∫ÂÊ¿Ï·ÈÔ 4

HÏÂÎÙÚÔ¯ËÌ›·

4.1 HÏÂÎÙÚfiÏ˘ÛË
√È ·ÁˆÁÔ› ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ Ú‡̷ÙÔ˜ (ηٿ ¤Ó· ·ÏÔ˘ÛÙÂ˘Ì¤ÓÔ Û¯‹Ì·), ‰È·ÎÚ›-
ÓÔÓÙ·È Û ‰‡Ô ηÙËÁÔڛ˜: ·) ÙÔ˘˜ ÌÂÙ·ÏÏÈÎÔ‡˜ ·ÁˆÁÔ‡˜ (‹ ËÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ‡˜),
fiÔ˘ ÔÈ ÊÔÚ›˜ ÙÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ Â›Ó·È Ù· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· Î·È ‚) ÙÔ˘˜ ËÏÂÎÙÚÔÏ˘ÙÈÎÔ‡˜
·ÁˆÁÔ‡˜ fiÔ˘ ÔÈ ÊÔÚ›˜ ÙÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ Â›Ó·È Ù· ÈfiÓÙ·.
∏ÏÂÎÙÚÔÓÈÎÔ› ·ÁˆÁÔ› Â›Ó·È Î˘Ú›ˆ˜ Ù· ̤ٷÏÏ· Î·È Ù· ÎÚ¿Ì·Ù· ÙˆÓ ÌÂÙ¿Ï-
ψÓ, Ô ¿Óıڷη˜ Î.¿., ÂÓÒ ÛÙÔ˘˜ ËÏÂÎÙÚÔÏ˘ÙÈÎÔ‡˜ ·ÁˆÁÔ‡˜ ηٷٿÛÛÔÓÙ·È Ù·
‰È·Ï‡Ì·Ù· ÔͤˆÓ, ‚¿ÛÂˆÓ ‹ ·Ï¿ÙˆÓ ηıÒ˜ Î·È Ù· Ù‹ÁÌ·Ù· ‚¿ÛˆÓ, ·Ï¿ÙˆÓ
Î·È ÔÍÂȉ›ˆÓ.
™Â ¤Ó· Ù˘ÈÎfi ›ڷ̷ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘ (™¯. 4.1), Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì›· ËÁ‹ Û˘ÓÂ-
¯Ô‡˜ Ú‡̷ÙÔ˜ Ì ‰‡Ô ÌÂÙ·ÏÏÈο ÂÏ¿ÛÌ·Ù· (Ù· ËÏÂÎÙÚfi‰È·), Ô˘ ‚˘ı›˙ÔÓÙ·È
ÛÙÔ ‰È¿Ï˘Ì· (‹ Ù‹ÁÌ·) ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔχÙË Î·È ‰È·‚È‚¿˙ÂÙ·È ËÏÂÎÙÚÈÎfi Ú‡̷.

– +
e– e–

+
M

–
X

™¯‹Ì· 4.1: HÏÂÎÙÚfiÏ˘ÛË.

30 XHMIKH TEXNO§O°IA

™Ù· ËÏÂÎÙÚfi‰È· Î·È ÛÙ· Û‡ÚÌ·Ù· Ù˘ Û˘Ó‰ÂÛÌÔÏÔÁ›·˜ Ë ·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡
Ú‡̷ÙÔ˜ Á›ÓÂÙ·È Ì ËÏÂÎÙÚfiÓÈ·, ÂÓÒ ÛÙËÓ ÌÂÛÂÈÊ¿ÓÂÈ· ËÏÂÎÙÚÔ‰›Ô˘/ËÏÂÎÙÚÔ-
χÙË Î·Ù¿ ηÓfiÓ· Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ¯ÒÚ· ‰Ú¿ÛÂȘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙ· ËÏÂÎÙÚfiÓÈ· Ô˘
˘¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙ· ËÏÂÎÙÚfi‰È· Î·È Ù· ÈfiÓÙ· Ô˘ ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ËÏÂÎÙÚÔχ-
ÙË. √È ‰Ú¿ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ËÏÂÎÙÚÔ¯ËÌÈΤ˜.
∂Ó· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘ Â›Ó·È Ë ËÏÂÎÙÚfiÏ˘ÛË Ù‹ÁÌ·ÙÔ˜ NaCl Û ıÂÚ-
ÌÔÎÚ·Û›· 808ÆC Ì ËÏÂÎÙÚfi‰È· ÁÚ·Ê›ÙË, Ô˘ ÌÔÚ› Ó· ÁÚ·Ê› Û˘Ì‚ÔÏÈο

(-) C / NaCl (Ù‹ÁÌ·) / C (+)

™ÙÔ Ù‹ÁÌ· ·˘Ùfi ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÈfiÓÙ· Na+ Î·È Cl- Ô˘ ÚÔ·ÙÔ˘Ó ·fi ÙËÓ Î·Ù·-
ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ÎÚ˘ÛÙ·ÏÏÈÎÔ‡ ϤÁÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ¿Ï·ÙÔ˜. ∂¿Ó ÛÙ· ¿ÎÚ· ÙˆÓ ‰‡Ô ËÏÂ-
ÎÙÚÔ‰›ˆÓ ÂÊ·ÚÌÔÛÙ› Ù¿ÛË ÂÚ›Ô˘ 2 volt, Ù· ÈfiÓÙ· ˘fi ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ ËÏÂ-
ÎÙÚÈÎÔ‡ ‰›Ô˘ Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ›Ù·È ÎÈÓÔ‡ÓÙ·È ÚÔ˜ Ù· ËÏÂÎÙÚfi‰È·. ™ÙÔ ËÏÂÎÙÚfi-
‰ÈÔ Ô˘ ¤¯ÂÈ Û˘Ó‰Âı› Ì ÙÔÓ ·ÚÓËÙÈÎfi fiÏÔ Ù˘ ËÁ‹˜ Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ¯ÒÚ· Ë ·Ú·-
οو ËÏÂÎÙÚÔ¯ËÌÈ΋ ‰Ú¿ÛË

Na+(l) + e-(ÁÚ·Ê›Ù˘) → Na(l) (·Ó·ÁˆÁ‹, οıÔ‰Ô˜)

·ÓÙ›ıÂÙ· ÛÙÔ ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ Ô˘ ¤¯ÂÈ Û˘Ó‰Âı› Ì ÙÔÓ ıÂÙÈÎfi fiÏÔ Ù˘ ËÁ‹˜, Ï·Ì-
‚¿ÓÂÈ ¯ÒÚ· ¿ÏÏË ËÏÂÎÙÚÔ¯ËÌÈ΋ ‰Ú¿ÛË

Cl-(l) → e-(ÁÚ·Ê›Ù˘) + óCl2(g) (ÔÍ›‰ˆÛË, ¿ÓÔ‰Ô˜)

∞ÓÔ‰Ô˜ ÂÔ̤ӈ˜ ϤÁÂÙ·È ÙÔ ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô Á›ÓÂÙ·È ÔÍ›‰ˆÛË, ÂÓÒ Î¿ıÔ-
‰Ô˜ ÙÔ ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ ÛÙÔ ÔÔ›Ô Á›ÓÂÙ·È ·Ó·ÁˆÁ‹.
∏ Û˘Ó¤¯ÈÛË Ù˘ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘ ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ ‰È·Ú΋ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢ÛË
ÈfiÓÙˆÓ ÚÔ˜ ÙÔÓ Î·ıÔ‰ÈÎfi Î·È ÙÔÓ ·ÓÔ‰ÈÎfi ¯ÒÚÔ. ∆· ÚÔïfiÓÙ· Ù˘ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘-
Û˘ ÛÙÔ ·Ú·¿Óˆ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Â›Ó·È ÌÂÙ·ÏÏÈÎfi Na ÛÙËÓ Î¿ıÔ‰Ô Î·È ·¤ÚÈÔ ¯ÏÒ-
ÚÈÔ ÛÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô.

