LOKACIJA: Glavni projekat benzinske stanice sa nadstrenicom i

samouslunom autopraonicom,
na zemljitu oznaenim kao k.. br. 1820/4,
K.O. Budak u Banjaluci

INVESTITOR: OKTAN PROMET D.O.O. BIJELJINA

VRSTA PROJEKTA : GLAVNI PROJEKAT

BROJ PROJEKTA: CPK - PR - 107/17

FAZE PROJEKTA: Arhitektonska faza

CPK d.o.o. Banja Luka

Konstruktivna faza
CPK d.o.o. Banja Luka

Elektro faza
CPK d.o.o. Banja Luka
DESK Ininjering d.o.o. Banjaluka

Hidro faza
PRIJEDOR PUTEVI Prijedor

Mainska faza
CPK d.o.o. Banja Luka

Vanjsko ureenje
Putevi i ulice d.o.o. Banja Luka
INK Konstruktord.o.o. Banjaluka

Elaborat protivpoarne zatite

TEHNOLOKI EKO CENTAR d.o.o. Brko

Geomehaniki elaborat

Centar za projektovanje i konsalting d.o.o.

1
SADRAJ PROJEKTA

KNJIGA 1

a) OPTI DIO
b) PROJEKTNI ZADATAK
c) ARHITEKTONSKI PROJEKAT

KNJIGA 2 KONSTRUKTIVNA FAZA

TEKSTUALNA DOKUMENTACIJA
GRAFIKA DOKUMENTACIJA

KNJIGA 3 - HIDRO FAZA

TEKSTUALNA DOKUMENTACIJA
GRAFIKA DOKUMENTACIJA

KNJIGA 4 - ELEKTRO FAZA

TEKSTUALNA DOKUMENTACIJA
GRAFIKA DOKUMENTACIJA

KNJIGA 5 MAINSKA FAZA

SVESKA 1 PROJEKAT MAINSKIH INSTALACIJA ZA SNABDIJEVANJE MOTORNIH

VOZILA GORIVOM
SVESKA 2 PROJEKAT MAINSKIH INSTALACIJA SISTEMA GRIJANJA, VENTILACIJE I
KLIMATIZACIJE

KNJIGA 6 VANJSKO UREENJE

TEKSTUALNA DOKUMENTACIJA
GRAFIKA DOKUMENTACIJA

KNJIGA 7 PP ELABORAT

2
 LOKACIJA: Glavni projekat benzinske stanice sa nadstrenicom i
samouslunom autopraonicom,
na zemljitu oznaenim kao k.. br. 1820/4,
K.O. Budak u Banjaluci

INVESTITOR: OKTAN PROMET D.O.O. BIJELJINA

VRSTA PROJEKTA : GLAVNI PROJEKAT

BROJ PROJEKTA: CPK - PR 107/17

KNJIGA 5 MAINSKA FAZA

SVESKA 1 PROJEKAT MAINSKIH INSTALACIJA ZA SNABDIJEVANJE MOTORNIH

VOZILA GORIVOM

BEZ CIJENA

3
SADRAJ:
1. TEKSTUALNA DOKUMENTACIJA...........................................................................5
1.1 Tehniki opis postrojenja.....................................................................................6
1.1.1 Rezervoarski prostor (skladini rezervoar)..................................................7
1.1.2 Distributivna pumpa...................................................................................10
1.1.3 Cijevna instalacija......................................................................................10
1.1.4 Automatski ureaji/Dispenzer....................................................................11
1.1.5 Opis tehnolokog procesa.........................................................................12
1.2 Opti I tehniki uslovi........................................................................................13
1.2.1 Opti uslovi................................................................................................14
1.2.2 Tehniki uslovi............................................................................................18
1.3 Prilog o primjenjenim mjerama zatite na radu i zatite od poara..................25
1.3.1 Spisak opasnosti koje se mogu javiti u toku izgradnji i eksploataciji.........26
1.3.2 Spisak tetnosti koje se mogu javiti u toku izgradnje i eksploatacije........26
1.3.3 Opte napomene i obaveze.......................................................................26
2 NUMERIKA DOKUMENTACIJA............................................................................27
2.1 Goriva za motorna vozila..................................................................................28
2.1.1 Fiziko-hemijske osbine TNG-a.................................................................28
2.1.2 Fiziko-hemijske osobine motornih benzina..............................................30
2.1.3 Fiziko-hemijske osobine dizel goriva.......................................................30
2.2 Kapacitet postrojenja.........................................................................................31
2.2.1 Kapacitet skladinog rezervoara TNG-a....................................................31
2.3 Dimenzionisanje cjevovoda..............................................................................34
2.3.1 Skladini rezervoari- automati za istakanje...............................................36
2.3.2 Dimenzionisanje AT ventila........................................................................36
2.3.3 Dimenzionisanje distributivne pumpe........................................................37
2.3.4 Kapacitet isputanja sigurnosnog ventila skladinog rezervoara..............38
2.4 PREDMJER OPREME, MATERIJALA I RADOVA............................................39
2.5 SPISAK KORITENE LITERATURE................................................................45
3 GRAFIKA DOKUMENTACIJA................................................................................47

Broj CRTE BR_CRTEA RAZMJERA FORMAT

1/9 Situacioni plan BS 00. 00. 00 1:250 A3
2/9 Tehnoloka ema BS 01. 01. 00 A2
3/9 Dispozicija BS 02. 00. 00 1:50 A1
4/9 Rezervoar 100 m3 2 komorni BS 04. 02. 00 1:50 A3
5/9 Centralni aht BS 03. 02. 00 1:10 A3
6/9 Rezervoar 10,0 m3 BS 04. 01. 00 1:20 A3
7/9 Tehnoloka ema sistem za kontrolu plata BS 04. 03. 01 A3
8/9 Detalji BS 06. 00. 00 1:50/1:10 A3
9/9 Pozicije rezervoara nafte i benzina BS 04. 03. 00 1:20/1:40 A3

4
1. TEKSTUALNA DOKUMENTACIJA

5
1.1 Tehniki opis postrojenja

6
Predmetna lokacija se nalazi u naselju Lazarevo, 2,5 km sjeveroistono od centra grada
neposredno sa desne strane uz gradsku magistralu, saobraajnicu M-16 Banja Luka-
Gradika nedaleko od ukrtanja sa Bulevarom Milutina Milankovia NA ZEMLJITU
OZNAENOM KAO K..BR.1820/4 K.O.BUDAK u Banja Luci. Predmetna parcela na kojoj
je predviena izgradnja predmetnih objekat je neizgraena i trenutno se koristi kao obradiva
poljoprivredna povrina. Zemljite na kome je predviena izgradnja planiranih sadraja je u
odnosu na magistralnu saobraajnicu sa koje je planiran direktni pristup u znatnoj depresiji,
odnosno denivelisano cca 4,5-5m.

Objekat stanice za snabdijevanje motornih vozila gorivom je smjeteno na prethodno

opisanom terenu i sastoji se od:
- rezervoarskog prostora (skladini rezervoari);
- Centralnog ahta za istakanje goriva u skladini rezervoar;
- distributivne pumpe za TNG;
- automatskoih ureaja za punjenje automobilskih rezervoara;
- cijevne instalacije;
- pristupnih i protivpoarnih puteva;
- sistema protivpoarne zatite;

Predmetno postrojenje je izgraeno u skladu sa Tehnikim propisima o izgradnji stanica za

snabdijevanje motrnih vozila i o uskladitenju i pretakanju goriva koji su sastavni dio
Pravilnika o izgradnji stanica za snabdijevanje gorivom motornih vozila i o uskladitenju i
pretakanju goriva izdatih u Slubenom glasniku RS, br. 26/12 i Tehnikim propisima o
izgradnji postrojenja za teni naftni gas i o uskladitenju i pretakanju tenog naftnog gasa
koji su sastavni dio Pravilnika o izgradnji postrojenja za teni naftni gas i o uskladitenju i
pretakanju tenog naftnog gasa izdatih u Slubenom glasniku RS br. 26/12.
Lokacija postrojenja je data u grafikom dijelu ovog projekta cr. br. BS 00. 00. 00 Situacioni
plan i cr. br. BS 02. 00. 00 Dispozicija. Tehnoloka ema postrojenja je data u grafikom
dijelu ovog projekta cr. br. BS. 01. 01. 00 Tehnoloka ema .

1.1.1 Rezervoarski prostor (skladini rezervoar)

Rezervoarski prostor sainjavaju 3 (tri) skladina rezervoara. Zapremina skladinih

rezervoara naftnih derivata iznose po 100 m3. Zapremina skladinog rezervoara tenog
naftnog gasa iznosi 10,0 m3. Skladini rezervoari su postavljen podzemno na odstojanju 0,7
m jedan od drugog i osigurani su od potiska podzemnih voda. Lokacija rezervoarskog
prostora i raspored opreme su dati u grafikom dijelu ovog projekta cr.br. BS 02. 00. 00
Dispozicija.
Rezervoar za naftu I benzine su cilindrini, ukopani, dvokomorni, dvoplani predvien za
skladitenje benzinaskih goriva EURODIZEL ED4 50 m3, EURODIZEL ED5 50 m3,
BEZOLOVNI BENZIN BMB95 50 m3 I BEZOLOVNI BENZIN BMB98 (EUROSUPER) 50 m3.

Na prirubnici otvora za ulaz rezervoara se nalazi ploica sa sledeim podacima :

Naziv proizvoaa;
Fabriki broj;
Godina proizvodnje;

7
 Nazivna zapremina u m3;
Ispitni pritisak rezervoara u barima;
Oznaku broj JUS M. Z3. 014 standarda ako je rezervoar izraen prema jugoslovenskim
standardima ili broj atesta ako je rezervoar izraen prema inostranim standardima i
normama.

Rezervoari su opremljeni za svaku komoru po jednim ahtom na ijim se poklopcima nalaze

prikljuci:
Prikljuak za istakanje iz autocisterni putem centralnog ahta DN80 (3);
Prikljuak za snabdijevanje automata za istakanje DN50 (2);
Prikljuak za ozrake i povrat para kod EKO utakanja DN50 (2);
Prikljuak sa cijevnim nastavkom za mjernu letvu DN50 (2);
Rezervni prikljuak DN80 (3);

Na prikljuku za istakanje iz autocisterne putem centralnog ahta se nalazi sledea oprema:

Kompenzator DN80NP6
Prirubniki spoj DN80NP6
Ventil protiv prepunjenja

Na prikljuku za snabdijevanje automata za istakanje se nalazi sledea oprema:

Kompenzator DN50NP6
Prirubniki spoj DN50NP6
Usisna korpa DN50NP6

Na prikljuku za ozrake i povrat para kod EKO utakanja se nalazi sledea oprema:
Kompenzator DN50NP6
Prirubniki spoj DN50NP6

Na prikljuku za mjernu letvu se nalazi sledea oprema:

Zatitna kapa sa podkapom

Rezervni prikljuak je snabdjeven slijepom prirubnicom DN80NP6 i predvien je za ugradnju

elektronskog mjerila nivoa skladitenog derivata u rezervoaru.

Rezervoar je opremljen ukama za nanoenje rezervoara u toku montae i ahtovima u

kojima su smjeteni revizioni otvori sa svim prethodno navedenim prikljucima i po jednim
prikljukom za montau sistema za otkrivanje iscurenja koji je neposredno spojen sa
meuplanim prostorom.
Sva oprema na rezervoarima je ispitana i odobrena. aht su izraeni zavarivanjem od
elinih profila i elinog lima 0361. ahtovi su nepropusni. elina konstrukcija ahtova je
zatiena antikorozivnim premazom i neiskreim oblogama na mjestima gdje se moe
pojaviti varnienje usljed pomjeranja poklopaca ahtova. Prodori cijevi u ahtove su izvedeni
sa uvodnicama koje sa gumom otpornom na uticaj skladitenih naftnih derivata vre
zaptivanje ovih prodora.
Konstrukcija rezervoara, prikljuaka i ostale opreme je u potpunosti izvedena prema JUS
M.Z3.014 i prikazana je u grafikom dijelu ovog projeka cr.br. BS 04. 02. 00 Rezervoar
100m3 2 komorni.

