You are on page 1of 128

La biblioteca de Cristbal de Sala zar.

humanista y biblifilo ejemplar

por Jean-Michel LASPERAS


(Universidad de Perpignan)

EL SECRETARIO CRISTBAL DE SALAZAR


La primera mencin que tenemos de C r i s t b a l de
Saldzar f i g u r a en una s e r i e de documentos firmados por
don Diego Gumn de S i l v a , e n 1553. El embajador de Espa-
a en Venecia alude en e l l o s a unas deudas r e l a t i v a s a
Sdiazar I 1) . Unos aos mas t a r d e , en 1558, e s t e u l t i m o
r e d a c t a e l "Memorial de l o s l i b r o s que yo C r i s t o v a l de
S a l a / a r tengo es e l s i g u i e n t e (2) para un reconocimiento
df deudas a C r i s t b a l Vernal (3) :

(II Simancas, . i.550, : o i . H1* :"Se feneci toda quenta y alcance en


ella a di-azar por setenta y medio los quales se le cargaron de nue-
vo en el recio del mes de mayo", "Recibi este dia (8 de Agosto de
Ib53) 32.000 T,3. is alazar".
(.) ibid . , E. 1550, :':-.. ; - . L .
() Cristbal Vernal, seguramente toledano, formo tambin parte del

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


Jean-Michel LASPERAS Criticn, 22.

Vigo yo OUitoval de Solazan, que nzcebi dzL Se .


Zniitoval \lznnal \) de Jolzdo quatnoczniOi neatei
quz montan tn&zz mili y Z izntoi Mt4 O quale*
me empte-to pon. me hazzn md.[menczd] y buena obna u
loi nziczbi de m mano a a mta. Loi qualei 0U.ch.06
qaatn.ocAe.ntoi neaZzi digo y me obtLgo dz pagaA en
&ita manzna. pata en in de abnJJL pnmeA-o vznidzno
dz a ecAa dutz conocimiJinto doi mi.it mt^. y
poJia un &vi dz ago&to dzitz dicho ano otAot, doi, mlll
nvu. y a/s-i de e qua&io en quxWio mzizi dot miZt mu.
haita que, -4e cwmptan toi dichoi Vtzzz tnill y ie-u
clzntoi mu,. qaz montaton loi ichoi quaXKoQ.zntoi
izalu. Loi qaaleA pgate bi&n y csmptidamntz <s egun
dicho Z pon obligacin qaz hago dz mi peniona y
blenti nuzblzi y njoycei avldoi y pon. aven. Eipzclal
y zxpnuiamzntz obtigo uia dzuda pon especial ypo-
tzca todoi loi Hbnoi contznXoi en e4ie mzmon.aJL
anjUba ZicnJXoi en tnzi planai y mzdla dzitai doi
oj'ai, cuyo pnXnciplo dz la pnximna. {fija u. PnJjnzna-
mzntz un tz&tamznto nuzvo gnzco aXinum, y zl In
dzlZa \laM-o dz lingua latna y el pnjjiclplo dz la
izgunda {oja appanutoi latinl iznmonii, y zl {in y
poitnz/w bn.o da-ta segunda ^oj'a dlze izcandui to-
mui anXli notanlonum, loi qualzi dichoi tibnoi ion
pon todoi clznto y veJjitz y tma llbnoi loi qualei
quedaxon zn m podzn. pana loi dan a (/.M. coda y quan-
do quz loi qulileAz y me loi demandanz y pon que o
cumplixz todo como ZCAXO tzngo di eitz {nmado dz
mi nombnz [,] ecAo en doze de Ene^o de mili quii .
e cincuenta e ocho aoi" [Finmado . Cniitoval dz Sa-
lazn.) (4)

Dicho documento reviste particular importancia :


es el primero relativo a la notable l i b r e r a que i r cons-
tituyendo Cristbal de Salazar en Espaa y en Venecia
desde 1558 hasta 1585. Adems, proporciona las primeras
aclaraciones sobre el paradero de los libros del cannigo
toledano Juan de Vergara (5).

p e r s o n a l d e l a embajada e s p a o l a e n Venecia ( E . 1 5 5 0 , f o l . 4 5 ) .
(i+) S i m a n c a s , E . 1 5 5 0 , s i n f o l .
(b) Vase Jean-Michel Laspras, La librera del Doctor Juan de Verga-
ra, en R.A.B.M., LXXIX, 1976, pp. 339-351.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR

Oriundo de Toledo, como lo dejan suponer sus re-


laciones con Cristbal Vernal y la "Memoria de sus libros
que estavan en Toledo antes que viniessen los de Salaman-
ca, 21 de Set. 1569" (6), haba comprado Salazar, en 1557,
al morir el clebre erasmista, la librera de Juan de Ver-
gara. En efecto, la mayora de las obras posedas por el
cannigo figuran en el susodicho Uzmoh-CLt de 1558 (7).

Por primera vez y tnica hasta la f e c h a en los


anales del libro hispnico, puede enterarse la investiga-
cin del destino de una coleccin. Coleccin tanto ms
valiosa cuanto que Juan de Vergara adquiriera obras de
Erasmo y de escritores erasmistas .

No se conoce la fecha en que vino Cristbal de Sa-


lazar a desempear en Venecia el cargo de secretario de la
embajada espaola. Slo se sabe que, en 1564, ejerca di-
chas funciones un tal Garci Fernandez (8) y que, entre
1576 y 1578, Salazar haba percibido el modesto salario de
doscientos ochenta ducados .

Gajes tan humildes movieron a Guzmn de Silva a


abogar por Salazar ante Felipe II :

SaazaA ha estado y uta e 1/zne.cU.a y b-wo. co-


mo 6<impxz o ha hzcho [; ] iwpLLco hiimJULwintz a l/.M.
e haga merced de mandan, e L dan ,tu> gaju de ccm-
ti.no cono ha&ta aqu.

No o b s t a n t e , l a modicidad de sus r e c u r s o s nunca l e


impidi a Salazar comprar l i b r o s ya que, a p a r t i r de 1571,
adquiere en Venecia l a s obras s i g u i e n t e s :

gp de Spagna, n 4 LLgoAo, Af>U.ca n Roma, %,


Vsuum mo6cov-ta/iun$
La Tza {atona dit achica, AntorU. Gatate de i-Ltu jap-
g, i". de 6CAA.ptA.on goJananlcanum 4 Roma, Bn.e.vJMAo n
S" ant [fait\xiA.pat],

(6) Simancas, E. 1550, sin fol.


(7) Figurarn, en el inventario que damos, con la mencin V.
(8) Simancas, E. 1220, ffs. 33 y 45.
(9) Ibid., E. 1336, fol. 192.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


Jean-Michel LASPRAS Criticn, 22, 1983

as" como, ms tarde sin duda, las obras que figuran el los
documentos J 1, 2, 3, 4, 5 (10).

A partir de 1577, existe una copiosa documentacin


relativa a Cristbal de Salazar. Consta sobre todo de car-
tas que diriga a Guzmn de Silva o a Felipe II. Trataba
en ellas de la construccin de galeras en Venecia (11),
de los informes que haba podido reunir acerca de Constan-
tinopla (12) o de los asuntos de los Turcos en el Medite-
rrneo ( 13) .

La lectura de la correspondencia, muchas veces ci-


frada (14), ensea que Guzmn de Silva y el propio monarca
confiaban en su secretario. As es como el Embajador lo
alaba encarecidamente escribiendo al rey :"[Salazar] sir-
ve como siempre lo ha hecho" (15), o al Prncipe de Parma:

Holgado ki micho de 6abzK qui Solazan, dinva a


1/.G-. con e cuidado qun e nazon, y qui e. tingo en-
comendado pa&6 amboi havunoA de haziA en todo o que.
iomoi obtgadoi al i&n.vl<Uo dz U Md. (16)

Parece haber sido decisivo el ao de 1578 en la


carrera de Cristbal de Salazar. Desempe un papel cada
vez m s importante y el Cardenal Granvela, cuando le escri-
ba, el 3 d e julio d e 1 5 7 8 , lo trataba de "Muy magnifico
Seor el Secretario Cristoval d e Salazar" ( 1 7 ) . Hasta l l e -
gar el Secretario a suplir al Embajador cuando la enfer-
medad d e Guzmn d e Silva.

(10) Ibid., E. 1548, fol. 31.


(11) Ibid., E. 1336, ffs .3,
(12) Ibid., f f s . 28, 39 40.
(13) Ibid., fol. 46.
(14) Ibid., fol. 43.
(15) I b i d . , fol. 9.
(16) Ibid., fol. 54.
(17) Ibid.. fol. 182.
182. Ma
Margarita de Parma, en una carta del 13 de agos-
to de 1578, lo tachara de "Molto Magnifico Signore" (fol. 131).

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR

La mejor prueba de ' a confianza de que gozaba es


una c a r t a de San Lorenzo del E s c o r i a l , d e l 28 de mayo de
L578, en l a que e l monarca l e e s c r i b e :

[ . . .] y pon. ZIIOM (cu> rAi^at, ] ho ui-to e


ciujdado quz havzyi to.rU.do de aviiOAme dz Lo quz iz
ha entendido a&ii de. l&vantz como de. otiai> pcvUzi,
de quz quzdo rtuy ieAvido, y <u>ii ZAJX bi.zn, y yo ci
la znc.aA.go y mando que to conti.nu.QAA oJL tizmpo que
ay O zntiztuvi.eJizdzi hmta quz yo e.mbio, e.mbax.ado>i,
que izta con toda, b^twdad. ( 18)

El t r a b a j o d i p l o m t i c o que r e q u e r a e l S e c r e t a r i a -
do de l a Embajada se e x t e n d a en p a r t i c u l a r a l a correspon-
dencia s e c r e t a con Flandes ( 1 9 ) , con Roma ( 2 0 ) , con ap-
l e s ( 2 1 ) , y a l a s informaciones r e f e r e n t e s a Venecia, a
P e r s i a (22) y a l Turco ( 2 3 ) .

El S e c r e t a r i o Salazar parece haber s i d o l a fuente


diplomtica e s e n c i a l de l a s informaciones que t e n i a F e l i -
pe I I sobre la Sublime P u e r t a . En 1587, e s c r i b a Csar
Zornoza a l Procer : "Las cosas que han venido de Constan-
t i n o p l a por Salazar se embiaron a Milan" ( 2 4 ) .

Haban de s e r n o t a b l e s l o s s e r v i c i o s de informacin
del S e c r e t a r i o ya que, despus de su muerte, e l 16 de
mayo de 1587 ( 2 5 ) , e l mismo Zornoza e s c r i b a a "Don Juan
I d i a q u e z , del Consejo de guerra de su Md.":

&e.n e-i q u e ie.pa I/.M. y U Md. quz uzgo quz mu-

( 18) Ibid., fol. 21.


(19) Ibid., fol. 181.
(20) Ibid. toi. 132 (Correspondencia con el Cardenal Granvela).
(21) Ibid. ffs . 18H-190 (Correspondencia con el Marqus de Mondjar).
(22) Ibid. fis 9, 19t.
(23) Ibid. tfs 30, 39, 4 0 , 43, 4 6 , 5 2 .
(24) Ibid. E. ., r o l . 2 2 .
(25) Ibid., E. 1342, fol. 22 (Carta de Zornoza a Idiaquez "Despus
de la muerte de Salazar que fue a los l de mayo").

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


10 Jean-Michel LASPERAS Criticn, 22. 19K

>.o zl t>zviztaAo SaazaA z duque, dz Tziianova mt


mando quz con toda dU.gznca pKocuxaKz de. entendi
toi avio quz vznin dz ComtantLnopta y embiatl^z
tomo o ioLLa hazzK zt zcAztasU.0. ( 2 6 )

Adems de l o s a s u n t o s del Remo, se l e pidi" a -


l a z a r unas t a r e a s a n e j a s , recados mejor dicho : provea
a la Corte de c o l o r e s y p i n c e l e s ( 2 7 ) , compraba l i e n z o s
(28) y l i b r o s . B i b l i f i l o sagaz y probablemente afamado,
r e c i b i pedidos de obras impresas en Venecia como lo JICF
t i g u a e l KZCbZ de Antonio Viadana, donde reconoce d a t e r
r e c i b i d o de C r i s t b a l de S a l a z a r : " S e t e n t i q u a t r o del
porte de una caxa con l i b r i a sua Maesta", l i b r o s que
quedaban consignados en Genova ( 2 9 ) .

Tambin se l e p i d i que v i g i l a r a en Venecia l a ven-


t a de unas obras e s p a o l a s , como l o confirma l a "Relacicn
de l o que se h a l l a en Venecia de l a s obras d e l Tostado ! J'">;
e s c r i t a s de mano en pergamino-29 cuerpos en casa d e l Jur -
t a "(31) .
Por f i n , en l o s l t i m o s aos de su v i d a , parec-n
haber mejorado l a s f i n a n z a s de S a l a z a r . A p a r t i r de i 1 " 7 ".
compr cada vez ms l i b r o s y un i n v e n t a r i o de sus bict:-.'.-
que reproducimos a l f i n a l d e l p r e s e n t e e s t u d i o , muestra
que v i v a acomodadamente ( 3 2 ) .

(26) Ibid., E. 1342, fol. 19.


(27) Ibid., E. 1336, fol. 116 : "Relacin de los colores que se han
de traer de Italia para las obras y servicio de su Md."; E. 1548,
fols. 113, 114 "Memorial de las colores que son necessarias para
pintar al ollio" ; "Quenta de las colores que yo Cristoval de Sania;1
e comprado por quenta y orden de su Md.".
(28) Ibid., E. 1255, ffs . 26, 27 : "247 libras de Venecia a cuenta y
parte de pago de lo que el seor Christoval de Salazar ha pagado en
Venecia de los quatro lienos al ollio de los elementos" (Milano, 10
de abril de 1582).
(29) Ibid., E. 1336, fol. 200 (23 genavo 1579).
(30) Alonso de Madrigal, llamado el Tostado.
(31) Ibid., E. 1548, fol. 168.
(32) Ibid., E. 1548, fol. 270.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SA LA ZAR 11

DISEO DE LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR

Ofrece la biblioteca de Cristbal de Salazar doble


inters : el de manifestar las diferentes etapas de su
constitucin, desde la compra de los libros de Juan de
Vergara, en 1558, hasta el ltimo inventario de 1584, o
sea ms de cuarto de siglo de bibliofilia. Tambin ofrece
el inters de revelar los conocimientos bibliogrficos
adquiridos en Venecia por el Secretario.

La clasificacin de los varios documentos relativos


a la biblioteca se llev a cabo de la manera siguiente :

A : "Memorial de los libros que yo Cristoval de Salazar


tengo es el siguiente"; seguido de "Memorial de lo que
costaron los libros". [Inventario de 1558] (33).
B : "Memoria de los libros de Cristoval de Salazar que se
truxeron de Salamanca la qual se hizo en 21 de Set.
1569"; "Memoria de los libros que estavan en Toledo
antes que viniessen los de Salamanca, 21 de set. 1569".
[Inventario que va acompaado de una lista de bienes
que posea Salazar; vase Anejo I] (34).
C : "Memorial de los libros de Salazar".[Inventario con
lista de bienes. Aunque no lleva fecha, parece poste-
rior a 1569, por los diversos objetos de precio, sobre
todo venecianos, que no figuraban en el precedente;
vase Anejo II] (35).
D : "Memorial de los libros que Christoval de Salazar tie-
ne y se comeno a hazer en 27 de Marco de 1577 en Ve-
netia" (36).
E : "Cattalogo di libri di Christoforo di Salazar fatto
il anno di 1579. Venetiis nesi mandarono m Spagna"(37),

(33) Ibd., E. 1550, fol. [9]. Emitimos las mayores reservas en cuan-
to a la numeracin de los folios de los legajos.
(34) Ibid., E. 1550, ffs. 4-9.
(35) Ibid., E. 1550, ffs. 2-7.
(36) Ibd., E. 1550, ffs. 11-17.
(37) Ibd., E. 1550, sin numeracin (18 ffs.).

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


12 Jean-Michel LASPRAS Criticn, 22, 1983

F : "Index librorum, quos emi Venetiis a prima


Junii anni 1579, usque ad 22 mensis Octobris 1581,
in quo est finitus" (38).
G : "Die 26. Augusti 1584.[Inventario de 1584] (39).
H : "Los libros que yo el Licenciado Ygros e visto y ex-
purgados del S. Ypoval de Salazar que al presente tie-
tiene Catalina Rodriguez son los siguientes". [Al fi-
nal : "1585" ] (40) .
J : [Documentos varios ]
Jl : [Compra o venta de libros; sin fecha] (41).
J2 : "Memoria de los libros que el Seor correo mayor
me ha de mandar traer de Venecia"; al pie del fo-
lio : "todos estos libros han de venir enquader-
nados en pergamino" (42).
J3 : (43).
J4 : [Compra de libros ] (44).
J5 : < 45) .
J6 : "En doze de febrero de 1579" (46).

A partir de esos documentos se pueden distinguir


tres grandes etapas en la constitucin de la biblioteca.

Una primera (1558-1569), la representan los docu-


mentos A, B, C. En ese grupo de 280 ttulos, se ha de no-

(38) Ibd., E. 1550, sin numeracin (12ffs.).


(39) Ibid., E. 1549, ffs. 57-60.
(40) Ibid., E. 1550, fol. 7 (3 ffs. sin num.).
(41) Ibid., E. 1548, fol. 29.
(42) Ibd., fol. 33.
(43) Ibid., fol. 36.
(44) Ibid., fol. 38, r-v.
(45) Ibid., fol. 362.
(46) Ibd., E. 1550, fol. 282.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR 13

tar el mismo espritu que haba regido la eleccin del


cannigo toledano Juan de Vergara, a saber el inters por
las obras de Erasmo y de los erasmistas, la aficin a las
letras grecolatinas, la ausencia de literatura profana
y la inmensa curiosidad por lo que se llamaba entonces
Ciencias y Artes. Hay motivos para pensar que recibi el
Secretario algunos consejos y aleccionamientos del ilus-
tre erasmista. Con todo, tales documentos ofrecen pocos
datos bibliogrficos. Como en muchos inventarios del si-
glo XVI si no en su casi totalidad, se sealan las
obras sea con el ttulo abreviado (PicXa poziii, nm. 2 9 ) ,
sea con el nombre del autor ("Aullus Gellus et Macrobius",
nm. 35). Slo una vez se precisa el nombre del impresor,
sin que aparezcan el lugar de impresin, la fecha y el
tamao : es el asiento 183, Tzizntiui ex Vaicova.no. La mayo-
ra de las identificaciones se debi a los datos propor-
cionados por los inventarios posteriores.

Una segunda etapa corresponde al inventario D


(1577, nmeros 281 a 621). El documento pone de realce el
camino recorrido por Cristbal de Salazar en materia bi-
bliogrfica .

A pesar de las inevitables excepciones,abundan los


datos bibliogrficos. La mayora de las veces se precisa-
ron, a ms del nombre del autor y del ttulo de la obra,
el lugar, el ao de impresin y el nombre del impresor :
Cozti Rkodzgini tzctionzi antLqwxz mpizao zn Ba/siZza tt ao dz
151? poi Fiobznio (nm. 285). Otras veces se puso el tamao
del libro : EucLLdzi,, 2 tomoi dzl zomzntaA.0 dzt Clwcitoioio Cta-
vio, 1574 Romaz 8 (nm. 4 5 0 ) .
Fuera de la precisin bibliogrfica, cada vez ms
importante y preciosa para la investigacin, cabe sealar
la aficin del ;;ecretario a las primeras obras impresas,
las que calificamos de incunables; as el nmero 286 :
Slabo dz i-uta oibii impizao en Vznztia zt ano dz 1472, intzipiz-
tado haia. zL tibio dcimo poi GuxvU.no \zionzi> y dudz zt undcimo
haita zt tibio 17 poi Gizgolio Tipnznio.

Una tercera etapa, que componen los inventarios


E, F, G, (nmeros 622 a 1101, casi la mitad de la biblio-
teca) ofrece dos centros de inters. Primero, los documen-
tos F y G, repitiendo el ltimo casi todos los ttulos
del anterior, marcan un cambio en la eleccin cultural de
Salazar. Como otros coetneos suyos, probablemente para
estar en paz con su conciencia y quiz" con el Santo

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


14 Jean-Michel LASPERAS Criticn. 22.

O f i c i o , haba comprado el Secretario gran nmero de


obras de devocin. Adems, eran de una ortodoxia irrf-..
chable, sobre todo si se comparan con las de los priiv-:
inventarios.

Luego, en esos tres inventarios, slo falta, aur.


que escasas veces, el nombre del impresor. Entre otro.--
muchos ejemplos de perfeccin bibliogrfica, hemos esc."
g i d o el n m e r o 790 : AdAaru. TuAnzbi. advzAACuu.oum tcbA-L 30. In
vomim uno coltigat e-t-t n tornos -Cie- iu.rU dU.v<Lt>. VOJUA aptm
UaJUlnum Juvznzm, anno 15SO n {oteo.

Sin embargo, parece que Cristbal de Salazar no :.-.-,-


serv todas las obras que figuran en los sucesivos inven-
tarios. Probablemente ser el documento J5 una lista au
libros v e n d i d o s , ya que en el primer f o l i o , adems del
precio de las obras "Homerus in tabulis et in folio, In-
terpres h o m e r i s " , se lee la nota siguiente : "tutto insit-
me se ha di vender" (47) .

En cuanto a la procedencia de los libros, a ms ,iel


documento J2 , que lleva la mencin "Memoria de los lit.ros
que el Seor correo mayor me ha de traer de Venecia", ..-iK
destacar las pocas lneas que acompasan el documento '"
"Di orontio [Orontius F i n a e u s ] non sia trovato altro cil
presente ne l'arismetica di stifelio [Stifelius] con quan-
ta diligentia si habia fatta per tutte le librarle di V e -
netia ma pero se ne aspetta da alemagna" ( 4 8 ) .

Aunque.dichas obras podan llegar al mismo tiempu


que el correo d i p l o m t i c o , pensamos que se trata ms bien
de un pedido hecho por uno de los varios libreros venecia-
nos a los que se refiere el documento. En efecto, segua
siendo Venecia en las postrimeras d e l siglo XVI el gran
foco del libro y de la e d i c i n . AsiT se comprende que <:":.it;-
tbal de Salazar haya podido comprar a los grandes mer. -
deres de libros que residan en la Serensima las obrus
que salan de las prensas de Estienne , F r o b e m o , Gryphiu,
Nuci, Plantino, V a l g r i s i .

(47) Ibid., E. 1548, fol. 362.


(48) Ibid. , fol. 29.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 15

IDENTIFICACIN D E L A S O B R A S ( 4 9 )

"Memorial de los libros que yo Cristoval de Salazar tengo es e siguiente"


1 - Primeramente un testamento nuevo greco-latinum de Erasmo de la
quinta edicin con la traslacin bulgar que costo nueve reales.
[El testamento nuevo traduzido de griego en lengua castellana
por Francisco de Enzinas.. . Acabse de imprimir en la insigne
cibdad de Enveres en casa de Estevan Mierdmanno, 1543, in-8 .
(V, 29)].

C+9) Sealamos
- entre parntesis redondos las obras que provenan de la li-
brera de Juan de Vergara (V);
- entre parntesis cuadrados los datos que permiten completar
la identificacin de las obras . En el caso de ttulos incompletos o
demasiado escuetos, se ha aludido sea a inventarios y documentos pos-
teriores, sea a catlogos bibliogrficos (Adams, Baudrier, Biblioteca
Nacional de Madrid, Bibliothque Nationale de Paris, British Musum,
Brunet, Graesse, National Un-ion Catalog, Palau y Dulcet, Panzer).
Se transcriben textualmente los datos bibliogrficos, incluso
cuando existe error del amanuense. Adems, en el inventario A, se
desarrollan las abreviaturas de precios sin indicarlo en cada caso
particular.
Abreviaturas
Antv. = Antverpiae (Amberes)
ap. = apud
App. = appresso
Argent. = Argentiane, Argentorati (Estrasburgo)
Basil. = Basileae
Col. = Coloniae
Ex off. = ex officiis
Florent. = Florentiae
In aed. = in aedibus
Lugd. = Lugduni
Lut. = Lutetiae
Paris.= Parisiis
Simancas = Archivo General de Simancas, E (Estado) y nmero de legajo
Sin ed. = sin editor
s.1. = sin lugar
V = libros pertenecientes a la librera de Juan de Vergara
Ven. o Venet. = Venetiis.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


16 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

2 - Las annotaciones de Erasmo sobre el testamento nuevo de la quin-


ta edicin, costo doze reales. [Des. Erasmi ... in novum testamen-
tum ab eodem recognitum annotationes ingenti nuper accessione,
per autore locupletatae.- Parisiia, ap. Sim. Colineaum, 1534,
in-8. (V, 54)].
3 - Otro testamento nuevo greco latinura de la tercera edicin de
Erasmo, costo seis reales. [Basileae, 1514, 1516, 1519; Alcal,
1520; Parisiis, 1535. (V, 27)].
4 - Otras annotaciones de Erasmo sobre el Testamento nuevo de la
tercera edicin seis reales. [Novum instrumentum... cum annota-
tionibus .- Basileae, ap. J. Frobenium, 1522, in-fol. (V, 28)].
5 - Psalterium sextuplex, seis reales. [Psalterium sext. Hebraeum,
cum tribus latinis... cum latina evvulgata.- Lugduni, ap. Seb.
Gryphium, 1530, in-8. (V, 31)].
6 - Robertus Stephanus sobre los psalmos. [Les pseaulmes de Lavid,
tant en latin qu'en franois... .- Oliva (R. Estienne) , 1522,
in-8. (V, 36)].
7 - Euthimius in psalmos. [Euthimius Zigabenus, commentarii in IV
Evangelia.- Veronae, 1530; Lovainae, 1544, in-fol. las dos.
(V, 16)].
8 - Eugubius sobre Testamento viejo. [Steuchus Eugubius, recognitio
veteris testamenti ad Hebraicam veritatem.- Venetiis, 1529; Lug-
duni, 1531, in-8 las dos. (V, 17)].
9 - Joannes Campensis en psalmos. [Van den Campen, Enchiridion psox-
morum. . .- Lugduni, 1533, 1536, 1537, 1540, 1545].
10- Tractatus sacerdotalis. [No identificado. (V, 55)].
11- Los adagios de Erasmo. [Num. ediciones].
12- Virgilius cum comento, seis reales. [Buclica brevibus P. Manu-
tii et aliorum illustrata.- Antverpiae, ex off. C. Plantini,
sin fecha] .
13- Horatio cum comento, seis reales. [Opera omnia.. cum comment.
Acronis, Porphyris, Christophori Landini.- Venet.,1490, 1492;
Paris.,1519, 1543; Basil., 1527].
14- Perot sipontino, un ducado. [NicolcT Perroti, Cornucopiae sive
linguae latinae commentarii (num. ediciones). (V, 63)].
15- Quintiliano de la impresin de Roberto Stephano, costo un ducado.
[Institutionum oratoriarum libri XII.- Paris., ex off. R. Ste-
phani, 1542, in-t].
16- Quintiliano cum comento, quatro reales.[Seguramente Institutiones
oratoriae, "cum cornent. Raphaelis Regii", in D.J.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 17

17 - Plauto dorado, un ducado. [Num. ediciones. (V, 25)].


18 - Alexander ab Alexandro, un ducado. [Seguramente alguna edicin
de Pies Geniales].
19 - Ciceronis Officia.
20 - Ciceronis Officia cum commento, un real.[Ver n 127].
21 - Ciceronis dos oraciones pro Iulio Caecina et pro Milone, cinco
reales y medio.[No hemos encontrado edicin comn] .
22 - Ciceronis partitiones. [Edicin de Strebaeus y Hegendorphini,
Oratoriae partitiones, sive de partitiones oratoria dialogus.-
Paris., 1538, 1543; Lugd., 1538.(V, 24)J.
23 - Cato, Varro, Collumella de re rustica. [Libri de re rustica
M. Catonis lib. I, M. Terentii Varronis lib. III, L. Iunii Mo-
derati Collumellae lib. XII... .- Venet., in aed. Haeredum Aldi
et A. soceri, 1533, in-4. (V, 1)].
24 - Historia germaniae. [Acaso Caius Cornlius Tacitus, Annalium
et historiarum libri superstites... de situ, moribus et popu-
lis germaniae. (V, 2)].
25 - Commentaria in Tacitum de Germania. [C.C. Tacitus, Exacta cura
recognitus et emendatus, copiosus index... varia lectio, in
calce operis impressa.- Venet., in aed. Aldi et Andreae soce-
ri, 1534, in-4. (V, 3)].
26 - Lazarus Baysius [Baf] de re navali. [De re navali libellus.-
Paris., ap. R. Stephanum, 1537, in-8. (V, 4 ) ] .
27 - De re mtrica. [De re mtrica libri tres Jacobi Micylli.-
Francofurti, ap. C. Egen, 1539, in-8. (V, 5)].
28 - Epitome ecclesiastica et alli, tres reales. [No identificado.
(V, 6)].
29 - Picta poesis. [Barthlmy Anneau, Picta poesis.- Lugd., ap.
Math. Bonhomme, 1552, 1556, in-fol. (V, 7)].
30 - Petrus Bembus in Eulicem et Aetnam Virgili.[Ptri Bembi ad Her-
culem Strotium de Virgili "Culice" et Terenti fabulis lber;
Petri Bembi de Aetna ad Angelum Chabrielem liber.- Venet., per
J.A. ejusque fratres Sabios, 1530, in-4. (V, 8)].
31 - Commentaria in Gergica Virgilii. [Robert Estienne, Paris.,1532,
1533, 1540; Melanchton, Venet., 1539; Lugd., 1544, 1546; Paris.,
1535, 1537. (V, 11)].
32 - Diodorus Siculus.[Diodori Siculi... Bibliothecae, seu rerum
antiquarum.- Pars., 1531; Basil., 1548; Lugd., 1552].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


18 Cristbal de SA L A Z A R Criticn, 22, 1983

33 - Laurenti Vallae elegantiae. [En D : "Laurenti Vallae elegantiae,


Venetiis, anno 1526".- In aed. Aldi et Andreae soceri, in-4] .
34 - Laurenti lucubrationes. [Antidoti in Poggium libri IIII, in eun-
dem dialogi II.- Lugd-, ap. S. Gryphium, 1532, in-8.(V, 21)].
35 - Aulus Gellus et Macrobius. [Auli Gelli Noctes atticae; Macrobi
Ambrosii Aurelli Theodosi... in somnium scipionis lib. II; Sa-
turnaliorum lib. VII ex variis ac vetustissimis codicibus re-
cogniti et aucti.- Lugd., ap. S. Gryphium, 1550, in-8. (V,22)].
36 - Opera Policiani. [Omnia opera et alia quaedam lectura digna.-
Venet., 1498; Lugd., 1528, 1533. (V, 23)].
37 - Curtius et Valeyo Paterculo. [En G : "Appianus Alexandrinus de
bello civili. Et Veleius Paterculus de histo. Roma, in-folio.
Parisiis in officina Michaelis Vascovani anno 1538".- La segun-
da obra corresponde al asiento 45 del inventario].
38 - Plauto cum comento. [En H 82 : "Plauti vitae ex Petro Crinito,
de poetis latinis".- Plauti comoediae XX.- Paris., 1530, sin ed.
(V, 25)].
39 - Plauto de letra del Griphio. CComoediae viginti.- Lugd., ap. S.
Gryphium, 1535, 1540, 1547, 1549, 1554].
40 - Jachimius Fortius. [Ringelberg, Opera.- Lugd., 1531, 1556].
41 - Omnium gentium mores. [Johan. Boemius, Mores, leges, ritus om-
nium gentium.per Johan. Boemium Aubanum.- Lugd., ap. S. Gryphium,
1541, in-fol.].
42 - Herodotus et Thucidides .[Herodoti Halicarnassei historiarum;
Thucididis de bello Peloponensium Atheniensiumque libri : sin du-
da una edicin de H. Estienne].
43 - Herodotus del Griphio. [Herodoti Halicarnassei Historiographi,
libri VIII, 1542; libri VIIII, 1551; libri XIIII, 1558. (V, 64)].
44 - Martialis. [Una edicin de Epigrammata].
45 - Apiano alexandrino. [Appiani Alexandrini romanorum historiarum.
De bello civili.- Paris., ex off. Vascovani, 1538, in-fol.(En G.)].
46 - Arriani historia latina. [En E :"Arriani historia latina in fol.
1575 ab Henrico Stephano impressa". No hay edicin contempornea
del inventario].
47 - Strebeus de inventione. [Jean-Louis d'Estreboy. Ed. desconocida
de esta obra atribuida a Cicern].
48 - Curti del Griphio. [De rebus Alexandri Magni regis macedonum.
(Cum annotationibus Erasmi Rot.).- Lugd., 1541, in-8].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 19

49 - Ovidii metamorphosis. [En E : "16 in corio dorado, Lugduni,


1555". Pub. Ovidii Nasonis Metanorphoseon; hoc est Transformatio-
num libri XV.- Lugd., ap. Ioannem Frellonium, 1555, in-16J.
50 - Erasmus de conscribendis epistulis et similia. [Numerosas edi-
ciones de las dos obras. (V, 44)].
51 - Copia verborum. [Erasmi Roterodami, de duplici copia verborum.-
Basil., 1534; Lugd., 1535, 1538, 1550, 1555].
52 - Simon de coloribus. [De coloribus libellus (Aristotelis) a Simo-
ne Portio... .- Florentiae, 1548; Paris., 1536. (V, 32)J.
53 - Colectanea Joannis Tislini in epistolas Ciceronis . [Ad Q. Fra-
trem.lib. III.- Ludg., excudebat J. Crespin, 1543, in-8.
(V, 37)].
54 - Pselus de victus ratione. [Pe victus ratione ad Constantinum im-
peratorem libri duo.- Basil., in aed. A. Cratandri, 1529, in-8.
(V, 38)].
55 - Rivius in Terentium. [Lugd., 1541, Argentinae, 1548, 1549].
56 - Joannis Murmeli tabulae. [Tabulae in artis componendorum versuum
rudimenta.- Paris., ex off. C. Wecheli, 1535, in-8. (V, 41)].
57 - Paraphrasis in Persium. [Aulus Persius Flacus, Satyrae sex,
Joanne Murmellio scholiaste cum indice copiosore et annotatione
varietatis quae est in carmine persiano.- Paris., ex off. C.
Wecheli, 1538, in-4. (V, 42)].
58 - Enchiridion titulorum aliquot juris. [Numerosas ediciones de esa
obra de Erasmo. (V, 43)].
59 - De conficiendis carminibus et epistolis. [Joannis Ludovici Vi-
vis... Libellus aureus. Des. Erasmi... Compendium. Conradi Cel-
tis methodus. Christophori Hegendorphini methodus.- Basileae,
1536; Paris., 1542. (V, Mt)].
60 - Catalogus librorum reprobatorum. [Ex judici Academiae Lovanensis
cum edicto Caesare maiestatis evvulgatus.- Toledo, Juan de Ayala,
1551. (V, 45)].
61 - Poligraphia. [Sin duda la obra de Nicolas Volcyre, Collectaneo-
rum poligraphi libellus.- Paris-, D. Maheu, 1523, in-4. (V, 47)].
62 - Macrobio dorado. [En E : "Macrobius Venetiis in 8".- In somnium
Scipionis, ex Ciceronis VI libro.- Venet., in aed. Aldi, 1528,
in-8. (V, 48)].
63 - Varro de lingua latina. [Et analoga Marcus Portius de origine.-
Paris., 1530; Lugd., 1535, in-8. (V, 50)].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


20 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

64 - Apparatus latini sermonis. [Ex M.T. Ciceronis, Caesare, Sallustio,


Terentio, Plauto, ad Herennium, Asconio, Celso, ac de re rusti-
ca, per Bartholomaeum Riceium.- Lugd., ap. S. Gryphium, 1534,
in-8. (V, 51)].
65 - Moselanus in Quintilianum. [Petri Mosellani... in M. Fabii Quin-
tiliani Rhetoricas instituciones annotationes.- Lugd., ap. S.
Gryphium, 1541, in-8. (V, 51)].
66 - Ciceronis sententiae selectae. [En E :"Sententiae apophtegm. Ci-
cero in corio. Lugd., 1556".- Ap. G. Rovilium. (V, 57)].
67 - Suetonius Tranquillus. [Caesarum vitae. (V, 56)].
68 - Valerius Maximus et Salustius. [Valerii Maximi factorum et dicto-
rum memorabilium; Caius Crispus Sallustius de conjuratione Cati-
linae, ejusdem de bello Jugurthium.- Paris., ex off. R. Stepha-
no, 1544, in-8. (V, 58)].
69 - Caesarum vitae. [Ver n 67. (V, 59)].
70 - Apophtegmata Erasmi.[Basil., 1531, 1538; Lugd., 1539, 1541, 1544,
1548, 1551, in-8. (V, 60)].
71 - Catullo Tibullo Propertio.. [His accesserunt Cora. Galli fragmenta) ,
Venet., 1515; Paris., 1529; Lugd., 1546. (V, 62)].
72 - Bucaldianus de inventione. [Et amplificatione oratoria, seu usu
locorum, libri tres.- Argentorari, 1543; Colon., 1534; Lugd.,
1542. (V, 65)].
73 - Terentio medio real. (V, 66).
74 - Urbani grammatica. [En E :"Urbani grammatica graeca, Basileae,
1535, in 4".- Ap. V. Curionem)].
75 - Procli sphera et Dionisius graecae. [Proclus Diadochus, Sphera
liber... Dionysii Afri descriptio orbis habitabilis.- Basil.,
per Henr. Petrum, 1547, in-8].
76 - Sphera solida et Arati phaenomena. [Spherae atque astrorum coe-
lestium ratio... Jac. Zieglerus Landavus de solidae spherae cons-
tructione... Aratus Solensis de siderum natura et motus.- Basi-
laeae, ap. Joan.Valderum, 1536, in-4. (V, 9)].
77 - Sintaxis Andernaci graece. [Johannis Guinterius Andernacus, Syn-
taxis Graeca, nunc recens et nata et aedita.- Lutetiae, ap. A.
Gormon-tium, 1527, 8 o ] .
78 - Constantini Lazcaris sintaxis graece. [De octo partibus orationis
lber I. Ejusdem de constructione liber secundus; ejusdem de no-
mine et verbo liber tertius.- Impressum in Venetiis per Melchio-
rem Sessam et Petrus de Ravenis socios, 1521, fol. (V, 49)].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 21

79 - Herodiani historia greca. [Libri VIII.- VeneLiis, 1524; Floren-


tiae, 1517; Parisiis, 1529; Lugduni, 1533, 1537. (V, 61)].
80 - Sphera cum comento. [Acaso una de las numerosas ediciones de la
obra de J. de Sacrobosco].
81 - Ptolemei almagestum.[V, 30].
82 - Euclides.
83 - Ptolemei geographia. [En H 48 : "Nova traslatio libri geographiae
in Ptolem." (En el margen : "Ojo si es Vernerus").- Johannes Wer-
ner, Nova traslation primi libri geographiae.- Norimbergae, 1514,
in-fol.] .
84 - Ptolemeo de a ochavo y Hadriano. [No identificado].
85 - Strabo. [Seguramente la edicin de De situ orbis que figura en
el inventario de 1577 : "Strabo de situ orbis, Basilae, 1539".-
ap. J. Walder, in-fol.].
86 - Apiani geographia. [Petri Apiani introductio geographica] .
87 - Apiani instrumentum et Gebri. [Instrumentum primi mobilis a P.
Apiano... accedunt iis Gebri filii Affla. Hispalensis.- Norimber-
gae, ap. Jo. Petrium, 1534, 1541].
88 - Sutnma anglicana, dos reales. [No identificado].
89 - Zieglerus super Plinium. [In Plinii de Nat. hist. I. II. comment.-
Basileae, per Henr. Petreium, 1531, in-fol.] .
90 - Cirueli astrologia. [Seguramente una traduccin de la Sphera de
Johan. de Sacrobosco por Pedro Ciruelo.- Compluti, Miguel de
Egua, 1526].
91 - Tabulae Alfonsi. [Divi Alphonsi romanorum et Hispaniarum rgis
astronomicae tabulae in propiam integritatem restitutae.- Paris.,
ex off. C. Wecheli, 1545, 1553].
92 - Leopoldus et Sphera. [Leopoldus de Austria, Compilatio de astro-
rum scientia.- Venet., Marchio Sessa, 1520, in-fol.].
93 - Geographia Pii Pontificis et Pomponio Mla. [En D :"Pii Pont.
Max Assiae et Europae descriptio. Parisiis, 1534-" (elegantissi-
ma).- Ap. C. Chevallonium, in-8] .
94 - Pomponius Mella cum commendatarii annotationibus. [De situ orbis
cum comment. Petri Joannis Olivarii.- Paris., ap. C. Wechelum,
1536, in-8].
95 - Apiani cosmographia. [En E :"Cosmographia de Pedro Apiano en es-
pagnol, Antverpiae, 1548, 4 o ".- Libro de la cosmographia, Antv.,
Gregorio Bonteo].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


22 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

96 - Annuli astronomici et Hispania Damiani. [Annuli astronomie! et


instrument! cum certissimi, tum commodissimi usus.- Lutetiae, ap.
G. Caveliat, 1557, 1558, in-8j.
- Hispania Damiani. [Damiano a Goes, Lusitano, Opuscula histori-
ca.- Lovanii, ex off. R. Rescii, 1544, in-4].
97 - Solinus et Pomponius Mela. [itinerarium Antonii Aug. Vibius Se-
quester. Dionysius Afer de situ orbis.- Venetiis, 1518; Floren-
tiae, 1519; Tusculani, 1521, in-8. (V, 15)].
98 - Nicolai Gerbalii grecia, ducado y medio. [En G : "In Greciam Ni-
colai Sophiani. Basileae anno 1550".- per Jo. Oporinurn, in-fol.].
99 - Astrolabium aguilerae. [Juan de Aguilera, Cnones astrolabii uni-
versales.- Salnanticae, A. Portonariis, 1554, in-8].
100- Donati annulus et Meteoroscopium Joannis de Monte Regio. [Volumen
no identificado].
101- Milichius in Plinium.[Liber II. C. Plinii de mundi historia cum
commentariis Jacobi Milichii.- Francofurti, ex off. Brubachii,
1543, in-4. (V, 10)].
102- Arithmetica Gemma Frisii. [Arithmetica practica, methodus faci-
lis.- Antverp., 1540; Wittebergae, 1542, 1548; Paris., 1543,1545,
1553. (V, 12)].
103- Augustinus Ricius de motu octavae spherae et Caones super ins-
trumentum luminarium. [Atque philosophia plnum.- Tridini, 1513,
Lutetiae, 1521, in-4. (V, 13-14)].
104- Pomponius Mla et alii. [Ver n 97. (V, 15)].
105- Calendariura Stoeflerini. [Johannes Stoefflerinus, Calendarium
magnum.- Oppenheym, per Jac. K'bel, 1518, in-B. (V, 19)].
106- Orontius.[Orontius Finaeus. Una de las numerosas ediciones del
autor, impresas en Parfs. (V, 20)].
107- Geographia Palestinae. [Tal vez la obra de Burchardo de Mont
Sion. (V, 33)].
108- Georgius Agricola de ponderibus et mensuris et alii. [Hoc volumi-
ne continentur poeta tres egregii nunc primum in lucem editi... .-
Venet.,in aed. haeredum A. Manutii, 1534, in-8. (V, 34)].
109- Novis orbis. [Acaso la edicin de Americo Vespucci, como la que
figura en el inventario de 1584 : "Basilae, 1537, in fol."].
110- Antonini itinerarium et Vibius de fluminibus.[Itinerarium provin-
ciarum Antonini Augusti. Vibius Sequester,de fluminium et aliarum
rerum nominibus.- Lugd., ap. haeredes S. Vincenti (sin fecha),
in-8. (V, 52)].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 23

111 - Ars notariatus. [Artis n o t a r i a t u s , sive tabellionum tomus primus


in quo quicquid ad scientiam & cognitionem eorum iurium p e r t i -
n e t . . . cum i n d i c e . - Lugd., ap. J . et F. Frellonium fratres,1546,
in-80].
112 - Secundus tomus a m s n o t a r i a t u s . [1550, i n - 8 . (V, 67)].

