Professional Documents
Culture Documents
MESLEĞİ
ARAŞTIRMA RAPORU
-Güncellenmiş 2. Versiyon-
Başbakanlık
İdareyi Geliştirme Başkanlığı
Ağustos-2015 0
İÇİNDEKİLER
Giriş .........................................................................................................................................................3
1-Yazılı Çeviri(Mütercimlik)Hizmetleri.........................................................................................45
1
d) Liason (Bağlantı) Tercümesi ..................................................................................................... 48
3-Multimedya Tercümesi................................................................................................................49
İngiltere...........................................................................................................................................61
Fransa..............................................................................................................................................61
Almanya..........................................................................................................................................62
Sonuç .....................................................................................................................................................68
Kaynakça...............................................................................................................................................70
2
Bu Rapor politika yapıcıları, üst düzey yöneticileri, çeviri faaliyetiyle iştigal eden
meslek mensuplarını ve vatandaşları konu hakkında bilgilendirmeyi hedeflemektedir. Bu
nedenle raporda dile getirilen çözüm önerileri idareleri bağlayıcı olmaktan ziyade yol
gösterici bir niteliğe sahiptir.
3
GİRİŞ
4
ÇEVİRMENLİĞİN TANIMI VE ÖNEMİ
Bir dilde yazılı bir metni başka bir dile çeviren kişiye “mütercim”, bir konuşmanın ya
da metnin söylenmesini ya da yazılmasını takiben çeviri yapan kişiye ise “tercüman” denir.
Bu iki terim birbiriyle karıştırılmakta ve çoğu zaman da birbiri yerine kullanılabilmektedir.
Genellikle bu terimi kapsayacak şekilde “çevirmen” kavramı da kullanılabilmektedir.
ÇEVİRMENLERİN GÖREVLERİ
Çeviri yapacağı kaynak dilde yazılı edebi eserleri, metinleri, bilimsel makaleleri,
gazete ve dergileri, siyasi, hukuki, ekonomik, teknik ve diğer türdeki eserleri önce dikkatle
okuyup, metni anlam bütünlüğüne, ifade doğruluğuna ve içeriğe sadık kalarak ekleme ve
çıkarma yapmadan hedef dile tamamen çevirmek,
5
Simultane (Anında) çeviri yaparken önceden konunun terminolojisine sahip olup ön
çalışma yapmak, kabin içinde konuşmayı iyi takip edip içeriğe sadık kalarak anında kaynak
dilden hedef dile aktarmak, kabin arkadaşına tarih ve önemli isimleri yazıp göstererek
yardımcı olmak
Kendi öz dili ve bildiği yabancı dile ait gelişmeleri yakından takip etmek,
Üst düzeyde genel akademik bilgi birikimine, okuduğunu anlama gücüne, sağlam bir
belleğe ve sözel yeteneğe sahip olmaları,
Uluslararası gelişmeleri yakından takip ederek yetkin bir genel kültür birikimine sahip
bulunmaları,
gerekir.
6
Yeni çevirmenlik alanlarının ortaya çıkışı hem kurumlarda hem de serbest piyasada
daha çok çevirmene ve daha çeşitli dillerde hizmete ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir.
Yetkin ve uzman çevirmenlerin hem kamuda hem de özel sektörde iş bulma olanakları bu
sebeple çok daha kolaydır. Ancak yetkin ve uzman çevirmenlerin yetiştirilmesi amacıyla
ülkenin üst düzey meslek federasyonu tarafından uygulamalı olarak en az 3 en fazla da 12
aylık sürelerle eğitim programları düzenlenmelidir. Özellikle hassasiyet gerektiren toplum
çevirmenliği, ardıl çevirmenlik, diplomatik çevirmenlik, spor çevirmenliği, hukuk
çevirmenliği, sağlık çevirmenliği ile simültane çevirmenlikte bu gereksinimin ulusal olarak
Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından hazırlanan MYK Seviye 6 Ulusal Meslek Standardı ile
Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN) tarafından hazırlanan -2009 yılında TSE tarafından
Türk Standardı olarak kabul edilen- Çeviride Kalite Yönetimi ve Çeviri Hizmeti
Sertifikasyonu (EN 15038) çerçevesinde verilmesi çeviri hizmetlerinin kalitesini artıracaktır.
Bu durum formasyonu olan çevirmenlerin iş bulma olanaklarını artıracak ve çeviri sektörü
böylece daha aktif ve güvenilir hale gelecektir.
1
2011-2014 Kamu personeli atama ve tercih kılavuzları ve personel alım ilanlarının taraması sonucunda
oluşturulmuştur.
7
12. Gelir İdaresi Başkanlığı
13. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı
14. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı
15. İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri
Kamu kurumlarında görev alanlar genel olarak sözleşmeli personel olarak veya
mütercim-tercüman kadrosuyla genel idare hizmetleri sınıfında çalışmaktadır. Meslek
elemanları ise özel sektörde,
1. Tercüme Büroları
2. Hukuk Büroları
3. Turizm ve Otelcilik Şirketleri
4. Yayınevleri,
5. Gazeteler
6. Magazin dergileri
7. Film stüdyoları
8. Dershaneler
9. Uluslararası kuruluşlar gibi müesseselerde
çalışabilmektedir. Ayrıca çevirmenler genellikle özel büro açarak kendi çalışma alanlarını.
oluşturmaktadırlar.
8
normuna uygun olarak 1-3 ay arasında çevirmenlik formasyonu verilmekte ve bunun
sonucunda çevirmenler “Yeminli Çevirmen Yeterlilik Sertifikası” alabilmektedirler.
Liseden sonra girilebilen Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) ve Yabancı Dil Sınavı
sonucunda İngilizce, Fransızca ve Almanca için Dil–1, bu diller dışındaki diller için Dil–2
veya Dil–3 puanı ile mütercimlik-tercümanlık ve çeviribilim bölümlerine girilebilmektedir.2
Ayrıca çevirmenlik mesleğine yüksek eğitim kurumlarımızın yanı sıra yurt dışında en az lise
eğitimi almış olan kişilerinde girebilme koşulları bulunmaktadır. Nitekim ulusal olarak
Mesleki Yeterlilik Kurumuna (MYK Seviye 6 Ulusal Meslek Standardı) göre bulundukları
yabancı ülkede kaynak dil niteliğinde o ülkenin dilini bilen kişiler belirli bir süre çeviri
bürolarında en az 3 aylık çevirmenlik uygulamalı eğitimi alması ve TÖMER veya
TURÇEF(Nitelikli Uluslar Arası Çevirmenler, Dil ve Çeviri İşletmeleri Federasyonu)’den
Türkçe dil eğitimini alarak Türkçe dilinin terminolojisine hâkim olma koşulu aranmaktadır.
Türk Dili,
İngilizce Yazı Becerisi,
Dilbilimine Giriş,
İngilizce Sözlük Bilgisi,
İngilizce Okuma,
Metin İnceleme,
Türkçe Yazı Becerisi,
İngilizce Konuşma,
İngilizcenin Yapısı,
Basın Dili,
Çeviriye Giriş,
Türkçenin Yapısı,
Duyduğunu Anlama,
2
2015 ÖSYM Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu
9
Konuşmalarda Not Alma,
İngilizce-Türkçe Karşılaştırmalı Dilbilgisi,
Söylem Çözümlemesi,
Çağdaş Batı Edebiyatı,
Çeviri Kuramı, Özetleyerek Çeviri,
Yazılı Metinlerin Sözlü Çevirisi,
Hukuk ve Ekonomi Metin Çevirileri,
Çeviri Eleştirisi gibi dersleri alırlar.
