KS.

JUAN JOSE PEREZ SOBA Juan Jos Prez Soba

Granice poszukiwa teologicznych i Los lmites de la investigacin teolgica y de las

rozwiza pastoralnych w subie maestwu i soluciones pastorales al servicio del matrimonio y la
rodzinie familia

Istnieje wyrane powizanie kryzysu wiary i Hay una evidente correspondencia entre la crisis de la fe
kryzysu maestwa. Jak od dawna twierdzi i wiadczy y la crisis del matrimonio. Y, como la Iglesia afirma y
Koci, maestwo jest powoane, aby byo nie tylko testimonia desde hace tiempo, el matrimonio est llamado
przedmiotem, ale take podmiotem nowej a ser no slo objeto, sino sujeto de la nueva
ewangelizacji1. evangelizacin.
Te sowa, ktrymi Papie Benedykt rozpocz Estas palabras con las cuales el Papa Benedicto
synod powicony nowej ewangelizacji, byy wyrazem inauguraba el Snodo sobre la Nueva Evangelizacin,
jego zainteresowania problematyk rodziny. Mona by obedecan a un inters suyo sobre la familia. Se podan
uzna je za echo wielkiego spotkania rodzin w considerar el eco del gran encuentro de las familias en
Mediolanie, ktre Ojciec wity bez wtpienia nosi w Miln que, sin duda, llevaba en el corazn. Pero su claro
swoim sercu. Ale jego wyrany zamiar, aby intento de proponer este pensamiento en el inicio del
zaproponowa t myl na pocztku Synodu mona dzi Snodo, se puede considerar ahora mismo como un signo
uzna za profetyczny. Byo ono bowiem przedmiotem proftico. Esto es, fue motivo de conversaciones internas
rozmw wewntrz auli synodalnej, gdzie o rodzinie dentro de aula sinodal, en la cual se habl de la familia
mwio si wicej, anieli mona si byo tego ms de lo que poda preverse. Este encuentro entre
spodziewa. To spotkanie biskupw, na krtko przed obispos poco antes de la dimisin del papa alemn, pes
abdykacj PapieaNiemca, zapado gboko w umys i en el nimo del entonces cardenal Bergoglio que estuvo
dusz obecnego tam wczesnego kardynaa Bergoglio. presente en dicha asamblea.
Poniewa bylimy wiadkami wyjtkowej Cuando hemos visto despus la decisin
decyzji, aby zwoa dwa kolejne synody o rodzinie, a excepcional de proponer dos Snodos seguidos por la
obecnie yjemy w nadzwyczajnej sytuacji familia, y vivimos ahora mismo en una indita situacin
midzysynodalnej, prawdziwie pouczajce okazuje intersinodal, resulta verdaderamente clarificador no
si to, by nie straci z pola widzenia punktu wyjcia, perder de vista el punto original que hizo poner de nuevo
ktry na nowo ukierunkowa spojrzenie na rodzin jako la mirada sobre la familia como una luz nueva para
nowe wiato, by zrozumie ewangelizacj prowadzon comprender la evangelizacin de la Iglesia en el mundo la
przez Koci w wiecie wspczesnym. actual.
Bez wtpienia to jest prawdziwy klucz do Sin duda esta es la clave real para poder interpretar

1
Benedykt XVI, Homilia na rozpoczcie XIII Zwyczajnego Zgromadzenia Oglnego Synodu Biskupw, Watykan, plac w. Piotra,
7.10.2012.
rozumienia drogi, ktr Koci obecnie poda pod el camino que la Iglesia est llevando de manos del Papa
przewodnictwem Papiea Franciszka. W tym sensie Francisco. En este sentido, son muy clarificadoras las
wiele wiata odnonie aktualnego okresu rzucaj sowa palabras de Antonio Spadaro sobre este periodo: Lo que
Antonia Spadaro: Tym, co uwaamy za konieczne na consideramos necesario al final del Snodo
zakoczenie Synodu Nadzwyczajnego, jest to, aby Extraordinario, es que la Iglesia, en todo sus niveles, se
Koci na wszystkich swoich poziomach pyta nie interrogue no slo sobre sta o aqulla cuestin particular,
tylko o ten czy inny konkretny problem, ale aby dziki sino gracias a ellas tambin sobre el modelo eclesiolgico
nim pyta take o model eklezjologiczny, jaki que encarna. Esto nos hace comprender la tarea de la
urzeczywistnia. To nam pomoe zrozumie zadanie misma Iglesia en el mundo y su relacin con la historia.
samego Kocioa w wiecie i jego relacj z histori2. Si aceptamos este punto de vista en el que parecen
Jeli przyjmiemy ten punkt widzenia, w ktrym confluir casi todas las miradas actuales sobre el snodo
jak si wydaje, skupiaj si niemal wszystkie aktualne sobre la familia; hemos de mirar a su origen, para
spojrzenia na kwesti synodu o rodzinie, powinnimy hacernos una idea adecuada del mismo.
spojrze na jego rdo, aby waciwie go zrozumie.
Una mirada antropolgica
Spojrzenie antropologiczne
De nuevo Benedicto XVI nos centra el punto que
Benedykt XVI, z charakterystyczn dla siebie buscamos con su caracterstica sencillez y profundidad.
prostot i gbi, ponownie skupia nasz uwag na Lo hizo cuando resumi pblicamente su impresin sobre
badanej przez nas kwestii. Czyni to, kiedy publicznie el Snodo de la Nueva Evangelizacin:
podsumowa swoje wraenia dotyczce Synodu o Me ha llamado la atencin que en el Snodo se haya
Nowej Ewangelizacji: Uderzyo mnie, e podczas subrayado repetidamente la importancia de la familia para
Synodu wielokrotnie podkrelano znaczenie rodziny w la transmisin de la fe como lugar autntico en el que se
przekazywaniu wiary jako autentycznego miejsca, w transmiten las formas fundamentales del ser persona
ktrym wpajane s podstawowe zasady bycia osob humana. Se aprenden vivindolas y tambin sufrindolas
ludzk. Uczymy si ich, yjc nimi, a take wsplnie juntos. As se ha hecho patente que en el tema de la
cierpic. Tak wic stao si jasne, e w kwestii rodziny familia no se trata nicamente de una determinada forma
nie chodzi tylko o okrelon form spoeczn, ale o social, sino de la cuestin del hombre mismo; de la
kwesti samego czowieka o pytanie, kim jest cuestin sobre qu es el hombre y sobre lo que es preciso
czowiek i co naley czyni, aby by czowiekiem we hacer para ser hombres del modo justo.
waciwy sposb3.
Las preguntas que se desprenden de un
Pytania, ktre si rodz z ewangelizacyjnego acercamiento evangelizador a la familia son muy distintas
2
Cyt. za: La Civilt Cattolica, nr 4 (3945), 2014, s. 223.
3
Benedykt XVI, Przemwienie podczas spotkania z kardynaami oraz pracownikami Kurii Rzymskiej i Gubernatoratu, Sala
Klementyska Paacu Apostolskiego, 21.12.2012.
podejcia do rodziny, bardzo rni si od rozwiza de la de solucin de problemas concretos en los que ha
konkretnych problemw, na ktrych skupiay si a do insistido hasta la saciedad los medios de comunicacin y
przesady rodki masowego przekazu i kocielne las disputas eclesiales. La cuestin sobre la familia se ha
dysputy. Sprawa rodziny przeksztacia si w problem convertido en un problema antropolgico. Lo que est en
antropologiczny. Chodzi tutaj o sposb, w jaki czowiek juego es el modo mismo como el hombre se comprende a
pojmuje samego siebie, co decyduje take o ludzkim s mismo, que es definitivo para la recepcin humana del
odbiorze Ewangelii, ktr gosimy. Evangelio que predicamos.
La importancia de esta perspectiva se nos hace
Znaczenie tej perspektywy staje si dla nas patente cuando nos paramos a considerar el contenido de
oczywiste, kiedy pochylimy si nad pytaniami, ktre las preguntas que el mismo Papa Ratzinger hace cuando
sam Papie Ratzinger stawia, chcc wyodrbni kwestie quiere desglosar las cuestiones que se derivan
wypywajce bezporednio ze sposobu, w jaki obecnie inmediatamente del modo como se afronta en la
podchodzi si do ycia rodzinnego; s to aktualne actualidad la vida familiar, son los desafos actuales que
wyzwania, jakie zechcia wzi pod rozwag pierwszy quiso plantearse el primer Snodo sobre la familia:
synod o rodzinie: Wyzwania w tym zakresie s Los desafos en este contexto son complejos. Tenemos
zoone. Jest przede wszystkim kwestia zdolnoci en primer lugar la cuestin sobre la capacidad del hombre
czowieka do wizania si lub jego braku powiza. de comprometerse, o bien de su carencia de compromisos.
Czy czowiek moe zwiza si na cae ycie? Czy Puede el hombre comprometerse para toda la vida?
odpowiada to jego naturze? Czy nie kci si to z jego Corresponde esto a su naturaleza? Acaso no contrasta
wolnoci i perspektywami jego samorealizacji? Czy con su libertad y las dimensiones de su autorrealizacin?
czowiek staje si sob, gdy pozostaje niezaleny i El hombre, llega a ser s mismo permaneciendo
wchodzi w kontakt z drugim czowiekiem jedynie autnomo y entrando en contacto con el otro solamente a
poprzez relacje, ktre moe zerwa w kadej chwili? travs de relaciones que puede interrumpir en cualquier
Czy wi na cae ycie jest sprzeczna z wolnoci? Czy momento? Un vnculo para toda la vida est en conflicto
zwizek jest warty tego, aby z jego powodu cierpie?4. con la libertad? El compromiso, merece tambin que se
sufra por l?