Adems de las obras que acabamos de citar, y cuya mayora figuraba en la


librera de Juan de Vergara, cabe aadir las del :
"Memorial de lo que costaron los libros"

113 - Epitome Quintiliani. [Epitome Fabii Quintiliani - P a r i s . , ap.


S. Colineaum, 1531, i n - 8 ] .
114 - Lgica Titelmani. [No identificado].
115 - Anton. Nebri. (Antonio de Nebrija) de ponderibus.[in Repeticio-
nes, 13 de Junio de 1511.- Alcal de Henares, circa 1516, in-4] .
116 - Un breviario.
117 - J. Deyciar. [No identificado].
B

"Memorial de los libros de Cristoval de Salazar que se truxeron de Salamanca


la qual se hizo en 21 de Set. 1569"

118 - Titus Livius historiado dividido en dos tomos. [En G :"de la


impression de Frobenio, Basileae anno de 1535". Decades tres
cum dimidia emaculationes, in-fol.].
119 - Thsaurus linguae latinae en tres tomos. [Una de las numerosas
ediciones de la obra de Robert Estienne] .
120 - Novus orbis en pergamino. [Ver n 109],
121 - Ptolemaei geographia latina. [En E "Ptolemaei geographia fo.
Ven. 1511. Cum emendatione multarum tabularum et emendatione mul-
torum locorum iuxta recentiores fo. Regali" . Liber geographiae,
Jacobo Pentio interprete.- Venet., 1511, sin ed.].
122 - Ptolemaei Geographia en Ytaliano. [ Una edicin de Girolamo
Ruscelli ? ] .
123 - Ptolemaei geographia greca. [En D y E :"Lugd. ap. Hugonem a Por-
ta, in folio regali, 1541"].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


24 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

124 - Ptolemaei geographia greco latina. [Sin duda la edicin que


se encuentra en el inventario E : "Correcta a Marco Beneventa-
no et Joanne Costa, Romae, Evangelista Tosinus, 1507, in fo-
lio regali"] .
125 - Dominici Nigri Marii commentarii in Ptolerae. Geographiam, et
Laurentii Corvini geographia [et Epitome Strabonis].
126 - Epitome Strabonis. [Per D. Hier. Gemusaeum translata.- Basil.,
Wolfgangus Wissemburgius, 1557, in-fol.].
127 - Ciceronis officia cum comra. Hier, Wolfis. [M.T. Ciceronis li-
bri tres de officiis, una cum Hieronymi Wolfii commentarii.-
Basil., per Jo. Oporinum, 1563, in-fol.].
- Ciceronis orationes pro Cecina et Milone. [Ver n 21].
- Ciceronis partitiones. [Ver n 223.
128 - Ciceronis epistolae familiares. [En E :"Ciceronis eptae. famil.
8 Venet. cum scholiis P. Manutii".- Ap. P. Manutiura Aldum,
1561] .
129 - Ciceronis epistolae ad Atticum. [En E : "Commentarii in epis-
tolam ad Atticum, Venet. 1561, in-8".-Ap. P. Manutium].
130 - Dos tomos de viajes y navegaciones en ytaliano. [Acaso la
obra que figura en el inventario de 1577 : "Viaggi diversi di
Venetia in Levante".- Vinegia, nella casa de figlivoli di
Aldo, 1543, in-8].
131 - Germaniae Exegeseos. [En H : "Germaniae exegeos. Volumina 12.
Autore Irenico".- Quiza sea la misma obra que la del asiento
1102] .
132 - Historia de la India oriental de Castanheda en dos tomos .
[Lopes de Castanheda.- Anverp., Martn Nuci, 1554, in-8].
- Anlisis geometricae in sex libros Euclidi. [Ver n 82].
133 - Historia sarracnica. [Coelius Augustinus Curio, Sarracenicae
historiae libri III.- Basileae, per Jo. Oporinum, 1567, in-
fol.; 1568, in-8].
134 - Vernerus in Ptolemaei geographiam. [Johannes Werner, Nova tras-
latio primi libri geographiae.- Norimbergae, sin d., 1514,
in-fol. [.
135 - Commentarii rerum moschovitarum. [Sigismundi von Herbenstein,
Rerum moscoviticarum commentari.- Venet., G.B. Pedrezzano,
1550, in-4].
136 - Stephanus de urbibus graecae. [Stephanus (Byzantinus).- Venet.,
1502;Florent., 1521, in-fol.].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 25

137 - Sadoletus in e pistolam ad romanos. [En E : "Jacob! Sadoleti


comment, in epistolam Pauli ad romanos .- Lugduni , 1536, in-
fol." (sin ed.)].
138 - Dictionarium nominum proprium .[Dictionarium virorum, mulie-
rum, populorum, idolorum, montium. (Autore R.Stepluano) .- Pa-
ris ., ex of f . R. Stephani, 1541, in-4"J .
139 - De agrorum oonditionibus et limitum constitutionibus. [Obra
de Flaccus Siculus.- Paris., ap. A. Turnebum, 1554, in-4].
140 - Dos decadas de la Asia de J. de Barros en Ytaliano. [En E :
"4 Venet. 1562".- Appresso V. Valgrisio, 1562, in-4].
141 - Compendium geographiae et annotationes in Cicero, de legibus
et commentaria en Cice, pro Sextio. [Ha de ser la edicin de
Paolo Manuzio : In orationem Ciceronis pro P. Sextio commen-
tarius. Annot. in orationem Ciceronis de legibus libri III.-
Venet., ap. Aldi filios, 1546, in-8] .
142 - Tpica Aristotelis greco latina cum commen. Niphi. [Augus-
tinus Niphus.- Paris., 1540; Venet., 1542, in-fol.J.
143 - Clenardi gram. graecae.[Paris., ap. C. Wechelum, 1540, in-8].
- Pompo. Mla de situ orbis cum schollis Olivarii. [Ver n94].
144 - Clenardi gram. vieja. [Tabula in grammaticam hebraeam.- Paris.
excudebat C. Wechelus, 1544, in-8] .
145 - Tomo prior logicae Aristo. Cum commentariis Gerardi Matthisii.
[Gerardus Matthisius Prolegomena in universam Aristotelis lo-
gicam.- Coloniae, excudebat Petrus Horst, 1556, in-4J.
146 - Petri Crescentiensis agricultura. [Pietro de Cresenzi.- Vene-
tiis, 1495, 1519, 1534, 1538].
147 - Vocabularium Antonii. [Vocabularium Antonii Nebrissensis .-
Sevilla (Jac. Kromberger), 1506, in-fol.].
148 - Historia Gottorum. [Johannes Magnus, Gothorum suevorumque his-
toria .'- Basileae, ex of f. Singriniana, 1558, in-8] .
- Plauti comoediae. [Ver n 17, 38, 39].
149 - Terentius cum cornent.Willichi Resilliani. [Willich Jodocus,
Commentaria in omnes Terentii fabulas.- Coloniae, ap. haer.
A. Birckmani, 1555, in-8] .
150 - Pomponius Mella cum Pintiani annotati. [Observationes Ferdi-
nandi Piaxiani (Nur.e: de Toledo) cum retractationibus quorum-
dam locorum geographiae Pomponii Mellae.- Salamanticae, in
off. Joannis Giuntae, 1544-1545, in-fol.] .
151 - Caro Secundo Curion. in Ciceronis tpica .[Basileae, sin d.,
1564, in-8].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


26 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

152 - Caesaris commentarii. [Unas numerossimas ediciones].


153 - Manual de Navarro. [Martn de Azpilcueta, Enchiridion sive
manuale confessariorum et poenitentium.- Coimbra, 1549, 1552,
1553, 1560; Toledo, 1554, 1555].
154 - Oecumenios in Paulum et acta apostolorum. [Catena explanatio-
num veterum sanctorum.- Basil., 1555 (sin d.), in-8] .
155 - Joannes Garceus de tempore et de usu globi. [Johannes Gartze,
Primus tractatus brevis et utilis de tempore... tertius trac-
tatus de usu globi.- Witterbergae, excud. J. Crato, 1563,
in-8].
156 - Nomencltor omnium rerum Hadriani Junii.[Adrin Junius.-
Antverp., ex off C. Plantini, 1567, in-8] .
157 - Magister sententiarum.[Una de las numerosas ediciones de la
obra de Pedro Lombard] .
158 - Niphus de pulchro et amore. [Augustini tiiphi medicis libri
duo de pulchro primus et de amore secundus.- Lugd., ap. G. et
M. Beringos fratres, 1549, in-8].
159 - Clementis constitutiones. [Clemente I, Constitutiones sancto-
rum apostolorum doctrina catholica... .- Venet., ex off. J.
Ziletti, 1563, in-8J.
160 - Pselus de quatuor scientis mathematicis.[Basil., per Jo. Opo-
rinum, sin fecha, in-8] .
161 - Johannes Parrasii epistolae.[J. Parrhasii liber de rebus per
epistolam quaesitis.- Coloniae allobrogum, excud. H. Stepha-
nus, 1567, in-8] .
162 - Liber de demonstratione. [De demonstrationibus (de re praxi
geomtrica) libri tres (Orontius Finaeus) (num. ed. )] .
163 - Petri Nanii miscelnea et epitome troporum.[Pieter Nanninck...
Lugduni, ap. G. et M. Beringos fratres, 1548, in-8].
164 - Dialctica Perrioni.[Joachimi Perioni de dialctica libri III.-
Paris., 1544; Basil., 1554].
165 - Catechismus ex concilio tridentino. [Romae, in aed. populi ro-
man i , ap. Paulum Manutium, 1566, in-fol.].
166 - Historia regionis Per latine.[En H 128 : "Levinii Apolonii
grando brugani de Peruviae Regionis inter novi orbis provin-
tiae invent." Libri V.- Antv.,( C. Plantino ?), 1567, in-8] .
167 - Epithome dialecticae Perionii. [Basileae, ex off. J. Oporini,
1551, in-8].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 27

168 - Arte de Antonio chico, es de Cuniga [Ars grammatica de Anto-


nio de Nebrija. Numerosas ediciones].
169 - Hadrianus de modis loquendi. [Castellesi (Adriano).- Paris.,
1517; Colon., 1522...].
- Stoflerini astrolabiura. [Ver n 105].
170 - Cassiodoro sobre los psalmos. [Magnus Aurelius Cassiodorus,
In psalterium expositio.- Venet., 1517; Paris., 1519; Antv.,
1566].
171 - Raymundi Lulii disputatio.[Disputationes quae dicunt Remondi
christiani et Homerii Sarraceni.- Valentiae, 1510].
172 - Julius Firmicus. [Firmicus Maternus. En H 6 :"Astrologia".
Astronomicum libri octo.- Venet., 14-99; Basil., 1533, 1551].
173 - Un cartapacio de a quarto de pliego.
- Itinerarium Antonii Augusti et Pomponius Mella cum Pintiani
annotationibus. [Ver n 110].
- Appianus Alexandrinus. [Ver n 45].
174 - Petrus Mrtir de novo orbe. [En G : "Novus orbis. Basileae
anno 1537. folio". No se serala edicin de 1537].
175 - Sphera cum novem commentariis et Theorica planetarum. [Ha de
tratarse de la obra de Reinholdo].
- Novum testamentum greco latinum Erasmi. [Ver n 1] .
176 - Alberti Dureri geometri. [Institutionum geometricarum libri
quatuor... .- Norimbergae, imp.viudae Durerianae, 1534, in-
fol.].
- Strabo de situ orbis cum epitome. [Ver n 85].
177 - Budaei linguae graecae commentaria. [En E :"Parisiis, 1548,
fol. corio". (R. Estienne)].
178 - Hermogenes rethorica graeca. [Hermogenes de Tarso, Ars rheto-
rica.- Florentiae, 1515; Paris., 1538].
179 - Prisciani opera. [Prisciani Caesarensis opera (grammatici ope-
ra) : numerosas ediciones venecianas en los siglos XV y XVI].
180 - Tractatus proportionum duo. ["A Petro Spinosa", en H 5. Pedro
de Espinosa, Tractatus proportionum duo- Salamanca, impressus
anno 1545, in-fol.].
181 - Arte de navegar. [Pedro de Medina... Sin lugar (Venet.),1555] .
182 - Astrolabium poblationis. [Juan Martnez Poblationis, De usu
astrolabii.- Paris., 1545, 1546, 1554, 1556, 1557].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


28 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

- Caesaris commentari en cuero colorado. [Ver n 152].


183 - Terentius ex Vascovano. [Terentii Aphri comoediae sex.- Lutet.,
ap. Vascovanum, 1551, in-4].
184 - Regulae ad intelligendas scripturas sacras. [En H 123 : "Regu-
lae intelligendi scripturas sacras a Dionisio Aeropagita Rdum.
P. Francum. Roicium. Roicium vallisoletanum abbad'.'.- Praecepta
eloquantiae, ad Andream domini Christophori filium.- Lugd.,
ex off. Gaspar Treschel, 1546, in-8].
185 - Augustini Dati opera. [Praecepta eloquentia, ad Andream, domi-
ni Christophori filium ; varias ediciones en los siglos XV y
XVI] .
- Urbani grammatica graeca. [Ver n 74].
186 - Homeri interpres. [Per*vetustus Didymus chalcenterus, vel Didy-
mi antiquissimi auctoris interpretatio in Odysseam.- Venet.,
in aed. Aldi et Andreae soceri, 1528, in-4].
187 - De d u s gentium. [Lilius Girardus.- Basil., 1548, 1560; Lugd.,
1565].
188 - Aldi grammatica. [Aldii Pii Manutii institutionum grammatica-
rum libri quatuor.- Venet., 1508, 1514, 1516, 1517...].
189 - Sadoletus in aliquot psalmos. [Jacobi Sadoleti in psalmum in-
terpretatio.- Lugd., ap. S. Gryphium, 1533, 1536].
190 - Raynerius in psalmos. [No identificado].
- Erasmus de copia et conscribendis epistolis. [Ver n' 59].
191 - Plinii Epistolae. [Caii Plinii Secundi espistolae. Numerosas
ediciones en los siglos XV y XVI].
192 - Tito Livio historia. [Numerosas ediciones].
193 - Hermolaus in Plinium. [Ermolao Brbaro, Caii Plinii Secundi
naturalis historiae libri... .- Venet., 1491].
194 - Plautus et Alcynoi legatus. [Pietro Acionio... Ninguna edi-
cin comn].
195 - Galenus de pulsibus. [Paris., ap. S. Colinaeum, 1532, in-fol.
y ex off. C. Wecheli, 1538, in-4].
196 - Thucidides historiae graecae. [De bello peloponiensium athe-
niensiumque libri octo, Laurentio Vallensi interprete.- Paris.,
1513; Coloniae, 1550, 1564].
197 - Petri Victorii variae lectiones. [En E : "Florantiae, 1553,
in folio". - App. L. Torrentino].
198 - Decretum. [Seguramente Nicol Tedeschi, Decretum tridentinum].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 29

199 - Titi Livii decas tertia et Polibius . [Basil., in off. Fro-


. beniana, 1535, in-fol.].
200 - Theodori Gazae gramraatica. [En E : "Gram. graeca, Venet. 1545,
in-8".- Theodoris Gazae grammatices libri IIII.- J. et P.
fratres de Nicolinis de Sabio] .
- Germaniae exegeseos. [Ver n 131].
201 - Alexandrini tertia pars doctrinalis. [En H 108 :"de arte versi-
f icatoria" . Parfrasis de Prisciano : De arte gramtnatici, por
Alexander de Villa Dei (num. ed.)].
202 - Formularum elementarum. [Formularum elementarum instrumentarum.
Lugd., S. Boyleau, 1518, in-8] .
203 - Trapezunti rhetorica. [Una de las numerosas ediciones de la
obra de Georgius Trapezunti] .
201 - Aristotelis arte potica.
205 - Pintianus (Nuhez de Toledo) in Senecam. [In omnia L. Annei Se-
necae... scripta.- Venet., J.B. Egnatius, 1536, in-4].
206 - et Vallae dialctica. [De dialctica libri III.- Paris., ap.
S. Colinaeum, 1530, in-4].
- Aulus Gellus . [Ver n 35] .
207 - Julii Caesaris Scaliegeri de causi linguae latinae. [Libri
tredecim.- Lugd., ap. S. Gryphium, 1540, in-4].
208 - Sebastianus de poeta. [Claudius Sebastianus, De bellum musica-
le. -Argento rati, ex of f. P. Machaeropae i, 1563, in-4-],
- Herodotus et Thucidides. [Ver n 42].
209 - Terentius ex Donato. [Num. ed. de Aelius Donatus] .
- Erasmi annoctationes in Testamentum novum. [Ver n 2, 4] .
- Cornucopia et alii. [Ver n 14-].
210 - Vivis colloquia. [Juan Luis Vives, Colloquia, sive exercita-
tiones latinae linguae.- Florentiae, ap. Juntas, 1568, in-8] .
211 - De re cibaria. [EP F : "Johanne Bruyerino Campegio autore".
De re cibaria libri 12.- Lugd.,ap. S. Honoratum, 1560, in-8].
212 - Asconius Pedranus. [Autor de numerosos comentarios de la obra
de Cicern].
213 - Joannis Leonis Arricani descriptio Africae. [En E : "Antv.,
1556, in-8".Leo Africanus, De totius Africae descriptione
lib. IX.- ap. J. Latium].
- Erasmi adagia. [Ver n 11].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


30 Cristbal de SALAZAR Criticn, 22, 1983

214 - A. Mancinelli opera. [Antonio Mancinelli, Opera.- Lugd-, sir.


ed. 1511, i n - 4 ] .
- Euclides. [Ver n 82].
- Nicolaus Gerbelius in sophiani gretiam. [Ver n 98].
215 - Peroti. gram. [Nicolaus Perotus, Rudimenta grammatices, (num.
ed.)].
216 - Ordinarium missae. [No identificado].
217 - Plauti asinari aulo. [Asinaria et aulularia.- Venet., 1514,
1530; Argentinae, 1520; Paris., 1527, 1564].
- Alexander ab Alexandro. [Ver n 18. Se trata de una edicin
de Pies Geniales].
218 - Psalterium Quint. [Quintuplex.- Paris., typis H. Stephani,1508,
in-fol.].
219 - Linaser. [Thomas Linacer o Linacre. En H 137 :"De emendata
structura latini sermonis libri VI". -Paris., 1527, 1530, 1537,
1543, 1550; Lugd., 1539; Venet., 1557].
- Dialctica Perioni. [Ver n 164].
220 - Mona Yerogli. [Acaso una edicin de Hieroglyphicorum libri duo,
sive de sacris Aegyptiorum aliarumque gentium li.teris, obra
de Valeriano Bolzani.- Basil., 1556, 1567, in-fol.].
221 - Baila in testa, no. [Laurentius Valla, In Testamentum novum
annotationes.- Basil., ap. A. Cratandrum, 1526, in-8].
222 - De laude Jrusalem. [En H 136 :"Caroli Bouily (Charles de Bo-
velles) in Samarobina divi Quintil. De laude Hierusalem" .-
Lugd., S. Gryphius excudebat, 1531, in-8].
223 - Aristo. de moribus. [En J 4 :"Aethica (de moribus) Aristotiles
Bernardi Segni".- Firenze, L. Torrentino, 1550, in-4].
- Oratius cum comento. [Ver n 13].
- Solinus. [Ver n 97].
224 - Aristotelis lgica. [Lgica seu Organon.- Basil., 1552, in-fol-].
225 - Peuceri Sphera. [Gaspar Peucer, De Pimensione terrae... .-
Wittebergae, J. Crato, 1554; P. Slitzii, 1550, in-8].
- Terentius parva forma. [Ver n 73].
226 - Segunda parte del memorial de Fray Luis de Granada. [Memorial
de la vida christiana.- Lisboa, 1565; Barcelona, 1566, in-8] .
227 - Gemma Phrisii astrolabium cathoiicum.[De astrolabo catholico
liber.- Antv., in aed. J. Steelsii, 1556, in-8] .

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 31

228 - Institutio grammaticae anglolatinae. [No identificado].


- Valerius Maximus et Sallustius. [Ver n 68].
229 - Theorica planetarum. [Georg. Peurbach, Theoricae novae plane-
tarum (numerosas ediciones en los siglos XV y XVI].
230 - Gemma Phrisius de usu radiis. [De radio astronmico.- Antv.,
ap. G. Bontium, 1545, in-4].
231 - Dictys cretensis et Dares Phrisius.[Dictys cretensis de His-
toria belli trojani et Pares Phrysius de eadem historia troja-
na.- Venet., 1499; Lugd., 1552, 1569; Paris., 1560, 1564].
232 - Quaestiones novae in spheram. [Obra muy difcil de identificar].
233 - Gemma Phrisius de usu globi.[De usu globi, de principii astro-
nomicae et cosmographiae.- Lovanii, 1530; Antv., 1548, 1553].
234 - Plinii Histo. natu. in quatuor tomos. [C. Plinii secundi His-
toriae mundi libri XXXVII in quatuor tomos dispertiti.- Lugd.,
ap. haeredes J. Juntae, 1561-1562, in-12].
235 - Justini historia.[Justini Epitomia in Trogi Pompei historias.
(Numerosas ediciones en los siglos XV y XVI)].
236 - Tres vocabularios de diversas lenguas.
237 - Erasmus de octo partibus.[De octo partibus constructione.(Nu-
merosas ediciones)].
238 - Clenardi grammatica latina. [En E :"Clenardi grammatica. Pa-
risiis in-4" .- Ap. R. Stephanum, 1568].
239 - Cometographia.[En H83:"Antonius Mizaldus (Mizauld) de stellis
crinitarum".- Paris., excudebat C. Wechelus, 1549, in-4].
240 - Dionisius de situ orbis. [Dionysii Alexandrini de situ orbis
liber.- Lutetiae, ex off. R. Stephani, 1547, in-4] .
- Campensis paraphrasis in psalmos.[Ver n 9] .
241 - Historia insulae melitae. [ Ser Insulae Melitae descriptio,
de Natale Conti ? ] .
242 - De latinae linguae elegantiae commentarii. [Laurentii Vallae
de latinae linguae elegantiae lib. VI.- (con un commentario
de Antonio Mancinelliy Josse Bade) (numerosas ediciones)].

"Memoria de los libros que estavan en Toledo antes que viniessen los de
Salamanca, 21 de set. 1569"

243 - Compendium theoricae planetarum.[Acaso una de las numerosas

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


32 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

ediciones de la obra de Gerardo de Cremona (Gerardo de Sabio-


netta)].
244 - Cicero pro Cornelio Balbo et Latomi in tpica. [Cicero... .-
Paris., ex off. G. Buon, 1561, in-4./7 Bartholomaeus Latomus,
M.T. Ciceronis tpica.- Paris., ap. T. Richardum, 1550, 1554,
1556, in-4].
- Augustini Dati praecepta eloquentiae.[Ver n 185].
245 - Romeus de librtate operum. [Obra no identificada].
246 - Rojas in planisphericum. [Johan. de Rojas, Commentarium in a s -
trolabium, qui planispherium vocant.- Lutetiae, ap. Vascovanum,
1550, in-4].
247 - Seminarum et plantarum.[En H 135 :"Seminarium, plantarum, fruc-
tiferum". (No identificado)].
248 - Siculi grammatica. [Lucio Marineo Siculo, Grammatica brevis ac
perutilis. Compluti, excudebat M. de Eguia, 1532, in-8] .
249 - Vitruvius cum scholiis Filandri. [M. Vitruvii Pollionis de
architectura libri X... adjunctis nunc primum Guglielmi phi-
landri (Hilandrier o Xylandro) castigationibus atque annota-
tionibus.- Estrasb., 1550; Lugd., 1552].
250 - Vitruvius Parva forma. [Acaso en Florencia : 1513, 1522, 1523].
251 - Filandri scholia in Vitruvium. [Ver n 249].
- Clenardi gram. Greca parva forma. [Ver n 239].
252 - Clenardi meditationes ejusdem forma. [Meditationes graecanicae
in artem granmaticaro.- Lutetiae, ex off. R. Stephani, 1550,in-
4o] .
253 - Laurentius Valla. [Obra imposible de precisar].
- Epigrammata greco latina. [Ver n 4-4].
- Caesarum vitae post. Tranqullura. [Ver n 69].
254 - Terentii colloquendi formulae. [Colloquendi formulae optionae.-
Paris., excudebat C. Wechelus, 1533, in-8].
255 - Orontii opera. [Historiarum libri ... adversus paganos. (Nura.
ed.)].
256 - Terrae Sanctae descriptio. [Jac. Ziegler... .- Argentinae, ap.
W. Richelium, 1536, in-fol.].
257 - Berosus Caldeus. [De antiquitate, seu defloratio Berosi Cal-
daica... (Chaldaeorum historia).- Paris., (J. de Gourmont),
1509, in-4] .

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 33

258 - Poltica Aristotelis.[ Una traduccin de Leonardo Aretinovj.


259 - Erasmus in nucem Virgilii et in prudentii aliquot himnos.
[Commentarius Erasmi in Nucem Ovidii, ejusdem commentarius in
duos himnos Prudentii.. .- Coloniae, 152H; Lugd., 1525; Paris.
1533, 1539, 1555].
- Georgius Agricola de ponderibus et Nicolai Borbonii aliquot
opera. [Ver n 107].
- Quintiliano ex Roberto Stephano. [Ver n 15].
260 - Quintilianus ex Colineo. [Orator. institut, lib. XII castigati.
Paris., Sim. Colineaeus, 1541, in-4] .
261 - De gradibus cognationis.[Alguna obra de Johannis Matth. de
Gradibus ? ] .
262 - Petrus Gillius de Bosphoro Thratio. [En E : "Lugduni, 1561,
in-4".- Ap. G. Rovillium].
263 - Lexicum greco latinum. [Lexicum seu epitome Thesauri graecae
linguae... .- Paris., (Oliva), P. Stephani].
264 - Pausanias en dos cuerpos parva forma. [Ha de tratarse de la
traduccin de Graecia descriptio por Rmulo Amaseo, que figura
en H. 22.- Florent., 1551; Basil., 1557; Lugd., 1558, 1559].
265 - Antonii Nebrisensis grammatica cum commentariis Scobaris.
[Bart. de Escobar... .- Venetiis, ap. haeredum Melchiorem
Sessam, 1567, in-8].
266 - Valerius Flacus et msica theorica. [Argonautica libri octo-
Orphei argonautica.- Bononiae, 1519 (Platonius), in-4].
- Milichius in Plinium. [Ver n 100].
- Erasmi similia. [Ver n 50].
267 - Niphus de auguriis. [Augustinus Niphus, De Auguris libri II.-
Bononiae, de Benedictis, 1531, in-4] .

Memorial de los libros de Salazar"

[Ese inventario contiene las obras n 120,68,147,137,121,122,124,85,94,209,


73,234,157,154,142,134,21,128,22,139,146,238,224,145,149,169,164,162,66,10,
151,68,231,235,51,50,163,228,239,220,9,143,237,229,225 ,105,227,233,230,143 ,
144,130,140,109,125. Adems consta de las obras siguientes :].

268 - Calepinus. [En G :"Un callepino de la impresin del Gripho del


ano de 154-6, en dos tomos" (in-folio)].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


34 Cristbal de SALAZAR Criticn, 22, 1983

269 - Ciceronis Philippicae. [Acaso una edicin de C.S. Curio.- Ba-


s i l - , 1551; Lugd-, 1554, i n - f o l . ] .
270 - Rarni ciceronianus. [Pierre de la Rame.- Paris., ap. C. Weche-
lum. 1557, in-8].
271 - ... et Distin. Rhetoricae in quinti. CQuintiliani... institu-
tionem dialecticam.- Paris-, Joan. Roigny, 1547, in-8].
272 - ... et Arithmetica. [Arithrnetica. libri. - Paris., ap. C. We-
chelum, 1555, 1557, in-8] .
273 - Constitutiones opticae. [Una edicin de Ibn Al Haitam (Alha-
zemus) o de Petrus Nonius] .
274 - Acanthi partitiones rhetoricae. [Acanthius (Georgius Dorn) ,
Acanthi partitiones ex M.T. Ciceronis de rhetorica libros IV.
ad. C. Herennium.- Basil., ex off. J. Oporini, 1549, in-8;
1554, in-4].
275 - Silva de varia lection. [Pedro Meja .- Antv., 1550, 1554,
1555; Valladolid, 1551].
276 - Historia general de las indias en dos tomos de Gomara. [Fran-
cisco de Gomara... . - En Anveres, en casa de Juan Steelsio,
1554, in-4].
277 - Historia del Per de Ciea primera parte. [Antv., por Juan
Lacio, 1554, in-8].
278 - Confessionario del Gernimo.[Acaso Girolamo Ruscelli].
279 - Unas horas en romance.
280 - La Historia de la India de Portugal en dos cuerpos en portugus.
[Lopes de Castanheda.- Coimbra, 1552-1561, in-8].

D
"Memorial de los libros que Christ oval de Salazar tiene y se comeno a
hazer en 27 de Marco de 1577 en Venetia"

"En el caxon numero Io bal ios siguientes"

- Un Ptolemeo de la Porta impresso en Len e l ao de 1541.


[Ver n 123].
281 - Chronicon Eusebi s c r i t o de mano.
282 - Promptuarium l a t i n a e linguae en dos tomos. [En E :"Promptua-

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 35

riura linguae latina tomos duos divisa auth. Theodoro Trebellis.


Basileae f. 1545".- Per J. Oporinum et R. Winther].
283 - Calepino irapresso en Venetia el ano de 1570 por Bevilacqua.
[Edicin no sealada].
284 - Lexicn greco latinum impresso en Venetia ao de 1555 por
Pedro Bossello. [In-folio] .
285 - Coelli Rhodegini lectiones antique impresso en Basilea el ao
de 1517 por Frobenio. [Lectionum antiquarum libri XVI.- in-
fol.J.
- Ptolemaeus impresso en Venetia ao de 1511 por Jacobo Pen-
tio. [Ver n 121].
286 - Strabo de situ orbis impresso en Venetia el ao de 1472, in-
terpretado hasta el libro dcimo por Guarino Veronese y desde
el undcimo hasta el libro 17 por Gregorio Thipenio. [Venetiis,
per Vindelinum de Spira, 1472, in-fol.].
287 - Quatro tomos de las obras de Cicern impresos en Venetia por
el Junta el ano de 1534. [M.T. Ciceronis opera omnium quae
hactenus excusa sunt castigatissima.- 5 vol., in-fol].
288 - Quatro tomos del compendio Historia de la Coronica de Espaa
impresso por Christophoro Plantino en Anveres el ao de 1571.
[In-fol.].
289 - Budeus de asse et forensia et de asse impresso en Basilea ao
de 1556. Forensia en Paris por Roberto Stephano el ao de 1544.
[La edicin de Basilea es de N. Episcopius, in-fol.].
290 - Budeus in linguam graecam impresso en Paris el ao de 1548 por
Roberto Stephano. [In-fol.].
291 - Budeus in Pandectas impresso en Paris por Michael Vascovano el
ao de 1542. [Annotationes in quatuor et viginti Pandectarum
libros, in-fol.].
292 - Budeus in Pandectas impresso en Paris el ao de 1536 por Am-
brosio Girault. [In-fol.].
293 - Diophantes Arthmetica impresso en Basilea el ao de 1575.
[Diophantis rerum arithmeticarum libri sex.- Per N. Episco-
pium et Nicolai fratres haeredes.- in-fol.].
294 - Titi Livii Historia a Carolo Sigonio emendata impressa en Ve-
netiis por Paulo Manutio el ao de 1555.[En E :"in folio, co-
rio"J.
295 - Pauli Jovii de vita Leonis X Ponti. Max. libri 4. [En E :
"Florentiae, 1542, in folio, corio".- App. L. Torrentini].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


36 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

296 - Strabo greco latinus de situ orbis impresso en Basilea el ao


de 15M-9. [H. Petri, in-fol.].
297 - Dialogo de la fabrica del huomo in Padua 1577. [En E : "Dialo-
go della fabrica del huomo di M. Ant. Compagna. 4. Padua.
1577. volgare"].
298 - Petri Victorii variae lectiones impresso en Florentia por el
Torrentino ao de 1553.[Se trata del tomo 2. En E :"tomus
segundus, in-i+] .
- Sadoletus super Epistolam Pauli ad Romanos impresso en Len
ano de 1536. [Ver n 137].
299 - Jacobi Fabri Stapulensis msica impresso en Paris el aSo de
1551. [Paris., G. Cavellat, in-4].
300 - Pomponio Mella escrito de mano.
301 - Historia general de las Indias occidentales en dos cuerpos
impressos en Anveres ao de 1554. [Se trata de la obra de
Pietro Mrtir de Anghiera. No se conoce la imprenta].
- Parte primera de la coronica del Per de Pedro de Ciega im-
pressa en Anvers ao de 1554. [Ver n 277].
302 - Clarorum virorum Epistolae Venetiis anno 1568. [Acaso la edi-
cin latina de Girolamo Ruscelli].
303 - Petri Martyris de rbus oceanicis et novo orbe et de Babilonia
legatione. Coloniae, anno 1574. [Ap. Gervinium Calenium, in-
8].
304 - Theodoretus in Pauli Epistolas. Florentiae anno de 1552.[In
quatuordecim S.Pauli Ept.- Excudebat Laur. Torrentinus, 2 vol.,
in-8].
305 - Ciceronis Epistolae familiares cum scholiis Pauli Manutii Vene-
tiis ao de 1575. [In aedibus manutianis, in-8].
306 - Catena sive explicatio in locos sub obscuriores Pentateuchi.
Coloniae anno 1572. [En J 3 :"Zephiro interprete". Pranciscus
Zephyrus... .- Ap. Joh. Birckmanum, 1572, in-8].
307 - Berosus en Anvers ao de 1552. [De antiquitatibus.- In aed.
Jo. Steelsii, in-8] .
308 - La guerra de Alemania en Venetia ano de 154-8. [Comentario ...
de la guerra de Alemana hecho de Cario V Mximo emperador ro-
mano Rey de Espaa. En el ano de MDXLVI y MDXLVII.- Ven. (a
instancia de Thomas de Cornoa, sin ed.)].
309 - Grammatica del Padre Ledesma. Venetiis anno 1569. [Ap. M. Tra-
mezium, in-8].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 37

JIO - Nombre antiguos y moderns de xas tres partes del mundo en


lengua italiana. En Venetia anno 1567.[Obra no identificada].
311 - Augustinus de Civitate Dei en dos tomos en Len anno 1570.
[Ap. Seb. Honoratum, in-8].
- frica descriptio Joannis Leonis en Anvers anno de 1556. [Ver
n 213].
312 - Caesaris commentarii ab Aldo Manutio emendati impresso en Ve-
netia anno de 1575. [In aedibus Aldi et Andreae Soceri, in-8].
313 - Ornamenti dlie donne en lengua italiana en Venetia anno de
1574. [Gli ornamenti dlie donne, scritti per M. Giovanni Ma-
rinello.- Appresso Giovanni Valgrisio, in-8] .
314 - Medicine per le infirmita dlie donne en Venetia anno de 1574.
[Giovanni Marinello, Le medicine pertenenti alie infirmit
dlie donne.- App. Fr. de' Franceschi, in-8].
15 - Secreti di don Thimoteo en italinao en Venetia anno de 1565.
[Acaso los Secretos de Girolamo Ruscelli. Ver la obra siguien-
te].
316 - Secreti di Don Alessio Piamontes en Venetia anno de 1568 en
italiano. [Secreti novi di maravigliosa virtu del signor Iero-
nimo Ruscelli.- Venet., Heredi di M. Sessa, 1567, in-8] .
317 - Secreti de la Sa. Isabella. [En E : "Secreti di medicina della
Sa. Isabella Crtese. 8 o . Venetiis. 1565 volgare".- I secreti
ne' quali si contengono cose minerali, medicinan, artificise
et alchimiche.- Per Giovanni Barilotto, in-8] .
318 - Modo di comporre le medicine di Valerio Codro en Venetia anno
de 1558. [Dispensatorium, hoc est Pharmaeorum conficiendum ra-
tio .- Una edicin de Vincenzio Valgrisio, 1554, in-16].
319 - Modo di elegere et preparare li medicamenti di Jacobo Silvio
en italiano. [Tradott; nuovamente di latino in lingua italia-
na.- Venetia, appresso B. Bosello, 1559, in-fol.].
320 - Homeri opera greco latina en dos tomos. [En E :"Homeri xomi
duo. 8 in utraque iingua. Trebaty, 1567"].
321 - Coelum philosophorum de secretis naturae, Lugduni 1571.[En E :
"Philippi Ulstadii..." .- Ap. G. Rovilium, in-16].
322 - Scopus bibiicus en Anvers anno de 1572; [En J 3 :"Scopus bi-
blicus Alberti Novicampiap.i, Antv. 1572, in-16" ( M. Nucic?)].
323 - Index liDrorum proaiiitorum venetiis anno 1573.
324 - Don Alexio Piamontes en espaol.[En G :"en 16 en Barcelona a:"-.-
de 1563".- En casa de Claudio Bornt, in-12] .