8
Rezervoar za TNG je cilindrini, stabilni leeeg tipa poloen na dva betonska segmenta u
sloj opranog, nabijenog pijeska debljine 20 cm i osiguran je od potiska podzemnih voda.
Konstrukcija rezervoara je u potpunosti izvedena prema JUS M.Z2.600 i prikazana je u
grafikom dijelu ovog projeka cr.br. BS 04. 01. 00 Rezervoar 10,0 m3.

Rezervoari su ispitani i odobreni.

Na rezervoarima se nalazi ploica sa sledeim podacima :

- naziv proizvoaa;
- fabriki broj;
- godina proizvodnje;
- debljina plata i podnice;
- oznaka materijala od kojeg je rezervoar izraen;
- ig ili druga oznaka nadlenog inspekcijskog organa;
- ukupan sadraj posude;
- radni pritisak rezervoara u barima;
- oznaka maksimalno dozvoljenog punjenja rezervoara gasom pri temperaturi od 40 0C.
- natpis: SAMO ZA NAFTNI GAS IJI PARNI PRITISAK NE PRELAZI 16,7 bar pri 40
0
C.
- Oznaku broj JUS standarda ako je rezervoar izraen prema jugoslovenskim
standardima ili broj atesta ako je rezervoar izraen prema inostranim standardima i
normama.

Rezervoari su opremljeni sa sledeom opremom i prikljucima:

- Prikljuak tene faze od prestrujnog ventila na distributivnoj pumpi sa protivlomnim

ventilom i zapornim ventilom DN32;
- Prikljuak parne faze od degazatora na distributivnoj pumpi sa nepovratnim ventilom i
zapornim ventilom DN32;
- Prikljuak tene faze pranjenja rezervoara pumpom sa nepovratnim ventilom i
zapornim ventilom DN100 predvien za ugradnju pumpe na ili u rezervoaru
(potopna);
- Prikljuak povrata parne faze kod punjenja i pranjenja rezervoara sa nepovratnim
ventilom i zapornim ventilom DN32;
- Prikljuak tene faze kod punjenja i pranjenja rezervoara sa nepovratnim ventilom i
zapornim ventilom DN50;
- Prikljuak sa magnetnim indikatorom nivoa tenosti u rezervoaru DN80;
- Prikljuak sa termometrom R1/2;
- Revizioni otvor sa poklopcem DN500 na kojem se nalazi prikljuak R1/2 za
manometar 0-40 bar, sa prikljukom DN25 za tropozicioni ipkasti mjera nivoa i
prekretni ureaj DN65 za dva sigurnosna ventila DN50;
- Rezervni prikljuak sa slijepom prirubnicom DN32;
- Prikljuak za isputanje taloga sa dva zaporna ventila DN40;
- eline trake za osiguranje od potiska podzemnih voda.

9
Sva oprema na rezervoarima je ispitana i odobrena. aht je izraen od elinih profila,
elinog i aluminijumskog lima. aht je nepropusan i podijeljen pregradama tako da
zapremina jednog pregraenog volumena ne prelazi 0.5 m 3. elina konstrukcija ahta je
zatiena neiskreim oblogama na mjestima gdje se moe pojaviti varnienje usljed
pomjeranja poklopaca. Prodori cijevi u aht su izvedeni sa uvodnicama koje sa gumom
otpornom na uticaj tenog naftnog gasa vre zaptivanje ovih prodora.
Grafiki prikaz prikljuaka i opreme rezervoara je dat u grafikom dijelu ovog projekta cr. br.
BS 04. 01. 00 Rezervoar 10 m3.

1.1.2 Distributivna pumpa

Za distribuciju tenog naftnog gasa od podzemnih skladinih rezervoara do dispenzera za

snabdijevanje motornih vozila predviena je pumpa za teni naftni gas protoka 100 lit./ min.
Pumpa je predviena za ugradnju na ili u rezervoar (potopna).
Pumpe su snabdjevene pogonskim elektromotorom, zapornim ventilima na usinoj i potisnoj
strani, manometrima na usisnoj i potisnoj strani, filterom na usisnom cjevovodu,
degazatorom, sigurnosnim prestrujnim ventilom, by-pass ventilom i indikatorom strujanja.
Pogonski elektromotor i ostala elektrooprema na pumpi je izvedena u Ex izvedbi u skladu sa
Propisima o elektrinim postrojenjima na nadzemnim mjestima ugroenim od eksplozivnih
smjesa.

1.1.3 Cijevna instalacija

Cijevna instalacija za snabdijevanje automatskih ureaja dizel I benzinskim gorivima je

postavljena podzemno i izvedena od PE-HD cijevi prema EN14125. Cijevi su poloene u
zemljani kanal u sloj nabijenog suhog opranog pijeska debljine najmanje 200 mm mjerenu u
svim pravcima od vanjskog prenika stijenke cijevi. Ispod saobraajnica cijevi su poloene u
armirano- betonski kanal u sloj pijeska kao to je navedeno za polaganje cijevi u zemljane
kanale.

Za transport nafte i benzina od pretakalita do skladinog prostora koristi se cjevovod

pretakalita izraen od elinih beavnih cijevi. Cjevovod je izraen sa nagibom od 0,5%
prema skladinim rezervoarima. Cjevovod je u potpunosti izveden podzemno na dubini
definisanoj ovim projektom.
Cijevna instalacija skladinog prostora se sastoji od cjevovoda utakanja i cjevne instalacije
odunih ventila i povrata para. Cijevna instalacija skladinog prostora je postavljena
podzemno sa nagibom od 0,5% prema rezervoarima i na dubini ukopavanja koja je odreene
ovim projektom. Cijevna instalacija skladita je u potpunosti izvedena od elinih beavnih
cijevi sa nepropusnim spojevima.
Za distribuciju nafte i benzina od skladinih rezervoara do ureaja za snabdijevanje gorivom
motornih vozila koristi se cijevna instalacija automata. Ova cijevna instalacija se sastoji od
cjevovoda postavljenih podzemno na dubini od najmanje 800 mm odnosno ispod zone
smrzavanja sa nagibom od 0,5% prema skladinim rezervoarima. Cijevna instalacija
automata je u potpunosti izvedena od PE-HD cijevi sa nepropusnim spojevima.
Instalacija-cjevovod TNG-a se sastoji cjevovoda dispenzera za punjenje automobilskih
rezervoara. Cijevi tene faze su obiljeene zelenom bojom RAL 6018, cijevi parne faze su

10
obiljeene utom bojom RAL 1021, odune cijevi i ispusne cijevi sigurnosnih ventila su
obiljeene crvenom bojom RAL 2005 a oslonci i nosive konstrukcije su zatiene premazom
temeljne boje u dva prolaza i ofarbane crvenom bojom RAL 3000. Sve cijevi su prije
nanoenja obiljeavajueg premaza a poslije ispitivanja na vrstou i nepropusnost
premazane zatitnom temeljnom bojom u dva prolaza.

Za distribuciju tenog naftnog gasa od skladinih rezervoara do dispenzera za punjenje

automobilskih rezervoara koristi se cjevovod izraen od atestiranih elinih beavnih cijevi.
Ova cijevna instalacija se sastoji od cjevovoda parne i tene faze postavljena je podzemno
na dubini od najmanje 800 mm odnosno ispod zone smrzavanja i odvojena je od instalacije
skladinog prostora izolacionim prirubnicama. Cijevi su antikorozivno izolovane slojem
bitumena najmanje debljine 3 mm ili spiralno nalijepljenom PVC trakom (npr. PLASTIZOL)
najmanje debljine 3 mm i poloene su u zemljani kanal u sloj nabijenog suhog opranog
pijeska debljine najmanje 200 mm mjerenu u svim pravcima od vanjskog prenika stijenke
cijevi.Ispod saobraajnica cijevi su poloene u armirano- betonski kanal u sloj pijeska kao to
je navedeno za polaganje cijevi u zemljane kanale.

1.1.4 Automatski ureaji/Dispenzer

Za punjenje automobilskih rezervoara koristi se 4 (etiri) automatska ureaja sa 8 (osam)

pitolja. Automatski ureaji su snabdjeveni po jednim setom pumpa- degazator- volumetar za
svaku vrstu goriva posebno. Kapacitet jedne pumpe za pretakanje goriva u rezervoare
putnikih vozila je 40 lit./min a kapacitet pumpe za pretakanje goriva u rezervoare teretnih
vozila i autobusa je 80 lit./min.. Automatski ureaji su smjeteni na centralnim ostrvima i
moe se vriti punjenje automobilskih rezervoara obostrano. Automatski ureaji su odobreni i
ugraeni u svemu prema Tehnikim propisima o izgradnji stanica za snabdijevanje motrnih
vozila i o uskladitenju i pretakanju goriva koji su sastavni dio Pravilnika o izgradnji stanica
za snabdijevanje gorivom motornih vozila i o uskladitenju i pretakanju goriva izdatih u
Slubenom glasniku RS br. 26/12. Lokacija ureaja za snabdijevanje gorivom motornih vozila
je data u grafikom dijelu ovog projekta cr.br. BS 02. 00. 00 Dispozicija.

11
1.1.5 Opis tehnolokog procesa

Benzinska stanica slui za snabdijevanje gorivom motornih vozila. Doprema goriva u

skladine rezervoare se vri autocisternama. Istakanje goriva u skladine rezervoare se vri
putem centrtalnog ahta. Istakanje se vri slobodnim isticanjem goriva iz autocisterni u
skladine rezervoare. Povrat para u cisternu se vri putem cjevovoda povrata koji su
neposredno spojeni na parni prostor skladinog rezervoara i autocisterne.
Distribucija goriva u maloprodaji se vri punjenjem automobilskih rezervoara putem
automatskog ureaja. Do automatskog ureaja se gorivo doprema pumpama koje se nalaze
u automatskim ureajima i cijevne instalacije automata.
Kompletna instalacija benzinske stanice radi na nadpritisku 0,5 bara.

Opis tehnolokog procesa Gasne stanice za snabdijevanje motornih vozila tenim naftnim
gasom

Predmetna gasna stanica slui za snabdijevanje motornih vozila tenim naftnim gasom u
maloprodaji.
Teni naftni gas se doprema autocisternama. Poslije odvage autocisterne se spajaju na
prikljuak za istakanje na rezervoaru. Istakanje tenog naftnog gasa moemo vriti na
sledee naine:
istakanje slobodnim isticanjem

Istakanje slobodnim isticanjem vrimo tako to spojimo parni prostor skladinog rezervoara i
autocisterne a zatim spojimo prostor tene faze skladinog rezervoara i autocisterne. Ovim
se stvara uslov da se izvri slobodno isticanje tenog naftnog gasa iz autocisterne u skladini
rezervoar.
Istakanje pomou pumpe vrimo tako to spojimo prostore parne faze i skladinog
rezervoara a zatim prostor tene faze autocisterne spojimo sa usisnom stranom pumpe a
prostor tene faze skladinog rezervoara spojimo sa potisnom stranom pumpe. Pumpa u
ovom sluaju stvara razliku pritisaka izmeu autocisterne i skladinog rezervoara i na taj
nain omoguuje istakanje tenog naftnog gasa.
Po izvrenom istakanju teni naftni gas je uskladiten u skladinim rezervoarima na
povienom pritisku koji ne dozvoljava isparavanje (max. 16.7 bara).

Disitribuciju tenog naftnog gasa u maloprodaji vrimo na sledee naine:

Distribucija punjenjem automobilskih rezervoara

Distribuciju punjenjem automobislkih rezervoara vrimo tako to pomou pumpe cjevovodom

dovodimo tenu fazu do dispenzera za punjenje automobilskih rezervoara.

