, duruma iin takdir olunan 825.00 TL. vekalet c-
retinin davacdan alnp davallardan E. A..ye verilmesine, temyiz pein
harcnn yatrana geri verilmesine, ibu kararn tebliinden itibaren 15
gn iinde karar dzeltme yolu ak olmak zere oybirliiyle karar verildi.
554 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
GC KAYBININ TESPT
ZLENECEK YOL
* Dergimizin bu saysnda yaymlanan Yargtay 10. ve 17. Hukuk Dairesi kararlarna baknz.
560 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
KLK HAKLARI
ZNSZ RESM KULLANIMI
GC KAYBININ TESPT
PMF TABLOSU
raporu alnarak sonucuna gre ve bir karar vermek gerekirken eksik in-
celeme ile karar verilmesi isabetli olmam, kararn bu nedenle bozulmas
gerekmitir.
b) Ayrca, dosya kapsamndan, davac M.in maluliyetinin kaza sra-
snda bana ald darbeden kaynakland anlalmaktadr. Motorsiklet
kask, oluabilecek kaza ve darbelerde zarar en aza indirmek ve engelle-
mek iin kullanlmas zorunlu bir aksesuar olup kaza srasnda davacnn
kask takmamas mterafik (Birlikte) kusur oluturacaktr. Bu nedenle,
mahkemece olay annda davacnn kask takarak kendi can gvenlii iin
gereken nlemi alp almadnn aratrlmas, takmam ise hesaplana-
cak tazminattan olay tarihinde yrrlkte bulunan 818 sayl Borlar Ka-
nunu 44. madde uyarnca uygun bir hakkaniyet indirimi yaplmas gere-
kirken eksik inceleme ile karar verilmesi doru bulunmam ve kararn
bu nedenle de bozulmas gerekmitir.
SONU
Temyiz olunan kararn yukarda (2 a-b) nolu bentlerde gsterilen ne-
denlerle BOZULMASINA, davalnn dier temyiz itirazlarnn ilk bentte
gsterilen nedenlerle reddine ve pein alnan harcn istek halinde geri
verilmesine, 08.04.2013 gnnde oybirliiyle karar verildi.
YARGITAY 5. HUKUK DARES
KRA DAVALARI
GREVL MAHKEME
Dava, kira alaca nedeniyle yaplan icra takibine itirazn iptali istemi-
ne ilikindir. Mahkemece, HMKnn 2. maddesi gerei Asliye Ticaret Mah-
kemesinin grevli olduundan bahisle dava dilekesinin grev ynnden
reddine karar verilmi, hkm davac vekili tarafndan temyiz edilmitir.
Davac vekili dava dilekesinde, 01.10.2010 tarihli szleme ile kira-
c olan davalya kalp malzemelerinin kiralandn, kira bedelinin tahsili
iin cari hesaba dayanlarak balatlan takibe davalnn itiraz ettiini be-
lirterek itirazn iptaline karar verilmesini talep etmi, daval ise davann
reddini savunmutur. Mahkemece kira szlemesinin tanmaza deil
tanrlara ilikin olduu gerekesiyle HMK 2. maddesine gre Asliye Ti-
caret Mahkemesinin grevli olduu belirtilerek dava dilekesinin grev
sebebiyle reddine karar verilmitir.
01.10.2011 tarihinde yrrle giren 6100 sayl HMKnn 4/1-a mad-
desine gre Kiralanan tanmazlarn, 09.06.1932 tarihli ve 2004 sayl
cra ve flas Kanununa gre ilamsz icra yoluyla tahliyesine ilikin h-
kmler ayrk olmak zere, kira ilikisinden doan alacak davalar da da-
hil olmak zere tm uyumazlklar konu alan davalar ile bu davalara
kar alan davalarda Sulh Hukuk Mahkemesi grevlidir. Mahkemelerin
grevi kamu dzenine ilikin kurallardan olup, yarglamann her aama-
snda istek zerine ya da resen gzetilmesi gerekir. Taraflar arasndaki
davann kira ilikisinden kaynakland konusunda uyumazlk bulun-
mamaktadr. Yukarda belirtilen hkmn tanr tanmaz ayrm ol-
makszn tm kira ilikilerinde uygulanmas gerekir. Bu nedenle mahke-
mece iin esasna girilerek sonucuna gre bir karar verilmesi gerekirken,
yazl gerekeyle grevsizlik karar verilmesi usul ve yasaya aykrdr.
Hkm bu nedenle bozulmaldr.
Yargtay Kararlar 569
SONU
Yukarda aklanan nedenlerle temyiz itirazlarnn kabul ile 6100 sa-
yl HMKya 6217 Sayl Kanunla eklenen geici 3.madde hkm gzeti-
lerek HUMKun 428. maddesi uyarnca hkmn BOZULMASINA, istek
halinde pein alnan temyiz harcnn temyiz edene iadesine, 13.11.2013
tarihinde oybirliiyle karar verildi.
KRA BORCU
LERDEK AYLARIN KRA PARALARI
MUACCELYET KOULU
Dava kira alacann tahsiline ynelik icra takibine yaplan itirazn kal-
drlmas ve tahliye istemine ilikindir. Mahkemece, davann kabulne
dair verilen karar davalnn temyizi zerine Dairemizin 18.03.2013 tarih
ve 1684/4644 sayl karar ile bozulmu, bozma karar zerine davac ve-
kili sresinde karar dzeltme isteminde bulunulmutur.
1-Dzeltilmesi istenen Yargtay ilamyla bunda atf yaplan mahkeme
kararnda yazl gerekeler ve dosyada mevcut belgeler karsnda davac-
nn tahliye istemine ynelik karar dzeltme istei yerinde grlmedii gibi
karar dzeltme istemi 6100 sayl HMKya 6217 Sayl Kanunla eklenen
geici 3.madde hkm gzetilerek HUMKun 440.maddesinde yazl hal-
lerden hibirine de uymadndan Knin 366. HUMKun 442.maddeleri
uyarnca REDDNE,
Yargtay Kararlar 573
SONU
Yukarda (1) ve (2) nolu bentlerde aklanan nedenlerle davac vekili-
nin, yukarda (3) ve (4) nolu bentlerde aklanan nedenlerle daval veki-
linin temyiz itirazlarnn kabul ile 6100 sayl HMKya 6217 Sayl Ka-
nunla eklenen geici 3.madde hkm gzetilerek HUMKun 428.maddesi
uyarnca hkmn BOZULMASINA, istek halinde pein alnan temyiz har-
cnn temyiz edenlere iadesine, 23.01.2014 tarihinde oybirlii ile karar
verildi.
YARGITAY 7. HUKUK DARES*
NN CRETLERNN DENMEMES
HAKLI FESH HBAR TAZMNATI
SZLEMEL PERSONEL
HZMET AKD SIFATI
E ADE
GVEN LKSN ZEDELEYEN DAVRANILAR
GVENL
NN GREVLER
VEKALET CRET
CMK ALACAINA HACZ
* Dergimizin bu saysnda yaymlanan 20.11.2012 tarihli Yargtay 22. Hukuk Dairesi Ka-
rarna baknz.
598 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
hafta tatili creti isteinin kabulne karar verilmesi hatal olup, bozmay
gerektirmitir.
F) Sonu:
Temyiz olunan kararn, yukarda yazl nedenlerden dolay BOZUL-
MASINA, pein alnan temyiz harcnn istek halinde ilgiliye iadesine,
01.10.2012 tarihinde oybirlii ile karar verildi.
Davac, kdem ve ihbar tazminat, bakiye cret alaca, yllk izin cre-
ti, isizlik denei, fazla alma, hafta tatili creti, ulusal bayram ve genel
tatil cret alacaklarnn detilmesine karar verilmesini istemitir.
Yerel mahkeme, istei ksmen hkm altna almtr.
Hkm sresi iinde daval avukat tarafndan temyiz edilmi olmakla,
dava dosyas iin Tetkik Hakim tarafndan dzenlenen rapor dinlendik-
ten sonra dosya incelendi, gerei konuulup dnld:
A) Davac steminin zeti:
Davac, i szlemesinin iverence haksz feshedildiini ileri srerek,
kdem, ihbar tazminat, bakiye cret, yllk izin creti, isizlik denei,
fazla alma, hafta tatili creti, ulusal bayram ve genel tatil creti alacak-
larnn detilmesine karar verilmesini istemitir.
B) Daval Cevabnn zeti:
Daval, davann reddini istemitir.
C) Yerel Mahkeme Kararnn zeti:
Mahkemece, toplanan kantlar ve bilirkii raporuna dayanlarak dava-
nn ksmen kabulne karar verilmitir.
* www.kazancihukuku.com sitesinden alnmtr.
604 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
D) Temyiz:
Karar daval temyiz etmitir.
E) Gereke:
1. Dosyadaki yazlara toplanan delillerle kararn dayand kanuni ge-
rektirici sebeplere gre, davalnn aadaki bendin kapsam dnda ka-
lan temyiz itirazlar yerinde deildir.
2.Dosyada sorun bozma zerine verilen kararda bozma dnda kalan
hususlarda yeniden hkm kurulup, kurulmayacadr.
1086 Sayl Hukuk Usul Muhakemeleri Kanununun 388.maddesi
uyarnca, mahkeme kararlarnn;
Karar veren mahkeme ile hakim veya hakimlerin ve tutanak katibinin
ad ve soyadlar ve sicil numaralar, mahkeme eitli sfatlarla grev yap-
yorsa kararn hangi sfatla verildii,
Taraflarn ve davaya katlanlarn kimlikleri ile varsa kanuni temsilci ve
vekillerinin ad ve soyadlar ile adresleri
a. ki tarafn iddia ve savunmalarnn zeti, anlatklar ve anlaama-
dklar hususlar, ihtilafl konular hakknda toplanan deliller, delillerin
tartmas ret ve stn tutma sebepleri, sabit grlen vakalarda bunlar-
dan karlan sonu ve hukuki sebep
b.Hkm sonucu ile varsa kanun yolu ve sresi
c. Kararn verildii tarih ve hakim veya hakimlerin ve tutanak katibinin
imzalar
Hkm sonucu ksmnda, gerekeye ait herhangi bir sz tekrar edil-
meksizin, istek sonularndan her biri hakknda verilen hkmle tarafla-
ra yklenen bor ve tannan haklarn, mmknse sra numaras altnda
birer birer, ak, phe ve tereddt uyandrmayacak ekilde gsterilme-
si zorunludur. Bu biim yargda aklk ve netlike prensibinin gereidir.
Aksi hal, hkmn infaznda zorluklara ve tereddtlere, yarglamann ve
davalarn gereksiz yere uzamasna, davann taraf bulunan kii ve ku-
rumlarn maduriyetlerine sebebiyet verecek ve Kamu dzeni ve barn
olumsuz ynde etkileyecektir.
(Hukuk Genel Kurulu- 2007/14-778 E., 2007/611 K. Dairemizin
01.04.2008 gn ve 2007/38353 Esas, 2008/7142 Karar sayl ilam)
Hkmn bir ksmnn bozma kapsam dnda braklmas bu ksmla-
rn bamsz bir ekilde onandn gstermez. Hkmn bir ksmnn boz-
ma kapsam dnda braklmasnn amac bu ksmlarn doru olduunu
Yargtay Kararlar 605
yllk izin creti, fazla mesai creti, hafta tatili creti, ulusal bayram ve
genel tatil creti ve ktniyet tazminat alacaklarn istemitir.
B) Daval Cevabnn zeti:
Davallar brahim Varinliolu, M.., Z.S.Y, M.V., B.A. miraslar veki-
li, davann tm kat malikleri hasm gsterilerek almas gerektii, dava-
cnn apartman grevlisi olarak ie alnd, davacnn kapcnn yapmas
gereken hizmetleri devaml olarak aksatt, bina iindeki merdivenlerin
ve sahanlklarn temizliklerini tam yapmad, servis ilerini aksatt, za-
man zaman ie hi gelmedii darda baka binalarda kapclk yapt,
gndeliki olarak baka kiilerin evine gittii, kendisinin sk sk uyarld-
, ancak davacnn tutumlarn deitirmedii, bunun zerine savunmas
istendii, savunma da vermeyeceini belirtmesi zerine i aktinin hakl
feshedildiini savunarak davann reddini istemitir.
Dier davallar davaya cevap vermemitir.
C) Yerel Mahkeme Kararnn zeti:
Mahkemece, toplanan delillere ve bilirkii raporuna gre, davacnn
davallarn maliki olduu K. Apartmannda apartman grevlisi olarak a-
lt, durumada dinlenen davac tanklar i akdinin system deiiklii
olmas sebebiyle feshedildiini, daval tanklar ise davacnn kapclk g-
revini yapmamas, baka velere temizlie gitmesi sebebiyle feshedildii-
ni belirttikleri, Hukuk Genel Kurulunun 18.10.1995 tarih, 1995/9-670
Esas, 1995/813 karar sayl ilamlarnda belirtildii zere davacnn me-
sai saatleri iinde ve dnda daval iverenin iznini almadan almas-
nn hakl fesih sebebi olduu, davacnn davaldan yazl izin almadan ev
temizliine gittii, baka i yerinde alabilecei konusunda iverenden
yazl olarak izin aldn ispat edemedii, i akdinin daval iveren tara-
fndan 4857 Sayl Yasann 25.maddesine istinaden hakl nedene dayan-
larak feshedildii, davacnn daval apartmanda belirli aralklarla p ve
alveri servislerine bakt, serbest zamanlarnda baka evlerde temiz-
lie gittii, fazla mesai yapmasnn yaplan iin niteliine gre mmkn
olmad gibi fazla mesai iddiasnn davac tarafndan ispatlanamad, i
akdi hakl nedenle feshedilen davacnn kt niyet tazminatna hak ka-
zanamayaca, davacnn haftann 7 gn genel tatil gnleri dahil olmak
zere alt, yllk cretli izinlerinin kullandrldnn daval tarafndan
yazl ve edeer belge ile ispat edilemedii gerekesi ile kdem tazminat,
ihbar tazminat, fazla mesai creti, ktniyet tazminat talepleri dndaki
taleplerinin kabulne karar verilmitir.
D) Temyiz:
Karar sresi iinde davac vekili ve davallar .V., M.., Z.S.Y., M.V.,
B.A. miraslar vekili tarafndan temyiz edilmitir.
614 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
E) Gereke:
1-Tapu kaytlarnda maliklerden biri olarak ismi bulunan ancak yar-
glama aamasnda hayatta olmad anlalan B.A. miraslarnn karar
balnda belirtilmemesi hataldr.
2-Davacnn altn iddia ettii tanmazn tapu kayd incelendiin-
de davallar dnda da kat malikleri olduu anlalmaktadr.
Kapc-kalorifercinin ya da apartmanda alan dier iilerin iilik
alacaklarndan sorumluluu 634 Sayl Kanunun 20/A maddesi uyarnca
kat maliklerine aittir. ilik alacaklarndan kirac ya da baka sfatta otu-
ranlarn bu davada taraf olmas mmkn deildir.