1. Sınıf
1. Yarıyıl Kredi 2. Yarıyıl Kredi
Zorunlu Dersler 13 Zorunlu Dersler 19
Uygarlık Tarihi 3 Çağdaş Türk Toplumu 4
Türk Dili-I 2 Türk Dili II 2
Okuma Becerisi 3 Güncel Konular 3
Yazma Becerisi 2 Yazılı Çeviriye Giriş 5
Sözcük Bilgisi 3 Duyduğunu Anlama ve Sözlü Anlatım 5
Seçmeli Dersler 4 Seçmeli Dersler 9
Güncel Tartışmalar 2 Çevirmenler İçin Türkçe II 3
Çevirmenler İçin Türkçe I 2 Metin İnceleme 6
Araştırma Teknikleri 3
2. Sınıf
3. Yarıyıl Kredi 4. Yarıyıl Kredi
Zorunlu Dersler 13 Zorunlu Dersler 24
Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi I 2 Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi II 2
Dilbilim I 2 Dilbilim II 2
Çağdaş Türk Edebiyatı 2 Çağdaş İngiliz ve Amerikan Toplumu 2
İngiliz ve Amerikan Kültür Tarihi 2 Söylem Çözümlemesi 2
Yazılı Çeviri 3 Not Alma Teknikleri 2
İngilizce Konuşma I 2 Kültürlerarası İletişim 2
İngilizce Konuşma II 2
Seçmeli Dersler 5 Seçmeli Dersler 4
Popüler Kültür 2 Yazılı Metinden Sözlü Çeviriye Giriş 2
Türk İşaret Dili I 2 Çeviri Araçları 3
Yaratıcı Yazarlık 2 Çevirmenler İçin Tıp 3
Türk İşaret Dili II 2
Proje Yönetimi 2
10
3. Sınıf
5. Yarıyıl Kredi 6. Yarıyıl Kredi
Zorunlu Dersler 10 Zorunlu Dersler 0
Temel Bilgi ve İletişim Teknolojileri 1
Kullanımı
Tıp Çevirisi 3
Sözlü Çeviriye Giriş 3
Çeviri Kuramı 3
Seçmeli Dersler 6 Seçmeli Dersler 17
Popüler Yazın Çevirisi 2 Yazılı Basın Çevirisi 3
Tekstil ve Kozmetik Metinleri Çevirisi 3 Bilimsel ve Teknik Metinler Çevirisi 3
Sağlık Çevirmenliği 2 Yazın Çevirisi 3
Çeviride Düzeltme ve Son Okuma 2 Ardıl Çeviri 4
Terim Bilim 3 Yazılı Metinden Sözlü Çeviri 2
Çevirmenler İçin Hukuk 3 Kadın Araştırmaları ve Çeviri 2
Yerelleştirme 2 Mizah Çevirisi 2
İleri Not Alma Teknikleri 2 Mahkeme Çevirmenliği 2
Çevirmenler İçin Bilim ve Teknik 3 Çeviri Atölyesi I 3
Çevirmenler İçin Yazın 3 Spor Çevirmenliği 2
Yazılı Çevirmenlik Meslek Bilgisi 2
Sözlü Çevirmenlik Meslek Bilgisi 2
Terim Çalışmaları 2
Bilgisayar Çevirisi 2
Teknik Metin Yazarlığı 2
4. Sınıf
7. Yarıyıl Kredi 8. Yarıyıl Kredi
Zorunlu Dersler 0 Zorunlu Dersler 0
Seçmeli Dersler 18 Seçmeli Dersler 18
Görsel Basın ve Film Çevirisi 3 Ekonomi Çevirisi 3
Avrupa Araştırmaları ve Topluluk Hukuku 3 Çeviri Eleştirisi 3
Sosyal Bilimler Metinleri Çevirisi 3 Çocuk Yazını Çevirisi 3
Sözlü Çeviri Çalışmaları 2 Patent Çevirisi 3
Andaş Çeviri I 5 Andaş Çeviri II 5
Konferans Çevirmenliği I 2 Konferans Çevirmenliği II 2
Hukuk Çevirisi I 3 Acil Durum ve Afet Çevirmenliği 3
AB Metinleri Çevirisi I 3 Çeviri Atölyesi II 3
Çevirmenler İçin Ekonomi 3 Hukuk Çevirisi II 3
Sözlü Çeviride Sunuş Teknikleri 2 AB Metinleri Çevirisi II 3
Yazılı Çeviri Stajı 2
Sözlü Çeviri Stajı 2
GENEL TOPLAM
Zorunlu Dersler Kredi Miktarı 138
Seçmeli Dersler Kredi Miktarı 62
11
Türkiye’de Çevirmenlik Eğitimi Veren Kurumlar3
2015 YILI
SIRA NO ÜNİVERSİTE FAKÜLTE BÖLÜM
KONTENJANLARI
1. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu Mütercim-Tercümanlık 30
2. Adana Bilim ve Teknoloji Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu Mütercim-Tercümanlık 20
3. Atılım Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Tam Burslu) 5
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
4. Atılım Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 5
(%75 Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
5. Atılım Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 15
(%50 Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
6. Beykent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 6
(Tam Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
7. Beykent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 6
(%50 Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
8. Beykent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 54
Mütercim-Tercümanlık (Rusça)
9. Beykent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 6
(Tam Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (Rusça)
10. Beykent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 54
(%50 Burslu)
11. Boğaziçi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Çeviribilim (İngilizce) 50
Mütercim-Tercümanlık
12. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi 40
(İngilizce, Fransızca, Türkçe)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce, Fransızca,
13. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkçe) (İ.Ö) 40
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
14. Çankaya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi (Tam Burslu) 5
3
2015 ÖSYM Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu taranarak elde edilmiştir.
12
2015 YILI
SIRA NO ÜNİVERSİTE FAKÜLTE BÖLÜM
KONTENJANLARI
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
15. Çankaya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 20
(%50 Burslu)
16. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık 40
17. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık 40
18. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Almanca) 35
19. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Almanca) 60
20. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Fransızca) 60
21. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) 70
22. Haliç Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Ücretli) 38
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
23. Haliç Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 15
(Tam Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
24. Haliç Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 7
(%50 Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce, Fransızca,
25. İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi 5
Türkçe) (Tam Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce, Fransızca,
26. İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi 45
Türkçe) (%50 Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (Arapça)
27. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Edebiyat Fakültesi 5
(Tam Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (Arapça)
28. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Edebiyat Fakültesi 20
(%50 Burslu)
29. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Tam Burslu) 5
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
30. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Edebiyat Fakültesi 25
(%50 Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
31. İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi Edebiyat Fakültesi 5
(%25 Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
İstanbul Arel Üniversitesi
32. Fen-Edebiyat Fakültesi (Tam Burslu) 4
13
2015 YILI
SIRA NO ÜNİVERSİTE FAKÜLTE BÖLÜM
KONTENJANLARI
İstanbul Aydın Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
35. 6
(Tam Burslu)
14
2015 YILI
SIRA NO ÜNİVERSİTE FAKÜLTE BÖLÜM
KONTENJANLARI
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
57. Murat Hüdavendigar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 9
(%75 Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
58. Murat Hüdavendigar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 40
(%50 Burslu)
59. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Arapça) (Ücretli) 14
Mütercim-Tercümanlık (Arapça)
60. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi 2
(Tam Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (Arapça)
61. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi 4
(%50 Burslu)
62. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Çince) (Ücretli) 20
63. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Çince) (Tam Burslu) 3
64. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Çince) (%50 Burslu) 6
65. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Ücretli) 21
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
66. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi 3
(Tam Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
67. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi 6
(%50 Burslu)
68. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Rusça) (Ücretli) 21
69. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Rusça) (Tam Burslu) 3
70. Okan Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Rusça) (%50 Burslu) 6
71. Sakarya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Çeviribilim (Almanca) 50
72. Sakarya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Çeviribilim (Almanca) (İÖ) 50
73. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Almanca) 35
15
2015 YILI
SIRA NO ÜNİVERSİTE FAKÜLTE BÖLÜM
KONTENJANLARI
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
78. Yaşar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 8
(%50 Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
79. Yaşar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 16
(%25 Burslu)
80. Yeni Yüzyıl Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Tam Burslu) 4
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
81. Yeni Yüzyıl Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 8
(%75 Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
82. Yeni Yüzyıl Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi 28
(%50 Burslu)
83. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Fransızca) 40
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi
84. Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Kırgızca-Türkçe) 3
(Kırgızistan)
Kırgızistan-Türkiye Manas
85. Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (Türkçe-Rusça) 8
Üniversitesi(Kırgızistan)
Doğu Akdeniz Üniversitesi (KKTC-
86. Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Ücretli) 5
Gazimağusa)
Doğu Akdeniz Üniversitesi (KKTC- Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
87. Fen-Edebiyat Fakültesi 2
Gazimağusa) (Tam Burslu)
Doğu Akdeniz Üniversitesi (KKTC- Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
88. Fen-Edebiyat Fakültesi 10
Gazimağusa) (%50 Burslu)
89. Girne Amerikan Üniversitesi (KKTC-Girne) Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (Ücretli) 14
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
90. Girne Amerikan Üniversitesi (KKTC-Girne) Fen-Edebiyat Fakültesi 14
(Tam Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
91. Girne Amerikan Üniversitesi (KKTC-Girne) Fen-Edebiyat Fakültesi 9
(%75 Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
92. Girne Amerikan Üniversitesi (KKTC-Girne) Fen-Edebiyat Fakültesi 8
(%50 Burslu)
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
93. Yakın Doğu Üniversitesi (KKTC-Lefkoşa) Fen-Edebiyat Fakültesi 4
(Tam Burslu)
94. Yakın Doğu Üniversitesi (KKTC-Lefkoşa) Fen-Edebiyat Fakültesi Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) (%75 Burslu) 36
TOPLAM 2.071
16
TÜRKİYE’DE ÇEVİRMENLİKTE EĞİTİM YAPILAN DİLLER
2015 yılı itibariyle çevirmenlikte eğitim yapılan dillerin dağılımı incelendiğinde; 2011
yılında olduğu gibi %54’lük oranla İngilizce dili en fazla eğitim yapılan dil olarak ortaya
çıkarken %17’lik oranla Fransızca ikinci, %11’lik oranla Almanca üçüncü, %7’lik oranla
Rusça dördüncü ve %6’lık oranla Arapça beşinci dil olarak yer almaktadır. %5’lik oranla
diğer diller(Kırgızca, Bulgarca, Çince) son sırada bulunmaktadır.
Eğitim verilen dillere paralel olarak Türkiye’de çevirmenlik sektöründe en fazla çeviri
İngilizce dilinde yapılmakta olup bunu diğer diller takip etmektedir. Çeviri sektöründe en
fazla çeviri yapılan diller tablosu aşağıda yer almaktadır.4
4
Veriler TURCEF’den alınmıştır.
