18.12.

2017

GALVANİZLEME PROSESİNE TABİ TUTULAN MALZEMERİN YÜZEYİNDE

MEYDANA GELEN BEYAZ PASI TEMİZLEMEK İÇİN SİRKELİ SU KULLANIMI

1. Beyaz Pas Nedir , Nasıl Oluşur ?

İstif halindeki galvanizli malzemelerin aralarına su girmesi veya ortam şartlarından dolayı nem
oluşması sonucu beyaz pas adı verilen çinko bileşikleri oluşur. Beyaz pas galvaniz kalitesinin düşük
olduğu anlamına gelmez. Beyaz pasın oluşmaması için önemli olan parametre depolama ve ortam
koşuludur.

Beyaz pas; rutubetli ortam ve yetersiz havalandırma koşullarında bekletilen galvaniz ile kaplanmış
rulo ve sac yüzeylerinde çinko kaplamanın, hızlı bir şekilde korozyona uğrayarak beyaz ya da gri
renkte küf tortu şeklinde kendini göstermesidir. Genellikle sevkiyat sırasında veya şantiyelerde
olumsuz depo koşullarından dolayı oluşmaktadır. Daha çok birbiri üzerine arasında boşluk olmayacak
şekilde istiflenmiş yüzeylerde, bu sorunla daha sık karşılaşılmaktadır

Çinko oldukça reaktif bir elementtir ve oksitlenme tabiatı vardır. Yeni galvanizlenmiş bir çelik
üzerindeki çinko kaplamada atmosferik ortamda aşağıda ki reaksiyonlar gerçekleşir:

Zn + ½ O2 ZnO = Çinko oksit

ZnO + H2O Zn(OH)2 = Çinko Hidroksit (Beyaz Pas )

Çok reaktif bir element olan çinkonun havayla teması sonucu yüzeyde hızlıca çinko oksit katmanı
oluşur. Bu ince ve sert katmanın oluşumu galvaniz kaplamalarda koruyucu bir korozyon filminin
gelişimi için ilk adımdır. Bu yüzeyin açık ortamda yağmur ya da nem ile reaksiyonu sonucunda
gözenekli ve jelatinimsi yapıda çinko hidroksit şeklindeki korozyon ürünü oluşur.

Zn(OH)2 + ZnO + CO2 3Zn(OH)2.ZnCO3.H2O = Bazik çinko karbonat

1
Kuruma esnasında bu ürün atmosferdeki karbondioksit ile reaksiyona girer ve esas olarak çinko
karbonata dönüşür. Belli bir zaman sonra bu beyaz-gri arası renkte görünüm oluşur. Galvaniz
yüzeyinde oluşan çinko karbonat, beyaz pas oluşumunu önleyen esas mekanizmadır.

Depolama veya istifleme esnasında yüzeylerin nemli kalması, yağmur veya deniz suyuyla doğrudan
temas, atmosferik ya da sıcaklık değişimlerinden kaynaklanan yoğuşma, beyaz pas oluşumuna yol
açar. Nemli ve sıcak ortamlarda sıkıca yapılan paketleme işlemi de nemin içeride
tutulmasına, kuruma işleminin gerçekleşmemesine; dolayısı ile beyaz pas oluşumuna sebep olur.
Aslında beyaz pasın en önemli sebebi suyun kendisidir.

Galvanizli ürünlerde beyaz pas oluşumu, ortam rutubetinin yoğuşmayacak seviyelere düşürülmesi ile
azaltılabilir veya tamamen önlenebilir. Bunun için gerekli havalandırma koşulları sağlanmalı veya hava
içerisindeki nemin yoğuşmasını önleyecek sıcaklığa kadar ısıtılmalıdır. Stok sahasında bağıl nem
miktarı %70´ten fazla olmamalıdır. Stok sahalarında yeterli havalandırma sağlanamazsa, galvanizli
malzemeler ambarda ideal koşulların oluşturulabileceği ayrı bir yerde stoklanmalıdır.