Ynetici, Kanunu ve Ynetmeliin uygulanmas ynyle iveren tem-
silcisidir. hukuku anlamnda ortay kabilecek idari ve yargsal uyu-
mazlklarda ynetici ivereni temsil eder. Bu itibarla, kapcnn iveren
hakknda aabilecei davann kat maliki ya da maliklerine kar almas
gerekmekte ise de, Ynetmelikten doan bu temsil yetkisine gre davann
dorudan ynetici hasm gsterilerek almas da mmkndr. Ancak bu
halde dahi hkmn dorudan ynetici hakknda kurulmas doru deil-
dir. Mahkemece kat maliki ya da malikleri adna ynetici hakknda karar
verilmesi gerekir. Zira Ynetmeliin 4/d maddesine gre, yneticinin ana
tanmazda stlendii grevleri itibaryla kat maliki ya da maliklerinden
tahsil ederek, kapcnn Yasadan doan haklarn deme ykmll
vardr.
Somut olayda davac bir ksm kat maliklerine kar davay am olup,
yukarda akland ekilde taraf tekilini tamamlamamtr. Davacya ta-
raf tekili salanmas iin sre verilerek taraf tekili salandktan sonra
yarglama yaplarak sonuca gidilmelidir.
Ayrca kat maliki olmayan davallar asndan davann husumetten
reddi gerekir.
Dier taraftan, hkm kurulurken 634 Sayl Kanunun 20/A madde-
sindeki eit sorumluluk dzenlemesi de dikkate alnmaldr.
SONU
Aklanan nedenler ile, temyiz edilen kararn sair temyiz sebepleri in-
celenmeksizin BOZULMASINA, pein alnan temyiz harcnn istek halin-
de ilgiliye iadesine, 09.07.2013 gnnde oybirliiyle karar verildi.
Yargtay Kararlar 615
asl veya alt iverenin taraf olduu toplu i szlemesinden doan ykm-
llklerinden alt iveren ile birlikte sorumludur. Keza ayn maddenin 7.
fkrasna gre, Asl iverenin iilerinin alt iveren tarafndan ie alna-
rak altrlmaya devam ettirilmesi suretiyle haklar kstlanamaz veya
daha nce o iyerinde altrlan kimse ile alt iveren ilikisinin muvzaal
ileme dayand kabul edilerek alt iletmenin ve iin gerei ile teknolojik
nedenlerle uzmanlk gerektiren iler dnda asl i blnerek alt iveren-
lere verilemez.
Asl alt iveren ilikisinde ilikinin muvazaal veya yasadaki unsurlar
tayp tamadnn belirlenmesinde,
Biri asl dier hukuksal ve ekonomik bamszlk ile ayr bir i organi-
zasyonuna sahip iki ayr iverenin bulunup bulunmad,
Alt iveren iilerinin sadece asl iverenden alnan i kapsamnda a-
ltrlp altrlmadklar,
Alt iverene verilen iin, iyerinde asl iveren tarafndan yrtlen mal
veya hizmet retimine ilikin asl iin yardmc ilerinden olup olmad,
Alt iverene verilen iin iletmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle
uzmanlk gerektiren bir i olup olmad;
Alt iverenin daha nce o iyerinde altrlan bir kii olup olmad,
Alt iverenin ie uygun yeterli ekipman ile tecrbeye sahip olup olmad,
stihdam edecei iilerin niteliklerinin yaplacak ie uygun olup olmad,
Alt iverene verilen ite asl iveren adna koordinasyon ve denetimle
grevlendirilenlerden baka asl iverenin iisinin alp almad;
Yaplan alt iverenlik szlemesinin i hukukunun ngrd kamu-
sal ykmllklerden kanmay amalayp amalamad;
Yaplan alt iverenlik szlemesinin iilerin i szlemesi, toplu i
szlemesi yahut mevzuattan kaynaklanan bireysel veya kolektif hakla-
rn kstlamaya ya da ortadan kaldrmaya ynelik yaplp yaplmadnn
aratrlmas ve irdelenmesi gerekir.Alt iveren iilerinin bir ksmnn,
stlenilen hizmet dnda asl veya yardmc baka ite altrlmalar,
asl-alt iveren arasndaki szlemeyi muvazaal hale getirmez. Sadece
baka ite altrlan ii asndan asl alt iveren ilikisinin unsurlar-
nn bulmad kabul edilmelidir.
Bir alt iveren, bir asl iverenden szleme ile stlendii mal veya hiz-
met retimi iin belirli bir organizasyona, uzmanla ve hukuksal bam-
szla sahip deilse, ksaca retim ya da hizmet sunumuna ilikin ekono-
Yargtay Kararlar 623
iinin ihbar tazminat denmedii bir anda yallk ayl iin tahsis tale-
binde bulunmasnn iveren feshini ortadan kaldrmayaca dnlmek-
tedir. Dairemizce, konunun btn ynleriyle ve yeniden deerlendirilmesi
sonucu, iverence yaplan feshin ardndan ve henz ihbar tazminat den-
medii bir srada iinin emeklilik iin bavurusunun iinin emeklilik
sebebiyle feshi anlamna gelmeyecei sonucuna varlmtr.
4447 Sayl Yasann 45.maddesi ile 1475 Sayl Yasann 14. madde-
sinin birinci fkrasna (5) numaral bent eklenmitir. Anlan hkme gre,
iinin emeklilik konusunda ya hari dier kriterleri yerine getirmesi
halinde kendi istei ile iten ayrlmas imkan tannmtr. Baka bir an-
latmla, sigortallk sresini ve pirim deme gn saysn tamamlayan ii,
ya koulu sebebiyle emeklilik hakkn kazanamam olsa da, anlan bent
gereke gsterilmek suretiyle iyerinden ayrlabilecek ve kdem tazmina-
tna hak kazanabilecektir. Ancak, iinin iyerinden ayrlmasnn ya ha-
ri emeklilie dair dier kriterleri tamamlamas zerine almasn son-
landrmas eklinde gelimesi ve bu durumu iverene bildirmesi gerekir.
Aksi halde iinin baka bir iyerinde almak iin deinilen yasa hk-
mne dayanmas, yasal hakkn ktye kullanm niteliindedir. Dairemiz,
konuyla ilgili bir kararnda, iinin bir gn sonra baka bir iverene ait
iyerinde almasnn, feshin anlan (5) numaral bent hkmne uygun
olmadn gsterdii sonucuna varmtr. (Yargtay 9.HD. 4.4.2006 GN,
2006/2716 E., 2006/8547 K.)
Somut olayda davac, davalya ait iyerinde 29.05.2000 tarihinde be-
lirsiz sreli i szlemesi ile ve 4857 sayl Kanunu kapsamnda al-
maya balam, akit devam ederken 12.10.2010 gn, Yatrm Men. De.
ti.ne i bavurusu yapmtr.
Davac, yallk ayln hak edip etmediini 21.10.2010 gnl dilek-
esi ile Sosyal Gvenlik Kurumundan sormu ve Kurumun ayn tarihli
yazsnda 17 yl sigortal ve 4749 gn prim demesi olduu belirtilmitir.
Davac, bunun zerine, 25.10.2010 gnnde i szlemesinin yallk
ayl amacyla feshettiini davalya bildirmi ve daval iyerindeki i sz-
lemesi bu tarihte sona ermitir.
Davac, 01.11.2010 gnnde Yatrm Men. De. ti.nde almaya ba-
lamtr.
Mahkemece, davacnn, gerekte emekli olmak iin deil baka bir yer-
de i bulmas sebebiyle akdi feshettii ve ktniyetli olduu kanaatine
varlarak, davann reddine karar verilmitir.
628 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
GC KAYBININ TESPT
ZLENECEK YOL
KARI OY
Tespit davalar, bir hakkn veya hukuki ilikinin var olup olmadnn tespitine
ilikin davalardr. Bu davalarn ilevi, bir hukuki ilikinin var olup olmadnn tespiti
olup, bundan teye gitmez. Henz artlar olumad iin almayan eda davas iin
ilerideki hukuki ilikinin belli edilmesi bakmndan kesin delil olarak kullanlmak ze-
re tespit davas alabilir.
632 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
Tespit davasnn dinlenebilmesi iin dier genel dava artlarndan baka, iki ek
artn daha bulunmas gerekir: Tespit davasnn konusu yalnz hak ve hukuki ilikiler
olabilir; davacnn bu hak veya hukuki ilikinin var olup olmadnn hemen tespit
edilmesinde (gncel bir) hukuki yarar bulunmaldr. Bir hukuki ilikinin varl ya
da yokluu, tespit davas alabilmesi iin yalnz bana yeterli deildir. Bir hukuki
ilikinin hemen tespit edilmesinde hukuki yararn bulunmas ise artn birlikte
varlna baldr.
Davacnn bir hakk veya hukuki durumu gncel bir tehlike ile tehdit edilmi olma-
l; bu tehdit nedeniyle, davacnn hukuki durumu tereddt iinde olmal ve bu husu-
sun davacya zarar verebilecek nitelikte bulunmas; yalnz kesin hkm etkisine sahip
olup, cebir icraya yetki vermeyen tespit hkm, bu tehlikeyi ortadan kaldrmaya elve-
rili olmaldr. Davacnn tespit davas ile istedii hukuki koruma dier dava eitlerin-
den birisi ile salanabiliyorsa, o zaman davacnn tespit davas amakta hukuki yarar
yoktur. Bu artlarn bulunmamas halinde tespit davas dinlenmez, davann usulden
(dava art yokluundan) reddi gerekir.
6100 sayl HMK asndan deerlendirme yaplmas halinde ise, alacak dava-
nn miktar biliniyor ya da tespit edilebiliyorsa, belirsiz alacak davas alamaz. Talep
sonucunun belirlenememesi iki halde mmkndr: Dava aarken talep sonucunun
belirlenmesi imkanszdr; davacnn dava aarken talep sonucunu belirlemesinin ken-
disinden beklenemeyecek olmasdr. Ancak m.107/3de bu konuda bir istisna getiril-
mitir. Bylelikle dava aarken talep sonucunu belirleyemeyen davac dilerse belirsiz
alacak davas aabilecek, dilerse ksmi dava ile birlikte alacan geri kalan ksmnn
tespitini isteyebilecek ve yine dilerse alacan tmnn belirlenebilmesi iin bir tespit
davas aabilecektir.
Davada istem, zel bir Hastanedeki acil-youn bakm nitesindeki tedavi giderle-
rinin SGK salk gvencesiyle karlanmas gerektiinin tespiti eklinde zetlenmitir.
05.05.2010 gnl dilekede ise, tbbi bir kurul tarafndan yaplacak inceleme ile da-
vacnn youn bakm durumunun ve sresinin tespiti ile bu dnemdeki salk harca-
malarnn SUT dorultusunda daval Kurum tarafndan denmesi gerektiinin tespiti
istemi dile getirilmektedir.
6100 sayl HMK hkmleri uyarnca da icrai etkisi bulunmayan ve hukuki ilikiyi
belirlemeye yarayan tespit davasnn, somut uyumazlkta gzetildiinde, almasnda
hukuki yarar bulunduunun kabul, etkin hukuki koruma yada hak arama zgrl
kavramlar ile de aklanamaz.
Tespit davasna konu bulunan salk harcamas faturas 129.665 TL.bedel ier-
mektedir. Davacnn, (Ba-Kur kapsamnda) genel salk sigortasndan, Kanun, Ynet-
melik ve SUT hkmleri dorultusunda yararlanmakta olduu ynnde bir ekime
bulunmamaktadr. Bedelin bilinemezliinden de sz edilemez.
Bu davann incelenmesi halinde, eda davalar ile tespit davalar arasnda elde edile-
cek hukuki koruma asndan bir fark kalmayacaktr. Bununda tesinde, maktu har
denerek eda karar etkisine sahip ilamlarn elde edilmesi sonucu doacaktr.
* Dergimizin 2013/5 saysnn 539.s ayfasnda yaymlanan Yargtay 10. Hukuk Dairesi
kararna baknz.
634 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
lar iin sigorta irketlerine kar 5510 Sayl Kanunun 89. maddesine
gre takip yaparak tahsil yetkisi bulunduu gzetildiinde, trafik kazas
nedeniyle sigortalya yaplan tedavi giderleri iin 6111 Sayl Kanunun
59.maddesi ile 2918 Sayl Kanunun 98. maddesinde yaplan deiikliin
yrrlk tarihi olan 25.02.2011 tarihinden itibaren, sigorta irketlerine,
Gvence Hesabna, src ve iletene kar, Kurumun rcu hakknn
sona erdiinin kabul gerekir
Yukarda belirtilen aklamalar karsnda, bozma ilammzda belirtti-
imiz yasal dzenlemeler sonrasnda, trafik kazalar sonucu genel salk
sigortallarna yaplan salk giderlerinin zorunlu mali sorumluluk sigorta
poliesi limiti kapsamnda kalan ksm ynnden Kurumun rcu imkan-
nn kalmad gzetilmeksizin yazl ekilde karar verilmi olmas usul ve
yasaya aykr olup, bozma nedenidir.
O halde, davallar M.T. ve K. Devlet Hast. zafeten Salk Bakanl ve-
killerinin bu ynleri amalayan temyiz itirazlar kabul edilmeli ve hkm
bozulmaldr.
SONU
Yukarda aklanan nedenle hkmn BOZULMASINA, 01.10.2013 ta-
rihinde temyiz harcnn istek halinde davallardan M.T.e iadesine oybir-
liiyle karar verildi.
Yargtay Kararlar 635
Dava, daval banka aracl ile maa alan kstlnn, vasisinin grev
sresinin uzatlmamasna dayal olarak maann denmemesi nedeniyle,
hesapta biriken parann tahsili suretiyle muarazann giderilmesi istemine
ilikindir.
TMKnn 462/8 maddesi uyarnca, dava amak iin vesayet makamn-
dan izin alnmas gereklidir. Dosya kapsamndan davac tarafn byle bir
izni aldna dair delile rastlanmamtr.
Bu durumda, mahkemece, dava amaya izin almas iin davac tara-
fa sre verilmesi ve alnacak izin sonrasnda davaya devamla iin esas
hakknda bir karar verilmesi gerekirken, davac tarafa byle bir sre ve-
rilmeksizin eksik inceleme ile yazl ekilde karar verilmesi doru bulun-
mamtr.
te yandan TMKnn 456.maddesi ile vasinin iki yl iin atanaca ku-
ral olarak kabul edilmitir. Bu kural emredici olmadna ve kstlya vasi
olarak atanan A.T.nin bu grevinden azledildiine dair bir delil de bulun-
madna gre, vasinin grev sresinin uzatldna dair ek karar alnma-
d gerekesiyle de davann reddi doru olmamtr.
SONU
Yukarda aklanan nedenlerle, davac vekilinin temyiz itirazlarnn ka-
bul ile kararn davac yararna BOZULMASINA, dedii temyiz pein
harcnn istei halinde temyiz edene iadesine, 04.06.2009 tarihinde oybir-
liiyle karar verildi.
Yargtay Kararlar 641
FRANCHSE SZLEMES
GREVL MAHKEME
TAIMA SZLEMES
TAIYICININ SORUMLULUU
dosyasna yapt itirazn iptali ile takibin 4.549.00 TL. asl alacak ile ala-
can takip tarihinden tahsil tarihine kadar ileyecek yasal faiz zerinden
devamna, asl alacan takip tarihinden tahsil tarihine kadar ileyecek
yasal faiz zerinden devamna, asl alacan %40 orannda icra inkar
tazminatnn davaldan tahsiline karar verilmi;
Hkm daval tarafndan temyiz edilmitir.
