9 stoljee

Alfons III. Leonski (o. 848. - 20. prosinca 910.) bio je kralj Leona i Galicije, a
zvan je Velikim. Zvan je carem panjolske i princem cijele Galicije.

Biografija

Alfons (Alfonso) bio je sin i nasljednik Ordonja I. i kraljice Muniadone.

Uguio je baskijsku i galicijsku pobunu. Osvojio je Porto i Coimbru.

Njegova se supruga zvala Himena, te je mogue da je ona bila kerka kralja

Garcje igueza od Pamplone.

Naredio je izradu triju kronika, volio je umjetnost te je sagradio crkvu svetog

Andrije.

Umro je u Zamori.

Njegovi su sinovi bili Garcia I od Leona, Ordonjo II od Leona i Fruela II od Leona

te je bio djed Sana I Ordeza i Alfonsa IV Leonskog.

Al-Ji (na arapskom ( )pravo ime Abu Uthman Amr ibn Bahr al-Kinani
al-Fuqaimi al-Basri) (Basra, 781 decembar 868/januar 869) bio je arapski pisac,
mutazilitski teolog i uenjak. Poznat je po tome to je u svojim tekstovima na temu
biologije prvi iznio zamisao lanaca ishrane kao i shemu evolucije koja je
ukljuivala prirodni odabir.[1]

El-Dahiz je napisao preko dvije stotine radova od kojih je samo tridesetak

odoljelo zubu vremena. Njegov rad ukljuuje zoologiju, gramatiku arapskog
jezika, poeziju, retoriku i leksikografiju. On se smatra jednim od rijetkih
muslimanskih naunika koji su pisali nauna i kompleksna djela za laike i obine
ljude. Njegovi radovi sadre puno anegdota, pored tema o kojima je diskutovao,
kojima je obrazlagao svoje gledite i dokaze.

U svakoj generaciji i naciji postoji nekoliko osoba koje imaju elju za

prouavanjem djelovanja prirode. Ako oni ne bi postojali, te nacije bi iezle.

To je napisao Ebu Osman Amr ibn Bekr el-Kinani el-Fukaimi el-Basri, poznat
kao El-Dahiz Buljooki u svom remek-djelu, Knjiga o ivotinjama.
El-Dahiz je bio jedan od onih osoba koja je imala sreu da ivi tokom jedne od
najsjajnijih epoha intelektualne historije perioda prenoenja grke nauke Arapima
i razvoja arapske prozne knjievnosti. El-Dahiz je bio aktivni uesnik u obje
oblasti.
Roen je negdje oko 776. godine, 14 godina nakon osnivanja Bagdada od strane
abbasijskog halife El-Mensura. El-Dahiz je odrastao u Basri, u Iraku, koja je
osnovana u rano islamsko vrijeme kao grad-garnizon, ali u vrijeme njegovog
roenja ona je bila intelektualni centar zajedno sa svojim rivalom Kufom.

El-Dahiz je pohaao kole u Basri, uei pred najpoznatijim islamskim

uenjacima. Jedan od najvanijih aspekata perioda El-Dahizovog intelektualnog
razvoja i ivota je injenica da su knjige bile dostupne italakoj publici. Iako je
papir predstavljen islamskom svijetu samo kratko prije El-Dahizovog roenja, on
je imao, kada je bio tridesetih godina, zamijenjeni pergament, zapoevi tako
intelektualnu revoluciju.

Dostupnost jeftinog materijala za pisanje je oblikovala drugi socijalni fenomen

porast italake publike. Po prvi put od pada rimskog carstva gradovi Bliskog
istoka su imali velik broj pismenih ljudi koji su imali skromne materijalne
mogunosti. El-Dahiz i njegovi roditelji su bili siromani. Kao mlad ovjek, sa
svojih dvadeset godina, on je prodavao ribe pored jednog basrijskog kanala. I
pored toga, El-Dahiz je nauio itati i pisati dok je bio veoma mlad,
nagovjetavajui time mogunost za veu snalaljivost u osmovjekovnom Iraku.

El-Dahiz je priao kako mu je njegova majka poklonila tuce svesaka rekavi mu

da e od njih zaraivati za svoj ivot. El-Dahiz je zapoeo svoju karijeru kao
pisac tada, a i sada neizvjesnom profesijom dok je boravio u Basri. On je
napisao esej o instituciji hilafeta to je nailo na pohvale iz bagdadskoga Dvora.
Izuzimajui ogranieni njegov trodnevni rad pisara u vladi, on se uvijek oslanjao
na svoje pero.

injenica da nikada nije imao slubenu poziciju omoguila mu je da posjeduje

intelektualnu slobodu koja nije bila dostupna onima koji su vezani za Dvor. I pored
toga, on je posvijetio jedan broj svojih radova vezirima i drugim uticajnim
funkcionerima. Zauzvrat, on je esto primao poklone u znaku panje za ta
posvjete. On je primio 5.000 zlatnih dinara od jednog inovnika kome je
poklonio svoju Knjigu o ivotinjama.

El-Dahiz je napisao preko dvije stotine radova od kojih je samo tridesetak

odoljelo zubu vremena. Njegov rad ukljuuje zoologiju, gramatiku arapskog
jezika, poeziju, retoriku i leksikografiju. On se smatra jednim od rijetkih
muslimanskih naunika koji su pisali nauna i kompleksna djela za laike i obine
ljude. Njegovi radovi sadre puno anegdota, pored tema o kojima je diskutovao,
kojima je obrazlagao svoje gledite i dokaze.

Neke od njegovih knjiga su: Umjetnost utanja, Protiv slubovanja ljudima,

Hrana Arapa, U slavi trgovaca i Lahkoumnost i ozbiljnost.

O stilu pisanja, El-Dahiz navodi da je najbolji stil onaj koji je najistiji, kome ne
trebaju pojanjenja i biljeke, potvruje predmetnu temu, nije preopiran niti
mnogo kratak. El-Dahizov najvaniji rad je njegova Knjiga o ivotinjama
(Kitabu-l-hajevan) koja, ak nekompletirana, sadri sedam velikih tomova u
tampanom izdanju. Ona obuhvata vane naune informacije i upozorava na jedan
broj koncepcija koje nisu u potpunosti razvijene sve do prve polovine dvanaestog
vijeka.

U knjizi, El-Dahiz diskutuje o ivotinjskoj mimikriji, napominjui da se odreeni

paraziti prilagoavaju boji svoga gazde, i pie o dugotrajnosti uticaja klime i hrane
na ljude, te na biljke i ivotinje iz raznih geografskih podruja. On raspravlja o
komunikaciji ivotinja, psihologiji i stepenu inteligencije insekata i ivotinjskih
vrsta. On, takoer, daje detaljan pregled socijalne organiziranosti kod mrava,
ukljuujuji, iz svoje vlastite opservacije, prikaz kako oni uvaju zrna i svojim
gnjezdima a da se ne pokvare tokom kiovitih sezona.

On je ak znao da su neki insekti osjetljivi na svjetlost, i koristei tu informaciju,

pojanjava veoma interesantan nain letenja komarca i muha u prostoriji. Kao rani
privrenik zoologijskih i antropologijskih znanosti, El-Dahiz je otkrio i prepoznao
efekat spoljanjih faktora na ivot ivotinja. On je, isto tako, prouavao
transformaciju ivotinjskih vrsta pod raznim faktorima. Nadalje, u nekoliko pasusa
svoje knjige, on, takoer, opisuje koncept prirodne selekcije koji se obino
pripisuje Charlesu Darwinu.
El-Dahizov koncept prirodne selekcije znailo je neto novo u historiji nauke.
Meutim, grki filozofi poput Empedoklea i Aristotela su govorili o promjeni kod
biljaka i ivotinja, ali nikada nisu napravili prvi korak prema razvijanju
sveobuhvatne teorije. Prema njima, to je bio samo koncept proste promjene i
kretanja opservacije, i nita vie od toga.

Osamdeset i sedam listova Knjige o ivotinjama (otprilike jedna desetina

originalnog El-Dahizovog teksta) se uva u Ambrosiana biblioteci u Milanu. Ta
kolekcija (kopija originala) datira iz etrnaestog stoljea i nosi ime posljednjeg
vlasnika Abdurrahmana el-Magribija i (datum) 1615. godinu. Te folie Knjige o
ivotinjama sadre vie od 30 minijaturnih ilustracija.

El-Dahiz se vratio u Basru nakon vie od pedeset godina provedenih u Bagdadu.

Umro je u Basri 868. godine usljed nesree u kojoj je do smrti skrhan zbog pada
gomile knjiga na njega u privatnoj biblioteci. Takva smrt dolikuje jednom piscu.

Alfred Veliki (staroengleski lfrd) je bio prvi kralj Engleske od 871. godine
(roen 848. ili 849., a umro 899).

Biografija

Alfred je bio najmlai sin kralja thelwulfa. Majka mu se zvala Osburga. Kad mu
je bilo pet godina, otac ga je poslao u Rim, gdje ga je papa Leon IV. pomazao za
kralja Engleske. Stupio je na prijestolje u vrijeme kad su bili uestali napadi
Danaca. Godine 878. znatan dio Engleske oslobodio je od Danaca, a nakon toga
izgradio je flotu i dobro organizirao obranu.

Zemlju je administrativno organizirao u vee ili manje oblasti (radi lakeg

upravljanja ili ubiranja poreza). Brinuo se za ratarstvo, osnivao nove gradove, uz
koje je podizao ureena sela, obnovio London, koji je teko stradao od Danaca.
Brinuo se za zakonitost te je osmislio pravni kodeks, zapoeo kovati novac, radio
je na imidu kranskog kralja, podupirao obrazovanje te osnivao kole. Alfred
Veliki je od biskupa Assera naruio svoj ivotopis ivot kralja Alfreda 893. U
njemu su se naglaavale patnje i ustrajnost, a njegova je uinkovita vladavina
prikazana u iznimno kranskom svjetlu.

Osobito plodne rezultate dala su njegova nastojanja na polju duhovne kulture.

Okupio je znatan broj uenih ljudi (i iz inozemstva), te je i sam pomogao da se
prevedu crkvene i filozofske knjige na engleski jezik. Sam je prevodio sa latinskog
jezika djela filozofskog i povijesnog znaaja. Alfreda Velikog smatraju tvorcem
staroengleskog proznog stila.

Porodica

Alfredova su braa bili thelbald, thelbert, thelred, a imao je i sestru

thelswith. Alfredova se supruga zvala Ealswitha, s kojom je imao keri
thelfld i lfthryth, te sinove Edvarda i thelwearda.