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


38 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

- Ciceronis sententiae, Lugduni anno 1556. [Ver n 66].


325 - Breve trattato del mondo di Jasone de Noras en italiano, en
Venetia anno de 1571. [A. Muschio, in-8].
326 - Quadrantini retractationes Venetiis an. 1575. [Rayado en el
inventario].
327 - Alfabetum graecum. [Ed. de Basilea, 1518, 1520; Paris.,1528(?),
1534, 1539, 1566].
328 - La universal descrition del mondo di Jacobo Castaldo Piamonte-
se. [Jacopo de Castaldo.- Venetiis, per M. Paganum, 1562, in-8].
329 - Opera nova di secreti. [Acaso la edicin de G. Rouill, De se-
creti libri sex.- 1561, in-16].
330 - Architectura di Pietro Cataneo en italiano en Venetia anno de
1567. [I Quattro primi libri di architectura.- In aed. A. Aldi
et Andreae soceri, in-fol.].

"En el caxon numero 2 hay los libros siguientes"

331 - Ciceronis opera Philosophica en Paris per Joan Parvo anno de


1528. [Edicin no sealada].
332 - Plinius Venetiis a Paulo Manutio Aldi Filio ao de 1559. [Na-
turales historiae libri triginta septem a Paulo Manutio muts
locis~ emendata, in-fol. ] .
333 - Poloniae historia Basileae anno 1568. [En E :"Martinis Cromen".
Martin Cromer, De origine et rbus gestis polonorum libri XXX.-
Ap. J. Oporinum, in-fol. ] .
334 - Quintilianus Parisiis anno 1527. [Institutiones et declamatio-
nes.- ex off. Claud. Chevallon, 1527, in-8].
335 - Herodotus graecus impresso en Basilea per Henrico Stephano
anno de 1570. [Herodoti Halicarnassei historia, sive historia-
rum mibri IX, qui inscribuntur Musae.- In-fol.].
336 - Herodoti latini ab Henrico Stephano anno 1566. [Historiae li-
bri IX ("en dos tomos", in E ) , in-fol.].
337 - Pauli Jovii illustrium virorum vitae e Torrentini typographia
anno 1551. [Florentiae, L. Torrentini, in-fol.].
338 - Sigonii historia de regno Italiae Venetiis anno 1574. [Caroli
Sigonii historiarum de regno Italiae libri quindecim.- Ven.,
in-fol. (sin ed. )] .

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 39

339 - Vitelionis perspectiva Norimbergae anno 1551. [Fepi' OptiKh.


id est de natura colorum... quam vulgo perspectivas vocant.-
Ap. Joannem Petreiuin, in-fol.].
340 - Augustinus Niphus in Tpica Aristo. Parisiis anno 1542. [Acaso
Johan. Roigny, in-fol.].
341 - Luminare maius Pharmacopolis utilis. Venetiis anno 154-9. ["in-
fol.", in E. Imprenta no identificada].
342 - Libro de los signos y figuras de ciudades y fortalezas de Ve-
necianos y de yslas, anno de 1572. [No identificado].
343 - Ciironica de Espaa de Florian d ' Ocampo en Camera el ao de
1543. [Los quatro libros primeros de la Crnica general de Es-
pana, en Zamora, por Juan Picardo, 1543, in-fol.].
344 - Novus orbis, es de Bologni Zaltieri librero. [No hemos podido
encontrar el ao de impresin] .
345 - Scaligeri Poetices lib. 7 Parisiis anno 1561.[Poetices libri
septem. En E :"Lugduni, 1561, in-fol., ap. J. Crispinum"].
346 - Canisii la et 2a pars en dos tomos Coloniae anno 1569. [De
summa doctrinae christianae.- Apu G. Calenum et J. Quentel. . ..
haeredes, in-fol.].
- Urbani Gramm. grecolatina Basileae 1535.[Ver n 74].
347 - Cornlius Tacitus Venetiis anno 1534 de Aldo. [Esa edicin con-
tiene todas las obras de Tcito (in-4)].
348 - Methodus sylogistica Venetiis 1572. [En E :"Methodus syllogis-
tica. Alex. Pomelli. Venet. 1572. in-4".- Methodus syll. una
cum tractatu de ratlone probandi consequentias.-. Ap. C. Zanettum].
349 - Musurgiae sive praxis musicae. [En E :"Musurgia seu praxis mu-
sicae Argentorati 1536".- Obra de Ottomaro Lusclnio, ap. loan-
nem Schottum, in-foi.].
350 - Moscoviae comentario en lengua italiana en Venetia 1550.[Se
trata de la obra de Herbenstein traducida al italiano : Rerum
moscoviticarum commentarii Sigismundi liberi baronis in Her-
benstein, Neyperg et Guettenbrag...] .
351 - Cabeza Baca Valld. anno de 1555. [Alvarnunez Cabeza de Vaca,
De la jornadas..., impresso en Valladolid por Francisco Fernn-
dez de Crdoba, 1555, in-4].
352 - Emendationes temporum Joan. Lucidi Vene~iis 1546. [Opusculum
de emendationibus teiporum ab urbe condita ad hac nostram aeta-
tem.- Venetiis, in ot'f. Luceantonii juntae, 1546, in-4].
353 - Historia del Zonara desde el principio del mundo hasta el em-

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


40 Cristbal de SALAZAR Criticn, 22, 1983

perador Alexio Conmeno Venetiis 1560.[Lod. degli Avanzi, in-


4].
354 - Emmanuelis Alvari Grammatica latina Venetiis 1575. [De Insti-
tutione grammaticas, libri tres.- Ap. Bayam, in-4].
355 - Formularium instrumentaran Venetiis 1559. [Petrus Dominicis
de Mussis, Formularium instrumentorum egregii causidici D. Pe-
tri Dom. de Mussis.- Venet., Dominicus Lilius v'enetus excude-
bat, sumptibus D, Melchioris Sessa, 1559, in-4].
356 - Cataneo de fortificatione en lengua italiana en Bessa anno
de 1571.[Girolarao Cataneo, Dell'arte militare.- Brescia, 1571,
T. Bozzola, in-4].
357 - Catalogus librorum reprobatorum in Valld anno de 1559. [Sebas-
tian Martnez, in-4].
- Asia de Ju de Barros en Italiano, Venetiis anno de 1562.
[Ver n 140].
358 - Grammatica Despauterii en Len anno 1563. [Johannis Despaute-
rii ninivitae commentarii grammatici.- Lugd., excudebat Iacobus
Faurus, 1563, in-4j .
359 - Ptolemeus manu scriptus. [En E :"Jacobo Angelo interprete, in-4].
360 - Compendium medicinae Matthioli. Venetiis 1571. [Comp. de plantis
omnibus de quibus scripsit in suis commentariis in Dioscoridem
editis.- In off. Valgrisii, in-4].
361 - Nicetae historia en lengua italiana de do(?)dexo Zonara hasta
el ao de 1203. Venetiis 1562. [Ha de tratarse de una traduc-
cin de la Historia Byzantina, vol. 12].
362 - Ptolemaei de analemate Romae anno 1562. [En E :"De analemate
cum comment. Commandini (...) ejusdem liber de horologium des-
criptione".- Sin d., in-4] .
363 - Theodori Gazae Grammatica graeca Basileae 1541. [Introductione
grammatices libri IV.- Ex off. Valderiana, in-4].
364 - Del Tenere en italiano, Venetiis anno de 1576. [En E :"Andrea
Bacci del Venere". De veneris et antidotis (ed. no sealada),
in-4].
365 - Jacobi Bracelli lucubrationes Parisiis 1520. [In aed. lo. Ba-
dii Ascensii, in-8].
366 - Jovii Lariis lacus Venetiis 1559. [Descriptio Larii lacus.-
Appresso Ziletti, in-8] .
367 - Et de ordine methodo in scientia servando. [En E :"Joan Camilli,
Venetiis, 1561".- (Aldo), in-4].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 41

368 - Philelphus de moraii disciplina et Averrois in lit. de rep-


blica Platonis. Venetiis 1552. [Ap. G. Scottum, in-4] .
369 - Computus Venetiis 1552.[Anianus, Computus manualis metricus
cum comento (ed. no sealada)].
370 - Variarum lectionum lib. Mercurialis medici. Venetiis anno 1571.
[Hieronymus Mercurialis... .- Ap. G. Perchacinum, in-4].
371 - Grapaldus de partibus oidium. Parmae 1516. [De partibus oidium
ab autore denuo auctum et recognitum. Cum indice.- Impensis Ant.
Quintiani, in- 1 * 0 ].
372 - De rbus gestis ab Alfonsi Napolitano rege. Mantuae 1563.
[En E :"Bartholomeo Faccio".- App. Philoterpes et Clidanus
Philoponi, in-4].
373 - Discorso sopra due grande memorabili battaglie navali. Bolo-
gna anno 1572 en italiano.[En E :"Alexandri Venacii, in-8".
Obra y autor no identificados] .
374 - Germaniae descriptio.Romae 1546.[No hemos encontrado edicin
correspondiente a esa obra de Abraham Ortelius] .
375 - Modo scribendi omnes litteras di Sigismundo, Venetiis 1514.
[En E :"Theorica et practica Sigismundi de Fantis de modo scri-
bendi. Venetiis. 1514, in-4 0 ".- Praeclarissimus liber elemento-
rum litterarum.- Ap. Johannem Ruberum].
376 - Tratado di ventis 1571. [Sin duda, Mich. Ang. Biondo, De ventis
et navigatione libellus .(Ed. desconocida)].
377 - Budeus de asse Aldi Venetiis 1522. [ln-4] .
378 - Aristophanis Comoediae novem graecae Florentiae 1525.[Per hae-
redes Juntae, in-4] .
379 - Problemata Georgii Veneti in Sacram scripturam Parisiis anno
1574. LAp. J. Parvum, in-4 0 ].
380 - Psalmi di David tradoti in latin et italiano per Pelegrin Heri
Modonese.CPelegrini Herimodonese] Venetiis anno 1573.[En E:
"Psalmi Davidis lat. et volg. cum escolias tradotto del S.P.
Herimodonese de Hebreo en lat. et volgare, in-4" . Ed. no sea-
lada] .
381 - Horatius en dos tomos con scholias de Lambino impresso Lugduni
anno de 1561. [Ap. I.Tornaessium, in-4].
382 - Cosmographia di Girava Venetia anno de 1570. [Hiernon. Girava,
La cosmographia y geographia.- Ven. ap. Fr. Zilettum, in-4 u ].
383 - Scaliger de subtilitate. Parisiis 1557. [Exotericarum exercita-
tionum liber quir.tus decimus, de subtilitate ad Hier. Carda-

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


42 Cristbal de SA L A Z A R Criticn, 22, 19f,.;.

num.- Ap. F. Morellum, in-8] .


384 - Quinto Curti italiano Venetia anno 1556. [De'fatti di Aless ,-.
dro Magno de de'Macedoni, tradotto per Tomaso Porcacchi.- in
Vinegia, G. Giolito d'Ferrari, 1559, in-4] .
385 - Variae lectiones P. Victorii Florentiae 1569. [Ap. Juntas ,i~-ii].
386 - Platonis opera Venetiis anno 1571. [Ed. no identificada].
- Strabo de situ orbis Basileae an. 1539.[Ver n 85].
387 - Egesippi historia de Excidio Hieru. [Hegesippi historia de he,lo
judaico et Hierosolymitum excidio.- Paris-, J. Badius, 1511,
in-fol.].
388 - Et Glareanus de asse et partibus ejus. Basileae 1550.- [Ap. K.
Isingrinum, in-fol.].
389 - Et Orontii [Finaei] quadratura circuli Lutetiae 1544.-[Ap. S.
Colineaum, in-fol.].
390 - Scotorum historia Parisiis 1574. [Scotorum historie, a prima
gentis origine.- Parisiis, J. du Puys, in-fol. Obra de Hecto-
rius Boethius].
391 - Ammianus Marcelinus Augustae Vindi. 1533. [Ammiani Marcellirr,
a Mariangelo Accursio mendis quinqu millibus purgatus.- Au-
gustae Vindelicorum, in aedibus Silvani, Otmar, 1533, in-toi.!.
392 - Boemica historia Basileae anno 1575. [Se trata de la obra de
Po II : Aenas Silvio Piccolomini, De bohemorum et ex his impe-
ratorum historia.- Basil., per P. Pernam, 1575, in-fol.].
393 - Quintilianus cum conunen. Raphaelis Regii Venetiis 1468.[Vinde-
lino de Spira, in-fol.].
394 - Soto de justitia et jure Venetiis 1573. [Domingo de Soto, Libri
decem de justitia et jure.- Ap. Barth. Rubinum, in-fol.].
395 - Demetrius Phalereus cum com. Petri Victorii. Florentiae 1562.
[Petri Victorii commentarii in librum Demetrii Phalerei de elo-
cutione.- Ex off. Juntarum Bernardi, in-fol.].
396 - Et Jovitae Rapicius de numero oratorio Venetiis 1554. [De nu-
mero oratorio libri quinqu... ejusdem paraphrasis in psalmos
Davidis.- In aed. Pauli Manutii, in-fol.].
397 - Et tabulae Raphaelis Cyileni in artem dicendi Aristo. et Demp-
trii Phaleri anno 1571. [Slo hemos encontrado una edicin en
italiano, Venet., Fr. de Franceschi, 1571, in-4] .
- Laurentii Vallae elegantiae Venetiis anno 1526. [Ver n 33].
398 - Schobaris de numeratione ratione. Venetiis 1522. [Bartholomeo

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 43

de Escobar (no identificado)].


399 - Et Solini Polyistor cum comment. Joan. Camertio. Vienae Aus-
triae anno 1520.[Per J. Singrenium, impensis L. Alantx., in-
fol.].
- Theodori Gazae grammatica graeca Venetiis 1545.[Ver n 200].
400.- Oeconomia bibliorum Venetiis anno 1572.[No identificado].
401 - Anatomia en italiano de Joan Valverde en Roma anno de 1560.
[Anatoma del corpo humano.- Romae, Antonio Salamanca, in-fol.3.
402 - Constantin! Lascaris Grammatica graeca Basileae anno 1547.
[Ex off. Ioannis Oporini, 1547, in-8].
403 - Quintus Curtius aldi Venetiis an. 1520. [Se trata de Liber
Alexandri Magni..., in-8].
- Pii pontificis Max. Assia et Europa descripto. Parlsiis
1534.[Ver n 93].
404 - Flores poetarum Venetiis 1565. [No identificado].
- Alexii Pedemontani de secretis Lugduni 1561. [Ver n 329].
405 - Picta Poesis.[Ver n 29] et de turcarum raoribus Lugduni 1556.
[En E :"De turcarum moribus Bartholomei Georgievizii". Geor-
gievitz de Croacia.- Lugd., ap. J. Tornaessium, 1555, in-12].
406 - Ciceronis Epitheta Antverpiae 1564.["Epitheta, antitheta et ad-
juncta ab Horatio Tuscanella", en E. (Ed. desconocida)] .

"En el caxon numero 3 ay los libros siguientes"

407 - Biblia cum scholiis Joannis Benedicti impressa anno 1573.[Ap.


J. Nivellum, in-fol.(regali)].
408 - Galasso (Alghisi da Carpi) delle fortificationi.[Libri tres.-
Venetiis.anno 1570 (sin d.), in-fol.].
409 - Jovii historia I o et 2 tomus Florentiae 15(50).[Historia sui
temporis.- L. Torrentini, in-fol. reg.].
410 - Rerum ungaricarum decades 4or. Bonsini anno 1566 Basileae.
[En E :"Antonii Bonsini decades quatuor rerum ungaricum. Ba-
sileae 1566".- Ex off. Oporiniana, in-fo.].
411 - Cedreni annales ab urbe condita ad commenum impera. [En E :
"Georgii Cedreni annales, sive historia ab exordio mundi usque
ad isaacum Comneum, compendium grecolatinum. Guilielmo Xylan-
dro interprete. Basileae in fol. regali".- Basileae, ap. J.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


44 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

Oporinum, 1566, in-fol.].


412 - De aliquot gentium migrationes.[En E :"autore Wolfango Lazio,
Ferdinand! imp. Medico".- Basileae, anno 1572, ex of f . opori-
niana] .
413 - Adagia Pauli Manutii Florentiae anno 1575.[Adagia (Erasmi)...
Ap. Juntas, in-fol.].
414- - Euclides Italiano Venetiis anno 1565. [En E :"del Tartalea
Bresciano".- II general trattato de'numeri e misure... Nicolo
Tartalea Euclide Megaren.se philosopho.- Venet-, V. Roff inelli,
in-4].
415 - Arrianus grecolatinus de gestis Alexandri anno 1575 e tipogra-
phia Henrici Stephani. [De expeditione Alexandri Magni libri
VIII; traduccin de G. Bud.- In-fol.].
416 - De vita Georgii Castrioti alias Scandenbergus et Joan Ekius
de sacramentis. Georgii vita Argentorati an. 1537, Joan Ekius
Ingolstadi anno 1540.[Ap. G. Krapff, in-4].
417 - Saxoniae ecclesiastica historia Coloniae 1574.[En E :"Alberti
Grantzi" (Krantz).- Ap. G. Calenium et haeredes, in-8].
418 - Saxoniae et Metrpolis historia Coloniae 1574. [Ecclesiastica
historia sive metrpolis de primis Christi religionis in Saxo-
niae initiis.- Ap. G. Calenium et haeredes (Quentelos), in-4].
419 - Dionysius Halicarnasseus Basileae 1532. [En E :"Dionysius Hali-
carnasseus de antiquitate Romanorum fol. Basileae & Polybii
historia & Sextus Rufus Epitome Basileae 1530".- Per J. Opo-
rinum] .
420 - Moscovitarum rerum commentarii Basileae anno 1551. [Rerum mos-
coviticarum commentarii Sigismundi liberi baronis in Herbens-
tein, Neyperg et Guettenhag. . . -Basil., per J. Oporinum, in-
fol.].
421 - Methodus medicamenta componendi Silvio auctore Parisiis anno
1541. [Ap. J. Gasellum, in-fol. El autor es Jacques Dubois de
Amiens].
422 - Martianus Capella Basileae anno 1532. [Opus de nuptis philolo-
giae et mercurii libri II.- Per H. Petreium, in-fol.].
- Geographiae commentarii Georgii Marii Nigri Basileae anno
1557. [Ver n 125]. Corvini Geographia et Strabonis Epitome.
423 - De siculis rbus historia Panormi anno 1560.[Acaso una obra
de Nicol de'Tudeschi].
424- - Vitruvii architectura Venetiis 1567. LEn E :"cum Cornent. Da-

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 45

nielis Barbari".- Ap. Franciscum Senensem et Joan. Crugher,


in-fol.].
425 - Historiarum compendium a Nicephoro imp. ad Isacium Comnenum.
["tmpora, interprete Baptista Gabio", in E. Se trata de una
obra de Georgius Cedrenus, Venetiis, 1570, in-fol.].
426 - Mariangeli diatribe Romae an. 1524. [Diatribe de compendiosa
et facili linguam hebraeam et chaldeam condiscendi actione.-
Edicin no sealadaj .
427 - Joan, de Monteregio de triangulis Basileae. [De triangulis om-
nimodi libri.- Basil., ap. H. Petreium et P. Pernam, 1561, in-
fol.].
428 - Nebrisensis grammatica cutn Scobaris commentariis Lugduni 1536.
[In aedibus Jacobi Juncti, 1536, in-4].
429 - Historia de la guerra sacra de Hierusalem en italiano Venetiis
1562. [Guillielmi Tyrii (episcopi) Historia belli sacri libri
XXIII.- App. V. Valgrisi, in-4 (trad. Giusepe Horologgi)].
430 - Ptolemei geographia italiano Venetiis 1574. [App. G. Ziletti,
in-4].
431 - Arriani Epitectas Basileae 1554. [Commentariorum de Epitecti
disputationibus libri IIII. Hier. Wolfio interprete.- In-8].
432 - Grammatica Vitruvii Genuae 1545. [En E :"Lucius Vitruvius
grammatica,in-4.Genuae,1545". Edicin desconocida].
433 - Ciceronis Epistolae Famili. selectae 1566. [Venetiis, in aed.
Aldi, 1567, in-4].
434 - Discorsi delle fortificationi di Cario Tetti Venetiis 1575,
in-4.[App. Bolognino Zaltiero].
435 - Et Jacobi Lanterii de modo arvendi terrae, munimenta Venetiis
1563.[Giacomo Lanteri, De modo substraendi terrena munimenta
ad urbes atque oppida.- Venetiis, apud V. Valgrisium, 1563,
in-43.
436 - Et precetti della militia moderna Ruscelli. Venetiis 1572.
[Girolamo Ruscelli, Precetti della militia moderna tanto per
mare quanto per terra.- Venet., Marchio Sessa, 1572, in-43
437 - Quinti Marii Corradi de lingua latina. Bononiae,1575,in-4.
[De lingua latina ad Marcellum fratrem libri XIII nunc emenda-
ti.- Societas Typographiae].
438 - Simbocae quaestiones Achillis Bocchi, 4 o Bononiae anno 1574.
[Symbolicarum quaestionum de universo genere.- Bononiae, ap.
Societatem typographiae BononiensisJ.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


46 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 198?

4-39 - Le navegationi et viaggi nella Turchia di Nicolo di Nicolax


Anversa 1576, 4.[Ap. Sylvium].
440 - De antiquo statu Burgundiae Lugduni 1542, in-4. [Guillaur;;r
Paradin de Cuiseauix... .- Ap. Stephanum Doletum].
- Arte militare di Girolamo Cataneo bresca 1571, in-4.[V<-:
n 356].
441 - Ejusdem lib. 2 de examinar bombardiero et modo di formar
battaglie 4 o . [Brescia, appresso Thomaso Bozzola, 1567, ir--".;.
442 - Joan. Ravisii Textoris officina in 4 Basileae. [Officina par
tim historia, partim poesticis referta disciplina.- Ap. Nic.
Bryling, 1552, in-4. (Otras ediciones : 1562, 1566)].
443 - De titulis Philippi Regis Bononiae 1573 in-4. [En E :"JacoDo
Mainoldo Cremonensis de Titulis Philippi Austrii regis Catho-
lici liber".- Ap. P. Bonardum].
444 - Bernardi Sacci de italicarum rerum varietate in 4 o Papiae
1565. [Ap. H. Batholomeum] .
445 - Sententiae et exempla congesta ab Andream Eborensem lusitanum
Parisiis 1575 in-8 tomus prior.
446 - Exemplorum memorabilium eiusdem Andreae Eborensis tomus poste-
rior in 8 o . 1575 Parisiis. [Sententiae et exempla ex probatissi-
mis quibusque scriptoribus collecta et per locos communes diges-
ta per Andream Eborensem lusitanum. (Andrea Resende).- Paris.,
ap. G. Julianum, 1575].
447 - Ammiani Marecelini histoira 8 o . Parisiis, 1544. [Rerum gestarum
libri XVIII.- Ex off. R. Stephani, 1544, in-8].
448 - Descritione dlia terra Sta. di fratre Luigi Vulcano 8 o .
[Napoli.- app. G.M. Scotto, 1563, in-8].
449 - Et de peregrinatione agro Napolitano anno 1574 Argentorat-i .
[No hemos encontrado dicha edicin].
450 - Euclidis I o tomus a Cbristoph. Clavio 1574 Romae 8 o , Euclidis
2 o tomus in eiusdem in-8. [Euclidis posterioris libri sex ad
X ad XVI accessit XVI... auctore Christophoro Clavio.- Romae,
ap. Vincentium Accoltum, in-fol.].
451 - Aulae turcicae 8 o Basileae Cyprium bellum Panonicum. [En E :
"Aulae turcicae descriptio et Wilhelmo Gondelerao et Petrus
Bizarrus de bello Cypreo, bello Panonicum, et insieme Epitome
historicarum recentiorum ab anno 1564 ad 1579. Basileae".-
Edicin no sealada, lo mismo que la siguiente].
452 - Et Comitis Alexandrini rerum gestarum a Turcis in nsula Meli-

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 47

ta". [En E : "Et Hieronymi Comitis Alexandrini de bello Meli-


tensis anno 1565. Venet., 1565, in-8".- Obra de Natale Conti].
453 - Cornelii Celsii Lugduni 8. 1566.[De re medica libri.- Ap. G.
Roviliura].
454 - Vasaei annalis rerum historicarum Coloniae 1577, 8.[Johannes
Vasaeus... .- Ap. L. Alectorium et haeredes J. Soteris].
455 - De miraculis occultis naturae. Antv., 1574, in-8. [Ap. C.
Plantino].
456 - Polidori Virgilii de rerum inventoribus Romae 1576 in-8 .
[Sin ed.].
457 - Caones et decreta Concilii tridentini 8 Venetiis 1575. [Ex
off Fr. Ziletti].
458 - Settenario dlia humana riduttione 8 Venetiis 1571. [App. C.
Zanetti. Obra de Alessandro Farra].
459 - Malleus maleficiorum 8 Venetiis 1574.[En E :"Jacobi Sprenger
Malleus maldeficiorum". Ex plurimis auctoribus coacervatus.-
Ap. J.A. Bertranum].
460 - Flagellum demonium 8 Bononiae 1577.[Girolamo Menghi.- Ex off.
J. Rossi].
461 - Descriptio bello Ivoniae Francofurti 1578 8. [En E :"Leonar-
dus Goretius".- Ap. J. Wechelum] .
462 - Spculum missae Venetiis 1572 in 8 .[No identificado].
463 - Henrici Ranzovii de conservanda valetudine [liber].- Lipsiae,
1576, in-8. [Henr. Rantzau... .- Lipsiae, J. Steinman, typis
Voegelianis].
464 - Historia hortensis in 8 Coloniae 1576 et demethodus compa-
randorum hortensium fructus. [Obra de Antonio Mizauld.- Colo-
niae, ap. J. Gymnium, 1576, in-8].
465 - Aimondi de historia francorum Parisiis 1567 in-8. [Libri
quinqu de gestis Francorum.- Ap. A. Wechelum].
466 - Alexandri ab Alexandro Geniales dies in 8 Parisiis. [1576,
ap. J. Macaeum].
467 - Cornlius Tacitus in 8 antverpiae 1575 ex Plantino. [Histo-
riarum et Annalium libri qui extant...].
468 - Polonia sive de situ, populus, moribusque Cromeri. Coloniae,
1577, in-8 .[Martin Cromer.-A.p. M. Cholinum] .
469 - Justi Lipsi Epistolicarum quaestionum lib. 5 Antverpiae,1577,
in-8.[Ex off. Plantini].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


48 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

470 - Institutio in universam dialecticam Vernereti et eiusdem dis-


putatio contra Nizolium. Lugduni 1575 in-8. [Ap. Benedictum
Rigaudum].
471 - Theologia naturalis Lugduni 1540 in-8.[Raymond Sebonde, Theo-
logia naturalis sive liber creaturarum.- Una edicin de J.
Flageollet, otra de J. Giunta].
472 - Constantini Landi explicationura in veterum numismatum romanorum,
Lugduni, 1560, in-4. [Ap. S. Honoratum].
473 - De rebus gestis Ludovici XI galli rgis et Caroli Burgundiae
ducis in-16 Parisiis 1561.[En E :"Philippi Comminae" (Com-
mmes).- Paris., Galiot du Pr].
474 - Aethici cosmographia et Antonii Augusti itinerarium in-16
Basileae 1575.[En E :"cum scholiis Josiae Simleri". Sin e d . ] .
475 - Historia de la India oriental de Castaeda en dos cuerpos
in 4 Venetia 1577. esta pagado. [App. F. Ziletti] .
476 - De paradiso in 8 Antverpiae ex Plantino 1569. [En E :"De para-
diso comento". Obra no identificada].
477 - Thsaurus linguae latinae in folio regali Lugduni 1573 in qua-
tuor tomos divisus. [Sin ed.].
478 - Descritione de tutta la Italia Leandri. fo. Bologna 1550.[Per
Anselmo Giaccarelli].
479 - S. Remigius in psalmos manu scriptus f.
480 - De sacra politia forensi Parisiis 1577.[En E : "Renatus Coppi-
nus de sacra politia forensi".- Ap. Nic. Chenneau, 1577, in-4].
481 - De disciplinis ingenuis lib.6 a Hiero. Capello vneto Patavi
1570 in-4. ["De disciplinis ingenuis urbe libera, liberoque
iuvene dignis", en E.- Ap. L. Pasquatum].
482 - De arte rhetorica [praecepta] Parisiis 1576 in-4. [Hermgenes
de Tarso... .-Ed. no sealada].
483 - De ptimo senatore Venetiis 1568 in-4. [En E "Laurentius
Grimaiius... .- Ap. J. Zilettum].
484 - Historia de Milano volgare in-4 1554 a Bernardino Corio.
[Appresso G.M. Bonelli] .
485 - D. Thomas in omnes epistolas Pauli et cannicas fo. Venetiis
1562. [Ap. Juntas, in-fol.].
486 - Scholia in quatuor Evangelia et actus apostlicos a Joan Ga-
gneio. Parisiis 1552 folio. [Jean de Gagny , ap. G. Perier].
487 - Henrici Glareani annotationes in Livium cum eiusdem enrolo-

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 49

gia Basileae 1540 fo. [Ap. M. Isingrinum] .


488 - Elucidatorium ecclesiasticura in hymnos, cntica et ad ea q.
pertinent ad Missae sacrificio et in prosas. Parisiis 1540
fo. [Probablemente la obra de Titelman] .

"In 4. caxa hai lo siguiente"

489 - Theatrum orbis [terrarum] impresso en Anveres anno 1574 cura


additione. [Abraham Ortelius... .- Ap. Coppenium Diesth, in
folio regali] .
490 - Biblia ex Santo Pagnino Basileae anno 1564 in fol.io. [Fran-
cisco Vatablo, Biblia veteris ac novi testamenti S. Pagnini
ac Fr. Vatabli opera ex hebraeis graecisque fontibus expressa
et latinitate donata.- Sin ed.J.
491 - Graecia sive historia urbium et populorum graetiae Huberti
Goltzii. Brugis 1576.[Typo Goltzii , in-fol.].
492 - Martini Bellei commentarii de rebus gallicus. Francofurti
1574. [Traduccin latina de Hugo Foroeo, in-fol., sin ed.].
493 - Et Roberti Canalis [Robert Ceneau] Gallica Historia Parisiis
1557.[Paris., Michel Fezendat, in-fol.].
494 - Alberti Kranzii chronica Danicae, Sueciae, Nurivegiae. Franco-
furti 1575. [Ap. A. Wechelum, in-fol.].
495 - Et Roberti Gaguini rerum gallicorum annales Francofurti 1575.
[Ap. A. Wechelum, in-fol.].
496 - Alberti Kranzii Wandalia et Polonia descriptio Francofurti
1575. [Ap. A. Wechelum, in-fol.].
497 - Familiae romanae Romae 1577. [En E :"Familiae romanorum autore
Antonio Augustino Epso. Illerdensi in folio".- Antonii Augusti
familiae romanae quae reperiuntur in antiquis numismatibus ab
urbe condita ad tempore divi Augusti.- Romae, Francisci Trame-
zini, 1577, in-4].
498 - Caroli Sigonii de antiquo jure Italicae et de repblica athe-
niensium et Lacedemoniorum. Parisiis 1576. [Ap. J. du Puys, in-
fol.].
499 - Polydori Virgilii Angliae historia Basileae 1546.[Probablemente
la edicin de Johan Bebel, ap. J. Isingrinum, in-fol.].
500 - Caroli Sigonii de occidental! imperio. Bononiae 1578. [Ap.
Societatem tipographiae, in-fol.].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


50 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

501 - De scrupulis chronologorum Davidis Chytraei, Argentorati.


