1h yeettie 1A eerie Messerschmitt Bf 109 : color ,Samoloty Messerschmitt BF 109D-1 lotniska fabrycznym Focke-Walla w Bremic, malowanie RLM 70/71/65, 1938 rok. 4 line ofthe Bf 1090-1 fh {ers at Bremen factory Focke-Wulfin 1938. Comouflage patern RLM 7071/65 (CAW| Zasady malowania samolotu Messers- chmitt Bf 109 sa bardzo ciekawym zagadnie- niem, gdyz na przyktadzie tego samolotu mo- Zemy przesledzi¢ jak zmieniaty sie reguty ma- lowania w lotnictwie niemieckim w okresie 1936-1945. MALOWANIE PROTOTYPOW Pierwszy prototyp samolotu oznaczony Bf 109V1 DIABI malowany byt na gémnych powierzchniach jasno- szarq farba, prawdopodobnie RLM 63 Grau, natomiast na dolnych powierzchniach kadluba i skrzydet malowany by! jasnoniebieska farba, taka sama farba malowany byt kolpak smigla. Pozostale prototypy samolotu Messers- chmitt Bf 109 Bf 109V2, V3... malowane byly jednolicie farba RLM 63 Grau. W okresie péézniejszym samoloty prototypowe i doswiadczalne nosity standardowe malo- wania fabryczne. Tak bylo np. w przypadku samolotu Messerschmitt Bf 109V prototypu wersji Bf 109F. Samoloty, ktére braly udzial w Mitingu Lotniczym W Zurichu. malowane byly jednolicie ciemnoniebieska farba, HISZPANIA 1936-1939 Pierwsze, jeszcze prototypowe samoloty Messers- cchmitt Bf 109, trafily do Hiszpanii pod koniec 1936 ro- ku. Malowane byly prawdopodobnie jednolicie farba RUM 63 Grau. Tak na pewno pomalowany byt samolot BF 109v4 Na poczatku 1937 roku (prawdopodobnie na przeto- mie lutego i marca) do , Legionu Condor” trafity pienwsze seryjne samoloty wersji Bf 109B-1. Byly one malowane podobnie jak inne samoloty mysliwskie Luftwaffe w tym czasie (np. samoloty mysliwskie typu He 51) tj. na gor- nych powierzchniach, kadhuba, skrzydel farba RLM 63 Grau, a na dolnych powierzchniach farba RLM 65 Hel- Iblau. Tak byt m.in. pomalowany samolot Bf 109B-1 nr 6-15 zdobyty przez wojska republikariskie. Ciekawe jest natomiast malowanie samolotu 6-16. Analiza posiada- nych trzech zdje€ wskazuje, Ze prawdopodobnie zamiast farba jasnoszara malowany by! farba srebrna — RLM 07 Silber. Czy bylo to malowanie doswiadczalne, czy tez tak pomalowano tylko jeden samolot (dlaczego?) nie jest wiadome. W kwietniu 1937 roku do walki weszly samoloty Mes- serschmitt Bf 109B-2. Byly one malowane inacze| niz sa- moloty wezesniejszej wersji. Malowane byly standardo wo jak samoloty Luftwaffe. na gormych powierzchniach farba RLM 70 Schwarzgrin i RLM 71 Dunkelgrtin, na dolnych powierzchniach farba RLM 65 Hellblau. Tak malowane byly m.in. samoloty 6-28, 6-30, 6-34, 6-36, 6 38, 6-41. Co ciekawe samoloty Bf 109B-2 byly takze m lowane wedlug schematu RLM 63/RLM 65. Warto jesz- cze zwrdcié uwage na samolot oznaczony 6-29, ktéry nosit oba typy kamuflazu. Samoloty Messerschmitt Bf 109C/D byly malowane wedtug dwéch schematéw: RLM 63/RLM 65 oraz RLM 02 Grau i RLM 65 Hellblau. Tak byt m.in, malowany sa- molot 6-79 na ktérym latat por. W. Molders. Inny samo- lot tej wersji 6-56 uzytkowany m.in. przez kpt. W. Grab: manna nosit malowanie RLM 63/RLM 65. Trudno jest po- wiedziec jakimi kryteriami kierowano sie przy doborze tych malowai¥: 2095 "9 srasay 430 e RLM Messerschmitt B¢109B-2 (636) dowédey 1.0 88 Legion Condor” Hptm. Harro Hardera, Hispania wrzesieh 1987 roku, Messersbmis 8/1098: 216-36) CO 1/1 88 “Legion Condor” Hp. Harro Harder Spain, September 1937, 4930554 beg RLM 22 RLM 63 RLM 21 wee [Messerschmitt Bf 109E-1 (6-112) 129 88 ,Legionu Condor”, Hiszpa 2/4 88 “Legion Condor”, Spain, March 1939 4. marzec 1939 roku, Messerschmit Bf 109E:2 (6-112) of th Wack luck Ts 36584 RLM 22. RLM21 hee way [Messerschmitt BE 1098-2 (6-32) 2.4 8 ,Levionu Condor” Fv, Reinhard Seiler, Hiszpania, 1937 rk, Messerschmit Bf 1098-2 (6-22) ofthe 21) 88 ‘Legion Condor”, Fw Rethard Seller Spain, 19RLM Roe 23 oF RLM 65 Hes js as¢ay Messerschmitt Bt 109D-I (bila 2") adjutanta 110G 132 ,Riehthofen, Jiteborg-Damum,syezeh 1938 roku, Messerschit Bf 1090-1 (te "2 Adjutant of the ING 132 "Richofon”, iebog- Damm, Janay 1938 Pud hunter. 