Arnulf Karantanski (njemaki Arnulf von Krnten)) (850. - 8.12. 899.) je bio
kralj Istone Franake (Njemake) 887. - 899., njemako-rimski car i kralj Italije
896. - 899. Godine

Obitelj

Njegov otac je bio Karloman kralj Njemake i Italije kojega 879. godine pogaa
katastrofalna kap koja ga ini nesposobnim za vladanje. On zbog toga preputa
svoje zemlje brai Ludvigu i Karlu III.. Kako je Arnulf bio izvanbrano dijete po
tadanjem zakonu on nije mogao naslijediti oca koji mu kao odtetu daje
vojvodstvo Karantaniju.

Pobuna

Kako su tijekom sljedeih pet godina kraljevi Francuske umrli bez punoljetnih
nasljednika car ponovno ujedinjenog Karolinkog carstva je postao Arnulfov stric
bez djece Karlo III.. Njegovo slabo i nesposobno vladanje ubrzo poinje izazivati
opravdane prosvjede velikaa na ije elo dolazi Arnulf koji pokree bunu 887.
godine nakon ega Karlo abdicira, a velikai biraju Arnulfa za istonofranakog
(njemakog) kralja. Bez obzira na ovaj veliki politiki uspjeh Francuska i Italija su
odbile priznati Arnulfa za svoga vladara to postaje znak definitivnog raspada
carstva Karla Velikog

Njemaki kralj

U trenutku takvog njegovog preuzimanja vlasti Njemaka se 887. godine nalazi

pod pljakakim napadima Vikinga i Maara. Prvi dokaz sposobnosti ovoga kralja
postaje velika pobjeda nad Vikinzima 891. godine nakon koje oni vie nikada nisu
pljakali uz obalu rijeke Rajne. Sljedeih nekoliko godina Arnulf provodi ratujui
protiv Velikomoravske drave kojoj je na elu bio knez Svatopluk. Godine 890.
Arnulf je toj dravi morao priznati potpunu samostalnost. Izgubivi nade na ovome
podruju, Arnulf se umijeao u borbe koje su se vodile u Italiji oko carskog
naslova.

Car

Ondje su kao suparnici meu sobom ratovali Guido od Spoleta i Berengar. U toj
borbi najzad je 889. pobijedio Vido, pa je prisilio papu Stjepana V. da ga okruni za
kralja Italije i da mu godine 891. dade i carski naslov. Idue je godine novi papa
Formoz okrunio za cara i njegova sina Lamberta. Ali Guido je uskoro umro, pa je
Arnulf tu okolnost smatrao povoljnom da pokua ostvariti svoje tenje za carskom
krunom. S vojskom je provalio preko Alpa i od pape Formoza, koji je odobravao
Arnulfove pretenzije, dobio godine 896. carsku krunu, iako su ve postojala dva
okrunjena cara. Budui da Lambert od Spoleta nije pokazivao volju da abdicira,
Arnulf je morao nastaviti svoj vojni pohod na jug Italije do vojvodstva Spoleto. Ali
u tom ratu udarila ga je kap i on se morao vratiti u Njemaku. Umro je 8. prosinca
899.

Nasljednici

Smrt cara Arnulfa uzrokuje u Njemakoj problem nasljedstva. Njegovo jedino

legitimno dijete od 6 godina Ludvig izabran je za njemakog kralja, dok mu je
izvanbrani punoljetni sin Zventibold uskoro ubijen. Zbog tako neureenog pitanja
nasljeivanja carske krune nju nitko nee nositi neto due od godinu dana.

Arpad (ma. rpd, 850907) je bio prvi vladar Maarske. Osniva je dinastije
Arpadovaca, koja je vladala Maarskom do 1301. godine.

Prvi maarski voa

Arpad je bio voa jednog od sedam maarskih plemena, pleme Meer, i drugi
veliki knez Maara. Prema slabo pouzdanim srednjovekovnim hronikama, nakon
smrti Almoa oko 890. je izabran za zajednikog vou svih sedam maarskih
plemena. Bio je voa Maara koji ih je doveo u Panonsku nizinu.
Prema Konstantinu Porfirogenitu (950), pre Arpada Maari nikad nisu imali tako
jakog sredinjeg vou, a posle njega sve voe su bile iz iste dinastije.

Prema legendi, Arpad i etrdesetorica vitezova su prvu svoju skuptinu odrali na

konjima.

Saveznici Nemake i Vizantije

Maari su bili smeteni izmeu Volge i Dunava, u junoj Ukrajini. Od 892, pomalo
ulaze u dolinu Dunava, gde su bili saveznici Franakog cara Arnulfa Korukog, a
neto kasnije i Vizantije. Maari su pomagali Arnulfu Korukom od 892. protiv
Velike Moravske, a od 894. diu oruje protiv Arnulfa, jer su sami bili
zainteresovani za teritorije Velike Moravske.

Vizantijski car Lav VI Mudri pozvao je Maare da mu pomognu protiv Bugara.

Bugarski car Simeon protiv Maara nalazi novog saveznika Peenjege.

Naseljavanje u Panoniju

Peenjezi su potisnuli Maare sa istoka, tako da Maari prelaze Karpate 895.

godine. Oko 896, zauzimaju gornji deo poreja Tise i odatle su preduzeli brojne
napade na srednju i zapadnu Evropu. Bilo ih je oko dvesta do dvesta pedeset
hiljada.

Dolaskom Maara prekinuto je bugarsko irenje na levoj obali Dunava i bugarska

vlast u Panoniji. Ali, maarskim dolaskom prekinute su i veze izmeu Junih
Slovena sa Zapadnim i Istonim (esima, Slovacima i Ukrajincima). Arpada e
naslijediti na vlasti njegov sin Zolta.

Vasilije I, zvani Makedonac (grki: , Basileios I o

Makedhon; armenski: [1]), (cca. 811 29.8. 886.)
bio je vizantijski car. Vizantinci szu ga smatrali jednim od svojih najveih careva i
osnivaem najsjajnije vizantijske carske dinastije, Makedonoi, odnosno
zaetnikom renesanse vizantijske umetnosti. Moderni istoriari su, pak, manje
skloni hvaliti ga, jer izgleda da je mnoge njegove reforme zapravo zapoeo njegov
prethodnik Mihajlo III, koga je Vasilije ubio. Pod Vasilijem I je Carigrad imao oko
300.000 stanovnika.

Biografija
Vasilije je poreklom bio Jermenin.Zbog teskih uslova zivota njegova porodica
odlazi u Makedoniju.Rodjen oko 812.g sa 25.-26.godina uputio se u Carigrad u
potrazi za srecom.Njegov zivot je neverovatna prica o coveku koji je prevalio put
od konjusara do Cara.Prema legendi te noci kad je dosao u Carigrad,zanocio je pod
tremom crkve Svetog Diomeda.U neko doba noci igumana manastira iz sna je
trgao glas:"Ustani,i idi otvori caru vrata od crkve".Izasavsi napolje kaludjer nije
video nikog sem prasnjavog coveka opruzenog po plocniku.Vratio se da spava
misleci da mu se ucunilo.Glas ga je jos jednom opomenuo,ali prizor u dvoristu je
bio isti.Kad ga je po treci put glas opomenuo dobio je i udarac u rebra:"Uvedi onog
sto lezi pred vratima.On je car"-rece gromki glas.Vasilijev zaivot se odavde
menja.Zbog svoje visine i snazne gradje postaje konjusar carevog rodjaka
Teofila.Sa Teofilom odlazi u Patras gde upoznaje Danielidu,bogatu grkinju koja
postaje njegov dobrotvor(kasnije ce joj se oduziti davanjem titule"majka
Vasileusa").

Izaslanstvo Srba i Hrvata caru Vasiliju I

Rodjak Mihaila III,Antigon jednom prilikom je organizovao rucak na kom se

zadesilo i neko bugarsko poslanstvo.Pri kraju rucka izasli su rvaci da razonode
goste.Bugari su sa sobom imali coveka neverovatne snage,koga ni jedan od
vizantiskih rvaca nije pobedio.Na ovom rucku je bio i Teofil koji predlozi
Antigonu da pozove svog konjusara Kefalasa(jaka glava)-(kako je prijateljski zvao
Vasilija).Vasilije na ocigled veceg broja dvorskih ljudi vrlo lako savlada bugarina.

Car Mihailo III je bio veliki zaljubljenik u konje i konjske trke.Jednom prilikom
dobio je konja vrlo lepog ali neukrotivog i tu se na Vasilijevu srecu ponovno nasao
njegov tutor Teofil,koji predlozi caru da pozove svog konjusara.Kad je Vasilije
dosao savremenici tu scenu opisuju kao susret drugog Aleksandra i drugog
Bukefala.Odusevljeni Mihailo III uzima Vasilija u svoju sluzbu.Maldi Vasilije je
brzo shvatio da naklonost cara koji uziva u picu i ludostima moze steci samo radeci
iste,ugadjajuci mu.

856.god.Vasilije postaje"veliki stitonosa",a 862.god."prvi komornik".

Boris I ili ponekad Mihailo je (bug. I; ) je bio vladar Bugarske

izmeu 852. i 889. godine.

Ime i titule

Boris je 864. prihvatio hrianstvo i na svom krtenju je kao vrhovni hrianski in

uzeo ime svog kuma, vizantijskog cara Mihaila III, pa se ponekad u istorijskim
istraivanjima naziva i Boris-Mihailo.

Jedini direktni zapis Borisove titule se moe nai u Balinskom zapisu koji je
napisan kod dananjeg albanskog sela Bali. Tamo je nazvan arhont Bugarske to
se obino prevodi sa car, a u 10. veku je nazvan knazem.[1] Iz bugarskim zapisima
Boris je obino nazivan knjazem, a tokom trajanja drugog bugarskog carstva- Car.
[2]
Prema drugim teorijama Boris je imao sledee titule: kan[3][3], car[4] ili knjaz[5].
Mada druga teorija negira da je imao titulu kan, jer se titula kan nije upotrebljavala
jo od kana Asparuha.[6]

Kriza u centralnoj Evropi

Od poetka 9. veka poelo je u Evropi da se osea rivalstvo izmeu Katolike

crkve u Rimu i Pravoslavne crkve u Konstantinopolju. Kada se je Karlo Veliki
proglasio za cara Franakog carstva papa je odmah prekinuo sve politike odnose
sa Vizantijom i zbog toga je bio podran od strane Franaka. Posle Verdenskog
sporazuma 843. godine, Istona Franaka (kasnije Nemaka) je poela da vodi
agresivniju politiku u Evropi. Poeli su da ire svoju dravu ka istoku meu
Slovene, a papa ih je zbogo ovoga podrao, jer je meu Slovene video nove
katolike podanike. Kao odgovor na ova osvajanja Mojmir I je ujedinio sve
slovenske knezove i oformio Velikomoravsku kneevinu. Njegov naslednik
Ratislav se je borio protiv Nemaca.[7] Obe drave su pokuavale da imaju dobre
odnose sa Bugarskom zbog njene velike vojne nadmoi.