Davac tarafndan dosyaya ibraz edilen belge bor belgesi olmayp, sa-
dece davalya deme yapldn gsteren bir belgedir. Bu demenin ne
iin yapldn ispat klfeti davacdadr.
Davalnn savunmas gerekeli inkar niteliinde olup davac, bu pa-
rann bor olarak verildiini ayrca yasal delillerle ispat etmek zorunda-
dr. Anlan belgenin daval eli mahsul olduu anlaldndan yazl delil
balangc niteliindedir. yle olunca, HUMKun 292/2.maddesi uyarnca
tank dinlenebilir.
Davac yan tank listesi vermi olup, davaldan da tank dahil mukabil
delilleri toplanp sonucuna gre, karar verilmesi gerekirken, aksine d-
ncelerle yazl ekilde karar verilmi olmas usul ve yasaya aykr olup,
bozmay gerektirir.
SONU
Yukarda aklanan nedenlerle temyiz olunan kararn BOZULMASINA
04.07.2012 tarihinde oybirliiyle karar verildi.
Davac, daval kurum ile 5510 sayl yasa kapsamnda akdettii salk
hizmeti satm alm szlemesi kapsamnda ilev stlenen salk hizmeti
sunumcusu olarak faaliyetteyken 07.01.2012 tarihinde H.. isimli hasta-
* Gnderen: Av. Hulki zel, Mersin Barosu
656 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
AVUKATLIK CRET
Davac avukat, daval ile tapu iptal ve tescil davas almas konusunda
04.05.2004 tarihinde avukatlk cret szlemesi imzaladn, szleme-
de, dava konusu tanmazlarn kat karl inaat szlemesi ile mteah-
hide verildiinde mal sahibine isabet edecek dairelerden bir adedinin sa-
t bedeli karlnn vekalet creti olarak deneceinin kararlatrld-
n, ancak davalnn, davann almas iin gereken masraflar dememesi
nedeniyle davann alamadn, 26.05.2004 tarihinde de haksz olarak
azledildiini ileri srerek, yaptrm olduu tespit gereince szlemeye
gre denmesi gereken 100.000.00 TL.cret alacann 16.06.2004 te-
merrt tarihinden itibaren ileyecek aylk %10 gecikme faizi ve KDVsi ile
birlikte tahsiline karar verilmesini istemitir.
Daval, davacnn vekalet grevini yerine getirmediini, szlemeyle
stlendii davay amadn, azlin hakl olduunu savunarak, davann
reddini dilemitir.
Mahkemece, azlin haksz olduu kabul edilerek, alnan bilirkii ra-
poruna gre szlemede cret olarak ngrlen dairenin deerinin
140.000.00 TL olmas nedeniyle taleple bal kalnarak davann kabu-
lne, 100.000.00 TLnin 16.06.2004 tarihinden itibaren ileyecek yasal
faizi ile birlikte davaldan alnarak davacya verilmesine karar verilmi,
hkm, daval tarafndan temyiz edilmitir.
1-Dosyadaki yazlara, kararn dayand delillerle yasaya uygun gerek-
tirici nedenlere ve zellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulun-
mamasna gre davalnn aadaki bendin kapsam dnda kalan dier
temyiz itirazlarnn reddi gerekir.
2-1136 sayl Avukatlk Kanununun 4667 Sayl Yasayla deiik 163.
maddesinde, Avukatlk szlemesi serbeste dzenlenir. Avukatlk sz-
lemesinin belli bir hukuki yardm ve mebla yahut deeri kapsamas
gerekir. 164.Maddesinin 1. Fkrasnda, Avukatlk creti, avukatn hu-
kuki yardmnn karl olan mebla veya deeri ifade eder. Ayn mad-
denin 2. Fkrasnda da Yzde yirmi bei amamak zere, dava veya hk-
molunacak eyin deeri yahut parann belli bir yzdesi avukatlk creti
olarak kararlatrlabilir. Ayn maddenin 3. Fkras ise, ikinci fkraya
gre yaplacak szlemeler, dava konusu para dndaki mal ve haklardan
* Legalbank.net sitesinden alnmtr.
660 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
KULLANIM KADASTROSU
* Dergimizin bu saysnda yaymlanan 24.2.2011 tarihli Yargtay 10. Hukuk Dairesi kara-
rna baknz.
Yargtay Kararlar 667
Davac vekili, trafik kazas sonucu mvekkiline ait arata meydana ge-
len hasar bedelini, aracn kasko sigortacs olan davaldan talep etmi,
mahkemece davac tarafndan hasara iikin fatura ve dier delillerin su-
nulmamas nedeniyle ispatlanamayan davann reddine karar verilmitir.
Oysa, dosya kapsamnda bulunan trafik polislerince tanzim edilen
kaza tespit tutananda, aracn yol kenarndaki dereye derek hasar-
land belirtilmi ve aracn hasarl blgeleri tutanakta gsterilmitir. Bu-
nunla birlikte, davac tarafa aracn hasarl halini gsteren fotoraflar da
dosyaya sunulmutur. Kald ki, arataki hasarn tam olarak tespitinin
mmkn olmamas halinde dahi 818 sayl BKnn 42.ve 43. maddeleri
(8102 sayl TBKnn 51. Ve 52.maddeleri) hkmleri de gzetilerek ma-
kul bir tazminata hkmedilmesi mmkndr.
Bu durumda mahkemece, dosyada mevcut belgelere gre aracn tami-
rinin ekonomik olup olmad, ekonomik ise tamir bedelinin, ekonomik
deilse aracn kaza tarihi itibariyle 2. El piyasa rayi deerinden sovtaj
bedelinin mahsubu ile gerek zarar miktarnn belirlenmesi iin hasar uz-
man bilirkiiden ayrntl, gerekeli ve denetime ak rapor alnarak so-
nucuna gre karar verilmesi gerekirken yanlgl deerlendirme ile eksik
incelemeye dayal yazl ekilde hkm kurulmas doru grlmemitir.
SONU
Yukarda aklanan nedenle davac vekilinin temyiz itirazlarnn kabu-
l ile hkmn BOZULMASINA, pein alnan harcn istek halinde temyiz
eden davacya geri verilmesine 18.11.2013 gnnde oybirliiyle karar ve-
rildi.
* Gnderen: Av. Erol Zeybekolu Antalya Barosu
YARGITAY 18. HUKUK DARES
KLMA CHAZI
KAT MLKYET ORTAK YER
Dava konusu ana tanmazn birden fazla parsel zerinde kurulu olup
olmad, kurulu ise dier parsellerin ada ve parsel numaras taraflarn
aklamalarna bavurulmak suretiyle dzenlenecek tutanakla tespit edi-
lip sz edilen sitenin zerinde kurulduu parsel ya da parsellerde kat
mlkiyeti veya kat irtifak kurulup kurulmad birde fazla parselde kuru-
lu ise 5711 Sayl Yasa ile deiik 634 sayl Kat Mlkiyeti Yasas hkm-
lerine gre toplu yap ynetimine geilip geilmedii, geilmi ise tarihi,
5711 Sayl Yasa ile deiik Kat Mlkiyeti Yasasnn 66 ve 67. maddeleri
gereince toplu yapy oluturan imar parselleri ve ortak yerlerin tapuda
birbirleriyle balantlar salanmak suretiyle irtibatlandrlp irtibatland-
rlmad sorularak buna ilikin tapu kaytlarnn ve toplu yap ynetim
plan rneinin, toplu yap kurulmam ise ilgili ada ve parsellere ait tapu
kaytlar ile ynetim planlar rneklerinin tapu mdrlnden getirtilip
dosyaya konulmasndan sonra temyiz incelemesi yaplmak zere iadesi
iin dosyann mahkemesine GER EVRLMESNE, 24.02.2014 gnn-
de oybirliiyle karar verildi.
YARGITAY 21. HUKUK DARES
nin, alt tesbit edilen H.. iin 01.07.2006 C.Y. iin 12.09.2006 ve
N.D. iin 12.09.2006 tarihli ie giri bildirgelerinin talep edilmesi gerekti-
inin ve ie giri bildirgeleri ynndende idari para cezas uygulanmasnn
bildirildii, daval Kurumca Mfetti raporuna dayanlarak prim borcu
tahakkuk ettirilerek idari para cezalar uyguland, idari para cezalarna
dair takip belgelerinin dosyada buluduu ancak prim tahakkukuna ili-
kin belgelerin dosyada bulunmad anlalmtr.
a) yeri tescil kaydnn ve daval Kurumca tahakkuk ettirilen prim
borcunun iptaline ilikin dava ynnden;
Dava, sonucu itibariyle dava d H.., C.Y. ve N.D. isimli kiilerin da-
vacya ait iyerinde hizmet akti ile 506 sayl Yasaya tabi almadnn
tesbiti istemine ilikindir. Hal byle olunca, verilecek kararn H.., C.Y.
ve N.D.nin de hak alanna dorudan etkiledii aktr. Bu bakmdan,
H.., C.Y. ve N.D.ye davann yntemince ynetilmesi gerektii ortadadr.
Mahkemece yarglamann H.., C.Y. ve N.D.nin katlm salanarak sd-
rlmesi gerekirken yazl ekilde sonulandrlmas isabetsizdir.
Mahkemenin kabul ekli bakmndan da SS M.H. Kent Konut Yap Ko-
operatifi Site Ynetimi unvanl (...) sicil numaral iyeri bulunup bulun-
mad, site ynetiminin ne zaman faaliyete getii, hangi tarihten itibaren
ii altrmaya balad konularnda geni bir aratrma yaplarak, ma-
lik olmayan komu iyeri tanklar tesbit edilerek, beyanlarnn alnmas
ve sonucuna gre karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile sonuca
varlmas hatal olmutur.
b) dari para cezasnn iptaline ilikin dava ynden; Anayasa Mah-
kemesinin 04.10.2006 tarih 2006/75 E. 2006/99 Karar sayl karar ile
506 sayl Sosyal Sigortalar Kanununun 5454 Sayl Yasa ile deiik 140
maddesinin 4. fkrasnda yer alan Kurumca itiraz red edilen kararlarn
tebli tarihinden itibaren 15 gn iinde yetkili Sulh Ceza Mahkemesine
bavurulabilir. Ibaresinin Anayasaya aykr olduu kabul edilerek iptal
edilmi ve bu karar 07.04.2007 tarihinde Resmi Gazetede yaymlanarak
yrrle girmitir. Anayasa Mahkemesi iptal gerekesinde ilemin idari
bir ilem olmas nedeni ile idari yargnn grevli olmas gerektiini belirt-
mi yasa koyucu tarafndan da bu gerekeye uygun ekilde karlan 5655
Sayl Yasann 2.maddesi ile 506 Sayl Yasann 14p. maddesi deitiril-
mitir.
09.05.2007 tarihli 5655 Sayl Yasann 2. maddesi ile deiik 506 Sa-
yl Yasann 140. maddesinin son fkrasnca; idari para cezalar ilgiliye
tebli edilmekle tahakkuk eder ve tebli tarihinden itibaren onbe gn
iinde Kuruma denir veya ayn sre iinde Kurumun ilgili nitesine itiraz
edilebilir. tiraz takibi durdurur. Kurumca itiraz reddedilenler, kararn
682 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
KAZASI
SREKL GREMEZLK
HZMET TESPT
SPAT SORUNU
HZMET TESPT
TARAF SIFATI
KARAR
Dava, davacnn 01.07.2005-01.03.2010 tarihleri arasnda daval ive-
renlere ait i yerinde geen ve Kuruma bildirilmeyen sigortal almalar-
nn tespiti istemine ilikindir.
Mahkemece, alan davann 11.04.2012 tarihli bilirkii raporunda be-
lirtilen sre ve miktarlar dorultusunda kabulne, bu itibarla; davacnn
tespiti mmkn srelerinin 01.07.2005-31.12.2005 aras 180 gn gn-
lk 16.29 YTL., 01.01.2006-31.12.2006 aras 360 gn gnlk 17.70 YTL.
01.01.2007-31.06.2007 aras 180 gn, gnlk 18.75 TL.01.07.2007-
31.12.2007 aras 180 gn gnlk 19.50 TL. 01.01.2008 31.06.2008
aras 180 gn gnlk 20.28 TL., 01.07.2008 24.09.2008 aras 84 gn
gnlk 21.29 TL. cretle olacann tespitine karar verilmitir.
Bir hakk dava etme yetkisi (dava hakk) kural olarak o hakkn sahibi-
ne aittir. Bir hakkn sahibinin kim olduu, dolaysyla o hakk dava etme
yetkisinin kime ait olduu, (o davada davac sfatnn kime ait olaca)
veya bir hakkn elde edilmesi amacyla kime kar dava edilecei (o da-
vada daval sfatnn kime ait olaca) tamamen maddi hukuk kurallarna
gre belirlenir. Ancak, bir davann davacsnn veya davalsnn o dava
ynnden davac veya daval sfatna sahip bulunmadnn belirlenmesi
halinde, mahkeme dava konusu hakkn mevcut olup olmadn incele-
yemeyecei ve sfat yokluundan davann reddine karar vermek zorunda
olduu iin, taraf sfat usul hukukunun da dzenleme alandr.
E syleyile, sfat, dava konusu sbjektif hak (dava hakk) ile taraflar
arasndaki ilikidir. Taraf ehliyeti, dava ehliyeti ve davay takip yetkisi,
davann taraflarnn kiilikleriyle ilgili olduu halde, taraf sfat dava ko-
nusu sbjektif hakka ilikindir.
O halde, dava konusu ey zerinde kim veya kimler hak sahibi ise, da-
vay da bu kii veya kiilerin amas gerekir. Davay aabilmek iin gerekli
sfat, dava konusu ey zerinde hak sahibi olan kiiye aittir.Bir kimsenin
davac veya daval sfatna sahip olup olmad tpk hakkn mevcut olup
olmadnn tayininde olduu gibi maddi hukuka gre belirlenir.
Mahkemenin taraflar arasnda dava konusu hakkn esas hakknda bir
karar verebilmesi iin, bu kiilerin o davada gerekten davac ve daval s-
fatlarna sahip olmalar gerekir. Bir davada taraf olarak gsterilen kiiler,
taraf ve dava ehliyetine ve davay takip yetkisine sahip olsalar bile, taraf-
lardan birinin o davada gerekten davac ve daval sfat yoksa, davann
esas hakknda bir karar verilemez; dava, sfat yokluundan (husumetten)
reddedilir.
Yargtay Kararlar 695
Grld zere, taraf sfat usul hukuku sorunu olmayp, dava konu-
su sbjektif hakkn zne ilikin bir maddi hukuk sorunu olduundan
taraf sfatnn yokluu, davada taraf olarak gzken kiiler arasnda dava
konusu hakkn doumuna engel olduu iin defI deil, yarglamann her
aamasnda taraflarca ileri srlmesi mmkn ve mahkemece de kendi-
liinden nazara alnmas zorunlu bir itiraz niteliindedir.
