Chronicaminorasa11momm BW PDF

1
1 -«t-
*f
'
. ^-^v
i ^ ^•'.^:
••(-
i^-
^ Â'^
^ , , ^ *-4 •i^-i «
'•
A -'
MONVMENTA
GERMANIAE
HISTORICA
INDE AB ANNO CHRISTI QVINGENTESIMO
VSQVE AD ANNVM MILLESIMVM
' ET QVINGENTESIMVM
EDIDIT
SOCIETAS APERIENDIS FONTIBVS

RERVM GERMANICARVM MEDII AEVI
AVCTORVM ANTIQVISSIMORVM TOMVS XI
CHRONICORVM MmORVM SAEC. IV. V. VI. VII
VOL. II
BEROLINI
APVD WEIDMANNOS
MDCCCXCIV
CHRONICA MINORA
SAEC. IV. V. VI. VII
EDIDIT
THEODORVS MOMMSEN
VOLVMEN II
ACCKDVNT TABVLAE DVAE
BEROLINI
APVD WEIDMANNOS
MDCCCXCIV
Q¥3
U^' J/
Aulae Vimariensis officina typographica.

HOC VOLVMINE CONTINENTVR
Pagff.
llydatii Lemici coHtinnatio chronicorum liicronymianorum ad a. CCCCLXVIIl 1
MarceUini v. c. comitis chronicon ad u. DXVIII continuatHm ad a. DXXXIV 37

Additamentum ad a. DXLVIII 104
Cassiodori Senatoris chronica ad a. DXIX 109
Victoris Tonnmncnsis CCCCXLIV— DLXVII
cpiscopi chronica a. . . . 163. 184
lohannis ahlxitis Diclarcnsis chronica a. DLXJII — DXC 163. 207
Chroniconim Caesaratigustanonmi rcliquiac a. CCCCL — DLXVIII . . . 163. 221
Marii episcojî Aventicensis chronica a. CCCCLV— DLXXXI 225
Isidori lunioris episcopi Ilispalpnsis historia Gothorum Wandcdormn Sueborum
ad a. DCXXIV 241
Add. I. Dcdicatio historiarnm Isidori ad Sisenandum 304
II. Additamenta ad Isidori historias Pclayiana 305
III. Exordia Scythica 308
IV. Continuatio Byzantia Arabica a. DCCXLI j
V. Continuatio Hispana a. DCCLIV \
VL Epitomc Ovetensis a. DCCCLXXXIII 370

VIL Compilatio cod. Mafr. 8G F 376
VIII. Ilistoria Pscudo-Isidoriana cod. Parisini 6113 377
IX. Proprictates gentium 389
Isidori lunioris episcopi Hispalensis chronica maiora ed. primum a. DCXV i
chrmiicorum epitome ed. a. DCXXVII \
Add. I. Auctarium chroniconim maiorum ad a. DGXXIV .... 489

II. Additamenta ad chronica maiora e.i; codieihus diversis . . . 491
III. Isidori chronica quuc fcruntur sidi nominc Auyustini ct Ilieronymi 495
IV. Additamenta ad chronicorum epitotnen ex codicihus diversis . 502
HYDATII LEMICI
CONTINVATIO CHKONICORVM
HIERONYMIANOEVM
AD A. CCCCLXVIII.
CHPONICA !J.
LIBRI ADHIBITI:
B = codex BeniliiiBiisis Pliillipps. 1829 saec. IX.
JI = epitiime Hispana.
//m — eius epitumae cod. Matrit. uuiv. 134 saec. XIII.
ifn = eius epitoniae apograplium Perezianum cod. Matrit. bibl. nat. F 38

saec. XVI fin.
( ) distiiiguunt quao in hac epitome reperiuutur.

F = epitome Fredegariaiia sive cod. Paris. lUUlU saec. VII, VIII (MG. script.
Meroving. vol. 2 p. 69 — 77).

' '
distinguunt quae in hac epitonie reperiuntur.
[ ] uncis comprehensa omissa in libro B ex epitoma allera utra (quae iudicatur
in margiiic) accesseruut alia vera, alia insiticia.
M = excerpta cod. Jlontpellierensis u. 151 (v. p. 9).
Litteris iuclinatin exprcsaa mnipsit auctur cx cunmlaribus Cunstantinopolitanis editis
vol. 1 i>.
197—247.
iiydatius — eo enim nomino
fuit ') natione Hispanus fuit, prmmciac, ut ait ipse iu —
seeundum sequioris aetatis promintiationem eorruptam GaVacciac
praefatione, CnUacciar vel
(vide ad p. 13, 12) natm in Lrmica civitatc, id est in oppido Limioorum conventus Braca-
rensis sito supra Bracaram Asturicam versus, hodie Jin.zo de lAmaJ)^ quae regio a. 41 1
Sueborum facta quinto saeculo regibus eorum subdita erat. scilicet habitabant ibi
foederatorum condicione sub regibus suis Suebi advenae: antiqui liabitatores iure mane-
bant Eomani parebantque vel certe parendum sibi esse existimabant imperatoribus.
1) Eius iiominis tres viri innotuerunt, Primus est epi.^Jcopus Enieritae is, qui a. 38,5 una cum Ifliacio
Priscillianum aputl Jraxiinum Treveris accus.ivit et propterea a. 385) iu exiliuni pulsus est. nominant eum
Sulpicius Severus clinm. 2, 46, 8. c. 47, 5. •!. 51, 6 (ubi unicns codex Vat. P.al. 824 saec. IX constanter ydatiuis) ;
Hieronymus de viris ill. 121 (ilji cod. Paris. 12161 saec. VII lajdati, Vaticanus reginae 2077 item saec. VII yilntli);
Prosperi cln'on. ad a. 389 (ubi consentiunt liljri iu lectione ursacius, id quod corruptum iudico ex fornia vera
auctoris culpa potius quam librariorum) ; Isidorus de viris Ul. e. 19 {ursatius libri scripti et editi errore omnino
ex Prospero ducto). praeterea acta synodi Caesaraugustanae 380 (apnd Mansium 3,633) cum 1'esidentium
a. c.
episcoporum nomina sic perscripta lialieant in libris duobus Vindobonensi n. 411 saee. IX/X (Maassen Quel/en
cles Kannn. Eechts I p. 668) et Parisiuo n. 1455 saec. X (Maassen 1. c. p. ,536): residenti!/us ejiiscoîis Itadio
{filadio Par.) Deljino Euficio [entitio Par. ) Amjielio Aiij/entio Lucio Itafio {taeio Viud.) Splendonio Va/erio
Sim2)osio, Carterio et Ifadio, esse inter lios Hydatium nostruni verisimile est, quo loco sit, incertum. — C!Iu'onica
qui scripsit, in codice eoruni unico pleno saec. IX ydatius scribitur constanter (exord., praef. inscr. et c. 1.
c. 40. 96. 98. 130. 201. 207), in epitomae Fredegarianae cod. saec. VII, ubi quater nominatur, ydafius
(I. 3 c. 1), ydacius (1. 4 praei'.), udacius (1. 2 e. 49), aclaeius (I. 2 c. 49) ; in epitomae Hispanae eod. saec. XIII
i/dacius, idacius (praescr.), idafius (c. &2^), apud Pseudo-Isidorum de viris ill. c. 11 certe in edd. itacius {ifufius
cod. Vat. Urb. 382 saec. XV et Vat. rcginae n. .349 saec. XVI a ; libris nielioriljus caput lioc abest), in epistnla
,a Turribio ad ipsum directa a. 447 item secundum edd. idacius. — Tertius eius nominis iuveuitur iu cpistula
synodica ab episcopis (ialliaruni ad Leonem directa c. a. 451 (inter Leonis epp. 99), dictus ibi in cdd. Ydafins.
liaec librorum vestigia cum ad eam nominis formam ducaut, quam supra posuiraus, accedit quod lioc genus
cognominum sive signa quae dicuntur iusto veriloquio raro carent, et ut Hydatius facilem interpretationem
habet, ita Idatius sive Idacius barbarum est et ineptum. — Accedit vir ordinis senatorii tituli Hadrnmetini (C. I.
L. VHI, 61) saec. opinor tertii signi loeo vocabulum babens Hydatii. — Cnm Ithacii vocabulo, quod h.abet
recte scriptnm titulns Ovetensis editus ab Iluebnero inser. Hisp. christ. n. 144, Hydatii cave confundas:
ad Ithacium cognomeutu Clarum (si fides est Isidoro vir. ill. 19) socium Hydatii iu aecusando Priscilllano
referuntur tres libri cditi contra Marivadum diaconum Arrianum bodie adiudicati Vigillo Thapsensi (Migne
vnl. 62). — Libellus inscriptus: in nomine domini nostri lesu Christi incipit liher de nominilrus Suevorum et
Enandiilorum, A/anorum et Gotorum ab an. CCCV: vocafus est liher isle Ithatium; ab i//o qui eum scripsit
nomen accepit, subscriptus: liher Itacii finitur, repertus in codice deperdito Ovetensi (unde descriptus est cod.
F
Matrit. bibl. nat. .58; cf Knust Arch. 8,784; Ewald nenes Arc/iiv 6,304) saeculo XII posterior est neque
quicquam commune habet cum cbrouicis nostris; videantur Florez Esp. sagr. 4, 19.5 seq. et qui eum continuavit
Kisco 1. c. 38, 116 seq. 366. iucipit: Seri et Eranda/i praeoceuparerunt tofas Hispanias, finit: posf haec
Bamha regnavif annos quinc/ue et mortuus Mannio in ecc/esiam sancti
est in pace ef sejnt/tns m val/e de
Petri. — Locum, quem Quesnelius in editione priore (a. 1675) epistularum Leonis magui iu adnot. ad ep. 15
(vol. II p. 831) Hydatio tribuit: Dictinius Asturicensis episcopus, cui oh Prisei//iani haeresim quam profite-
balur eiecto cum a/iis eiusdem sectae epincopis suecessit Ttiribius, in posteriore editione (a. 1700) professus
(vol. II p. 449) errasse se de Hydatlo, sed ignorarc, unde eum traxerlt, id quod paritcr ignoravit Florezius
Esp. sayr. 4,416, snmptns est, non ad verbnm tameu, ex vita Turibii edita iu actis sauctorum m. Aprills
vol. II p. 421 seq. 2) 4'6(iOi Aiuixuii' apud Ptolemaeiun 2, 6, 44, civitas Limicoritm in tltulo C. I. L. H,
2517 aliisque. videatur Huebuer 1, c. p. 350. 903.
1*
IK
;
4 HYDATll LEMICI
horum e numero Hydatius et res gestas ad haiic formam narrat et annos numerat
secundum imperatores tam Occidentis quam Orientis. infanfulus et piipillus a. 406, ut
ait (c. 40), iter fecit in Orientem adiens Cyprum, Caesaream Palaestinae, Hierosolyma,
Bethlehem, ubi vidit Hieronymum (j a. 420), Alexandream (c. 38. 39. 40 et praef
cf. c. 59. 61), unde recte efficitur euni natum esse c. a. 394. clericus factus est a. 416
(c. 62''), episcopus a. 427 (praef. 6. 7), cuiusuam urbis, ignoratur, fortasse Aquarum Flavi-
arum, liodie Chaves, Limicis proximarum propter ea quae narrantur e. 201. rex Sue-
borum Hermericus cum pacem cum Romanis Callaeciam inhabitantibus factam non ob-
servaret , legatus horum c. a. 43 1 ad Aetium magistrum militum in Galliam ivit (c. 96)
rediitque cum Censorio comite ab eo ad Suebos legato (c. 98). in pace quoque cum
Hermerico mox facta eius partes videntur fuisse (c. 100). pariter atque Hydatius alter
Priseilliani haeretici apud Maximum accusator a. 385, nostro sine dubio sanguine
coniunctus et fortasse pater, hic quoque acerrimum propugnatorem se monstrat fidei
ortliodoxae et insectatorem Priscillianistarum sive Manichacorum cum in chronicis (c. 13.
16. 31. 130. 133. 135) tum in rebus gerendis. a. 444 Asturicae depreliensos Manichaeos
quosdam una cum Turibio eius urbis episcopo audit gestaque de iis mittuntur ad Anto-
ninum episcopum Emeritao metropolitanum (c. 129). eodem fere tempore Turibius ille
ad Hydatium nostrum et Ceponium episcopos epistulam dedit (epp. Leonis ed. Ballerin.
vol. 1 p. 711) de erroribus Priscillianistarum Manichaeorumque, nec multo post, scilicet
a. 447 lul. 21 de eadeni re episcopus Romae Leo ad eundem Turibium scribens (1. c.
p. 693 seq.) finit ita: dcdim-us litteras ad fratres ct cocpiscopos nostros Tarraconenses,
Carthaiiinienses, Licsitanos atque Gallicos eisque conciVmm si/nodi generalis indiximus:
ad tuae dilectionis soUicifudinem ^jerfinebit, iif nostrae ordiiuitionis aucforifas ad prae-
dictarum jirovinciarum ej)iscopos deferatur. si aiifem aliquid, quod ahsif, obsfiterit, quo
minus possit celebrari generale concilium, GulUciae salfcm in unum convenianf sacerdofes:
quibus congregandis fratres nosfri Idacius ef Ceponius immincbunt coniuncfa cum eis
insfantia tua, quo citius vcl provinciali conventu rcmcdium tanfis ruhicribtis afferatur.
a. 461 vel certe proximo d. lul. 25 Sueborum regulus Frumarius infestus Romanis
eorumque auxiliaribus Gothis cum in ecclesia Aquiflaviensi captum Hydatium secum
duxisset (c. 201), post tres menses mense Novembri rediit ad Flavias (c. 207).
captivitatis
chronica absolvit a. 468: nam cum memoretur c. 248 episcopi Romani Hilarii obitus
defuncti eo anno Febr. 29 ^) et quae statim secuta est ordinatio successoris Simplicii,
adnotationes extremae videntur referendae esse ad annum 468. notae annorum quas
posuit etsi perturbatae non sunt contrariae. non multo post auctor diem obierit necesse
est septuagenario maior. haec ex chronicis, neque aliunde sumpta sunt quae de eo
narrantur in vita temere attributa Isidoro^): Itacius provinciae GaUaeciae episcopus
secutus chronicam Eusebii Caesariensis episcopi sive Hieronymi presbyteri, quae usque hodir
in Valentis Augusti imperium, edita declaratur, dehinc ab anno primo Theodosii Augusfi
Hsque in annum imperii Leonis octavum (hunc ultimum memorat c. 235, vere perveniens
ad annum eius duodecimum) subiitnctam sequifur hisforiam, in qua magis harbararum
gcntium bclla crudclia narraf, cpiae premchatit Hispaniam. decessif sidt Leon/i principc
uUima iam paene senecfute, sicut efiam praefationis suae demonstraftir indicio.
Annos annalium suorum Hydatius numeravit Hieronymi quem continuat exemplum
secutus computatione binaria et singulis annis adscribens numerum imperatorium et
quarto quoque anno olj-mpiadis principium adnotans, scilicet in chronicis integris ; epito-
1) Cf. Duchesne lili. pontif. vnl. I p. CCLII. 247. qu.aiaqu.im ilieni, quo obiit Hilarius, .ilii vnlnnt fuisse
Sept. 10. 2) Leguntin- liaec eapite 11 [9] editionis Arevalianae uuo tredeciin eoruni, quae a plerisque
libris scriptis Iniius counnentarii absunt et vix sunt Isidori ipsius. brevis praefatio (Arevalus vol. 7 p. 238),
quacum Loaysa primus vitas has edidit, ad eas solas pertinere videtur ueque magis Isidori esse, sed continua-
toris auouymi
CONTINVATIU CHKONlCi.iHVM HIKKON YMIANOUVM. 5
marura duarum melior Hispana amios raro apposuit, Predegariana plerumque adscrip-
sit imperatorios. hi in chronicis his primarii suut ipsi narrationi inserti constanter
neque, ut nos chronica tradita accepimus, magnum adiumentum est in olympiadibus, quas
in margine auctor posuit, quamquum ipse significat c. 25, ubi illi fallero videantur, recur-
rendum esse ad has. imperatorum annos numerat potissimum Occidentis, Orientis hic
illic adseribit. annus omnino consularis est incipiens a kal. lanuariis: sed ut ait ipse
c. 25, annuni mutationis bis numerat, ut annus 395, quo obiit Theodosius, ei et Theo-
dosii sit XVII et filiorum I itaque hi duo loci in computo pro uno procedant, unde
abest a codice Arcadii et Honoriiannus primus recte omnino. utilitas chronicorum
horum, quae longe ex annalibus nobis servatis saeculi quinti, cum ab

optinia sunt
auctoris chronologia pendeat eaque maxime in parte posteriore perturbata sit, per
singula imperia eam persequemur.
Theodosii I anni recte numerantur XVII = 01. 2S9, 3—293, 3 ab a. 379 ad 395,
Gratiani (f 383) et Valentiniani II (f 392) in annis computandis ratione non habita.
—
Honorio (nam Arcadii annos 3S3 408 auctor non numeravit et ne obitum quidem eius
adnotavit, etsi in principio eum cum fratre praescribit) Hydatius annos dat XXX vel
potius (nam primum, ut modo vidinius, non computat) XXIX = 01. 293, 4 — 300, 4,
uno anno a vero aberrans: regnavit enim a. 395 ad a. 423, id estHonorius ab com-
putatis duobus non plenis XXIX, omisso anno 395 ab 01. 293, 4 ad 01. 300, 3.
annum qui abundat probabile est esse XXVI, quem ubi ad praecedentem adiungimus,
quae Hydatius per haec tempora narr.at satis recte procedunt: itaque secundum hanc
coniecturam annos aerae nostrae in margine disposui.
Sequuutur Theodosius II et Valentinianus vel potius hic solus; nam quamquam
illius nomen solum Hydatius praescribit et Occidentis dominum in imperatorum later-
culo praeterit, ad eum annos numeravit, sed item non sine errore: scilicet ab obitu
Honorii a. 423 etsi hunc annum in successore non computamus, ad extremum Valen-
tiniani III 455 anni sunt XXXII, non, ut ait Hydatius, XXXI 01. 301, 1 308, 3, = —
annum unum, quem errore Honorio addidit, altero errore quodammodo compensans, ut
iunctis duobus regnis Honorii et Valentiniani III iustus numerus efficiatur. videtur
auctor errore res prirao biennio Valentiniani III 424/5 gestas pro uno anno habuisse
itaque quae secundum ipsius 426 vere pertinere ad a. 427 et
numeros narrantur sub a.
sic deinceps. incidit ita Valentiniani annus extremus recte in a. 455 eosque numeros
adscripsi, quamquam annus Theodosii II extremus et Marciani primus ita dicitur esse
a. 451 (c. 147), Marciani secundus a. 453 (c. 154), tertius a. 454 (c. 157), quartus
a. 455 (c. 162) vel a. 456 (c. 165), cum vere Theodosius II obierit a. 450 lul. 2S,
Marcianus iniei-it eodem anno Aug. 25.
Qui sequuntur imperatores Occidentis secunduni Berolinensis libri manum anti-
quam ita reperiuntur dispositi:
01.
Maiorianus creatur a. 457 Apr. 1. eclipsis a. 458

(c. 191)
:
6 HYDATII LEMICI
3 Anthemius I 466?
4 II 467?
01. 312, 1 III 468 ? Simplicius papa creatus a. 46S (c. 249)
Orientis imperatorum anni qui memorantur, perturbationeni laterculi accusant magis

quam corrigunt. scilicet Marciano cum recte dentur anni septem (c. 184), respondent
iis in laterculo novem 01. 307, 3 309, 3. —
Leonis annus primus, qui est 457, cum recte
c. 185 componatur eum Maioriani primo, quintus, qui est 461, c. 211 aequatur primo
Severi, octavus, qui est 464, c. 235 Antliemii primo.

Satis habuimus formam explanare et numeros adscribere incertos omnino, sed ali-
quatenus probabiles: errores in singuhs rebus ab auctore commissos persequi non est
editoris.
Numerat Hydatius imperatores sibi constans, sed ratione perversa
XXXVIIII Theodosius I XLIII Maximus

XL Arcadius et Honorius XLIV Maiorianus et Leo
XLI Theodosius II XLV Severus
XLII Marcianus XLVI Anthemius.
Sic libri quod errore antiquo post Maximum c. 165 repetunt Marcianum numero
BF, nisi
XLIII. B manu prima habet XLIII pro XLII, XLV pro XLIIII,
praetereai^ recte:
H
XLV item pro XLVI. contra omissis primis duobus numerat Theodosium II XLIII.
Marcianum XLIIII, Maximum XLV, Marcianum (admissa iteratione illa) XLVI. Maiori-
anum et Leonem XLVII, Severum XLVIII, Anthemium XLVIIII.
Olympiades (in codice constanter est OLYMPI) in codice leguntur in textum
relatae plerumque ita ferc, ut nos in editione cas repraesentavimus, rarius ad marginem
adscriptae. praecedere solent annum imperatoris eum, a quo Olympias ea de qua
agitur incipit. saepenumero Olympiadis adnotatio implicata reperitur adnotationibus
proxime praecedentibus: ita 01. CCXC collocanda ante c. 6 scripta est inter c. 4
et 5, 01. CCXCVIII collocanda ante c. 54 scripta est iuxta c. 51, 01. CCXCVIIII
collocanda ante c. 63 iuxta c. 61, ol. CCCVIII collocanda ante c. 154 iuxta c. 149:
sed cum nullo loco Olympiadis adnotatio praecedat anni proxime praecedentis nume-
rum, quid secutus non solum auctor, sed librarius quoque, clare apparet. itaque nos
sit
Olympiadis ante imperatorium eum inseruimus, cui auctor eam prae-

numerum perpetuo
scripsit. —
Numeros ubi quod est LXXXX constanter more Hispano sic notatur LXL,
,
secunda manus ita emcndare voluit, ut singuhs unionem demeret, sed mox antiquos
numeros restituit, quos praeterea coniunctio cum Hieronymianis abunde tuetur.
Aera Hispana etsi in exemplari libelli integri quod superest in margine bis
adnotatur manu prima, scilicet ad 01. 290, 2 = p. Chr. 382CCCCXX, ad a. 01. 292, 4 =
p. Chr. 392 CCCCXXX, magis est ut a librario veniat quam ab auctore, eo magis,
quod in textu quibusdam locis eam memorat (c. 42. 214. 253), ut supra (vol. 1 p. 217
ad a. u. c. 72!) vidimus in exemplar quoque consularium Constantinopolitanorum men-
tionem eius eum intulisse. passim, sed plerumque perverse eam adscripsit auctor epi-
tomae Hispanae deductam ex annis exemplaris sui imperatoriis. omnino aera ducta
ab a. ante Chr. 38 vix in communem usum admissa est ante saeculum quintum medium
(cf. Krusch Studien p. 143; Brunner Rechtsgcsrli. 1, 330 n. 43).
Annos Abrahae in margine exemplaris nostri libelli integri adnotavit manus antiqua.
sed posterior, ea ipsa omuino quae argumenta passim ibi adscripsit, primum ad a. 01.
290, 4 = p. Chr. 3S4 HCCCC et sic deinceps.
Denique iuxta c. 8 ad a. 01. 290, 2 vel 3 p. Chr. 382 vel 383 = in margine legitui-:
VII ioboleus ex quo donikms ascendit; scilicet 32 vel 33 f 350.
Zosimus a.
:
8 HYDATII LEMICI
typi hiatibus, cum in hac parte epitomae vix ulla supplementa suppeditent: immo aut
auctor ipse aut librarius ea videtur admisisso, ut suppleturo spatia ne deessent.
Alterum exemplum videtur recenseri in catalogo bibliothecac Lauriacensis
scripto saec. X (cod. Vat. Pal. IS77 et Wihnanns mus. Rhen. 23,
inde 387); 'libeUus
'(ûiidl lulil Uilarionis de origine mundi usque ad resitrrectionem Christi: item in eodei»
Hieronimi ckronica excerpta: inde Idacii db anno primo Tlieodosil Augtisti usqtic
'lihello
'ad lustinianum in uno codice.' nam ad epitomac Hispanac Hbrum haec referri nequeunt
propter ea quae de libri principio afferuntur, quamquam cum chronica dicantur per-
venirc ad lustinianum, adfuit in hoc libro continuatio, quam habct cpitoma ea.
Edidit Hydatii chronica integra ex libro illo primus Ludovicus de S. Laurentio
sub nomine Pauli Profitii Romae a. 1615, quam editionem non vidi (repetivit eam
ficto
Prudentius de Sandoval hisforias de Idacio Isidoro Pampelonac 1615 fol. et . . . .
denuo 163-1 fol. p. 26seq.): deinde Sirmondus (Idatii episcopi chronicon et fasti con-
sulares, Parisiis a. 1619), a quo posteriores cum pendcant, nolui cos enumcrare.
Epitomae Hispanac pracscribitur certe in codice Matritcnsi 134: hucusqiic Severus
qui et Sulpititts (vide vol. 1 p. 626): dehinc Idacius Gallecie episcopus item retexit hi/sforie
ordincin, incipit c. 37 verb. Constantinopoli lohcmncs. subscriptio cst nulla, adhaeret
intervallo nullo continuatio brevis et exilis pervcniens ad a. 568 ,
quam infra (p. 35)
reperies Hydatianis chronieis subiunctam. consentiunt Pereziani , nisi quod ibi prae-
scribitur: Idacii Galletiae episcopi chronicon. innotuerunt eius epitomae libri renatis
litteris antiquiores hi:
1. Alcobacensis deperditus. eum librum nactus multa indc cxcerpta inseruit
annalibus suis lohannes Vasaeus (rerum Hispaniae memorabilium annales, Salmanticae
a. 1552) neque tamen perfccit quod sibi proposuit ut eum ederet.
H"' 2. XIII cx Alcobaciensi descriptus. in hoc epitome
Matritensis univ. n. 134 saec.
legitur f 39 41; —
practerea eo libro quae contineantur, exposuimus in praefatione ad
Victorem Tonnennenscm. inde epitomen edidit primus Hcnricus Florcz (Espana sagrada
vol. 4 ed. 2 a. 1756 p. 42(1 427). —
nobis librum contulit Ewald, deinde cxcussimus ipsi
Berolini.
3. Osmae, quae Uxama fuit, in Hispania Tarraconcnsi loh. Bapt. Perezius (f 1597),
de quo insigni viro item diximus in praefatione ad Victorem, in bibliotheca ecclcsiae
reppcrit codicem 'pergamenum, non tamen valdc veterem" (Perez apud Villanuevam
viagc 3, 213. 215), itaquc Matritensi aetate fere supparem, hodic deperditum, quo
quatenus ex Perezianis nobis cognitis perspici potuit, eorum quae ad i'es Hispanicas
pertinent haec continebantur
a) chronica Gallica tradita sub uomine Sulpicii Severi (Villanueva 3, 201) ad-
fuisse etiam in Osmensi inde videtur colligi posse, quod subscriptio talis,
qualis est in Matritensi: hucusque Severus etc. etiam in Osmensi adfuit

(Vinanucva 1. c. p. 201).
b) Hydatii chronica epitomata (Villanueva 1. c).
c) Isidori chronica (Villanueva 3, 203).
d) laterculus regum Wandalorum (Villanueva 3, 203. 306).
e) continuatio Isidoriana scripta c. a. 741, infra edita cum Isidorianis (Villanueva
3, 215).
f) Isidori liber de viris illustribus habens post Osium caput de Xysto in plerisque
exemplaribus omissum (Villanueva 3, 204).
Ex altero utro vel ex utroque libro descripta sunt sine dubio exemplaria facta
saec. XVI, quorum innotuerunt haec:
4. scriptum manu lohannis Paez chronistae Philippi II, servatum saec. XVI
exeunte apud Zuritam (Villanueva 3, 201 cf. p. 197),
CONTINVATIO CHRONICORVM HIERONYMIANORVM. 9
5. servatum apud Florianum Docampo, postca apud Ambrosium Moralem (Villa-

nueva 3, 201; cf. p. 198).
6. Perezii, qui ait descripsisse se ex Paeziano, emendasse ex Osmcnsi, cxtant

exempla tria: Segoviense omnium optimum, ad quod Perczius 1. c. ait adiecisse se
lectiones libri Osmcnsis distinctas nota Oxom.; Toletanum bibliothccae capitularis 27, 2(3
varia lectione adscripta nulla, quod adhibuit Florezius 1. c. cum Matritensi 134, inspcxit
Ewald [neiies Archiv 6, 364); inde descriptum Matritense bibl. iiat. F 38, undc Hyda-i/"
tiana nobis descripsit Knust, recognovit Ewald.
Marianae servatum hodie in museo Britannico intcr codices Egcrtonianos n. 1873,

7.
adhibitum a Florezio 1. c. cum Matritensi et Toletano Perezii, Hydatiana exhibet 1 23 seq. —

tracta omnino, ut monstrant lectiones quoque a Florezio allatae. ex collectaneis Perezii,
quem inter auctores a se adhibitos Mariana recenset.
Crisis epitomae pendet ex codice Matritensi 134, a quo pcr Paczium suum exem-
plum duxisse videtur Perezius. Osmensis quid habuerit, ignoramus; num ipse periit
neque collatum ost exempluin Perczii 8egoviense variani lectionem habens indc enotatam.
Perezianus liber Matritensis, cuius variam lectionem adiecimus, utilia quae suppeditavit
(ut c. 56. 68. 123), sed ea paucissima , duxit omnino ex Osmensi, sed videtur ipse
Osmensis tam prope accessisse ad Matritensem 134, ut etsi aetatem tulisset, crisis inde
parum proficeret.
Altera quae superest epitome in Gallia facta est inserta chronographiae compilatae
anno fere 642 ei, quam nomine non vero, sed commodo appellamus Fredegarianam,
cuius efficit tertium interpositum inter secundum Hieronymianorum chronicorum
hbrum
epitomen, quartum excerptum ex Gregorii Turouensis historia Francorum '). prae-
et
scriptio ipsa est ea, quam habet libellus integer membris tamen traiectis, subscriptio
nulla subiectis nullo intervallo gestis Theoderici. eam quoque novimus ex unico codice
olini Claromontano iam Parisino n. 10910 saec. VII vel VIII: quae magno numero
,
circumferuntur exemplaria alia iioc loco praetermitti potuerunt enumerata apud Kruschiinn
diligenter. recte is in editione compilationis illius (scr. Meroving. vol. 2) codicem illum
repraesentavit, cum varia lectio plena, quam adiecit, certe in Hydatiana parte a me
examinata ostendat libros reliquos a principe non differre nisi mcndis hic illic facili
coniectura sublatis. plerumque auctis. —
Prodiit primum epitomc haec cum sylloge
integra Fredegariana cura Ilenrici Canisii a. 1602.
Accedunt excerpta Montespessulaua. scilicet codex olim fortassc; Divionensis (v. MG. m
SS. 3, 367), deinde collegii Trecensis, mox Petri Pithoei, hodie bibliothecae universitatis
Montpellierensis n. 1."j1 (Pertz Arnlilv 7, 200: catal. des hihl. des dep. vol. I a. 1849 p. 344)
saec. XI vel XII inter Flodoardi annales et chronica Francica ex hoc codice edita MG.
SS. 3, 219 continet f. 89 — 100 chronicon incipiens verbis: ab Adam tisqtte ad delnviiiin
generationes decem, extrema descripta nobis a Monodio f. 99'. lOOr. sub-
cuius pars
scripta sic: Imcusque ex ystoria heati Idatii usqae ad octavum Leonis Augusti posiii
et usque ad ^rrimum Antimi imperatoris annum, quo in tenqiorc post Hilurium Romanae
ecclesiae Ji.LVII Simplicius sedem tenehat, vere ex Hydatio sumpta est eoque pleno: nam
duarum epitomarum supra relataruin neutri respondet. sed epitomator non solum
longe pleraque omisit, sed etiam quae recepit mutavit et subinde intorpolavit , maxime
quae de eclipsibus in chronicis his reperisset: praeterea quae de obitu Martini et Hiero-
nymi et Augustini habet, aliunde aut adsumpsit aut auxit. nihilominus e.xcerpta haec
in apparatum rettuli elencho eorum subiecto, in quo etiam insiticia illa reperientur.
1) l)e ordinatioue lilivi, quem iiuperiis editor Kruseliius nou recte disposuit, sujira dixi vol. 1 ji. 84
uot. 3. iu recensioue Kruscljii ooutiueutur Hydatiaua 1. II c. 49—56.
CHRONICA II. 2
10 HYDATII LEMICI
c. 1 Theodosius — anuis XVII.

c. S eorum anno III I Ambrosius Mediolanio et Martinus in Galliis civitate
Turonas episcopi habentur insignes.
c. 27 anno ab incarnatione domini CCCUX ct a passione CCCLXV, ab urbe
autem condita MXLVIII, olimp. CCXCIIII Archadius et Honorius filii
Theodosii post obitum patris rognaverunt annis XXX.
c. 34 eorum anno VII .... luna nova.
a. 37* anno .... Honorii XI.
c. 58 corum anno XX CCCLXXXIIII.
— Ipsorum quoque anno XII liieronimus divine legis interpres apud Bethlem
ludu II kal. Octobris migravit ad dominum anno aetatis suae nonagesimo
primo, mense sexto anno ab incarnatione domini CCCCXXI indictione IIII.
hunc menseni sextum vis scirc, ab Aprili incipe computare, qui

si est
(vacat verstis pacnc umis).

c. 63 Anno .... Honorii XXIII.
c. 75 ipse vero XXVII anno imperii sui regnum.
c. 62. 72 Olymp. CCC aera CCCCLX Constantius Placidiam . . . Valentinianum.
c. 76 Constantius Honorii.
c. 80 post deinde . . . decessit.
c. 82 anno ab XX post duos.

c. S4 Valentinianumque . . . annis XXVII.
c. KtS''eorum anno VIII complesset.
c. 136 ipsorum quoquc . . . tertia hora noctis.
c. 146 Thcodosius — anno XLVIII.
c. 147 post quem — annis VII.
c. 150 huius anno — vastat.
0. 162 eius quoque — impcrii sui.
c. 184 et ipse decessit.

c. 185 deinde Maiorianus — appellatur.
c. 210 Maiorianus — interficitur.
c. 235 et Antimius — imperatoris.

Antiqua aotate chronica Hydatii expilarunt et is qui chronica Gallica vol. l
p. 615. 666 cdita ad a. 511 usque continuavit. ct Isidorus in historiis suis, qui quid inde
sumpserint, in ima pagiua huius editionis adscriptum medio aevo annalium compila- est.
toribus non multis Hydatii libellus utpote raro per ea tempora

integer praesto fuit
dcscriptus. niihi praeter auctores Hydatianis per Fredegarianam chronographiam usos,
id quod obtinet exempli causa de Hugone Flaviniacensi, duo tantum innotuerunt, qui
ipsum adhibuerint, scilicet Sigebertus Gemblacensis qui obiit a. 1112 (MG. SS. 6, 300 seq.)
et ei aetate suppar Theodorus Palidensis (MG. SS. 16, 48 seq.: Waitz neues Archio
4, 28). Sigebertus perpauca tantum ex Hydatianis excerpsit a Bethmanno in editione
ad marginem adnotata neque ea ad crisin utilia: pro specimine ad c. 5. 149 et 151.
244 in apparatu Sigebertiana adscripsimus. adnotans ad a. 490: Idatius Lemicae
Hispaniariuii urhis episcopus cronicu sua a primo Theodosii considatu inchoata hucusque
perduxit Sigcbcrtus fortasse deceptus est exemphiri ad illum annum aliquo modo con-
tinuato. Theodorus e contrario ipsum exordium ad Hydatii praefationem formavit
et postquam dixit de Eusebio et Hieronymo ita pergit: dcinde Idacius Flavien-
sis episcopris a Gratiano et Theodosio qui ^mst Valentem imperavit cursum annorum
rerumque gestarum partim ex studio scriptorum, partim ex certo aliquortim relatu, jjartim
ex propria eognifione quae subsecuntur adiecit iisque ad decimum Leonis imperatoris
annum: postea sequitur opus Theodori , et annalibus suis non paucos loeos inseruit ex
CONTINVATIO CHRONICORVM HIERON VMIANOUVM. 11
Hydatio depromptos subscribeiis in fine (v. ed. cit. p. 54): Jmcusqur. Idacius qiiscopus,
quos locos in editione illa indicatos ncque editos Oxonii contuli cum codice autograplio
Bodleiano Laud. niisc. 633 et quae inde adnotanda essent in apparatum rettuli. crisin
tamen ne liaec quidem exccrpta adiuverunt.
In excerptis igitur Montospe.s,sulanis Sigebertianis Theodorianis cum vix ullum sub-
sidium esset, adliibui ad recensendum libellum tres codices Berolinensem et Matritensem 1 34
adsumpto hic illic Pereziano et Parisinum sese invicem explentes: nani quamquam is
quem primo loco posui duobus reliquis longe praestat et integritate 'et fide, deside-
rantur in eo quoque commata quaedam (distincta in hac editione numeratione diversa
et secundaria) a reliquis servata et sine dubio liydatiana (c. B2*. 62''. 192". 214".
217''). scilicet non solum
argunuMitum ea satis per se detendit sed etiani duobus ,
c. 192» servato in epitome Hispana et c. 217''' servato in Gallica iiiatus codicis primarii
Berolinensis (cf. p. 7) ita respondent, ut dubitari non possit adfuisse ea in eius archetypo,
sed evanida facta esse et propterea omissa. annorum indicatio, quam Ilydatius ut
passim perturbavit, ita nusquam omisit, ut supra observavi, in
epitoma Gallica ita
retenta est, ut laterculi forma reiecta annus iinperatoris
plcrumque enuntietur, in
Hispana fere sublata substituto aliquoties eius loco aerae numero. Ilispanus epito-
mator ut multa omisit, ita aliena nulla Ilydatianis inseruit: contra Gailicus ut in aiiis
compilationis suae partibus ab eiusmodi interpolatione
Hieronymiana non abstinuit,
praesertim Priamo suo Francico similibus<iue additamentis exornans, ita hic quoque
quae apud eum leguntur c. 2o" de sepultura Theodosii I, c. 90 de tempore quod in Bae-
tica exegerint Wandali, c. 19 de Rechila Geiserici successore, c. 150 de proelio
I
Mauriacensi ab Ilydatio aliena aut sunt aut videntur esse: certe extremo loco adhibuit
Gregorium Turonensem. verba scriptoris Hispanus epitomator repetit non mutata,
Gallicus passim barbare corrupit: ceterum ad emendandum codicem pleniorera neuter
valde facit videnturque quae in Ilydatianis librarii corruperunt non multa opinor,
pleraque iam similiter corrupta adfuisse in comnmni archetypo eo, a quo descendunt
tam Berolinensis liber quam epitonuie duae. hoc quaeritur tres testes ubi dissentiunt,
id quod raro usu venit, utrum duobus contra tertium standum sit an sint loci, ubi in
errore epitoraae duae conspirent contra Berolinensem, id est num descendant ex arche-
typo communi: et hoc videtur vcrum esse. res decisa esset, si constaret locum de
Martino Turonensi (c. 37"), qui abest a Berolinensi, adest in epitomis duabus itemque
in excerptis Montespessulanis, non esse llydatii: sed magis est, ut sit eius, cum propter
consensum trium illorum testium tura propter insectationem Priscillianistarum. quod
c. 115 pro Carthagine textus integri epitomae duae habent Carthago mugna, quamquam
aliquatenus id tuetur (luem in adnotatione laudavi locus Liberati, cum vix Ilydntii sit,
facit ad origiuem communem duarum epitomarum adstruendam.

Commentarios in Hydatii chronica scriptos ab lohanne Malthaeo Garzon Ilispano
cancellario imiversitatis Lovaniensis a. 1763 servat codex bibliothecae Bruxellensis
n. 17 971 (Pertz ^4rc7uV 8,545), edidit in actis Belgicis {conqitc rcmlii dc la commission
royalc dliistoire vol. 10 Bruxelles IS45) Xaverius de Ram.
Orthographica duarum epitomarum sperni potuerunt: nam Ilispanam cum habea-
raus in codice saeculi XIII, operae pretium non est de eius erroribus referre, Gallicae
autem propter incredibilem barbariam sane meraorabilem scribendi rationem qui noscere
cupit, interaeratam eam reperiet in editione compilationis Fredegarianae. Berolinensem
librura, qui ita reraanot solus, pro re scriptum emendate nos solito more ibi expressi-
mus. ubi euni sequi potuimus: errores non receptos in apparatum subieci.
ae e oc.
ae pro c in fine vocabuli: assiduac [em.) 100 — dncac 112 — speciae (em.)
186 — item caelebrnre (em.) 14.
2*
.
19 HYDATII LEMICI CONTINVATIO CHRONICORVM HIERONYMIANORVM.
ai' vel r pro ne: rrpfa 107

— ca.rprrat 90 — rartrri ITu — Snarvi ubi indicavi.
passim, ut hrtica constanter, gallrcia constanter, Jirhrei, plage cet.

r pro rir
1) et 2'-
elnhsam (em.) 223.

6 et V.
&^«>? constanter; praeterea non permutantur.
c et t.
c pro i'.- honifacius 99 (plerumque recte) — sacrrchcii 248.

/•
pro ^.- cnnditiones 155 — f?/Wo 223 — nmrtiani 154. 165. 166 (plerumque
recte) — iwrnitiosam 143 — patritin 60 bis — 2»'o?iintia 106 (em.).
133 (em.). 149 (em.).

d et <.
fdiquod (em.) 126.

(7«<oi! (em.) praef. p. 14, 19.
r et i.
i pro «; octuhris 42. 151. 173 — d,isscrip)tio praef. p. 14, 7.
h omissa: ««rZ 90 (em.). 92 (em.) — ora (em.) 191 — ydatius vide p. 3 —

ydmpis 25; item Cortag- 36 (em.) et alibi passim — drhaccnri —
rxattrit
48 ^jftsce 5 (em.). — ?/«»' constanter, ut iudicat varia lectio.
7 et y.
i pro y: assiriis — hirronimus plerunique, hyeronimus 59 — hirrosoHm- —
2)rcsbiter.
y pro i: cjjyfanius — hyeronimus 59.

m et n.
quemdam 138 (em,).
et u.
pro «.• consulato 76 (em.) — excrcito 173 (em.).
?« pro o; octubris 42. 151. 173.
yws =
post 82 (em.j.
geminatio male omissa: nlata {em.) 109 — cfrcta 73 — //«//«»; (em.) 51 — ilas
134 — ingrcsus 19 — innpiortunitatc 236 — »»/s;' (em.) 197 — quiwjurimJin

14 _ rediderant (em.) 168 — succrsor 128. — Manus secunda passim pro
rcclrsia emendavit eclesia.
geminatio male admissa: nffrica '2'6% — commitem, commitum 17. 92. 151. 21S —
camdlorum 174 (em.) — disscrijitin praef. p. 14, 7 — fammii (em.) 218 —
inucdUdior 1 86 — pressidet (em.) 22 1 — susscriptione 3 1
'Hucusque a sancto Ilieiônymo , et ipso, sicut in ca])it(> istius voluminis pracfatio
'prima declarat, cognomine Eusebio, historia in aliquantis Ilispaniarum provinciis con-
'scripta retinetur: cui si quid postea sulididit, in locis quihus do»uit certo stili studio
'declaratur. uerum ad liaec ignarus indignissimus omnium servorum dei Ilydatius servus
5 'lesu Christi dei et domini nostri quae secuntur ali anno primo Tiioodosii Augusti , ut
'comperi, et descripsi, brevi antehitae praefationis indicio/
'Ilydatius servus domini nostri lesu Ohristi universis fidelibus in domino nostro
'lesu Christo et servientibus ei in veritate salutem/
1. 'Probatissimorum in omnibus virorum studia, quos praecipue in fide catholica
II) 'et conversatione perfecta testes veritatis divini cultus docet adsertio', ut ornantur
decore dictorum, ita commendantur honore meritorum, ut miram in onmi opere suo
et
obtineat ueritas firmitatem. verum Ilydatius provinciae Gallaociae, natus in Lemica civi-
tate, mage divino nuuiore quam proprio merito sumiui praesul creatus officii, ut ex-
tremus plagae, ita extremus et vitae, perexiguum informatus studio saeculari, multo
iJi minus docilis sanctae lectionis volumine salutari sanctoruni et eruditissimorum patrum,
in praesenti opere sum pro capacitate ])roprii sensus aut verbi ostensum ab liis secutus
exemplar.
2. Quod primuni Eusebius Caesariensis episcopus, qui ecclesiasticas sui numeri
Hbris scripsit historias, al) initio Nini regnantis Assyriis et sancti Abraliae patriarchae
2" Hebraeis et reliquorum contemporales is annos rcgum in vicesiinum Constantini Augusti
quo imperabat annum, Graeci sermonis clu'onografiae conchulit historia.
3. Post hunc successor syngrafus perfectus universis factorum dictorumque moni-
mentis, Ilieronymus prcsbyter, idem Eusebius cognomento, de Graeco in Latinum
scripturae huius interpres a vicesimo anno supradicti imperatoris in (luartum decimum
2.=.
Valentis Augusti annum sul)ditam texit historiam. esto ut in sanctis quibus deguit
Hierosolymorum locis a memorato Yalentis anno in tempus, quo in praesenti vita dura-
vit, forte quam plurima de his quae sunt insecuta subiecerit, quia haud uniquam, dum
valuit, a diverso stili opere cessavit. quem quodam terapore propriae peregrinationis
in supradictis regionibus adhuc infantulus vidisse me certus sum.
BF {intra ' ')
Comma hucusque . . . iiidicii), quud pru titiilu txt apj)tiidkis uh JJi/daliu nd Nierumj7num adiectae,
inter extrema Hieromjmi verba et computationein r.lironicis Hieronymianis subiectam medium interponil B,
excerpta inde post adsertin (v. 10) collocat F 1 a] ad F hieronimo BF 2 .spaninriin) F

3 retiueuUir JB decuit
/•'
4 ignarus] ydatiu.-i i' - indiguussinuis ii" ydatius /.', udacius i*" o dei
mn. F ut coniperi et] et conperet F 6 disscripsi B antelatae] B-, ante factae F, ante £'
7 ydatius B, adacius F: idacius gallecie episcopus H in exordio (inscriptiu et praefatio ab eo ahsunt) 8 ei]
se Ji" 9 studio F 10 testis F diume F umatur B 12 ueritas] scripsi, ueritatem B

ydatius B gallec- plerumque, gallic- c. J. 4y. liii. 74. 06. 97. 19U ante em. 219 loco priore, gallac-
c. 91 (em.) 173. 178, galat- (em.) 220, at callec- c. 106. 113, calllc- c. 96. 196 (semper er c facta g) B:
ipsum Hyd.atimn reram formam Callaec- posuisse prohabile est quam retimd ego, ubi eius restiyia adsunt ,
13 cretus B 10 praeseuti opei-e siu))] srripsi, praecedentl opere suo B 22 singiafus B^, singrafor £»
25 subdita B 27 haud] aut I>
14 HYDATH LEMICl
Qui post aliquot annos beato ut erat niansit in eorpore. si tuni proprio operi
4.
quod subdidit aliqua subiunxerit, apud eos, ad quos scriptorum eius omne opus vel
summa pervenit, certa et plena cognitio est. sed quoniam in cuiusdam studii sui
scriptura dixi^se eum constat debacchantibus iam in Roniano solo barbaris omnia liaberi
permixta atque confusa '), opinamur ex Imius indicio sermouis in lioc per se .annorum '>
volumine subdito de successione temporum ab ipso nihil adiectum.

o. Tamen quia ad nostri temporis cursum, ut superior lectio docet, descriptio
defiuxit annorum, cum membrana huius historiae cura contigisset expertis, mentem
monuit de cognitis, etsi in omnibus inpari gressu, vel vestigiis se subster-
inperiti, ut
neret praecessorura. quae fideli suscipiens cordis intuitu, partim ex studio scriptorum, m
partim ex certo aliquantorum rehitu, partim ex cognitione quam iam lacrimabile
propriae vitae terapus oftendit, quae subsequimtur adiecimus.
6. Quorum continentiam gestorum et temporum qui legis ita discernes. ab anno
a. iTj-iii. primo Theodosii Augusti in annura tertium Valentiniani Augusti Placidiae reginae filii
ex supra dicto a nobis conscripta sunt studio vel ex scriptoruni stilo vel ex relationi- is
bus indicantum.
7. Exim inmerito adlectus ad episcopatus officium , non ignarus oninium misera-
bilis temporis aerumnarum et conclusi in angustias imperii Romani, raetas subdidimus
ruituras: et, quod est luctuosius, intra extremam universi orbis Gallaeciam, deforraera
ecclesiastici ordinis statum creationibus indiscretis, honestae Ubertatis interitum et uni- "^"
versae propemodum in divina disciplina religionis occasum ex furentium dominanti per-

mixta iniquarum perturbatione nationum liaec iam quidem inserta : sed posteris in
teraporibus quibus offenderint, reliquiraus consumraanda.
1. 'Romanorum XXXVIIII THEODOSIVS per GRATIANVM' in consortium regni 379

adsumptus cum ipso et VALENTLNIANO iuniore 'regnat annis XVIF.
2. I. 'Theodosms natione Spanus de provincia Gallaecia civitate Cauca a Gmfiano
Âugustus appellatuf.
3. 'Inter Bomanos et Gothos miilta cerfamina conserunfur.''
4. II. Theodosius ConsfantinoixMm in- 'Theodosius secumlo regni sui anno f 380
yredifur in primo consulafti siio, quem 'Agusftis appellatur."
rum Grutiano agehat Augusto.
5. Alexandriae XXI. habetur episcopus Theofilus vir eruditissimus insignis, qui a
primo consulatu Theodosii Aug. laterculum per centum annos digestum de paschae
observatione conscribit.
BF {Intra ' ')
1 .annis B beato ut erat] fortaxse scr. beato vigore: heato ut nieniit jiropomit ff!rschfeld 3 plena
cognitio] edcl., plane cogitatio i> 4 huc jiertiitent qnae insrripttom atlacius servus cet. praejtonit F: et qnia
(leinceps varietatibus teiuporuni et iucurRionibns barbaroruni ita cuucta niixta snnt, ut gestorum veritas, quae
istoriae inseri possit, ad ]ileuuin reperire non potest (3 uoluniines subd. B' 7 ut] et B' .S detluxitj
fortasse defecit curam B 9 cognitionera B^ 12 ostendit edd. 14 nalentini B 19 puituras B
luctuosus B^ 21 propednm B dominanti] scripsl, dominantem iJ: videtitr siynifcari e.r fitrentitim
nationum iniquarum (nimirttm barbararum) perturbatione permi.r.ta dominanti (scilicet Romanae) 23 con-
sununada B'
1, 1 tlieudosius F semper L' oum ipso et u. i. regnat] reguat cuni eo et cuni ualentiniano M 2, 1 de
prou. gallaecia ciu. cauea] prouinciae gallilae ciuitatis {om. cauca) F h, i liabentur 73* theofilius B
e. i") Siijebertns ad ii. HHi: Teopilus Alexandriae episcopus cyclum de observatione pascbae per centuin
annos digestum. quem lalerculiun vocavit, ab lioc anno incobavit, hoc est a prirao cousulatu Theodosii
1) Cf, Jlieronymus ep. 60: horret animus tempornm nostnirum rninas persequi: vigiuti et eo amplius
anni suiit, quod inter Constantinopolim et Alpes lulias quotidie Romanus sauguis effuuditur et quae sequuntur.
OLYMP. CCLXXXX.
6. 'in. AifhauaricHs rcx (lothunun aput ("onstuidiuopolitn XV die, cx quo a Theo- 381
•dosio fncrat siisccjitns. inicriit.'
7. 'IIIL Gothi inficUi Romanis paco sc tradunt^).'' 382