Vojne kampanje
Boris je bio sin i naslednik Presijana. Godine 852. alje diplomate u Istonoj
Franakoj kako bi potvrdio mir iz 845. godine.[8][9] Kada je nasledio svog oca imao
je veliku vojsku i silu da napadne Vizantiju, ali nije napao.[10] Zbog toga mu
Vizantijci daju malu regiju na jugoistoku zvanu Stranda.[11] Mir nije potpisan, i
ako su obe strane privremeno promenile svoje delegacije. Godine 854. moravski
knez Ratislav mu pomae u borbi protiv Istone Franake. Prema nekim izvorima
neki franaki feudalci su nahukali Borisa da napadne Ludviga I.[12] Bugarsko-
slovenska kampanja je bila katastrofa i Ludvig je brzo porazio bugarsku vojsku i
napao samu Bugarsku.[13] U isto vreme Hrvati poinju rat sa Bugarskom i napadaju
je. Prema nekim izvorima smatra se da je Ludvig platio Hrvatima da napadnu
Bugarsku, kako bi oni zamajavali Borisa, dok se usredsrede na Veliku Moravsku.
[14]
Poto Boris nije imao nikakvog uspeha, obe strane su potpisale mir i povukle
preostale vojske.[15] Zbog vojnih akcija i mira koji su potpisali Boris i Ludvig,
Ratislav je morao da se bori protiv Franaka sam. Konflikt sa Vizantijom je zapoeo
855.-866. Plovdiv i neke tvrave na Crnom moru su zazuzete od strane Mihaila III.
[16][17]

Posle smrti Vlastimira oko 850. godine, njegovi sinovi su podelili srpske zemlje.
Boris odluuje da napadne Srpske zemlje. Ciljao je da smanji uticaj Vizantije na
ove male srpske zemlje. Kampanja je neuspela, jer su Srbi zarobili njegovog sina
Vladimira i dvanaest velikih boljara.[18],[19] Boris se je nagodio sa Srbima i darovao
ih je, da bi oni oslobodili njegovog sina.[20]

I pored svih ratnih neuspeha Boris je ipak sauvao svoje carstvo.

Krtenje

Pokrtavanje Bugara
Iz nepoznatih razloga Boris je bio zainteresovan za hrianstvo. Godine 863. je
hteo da od Ludviga primi grupu svetenika i da se pokrste. Meutim, kasnije te
godine Vizantija je napala Bugarsku tokom vremenskih nepogoda i tada je Boris
prihvatio da se pokrsti po Vizantijskim obiajima i da da Trakiju (to je u stvari
Zagora koju je Boris povratio iste godine).[21] Poetkom 864. godine Boris se je
tajno krstio u Pliski zajedno sa svojom porodicom i deo plemia.[22] Car Mihailo III
mu je bio kum, a on je uzeo ime Mihailo.[23] Meutim u Balinskom zapisu pie:...
krten je arkont Bugarski Boris, nazvan je Mihailo, jer je narodu dao Bog,
godina:6374 (866.) (lat. evaftiste o arhon Bulgarias Boris o metonomastheis
Mihail sin to ek Theu dhedhomeno av to ethnei tous s t o d) Posle njegovog
krtenja njegovim stopama su krenuli i drugi bugarski plemii, a posle njih i
ostatak naroda.

Meutim, nisu svi podravali irenje hrianstva u Bugarskoj, pa su se nekoliko

uglednih boljara pobunila protiv Mihaila. Mihailo je surovo uguio pobunu i ubio
55 boljara zajedno sa njihovim porodicama.[23]

Bugarska crkva

U isto vreme kada je bio krten, Boris (sada Mihailo) traio je nain da stekne
autokefalnost od konstantinopoljskog patrijaha Fotija. Patrijarh Fotije je bio
ogoren na Borisa, pa je Boris hteo vie reputacije kod pape.[24] Boris je poslao
diplomate kod Pape Nikole I 866. Sa dugom listom o tome kako voditi jednu
crkvu. Dobio je 106 odgovora o tome kako voditi religiju, politiku, obiajima i
zakonu. Papa je neko vreme zatvorio oko kontroverznog pitanja o autokefalnosti
Bugarske i poslao je misionare da krste Bugare po zapadnim obiajima. Ovo je
iznerviralo Fotija i on je napisao dugu liturgiju 867. o tome kako se odbacuju sva
krtenja koja obave zapadni misionari.[25]

Irina (ablon:Jez-grk, umrla 9. avgusta 803), poznata i kao Irina Atinjanka, je

bila vizantijska carica, supruga Lava IV Hazara (769-780) i majka Konstantina VI
u ije ime je vladala kao regent (780-790), a zatim i samostalno kao prva ena u
vizantijskoj istoriji (797-802). Poto je organizovala Sedmi vaseljenski sabor u
Nikeji 787. godine na kome je obnovljeno potovanje ikona, ime je okonan prvi
period ikonoborstva, Irina se potuje kao svetica u pravoslavnom hrianstvu. Kao
vladarka nosila je titulu muku cara () i bila je poslednji predstavnik
Isavrijanske (Sirijske) dinastije.

Karlo Veliki (latinski: Carolus Magnus ili Karolus Magnus, njemaki: Karl der
Groe, francuski i engleski: Charlemagne ; 2.4. 747. - 28.1. 814.), franaki sukralj
od 768. - 771., jedini vladar od 771. do 814., car od 800. godine.

Kao sin kralja Pipina Malog i Bertrade od Laona, nasledio je svog oca i vladao
zajedno sa svojim bratom Karlomanom, sve do njegove iznenadne i neobjanjene
smrti 771. Karlo Veliki je nastavio politiku svog oca prema papstvu i postao je
njegov zatitnik, slomivi mo Langobarda u Italiji i vodivi rat protiv Saracena,
koji su ugroavali njegovo carstvo iz panije. Tokom ove kampanje Karlo Veliki je
pretrpeo najtei poraz u svom ivotu u bici kod Ronsenvala 778. Takoe je vodio
ratove i sa narodima sa istoka, unitivi avarsku dravu, a Saksonce je porazio i
naterao ih da preu u hrianstvo, uvrstivi ih u svoje carstvo i tako je utro put za
kasniju Otonsku dinastiju.

Nazvan je ocem Evrope (-{pater Europae}-)[1], jer je njegovo carstvo ujedinilo

vei deo zapadne Evrope prvi put nakon propasti Rimskog carstva. NJegova
vladavina je povezana sa Karolinkom renesansom, oivljavanja umetnosti i
kulture. Francuska i Nemaka monarhija smatraju svoja kraljevstva naslednicima
carstva Karla Velikog.

Karlo Veliki je umro 814. nakon trineastogodinje vladavine Carstvom. Umro je u

prestonici Carstva - Ahenu u dananjoj Nemakoj.

Mladost Pipinovog sina

Stariji Pipinov sin Karlo, sa nadimkom Veliki (lat. Caroli Magni/Carolus

Magnus, fr. Charlemagne, nem. Karl der Groe) je roen 23. junaa 747. godine u
Lijeu (dananja Belgija).

Prema svedoanstvu Karlovog biografa Ajnharda, Karlo je detinjstvo proveo na

oevom dvoru u Ahenu, gradu kojeg e kasnije uzdii za svoju prestonicu. Tu je
nauio da mauje, da pliva (bio je odlian pliva), jae i lovi. Zanimljivo da Pipin
nije kolovao svoga sina, niti ga je poslao u neki manastir gde su mogli da ga
obrazuju svetenici. Tako je Karlo do kraja ivota ostati nepismen (jedan od
nepismenih vladara), koji e toliko ulagati u obrazovanje da e na dvoru otvoriti
Dvorsku akademiju gde e raditi poznati evropski umovi.

Kolika mu je bila strast da naui da pie, pokazuje i to to je do svoje smrti pod

krevet uvao votane tablice, da bi se nou skrivao od sveta i pokuao da naui da
pie. Zbog nepismenosti, svoje akte je potpisivao tako to je udarao ig svoga
prstena kao otisak.

Jo kao deak bio je odlian jaha i odlian rukovac lukom i strelom. Po reima
njegovog biografa, Karlo je bio naroito snaan momak, telesno veoma jak, ali
dosta nizak i zdepast. Karlo nije bio predvien da nasledi oev tron, jer su
Karolinzi tada delili svoje teritorije na Severnu i Junu Franaku. Pipin je imao i
mlaeg sina Karlomana, koji je takoe bio potencijalni naslednik prestola.

Poetak

esto se spominje da je poetak njegove vladavine 768. godina, kad je umro

njegov otac Pipin Mali, no tada je drava podijeljena na dva dijela kojima su
vladali Karlo (zapadni dio) i njegov brat Karloman (istoni dio). Braa nisu
zemljom upravljala slono. Do dubljih razmimoilaenja dolo je u vezi s politikom
prema Langobardima. Karlo je isprva usvojio stav svoga djeda i oca Karla Martela
o saveznitvu s Langobardima, pa se ak po oevoj elji oenio s kerkom
langobardskog kralja Deziderija kako bi se postigao trajni mir nakon rata iz 756
godine. Taj savez bez obzira na brak ipak nije dugo potrajao. Deziderije je naime,
iskoritavajui sporove izmeu vojne aristokracije u Papinskoj dravi i sveenstva,
nametnuo u Rimu svoga kandidata za papu Stjepana III. Karlov brat Karloman
elio je da politika u Italiji ostane u njegovom nadletvu; strahovao je od Karlova
saveza s Langobardima i istupao kao zatitnik papinstva. Karlo je uskoro shvatio
da to omoguuje bratu da mu se suprostavlja pa je radikalno izmijenio svoj odnos
prema Langobardima. Prekinuo je savez s Deziderijem, rastavio se od njegove
keri i stupio u pregovore s papinstvom. Karloman se time naao politiki
usamljen. Pod poblie nepoznatim okolnostima umro je potkraj 771. godine, Karlo
je bez obzira na nasljedno pravo Karlomanovih sinova zavladao cijelom dravom.
Ostavi bez batine, Karlomanova udovica, koja je takoer bila langobardska
princeza, je s oba svoja sina pobjegla u Italiju na talijanski dvor.

Ratovi
Prvi po povijesnom redosljedu od ratova Karla Velikog je bio onaj protiv Sasa.
Njega se veoma jednostavno moe nazvati i drugim kriarskim pohodom ( prvi je
bio bizantski pohod izmeu 626. i 628. godine ) poto se on vodio s ciljem
zatiranja tamonje paganske religije. U prvom od saskih pohoda iz 772 godine koji
e trajati sljedea tri desetljea franaka vojska unitava tamonje sveto stablo kao
dokaz nadmoi kranstva. Tijekom najveeg dijela ovoga doba franaka vojska
bez problema pobjeuje lokalno stanovnitvo koje bi se po njenom povratku u
domovinu opet pobunilo. Sve te bune traju do 804 godine kada je Karlo Veliki po
zadnji put bio prisiljen izravno intervenirati protiv pobunjenika.