[Obra no identificada; acaso la del inventario E :"Clemens
Schubertus, de scrupulis ap. B. Jobinum, in fol. et D. Chy-
traeus".- Argentorati, ap. C. Mylium, 1575].
502 - Arriani Pontus Euximus et Erythraei maris descriptio Lugdun^
1577. [Ap. B. Vincentium, in-fol.].
503 - Aquatilium animalium historia Hyppolyti Romae 1554.[En E :
"Hippoliti Salviani autore".- Ap. Hip. Salvianum, in-fol.
(regali)].
504 - Jacobi Mayoni de triplici hominum vita Casonae 1576, 4.
[Autor y obra no identificados].
505 - Joan. Zecchius de aquarum porrectanarum usu. 4 Bononiae,
1576. [Ap. Jo. Rossium].
506 - Commentarii omnium a creato orbe historiarum liber. 4 o Lute-
tiae 1571. [En E "Comentario Christophori Rofini".- Ap. J.
Benenatum, in-4].
507 - Christophori Calvii in spheram 1570 in-4. [In spheram Joan.
de Sacro Bosco commentarius.- Romae, ap. V. Helianum].
508 - De strigimagarum mirandi. [En E :"De strigi magarum libri 3
[mirandi] Fratris Silvestri prieratis una cum praxi et ratio-
ne formandi processus contra ipsas, Romae 1575". [Obra de
Silvestre de Priero.- In aedibus Populi Romani, 147M-, in-4j.
509 - Sphera Alessandro Piccolomino Venetia 1573. [Pella sfera del
mondo libri quatro- Nicol. Bevilacqua, in-4T~
510 - Fracastori opera Venetiis 1574 4o.[Ap. Juntas].
511 - Ptri Fabri semestrium liber Lutetiae 1570 4][Semestrium in
jus civile.- Ap. Benenatum].
512 - Ecclesiastica Rhetorica Granata et Epis. Veronensis Venetiis
1578/4. [Ap. F. Zilettum] .
513 - Tabolae Scientiae matematicae fo. Bononiae 1577. [En E :"Li-
bro de le scienze matematice ridotte in tavole dal Rdo. padre
M. Egnatio" (Danti)-- Appresso la Compagna delia Stampa].
514 - Promptuarium iconum Lugduni 1553/4. [En E:"la et 2a pars".
Promptuarium iconum insigniorum a saeculo hominum.- Ap. Gu-
lielmum Rovilium].
515 - Clenardi institutiones et meditationes Parisiis 1572 4.[Ap.
Andream Wechelum].
516 - Lettere di principi p.3 1578 Venet. 4. [Sin duda la obra de
Girolamo Ruscelli].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 51

517 - De origine moribus et rbus Scottorum Romae 1578 4. [Se tra-


ta de la obra de John Leslie.- In aed. Populi Romani],
518 - De arte Gymnasia Venetiis anno 1573. [En E :"Ars Gymnastica
Mercurialis (Hieron.)".- Ap. Juntas, in-<+] .
519 - Petri Gillii Topographia Constantinopla Lugduni 1562.[Ap. Gui-
lielmum Rovilium, in-4] .
520 - Petri Gillii De Bosphoro Thratio Lugduni 1565.
521 - Dictionarium Antonii Anvers 1570. [Antonio de Nebrija, Dietio-
narium latino hispanicum.- Antverpiae, J.Steelsi, 1570, in-4].
522 - Fabrica del mondo en italiano.[L'universal fabrica del mondo
overo Cosmographia di Giovanni Lorenzo di Anania, in Venetia,
anno 1576, in italiano et in-4 (sin ed.)].
523 - Aristoxeni et Ptolemeai msica Venetiis 1562.[Msica antiquiss.
harmonicorum elementorum libri III. Claudii Ptolemeaei harmo-
nicorum seu de msica lib. III.- App. Vincen. Valgrisi, in-4] .
524 - Leandri Italia. [Fecha ilegible].
525 - Psolario Leandri Venetia 1567. [Sin duda L. Avanzi, in- 1 * 0 ].
- Ovidii Metamorphosis Lugduni 1555. [Ver n 497].
526 - Historia de le cose succese nella guerra contra Selim e la
vittoria naval a Venetia 1572. [En E :"Joan Pietro Contarini".-
F. Rampazzetto, in-8].
- Germaniae descriptio Romae anno 1546. [Ver n 374],
- Discorso sopra due grande battaglie navali Bologna anno 1572.
[Ver n 373] .
527 - Lunario Perpetuo Venetiis anno 1535.["In-4", en E. No identi-
ficado] .
528 - Libro di misurar con la vista Venetia 1566. [En E :"Silvio
Belli...".- App. D. de Nicolini, in-4] .
529 - Tibulli propertii opera manuscripti. ["In-8", en E] .
530 - Niclantus in Pauli Epistolam ad Ephesios Venetiis anno 1570.
[Jacobus Naclantus... .- App. F. de Francischis, in-8].
531 - Orthographiae ratio Venetiis anno 1566. [En E :"Aldo Manutio,
in-8".- In aed. Aldi et Andreae Soceri].
532 - Commentarius Surii Coloniae 1574. [En E "Comment. Surii rerum
in orbe gestarum ab anno salutis 1500 usque ad annutn 1574".-
Ap. G. Calenium et haeredes J. Quentelii, in-8 0 ].
33 - Ciceronis Epistolae ad Atticum, Brutum et Q. fratrem Venetiis

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


52 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

armo 1571. [Cum correctionibus P. Manutii et annot D. Lam-


bini.- Ex bibliotheca Aldina, in-8].
- Commentarius in ealdem Cice. Epistolas Venet. 1561.[Ver n
129].
534 - Corasii Epistolarum quaestionum liber. [Et in aliquot titulos
ex legum capita tomi primi pandectarum juris civilis]. Lugduni
1555.[Ap. A. Vincentium, in-8. (Jean de Coras)].
- Theodori Gazae Gram. grae. Venetiis anno 1545. [Ver n 363].
535 - Grammatica Caphari Venetiis anno 1575. [Girolamo Capharo, Gram-
matica simul et epitome . (Ed. no sealada)] .
536 - Commentario di D. Theodoro Spandugino della origine di Turchi
et costumi Florentiae 1551. [Ap. L. Torrentinum, in-8].
537 - Sallustio in volgar italiano Venetia 1556. [Historia di C. Cris-
po Sallustio.- Venet., Giovanni Griffio, in-8] .
538 - Commentarioli Britanniae descriptionis Coloniae 1572.[Acaso
una edicin de la obra de Paolo Giovi].
539 - Herculanus de negativa probatione. [En E :"Franciscus Herculanus
Perusinus de quis tentt probare negativas. 8 o Venet. 1566".-
Ap. Bart. Rubinum].
540 - Diodochi de perfectione spirituali Florentiae 1570. [Ha de ser
una edicin de Giunta].
541 - Flores Legum Venetiis 1543. [Flores legum secundum ordinem al-
phabeti (Bernardinus Benalius).- Imp. Lazari de Saviliano,

54 2 - Opera di recette Venetiis 1572. [Opera nova di recette & secre-


ti che insegna apparechiar una mensa o un convito. "In-8",
en H 187].
543 - Compendio di tutta la cirurgia Venetiis 1568. [Leonardo Fio-
ravante, La cirurgia distinta en tre libri.- Venet., gli here-
di di Melchior Sessa, in-8] .
544 - Sphera Joan, de Sacrobusto [ver n 80] et eius computus eccle-
siasticus Witembergae 1553. [Ed. no sealada].
545 - Modus examinandi sacrorum ordinum candidatos. Brixiae 1570.
[No identificado].
546 - Concetti sopra la lingua latina Venetia 1567. [No identificado].
547 - Emblemata Alciati Lugduni anno 1551.[Ap. Math. Bonhome, in-8].
548 - Petri Bembi epistolae Venetiis 1552.[App. G. Scotti, in-8] .

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 53

54-9 - Osorius de gloria Basilae 1573. [En E :"Hieronymo Osorii Lu-


sitani de gloria nobilitate civili et christiana. in-8 Ba-
sileae 1573".- Ap. P. Pernam].
550 - Osorius de justitia coelesti Coloniae 1574. [De justitia coe-
lesti libri decem ad Reginaldum cardinalem Polum.- Ap. haere-
des Arnold. Birckmanni, 1574, in-8] .
551 - Osorius de rebus gestis Emmanuelis Reg. Lusi. Coloniae 1574.
[Ap. haeredes Arnold. Birckmanni, in-8] .
552 - Evangelistarium M. Maruli Parisiis 1545. ["In-8", en E. Ed.
desconocida].
553 - De hortorum cultura Brixiae 1574. [En E :"Josephus Millius".-
Ap. V. Sabium, in-8].
554 - Virgilii manuscritti Eneis. [En E :"Manuscripto en tablas en
8o"].
555 - La repblica di Venetia Lugduni 1570.[En F :"La repblica
di Venetia di Messer Donato Giannotti, in Lione per Antonio
gryphio, 1570, in-8] .
556 - Theoria de la lengua latina. Venetiis 1566.[Joannis Fabri...
In quatuor libros Institutionum commentarii autographo colla-
ti.- Venetiis, ap. Cominum de Tridino, in-fol.].
557 - Hieronymi Regii latinae linguae commentarii Venetiis 1568.
[Ed. no sealada. "In-8", en E ] .
558 - Turris Cremata in Psalmos anno 1524. [Juan de Torquemada, Ex-
positio super Psalterio.- Venetiis, ap. Stephanum de Sabio,
1524, in-8]. ~
559 - Metodus linguae graecae Basileae 1551.[Acaso una obra de Marti-
nus Crusius].
560 - Ciceronis Epistolae familiares Venetiis 1564-. [Epistolae ad
Atticum, ad M. Brutum, ad Q. Fratrem cum correctionibus Pauli
Manutti.- Venetiis, (Paulo Manuzio), 1564, in-8].
561 - Vasaei compendium anatomiae Venetiis 1544-.["In-8", en E. Ed.
no sealada].
562 - Latini sermonis observationes Venetiis 1536.[Godschalk Joan.
Latini sermonis observ.- Venetiis, in off. lo. Antonii de Sa-
bio, sumptu Melchioris Sessae, 1536, in-8].
563 - Rimae de coelo et terrae institutiones. Venetiis 1573.[Valen-
tini Naibodoe, Astronomicarum institutionum libri III.- Ap.
P. Meietum, in-8].
564 - Commentarii sopra la Tetrarquia Venetiis 1548.[En E "Gabriel

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


54 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

Simeone, Sopra la Tetrarquia Italiae. Venetiis 8 o ".- App. Co-


min da Trino].
565 - Grammatica Hebrea Francisci Stancari Basileae 1547. [Ap. J. Par-
cum, in-8].
566 - Bruviae (?) historia Antverpiae an. 1567. [No identificado].
- Viaggi diversi di Venetia in Levante Venetiis 1545. [Ver
n 130].
- Pom. Mella, Solinus itinerarium Antonini Venetiis 1518.
[Ver n 97].
567 - Tariffa di pressi e misure Venetiis 1557. [Obra de Zuane Maria-
ni (en F ) . Impresa sin duda por Franc. Rampazzetto, in-8].
568 - Quaestiones practicae Covarrubias Venetiis 1568. [Practicarum
quaestionum et veterum numismatum collatio autore Didaco Cova-
rrubias.- Venet-, ap. haeredes M. Sessa, in-8].
569 - Grammatica speculativa anno 1574 Venetiis. [En E :"Basii Pici
(Blasius Pico), in-8". Edicin no identificada].
570 - Pontanus de rebus coelestibus. [En E :"De rbus coelestibus et
centum sententiae Ptolemeai. Florentiae 1520". [Ap. Haeredes
Ph. Juntae, 6 t., in-8J.
571 - Epistolae Japanicae Lovanii 1569.[Obra de Jesuitas; sin ed.].
572 - Grammatica Pontani Compluti an. 154-1. [Petrus Pontanus. De
introductione artis grammaticae.- In-8 ( Miguel de Eguia" ?)].
573 - Chronicon Martini Poloni Antverpiae 1574. [Martin de Troppau,
Crnica summorum pontificium imperatorumque.- In off. Plantini,
in-8].
574 - Empirica medicatio Venetiis 1555. [En E :"Benedicti Victorii
Med. Empirica". Seguramente V. Valgrisio, in-8].
- Macrobius a Joan. Griphio excussus Venetiis .[Ver n 62].
575 - Commentariia rerum gestarum a Carolo V in frica Antverpiae
anno 1555. [Corn. Sceppero Collector.- Ap. Jchan. Bellerum,
in-8 0 ].
576 - Spechio de la lingua latina Venetia 1559. [En E :"Giovanni
Andrea Grisoni...".- Appresso Gabriel Giolito de'Ferrari,
in-8 0 ].
577 - Flores Theologiae et Philosophiae Venetiis 1576. [No identi-
ficado] .
578 - De re navali Xenophon de Cyri expeditione. Omnium gentium mo-
res Lugduni 1537. [En E :"Jacobi Bannisii... de re navalis".

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 55

Stephani Doleti, de re navali liber ad Lazarum Baysium.-


Ap. S. Gryphium, in-8J.
579 - Theophilis de fabrica corporis humani. [Tefilo el Protospa-
tario... Libri V.- Venet., 1536; Paris., 1556].
580 - Valverde de sanitate tuenda. [De animi et corporis sanitate
tuenda libellus.- Lutetiae, 1552; Venet., 1553].
581 - Cardanus de malo usu medicamenti Venetiis 1536.1553. [Las
tres obras se imprimieron en casa de H. Scottum, in-8].
582 - Terrae sanctae descriptio, Venetiis 1519. [Para esta obra,
ver n 256 y 44-8] .
583 - Institutiones linguae florentinae Florentiae 1569. [En E:
"Euphrosinus Lapinus " .- Ap. Juntas, in-8] .
584 - De situ Japygiae Basileae 1558. [En 152 :"Antonii Galatei
liciensis liber de situ Japygiae".- Per Petrum Pernam, in-8].
585 - Hadrianus de sermone latino Venetiis 1561.[Hadrianus, Cardi-
nalis S. Chrysogoni de sermone latino et de modis latine lo-
quendi.~ App. A. Bindoni, in-8].
586 - Grammatica graeca Chrysolore. [En E :"Chrysolore gram. graeca.
in-8 Venet. 1545".- Chrysoloras, Manuel, Erotemata graecae.-
Venetiis, ap. Fed. Turrisanum, 1545, in-8TI
587 - Ptri Victorii castiga.[tiones] in Cice. [En E :"Ptri Victorii
castigationes in Ciceronem in-8 Lugd. 1540".- Epistolarum M.T.
ad diversos missarum ex Ptri Victorii castigationes.- Lugduni,
ap. S. Grysphium, 1540, in-8].
588 - De constructione octo partium Emmanuelis. [Alvaris] Venetiis,
1574.[Ed. no sealada, "in-8", en E. Existe una edicin de
1575, ap. Bayam, in-8].
589 - Cornelii Valerii tabulae grammaticae, Rhetoricae et Philoso-
phiae Antverpiae 1573. [Ex off. C. Plantini, in-8] .
590 - Hermogenis Rhetorica Venetiis 1539. [Hermogenes de Tarso,
De arte rhetorica precepta, de statibus, de methodo gravita-
tis... Antonio Bonfine Asculario interprete.- Venetiis, per
Ant. de Nicolinis de Sabio, 1539, in-8].
591 - Pomponius Mella ex Olivarii Lugduni, 1551. [Ap. s. Gryphium,
in-8].
592 - Plautus Basileae anno 1568. in-8 cum annotationibus.[Sin e d . ] .
593 - Arithmetica de Moya en Salamanca anno 1562; [Prez de Moya,
Arithmetica practica speculativa.- Mathias Gast., in-8 0 ].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


56 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

594 - Missa Sti. Joan. Chrysostomi grecolatina Venetiis 1528.[No


identificado].
595 - Phalari epistolae graecae manu scriptae. ["In-8", en E ] .
596 - Fragmentos mathematioos de Moya Salamanca 1568. [Juan de Cno-
va, in-8 0 ].
597 - Arithmetica de Rocha Barcelona an. 1565. [Antich Roca, de Ge-
rona... .- En casa de Claudio Bornt, in-8] .
598 - Chronica del Sr. don Juan de Austria. Barcelona 1572. [Hiero-
nimo de Costiol, Primera parte de la Crnica... .- Barcelona,
en casa de Claudio Bornt, in-8].
599 - Ciceronis Synonyma Venetiis 1567.-[Ptri Victorii, M.Tullii
Ciceronis synonyma (seguramente una edicin de Giunta), in-8 0 ].
600 - Stephanus Ferrerii de numeris poeticis Venetis 1565.[Joan
Gryphius excudebat ad instantiam Peregrini de Amatore biblio-
polae Romani, 1565, in-8o3 .
601 - Vocabularium Gaspari Venetiis 1574. [Gasparin de Bergame, alias
Barbiza Gasparino, Vocabularium breve magistri Gasparini Per-
gamensis in quo continentur omnia genera vocabulorum qui in usu
frquent! et quotidiana consuetudine versantur.[Venet., in
aedibus Bindoni, 1547, y no 1574, que es error del amanuense].
602 - Successo di Malta Venetiis anno 1565. [Se trata de una edicin
de Petrus Bizarrus o de Natale Conti].
603 - Nomina heteroclita. Venetiis 1553.["Varini", en E. Obra y edi-
cin de Varinus Phavonus no sealadas].
604 - Cosmographia introductio Venetiis 1554.[En E :"a Franco. Bindo-
ne, in-8".- Americi Vespucci cosmographiae introductio... in
super quatuor navigationes].
605 - Guerra di Mahomet gran Turco Venetiis 1552.[En E "Compendio
di Marco Guazzo della guerra tra Mahomet et Venetiani".- Ap.
Bartb. detto 1'imperadore, in-8] .
606 - Practica di recitare il divino officio Venetiis 1569, in-8.
[No identificado].
607 - Descriptio Alcaire rbis Venetiis 1549. [No identificado. "In-
8 o ", en . 188].
608 - Per tener libro doppio secondo il costume de tutte le provincie
del mondo, di tutte le Fiere del mundo. Venetia 1569.["In-8",
en E. No identificado].
609 - Descriptio Romae brevissima. Venetiis 1544.[En E "Descriptio

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 57

brevis prisae urbis Romae, in-8" . No identificado].


610 - Prognosticon Torquati de Eversione Europae Antver. 1552.
[Antonii Torquati Prognosticon de eversione Europeae.- Ap.
Martinum Nutium, anno 1553, in-8] .
611 - Libro d1imparare a joccar schachi Romae 1524.[Damiano de Ode-
nara, Libro da imparare... .- Stampato in Roma per Antonio
Bladi de Asula, in-8].
612 - Modi de scriver in Zifere (?) 1547. [ Acaso una obra de Si-
gismundi de Fanti ? ] .
613 - Secreti medicinali Venetia 1574 del Monte Regale.[Ha de tra-
tarse de Secreti de Girolamo Ruscelli.("In-8", en E)].
614 - Pronostico del 1572 f. 1575 Monteregale.[No identificado].
615 - Modo d1imparar a scrivere di convento di Monte Regale. [Si-
gismondo Fanti, Theorica et practica perspicacissimi Sig.
de Fantis... de modo scribendi fabricandique omnes littera-
rum species.- Per Joan. Rubeum, 1514, in-4] .
616 - Alessandro Comedia Venetia 1569. [Alessandro Piccolomini,
Comoediae.- Appresso Altobello Salicato, in-16] .
617 - Preces di mandato D.P. Gregorii X.m.Venetiis 1572.[En 190:
"Preces dicendae pro victoria contra Turcos, in Venetia anno
1572, in-16].
618 - Officium nominis Hiesu. [No identificado].
619 - Libro de los designos de todas las islas de Venetianos y de
Constantinopla y Venetia. Comprse el ano de 1572. [Podra
tratarse de una obra de Marco Sabellico],
620 - Regulae Grammatices Jacobi Patrignoensis Venetiis 1570. ["In-
8", en E. Obra y autor no identificados].
621 - Epulario o modo di cucinare Venetia 1574-.[Giovanni de Roscelli,
Opera nova la guale tratta el-modo de cucinare ogni carne,
uccelli, pesci d'ogni sorte.- Seguramente una edicin de Ales-
sandro di Bindoni, in-8 ("in carta", en E)].

E
"Cattalogo di libri di Christoforo di Salazar fatto il anno di 1579, Venetiis
nesi mandaroni in Spagna"
622 - Arithmetica practica Gemmae Frysii 8 o Parisiis 1562. [Ap. G.
Cavellat] .

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


58 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

623 - Joannis Buteonis quadratura circuli 8 o Lugd. 1559. [Jean Bor-


rel, seudnimo Buteonis.- Ap. G. Rovilium].
624 - I nomi antiqui et moderni delle provincie con le graduation!
loro 8 o Venet. 1567. Per Franco. Franceschini. [No identifi-
cado] .
625 - De figuris sententiae per Publium Rotilium.8.Ven.1533. [De
figuris sententiarum ac verboruro P.R. Lupi libri II. Se tra-
ta seguramente de la edicin lionesa de Sebastian Griphio,del
mismo ao].
626 - Robertelli Uticensis annott, variorum locorum.8 .Ven.1543.
[Ap. Jo. Bapt. a Burgo Francho].
627 - Disertatione del uso dell Holometro. 4o volg. Venet. 1564 di
Abel Fullone Valleto. [App. G. Ziletti] .
628 - De ventis et navigatione libello 4 o Ven. 1546. authore Michae-
le Angelo Blondo. [App. Comin da Trino].
629 - Chronicon sive brevis enumeratio regum Britanniae. 4 Franco-
furti. 1565. authore Georgio Lilio. [Ap. J. Wolfium].
630 - Arithmetica Oronty 8 o . Parisiis 1544. [Orontius Finaeus, Arith-
metica practica.- Lutetiae parisionum, sin ed.].
631 - Historia hortensium & de hortorum cultura ac artificiosa method.
comparandarum hortensium fructum plerim radicum &. auth. Mi-
zaldo [Antoine Mizauld]. Coloniae 8 1576.[Ap. J. Gymnicumj.
632 - Theatrum mundi minoris interprete Fratre Laurentio Cupero
carmelitano. Antverp. 16.1576.[Laurent Cupaerus... .- Ap.
J. Bellerum].
633 - Polybi historia. 16. Lugduni 1548.[Historiarum libri V, Nic.
Perotto interprete.- Ap. S. Gryphium].
634 - Cic. Eptae. famil. 9 tom. linguae lat.S gallica. 16.[En J 4:
"uno tomo de le epte. di Cicerone in latino et francese ";-
M.T. Ciceronis Opera omnia.- Parisiis, ap. S. Colinaeum, 1543-
1547, 10 vol., in-16].
635 - La grandeza largezza & distanza de tutta la sphera. 8 Ven.
1564 di Joan. Maria Bouaro. [No identificado].
636 - De octo partib . orationis Euphrosino Lapino auth. 8 o Floren-
tiae 1561. [Ap. Juntas].
637 - Theoricae planetarum cum scholiis Erasmi Rainholdi. 8 o . Pari-
siis . 1558. [Theoricae novae planetarum id est septem Georgii
Purbachii... .- Parisiis, C. Perier, 1558, in-8] .
638 - Progimnasmata Silvii. 8 Maguntiae. 1540. [Schenck Friedrich,

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 59

Progymnasmata f ori, seu de qui in ~juditio versantur et de


"actis civilium juditiorum libri duo. (No hay edicin senala-
da)].
639 - Antonius Caceres in heresiarchas Romae. 1570. 4 o . [Ap. Ju-
lium Accoltum].
64-0 - Del significato di colori di Fulvio Pelegrino 8 o Vene. 1551.
[Morato Fulvio Pellegrino, Del significato de'colori e de'maz-
zolli.- Ven., sin ed.].
641 - Discorsi historici di Cosimo Bartoli. Fo. Ven. 1569.[App. Fran-
cesco de Franceschi].
642 - Dechiaratione del Quadrante. Ven. 8 o . 1563. appresso Dominico
et Joan. Batta. Guerra fratelli.[Fabianus Quadrantinus, Pali-
nodia sive revocationes F.Q. cum factus esset, ex Lutherano
Catholico cardinalis Stanislai Hosii creditate].
613 - Domenico Romoli di cussinare. 8 o . Ven. 1570. [La singolare
doctrina dell'officio dello scalco, dei condimenti, di tutte
le vivande.- App. Tramezzino].
644 - Areli Boccardi quaestiones sup. sphera. Paris. 1552 et de
annimatione 8. 1550.[No identificado].
645 - Contextus universae grammat. Despantery. 8 o . Venet. 1568.[No
se seala edici"n correspondiente] .
646 -Jacobi Naclanti epi. Gludiensis.sacrae scripturae medula.4 o .
Ven. 61. [Seguramente una edicin de Giunta].
647 - Horatii ars potica cum interpretatione Jacobi Grisely [Griso-
li] 4 o Florentiae.1550. [Sin ed.].
648 - De la materia mdicinale 'libri 4o por Franco. Sansuino vneto
collecta. 4 o Venet. 1562. [Ap. J. Valgrisium].
649 - Michaelis Angeli Blondi Diomorphosis 4 o . Ven. 1565.[Obra y
edicin no sealadas].
650 - Laurentii Vallae Elegantiae. Parisiis. 1540. cum scholiis Joan-
nis Theodorici in corio. [Ap. S. Colinaeum, in-4].
651 - Orlando el furioso en espaol en Anvers. 4. 1558. [Martn
Nuci] .
652 - Terentius cum commentariis linguae italianae. Venet. 1567 per
Vincentium Valgrisium.[In-4. Son las comedias de Terencio] .
653 - Institutiones linguae graecae Caroli Girardi. Parisiis. 4 o .
1541. [Girard, Charles... .- Ap. S. Colinaeum et J. Engellier].
654 - Commentarios de Alonso de Ulloa della guerra de Flandes el

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


60 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

ano de 1568. Vene. 1569. 8 o . [Appresso Domingo de Farris].


655 - Precetti pertinenti a la gramtica, rhetorica, lgica, tpica,
potica, historia & altre faculta, opera di Oratio Toscanella.
Venet. 4.67.[App. L. Avanzo].
656 - I commentarii di Giulio Cesare con le figure in rame in lingua
italiana per Andrea Palladio. Venet. 4o . 1575. [Per N. Fran-
ceschi].
657 - Lettere di Ant. de Guevara. Volgare. 4. Venet. 1565. [Per
V. Valgrisi].
658 - Diophanti Alexandrini rerum arithmeticarum lib. 6. interpre-
te Xilandro. Basileae. f. 1575. [Ed. no sealada].
659 - Promptuarium linguae lat. in tomos duos divisa auth. Theodoro
Trebellio Basileae. f . 1545. [Ap. J. Oporinum].
660 - Eusebius de temporibus manuscriptus f. imperial!, in corio.
[Eusebius Pamphilus, Thsaurus temporum].
661 - Valletiae descriptio. Joan. Simleri. 8 o Tiguri. 1574. [Josias
Simler, Appendix descriptionis Vallesianae.- Ap. C. Freschove-
rum] .
662 - Nicolaus Copernic de revolutionibus coelestib. f. 1566. Basi-
leae. [Ex off. Henricpetrina].
663 - Trattato del successo della potentissima armata del Turco so-
pra la Isola di Malta, l'anno 1565. 8 o . [Alfonso de Ulloa,
Historia dell'impressa di Tripoli. .- Venet., app. Frc .
Rampazzetto].
664 - Horae D. Virginis Mariae 8. cum figuris antiqu. in corio.
Venet. 1555. [In aed. Aldi et Andreae soceri].
665 - Actionum forensium progimnasmata Joannis Oldendorpium. 8 o .
Lugduni 1552. in pergameno.- [Ap. S. Gryphium].
666 - Institutiones Justiniani. 16 Lugduni. 1567. [Justini I, No-
vellae institutiones.- Ap. Ludovicum Pesnot].
667 - Instruction de mercaderes del doctor Saraiva [de la Calle].4o.
Medina del Campo. 47. [En casa de Pedro de Castro].
668 - Flores omnium pene doctorum theologicorum et philosophorum
per Thomam Hybernicum. 8 o . Ven. 1576. [Flores omnium pene doc-
trina qui tum in theologia, tum in philosophia hactenus cla-
ruerunt. Ninguna edicin veneciana sera lada].
669 - Ars Hebrea 4 o Parisiis . 1549. auth. Johan. Quinquarboreo.
(Joan. Cinquarbres).[Ap. M. Juvenem].
670 - Historia di Nicosia. 4o.Venet. 1562. Volgare.[No identificado].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 61

671 - Catechismo de Canisio en tres tomos. [Acaso una edicin de


Lovaina].
672 - Moscoviae historia. Volgare 4 o Vene. 1559.[Paulo Giovio,
Delle cose de la Moscovia ? ] .
673 - Computus metricus. Venetiis 1570. in-4. [Obra de Ananius,
Computus manualis metricus cum comento. (Ed. no sealada)].
674 - Vritable rcit des choses passes en Pays bas. in-4. in Lu-
cembourg. 1577. in lingua francese. [No identificado].
675 - Francesco Zanio vneto in-4, descriptio celeberrime navalis
pugnae. anno 71. Venet. anno 1572. [No identificado].
676 - Carmina Hieronymi Rubei, ex cruciferarum familia ad. Didacum
Grymann. de Sylva, manu scripta.
677 - Index librorum prohibitorum. Romae in-4. 1559.
678 - Sopra l'effigie et statue motti, impresse et animali posti nel
arco impriale di Cario V imp. Venetiis 1551. ln-4.[No iden-
tificado] .
679 - Panegyris in electione serenissmi. principi Sebastiani. Vene-
rii. Venetia, in-4. 1577. [No identificado].
680 - Un libretto largo enquadernado en tablas, escritto de mano en
pergameno es la Prophetia dlia Sibilla babilnica. [Jos. Sca-
liger, Oracula sibyllina (trad. del griego por Sebastin Casta-
lia), edicin de Basilea en 1555].
681 - Liber quartus historiae compendii vneta manuscriptus ex Chro-
nicis Andreae Dandali, corio ligatus.
682 - Concetti del Sig. Antonio Palleari per imperare la grammatica
e lingua di Cicerone. Venetiis 1567. in-4. [Aonii Palearii Ve-
rulani Epistolarum lib. IIII Quod est oratio in L. Murenam,
praemissa sunt quaedam ex M. Tullii oratione pro Murena. (Edi-
cin no sealada)].
683 - Terrae sanctae descriptio per Bercharduin Monachum in 8 o . Vene-
tiis 1519. [Burchard de Mont Sion.- App. Tacuini de Tridino].
684- - Brytaniae descriptio in-8. Coloniae 1572. [Pauli Iovii Novo-
comensis espiscopi Nucerini Descriptiones, quotquot extant
regionum atque locorum, quibus scripta hoc postremo volumine
complecteremur. (Sin ed.)] .
685 - La jornada contra el Turco Selim a las (Corculanas ?) en Bar-
celona 1572. en-8 en spanol. [No identificado].
686 - Trattato della vera origine delli nenti, nomi e propieta loro
in Venetia 1571. in-4. [No identificado].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


62 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

687 - Historia Scanderbergii Argentinae 1537. in folio, & Eckii


tomos 4< in 4- sententiarum 154-0. [Spangenberg, Cyriacus, His-
toria Manichaeorum de furiosae et pestiferae hujus sectae ori-
gine et propagatione, doctoribus, discipulis et propugnatori-
bus. (Ed. no sealada)].
688 - Eckii Sententiarum [Johannes Maior (o Maier), dictus Eck, _In
primum sententiarum. (Ed. no sealada)].
689 - Lancilottus de litteratura. fol. Parmae 1575. [Pasius, Curio
Lancilotto,Titulus de litteratura non vulgar. La nica edicin
conocida es la de Torino, 1526].
690 - Leandro Alberto della descrittione d'Italia, in fol. Bononiae
1550. [Ap. A. Giaccarelli].
691 - Tabulae XX in lingua S. Basileae in fol. [Tabulae XX grassan-
tium passim haereseon anascevasticae atque analyticae, autho-
re D. Wilhelmo Lindano. (Edicin no sealada)].
692 - L'institution harmoniche di Josefo Zarlino in fol. Venet.1562.
[Giuseppe Zarlino, Institutioni armoniche.- App. Fr . de Fran-
ceschi] .
693 - Luisinus in artem poeticam Horatii. Venet. in-4. 1554. apud
Aldi (filios). [In librum Q. Horat. Flacci, de arte potica
comment.].
694 - Alciati emblemata cum commentariis. Antverpiae. 1563 in-16.
[Ex off. C. Plantini].
695 - Leonardus Goretius de Bello Ioniae. [Ver n 461] et Joannes
Lascius de ingressu Polonum in Valachiam. Francofurti 1578.
in-8.[Johan . de Lasco... .- Ap. A. Wechelum].
696 - Grammatica Moscopoli graeca, manuscripto. [De ratione exami-
nandae oratione libellus].
697 - Thomae Vazeli decades due de rebus siculis. in fol. 1560.
[No identificado].
698 - Arriani Epitectus Jacobo Scheckii interprete. Basileae in 4o .
1554-. [Jac. Schegk, Epitectae Enchiridion.- Ap. J. Oporinum].
699 - Illustrium poetarum flores. Venetiis 1556. in-16. [Rime di-
verse di molti eccellenti autori. App. Giolito de Ferrari].
700 - Joannis Dubravii historia Bohmica a Thoma Jordano medico
illustrata. Basileae 1575. [Apud P. Pernam, 1575, in-fol.].
701 - Bartholomeo Cavalcanti sopra gli ottimi regimenti della rep-
blica con un discorso di Sebastiano Erizo de governii civilii.
Venetiis 1571. in-4. [App. J. Sansovino].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 63

702 - Commentarii genealogiae Austriae autore Wolfango Lazio. Wien-


nensi. Basileae. 1564 in folio. [Commentariorum in genealogiam
austriacam libri duo.- Ap. Nicolaum Episcopium & Johannem Opo-
rinum].
703 - Valleii Paterculi historia. [Historiae romanae duo volumina.
Venetiis 1571.- Appresso Aldo Manutio, in-8] .
704 - Biblia in 8o.Venetiis 1572. [ Ap. Juntas ? ] .
705 - Opera di Bartholomeo Scappi cuoco di Pi V. di cusinare. Vene-
tiis in-4.1570.[Ap. F. & M.Tramezinum].
706 - Sanctorum veroniensium antiqua monumenta et aliorum sanctorum
ab episco. Veronensi contexta. Venetiis 1576 in-4. CTorello
Saraina, De civitis veronae origine, amplitudine, iurius. La
nica edicin conocida es la de 154-0] .
707 - Manuale confessxonarum Navarii. Romae 1573, in-4. CMartn de
Azpilcueta, navarro... .- Ap. Victorium Romanum].
708 - Liber de confutatione judaicae sectae Johannis Battistae gra-
tia dei. in-4. [Edicin no sealada de la obra de Johan.Bapt.
de Sancto Blasio].
709 - La prima parte della philosophia naturale dell'Alessandro Pico-
lomoni. Romae 1551. in-8. [App. Vincenzo Valgrisi].
710 - Dionis rerum romanorum a Pompeio Magno, ad Allexandrum Mammeae
filium, in-8. Lugduni. 1559. [Dionysius Halicarnasseus, Anti-
quitatum romanarum liber .- Ap. S. Gryphium].
711 - Caesarum vitae ex Dione, Adriano & aliis. in-8. Venetiis 1519.
[Dion, Cassius, Nervae et trajani atque Adriani Caesaris vitae.
(Sin ed.)].
712 - Soliloquium Fr. Gerardi de Prato, scritto de mano.
713 - D arte rhetorica libri tres autore Cypriano Soevro, Parisiis
1576. in-4. [Tal vez una traduccin de Jorge de Trebisonda].
714 - Natalis Comitis [Natale Conti] Mythologiae, sive explicationes
fabularum, Venetiis 1568. in-4. [Mythologiae libri decem.- S.
ed.].
715 - Hosii opera in folio. Venetiis 1573. [Stanislai Hosii, cardi-
nalis opera omnia.- App. Nicolini].
716 - Antonii Persii liber novarum positionum. Venetiis 1575. in-4.
[Disputationes libri novarum positionum. (Edicin no sealada)].
717 - Alexander Aphrodiseus in libros topicarum Arist. in folio Vene-
tiis 1573. [In tpica Aristotelis commentarii graece.- App.
haeredes Valgrisi].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


64 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

718 - M.T. Ciceronis opera omnia cum scholiis Lambini, Parisiis,


1566. in tomos M- divisa in folio regali. [Dionysius Lambino.-
Parisiis, Bernardum Turrisanum ed. sub aldina bibliotheca].
719 - Joannes Boccacius de montibus S fluminibus manuscriptus.
720 - Cinque libros de medicina y ( iacaptas ?) scrittos de mano.
721 - Jacobi Publicii Epitome artis oratoriae & ars memoriae. Venet.
1M-85. in-H. [Oratoriae artis Epi tomata, Ars Tulliano more
epistolandi, Ars memoriae.- Apud Erh. Ratdolt].
722 - Petrus Lombardus in Psalmos, in folio. Parisiis 1541.[In to-
tum psalterium eximi prophetarum Davidi.- Ap. Pierre le Preux].
723 - Petrus Lombardus in Pauli Epistolas, in folio. Parisiis 1537.
[In omnes D. Pauli apost. epist. -eollectanea .- Ap. C. Che-
vallonem].
724 - Syntax. artis mirabilis cosmographiae in tomis duobus, in-16
Lugd. 1576. [No identificado].
725 - Di anno jubileo, & tota indulgentiarum memoria. Mediolani in-8.
1573. [No identificado].
726 - Fr. Junctini commentarii in spheram Joannis de Sacrobusto in
tomis duobus in-8. Lugduni 1578. [Ap. P. Tinghium].
727 - Papirii Massoni annales francorum, Lutetiae, 1578, in-8.
[Annalium libri quatuor.- Ap. N. Chesneau].
728 - Hieronymus Lauretus Benedictino, in tomis duobus, in-t.[Sylva
allegoriarum totius sacrae escriptae.- Ven., app. Bindoni,1575j.
729 - Fr. Junctini spculum astrologiae in-4 Lugduni 1573. [Spcu-
lum astrologiae quod attinet ad iudiciariam rationem nativita-
tem atque annuarum revolutionum.- Sumptibus Philippi Tinghi
florentini] .
730 - Rosario figurato di Fra Luigi di Granata in-t . [Traduccin
italiana de Andrea Gianetti da Salo.- Romae, Joseph de gli An-
geli, 1572].
731 - Julii Caesaris commentarii cum annotatxonibus Glareani, Fran-
cisci Hotomani, Fulvii Ursini, et Aldi Manutii. in fol. rega-
li . Francofurti 1575. [Rerum gestarum comment. XIV... .- Ap.
Georg. Corvinum].
732 - Plauti Comoediae in folio cum commentariis Dionisii Lambini
Coloniae 1577. [Se trata de la imitacin de la edicin pari-
siense de Jdian. Macaeus , 1576.- Coloniae, ex impensis Guliel-
mum Hertmanni, in-8].
733 - Cornalii Jansenii epist. Gandaciensis commentarii in suam

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 65

concordiam ac totam historian* evangelicam. Lugduni 1577 in


fol. [Ap. C. Pesnot].
734 - Annales rerum flandricarum auctore Jacobo Meyero Basiolano
in fol. Antverpiae 1561. [Commentarii,sive annales rerum flan-
dricarum libri XVII.- In aed. Jo. Stelsiij .
735 - Guidibaldi mecnica in fo. Pisavii 1577. [Guidobaldo del Monte,
Le meccaniche tradotte in volgare da Fil. Figafetta.- Ap. Hier.
Concordiam]. '
736 - Calepinus sex linguarum latinae, graecae, italicae, hispanicae,
hebreae et germanicae, in fol. regali. Lugduni 1578. [Ap.
G. Rovilium].
737 - Della perfetione della vita politica di Paolo Parceto nobile
venetiano, in Venetia 1579 in fo. [No identificado].
738 - Franciscus Juvianus (Willem van der Lindt) de santissima Eu-
charistia contra votamen Calvini discipulum Parisiis 1577.
in-8. [Edicin no sealada] .
739 - Contemplationes del idiota in-16. [Contemplationes idiotae,
de amore divino, de virginitate Mariae, de vera patientia... .-
Lugduni, ap. Theobaldum Paganum, 1566.
740 - II vero modo di elegere preparare et componer i dedicamenti
(sic) simplici di Jacobo Silvio Venetiano 1554. in-8. [Es
la traduccin de : Appendix pro instructione pharmacopolarum
de Jacques Dubois d'Amiens.- Venetiis, ap. B. Constantinum].
741 - Titelmani elucidatio in Psalmos Venetiis 1572. in-4.[Edicin
no sealada] .
742 - Comentarii della guerra di Transilvania di Ascanio Centorio
[degli Hortensi] Venetia 1566. [App. G. Giolito de Ferrari,
in-4].
743 - Flaminius in psalmos. Venetiis 1564. in-8. [Antonii Flaminii
in librum psalmorum brevis explanatio.- In aed. Aldi].
744 - Quaestiones disputatae Sti. Thomae Parisiis in fo. 1557. [Edi-
cin no sealada].
745 - Explicationes catholicae locorum fere omnium veteris testamen-
ti per D. Felicianum Capitonium Archiepiscopum Avenionensium
Venetiis 1579 in fo. [Ap. Guerraeos fratres].
746 - Julii Scaligeri in sex libros de causis plantarum Lugduni
1566 in fo. [Commentarii et animadversationes in sex libros
de causis plantarum Theophrasti- Lugd., ap. J. Crispinum].
747 - Et Georgii Agrcola de mensuris et ponderibus. Basileae 1550.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


66 Cristbal de SALAZAR Criticn, 22, 1983

[Ap. H. Frobenium et f. Episcopium, in-fol.].