17
Çeviri Sektöründe En Fazla Çeviri Yapılan Diller
1. İngilizce
2. Rusça
3. Almanca
4. Fransızca
5. Arapça
6. İspanyolca
7. Farsça
8. İtalyanca
9. Bulgarca
10. Makedonca-Boşnakça-Arnavutça
11. Sırpça
12. Çekçe
13. Slovakça
14. Slovence
15. Macarca
16. İsveç-Norveç-Danca
17. Flamanca-Flemenkçe
18. Romence-Moldovca
19. Fince
20. Gürcüce
21. Yunanca
22. Çince
23. Japonca
24. Azerice-Türkmence-Kazakça-Kırgızca-Kürtçe
25. Endonezca-Malayca
26. Diğer uzak doğu dilleri
Dünya dili olan İngilizce %90 itibarıyla sözlü, ardıl, diplomatik ve simültane
konferanslarda ortak iletişim dili olarak kullanılmaktadır. Yazılı çevirilerde de İngilizce en
çok kullanılan dil olarak Türkiye genelinde ilk sıradadır. Ancak bölgesel özelliklere göre bazı
bölgelerde komşuluk ilişkileri, sınır ticareti, mülteciler ve yakınlık dolayısıyla başka diller de
ön plana çıkmaktadır. Buna göre Adana, Mersin, Antakya, İskenderun, Kilis ve Şanlıurfa’da
Ortadoğu’dan gelen mülteciler ve sınır ilişkileri nedeniyle bugün Arapça ilk sıradadır.
Diyarbakır-Hakkâri şeridinde ise Arapça’ya Kürtçe de eklenmektedir. Van ve Ağrı bölgeleri
ile son yıllarda artan turizmin sonucu olarak Isparta ve Antalya bölgesinde Farsça dili
yoğunlaşmaktadır. Iğdır’da Ermenice, Trabzon, Rize, Artvin, Kars ve Posof’ta Gürcüce,
İzmir, Bodrum ve Marmaris ile Tekirdağ’da Yunanca, Edirne ve Kırklareli’nde Bulgarca
18
yoğunlaşmaktadır. Kuşadası, Didim, Bodrum, Marmaris, Fethiye ve Kaş bölgelerinde yoğun
turizm faaliyetleri ve İngilizlerin mülk edinmeleriyle birlikte İngilizce ilk sıraya çıkmaktadır.
Antalya, Kemer, Side, Manavgat ve Alanya bölgelerinde ise yine göç, ikamet ve gayrimenkul
satın alma yoluyla Almanca ilk sırada olup ardından Rusça gelmektedir. Mülteci kamplarının
bulunduğu Isparta ve Yozgat gibi illerimizde ise yoğun olarak Afrika dilleri, Arapça ve Farsça
ile Afganca, Tamilce gibi diller ile çeviri yapılmaktadır.
Özel sektörde çevirmenler Dünya genelinde olduğu gibi maaş bazında değil gelen
çevirinin sayfa ücreti bazında ücret almaktadırlar. Sözlü ve simültane çevirmenlikte ise bu
hesaplama saat olarak yapılmaktadır. Yazılı çevirmenlikte dünya standardı 1000 punto (harf
karakteri) 1 sayfa olarak baz alınmaktadır. Buna göre çevirmenler uzmanlık isteyen yazılı
çevirilerde çevirdikleri sayfa üzerinden ve çeviri dilinin ender bulunma kategorisi üzerinden
ücret almaktadırlar. Bu nedenle çok sık bulunan İngilizce çevirmenin aldığı sayfa ücreti ile
Çince, Japonca çeviri yapan kişinin sayfa ücreti aynı değildir. Avrupa’da olduğu gibi
Türkiye’deki meslek federasyonu ve meslek örgütlerinin dillerin sıklıkla bulunması üzerine
bir dil kategorisi vardır. Ayrıca Latin alfabesi dışındaki alfabelere yapılan hedef dildeki
çeviriler arasında da Latin dilli çevirilerle yapılan çeviriler arasında fiyat farkı bulunmaktadır.
Bir sayfa ücreti nitelikli uzman çevirmenlerce Türkçeden yabancı dillere, yabancı
dillerden de farklı dillere farklı ücretlerle yapılmaktadır. Ülkemizde çeviri ücretleri kaynak dil
Türkçeden İngilizce, Almanca ve Fransızca dillerinde Türkiye bazında ortalama 25-35 TL,
Türkçeden Rusçaya 45-55 TL, Türkçeden Japonca ve Çinceye ise 150-250 TL arasındadır.
Yabancı dillerden Türkçeye çeviri ise nispeten daha düşük ücretlendirilmektedir. Ardıl ve
simültane sözlü çevirmenlikte de aynı yazılıda olduğu gibi ender veya sık bulunan dil niteliği
ücrete yansımaktadır. Sık bulunan İngilizce Almanca gibi diller sık bulunmayan dillere göre
daha düşük ücretlendirilmektedir. Türkiye genelinde bu ücretlendirme Ardıl da 1-8 saat
Simültane de ise tek bir kabinde iki kişi olmak kaydıyla kişi başı 1-6 saat olarak
ücretlendirilmektedir. Serbest çalışan çevirmenler ofislere iş yaptıklarında daha düşük ücret
almakta ve onların yaptıkları işin vergi ve faturalandırılması tercüme bürosu tarafından
yapılmaktadır. Kamuda çalışan çevirmenlerin aldığı ücret ise ortalama net maaş Haziran 2015
itibari ile 2.100 TL’dir.
19
Çeviri ücretlendirmelerine ilişkin olarak Türkiye Çevirmenler Derneği(TÜÇED) ve
Nitelikli Uluslararası Çevirmenler Dil ve Çeviri İşletmeleri Federasyonu (TÜRÇEF)
tarafından önerilen fiyat listeleri aşağıda yer almaktadır.
5
http://tuced.org.tr/?target=ceviri&id=5
20
TÜRÇEF 2015 Fiyat Listesi6
6
http://turcef.org/fiyat.pdf
21
ÜLKEMİZDE ÇEVİRMENLİK MESLEĞİ İLE İLGİLİ YASAL MEVZUAT
Madde 276- (1) Yargı mercileri veya suçtan dolayı kanunen soruşturma yapmak veya
yemin altında tanık dinlemek yetkisine sahip bulunan kişi veya kurul tarafından
görevlendirilen bilirkişinin gerçeğe aykırı mütalaada bulunması halinde, bir yıldan üç yıla
kadar hapis cezasına hükmolunur.
(2) Tanık, sağır ve dilsiz olup okuma ve yazmayı biliyorsa, sorular kendisine yazılı olarak
bildirilir ve cevapları yazdırılır; okuma ve yazma bilmediği takdirde, hâkim, kendisini işaret
dilinden anlayan bilirkişi yardımıyla dinler.
22
Yargılamanın iadesi sebepleri
Madde 375- (1) Aşağıdaki sebeplere dayanılarak yargılamanın iadesi talep edilebilir:
b) Davaya bakması yasak olan yahut hakkındaki ret talebi, merciince kesin olarak kabul
edilen hâkimin karar vermiş veya karara katılmış bulunması.
c) Vekil veya temsilci olmayan kimselerin huzuruyla davanın görülmüş ve karara bağlanmış
olması.
ç) Yargılama sırasında, aleyhine hüküm verilen tarafın elinde olmayan nedenlerle elde
edilemeyen bir belgenin, kararın verilmesinden sonra ele geçirilmiş olması.
d) Karara esas alınan senedin sahteliğine karar verilmiş veya senedin sahte olduğunun
mahkeme veya resmî makam önünde ikrar edilmiş olması.
e) İfadesi karara esas alınan tanığın, karardan sonra yalan tanıklık yaptığının sabit olması.
f) Bilirkişi veya tercümanın, hükme esas alınan husus hakkında kasten gerçeğe aykırı
beyanda bulunduğunun sabit olması.
g) Lehine karar verilen tarafın, karara esas alınan yemini yalan yere ettiğinin, ikrar veya yazılı
delille sabit olması.
ğ) Karara esas alınan bir hükmün, kesinleşmiş başka bir hükümle ortadan kalkmış olması.
h) Lehine karar verilen tarafın, karara tesir eden hileli bir davranışta bulunmuş olması.
ı) Bir dava sonunda verilen hükmün kesinleşmesinden sonra tarafları, konusu ve sebebi aynı
olan ikinci davada, öncekine aykırı bir hüküm verilmiş ve bu hükmün de kesinleşmiş olması.
i) Kararın, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki
protokollerin ihlali suretiyle verildiğinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş
kararıyla tespit edilmiş olması.
23
Eski Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu
Madde 270 - Şahit Türkçe bilmezse tercümanla isticvap olunur. Sağır ve dilsiz olan şahit
yazmak ve okumak bilirse sualler kendisine tahriren bildirilir ve cevapları yazdırılır. Yazmak
ve okumak bilmediği takdirde hakim kendisini işareti mahsusasını anlıyacak ehlivukuf
marifetiyle isticvap eder.
3- NOTERLİK KANUNU
Yasaklılık:
1. Kendisi bizzat ilgili ise veya bir ilgili onun vekili olarak hareket ediyorsa,
2. Aralarında evlilik birliği kalmamış olsa bile ilgililerden birinin karı veya kocası ise,
3. İlgililerden biri ile aralarında sıhri dahi olsa usul veya füru veya kan hısımlığında üçüncü,
sıhri hısımlıkta ikinci derecede (Bu dereceler dahil) civar hısımlığı veyahut evlat edinme
ilişkisi varsa,
5. İlgililerden biri aralarında iki, üç ve dördüncü numaralarda yazılı ilişki bulunan bir şahsın
vekili olarak hareket ediyorsa,
6. Noterlik işlemi, kendi yararına veya aralarında iki, üç ve dördüncü numaralarda yazılı
ilişkiler bulunan bir kimse yararına bir tasarrufu kapsıyorsa,
24
4-NOTERLİK KANUNU YÖNETMELİĞİ
Madde 96- Belgelerin bir dilden diğer dile veya bir yazıdan başka bir yazıya çevrilmesine ve
noterlikçe onaylanmasına çevirme işlemi denir.