4.1.1 ¡fiÌÔÈ Ù˘ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘

∏ Û¯¤ÛË Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· ËÏÂÎÙÚÈÛÌÔ‡ Ô˘ ‰È¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ΢„¤ÏË
ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘ Ì ÙÔ ‚¿ÚÔ˜ ÙˆÓ ÛˆÌ¿ÙˆÓ Ô˘ ÂÏ¢ıÂÚÒÓÔÓÙ·È ÛÙ· ËÏÂÎÙÚfi‰È·,
·Ó·Î·Ï‡ÊıËΠ·fi ÙÔÓ Faraday (1832 Î·È 1833). ¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ Ë ÂÈÚ·Ì·ÙÈ΋ ÌÂϤ-
ÙË ‰È¿ÊÔÚˆÓ Ù‡ˆÓ ·ÓÙȉڿÛÂˆÓ Ô˘ Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ¯ÒÚ· ηٿ ÙËÓ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘-
ÛË, Ô‰‹ÁËÛ ÛÙËÓ ‰È·Ù‡ˆÛË ÙˆÓ ·Ú·Î¿Ùˆ ‰‡Ô ÓfiÌˆÓ Ù˘ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘.

1Ô˜ ¡√ª√™. ∏ ÔÛfiÙËÙ· ÚÔïfiÓÙÔ˜ Ô˘ ÂÏ¢ıÂÚÒÓÂÙ·È ÛÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô ‹ ÛÙËÓ

οıÔ‰Ô Î·Ù¿ ÙËÓ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘ÛË, Â›Ó·È Â˘ı¤ˆ˜ ·Ó¿ÏÔÁË ÚÔ˜ ÙËÓ ÔÛfiÙËÙ· ËÏÂ-
ÎÙÚÈÛÌÔ‡ Ô˘ ‰È¤Ú¯ÂÙ·È Ì¤Ûˆ Ù˘ ΢„¤Ï˘.
H§EKTPOXHMEIA 31

2Ô˜ ¡√ª√™. ∏ ‰È¤Ï¢ÛË Ù˘ ›‰È·˜ ÔÛfiÙËÙ·˜ ËÏÂÎÙÚÈÛÌÔ‡ ̤ۈ ‰È·ÊÔÚÂ-

ÙÈÎÒÓ ËÏÂÎÙÚÔÏ˘ÙÒÓ Ô‰ËÁ› Û ÂÏ¢ı¤ÚˆÛË Ô˘ÛÈÒÓ, ÙˆÓ ÔÔ›ˆÓ Ù· ‚¿ÚË Â›Ó·È
·Ó¿ÏÔÁ· ÚÔ˜ Ù· ¯ËÌÈο ÈÛÔ‰‡Ó·Ì· ÙˆÓ Ô˘ÛÈÒÓ ·˘ÙÒÓ.
™‹ÌÂÚ· Â›Ó·È Î·Ù·ÓÔËÙfi fiÙÈ ÔÈ ÓfiÌÔÈ ·˘ÙÔ› Â›Ó·È ÙÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· ÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfi-
ÙÔ˜ fiÙÈ ÙÔ ËÏÂÎÙÚÈÎfi Ú‡̷ ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ‰È¿ÎÚÈÙ· ۈ̷ٛ‰È·, Ù· ËÏÂÎÙÚfi-
ÓÈ·. ∂ÙÛÈ Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ ÌÔÚ›ˆÓ (‹ ·ÙfïÓ) ÂÓfi˜ ÛÒÌ·ÙÔ˜ Ô˘ ·Ú¿ÁÂÙ·È Î·Ù¿
Ì›· ·ÓÙ›‰Ú·ÛË Û ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ, Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ·Ïfi ÙÚfiÔ Ì ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ ËÏÂ-
ÎÙÚÔÓ›ˆÓ Ô˘ Û˘ÌÌÂÙ¤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ·˘Ù‹. ∞Ó Ë ·ÓÙ›‰Ú·ÛË Ô˘ Ï·Ì‚¿-
ÓÂÈ ¯ÒÚ· ÛÙÔ ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙ‹, Â›Ó·È ‰˘Ó·Ùfi˜ Ô ˘ÔÏÔÁÈÛÌfi˜ Ù˘ ÔÛfi-
ÙËÙ·˜ Ô˘ ·Ú¿ÁÂÙ·È Ì ÙËÓ ‰È¤Ï¢ÛË ˆÚÈṲ̂Ó˘ ÔÛfiÙËÙ·˜ Ú‡̷ÙÔ˜.
∞fi ÙËÓ º˘ÛÈ΋ Â›Ó·È ÁÓˆÛÙfi fiÙÈ Ë ÔÛfiÙËÙ· ËÏÂÎÙÚÈÛÌÔ‡ (‹ ÊÔÚÙ›Ô), Û˘Ó-
‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË Ú‡̷ÙÔ˜ Î·È ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ Î·Ù¿ ÙÔÓ ÔÔ›Ô ‰È¤Ú¯ÂÙ·È Ú‡̷
Û ·Îψ̷ Ì ÙËÓ Û¯¤ÛË

Q = It, (1C = 1A 1s)

fiÔ˘ (Q/C) Ë ÔÛfiÙËÙ· ËÏÂÎÙÚÈÛÌÔ‡, (π/∞) Ë ¤ÓÙ·ÛË Ú‡̷ÙÔ˜ Î·È (t/s) Ô ¯Úfi-
ÓÔ˜. ∏ ÔÛfiÙËÙ· ËÏÂÎÙÚÈÛÌÔ‡ Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔȯ› Û 1 mol ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ ›ӷÈ
96485 C Î·È ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È Faraday.
1F = 96485 As (1/3600) h/s = 26,8 Ah
∏ ÂÂÍÂÚÁ·Û›· ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘ Á›ÓÂÙ·È ÂÔ̤ӈ˜ Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ
ÙÚfiÔ fiˆ˜ Î·È Ô ˘ÔÏÔÁÈÛÌfi˜ ‚·ÚÒÓ ÛÙȘ Û˘ÓËıÈṲ̂Ó˜ ¯ËÌÈΤ˜ ·ÓÙȉڿÛÂȘ.

¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ· 1. ¶fiÛ· g ·ÂÚ›Ô˘ Cl2 Î·È ÌÂÙ·ÏÏÈÎÔ‡ Na ·Ú¿ÁÔÓÙ·È Î·Ù¿ ÙËÓ ËÏÂ-
ÎÙÚfiÏ˘ÛË Ù‹ÁÌ·ÙÔ˜ NaCl Ì Ú‡̷ ¤ÓÙ·Û˘ 1 ∞ Â› 5 min;
§‡ÛË. ∏ ÔÛfiÙËÙ· Ú‡̷ÙÔ˜ Ô˘ ‰È¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙËÓ Î˘„¤ÏË ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘
›ӷÈ
Q = It = 1A 5mn 60s/mn = 300C

∏ ÔÛfiÙËÙ· ·˘Ù‹ ˘ÔÏÔÁÈ˙fiÌÂÓË Û ·ÚÈıÌfi Faraday ›ӷÈ

300 C/ 96485 CF-1 = 0,00311 Faraday.

∏ ËÌÈ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ÛÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô Â›Ó·È

2Cl-(l) → 2e- + Cl2(g)

‰ËÏ·‰‹ 2 mol ÈfiÓÙˆÓ Cl- ÂÎÊÔÚÙ›˙ÔÓÙ·È ‰›ÓÔÓÙ·˜ 1 mol ·ÂÚ›Ô˘ Cl2 ηٿ ÙËÓ ‰È¤-
Ï¢ÛË 2 Faraday. ∂Ô̤ӈ˜ Ù· mol Cl2 Ô˘ ·Ú¿ÁÔÓÙ·È Â›Ó·È
mol Cl2 = 0,00311/2 = 1,555 10-3
32 XHMIKH TEXNO§O°IA

H Ì¿˙· ÙÔ˘ ¯ÏˆÚ›Ô˘ Ô˘ ·Ú¿ÁÂÙ·È Â›Ó·È

m(Cl2) = 1,555 10-3 71 = 0,111 g

∏ ËÌÈ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ÛÙËÓ Î¿ıÔ‰Ô Â›Ó·È

Na+(l) + e- → Na(s)

‰ËÏ·‰‹ ηٿ ÙËÓ ‰È¤Ï¢ÛË 1 Faraday ·Ú¿ÁÂÙ·È 1 mol Na. ∞Ú· Ù· mol ÙÔ˘ ¡a
Ô˘ ·Ú¿ÁÔÓÙ·È Â›Ó·È 3,11 10-3. H Ì¿˙· ÙÔ˘ ÌÂÙ·ÏÏÈÎÔ‡ Na Ô˘ ·Ú¿ÁÂÙ·È
›ӷÈ

m(Na) = 3,11 10-3 23 = 0,072 g

√È ÓfiÌÔÈ ÙÔ˘ Faraday Â›Ó·È ·ÎÚȂ›˜. ™Â ÔÚÈṲ̂Ó˜ ÂÚÈÙÒÛÂȘ fï˜ Ë ÔÛfiÙË-

Ù· ÙÔ˘ ÂÏ¢ıÂÚÔ˘Ì¤ÓÔ˘ ÚÔïfiÓÙÔ˜ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È ÌÈÎÚfiÙÂÚË ·fi ·˘Ù‹Ó Ô˘ ÚÔ-
‚ϤÔ˘Ó ÔÈ ÓfiÌÔÈ ·˘ÙÔ›. ¶.¯. ηٿ ÙËÓ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘ÛË fiÍÈÓÔ˘ ‰È·Ï‡Ì·ÙÔ˜ ZnSO4
ÌÂÙ¿ ‰È¤Ï¢ÛË 2 Faraday ËÏÂÎÙÚÈÛÌÔ‡, ‰ÂÓ ·ÔÙ›ıÂÙ·È 1 mol ·ÏÏ¿ 0,6 mol Zn.
¢ÂÓ ÚfiÎÂÈÙ·È fï˜ ÁÈ· ·fiÎÏÈÛË ·fi ÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜. ∞˘Ùfi Û˘Ì‚·›ÓÂÈ
ÁÈ·Ù› ÂÎÙfi˜ Ù˘ ÂÎÊfiÚÙÈÛ˘ ÈfiÓÙˆÓ Zn2+ ÛÙËÓ Î¿ıÔ‰Ô, Á›ÓÂÙ·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ηÈ
ÂÎÊfiÚÙÈÛË ÈfiÓÙˆÓ ∏+

Zn2+ (aq) + 2e- → Zn (s) (·ÚÈ· ‰Ú¿ÛË)

2H+ (aq) + 2e- → H2 (g) (·Ú·ÛÈÙÈ΋ ‰Ú¿ÛË)

¶Ú¿ÁÌ·ÙÈ ÚÔÛÂÎÙÈÎfiÙÂÚË ·Ú·Ù‹ÚËÛË ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ ·Ú¿ÁÔÓÙ·È 0,6 mol Zn ηÈ

0,4 mol H2. ∂¿Ó ÙÔ ÂÈı˘ÌËÙfi ÚÔ˚fiÓ ÛÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ Â›Ó·È Zn, Ë ÂÎÊfiÚ-
ÙÈÛË ÈfiÓÙˆÓ ∏+ Â›Ó·È ·ÓÂÈı‡ÌËÙË ÁÈ·Ù› ηٷӷÏÒÓÂÈ Ú‡̷ (·Ú·ÛÈÙÈ΋).
√ ‚·ıÌfi˜ ·ÍÈÔÔ›ËÛ˘ Ù˘ ËÏÂÎÙÚÈ΋˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÛÙȘ ‚ÈÔÌ˯·ÓÈΤ˜ ÂÊ·ÚÌÔ-
Á¤˜ Ù˘ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘ ÂÎÊÚ¿˙ÂÙ·È Ì ‰‡Ô ‰Â›ÎÙ˜: ·) ÙËÓ ·fi‰ÔÛË Ú‡̷ÙÔ˜ ηÈ
‚) ÙËÓ ÂÓÂÚÁÂȷ΋ ·fi‰ÔÛË.
™·Ó ·fi‰ÔÛË Ú‡̷ÙÔ˜ (ËÚ), ÔÚ›˙ÂÙ·È ÙÔ ËÏ›ÎÔ Ù˘ Ì¿˙·˜ ÚÔïfiÓÙÔ˜ Ô˘
·Ú¿ÁÂÙ·È Î·Ù¿ ÙËÓ ‰È¤Ï¢ÛË ·fi ΢„¤ÏË ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘ ÔÚÈṲ̂Ó˘ ÔÛfiÙËÙ·˜
ËÏÂÎÙÚÈÛÌÔ‡, ÚÔ˜ ÙËÓ ıˆÚËÙÈ΋ Ì¿˙· ÚÔïfiÓÙÔ˜ Ô˘ ÚԂϤÂÙ·È Ó· ·Ú·-
¯ı› (mı), Û‡Ìʈӷ Ì ÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜ ÙÔ˘ Faraday ÁÈ· ÙËÓ ›‰È· ÔÛfiÙËÙ· ËÏÂ-
ÎÙÚÈÛÌÔ‡.

m
ËÚ = Ú 100
mı
H§EKTPOXHMEIA 33

™ÙȘ ‚ÈÔÌ˯·ÓÈΤ˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›Â˜ ËÏÂÎÙÚÔÏ˘ÙÈ΋˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÚÔïfiÓÙˆÓ, Ë ·fi‰Ô-

ÛË Ú‡̷ÙÔ˜ Â›Ó·È ¿ÓÙÔÙ ÌÈÎÚfiÙÂÚË ÙÔ˘ 100% ÏfiÁˆ ÙˆÓ ·Ú·ÛÈÙÈÎÒÓ ‰Ú¿-
ÛˆÓ. ∏ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Ô˘ ··ÈÙÂ›Ù·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ÚÔïfiÓÙÔ˜ ÔÚÈṲ̂Ó˘
Ì¿˙·˜ ‰›ÓÂÙ·È ·fi ÙËÓ Û¯¤ÛË

