Professional Documents
Culture Documents
Avrupa lkelerinin byk bir g dalgasyla kar karya kald 2015 yl sonrasnda Mlteci Krizi
olarak anlmaya balayan olay, daha ziyade modernliin krizini gstermektedir. Bu yazda, bu krizi ele
alrken tm dnyada medyada en ok kullanlan imgelerin rettii sylem zmlenmekte; aidiyet,
snr, ulus-devlet, ev ve evsizlik, kimlik, teki, zgrlk ve kapat(l)ma, tarih ve etik meseleleri bu
imgeler ekseninde tartlmakta ve bu imgelerin modernliin bir krizi olarak bu krize kar eletirel bir
pozisyon almaya imkn verip vermedii tartlmaktadr. Sonu olarak, bu imgeler araclyla bu krizin
modernlikten kaynaklanan bir sorun olarak deil, modernliin istisnas olarak ina edildii, bu suretle
krizin modernlik lehine zld ve smrgeci sylemin yeniden retildii iddia edilmektedir.
1
Gnl Eda ZGL
Border Gates, Barbed Wires, Roads, Camps and Children: Refugee as a Victim
and an Exception
Abstract
The event referred as The Refugee Crisis after 2015, the year that the European countries confronted
with a huge migration wave, is rather a crisis of modernity. In this paper, the discourse created by
the images most frequently used in media all over the world when depicting this crisis is examined;
issues such as belonging, border, nation-state, home and homelessness, self and the other, freedom
and confinement, history and ethics are discussed; and whether these images create the grounds for
the viewers to attain a critical position towards this crisis as a crisis of modernity is discussed. It is
concluded that these images help solve this crisis on behalf of modernity by representing this event as
an exception of modernity rather than a consequence of it, reproducing the colonialist discourse.
Giri
Kriz, 20. yzylda, artan oranda, ekonomik, kltrel, politik, toplumsal ve bireysel altst
olular ve kmazlar tanmlamak amacyla kullanlan bir szck. Yaanan savalar dolaysyla,
gnmzde II. Dnya Savandan bu yana en byk mlteci krizinin yaand ve 2015 sonu
itibariyle zorla yerinden edilen kii saysnn 65,3 milyonu at sylenmektedir (The UN
Refugee Agency, 2015, s. 2). Orta Dou, Gneydou Avrupa ve Nijeryadaki i sava ve atma
ortam ve zellikle 2011 ylnda Suriyede balayan sava dolaysyla ok sayda insan g etmek
durumunda kalmtr. Bu durum, yeni bir fenomen olmamasna karn, Avrupaya byk bir g
dalgasnn yaand 2015 ylndan itibaren bir kriz olarak tanmlanmaya balanmtr. Mlteci
krizi kavram, mltecilerin sorunlarndan ziyade, bu durumun modern ulus-devletler asndan
yaratabilecei sorunlara iaret etmektedir. Mlteci krizi deyiinin 2015 senesi sonrasnda
kullanlmaya balanmasnn temelinde, mltecinin, Bat modernlii asndan, bir tr bozukluk,
kntye yol aabilecek ve bir bunalm ve buhran dnemini balatma potansiyeli olan bir
unsur olarak deerlendirilmesi bulunmaktadr. Mlteci kavram, ulus-devlet ile birlikte ortaya
kmtr zira modern ulus-devletleme sreci sonrasnda homojen ulusal kimlikler ve snrlar
ina edilerek, kimlik, dlama zerinden kurulmaya balanmtr. Bu balamda, gnmzdeki
kriz de mltecilerin yaamlarn deil, Bat modernliini kesintiye uratma potansiyeli olan bir
durumu nitelemektedir.
Modernitenin ve kapitalizmin tarihi gstermektedir ki, krizler modern kapitalist sistemi
dntrmekten ziyade devamn salamaya hizmet etmektedirler. Michael Hardt ve Antonio
Negri, mparatorlukta, burjuvazinin, krizi sermayenin ilerleme hatt haline getirdiini ve
gerek boyunduruk dnyasnn kriz dnyas olduunu ileri srmektedirler (2003, ss. 77-78).
