MAJLIS PEPERIKSAAN MALAYSIA

PEPERIKSAAN
SIJIL TINGGI PERSEKOLAHAN MALAYSIA
(STPM)

SYARIAH 930
Sukatan Pelajaran

Sukatan pelajaran ini digunakan mulai sesi 2012/2013 dan tahun-tahun seterusnya sehingga diberitahu.

more information at :
www.myschoolchildren.com
 PRAKATA
Sukatan Pelajaran Syariah yang baharu ini digubal untuk menggantikan Sukatan Pelajaran Syariah
sedia ada yang telah digunakan semenjak peperiksaan Sijil Tinggi Persekolahan Malaysia pada tahun
2003. Sukatan pelajaran yang baharu ini akan mula digunakan pada tahun 2012. Peperiksaan Sijil
Tinggi Persekolahan Malaysia pada tahun tersebut akan menjadi peperiksaan pertama yang
menggunakan sukatan pelajaran ini. Penggubalan semula Sukatan Pelajaran Syariah ini mengambil
kira perubahan yang hendak dilakukan oleh Majlis Peperiksaan Malaysia terhadap sistem peperiksaan
Sijil Tinggi Persekolahan Malaysia yang sedia ada. Melalui sistem peperiksaan yang baharu ini,
pengajian di tingkatan enam akan dibahagikan kepada tiga penggal dan calon akan menduduki
peperiksaan pada setiap akhir penggal. Tujuan utama Majlis Peperiksaan Malaysia memperkenalkan
sistem peperiksaan yang baharu ini adalah untuk memperbaiki orientasi pengajaran dan pembelajaran
di tingkatan enam supaya tidak jauh berbeza dengan orientasi pengajaran dan pembelajaran di kolej
dan universiti.

Penggubalan semula Sukatan Pelajaran Syariah ini merupakan proses pengemaskinian tajuk,
kandungan, dan kemahiran supaya selaras dengan perkembangan semasa. Sukatan pelajaran ini akan
memberikan pendedahan kepada calon di peringkat prauniversiti tentang pengajian fiqh, usul fiqh dan
kaedah fiqh, ayat ahkam dan hadis ahkam untuk memahami hukum syarak di samping menyelesaikan
masalah yang berbangkit. Selain itu, sukatan pelajaran ini juga mewajibkan calon menjalankan kerja
kursus. Pentaksirannya dibuat melalui penghasilan kerja projek. Aspek ini difikirkan penting kerana
melalui kerja kursus, calon bukan sahaja belajar untuk menguasai ilmu tertentu tetapi juga akan dapat
menerapkan kemahiran insaniah ke dalam diri mereka melalui pengalaman yang ditempuhi semasa
menyiapkan kerja kursus tersebut. Pengalaman ini akan membantu calon dalam melaksanakan kerja
kursus pada peringkat yang lebih tinggi pada masa hadapan.

Sukatan pelajaran ini mengandungi tajuk, waktu pengajaran, dan hasil pembelajaran mengikut
penggal, di samping skim pentaksiran, pemerihalan prestasi, glosari, senarai rujukan dan soalan
contoh.

Usaha menggubal sukatan pelajaran ini telah dilaksanakan oleh jawatankuasa yang dipengerusikan
oleh Y. Bhg. Profesor Madya Mohd Ridzuan bin Awang dari Universiti Kebangsaan Malaysia.
Anggota jawatankuasa yang lain terdiri daripada beberapa orang pensyarah universiti tempatan, pakar
bidang Syariah, wakil dari Jabatan Pendidikan Islam dan Moral (Bahagian Kurikulum), dan guru-guru
yang berpengalaman mengajar mata pelajaran Syariah. Bagi pihak Majlis Peperiksaan Malaysia, saya
merakamkan ucapan terima kasih dan setinggi-tinggi penghargaan kepada jawatankuasa ini atas
khidmat yang telah diberikan. Oleh yang demikian, adalah menjadi harapan Majlis Peperiksaan
Malaysia agar sukatan pelajaran ini menjadi panduan kepada guru dan calon dalam proses pengajaran
dan pembelajaran di sekolah. Semoga pelaksanaan sukatan pelajaran ini berjaya mencapai
matlamatnya.

OMAR BIN ABU BAKAR

Ketua Eksekutif
Majlis Peperiksaan Malaysia

3
more information at :
www.myschoolchildren.com
 KANDUNGAN

Sukatan Pelajaran 930 Syariah

Halaman

Matlamat 1

Objektif 1–3

Kandungan

Penggal 1 4 – 16

Penggal 2 17 – 29

Penggal 3 30 – 55

Kerja Kursus (Kerja Projek) 56

Skim Pentaksiran 57 – 58

Pemerihalan Prestasi 59

Glosari 60 – 65

Senarai Rujukan 66 – 69

4
more information at :
www.myschoolchildren.com
 SUKATAN PELAJARAN
930 SYARIAH

Matlamat

Sukatan pelajaran ini bertujuan untuk meningkatkan pengetahuan, kefahaman, dan penghayatan
pelajar dalam bidang Syariah bagi membolehkan pelajar meneruskan pengajian dalam bidang
berkenaan ke peringkat yang lebih tinggi serta melahirkan pelajar yang beriman, beramal soleh,
berperibadi mulia, dan berkeupayaan mengistinbat hukum secara ilmiah yang berkaitan dengan
amalan harian.

Objektif

Objektif sukatan pelajaran ini adalah untuk membolehkan pelajar:

(a) menggunakan pengetahuan dan kefahaman dalam bidang Pengajian Fiqh, Usul Fiqh dan Kaedah
Fiqh, Ayat Ahkam dan Hadis Ahkam untuk memahami hukum syarak;
(b) mengistinbatkan hukum-hukum syarak daripada sumber-sumbernya yang disepakati atau yang
tidak disepakati bagi menyelesaikan masalah-masalah yang berbangkit;
(c) mengaplikasikan Kaedah Fiqh dalam penentuan hukum;
(d) membuat rumusan dan penilaian tentang isu-isu dalam bidang Syariah;
(e) menganalisis isu-isu yang berkaitan dengan sesuatu Ayat Ahkam atau Hadis Ahkam.

Kandungan

Sukatan pelajaran Syariah dibahagikan kepada empat kertas, iaitu Kertas 1: 930/1 – Pengajian Fiqh,
Kertas 2: 930/2 – Usul Fiqh dan Kaedah Fiqh, Kertas 3: 930/3 – Ayat Ahkam dan Hadis Ahkam, dan
Kertas 4: 930/4 – Kerja Kursus (Kerja Projek) Syariah.

Pembahagian adalah seperti yang berikut:

Kertas Kod Pelajaran

1 930/1 Pengajian Fiqh

2 930/2 Usul Fiqh dan Kaedah Fiqh
3 930/3 Ayat Ahkam dan Hadis Ahkam
4 930/4 Kerja Kursus (Kerja Projek) Syariah

1
more information at :
www.myschoolchildren.com
Kertas 1: 930/1 – Pengajian Fiqh (120 waktu)

Fiqh Bilangan Tajuk Utama Waktu

Muamalat 8 50
Munakahat 4 26
Mirath 3 16
Jenayah 4 28

Kertas 2: 930/2 – Usul Fiqh dan Kaedah Fiqh (120 waktu)

Usul Fiqh (84 waktu) Kaedah Fiqh (36 waktu)

Tajuk Waktu Tajuk Waktu
Pengenalan 4 Pengenalan 4
Pengenalan sumber hukum 1 Kaedah 1 8
Al-Quran 8 Kaedah 2 6
Al-Sunnah 12 Kaedah 3 6
Ijmak 7 Kaedah 4 6
Qiyas 12 Kaedah 5 6
Istihsan 6
Maslahah 6
Sadd al-Dharai’ 8
Istishab 6
Ijtihad 8
Taqlid dan Talfiq 6

Kertas 3: 930/3 – Ayat Ahkam dan Hadis Ahkam (120 waktu)

Ayat Ahkam (60 waktu) Hadis Ahkam (60 waktu)

Tajuk Waktu Tajuk Waktu
Pendidikan dan Sahsiah 10 Pendidikan dan Sahsiah 10
Keluarga 10 Keluarga 10
Kemasyarakatan 10 Kemasyarakatan 10
Kesihatan 10 Kesihatan 10
Pembangunan dan Ekonomi 10 Pembangunan dan Ekonomi 10
Siasah/Kepimpinan 10 Siasah/Kepimpinan 10

2
more information at :
www.myschoolchildren.com
Kertas 4: 930/4 – Kerja Kurus (Kerja Projek) Syariah

Bil Aspek Pemarkahan Markah Markah Penuh

Penulisan
1 Pengenalan 2
2 Penghargaan 2
3 Objektif Kajian 5
4 Kaedah Kajian 4
5 Hasil Kajian dan Ulasan 20 48 (80%)
6 Rumusan dan Cadangan 4
7 Senarai Rujukan 4
8 Kemahiran Manipulatif 2
9 Kemahiran Insaniah 5
Pembentangan
1 Pembentangan Kerja Projek 5
2 Soal Jawab 3
12 (20%)
3 Kreativiti 2
4 Keterampilan 2

3
more information at :
www.myschoolchildren.com
Penggal 1

Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

Pengajian Fiqh

A Muamalat

1 Jual beli 10 Calon seharusnya dapat:

1.1 Konsep jual beli 1 (a) menjelaskan konsep jual beli

dari segi pengertian, dalil,
hukum, rukun, syarat, dan
hikmat;

1.2 Jenis jual beli 2 (b) membezakan jenis jual beli yang
sah dan tidak sah;
(i) jual beli sah
(ii) jual beli yang tidak
sah

1.3 Konsep khiyar 1 (c) menggunakan pengetahuan

tentang khiyar dari segi
pengertian, dalil, hukum, jenis,
dan hikmat untuk menentukan
hak dalam pelaksanaan jual beli;

1.4 Jenis khiyar 2 (d) membezakan jenis khiyar, iaitu

khiyar majlis, khiyar syarat, dan
(i) khiyar majlis
khiyar aib;
(ii) khiyar syarat
(iii) khiyar aib

1.5 Persoalan semasa tentang jual 4 (e) menganalisis persoalan semasa

beli untuk:
(i) bay’ fuduli (i) menentukan ciri perbezaan
antara jual beli biasa
(ii) bay’ mu’atah
dengan bay’ fuduli, bay’
(iii) bay’ urbun mu’atah, bay’ urbun, bay’
(iv) bay’ bithaman ajil bithaman ajil, bay’
murabahah, bay’ inah,
(v) bay’ murabahah bay’ salam, dan bay’
(vi) bay’ inah istisna’;

(vii) bay’ salam (ii) menilai pelbagai pendapat

fuqaha’ tentang hukum
(viii) bay’ istisna’ bay’ mu’atah, bay’
bithaman ajil, dan bay’
inah.

4
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

2 Riba 6 Calon seharusnya dapat:

2.1 Konsep riba 1 (a) menjelaskan konsep riba dari

segi pengertian, dalil, hukum,
dan hikmat pengharamannya:

2.2 Jenis riba 3 (b) mengenal pasti dan

menjelaskan jenis riba hutang
(i) riba hutang
dan riba jual beli;
(ii) riba jual beli
(c) membezakan jenis riba hutang
dan riba jual beli;

2.3 Perkara yang berkaitan 2 (d) menganalisis beberapa

dengan persoalan semasa persoalan semasa untuk
menentukan jenis riba:
(i) pinjaman yang (i) pinjaman yang dikenakan
dikenakan faedah faedah;
(ii) simpanan wang yang (ii) simpanan wang yang
dibayar faedah dibayar faedah;
(iii) perbezaan antara (iii) konsep riba yang berlaku
insurans dan takaful dalam insurans
konvensional berbanding
dengan takaful.