E = VIt (1W = 1V 1A)

fiÔ˘ (∂/ Wh) Ë ··ÈÙÔ‡ÌÂÓË ÂÓ¤ÚÁÂÈ·, (V/ Volt) Ë Ù¿ÛË Ô˘ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ÛÙ·
¿ÎÚ· Ù˘ ΢„¤Ï˘ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘, (π/ ∞) Ë ¤ÓÙ·ÛË ÙÔ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ Î·È (t/ h) o ¯Úfi-
ÓÔ˜ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘. ∏ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· ·˘Ù‹ ‰È·ÈÚÔ‡ÌÂÓË ‰È· Ù˘ Ì¿˙·˜ Ô˘ ·Ú¿ÁÂÙ·È
(Û kg) ‰›ÓÂÈ ÙȘ Wh Ô˘ ··ÈÙÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ Ï‹„Ë 1 kg ÚÔ˚fiÓÙÔ˜.
™·Ó ÂÓÂÚÁÂȷ΋ ·fi‰ÔÛË ÔÚ›˙ÂÙ·È ÙÔ ËÏ›ÎÔ Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ Ô˘ ··ÈÙ›ٷÈ
ıˆÚËÙÈο ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ˆÚÈṲ̂Ó˘ ÔÛfiÙËÙ·˜ ÚÔïfiÓÙÔ˜ ∂ı, ÚÔ˜ ÙËÓ
ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Ô˘ ηٷӷÏÒÓÂÙ·È ÛÙËÓ Ú¿ÍË ÁÈ· ÙËÓ Â›Ù¢ÍË Ù˘ ›‰È·˜ ÔÛfiÙË-
Ù·˜ ÚÔïfiÓÙÔ˜ ∂Ú

Eı
ËÂ = 100
EÚ

∫¿ÓÔÓÙ·˜ ¯Ú‹ÛË Î·È Ù˘ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓ˘ Û¯¤Û˘ ÁÈ· ÙËÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ· Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ
Ó· ‰Âȯı› fiÙÈ
Vı
ËÂ = ËÚ
VÚ

¢ËÏ·‰‹ Ë ÂÓÂÚÁÂȷ΋ ·fi‰ÔÛË ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ¤Ú·Ó Ù˘ ·fi‰ÔÛ˘ Ú‡̷ÙÔ˜ ηÈ

·fi ÙËÓ Ù¿ÛË Ô˘ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È ÛÙËÓ Ú¿ÍË ÛÙ· ¿ÎÚ· Ù˘ ΢„¤Ï˘ VÚ, ÂÓÒ
Vı Â›Ó·È Ë ıˆÚËÙÈ΋ Ù¿ÛË Ô˘ ··ÈÙÂ›Ù·È ÁÈ· ÙËÓ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘ÛË. ™ËÌÂÈÒÓÂÙ·È
¿ÓÙˆ˜ fiÙÈ Ë VÚ Â›Ó·È ÛËÌ·ÓÙÈο ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË Ù˘ Vı, Ú¿ÁÌ· Ô˘ Ô‰ËÁ› ÛÂ
ÌÈÎÚfiÙÂÚË ·ÍÈÔÔ›ËÛË Ù˘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜.
™ÙȘ ‚ÈÔÌ˯·ÓÈΤ˜ ÂÊ·ÚÌÔÁ¤˜ Ù˘ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÛËÌ·Û›· ¤¯ÂÈ Ë
ÂÓÂÚÁÂȷ΋ ·fi‰ÔÛË ·Ú¿ Ë ·fi‰ÔÛË Ú‡̷ÙÔ˜, ÁÈ·Ù› Ë ÔÈÎÔÓÔÌ›· Ù˘ ËÏÂ-
ÎÙÚÔ¯ËÌÈ΋˜ ‰ÈÂÚÁ·Û›·˜ ηıˆÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ÚÒÙË, ÂÓÒ Ë ·fi‰ÔÛË Ú‡̷-
ÙÔ˜ ‰ÂÓ ‰Â›¯ÓÂÈ ·Ú¿ ÙËÓ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· Ù˘ ‰ÈÂÚÁ·Û›·˜. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·
ÛÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ·ÚÁÈÏ›Ô˘ ·fi ·ÏÔ˘Ì›Ó· ‰È·Ï˘Ì¤ÓË Û ÎÚ˘fiÏÈıÔ (Na3AlF6), Ë
ıˆÚËÙÈ΋ Ù¿ÛË Ô˘ ··ÈÙÂ›Ù·È Ó· ÂÊ·ÚÌÔÛı› Â›Ó·È 2,0 volt. ™ÙËÓ Ú¿ÍË fï˜
Ë Ù¿ÛË Ô˘ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È Â›Ó·È 4-6 volt. ∞Ó Ë ÂÊ·ÚÌÔ˙fiÌÂÓË Ù¿ÛË Â›Ó·È 4,4 volt,
ÁÈ· ·fi‰ÔÛË Ú‡̷ÙÔ˜ 85%, Ë ÂÓÂÚÁÂȷ΋ ·fi‰ÔÛË Â›Ó·È

ËÂ = 2.0 85 = 38,6 %
4.4
34 XHMIKH TEXNO§O°IA

™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ÔÈ ·ÒÏÂȘ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜ ÔÊ›ÏÔÓÙ·È ÛÙËÓ ˘„ËÏ‹ ˆÌÈ΋

·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔχÙË, ÙȘ ËÏÂÎÙÚÈΤ˜ Â·Ê¤˜ Î.Ï.
¶¿ÓÙˆ˜ ÛÙȘ ËÏÂÎÙÚÔ¯ËÌÈΤ˜ ‚ÈÔÌ˯·Ó›Â˜ ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ Èfi ηıÔÚÈÛÙÈÎÔ‡˜
·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Â›Ó·È ÙÔ ÎfiÛÙÔ˜ Ù˘ ËÏÂÎÙÚÈ΋˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜. ∞˘Ùfi˜ Â›Ó·È ¿ÏψÛÙ ηÈ
Ô ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô ·ÚÎÂÙ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ÔÈ ‚ÈÔÌ˯·Ó›Â˜ ·˘Ù¤˜ ηٷÛ΢¿˙ÔÓÙ·È
ÎÔÓÙ¿ Û ΤÓÙÚ· ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÊıËÓ‹˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜.