1.1. Beyaz Pas oluşmasını önleyecek tedbirler nelerdir?

Galvanizli ürünlerde beyaz pas oluşumu, ortam rutubetinin yoğuşmayacak seviyelere düşürülmesi ile
azaltılabilir veya tamamen önlenebilir. Bunun için gerekli havalandırma koşulları sağlanmalı veya
depolar hava içerisindeki nemin yoğuşmasını önleyecek sıcaklığa kadar ısıtılmalıdır. Stok sahasında
bağıl nem miktarı %70´ten fazla olmamalıdır. Stok sahalarında yeterli havalandırma sağlanamazsa,
galvanizli malzemeler ambarda ideal koşulların oluşturulabileceği ayrı bir yerde stoklanmalıdır.
Stoklama sahalarında hava içerisindeki fazla nemin yoğuşmasını önlemek için, bilhassa kış aylarında
gece-gündüz sıcaklık farkı en fazla 10 °C olmalı.

Galvanizli malzemeler uzun süre stokta tutulmamalı; bu amaçla ambarda bekleme koşulları
konusunda müşteriler uyarılarak bekleme süresinin 2 ayı geçmemesine özen gösterilmeli. Araca
yükleme ve taşıma sırasında paket içerisine giren su veya nemli hava burada hapis olacak ve kısa
zamanda beyaz pas kusuruna neden olacak. Bu olay, beyaz pas oluşumunda en önemli etkenlerden
birisidir.

Taşıma sırasında malzemeler kesinlikle ıslanmamalıdır. Araç üzeri tamamıyla kuru ve sağlam branda
ile kapatılmalıdır. Branda örtülmemiş nakil vasıtaları ile galvanizli ürünlerin nakliyesine izin
verilmemelidir.

Galvanizli malzemeler kesinlikle atmosfere açık alanda bırakılmamalı, kapalı ve havalandırılmalı bir
ortamda stoklanarak yağmur, su ve nemden korunmalıdır. Genellikle, fazla yağış alan ortamda açıkta
bekleyen malzemelerde beyaz pas meydana gelir. Birbiri üzerine arası kapalı şekilde istiflenen
malzemelerde sık yaşanan bir sorundur. Yüzeyde ince bir beyaz pas tabakası oluşur. Hafif
paslanmanın kaplama kalitesine etkisi yoktur. (1) http://www.ekip-ltd.com.tr/tr/page/teknik-
aciklamalar/11/beyaz-pas-olusumu-ve-onlemler

2
 1.2. Beyaz Pasın Temizlenmesi

Korozyon doğal bir olay olduğu için bunu tamamen yeryüzünden silip atmak mümkün değildir. Ancak
korozyonun zarar verici etkisi azaltılabilir veya kontrol altına alınabilir.

Islak depolama lekesi oluşumu galvanizleme işleminden sonra çinko kaplama üzerine pasivasyon
yapılması ile önlenebilir. Kromlu ve kromsuz pasivasyon ürünleri kullanılmaktadır. Avrupa’da insan
sağlığına ve çevreye zararlı olan Cr+6 kullanımı yasaklanmıştır. Bunun yerine Cr+3 pasivasyon çözeltileri
geliştirilmiştir.

Galvaniz kaplama üzerinde yoğun oluşmuş beyaz ve grikorozyon ürünlerinin temizlenmesi

gerekmektedir. Aksi takdirde çinko kaplama hızlı korozyona uğrayarak işlevini yitirecektir. Beyaz pası
oluşturan korozyon ürünleri kuru iken fırça ile kaplamaya zarar vermeden temizlenmelidir. Eğer
başarılı olunamazsa %5 lik sodyum dikromat (veya potasyum dikromat) hacimce %0,1 lik konsantre
sülfürik asit çözeltisi ile fırçalanarak giderilir. Bu uygulama sert naylon bir fırça ile yapılır,30 sn
beklenir daha sonra durulanıp kurutulur.2007 yılında Amerikan Galvanizciler Birliği’nin (AGA) yapmış
olduğu araştırmada ilginç bir sonuca varılmıştır. Beyaz pas ve kalıntılarını temizlemede beyaz sirke en
etkili ve çevre dostu ürün olarak tespit edilmiştir. Çok şiddetli çinko oksit oluşumları fırça ile
temizlendikten sonra mutlaka çinko esaslı boyalar ile tamir edilmelidir. Bu mümkün değilse yeniden
galvanizlemek gerekir.