Quien no sabe responder estas preguntas o, de

Kto nie umie odpowiedzie na te pytania lub de hecho, queda desconcertado por su contenido, se
facto czuje si zakopotany ich treci, bdzie escandalizar de las exigencias del Evangelio que siempre
zaszokowany wymogami Ewangelii, ktre zawsze le parecern excesivas. Se produce as un cortocircuito
bdzie uwaa za wygrowane. W ten sposb powstaje entre lo que la Iglesia anuncia y las personas comprenden.
napicie midzy tym, co Koci gosi, a tym, jak Este es el obstculo ms importante que se encuentra en la
rozumiej to ludzie. To obecnie najpowaniejsza actualidad para la transmisin de la fe. Sin duda, esto es
4
Tame.
przeszkoda w procesie przekazywania wiary. Bez mucho ms notorio en una cultura que se dice
wtpienia zjawisko to wystpuje w o wiele wikszym postcristiana y que en gran medida pretende haber
stopniu w kulturze zwanej postchrzecijask5, ktra w superado una concepcin que considera reductiva y
duej mierze uwaa, e przezwyciya koncepcj limitante respecto del hombre.
redukcyjn i ograniczajc czowieka. Nadie puede pensar que las preguntas anteriores,
Nikt nie moe myle, e poprzednie pytania, que van al centro de la vida del hombre, no tengan que ver
ktre dotykaj centrum ycia czowieka, nie odnosz si con la realidad del matrimonio y la familia. En cambio, no
do rzeczywistoci maestwa i rodziny. Przeciwnie. es el modo usual de afrontar este mbito de vida que
Nie jest to jednak zwyczajowe podejcie do tego normalmente se ve envuelto en una discusin sobre
obszaru ycia, ktry zwykle jest przedmiotem dyskusji soluciones parciales de temas muy concretos. Encerrarse
na temat rozwiza czstkowych dotyczcych bardzo en esta perspectiva es un lmite muy grande para la
konkretnych kwestii. Zamknicie si w tej perspektywie pastoral.
jest bardzo wielkim ograniczeniem dla duszpasterstwa. Es un modo de constatar que la visin actual sobre
Pozwala to stwierdzi, e aktualna wizja rodziny la familia es, ante todo, funcionalista. La bondad de la
jest przede wszystkim funkcjonalistyczna. Dobro familia consistira en su capacidad de realizar
rodziny ma polega na jej zdolnoci do realizowania determinadas funciones, pero puede ser sustituida por
okrelonych funkcji; moe ona zosta zastpiona przez otras instancias, de aqu que se propongan los distintos
inn instancj i tu proponuje si rne modele modelos familiares como alternativas a lo que se
rodziny6 jako alternatyw dla tego, co uwaa si za considera familia tradicional, como una especie de
rodzin tradycyjn, jako pewien rodzaj rodziny do familia a la carta en la que se puede escoger o quitar lo
wyboru, jak w menu, z ktrego mona sobie wybra que se desea.
lub odrzuci, co si komu podoba, wedle upodoba. Desde esta perspectiva, cualquier realidad se mide
W tej perspektywie wszelk rzeczywisto desde el deseo que predomina, as el deseo se propone
ocenia si, biorc pod uwag dominujce pragnienie; w como el contenido real de la eleccin, sin ms razn que
ten sposb pragnienie przedstawia si jako realn el de su intensidad. La dificultad antropolgica ante la que
podstaw wyboru, a jedynym wyznacznikiem jest jego nos encontramos es entonces la de un sujeto emotivo, que
intensywno. Trudno antropologiczna, przed ktr mide la importancia de sus acciones por la intensidad de
stajemy, wie si zatem z podmiotem emocjonalnym, las emociones que despierta. El Papa Francisco hace
ktry ocenia znaczenie swoich dziaa poprzez alusin a esta realidad con estas palabras: El matrimonio
intensywno odczuwanych emocji. Papie Franciszek tiende a ser visto como una mera forma de gratificacin
czyni aluzj do tej rzeczywistoci: Istnieje tendencja, afectiva que puede constituirse de cualquier manera y
by widzie maestwo jako czyst form uczuciowej modificarse de acuerdo con la sensibilidad de cada uno.
gratyfikacji, ktr mona ustanowi w jakikolwiek