Nitekim ayn ilkeler, Hukuk Genel Kurulunun 23.06.2004 gn ve
2004/4-371 E. 2004/375 K., 18.04.2007 gn ve 2007/5-233 E., 2007/221
K. 04.03.2009 gn ve 2009/10-34 E. 2009/104 K., 04.11.2009 gn ve
2009/2-402 E., 2009/484 K., 03.02.2010 gn ve 2010/4-4 E., 4 K. sayl
kararlarnda da benimsenmitir.
Dosyadaki kayt ve belgelerden; davacnn altn iddia ettii ihan
ile ilgili bir ynetim oluturulmad, ihannda bulunan brolarn son
maliklerinin M. ve . Gda San ve D Tic. Ltd. ti.olduu, bu kiilerin b-
rolar 2010 ylnda satn aldklar, daval gsterilen iverenlerin ihannda
bulunan brolarn daha nceki malikleri olduu ancak dava konusu edi-
len dnem ierisinde daval iverenlerden baka maliklerin de bulunduu
anlalmaktadr.
Yaplacak i; dava konusu edilen dnem ierisinde ihannda malik
olan btn kiileri tespit edip davaya dahil etmek ve toplanan delillerin
sonucuna gre bir karar vermekten ibarettir.
Mahkemece, bu maddi ve hukuki olgular gznnde tutulmakszn hu-
sumetin btn maliklere yneltilmesi salanmadan yazl ekilde hkm
kurulmas usul ve yasaya aykr olup bozma nedenidir.
O halde, davallarn bu ynleri amalayan temyiz itirazlar kabul edil-
meli ve hkm bozulmaldr.
SONU
Hkmn yukarda aklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz har-
cnn istek halinde davallara iadesine, 16.01.2014 gnnde oybirliiyle
karar verildi.
YARGITAY 22. HUKUK DARES
dr. inin imzasn tayan bordro sahtelii ispat edilinceye kadar kesin
delil niteliindedir. Bir baka anlatmla bordronun sahtelii ileri srlp
ispatlanmadka, imzal bordroda grnen gazla alma alacann den-
dii varsaylr.
Fazla almann ispat konusunda iyeri kaytlar, zellikle iyerine
giri k gsteren belgeler, iyeri i yazmalar delil niteliindedir. An-
cak, fazla almann bu tr yazl belgelerle ispatlanamamas durumun-
da taraflarn dinletmi olduklar ahit beyanlar ile sonuca gidilmesi ge-
rekir.Bunun dnda herkese bilinen genel baz vakalar da bu noktada
gznne alnabilir. inin fiilen yapt iin nitelii ve younluuna gre
de fazla alma olup olmad aratrlmaldr.
Somut olayda beton santralinde mikser ofr olarak alan davac
07.30-19.00 saatleri arasnda alldn beton dikme iinin youn ol-
duu dnemlerde 23.00-24.00 e kadar almaya devam ettiklerini iddia
etmitir. Davac tanklar 07.30-18.00 mesai saatlerinde altklarn ve
gece 23-24 bazen 03.00 04.00e kadar fazla alma yaptklarn be-
yan etmilerdir. Dosyaya ibraz edilen bordrolarda 2-3 saat eklinde fazla
alma tahakkuklarnn bulunduu anlalmaktadr. Davac ve tanklar
bordrolarda yer alan fazla alma tahakkuklarnn gerei yanstmad-
n fiilen altklar srenin daha fazla olduunu beyan etmitir. Davac-
nn yapt iin nitelii gznne alndnda bordrolardaki fazla alma
tahakkuklarnn gerek durumu yanstmad anlalmaktadr. Bilirkii
raporunda fazla alma tahakkuku bulunan aylar dlanarak fazla a-
lma alacann hesaplanmas hataldar. Mahkeme, ek rapor aldrlarak
davacnn tespit edilen fiili alma saatlerinden bordrlarda tahakkuk bu-
lunan aylara ilikin fazla alma sreleri mahsup edilerek fazla alma
alacann hesaplanma gerekirken yazl gereke ile kabul karar verilmesi
hatal olup, bozmay gerektirmitir.
SONU
Temyiz olunan kararn, yukarda yazl sebepten dolay BOZULMASI-
NA, pein alnan temyiz harcnn istek halinde ilgiliye iadesine 31.05.2013
tarihinde oybirliiyle karar verildi.
698 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
alt bendinde, iinin iverenden izin almakszn veya hakl bir sebebe
dayanmakszn ard ardna iki i gn veya bir ay iinde iki defa herhangi
bir tatil gnnden sonraki i gn yahut bir ayda i gn iine devam
etmemesi halinde, iverenin hakl fesih imkannn bulunduu kurala
balanmtr.
inin ie devamszl, her durumda iverene hakl fesih imkan ver-
mez. Devamszln hakl bir sebebe dayanmas halinde, iverenin derhal
ve hakl sebeple fesih imkan bulunmamaktadr.
Somut olayda; davac ve daval tanklarnn birbirini dorulayan ifa-
deleri ile; fesih tarihinde ie ge gelen davacya iverenin alacaksanz
byle aln yoksa defolun gidin dedii, daha sonra davac soyunma oda-
sndan dndnde ise bu gn izinlisin yarn gel demek sureti ile bu
iradesinden geri dnmek istedii sabittir. Feshe esas bu olayn geliimi
dikkate alndnda, i szlemesinin ncelikle daval iveren tarafndan
alacaksanz byle aln yoksa defolun gidin szleri ile sonlandrd
anlalmaktadr. Fesih yenilik douran bir hal olup kar tarafa ulamak-
la sonu dourur. verenin fesih iradesini akladktan bir sre sonra
bugn izinlisin yarn gel demi olmas feshi ortadan kaldrmaz. Dava-
cnn ie ge gelmi olmas iverene hakl fesih imkan tanyan hallerden
deildir. Bu sebeple, davacnn, kdem ve ihbar tazminatn istemlerinin
kabul gerekirken reddine karar verilmesi hataldr.
2-Taraflar arasndaki dier uyumazlk noktas ise; iiye denen aylk
cretin miktar konusunda toplanmaktadr.
4857 Sayl Kanunda 32. maddenin ilk fkrasnda, genel anlamda c-
ret, bir kimseye bir i karlnda iveren veya nc kiiler tarafndan
salanan ve para ile denen tutar olarak tanmlanmtr.
szlemesinin taraflar, asgari cretin altnda kalmamak kaydyla
szleme zgrl erevesinde cretin miktarn serbeste kararlat-
rabilirler. szlemesinde cretin miktarnn aka belirtilmemi olma-
s, taraflar arasnda i szlemesinin bulunmad anlamna gelmez. By-
le bir durumda dahi cret, Borlar Kanununun 323. maddesinin ikinci
fkrasna gre tespit olunmamaldr. szlemesinde cretin kararlat-
rlmad hallerde cretin miktar, iinin kiisel zellikleri, iyerindeki
ya da meslekteki kdemi, meslek nvan, yaplan iin nitelii, i szleme-
sinin tr, iyerinin zellikleri, emsal iilere o iyerinde ya da baka i-
yerlerinde denen cretler, rf ve adetler gz nnde tutularak belirlenir.
alma yaamnda daha az vergi ya da sigorta primi denmesi ama-
cyla zaman zaman, i szlemesi veya cret bordrolarnda gsterilen c-
retlerin gerei yanstmad grlmektedir. Bu durumda gerek cretin
Yargtay Kararlar 707
nat talebinin kabul yerine yanl yorum ile yazl ekilde reddine karar
verilmesi usul ve kanuna aykr olup bozmay gerektirir.
SONU
Temyiz olunan kararn yukarda yazl sebeple BOZULMASINA, pein
alnan temyiz harcnn istek halinde ilgiliye iadesine,08.11.2013 gnnde
oy birlii ile karar verildi
E ADE EMEKLLK
OBJEKTF SEM KRTER
kabul edilen faiz oranlarna gre hesaplama yapan bilirkii raporu esas
alnarak hkm kurulmas da doru olmamtr.
SONU
Yukarda aklanan nedenlerle, davac vekilinin temyiz itirazlarnn
kabul ile hkmn, davac yararna, BOZULMASINA, pein alnan har-
cn istek halinde iadesine, kararn tebliinden itibaren 15 gn ierisinde
karar dzeltme yolu ak olmak zere 11.02.2013 tarihinde oy birliiyle
karar verildi.
YARGITAY CEZA DARES KARARLARI
HIRSIZLIK
OLAYDA KUKU
Hrszlk suundan sank Hnin 765 sayl TCKnun 492/2, 522 ve 81/1-
3.maddeleri uyarnca 1 yl 2 gn hapis cezas ile cezalandrlmasna ili-
kin, Edirne 3. Asliye Ceza Mahkemesince verilen 08.06.2007 gn ve 810
372 sayl hkmn sank mdafii tarafndan temyiz edilmesi zerine
dosyay inceleyen Yargtay 13. Ceza Dairesince 29.02.2012 gn ve 4680
4657 say ile;
Sann, yklenen suu ilediine ilikin, hkmllne yeterli
hukuka uygun, kukudan uzak,kesin, yeterli ve inandrc kant bulun-
mad gibi kukudan sank yararlanr evrensel ilkesi de gzetilmeden,
beraat yerine yetersiz gereke ile mahkumiyetine karar verilmesiisabet-
sizliinden bozulmasna karar verilmitir.
Yargtay Cumhuriyet Basavcl ise 04.04.2012 gn ve 285046 say ile;
Olay tarihinde mtekinin G. alveri merkezi otoparkna geldii,
burada arabasn park ettii, kaplarn ve bagajn kilitledii geri dnd-
nde ise park halinde bulunan aracn kapsnn alarak arabann ieri-
sinde bulunan bir adet stepne, bir adet kriko ve ara papasnn alnd-
nn anlald, daha sonra yaplan arama srasnda mtekiye ait malze-
melerin otopark iinde bulunan ve sana ait aracn ierisinde gizlenmi
vaziyette bulunduu bu nedenle sann zerine atl hrszlk suunu ile-
dii sabit olmakla sann eylemine uyan ve lehine sonu douran 765 sa-
yl TCKnn 493/2, 522 ve 81/1-3. maddeleri gereince cezalandrlmasna
ilikin mahkeme kararnn doru olduu gryle itiraz kanun yoluna
bavurarak, zel Daire bozma kararnn kaldrlmasna ve yerel mahke-
me hkmnn onanmasna karar verilmesi talebinde bulunmutur.
CMKnn 308. maddesi uyarnca inceleme yapan Yargtay 13. Ceza Da-
iresince 26.09.2012 gn ve 18234-19827 sayl ile, itiraz nedenlerinin ye-
rinde grlmediinden bahisle Yargtay Birince Bakanlna gnderilen
720 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
Olay ve eya tehis tutananda sana ait aracn sol arka lastiinin
inik durumda olduu ve aracn kontak blmnn iinde krk bir anah-
tarnn bulunduu ve tm kaplarnn kilitsiz olduu hususlarnn tespit
edilmi olmas, ikayetinin ifadesinde belirttii malzemelerden yalnzca
bijon anahtar ve yedek lastiin sana ait arata ele geirilmesi, dier
malzemelerin ise sekiz gn sonra bir hastanenin bahesinde bulunmas,
aracnn arzal olduunu ve kontak anahtarnn krk olmasndan dolay
aracn altramadn belirten sann aamalarda tutarllk gsteren
savunmasnn, olay ve eya tehis tutana ile de dorulanmas karsnda;
iddia konusu hrszlk eyleminin sank tarafndan gerekletirildii husu-
su pheli kaldndan, phenin sank lehine yorumlanmas gerektiini
belirten evrensel hukuk ilkesi de gz nne alndnda, sann zerine
atl hrszlk suundan cezalandrlmas gerektirir her trl pheden
uzak, kesin ve yeterli delil olmadnn ve yklenen suun sank tarafn-
dan ilendiinin sabit olmadnn kabulnde zorunluluk bulunmaktadr.
Bu itibarla, yerel mahkeme hkmnn, sann beraatine karar veril-
mesi gerektiinden bahisle bozulmasna ilikin zel Daire karar isabetli
olduundan, Yargtay Cumhuriyet Basavcl itiraznn reddine karar ve-
rilmelidir.
SONU
Aklanan nedenlerle;
1-Yargtay Cumhuriyet Basavcl itiraznn REDDNE,
2-Dosyann, mahalline gnderilmek zere Yargtay Cumhuriyet Ba-
savclna TEVDNE, 28.05.2013 gn yaplan mzakerede oybirliiyle
karar verildi.
Yargtay Kararlar 723
HIRSIZLIK
HAYVANLA CNSEL TEMAS
HIRSIZLIK
SUA SRKLENEN OCUK
HIRSIZLIK
SUUN NTELKL HAL
DAVA VE KARAR:
Dosya incelenerek gerei dnld;
Dosya ieriine gre dier temyiz itirazlar yerinde grlmemitir. An-
cak,
1-Yaknan tarafndan kontak anahtar zerinden alnarak sokaa park
edilen motosikletin, kablolar kesilip dz kontak yaplarak alnmas bii-
mindeki eylemin, 5237 sayl TCKnn 142/1-b. Maddesinin birinci cmle-
sinde tanmlanan herkesin girebilecei bir yerde braklmakla birlikte ki-
litlenmek suretiyle muhafaza altna alnm olan eya hakknda hrszlk
suunu oluturduu gzetilmeden, suun hukuki nitelendirilmesinde ya-
nlgya dlerek ayn Kanunun 141/1. maddesi ile uygulama yaplmas,
2-Yaknann kendi abalar ile motosikleti terk edilmi olarak ve ha-
sarl bir ekilde bulduu, yaknann istei zerine sua srklenen o-
cuun motosikleti ait baz paralar saklad yerden kartp sorutur-
ma evresinde yaknana teslim ettii, kovuturma evresinde ise yaknann
zararnn tamamnn giderildiinin anlalmas karsnda; soruturma
evresinde yaplan ksmi iade nedeniyle ocuk, hakknda etkin pimanlk
hkmlerinin uygulanmasna onay verip vermedii yaknandan sorularak
sonucuna gre 5237 sayl TCKnn 168/1-4. maddesinin uygulanp uygu-
lanmayacann tartlmas gerektiinin dnlmemesi, yaknann rza-
snn bulunmamas halinde ise, suun ilenmesiyle meydana gelen zarar
kovuturma evresinde tamamen gideren ocuk hakknda 168.maddenin
2. fkrasnn uygulanmas gerektiinin gzetilmemesi,
SONU
Bozmay gerektirmi, sua srklenen ocuk mdafiinin temyiz itiraz-
lar bu itibarla yerinde grlm olduundan, hkmn aklanan sebep-
lerden dolay isteme aykr olarak (BOZULMASINA), sua srklenen
www.kazancihukuk.com sitesinden alnmtr.
726 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
da n tekerlei yerden biraz kaldrlp arka tekerlei yerden biraz kaldrlp arka teker-
lei zerinde kaydrlarak gtrlebiliyorsa, konta kilitli olsa da koruma (muhafaza)
altna alma koulu ve suun nitelikli durumu meydana gelmemitir.Bu durumlarda
hrszlk suunun nitelikli halini oluturan e ve koullar tam olarak gereklemedi-
i iin, eylem TCYnn 141/1.maddesinde dzenlenen hrszlk suunun basit/aktan/
temel eklini oluturur.