3 Ijarah 4 Calon seharusnya dapat:

3.1 Konsep ijarah 1 (a) menjelaskan konsep ijarah dari

segi pengertian, dalil, hukum,
rukun, syarat, dan hikmat;

3.2 Jenis ijarah 1 (b) mengenal pasti dan

menghuraikan jenis ijarah iaitu
(i) sewa
sewa dan upah;
(ii) upah

3.3 Pembatalan ijarah 1 (c) menentukan keadaan yang boleh

membatalkan akad ijarah;

3.4 Persoalan semasa tentang 1 (d) menganalisis persoalan semasa

ijarah tentang ijarah untuk
menentukan hukum:
(i) upah mengerjakan (i) upah mengerjakan
ibadah ibadah;
(ii) sewa atas sewa (ii) sewa atas sewa;
(iii) sewa menerusi agen (iii) sewa menerusi agen;
(iv) sewa beli (iv) sewa beli seperti al-
ijarah thumma al-bay’.

5
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

4 Al-Rahn 6 Calon seharusnya dapat:

4.1 Konsep al-rahn 1 (a) menjelaskan konsep al-rahn

dari segi pengertian, dalil,
hukum, rukun, syarat, dan
hikmat;

4.2 Hukum berkaitan barang 2 (b) menjelaskan hukum dari segi

al-rahn pemilikan barang al-rahn,
penggunaan barang al-rahn,
kehilangan, kerosakan, dan
penyelesaian hutang;

4.3 Pembatalan al-rahn 1 (c) menentukan keadaan yang boleh

membatalkan akad al-rahn;

4.4 Persoalan semasa berkaitan 2 (d) menganalisis beberapa

al-rahn persoalan semasa berkaitan
al-rahn:
(i) gadaian secara (i) gadaian secara
konvensional konvensional;
(ii) pelelongan barang (ii) pelelongan barang
gadaian gadaian.

5 Syarikat 8 Calon seharusnya dapat:

5.1 Konsep syarikat 1 (a) menjelaskan konsep syarikat

dari segi pengertian, dalil,
hukum, rukun, syarat, dan
hikmat;

5.2 Jenis syarikat dan hukumnya 4 (b) mengenal pasti dan

menghuraikan jenis syarikat;
(i) inan
(c) membandingkan pandangan
(ii) wujuh
fuqaha’ terhadap keharusan
(iii) abdan jenis syarikat dan alasan
(iv) mufawadah masing-masing;

(v) mudarabah

5.3 Pembatalan syarikat 1 (d) menerangkan keadaan yang

membatalkan syarikat;

6
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

5.4 Persoalan semasa tentang 2 (e) menganalisis beberapa

syarikat: persoalan semasa tentang
syarikat dari sudut:
(i) amalan mudarabah (i) amalan mudarabah dalam
dalam Perbankan perbankan Islam, takaful,
Islam, takaful, dan dan saham;
saham
(ii) amalan pelaburan (ii) amalan pelaburan Islam
Islam dan dan konvensional.
konvensional

6 Wakalah 4 Calon seharusnya dapat:

6.1 Konsep wakalah 1 (a) menjelaskan konsep wakalah

dari segi pengertian, dalil,
hukum, rukun, syarat, dan
hikmat;

6.2 Pembatalan wakalah 1 (b) menentukan keadaan yang boleh

membatalkan wakalah;

6.3 Persoalan semasa tentang 2 (c) membuat penilaian terhadap

wakalah: pelaksanaan wakalah dalam
amalan berikut:
(i) amalan guaman (i) wakalah dalam amalan
guaman;
(ii) pelantikan wasi (ii) pelantikan wasi
(pemegang amanah (pemegang amanah atau
atau penama) penama) dalam Tabung
Haji, Kumpulan Wang
Simpanan Pekerja, dan
Amanah Raya Berhad;
(iii) perniagaan melalui (iii) perniagaan melalui agen
agen amanah sebagai wakil.

7 Wadi’ah 4 Calon seharusnya dapat:

7.1 Konsep wadi’ah 1 (a) menjelaskan konsep wadi’ah

dari segi pengertian, dalil,
hukum, rukun, syarat, dan
hikmat;

7.2 Pembatalan wadi’ah 1 (b) menentukan keadaan yang boleh

membatalkan wadi’ah;

7
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

7.3 Persoalan semasa tentang 2 (c) membuat perbandingan tentang

wadi’ah dalam institusi wadi’ah dalam institusi
Perbankan Islam dan Perbankan Islam dan simpanan
simpanan konvensional dalam perbankan konvensional:
(i) akaun simpanan (i) akaun simpanan;
(ii) akaun semasa (ii) akaun semasa.

8 Hibah dan wasiat 8 Calon seharusnya dapat:

8.1 Konsep hibah 1 (a) menjelaskan konsep hibah dari

segi pengertian, dalil, hukum,
rukun, jenis, syarat, dan hikmat;

8.2 Persoalan semasa tentang 2 (b) membuat penilaian terhadap

hibah beberapa soalan semasa tentang
hibah:
(i) hibah dalam akaun (i) hibah dalam akaun
simpanan simpanan;
(ii) hibah dalam takaful (ii) hibah dalam takaful;
(iii) hibah semasa marad (iii) hibah semasa marad al-
al-maut maut;
(iv) penarikan balik hibah (iv) penarikan balik hibah;

8.3 Konsep wasiat 1 (c) menjelaskan konsep wasiat dari

segi pengertian, dalil, hukum,
rukun, syarat, dan hikmat;

8.4 Jenis wasiat 1 (d) membuat klasifikasi terhadap

jenis wasiat:
(i) am (i) am;
(ii) khas (ii) khas;
(iii) mutlak (iii) mutlak;
(iv) bersyarat (iv) bersyarat;

8.5 Pembatalan wasiat 1 (e) menentukan keadaan yang boleh

membatalkan wasiat;

8.6 Persoalan semasa tentang 2 (f) menganalisis persoalan semasa

wasiat tentang wasiat untuk
menentukan hukum:
(i) wasiat kepada waris (i) wasiat kepada waris;
(ii) wasiat wajibah (ii) wasiat wajibah;
(iii) penulisan wasiat (iii) penulisan wasiat.

8
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

B Munakahat

1 Praperkahwinan 2 Calon seharusnya dapat:

1.1 Pemilihan jodoh dan 1 (a) menjelaskan hukum dan kaedah

peminangan pemilihan jodoh dan
peminangan;

1.2 Persoalan semasa tentang 1 (b) membuat ulasan terhadap

praperkahwinan persoalan semasa berdasarkan
hukum dan implikasinya yang
berkaitan:
(i) putus tunang (i) putus tunang;
(ii) batas pergaulan (ii) batas pergaulan semasa
bertunang;
(iii) hak kafa’ah (iii) hak kafa’ah bagi bakal
pengantin.

2 Perkahwinan 8 Calon seharusnya dapat:

2.1 Konsep perkahwinan 1 (a) menjelaskan konsep

perkahwinan dari segi
pengertian, dalil, hukum, rukun,
syarat, dan hikmat;

2.2 Perwalian 2 (b) menjelaskan pengertian wali,

mengenal pasti jenis wali,
kelayakan wali, kuasa wali, dan
wali hakim;

2.3 Perempuan yang haram 1 (c) mengenal pasti perempuan yang

dikahwini haram dikahwini sama ada
kerana nasab, rada’ah atau
musaharah;

2.4 Persoalan semasa tentang 4 (d) menganalisis persoalan semasa

perkahwinan tentang perkahwinan seperti:
(i) kahwin lari atau (i) hukum kahwin lari atau
tanpa kebenaran tanpa kebenaran
pendaftar nikah pendaftar nikah dan
kesannya di sisi undang-
undang;
(ii) prosedur poligami (ii) prosedur poligami
menurut undang-undang
keluarga Islam di
Malaysia;

9
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

(iii) kahwin mut’ah (iii) hukum kahwin mut’ah

dan perbahasan ulama
mengenainya;
(iv) hak dan (iv) hak dan tanggungjawab
tanggungjawab suami suami isteri menurut
isteri menurut undang- undang-undang keluarga
undang keluarga Islam Islam di Malaysia.

3 Talak 8 Calon seharusnya dapat:

3.1 Konsep talak 1 (a) menjelaskan konsep talak dari

segi pengertian, dalil, hukum,
rukun, syarat, dan hikmat;

3.2 Jenis talak dan hukumnya 1 (b) mengenal pasti jenis talak, iaitu
talak sunni, talak bid’i, talak
ba’in, dan talak raj’i dari segi
hukum dan implikasinya;

3.3 Pembubaran perkahwinan 2 (c) membuat perbandingan antara

keempat-empat jenis
pembubaran perkahwinan dari
segi alasan dan implikasinya,
iaitu fasakh, khulu’, ta’liq, dan
faraq;

3.4 Persoalan semasa tentang 4 (d) menganalisis persoalan semasa

talak tentang talak berdasarkan
hukum dan prosedur:
(i) perceraian di luar (i) perceraian di luar
Mahkamah Syariah Mahkamah Syariah;
(ii) kaunseling sebelum (ii) kaunseling sebelum
perceraian perceraian;
(iii) tuntutan selepas (iii) tuntutan nafkah,
perceraian pemberian mut’ah, dan
harta sepencarian selepas
perceraian;
(iv) hak hadanah (iv) hak hadanah;
(v) talak melalui alat (v) talak melalui alat
komunikasi elektronik komunikasi elektronik
seperti SMS, e-mel, dan
sebagainya.

4 ‘Iddah dan rujuk 8 Calon seharusnya dapat:

4.1 Konsep ‘iddah 1 (a) menjelaskan konsep ‘iddah dari

segi pengertian, dalil, hukum,
dan hikmat;

10
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

4.2 Jenis ‘iddah dan tempohnya
(i) ‘iddah isteri yang
dicerai sebelum
persetubuhan
(ii) ‘iddah isteri yang hamil
(iii) ‘iddah isteri yang
kematian suami
(iv) ‘iddah isteri yang putus
haid dan tidak pernah
didatangi haid
(v) ‘iddah isteri yang masih
didatangi haid
2 (b) mengenal pasti jenis ‘iddah dan
tempohnya:
(i) ‘iddah isteri yang dicerai
sebelum persetubuhan;
(ii) ‘iddah isteri yang hamil;
(iii) ‘iddah isteri yang
kematian suami;
(iv) ‘iddah isteri yang putus
haid dan tidak pernah
didatangi haid;
(v) ‘iddah isteri yang masih
didatangi haid;

4.3 Persoalan semasa tentang 2 (c) membuat ulasan terhadap

‘iddah implikasi persoalan semasa
tentang ‘iddah:
(i) konsep ihdad dalam (i) konsep ihdad dalam
Islam Islam;
(ii) pergaulan suami isteri (ii) pergaulan suami isteri
sewaktu ‘iddah sewaktu ‘iddah;
(iii) hak isteri semasa (iii) hak isteri semasa ‘iddah;
‘iddah

4.4 Konsep rujuk 1 (d) menjelaskan konsep rujuk dari

segi pengertian, dalil, hukum,
cara, dan hikmat;

4.5 Persoalan semasa tentang 2 (e) menentukan hukum bagi

rujuk persoalan semasa tentang rujuk;
(i) rujuk melalui alat (i) rujuk melalui alat
komunikasi elektronik komunikasi elektronik
seperti SMS, e-mel, dan
sebagainya;
(ii) rujuk tanpa persetujuan (ii) rujuk tanpa persetujuan
isteri isteri;
(iii) prosedur rujuk dalam (iii) prosedur rujuk dalam
undang-undang undang-undang keluarga
keluarga Islam di Islam di Malaysia.
Malaysia

11
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

C Mirath 16

1 Konsep mirath 1 Calon seharusnya dapat:

(a) menjelaskan konsep mirath dari

segi pengertian, dalil, rukun,
sebab, syarat, dan halangan
pewarisan;

2 Liabiliti dalam harta pusaka 2 Calon seharusnya dapat:

(a) menerangkan liabiliti dalam

harta pusaka, iaitu perbelanjaan
pengurusan jenazah,
pembayaran hutang, harta
sepencarian, pelaksanaan
wasiat, dan hak waris;

3 Waris 1 Calon seharusnya dapat:

3.1 Jenis waris dan cara 2 (a) mengenal pasti waris yang
pewarisan berhak mendapat harta pusaka;

3.2 Konsep al-hajb 1 (b) membuat perbandingan jenis

waris dan cara pewarisan
mereka;

3.3 Penyelesaian kes 6 (c) menjelaskan konsep al-hajb dan

pembahagian pusaka mengenal pasti jenis dan waris
yang terlibat;

(d) membuat penyelesaian

pembahagian harta pusaka.