5
Lub sekularystyczn, jak pisze o niej: G. Abb, Quale impostazione per la filosofa morale?, Roma 1996, s. 229.
6
Por. Modelos familiares, w: Pontificio Consejo Para La Familia (Papieska Rada ds. Rodziny), Lexicn, Madrid 2004.
sposb oraz zmieni zalenie od wraliwoci kadego7.
Querer solucionar problemas, sin haber continuidad
Chcie rozwiza problemy bez zachowania cigoci
El abismo que se observa en tantos casos, entre lo
Ogromny rozziew, jaki istnieje w wielu que la Iglesia ensea y las personas viven, es notorio y as
przypadkach midzy tym, czego naucza Koci, a tym, lo constatan las encuestas pastorales que se han
jak ludzie yj, jest bardzo widoczny; potwierdzaj to distribuido para preparar los Snodos. A veces se dibuja
ankiety duszpasterskie dotyczce rodziny un panorama desolador que incita a la urgencia de
rozprowadzone w ramach przygotowa do synodw. encontrar soluciones a esta realidad de los casos difciles
Czasami rysuje si smutna perspektywa, pobudzajc do de la pastoral familiar. Es una cuestin cadente, pero
szukania pilnych rozwiza tych trudnych sytuacji w centrar en ello la pastoral es una perspectiva
kontekcie duszpasterstwa rodzin. Jest to kwestia especialmente miope, incapaz de una visin de conjunto,
palca, jednake skupianie na niej duszpasterstwa sobre todo porque no responde al interrogante principal:
byoby czym wyjtkowo krtkowzrocznym, por qu las personas siguen casndose? Quiz sea sta la
zacierajcym wizj caoci przede wszystkim dlatego, pregunta ms importante. Tambin desde el punto de vista
e nie odpowiadaoby na gwne pytanie: Dlaczego pastoral porque es el fenmeno que ha ido creciendo
ludzie wci si pobieraj? A by moe to jest wanie exponencialmente en estos ltimos treinta aos: ha
najwaniejsze pytanie. Rwnie z punktu widzenia descendido notoriamente el nmero de las personas que
duszpasterskiego, poniewa obserwujemy zjawisko, eligen el matrimonio como forma de vida. Tambin la
ktre nasilio si w ostatnich trzydziestu latach 8: Iglesia debe hacerse esa pregunta, que ya no se puede dar
wyranie zmalaa liczba osb, ktre wybieraj por descontada. Pastoralmente, no puede entenderse la
maestwo jako yciow drog. Take Koci accin de la Iglesia de un modo funcional como una
powinien postawi sobie to pytanie, ktrego dzisiaj ju tienda de servicios a la que las personas acuden para pedir
nie mona zmarginalizowa. W perspektywie lo que necesitan. Son muchos los que no parecen necesitar
duszpasterskiej nie mona rozumie dziaalnoci nada de la Iglesia, en especial, en lo que corresponde al
Kocioa w sposb funkcjonalny, jako punktu tema de la familia y organizan su vida por un camino
usugowego, do ktrego ludzie si zwracaj, aby prosi distinto del que se le propone desde instancias eclesiales.
o to, czego potrzebuj. Jest wielu, ktrzy nie wygldaj
na potrzebujcych czego od Kocioa, szczeglnie jeli
chodzi o kwesti rodziny, i organizuj swoje ycie, idc Bajo este punto de vista se destaca la diferencia
inn drog, ni proponuj to instancje kocielne. tan grande que existe entre lo que las personas viven y lo
Na tej paszczynie uwypukla si ogromna que la Iglesia predica. Entre una doctrina que viene de una
rnica midzy tym, czym ludzie yj, a tym, co tradicin de siglos, y una vida con nuevas exigencias que
7
Papie Franciszek, Evangelii gaudium [dalej: EG], 66.
8
Zob. Riconoscere la famiglia. Quale valore aggiunto per la persona e la societ. Decimo Rapporto Cisf sulla famiglia in Italia , red.
P. Donati, Cinisello Balsamo 2007.
Koci gosi. Midzy doktryn pync z no se identifica con lo que se le anuncia en el nombre de
wielowiekowej tradycji a yciem postawionym wobec Jesucristo. Asombrosamente el modo como la Iglesia en
nowych wymaga, nieidentyfikujcym si z nauk mucho lugares ha afrontado esta distancia ha sido no
goszon w imi Chrystusa. Zaskakuje sposb, w jaki hablar de los temas difciles, para insistir en los ms
Koci w wielu miejscach mierzy si z tym sencillos, de un modo tal que, tal como se recogi en los
oddaleniem: wola nie mwi o tematach trudnych, aby Lineamenta del Snodo anterior, la ignorancia de la
skupi si na prostszych; i to w taki sposb, e jak verdadera doctrina cristiana sobre el matrimonio y la
uznano w Lineamenta poprzedniego Synodu familia es muy grande.
nieznajomo prawdziwej doktryny chrzecijaskiej
odnoszcej si do maestwa i rodziny jest No sorprende entonces que se produzca de un
przeogromna. modo casi espontneo una perniciosa distancia entre la
Nie dziwi zatem zgubna przepa, powstaej doctrina y la pastoral que en muchos mbitos eclesiales se
niemal spontanicznie pomidzy doktryn a praktyk presenta como beneficiosa. Se comprende que, ante las
duszpastersk, ktr w wielu rodowiskach kocielnych dificultades de transmitir una fe, se presente la salida
przedstawiana jest jako dobroczynna. Jest zrozumiae, prctica en acciones audaces que capten la atencin como
e wobec trudnoci zwizanych z przekazem wiary el camino verdadero para salir de una situacin de
naley przedstawi praktyczne rozwizanie w postaci marginalidad contraria a la transmisin del Evangelio. La
odwanych dziaa, ktre przycign uwag jako novedad de determinadas situaciones aparece entonces
prawdziwa droga wyjcia z sytuacji marginalizacji, como un nuevo camino por transitar.
sprzecznej z przekazem Ewangelii. Nowo
okrelonych sytuacji jawi si wic jako nowa droga do No fue este el modo como Karol Wojtyla ide su
przebycia. pastoral familiar, a partir de su experiencia real de la vida
Nie w taki sposb Karol Wojtya wyobraa de las familias. El comprendi bien que el divorcio que
sobie duszpasterstwo rodzin oparte na realnym exista entre una doctrina del matrimonio y la prctica
dowiadczeniu ycia rodzinnego. wietnie rozumia, e vivida, necesariamente deba pasar por la capacidad
rozziew istniejcy midzy doktryn dotyczc humana ms asombrosa que es el pensar. No es que la
maestwa a praktyk ycia koniecznie powinien doctrina estuviera separa de la vida, sino que estaba
zosta poddany najwspanialszej ludzkiej zdolnoci, jak reducida a unos principios muy concretos que
jest mylenie. Nie chodzi o to, e doktryna bya respondieron a las cuestiones vitales en su poca, pero
oderwana od ycia, tylko e ograniczaa si do bardzo que no lo hacen del mismo modo a las que nos despierta
konkretnych zasad odpowiadajcych problemom la cultura actual. Hemos dado por supuesto que la
yciowym tamtego czasu; wspczesna kultura stawia doctrina est ya desarrollada, cuando se encuentra en un
za nowe problemy, dla ktrych potrzeba nowych zasad. estado muy inicial. Por ello, el pensamiento descubre
Uznalimy za pewnik, e doktryna jest ju muchas cuestiones nuevas que es necesario responder
wystarczajco rozwinita, a okazao si, e znajduje si para poder guiar a la familia.
ona w stadium rozwoju pocztkowego. Z tego powodu
mylenie odkrywa wiele nowych problemw, na ktre Un breve repaso de los estudios del matrimonio y
naley odpowiedzie, aby mc poprowadzi rodzin. la familia nos indican que, salvo contadsimas
Krtki przegld bada nad maestwem i excepciones como fueron Scheeben, Soloviev,
rodzin pokazuje, i z wyjtkiem zaledwie kilku Evdokimov, la teologa haba razonado muy poco sobre el
teologw, jak Schebeen, Soloviev, Evdokimov9, nie evangelio del matrimonio y la familia. Todo indicaba a
rozwijano rozwaa na temat Ewangelii maestwa i que, implcitamente se estaba apoyando en una estructura
rodziny. Wszystko wskazywao na to, e opieray si social que la apoyaba, pero que se ofreca una articulacin
one na wspierajcych je strukturach spoecznych, z tym muy limitada, incapaz de responder a los grandes desafos
e by to zwizek bardzo ograniczony, niezdolny que un cambio cultural poda ofrecer.
odpowiedzie na wielkie wyzwania, jakie przynosiy La apasionante historia del sacramento del
zmiany kulturowe. matrimonio nos muestra la necesidad sentida repetidas
Fascynujca historia sakramentu maestwa veces en la Iglesia de repensar una institucin humana y
ukazuje nam potrzeb, wielokrotnie dostrzegan przez daada por el pecado, que pide de Dios una luz y una
Koci, by przemyle ludzk instytucj, naznaczon gracia especial. Por ello, los grandes cambios de
grzechem, ktra prosi Boga o wiato i szczegln ask. concepcin de este sacramento y de su traduccin jurdica
Dlatego powane zmiany koncepcji tego sakramentu, han sido debidos a las grandes revoluciones sexuales que
majce swoje odzwierciedlenie w prawie, s wynikiem han surgido en la historia de la humanidad. Se ha de
wielkich rewolucji seksualnych, ktre dotkny histori comprender una revolucin sexual como un cambio
ludzkoci. Rewolucj seksualn naley rozumie jako cultural en el que se dan la vuelta a determinadas claves
fundamentaln zmian kulturow obejmujc relacj decisivas en la relacin hombre-mujer. Precisamente, este
mczyzna kobieta10. Wanie ta zmiana jest tym, co cambio es el que hace que la Iglesia deba proveer de
powoduje, e Koci powinien wypracowa nowe nuevas respuestas que sirvan para orientar la vida de los
rozwizania, ktre posuyyby ukierunkowaniu ycia hombres. Es as como hay que comprender la canonstica
ludzkiego. Tak naley rozumie kanonistyk z XII del siglo XII en medio de la proliferacin del amor corts,
wieku, kiedy to rozpowszechnia si amor cortes11 como el rechazo decisivo del matrimonio secreto en
(mio dworska), jak stanowcze odrzucenie Trento en medio de la revolucin sexual renacentista.
potajemnego maestwa przez Trydent w czasie Precisamente, por el racionalismo del s XVII que pas a
rewolucji seksualnej czasw odrodzenia12. Wanie z comprender la ciencia teolgica como la deduccin
powodu racjonalizmu z XVII wieku, ktry pojmowa racional de conclusiones a partir de los dogmas, se cay
nauk teologiczn jako racjonaln dedukcj wnioskw, en un cierto inmovilismo que margin la cuestin del
9
Zob. M.J. Scheeben, Die Mysterien des Christentums, Freiburg im Br. 1865; V. Soloviev, Il significato dellamore e altri scritti,
Milano 1988; P. Evdokimov, Le Sacrement de lamour, Descle de Brouwer, Paris 1962.
10
Zob. W. Reich, Sexualitt im Kulturkampf. Zur sozialistischen Umstrukturierung des Menschen, Copenhague 1936.
11
Ukazuje to bardzo dokadnie: S.Y. Kim, Laffectio maritalis nella definizione del matrimonio, Siena 2014, s. 78-88, 111-133.
12
Zob. N. lvarez de las Asturias, El concilio de Trento y la indisolubilidad del matrimonio. Reflexiones hermenuticas acerca del
alcance de s doctrina, Revista Espaola de Teologa, nr 75, 2015, s. 15-41.
ktrej punktem wyjcia byy dogmaty, doszo do matrimonio a una posicin secundaria, incluso dentro de
pewnego rodzaju stagnacji, ktra zmarginalizowaa los sacramentos y dejada su determinacin en manos del
kwesti maestwa przesuwajc j na pozycj Derecho Cannico.
drugorzdn, nawet wsrd sakramentw i pozostawiajc Es ms, la revolucin sexual actual, heredera de
j w gestii Prawa Kanonicznego. aquella de los aos veinte coincidente con la que Lenin
Co wicej, aktualna rewolucja seksualna jest impuls en la Rusia sovitica. Es un fenmeno que se
spadkobierczyni rewolucji z lat dwudziestych, tej, produce tras la primera guerra mundial, precisamente
ktr Lenin zapocztkowa w sowieckiej Rosji. Jest porque nace de la cada del puritanismo. Este es el que
zjawiskiem ktre pojawia si po pierwszej wojnie dominaba Europa y se haba infiltrado en la teologa
wiatowej, dokadnie dlatego, e rodzi si po upadku incluso catlica. Consideraba el matrimonio como algo de
purytanizmu. On to dominowa w Europie, a take por s sospechoso; en todo caso poco espiritual y
przenikn nawet do teologii katolickiej. Uwaa necesitado de unas leyes fuertes que reprimieran el
maestwo jako co samo w sobie podejrzanego, we poderoso deseo sexual. La fuerza coercitiva vendra de
wszystkich przypadkach jako mao duchowe i Dios y constitua el mbito fundamental de la moral
potrzebujce mocnych praw, ktre by stumiy potne cristiana. Todo ello es lo que explot en esos momentos
pragnienie seksualne. A przymuszajca moc pochodzca porque la guerra haba dejado muy claro la falsedad de tal
od Boga tworzyaby fundamentaln przestrze dla moral que, en nombre de altos principios, esconda la
chrzecijaskiej moralnoci. To wszystko eksplodowao capacidad de justificar cualquier atrocidad.
wanie w tamtych czasach dlatego, e wojna ukazaa w
sposb bardzo jasny faszywo takiej moralnoci, ktra
w imi wysokich zasad, skrywaa w sobie zdolno do
usprawiedliwienia wszelkiego okruciestwa. La revolucin sexual se vivi entonces como la
Rewolucj seksualn przeywao si wic liberacin de unos lmites morales constrictivos que se
jako wyzwolenie od jakich wymuszonych ogranicze identificaban con el cristianismo, en especial, el
moralnych, ktre utosamiane byy z samym catolicismo. Se pensaba en este como el ltimo baluarte
chrzecijastwem, szczeglnie katolicyzmem. Mylao de un puritanismo agonizante. De este modo, se ha
si o nim jako ostatniej twierdzy konajcego comprendido la revolucin a modo de una liberacin
purytanizmu. W ten sposb pojmowano rewolucj jako sexual de las normas limitantes y sin sentido de la moral
rodzaj wyzwolenia seksualnego od norm cristiana. Esta relacin con la libertad es la que ha
ograniczajcych i bezsensowej chrzecijaskiej conducido a su xito tan grande en todos los ambientes.
moralnoci. Ta relacja z wolnoci stoi u podstaw jej Se trata para muchos, en una afirmacin de la libertad del
jake wielkiego sukcesu we wszystkich rodowiskach. hombre que debe hacerse dueo de su propia sexualidad
Wielu traktuje j jako afirmacj wolnoci czowieka, para expresarse en ella segn sus deseos y no de leyes
poprzez ktr powinien sta si wacicielem swojej impersonales que se quiere imponer por autoridad.
wasnej seksualnoci, aby wyraa si w niej wedug
swych pragnie, a nie wedug bezosobowych praw,
ktre chce mu si narzuci przez autorytet13.
La crisis del sujeto
Kryzys podmiotu
La revolucin sexual se ha vivido inicialmente
Rewolucj seksualn przeywao si pocztkowo como una explosin del deseo que rompa todo lmite tras
jako wybuch pragnie, ktry burzy wszystkie la represin que representaba el puritanismo anterior. El
ograniczenia zwizane z represj ustanowi przez primer gran impulso vino de la teora de Freud que
wczeniejszy purytanizm. Pierwszy wielki impuls acusaba a la represin de ser la causa fundamental de
przyszed wraz z teori Freuda, ktry oskara owe comportamientos psicticos, y, filosficamente, se tom
represje o bycie fundamentaln przyczyn zachowa como referencia la propuesta tica de Moore que ha dado
psychotycznych. Odnoszc si do wnioskw Freuda lugar a un emotivismo moral. El filsofo ingls, es un
propozycj etyczna sformuowa Moorea, ktry restaurador de la antropologa de Hume, para el que la
zapocztkowa tak zwany emotywizm moralny. Ten persona humana no es sino la sucesin de impresiones
angielski filozof jest uznawany za odnowiciela afectivas que acompaan sus acciones. As que, mediante
antropologii Humea, dla ktrego osoba ludzka bya la filosofa analtica, Moore pretendi reducir el
tylko pasmem wrae afektywnych, towarzyszcych jej significado del trmino bien (good) a la sola impresin
dziaaniu14. Tak wic poprzez filozofi analityczn afectiva que causa una accin, sin relacin alguna con
Moore roci sobie prawo, aby zredukowa znaczenie ninguna cualidad objetiva de dicho objeto.
sowa dobrze (good) tylko do wraenia afektywnego
wywoanego dziaaniem, bez jakiejkolwiek relacji z
jakkolwiek jakoci obiektywn danego przedmiotu15. Esto es lo que ha conducido a la denominada
To wanie doprowadzio do tzw. kryzysu crisis del sujeto, a la vez, terica y prctica. Terica,
podmiotu, rwnoczenie teoretycznego jak i porque responde al modo como se comprende el hombre a
praktycznego. Teoretycznego, poniewa to teoria s mismo y se proyecta en muchas realidades, sobre todo
odpowiada sposobowi, w jaki czowiek rozumie samego en las grandes preguntas sobre la vida: el sentido, la
siebie i rzutuje na wiele rzeczywistoci, przede libertad, las relaciones humanas. Pero al mismo tiempo,
wszystkim na wielkie pytania dotyczce ycia: o sens, de un modo prctico, expresado en la forma de
wolno, relacje midzyludzkie. Lecz w tym samym comprender la vida como un todo y ser capaz de
czasie kryzys ten zyska wyraz praktyczny w sposobie realizarla. Se comprende que la sola referencia emotiva es
rozumienia ycia jako caoci i zdolnoci realizacji tego incapaz de dar unidad a esas dimensiones y, en