2
Marmara letiim Dergisi / Marmara Journal of Communication Yl / Year: 2016 Say / Issue: 25 ss/pp. 1-16
Bununla birlikte, eletiri ve kriz birbirlerinden ayrlamaz terimlerdir:1 Kriz var olan ve verili kabul
edilen ilke, deer ve varsaymlarn sorgulanmasna yani eletiriye yol aarken, eletiri eletirilen
yapda bir kriz ortaya karma ya da zaten var olan krizi ortaya koyma amacn gtmektedir. Bu
balamda da, kriz iinde yaanan modern sistemin ayrlmaz bir paras olmasna karn, onun
sorgulanmasna yol aarak sistemde bir dnm yaratma potansiyelini de tamaktadr.
Gnmzde yaanan, mltecilerden kaynaklanan bir kriz deil, modernliin ve modernliin
bireycilik, ilerleme, rasyonalizm, kesinlik ve btnlk gibi temel ilkelerinin krizidir. Modernliin
zerine ina edildii bireycilik ilkesi ile birlikte birey aklyla evrenin merkezine yerlemi,
ilerleme dncesi ekseninde Bat modernliinin deerleri mutlaklatrlarak Bat-d toplumlar
geri kalm tekiler olarak tanmlanm, btnlk ideali ekseninde uyumu bozan unsurlarn
trplenmesi tektiplemeyle sonulanmtr. Sermayenin ulusal olarak rgtlenmesi olarak da
tanmlanabilecek olan ulus-devlet yaps da modernliin rasyonel dzen idealinin bir tezahr
niteliindedir. Dolaysyla bu kriz, sadece mltecilere deil, modern insana ilikin bir krizdir. Bu
kriz, sadece ekonomik bir mesele olarak deerlendirilme abalarna karn politik, etnik, kltrel
ve toplumsal bir krizdir. Bu kriz, ben-teki ayrmnn devletlerin ve medyann syleminde
srekli olarak yeniden retildiini gstermesi balamnda bir krlma yaratmaktadr. Bunun
yan sra, kreselleme ve iletiim/ulam teknolojilerinin gelimesiyle snrlarn bulanklat
ynndeki iddialarn sorgulanmasna sebep olmakta, zaman ve mekn yeniden deerlendirme
gerekliliini dourmaktadr. Bu kriz, tekinin yznde kendini grmeyi ve modernliin
sorgulanmasn zorunlu klmaktadr. Her eyden ok, bu kriz, tam da insan bir kriz olmas ve
modernliin zerinde ykseldii deerlerin yeniden dnlmesi zorunluluunu dourmas
dolaysyla iinde yaanlan modern dnyann ve tarihin sorgulanmasna yol aan, tarihteki
bir krlma an ya da Walter Benjaminin terminolojisiyle bir parlama andr. Benjamin, tarihi
Rankenin tarihin gemii gerekte nasl olduysa o ekilde yanstmas gerektii ynndeki
fikrini eletirmekte ve bir tehlike annda parlayverdii konumuyla bir any ele geirmekten sz
etmektedir (2002, ss. 39-40). Bu anlayta, tarih mutlak bir kategori olmaktan kmakta, gemiin
imdinin paras haline gelmesiyle ilerleme dncesi sorgulanr klnmakta ve bugn yeniden
dnmek mmkn hale gelmektedir. Mlteci krizi, bir tehlike annda parlayverdii ekliyle
kavranmas durumunda bir krlma noktas haline gelerek modernliin alegorisine dnecek
ve modernliin rettii yanlsamalar ortaya serecektir; buna karn, ilerlemeci zaman anlay
ekseninde deerlendirildiinde modernliin istisnas olarak grlmekten kurtulamayacaktr.