4 Persoalan semasa tentang mirath 3 Calon seharusnya dapat:

(a) membuat ulasan tentang:

(i) undang-undang dan (i) undang-undang dan
pentadbiran harta pusaka di pentadbiran harta pusaka
Malaysia orang Islam di Malaysia,
iaitu harta pusaka kecil,
harta pusaka besar, dan
harta pusaka ringkas;
(ii) peranan Mahkamah Syariah (ii) peranan Mahkamah
Syariah dalam
pentadbiran harta pusaka;
(iii) penyelesaian secara muafakat (iii) penyelesaian secara
muafakat.

12
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

D Jenayah 28

1 Pengenalan 2 Calon seharusnya dapat:

1.1 Konsep jenayah 1 (a) menjelaskan konsep jenayah

dari segi pengertian, unsur, dan
sumber penentuan hukum;

(b) memerihalkan falsafah

pensyariatan hukum jenayah
dari segi matlamat dan
keistimewaannya;

1.2 Jenis kesalahan jenayah 1 (c) mengklasifikasikan jenis

kesalahan jenayah dan ciri
perbezaannya.

2 Qisas, Diyat, dan Kaffarah 10 Calon seharusnya dapat:

2.1 Konsep qisas, diyat, dan 2 (a) menjelaskan konsep qisas,

kaffarah diyat, dan kaffarah dari segi
pengertian, dalil, hukum, dan
syarat wajib qisas, diyat, dan
kaffarah;

2.2 Kesalahan yang

mewajibkan qisas, diyat,
dan kaffarah

(i) Kesalahan yang 3 (b) mengenal pasti jenis kesalahan

mewajibkan qisas yang dikenakan hukuman qisas,
iaitu pembunuhan secara
sengaja dan kecederaan secara
sengaja berserta dalil;
(c) menjelaskan kesalahan
membunuh secara sengaja dan
syaratnya berserta dalil;
(d) menjelaskan kesalahan
mencederakan anggota secara
sengaja dan syaratnya berserta
dalil;
(e) membuat perbandingan antara
halangan pelaksanaan qisas
dengan pengguguran hukuman
qisas;

13
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

(ii) Kesalahan yang 3 (f) mengenal pasti jenis kesalahan

mewajibkan diyat dan yang dikenakan hukuman diyat
kaffarah sahaja;
(g) mengenal pasti jenis kesalahan
yang dikenakan hukuman
kaffarah sahaja;
(h) mengenal pasti jenis kesalahan
yang dikenakan hukuman diyat
berserta kaffarah;
(i) menjelaskan keadaan yang
mewajibkan hukuman diyat
sahaja;
(j) menjelaskan keadaan yang
mewajibkan hukuman kaffarah
sahaja;
(k) menjelaskan keadaan yang
mewajibkan hukuman diyat
berserta kaffarah;

(iii) Jenis diyat 2 (l) mengklasifikasikan jenis diyat,

iaitu diyat mughallazah dan
diyat mukhaffafah.

3 Hudud 8 Calon seharusnya dapat:

3.1 Konsep hudud 1 (a) menjelaskan konsep hudud

dari segi pengertian, dalil, dan
ciri keistimewaannya;

3.2 Jenis jenayah yang

dikenakan hudud
(i) zina 1 (b) menjelaskan pengertian
jenayah zina, dalil, rukun, dan
syarat;
(c) mengenal pasti hukuman
jenayah zina;
(ii) qazaf 1 (d) menjelaskan pengertian
jenayah qazaf, dalil, rukun,
dan syarat;
(e) mengenal pasti hukuman
jenayah qazaf;

14
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

(iii) minum arak 1 (f) menjelaskan pengertian

jenayah minum arak, dalil,
rukun, dan syarat;
(g) mengenal pasti hukuman
jenayah minum arak;
(iv) mencuri 1 (h) menjelaskan pengertian
jenayah mencuri, dalil, rukun,
dan syarat;
(i) mengenal pasti hukuman
jenayah mencuri;
(v) hirabah 1 (j) menjelaskan pengertian
jenayah hirabah, dalil, rukun,
dan syarat;
(k) mengenal pasti hukuman
jenayah hirabah;
(vi) riddah 1 (l) menjelaskan pengertian
jenayah riddah, dalil, rukun,
dan syarat;
(m) mengenal pasti hukuman
jenayah riddah;
(vii) bughah 1 (n) menjelaskan pengertian
jenayah bughah, dalil, rukun,
dan syarat;
(o) mengenal pasti hukuman
jenayah bughah;

4 Persoalan semasa tentang 2 Calon seharusnya dapat:

jenayah
(a) mengenal pasti jenis hukuman
(i) rogol dan alasan:
(ii) liwat (i) rogol;
(iii) penyalahgunaan dadah (ii) liwat;
(iv) ragut (iii) penyalahgunaan
dadah;
(v) mengambil wang orang lain
melalui transaksi elektronik (iv) ragut;
(v) mengambil wang
orang lain melalui
transaksi elektronik.

15
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

5 Ta’zir 6 Calon seharusnya dapat:

5.1 Konsep ta’zir 1 (a) menjelaskan konsep ta’zir dari

segi pengertian, dalil, dan
hikmat;

5.2 Jenis kesalahan ta’zir 1 (b) menjelaskan jenis kesalahan

yang dikenakan hukuman
ta’zir;

5.3 Bentuk hukuman kesalahan 1 (c) mengenal pasti bentuk

ta’zir hukuman kesalahan ta’zir;

5.4 Persoalan semasa tentang 3 (d) menganalisis persoalan semasa

hukuman ta’zir dari segi ciri, dan hukuman
yang akan dikenakan terhadap
kesalahan ta’zir berdasarkan
Akta Kesalahan Jenayah
Syariah (Wilayah-Wilayah
Persekutuan) 1997 [Akta 559]:
(i) tidak menghormati (i) tidak menghormati
Ramadan Ramadan;
(ii) tidak menunaikan (ii) tidak menunaikan
sembahyang Jumaat sembahyang Jumaat;
(iii) mengembangkan (iii) mengembangkan
doktrin agama doktrin agama seperti
ajaran sesat;
(iv) khalwat (iv) khalwat;
(v) perbuatan tidak sopan (v) perbuatan tidak sopan
di tempat awam di tempat awam.

16
more information at :
www.myschoolchildren.com
Penggal 2

Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

Usul Fiqh dan Kaedah Fiqh

A. Usul Fiqh 84

1 Pengenalan usul fiqh 4 Calon seharusnya dapat:

1.1 Pengertian usul fiqh dan 1 (a) menjelaskan pengertian usul fiqh;
perbezaannya dengan ilmu
fiqh

(b) menjelaskan perbezaan antara fiqh

dan usul fiqh;

1.2 Pertumbuhan, 2 (c) menyusur galurkan perkembangan

perkembangan, dan ilmu usul fiqh dari zaman sahabat
penyusunan hingga zaman Imam Syafie;

(d) mengkategorikan tiga pendekatan

penyusunan usul fiqh, iaitu aliran
Mutakallimin, aliran Hanafiah, dan
aliran Muta’akhirin;

1.3 Faedah dan skop 1 (e) menjelaskan faedah mempelajari

perbincangan usul fiqh;

(f) mengenal pasti skop perbincangan

usul fiqh.

2 Sumber hukum Calon seharusnya dapat:

2.1 Pengenalan sumber hukum 1 (a) mengenal pasti sumber hukum yang
disepakati dan sumber hukum yang
tidak disepakati.

2.2 Al-Quran 8 Calon seharusnya dapat:

2.2.1 Pengertian al-Quran 1 (a) menjelaskan pengertian al-Quran;

(b) menjelaskan maksud ungkapan:
(i) wahyu yang bermukjizat;
(ii) diturunkan kepada
Rasulullah;
(iii) diturunkan dalam bahasa
Arab;
(iv) dinukilkan secara mutawatir;
(v) menjadi ibadah dengan
membacanya.

17
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

2.2.2 Kehujahan al-Quran 1 (c) mengemukakan dalil dan hujah

tentang kedudukan al-Quran sebagai
sumber hukum utama;

2.2.3 Uslub al-Quran 3 (d) menjelaskan tiga uslub al-Quran

dalam menerangkan dalam menentukan hukum, iaitu
hukum amr, nahy, dan takhyir;

(e) mengenal pasti contoh daripada nas

al-Quran untuk menjelaskan ketiga-
tiga kategori uslub tersebut;

2.2.4 Dalalah al-Quran 3 (f) menjelaskan maksud kedua-dua jenis

dalam menerangkan dalalah al-Quran, iaitu qat’iyyah dan
hukum zanniyyah;

(g) mengemukakan contoh daripada nas

al-Quran yang menjelaskan hukum
bagi kedua-dua jenis dalalah
tersebut.

2.3 Al-Sunnah 12 Calon seharusnya dapat:

2.3.1 Pengertian al-Sunnah 1 (a) menjelaskan pengertian al-Sunnah;

2.3.2 Bahagian al-Sunnah 5 (b) mengkategorikan al-Sunnah

berasaskan kekuatannya sebagai
sumber hukum yang dilihat dari dua
aspek, iaitu bilangan perawi dan
kesahihannya;

(c) menjelaskan ciri hadis mutawatir

dan ahad berserta contoh;

(d) menjelaskan ciri hadis sahih, hasan,

dan da’if berserta contoh;

2.3.3 Kehujahan dan 2 (e) mengemukakan dalil dan hujah

kedudukan al- tentang kedudukan al-Sunnah
Sunnah dalam sebagai sumber hukum selepas al-
perundangan Islam Quran;

2.3.4 Peranan al-Sunnah 4 (f) menjelaskan tiga peranan al-Sunnah

dalam penentuan dalam penentuan hukum, iaitu
hukum sebagai pengukuh, penjelas, dan
penentu hukum baru berserta contoh.