8. Ambrosius iii Kalia Mediolani episcopus, 'Martinus in Gallis Turonis episcopus et
•vitac meritis et patratis miraculis virtutum habcntur insigncs.''
9. 'V. Thcodosius Arcadium fdiiiin snuin Auijustum appcllans rcrjni facit sihi csse 383
'coitsortem.''
10. 'VI. Honorius imscitur filius Theodosii. 384

11. Legati Pcrsarnm ad Thcodosium Constantinopoliin ccniunt.
OLYMP. CCLXXXXI.
12. 'VII. Greothingorum jcns a Thcodosio supcratur.' 385
13. haeresem gnosticorum pcr episcopos, quos sibi in eadem
Priscillianus decliniins in
pravitate coUegerat, Avila episcopus ordinatur: qui aliquot episooporum eonciliis
auditus Italiam petit et Romam, ubi nc ad conspcctum quidem sanctorum episco-
porum Damasi et Ambrosii rcceptus cum his, cum quibus iverat, redit ud Gallias.
inibi similitcr a sancto Martino cpiscopo et ab aliis episcopis hacreticus iudicatus
appellat ad Caesarem, quia in GalUs hisdeni diebus potestatem tyrannus Maximus
obtinebat imperii.
14. VIII. Arcadii quinqucunalia cclebiantur. 386
1.5. Romanae ecclesiae XXXVI habetur episcopus Siricius.
16. VIIII. PriscilUanus propter supra dictam haercsem ab episcopatu depulsus et cum 387
ipso Latronianus hiicus aliquantique sectatorcs sui apud Trcverim sub tyranno
Maximo caeduntur. Exim in Gallaeciani PrisciHianistarum liaercsis invasit.
17. X. Maxiimis tijranuus occiditur pcr Theodosium tertio lapidc ah Aquilcia V kal. 388
Augustas: ct codcin temjiorc ncl ipso auno in Gallis per Arvagastcm coinitem filius
Maximi nomine Victor extiuctus est.
18. Cynegius Thcodosii praefectus hahetur iulustris,qui factis insignibus praeditus et

usquc ad Acgi/ptum pcuetrans gentium simidacra subvcrtit.
OLYMP. CCLXXXXII.
19. XI. Theodosius cum Uonorio filio suo 'Undeccmo anno Theudosius regni sui f 389
Romani ingressus est. 'Romam cum fiUo Honorio ingressus
•est: legis (quc add. F*') Romanorum
'integra emendacione ededit."
20. XII. 390
21. XIIL 391
22. 'XIIII. Valentiniauus iiinior apiid Viennam scelere comitis Arvagasti occiditur^ et 392
Eugenius tyrannus cfficitur.
BF (Intra ' ') c. 6 Isid. hist. 11
tj, l iii] tercio regni theudosiae aii. F atauaricus F aput coiist.] coiistautiiiopolae F 2 suseeptus]
receptus F 7 iiii] quarto rigiii theudosiae F gothi iiifida] inibeda (oni. gotlii) F 8, i ambrosius]
eorum anno iiii a. M in italia om. M mediolanio J/ episcopus] et 31 galliis FM toroniae F,
ciuitate turoues M episcopi M 2 habetur insignis F 9, l theudosius quiiito rigiii sui aii. F regui
facit sibi esse cousortera] c. r. sui fecit esse F 10 ui] iii se.xto regni theudusiae an. F fil. iiasc. [om.
theod.) F 12 uiij octauo ann. regni theudosiae F creothingorum B, graotingorum F 13, 5 iuerat]
fuerat B 15 habentur B^ xxxuii epis manjo B manu prima IB, 1 priscillianitarum B :i haer.
inuasit om. B 18, i habentur i)" praedictus B» 22, l quarto decimo regni sui ann. F arua-
gasti] B, aruagastis F
1) In maryine: uli ioboleus ex quo dominus asceudit.
16 HYDATII LEMICI
OLYMP. CCLXXXXIII.
23. XV. 393
24. XVI. Eugenms a Theodosio Augnsto supemtus occiditur. 394
25. 'XVII. Theodosius valitudine hydropis aimd Mediolaiiium defuiictus est anno regni 395
sui XVII.'
25". ['aromatus sancti ecclesiae Lauroncii sepultus est.'| F
26. Et iste annus, qui Theodosii XVII, ipse Arcadii et Honorii initio regni eorum
prinuis est: quod ideo indicatur, ne olympiadem quinque annorum turbet adiectio,
in hoc loco tantum propter regnantum inserta principium.
27. 'Romanorum XL ARCADIVS et HONORIVS Theodosii fihi deluncto patre re- 395
'gnant annis XXX.'
28. II. 396
OLYMP. CCLXXXXIIII.
29. III. 397
30. IV. 398
31. V. In provincia Carthaginiensi in civitate Toleto synodus episcoporum contrahitur, 399
in quo quod gestis continetur, Symphosius et Dictinius et alii cum his Gallaeciae
provinciae cpiscopi haerescm eius bhisphemissimam cum

Priscilliani insectatores
adsertore eodem professionis suae subscriptione condenmant. statuuntur quacdam
etiam observanda de ecclesiae disciplina communicante in eodem conciHo Ortygio
episcopo, qui Celenis fuerat ordinatus, sed agentibus Priscilhanistis pro fide catho-
lica pulsus factionibus exulabat.
32. VI. 400

OLYMP. CCLXXXXV.
33. VII. 401
34. VIII. Solis facta defectio III idns Novrmhris. 402
35. Romanae ecclesiae XXXVIII. habetur episcopus Innocentius.
36. 'VIIII. Theodosius Arcadii filius nascitur.' 403
37. X. (Constantinopoli lohannes episcopus praedicatur insignis [cognomento os aureum], ^404
(qui ob fidem catholicam Eudoxiam Arcadii uxorem infestissimam patitur Arrianam.)
OLYMP. CCLXXXXVI.
37". XI. [(Beatissimi Martini vi- y^ ['An. XI regni Arcadiae /•" [Anno ab incarna- j/ 405
(tam et mirabiha quae 'Martinus episcopus sanc- tionc domini CCCCVIII
(fecit Severus vir summus 'tus et vir apostoHcus ct a passione CCCLXXV,
(discipulus ipsius, qui et 'transit a domino carne ab ui'be autem condita
(chronica aha quam haec 'deposita : cuius vita et anno MLVII , oHmp.
(sunt ab initio genesis •mirabiha quae fecit Seve- CCXCVI, aera
BH {intra ( )) F (intra ' ') 0. 35 = Gall. .'>39.
'25, 1 septimo decimo aim. F ualitudiue] inualitudine i)^ hydropis] metropis F ap. med.]
mediolano F '25* habet F, non 11 aroraatibus F- 26, i iste] ipse B iiiitio] £*, in iiiitio B^
3 turbes 7j 27, i archadius 2>' filii (filius iîi) theudosio i*^ regnauerunt /' 31,1 toleto] leto B
3 insectatores] iscrij>si, sectatores i> 31,.') ortigio i' e celenisj caelenis B: Cileni i'/i'it. 4, '20, 112, KiMvoi
Plol. 2, 6, 24, aquae Celinae vel Celenae itineraria 32 ui iuxla c. 31 statuuntur, iteni 33 uii iiuvta c. 31
in eodem B 34 solis facta defectio (defuuctioi)'' [V]) iii idus nouembris] feria secuuda add. B'', eorum auno
VII facta est eclipsis solis III idus uoverabris IIII feria in prima luna anno ab incarnatione domini CCCCIII,
olimp. CCXCV, aera CCCXL, anno a mundi conditione quinquies millesirao et DCII, in XXIIII parte scorpii
luna uoua 31 35 xxxuiii epsc B in inary. manu prima habentur B^ episcopis £' 3G uiii] au.
uiii regni eorum F 37, 1 constautinopolim B cogn. os aureum ddd. H 2 eodoxiam iJ' archadii
ux. H"', ux. arc. H^ 37» quae] qui 7/™ chrouicam aliam //'", chrouica (om. aliam) H" haec
sunt] H'^, hic sauctus ii"
CONTINVATIO CHRONICORVM HIEliUNYMIANORVM. 17
(usque ad sectam Priscil- 'rus vir sumnuis discipu- CCCCXLY, indictione

(lianislaruin pcrniciosissi- jos ipsius, qui et croiii- VI beatus Martinus vir
(mam conscripsit, exc- 'cam alias quam haec sunt apostolicus transit ad
(quitur.)] 'ab initio gcneseos per- dominum carne depo-
'niciosissime scripsit.J" situ 111 idus Novembris
feria I, luna XV, anno
aetatis suae LXXI et
episcopatus XXIII,
anno autem Archadii
et Honorii XI.)
38. XII. Hierosolymis lohannes, Caesarca Eulogius, Cypro Epifanius, Alexandria Theo- 406
filus qui supra episcopi habcntur insignes.
39. Hieronymus in presbyterio praeditus in Bethleem ludae vicinia consistens praeci-
puus habotur in cunctis.
40. XIII. Post supra scriptos^) sane Arrianos qui Ilierosolymis ante lohanncm epi- 407
scopi fuerint, Hydatius qui haec scribit scire non potuit. hunc vero sanctum cum
sanctis Eulogio. Theofilo et Hieronymo vidit et infantulus et pupillus.
41. XIIH. 408
OLYMP. CCLXXXXVII.
4-2. 'XV. (Alani et Vandali et Sneri Hispaiiins ingressi' acra CCCCXLVII.) alii (IIII) 409
kal. ahi 'III (idus Octobris)' memorant die, tertia feria, ('Honorio' VIII 'ct Theo-
('dosio Arcadii fiho' III 'consulibus'.)
43. '(Alaricus rcx Gothorum Romam ingrossus: cuni intra et extra urbem caedes age-
'(rentur, omnibus indultum est, qui ad sanctorum Hmina confugerunt.)'
44. '(Placidia Theodosii filia, Honorii imperatoris soror a Gothis in urbe capta.)'
45. '(Alaricus moritur, cui Atauulfus succedit in regno.)'
46. Barbari, qui in Hispanias ingressi fuerant, caede depraedantur hostili.
47. Pestilentia suas partes non segnius operatur.

48. 'XVI. (Debacchantibus per Hispanias barbaris" et saeviente nihilominus 'pestilentiae 410
('malo opes et conditam in urbibus substantiam tyrannicus cxactor diripit" et miles
('exhaurit; 'tames dira grassatur', adeo 'ut humanae carnes ab humano gencre vi
('famis fuerint devoratae : matres quoque necatis vel coctis' per se 'natorum suoruni
('sint pastae corporibus. Bestiao occisorum gladio famc pestilentia cadaveribus
BH (intra ( )) F (mtra ' ') c. 4'2 = Gall. 55'2. Isid. hist. 7'2. 85. c. 43 = Gall. ,5.53. Isid.
hist. 15. c. 44 = Gall. 5,53. c. 45 = Gall. 5,54. Isid. hist. U». c. 48 = Isid. liist. 72.
39, 1 scr. praedictus L' haheutur />'' betldet^m (sk) B 40, 2 ydatius B potuit] luudidit B-
4'2, 1 xu] xu an. regii. arcadiae et houoriae F et om. F uuaudali //" (et sic deinceps H'" c/ 11") B-
suaeui spauias F iugressi] ingressi suut H ccccxluii] BH", ccccluii H'", ccccxlui Hydatii e.ijiilatures
Gallicus et Isidorus i alii iiii k. alii iii idus octubris B, tercio idus octobris F, iiii (om. H"J idus
octobris H: a. 40'J dies IIII k. Oct. = Sept. iS incidit in feriam tertiam, IV id. Oct. = Oct. 12 item in feriam
tertiam , III id. Oct. = Oct. 13 in feriam quartam theudosio H 3 archad. semper H 43, 2 agere-
tur H" omnibus] hominibus // conlugerunt] BFH'", coufugerant H" 44 placida F'^ theudosiae F
honorii] honoris //"n, houoriae F imperatore F capta] c. est F 45 ataulfus HF 48. i xui]
au. xui iniperiae lionoriae per om. F

spanies /'' H
saeuieute] sueuis galleciam ante _ mahim H H
couditam in urbibus substantiaui] conditas in urbibus substanciaque (substantiasrjue //") H, condet<a iii
et
urbis substantiam i^ exauctor //" c. 48 «tc lerjitur apud Theodorum: fames etiam dira grassabatur
adeo, ut humane carnes horainum cibus fuerint, matres quoque natorum suorum paste sint corporibus, bestie
quoque gladio fame pestilentiaque mortuorum cadaveribus assuete passim adnunciata a domino per prophetas :
pericula complentur miles] milites exharuit //" BH

crassatur B, classatur //'", grassat H"
:i humaui
CArnis Fui om. 4 fueruut F matris F
negatis F, uecacis //" F
1) tScilicet ainul Hieroni/iiium a. Abr. 2364.
CHRONICA II. 3
18 HYDATII LEMICI
('adsuetac quosque hominum tbrtiores interimunt' eonimque carnibus pastae passim

(in huniani generis etferantur interitum. et ita -quattuor plagis ferri famis pcsti-
('lentiae bestiarum ubique in toto orbe saevientibus praedictae a domino per pro-
Cphetas suos admmtiationes implentur.')
49. •XYII.' ([Aera CCCCLVII]. subversis memorata plagarum grassatione Hispaniae // 411
(provinciis barbari ad pacem ineundam, domino miserantc conversi sorte ad in-
(habitandum sibi provinciarum dividunt regiones. •Gallacciam Yandali occupant et
('Suevi sita in extrcmitate oceani maris occidua: Alani Lusitaniam et Carthagini-
('ensem provincias et Yandali cognomine Silingi Baeticam sortiuntur." Hispani
(per civitates et castella residui a plagis barbarorum per provincias dominantium
(se subiciunt servituti.)
50. ^Constanthms post triennium invasae tyrannidis ab Honorii duce Constantio intra
'Gallias occiditur.^
51. XYIII. lovinus et Sebastianus fratres intra Galliam et in Africa UcmcUauus pari 412
tyrannidis inttantur insania.
52. Romanae ecclesiac XXXYIII praesidet episcopus Bonifatius.
53. Augustinus Hipponeregiensis episcopus habetur insignis, inter cuius studia magni-
fica Donatistas ab oo dei adiutorio superatos probata fides demonstrat auctorum.
OLYMP. CCLXXXXYIII.
54. XYIIII. 'lovinus et Sehastianus'' oppressi 'ab Honorii ducibus Narbona interfecti'' 413
sunt.
55. (Gothi Narbonam ingressi vindemiae tempore.)
56. {Heraclianus movens excrcitum de Africa advcrsus Honorium Utriculo in Italia in
(confiictu superatus eifugit ad Africani caesis in loco supradicto L milibus arma-

(torum.) ipse post Carthaginc in aede Memoriae per Honorium percussoribus
missis occiditur.
hl. 'XX. (Atauulfus apud Narbonam Placidiam duxit uxorem) in quo profetia Uanihelis : 414
'putatur inpleta, ut ait filiam regis austri sociandam rcgi aquilonis (nullo tamen
'(eius ex ea semine subsistente.)'
58. [Hierosolymis lohnnne), de quo supra, (cpiscopo praesidente sanctus et primus

(post Christum dominum martyr Stefanus revelatur.)
BH {intra ( )) F {intra ' ') c. 49 = Gall. 057. Isid. hist. 73. 85. c. bb = Gall. 559.
c. 57 = Gall. 559. Isid. hist. 19.
48, 5 siiit] fueiunt H pastae] liaste F, iii pasce //™ pestilentia] -tiae BF i. 7 cadaueribus a.
quosque [sic B^, quiique B'^, qunusque H) huniinum (huniines //) f. inteiimuntuil hestiarum iulestatione
interenientur liomines F i effenintur| B, efferuntur // et um. H quattuur] his q. F 8 bestiarum]
intestatiune histearnm F ul)ique] B-HF, iliique />' '.i
adnuntiantes /•'
impletur F, implent //»
49, 1 xuii] au. xui huiLuriae regni /''
era ccccluii //, u;ii. i> plagurum //'" crassatione BH"'
2 pacem] U, precem />' ineuudem //"' ad oiu. //'" 3 sibi pruu.] pr. s. // gallicia F 4 suaeui
BF sita] sitam BH, um. F stremitate F uc. mar.| niar. uc. H, om. F uccidua] BH, succedunt F
lusitania F 4. h carthagiuieusis (-ses />"-) B, cliartageuinse /*', cartaginem H '< pruuinciasj BF ,
pru-
uiuciam H et om. F cuinumentu F siliugi] silin B, selingi //™, syliugi //" beticas F
hispaiii] H, spani B 6 per om. H residui a] residua H per om H 7 se subiciunt |
B, sue
sublugant H 50, l inuasit tiraunidem F hunuriu BF duci F intra gallias] in gallicia F
61, 3 tyrannis iJ 53, i habeutur /J» .' douatistas] donatis B' 54, i iuui « » auus /•' et o?«. />' sebasti-
anus] sabastianus tiranni F post ducibus itus. quorum iouinus (et ins. B-) sebastianus B 55 post 56 H
56, 1 heracliaims] raclianus//'" aflVica H(semper) hunurium utriculo] uitriulo houurium //"i i. in cunfl.] -i
coufl. //" - ad] de //"> caesi B'^ L milibus] unu xx //"> unu et uiginti //" 3 carthaginem B
,
57, 1 xx] a. m. XX iinperiae hunuriae /' ataultus H, adaulfus F, athaulfus Tlieodurus profectia /?* '.'
ait]
agit F uullo t. eius (om. F) ex ea semine subsistentej nihil tanien ex eius semiue subsisteute ex ea H
58, 1. '.'. hierosulymis iuh. de (om. B) q. s. . . . sanctus et (sic H, sancto et /J*, saucto />'•') primus . . . reue-
Jatur] eurum annu XX ulimp. CCXCVIII hiluerosolimis [sic] iuhaime episcupo presidente sanetus et prinuis
inartyr stephanus revelatur unno pust passionem dumini CCCLXXXIIIl J/
CONTINVATIO GHRONICORVM HIERONYMIANORVM. 19
59. XXI. Hieronymus qui supra praecipuus in omnibus, elenientorum quoque peritissinius 415
Hebraeoruni in lege domini quod scriptuni cst diurna nocturnaque meditatione
continuus studia operis ad ultimum Pelagiani sectam cum
sui reliquit innumera.
eodem auctore adamantino adversuni lios, et aduersum
veritatis maileo contrivit.
alios liaereticos extant eius probatissima monimenta.
60. 'XXn. (Atauulfus a patricio Constantio pulsatus, ut relicta Narbona Hispanias 41b
"(peteret, per quendam Gotinnn apud Rarcilonnm" inter tamiliares fal)ulas 'iugulatur.
'(cui succedens Yallia in regno cum patricio Constantio pace mox facta Alanis et
'(Vandalis Silingis in Lusitania et Baetica sedentibus adversatur.)"
61. Alexandrinae ecclesiae post Tlieotilum qui praesederit ignoravit liaec scribens.
62. ('Constantius Placidiam accepit uxorem.")
62*. |'Fredbalum regem gentis Vandalorum sine ullo certamine ingeniose captum ad /'
imperatorem Honorium destinat."]

62''. [(Hydatii ad deum convei-sio peccatoris.)] H
OLYMP. ccLxxxxvnn.
63. XXHL (Vallia rex Gothorum Romani nominis causa intrn Hispanias caedes ma- 417
(gnas efticit barbarorum.)
64. XXHH. Solis facta defectio die ^\Ul kal. Aug., qui fuit quinta feria. 418
65. Romanae ecclesiae post Theofilum XXXVIHI praesidet episcopus Eulalius.
66. Dnranfe episco^w (jno snprn gravissimo terrae motu sancta in Hierosolymis loca
quassantur et cetera, dc qnihiis ita yeslis einsdnn episcopi scripfa decJnrfinf.
67. ('Vandali Silingi in Baetica per Valliam regem omnes extincti.')
68. ('Alani", qui Yandalis et Suevis potentabantur, 'adeo caesi" simt 'a Gothis. ut ex-
Addace rege ipsorum pauci, qui snperfuerant, abolito regni nomine Gunderici
('tincto
Vandalorum, qui in Gallaecia resederat, se patrocinio subiugarent.")

('regis
69. (Gothi intermisso certamine quod age- Gothi sedentes in Aquitania Tholosa sibi F
(bant per Constantium ad Gallias revo- sedem elegunt: a mare Terrenum et
(cati sedes in Aquitanica a Tolosa tiuvio Rodano per Ligerem tiuvium
(usque ad Oceanum acceperunt.) usque Ocianum possident.
70. (•Vallia eorum rege defuncto Theodoricus succedit in regno.")
BH {mtra { )) F (intra ' ') c. GO = Gall. 502. Isid. liist. 19. o. f.2 = Gall. .563. c. 63 =
Isid. liist. 21. c. 67 = Gall. 564. Isid. hist. 22. c. 68 = Gall. .%4. Isid. liist. 22. c. 69 =
Gall. .f)6r.. Isid. liist. 22. c. 70 = Gall. 5(59. Isid. hist. 23.
59, 4 adainantiua u. nielle B 60, i xxii] xxii an. iniperiae hniiorie F .'itanlfns IT, .idaulfus F
coiistantino //" i. 2 pulsatus (pulsatnr F) nt relicta narbona (narrabona i'") F) petcret] hisp. (spanias
piilsus rel. n. hisp. petens (potens .ff™) H 2 per quendani gothum (gothorum H")] a quendam gotho F
apud barcilonani] B, apud barcinonani (barchinoncm H") H, barcihma F s succendens B'-, suc-
cessit F uu.alia H eonstantino //" pacem B^, pax F 4 siliugis] coinoniento sylingis F
lusitaniae B 61 quis /J' 62 constantius placidiam .accepit Iduxit F) uxorem] const. pl. snrorem
arcbadii et bouorii duxit uxorem ex qua genuit filium nomiiie ualentiniauuin M 62* liobet F, om. BH
fredibalum Fredegarlani dett. regem] regi F îi^ idatii (idacii //") ad deum (ad d. om. //") conii.
pecc. H, om. BF 63, t uualia H i. 2 magua B^ 64 -xxiu solis . . . quinta {B^, qu..ta B^)
feria] anno ab incarnatione domini cccexxi olimp. ccxcuiiii eclipsis solis facta cst xiiii kal. aug. quod fuit iii
feria luna xxuiii in secunda parte leonis anno imperatoris honorii xxiii M
65 post thcofilnm ilel. B^
66, 1 eps /J', ep" B- 67 uaudali silingij .ann. xxuii bouoriae regui uuaudali {nm. silingi) uualiam F H
onuies] B, plnrimae sunt F, om. H 68, i potentJibantur] BH^ ,
potentabat //'" 3 ut extiucto]
fortiter uallati F atace H, addacher F regem F 4 superfueiunt // 4. r. abolito regni nomine]
oblito r. n. F, obliti r. n. ^jcs^ snbiugarent H .s gunderico regi F bandalornm //» r. gallicias
resedebat F patricinio /?™ 7 subiugauerunt F 69, l agebat B counautium //° 2 aquatunica £',
aquitania H usque burdegalam chron. Oall. 70 uualia H theudericus H'", tbeodericus .ff",
theudorus F
3*
20 HYDATII LEMICI
71. 'XXV. luter Gimdericum Vandalorum et Hermericum Suevorum reges certamine 419*
•orto Suevi in Nerbasis montibus obsidentur a Vandalis."
72. (•Valentinianus Constantii et Placidiae filius uascitur.')
73. In Gallicana regione in civitate Biterris multa signa effecta terrifica Paulini epi-
scopi eiusdem civitatis epistola enarrat ubique directa.
74. XXVI. 'Vandali Suevorum obsidione dimissa' instante Asterio Hispaniarum comite 41 9''
et sub vicario Maurocello aliquantis Bracara in exitu suo occisis 'relicta Gallaecia
ad Baeticam transierunt'.
75. ('Honorius apud Ravennam Constantium consortem sibi facit in regno.')
OLYMP. CCC.
76. XXVII. '(Constantius imperator Kavenna moritur) in suo tertio consulatu." 420
77. 'XXVIII. Castinus magister militum cum magna manu et auxiliis Gothorum beilum 421
'in Baetica Vandalis infert. quos cum ad inopiam vi obsidionis artaret, adeo ut
'se tradere iam pararent, inconsulte publico certamine confligens auxiliorum fraude
'deceptus ad Terraconani victus effugit.'

78. (Bonifatius palatium deserens Africam invadit.)
79. XXVIIII. 422
80. 'XXX. {Honorius' actis tricennalibus suis 'Ravenna ohiW.) 423
81. (Paulinus nobilissimus et eloquentissimus dudum, conversione ad deum nobilior
(factus , vir apostolicus, Nola Campaniae episcopus habetur insignis : cui Terasia
(de coniuge facta soror testimonio vitae beatae aequatur et merito.) extant ipsius
egregii studia praedicanda.
82. ('Romanorum XLI TIIEODOSIVS Ai'cadii filius" ante aliquot annos regnans in
(partibus Orientis defuncto patre 'post obitum Ilonorii patrui monarchiam tenet
(imperii, cum esset aimorum XXI.')
83. lohannes arripit tyrannidem.
OLYMP. CCCI.
84. I. ('Theodosius Valentinianum amitae suae Placidiae filium ConstantinopoH Cae- 424/5
BH (mtra ( )) F {intra ' ') c. 71 = G.ill. !JG7. Isid. hist. 73. c. 74 = G.iU. 568. Isid
hist. 73. 85. c. 75. 76 = Gall. .'J70. c. 78 = Gall. 571. c. 81 = Gall. .575. 576.
71, 1 xxu] .xxu impeiiae houuriae .111. F uandalorum] uaudolorum i>, uuand. regi F ernieuricho
suaeuoruui F reges om. F certaniiue] helluni F 2 suaeui F in nerhasis (sjc iJ'', erhasis li^) m
moutihus B, in neruasis niontihus F, nierhasoruni niontibus chr. Oall.: NitQûaovg Vaccaeln conlfrmiiinn
nominat Ptolemaeus 2, 6, 48. ohsedeutibus F a uu.andalis F, ah uaudalis B'', ah ua*»»** Il^
72 ualeutinianus i7° 73, 1 hiterris] B Theodorus 74, 1 suaeuorum F astirio B 2 gallicia F

7.5 lionorius apud r. const. cons. sibi f. in regno (sibi f. i. r. cons. H, cons. regni facit F)] ipse uero xxuii
anno iniperii sui apud rauennam constautium patricium sihi consortem facit in reguum M 7G const.antius
iniperator raueuua (-nam II "^F, rauenae H") moritur in suo tertio consulatu (consulato B, consol.atns anno F)]
constautius iii auuo id est primo cousulatu suo moritur .anuo xxuiiii honorii J/ 77, 1 xxuiii] xxuiii
imperiae houoriae an. F et] in F 2 iu baetica] betece F iuopiam ui] inopia (om. ui) F adeo
ut] et i^ 3 se tradere iam] tradere se F parareut] parent B^ inconsulto F 4 ad terracouam]
terragon.a F lugit F 80 xxx houorius (xxx honorio imperiae an. F) actis triceunalihus suis rauenna
(rauenae H") ohiit] post deinde honorius a. tr. s. et ipse decessit 31 deum] dominum .ff»
81, 1
2 uolae H'^ campiae i>' hahentur iJ' tliarasia ii'", tarasia ii° 3 coniunge B merito] BH"',
marito H" ipsius] operis ipsiiis B- 83, l romauorum .xli (xliii H) theodosius (theudosius if"') arcadii
filius a. a. annos (annis H") regnans in partihus orientis defuncto patre post ohitum honorii (-rio i<'l') patrui
monarchiam (patruel«*narchiani i''") tenet (tenuit iij imperii (imperaus i^) cum esset (c. c. om. F) annorum
xxi (sic H, XX» £', xxui B^, xxii F)] anno ab incarnatione domini ccooli a passione cccxcuii olinip. ccci theo-
dosius archadii filius post ohitum patris regnauit in partibus orientis deinde post ohitum honorii patrui sui
monarchiam tenet imperii cum esset annorum xx post duos (seq. sp. vac. rocabuli uniusj M 84, 1 theodosius
ualentinianum (uo F) amitae suae pl.icidiae (placide H) filium (lilio F) constantinopoli (-polim H, -pole F)
caesarem facit] ualentiniaiuuuque cunstantii et plaeidie amitte sue tilium apud constautiuopolim cousortem
sihi facit regni regnauit aunis .xxuii M constantinopolim H^, constantinopole F
CONTINVATIO CHRONICOBVM HIERONYMIANOKVM. 21
('sareni iacit) et contra lohanncm mittit' sub quo 'a duciibus', qui cuni eo per
:
Theodosium missi fuerant, 'apud Kavcunam" prinio anno invasae tyrannidis 'occi-
ditur et Felix patricius ordinatur" et magister miUtum.
85. ('Valentinianus', qui erat 'Cacs.ar, Romae Augustus appellatur'.)
86. (Yandali depraedantur deinde: Cartliagine Spartaria
Baliaricas insulas et llispali
'eversa et Hispaniis depraedatis Mauritaniam invadunt.)
87. II. Romanae ecclesiae XL praesidet cpiscopus Caelestinus. 42G
88. III. 427
89. 'II II. (Qundericus rex Vandalorum capta Hispali, cum impie eiatus manus in ec- 428
('clesiam civitatis ipsius cxtendisset , mox dei iudicio' daemone 'correptus interiit:
('cui Gaisericus frater succedit in regno'. qui, ut aliquorum rclatio iiabuit, effectus
(apostata de fide catholica in Arrianam dictus est transisse perfidiam.)
OLYMP. CCCII.
90. V. (Gaisericus rex de Baeticae pro- 'An. V reg. Theudosiae Gaisiricus rex ;;'
429
(vinciae litore cum Vandalis omnibus 'Wandalorum cuui Yandalis cunctaque
(eorumque familiis mense Maio ad 'eorum familia Mauritania (-nea /''') in
(Mauritaniam et Africam relictis 'Africam transiit. interfectoErmengario

(transit Hispaniis. qui priusquam per- 'regi 8uaevorum iniuria sancti Eulaliae
(transiret, admonitus Heremigarium 'in eodeni ac si nolleus ulciscetur.
(Suevum vicinas in transitu suo pro- •consederunt Wandali in Betaca an.
(vincias depraedari, recursu cum ali- 'LIIIL'
(quantis suis facto praedantem in Lusi-
(tania consequitur. qui haud procul de
(Emerita, quam cum sauctae nuirtyris
(Eulaliae iniuria spreverat, maledictis
(per Gaisericum ex his quos caesis
(secum habebat, arrepto, ut putavit,
(euro velocius fugae subsidio in flu-
(mine Ana divino bracliio praecipitatus

(interiit. quo ita extincto mox quo
(coeperat Gaisericus enavigavit.)
91. VI. Suevi sub Hermerico rege medias partes Gallaeciae depraedantes per plebem, 430
quae retinebat, acta suorum partim cacde. partim captivitate
castella tutiora
pacem quam ruperaut famiharum quae tenebantur redliibitioue restaurant.
92. (Per Aetium comitem iiaud procul de Arehite quaedaui (lothoruin manus extingui-
(tur Anaolso optimate eorum capto.)
BH (hifra ( )) F {intra ' ') c. 86 = V,a\\. :m. Isiil. liist. 73. c. 89 = O.iU. ^M. laid.
hisf. 73. 74. c. 90 = Isid. liist. 74. 8.'').
c. 91 Isiil. liist. 85.
84, 2 et] queni F ioli.nnnem] ioli.-iuiic tyi-.nnno F dncilins] il. snis F n aputl rauennatn]
raueuna F 4 et oin. F K> loinain F 8G, i baliaiicasl Ij.Tiiaiica /J", balearicas H dcinile]
Mdorua, quiqne BH^, et H^ et chr. Gall. spartariae et sp.alinc iiersa li 2 mauritaiiiain iiiuadunt]
arreptis navibus Mauritaniam petunt chr. Gall. 88 iii] iii gun i>=> 89, i iiii] aiin. iiii tlieudosi regii. F
guntericus Theodorus ispali B, spali F i. 2. cum impie elatus manns {H, mnnus B) in ecclesiain
(-sia B) c. i. extendisset] enm insidias aeclesiarnin inteiiderit F 2 gai.s.aricns 77", gavsaricns 77'", gaisiricns F
4 tranxisse 771' 90, i gaysariciis 77 rex] r. uuandalorum 77 4 transiit 7/ eniiigaiiuin H
7 sueuum] siieLiornm regein 77 s recnr.so H «. in praedantem iii Insitania conseqnitnr] B, predaiite Insi-
taiiiam iilcio consequitnr diniiia 77 lo Iiand] ant /7", antein 77'" ii lieinerifa 77'" il. 12 quam cum
6. ra. e. ininria sprenerat] cum s. martirl e. iuiiirias prcbuisset 77 i:i gaysaricuin 77 ex liis] cniii eis //'",
cum iis 77° 14 arrepto] a retro H«' i.s iii] et T^"' tluuio H^ 17 extiiiclo] ex intincto fi" is gaise-
ricu {adest s) /»i sp. vae. om. B', gaysarieus 77 enauigat H 91, i gallaciae B 9"J. i per aetium
comitem] piaetium commifem B', abetio coniite 77"", acti comite 77° de um. 77" arellato 77 2 anealso H
22 HYDATII LEMICI
93. luthungi per eum similiter debellantur et Nori.
94. Felix qui dicebatur patricius Ravenna tumultu occiditur militari.

95. 'VII. Aetius dux utriusque militiae' Noros edomat rebellantes.' 431
96. Rursum 'Suevi initam cum Callaecis paeem libata sibi occasione conturbant." ob
quorum depraedationem Hydatius episcopus ad Aetium ducem, qui expeditionem
agebat in Gallis, suscipit legationem.
97. Vetto, qui de Gothis dolose ad Gallaeciam venerat, sine aliquo effectu redit ad
Gothos.
98. VIII. Superatis per Aetium in certamine Francis et in pace susceptis Censorius 432
comes legatus Suevos supradicto secum Hydatio redeunte.
mittitur ad
99. ([Aera CCCCLXX.] Bonifatius in aemulationem Aetii de Africa per Placidiam H
(evocatus in Italiam) ad palatium redit. qui depulso Aetio in locum eius suece-
dens paucis post mensibus inito advcrsum Aetium conflictu de vuhiere, quo fuerat
percussus, interiit. cui Sebastianus gener substitutus per Aetium de pahitio supe-
ratus expelUtur.
OLYMP. cccm.
100. VIIII. Regresso Censorio ad pahatium Hermericus pacem cum Gallaecis, quos prae- 433
dabatur assidue, sub interventu episcopali datis sibi reformat obsidibus.
101. Symphosius episcopus per eum ad comitatum legatus missus rebus in cassum
frustratur arreptis.
102. In conventu Lucensi contra voluntatem Agresti Lucensis episcopi Pastor et Syagrius
episcopi ordinantur.
103. 'Aetius dux utriusque mihtiae patricius appellatur." 434
104. X. Sebastianus exul et profugus effectus navigat ad palatium Orientis.
105. Romanae ecclesiae XLI. habetur episcopus Xystus. 435
106. XI. Hierosolymis luvenalem episcopum praesidere Germani presbyteri Arabicae
regionis exinde ad Callaeciam venientis et aliorum Graccoruni relatione oomperi-
mus, iidicientibus Constantinopohm eum cum aliis et Palaestinae provinciae et
Orientis episcopis evocatum sub praesentia Theodosii Augusti contracto episco-
poruni interfuisse concilio ad destruendam Ilebionitarum jiaeresem, quam Atticus
eiusdem urbis episcopus pravo stultissimae sectae resuscitabat ingenio. quo vero
tempore sancti lohannes, Hieronymus et alii, quos supra diximus '), obierint vel
quis nomine lohanni ante luvenalem successerit, sicut et fecisse cognitum est in
brevi seniorem quendam, referentum sermo non edidit.
107. XII. Narhona obsideri coepta per Gothos. 436
108. 'Burgundiones, qui rebellaverant, a Romanis duce Aetio debellantur."
108". ([Sanctus insignis Augustinusrecedit i[ Eorum anno VIII, olymp. CCCIII, aera j/
(corporej.) CCCCLXX sanctus insignis Augustinus
cpiscopus et doctor eximius transit ex
BH (mlro ( )) F Imtra ' ') c. 100 = Isulorus liist. 85. c. 107 = G.all. 594.
93 ])er enm] |)er per euni B 95 iiii] septinio anno imperiae tlienilosijie F .igeeins F^', agre-
cins F^ iinn>s 7>''
9(3, i inita F callicis £', g.illicis B-, g.-illieies F libeta F ••
yilatins B
,1 agebantii' 98,1 per aetinni| praetinni />' 2 snpradictn -C» yJatio /i 99, i era ccecl.xx] i/,
tm\. B 2 enocatns] rcuocatns //, reuocatiir Hispnni delt. 3 couflictuni /J' 4 per aetiiiin] praetiiim iJ'
100, l ceusurio B 102, i lucensis iJ' siagrius i> 2 ordinatur iJ' 103 aetiiis] an. uiii regni
thendosiae agecius (agrecius /'») /' 104 et] e £' 105 habentur ii' 100,2 calleciam £', galle-
ciam £' ueiiieutes /i' 3 euni] eos B 4 episcopos B c urliis] ubi /J' s nomiue del. B''-
9 edidit] edidicit £' 108 bmguiuliones] an. x regui theudosiae burg. F reuellabaut romauis a duci
agecio (agiecio F^') sunt perdomati F ducetio £' 108^ corpore] i/mî)^ ,, eorpore H^\}), e corpore i/"
1) Cf. c. .38. 4:0.

corpore, cum vixissct annos LXXYT.

in clericatu vel episcopatu annos ferme
XL complesset.
109. (Uno eodemque tempore Alexandriae Cyrillum episcopum piaesidere ct Constan-
(tinopoli Nestorium haereticum Hebionaeum (_)yrilli ipsius ad eundem epistola et
(haeresem destnientis et regulam fidei exponentis ostendit. haec cum aliis habe-
(tur allata.)
OLYMP. ccciin.
110. 'XIII.'Narbona obsidione liberatur 'Aetio duce et niagistro militum. Burgundio- 437
'num caesa XX millia."
111. Rursus Censorius et Fretimundus legati mittuntur ad Suovos.
112. XIIII. ('Gothorum caesa YIII millia' sub Aetio duce.) 438
1 13. 'Suevi cum parte plebis' Callaeciae, 'cui adversabantur, pacis iura confirmant.'
114. 'Hermericus rex morbo oppressus Rechilam filium suum substituit in regnum: qui
'Andevotum cum sua, quam habebat, nianu ad Singillioncm Baeticae fiuvium aperto
"marte pi'ostravit' magnis eius -auri et argenti opibus occupatis."
115. XY. ('Carthagine fraude decepta' die XIIII kal. Novembris omnem Africam rex 439
(Gaisericus invadit.)
116. 'Bello Gothico sub Theoderico rege apud Tolosam Litorius Romanus dux incon-
'sultius cum auxiliari Hunorum manu inruens caesis his ipse vulneratus capitur et
'post dies paucos occiditur."
1 1 7. (Inter Romanos
Gothos pax efticitur.)et
1 18. (Gaisericus inpie cpiscopum
elatus'Gaisiricus rex Suaevorum multas in F
(clerumque Carthaginis depellit ex ea 'sacerdotibus fecit stragis.'
(et iuxta prophetiam Danihelis demu-

(tatis ministeriis sanctorum ecclesias)
catholicas (tradit Arrianis.)

1 19. ('Rechila rex Suevorum Emcritam ingreditur.')
120. XYI. Gaisericus Siciliam depraedatus Panormum diu obsedit: qui damnati a catho- 440
licis apud Siciliam Arrianorum ducis adversum catholicos prae-
episcopis Maximini
cipitatur instinctu. ut eos quoquo pacto in impietatem cogeret Arrianam. nonnullis
declinantibus aliquanti durantes in catholica fide consummavere martyi'ium.
121. (Censorius comes, qui lcgatus) missus (fuerat ad Suevos, rediens Martyli obsessus
(a Rechila in pace se tradidit.)
BH (mlra ( )) F iintra ' ') c. 114 = Isid. hist. 85. c. 119 = Isid. hist. 8.5. c. 120 =
Isid. hist. 74.
109, 1 uno] qui uiio H cirillo episcopo H presedere £', presidente H constantinopolim B
2 nestorio eretico ebione (nebione H'^) chirilli H ad eundom epistola et] cpistol.-im eoruiidem H e.xponen-
tes i/" 3. 4 habetur allata| //'", habitura data //"', habentur allata B UO, xiii duce]
1 . . . xiii an.
/^
regni theudosiae ab agecio duci 111 mittitur B* 11'2 ci))uuni/il cum c.tlOsic: gothorum qui eis
auxiliauerant, uiii milia caesa sunt F 113 sueui xiiii an. regni theudosiae buaeui F calleciae B»,
galleciae B^ 114, I ermenricus rex suaeuorum F rychilam /' reguo F 1—3 qui andeuotum ....
prostrauit] quem postea betece tluuio gothi prostraueruut F 1 15, l cjuthagine] B, cartago magna HF; cf.
Liberatus breo. causae Neslur. c. .5: venieus Carthaginem magnain el c. 20: adductus Carthagiuem magnam
xiii] xu (xxu //") die xiiii H -J gaysaricus /7">, gaysericus //" 116, i bellum /" theuderico F
tolosa F dux rom. F 2 auxilia F unorum B, chunoruni F manu] niauum magna F his]
parte pluriraa suis /' câpitur] a gothis capetur /' 118, 1 gaysaricus (-sericus //"') rex H impie
om. H 2 depulit //" « ministeriis] B, misferiis // .i tiadidit BH Theodonis 119 richila H,
richyla F suevorum] suaeuorum qui gaisirico successerat F aemereta /' 120, i ciciliam />' 2. 3 preci-
pitatus.B 121,1 censurius iJa//", consurius .ff™ redieus] .fiT, residens />' martysi /J», misertili //",
//"i, a raohilaiie
myrtili //" -' ad recilane H'^
24 HYDATII LEMICI
OLYMP. CCCV.
122. XVII. (Rex Suevorum diutuino per annos VII morbo adflictus moritur Hermericus.) 441
123. 'Rex (Rechila Ilispali obtcnta Baeticam et Carthaginiensem provincias in suam
('redigit potestatem.')
124. (Sabino episcopo de Hispali factione depulso in locum eius Epifanius ordinatur
fraude, non iure.)
125. Asturius dux utriusque militiae ad Hispanias missus Terraconensium caedit multi-
tudinem Bacaudarum.
126. XVIII. Cometae sidus apparere incipit mense Decembri: quod per menses aliquot 442
visum subsequcntis in pestilentia plagae, quae fere in toto orbe diifusa est, prae-
misit ostentum.
127. ([Aera CCCCLXXXI] Constantinopolitanae ecclesiae depulso Nestorio praesidet H
(episcopus Flavianus.)
128. XVIIII. Asturio magistro utriusque militiae gencr ipsius successor ipsi mittitur Slero- 443
baudis, natu nobilis et eloquontiae merito vel maxime in poematis studio veteri-
bus conparandus : testimonio etiara provehitur statuarum. brevi tempore potestatis
suae Aracellitanorum frangit insolentiam Bacaudarum. mox nonnullorum invidia
perurguente ad urbem Romam sacra praeceptione revocatur.
129. XX. Sebastianus illic, quo confugerat, deprehensus sibi adversa moliri e Constan- 444
tinopoli fugit admonitus et ad Theodorem regem Gothorum veniens conquaesitam
sibi, qua potuit, Barcilonam hostis factus ingreditur.
OLYMP. CCCVI.
130. XXI. In Asturicensi urbe Gallaeciac quidam ante aliquot annos latentes Manichaei 445
gestis episcopalibus detcguntur, quae ab Hydatio et Thoribio episcopis, qui eos
audierant, ad Antoninum Emeritensem episcopum directa.
131. Vandali navibus Turonio in litore Gallaeciae rcpente advecti familias capiunt
plurimorum.
132. Sebastianus de Barcilone fugatus migrat ad Vandalos.
133. Per episcopum Romae tunc praesidentem gesta de Manichaeis per provincias
diriguntur.
134. XXII. Vitus magister utriusque militiae factus ad Ilispanias missus non exiguae 446
manus fultus auxilio, cum Carthaginienses vexaret et Baeticos, succedentibus cum
rege suo illic Suevis, superatis etiani in congrcssionc. qui ei ad depraedandum in
adiutorium venerant, Gothis territus miserabih timore diffugit. , Suevi exim illas
magna depraedatione subvertunt.
provincias
135. XXIII. Romanae ccclesiae XLII. praesidet cpiscopus Leo: huius scripta per epi- 447
scopi Thoribi diaconem Pervincum contra Priscillianistas ad Hispanienses episcopos
deferuntur. inter quae ad episcopum Thoribium de observatione catholicae fidei
et de liaeresum bhisphemiis disputatio plena dirigitur, quae ab aliquibus Gallaecis
subdolo probatur arbitrio.
BH {iutra ( )) F {intra ' ') c. 122 = Isid. liist. S5. c. 123 = Isid. hist. 86.
122, 1 herraericus aiiic rex H sueuorum] uerorum B inoriturl iiiteriit H 123, 1 richila )'spali
H, xui an. {om. i'^*) regni theudosiae richyla spale F lietica B, beteca F carthaginieiisem (carthagienen-
sem -B*, cartaginensem /iT"', carthaginem //"), prouincias (-ciam //)] cartagine F 1. 2 in suam (in suam
om. H^) redigit (redegit //") pot.] capit i^ 126, 1 sius iJ" 127, i era cccclxxxi H, oni. B praesidet]
preside et i/m, praeside est //° 128,2 poemastis .B» 5 praeceptionem iJ* 12it, i illic quo] illico iJ'
deprehendens malim 130, i manichi B^ ydatio B 2 tliobibio B 3 ad o»i. B^ emere-

tensem B rirecta £' 132 sabastianus B migrata ad £» 134, 2 manus] minus B cartha-
giniensis iJ" ilas B 135, 2 thoribii B- priscillianitas i)' hispaniensis B'
136. 'Solis facta ilefocHo' die X kal. Tamuiria.s, qui fiiil tcrtia fi-ria.
137. XXIlll. ('Rcchila rox Siicvoriiiii Emcrita gontilis iiKiritur" iiicnsc Augusto: 'cui mox 448
('filius suus' catiiolicus 'Rocliiarius succoilit iii rcgimm", noimuilis quidoni) sibi (do
(gente sua aemulis), scd (latenter): obtcnto tamcn rogno sino mora ultorioros rcgioncs
invadit ad praedam.
loS. Pascentium quendam urbis Romao, qui de Asturica diffugerat, Manicliacum Anto-
ninus episcopus Emorita comprehendit auditumquo otiam do provincia Lusitania
facit expelli.
139. ('Per Agiulfum Hispali Censorius iugulatur.')