Bu yazda, gnmzdeki mlteci krizine ilikin dnya medyasnda en yaygn olarak dolamda
olan imgeler zmlenecek, bu imgelerin, bu krizin de temelinde yer alan, ikili kartlklara
dayanan, bireycilik, ilerleme ve rasyonalizm ilkeleri zerine ina edilmi olan modernlii
sorgulamaya yol ap amad tartlacaktr. Bu imgeler, aidiyet, snr, ulus-devlet, ev ve evsizlik,
kimlik, teki, zgrlk ve kapat(l)ma, tarih ve etik meseleleri ekseninde deerlendirilecek ve
yaanmakta olan krizin bu imgeler araclyla nasl yeniden retildii ortaya konacaktr.
1 ngilizcede eletiri anlamna gelen critique szcnn temelinde Yunanca kesmek, ayrmak ve karar vermek
anlamlarna gelen krinein fiili bulunmaktadr.
3
Gnl Eda ZGL
inde yaanan hkim yapda atlaklar oluturma potansiyeli olan ve tarihi kesintiye uratarak
zaman grmemizi salayan bu olay, mltecilere ilikin imgeler araclyla evcilletirilmekte
ve bu krizin modern dnceye ve yaama tehdit oluturma zellii ortadan kaldrlmaktadr.
Mltecilere ilikin imgeler bir yandan modern ilke, deer ve kavramlarn yeniden dnlmesi
gerekliliini ortaya karrken, bir yandan ortaya konulan tabloyu ve durumu srekli tekrarlanan
grntler araclyla normalletirmekte ve derinlii olmayan bir sylemle modernlik lehine
yeniden ina etmektedir.
Mlteci krizine ilikin en sk rastlanlan imgeler arasnda snr kaplar ve dikenli teller,
yollar ve adrlar, botlar, can yelekleri, kamplar ve ocuklar yer almaktadr. Bu imgeler, insann
duygularn harekete geiren keskinlikleri ve delip geicilikleri dolaysyla var olan durumun
sorgulanmasna yol ama potansiyeline sahip olmalarnn yan sra belirli bir bak asn srekli
olarak reterek bakan kesinliin alanna2 geri ekmektedirler. Bu bak asnn retilmesini
salayan unsurlardan biri, bu imgelerin ana vurgu yaparak evinden olann neden evinden
olduuna ilikin tarihsel balam silikletirmeleri ve yaanan durumu iinde yaanan modern
sistemden kaynaklanan bir sorun olarak deil, modern yap iinde ortaya kan bir istisna
durumu olarak sunmalardr. Bu eksende, mlteci de istisnai bir figr olarak ina edilmekte,
mltecilerin Bat-d dnyadan olmalar tekiletirmeye ve ilerlemeye dayal bir anlayn
retilmesine imkn vermektedir. Dnya medyasnda yaygn bir ekilde dolamda olan mlteci
krizine ilikin bu imgelerde mltecinin kurban olarak ina edilmesi ve ocuklatrlmas onun
nesne konumu ierisine hapsedilmesine ve bu balamda da kendi adna konuma imknnn
elinden alnmasna sebep olmaktadr. Nesne konumundan konumann imknszl, tarihte
bir krlma an, bir parlama an olarak deerlendirilebilecek olan bu olayn evcilletirilmesi ve
modernlik adna tehdit oluturma potansiyelinin ortadan kalkmas ile sonulanmaktadr.
2 Modern dzen anlaynda, belirsizlik tahamml edilemeyen bir unsurdur zira her tr mulaklk tehdit olarak
deerlendirilmekte ve bu balamda da kesinliin alanna ekilerek ehliletirilmektedir.
3 Alntnn evirisinde Marshall Bermann, Kat Olan Herey Buharlayor (1994, s. 460) adl kitab referans alnmtr.
4
Marmara letiim Dergisi / Marmara Journal of Communication Yl / Year: 2016 Say / Issue: 25 ss/pp. 1-16
sermayeye hizmet etmeyen unsurlarn akna izin verilmemektedir. Dolaysyla modernliin temel
unsurlarndan biri olan ak ve srekli deiim dnceleri bir yanlsamadan ibarettir. Mlteci ak,
modern kapitalist sistemin kendisini yeniden retmesine hizmet etmek bir yana, bu sistemi tehdit
edebilecek bir unsur olarak deerlendirildiinden, durdurulmaya allmaktadr.
