SADRŽAJ

1. UVOD.....................................................................................................................................2
2. STRUKTURA SPORTSKIH TAKMIČENJA........................................................................3
2.1 Faktori sportskih takmičenja.............................................................................................3
2.2 Principi sportskih takmičenja............................................................................................3
3. VRSTE SPORTSKIH TAKMIČENJA...................................................................................4
4. ORGANIZACIJA MEGA SPORTSKIH DOGAĐAJA..........................................................4
4. 1 Planiranje i organizovanje velikih sportskih takmičenja na primjeru Olimpijskih igara.5
4.2. Marketnig program Olimpijskog pokreta........................................................................6
5. DISKUSIJA I ZAKLJUČCI...................................................................................................7
LITERATURA

1
1. UVOD

Događaj kao svjesna i ekonomski usmjerena ljudska aktivnost se pojavljuje veoma

davno, gotovo sa počecima drevnih civilizacija. Budući da događaji obuhvataju široku
osnovu, nastanak različitih događaja se ne vezuje za isto vremensko razdoblje. Sasvim je
izvesno da ekonomska pojava događaja datira iz početka u društvu organizovanog ljudskog
življenja, ali je ekonomsko izučavanje događaja, a naročito njegovih menadžment aspekata
novijeg datuma. Poznato je da su se izložbe i trgovačke priredbe održavale i u pred antičkom
periodu. Sportske događaje bilježe antički istoričari kao značajan i prestižan oblik društvenih
aktivnosti, koji je svoj vrhunac dostigao organizovanjem drevnih Olimpijskih igara (776
g.p.n.e) u vidu petoboja. Događaji festivalskog tipa poznati su još iz srednjeg veka, mada se i
u doba Rimskog carstva naziru ovakve vrste događaja.
Organizovanje drevnih Olimpijskih igara sigurno da predstavlja prvi primjer
organizovanja jednog velikog sportskog događaja. Održavale su se na stadionu koji je primao
40 000 do 50 000 ljudi. Drevne Olimpijske igre su imale unaprijed sastavljen program igara.
Takođe, Olimpijske igre su imale i svoje organizatore i sudije, koji su se nazivali Heladonici.
Njihov posao je bio da organizuju i provode takmičenje. Dakle, tadašnje Olimpijske igre su
posjedovale mnogo osobina koje posjeduju i današnja velika sportska takmičenja. Još tada su
ljudi putovali zbog učešća i posmatranja sportskih takmičenja, pa se može reći da od tada
datiraju počeci turizma u sportu.
Današnja sportska takmičenja se znatno razlikuju od takmičenja koja su se održavala
kroz istoriju. Iziskuju mnogo više materijalnih sredstava i angažovanja organizatora. Iz tih
razloga predstavljaju zanimljiv predmet izučavanja.

2
2. STRUKTURA SPORTSKIH TAKMIČENJA

2.1 Faktori sportskih takmičenja

Na sportska takmičenja utiču određeni faktori, a to su:

 sportski faktor,
 komercijalni faktor,
 medijski faktor i
 edukativni faktor.
Sportski faktor bi trebalo da preovlađuje u odnosu na ostale faktore. Odnosi se na
dešavanja na samom sportskom borilištu. Preovlađuje takmičarski nagon između sportskih
suparnika što dovodi do uzbuđenja sportske publike.
Komercialni faktor se odnosi na ekonomske aspekte samoga takmičenja. Sport i biznis
moraju biti u funkciji osnovnog zajedničkog cilja, tj. otvarivanje materijalnih i finansijskih
sredstava.
Medijski faktor predstavlja uticaj medija na sportsku publiku i na samo takmičenje.
Mediji su dužni da obavještavaju širi auditorijum o takmičenju i akterima koji učestvuju na
njemu.
Edukativni faktor predstavlja obrazovanje mladih sportskih radnika iz oblasti
organizacije i provođenja sportskih takmičenja.

2.2 Principi sportskih takmičenja

Sportska takmičenja treba da poštuju određene principe, a to su:
 Otvorenost koja omogućuje svim učesnicima jednake mogućnosti da ispolje svoje
potrebe i sposobnost bez obzira na nivo sposobnosti pojedinca.
 Obuhvatnost koja zahtjeva što veći broj pojedinaca i orgaizacija za organizovanje
takmikčenja
 Selektivnost koja se odnosi na odabir najkvalitetnijih pojedinaca i ekipa iz masovnog
sporta.

