‫وة ا

ا د‬
‫ا‪ !"#‬ا‪&' $‬م ا( وا *ح ‪ +,‬ا‪ -‬ا‪./‬ة‬

‫ص ا ق‪:‬‬

‫ﻗﺎل اﷲ ﺗﻌﺎﻰﻟ‪:‬‬
‫‬
‫ب ِ* ْ‪z ُ ِ ً%َ,‬‬
‫‪ A‬ا ْ َِ َ‬
‫َ@ ْ َ‬
‫َ@ٰ َٰه ُ‪ِ َt‬ء ۚ َو َ‪َ َْ 0y %‬‬
‫>‪ًِ#‬ا َ‬
‫‪َ A‬‬
‫‪َ ِ َ'ْ P‬‬
‫ ِ‪َ ۖ ْ7#‬و ِ‬
‫َ@ ْ ِ‪َ ِْ ْ7#‬أ ْ‪ِ 4ُ %‬‬
‫>‪ًِ#‬ا َ‬
‫ ُأ ‪َ ٍ y‬‬
‫‪ُ "ِ$ O‬آ ‪z‬‬
‫﴿ َو َْ َم ‪ُ
َ ,ْ َ%‬‬
‫﴾‪.‬‬
‫ِ@(ِ َ‬
‫‪ َ -‬ىٰ ِ ْ@ ُ( ْ‬
‫‪َ ً (َ N‬و ُ ْ‬
‫>"ْ ٍء َو ُهًى َو َر ْ‬
‫َ‬
‫)ﺳﻮرة اﺠﺤﻞ‪ ،‬اﻵﻳﺔ 
(‪.‬‬
‫َّ ‪َ َ ّ ُ ْ َ َ َ َّ ُ ْ َ ُ َ ْ َ 4‬‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َُ‬ ‫َ ْ‬
‫ﻞﻛ ِﻣﺎﺋ ِﺔ َﺳﻨ ٍﺔ‬
‫ﻮل اﷲ َِّ ﺻﻲﻠ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ ﻗﺎل‪« :‬إِن اﷲ َ ﻓﺒﻌﺚ ﻟِﻬ ِﺬهِ اﻷﻣ ِﺔ ﺒﻟ رأ ِس ِ‬
‫ﻗﻦ أ ﻫﺮﻳﺮة ر‪ $‬اﷲ ﻋﻨﻪ ﻗﻦ رﺳ ِ‬
‫َ‬ ‫ُ ّ ُ َ‬
‫َﻣ ْﻦ ﺠﻳَ ِﺪد ﻟ َﻬﺎ ِدﻳﻨ َﻬﺎ«‪.‬‬
‫)رواه أﺑﻮ داود(‪.‬‬
‫ْ َ‬ ‫‪َ ََ ْ 4‬‬ ‫َ ‪ََ ْ َ 4 َ َْ َ ُ 4‬‬ ‫ََ ْ ُ َ َ َُ‬ ‫َ ْ‬
‫اﺠﺨ ِﻞ‪ ،‬ﻓﻘﺎل" ‪َ » :‬ﻣﺎ ﻳَﺼﻨ ُﻊ‬ ‫وس‬‫اﷲ ‪ 4‬ﻋﻠﻴ ِﻪ َوﺳﻠ َﻢ ﺑِﻘﻮمٍ ﺒﻟ ُر ُء ِ‬ ‫اﷲ ‪ 4‬ﺻﻰﻠ‬
‫ﻮل ِ‬‫ﻗﻦ ﻣﻮ‪ n‬ﺑﻦ ﻃﻠﺤﺔ ﻋﻦ أﺑﻴﻪ ﻗﺎل‪" :‬ﻣﺮرت ﻣﻊ رﺳ ِ‬
‫َُ ُْ َ َ‬ ‫‪4‬‬ ‫َ ‪َ ُ 4‬‬ ‫َُْْ َََْ ُ ََ َ َُ ُ‬ ‫َ َ ُ ُ َ ِّ ُ َ ُ َ ْ َ ُ َ ‪َ 4‬‬ ‫ََُ‬
‫اﷲ ‪َ 4‬ﻋﻠﻴْ ِﻪ َو َﺳﻠ َﻢ‪َ » :‬ﻣﺎ أﻇ ُّﻦ ﻓﻐ ِﻲﻨ ذﻟِﻚ‬ ‫ﻫﺆﻻ ِء ؟ «‪ ،‬ﻓﻘﺎﻟﻮا‪ :‬ﻳﻠﻘﺤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺠﻳﻌﻠﻮن ا[ﻛ َﺮ ِﻲﻓ اﻷﻏ‪ k‬ﻓﻴﻠﻘﺢ‪ ،‬ﻓﻘﺎل رﺳﻮل ِ‬