748 - Discorides ex Matheolo. Venetiis 1560.[Pietro Andreae Mattio-
li, Opera quae extant omnia, hoc est commentarii in VI libros
Pedacii Dioscorides Anazarbei de medica materia.- App. V. Val-
grisi].
74-9 - Vocabulario de las dos lenguas Toscana y Castellana de Chris-
tobal de las Casas. Venetiis 1576 in-8. [A costa de Damiani
Zenaro].
750 - Mistici Aquilonis sive declaratio baticini heremiae prophetae
ab Aquilone pandetur omne malura [super omnes habitaciones
terrae] Coloniae 1576 in-8 auctore Theodoro Grandmeo [Gra-
minaiis] [Colon., ap. L. Alectorium et haeredes J. Soteris] .
751 - Et Josephus Stevanus de adoratione pedum Smi. Romani Pontifi-
cis. Venetiis 1578. [Ap. F. Zilettum] .
752 - Et Francisci Ulmi decreta ratione judicandi ex urinis in-8.
[Jo. Francisci Ulmi de certa ratione judicandi ex urinis li-
bri IV.- Venetiis, apud H. Polonum, 1578, in-8].
753 - Historia Joannis Codicilei [Coclei] de actis Lutheri. Parisiis
1561 in-8. [Ap. Nie. Chesneau].
754 - Repetio capite missas de consecratione autore Ferdinando Pa-
cei. 1559 in-4. [No identificado].
755 - Institutiones aporisticae lgicas autore Guilielmo Pilandro.
Herdelbergae 1577 in-4.[Institutiones aphoristicae logices
Aristotelis I. Milius.- Impensis M. Harnisch] .
756 - Quatro libros de msica de don Hernando de las Infantas Vene-
tiis 1578. In-4. [Cantus non liber a Musis non hic ab Apol-
line, non a Flora, sed a Sancto Flamine.- Ap. Angelum Garda-
num].
757 - Jois [Joannis] Viguerii Institutiones. [Instituciones ad chris-
tianam theologiam sacrarum literarum, universaliumque concilio-
rum authoritate.- In aedibus viudae et haeredum J. Stelsii.
(Antverpiae), 1572, in-fol.].
758 - Theologicarum quaestionum compendium Clementis Munitiani
Carolis Fulginei 1562. [No identificado].
759 - Summa Silvestrina in 4. Venetiis 1578. [Edicin no sealada
de la obra de Silvestre de Priero].
760 - Itinerarium Benjamin.[Benjamin de Tudela, Itinerarlum.- Antv.,
ex off. C. Plantini, 1573, in-8].
761 - La biblia de Plantino en 5 lenguas hebrea, caldea, siriaca,

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 67

griega, latina .[Biblia Sacra, 5 t., Il vol., in-24].


762 - Alexander aphrodisiensis in Tpica Aristotelis interprete
Joan. Bapt. Rasario Venetiis. [Ap. haeredes Valgrisi (in-fol?)].
763 - Glosa ordinaria impressa in Venetia del ano de 14
764 - Divina proportio del fra Luca del Borgo in folio 1508. [Vene-
tiis, ap. Paganium de Paganinis, 1508-1509, in-fol.].
765 - Davidis psalmis in carmine a Benedicto Aria Montano. [No hay
edicin conocida a esta fecha] .
766 - Transalpino Antverpiae 1574. in-4. [No identificado].
767 - Rerum Burondiorum chronicon in 4 o Basileae 1575. [Obra de Ni-
colas Vignier (Vignerius).- Per T. Guarinura] .
768 - Methodus inveniendi mdium terminum. in-8 Basileae. [Jose-
phura Moletium, Tabulae gregorianae in quibus traditur me-
thodus inveniendi veras anni tropici magnitudes. No se seala
edicin de Basilea].
769 - Instrumenta. Historia Ptolemeai Philadelphi. Coloniae 1578.
[Tabulae geographicae C. Ptolemeai seu Novarum historiaran.-
Colon., typis G. Kempensis, 1578, in-fol. (Ed. de G. Merca-
tor)].
770 - Josephi Scaligeri in Sexti Festi libros de verborum signifi-
catione in 8 o . [M. Verri Flacci quae extant Sex. Pompeii Fes-
ti de verborum significatione libri XX et in eos Josephi Sca-
ligeri castigationes.- Parisiis, in off. R. Stephani, 1576,
in-8].
771 - Ars interpretandi scripturis sacris. Sixti serenis Coloniae
1577 in-16. [No identificado].
772 - De sapientia coelesti Damasi Licudani comentariolus Antver-
piae ex Plantino in 16. ligatura. [Damasus Lindanus, obispo
de Ruremonde. Edicin no sealada].
773 - Thsaurus verae pietatis et orologium devotionis autore F.
Bartholdo dominicano Coloniae 1577 in-16. ligatura.[Berthol-
dus... .- Ap. L. Alectorium et haeredes J. Soteris].
774 - Sanctus Sixtus Pont. Max. de vitiis et malis doctoribus, in-
16. Antverpiae ex Plantino 1575. [Liber de divitiis. Ejusdem
liber de malis doctoribus].
775 - Quintus Curtius. Lugduni 1555, in-16. [De rebus Alexandri
Magni regis Macedonum libri X.- Ap. A. Vincentium] .
776 - Del Missal (...) (romanorum) de la impression del Junta, si
stampo el anno del 1557. [Ex decreto sacrosanti concilii tri-

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


68
Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

dentini retitutum.- Venetiis, ap. Juntas, in-8].


777 - Missale Romanorum Venetiis apud Juntas de letra menor 1577.
[Missale romanorum ex decreto sacrosanti concilii trident
restitutum. Pii V Pont. Max, jussu editum.- Venetiis, ap.
Juntas, sin tamao] .
778 - Missale romanorum Parisiis 1577 in-4. [Ex decreto sacrosan-
ti jussu editum.- Ex off. Jacobi Kerver, via Jacobea, sub
signis unicornis].
779 - Settenario di farra in 8.[Ver n 458]. Familiae Romanae in
folio del mismo impression Roma. [Ver n 497].
780 - Un breviario del Junta 1578. [Breviarium Ecclesiae Placenti-
nae] .
781 - Otro Breviario en 4o de Plantino con figuras de rame (?).
[Breviarium romanum ex decreto... jussu editum.- Antv., ex off.
C. Plantini, 1561, in-16].
782 - Otro breviario de los tiempos. [No identificado].
783 - Del texto Caniceo impressum Venetiis in-4. [Petrus Canisius,
Authoritatum sacrae scripturum et sanctorum patrum.- Venet.
in aed. Aldi et Andreae Soceri, 1571, in-4, 3 vol.].
784 - Del Dios Corrides (sic) interpretado por Laguna en espagnol.
[Andrs Laguna, Dioscorides.- Salamanca, Mathias Gast].
785 - Spma. (?) Petrus de strigibus. [Acaso una obra de Pedro Cirue-
lo condenando la hechichera].
786 - Sphera Claudi. [Ptolemeo] .
787 - Institutiones Vigueri in folio. [Ver n 757].
- Sigonio de occidentali imperio. Bononiae 1578. [Ap. Socie-
tatem typographiae] .

"Index librorum quos emi Venetiis a prima Juni anni 1579, usque ad 22

mensis octubris 1581 in quo est finitus"

788 - Tabulae gregorianae motuum octavae spherae ac luminarium ad


usum calendarii Ecclesiastici et ad Urbis Romae meridianum
supputate per Josephum Moletum mathematicas disciplinas in ce-
lebrrimo Gymnasio Patavino profitentem in quibus traditur
Methodus inveniendi veras Anni tropici magnitudines etof. et
adjecti sunt libri duo de corrigendo calendario et de usu com-

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 69

puti ecclesiastici. Venetiis anno 1580. in 4 o , folio imperia-


lis, constitit libris 4. [Apud P. Dehechinum].
789 - Polybii historia greco latina. Basileae per Joan. Oporinum
anno 1549. Libri priores Nicolaus Perotus interpretatus est,
reliquos Wolfgangus Musculus, in fol. constitit libris 6.
790 - Adriani Turnebi adversariorum libri 30. In volumine uno colli-
gati estsi in tomos tres sunt divisi. Parisiis apus Martinum
Juvenem anno 1580, in folio.
791 - De vitis sanctorum ab Aloysio Lipomano [Luigi Lippomano] olim
conscriptis et a fratre Laurentio Surio emendatis et (.) tomi
tres complectentes sanctos mensium, Januarii, Februarii, Mar-
tii, Aprilis, Marii et Junii. Venetiis anno 1573, in folio.
[Ap. G. Bindonum et L. Avanzium].
792 - Dionis Cassii Nicei romanae historiae libri 25 nimium a 36
ad 61 Guilielmo Xylandro interprete et compendium e Dione
Joannis Xiphelini Basileae apud Joan. Oporinum anno 1558 cum
chronologia in Dionysium Halicarnasseum.
793 - Natalis Comitis Universae historiae sui temporis libri 30 ab
anno salutis nostrae 1515, usque ad annum 1581. Venetiis
anno 1581, in folio. [Ap. D. Zenarum].
794 - Aegidii romani Archiepi. Bituricensis in secundum litterum
sententiarum quaestiones Venetiis anno 1581, in folio. Divi-
sae in tomos duos. [Ap. F. Zilettum].
795 - Mariani Scoti chronica ad Evangelii veritatem ac Martini Polo-
ni epi Consentira, eiusdem argumenti historia Basileae apud
Joan. Oporinum anno 1578 folio. [Ed. no sealada].
796 - Euolides elementa Francisco Flussate Candella interprete et
auctore Lutetiae anno 1578, folio. [Ap. J. du Puys].
797 - Opticae thsaurus Alhazemi libri septem et Vitellonis libri
XI a Frederico Risnero illustrati et aucti Basileae per Epis-
copiura anno 1572 in folio.
798 - Philiberti Pingoni Sabaudi Augusta Taurinorum. Taurini anno
1577 in folio. [Per haeredes N. Bevilaquae].
799 - Procopii Epitome commentariorum in Esaiam Prophetam greco-
latina Joanne Curterio interprete. Parisiis apud Nicolum
Chesneu anno 1580 in folio.
800 - Isidori Hispalensis Episcopi originum libri 25.et Martinanus
Capella de nuptiis philologiae et Mercuri. Tum simul ligatus
Flavius Vegetius de re militari. Isidorus et Capella Basileae
per Petrum Pernam anno 1577. Vegetius Parisiis anno 1534-.[Ex
off. Wecheli, in- folio].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


70 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

801 - Isidori Hispalensis Episcopi opera omnia quae extant. Pari-


siis. Apud Michaelem Somnium anno 1580, in folio.
802 - Raphaelis Volterrani Urbana commentaria et oeconomicus Xeno-
phontis ab eodem Lati donatus Lugduni apud Seb. Gryphium
anno 1552, folio. [Maffei, Raffaello, dictus Volterranus].
803 - Hugonis de Cardinalis Postilla in Quatuor Evangelia Pari-
siis anno 1545, in folio. [Hugo de Sancto Charo; edicin no
sealada].
80M- - Pauli Aemilii et Arnoldi da Ferroni Historia francorum. Basi-
leae anno 1569 in folio. [Per S. Henricpetri].
805 - Inclitorum saxoniae Sabavidaeque principum arbor gentilitia
Philiberto Pingonio authore. Auguste Taurinorum anno 1581.
[Per haeredes N. Bevilaquae].
806 - Et Index historiarum de Regno Italiae Carolo Sigonio. Bono-
niae anno 1576,in folio. [Obra no sealada].
807 - Epitome Galeni operura pulcherrima methodo universalem eius
doctrinam complectens per Joan. Lacunam Secobiensem medicum et
Lacunae annotationes in Galeni interpretes Basileae per Thomam
Guarinum 1571, in folio.
808 - Corpus universae historiae presertim bizantinae idest Joannis
Zonarae annales aucti aditionibus Georgii Cedreni. Nicetae
libri 19. Nicephori Gregoriae libri X. Historiae Turcicae. Lu-
tetiae apud Guilielmium Chaudire anno 1567. in folio.
809 - Rerum Hispanicarum tomus prior complectens Marti Aretii, Joan-
nis Gerundensis Epi., Roderici Toletani Archiepis. Roderici
Sa. Palentini episcopi, et Joannis Vasaei scripta.
- Rerum Hispanicarum secundus tomus complectens Alfonsi a Car-
tagena, Michaelis Ricii, Francisci Taraphae, Lucii Marini Si-
culi, Laurentii Vallae, Antonii Nebrisensis, Damiani a Goes
scripta et descriptionem regum gestarum a Philippo 2 o et gealo-
giam (sic) regum hispaniae. Francofurti ex officina typographi-
ca Andreae Wecheli anno 1579 folio.
810 - Hermathena Joannis Goropii Becani, eiusdem Hieroglyphica,
Francisca, Gallica, Vertumnus, et Hispnica. Antverpiae ex Plan-
tini officina anno 1580, in folio. [Johannes Goropius] .
811 - Opera Tertuliani et Arnobii Parisiis apud Guilielmum Julia-
num anno 1580 in folio.
812 - Nicephori Callisti ecclesiastica historia et Magni Cassiodori
tripartita historia. Parisiis apud Aegidium Gothinum anno 1574,
in folio.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 71

813 - Cornelii Jansenii Epi. Gandanensis Paraphrasis in psalmos om-


nes davidicos et eiusdem comentarla in proverbia Salomonis
et Ecclesiasticum. Lugduni apud Carolum Pesnot anno 1578 in
folio.
814 - S. Joan. Damasceni opera Parisiis apud Guilielmum Chaudire
anno 1577, in folio.
815 - Gilberti Genebrardi chronographia Parisiis apud Aegidium
Corbinum anno 1580, in folio.
816 - Canisii opus Catechisticum sive de summa doctrinae Christia-
nae Parisiis apud Thomam Brumenium anno 1579, in folio.
- Le scienze mathematicae ridotte in tabole... [Ver n 513].
817 - Stemmatum Lotharingiae ac Barri Ducum [tomi septem] authore
Franc 0,. de fRosires Parisiis anno 1580, in folio. [Ap. G.C.
Franc
Chaudire].
818 - Didacus Stella [Diego de Estella] in sacro Sanctus Lucae
Evangelium. Lugduni anno 1580 in folio. [Ap. Michaelum].
819 - Augustini Eugubini operam primus tomus. Parisiis apud Michae-
lem Sommium anno 1578,in folio.
- Aug. Eugubini 2? tomus.
- Aug. Eugubini 3? tomus folio.
820 - Divi Athanasi opera Parisiis apud Sebastianum Nivellum anno
1581,in folio.
821 - Magni Aurelii Cassiodori opera et Jordani Epi. Ravenatis de
origine ac actibus gestarum. Edictum Theodorici Rgis Italiae
Parisiis apud Sebastianum Nivellum anno 1579. [In fol.].
822 - Item in eodem volumine legum Wisigotorum codex Isidori Hispa-
lensis Epi. de Gottis, Wandalis et Suevis historia et Proco-
pius de Gothorum origine apud Sebastianum Nivellum anno 1579.
823 - Item in eodem volumine Dionysii Aeropagitae opera omnia. Lu-
tetiae ex Michaelis Vascovani typographiae^anno 1568, in fol.
824 - In psalmos Davidis commentaria incogniti auctoris Lugduni
expensis Ptri Landry, anno 1581, in folio.
825 - Annales sive historia Belgicarum a diversis auctoribus cons-
criptae Francofurti anno 1580 in folio. [Es obra de Sigismond
Feyerabend.- Expensis S. Feyerabend].
826 - Josephi omnia opera. Francofurti arno 1580, in folio. De an-
tiquitate et bello judaico, folio. [Impensis S. Feyerabend].
827 - De rbus Eucharistiae controversis repetitiones sive libri

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


72 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

decens per fratrem Claudium de Saintes episcopum Ebroicensem.


Parisiis ex officina P. L'huillier anno 1576, in folio.
828 - Thsaurus linguae sanctae sive lexicn hebraicum auctore Sne-
te Pagnino et primus tomus. Lugduni apud Bartholomeum Vincen-
tium anno 1577, in folio.
- Thesauri ejusdem secundus tomus.
829 - Canon mathematicus seu ad triangula cum appendicibus. Lutetiae
apud Joannem Mettayr anno 1579, in folio imperiali.[Se trata
de una obra de Franois Vite].
- Tabulae geographicae Ptolemei... Mercatorem. [Ver n 769].
830 - Principiorum fidei doctrinalium demostratio methodica per
controversias in libris 12. tradita authore Thoma Stapletono
Anglo, Parisiis apud Michaelem Somnium anno 1578, in folio.
831 - Discorsi di Marco Pietro Matthiolo senese nelle soi libri di
Dioscoride. Venetiis 1568, in folio imperiali. [Ex off. Val-
grisiana].
832 - Guidiubaldi [Ubaldi del Monte] planispherum universalium theo-
rica. Pisauri anno 1579, in 4, regali folio. [App. Concordia].
833 - Institutiones ac meditationes in graecam linguam authore Nico-
lao Clenardo. Francofurti apud Andream Wechelum anno 1580, in
quarto.
834- - Mercurii Trimegisti [Herms Trimegisto] Pimandras utraque lin-
gua restitutus Francisci Candella industria Burdigale ap. Si-
meonem Millangium anno, in quarto //
835 - Et Aristotelis libri 14. de secretiori parte divinae sapientiae
per Jacobum Carpentarium Paci recognitum, Parisiis ex officina
Jacobi de Puys, anno 1572, in quarto.
836 - Jacobi Peletarii Algebra. I. de occulta parte numerorum libri
duo. Parisiis apud Guilielmum Cavellat anno 1560, in 4 o ;
837 - et vitae 230. Summorum pontificum Basileae per Michaelem Fur-
ter, anno 1507, in 4.
838 - De bello Rhodio Jacobo Fontano authore Parisiis ex officina
Christiani Wecheli anno 1540.[In fol.]. //
839 - Et Maltae insulae descriptio. [No identificado].//
840 - Et hoc volumine continentur Albertus Pictus campensis de aequi-
notiorum et solstitiorum inventione et de Paschatis celebratio-
ne Parisiis et de Calendarii restitutione .tem Pau.li Cortesii
quatuor libros sententiarum disputationes.ex officina Ascsnsia-
na anno 1513, in folio.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 73

841 - Ignis purgatorius post hanc vitam ex grecis et latinis patri-


bus orthodoxis hebrarumque doctissimis ac vetustissimis asser-
tus a Bartholomeo Valversio [Valverde] accessit eiusdem pro
igne purgatorio Apologeticum. Patavii anno 1581, in quarto.
[Ap. Laur. Pasquatum] .
842 - Renati Guillonii Vindonis Gnomon, de generibus carminum, et
de dialectis verborum et nominum. Et spculum sacerdotii et de
clericorum moribus. Parisiis apud Andream Wechelutn annis 1557
et 1559. [In-4].
843 - Et in eodem volumine est Pomponius Laetus de romanis magistra-
tibus sacerdotiis et legibus cum annotationibus Richardi Gor-
reai. Parisiis apud Joannem de Roigny anno 1552, in 4 o .//
844 - Et commentarius in Antonii Gryphum. Parisiis ex typographia
Dionysii a Prato anno 1574, in 4 o .
845 - Strabonis geographia in volgar italiano tradotta da M. Alfon-
so Buonaccuoli ferrarese, in Venetia anno 1562, in 4 o . [Ap-
presso Fr. Senese].
846 - Origen de la guerra civil y disensin de Flandes por el licen-
ciado Pedro Cornejo en Turin ano 1580 en 4 o y espaol. [Here-
deros de Bevilaqua] y en este volumen //
847 - Guidiubaldi [Ubaldi del Monte] de Ecclesiastici Calendari
restitutione opusculum Pisavii anno 1580, in 4.CApp. Hier.
Concordia],
848 - Discorso di M. Anto. Berga dlia grandezza dell'aqua et dlia
terra. Et consideratione di Joanni Bapta. Benedetti intorno
al discorso in lingua italiana impresso in Turino anno 1579,
in 4 o . [Appresso gli heredi del Bevilaqua].
849 - L'algebra di Rafael Bombelli in Bologna anno 1579, in 4.[Per
G. Rossi].
850 - Avvertimenti nella compositione di medicamenti et essaminatio-
ne di molti simplici da Georgio Melichio, spcial al sruzzo (?)
(per uso della spetiaria) in Venetia anno 1575, in 4 o , in ita-
liano. [Sin editor].
- L'universal fabrica del mondo... [Ver n 522],
- Ptolemeai geographia in italiano... [Ver n 430].
851 - Orus Appollo [alias Horappollo] de sacrisnotis et sculpturis
grecolatinus. Parisiis anno 1548, in 4 o . [Ap. J. Kerver].Et//
852 - Perspectiva communis Lutetiae anno 1556, in 4 o apud Aegidium
Gourbinum. [Autor, John Peckham].
853 - Thsaurus artificise memoria autore Fratre Cosma Rosellio

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


74 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

[Rossellius] florentino. Venetiis, anno 1579, in 4 o . [Apud A.


Praetorium].
854 - Franciscus de Toleto in universam Aristotelis logicam. Vene-
tiis anno 1576, in 4. [Ap. Juntas].
855 - Aemilii Probi seu Cornelii Nepotis liber de vita excellentium
imperatorum ex lambino. Lutetiae apud Joannem Benenatum anno
1569, in 4 o .
856 - Persius cum quatuor commentariis scilicet Valentini Volsci,
Engentini et Foquelini. [Se trata de una edicin de Satyrae]
Basileae, ex officina Petri Pernae, anno 1578, in 4.
857 - Manuale confessarioruin et paenitentium autore Doctore Nava-
rro. Venetiis anno 1579, in 4. [Apud Juntas].
858 - Cosmographia Petri Apiani Antverpiae anno 1564. [Apud haere-
di Arnoldi Birkmanni] .
859 - Typus Messaiae autore Petro Costo. Lugduni anno 1554 in 4 o .
[Apud Math. Bonhomme].
860 - Benedicti Ariae Montani illucidationes in 4r evangelia et in
acta apostolorum. Antverpiae ex officina Plantini anno 1579-
in 4 o .
861 - De gallorum imperio et philosophia Stephano Forcatulo auth.
[Etienne Forcade] Parisiis anno 1579 apud Guilielmum Chau-
dire in 4 o .
862 - Benedictus Pereraus [Pereyra] de communibus omnium rerum na-
turalium principiis et affectionibus Parisiis apud Michaelum
Somnium anno 1579 in 4 o .
863 - Fabrica di aromatici ospetiali autore Propero Berga medico in
Venetia anno 1567, in quarto .[No identificado].
864 - Discorsi di Franco Veniero sopra doi libri della generatione
et corrutione d'Aristotele. In Venetia anno 1578 in lingua
italiana, in 4 o . [Presso a F. Ziletti].
865 - Dictionarium historicum ac poeticum. Lugduni apud Ludovicum
Cloquemin anno 1575. in 4. [Edicin desconocida de la obra
de Charles Estienne, Dictionarium historicum, geographicum ac
poeticum. La primera de L. Cloquemin que seala Jean Baudrier
es la de 1581].
866 - Platonis et Aristotelis in universa philosophia comparatio
autore Jacobo Carpentario. Parisiis es officina Jacobi Puys
anno 1573 , in 4.
867 - Enchiridion sive manuale de oratione et horis canonicis recis-

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 75

tandis autore Martirio Azpilcueta doctore navarro. Romae anno


1578, in 4o.[Sin ed.].
868 - Comparatio grammaticae hebraicae et Aramicae authore Bonaven-
tura Cornelio Bertramo apud Eustachium Vignon CGenevae], anno
1574, in 4.
869 - Panspermion Marantae Venetiis anno 1581 in 4o.[No identifica-
do].
870 - Dialogo en loa de las mugeres en Milan anno 1580 in 4-. [Com-
puesto por Juan de Spinosa, sin ed. ] .
871 - Raymondi Lulli armagna. Lugduni per Jacobum Marecal anno 1517
in 4-. [Ars magna generalis et ultima].
872 - Joannes Soares, Eps. conimbrensis in Marcum et Lucam Evange-
listas Parisiis apud Sebastianum Nivellium anno 1578. in octa-
va forma.
873 - Georgii Wicellii postilla in Evangelia et epistolae de Santis.
Postilla Evangeliorum et epistolarum de tempore et de Santis
per totum annum Parisiis apud Claudium Freonii anno 1565, in
octava forma.
874 - Georgii Wicellii Sermones quadraegesimales Parisiis anno 1565,
forma octava. [Ap. C. Frmy].
875 - Enarrationes in Evangelia Quadragesimalia authore Petro Hecque-
tio Atrebatino Parisiis apud Petrum L'Huillier, anno 1570, oc-
tava forma.
876 - Nicephori Callisti Ecclesiasticae historiae tomus Io. Parisiis
apud Bernardum Turrisanum anno 1566, forma octava.
- Nicephori Callisti Ecclesiasticae historiae tomus 2 et //
877 - Magni Aurelli Cassiodori tripartita historia Parisiis anno
1566, octava forma. [Apud Bernardum Turrisanum].
878 - Catholica fidei professio per Petrum Emotte Parisiis anno
1578, in octava forma,apud Nicolaum Chesneu. [Edicin no sea-
lada] .
879 - Baptista Fulgosus [Fregoso] de dictis et factis memorabilibus
Parisiis apud Petrum Cavellat, 1578. [In-8].
880 - Loci communes similium et.dissimilium ex omni proponendum anti-
quitate tan sacra quam profana collectorum Parisiis apud Mi-
chaelem Julianum, 1577. [ln-8].
881 - Cosmographia Francisci Maurolici Messanensis Parisiis apud
Guilielmum Cavellat.[Sin fecha, in-8] .
882 - Rabi Josephi Albonis et aliorum hebreorum argumenta nonnullos

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


76 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

artculos fidei Christianae oppugnantia, Gilberto Genebardo


interprete et oppugnatore et adversos Trinitarios heresiar.
Parisiis apud Martinum Juvenem, anno 1566, in 8 o .
883 - B. Sulpici Severi Sacra historia et in eandem Caroli Sigonii
commentarius Bononiae anno 1581, in octava forma. [Apud Socie-
tatem typographiae] .
884 - Locutionum graecarum in communes locos per alphabeti ordinem
digestarum volumen, per Jacobum Billium Prunaeum [Jacques de Billy]
Parisiis apud Nicolaum Chesneu, anno 1578, in 8.
885 - Abdiae Babiloniae primi epi. de historia certaminis Aptici
Julio Africano interprete. Beatorum Mathiae aptici, Marci
Clementis, Cypriani, Appolinaris, Martini Sabaricusis, et
Martialis vitae et Sti. Martini Turonensis Epi. Fidei confessio.
Parisiis apud Thomam Belot anno 1571, in octava forma.
886 - Ciceronis Epistolae ad Atticum cum Simeonis Bosii animadver-
sionibus Ratiasti Lemovicum apud Hugonem Barboum anno 1580.
[In-8].
887 - Joannis a Reberteria [La Reberterie] turonensi disputationes
juris in libruni institu. imperiatoriarum Parisiis per Baltha-
sarem Morelum, 1580, in octava forma //
888 - item eiusdem Topicorum juris libri quatuor, in octava forma.
[Paris., ap. B. Morelum] .
889 - Harmoniae Evangelicae libri quatuor in quibus Evanglica his-
toria ex quatuor Evangelistis in unum est contexta per Andream
Osiandrum [Osiander] Parisiis apud Hieronymum de Marnef et
Guilielmum Cavellat anno 1564-, in octava forma.
890 - Apologeticum pro veteri ac germana linguae graecae pronuntia-
tione per [omisin del autor] Parisiis apud Joannem Poupy
anno 1579, in octava forma .
891 - tem commentarius de Magistratibus Populi Romani opera Claudi
Prevoti [Claude Prvost] Uxellodunensis.Lausannae excudebat
Franciscus Le Preux, anno 1579.[.In-12] .
892 - Spculum missae ex undecim authoribus collectum per Fratrem
Nicolaum Aurificum senensem [Nicol Aurifico Buonfigli] Vene-
tiis anno 1572. [Sin e d . ] .
893 - tem ordo missae pro informatione sacerdotum per R.P. donum
Joannem Burcardum [Johan. Burchard] Argentinum eodem anno [id
est 1572] Venetiis. [Ed. no sealada].
894 - Interpretatio rerum, verborum et ceremoniarum quibus utitur
Ecclesia Cath Ca .in sacrificio missae, per R.P. Aemarum Henri-
quineum collecta. Parisiis in officina P. L'Huillier anno 1578.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 77

895 - Item Beati Hildefonsi Archiepi. Toletani de virginitate S.


Mariae liber. Parisiis, apud Sebastianum Nivellum anno 1576.
[ln-8].
896 - tem Divi Gregorii Nysseni Catecheticus Parisiis apud Guiliel-
ffluni Chaudire anno 1568, in octava forma.
897 - Ludus Pythagoreus, qui Rythmomachia nominatur Lutetiae apud
Guilielmum Cavellat anno 1556, in octava forma.
898 - Regum pontificarum Gregorii X seu decretalium Pentateuchus
in Epitomem arte ad ordine revocatus authore M.Mesnario
Parisiis apud Carolum Guillard anno 1555, in octava forma.
899 - De cautionibus in sanguinis missione adhibentis Bonaventurae
medici admonitio Parisiis apud P. L'Huillier anno 1574, in
octava forma.
900 - Joannis Leslei [John Leslie] Scoti Epis. Rossensis consolatio-
nes et animi tranquilli conservatio ad Mariam Scotorum reginam.
Parisiis ex officina Petri L'Huillier anno 1574, in octava
forma.
901 - tem crisimerologion seu dierum crisimorum ratio Antonii Peti-
taei CAntoine d'Amiens] Parisiis anno 1566,in octava forma.
[In aed.ibus Rovilli].
902 - Institutiones in graecam linguam autore Nicol. Clenardo Lug-
duni anno 1577, in octava forma. [Apud M. Bonhomme].
903 - Salvianus Massiliensis presbyter [Salvien, seud. Thimoteus]
de gubernatione dei et Thimoteus ad ecclesiam catholicam Pa-
tisiis apud Sebastianum Nivellium anno 1580, in octava forma.
904 - Observationes Ferdinandi Pintiani [seud. F. Niez de Toledo y
Guzmn] in Plinum et Melam Antverpiae anno 1547, excudebat
Martinus Nutius.[(Nuntius), in-S].
905 - Connubium adverbiorum Lutetiae per Nicolaum Divitem 1548 in
octava forma. [No identificado].
906 - Ciceronianus Joannis Thomae Frigi [Jean Thomas Freige] Basi-
leae 1575 in 8 o . [Per S. Henricpetri].
907 - Mensurarum et ponderum ratio a Roberto Cenali [Robert Ceneau]
Epi. Aleixensis instaurata Parisiis apud Johannem Roigny 1547
in octavo.
908 - De re cibaria libri 12. Johanne Bruyerino Campegio authore. Ver el
n 211].
909 - Locorum preciporum sacrae Scripturae quibus abuntuntur here-
tici' M. Renato Andegano authore Parisiis apud Nicolaum Ches-

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


78 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

neu anno 1575, in octava forma. [No identificado].


910 - Laotantius Firminianus. Antverpiae ex officina Plantini armo
1570 in octava forma. [Divinarum institutionum libri VII] .
911 - Nicetae Choniatae thsaurus orthodoxe fidei, Petro Morello
[Pierre Moreau] Turonensi interprete Lutetiae apud Guilielraum
Chaudire 1580. [In-8].
912 - tem Gilbertus Genebrardus contra Jacobus Schegkium medicum
se temer inmistem in misterio Sta. Trinitate. Parisiis apud
Aegidium Gorbinum 1575, in octava forma.
913 - Geographia potica ex Lamberti Danaei [Lambert Daneau] indus-
tria collecta Lugduni apud Ludovicurn Cloquemin anno 1580,
in octava forma.
914- - Luciferi Episcopi Calaritam [Cagliari] opuscula Parisiis apud
Joannem Benenatum anno 1568, in octava forma.
915 - Itera Chronologxa Hebreorum maior interprete Gilberto Genebrar-
do Parisiis apud Martinum Juvenem anno 1578, in eadem forma.
916 - Concordantiae breviore et Monotessaron Evangeliorum authore
V. P. Antonio Kunigsteyno [Konnxtein] anno 1522, octava forma.
[Parisiis, ap. J. de Roigny].
917 - La tipocosmia di Alessandro Citolini in Venetia anno 1561, in
octava forma. [App. V. Valgrisi].
918 - Secundum scriptum Sti. Thomae Aquinatis Parisiis apud Guiliel-
mum Chaudire anno 1574.[In-8].
919 - Magister sententiarum Lugduni anno 1570, in octavo. [Pierre
Lombard... Ver tambin el n 157].
920 - Enchiridion secretorum agri authore Ant . Mizaldo Lutetiae apud
Federicum Morellum 1560, in quarto.
921 - Commentarioli Britanniae descriptionis fragmentum auctore '
hunfredo Llhuyd [Lluyd] Coloniae Agrippinae anno 1572, in octa-
vo, [apud I. Birckmanni] .
- La Repblica di Venetia di Messer Donato Giannotti in Lione
per Antonio Gryphio 1570 in quarto. [Ver n 555].
922 - Collectanea in Apocalypsin Coelio Pannonio authore Parisiis
apud Michaelum Julianum anno 1571, in quarto.
923 - Liber sententiarum Petri Lombardi novariensis Parisiis ex offi-
cina Jacobi Dupuys anno 1574, in quarto.
924 - Epitome in quatuor libros sententiarum autore Fratre Claudio
Spineo [Claude de 1'Espine] Parisiis apud Johannem Fouchierum
anno 1551.[In-4].
BIBLIOTECA 79

925 - Epitome in universam sacrosanctae theologiae divi Thomae Aqui-


natis summam, authore Berardo Bononiae. Lugduni apud Simpho-
rianum Beraud anno 1579.[In-4] .
926 - De navigatione libri tres authore Jacob A Saa equite lusita-
no Parisiis ex officina Claudi Calderii anno 1579.[ln-8].
927 - Et Caroli Bouilli [Charles de Bouelles] geometricarum opus
Parisiis apud Michaelem Vascovanum anno 1537, in quarto.
928 - Summa de exeraplis et rerum similitudinibus, auctore Fratre
Johanne a San Geminiano [Giovanni da San Giminiano] Venetiis
1577, in quarto. [Apud Juntas].
929 - Conciliatio locorum communium sacrae Scripturae qui interse
pugnare videntur authore Seraphino Cumirano. Parisiis apud
Hieronymum de Marneuf anno 1559, in quarto.
930 - Levinii Apolonii de Peruviae regionis inventione et rbus in
eadem gestis Antverpiae apud Joannem Bellerum anno 1567, in
quarto.
931 - Poraponius Mella de situ orbis cum annotationibus Olivarii Lug-
duni anno 1551. [Seguramente Gryphio, in-8] .
- Antonii Galatei liciensis liber de situ Japygiae Basileae
per Petrum Pernam anno 1558. [Ver n 584].
- Joannis Leonis Africani de totius Africae Descriptione, Joan-
ne Floriano interprete Antverpiae apud Joannem Latium anno
1556, in octavo. [Ver n 213].
932 - Ptolemeus grecolatinus traductus Joannis Noviomagi opera Colo-
niae anno 154-0, in octavo. [Libri VIII de geographia.- Excude-
bat J. Ruremundanus].
933 - Joannis Neuvilleri Genillani [Jean de Neuville] in septem psal-
mos poenitentiales commentarii Parisiis apud Galeotum ap.sub
1556, in 8 o . [Ed. no sealada].
934 - La Araucana de don Alonso de Ercilla [sic] en Caragoa 1577,
in 8 o . [En casa de Juan Soler].
935 - Primera parte del memorial de la vida christiana de Fray Luis
de Granada. En Salamanca en casa de Andrea de Portonariis ano
de 1568, in octavo. [Ver n 226].
936 - Francisci Pharaoni institutiones grammaticae Venetiis anno
1523, in octavo. [Ed. no sealada].
937 - I nomi antiqui et moderni delle provincie. in Venetia anno
1567, in octavo. [Per F. Franceschini. Podra tratarse de una
obra de Orazio Toscanella].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


80 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

938 - Vision dlectable dlia philosophia y artes liberales y al


fin las 24 estancias de don George Manrique impresso en
Ferrara, ano de 1554, en octavo. [Ed. no sealada].
939 - Methodus de eos adivinandos que moriuntur- auctore R. Patre
Joanne Polanco.Romae, 1577, in 16.[Sin ed.].
940 - Ludovici Nogarole comitis dialogus qui inscribitur Timotheus
sive de Nilo Venetiis anno 1552, in quarto. [Ap. V.Valgrisium].
941 - Descrptio rerum Germanicarum a Pandulpho Collenutio Romae
anno 1546. [Impressum per A. Bladum Asulanum, in-4].
- Historia general de las Indias scrita por Franc 0 . de Gomara
clrigo. En Anveres en casa de Juan Steelsio ano de 1554 en
4. [Ver n 256].
942 - Segundo tomo de la Historia de Mxico del mismo autor impressor
y an"o, en espaol y en 4 o .
943 - Historia del descubrimiento y conquista del Per que escrivio
Augustin de Carate en Anvers en casa de Martin Nuci ao de
1555 en espaol, en 4 .
- Parte primera de la Coronica del Per hecha por Pedro de Cie-
ga en Anvers en casa de Juan Steelsio. [Ver n 277].
944 - Varia dictionum significatio ad msticos Sacrae Scripturae
sensus per Johannem Boulaise presbyterum Parisiis apud Diony-
sium Vellensem anno 1575, in decimosesto. et //
945 - Compendium rerum theologicarum quae hodie in controversia
agitantur Parisiis apud Alardum Jullianum anno 1574, in 16
946 - Davidis psalterium cum argumentis orationibus et annotationibus
studio et diligentia M.P. Viel [Pierre Viel] Parisiis apud Ni-
colaum Chesneu 1576, in forma 16. apud Joannem Bellerum.
947 - Heroica Paradini Antverpiae in off. Joannis Steelsi anno 1563.
[Claude Paradin de Cuysaulx, Devises hroiques] et //
948 - Nomologia Jacobo Omphalio authore Parisiis apud Guilielmum Ju-
lianum anno 1579, in-16.
- Scopus Biblicus veteri et novi testamenti, authore Alberto
Ndvicampiano Antverpiae anno 1572, in 16. [Ver n 322].
949 - De doctrina moriendi Jodoci [palabra corregida] Parisiis apud
Mauricium de Porta anno 1539, in 16a forma.
950 - Thsaurus Plutarchi tomi duo in unum volumen colligati authore
Franc 0 , le Tort Andegano Parisiis apud Joannem Poupy anno 1577,
in forma 16.[Le trsor des morales].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 81