12
1.2 Opti I tehniki uslovi

13
 1.2.1 Opti uslovi

1.2.1.1 Ugovor za izvoenje radova na izgradnji projektovanog objekta zakljuit e se

izmeu INVESTITORA i IZVOAA radova a na osnovu ovog odobrenog projekta.
Projekat je sastavni dio ugovora;
1.2.1.2 IZVOA radova je obavezan da odredi RUKOVODIOCA RADILITA odnosno
fiziko lice koje e rukovoditi radovima a ima zakonsko pravo na ovu funkciju;
1.2.1.3 INVESTITOR je obavezan da odredi NADZORNOG ORGANA odnosno fiziko lice
koje e sprovoditi nadzor nad izvedenim radovima a koje ima zakonsko pravo na
ovu funkciju;
1.2.1.4 Instalacija i oprema odnosno mainska faza predmetnog objekta mora biti izvedena
tako da u svemu odgovara ovom projektu i u skladu sa vaeim propisima i
standardima.Svako odstupanje od projekta dozvoljeno je samo uz prethodnu
saglasnost projektanta a sve izmjene se moraju unijeti u graevinski dnevnik;
1.2.1.5 Radovima izgradnje objekta se ne smije pristupiti bez graevinske dozvole izdate od
nadlenih organa;
1.2.1.6 INVESTITOR je duan da prije poetka radova na izgradnji objekta IZVOAU
obezbjedi prikljuak elektrine energije i vode;
1.2.1.7 IZVOA ovog projekta duan je da prije poetka radova prekontrolie
usaglaenost projekta sa stvarnim stanjem na gradilitu. U sluaju ne usaglaenosti
projekta sa stvarnim stanjem na gradilitu IZVOA je duan da sa dovoljno
obrazloenja trai da se projekat prilagodi;
1.2.1.8 IZVOA je duan da :
radove izvede prema projektu;
radove izvede prema propisima, standardima, tehnikim normativima i normama
kvaliteta koji vae za ovu vrstu objekta;
blagovremeno preduzme mjere za sigurnost zaposlenih radnika, prolaznika,
saobraaja, susjednih objekata, objekta i radova, opreme, ureaja i postrojenja;
1.2.1.9 Garantni rok za kvalitet radova je rok predvien zakonskim propisima ukoliko u
ugovoru nije drugaije odreeno. Za ugraenu opremu vai garancija proizvoaa te
opreme. Garantni rok tee od dana tehnikog prijema izvedenih radova pod
uslovom da komisija da pozitivno miljenje;
1.2.1.10 U toku izvoenja radova IZVOA je obavezan da koristi materijal koji u potpunosti
odgovara vaeim propisima i standardima.Ugraeni materijal i oprema moraju imati
svu potrebnu prateu dokumentaciju predvienu zakonskim propisima (atesti,
sertifikati itd.);
1.2.1.11 Ako NADZORNI ORGAN zahtijeva da se izvri ponovno ispitivanje materija
IZVOA radova e ga podnijeti na ispitivanje ovlatenoj ustanovi. Ukoliko
ispitivanje pokae da materijal odgovara vaeim propisima i standardima trokove
ispitivanja snosi INVESTITOR. U sluaju da ispitivanje pokae da materijal ne
odgovara vaeim propisima i standardima trokove ispitivanja snosi IZVOA a
predmetni materijal mora biti uklonjen sa gradilita i zamijenjen drugim
odgovarajuim materijalom;
1.2.1.12 Ukoliko INVESTITOR bude raspolagao odreenim materijalom i ukoliko ga ustupi
IZVOAU u cilju njegove ugradnje u postrojenje, IZVOA je duan da sav
materijal detaljno pregleda i neispravan odbaci. Ako NADZORNI ORGAN izriito
zahtijeva da se ugradi neodgovarajui materijal, IZVOA e ga ugraditi i u tom
sluaju IZVOA ne odgovara za posledice uzrokovane ugradnjom ne

14
 odgovarajueg materijala a garancija se izuzima za dio instalacije u koju je ugraen
navedeni materijal. Sve prethodno navedeno se mora konstatovati u graevinskom
dnevniku i odgovarajuoj dokumentaciji u pisanoj formi (zapisnik, aneks ugovora
itd.);
1.2.1.13 Ako IZVOA izvede instalaciju u svemu po odobrenom projektu i sa materijalom
predvienim ovim projektom, snosi odgovornost za ispravno funkcionisanje sistema
samo u pogledu izvrenih radova, kvaliteta materijala i kapaciteta pojedinih
elemenata. Samovoljno mijenjanje projekta od strane IZVOAA zabranjeno je.
1.2.1.14 Za manje izmjene u odnosu na usvojeni projekat dovoljna je saglasnost
NADZORNOG ORGANA. Ukoliko se ukae potreba za veim izmjenama projekta,
tada je potrebno da projektant preradi projekat. Tako preraen projekat mora se
ponovo uputiti investitoru na odobrenje;
1.2.1.15 IZVOA je obavezan, ukoliko prilikom izvoenja radova primjeti da je predloeno
rjeenje tehniki neispravno ili neusaglaeno sa graevinskim objektima i drugim
instalacijama, da o tome obavijesti INVESTITORA i trai izmjenu projekta;
1.2.1.16 IZVOA radova mora za pojedine strune radove imati na gradilitu rukovodee
tehniko osoblje koje ima zakonsko pravo za rukovoenje takvim radovima. Svi
radnici moraju imati odgovarajue kvalifikacije i struno znanje potrebno za
izvoenje radova na datoj instalaciji.
1.2.1.17 NADZORNI ORGAN ima pravo i dunost da putem graevinskog dnevnika naredi
IZVOAU da sa gradilita odstrani nestruno osoblje;
1.2.1.18 Pri izvoenju radova IZVOA mora voditi rauna da ne doe do oteenja okolnih
objekata, samog objekta na kom se izvode radovi i ve izvedene instalacije. Svaku
uinjenu tetu koja je uzrokovana namjerno, nemarnou ili zbog nedovoljne
strunosti od strane IZVOAA, IZVOA je duan da otkloni ili da snosi trokove
otklanjanja nastale tete;
1.2.1.19 Sve otpatke i smee koje IZVOA sa svojim radnicima pri izvoenju radova naini,
duan je da o svom troku odnese sa gradilita na za to odreeno mjesto;
1.2.1.20 Mjere bezbjednosti zaposlenih radnika na ovom poslu duan je da preuzme
IZVOA radova po vaeim propisima;
1.2.1.21 Za vrijeme radova IZVOA je duan da na gradilitu vodi graevinski dnevnik. U
graevinskom dnevniku moraju biti upisani: uslovi pod kojima se izvode radovi, broj
radnika, opis izvedenih radova sa naznaenim izvrenim poslovima i ugraenim
pozicijama, promjene i odstupanja od glavnog projekta i evidencija ostalih dogaaja
u toku graenja (havarija, povreda na radu, posebni zahtjevi INVESTITORA i
nadzornog organa itd.). Graevinski dnevnik ovjeravaju nadzorni organ i predstavnik
IZVOAA radova;
1.2.1.22 Nadzorni organ vodi graevinsku knjigu u kojoj evidentira sve izvedene radove.
graevinska knjiga mora biti zapeaena i ovjerena od strane investitora a mora biti
ovjerena od strane predstavnika IZVOAA radova i nadzornog organa;
1.2.1.23 Zavreni objekat se ne smije upotrebljavati prije izvrenja tehnikog pregleda
objekta. Zahtjev za izvrenje tehnikog pregleda objekta podnosi INVESTITOR kod
ovlatene ustanove;
1.2.1.24 IZVOA je duan da po zavretku radova izradi i preda investitoru upustvo za
rukovanje instalacijom. Upustvo za rukovanje mora biti uraeno u tri primjerka od
kojih jedan mora biti zastakljen, uramljen i postavljen na mjesto dostupno rukovaocu
objekta;

15
1.2.1.25 Tokom izvoenja radova INVESTITOR mora obezbijediti lice koje e vriti struni
nadzor nad izgradnjom. Ime nadzornog organa INVESTITOR saoptava IZVOAU
u pisanoj formi prije poetka izvoenja radova. Nadzorni organ mora ispunjavati
uslove propisane Zakonom o izgradnji objekata i posjedovati odgovarajue strune
kvalifikacije. Nadzorni organ vri nadzor nad izvoenjem radova, usklauje dinamiku
izvoenja radova i daje potrebna upustva IZVOAU radova. Nadzorni organ
ovjerava graevinski dnevnik, graevinsku knjigu, situaciju i ostala slubena
dokumenta;
1.2.1.26 IZVOA je na gradilitu odgovoran nadzornom organu i sa njim komunicira putem
graevinskog dnevnika;
1.2.1.27 Nakon zavretka montanih radova cjelokupno postrojenje se mora ispitati.
Ispitivanje vri IZVOA radova uz obavezno prisustvo nadzornog organa;
1.2.1.28 O izvrenom ispitivanju moraju se sainiti zapisnici. Zapisnici ispitivanja treba da
sadre:
predmet ispitivanja;
popis lica koja su vrila i prisustvovala ispitivanju;
datum i vrijeme ispitivanja;
okolnosti pod kojima je ispitivanje vreno;
rezultate ispitivanja sa tano dobijenim vrijednostima ispitivanih parametara;
zakljuak u kojem se konstatuje da rezultati ispitivanja zadovoljavaju ili ne
zadovoljavaju;
svojeruan potpis lica koja su vrila ispitivanje i koja su prisustvovala ispitivanju.
1.2.1.29 Zavretkom radova se smatra dan kada IZVOA podnese nadzornom organu
pismeni izvjetaj o zavretku ugovorenih radova i nadzorni organ pismeno potvrdi
navedeni izvjetaj u graevinskom dnevniku. Nakon zavretka radova nadzorni
organ podnosi zahtjev za izvrenje tehnikog pregleda u pisanoj formi
INVESTITORU;
1.2.1.30 Za tehniki prijem objekta IZVOA odnosno INVESTITOR duni su komisiji za
tehniki prijem dostaviti sledeu dokumentaciju na uvid:
odobrenje za gradnju sa svim potrebnim saglasnostima;
kompletnu investiciono-tehniku dokumentaciju;
ocjenu izvedenih radova od strane ovlatene ustanove a sa aspekta zatite na
radu i protivpoarne zatite;
atestnu dokumentaciju ugraenog materijala;
zapisnik o izvrenoj kontroli i prijemu konstrukcije prije montae;
zapisnik i izvjetaj ispitivanja;
ateste zavarivaa;
dnevnik rada i graevinsku knjigu;
upustvo za putanje u rad i odravanje sa emom postrojenja.
1.2.1.31 IZVOA je duan da obezbjedi mjerne i kontrolne ureaje i instrumente i
neophodnu radnu snagu za obavljanje tehnikog pregleda i prijema;
1.2.1.32 IZVOA radova je duan da o svom troku otkloni sve nedostatke koje komisija za
tehniki pregled pronae i navede ih u pisanoj formi a koji su po ugovoru obaveza
IZVOAA radova;
1.2.1.33 Nakon dobijanja dozvole za upotrebu objekta, objekat se moe pustiti u probni rad.
Odobrenje za upotrebu izdaje organ koji je izdao odbrenje za gradnju i odredio
komisiju za tehniki pregled objekta;

16
1.2.1.34 INVESTITOR i IZVOA radova, nakon dobijanja dozvole za upotrebu objekta
duni su u zakonskom roku izvriti primopredaju objekta;

* ovi opti uslovi su sastavni dio glavnog projekta i u svemu su obavezni za

IZVOAA iINVESTITORA;
**ostali uslovi se reguliu izmeu IZVOAA i INVESTITORA Ugovorom o izvoenju
radova.