Noterin, çevirmeyi yapanın o dili veya yazıyı doğru olarak bildiğine, diplomasına veya
diğer belgelerini görerek veya diğer yollarla ve hiçbir tereddüde yer kalmayacak şekilde
kanaat getirmesi gerekir.
Noterlik Kanununun 75.maddesinin son fıkrası gereğince noter tercümana Hukuk
Yargılama Usulü Kanununa göre ant içirir. Bunun bir tutanakla belgelendirilmesi zorunludur.
Bu tutanakta tercümanın adı, soyadı, doğum tarihi, iş adresi, ev adresi, tahsil derecesi, hangi
dil veya dilleri, hangi yazıyı bildiği, noterin çevirenin bu dil ve dilleri veya yazıyı bildiğine ne
suretle kanı sahibi olduğu, yemin biçimi ve tutanağın tarihini gösterir. Tutanağın altı noter ve
tercüman tarafından imzalanır.
Kendisine çevirme yaptırılan kimselerin yemin tutanakları noterlik dairesinde özel bir
kartonda saklanır. Noter, kartonunda yemin tutanağı bulunmayan bir kimseye çevirme
yaptıramaz.
25
5-ÇEVİRMEN (SEVİYE 6) ULUSAL MESLEK STANDARDI
26
bakarak çeviri, televizyonda/radyoda çeviri, uzaktan çeviri, bidülle çeviri, konferans, visio-
konferans, telekonferans vb.),
Yazın Çevirisi: İlim ve edebiyat eserleri çevirisini,
Yerelleştirme: Erek (hedef) dil ve kültüre uyarlama amacı ile bilgi teknolojilerinin
yardımıyla bilgisayar yazılımları, ağ sayfaları, bilgisayar oyunları gibi içeriklerin çevirisini,
Söylem Çözümlemesi: Bir sözlü iletide konuşmacının kullandığı strateji, üslup, vurgu, ses
tonu, beden dili, dil düzlemi, açık ve örtük içerik ve sezdirimlerin bağlam ve ortama göre
çözümlenmesini,
Terimce: Metinlerde kullanılan terimlerin listesini ifade eder.
1. Giriş
Çevirmen (Seviye 6) ulusal meslek standardı, 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu
(MYK) Kanununun 21. maddesi (Değişik: 11/10/2011 – KHK – 665/38 md.) hükümlerine
göre MYK’nın oluşturduğu çalışma grubu tarafından hazırlanmıştır.
Çevirmen (Seviye 6) ulusal meslek standardı, sektördeki ilgili kurum ve kuruluşların
görüşleri alınarak değerlendirilmiş, MYK Medya, İletişim ve Yayıncılık Sektör Komitesi
tarafından incelendikten sonra MYK Yönetim Kurulunca onaylanmıştır.
2. Meslek Tanıtımı
Çevirmen (Seviye 6), yazılı çeviri hizmetlerinin sunulduğu durumlarda, bir dildeki
çeşitli nitelikte belgelerin, fikir ve sanat eserlerinin, çeşitli medya ve çoklu ortam materyalleri
içeriğinin, bir erek (hedef) dile aktarılması ve yerelleştirilmesi çalışmalarını; sözlü çeviri
hizmetlerinin sunulduğu durumlarda, farklı dili/dilleri konuşan katılımcıların bulunduğu
toplantı, konferans gibi ortamlarda ve görüşmelerde katılımcılar arasında, bir dildeki sözlü
iletilerin ardıl veya simültane olarak erek (hedef) dile/dillere aktarılması faaliyetlerini; işaret
27
dilinin kullanıldığı ortamlarda, bu dilde iletilenleri sesli dile, sesli veya yazılı bir dille ifade
edilen içeriği de işaret diline çevirmeye yönelik faaliyetleri yürütür.
Çevirmen (Seviye 6), çeviri sürecinde üstlendiği bölümün uygulama ve yönetiminden
sorumludur. Bu kapsamda işin niteliğine göre bazı durumlarda ekip çalışmasının aktif bir
üyesi olarak çalışır.
28
Ayrıca; meslek ile ilgili yürürlükte olan kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer mevzuata
uyulması esastır.
29
3. Meslek Profili
A.4.1 Enerji, sarf malzemeleri vb. kaynakları tasarruflu ve verimli bir şekilde kullanır.
Çevre koruma standart ve Çalıştığı alanda ortaya çıkan çevresel atıkların ve dönüştürülebilir malzemelerin
A.4 A.4.2
yöntemlerini uygulamak doğru yere iletilmesini sağlar.
30
Görevler İşlemler Başarım Ölçütleri
7
Serbest çalışanlar için geçerlidir.
31
Görevler İşlemler Başarım Ölçütleri
B.9 Mali prosedürleri yürütmek8 B.9.2 Yaptığı işlerin tahsilâtı ile ilgili belgeleri yasalara uygun olarak düzenler.
8
Serbest çalışanlar için geçerlidir.
32
Görevler İşlemler Başarım Ölçütleri
Hizmet talep edene ait bir çeviri belleği kullanıyorsa, söz konusu belleği gizlilik
B.10.4
sözleşmesine uygun bir biçimde kullanır.
33
Görevler İşlemler Başarım Ölçütleri
C.1.2 Dil kullanımı (terim, söylem, dil düzeyi vb.) açısından metni değerlendirir.
Kaynak metin çözümlemesi C.1.3 Kaynak metnin çevrilebilirliğini ve dil düzeyi açısından yeterliliğini değerlendirir.
C.1
yapmak9
Kullanılan dil düzeyine ilişkin yetersizliklerin, metinsellik ölçütlerine göre
C.1.4
giderilmesini sağlar.
Kaynak metinde anlaşılmayan noktalarla ilgili olarak gerektiğinde, kaynak metin
C.1.5
yazarı ile iletişime geçer.
Çeviri öncesi hazırlık
Kaynak içeriğin ait olduğu alana, arka plan bilgilerine ve terimceye ilişkin bilgi
yapmak C.2.1
C ihtiyacını ve kaynakları belirleyerek bilgi ihtiyacını giderir.
(devamı var)
Kaynak içeriğe ait konu, alan ve arka plan bilgilerini çeviri amaçlarına göre
C.2.2
inceler.
Çeviri için araştırma yapmak
C.2 C.2.3 Kaynak içerikteki terimlerin erek (hedef) dildeki karşılıklarını belirler.
9
Yazılı çeviri için geçerlidir.
34
Görevler İşlemler Başarım Ölçütleri
Çevirinin işlevini ve erek metni oluşturma yöntemini, çevrilecek olan içeriğin dil
C.3.1
C.3 Çeviri stratejisini belirlemek dışı öğelerle ilişkisi ve erek metnin taşıyacağı özelliklere bakarak belirler.
35
Görevler İşlemler Başarım Ölçütleri
D.1.7 Çeviride kullanılan dil, dil düzeyi ve terimcenin ilgili alana uygunluğunu sağlar.
D Sözlü çeviri yapmak D.2.1 Ortam ve koşulların simültane çeviriye uygunluğunu kontrol eder.
D.2.3 Sorumlu kişi ile simültane çevirinin kapsamı konusunda eşgüdüm sağlar.
D.2 Simültane çeviri yapmak
D.2.4 Konuşmanın içeriğini teknik donanım desteği ile eş zamanlı olarak çevirir.
D.2.7 Çeviride kullanılan dil, dil düzeyi ve terimcenin ilgili alana uygunluğunu sağlar.
36
Görevler İşlemler Başarım Ölçütleri
E.1 Özel alan çevirisi yapmak Çeviri metnini, kaynak metinden bağımsız şekilde, erek (hedef) dil açısından
E.1.2
kontrol eder.
Çeviri işinin ait olduğu özel alanla ilgili bir uzman ile erek (hedef) metnin
E.1.3
terimsel ve dilsel açıdan kontrolü için işbirliği kurar.
Kaynak metni, yazınsal özelliklerine ve alımlama koşullarına uygun olarak erek
E.2.1
(hedef) dile aktarır.
Çeviri metni, kaynak metinden bağımsız olarak erek (hedef) dilin kullanım
E.2.2
normlarına uygunluğu açısından kontrol eder.
E Yazılı çeviri yapmak Çeviri işinin ait olduğu alt tür ve geleneğe uygunluğunu yayına hazırlayan ilgili
E.2.3
(devamı var) E.2 Yazın çevirisi yapmak kişilerle birlikte sağlar.
Yayın sürecinde, yayına hazırlayan (editör) ve düzeltmen (redaktör) gibi işin
E.2.4 diğer aktörleriyle, FSEK’in ve telif sözleşmesinin maddelerine uygun şekilde
eşgüdüm sağlar.
Çevirisi üzerinde, hizmet talep eden tarafından gelebilecek değişiklik taleplerini
E.2.5 değerlendirerek değişiklik kabul etmediği yerlerde çeviri kararlarını
gerekçelendirir.
Kaynak içeriği talep, metnin görsel, işitsel ve ortamsal özellikleri, alımlama
E.3.1 koşulları, kullanılan terimce ve alan dili gibi öğelere uygun olarak erek (hedef)
Çoklu ortam çevirisi yapmak dile aktarır.
E.3
(devamı var)
Erek (hedef) metnin, dilsel, biçimsel, anlamsal özellikler açısından iç
E.3.2
tutarlılığını sağlar.