951 - Ephemerides Aeris perpetuae authore Ant.Mizaldo. Lutetiae


apud Jacobo Kerver anno 1554 et //
952 - Divini Platonis Gemmae, sive illustriores sententiae.Parisiis
anno 1558, in forma 16. [No identificado].
953 - Communes jurium sententiae cura contrariorum oppositionibus et
solutionibus per Johannem Bellorum [Jean Bellon] Tolosatem
Parisiis apud Gulielmum Julianum,anno 1572, in-16
954 - Sallustius in 16 Antverpiae in aedibus Joan. Steelsii anno
1564. [Opera omnia] .
- Secretos de don Alexio Piamontes en espaol impresso en Bar-
celona por Claudio Borrat anno 1563, in 16.[Ver n 324].
955 - Methodus linguae graecae Cornelio don Zelindo brixiano autore
Basileae per Joannem Oporinum anno 1551. in octava forma.
[Obra desconocida de Cornelio Donzellini].
956 - Viagio di Andrea Navagiero in Spagna et Francia in'Venetia
anno 1563, in 8.[Appresso Domingo de Farri] .
- Alphabetum graecum, in 8 o . [Ver n 327].
957 - Epitome arithmeticae practicae Henrici Glareani Parisiis apud
Gulielmum Cavellat anno 1563, in 8 o .
- Hadrianus de sermone latino et modis latine loquendis Venetiis
anno 1562, in 8 o . [Ver n 585].
958 - Regle grammaticali per scriver la lingua italiana di Jacomo
Gabriele [Jacopo Gabrielli] in Venetia anno 1548, in 8 o . [Ap-
presso G. Griffio].
- Opera nova intitulata dificio di recetta, in Venetia anno
1572, in 8 o . [Ver n 542].
- Descriptio Alcairae Urbis Venetiis anno 1549, in 8 o . [Ver
n 607].
959 - Regle- grammaticale de la volgar lingua italiana in 8 o de
Giovanni Franc3 .Fortunio in Venetia 1524. [App. B. et A. di
Bendoni, in 8 o ] .
960 - Memorial de los mas principales caminos de Espaa por Alonso
de Meneses con el camino de Madrid a Roma con un repertorio
de quenta, en Medina del Campo, ano 1567 en 8o.[Slo se cono-
ce la edicin de Alcal de Henares.- S. Martnez, 1576, in-16].
- Preces dicendae pro victoriae contra Turcos in Venetia anno
1572, in-16. [Ver n 617].
961 - Commentario dlie piu notabili et monstruose cose d'Italia et//

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


82 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

Catalogo degli inventori delle cose che si mangiano et dlie


bevande in Venetia 1569, in 8. [Obra de Ortensio Landi.-
Appresso Giovanni Bariletto] .
- Antonii Torquati prognosticon de eversione Europeae et des-
criptio de moribus Ethiopum Titelmanus et indorum legatio.
Antv. apud Martinum Nuntium anno 1554, in 8 o . [Ver n 610].
962 - Index librorum prohibitorum Venetiis anno 1573, in 16.[Ex
typographi Guerraea].
963 - Index librorum prohibitorum Venetiis anno 1581, in 8. [Apud
A. Muschium].
964 - Tariffa perpetua autore Juane Mariani anno 1575 di ogni mone-
ta venetiana, in 8 o . [In Venetia, per Francesco Rampazzetto
ad instantiae del (autore). Para esta obra, ver n 567].
965 - Manuale fratrum ordinis minorum, in 8 o . [No identificado].
966 - Relatio a S.C. Maiestatem exumquae per suae Mtis commissarior,
in negotio pacificationis Belgicae Coloniae, per acta sunt
anno 1579. Coloniae apud Ludovicum Alectorium anno 1579, in
folio.
967 - Ocho libros escritos a mano los siete en:forma de quarto de
pliego y uno en octavo. Destos uno escrito en pergamino enqua-
dernado en tabla que es de Rhetorica latina dos enquadernados
en tablas, el uno dellos Commentario o schollas sobre Valerio
Mximo, el otro en tablas con bolloncicos de latn et de phi-
losophia. Otro ligado en cartones con pergamino de Theologia.
Los otros quatro son de Medicina. [Ver n 720] como cartapa-
cios, y el uno es de ochavo.
968 - Las obras de Cicern en quatro tomos enquadernados en pergami-
no impressas en Venecia por los Juntas el ano. [Sin completar
(1534-1537), in-fol.].
969 - Dos libros escritos de mano el uno enquadernado en tablas 'y en
papel y la enquadernacion del uno es colorada son en quarto.
El colorado tiene al principio dos libros de San Isidoro Tole-
tanus Epis, ad Florentinam sororem contra Judeos. et alia opus-
cula aliorum autorum qui ignorantur. El otro es de Sermones,
con la mitad de las tablas descubiertas. Son 10 los libros
escritos de mano.
- Ciceronis philosophica et epistolica opera in unum volumen
ligata. Parisiis in preto. Acensiano parisiano 1528. In folio.
[Ver n 331].
- Practicarum quaestionum et veterum numismatum collatio au-
tore Didaco Covarrubias Venetiis, 1568, in octavo.[Ver n 568].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 83

970 - De humilitate et gloria Cristi Marci Maruli. [Marcus Maru-t- ..


lus... .- Venet., Bernardinus de Vitalitas, H1519, in-4].
971 - Dos tomos de las obras de Cornelio Tcito falta el- primero
en octavo, cada uno por si enquadernado en pergamino.
- Missale romanum decreto Sacrosancti Concilii Tiidentini
[Ver n 7rJ7.- /enet., ap. Juntas 1577].
- Missale romanum decreto Sacro Sti. Concilii Tridentini.
[Ver n 776.- Venet., ap. Juntas, 1577].
- Missale romanum ex decreto Sacrosti. concilii Tridentini.
[Ver n 778.-Parisiis, ap. J. Kerver, in folio regali].
- Missaie romanum ex decreto Sacrosanti Concilii Tridentini
restitutum Parisiis. Ex officina Jacobi Kerver sub signo uni-
cornis anno 1577. in octavo. [Misma obra que antes, pero de
tamao diferente].
- Breviarum romanum ex decreto Sacrosancti Concilii Tridenti-
ni restitutum.Venetiis apud Juntas anno 1578 cum signo Sti.
Laurentii cui ad rectum est proprium Sanctorum Hispanorum,
in quarto. [Ver n 780].
972 - Breviarum Romanum ex decreto Sacrosti. Concilii Tridentini
restitutum. Antverpiae ex officina Christophori Plantini anno
1575 cum signo principum Aptorum. [apostolorum] Ptri et Pauli
e non cum figuris apprime in finitum in quarto.
973 - Breviri Romani Sacrosti. Concilii Tridentini decreto restitu-
ti. Pars Hyemalis Parisiis apud Jacobum Kerver anno 1579 in
octavo. Sub signo Unicornis.
974 - Breviarii Romani Sacrosancti Concilii Tridentini decreto resti-
tuti Pars Aestivalis Antverpiae anno 1574-, ex off icina Chris-
tophori Plantini in octavo.
- Breviarii eiusdem et ex eadem officina. pars Aestivalis in
octavo.
975 - Breviarii Romani ex decreto Sacrosti. Concilii. Tridentini res-
tituti Pars Hyemalis Parisiis apud Jacobum Kerver sub signo
Unicornis anno 1576 in forma 16.
976 - Breviarii eiusdem Pars Aestivalis et eiusdem forma.
977 - Diurnale romanum ex decreto Sacrosti. Concilii Tridentini resti-
tutum Parisiis apud Jacobo Kerver sub signo Unicornis anno 1580
in 16.
978 - Officium B. Mariae Virginis nuper reformatum et Pii Pontificis
Maximi jussu editum Venetiis anno 1576, in octavo. [Ap. Juntas].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


84 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

979 - Officium B. Mariae Virginis nuper reformatum et Pii V Ponti.


Maxi. jussu retitutum Venetiis anno 1576. cum figuris aprime
fatu factis, in octavo. [Ap. Juntas].
980 - Officium B. Mariae Virginis nuper reformatum et Pii V Ponti
Max. jussu editum Antverpiae ex officina Christophori Planti-
ni anno 1580. Pulcherimis figuris ornatum in 32 forma.
981 - Officium hebdomadae. Sanctae completum et Psalmi poenitentia-
les Venetiis apud Juntas anno 1571, in octavo.
982 - Breviarium Romanum ex eodem Concilii Venetiis apud Juntas
anno 1575, in octavo. [En el margen : "este se dio"].
983 - Apologia de successione Regni Portugalliae pro Philippo His-
paniarum Rege adversus Bononiensium, Patavinorum et Perusino-
rum collegia Michaele ab Aguirre. J.V. Doctore autore Venetiis
anno 1581, in folio. CAp. F. Zilettum].
984- - Ordo divinorum officiorum perpetuus juxta ritum et consuetud!-
nem curiae Romanae ab Alexandro Peregrino compositus Venetiis
anno 1563, in octavo. [ Ap. Juntas ? ] .
985 - Ordo divini offic. recitandi juxta ritum Stae. Romanae eccle-
siae ad decem futuros annos Venetiis ab anno 1578 ad 1588.
autore Dominico Veglensi Archipresbytero Venetiarum, in octa-
vo. [Ap. Juntas].
986 - La practica di recitare il divino officio secondo il nuovo
uso della Sta. Chiesa Romana Venetiis anno 1571, in 32. [Sin
ed.].
987 - Un portolano del mare nel quale se dichiara il sito di tutti
porti quali son da Venetia in Levante et in Ponente. In Vene-
tia anno 1576, in 4 o . [Edicin no sealada].
988 - Euclides ex Bartholomeo Zambero et Campano, Basilea apud Joan-
nem Hervagium anno 1537. [Podra tratarse del n 82 de la pri-
mera parte del inventario.- Venet., 1482, 1509, etc.]//
989 - et Proclii commentaria in primum Euclidii Patavii anno 1560,
in folio.
- D. Thomas in omnes Epistolas Pauli, in omnes Eptas. canni-
cas et in Apocalypsim impre. Venetiis apud Juntas anno 1562,
in folio. [Ver n 485].
990 - Historia ecclesiastica Eusevii Caesariensis Palestinae Epi.
Socratis, Theodoreti Cirenensis Hermiae Sopomeri (?) Eva-
grii (?) Scholastici impresa. Coloniae Agripinae anno 1570, a-
pud heredes Arnoldi Brickmanni folio.
991 - Institutione sopra la peste di Marco Michle medico impresa in

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 85

Roma anno 1576, apresso Vicentio Accolso. 8 o .


992 - Prattica di Cirurgia di Giov. di Vico con il compendio di M.
Mariasanto impressa Venetiis apresso Vincentio Valgrisio anno
1558, 4 o .
993 - Artis sphygmicae id est pulsuum autore Josepho Struthuio.Ve-
netiis 1573. ottavo.
994 - D. Thomae Aquinatis expositio in Job, Romae impressa in Roma a
1562, in 4 o . [Ap. P. Manutiutn et Aldi filios] .
995 - Alexandri Tralliani libri 12, graeci et latini Basileae per
Henricum Petreum anno 1556, 8 o .
996 - Jacobus Parem de Valentia in psalmos Venetiis anno 1568, 4o .
[Prez de Valencia, In quinquaginta psalmos.- Venet., ap.
Floravantem a Prato, 1568].
997 - La historia de Espaa de Floriand'Ocampo y de Morales impressa
en Alcal de Henares ao de 15( ) en quatro tomos folio.
[Alcal de Henares, Juan Iguez de Lequerica, 1574].
998 - La descriptio de frica de Luis del Marmol Carvajal impressa
en Granada ao de 1573 en dos tomos. [Ren Rabut, in-fol.].
999 - Isocratis graecae manuscriptus f . In carta pergamena.
- J. Vernerus in primum Ptolemeaei Geographiae impres. anno
1510, in carta pergamena fo. [Ver n 134].
1000- Plutarchi quaedam et Porphyrii graeca manuscripta folio.
1001- Epictetti inchiridion,manuscriptu in 4 o .
- Nicolaus Gerbellius in Gretiam Sophiani, folio Basileae per
Joan. Oporinum anno 1550. [Ver n 98].
1002- Supplementum Chronicarum impressum Venetiis anno 1492.[No iden-
tificado] .

"Die 26 Augusti 1584"


"En el caxon nu.l"

1003- Lexicn theologicum Lugduni 1579, nuevo. [No identificado].


1004- Romanae antiquitates Basileae 1583, nuevo. [Seguramente la
obra de Dionysius Halicarnasseus, edicin no sealada] .
1005- Pausanias graece et latine Francofurti 1583, nuevo. [Hoc est
Pausaniae accurata graeciae descriptio a Guilielmo Xylan-
dro recognito.- Ap. Haeredes A. Wechelii, in-fol.].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


86 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

1006 - Berchorii dictionarium morale et reductorium in quatuor tomos.


Venetiis 1583, nuevo. [Petrus Berchorius (Pierre Bersuire)
Dictionarium Morale... .- Venet., ap. haeredes Scotti, in-fol.].
1107 - Summa sylvestrina Antverpiae 1581 folio, nueva. [Edicin de la
obra de Silvestre de Priero].
1008 - Persicarum rerum historia Antverpiae ex Plantino 1583, nuevo.
[Acaso Petrus Bizarrus.- In-fol. ? ] .
1009 - Sicularum rerum historia Francofurti 1579 nuevo. [No identi-
ficado] .
1010 - Quintilianus ex Vascovano Parisiis 1583 usado. [Institutio-
num oratoriarum libri XII, in-fol.].
1011 - II perche cusi nominato ad intendere le ragioni di molte co-
se. Venetia 1567. [Ap. Alessandro de Viano, 1567, in-4].
1012 - Las palabras sacramentales de la Missa y los dos memento,
ligado todo en cuero. [No identificado].
1013 - La guerra de Portogal ao de 1580 y 1581, en Caragoa el ao
de 1581, in 16. [No identificado].
1014 - Calendarium Gregorianum perpetuum Venetiis apud Juntas anno
1582, in 8a forma. [Edicin no sealada].
1015 - Ordo divini officii recitandi anno 1582 et 1583, juxta vita
S.R. Ecc. Venetiis 1582, in 8 o . [No identificado].
1016 - Caones poenitentiales Venetiis 1584, in 4 o . [Ap. Felicem
Valgrisium].
1017 - Adversaria historia Basileae 1583, in 4 o . [No identificado].
1018 - Confutatio responsis Gulielmi Whitakeri Parisiis 1582, in 8 o .
[Edicin no sealada].
1019 - Titelmani Elucidatio in psalmos Lugduni 1573 in tomos duos,
in 8 o . [Ap. G. Rovilium].
1020 - Pii 2. Pont. Max. Commentarii Romae anno 1584, in 4 o grande.
[Commentarii rerum memorabilium.- Romae, ex typographia D.
Basae, 1584, in64] .
1021 - Petrus Nonius [Pedro Nez] de arte et ratione navigandi. Co-
nimbrigae 1573. [Ap. A. Mariis, in-fol.].
1022 - Florida corona ad producendam ionguam vitam Venetiis 1516.
[No identificado].
1023 - Chrysostomus in Psalmos Venetiis 1549, in 4.[Ad signum spei].
1024 - Plutarchi [Frase en griego que corresponde a "Dialogus quo

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 87

disceptatur an brutis quoque animalibus ratio insit"] Manu


sciptus folio.
1025 - Aristotelis [En griego "Aethica"] manuscripta folio.
1026 - Sermonario manuscripto en 4 o .
1027 - Chronologia temporum regnorum cum catalogo annorum et princi-
pum ab homine condito ad annum 1540. Chronologia Basileae
excusa anno 1536. Catalogus Bernae anno 1540. [Obras no iden-
tificadas] .
1028 - Berosus de antiquitate Italiae Lugduni 1554, in 16 :[Libri
quinqu, apud J. Tmporalem].
1029 - Instructione di confessori de Fra Bartolom di Medina Vene-
tiis 1582, in 8 o lingua (...). [Appresso Domenico Nicolini].
1030 - Pepini confiteor Parisiis anno 1534, in 8.[0pusculum super
confteor Guillermi Pepyn.- Paris., apud C. Chevallonium,
1534, in-8].
1031 - Bocabulista Ecclesiastico latine et itlica lingua Venetia
1583, in 8o.[No identificado].
1032 - Ordo divinorum officiorum perpetuus Venetiis 1564, in 8 o .
1033 - Cathaginensis collationis historia sive disputationis de
ecclesia. Paris
Cartagena ?)].
1034 - Panoplia catholicorum Parisiis 1575. [No identificado].
1035 - Fevardentius in Ruth. [Franois de Feuardent, Liber Ruth.-
Parisiis, ap. S. Nivellium, 1582, in-8].
1036 - De coelorum animatione. [No identificado] .
1037 - Epistolarum Pauli Expositio literalis, in 4 o . [No identifica-
do].
1038 - Dionysius Cartus. in Evangelia in 4o.[Una edicin de Dioni-
sio el Cartujano].
1039 - Manuale parochorum. [Numerossimas ediciones llevan ese ttu-
lo].
1040 - Dialogo del Cathesi [ilegible] Romae, 1582, in 4 o . [No iden-
tificado] .
1041 - Dionysius in Epistolis Pauli in 4 o . [Dionisio el Cartujano].
1042 - Abbas Joachimi in Hieremiam in 8 o . [Joachim de Flore, ^n
Hieremiam.- Coloniae, ap. L. Alectorium et haeredes J. Sote-
ris, 1577, in-8].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


88 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

1043 - Abbas Joachiraus in Apocalipsim et Psalterium decem cordarum


in 4. [Venetiis, app. Francisci Bindoni (sin fecha)].
- Abbatis Joachimi Concordantiae veteris et novi Testamenti et
Vatitinia in 4. [Venetiis, S. de Lucre (?), 1519, in-4 0 ].
104-5 - Historia del huomo in 4 o . [No identificado] .
1046 - Compendium artis diferendi. Il gilio d'oro et la fantasia in
laude di Venetia. [No identificado].
1047 - Antidotarium, in 4 o . [Antidotarium ex multis, optimisque
authoribus collectum.- Venetiis, ap. Vine. Valgrisium, 1559,
in-4].
1048 - Pauli Diaconi [Paul Diacre] Historia in 8 o . [Historiae Mis-
cellae a Paulo Dicono.- Basil., ap. P. Pernam, 1568, in-8].
1049 - Brisionius de formulis. [De formulis et solemnibus populi
romani verbi (VIII), (Barnabe Brisson).- Parisiis, ap. S.
Nivellium, 1583, in-fol.].
1050 - Eusebii Opera. [Edicin difcil de identificar].
1051 - Joannes de Medina, de poenitentia satisfactione et de contrac-
tibus [restitutione]. [Ingolstadii, ex off. typ. D. Sartorii,
1581, in-fol.].
1052 - Bartholomeus Medina in 3. Parte. Sti. Thomae [ Expositio
in tertiam D. Thomae Partem. Venetiis, ap. s.s. Johannem
et Paulum, 1582, in-fol.].
1053 - Chronica de la vida y hechos de Muley Abdel Melech Rey de
Marruecos en prosa y en versos. [No identificado].
1054 - Compendium Aris di serendi. II gilio d'oro in verso vulgare.
Fantasia in laude di Venetia. [No identificado, ver n 1046].
1055 - Benebelli (?) Algebra in 4 o . [No identificado].
1056 - Descriptio Britaniae in 4 o . [Una edicin de Paolo Giovio,
Venet.- Ap. M. Tramezium, 1548, o I. Ziletti, 1559].
1057 - Cypri chronographia in 4 o . [No identificado] .
1058 - Vida del padre beato Luis Bertrn in 8 o . [Luis Martn, Pri-
mera parte de la historia del bienaventurado padre Luis Ber-
trn.- Valencia, Martin de Espinosa 1583; Juan Navarro,1584].
1059 - Sintaxis Barrientos, in-8. [Bartolom Barrientos, Synonymo-
rum liber liberalium artium.- Salamanticae, expensis S.C.
Portonariis, 1578, in-8.
1060 - Euclides grecae et latinae, 8 o . [Elementa. Acaso la edicin

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 89

de C. Mylius.- Argentorati, 1564, in-8] .


1061 - Joan. Verzosae Epistolae in carmine 8 o . [Epistolarum libri
IV.- Panhormi, ap. J. de Mayda, 1577. In-8'Ti
1062 - Grammatica latina Vergerii in 8 o . [Grammatica pro pueris me-
thodica ratione digesta.- Lugduni, ap. S. Gryphium, 1547,
in-8.
1063 - Nomina geographica antiqua et moderna 8 o . [No identificado].
1064 - Suidas latinus. [Suidae lexicn graecum.- Una edicin de Ba-
silea, ap. Frobenium, 1544, in-fol.
1065 - Distinciones Bartoli in tabulas divisae.[Obra de Bartolo
de Saxoferato.- Lugduni, C. Servanius, 1563, in-fol.].
1066 - II brancatio. [Sulla nuova disciplina e vera arte militare
del Brancacio.- Venetia, presso Aldo, 1585 (?), in-fol.].
1067 - Metrices astronomiae lib. 4 . [No identificado].
1068 - Caones conciliorum. [Caones et decreta Sacrosanti oecuroe-
nicii et generalis Concilii Tridentini.- Romae, ap. Paulum
Manutium, 1564, in-4].
1069 - Vocabularii Theologicii compendium. [No identificado].
1070 - Diversaria de colrica passione
de dolore stomaci
de letargia cura
de pleuresi
de agritudinibus infantium manuscriptus.
[Han de ser los libros de medicina ya sealados en el n 720].
1071 - Liber manuscriptus de his qui ad rationem tumorum attinent.
Manuscript.
1072 - Index alphabetarius medicinae manuscriptus.
1073 - Summa ad causus conscientiae manu scripte .
1074 - De confessione et cassibus reservatis papae et Epis.
1075 - Recollectiones ex Valerio Maximi. M. Script.
1076 - Dialogus quo pacto possint compoiri simultates Belgicae.
1077 - Un confessionario manual in 16. [No identificado].
1078 - Plinio en lengua italiana in 4.[Historia naturale.- Venet.,
app. G. Giolito de Ferrari, 1561, in-4] .
1079 - Compendium operum Abbatis Panormitani in 4 o . [Nicolo de'Te-
deschi, abbatis Panormitani. Edicin no sealada].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


90 Cristbal de SA L A Z A R Criticn, 22, 1983

1080 - Opera di Maestro Grillo in rima. [Quizs Misteri del Sanc-


tissimo Rosario in ottava rima, di Giulio Cesare Grillo, -
Romae, 1588, nica edicin sealada].
1082 - II ordine et modo di recitare il rosario
Ordo di recitare il divino officio secondo Venetia, altro
ordine del anno 1579.
1083 - Liber de Fascino in 4 o . [No identificado] .
- El juego de axedrez in M-. [Ver n 611. Damiano de Odenara] .
1084 - Silva curiosa [Julin de Medrano, Silva Curiosa.- Paris.,
Nicolas Chesneau, 1583, in-8].
1085 - Paulus de Palatio in 12. Prophetas minores, in 8 o . [No iden-
tificado] .
1086 - Concertatio Eccsiae. Catholicae in Anglia et duo edicta Rgi-
ne Angliae contra Jesuitas, in 8 o . [August. Trevir., apud Edm.
Hatotum, 1583, in-8].
1087 - De sacrificio Missae, in 8 o . [No identificado].
1088 - Mundi synopsis, in-8. [No identificado].
1089 - Tractatus voto paupertatis in 8 o . [No identificado].
1090 - Litrugia Sti. Marci./ De ritu Missae declaratio Divini horarum
officii et Censorinus de die Natali in-8. [Censorinus.-
Apud Aldum (Venetiis), 1581, in-8.
1091 - Commentarii in Trenos Hieremiae, in 8. [No identificado].
1092 - Juliani Imperatoris opera in 8. [Juliano el Apostata : tal
vez la edicin parisiense.- Parisiis, ap. D. Duvallium,
1583, in-8, 4 vol.].
1093 - Descriptio Poloniae et Moscoviae. Fol. [Paulii Jovii, Des-
criptiones regiorum et nsula tuna atque locorum ?.- Basil.,
ex off. P. Pernae, in-fol. (1583 ?)].
1094- - Coronica de las tres ordenes de cavalleria en espaol en fol.
[Crnica de las tres rdenes de caballera (de Sanctiago, Ca-
latrava y Alcntara), por Fr. de Rades y Andrada.- Toledo,
1572, Juan de Ayala, in-fol.].
1095 - Orden de dezir el Rosario.
1096 - Un cartapacio de medicina.
1097 - un librico de memoria .
1098 - un legado con cifras.
1099 - un cartapacio de griego y latin.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 91

1100 - Controversiae theologicae et de rebus Burgondicis. [Acaso


la obra de Nicolai Vignerii... .- Basil., ap. N. Guarinum,
1575, in-4].
1101 - Jacobi Bracelli De bello Hispaniensi descriptione Liguriae.
[In aedibus Jo. Badii Ascensii, 1520, in-4J.

"Los libros que yo el Licenciado Yegros e visto y expurgados del S. Cris-


toval de Solazar que al presente tiene Catalina Rodrguez son los siguientes"
[Al final : "1585"]

ExpuAgadoi*
+ Erasmus in novum testamentum (n 1, 3 9 ) .
- Lilius Giraldus de Diis gentium (n 629) .
- Elegantiae Laurentii Valae (n 33, 650).
+ Copia verborum Erasmi (n 51).
- Raynerius in. psalmos (n 190) .
+ Commentarius Erasmi in Nucem Ovidii (n 259).
- Laurentius VaJa in novum testamentum (n 221).
- Theoricae 9. Planetarum Gregorio Purbacho Aute. (n 229).
- Nomencltor omnium propria nomina (n 156).
Authore Hadrinao Junio medico.
+ Parabolae sive similia Erasmi Roterodami (n 50).

Vedado*
- Adagia Erasmi Roterodami (n 11).
- Lexicn grecolatinum (n 263).
1102 - - Germaniae exegeos volumina 12. Authore Irenico. [Franz Ire-

* Los signos + y - aparecen en el manuscrito, sin que sea posible


dilucidar su sentido preciso.
92 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

nicus, Germaniae exegeos.. .- Norimbergae, sumptibus J. Kober-


gii, 1518, in-fol.; Basil., ap. P. Quecum, 1567, in-fol. [Ver
n 131].
1103 - - Elementa doetrinae de circulis coelestibus Authore Gasparo
Peuzero. [Gaspar Peucer.- Wittebergae, ex off. Cratoniana,
1551, 1553, in-8].

Los libros que no tenan que expurgar son los siguientes * :

1 - Titi Livi patavini Romanae historiae principum (n 199).


1104 - 2 - Franciscus Robertellus in lib. Arist. de arte potica.
[Florentiae, Torrentinus, 1548, in-fol.].
3 - Donatus in Terentium (n 209).
4 - Rojas in planisphericum (n 246).
5 - Tractatus proportionum a Petro Spinosa (n 180).
6 - Julii Formicii Materni Astrologia (n 172).
7 - Urbani grammatici institutiones graecae (n 74).
8 - Alphonso de Ulloa, la 2 p. ds la conquista de la mar y de
la terra, esta en ytaliano (n 140).
9 - Petri Victorii variae lectiones (n 197, 298, 385).
10 - Hornero en griego (n 320).
11 - Quintilianus institutionum oratoriarum lib. 12 (n 260).
12 - Antonio de Nebrija .[Ver este nombre].
13 - Valerii Flaci msica et theorica (n 266).
14 - Herodotus et Thucidides lib. 9 (n 42).
15 - Arte de navegar compuesto por el Mo. J. de Medina (n 181),
16 - Casiodorus aip. psalmos (n 170).
17 - Vocabulario de Antonio (n 147).
18 - Aulogelius (n 35).
19 - M. Fabii Quintiliani oratoriae institutiones (n 15, 334,
1010).
20 - Terencio sin comento (n 73, 183).

* Los nmeros que acompaan la lista son obra del amanuense.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 93

21 - Commentaria linguae graecae Authore Guilliermo Budeo


(n 177).
22 - Pausaniae, 10, regionum veteris graetiae descriptio,
Authore Romulo Amaseo, son 2 cuerpos pequeos (n 264).
23 - Commoediae 20 Plauti (n 39, 592, 732).
24- - Spherae tractatus. Joanne de Sacro Busto Aut. (n 544).
25 - Petrus Mrtir de orbe novo (n 174).
26 - Thucidides en griego (n 196).
27 - Cornucopiae linguae latinae. Aut 9 Nicholao Perot (n 14).
28 - Geometra de Alberto Durero (n 176).
29 - Vitruvio de architecture (n 424).
30 - De re cibaria. lib. 22. Joanne Bruyerino campegio Aute.
(n 211).
31 - Valerio Mximo de rebus memorabilibus (n 68).
32 - Commentaria Julii Caesaris (n 152, 312, 656).
33 - Ferdinandi Pinciani in Senecam (n 205).
34 - Berosi sacerdotalis caldaici lib. 5 (n 257).
35 - Asconius pedianus (n 212).
36 - Politica Arist. (n 258).
37 - Joannes Sadoletus in Paul. ad. Rom. (n 137).
1105 - 38 - Aug. Dati senensis isagogicus libellus. [In eloquentia
precepta.- Paris, (sin fecha), in-4].
39 - Prisciani caesarensis institutiones grammaticae (n 0 179).
1106 - 40 - Martinus Corderius de lingua latina. [Martorinus Corde-
rius (Mathurin Cordier), De latini sermonis varietate.- Basil.,
ap. B. Wethmerumet, 1537, in-4].
41 - Dionisius Aphrius de situ orbis (n 220).
42 - Petri Gilli de Bosporo tratio lib. 3 (n 262).
43 - Itinerarium provinciarum Antonii Aug. (n 110).
44 - Suetonius Tranquillus (n 67).
1107 - 45 - Meditationes graecanicae in grammaticam, parva forma.
[No identificado] .
1108 - 46 - Geographia[Ptolemeo, Estrabn ? ] .
47 - Theodori Gazae introductiones grammaticae lib. 4 (n 200).

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


94 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

4-8 - Nova translatio libri geographiae in Ptolem. [En el mar-


gen : "ojo si es Vernerus" (n 134).
49 - Valentinus [Naibodoe (n 563 ?)].
1109 - 50 - Racoltus della navigatione, esta en ytaliano [En el mar-
gen :"ojo si son los viajes" (n 130)].
51 - Epta. Ciceronis ad Aticum (n 129).
52 - Dictionarium grecolatinum supra omnes editiones (n120)
53 - La geographia de Claudio Ptolemeo/ytaliano (n 430).
54 - Novus orbis regionum ac insularum (n 109 ? ) .
1110 - 55 - Chronologia in Titolivii historiarum, Authore Joachimo
Grello autore :[J. Grellius, Chronologia in T. Livium hist.-
Francofurti, 1568, 1578 ] .
56 - Jacobus Sadoletus in psalmum 50 (n 189).
57 - Moscoviticarum historia (n 420).
58 - Tesaurus linguae latinae (n 119).
1111 - 59 - Orontius (Finaeus) de liberalibus artibus . [Edicin he-
cha por Oronce Fine de De mirabili potestate artis de Clau-
dius Coelestinus.- Lutetiae, ap. S. Colinaeum, 1542, in-4].
60 - Goegraphia Tholemei Alexandrini. [Ver este nombre].
61 - Antonius Sebastianus de poeta. [Ver n 208].
62 - Aug. Niphi commentaria in lib. topic. (n 142).
63 - Clenardi institutiones in graecam linguam (n 252).
64 - Coeli. Aug. Curionis Sarracena historia lib. 3 (n 133).
65 - Dominici Marii. [Dominici Marii Nigri] Geographia (n 125).
66 - Nicholai Gerbelli de declaratione picturae (n 98). .
67 - Euclides. [Ver este nombre].
68 - Alexandro (n 18, 466).
69 - Enchiridion psalmorum (n 857 ? ) .
1112 - 70 - Ludovici Coelil [Rodigini] lib. 3. Thsaurus utraque lin-
guae. [Ed. de Ven., 1516; Paris., 1517; Basil., 1542, 1566...
Ver tambin el n 477].
71 - Stephanus de urbibus, esta en griego (n 136).
72 - Hermogenis ars rhetorica, griego (n 178, 482).
73 - Os livros del descubrim. y conquista de Portugal, esta en

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 95

Ytaliano [en el margen : "ojo si es Castaeda" (n 475)].


74- - Julius Caesar CScaliger] de Causis (n 207 o 746).
1113 - 75 - Virgilio en romance [glogas, trad. de J. Henr. Idiquez.-
Barcelona, 1574.- Doze libros de la Eneida.- Antv., 1557,1566;
Alcal, 1563].
76 - Janii Parrasii Eptae. (n 161).
77 - Gothorum sueviumque historia, Authore Joanne magno Archiepi.
Valensi (?) (n 118).
78 - Augni . Niphi medici lib. 2 de amore et pulchro (n 158).
79 - Hermolai Barbari patritVeneti in Plinium (n 193).
80 - Mar. Tuli. Cicer. [En el margen : "ojo si es este"].
81 - Institutiones linguae graecae. Authore Clenardo cum
scholiis P. (Sin completar) (n 143, 515) .
82 - Plauti vita ex Petro Crinito, de poetis latinis (n 38).
83 - Antonius Mizaldus, de stellis crinitis (n 239).
84 - Gemmae Frisy de astrolabio (n 227).
85 - Aparatus linguae latinae (n 64).
86 - Galenus de pulsibus (n 195).
87 - Plauti cormoediae 20. ojo a num. [Ver este nombre].
1114 - 88 - Tractatus de temporum. Joanne Gra. Authore. [No identifi-
daco].
89 - Joachimi Perionii commentaria in dialecticam (n 167).
90 - Commentaria in Terentium. Auth . D. Iodoco Wuilhlio.
Reselhano (n 149).
1115 - 91 - Julius Solinus de rebus mirabilibus. [Num. ed. en los
siglos XV, XVI].
1116 - - Joanes Hententius in Paulum.[Traduccin .de Oecumenius,
In omnes Pauli epstolas.- Paris., 1545; Antv., 1545].
92 - Claudii Tholemei Alexandrini de geographia. [Ver este
nombre].
93 - Disputatio Raimundi Lulii christiani Pii. heremitae et
homini sarraceni edit. (n 171).
95 - De constitutionibus Apostolicis. B. Clemente romano Aute.
(n 159).
96 - Orationes Ciceronis pro Cornelio. [Cornelio Balbo (n244)].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


96 Cristbal de S A L A Z A R Criticn,22, 1983

97 - Aldi Manutii grammatica (n 188).


1117 - 98 - versutius (?) Joannes de Academia ueteri et nova.[En
J 5 "Academia nova et vetere et "Sigonius de Dialogo.- De
dialogo liber.- Ven., ap. J. Ziletum, 1562, in-4].
99 - Cl. Tholomei geographia. [Ver este nombre].
100- Gemmae Phrisy geographia. [De geographia libri duo.-
Duaci, Cheyne, 1576, in-8] .
102- Aristo. de moribus ad Nichomacum lib. 10 (n 223).
103- Pselli doctissimi viri perspicuus lib. 4r. mathemati-
cis scientiis (n 160).
1119 - 104- Analises geometricae 6. lib. Euclidis cum scholiis cum
rari [Conradi] Dasipody. [Quidecim elementorum geometriae.-
Argentinae, 1564, 8 o ] .
105- Joannes Martinus de usu astrolabii (n 182).
1120 - - Appiani Alexandrin! sophistae de civilibus romanorum
bellis, lib. 5. [Ven., 1500; Basil., 1554].
106- Ennarationes vetustissimorum Theologorum (n 154).
107- Justini ex Trogii Pompei historiis et de vita et moribus
imperatorum S. Aurelius Victorius (n 235).
108- Tertia pars doctrinalis Alexandrini de arte versificato-
ria (n 201).
- Gemmae Phrisy medici de principiis Astronomiae (n 233).
109- Plinius de natural! historia. 4 tomi (n 234).
110- Horatii Flatii oppa. omnia cum commentariis Acronis gram-
matici.[Porphyrinis, Christophori Landini (n 131)].
111- Georgii Acanti partitiones in Ciceronem de Rethorica (n 22).
112- Adrianus de sermone latino (n 585).
113- Joannes Leo Africanus de totius Aphrica descriptione
(n 213).
1121 - 114- Epigrammata greca et latina. Joannem Soterem. [Johan.
Soter, Epigrammata graeca veterum selecta, eaque a viris
doctiss". versa.- Colon., 1525; Friburgi, 1544].
115- C.S. Curionis Tpica (n 151).
116- Augustini nimphi de Auguris. lib. 2 (n 267).
117- Guilielmi Philandri [ cstolgoni ?] in 10. lib. Bitru-
vii annotationes (n 249).

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 97

118 - Georgy Agricolae medici, lib. 5 de mensuris et ponde-


ribus cum annotationibus a Budeo (n 74-7).
119 - Pomponii Melae de situ orbis lib. 3 [Ver este nombre.
En el margen :"ojo si es este"].
120 - De agrorum conditionibus et constitutionibus (n139).
121 - M.T. Ciceronis de partitionibus oratoriae (n 22).
1122 - - Dialogus Jacobi Strebeii. [J. d'Estrebay.- Paris.,1538,
1543, 1554, 1556, 1557; Lugd., 1538].
1123 - - Opus aureum de Mussi.[Nicolaus Wollicus (Volcyre), Opus
aureum musicae.- Coloniae, per H. Quentel, 1501, 1504, 1505,
in-4].
1124 - 123 - Regule intelligendi scripturas sacras a Dionisio Areo-
pagita. Rdum. P. francum. Roicium vallisoletanum Abbad. [Se
trata de la misma edicin que el n 184 ? ] .
124 - Petrus crescentensis de agricultura (n 146).
125 - Oppa. Antonii Mancineli (n 214).
126 - Catechismus ex decreto concilii Trid. ad Parrochos(n165).
1125 - 127 - Caesarum vitae cum annotationibus Joannis Baptistae
Egnatii. [Egnazio Danti.- Antv., ex off. C. Plantini, 1574,
in-8; Lugd., ap. S. Gryphium, 1576, in-16].
128 - Levinii Apolonii gando brugani de Peruviae Regionis in-
ter novi orbis provintiae invent. (n 930).
1126 - 129 - Elucidatio fabrica Usus astrolabii. Joanne Stoflerino
authore. [Oppenheim, 1513, 1524; Lutet., 1553, 1585].
1127 - 130 - Rodulphus Agricola. [Rodolphi Agricolae de inventione
dialctica. En J. 5 -."Epitome dialecticae" .- Paris., 1529,
1533, 1535, 1538, 1542, 1558; Colon., 1538; Argent., 1521].
1128 - 131 -.Le dicionaire des uici langaiges/Ytaliano. [No iden-
tificado] .
132 - Institutiones absolutissimae in grecam linguam Nicho-
lao Clenardo Autore. [Ver este nombre].
1129 - 133 - Orationes Demostenis et Aeschinis.["in greco", en J 5.-
Paris., 1531; Argentorati, 1545, 1550].
1130 - 134 - Pomponius Melae castigationes [Una edicin de la Cosmo-
graphia por Hermolao Brbaro o Joach. Vadiani.- Paris., 1517,
1556, 1557; Basil., 1522].
1131 - 135 - Seminarium plantaran fructiferarum.[Charles Estienne...-
Paris., ex off. R. Stephani, 1536, 1540, 1548, in-H].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


98 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

1132 - 136 - Caroli Bouily saroarobini de laude Jrusalem. [Charles


de Bouelles, In Samarobina divi Quinti. De laude Hierusalem.-
Lugd., ap. S. Gryphium, 1531, in-8].
137 - Thomae Linacri britanii de emendatu. structura lib.6
(n 219).
138 - Strabonis geographicorum lib. 17. De situ orbis. [Ver
este nombre].
139 - Rudimenta grammatices Nicholai Peroti (n 215).
1133 - 140 - Titi livii patavini latinae historiae, tiene un cuerpo
que se intitula Polibii historiographi hystoriarum lib. 5.
[T. Livii Decades, t. IV. Polybii historiarum libri V.- Ve-
net., in aed. Aldi et Andreae soceri, 5 vol., in-8, 1518-
1533] .
141 - Un ytaliano que se intitula l'asia del S. Giovannii
de Barros consigliero del cristianissimo Re de portugal
(n 140).