17
 1.2.2 Tehniki uslovi

1.2.2.1 Investicija se mora izvesti tako da u potpunosti odgovara projektu, tehnikom opisu,
predmjeru i predraunu, tehnikim i posebnim uslovima i uputstvima;
1.2.2.2 Izvoa je duan blagovremeno i prije poetka radova obavijestiti investitora o
terminima izvoenja radova kako bi se mogao napraviti usglaen termin plan sa
ostalim izvoaima;
1.2.2.3 Izvoa montanih radova ne smije ometati druge izvoae koji rade na
predmetnom objektu;
1.2.2.4 Prije poetka izvoenja montanih radova graevinske podloge i podovi moraju biti
gotovi do te mjere da se po njima moe kretati i transportovati materijal i oprema
bez opasnosti od oteenja tih podloga i podova;
1.2.2.5 Prije poetka montanih radova na instalaciji u objektima krov i zidovi objekta
moraju biti u potpunosti gotovi tako da naknadni graevinski radovi ne bi doveli do
oteenja postrojenja i instalacije;
1.2.2.6 Materijal za izradu ppostrojenja mora biti nov, konstrukcije i obrade u skladu sa
vaeim tehnikim propisima iz ove oblasti.
1.2.2.7 Ugraeni materijal mora imati sve neophodne ateste i sertifikate predviene
vaeim propisima i standardima kojima je regulisana ova oblast;
1.2.2.8 Sva oprema, armature i fitinzi moraju imati odgovarajue ateste i sertifikate
predviene vaeim propisima;
1.2.2.9 Rezervoari moraju biti odobreni;
1.2.2.10 Rezervoare mora biti izraen i opremljen za podzemnu ugradnju;
1.2.2.11 Rezervoari moraju biti ukopani ispod nivoa smrzavanja;
1.2.2.12 Prije ukopavanja rezervoari moraju biti ispitani ispitnim pritiskom od 25 bara;
1.2.2.13 Spoljne povrine rezervoara moraju biti zatiene od korozije izolacionim
materijalom debljine najmanje 6 mm. Zabranjena je upotreba jute ili slinih
izolacionih materijala;
1.2.2.14 Rezervoari moraju biti poloeni u sloj opranog i nabijenog pijeska debljine najmanje
200 mm, koji mora pri polaganju biti suh, bez zemlje, kamenja i ljunka;
1.2.2.15 Rezervoari moraju biti obezbjeeni od pomjeranja i potiska podzemnih voda;
1.2.2.16 Iznad podzemnih rezervoara ne mogu se izgraivati bilo kakvi objekti i putevi;
1.2.2.17 Podzemni rezervoari se ne smiju postavljati jedan iznad drugog;
1.2.2.18 Oprema podzemnih rezervoara postavlja se u zatitno okno od metala ili betona,
koje mora biti zatieno poklopcem snabdjevenim bravom.
1.2.2.19 Vrh okna mora biti najmanje 200 mm izdignut od okolnog terena;
1.2.2.20 Krajevi odunih cijevi sigurnosnih ventila ppodzemnih rezervoara moraju se sigurno
uvrstiti i nalaziti na visini od najmanje 2,5 m iznad okolnog terena;
1.2.2.21 Kapacitet isputanja sigurnosnih ventila podzemnih rezervoara mora biti najvie 30
% manji od kapaciteta isputanja sigurnosnih ventila predvienih za nadzemne
rezervoare iste zapremine;
1.2.2.22 Odvodnjavanje zatitnih okana mora biti rijeeno tako da se sprijei prodiranje gasa
u kanalizaciju;
1.2.2.23 Odmuljivanje taloga mora se vriti van zatitnog okna tako da se sprijei prodiranje
gasa u kanalizaciju;
1.2.2.24 Objekat punionice mora biti izgraen od materijala koji obezbjeuje vatrootpornost
konstrukcije predvienu za najmanje 6 (est) sati;
1.2.2.25 Automatski ureaji za istakanje derivata u rezervoare moraju biti odobreni;

18
1.2.2.26 Automat za istakanje mora imati ventil za automatsko zatvaranje u svim poloajima
pitolja kad je on van upotrebe;
1.2.2.27 Pitolj automata za istakanje mora biti izveden tako da je onemogueno prepunjenje
rezervoara i da je onemogueno njegovo ispadanje pri automatskom zatvaranju;
1.2.2.28 Automat za istakanje se postavlja na trotoar, ostrvo ili zatitno ostrvo uzdignuto
iznad okolnog terena 140 mm, na udaljenosti 500 mm od ivice trotoara. Automat za
istakanje se ne smije postavljati ispod nivoa terena niti unutar ili ispod objekta osim
ispod nadstrenice predviene za ovu namjenu;
1.2.2.29 Ako se automat za istakanje postavlja na trotoar bez zatitnog ostrva, irina puta na
kom se nalazi motorno vozilo za vrijeme punjenja mora iznositi najmanje 2,5 metara;
1.2.2.30 Ako se automati za istakanje postavljaju na trotoaru sa zatitnim ostrvom ili na dva
ili vie ostrva, rastojanje izmeu trotoara i zatinog ostrva mora biti najmanje toliko
da je omogueno nesmetano mimoilaenje vozila;
1.2.2.31 Ako je saobraaj na stanici regulisan u jednom smjeru, rastojanje izmeu ostrva
odnosno trotoara i ostrva mora biti najmanje 3 metra;
1.2.2.32 Rastojanje izmeu 2 (dva) automata za istakanje mora iznositi najmanje 2 m
mjereno od osovine automata;
1.2.2.33 Automati za istakanje moraju biti udaljeni najmanje 5 metara od ureaja za kontrolu
pritiska u pneumaticima i zamjenu ulja u motoru;
1.2.2.34 Pretakalite mora u potpunosti biti izgraeno na zemljitu investitora;
1.2.2.35 Pretakalite mora biti u potpunosti izvedeno nadzemno;
1.2.2.36 Zavretak nepokretnih cjevovoda mora biti sigurno uvren tako da se onemogui
lom cijevi u sluaju pomijeranja transportne cisterne prije nego to se savitljive cijevi
odvoje od pretakalita;
1.2.2.37 Prikljuci za spajanje transportnih autocisterni na pretakalitu moraju imati natpise
odnosno oznake koje pokazuju da su spojene sa prostorom parne ili sa prostorom
tene faze skladinih rezervoara;
1.2.2.38 Odune cijevi ventila pretakalita moraju biti usmjerene vertikalno na gore i njihov
slobodan kraj mora biti na visini od najmanje 2,5 m u odnosu na nivo okolnog
terena;
1.2.2.39 Sigurnosni ventil na nepokretnom cjevovodu u zoni pretakalita ne mora imati
odunu cijev;
1.2.2.40 Sva oprema pretakalita mora biti odobrena za gasne instalacije;
1.2.2.41 Prikljuna armatura za transportne cisterne na pretakalitu ne mora biti smjetena u
zatitno kuite;
1.2.2.42 Armatura i cjevovod pretakalita moraju biti ispitani na pritisak od najmanje 25 bara
hladnim vodenim pritiskom;
1.2.2.43 Prikljuenje transportnih autocisterni na pretakalitu mora biti izvedeno pomou
savitljivih cijevi koje su izraene iz jednog komada.
1.2.2.44 Zapremina gasa u savitljivim cijevima ne smije biti vea od 60 litara;
1.2.2.45 Savitljive cijevi se ispituju jednom u 3 (tri) mjeseca hladnim vodenim pritiskom od
najmanje 25 bara. pri tome se na cijev stavlja naljepnica ute boje sa datumom
ispitivanja. O ovom ispitivanju se vodi posebna evidencija;
1.2.2.46 Podmetai za obezbjeenje autocisterni od pokretanja za vrijeme pretakanja moraju
imati elinu uad duine najmanje 15 m;
1.2.2.47 Pristup vozilima koja nisu namijenjena za transport gasa onemoguava se rampom;
1.2.2.48 Pretakalite mora biti snabdjeveno instalacijom za hlaenje autocisterne i gaenje
poara rasprenom vodom kapaciteta od 10 lit/min na kvadratni metar tlocrtne

19
 povrine svih prikljuenih cisterni u trajanju od najmanje 2 (dva) sata i pritiska vode
na mlaznicama od najmanje 3,5 bara;
1.2.2.49 Pumpa i kompresor za pretakanje tenog naftnog gasa moraju biti odobreni za
gasne instalacije;
1.2.2.50 Pumpa i kompresor se ne smiju postavljati ispod nivoa terena niti u bilo kakva
udubljenja;
1.2.2.51 Pumpa i kompresor ne smiju biti postavljeni neposredno na prikljuke skladinih
rezervoara;
1.2.2.52 Ako nisu pokretni pumpa i kompresor moraju biti postavljeni na betonski temelj iji
nivo mora biti najmanje 100 mm iznad nivoa okolnog terena;
1.2.2.53 Pumpa i kompresor mogu biti postavljeni na otvorenom prostoru ili u graevinski
objekat posebno opremljen za tu namjenu;
1.2.2.54 Kompresor mora biti spojen na posude tako da uvijek prazni i puni samo parnu fazu;
1.2.2.55 Pumpa mora biti spojena na posude tako da uvijek puni i prazni samo tenu fazu;
1.2.2.56 Spajanje pumpe i kompresora na nepokretni cjevovod mora biti izvedeno savitljivim
cijevima na usisnim prikljucima;
1.2.2.57 Pumpa i kompresor moraju biti uzemljeni;
1.2.2.58 Prikljuni cjevovodi pumpe i kompresora moraju biti oznaeni brojem a sigurnosni
ventili crvenim prstenom na svom prikljuku;
1.2.2.59 Uz pumpu i kompresor mora se nalaziti upustvo za rukovanje i znaci ili natpisi
upozorenja;
1.2.2.60 Cjelokupna cijevna mrea postrojenja i instalacija mora biti izraena od cijevi koje se
ispituju na odgovarajui pritisak odgovarajuim medijem. Uz cijevi moraju biti
isporueni atesti proizvoaa;
1.2.2.61 Cijevne trase treba tako postaviti da im je omoguena neometana dilatacija.
Dilatacija cijevi ne smije dovesti do kidanja ili oteenja elemenata koji nose
cjevovode ili do oteenja graevinskih objekata;
1.2.2.62 Svi nepokretni oslonci cjevovoda moraju biti solidno izvedeni tako da se cjevovod ne
moe kretati na tim mjestima;
1.2.2.63 Sva mainska oprema mora biti propisno ankerisana;
1.2.2.64 Iskop rova za podzemni cjevovod vriti runo ili mainski. Polaganje izvriti u
potpunosti prema grafikoj dokumentaciji ovog projekta;
1.2.2.65 Svi spojevi podzemnog dijela cjevovoda moraju biti izvedeni zavarivanjem;
1.2.2.66 Zavarivanje cjevovoda mogu izvoditi samo atestirani varioci;
1.2.2.67 eline cijevi upotrebljene u instalaciji su od .1212;
1.2.2.68 Zavarivanje metalnih i PE-HD cjevovoda mogu izvoditi samo atestirani varioci;
1.2.2.69 Sve cijevi upotrebljene u instalaciji su od .1212 prema DIN2448 i od PE-HD cijevi
prema EN14125;
1.2.2.70 Prije zavarivanja cijevi treba oistiti sa spoljne i unutranje strane. Hemijska
sredstva za skidanje hre ne treba upotrebljavati. Zakoene krajeve cijevi treba
oistiti elinom etkom do metalnog sjaja. Zavarivanje se ne smije izvoditi prilikom
loih vremenskih uslova;
1.2.2.71 Nakon zavarivanja cjevovoda potrebno je izvriti radiografsku kontrolu zavarenih
spojeva i to:
- 100 % podzemno poloeni cjevovodi
- 30 % nadzemno poloeni cjevovodi.