Sonuç olarak ıslak depolama lekesi galvaniz kaplamanın bir olgusudur. ‘’Kaplama kalınlığı standartta
belirtilen en düşük değerin altında olmamak kaydıyla, ıslak depolama lekeleri (esas olarak sıcak
daldırmalı galvanizleme sonrası nemli şartlarda stoklama sırasında oluşan çinko oksit) ret sebebi
olmamalıdır. Not: Bazı durumlarda, örneğin çinko kaplanmış malzemeye ilave kaplama yapılacaksa
müşteri kaplamacıdan; depolama ve nakliye sırasında çinko kaplanmış malzeme üzerinde korozyon
ürünleri oluşmasını engellemek için önlemler almasını isteyebilir.’’ ( TS EN ISO 1461 ) (2) Galvaniz
Dünyası Dergisi, Sayı:4 , Sayfa:12-14.

3
 2. Sirkeli Suyla Beyaz Pasın Temizlenmesi

Farklı markalarda(Kemal Kükrer, Mustafa Arslan, Efor) ve türlerde(üzüm, elma) 5 adet sirke alınıp, sırasıyla %25-
%50-%75%100 derişimlerde solüsyonlar hazırlanarak, üstübü bez yardımıyla yüzeyinde beyaz pas oluşumu
gözlenen 5 adet dikme destek parçasına ayrı ayrı uygulanmıştır. Ortam sıcaklığı ve sirke solüsyonlarının sıcaklığı
25°C’de sabit tutulmuştur. Kullanılan çeşme suyunun ph değeri 7,38’dir. Hazırlanan her karışımda pH değerleri
ayrı ayrı ölçülmüş ve malzemelerin üzerine not edilmiştir. Solüsyonların derişimi seyreldikçe, yüzeyden daha
fazla beyaz pasın silindiği bariz bir şekilde göze çarpmaktadır.

4
2.1. Kemal Kükrer Üzüm Sirkesi

250mg’lık cam beherlere istenilen ölçülerde sıvılar konularak büyük bir beherde homojen karışımlar
elde edilmiştir. Malzeme yüzeyi 4 ayrı parçaya ayrılıp, yüzeyler ayrı ayrı üstübü bezlerle silinmiştir. İşlemin
ardından yapılanlar tahta kalemiyle yazılmış, malzemenin fotoğrafı çekilmiştir. Kartlara numaralandırma
yapılarak malzemelere telle bağlanmıştır.

Derişim pH Değeri Karışım(mg)

İlk Ölçüm 3,5 500mg
%25 3,33 100mg Sirke – 300mg Su
%50 3,32 200mg Sirke – 200mg Su
%75 3,18 150mg Sirke – 50mg Su
%100 3,21

5
2.2. Mustafa Aslan Üzüm Sirkesi

250mg’lık cam beherlere istenilen ölçülerde sıvılar konularak büyük bir beherde homojen karışımlar
elde edilmiştir. Malzeme yüzeyi 4 ayrı parçaya ayrılıp, yüzeyler ayrı ayrı üstübü bezlerle silinmiştir. İşlemin
ardından yapılanlar tahta kalemiyle yazılmış, malzemenin fotoğrafı çekilmiştir. Kartlara numaralandırma
yapılarak malzemelere telle bağlanmıştır.

Derişim pH Değeri Karışım(mg)

İlk Ölçüm 2,89 500mg
%25 3,00 100mg Sirke – 300mg Su
%50 2,87 150mg Sirke – 150mg Su
%75 2,85 150mg Sirke – 50mg Su
%100 2,77

6
2.3. Efor Üzüm Sirkesi

250mg’lık cam beherlere istenilen ölçülerde sıvılar konularak büyük bir beherde homojen karışımlar
elde edilmiştir. Malzeme yüzeyi 4 ayrı parçaya ayrılıp, yüzeyler ayrı ayrı üstübü bezlerle silinmiştir. İşlemin
ardından yapılanlar tahta kalemiyle yazılmış, malzemenin fotoğrafı çekilmiştir. Kartlara numaralandırma
yapılarak malzemelere telle bağlanmıştır.