‫اﷲ ‪ 4‬ﺻﻰﻠ‬
‫ﻚ ﻓَﻠْﻴَ ْﺼ َﻨ ُﻌ ُ‬‫ْ َ َ ََْ ُُ ْ َ َ‬ ‫َ ‪َ َ َ َ َ 4 َ َْ َ ُ 4‬‬ ‫َ ًْ َ َ َُ ْ ُ َ َ َََُ ُ َُ ْ َ َ ُ ُ‬
‫ﻮه‪،‬‬ ‫اﷲ ‪ 4‬ﻋﻠﻴ ِﻪ َوﺳﻠ َﻢ ﺑِﺬﻟِﻚ‪ ،‬ﻓﻘﺎل‪» :‬إِن ﺎﻛن ﻓﻨﻔﻌﻬﻢ ذﻟ ِ‬ ‫اﷲ ‪ 4‬ﺻﻰﻠ‬
‫ﺷﻴﺌﺎ«‪ ،‬ﻗﺎل‪ :‬ﻓﺄﺧ ِﺮﺒوا ﺑِﺬﻟِﻚ ﻓﺮﺘ‪n‬ﻮه‪ ،‬ﻓﺄﺧ ِﺮﺒ رﺳﻮل ِ‬
‫َ ِّ َ ْ َ ْ َ َ َ‬ ‫َ ًْ َ ُ ُ‬ ‫ﺎﻟﻈ ِّﻦ‪َ ،‬وﻟَ ْ َ َ ‪ْ َ ْ ُ ُ ْ 4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫َ ِّ ‪ُ َ ُ َ َ v َ ُ ْ َ َ َ 4‬‬
‫اﷲ ‪َ 4‬ﻋ ‪4‬ﺰ‬‫اﷲ ‪ 4‬ﺷﻴﺌﺎ ﻓﺨﺬوا ﺑِ ِﻪ ﻓﺈِ‪ k‬ﻟﻦ أﻛ ِﺬب ﺒﻟ ِ‬ ‫ﻜﻦ إِذا ﺣﺪﻋﺘﻜﻢ ﻗﻦ ِ‬ ‫ِ‬ ‫وﻰﻳ ِﺑ‬
‫اﺧ ِ‬
‫ﺬ‬ ‫ﻓﺈِ‪ k‬إِﻏﻤﺎ ﻇﻨﻨﺖ ﻇﻨﺎ‪ ،‬ﻓﻼ ﺗﺆ ِ‬
‫‪4‬‬
‫َو َﺟﻞ«‪.‬‬
‫)ورواه ﻣﺴﻠﻢ(‪.‬‬

‫و  ا ق‪:‬‬
‫  اص‪:‬‬
‫ا
 رة ا‪:‬‬
‫رة ا  ا  ا ‪ 126‬إ ا ‪  ،% "#$ 128‬ا('‪ ،‬د ‪#,* * ،+ 128 #*+‬‬
‫اد ‪ "$ -‬ا(‪ .‬ا‪ 
 /0% ، -‬رة "ا‪ ،"#‬أت ارة ‪" "5 
4‬أ*"‪ ،‬ارة‬
‫‪6 #‬ة ‪ "$‬ا ر‪ /( ،50 78‬ه<; ارة ا ( "رة ا" ?>(‪ A@* @ #‬ا
‪ ,‬ة ا‪ B@,‬ا"‬
‫*‪ -‬إ ‪ DE C6‬ا‪ FG‬و*ل @ ا‪J‬ه ‪<#‬ا ا‪ D.‬ا
‪ ،C6‬رة ا  ار ا( ا"‬
‫*
‪5 K‬ت ا
‪L‬ة ا‪ ,‬ى ا‪J‬ه وا‪ "N‬وا‪ O
,‬وا‪-‬ر إ ‪ C%P‬ذ‪* A‬ث  د?‪ S‬ا‪L‬رة‬
‫وا‪N‬ا‪ "$ %‬ذ‪ A‬ا
‪ 7‬ا‪ "$ T4‬ا(ات وا‪J‬رض وا‪,‬ر وا‪,6‬ل وا‪#‬ل وادن وا(ء ا‪X#‬‬