20
 Ukoliko se pojave negativni nalazi radiografskog snimanja zavarenih mjesta na podzemnim
cjevovodima potrebno je izvriti popravke loe izvedenih zavarenih spojeva a zatim ponoviti
radiografsko snimanje.
Ukoliko se pojave negativni nalazi radiografskog snimanja zavarenih mjesta na nadzemnim
cjevovodima potrebno je izvriti popravke loe izvedenih zavarenih spojeva a zatim ponoviti
radiografsko snimanje. Dalje je potrebno izvriti radiografsko snimanje preostalih zavarenih
spojeva i ponoviti postupak popravke i ponovnog radiografskog snimanja ukoliko se pojave
negativni nalazi.
1.2.2.72 Cjevovod se postavlja najkraim putem, o mogunosti u pravolinijskim dionicam van
javnih puteva i komunikacija;
1.2.2.73 Cjevovod se ostavlja van zgrada i drugih objekata nadzemno ili podzemno stim da
se podzemni cjevovod ukopava na dubini od najmanje 800 mm odnosno ispod zone
smrzavanja;
1.2.2.74 Cjevovodi mogu ulaziti u graevinski objekat u kome su smjetena troila za gas
samo preko ventila za zatvaranje koji se postavlja sa spoljne strane objekta
najmanje 200 mm od fasade;
1.2.2.75 Cjevovodi se moraju postaviti tako da ne ometaju saobraaj i druge aktivnosti i da
nisu izloeni toplotnom i mehanikom optereenju;
1.2.2.76 Instrumenti, armature i troila spajaju se na cjevovod navojnim spojem;
1.2.2.77 Cjevovodi izvedeni prirubnikim i drugim vijanim spojevima se ne smiju ukopavati u
zemlju;
1.2.2.78 Cjevovodi koji prolaze kroz zidove i stropove se moraju zatiti cijevnim elementima
veeg prenika;
1.2.2.79 Cjevovodi parne i tene faze gasa kao i cjevovodi pomonih medija u punionici boca
moraju biti obojeni odgovarajuom bojom po cijeloj duini i moraju biti vidljivo
oznaeni;
1.2.2.80 Cjevovodi koji prolaze preko eljeznikog kolosijeka podiu se na visinu najmanje
1,5 m veu od visine eljeznikog gabarita;
1.2.2.81 Cjevovodi koji se polau ispod eljeznikog kolosijeka ili puta moraju se postavljati u
armirano- betonski kanal na dubinu od najmanje 800 mm ispod kolovozne
konstrukcije;
1.2.2.82 Ukrtanje cjevovoda sa kanalizacijom pod uglom od 900 vri se samo ako je
cjevovod zatien cijevnim segmentom veeg prenika, ija duina mora iznositi
najmanje 2 m sa jedne is a druge strane od spoljnog zida kanalizacionih cijevi;
1.2.2.83 Ako se ukrtanje cjevovoda i kanalizacije vri pod otrim uglom, kateta normalna na
kanalizacionu cijev mjereno od kraja zatitnog cjevnog segmenta mora da ima
vrijednost od najmanje 2 m;
1.2.2.84 Krajevi zatitnog cijevnog segmenta se zalijevaju bitumenom i takav cijevni segment
mora imati oduak;
1.2.2.85 Podzemni cjevovodi ne smiju prolaziti ispod temelja graevinskih objekata;
1.2.2.86 Cjevovodi stabilnih instalacija za gas moraju biti izvedeni od atestiranih elinih
beavnih cijevi ili cijevi njima odgovarajueg kvaliteta, a daljinski cjevovodi moraju
biti izvedeni od srednjetekih ili tekih elinih beavnih cijevi ija je debljina zidova
poveana;
1.2.2.87 Bakarne, mesingane i aluminijumske beavne cijevimogu biti upotrebljavane za
parnu fazu gasa unutar objekta kao pomoni vodovi duine do 1,5 m i unutranjeg
prenika do 10 mm;

21
1.2.2.88 Cjevovodi izraeni od elinih beavnih cijevi spajaju se zavarivanjem, prirubnicama
ili cijevnim navojnim spojevima a daljinski cjevovodi iskljuivo zavarivanjem odnosno
pojedine sekcije prirubnikim spojem koji mora biti premoten;
1.2.2.89 Spajanje cjevovoda prirubnicama vri se pri ugraivanju armature, pri pripajanju
savitljivih cijevi prenika veeg od 15 mm i pri ugradnji instrumenata, ako postoji
potreba za ienjem i odmuljivanjem cjevovoda;
1.2.2.90 Cjevovodi moraju biti uzemljeni i zatieni odgovarajuim sredstvima protiv korozije;
1.2.2.91 Armatura cjevovoda mora se zatiti od mehanikog oteenja i eventualnog
koritenja od strane neovlatenih lica;
1.2.2.92 Cjevovod prenika veeg od 50 mm mora imati ventil protiv loma cijevi na svim
prelazima, prolazima i ostalim kritinim mjestima. Takvi ventili se postavljaju izmeu
dva zaporna organa;
1.2.2.93 Izmeu dva zaporna organa mora biti postavljen sigurnosni ventil dovoljnog
kapaciteta isputanja za odnosnu sekciju cjevovoda;
1.2.2.94 Sigurnosni ventil se postavlja na cjevovod tene faze a na cjevovod parne faze
samo na mjestima na kojima se moe oekivti pojava kondenzacije;
1.2.2.95 Cjevovod mora biti obezbjeen od ekspanzije, kontrakcije, potresa, vibracija i
slijeganja tla;
1.2.2.96 Mjere katodne zatite kao i mjere zatite od korozije odreuju se u zavisnosti od
vrste tla;
1.2.2.97 Cjevovod ispod eljeznikog kolosjeka mora biti postavljen u zatitnu cijev na dubini
od najmanje 1,2 m raunajui od donjeg nivoa praga do gornjeg nivoa plata
zatitne cijevi;
1.2.2.98 Polaganje cjevovoda ispod puta izvodi se isto kao polaganje cjevovoda ispod
eljeznikog kolosijeka stim to se dubina mjeri od gornjeg nivoa puta;
1.2.2.99 Polaganje cjevovoda iznad puta, eljeznikog kolosijeka, vodenog toka i slino
izvodi se cijevnim mostom;
1.2.2.100 Pri pretakanju gasa ili spajanju stabilne gasne instalacije na ureaje koji u toku rada
vibriraju moraju se koristiti armirane savitljive cijevi;
1.2.2.101 Spojevi izmeu stabilnog i savitljivog cjevovoda moraju biti izvedeni tako da je
onemogueno jihovo razdvajanje bez upotrebe alata;
1.2.2.102 Na stabilnom cjevovodu ispred spoja sa savitljiv cjevovodom mora se nalaziti ventil
za zatvaranje;
1.2.2.103 Na savitljivom cjevovodu ne smiju se nalaziti zaporni organi;
1.2.2.104 Cjevovod se ne smije postavljati u otvore za liftove, otvore podruma, ventilacione
otvore i dimovodne kanale;
1.2.2.105 Cjevovod se ne smije polagati u rovove predviene za polaganje uzemljenja
elektrinih vodova, parovoda, vodova za transport kiseline i slino;
1.2.2.106 Ako se cjevovod ukrta sa vodovima navedenim u prethodnoj taki mora se izvesti
njihovo mimoilaenje na visinskoj razlici od 0,5 m stim to se cjevovod gasa mora
zatiti cijevnim segmentom veeg prenika;
1.2.2.107 Prije putanja u rad iz gasne instalacije se mora izduvati zrak inertnim gasom;
1.2.2.108 Ispitivanje svih vodova visokog pritiska (parna i tena faza TNG-a) izvrit e se:
- na vrstou pritiskom od 20 bara ( 1,2 x radni pritisak),
- na nepropusnost pritiskom od 16.7 bara.
1.2.2.109 Ispitivanje cjevovoda vriti prije nanoenja antikorozivne i hidro zatite;
1.2.2.110 Ispitivanje na vrstou vri se poslije polaganja cjevovoda u rov. Ispitivanje na
vrstou se obavlja nakon izjednaavanja temperature materijala u trajanju od

22
 najmanje 30 minuta. Ispitivanje na vrstou obavlja se hidraulikim pritiskom vode.
Nakon zavretka ispitivanja mora se sva voda iz instalacije ukloniti a cijevna
instalacija dobro prosuiti;
1.2.2.111 Instalacija se smatra nepropusnom ako popslije 10 minuta pritisak u narednih 10
minuta ostane konstantan;
1.2.2.112 Ispitivanje instalacije na nepropusnost vri se vazduhom, ugljen dioksidom ili nekim
drugim inertnim gasom. Prije poetka ispitivanja cjevovod treba sa unutranje strane
dobro oistiti. Za vrijeme ispitivanja na nepropusnost treba da su svi ventili na
instalaciji otvoreni. Prije punjenja instalacije ispitnim fluidom treba da su ventili
zatvoreni i da se zatim redom otvaraju kako bi se provjerila njihova funkcionalsnost.
Ispitivanje na nepropusnost obavlja se nakon izjednaavanja temperatura u trajanju
od 30 minuta za cjevovode visokog pritiska odnosno 10 minuta za cjevovode niskog
pritiska;
1.2.2.113 Za vrijeme ispitivanja na vrstou i nepropusnost treba demontirati instrumente i
opremu koji bi mogli biti oteeni u toku ispitivanja;
1.2.2.114 U toku ispitivanja potrebno je:
Stalno pratiti pritisak na manometru
Pregledati sve zavarene i prirubnike spojeve
Pregledati spoljni omota rezervoara
Evidentirati ispitivanje u Dnevniku rada
Sainiti zapisnike o izvedenom ispitivanju
Ukoliko se u toku ispitivanja primjete znaci iscurenje ili roenja potrebno je uoene
nedostatke otkloniti i kompletan postupak ispitivanja ponoviti. Ako nema pada pritiska u
odnosu na poetnu vrijednost ( uz korekciju pritiska zbog uticaja temperature ) i vidljivih
iscurenja i roenja smatra se da je instalacija zadovoljila ispitivanje na nepropusnost.
1.2.2.115 O rezultatima ispitivanja na nepropusnost i vrstou treba napraviti zapisnik;
1.2.2.116 Da bi se sprijeilo dejstvo korozije cjevovode i svu armaturu treba zatiti na
odgovarajui nain;
1.2.2.117 Za antikorozivnu zatitu elinih kosntrukcija smjetenih u prostoru sa industrijskim
atmosferskim uslovima koristiti sledea premazna sredstva:
Osnovno premazno sredstvo jedna od sledeih grupa:
O-I 1,2,3Osnovno premazno sredstvo sa olovnim minijumom JUS C.T7.326 30 mikrona
Osnovno premazno sredstvo sa olovnim minijumom JUS C.T7.327 30 mikrona
Za konstrukcije 3. klase
O-II1,2,3Osnovno premazno sredstvo dovoljan je samo jedan sloj osnovnog premaznog
sredstva i preko njega pokrivni premaz sa cink-hromatom JUS C.T7.322 30 mikrona
Osnovno premazno sredstvo sa cink- hromatom (tonirano) JUS C.T7.322 30 mikrona

Pokrivno premazno sredstvo jedna od sledeih grupa:

P-I 1,2,3Premazno sredstvo sa titan-dioksidom JUS C.T7.342 25 mikrona

Premazno sredstvo sa titan-dioksidom JUS C.T7.371 30 mikrona
P-II 1,2 Premazno sredstvo sa oksidom gvoa JUS C.T7.343 30 mikrona
Premazno sredstvo sa oksidom gvoa JUS C.T7.372 40 mikrona
Umesto JUS C.T7. 372 moe se uzeti JUS C.T7.373
P-IV 1,2,3 Premazno sredstvo sa bitumenom JUS C.T7.361 100mikrona
Premazno sredstvo sa bitumenom JUS C.T7.375 100mikrona
Premazno sredstvo sa bitumenom i aluminijumom u prahu - tip B JUS C.T7.364 20 mikrona

23
1.2.2.118 Za izolaciju i zatitu podzemnih dijelova cjevovoda koristi se samoljepljiva traka
PLASTIZOL ili slino. Da bi zatita bila potpuna i efikasna potrebno je detaljna i
ispravna priprema povrina cijevi. Otri rubovi moraju biti zaobljeni a zavareni
spojevi poravnati. Na potpuno oiene i suhe povrine prvo se nanosi osnovni
premaz koji sadri lako isparljivi rastvara. Potrebno je ravnomjerno nanijeti sloj od
oko 300 gr/m2 ije suenje traje 2-3 minuta. Nakon suenja nanosi se samoljepljiva
traka u obliku spirale sa odgovarajuim preklopom koji zavisi od dimenzija cijevi i
irine trake. Namotavanje trake vri se runo i pri tome se mora paziti da istezanje
trake bude u dozvoljenim granicama. Prejake napone i namotavanje na mahove u
trzajima treba izbjegavati jer to prouzrokuje naknadno klizanje i pomjeranje trake;
1.2.2.119 Izolaciju cjevovoda treba vizuelno ispitati;
1.2.2.120 Sve nadzemne dijelove cjevovoda, armature i ostale elemente instalacije po
zavretku montae treba dobro oistiti od korozije i drugih neistoa i dva puta
premazati lakom otpornim na vremenske uticaje a zatim ofarbati u dva sloja
odgovarajuom bojom: vodove tene faze-zeleno,vodove parne faze-uto, ruice
ventila-crno, ventile sigurnosti i odune ventile-crveno, cijevnu instalaciju sistema za
hlaenje-plavo;
1.2.2.121 Na mjestima gdje to zahtijevaju uslovi montae kao i na spojevima armature
upotrijebit e se prirubnice koje se moraju propisno premostiti radi odvoenja
statikog elektriciteta;
1.2.2.122 Zavrni radovi su aktivnosti koje se provode po zavretku montaerskih radova:
- Nakon zavretka nanoenja antikorozivne zatite vri se ispitivanje
visokonaponskim detektorom na neprobojnost izolacije napopnom 15000 V.
- Mora se izvriti premoavanje prirubnikih spojeva vezama iji prelazni otpor
mora biti manji od 0,03 .
- Ukloniti sav otpadni materijal sa objekta i izvriti pripreme za primopredaju objekta
i probni rad.
1.2.2.123 Proba postrojenja i cjevovoda poslije zavrenih radova izvodi se u cilju ispitivanja
rada postrojenja, pravilnosti odravanja, pravilnosti izvrenih radova u smislu
funkcionalnosti;
1.2.2.124 Prilikom probe postrojenja i instalacija mora se utvrditi sledee:
- potpuna zaptivnost svih elemenata i vodova,
- funkcionalnost svih armatura i instrumenata,
- da svi sigurnosni ureeji i instrumenti reaguju blagovremeno i pouzdano,
- da su postignuti svi pritisci i temperature predvieni proraunom.
1.2.2.125 Poslije uspjeno izvrene probe postrojenja, o emu se mora sainiti zapisnik
izmeu izvoaa radova i nadzornog organa, pristupit e se probnom pogonu;
1.2.2.126 Kvalitetni prijem postrojenja izvrit e se kad spoljna temperatura bude +20 0C;
1.2.2.127 Pri montai, ispitivanju i putanju u rad obavezno se pridravati Uputstava
za montau, ispitivanje i rukovanje koje je izdao proizvoa opreme;