13
Co do tej kwestii zob. A. Giddens, The Transformation of Intimacy. Sexuality, Love and Eroticism in Modern Society, Cambridge
1992 (wyd. pol. Przemiany intymnoci: seksualno, mio i erotyzm we wspczesnych spoeczestwach, tum. A. Szulycka,
Warszawa 2006).
14
Zob. G. Abb, Quale impostazione, dz. cyt., s. 129-141.
15
Zob. G. E. Moore, Principia Ethica, Cambridge 1908.
rozumienia16. Wydaje si, e samo odesanie do sfery consecuencia, se produce una grave fragmentacin en el
emocjonalne nie jest w stanie nada jedno tym hombre.
wymiarom i, w konsekwencji, generuje to powan
fragmentacj w czowieku. Hay pocas frases que reciban una adhesin ms
Znajduje si jedynie kilka wersetw, ktre unnime que la que exclama San Pablo: pues no hago lo
otrzymuj interpretacje tak jednoznaczne jak te bueno que deseo, sino que obro lo malo que no deseo
wypowiedziane przez witego Pawa: Nie czyni (Rom 7,19), o como expresaba Ovidio: video meliora,
bowiem dobra, ktrego chc, ale czyni to zo, ktrego proboque; deteriora sequor. Existe una divisin
nie chc. (Rz 7,19) lub jak si wyrazi Ovidio: video originaria en el hombre, que se expresa como una
meliora, proboque; deteriora sequor17. Istnieje debilidad interior con una manifestacin moral evidente.
pierwotny podzia w czowieku, przejawiajcy si w Pero esta divisin se haya en la actualidad agravada por
jego wewntrznej saboci, ktra przekada si w sposb un modo de comprenderse a s mismo que favorece la
oczywisty na dziedzin moralnoci. Lecz podzia ten fragmentacin. El hombre emotivo no valora las
jest obecnie potgowany przez sposb, w jaki czowiek dimensiones de la vida por su sentido de perfeccin,
rozumie samego siebie, a ktry pogbia fragmentacj. cuanto por la emocin que le despierta, lo cual conduce a
Czowiek uczuciowy nie ocenia rnych wymiarw una cierta absolutizacin de las emociones que no
ycia przez ich odniesienie do doskonaoci, lecz przez encuentran unidad de por s.
uczucia jakie w nim rozbudzaj, co prowadzi
niewtpliwie do absolutyzacji emocji, ktre z samej
swej istoty nie s harmonijne. El emotivismo, aunque culturalmente estaba ya
Emotywizm, chocia by ju obecny w presente en los tiempos del Concilio Vaticano II, no llam
kulturze podczas obrad Soboru Watykaskiego II, nie la atencin de ste, que tampoco supo prever la
przycign jego uwagi; Sobr nie by te w stanie revolucin sexual que se avecinaba y que estall en el 68.
przewidzie zbliajcej si rewolucji seksualnej, ktra Ahora mismo, es un fenmeno social de grandes
wybucha w 1968 roku. Obecnie, emotywizm jest dimensiones, as ha sido destacado por MacIntyre en lo
zjawiskiem spoecznym o znacznych rozmiarach, co que se ha de considerar como el ms importante cambio
doskonale pokazuje MacIntyrea, i powinno si go moral de estos ltimos cuarenta aos. Despus ha
uwaa za jedn z najwaniejszych zmian w moralnoci encontrado en la obra de Golleman su mayor valedor. A
w ostatnich czterdziestu latach18. Emotywizm obecnie partir de ella se ha convertido en una moda hablar de
spotyka si np. w dziele Gollemana z duym emociones y de deseos y se ha vuelto a valorar la
uznaniem19. Poczwszy od tej pracy modne stao si afectividad de un modo nuevo.