Puno uspjeniji i krai je bio njegov rat protiv Langobarda. Iako je formalni razlog
za ovaj rat izmeu 773. i 774. godine bilo pitanje granica izmeu papinske drave i
kralja Deziderija, stvarna Karlova motivacija se nalazila u djeci Karlomana koja su
ivjela u Paviji i predstavljala opasnost po njegovog tek roenog
prestolonasljednika Karla mlaeg. Ono to je jo Pipin Mali dokazao, potvrdio je i
Karlo Veliki, ije dvije armije su s velikom lakoom unitile protivniku vojsku
773. godine. Nakon toga je uslijedila opsada Pavije, koja pada u sljedeu godinu.
Tijekom pada ovog grada djeca Karlova brata Karlomana su bila likvidirana dok je
langobardski kralj bio poteen te sudbine.

Zasljepljen prividnim uspjehom u ratu protiv Sasa i totalnom pobjedom u Italiji,

franaki kralj je poeo vjerovati u vlastitu nepobjedivost tako da kada dobiva poziv
za intervenciju u dananjoj panjolskoj, on mu se bez razmiljanja odaziva. Ovaj
pohod iz 778 godine na kraju dobiva ishod potpuno drugaiji od oekivanja. Bez
obzira na prvobitne uspjehe koje ine osvajanja Barcelone i Pamplone, Karlov
oprez se javlja pri opsadi Zaragoze koja se odbija predati. Kap koja prelijva au
tada postaje vijest o saskoj buni nakon ega se donosi odluka o naputanju
panjolske. Prije odlaska Karlo unitava obrambene zidove baskijske prijestolnice
Pamplone zbog ega ga ubrzo ovaj narod poinje napadati. U najveoj bitki ovoga
rata Baski unitavaju franaku armiju koja uva njihovu zalaznicu. Meu
poginulima se naao grof Bretonske marke Roland ija sudbina e biti opjevana u
najpopularnijem epu toga doba. Taj poraz je na neko vrijeme smirio osvajake
ambicije Karla Velikog koji se tada okree organizaciji svoga velikog kraljevstva.

Posljednji od velikih ratova Karla Velikog poinje 788. godine kada Avari u potezu
upitne inteligencije pljakaju franaku istonu Italiju. Kako je na taj potez jedini
odgovor mogao biti rat, on se i dogodio. Rat e sveukupno trajati neto malo vie
od deset godina ne radi protivnike snage nego radi potrebe franakih vojski da
gue saske bune. Konanom pobjedom Karla Velikog njegova drava se zbog
aneksije vazalne Bavarske ( 788 godine ) prostirala od Dunava do Atlantskog
oceana i od Barcelone do Baltikog mora. Na svom tom podruju jedini pokuaj
ozbiljne franake bune je bio onaj iz 792. godine kada ga njegov sin Pipin Grbavac
pokuava oboriti dravnim udarom.

Car

Vojni i politiki uspjesi znatno su ojaali Karlovu mo i ugled na Zapadu. Stoga su

poele pripreme za njegovo uzdizanje na carski poloaj. Moda je tu zamisao
potakao ili je u najmanju podupirao Karlov prijatelj i savetnik, anglosaski redovnik
Alkuin, koji je na Karlov poziv doao u Franaku i od 796. bio opat samostana sv.
Martina u Toursu. On je ve nekoliko godina pre Karlove krunidbe za cara isticao
Karlovu dominantnu ulogu u Hranskom svijetu, njegovo boansko poslanje kao
zatitnika vjere i papinstva. Pri tome je izraz "Hransko carstvo" to ga on
upotrebljava postao sinonim za cijeli Hranski Zapad, u opreci prema Bizantskom
Carstvu.

Ovakvo izriito izdizanje Karla na vrhunski poloaj na Zapadu, iznad kraljevstava,

papinstva i svih ljudi, bilo je u skladu s Karlovim tenjama. On je ve od poetka
svoje vladavine prisvajao pravo da daje svoj pristanak na izbor pape, kao to je i
bizantski car potvrivao izbor carigradskog patrijarha, a i pape sve do sredine 8.
veka. Nakon to je u Carigradu svrgnut Konstantin VI. u korist svoje majke Irene
godine 797., na Zapadu je isticano da na Istoku vie uope nema cara, nego da je
vlast uzurpirala jedna ena. U isto vrijeme papinstvo je zapalo u duboku
dekadenciju pa je ovisilo o milosti franakoga kralja. Sve te okolnosti kao i
injenica da je Karlo zavladao cijelom Zapadnom Europom od Saske i Panonije pa
sve do panjolske (s granicom na rijeci Ebru), stvorile su povoljne uvjete da se
zamisao o obnovi carstva na Zapadu ostvari. Zato je papa Leon III. okrunio na
Boi 800. godine za cara s obrazloenjem da tada vie nije bilo rimskih careva
poto je u Carigradu vladala carica Irena. S tom njegom krunidbom nastaje Sveto
Rimsko Carstvo. Tijekom ovog zanimljivog razdoblja Karlu dolazi jedna
delegacija iz Jerusalima (koji je tada bio u arapskim rukama) i u ime jerusalemskog
patrijarha predaje mu zastavu i kljueve Svetoga groba, Kalvarije i samoga grada
Jerusalima. Povodom tog dogaaja vekovima poslije francuski kraljevi e se
smatrati zatitnicima Svetog groba.

Karlova krunidba za cara izazvala je prosvjed Bizanta u kojemu je u meuvremenu

Irena svrgnuta, a carem postao Nikefor I. Izbio je i rat, koji je zavrio mirom u
Aachenu 812. godine. Bizant je meutim tim mirom odluio priznati Karlu carski
naslov.

Doba Karla Velikog

Potpis Karla Velikog na dokumentu od 31. 08. 790.: vlastoruan je samo znak u
obliku slova v unutar romba

Karla su slavili i njegovi suvremenici i kasnija historiografija. I unato nekim

pretjerivanjima, ostaje nedvojbena injenica da je pod vladavinom Karla Velikog
Franaka i cijela Zapadna Europa doivjela razdoblje kulturnog napretka
(Karolinka renesansa), prosperiteta i relativnog mira kakvih nije bilo na tom
podruju jo od doba Rimskog carstva. Podupirui samostane Karlo je podupirao
razvoj pismenosti i kulture (iako sam nije znao pisati). Crkva je u ono doba ope
nepismenosti i nekulture, praktiki bila njihov jedini uvar. Mnogi izvori za to i
kasnije doba kao i brojna djela antikih pisaca nastali su odnosno sauvani za
sljedee narataje zahvaljujui upravo njemu i njegovim nastojanjima. Za Karla
Velikog procvat doivljava i graditeljstvo. Tako je dao sagraditi Dvorsku kapelu u
svojoj prijestolnici Aachenu.
Kraljevsko prijestolje u katedrali u Aachenu

Karlo Veliki nadivio je svu svoju djecu osim Ludovika I. 'Pobonog' koji ga je i
naslijedio. Karlov ivot i djela opisao je opat Einhard.

Karlo Veliki i Hrvatska

Hrvatska se ovog vladara ticala samo tijekom njegovih ratova s Avarima i

Bizantom. Njegovo unitenje Avara rezultira kratkoronim nastankom slavenske
drave imena Blatonski Kotel izmeu Drave, Mure i Dunava. Ova kratkorona
dravna tvorevina e biti unitena krajem devetog stoljea maarskim osvajanjem.
U tom kratkom vremenskom razdoblju veliki dio tamonje populacije ine Hrvati.

Istra s druge strane zbog ratova s Bizantom postaje povijesna zanimljivost. Kao
dotadanji rimski (bizantski) teritorij prelazi direktno u ruke Svetog Rimskog
Carstva. Od tadanjih vojnih operacija ostaje danas u ve zaboravljenom dogaaju
pria o pogibiji Karlovog furlanskog markgrofa (generala) Erika na dananjem
podruju Rijeke 799 godine. Kako je najblii tadanji grad u tom sukobu bio
Tarsatika (danas Trsat), ona je bila unitena kao opomena drugima. Tadanja
podruja Panonske i Dalmatinske Hrvatske su nominalno priznale vlast Franaka
dok je Crvena Hrvatska (crnogorsko primorje i dio Albanije danas) ostala u vlasti
Bizanta. Franci se inae nisu mijeali u unutarnje poslove Dalmatinske (Primorske)
Hrvatske, tako da su hrvatski knezovi vladali praktiki samostalno. Primorska
Hrvatska je priznavala vrhovnu franaku vlast sve do kneza Branimira, a onda se
potpuno osamostalila, a Panonska Hrvatska sve do kraja 9. stoljea i provale
Maara.
Koliko je Karlo bio moan i ugledan meu junim Slavenima svjedoi i injenica
da je slavenska rije "kralj" nastala upravo od Karlova imena (Carolus).

Zanimljivost

U krugovima povjesniara postoje ve neko vrijeme pekulacije kako je Karlo

Veliki potomak Atile. Osnovu takvog razmiljanja ine dva vjenanja kraljevske
porodice naroda Gepida. Tijekom ivota Atile njegov moda i najvjerniji general je
bio Ardarik, kralj Gepida. Ta vjernost je tada bila nagraena vjenanjem s kerkom
svoga gospodara. Kako su potomci ovoga kralja vladali Gepidskom dravom do
njenog unitenja u drugoj polovici VI stoljea uzima se kao mogunost da su oni
bili ujedno potomci Atile Bia Bojeg.

Drugi vani dio ovog nasljeivanja zapoinje povijesno dokumentiranim vjenanje

Austrikuse, kerke tadanjeg kralja Gepida za Waka kralja Langobarda ( vladao
510 - 539 ). Kasnija esta vjenanja langobardskih kraljeva s bavarskim i
franakim vladarima nam daruje ovu jo uvijek upitnu vezu s pretcima Karla
Velikog.

Osnovni problem cijele ove teorije se nalazi u injenici kako je Ardarik kao i svi
barbarski vladari toga vremena imao svoj harem, a ne samo jednu enu. Radi toga
se s sigurnou ne moe ustvrditi je li ga naslijedio od sin kerke Atile Bia Bojeg
ili neke druge svoje supruge.

Sveti Kliment Ohridski (840. - Ohrid, 916.) bio je srednjovjekovni teolog,

porijeklom najvjerovatnije iz jugozapadne Makedonije.

Kliment je bio uenik poznatih tvoraca slavenske pismenosti Kirila i Metoda.

Nakon Metodove smrti 885. njihovi uenici su u Velikoj Moravskoj izloeni
napadima od njemakog sveenstva, te su prognani iz Moravske. On je zajedno sa
svojim drugovima; Gorazdom, Naumom, Savom i Angelarijem preko Save i
Dunava pobjegao pod zatitu bugarskog cara Borisa I.[1]

Po nalogu bugarskog cara Borisa I otiao je u Ohrid, i osnovao 886. - manastir koji
je bio poznat kao Prvi slavenski univerzitet, iz kojeg je izalo 3500 monaha
osposobljenih pisati glagoljicu. Kliment je 893. postao Ohridski episkop.
Kliment je poznat po tome to je izmislio irilicu, na osnovu grkog alfabeta kojeg
je prilagodio slavenskim fonemima.