OLYMP. CCCVII.
140. XXV. ('Rechiarius accepta in coniugium Theodori rogis filia" auspicatus initium 149
(regni 'Vasconias depracdatur") mense Februario.
141. Basilius ob testimonium egregii ausus sui congrogatis Bacaudis in occlesia Tyri-
assone foederatos occidit. ubi et Leo eiusdem ecclesia(> cpiscopus ali isdem. qui
cum Basilio adcrant, in eo loco obiit vulneratus.
142. (Rechiarius mense lulio ad Theodorem soccrum profectus Caesaraugustanam regi-
(oneni cum Basilio in reditu depraedatur. inrupta per dolum Ilerdcnsi urhe acta
(est non parva captivitas.)
143. XXVI. Asturius vir inlustris ad honorem provchitur cnnsidatus. 450
144. Sebastianus ad perniciosam sibi, sicut post exitus docuit, Gaiserici
exul factus
confugit potestatem parvo post tempore quam venerat per eum iubetur occidi.
:
145. (De Gallis epistolae deferuntur Plaviani episcopi ad Leonem episcopum missae
(cum scriptis Cyrilli episcopi Alexandrini ad Nestorium Constantinopolitanum de
(Eutychete Hebionita haeretico et Leonis episcopi ad eundom responsa) : quae cum
aliorum episcoporum et gestis et scriptis per ecclcsias diriguntur.
146. '(XXVII. Theodosius) imperator (moritur Constantinopoli anno aetatis suae XLVIII).' 451
147. ('Post quem XLIF statim apud Constantinopolim 'MARCIANVS a militibus et ab
BB {intra ( )) /'' (Inlra ' ') c. lo7 = Isidorus hist, 81!. c. 140 = Isiilmus liist. 87. c. 141 =
Isidorus hist. 87. c. 145. 147 = Gall. (ill.
13B solis (au. xxiiii regiii theudosiae solis F) facta defectio die (diei X.''} kal. iaiiuarias q. f. t. f.)
ipsorum quoque auuo xxiiii ;iiiuo ab incarnatiotie domini cccclii a muudi conditione m° anno quiuquies
et
milaesimo et dcli olimj). cccuii eclijisis solis facta x kal. iunii luna xu quod fuit iii feria ab hora iiii usque
iu sextam et ab hora uiii enim meuse uicibus nouem obscuratus est sol et in lioc
usque in nonani. in lioc
anno ab iucarnatione domini cccclii iii xu parte scorpii et in sexta parte sagittarii iu anuo quoque sequenti
ab iucarnatione domini ccccxliii [sic] iiii non. iunii luna uiiii iu iii feria ab occiduo fuscatur tertia hora
uoctisJ/ 137,1 richilaif, ricliyla i^ suaeuorum J" aemerefa i^, cmeritae /7" gentilis] Bi^,
degens H 2 rechinarius R, richarius F regno HF 139 per om. F agyulfum nohilem gothum F
hispali ceusorius] spalioem surius H, iii spalae (palae F^ [?]) caesarius coni. F 140, i reciarius .ff™,
ricliarius rex F, chinarius H"^ acueptam F, accepto 77" couiugio // tlieudoreti //'", theuderici //™,
tlieudoris F regis] gothorum regis F liliam F auspicatus initio li, iii iiiitio 11 _• depraedatur]
populatur //n 141, l baucaudis B'^ J hisdeiu B

theudoricum //», thendericum //'"
142, cesar-
1
augustam //"", caesaraug. //» t cuni basilio] cum auxilio Gothorum Isidorus, recte ut videlnr reditum H
inrupta] inruptam B, om. H clerdensi B, yllerdense //™, ilerdense //" captiuitatis //"(a) 143 conss B
145, 1 de gallis (galliis H) del. B- ti;uiiani] fauiani //m ad leonem ad episcopi om. //•> 2 scripti JB»
chirilli //™ j. 3 de eutychete . . . responsa] tebiouem quo depulso (pulso //") substitutus fauianus
(flauianus //n) scribit ad leoiiem de eiiticete // ad eodem resp.msam Ji' 146 xxuii th. (au. xxuii regni
theudosius Z', th. xliii //) imperator moritur constantinopiili (-polim /.', -pulae /^) anno aet. suae xlniii (quadra-
gensimo nono i^, xliii //'", xliu//")! theodosius filius archadii obiit aiiuo xxuii imperii sui etatis sue anno
xluiii M 147, l. > post quem xlii (sic F, xliii />', xliiii post marc. //) statim apud constaiitiiiopoliin (-poli //™,
st. ap. c. om. F) raarcianus (marchiauus H^, inarciauus irap. //") a militibus (railitaiitibus F) et ab {om. H)
exercitu instaute (staute //) etiam sorore theodosii pulcheria (pulceriam sororem tlieodosiae F) regina (regia
//") efficitur imperator (imp. om., et ipsi sublimatur in regno add. F)] post qucm uiarcianus statim impera-
tor factus auuo ccccli qui fuit ultinuis aiiiius theodosii et primus marciaiii iustante pulcheria sorore theodosii M
CHROKICA II.
4
26 HYDATII LEMICI
('exercitu instantc etiam fsorore Theodosii Pulcheiia regina efficitur imperator. qua
('sibi in coniugium adsumpta' rcgnat in partibus Orientis.)
148. XXVIII (Valentiniani imperatoris) 'Valentinianus ct mater Placidia moriun- F 452
mater Placidia moritur apud Romam. 'tur Romam/
149. 'In Gallaecia terrae motus' assidui, signa in caelo plurima ostenduntur. nam pridie
non. Aprilis 'tertia occasum ab aquilonis plaga caehim rubens
feria post solis
'sicut ignis aut sanguis efficitur' intermixtis per igneum ruborem lineis clarioribus
in speciem hastarum rutihxntium deformatis. a die clauso usque in horam noctis

fere tertiam signi durat ostensio, quae mox ingenti cxitu perdocetur.
150. ([Aera CCCCLX] gens Ilunorum // 'Gens Chunorum pace rupta ruunt in Galliis' : i^
pace rupta dcpraedatur provincias reliqim dc proeUo in campis Catalaunicis
Galliaruni.) phirimae civitates effrac- narratio omittitiir utpote non sumpta ex
tae: (in campis Catalaunicis) haud Ilijdatianis.
longc de civitate, quam effregerant,
(Mettis, Aetio duci et regi Theodori,
(quibus crat in pace socictas, aperto
(Marte confligens divino caesa supe-
(ratur auxilio : bellum nox intcmpesta
(diremit. rex illic Thcodorus prostra-
(tus occubuit: CCC ferme milia homi-
(num in eo certamine cecidisse mcmo-
(rantur).
151. Multa anno signa procedunt. V lcal. Octobris a parte Orientis luna fuscatur. in [ecnpsis
diebus insequcntis paschac visa quacdam in caclo regionibus Galliarum epistola 'f'i>t- 2«.7
de his Eufroni Augustodunensis episcopi ad Agrippinum comitem facta evidenter

ostendit. stella cometes a XIIII. kal. luHas apparere incipit, quae tertio kal. diki-
culo ab oriente visa post occasum solis ab occidua parte mox cernitur. kal. Aug.
a parte occidentis apparet.
152. (Occiso Theodore Thurismo filius eius succedit in regno.)
153. Huui cum rege suo Attila relictis Galliis post certamcn Itaham petunt.
OLYMP. CCCVIII.
154. XXVIIII. 'Secundo regni anno principis Marciani Huni, qui Italiam praedabantur, 453
'aliquantis etiam civitatibus inruptis, divinitus partim fame, partim morbo quodam
BH {intra { )) F {intra ' ') c. 149 = Isirt. liisf. 2G. c. 150 = Isid. hist. 25. c. 151 =
Isid. liist. 26. c. 152 = Isid. liist. 30. c. 153. 154 = Isid. hist. 27.
147, 2. 3 qua silii iii ccniugium (-gio ff) adsurapta (sumpta M)] earaque ualeutiuianus iii coniugium
adsumpsit F 3 post orientis ins. annis uii M 149, t in gallaecia terrae motus] gallia terre motua
iactus F 3 aquilonem F caelum rubens sicut] e caelo ruens quasi F 3 ligneis ^» gt î^ i^gH
Sigebertus cajntt hoc el sequens 150 sic reddens suh a. 452: terrae raotus paeue assidui et sigua plurima
iu caelo ostenduntur: vespere ab aquiloue caelum efficitur rubens ut ignis intermixtis per igneum ruborem
clarioribus lichms in astarum speciem deformatis: luna obfuscatur: cometes appai-et et multa alia: quae
non esse otiosa ostendit instans rerum consequentia 150 , i. 2 gens hunorura (unorura B) pace
(parce B^) rupta depr. pr. gall.] decadat (-das H'^) iicccclxx (Ixxx //>) aera ccccxc g. hugnorum d.
p. r.
pr. g. II, huius anno prirao ualentiniani quoque annu xxuiii olimp. cccuiii aera ccccxc gens hunorum cum
rege suo attila nomine gallias uastat M 4 catholonicis //», catiilunicis //n 150, 6 mettis aetio duci
et regi theodori] et raettis cum gente eius ducis gens regis tlieodorio (theodori 11") H s marce conflige-
risjffm 9 nox] mox i>'// intempesta direrait] ea tempestate societatem dirimit .ff lu theodoreus fl m
11 millia ferme H^ 151, 2 insequentis] sequentis B'^ 2 augustudunensis B euidenter] uidenter /3'
152 tlieodoredo (theodoro ^°) thurismundus E: rex Theodurus ibi ucculjuit, cui filius eius Thurismo succedit
Theodorus eius fil. //n 153 uni.B' attala £' 1.54,1 secundo r. anuo] an. iiF mii B',
chuni F qui Italiam praedabantur] in aetaliara inruunt eamque depraedant F •_'
etiam om. F partira
f. partim] parte f. parte F quadara J^
CONTINVATK) OHKONICORVM HIERONVMIANoKVM. 27
'plagis caelestilnis fcviuiitur: missis etiam per Mrtrciamim principem Aetio ducc
'caeduntur" auxiliis paritcrque iu sedibus suis et ca.(\Icstil)us plagis ct per Marciani
sutiguntur exercitum et ita subacti pace facta cum liomanis proprias universi
repetunt sedes, ad quas rex eorum Attila mox reversus interiit".
1")'). Ad Suevos Mansuctus comcs Hispaniarum et Fronto similiter comcs lcgati pro
pace mittuntur et optinent condiciones iniunctas.
loG. ('Thurismo rex Cxothorum" spirans hostiha 'a Theoderico et Frederico fratribus
('iuguhxtur: cui Tlieodcricus succcdit in regno.')
1J7. XXX. ('Tcrtio regni anno principis Marciani regina inoritur Pulclieria" mensc 454
(luho.)
158. Per Fredericum Theuderici regis fratrcm Bacaudac Terraconcnscs cacduntui' ex
auctoritate Romana.
159. In Gallaecia terraemotus et in sole signum in ortu (juasi altoro sccum oonccr-
tante monstratur.
160. 'Aetius dux ct patricius fraudulenter' singularis accitus intra palatium 'manu ipsius
'Valentiniani imperatoris occiditur" et cum ipso pcr spatharium cius ahqui singu-
hiriter intromissi iuguhintur honorati.
161. His gcstis legatos Valentinianus mittit ad gentes, ex quibus ad Suevos venit
lustinianus.
162. XXXI. 'Quarto rcgni anno principis Marciani pcr duos barbaros Aetii familiares 455
'(Valentinianus' liomac 'imperator occiditur') in campo excrcitu circumstante (anno
(aetatis suac XXXVI quem mox MAXIMVS ex consuli-
ct regni XXXI. 'post
('bus XLIII Romae Augustus appclhitur), qui cum imperator factus rehctam Valen-
'tiniani sibi duxisset uxorcm" et fiho suo ex priori coniuge PaUadio, quem Cae-
sarem fecerat, Valcntiniani fiham in coniugium tradidisset, magnorum motuum.

quos verebatur, perturbatione distortus et quia in occisorum per Valentinianum et
in ipsius interitum Valcntiniani ambitu regni consiha scelesta patrata contulerat,
cum imperium desererc vellct et Romani, 'vix quattuor regni sui mcnsibus ex-
'pletis in ipsa urbe tumultu popuh et seditione occiditur militari."
163. 'Ipso anno' in GaHiis 'Avitus Galhis" civis 'ab cxcrcitu Gahicano' et ab honoratis
'primum Tolosa, dchinc apud Arehatum Augustus appcllatus Romam pergit' et
suscipitur.
164.(Usque ad Valcntinianum Thcodosi generatio tenuit principatum.)
165. ('Romanorum XLIII Marcianus quarto iam regni sui anno obtinet monarcliiam.') 456 ?
I.
BH {intra ( )) F (inira ' ') c. 156 = Isid. hist. 30. 31.
154, 3 feriuntur] finiuiitur F missis etiam p. ra. pr. aetio duce] iuss\i marciani ali aiecio duci F
i; repetunt sedes . . . interiit] in sedibus suis quoacti revertunt et mox attila moretur F attala 7!'
155 1 mansuetos B^ 156, i turismo F, tlmrismundus H: Tliurismo T/ieodorus tlieuderico H»F,

Theodorus slc conslanfer theudericus ^/' frederco Z', faederico Z?» Frederico Theodorus
Teoderico et :
2 iugulatur] intei-lioitur F theudericus HF 157, i tertio regni annoj anno i H marchiani H, anni
marciani F pulclieria] pulcerea F, placidia 158,H l fratrem om. fi' haucaude B terraconensis £'
159, 1 altero] altera £» 160, i acaius B, agecius F additus B i. -' mauu ipsius ual. imp.] ualeii-
tini.aui imperatorum maiui propria spatorium iugulatur £>

F 162, C :) i xxxi quai-to r. a. pr. ra.
occiditur] eius quoque anno iiii ualentinianus nioritur xxxii anuo imi)erii sui M ageci F familiaris
B^F 2 imprator B^ .1 suae om. 7/" xxxui] xxui H xxxi] xxi Tfn. xxii H^ maximus] maxi-
miauus F 4 xliii] xlu H 4. .-. relicta u. s. duxit F h paladio B r, raortuum /J' v et quia] et
9 imperio B^ lo uix quattuor ... milit.aril raaximianus quarto regni sui

quia et£' s caelest.a i?' 9.
mense urhe romae tumulto militaro occidetur F HVi, i ii)so] in ipso F gallas ciues B 2 prirao F
arlato F appellatur F
165 Uahent cnmma164 ualentiniam /7» BH {nhi prn xliii est xluu) F
(ubi esl obtcuta mouarchia), sed adscripsll prima manu B in margine: u
annus marciaiii: totum delendum
est (cf. p. 8 et c. 147. m)

4«
28 HYDATII LEMICI
166. 'Per Avitum, qui a Romanis et evocatus et .susceptus fuerat imperator, legati ad
'Marcianum pro unanimitate mittuntur imperii.'
167. ('Gaisericus sollicitatus a relicta Yalentiniani ut mala fama dispergit, priusquam ,
('Avitus Augustus fieret, Romam ingreditur direptisque opibus Romanorum Oartha-

('ginem redit, relictam Yalentiniani ct filias duas et Aetii filium Gaudentium'
(nomine 'secum ducens.')
168. ('Suevi Carthaginienses regiones, quas Romanis rcddiderant, depraedantur.')
169. ('Marcianus et Avitus concordes principatu Romani utuntur imperii.")
1 70. Per Augustum Avitum Fronto comes 'Suacvi Taragoninsem provinciam vastant. F
legatus mittitur ad Suevos. similiter 'Tlieudericus rex iiiitam fidem iiuperiae
et a rege Gothorum Theuderico, quia 'in Suaevis legatus mittit, ut se a pro-
fidus Romano esset imperio, legati ad 'vincias quas invaserant removerint.'
eosdem mittuntur, ut tam secum quam
cum Romano imperio, quia uno essent
pacis foedere copulati, iurati foede-
ris promjssa servarent. remissis lega-
tis utriusque partis atque omni iu-
ratione violata Suevi Terraconensem
provinciam, quae Romano imperio
deserviebat, invadunt.
71. De Erulorum gente septem navibus in Lucensi litore aliquanti advecti, viri ferme
CCCC expediti superventu multitudinis congregatae duobus tantum ex suo numero
eflfugantur occisis: qui ad sedes proprias redeuntes Cantabriarum et Yardulliarum
loca maritima crudeHssime depraedati sunt.
172. Legati Gothorum rursum veniunt ad Suevos. post quorum adventum rex Sue-
vorum Rechiarius cum magna suorum multitudine regiones provinciae Terraconensis
invadit acta illic dcpraedatione et grandi ad Gallaeciam captivitate deducta.
173. Mox {\Y1 anno Marciani, aera 'Consilio et consinso Aviti imperatores f
(CCCCXCIV| Ilispanias rex Gothorum 'Theudericus rex contra Suaevis movit
(Theodoricus cum ingenti exercitu suo •exercitum et in Taragoninsem cam-
(et cum voluntate et ordinatione Aviti 'paniam super Urbecum fluvium cum
(imperatoris ingreditur.) cui cum 'Richario regi Suaevorum confligit cer-
multitudine Suevorum rex Rechiarius 'tamine plurimisque Suaevis extinctis
occurrens duodecimo de Asturicensi •ipso regi phicato in Gallicias fugac."
urbe miliario ad fiuvium nomine Urbi-
cum m non. Octobris die , W feria
inito mox certamine superatur: caesis

suorum agminibus, aliquantis captis
plurimisque fugatis ipse ad extremas
sedes Gallaeciae plagatus vix evadit
ac profugus.
BH (intra { )) F {intra ') 1(38 Isid. hist. 87. 0. 170 = Isid. hist. 87. 173 =
Isid chr. c. 382. lu.st. 31. 87.
166, 1 et euoc.] ueuocatus F :' uniauimitate B^F iniperiae F 167, i gaysaricus H, gaisiri-
cus F ii om. F ut] et F mala] malum BHF -i abitus H direptisque] <litatusq\ie F opibus]
operibus H^^ i relicta F et aetii] et agece F, aetii (om. et) B, et (om. aetii) // 1(38 suaeui F
carthagiuenses iJ-/?, cartagenensem i<' regiouera i^ romauiiJ'// 169 i miirciauus (marciniauus /J"! /j
/"
cumcoriles //^™ principatum /7 roraano ut. imperio 170,4 leg.atia atl /J' 7 fodere iJ n iura-
tione] (-\\\ B^) B, iuris ratiime edd. .suaeui i' 171,1 septeniauibus /J 172,-.; prouintias terra-
conenses B 3 et del. B- 173, l mox] B, ui anuis marciaui era cccclxliiii H :i tlicudericns // exer-
cito /i' 4 et cum] cum H i; richiarius B 7 asturccensi B s milario B 13 gallaciae B
CnNTINVATIO CHRONICOR.VM HIKRONYMIANORVM. 29
174. Theudorico rcge cum excrcitu ad Bra- 'Itcr fccit. adgrcdi ipsoquc itincrc Tiicu- /'
caram extremam civitatem Gallaeciac 'dcricus cum Gotiiis llomanis, qui in

pertendeute Y kal. Novembris die 'Spanias consedcbant, captivitatem va-
dominico ctsi incrucnta, fit tamcn satis 'stavit ct nmltas dcripit civitatis sanctas-
maesta ct lacrimabilis ciusdcm dircptio 'que basciecas acfranguntur.'

civitatis. Romanorum magna agitur
captivitas captivorum: sanctorum ba-
silicae effractae, altaria sublnta atque
confracta, virgines dci cxim quidem
abductae, sed integritate servata,
clerus usque ad nuditatem pudoris
exutus, promiscui sexus cum parvulis
de locis rcfugii sanctis populus omnis
abstractus, iumentorum pccorum came-
lorumque horrore locus sacer impletus,
scripta super Hierusalem ex parte
caelestis irae renovavit exempla.
OLYMP. CCCVIIII.
17.'). II. Rechiarius ad locum, qui Portum- 'Richarius ad loco, ubi Portugale appel- f
cale appellatur, profugus regi Theu- 'latur, profugus regi Thcudorico captus
derico captivus adducitur: quo in 'ducitur et in custudia rcdagctur. Suaevi
custodiam redacto, ceteris, qui de 'oblito rcgno se tradent Thcuderico
priori certamine supcrfucrant, tradcnti- 'ibiquc rcgnum corum distructum est.'
bus se Suevis, aliquantis niliilominus

regnum destructum et fini-
interfectis
tum est Suevorum.
176. Ilisdem diebus Ixechimcris comitis circumventionc magna multitudo Yandnlorum.
quae se de Carthagine cum LX navibus ad Gallias vcl ad Italiam inov(M'at. regi
Theudorico nuntiatur occisa per Avitum.
177. 'Hesychius tribunus lcgatus ad Theodoricum cum sacris ad
nuincribus missus'
Gallaeciam venit 'nuntians' ei id quod supra. 'in Corsica caesam multitudincm
'Yandalorum et Avitum dc Italia ad Galhas Arelato successissc. (Oricntalium
'(naves Hispalim venientes per Marciani exercitum caes[os Lazjas nuntiant.)"

178. 'Occiso Rechiario' mense Deccmbri 'rex Theudoricus de Gallaecia ad Lusitaniam
'succedit.'
179. In conventus parte Bracarensis latrocinantum dcpraedatio perpetratur.

ISO. Aioulfus deserens Gothos in Gallaecia residct.
181. 'Suevi', qui remanserant in extrcma partc Gallaeciae, Massihae filiuni nominc
'Maldras sibi regem constituunt'.
BH {mtra ( )) F (Intra ' ') c. 174 = Isid. hist. 31. c. Hf) = Isid. liist. 31. 32. 87. c. 17S =
Isid. hist. 87. c. 181 = Isid. hist. 32. 88.
174, 1 Teoderico Theodorns :l pertendentem li 7 captiuitas] quautitus Hirschfeld n uuditatis
£" 177, c hesychius (esycius B)

pudorem mrschfeld U abtractus 17 reuouauit (non reuoc.auit) J! l
tr. leg. ad theodoricuiu c. s. m. raissus] avitus imp. legatuni ad tlieudericum c. s. m. mittit F 2 quod]
quo £1 caesa multitudine F ;i et om. F .-letalia F secessisse F i hispali BH, spalens F

//"'/•', caesae
marciauo exercito F caesos Lazas nuutiaut] scripsi, caesas uuntiant B, c(a)esa uuuci;iut
luinciant Theo-
nuntiautur //» : Hispani eciam venientes orieutalium naves per Marciani exercitum cesius
/' sueui] suaeui
tlieudericus /i gallacia .B 2 succedit] uenit IHl, i
dortis 178, 1 richario Z'
dinuo F remanserat B^ massilae Isidonis 2 m.aldras sibi regem] lege mnUrn sihi F
30 HYDATII LEMICI
182. ("Tlieudericus Emeritam depraedari raoliens' beatae Eulaliae martyris terretur
(ostentis.)
183. in. 'Avitus tertio anno, posteaquam a Gallis et a Gothis factus fuerat imperator,
'caret imperio Gotliorum promisso destitutus auxilio, caret et vita."
184. In Orientis partibus ('septimo anno imperii sui moritur Marcianus").

185. ('Romanorum XLIIII MAIORIANYS in Italia et Constantinopoli LEO Augusti
('appellantur').
I8G. I. 'Thcudoricus adversis sibi nuntiis territus mox post dies paschae', quod fuit 457?
V kal. Aprilis, 'de Emerita egreditur et Gallias repetens partem ex ea quam
'habebat multitudine variae nationis cum ducibus ad campos GaUaeciae dirigit:
suis
•qui dolis et periuriis instructi", sicut eis fuerat imperatum, Asturicam, quam iam
praedones ipsius sub specie Romanae ordinationis intraverant, mentientes 'ad
'Suevos qui remanscrant iussara sibi expeditionem, ingrediuntur pace fucata soHta
'arte perfidiae. nec mora' prnmiscui generis reperta 'illic caeditur multitudo,
'sanctae effringuntur ecclesiac\ altaribus direptis et demolitis 'sacer omnis ornatus,
'et usus aufertur'. duo illic 'episcopi inventi cum omni clero abducuntur in cap-
'tivitatem': invalidior promiscui sexus agitur miseranda captivitas: residuis et vacuis
civitatis 'domibus datis incendio' camporum loca vastantur. Palentiua civitas simili
quo Asturica per Gothos perit exitio. unum Coviacense castrum tricesimo de
Asturica miliario a Gothis diutino certaminc fatigahim auxilio dei hostibus et ob-
sistit et praevalet: quam plurimis cx eorum manu interfectis reliqui revertuntur ad
Gallias.
187. 'Aioulfus dura regnum Suevorum sperat, Portucale moritur' mcnse lunio.
18S. Suevi in partos divisi pacem ambiunt Gallaecorura: c quibus pars Framtano, pars
Maldi'as regem appellant. solito more perfidiae Lusitaniam depraedatur pars
Suevorum Maldareni sequens. acta illic Romanorum caede praedisque contractis

civitas Ulixippona sub specie pacis intratur.
189. Framtane moritur per pascha et pentecostem.
190. lubente Maldere Suevi in solitam 'Suaevi in soletam perfidiam vcrsi regio- f
perfidiam versi regionem Gallaeciae 'nem GalHciae adherentem fluvium
adhaerentem flumini Durio deprae- 'Dmio circa litora manentes deprae-
dantur. 'dantur.'
191. Quinto kal. Imiias die, quarta feria ab hora quarta in horam sextam ad speciem [": \^^
lunae quintae vel sextae sol de lumine orbis sui minoratus apparuit.
BH (intra ( )) F {intra ' ') c. 182 = Isid. hist. 32. c. 186 = Isid. liist. 32. c. 188 =
Isid. hist. 88, c. 189. 190 = Isid. hist. 88.
182, 1 enieretam F depraedare F 183, l posteaquam a gallis (galliis B) et a gofliis] quam

a gothis et gallis F 2 imperium F promisso dest. auxilio] promissa destitutus et auxilia F uitam !•'
184 in or. part. (in or. part. om. H) septimo anno (om. H'^) imperii sui (imperiae suae F) moritur mar-
cianus {om. H)] et ipse decessit {om. mareianus) M 185, i romanorum xliiii {sic B^F, xlu JS', xluii reg-
uauit //'", xluii regnat //") maioriauus iu italia (itali.am H, aetaliam i^) et coustantinopoli (-polim />, -pole /^)
leo (ideo H™) augusti appellantur] deinde maiorianus iu italia et coustantiuopoli leo augusti appellatur /^«/'c/ M
181), 1 theudericus /' > u kal. Aprilis] scr. aut prid. k. Apr., si haec facta sunt a. 457, aut x k. Apr., si
ipectant ad. a. 458 emereta F et om. F quam] quae F 3 multitudinem u. n.ationes £', multi-
tudiue u. nationis F 4 instructus F :> ordinationes insti'auerant 5' 6 suaeuos F expeticio-
nem F fugata F solita] solitae B, soleta F 7 caeditur] cehetur F'; celetur F^ multitudo] m.
ri>iii;uiornin F 18(3, s aefranguntur F et * demolitis B 9 inuenti cum omni clero ahducuntur] clerici
captiuantur F U datis inceudio] daiitur incendia F palentiu.a] placentiiia Theodorus 12 coiiiciacense Then-
dorus 187 agiulfus F suaeuurum F spei-iit] F, spirat B portugale F 188, i galleciorum B

2 depraedantur /J^ 3 illic] illic a. B 4 cinifas] Isidorus, omnias B 189 per] scr. iuter 190, 3 flu-
mine B' 191, i kal.] Petavius, idus £', inc. B'

192. II. ('Gothiuus oxercihis ducc suo Cyrihi ii Tlioudorico rege ad Ilispanias luissus" 458?
mense lulio 'succcdit ad Baoticani.') logati GotJKJiuni et Vandalorum paritor ad
Suevos voniunt ct revertuntur.
I92"'. |Aora CCCCXCV
Sabinus episcopus Ilispalcnsis post annos XX quani certavcrat n
cxpulsus dc Galliis ad propriam redit ccclcsiam.]
OLYMP. CCCX.
193. III. ('Tlicudoricus cum duco suo Soncrico oxcrcitus sui aliquantam ad Racticam 159?
(dirigit manum: Cyrila rcvocatur ad Gallias). Suovi' niiiilominus 'Lusitaniac partes
'cum Maldaro, alii cuni Rechimundo Gallacciac depraodantur'.
194. 'Eruli' maritima convcntus Lucensis loca nonnulla crudelissimo invadunt 'ad Bacti-
'cam portondcntes'.
195. 'Maldras germanum suum fratrcm interficit ct Portumcale castrum' idcni hostis
'invadit'.
19(3. Inter Suovos ot Callaccos interfoctis aliquantis honcstis natu malum lujstilc miscotur.
197. Legati a Nepotiano magistro militiac •Lcgati a Maioriano Agusto ot Theudcrico f
et a Sunerico comite missi veniunt 'regi paccm inter se initam ad Suaevis
ad Gallaecos nuntiantcs Maiorianum 'ct Vandalis diriguntur.'
Augustum ot Tlicudoricum rcgem fir-
missima intcr so pacis iura sanxisse
Gothis in quodam certamino superatis.
198. 'IIII. Maldras' in fino mensis Februarii 'iugulatus' mcrito pcrit interitu. 460?
199. Per Suevos Luco habitantes in diebus paschae Romani aliquanti cum rectore .suo
honcsto natu repcntino, securi do rovcrentia dicrum, occiduntur incursu.

20(1. 'Mense Maio Maiorianus Hispanias ingreditur imporator: quo Carthaginionscm pro-
'vinciam pertendente' aliquantas 'naves, quas sibi ad transitum adversum Vandalos
'praeparabat', de litore Carthaginicusi commoniti 'Vandali' per proditores 'abripiunt'.
Maiorianus ita a 'sua ordinationo frustratus ad Italiam revertitur'.
201. 'Pars Gothici exercitus a Sunierico et Nepotiano comitibus' ad Gallaociam 'directa
Suevos' apud Lucum 'depraedatur' habitantesque Dictpii. Ospinione et Ascanio
dclatoribus spargcntibusque ad terrorem venena perfidiac indagata
propriac
recurrit ad suos. ac mox isdem delatoribus quibus supra Frumarius cum manu
BH {intra ( )) F {inlra ' ') c. 192 = Isid. hist. 33. c. 193 = Isid. hist. 33. c. 198 =
Isid. hist. 88. c. 2fX) = Gall. 034. Isld. liist. 76. c. 201 = Isid. hist. 33. 89.
192, l chiiiUa //'", cyrilla //", cyrula /'' a theudorico] a tlieuderico //'", ad theuderico F ad
hispauias] yspanias //, spauias F 2 betega F uandolorum B :t uenluntj ueniuntur /i' 192" hahet
H, om. spatio vacuo relicto (i\ /). 7) B i annis //'" 'J expulsis //'" 193, l theodericus //"', theo-
H^, theudericus F
doricus cum ovi. F sunerico H, sunuerico F aliquanta // i. i ad baeticam dir.
manum] partem ad betecani dir. F 2 cirila if"', cyrola F, cyrilla //" suaeui F lusitaulae partes]
lusltaniam F 3 maldare] m. regi et F richymundo gallicias F Ixechimimdnm hoc capite ut c. 202

203. 219 recte scrihi confirmat Isidorus c. 89 scilicet secundum codices familiae prolixioris: brevior recensio
mhstituit Remismundum vix recte, nam quamquam parum apparet, quomodo Kechimundo nei/lecto liemis-
mundiis succedat, hic c. 220 ubi primum nominatur, vix 2>ro reye haberi jwterit. 194, 1 aeroli F l)ete-
cara F 195, l gerniauo F sonm fratre F interfeclt F portocale B, portugali F castro F

196 callicos jB», gallicos B^ 197, •.'
sunerico comite] sunericomiti B 3 gallecios B 198 iiii] an. iiii
regni maloriani F m. rex iugulatur F mense /J' ^merito />', interito B^ 199, a occiditur /J'
200, 1 madio F maiorianus imp. spanias Ingr. /*" quo (quod /J') ad carthaglnlensem (carthaghiensem B-)
pr. pertendente {-tem />')] ad cartagininsem pr. perteudens F 2. :i naues quas sibi ad tr. adu. uaudalos
(uandolos B) pr uandali . . . abripiunt] nauis ad translendnm adversus uuandalus praeparare lubet,
quas uuandali subrlpiunt F i niaioriauus] m. imp. F frustrata ad aetaliam repetit F 201, 1 pai;s
goth. ex.] gothicus exercitus F sunnarico F nepuciano F directas IJ, uertetur F 2 suaeuos de-
praedantm- F 3 ludagata] B'^, Indigata />' 4 lilsdem B uiaiuis /J'
32 HYDATII LEMICI
Suevorum quam habebai inpulsus capto Tlydatio cpiscopo ^TÎ kal. Aug. in Aquae-
ccclesia cuudom conventum grandi evcrtit cxcidio.
flaviensi
202. Rechiraundus vicina sibi pariter Auregensium loca ct Lucensis conventus maritima
populatur.
203. Inter Frumarium ct Recliimundum oritur de regni potestate dissensio.
204. Gallaecorum et Sucvorum pacis quaedam umbra conseritur.
205. 'A Tbeudcrico lcgati ad Sucvos veniunt ct i'ccurrunt.'
206. Suniericus Scallabim, cui adversabatur, optinct civitatem.
207. Hydatius qui supra tribus mensibus captivitatis inpletis mense Novembri miserantis
dei gratia contra votum et ordinationcm supra dictorum dclatorum rcdit ad Flavias.
208. De rege Thcudcrico legati gentis per- 'Thcuderico legati ad gcntis paccrn postu- F
fidae revertuntur. 'latam et optentani revertunt.''
209. 'Graisericus rex a Maioriano imperatore pcr legatos postulat pacem.'
210. V. ^Maiorianum dc Galliis Roniam redeuntem et Romano imperio vcl nomini IHl?
'res necessarias ordinantem Rechimcr Hvore percitus ct invidorum consiho fultus
'fraude interfecif circumventum.
211. ('Romanorum XLV SEVERVS a scnatii RQma.Q Augusfus ap^êllafur anno imperii
(Leonis quinto/)
212. I. (Suniericus redit ad GalUas.) 462/3?
213. (Ncpotianus Theuderico ordinante Arborium accipit succcssorem.)
214. In provincia Gallaccia prodigiorum -Luna XV tunc conversa est in sanguine" jf C/j^jfc- 2«J
vidcntur signa diversa. (aera D) VI /"• i"^
non. Mart. pullorum cantu ab occasu

solis luna in sanguinem plena con-
vertitur : idem dies sexta feria fuit.
214". [(In conventu Bracarense duorum natorum portentum visum: quattuor Legionc ^
(simile memoratur)].
215. Antiochia maior Isauriae inobaudiens monitis salutaribus terra dehiscente demergi-
tur, [episcopo?] tantum ipsius civitatis cum aliquantis, qui eum, obaudientes timori
domini, sunt secuti, de interitu liberatis, turrium etiam solis cacuminibus extanti-
bus supcr terram.
216. Gaisericus Valentiniani relictam Constantinopolim remittit. fiUae ipsius una Gen-
toni Gaiserici fiUo, aUa Olybrio senatori urbis Romae iure matrimonii copulantur.
BII (mfra ( )) F {mtra ' ') c. 202. 203 = Isid. hist. 89. c. 209 = Isid. hist. 77. c. 211 =
Isid. hi.st. 76. c. 216 = Isid. hist. 77.
201, ,s ydatius B 204 galleciorura i> 20.5 suaeuos F 206 scaUaui B 207, 2 ydatius B
dictorura] doctorum B^ 209 gaisericus] quiuto maioriaui regui au. gaisiricus F imjDerator B' postu-
lat pacem] postulana F 210, i maioriaiius quiuto ainKj regiii sui iuterficitur (rel. om.) M u] iJ', u i B^
romam] ad r. F et om. F uomiui] nomine B, om. F 2 richymer F inuidorum] isuaedorura F^,
issuaedorum F^ 3 interficit B^, interficetur F 211. 212 om. H^ 211, i xlu] xluiii // imperiae F
212 i] -B', ui ii B- sunericus H tlieudericus £" 213 theoderico H'^, theudorico /7° arbo-
rum //"n accepit // 214 sic Theodorus: m pleuihivio [slc] quoque ab occasu solis luna in sanguinem
couversa videbatur. 214* liahet // bracharense //'", Ijracliarensi //" •-'
legion. /^", legiones //">
215 Theodorus sic: Antiochia maior Isaurie ijiobediens monitis salutaribus terra dehiscente demergitur cacu-
minibus turrium super terram appareutibus sofes deum tinientibus de iuteritu liberatis l isauriae corrup-
tum, nam vix intelleijitur Antiochia Lamotis Isauriae opjiidum irjnobile, sed sir/nificatur terrae motus quo ceci-
dit a. 4.58 Antiochia Syriae (Euaijrius 2, 14; Tillemont hiat. des emp. 6, .370. 375) et latet in vocabuli eo non
tam in Syria ,
quod proposuit Hirschfeld, ijuam nomen sancti cuiusdam riri, qualis fuit Simeon Sti/lites
(cf. Tillemont mim. eccl. 15, 372). 2 episcopo addidi duhitans, nec scio quid lateat in corruptela maiori-
sauriae. 216, l relicta B filiae] B', filia />'- gentonij Univico Isidorus haec compilans 2 filio]
filius />'', filia B-

CONTINVATIO CHRONiriOliVM IllKHdNYMIANORVM. 3."?
217. 'Agrippinus (lallus comos civis Acgidio comiti viro insigui ininiicus, ut (iotlHnuni
'mereretur auxilia, Narbonam tradidit Tlieudorico.'
217''. |'Mense lunio in Gallaecia coruscatione villae cxu.stae, greges ovium concrcmati, li'
'carnes concisae: pluviae de caelo mixtae cadunt: duo adulescentes carno in in-
'vicem solidati adhaerentcs sunt mortui'.|

218. Adversus Aegidium comitcm utriusque militiae virum et iama commcndutuni ct ,
deo bonis oporibus conplacoutem, 'in Armoricana provincia ^''rctiricus fViitci' 'llicu-
'derici regis insurgeus cuni liis cum quibus fuerat superatus occiditur'.
219. Cum Palogorio viro nobili Gallaeciae, qui ad supra dictuni iverat regcin, ("yrila
legatus ad Gallaeciam veniens euntes ad eundeni regem legatos obviat liechi-

mundi; qui regressi in celeri revcrtentcm Cyrilain in Lucensi urbe suscipiunt.
post cuius niox cgressum de Galiaecia Suevi promissionum siuiruni ut scniper
fallaces et perfidi diversa hica infelicis Ganacciae solito depracdantur.
220. l'er Thevulericum ad Suevos Remisnuuidus et Cyrihi cum aliquantis Gothis, qui
prius vcnerant. remittuntur. Cyrila iu Gallaccia rcmancnte , Remismundo mox
regem inter GalLaccos et Suevos
rccurrente ad indisciplinata perturbatio dominatur.
221. Romanac ccclesiao XLIII praesidet opiscopus Ililarus.
OLYMP. CCCXI.
222. II. Nepotianus recedit c corpore. Hil?
221?. Frumario mortuo Rcmisnuuulus oinnibus Suevis in suam dicioncm rogali iure rovo-
catispacem reformat clapsnm.

224. Mense Maio supradicti viri Aogidi lcgati per Oceanum ad Vandalos transeunt,
qui eodem cursu Septcmbri mcnsc i'evcrtuntur ad suos.
220. XIII kal. Aug. dic, secunda feria , 'in speciem lunae quintac sol' de lumino awM^n^ nn.-M.i
sextam cernitur minoratus'.

'ab hora tertia in horani
226. Legatos Remismundus niittit ad Theudoricum; qui similiter suos ad Remisnumdum
remittit, cum armorum adiectione vel munerum, directa et coniuge, quani luibcrct.
227. 'Vandali per MarccUinum in Sicilia caesi effugantur' ex ea.
228. 'Aegidius moritur', alii dicunt insidiis, alii 'veneno' deceptus. quo desistente mox
Gotiii regiones [invaduntj, quas Romano nomini tuebatur.
229. Sucvi Conimbricam doloso ingressi familiam nobilem Cantabri spoliant ct captivam
abducunt matrem cum filiis.
230. Legati codem anno duabus vicibus a rege Suevorum mittiintur ad regeni Theu-
dericum, ad quem et Arborius proficiscitur cvocatus.
231. III. Reversi legati Suevorum obisî; nuntiant Scvcruin irapcrii sui anno IIII: qui 1(55?
supra remittuntur ad tônimbricam.

232. Aiax nationc Galata etfcctus apostata et senior Arrianus inter Suevos regis sui
BF {iutra '
') c. 217 = Isid. hlst. 3:3. <•. '222 = Isid. hist. 77. 00. c. 223 = l.sitl. hist. !)0.
c. 226 = Isid. hist. 33, 90. c. '232 = Isid. hist. 90.
217,1 agrippiims gnllusl atrepeiinus gallies F comes et ciuis| coniis et ciuis F, et omin-s et (et e.v-
jniHclum) ciues (ciuis cledit, sed rurmii delevit m. 2) U aegidio . . iuimicusl inuedus .legidio iu.cignis ininii-
cus /'' -1 mereretur auxilia] lideretur F tradit F 217", 1 liabel F, om. spatio cacuo reliclo (v. ji. 7) B
gallicia coruscatioiiem i^ gregis o. concrematae carnis i^ '.; cadent F 3 soledati F 218,1 et
fama coniniendatum] ut famma commendatiJ '.' fridericus i^ 219,1 iuerat] scripsi, fuerat />'
:; lega-
tos B' :i urhes B^ 220, -2 gallaecia] g.ilatiac £' 3 dominatur] disciplinatur B^ 222 ii] B\
uii iii B- 224, l ligati proceanum iJ' uandolos B 22.0, i speciae F (luinta F J in liiiram
sextani cern. mhi.] usque uona ohscuratus F 22li, 2 coniunge ii» 228, i acgidins . . . dcceptusl aeg.
comes ueneno perit i<' -' inuadunt om. B tuehantur iJ'^ 229,1 conynhricani B', cunynhrigam £'
dolose] dolise £' -J adducunt i> 230, l duahus] duas i)"' theuduricum W^ 231, 1 iiij iJ',
uiii iiii B- seuerum ovi. B' 2 coniuhricara B', coninhrigam B'^
CHRONICA II. 5
34 HYDATII LEMICI
auxilio liostis catholicae fidei et diviuae trinitatis emergit. a Gallicaua Gothorum

habitatione hoc pestiferum inimici liomiuis virus a^dvectum.
233. Suevi adversus Auuoneusem
qua de causa legati a Theodorico
saeviuut plebem.
ad Remismundum mittuntur
cassum spretique ab eo mox redeimt. in
234. De Constautinopoli a Leoue Augusto Anthemius frater Procopi cum Marcellino
ahisque coniitibus viris electis et cum ingenti multitudiue exercitus copiosi ad
Italiam deo ordinante directus asceudit.
235. ('Romanorum XLVI ANTUEMIVS') octavo miliario de 'Roma [Aiigustus appel-
{Hatur anuo Leonis imperii octavo', mens. Aug.).
236. I. ÊxpedUio ad Africam adversus Vandalos ordinnfa' metabolarum commutatione 466?
et navigationis inopportunitate revocatur.
237. 'Per Theodoricum Salla legatus mittitur ad Remismundum regem Suevorum, qui
ad Gallias 'eum a fratre suo Euerico repperit interfectum.'
'reversus'
238. Euuericus pari scelere quo frater succedit in regnum: qui honore provectus et
criniine legatos et ad imperatorem et ad regem dirigit Suevorum. quibus sine
mora a Remismundo remissis eiusdem regis legati ad imperatorem, alii ad Van-
dalos, alii diriguntur ad Gothos.
239. De Auuonensi Suevorum adversabatur hostilitas, Opilio cum viris secum
plebe, cui
rege profectis et cum aliquantis, qui cum ipso missi fuerant, revertitur.
240. 'Gothi, qui ad Vaudalos missi fuerant, supra dictae expeditionis rumore perterriti
'revertuntur' in
celeri: pariter et Suevi, qui post legatos more solito per diversa
loca inpraedam dispersi fuerant, revocantur: sed paucis post meusibus ipse rex
Suevorum ad Lusitaniam transit.
241. II. 'Conimbrica in pace decepta' diripitur: 'domus destruuntur cum aliqua parte 467?
'murorum habitatoribusque captis atque dispersis et regio desolatur et civitas.'
242. Legati de Gothicorum reversi referunt portenta in GaUis visa aliquanta,
in conspectu similem ipsi de continuo paruisse solem alium visum
solis occasu.
243. Congregatis etiam quodam die concihi sui Gothis tela, quae habebaut in mani-
bus, a parte ferri vel acie alia viridi, alia roseo, alia croceo, alia nigro colore
naturalem ferri speciem aliquamdiu non habuisse mutata.
244. Medio Tolosae civitatis hisdem diebus 'An. II regni Antimiae medio Tholose F
BH (intra { )) F (inira ' ') c. 2.37 = Isid. l.ist. ;3.3. c. 238 = Isid. hist. 34. c. 240 =
Isid. Iiist. 90. c. 241 = Isid. hist. 34? 90. c. 243 = Isid. hist. .3.5.
232, 3 ad gallicana (-uam B^>) g. hahitatione (-nem £i>) B 233, i seuium B > spretisque JS'
234, 1 constantinopolim B antimus B marcelliuum j5' 3 ordiuantem .B' 2:35, l. 2 romanorum xlui (xlu
B^) anthemius (antimins i>, regnat antimius F) o. m. de (o. m. de om. F) roma (romam F) a. a. auuo leonis
(leoni £') iraperii (imperiae F) octauo] rom. xluiiii authemius (ancumius //m) aug. appellatur (om. S^) anno
leonis imp. quarto H, et antimius imperator efficitur aimo cccclxui aera diii anuo uiii leonis imperatoris M
236, li] i?', uiii (sic) i B^ ad] ab i*' ordinata raetabularum B', ordinatam et tabularum £-, ordenatur F
237, 1 theudericum F ad 07n. F rerausmundum regem suaeuorum F 2 euerico repperit] tenderico
nuntiat F
238, i qui] quo £' post raora repelit et ad imperatorem B^
:i
a om. B* uandolos B
239,2 rese] forlasse ad regem 240, i uandolos B 241,1 conymbriga .B conimhriga Theodorus, .
conembra ciuetas F
domus destruunturj d.imebus destructis 2 habitatores capti atque dispersi F F
242, 1 ^0«« gothicorum sjt. rac. nullimi B p.ortentaiJ spati.a post conspectu litt. c. 1.3, posi visum
litt. c. 25 vacantB: portenfa visa sunt, nain post occasum solis alius sol visus est Theodorus :i uccasura B<^
243,1 telam B^ 244 sic reddil Sii/ebertus sub a. 461: apud Tolosam urbem GaUiae ex eius raedio tota
die sanguis largissimo fluxit rivo, quod Gothi pro portento suae perditionis acceperunt, Theodorus autem
sic: medio Tolose civitatis visum est e terrasauguinem erupisse totoque diei fluxisse curriculo,
e terra sanguincm erupisse totoque 'civetatis sanguis crupit de terra et

diei fluxisse curriculo. 'tota diae fluxit signcficans Gothoruin
'dominatione sublata Francorum ad-
'veniente regno.''
OLYMP. CCCXII.
245. III. Legatorum Suevorum reditum aliquanta Gothorum manus insequens Emeritam 468?
petit.
246. Ulixippona a Suevis occupatur cive suo, qui illic praeerat, tradente Lusidio. hac
re cognita Gothi qui venerant invadunt et Sucvos depraedantur, paritcr et Roma-
nos ipsis in Lusitaniae regionibus scrvientes.
247. Legati, qui ad imperatorcm missi fuerant, redeunt nuntiantes sub ])raesentia sui
magnum valde 'exercitum cum tribus ducibus lectis adversum Vandalos a Leone
'imperatore descendisse' dirccto Marcellino paritercum manu magna cidem per
imperatorem Anthemium sociata: 'Rcchimerum gcnerum Anthemii impcratoris et
Asparem degradatum ad privatam vitam, filium eius occisum,
'patricium factum;
'adversum Romanum imperium, sicut detectique sunt, Vandalis consulentes'.
248. Hihiro defuncto sex sacerdotii sui annis expletis XLV Romanae ecclesiae Sim-
phcius episcopus ordinatur.
249. Aunonenses pacem cum rege faciunt Suevorum qui et Lusitaniae et conventus ,
Asturicensis quaedam loca praedantes invadunt.

250. 'Gothi circa eundem conventum pari hostihtate desaeviunt, partes etiam Lusitaniae
'depraedantur.'
251. Lusidius per Remismundum cum suis 'Richymundum cum Suaevis ad impera- F
hominibus Suevis ad imperatorem in 'tore transeuntem.'
legatione dirigitur.
252. 'Durissimus extra solitum hoc eodem tempore annus hiberni , veris , aestatis,
'autumni' in aeris et omnium 'fructuum permutatione diftunditur'.

253. Signa etiam ahquanta et prodigia in locis GaHaeciae pervidentur. in flumine
Minio de municipio Lais miliario ferme quinto capiuntur pisces IIII novi visu et
specie, sicut retulere qui ceperant Christiani et rehgiosi, Hebraeis et Graecis
litteris. autem aerarum numeris insigniti, ita CCCLXV anni circuhim con-
Latinis
tinentes parvo mensum intervallo. haud procul de supra dicto municipio in speciem
lenticiiLae viridissimorum, ut herba quacdam, forma granorum plena amaritudine
defluxit e caelo et multa alia ostenta, quae memorare proUxum est.
;
BF {intra ' ') c. 246 = Isid. hist. 90.
244, 2 erumpisse B^ 246, 1 lusdio £» liac] haec B 247, 2 exercitum 0. tr. d. 1. aduersum
uaudalos (uandolos £^) a 1. imp. descendisse] exercitus leonis aduersus uuandalus cum tribus ducihus discen-
dit F 4 antimium socrata B rechimerium B, rychimirum F antimi B, antimiae F h asperem

degratum B, adfatim degradato F s. g occiso aduersus romanorum F 6 sicut detectiquej conuentique F
uuaudali consolentis i^ 248, 1 expleti £' xlu] reguiritur xVmi 249,1 regem iJ' 2 asturecensis .B
250,1 circa] circ-B', om. F conuentum pari hostilitate] tempore hostelegate i^ partem F 2 deprae-
dantehus F 252, 1 solitum] soleto F tempore annus liiberni ueris aestatis] an. hihernus liiemis et aestatem F
2 et] ut iJ' Iructuum permutatione ditiunditur] fructuumque rautatione defundetur F Tkeodorus sic:
durissimus extra solitum ipso tempore annus fructuum inimut.-itioue diflunditur. 2!J3, 2 pices B
uizu B' 3 species B^ christiniani B^ .1 parno] B-, paruuni B^ 6 formara B' 7 prolixo B'
36 HYDATII LEMICI CONTINVATIO CHRONICORVM HIEBONYMIANORVM.
CONTESrVÂTIO EPITOMAE HISPANAE.

Fiunt simul onines anni Leonis XI.
Eomanorum L Zenon, cuius anni non inveniuntur.
Eomanonim LI Anastasius regnat annis XXIII.
Eomanorum LII regnat lustinus annis VII.
Eomanorum LUI regnayit lustinianus annis XXXIII.
Alipius Tagastensis, Augustinus Yppone regio et Possidonius Chalamensis.
Qui lustinianus cum patricio Belesario exercitum in Africa dirigens super Wan-
dalos et regem eorum Gelimirum, quem celeriter oppressum una cum
gente sua vinctum catenis aureis lustiniano imperatori praesentandum
direxit. Narsen eunuchum in Italiam contra Thothilem regem dirigit cumque
Tliotila per XII annos manus Eomanorum diutissime dimicavit. sed Narseus
Thotilam superans omnem Itaham Eomano imperio subiecit. qui po-
stremo tempore vitae suae ipsam provinciam Italiam Alboino regi Longo-
bardorum tradidit.
H
2 regnat iustiiuis] locerisus regnauit 7/™ 3 iust. regnat i/° 4 oni. B^ 5 africam H^
6 gelumirum i7° 8 narsem H^ italia II™ tlKJtliileni regem] //", regem totilam H^ cumque]
cum 7/1 10 italia //" 11 uitae suae temp. //» albino //i»
MARCELLINI V. C.
COMITIS
CHRONICON
AD A. DXVm
CONTINVATVM AD A. DXXXIV
CVM ADDITAMENTO AD A. DXLVIII.

LIBRI ADHIBITI:
S = codex Saiictomereiisis 6il7 saec. XI iii.
T— codex Tiliaiius hodie Bodleianus auct. T II G saec. VIl.
U= codex Utinensis n. 14 saec. XI.

R = codex Parisinus n. 4870 saec. XIV.
Marcellini v. c. comitis ex auctoribiis qui supersimt unus meminit aequalis Oassio-
dorus in institutionibus divinarum humanarumque litterarum 1. l c. 17 agens de liistoricis
Latinis, quod caput cum ad chronica nostra alia quoque pertineat neque extet adhuc
eorum commentariorum iusta editio, hoc loco iuseruimus adiccta varia lectiono lil)r(inim
eorum, quorum nobis copia facta est, sciUcet horum:
A Parisinus Lat. 17402 saec. XIL
B Parisinus Lat. 1792 saec. XITL
C Parisinus Lat. 1791 saec. XII.
D Parisinus Lat. 1906 saec. XIII.
-B Parisiijus Lat. 12160 saec. XII exeuntis.
F Rotomagensis 1360 saec. XIII.
(? Londin. Cotton. Vesp. B XIII saec. XII.
H Londin. reg. 5 B VIII saec. XII.
K Londin. reg. JO B XV saec. XIII.
L Oxoniensis Bodl. Lat. 391 saec. XV.
M Oxoniensis e mus. 31.
N Londiniensis reg. 13 A XXI saec. XIII.
Bambergensis H. I. IV. 15 (n. 787 Jaeckii) saec. VIII, cuius v. 1. ab A. Lins-
mayero enotatam debeo Usenero.
P Vaticanus Palatinus 274 saec. XII. 1
''«ll^*^ ^^ «°1""^ '"'^"'"

Q Vaticauus reginae 551 saec. XIII. '
Marcelhno.
B Vaticanus Urbinas 67 saec. XII. \
«i*^
Y Bruxellensis S327— 8342 saec. XIV.