16
Zob. G. Abb, Felicit, vita buona e virt, Roma 1989.
17
Ovidio, Le Metamorfosi, 7, 20-21, Bologna 1943, s. 274 (wyd. pol. Owidiusz, Metamorfozy, take: Przemiany).
18
A. MacIntyre, After virtue. A Study in Moral Theory, Indiana 1981 (wyd. pol. Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralnoci, tum.
A. Chmielewski, Warszawa 1996).
19
Zob. D. Goleman, Inteligencia emocional, Barcelona 1998 (wyd. pol. Inteligencja emocjonalna, tum. A. Jankowski, Pozna 2002).
mwienie o emocjach i pragnieniach oraz
dowartociowywanie uczuciowoci w nowy sposb. A causa de sus estudios anteriores sobre la tica
Na podstawie swoich wczeniejszych bada griega en donde apreci la diferente perspectiva moral de
dotyczcych etyki greckiej i docenienia odmiennoci Aristteles, la solucin que propone MacIntyre es la de la
perspektywy moralnej Arystotelesa, MacIntyre za virtud, esto es, una direccin racional de los afectos que
rozwizanie wspczesnych problemw uwaa odnow se integran en un accin excelente en vista de un todo.
pojcia cnoty, tj. racjonalnego kierowanie uczuciami, Este hbito permite al hombre tomar sus decisiones
ktre zostaj poczone w doskonaym akcie vitales en referencia a ese todo que, en nuestro caso, tiene
dostrzegania caoci. Praktyka ta pozwala que ver con la familia como comunin de personas.
podejmowa czowiekowi istotne decyzje yciowe w
odniesieniu do wspomnianej caoci co, w naszym
przypadku i w odniesieniu do rodziny oznacza komuni
osb. De aqu que nuestro filsofo aada la necesidad de
W tym miejscu nasz filozof wspomina o una tradicin de referencia, que acta a modo de relacin
potrzebie istnienia tradycji odniesienia20, ktra wie global de sentido de nuestras acciones, sostenida por una
nasze dziaania i nadaje im sens, jest podtrzymywana comunidad concreta de personas en la que vivir una
przez konkretn wsplnot osb, w ktrej pertenencia que nos sostiene en el camino, y la
dowiadczamy poczucia przynalenoci, a ktra determinacin de determinadas prcticas morales que son
podtrzymuje nas na naszej drodze oraz pozwala el apoyo y el signo de este itinerario de crecimiento. Slo
ustanowi pewne praktyki moralne, bdce wsparciem i as se puede atender a la formacin del autntico sujeto
przejawem naszego wzrostu. Tylko w ten sposb mona moral. En particular, se hace obvia la insuficiencia del
z sukcesem dy do uformowania autentycznego sujeto denominado autnomo, en el momento de construir
podmiotu moralnego. W dziele budowania ycia, la vida. Las relaciones humanas, con la comunicacin de
oczywista staje si niewydolno podmiotu okrelanego bienes que las sostiene y las da sentido, son fundamento
jako autonomiczny21. Relacje midzyludzkie, wraz z de moralidad. Esta dimensin es previa a la razn
towarzyszcym im szerzeniem dobra, ktre podtrzymuj reflexiva de las normas, y muy diferente de una
i ktremu nadaj sens, s podstaw moralnoci. Ten racionalidad que se mira a s misma sin reconocer la
wymiar ma charakter pierwotny wobec refleksyjnego intencionalidad propia de las tendencias y las acciones. El
uzasadnienia norm i bardzo odrnia si od sujeto narrativo del que nos habla Ricoeur es el que sabe a
racjonalnoci, ktra nie rozpoznaje intencjonalnoci partir de tales relaciones escribir su propia historia de un
wasnych skonnoci i dziaania. Podmiot opowiadajcy, modo verdaderamente humano.
o ktrym nam mwi Ricoeur22, potrafi z takich relacji

20
Zob. A. MacIntyre, Tree rival versions of moral enquiry, London 1990 (wyd. pol. Trzy antagonistyczne wersje docieka moralnych:
etyka, genealogia i tradycja, tum. M. Filipczuk, Warszawa 2009).
21
Zob. G. Abb, Costituzione epistemica della filosofia morale. Ricerche di filosofia morale (2), Roma 2009, s. 85-86: Uwaamy
zatem, e dowiadczenie moralnoci nowoczesnej, przyjmujcej posta zsekularyzowanej autonomii, jest z natury absurdalne.
napisa swoj wasn historie na sposb prawdziwie
ludzki. Todo ello ha sido corroborado con el mejor
Wszystko to zostao potwierdzia wiedza na conocimiento de la intencionalidad propia de las acciones
temat intencjonalnoci ludzkiego dziaania, ktre humanas que tiene un sentido comunicativo y, por
posiada znaczenie komunikacyjne, i dlatego consiguiente, objetivo, pues puede ser comprendido por
obiektywne, poniewa moe by dziki temu otra persona. Es lo que Anscombe, discpula predilecta de
zrozumiane przez inn osob. Pokazaa to Anscombe, Wittgestein, demostr mediante un empleo riguroso de la
umiowana uczennica Wittgesteina, uywajc metod filosofa analtica, contra la posicin de Moore. A partir de
filozofii analitycznej, lecz wystpujc przeciwko ella se ha llevado a cabo unos estudios renovados del
stanowisku Moorea23. Jej prace byy pocztkiem sentido del objeto moral que han conducido a la precisa
nowych bada odnawiajcych sens pojcia celu formulacin de Veritatis splendor y que piden la
moralnego24, ktre doprowadziy do precyzyjnych comprensin del autntico sujeto agente que se hace
sformuowa encykliki Veritatis splendor, a ktre bueno o malo segn el objeto moral de las acciones
domagaj si pojcia rzeczywistego podmiotu realizadas.
moralnego, ktry czyni dobrze lub le zalenie od celu
moralnego podejmowanych dziaa25. Es muy fcil descubrir aqu una luz enorme para la
Rozwaania te rzucaj nowe wiato na kwestie cuestin del matrimonio y la familia, pues se nos hace
maestwa i rodziny i sprawiaj, e teoretyczne, jak i muy notorio las insuficiencias tanto tericas como
pastoralne niedoskonaoci staj si ewidentne w wielu pastorales que existen en tantos planteamientos actuales.
podejciach do omawianej materii. Nie moemy w No podemos pretender en nuestra poca una transmisin
naszych czasach roci sobie tytuu do jedynego adecuada de la fe simplemente mediante lo que ahora se
odpowiedniego przekazu wiary, jeli uywamy tylko considera la pastoral ordinaria de la Iglesia, en su triple
rodkw waciwych tradycyjnemu duszpasterstwu vertiente de catequesis, liturgia y critas. Es del todo
Kocioa z jego trzema filarami: katechez, liturgi i necesario un paso ms, que acompae a las personas en su
caritas. Absolutnie konieczne staje si towarzyszenie caminar y muestre all un sentido y una direccin que no
ludziom w ich codziennym yciu i pokazywanie im se puede nunca reducir a una emocin sentida.
sensu i kierunku, ktre nigdy nie moe zosta
zredukowany do sfery emocji. De hecho, lo primero que se nos hace notar es que
W zasadzie, pierwsz rzecz, ktra rzuca si w nuestra pastoral se ha centrado excesivamente en la
oczy jest to, e nasze duszpasterstwo skoncentrowao resolucin de problemas y no afronta la formacin de
si nadmiernie na rozwizywaniu problemw i nie sujetos, cuando sta es la tarea principal a realizar. En
22
Zob. P. Ricoeur, Soi-mme comme un autre, Paris 1990 (wyd. pol. O sobie samym jako innym, tum. B. Chestowski, Warszawa
2003).
23
Por. G. E. M. Anscombe, Intention, Oxford 1966.
24
Por. zwaszcza: M. Rhonheimer, La prospettiva della morale. Fondamenti delletica filosofica, Roma 1994.
25
Por. Jan Pawe II, Veritatis splendor, 71: Czyny ludzkie s aktami moralnymi, bo to one wyraaj i stanowi, czy czowiek, ktry
ich dokonuje, jest dobry, czy zy.
podejmuje si formacji podmiotw, co jest jego definitiva, una primera reflexin sobre los desafos
gwnym zadaniem26. Niewtpliwie pierwsz pastorales actuales invita a una autntica conversin
nasuwajc si refleksj dotyczc aktualnych wyzwa pastoral tan necesaria para la vida de la Iglesia, en
duszpasterskich jest zaproszenie do autentycznego especial en lo que corresponde al matrimonio y la familia.
nawrcenia pastoralnego27, tak potrzebnego w yciu
Kocioa, zwaszcza w odniesieniu do maestwa i
rodziny.
La respuesta del amor
Odpowied mioci
En este sentido, encontramos la direccin a seguir en el
W tym sensie, kierunek odnajdujemy w corazn mismo del Evangelio al que nos invita el Papa
podaniu ku samemu sercu Ewangelii, do czego Francisco, que lo define con estas palabras: En este
zaprasza nas wasnymi sowami Papie Franciszek: W ncleo fundamental lo que resplandece es la belleza del
tym fundamentalnym rdzeniu janieje pikno zbawczej amor salvfico de Dios manifestado en Jesucristo muerto
mioci Boga objawionej w Jezusie Chrystusie, ktry y resucitado.
umar i zmartwychwsta28. La mencin del amor en esta exhortacin no se
Nawizanie do mioci w tej adhortacji nie moe puede considerar de ningn modo como meramente
by uznane w aden sposb za czysto strategiczne estratgica como si fuera una captatio benevolentiae para
captatio benevolentiae czowieka uczuciowego, zawsze el hombre emotivo, siempre atento a los argumentos
podatnego na argumenty emocjonalne. Przeciwnie, afectivos. Todo lo contrario, consiste en tomar en serio el
chodzi o powane traktowanie Ewangelii, ktra zawiera Evangelio que contiene la revelacin de un amor capaz
objawienie mioci zdolnej przemieni czowieka, co de transformar al hombre y esta es la autntica
oznaczaoby wanie autentyczne przeistoczenie conversin del sujeto emotivo en un sujeto cristiano.
podmiotu uczuciowego w podmiot chrzecijaski. Esta insistencia del Papa Francisco se sita en
w nacisk Papiea Franciszka jest kontynuacj continuidad con los principios de renovacin del Concilio
dziea odnowy Soboru Watykaskiego II. Powinnimy Vaticano II. Hemos de recordar siempre las palabras de
pamita zawsze sowa Pawa VI wypowiedziane przy Pablo VI en su clausura: Queremos ms bien notar cmo
okazji zamknicia Soboru: Chcemy przede wszystkim la religin de nuestro Concilio ha sido principalmente la
zwrci uwag na to, i religi naszego Soboru bya caridad () La antigua historia del samaritano ha sido la
przede wszystkim mio; [...]. Biblijna historia o pauta de la espiritualidad del Concilio () Una corriente
Samarytaninie staa si paradygmatem duchowoci de afecto y admiracin se ha volcado del Concilio hacia el
Soboru. [...] Strumie mioci i uwielbienia wyla si z mundo moderno. Es el contenido fundamental de la