Kliment je za svog ivota napisao oko 42 djela vjerskog sadraja, meu kojima su
najpoznatija itije sv. Metodija i Pohvala slavenskim uiteljima Kirilu i Metodu.
Umro je 916. u Ohridu, a sahranjen je u crkvi koju je sam podigao - Sveti
Pantelejmon [2].

Han Ji (kin. , pinjin: Hn Y, 768824), roen u Nanjangu u Henanu, Kina,

je bio prethodnik Neokonfucijanizma kao i esejist i Kineski pesnik, tokom Tang
dinastije. Bio je voa pokreta Stara proza koji se suprostavljao formalnom stilu
pisanja i predlagao upotrebu jednostavnijih kolokvijalnih izraza i sintakse.[1] Han ji
u svojim pesmama poinje ca komentarima i polemikama i kod njega se oseaju
prozni uticaji.[2]

Han Ji je imao dugu i prelativno uspenu politiku karijeru dok nije pao u nemilost
i upuen za inovnika u udaljenu oblast u Guantungu.[1]

Harald Lepokosi (oko 850oko 933) je bio prvi kralj Norveke (872 930).

Prvi kralj Norveke

Od svog oca Halfdana Crnog nasledio je nekoliko malih rasprenih kraljevstava u

Vestfoldu na jugoistoku Norveke. Poeo je da osvaja 866. mala norveka
kraljevstva i Varmland u vedskoj. Posle velike pomorske pobede 872. u fjordu
Hafrs blizu Stavangera Harald Lepokosi je ujedinio Norveku i postao prvi kralj
Norveke.

Beg nezadovoljnih iz Norveke

Kraljevstvo mu je bilo ugroeno sa svih strana, jer su protivnici pobegli iz

Norveke na Orknejska, etlandska i Farska ostrva, u kotsku, pa ak i na Island.
Vikinki ratnici su pobegli na ostrva kotske, gde nisu imali dovoljno sredstava za
ivot, pa su se okrenuli pljaki. Odatle su ugroavali ne samo njega, nego i celu
Evropu.

Mnoge norveke lokalne bogate i ugledne voe, koje nisu pobegle takoe su
predstavljale su opasnost za Haralda, pa ih je on prislio da napuste zemlju i odu
daleko. Time je dolo do prvog velikog naseljavanja Islanda. Kralj Harald
Lepokosi je uveo oporezivanje zemlje, to dotad nije bio obiaj, pa su Island
naselili svi oni koji su bili nezadovoljni tim potezima.

Rasterao protivnike do Islanda

Konano kralj Harald je preuzeo ekspedicije, iji cilj je bio oslobaanje ostrvlja i
kotske od Vikinga. Namera je bila da se rei protivnika. Veliki broj Vikinga je
pobegao na Island, ime je Island izrastao u nezavisnu dravu. kotska ostrva su
postala deo Norveke.

Tokom kasnijeg razdoblja dolo je do borbe meu njegovim sinovima. Svima je

dao kraljevske titule i posede na kojima su upravljali u ime Haralda. Time nisu
prestale svae, nego su se nastavile i posle njegove smrti. Nasledio ga je Erik
Krvava Sekira.

Huang Chao (pojednostavljeni kineski: ; tradicionalni kineski: ; pinyin:

Hung Cho; Wade-Giles: Huang Ch'ao, ? - 884) bio je kineski ustaniki voa
poznat po tome to je podigao veliki Huang Chaov ustanak (tradicionalni kineski:
, 874-884), u kopnenoj Kini poznat i kao Huang Chaova revolucija
(pojednostavljeni kineski: ; tradicionalni kineski: ; pinyin:
Hung Cho Qy), koji je, usprkos toga to je uguen, smrtno oslabio tada
vladajuu dinastiju Tang i doveo do njenog sloma i raspada kineske drave u
periodu Pet dinastija i Deset kraljevstava.

Datum Huang Chaovog roenja nije poznat, ali kineski historijski izvori navode da
je poticao iz porodice trgovaca solju iz Yuanjua (, dananji Heze u
Shandongu). Huang je vie puta pokuao poloiti carski ispit i tako dobiti dravni
posao, ali bez uspjeha. Kada je godine 874. Kinu pogodila serija sua i poplava,
nesposobna carska vlada vie nije bila u stanju zaustaviti glad, ali je njeno
inzistiranje na velikim porezima izazvalo duboko nezadovoljstvo u narodu, od
obinih seljaka do imunih trgovaca. Jedan od njih je bio Wang Xianzhi, koji je
odluio podignuti ustanak. Huang Chao se prikljuio Wangovoj vojsci. Dvije
godine kasnije su se ustanike voe, ali i njihovi sljedbenici razdvojili, nakon to je
Wang poeo pregovarati o miru sa carskom vladom.

Godine 877. je Wang samostalno vodio borbe protiv carske vlade bez nekog veeg
uspjeha, ali mu se u proljee 878. nakon Wangove smrti prikljuio ustaniki voa
Shang Rang. S tom je vojskom prodro u junu Kinu gdje je osvojio dio obalnih
podruja i, prema navodima arapskog historiara Abu Zayd Hasana, masakrirao
tamonje strane trgovce. Sljedee godine je marirao na sjever, i nakon jo jedne
serije neuspjelih pregovora sa carskim vlastima i borbi s promjenljivim ishodom, u
proljee 880. porazio carske trupe, te preao rijeku Yangtze a potom Huai.
Huangove trupe su 8. januara 881. natjerale cara Xizonga da napusti carsku
prijestolnicu Chang'an.

Huangove trupe su nakon dolaska temeljilo opljakale prijestolnicu i masakrirale

veliki broj njegovih stanovnika, prije nego to se Huang proglasio carem, kao i
osnivaem nove dinastije kojoj je dao ime "Qi". Mnogi od carskih generala i
gospodara rata su ispoetka stali na stranu novog vladara, ali su se potom okrenuli
protiv njega, im je Xizong stabilizirao vladu u izbjeglitvu u gradu Chengdu.
Pokuaji lojalista da povrate prijestolnicu su u ljeto 881. doivjeli neuspjeh, pri
emu je teko stradalo gradsko stanovnitvo, ali je godine 883. Shatuo vojskovoa
Li Keyong konano uspio protjerati Huanga na istok.

U proljee 884. Huang Chao je pokuao osvojiti Okruje Guanhua (dananji

Huzhou u provinciji Jiangsu), ali mu se uspjeno suprotstavio tamonji guverner
Shi Pu. Nakon niza borbi u kojima je trpio poraze i nakon kojih mu se neko velika
vojska svela na malobrojne sljedbenike, 13. jula 884. Huanga je ubio njegov neak
Lin Yan (), koji je potom s njegovom glavom i glavama ostataka Huangove
porodice pokuao predati Shi Puu i tako dobiti milost. U tome su ga sprijeili
Shatuo vojnici koji su ga ubili, a potom sami predali trofeje pobjednikom
guverneru.

Ivar Ragnarsson (staronordijski: varr; ? - 873?[1]) poznat po nadimku Beskosni

(inn beinlausi ili "bez kostiju"), bio je vikinki voa iz 9. vijeka poznat po
reputaciji berserkera, a po tradiciji koja potie s kraja 11. vijeka i sin monog
vikinkog voe Ragnara Lodbroka.

Ivar je u historijske zapise uao kada je u jesen 865. zajedno sa braom Halfdanom
Ragnarssonom (Halfdene) and Ubbeom Ragnarssonom (Hubba) na elu velike
grupe Vikinga, kasnije poznate kao Velika poganska vojska, napao i osvojio
Istonu Angliju. Ivar je potom sljedee godine napao kraljevinu Northumbrija i
osvojio njen glavni grad York, da bi 867. pobio njene kraljeve i uspostavio reim
vikinkih vazala. Oko godine 869. je ubio istonoanglijskog kralja Edmunda, to
tradicija pripisuje Edmundovom odbijanju da kao kranin prihvati paganina za
sizerena. Ivar je nedugo nakon toga vlast nad osvojenim podrujima Britanije
prepustio brai kako bi se zaputio, prema nekim izvorima na zapad u Irsku, a
prema drugim izvorima vratio natrag u Skandinaviju.

Neki od izvora ga navode kao praosnivaa Kue Ivar, u irskim izvorima poznate
kao U mair, koja je dominirala Kraljevinom Dublin, odnosno pretkom Godred
Crovana ija je dinastija vladala Kraljevinom Manna i Otoka od 11. do 13. vijeka.

Prema izvorima iz nordijskih saga, Ivar je pohod na Britaniju izveo kako bi osvetio
smrt oca Ragnara Lodbroka, koga je pogubio northumbrijski kralj Aella. Njegov
nadimak "beskosni" ili "bez kostiju" je dao materijala za pekulacije o tome da je
patio od impotencije, hromosti ili genetske bolesti krhkih kostiju (osteogenesis
imperfecta); potonju je, pak, teko pomiriti sa njegovom reputacijom velikog
ratnika, iako je Nabil Shaban, suvremeni aktivist za prava invalida, 2003. godine u
dokumentarnoj TV-seriji Secret History dokazao kako je netko sa tom boleu
mogao sudjelovati u borbi koristei luk i strijelu.

Ivar se pojavljuje kao lik u holivudskom filmu Vikinzi iz 1958. godine, gdje mu je
ime promijenjeno u Einar, i gdje ga je tumaio Kirk Douglas. U filmu Erik the
Viking iz 1989. godine ga je tumaio John Gordon Sinclair.

Knez Krum (803.-814.) je bio jedan od tri kneza koji su imali naziv kanas u
bi(a)gi (kneza veliki ot Boga). Bio je naslednik kneza Kardama i rodom je od
panonskih Bugara, koji su bili u slubi Avara. 805. se oslobodio nadvlade Avara i
iskoristio je priliku za ekspanziju preko Karpata u Trasilvaniju sve do Dunava i
istone Panonije. Tada je graniio sa Francima i kraljevstvom Karla Velikog.

Odnosi sa vizantijskim carem Niiforom I

Knez Krum se zalagao sa osloboenje Slovena na Balkanu i njihovo potpadanje

pod bugarsku dravu. 807. Bugari su pobedili vizantijsku armiju u sutjesci reke
Strume. 809. su uspeno opsedali Serdiku (dananja Sofija). Krum je vizantijskoj
vojsci obeao siguran izlazak iz tvrave, ali prekrio je obeanje i pobio 6.000
vojnika. To je navelo cara Niifora I, da naseljava ljudstvo iz Male Azije na
bugarsko-vizantijsku granicu. Takoe je probao povratiti Serdiku, ali neuspeno.
Krumov kaganat

811. Niifor je predvodio veliku armiju protiv Bugara i stigao je do Karnobata. Tu

se Krum 11. jula 811. zaloio za pregovore, ali Niifor je nastavio sa pohodom.
Vizantijska armija je uspeno prela balkanske planine i bugarske saekue i
potukla je bugarski odred od 12.000 vojnika, koji je pokuavao spreiti upad u
Meziju. Drugi bugarski odred od 50.000 vojnika je bio potuen pored zidina
prestolnice Pliske 20. jula 811.