1930 1uhu jeumwothi pLegionu Condor” —_ochronnych. Do tej pory wytwémnic lotnicze uiywaly otrzymaly nowe samoloty Messerschmitt BF 109E, ktore byly malowane tak jak samoloty dostarczone w pierw- szych partiach tj. na gérnych powierzchniach farba RLM 63 Grau, a na dolnych powierzchniach farba RLM 65 Heliblau. Elementem szybkie} identyfikacji uzywanym podczas wojny domowej w Hiszpanii byly malowane na bialo koricéwki skrzydet NIEMCY 1936-1939 W 1936 roku zostat wprowadzony jednolity system oznaczania koloréw farb uzywanych do malowania sa- molot6w Luftwaffe, Polegal on na skatalogowaniu i na- zwaniu poszczegélnych koloréw za pomoca kodu Minis terstwa Lotnictwa (RIM) i nadaniu poszczegélnym kolo- rom numeréw porzadkowych i nazw. Jednoczesnie do wytwérni lotniczych zaczely trafiaé jednolite wzorniki koloréw farb oraz wzory standardowych malowaf “Messerschmitt Bf 109D-1 ~ ,Luchs” por, Wernera Mildersa z 1/9 88 ,Legionu Condor”, Hiszpania, 1938 rok. Mi “Lucha” Obl, Werner Molders IJ 88 “Legion Condor”, Spain, 1938. Camouflage patern RLM 63/65 [Wald By 1090-1 farb bezposrednio zakupionych u producentéw. Dlates ted farby mialy takie kolory jakie produkowal dany prod- cent ~ stad tez kuriozalny ciemnoblekitny spéd prototy pu samolotu Messerschmitt Bf 109V1 Samoloty seryjne typu Messerschmitt Bf 109B/C/D/E uzywane w jednostkach mysliwskich Luftwaffe w latach 1936-1939 malowane byly wedlug nowego schematu malowania ochronnego opierajacego sie 0 wykorzysta nie na gomych powierzchniach platowca dwoch farb Zielonych, ciemnonozielonej, 0 odcieniu czamo-grana towym RLM 70 Schwarzgrin oraz farby ciemnozielone| RLM 71 Dunkelgrin, Taki schemat malowania pozwalat na dobre zamaskowanie samolotu w warunkach europe)- skich (oczywiscie w okresie letnim). Dolne powierzchnie samolotu byly malowane tak jak wielu samolot6w w tym okresie farba koloru jasnoniebieskiego (blekitnego) RLM 65 Hellblau. Taki schemat malowania ochronnego zostat przyjety na podstawie regulaminu nr Ld 521/38. ywanie RLM 63/65. Messerschmitt, ar Trojea}KAMPANIA W POLSCE - 1939 Wszystkie samoloty Messerschmitt Bf 109B/C/D/E uzywane bojowo podczas dziatari wojennych w Polsce malowane byly wedlug schematu RLM 70/71/65. Nie stosowano Zadnych element6w szybkie} identyfi- kacji, gdyz mysliwce niemieckie latwo odréznialy sie od samolotéw uzywanych przez lotnictwo polskie (dolno- platy, samoloty polskie gornoptaty). ‘Stosowano godta pulkow, dywizjonow i eskadr. Samo- loty nosity numery - oznaczenia taktyczne. 1akze w jed- nostkach niszczycielskich uzbrojonych w samoloty Bf 109 nosity one oznaczenia takie jak samoloty w klasycz~ rnych jednostkach mysliwskich, a nie niszczycielskich. KAMPANIA NA ZACHODZIE ~ 1939-1940 Samoloty uzywane w pierwszym okresie dziataft na Zachodzie malowane byly wedlug schematu RLM 71/70/65. Spotyka sie takze samoloty, kt6re byly malo- wane jednolicie na gérnych powierzchniach farba RLM 70, za8 na dolnych RLM 65 Hellblau. Na przelomie 1939 i 1940 roku zostato wprowadzone nowe malowanie ochronne samolot6w. Polegato ono na pomalowaniu dolnych powierzchni_kadtuba, skrzydet i usterzenia farba RLM 65 Hellblau. Dodatkowo ta farba pomalowane byly takze boki kadluba, Ciemnymi kolora- mi (zielonymi RLM 70 Schwarzgrun i RLM 71 Dunkelg- run lub szarozielonym RLM 02 Grau i RLM 71) w zasa- dzie pomalowany byt tylko grzbiet kadluba samolotu ‘oraz gOrne powierzchnie skrzydet | usterzenia. Poczatko- wo boki kadtuba nie byly malowane, zadnymi innymi farbami niz RLM 65. Zima 1940 roku w jednostkach JG 1 przeprowadzono pidby nowych typéw malowah z wykorzystaniem farb koloru szarego. W okresie listopad 1939 roku — kwiecieft 1940 roku stosowano doswiadczalnie duze znaki na skrzydlach Miao to na celu unikniecie licznych w tym okresie po- mylek w rozpoznaniu samolotéw. Swastyki na usterzeni malowane byly najczeSciej na srodku usterzenia. W oktesie zimy 1939-1940 w JG 53 ,Pik As” testowa- no kontrastowe kamuflaze zlozone z farb koloru RLM 02 Grau/ RLM 71 Dunkelgrin, RLM 02 Grau/RLM 70 ‘Schwaregrin oraz RLM 71/70/02. Byt to okres kiedy zostaly wypracowane podstawy