18
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

2.4 Ijmak 7 Calon seharusnya dapat:

2.4.1 Konsep ijmak 1 (a) menjelaskan konsep ijmak dari

segi pengertian, dalil, dan hukum;

2.4.2 Bahagian ijmak 2 (b) mengkategorikan dua jenis ijmak

berasaskan penyataan persetujuan,
iaitu ijmak sarih dan sukuti;

(c) mengkategorikan dua jenis ijmak

berasaskan lokasi mujtahid, iaitu
ijmak mujtami’ dan ijmak
muftariq;

2.4.3 Kehujahan ijmak 2 (d) mengemukakan dalil dan hujah

tentang kedudukan ijmak sebagai
sumber hukum selepas al-Quran
dan al-Sunnah;

2.4.4 Sandaran ijmak 2 (e) menjelaskan sandaran ijmak dan

kesannya terhadap hukum.

2.5 Qiyas 12 Calon seharusnya dapat:

2.5.1 Pengertian qiyas 1 (a) menjelaskan pengertian qiyas;

2.5.2 Rukun dan syarat 4 (b) mengenal pasti empat rukun qiyas;
qiyas

(c) menjelaskan syarat bagi setiap

rukun berserta contoh;

2.5.3 Bahagian qiyas 1 (d) mengkategorikan dua jenis qiyas

berdasarkan kekuatan illah, iaitu
qiyas al-jali (al-awla, qiyas al-
musawi) dan qiyas al-khafi (qiyas
al-adna);

2.5.4 Kehujahan qiyas 2 (e) membahaskan perbezaan pendapat

ulama tentang qiyas sebagai
sumber hukum;

19
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

2.5.5 Aplikasi qiyas dalam 4 (f) menentukan hukum dengan

menentukan hukum menggunakan teori qiyas bagi kes
terhadap masalah berikut:
semasa
(i) penyalahgunaan (i) penyalahgunaan dadah;
dadah
(ii) air tapai yang (ii) air tapai yang
memabukkan memabukkan;
(iii) pertukaran wang (iii) pertukaran wang dengan
dengan wang wang;
(iv) air berkarbonat (iv) air berkarbonat.

2.6 Istihsan 6 Calon seharusnya dapat:

2.6.1 Pengertian istihsan 1 (a) menjelaskan pengertian istihsan;

2.6.2 Bahagian istihsan 3 (b) mengkategorikan bahagian

istihsan berasaskan sandarannya;

2.6.3 Kehujahan istihsan 2 (c) membahaskan perbezaan

pandangan ulama tentang istihsan
sebagai sumber hukum.

2.7 Maslahah 6 Calon seharusnya dapat:

2.7.1 Pengertian maslahah 1 (a) menjelaskan pengertian maslahah;

2.7.2 Bahagian maslahah 3 (b) mengkategorikan maslahah

berasaskan pengiktirafan syarak,
iaitu maslahah mu’tabarah,
maslahah mulghah, dan maslahah
mursalah;

2.7.3 Kehujahan maslahah 2 (c) membahaskan perbezaan

mursalah pandangan ulama terhadap
kehujahannya.

2.8 Sadd al-Dhari’ah 8 Calon seharusnya dapat:

2.8.1 Pengertian sadd 1 (a) menjelaskan maksud al-dhari’ah;

al-dhari’ah dan
(b) membezakan antara al-dhari’ah
perbezaannya dengan
dan muqaddimah serta
muqaddimah
mengemukakan contoh masing-
masing;

20
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

2.8.2 Perbezaan antara 1 (c) membezakan perbuatan mukallaf

maqasid dan wasa’il yang disyariatkan hukum
terhadapnya dari sudut maqasid
(tujuan) dan wasa’il (jalan);

2.8.3 Bahagian sadd 2 (d) mengenal pasti bahagian al-

al-dhari’ah dhari’ah dari sudut kesan buruk
sesuatu perkara atau perbuatan;

2.8.4 Kehujahan sadd 1 (e) membincangkan perbezaan

al-dhari’ah pandangan ulama tentang
kehujahan sadd al-dhari’ah;

2.8.5 Aplikasi sadd 3 (f) membincangkan pengaplikasian

al-dhari’ah terhadap sadd al-dhari’ah terhadap
persoalan semasa persoalan semasa, iaitu
(i) tuntutan supaya (i) tuntutan supaya balu
balu berkabung berkabung semasa ‘iddah;
semasa ‘iddah
(ii) larangan (ii) larangan menzahirkan
menzahirkan sembahyang Zohor
sembahyang berjemaah bagi orang-orang
Zohor berjemaah yang mengalami keuzuran
bagi orang-orang untuk mengerjakan
yang mengalami sembahyang Jumaat;
keuzuran untuk
mengerjakan
sembahyang
Jumaat
(iii) larangan (iii) larangan pembelian buah
pembelian buah yang sedang berputik di atas
yang sedang pokok;
berputik di atas
pokok
(iv) larangan berbuka (iv) larangan berbuka puasa
puasa kerana kerana uzur di khalayak
uzur di khalayak ramai;
ramai
(v) larangan (v) larangan menjatuhkan
menjatuhkan hukuman berasaskan
hukuman pengetahuan hakim.
berasaskan
pengetahuan
hakim

21
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

2.9 Istishab 6 Calon seharusnya dapat:

2.9.1 Konsep istishab 1 (a) menjelaskan konsep istishab dari

segi pengertian, dalil, dan contoh;

2.9.2 Bahagian istishab 2 (b) mengenal pasti lima bahagian

istishab;
(c) menjelaskan maksud lima
bahagian istishab, serta
mengemukakan dalil dan contoh
bagi tiap-tiap bahagian;

2.9.3 Kehujahan istishab 1 (d) membincangkan pendapat ulama

mengenai kehujahan istishab dan
memilih pendapat yang lebih kuat;

2.9.4 Aplikasi istishab 2 (e) membincangkan beberapa masalah

terhadap persoalan fiqh yang sering dihadapi dalam
semasa kehidupan seharian, iaitu
(i) pewarisan harta (i) pewarisan harta orang
orang yang yang hilang tanpa sebarang
hilang tanpa berita;
sebarang berita
(ii) kedudukan (ii) kedudukan wuduk jika
wuduk jika keluar benda yang najis
keluar benda tidak melalui qubul dan
yang najis tidak dubur;
melalui qubul
dan dubur
(iii) dakwaan (iii) dakwaan keuntungan oleh
keuntungan oleh pemodal dalam kontrak
pemodal dalam mudarabah.
kontrak
mudarabah

2.10 Ijtihad 8 Calon seharusnya dapat:

2.10.1 Konsep ijtihad 1 (a) menjelaskan konsep ijtihad dari

segi pengertian dan dalil;

2.10.2 Syarat ijtihad dan 1 (b) menjelaskan syarat ijtihad dan

mujtahid mujtahid;

2.10.3 Perkara yang boleh 1 (c) mengenal pasti perkara yang boleh
dan tidak boleh dan tidak boleh diijtihadkan;
diijtihadkan

22
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

2.10.4 Kehujahan ijtihad 1 (d) mengemukakan dalil dan alasan

tentang kehujahan ijtihad sebagai
sumber hukum;
(e) menilai pelbagai pendapat ulama
mengenai kehujahan ijtihad;

2.10.5 Pembatalan ijtihad 1 (f) menjelaskan dan menentukan

keadaan yang boleh membatalkan
ijtihad;

2.10.6 Aplikasi ijtihad 3 (g) menentukan hukum dengan

terhadap persoalan menggunakan ijtihad bagi perkara
semasa berikut:
(i) penentuan (i) penentuan awal bulan
awal bulan Ramadan dan Syawal;
Ramadan dan
Syawal
(ii) pemindahan (ii) pemindahan organ manusia;
organ manusia
(iii) bayi tabung uji (iii) bayi tabung uji;
(iv) pengklonan (iv) pengklonan manusia.
manusia

2.11 Taqlid dan Talfiq 6 Calon seharusnya dapat:

2.11.1 Pengertian taqlid 2 (a) menjelaskan pengertian taqlid;

dan hukumnya
(b) menjelaskan hukum bertaqlid
dalam perkara akidah dan masalah
fiqh;

2.11.2 Pengertian talfiq dan 2 (c) menjelaskan pengertian talfiq;

hukumnya
(d) menjelaskan pendapat ulama
mengenai hukum bertalfiq;

2.11.3 Persoalan semasa 2 (e) membincangkan persoalan semasa

tentang taqlid dan mengenai:
talfiq
(i) bayaran zakat (i) bayaran zakat fitrah dengan
fitrah dengan wang;
wang

(ii) bersentuh (ii) bersentuh antara lelaki

antara lelaki dengan perempuan semasa
dengan tawaf.
perempuan
semasa tawaf

23
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

B. Kaedah fiqh 36

1 Pengenalan 4 Calon seharusnya dapat:

1.1 Pengertian kaedah fiqh 1 (a) menjelaskan pengertian kaedah

fiqh;

1.2 Sandaran kaedah fiqh 1 (b) membincangkan sandaran kaedah

fiqh;

1.3 Perbezaan antara kaedah fiqh 2 (c) mengenal pasti perbezaan antara
dengan usul fiqh kaedah fiqh dengan usul fiqh.

2 Kaedah fiqh dan pemakaiannya

2.1 ‫اﻻﻣﻮر ﺑﻤﻘﺎﺻﺪھﺎ‬ 8 Calon seharusnya dapat:

(Setiap urusan bergantung
kepada niat)

2.1.1 Pengertian kaedah dan 1 (a) menjelaskan pengertian kaedah,

huraian huraian, dan contoh;

2.1.2 Dalil kaedah 1 (b) mengemukakan dalil yang

berkaitan dengan kaedah al-umur
bi maqasidiha;

2.1.3 Tujuan dan masa 1 (c) menjelaskan tujuan dan masa

berniat berniat;

2.1.4 Amalan yang tidak 1 (d) mengenal pasti amalan yang tidak
memerlukan niat memerlukan niat;

2.1.5 Syarat niat 1 (e) menjelaskan syarat niat;

3 (f) menjelaskan pengertian kaedah

terbitan, huraian, dan contoh;

2.1.6 Kaedah terbitan (g) mengemukakan kaedah terbitan

dan mengaplikasikan dalam
masalah semasa berdasarkan
kaedah terbitan berikut:

(i) Al-niyyah fi al-yamin (i) ‫ﺍﻟﻌﺎﻡ ﻭﻻ‬ ‫ﺍﻟﻨﻴﺔ ﰲ ﺍﻟﻴﻤﲔ ﲣﺼﺺ ﺍﻟﻠﻔﻆ‬
tukhassis al-lafz al-
‘am wala ta’umm
‫ﺗﻌﻤﻢ ﺍﳋﺎﺹ‬
(Niat pada sumpah
al-khas
mengkhususkan lafaz umum,
tidak mengumumkan lafaz
khusus);

24
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

(ii) Maqasid al-lafz (ii) ‫ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺍﻟﻠﻔﻆ ﻋﻠﻰ ﻧﻴﺔ ﺍﻟﻼﻓﻆ‬

‘ala niyyat
al-lafiz (Maksud sesuatu lafaz adalah
mengikut niat pelafaz)

(iii) Al-fard la (iii) ‫ﺍﻟﻔﺮﺽ ﻻ ﻳﺘﺄﺩﻯ ﺑﺎﻟﻨﻴﺔ ﺍﻟﻨﻔﻞ‬

yata’adda bi
niyyat al-nafl (Amalan fardu kadangkala
tidak terlaksana dengan niat
amalan sunat)