Mlteci, Birlemi Milletler tarafndan rk, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti
veya siyasi dnceleri nedeniyle zulm grecei konusunda hakl bir korku tayan ve bu yzden
lkesinden ayrlan ve korkusu nedeniyle lkesine geri dnemeyen veya dnmek istemeyen kii.
olarak tanmlanmaktadr (BM Mlteciler Yksek Komiserlii, 2016). Mlteci kavram tanm
itibariyle yaanan olaylarda herhangi bir sorumluluu olmayan, kurban konumunda olanlar
nitelemektedir. Buna karn, mlteci iinde yaanan dnyann sorgulanr klnmasna yol aan
bir unsura da dnebilir. Zaman zaman birbirleri yerine kullanlsalar da mlteci ve gmen
terimleri birbirlerinden farkldr: Gmen, daha ok eitim ve alma gibi nedenlerle lkesinden
ayrlan kiileri nitelemektedir. Bu balamda, gmen, ayn turist gibi, iinde yaanan modern
sistemin rettii dncelerin bir parasdr: Gmen daha iyi bir yaam standard, daha iyi bir
eitim, yeni i imknlar gibi amalarla vatann terk ederek; turist ise iinden arta kalan serbest
zamann tketerek kullanmak suretiyle kapitalist sisteme eklenen figrlerdir. Kleliin olduu
toplumlarda klenin aknn, iinde yaanan sisteme hizmet etmesi gibi gmenin ve turistin
ak da kapitalist sistemin kendisini yeniden retmesine hizmet etmektedir. Gebe figr ise,
Gilles Deleuze ve Felix Guattarinin de bahsettii zere, kk salmamas ve hep ak halinde olmas
dolaysyla, modernliin rettii mutlaklk dncesinin karsna yerleen sistem kart bir figr
olarak deerlendirilebilir. Gebe iin ev ve aidiyet, snr kavram ekseninde tanmlanmaktan
kurtulmutur; zira gebenin evi srekli hareket halindedir ve yerler varlacak hedefler olmaktan
ziyade urak noktalardr (Deleuze & Guattari, 1990, s. 81). Mlteci iin ise ev bir yandan kalan,
bir yandan da zlenen ve arzulanandr yani geride kalan eve duyulan bir zlemin yan sra yeni
bir ev ina etme aray sz konusudur. Bu balamda da, mlteci iin ev nostaljik bir bakn
nesnesidir. Ev, bir taraftan tekinsiz olan ve korkulan bir alan, dier taraftan zlenen bir imdi
ve gelecektir. Modernliin dourduu bir figr olarak mlteci, evinden kamasna karn bir ev
araynda olmas dolaysyla sistem-kart bir figr deildir, bununla birlikte iinden doduu
modern kapitalist sistem ierisinde istenmemekte ve bu sebeple de iinde yaanan modern
kapitalist dnyann yeniden dnlmesine imkn veren ve sistem iin tehdit oluturan bir figre
dnmektedir.
Mlteciyi oluturan temel etmen, meknn deien g dengeleriyle yeniden tanmlanmasdr
ve bu eksende de aslnda mltecinin evinden olmasna g sahiplerinin eylemleri yol amtr. Bu
blgelerde g sahibi olanlar veya g elde etme araynda olanlar ile snr kaplarn kapayanlarn
zaman zaman ortak kesiim kmesi ierisinde yer almalar ise paradoksal bir durum ortaya
karmaktadr. Mekn, modern sistemler ierisinde hl temel g kategorilerinden biridir ve
meknn kontrol iktidarn inas asndan temel neme sahiptir. Mlteci olay, modern mekn
ve kontrol/disiplin anlayn ortaya koymaktadr.