4.1.2 ∂Ê·ÚÌÔÁ¤˜ Ù˘ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘

∆Ô ‰›Ô ÂÊ·ÚÌÔÁÒÓ Ù˘ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘ Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ¿ ÂÎÙÂٷ̤ÓÔ Î·È ÂÚÈÏ·Ì-
‚¿ÓÂÈ ÙËÓ ·Ú·ÁˆÁ‹ ˘ÏÈÎÒÓ, ÙËÓ ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙˆÓ È‰ÈÔÙ‹ÙˆÓ Ù˘ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ ÙˆÓ
ÌÂÙ¿ÏÏˆÓ (ËÏÂÎÙÚÔÂÈηχ„ÂȘ, ·ÓÔ‰›ˆÛË Î.Ï.), Î.¿.
¶·Ú·ÁˆÁ‹ ˘ÏÈÎÒÓ. ªÂ ÙËÓ Ì¤ıÔ‰Ô ·˘Ù‹ ·Ú¿ÁÔÓÙ·È ˘ÏÈο Ô˘ Â›Û˘
·Ú¿ÁÔÓÙ·È Î·È Ì ¿ÏϘ ÌÂıfi‰Ô˘˜, fiˆ˜ ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· η˘ÛÙÈÎfi Ó¿ÙÚÈÔ,
˘‰ÚÔÁfiÓÔ, Ì·ÁÓ‹ÛÈÔ, ηıÒ˜ Î·È ·˘Ù¿ Ô˘ ÚÔ˜ ÙÔ ·ÚfiÓ ‰ÂÓ Û˘ÌʤÚÂÈ ÔÈÎÔÓÔ-
ÌÈο Ó· ·Ú·¯ıÔ‡Ó Ì ¿ÏÏÔ ÙÚfiÔ fiˆ˜ .¯. ÙÔ ·ÚÁ›ÏÈÔ (·ÏÔ˘Ì›ÓÈÔ). ™Â ÌÈÎÚfi-
ÙÂÚË Îϛ̷η ·Ú¿ÁÔÓÙ·È Â›Û˘ Î·È ¿ÏÏ· ̤ٷÏÏ· fiˆ˜ Cd, Cu, Zn Î.¿.
∂ÈÌÂÙ·ÏÏÒÛÂȘ. ™·Ó ÂÈÌÂÙ¿ÏψÛË ÓÔÂ›Ù·È Ë ÂȉÈ΋ ÂÚ›ÙˆÛË ËÏÂÎÙÚfiÏ˘-
Û˘ ηٿ ÙËÓ ÔÔ›· ¤Ó· ̤ٷÏÏÔ (‹ ÁÂÓÈÎÒÙÂÚ· ¤Ó· ·ÁÒÁÈÌÔ ·ÓÙÈΛÌÂÓÔ) ηχ-
ÙÂÙ·È ÂÈÊ·ÓÂȷο Ì ÛÙÚÒÌ· ¿ÏÏÔ˘ ÌÂÙ¿ÏÏÔ˘. ªÂ ÙËÓ Î·ÙÂÚÁ·Û›· ·˘Ù‹ ÂÈ-
‰ÈÒÎÂÙ·È Â›ÙÂ Ë ·‡ÍËÛË Ù˘ ·ÓÙÔ¯‹˜ ÛÙËÓ ‰È¿‚ÚˆÛË ‹ ÛÙËÓ ÔÍ›‰ˆÛË, ‹ ·ÎfiÌË
Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÏ΢ÛÙÈÎfiÙÂÚˆÓ ÚÔïfiÓÙˆÓ.
∂¿Ó ÂÈı˘ÌÂ›Ù·È ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÂÈÎ¿Ï˘„Ë ÂÓfi˜ ʇÏÏÔ˘ ¯·ÏÎÔ‡ Ì ÓÈΤÏÈÔ
(ÂÈÓÈΤψÛË), ·ÚΛ ÙÔ Ê‡ÏÏÔ ·˘Ùfi ÙÔ˘ ¯·ÏÎÔ‡ Ó· Á›ÓÂÈ Î¿ıÔ‰Ô˜ Û ̛· ΢„¤-
ÏË ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘ Ô˘ ÂÚȤ¯ÂÈ ˘‰·ÙÈÎfi ‰È¿Ï˘Ì· ¿Ï·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ‰ÈÛıÂÓÔ‡˜ ÓÈÎÂÏ›Ô˘,
ÂÓÒ Û·Ó ¿ÓÔ‰Ô˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Ê‡ÏÏÔ Î·ı·ÚÔ‡ ÓÈÎÂÏ›Ô˘. ∏ ηÙÂÚÁ·Û›· ·˘Ù‹
Ù˘ ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ì‚ÔÏÈÛÙ›

(-)Cu/ Ni2+(‰È¿Ï˘Ì·) / ¡i(+)

√È ‰Ú¿ÛÂȘ Ô˘ Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ¯ÒÚ· Ì ÙËÓ ‰È¤Ï¢ÛË ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ Ú‡̷ÙÔ˜ ›ӷÈ
·fiıÂÛË ÓÈÎÂÏ›Ô˘ ÛÙËÓ Î¿ıÔ‰Ô

Ni2+ + 2e- → Ni (οıÔ‰Ô˜, ·Ó·ÁˆÁ‹)

ÂÓÒ ÛÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ¯ÒÚ· ‰È¿Ï˘ÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔ‰›Ô˘ ÓÈÎÂÏ›Ô˘

Ni → Ni2+ + 2e- (¿ÓÔ‰Ô˜, ÔÍ›‰ˆÛË).

™˘ÓÔÏÈο ÂÔ̤ӈ˜ ÙÔ ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ Ù˘ ηıfi‰Ô˘ ηχÙÂÙ·È ÛÙ·‰È·Î¿ Ì ηı·-

Úfi ÓÈΤÏÈÔ, ÂÓÒ Ì ÙËÓ ‰È¿Ï˘ÛË ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔ‰›Ô˘ Ù˘ ·Ófi‰Ô˘ ·Ó·ÏËÚÒÓÔÓÙ·È
ÛÙÔ ‰È¿Ï˘Ì· Ù· ÈfiÓÙ· ÓÈÎÂÏ›Ô˘ Ô˘ ·ÔÙ›ıÂÓÙ·È ÛÙËÓ Î¿ıÔ‰Ô. ™ÙÔ ™¯. 4.2 ·ÚÈ-
ÛÙ¿ÓÂÙ·È Ì›· ÂÚÁ·ÛÙËÚȷ΋ ‰È¿Ù·ÍË ÂÈÓÈΤψÛ˘.
H§EKTPOXHMEIA 35

mA

Cu Ni ÏÔ˘ÙÚfi ÂÈÓÈΤψÛ˘

Ì·ÁÓËÙÈÎfi˜ ·Ó·‰Â˘Ù‹Ú·˜

™¯‹Ì· 4.2: ∂ÚÁ·ÛÙËÚȷ΋ ‰È¿Ù·ÍË ÂÈÓÈΤψÛ˘.

∫·Ù¿ Ì›· ÂÈÌÂÙ¿ÏψÛË ¤¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›· Ë ÔÈfiÙËÙ· Ù˘ ÂÈÎ¿Ï˘„˘,

ÒÛÙ ÙÔ ·ÔÙÈı¤ÌÂÓÔ Ì¤Ù·ÏÏÔ Ó· Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÈ Ï›· ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ηϿ ÚÔÛÎÔÏÏË-
̤ÓË ÛÙÔ Ì¤Ù·ÏÏÔ-˘fiÛÙڈ̷. °È· ÙÔÓ ÛÎÔfi ·˘Ùfi Á›ÓÂÙ·È ¿ÓÙÔÙ ηı·ÚÈ-
ÛÌfi˜ Ù˘ ÚÔ˜ ÂÈÌÂÙ¿ÏψÛË ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ ·fi ˘¿Ú¯ÔÓÙ· Ï¿‰È·, ÁÚ¿ÛÛ· ‹
ÛÎÔ˘ÚȤ˜. √ ηı·ÚÈÛÌfi˜ ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ: ·) Ì˯·ÓÈο (Ì ¯Ú‹ÛË .¯. ÛÌ˘Úȉfi-
¯·ÚÙÔ˘), ‚) Ê˘ÛÈο (Ì ¯Ú‹ÛË ‰È·Ï˘ÙÒÓ), Á) ¯ËÌÈο (Ì ‰È·Ï‡Ì·Ù· ÔͤˆÓ, ‚¿ÛÂ-
ˆÓ Î.¿.) Î·È ‰) ËÏÂÎÙÚÔÏ˘ÙÈο.
∂Ó·˜ ¿ÏÏÔ˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏË Â›‰Ú·ÛË ÛÙÔ ÙÂÏÈÎfi ÚÔïfiÓ, ›ӷÈ
Ë ˘ÎÓfiÙËÙ· Ú‡̷ÙÔ˜ j, Ô˘ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙÔÓ Ú˘ıÌfi ·fiıÂÛ˘ ÙÔ˘ ÌÂÙ¿ÏÏÔ˘
Î·È ÔÚ›˙ÂÙ·È Û·Ó