‫وا‪,‬ت ا" وا‪ A@4‬ا" *‪ 6‬ي ‪ "$‬ا‪ ,‬وا‪6‬م ا" ‪#‬ي ‪ #‬ان ‪(@[ "$‬ت ا@ إ ‪A@* \+‬‬
‫ا(‪-‬ه ا"  اه ا]‪%‬ن ‪ ^*N "$‬ورآ‪ ^
( #‬و‪ ; .‬وه" ‪E‬ر ‪- N‬هة دا @ و‪N‬ا‪ %‬ا`‬
‫‪ P‬و‪ a‬و‪bc LX%‬ر ‪8‬ر*^ ا" أع ‪ #‬ا‪S‬ت‪.‬‬
‫ا
  اوي ا‪:O‬‬
‫ا>‪ #‬أ ه  ة ر‪ "5‬ا` ^ ^ ‪
 7 N‬ف ا(^ @ و‪ ^P‬ا‪ ON ،8‬ا\@ أه ا
@‪"$ 7‬‬
‫ا(^‪ ،‬و‪ C,‬ذ‪ A‬أن آ^ ‪ @ /,@i‬ا(^ آ‪ h‬اً‪ ،‬أ ه  ة ‪ CNE‬رل ا` و آ‪,‬ر ا‪8 ،.‬‬
‫أ‪ D(P‬أه ا‪ O‬أن أ ه  ة أآ‪ h‬ا‪ .‬روا ً و‪ O ًj4N‬رل ا`‪ ،‬ا(^ ‪ "$‬ا‪6‬ه@ ‪k(> ,‬‬
‫ ‪ ، GE‬و( أ@‪ ;( 7‬رل ا` ‪ ,‬ا ‪ GE  (N‬او" ‪ ,%‬إ ‪ @,8‬دوس  ‪%‬ن  ‪,‬‬
‫ا`  زه ان‪ ،‬وا‪ "$ #>J‬ا(^ أ‪ , ^%‬ا ‪ ،(N‬و‪ , :8‬ا`‪ ،‬و‪ 8‬آن ا(^ ‪ ; B$ k(> ,‬ا‪",‬‬
‫‪ @E‬ا` @^ و@‪ 7‬إ ‪ ,‬ا ‪ ،(N‬وه  ‪
   @,8‬و‪ #$ ،$‬دو"‪ ،‬ودوس ‪  n‬ا‪J‬زد‪،‬‬
‫(" ‪ "o‬ه  ة‪8 ،‬ل ر‪ "5‬ا` ^‪) :‬آ‪ /‬أر ‪ 7i‬أه@"‪ ،‬وآ‪ " /%‬ه  ة ‪ BE‬ة‪ /$ ،‬أ‪#
5‬‬
‫@ ‪~$ ، 6> "$‬ذا آن ا‪#‬ر ذه‪" "%$ # /,
@$ ،"
 # /,‬أ ه  ة"(‪ ،‬أ@‪ @,8 "$ 7‬دوس @ ‬
‫ا‪ (  4n‬و او"  ‪ 7‬هـ‪ ،‬وه و‪ ;N‬ا<ي أ‪P‬ب دة ا‪ (  4n‬و او" 
 أ" ا‪4n‬‬
‫وزو‪  ،^P‬د ا‪ ^@,8 4n‬دوً إ ا]‪a‬م‪ ،‬و‪8‬م ‪ D‬ا‪ (  4n‬و او" إ ا ل ‬
‫‪ C@X‬ا‪  4n‬رل ا` أن  @ ‪ @,8‬دوس‪ ،‬و‪8‬ل أ ه  ة ه "ه@‪ @,8 /‬دوس" و ا‪",‬‬
‫‪8‬ل "ا@‪ 7#‬أه دو"‪ ،‬آن @‪ ",‬ا‪ bJ‬ا‪J‬آ‪ '-* "$ ,‬و*  أ" ه  ة‪ <($ ،‬أن ‪8‬م إ ا‪4 7 ",‬ر‪^8‬‬