pééniejszych wzoréw malowania ochronnego i czas kie- Uy ntastapilo udejécie od ,pokojowych” wzoréw malowania. Sehemat malowania samolotéw Messerschmitt Bf 109B/C/DIE, 1936-1939, Camouflage scheme Messerschmitt Bf 109B/C/D/E, 1956-1959 Ts oy Han Rye RLM 70 b30 RLM 71ie RLM 74778776. Messerschmitt Messerschmitt BE 1096-3, prandopedebnie 2/36 $3, Franeja,lipiee 1940 roku. Messerschmitt BY 109E-3 probably of thReine 1p) oanaczet(Balken Kreutz) stosowane w latach 1936-1941, Balken Kreu: used in early stage ofthe war RLM 70 \ aa Ro Fezyoby 1098-1 (red "1") CO. 6 -Schlageter” Hptm. Eduarda Neumanna, Niemey. sierpie 1939 roku. Messerschmit 26 "Sehlageter” Him. Eduard Neumann, Germany, August 1939 RLM 70 14; Ts 3¥0sa RLM 70 YG, *&r Messerschmitt BF 109-1 ( second in command CO NANG ) zastgpey dow dey ING 132 qRichthofen”, Berlin-Staaken, 1938-1999, Messerschmitt Bf 109C-1 (white °3°) Richihofen”, Berin-taaken, 19381939SIG $ “Eismeer”, Petsamo, Finland, 1942 [Messerschmitt Bf 1096-7 (czarna 3") dowédey 8136 S ,Eismeer”, Ptsamo, Finlandia, 1942 rok. Messerschmit BY 1096-7 (black3")Staetpitan RLM 71 RLM 75 hrs, Ho Hawo Fe 36033 Bac Hrs NORWEGIA 1940-1945 W kampanii przeciwko Norwegii wiosna 1940 roku brala udzial takze jednostka uzbrojona w samoloty Mes- serschmitt Bf 109E. Byla to IVIG 77 dowodzona przez kapitana Hentschela. Samoloty !I/jG 77 malowane byty juz wedlug schematu malowania RLM 02/71/65. W lipcu 1940 roku do Trondheim przybyta kolejna jednostka mysliwska ~ 11,0/TrGr 186 uzbrojona w samoloty mys- liwskie Messerschmitt Bf 109E-1/E-3, Czesé samolotow te|_jednostki nosito nadal stary kamuflaz RLM 70/71/65. Byly to glownie samoloty Bf 109E-1 przydzie- lone z innych jednostek. Pewne jest jednak, ze latem 1940 roku i te samoloty zostaly przemalowane. Dobrym 4rédlem informacji na temat malowania samolot6w Bf 109 w Norwegii jest samolot Messerschmitt Bf 109E-3 W.Nr, 0820 2 4/G 77 pilotowany przez plutonowego Ludwiga Froba, ktéry 24 paédziernika 1940 roku la- dowat pomylkowo w Szwecji. Samolot byt malowany wedlug schematu RLM 02/71/65 z tym, ze ciemnymi far- bami malowany by! tylko szczyt kadluba samolotu, Sa- molot nosit oznaczenia eskadry i gruppe oraz oznacze- nie dwéch 2wyciestw powietrznych na stateczniku. Sa- moloty Messerschmitt Bf 109T-1/T-2 wprowadzone do JG 77 lakie purzathowu talowane byly jak wzmianko~ wany wezesnie} samolot Prawdopodobnie wlasnie JG 77 byta pierwsza jednos- tka, w ktérej testowano nowy typ malowania europejs- kiego skladajacy sie 2 barw szarych RLM 74 Hellgrau i RLM 75 Violetgrau oraz jasnoszare| farby RLM 76 Hel: Igrau. Pierwsze tak pomalowane samoloty mozna toz- poznaé na zdjeciach juz z konica kwietnia 1940 roku, Tak pomalowany byt tez samolot ,czerwona 14", ktory ladowal przymusowo w poludniowe} Norwegi- 1 11 kwietnia 1940 roku. Innym samolotem, ktéry nosit taki kamuflaz byt samolot Messerschmitt Bf 109C-1 z es- kadry nocnych mysliwcéw 17.(NIJG 2, kt6ry wpadt do morza koto Lindesness latem 1940 roku i zostal wydoby- ty w 1987 roku, 12 Informacje na temat malowania samolotéw w Norwe- gli bezposrednio przed atakiem na ZSRR sa dosé skape. Najbardziej prawdopodobne jest jednak to, ze w tym czasie takze i w Norwegii dokonano zmiany malowania, Jednostki drugorzutowe, treningowe i przeznaczone do obrony obszaréw tylowych nadal uzywaly samolotéw w malowaniach, kt6re juz nie byly stosowane na froncie. Praykladem takiego samolotu moze byé Messerschmitt BF 109E-4/N ze Stab Jagdgruppe Losigkeit, Ktory piloto- wany przez plutonowego Hansa-Gerda Wennekrsa lado- wat przymusowo w czasie lotu do Oslo 6 marca 1942 10- ku, Samolot byt doswiadczalnie wyposazony w namier- nik Peil IV. Samolot ~ czarna ,16" nosit kamuflaz RLM 70/71/65. Na stateczniku byly namalowane oznaczenia dwéch zwyciestw powietrznych. By! to prawdopodobnie samololot przebudowany (m.in. zmiana silnika) z samo- lotu Bf 109E-1 posiadajacego stary typ kamuflazu Inne samoloty posiadaly jednak standardowe malowa- nie RLM 74/75/76, przykladem takiego samolotu moze byé Messerschmitt Bf 109E-4/B z jednostki