24
1.3 Prilog o primjenjenim mjerama zatite na radu i zatite od poara

25
1.3.1 Spisak opasnosti koje se mogu javiti u toku izgradnji i eksploataciji

- nepridravanja vaeih propisa iz oblasti zatite na radu i zatite od poara

- nepravilno koritenje alata i opreme u toku izgradnje i eksploatacije
- nepravilno izvreno dimenzionisanje opreme i cjevovoda
- nepravilno postavljanje cjevovoda
- nekvalitetno izvedeni radovi montae cjevovoda i armatura
- mehanika oteenja usljed nestrunog i nepravilnog rukovanja
- mogunost pojave korozije zbog nekvalitetno izvedene zatite
- opasnosti havarija nastalih usljed koritenja nekvalitetnog materijala u toku montae
- opasnost od poara
- opasnost od el. energije
- opasnosti u toku odravanja zbog ukrtanja sa drugim izvorima energije ili zbog
njihove blizine

1.3.2 Spisak tetnosti koje se mogu javiti u toku izgradnje i eksploatacije

- hidro i termika izolacija su loe ili nikako izvedene

- buka i vibracije
- nedovoljan prostor za opsluivanje i odravanje opreme i instalacije
- nemogunost regulacije i upravljanja opremom i instalacijom
- iscurenje na spojevima
- nedostatak protivpoarne opreme
- loi mikroklimatski radni uslovi
- nedostatak el. energije

1.3.3 Opte napomene i obaveze

- Izvoa radova je obavezan da uradi elaborat o ureenju gradilita o mjerama zatite

na radu i zatite od poara u toku izgradnje
- Proizvoa orua i alata za rad obavezan je da uz isto dostavi upustvo za upotrebu i
odravanje, potvrdu da su na oruima i alatima primjenjene mjere zatite na radu
- Investitor odnosno Izvoa su duni da u roku od 8 ( osam ) dana prije poetka
radova obavijeste inspekciju zatite na radu i zatite od poara o poetku radova
- Izvoa radova je duan da se u potpunosti pridrava odredbi pravilnika i normativa o
zatiti na radu i zatite od poara
- Izvoa je duan da izvri adekvatnu obuku radnika i da ih upozna sa njihovim
pravima i obavezama a u vezi sa pravilima i normativima zatite na radu i zatite od
poara
- Investitor je duan da se u potpunosti pridrava odredbi pravilnika i normativa o zatiti
na radu i zatite od poara
- Investitor je duan da izvri adekvatnu obuku radnika i da ih upozna sa njihovim
pravima i obavezama a u vezi sa pravilima i normativima zatite na radu i zatite od
poara

26
2 NUMERIKA DOKUMENTACIJA

27
2.1 Goriva za motorna vozila

2.1.1 Fiziko-hemijske osbine TNG-a

TENI NAFTNI GAS (TNG)

DIN 51622 Teni gas propan, propen, butan, buten i njihove mjeavine;
JUS B.H2.130 PROPAN
JUS B.H2.132 BUTAN
JUS B.H2.134 Mjeavina TNG

Fiz.Hem. osobine TNG-a Jed. Propan Butan

Hemijska oznaka C3H8 C4H10
Molna masa kg/kmol 44,06 58,12
Gasna konstanta J/(kgK) 188,8 143,2
Gustina gasa pri 00C i 1 bar kg/m3 2,02 2,67
0
Kritina temperatura C 95,6 152
Kritini pritisak bar 43,6 38
Donja toplotna mo pri 15 0C i 1 bar MJ/m3 92,97 122,17
Gornja toplotna mo pri 15 0C i 1 bar MJ/m3 100,56 132,38
Teni naftni gas smjesa propan-butan (PBS) prema JUS B.H2.134:1962
Hemijski sastav:
- Sadraj inertnih gasova, najvie 0.2 % teiskih jedinica;
- Sadraj ugljovodonika, C1 i C2 najvie 3.0 % teinskih jedinica;
- Sadraj ugljovodonika C4 najvie 65 % teinskih jedinica;
- Sadraj ugljovodonika C5 najvie 1 % teinskih jedinica;
- Sadraj ugljovodonika C3 ostatak do 100 %.
Fizikalno-hemijske osobine:
- pritisak pare na 40 0C, najvie 14.7 kp/cm2;
- ogled otparavanja, najvie 1.1 0C;
- korozija (Cu traka na 40 0C/1 sat), najvie br. 1b;
- sadraj ukupnog sumpora, najvie 50 mp/kp;
- sadraj ulja, najvie 50 mp/kp;
- smole ne sadri;
- amonijak ne sadri;
0
- voda iznad 30 C u tragovima;
- alkalije ne sadri;
- miris- smjesa propan-butana u prodaji mora imati dovoljno intezivan miris
kako bi se omoguilo otkrivanje svih njenih mjeavina sa vazduhom ve u
koncetracijama koje su vee od jedne petine donje granice paljenja. Izuzetno
ukoliko odorant smeta procesu u kojem se smjesa propan-butana koristi tada
se navedena smjesa moe isporuiti bez mirisa.
- Hd=99,35 MJ/m3 (23729 kcal/m3n)
- Hd=27,60 KWh/m3
Upotreba:
- gorivo za proizvodnju toplote i za osvjetljenje;
- gorivo za motore sa unutranjim sagorijevanjem;
- sirovina za specijanu upotrebu u industriji.

28
PROPAN

[kg/ dm] Density

0.6

0.56

0.52

0.48

0.44

0.4

0.36

0.32

0.28

0.24

Vapour pressure
[bar]

36

32

28

24

20

16

12

8
4

-4
-100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 [C]

n- BUTAN

[kg/ dm]
Density
0.84
0.8
0.76
0.72
0.68
0.64
0.6
0.56
0.52
0.48
0.44
0.4
0.36
0.32
0.28
0.24

[bar] Vapour pressure

24
22
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
-100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140 [C]

29
2.1.2 Fiziko-hemijske osobine motornih benzina

Bezolovni motorni benzin BMB95 BAS EN 228

R.br. Karakteristika Jedinica Standard Vrijednost
1 Ispitni oktanski broj - BAS ISO 5164: 1998 min. 95
2 Motorni oktanski broj - BAS ISO 5163: 1998 min. 85
3 Sadraj olova mg/l BAS ASTM D 3237: 2007 max. 5
0 3
4 Gustoa na 15 C kg/m BAS ASTM D 4052: 2003 720- 775
5 Sadraj sumpora mg/kg BAS ISO 8754: 2004 max. 150
0
6 Korozija (Cu traka 3 h na 50 C) st.kor. BAS ISO 2160: 2004 klasa I
7 Boja - vizuelni pregled bezbojan
8 Sadraj olefina % v/v BAS ASTM D 1319: 2004 max. 18,0
9 Sadraj benzena % v/v BAS ASTM D 6277: 2004 max. 5
10 Sadraj aromata % v/v BAS ASTM D 1319: 2004 max. 45,0
11 Sadraj kiseonika % m/m BAS ASTM D 5845: 2004 max. 2,7
12 Isparenje na 70 0C % v/v 22,0- 50,0
13 Isparenje na 100 0C % v/v 46,0- 71,0
14 Isparenje na 150 0C % v/v min. 75
0
15 Gornja taka kljuanja C max. 210
16 Ostatak % v/v max. 2
17 Napon para kPa BAS ASTM D 5191: 2004 45- 80
Motorni benzini BMB95 i BMB98 se primjenjuju kao pogonsko gorivo u motorima sa
unutranjim sagorijevanjem

2.1.3 Fiziko-hemijske osobine dizel goriva

EURODIZEL5 BAS EN 590

R.br. Karakteristika Jedinica Standard Vrijednost
1 Cetanski broj - BAS ISO 5165: 1998 min. 51
2 Cetanski indeks - BAS ISO 4264: 2004 min. 46
3 Gustoa na 15 0C kg/m3 BAS ASTM D 4052: 2003 820- 845
4 Sadraj sumpora mg/kg BAS ISO 8754: 2004 max. 10
5 Korozija (Cu traka 3 h na 50 0C) st.kor. BAS ISO 2160: 2004 klasa I
6 Boja - vizuelni pregled bezbojan
0
7 Temperatura paljenja C BAS ISO 2719: 2003 min. 55
0
8 CFPP C BAS EN 116: 1998/ AC- 2003 max. -10
9 Sadraj vode mg/kg BAS ISO 12937: 2002 max. 200
Sadraj policiklinih aromatskih
10 % m/m ASTM D 2425: 1998 max. 11
hidrokarbonata
11 Ukupne neistoe % m/m BAS ISO 12662: 2000 max. 24
0
12 Kinematski viskozitet na 40 C mm2/s BAS ISO 3104: 2002 2,0- 4,5
0
13 Donja taka kljuanja C max. 65
Dizel gorivo EURODIZEL5 se koristi kao pogonsko gorivo motora sa unutranjim
sagorijevanjem

30
2.2 Kapacitet postrojenja

Na zhtjev investitora a zbog ogranienih mogunosti smjetanja skladinih rezervoara za

skladini prostor usvajam:
Skladine rezervoare kapaciteta za motorne benzine 100 [m3]
Skladine rezervoare kapaciteta za dizel goriva 100 [m3]
Skladini rezervoar ta teni naftni gas (TNG) 10,00 [m3]
Broj skladinih rezervoara 3

2.2.1 Kapacitet skladinog rezervoara TNG-a

Rezervoar R3; V= 10,0 [m3] Podzemni; TNG 100%PROPAN.

S= 45 [%] Najvei dozvoljeni stepen punjenja stabilnog podzemnog rezervoara;

V p =10000 [ lit . ] Zapremina skladinog rezervoara;
= 0,5090 [ kg/dm 3 ] Specifina teina TNG-a za T= 15 [0C];
K= 1,00 Korekcioni faktor zapremine za T= 15 [0C] ;
V max =8.840,9 [ lit ]
G max =V max [ kg ] Teina najvee mogue zapremine skladitenog TNG-a;
Gmax=4.500,0 [ kg ]
Ukupna teina skladitenog TNG 100% PROPAN u rezervoaru R3 iznosi 4.500,0 kg.

Rezervoar R3; V= 10,0 [m3] Podzemni; TNG 100%BUTAN.