Modernliin ak ile tanmlanmas, yolu modernlii simgeleyen temel imgelerden birine
dntrmektedir. Bununla birlikte, yolun bilinmezlii ve kontrol edilemezliinin yan sra
5
Gnl Eda ZGL
ilerleme dncesine dayanan modern kapitalist kazanma kltr yolda olma srecinin deil
varlacak hedefin vurgulanmasna ve srecin sonuca tabi klnmasna yol amtr. Modern sistem
ierisinde yol, bir yandan hedefe ulamak iin almas gereken bir engel olarak, bir yandan da
zgrln alan olarak grlmektedir. Yola kma ou zaman bir tr bireyleme, kendini bulma
ve toplumun normlarndan zgrleme anlamna gelmektedir; zira yol araytr. Mlteci krizine
ilikin baskn imgelerden biri de yoldaki mltecilerin imgeleridir: Medeniyetin uzanda bir
yerlerde, son derece zor doa artlar altnda adrlarnda, patlayan botlarda, sahte can yelekleriyle
madur olan mlteciler. Burada yol, modern anlayta olduu gibi almas gereken bir engeldir.
Bu engelin almas zgrlk, alamamas lm ya da sefalet ile sonulanacaktr. Buna karn,
zgrle ulamak iin yolun almas yetmez; nk mltecinin karsna bu sefer de almas
gereken kaplar kacaktr. Bu balamda, bu imgeler bir yandan da zgrlk kavramnn krizini
ortaya koymakta ve zgrl temel kavramlarndan biri haline getiren modernliin yanlsama
dnyasn gstermektedir.
Yol, bu imgelerde, daha ok kan alandr ancak mltecinin modern sistemin yeniden paras
olmak isteyen bir figr olmas ve bir ev araynda olmas yolun modern sistemi sorgulatmaya
yol aabilecek yanlarnn bertaraf edilmesine sebep olmaktadr. Yolun almasyla varlacak
olan tek hedefin Bat lkeleri olarak sunulmas, ilerleme anlaynn somutlam bir grnm
niteliindedir: Batnn iyi yaam ile zdeletirilmesi ve Avrupa lkelerine gidebilmek iin her
eyini ortaya koyan Doulu imgesinin yaygn olarak dolama sokulmas, yerinden olan tm
mltecilerin Bat lkelerinin kapsna yld yanlsamasn4 retmekte ve Bat-d toplumlarn
modernleme srecinde geri kalml bu imgelerle bir kez daha onaylanmaktadr.
Modern mekn anlay, bu imgelerde yeniden retilmekte ve mekn bir yandan almas
gereken kapal bir alan olarak bir yandan da doa-kltr ayrmn yeniden retecek ekilde
doa mekn olarak kurulmaktadr. Mltecinin mekn doann meknyken, zaman doann
zamandr. Doann paras olarak sunulan yoldaki mltecilere ilikin imgeler, mltecinin
teki olan olarak ina edilmesine hizmet etmektedir. Doa-kltr kartl bu imgelerde
yeniden retilmekte, mlteci kltrn dna, doann alanna yerletirilmektedir. Mltecinin
doal alann paras olarak kurulmas ile kltr alanndan dlanmas mmkn klnmakta ve
bu sayede de mlteci insan zelliklerinden arndrlarak zamansal anlamda geri kalmln,
medeniyet durumuna ulaamamln alanna hapsedilmekte, zne olma imkn elinden
alnarak evcilletirilmektedir.
Yolun bir engel olarak kurulmas, mltecinin kurban konumuna yerletirilmesine yol
amaktadr. Sahte can yelekleri, batan botlar, doann gcne kar koyamayan adrlara ilikin
imgeler araclyla kurulan sylem mltecinin kurbanlatrlmasna hizmet etmektedir: Mlteci
hem modernliin kurban, hem de bu krizi sermayeye evirmek isteyenler tarafndan kandrlan
olmas balamnda kapitalist sistemin kurbandr. Mltecinin kurban olarak kurulmas, zne
4 2015 yl ierisinde Avrupaya 1 milyonun zerinde insan gelmitir ve bu azmsanacak bir rakam deildir. Bununla
birlikte, 2015 ylnda en ok mltecinin arland 5 lke Trkiye (2,5 milyon), Pakistan (1,6 milyon), Lbnan (1,1
milyon), ran (979,400) ve rdn (664,100) olarak aklanmtr (The UN Refugee Agency, 2015, s. 3).