j= I
S

fiÔ˘ (π/∞) Ë ¤ÓÙ·ÛË Ú‡̷ÙÔ˜ Ô˘ ‰È·Ú¤ÂÈ ÙÔ Î‡Îψ̷ Î·È (S/ m2) Ë Û˘ÓÔÏÈ΋
ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔ‰›Ô˘. ¶¿ÓÙˆ˜ ˘„ËÏ‹ ˘ÎÓfiÙËÙ· Ú‡̷ÙÔ˜ ÌÔÚ› Ó·
Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ Û Â›ÛÙÚˆÛË Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È Î·Ï¿ ÚÔÛÎÔÏÏË̤ÓË, ÂÓÒ Ôχ ¯·ÌËÏ‹
ÌÔÚ› Ó· ·˘Í¿ÓÂÈ ˘ÂÚ‚ÔÏÈο ÙÔÓ ¯ÚfiÓÔ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜. °È· ÙÔÓ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi ÛÙ·
ÏÔ˘ÙÚ¿ ÂÈÌÂÙ¿ÏψÛ˘ Ï·Ì‚¿ÓÂÙ·È ÚfiÓÔÈ· ÒÛÙÂ Ë ˘ÎÓfiÙËÙ· Ú‡̷ÙÔ˜ Ó·
‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÂÓÙfi˜ ˆÚÈṲ̂Ó˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ ÙÈÌÒÓ. ∂ÎÙfi˜ ·˘Ù‹˜ Ë ÔÈfiÙËÙ· ·Ôı¤Ì·-
ÙÔ˜ Â›Ó·È ¯·ÌËÏ‹.
™˘ÓÔ„›˙ÔÓÙ·˜, ÔÈ Î˘ÚÈÒÙÂÚÔÈ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È Ë
ÔÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·ÔÙÈı¤ÌÂÓÔ˘ ÌÂÙ¿ÏÏÔ˘ ›ӷÈ:
– Ë ÚÔηÙÂÚÁ·Û›· ÙÔ˘ ÚÔ˜ ÂÈÌÂÙ¿ÏψÛË ·ÓÙÈÎÂÈ̤ÓÔ˘
– Ë ıÂÚÌÔÎÚ·Û›· ÙÔ˘ ÏÔ˘ÙÚÔ‡
36 XHMIKH TEXNO§O°IA

– Ë ‰È¿ÚÎÂÈ· ËÏÂÎÙÚfiÏ˘Û˘
– Ë Û‡ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ ÏÔ˘ÙÚÔ‡ ηÈ
– Ë ˘ÎÓfiÙËÙ· Ú‡̷ÙÔ˜.

∞ÓÔ‰›ˆÛË. ∏ ηÙÂÚÁ·Û›· ·˘Ù‹ ÂÊ·ÚÌfi˙ÂÙ·È Î·Ù¿ ·ÚÈÔ ÏfiÁÔ ÛÙÔ ·ÏÔ˘Ì›ÓÈÔ

·ÏÏ¿ ÌÔÚ› Ó· ÂÊ·ÚÌÔÛÙ› Î·È Û ̤ٷÏÏ· fiˆ˜ Ù· Mg, Ti, Be, Ta. ™ÙËÓ ÂÚ›-
ÙˆÛË ÙÔ˘ Al, fiÙ·Ó ·˘Ùfi ÂÎÙ›ıÂÙ·È ÛÙÔÓ ·¤Ú· Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÙ·È ÁÚ‹ÁÔÚ· ÏÂÙfi
·ÏÏ¿ ˘ÎÓfi Î·È Û˘Ì·Á¤˜ ÛÙÚÒÌ· Al2O3, ¿¯Ô˘˜ ÂÚ›Ô˘ 0,01 Ìm, Ô˘ ÙÔ
ÚÔÛٷهÂÈ ·fi ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ ÚÔÛ‚ÔÏ‹. ∞‡ÍËÛË ÙÔ˘ ·ıËÙÈÎÔ‡ ˘ÌÂÓ›Ô˘ ÂÈ-
Ê·Ó›·˜ ̤¯ÚÈ Î·È 30 Ìm ÂÈÙ˘Á¯¿ÓÂÙ·È Ì ÙËÓ ·ÓÔ‰›ˆÛË ÙÔ˘ Al.
¶Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÂ›Ù·È Ì ‰È·‚›‚·ÛË ËÏÂÎÙÚÈÎÔ‡ Ú‡̷ÙÔ˜ Û ÏÔ˘ÙÚfi H2SO4 ‹ ÔÍ·-
ÏÈÎÒÓ ·Ï¿ÙˆÓ, fiÔ˘ ÙÔ ÙÂÌ¿¯ÈÔ Al Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ¿ÓÔ‰Ô. ∆Ô Â͈ÙÂÚÈÎfi ÙÌ‹Ì·
ÙÔ˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ˘Ì¤ÓÔ˘ ÔÍÂȉ›Ô˘ Â›Ó·È ÔÚ҉˜ Î·È ˘Ô‚¿ÏÏÂÙ·È Û ÂÚ·ÈÙ¤Úˆ
ÂÂÍÂÚÁ·Û›Â˜ ˘‰ÚfiÏ˘Û˘, ÁÈ· ÛÊÚ¿ÁÈÛÌ· ÙˆÓ fiÚˆÓ, Ú›Ó ‰Ôı› ÛÙÔ ÂÌfiÚÈÔ.
∞ÓԉȈ̤ÓÔ ·ÏÔ˘Ì›ÓÈÔ ÌÔÚ› Ó· ·ÓÙ¤ÍÂÈ ÔÏÏ¿ ¯ÚfiÓÈ· ÂÎÙÈı¤ÌÂÓÔ Û ‹Ș
·ÙÌfiÛÊ·ÈÚ˜, ·ÏÏ¿ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÙ›ÁÌ·Ù· (pitting) fiÙ·Ó ÂÎÙ›ıÂÙ·È Û ·¤Ú· Ô˘
ÂÚȤ¯ÂÈ ıÂÈïο Î·È ¯ÏˆÚÈÔ‡¯· ¿Ï·Ù· Û ÌÂÚÈÎÔ‡˜ Ì‹Ó˜.