treningowej, Ktory ladowat pomytkowo w Szwecji 24 lutego 1942 r0- ku. Samolot miat oznaczenie kodu radiowego KB+LS i 6ha 25” Takie same malowanie mialy tez dwa treningowe Bf 109F, Ktéro wyladowaly w Sawacji w 1943 robes. Cioka. wostka bylo uzywanie przez szkole lotnicza ulokowana na lotnisku w Kopenhadze oznaczefi eskadr w postaci bialych liter ,F” i numeru eskadry (oznaczenie F/1, F/4) namalowanych na sterze kierunku Samoloty Messerschmitt Bf 109T-2 uzywane w Jagd- gruppe Drotntheim nosity malowanie 74/75/76. Niektore samoloty mialy malowanie takie jakie stosowano w in- nych jednostkach tj. 2 plamistym kamuflazem na bokach kadluba, zaé inne mialy malowanie takie jakie stosowano w 1940 roku z tym, Ze zamiast wezesniej stosowanych koloréw RLM 02/71/65 uzywano teraz farby RLM 74/75/76. Tak pomalowany byt min. samolot - biala 8" 2 1G 77 uzywany jesienia 1941 roku. Na marginesie informacji na temat malowah samolotéw Bf 109T-2 war-im Te . wen eee i p=ofen” Obst. Gerda yon Masson, Meme, styezeh 1940 rok, Kamla? ,ofensyway”. A new “olen RLM 65 H60 Baswry Rs¢ to wspomnieé o samolocie porucznika Herberta Chris- tiansena z 11,)G 11, kt6ry uzywal jeszcze w 1944 roku. tego typu samolotu (W.Nr. 7767). Samolot nosit malowa- nie RLM 74/75/76 z dodatkowymi_,wezykami" w kolo- rze RLM 76 malowanymi na gérnych powierzchniach kadtuba i skrzydet. Ciekawym elementem dekoracyinym tego samolotu byt ,plomief” namalowany na przedniej czeéci kadtuba. Samoloty Messerschmitt Bf 109 z /G 5 .£ismeer* stacjonujace w Norwegii posiadaly standardowe ma- lowania. CzeSé samolotéw w okresie zimowym po- siadata specjalne biale malowanie zimowe z regular- nymi ciemnozielonymi plamkami. Tak byt m.in. po- malowany samolot asa JG 5 Ofw. Mallera. Samoloty dostarczone w 1945. nosity malowanie RLM 80/81/82. Réwnolegle nadal jednak uzywano samolotéw w ma- lowaniu RLM 74/75/76 oraz w malowaniu mieszanym 2 zastosowaniem ,starych” i ,nowych” farb. KAMPANIA FRANCUSKA - 1940 Samoloty Messerschmitt Bf 109 uzywane podczas kampanii we Francji, Belgii i Holandii byly czesciowo malowane wedlug nowego schematu RLM 02/70/65. Podstawowym malowaniem ochronnym byt schemat ,ofensywny” wprowadzony zima 1940 roku tj, RLM 70/71/65 z .wysoko” pomalowanymi bokami kad- tuba samolotu. Nawet samoloty starszych wersji Bf 109C/D nadal pozostajace w nocnych eskadrach mys liwskich zostaly przemalowane. W toku kampanii wprowadzano zmiany w malo- waniu. Najpowainiejszejsza bylo uzupetnianie malo- wania bocznych powierzchni samolotu ciemniejszymi kolorami. Najczescie| byly to farby RLM 70 Schwarzgrini RLM 71 Dunkelgrin lub rzadzie| RLM 02 Grau. Nie stosowano zadnych element6w szybkiej iden- tyfikacji Samolot Messerschmitt Bf 1098-4 sierd. Georga Hippela 2 8136 plamkami w kolorze RLM 71 Dunkelgrin. Messerschmitt Bf 108 Richthoten”, Franca, wraesieit 1940 roku, Kamulad fi. Georg Hippel ofthe 8/5G 2 "Richhofen”, France, Seprember 1940. Ofensive ‘pe ofthe camouflage with RLM 7! Dunkelrin moting [Waldemar Trojea} pv uzupelaionyMesserschmitt Bf 109E-4N dowédey JG 2 Kommadore JG 26 "Schlageter" Obl. Ado Gi BITWA O ANGLIE ~ 1940 Malowania samolot6w Messerschmitt Bf 109E pod: czas Bitwy 0 Anglie byly bardzo réznorodne. Przewa: Zal schemat malowania RLM 71/02/65 wprowadzony na wigksza skale w maju 1940 roku, réwnoczesnie z rozpo- czeciem produkeji seryjnej samolot6w Messerschmitt Bf 109E-4, Standardowe malowanie fabryczne bylo modyfi kowane w ten spos6b, ze boki kadluba byly dodatkowo malowane w nieregulame plamki w kolorze RLM 02 Grau. W niektérych jednostkach dodatkowe malowanie ochronne bylo uzupetniane kolorami RLM 701 RLM 71. Nadal w niektérych jednostkach bojowych pozostawaly samoloty w malowaniu ofensywnym. Nicktérzy piloci brytyjscy po walkach z Bf 109E meldowali o zestrzeleniu zielonych samolot6w. Nie znajduje to zadnego potwier- dzenia w istniejacych fotografiach samolotow nie- mieckich z tego okresu. Prawdopodobnie piloci sugero- wali sie fotografiami samolotow z lat poprzedzajacych okres wojny Warto jednak zauwazyé, Ze istnialy duze