37
Görevler İşlemler Başarım Ölçütleri
Çeviri işinin ait olduğu özel alanla ilgili bir uzman ile erek (hedef) metnin terimsel
E.3.3
ve dilsel açıdan uygunluğunu sağlamak üzere işbirliği kurar.
E.3 Çoklu ortam çevirisi yapmak
Çeviri işinin ait olduğu alt tür ve geleneğe uygunluğunu yayına hazırlayan ilgili
E.3.4
kişilerle birlikte sağlar.
E.4 Yerelleştirme yapmak Yazılımın çevirisinin test edilmesi aşamasında içeriği, metinsel bütünlüğe ilişkin
E.4.2
işlerlik ve görsellik açısından kontrol eder.
38
Görevler İşlemler Başarım Ölçütleri
Hizmet talep eden kişi ve kuruluşlarla ilişki sürecini, hizmet öncesi, hizmet/çeviri
F.1.2
süreci ve sonrası aşamalarını içerecek şekilde tasarlar.
Hizmet talep eden kişi ve Hizmet talep eden kişi ve kuruluşlarla ilişkilerini oluşturduğu portföy ve
F.1 kuruluşlarla ilişkileri F.1.3
tasarladığı aşamalar kapsamında yürütür.
yönetmek
Hizmeti talep edenin memnuniyeti ve beklentilerini belirlemeye yönelik inceleme,
F.1.4
değerlendirme çalışmaları yapar.
F.2 Çeviri iş süreçlerini izlemek Yapılan çevirinin kalitesini çevirinin türüne, yöntemine, akışa ve sözleşmeye göre
F.2.3
kontrol eder.
F.2.4 Simültane ve ardıl çeviride yaptığı iş hakkında meslektaşından geri bildirim alır.
39
Görevler İşlemler Başarım Ölçütleri
40
3.1. Kullanılan Araç, Gereç ve Ekipman
41
31. Sözlü çeviride protokol ve görgü kuralları bilgisi
32. Sözlü çeviride tüm aktif dillerinde ileri seviyede sözlü ifade becerisi
33. Stres altında çalışabilme becerisi
34. Tanıtım dosyası ve mesleki özgeçmiş/CV hazırlama bilgi ve becerisi
35. Temel fiyatlandırma bilgisi
36. Terminoloji çıkartma ve terminoloji yönetimi araçlarını kullanma bilgi ve becerisi
37. Yerelleştirme çevirilerinde özel yazılımlar kullanma bilgi ve becerisi
38. Zaman yönetimi bilgi ve becerisi
42
belgelendirmeye ilişkin işlemler Mesleki Yeterlilik, Sınav ve Belgelendirme Yönetmeliği
çerçevesinde yürütülür.
Bilirkişiler (bazı durumlar hariç), il adli yargı adalet komisyonları tarafından her yıl
düzenlenen bir listede yer alan gerçek veya tüzel kişiler arasından seçilirler. Bilirkişi
atanması, hâkim veya mahkemeye aittir. Soruşturma evresinde Cumhuriyet savcısı da bu
yetkiyi kullanabilir.
43
Mahkemelerde Tercümanlık
Çevirmenler genellikle özel büro açarak kendi çalışma alanlarını oluştururlar. Bir
çevirmenin, çevirmenlik mesleğini icra edebilmesi için;
3) Çevirmenin bizzat kendisi veya muhasebecisi kanalı ile Vergi Dairesine bir dilekçe ile
müracaat etmesi,
44
Türkiye’de çevirmenlik bürolarının açılmasıyla ilgili belirlenmiş yasal bir prosedür
olmaması sorunlara sebep olabilmektedir. Çeviri bürolarının meslekte yetkin olmayan
kişilerce açılması/ işletilmesi, çeviri bürolarında mesleki bilgiden yoksun kişilerin
çalıştırılması, standart fiziki çevre koşullarının bulunmadığı işyerlerinde çevirmenlerin
çalıştırılması vb. bu sorunlardan bazılarıdır. Dolayısıyla yaşanan bu sorunlar stratejik olan
çevirmenlik mesleğinin genel menfaatlerine zarar vermektedir.
Çeviri bürolarının sunduğu hizmetler yazılı çeviri hizmetleri, sözlü çeviri hizmetleri,
multimedya tercüme hizmetleri, internet sitesi çeviri hizmetleri, masa üstü yukarı yayın çeviri
hizmetleri, deşifre hizmetleri ve refakat(eskort) hizmetleri olarak yedi alt başlık altında
gruplandırılabilir.
1-Yazılı Çeviri(Mütercimlik)Hizmetleri
a) Ticari Çeviri
b) Akademik Çeviri
Yüksek lisans tezleri, doktora tezleri, ödevler, projeler, sunumlar, akademik
araştırmalar, bilimsel makaleler gibi çeşitli konularda akademik çevirilerin yapılmasıdır.
c) Hukuki Çeviri
Genel olarak kanun ve yönetmelikler, mahkeme kararları, ihale dosyaları, hukuki
yazışmalar, vekâletnameler, sözleşmeler, beyannameler, iş teklifi ve patent başvuruları, vb.
konularında yapılan çevirilerdir.
45
d) Teknik Çeviri
İnşaat ve tekstil makineler dahil olmak üzere tüm endüstriyel ürün, makine ve
aygıtlara ait kullanım, bakım ve kurulum kılavuzları; bu ürünlere ait, katalog ve broşür
çevirileri; elektronik ve iletişim cihazları ve sistemleri ile ilgili tüm teknik belgeler, güvence
ve kalite yönetim sistemleri sertifikaları; otomotiv, mimarlık, tekstil, inşaat, çevre, kimya,
ekonomi alanlarında tün teknik metinler, sertifikalar ve şartnamelerin çevirilerinin
yapılmasıdır.
e) Tıbbi Çeviri
Anestezi, biyoistatistik, dahiliye, diş hekimliği, göğüs hastalıkları, toksikoloji,
diyagnostik, endokrinoloji, endoskopi, göz hastalıkları, halk sağlığı, kardiyoloji,
mikrobiyoloji, ortopedi ve travmatoloji, patoloji, klinik rapor, araştırma ve makaleler,
prospektüsler, tıp ve eczacılık kuruluşlarının tanıtım metin ve broşürleri, tıbbi ürün lisans ve
patentleri, etiket örnekleri, tip inceleme sertifikaları, medikal cihazların teknik ve resmi
belgeleri, kitapçıkları vb. gibi her türlü tıbbi çeviri hizmetinin yapılmasıdır.
f) Kontrol Çevirisi
Kontrol çevirisi müşterinin kendisinin yaptığı tercümeleri tercüme bürosu veya noter
tarafından tasdik ettirmesi gerektiği durumlarda, söz konusu çeviri bürosu yeminli
tercümanları tarafından kontrol edildikten sonra, herhangi bir hata olmaması durumunda
isteğe göre söz konusu çeviri bürosu tarafından kaşelenip imzalanan veya isteğe göre noter
tasdiki yaptırılan çeviri hizmetidir.(Bu durumlarda çeviri ücreti genellikle % 50 olarak
hesaplanmaktadır.)
g) Çapraz Çeviri
Çapraz çeviri, Türkçe’den farklı bir dildeki dokümanın yine Türkçe’den farklı bir dile
tercüme edilmesi hizmetidir. Örneğin, İngilizce bir dokümanın Arapça’ya tercüme edilmesi
gibi.
46
ı) Noter Yeminli Çeviri
i) Redaksiyon Çeviri
Daha önce başka kurum ya da kişilerce çevirisi yapılmış akademik makale, olgu
sunumu, tez ve her türlü belgenin; terim kontrolü, dil bilgisi veya sayfa biçimi yönünden
elden geçirilerek yeniden çevrilme işlemini ifade etmektedir.
j) Edebi Çeviri
Edebi, felsefi, şiir, tarih, turizm, yöresel, bölgesel, ülke tanıtımları, gibi konularda
verilen çeviri hizmetini ifade etmektedir. Bu tür çeviri çoğu zaman “kitap çevirmenliği”
olarak da adlandırılmaktadır. Türkiye’de kitap çevirmenliği denilince ilk akla gelen
İngilizceden Türkçeye çeviri yapan Babıâli çevirmenleridir. Bunlar ÇEV1 altında örgütlenmiş
kayıtlı veya kayıtsız başta İstanbul, İzmir ve Ankara olmak üzere 500 kişi dolayındadır. Bu
yetkin çevirmenler aynı zamanda editörlük yapmakta olup ayrıca bunların yaptıkları çevirilere
başka editörlerde müdahil olmaktadır. Ancak Türkiye’de 1990’lardan sonra gelişen turizm
nedeniyle Türkçeden yabancı dillere tanıtım kitapları çevirmenliği de ortaya çıkmıştır. Buna
katalog, broşür, web sitesi gibi tanıtım çevirmenlikleri de eklenmiştir.
Türkçeden yabancı bir dile kitap çevirmenliğini ise genelde bir Türk çevirmenle
birlikte anadili kitabın çevrileceği dil olan bir yabancı tarafından birlikte yapılmaktadır.
Dolayısıyla Türk çevirmen çevirisini tamamladıktan sonra devreye anadili kitabın çevrileceği
dil olan kişi girerek hem düzeltme hem de editörlük yapmakta ve böylece yabancı dili
çevrilen kitabın en az hatalı olması hedeflenmektedir.