4.2 ∏ÏÂÎÙÚÔ¯ËÌÈο ÛÙÔȯ›·

ŸÙ·Ó ¤Ó· ̤ٷÏÏÔ ª ‚·Ù›˙ÂÙ·È Û ‰È¿Ï˘Ì· ¿Ï·Ùfi˜ ÙÔ˘ Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ¯ÒÚ· Ë
·ÌÊ›‰ÚÔÌË ·ÓÙ›‰Ú·ÛË

M s Mn+ + ne-

fiÔ˘ ÈfiÓÙ· ÙÔ˘ ÌÂÙ¿ÏÏÔ˘ ªn+ ÚÔÛÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó e ·fi ÙËÓ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙÔ˘
ÌÂÙ¿ÏÏÔ˘ ª Î·È ·ÔÙ›ıÂÓÙ·È ¿Óˆ Û' ·˘Ù‹Ó, ÂÓÒ ÂÈÊ·ÓÂȷο ¿ÙÔÌ· ÙÔ˘
ÌÂÙ¿ÏÏÔ˘ ÂÚÓÔ‡Ó ÛÙÔ ‰È¿Ï˘Ì· ÂÁηٷÏ›ÔÓÙ·˜ e- ÛÙÔ Ì¤Ù·ÏÏÔ (™¯. 4.3).
H ÈÛÔÚÚÔ›· ·˘Ù‹ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÌÈ΋ Î·È ÌÔÚ› Ó· ıˆÚËı› Û·Ó ÈÛÔÚÚÔ›·
ÌÂٷ͇ Ù˘ ÔÍÂȉˆÌ¤Ó˘ Î·È Ù˘ ·ÓËÁ̤Ó˘ ÌÔÚÊ‹˜

∞ÓËÁ s ne- + OÍ
∏ ·ÌÊ›‰ÚÔÌË ‰Ú¿ÛË ·˘Ù‹ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ËÌÈ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ÂÓÒ ÙÔ Û‡ÛÙËÌ·, ÌÂÙ·ÏÏÈ-
Îfi ¤Ï·ÛÌ·-‰È¿Ï˘Ì· ¿Ï·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÌÂÙ¿ÏÏÔ˘ ϤÁÂÙ·È ËÌÈÛÙÔÈ¯Â›Ô (‹ ·ÏÔ‡ÛÙÂÚ·
ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ). ∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙËÓ Ù¿ÛË ÙÔ˘ ÌÂÙ¿ÏÏÔ˘ Ó· ÚÔÛÏ¿‚ÂÈ ‹ Ó· ·Ô‚¿ÏÏÂÈ
ËÏÂÎÙÚfiÓÈ·, Ë ÈÛÔÚÚÔ›· ·˘Ù‹ ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È ÌÂÙ·ÙÔÈṲ̂ÓË ÚÔ˜ Ù· ‰ÂÍÈ¿ ‹
ÚÔ˜ Ù· ·ÚÈÛÙÂÚ¿. ∆Ô ÙÂÏÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Â›Ó·È fiÙÈ ÙÔ Ì¤Ù·ÏÏÔ ÊÔÚÙ›˙ÂÙ·È ˆ˜
ÚÔ˜ ÙÔ ‰È¿Ï˘Ì· Ì ˆÚÈṲ̂ÓÔ ‰˘Ó·ÌÈÎfi Ô˘ Â›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ˘ ÌÂÙ¿Ï-
ÏÔ˘, ηıÒ˜ Î·È Ù˘ Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ‹˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ ‰È¿Ï˘Ì·. ∆Ô ‰˘Ó·ÌÈÎfi ·˘Ùfi ÔÓÔÌ¿-
˙ÂÙ·È ‰˘Ó·ÌÈÎfi ËÌÈÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ (‹ ËÏÂÎÙÚÔ‰›Ô˘). ∂Ó· ËÌÈÛÙÔÈ¯Â›Ô ·Ô‰›‰ÂÙ·È Û¯Ë-
H§EKTPOXHMEIA 37

¢φ

M+n
M+n M+n
M
M+n
M+n
M+n M+n
M+n
M+n

φ φ ̤ٷÏÏÔ
‰È¿Ï˘Ì·

™¯‹Ì· 4.3: ∏ÌÈÛÙÔÈ¯Â›Ô ª/ªn+. ¢φ Â›Ó·È Ë ‰È·ÊÔÚ¿ φ ̤ٷÏÏÔ – φ ‰È¿Ï˘Ì·.

Ì·ÙÈο ˆ˜ ÂÍ‹˜: ª/ªn+. ªÂ Û‡Ó‰ÂÛË ‰‡Ô Ù¤ÙÔÈˆÓ ËÌÈÛÙÔȯ›ˆÓ ‰‡Ô ‰È·ÊÔÚÂÙÈ-

ÎÒÓ ÌÂÙ¿ÏÏˆÓ ÚÔ·ÙÂÈ ¤Ó· ËÏÂÎÙÚÔ¯ËÌÈÎfi ÛÙÔȯ›Ô. ™‡Ó‰ÂÛË .¯. ÂÓfi˜ ËÏÂ-
ÎÙÚÔ‰›Ô˘ „¢‰·ÚÁ‡ÚÔ˘ Ì ¤Ó· ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ ¯·ÏÎÔ‡ Ô‰ËÁ› ÛÙÔ ËÏÂÎÙÚÔ¯ËÌÈÎfi
ÛÙÔÈ¯Â›Ô Daniell (™¯. 4.4) Ô˘ Û˘Ì‚ÔÏ›˙ÂÙ·È (-) Zn/ Zn2+// Cu2+/ Cu (+).

(–) Zn Cu (+)
Á¤Ê˘Ú· ¿Ï·ÙÔ˜

ZnSO4 CuSO4

™¯‹Ì· 4.4: ∏ÏÂÎÙÚÔ¯ËÌÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Daniell.

™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ·˘Ù‹ ÙÔ ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ „¢‰·ÚÁ‡ÚÔ˘ ÊÔÚÙ›˙ÂÙ·È ·ÚÓËÙÈο ÂÓÒ

ÙÔ ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ ÙÔ˘ ¯·ÏÎÔ‡ ıÂÙÈο, ‰ËÏ·‰‹ ·Ó·Ù‡ÛÛÂÙ·È ‰È·ÊÔÚ¿ ‰˘Ó·ÌÈÎÔ‡.
∞˘Ù‹ Ë ‰È·ÊÔÚ¿ ‰˘Ó·ÌÈÎÔ‡ ÌÔÚ› Ó· ıˆÚËı› Û·Ó Ë ‰È·ÊÔÚ¿ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÌÈÎÒÓ
ÙˆÓ ‰‡Ô ËÏÂÎÙÚÔ‰›ˆÓ.
38 XHMIKH TEXNO§O°IA

∂¿Ó ÙÔ ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ „¢‰·ÚÁ‡ÚÔ˘ Û˘Ó‰Âı› Â͈ÙÂÚÈο Ì ۇÚÌ· Ì ÙÔ ËÏÂ-

ÎÙÚfi‰ÈÔ ¯·ÏÎÔ‡, ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È Î›ÓËÛË ËÏÂÎÙÚÔÓ›ˆÓ ·fi ÙÔ ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ „¢‰·Ú-
Á‡ÚÔ˘ ÚÔ˜ ÙÔ ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ ¯·ÏÎÔ‡.
e
→

(-) Zn / Zn2+ // Cu2+ / Cu (+)

OÈ ¯ËÌÈΤ˜ ·ÓÙÔ‰Ú¿ÛÂȘ Ô˘ Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ¯ÒÚ· ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔ¯ËÌÈ-

ÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ ›ӷÈ,

Zn → 2e- + Zn2+, (¿ÓÔ‰Ô˜, ÔÍ›‰ˆÛË) ηÈ

2e- + Cu2+ → Cu, (οıÔ‰Ô˜, ·Ó·ÁˆÁ‹)