‫‪ ،ًL@n‬و\‪a‬ل ات ‪  .N @@8‬ا
@‪  7‬ا ل  ‪ ^@. 7‬أ‪  N‬ا‪ ،ً
(P .‬وآن ا‪",‬‬
‫‪ ^#P‬آ‪ً h‬ا‪ ^
$ ،‬أن ا‪8 ",‬ل ^‪ " :‬أه  ة آ ور * أ‪ ,‬اس"‪X ،‬ل ( أ" ه  ة 
‬
‫ا ل ‪ ، 47‬ود\  وان  ا‪ ^5  "$ ^@ 7‬ا<ي ت ‪L$ ^$‬ل >‪4‬ك ا`‪L$ ،‬ل أ ه  ة‪:‬‬
‫ا@‪ 7#‬إ‪ "%‬أ‪L CN‬ءك ‪ \ 7b ،"SL CNo$‬ج  وان ‪ …@ ($‬و† اق ‪ ،"$* N‬و*‪ ( "$‬ا(رة‬
‫ود‪ DL, $‬م ‪ 57‬هـ  ( ‪%‬ه‪ ، 78 0‬و‪ 8‬روى ^ ‪ S(%(b %‬ر‪  P‬ا‪ .‬وا
‬
‫و‪ i‬ه‪ ،7‬وروى ^ أ‪E‬ب ا‪ C‬ا و‪  A‬أ‪ ،;oX "$ k%‬وأ‪ ،; "$ ,N  (N‬و‪D(P 8‬‬
‫أ إق إ اه‪ N  7‬ب ا
 ي ا(‪ 282  $‬هـ  أ" ه  ة‪.‬‬
‫ا‪3‬ح ا‪2,‬ي وا ‪:0.‬‬
‫
*‪ 5* :%,‬و*‪ 4‬ا وا
  >"ء‪.‬‬
‫
‪6‬د‪ " :‬ا ‪4% "$‬س اس‪ ،‬و‪ "$ #6‬ا
ب ا]‪a‬م ‪ ˆL‬ا
‪. .‬‬
‫
ا‪ :j‬ا
@‪ ،L B 7‬وإدراك ا<ه ا‪"-‬ء ‪ ^P * D‬و‪ 8‬ن ‪ D‬ا‪.L‬‬
‫ا&‪#‬ص ‪ 5 $-$‬اص‪:‬‬
‫ ن ا
ب ا]‪a‬م ‪ D(6‬ا‪n‬رات ا‪ ،@E‬و‪8‬ر*^ @ ‪ N‬ا]>?ت ا(‪6‬ة ‪ ,‬ا
‪.‬ر‪.‬‬
‫ ‪ T$‬ا(‪6‬ل أم ا
@(ء ا(‪#Pa ..G‬د وا‪ 6‬وا‪  O,‬ا‪ 7‬ا‪ " -‬ا(‪ˆL@ C‬‬
‫ا(‪6‬ة ا" ? ‪.#$ ‰%‬‬
‫ و‪P‬ب *ˆ‪#P $‬د @(ء ا‪ @G  J‬ا‪..G‬ت @‪L‬م ا‪ CP‬ا?‪#P‬د و*‪ 6‬ا‪.‬‬
‫ا‪ 7 ,8‬وا‪-6‬ح‪:‬‬
‫‪9*$‬م ا(‪:‬‬
‫ا‪ T5* :B 6‬ا‪"-‬ء و*‪P ; .‬ا‪ ،‬وا‪ :NanE‬ه ا?‪#P‬د ‪ "$‬ا‪ ˆL‬ا‪6‬ة ا" *‪"$ #j‬‬
‫ا‪0‬ن وا(ن (ر^ @(ء ا‪ E\ FL J‬ا?‪4%‬ح وا‪ E‬إ ا‪ 7‬ا‪ " -‬ا(‪.C‬‬