Z Bruxellensis 10615—10729 saec. XII.
'DE HISTORICIS CHRISTIANIS. Habent etiam post (per CEZ) tractatores

'diversos relatores temporum et studia Christiana, qui ecclesiastica gravitate compositi pcr
'vicissitudines rerum (om. A^) mutabilitatesque regnorum (temporum F) lacteo quidcm,
'scd [om. 0) cautissimo nitore decurrunt. qui cum res ecclesiasticas referant et vicissitu-
'dines accidentes (accedentes K) per tempora diversa describant, necesse est, ut sensus
'legentium caelestibus semper rebus (reb. cael. semp. CEZ) emdiarit, quando nihil ad
'fortuitos (fortuitus Z) casus, nihil ad deorum (sic HKOZ, eorum rcliqui) potestates
'infirmas, ut gentiles fecerunt, sed arbitrio creatoris apphcare veraciter universa con-
'tendunt (contendant GHK, contemnunt 0): ut est (illud ins. E") losephus pacnc
'secundus Livius (sic GHKN, ioseppus p. s. libius 0, ioseplius pHnius secundus libius
ÂG^DLM et sic, scd liuius CÊ, iosephus uel pcne phnius secundus liuius Z, plinius
'secundus liuius iosephus BNY, plinius secundus iosephus F) in libris anti([uitiitum
'ludaicarum C^FY, iudaicorum reliqui) late diffusus, quem pater HicrDuymus
{sic
'scribens ad Lucmum (lucianum .E") Baeticum (betticimi 0) propter magnitudinem

'proHxi operis (op.prol. A) a se perhibet non potuisse transferri. hunc tamcn ab
'amicis nostris, quoniam est (om. D") subtilis nimis {om. 0) et multiplcx, magno (om. G)
'labore in hbris viginti duobus (ubris Z, om. F) converti fecimus in Latinum qui etiam
'et ahos septem (sept. al. N) Ubros captivitatis ludaicae (iudiace K) mirabiU nitore
40 MARCELLINI V. C.
'conscripsit. quam (quorum FiVl') translationem alii Hicronymo, alii Ambrosio, alii
omnino dictio-
'deputant Kufino (rufi..no/''), quae dura talibus viris [om. FO'-) adscribitur,
'nis eximiae (eximia 0) merita (merito EF) declarantur (declaraturF). post haec autem
'{om. M) legcnda (cst ins. CEFNO) liistoria, quae ab Eusebio (esuebio F) quidem decem
'vohmiinibus Graeco sermone conscripta, a Rufino autem cum adiectione temporum quae
'secuta sunt undecim (unde cum Y) hbris monstratur (monstrantur Z) exphcita (exphcata
'EFZ''). post historiam vero Eusebii (esusebii F) apud Graecos Socrates (socratis
ÂIJH-^LMN).. So/.omenus et Theodoritus (theoderitusZ, theodoricus T, theodorctus edd.)
'sequentia conscripserunt, quos (quas Z, que E, etiam ins. E') a viro disertissimo Epiphanio
'(epifani 0") in uno corpore duodecim hbris fecimus deo (domino ^4) auxihante transferri,
'ne insultet(ininsultet7ir) se [om. CDE) habere (hab. seABLMNYZ) facunda (faecunda^,
'fecunda /lO, facundia.Z') Graecia nccessarium, quod nobis (uobis ABCBEGLMO) iudicet
'esse subtractum. Orosius (orisius K) quoque Christianorum temporum paganorumque col-

'lator (collatur 0". consolator (r) praesto (resto G) vobis est, si eum legere volucritis
'(uol. leg. edd.). Marcellinus (marcilliuus A') etiam (autem N) quattuor libros dc tempo-
'rum qualitatibus et positionibus (conpositionibus 0, propositionibus A) locorum pul-
'cherrima proprietate (qualitate A) conficiens itineris sui tramitem (tramite 0) lauda-
'biliter percurrit, quem vobis pariter dereliqui. chronica vero , quae sunt imagines
'historiarum brevissimaeque commemorationes temporum (br. comm. temp. om. in fine
'paginac F, breu. temp. eomm. rdd.) scripsit Graece (greco Y) Eusebius, quae (quem F)
'transtuht Hieronymus in Latinum (latino O^) et usque ad tempora sua deduxit eximie.
'hunc subsecutus (secutus C") est supra scriptus (supra dictus FZ^) Marcellinus IUyricianus
'(illirianus F", irricianus N), qui adhuc (ow. K) patrieu lustiniani fertur egisse (regisse F^,
'rexisseF-, eg.ss, O^) cancellos (eancellus 0\ canc. eg. fertur.4, canc. fert. eg. Y): sed
'meliore condicione devotus a tempore (theodosh ins. edd., non habent scripti) principis
'usque ad fores (finem F) imperii triumphalis Augusti (augustin A) lustiniani opus

'suum domino iuvante perduxit, ut qui ante fuit in obsequio (officio I') suscepto gratus,
'postea ipsius imperio copiose amantissimus appareret. sanctus quoque Prosper chronica
'ab Adam ad Geisirici {sic GHK, geiserici NZ, gieiserici C, giciserici E, gensi.»rici 0,
'gensirici ABDLM, FY)
tempora et urbis (romae ins.
gesserici edd.) depraedationem F
'(depredatione 0'^ depredicationem G'-) usque {om. N) perduxit. forte inveniatis (inuenietis
'CEL^Y) et {om. E) alios subsequeutes ,
quia uon desunt scriptores temporum, cum
'saecula (secunda B) sibi iugiter peracta succedant. sed cum te de memoratis rebus,
'diligens lector, expleveris (expleueueritis G) ingeniumque tuum divina fucrit luce radia-
'tum, lege librum de viris illustribus sancti Hieronymi, ubi diversos patres atque opuscula
'eorum breviter et honoravit (honerauit Z) et tetigit: deinde alterum Gennadii Massi-
•liensis (masiliensis 6r, maxiliensis OM, qui (qui idem ADLM, qui item NY, quidem CEOZ,
'quide qui B") de scriptoribus legis divinae, quos (co O^, cum 0'-) studiose (studio v. l.
'edd.) perquisiverat (perquisierat AE), certissimus (-mos O^) indicavit. hos in uno (unum 0)
'corpore sociatos reliqui (rel. soc. A, soc. dereliqui 0), ne per (post ABDFGKL3I, post
^suprascr. uel per H) diversos codices {om. A'') cognoscendae rei tarditas afferatur:
'sequuntur enim multarum lectionum (lect. mult. Y) venerabilium conditores. modo
'enim doctissimi viri aut libros divina inspiratione eonficiunt aut invicem se epistularum
'gratia consolantur aut populos dulcissimo sermone deliniunt aut cum haereticis viva-
'cissima nimis altercatione confligunt, ita ut quidam eorum singulari certamine contro-
'versias subeant et iudicibus (indicibus Z) mediis (mediciis G) gloriosa disceptatione
'(deceptationo F) confligant. .sic cum pravus quisquc destruitur, praestante domino (pr.
'd. om. A^) fidelissimus inde solidatur (solidantur A^). tunc in illo choro sanctissimo
'atque facundissimo (fecundissimo K^) patrum (patri i?") tibi (eum ins. edd.) ehgere
'poteris, cum quo suavissimc coUoquaris (collocaris E). difficile quoque dictu (dictum
:
COMITIS CHRONICON. 41
'ABBF) est, quam frequenti (sequcnti GK) occasiono (lioccansione 0») rcperta scrip-
'turas (scituras O^) sanctas locis aptissiniis potenter aporiant, ut subito transiens discas
quod te ueglegeuter praeterisse (praeterire CEZ) cognoscis.'
His addit Cassiodorus c. 25:
'Marcellinus quoque, de quo iam dixi, pari cura legondus cst, qui Constantinopolitanam
'civitatem et urbem Hierosolymorum quattuor libellis minutissima ratione (narratione
'•cdd.) descripsit (dcscribit E) ^).'
Ex Cassiodoranis his ipsoquc chronico quae de Marcellino rescivimus pendentj^).

Ex Illyrico quod Cassiodorus Marcellini originem repotit, chronica confirmant
auctor enim cuni et in praefationc ct in ipso opere passim significet scribere se in
partibus Orientis et fastos formet ad earum normam. Latina lingua ut patria utitur
(nam quod a saeculo inde quarto eruditi Orientis tam poetae quam rerum gestarum
scriptores passim Latinum sermonem suo praetulorunt, id non convonit in 'rusticum opus"
quod ipso auctor in praefatione appellat) et res in partibus lllyricianis gestas pccuhari
diligentia explicat (vide intor alia quae habet de Sabinianis duobus ad a. 479. 48 1.
505 et de terrae motu a. 518). possis eodem referro, quod tribus locis p. (jl, 4. 24.
63, 5 Eusebio Caesariensi Hieronymum nostrum opponit, quamquam id ot de orthodoxo

et de Latino auctore accipi potorit, cum nostri saopc ei sint catholici et p. 94,33
Plautum jwctam nostrum appellet. natales non videtur habuisse splendidos, quoniam
teste Cassiodoro lustiniani ante quam imporaret cancelhirius fuit'): nec refragantur
quae adduntur clarissimatus ahbi quoque cancellariis tributus «) et comitis (secimdi opinor
tertiive ordinis) dignitas, sive eos honores adsecutus est munere fimgens sive ex
officio
exiens, ut tum fieri solebat. cancellarii onira pariter atque domestici, quibuscum com-
ponuntur (cod. lust. 1, 51), non propter officium por se vile cancellorum, quibus magistratus
soparatur a privatis, aperiendorum et ius introeundi in 'sacratum' locum, quam quod ita prae
reliquis apparitoribus circa ipsum magistratum versantur. sexto maxime saeculo, crescente
suporbia eorum qui robus praeerant et ministrorum personae eorum servientium gratia
et potentia, re magis quani iure aliquem in rebus publicis locum obtinuerunt.
Marcel-
linum ita adscivit lustinianus, IUyricianus et ipse noque patriae vel imperator immemor,
etiamtum privatus. quom locum tum cum Marcellinus ei apparuit tenuerit lustinianus,
antequam imperavit^) appellatur in diptychis a. 521")
inde efficiondum est, quod is
F(lavius) Petrus Sabbat(ius) lustinian(us) v(ir) i(nlustris) com(es)'') mag. erjg(nifum)
et x>(editum) pra('s(ent(dis)^) et c(onsul) ord(inarius) ; itaquo cogitari poterit de magisterio
militum, nam quamquam potestatibus civilibus cancellarius potissimum convenit, cum
Hinc motus Rupertus abbas Tegernseensis saec. XII in epistula (cd. Pez et Hueber
cod. diploin.
1)
alios similes auctores 'Marcellinuui de situ Hierosolyinornni et
VI, 2 p. 53) a collega nescio quo expetit inter
'Constantinopolitanorum'. 2) De Marcellini nomine cum chronico pascliali

temere coniuncto diximus vol. 1
p. 86. 3) Parum probabiliter igitur Holder-Egger (neues Archiv 2, 49) eum ortum iudicavit cx patrioio
regnasset, a. 468 in Sicilia interiit.
Marcellino eo, qui cum per aliquot annos in Dalmatia quodammodo
eum ut non praeteriit ehronicorura auctor utpote Illyricianum ita nou multa de eo habet eaque tam ,
similia
eius Nepote tradunt, ut nequaquam referri possint ad domesticam

iis, quae alii auctores de ipso sororisque filio
scriptae ad cancellarios
recordationera. nomen vulgare est. 4) Cassiodorus var. 11, 10, 37. 39. 12, 3. 15
quani-
praesidum. senatorio loco (cf. neues Archw 14, 487) ludos se spectasse Marcellinus innuit p. 102, 32,
Aute dignitates maiores lustinianus teste Victorio Tonnennense (ad a. 518)
quam lectio ibi dubia est. 5)
meruit sub magistro officiorum in schola gentilium seniorum iuniorumve
candidati militia functus est, id est
(cf. Chron. pasch'. ad a. 243. 250 supra vol. 1 p. 227; Not. Dign. Or. c. 11 et quae exposui in Hermae vol. U
L. V, 8120, 3. Guil. Me)'er zioei anUke Elfenbeintafeln p. 58. 70. 7) Scilicet domesticorum,
p. 222). 6) C. I.
519 ad papam Hormisdara (Thiel ep. pont. 1 p. 848 ep. 57). 8) Magistri
ut est iu epistula eius dnta a.
Sabae apud Cotelerium eccl. Graec.
item aequalis Cyrillus Scytbopolitanus (in vita S.
militum locum ei tribuit
'lovatwiuvov .... udeXcfKfm' ouiu suvtov nuxQixioy
mon. vol.3 p. 337: nQo^cMertti ek ro iiiiaiXeveo' .
lustinianura ed. 13 c. 2 et
rvyxuvofiu y.ul vnurov xui arQurriyiv. ubi ergurtjyof est arQurrtXuTii? ut apud
c. 5 {arQUT>ihiT,ii rwy arQurev-
apud Theophanem passim, v. de Boor in ind, vol. 2 p. 709) et Zonaras 1. 14
uuru)f 'lovartfiayo:; 7(yozf;ffi'p«Jro).
6
CHRONICA II.
42 MAECELLINI V. C.
duci cancellarius quoquc militum abiudicari non potest. eundem

adfuerit •), magistro
eundem deinde ex imperatoris et rerura ab eo gestarum scrip-
apparitore laudatorem
torem factum esse Cassiodorus significat. —
Vixisse eum Constantinopoli, a qua condita
annos numerat a. 527. 528, et officium illud flagitat et requirunt multi chronicorum loci
et clare significat alterum opus, cuius meminit Cassiodorus, quattuor libri 'de temporum
qualitatibus et positionibus locorum', praesertim explicans mimitissima ratione praeter
urbem Hierosolymorum civitatem Constantinopolitanam, topographia quaedam, si 'proprie-
tatem' operis recte intellegimus, regni OrientaHs cum narratione rerum coniuncta.
Post emerita civilia stipendia Marcellinus mature, scilicet si Cassiodorus coaevus
tempori convenienter res narravit, antequam lustinianus a. 527 avunculo successit, relicto
saeculo clericus factus est, similiter atque aetate eum praecedens Apollinaris Sidonius et
quamquam hi altiorem locum tenuerunt, et item aequalis lordanes
aequalis Cassiodorus,
ex notario magistri mihtum factus monachus. orthodoxum odium quaevis pagina apud
Marcellinum spirat cum adversus haereticos omnes tum maxime adversus Nestorianos
(a. 416, 2. 428, 1. 430, 3. 476, I). post depositum officium eum scripsisse Cassiodorus,
ut dixi, innuit. ipse in praefatione cum referat primum deduxisse se opus ad a. 518,
deinde auctarium adiecisse annorum 519—534, priorem editionem non curavit ipso anno
518, sed finivit narrationem in obitu Anastasii utpote ultimi imperatoris antea defuncti;
edidit igitur Ubellum regnante lustino, id est ante a. 527, potestque eo referri tam quod
ad a. 476, 2 scribere se significat Gothoriun rcc/ihts Romam tcncntihus quam quod later-
culus pontificum Roraanorum Marcellinianus finit p. 102, 9 in lohanne I annis non ad-
scriptis, qui pontifex factus
a. 523 c. Aug. 13 obiit a. 526 Mai. 18. repetita lectio nihil
obstat quorainus ipso anno 534 prodierit, convenitque quod scribit Cassiodorus pertingere
chronica Marcellini ad fores imperii lustiniani"-). studium auctoris in lustinianum et
Cassiodorus testatur et declarant chronica cum ahis locis tum in narratione de con-
sulatu eius a. 521 etiamtum privati et celebrati fortasse adiutore ipso Marcellino.
Auctarium, quod ex duobus a quibus pendemus Marcellini archetypis alterura solum
exhibet, ab anno illo 534 incipiens et desinens mutilum in a. 54S, Marcellino abiudi-
candum est, non solum quod Cassiodorus id nnn novit, sed multo magis quod in prae-
fatione non commcmoratur: auctor enini cuni ei alterius editionis mentionem inseruerit,
si tertiam curavisset, sine dubio idem fecisset. id ipsum luculenter declarat diversitas
in recensendis episcopis Romanis (v. infra p. 46).
scriptum esse et ipsum in Oriente
probabile est, quamquam negari non potest tam fastos quara rerum narrationem etiam
auctori convenire scribenti in Italia post receptara eam a lustiniano; sed bellum in
Italia gestum accurate et plene explicare potuit etiam scriptor Constantinopolitanus,
nec deficiunt res in imperii partibus aliis per eos annos gestae. narratio ut simillima
est Marcellinianae ,
tamen oo diffêrt, quod saepe in auctario res praesenti tempore
referuntur, id quod a consuetudine Marcellini abhorret. — Praeterea quod in editioni-
bus adhuc factis circumfertur auctarium alterum a.549—558 , vere Hermanni Contracti
est Marcellino attributum Panvinii neglegentia. scihcet is cum
'appendici in fastos con-
sulares' (Venetiis 1558 fol. p. 55 seq.) chronica Marcellini
insereret, secutus est editiones
duas Sconhovianam a. 1546 ductam
ex archetypo illo priore et propterea finientem in
a. 534 et Cuspinianam 1553 pendentem quidem, ut infra demonstrabitur, ab arche-
a.
typi secundi apographo, sed et breviato et ex perturbata Cuspiniani

recensione non
1) luter quadragi.ita officiales, <iui iniperante Aiiastasio adfuerunt comiti

et duci Libyae Pantapoleos
(vide decretnm eius editum a Zach. ab Lingeuthal in actis
acad. Berol. minoribus a. 1879
p. 134 seq ) primum
locum teuet adsessor secundum domesticus, tertium caucellarius.
plenius exposui de cancellarii officio n«.es
Arcluv 14, 478. 2) Lectiouem receptam ad finem imperii lustiniam cum librorum
consensus ostendat niti
mera mterpolatione. non opus est addere eam rieque Marcellino recte convenire neque ipsi Cassiodoro ' quippe
qui liljruTu illum vi.\ videatur scripsisse post a. 560.
satis dignoscendo ab excerptis suniptis ex annalibus Ilermanni Contracti. archetypo

deinde pleniore per Sirmonduin publicato quamqnam res patefieri dcbuit, continuationem
illam tam a Mareellino quam ab additamenti auctore aiienam ut legebatur apud Pan-
vinium et ipse Sirmondus (vide p. 4S) retinuit et editoros posteriores. verum auctorem
primus indicavit Waitzius in ephemeride Gijtthmcr Nachrlchten 1857 p. 38 seq. et MG.
SS. V p. 68 legunturque ea iam sub veri auctoris nomine ibidem SS. VI p. 88. nihilo-
minus hic quoque in adnotatione ') ea posuimus, ut edidit Panvinius, ne amphus
fallant.
Appendix a Marcelhno adiecta ad chronica Hieronymi proprio titulo videtur caruisse.

liber optimus Tihanus nulluni iiabot, nisi quod exordio ibi ^vacscnhitav 2)raefatio MarceUini.
eadem ratione qui ex Tiliano hbro pendent cpitomati titulo carent, scihcet princeps
eorum Utinensis verbis Item quae c.v croniea MarceUini (Irflorarimus subiungit prefactio
eiusdctn et sic Parisinus 4870 et fere rehqui ; subscriptio, quae deficit in Utinensi mutilo,
haec est in Parisino: expJicif croniea id" teinporam Easebli leronimi JMarceUini ruhrica
amen archetypum auteni aherum Sanctomerense praescribit hbello chronica

deo gratias.
3IarceUini comitis: pracfatio
et subscribit cxplicit chronica tic, quae videutur esse
hbrarioruni additamenta. praeterea praefationi p. 60, 7 post er/o vero inserit verba vir
cJarissiiiius MarceUinus eoines omissa in Tihano, sed sine dubio genuina; nam et viri
clarissimi adiectio librarii ingenium superat et eo ipso commendatur, quod a consueta

intitulatione recedit. scihcet Marcehinus continuationi Hieronymianorum cum proprium
1) Indictione XII. VHI. p. c. Basilii v. c. — Inilictione XIII. IX p. c. Basilii v. c. — Indictione XIIII.

X p. c. Basilii v. c. His teinpoi'ilins in AtViea Manri per loannein patriciuin doiniti suut.
Indictione XV. XI p. c. Basilii. Hoc tempore lustiuianns Augustus Narseni eunucuin cartularium et
cubicularium suuni principein inilitiae feoit et in Italiam misit. qui commissa pugna dei gratia victor Toti-
lam oocidit et geutem Gothoruin auxiliantibus etiara Longobardis in Italia extermiuavit. per haec tempora
cum Buccelinua comes oum sociis a Theodeberto rege Francorum dudum missus per anno.s aliquot Italiam
Siciliamque infestaret et Romanum saepe exercitum superaret, tandem exeroitus eius iirofluvio ventris attritus
a Narse pugna victus et profligatus, ipse dux occisus est. nec multo post socius eius Oinnirugus dux cum
reliquis Gothorum, quilius se iunxit, pereinptus est.
ludictioue prima XII p. c. Basilii v. c. Theodelialdus Fraucorum re.x nn>ritur et regiium eius uxoremque
Vanderadain Hlotliarius re.x patris eius Theodeberti patruus accepit, (jui iam XL.IIII aimis regnabat. quo ipso
ann. Hlotharii ipse Saxones rebellantes iuxta Wiseram fluvium magna caede domuit et Thuringiam pervasam
devastavit.
Indictione II. XIII p. c. Basilii v. c. Vigilius papa tandem ab imperatoribus Rouianis et Narse de
exilio relaxatus cuiu Eomaiu redire coeiiisset, iu Sicilia inorbo calculi tactus decessit inoxque Roinam perlatus
apud sanctuin Marccllum in via Salaria sepnltus est. pro quo ordiuatus Pelagius l'apa LXII sedit annis XI
mensibus X. qui a populo Komauo factionis coiitra Vigiliuin incusatus celebratis uua cum Narse letaniis apud
sanctum Petrum ambone ascenso euangelioque super caput suum posito iurainento se crimine purgavit.
Indictione III. p. c. Basilii v. c. XIIII. Hoc tempore Saxones iteriim Hlothario reboUantes cum ab eo
peterentur hostiliter eique pro satisfactione dimidium rerum suaruin offerrent idque exercitus Francorum
refutatus (sic) eo invito jiugnassct, magna ab eis caede protritus fugae praesidium petiit.
Indictione IIII. XV p. c. liasilii v. c. His diebns Cbristianus (sic) patre suo Illotbario aiiniteute patruo
Hildeberto rebellans regnum Francoruiu seditioiie perturbat. Saxoncs factione llildeberti in Francia praedas
egeruut. Hildeljertus KeMicnsem Caiiipaiiiain populatur.
Indictione V. XVI p. c. Basilii v. c. lu Britannia Bridus rex Pictorum eflicitur. Hildebertus rex
Francorum circa haec tempora moritur et Parisiiis iii basilica sancti Viiiceiitii a se coiistructa sepelitur, regnum-
que eius frater Hlotharius assumens totam paterni regni monarchiara obtinuit.
Indictione VI. XVII p. c. Basilii v. c. C'liristianus (sic) patrem Hlothariiiin, quem inultis malis offenderat,
hoc tempore in Britanuiam fugicus iiisequente eo ibidein cuni Conoboro rege pugiia victus ct captus cum uxore
et tiliabus vivus iiiceiisus est. quo efiain teiiipMre Turoiiis basilicji saucti Martini rebellibus .id eam fugientibus
igne crematur.
Indictione VII. XVIII p. c. Basilii v. c. — Indictione VHI. XIX p. c. Basilii v. c. — Indictione IX. XX
p. c. Basilii v. c. — Indictione X. XXI p. c. Basilii v. c. — ludictione XI. XXII p. c. Basilii v. c. —
Indictione XIL XXIH p. c. Basilii v. c. — Indictioue XIII. XXIHI p. c. Basilii v. o. — Indictionc XIIII.
XXV p. c. Basilii v. c.
6*
:
44 MARCELLINI V. C.
titulum non magis praemitteret quam praemisit Hieronymus ipse continuationi Eusebia-
norum, ut hic post ea adnotavit: hucusque historiam scribit Eusehiiis . . . cui nos ista
subiecimus, eum imitans nomen honoresque inseruit praefationi.

Auctores adhibuit Marcellinus hos.
1. Orosio ab ipso initio ad finem eius, id est ad a. 414 ita usus est, ut verba
fere repetat, admiratus scihcet stih elegantiam, et quamquam annum ex consularibus
desumit et saepe inde quaedam adsciscit, ad ilkim potissimum sua formavit. exempla
quaedam subieci.
consul. Const. Orosius: Marcellinus:

a. 379 Victoriae nuntiatae sunt maximas illas Scythicas Alanos, Hunos, Gothos
adversus Gotlios, Alanos ffentes .... hoc est gentes Scythicas mag-
atque Hunos die XV k. Alanos, Hunos et Go- nis multisque proeliis
Dec. thos magnis multisque vicit.
proeliis vicit.
a. 386 Victi atque expugnati et Cum Theodosius .... Invasam princeps Theo-
in Romania captivi addueti Thracias tandem ab dosius ab hostibus
gens Greothyngiorum a hoste liberas reddi- Thraciam vindicavit
nostris Theodosio et Ar- disset. victorque cum Arcadio
cadio: deinde cum vic- filio suo urbem ingres-
toria et triumfo ingressi sus est.
sunt ConstantinopoUm die
Iin id. Oct.
2. Praeter Hieronymi de viris illustribus libellum. quo uti non potuit nisi uno loco ad
a. 380, Gennadii episcopi MassiUensis (f c. a. 500) continuationeni ad a. usque 486 passim
expilavit simihter fere ad verbum, seligens potissimum scriptores Orientales a Gennadio
memoratos, ex Latinis non admittens nisi tres Orosium, Eucherium, Prosperum notos
coenobitis etiam Orientis, omnes autem redigens ad annos certos temere plerumque.
usurpavit autem recensionem eam, quam ex antiquioribus solus repraesentat codex ah-
quando Corbeiensis, deinde Sangermanensis 142, hodie Parisinus Lat. 12161 saec. VIII;
enimvero non solum in aliis minoribus ad hunc se apphcat (v. p. 86, 29), sed adhibuit ad
a. 392 caput de Hieronymo Gennadianis praemissum in imo libro Corbeiensi (nam ex
eo descriptus fuit sine dubio codex Lovaniensis monasterii S. Martini 'satis recens', ex
quo caput id primus edidit Suffridus Petri de illustribus ecclesiae scriptoribus. Coloniae
a. 1580 p. 124; repetiverunt Martianaeus inter opp. Hieronymi ed. Benedictinorum
tom. 5 1706 p. 26 et MabiUon in analectis a. 1723 p. 197).
a. propterea Gennadiana
ad hunc librum in adnotatione adlegavi, cuius quae huc pertinent capita collata habui
a Schoenio. ceterum exemplar a MarcelUno adhibitum Parisino illo longe emendatius
scriptum fuisse vix opus est addere.
3. Consularia Constantinopolitana Latine scripta ea quae edidimus vol. 1 p. 197 seq.
Marcellino scribenti in eadem urbe pro fundamento fuisse et fasti consulares declarant,
qui toti sunt Orientis '), et quae ex iis supersunt convenientia cum Marcelhnianis per
a. 380 — 395. cum ne haec quidem integra ad nos pervenerint, post obitum Theo-
sed
dosii ipsa deficiunt: nam exemplaris Hydatiani, a quo nos in consularibus iis pendemus,
contmuatio aperte in Hispania adiecta fastos habens ad normam Occidentahum (vol. 1
p. 201) et plane exilis ab auctore ConstantinopoUtano non est adhibita^). at quam-
1) Miro eiTore a. 446 Aetii in tertio cousulatu collegara non Symmachum posuit, sed iraperatorem
Valentiniaimni VII. 2) Quod ad a. 41.5 loco Gennadiano de invento sepulchro Stepliani protomartyris
aliunde annus insertus est ideni qui ponitnr iu continuatione Hydatiana, euni et Hydntius et Marcelliuus
sumpserunt ex relatione Luciani in Latinum translata ab Avito presbytero Bracarensi, quam et Gennadius
citat c. 48 et uos quoquo habemus (ad Augustinum ed. Maur. vol. 7 in app.
2; cf. de ea Tillemont m^m. eccl.
COMITIS CHBONICON. •
45
quam deficiunt chronica Latina, Graeca versio, quani vidinuis (p. 203) transiissc in
chronicon paschale saeculo scptinio ineunte Constantinopoli porscriptum cuiusque ibidem
excerpta edidimus respondentia Latinis ab Hydatio scrvatis '), pervenit ibi ad a. usque
469, videturque adeo auctor scripsisse imperante Romae Antliemio (f 472), modo recte
tradita quae de eo referuntur ad a. 454 et 4B8. eam cum, ut fieri debuit, ab
sint
a. inde 395 (nam quac praecedunt dedimus iam vol. p. 205—245) hic quoque appo- I
suerimus chronicis Marcellinianis, apparebit duas consuJarium Constantinopolitanorum

superesse epitomas Latinam alteram, altcram Graecam invicem sese explentes. dein-
ceps quae leguntur in paschali, nudis fastis exceptis mera sunt excerpta Malaliana
desiitque omnino exemplar eorum clironicorum a paschalium compilatore adhibitum
circa annum 470-). practcr paschalem Hbrum ahbi quoque extare ex iisdem chronicis
excerpta, scilicet apud Malahim (v. apud Theoplianem, fortasse etiam apud
not. I) et
Socratem auctorem historiae ecclesiasticae ab a. 306 ad 439 '), hoc loco sufficiet
monuisse : taliaenim non sunt, ut eam quam haec editio requirit tractationcm recipiant,
vol. 2 p. 505), ubi sic est: die parasceue, hoc est sexla feria, qnae est JII non. Dec. consulatu, Honorii decies
et Tlieodosii sexies Aur/iistoriim.
1) In excerptis, quae vul. 1 p. 205 seq. ad Hydatianum exemplar consularium (Vinstantinopolitanorum
adieci ex Chronico paschali , ab iis quae eius auctor sumpsit ex clironicis non scparavi excerpta ab eodem
ex Malala faeta , id secutus , ut ex eollectaueis Byzantiorum ,
quibus recte et plene digerendis in lioc opere
locus non erat (vol. 1 p. 204), seligerein potiora neque intrarem mare magnuin verorum auctorum in Graecis
bis explorandorum. nain Malalam quoque ex chronicis Constantinopolitanis iisque plenioribus hausisse osten-
dunt consulatus hic iUic ab eo nominati tbrmae eiusdem (vide vol. 1 p. 221 ad a. 68 et qui est apud
Malalam p. 291 ann. 193: *A«XMi'of y.<ci KhcQov) et aduotationum ratio. ita quae de fabulis fisci coinbustis
imperante Pio leguntur in paschali (vol. 1 p. 224 ad a. 147) redeunt apud Malalam ita implicata fabulis ei
auctori solitis, ut paschalis scriptorem hic ab eo pendere parum credibile sit. itcm quae de Maximiauo
imperatore creato uarrantur ad a. 287, recte referuutur in chrouico paschali, indidem sumpta corrupta a
Malala p. 306. quae de inoenibus Aurelianis paschalis liber adscribit ad a. 273, venerunt in eum e.x Malala
p. 299, sed Hydatiana consularia ostendunt Malalam ea sumpsisse ex iisdem ad a. 271, adnotatque idem
Malalas ad idem regnum bellum inonetariorum et Daciain novam secutus sine dubio eadem chronica nostris
auctiora. nihilominus paenitet ine, quod non suppressi haec Malaliana; nam cum ipsum habeamus, non
debuerunt quae eius sunt ex secundario auctore arterri. suut autem haec: vol. 1 p. 221 a. 67 = Mal.
p. 257 — p. 222 a. 97 = Mal. p. 268 — p. 223 — a. 123 inde a verb. xai er Kivxo, seq. = Mal. p. 279
p. 224 = Mal. 279 fortasse
a. 130 225 p. 176, 1.2 = Mal. 282 — 229 — 273 = Mal.
p. 299a. p. p. a, p.
(vide supra) — 233, 4 = Mal.

p. 233 — 234,
2. 3. inde a verbis iniTt>.Mug Innixoy = Mal. p. 321 —
p. p. 1
p.234, 2 = Mal. p. 323. — 240, usque ad «vto; =p.Mal. 837 — p. 241, 1 = Mal. p.339 —
1 241, 2 =
(og p. p.
Mal. 341 —
p. 244 = Mal. p.345. his sublatis propius accedent Graeca paschalis
p. ad fastos Hydatia- libri
nos. 2) Nestorianum chronographum, quem Malalas ad obitum Coustantiiii magiii ait antea nominatorura
imperatorura res gestas perscripsisse (p. 324) et pervenisse ad obituin Leouis iuuioris a. 474 (p. 376), possis
referre ad ehronica Constantinopolitana usurpata etiam a Malala. sed huic homini iides nulla est.
3) Ex a. 384 pendet 5, 12: X(iric tkvtu de xctl nQedi-ieicc IleQawi' nccQijy eiQiiVtjy nccQcc roti jiccaiXicog uirovacc
(vol. 1 p. 244 a. 384 c. 1). tots e)'// xcci nQoayivsxici riS ^ccaiXet viog 'OvioQtog Tejffêig (cvciii ix xijg yuftexijg
nXctxiXXt^g iv vnccxeict 'Pi/ofxeQov xccl KXiccQXov xg eviirji xov ênre/xjiQiov /i^tjfog (I. c. a. 384 c. 2). — Ex
a. 391 sumpsit 5, 18 relata ad eum a. in adnotatione p. (i2. — Ex a. 394 peiidet 6, 1: ToiJ Se âat%iiag
Beodoaiov xeXevxijattvxog iv vnccxeict 'OXv'(iQinv xcl llQojiivov rfl enTctxciiifexciTii xov 'Iccvovccqiov fiyjvog
neQi di t»;V oySotjv xov Noe/ijiQiov ftijvog iv xfi ctvrjj vnciieiii ro aHJfcic Geodoaiov xofiiaftfv xrj vevoftiafiivfi
xij&eict 6 viog ixifict 'jQXciifiog. ovx eig uaxQicv d'e fierci xctvxcc xij eixcidi e^Sofij} xov ccvxoii fiijvog xcct 6
aiQiixog nctQijv 6 iificc rw ;i(tiiii.ei Seodoaiio xccxit xvQcivvov axQccxeveccg. ciig ovv 6 iictaiXet<g '.iQxctdiog xccxcc
x6 eiu)d-6g nQ6 xuiv nvXiiiv (inijvxtjae xiS axQccxiS, xr/vixuvxa xcci oi axQuriiSxui 'Povrpivov xov vticcq/ov toiT
^ccaiMiog dnixxeivuv imcanreiero yccQ eig rvQccvvidu 6'Povcpivog xccl iogccv eixev, lag uvxog ciij xovg Ovvvovg
x6 ^('(Q^ttQov 'iitvog inixccXeaicfievog eig ri/V 'Piouuioiv /coQtcv xcct yiiQ tjaccv xov xuiqov jQfteviuv xe xcci
xivu fiiQtj xijg eiitug xuruxQixovxeg. quiljuscum componenda sunt infra ad eundem :innum relata. sed ut
affinia haec suut chronicis nostris, iure quaeri poterit, utrum haec ipsa pleniore forina Socrates usurparit
aii pleniorem rerum gestarum narrationem adhibuerit a chronicorum scriptore epitomatam. de Gaina quae
narrat 6, 6, ipse Socrates signiticat aliunde proficisci. denique quae de Grcgorio Nazian/.eiui 3 Socrate 5, 7 et
apud Marcelliuum ad a. 380 narrantur, quomodo factum sit ut siinillima evaseriut, ut pluribus modis cogitari
potest, ita a nobis non est tractaudum.

4G MARCELLINI V. C.
et cum verisimile sit eadem chronica deinceps continuata a Marcellino ad finem usque
operis adhibita esse, ab Anthemio inde non habemus alteram eorum epitomen eum
Marcelliniana apte componendam. consulatus ad Orientis normam formatos ex paschali
adscribere potuimus, sed id utilitatem non est visum habere.
4. Consularibus Italicis quoque Marcelhnum usum esse in explicandis rebus Occi-

dentis et vol. 1 p. 252 monuimus et ostendunt quae ad eum in margine adnotantur, eo
magis, quod consularia Constantinopolitana a Marcellino adhibita in rebus fere Orientis
et maxime Constantinopolitanis sese continent. nam quod adsunt in iis Alarici ingressus in
urbem Romam creatusque Attalus (a. 4 1) et Vandalorum in Africam ingressus (ad a. 428)
1
et capta a Geiserico Carthago (ad a. 439) et post caedem Yalentiniani Roma ab eodem
depraedata (ad a. 455), in partem contrariam adlegari nequeunt; confirmant autem id
quod diximus relationes de nuntiis ex Occidente Constantinopolim adlatis obitus Ther-
mantiae coniugis Honorii (ad a. 415) et interitus Athaulfi (ad a. 415) et victoriae de
Attalo (ad a. 416) et Anthemii imperatoris Occidentis a Leone creati profectio Roniam
(ad 468 cf. a. 454). Italica chronica cum imperfecta et mutila ad nos pervenerint,
a.
iure ad ea referentur ex Marcellini Occidentalibus ea quoque, quae in epitomis nostris

desiderantur, sed argumento suo eandem originem prae se ferunt.
5. Latercuhis pontificum Romanorum, quos solos auctor adfert omnes adiecta nume-
ratione continuante Hieronymianam, Marcellinianus (egit de eo Duchesnius lib. pontif. I
p. XXIV) hic est;
35. Damasus
(). Accedunt minora quaedam ecclesiastica potissimum, in his Luciani libellus de

inventis reliquiis Stephani protomartyris (vide supra p. M not. 2) et vita quaedam
lohannis Chrysostomi similis Palhidianae, unde exccrpta proponuntur a. 308, :i. 403, 3.
428, 2. 438, 2; alia fortasse rerum ecclesiasticarum recte gnari determinabunt. —
Prosperi chronica Marcellinus non adhibuit (ostcndunt id inter aha narrationes duae de
obitu Bonifatii ad a. 432), quamquam auctorem novit et ad a. 463 Gcnnadii dc eo
relationem inseruit. — Philosophi duo Philippus et Sallustius, quos scribit obisse a. 423, 4,
alibinon nominantur: nam Philippus Sidensis qui scripsit res Tlieodosii Tl (Tiljpmont
p. 130) diversus sit necesse est, nec magis temporum rationes admittunt, ut cum Tillo-
montio 5 p. 134 Sallustium statuamus amicum MarcelHni eius qui in imperio Dalmatiae
periit a. 468 (Suidas s. v. l\IaQKellh'og: Photius cod. 242 p. 342).
Postremos annos Marcellinum enarrasse non tam ad hbros quam ad suani reruni
notitiam probabile est, videturquo de iis annis cogitavisse cum ait in praefatione scribere
se Orienfale tanfnm sccidum imiKrmm, nam post caedem Odoacris et Theodcricum
regem Gothorum creatum non referuntur in chronicis nisi res per Orientom
a. 489
gestae. tam Occidentis quam Orientis nomina pariter
nihilominus imperatorum certe
posuit numei-ans neutros, ehnboravitque omnino Marcellinus a Theodosio ad lustinianum
annales breves utriusquc imperii, ut convenit viro ex parte Latina imperii Orientalis
oriundo, idque potissimum meritum credidorim libellum et aequalibus et posteris com-
mendavisse.
Marcellini comitis chronica tradita habemus libris duobus Omerensi et Tiliano,

quibus repraesentari archetypa duo auctori fere aequaeva inde efficitur, quod Omerensis
ubi finit, ibi finire se in praefatione Marcellinus ait, id est a. 534, Tilianus nulla
distinctionc facta narrationem continuans ad a. 548, ubi desinit mutilus, ipse scriptus
est saeculo eo quo auctor vixit. iam videamus de libris his duobus primariis eorumque
propagine.
Prioris ordinis librum usurpatum esse a Beda cum inde sequitur, quod quae ex S
Marcellino is excerpsit in a.534 finiunt, tum ex loco p. 81, 1, ubi in corrnptela Blaedla
pro Bleda, alteroque p. 82, 23, ubi in corruptela conrosit\)VO conrasit consentiunt Beda et
Sanetomerensis contra Sirmondianum exemplum. sed cum Bedana excerpta ad crisin
exiguam utiUtatem afFerant, ordinem eum solus fere constituit, ut dixi, liber Sanct-Ome-
rensis servatus in oppido S. Audomari sive St. Omer antea in monasterio sancti Bertini,
iam in bibliotheca publica bipertitus n. 697 et 706 (cf. Cataloque des nianuscrifs des
hibliotheques des dvpartemenfs 3, 305 cf. p. 309). scriptus est in membranis fol. min.
saeculo X
visum est Bethmanno, XI ineunte.
vel, ut complectitur priore parte (iam
cod. 697) Eutropium genuinum (ad quem edendum adhibuit eum Droysen, v. pracf.
eius p. V), Marcellinum, Notitiam Galliarum et provinciarum imperii Romani (vide
vol. I p. 566), posteriore (iam cod. 706) Gregorii Turonensis res Francicas (scr. rer.
Meroving. l p. 26), Fredegariana (1. c. 2 p. 13), annales ab hoc libro, qui solus eos
servavit, Bertinianos appellatos (mon. Germ. SS. 1, 419), scriptos maximam partem
a Prudentio episcopo Trecensi et Hincmaro archiepiscopo Remensi, finientes anno quo
Mc obiit 882. collatum habui et a Bethmanno et a Droyseno.
Ex hoc libro proficiscuntur scripti editique qui sequuntur.
l. 6439
Bruxellensis n. —
6451, aliquando abbatiae S. Vedasti, deinde delatus
ad collegium Brugense, hinc ad Antverpiense scriptus ineunte saeculo
lesuitarum ,
duodecimo (MG. SS. 2, 193 cet.). hic est vetus codex Brugensis, quem testibus
editoribus operum Sirmondi (in praef. vol. II) Petrus Franciscus Chiffletius cum Sir-
mondiana editione contulerat, quoniam inter lectiones, quas inde nominatim afifenmt in
praefationc, errores sunt aliquot, ut p. 77, 9 xxî pro xxtti, p. 83, 16 ejjiam pro epipam,
48 MARCELLINr V. C.
alieniab Omerensi et Bruxellensi proprii. contulerunt librum Bethmannus et Droysenus.

nos variam lectionem suppressimus cum constet Bruxellensem librum merum apo-
,
graphum esse Omerensis, ut adeo, ubi hic lacer est vel evanidus, eorum damnorum
(p. 71, IS. 74, 4) certa vestigia et ipse ostendat.
2. Berolinensis Lat. fol. n. 118 chart. saec. XVI.
3. Antonius Sconhovius, qui primus Marcellinum edidit (chronicon Marcellini
comitis V. c. Parisiis 1546. 8. pp. 60), expressit non librum pessimum et sine dubio
recentissimum, ut contendit Holder-Egger (nciies Archiv 2 p. 51j, sed alterius familiae

principem Omerensem. eius ei copiam fuisse ut inde intellegitur, quod praefationem
datam Brugis non. Aug. ad Gerardum Hamericourt monasterii S. Ber-
a. 154.5 direxit
tini abbatem, ita lectiones et aliae id confirmant et quod in iis quas modo indicavimus
Sconhovius facit cum Omerensi. —

In margino eiusdem editionis quae leguntur non
multae variae lectiones 'alius exemplaris', earum quaedam redeunt in Bruxellensi:
p. 04, 34 camelos pardalosj al. cum illo pardalos
p. 101, 27 Cleriano] al. Deriano
pleraeque in neutro libro inveniuntur, sed redit corruptela ad p. 75, 2 achivam ad-
notata 'al. maethyam' in Plorido Lambertiano (vide infra p. 55); videtur igitur Sconhovius
praeter Omerensem hbrum tam Brugensera adhibuisse quam Lambertum ; utilitatem autem
neutra habent.
Archetypum alterum Marcellinum exhibens cum auctario in hoc solo libro servato
codex est saec. VI exeuntis , itaque ipsi auctori paene aequaevus, scriptus compendiis
vix ullis, proprietate item paene nulla, nisi quod emendationes, quales sunt p. 77, 8
menre — 102, 17 iientir similesque aliae non paucae ostendunt in archetypo litteras
S et R similes fuisse, et quod bis (p. 95, 13 in yllyricianc et p. 96, 2 in sc/pae) in
emendando ae ex e efficitur cauda supposita E. correctus est passim, maxime in ortho-
graphicis a manu eadem non raro expulit orthographiam antiquiorem
{T^), quae ita
(vide infra), interdum adeo errores intulit (ut 91, 20 cxtahiiit firmatum codice S mutavit
in detabuit), raro et temere semper a manu secunda (T^). possedit codicem saec. XVI
exeunte lohannes du Tillet sive Tilius episcopus oppidi Meaux^). scilicet Sirmondus
quae primum separatim prodiit (Marcellini v. c. comitis Illyriciani
in praefatione editionis,
chronicon multo quam antea emendatius et auctius. Lutetiae Parisiorum 1619. 8. pp. 78),
deinde repetita est in operum eius volumine altero (Parisiis 1696 p. 347 seq.), 'nos',
inquit, 'ex vetustissimo Tilianae bibliothecae omnia multo quam codice tura Marcellini
'hactenus emendatiora tum appendicera .... multis partibus auctiorem damus: in-
(tegram daturi, nisi nos lacerum exemplar in septimo post Basilii consulatum anno
'destituisset. quo factura cst, ut in reliquis ad finera usque Panvinianara editionem
'sequi necesse fuerit'. post Tilii obitum a. 1570 codex inlatus est in bibliothecam collegii
Claromontani lesuitarum Parisinorura ^), in cuius catalogo edito a. 1764 indicatur sub
n. 638, deinde bibliotheca ea publice venum
n. 741, iara cum data in Meermannianara
haec quoque divenderetur a. 1824 in Bodleianam, ubi eum (signatura auct. T. II.
6) per
multos annos latentem nuper inveni et in Herraae vol. 24 (1889) p. 393 seq. notitiam
eius dedi. insunt chronica Hieronyrai, scripta litteris quadratis (speciraen est in secunda
1) Ex biUiotheca ea veniunt anuales Tiliani (MG. SS. 1 p. 6), ciuorum codex aut latet aut periit (nam
eos iion proficisci ex codice Vaticano reg. 213 ol)servavit Waitz neii^s Archiv 2, 329).
de aliis Ubris eiusdem
bibliotliecae nuper quaedam attuli edens
legum Mosaicarum et Romanarum praef. p. 112.
Collationem
2) Itaque quem sub vooabulo Claromontani laudat qui secundam editionem Sirmondianam curavit
lacobus de
la Baune ipse est codex Tilianus. inde vocabula in priore editioue omissa tria 92, 15 armatus (p. —
p. 12 iam
96, —
p. 102, 16 quidem] huic inseruit emendavitque p. 97, 31 carceres pro carcere. ex eodem
libro sumptae sunt 'variae lectiones chronioi Marcellini ex ms. X ad ed. Scaligeri
a. 1658' adservatae in cod.
Paris. Lat. 11909 (= residii, S. Oermain 1281) 327. 1'.
1
OOMITIS CHRONICON. 49
seric societatis palaeogrnpliiciU' Loiidiiiieiisia tah. I2U') et initio niutila, iiicipieiitia scilicet
ab a. Abr. 55,") sive Argivoruiu J)iiiiai Xlli, et iiiic ciucntiii, doficiunt enim piiullo ante
tinein iu a. Abr. "2393 verbis ])er avaritiam Maximi. folio quod sequebatur deperdito
priieter chronicoruin verha extrema periit pars prior recapituhitionis llieronymianae a
librario iion huius codicis ipsius, sed arclietypi, scilicet scripti a. p. Clir. 442, .luctae :
in folio quod hodie sequitur, scripto eo litteris eiusdem aetatis, sed characteris diversi
et inclinantis ad scripturain cursivam (folii eius paginani priorem repraesentat a so<îetiite
supra laudata edita tabula 130). adest pars recapitulationis posterior inde a vcrbis a.
Ttoiac cxcidium. subieci quae ad reciipitulationem Ilieronyniianam scriptor a. 1 12
adieeit .suppletis iis quae perierunt ex codice nostro /i, quem ex Oxoniensi ctiamtum
ploniore descriptum esse raox demonstrabitur.
[A (ont. It) Yaleutc YI et Viilentiniano iuniore usque in consulatum Eudoxii
|/). (lir. 442| colliguntur anni IjXIHI, ac per hoc a XY Tiberii anno. quo
dominus predicare incepit, in consulatum (consulatu 7ii') Eudoxii ct Dioscori
fiunt anni CCC('XI.|
A Troiae excidium (excidio R) usque ad priniiim olympiadem ann sunt CCCCVI.
Itcm a Troiae excidio usque ad extructionem (destructionem li) urbis Komao
ann CCCCXXXYII (ccccxxxui R), quae condita est a Romulo scptima
olympiade anno secundo qui XVII ab Acnea regnavit (quae ..
, regnavit .
/11 marg. sitjipJcf Til.).
Ab urbe Roma (condita ins. Jl) usquc ad advcntum domini ann DCCLII.
ct (iib eadem conditione ins. R) ad passioncm usque (u. ad p. R) ann
DCCLXXXI.
et a passione in cons (consulato R) Eustathi (custachii R) [^). Chr. 421
ann CCCXCII.
simul ab urbe condita usque ad praedictum cons colliguntur iinn QCCLXXV.
ct usque ad cons dn Theodosii (consuhitum heodosii R) XV [)>. Chr. 435| anni
XCLXXXYIIII.
a mortc Caesaris usque in cons Theodosii XY fiunt iinni CCCCLXXXIII
(Ixx.xui R).
passus cst dominus Icsus Christus a constitutionc mundi post an (anni R) Y
miliaCCXXVIIII. _
ab Abraam autem usque ad passionem domini anni sunt II (u 7i) XLIIII.
a passione domini usque ad {om. R) cons (consultum R) Eustathii (eustachii R)
[ih Chr. 421] anni sunt CCCXCHII.
et usque ad cons (consultum R) dn Theodosii XY \/). Chr. 435] anni
CCCCYIIII.
Recapitulationi Christianorum ex chronicis Hieronymianis
subieiuntur persecutiones
excerptae sub titulo iirm ab adventu domini:usque ad cons. mndem. quoficns persecittio
Christianoriim rcl a quihus dcsignatis fonporihus facta est: finiunt in luliana (Hierony-
mus a. Abr. 237S. 2379) sic: XI perscctctio a luliano emersit magis hlanda et ittliciens
quam eoacta, qua Aemilianus tantum ob eversionem ararutn flammis exnstus esf a
in
ricurio Traciantm (lioc vocabulum de suo rectc adiecit epitomator) apud Biirosfnritm. —
Hieronymiana excipiunt clironica Marcellini scripta non eadcm manu, sed item littcris
quadratis iisque minutis et pulcherrimis quarum specimen huic editioni addidimus.
,
saeculi. ut dixi, sexti exeuntis: haec a principio integra sunt, in finc amisso folio uno
pliu-ibusve ita mutila, ut editio ea repracsentat. extrcma quoque folia aliquot locis hiant,
ut ostendunt adnotationes, sed ut quae deficiunt facile suppleantur. Sirmondus etsi lihri
dignitatem rectc agnovit et in universum cum ctiam in minoribus secutus est, non
simplicitcr eum expressit. sed textum editionis Piinvinianae a. 155S, qui conflatus est
CHRONICA II.
7
50 MAECELLINI V. C.
ex cditionibus duabus Sconhoviana a. 1546 pendente cx codice Sanctonicrcnsi et Cus-

piniana a. I5,");> pendentc cx libro Yindobononsi (infia p. 51) epitoniatorum ixno, ad
Tilianum emendavit, undc remanserunt meudae minorcs non paucae. extrema verba
in codice evanida ct mutila ideoquc a Sirmondo omissa ego nuper edidi Hermae 1. c.
p. 394. librum contuli ipse. relegit a me rogatus ad liuius editionis plagulas officiose
Hardy Oxoniensis.
hoc ipso libro descendit epitome ita facta. ut amiis 383—388. 406. 407.
Ex
411—414. 4-20—422. 424—428. 432. 434 437. 440. 441. 445. 449.450. 454.457. 459. —
464. 465. 468. 469. 471. 473. 475. 477-479. 481-483. 485-492. 495. 499-510. 514.
516. 519. 520. 522. 523. 526. 528—530. 533. 538-542. 544. 545. 548 totis omissis et
praefatio adsit et anni reliqui iique non compendiati. quo consilio breviator alios
abiecerit, alios admiserit, non apparet. eius generis qui nobis innotuerunt libri videntur
omnes dcscendere ex eo quem primo loco posuimus Utincnsi scripto saec. XI, cum
reliqui sint XIV vel XV, id quod couiecit iam in schedis mihi traditis Bcthmannus.
confirmant rem lectiones. ita p. 84, 2 vocabulum praesidcntc, quo Utinensis liber hiatum
Tiliani explevit {regente est inS), transiit indc in rcliquos omnes. verba p. 65, 19 in
loctim Nectarii pontificis in Utinensi recte tradita m Parisino mutila sunt: in locum
pontificis, in plcrisquc (3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10) corrupta: loco notarii pontificis. ego practer
Utinensem U hodie mutilum adhibui Parisinum 4870 U.
f-^
1. Utincnsis bibliothccae episcopalis oct. n. 14 sacc. XI. post Bcdac clironicon
et notitiam 'dc scptuaginta duabus linguis' sequuntur chronicorum Hieronymiauorum
praefationes duac, prior interpretis inscripta: 'incip prologus in chronica Eusebii lero-
nimi ad ad Innoccntium', altcra Eusebiana inscripta 'incp. interprctata
Glalicnum et
omnium anni)rum istius chrouicac'. chronicorum datur epi-