Aklanan bu ilkeler nda; her somut olayda nitelikli durumun gerekleip ger-
eklemediini saptamak iin, herkesin girebilecei yerde braklan tanr maln hem
kilitlenmi ve hem de gerekli ek nlemlerle koruma(muhafaza) altna alnm olup
olmad; dier bir anlatmla kilitleme ve/veya ek nlemler koruma(muhafaza)altna al-
ma(koruma,saklama,bir yerde tutma) ilevini salam bulunup bulunmadnn ara-
trlp saptanmas gerekmektedir.
Herkesin girebilecei yerde braklan tanr maln hem kilitlenmi ve hem de ge-
rekli ek nlemlerle koruma(muhafaza)altna alnm olup olmadnn saptanmas ko-
nusu, salt olaya/olgusal deil, olaya/olguya bal hukusal bir sorundur.Bu yzden, du-
ruma yargc ya da olay/ilk derece mahkemesi, keif yoluyla gzlemlerini saptamak ve
bir bilirkiiye izdirdii taslakla/krokiyle, herkesin girebilecei yerde braklan tam
maln hem kilitlenmi ve hem de gerekli ek nlemlerde koruma(muhafaza) altna alma
ilevinin yerine getirilip getirilmediinin, blgedeki gelenek ve yerleik inanlar da g-
zeterek, Yargtay denetimine olanak salayacak biimde saptamaldr.
Bunun sonucuna gre de lk derece/olay mahkemesince sann eylemi deerlendi-
rilerek hkm kurulmaldr.
Bu nedenle yukardaki ilkelere uyulmadan hibir aratrma yaplmadan, eksik ara-
trma ve yetersiz gereke ile Olay/lk derece mahkemesince kurulan hkmn, temyiz
incelenmesi sonucu ; Yaknan tarafndan kontak anahtar zerinden alnarak sokaa
park edilen motosikletin, kablolar kesilip dz kontak yaplarak alnmas biiminde-
ki eylemin, 5237 sayl TCKnn 142/1-b. maddesinin birinci cmlesinde tanmlanan
herkesin girebilecei bir yerde braklmakla birlikte kilitlenmek suretiyle muhafaza
altna alnm olan eya hakknda hrszlk suunu oluturduu gzetilmeden, suun
oluturduu gzetilmeden, suun hukuki nitelendirilmesinde yanlgya dlerek ayn
Kanunun 141/1.maddesi ile uygulama yaplmas gerekesi ile bozulmasna ilikin o-
unluk grne katlmamaktayz.
728 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 3 Yl: 2014
CNSEL SALDIRI
BRNC BLM
KARAR
I. BAVURUNUN KONUSU
1 Bavurucu, evli kadnn evlilik ncesi soyadn tek bana kul-
lanmasna engel olan 4721 sayl Trk Medeni Kanununun 187. madde-
sine istinaden yaplan uygulama neticesinde, cinsel olarak ayrmcla ma-
ruz tutularak zel hayatna ve aile hayatna sayg gsterilmemesi nedeniy-
le Anayasann 2., 10., 12., 17., 20., 41. ve 90. maddelerinde tanmlanan
haklarnn ihlal edildiini ileri srerek, ihlalin tespitiyle, urad manevi
zararn tazminine karar verilmesini talep etmitir.
II. BAVURU SREC
2. Bavuru, 21/3/2013 tarihinde stanbul 11. Asliye Hukuk Mah-
kemesi vastasyla yaplmtr. dari ynden yaplan n incelemede ba-
vurunun Komisyona sunulmasna engel bir durumun bulunmad tespit
edilmitir.
3. Birinci Blm kinci Komisyonunca, Anayasa Mahkemesi t-
znn 33. maddesinin (3) numaral fkras uyarnca, kabul edilebilirlik
incelemesi Blm tarafndan yaplmak zere, dosyann Blme gnderil-
mesine karar verilmitir.
4. Birinci Blmn 6/6/2013 tarihli ara karar gereince bavu-
runun, Anayasa Mahkemesi tznn 28. maddesinin (1) numaral
fkrasnn (b) bendi uyarnca kabul edilebilirlik ve esas incelemesinin bir-
likte yaplmasna ve bir rneinin gr iin Adalet Bakanlna gnderil-
mesine karar verilmitir.
Anayasa Mahkemesi Karar 733
hususlar, insan haklar ile ilgili dier bir takm uluslararas hukuk bel-
gelerinde de yer almaktadr. Trkiyenin 4/6/2003 tarihinde onaylad,
Birlemi Milletler Medeni ve Siyasal Haklar Szlemesinin 23. madde-
sinin 4. fkrasnda taraf devletlerin, elerin evlenirken, evlilik sresince
ve evliliin sona ermesinde eit hak ve sorumluluklara sahip olmalarn
salamak iin gerekli tedbirleri alacaklar; Kadnlara Kar Her Trl Ay-
rmcln Ortadan Kaldrlmasna likin Szlemenin 16. maddesinin
(1) numaral fkrasnn (g) bendinde ise yine taraf devletlerin kadnlara
kar evlilik ve aile ilikileri konusunda ayrm nlemek iin gerekli btn
nlemleri alacaklar ve zellikle kadn erkek eitliine dayanlarak aile
ad, meslek ve i seimi dhil her iki e iin geerli, eit kiisel haklar
salayacaklar dzenlemesine yer verilmitir.
44. Anayasann 90. maddenin beinci fkras uyarnca, sz
lemeler hukuk sistemimizin bir paras olup, kanunlar gibi uygulanma
zelliine sahiptir. Yine ayn fkraya gre, uygulamada bir kanun hkm
ile temel hak ve zgrlklere ilikin olan szleme hkmleri arasnda
bir uyumazln bulunmas halinde, szleme hkmlerinin esas aln-
mas zorunludur. Bu kural bir zmni ilga kural olup, temel hak ve zgr-
lklere ilikin szleme hkmleriyle atan kanun hkmlerinin uygu-
lanma kabiliyetini ortadan kaldrmaktadr.
45. Bavuruya konu yarglama kapsamnda verilen kararn 4721
sayl Kanunun 187. maddesine dayanarak verildii anlalmaktadr.
Ancak, yukarda yer verilen tespitler nda, ilgili Kanun hkmnn
sz edilen Szleme hkmleri ile att grlmektedir. Bu durum-
da, uyumazl karara balayan derece Mahkemelerinin, AHS ve dier
uluslararas insan haklar andlamalar ile atan 4721 sayl Kanunun
187. maddesini kararlarna esas almayarak, bavuru konusu uyumazlk
asndan Anayasann 90. maddesi uyarnca uygulanmas gereken ulusla-
raras szleme hkmlerini dikkate almas gerektii sonucuna varlmak-
tadr.
46. Somut bavuru asndan, bavurucunun temel hak ve zgr-
lklere dair uluslararas andlamalarn kanun hkmlerine nazaran n-
celikle uygulanaca ve bu kapsamda Szlemenin ve AHM itihadnn
uyumazln karara balanmasnda nazara alnmas noktasndaki itiraz-
larnn yarg mercilerince dikkate alnmad ve tartlmad anlalmak-
tadr.
47. Uluslararas szlemelerin, evli erkek ve kadnn evlilik sonra-
snda soyadlar bakmndan eit haklara sahip olmasn ngren hkm-
leri ile evli kadnn kocasnn soyadn kullanmas zorunluluunu ngren
Anayasa Mahkemesi Karar 741
Ocak 0.58 2.36 0.38 0.18 3.32 1.85 0.41 0.56 1.65 1.98
ubat 1.66 1.72 -0.09 0.13 1.38 1.45 0.73 0.56 0.30 0.43
Mart 1.94 1.22 0.36 0.81 0.74 0.58 0.42 0.41 0.66 1.13
Nisan 2.35 0.61 0.08 -0.51 0.09 0.60 0.87 1.52 0.42 1.34
Mays -1.15 0.15 0.53 1.00 -0.36 2.42 -0.21 0.15
Haziran -0.50 0.01 -1.49 1.46 -0.56 -1.43 -0.90 0.76
Temmuz -0.16 -0.03 -0.31 0.99 -0.48 -0.41 -0.23 0.31
Austos 1.15 1.76 0.26 0.04 0.40 0.73 0.56 -0.10
Eyll 0.51 1.55 1.03 0.88 1.23 0.75 1.03 0.77
Ekim 1.21 1.60 0.17 0.69 1.83 3.27 1.96 1.80
Kasm -0.31 0,65 1.66 0.62 0.03 1,73 0.38 0.01
Aralk 1.31 1.00 0.12 1.11 -0.30 0.58 0.38 0.46
Yararl Bilgiler 747
Ocak 0.58 2.36 0.38 1.88 3.32 1.85 0.41 0.56 1.65 1.98
ubat 2.25 4.13 0.29 0.31 4.75 3.32 1.14 1.13 1.95 2.41
Mart 4.24 5.40 0.65 0.50 5.52 3.93 1.57 1.55 2.63 3.57
Nisan 6.69 6.04 0.73 -0.01 5.61 4.55 2.45 3.09 3.06 4.96
Mays 5.47 6.20 1.27 0.99 4.17 4.93 2.87 3.21
Haziran 4.93 6.21 -0.24 2.46 3.59 3.43 1.95 4.00
Temmuz 4.77 6.18 -0.56 3.48 3.09 3.00 1.71 4.32
Austos 5.98 8.05 -0.30 3.52 3.50 3.75 2.28 4.21
Eyll 6.52 9.72 0.72 4.43 4.77 4.53 -3.34 5.01
Ekim 7.80 11.48 0.90 5.15 6.69 7.95 5.36 6.90
Kasm 7.47 12.20 2.58 5.80 6.72 9.82 5.76 6.91
Aralk 8.87 13.33 2.45 6.97 6.40 10.45 6.16 7.40
748 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 2 Yl: 2014
Ocak 6.30 10.80 11.13 1.88 10.72 8.19 4.90 10.61 7.31 7.75
ubat 6.82 10.87 9.15 1.84 12.40 10.13 4.16 10.43 7.63 7.89
Mart 8.58 10.08 8.22 2.30 12.31 9.56 3.99 10.43 7.29 8.39
Nisan 10.42 8.21 7.65 1.70 12.98 10.19 4.26 11.14 6.13 9.38
Mays 9.21 9.63 8.06 2.17 9.10 7.17 8.28 6.51
Haziran 7.64 10.19 6.44 5.23 8.37 6.24 8.87 8.30
Temmuz 8.24 10.34 6.13 6.61 7.58 6.31 9.07 8.88
Austos 9.03 11.00 4.56 6.38 8.33 6.65 8.88 8.17
Eyll 8.91 12.15 4.03 6.23 9.24 6.15 9.19 7.88
Ekim 9.92 12.58 2.57 6.77 8.62 7.66 7.80 7.71
Kasm 8.17 13,67 3.60 5.67 7.29 9,48 6.37 7.32
Aralk 8.87 13.33 2.45 6.97 6.40 10.45 6.16 7.40
Yararl Bilgiler 749
Ocak 1.14 8.89 11.11 5.33 5.22 6.16 8.28 6.95 8.62 7.53
ubat 1.20 9.23 10.96 4.72 6.11 6.38 7.76 7.48 8.33 7.60
Mart 1.63 9.36 10.79 4.23 6.95 6.53 7.29 8.02 8.08 7.70
Nisan 2.52 9.17 10.72 3.74 7.89 6.87 6.79 8.59 7.66 7.97
Mays 3.50 9.21 10.57 3.27 7.20 6.64 8.68 7.51
Haziran 4.30 9.42 10.24 3.18 7.41 6.47 8.89 7.47
Temmuz 5.33 9.59 9.88 3.23 7.59 6.37 9.11 7.47
Austos 6.18 9.76 9.33 3.39 7.83 6.24 9.29 7.42
Eyll 6.89 10.03 8.65 3.58 8.16 6.00 9.53 7.32
Ekim 7.71 10.26 7.80 3.93 8.45 5.93 9.53 7.32
Kasm 8.27 10.72 6.98 4.10 8.59 6.13 9.26 7.39
Aralk 8.52 11.09 6.09 4.48 8.57 6.47 8.89 7.49
750 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 2 Yl: 2014
Yararl Bilgiler 751
Tablolar Aklamas:
Bilirkii htiyati Tedbir veya Temyiz Tashih i Karar Temyiz veya Tashihi
Raporuna Yrtmenin
MAHKEME Cevap Karar Dileke Reddi
tiraz Durdurulmas
Kararlar Temyizi
Kararna tiraz
Tefhim Tebli Cevap Tebli Cevap
ASLYE
2 2 1
(Ticaret, Tketici, --- 15 10 15 15 7
Hafta Hafta Hafta
Aile, Fikri Hukuk)
SULH
(Basit Yarglama 2 2 1
--- 8 10 15 15 7
Usulne tabi Hafta Hafta Hafta
davalar)
2 2 1
8 8 10 --- --- 7
Hafta Hafta Hafta
2 2
CRA - Hukuk --- 10 10 10 10 10 7
Hafta Hafta
2 7 1
CRA - Ceza Duruma --- 7 --- --- ---
Hafta Hafta
CEZA
(Ar Ceza, Asliye 2 1 1 1 Ay 1
Duruma --- --- ---
Ceza, Sulh Ceza, Hafta Hafta Hafta (C.Sav.) Hafta
Fikri Ceza)
DAR YARGI 2
30 7 --- 30 30 15 30 7
(dare Vergi) Hafta
STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 2 Yl: 2014
BLGE ADLYE
BLGE MAHKEMELER
ADLYE MAHKEMELERKURULUNCAYA
KURULUNCAYA DEK SINSIRLAR
DEKSINIRLAR
YILLAR
YILLAR 2009
2008 2010
2009 2011
2010 2012
2011 2013
2012 2014
2013
Hukuk
Hukuk Mahkemeleri
Mahkemeleri / Temyiz
/ Temyiz- / Kesinlik
Kesinlik
1086
1086sayl
saylkanunun
kanunun5236 5236sayl
saylkanunla
kanunlailga ilgaedilen
edilen
427.