Vizantijska vojska je popljakala Plisku i poinila je veliki masakr. Vraali su se

najkraim putem preko planina. Knez Krum ih je uhvatio u zasedi. Pobio je celu
vojsku i vizantijskog cara Niifora. Od njegove lobanje je napravio pehar za vino.

Cined mac Ailpn (moderni gelski: Coinneach mac Ailpein),[1] esto angliciziran
kao Kenneth MacAlpin i navoen kao Kenneth I (? - 13. februar 858) bio je kralj
Pikta i, prema nacionalnom mitu, prvi kralj kota, koji je posthumno stekao
nadimak An Ferbasach, "Osvaja".[2] Kenneth je zaetnik dinastije koja je vladala
kotskom kroz najvei dio srednjeg vijeka.

Kennethovo porijeklo je nejasno. Otac mu se zvao Alpn mac Echdach. Prema

tradiciji je oko 841. postao vladar gelske drave Dalriada, koja je zauzimala
dananji zapad kotske i dijelove Irske. Veliki dio historiara je prema tome
skeptina, iako dozvoljavaju mogunost da je poticao iz tamonjeg klana Cenel
nGabrain; veliki dio, pak, smatra da je bio barem dijelom piktskog porijekla.
Zahvaljujui tome, ali i kaosu i dinastijskim borbama u koji je Piktska zemlja (ili
kraljevstvo Fortriu) zapalo nakon smrti Uena u borbi s Vikinzima, je izmeu 843. i
858. osvojio Piktsku zemlju i proglasio se kraljem Pikta.
Kennethova vladavina je zabiljeila pojaano ne samo napade, nego i naseljavanje
Nordijaca na sjevernim i istonim dijelovima dananje kotske. Vjerojatno je pod
tim pritiskom dolo do sve veeg stapanja dotadanjeg piktskog i gelskog elementa
u jedinstvenu dravu. Taj proces, meutim, nee biti dovren do Kennethove smrti,
nego tek za vrijeme njegovih unuka Donalda i Constantinea koji su se nazivali
kraljevima novog entiteta - Albe.

Kenneth je umro od tumora. Prema kasnijim irskim kronikama je njegova smrt

izazvala veliku alost meu podanicima.

Luj I. Poboni ili Ludovik I. Poboni (778. - 20.6. 840.), franaki car i kralj od
814 - 840. godine, kralj Akvitanije 781 - 814.

Kralj Akvitanije

Karl Veliki i Luj I. Poboni

Ve kada je imao samo 3 godine njegov otac Karlo Veliki ga proglaava kraljem
Akvitanije koja je u to doba franaki granini teritorij prema arapskoj dravi na
Pirenejskom poluotoku. Prvo aktivno sudjelovanje Luja u tamonjim dogaajima
dogaa se nakon pada Barcelone 797. godine poslije ega on poinje vriti vojne
pripreme za povratak ovoga grada. U dvogodinjoj ekspediciji on uspijeva povratiti
Barcelonu 801. godine nakon ega se u Akvitaniju vraa mir kratkotrajno prekidan
samo zahtjevima Karla Velikog za povremenim vojnim ekspedicijama u Italiju
protiv Beneventa i Bizanta. Kako je bio samo trei legalni sin nikada se nije
oekivalo njegovo nasljeivanje carske krune ali nakon smrti njegove brae Pipina
810. godine i Karla sljedee godine, Ludovik je postao prijestolonasljednik.

Car

Protivno franakim obiajima poto je bio jedini preivjeli sin Karla Velikog nije
dolo do podjele drave nego on u trenutku oeve smrti 28.1. 814. godine
naslijeuje cjelokupnu dravu s izuzetkom Italije gdje je zavisni kralj Bernard sin
Pipina talijanskog.

U asu kad je naslijedio svog oca, Luj je imao 36 godina. Bio je obrazovaniji od
Karla, ali nije imao ni njegove energije ni jasnoe pogleda, ni snage predvianja i
samostalnosti, pa je esto donosio prenagljene ili proturjene odluke ili je djelovao
pod utjecajem snanih linosti, naroito ena i sveenstva.

ini se da su za posljednjih godina Karlova vladanja preotele maha brojne

zloupotrebe vlasti to su ih vrili dravni slubenici. Stoga je Luj odmah po
stupanju na prijestolje izvrio mnoge personalne promjene politikog aparata, na
dvoru i u pokrajinama. ak je i svoje sestre koje su ivjele raskalaenim ivotom
prisilio da stupe u samostan. Posebni izaslanici missi dominici koji su periodiki
obilazili dravni teritorij i u doba Karla Velikog dobili su zadatak da ispravljaju
nepravde i zloupotrebe. Za svoga kancelara Luj je postavio Helisahara koji je tu
dunost ve obavljao u njegovom prijanjem kraljevstvu Akvitanije.

Religioznost

Svoju elju da provede moralizaciju uprave i drutva u svojoj dravi Luj je

nastojao ostvariti uz pomo Crkve. Svoga najprisnijeg savjetnika opata Benedikta
Anijanskog doveo je u jedan samostan u blizini Aachena i omoguio mu da
postane najutjecajnija osoba u franakoj dravi. Finalni dogaaj koji oduvijek
religioznog Luja gura gotovo u ludost je njegovo izdajniko pogubljenje Bernarda,
kralja Italije. Od trenutka njegove smrti ovaj car osjea duboko kajanje koje se
ubrzo pretvara u fanatinost kada mu umire ena. Tu smrt on uzima kao Boju
kaznu za poinjeni grijeh i od tada Lujov nain vladanja zemljom dobiva gotovo
samostanski karakter. Brojna darivanja Crkvi obogatila su crkvene redove i
sveenstvo. U isto vrijeme sveenstvu je nametnuta stroa disciplina. Ali za razliku
od Karla Velikog koji je bio revni iritelj kranstva i zatitnik Crkve, ali koji je
koji je Crkvu pa i samoga papu drao u strogoj pokornosti, Lujeva vladavina
zapada u ovisnost o sveenstvu. Papa Paskal I. dobio je od Luja ne samo potvrdu
svih dotadanjih prava rimske Crkve, nego i potpuno izuzee Rima ispod
jurisdikcije carske vlasti, ime je bilo onemogueno svako sudjelovanje cara pri
izboru i potvrivanju pape.

Usprkos tim uspjesima u vlastitoj emancipaciji, papinstvo ipak nije eljelo oslabiti
carsku vlast jer je trebalo odanog i snanog zatitnika. Da se to i javno pokae,
godine 817. je na inicijativu sveenstva donesen poseban ukaz Ordinatio
imperiikojim je iz Lujevog naslova izbaen naslov "kralj Franaka i Langobarda", a
zadran samo carski naslov Imperator Augustus.

Lotar

Neogranien utjecaj Crkve izazvao je duboko nezadovoljstvo meu pristalicama

postupaka Karla Velikog koji je bio zatitnik Crkve, ali nije kao Luj postao ovisan
o njoj. Ta je skupina isposlovala da najstariji carev sin Lotar bude poslan u Italiju
da sredi ondje stanje. Lotar je u Italiji izvrio mnoge personalne promjene i ojaao
organe franake upravne vlasti. Ali najvanije je bilo ponovno obnavljanje carske
vlasti nad Rimom. Godine 824. Lotar je objavio tzv. Constitutio Romana, po kojoj
je papa dodue imao pravo imenovati ljude na poloaje u svojoj dravi, ali je zato
morao dobiti carevo odobrenje. I sam novoizabrani papa morao je preko stalnoga
careva predstavnika u Rimu prilikom nastupanja na dunost poloiti caru zakletvu
vjernosti. Time je papinstvo opet palo u ovisnost o carskoj vlasti.

Lotarov uspjeh oduevio je pristalice jake carske vlasti pa su nagovorili Luja da jo

za ivota uzdigne Lotara na carsko dostojanstvo i uini ga svojim suvladarom
godine 825.

Ratovi

Jedan od najveih vojnih pothvata u doba Ludovikove vladavine bio je guenje

pobune kneza Posavske Hrvatske Ljudevita koju je on godine 818. podigao zbog
nasilja Franaka. Pobuna je uguena tek 822. Gotovo istovremeno s ovim ratom
narodi koji ive na granicama franakog carstva primjeuju da to vie nije drava
Karla Velikog nego neuporedivo oslabljena politika tvorevina. Narodi i drave
koje se s tom situacijom vie ili manje uspjeno okorituju su kneevina
Benevento, Danci, Bretonci i Luiki Srbi.

Rasulo

U meuvremenu u dravi je sazrijevala teka kriza oko podjele teritorija i vlasti u

dravi meu Lujevim sinovima kako je to bio franaki obiaj. Jo 823. Luju se iz
drugog braka rodio sin Karlo. Pod pritiskom njegove majke Luj je 829. iz Lotareva
teritorija izdvojio Alemaniju, Elzas, Reciju i dio Burgundije i namijenio ih kao
batinu Karlu. Protiv te odluke stariji su Lujevi sinovi [830]]. izvrili vojni udar
kojim su prisilili oca da poniti odluku iz 829. Otad je stvarnu vlast imao Lotar, a
Ludovik je ivio gotovo kao zarobljenik, okruen redovnicima koji su imali
zadatak da ga nagovore da abdicira i stupi u samostan.

Ali dotad sloni Lujevi stariji sinovi sukobili su se zbog Lotarova prvenstva, pa su
Pipin Akvitanski i Ludvig Njemaki omoguili ocu da se vrati na vlast. odmah
zatim godine 831. Ludovik je trei put podijelio dravu. Pipinov i Ludvigov dio
poveani su, Karlu su ostavljena podruja koja mu je otac dao 829., a Lotar je
dobio samo Italiju.

Ostvareni savez brzo se meutim razbio jer su si braa nastojala meusobno oteti
teritorije. Omrznuvi Karla, Pipin i Ludvig preli su na Lotarovu stranu. Uz pomo
pape Luj je 833. svrgnut te je izvrena etvrta podjela drave kojom je Karlo ostao
bez iega, a Lotaru je priznat carski naslov.

No vrlo loe Lotarovo postupanje prema ocu izazvalo je nezadovoljstvo Ludviga

Njemakog ija je vojska potisnula Lotara u Italiji i 835. vratila Luja na vlast. Tada
je drava i peti put podijeljena.

Znatno poveanje Karlovih teritorija izazvalo je sporove s Ludvigom Njemakim

to je 838. dovelo do este podjele drave, a nakon smrti Pipina Akvitanskog iste
godine i do sedme.

