KJARAML

VERTRYGGING
OG VEXTIR BRENNIDEPLI
Gu blessi heimilin; VR og Verkalsflag Akraness stu fyrir opnum fundi um vexti og vertryggingu.

VR og Verkalsflag Akraness stu fyrir opnum fundi Hsklab

oktber til a vekja athygli einu brnasta hagsmunamli heimilanna
landinu, hu vaxtastigi og vertryggingu neytendalna. Fundurinn var
einnig sndur beinni tsendingu netinu og fylgdust rmlega sund
manns me eirri tsendingu.

Auk formanna VR og Verkalsflags Akraness, Ragnars rs Inglfssonar

og Vilhjlms Birgissonar, tku til mls lafur Margeirsson hagfringur,
Mr Gumundsson selabankastjri og sta La rsdttir, formaur
Hagsmunasamtaka heimilanna. Fulltrum allra stjrnmlaflokka var boi
til fundarins til a skra fr afstu flokka sinna til vaxtamla og vertrygg-
ingarinnar en fundurinn var haldinn skmmu fyrir sustu ingkosningar.

Ragnar r Inglfsson, formaur VR, lagi herslu stu launaflks og

heimila setningarvarpi fundarins og benti a sustu r hafi fjlga Vilhjlmur Birgisson formaur Verkalsflags Akraness
og Ragnar r Inglfsson formaur VR.
mjg flagsmnnum Sjkrasji VR sem greinst hafi me kva og ung-
lyndi. Hsnisml vega ar ungt, sagi Ragnar, flk nr ekki endum
saman nverandi vaxtaumhverfi. Tkifri til a afnema vertryggingu markai, dragi r hrifamtti vaxtastefnu Selabankans og valdi hrri
hafi veri mmrg sustu r en brnt vri a bregast vi ur en a vxtum. Sj nnar vital vi laf hr blainu um vaxtaml og vertrygg-
yri of seint, flk vri a gefast upp. Ragnar r gagnrndi stjrnvld og inguna.
stjrnmlamenn harlega varpi snu, rt vandans liggur hagstjrninni,
sagi hann, og getuleysi stjrnmlamanna a sniganga hagfrikenn- Mr Gumundsson selabankastjri sagi erindi snu a nverandi vextir
ingar sem ekki standast skoun. Er ekki ng komi af afskunum, spuri vru lgir innlendu og aljlegu samhengi en vextir ngrannalndum
formaur VR varpi snu. okkar vru hins vegar venjulegir. Vaxtamunurinn gagnvart rum lnd-
um endurspeglar efnahagsstand landanna, sagi sebankastjri. Mr
Vilhjlmur Birgisson, formaur Verkalsflags Akraness, gagnrndi Sela- sagi vertrygg ln hafa veri drari fyrir lntakendur en vertrygg
banka slands og sagi bankann eiga vera fremstan flokki barttunni fyrir egar til lengri tma s liti en jafnframt a vgi vertryggingar hafi
afnmi vertryggingarinnar, hn leii af sr auki peningamagn umfer minnka slandi undanfarin r. Hann lsti hins vegar yfir efasemdum um
og verblgursting, hvetji til mikillar skuldsetningar og dragi r virkni a a vri hagsmunaml fyrir heimilin landinu a afnema vertrygging-
peningamlastefnu bankans. Vilhjlmur benti a vertryggir vextir una. Mr benti a skuldir heimilanna sem hlutfall af rstfunartekjum
hsnislnum slandi su hrri en vertryggir vextir ngranna- hafi lkka undanfarin r og eignastaa batna. essa stu yrfti a
lndunum. slensk heimili greii 92 sund krnum meira af hsnis- varveita me v a tryggja efnahagslegan og fjrmlalegan stugleika.
lnum snum mnui en heimili Norurlndunum. Lkkun vaxta
myndi skila tugmilljara vinningi fyrir slensk heimili, sagi Vilhjlmur. sta La rsdttir, formaur Hagsmunasamtaka heimilanna, sagi a rf
fyrir samtk sem berjist fyrir v a lgvarin rttindi almennings vru virt
Kynning lafs Margeirssonar hagfrings bar undirfyrirsgnina egar tti ekki a vera til staar en samtkin voru stofnsett byrjun janar 2009,
frin og raunveruleikinn stangast , breytir maur ekki raunveruleikan- nokkrum mnuum eftir hrun. Eitt af helstu barttumlum samtakanna er
um. erindi snu fr hann yfir au rk sem iulega heyrast fyrir vertrygg- a vertrygging veri bnnu neytendalnum. Ekkert rttltir a a
ingu neytendalna og kom me gagnrk fyrir hverju atrii. Hann benti slenskir neytendur bi vi lnakjr sem hvergi ekkist annars staar, sagi
m.a. a vertrygging neytendalnum ti undir httutku fasteigna- formaur Hagsmunasamtakanna. Viring
Rttlti