'prachatio (sic) ct collcctio
tomc duplex: 'huius praofationis" cpitoiiiator ait, 'chronica ad integruin non cxaramus,
'sedpaucaex cis tanquam flosculos praelibamus'. in priore quomodo breviator vcrsatus sit,
ostendunt extrcnia ita compendiata: I\egna\'. Aalentinianus et Valens a. XIIII mens. V.
•qui Valentinianus alias .... quidani caedere crudelitate ct avaritiam interprctabantur'.
sequuntur adnotationes cd. Schoenianac p. 196 j). p. 197 a. c. f—in. o. f. n. p. 198
a. d. —
f h. h — m. o — u. p. 199 a (finit in lacri foliis soquentibus evulsis), omittuntur
p. 197 h. d. c. n. 2>—s. v. p. 198 b. c. e. i. n. vcrba non multum diffcrunt. posterior
epitome, cuius cxordium intcrcidit duobus foliis evulsis, a Caesarc indc vitas impera-
torum brevissime cnarrat. incipit; 'Abhinc consules fuerunt per annos et eo CCCCLX
'amplius. I. Ueinde Gaius lulius Caesar primum apud Romanos singularc optinuit im-
'perium, a quo Caesares Romanorum principes appellati. qui ct ydibus Martiis in curia
'occiditur. II. Augustus Octavianus Atelle in Campania mortuus Rome
in campo ilartio
'sepultus cst'. finit: 'XXXVIIII. post quem Gratianus assumpto imperio Valcntiniano
'fratre cum patruo Valente regnat\ post subscriptionem 'explic chronica Eusebii leroniini'
sequitur cpitome Marcellini cum praescriptione supra
43 relata. sed hodic quater- p.
nionis uniusprimo evulso dcsiderantur quae leguntur p. 65, 20 siiffcrtus est ad
foho
p. 77, 23 caelestinus ; deinde post folia quinquc integra, quae finiunt p. 99, 12 in
suis, sequitur folium laccrum, undc quae supersunt perveniunt ad p. 103, 12 donisquc;
extrcina folia perierunt. contuli ipse.
/? 2. Parisinus n. 4870 (inscriptus est item numeris CIOIOLVI — 1690 — 5217,
idem igitur, quem Chiffletius in pracfationc ad editionem Sirmondi secundam citat sub
nomine regii n. 1690 addens desincre in verba praesentalc accepit magisterium), scrip'us
saec. XIV continet ea quae sequuntur.
f. l 'incipit prohigus in cronicha Eusebii Icronimi ad CTalienum ct ad Innocentium'.
f. 43' 'collectio omnium annorum istius cronicc', scilicet rccapitulatio Hieronymiana
continuata ad a. 442 edita una cum Marcellinianis ex libro huius ordinis
COMITTS CHRONIOON.
51
Vindobonensi (infra n. ;!) :i. \:>M a Cuspiniano conini. p. -,77 ot inde in

cditiones posteriores tianslata. post clausuhiin Hicronyinianani, quau incipit
rolliiiuufnr omnes anni ns,ju,: iu ronsulufuin Valentis VI rf Valentiniani
innioris itcrum Aiiyusti, fiunt ub Adum
finit us,/ur ad XIIIJ Vnlmtis annum.
id est usque ad consulatum r.ius III ct 1'alrnfiniani V omnrs anni VDCCVIIII
(interposita non variant a textu odito nisi in minutiis) seiiuitur recapitulatio
ad Ilieronymiana adiecta supra edita p. 40.
f. 44' 'item ab adventu domini usque ad
eonsulatum eundcm quotiens pcrsccutio
'Cin'istianorum vel a quibus dosignatis teniporihus facta est\ persecutiones
easdem modo dixi eodem loco legi in IiI)ro 'l'iliano.
1'. 4.')' 'item ex eisdem cronicis ordo Latinorum regum breviter ablatum. Latinis
'qui postea Romani nuncupati sunt' cet.
f. 45' 'item obitus Romaiiorum regum a Romulo usquc ad Valcntem'.
f. 4f> 'abhineconsnles inerunt per annos CCCLX ct co amplius. dcindc Gaius
Cesar pnmus apud Eomanos' cet. haec est altera epitomarum Hiero-
'lulius
nymianarum qnae sunt in libro Utinensi.

f. 48 'explicit cronica Eusebii lcronimi. item que ex cronica Marcellini dcfloravi-
•mus. Prefatio eiusdem. Rubrica. Post mirandum . . . pracsentale accepit
'magisterium'.
f. (jo 'explicit cronica temporum Eusebii leronimi Marcelini. Rubrica. amen. deo
'gratias'.
f. 66 'incipit eronicha Bede presbiteri".

f. 115 'de septuaginta duabus linguis'.
cum subscriptioue f. 116':
hunc librum, scriptorem noverit esse

'qui legit
'Baptistam Patavi Sansonis nomine dietum.'
Liber descriptus sine dubio ex praecedenti iam eius hiatus explet.
o. Vindobonensis n. 138 (antea hist. prof 5!)9), aliquando Matthiae Corvini,
deinde lohannis Fabri, tum Philippi de Croy, postea Aml)rasianus (cf. Lambecius bibl.
Vindob. 2 p. 874; Montfaucon bibl. bibl. p. 565; Endlicher n. 409), scriptus sacc. XV
continet Mareellinum, Gennadium, Isidorum de viris illustribus, alia. Hunc adhibuit —
lohannes Cuspinianus, qui annalibus suis ('de consulibus Romanorum commentarii')
editis Basileae a. demum 1553, sed aliquantum antea scriptis (obiit anctor a. 1529)
inseruit sub singuhs ad quos pertinent annis Marcelliniana. eorum 'eopianr, inquit,
'niihi fecit loannes Gremperus amanuensis meus .... unicum habui depravatum
'et lacerum exemplar multisque in locis fenestratum', cogitans opinor non tam de statu
membranarum (verba enim apud cum relata non hiant), sed de annis, quoruin nnmerus
in margine libri adnotatus est manu ut videtur ipsius Cuspiniani in epitoma omissis. ,
mendae huic libro propriae p. 64, 6 omissum voc. ronfinuo. p. 76, omissum voc. altrr- i
rationrm (cuius loco Cuspinianus p. 527 inserit Jiistoriani post CJirisfiani), p. 93, 8
omissum comma supra srriptis consulihus mrnsr Fehruario, p. lo:!, 78 omissio anni 531
omnes redeunt apud Cuspinianum.
4. Venetus bibliothecae Marcianae Lat. VI, 135 (Valentinello X, 109). eum sub-
scriptione ad Marcelliniana liac: 'ojms ubsolutum ad pefitionem loan. Marcanovae art.
rt nied. dof. |sic] Pc(t. anno (/ratiae ]\l.CCCC.LXV.IT nt reliqui Iil)ri Marcanovae ali-
quando fuit Patavii in bibliotheca 8. lohannis in virdiario (Tomasinius bihliotlieca

Patavina ms. Utini 1639 p. 1N plut. XIH). continct volmncn continuitque iam eum
Tomasinius vidit fascicnlos tres ex maiore compagine sublatos, secundum anti(|uas nume-
rationes f. 139 — I9(t Platonis epistulas a Leonard(j Aretino versas a. 14ti6; f. 191—208
passiouem sancti Hippolyti simiUaque carniina; f. 99—133 Marcellinum pracmisso teni-
:
52 MARCELLINI V. C.
porum conspectu'), quem tamen raagis crediderim ad praecedentia pertinuisse :

nam
partem Hieronymi et Prosperi chronica; certe ex
iam deficientem probabile est contbiuisse
Patavina illa bibliotheca volumen Eusebium Prosperum Marcellinum continens com-
mcmorat Montfaucon bibl. bibl. p. 485. simillimus est Yindobonensi nec tamen ex eo
descriptus, ut practer aUa adest annus531 in Vindobonensi omissus servavitque Venetus
p. itl. 19 oppidulo, ubi oppido est in Vindobonensi. e contrario deest in Veneto annus
401 qui non desideratur in Vindobonensi et in universum magis corruptus est.
5. Oxonicnsis Canonicianus script. eccl. n. 193 saec. XV, ubi praecedunt Hierony-
mus et Prosper. contuht Pertz. memoratur a Waitzio Neues Archiv 4 p. 382.
6. (Ixoniensis Canonicianus script. eccl. n. 96 saec. XV. memoratur a Waitzio
Nrues Arcliiv 4 p. 382.
7. Vaticanus Urbinas n. 382 (olim 606) scriptus a. 1449. praecedunt Hierony-
mus et Prosper, sequuntur Matthaeus Pahnerius, Isidorus de viris illustribus. Isidori et
Bedae chronica.
8. Vaticanus Palatinus n. 818 saec. XV, ohm lanozii Manettii. praecedunt Hie-
ronymi et Prosperi chronica, sequitur illius liber de viris illustribus.
9. Florentinus bibliothecae Mediceae Leopoldinae Faesulanae n. 58 saee. XV.

praecedunt Hieronymus et Prosper.
i(». Mediolanensis Ambrosianus C. 290 inf. 'Gerardus Cerasius Plorentinus scripsit
1463" Montfaucon bibl. bibl. p. 520).
(cf. praecedunt Hierouymi et Prosperi chronica,
sequitur illius liber de viris illustribus.
Reperiri non potuerunt codices hi
11. Parisinus 8. Victoris citatus in altera editiono Sirmondiana (supra p. 48)
una cum Claromontano, nostro T, et Chiffletiano, no.stro i?, quamquam diligentissime
quaesitus ab amicis Parisinis reperiri non potuit, videndumque ne subsit error; nani ea
aetate qui in bibliotheca illa fuerunt scripti Hbri omnes quo pervenerint fere explora-
tum est. quae afteruntur in editione supra citata nec ad certos libros redigi potuerunt,
omnia vulgaria sunt et inutilia.
12. Venetus monasterii S. Michaelis de Torcello n. 329, scriptus a Uaniele Vic-
turio patricio Veneto saec. XV, continens Ilieronymum et Marcellinum (Mittarelli codd.
S. Michaelis p. 726).
13. Inter libros Alexandri Petavii dicuntur fuisse 'Marcellini comitis chronica a
Theodosio iuniore ad Henricum iuniorem" signata n. 635. 1000 (Montfaucon bibi. bibl.
a. 1739 p. 85). in Vaticana reginae eiusmodi volumina ego non repperi.

Epitomam eam, cuius libros modo enumeravimus, ex ipso libro hodie Oxoniensi
descendere inde potissimum quod cuni hic desinat in medio anno 548 mutilus,
colligitur,
epitomator item subsistit in anno 547 spreta, ut consentaneum erat, anni sequentis
enarratione imperfecta. rem confirmat quae supra p. 5 de computo deducto ad a. 442, I
item p. 50 de persecutionum laterculo adnotavimus; confirmant item lectiones non raro

ita comparatae, ut Oxoniensis liber et epitomati in falsis consentiant contra Omerensem.
subieci exempla quaedam quae nullo negotio augeri poterunt:
: :
contra Tiliiinum starent. potueiunt igitur abici epitoinati UR: nihilominus rctinui, ut
consensus eoruni cuni T declararetur.
Haec sunt subsidia a libris scriptis suppeditata^).
de editionibus, quas dedcrunt
Antonius Sconliovius a. l5-i() (supra p. lohannes Cuspinianus (f ir)2i)) a. ITjr):]
4S),
publicationc postuma (supra p. T)!), Onuphrius Panvinius (ranevino) a. ISSS^) (supra
p. 42), Sirmondus a. 1019 (supra
lacobus p. 4S), antea dixinms; posteriores, quae
sunt repetitiones merae, non enramus.
Restant excerpta ex Marcellino facta. et Cassiodorum quidem in chronicis editis

a. 519 Mareelliniana non adhibuisse consentaneum est. lordanes dciiule scribcns in
Illyrici monasterio aliquo a. 551 num usus sit Marcellino, quaeritur, de qua quaestione
XXIX cf p. XXXIX) dixi hoc loco me acturuni esse. usurpavit

illum edens (praef. p.
autem: nam non solum passim ad verbum cum Marcellino conveniunt quae leguntur
in lordanis Roraanis, cuius consensus exempla adferre supervacuum est, sed etiani quac
Marcellino propria est nec facile ad auctorem ab eo adhibitum reici potest contami-
natio relationum ex consularibus petitarum et excerptorum Orosiaiiorum, ad lordaneni
se propagavit, quamquani hic ipsum quoque Orosium adhibuit et multa inde compilavit
a MarcelHno non recepta. subieci exempla quaedam.
Orosius 7,34: MarccUmus a. 379: lordanes R. 315: fVirforJ cpit. 48, 5

Gratianus . . . Theodosius Hispa- Theodosius Spa-
Theodosium Hi- . . nus Italicae divi nus Italicae divi
spanum vn'um . . Traiani civitatis a Traiani civitatis a
apud Sirmium pur- Gratiano Augusto Gratiano Augusto
pura induit Orien- apud Sirmium apud Sirmium post
tisque et Thraciae XXXVIIII post Valentis interitum
simul praefecit im- Valentis interitum factus est impera-
perio . . . hic pro- imperator creatus tor .... ammodum-
pagator ecclesiae. est XVIIII k. Febr. que religiosus ec- Fuit Theodosius
Orientaleni dumtaxat clesiae innituit pro- propagator rei pu-
rem publicam rectu- pagator rcipubli- l)licae atque defen-
rus, vir admodum caeque defensor sor eximius. nam
religiosus et catho- eximius. nam Hun- Hunnos et Gothos,
licae ecclesiae pro- nos et Gothos qui qui eain sub Valente
pagator. eam sub Valente defatigassent, diver-
defatigassent diversis proeliis vicit cet.
sis proeliis vicit cct.
Orosius 7, 36, 11; Marcellinus a. 398: lordanes R. 320

Gildo et ipse fugani moli- Gildo fugiens propria nia Gildo . . . propria se ma-
tur . . . post aliquot dies nu se stransulavit. nu peremit.
sti'angulatus interiit.
Orosius 7, 37: Marccllinus a. 406: lordanes R. 321

Adsunt Uldin et Sarus Huldin et Sarus Ilunno- em (Radagaisuml
quem (Radagaisum) IIul-
Hunorum et Gothorum duces rum Gothorumque reges din et Sarus Hunnorum
Quae adservautur Bei-nae iu biblictlieca publica (llagcu cat. p. .537) ad exeuiiiluiu edltiouis Scou-
1)
hoviauae adscriptae observatioues Bougarsii, eae ex parte variani lectioueiu coutinent ex Historia uiiscella
depromptam, ex parte ipsius coniecturas. 2) Errore Holder-Eggcr {Xeues Archiv 2 p. 51) ait l>auviniuu)
JIai-ce!Ii]uim uou edidisse iu editioue priore lastorum .i. 1557, edidisse iu altera a. 1558: edidit iu prioro. quae
prodiit uou a. 1557, sed ISoS.

:
54 MARCELLINI V. C.
Oroshis 7, 37 :
MarceUinus a. 406: lordanes R. 321:
praesidio Romanorum et post Radagaisum continuo device- Gothorumque reges supe-
iiinlta: tanta multitudo cap- mnt ipsius capitc amputato rantes onines captivos, quos
captivos eius singulis aureis retulerant, singulis aureis
torum Gothorum fuisse fer-
tur, ut vilissimorum pecu- distrahentes. vendiderunt.
dum modo singulis aureis

passim greges hominum ven-
derentur.
Attamen praeter Marcelliniana chronica lordanes altera adhibuit simillima iis et

pleniora: nam non raro inter excerpta Marcelliniana quaedam reperiuntur a Mar-
cellino aliena, sed ita cum eis coniuncta, ut difficile separentur. exempli causa
de Basilisco, de Illo, de Vitaliano quae narrantur apud lordanem, hic illic ampliora
sunt quam quae respondent apud ^larcellinum. in conspectu cladium factaruni impe-
rante Anastasioapud lordanem c. 3.')G cum reliqua aperte breviata sint ex Marcellinianis,
Pompei proelium ad Hadrianopolim neque a Marcellino neque alibi memoratur. ad
a. 529 quae narrantur apud utrumque, subscripsi.
Marccllinns lordancs:
(a. 529) Parthis bella moventibus arma lustinianus . . Parthos bella moventes desti-
Romanus paravit exercitus finesque suos nato exercitu compescuit et fines proprios
rebellans tutatus est. haec expeditio tutans Parthos saepe multos adflixit.
no.strorum paene per quinquennium tenuit postea vero facientibus peccatis in die
(de iiace rcfertur ad a. 533). sabbati sancti paschae inito certamine

exercitui et non ducis instinctu in fluvio
Eufrate Romanus numerosus ruit exer-
citus.
Propter haec similiaque loca cum possis suspicari aut pro Marcellinn a lordane
adhil)ita esse chronica pleniora a Marcellino epitomata aut Marcelliniana ad nos per-
venisse hic iUic breviata , illam explicationem supra iam dixi parum mihi probari , nec
magis placet altera, cum praesertim satis concordent nostrorum librorum archetypa duo
ad auctoris aetatem proxime accedentia et vix uHa breviationis vestigia in altero utro
offendantur. quapropter modestiore suggestione proposuerim lordanem una cum Mar-
cellinianis adhibuisse chronica altera, fortasse ea ipsa a quibus pendet MarcelHnus et
adhibitis iis Marcelliniana aliquoties auxisse.
Id ipsum cadit etiam magis in continuationem a. 534 seq. ,

quam supra ostendi
non esse MarceUini. haec quoque cum lordanianis non tantum in rebus enarrandis
conspirat, sed etiam in verbis ita, ut de communi auctore dubitari nequeat: exempli
causa verba a. 536; 3Iatesuenthain (Theodahadus) sibi 2)lus ri cojiulat tjutiin tiiiitire et
a. 542 iiicdo Italiac de Totila pariter adsunt apud utrumque. at hic certe lordanes
non expilavit auctarium MarceUinianum, sed adhibuit uterque auctor eandem beUi Gothici
per annos digestam narrationem, plenius MarcelUni continuator quam lordanes, sed ut
hic quoque quaedam habeat ab iUo omissa, sicut ostendit locus quem subieci.
lordanes c. 378. 379: MarceUini continuator:

Egrediente Belesario consule ab ItaUa et Gothi trans Padum residentes Oraio A"itigis
ut diximus rege regina opesque palatii nepote et Heldebado ductantibus
ad principem reportante
Gothi qui trans Padum in Liguria con- (a. 540) Vitigis regem cum regina opibus-
sistebant recrudiscentes animos ad bella que palatii nec non et Gothos audientes
consurgunt et ordinato sibi regulo Helde- sedibus propriis pulsos Orientemque per
bado miUti existunt adversi. BeUsarium abductos
5
COMITIS CHRONICON.
55
lunlanes c. ;?7S. ;!7U: jWtrcrllini 'on/iiuKi/or:

rfljellai-e dispnminf.
co.itni (luos dum iion unius. sed divnsnium eontni qucm dcl.cUatunis Bcssa patricius
temptat varius apparatu.s, Placentiam a Ravomia conscendit, Con-
stantino Ravonnam de Dalmatiis ut prac-
csset cxercitui ab impcratorc dirccto.
illi fortiorcs cffocti pcrsistunt.
anniquc spatio vix emcnso llcldcl.adus Gothi
(a. 511) ilcldil.ado occis.. Erarium
interficitur et loco cius succedit Erarius. sibi ordinant rccm.
qui et ipsc vix anno cxplcto ]K'rcinptus cst (a. 512) Gothi Erario rcgc occiso Totilam
et inrcgno malo Italiae Raduila iuvcnis in regnum manciparunt. qui nialo ItaJiac
ncpus asciscitur Heldcbadi.
mox Padum transit
qui mox et sinc niora EavcntiiK. iii (q.pido ct ad Eavcntiam Acmiliac civitatcm Ro-
Emiliac s(.li pr(.c]io commisso ]I(.manum manorum excrcitum supcrat
supcravit excrcitum.
duccs effugat, Caesenam ct Urbinum. Jlon-

tem feretris et Petra pertusa occupat.
huc illucque discurrens devastat Italiam.
et nec diu post liacc itciii pcr suos ad Rursus in annonaria Tuscia ad MuccHos
Mucellos aruK.iiariac Tusciac fclicitcr pcr Rudcrit ct Viliarid BhHlaiiKiuc duccs
dimicans iudiccs fugat. suos Romanum cxcrcitum supcrat. quo
proelio Bessa patricius vuhieratus cvadit:
ceteri vero fugientes pcr quaqua salvati
sunt.
Consularia scilicct Ccuistantinopolitana per singulos annos fere continuata utriquc scriptori
pracsto fucrunt habcmusquc eorum hic rursus duas epitomas invicem sc explentcs.
Post saeculum scxtum Marcellinum usurparunt Beda et Pauhis diaconus. ct illum
quidcm ad chronica maiora adhibuisse Marcelliniana ab ipso principio ad a. 5i{4 supra
p. -17 iam vidimus, ubi ostcndimus Bedanum exemphim similc fuissc nostri Sanct(.-
mercnsis. etiam in ciusdem auctoris historia ecclesiastica gentis Anglorum quacdam
inveniuntur ex Marcellino dcbumpta. Paulo in historia Romana conscribendo MarccUini
copiam fuissc negat qui eam edidit lohannes Droysen (praef. ad Eutropium p. IjYII)
paruin recte; ad eum enim auctorem apud Paulum redirc videtur 1. i;! c. patricii I 1
dignitas Aetio tributa (vide vol. I p. ;575), ut facit Marcellinus (p. 78, 21 cf. p. 80, 2),
certo redeunt et 1. 15 c. 1 : eodcni temporc egresso impinato igni niagna Omstantinojiolis

aediuni strage eremata cst, quod est incendium sub a. 465 a Marcellino rolatum, et 1. 1
c. 19: dtim liace a Bulgaris tmiversa Thraeia erudelitcr devastatnr:

in Itcdia, gcrunfnr ,
Constantinoiwlis etiam ipsis diehus maximo conflagravit iowendio, quae narrantur a Mar-
cellino sub a. 491, cum pracscrtim chronicis Italicis, quac Paulum legisso constat nostris
pleniora (vol. I p. 252), hacc nullo modo convcniant. liabuit autcm sine dubio ]\Iar-
cellinum ad a. demum 534 sine auctario codicis Oxoniensis, cum in narrationc belli
Gothici nulla inde excerpta inveniantur.
Medii acvi scriptores Marcellinum raro adhibuerunt. schola Suebica. scilicet Ala-
mannus a quo pcndent ct clironicon quod dicitur univcrsale ct Ilcrmannus Contractus
is,
Reichenaviensis (^vidc vol. p. ;>6;}), Constantinopolitanum scriptorcm num habuerit,

1
56 MARCELLINl V. C.
dubium est '). unus Lamberhis Audomarensis canonicus libro qucm dc diversoriim
anctorum /loribus deo sunctoque Audomcoro contcxuit a. 1120 et Floridum intittdavit
(codices enumerat Bethmann MG. SS. 9 p. 308; cf. 5 p. 65; quae contineantur enarrat
Zacher in Serapeo a. 1842 p. 143) capiti CXXXVII, quo recensentur imperatores
Eomani, usus sine dubio codice monasterii sui adhuc Omerensi (supra p. 47), post)
Orosiana excerpta inseruit MarcelUniana, quae sic incipiunt:hucusque Orosius de impera-
toribus, Jioc cst in annum dominicae incarnationis CCCCXLVI. dcindc chronica Mar-
ceUini comitis de reliquis reriibus. Theodosius iunior imperutor Eudochinm maethiam
duxit. Archadio patri suo cet. (v. a. 421). postea (n. 132 Zacher) phira affert in-
scripta de terrae motu sif/nisquc diversis cxcerpta cx Marcdlino de gestis Francorum, vel,
ut est in Ubro Parisino 8865 (antea 10, 2; inspexit eum mea causa P. F. Girard) in
chronicis Marcellini in gestis Francorum. incipiunt ea a. 390: signum in celo quasi
cohimjMia 2iendens, anmnt a. 526: adcmpto eius capite combusto simul obruit. — Praeterea
inter passiones sanctorum codicis bibliothecae capitularis Yeronensis n. XCVI (90)
saec. XI reperitur f. 223 inventio capifis sancti lohannis Bctbtiste ex cronica MarceUini
com,itis petita ex Marcellini a. 453 forma mutata.
pauca ex lordane accedentia pendet a codicibus duobus altero

Crisis libelli praeter
Tiliano Oxoniensi T
VI, altero Sanctomerensi saec. XI, quorum cum i-ecentior
saeculi
non ad antiquiorem redeat, consentientibus ambobus archetypum repraesentatur auctori
ipsi, qui scripsit a. 534, fere aequale. nihiloniinus inveniuntur loci aliquot licet rari in
utroque exemplari pariter corrupti, ut 89, 15 deterrziit — 92, 20 forct pro ferret —
100, 16 iussa — 102, 19 mittente simileve vocabulum omissum.
Ubi dissentiunt libri duo, id quod passim et in gravioribus quoquo non raro evenit,
quod expectes auctorem saeculi sexti medii recte traditum osse in codice saeculi eius-
dem exeuntis, id lectionum comparatio refellit. nimirum comparent in libro Tiliano
mendae non paucae emendandae ex Sanctomerensi, ut 82,20 priorc maiusS, peior
renovatus T (quamquam lioc poterit fortasse defendi) — 83, 9 deiiectas] depactas S,
despectas T — 83, 31 adclfii ,S', addcii T — S4, 2 re(/ente S, oni. T — 88, 3 facicque S,
faciendoque T— 92, 17 sujier carpcntum tcli acumine et pavesccritis S cum lordane, oni. T.
ad hos calami errores meros accedunt loci quidani breviati consilio. ut praefationis
verba quibus auctor nominatur (supra p. 43), item p. 100, 16 verba nyionis Gavisae
quod Sarnonto dicitur magis sunt quam casu praeterita.
oniissa interpolationem prae
se ferunt loci p. 71, 6, ubi ex verbis cum septiiujentis et tribus mdihus 'iiuvium firmatis
ab Orosio et lordane Tihanus effecit cum septimjentis navibus et tribus milium milifi-
bus (voluit militmn iniUbus) —
S7, 22: flefu carmine T, egIo(jo carmine S, ubi Gen-
nadius scripsit ekyo carmine —
93, 16 confitendas S cum Gennadio, confitendas esse T
— 93, 23 intereu rex T, ubi interrex S confirmatur loco altero ibi citato. denique verba
90, 12 de Gennadio Constantinopolitano : et Pauli ipistulrts oinnes exp(jsuit cum absint
ut ab S ita a Gennadio nostro insiticia , sint necesse est. etiam iufra ubi orthographica
tractantur videbimus librarium passim vitia archetypi suo studio emendavisse.
At prae his Tihani libri naevis nec paucis nec levibus Sanctomerensis multo
1) Inter Heniiauni Cuntracti auctures quud relVrtur Marcellinus (MG. S.S. 5, 131^), nititur unico locu ad
a.398: sanctus Amhrosius Mediolanensis archiepiscopus doclor ccclesiae imrijicus ad dominum viiyratnt (nam
ad a. 483 quae Hermanuus liabet de Theoderico desceudunt ex lordane Rom. 348), erravique opinor ego
quociue (vol. 1 p. 755) adsentiens, cum Hermaunus sequi potuerit in ea re laterculum Dionysianum nostris
paullo pleniorem (I. c.) vel etiam biographum Ambrosii Pauliiram. eerte si Marcelliniana hahuisset, multo
plura inde in suum usum vertisset.
COMITIS CIIRONICON. 57
saepius et viHatiis est ct intorpnlatiis. mcros crrorcs, qiii simt sosccnli, nt inittanins.
pononuis aliquot ad interpolationoni prope accedentes. •
T: S:
(31, ;5!i eoas nationcs saevas nationcs
62, 2;i eiecta sepulta
So, 12 regis soror uxor regis soror
83, 27 Pulelicriac pulohorrimao
85, 1-1 lidci Arrianac pcrtidiae Arriauac
!)4, IG Scythico fcrro Getico ievro ^"Wfcr \)\),'l: cultro Gctico.
Episcopi vocabulum fere omnibus locis ubi invonitur auctor tam pius quam incptus
mnrti adicctivo decoravit similiquo roligionc vituperia adversus cpiscnpos p. 77. 7
suppressit. frequcnter verba insernit aut emendandi causa aut tcnnn-)!. Sl, 2(» ci
luiiga, iMtncius, 86, 7 quondam, 86, 20 tractus discerpttisquc ])ro disccrptus;
8(i, (i
c contrario ahquot locis (60, 18. 66. 26. 67, 17) dies suppressit, et brcviavit narra-
tioncm de Ilieronymo p. 63,5 22 et gesta a. 519 p. 101,5 24, cum alibi quao — —
deficiimt (ut p. 103, 21 ecclesia . . . renorari) casu videantur excidissc. deniquc
res qnoquc suis intcrpolationibus corrupit.
traditas fastos consulares alios librariuni
habuisso ct ad eos exegisse Marcellinianos inde colligitur, quod ad a. 446, ubi in
Tiliano cst Valentiniani VII ct Aetii III errorc opinor auctoris (nam iuiins anni
consules sunt Aetius III et Symmachus, consulatns Yalontiniani VII anni ost 450),
hic Icgitur Synimaclii VII et Actii III errore animadvcrso et imperfecte emendato.
cadcm ratione etiam a. 443 Maximo videtur addidisse iterationem, a. 518 consuli Maguo
nescio quem collcgam Florcntium. item 63, 3 locum de Arbogaste inseruit apcrtc
ex Orosio dcpromptum et 96, 25 pro Horrco Margi substituit Margum plamim quod ,
vocabulum cum praeterea non reperiatur nisi in Geticis lordanis, ad eum libcllum Mar-
cellinum librarius codicis Sanctomerensis videtur interpolassc. ca quoque quae de
Dara oppido narrantur p. 100, 20seq. quamquam per se egregia ncquo ab alio ullo
auctoro pari modo rolata cnm locum tencant post narrationem de temporibus Anastasianis
in ipso fine chronicorum editionis prioris, probabile est aliena esse a Marcellino et adscripta
ab aequali quodam ad id eorum excmplar, cx quo pendet codcx Sanctomeronsis.
Vitia sermonis plura offonduntnr quam expectes a cancellario patricii Constan-
tinopolitani aetatis lustinianae: indicabo potiora, distinguens uncis circumpositis quae
reperiuntur in auctario auctoris alterius.
cum praepositio cum accusativo: cxim numcrosa iumcnta 96, 17 — [cnm suos
milites 105, 38] — [cum Gepidas 106, 13].
de praepositio cum accusativo: dc Hispanias 75, 13.

accusativi absoluti: plurimaque loca ignc cremata . . . rcmansit 93, 20 - adsnmpta
. . milia armatortm . . advenit 98, 30 — [utrosque compreliensos Guntharium
occidit, lohannem . . transmittit 108, H].
pluriores 65, 17.
pro pepigendo foedere 96, 21.
Septemhrius cet. more Graeco fere constanter.
interrex pro usurpatore, sed ut differat a tyranno, 93, 23. 103, 14.
vestibulum . . eminentiorcm clariorcmque . . . redintegravit 102, 29.
ohoUscum gen. neutr. 62, 24.

fornix feminine 97, I (recte 92, 9).
devastari deponens 96, 3, contemplari passive 62, 25.
detectus doho suo 64, 22; pravitate sua detectus 85, 19.
Orthographia codicis Oxoniensis (nam alterins vitia praetermittimus solita sacculi cius)
ut memorabilis propter aetatem, ita librarii potius est quam auctoris ; sacpenumero enim
CHRONICA II.
8
58 MARCELLINI V. C.
vitia archetypi vel proprietates quae displicerent secunda scriptura ab eo tolluntur,
numeralia quoque ita scribuntur vocabulis suis, ut passim (c. c. p. 01, 25) appareat in
archetypo ea notis expressa tiiisse. nihilomiuus nos secundani libri primarii scripturam
ubi fieri ab ca ubi discessimus, aut ex adnotatione id ekicebit aut

potuit secuti sumus ;
ex orthographicorum huius codicis conspectu eo qui sequitur ita pleno, ut quao in eo

non comparent, maxime quae pertinent ad nomina propria, adsint in adnotatione nostra.
errores a manu prima emendati distinguuntur asterisco praeposito.
ae et e.
Vocales.
ae pro e in vocabulo extremo plerumque correctum: udprimm 392 - annuae
472 — paeiMc 423 —
quae encUtice *433. *453 bis. *45y. *501. *5J4 —
sepae *5()2 — urhae *43l. contrarium vitium e pro ae in fine vocabuli
non reperitur exceptis vocabuHs compositis aqueductus et terrcmotus, quae
constanter sic scribuntur sinc diphthongo.
2)rae pro jjre passim: interpraetatio 392, interpraetcm 392 — praccibus 525 —
praesbytcr constanter (uno loco excepto 453; a deletur altero 459) —
compraeheusus 519. 547, deprachensus 519. 523 — practium 517 — de-
praessus 518, repraessit 536; e contrario pre pro ^jrae item passim: preci-
pitium 499 —
precipuus 429 jjreco 512 —
^jmZa 539, deprcdatus 482 — —
jjreparavit 501.
ae pro e praeterea: caecidcrunt 452 — denaegata *536 — digraeditur *399 —
aequites 515 — graemium 512 — paenuiia 409 — saepelivit 453 — saeve-
ritas 528 — spraeto 408.
e pro ae raro in Latinis, ut in genetivis Emetsene 453 — Europe 394 — liome
411 — torride 518, item Emiliac 542 — extuans M1 — cerulcus 501 —
lesio447, inlcsus 432 peliccs 514 —
*sepae 501 —
(semper âewe), —
passim in Graecis: Chaldeicus 392 inceniae 443 —
Grecia 395 — —
HeireusdQ2 —
Manichei 519 Mattheus 392 —
Falestina 418. 419. —
e et i.
e pro t; omelia 470 — preuignus *390 — interemunt 512 — treginta *451. *521.
•i pro e; Asclipiodotus 423 — divastari constanter (sic etiam iS) — obiliscus 526
{oholiscum 390) — Filice 382 — Hirculianus *452 — octoginarius 516.
518. recte scribitur relcgatus.
i pro m; in genetivis smg. decl. 2 nominum propriorum raro offenditur {Basili 541.
545. 546 — Florenti AISS — i/oHO>«410 — 2>w« 431) et tollitur ahquoties
emendatione, ut in archetypo adfuisse videatur. idem evenit in idcm pro
iidem (429) et in perfectis qualia sunt petit. haec in apparatum recepta sunt.
et u.
pro u rarum (semper episttdu): cotisolatus saepe, non constanter.
u pro
o: ciqnae 510 (fortasse corr.) formidulosus 480 —
urbem 458. —
oe et e; oe mutatum in e vel ae rarum: Mesia 482 ^jre^ *379. *499, prael- 505, —
plerumque recte proelium.
e vel ae mutatum in oe: moetus 489 — poenitentia *392.
itH non reperitur nisi ex correctione (cf. p. 105, 14. 18); semper Vandali.
y et i.
i pro non raruni; Bisantium 484

tj Dionisius 429 —
Eutichianus 459 — —
Hieronimus constanter Hierosolima 453 —Hliric- plerumque mar- — —
tir 439 - Olihrius 464. 526, non semper praesbitcr semel 428, plerum- —
que recte —
Simmachi 522.
y pro rarum: YUyricianus 499
< Syricius 383. —
Consonantei*-
h et p: optinere, optulit constanter.
b et v:
h pro (' aliquoties: cibitas *39S —
octah- 472. 498 Nohrmhria 512 —
olihrtuM —
corr. ex oliu- 419 —
proprrahit 394 '*hrnrrnhilr 453 —Birnna 391 et —
corr. m. 1 ex Vienna 411.
V pro b semel: ticlhim *398.
c et t nullo loco permutantur.
d et t: adque plerumquo {atque 494. 495. 501. 505) — ca^ntd 453 bis; at aimt 409.
484. 515. — Jiaui constanter.
/proj»7« in Graecis passim, ut monstrat editio: in Latinis somel cst Ri iph i nns ij\i\.
h in principio vocabuli male omissa: ahitacula *453 actcnus 390. 403. 454 — —
omelia 470, item cxortans 432; male adiecta honus *453 Horestes con- —
stanter — Horosius 416 — humcrus 453.
c/t pro c: Archadius plerumque (recte Arcadius 395 semel. 402) Machedon- —
381. 429 —
paroechia i%% Schyta f)\A —
Trachia pleYumque {Thraeia —
452, Tracia 515) — : vocabula Thcodorichus similiaque indicantur in ad-
notatione. — E contrario c pro ch raro: Anthiocus 381. 398 — eoclidem
489 — Manicei *519.
p pro jp^; ampithcatrum 521.
//(. pro < passim: Anatholius 440 — Anthioc- 381. 398 — Anthon- 382. 398.
429 — Gcf^/mc semel 530 — thomiis 458 bis. 462. 511 — tliortis 462 —
E contrario t pro ^!/*; Boetius constanter {Bokiog. etiam Procopius) —
Cartago 535 — catolicus 379 — Schyta 514 — Trachia (vide supra).
lohannes constanter.
w? et M male insertae in vocabulo medio: damnamtio *430 — mcntati *512 —
semptcm 416.
)» in fine vocabuli ubi adiciatur vcl deuiatur, in apparatum relatum est: reperitur
exempli causa male adiecta iuhentem *512 — iitrumquem, *453: e contrario
male dempta diutina *453 octahu 472. —
-um mutatum in -o in casibus ubi reperitur, ut in semct ipso *392 — armato
ducens milifr *504 — ad Horeo margo 505 — monasticum hahitu *512, formas
corruptas fuisse in archetypo confirmatur adhibito libro altero S: similiter in
impcrio collocare scripsit T'', ubi in im.jKrium consentiunt T^S.
p omissa inter m et t: inleremtus 447.
s impura: his^mdo 455.
s pro x: Eudosia *422. *455 — iusta *407 ; item x pro s.- extuans 472.
X et cx: extincxcrunt 420.
X simplex, non xs, constanter (errore p. 77, 2 editum est exsidati pro exulati).
geminatio consonantium raro neglegitur: aparuit 497 — eelesia 380. 398 —
Flaeilla 397 — lohanes semel 453 — Liiculanum 476 — qtcatuor semel 518 —
quinquetialia *406. *439, tricenalia 430 — Salustius 423 — succesor 516. —
semper milia.
etiam rarius male admittitur: centcssimus *528 — *447. *452 — macehina
ea;cisSMS
52 1 —
macchedonii 511 nunceujâtus *424 — — *perra 453, 2 — vessania *398.
adsimilatio praepositionum ita formatur, ut eam exhibet editio : plerumque evitata
ea scribitur adlatus {allatus 401), adprime, adrrptus (sed ammonitus) —
conlapsus (sed comhustus 491 comprachrnsus 519) —
inlatus (etiam —
inher 518, sed impopulum 521) — subjjoni (praef).
8*
PRAEFATIO.
Post mivanrliim opus, quod n mundi fabrica usque in Constantinum principem
Euseliius Caesariensis, huius saeculi originem tempora annos regna virtutesque niorta-
lium et variarum artium repertores omniumque paene provinciarum monumenta com-
memorans, Graeco edidit stilo, noster Hieronymus cuneta transtulit in Latinum et
5 usque in Valentem Caesarem llomano adiecit eloquio. igitur uterque Imius operis
auctor quinque milium et quingentorum septuaginta niundum tunc novem annorum liunc
fore miro computavit ingenio. comes simplici
ego vero vir clarissimus Marcellinus
dumtaxat computatione, Orientale tantum secutus imperiiun, per indictiones perque con-
sules infra scriptos centum quadraginta annos, a septima videlicet indictione et a con-
111 sulatu Ausonii et Olybrii, quibus etiam consulibus Theodosius Magnus creatus est im-
perator, enumerans et usque in consulatu Magni indietione undecima colligens, eorun-
dem auctorum operi subrogavi.
Ttemque alios sedecim annos a cousulatu lustini Augusti primo usque in consu-
latum lustiniaiii Augusti quartum suffeci, id sunt simul anni centum quinquaginta sex,
is et meum rusticum opus subposui.
379 VII INDICTIONE. CONSVLATY AVSONII ET OLYBRII.

1 Theodosius 'Hispanus' ItaHcae divi Traiani civitatis a Gratiano Aueusto anud Sir- ''"'"• ^'•''-
^ * '
Oros 7'
mumi tncensmius nonus post Valentis interitum imperator creatus est XIIII kalendas ^». J-s-
Pebruarias, Orientalem dumtaxat rem publicam recturus, vir admodum religiosus et
20 catholicae 'ecclesiae propagator' omnibusque Orientalibus principibus praeponendus. nisi
quod Marcianum tertium post se principem imitatorem habuerit.
y Halanos, Hunnos, Gothos, gentes Scythicas magnis multisque proeliis vicit. ()roR.i,3t,i.
3S0 VIII. GRATIANI AVGVSTI V ET THEODOSII AVGVSTI.

Gregorius Nazianzenus facundissimus Christi sacerdos et Hieronymi nostri prae- »'•"' «• '"•
25 ceptor ecclesia nosti-a aput Byzantium ab Arrianis capta plebem catluilicam in beatao -/. socra^
TSVTt 379, 1 = lorAanes B. 315 et Jkda 380 = Beda.

Propter titulum vide p. 43 traustulut U 5 huius operis bis S 6 quuque T» uoiieml iii! S
7 iugeuio] eloquio ,S' vir clarissimus marcellinus comes] S, om.
.mpra p. 43) TUB
10 olibri S (vide
1 1 coHsulatu magni inilictioue uudecima] T, consulatum magui ausonis (dc) undecime S, cuin.i
arclieti/pitm
ipd scripsit, fortasse Magnum hunc habuit pro poeta Decimo Magno Ausunio
11/12 eoruiu S 13 sedecim]
xuii .S' iustini om. S augustum primum .S'" 13/14 consulatum i. a. quartuiu (quattuor »S'»)] ,S', consu-
latu (-tum rii) i. a. quarto T 14 id] hii UB 15 et meum rusticura opus] lueoque rustico operi S
post subposui m.v. explc. pruelatio (preiactio B) item Uli IG sic T, indictioue coiisulatu om. S et] e T^
17 hispanos,? diul] duri 7,' 18 tricensimus nouusj T, triginta octo S quartudecimn kalendas iehruarias T,
om. S 19 orientale T uir om. TUR 21 priucipe T post habuerit ins. et duos rcliquerit filios S
22 halauos] TU, alanos ,S' Iiunnos] TU, huno.s S gentes] getes S niagni T^ 23 u] secuudo UR
augusti] y% augusti primo T^SUR 24 nancauzeuus '/"'.
uazanzeuus >S' praeceptori U^ 25 ec-
clesia] T^^S, et clesia T\ et ecclesia UR
MARCELLINI V. C. COMITIS CHKONTCON. f,1
Anastasiae oratorio catholico cottidiann acllocntione continuit. saepe namque pravoruni

eouviciis insectatus est: sed gratia Uliristi praeditus usquc ad id tenipus, quo eadeni
ecelesia sui praesentia nostris cst reddita, perfidiis obstitit Arrianis. nam his consuH- ^^-
;^'''''- '•
bus Theodosius Magnus postquam de Scytiiicis gentibus triumpliavit, expulsis continuo

5 de orthodoxorum ecclesia Arrianis, qui eam per quadraginta ferme annos sub Arrianis
imperatoribus tenuerant, nostris catholicis ortiiodoxus rcstituit iinperator mense Decembrio.
381 VIIII. EVCHERII ET SVAGRll.

1 Sanctis quinquaginta patribus urbe Augusta congregatis adversus Mace-
centuni
donium in sauctum spiritum naufragantem ab iisdem episcopis sancta synodus confir-
10 mata est; Damaso videlicct sedcm beati 1'ctri tcncntc, Oonstantinopoli vero pcr Timn-
theum Alexandrinum perque Meletium Antioclienum et fyriUum iiierosolymitanum
episcopos Nectario ex pagano protimis baptizato et in praefata synodo pontifice ordinato.
2 Athanaricus rex Gothorum, cum quo Theodosius imperatcir foedus pepigerat, Con- '^"''•'•^^•''-
stantinopolim 'mense lanuario" venit 'eodenKpK! mcnse' morl)o periit.
382
n X. ANTONII ET SYACxRII.
1 Divi Valentiiiiani magiii cadavere Tlujodosius princeps ab Italia reportato apud vnm,.3si.
comitatum regio in sepulchro recondidit.
2 Eodem anno universa gens Gothorum Athanarico rege suo defuncto Romano sese oroj.7,j4,-.
imperio dedit 'mense Octobrio". • comt.ssi.
20 3 Damasus Romanae ecclesiae exceptis Liberio et Felice tricensimus quintus epis- </•''';"•
^
copus anno pontificatus sui octavo decimo in domino requievit.
383 XI. MEROBAVDIS II ET SATVRNINI.

1 Romanae ecclesiae Siricius tricensimus sextus antistes factus vixit annos quindecim.
2 Arcadius patri suo Theodosio Augusto consors imperii septimo ab ui-l)e miliario con^,. 333.
25 coronatus est.
3 Gratianus imperator Maximi tyranni dolo apud Lugdunum occisus est VIII kal. i,ai. m
Septembris.
384 XII. RICHEMERIS ET CLEARCHI.
1 Legati Persarum Constantinopolim advenerunt pacem Tlieodosii principis postu- ^°''f''ii'/'
30 iantes.
2 Eodem tempore Honorius alter Theodosio natus est filius mense Septembrio. cons:i. 3S4.
385 XIIL ARCADII ET BAVTONIS.

Theodosius imperator aliquantas eoas nationes per legatos suos suo utpote imperio y^
^''<"- "<•
subdidit.
TSUR {hi duo om. 383. 384) 380. 381. 383 = Ikda.
1 catholico eottidiana] TRU, catliolica cotidie S 2 comiicii T^ gi-. cbr.] TRU , olir. gr. .S'
praedictus T 3 perfidiis] ,S', perfidis TUR olj.^tlt T' 4 scytliicis] scytliis ,S'
,'')
do] ab .S
G decembri S 1 uiiii post euagrii T k. mpra euclicrii (tucerii R) add. jT'' et siagrii .S', euagrii 7'*,
et euagrii TÛR 9 sanct. spir.] TUR, sp. sanct. »S hisdeiu tibri cpiscopis cnpis T'^ synodis S»,
sydus UR firm.ita UR 10 uidelicet] scilicet UR constantinopiih'm /iliri 11 melitium .S,
milctiura TU, niilenuni R anthiocenuui /ibri hierusolimitanum SUJ! \'2 noct.-iriujn UJl I);ipti-
zatum UR pr(a)el'ato UR pontificem UR 13 foedus om. TUR If) syagriij T, siagrii SUR
IC cadauere th. pr. .ab i. reportato] TUJi, cadauer th. pr. ab i. reportatum .S' 17 regi .S' 18 sese] se UR
If) octobrio] T, octubrio UR, octobre 20 liberi 7'"
.S' filice T 22 morobandis] 7' merdbandi .S
23 syricius T antestis S 24 patri] T, ;i patre .S 2G iiuperatori maximo 7'» 28 richemeris] T,
richomeri .S cleoarchi T 29 theodosii principis] T, theodosio principe S 31 septenibrlo] T, septcmbere 5»,
septembre S^ 33 eoas] T, saeuas .S': iu Oriente subactis barbarorum gentibus Orosius suo om. S utpute 5
Q2 MARCELLINI V. C.
386 XIV. HONORII CAESARIS ET EVODII.

1 Invasam princeps Theodosius ab hostibus Thraciam vindicavit 'victorque mm kr-^^^^n^lui
cadio filio suo urbem ingressus est'.
Galla Theodosii regis altera uxor his consulibus Constantinopohm

veniti).
2
XV. VALENTINIANI III ET EVTROPIl.

con„i. 3st.
1 Arcadius Caesar cum patre suo Theodosio sua quinquennalia celebravit.
Theodosius Magnus Itaham contra Maximum tyrannum pugnaturus accessit.
oros.7,3s,2.
2
388 I. THEODOSII AVGVSTI II ET CYNEGII.

1 Valentinianus Gratiani frater et Theodosius imperatores Maximum tyrannum 'et°™^-^y\
10 Victorem filium eius apud Aquileiam' rebelhantem vicerunt. 'Comi.sss.
2 Andragathius comes morte Maximi cognita praecipitem sese e navi in undas dedito™... 7,^4,5.
ac suffocatus est.
389 II. TIMASII ET PROMOTI.