‫ا‪(/‬د‪:‬‬
‫ه ا
‪ 7‬ا((‪ 0‬رع وا‪L‬ى ا(‪+ L@ C‬ن وا و‪L 7‬ا ا@‪ B‬ا
‪ ،‬ا
رف ‪DS8‬‬
‫وا‪NJ‬ال ا" 
‪ ; . #-‬ا(‪ @ D@n‬ا‪$Lh‬ت ا‪S‬ة و‪PN‬ت اس ا(‪6‬دة‪.‬‬
‫‪ ($‬ت ا(‪:‬‬
‫‪ 6‬ا ‪?6‬ن ه(‪:‬‬
‫أ ‪ -‬ا‪h‬ا‪ /‬ا‪ :
nL‬وا" ‪ 8‬ره د ا(
@‪ SL
 L‬وا
‪,‬دات وأ‪E‬ل ا(
‪a‬ت و‪ i‬ه‪ ،‬و*‪6‬ه ن ~زا‬
‫ا‪b‬ر ا@‪ ,‬ا" *‪ 
4 #,.‬ا‪ ،@L‬وا?اع ‪L ...‬ل ا ل @^ ا‪a‬م ) أ‪N‬ث ‪ "$‬أ ‪ %‬ه<ا  ‪^$ k‬‬
‫‪ #$‬رد( و‪L‬ل‪P) :‬دوا إ(‪  8.7%‬رل ا`‪ ،‬وآ ‪6%‬د إ(‪%‬؟ ‪8‬ل‪ :‬أآ‪ h‬وا  ‪8‬ل ? إ^ إ? ا`( اآ‪"$ 7‬‬
‫ا(رك‪.‬‬
‫ب ‪ -‬اازل وا(‪6‬ات ا‪ B*  (P‬أ‪(%‬ط ا
Ž ‪ ,‬ا‪0‬ن وا(ن‪ :‬و‪ 7‬ا‪ #Sn~ #$ 6‬ا‪7‬‬
‫ا‪ " -‬ا(‪ ،# C‬و ذ‪ A‬ا?‪#P‬د وا‪t> * "$ 6‬ون اة ا?‪.8‬د وا
@( وا‪ $Lh‬وا?‪(P‬‬
‫وا‪ 4‬وا‪ L‬و‪ i‬ه ( ? 
رض ‪ EL‬ا]‪a‬م و‪@n A<$ ^(8‬ب و(وح ‪L‬ل ا ل )  ‪"$‬‬
‫ا]‪a‬م  ‪ ^@$ N‬أ‪ P‬ه وأ‪ # (  P‬إ م ا‪.... L‬ا‪.(O‬‬
‫ا; ا(‪:‬‬
‫‪ FL‬ا‪ @ ^(# 6‬أ*‪ 7‬و‪    ? ^P‬اة  @"‪:‬‬
‫أ ‪ ^L$ -‬ا‪ -‬ع‪ X  :‬ف ا(‪6‬د ‪  (6 @ ; $‬ا‪ -‬وط‪ ،‬آ
@‪+ L 7‬ن وا و 
@‪8  (# F‬ا‬
‫و(  @م ا@‪ B‬وا‪4‬ن ا‪ \J‬ى ا(ة @ ا‪ 7#4‬و ا ‪ EL‬ا‪ 
 -‬اا‪ S‬ة @ )‪ C@P‬ا(‪T.‬‬
‫ود‪ D$‬ا(‪ (4‬وأن ن *‪ L‬ور ‪.` .@G‬‬
‫ب ‪ ^L$ -‬اا‪
 :D8‬ب وا‪ D8‬اس ا?‪ "(P‬وا‪ "$Lh‬وا?‪.8‬دي وا" وا‪( N @> 4. "',‬‬
‫ا(‪6‬د  إ‪.L E‬د ا‪ -‬ع ‪ ˆ8  P  "$‬و‪%‬ازل ‪ ...‬و‪ "$‬ا