26
Por. J. J. Prez-Soba, La pastorale familiare: tra programmazioni pastorali e generazione di una vita, Siena 2013.
27
Papie Franciszek, Evangelii gaudium, 25: Mam nadziej, e wszystkie wsplnoty znajd sposb na podjcie odpowiednich
krokw, aby poda drog duszpasterskiego i misyjnego nawrcenia, ktre nie moe pozostawi rzeczy w takim stanie, w jakim s.
28
Papie Franciszek, Evangelii gaudium, 36.
Soboru na wspczesny wiat ludzki29. Oto zasadnicza evangelizacin cristiana.
tre ewangelizacji chrzecijaskiej30. Este primer impulso fue retomado por San Juan
Ten pierwszy impuls zosta podjty przez Pablo II que lo hizo programtico para su Pontificado
witego Jana Pawa II, ktry uczyni go podstaw mediante una reformulacin profunda de la misma que
programu swojego pontyfikatu poprzez gbokie denomin vocacin al amor y que describi ya en su
przeformuowanie tego, co nazwa powoaniem do primera encclica: El hombre no puede vivir sin amor. l
mioci, ktre opisa ju w pierwszej encyklice: permanece para s mismo un ser incomprensible, su vida
Czowiek nie moe y bez mioci. Czowiek est privada de sentido si no se le revela el amor, si no se
pozostaje dla siebie istot niezrozumia, jego ycie jest encuentra con el amor, si no lo experimenta y lo hace
pozbawione sensu, jeli nie objawi mu si Mio, jeli propio, si no participa en l vivamente.
nie spotka si z Mioci, jeli jej nie dotknie i nie
uczyni w jaki sposb swoj, jeli nie znajdzie w niej
ywego uczestnictwa31. En l era el fruto de una larga experiencia de
By to owoc dugiego dowiadczenia nauczania ensear a amar como lnea pastoral fundamental para la
jak kocha jako fundamentalnej linii duszpasterskiej Iglesia48. Tras esta propuesta lata la conviccin de que la
Kocioa32. Propozycji tej towarzyszyo przekonanie, e familia que vive su misin es la respuesta ms eficaz
rodzina ktra yje swoj misj jest najskuteczniejsz contra todo tipo de ideologas despersonalizantes que tuvo
odpowiedzi na wszelkie ideologie depersonalizujce que afrontar como pastor. De aqu su conviccin del
czowieka, z ktrymi musia walczy jako pasterz. Std enorme valor antropolgico y teologal del matrimonio y
jego przekonanie o wielkiej wartoci antropologicznej i la familia anclado en el plan de Dios. Es la intuicin que
teologicznej maestwa i rodziny zakotwiczonych w explica el porqu y la estructura misma de las catequesis
planie Boym. Myl ta wyjania take zamys oraz sobre el amor humano con las que inici de modo
struktur katechez na temat mioci ludzkiej, ktrymi magistral su magisterio.
rozpocz w sposb mistrzowski swoje nauczanie33. Esta perspectiva inicial es clave para todo su

29
Pawe VI, Przemwienie podczas ostatniego zgromadzenia oglnego Soboru Watykaskiego II, 7.12.1965. Cyt. za: Papie
Franciszek, Misericordiae vultus, 4.
30
Por. Pawe VI, Evangelii nuntiandi, 28: Wobec tego ewangelizacja winna zawiera prorockie przepowiadanie spraw innego ycia
to znaczy najwyszego i wiecznego powoania ludzi, ktre jest zwizane z obecnym stanem, a rwnoczenie od niego odczone
innego ycia, co wychodzi ponad czas i histori, przekracza rzeczy tego wiata, ktrego ksztat przemija, oraz wydarzenia tego
wiata, ktrego ukryte oblicze kiedy si okae. Przekracza ono samego czowieka, ktrego najprawdziwszy los nie ogranicza si do
ycia doczesnego, lecz objawi si w yciu przyszym. Ewangelizacja zawiera wic goszenie nadziei na spenienie obietnic, danych od
Boga przez Jezusa Chrystusa w nowym Przymierzu: goszenie mioci Boga wzgldem nas i naszej mioci ku Bogu; goszenie
mioci braterskiej wzgldem wszystkich ludzi to znaczy zdatnoci do dawania i przebaczania, do wyrzeczenia i troszczenia si o
braci co wypywajc z mioci Boej, stanowi centrum Ewangelii; goszenie tajemnicy nieprawoci oraz czynnego starania si o
szlachetno.
31
Jan Pawe II, Redemptor hominis, 10. Por. M. T. Cid Vzquez, Persona, amor y vocacin. Dar un nombre al amor o la luz del s,
Valencia 2009.
32
Por. Jan Pawe II, Cruzando el umbral de la esperanza, Barcelona 1994, s. 132: Trzeba modych przygotowywa do maestwa,
trzeba ich uczy mioci. Mio nie jest do wyuczenia, a rwnoczenie nic nie jest tak bardzo do wyuczenia, jak mio! Jako mody
kapan nauczyem si miowa ludzk mio. (wyd. pol. Przekroczy prg nadziei, Lublin 1995). Zob. Amare l'amore umano.
L'eredit di Giovanni Paolo II sul Matrimonio e la Famiglia, red. S. Grygiel, L. Melina, Siena 2007 (wyd. pol. Miowa ludzk
mio. Dziedzictwo myli Jana Pawa II maestwie i rodzinie, tum. J. Skoczylas, K. Halat, P. Herbich, Warszawa 2010).
 Ta pocztkowa perspektywa jest kluczem do pontificado en la profunda unin que ha existido en l
jego caego pontyfikatu w gbokiej jednoci, ktra entre la enseanza y la pastoral como expresiones e la
istniaa pomidzy jego nauczaniem i duszpasterstwem, nica experiencia del Amor de Cristo que redime al
bdcych wyrazem wyjtkowego dowiadczenia hombre y se convierte este en el camino de la Iglesia.
Mioci Chrystusa, ktra odkupia czowieka, a ten
zmienia si w drog Kocioa34. Es lo que retom despus Benedicto XVI con su
Wtek ten podj pniej Benedykt XVI w swej primera encclica profundizando en el par amor-
pierwszej encyklice, pogbiajc znaczenie poczenia revelacin para mostrar de qu modo Dios se ha servido
mio-objawienie, by pokaza w jaki sposb Bg del amor humano para revelarse, en un camino que
posuy si mioci ludzk, aby objawi drog, ktra transforma al hombre. Esta verdad es la que configura
przemienia czowieka. Ta prawda formuje Deus caritas Deus caritas est en la cual, la relacin caridad y justicia
est, w ktrej zaleno mioci i sprawiedliwoci abre el camino a una accin eclesial vigorosa en ese
otwiera drog do energicznego dziaania Kocioa, orden.
zgodnego wanie z t kolejnoci35. En este Documento, lleno de grandes horizontes
W tym dokumencie, penego wielkich todava por explorar, se encuentra una de las afirmaciones
horyzontw, ktre czekaj na zbadanie, znajduje si ms fuertes de todo su magisterio, en la que hay que
jedna z afirmacji bardzo mocnych z caego jego apoyarse para entender la lgica divina inserta en el amor
nauczania, na ktrej naley wesprze si, aby zrozumie humano: A la imagen del Dios monotesta corresponde el
logik bo wpisan w mio ludzk: Obrazowi Boga matrimonio mongamo. El matrimonio basado en un
monoteistycznego odpowiada maestwo amor exclusivo y definitivo se convierte en el icono de la
monogamiczne. Maestwo oparte na mioci relacin de Dios con su pueblo y, viceversa, el modo de
wycznej i definitywnej staje si obrazem relacji Boga amar de Dios se convierte en la medida del amor humano.
z jego ludem, i odwrotnie: sposb, w jaki miuje Bg, Esta estrecha relacin entre eros y matrimonio que
staje si miar ludzkiej mioci. Ten cisy zwizek presenta la Biblia no tiene prcticamente paralelo alguno
midzy erosem i maestwem wystpujcy w Biblii en la literatura fuera de ella.
prawie nie znajduje sobie podobnych w literaturze
pozabiblijnej36. La reivindicacin de la centralidad del amor en la