1 Theodosius imperator cum Honorio fiUo suo Romam mense lunio introivit. congi- ^'""<- ^**-
15 arium Romano populo tribuit 'urbeque egressus est kal. beptembris .
2 Per idem tempus grando crepitans per biduum continuum pro pluvia cecidit,
pecudum arborumque pernicies.

3 Stella a septentrione gallicinio surgens et in modum luciferi ardens potius quam
splendens apparuit, vicensimo sexto die esse desiit.
20 4 Templum Serapis apud Alexandriam Theodosii imperatoris edicto solutum est.
390 III. VALENTINIANI AVG. IIII ET NEOTERH.

1 Signum in caelo quasi cohimna pendens ardensque per dies triginta apparuit. /,„;. „. 3^0.
2 Galla Theodosii uxor ab Arcadio privigno suo eiecta est.

i Oboliscum in circo positum est: columna haut longe ab ecclesia constituta est,
2s quae argenteam Theodosii Magni statuam ferens hactenus contemplatur.
391 IIII. TATIANI ET SYMMACHl.

1 Theodosius imperator Italia decedens ConstantinopoUm remeavit^). <
2 Valentinianus imperator apud Viennam dolo Arbogasti strangulatus interiit idibus oms.T,35,io.
Martiis.
30 3 Eugenius Arbogasti favore confisus imperium sibimet usurpavit.
TSUR [U duo om. 385—388).

1 caesaris om. S 2 trachiara S 6 sua] sa T^ 10 aquilegiam <S' 11 anilragatius T^,
audragazius S 13 timaxii R 16 urbeque] T^, urbemque T^SUR kalendas septembris T, kal.
septembris (em. -bres) »S 17 pecudum] T, pecodum UE, pecoriim S 19 sexto om. S dies UR
desiuit S 20 serapii T edito R 23 eiecta] T, electa UR, sepulta S 24 oboliscum] TUR, obo
liscus S positus S coustituta est] constituta S 25 argentea T^S magni] iniaginis S 26 tatani S
28 biennam TUR arbocasti R% arbogastis S strangulatus iut. idib. martiis (idus martias TU, idus martii /5)
eugenius arbogasti (-tis iS') om. R
1) Cbrou. Pasch. ad a. 385 cum matre Galla, quam hoc anno nupsisse Theodo.sio significat MarccUinus,
filiam eorum (iallani Placidiam cunfundens (vide vol. 1 p. 258 not. 1) banc ait eo auno cum patre veuisse
Ccnistantinupolim : uude intellegitnr Jlarcellinum hic pendere a chrouicis Constantinopolitanis. 2) In con-
sularibus Constaiitinopolitanis tam Latinis quam Graecis vol. 1 p. 245 adlatis cum haec adnotatio desideretur,
servarunt eam praeter llarcellinum Socrates hist. eccl. 5, 18 : &eoi6aiog . . . xctT«i.einti fiiv ev rij 'Poi/jn Ova-
'/.eviiyuivov [laai'HevovT<r ccvrog cF« cifici rw v'uS 'Oviogito im zijv KtovartcvnvovnoXiv enoQetifhi} ei; cciSrtjv
re eiaeQxerca iv vnccreicc Tcirucvov xccl Ivfificcjfov rfj tfexcirij rov JVof^^pioi) fD/vog et Tbeophancs ad a. 5881
(de quo loco vol. 1 p. 298 not. 2 non recte iudicavi), hic Theodosii iugressum iu urbem Komam a. 388, Hono-
'
rium factum Augustum a. 393, redituni Theodosii Constautinopolim a. 395 niale referens uuo tenore.
392 V. ARCADII II ET IIVFINI.

1 Arbogtistcs ValiMitiiiiaiKi inipcratore oxtiucto et Eugenio Oacsarc facto innumcras O"-- ".«.
invictasque copias undiquc in Gallias contraxit, Occidentalc sibi iniperium utpote vindi-
caturus.
5 2 Hieronymus nostor iitteris Graocis ac Latinis Ilomao adprime oruditus, preabyter ''''"«'''''»
quoque ibidem ordinatus est. porro ad Bethleem oppidum iuvenis advenit, ubi prudons
animal ad praesepc domini se niox optulit perniansurum. inter cetera studiorum suo-
rum opuscula usquo ad hunc Tlieodosii quartum decimuni imporii annum a beato Petro
sumens oxordium usquc in scmet ipsum de viris inlustribus scribit. innumcris praetorea
10 libris apostolorum prophetarumque constructionibus editis immobilem catiiolicae turrem
ccclesiao contra porfidoruni iacula consummavit , littoris quoquo Ilcbraicis atquo Cluil-
daicis ita edoctus, ut omncs vcteris tostamenti lil)ros ex llobracomm scilicet codicibus
verteret in Latinum, Danihelem quoque prophetam Chaldaeico stilo locutum ct lob
iustum Arabico in Komanam linguam utrumquc auetorem porfocta intcrpr(!tationc
i.". mutavorit '). Matthaoi niliilominus ouangolium ex llebraeo fecit osso llomanum.
namque mentis corporisque virginitatem et delictorum paenitentiam praedicans atquc
custodiens solus omnium Romanorum omnes sodecim prophotarum commontatus ost
libros iunctis praeterea librorum suorum prologis. ita se luculontissimum interpretem
et immensa epistularum suarum volumina nervosum catholicis cxhibuit loctoribus, ut
20 nec perfidis quandoquo poporcisse nec invidis cessisse videatur. noiuigcnarius ferme,
ut perhibent, postea in domino requievit. quem Stridon oppidum gonuit, Roma inclita
erudivit, Bethlem alma tenet.
393 VI. THEODOSII HI ET ABVNDANTII.

Honoriiim pater suus Theodosius in eodem loco quo fratrem cius Arcadium Cae- n,ii. sm.
-0 sarem fecit, id est septimo ab urbc rogia miliario. tunc quippe hora diei tertia tenebrae
factae sunt.
TSUM 392, 2 = Beda.
1 il om. S rufinii T^, rusini R 2 ugeuio 5 3 inuictissimasque S uindioaturds T* 2'"^^ uJndi-
catunis ins. uir barbarus animo consilio inanu audacia potentiarjue nlnnus: contraxit uncliciue iunumeras copias
uel romanorum praesidiis vel auxiliis li.nrliarorum alibi potestate alibi cogitatione (cognatione Oros.) su))nixus .S',
ijiiae cu7n redeant e:c parle hi Marcelliiiianls i/cnuinis, insiticia esse patet. 5 — 22 haec sic mulavit S: usque
liunc quarto decimo Tlieodosii impei-ii ainmm Iieatus Hieronimus post ascensionem domini nostri lesu Christi
a' Petro apostolo incipiens et in semet ipsum desinens CXXX^V virorum inlustrium ecclesiastica coiitra Por-
phyrium et lulianum Augustuui volumina descripsit, apud Bethleem oppidum clegens, ubi et monasterium sibi
condidit et mulfa alia ecclesiastioo [sicj litteris quoqne Hebraicis edoctus [eductus S"-] scrijisit iinemque vifae
suae admodumsenior 1'ecit ibiqne sepulfus cst. catbolicis quidem inexpugnabilis ecclesiao tui-ris [turbis .S'
],
liaereticisautem omnibus infatigabilis liostis est tam proposito vitae suae quam librorum suorum a se editorum
assertionibus depugnans [designans .9]: Beda epitomavit sic: Hieronimus sacrae interpres bistoi'iae librum, quem
de inlusfrihus ecclesiae viris scribit, usque ad XIIII totlus imperii Theodosii annum perducit. 6 bethe-
leem R prudens] prandens T'^ 7 se mox] se mos T^, sese Gennadius (cod. Paris. l-21lil) studio-
rum] operum Gennadius 8 liuiic oin. Gennadius quartu jT* 9 ipso T" scribta /f, scripsit
Gennadius 10 edicis r» 11 habiviicis r" atcjue om. R 12 doctus /i ueteris om. Gennadiiis
13 chaldeieo T Ib romanom 2'". 16 dictorum Gennadius 18 iuuctis] in cunctis Gennadius

19 immensa] in inmensa Gennadius post uolumina fortasse excidit condens ncruosum] neseruosum li
exhibet Gennadius 20 nec iuu.] ne inu. T^ secessisse B 22 post tenet addit Gennadius:
spiritum aula caelestis suscepit. amen. claruit maxirae sub Theodosio principe et filiis eius Archadio et Uonorio
24 honorius S 25 fecit] fecerat principem constituit id est UB urbem T»
1) Cf. Hierouyraus praef. in Danielem (opp. vol. 9 p. 1361 Vall.): 'sciendum quippe Danielem maxirae
'ct Ezram Hebraicis quidem litteris, sed Chahlaico sermone conscriptos et uuam leremiae niQtxo7t>]y, lob
'fiuociue cum Arabica lingua habere plurimam societatem'. idem praef. in lob (ib. p. 1097): 'haec traiislatio
'nuUura de veferibus sequitur interpretem, sed ex Hebraico Arabicoque serraone et interdum Syro nunc verba,
"nunc seiisus, nunc sinuil utrumque resonabit'.
. :
64 MARCELLINI V. C.
394 VII. ARCADII III ET IIONOEII II.
1 Theodosius Augustus adsumpto Honorio Caesare oodcniquc iilio contra Arbogasten,

qui Eugcniuni tyrannuni impcratorcm facere ausus est, iterum propcravit.
2 Bcllo commisso Eugcnius victus atque captus intcrfcctus est. Arbogastes sua sc;»."'
manu perculit.
3 Tcrrae motu a mcnsc Scptembrio in Novcmbrium continuo inmiuentc aliquantae
Europae rcgioncs quassatac sunt.
4 Thermac Arcadianac cx conditoris sui nomiiie nomen accoperunt.
395 YIII. OLYBRII ET PROBINI. ivd. t/. v/i. ÔlriiQioi' y.al IlQo(iivov.
^^'
L711 Tomiov Tdjv vTtaTtov yafiovc; S7ve- .,^°- '
•
Tileaev ^.AQ'/a.diog Avyovazoc. (.i>yi âvîyjii (-'«"st. 395.
TiQO e' AaXavdiov 3Iaiiov.

10 1 Theodosius Magnus apud Mediolanum
vita decessit. imperavit annos dcccm et
septem.
2 Corpus eius codem anno Constantino- /mI iv rio avTOt eVet eiai]ki)ê t6 CT>tij'-
polim adlatum atque sepultum. vfofin Tov fieyakov Oeodoaiov ev KiovoTav-

TLvovnolei inrjvi Jivj ttqo e idoJv Noei-ijiQiiov
y.ai aTtered-)] 7cq6 e' idiov Noei.i(iQi(ov.
15 3 Arcadius et Honorius germani utrumque
imperium divisis tantum sedibus tenere
coeperunt.
i Rufinus patricius Arcadio principi in-
sidias tendens Alaricum Gothorum regem
20 missis clam pecuniis infestum rci publicae
fecit et in Graeciam misit.
5 Porro detectus dolo suo Rufinus ab Kui avrjQtd-rj Povffivog eTiaQyog jzQai-
Italicis militibus cum Gaina comitc Arcadio iioQiiov ev TiT) 'E(id6f.io) vtto tov eêQy.eTOv.
missis ante portas urbis mcrito trncidatus
25 est. caput eius manusque dextra pcr totam
Constantinopolim demonstrata.
396 Vlin. ARCADII IIE ET HONORII III. ivd. ^ . v/r. ^Q/adiov '.AvyovaTOv t6 d' y.ai
1 Rufini uxor et filia exulata. 'ÔvwQiov ^vyovazov t6 y

a Eutropius
iliutropms sacri palatn
palatii cubicularius
3u omnes opes abripuit avaritiamque trans-
gressus est.
3 Terrae motus per dies plurimos fuit
caelumque ardere visum est.
TSVR 395. 396, 1 = lordanes R. 318—319.
1 iii] iiii ,5* ii 07». S 2 adsupto T"- 3 au.sus] nisus S properabit T 4 inter-
iectnsque S 6 a om. S luens T^ nouembrio U^. uouenihride R contiuuura UR 9 olibri 7"»
olibrii Tb 11 uite TUR 12 septe T-^ U ablatum ^, allatum est ,S' 16 diuisi UR
18 patricius] clam ,S'
19 lialariclmm regem T, alarico g. i-ege UR TUR
g. 21 missis] lord., missis ei 8
22 detectus] SUR, detectum T: detectus Rufinus lovd.: cf. a. 45.3, 3: pravitate sua detectus 23 cum] TUR
cmn lord., olim cum ,S' gaina] catina ,S' 24 trucidatus] truucatus UR: detruncatus lord. 25 dextera -S'
per totam (tota T^, toto T^) constantinopolim] UR
tota constantinopoli 28 uxor] S, uxore TUR
uxoremque eius exulatam lord. 30 arripuit S 32 plurimos] singulos plurimos T» 33 uisus U, '
uissus R
COMITIS CnRONICON. 65
397 X. CAESARII ET ATTICI. H'f). I . V7C. Kttt(JttQl'oV Y.tti ^TTr/.OV.

His consulibus Flaccilla Arcadio nata E7ti TOx/Ciov riZv virnKov tyysvvin&tj
est filia. (DXtt/.y.ilXn b:ri<favE<nuiti vin fiiyi Jmaiii)
7cq6 le /.ttXavduv 'lovXiiov.
398 XI. HONORII IIII ET EVTYCmANI. ivd. itt . V7t. OvMQiQv Avyovaiov %o 6' v.al
5 1 Romanae ecclesiae Anastasius tricensi- EvTvxiavov.

nius septimus episcopus ordinatus vixit an-
nos quattuor.
2 Ambrosius Mediolanensis, virtutum epi-
scopus, arx fidei, orator catliolicus, ad
lu Christum dominum commigravit.
3 lohannes Antiocl\iae natus ibique a Me-
letio eiusdem civitatis episcopo eodemque
confessore lector ecclesiae ordinatus per
singulos officii gradus ascendit. ubi per
15 quinquennium continuum diaconus niultos
divinosque edidit libros : presbytor quoque
factus per duodecim annos pluriores con-
fecit. tanta dehinc opinione ubique merito
propagatus Constantinopolim in locum Noc-
•jo tarii pontifex suffectus est: ubi phirima
dulciaque divinarum scripturarum volumina
suo operi catholico addidit, hosque episco-
pos inimicos: Theofilum Alcxan-
habuit
drinuni, Epiphanium Cyprium, Acacium
L'^ Beroensem Antiochum Ptolomensem, Se-
,
veriamim Gabaliensem et Sevcrum Calche-

donensem.
4 Gildo comes idemquo paganus, qui
mortuo Theodosio principc Africae prae-
30 erat, dum Arcadio et Honorio adhuc pueris
regnantibus invidet Africamque nititur op-
tinere, frater eius Mascezel cognita eius
vesania relictisque duobus aput Africam
fihis in Italiam remeat. Gildo utrumque
sr, fratris filium dolo trucidat. Mascezel fra-
tris scelcre cognito, cum quinquc milibus

suorum contra Gildonem cum septuaginta
milibus armatorum sibimct obviantem in-
festus accedit Gildoncmque parricidam
TSU{deficil V. 20 in poiitife.x) R 398, 4 = lordanes A 320.

1 artici E 2 flacilla T, flaccia <S' iiat. est fil. arcli. UB 5 tricensimus septimiis (sept. otn.
T^)] triginta septem S d episcopis S 8 mediolanesis T uirtututum S episcopus] ep. sanctus S

11/12 raelectio T''», melitio iS, melexio iJ 13 lector» .S' 14 grados T ubi] il)i Uli 19/20 uectarii
om. li 20 suftectus] subiectus S 22 operi catholico {sic S, catholicis TJi) addidit] fortasse scr. opere
catholicis edidit hosque] hos quoque M 23 teophilura S 24 ciprum S, cyprum li accacium S
25 beroeusem] T^S, berocensem T"», berogensem R anthiocum T, anthiochium R ^.'i/^G eucrianum S
26 gahalensem 6' 2G 27 chalcidoneusem T, calcedonensem iJ, caldonenscm .S' 28 idemque] identi.fi
31 aiVicamque] aftVicam R 32 masezel R conita T 33 uersania jT", uescena B 36 cognito]

cognita T^R, committo T^
CHRONICA II. 9
: «
66 MARCELLINI V. C.
ieiuniis et orationibus, immo beati Ambrosii

in somnis ammonitu auxiliantibus fugavit.
Gildo fugiens propria se manu strangulavit
sicque Mascezel sine bello victoriam meruit
5 ac sine caede vindictam.
399 Xn. THEODORI ET EVTROPII Ivd. i(i' . vjt. &EwdwQOv fiovov.
EVNVCHI.
1 Hic Eutropius omnium spadonum pri-
mus adque ultimus consul fuit: de quo
inEutrop^
10 Claudianus poeta ait:
Omnia cesserunt eunuclio consulc monstra.

2 Pulcberia Arcadio altera filia nata est. Êrcl zovTwv TWJ' VTtaTwv syevviq&t]
riovlxsQia htKpavEataTrj i.itjvi ^vdvvalw

TiQO id' /.akavdwv We^QovaQiwv.
3 Gaina comes apud Constantinopolim ad
praeparandum civile bellum barbaros suos
15 occulte ammonet: ipse valitudinem simu-
lans urbe digreditur. coepto adversum
Byzantios proelio plurimi hostium cadunt,
ceteri fugientes ecclesiae nostrae succedunt
ibique detecto ecclesiae culmine iactisque
20 desuper lapidibus obruuntur.
400 XIII. STILICHONIS ET AVRELIANI. Ivd. ly . VTC. ^reXixwvog y.al ^vQi]kiavov.

EtzI tovtwv Tci}»' vftdiwv ?j £ni(pave-
OTaTi] Evdoîa em^Qd-i] .Avyovava /.iijvi Av-
dvvaiq) tcqo e' Idwv 'lavovaQiwv,
Kai eyyevvrjd-i] ÂQxadia ^TTiqjaveavdTi]
I.i7]vi Bavd^rM]) tcqo y viovwv ^tcqlXiwv.

Bellum navalc contra Gainam tyrannum Kai avTi^^ z([) exei ea(pdyt]aav roTd-oi
inter Chcrronesum et Hellespontum gestum TcoXXoi iv T(î yiait.iof.ttt'AeXXi(i). y.ai s/Mr]
cst: multa milia Gothorum caesa vel de- iq ey.v.Xi]aia kov FotS-wc avv tcoXXiT) TtXrÔ-ei
25 mersa sunt. Gaina comes de hoc bello XQiaTiavidv f.ir]vi nave/iKi) tcqo 6' id(ov lov-
fugiens evasit: ipso tamen anno occisus est Xiwv. y.ai y.aTe/tovviat)^r]aav rocdôL iv rfj
mense Februario. d-aXdaar] tiov ateviov iv XeQQOvâto fn^vi
'^TteXXai(o TtQO t xaXavdiov IavovaQi(ov.
401 XIIII. VmCENTH ET FRAVITAE. ivd. id'. vrt. Biy.evTiov y.ai OXajiiTOv.
1 Caput Gainac hastili praefixum Con- E/CL TOVTCOV TciJV ViCUTWV eTtofiTtEvaev
30 stautinopolim allatum est. ij y.e(faXi] raiva tov FoTd-ov f.a]vi ^vdvvaiii)
TtQO y voiviZv 'lavovaQiiov.
TSR 399, 3. 400 = lordanes R. 320.
1 ieiiuiiis] i. suis S beat y^, am1)ioxii R 3 stranguilauit T 6 euthropii S 7 euuiclii R

8 eutlirupius S 12 pulchria T\ pulolierrima »S' 13 gagaua S 15 monet i?» uatudine R
16 aduersus R 17 bizanzios R, baptizatis S 19 retecto S 21 stiliconis S, etilicliouis 2"» estili-
conis R auliani TR 22 gaianam S 23 cheronissum T^^S, cherosnissium T», cheronisium R

2i multa milia] multitudo ibiclem S 25 gaiana S 2G ipso (ipro T^) t. a. . . . tebruario om. S
28 frauiti S 29 gaianae «S' hastile T
.
2 Maris Pontici superficies ita gclu fre- 2 Kal ahin riT, icEi f.ndytj i] &ulaaau
nata est, ut per triginta dies soluta tandem tni rnîQag v! ayj\iiuxi y.Quaidllov.
glacies instar montium per Propontidem
superne portata decurreret.
3 Tlieodosius iunior patre Arcadio natus I Kal ahiT, t(T, izei fyevvrid^rj QEodoaiog
est IIII idus Apriles. e^cifpaiîatuTog v'i6g 'ylo/Mdlov Aiyovatov
ftrjvl SâvO-r/uT, jcqo d' iSwv ÂnQilUov.
402 XV. ARCADII V ET HONORII V. Lvd. lE . yiQ/.udiov ^lyovavov co

v/c. e' /.al
1 Romanae ecclesiae Innocentius tricensi- OvMQiov .îvyovacov to e'

mus octavus creatus antistes vixit annis
10 quindecim.
2 Tlieodosius iunior in loco quo, pater EttI TOVTiov Tiov vndciov i7CTf'jQ9-rj Qeo-
patruusque suus Caesar creatus est. doaiog viog .îyovatog iv Kiovaiavttvov-
noXei elg to "Ejjdo/.iov iv ziT, TQiôvvukio,
V7C0 AQ'/.adiov tov /cucQog ultov fnp'l yivdv-
vut(i) Tcob d' Idiov luvovuQiiov.
3 Constantinopolim ingens terrae motus
fuit.
403
15 I. TIIEODOSII IVNIORIS Ivd. a'. l;c. Qeodoaiov viov ^lyovOTOv
ET RVMORIDI. 'Kul PoftOQidov.
1 Marina patrc Arcadio nata III idus Em tovtojv Tiov vTcimov iyevvi^dîj Ma-
Febr. qIvu i/Ti(pavEacdctf firjvl ITeQiTiit} 7Cq6 d'
idojv OelJQovuQitov.
2 Eudoxiae Arcadii uxoris supor porfy-
20 reticam columnam argentea statua iuxta
ecclesiam posita hactenus sistit.
3 loliannem Constantinopolitanae civitatis
episcopum, cui supradicti sex antistites in-

cassum aemuli fuere aliosque triginta sibi-
2r, met episcopos conscivere, nolente Arcadio
principe in Cuccusum Armeniac oppidum
exulem miscrunt eumque post annum in
villam, quae Comana in regione Pontica
dicitur, de exilio in exilium rclegarunt.
30 himc ibidem mortuum religiosa ortliodoxo-
rum plebs in atrio Basilisci episcopi idcm-
que martyris ab eodem martp-e in somnis
ammonita in novuni moxquc repertum se-
pulclirum recondidit.
TSB
1 pontifici M, pontii 5 3 instar] inter T 4 supcr rcportata TB ('. quarto] S cnm Chr.
pasch. et Socrate 6, 6, tertiu TB aprilis T 8 iimoceiius B triccnsinuis] T, trigcsimus S 11 theo-
TB 17 matrina T^B iii (tertiu T) id. februarias om. S

dosius iuniorS 16 rumeridi S, reiomoridi
20 argenteam S >i2 23 sex] T^S, rex T^ om. B 25 consuere uolente S 26 cuccussum T,
cucussum B, cusura S armoeniae S 27 annum] T^S, annum unum T^B 28 uillara] T\ uilla
'T^BS cumaMa TB, commaua S pontifica T^ 29 religarunt S 30 liunc] nunc TB 31 bafi-
lisci B, basilicao ,S' episcopi] ep. sancti S 33 quc om. B 34 recondidit] condidit S
9*
:
68 MARCELLINI V. C.
404 II. HONORII VI ET ARISTAENETIS. li'd. /?'. tsT. 'OrojQiov ,AvyovaTov ro g' y.tti
^.AQiaTaivizov.
1 Ecclesiam Constantinopolitanam flamma 'Em Tovtiuv Tiuv VTcaTwv iêcuad-r] lioav-

ignis, quae de beati loliannis throno quon- vijg hilayMTcoq KojvaTavTivovTioleojg, y.al
dam episcopi nata fuit, subito conflagravit al(fvidto)g s/M)j 71 /.teyaXij t/VAXijaia avv Tq
5 vicinamque ecclesiae urbis faciem serpens aevceTii) aTTO tlov KQaToiJVTWv avTrlg twv
niliilo minus exussit. Xeyoj.iiviov SvXoY.eQy.rjToJv r,i.iiQa devTeQa
cuQtx g. Y.al eyiveTO .AQaayMg eTtia/.OTiog
iv Tolg .Anoaxokoig fitjvl Jaiaico tcqo g xa-
kavdcTjv lovXicuv rji.iiQa devTiâ.
TovTCi) Ti7) kTei o &eog xdXaCav ejiQeêv
sv KcuvaTavTivovTtoXei elg tvtcov kidcov /.teye-
0-ei 7MQVCUV j.irjvi YTteQêQeTaicij ^fiiQCc TcaQa-
ay.evij coQav oydoijv.
Eudoxia uxor Arcadii diem obiit. y.ai sTslevTrâev Evdoîa AvyovOTa f.irjvi
Ti^ avTfp ^YTceQêQeTaici) jcqo a vcoviiiv 'Ox.-
TcujiQicuv rn-iiQcx e', y.ai lcid-rj ev To7g ayioig

.AjioacoXotg /itijyi YTieQjieQeTaiii) tcqo d' Idcuv
'Oy.TO)jiQicov ri/.tiQC} d'.
405 III. STILICHONIS II ET ANTHEMII. Ivd. y . vTi. ^TelixoJvog t6 (i' /.ai .Avxhjfniov.
per monteni Tauri discursantes

Isauri
10 ingens dispendium rei pjjblicae inportarunt
quibus Narbazaicus legatus maius continuo
rependit incommodum.
406 IIII. ARCADII VI ET PROBI. Ivd. d'. vii. AQ/adiov .AvyovOTOv t6 g'
-/.ai TlQoliov.
EtcI tovtcuv tcov VTcaTcov sydrâav ai

^tQai Tov Itcjii/mv avv cij TlQavdiccQcx •/.ai
ot TiQogTiaQa/.eiftevoi li.tjiokoi /.ti.vi 'YTceQ-

jieQeTaicu tcq6 r'j y.aXavdcJov Noef.i(iQicov coqu
TQiTij Tijg vv/Tog.
Kai avTiu tiu eviavzco s/oftiad^rj tcc Xei-

tpava Tov ayiov â/xovri ev KcuvaTavTivov-
TcoXei diu Trjg XaX/i^Sovijaiag a/dXag /.itjvi
AQTei.iiaiii) tcqo id' /aXavdcJuv lovvicuv, tcqo-

rjyovfiivov AQ/adiov .AvyoiaTOv '/.ai .Av&rj-
fitov STcdQxov TCQaiTcoQicov -/ai ctTto vtccxtcov
Ati.tiXiavov Itccxqxov TioXecug xat Tcdarfi T^g
avyy.Xr^TOv. ci.ieQ UTceTiSîj TCQog Tiva XQovov
sv tT^ ayicuTUTij /.leydXij s-/./Xifiic^,
Oros,7,37,4. 1 Theodosius iunior quinquemialia dedit.
15 2 Radagaisus paganus ct Scytha cum
ducentis milibus suorum totam Italiam in-
undavit.
TSR {om. a. 400) 40.5. 406 = lordanes B. 321 ; 410 = Bcda.

1 ui] uii TR aiisteuetis S, •iiistlieiicti T^'R, jiristlienein T^ 4 confraglauit T, conlVagauit R
5 ecclesiae om. R 1 eudinaa R 10 impotarunt R 12 replendit T» 15 scyta T, scitha S
.
COMITIS CHBONICON. 69
s. 7, 37. 3 Huldin et Sarus Hunnomm Gotliorum-

l-J—JG.
que reges Radagaisum continuo dcvicerunt,
ipsius capite amputato, captivos eius singu-
lis aureis distrahentes.
407
5 V. HONORH Vn ET THEODOSH ivd. e'. V7C. 'OhdqIov .Aiyovaxov rb u /.al
IVN. n. Qeodoatov viov Avyovaiov to §!
E/cl TOLiiov Tcov vTcaTcov eTceTekiad-rj
yiviviievvaha Qeodoalov viov AvyovoTOv sv
htovaTavTivov/ioXei. f.iiivi .AvdvvaUi) icqo y
idaiv lavovaQtcov.
Kal avTco t<7) tret, syivETO ^QOxî (.leyahj
avv ^QOVTaig y.al aoTQa/calg yiai aeia/îii
fitjvi Sav0^m7i y.aXavda7g AnQiXiaig tcqcoS--

VTcvicij, coaTe avaa/.evaa0^rivai rat; y.eQd-
IJ.ovg Tog /a^xag ToiJ cpoQOv Qeodoaiov hci
KaivouTtohv yai to atyvoxQiaTov tov Karce-
TcoXiov 7ceaelv y.ai /cohku 7ckola TcaO-elv y.ai
iy.Qicpfivai ay.ijvcdi.iara ov/, ohya ev tc7

'Ê^do/.tto.
T(.7j avTi^ IviavTtJj ai'oiyodof.iii'j9)^ -ij uva-

^dd^Qa Tov l7C7Ciy.ou ij STci tijj' arodv.
Cisterna maxima iuxta porfyreticam
Constantini imperatoris columnam in foro
eius sub plateae transitum constructa est.
408
10 VI. BASSI ET PHILIPPI. Ivd. g . V7I. Bciaaov y.ai Otltrc^cov.
7, 3S. Stilico comes, cuius duae filiae Maria

et Thermantia singulae uxores Honorii
principis fuere , utraque tamen virgo de-
functa, spreto Honorio reguumque eius
inhians, Halanorum, Suevorum, Vanda-
lorum gentes donis pecuniisque inlectas
contra regnum Honorii excitavit, Eucherium
filium suum paganum et adversus Christia-
nos insidias molientem cupiens Caesarem
ordinare qui cum eodem Eucherio dolo
;
suo detecto occisus est.
Romae in foro Paeis per dies septem

terra mugitum dedit.
Arcadius imperator vitae finem fecit: "ETci tovtcov rcov vTcdrcov ireXevrrâev
regnavit post obitum patris sui Theodosii '^Qyddiog AvyovaTog iv rip jcalariii} Kiov-
annos tredecim. aTuvTivovTcohiog /ji^vi lîQTe/.itaito y.aXavdalg
Mcxiatg, y.ai d7ceri&)i iv rdlg A/coaroXoig.
TSB {om. a. 407) 408, 1. 3 = lordanes B. 322.
1 saurus iS 2 defecerunt S ti iun. om. S 7 iusta T» porpyrcticam S 9 plateao

transitum SB, platea et trausitum (tnisituiii T^) T 11 stileo S^, stilo -Sa 12 thermantia] B, tliar-
mantia S, hermantia T lord. 13,14 ilDluncto S regnum regnumque

14 S, regnamque T^ eius o7ii. SB
15 inhaus r», iuihans T'' lialamannoruni 7i sueuorum] BS, suaenorum 7': Suavorum lordanes uanila-
lorum] TB, uuandaliiruinqne S lordoncs 16 donis pecuniisque] T lord., pecuniisque {om. donis) S
18 aduersum S 21 deteotus S: detecto dolo lord. 26 annis S
.
70 MARCELLINI V. C.
•A.al avT(T) T(T) Itsi eyiveTO ^QOX^rj /.isyah^

ahv fiQOVTalg yial aavQafralg ymI aeiaiidT)
j.irivl nari^Ki) nQO y viovCJv 'lovXuov ^lêQU
devTiQu ioQ(x a'.
409 VII. IIONORII VIII ET THEODOSII Ivd. 'C. VTt. 'OnoQiov ^vyovaTov xb >/ v.ai
IVN. III. Qeodoaiov vtov .AvyovoTOv to y

Aput Constantinopolim magna populi
exarsit seditio, panis videlicet penuria sibi-
5 met ingruente.
410 VIII. VARANAE SOLIVS. i'd. >/. (vr. OvaQuva (.lovov.
Oros. 7,
1.
39,
li.
Halaricus trepidam urbem Romam in-
vasit partemque eius cremavit incendio,
sextoque die quam ingressus fuerat de-
oros.-.4o,2. 10 pracdata urbe egressus est, Placidia Ho-
norii principis sorore abducta, quam postea
Atliaulfo propinquo suo ti-adidit uxorem.
411 IX. HONORII VIIII ET ()'(5. 3' . V7T. 'Ov(0Qiov ^vyovazov t6 S-' v.al
THEODOSII Iin. Qeo(ioa!ov viov .AvyovaTOv to d
15 1 Theodosius iunior decennalia, Honorius

Romae viccnnalia dcdit.
oros. ,^40.
2 Constantinus apud Gallias
invasit im-
perium filiumque suum ex monacho Cae-
sarem fecit.
"''
3. i'. 20 3 Ipse apud Arelatum civitatem occiditur,
Constans filius apud Viennam capite plecti-
tur.
E/ii TovTiov Tiov vnaTcov elarjX&ev .AX-

XaQixog xat snohâev avTOQai .Avva^kov
enaQxov 7c6i,Ecog.
zai avT(ii T(T) aTSi Ta Xeiiliava tov ayiov

jiQOCfijTov ScijicovijX aTreTe&rj ev t(o noo-
cpr[uei(i) aiTOv t(T) nhjaiov tov uyiov lcoav-
vov 'lov/.ovvdiavcov fitjvl 'YneQ^SQeTaicf) 7iqo
y vcovcov 0'/.TCoj3Qicov.
412 X. THEODOSII IMP. V SOLIVS. ivd. i . vn. Qeodoaiov veov .AvyovOTOV zo

e (.lovov.
Êni Tr^g naQovar^g vnaTeiag k/.arj to

nQaiTcoQiov Movaîov enaQ%ov noXecog ano
Tov di'î.iov KcovaTavTivovnokecog dia ttiv
evdeiav rov ccqtov, y.al eavQri ri y.aQovxa
TSn {om. a. 411. 412) 410 = lordanes R. 323; 411, 2 = 1. c. 324; 412, 1 = 1. c. 325.
2 iii] ii TR uidelicet] scilicet edd. 4/5 sibimet oni. E 6 uaranaej T, barane B, uariani S
9 Bextoquc die] sic ilarcHlim lihri cum Beda: tertio die Orosius (l. c. et 3, 29, 13, item Orosium compilans
Isidorus) auclor MarcelUni honori T 12 atliauljilio R 13 lionorii uiiii et om. S 21 filius] T,
filius eius <S' bicnnam 7'l>
22 tlieodosii inip. u solius] T, tlicodosii imp. u et bonorii uiiii S
avTov ano Ti^g nQiotrfi qeyeiovog 'nog riov

Joi.ivivov f.i.tli6Xo)v, A.al v/njvcijaav avTolg oi
aTQaTyXaTai, OvaQavag 6 vrcacog v.ai '^4q-
aa-uog ytal 2vveaig o '/.o^rjg tiov XaqyiTuo-

viov, xai. TtaQeYMXeaav avTovg XlyovTeg' vtto-
aTQtipaTe, v.al ij/.ieig Tvnovf.iev log {htXeze.
03,7,4^, 1 lovinus ac Sebastianus in Galliis tyran-
nidem molientes occisi suut.
2 Attalus in mari captus atque Honorio
exhibitus truncata manu vitae relictus est.
413
5
XI. LVCII SOLIVS. Aov/Jov fiovov.
hvs. 7. 4i',
10-24. Heraclianus Africae comes cum septin-
gentis et tribus milibus nauium mox ad
urbeni Romam egressus est. occm-su Ma-
rini comitis territus et fugam versus
in
adrepta nave solus Carthaginem rediit
ibique ilico interfectus est.
414 XH. CONSTANTII ET CONSTANTIS. ivd. ifi' . VTt. KiovaTuvTiov y.ai KcovaTuvTog.
1 Pulcheria Theodosii soror Augusta ap- EttI tovtiov Tiuv vitaTwv IIovXxeQia
pellata est. adelifij Qeodoalov viov .AvyovaTov Im-
(paveaTaTi] avriyoQevd-r] /.trjvi nav£/.ioj ttqo d'
vioviov lovXtiov.
Kai avTio tiT) tTei acpieQcod-rjaav aojd-a-
Qia y ev t]] avy/.Xr\cio OvcoqIov y.ai Qeo-

doaiov u4vyovaTiov y.ai IIovX%eQlag .Avyov-
OTijg ano .AvQrjXiavov dig inccQxov tcov
'leQcov /cQaiiiOQiiijv /.ai nacQi/.tov i.irjvi '^tneX-
Xalio /CQO y '/.aXavdCJv 'lavovaQicov.
ros. 7. 4?..
15 2 Valia rcx Gothorum facta cuni Honorio
principc pacc Phicidiam sororem eius eidem
viduam reddidit.
415 xm. HONORII X ET THEODOSII VL Ivd. ly. vn. OviOQtov To i y.ai Qeodoaiov
viov .Avyovatov to g .
'Erci TOVTCov Tcjjv vncxTtov y.viv/.evvc'tXia
Qeodoaiog veog .AvyovaTog sneTtXeaev iv

KcovacavcivovnoXei ftrjvi .Avdvvaiio nQo y
Idcov lavovaQiiov.
-/.ai idijXiod-i] -d-avaTog QeQftovvTiag yai.ie-
T^g Tov dea/toTov 'OvcoQiov tov .AvyovaTOv
TSB {ovi. a. 413. 414) 413. 414, 2 = lordaues E. 326. 327.
1 ac] et S sebasteauus T (J/T cum septingentis et tribus milibus uauium] S {ciim Orosio: habu-
isse tunc tria milia septiugentas naves dicitur et fere cum lordane: cum scptiugentis et tribus navibus), cum
septingeutis navibus et tribus milium militibus (sic) T 8 romam egressus est occ. mar. comitis om. S
10 uaue] T, naui S 12 constantis] constae T 13 pulclieria] p. et 8 15 uali»a S IG pladiam J*»,
placidam S 18 honorio T* sii ui deficiuni charta lacera S
72 MARCELLINI V. C.
/jrjvi navafiqi ttj ttqo y 'f.aXav8(av .Avyov-

azov rifteQu 7taQaay.evt^.
Kai avTiTt tiTi Hvei fnjvi roQTCiaiqi Ttj
TtQO j/ v.aXavdiZv O/.ToiliQiwv riJ.iiQa naQa-

av.Evfj eSijlcij9-)j avtjQtjad-ai ^ ATuovhfov (idQ-
(iuQOv Iv Tolg avio /.leQEaiv vtco tov Se-
arcoTOv ÔvioQiov. v.ai yEvo/.ievrjS Xvyyaxpiag
Ttj e^rjg "itttciv.ov ri%9-t], log v.ai 7t0f.mr^v
Elasld-Eiv.
1 Ecclesia Constantinopolitana dudum igne TiTi avriii tTEt e7t£TElia9rj to eyKaivia
cremata his fonsulibus restaurata dedica- rijig fieydhjg sxy.Xtâiag KiovatavtLvovnoXEiog
taque est Attico episcopo eandem regente fltjvi rOQTtiallO TCQO g idiijv Ov.TiOliQl'iOV
ecclesiam. r\fi£Qa xvQiav.fl. v.ai fr/.Ofitad-ij sv Kiovatav-

TivovTToXet dta Trjg XaXvr^dovrâiag av.dXag
Xsiiliava lioaricf tov viov Îa/.io(i vai Zaya-
Qiov Tov TCUTQog tov ayiov loodvvov tov
ÛTCTiaTOV fttjVi rOQTClttiiO TCQO g VlOViOV
ÊTCTEfi^Qiiov riftEQix aaiijidcqi, (iaacaCovTiov
To ttVTa Xetijittvtt iv yXioaao'/.6fioig dvaiv

ATTIV.0V TtttTQtdQxov KiovaTavTivovTtoXEiog
v.ai Mioaiiog iTTia/.6Ttov ^.AvTttQadov (Dotvi-
xrjg, Y.ttd-ELOfiiviov ttVTiuv iv (iovQtyaXioig'
aTiva ttTtid-EVTO iv Tf fiEydXt] e/xi»;ffi^,
TCQOTciftTcovTog OvQaov ircdQxov TcoXeiog Vtti

Tcaat^g Trjg avy/Xt^tov.
Kai acpteQio^r] avdQidg xQvaovg iv Tf]
avy/liJTiii Tov deaTtoTov OeoSoaiov viov

.AvyovOTOv VTCo .AvQtjXtavov 6ig ijcaQxov
TtQaiTitlQiiOV Vtti TtttTQiviov.
Gennadius
47 : '
TJar-
'
Lucianus prcsbyter vir sanctus, cui
ratioLacianl
(sitpra p. 44
rovelavit dcus 'his consulibus' locum se-
n. 2J.
pulchri ct reliquiarum corporis sancti
Stephani primi martyris, scripsit ipsam
relationem Graeco sermone ad omnium
ecclesiarum personam.
416 XIIII. TIIEODOSII AVG. VH ivS. id . v/c. Oeodoaiov viov ^vyovacov to

ET PALLADII. V v.tti TlaXXudlov.
ETCi TOVTiOV TiOV VTCaCCOV i/. TOV TCOQ-
cpVQOv -/.iovog, iv co irciaTtj KcovacavTlvog 6
fiiyag (iaatXEvg, utco tov /.aTcoTiQov Xid-ov
aTciarcttaev Xi&og fiiyag vvtiTog fir^vi JvaTQco
zf TCQo e •/.aXavdiuv ÂTtQiXiiov, iTtiCfcoa/.ov-
arjg rfiiQag TQiTtjg' v.ai avtcTi Tcfi tCEi idi-
T8R 415, 2 = Beda.
1 igni 8 3 artico R regentem T^ G consulibus] consotiis suis S, teraporiljus Houorii et

Theodosii Augustorum Gennadius 9 relationem] T, reuelationem SB 10 personam] libri et MarceUini
et Gennadii, personas edd. 11 aug. uii] 8, uii aug. TB 12 palladi T<^, palladio T'^
^rjaav oi navxeg acpovdvkoL rov avxov

yiiovog.
Kai ETtErekead'rj d-iarqov d-ewQrâavTog

Ovqaov a/raQxov ^toXecog vjcig xCtv hnvi-
yjMV Tiov VMXtt û^xxakov xov xvqavvov fxijvi
JaiaiM xjj TtQo d' Kalavdiuv lovXuov 't]/.(iQa d'.
y.ai t]X^'J '''"^ i7t7riy.ov neQi tcov avzcuv

emvr/.ioiv /.ajvi navt^(i) vcova(g 'lovXlaig.
Kai avxcp xco exei elarjl&ev 6 deOTtoxrjg
Qeodoaiog viog arco 'HQa/.Xeiag elg Kcuv-
axavxivoiTtohv /.irjvi roQmalco ttqo a' v.aXav-
dcov O/ucoIjqIcoi' ij/dQC,' aajifidxci), v.o/.((acc-
fievog v.axa xi^v avvtjdêcav xov yQvaovv

avicpavov iv x([j &Eo8oa(ay.(7) qiOQ(t) vno
OvQOOv ircaQxov TToXecog v.ai xijg avy}iXi]TOv.
1 Orosius presbyter Hispani generis sep-
tem libros historiarum descripsit. iiiissus
ab Augustino episcopo idem Orosius pro

discenda animae ratione ad Hieronynmm
5 presbyterum reliquias beati Stephani tunc
nuper inventas rediens primus intulit Oc-
cidenti.
2 Atticus Constantinopolitanus episcopus

scripsit ad reginas Arcadii imperatoris filias
10 de fide et virginitate librum valde egregium,
in quo praeveniens Nestorianum dogma

inpugnat.
417 XV. HONORH XI ET CONSTANTH H. Iv8. le' . vrt. OvcoQiov TO la v.ai
Kcovaxavxlov t6 (i'.
'ETii xovTcov xcov VTtcxTcov aeia/iog iyi-
vExo /dyag eaTtiQag ^/dQci 7taQaa%evf] /xrjvi
âvd-i-/.ii) TtQO i/i' •/.ttXav^cov Matcov. tjv 8i

/ttT avTrjv xriv ri/dQuv x6 ncxd-og xov •/.vqiov
ri/((Jov 'itâov Xqioxov.
1 Tenebrae in die factae sunt.
15 2 Cibyra Asiae civitas aliquantaque prae-

dia terrae motu demersa.
3 Eomanae ecclesiae Zosimus XXXVHn
episcopus ordinatus vixit annos tres.
418 I. HONORH XH ET THEODOSH VHI. VJC OvdiQiov x6 ((l' •/ai QeoSoaiov
aput viov ylvyovaxov xo tj .

20 1 Plinta comes idemque rebellio
Palaestinam provinciam deletus est.
TSE 410, 1 = Bcda.
1 horosius libri Inspani] S, spani TB 3 horosius libri 5 presbyterum] episcopum et
S, constantiniii 772 cybera

presbyterum /i 1 tanc om. R 12 inpugaut .S' 13 coustantii (om. ii) 1.5
TS, cibera li 15 1(5 praediaj presiJia ctium B 17 cosimus R xxxuiii S 18 ep.] ep. sanctus 5
ord.] ord. est E auuos iii S, anuis (om. T^) tribus 2' 20 eidemque rebellium S 21 deletus] S,
delectus T, deiectus E
10
CHRONICA II.
. .
74 MARCELLINI V. C.
iM. 41S. 2 Solis defcctio facta est. 'EttI Tovrm' ridv rnaTiov yiyovEv nXEi-
i/|<g rjXiou /.iijvl navtj.iqj tiqo id /.aXavdcov
.Alyovanov rif-itQa naQaa/.Evj] coQav rj
Stella ab oriente per septem menses

surgens ardensque apparuit.
419 II. MONAXII ET PLINTAE. Ivd. (i' VTT. MovaS,iov v.ai Il/.iv&a.
'EtzI tovtcov tcov vttcctcov 'flliEQa •KVQiay.tj
elaeXdovTeg '.AeTlov ETvaQXOv TtoXecog /neva

Tov axiii.iaTog h Trj /.teytih] i/.y.hâict fHjvi
IlEQtTici) TtQo t' '/.aXavdwv MaQTtcov hri tcT)
Evâj.iEvov avTOV afiEX&elv '/.krj&iVTa iv tco
TtaXaiico, KvQia/og Tig ytQCov (iaXcov f.i(xx.ai-
Qav /.lEycxlt^v Eig xaQTi]v, coaavEi XijiEXXov

avTcT) TTQogcfiQcov, i/.QOvaev avrco /cra tov
deîov fitQovg tov ariijiôvg, wWe t6 Txevo-
Xiov avTov '/.ai rriv Toyuv TQr^&ijvai.
h 1 Valentinianus iunior apud Ravennam

patre Constantio et Placidia matre V no-
nas lulias natus est.
2 Multae Palaestinae civitates villaeque

terrae motu conlapsae.
10 3 Dominus noster lesus Christus semper
ubique praesens et super montem oliveti
Hierosolyniae vicinum sese de nube mani-

festavit. multae tunc utriusque sexus vici-
narum gentium nationes tam visu quam

15 auditu perterritae atque credulae sacro
Christi fonte ablutae sunt omniumque bapti-
zatorum in tunicis crux salvatoris divini-
tatis nutu extemplo inpressa refulsit.
420 III. THEODOSIO VIIII ET ivd. y V7T. Qeodoaiov vtov .Avyovaxov to &'
20 CONSTANTII III. '/.ai KcovoTavriov to y
1 Romanae ecclesiae Bonifatius quadra-
gensimus episeopus ordinatus vixit annos
tres.
2 lu Oriente tumultum milites excitarunt

25 ductoremque suum Maximinum nomine
extinxerunt.
3 In Persida Christianis persecutio de-
saeviit.
T8R (om. a. 420) 419, 1 = Beda.
1 defectus solis factus S 2 per] prae T» 3 surgeiir (sk) T^ 4 consules evanuerunt S

G placida ra quiiitu T 7 iulii 5 9 moto T 11 pr.aesens] Ti?, totus S 13 func]
et tunc S 17 saluatoris] T, christi saluatcjris ,S' clu-isti ,S' 1« iupressa] pressa S 19 uiiii] iii 7
22 ep.] ep. sanctus S 2,') doctoremriue S 27 persida] ,S', persidam T 27/28 desaeuit T^S
COMITI.S CUKUiNICON. 75
121 1111. EVSTATIill ET AGRICOLAE. <)'c). d i7r. EvaiuDiuv v.ul '^dyqey.o^M.
EjcI zoltojv Tiuv VTtiiziov h'e(iXrid^t] xo

vdcoQ rr]i,' •MaiiQvijgrrji; dF.a^colvt^^ Tlovh/EQlug
Avyovaragi.itjvi lleQirlio 7cq6 u idvjv OeijQov-
uqIiov TCaQovTog xov deaicorov Qeodoalov
^vyovazov.
Thcodosius iniporator Eudociam Achi- TovT<i) Tip tTei ydîovg ercerriXeae Oeo-
vain duxit uxorciu. doaiog Avyovarog Xaliiov yvvcu/.u îth^valdu
Trjv /.ai Evdo/.luv f.itjvi Jaialio ;cq6 l' idiuv
lovvuov, 7Mi LcereXia!) ij 'nccr/.ov rd;)' avroiv

yu(.uov Tio avTio Jaialoi f.tijvi tcqo d' idcZv
lovvlcov, ofioloK; /ui êcxrQOv tov uvtov
IfCTCi/.ov. /.ui iaxEv f| uvTrjg '.^^di^valdog
Trji; y.ui Evdo-yi.lag ^vyaztQa Evdo^luv 6v6-
/.lUTl.
Patri suo Arcadio in toro eius super TovTcii TiTi tTEc ucfieQcolîj uvdQiug ^^4q-
inmancm columnam ingentem statuam idem y.adlov taTcog eTtivio tov Koyllov tov vJo-
Theodosius dedicavit. vog sv rio 'y/Q/.udiu/.io cpoQio tv tio y.aXovfci-
vco SiiQolocpiii /.cijvi llaviftio 7cq6 g idcov
lovkliov rjfciQa aaj-ij^lcirco.
Cisterna Aetii eonstructa est.
Romani cum Persis conHixere. Tcf) uvtco tret idi^lojdij vl/.i, /.aru IleQ-
acov j.ct]vi roQ7cialco 7cq6 i/ idcov —e7cTe/.c-
jiQuov r)i.ciQa y .
422 V. HONORII XIII ET TIIEODOSII X. H'(J. £ V7C. OvcoqIov t6 ly yai Qeodoalov

.AvyovaTOv t6 i.
10 1 Thcodosius impcrator Eudoxiam filiam
genuit.
Erct TOVTCOV TCUV VTCCXTCOV eCpCXVIj ev TCO
ovQuviTi aazrjQ jriftTccov u/jrlva tcccvv stci-
firjyaj levy.t]v fci^ri JvacQco dig hci vv/.Tug i
fiEza uXe/.rQvovu.
y.ui avTco tco tTei eyivero OEiafcog.
2 In tricennalia Honorii Maximus tyran-
nus et lovinus ferro vincti de Hispanias
adducti atque interfecti sunt.
is 3 Hunni Thraciam vastaverunt.
4 Persae cum Romanis pacem pepigere.
423 VI. ASCLEPIODOTI ET MARINIANI. ivd. g' Aa/.hi7ciod6rov '/.ai MaQiviavov.