‪ .‬ا‪ C6 5‬أن *ˆ‪#P $‬د‬
‫ا‪ @G  D(6‬ا‪..G‬ت @‪L‬م ا‪ CP‬ا‪ 6‬وا?‪#P‬د‪.‬‬
‫ورة ا *ح وا( =‪ 0‬ر ا‪/(/‬ت ا‪: $&6‬‬
‫*‪ 6‬ا أ‪ 5 T,E‬ورة و‪ "$ ˆ $‬ه<ا ا
‪ h .‬ة ات ا" *ا‪ ##P‬ا‪ [ "$ J‬ا
(‬
‫‪ @ $‬ه‪ #‬و*ه‪ "$ 7‬ء اˆرة‪ ،‬وا‪ 
 -‬ا]‪  A@(* a‬ا ا( و‪ 
6  %‬أ‪ * #N‬‬
‫آ ‪6‬ات ا
‪ .‬و*‪ C‬آ ‪ ˆ8‬ا]‪%‬ن ‪ @G "$‬ا‪J‬ز وا‪ ،J‬و<‪ A‬د ا]‪a‬م إ ا?‪#P‬د ‪"$‬‬
‫ا‪,‬ط ا‪NJ‬م ا(‪ ,‬ا(دا @ ا‪L‬ا ا
 ا" ‪ 8‬ره‪ ،‬و‪8‬ر ا‪h‬اب ا‪<# 06‬ا ا
( ا‪ @6‬آ( ‪P‬ء ‪"$‬‬
‫ا‪) O‬إذا ‪ 7N‬اآ‪ 7b #P$ 7‬أ‪E‬ب ‪ ^@$‬أ‪ P‬ان‪ ،‬وإذا ‪ 7b #P$ 7N‬أ\‪ ^@$ on‬أ‪ P‬وا‪ ،(N‬و<‪ A‬ا‪C‬‬
‫ا]‪a‬م آ ا‪ ˆL‬ا(‪6‬ة ا(
@‪L L‬ق ا]‪%‬ن و‪ (N‬ا‪ ',‬وا‪(h‬ر *‪ P‬ا]‪a‬م وا?*‪.‬ل وا‬
‫ا‪ .‬و‪ i‬ه ( * ^ ‪ ,‬اة ‪ % . "$‬ا‪J 5‬ن ذا‪ ;EL C@E  A‬وأ( ‪ ،^*i‬و‪"@ ($‬‬
‫‪(%‬ذج ‪ 
,‬ا‪ab  ˆL‬ث ‪?6‬ت‪:‬‬
‫أ ‪ -‬ا(‪6‬ل ا
‪,‬ي‪ :‬آ‪a.‬ة ‪ "$‬ا‪ Sn‬ة وا‪nL‬ر وا‪ @$‬و‪ i‬ه  و‪ S‬ا‪ L‬ا‪ h‬إذا ‪ /X‬ا ‪j4N @N‬‬
‫@ ‪o‬داء ا‪a.‬ة ‪ "$‬و‪.#8‬‬
‫ب ‪ -‬ا(‪6‬ل ا("‪ :‬آ‪ o‬ا
و‪  (P  8
 "%‬اس  ‪6 7#n‬ل 
‪ ،‬وه ‪ ^
$( 0SP‬و*‪^LL‬‬
‫‪,‬أ ا
ون وا‪.$‬‬
‫د ‪ -‬ا(‪6‬ل ا‪ :",n‬آ‪ L‬ام *‪ TE ‰G>   ,‬إ ‪ :  \+‬وه ‪ T.  ^LL ( 0SP‬ا
‪,‬د ‪4‬‬
‫ا‪4‬س و*‪, FL‬أ ا]‪h‬ر وا
ون ‪ ...‬و‪ i‬ذ‪ ( ،A‬ل @  و‪ %‬ا]‪a‬م و
^ و>(^  ‪ P‬وه ‬
‫‪ "$ F,n@ a8 ^@
6‬آ زن ون‪.‬‬