3
  Kontinuiranost se odnosi na neprekidne nasutpe na sportskim takmičenjima.
 Usaglašenost sistema takmičenja sa karakteristikama sporta.
 Stepenovanost se odnosi na mogućnost prelaska ekipa i nižeg ranga u viši i obrnuto.
 Ekonomičnost predstavlja usklađivanje sistema takmičenja sa materijalnim
mogućnostima društva.

3. VRSTE SPORTSKIH TAKMIČENJA

Osnovna podjela događaja jeste na planirane i neplanirane događaje. Planirani događaji su

predmet izučavanja menadžmenta događaja i oni zahtevaju postavljanje, menadžment,
izvršioce i određeno vremensko trajanje. Podjela događaja se može vršiti na osnovu različitih
kriterijuma. Ako se kao kriterijum podele događaja uzme njihova veličina i obim, moguće je
razlikovati sledeće tri vrste događaja:
 Mega događaj,
 Hallmark događaj,
 Glavni događaj.

Mega događaj je događaj koji svojim obimom i veličinom utiče na ukupnu privrednu aktivnost
zemlje domaćina, a medijski je globalno pokriven. U ekonomskom smislu, mega događaj se

4
snažno reflektuje na turizam i privrednu infrastrukturu zemlje domaćina, a omogućava i
izgrađivanje imidža i medijskog prestiža organizatorima.
Definicija mega događaja: događaj čija veličina privlači najmanje milion posjetilaca,
kapitalni roškovi njegovog postavljanja i izvršenja prevazilaze 500 miliona USD, a interes
javnosti i masovnih medija je takav da se mora obezbjediti viđenost mega događaja.
Prefiks mega označava njegovu veličinu i posećenost, ciljno tržište, finansijku zahtevnost,
medijsku pokrivenost, izgradnju objekata i mesta održavanja programa događaja, odnosno
ekonomski i socijalni uticaj na zemlju domaćina. Mega događaj je usmeren na tržište
međunarodnog turizma (primer: Olimpijske igre, Paraolimpijske igre, FIFA svetsko prvenstvo).
Hallmark događaj je događaj sa prepoznatljivim kvalitetom programa. Hallmark
označava destinaciju događaja, objekte ili organizaciju događaja. Hallmark događaji se
poistovećuju sa dušom i etosom mesta održavanja, kao i užeg, odnosno šireg okruženja. Hallmark
događaji imaju za učesnike i posetioce poseban značaj i atraktivnost, privlače veliku pažnju
javnosti, doprinose izgrađivanju imidža, održavanju i revitalizuju tradiciju, a organizatoru
omogućuju ostvarivanje konkurentske prednosti. Uspešni organizatori događaja izgrađuju
prepoznatljivost i reputaciju zahvaljujući ponudi hallmark događaja (primer: karneval u Riju, Tour
de France, Okoberfest u Minhenu, Vimbldon).
Glavni događaji jesu događaji velikog obima, sa izraženim interesom javnosti i
medijskom pokrivenosti. Glavni događaji privlače veliki broj posjetilaca, a organizatoru
omogućuju ostvarivanje dobrih ekonomskih rezultata. U praksi menadžmenta događaja, glavni
događaji su često sportsko orijentisani, sa međunarodnom reputacijom i definisanom strukturom
takmičenja (primer: Formula jedan Grand Pri).

4. ORGANIZACIJA MEGA SPORTSKIH DOGAĐAJA

Svi mega sportski događaji moraju da imaju određene elemente. To su:

 potrošači sportskog događaja,
 proizvodi sportskog događaja,
 snabdjevači sportskog događaja.

Potrošači sportskih događaja su:

 gledaoci:
1. grupni (sponzori, zakupci loža i gosti)

5
 2. pojedinačni (kupci karata, Oni kojim je obezbjeđen slobodan
ulaz)

 sami učesnici ( takmičari, ekipe, treneri, medicnisko osoblje, menadžeri);

 sudije;
 sam događaj je potrošač jer biva snabdjevan svim neophodnim sredstvima.

Proizvode sportskog događaja čine:

 sportska oprema i roba,
 tv prenos takmičenja,
 finansijska sredstva i donacije i
 sam događaj je proizvod ali i ponuda.

U snabdjevače sportskih događaja ubrajamao:

 proizvođači sportske opreme,
 sponzori (oprema i finansije),
 mediji i
 menadžeri.