r6znic w zastosowanych kamuflazach. Niektore jednostki stoso- waly uktad dosé duzych i regularnych plam malowanych na bokach kadluba, inne jednostki JG 2) preferowaly mate plamki. > Messerschmitt BF 109E-7N, IL/NG 27, Messerschmit Bf 1096-7 ofthe 11/3G Balkany, kwiecié 1941 roku. 41 ICAW| Balcans. April ilageter” ppik. Adolfa Gallanda, Audi i, dudember, France, Dece ert Franeja, grazie 1940 roku. rer 1940 WWM BALKANY 1941 Samoloty Messerschmitt Bf 109E biorace udzial w kampanii balkarskie} tj. w wojnie z Grecja i lugosta wia malowane byly standardowo w kamuflazu RLM 74 Dunkelgrau, RLM 75 Violetgrau i RLM 76 Hellgrau. Ele mentem szybkie} identyfikacji byly Z6kte pasy na kad bie, usterzeniu oraz pomalowana na Z6tto ostona silnika [RLM 04 Gelb]. Podobny system oznaczert szybkiej iden tyfikacji stosowano na froncie wschodnim.ak pages ETO a ee a Ge a aeRLM 71 220 RLM 02 Jl R29 FEZO1GS e324 085 Tezeagr RLM 04 Gao Messerschmitt BE 109E-1 W.Nr 3271 1271 (yellow 12°), Fw: Ernst Arnold, 3,96 2°) Fw. Ernsta Armolda, 3/5G 27, Bitwa o Angi, sirpies 1940 roku, Messerschmit Bf 109E-1 WN Battle of Britain, August 1940 Uszkodzony samolot BF 109E-3 I11/JG 77 po przymusowym Iydowaniu na ltnisku Larissa, 20 kwietnia 1941 roku. Messerscomit Bf 1096-3 of the ILIG 77 erash-landed on Largs airfield on 20 April 1941 [IWMI]1941 roku, Malowanie RLM 7A7145, Messerschmt BfFRONT WSCHODNI 1941-1945 Samoloty Messerschmitt Bf 109 uzywane bojowo na froncie wschodnim malowane byly w sposéb standardo- wy, tak jak samoloty uzywane w innych czesciach Euro- py. W okresie zimowym samoloty byly malowane kolo. rem bialym. W niekt6rych jednostkach biala farba lub wapnem pokrywano cale samoloty, 2a8 w nicktérych jednostkach tylko czesciowo uzupeiniano standardowy kamuflaz letni. Warto tez jeszcze zauwazyé, Ze niektore samoloty zamiast farba biala malowane byly jasnoszara RLM 76 Hellgrau. Niektére jednostki walczace na froncie wschodnim otrzymaty malowania eksperymentalne, odmienne od standardowych. Taka jednostka byla JG 54 ,Grimherz” w kt6rej testowano malowania z wykorzystaniem koloru zielonego. Uzywano w tym celu juz stosowane farby RLM 70 Schwarzgriin i RLM 71 Dunkelgriin oraz praw- dopodobnie nowe} farby RLM 80 Olivegrin. Zastosowa- nie takich malowaf ochronnych bylo spowodowane spe- cyfika dzialania jednostki nad terenami lesistymi, gdzie samolot w kamuflazu szarym byl widocany. Pewna role odegraly tu takze doswiadczenia lotnictwa firskiego i. sowieckiego, ktére stosowaly malowania w ukladzie ko- lorow ciemnozielony-czamy. Podobne malowania testo- wano takze w niektérych jednostkach JG 3 ,Udet”. xy Messerschmitt BF 109G-2, DN+VOi DNHVW yey M TW8I16. A pai ofthe BF 1096: DN+ YW fighters, RLM 74/75/76 camouflage pattern [WU] Stosowano takée inne typy malowaf niestandardo- wych, Praykladem takiego malowania moga byé samolo- ty Messerschmitt Bf 109F/G z JG 77 malowane na gér- nych powierzchniach kolorem RLM 76 Hellgrau. Czy sa~ molot Waltera Nowotnego z JG 54 malowany jednolicie kolorem RLM 71 Dunkelgrin. W koficowym okresie wojny samoloty Messerschmitt BF 109 byly malowane glownie w ,starym” malowania RLM 74/75/76 oraz nowym RLM 76/81/82/83. ¥5 34004 Yaar RLM 807 RLM 04 Gelb 2B 1096-1 CO Suffelkaptin 236 54 *Grinh UIs Fs 36092 Messerschmitt BF109G-1 (earn <1”) domédey 2G 54 ,Granhers” ODI. Wi Ob Wer Nowe, Leningrad rea, Summer 1942 lato 1942 roku, Messerschmit Vowotnego,rejon Leningrad RLM 71 Uso Fees “Messerschmitt BF 109F-2 Stab JG $4 6 tember 1941 RLM 79 J) 62 , / 7°, Rosia, wrzesiea\ 1941 roku. Messerschintt SLM 76 41/95 soy v92 Wet RLM 71 120 83015 ew 2 of the Stab JG $4 "Grinhere”, Russa, SepR 2: BD D: PS Be 2b eeRLM75 YAvo 230 — RLM 74 H2> FE3oa09 term used in 1942 Malowanie samolot6w Messerschmitt BF 109G, 1942-1943. Messerschmit 1096 cam Messerschmit BF 109 Bf 1096-5 CO LUG 5: Christ” kpt, Gerhada Barkhorna dowédey I. 1G 52, front wschodni, 1943 rok. Malowanie RLM 74/78/76, Messerscil Gerhard Barkhorn, Eastern Front, 1943 \anuse Ledwoch]ILLIG 52, front wschodni, wrze eptember 1942, Note green moting 0 142 roku. Nietypowe malowani oslony slaika. 