33
Por. R. Manrique Gonzlez, La vocacin al amor: una revelacin en la experiencia. Un estudio en las Catequesis de Juan Pablo II
sobre el amor humano en el plan divino, Burgos 2014.
34
Jan Pawe II, Redemptor hominis, 14.
35
Por. C. Anderson, Justicia y caridad en Deus caritas est, w: La va del amor. Reflexiones sobre la encclica Deus caritas est de
Benedicto XVI, red. L. Melina, C. Anderson, Burgos 2006, s. 317-326.
36
Benedykt XVI, Deus caritas est, 11. Zob. A. Staglian, Allimmagine del Dio monoteistico corrisponde il matrimonio
monogamico. La bellezza difficile del cristianesimo nel tempo della societ liquida, w: Misericordia, verit pastorale, red. J. J.
Prez-Soba, Siena 2014, s. 105-121.
48
Cfr. JUAN PABLO II, JUAN PABLO II, Cruzando el umbral de la esperanza, Plaza & Jans, Barcelona 1994, 132: Hay que preparar a
los jvenes para el matrimonio, hay que ensearles el amor. El amor no es cosa que se aprenda, y sin embargo no hay nada que sea
ms necesario ensear! Siendo an un joven sacerdote aprend a amar el amor humano. Zob. Amare l'amore umano. L'eredit di
Giovanni Paolo II sul Matrimonio e la Famiglia, red. S. Grygiel, L. Melina, Siena 2007 (wyd. pol. Miowa ludzk mio.
Dziedzictwo myli Jana Pawa II maestwie i rodzinie, tum. J. Skoczylas, K. Halat, P. Herbich, Warszawa 2010).
 Domaganie si tego by na nowo w przekazie transmisin de cristianismo es lo que hace volver los ojos
chrzecijaskim mio zajmowaa centralne miejsce a la familia como el lugar paradigmtico donde esto se
jest tym co powoduje, e zwracamy nasze oczy na produce, es una llamada urgente a la familia para hacerse
rodzin jako miejsce paradygmatyczne gdzie to si ms familiar, segn la intuicin de San Juan Pablo II:
dokonuje, jest naglcym woaniem do rodziny aby staa Entre los numerosos caminos, la familia es el primero y
si bardziej rodzin wedug intuicji witego Jana el ms importante. Es un camino comn, aunque
Pawa II: Pord tych wielu drg rodzina jest drog particular, nico e irrepetible, como irrepetible es todo
pierwsz i z wielu wzgldw najwaniejsz. Jest drog hombre; un camino del cual no puede alejarse el ser
powszechn, pozostajc za kadym razem drog humano. En efecto, l viene al mundo en el seno de una
szczegln, jedyn i niepowtarzaln, tak jak familia, por lo cual puede decirse que debe a ella el hecho
niepowtarzalny jest kady czowiek. Rodzina jest t mismo de existir como hombre. Cuando falta la familia,
drog, od ktrej nie moe on si odczy. Wszak se crea en la persona que viene al mundo una carencia
normalnie kady z nas w rodzinie przychodzi na wiat, preocupante y dolorosa que pesar posteriormente durante
mona wic powiedzie, e rodzinie zawdzicza sam toda la vida. La Iglesia, con afectuosa solicitud, est junto
fakt bycia czowiekiem. A jeli w tym przyjciu na wiat a quienes viven semejantes situaciones, porque conoce
oraz we wchodzeniu w wiat czowiekowi brakuje bien el papel fundamental que la familia est llamada a
rodziny, to jest to zawsze wyom i brak nad wyraz desempear. Sabe, adems, que normalmente, el hombre
niepokojcy i bolesny, ktry potem ciy na caym sale de la familia para realizar, a su vez, la propia
yciu. Tak wic Koci ogarnia sw macierzysk vocacin en un nuevo ncleo familiar.
trosk wszystkich, ktrzy znajduj si w takich
sytuacjach, poniewa dobrze wie, e rodzina spenia
funkcj podstawow. Wie on ponadto, i czowiek
wychodzi z rodziny, aby z kolei w nowej rodzinie
urzeczywistni swe yciowe powoanie37. Esta centralidad tiene en la actualidad una nueva
Ta centralno posiada dzisiaj now logik, lgica que es precisamente lo que la encclica Lumen
ktr jest dokadnie to, co encyklika Lumen fidei, fidei, a caballo entre los dos ltimos pontificados, se ha
usytuowana miedzy dwoma ostatnimi pontyfikatami, encargado de aclarar. Se debe conocer la realidad con
zobowizaa si wyjani. Powinno si pozna nuevos ojos, los ojos misericordiosos del Buen
rzeczywisto posugujc si nowymi oczami, oczami Samaritano, que dan un relieve especial a su mirada, aqu
miosiernymi Dobrego Samarytanina38, ktre daj es el amor el que, entonces, permite conocer de otro
szczegln perspektyw w jego patrzeniu, jest to mio modo: el amor mismo es un conocimiento, lleva consigo
ktra pozwala poznawa w inny sposb: sama mio una lgica nueva. Se trata de un modo relacional de ver el
jest poznaniem, niesie z sob now logik. Chodzi o mundo, que se convierte en conocimiento compartido,
37
Jan Pawe II, Gratissimam sane, 2.
38
Zob. Benedykt XVI, Deus caritas est, 31b: Program chrzecijaski program dobrego Samarytanina, program Jezusa serce,
ktre widzi. Takie serce widzi, gdzie potrzeba mioci i dziaa konsekwentnie.
relacyjny sposb patrzenia na wiat, ktre staje si visin en la visin de otro o visin comn de todas las
poznaniem dzielonym z inn osob, patrzeniem w cosas.
perspektywie drugiego czowieka i wsplnym patrzeniu
na wszystko39. La llamada a esa lgica amorosa, que se basa el
Wezwanie do tej logiki mioci, ktra aspecto cognoscitivo del amor, configura un nuevo
bazuje na aspekcie poznawczym mioci, konfiguruje camino para el hombre con la luz que le confiere, en el
now drog dla czowieka w wietle, ktre mu que la familia tiene un papel esencial. Este principio
powierza, w ktrym rodzina ma rol istotow. Ta zasada queda confirmado en la misma encclica en cuanto se la
zostaje potwierdzona w tej samej encyklice o ile si j presenta como la base del bien comn de la sociedad:
przedstawia jako baz dobra wsplnego spoecznoci: Precisamente por su conexin con el amor (cfr. Gl 5,6),
Wanie dziki powizaniu z mioci (por. Ga 5, 6) la luz de la fe se pone al servicio concreto de la justicia,
wiato wiary konkretnie suy sprawiedliwoci, del derecho y de la paz. La fe nace del encuentro con el
poszanowaniu praw i pokojowi. Wiara rodzi si ze amor originario de Dios, en el que se manifiesta el sentido
spotkania z pierwotn mioci Bo, w ktrym ukazuje y la bondad de nuestra vida, que es iluminada en la
si sens i dobro naszego ycia. Zostaje ono owiecone medida en que entra en el dinamismo desplegado por este
w takiej mierze, w jakiej wcza si w dynamik amor, en cuanto que se hace camino y ejercicio hacia la
zapocztkowan przez t mio, to znaczy, gdy staje si plenitud del amor. La luz de la fe permite valorar la
drog zmierzajc do peni mioci i jej riqueza de las relaciones humanas, su capacidad de
praktykowaniem. wiato wiary jest w stanie uwydatni mantenerse, de ser fiables, de enriquecer la vida comn.
bogactwo ludzkich relacji, to, e mog trwa, by La fe no aparta del mundo ni es ajena a los afanes
wiarygodne, ubogaca wsplne ycie. Wiara nie oddala concretos de los hombres de nuestro tiempo. Sin un amor
od wiata i nie jest czym oderwanym od konkretnego fiable, nada podra mantener verdaderamente unidos a los
zaangaowania wspczesnych ludzi. Bez wiarygodnej hombres.
mioci nie byoby niczego, co sprawia, e ludzie
prawdziwie s zjednoczeni40. Podramos establecer ahora, en el camino abierto
Moglibymy teraz ustanowi, na drodze por el Papa Francisco y los Snodos, el amor como luz de
otwartej przez Papiea Franciszka i Synody, mio jako la pastoral.
wiato w duszpasterstwie41.
La familia un nuevo sujeto de evangelizacin para una
Rodzina nowym podmiotem ewangelizacji dla pastoral realista, de acompaamiento y misericordiosa