1 Caelestinus Romanae ecclesiae quadra-
gensimus primus antistes creatus vixit annos
M novem.
TSR {om. o. 421. 422) 422, 2 = lordanes R. 326.
1 eusthatii T, eustasii jS 2 eutlochiara moechiam S 3 u.xorem om. S 4 patri suo arc.] T

arch. p. s. .S' 7 coiistricta S 9 x 07n. S 10 eudosiam T» 13 uiucti] uicto S 14 de hispanias
adducti] T, abducti de hispaiiiis S 15 traciam S, trachiam T 17 asclipiodoti T, aclepioduti Ti mariani S,
marini TR 19 antistes om. S creatus] TR, cr. est S 20 aunis S
10*
.
76 MARCELLINl V. C.
Qennadiua
r,i.
2 Euagrius scripsit altercationem ludaei
Simonis ct Theofili Cliristiani, quae paene
omnibus nota cst.
Êni novTiov Tcuv vrtatiov avi^yoQeviî]
^ Etdo/Ja yivyovaza /.iijvl ^vduvauo jcqo d'
vuiviov lavovaQiiov.
3 Terrae niotus niultis in locis tuit et /.al TtoXXoi aeia/iioi eyavovio 'i}/-ifQa êv-
'>
frugum inedia subsecuta. zeQa luQav dexazijv /tijvi âvdiy.ui jtqo 'C
Idiov \47rQiluov.
4 Philippus et Sallustius philosophi morbo
perierunt.
5 Stella saepe ardente crinita Honorius
imperator fatale munus implevit.
424
10 VIT. VICTORIS ET CASTINI. Ivd. C' VTc. BixTioQog •/.ai Kaaiivov.
1 Placidia mater Valentiniani Augusta
nuncupata est.
2 Valentinianus Caesar creatus Theodosii

imperatoris Eudoxiam filiam sibimet de-
i'^ sponsavit.
3 lohannes regnum Occidentale Honorio
defuncto invasit.
425 VIII. THEODOSII XI iv8. 1] V7t. Qeodoalov u4vyovaiov xo la'
ET VALENTINIANI CAESARIS. xai OvaXevTLviavoi: KalaaQog.
20 1 Suprafatus lohannes dolo potius Arda-

buris et Asparis niagis quam virtute occiditur.
2' Valentinianus iunior apud Ravennam 'E:ri TOVTcov Tcov VTtixTCov ejtrjQd-r] vrto
factus est imperator. Qeodoalov viov .AvyovoTov OvalevTiviavbg
veog .AvyovGTog fi7]vi ^YTteQj3eQeTaici) itQo i
f.a\av8Mv Noe/i^Qîcov.
426 VIIII. THEODOSII XH ET ivd. d-' V7t. Qeodoaiov .AvyovoTOv to i(i'
•-s VALENTINIANI II. Y.ai OvaXevTiviavoi viov ^vyovazov to (i'
Sisinnius vir sanctae simplicitatis et

simplicis sanctitatis ConstantinopoUtanus
episcopus factus est.
427 X. HIERII ET ARDABVRIS. ivS. i V7t. leQiov Aai .yiQdajiovQiov.
30 1 Pannoniae, quae per quinquaginta annos

ab Huiinis retinebantur, a Romanis receptae
sunt.
2 Thermae Theodosianae dedicatae. 'ETti tovtcov twv VTtcxTiov evâiviaî]
To dij/xoaiov TO TtOTS fisv KcovaTavTiviavai,
vvv Si Qeodoaiavai, TeliaavTog avTO '^leQiov
TSB (o«i. o. 424—427) 423, 4 = lordanes M. 326; 424, 1 = lordanes R. 327 et Beda; 424, 2. 3
= lordanes l. c. ; 425, 1 = lordanes l. c. ; 425, 2 = lordanes B. 32S et Beda.
G salustius libri 8 horius T^ 11 ualentiani 5 13 caesaris om. S 21 uirtute] uir-

tute Aetii lordanes interpolans 25 ualentini T 27 simplicis] simplex T constantinopolitanis T
29 liieri S 31 hunis S recepta T»
.
COMITIS CHRON/CON. 77
Tov dig i/cuQ^ôv v-ca rycncov /.ii^vl YTcef)-
(ieqEtaiut ttqo e vomZv O/.roij^tQicn'.
428 XI. PELIOIS ET TAVRI. u'd. i(t \-Tc. (D i'ilr/.og y.al Taioov.
1 Nestorius Antiochia iiatus, vii' satis
quidem cloquentiae, sapicntiac vero parum,

Constantinopolitanis amniodum adnitentibus
s ex presbytero episcopus ordinatus est.
'•^
Beatissimi dudum
lohannis episcopi,
malorum episcoporum invidia exsulati, apud
comitatum coepit memoria cclebrari mense
Septembrio die XXVI.
Erti TOVTiov Tiuv vTcaTOjv OvurSuloi
elaijl&ov £«<,• ^^(pQi/.yjv.
429
10 XII. PLORENTII ET DIONYSII. ivd. iji vn. OXiDQEvxlov v.ai Jiovvaiov.
1 Orthodoxi nostri Macedonianorum eccle-

siam extra muros urbis positam abstule-
quoniam iidem Maiedoniani Antoni-
runt,
num Germis catholicum episcopum inter-
fecerunt.
2 Beatissimus Augustinus Ilipponiensis
ecclesiae elegantissimus Christi sacerdos
doctorque praecipuus placida morte quievit.
430 XIII. THEODOSII XIII ET VALEN- ivd. ly Oeodoaiov Avyovaxov t6 ly ~/.al
TINIANI IIL OvaXevTivLavov vtov ^vyovOTOv y

1 Theodosius imperator tricennalia gessit.
2 Pelix apud Ravennam occiditur.
3 Caelestinus Romanae arcis pontifex

Nestorio pravitatis episcopo per epistulam
a.s suam datis eidem deccm dierum indutiis vel
paenitenti veniam vel dissentienti damna-
tionem denuntiat. idera Nestorius ecclesiae
Constantinopolitanae perfidus antistes, a
quo apud
et Nestoriana perfidia pullulavit,
30 Ephesum ducentorum sanctorum patrum
sententia in synodo condemnatus est, Cae-
lestino Cyrillum Alexandriae civitatis epi-
scopum pro tempore vicarium denuntiante.
TSJR (om. a. 428) U {inc. 23 Romanae).
2 authiochiae S .3 quidam S^ eloqueiitia <S patrum T», parum habens edd. 5 prae-
bitero r» ep.] ep. sanctus <S' 7 ep.] ep. sancti S malorum episcoporum inuidia] T, episcopnrum S
8 menre T^ 9 septembrin die] septembrae <S' 10 tlorenti TS dionisii T, dionisi -S 11 maclied-
lihri 12 muris iS' 13 ideni 37?, de S mached- lihri aMtonium <S' 14 ep.] ep. sanctum .S'
agustinus S Iti hyponiensis B, hipponensis S 18 morte pl. S 19/20 ualeutiaui S 2.5 iu-
duitiis T 26 damn. (danniamtionem T'^) den.] den. damu. XJR 28 coustantinopoli TUR antlstes]
autes T'' 29 pullulat <S' 30 sactorum T* 31 senlentia om. S 32 cyrillum] c. sibi S alexau-
drinae S 33 temporem T^
78 MABCELLINI V. C.
in locum Ncstorii Maximianus episcopus

subrogatus.
431 XIIII. ANTIOCHI ET BASSI. ifct. id' h^c. Avci6%w vMi Bdaaov.
1 Flaccilla Thcodosii Augusti iilia extrc-
! mum spiritum futlit.
2 Barbari urbe augusta enutriti ad cc-

clcsiam nostram bostili ritu confluunt: igncm
in ccclesiam ad comburcndum altare dum
infesti iaciunt, invicem scso resistente deo
10 trucidant.
'i IIoc tempore dum ad iiorrca publica
Theodosius processum celebrat, tritici in
plebem ingruente penuria impcrator ab
esuriente populo lapidibus inpctitur.
Ev trei ra r^g elg ougapoig avaXrjil.i£iog
Tov Y.vQiov y.al zrjg QEodoalov viov u-lv-

yoiaxov jiaaiXelai ezovg /./ y.ai ziZv s-cqo-
y.ei/iiii'iov v/vaTojv eyiveco i] rQiTtj aivodog

£v Êfpaaqj Twv a' ayliov y.al f.iay.aQUov /cazE-
Qwv v.ara NeaxoQiov rov dvaae(iovg cet.
432
15 XV. VALERII ET AETII. ivd. le r,c. OvaleQiov y.ai !^£Ttor.
1 Romanae ccclcsiae Xystus quadragcnsi-
mus secuudus episcopus ordinatus vixit
annos octo.
2 Placidiae matris Yalentiniani impera-
•M toris instinctu ingens bellum inter Boni-
fatium et Aetium patricios gestum est.
3 Aetius longiore Bonifatii telo pridie

sibimet praeparato Bonifatium congredien-
tem vulneravit inlaesus, tertioque mense
« Bonifatius vulnere quo sauciatus fuerat
emoritur, Pclagiam uxorcni suam valde
locupletem nulli alteri nisi Aetio nupturam
fore exliortans.
433 I. THEODOSII AVG. XHII ivd. a VTt. Qeodoaiov .AvyovaTov zo id'

'^
ET MAXIMI. y.ai Maîfiov.
Maxima urbis regiae pars septentrio- "EtcI xoixwv tcov v/cd-cwv iyivETO nvQ-
nalisper tres dies continuos incensa con- /.aid /neydhj unb tov veioqiov v.ai i/.dtâav
lapsaque est mense Augusto. tu oQia y.ai t6 d)iiii6aiov b 'AxillEvg /11^1
Awi/) TCQo iji' y.aXavdcdv Ê7CT£i.(liQicov.
TSUE {hi duo om. a. 432)
1 maximiauus] T^8, maxianus 7=«, raaximiniauus UR 2 subrogatus] T, suln-ugatur UB, est sub-
rogatus S 3 authiocliii UR 4 tiacilla T 6 augustae r" 8 in] ad 5 9 infesti] S
festi
13 imperator (imperato T») aiite (tritici trioici T^) ,S 13/14 iu plebem] S. in plebe T, plebe UR
14 esuriente] oriente S impetitus est S 16 xystus] T, xistus 5 19 placidae r» 19/20 imperator
intinctu S 21 patricium S 26 pelaiam S 28 fore] T, forte ,S' 29 tbeoiloxii 5 au"-. om. S
434 II. AREOBINDI ET ASPARIS. U'd. j-i' v;r. ÂqEolilvdov •ml 'ly/a/raQog.
Honoria Valentiniani imperatoris soror

ab Eugenio procuratore suo stuprata con-
cepit, palatioque expulsa Theodosio prin-
.i cipi de Italia transmissa Attilanem contra
Occidentalem rem publicam concitabat.
435 III. THEODOSII XV ET VALEN- ivd. y Oeodomov ^vyovarov ro ie'

V7C.
TINIANI IIII. y.al OraXEVTivtavov vtov ^cyovnrov ro 8'.

1 Porum Theodosii imperatoris in loco
10 qui Hehane dicitur aedificatum est.
2 Sebastianus Bonifatii quondam patricii
gener urbe augusta fugit atque in Africa
interemptus est.
436 IIII. ISIDORI ET SENATORIS. ivd. 6 vii. laidviQor y.ai ÊvdroQog.

Theodosius imperator Cyzicum civitatem
navibus petiit multaque eidem civitati mu-
nificentia praestita urbem augustam rena-

vigavit.
437 V. AETII II ET SIGISVVLDI. Ivd. e' vrt. ^îETiov zo (i' yat îyiaôvXdov.
20 Valentinianus imperator Roma digressus E/tl zovTCov riov VjTutiov EiaijX&Ev ev

ad copulandam sibi in matrimonium Eu- KwvaravTivovTtolEi OvalEvriviavog viog^v-
doxiam Theodosii principis filiam, quam yovarog j.iiqvi^^YTtEQiiEQEraio) rtQo iji' Kulav-
dudum desponsaverat, Constantinopohm ad- dcuv NoEj.i(iQiiov. y.al EtrErilsaE rovg avtot
venit eaque sibi nupta aput Thessaloni- yui.iovg, lajicov Evdoîav riî' ^vyaTtQa Qeo~
-' cam Italiam repetens hiemavit. doaiov Y.ai. Evdo/Jag îvyovarcov, /.itjvl^YTtEQ-
§EQEraico TtQo 6' y.aXavdcov NoEi.i(iQtcov.
438 VI. THEODOSII XVI ET PAVSTI. Ivd g'. V7t. QEodoaiov ^vyovatov ro tg'
/Mi Oavarov.
1 Contradis praedo cum piratis suisque
comitibus captus interfectusque est.
2 Reliquiae beatissimi lohannis augustae

30 urbis quondam episcopi eidem redditae
civitati ibique sepultae mense lanuario die
vicensimo octavo.
3 Valentinianus imperator cum Eudoxia
uxore Ravennam ingressus.
TSUR (hi duo om. a. 434—437) 434 = lordanes IL 328; 437 = lordanes R. 329.
1 consules om. in sp. vac. T ijb principe T^ 5 .attilaneni] male enim »9 6 cogitabat S
10 heiianae T 11 seb. u. a. f. a. in afr. bon. q. patr. generis (sicj int. est T 16 petit libri
17 angusta T^ 19 ii] secuudi T, om. S sigisbuldi S 20 digressus] d. est S 23 dispon-

sauerat <S' 2() xui] xu i? 27 contradis] T^^S, cotradis T^RU 30 eidemque <S' 32 uigesinio
octauo <S, nicesinia octaua U 34 rauenna S post ingressus ins. Prosper Regiensis (Reginensis Ciisp.)
episcopus contra librum Cassiaui de protectione dei couscripsit, in quo illum liberum arbitrium multuni ex-
tulisse exprobravit (probavit Cusp.) ed. Panviniana ex Cuspiniano p. 538.
80 MARCELLINI V. C.
439 YII. THEODOSII XVII ET FESTI. Ivd. l' V7t. Qfodoaiov ^vyovaTOv zb it'
A.al (DiqaTOv.
Êv TovTix) xu) izei i^^tlevae Qeodoaiog

^vyovarog za retyj] y.vyilw yevtad-ai ev oA^
Tco TiaQad-aXaaaui) KiovaittvnvovnoXeiog.
1 Theodosius imperator octava quinquen-

nalia edidit.
2 Eudocia uxor Theodosii principis ab
Ilierosolymis urbem regiam remeavit, bea-
tissimi Stephani primi martyris reliquias,
quae in basilica sancti Laurentii positae
venerantur, secum deferens.
.3 Hoc tempore Ginsiricus rex Vanda- /.al avTiT) T(7) tTei elaijkO-ev iv Kaqd-ayivri
lorum Africae civitates Carthaginemque Zn'tiQixog (iaaiXevg tiZv Ovavddhov /.njvi
metropolim cum suis satellitibus occupavit 'Y/teQJieQeTal<ii.
X kalendas Novembris. /.ai avT(7) t(7) tvei neiQaTai r^v 2r/.eXiav

SQij^coaav.
440 VIII. VALENTINIANI V Ivd. j/ V7t. OvaXevTiviavov ^vyovarov t6 e
ET ANATOLII. ycai .AvaToXiov.
ir, 1 Paulinus magister officiorum in Caesa-

rea Cappadociae iubente Theodosio prin-
cipe interemptus est.
2 Romanae Ecclesiae Leo quadragensimus
tertius papa creatus vixit annos viginti
20 unum.
441 VIIII. CYRI SOLIVS. Iv8. 3-' trc. KvQov novov.

1 Persae, Saraceni, Tzanni, Isauri, Hunni
finibus suis egressi Romanorum sola vasta-
verunt. missi sunt contra hos Anatolius et
25 Aspar magistri militiae pacemque cum his
unius anni fecerunt.
'2 lohannes natione Vandalus magisterque Eni TOVTOv eacpayij Icodvvrjg OvavSai.og
militiae Arnigiscli fraude in Thracia inter- iv Ttj QQa/,/].
emptus est.
30 3 Hunnorum reges numerosis suorum cum

milibus Illyricum irruerunt: Naisum, Singi-
dunum aliasque civitates oppidaque Illyrici
plurima exciderunt.
442 X. EYDOXII ET DiOSCORL Ivd. i V7T. Evdoîov 'Kai Aioa/.OQOv.

3.=, 1 Stella quae crinita dicitur per plurimum
tempus ardens apparuit.
TSUR (hi duo om. a. 410. 411) 439, 2 = Beda.
i euclocia] T,S, eudoxia UB cum Beda theodoxii R 5 urbe regia T, ad urbem regiam UE
7 basilicani T laureiiti T 8 defereu To- 9 giusiricbus TUR, gensericus .S' 9/l(.l ualdalocum >S
10 afirice ciuitatis R, alricaui prouiiiciain S 12 decimu T 13 ualentini (om. u) S 14 anatholii 2',
anatoli .S' 1") magister) m. est S 16,17 priuc. int. est oni. S 19 tertius] octauus S annis S
22 peusae sarraceni zaimi S 23 uastarunt S 24 anatholius TS 25 bis T, suis S 27 iohanuis S
28 arnitisoli T, arnegisli S: cf. a. 447, .5; Arnegisclus lordanes R. 331 tracbia T^'S, tracbiam T^ 31 illyri-
cum] in illiricum S naisium ingidunum S

COMITIS CHRONICON.
2 Bleda et Attila fratres multarumque 'E/rt tovvoni xiZv v7cdr(ov EfctQuaav o/
gentium reges Illyricuin Thraciamque de- Olvvoi /ml tu ÎllvQiy.ov rjtnjiioKjav \4rvilaQ
populati sunt. /.at BXiSag.
443 XI. MAXIMI ET PATERII. Ivd. la' VTt. MaS,lf.iov vo (]' v.ui TlaifQvov.
i 1 His consulibus tanta nix cecidit, ut per

sex menses vix liquesri potuerit: multa
hominum et animalium milia frigoris rigore
confecta perierunt.
2 Theodosius imperator ex Asiana ex- 2. '/.at elaijld-ev Qsodoaiog o Avyovarog Iv
II) pcditione urbem rediit. KiovaTavTivovnoXei arco %ov 1^tce6'itov Trjg
Âaiag /iirjvl .îojo) ^cqo c' y.a%avdc7jv —E/crei.i-

^qUov.
3 Thermarum quae Achilleae dicuntur 1. EtcI tovtlov TiZv vjtaTiov ive7.aivi'a!}r]
encaeniae factae. t6 dvjfioaiov lovTQOv o \4yjXkevg /.trjvl ^4v-

dvvaiiij nQO y idoJv 'lavovaQiiov.
444 Xn. THEODOSII XVIII ivd. ij^ V7C. Qeodoaiov ^vyovOTOv to d/

ET ALBINI. '/.ai .AXjjivov.
15 1 Theodosius princeps nona quinquennalia

dedit.
2 Arcadia soror Theodosii vivendi finem

fecit.
3 Aliquanta Bithyniae oppida atque prae-

•jo dia continuarum pluviarum et fluviorum
inundatione crescentium sublabsa dissolu-
taque perierunt
4 Severum presbyterum et lohannem dia-
conum Eudociae reginae apud Aeliam urbem
25 ministrantes missus ab imperatore Theo-
dosio Saturninus comes domesticorum oc-
cidit. Eudocia nescio quo excita dolorc
Saturninum protinus obtruncavit, statimque
mariti imperatoris nutu, regiis spohata
3u ministris, apud AeUam civitatem moritura
remansit.
445 XIII. VALENTINIANI VI ET NOMI. Ivd. ly v/c. OvaXevriviavov -dvyovarov

1 Bleda rex Hunnorum Attilae fratris To Q 7,ai N6/.tuv.
sui insidiis interimitur.

35 2 Aput Byzantium populari orta in circo
seditione multi sese invicem occiderunt
TSVR (hi duo om. a. 445) 442. 445, 1 = Beda chr. el h. eccl. 1, 13.
1 bleda] T Jord., blaedla S Beda, blaetla U, blaela R 2 trachiamquc TS 4 maxiini| TUR,

ma.Kimi ii S emendana opinor 5 per] siiper UR 6 liquescere UR potuerint U^ 10 urbem]
lilri, in urbem edd. rediit] S, redit TV, reddit R 11 achlllae T", achileae <S' 12 inceniae TVR,
eucheniae S 15 dona V, donna R 11) aliquanto V^ bythiniae T, bithiuia »S 20 contiuuarum]
c. ui longa »S 23 24 diaconem S 24 eudoxiae VR heliara TSiT 27 euduxia UR excitata S
30 heliam TSUR 30/31 rem. mor. S 32 nomi] ausonii T 33 bleda] bella S 34 interemitur T
suis S 3(5 multis S sese] ses T^
CHRONICA n. 11
82 MARCELLINI V. C.
multaque intrinsecus hominura pccudumqae

morbo corijora perierunt.
446 XIV. VALENTINIANI VII Ird. iS' hc. ylEovriov xo -/ y.ul ^v/.i/.idyov.
ET AETII III.
:> 1 His consulibus magna fames Constan-
tinopolim invasit, pestisque ilico subsecuta.
2 Templum regiae civitatis igne crematum.
447 XV. ARDABVRIS ET CALEPII. ivd. le V7t. 'AqSaliovQlov y.al 'aXvjvIov.

1 Ingenti terrae motu per loca varia in- 'i. Kal avrfii rqt evei fyivovxo aeia/iot
10 minente plurimi urbis augustae muri re- /iieydXoi, ojars rd TEiyrj neaelv. eAQdrtâav
centi adliuc reaedificatione constructi cura yaQ hd XQOvov, waTe /.iri Toli.iav riva ev
quinquaginta septeni turribus corruerunt. oUm /dveiv , dXV tcpvyov tôj r^c ^roXecog
saxa quoque ingentia in foro Tauri dudum Ttdvreg XtTavevovteg tjiiiiQag y.ai vv/.Tog-
super sese in aedificio posita statuaeque yiyove yuQ djteiXri /neydXr^, o'ia ov yiyovev
15 plurimae sine ullius videlicet laesione con- ait aQx^g- rivfg de tXeyov xat TtvQ tv rtf)
lapsae sunt, plurimis niliilominus civitatibus ovQavc^ Te&eaa!)âL. o&ev A.ai rj dvd/ivrâtg
conlapsis: fames aerum postifer odor
et v.aT exog STtiTeXelraL iîxQi vvv zijg Xiva-
niulta milia hominum iuraentorumque de- vEiag VTtEQ xr^g Tov cfLXavd-Qto/iov SÊov
levit. lxa/.Qo9v/tiag iv tc7) TQi/.6yx(i> 7iqo t/ Idcuv
NoEft^Qtiov. ev yoQ Trj zoaavTtj dTtetXjj ovv.
id-avdzcoaiv xivag.
20 2 Ingens bellum et priorc maius per
Attilam regem nostris inflictum paene to-
tam Europam excisis invasisque civitatibus
atque castellis conrasit.
3 Eodem anno urbis augustao muri olim
ii terrae motu conlapsi intra tres menses
Constantino praefecto praetorio operam
dante reaedificati sunt.
4 Attila rex usque ad Thermopolim in-
festus advenit.
L Ejti TovTiov Tcov VTtdrcov MaQXiavov-

TtoXig rtaQEXr'iift)-tj.
30 .0 Arnigisclus raagistcr railitiae in ripcnse 2. /.ai iacpdyt: \.4vdQyta/.og avQaTtjXdrrjg
Dacia iuxta Utum amnem ab Attila rege QQaiir^g.
viriHter pugnans plurimis hostium inter-
emptis occisus est.
TSUR 446, 1. 447, 1. 2, = Beda h. eccl. 1, 13; ad 447, 4 c/. lordanes S. 331.
1 extriiisecus S hominera pecuduque S 3 xa U ualeutiuiani uii] TUR, symmachi uii S

(vide i>. 5()) :
Aetio III et Symmacho Sirmondus perperam 7 igui S 8 xu] xii U calipii TUB
callepii S 9 loca uaria] locaria S 10 plurimi u. a. muri] S, plurimi u. a. nu.ris T, pluri mis u. a.
muris UR 11 ahuc T cumstructi S 12 septem om. UR 14 super om. TUR 16 pliu-imi T
20 priore maius] S, peior renouatus TUR forlasse recte 21 inflictus TUR 22 iuuasis om. T»
23 castella TUR conrasit] T, conrositS cicm Beda (k. eccl. 1, 13: totam paene Europam excisis invasisque
civitatibus atque casteUis conroderet), contraxit UR 25 conlapsu S 26 praetorii UR 27 reaedifi-
catae S 28 thernopolim T», termopolim S 30 arnigisglus TUR, arngislus S (cf. a. 441, 2) ripensij
ripens in S 31 anuem S attilam U
: :
448 I. ZENONIS ET POSTVMIANI. Ivd. a' i';r. Zrp'on'oc: Y.ai noavovfîiuvov.
1 Provincia India Theodosio principi ti-
grim domitam pro munere misit.
2 Utramque porticum Troadensem turres-

que portarum utrasque ignis subitus exussit
qua ruina continuo repurgata Antiochus
praefectus praetorio in pristinam erexit
speciem
.3 lcgatis Attilae a Theodosio depcctas
10 olim pecunias flagitantibus.
449 11. PROTOGENIS ET ASTVRII. Ivd. /?' i'7r. TlQtoToyavovg /«/ ÂaTeqlov.
1 Marina Theodosii regis soror fati munus sttI ToiTdJV Tw»' vnariov ezEkEVTtfiEv
implevit. DlaQlva Avyovara, yvv^ OvalevTiviavoZ
^vyovGTOv, /.njvl îooj jcqo y vioviov
AvyovaTOv.
Flavianus episcopus in secunda aput 2. TovTOig To'ig vnaToig (a. 450) »; ev
Ephesum synodo vi Dioscori Alexandriae Êcf'ta(o dEVTEQa avvodog lytvETO '/.ai xad^)]-
episcopi et Saturnini spadonis in Epipam Qii^tjaav v7ro Jioay.oQOv fTria/.onov Akth.av-
exulatus est. dQEiag Joiivog Erciay.onog ^VTioxEictg y.ai
OXaliiavog Eniay.07tog KiovaTavTivovnolEtog

y.ai Ijiag y.ai QEoSioQt]Tog yai aXXoiTtkEioveg.
3 Ariobinda et Taurus patricii communi

vita defuncti sunt.
450
III. VALENTINIANI VII 1. ivd. y Im. OvaXtvTivittvov AvyovaTOv to
ET AVIENI. L y.ai 'AjJirjvov.
1 Theodosius imperator vivendi finem

fecit: regnavit post morteni Arcadii patris
sui annos XLII.
LT. 2 Loco eius Marcianus imperium adeptus 4. Kai avTtJ) rio tTEi enrjQOi] BlaQAtavog .Av-
est. yovOTog ano tov KEQ/.t.aiov iv Ttft Ejidofito
(.iTjvi yltoto nQO ?y •y.aXavStov ÊmEf.t{iQitov
TifiEQCi nei.inTt].
Chrysafius eunuchus Pulcheriae Theo- 3. Kai avTto tw tTEt eatpciyi] XQvatxtftg
dosii sororis nutu sua cum avaritia inter- a7caduQiog etj tiiV jcoQTav BlEXavTiadog.
emptus est.
451
3n IIII. MARCIANI AVGVSTI Ivd. d' vn. MaQy.iavov Avyovaxov
ET ADELFII. yai ÂdEXtfiov.
IIovXxEQia rj yvvrj MaQY.iavov tov [iaai-

Xeiog Ttov ayitov TeaaaQtxy.ovTa Ttov iv ê-
TSUB (hi duo om. a. 449. 450).
2 indie B 2/3 pro miin. tigr. doni. S 5 utrasque bis S <5 qua] TUR, iiuanini .S' 7 praetorii Uli
9 depectas] scn>sj, depactas S, despectas TUE 11 protogenii T, protegenis S 12 rcgis soror] uxor
rcgis soror S 14 in om. S 15 synodum T ui] in T ale.xandriui S 16 Epipa prneterea
ignota item nominatur inter militum Syrorum potissimjim patrias in laterculo saeculi opinor secundi C. I. L.
VIII S 18084 17 est om. S 18 ariobinda S, liarcobinda T connnnne T, conimoni S 21 aliieni TS

23 niorte T^ 24 anno quadragensinio seeundo T 25 locum TS martianus S semper imperium]
impcrator T 27 cln-ysafins] T, cln-isaplilus .S' pulclierrimae .S' Slj marcianus angustns IT» 31 adelfi!]
S, adileii TUIi
.
84 MARCELLINI V. C.
paaTeia i.iaQTVQ)]advziov x«t' OTttaalav ev-

QtaKEi za leiilwfa v.avaA.QVTTTOi.ieva eig tov
oiAOv Tov ayiov Qvqaov orciaio tov ai.i(ico-
vog. vmI dvedoi.iriaaTO avTtov oi/.ov iîo
Tiov TEixcov t(ov TQ(padrjaiwv KaiadQiog

VTiavog ymI inaQXog.
Leone pontifice sedem beati Petri 2. ^'ETOvg v'A(i' (a. 452) r^^g elg oiQavovg
rpgcnte sexcentorum triginta patrum snncta dvaliîliecog tov •avqIov yiyovev 1] TerdQTrj
ct imiversalis synodus contra Eutychctem avvodog fv Xaly.iidovi tcov yX ayicov TtaTe-
nefandissimorum praesulem monachorum Qcov mzd Tiov (.iiaQcov Evvvxovg v.al Jio-
apud Calchedonam in basilica sanctae Eu- ayxiQOv Ijtia/.onov ^^lleâvdQEiag tcov y.al
femiae tirmata est: solus Dioscorus Alexan- y.aOatQed-tvTOJV.

drinae ecclesiae episcopus dissensit statim-
que ab iisdem catholicis patribus sacer-
dotio abdicatus est.
452
10 V. SPORACII ET HERCVLANII. I. ()'()'. £' vrr. îf(OQa/.iov y.afÊQT.ovi.dvov.
1 Marcianus Augustus suis statuit decretis,

ut hi qui consules fieri cupiebant nihil aeris
in populum spargerent, sed statutam pecu-
niam ad reparandum urbis aquae ductum
ir. dependerent.
2 Hoc tempore tres mngni hipidcs e caelo
in Thracia ceciderunt.
c/. iitti. 4yj. 3 Aquileia civitas ab Attila Ilunuorum
rege excisa est.
453
-'0 VI. VINCOMALI ET OPILIONIS. Ivd. c' V7t. Biv/.Q(.tdXov y.at ÔniXlcovog.
1 lohannes praccursor domini et baptista 2. Êrcl Tcov nQO/.eif.tivcov vndTiov B1V/.0-

caput suum, quod
Herodias impia
olim (.idXov y.ai ÔniXicovog, (iaaiXevovTcov Ova-
nefandaque postuhitione ab umeris ainpu- levTiviavov y.ai MaQ/.tavoi Avyoiatcov (.11^1
tatum et in disco positum accepit procul- UeQiTicp 7TQ0 i(i' y.alavdcov IMaQvicov tfj
que a truncato eius corpore sepelivit, duo- /.leai] f:^6o(iddi TtZv vijaTeuov eTovg ^vqo-
bus Oricntalibus monachis ob adorandam (la/.edovcov ipSy', '.^^vTioxicov cpa', /.al v'/.e'
apud Hierosolymam Christi domini resur- iTovg dcp ov dneTi.tiqO^>j dyiog nQodQOittog
rectionem introeuntibus revelavit, ut ad jtQocfiriTrjg -/.al lianTtOTijg Icoavvi^g, 7jVQtd^)j
Herodis quondam regis habitacidum ac- i] Tii.iia avTOL' /.EifuXii iv tfj Ej.iearjv(Ji)V
cedentes ammoniti requirerent fideliter noXei

2 humo extollerent. hoc ergo caput fide
repertum suaque hispida in mantica con-
ditum dum ad propria remeantes habitacula
pervehunt, quidam Emetzenae figulus civi-
TSUR 453 = Beda.
1 leonem T^ 2 regente] S, praesidente UB, om. T sextingentorum S 2/3 sancta et] s.nucte
T^, sancta T^ 3 eutichetera S, eutycliiano T, eutliicliiauum UE 4 praesule TR 5 ealcliedonam]

TS, calcedonam UB basilicam s. eutimiae T 6 solius dioscliorus S 6/7 alexandriae lÛS
7 dissensit] desoendit S 8 ab (ad 2"») hisdem TS 10 herculiani T^, hirculiaui T", lierculanii S
statnti R 12 liii TR 17 thraciam T, traciam UR, trachiam S 22 herodes S 2;') a om. S
27 hierusoliraum T 28 rei uelauit U ut] et UR 30 annnoniti (admouita S) reqnirerent fideliter] TS,
annnoniti sunt nt retiuirereut et iideliter UR 31 fidei S 34 eraetzene TUR, emisene S
tatis diiitinam imminentemque sibi fugiens

paupertatem sese his exhibuit comitem:
quique dum neseius peram sibi creditam
cum sacro capite portat, ab eo cuius caput
5 vehebat noctu ammonitus utrumque comi-
tcm fugiens dereliquit, statimque Emetzenam
urbem cum sancto levique onere intro-
gressus est, ibique dum advixit, praecur-
soris Christi veneratus est caput moriensque
10 sorori suae rerum nesciae signatum in
3 vasculo tradidit recolendum. illa vcro suc-
cessori suo repositum signatumque ut erat
dereliquit. porro Eustochius quidam oc-
cultus Arrianae fidei presbyter talem tan-
n tumque thesaurum indignus optinuit gra-
tiamque, quam Christus dominus per lohan-
nem Baptistam infirmo populo tribuebat, is
eam ac si suam dumtaxat in vulgo disse-

minabat. hinc pravitate sua detectus
M 4 Emetzena civitate expulsus est. hoc deinde
antrum, in quo beatissimi lohannis caput
in urnam missum sub terraque reconditum
crat, quidam monachi pro habitaculo habere
coeperunt. Marcellus demum presbyter
2r> totiusque monasterii praesul dum in eodem
specu vita inreprehensibih habitat, idem bea-
tus lohannes Christi praecursor sese eidem
simmque ostendit caput, ibidemque sepul-
tum multis praefulgens virtutibus patefecit.
30 hoc igitur venerabile caput sub Uranio
memoratae episcopo civitatis per Marcellum
praefatum presbyterum constat inventum
Vincomalo et Opilione consulibus mense
Pebruario die vicensimo quarto media
:'' ieiuniorum paschalium septimana, inipera-
toribus vero Valentiniano et Marciano re-
gnantibus.
.r,
Pulcheria Augusta Marciani principis 1. Efti TovTcov Tiov imdtiov srsêvrijaev ij
uxor beati Laurentii atrium inimitabiU opere diaTioiva IIovXx^Qla.

40 consummavit beatumque vivcndi finem fecit.
TSUR
1 diutina T* sibit T 3 nesciens >S b utrumquem T^ 6 dereliquit om. 8 emet-
zenani] TUR. eraisenam S 8 aduexit S 11 recolendum] ccilendum S 12 repnsitum] positum S
13 eutlKiclius >S' 14 fidei] perfidiae S tale libri 15 iudiguum >S' 17 liis >S' 19 hic >S
20 emet/.eiia] emisena S ciuitate] urbe >S' deinde] inde (S' 21 capito U 25 nouasterii 7'*
27 cliristique >S' ])raecurso T^ 28 cap. ost. >? 30 sub] luli >S' 31/32 praef. marc. >S' 34 uigesimo >S
3S pulcberia] p. >autciu UR 3'J laurcuti T ininiitaljile lÛli

86 MARCELLINI V. C.
454 AETII ET STVDII.

VII. <)'(?. C V7T. ÊTiov y.al 2vov6iov.
1 Attila rex Himnorum Europae orbator
provinciae noctu mulieris manu cultroque
confoditur. quidam vero sanguinis reiectione
necatum perhibent.
2 Aetius magna Occidentalis rei publicae
salus et regi Attilae terror a Valentiniano
imperatore cum Boethio amico in palatio
trucidatur, atque cum ipso Hesperium ceci-
lu dit rcgnum nec hactenus valuit relevari.
Tovz(i) Tqj It£( (iaaiXeiovTog .AvO-')](.iov
iv Ptof.n] i-/.Tia&rj vtv' avTov 6 oT/.og toi
ayiov ©w/<«, nhâiov tov Boqaidlov, im-

keyofxEvov to ^^noaToXElov.
455 VHI. VALENTINIANI VHI Ivd. »/ vTt. OvaXtvTiviavov ^yivyovoTOv to

ET ANTHEMII. »/' zai ^-Avd-iqfiov.
1 Valentinianus princeps dolo Maximi TovToj TU) iTEi ioffayi] OvaXevTiviavog

patricii, cuius etiam fraude Aetius perierat, .AvyovaTog iv 'PciJiîi] j.iiaov dvo dacpvaiv
in campo Martio per Optilam et Thrau- y.ai sjci^Qd-i] âaiXEvg Mciînog, yial iacfaytj
stilam Aetii satellites iam percusso Heraclio avTog Tco cxvzio tzei.
spadone truncatus est.
2 Idem Maximus invasit imperium tertio-

que tyraunidis suae mense membratim
Romae a Romanis discerptus est.
3 Gizericus rex Vandalorum, ab Eudoxia y.at EiarlXiÊv Zivtlqiyfig âaiXevg tcov

Valentiniani uxore epistulis invitatus ex "AcfQiuv £lg'PcufnjV ymI 7i:aoiXa(iEV Evdoîav
Africa Romam ingressus est eaquc urbe fij)' yv}'ar/.a OrctXevTiviavov /ai Tttg dvo)
rcbus omnibus spoliata eandem Eudoxiam ctvrr^g dvyaTiQctg, TlXcc/idiav y.ai OvcuQiav,
cum duabus filiabus secum rediens abduxit. ag (.iet' oXiyov ayoqaCei i-/. r^^g alxi.iaXcoaiag
îicov o (iaaiXevg. tt^v di Ovcoqiav vvficfyv

i/QccTiâEv ZivZiqixog Eig OvdQixov vtov
avTOv.
456 IX. VARANAE ET lOHANNIS. ivd. d^ VTT. Ovagava y.cti fuxtvvov.
1
His consulibus innumera lucustarum ag-
mina fructum Phrygiae vastaverunt.
umuid. r,4. 2 Eucherius Lugdunensis ecclesiae ponti-
.so fex multa scripsit tam ecclesiasticis quara
monasticis studiis necessaria.
TSUR (hi dtio om. a. 454) 455 = lordanes R. 334.
1 aet.ii evanuit S (actii Brux.) 2 curopae orbator] T, et his hortaliatar S, Aetii hortatu Sconhovius
4 reiectioue] eum regectione S 5 perhibet T^ 8 aetius] T , laetius patricius S {cf. a. 432, 2)
7 regi] T, regi quontlam S a om. S 8 boetio Ubri 12 aiitemii libri 15 optilam] TR Jord.,
optilan U, ostilam S 15/16 thraustilam] TUR, traustilam S, thraufislilam lord. 113 pcicuso 5
17 liispadone T, spatone UR 18 inuaxit .fl 20 discerptus] TUR lord., tractus discerptustjue S
21 gizcricus] lord., gyzerichns T, gyzericus U, giccricus R, gcnsericus iS' uuatidahirnm Ji eudosia T^
22 uxori <S'* 23/24 eanique iirbem r. o. spoliatam TUR lord. 2G uaranae ct iobannis 2'", uar.anis
et ioliannis T^'UJi, ioliannis et uaranls iS 27 lucustarum] f, locustarnm T-SUR 28 frigiae SUR
29 lugdonensis T pontite.v etiam Gennadii liber Corbei, preshyter reliqui libri Gennadiani 30/31 tam
eocl. (tam et eccl. jT") quam monasticis (monasteriis S)] tam mon. q. eccl. R
457 X. CONSTANTINI ET RVPI. i^d. i vrc. Kiovatavtivov /«/ 'Polnpov.

1 Marcianus imperator boiiis principibus "E/d rovtiov ciov hicatiov f:telsrt>iaev
conparandus vitae spiritum amisit : impo- Maq/Mivog ^vyovatog, lov mov S.e' . lrr'io!)tj
ravit annos sex menses sex. Leo eidem yiicov b /.leyag (iaadevg mco tov sêgyJcoD
5 defuncto succcssit. fnyt IleQCTuo icqo 'C' idiov OejiQOvaQiiov.
2 Cuius voluntate Maiorianus aput Ra-
vennam Caesar est ordinatus.
458 XI. LEONIS AVG. ET MAIORIANI. i,v8. la vic. îiovtog ^'ivyovatov

Leo iraperator pro tomo Calchedonense y.al MaiovQivov.
11) per universum orbem singulis orthodoxo-
rum episcopis singulas consonantesque mi-
sit epistulas, quo sibi quid de eodem tomo
sentirent cuncti suis rescriptionibus indi-
carent. horum omnium episcoporum ita
!' conspirantes suscepit epistulas, ut eas pu-
tares uno temporo uniusque viri eloquio
fuisse dictatas.
459 XII. PATRICII ET RICIMEEIS. ivd. iji V7c. Pe/ufiiQov /mI IlutQi/.iov.
Etcl Tovtiov Tiov v/cdtvH' /cQon^x^V *'''ô'p-
Xoe /coXetog Qeodoaiog. '/mI i;/.tiaev xo

Avyovazalov i/. nXayiiov zijg fisydlijg i'/.-
•/lijaiag.
TovTio di tiT) iviavTiT» TjQâro ÂanaQ

atQazr^ldtijg /.zit.Eiv triv /.isyiacijv MaveQ-
vav 7TXijaiov zov rcaXaiov xeiyovg.
Isaac Antiochenae ecclesiae presbyter
scripsit Syro sermone multa praccipuaque
adversus Ncstorianos ot Eutychianos. rui-
nam etiam Antiochiae elego carmine plan-
xit, quemammodum Ephrem diaconus Nico-
mediae lapsum.
460
Xin. APOLLONII ET MAGNI. iv8. ly V7C. \4jtoXKioviov •/.al Mdyvov.
Cyzicus civitas tcrrae niotu concussa
murorumque suorum ambitu intcrrupto sese
suosque diu doplanxit.
461 Xim. DAGALAIPI ET SEVERINI. Ivd. t(Y vjc. JiayaXaupov -/.ai 2isvijQiavov.
30 1 Romanae ecclesiae Hilarus quadragensi-

mus quartus pontifex factus vixit annos sex.
TSUB {hi duo om. a. 457. 459) 457 = lordanes R. 332 et 335; 458 = Beda.
1 rufi evanult in S 9 chaceclouense T^ 10 urbcin T 11/12 mipit T» 13 suis] sui

gibi >? 15/16 putaret UB 16 uir S 18 ricimeris] S, reniiceri T 19 pr. ant. eccl. libri
Gennadiani praeter Corbeiensem 20 praecipue Sconhovius: [n-.aecipua tamen cura aduersus nest. et eut.
Oennadius 21 nesterianos S euticbianos T, euthicianos <S' 22 elego] Gennadius {Veron., eleganti
Corb), fletu T, eglogo S 23 efFrem S 26 cyzzicus T, quizicus S 27 interrupto sese] T^, interruptos
esso r», interrupta sese S 29 degalafii S 30 hilarius S
MARCELLINT V. C.
Jiai. ini. 2 Maiorianus Caesar apud Dertonam iuxta

fluvium, qui Hira dicitur, interemptus.
locum eius Severus invasit.
462 XV. LEONIS AVG. II SOLIVS. \vd. u vTc. Atovxoc, ^vyovazov io [i
5 lacobus natione Achivus, religione pa- •/.ai êQ7C£VTiov.
ganus, medicinae artis peritia tam ingenio

quam litteratura perelaruit. hic ob meden-
dum Leonem Augustum febre defetigatum
sacrum palatii cubiculum vocatus intravit
10 statimque in sella iuxta torum imperialem
posita sine ullo Augusti nutu consedit,
sicque medicas adhibuit manus. porro
meridie ad eundem sacrum pulvinar rever-
sus sublatum sui propter solium, in quo
15 matutinus resederat, protinus intellexit
spondamque regiam intrepidus super-

tori
sedit, veterumque studii sui repertorum

praeceptionibus monitum id sese gessisse,
non temere praesumpsisse aegrotantem
20 docuit principem.
463 I. VIVIANI ET FELICIS. IvS. a VTt. Biliiavov xai BaatXetov.
Ê/Ti zovriov Twv VTcatiov leiilng ytyovev
tov ciQTOv, loaTe TCQaiHjvat zov fVor ^qvov

(foXeiov TQitov.
Gennud.as. Prosper homo Aquitanicac regionis ser-

mone scholasticus et adsertionibus nervosus
multa composuisse dicitur. epistulae quo-
ih que papae Leonis adversus Eutychen de
vera Christi incarnatione ad diversos datae
ab isto dictatae creduntur.
464 11. RVSTICI ET OLYBRII. Ivd. (i VTC. Povazixiov y.ai OlvfiQtov.
itai. 464. Beorgor rex Halanorum a Ricimere rege

30 occiditur.
465 IIL BASILISCI ET ARMENARICI. Ivd. y VTc. Haail.taf.ov -Aai îQfxevaQiyov.
1 ConstantinopoUs magno invasa incendio Ejci TOVTiov TciJv VTtdviov MijVag, vvy.TtTC-
facieque foedata deplanxit. UQXog cov, •/.arijyoQt^dêig eTci (favXoig TCQay-
T8UR {U duo om. a. 464. 465).
1 dercoiiam T*, terdonam R, destlionam S 2 hira] T, hyra URS interemptus] i. est >9 4 ii]
secundi T solus UE 5 natio 2'^ achiuus] T, archiuus UR, achaius S 8 defetigatum] T,

defatigatum SUR 9 uocitus 8 10 in sella] TUR, regia in sella 8 imperiale ,9^ 12 sique T»
14 solum 8 15 matutiiiis T, matutiui U^ residerat libri 16 chori T 17 ueteruiuque] ueterum 8
sui om. 8 repertorem UR 18 raeceptionibus T sese] se R 19 praesumpitse T* 20 principe 8
21 bibianii U, hibiani R 22 neruosus] uerbosus jS 25 papae om. 8 eutychen] T, euticeu S,
eutichen U, euthichem R 26 ad diuersos oni. S 26/27 datae ab isto dictatae creduutur] slc Gennadlus Cor-
beiensis, datae et ab isto dictatae dicuutur Gennadiani libri alii 28 rusticii T, rustici S 29 halanorura]
T, alanorum 8 31 armenarici] T, herminerici 8 32 constantinopoli T^ magua T 33 facieque] S,
faciendoque T
/.laaiv, -rjQwzi^d-^j iv roi ^htTCiMii aTto T^^g

fftjy/Aijroi', z«( yiaTcc /liXe.vaiv rov (iaaiXiiog
eni Txig [iadÊiag tor '^lrcniy.ov A.ai.iTtzov
Ttaidlov avTov ia-/.ehaev •âl eQqnjiev irti
TtQoaio/rov, /.ai Xa(ion' avrov b dijfioc rjQ-
'S.avTo avQEiv. idovreg di ol aQxovteg z6

yeyovog (fo(hjd-evTeg avexcuQrjaav. •/.ai eav-
Qav r/.eTvov iiog t(ov oY/cov cov ^Tovdiov
/.ai lajiiov eig roTd-og Xid-ov i6or/.ev avTov
•/aTo. T^g ay.orjg •/ai iihavccTwaev avTov.
/ai iavQii a/to tov dr^/.iov t6 a-/rivioj.ia
avTOV fiog d-aXaaai]g.
Mei^ i^fiiQag di TQia/ovTa i/dt]aav r^t;
noXewg a7t6 &eoi.UjViag Qeyeioveg »/ fir/vi
roQTtialio ê}TTei.i(iQiov (i',

'^f<«'?«
6', ivdi-
/Tuovog / iv Trj avvdêi tov uyiov Mai.ta.
2 Sevcrus, qui Occidcntis arripuit prmci-
patum, Romae interiit.
466 IIII. LEONIS AVG. III SOLIVS. iv3. 6' V7t. yieovTog ^vyovaTov to y \i6vov.
Theodoritus episcopus Cyri civitatis
5 scripsit de incarnatione domini advcrsus

Eutychem presbyterum et Dioscorum
Alexandriae episcopum, qui humanam in
Christo carnem fuisse denegant.
167 V. PVSAEI ET lOHANNIS. ivd. e' V7t. Ilovaaiov /.ai hoavvov.
Ti^ avTiT) eTei icpavt] iv tiT) ovquvio

arifêlov fieyiaTov a7t6 tivcov keyofievov aciX-
7tiy^, UTto Tivcov di },oy%iag '/ai aTto tivlov

So/ig' icpavr] Si irti m.ieQag Tivag.
10 1 Leo imperator Anthemium patricium T(p avT([i eTei i(iaailevasv Âvd-iq/.uog
Romam misit imperatoremque constituit. /ai aTtPjXd-ev eig Pcd/HjV '/ai eiar]Kd-ev Ta
Xa^QccTa avTov iv KiovaTavTivovTtoXei vtvo
îacpeQevTiov i7taQ%ov 7c6Xe(og.
2 Romanae ecclesiae Simplicius quadra-
gensimus quintus pontifex creatus vixit
annos quindecim.
15 3 Ravennam civitatem terrae motus de-
terruit.
468 VI. ANTHEMII AVG. H SOLIVS. ivd. g' V7t. Âvd-r]f.iiov .AvyovaTOV
t6 /?' /lOVOV.
OvTog 'Avd-r]iA.iog dofieXTat t6v or/ov tov
TSUB (hl duo om. a. 465. 468).
1. 2 post consules a. 466 S occidente S 3 iii solius] iiii soliis UR 4 ep.] ep. sanctus S
cyri] S fortasse einendans , syriae TUR, cyriae (cyri reliqui libri) Gennad. Corheiensis 6 eutychem] T,
euticbem UB, eutichen S presbyterum om. S disoscorum T^ 7 alexandriae] TUR, alexandrinae
ecclesiae S epis (= episcopis) S 8 fuisse denegant] TUR, negant S pusei lihri 12 roma-
uae ... 14 quindecim om. S 15/16 deterruit] lihri: fortasse scr. deteruit ^jj-o detrivit 17 antemii <S
CHRONICA 11. 12
90 MAUCELLINI V. C.
aylov 0iof.ia tov U7ioavol.ov , xa XeyoiJ.Eva
^ylv9rjf.iiov, 7zh;aiov twv BoQQatdov.

c/. itai. 468. Marcellinus Occidentis patricius idemque
paganus dum Romanis contra Vandalos apud
Carthagincm pugnnntibus openi auxiliumque
fert, ab iisdem dolo confoditur, pro quibus
6 palam venerat pugnaturus.
469 VII. ZENONIS ET MARCIANI. 2. Iv6. L hn. Zriviovog x«( 31aQy.iavor.