6
Marmara letiim Dergisi / Marmara Journal of Communication Yl / Year: 2016 Say / Issue: 25 ss/pp. 1-16
7
Gnl Eda ZGL
8
Marmara letiim Dergisi / Marmara Journal of Communication Yl / Year: 2016 Say / Issue: 25 ss/pp. 1-16
5 Metonim (Dzdeimece), bir ey ya da bir kavramn kendi adyla deil, kendisini kapal olarak hatrlatan ya da
onunla direkt iliki iinde olan bir dier ey ya da kavramla arld bir tr eretileme biimidir.
9
Gnl Eda ZGL
10
Marmara letiim Dergisi / Marmara Journal of Communication Yl / Year: 2016 Say / Issue: 25 ss/pp. 1-16
mlteci hukuku bu karar devletlerin eline brakm olsa da, kiinin baka lkelerden snma
talebinde bulunmas bu durumlarda yaama talebinde bulunmasdr. Seyla Benhabib (2004,
s. 35), egemen devletlerin kendi karlarna uyduunda hayat ve zgrl daha dar ya da
geni olarak tanmlayarak bu maddeyi maniple edebildikleri gibi, mlteci ve snmaclar
szm ona gvenli nc lkelere emanet ederek de lkesine geri gndermeme ilkesinin
savuturulabildiini ileri srmektedir. Gnmzde yaanan krizde, Avrupa Birlii ile Trkiye
arasnda imzalanan antlama da bu durumun somut bir rnei niteliindedir.
Dikenli telin ya da snr kapsnn nnde bekleyen mlteciler, Kafkann (1997) Yasa nnde
bekleyen tarals gibi zaten geebilecekleri bir kapnn nnde beklememektedirler. Kapanan
kaplar, ekilen dikenli teller hibir belirsizlie imkn vermeksizin, nne gelen mlteciye
giremezsin demekte, bu kural delmeye alanlar cezalandrmak zere snr kaplarnda asker
hazr olarak beklemektedir. ktidarn fiziksel varl snrda grnr klnmtr. Spivak (1988,
s. 68), Madun Konuabilir mi? sorusuna cevap arad 6 makalesinde, Foucault ve Deleuze
iktidar zmlemesi yaparken ideoloji sorusunu gz ard etmekle sular. Kuramlarnn temeline
arzu ve kar kavramlarn yerletiren Foucault ve Deleuzen zne kavraylar ve madunu
kendisine gerekli ans verildiinde konuabilecek olan ve kendi koullarnn farknda olan
politik zne olarak gren anlaylar, Spivaka gre bu entelektellerin smrgecilik konusunda
herhangi bir fikirleri olmadn gstermektedir (1988, s. 78). Ona gre, Batl zne arzu ve kar
kavramlar ekseninde tanmlanabilse de, madun bu kavramlar ekseninde deerlendirilemez; zira
madun konusa bile byle bir yap ierisinde onu duyan olmayacaktr (1988, s. 68). Spivaka gre,
Foucault ve Deleuzen bastrlann sesini temsil etme grevini stlenmeleri, kendilerini farknda
olmakszn Batl entelekteller olarak zne konumuna yerletirmeleriyle ve bu balamda da Bat-
merkezli kolonyalist dnceye eklemlenmeleriyle sonulanmaktadr (1988, s. 75). Bu balamda,
mlteci de Kafkann zaten geebilecei bir kapnn nnde bekleyen Batl taralsndan son
derece farkldr. tekiletirmeye dayal smrgeci yap, mltecinin konuabilme imknn
ortadan kaldrmtr ve bundan dolay da mltecinin yeniden kendi sesiyle var olabilmesi iin
iinde yaanan modern smrgeci sistemin sorgulanmas gerekmektedir.