J.l. [Compra de libros, sin fecha]

1134 - Ope. d. Tartaglia de arismetica geomtrica I o .2.3.4 o .5 o .6 o


ligati.- In Venetia, appresso gli heredi di Froiannavo, 1565,

- Euclide volgar qqto. tartaglia liga .(n 414).


1135 - Ariosto grande di Rurelli ligato.[Comentario no identificado].
- Ariosto piclo ligato (n 651).
1136 - Petrarca qqto. di Gesualdo ligato [Andrea Gesualdo] [Ven.,1533,
1553].
1137 - Petrarca piclo ligato.
1138 - Qrontio arismetica pratica f [Arithmetica practica.- Paris.,
ex off. S. Colinaeum, 1535, 1542,in-fol.. Acaso el n 106 .
1139 - Qrontio quadrans astrolabicus.[Paris., ap. S. Colineaum,
1534, in-fol., 1544, in-fol. El n 1139 y el anterior,de Oron-
tius Finaeus llevan la mencin "ligati"].
1140 - Qrontio de sfera in 4 o . [De mundi sphera sive cosmographia.-
Parisiis, ex off. Colinaei, 1542, in-fol.].
1141 - Qrontio de duobus domiciliis. [No identificado].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 99

1142 - Qrontio de speculo ustorio. [Lutetiae, ex off. Vasconani,


1551].
"Di orontio non sia trovato altro al presente ne l'arisme-
tica di Stifelio con quanta diligentia si habia fatta p.
tutte le librarle di Venetia ma pero se ne aspetta da ale-
magna".
1143 - Stifelio [Michael Stifelius, Arithmetica integra.- Norimber-
gae, ap. J. Petreium, 1544, in-4]. .

J.2. : "Memoria de los libros que el Seior correo mayor m e ha de mandar


traer de Venecia"

- Las obras de Nicolao Tartalea brisciano tocantes al arithme-


tica y geometra, y sobre todo le general tractado que com-
puso, y la traducion que hizo de Euclide en lengua vulgar.
(n 414, 1134).
1144 - Las obras de Juan Paulo Vernalion tocantes al arithmetica y
geometria. [No identificado].
- Michael Stifelio in arithmetica & geometria (n 1143).
- Las obras de Orondo y la quadratura circuli. [Ver supra
n 389].
- El Comento de Escubelio alemn sobre Euclides. CNo identi-
ficado. El n 82 o el 1060 ? ] .
- La divina proporcin de fratre Luca (n 764).
- La geometria pratica de Alberto durero (n 176).
- Lodovico ariosto en marca grande y otro de marca muy peque-
a (?) manual (n 651, 1136).
- El Petrarca con el comento del Josualdo, y un Petrarca pe-
queo pa (?) manual (n 113, 1136).
Todos estos libros han de venir enquadernados en pergamino.

"in caxa rm" I o "


- Theodoreti commentarius in Epistolas Pauli, in-8. Floren-

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


100 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

tiae, 1552, Torrentini. 36[libras] .[Ver n 304],


- Cathena seu explicatio locorum obscuriorum in Pentateucho.
Zephiro Florentino interprete Coloniae Agripinae, 1572, in-8.
30[libras].[Ver n 306].
- Augustini de Civitate Dei tomi duo in-8. Lugduni, 1570, seis
libras. [Ver n 311].
- Scopus biblicus Alberti Novicampiani in 16. Antverpiae,
1572. 30[libras].[Ver n 322].
- Theologia naturalis // Raimondi Sabaudiae, in 8. Lugduni
1540. [n 472].
1145 - De humana tranquilitate Thoma Contareno Vneto in 4 o . Vene-
tiis 1572. [No identificado].
1146 - Calendarium ecclesiasticum lucae Gaurici Epi. Geophonensis
Venetiis 1552, in H. [Lucas Gaurico... .- Ven., ap. Juntas].
i
"in 2a caxa"

- Sti. Diadochi de per'fectione spiritual! et Sti. Nili de


oratione in 8. Florentiae 1570 en carton 6 escudos.[n 540].
- Divi Remigii liber mano scriptus in psalmos. 4 esc.[n 480].

"3a caxa"

- Joannis Gagnei scholia in 4or Evangelia et actus apostolo-


rum Parisiis 1552. in folio, 3. libras.[n 486].

J.4. [Compra de libros]

1147 - el corpo di testi civili ligato in corio di stampa di Venetia.


- Opera ciceronis Lambini nova ligta. in pargamino. [n 718].
1148 - Carninalis Zabarella novo in tre tomi ligto. in pargameno.
1149 - Repertorium Bertachini in cinco thomi novo ligto. en pergame-
no. [Giovanni Bertachini, Repertorium utriusque juris.- s.
1. 1499, Lugd., J. Crispin, 1539].
1150 - Opera Menochii in quatro tomi ligato in pergameno. [Jacopo
Menochio, De arbitrarais judicium quaestionibus et causis.-
Ven., ap. Jo. Bapt. Somaschum et fratres, 1569].
- Abbas panormitanus in cinco tomi novo ligato en pergameno
[n 1079].
- Manuale confessariorum ligato en pergamino novo.[Ver Azpil-
cueta] .

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA. 101

1151 - Relectio navarriL in capite novit de iudiciis. [Relectio capi-


ta quarundam de iudaeis.- Conimbrigae, J. Banerius, 1550,
in-8].
- Sigonio de regno italie [n 338].
1152 - Castro adversus hereses novo ligato en pergameno. [P. Alonso
de Castro, Adversus omnes haereses. libri XII, XIV.- Paris.,
3.543; Lugd., 1555; Ven., 1555; Antv.,1556, 1565].
- Comraentario in geneaiogiae austriae novo ligato in pergame-
no.
- Una biblia dil Gionta ligta. in corio negro usada.[n 704].
- Alexander aphrodisii ligto. in corio russo novo [n 717].
- Cardinalis osii opera ligta. in pergamino.
1153 - Historia natalis comitis ligta. in pergamino.
Altra historia dil stesso ligta. in corio azulo nova e indora-
ta.
Altra historia del medesmo [n 793].
- Discorsi historici universali di cosmo Bartoli [n 641] .
- Libro di lettere dil sr. Guevara vescovo di Mondineso
[n 657].
- Doi tomo sententiarum et exemplorum andree eborensis indo-
rati [n 445, 446].
1154 - Sacerdotale ad consuetudinem romane eccie. [No identificado].
- Ethica aristotilis vulgaris Bernardi Segni [n 223] .
- Antiqua moni "renta sanctorum episcoporum veronensium [n 706] .
- Lettere di principi libro primo. [Ver Ruscelli, Girolamo].
- Discorssi di bartolomeo cavalcanti a gobern di principis di
S. Sobino [Sansovino (n 701)].
1155 - Rethorica eclesistica episcopi veronensis. [ Tal vez una obra
de Torello Saraina ? ] .
- Natalis comitis mithologia vecfia [n 714] .
1156 - Discorsse di la sacra legge cannica. [No identificado].
- Doi thomi di la historia di cornelio tcito [n 971].
1157 - Giulandini papirus. [Melchioris Giulandini Papyrus, Apologiae
adversus P.A. Mattheolum liber.- Pataviae, ap. G. Perchacinum,
1558, in-4 0 ].
1158 - Sebastianus moniculus de inventario heredis. [No identificado].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


102 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

- Dionis romana historia de rbus romanis a pompei ad ale-


xandrum [n 1004] .
1159 - Historie aliquorum romanorum imperatorum a dione spartiano
iulio capitolino et aliis descript. [No identificado].
1160 - Constitutiones dominici bolani epi. brixen. [No identificado].
1161 - Cronicn rerum Regum anglorum. [Geoffroy de Monmouth, Britania
utriusque regum.- Paris., 1508, 1517].
- Suetonius tranquillus et alii [n 67].
1162 - Dialogo de la Sra. tulia. [No identificado].
- La antiquita di roma disligata [Dionisio de Halicarnaso. (Ver
n 1004)].
- nstitutiones Justiniani vechii [n 666].
1163 - Introductio ottaviani vestri [Vestri Barbiani Ottaviano, Intro-
ductio in aulae Romanae. Varias ediciones en el siglo XVI].
- Palinodia quadrantini. [Fabianus Quadrantinus, Palinodia
si ve revocationes.- Coloniae, ap. M. Cholinum, 1571, in-8
(n 326)J.
- Polibii historia usata . [Ver este nombre].
- Velleius paterculus de romana historia [n 703].
- Vita et gesti di Ezelino (?) [n 955 ? ] .
1164 - Li felici pronostichi in doi libri [da verificarsi contra i
infideli.- Venet., app. N. Bevilacqua, 1572, in-4].
1165 - Marsilio Ficino contra la peste. [Consigli contra pestilenza.-
Florent., 1481, 1522, 1576; Venet., 1556].
1166 - Epithome in materia fidei commissi. [No identificado].
1167 - Modus legendi abreviaturae. [Ed. princeps, Colon., ca. 1475].
1168 - Proprium gestorum ordinis minoris (?). [No identificado].
1169 - Virgilius ex plantino. [Buclica brevibus P. Manutii et alio-
rum illustrata.- Antv., ex off. C. Plantini, 1565, in-8].
1170 - Methodus studendi in iure. [No identificado. Sera el n1149 ?].
1171 - Terentius apud aldum. [P. Terenti Afri comoediae.- Venet.,
1553, 1575].
- Catechismus.
1172 - Uno libro scritto a mano 1. si intitula ora uineis amor.
[No identificado] .
CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...
BIBLIOTECA 103

- Natalis comitis historia in doi thomi dsligati. [Ver n


1153].
1173 - Defensiones viginti nove, statuorum tolletanorum. [No identi-
ficado] .
- Philosophia antonii persii novarum positionum [n 716] .
- Uno thomo di le epte. di cicerone en latino 8 francese
tn 634].
- Qrationes antonii caceris quatuor in heresiarchas [n 639].
117!+ - Militis potescu. de poltica administratione t.8. [No iden-
tificado] .
1175 - Los tres tomos de las vidas de ( padres ? ) .

J-5.
- Thsaurus linguae latinae Basileae ao de 1561, ligato en
corio negro de vitello seis escudos [n 119].
- Lexicn greco latinum ligato in carta pergamena di vitello
Basileae in duoi tomi, tre scudi [n 265].
- Budaei commentaria in linguam graecam ligato in tavole et
corri parisiis doi ducati corri di vitello [n 117, 290].
1176 - Titus livius ligato in carta pecorina Lugduni apud Vincentiura
3 scudi. [Historiarum ab urbe condita decadis quintae.- Lugd.,
ap. haeredes S. Vincenti (excudebat M.G. Treschel fratres),
1537, in-8].
- Julio Firmico et alii in corio negro quatro lire [n 172].
- Strabo de situ orbis, in corio et tavole otto lire [Ver
este nombre].
- Novus orbis in bergamino un scudo [n 109] .
- Valerius flacus et Msica Theorica quatro lire [n 266].
- Ptolemeo volgare in carta pcora diece lire [n 430] .
- Adagia Pauli Manutii in bergamino un scudo [n H13].
1177 - Quintilianus ex roberto stephano otto lire. [Es otro ejemplar
que el n 15].
- Petri Victorii variae lectiones in folio in bergameno cinque
lire [n 197, 298, 385].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


104 Cristbal de S A L A Z A R Criticn, 22, 1983

- Eucldes in corio cum expositione Campani et Zamberti 7


lire [n 988] .
- Homers in tabulis et in folio cinque lire [n 320].
- Interpretes homeri tre lire in corio. [En el margen :
"tutto insieme se ha di vender" (n 186)].
- Terentius Vascovani in 4 o ligato in corio trenta sei sol-
di Cn 183].
- Sebastianus de poeta in 4 o quatro lire in carta pcora.
[n 208] .
- Petrus Gilius di Bosphoro Tratio due lire in carta peca.
[n 262].
- Del arte militare del Cataneo in carta peca. tre lire
[n 356].
- Academia nova et vetere et Sigonius de dialogo cinquanta
soldi in 4 o [n 118].
- Petrus Lombardus magister sententiarum quatro lire in 8 o
[n 919]..
- Vitruvius in 8 o ligato in corio due lire [n 250].
- Philander in vitruvium trenta soldi [n 219].
- Msica Aristoxeni et Ptolemei et Elementa, del parlar in
cta. pcora quaranta soldi [n 523].
- Carolo Tetti. Jacobo Lanterio et Girolamo Ruscelli dell'
arte militare in pergameno cinquanta soldi in 4 o [n 434,
435, 436].
- Tpica Ciceronis cum scoliis in corio trenta soldi [n244].
- Comentario Cesaris in corio rosso in 8. due lire [n 152,
312].
- Catechismus in corio negro novo cinquanta soldi.
- Aristotelis organum, in corio in 8, cinquanta soldi [n224],
- Titi Livii decas. 3a .et Polybyusin corio negro tre lire.
Cn 199].
- Laurentius Valla in corra et 8. Vintiquatro soldi.
- Africae descriptio Joannis Leonis cinquanta soldi carta
peca. [n 213].
- Aeschinis et Demosteni orationes contrarie in greco, 8 o
in bergamino trenta soldi [n 1130].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


BIBLIOTECA 105

- Arte di Theodoro Gaza in 8 o et carta pcora due lire.


[n 200 ?] .
- Dialctica Perionii in bergamino e 8 o trenta soldi [n 164] .
- Marini Siculi grammatica in pergamino i n 8 o , una lira,
[n 248].
- Aristotiles de Moribus, trenta soldi [n 223] .
- Terentii colloquendi formule in bergamino vinti quatro sol-
di [n 254].
- Plautus in 8 o et corio negro quatro lire. [Ver este nombre].
- Arte di Antonio, 24- soldi in corio [n 168].
- Epitome dialecticae Rodolfi Agricolae in carta bergamina in
8 o vintiquatro soldi [n 1128].
- Gema frisius de Radio astronmico trenta soldi [n 230] .
- Institutiones in grecam linguam Clenardi in 8 o , 20 soldi
[n 143].
- De usu astrolabi compendium poblacionis, in corio 8 o 30
soldi [n 182].
- De auguris Niphus et Oria apollinis. in bergamino sedeci
soldi[n 267 y 851].
- Pomponius Mella, Solinus itinerarium antonini Vibius Se-
quester Dyonisius de situ orbis. 30 soldi Cn 97].
- Asconius pedianus cinquanta soldi in 8 [n 212].
- Meditationes Clenardi in linguam grecam 8 in bergamino
24 soldi [n 252].
1178 - Aristotelis de Repblica quaranta soldi.[Num. ed. en los siglos
XV y XVI].
- Epigrammata greco latina in corri trenta soldi [n 1122].
- Virgilius vecchio 20 soldi in 8 [n 12 o 554] .
- Diodorus Siculus Cesars com. et Salustius in tavole tre
lire [n 32 y 954].
1179 - Aristotelis opuscula et historia animalium. cinquanta soldi.
[Acaso la edicin de Th. Gaza.- Lugd., circa 1505, in-8;
Ven., 1513, 1551; Paris., 1524, in-fol.].
- Pausaniae tomi duo de regionibus Gretiae in 16, tre lire
in bergamino [n 264] .
- Epistolae familiares Cice. in corio trenta sei soldi, in-

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


106 Cristbal de SALAZAR Criticn, 22, 1983

16 [n 634].
- Mella de situ orbis Olivarii in 8 o . Bergamino una lira
[n 931].
1180 - Conciones et orationes concilii Tridentini quindeci soldi
in 16.[No identificado].
- Theodori Gaze Grammaca. Greca in 4, trenta soldi [n 200,
363].
- Polibius in 16 pergameno 24 soldi usado [n 633] .
- Vellei Paterculi historia Romana in 8 o . Vintiquatro soldi
[n 703].
- Solinus in 8o. vinti soldi [n 97 ?].
- Appianus Alexandrinus due lire in 16. in pergameno [n 4-5].

J-6-

"En doze de febrero de 1579"

- Un matiolo sobre Dios corrides doze libras [fi 360, 748,


831].

"7 mayo"
o
- De las quaestiones disputadas de St. Thomas. Seis libras,
impresas en Paris ao de 1557 [n 744].
- Jacobi Mayoni de triplici hominum vitae. Caesanae (?),1577,
le enquadernar. [n 504] .
- Institutiones aphoristicae Gui. Xylandri. Heidelbergae
1577 et Joan. Zecchi (?) Bononiae 1576 [n 503] et de ligto
[delegatio] pontificiura [n 750].
- Repetitio capite missas de consecratione doctoris Ferdinandi
Paez et Tredisarsi sopra il modo de alzar aquae Parmae, 1567,
in 4 [n 754].
- Historia Johannis Coclei de actis Lutheri. Parisiis 1565.
[n 753].
- Cristoval de las Casas Vocabulario de las dos lenguas,
Venet. 1576, in 8 Cn 749].
- Theologicarum institutionum compendium impresso Fulginei
1562 [n 758].

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR 107

EXAMEN BIBLIOGRFICO

La biblioteca de Cristbal de Salazar, por la im-


portancia cuantitativa y calitativa de sus fondos, forma
parte de las ms ricas y completas del siglo XVI (50).

Con sus 1180 ttulos, slo la superan la coleccin


religiosa y clsica del arzobispo de Granada, don Pedro
Guerrero (51) y la biblioteca regia de Felipe II (52),
aunque de menos inters en lo que toca a Ciencias y Ar-
tes e Historia.

Adems de ilustrar la riqueza de la coleccin, los


documentos referentes a ella son inestimables por la ca-
lidad bibliogrfica de su establecimiento, sobre todo a
partir del documento E (1577). Habr que esperar la edad
moderna para encontrar tal minucia en el detalle de las
sucesivas adquisiciones y en la redaccin de los datos.
Ctese como botn de muestra el asiento 789 en que se
da, adems del lugar de impresin, fecha y tamao, el
nmero de libros del volumen y el nombre de los sucesi-
vos intrpretes :

Potybi tvstona gn.zo.0 Latina. Bcu>tzaz pzx Joan.


0poiU.nu.rn anno 7549. LLbn. pnA.on.zi, ULcoaai Pzn.ottu>
LntznpnztaXuA e-t, n.ztquoi iilogangti& \kucjjJbxn,, in
ot. coniitMX lJonA 6.

Ctese tambin el 942; despus del primer tomo de la id-


ton.a gz.nzn.at di tai Indica, de Lpez de Gomara, se d e s c r i b e ,
caso nico en la poca, e l segundo tomo :

Szgando tomo dz ta HL&tona dz Uzxao dzt mcimo atiton.


mptiznon. y ao y zn 4. ( 5 2 b i s ) .

(50) Vase Jean-Michel Laspras, Inventaires de bibliothques et do-


cuments de librairie dans le monde hispanique aux XVme, XVIme et
XVIIme sicles, en Revue Franaise d'Histoire du Livre,28, 1980,
pp. 535-557.
(51) I b i d . , p . 546 (1559).
(52) I b i d . , p . 547 (1567).
(52 bis) Se notar que ambos tomos se sealan en 4 mientras que
Palau y Dulcet los describe en 8.
CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...
108 Jean-Michel LASPRAS Criticn, 22, 1983

G r a c i a s a l a r i q u e z a de d a t o s b i b l i o g r f i c o s s e
han podido s a c a r a l u z , en e l i n v e n t a r i o de l a l i b r e r a ,
unas c u a n t a s o b r a s cuyo r a s t r o , a u t o r o e d i c i n s e h a -
ban p e r d i d o .

Autor y obra d e s c o n o c i d o s : nm. 190, 3 7 3 , 504, 620, 635,


644, 649, 688, 713, 716, 737, 754, 758, 8 6 3 , 869, 905,
909, 1033, 1124, 1135, 1144, 1145, 1 1 5 8 .

Obra d e s c o n o c i d a : nm. 100, 344, 398, 432, 649, 806,


955, 1 1 4 1 .

E d i c i o n e s no s e a l a d a s : a s c i e n d e n a un t o t a l de 64 :
nm. 2 1 , 46, 47, 174, 2 8 3 , 302, 3 3 1 , 3 4 1 , 344, 364, 369,
374, 380, 386, 397, 406, 426, 432, 449, 4 5 1 , 452, 482,
535, 544, 552, 557, 5 6 1 , 569, 588, 6 0 3 , 638, 645, 658,
668, 6 7 3 , 682, 687, 688, 689, 6 9 1 , 706, 708, 716, 738,
741, 744, 759, 768, 772, 795, 8 0 3 , 8 6 5 , 878, 8 9 3 , 933,
936, 938, 960, 987, 1004, 1014, 1018, 1079, 1080.

E n t r e e s t a s o b r a s , e n t r e s a c a r e m o s c u a t r o de p a r t i -
c u l a r i n t e r s . El nmero 46 r e m i t e a una e d i c i n de l a
ibton.0. atina de A r r i a n u s d e s c o n o c i d a , y e l 47 a l a e d i -
c i n s i n duda de P a r s d e l Vz mjzrvtiont de Cicern ano-
tado por Jean Louis d ' E s t r e b a y . El nmero 765 r e v e l a una
e d i c i n nunca s e a l a d a de l o s PiaZmoi de David por Benito
A r i a s Montano. Por f i n , de l a famosa d e s c r i p c i n de Alon-
so d e M e n e s e s , Rs.pwtoK.0 dz ca.mi.not>. Ondznado pon tomo dz
Menee Cowizo. Aadido zt camino dz Madrid a Roma. Con an mzmo'Ual
de mjichad coidi iu.czdi.dad zn Epaa (nm. 9 6 0 ) , nunca fue c i t a -
da e s t a i m p r e s i n de Medina d e l Campo, 1567, i n - 8 , c o n -
s i d e r n d o s e como p r n c i p e l a de A l c a l de Henares en
c a s a de S e b a s t i n M a r t n e z , 1576, i n - 1 6 .

Procedencia de los libros

Las diferentes etapas en la constitucin de la bi-


blioteca y la mxima riqueza de datos constituyen una
aportacin ms para el estudio del mercado y de la cir-
culacin del libro en la Europa del siglo XVI. Si son
de poca trascendencia los documentos Jl y J2 por referir-
se a un nmero reducido de obras, del anlisis del con-
junto de las ediciones se perfilan unas grandes tenden-
cias .

Hasta el inventario C, dominan las ediciones de

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR 109

Lyon y de Pars, por residir todava Cristbal de Sala-


zar en Espaa. A partir de los documentos D y E, estable-
cidos cuando vino a residir el Secretario en Venecia,
se nota una mayora de impresiones de Venecia. El F,
por fin, manifiesta un fuerte porcentaje de libros impre-
sos en Pars.

Si no es de extraar la abundancia de la produccin


local veneciana, la de Pars indica que el foco cultural
europeo se estaba desplazando paulatinamente hacia la ca-
pital francesa donde la produccio'n de los Estienne y los
libros cientficos de Vite, Oroncio Finei , entre otros,
era un atractivo para todo erudito de la poca.

Un cuadro general de los lugares de impresin ilus-


tra la escasez de producciones espaolas : ocho de Sala-
manca , seis de Alcal de Henares, tres de Barcelona, dos
de Valladolid, Toledo, Zaragoza, Medina del Campo, una
de Granada, Sevilla, Valencia, Zamora, son la prueba de
lo retrasada que andaba la Pennsula en materia de impren-
ta y de librera y confirman su dependencia econmica
y cultural.

Centros de impresin (53)

Venecia 279 (prensas de Aldo, Bindoni, Giolito,


Sessa, Valgrisi).
Pars 198 (prensas de H. y R. Estienne, Cavellat,
Chevallon, Nivelle, Vascovan, Wechel).
Lyon 87 (prensas de Bonhomme, Gryphe, Rouill).
Basilea 77 (prensas de Froben, H. Petri, Opporin).
Amberes 56 (prensas de Plantino y Nuci) .
Colonia 27
Roma 24
Florencia 18
Francfort 15
Bolonia 15

(53) Otros centros de impresin :


- tres ediciones : Barcelona, Wittenberg;
- dos ediciones : Brescia, Genova, Ingolstadt, Leipzig, Lovaina, Me-
dina del Campo, Milano, Montreale, Parma, Pisa, Toledo.Valladolid,
Zaragoza ;
- una edicin : Brujas.Burdeos, Cambridge,Coimbra.Duai,Ferrara.Grana-
da , Heidelberg, Lausana,Luxemburgo.Maguncia.Mantua,Oppenheim,Padua ,
Sevilla,Valencia, Viena, Zamora.
110 Jean-Michel LASPERAS Criticn, 22, 1983

La procedencia de los libros de casi todos los


centros de impresin existentes no deja de plantear pre-
guntas en cuanto al espritu que domin su adquisicin.

Sera Cristbal de Salazar uno de esos coleccio-


nistas espaoles slo movidos por la vanidad, y la li-
brera "manifestacin de nuestra grandeza de oropel y
de la decadencia de la cultura", segn afirma Gregorio
de Andrs aludiendo a colecciones de proceres (54) ?

La presencia de cinco incunables (asientos nmero


286, 393, 721, 763, 1002) que por motivos de cronologa
no tenan el valor que se les conferira hoy, podr5.an
considerarse como mera bibliofilia. Los manuscritos, al
revs, por su nmero, por la autoridad de los autores
y por pertenecer a las grandes orientaciones de la bi-
blioteca, abogan por la cultura humanstica de Salazar.

Aunque se desconoce el valor intrnseco de cada


uno de los manuscritos, su antigedad, su fidelidad res-
pecto al texto original, veintiocho ttulos atestiguan
una bsqueda y un afn de poseer en la misma fuente unos
textos fundamentales. Sirvan de ejemplo :

- Pomponio Mela (nm. 300) y la recensin de Ptole-


meo (nm. 359); y sobre todo los cuatro manuscritos en
griego :
- Isdcrates (nm. 999);
- P l u t a r c o y P o r f i r i o (nm. 1 0 0 0 ) ;
- P l u t a r c o , c o n e l t t u l o en g r i e g o d e l puo
y l e t r a d e l S e c r e t a r i o (nm..1024);
- A r i s t t e l e s , l a BtLca (nm. 1 0 2 5 ) .

CLASIFICACIN DE LAS OBRAS

Si se i n t e n t a e s t a b l e c e r una c l a s i f i c a c i n de l a
b i b l i o t e c a de C r i s t b a l de S a l a z a r , c l a s i f i c a c i n que

(54) Gregorio de Andrs, Cartas inditas de Juan Pez de Castro,


Cronista de Carlos V, en B.R.A.E., 168, 1971, p . 564.
(55) Lista de manuscritos : nmeros 281, 300, 359, 479, 529, 554,
595, 660, 676, 680, 696, 712, 720, 969, 999, 1000, 1001, 1024, 1025,
1026, 1070, 1071, 1072, 1073, 1074, 1075, 1076, 1172.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR 111

resulta terica e imperfecta a causa de las incertidum-


bres del contenido de varias obrss (56), se perfilan las
siguientes orientaciones :

Religin

- Textos bblicos y comentarios : 60.


- Liturgia, dogma, historia eclesistica, manuales :
246.
Adems de la Bba de Francisco de Enzinas, prohi-
bida antes de su difusin, cabe subrayar que si las obras
de Erasmo y de los erasmistas constituyen el primer ncleo
de la biblioteca, revelan los ltimos inventarios, unos
veinticinco aos ms tarde, obras de devocin de la ms
estricta ortodoxia catlica.

No se concluir, sin embargo, que haba vuelto Cris-


tbal de Salazar la espalda a las fuentes religiosas en
que bebiera cuando ms joven. Si los incLLcu de libros pro-
hibidos (nm. 60, 328, 357, 677), cuya compra correspon-
de a las diferentes etapas de la constitucin de la bi-
blioteca, hubieran servido para evitar tropiezos perju-
diciales, cmo explicar que el Secretario poseyera,
cuando falleci, a ms de las cuatro obras vedadas y de
las diez expurgadas por el licenciado Yegros (documento H ) ,
otras tres prohibidas por el ndice, de Valds, de 1559,
(nm. 418, 739, 889) y veintisiete por el de Quiroga, de
1583 (nm. 6, 89, 101, 138, 256, 270, 2 71, 281, 289, 383,
416, 490, 501, 660, 665, 687, 746, 755, 760, 806, 815,
818, 915, 1119, 1121, 1181, 1267), que el susodicho licen-
ciado no registr o no consigui examinar?

Acaso traduzcan los Indicu, lo mismo que la obra de

(56) Obras sin identificar o de identificacin dudosa : nm. 28, 44-,


88, 90, 92, 107, 190, 216, 228, 232, 241, 245, 247, 253, 258, 278,
282, 310, 342, 400, 404, 423, 432, 462, 476, 488, 501, 516, 538,545,
546, 559, 566, 577, 606, 607, 608, 609, 614, 618, 670, 671, 674,673,
679, 685, 686, 697, 713, 724, 725, 737, 758, 766, 771, 782, 785,839,
890, 905, 909, 937, 952, 1002,1003, 1009, 1012, 1013, 1015, 1017,
1022, 1027, 1031, 1033, 1034, 1036, 1037, 1040, 1045, 1046, 1053,
1054, 1055, 1057, 1080, 1114, 1124, 1135, 1159, 1160, 1162, 1166,
1168, 1170, 1172, 1173, 1174, 1180.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


112 Jean-Michel L A S P R A S Criticn, 22, 1983

van der L i n d t , De ianctu-na Eachantia confia votamin .oJL\>i-


ni d>cpuZum (nm. 738) o la de Juan Coclei, \iutOKM. di
<zc LuZkoA. (nm. 753), cuya condenacin de los cismas
no se pondr en tela de juicio, la interrogacin de
Cristbal de Salazar sobre las tensiones que recorran
el mundo cristiano.

Filologa, Gramtica, Lingstica : 133

Siguiendo en esto el ejemplo de Juan de Vergara y


de los erasmistas, pareci el Secretario haber dedicado
destacado papel al estudio de las lenguas clsicas. Es
muy nutrido el nmero de gramticas y tratados de que
consta la biblioteca. Abundan los estudios y comentarios,
la mayor parte de ellos recientes, de grecistas, latinis-
tas , hebrastas, entre los cuales sobresalen Emanuel l-
varez, Guillermo Bud, Nicolas Clenardo, Escalgero, Pe-
dro Lombardo, Pablo Manucio, Antonio de Nebrija, Priscia-
no, Sants Pagnino, Pedro Vctor.

No es ocioso tampoco hacer hincapi en la presencia


de obras consideradas como enciclopedias del saber gre-
colatino : la de Ravisius Textor (nm. 442) y el Suda&
(nm. 1064).

En cuanto a las lenguas modernas, slo la italiana,


por motivos ante todo funcionales, parece haber desperta-
do la curiosidad de Salazar. El Caltpino y el \locabuLaM.o
di a doi tanguai de Cristbal de las Casas, indicaran
que el Secretario tuvo algunas dificultades para dominar
el idioma .

- Lengua griega : nm. 74, 77, 78, 143, 177, 178, 179,
200, 201, 252, 263, 265, 284, 290, 327, 363, 402, 515,
559, 586, 653, 696, 833, 884, 890, 902, 955, 995, 1005,
1107.
- Lengua latina : nm. 14, 64, 119, 188, 207, 210, 215,
238, 242, 248, 263, 265, 282, 283, 284, 298, 306, 309,
354, 358, 375, 377, 383, 385, 388, 422, 442, 477, 520,
531, 535 (?), 546, 556, 557, 562, 576, 585, 588, 589,
601, 620, 645, 655, 659, 770, 995, 1005, 1062, 1106.
- Lengua hebrea : nm. 144, 565, 669, 868.
- Escritura egipcaca (nm. 220).
- Lengua italiana : nm. 309, 557, 559, 562, 583, 749,
848, 958, 959.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR 113

Tratados de retrica y potica : 55.


Autores griegos y latinos : 165.
Como consecuencia lgica de la aficin de Crist-
bal de Salazar a las lenguas clsicas, ofrece la biblio-
teca gran variedad de textos y de comentarios; entre sus
autores varios, como Melanhton, Milichius, Mosellanus,
Xylandro figuraban en los IncLLcu.
En la literatura griega, si bien van representa-
dos casi todos los autores : Aristfanes (378), Demste-
nes y Esguines (1129), Epitecto (431), Herodoto (42, 43,
335, 336), Hornero (186, 320), Pausanias (262), Platn
(368,con comentario de Averroes, 386, 866 ), Plutar-
co (960, 1000), Polibio (199, 419, 633), Tucdides (42),
domina la obra de Aristteles y sus comentarios (52, 142,
145, 204, 223, 224, 258, 340, 397, 717, 762, 854, 864,
866, 1025, 1178, 1179) .
De la literatura latina, puede afirmarse gue Sala-
zar posea cuanto la produccin tipogrfica tena impre-
so en la poca. La lista de autores ser el mejor testi-
monio del afn de saber clsico, con marcada preferencia
por la obra y la lengua ciceronianas.
Aulo Gelio (35), Csar (32, 152, 287, 312, 656,
731), Cicern y comentarios (19, 22, 53, 47, 66, 127,
128, 129, 141, 151, 212, 244, 269, 270, 274, 305, 331,406,
433, 437, 533, 560, 587, 599, 634, 682, 718, 721, 886,906,
968), Columela (23), Horacio (13, 381, 647, 693), Macro-
bio (35, 62), Ovidio (49), Persio (57), Plauto (38, 194,
217, 592), Plinio (89, 101, 191, 193, 234, 332, 904, 1078),
Propercio (71, 529), Quintiliano (15, 65, 113, 260, 271,
334, 393), Quinto Curcio (37, 48, 77, 384, 403), Salustio
(32, 68, 587, 954), Sneca (205),Suetonio Tranguilo (67),
Tcito (347 obra completa, 467) Terencio (55, 73,149,
183, 209, 254, 652, 1171), Tertuliano (811), Tito Livio
(118, 192, 199, 294, 487, 1110, 1133, 1176), Veleyo Patr-
culo (37), Valerio Mximo (68, 967, 1075), Varron (23,
63), Virgilio (12, 31, 259, 554, 1169).
Para completar esta lista de autores y recensiones,
no se olvide citar una de las primeras obras adguiridas
por Cristbal de Salazar y que ya perteneci a Juan de
Vergara, el AppaAcUuA atn {,&imon&, de Bartolomeo Riccio

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


114 Jean-Michel LASPRAS Criticn, 22, 1983

(nm. 64), compendio de las mejores pginas de los auto-


res latinos, algo como los modernos libros de textos.

No dejar de sealarse la ausencia de Boecio y la


escasez de obras de Sneca que, por otra parte, tanto
abundan en las libreras de contemporneos y cuya influen-
cia se rastrea desde el Medioevo en las letras hispnicas.
Ser que Cristbal de Salazar haba vuelto la espalda
a autores que seguan dominando la filosofa espaola y
que, en su opinin, eran los modelos de otros tiempos ?

Historia antigua y moderna : 77 y 120 obras respectivamen-


te .

Corolario de la atraccin por las letras grecolati-


nas es la curiosidad del Secretario por la historia anti-
gua y la posesin de los escritos ya citados de Herodoto,
Plutarco, Polibio, Csar, Salustio, Suetonio, Tcito y
Tito Livio .

Sin embargo, ms apasionante para el estudio ser


el inters que despert' en l la historia del mundo con-
temporneo. El importante nmero de obras de historia mo-
derna pone de manifiesto la atencin que prestaba el diplo-
mtico al mundo que lo rodeaba. Estaba al acecho de cuan-
to poda satisfacer su curiosidad y ofrecerle una imagen
cada vez ms clara de un universo cuyos ecos le facilita-
ba su cargo y que la estancia en Venecia, punto de enlace
entre Oriente y Occidente, favoreca.

Abarca la historia todo el mundo conocido, desde


el Nuevo Mundo hasta Japn y hace falta recalcar en una
serie de obras dedicadas a las costumbres de la gente
(nm. 41, 138, 412, 517, 536), una de las cuales. Pe 04c-
QJVL mo>Ubu> t >iebu Scotto>uim se emparienta con nuestra geo-
grafa humana (nm. 518).

Acaso, ms que la aficin a la cultura grecolati-


na, tan a menudo aludida cuando de humanismo se trata,
distinga esta materia, por la especial atencin al mundo
y al hombre, a un autntico humanista.

Historias del mundo moderno

frica (213)
Alemania (24, 25, 131, 308, 374, 941)

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR 115

A r a b i a ( 1 3 3 ) , c o n E t i o p a ( 6 1 0 ) y E g i p t o ( 2 2 0 , 607)
Asia ( 9 3 , 140, 998)
A u s t r i a (702)
B l g i c a (825)
Bohemia ( 3 9 2 , 700)
Borgoa (1100)
C o n s t a n t i n o p l a ( 3 6 1 , 519) y T u r c o s ( 2 6 2 , 4 0 5 , 4 5 1 , 5 3 6 ,
6 6 3 , 685)
Escandinavia (496)
Escocia (390, 517)
Espaa (288, 343, 809, 997, 1101)
Indias (132, 276, 301, 303, 351) y Per (277, 166, 930,
943), o sea todos los historiadores de Indias
Francia (465, 473, 492, 493, 495, 727, 804, 861)
Grecia (491)
Inglaterra (499, 538, 629, 684, 921, 1056)
Italia (308, 444, 1028)
Japn (571, 584 ?)
Lotaringia y Godos (817, 821, 822); Suevos (148)
Malta (839)
Milano (484)
Nicosia (670)
Pases Bajos y Flandes (674, 734, 846)
Polonia (333, 468, 496, 695, 1093)
Portugal (551, 983)
Roma (609, 808)
Rusia (135, 350, 420, 672, 1093)
Tierra Santa y Palestina (107, 256, 387, 683)
Ungra (410)
Venecia (432, 555, 564)

Geografa y viajes : 86

Lgico ha de ser el que el afn de conocer pases


y pueblos conlleve el estudio de la geografa, pero, en
el caso de Cristbal de Salazar, no se ha de prescindir
de la curiosidad del diplomtico, sobre todo en lo gue
atae a las descripciones del mundo otomano.