Pred svoju smrt Luj je doao do uvjerenja da e samo Lotar moi braniti interese
njegova najdraeg sina Karla. Stoga je 839. drava podijeljena izmeu Lotara i
Karla, dok je Ludvig Njemaki zaobien. On se zato pobunio protiv oca, ali je Luj
Poboni usred novih nemira 20. lipnja 840. umro.
Podjela drave

Nakon njegove smrti izbio je graanski rat izmeu njegovih sinova zbog
nasljedstva. Rat je zavren Verdunskim sporazumom godine 843. kojim je drava
podijeljena tako da je najmlai Karlo II. dobio dananju Francusku, Lotar kao
najstariji Italiju i carsku krunu, a Ludvig ono to e postati Njemaka.

Naum Ohridski se spominje meu prvim uenicima Konstantina irila i

Metodija, zajedno sa bratom Klimentom Ohridskim, Angelarijem i Savom. Gorazd
im je priao tek u Moravskoj.

Podaci o Naumu Ohridskom nalaze se u njegovom itiju, kojega je napisao jedan

od njegovih uenika. To itije pronaao je Jordan Ivanov 1906. u Zografskom
manastiru na Atosu. Njegovo itije dopunjavaju druga itija, ali njihova
prouavanja su i dalje otvorena.

itja kazuju da je Naum Ohridski iz Mizije, tj. iz Makedonije, najvjerovatnije iz

okoline Soluna. Njegov brat je Kliment Ohridski. Roditelji su im bili imuni i iz
plemenita roda. Oni to ipak odbacuju i pridruuju se slounskoj brai irilu i
Metodiju. Poslije smrti svojih uitelja, progona, zlostavljanja, zatvaranja i pljake
od strane franako-njemake vojske iz Moravske braa Kliment i Naum stigli su u
Bugarsku. Kako kau itija, knez Boris ih je veoma lijepo primio u Preslavu i
smjestio ih u dom jednog svog velmoe Ehaa. Tu su ostali sve dok Kliment nije
bio upuen u Kutmievicu za uitelja, a Naum je ostao u Preslavu. U preslavu je
djelovala Preslavska knjievna kola, koja je zaivjela ve od vremena irila i
Metoda. Tu su djelovali i Kliment i Naum i tu se raala irilica.

Na saboru cara Simeona 893. nareena je zamjena grkih knjiga slavenskim, ali i
glagoljice irilicom. Tada car Simeon postavlja Klimenta za episkopa a u
Kutmievicu za na njegovo mjesto za uitelja alje Nauma kao prezbitera. Na
izlazu iz Belog jezera Naum podie manastir sa crkvom posveenom arhanelima i
ostaje tamo uitelj sedam godina. Po nekima taj manastir je bio Naumova kola, u
kojoj je skupljao uenike, kao to je to na suprotnoj strani jezera u Ohridu inio
Kliment. Poslije tih sedam godina Naum je ostao da ivi jop deset godina u tom
manastiru. Pretpostavka je da se zamonaio i da je tu ivio po utvrenim pravilima
kao kaluer. Uzima se i da je uz plodnog spisatelja, brata Klimenta, i Naum pisao
odreena djela, ali i da ona nisu ouvana.
Ordoo I (arapski: ; Urdn ibn Ifun; doslovno: Ordoo od Beni
Alfonsa; ? - 27. maj 866) bio je kralj Asturije od 850. do svoje smrti.

Roen je u Oviedu i mladost je najvjerojatnije proveo na dvoru kralja Alfonsa II;

neko vrijeme je proveo i u Lugu kod svog oca Ramira I, tamonjeg guvernera i
budueg kralja. Kada mu se otac otiao oeniti za svoju drugu suprugu Paternu,
Ordonu je ostavio mjesto guvernera Galicije. Nije sudjelovao u graanskom ratu u
kome mu je otac uspio izboriti krunu.

Na prijestolje je stupio u januaru 850. kao prvi kralj Asturije iskljuivo po

nasljednom pravu, a ne uz dodatni izbor ili potvrdu asturijskih plemia. Na poetku
vladavine se borio protiv Baska koje je podravao muslimanski klan Banu Kasi iz
Zaragoze. Godine 859. je, pak, uspio zauzeti i unititi grad Albelda. Pet godina
ranije je poraen kod Gudalacetea; taj je poraz protumaio nedostatkom
stanovnitva u tzv. "Pustinji Dueroa" te mu panske kronike tradicionalno pripisuju
poetak repoblacina, odnosno politike naseljavanja kranskog stanovnitva u
Lenu, Talamanki, Astorgi, Tuiju i Amayi. Pokuaj da zauzme Navarru i Baskiju
je, pak, zaustavljen od Kordovskog Emirata koji je u bitci kod Burebe porazio
prvog kastiljskog Rodriga i tako odgodio za nekoliko godina zaustavio
Rekonkvistu.

Bio je oenjen za Muniadonu, sa kojom je imao estoro djece, ukljuujui

najstarijeg sina i nasljednika Alfonsa III.

Rjurik ( - umro 879. godine) je bio varjaki vladar Novgoroda koji je izgradio
dinastiju to vlada podrujem dananje evropske Rusije, Ukrajine i Belorusije
izmeu 9 i 16. veka.

Porjeklo

Po ruskom mitu iz 15 veka Rjurik je bio unuk varjaga Gostomisl]]a koji je vladao
konfederacijom plemena na irem podruju dananje Finske. Ta teorija koja se
bazira na vremenski kasnim historijskim zapisima se danas ne smatra verovatnom
iako je moderna genetska istraivanja djelomino potvruju kao niti teorije koje
pokuavaju Rurjika identificirati kao danskog vikinkog kralja iz 9 veka. Po
drugim historijskim zapisima koji su dobili djelominu potvrdu u arheolokim
ispitivanjima Rurjik je bio varjag koji osniva grad Stara Lagoda (po mitovima), a
samo naselje je izgraeno u vikinkom stilu to daruje potvrdu toj teoriji.

Vladavina

Po ruskoj historijskoj hronici iz 12 veka plemena na irem podruju Petrograda su

se pobunila protiv Varjaga i izborila svoju nezavisnost nakon ega je poeo
graanski rat meu plemenima. Da bi se rat zavrio plemena su izabrala Rurjika da
postane njihov vladar pa je on zavladao na tom podruju i osnovao grad Novgorod
oko 862. godine. Do svoje smrti 879. godine Rurjik e ostati neosporni vladar
Novgoroda,a naslijediti e ga knez Oleg u ime Rurjikovog maloljetnog sina Igora.

Simeon I ili Simeon Veliki (864. ili 865 927.) je bio bugarski knez i car (893
927.[1]) i osniva prvog bugarskog carstva. Mnogi istoriari ga smatraju za
najveim bugarskim vladarom koga je dala njihova istorija.

Vaspitan je u Carigradu, a pretvorio se u najveeg neprijatelja Vizantije. Mislio je

da se Vizantijsko carstvo odralo vie vetinom, nego snagom, pa se u njemu
stvorila ambicija da ga zameni.

Iskoristio je slabljenje Vizantije i osvojio podruja Trakije i Makedoniju i doao do

Korintskog zaliva. Opsedao je Carigrad, a sa Vizantijom je vodio stalnu borbu oko
prevlasti nad Srbijom, koju je konano ostvario 925. godine seom srpskih upana.
Iste godine je napao i Hrvatsku zbog podrke Srbima, ali je knez Tomislav (910
928) odbio njegove napade.

Ohrabren uspesima Simeon se proglasio 925. za cara Bugara i Grka, a bugarsku

arhiepiskopiju je uzdigao na rang patrijarije. Posle smrti Simenona (27. maja 927.
godine), nasledio ga je sin Petar.

Kiril i Metod ili irilo i Metodije (grki: , staroslavenski:

) bili su braa, Grci po porijeklu[1][2][3][4][5] roeni u Solunu u
9. vijeku[6][7] Braa Kiril i Metod bili su prvi slavenski misionari koji su irili
kranstvo meu Slavenima na Balkanu, u Moravskoj i Panoniji. Osobito su
znaajni za irenje kulture i pismenosti meu Slavenima zato se i zovu Slavenski
Apostoli.
Oni su izmislili glagoljicu, prvo slavensko pismo na kojem je napisan prvi prijevod
biblije i preveli njen dobar dio na Crkvenoslovenski jezik to im je pomoglo u
misionarskom radu i irenju pismenosti meu Slavenima.[8] Nakon njihove smrti,
njihovi uenici nastavili su njihov misionarski rad meu Slavenima. U
pravoslavnim crkvama braa su imala status svetaca i slavljeni su kao apostoli.
Papa Lav XIII. 1880, uvrstio je njihov svetak 14. februar na kalendar katolikih
svetkovina. Papa Ivan Pavao II. proglasio ih je 31. decembra 1980 zajednikim
svecima zatitnicima Evrope sa Svetim Benediktom iz Nursije[5]

Biografija

Braa Konstantin (ime Kiril uzeo je tek nakon zareenja) i Metod, roena su u
Solunu u brojnoj obitelji (7 djece) visokog bizantskog oficira (drungar) u Temi
Solun, njihova majka Marija bila je izgleda slavenskog porijekla.[9]
Mlai Metod (Solun, 826 ili 827 - Star Msto Moravska, 6. april 885 ili 886)
deset godina je bio oficir - upravitelj jedne arhontije u istonoj Makedoniji), u doba
politikih i crkvenih trzavica 856. napustio je svoj poloaj arhonta i povukao se u
manastir Olimp u Maloj Aziji, Kostantin mu se pridruio nekoliko godina kasnije.

Stariji brat Konstantin (Solun, 815 - Rim Italija, 14. februar 869 odgojen je na
carskom dvoru, nakon zavrenih filozofskih i teolokih studija postavljen za
bibliotekara Svete Sofije u Konstatinopolisuu i uitelja filozofije na
Konstatinopolskom univeritetu. Zbog izuzetnog znanja (znao je arapski i hebrejski)
poslali su ga kao lana dvorske misije u abasidski kalifat u Samari, da pobolja
odnose izmeu Kalifata i Bizanta i objasni njihovim teolozima kranski pojam
Svetog trojsva.

Po nalogu bizantskog cara Mihajla III, 860. oba brata odlaze kao misionari meu
tursko-tatarske Hazare u junoj Rusiji da sprijee naglo irenje judaizma meu
Hazarima.

Pokrtavanje slavenskih naroda

Slovenske kneevine na Balkanu u 9. veku.

Neposredno nakon povratka iz te neuspjene misije u Rusiji, angairani su za novu

misiju meu Slavenima. moravski knez Rastislav je 862. zamolio cara Mihajla III
da mu kao pomo poalje sveenike koji e moi iriti kranstvo na slavenskom
jeziku. Zadatak je bio velik i delikatan. Na podrujima prostrane Rastislavljeve
drave razmilili su se brojni njemaki misionari ve od poetka 9. st. iz
Regensburga i Passaua.