S= 55 [%] Najvei dozvoljeni stepen punjenja stabilnog podzemnog rezervoara;

V p =10000 [ lit . ] Zapremina skladinog rezervoara;
= 0,5904 [ kg /dm 3 ] Specifina teina TNG-a za T= 15 [0C];
K= 1,00 Korekcioni faktor zapremine za T= 15 [0C] ;
V max =9.315,7 [ lit ]
G max =V max [ kg ] Teina najvee mogue zapremine skladitenog TNG-a;
Gmax=5.500,0 [ kg ]
Ukupna teina skladitenog TNG 100% BUTAN u rezervoaru R3 iznosi 5.500,0 kg.

Rezervoar R3; V= 10,0 [m3] Podzemni; Mjeavina TNG 70%BUTAN+ 30%PROPAN.

S= 47 [%] Najvei dozvoljeni stepen punjenja stabilnog podzemnog rezervoara;

V p =10000 [ lit . ] Zapremina skladinog rezervoara;
= 0,5148 [ kg/dm 3 ] Specifina teina TNG-a za T= 15 [0C];
K= 1,00 Korekcioni faktor zapremine za T= 15 [0C] ;
V max =9.129,6 [ lit ]
G max =V max [ kg ] Teina najvee mogue zapremine skladitenog TNG-a;
Gmax=4.700,0 [ kg ]
Ukupna teina skladitenog TNG-a u rezervoaru R3 iznosi 4.700,0 kg.

31
Rezervoar R3; V= 10,0 [m3] Podzemni; Mjeavina TNG 60%BUTAN+ 40%PROPAN.

S= 46 [%] Najvei dozvoljeni stepen punjenja stabilnog podzemnog rezervoara;

V p =10000 [ lit . ] Zapremina skladinog rezervoara;
= 0,5074 [ kg /dm 3 ] Specifina teina TNG-a za T= 15 [0C];
K= 1,00 Korekcioni faktor zapremine za T= 15 [0C] ;
V max =9.065,8 [ lit ]
G max =V max [ kg ] Teina najvee mogue zapremine skladitenog TNG-a;
Gmax=4.600,0 [ kg ]
Ukupna teina skladitenog TNG-a u rezervoaru R3 iznosi 4.600,0 kg.

Najvei dozvoljeni stepen punjenja stabilnih rezervoara i transportnih cisterni

Nadzemni rezervoari
Vagonske Vagonske
Prenosni preko Podzemni
Gustina TNG u cisterne cisterne sa
rezervoari od 0 do 5.000 rezervoari
tenom stanju izolovane zat. protiv
i boce, 5.000 litara, litara svih
na 15C ,kg/dm3 sa K = sunevih
% % zapremine veliina %
0,426 zraka %
%
0,4730,480 38 38 41 42 42 41
0,4810,488 39 39 42 43 43 42
0,4890,495 40 40 43 44 44 43
0,4960,503 41 41 44 45 45 44
0,5040,510 42 42 45 46 46 45
0,5110,519 43 43 46 47 47 46
0,5200,527 44 44 47 48 48 47
0,5280,536 45 45 48 49 49 48
0,5370,544 46 46 49 50 50 49
0,5450,552 47 47 50 51 51 50
0,5530,560 48 48 51 52 52 51
0,5610,568 49 49 52 53 53 52
0,5690,576 50 50 53 54 54 53
0,5770,584 51 51 54 55 55 54
0,5850,592 52 52 55 56 56 55
0,5930,600 53 53 56 57 57 56
0,6010,608 54 54 57 58 58 57
0,6090,617 55 55 58 59 59 58
0,6180,626 56 56 59 60 60 59
0,6270,634 57 57 60 61 61 60

32
 Faktor K za korekciju zapremine TNG

Izmjer Gustina TNG u tenom stanju

ena 0,500 0,510 0,520 0,530 0,540 0,550 0,560 0,570 0,580 0,590 0,600 0,610 0,620 0,630
temp.
0
C
20 1,097 1,093 1,088 1,084 1,040 1,076 1,073 1,069 1,066 1,064 1,061 1,058 1,056 1,054
10 1,072 1,063 1,066 1,062 1,039 1,056 1,053 1,051 1,049 1,046 1,044 1,042 1,041 1,039
0 1,046 1,043 1,041 1,038 1,036 1,035 1,033 1,031 1,030 1,028 1,027 1,026 1,025 1,024
10 1,017 1,016 1,015 1,014 1,013 1,013 1,012 1,011 1,011 1,010 1,010 1,009 1,009 1,009
15 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000
18 0,993 0,994 0,994 0,994 0,994 0,995 0,995 0,995 0,996 0,996 0,996 0,996 0,996 0,996
20 0,986 0,987 0,987 0,988 0,989 0,990 0,990 0,990 0,991 0,991 0,992 0,992 0,992 0,993
22 0,979 0,981 0,981 0,982 0,983 0,984 0,985 0,986 0,987 0,987 0,988 0,988 0,989 0,989
24 0,974 0,975 0,976 0,978 0,979 0,980 0,981 0,982 0,983 0,984 0,985 0,985 0,986 0,986
26 0,967 0,969 0,971 0,973 0,974 0,976 0,977 0,978 0,979 0,980 0,981 0,982 0,983 0,983
28 0,961 0,963 0,966 0,968 0,969 0,971 0,972 0,974 0,976 0,977 0,978 0,979 0,980 0,980
30 0,954 0,956 0,959 0,961 0,964 0,966 0,967 0,969 0,971 0,972 0,973 0,975 0,976 0,977
32 0,947 0,950 0,953 0,955 0,958 0,960 0,962 0,964 0,967 0,969 0,969 0,971 0,972 0,974
34 0,940 0,944 0,947 0,950 0,953 0,955 0,958 0,960 0,963 0,965 0,966 0,968 0,969 0,971
36 0,933 0,937 0,941 0,945 0,948 0,951 0,953 0,956 0,958 0,960 0,962 0,964 0,965 0,967
38 0,927 0,932 0,936 0,940 0,943 0,946 0,949 0,952 0,954 0,957 0,959 0,961 0,962 0,964
40 0,910 0,925 0,929 0,933 0,934 0,940 0,944 0,947 0,950 0,952 0,954
45 0,901 0,908 0,912 0,918 0,923 0,928 0,932 0,935 0,939 0,942 0,946
50 0,883 0,890 0,896 0,903 0,908 0,915 0,920 0,925 0,929 0,932 0,936
55 0,863 0,871 0,878 0,886 0,893 0,900 0,907 0,912 0,917 0,922 0,925
60 0,824 0,852 0,861 0,870 0,879 0,886 0,893 0,900 0,905 0,910 0,915

33
2.3 Dimenzionisanje cjevovoda

d=1000

V max4
3600w
3
V max =9,048[ m ]
[mm] Raunski unutranji prenik cijevi;

Maksimalna zapremina tene faze plina u jednom rezervoaru;

w=3 [m/ sec] Usvojena brzina strujanja tene faze TNG-a u toku pretakanja;

Provjera dimenzije stijenke cijevi:

d sp
s pr = c1 c2 [mm ]
K Proraunska dimenzija stijenke cijevi;
20 p
S
p=25 [b ar ] Ispitni pritisak cijevi;
=1 Koeficijent oslabljenja za beavne cijevi;
2
K =240 [ N / mm ] Proraunska vrstoa za St35.4 na temperaturi T= 20 [0C];
S=1,5 Stepen sigurnosti za beavne cijevi sa atestom;
c 1 =0,085s0 [mm ] Dodatak za dozvoljeno odstupanje mjera cijevi do 8%;

d sp
c 1 =0,085 [ mm]
K
20 p
S

c 2 =1[ mm] Dodatak za koroziju materijala cijevi;

Usvojene dimenzije cijevi zadovoljavaju ako su ispunjeni uslovi:

Dimenzija stijenke usvojene cijevi vea je od proraunske dimenzije stijenke cijevi s> spr
;
Stvarna brzina strujanja TNG-a u cijevi je manja od usvojene brzine strujanja w wst ;

V max4
w st =1000 [m/ sec] Stvarna brzina strujanja TNG-a u usvojenoj cijevi;
d 2u3,6
d u =d s 2s[mm ] Unutranji prenik usvojene cijevi;
d s [ mm] Spoljanji prenik usvojene cijevi;

34
Za cijev skladini rezervoari- dispenzer tena faza usvajam:
elinu beavnu cijev DN32 prema JUS C.B5.221 materijal .1212 (DIN 2448 materijal
St35.4):
s=2,6[mm ] Debljina stijenke cijevi;
d s =42,4 [mm] Spoljanji prenik cijevi;
d u =42,422,6=37,2[ mm] d s / d u =42,4 /37,2=1,14
c 1 =0,028 [mm ]
s pr =1,36[ mm]
ss pr zadovoljava;
w st =0,23[ m/sec ]
w w st zadovoljava;

Prenik cijevi skladini rezervoari- dispenzer gasna faza:

Za cijev skladini rezervoari- dispenzer gasna faza usvajam:
elinu beavnu cijev DN25 prema JUS C.B5.221 materijal .1212 (DIN 2448 materijal
St35.4):
s=2,6[mm ] Debljina stijenke cijevi;
d s =33,7 [mm ] Spoljanji prenik cijevi;
d u =33,722,6=28,5 [mm ] d s / d u =33,7/ 28,5=1,18
c 1 =0,022 [mm]
s pr =1,28[ mm] ss pr zadovoljava;

Cjevovodi naftnih derivata:

Za uslov uzimamo punjenje najvee komore rezervoara u roku od jednog sata;

d=100

d=87,6[ mm ]
4V
3600w
[ mm ] Proraunski prenik cijevi;

du=90 [mm ] Unutranji prenik usvojene cijevi;

3
V =65[ m / h] Zapreminski protok pri istakanju;
w=3[ m/ sec] Usvojena brzina istakanja;
3 V max4
w st =10 2 [ m/ sec] Stvarna brzina istakanja;
d u3,6
w st =2,84 [ m/ sec ]
w w st Zadovoljava;
Za cijevni sistem istakanja naftnih derivata u skladine rezervoare usvajam elinu beavnu
cijev:
3"- DN80;

35
2.3.1 Skladini rezervoari- automati za istakanje

Usvajam maksimalni protok kroz napojnu cijev do automata za istakanje u rezervoare

putnikih vozila:

V =50[ lit./min. ]

Usvajam maksimalni protok kroz napojnu cijev do automata za istakanje u rezervoare

teretnih vozila i autobusa:

V =80[ lit./ min.]

d=100

d=18,8[ mm]
4V
600w
[mm ] Proraunski prenik cijevi;

Proraunski unutranji prenik cijevi za protok 50 lit./min.;

du=47 [ mm] Unutranji prenik usvojene cijevi za protok 50 lit./min.;
w=3[ m/ sec] Usvojena brzina istakanja;
3 V max4
w st =10 2 [ m / sec] Stvarna brzina istakanja;
d u60
w st =0,48 [ m/ sec ]
w w st Zadovoljava;
d=23,8[ mm] Proraunski unutranji prenik cijevi za protok 80 lit./min.;
du=47[ mm] Unutranji prenik usvojene cijevi za protok 80 lit./min.;
w st =0,77 [ m/ sec ]
w w st Zadovoljava;

Za cijevni sistem istakanja naftnih derivata u rezervoare potroaa usvajam PE-HD cijevi:
2"- DN50 EN14125

2.3.2 Dimenzionisanje AT ventila

U sluaju maksimalnog dozvoljenog protoka od 65 m 3/h u toku istakanja goriva u skladine

rezervoare prenik svijetlog otvora isputanja AT ventila iznosi:

d=1000

d=47,9[ mm]
4V
3600w
[ mm] Proraunski prenik cijevi;

du=53 [mm ] Unutranji prenik usvojene cijevi;

3
V =65[ m / h] Zapreminski protok pri istakanju;
w=10 [ m/ sec ] Usvojena brzina u odunom cjevovodu;
3 V max4
w st =10 2 [ m/ sec] Stvarna brzina u odunom cjevovodu;
d u3,6
w st =8,19 [ m/ sec ]
w w st Zadovoljava;

36
Za odune ventile usvajam AT ventile DN50 (2) za svaku komoru po jedan. Prema JUS M.
E2. 170/1984 za posude iji najvei dozvoljeni radni pritisak ne prelazi 3 bara najvee
dozvoljeno prekoraenje iznosi 0,50 bara. Zatvaranje AT ventila treba da se obavi na pritisku
najvie 10 % manjem od radnog odnosno pad pritiska zatvaranja ne smije biti manji od 0,3
bara.