4 pur ofthe BY 1096-. nine covwling [IWMI] ighters ofthe AIG 52, Eastern Front, S RLM 65? Hes tsasyay Messerschmitt BF 109R-4 72/96 S1, Rosi, zima 191-1942, Meserchmit B14 ofthe 3/IG 81, Rusia, Woner 1941-1942 eee 432 Fezqe3, 23 FS” 04 Go RLM 74/75 ILM 70 110), Fs3u0c7, RLM 76 Hrs Tescyas Messerschmitt BT 109F-2 oficera technicenego (Oblt. Dietefa Rohwersa) 11IG 3 ,Udet”, Ukeaina serpiei 1941 roku. Messerschmitt 8f 109F-2 of the Technishe Officier (Obl. Dietlf Rohwers) LUG 3 "Ut", Ukraine, August 1941 26Messerschmitt BE109G-14 2 4/5G 3 sUdet", Niemey, eset 1944 roku, malowanie RLM 76/8182, Messerschmitt BY 108G:14Messerschmitt Bf 109-6 W.Ne 412951, 1944 rok, Malowanie RLM TA77S716/71. Messerschmit BY 1096-6 WNe 4 ws) FRONT ZACHODNI 1941-1945 Nowy system malowania RLM 74/75/76 pojawit sie juz na przetomie 1940-1941 roku. Tak main. byla po- malowana czeSé samolot6w Bf 109E-7/N przydzielo- nych do JG 54 ,Griinherz” uzywanych juz pod koniec 1940 roku. Oficjalny rozkaz RLM nakazujacy zmiane malowania nosi date 24 czerwca 1941 roku. Dokument wspomina, Ze nalezy nadal pozostawiaé powierzchnie pomalowane farba RLM 65, a nowa farbe RLM 76 Hel: Igrau wprowadzaé stopniowo. Jednak wzorzec malowania samolotéw Messerschmitt Bf 109F datowany 15 sierpnia 1941 roku nakazuje stoso- wanie malowania RLM 74/75/76 i uzywanie do malowa- nia bok6w kadhuba far RLM 02, RLM 71 i RLM 74. Zmiany w sposobie malowania zostaly potwierdzone dokumentem L.Dv. 521/I z 2 listopada 1941 roku. Jako Cickawostke warto dodaé, 2e wzmiankowany wezesnie) rozkaz nadal dopuszcza stosowanie farby RLM 65. Obecnie trudno ustalié jaka farba byta w reczywis- toSci stosowana do pomalowania dolnych powierzchni samolotu, gdyz RLM 651 RLM 76 byly bardzo podobne do siebie. Jest pewne, Ze w 1942 roku nie stosowano juz farby RLM 65, gdyz wzorce malowania samolotéw Bf 109G nie zawieraja informacji o tym, Ze stosowano dwa kolo- ry RLM 65 RLM 76. Taki system malowania by! stosowany do polowy 1944 roku. Od lipca 1944 roku zostal wprowadzony no- wy schemat z wykorzystaniem farb RLM 81/82/83. Ana liza malowania samolotow zestrzelonych w czasie ope- racji ,Bodenplatte” — ataku na lotniska alianckie w Belgii i Holandii 1 stycznia 1945 roku — wskazuje, Ze w jednos. tkach znajdowaly sie wowczas samoloty Messerschmitt Bf 109G/K malowane tak wedlug ,starego” jak i ,nowego" schematu. Byly tez samoloty o mieszanym malowaniu np. RLM 74/75/82/76. AFRYKA 1941-1943 Lotnictwo niemieckie nie mialo w chwili wybuchu wojny, a nawet pézniej w 1940 roku opracowanego Zad- nego kamuflazu przydatnego w warunkach tropikalnych Po prostu Oberkommando der Luftwaffe, nie zakladalo modliwosci prowadzenia walk w Airyce. Pienwsza jed- rnostka mysliwska Luftwaffe operujaca na Sycyli, | krétko w Airyce, 7/JG 26 miata samoloty w standardowym ma- lowaniu europejskim tzn, RLM 74/RLM 75/RLM 76. Tak tez byly malowane niektore samoloty nastepnej jednost- ki skierowanej do Afryki IG 2 Samolot Messerschinit BE1U9G-10AS ~biala A" — W.NF 6316, jen tka aieustalon, 1945 roku, Malowanies tu RLM 76Zestrstony samolot Messerschmitt BE 109G-14AS prawdopedobnic 2 11/3G 53, Belgia,wiosma 1948 roku, Malowanie RLM 76/B1/D. 4 destroyed Mes sersclnit Bf 109G-144S probably ofthe ILG 53, Belgium 1945. Camouflage RLM 7681/82 [VHU RLM 75 Hie ¥536230 FS 48 RLM 76 4035 RLM 74 H2> Fs bongRLM 7879, Messerschmitt BfOmnaccenia taw, Koda ra [Messerschmitt BF 109E-4 W.Nr 1361 CA#NK, 1940 rok, Malowanie RLM 71/026. Messerschmitt Bf 1096-4 W.Nr 1361 CAYNK, 1940. Camo term RLM 71/02/65 (Messerschmitt AG] 1 lydowanin po walce waPilna potrzeba byto zatem wprowadzenie odpowied- rniego malowania ochronnego. Niemcy wzorowali sie w pracach nad nowym kamuflazem na malowaniach lot- nictwa wloskiego Regia Aeronautica. Najdogodniejszym malowaniem okazato sie pokrycie gornych powierzchni samolotu farba koloru odpowiadajacego podlozu t) pias- kowego z zielonymi nieregularymi plamami imitujacy- mi wystepowanie roslinnosci, kamieni itp. Poczatkowo prawdopodobnie