Rastislav se bojao da e oni preko misionarskog rada, proturiti i neeljni politiku

utjecaj, zato je u Bizantu traio saveznika protiv kralja Ludviga Njemakog, ispod
ije se vlasti ogorenom borbom netom istrgao. Rastisav je elio da samostalna
moravska crkva s domaim klerom i vlastitim liturgijskim jezikom postane brana
svakom stranom utjecaju.

Rad na opismenjivanju slavenskih naroda

Bizant je donekle udovoljio Rastislavljevoj molbi i poslao mu Kirila i Metoda.

Braa su se za ovaj posao ozbiljno spremila; Kiril je sastavio prvo slavensko pismo
(glagoljicu) i na staroslavenski jezik (jezik makedonskih Slavena iz okolice Soluna
koji su od djetinstva dobro znali) zajedno s bratom preveo najnunije crkvene
knjige. Na taj su nain stvorili prvi slavenski knjievni jezik i postavili temelje
slavenskoj knjievnosti. Braa su u Moravsku dola 864., knez Rastislav ih je
gostoljubivo primio, tako da je vrlo brzo njihova misija poela donositi rezultate.
Okupili su brojne uenike i postali omiljeni u narodu, ali to je izazvalo reakciju
njemakog klera. Oni su protiv Kirila i Metoda poeli borbu svim moguim
sredstvima, njihov glavni argument bila je tzv. trojezina teorija prema kojoj
postoje samo tri sveta jezika na kojima se moe vriti liturgija: hebrejski, grki i
latinski.
Nakon trogodinjeg boravka u Moravskoj braa kreu za Konstatinopolis kako bi
patrijarh zaredio Metoda i nove slavenske sveenike. Doavi u Panoniju neko
vrijeme su se zadrali na dvoru kneza Kocelja kako bi ga upoznali sa svojim radom
na slavenskoj crkvenoj liturgiji, tako da su i tu privukli mnogo uenika. Nakon tog
krenuli su u Veneciju da se ukrcaju na brod, tu su morali voditi otre polemike s
tamonjim pristaama "trojezine teorije". Iz Venecije ipak nisu krenuli za
Konstatinopolis, jer je upravo tad ubijen car Mihajlo III, a vlast je preuzeo Vasilije
Makedonski, ve su otili u Rim. Papa Hadrijan II vidio je u Kirilu i Metodu dobre
saveznike u borbi protiv osiljenih i neposlunih njemakih nadbiskupa i njihova
cara, s kojim se neprestano sukobljavao, te ih je primio uz sve poasti 868. U Rimu
se Kiril koji je tek tu bio zareen razbolio i vrlo brzo umro (sahranjen je u crkvi sv.
Klementa, gdje je i danas nalazi njegov grob). Hadrijan je odobrio slavensku
liturgiju, te je Metoda poslao 869. knezu Kocelju u Panoniju. Prilikom njegovog
drugog boravka u Rimu posvetio ga je za panonskog nadbiskupa. Hadrijan je na taj
nain elio zapadni Ilirik izdvojiti iz jurisdikcije salzburkog nadbiskupa i
podvrgnuti ga izravno Rimu.

im je Metod doao u Panoniju, njemaki ga sveenici napadaju kao heretika, a

kada je stigao u Moravsku (gdje je u meuvremenu Rastislava zbacio njegov
neak, nitranski knez Svatopluk) njemaki biskupi pozivaju Metoda na svoju sinod
u Regensburg, na njemu ga osuuju i alju u Njemaku, gdje je ga dre kao
zarobljenika 2,5 godine. Metod je uz papino posredovanje 873 puten iz
zarobljenitva, ali je slavenska liturgija zabranjena. Metod je usprkos svemu
nastavio svoju djelatnost te se slavenska liturgija sve vie irila po Moravskoj, tako
da je protiv njega podignuta optunica u Rimu. Metod je 879. pozvan pred papu da
se opravda. Papa Ivan VIII nastojei da ne oteti rimske pozicije u Moravskoj,
odobrio je slavensku liturgiju bulom Industriae tuae iz 880. godine, isto je uinio i
882. konstatinopolski patrijarh Fotije koji se u meuvremenu izmirio s papom.

Metod se Moravskoj posvetio daljnjem prevoenju Biblije na slavenski jezik ali je

ubrzo umro. Nakon njegove smrti u Moravskoj je zabranjena slavenska liturgija, a
knez Svatopluk je prognao njegove uenike, neki je zatvorio a neke prodano u
ropstvo. Ipak se dio njegovih uenika i suradnika uspio skloniti u Bugarsku
(Makedoniju), Raku i Hrvatsko primorje gdje su nastavili svoj rad.

Kiril i Metod su svojim djelovanjem postavili temelje slavenske pismenosti.

Teofilo (gr: , ro. 813. - umro 20. januara 842. godine) je bio vizantijski
car od 829. do 842. godine. Bio je drugi vladar iz Amorijske dinastije i ujedno i
poslednji car koji je sprovodio ikonoboraku politiku.

Biografija

Roen je 813. kao sin vizantijskog vojskovoe Mihaila Amorijca i njegove prve
supruge Tekle. Kumovao mu je car Lav V Jermenin koga je Mihailo svrgao 820.
godine.

Teofilo je 822. proglaen za oevog savladara, a presto je nasledio 829. godine

nakon smrti Mihaila II. Za razliku od oca, Teofilo je bio veoma obrazovan tako da
je sa teolokog stanovita teio da napadne kult ikona. eleo je da se predstavi kao
vladar idealan u pravednosti i surovim merama je gonio ikonofile, ali i druge
prekrioce zakona. Potovanje ikona je zabranio carskom naredbom iz 832. godine.

Teofilo na obversu zlatnika iskovanog u Carigradu 829/30. Na reversu novca je, u

skladu sa ikonoborakom ikonografijom, prikazan krst umesto Hristovog lika.

Osvajanje Sicilije, koje su Arapi iz severne Afrike zapoeli u vreme Mihaila II, za
vreme vlade njegovog naslednika je nastavljeno sa uspehom padom Palerma 831.
godine. Ubrzo je na Siciliji osnovan poseban kalifat koji je sve do poetka 11. veka
predstavljao opasnost po hrianske drave centralnog Sredozemlja. Sam Teofilo
bio je tokom itave vladavine preokupiran ratovima sa abasidskim Arapima. Ova
borba voena je sa promenljivom sreom, ali su Arapi 838. uspeli da zauzmu
Ankiru (dananja Ankara) a zatim i Amorijon, grad u Frigiji odakle je vizantijska
dinastija bila poreklom. Amorijon je upravo zbog toga sravnjen sa zemljom, oko
30 000 njegovih stanovnika je pobijeno, a ostatak je odveden u roblje.

Teofilo se nikada nije oporavio od ponienja nanetog padom Amorijona. Umro je

20. januara 842. godine, a na samrti je, po kasnijoj tradiciji, odobrio obnovu kulta
ikona. Njegova supruga Teodora je, kao regent maloletnog Mihaila III,
organizovala sinod na kome je obnovljeno potovanje ikona.

Car Taizu od Kasnijeg Lianga (), osobno ime Zhu Quanzhong (

) (852912), roen kao Zhu Wen (), ime kasnije promijenjeno u Zhu
Huang (), nadimak Zhu San (, doslovno "trei Zhu"), bio je kineski
jiedushi (vojni guverner) na kraju vladavine dinastije Tang kojoj je sluio nakon
poetka karijere u pobunjenikoj vojsci Huang Chaoa; najpoznatiji je po tome to
je godine 907. svrgnuo dinastiju Tang i proglasio se carem, uspostavivi dinastiju
Kasniji Liang i otpoevi period kineske historije poznat kao Pet dinastija i Deset
kraljevstava.

Taejo of Goryeo (31. januar 877 4. jul 943) bio je osniva dinastije Goryeo, koja
je vladala Korejom od 10. do 14. vijeka. Taejo je vladao od 918. do 943.[1]

Car Xianzong od Tanga (pojednostavljeni kineski: ; tradicionalni kineski:

) (778[1]14. februar 820;[2] vl. 805 820), osobno ime Li Chun (),
ro. Li Chun (), bio je car Kine iz dinastije Tang. Bio je najstariji sin cara
Shunzonga, koji mu je 805. nakon godinu dana vladavine prepustio prijestolje.

Po dolasku na vlast se car Xianzong posvetio smanjivanju vlasti vojnih guvernera

(Jiedushi), pri emu je protiv onih koji su ga odbijali sluati zapoinjao ratove.
Njegovi pohodi su ispoetka bili uspjeni, pa je Xianzongova vojska porazila
gospodare rata kao to su Liu Pi, Yang Huilin () godine 806. i Li Qi 807.
godine. 813. godine, je nakon to je pacificirao Okrug Weibo (, smjeten u
suvremenom Handanu Hebei) pod Tian Xingom, bio na putu da ponovno uspostavi
vrstu centralnu vlast nad carstvom kojim su dotada de facto vladali regionalni
gospodari rata. Meutim, iste godine je doivio prvi veliki poraz u sukobu sa Wang
Chengzongom. Meutim, do 817. je uspio poraziti i Li Shidaoa i Wanga, ime je
Kinesko Carstvo ponovno postala centralizirana drava. Kasniji historiari su zbog
toga vladavinu cara Xianzonga nazivali Yuanhe restauracija ().[9]

Uspjeh cara Xianzonga u suzbijanju destruktivnih snaga vojnih guvernera je, pak,
imao nalije u usponu dvorskih eunuha. Tako se navodi kako je car Xianzong
godine 820. ubijen od eunuha Chen Hongzhija (), pri emu su neki
historiari osumnjiili njegovu suprugu Suprugu Guo i sina Li Henga (kasnijeg
cara Muzonga) kao mogue naruitelje atentata.
Car Xunzong od Tanga () (27. jul 7. septembar 859) je bio car Kine iz
dinastije Tang koji je vladao od 25. aprila 846 do smrti. Osobno ime mu je bilo Li
Yi (), a kasnije ga promijenio u Li Chen (), a prije stupanja na prijestolje
je nosio titulu Princ od Guanga. Car Xunzong je bio 13. sin cara Xianzonga (vl.
806-820) i stric prethodna tri cara - Jingzonga, Wenzonga i Wuzonga.
Tradicionalno se smatra posljednjim sposobnim vladarom dinastije Tang, s
obzirom da su svi kasniji carevi bili marionete u rukama dvorskih eunuha ili
gospodara rata.

Kako bi se cara Xunzonga razlikovalo od pretka cara Xunzonga (osobno ime Li

Longji), s obzirom da su im hramska imena na pinyinu identina bez upotrebe
tonalnih znakova, Xunzong se ponekad u zapadnim izvorima navodi kao
Xuanzong II.[4]