4. 1 Planiranje i organizovanje velikih sportskih takmičenja na

primjeru Olimpijskih igara

Specifičnost organizovanja strategijskih i operativnih planova sportske manifestacije

kao što su Olimpijske igre je u velikoj važnosti stručnog predviđanja karakteristika i faktora
spoljnog okruženja, imajući u vidu dužinu perioda od početnih priprema (kandidature) do
početka igara.
Polje djelovanja menadžmenta olimpijskih igara je veoma široko iz razloga pokrivanja
znatnoga broja relevantnih segmenata, što cijeli organizacioni sistem čini izuzetno osjetljivim
na uticaje faktora okruženja i u velikoj mjeri otežava izradu adkvatnih planova.

6
 Izrada strategijskih i operativnih planova za orgnizaciju i realizaciju Olimpijskih igara
predstavlja složen proces koji zahtjeva izuzetne organizacione i kadrovske resurse.
Specifičnost olimpijskih igara je postojanje ograničenja u pogledu rokova, termina i tempa
realizacije zadataka, što predstavlja strogu kontrolu realizacije i operacionalizacije ovih
planova.
Imajući u vidu ogromna finansijska sredstva koja se ulažu u projekat organizacije
Olimpijskih igara, segment planiranja i projekcije efekata olimpijskih igara obavljaju
specializovane finansijske organizacije, dok se procedura izrade konkretnog izrade
konkretnog plana povjerava komitetima za kandidaturu za olimpijske igre. Iz razloga velikog
broja faktora koji utiču na uspješnost igara, kao i efekta koje Olimpijske igre imaju u
sredinama gdje su organizovane, neophodno je precizno i profesionalno planiranje. Ovi uticaji
kreću se u širokom rasponu od uticaja na životnu sredinu i prirodno okruženje, interakciju sa
privrednim subjektima, probleme regulisanje transporta i uvećanje gradske populacije,
infrastrukturnih i tehničkih mogućnosti, angažovanja odgovarajućih stručnih kadrova itd. Iz
navedenih razloga aktivnosti menadžmetna MOK-a kreću se u dva pravca.
S ciljem pravovremenog uočavanja eventualnih problema i olakšavanje organizacije
igara budućim organizatorima, MOK je 1998. inicirao projekat tranfera znanja pod nazivom
Olympic Games Knowledge Management (OKGM) – Menadžment znanja Olimpijskih igara.
Ideja ovog projekta je da se saznanja i organizaciona iskustva već održanih Igara
Prenose organizatorima narednih OI, kao i gradovima kandidatima, što bi omogućilo njihovu
uspješnu aplikaciju i osigurala uspješna i kvalitetna organizacija Igara.
U okviru programa organizuju se seminari, radionice i publikuju zvanični izvještaji,
organizuje se mreža eksperata i diskusija o svim relevantinim temama vezanim za
organizaciju. Sa druge strane, nameće se imperativ supervizije planova organizacije i njihove
realizacije, kao posljedica iskustva sa proteklih Olimpijskih igara.
Na organizacionom planu aktivnosti se moraju usmjeravati ka poboljšanju efikasnosti
organizacije Igara kroz jasno definisanje njihovog obima i trajanja, selektiranje odgovarajuće
strukture i obezbjeđivanjerealnih izvora finansiranja.
Na tom planu napravljeni su određeni koraci angažovanjem i pripremom velikog broja
volontera, modernizacijom informacionif sistema i striktnim definisanjem broja učesnika i
sportskih disciplina koje se nalaze na programu Igara. Posebnu ulogu u obezbjeđivanju
adekvatne finansijske podrške igrama imaju Top partner program i program prodaje
televizijskih prava.

7
 Visoki troškovi kandidature i organizacije OI, organizacioni i tehnički zahtjevi u
pogledu sportskih objekata, opreme, informacionih i medijskih sistema i dr. dastično sužavaju
krug potencijalnih kandidata izdavajući samo one koji su sposobni da ostvare velike prihode, i
to velikim početnim ulaganjima. Sa finansijskog aspekta, prihodi koji se potencijalno mogu
ostvariti na OI su veliki, ali je neophodna privremenih saznanja iz oblasti menadžmenta
sportskih događaja ove vrste.
Uspješnost realizacije budućih OI u velikoj mjeri zavisi od sposobnosti menadžmenta
da se prilagođava uticajim spoljašnjih faktora i na njih adekvatno odgovori. U tom cilju
neophodan je iskorak u menadžment pristupu planiranju i organizaciji.
Procesi planiranja i organizacije dobijaju na značaju i važnosti, jer predstavljaju
osnovu uspješnosti realizacije manifestacija ovoga tipa, te se moraju naučno osavremenljavati
i unaprijeđivati..