47
2-Sözlü Çeviri (Tercümanlık) Hizmetleri
a) Ardıl Tercüme
Daha küçük topluluklar için yapılan bir tür konsekütif tercümedir. Yabancı
ziyaretçilere refakat ederek toplantı dışındaki iletişimi sağlamak da bu tanıma girer.
Uluslararası iletişim ağının kurulması, karşılıklı gelen sözlerin, her iki dile de uyumlu
ve anlam kaybı yaşanmadan aktarılarak sağlıklı iletişimin oluşturulmasıdır. Acil toplantılar,
ani alınması gereken kararlar, çok uluslu şirketlerden gelen talimatlar ve şirketin mevcut
durumunun karşı tarafa aktarılması bakımından ülkeler arası ticari, sanayi, hizmet vb.
sektörlerde yer alan işletmeler için önemlidir.
48
3-Multimedya Tercümesi
yer almaktadır.
Müşterilerin İnternet sitelerinin istenilen dile veya dillere, konusunda uzman editörler
tarafından gerekli kontroller yapılarak alanlarında uzman çevirmenler tarafından tercüme
edilmesi hizmetidir.
Haber mektupları, reklam broşürleri, kullanım kılavuzları veya reklam metinleri grafik
değerlerinin çevrilmesi hizmetidir. Çevirmenler tarafından orijinal grafik değerleri korunarak
yeni çok dilli grafik değerleri oluşturulmaktadır.
6-Deşifre Hizmetleri
Deşifre kapsamında sunulan hizmetler genellikle iki aşamalıdır. İlk aşama konferans,
seminer ve kongre gibi organizasyonların, ses kayıtlarının ya da kasete veya CD’ye
kaydedilmiş her türlü konuşmanın deşifre edilmesi ve yazılı doküman haline getirilerek
müşteriye sunulmasıdır. İkinci aşama ise müşterinin talep etmesi durumunda deşifre edilen
metnin yine müşteri tarafından istenilen dile veya dillere tercüme edilmesidir. Bu kapsamda
tercüme edilecek metin kullanım alanına göre farklı şekillerde hazırlanabilmektedir (altyazı,
basılı çıktı, özet vb.).
49
7-Refakat (Eskort) Hizmetleri
Tercüman, bir kişi veya gruba, tur, ziyaret, toplantı veya görüşme esnasında eşlik eder.
Bu roldeki tercümana refakat tercümanı (escort interpreter) veya refakatçi tercüman (escorting
interpreter) adı verilmektedir. Bu hizmet kapsamında;
yer almaktadır.
Dünya genelinde çeviri sektörünün maddi boyutu 15 milyar dolar civarındadır. Son
yıllarda değişen ve gelişen ilişkiler nedeniyle Türkiye’de çevirmenlik sektörü 5 kata yakın
büyümüştür. Bugün çeviri sektörünün 500 milyon dolarlık kısmı özel sektöre ait olmak üzere
AB müktesebatı ve kamuda gereken çevirilerle birlikte 800 milyon dolara ulaştığı tahmin
edilmektedir. Türkiye’de Van’dan Edirne’ye Antalya’dan Samsun’a kadar çeviri bürosu sayısı
5000 civarındadır. Tercüme büroları İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya ve Adana’da yoğun bir
şekilde bulunmaktadır. Nitelikli çevirmen sayısı Türkiye’de yaklaşık 10.000 civarındadır.
Ardıl çevirmenlik yapan sözlü çevirmen sayısı 2.500 civarında olup simültane çevirmen sayısı
50
ise yaklaşık 400 kişidir. Türkiye’de 20.000 civarında çeviri yeteneğine sahip ancak kısmi
süreli olarak ve belirli zamanlarda çeviri yapan bir çevirmen kitlesi mevcuttur. Türkiye’de
başta Dışişleri, İçişleri Avrupa Birliği ve Adalet Bakanlıkları olmak üzere kamu kurum ve
kuruluşlarında yaklaşık 2.500 çevirmen istihdam edilmektedir.
Özel sektörde yer alan çevirmenler ise çeşitli firma ve şirketlerde istihdam edilmekle
birlikte daha çok özel çevirmenlik şirket veya bürolarında çalışmaktadırlar. Çevirmenlerin
büyük bir kısmı kendi bürolarında veya home ofis şeklinde evlerinde çalışmaktadırlar.
Uluslararası boyutta faaliyet gösteren özel şirketlerde yabancı ortaklı şirketlerde ve Antalya,
Alanya, Ankara, İzmir, İstanbul, Trabzon, Van, Adana gibi şehirlerimizde de özel hukuk
bürolarında ihtiyaca göre çevirmenler çalışabilmektedir. Kamu sektöründe polis teşkilatı,
polis merkezleri, gümrük muhafaza, gümrük kontrol, havaalanları, deniz, hudut kapıları ve
jandarma birliklerinde çevirmen istihdamı ya hiç yoktur ya da ihtiyaca cevap veremeyecek
düzeydedir. Bu nedenle polis merkezleri ile gümrük ve jandarmada nitelikli resmi
çevirmenlerin istihdam edilmelerine ihtiyaç duyulmaktadır.
51
Türkiye’de çevirmenlerle ilgili başlıca örgütlenmelerin listesi aşağıda yer almaktadır.
Bugün kamuda çalışan mütercim unvanlı personel, görev tanımı, hizmet sınıfı-unvan
ilişkisindeki çelişkiden dolayı görev karmaşası yaşamaktadır. Karmaşanın nedeni,
mütercimlerin Genel İdare Hizmetleri(GİH) sınıfında tanımlanmasıdır. Mütercim-
tercümanlar, kamuda GİH sınıfında tanımlandıkları için “büro memurluğu” görevini yerine
getirdiklerini ileri sürmektedirler.
52
Ancak kamu kurumlarında çalışan bazı bölüm mezunlarının hak arayışları sonucunda,
teknik hizmetler sınıfına alınmaları uygun bulunmuştur. Örneğin, Kültür Bakanlığı
bürokratlarının çalışmaları sonucunda verilen önerge ile 23 Eylül 2008 tarih ve 27006 sayılı
Resmi Gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu’nun 2008/14094 sayılı kararı ile üniversitelerin
Arkeoloji, Sanat Tarihi, Antropoloji, Etnoloji, Hititoloji, Sümeroloji ve Klasik Filoloji (Latin
Dili ve Edebiyatı, Yunan Dili ve Edebiyatı) bölüm ve/veya anabilim dallarından mezun
olanlar 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 36. maddesinin Ortak Hükümler bölümünün
(A/4) numaralı bendi kapsamına alınarak teknik hizmetler sınıfına dâhil edilmiş, dolayısıyla
özlük haklarında iyileştirmeler yapılmıştır. Fakat Mütercim-Tercümanlık, İngiliz Dili ve
Edebiyatı, Rus Dili ve Edebiyatı, Alman Dili ve Edebiyatı, İspanyol Dili ve Edebiyatı ve
benzeri bölümlerden mezun olup mütercim unvanıyla çalışanlar bu kapsama alınmamıştır. Bu
durum, mütercimler ve yukarıda adı geçen aynı fakülteye bağlı benzer veya eşdeğer meslek
dallarında çalışanlar arasında eşitsizlikler oluşturmaktadır. Bu uygulamanın Anayasanın
eşitlik ilkesini zedeleyici bir niteliğe sahip olduğu iddia edilmektedir. Kamuda çalışanlar
yapılan çeviri mesleğinin teknik ve uzmanlık gerektiren bir iş olduğunu, bu nedenle
mütercimlik-tercümanlık kadrosuyla alınan personelin teknik hizmetler sınıfına dâhil
edilmesini talep etmektedirler. Bu sayede Teknik Hizmetler Sınıfı(THS) kapsamındaki
mütercim-tercümanların görev ve özlük hakları itibariyle “Dil Uzmanı ve Teknik
Araştırmacı” kimliğine sahip olacağını dile getirmektedirler.
Ayrıca Bakanlar Kurulu kararı ile Başbakan Prof. Dr. Ahmet DAVUTOĞLU’nun
girişim ve desteği ile mütercimler ile aynı görevi icra etmekte olan ve üniversitelerde
“Çevirici” kadrosunda çalışanların maaşlarında önemli ölçüde iyileştirme yapılmıştır. Benzer
iyileştirmelerin kamuda görev yapan mütercimler için de yapılması talep edilmektedir.
53
Uzmanlık alanı gerektiren teknik metinlerin çevirilerinin yapılması,
Nitelikli çeviri yapabilmek için Avrupa Birliği hukuku, aile hukuku, yabancılar
hukuku gibi alanlarda çalışmaların yapılması,
Mültecilerin uluslararası hukuki süreçte kendileri için önem arz eden ve mülteci
şubelerimize sunulan metinlerin tercümelerinin yapılması,
Büro amiri ve memurları tarafından istendiği takdirde günlük siyasi gazete, dergi ve
güncel yayın araçlarından tercümelerin yapılması,
İltica prosedürü sonucunda mültecilere olumlu ya da olumsuz bir cevap verme adına
görüşmeyi yapan kişiye kaynak doküman olması açısından mültecilerin menşe ülkeleri
ile ilgili bilgi ve belgelerin çevrilmesi,
Evlilik cüzdanı, pasaport gibi kişilere ait resmi doküman ve belgelerin tercümelerinin
gerçekleştirilmesi,
54
B-Özel Sektörde Çalışan Çevirmenlerin Sorunları
55
vermektedir. Ancak bu önemli gelişmeye rağmen çevirmenlik mesleğinin örgütlenmesi,
hakları ve ücretlendirme koşullarıyla ilgili ülkemizde hala yasal bir düzenlemenin olmadığı
görülmektedir. Mesleğin yasal bir mevzuatının olması yönünde son dönemde 2015 yılı
Haziran ayı itibari ile Türkiye’de 52 ilde örgütlenmesini tamamlayan TURÇEF tarafından
meclise sunulmak üzere bir kanun taslağının hazırlandığı bilinmektir.