6 Eserin Trke basksna ilikin bilgiler yle: Spivak, G. C. (2016). Madun Konuabilir mi? G. Erturul, E. Koyuncu,
D. Hattatolu (ev.). Ankara: Dipnot Yaynlar.
11
Gnl Eda ZGL
12
Marmara letiim Dergisi / Marmara Journal of Communication Yl / Year: 2016 Say / Issue: 25 ss/pp. 1-16
insancl eylemler meselelerine indirgeme ile ilgili temel sorunun evrensel bir insan znesi olduu
varsaymna dayanmas olduunu ve Etiin, bu znenin tarifini, ona yaplan ktln evrensel
olarak tannmasna tabi kldn ve etiin bylece insan bir kurban olarak tanmladn ileri
srmektedir. nsan haklar sylemi, mutlaklatrmann yan sra insann kurbanlatrlmasna
ve nesneletirilmesine hizmet etmektedir. Bunun yan sra, mlteci vatandalk statsne sahip
olmamas dolaysyla bu temel insan haklarndan da mahrum braklmaktadr. Agambenin de
belirttii zere, Ulus-devlet sisteminde, insanlarn gya kutsal ve ellerinden-alnamaz olan
haklar, bir devletin vatandana ait haklar biiminden ktklar anda ortada korumasz kalyor
ve gerekliklerini yitiriyorlar. (2001, s. 167).
Ve son olarak, kamplarn iyi ve kt kamplar olarak ikiye ayrlarak sunulmas kampn
iyiliinin biraz da orada grev yapan kiilerin insafna brakld gereini perdelemektedir.
Kamplardaki mltecilerin imgeleri de mlteciyi bir kurban olarak retmeye hizmet etmekte,
mltecinin kampta yaayan bir yabanc olarak sradan vatandatan farkn vurgulamaktadr.
13
Gnl Eda ZGL
Sonu
Mltecilere ilikin imgeler, bir yandan yaananlara dikkati ekmesine karn, mlteci
meselesinin ehliletirilmesine yol amaktadr. Mltecinin modern insann metonimi olarak
deerlendirilmesi, bu olayn istisna olarak kurulmasn engelleyerek iinde yaanan modern
dnyann yeniden dnlmesine imkn verecektir; zira bu eksende deerlendirildiinde bu
olay modern insann, modern zaman, mekn ve gereklik anlaynn krizini ortaya koyacaktr.
Ulus-devlet, aidiyet, ev, modern iktidar, zaman ve mekn anlaylar bu kriz ekseninde tekrar
deerlendirilebilir hale gelecektir. Bu balamda, mlteci krizi iinde yaanan modern kapitalist
sistemin sorgulanmasna yol ama potansiyeli olan tarihteki parlama anlarndan biri olarak
deerlendirilebilir.
Bununla birlikte, mltecilere ilikin imgeler araclyla oluturulan sylem, bu krizin
modernlik lehine zlmesine, modernliin sorgulanmasna yol ama potansiyeli olan bir figr
14
Marmara letiim Dergisi / Marmara Journal of Communication Yl / Year: 2016 Say / Issue: 25 ss/pp. 1-16
15
Gnl Eda ZGL
Kaynaklar
Adorno, T. W. (1998). Minima Moralia sakatlanm yaamdan yansmalar. O. Koak & A. Doukan (ev.).
stanbul: Metis Yaynlar (orijinal bask tarihi 1951).
Agamben, G. (2001). Kutsal insan: Egemen iktidar ve plak hayat. . Trkmen (ev.). stanbul: Ayrnt
Yaynlar (orijinal bask tarihi 1995).
Badiou, A. (2006). Etik ktlk kavray zerine bir deneme. T. Birkan (ev.). (kinci Basm). stanbul: Metis
Yaynlar (orijinal bask tarihi 2001).