(iv) Ma yusytarat fihi (iv) ‫ﻣﺎ ﻳﺸﺘﺮﻁ ﻓﻴﻪ ﺍﻟﺘﻌﻴﲔ ﻓﺎﳋﻄﺄ‬

al-ta’arrud fa ‫ﻓﻴﻪ ﻣﺒﻄﻞ‬
al-khata’ fihi (Apa yang disyaratkan
mubtil padanya penentuan jika
tersilap maka batal)

(v) Al-‘Ibrah fi (v) ‫ﺍﻟﻌﱪﺓ ﰲ ﺍﻟﻌﻘﻮﺩ ﺑﺎﳌﻘﺎﺻﺪ‬

al-‘uqud li
al-maqasid wa ‫ ﻻ ﻟﻸﻟﻔﺎﻅ ﻭﺍﳌﺒﺎﱐ‬،‫ﻭﺍﳌﻌﺎﱐ‬
al-ma’ani la li (Apa yang diambilkira dalam
al-alfaz wa sesuatu akad ialah maksud
al-mabani dan maknanya, bukan pada
lafaz dan bentuk
perkataannya)

2.2 ‫اﻟﯿﻘﯿﻦ ﻻ ﯾﺰال ﺑﺎﻟﺸﻚ‬ 6 Calon seharusnya dapat:

(Keyakinan tidak dihilangkan
dengan keraguan)

2.2.1 Pengertian kaedah dan 2 (a) menjelaskan pengertian kaedah,

huraian huraian, dan contoh;

2.2.2 Dalil kaedah 1 (b) mengemukakan dalil yang

berkaitan dengan kaedah al-yaqin
la yuzal bi al-syakk;
3 (c) menjelaskan pengertian kaedah
terbitan, huraian, dan contoh;

25
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

2.2.3 Kaedah terbitan (d) mengemukakan kaedah terbitan

dan mengaplikasikan dalam
masalah semasa berdasarkan
kaedah terbitan berikut:

(i) Al-asl baqa’ ma (i) ‫ﺍﻷﺻﻞ ﺑﻘﺎﺀ ﻣﺎ ﻛﺎﻥ ﻋﻠﻰ ﻣﺎ‬

kana ‘ala ma
kana ‫ﻛﺎﻥ‬
(Asal sesuatu itu kekal
sebagaimana keadaan
sebelumnya)

(ii) Al-asl bara’at

al-dhimmah (ii) ‫ﺍﻷﺻﻞ ﺑﺮﺍﺀﺓ ﺍﻟﺬﻣﺔ‬
(Asalnya seseorang bebas
daripada tanggungjawab)

(iii) Al-asl al-‘adam (iii) ‫ﺍﻷﺻﻞ ﺍﻟﻌﺪﻡ‬

(Asal sesuatu itu tiada)

(iv) Al-asl fi kull (iv) ‫ﺍﻷﺻﻞ ﰲ ﻛﻞ ﺣﺎﺩﺙ ﺗﻘﺪﻳﺮﻩ ﺑﺄﻗﺮﺏ‬

hadith taqdiruhu ‫ﺯﻣﻦ‬
bi aqrab zaman (Asal setiap kejadian
diambil kira masa terdekat)

(v) Al-asl fi al-kalam (v) ‫ﺍﻷﺻﻞ ﰲ ﺍﻟﻜﻼﻡ ﺍﳊﻘﻴﻘﺔ‬

al-haqiqah
(Asal pada sesuatu ucapan
dikira maknanya yang
hakiki)

2.3 ‫اﻟﻀﺮر ﯾﺰال‬ 6 Calon seharusnya dapat:

(Kemudaratan dihilangkan)

2.3.1 Pengertian kaedah dan 2 (a) menjelaskan pengertian kaedah,

huraian huraian, dan contoh;

2.3.2 Dalil kaedah 1 (b) mengemukakan dalil yang

berkaitan dengan kaedah al-darar
yuzal;

3 (c) menjelaskan pengertian kaedah

terbitan, huraian, dan contoh;

26
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

2.3.3 Kaedah terbitan (d) mengemukakan kaedah terbitan

dan mengaplikasikan dalam
masalah semasa berdasarkan
kaedah terbitan berikut:

(i) Al-Darurat (i) ‫ﺍﻟﻀﺮﻭﺭﺓ ﺗﺒﻴﺢ ﺍﶈﻈﻮﺭﺍﺕ‬

tubih
al-mahzurat (Kemudaratan mengharuskan
larangan)

(ii) Ma ubih li (ii) ‫ﻣﺎ ﺃﺑﻴﺢ ﻟﻠﻀﺮﻭﺭﺓ ﻳﻘﺪﺭ ﺑﻘﺪﺭﻫﺎ‬

al-darurah
yuqaddar bi (Apa yang diharuskan
qadariha kerana darurat mengikut
kadar yang sepatutnya
sahaja)

(iii) Al-Darar la (iii) ‫ﺍﻟﻀﺮﺭ ﻻ ﻳﺰﺍﻝ ﺑﺎﻟﻀﺮﺭ‬

yuzal bi al-darar
(Kemudaratan tidak
dihilangkan dengan
kemudaratan yang lain)

(iv) Dar’ al-mafasid (iv) ‫ﺩﺭﺀ ﺍﳌﻔﺎﺳﺪ ﻣﻘﺪﻡ ﻋﻠﻰ ﺟﻠﺐ‬

muqaddam ‘ala
jalb al-masalih ‫ﺍﳌﺼﺎﱀ‬
(Menolak kerosakan
diutamakan dari
mengambil kemaslahatan)

(v) Al-Hajah tanzil (v) ‫ﺍﳊﺎﺟﺔ ﺗﱰﻝ ﻣﱰﻟﺔ ﺍﻟﻀﺮﻭﺭﺓ‬

manzilat
al-darurah (Hajat mengambil tempat
darurat)

2.4 ‫اﻟﻤﺸﻘﺔ ﺗﺠﻠﺐ اﻟﺘﯿﺴﯿﺮ‬ 6 Calon seharusnya dapat:

(Kesukaran membawa
kemudahan)

2.4.1 Pengertian kaedah dan 1 (a) menjelaskan pengertian kaedah,

huraian huraian, dan contoh;

2.4.2 Dalil kaedah (b) mengemukakan dalil yang

1
berkaitan dengan kaedah
al-masyaqqah tajlib al-taysir;

27
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

2.4.3 Sebab takhfif 1 (c) mengenal pasti sebab takhfif yang

diharuskan oleh syarak;

2.4.4 Bahagian takhfif dan (d) mengenal pasti dan menghuraikan

rukhsah 1 bahagian takhfif dan rukhsah
berserta contoh;

2 (e) menjelaskan pengertian kaedah

terbitan, huraian, dan contoh;

2.4.5 Kaedah terbitan (f) mengemukakan kaedah terbitan

dan mengaplikasikan dalam
masalah semasa berdasarkan
kaedah terbitan berikut:

(i) Idha daqa (i) ‫ﺃﺫﺍ ﺿﺎﻕ ﺍﻷﻣﺮ ﺇﺗﺴﻊ‬

al-amr ittasa’a
(Apabila sesuatu itu sempit
maka hendaklah
diperluaskan)

(ii) Idha ittasa’a (ii) ‫ﺃﺫﺍ ﺇﺗﺴﻊ ﺍﻷﻣﺮ ﺿﺎﻕ‬

al-amr daqa
(Apabila sesuatu itu luas
maka hendaklah
dipersempitkan)

2.5 ‫اﻟﻌﺎدة ﻣﺤﻜﻤﺔ‬ 6 Calon seharusnya dapat:

(Adat dijadikan penentu hukum)

2.5.1 Pengertian kaedah dan 1 (a) menjelaskan pengertian kaedah,

huraian huraian, dan contoh;

2.5.2 Dalil kaedah 1 (b) mengemukakan dalil yang

berkaitan dengan kaedah al-‘adah
muhakkamah;

2.5.3 Bahagian al-‘adah 1 (c) mengenal pasti dan menghuraikan

bahagian al-‘adah dan contoh;

2.5.4 Syarat al-‘adah 1 (d) menjelaskan syarat al-‘adah yang

boleh menentukan hukum

28
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

2.5.5 Kaedah terbitan 2 (e) menjelaskan pengertian kaedah

terbitan, huraian, dan contoh;

(f) mengemukakan kaedah terbitan

dan mengaplikasikan dalam
masalah semasa berdasarkan
kaedah terbitan berikut:

(i) Isti’mal al-nas (i) ‫ﺎ‬ ‫ﺇﺳﺘﻌﻤﺎﻝ ﺍﻟﻨﺎﺱ ﺣﺠﺔ ﳚﺐ ﺍﻟﻌﻤﻞ‬

hujjah yajib al- (Pengamalan orang ramai
‘amal biha menjadi hujah bagi wajib
beramal dengannya)

(ii) Al-Ma’ruf ‘urfan (ii) ‫ﺍﳌﻌﺮﻭﻑ ﻋﺮﻓﺎﹰ ﻛﺎﳌﺸﺮﻭﻁ ﺷﺮﻃﺎﹰ‬

ka al-masyrut
syartan (Apa yang diketahui
berdasarkan uruf sama
seperti apa yang
disyaratkan dengan syarat)

(iii) Al-Ta’yin bi al- (iii) ‫ﺍﻟﺘﻌﻴﲔ ﺑﺎﻟﻌﺮﻑ ﻛﺎﻟﺘﻌﻴﲔ ﺑﺎﻟﻨﺺ‬

‘urf ka al-ta’yin
bi al-nas

(Penetapan berdasarkan
uruf sama seperti
penetapan berdasarkan
nas)

(iv) La yunkar (iv) ‫ﻻ ﻳﻨﻜﺮ ﺗﻐﲑ ﺍﻷﺣﻜﺎﻡ ﺑﺘﻐﲑ ﺍﻷﺯﻣﺎﻥ‬

taghayyur
al-ahkam bi (Tidak diingkari berlaku
taghayyur perubahan hukum
al-azman disebabkan perubahan
zaman)

(v) Kullu ma warada (v) ‫ﻛﻞ ﻣﺎ ﻭﺭﺩ ﺑﻪ ﺍﻟﺸﺮﻉ ﻣﻄﻠﻘﺎ ﻭﻻ‬

bihi al-syar’u ‫ﺿﺎﺑﻂ ﻟﻪ ﻓﻴﻪ ﻭﻻ ﰲ ﺍﻟﻠﻐﺔ ﻳﺮﺟﻊ‬
mutlaqan wa la
dabita lahu fihi
‫ﻓﻴﻪ ﺇﱃ ﺍﻟﻌﺮﻑ‬
wa la fi al- (Setiap apa yang disebut
lughah, yurja’ secara mutlak oleh syarak
fihi ila al-‘urf tanpa penentu padanya dan
tidak juga pada bahasa,
maka hendaklah dirujuk
kepada uruf)

29
more information at :
www.myschoolchildren.com
Penggal 3

Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

Ayat Ahkam dan Hadis Ahkam

A. Ayat Ahkam

1. Dalam bahagian ini, aspek kajian Ayat

Ahkam adalah seperti berikut:
(a) Asbab al-nuzul
(b) Munasabah al-ayat
(c) Syarh al-ayat secara ijmali dan
tafsili
(d) Maksud ungkapan ayat
(e) Istinbat hukum, dan
(f) Taujihat

2. Setiap ayat yang dikaji hendaklah

dikaitkan dengan aspek berikut:
(a) nas lain yang berkaitan
(b) realiti masyarakat masa kini