VR BLAI 04 2017 9
KJARAML

VERTRYGGINGIN OG VAXTASTIG
lafur Margeirsson, doktor hagfri, var einn eirra sem tk tt fundi VR og Verslunarmannaflags
Akraness um vexti og vertryggingu sem haldinn var oktber. lafur hefur skrifa miki um efnahagsml
og situr hr fyrir svrum um vertryggingu og vaxtastig slandi.

VAR VERTRYGGINGIN NAUSYNLEG SNUM TMA. EF SVO VAR,

HALDA AU RK ENN ANN DAG DAG?
Nei, hn var ekki nausynleg. a sem var nausynlegt var a breyta fjr-
mlaumhverfinu annig a flk gti fundi langtmasparnaarkosti sem
veittu mguleika jkvri raunvxtun. Vaxtafrelsi hefi gert a en
essum tma var llum vaxtakvrunum handstrt fr Selabankanum
og Alingi og stjrnmlamenn essum tma voru meira a hugsa um
a ta undir rekstrarumhverfi fyrirtkja, jafnvel tt au vru illa rekin
og ttu rttilega a f a fara hausinn. ess vegna var hagstum
fyrirtkjarekstri frekar hjlpa me of lgum nafnvxtum, mun lgri en
verblga var. tlnaensla bankakerfisins essum tma var lka gfurleg,
kostnaarhkkanir miklar, m.a. vegna oluversfalla, og v elilegt a
verblga vri h. v miur var rtta skrefi vaxtafrelsi ekki teki fyrr
en 1986. San hefur tilgangur vertryggingar lnum til einstaklinga
veri takmarkaur.

HVERJIR HAFA HAG AF VERTRYGGUM NEYTENDALNUM?

Hver og einn lntaki sem vill hafa litlar skammtmasveiflur mnaar-
legri greislubyri er ngur me vertrygga lni sitt (hann verur
stainn a treysta hkkun fasteignavers mean vilji hann ekki
tapa eigin f binni). En gallinn er einmitt a hann er varinn fyrir
vaxtabreytingum Selabankans sem virka almennt illa hagkerfi ef
margir lntakar taka vertrygg ln. Selabankinn neyist til a hkka
vexti meira en ef enginn tki vertrygg ln. annig myndast kerfislega
hagst niurstaa fyrir lntaka sem heild, v almennt vaxtastig er
hrra me llum eim jhagslegu vandrum sem sprettur af slku,
tt hver og einn fi persnulegan hag af litlum skammtmasveiflum
greislubyrinni: a sem gildir fyrir einn gildir ekki fyrir heildina. etta er
sama staan og egar jir framleia kjarnorkusprengjur t fr rngu
sjnarmii um eigi ryggi. En egar allir gera a verur heimurinn sem blgu hverjum tma, tt vntingar geti vissulega veri har verblgu
heild ruggari. hverjum tma. Ef verblguskot sr sta og S telur a eingngu tma-
bundi er lklegt a hann hkki vexti. Og breytist vaxtakostnaur
EF VERTRYGGING VERUR AFNUMIN AF NEYTENDALNUM, vertryggra lna ekki tt verblga hkki tmabundi.
HVER ER STAA LNTAKENDA EF A KEMUR ANNA
VERBLGUSKOT? HVER YRI STAA LFEYRISEGA EF VERTRYGGING YRI
a er fjarri v fullkomi samband milli verblgu og vaxtastigs ver- AFNUMIN AF NEYTENDALNUM?
tryggra lna, lkt og er raunin egar kemur a heildarkostnai ver- S sama og vri dag, a yri engin breyting ar . Lfeyriseignir vru
tryggra lna og verblgu ar sem hfustllinn hkkar samhlia vsitlu fram vertryggar en sta ess a veita vertrygg ln til neytenda
neysluvers. Vaxtastig vertryggra lna fer eftir vaxtastefnu Selabanka myndu lfeyrissjirnir auka kaup sn vertryggum rkisskuldabrfum.
slands og vaxtastefna S fer eftir vntingum um verblgu en ekki ver- myndu skynsamir lfeyrissjir auka eignir snar leiguhsni sem eir