4.2. Marketnig program Olimpijskog pokreta

Olimpijski marketing program je postao pokretačka snaga za promociju, finasijsku

sigurnost i stabilnost Olimpijskog pokreta. Olimpijski pokret najveći dio svog budžeta
obezbjeđuje prodajom prava prenosa Olimpijskih igara. Međutim, prihodi se ostvaruju i
putem Olimpijskih partnera (sponzora), koji obuhvata multinacionalne kompanije.
Od osnivanja 1894. godine, Olimpijski pokret je zavisio od partnerstva sa poslovnim
krugovima. Danas, marketnig partneri se smatraju dijelom olimpijske porodice. Olimpijski
pokret obezjeđuje neuporediv povraćaj za investicije sponzora. Olimpijske igre pružaju
marketnig platformu baziranu na idealima i vrijednostima. Olimpijski marketing se značajno
razvio u poslednje dvije decenije da bi osigurao održavanje Igara i u daljoj budućnosti.
Olimpijski marketnig nastoji da:
 osigura budućnost sporta pomaganjem olimpijskih sportista svih nacija i
organizovnjem Olimpijskih igara,
 sačuva specijalni karakter Olimpijskih igara, da zaštiti i promoviše olimpijski imidž i
ideale širom svijeta, kao i da radi sa svim marketinškim partnerima u širenju
olimpizma,
 kreira kontinuirane dugoročne marketing programe da bi obezbjedio finansijsku
stabiljnost Olimpijskog pokreta,

8
  osigura odgovarajuću distribuciju prihoda kroz cijeli Olimpijski pokret, uključivši
buduće organizacione komitete, nacionalne olimpijske komitete i nacionalne
federacije,
 obezbjedi da cijeli svijet može da prati televizijske prenose besplatnim kanalima,
 smanji nekontrolisanu komercijalizaciju Olimpijskih igara.

5. DISKUSIJA I ZAKLJUČCI

Sport je gotovo uvijek povezan sa putovanjima, čime zajedno sa turizmom postaje

''poslanik mira među državama''. Osim toga, vrhunska sportska dostignuća najbolje su
sredstvo za promociju pojednih zemalja u svijetu. Sve to sportu i turizmu daje određenu
političku funkciju.
Sport i sportska rekreacija u turizmu imaju i značajne ekonomske funkcije. One se
ostvaruju kroz potrošnju različitih sportskih dobara na turističkom tržištu, pa na taj način
generišu dodatne ekonomske učinke u turizmu.
Takmičarski sportski turizam i njegov razvoj prije svega zavisi od razvoja
takmičarskog sporta, pogotovo sportskih grana sa kojima određena društvena zajednica
učestvuje u međunarodnim takmičenjima i postiže kvalitetne rezultate.
Uticaj koji mega sportski događaji mogu da ostvare na razvoj turizma zemlje u kojoj
se održava je izuzetno veliki. Tu se prije svega misli na infrastrukturu, koja može da bude u
vidu modernih sportskih terena, novih smještajnih kapaciteta, moderne mreže puteva. Sve to
se može svrstati u opipljiva dobra, ali postoje i ona neopipljiva koja su podjednako značajna,
kao što su: promocija grada i regije, poboljšavanje međunarodnih odnosa, dodatno
zapošljavanje, ostvarivanje domaćih političkih ciljeva itd.
Sport i turizam su neraskidivo povezani, ako se sa ove dve društvene djelatnosti
upravlja na pravi način, mogu veoma povoljno da djeluju na ekonomiju nacije. Vrlo je bitno
prepoznati značaj ovih djelatnosti, sagledati prilike, i krenuti sa izradom konkretnih planova
za uporedan razvoj sporta i turizma. Na taj način mogu da se ostvare značajni finansijski
prihodi, kreiraju nova radna mjesta i da se imidž nacije podigne na jedan viši nivo.

9
 LITERATURA

Green Christine., MANAGING SPORT FACILITIES AND MAJOR EVENTS, National

Library of Australia, 2005.

Pascoe John., SPORT FACILITIES AND TECHNOLOGIES, Taylor & Francis

e-Library, 2009.

Zbornik radova, Menadžment u sportu, Univerzitet ''Braća Karić'' Fakultet za

menadžment u sportu, 2006.

10