30
more information at :
www.myschoolchildren.com
 31
more information at :
www.myschoolchildren.com
 32
more information at :
www.myschoolchildren.com
 33
more information at :
www.myschoolchildren.com
 34
more information at :
www.myschoolchildren.com
 35
more information at :
www.myschoolchildren.com
 36
more information at :
www.myschoolchildren.com
 37
more information at :
www.myschoolchildren.com
 38
more information at :
www.myschoolchildren.com
 39
more information at :
www.myschoolchildren.com
 40
more information at :
www.myschoolchildren.com
 41
more information at :
www.myschoolchildren.com
 42
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Waktu
Tajuk Hasil Pembelajaran
Pengajaran

B. Hadis Ahkam

1. Dalam bahagian ini, aspek kajian

Hadis Ahkam adalah seperti berikut:
(a) Asbab al-wurud (di mana yang
berkaitan)
(b) Syarh al-hadis secara ijmali dan
tafsili
(c) Maksud ungkapan hadis
(d) Istinbat hukum, dan
(e) Taujihat

2. Setiap hadis yang dikaji hendaklah

dikaitkan dengan aspek berikut:
(a) nas lain yang berkaitan
(b) realiti masyarakat masa kini

43
more information at :
www.myschoolchildren.com
 44
more information at :
www.myschoolchildren.com
 45
more information at :
www.myschoolchildren.com
 46
more information at :
www.myschoolchildren.com
 47
more information at :
www.myschoolchildren.com
 48
more information at :
www.myschoolchildren.com
 49
more information at :
www.myschoolchildren.com
 50
more information at :
www.myschoolchildren.com
 51
more information at :
www.myschoolchildren.com
 52
more information at :
www.myschoolchildren.com
 53
more information at :
www.myschoolchildren.com
 54
more information at :
www.myschoolchildren.com
 55
more information at :
www.myschoolchildren.com
Kerja Kursus (Kerja Projek)

1 Pengenalan

Semua calon STPM sekolah kerajaan, sekolah bantuan kerajaan, sekolah swasta, dan calon
persendirian individu yang mengambil mata pelajaran Syariah wajib melaksanakan kerja projek
Syariah sebagai satu daripada komponen pentaksiran. Wajaran markah bagi kerja projek adalah
sebanyak 20%. Markah pentaksiran kerja projek diambil kira bersama-sama dengan markah
peperiksaan bagi tujuan penentuan markah keseluruhan dan penggredan. Panduan dan arahan
tugasan kerja projek akan diberikan melalui portal MPM http://www.mpm.edu.my. Kerja projek
adalah berkaitan dengan tajuk yang terdapat dalam sukatan pelajaran Syariah. Tema kerja projek
disediakan oleh Majlis Peperiksaan Malaysia.

2 Kerja projek dilaksanakan untuk menilai keupayaan calon dalam:

(a) Kemahiran kognitif, iaitu

(i) menggunakan pengetahuan dan kefahaman dalam bidang Pengajian Fiqh, Usul
Fiqh dan Kaedah Fiqh, Ayat Ahkam dan Hadis Ahkam untuk memahami hukum
syarak;
(ii) mengistinbatkan hukum syarak daripada sumber yang disepakati atau yang tidak
disepakati bagi menyelesaikan masalah yang berbangkit;
(iii) mengaplikasikan Kaedah Fiqh dalam penentuan hukum;
(iv) membuat rumusan dan penilaian tentang isu dalam bidang Syariah;
(v) menganalisis isu yang berkaitan dengan Pengajian Fiqh, Usul Fiqh dan Kaedah
Fiqh;
(vi) mentafsir, mensintesis, dan merumus data dan maklumat tentang isu dan persoalan
semasa dalam bidang Syariah.

(b) Kemahiran manipulatif, iaitu

(i) mencerap, mengukur, dan mengumpul pelbagai jenis data dan maklumat sama ada
daripada sumber primer atau sumber sekunder;
(ii) menggunakan kaedah kajian perpustakaan dan kajian lapangan bagi menyiapkan
hasil kajian;
(iii) memproses dan menganalisis data.

(c) Kemahiran insaniah (soft skills), iaitu

(i) mahir berkomunikasi secara lisan dan tulisan dengan berkesan;
(ii) berupaya mengurus masa mengikut jadual kerja yang ditetapkan;
(iii) berupaya menyelesaikan masalah;
(iv) berupaya menghasilkan tugasan secara kreatif dan inovatif;
(v) mampu menjalankan kajian kuantitatif dan kualitatif secara saintifik;
(vi) boleh menjalankan kajian secara jujur, amanah, dan beretika;
(vii) berupaya meningkatkan keyakinan diri dan bermotivasi.

56
more information at :
www.myschoolchildren.com
Skim Pentaksiran

Penggal Kod dan Markah

Jenis Ujian Masa Pentadbiran
Pengajian Nama Kertas (Wajaran)

Penggal 1 930/1 Ujian Bertulis 80 2 jam Pentaksiran

Syariah 1 (26.67%) berpusat

Bahagian A: Muamalat 40
dan Munakahat
Soalan esei
3 soalan diberikan
Jawab 2 soalan daripada
3 soalan

Bahagian B: Mirath dan 40

Jenayah
Soalan esei
3 soalan diberikan
Jawab 2 soalan daripada
3 soalan

Penggal 2 930/2 Ujian Bertulis 80 2 jam Pentaksiran

Syariah 2 (26.67%) berpusat

Bahagian A: Usul Fiqh 40

Soalan esei
3 soalan diberikan
Jawab 2 soalan daripada
3 soalan

Bahagian B: Kaedah Fiqh 40

Soalan esei
3 soalan diberikan
Jawab 2 soalan daripada
3 soalan

57
more information at :
www.myschoolchildren.com
 Penggal Kod dan Markah
Jenis Ujian Masa Pentadbiran
Pengajian Nama Kertas (Wajaran)

930/4 Kerja Kursus 60 Sepanjang Pentaksiran

Syariah 4 (Kerja Projek) (20%) penggal 2 oleh guru
sekolah bagi
Pilih satu tema daripada dua calon sekolah
tema yang diberikan dan kerajaan dan
hasilkan satu tugasan calon sekolah
daripada tema yang dipilih. bantuan
kerajaan.
Tugasan daripada mana-
mana tajuk sama ada
Pentaksiran
daripada penggal 1 atau
oleh pemeriksa
penggal 2.
yang dilantik
bagi calon
sekolah swasta
dan calon
persendirian
individu.

Penggal 3 930/3 Ujian Bertulis 80 2 jam Pentaksiran

Syariah 3 (26.67%) berpusat

Bahagian A: Ayat Ahkam 40

Soalan esei
3 soalan diberikan
Jawab 2 soalan daripada
3 soalan

Bahagian B: Hadis Ahkam 40

Soalan esei
3 soalan diberikan
Jawab 2 soalan daripada
3 soalan

58
more information at :
www.myschoolchildren.com
Pemerihalan Prestasi

Gred A

 Calon menggunakan pengetahuan dan kefahaman yang menyeluruh dan mendalam dalam bidang
Pengajian Fiqh, Usul Fiqh, Kaedah Fiqh, Ayat Ahkam, dan Hadis Ahkam untuk memahami
hukum syarak.
 Calon mengemukakan hujah dan dalil dengan sempurna dan tepat secara naqli dan aqli.
 Calon mengistinbatkan hukum syarak daripada sumbernya bagi menyelesaikan masalah yang asas
dan kompleks.
 Calon mengaplikasikan semua prinsip, konsep, dan kaedah yang diperoleh dalam bidang Syariah
bagi menentukan hukum syarak.
 Calon membuat rumusan dan penilaian yang tepat tentang sesuatu isu dalam bidang Syariah.
 Calon menghubungkaitkan sesuatu isu hukum dengan nas al-Quran dan al-Hadis secara tepat.
 Calon mentafsir dan menganalisis secara komprehensif Ayat Ahkam dan Hadis Ahkam dengan
sesuatu yang berlaku dalam masyarakat.

Gred C

 Calon menggunakan pengetahuan dan kefahaman yang asas dalam bidang Pengajian Fiqh, Usul
Fiqh, Kaedah Fiqh, Ayat Ahkam, dan Hadis Ahkam untuk memahami hukum syarak.
 Calon mengemukakan sebahagian hujah dan dalil secara naqli dan aqli.
 Calon mengistinbatkan hukum syarak daripada sumbernya bagi menyelesaikan masalah yang
asas.
 Calon mengaplikasikan sesetengah prinsip, konsep, dan kaedah yang diperoleh dalam bidang
Syariah bagi menentukan hukum syarak.
 Calon membuat rumusan dan penilaian kurang tepat tentang sesuatu isu dalam bidang Syariah.
 Calon menghubungkaitkan sebahagian isu hukum dengan nas al-Quran dan al-Hadis.
 Calon mentafsir dan menganalisis secara terhad Ayat Ahkam dan Hadis Ahkam dengan sesuatu
yang berlaku dalam masyarakat.

59
more information at :
www.myschoolchildren.com
GLOSARI

Bil. Istilah Huraian Istilah

1. Al-Ijarah thumma al-bay’ Sewa kemudian beli, iaitu akad ijarah yang disusuli
dengan akad jual beli apabila tamat tempoh sewaan.

2. Asbab al-nuzul Sebab penurunan ayat al-Quran, iaitu sesuatu peristiwa

atau persoalan yang menyebabkan turunnya sesuatu
ayat. Namun begitu, tidak semua ayat mempunyai
sebab nuzul.

3. Asbab al-wurud Sebab lahirnya ungkapan sabda Nabi SAW, iaitu

perkara yang berkait secara langsung atau tidak
langsung yang membawa kepada ungkapan sabda Nabi
SAW tentang sesuatu perkara.

4. Bay’ bithaman ajil Jual beli dengan harga tangguh atau dengan harga
ansuran, iaitu menjual sesuatu dengan disegerakan
penyerahan barang yang dijual kepada pembeli dan
ditangguhkan bayaran harganya sehingga ke satu masa
yang ditetapkan atau dengan bayaran beransur-ansur.

5. Bay’ fuduli Jual beli hak kepunyaan orang lain tanpa mendapat
keizinan pemiliknya terlebih dahulu.

6. Bay’ inah Jual beli antara penjual dengan pembeli, di mana

penjual menjual hartanya kepada pembeli pada harga
tunai dan disusuli dengan pembelian semula oleh
penjual dengan harga tangguh yang lebih tinggi atau
sebaliknya.

7. Bay’ istisna’ Jual beli secara tempahan bagi sesuatu barang mengikut
spesifikasi harga, barang, kaedah pembayaran dan
penyerahan barang yang dipersetujui oleh kedua-dua
pihak semasa majlis akad.

8. Bay’ mu’atah Jual beli secara serah-menyerah/unjuk-mengunjuk

tanpa lafaz akad.

9. Bay’ murabahah Jual beli dengan menjelaskan harga modal berserta

keuntungan yang dipersetujui oleh penjual dan pembeli.

10. Bay’ salam Jual beli secara pesanan bagi sesuatu barang yang
dijelaskan sifat, kadar, dan jenisnya, sementara harga
barang dibayar secara tunai semasa akad dan
penyerahan barang dibuat pada suatu masa yang
ditetapkan.

11. Bay’ urbun Jual beli yang didahulukan dengan cengkeram/deposit

yang diberikan kepada penjual.

12. Dalalah qat’iyyah Pendalilan secara muktamad/pasti

60
more information at :
www.myschoolchildren.com
Bil. Istilah Huraian Istilah

13. Dalalah zanniyyah Pendalilan secara andaian/tidak pasti

14. Faraq Pemisahan berasaskan perintah Mahkamah Syariah

terhadap pasangan suami isteri yang berkahwin secara
bertentangan dengan hukum syarak.