427.maddesinin
maddesinin2.2. fkras.fkras. Fkrann
Fkrann ilgadan nce-
ilgadan nceki
kieklinde
eklinde5219 5219 sayl
sayl kanunun
kanunun 2A 2A maddesiyle
maddesiyle snr snr
1.000TL
1.000TLidi. idi.01.04.2005
01.04.2005 tarihinde
tarihinde yrrle
yrrle giren giren 1.400,00 1.430,00 1.540,00 1.690,00 1.820,00 1.890,00
5236 sayl kanunun 19. maddesi (1086 ek m.4) de, 1.250,00 1.400,00 1.430,00 1.540,00 1.690,00 1.820,00
5236 sayl kanunun 19. maddesi (1086 ek m.4) de,
ayrca bu orann 2005 ylndan sonra her yl yeniden
ayrca bu orann 2005 ylndan sonra her yl yeniden
Yararl Bilgiler
Sulh Ceza mahkemesi tiraz / Kesinlik snr 2.000,00 2.000,00 3.000,00 3.000,00 3.000,00
sonra
5326 m.28 f.10, 6217 m.27
3.000,00
Hazrlayan
01.01.2014 BLGE ADLYE MAHKEMELER KURULDUUNDA SRELER Bayrampaa Belediyesi
Hukuk leri Mdrl
htiyati Tedbir
Bilirkii stinaf Temyiz stinaf veya tiraz veya
Cevap / Cevaba veya
Raporuna Temyiz veya Tashihi
MAHKEME Cevap / kinci Yrtmenin
tiraz Karar Dileke Reddi
Cevap Durdurulmas Tef- Tef-
Tebli Cevap Tebli Cevap Karar Temyizi
Kararna tiraz him him
Yararl Bilgiler
ASLYE
(Ticaret, Tke- 2 2 1 2 2 1 2 1
--- ---
tici, Aile, Fikri Hafta Hafta Hafta Hafta Hafta Ay Hafta Hafta
Hukuk)
SULH
(Basit
2 2 1 2 2 1 2 1
Yarglama --- ---
Hafta Hafta Hafta Hafta Hafta Ay Hafta Hafta
Usulne tabi
davalar)
2 2 1 2 2 1
8 8 --- 8
Hafta Hafta Hafta Hafta Hafta Hafta
2 2 1 2 1
CRA - Hukuk --- 10 10 --- ---
Hafta Hafta Ay Hafta Hafta
CEZA
7
(Ar Ceza,
(5271
Asliye Ceza, Duruma Duruma --- 7 7 7 7 7 7
m.291
Sulh Ceza, Fikri
f.2)
Ceza)
--- 30 30 --- 15 30
756
BLGE ADLYE MAHKEMELER KURULDUUNDA SINIRLAR
1.540,00
Hukuk Mahkemeleri
01.10.2011den
stinaf / Kesinlik 1.400,00 1.430,00 1.500,00 1.500,00 1.500,00
sonra
1086 mlga m.426A ve ek m.4, 6100 m.341
1.500,00
7.780,00
Hukuk Mahkemeleri
01.10.2011den
Temyiz / Kesinlik 7.080,00 7.230,00 25.000,00 25.000,00 25.000,00
sonra
1086 mlga m.428 ve ek m.4, 6100 m.362
25.000,00
15.620,00
Temyizde Duruma 01.10.2011den
14.200,00 14.510,00 60.000,00 60.000,00 60.000,00
1086 mlga m.438 ve Ek m.4, 6100 m.369 sonra
60.000,00
590,00
Senetle / Tankla spat
540,00 550,00 01.10.2011den 2.500,00 2.500,00 2.500,00
1086 m.288 ve ek m.4, 6100 m.200
sonra 2.500,00
Yllk Kdem Tazminat Tavan Miktar 2.260,05 2.427,04 2.623,23 2.917,27 3.129,25 3.429,44
lk alt ay ve Son alt ay 2.365,16 2.517,01 2.731,85 3.033,98 3.254,44
3.000,00
6100 ve 5521 sayl kanunlarda parasal snrlarn arttrlaca ynnde bir dzenleme olmadndan bu kanunlardaki snrlar yrrlk tarihinden sonraki seneler iin de aynen uygulanr. 1086,
2004, 2576 ve 2577 sayl kanunlardaki snrlar ise, her yl iin ilan edilen Yeniden Deerleme Oranna gre belirlenir. On liray amayan ksurlar dikkate alnmaz. Tketici Hakem heyetine
ilikin snrlar ise, her sene Sanayi Bakanl tarafndan tespit edilmektedir.
758 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 2 Yl: 2014
Hazrlayan
01.01.2014 FAZ TABLOSU Bayrampaa Belediyesi
Hukuk leri Mdrl
Faizler, oran asndan Yasal Faiz ve Akdi Faiz olmak zere ikiye
ayrlrlar. Yasal faiz oranlar, her alacan mahiyetine gre mevzuatn belirl-
edii oranlardr. (6098 m.88 f.1, 3095 m.4, 6098 m.120 f.1, 6102 m.9) Ma-
hiyeti ak olmayan alacaklarda faiz oran kanuni (adi) faize gre belirlenir.
(rnein 2004 m.118) Akdi faiz oran ise szlemeyle belirlenir. Faizler, tr
olarak ise Anapara faizi ve Temerrt Faizi olmak zere ikiye ayrlrlar.
Anapara faizi, borlu henz temerrde dmeden denmesi gereken faizdir.
Szleme uyarnca alacaklya ait parann faiz geliri elde etmek amacyla
dn verilmesi veya herhangi bir ekilde borluda kalmas zerine faiz
denmesi ngrlm ise anapara faizinden sz edilir. (rnein 6098 m.193
b.1, m.217 f.1 b.1, m.234, m.229 f.1 b.1, m.387 f.2, m.529 f.1, m.538 f.1,
m.627 f.2, 6102 m.20) Anapara faizi, genellikle kredili, taksitli, vadeli vs.
szlemelerde vade fark ad altnda alnr. Borlu temerrde dtnde
ise ayrca temerrt faizi alnr. Anapara faizi temerrt halinde anapara ha-
lini alr ve dolaysyla temerrt halinde anapara saylan anapara faizi zerin-
den ayrca temerrt faizi iletilir. Gerek anapara faizi ve gerek temerrt faizi
srecinde, ileyen faizin belirli bir sre sonra anaparaya katlaca ve oluan
yeni anapara zerinden faiz iletilmesine devam edilecei kararlatrlamaz.
(3095 m.3, 6098 m.121 ve m.388 f.3) Szlemeyle kararlatrlm olsa bile
faize faiz iletilmesi geersizdir. stisna olarak cari hesap szlemelerinde ve
ayrca iki tarafn tacir olduu dn (karz) szlemelerinde sadece anapara
srecinde aydan aa olmamak zere faize faiz iletilmesi kararlatrla-
bilir. (6102 m.8 f.2) Faiz balangc temerrt tarihi olan alacaklarda temer-
rtten nceki dneme ilikin faiz iletilemez.
f.6 f.7). Adi ve ticari alacaklar dnda dier alacaklarda ise ilgili mevzuatn be-
lirledii oranlar temerrt faizi olarak uygulanr. (3095 m.4, 6098 m.120 f.1)
Anapara faizi oran ile temerrt faizi oran szlemeyle farkl oranlarda
belirlenebilir. Adi alacaklarda szlemeyle belirlenen akdi anapara faizi or-
an kanuni (adi) faiz orannn %50 fazlasn aamaz, szlemeyle belirlenen
temerrt faizi oran ise kanuni (adi) faiz orannn %100 fazlasn aamaz.
(6098 m.88 f.2, 6098 m.120 f.2) Kanuni faizin %9 olarak uyguland
gnmzde adi alacaklarda szlemeyle belirlenen anapara faizi (%9x1,5)
%13,3 orann, szlemeyle belirlenen temerrt faizi ise (%9x2) %18 orann
aamaz. Ticari ilerde ise gerek anapara faizi oran ve gerek temerrt faizi
oran serbeste belirlenebilir. (6102 m.8 f.1) Taraflardan biri iin ticari i
saylan szlemelerde de gerek anapara faizi oran ve gerek temerrt faizi
oran serbeste belirlenebilir. (6102 m.19 b.2) Tketicinin korunmasna il-
ikin hkmler sakldr. (6102 m.8 f.3) Adi ve ticari alacaklar dnda ya-
banc para gibi dier alacak trlerinde mevzuatta bir snrlama yoktur.
Taksitli tanr sat, tketici kredisi, konut finansman vs. gibi alcnn
tketici sayld ve satcnn ticari faaliyeti kapsamnda yaplan taksitli s-
zlemelerde ise; anapara faizi kanuni (adi) faizin en fazla %50 fazlas, temer-
rt faizi ise yasaya gre uygulanan veya szlemeyle belirlenen anapara faiz-
inin (deiken faizli konut finansman szlemelerinde cari faiz orannn)
en fazla %30 fazlas olarak kararlatrlabilir. (6098 m.253, 4077 m.6/A f.2
b.d, 4077 m.10 f.2 b.f, 4077 m.10/B f.15 b.i). Bu durumda yllk anapara
faizi oran (%9x1,5) %13,5 olarak belirlendiinde, yllk temerrt faizi or-
an da en fazla (%13,5x1,3) %17,55 olarak belirlenebilir. Tketiciye ynelik
pein satmlarda temerrt halinde %30 snrlamas uygulanmaz. 6098 ve
4077 sayl kanunlardaki snrlamalar, kredi kartlar faizinde de uygulan-
maz. (5464 m.26 f.6) Kredi kartlarnda Merkez bankasnn belirledii ve
ilan ettii azami akdi anapara faizi ile azami akdi temerrt faizi oranlar
alamaz. Tketici ilemi saylmayan ticari kredilerde de hem anapara faizi
oran ve hem temerrt faizi oran szlemeyle serbeste belirlenebilir.
anamna urar. (213 sayl kanun m.114, 6183 son fkrasna gre kamulatrma alacak- olur.
m.51, 31.01.2002-11.11.2003 % 7
sayl kanun m.102) larna uygulanacak olan gecikme zamm Faiz balang tarihinden deme tar-
Anayasa 12.11.2003-01.03.2005 % 4
oranlar Bakanlar Kurulu kararyla tespit ihine dek ka aylk devir getii ve
m.46/ Tahakkuk veya Vade tarihi5 ylVade tarihi 02.03.2005-20.04.2006 % 3
edilir. geen her aylk devre ait faiz oran be-
son Kamulatrma bedeli 21.04.2006-18.11.2009 % 2,5
lirlenir. Devir kesirleri ise gnlk olar- 19.11.2009-19.10.2010 % 1,95
Mlkiyetin idareye devri tarihi10 ylMlkiyetin ak hesaplanr. Kesirli olan (tam olma- 19.10.2010- % 1,4
idareye devri tarihi yan) devirde ka gn gecikme olduu
belirlenir ve aya ait AYLIK faiz orannn
gnlerin toplamna karlk gelen or-
an bulunur. Geen her aylk devir iin
bulunan faiz oranlar toplanr ve asl
alacaa uygulanr.
TECL Vergi, resim, ikmalen tarhiyata dayanan tapu Tecil edilecek alacak miktar ve vade
FAZ harlar, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme tarihi belirlenir. Daha sonra alacan
masraf, vergi cezas, para cezas ve gecikme zam- ka takside blnecei ve her bir tak- Dnemler Ve YILLIK Oranlar
2577 Tecil faizi oranlar Maliye bakanl
m, tecile konu olan kamu alacaklardr. (213 m.112 sitin deme tarihi belirlenir. Her taksit
m.28 tarafndan yllk oran olarak belirlenmek- 28.04.2006-20.11.2009 % 24
f.4, 6183 m.48 iin vadeden itibaren deme tarihine
f.6, 213 tedir. 21.11.2009-20.10.2010 % 19
Tam yarg ve vergi davalarnda hkmedilen me- dek ka DNEM getii ve her bir
m.112 21.10.2010- % 12
blan idarece hak sahibine ge denmesi duru- dnemde de ka GN getii bulunur.
f.4, 6183
m.48 munda da tecil faizi uygulanr. (2577 m.28 f.6,) Kanuni faiz gibi hesaplanr.
T:11.07.2006)
AYLIK ORAN ZERNDEN AYLIK FAZ HESAPLAMA: Faiz = Anapara x Dnem Ay Says x Dnem Aylk Faiz Oran / 100 AYLIK ORAN ZERNDEN GNLK FAZ HESAPLAMA: Faiz = Anapara x Dnem
Gn Says x Dnem Aylk Faiz Oran / 3000
UYGULANDII RNEK ALACAKLAR
FAZLER ZAMANAIMI BALANGICI ZAMANAIMI SRES ORANLAR HESAPLAMALAR DNEMLER VE ORANLAR
FAZ BALANGICI
TECL FAZ HESAPLAMA: Faiz= Taksit Asl Alaca x Dnem Gn Says x Dnem Yllk Faiz Oran / 36000 YILLIK ORAN ZERNDEN GNLK FAZ HESAPLAMA: Faiz = Anapara x Dnem Gn Says x Dnem Yllk Faiz Oran / 36500
UYGULANDII RNEK ALACAKLAR
FAZLER ZAMANAIMI BALANGICI ZAMANAIMI SRES ORANLAR HESAPLAMALAR DNEMLER VE ORANLAR
FAZ BALANGICI
Szlemede ifa tarihi varsa bu tarih yoksa adi alacaklarda ve gerek ticari alacaklarda
borlunun temerrde drld tarih10 yl uygulanacan, ancak reeskont orannn Her dnem iin ayr olarak YILLIK oran
(inaat ve imalat ileri gibi baz szlemelerde kanuni faiz oranndan yksek olmas zerinden GNLK faiz hesaplanr.
5 yl)Szlemede ifa tarihi varsa bu tarih yoksa halinde ticari faiz orannn reeskont oran-
na gre belirleneceini dzenlenmi idi. Kanuni faiz gibi hesaplanr.
borlunun temerrde drld tarih Dnemler Ve YILLIK Oranlar
Ayn kanunun 2. maddesinde 4489 sayl Ticari Faiz tabiri, 4489 sayl kanunla
Tacirin sebepsiz zenginlemesi deiiklik yaplmadan nce 3095 sayl
yasa ile yaplan deiiklikle, artk reeskont
rnein bankann szleme olmakszn mteri orannn kanuni (adi) faiz oran saylaca, Kanuni Faiz ve Temerrt Faizine likin 19.12.1984-31.12.1997 % 30
hesabndan kesinti yapmas, tacirin sebepsiz dolaysyla reeskont orannn hem adi kanunun 1/1. maddesine gre belir- 01.01.1998-31.12.1999 % 50
zenginlemesi saylr. alacaklarda ve ticari alacaklarda uygulan- lenecek yasal faiz orann ifade etme- 01.01.2000-30.06.2002 %70
renme tarihi2 yl her durumda ilem tarihinden aca, ancak avans faiz orannn reeskont kteydi. (Yargtay HGK E:1997/11-278 01.07.2002-30.06.2003 %64
itibaren 10 yllem tarihi (kanuni) faiz oranndan fazla olmas duru- K:1997/529 T:11.6.1997) Deiikliin 01.07.2003-31.12.2003 %57
munda avans faiz orannn ticari faiz oran yrrle girdii 01.01.2000 tarihin- 01.01.2004-30.06.2004 %48
TCAR Tacirin ticari iine veya ticari itibarna ynelik
olarak uygulanaca dzenlenmitir. 5335 den nce dava dilekesinde ticari faiz 01.07.2004-30.04.2005 % 42
TEMERRT haksz fiiller
sayl yasa ile yaplan deiiklikle ise sa- talep edilmi ancak oran belirtilmemi 01.05.2005-30.06.2005 % 42
FAZ rnein kaak elektrik kullanma, tacire kar
dece kanuni faiz orannn belirlenmesinde ise mahkemece kanuni (adi) faize hk- 01.07.2005-31.12.2005 % 30
haksz fiil saylr. 01.01.2006-31.12.2006 % 25
3095 m.2/2 reeskont oranndan vazgeilmitir, 4489 medilirdi. Deiikliin yrrle gird-
renme tarihi2 yl her durumda olaydan itibaren ii 01.01.2000 tarihinden sonra ise, 01.01.2007-31.12.2007 % 29
sayl kanunun ticari faize ilikin getirdii
10 yl veya ceza zamanamOlay tarihi ticari faiz tabiri, 3095 sayl kanunun 01.01.2008-30.06.2009 % 27
hkmler halen yrrlktedir.