stosowano farby pochodzenia wloskie- go. W okresie pééniejszym wprowadzono farby produk- ji niemieckiej RLM 78 Himmelblau, RLM 79 Sand Gelb i RLM 79a Sand Braun oraz RLM 80 Olive Griin. Do sier- pnia 1941 roku zamiast farby RLM 80 Olivegrun uzywa- no farby RLM 71 Dunkelgriin. \stnienie farby oznaczone} jako RLM 79a jest niekiedy w literaturze dotyczacej tego tematu poddawane w watpliwos¢, lecz uwazam, Ze jest to niesluszne, gdyé fotografie samolotéw uzywanych w Airyce wykazuja, Ze samoloty Bf 109F-4/Trop czy BF 109G-2/Trop maja malowanie ciemniejsze niz np, wezeSnie} uzywane samoloty typu Messerschmitt Bf 109E-4/Trop. Innym argumentem przemawiajacymp rzestanka odpowiadajaca za slusznoscia tej tezy jest fakt, Ze kolor RLM 79a byl identyczny z kolorem farby uzywa- rej w wojskach pancernych Sand Braun RAL 8000 stoso- wanej w jednostkach Deutsches Afrika Korps Kamuflaz plamisty stosowano tylko w malowaniu sa- molotow Bf 109E z I/JG 27, natomiast nowe samoloty Messerschmitt Bf 109F z II/JG 27 nosily odmienne ma: lowanie. Gérne powierzchnie kadluba, skrzydet i uste- rzenia, a takze boki kadluba malowano jednolicie farba Doskonaly kamuflai! BF 109E-7/Trop 2 1941 rok. By 1096 RLM 79a SandBraun, zas dolne powierzchnie farba ble- kitna RLM 78 Himmelblau. Warto zauwazyé, ze ni bylo jednolite} instrukcji dotyczace| malowania samolot6w CzeSé samolot6w byla malowana tak, 2e linia rozgrani czenia koloréw przebiegata w polowie boku kadhuba sa molotu, inne samoloty miaty malowany caly kadtub, tyh ko spéd malowany byt farba RLM 78. Réznice w malo waniu mozna przesledzié na przyktadzie samolotow H. |. Marseille - asa Luftwaffe w Afryce. Sporadycznie do Af ryki trafialy tez samoloty w standardowym malowaniu europejskim RLM 74/75/76. Byly to najczesciej samoloty przysylane jako uzupelnienie. Takie samoloty najczes Ciej nosily tez oznaczenia tzw. kodu radiowego (Rumpf Nummern). “Messerschmitt BF 109E-Titrop z 1G 27, malowanie europejskie RLM 14/78/76, 1941 rok, Messerschmitt Bf 109E-7/Trp of IG 2 on camouflage patern RLM 74/75/76, 1941 | 2 Ledwoch]Samoloty Messerschmitt Bf 109G-2/Trop z JG 77 ,As Kier” uzywane podczas kampanii tunezyjskiej nosity cie- kawy kamuflaz wezyk« M 80 Olive Griin) nanie- iony na standardowe (w Afryce) malowanie RLM M 79a Elementami szybkie} identyiikacji_na tym ol szarze dzialafi wojennych byly malowane na bialo kori- ccéwki skrzydet i kobpaki Smigla. Innym elementem ro: poznawczym byt bialy pas namalowany na tylnej czesci kadtuba oraz malowany na 60 dét ostony silnika sa- molotu.Zestrzlony samolot Messerschm Bf 109E-4B/Trop SO+IS ofthe 8/2G I, Lybia, October 1942. Camouflage RLM 79°80 [IWMI RLM 79a Lay Fe 3a¢2y / Saudlpae tok “Messerschmitt BE 109F-4VTrop Gist MIrop "Gisela" (red °3"), Fo Fra (czerwona 43”), Fw, Franz Schwaiger, 606 3 ,Udet", Afr Schwaiger 6G 3 “Udet” Africa, Spring 1942 RLM 79a Hey RLM 34 RLM 78 75 25¢0 Messerachnit BF 109F-4Trop adjutanta ING 27 ODI, Wernera Schr tryha 12 rk, Mess chit Bf 108F4 Trop Adjutant 116 Merner Scher, yb. 1942Samoloty Messerschmitt Bf 1096-6 2 9/36 27, Grecia 1943 rok, Malowanle RLM 74775776, Messerschmitt Bf 1090-6 fighters ofthe 9116 27, Greece 1943, Camouflage RLM 7475776 VU] WEOCHY 1943-1945 Samoloty Messerschmitt Bf 109G/K uzywane w jed- nostkach Luftwaffe stacjonujacych na terenie Wloch mia- ty w zasadzie typowe malowanie ,curopejskie” stosowa- ne np. na terenie Francji. W JG 53 kilka samolotéw nosi- to malowanie ,afrykariskie”. Pod koniec 1944 roku do jednostek zaczely nadchodzié samoloty pomalowane wedlug schematu RLM 76/80/81/82. Byly to samoloty Messerschmitt Bf 109G-10/G-14/K-4, Elementem szybkiej identyfikacji byly, podobnie jak podczas walk w Afryce, biale pasy na kadlubie, kotpaki smigla, koficowki skrzydel. JEDNOSTKI NOCNYCH MYSLIWCOW 1940-1945 Luftwaffe uzywala tez jednosilnikowych samolot6w mysliwskich typu Bf 109 jako nocnych mysliwcéw. Na poczatku wojny nieliczne eskadry nocnych mysliwcéw np. TO.