Derişim pH Değeri Karışım(mg)

İlk Ölçüm 3,12 500mg
%25 3,17 100mg Sirke – 300mg Su
%50 3,10 150mg Sirke – 150mg Su
%75 3,06 150mg Sirke – 50mg Su
%100 2,97

7
2.4. Kemal Arslan Elma Sirkesi

250mg’lık cam beherlere istenilen ölçülerde sıvılar konularak büyük bir beherde homojen karışımlar
elde edilmiştir. Malzeme yüzeyi 4 ayrı parçaya ayrılıp, yüzeyler ayrı ayrı üstübü bezlerle silinmiştir. İşlemin
ardından yapılanlar tahta kalemiyle yazılmış, malzemenin fotoğrafı çekilmiştir. Kartlara numaralandırma
yapılarak malzemelere telle bağlanmıştır.

Derişim pH Değeri Karışım(mg)

İlk Ölçüm 2,64 500mg
%25 3,12 100mg Sirke – 300mg Su
%50 3,00 150mg Sirke – 150mg Su
%75 2,95 150mg Sirke – 50mg Su
%100 2,75

8
2.5. Efor Elma Sirkesi

250mg’lık cam beherlere istenilen ölçülerde sıvılar konularak büyük bir beherde homojen karışımlar
elde edilmiştir. Malzeme yüzeyi 4 ayrı parçaya ayrılıp, yüzeyler ayrı ayrı üstübü bezlerle silinmiştir. İşlemin
ardından yapılanlar tahta kalemiyle yazılmış, malzemenin fotoğrafı çekilmiştir. Kartlara numaralandırma
yapılarak malzemelere telle bağlanmıştır.

Derişim pH Değeri Karışım(mg)

İlk Ölçüm 3,21 500mg
%25 3,45 100mg Sirke – 300mg Su
%50 3,25 150mg Sirke – 150mg Su
%75 3,20 150mg Sirke – 50mg Su
%100 3,13

9
 3. Temizlenen Yüzeylerin Tekrar Yağmur Suyuna Maruz Bırakılması

Numuneler etiket numaralarına göre sıralanıp, yağmur suyuna maruz bırakılması sağlanmıştır. Reaksiyon
sonucu numunelere yapılan gözlemler ve fotoğraflar aşağıda verilmiştir.

18.12.2017:

12° / 7°C – Parçalı Bulutlu

19.12.2017:

10° / 5°C – Hafif Yağmurlu

10
20.12.2017:

6°/ 0°C – Sağanak Yağışlı

21.12.2017:

8°/ -2°C – Sağanak Yağışlı

11
22.12.2017:

7°/ 4°C – Sağanak Yağışlı

23.12.2017:

4°/ 3°C – Parçalı Bulutlu

12
25.12.2017:

12°/ 7°C – Güneşli

13
26.12.2017:

16°/ -3°C – Parçalı bulutlu - Güneşli

27.12.2017:

18°/ -1°C – Parçalı Bulutlu - Güneşli

28.12.2017:

13°/ 5°C – Parçalı Bulutlu-Güneşli

14
 4. Sonuçlar

Galvaniz kaplama üzerinde yoğun oluşmuş beyaz ve grikorozyon ürünlerinin temizlenmesi

gerekmektedir. Aksi takdirde çinko kaplama hızlı korozyona uğrayarak işlevini yitirecektir. Beyaz pası
oluşturan korozyon ürünleri kuru iken fırça ile kaplamaya zarar vermeden temizlenmelidir. Eğer
başarılı olunamazsa %5 lik sodyum dikromat (veya potasyum dikromat) hacimce %0,1 lik konsantre
sülfürik asit çözeltisi ile fırçalanarak giderilir. Bu uygulama sert naylon bir fırça ile yapılır,30 sn
beklenir daha sonra durulanıp kurutulur.2007 yılında Amerikan Galvanizciler Birliği’nin (AGA) yapmış
olduğu araştırmada ilginç bir sonuca varılmıştır. Beyaz pas ve kalıntılarını temizlemede beyaz sirke en
etkili ve çevre dostu ürün olarak tespit edilmiştir. Çok şiddetli çinko oksit oluşumları fırça ile
temizlendikten sonra mutlaka çinko esaslı boyalar ile tamir edilmelidir. Bu mümkün değilse yeniden
galvanizlemek gerekir.

15