15. Fasakh Perceraian antara suami isteri yang diputuskan oleh

Mahkamah Syariah berasaskan permohonan yang
dibuat oleh suami atau isteri berdasarkan sebab-sebab
tertentu yang ditetapkan oleh syarak.

16. Hadanah Hak penjagaan kanak-kanak kepada pihak-pihak

tertentu setelah berlaku perceraian atau kematian
penjaga.

17. Hadis ahad Hadis yang diriwayatkan oleh bilangan perawi yang
tidak sampai kepada had bilangan perawi hadis
mutawatir.

18. Hadis daif Hadis yang tidak memenuhi syarat hadis hasan atau
hadis sahih.

19. Hadis hasan Hadis yang sanadnya berhubung sehingga akhirnya

oleh perawi yang adil dan dabit tetapi nilai dabitnya
kurang daripada perawi hadis sahih, tanpa wujud
sebarang syadh dan illah.

20. Hadis sahih Hadis yang sanadnya berhubung sehingga akhirnya

oleh perawi yang adil dan dabit tanpa wujud sebarang
syadh dan illah.

21. Hakam Seseorang yang dilantik bagi mewakili pihak suami

atau isteri dalam menyelesaikan kes pertikaian antara
mereka.

22. Ihdad Perkabungan seseorang isteri yang kematian suami

dalam tempoh tertentu menurut syarak.

23. Ijmak muftariq Kesepakatan pendapat dalam hukum syarak yang

terhasil daripada semua mujtahid yang berada di tempat
yang berjauhan antara satu sama lain.

24. Ijmak mujtami’ Kesepakatan pendapat dalam hukum syarak yang

terhasil daripada semua mujtahid yang berada di satu
tempat yang sama.

25. Ijmak sukuti Kesepakatan pendapat dalam hukum syarak yang

dilakukan oleh sebahagian mujtahid secara jelas dan
sebahagian lagi mendiamkan diri dalam batas waktu
yang mencukupi untuk mereka membuat keputusan.

61
more information at :
www.myschoolchildren.com
Bil. Istilah Huraian Istilah

26. Ijmak sarih Kesepakatan pendapat dalam hukum syarak yang

dilahirkan secara berterus-terang oleh para mujtahid.

27. Ijmali Keterangan secara ringkas

28. Illah Suatu sifat yang nyata dan tidak berubah yang dibina
hukum berasaskan kewujudannya.

29. Istinbat Penetapan hukum melalui kaedah yang digariskan oleh

syarak.

30. Kafa’ah Persamaan taraf menurut ‘uruf yang diperlukan dalam

perkahwinan.

31. Kaffarah Denda yang dikenakan kerana perlanggaran terhadap

sesuatu larangan tertentu oleh syarak.

32. Kahwin muta’ah Perkahwinan yang ditetapkan tempoh tertentu.

33. Khalwat Berdua-duaan antara lelaki dan perempuan yang bukan

mahram di tempat yang boleh mendatangkan syak.

34. Khiyar aib Kuasa pihak pembeli untuk memilih sama ada
meneruskan atau membatalkan sesuatu akad dengan
sebab ada kecacatan pada barang yang dibeli.

35. Khiyar majlis Kuasa yang diberikan kepada pihak pembeli atau
penjual bagi memilih untuk meneruskan atau
membatalkan sesuatu akad selama mana mereka masih
berada dalam majlis akad yang berkenaan.

36. Khiyar syarat Kuasa yang ditetapkan oleh pihak pembeli atau penjual
untuk meneruskan atau membatalkan akad berasaskan
tempoh tertentu.

37. Khulu’ Tebus talak, iaitu perceraian suami isteri yang

dilakukan berasaskan bayaran tertentu oleh pihak isteri
kepada suami.

38. Marad al-maut Sakit yang lazimnya membawa kepada kematian.

39. Maslahah mu’tabarah Kepentingan yang diambil kira oleh syarak.

40. Maslahah mulghah Kepentingan yang tidak diambil kira oleh syarak.

41. Maslahah mursalah Kepentingan yang tidak terdapat dalil syarak sama ada
menerima atau menolaknya.

42. Mudarabah Perkongsian modal daripada satu pihak dan kerja

daripada pihak yang lain untuk menjalankan sesuatu
perniagaan dan pembahagian keuntungan berasaskan
kepada persetujuan bersama semasa akad.

62
more information at :
www.myschoolchildren.com
Bil. Istilah Huraian Istilah

43. Mujtahid Orang yang berkelayakan melakukan ijtihad.

44. Munasabah al-ayat Perkaitan antara sesuatu ayat dengan ayat-ayat sebelum
atau selepasnya.

45. Musaharah Persemendaan iaitu hubungan kekeluargaan yang

wujud antara isteri dengan keluarga suami dan
sebaliknya akibat daripada ikatan perkahwinan yang
memberi kesan hukum.

46. Mutakallimin Golongan ulama yang menggunakan pendekatan ilmu

al-kalam dalam karya Usul Fiqh mereka.

47. Nahy Perintah wajib untuk meninggalkan sesuatu.

48. Nusyuz Kederhakaan isteri terhadap suami yang baik.

49. Pemberian Mut’ah Pemberian sagu hati kepada seorang isteri yang telah
diceraikan.

50. Pusaka besar Harta pusaka yang ditinggalkan oleh si mati melebihi
RM 2 juta harta tak alih sahaja, atau harta alih sahaja,
atau campuran kedua-duanya atau harta yang kurang
daripada nilaian RM 2 juta, tetapi si mati ada
meninggalkan wasiat.

51. Pusaka kecil Harta pusaka yang ditinggalkan oleh si mati kurang
daripada RM 2 juta yang terdiri daripada harta tak alih
sahaja, atau campuran antara harta tak alih dan harta
alih.

52. Pusaka ringkas Harta pusaka tanpa wasiat yang ditinggalkan oleh si
mati kurang daripada RM600,000 yang terdiri daripada
harta alih sahaja.

53. Qiyas al-adna Qiyas yang illah pada hukum far’ lebih rendah dari
illah hukum asal.

54. Qiyas al-aula Qiyas yang illah pada hukum far’ lebih kuat dari illah
hukum asal.

55. Qiyas al-khafi Qiyas yang tidak diyakini illahnya memberi kesan
kepada hukum atau sebaliknya.

56. Qiyas al-musawi Qiyas yang kekuatan illahnya pada hukum far’
menyamai illah pada hukum asal.

57. Qiyas jali Qiyas yang mempunyai illah yang jelas dan boleh
dikenal pasti pada hukum asal dan far’.

63
more information at :
www.myschoolchildren.com
Bil. Istilah Huraian Istilah

58. Rada’ah Persusuan, iaitu ikatan hubungan yang lahir antara

seseorang dengan ibu susuan dan keluarganya yang
memberi kesan hukum.

59. Rukhsah Pengecualian daripada hukum asal/azimah disebabkan

sesuatu keuzuran syar’i.

60. Syarikat Abdan Perkongsian pekerjaan/kepakaran antara dua pihak atau

lebih untuk menjalankan sesuatu perniagaan dan
keuntungan dibahagi sama rata antara mereka.

61. Syarikat Inan Perkongsian modal antara dua pihak atau lebih untuk
menjalankan sesuatu perniagaan dan pembahagian
keuntungan dan kerugian berasaskan kepada nisbah
sumbangan modal masing-masing.

62. Syarikat Mufawadah Perkongsian antara dua pihak atau lebih yang sama
agama untuk menjalankan sesuatu perniagaan dengan
syarat setiap pihak menyumbang modal dan kerja yang
sama banyak, serta keuntungan dibahagi sama rata.

63. Syarikat Wujuh (a) Perkongsian antara dua pihak atau lebih untuk
menjalankan perniagaan, di mana satu pihak yang
mempunyai reputasi untuk mendapatkan modal
secara hutang dan satu pihak lagi menjalankan
perniagaan menggunakan modal tersebut dan
keuntungan dibahagi sama rata.
(b) Perkongsian antara dua pihak atau lebih untuk
menjalankan perniagaan, di mana masing-masing
membeli barang dengan bayaran harga tangguh
untuk dijadikan modal, kemudian menjual barang
tersebut dan keuntungan dibahagi sama rata.

64. Talak Ta’liq Talak yang dikaitkan dengan sesuatu perkara yang
berlaku atau perbuatan yang dilakukan oleh suami atau
isteri.

65. Ta’zir Hukuman yang tidak ditetapkan kadar/bentuknya oleh

syarak tetapi ditentukan oleh pemerintah bagi
menunaikan hak Allah dan hak manusia .

66. Tafsili Keterangan secara terperinci

67. Takhfif Keringanan hukum yang diberikan oleh syarak kerana

sesuatu sebab atau kesukaran.

68. Takhyir Perintah yang diberi pilihan kepada mukallaf sama ada
untuk melakukan atau meninggalkannya.

64
more information at :
www.myschoolchildren.com
Bil. Istilah Huraian Istilah

69. Talak ba’in (a) Talak ba’in kubra, iaitu perceraian dengan talak
tiga.
(b) Talak ba’in sughra iaitu perceraian dengan talak
satu atau talak dua tanpa rujuk dalam iddah,
perceraian sebelum persetubuhan, atau perceraian
melalui fasakh atau khulu’.

70. Talak bid’i Perceraian yang dilakukan dengan cara yang tidak
menepati sunnah.

71. Talak raj’i Perceraian talak satu atau talak dua yang boleh dirujuk
dalam tempoh iddah tanpa sebarang akad dan mas
kahwin yang baharu.

72. Talak sunni Perceraian yang dilakukan dengan cara yang menepati
sunnah.

73. Uli al-amr Golongan yang mempunyai kuasa pemerintahan.

74. Wali hakim Wali yang ditauliahkan oleh pihak berkuasa agama.

75. Wasi Orang yang dilantik oleh si mati melalui wasiat untuk
mentadbir hartanya selepas kematian.

76. Wasiat Wajibah Wasiat yang diperuntukkan di bawah undang-undang

bertulis kepada pihak yang tidak mendapat harta
pusaka.

65
more information at :
www.myschoolchildren.com
Senarai Rujukan

Kertas 1: 930/1 – Pengajian Fiqh

Rujukan Asas Fiqh Muamalat

‘
1. Abd al-Rahman al-Jaziri, t.th. Kitab al-Fiqh ‘ala al-Madhahib al-‘Arba’ah. Beirut: Ihya’ al-
Turath al-‘ Arabi.

2. Ab. Mumin Ab. Ghani, 1999. Sistem Kewangan Islam dan Pelaksanaannya di Malaysia. Kuala
Lumpur: Jabatan Kemajuan Islam Malaysia.

3. Paizah Ismail, 2002. Asas-asas Muamalat dalam Islam. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan
Pustaka.

4. Sudin Haron, 1996. Prinsip dan Operasi Perbankan Islam. Kuala Lumpur: Berita Publishing.

5. Wahbah al-Zuhayli, 1989. al-Fiqh al-Islami wa Adillatuh. Damsyiq: Dar al-Fikr.

Rujukan Asas Fiqh Munakahat

6. ‘Abd al-Rahman al-Jaziri, t.th. Kitab al-Fiqh ‘ala al-Madhahib al-‘Arba‘ah. Beirut: Ihya’
al-Turath al-‘ Arabi.