Empero, no es tan fcil discernir lo que pertenece


a la cosmografa y lo que hoy se considera del dominio de
la geografa, por la misma ambigedad de obras como el Ve.
i-Ltu oubM o las de ciencia polifactica de Ptolemeo, Dio-
nisio de Alejandra, Pomponio Hela-o Juan de Sacrobosco.

La materia, a pesar de dichas prevenciones, es a

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


116 Jean-Michel LASPRAS Criticn, 22, 1983

la medida de las preocupaciones de Salazar y recoge los


siguientes asientos del inventario : 83, 84, 85, 86, 97,
109, 110, 121, 122, 123, 124, 125, 126, 130, 134, 150,
174, 240,264, 286, 296, 328, 344, 382, 430, 502, 520,
544, 604, 690, 706, 769, 845, 913, 931, 932, 937, 956,
1063, 1118, con mencin particular para las obras de mo-
dernos como el hispanorabe Len Africano, Pedro Mrtir
de Anglera, Andrea Navaggiero, Amrico Vespucci, Juan
Werner.

Ciencias exactas

Aunque el trmino de ZxactU reviste un carcter


marcadamente moderno, no se puede descartar por la rique-
za y la actualidad p a r a la p o c a del inventario. En
este dominio como en el de la historia contempornea, es
obvia la insaciable curiosidad y afn de saber de Cris-
tbal de Salazar; curiosidad y afn dignos de los mejores
eruditos del Renacimiento.

La biblioteca suma cuanto nuevo y novador poda


imprimirse en aquellos tiempos de trastornos cientficos
en que, adems de seguirse estudiando a los antiguos, se
haca cada vez ms viva la atraccin de los descubrimien-
tos y teoras recientes.

- Algebra : nm.
num . 106, 160, 398, 414, 513, 673, 836,
849, 1055.
- Aritmtica : nm. 102, 272, 293, 369, 389, 513, 593,
596, 597, 622, 623, 630, 658, 897, 957,
1134 , 1143, 1144.
- Geometra : nm. 27, 82, 162, 180, 202, 227, 427,
623, 829, 852, 927, 1119, 1144.
La biblioteca confirma la perennidad del sistema de Eucli-
des (82, 414, 450, 796, 988 ,_ 989, 1060), no sin reservar
relevante sitio a los matemticos de la poca, los fran-
ceses Oroncio Finei , Vite, Glareanus, el luterano alemn
Peucer, los espaoles Moya y Roca.

Quiz la obra de ms valor ser la de Alberto Dure-


ro, imtUatLonum g<omeXf.Qxvuim libni 11/ (nm. 1 7 6 ) .
Otras ciencias

- ptica (273, 339, 528)


- Navegacin (926, 987, 1021)

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR 117

- Varias de clasificacin dudosa (115, 339, 355, 362,367,


503, 627, 628, 631, 735, 746, 747).

Cosmografa y astrologa

n ms que las otras, esta materia sita la biblio-


teca en la encrucijada de dos mundos : el de la tradicio'n
grecolatina y su saber inmutable, el de nuevos tiempos.

Las concepciones tradicionales, anteriores a la


adopcin del sistema heliocntrico, coexisten con obras
resueltamente modernas y novadoras. Por una parte, sigue
dominando la ciencia ptolemaica y las recensiones que se
hicieron, en los siglos XV y XVI, de los estudios del
astrnomo. Obras de tradicionalistas como Gemma Phrysius
Peucer, Finei, Stoeffler, Firmicus Maternus, obras de ms
exigencia cientfica como la de Jorge Peurbach que corri-
gi cuantos errores se haban imprimido en la traduccin
de Ptolemeo.

Por otra parte, nica en las bibliotecas espaolas


contemporneas, se nota la presencia de la obra de Nico-
ls Coprnico ( 6 6 2 ) , Pe Ke.voZiitLontui> obiim cozeAtium UOKL 11/,
en que demostraba, en 1543, el doble movimiento de los
planetas .

Los libros de cosmografa y astrologa corresponden


a los nmeros 75, 76, 80, 81, 90, 91, 92, 94, 95, 96, 99,
100, 103, 105, 155, 172, 175, 182, 225, 227, 229, 232, 233,
239, 243, 246, 362, 382, 474, 507, 509, 522, 563, 570, 604,
637, 644, 662, 675, 716, 724, 726, 729, 788, 815, 832,840,
858, 881, 1036, 1067, 1103, 1126, 1130, 1139, 1140 del in-
ventario .

Medicina

Como en otras materias, se ha de observar el amplio


campo de la eleccin de las obras, sobre todo si se con-
sidera la escasez de tales libros en las bibliotecas del
siglo. No slo estn presentes los clsicos, Galeno y Ma-
tiolo, sino tambin cuanto se imprima en el siglo XVI
de los escritos de Cornelio Celso, Isabel Crtese, Gio-
vanni Marinello, Alejo Piamonts (Girolamo Ruscelli) y
Valverde de Hamusco (nmeros 195, 207, 313 a 319, 324,
360, 364, 370, 371, 401, 421, 453, 458, 463, 505, 543,561,
574, 579, 580, 581, 613, 748, 784, 831, 862, 863, 899,
1071 a 1076).
CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...
118 Jean-Michel LASPRAS Criticn, 22, 1983

Agricultura : 12 obras.
Msica : 9 o b r a s .
Polgrafos y epistolografos : 30 obras.
Juego : e l l i b r o de ajedrez de Damiano de Odenara (nm.
611, 1033)
Cocina y arte de recibir : 4 obras (nm. 542, 621, 643,
705). Las adquiri Salazar por -mera curiosidad o porque
sus funciones exigan que s u s c r i b i e s e a la vida s o c i a l
i t a l i a n a , ms refinada que la c a s t e l l a n a ?
Derecho c i v i l : 20 obras.
Literatura de entretenimiento : 5 obras.
La excepcional importancia de materias como KzLLQ.n,
cuxtoiti ga.zcoatnoi, h&o>U.a, cizncM, p r o p i a s d e l humanismo
t r a d i c i o n a l , no debe o c u l t a r l a escasez de l i b r o s de d
cko C.V& y de obras de entretenimiento.
Ve. bQJLim mii-LcaZe., de Claudio Sebastiano {nm. 208),
dos ediciones de ilando u>Uoio (nm. 651 y 1135), Rme d-
VQMIL di moltl tcadULtnt. auton (nm. 699) , La Araucana (nm,
934) y una edicin de Petrarca, por Andrea Gesualdo (nm.
1136) son la ilustracin de la poca aficin a las obras
de entretenimiento.

La orientacin de la biblioteca no hace sino seguir


las tendencias ya sealadas al estudiar los libros de Juan
de Vergara. Siguiendo en esto los preceptos de Erasmo y
Vives para quienes la literatura era slo entretenimiento
daoso para el espritu y el alma, Cristbal de Salazar,
a continuacin del cannigo erasmista, haba despreciado
esta clase de lecturas.

Por residir en Venecia, centro privilegiado de la


edicin de obras italianas y espaolas (57), tena a su

(57) Recurdese la incansable labor de traduccin y de edicin de


Alfonso de Ulloa.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR 119

alcance cuanto ofreca el mercado sin que se temiera la


curiosidad excesiva del Santo Oficio, como dieron amplia-
mente fe las obras de carcter religioso.

El estudio de la biblioteca de Cristbal de Sala-


zar permite contestar al planteamiento que se formulaba
al principio acerca de la eleccin que rigi' la adquisi-
cin de las obras. Ni coleccin destinada a vanagloriarse
ni concretizacion de una pasin libresca, es propia de
un autntico humanista.

Letras grecolatinas, historia antigua y contempo-


rnea, teorias cientficas de las ms tradicionales como
de las ms novadoras, abarca la librera cuanto poda
leer un espritu universal en su atan de saber y curioso
de las ltimas novedades que aparecan en el mercado. In-
cluso en el dominio religioso, tan peligroso en aquel
entonces, se manifiesta, como los hemos notado, la inmen-
sa curiosidad del Secretario.

Su ejemplar bibliofilia, tan preciosa para la his-


toria del libro, su inquietud por cuanto poda proporcio-
narle nuevos conocimientos, hacen de Cristbal de Salazar
una de las figuras originales del humanismo espaol.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


120 Jean-Michel LASPERAS Criticn, 22, 1983
INDICE DE AUTORES

Abdias, 885 Aretino, P, 258.


Acanthius (G.Dorn), 274 Aretius, M., 809
Acionio, P., 194 Arias Montano, B., 765, 860
Aegidius, 794 Ariosto, L., 651, 1135
Aeschines, ver Esquines Aristfanes, 3 78
Aethicus, H., 475 Aristteles, 142, 145, 204,
Agricola, G., 108, 747 223, 224, 225, 258, 340,
Agrcola, R., 1127 762, 854, 866, 1026, 1178
Aguilera, J. de, 99 1179
Aguirre, M. de, 983 Aristxenes, 523
Agustn, A., 110, 474, 497 Arnobius, 811
Agustn, San, 311 Arnoldi de Ferroni, 804 ..
Albonis, Rabi J., 882 Arriano, 46, 415, 431, 502,698
Alciato, 547, 694 Asconius Pedranus, 212
Aldo, ver Manuzio Atanasio, 820
Alessio Piamonts, ver Aulo Gelio, 35
Ruscelli, G. Averroes, 368
Alexander ab Alexandro,18, 466 Aymon, 465
Alexander Aphrodisiensis, 717, 762 Azpilcueta, M. de, 153, 707,
Alexander de Villa Dei, 201 857, 867, 1077
Alfonso X, 91
Alhazem (Ibn alHaitam),2 73 , Bacci, A., 3 64
797 Bannisius, J., 578
Alvarez, E., 354, 588 Brbaro, E., 193, 1130
Amiens, A. de, 901 Barbarus, D., 424
Ammianus, M., 447, 391 Barrientos, B., 1059
Angelo, J., 359 Barros, J. de, 140
Anianas, G.L., 522, 673 Bartoli, C , 641
Andegano, R., 909 Bartolo de Saxoferrato, 1065
Andernacus Guinterius,J.,77 Baf, L., 2 6
Aneau, B. , 29, 405 Barziza, ver Gasparini
Anghiera (Angleria), P. Mar- Bellay, G. du, 492
tyr de, 174, 301, 303 Belli, S., 528
Anianus, 369, 673 Bellon, J., 953
Antich Roca, ver Roca Bembus, P., 30, 548
Apianus, P., 86, 87, 95, 858 Benalius, B., 541
Apolon, L., 166, 930 Benedetti, J.B., 848
Appianus, A., 45, 1120 Benedictus, 407
Aratus Solensis. 76 Berga, A., 848

* LI,-.: apellidos se dan en latin, en francs o en italiano, segn


los manuales bibliogrficos que permitieron la identificacin. En
caso de identidad patronmica, se precisan los nombres.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR 121

Berga, A., 868 Camilli, J., 367


Berga, P . , 8 63 Campensis, J. (Van den Cam-
B e r o s i o , 257, 307, 1028 pen), 09
B e r c h o r i u s , P. ( B e r s u i r e ) , Canalis, ver Ceneau
1006 Candella, F., 796, 834
Bertachini ,G., 1149 Canisius, P., 346, 671, 783,
Bertholdus, F., 773 816
Billy, J. de, 884 Capella, M., 422, 800
Bizzarus, P., 451, 602, 1008 Capello, H., 481
Blasio, S. (Otto von Sankt Capnari (Cafaro) G., 535
Blasien), 708 Capttonius, F., 745
Blondo (Biondo), M,A,, 376, Cardan, H., 581
628, 649 Capentarius, J., 835,866
Boccacio, G., 719 Cartagena, A. de, 809
Boccardi, A., 644 Cartagena, J. de, 1033
Bocchius, A., 438 Casas, C. de las, 749
Boemius, J., 41 Cassiodorus, M.A ., 170, 812,
Boethius, H., 390 821, 877
Bolani, D., 1160
Castaldo, J. de, 328
Bolonia, B. de, 925
Bolzani, V., 74, 220 Castellesi, ver Hadrianus
Bombelli, R., 849 Castro, A. de, 1152
Bonaventura, C. (Bertram), Cataneo, P., 330, 356, 441
Catn, 23
868 Catulo, 71, 529
Bonaventure, 899 Cavalcanti, B., 701
Bonfini, A., 410 Cedrenus, G., 411, 808
Borbonius, N., 167 Celsius, A.C., 453
Bosius, S., 886 Ceneau (Canalis), R., 493,907
Bouaro (?), J.M., 635
Censorinus, C , 1090
Bouelles, Ch. de, 222, 927,
Centorio degli Hortensi.A.
1132 742
Boulaese, J., 944 Csar, 64, 152, 312, 656,731
Bracelli, J., 365, 1101 Cicern, 19, 20, 21, 22, 66,
Brancaccio, 1066 127, 128, 129, 141, 244,
Brisson, B., 1049
269, 287, 305, 331, 406,
Bruyerin, J., 211, 908
Bucaldianus, 72 433, 533, 560, 599, 634,
Bud, G., 177, 289, 290, 291, 718, 886, 968
Cieza de Len, P., 277
292, 377 Ciruelo, P., 90, 785 (?)
Buonsigli, M. A., 892 Citolini, A., 917
Burcardo de Monte Sion, 683 Clavio, C , 450, 507
Burchard, J., 893 Clemente I o , 159
Buteonis, J., 623 Clenardus (Cleynaerts),J.,
143, 144, 238, 252, 515
Cabeza de Vaca, ver Nuez 833, 902
Cceres, A., 639 Cocleus, J., 753
Calepino, A., 268, 283, 736 Codro, ver Cordus
Callistt, N., 812, 876 Coelestinus, C , 1111
CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...
122 Jean-Michel LASPRAS Criticn, 22, 1983

Colonna,ver Aegidius Daneau, L., 913


Collenutius, P., 941 Danti, E., 513, 1125
Comitis, ver Conti Dares el Frigio, 231
Commynes, P. de, 4 73 Dasypodius, C , 1119
Compagna, A., 29 7 Dati, A., 185, 1105
Conradus Britanus, T., 437 Demstenes, 1129
Contareno, T., 1145 Dentice, L., 199
Contarini, J.P., 526, 685 Despautre, J., 358, 645
Conti, N., 241, 452, 602, 714, Deyciar, J., 117
793, 1153 Eictis de Creta, 231
Coprnico , N. , 662 Diodochus, 540
Coppinus, R., 48 Diodoro de Sicilia, 32
Coras, J. de, 534 Dion Cassius, 711, 792
Cordier, M., 1106 Dionisio el Areopagita, 184 (?)
Cordus, V., 318 823, 1124
Corio, B., 484 Dionisio el Cartujano, 1038,
Cornejo, P., 846 1041
Crtese, I., 317 Dionisio de Halicarnaso, 419,
Crtese, P., 840 710, 792, 10.4
Costiol, H. de, 598 Dionysius Afer (Alexandrinus
Costo, P., 859 Perigte), 240
Covarrubias, D. de, 568 Diophanto de Alejandra,293,
Crescenzi, P. de, 146 658
Cromen, M., 333, 468 Divitem, N., 905
Crusius, M., 559(?) Donatus, A., 100, 209
Cumiranus, S-, 929 Donzellini, C , 955
Cupaerus, L., 632 Dorn, ver Acanthius
Curionis, Coelius Augustus,
Dubravius, J., 700
119, 133, Durer, A., 176
Curionis,Coelius Secundus,
151 Eborensis, A. (Resende),445,
Curterius, J., 799 446
Curtius, Quintus, 37, 48, Eck(alias Maier), 416,680
384, 403, 775 Emotte, P., 878
Cyllenius, R., 397 Epitecto, 1001
Cypreaus (?), 105 7 Erasmo, D., 01, 02, 03, 04,
11, 50, 51, 58, 59, 70,237,
Charo Santo, H. de, 803 259, 413
Chrysoloras, M., 586 Ercilla, A. de, 934
Chrysostomus, 1023 Ercolani (Herculanus) F.,539
Chrytraeus, D., 502 Escobar, ver Scobaris
Espine, C. de, 924
Damasceno, J., 814 Esquines (Aeschines),1129
Damiani a Goes, 96, 809 Estella, D. de, 818
Damiano de Odenara, 611,1083 Esteve, J., 751
Dandale, A., 681 Estrebay, ver Strebaeus

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR 123

Euclides, 82, 414, 450,796, Gabrielli, J., 958


988, 989, 1060 Gagny, J. de, 486
Eugubinus, A., 819 Gaguin, R., 496
Eugubius , S., 08 Galasso Alghisi da Carpi,408
Eusebio de Cesrea, 281,660, Galateo, A., 584
990, 1050 Galeno, C , 195, 807
Euthimius, 0 7 Garcaeus (Gartze), J., 155
Gasparini Pergamensis, alias
Fabri Stapulensis, J., 299 Barziza, 601
Fabri, J. (des Roussines), Gaurico, L,., 1146
556 Gaza, T., 200, 363, 1179
Fabri, P., 51 Gebrius, 8 7
Fantis, S., 375, 612, 615 Gemma Phrysius, 102, 227, 230,
Farra, A., 458 233, 622, 1118
Fascino (?), 1082 Genebrard, G., 815, 822, 912,
Fazio, B., 372 915
Ferrerius, S., 600 Georgievitz de Croacia, B.,
Festus Pompeius, 770 405
Feuardent, Fr. de, 1035 Georgius Pachymerae, 379
Feyerabend, S., 825 Gerbelius, N., 98
Ficino, M., 1165 Gesualdo, A., 1136
Finaeus, Orontius (Oroncio Geuffroy, A., 451
Finei), 106, 162, 389, Giannotti, D., 555
630, 1111, 1138, 1139, Gilles, P. (d'Albi), 262,519
1140, 1141, 1142 Girardi, Ch., 653
Fioravanti, L., 543 Girardus (Giraldi, L.G.),187
Firmicus Maternus, J., 172 Girava, H., 382
Flaccus, S., 139 Glareanus, H., 388, 487, 731,
Flaccus, V., 266, 770 957
Flaminius, A., 743 Godschalk, J., 562
Florianus, J., 213 Goes, ver Damiani
Flussatus, F., 796 Goltzius, H., 491
Fontano, R.J., 838 Gomara, ver Lpez de Gomara
Forcadel, E., 861 Goreci, L., 461, 695
Fortius (Ringelberg), J., Goropius, J., 810
40 Gorreaus, R., 843
Fortunio, C F . , 959 Goslicki, ver Grimaldius
Fracastoro, H., 510 Gra (?), J., 1114
Franceschini, F., 624 Gradibus, J.M. de, 261
Fregoso, ver Fulgosus Graminas, J., 750
Freige, J.T., 906 Granada, Luis de, 22 6,512,730,935
Fulginei, C , 758 Grapaldus, F.M., 3 71
Fulgosus, B. (Fregoso),879 Gregorio (Papa N , 617, 1014
Fullone, A., 627 Gregorio de Nyssa, 896
Grellius, J., 1110
Gabio, B., 425 Grimaldius (Goslicki)L., 483

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


124 Jean-Michel LASPERAS Criticn, 22, 1983

Grillo, G.C., 1080 Jodochus, 949


Grisoni, G.A., 576 Jordanus, obispo de Rave-
Gryphius, A., 844 na, 821
Guazzo, M., 605 Josefo Flavio, 826
Guevara, A. de, 657 Jovio, P., 295, 337, 366
Guidobaldo, ver Ubaldo 408, 538, 672, 684, 1056,
Guillermo de Tiro, 429 1093
Guillonius, R., 842 Juan Crisstomo, 1023
Guinterius, ver Andernacus Juan Damasceno, 814
Julin el Apstata, 1092
Hadrianus (Castellesi),169, Julius Africanus, 885
585, 711 Junctinus, F., 726, 729
Hecquetius, P., 8 75 Junius, A., 156
Hegendorf, C , 59 Justiniano I , 666
Hegesippe, 387 Justino, 235
Henriquineus, P.A., 894 Juvianus, ver Lindt
Hentenius, J., 1116
Herbenstein, ver Sigismundi Koninxstein, A., 916
Herculanus, ver Ercolani Krantz, A., 417, 418, 494,
Herms Tflsmegisto, 834 496
Hermgenes de Tarso, 178, 482,
590 Lactancius Firminus, 910
Hermolaus (Ermolao Brbaro)193 Laguna, A., 784, 807
Herodianus, 79 Lancilottus, C , 689
Herodoto, 42, 43, 335, 336 Landi, 0., 961
Hornero, 32 0 Landus, C , 472
Homeri interpres, 186 Lanter, J., 435
Horappollo, 851 Lapino, F., 583, 636
Horacio, 13, 381, 647 Lascius (Lasco), J., 695
Hosius, Stan., 715 Latonus, B., 244
Hotman, F., 731 Lauretus (Lorete) H., 728
Lazcaris, C , 78, 402
Ibn Al'Haitam, ver Alhazem Lazio, W., 412, 702
Ildefonsis Toletanus, 895 Leandri, A., 478, 524, 525,
Index libr . reprobat.,60, 690
357, 677, 962, 963 Ledesma, D. de, 309
Infantas (Hernando de las)756 Lefebre d'Etaples, ver
Irenicus, F., 131, 1102 Fabri Stapulensis
Isidoro de Sevilla, 800, 801, Leo Africanus, 213
822 Leopoldus de Austria, 92
Isidoro de Toledo, 969 Leslie, J., 517, 900
Iscrates,' 999 Le Tort, F-, 950
Jansenius, Corn. (ob. de Gan- Lily, G., 629
te), 733, 813 Linacer, Th., 219
Joaqun de Fiore, 1042,1043, Lindanus, D., 772
1044 Lindt (Willem van der.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR 125

alias Lindanus o Juvianus) Melanchton, 31


691, 738 Melichio, G., 850
Lippomano, L-, 791 Meneses, A. de, 960
Lipsio, J., 469 Menghi, G., 461
Lombard, P., 157, 722, 723, Menochio, J., 1150
919, 923 Mercator, G., 769
Lopes de Castanheda, 132, 280, Mercuriali, H., 370, 518
475 Mesnard, M., 898
Lpez de Gomara, F., 276, 942 Mexia, P., 2 75
Loriti, ver Glareanus Meyer, J., 734
Luca del Borgo, 764 Micyllus, J., 2 7
Lucidus, J., 3 52 Michle, M., 991
Lucifer, obispo de Cagliari, Milichius, J., 101
914 Milius, J., 553
Luisinus, F., 693 Mizauld, A., 239, 464, 631,
Lull, R., 171, 871 920, 951
Luscinio, 0., 349 Moletium, J., 768, 788
Llwyd, H., 921 Monmouth, G. de, 1161
Monteregio, G., 100, 427
Macrobio, 35, 62 Moreau, P., 911
Magnus, J., 141, 148 Moschopulus, M., 696
Maier (Mayor), ver Eck Mosellanus, 65
Mainoldo, J., 443 Moya, ver Prez de Moya
Mancinelli, A., 214 Munitianus ( ? ) , C , 756
Manrique, J., 938 Murmalius, J., 56
Manuzio, Aldo Pi, 188, 312, 731 Mussis, Petrus Dominicus
Manuzio, Paolo, 128, 141, 332, de, 111, 112, 355
413, 530, 1169
Maranta, G., 869 Nacante, J., 530, 646
Mariangeli, G., 426 Naibodoe, V., 563
Mariani, Zuane, 567, 964 Nanninck, P., 163
Marinello, G., 313, 314 Navaggiero, A., 956
Marineo Siculo, L., 248, 809 Navarro, ver Azpilcueta
Marmol Carvajal, L. de, 998 Navarrus (?), 1151
Marcial, 44 Nebrija, A. de, 115, 147,
Martyr, P., ver Anghiera 168, 265, 428, 521,809
Maruli, M., 552, 970 Neuville, J. de, 933
Masson, Papir, 727 Nicolai de Nicolai (Nico-
Mattioli, P.A., 360,748,831,1157 lay), 439
Matthisius, G-, 145 Nicol de Tudeschi, ver
Maurolici, Fr. , 881 Panormitanus
Mayoni (?), J., 504 Nigri, G.M., 125
Medina, Bartolom de, 1029,1052 Niphus, A., 142, 158,267,
Medina, Johannes de, 1051 340
Medina, Pedro de, 181 Nogarole, L., 940
Medrano, J. de, 1084 Nonius, P., 273, 1021

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


126 Jean-Michel LASPRAS Criticn, 22, 1983

Noras, Jason de, 325 Ppin, G., 1030


Novicampianus, A-, 322 Peregrino, A., 984, 1032
Noviomagus, J., 932 Pereyra,. B., 862
Nez, ver Nonius, P. Prez de Moya, 593, 596
Nez Cabeza de Vaca, A.,351 Prez de Valencia, 996
Nez de Toledo, alias Pin- Perion, Joac., 164, 167
tianus, 205, 206, 904 Perotus, N., 14, 215,633,78'
Persio, 57, 856
Ocampo , F. de, 288, 343, 997 Persius, A., 716
Oecumenios, 154 Petrarca, 1136, 1137
Oldendorpius, J., 665 Peucer, G., 225, 1103
Olivarius, 94, 931 Peurbach, G., 229, 243 (?)
Omphalius, J., 948 Phalaris, 595
Ordo Divini Off., 984, 985 Phalereus, D., 395
1015, 1032 Pharaoni, F., 936
Oroncio, ver Finaeus Philandri, ver Xilandro
Orontius (?), 255 Philelphus, F., 368
Orsini, F., 731 Phrysius, ver Gemma
Ortelius, A., 374, 489 Piccolomini, A.S., alias
Osiander, A., 889 Po II, 93, 392, 1020
Osoris, H., 549, 550, 551 Piccolomini Alessandro,
Ovidio, 49 509, 616, 709
Pico, Blasio, 569
Pez, Pacei (?), F., 754 Po II, ver Piccolomini
Pagninus, San, 828 - Pictus, A., 840
Pallearis, A., 682 Pingonius, P., 798, 805
Panonio, C , 922 Pintianus, ver Nez de Toi.
Panormitanus (Nicol de Tudes- Pitgoras, 897
chi), 423, 1079 Platn, 368, 386, 866,952
Papyrus, M.G., 1157 Plauto, 17, 38, 39, 64,194,
Paradin de Cuyseaulx , G. , 440, 217, 592, 732
767, 947 Plinio el Antiguo, 234, 332,
Parceto, P., 737 1078
Parrhasius, J-, 161 Plinio el Joven, 21(1.), 191
Paterculus, Velleius, 37,45,703 193
Patrignoensis, J., 620 Plutarco, 950, 1000
Paulo Aemilio, 804 Poblationis (Poblacin,J-M. j
Paulo Dicono, 1048 182
Paulus a Palatio, 1085 Polanco, J., 939
Pausanias, 264, 1005 Policiano, A., 36
Peckham, J., 852 Polonus, M. (Martin de
Pelegrini Herimodonese, 380 Troppau), 573, 795
Pelegrino, F., alias Morato , Polibio, 419, 633, 789
640 Polidoro Virgilio, 456,499
Peletarus, J., 836 Pomelli, A. 348
Pentio, J., 121 Pomponius Laetus, 843

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR 127

Pomponius Mella, 93, 94, 97 Ricius, M., 809


104, 150, 300, 591, 931, Ringelberg, ver Fortius
1130 Rivius, 55
Pontanus, J.J., 570 Robertellus, F., 626,1104
Pontanus, P., 572 Roca di Gerona (Antich
Portius, M., 63 Roca), 597
Portius, S., 52 Rodiginus, C L . , 1112
Prato, G., 712 Roffin, C. de, 506
Prvost, C , 891 Rojas, J. de, 246
Priero, Silvestre de, 508, Romeus, 2 45
759, 1007 Romoli, D., 643
Prisciani Caesariensis, 179, Rosires, F.de, 817
201 Rosselli, J., 621
Probus, Aem., 855 Rossellius, C , 853
Proclus, 75, 989 Rubeus, H., 6 76
Procopius, "799, 822 Rufus, S., 419
Propercio, 71 Rurelli, 1135
Psellos, M., 54, 160 Ruscelli, G. (Alessio
Ptolemeo, 81, 83, 84, 121,122 Piamonts), 122, 2 78 (?),
123, 124, 125, 134, 359,362, 302 (?), 315 (?), 316,
430, 523, 570, 769, 786,932 324, 329 (?), 516 (?),
Fublicius, J., 721 613 (?)
Rutilium, P., 625

Quadrantinus, F., 326, 642 Saa, D. de, 926


Quinquarboreus (Cinquarbres)J1, Sabellico, M., 619
669 Sabionetta, G., 243
Quinto Curcio, ver Curtius Saccus, B., 444
Quintiliano, 15, 16, 65, 113, Sacro Bosco, J., 80, 508,544
260, 271, 334, 393, 1010, Sadoletus, J., 137, 189
1177 Saintes, C. de, 827
Salustio, 64, 68, 537,954
Rades y Andrada, F. de, 1094 Salviano, H., 503, 903
Ramus, P. (Pierre de la Rame), Salvianus, seud. Thimoteus,
270, 271, 272 903
Ranzovius (Rantzau), H., 463 San Giminiano, G., 928
Rapicius, J., 396 Sansuino (?)( S a s o v i n o ? ) , F . ,
Raynerius, 190 648
Reberterie, J. de la, 887,888 Saraina, T., 706, 1155 (?)
Regius, H., 55 7 Saravia de la Calle, 667
Regius, R., 393 Scaliger, Jos, 680, 770
Reinholdo, E., 175, 637 Scaliger, Julio Csar,207,
Remigio (San), 479 345, 383, 746
Resende, A., ver Eborensis Scappi, B., 705
Rhodiginus, C L . , 285, 1113 Scenck, F., 638
Riccius, B., 64 Sceppero, C , 575
Ricius, A., 103 Schegk, J., 698, 912

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


128 Jean-Michel LASPERAS Criticn, 22, 1983

Scobaris (Escobar), B.de Sylvius J. (Jacques Dubois


398, 428 d'Amiens), 319, 421,
Schubertus, C , 502 638, 740
Scoti, M., 795
Sebastinus, C , 208 Tcito, C , 25, 347, 467,
Sebastianus moniculus, 1158 971
Sebonde, R., 4 71 Tarapha, F., 809
Sneca, 205 Tartalea, N., 1134
Siculo, ver Marineo Siculo,L. Tefilo el Protospatario
Sigismundi (Herbenstein),135, 579
350, 420 Terencio, 55, 73, 149,183,
Sigonius, C , 294, 338, 498, 209, 254, 652, 1171
500, 806, 883, 1118 Tertuliano, 811
Simeone, G., 564 Tetti, C , 434
Simler, J., 475, 661 Textor, J.R., 442
Sixt (Papa), 771, 774 Theodoretus, obispo de Cyr,
Soares, J., 872 304
Soevro, C , 713 Thimoteo, don (?), 315
Solinus, J., 97, 399, 1115 Thomas Hibernicus (Waleys),
Soter, J., 112 668
Soto, Dom. de, 394 Tibulo, 71, 529
Spanduginos, Th., 53 6 Tislinus, J., 53
Spangenberg, Cyriacus , 416, Tito Livio, 118, 192, 199,
687 294, 1133, 1176
Spinosa, Juan de, 8 70 Titelmanus, F., 114, 488(?),
Spinosa, Pedro de, 180 741, 1019
Sprenger, J., 459 Toledo, Francisco de, 854
Stancari, F., 565 Toledo, Rodrigo de, 809
Stapleton, T., 830 Toms (Santo), 485, 744,918,
Stellae, ver Estella 925, 994
Stephanus, Byz., 136 Torquatus, A., 610
Stephanus, Rob. (Estienne), Torquemada, J., 558
06, 119, 138 Toscanella, 0., 406, 655,
Stevanus, J., 751 937 (?)
Stifelio, M., 1143 Trallianus, A., 995
Stoeffler, J., 105, 1126 Trebellius, T., 659
Strabo (Estrabn), 85, 126, 286, Trebisonda, J.de, 203
296, 845 Troppau, ver Polonus
Strebaeus, J., ( D1 Estrebay ) , 47, Tucidides, 42, 196
1122 Tudela, Benjamin de, 760
Struthio, J., 993 Turnebi, A., 790
Suetonio, .67, 69
Suidas, 1064 Ubaldi del Monte, G., 735,
Sulpicio Severo, 883 832, 847
Surius, h., 532 Ulloa, A. de, 654, 663
Sylvester a Priero, ver Priero Ulmus, F.J., 752

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR 129

Ulstad, Ph., 321 Vives, J.L., 59, 210


Urbani, ver Bolzani Volcius, V., 856
Volcyre, N., 61 (?), 1123
Vadianus J., 1130 Volterranus (alias Maffei),
Valerio Mximo, 68, 967,1075 R., 802
Valerius, C , 589 Vulcano, L., 448
Valla, L., 33, 34, 206, 221,
242, 253, 650, 809 Walleys, ver Thomas Hibernicus
Valverde, B. de, 841 Whitaker, G., 1018
Valverde de Amusco, 401, 580 Wicellus, G-, 873, 874
Valversius, ver Valverde, B. Willich, J., 149
Varinus Phavonus (Phavorinus) Winter, ver Andernacus Guin-
603 terius
Varro, 23, 63 Wolfius, H., 431
Vasaeus, J., 454, 809 Wollicus, ver Volcyre
Vatablo, F., 490
Vazelus, Th., 697 Xenofonte, 802
Vegecio, 800 Xiphilenius, D.J., 792
Veglensius, D., 985 Xylandro (Philander), G.,
Venacius, A., 373 411, 658, 755 y sus co-
Veniero, F., 864 mentarios de Dion Cassius
Vergerius, P.P., 1062 y Vitruvio, 249, 250,251,
Vernalion, P., 1144 792
Verneretus, J., 470
Vernerus, J. (Werner), 134 Zabarella (Cardenal), 1148
Versutius (?), 1117 Zambertus, B., 988
Verzosae, J., 1061 .Zanio, F., 675
Vesalius, A., 561 Zarate, A. de, 943
Vespucci, A., 109(?), 604 Zarlino, G., 692
Vestri Barbiani, 0., 1163 Zecchius, J., 505
Vibius Sequester, 110 Zephirus, C , 306
Vico, G., 992 Zieglerus, J., 76, 89, 256,
Victorius, Benedictus, 574 582
Victorius, Petrus, 197, 298, Zonara, J., 353, 361, 808
385, 395, 587, 599
Viel, P., 946
Vite, F., 829
Viguerius (Viguier), J:, 757,
78 7
Viguerius (Viguier), N., 1100
Vindonis , R.G., 842
Virgilio, 12, 31, 554, 1113,
1169
Vitellionis, 339, 797
Vitruvio, 249, 250, 251, 424
Vitruvius, Lucius (?), 432

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


130 Jean-Michel LASPERAS Criticn, 22, 1983

ANEJO I

Continuacin del documento B : lista de bienes de Cristbal de Salazar

un escritorio cubierto de cuero


un cofre errado
un arca de pino buena
otra arca vieja con la llave por encima
un bal grande amos cubiertos de baqueta
un bal chico

Lo que hay en estas


- dos varas de medir extrangeras
- una regla
- onze limas
- martillo y tenazas en uno
- una caja de oja de lata con un relox
- un legajo de mis ordenes
- 24 gubias o barrenos con el torno y cajas para barrenas
- dos amoladeras de cuchillo
- una gubia por si
- dos piezas de razo la una de cinco varas y media y la otra
de tres varas y quarta
- una cruz pequea de laurel
- una escrivania de asiento de cuero
- una caxa con un peso de moneda con sus pesas
- dos rollos de papeles y descritiones el uno con estos
- una europa con lieno
- Alemana con lieno
- la Asia en tres pieas con lieno
- un lieno de toda la asia
- una descrition de frica grande con lieno
- una europa sin lieno
- una tixeras de despavilar
- un juego de axedrez de box y de brasil con una bolsa de
cuero.

ANEJO II
Continuacin del documento C : lista de bienes de Cristbal de Salazar

- Una espada de saagun el Viejo con tres bainas dos de ter-


ciopelo con un molde de bayna
- otra espada esclauona
- dos sobre baynas
- Una daga toledana

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


LA BIBLIOTECA DE CRISTBAL DE SALAZAR 131

Una capa de raxa aforrada en bayeta C,] Vendila


Una capa de pao con un pasamano aforrada en bayeta
Un sayo deste pao y pasamano
Una capa de pao
Un sayo de carisea
quatro jubones de olanda dos viejos
tres pares de calcas
dos pares de muslos con caones [,] di los unos
dos pares de medias calcas
una liga gambas
dos casacas una de ceyno [?] y otra de color de Rey
dos arafuelles uno de ceyno y otros de color de Rey
una cuera de cordouan con mangas
otra cuera aforrada
Una ropa aforrada de color de Rey
treze camisas dos estn por hazer mas otras tres
una gorra de terciopelo
otra .gorra de rizo
tres chaxcos uno alemn di este
Un portamanteo con una maleta
unas botas de baqueta
Unos borceguis de cordovan
un capote con bevederos de tercio pelo aforrado en bayeta
tres talavartes uno de terciopelo
nonce faoletes
dos puos de espada
un relox de marfil
un espejo de cristal
un cofre herrado con dos llaves, un bal grande y otro
pequeo
Un escritorio con su caja profunda y un lieno para cu-
brirle
este no hay. Un astrolabio con seis laminas rete estensor
y alhidada y una funda negra vendise
una mesa de visagras con bancos todo de nogal
un comps son dos uno grande
Unas escrivanias con dos cuchillos Una punta de cerrar
cartas Unas tixeras y un compas. Dos compases
dos punones
un cuchillo de mesa
Una caxa para polvos
una caxa pequea, largilla con otras dos caxaa con unas
reliquias
Un hierro de bolsa
dos tablas de imagines una del descendimiento de la cruz
otra de un crucifixo

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...


132 Jean-Michel LASPERAS Criticn, 22, 1983

-1 Un lieno de un crueifixo
- Un tablero de axedrez con tablas
- Un abarce de medir de nogal
- Unos antojos de camino
- tres caxas do antojos
- Un eslabn
- Un molde de sombrero
- dos pieas de Venecia de agua con sus cobertores.[En el
margen :"sus fundas" ]
- Un baso con sobrecopa de Venecia alto
- Una copii.a de Venecia
- Unos pantuflo? grandes de baqueta para de camino
- Unas calcetas de lana
- otras calcetas de lieno
- dos pares de escarpines de pao
- dos escobillas una negra y otra blanca con el puo de
marfil
- dos calcadores uno blanco y otro negro
- tres pe.-ynes
- Unas toballas de manos son cinco
- tres tocadores
- un silvatro de hueso con la boca de plata
- Una medalla
- Una botilla para vino
- dos reglas de nogal

Siguen los libros nm.143, 144, 130, 140, 109, 125


del inventario general.

CRITICN. Nm. 22 (1983). Jean-Michel LASPRAS. La biblioteca de Cristbal de Salazar ...

You might also like