(NIIG 26 uzywaly bojowo samolotéw Messers- chmitt Bf 109C/D. Samoloty byly poczatkowo malowa- ne standardowo RLM 70/71/65, w okresie 1939-1940 sa- moloty przemalowano wedlug schematu ,ofensy- wnego”, zaS czeSé samolot6w z 11.(NJG 2 stacjonuja- cych na lotnisku w Trondheim eksperymentalnie prze- malowano na gémych powierzchniach stosujac farby RLM 74 Grau i RLM 75 Violetgrau. Brak jest jedno- znacznych informac|i czy dolne powierzchnie byly ma- lowane farba RLM 65 Hellblau czy zblizona RLM 76 Hellgrau. Samoloty Messerschmitt Bf 109 ponownie trafily do jednostek nocnych w 1943 roku, kiedy utworzono jed- nostki nocne uzbrojone w te samoloty. Messerschmitty byly malowane standardowo jak samoloty dzienne. Tak pomalowane byly Bf 109G z JG 300 czy JG 301. W 1944 roku czeS€ samolot6w w JG 300 miata malowane na cza mo dolne powierzchnie skrzydet i kadluba. Samoloty JG. 301 otrzymaly natomiast kamuflaz w postaci ,wezykow" malowanych farba RLM 76 Hellgrau na standardowym malowaniu. Po wprowadzeniu kolorowych oznaczen jednostek obrony Rzeszy takze jednostki nocne otrzyma- ly takie oznaczenia. Kilka samolotw Messerschmitt Bf 109G-10 przydzielonych do NIGr 10 malowanych bylo jednolicie farba RLM 76. OBRONA RZESZY 1943-1945 Samoloty przydzielone do jednastek obrony Rzeszy nosily standardowe malowanie ,europejskie”, poczatko- wo RLM 74/75/76, a pod koniec 1944 roku i w 1945 r0- ku RLM 81/82/83/76. Kilka jednostek m.in. JG 11 uzywa- 0 samolotéw malowanych jednolicie farba RLM 76. Elemente szybkiej identyfikacji byly poczatkowo ‘maloane na biato usterzenie pionowe i poziome samolo- tow. W 1944 roku wprowadzono jednolity system ozna: czeh poszczegélnych jednostek w postaci 1znokoloro. wych paséw malowanych wokét tylne} czeSci kadtuba samolotu, Oznaczenia identyfikacyjne jednostek byly uzywane do korica wojny. Przepisy okreSlaly szerokoSé catego takiego oznacze- nia na 900 mm, odpowiednio jeden kolor - 900 mm, dwa kolory po 450 mm lub trzy kolory po 300 mm.as ‘Oznaczenia samolot6w Obrony Rzeszy 1 lipca 1944 roku zostaly wprowadzone nowe kolory | 4G 1 ,Cesau" eeenony farb RLM. Niestety w tym przypadku nie okreslono da- | 4 2 “Richthofen’ bialy-26by-bialy Kladnie jakie farby beda odpowiadaly danym kolorom | jc, 3 “Uder” bialy wzorcowym. Nie wykonano tez wzorca koloréw farb. ica czarny-bialy-czarny Kady producent w zasadzie inaczej oznaczat te kolory | 4G 5 ,cismeer czarny-26hty ta, e do dz nie ustalonojednolitego wzorcakoloréw ice” eee eeeneny Kazdy wytw6rca inaczej ustalat ich kolor. Preyktadowo See) ee eee eee sera cua OH a jako farba ciemnobrazowa o odcieniu fioletowym. Zko- | Jc 26 ,Schlageter” _—_czarmy-bialy lei kolor RLM 83 nadal pozostaje zagadka. Najwiece) \o27 dielony praestanck wskazuje, Ze by! to kolor jasnozielony. Obok G51 ,Molders" Zielony-bialy-zielony mmalowah ochronnych wykonanych nowymi kolorami iG52” eae stosowano malowania przejsciowe 2 wykorzystaniem 5 Pik? ee cada erga | cee Wanto jeszcze dodaé, ze w grudniu 1944 roku wyda- | 4677 “As Kier” bialy-zielony no rozkaz, aby... malowaé tylko drewniane i stalowe —_| Jc, 300,,wilde Sau”. w 1943 roku czerwony, czeSci samolotu, a czesci wykonane z aluminium pozo- See stawiaé w naturalnym kolorze metalu. Znane sa fotogra- See ’ fie kifku tak »pomalowanych” samolot6w Messerschmitt | yc; 301 ,Wilde Sau” _dolty-czerwony erate JG 302 ,Wilde Sau”? Wiosna 1945 roku do jednostek Luftwaffe aity samo- | Je 400. : loty Messerschmitt Bf 109G/K malowane nowyminie~ standardowymi farbami. Byly to kolory zblizone do bry- a ihiskich far Sky Green i Sky. Blue. Uzywano {arb _ W_1945 roku elementem szybkie)identyikacj by! pas 10 dwéch kolorach 0 odcieniu szaroblekitnym io odcie- Ww kolorze Z6tym malowany na przednie} czesci kad. niu szarozielonym. tuba samolotu. RLM 02} RLM 04 Efi uy 2€| Fee yay RLM 65+ OF Se acuay 40 roku, Meserschmit Bf 10Vk-4 CO JG RLM 65 Go Messerschmitt BF1O9E-4 dowdy JG26 Schlager” Maj Adolfa Galland, Francja, sep peter” Na. Adolf Galland, France, August 1940 =< RLM 76 bite Fu 04 Galo Meserschmtt BE109F-4 7 8196 77 As Kio", Ubraina,winta 1942 ro Mes ichnt Bf 1090°4o the 8G 77 “Ace of Heart”: Ukraine Serine pe Fasgihs