Kambiyo evraklar (ek, bono, polie) 2/2. maddesinde aklanan avans faiz 01.07.2009-31.12.2009 % 19
Ticari faiz uygulamalarnda dnemler ve 01.01.2010-31.12.2010 % 16
Vade tarihi3 ylVade tarihi oranlar YILLIK veya YARIM YILLIK olarak orann ifade etmektedir. (Yargtay
11.HD, E:2004/2192 K:2004/3206 01.01.2011-31.12.2011 % 15
Fikri haklar belirlenir.
T:29.03.2004) Deiikliin yrrle 01.01.2012-31.12.2012 % 17,75
renme tarihi2 yl her durumda olaydan itibaren Merkez Bankasnn yaynlad avans faizi 01.01.2013-31.12.2013 % 13,75
girdii 01.01.2000 tarihinden son-
10 yl veya ceza zamanamOlay tarihi oranlarna 31 Aralk ve 30 Haziran gn 01.01.2014- % 11,75
ra dava dilekesinde ticari faiz talep
Tketicinin iade alaca baklr. Avans faiz oran kanuni faiz or- edildii takdirde oran belirtilmese bile
(Yargtay 18.HD E:2010/19122 K:2011/11578 anndan fazla ise, bu durumda Merkez mahkemece ticari avans faizine hk-
T:18.07.2011) Bankasnn nceki yln 31 Aralk gn medilmektedir.
uygulad avans faiz oran sonraki yl iin
Ayp sonra ortaya ksa bile teslim tarihi2 yl
ticari faiz oran olarak uygulanr. 30 Haz-
Temerrt tarihi
iran tarihinde uygulanan avans faiz oran
Konutta ayp sonra ortaya ksa bile teslim tarihi5 bir nceki yln 31 aralk tarihinde uygu-
ylTemerrt tarihi lanan avans faiz oranndan 5 puan altta
Aypl mal ve hizmetten zarar tarihi3 yl ve 10 yl veya stte ise, bu durumda yl iki dneme
Temerrt tarihi blnr, 1 temmuz-31 aralk dnemi iin
30 hazirandaki avans faiz oran uygulanr.
763
TECL FAZ HESAPLAMA: Faiz= Taksit Asl Alaca x Dnem Gn Says x Dnem Yllk Faiz Oran / 36000 YILLIK ORAN ZERNDEN GNLK FAZ HESAPLAMA: Faiz = Anapara x Dnem Gn Says x Dnem Yllk Faiz Oran / 36500
UYGULANDII RNEK ALACAKLAR
FAZLER ZAMANAIMI BALANGICI ZAMANAIMI SRES ORANLAR HESAPLAMALAR DNEMLER VE ORANLAR
FAZ BALANGICI
Ticari szlemeler
Szlemede deme gn tayin edilmi ise zam-
764
Alacakl, hangi bankann yabanc para Azami mevduat faizi gibi oluturulan
Yabanc para borcu ihtiva eden kambiyo evraklar mevduat faizi oran yksek ise o bankann
(ek, bono, polie) yllk devirlere gre hesap yaplmaldr.
orann uygular. Bankalarn kamu bankas
olmas zorunludur. cra takiplerinde takip veya deme
Vade tarihi3 ylVade tarihi
YABANCI Fiili uygulamada gerek alacakllar ve gerek gn kurlarndan hangisinin talep Her bir devre uygulanacak oran,
Yabanc para zerinden yaplan szlemeler edildii de belirtilir. deme gn kuru
PARA icra daireleri Merkez Bankasnn Web devir balang tarihinde ilgili ya-
FAZ Szlemede ifa tarihi varsa bu tarih yoksa borlunun sitesinde ilan ettii oranlar uygulamak- tercih edildiinde takip alaca yabanc banc para iin en yksek mevdu-
temerrde drld tarih10 ylSzlemede ifa tadrlar. Ancak faiz oranna itiraz edildii para alaca olarak deerlendirilir ve at faizi veren kamu bankasndan
3095 m.4a tarihi varsa bu tarih yoksa borlunun temerrde takdirde mahkemeler, taraflarn bildirdii asl alacaa en yksek yabanc mevdu- sorulur.
drld tarih kamu bankalarndan fiilen uyguladklar at faizi uygulanr. Takip gn kuru
STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 2 Yl: 2014
YILLIK mevduat faiz oranlarn sormak- tercih edildii veya tercih yaplmad
(cra takiplerinde yabanc para ile birlikte o gnn takdirde Trk lirasna evrilen alacaa
Trk paras karlnn yazlmas zorunludur.) tadrlar ve sunulan en yksek orana gre
faize hkmetmektedirler. ticari faiz uygulanr.
TECL FAZ HESAPLAMA: Faiz= Taksit Asl Alaca x Dnem Gn Says x Dnem Yllk Faiz Oran / 36000 YILLIK ORAN ZERNDEN GNLK FAZ HESAPLAMA: Faiz = Anapara x Dnem Gn Says x Dnem Yllk Faiz Oran / 36500
Hazrlayan: Bayrampaa Belediyesi
26.06.2013 KAMULATIRMASIZ ELATMA TABLO Hukuk leri Mdrl
Kamulatrmasz elatma kavram, 6830 sayl stimlk kanunun yrrle girdii 09.10.1956 tarihinden sonraki olaylar iin sz konusudur. Bu tarihten nceki elatmalar ise, 221 sayl kanun ile kamulatrlm saylmtr. Kamulatrmasz
elatmaya ilikin dzenlemeler, birikmi problemleri temizlemeye matuf af yasas grnmndedirler. Her bir dzenlemenin ilikin olduu dnem ile dzenlemenin yrrlk sresi farkllk arz eder. Aada kamulatrmasz elatmaya
ilikin dzenlemeler kolay anlalabilmesi iin tablo haline getirilmitir.
Ecrimisil 5 yl zamanam
Yararl Bilgiler 767
HUKUK DURUM
**5999 Sayl Kanun, mdahalenin meni davasn ama imknn ortadan kaldrm, bununla birlik-
te bedel davalarnda 20 yllk hak drc sreyi de geriye dnk olarak kaldrm, hak drc
sreden dolay reddedilen bedel davalarnn tekrar almasn salam, ancak bedel davas amak
iin en nce idareye mracaat edilmesini art komu, bedele ilikin alacaa da ilama bal olsa
bile haciz yasa getirmi, buna karlk idareye ayn kamulatrmaya pay ayrr gibi kamulatrma-
sz elatmalar iin yllk bteden %2 pay ayrmasn ve demelerin sadece bu denekten yaplmasn
emretmitir.5999 sayl kanun, ayrca tescile ilikin yerel mahkeme kararnn kesin olduunu, be-
dele ilikin yerel mahkeme kararnn ise temyiz edilebilir olduunu, bedele ilikin yerel mahkeme
kararnn kesinlemese bile icra takibine konabileceini, alacaa da kanuni faizin uygulanacan
dzenlemitir.5999 sayl kanun, mracaat iin bir sre ngrmemi ancak mracaat var ise ses-
siz geen alt aylk srenin sonundan itibaren veya uyumazlk tutanann dzenlendii tarihten
itibaren dava hakkn aylk hak drc sre ile snrlandrmtr. Yargtay, idareye mracaat
etmeden direkt alan davada uzlamazlk iradesi ieren dava dilekesinin mracaat ve uzlamazlk
iradesi yerine geeceini, dava amadan nce idareye mracaat etmenin dava art saylmadn
ve dolaysyla bir sre snrlamasna tabi olmakszn direkt dava aabileceini karar altna almtr.
(Yargtay 5.HD, E:2011/967 K:2011/5754 T:31.03.2011, E:2011/17580 K:2011/20948 T:13.12.2011)
Ancak dava amadan idareye mracaat yaplm ise veya alan dava takipsizlikten dolay dm
ise aylk hak drc sre sz konusudur.
768 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 2 Yl: 2014
Meni
Mda- Sre yok
Anayasa mahkeme- hale
sinin 2010/83 Esas
2012/169 Karar Sre yok ancak
-5999 sayl kanun uzlama mra- El koyma
sayl ve 01.11.2012
(22.02.2012 tarihli Bedel caat yaplm tarihindeki
tarihli kararnn 09.10.1956
deiiklikten sonraki ise 3 aylk hak nitelikler
A/2a maddesinin ile
hali) drc sre esas alna-
yrrlk tarihi olan 04.11.1983
-16.05.1956 tarihli rak idareye
22.02.2013 tarihi ile tarihi aras
itihad birletirme mracaat
6487 sayl kanunun elatmalar
kararlar tarihindeki
21. maddesinin
deer
yrrlk tarihi olan 5 yl zamana-
Ecrimisil
11.06.2013 tarihi m
aras
Meni
Anayasa mahkeme- Mda- Sre yok
sinin 2010/83 Esas hale
2012/169 Karar
sayl ve 01.11.2012
-6111 sayl kanunun Sre yok ancak
tarihli kararnn El koyma
geici 2. maddesi uzlama mra-
A/2a maddesinin tarihindeki
-5999 sayl kanun Bedel caat yaplm
yrrlk tarihi olan 04.11.1983 nitelikler
(22.02.2012 tarihli ise 3 aylk hak
22.02.2013 tarihi ile tarihinden esas alna-
deiiklikten sonraki drc sre
2942 sayl kanunun sonraki rak idareye
hali)
6487 sayl kanunun elatmalar mracaat
-16.05.1956 tarihli
21. maddesiyle de- tarihindeki
itihad birletirme
iik geici 6. mad- deer
kararlar
desinin 13. fkrasnn 5 yl zamana-
yrrlk tarihi olan Ecrimisil
m
11.06.2013 tarihi
aras
Yararl Bilgiler 769
HUKUK DURUM
*5999 sayl kanunun altnc fkrasnn ilk cmlesinde yer alan sadece kelimesinin Anayasa mah-
kemesi tarafndan iptal edilmesiyle, bu dnem elatmalar iin dava snrlamas ortadan kaldrlm
ve mlk sahibine mdahalenin meni davas ama hakk da tannmtr. 5999 sayl kanunda dzen-
lenen mracaat art, haciz yasa, idarenin %2 pay ayrmas vs. hususlar, yrrlk sresince bu
dneme ait elatmalar iin aynen geerli olmutur.
** 6111 sayl kanunun geici 2. maddesi, bu dneme ait elatmalar iin 5999 sayl kanunun
(22.02.2012 tarihli deiiklikten nceki halinin) aynen uygulanmasn ngrm, ancak bu dneme
ait elatmalar iin idarenin yllk btesinden ayraca pay %5e karmtr. Yrrlk sresinde bu
dnem elatmalar iin sadece bedel davas alabilir.
*** Anayasa mahkemesinin 2010/83 Esas 2012/169 Karar sayl ve 01.11.2012 tarihli kararnn
5999 sayl kanunun altnc fkrasnn ilk cmlesinde yer alan sadece kelimesini iptal eden A/2a
maddesi, 22.02.2013 tarihinde yrrle girmitir. Ayn kararn 6111 sayl kanunun geici 2. mad-
desini iptal eden B maddesinin yrrlk
tarihi her ne kadar 22.08.2013 ise de ayn dnemi dzenleyen 6487 sayl kanunun 21. maddesi
daha nce 11.06.2013 tarihinde yrrle girmitir. Bu durumda 22.02.2013 ile 11.06.2013 tarih-
leri aras, 5999 sayl kanunun 22.02.2012 tarihli deiiklikten sonraki hali ile birlikte kanunun bo
brakt alanda 16.05.1956 tarihli itihad birletirme kararlar da uygulama
alan bulur. Yrrlk sresinde bu dnem elatmalar iin mlk sahipleri bedel davas yerine m-
dahalenin meni davas aabilir. Yrrlk sresinde bu dnem elatmalar iin 5999 sayl kanunda
dzenlenen mracaat art, haciz yasa, idarenin %2 pay ayrmas vs. hususlar aynen geerlidir.
770 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 2 Yl: 2014
Meni Mda-
Sre yok
hale
Ecrimisil 5 yl zamanam
Yararl Bilgiler 771
HUKUK DURUM
* 2942 sayl kanunun 6487 sayl kanunla deiik geici 6. maddesinin 6. fkrasnn ilk cmlesi,
sadece bedel davas alabileceini dzenlemediinden kanun boluunu dolduran 16.05.1956 tarihli
itihad birletirme kararlar gerei bedel davas yerine mdahalenin meni davas da alabilir. Malik
bu davalardan sadece birini aabilir. Malik ayrca ecrimisil davas da aabilir.
Bedel davas alacak ise en nce idareye mracaat edilmesi gerektii aka dava art olarak
dzenlenmitir. Derdest olan davalarda ise davaclar uzlama isteyip istemediklerini idareye veya
mahkemeye kanunun yrrle girdii tarihten itibaren 3 ay iinde bildirebilirler. Malik tarafndan
mracaat veya dava konusu edilmemi tanmazlarla ilgili olarak idareye de maliki davet etme yetki-
si tannmtr.
Bedel davas bir sreye tabi deildir. Hak drc sreden dolay reddedilen eski davalar da
yeniden alabilir. Ancak bedel davas almadan nce idareye mracaat edilmesi ve uzlama talep
edilmesi gerekir. Mracaat tarihinden itibaren idare 6 ay sessiz kalm ise veya idarece 6 ay geme-
den davet yazs tebli edilmi ancak tebliden itibaren 6 ay iinde uzlama grmeleri yaplamam
ise, srenin sonunda kamulatrmasz elatma davas alabilir.
Uzlama grmelerinde hemen nakdi demeye karar verilemez. Uzlama grmelerinde nakdi
demeye ancak idareye ait tanmazn trampas, idareye ait tanmaz zerinde snrl ayni hak tann-
mas veya imar mevzuat erevesinde baka bir yerde imar hakk kullandrlmas suretiyle uzlama
salanamamas halinde karar verilir.
Uzlamazlk tutana dzenlenmi ise malik asndan aylk hak drc sre sz konusudur.
Anayasa mahkemesinin 2010/83 Esas 2012/169 Karar sayl ve 01.11.2012 tarihli kararnda benzer
dzenleme ieren 5999 sayl yasada dzenlenen 30 gnlk srenin hak drc sre saylmasnda
anayasaya aykrln bulunmad belirtilmitir. dare de, uzlamazlk tutanann dzenlendii ta-
rihten itibaren ay iinde bedel davas alabilir. aylk srede bedel davas amayan idare, eer
hala tanmaza sahip olmak istiyor ise artk sadece kamulatrma davas aabilir. Sresi iinde bedel
davas amadndan dolay kamulatrma davas amak zorunda kalan idare, artk tm bedeli pein
bloke etmek zorunda kalacak ve dolaysyla bedel davalarnda olduu gibi kamulatrmasz elatmalar
iin ayrlan paydan garameten ve taksitle deme imknn kaybetmi olacaktr.