39
Papie Franciszek, Lumen fidei, 27.
40
Papie Franciszek, Lumen fidei, 51. I dalej: LF, 52: Opierajc si na tej mioci, mczyzna i kobieta mog przyrzec sobie
wzajemn mio gestem angaujcym cae ycie i przypominajcym bardzo wiele cech wiary. Przyrzeczenie mioci na zawsze staje
si moliwe, gdy odkrywamy wikszy od naszych projektw plan, ktry nas wspiera i pozwala nam ofiarowa ukochanej osobie ca
przyszo. Wiara pomaga te poj w caej gbi i bogactwie zrodzenie dzieci sprawiajc, e uznajemy w nim stwrcz mio, ktra
daje nam i powierza tajemnic nowej osoby.
41
Zob. J. J. Prez-Soba, La pastorale familiare: tra programmazioni pastorali e generazione di una vita, Siena 2014.
 realnego duszpasterstwa, towarzyszcego i
miosiernego
La luz poderosa que nos ha dado el amor como revelacin
Potne wiato, ktre nam zostao dane przez de Dios y de la vocacin del hombre, nos conduce a
mio jako objawienie Boga i powoanie czowieka, valorar hasta qu punto la familia es en s misma sujeto de
prowadzi nas do tego by dowartociowa to, do jakiego evangelizacin porque a ella se le ha confiado el hombre
stopnia rodzina jest sama w sobie podmiotem de modo primero. El modo como se recibe la fe en la
ewangelizacji, poniewa to jej powierzono w familia est en correlacin con la llamada al amor que en
pierwszym stopniu czowieka. Sposb w jaki otrzymuje ella se vive. Un amor dirigido a construir la vida como
si wiar w rodzinie jest w korelacji z powoaniem do autntica comunin de personas, en el entretejerse de la
mioci, w ktrej si yje. Mio skierowana ku cotidianidad que conforma el corazn del hombre.
budowaniu ycia jako autentycznej komunii osb, w
przeplataniu si codziennoci, ktra ksztatuje serce
czowieka42. As la nueva luz pastoral, inserta en la fe y en la
Tak wic, nowe wiato pastoralne, wnosi verdad del hombre, est llena de realismo que es capaz de
wiar i prawd w czowieka, jest pene realizmu, ktry ver en los lmites humanos el camino hacia la plenitud de
jest zdolny zobaczy w ograniczeniach ludzkich drog Dios. Lejos de presentar un ideal inalcanzable, apoya con
ku peni z Bogiem. Dlatego od przedstawienia idei un amor originario a la persona y sabe ver sus debilidades.
nieosigalnej, wspiera pierwotn mioci osob i umie El amor verdadero como Mara en Can nunca deja de
widzie jej saboci. Prawdziwa mio jak ta Dziewicy observar las dificultades pero las ve con ojos de fe capaz
Maryi w Kanie nie zatrzymuje si tylko na de superarlas por medio del don de Cristo.
obserwowaniu trudnoci, lecz widzi je oczami wiary, Su accin en Can [de Cristo] aporta de modo expreso la
zdolna do ich przezwycienia poprzez dar Chrystusa. novedad mesinica al sealar la capacidad humana para
Jego (Jezusa) dziaanie w Kanie przyczynia recibir el don divino de un vino nuevo, que
si w sposb ekspresowy do ukazania nowoci extraamente es mejor. Anuncia una nueva capacidad
mesjaskiej wskazujc na zdolno ludzk, aby de recibir que tiene su referencia precisamente en la
otrzyma - przyj boski dar nowego wina, ktre nupcialidad, que entonces obtiene en Cristo un valor
zadziwiajco jest lepsze. Obwieszcza now zdolno nuevo.
przyjmowania, ktre ma swoje odniesienie dokadnie w
zwizku maeskim, ktre wwczas w Jezusie No se puede separar esta dimensin de la realidad
Chrystusie otrzymuje now jako. conversiva del paso de la carencia a la plenitud. La
Nie mona oddziela tego wymiaru od presencia de Dios renueva lo ms genuino de la alegra
rzeczywistoci nawrcenia, przejcia od braku ku peni. humana desde las races mismas de la tristeza. Aqu, la
Obecno Boga odnawia to co najbardziej prawdziwe w posibilidad de una novedad pasa por el perdn, que es la
42
Zob. El corazn: urdimbre y trama, red. J. Granados, C. Granados, Burgos 2010.
radoci ludzkiej poczwszy od samych korzeni smutku. expresin humana ms clara de una grandeza que se
Tutaj, ta moliwo nowoci przechodzi przez manifiesta en la carencia mayor. Es el don divino por
przebaczenia, ktre jest wyrazem najbardziej excelencia, que tiene en el matrimonio un lugar
klarownym wielkoci czowieczestwa, ktry privilegiado donde ser recibido. Un amor que se funda en
manifestuje si w sytuacji najwikszego braku. Jest el perdn es el nico capaz de permanecer ms all de las
doskonaym darem boskim, ktry ma w maestwie infidelidades humanas.
uprzywilejowane miejsce i by by tam przyjtym.
Mio ktra buduje na przebaczeniu jest jedyn
mioci zdoln do przetrwania pomimo niewiernoci Igualmente, el amor nos ofrece esa conjuncin
ludzkich43. nica entre la fe y el camino de la vida, como sucede con
Tak samo, mio ofiarowuje nam jedyn w Abrahn, se cree caminando. As pues, se hace pastoral
swym rodzaju jedno midzy wiar i drog ycia, jak acompaando a las personas en el camino de su vida. No
to si zdarzyo z Abrahamem, wierzy si podajc 44. basta con predicar y recordar principios, ni hacer cosas
Tak wic, czyni si duszpasterstwo towarzyszc osobom con ellas, hay que saber entrar en el camino de su
na drodze ich ycia. Nie wystarczy przepowiada i vocacin para que en ella puedan descubrir a Dios.
przypomina zasad, ani czynic te czy inne rzeczy z Actualmente, se habla mucho de acompaamiento, pero
nimi, naley umie wej na drog ich powoania, aby todava se acompaa muy poco a las personas.
na niej mogli odkry Boga. Aktualnie, wiele si mwi o Necesitamos recordar la exhortacin del Papa Francisco:
towarzyszeniu, nie mniej bardzo mao towarzyszy si Ms que nunca necesitamos de hombres y mujeres que,
osobom. Potrzebujemy przypomnie sobie adhortacj desde su experiencia de acompaamiento, conozcan los
Papiea Franciszka: Bardziej ni kiedykolwiek procesos donde campea la prudencia, la capacidad de
potrzebujemy mczyzn i kobiet, ktrzy majc comprensin, el arte de esperar, la docilidad al Espritu,
dowiadczenie w towarzyszeniu innym, znaj sposb para cuidar entre todos a las ovejas que se nos confan de
postpowania, wyrniajcy si roztropnoci, los lobos que intentan disgregar el rebao. Necesitamos
zdolnoci zrozumienia, sztuk oczekiwania, ulegoci ejercitarnos en el arte de escuchar, que es ms que or. Lo
wobec Ducha witego, abymy wszyscy razem primero, en la comunicacin con el otro, es la capacidad
chronili powierzajce si nam owce przed wilkami del corazn que hace posible la proximidad, sin la cual no
usiujcymi rozproszy owczarni. Musimy uczy si existe un verdadero encuentro espiritual.
sztuki suchania, ktra jest czym wicej ni tylko
syszeniem. W komunikacji z drugim czowiekiem
pierwsz spraw jest zdolno serca, umoliwiajca

43
J. J. Prez-Soba, Il vino migliore: una prospettiva pastorale nuova, w: Saper portare il vino migliore. Strade di pastorale
familiare, red. J. J. Prez-Soba, Siena 2014, s. 26-27.
44
Zob. LF, 9: Wizja, jak wiara da Abrahamowi, bdzie zawsze zwizana z tym krokiem naprzd, jaki trzeba zrobi: wiara widzi
w takiej mierze, w jakiej si posuwa, w jakiej wchodzi w przestrze otwart przez Sowo Boe.
blisko, bez ktrej nie ma prawdziwego spotkania Es all donde se har de la pastoral familiar el
duchowego45. lugar privilegiado de la misericordia, un amor que genera
Jest tam, gdzie z duszpasterstwa rodzin vida y es capaz de vencer las heridas humanas. La
uczyni si uprzywilejowane miejsce miosierdzia, mirada de misericordia, por tanto, nos hace ver las
mioci ktra generuje ycie i bdzie zdolne do situaciones difciles, no tanto como problemas a
przezwyciania ludzkich zranie. Dlatego to, solucionar tcnicamente, cuanto nos invita a descubrir en
spojrzenie miosierne, pozwala widzie trudne sytuacje, ella graves carencias del amor humano que necesitan ser
nie jako problemy do technicznego rozwizania, ile curadas. La cuestin homosexual es ante todo una
zaprasza nas by odkry w niej powane braki mioci dificultad en la asuncin de la identidad sexual; las
ludzkiej, ktre potrzebuj by leczone. Kwestia parejas de hecho, una falta de esperanza ante el para
homoseksualizmu jest przede wszystkim trudnoci w siempre que promete el amor y lo convierte en una
przyjciu tosamoci seksualnej: wolne zwizki, brak alianza; las separaciones, una debilidad en la realidad
nadziei na bycie na zawsze, ktre obiecuje mio i go cotidiana de la caridad conyugal como luz para construir
przemienia w przymierze; separacja (oddalenie), una convivencia, y la cuestin del divorcio, la
powszechnie wystpujce zjawisko saboci mioci imposibilidad de ver la indisolubilidad como una gracia y
maeskiej jako wiato by zbudowa wsplne ycie w no como una imposicin.
mioci, i kwesta rozwodu, niemono widzenia
nierozerwalnoci jako aski i nie jako czego El mismo matrimonio en cuanto vocacin divina
wymuszonego, naoonego46. es una expresin eminente de la misericordia: Como
Samo maestwo jako powoanie Boe jest indican tanto a teologa bblica cuanto el contexto
wybitnym wyraeniem miosierdzia. Jak wskazuje contemporneo de la experiencia del amor, el matrimonio
wielokrotnie teologia biblijna i potwierdza wspczesny adquiere un sentido mayor cuando se comprende a la luz
kontekst dowiadczenia mioci, maestwo nabywa de la misericordia. La alianza conyugal, entonces, puede
wikszego sensu kiedy si je stara zrozumie w wietle considerarse como un empeo dirigido a vivir la
miosierdzia. Przymierze maeskie, wic, moe by misericordia en respuesta a la misericordia divina. Es as
uwaane jako zaangaowanie ukierunkowane by y como el principio ms profundo del amor de Dios es
miosierdziem w odpowiedzi na miosierdzie boe47. capaz de curar la dureza de corazn que oscureca la
Jest z nim tak, jak z atrybutem najbardziej waciwym llamada de amor que anida en el corazn del hombre.
Bogu czyli zdolnoci by uleczy zatwardziao serca,
ktra zaciemniaa powoanie do mioci, ktre As la luz del amor ser capaz de guiar a los hombres a la
zagniedone jest w serce czowieka. vida plena.
45
Papie Franciszek, Evangelii gaudium, 171.
46
J. J. Prez-Soba, La pastoral familiar, una llamada a toda la Iglesia, Familia et vita, nr 1, 2014, s. 179.
47
P. Bordeyne, Il matrimonio, sacramento della misericordia divina, w: Misericordia, verit pastorale, dz. cyt., s. 123: Jak wskazuje
zarwno teologia biblijna, jak i wspczesne dowiadczenie mioci, maestwo nabiera wikszego znaczenia, gdy jest odczytywane
w wietle miosierdzia. Przymierze maeskie mona zatem uzna za zobowizanie do ycia miosierdziem w odpowiedzi na ask
miosierdzia Boego.
 Tak wic wiato mioci bdzie zdolne
prowadzi ludzi do peni ycia.