Za pad pritiska u odunom cjevovodu:

2
w 2D E
p= LE [ N / m2 ] LE= p [m]
DE 2 2
w

p=0,03p0=0,031,510=4500 [ N /m ]
2
Najvei dozvoljeni pad pritiska u odunom
cjevovodu;
D E=0,053 [ m ] Unutranji prenik cjevovoda do AT ventila;
w=10 [ m/ sec ] Usvojena brzina u odunom cjevovodu;
3
=1,74 [kg/ m ] Specifina teina zraka na 15 0C i p= 1,5 bar;
0,3164
=F R e = [mbar / m] Darsijev faktor trenja za turbulentni reim
R2
strujanja prema Blazijusovoj jednaini;
wd
R eTSi = Rejnoldsov broj;

d 6 2
= =3,9510 [ m / sec] Kinematski viskozitet;

LE=140,9 m Maksimalna dozvoljena ekvivalentna duina cjevovoda do AT ventila.

2.3.3 Dimenzionisanje distributivne pumpe

Na osnovu zahtjeva investitora usvojen je dispenzer za snabdijevanje automobila TNG-om

kapaciteta 50 lit./min.
Usvajam pumpu za podzemne rezervoare kapaciteta 100 lit./min. radnog pritiska 16,7 bar.
Usvajam serijski vezane pumpe krilnu i centrifugalnu da bi se izbjegla pojava gasne faze
gasa u usisnom cjevovodu.

Pad pritiska u cijevnoj mrei:

r l a
H gi = H TSi H TSi H TSi [ mbar] Ukupan pad pritiska;
r
H = R TSil TSi [ mbar]
TSi Pad pritiska u ravnim dijelovima trase;
1 2 2
R TSi= TSi w TSi10 [ mbar /m ] Pad pritiska po jedininoj duini cjevovoda;
d uTSi 2
0,3164
=F R e = [mbar / m] Darsijev faktor trenja za turbulentni reim
R2
strujanja prema Blazijusovoj jednaini;
wd
R eTSi = Rejnoldsov broj;

37
 d 2
= [ m / sec ] Kinematski viskozitet;

l TSi [ m] Duina ravnog dijela cijevi;
d uTSi [ mm] Unutranji prenik usvojene cijevi;
V TSi4
w TSi = 2 [m / sec] Stvarna brzina;
duTSi3600
l TSi 2 2
H TSi = w TSi10 [mbar ] Gubitak pritiska usljed lokalnih otpora;
2
Koeficijent lokalnog otpora;
a 2
H TSi = g H 10 [ mbar] Razlika pritiska usljed visinske razlike;
2
g[m / s ] Ubrzanje sile zemljine gravitacije;
H [ m] Visinska razlika polaza voda niskog pritiska i
prikljuka potroaa;
3
[ kg/ m ] Specifina teina derivata;

2.3.4 Kapacitet isputanja sigurnosnog ventila skladinog rezervoara

Skladini rezervoar:

Z =PDLf [m3 /min.] Kapacitet isputanja sigurnosnog ventila;

L=6,2[m] Duina rezervoara;
D=1,50 [m] Prenik rezervoara;
2
DL=9,3[m ]
P=25 [m3 /min . m2 ] Koliina isputanja plina po 1 [m2] tlocrtne povrine rezervoara
pri atmosferskom pritisku i temperaturi T= 15 [0C] za
2
DL<10[m ]

f =1,01 Korektivni faktor za vazduh za rezervoare sa radnim pritiskom

p> 14 [bar];
3
Z =234,825[m /min .]

Usvajam sigurnosni ventil DN50 kapaciteta isputanja 200 [m3/min.] sa podeenim pritiskom
otvaranja 16,7 [bar]; Usvajam dva ventila postavljena na prekretnu glavu;
Na osnovu Pravilnika usvajam sigurnosni ventil 30% manjeg kapaciteta isputanja od
proraunatog (za podzemne rezervoare);

38
2.4 PREDMJER OPREME, MATERIJALA I RADOVA

39
PREDMJER I PREDRAUN RADOVA SISTEMA NAFTE I GASA
Objekat:BS OKTAN PROMET u Banja Luci

1.MAINSKE INSTALACIJE NAFTNIH DERIVATA

Poz. OPIS RADOVA Jed. Koli. KM./j. mj. SUMA KM
mj.
1 Rezervoar za podzemnu kom. 2
ugradnju sa 2 komore 50+50 m3
i 2 ahta
2 Sonda l=2700 kpl. 4
3 ipka za mjerenje l=3000 kom. 4
4 Ventil protiv prepunjenja kom. 4
5 EKO oduni ventil DN50 0,5 bar kom. 4
6 Nosa odunih cijevi kom. 1
7 Kompenzator dilatacije kom. 19
DN50NP10
8 Automatski ureaj za istakanje sa kom. 1
8 istakakih mjesta 6x50 lit/min +
2x80 lit/min
9 Automatski ureaj za istakanje sa kom. 2
8 istakakih mjesta 8x50 lit/min
10 Automatski ureaj za istakanje sa kom. 1
8 istakakih mjesta 6x50 lit/min +
2x100 lit/min TNG
11 Centralni aht Prema cr.br. BS kom. 1
03. 02. 00
12 aht na rezervoaru kom. 4
13 Poklopac ulaznog otvora DN600 kom. 4
prema cr.br.BS 04. 03. 00
14 Kapa sa podkapom DN50- kom. 8
mesing
15 Kapa sa podkapom DN80- kom. 4
mesing
16 Usisna korpa DN50NP10 kom. 15
17 Sistem za detekciju iscurennja 2 kpl. 1
rezervoara
18 Prelazni komad elik/PEHD kom. 30
DN50NP10
19 Prirubnica DN80NP10 kom. 24
20 Prirubnica DN50NP10 kom. 8
21 Cijev PEHD 3" m 36

40
 EN14125/DIN8075
22 Cijev PEHD 2" m 240
EN14125/DIN8075
23 Cijev PEHD 1" m 48
EN14125/DIN8075
24 Cijev 3" .1212 m 42
25 Cijev 2" .1212 m 72
26 Koljena 3" .1212 kom. 15
27 Koljena 2" .1212 kom. 38
28 T komad PEHD 2" kom. 4
EN14125/DIN8075
29 Dihtunzi razni klimgerit/ teflon kg. 5
30 Vijane veze kpl. paual
UKUPNO:

2.MAINSKE INSTALACIJE-GAS
Poz. OPIS RADOVA Jed. Koli. KM./j. mj. SUMA KM
mj.
1 Isporuka horizontalnog rezervoara kom 1
za podzemnu ugradnju V = 10
m3,za skladitenje TNG-a u svemu
prema JUS M.Z2.600, bez armature,
rezervoar je fabriki hidroizolovan sa
ahtovima za smetaj armature, dva
kompleta pojasnih traka za
ankerisanje. Uz rezervoar isporuiti i
kontrolnu plou za inspekcijski
nadzor.
2 ipkasti mera nivoa tenosti kom 1
3 Prekretni ureaj tip: 242 DN65/50 kom 1
PN25
4 Ventil sigurnosti DN50 (NPT 6/4") kom 2
podeeni na 16,7 bar
5 Indikator nivoa sa mag. prenosom, kom 1
opseg merenja 3 97% za
podzemni rezervoar prenika 1500
mm. Prikljuna prirubnica na
rezervoaru DN80 PN40.
6 Prirubnica za magnetni mjerac kom 1
7 Termometar bimetalni R1/2 za kom 1
opseg od -20 do + 60C sa sondom

41
 duine 160 mm
8 Manometar 25- 100 AKS kom 1
9 Usisna korpa sa nepovratnom kom 1
klapnom
R2 PN25 Danfos
10 Protivlomni ventil navojni DN32 kom 3
Rego
11 Protivlomni ventil navojni DN50 kom 2
Rego
12 elina prirubnica s grlom DN25 kom 2
13 elina prirubnica s grlom DN32 kom 1
14 elina prirubnica s grlom DN40 kom 2
15 elina prirubnica s grlom DN50 kom 2
16 elina prirubnica slijepa DN40 kom 1
17 Hamburski luk - 48,3 x 3,2 kom 1
18 Besavna cijev - 60,3 x 3,2 m 2
19 Besavna cijev - 48,3 x 3.2 m 1
20 Kuglasta slavina za gas, kom 3
prirubnika DN25
21 Kuglasta slavina za gas, kom 1
prirubnika DN32
22 Kuglasta slavina za gas, kom 2
prirubnika DN40
23 Kuglasta slavina za gas, kom 2
prirubnika DN50
24 Isporuka potopne pumpe sa kom 1
elektromotorom za teni propan-
butan gas, sa prirubnikim
prikljucima, sledeih karakteristika :
protok: Q = 100 l/min
pri dif. pritisku: p = 12 bar 1
25 Prestrujni ventil DN25 kom 1
26 Manometar 25-63 AKS kom 1
27 Difuzor 1
28 Kuglasta slavina za gas, prirubnika kom 1
DN32
29 elina prirubnica s grlom DN32 kom 1
30 Manometar 25-63 RAD kom 1
31 Trokraka manometarska slavina kom 1

42
 R1/2"
32 Ventil sigurnosti tip: 215 R1/2 (po = kom 1
18,3 bar)
33 Muf 1/2" kom 2
34 Hamburski luk - 42.4 x 3,2 kom 2
35 Koncentricna redukcija - 42.4 / kom 1
26.9
36 Cijevni navoj 3/4" kom 1
37 Kuglasta slavina, navojna R 3/4" kom 1
PN25
38 Kuglasta slavina, navojna R 3/4" kom 1
PN25
39 Koncentricna redukcija - 33.7 / kom 1
26.9
40 Cijevni navoj 3/4" kom 1
41 Hamburski luk- 33.7 x 3,2 kom 1
42 elina prirubnica s grlom DN25 kom 1
43 Muf 1/2" kom 1
44 Ventil sigurnosti tip: 215 R1/2 (po = kom 1
18,3 bar)
45 Cijevi
- 42,4 x 2,9 m 36
- 33,7 x 2,9 m 36
46 Anker vijci za rezervoar 20x170 kom 4
47 Cijevni navoj Bypass kom 1
48 Nitro razreiva 1/1 kom 5
49 Nitro temeljna 0.75 l kom 7
50 Nitro lak 0.75 l kom 5
51 Sitni i potroni materijal (brusne i pau. 1
rezne ploe, elektroda, teflon trake,
izolir trake, etke i valjci za farbanje,
krep traka...)
52 Vijcana roba ( razni vijsci, navrtke, pau. 1
podloske.. )
53 Volumetrijsko snimanje zapremine kom 1
cisterni i izdavanje bazdarnih tablica
od nadleznog organa.
54 Ispitivanja cisterni na nepropusnost i kom 1
izrada Zapisnika o tlacnoj probi.
55 Ispitivanje hladnim vodenim tlakom paus 1
ugradjenih cijevi na tlak od 25 bar,

43
 ispustanje vode, propuhivanje i
susenje cijevi.
56 DIHTUNG DN80 kom 4
57 DIHTUNG DN65 kom 2
58 DIHTUNG DN50 kom 10
59 DIHTUNG DN40 kom 6
60 DIHTUNG DN32 kom 15
61 DIHTUNG DN25 kom 10
UKUPNO

REKAPITULACIJA Cijena
1.MAINSKE INSTALACIJE NAFTNIH DERIVATA
2.MAINSKE INSTALACIJE-GAS
UKUPNO BEZ PDV
PDV
UKUPNO SA PDV

44
2.5 SPISAK KORITENE LITERATURE

45
Bogner, M. Tehniki propisi u gasnoj tehnici, 2000
Isailovi, M.

Bogner, M. Propan i butan, 2004

Mutovi F. PROPAN- BUTAN, 2006

Bogner, M. Projektovanje termotehnikih i procesnih sistema, 1998

Strelec, V. Plinarski prirunik, 1982

S.A.M.P.I., Katalog opreme

COPRIM, Katalog opreme

TPS gmbh, Katalog opreme

Razni autori, Standardi i propisi iz oblasti termotehnike i energetike

46
3 GRAFIKA DOKUMENTACIJA

47