Balibar, . (2004). We, the people of Europe! Reflections on transnational citizenship. J. Swenson (ev.).
Princeton, Oxford: Princeton University Press.
Baudelaire, C. (2004). Modern hayatn ressam. A. Berktay (ev.). stanbul: letiim Yaynlar.
Bauman, Z. (2015). zgrlk. K. Eren (ev.). stanbul: Ayrnt Yaynlar (orijinal bask tarihi 1998).
Benhabib, S. (2004). The rights of others: Aliens, residents and citizens. Cambridge: Cambridge University Press.
Benjamin, W. (2002). Pasajlar. A. Cemal (ev.). Drdnc Basm, stanbul: Yap Kredi Yaynlar (orijinal
bask tarihi 1982).
Berman, M. (1994). Kat olan herey buharlayor. . Altu & B. Peker (ev.). stanbul: letiim Yaynlar.
BM Mlteciler Yksek Komiserlii (UNHCR). (2016). Mlteci kimdir? 20.03.2016 tarihinde http://www.
unhcr.org/turkey/home.php?page=29 adresinden edinilmitir.
Deleuze, G., & Guattari, F. (1990). Kapitalizm ve izofreni 1 Gebebilimi incelemesi: Sava makinas. A.
Akay (ev.). Ankara: Balam Yaynclk (orijinal bask tarihi 1980).
Derrida, J. (1999). Konuksev(-er-/-mez-)lik. F. Keskin, . Szer (ev., Haz.). Pera Peras Poros Jacques Derrida ile
Birlikte Disiplinleraras alma, (2012) iinde (ss.7-37). stanbul: Trkiye Bankas Kltr Yaynlar.
Hardt, M., & Negri, A. (2003). mparatorluk. A. Ylmaz (ev.). (Beinci Basm). stanbul: Ayrnt Yaynlar
(orijinal bask tarihi 2000).
Harvey, D. (2015). Kozmopolitlik ve zgrlk corafyalar. Z. C. Baeren (ev.). stanbul: stanbul Bilgi
niversitesi Yaynlar (orijinal bask tarihi 2009).
nsan haklar evrensel beyannamesi. (2016). 20.03.2016 tarihinde https://www.tbmm.gov.tr/komisyon/
insanhaklari/pdf01/203-208.pdf adresinden edinilmitir.
Kafka, F. (1997). Dava. K. Sipal (ev.). stanbul: Cem Yaynevi (orijinal bask tarihi 1925).
Kracauer, S. (1995). The mass ornament Weimar essays. T. Y. Levin (ev.). Cambridge, Massachusetts,
Londra: Harvard University Press (orijinal bask tarihi 1963).
Levinas, E. (1979). Totality and infinity: An essay on exteriority. A. Lingis (ev.) The Hague, Boston, Londra:
Martinus Nijhoff Publishers.
Marx, K., & Engels, F. (2007). The communist manifesto. New York: International Publishers (orijinal bask
tarihi 1948).
Mountz, A. (2009). Migration. C. Gallaher, C. T. Dahlman, M. Gilmartin, A. Mountz, P. Shirlow (Haz.). Key
Concepts in Political Geography iinde (ss. 174-185). Los Angeles, Londra, Yeni Delhi, Singapur,
Washington: Sage.
Spivak, G. C. (1988). Can the Subaltern Speak? P. Williams, L. Chrisman (Ed.) Colonial Discourse and
Postcolonial Theory A Reader, (1994) iinde (ss. 66-112). New York: Columbia University Press
The UN Refugee Agency (UNHCR). (2015). Worldwide displacement hits all-time high as war and persecution
increase. 20.03.2016 tarihinde http://www.unhcr.org/558193896.html adresinden edinilmitir.
The UN Refugee Agency (UNHCR). (2016). Global Trends Forced Displacement in 2015. 27.06.2016 tarihinde
https://s3.amazonaws.com/unhcrsharedmedia/2016/2016-06-20-global-trends/2016-06-14-Global-
Trends-2015.pdf adresinden edinilmitir.
16