¢ËÏ·‰‹ ÙÔ ÌÂÙ·ÏÏÈÎfi ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ „¢‰·ÚÁ‡ÚÔ˘ ‰È·Ï‡ÂÙ·È ÂÓÒ ·ÔÙ›ıÂÙ·È ¯·Ï-

Îfi˜ ÛÙÔ ¿ÏÏÔ ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ. ∏ Û˘ÓÔÏÈ΋ ‰Ú¿ÛË Ô˘ Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Â›Ó·È

Zn + Cu2+ → Zn2++ Cu

H ̤ÙÚËÛË Ù˘ ·fiÏ˘Ù˘ ÙÈÌ‹˜ ‰˘Ó·ÌÈÎÔ‡ ÂÓfi˜ ËÌÈÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ‰˘Ó·-
Ù‹. ∂›Ó·È fï˜ ‰˘Ó·Ù‹ Ë Î·Ù·Û΢‹ ÌÈ¿˜ Îϛ̷η˜ ÙÈÌÒÓ ‰˘Ó·ÌÈÎÔ‡ ËÌÈÛÙÔȯ›-
ˆÓ Ô˘ Û¯ËÌ·Ù›˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ËÌÈÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ ˘‰ÚÔÁfiÓÔ˘. ∆Ô ÙÂÏ¢-
Ù·›Ô Û˘Ó›ÛÙ·Ù·È ·fi ÌÂÙ·ÏÏÈÎfi ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ ÂÈÏ¢ÎÔ¯Ú˘ÛˆÌ¤ÓÔ˘ Ï¢Îfi¯Ú˘ÛÔ˘
Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È Û ٷ˘Ùfi¯ÚÔÓË Â·Ê‹ Ì ·¤ÚÈÔ ˘‰ÚÔÁfiÓÔ (˘fi ›ÂÛË 1 atm) ηÈ
‰È¿Ï˘Ì· ÔͤԘ, fiÔ˘ Ë Û˘ÁΤÓÙÚˆÛË ÈfiÓÙˆÓ ˘‰ÚÔÁfiÓÔ˘ ∏+ Â›Ó·È ›ÛË Ì 1 gr-
ion/l fiˆ˜ ·ÚÈÛÙ¿ÓÂÙ·È ÛÙÔ ™¯. 4.5. ∏ ËÌÈ·ÓÙ›‰Ú·ÛË Ô˘ Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ¯ÒÚ· ÛÙËÓ
ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙÔ˘ Ï¢ÎÔ¯Ú‡ÛÔ˘ ›ӷÈ

(p=1atm)
Á¤Ê˘Ú· ¿Ï·ÙÔ˜ H2

[H+]=1

™¯‹Ì· 4.5: ¶ÚfiÙ˘Ô ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ ˘‰ÚÔÁfiÓÔ˘.

H§EKTPOXHMEIA 39

∏2(Pt) s 2e- (Pt) + 2H+

°È· ÙÔ ËÌÈÛÙÔÈ¯Â›Ô ·˘Ùfi Ë ÙÈÌ‹ ‰˘Ó·ÌÈÎÔ‡ ¤¯ÂÈ ÏËÊı› ·˘ı·›ÚÂÙ· ›ÛË Ì 0,000
volt ÁÈ· οı ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·.
™‡Ó‰ÂÛË ÂÓfi˜ ËÌÈÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ „¢‰·ÚÁ‡ÚÔ˘ Ì ÙÔ ËÌÈÛÙÔÈ¯Â›Ô ˘‰ÚÔÁfiÓÔ˘ Ô‰Ë-
Á› Û ۯËÌ·ÙÈÛÌfi ËÏÂÎÙÚÔ¯ËÌÈÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ fiÔ˘ ÙÔ ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ „¢‰·ÚÁ‡ÚÔ˘
Â›Ó·È Ô ·ÚÓËÙÈÎfi˜ fiÏÔ˜ Î·È ÙÔ ËÏÂÎÙÚfi‰ÈÔ ˘‰ÚÔÁfiÓÔ˘ Ô ıÂÙÈÎfi˜, fiˆ˜ ·ÚÈ-
ÛÙ¿ÓÂÙ·È ÛÙÔ ™¯. 4.6, (-) Zn/Zn2+//H+/H2, Pt (+).

mV

H2
Á¤Ê˘Ú· ¿Ï·ÙÔ˜
Zn (p=1atm)

Zn2+ [H+]=1

™¯‹Ì· 4.6: ™¯ËÌ·ÙÈÎfi ‰È¿ÁÚ·ÌÌ· ‰È¿Ù·Í˘ ÁÈ· ÙËÓ Ì¤ÙÚËÛË ‰˘Ó·ÌÈÎÔ‡

ËÏÂÎÙÚÔ‰›Ô˘ „¢‰·ÚÁ‡ÚÔ˘, ¤Ó·ÓÙÈ ÚÔÙ‡Ô˘ ËÏÂÎÙÚÔ‰›Ô˘ ˘‰ÚÔÁfiÓÔ˘.

√È ¯ËÌÈΤ˜ ‰Ú¿ÛÂȘ Ô˘ Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ¯ÒÚ· ›ӷÈ

Zn → Zn2+ + 2e-

2e- + 2H+ → H2

H ÂÈÚ·Ì·ÙÈο ÌÂÙÚÔ‡ÌÂÓË ÙÈÌ‹ Ù¿Û˘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ËÏÂÎÙÚÔ¯ËÌÈÎÔ‡ ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘

Â›Ó·È 0,76 volt. EÔ̤ӈ˜

∂ = ∂Î – ∂· = E∏2/∏+ – EZn/Zn2+ = 0,76 volt

fiÔ˘ ∂Î, ∂· Â›Ó·È ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· Ù· ‰˘Ó·ÌÈο ηıfi‰Ô˘ Î·È ·Ófi‰Ô˘. ∞fi ÙËÓ ·Ú·-
¿Óˆ Û¯¤ÛË ÂÍ¿ÁÂÙ·È fiÙÈ ∂(Zn/Zn2+) = -0,76 volt.
∆Ô ·ÚÓËÙÈÎfi ÚfiÛËÌÔ ‰ËÏÒÓÂÈ fiÙÈ ÙÔ ‰˘Ó·ÌÈÎfi ÙÔ˘ ËÌÈÛÙÔÈ¯Â›Ô˘ „¢‰·ÚÁ‡-
ÚÔ˘ Â›Ó·È Î·Ù¿ 0,76 volt ·ÚÓËÙÈÎÒÙÂÚÔ ÙÔ˘ ÚÔÙ‡Ô˘ ËÏÂÎÙÚÔ‰›Ô˘ ˘‰ÚÔÁfiÓÔ˘.
ªÂ ÙÔÓ ÙÚfiÔ ·˘Ùfi ÚÔ·ÙÂÈ ÂÔ̤ӈ˜ Ë ÏÂÁfiÌÂÓË ËÏÂÎÙÚԉȷ΋ ÛÂÈÚ¿ ÙˆÓ
ÌÂÙ¿ÏÏˆÓ ‹ ËÏÂÎÙÚÔ¯ËÌÈ΋ ÛÂÈÚ¿ ÙˆÓ ÛÙÔȯ›ˆÓ Ô˘ ‰›ÓÂÙ·È ÛÙÔÓ ¶›Ó·Î· 4.1.