Bedele ilikin alacak ilama bal olsa bile haciz yasa kapsamndadr. Buna karlk idarece ka-
mulatrmasz elatmalar iin yllk bteden en az %2 pay ayrlr ve kesinleen mahkeme kararlarna
istinaden demeler sadece bu denekten bte durumuna gre garameten ve sonraki yllara sari
olacak ekilde taksitle yaplr.
Bu dnem elatmalara ilikin mahkeme ve icra harlar ile vekalet cretleri maktu olarak belirlenir.
Tescile ilikin yerel mahkeme karar kesindir, bedele ilikin yerel mahkeme karar ise temyiz edilebi-
lir. Bedele ilikin yerel mahkeme karar kesinlemese bile icra takibine konabilir ancak haciz ilemle-
ri yaplamaz. Alacak takside balansa bile kanuni faiz uygulanr.
Hukuki elatmalara ilikin davalar idari yargda grlr. Bu hkm kesinlememi ve halen derdest
olan davalara da uygulanr. dare mahkemelerinin tapu tescil karar verme yetkisi olmadndan,
idare mahkemesi kararna dayanarak demede bulunan idare, adli yargda malike kar tapu tescil
davas amaldr. Hukuki elatmalara ilikin daha nce adliye mahkemeleri tarafndan belirlenmi
ve kesinlemi olan bedeller, sadece kamulatrmasz elatmalara ilikin ayrlan denekten denir.
Hukuki elatmalara ilikin idare mahkemesi tarafndan belirlenen alacaklar ise genel bteden denir.
2981 sayl kanun uygulamalar sonucu doan her trl alacak, uygulama tarihinde belirlenen
bedele kanuni faiz iletilerek gncellenir. Bu hkm kesinlememi ve halen derdest olan davalara
da uygulanr. 2981 sayl kanun hkmlerine gre yaplan imar uygulamalarndan doan her trl
bedele ilikin demeler hakknda da 2942 sayl kanunun 6487 sayl yasayla deiik geici 6. maddesi
hkmleri uygulanr. Dolaysyla bu alacaklar iin de haciz yasa getirilmitir. Ayrca bu alacaklar da,
ancak kesinletiinde denen ve sadece kamulatrmasz elatmalar iin ayrlan denekten denmesi
gereken alacak haline getirilmitir.
772 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 2 Yl: 2014
Meni M- Sre
dahale yok
6487 sayl
6487 sayl
kanunun
kanunun 21.
21. madde-
-16.05.1956 maddesinin
sinin yrr-
tarihli itihad yrrlk tarihi
le girdii Sre Dava tarihindeki deer
birletirme olan 11.06.2013 Bedel
11.06.2013 yok
kararlar tarihinden
tarihinden
itibaren halen
sonraki
yrrlktedir
elatmalar
5 yl
Ecrimisil zama-
nam
Yararl Bilgiler 773
HUKUK DURUM
*2942 sayl kanunun 6487 sayl kanunla deiik geici 6. maddesinin 13. fkras, bu
dnem fiilen el atlan veya kamulatrmas tamamlanmayan yerlerle ilgili alan kamu-
latrmasz elatma davalarn kapsad gibi bu dnem fiilen elatlan veya kamulatrmas
tamamlanmayan yerlerle ilgili idare tarafndan gerekletirilen kamulatrmalar da kapsar.
Kamulatrma ileminin uzlamayla veya kamulatrma davas amak suretiyle gerekle-
mi olmas fark etmez. Bu dnem fiili elatmalara ilikin tespit edilen bedel ile bedele ilikin
dava ve icra vekalet cretleri bu fkra hkmne tabidir.
Bedele ilikin alacak ilama bal olsa bile haciz yasa kapsamndadr. Buna karlk
idarece kamulatrmasz elatmalar iin yllk bteden en az %2 pay ayrlr ve kesinleen
mahkeme kararlarna istinaden demeler sadece bu denekten bte durumuna gre ga-
rameten ve sonraki yllara sari olacak ekilde taksitle yaplr. Bu dnem elatmalara ilikin
mahkeme ve icra harlar ile vekalet cretleri maktu olarak belirlenir. Bu fkra hkm der-
dest davalarda da uygulanr.
Bu dnem fiilen el atlan yerlerle ilgili idare tarafndan alan kamulatrma davalarnda
mahkemece kamulatrma bedeline ilikin pein blokaj karar verilmez ve sadece kamu-
latrma bedeli tespit edilir. Bu dnem fiilen el atlan yerlerle ilgili kamulatrma davasnda
tespit edilen bedel, kamulatrmasz elatmalar iin ayrlan paydan denir.
Haciz yasa, harlarn ve vekalet cretlerinin maktu olmas ve kamulatrmasz elatma
deneinden denmesi hususlar dnda bu dnem elatmalara ilikin bakaca snrlamalar
yoktur. Bu dnem elatmalara ilikin idareye mracaat zorunluluu bulunmamaktadr. Uzla-
mazlk tutana dzenlenmi olsa bile malik ay iinde dava amak zorunda deildir. Bu
dneme ait elatmalara ilikin yerel mahkemelerin tescile ilikin kararlar kesinlemedike
icra olunamaz.
**6111 sayl kanunun geici 2. maddesinin iptal edilmesi ve 6487 sayl kanunun da her-
hangi bir dzenleme yaplmamas sebebiyle bu dneme ilikin kamulatrmasz elatmay d-
zenleyen bir kanun kalmadndan 16.05.1956 tarihli itihad birletirme kararlar uygulanr.
Bu dnem elatmalar iin 5999 ve 6487 sayl yasalardaki snrlamalar sz konusu deildir.
Mlk sahipleri bu dneme ait elatmalar iin mdahalenin meni davas aabilecei gibi ister-
lerse bedel davas da aabilirler. Bu dnem elatmalara ilikin idareye mracaat zorunluluu
bulunmamaktadr. Uzlamazlk tutana dzenlenmi olsa bile malik ay iinde dava a-
mak zorunda deildir. Bu dnem elatmalara ilikin alacak iin haciz yasa da sz konusu
deildir. darenin bu dneme elatmalar iin yllk bteden pay ayrmas da zorunlu deildir.
Bu dnem elatmalara ilikin borlar genel bteden denebilir. Bu dnem elatmalarda dava
ve icra harlar ve vekalet cretleri maktu deildir. Bu dnem elatmalara ilikin yerel mah-
kemelerin tescile ilikin kararlar kesinlemedike icra olunamaz.
YTRDKLERMZ
NAKLLER / AYRILMALAR
Yitirdiklerimiz / Nakiller / Ayrlmalar 777
NAKLLER
NAKLLER
MEHMET
39 39564 YRK 17/04/2014 ORDU BAROSU
YUNUS
40 39376 TEVFK ENGN ASL 17/04/2014 SAKARYA BAROSU
41 35616 HASAN EKER 17/04/2014 DYARBAKIR BAROSU
42 45856 FATH LER 17/04/2014 KONYA BAROSU
43 21599 BRAHM HALL ASLAN 17/04/2014 ADANA BAROSU
AYRILMALAR
Sra No Sicil No Ad Soyad Hareket Tarihi
A
AD ORTAKLIK .......................................................................525
ALE BAKANININ SORUMLULUU ......................................560
ALE MAHKEMES . ................................................................560
ALEYHE BOZMA YASAININ GEERSZL ........................652
ALT VEREN .........................................................................620
ANA VE BABANIN EVLENMES ..............................................554
ARA DNLENMES ..................................................................700
ARA DEMELER ...................................................................707
ASGAR ALIMA SRES .....................................................608
ASGAR GEM NDRMNN NTEL . ...............................586
ASIL VEREN ........................................................................620
ASKERDEN DNEN NN HAKLARI .......................... 597, 703
AVUKATLIK CRET ..............................................................659
B
BABALIK DAVASI ...................................................................555
BEKLETC MESELE ..............................................................519
BELEDYE TAERONU ..........................................................606
BELRSZ SREL SZLEMES ...........................................608
BETE DRT KURALI . ..........................................................675
BRDEN FAZLA KRALAYAN . .................................................572
BONONUN DELL NTEL ...................................................658
BOR DDASI ........................................................................654
BORDRO KAYITLARI ..............................................................698
BOANAN FTLERN DURUMU ............................................729
BLNMEZLK LKES ..........................................................601
788 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 2 Yl: 2014
C
CNSEL SALDIRI ....................................................................728
CMK ALACAINA HACZ ........................................................595
ATININ ONARIMI ..................................................................674
ELKL RAPORLARI ..........................................................670
D
DAVA AMADA HUKUK YARAR ............................................687
DAVADA TARAF .....................................................................556
DAVADA TARAFLAR ...............................................................678
DAVA KOULU .......................................................................519
DAVANIN ISLAHI ............................................................599, 603
DAVANIN HBARI . ..................................................................555
DESTEKTEN YOKSUN KALMA . .............................................561
E
ECRMSL ..............................................................................511
EDA DAVASI ...........................................................................539
EMEKLLK . ...........................................................................713
EMEKLLK SEBEBYLE FESH .............................................711
EMEKL MAAI ALMA ............................................................729
EMEKL OLAN ................................................................709
EMEKL OLMAYA HAK KAZANAN ..................................625
EVLLK DII DOAN OCUK ................................................554
F
FATURANIN DELL OLMASI.....................................................514
FAZLA ALIMA . ...................................................................698
FAZLA ALIMALAR ..............................................................707
FLEN FAZLA ALIMA YAPILDIININ SPATI VE
DEERLENDRMES . ............................................................696
FRANCHSE SZLEMES . ...................................................643
Kavram Dizini 789
G
GECKME ZAMMI ...................................................................716
GEREK STFA ARTLARI ...................................................615
GREVL MAHKEME .....................................................568, 643
GVEN LKSN ZEDELEYEN DAVRANILAR ...................588
H
HACZ HAKKINDA KAYET ...................................................519
HAFTA TATL ........................................................................601
HAFTA TATL CRET ..........................................................606
HAKLI FESH .................................................................. 580, 582
HASARIN SPATI . ...................................................................672
HAYVANLA CNSEL TEMAS ...................................................723
HESABA ESAS CRET ...........................................................618
HIRSIZLIK ..................................................... 719, 723, 724, 725
HZMET SZLEMES . .........................................................578
HZMET SRES ....................................................................700
HZMET SRESNN TESPT ................................................615
HZMET TESPT . ..........................................................691, 693
HUKUK YARAR KOULU .......................................................539
I
ADENN ARTA BALI OLMASI ............................................610
BRANAMEDEK BEDELN ALINDIININ NKARI ..................587
CRA TAKB ...........................................................................649
DAR PARA CEZASINA LKN YARGI YOLUNUN DAR
YARGI YOLU OLDUU ...........................................................680
HALENN FESH DAVASINDA HALE BEDEL ......................652
HBAR TAZMNATI .................................................................580
HTYAT TEDBRN AMACI . ..................................................549
HTYAT TEDBRN TEMNAT KARILII KONULMASI .......549
LAMA BALANAN ALACAK ...................................................650
790 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 2 Yl: 2014
K
KAMULATIRMA LEMNN LGLSNE
TEBL EDLMES ARTI ......................................................566
KAMULATIRMASIZ ELATMA . ..............................................567
KAPICININ KAT MALKLER ALEYHNE ATII DAVA ..........612
KARARLARIN PTAL ..............................................................679
KAR KAYBI HESABI ................................................................661
KAR VE TASFYE PAYI TESPT .............................................525
Kavram Dizini 791
M
MADD HATA ..........................................................................556
MAHKEMECE YAPILACAK .................................................677
MUVAZAALI VEREN ............................................................509
MUVAZAA SAVUNMASI ..........................................................509
MLKYET KARNES .............................................................514
792 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 2 Yl: 2014
N
NSB HAR ............................................................................553
O
OBJEKTF SEM KRTER ...................................................713
OLAYDA KUKU .....................................................................719
ORGANK BA . ......................................................................700
ORTAIN BORCU ...................................................................525
ORTAK ALANIN ADYET DAVASI .........................................678
ORTAK ALANIN KRALANMASI ..............................................677
ORTAK YER ................................................................... 511, 673
ORTAK YERDE YAPILAN TESS .............................................675
DEME BELGES . .................................................................654
ZEL TIP MERKEZ ...............................................................655
P
PAYDAIN HAKLARI ...............................................................572
PMF TABLOSU .......................................................................564
R
RESEN YAPILAN TESCLN PTAL ........................................680
S
SENET ZERNDEK MZA NCELEMESNN SONUCU
GELMEDEN HKM KURULAMAZ . ......................................641
SGKYA AILAN DAVA ............................................................655
SGORTACININ TEMERRD . ..............................................666
SOSYAL SGORTALAR SALIK LEMLER TZ . .........668
SOYBAININ VE BABALIIN TESPT ...................................552
SZLEMEDE CEZA ART ..................................................610
SUA SRKLENEN OCUK .................................................724
SUUN NTELKL HAL .........................................................725
SREKL GREMEZLK ....................................................683
Kavram Dizini 793
T
TAHKKAT AAMASI ..............................................................599
TAHKKATIN SONA ERMES ..................................................603
TALEPLE BALILIK LKES ...................................................516
TARAF SIFATI ........................................................................693
TASFYE YNTEM . ...............................................................534
TAERONLUK ........................................................................661
TAIMA SZLEMES ...........................................................646
TAINMAZIN TAPU KAYDINA AYARA DEVR VE
TEMLKN NLEYC TEDBR KONULMASI .........................549
TAIYICININ SORUMLULUU . ..............................................646
TAZMNAT TALEB ................................................................670
TEDAV GDERLER ...............................................................633
TESELLM BELGES . ...........................................................657
TESPT DAVASI ............................................................. 539, 630
TCARET MAHKEMES . .........................................................655
TOPLU SZLEMES . .......................................................620
TRAFK HASARI .....................................................................672
TRAFK KAZASI .............................................................. 666, 668
TRAFK KAZASINDA YARALANMA .........................................633
TRANSFER CRETNN ADES DAVASI . ..............................610
TKETC MAHKEMES .........................................................556
U
CRETE DNME ...............................................................591
CRETE DNMES . ..........................................................582
V
VAKFIN SONA ERMES ..........................................................534
VASLK SRES . ...................................................................639
VEKALET CRET . ........................................................511, 595
794 STANBUL BAROSU DERGS Cilt: 88 Say: 2 Yl: 2014
Y
YARGITAY BOZMASI ..................................................... 599, 603
YASAL HAKKIN KULLANILMASI . ...........................................709
YAZILI DELL BALANGICI ........................... 653, 654, 657, 658
YEMN DELL ........................................................................574
YILLIK ZN HAKKI .........................................................582, 591
YNETCNN DAVADAK SIFATI ...........................................612
YKLEME BOALTMA LER ...............................................578
Z
ZAMANAIMI ...........................................................................591
ZAMANAIMINA URAYAN EK ............................................653
ZARARIN HESABI ...................................................................672
ZLYEDN HAKLARI . ..............................................................670