10 VR BLAI 04 2017
myndu fjrmagna byggingu , eiga og reka sjlfir: viri leiguhsnis er
a strum hluta vertryggt til langs tma, a er langtmaeign og a veitir
eim greisluflistekjur til langs tma formi leigutekna.

ER SLAND EINA LANDI AR SEM VERTRYGGING ER VI LI?

Nei, fjldi rkja gefur t vertrygg rkisskuldabrf: Bandarkin, England,
Frakkland, Sle, tala, strala, skaland og Svj til a nefna nokkur
dmi. essi brf eru jkv fyrir hagkerfi, gefa mguleika a finna ver-
trygga sparnaarkosti sem auvelt er a kaupa litlu magni. Rkissjur
slands tti hiklaust a auka tgfu vertryggra rkisskuldabrfa og helst
gefa t eins miki af vertryggum rkisskuldabrfum og markaurinn vill
eiga. Hins vegar eru aeins tv nnur lnd heiminum me vertrygg
neytendaln, Sle og srael.

AF HVERJU ERU VEXTIR SLANDI HRRI EN VEXTIR

ANNARRA LANDA?
Fyrst og fremst vegna ess a peningastefnunefnd Selabanka slands
telur a skynsamlegt. Selabankinn getur stjrna grunnvaxtastigi, .e.
vxtunarkrfu skuldbindingum rkissjs, nkvmlega eins og hann
vill, ar me tali lngum rkisskuldabrfum. Selabanki Japans strir
t.d. vaxtastigi annig a hann vill a nafnvextir vertryggra japanskra
rkisskuldabrfa su 0%. runum 31-46 stjrnai selabanki Englands
vxtum ar landi annig a bresk vertrygg 10 ra rkisskuldabrf
ttu a bera 2,5% vexti. Sama tala var notu egar selabanki Bandark-
janna stjrnai vaxtastigi 10 ra bandarskra rkisskuldabrfa milli 42 og
51. Selabanki slands getur gert hi sama: vilji hann a vxtunarkrafa
langtma rkisskuldabrfa s t.d. 2,5% getur hann framkvmt a (essi
brf bera um 4,9% vexti dag). En etta er ekki gert v Selabankinn er
hrddur vi a verblga kjlfar of lgra vaxta fari r bndunum egar
lnveitingar aukast. En a vri auvelt a stjrna slku me magntak-
mrkunum heildartlnamyndun bankakerfisins. tln lfeyrissja vru
undanskilin essum takmrkunum v lkt tlnastarfsemi banka eykst
peningamagn umfer ekki egar lfeyrissjir veita ln. Httan ver-
blgu er v lgri vi slkar lnveitingar en lnveitingar banka.

EF VERTRYGGING YRI AFNUMIN, TELUR A A MYNDI

LEIA TIL LKKUNAR VAXTA?
Hiklaust, einmitt vegna ess a flk dag rur almennt ekki vi greislu-
byrina vertryggu lni sem er einmitt stan fyrir vinsldum
vertryggra lna, au veita lntkum skammtmagetu til ess a geta
teki hrri ln og spennt bogann enn meira en vertrygg lntaka.
egar ln vru almennt vertrygg myndi tliti vera almennt a
hgja tti hagkerfinu, v frri geta teki ln. Eftirspurn minnkar og
verblgurstingur me. egar verblgurstingur minnkar bregst
Selabankinn vi slku me lkkun vaxta. Lkkun vaxta mun halda fram
ar til lntakar geta aftur almennt ri vi a taka ln nema eru lnin
vitanlega vertrygg en ekki vertrygg. Svo, j, a er augljst a rst- Viring
ingur vri a vextir myndu lkka a jafnai vri vertrygging lnum Rttlti
til einstaklinga afnumin. Viring
Rttlti

VR BLAI 04 2017 11