1512 sayılı Noterlik Kanunu 1972 yılında yürürlüğe girdiğinde ülkemizde çeviri
sektörü hemen hemen bulunmamakta ve çevirmenler de noterlerde maaşlı çalışarak bu
hizmeti vermekteydiler. Bu dönemde çıkan Noterlik Kanununda belirtilen çevirmen tanımı
noterde çalışan çevirmen olarak yapılmıştır. Günümüzde noterde maaşlı çevirmen çalışmadığı
gibi çevirmenlik mesleğinin giderek yaygınlaştığı görülmektedir. Çeviri hizmetlerinin çeviri
bürosu veya kuruluşlarınca yapılmakta olmasına rağmen halen 1972 yılındaki sistem
uygulandığından çevirmenlik mesleği yeterince kurumsallaşamamıştır. Nitekim noterlik
makamının kanaati üzerine bir kişinin o dili bildiğine inanıp yeminli çevirmen yapılmaktadır.
Noterin çevirmeninin seçilmesi ve tespitinde diploma dışında ayrıca bir kriterin olmaması
önemli sorunlara neden olmaktadır. Avrupa ülkelerinde mahkemeler ve noterlik gibi resmi
kurumlarda “yeminli çevirmen” olarak çalışabilmek için kişinin o dilin diploma ve eğitim
belgesine sahip olması, çevirmenlik meslek kuruluşundan sertifikası ile çevirmen sicil
numarasının bulunması gerekmektedir.
Ayrıca vatandaşlar noter çevirmenine yaptırdığı yazılı çeviri belgesinin onayını tekrar
o noterlikte yaptırırken hem çevirmene hem de notere iki defa çeviri ücreti ödemektedir.
Noterliklerde yapılan çevirmen seçimi, çevirmenlik ve çeviri hizmetleri için ilgili sektörün
görüşlerinin de alınarak düzeltilmesi gerekmektedir. Bu sorun noterlerin meslek örgütünden
alınarak Türkiye genelinde geçerliliği olan çevirmenlik yeterlilik ve dil belgelerine sahip olan
çevirmenlerin yeminli çevirmen olarak çalıştırılmasıyla çözülebilir.
56
4-Tapu Dairelerinde Yabancılara Yapılan Çevirmenlik İşlemlerindeki Sorunlar
Eskiden eğitim durumuna bakılmaksızın sadece beyana göre kişinin hangi dil veya
dilleri bildiğini beyan etmesi onun o dil veya dillerde yetkili çevirmen ya da bilirkişi olmasına
imkân sağlamıştır. Ancak bu eski yasa hem ülkemizde hem de yurtdışında büyük sıkıntılar
doğurmuş, çok önemli hukuki terimler içeren adli karar ve dosyalar yetkin olmayan kişilere
teslim edilmiştir. Bu kişilerin yaptıkları yanlış ve eksik çeviriler yargı sisteminde ciddi
sorunlara yol açmıştır. Ayrıca 2014 yılı itibariyle Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış
İlişkiler Daire Başkanlığı’nın kayıtlarına göre Türkiye’nin çeşitli şehirlerindeki adliyelerde bu
tip bilirkişi çevirmenlere yaptırılan evrakların yaklaşık %85’ inin Türkiye’ye geri iade
edildiği tespit edilmiştir. Bilirkişilikte çevirmenlik mesleğinden olan kişilerin seçilmesi
gerekirken uygulamada davalarda avukatların yanlarında getirdikleri çevirmenlerin yer aldığı
görülmektedir. Bu durum uzun yıllar devam etmiştir. Benzer durum şirketlerin taraf olduğu
davalarda da söz konusu olmuştur. Nitekim bir davada taraf olan şirketler kendi elemanlarını
ilişkide oldukları noterlere yeminli çevirmen yaptırmıştır. Bu durum söz konusu çevirmenin
kendi çalıştığı şirketinin haklarını koruyan ve diğer tarafın haklarını yok sayan çeviriler
yapmasına yol açmaktadır.
57
Bilirkişilikte çevirmenlikle ilgili olarak ortaya çıkan bu sorunların kaldırılması için
2015 yılında yapılan Türkiye’de Geliştirilmiş Bilirkişilik Sistemi Eşleştirme Projesi
doğrultusunda eski bilirkişilik yasasına bağlı olarak çevirmenlerin bilirkişilikteki konumunun
düzeltilmesi yönünde çalışmalar yapılmaktadır. Yeni yasa çalışmalarında uzman bilirkişilik
seçimi ile bilirkişilerin en az 5 yıllık mesleki tecrübelerinin olması, gerekli diploma ve
sertifikasyona sahip bulunmaları ve bir meslek örgütünden meslek yeterlilik belgesi ile
bilirkişilikte çevirmenlik yapması öngörülmektedir.
Toplum çevirmenliği; polis, hastane, spor, kamu ve diğer alanlarda yapılan çeviridir.
Mesleğinde uzman olan çevirmenlerin seçtikleri uzmanlık branşına göre yaptıkları bu
çeviriler çok önemlidir. Nitekim belirli ölçüde dil bilen ve internette yer alan çeviri
programlarından yararlanarak çevirmenlik yapmaya çalışanlar da çevirmenlik sektöründe
faaliyet göstermekte ve bu da yapılan çevirilerin eksik ve yanlış yapılmasına sebebiyet
vermektedir. Dolayısıyla çeviri konusunda belli ölçüde her dil bilenin çeviri yapması
sorunlara yol açabilmektedir. Özellikle son yıllarda hastane ve polis çevirmenliği önem arz
etmektedir. Nitekim aciliyet gerektiren olaylarda(trafik kazası, yangın, can kurtarma vb.) acil
çevirmen ihtiyacı ortaya çıkmakta; ancak bu ihtiyaç hemen karşılanamamaktadır. Bu durumda
telafisi güç zararlara sebebiyet verebilmektedir. Çevirmenlikle ilgili kurulacak bir meslek
odası/birliğinin nöbetçi eczane uygulaması örneğinde olduğu gibi nöbetçi çevirmen listeleri
oluşturularak bu sorun çözüme kavuşturulabilir.
İşaret dili çevirmenliği için sertifikasyona ihtiyaç vardır. Ancak işaret dili
çevirmenliğinin son dönemlerde birkaç haftalık kurs ile Halk Eğitim Merkezlerinde bile
verilebilir olması ve her önüne gelen eğitim kurumunun işaret dili çevirmenliği belgesi
vermesi büyük sakıncalar ortaya çıkarabilmektedir. İşaret dili öğrenimi her yerde yapılabilir
niteliktedir; ancak işaret dili çevirmenliği ise İşaret Dili Çevirmenleri Derneği’nin verdiği
eğitim sonrasında alınan sertifika ile yapılmaktadır. Bu nedenle işaret dilini öğrenen ancak
işaret dili çevirmenliği konusunda yetkinliği olmayanların işaret dili çevirmenliği yapmasının
önüne geçilmelidir.
58
8- Çevirmenlikle İlgili Hizmet Alımlarında İhale Şartnamelerinin Eksik ve Yetersiz
Oluşu
Kamu kurumları çevirmenlikle ilgili hizmet alımlarını 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu
22. maddesine göre doğrudan temin usulüne göre yapmaktadır. Doğrudan temin usulünde
kamu kurumları bir mal veya hizmeti piyasada araştırmakta, üç ayrı teklif alınmakta ve en
uygun(düşük) fiyatta bulunanı tespit ettikten sonra en ucuz teklifi kabul etmektedir. Ancak
hizmet sektörü olan çevirmenlikte her çeviri aynı sonucu vermediğinden “sonuç ürünü”
farklılıklar göstermektedir. Çeviriden beklenen kriter “ucuzluk” değil çevirinin “doğru”
olmasıdır. Nitekim birincil görevi çeviri olmayan, özellikle inşaat şirketleri çeviri ihale
şartnamelerinin kolaylığından ve sektöre ait özel şartlar içermemesinden faydalanarak toplu
çeviriler almakta ve bunların bazı okullarda öğretmenler kanalıyla öğrencilere ödev olarak
dağıtarak dille ilgisi olmayan niteliksiz kişilere çeviri yaptırılabilmektedir. Bu nedenle
çevirmenlik hizmet alımlarında doğrudan temin usulünün eksiklikleri ve yetersizlikleri
bulunmaktadır. Bu eksiklik ve yetersizliklerin giderilmesi için çevirmenlik hizmeti alımı
yapacak olan kurum ve kuruluşların ihale şartnamesinde aşağıda yer alan hususları içerecek
şekilde düzenleme yapmaları bu sorunun çözümünde etkili olabilecektir:
Çeviri yapacak olan çevirmenlerin oda / birlik/ federasyon gibi üst meslek
kuruluşlarına üye olup olmadıklarının bildirilmesi, üye olanların ise çevirmen sicil
numaraları ve hangi dillerde çevirmenlik yetki belgesine sahip olduklarını gösteren
mühürlü ve onaylı sertifikalarının fotokopilerinin, belgenin aslını göstermek suretiyle
ibraz edilmesi veya kurulacak sistem üzerinden çevirmen sicil numaralarından
bunların sorgulanması istenebilir.