7. Akta/Enakmen Undang-Undang Keluarga Islam (Negeri-negeri).

8. Mustafa al-Khin, et al., 2002. al-Fiqh al-Manhaji Kitab Fikah Mazhab Syafie. Terjemahan Jil. 4.
Kuala Lumpur: Pustaka Salam Sdn. Bhd.

9. Hassan Salleh, 1993. Asas Kekeluargaan Islam Bahasan Empat Mazhab: Syafi’i, Hanafi, Maliki
dan Hanbali. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

10. Wahbah al-Zuhayli, 1989. al-Fiqh al-Islami wa Adillatuh. Damsyiq: Dar al-Fikr.

Rujukan Asas Fiqh Mirath

11. Mohd Zamro Muda dan Mohd Ridzuan Awang, 2006. Undang-undang Pusaka Islam:
Pelaksanaan di Malaysia. Bangi: Jabatan Syariah, Fakulti Pengajian Islam, UKM.

12. Muhammad al-Zuhayli, 2001. al-Faraid wa al-Mawarith wa al-Wasaya. Damsyiq: Dar al-Kalam
al-Tayyib.

13. Said bin Hj. Ibrahim, 2008. Sistem Pusaka Islam. Kuala Lumpur: Pejabat Mufti Wilayah
Persekutuan.

14. Wahbah al-Zuhayli, 1989. al-Fiqh al-Islami wa Adillatuh. Damsyiq: Dar al-Fikr.

15. Wan Abdul Halim Wan Harun, 2006. Pengurusan dan Pembahagian Harta Pusaka. Kuala
Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

66
more information at :
www.myschoolchildren.com
Rujukan Asas Fiqh Jenayah

16. Akta Kesalahan Jenayah Syariah (Wilayah-Wilayah Persekutuan) 1997 [Akta 559] dan Kanun
Keseksaan (N.M.B Bab 45).

17. Muhammad Abu Zahrah, 1968. al-Jarimah wa al-‘Uqubah fi al-Fiqh al-Islami. Kaherah: Dar
al-Fikr al-‘Arabi.

18. Said bin Hj. Ibrahim, 1996. Qanun Jinayah Syar’iyyah dan Sistem Kehakiman dalam
Perundangan Islam Berdasarkan Quran dan Hadis. Kuala Lumpur: Dar al-Ma’rifah.

19. Paizah Haji Ismail, 2003. Undang-undang Jenayah Islam. Cetakan ke-4. Petaling Jaya: Tradisi
Ilmu.

20. Wahbah al-Zuhayli, 1989. al-Fiqh al-Islami wa Adillatuh. Damsyiq: Dar al-Fikr.

Rujukan Umum Pengajian Fiqh

21. Al-Sayyid Sabiq, 1985. Fiqh al-Sunnah. Beirut: Dar al-Kitab al-‘Arabi.

22. Wahbah al-Zuhayli, 2002. al-Muamalat al-Maliyyah al-Mu’asarah. Damsyiq: Dar al-Fikr.

23. Abdul Halim el-Muhammady, 2001. Undang-undang Muamalat dan Aplikasinya kepada
Produk-produk Perbankan Islam. Selangor: Aras Mega (M) Sdn. Bhd.

24. Abdullah Alwi Hassan et al., 2005. Teori dan Aplikasi Sistem Ekonomi Islam di Malaysia. Kuala
Lumpur: Utusan Publication & Distributors Sdn. Bhd.

25. Nor Mohamed Yakcob, 1996. Teori, Amalan dan Prospek Sistem Kewangan Islam di Malaysia.
Kuala Lumpur: Utusan Publication & Distributors Sdn. Bhd.

26. Mohamad Som Sujimon dan Abdul Basir bin Muhamad, 2006. Fikah Kekeluargaan. Kuala
Lumpur: Pusat Penyelidikan Universiti Islam Antarabangsa Malaysia.

27. Abdullah Nasih ‘Ulwan, 2001. Syariah Islam dan Ciri-ciri Keunggulan. Diterjemahkan oleh
Ab. Karim Ali & Samsudin Selamat. Kuala Lumpur: MAP.

28. Abdul Razak Haji Muhamad, 1997. Sukatan Pelajaran Baru Syariah 1 Fiqh STPM. Kuala
Lumpur: Pustaka Haji Abdul Majid.

29. Mahmood Zuhdi Abd. Majid, 1992. Undang-undang Jenayah Islam: Konsep dan Asas
Pelaksanaannya. Kuala Lumpur: JAKIM.

30. Abdul Kadir Haji Ismail, 1983. Sistem Pusaka Islam. Kuala Lumpur: Yayasan Dakwah Islamiah
Malaysia.

31. BIMB, 1998. Konsep Syariah dalam Sistem Perbankan Islam. Kuala Lumpur: BIMB Institute of
Research and Training (BIRT).

32. Muhammad Nur al-Din Marbaw Banjar al-Makki, 2002. Al-Durar al-Bahiyyah fi Idah
al-Qawa’id al-Fiqhiyyah. Alor Setar: Pustaka Darussalam Sdn. Bhd.

67
more information at :
www.myschoolchildren.com
Kertas 2: 930/2 – Usul Fiqh dan Kaedah Fiqh

Rujukan Asas Usul Fiqh

33. Abd al-Karim Zaydan, t.th. al-Wajiz fi Usul al-Fiqh. Baghdad: Maktabah al-Qudsi.

34. Hasan bin Ahmad dan Salleh bin Ahmad, 1998. Usul al-Fiqh dan Qawa’id Fiqhiyyah. Kuala
Lumpur: Pustaka Haji Abdul Majid.

35. Mahmood Zuhdi dan Paizah Hj Ismail, 2004. Pengantar Syariah. Kuala Lumpur: al-Bayan
Corpration Sdn. Bhd.

36. Wahbah al-Zuhayli, 1986. Usul al-Fiqh al-Islami. Damsyiq: Dar al-Fikr.

37. Zaki al-Din Sya’ban, t.th. Usul al-Fiqh al-Islami, Mesir: Matba’ah wa al-Ta’lif.

Rujukan Asas Kaedah Fiqh

38. Abd Latif Muda dan Rosmawati Md Zain, 2000. Perbahasan Kaedah-kaedah Fiqh. Kuala
Lumpur: Pustaka Salam.

39. Hasan bin Ahmad dan Salleh bin Ahmad, 1998. Usul al-Fiqh dan Qawa’id Fiqhiyyah. Kuala
Lumpur: Pustaka Haji Abdul Majid.

40. Ibrahim ibn Muhammad ibn al-Qasim al-Ahdal, t.th. al-Aqmar al-Mudi’ah Syarh al-Qawa’id
al-Fiqhiyyah. Kuala Lumpur: Fajar Ulung Sdn. Bhd.

41. ‘Izz al-Din bin ‘Abd al-Salam, t.th. Qawa’id al-Ahkam fi Masalih al-Anam. Kaherah: Matba’ah
al-Istiqamah.

42. Jalal al-Din ‘Abd al-Rahman ibn Abi Bakr al-Suyuti, 1998. al-Asybah wa al-Naza’ir. Cetakan.
ke-4. Beirut: Dar al-Kitab al-‘Arabi.

Kertas 3: 930/3 – Ayat Ahkam dan Hadis Ahkam

Rujukan Asas Ayat Ahkam

43. Muhammad bin Ahmad al-Ansari al-Qurtubi, 1996. al Jami’ li Ahkam al-Qur’an. Cetakan ke-2.
Kaherah: Dar al-Hadith.

44. Syahab al-Din al-Sayyid Mahmud, 1999. Ruh al-Ma’ani fi Tafsir al-Quran al-‘Azim wa al-Sab’
al-Mathani. Beirut: Dar Ihya’ al-Turath al-‘Arabi.

45. Wahbah al-Zuhayli, 1991. al-Tafsir al-Munir fi al-‘Aqidah wa al-Syari’ah wa al-Manhaj. Beirut:
Dar al Fikr al-Mu’asir.

46. Abdul Malik bin abdul Karim Amrullah, 1982. Tafsir al-Azhar. Jakarta: Pustaka Panjimas.

47. Syaikh Ahmad Zaki al-Barudi. Terjemahan Samson Rahman MA, 2004. Tafsir Wanita. Jakarta:
Pustaka al Kauthar.

68
more information at :
www.myschoolchildren.com
Rujukan Asas Hadis Ahkam

48. ‘Abdul ‘Azim bin Badawi al-Khalafi, 1995. al-Wajiz fi Fiqh al-Sunnah wa al-Kitab al- ‘Aziz.
Dumyat: Dar Ibn Rajab.

49. Muhy al-Din al-Nawawi, 2001. al-Minhaj Syarh Sahih Muslim bin al-Hajjaj. Cetakan ke-8.
Beirut: Dar al-Ma’rifah.

50. Muhammad bin Ismail al-Amir al-Yamani al-San’ani, t.th. Subul al-Salam Syarh Bulugh
al-Maram. Mesir: Dar al-Hadith.

51. Muhammad bin ‘Ali al-Syaukani, t.th. Nayl al-Awtar Syarh Muntaqa al-Akhbar min Ahadith
al-Akhyar. Mesir: Maktabah al-Da’wah al-Islamiyyah.

52. Muhammad Idris Abd al-Rauf al-Marbawi, 1955. Bahr al-Mazi Mukhtasar Syarh Sahih
al- Turmudhi. Mesir: Syarikah Maktabah wa Matba’ah Mustafa al-Babi al-Halabi.

Rujukan Umum Ayat Ahkam dan Hadis Ahkam

53. Ahmad bin Ali ibn Hajar ‘Asqalani, 1986. Fath al Bari Syarh al-Bukhari. Kaherah: Dar
al-Rayyan li al-Turath.

54. Muhammad Ali al-Sabuni, 1399H. Safwat al-Tafasir. Makkah Saudi Arabia: Dar al Sabuni.

55. Yusuf al-Qardawi, 1993. Malamih al-Mujtama’ al-Muslim alladhi Nunsyiduh. Al-Qahirah:
Maktabah Wahbah.

56. Mustafa Kamal Wasfi, 1977. Musannafah al-Nuzum al-Islamiyyah. Al-Qahirah: Maktabah
Wahbah.

57. Abdullah Nasih ‘Ulwan, 1981. Tarbiyat al Awlad fi al-Islam. Cetakan ke-3. Cairo: Dar al-Salam
li al-Tiba’ah wa al-Nasyr.

58. Muhammad Ali al-Sabuni, Tafsir Ayat Ahkam. Kaherah: Dar al-Sabuni.

59. Sa’id Hawa. al-Asas fi al-Tafsir.

60. Ibn Hajar al-cAsqalaniy. Fath al-Bari Sharh al-Bukhari.

61. Abu Abdullah Muhammad bin Yazid Ibn Majah. Sunan Ibn Majah. Diterjemahkan oleh
Abdullah Shanhaji. Kuala Lumpur: Darul Fikri.

62. Abu Husayn Muslim Ibn Hajjaj al-Quraysyi. Sahih Muslim. Diterjemahkan oleh K.H. Adib Bisri
Musthafa. Kuala Lumpur: Darul Fikri.

63. Abu Abdullah Muhammad bin Ismail. Sahih Bukhari. Diterjemahkan oleh Ahmad. Kuala
Lumpur: Darul Fikri.

64. Muhammad Isa bin Sawrah al-Tirmidhi. Sunan al-Tirmidhi. Diterjemahkan oleh Mohd Zuhi.
Kuala Lumpur: Darul Fikri.

69
more information at :
www.myschoolchildren.com