İhaleye girecek olan şirket ya da şahısların çevirmenlik mesleği ile ilgili bir oda ya
da federasyon gibi üst meslek kuruluşundan faaliyet belgesinin ibraz edilmesi
istenebilir.
59
ticaret odası faaliyet belgesinin fotokopisi, belgenin aslını göstermek suretiyle ilgili
firma tarafından ibraz edilmelidir. Böylece temel faaliyet alanı inşaat, taahhüt vs gibi
şirketler yerine temel faaliyet alanı çeviri olan şirketlere öncelik verilmesi
sağlanabilir. Hatta bu durumun tespiti için ihaleye girecek çeviri bürosunun gerçek
anlamda temel faaliyet alanının nitelikli çeviri olduğuna dair federasyon/ üst meslek
kuruluşlarından alınan sicil numaralı “yeminli nitelikli çeviri bürosu yeterlilik
belgesi” sertifikasının ibraz edilmesi istenebilir.
İhaleye talip olan çeviri bürosunun en az üç/ beş dilde kadrolu çevirmene sahip
olduğunu gösteren belge sunması istenebilir.
İhaleye talip olan firmadan, Türkiye’nin en büyük ve geniş tabanlı sektör örgütü olan
meslek odasından/federasyondan çeviri etik kurallarına uygun olarak faaliyet
gösterdiğine dair piyasa bilgilerini içeren ve piyasadaki durumunu gösteren yazılı bir
belge sunması istenebilir.
60
AB ÜLKELERİNDE ÇEVİRMENLİK MESLEĞİ
İngiltere
Fransa
61
Buradan yazı/izin alınması gerekmekte ve bunun için burada dosya açılmaktadır.
Tercümanlık diploması ve ekonomik durumunuzu gösteren bir belge istenmektedir.
İlgili kuruluşa kayıt olabilmek için birkaç haftadan bir aya kadar beklenebilmekte ve
uzun bir İdari süreçten sonra yapılan kaydın yapılmasıyla tercüman olarak çalışmaya
başlanabilmektedir.
Almanya
62
DÜNYADA ÇEVİRMENLİKLE İLGİLİ ÖRGÜTLENMELER
63
Ülke Çevirmenlikle İlgili Örgütlenme
ATIEC - Ecuadorian Association of Translators and Interpreters
13. Ekvator
(Ekvator Yazılı ve Sözlü Çevirmenler Derneği)
ETTL - Estonian Association of Interpreters and Translators
14. Estonya
(Estonya Sözlü ve Yazılı Çevirmenler Derneği)
SKTL - Finnish Association of Translators and Interpreters
15. Finlandiya
(Fince Yazılı ve Sözlü Çevirmenler Derneği)
AAE-ESIT - Association des Anciens Élèves de l'École
Supérieure d'Interprètes et de Traducteurs (Tercüman ve Mütercimlik
Enstitüsü Mezunlar Derneği)
AFILS - Association française des interprètes et traducteurs en
16. Fransa langue des signes (Fransız İşaret Dili Tercümanları Derneği)
APROTRAD - Association professionnelle des métiers de la
traduction (Profesyonel Çevirmenler Meslek Birliği)
ATAA - Association des Traducteurs / Adaptateurs de
l'Audiovisuel (Çevirmenler Derneği /Görsel ve İşitsel)
AGIT - Asociación Guatemalteca de Intérpretes y Traductores
17. Guatemala
(Gueatemala Sözlü ve Yazılı Çevirmenler Derneği)
18. Güney Kore Korean Society of Translators (Kore Çevirmenler Derneği)
Croatian Literaly Translators' Association (Hırvat Edebi
19. Hırvatistan
Çevirmenler Derneği)
ITA - Indian Translators Association (Hindistan Tercümanlar
20. Hindistan
Derneği)
64
Ülke Çevirmenlikle İlgili Örgütlenme
ACJT - Canadian Association of Legal Translators
30. Kanada
(Kanada Hukuk Çevirmenleri Derneği)
ACTI - Asociación Colombiana de Traductores e Intérpretes
31. Kolombiya
(Kolombiya Yazılı ve Sözlü Çevirmenler Derneği)
ANTIO - Asociación National de Traductores e Intérpretes
32. Kostarika
Oficiales (Ulusal Resmi Yazılı ve Sözlü Çevirmenler Derneği)
The Latvian Association of Interpreters and Translators
33. Letonya
(Letonya Sözlü ve Yazılı Çevirmenler Derneği)
Lithuanian Association of Literaly Translators (Litvanya Edebi
34. Litvanya
Çevirmenler Derneği)
AHTI - Association of Hungarian Translators and Interpreters
35. Macaristan
(Macar Yazılı ve Sözlü Çevirmenler Derneği)
MTA - Malaysian Translators Association (Malezya
36. Malezya
Tercümanlar Derneği)
ATIMAC - Asociación de Traductores e Intérpretes de
37. Meksika
Monterrey (Monterrey Yazılı ve Sözlü Çevirmenler Derneği)
EGYTA - Egyptian Translators Association
38. Mısır
(Mısır Tercümanlar Derneği)
ATP - Association of Professional Translators of Moldova
39. Moldovya
( Moldovya Profesyonel Tercümanlar Derneği)
65
Ülke Çevirmenlikle İlgili Örgütlenme
DSKP - Slovenian Association of Literary Translators
48. Slovenya
(Slovenya Edebi Çevirmenler Derneği)
COTICH - Chilean Association of Translators and Interpreters
49. Şili
(Şili Yazılı ve Sözlü Çevirmenler Derneği)
TAAT - Translation & Attestation Association of Taipei
50. Tayvan
(TAİPEİ Türcüme ve Tasdik Derneği)
UTA - Ukrainian Translators Association
51. Ukrayna
(Ukrayna Tercümanlar Derneği)
JTA - The Jordanian Translators' Association
52. Ürdün
(Ürdün Tercümanlar Derneği)
66
GENEL DEĞERLENDIRME
Çevirmenlik mesleği ülkemizde ilk dönemlerde yaygın ve ayrı bir meslek kolunu
oluşturmamakla birlikte günümüzde AB adaylık süreci ve ticaret, turizm ve diğer
alanlarda dünya ülkeleriyle gelişen ilişkiler sonucunda ayrı bir meslek kolu haline
gelmiştir. Bu nedenle çevirmenlik mesleğinin notere bağımlı bir meslek olmaktan
çıkarılması gerekmektedir.
bağlıdır.
Mahkemelerde görev alan çevirmenler için belirli kıstaslar aranmalı ve mahkeme veya
hukuk tercümanları müessesesi oluşturulmalıdır. Yapılan incelemelerde
mahkemelerde görev alan çevirmenler sadece notere yemin ederek yeminli tercüman
unvanını kazanmakta ve bu kıstas dışında meslekle ilgili herhangi bir yetkinlik
aranmamaktadır. Bu tercümanlar mahkemelere davalı ve davacının iddia ve
savunmalarını sunmaktadır. Bu durum yargılamalarda savunma hakkının ihlaline veya
davacının iddialarını gerektiği gibi ileri sürememesine neden olabilir. Hatta yanlış
yapılan tercümeler davaların yanlış kararlarla sonuçlanmasına yol açabilir.
67
SONUÇ
68
Birliği müktesebatının çeviri işlemlerini yapmak ve koordine etmek, bunlara ilişkin envanter
çalışmalarını yürütmek, yapılacak çevirilerin uygunluğunu denetlemek ile Avrupa Birliği
terminolojisi veri tabanını oluşturmak bulunmaktadır. Bu birim her ne kadar AB süreciyle
ilgili çeviri hizmetleriyle ilgili görünse de birimin görev alanı çevirmen mesleğini
düzenleyebilecek ölçüde genişletilebilir bir niteliğe sahiptir. İlgili alanın meslek örgütünce
düzenlendiği noterler ve barolar birliği örneği bu bağlamda ele alınabilir. Noterler ve barolar
birliğinde söz konusu alanla ilgili hizmetler meslek örgütlerince yerine getirilirken; Adalet
Bakanlığı ise bu meslek örgütleri üzerinde alanı yönlendirici ve disipline edici yetkilere
sahiptir. Dolayısıyla Adalet Bakanlığı örneğinde olduğu gibi kurulacak meslek örgütü
üzerinde Avrupa Birliği Bakanlığına bu tür yetki ve görevler verilme yoluna da gidilebilir.
Avrupa Birliği Bakanlığı öncülüğünde söz konusu yasal düzenlemenin hayata geçirilmesi göz
önünde bulundurulabilir.
69
KAYNAKÇA
Erkan ÇELEBİ, Hürriyet Gazetesi, “Çince ve Kırgızca kıymete bindi ‘çeviri' 200 milyon
doları buldu” 02.11.2009.
Serhat KUNAR, Çevirmenlik Mesleği ile İlgili Güncel Gelişmelere İlişkin Açıklamalar
70
Yararlanılan İnternet Siteleri
http://www.turcef.org/
http://www.tuced.org.tr/
http://tktd.org/wp/
http://www.ceviridernegi.org/
http://www.cid.org.tr/
http://www.cevbir.org/
http://oyunyazarlarivecevirmenleri.com/
http://www.osym.gov.tr
http://www.seckin-translation.com/
http://www.ankaraceviri.com/tercume-burosu-sayisi/
71