His consulibus caput Denzicis Ilunno- I . Eyci Tovzov rov ^cQoy.eifiivov v/iaTOv
rum rcgis Attilae filii Constantinopolim ad- JivCixiQog v'i6q ^^lTTila eafpdyij tvro 'Ava-
latum est. ydavov tov aTQan^Xdrov QQdy.)]g, y.ai elg-
i^X&Ev rj yecpalifj avToIJ eig KwvaTavrivov-
7Coliv i7C7Ciy.oiJ ayoi.ievov Y.ai S7t6f.i7cevaev
did Trjg fiaat]g' y.ai tt7C)]vex&tj eig tov Sv-
XoyLQ/.ov yai STcdyt] iv ^vlot xai e^riXd-e
Tcdaa 1] Tcolig eig d-tav avTrjg hci rii.itQag
lyavag.
470
Vm. IOEDAJ!ÎS ET SEVERI.
Oennad. 90. Gennadius Constantinopolitanae pontifex Danihelem prophetam ex
ecclesiae in-
tegro ad verbum commentatus est et homilias multas composuit.
471 VIIII. LEONIS AVG. IIII ET PROBIANI.

Aspar primus patriciorum cum Ardabure et Patriciolo filiis, illo quidem olim
15 hoc autem Caesare generoque Leonis principis appellato, Arrianus cum Arriana
patricio,
prole spadonum ensibus in palatio vulneratus interiit.
472 X. MARCIANI ET FESTI.

1 Vesuvius mons Campaniae torridus evomuit
intestinis ignibus aestuans exusta
viscera nocturnisque in die tenebris incumbentibus omnem Europae faciem minuto con-
20 texit pulvere. huius metuendi memoriam cineris Byzantii annue celebrant VIII idus
Novemb.
itai. 472. 2 Anthemius imperator Romae a Recimero genero suo occiditur. loco cius Olybrius
substitutus septimo mense imperii sui vita defunctus est.
3 In Asia aliquantae civitates vel oppida terrae motu conlapsa sunt.
35
473 XI. LEONIS AVG. V SOLIVS.
Jtal. 473. 1 Glycerius apud Ravennam plus praesumptione quam electione Caesar factus est.
9 Constantinopoli seditione in circo orta multi Isaurorum a populo interempti sunt.
TSUB (ki duo om. a. 468. 469. 471. 473).
4 hisdem TS 1 capu T^ densicis <S 11 pontifex] sic Gennadius Corb., episcopus eius
libri plerique 12 post composuit add. et pauli epistulas omnes exposuit TITB contra S et Gennadium
13 leone aug. iiii et probiani (-no T-) T 16 proles S^ 17 festo S 18 uesubius UB exuste
uomit S 19 noturnisque T^ euerope B faciei S 20 byzantie UB, bizaucii S annue] ianue S
20/21 octabuidus nouerabris T 22 anthemus S a reciraero] T^, a, regimero 07?, ricimeri {om. a) jT»,
a ricimere S 24 moto U 26 glicerius S 27 constantinopolira T interfecti S

474 Xn. LEONIS IVNIORIS SOLIVS.

1 Leo senior imperator Leone
iuniore a se iam Caesare constituto morbo periit,
tam sui imperii annis quam huius Leonis regni mensibus computatis aiuiis decem et
septem mensibus sex. Zenonem Leo iunior imperator idemque filius principem regni
5 constituit.
2 Glycerius Caesar Romae imperium tenens a Nepote Marcellini quondam patricii /'"' 474.
sororis filio imperio expulsus in Portu urbis E,omae ex Caesare episcopus ordinatus
est et obiit.
475 XIII. ZENONIS AVGVSTI II SOLIVS.

10 1 Zeno imperator Verinae socrus suae et Basilisci fratris eius insidiis circumventus
cum Ariagne uxore sua profugus in Isauriam teteudit. regnum Zenonis Basiliscus tyran-
nus invasit.
2 Nepos, qui Glycerium regno pepulerat, Romae elevatus est imperator. Nepote /(«l 47.5.
Orestes protinus effugato Augustulum filium suum in imperium conlocavit.
476
1.5 XIIIL BASILISCI ET ARMATL
1 Basiliscus tyrannus Marco filio suo Caesare facto, dum contra fidem catholicam
Nestoriana perfidia intumescens conatur adsurgere, ante inflatus crepuit quam paenitens
stare potuerit. Basiliscus cum filio suo et cum Zenonida uxore iam Zenone pristi-
sua,
num ad imperium remeante , in exilium missus est atque in oppidulo quod Limnis in
,
20 provincia Cappadociae dicitur, trusus fame extabuit.

2 Odoacar rex Gothorum Romam optinuit. Orestem Odoacer ilico trucidavit. Augu- /uii. 47';.
stulum filium Orestis Odoacer in Lucullano Campaniae castelloexilii poena damnavit.
Hesperium Romanae gentis imperium, quod septiugentesimo nono urbis conditae anno
primus Augustorum Octavianus Augustus tenere coepit, cum hoc Augustulo periit, anno
25 decessorum regni imperatorum quingentesimo vigesimo secundo, Gothorum dehinc regi-
bus Romam tenentibus.
477 XV. SINE CONSVLIBVS.
Bracilam comitem Odoacer rex apud Ravennam occidit. nai. 477.
478 I. ILLI SOLIVS.

30 Theodolus presbyter in Coelesyria multa conscripsit clarusque habetur. aentiaii. u
479
11. ZENONIS AVG. III.
1 Sabinianus Magnus Illyricianae utriusque militiae ductor creatus curiam fragilem

conlapsumque iustum rei publicae censum vel praepaventem fovit vel dependentem
TSVB, {U duo om. a. ilb. 477. 478. 479) 474 = lordanes R. 340; 475, 2 = lordanes E. 341
el Beda; 476 = lordanes B. 342; 47G, 2 = Beda.
1 iunioris] inior S solus UR 3/4 annis decem et septem meuses sex T, anno uigesimo septimo
raense ui S, anui suut xuii m. ui UB 4 idemque filius imperator (-toris S) libri 6 glicerius S romae
om.8 1 ordinatus] et ord. S 8 obit T^ 11 ariagne] T, mariagnae S tetendit] scripsi, tendit lihri
basilicus S 13 glicerium S eleuatus] et eleuatus T* 14 horestes T imperiura] T^S, iniperio T^

18 suo] S, om. TUB zenodina S, zenoida UR 19 limnis] liminis S, leminis TUB, Lemni lord.: cf. Ram-
say hist. geography of Asia minor p. 294 20 cappadocia T^B extabuit] 2'*/S, detabuit TÛR
21 odoacar T (hoc loco) UR , odoacer T deinceps , odouacer S plerumque (odoacer ^. 93,28), Oioacer Beda
roma T» horestem T, orestmn UR truncidauit B 22 hiculano TS 23 uono] TUB, octauo S
24 perit T^ 25 (juingentos uiginti duo T 26 teneutibus] t. occidit S 28 odacer >S' 29 ilh] ilii S,
iUuc (fortasse e.v iUi v. c.) T 30 theodolus] sic TS cum Gennadio Corbeiensi 32 sauinianus T
fragilem om. S 33 conlapsumque] T, conlatoremque S iustam S praepauentem] T, praeparantem S
12*
92 MARCELLINI V. C.
tutatus est. disciplinae praeterea militaris ita optimus institutor eoercitorque fuit, ut
priscis Romanorum ductoribus conparetur.

2 Theodoricum idem Sabinianus regem aput Graeciam debacchantem ingenio magis
.r,,. quam virtute deterruit.
5 ni. BA8ILI1 SOLIVS.

1 Urbs regia per quadraginta continuos dies adsiduo terrae motu quassata magno-
pere sese adflicta deplanxit. ambae Troadenses porticus conruerunt; ahquantae ecclesiae
vel scissae sunt vel conlapsae; statua Theodosu magni in foro Tauri super cochhdeni
columnam posita conruit duobus fornicibus eiusdem conlapsis. hunc formidolosum diem
lu Byzantii celebrant YIII kal. Octobris.
2 Nepos, quem dudum Orestes imperio
His consuhbus abdicaverat, Viatoris et""'-^»".
Ovidae comitum suorum insidiis haut longe a Salonis sua in villa occisus est.
481 mi. PLACrDI SOLIVS.

1 Theodoricus Triari fihus rex Gothorura adscitis suis usque ad Anaplum quarto
15 urbis miliario armatus advenit; nulh tamen Romanorum noxius continuo reversus.
porro in Illyricum properans dum inter suorum moventia plaustra progreditur, iacentis
super carpentum teli acumine et pavescentis equi sui inpulsione fixus transverberatusque
interiit.
2 Sabinianum Magnum mors, quae huic peccanti mundo merito imminet, ante
20 ademit quam integrum defetigatae reipubhcae subsidium ferret.
482 V. TROCONDI ET SEVERmi.

1 Romanae ecclesiae Pelix quadragensimus sextus episcopus ordinatus vixit annoa
duodecim.
2 Theodoricus cognomento Valamer utramque Macedoniam Thessahamque depopu-
25 latus est, Larissam quoque metropohm depraedatus.
483 VI. PAVSTI SOLIVS.

Idem Theodoricus rex Gothorum Zenonis Augusti mvmificentiis paene pacatus
magisterque praesentis mihtiae factus, consul quoque designatus creditam sibi Ripensis
Daciae partem Moesiaeque inferioris cum suis satelUtibus pro tempore tenuit.
484
30 VII. THEODORICI ET VENANTII.
1 Illus natione Isaurus, dignitate magister officiorum, amputata apud comitatum au-
ricula Orientem Zenoni infestus invasit. porro cum Leontio tyi-annidem arripuit.
2 Totam namque per Africam crudelis Himerici Vandalorum regis in nostros catho-
licos persecutio inportata est. nam exulatis diifugatisque plus quam trecentis triginta
TSUJi (hi duo om. a. 479. 481. 482. 483) 481, 1 = lordanes E. 346 et Beda; 482, 2 = Beda;
483 = lordanes B. 348; 484, 1 = lordanes B. 349; 484, 2 = Beda.
1 est om. T institutom T^ 3 idem sauiniauus regem] T, regem id est sabinianus iS dibacchan-
tem T UR
5 solus 7 troadensis TSU 8 coclidem TS 9 cornicibus VR eiusdem] eius
fori iS formidulosum T 10 celebant U octauu kalendas octobres T 11 liorestes TSB 14/15 quar-
tum u. miliarium <S' 15 armatus om. 8 reuersus] T lord., r. est S 16 ilyricum T^ 17 super
carp. t. ac. et pauesceutis om. T 18 interit T^ 19 sauinianum T ante] scripsi, ante eum TS
20 defectigatae T», defatigatae S ferret] scripsi, foret TS 21 ti-ocondii T seueri T^, beueri T»
24 theodorichus 2' plerumque (theodoric- Mc v. 30 et p. 93, 28. 29 bis) , theodoricus S semper ualaraer S,
ualamerianus T machedoniam S 25 quoque] T, que S 27 idem] id est S munificentis 7"»
29 mesiaeque inferiorioris T» 31 illius S isarus B comitem T, sed lectio incerta 32 zenonis UR
leuntio S 33 tota T^ hunerichi TUR, honorici S 34 inporta T^ nam om. 8
quattuor orthodoxorum episcopis ecclesiisque eorum clausis plebs fidelium variis sub-
3 acta suppliciis beatum consummavit agonem. nenipe tunc idem rex Hunericus unius
catholici adulescentis vitam a nativitate sua sine uUo sermone ducentis linguam prae-
cepit excidi, idemque mutus, quod sine humano auditu Ciiristo credens fidem didicerat,
5 mox praecisa sibi Hngua locutus est gloriamque deo in primo vocis suae exordio dedit.
4 denique ex hoc fidelium contubernio ahquantos ego religiosissimos viros praecisis hnguis
manibus truncatis apud Byzantium integra voce conspexi loquentes. haec Arrianorum
crudelitas in rehgiosos Christi cultores supra scriptis consulibus mense Februario coepit
infligi.
10 485 VIII. SYMMACHI SOLIVS.

Longinus Zenonis frater Augusti post decennalem custodiam, quam eidem lilus
apud Isauriam inflixerat, ad germanum suum Constantinopolim advenit.
486 IX. LONGINI SOLIVS.

lohannes Antiochenae paroeciae ex grammatico presbyter scripsit adversum eos, »»««,/. 03.
1.'. qui in una tantum substantia adorandum adserunt Christum ncc adquiescunt duns in
Christo confitendas naturas.
487 X. BOETHII SOLIVS.

Theodoricus rex Gothorum Zenonis Augusti numquam beneficiis satiatus cum
magna suorum manu usque ad regiam Melentiadam oppidum infestus ac-
civitatem et
20 cessit plurimaque loca igne cremata ad Novensem Moesiae civitatem, unde advenerat,
remeavit.
488 XI. DYNAMII PT SIFIDII.

1 Leontius interrex et Illus tyrannus in Papyrio Isauriae castello capti decollatique
sunt. capita eorum Constantinopolim adlata praefixa hastilibus tabuere.
25 2 Eodem anno Theodoricus rex omnium suorum multitudine adsumpta Gothorum in
Italiam tetendit.
489 XII. EVSEBII ET PEOBINI.

Idem Theodoricus rex Gothorum optatam occupavit Itaham. Odoacer itidem rex
Gothorum metu Theodorici perterritus Ravennam est clausus. porro ab eodem Theo-
30 dorico periuriis inlectus interfectusque est.
490 XIII. LONGINI II ET FAVSTI.

Zenon imperator Pelagii gulam in insula quae Panormum dicitur laqueo frangi
praecepit.
T8UR (hi diw om. a. 485—490) 487 = Beda; 488 c/. lordanes R. 3.'j3 et Beda.
1 episcopis] episcoporum sanctis S infiileliiim R^ uariis subacta] sub uariis ncta .5 2 cou-
sum(m)auerunt UR liunericus] R, bunerichus TT'. bouoricus <S' UR
3 catbolicis 3/4 praecipit ,9'i
4 excidi] T, abscidi URS fide libri didicerat] diceret R 5 lingua sibi UR religiosisnios T"'
uiros om. S 7 manibusque SUR Ijizantium T loqueutes] iS', legeutes TUR 8 supra scriptas S
10 simmachii T, symachi S 11 illus] illius S, uUus T 14 anticbeuae T" paroeohiae T, pan-ochiae S
15 subtantia T adseunt T S cum Gennadiu, conf. esse T
16 confitendas] 17 boetii T, boeitii .S'
18 cum om. T 19 regium T

T» 20 moessiae
22 dinamii 2',S' 23 lenontius T^ interrex] S,
quod tuetnr locus p. 103, 14, interea rex T illius T^S papirio TS 24 praefixaque S cum lurd.
25 adsupta T" 2(5 teudit TS 29 moetu T cst clausus] T, ingressus est S eadem tbeodorici T
30 interrectusque] interfectus 31 fauti y»
«S' 32 zenon ... p. 94, 1 ijnperii postea add. S zenou] T,
zeuo S plagii S panornuim] T, paganoruni S 33 praecipit S
94 MARCELLINI V. C.
491 Xini. OLYBRII SOLIVS.

1 Zenoii Augustus vita decessit tam sui imperii annis quam Basilisci tyrannidis
mensibus conputatis aimo XYII meuse sexto. Anastasius ex silentiario imperator
creatus est.
6 2 Bellum plebeium inter Byzantios ortum parsque urbis plurima atque circi igne
combusta.
492 XY. ANASTASII AYG. ET RYFI.
Dum bellum paratur Isauricum dumque iidem Isauri iniperium sibi vindicare
nituntur, in Prygia iuxta Cottiaium civitatem undique confluunt, ibique Lilingis, segnis
10 quidem pede, sed eques in bello acerrimus a Romanis primus in proelio trucidatur,
omnesque simul Isauri fugae dediti per montana asperaque loca Isauriam repetunt.
hoc bellum Isauricum per sex annos tractum est.
493 I. EYSEBII II ET ALBINI.

1 Bella civilia adversus Anastasii regnum apud Constautinopolim gesta sunt: statuae
15 regis reginaeque fmiibus ligatae atque per urbem tractae.
2 lulianus magister militiae nocturno proelio pugnans Scythico ferro in Thracia

confossus interiit.
494 II. ASTERII ET PRAESIDII.
1 Anastasius imperator contra orthodoxorum fidei maiestatem intestina coepit proelia
20 commoverc: piaculi sui perfidiam prius in Eufemium urbis episcopum sibi pro ortho-
doxorum fide viriliter resultantem profauo manifestavit ingenio.
2 Laudicia, Hierapolis et Tripohs atque Agathicum uno tempore unoque terrae
motu conlapsae sunt.
3 Romanae ecclesiae quadragensimus septimus Gelasius episcopus ordinatus vixit
25 annos quattuor.
495 ni. YIATORIS SOLIYS.
Eufemius augustae civitatis antistes, de quo superius fecimus mentionem, falso
ab Anastasio principe accusatus atque damnatus in exilium ductus est. locum Eufemii
4qft Macedonius tenuit.
30 nn. PAYLI SOLIYS.
1 Augustatico suo dudum Anastasius militibus praestito donativum quoque hoc fratre
consule tribuit.
2 India Anastasio principi elephantum, quem Plautus poeta noster lucabum nomine ^"''j^^- _^
^^<'-
dicit, duasque camelopardalas pro munere misit.
497
35 Y. ANASTASII AYG. H SOLIYS.
1 Solis defectus apparuit.
2 BeUumque Isauricum hoc sexto anno sedatum.
TSUB {hi duo om. a. 491. 492. 495) 492 c/. lordanes B. 355.
1 olibrii T 2 zeno 8 agustus T annos T 5 plebeium] T, pleuium S 8 idem T, om. S
9 frigia TS cottiaium] T, cottiaum S: Cotziaium lordanes undique] unde <S conflunt T* ibique
lilingis (-gi T^)] T, lilii linguis S 11 fuga T 12 tractus T» 14 anastasi T» 15 fimibus
ligatae] in funibus (om. ligatae) <S' urbes TUB 16 proelio om. T scytico T^, a scytico T", geticoS;
c/. p. 99, 2 cultro Getico trachia T 20 eusiraium UB 20/21 pro orth. fide] orth. fide T, ortli. iidem UB ,S',
21 profanu T^ 22 laudicia T, laodicia SU, laoditia B et tripolis om. S agathicum] S, agathatioo-

miti TUB: Agathicum Bamsayo quem consului, creditur 'Ayuitîj KoiiDj sic nominata et in aliis Notitiis
,
episcopiorum et in ea, quam nujier edidit de Boor (Zeitschrift fiir Kirchenyeschichte 20 21. 528), fortasse
aecûijiaranda Themissonio in Notilia Debooriana omisso , sito prope Laodicam ad Li/cum 24 ep.] ep.
santus iS 25 annis quattuor T, aunis tres S 26 solus UB 28 anastasia S 31 agustatico S
33 elefantem iS plaustus T 34 dicit] dicta 7? camellopardalos S pro] ipso TUB 35 ana-
stasius Ti aug. om. B ii] ,S', om. TUB solus UB
2 Athenodorus Isaurorum primus in Isauria captus dccollatusque est: caput eius

Tarsum civitatcm adlatum pro portis hastili fixum extabuit.
498 VI. lOHANNIS SCYTHAE ET PAVLINI.

1 Romanae ecclcsiac quadragensimus octavus Anastasius pontifex ordinatus vixit
.-.
annos II.
2 Longinus Isaurus cognomento Selinuntcus apud Antiochiam Isauriac civitatem a

comite Prisco captus Constantinopolim raissus est catenatusque per agentem circuiii-
ductus Anastasio priucipi et populo ingens spectaculum fuit, variisque deinde cruciati-
bus apud Nicaeam Bithyniae civitatem cxpensus est.
10 3 Nummis, quos Romani Terentianos vocant, Graeci follares, Anastasius princeps

suo nomine figuratis placibilem plebi commutationem disti"axit.
199 VII. lOHANNIS GIBBI SOLIVS.

1 Aristus Illyricianae ductor militiae cum quindecim milibus arraatorum et cum
quingentis viginti plaustris armis ad proeliandum necessariis oneratis contra Bulgares
15 Thraciam devastantes profectus bellum iuxta Tzurtam fiuvium consertum, ubi plus
est.
quam quattuor milia nostrorum aut in fuga aut in praecipitio ripae fluminis interempta
sunt. ibique IUyriciana virtus railitum periit, Nicostrato, Innocentio, Tanco et Aquilino
comitibus interfectis.
2 Hoc anno ingens terrae motus Ponticam concussit provinciam.
500
20 VIII. PATRICII ET HYPATII.
1 Romanae ecclesiae quadi-agensimus nonus Symmachus episcopus factus vixit annos
quindecini.
2 Anastasius imperator donativum Illyriis militibus per Paulum tribunum notari-
orum misit.
-.5 501 IX. POMPEI ET AVEENI.
1 Constantio praefecto urbis ludos theatrales meridiano terapore spectante pars in
eodera spectaculo cereahs parti adversae caeruleae occultas praeparavit insidias. nam
enses saxaque in vasis inclusa fictilibus eademque arma diversis pomis desuper cumu-
2 lata sub theatri porticu ritu vendentium statuit. dum residente Constantio ex raore
30 civium concrepant voces, ante visa quam audita arma excutiuntur saxaque in incautos
cives instar imbrium iaciuntur ensesque vibrantes in amicorum inque vicinorum sanguine
obliti suis cum percussoribus debacchantur: nutat et congemescit theatri cavea et
refugientium huc atque illuc suorum pedibus conculcata occisorumque foedata cruore
3 deplangit. plus enim quam tria milia civium saxis gladiisque conpressionibus et aquis
3.=. proscaenii amissos urbs augusta deflevit.
TSUR {lu duo om. a. 499. f)00) 499 cf. lordanes B. 356.
1 athenodurur T^, anteuodorus S 2 throrsum ciuitate E bastili B fixum extabuit] xum

extabit T^ 4 octab. (sic) T 5 aunos duo T (j selinanteus TUB anthiochiani S 7 com.
pr.] pr. com. S 8 et populo] T, populoque UR, exspectante populo S 9 nichaenam bytyniae T
10 nurami T, et nummi UR terentianos] TUR, terrentianos «9 : terunciauos edd. parum recte , cum praeser-
tim t pro c non reperiatiir in T foUerales <S' anastius T" 11 uomine] in n. S placibilem] T, placa-
hWem SUR 12 cibbi.9C<) 13 yllyrieian^ T militibus T 14 necessarii -9 15 diuastantes TS

profectus] progressus .9 zurtam S: ad zortam lordanes IG ripae flumiuis] T, ripe ficae et sine flumine
(e.r dittoijrajihia fortasse ripae fluniine ficae et sine) .9 17 perit T» tanco] S, om. T 19 pouti»cam .9
21 symm. ep.] syrmachus ep. sanctus .9 23 donatium T^ illiriis T, illyricianis <9 24 misitj T,
erogandum misit S 25 abieni T^^S, abeui T^ 26 constantino i9 spectaculum J'» 27 parti

aduersae caeruleae] scripsi, parti diuerso ceruleae T, patriae ad diuersa caerulae .9 insiuias S^ 30 con-
crepat T, cropant .9 31 ciues] S, et ciues T 32 dibacchantur T 33 hoc T* 34 conprehensioni-
bus i9 35 proscaenii amissos] scripsi, proscenis amissos T, proscemnia missus »9 defluet S
96 MARCELLINI V. C.
502 X. PROBI ET AVIENI.

1 Consueta gens Bulgarorum depraedatam saepe Thraciam, nullo Romanorum milite
resistente, iterum devastata est.

2 Amidam opuleutissimam civitatem monachorum eius astu proditam Choadis rex
s Persarum quinto mense, quam expugnare eam coeperat, inrupit, proditorcsque eius
monachos obtruncavit.
503 XI. DEXICRATIS ET VOLVSIANI.
Tres Romanorum ductores Patricius, Hypatius et Areobindas qui cum quindecim
milibus armatorum oliin in Persas raissi fuerant pugnaturi, iuxta Syficum castellum cum
10 iisdem Persis sine audacia conflixerunt, multis tunc militum ductoribus de proclio
fugientibus cacsis. inmenso dehinc auri pondere hostibus dato captam rcbusque vacuam
Amidam civitatem iidem nostri redemere ductores, iam Celere magistro officiorum sibi
cum duobus mihbus bellatorum in subsidium destinato.
504 XII. CETHEGI SOLIVS.

15 Interea Celer magister officiorum per Calliuicura Mesopotamiao civitatem armatura
duccns militem ad devastanda Persarum rura discurrit, plurimos agrestes rusticis inten-
tos laboribus more pecudutn trucidat, pastores diversorum pecorum cum numcrosa
iuraenta abducit, castella latere lutoque ad pontera Perreum constructa invadit, usque
sic noraine dictum cuncta vastando progreditur, omnique praeda potitus ad communia
20 castra ditato inilite remeat. aliquanta dehinc ob percutiondum foedus cura Persis deli-
berat, misso ad se pro pepigendo foedere Armonio a secretis.
505 XIII. SABINIANI ET THEODORL

Idera Sabinianus Sabiniani Magni filius ductorque railitiae delegatus contra Mun-
donem Getam arma construxit. decem miha armatorum sibimet adscitorum plaustraque
2'i armis atque secum trahens pugnaturus accessit. commissoque ad Horreo
conraeatibus
Margo proelio multis suorum militibus in hoc conttictu perditis ct in Margo tturaine
enecatis, amissis praeterea plaustris in castellum, quod Nato dicitur, cum paucis fugit.
tanta in hoc lamentabili bello spes militum cecidit, ut quantura apud mortales nequa-
50(" fiuani potuerit reparari.

30 XIIII. AREOBINDAE ET MESSALAE.
His consulibus Anastasii principis statua in eodem loco, quo dudum Theodosii
magni steterat, super inmanem columnam in foro Tauri statuta est.
507 XV. ANASTASII AVG. III.
1 Seditio popularis in circo facta est: miles ei arraatus obstitit.
TS 505 c/. lordanes E. 356.
1 abieni iS 2 conuetaS depraedata iS 3 diuastata est <S, diuastauerat jT proditur T 4 choadis] iS
quadis T qundecim T^ 5 quiuque menses S 6 obtruncauit] protiuus o. S 7 dexecratis S 8 liareo-

bindas T, areobinda <S 9 milibus om. S in] T, contra iS syficum] T, syfream iS 10 bisdera TS
miilti iS 11 caesis] caesi sunt iS 12 idera T, id est iS redimere TS iam om. S 13 duo
milia S, duobus railitibus T» 14 cettibi iS 15 calinicam T^ 15/16 armato d. milite rîS 16 ad]
et 8 diuastanda T 17 pastore diuersarum T'^ 18 adducit iS 19 uastanda S omneque T^,
omni iS eommonia >S 21 armonia ad secretis iS 23 idem] id est S sauiniauus sauiniani T
delicatus iS 24 adscitorum] adsoiuit borum iS 25 conmeatibus] T, o. onerata iS ad boreo
margo T, iuxta maa-go plano iS, interjtolans adhibito lordane Oet. 58, 300: ad civitatem cognomine Margo
plamim: ad Margum lordanes (Rom.) 26 praelin T^ oppido iS multis] multisque iS 27 enecatis
T<^S, necatis T^ 28 lamentabile T 32 inanem T statuta] T'", statua T% faota iS 34 ei
potius quam et T, et iS
COMITIS CHEONICON. 07
2 Gradus circi soptentrionalis sua cum fornice incensi conlapsiquc sunt Anastasio
Caesare injprocessibus conimorante.
508 1. CELERIS ET \^NANTII.

Romauus comes domesticorum et Rusticus comes scholariorum cum centum armatis
5 navibus totidemque dromonibus octo milia armatorum secum ferentibus ad
militum
devastanda Italiae litora processerunt et usque ad Tarentum antiquissimam civitatem
adgressi sunt, remensoque mari inhonestam victoriam ,
quam piratico ausu Romani ex
Romanis rapuerunt, Anastasio Caesari repurtarunt.
509 II. OPPORTVNI SOLIVS.

10 1 Orto augusta urbe incendio utramque porticum a foro Constantini usque ad
Perdicae tonuissimam statuam ignis in pulverem redegit.
2 Portus luliani undis suis rotalibus machinis prius exhaustus caenoquo effosso
purgatus est.
510 III. BOETHII SOLIVS.
15 1 Simulacrum aeneum in foro Stratcgii super fornicem residens et cornu copiae
Fortunae retinens incendio proflammatum est conbustumque amisit brachium ,
quod
tamen statuarii continuo soHdarunt.
2 Appius patricius exnlatus est.
3 Constantinus olim magister miUtiao episcopus Laodiciae ordinatus.
511
20 lUI. SECVNDINI ET PELICIS.
Maccdonius augustae urbis episcopus, hcet ohm Anastasii iniperatoris dolis fal-
laciisque circumventus pravorumque testimoniis eidom Caesari accusatus, quoniam tonium
sanctorum patrum apud Calchedonam sancta duduni subscriptione roboratum eidem
principi dare distulit, ab eodem Euchaita in exihum deputatus. locum Macedonii
25 Timotheus meridiano tempore ab Anastasio Caesare episcopus ordinatus invasit.
512 V. PAVLI ET MVSCIANI.

1 Saepe caelum a septontrionali plaga ardere visum est.
2 Die dominicorum, dum iubente Anastasio Caesare per Marinum perque Platonem in
ecclesiae pulpito cousistentes in hymnum trinitatis deipassianorum quaternitas additur,
30 multi orthodoxorum pristina voce psallentes perfidosque praecones clamoribus obiurgan-
3 tes in eiusdem occlesiae gremio caesi sunt ductique in carcores perierunt. altera niliilo-
minus die Theodori maiore caede catholici pro fide unica porculsi suut.
in atrio sancti
quaproptor commota orthodoxorum agmina die sequenti, id est VIII idus Novemb., in
quo die momoria cineris dudum totam Europam tegontis apud Byzantios celebratur, in
35 4 foro Constantini undiquo confluunt. quorum ahi quidem, coteris die noctuque hymnum
TSUB {hi duo om. a. ,507—510) 509 cf. lordanes E. 35«.
1 cum] con S incensae S 4 comes schol.] comescolae S 5 que otn. S 7 remensoque]
inremensaque S piratic ausu T^, piratico casu jS^ 9 oportuni S, oportuno T 11 perdicae tenuissam T.
iccae tenuissimam S: cf. Codinus de aedif. Gonstant. p. 94 Boin.: 6 iiyiog ^lovhuvog xciXovuiyoc: TTfytff^- ....
mi iataio neo&iS /it'/.xovg eig uitcv riSy xujX(tQMi> aTyjXiafhug vno tov fieydXov KiovaT(ii'tsii'ov. redigit TS
12 portu y» rotabilibus S 14 boetii TS 15 cupiae T (vel T^) 16 amisit om. S 19 ordinatus]
0. est S 'ilj22 dolis fall. q. circ. om. S 22 prauorumque testimoniis (-uis T») eidem caesari] pauorem-
que eiudem (sic) caesaris (oni. te.stimoniis) S quoniam] S. quod iam TUR 23 patrum om. UR calclie-
donam] T, calcedonam URS sauctam S suscriptione T 24 priucipim T" dari S deputatus]
d. est S 27 a om. S 28 iubentem T^ per marinum om. S 29 ecclesia S pulpitum U,
pulpitam R 31 eiudem .S' ducfive malim in om. UR alterria T'^, altero UR 31/32 nicilo-
minus T^ 32 theodosii S, theodorii R catholici om. 8 percusi R, percussi U 33 octauu idus
uobembris T 34 memoriae S bizantius iS 35 forum constantii S die] diu T
CHRONICA II. 13
98 MARCELLINI V. C.
trinitatis Christo deo psallentibus , totam peragrant civitatem ct Anastasii Caesaris

monastico habitu adsentatores ferro tlammisque interimuut; alii claves portarum omni-
umque signa militaria ad forum, quo religionis castra metati fuerant, deferunt ibique
Anastasio Caesare in processibus degente Areobindam sibi imperatorem fieri clamitant.
5 5 imaginibus deinde statuisque Anastasii in terram deiectis Celerem et Patricium sena-
tores ad se supplicandi sibi vel satisfaciendi gratia missos iaetis pluviae instar lapidibus
G reppulerunt domibus Marini et Pompei succensis. in circum ad Anastasium ante suum

soHum consistentes hymnum trinitatis iuxta morem catholicum concinentes coruscansque
evangelium crucemque Christi ferentes e foro pkirimi convonerunt, Marinum Plato-
10 7 nemque pravitatis eius auctores feris subici conclamantes. hos cives idem Anastasius
Caesar solitis periuriis simuhitisque vocibus, sese facturum cuncta promittens, tertio die
quam in forum adveuerant siue ullo rerum effectii ad sua fecit habitacula repedare.
8 Porro redintegrata Anastasius infamem et inridendam synodum apud
pravitate
Sidonem civitatem, cuius de nomine in ridiculis nomina praeponuntur, octoginta ferme
15 perfidorum episcopis congregatis adversum orthodoxorum episcopos fieri imperavit.
9 Flavianus Antiochiae catholicus patriarcha et lohannes Paltensium oppidi pontifex,
quoniam hunc coetum sacrilegum refellerant, in castellum quod Petra dicitur exules
missi sunt. ibi Plavianus confessor Christi in domino requievit, lohannem lustinus
Augustus, mox imperator factus est, revocavit.
20 10 His fere temporibus soHs defectus contigit.
11 Gens Herulorum in terras atque civitates Romanorum iussu Anastasii Caesaris
introducta.
513 VI. CLEMENTINI ET PROBI.
Severus
Eutychetis perfidiae cultor Anastasio Caesare volente sedem Flaviani
25 antistitisex monacho factus episcopus occupavit. Dorotheus Ancyrae civitatis veneran-
dus antistes Anastasio principi propter unicam orthodoxorum fidem iugiter adversarius
finem vivendi, quem sibimet misso contra se a Caesare magistriano ipse praedixerat, m
dicto tempore fecit.
514 YII. SENATORIS SOLIVS.

30 1 Vitalianus Scytha, adsumpta Romanoram equitum peditumque plus quam sexaginta
milia armatorum congregatorum,
locum qui Septimus dicitur advenit ibique
in triduo in
castra metatus est, dispositisque a mari in mare suorum ordinibus ipse ad usque por-
tam, quae aurea dicitur, sine ullius accessit dispendio, scilicet pro orthodoxorum se fide
proque Macedonio urbis episcopo incassum ab Anastasio principe exulato Constantino-
35 polim accessisse asserens. porro Anastasii simuhitionibus atque periuriis per Theo-
dorum internuntium inlectus atque inlusus octavo die quam urbem accesserat remeavit.
2 Hinc Odyssum Moesiae civitatem VitaKanus pernoctans astu ingressus est.
TSUR (hi dtw om. a. .Oli) 514 c/. lordanes li. 357
1 spsalleiitibus .?" peragram R 2 monasticum T^ adseiitatores] Sirmondus, ad seuatores T,

ac seuatores UB, adsertiitores S portaruut -B 2/3 omniaciue .S' 3 meiitati T^B 4 hareouiudam T,
hareobindam U, hareobindam R 5 imaginibusque S stauusque R terra TUR deietis -S' et
om. T^ 6 supplicandi] publicandi S 7 ad] et S anastasium] anast. uenientes et Sconhorius 8 con-
sisteute T 9 cruceque T^ 10 his ciuibus UR idem] id est 5 11 sese facturum] saepe
factorum iS' tertia S 13 anastasii UR irridecidam R 14 octuaginta iS' 15 persidorura R
episcopis copis S episcopos] episcnpis S, episcopum l'UR impetrauit S 1(3 paltentium .S 17 sacri-
legium R refellcrunt 8 19 est om. S 20 hisdem ,S tempus B def. sol. S contingit li
21 erulorum S terram inque ciu. -S' caeris T» 23 clemeutis S 24 cultor om. S 25 autestitis .S'
antistites T"», autistes T» factus om. S donotheus ancherae S 26 antistes] antestis et .S' aduersariis R
30 schyta T, scyta S 30;'31 peditum pl. q. s. m. armatorum om. S 32 mari] mare S ad usquej usque
ad S 34 proque] pro qua T 35 accessisse] S, accesserat T\ accesserant T» 37 odyssum T,
odissum S
3 Cyrillum lenocinantem magis quam strenuum militiae ductorem inter duas pae-
lices Vitalianus repporit dormienteni, oumque abstractum mox cultro Getico iugulavit
hostemque se Anastasio Caesari palam aperteque exhibuit.
515 VIII. ANTHEMII ET FLORENTII.

5 1 Romanae ecclesiae quinquagensimus Hormisda episcopus ordinatus vixit annos
novem.
2 Vitalianus eidem Anastasio imperatori immanior factus est inimicus praemissis
Idem :
quippcsuorum equitibus armatisque navieulis sinistro sibi litore decurrentibus ipse

poditum armis stipatus Hystlicnense praedium ingressus est totiusque loci palatium
1» 3 liabuit mansionem. missi sunt ad Vitalianum a Caesare senatores, qui pacis cum eo
leges componerent: nongenta pondo auri, exceptis regalibus munoribus, pro pretio
tunc accepit Hypatii, iaiii millo centum auri libris cum Uranio captivo sibi a suis in
4 Sozopoli oblatis. magister militum VitaHanus per Tluâcias factus Hypatium, quem
captivum catenatumque apud Acres casteilum tenebat, reversus suo remisit avunculo.
15 5 Ea tempestate Hunni Armeuia transmissa totam Cappadociam dcvastantes usque
Lycaoniam perrexerunt.
(• Ariagne Augusta sexaginta annis in palatio exactis vita decessit.
510 IX. PETRI SOLIVS.

1 Mutata fide Anastasius imperator Vitaliano succedit eidemque Rufinum destinat
•io successorem.
2 Helias Hicrosolymitanae urbis episcopus in villa quae Haila dicitur ab eodem
principe relegatus emoritur.
3 Laurentium praeterea Lychnidensem, Domnionem Serdicensem, Alcissum Nico-
politanum, Gaianum Naisitanum et EuangeUim Pautaliensem catholicos Illyrici sacer- ,
25 dotes, suis Anastasius praesentari iussit obtutibus. Alcissus et Gaianus episcopi apud
Byzantium vita defuncti sunt unoque sepulchro reconditi. Domnione et Euangelo ad
sedes proprias ob metu IUyriciani catholici militis extemplo remissis solus Laurentius
Anastasium imperatorem in palatio pro fide catholica saepe convincens apud comitatum
ac si in exilio relegatus retentusque est , mobiliorque deinde corpore ,
quam Constan-
30 tinopolim advenerat, effectus. nam septimo infirmitatis suae anno idem Laurentius fide
sua et Christi gratia in atrio Cosmae ot Damiani sanatus est pedibusque sistere propriis
gressibusque meruit confirmari suaeque dein patriae incolumis reddi, ibique maior octo-
genario requiescit.
X. ANASTASH ET AGAPITI.
"'^'
Olla illa, quae in Hieremia vate ab aquilone adversum nos nostraque delicta
'*' 1 saepe succenditur, tela ignita fabricavit maximamque partem Illyrici iisdem iaculis
TSU {dejicit V. 12 in suis) R (hic om. a. blG).
1 lenocinantem] loquacem S 5 qiuquag- T^ auuis SR 1 item /S' iniperator S 8 equitatibus S

cmTeutibus T'' 9 systlianensem Z", systenensem 11, sistinensam S 10 missis T^ a caesare]
caesarem S senatoi'e 7'* paci 3'* 11 nougenta (nonagenta T^) pondo auri] TUS, uonagiuta
auri poudera S pro om. UR 12 libras R hurauio S 13 sozopolim TR, zotopolira <S' ablatis R
magistrum T» thraciam S quem om. S 14 aeres R 15 ea] haec S uni S armoeuia T^S,
armonia T* transmisso S, trausmiso R usque] et usque S 17 ariagne S, ariaduae TR 19 succedit]
fort. succenset idemque S ruphinuni T 21 hieropolitanae S haila] T, liahila <S 23 lycideusem S
sardicensem iS' alcisum S 24 euangelium S paiilitaliensem S 25 alcisus S episeopus S
2G euangelio S 27 exemplo S 29 ac] a T* 30 eftectus] e. est S idem] id est S 31 et] S,
sed T 32 gressihusque T, que gressum 5' incolumis] incolumes T, om. S reddi] ST', rediit T''
33 ibique] T, ibi S octoginarii T 35 uate ab] bate ab T^, lateb T* aduersus R uos nostraque]
nosti-ique S 36 tela iguita] telargiuta R illitici R Iiisdem TRS
13*
100 MARCELLINl V. C.
vulneravit. duae tunc Macedoniae Thessaliaque vastatae et usque Thermopylas vete-

renique Epirum Getae equites depraedati sunt. mille tunc hbraruui auri denarios per
Pauhun Anastasius imperator pro redimendis Romanorum captivis lohanni praefecto
Illyrici misit: deficiente pretio vel inclusi suis cum domunculis captivi Romani incensi
5 sunt vel pro muris clausarum urbium trucidati.
518 XI. MAGNI SOLIVS.

1 In provincia Dardania adsiduo terrae motu viginti quattuor castella uno momento
conlapsa sunt: quorum duo suis cum habitatoribus demersa, quattuor dimidia aedificio-
rum suorum hominumque aniissa parte destructa, undecim tertia dornorum totidemque
lu popuh clade deiecta, septem quarta tectoruin suorum totaque plebis parte depressa,
vicina vero metu ruinarum despecta sunt. Scupus nanique nietropolis, hcet sine civiuni
suorum hostem fugientium clade, funditus tamen corruit. plurimi totius provinciae niontes
hoc terrae motu scissi sunt saxaque suis evulsa conpagibus devohitaque arborum crepido.
per triginta passuum miha patcns et in duodecim pedum latitudincm dehiscens profun-
15 dam ahquantis voraginem civibus castellorum saxorumque ruinas vel adhuc hostium in-
cursiones fugientibus iussa paravit. uno in castello regionis Gavisae, quod Sarnonto
dicitur, ruptis tunc terra venis et ad instar torridae fornacis exaestuans diutinum altrin-
2 secus ferventemque imbrem evomuit.
Anastasius imperator subita morte
praeventus maior octogenario periit: regnavit
20 3 annos viginti septem menses duos dies viginti novem.
Daras civitate huiuscemodi condita in Mesopotamia. S
Daras quaedam possessio LX ab Amida civitate miliario
ad austrum sita et quindecim miUbus a Nisibino oppido
ad occasum distans Amidensi ecclesiae reditum pensavit.
^^
liuius ergo humilis villae casas Anastasius imperator ob
condendam ibi civitatem dato pretio emit, missisque con-
tinuo construi praecepit: Calhopium deinde
praefabris
Antiochenae urbis patricium huic operi praefecit. nempe
hic coUem in planitiem desinentem mira sagacitate ob
^" fundamenta locanda sulcum sarculo designavit, murisque
firmissimis fascia tenus
consummatis undique texit. rivum
quoque, qui ex praedii nomine, iuxta quod nascitur,
Cordissus nominatur serpensque murmurat, quintoque
miUario eundem collem novamque dividit civitatem, con-
35 4 cesso utrique ostio prolabentem iuclusit '). publicis prae-
TSU (sed inde a v. 9 omissa lacera) B
1 macedonia -B thessaliaque] tliesauri atqiie ra uastatae] T^R, uasa est T% uastata est iS ther-
mopilas TS, hermopidis R 2 epyruni TB, ephyrum S getae] gente 8B 4 uel om. B iuclusi |
SR, deinclusi {rei -sis) T cum] dum B incensi] S, tenti T, delecti B 6 magni solius] T, magni
solus B, magni et florentii S 7 dardauia om. TB uno] in B 8 cum suis R 9 admisa B
totidem pelade B 10 totaque] libri (id est toaog, non nlig), tantaque edd. plebis parte] plebs R
11 uicina uero] uicinarum S despecta] detecta B: malim deserta scupus naraque metropolis] templum n.
et populus R 12 hostem] olim hostes S corruit] ruit S motes 8 13 caxaque R compaagibus T«-
deuoluta et arb. [/ii, deuoUita arborumqueS' cropido T 14 mih'a onj. S in om. UR pedum ohs. .V
latitudine TUR 15 prof. aliq.uoraginem S, om. TUR
16 iussa TS, lustra UR: fortasse fuit busfa,
ut terra cogitatione siqjpleatur pamit S uno in .... 18 euomuit] hoc loco S, post 12 con-uit TUR in
uno R casteUo] S, agello TUR regionis g. q. s. dicitur] S, om. TUR 17 tuuc] tum U, cum R iutar S
19 perit TR 20 xxiiii R 21 daras . . . p. 101, 4 respiciens] S, om. TUR mesopotamiam S 22 Ix]
sexaginta S 26 praefabris] praecipuis fabris vel praefectis affabris similiterve scr. 31 fascia] scripsi, fastia .S
32 qui om. S 33 murmurat quintoque miliario] munnura quingenti (ex raurmurad natum) quinque miliarium S
1) Cf. Procopius bell. Ooth. 4, 7 de oppido Daras: Tnjy)] ciyxiaTci iit} cpvoftcyri ey ;f<"'pn XQt)(iV(66si
TioTafioi' ttneQyi'XtTia fusyur, offnfp rj/c noXsiug fiJffr cpEQeTca .... sTiei&cii' cJf toiT 7isgiji6>.ov sfTOs ysfijTca,
terea inoenibus decoratae civitati pristinum nomen villae

reliquit. ingens huius frontispicium civitatis in editiori
loco constructa nuuisque continuata turris Herculea sic
nomine dicta suspicitur Nisibin quidem ad orientem,
5 Amidam huius ad aquilonem respiciens.
CONTINVATIO EDITIONIS SECVNDAE.

519 XII. IVSTINI AVG. ET EVTHARICI.
1 lustinus <i senatu electus imperator j' lustinus imperator creatus. s
continuo ordinatus est.
10 2 Amantiuspalatiipraepositus,Andreas, T Ainantius palatii praepositus et An- ,S'
Misahel et Ardabur cubicularii Manichae- dreas cubicularius uterque regni eius

orum fautores et lustini Augusti depre- inimicus in insula decapitatus est.
hensi sunt proditores. quorum duo Aman-

tius et Andreas ferro trucidati sunt, Mi-
ift sahel et Ardabur Serdicam in exilium
missi. Theocritus Amantii satelles, queni
idem Amantius praepositus ad regnan-
dum clam praeparaverat, comprehensus
et in carcere saxis contusus ingentibus
20 periit salsoque in gvu-gite iacuit, sepul-
tura quoque cum iuperio, cui inhiarat,
caruit.
3 Vitalianus Scytha lustini principis 7' Vitalianus Scytha urbem data accep- s
pietate ad rem publicam revocatus Con- taque fidc accitus ingreditur statimque
2f, stantinopolim iugressus est septimoque magister militum ordinatus.
receptionis suae die magister militum
ordinatus.
52U XIII. VITALIANI ET RVSTtCI.
Vitalianus consul septimo mense consulatus sui sedecim vulneribus confossus, in
30 palatio cum Celeriano et Paulo satellitibus suis intereraptus est.
521 Xini. IVSTINIANI ET VALERH.

Famosissimum hunc consulatum lustinianus consul omnium Orientalium consulum
profecto munificentior his hberalitatibus edidit. nam ducenta octoginta octo milia
solidorum in populum inque spectacula sive in spectaculorum machinam distributa.
TSU (sed laeera) B {hi duo om. a. .519. fiSO). b\%, 1. 2. 3 = Tonlanes li. 3li(). 361.
1 moeiibus S 4 suscipitiir 8 nisibiui iS 7 iustiniaui S eutliarici] 7', eutlieriei S 8 a om. T

12 fauores T' 15 serdica T 19 carcerem T 20 perit T'^ salsumque T 20/21 sepulturam
(ut vid.J T 21 cuinhiarat T 23 scyta T 26 diem 2'" 29 consulibus S sui bis T^
sedeoim] T lord., septimo decimo S 30 celaeriano T^, cleriauo ,S suis om. S 32 consul] con-
sulibus S 32/34 orientalium cousulum (consulatum T) pr. m. b. I. edidit (ededit 2'") uam ducenta
(ducentos T) u. o. m. s. in (im 2') populum] orientalium |
litatibus edidit ducentorum (runi siqira r.) octua-
giuta octo solidorum liis libera |
cousuluni profecta niuuificeutiori I
iu pop. S: scilicet verha consuluni pro-
fecto muuiticentior liis libera cum librarius reperiret in maryine arclietyin adiecta, traiecta non suo loco
inseruit 34 inque iu ,S' inachiua S, maccliina T, machinas R
Ttjv ze noXiy niQiitijv ivunicnup x«i r«f riivjfj d'fS<c/Ltt'i'i(g iuTihjatifieyog sira iSsiaif. «iy ('.y/oTurio tc tov
7ieQifi6'Aov sg /uog ifinsatoi' uiftwit^STui . . . tovto Ot ro X"°i °^"'- ''"' nuMaoii yeyoiiog 'eiv)(ei', u'/.'Au jiqovm
noi.'Mo vBTeQoi' ij tijv nohy 'AvuaTuaiog jUiai'Aevi eifeiiuuTO tuvtijv, i] (fvaig uvtov tov )(U}q'iov unuvrafju-
Ttaaau 'efêio. de aedijicatione c/. Malalas p. 399 ed. Bonn. (inde Chron. inisvliale ad a. 498) cet.
102 MARCELLINI V. C.
viginti leones , friginta parclos exceptis aliis feris in ampliitlieatro simul exliibuit.
nunierosos praeterea faleratosque in circo caballos iam donatis quoque inipertivit aurigis,
una dumtaxat ultiniaque mappa insanienti populo denegata.
522 XV. SYMMACHI ET BOETHII.

523 I. MAXIMI SOLIVS.
Plerique lapidatorum, percussorum urbisque depopulatorum sua ob scelera de-
preliensi ferro, igni suspendioque expensi sunt, gratum bonis civibus spectaculum ex-
liibentes.
524 II. IVSTINI AVGVSTI II ET OPILIONIS.
10 His cons. inopia olei magnam penuriam in populuni inportavit.
525 III. FILOXENI ET PROBI.

lobannes Eomanae ecclesiae papa LI anno Petri apostolorum pontificumque prae-
sulis quadringcntensimo octogensimo quinto sessionis eius, Theodorico rege sese
pro Arrianis suae caerimoniae reparandis, solus dumtaxat Romanorum sibimet decessorum
ift urbe digressus Constantinopolim venit. miro honore susceptus est: dexter dextrum
ecclesiae iusedit solium diemque domini nostri resurrectionis plena voce Romanis preci-
bus celebravit.
526 im. OLYBRH SOLIVS.
Totam quidem Antiochiam Syriae civitatem repens inter prandendimi terrae motus
20 invasit: alioquin occiduam urbis magnamque eius partem sinistris mox ventis undique
flantibus flammasque coquinarum pro tempore aestuantes ruentia in aedificia miscenti-
bus duplex torridumque exitium inportavit. Eufrasium quoque totius urbis episcopum
adempto eius capite combusto simul obruit sepulchro: obeUsco circi inverso et humi
defosso.
527 V. MAVORTII SOLIVS.
'^^
Anno regiae centesimo nonagensimo septimo lustinus imperator
urbis conditae
lustinianumex sorore sua nepotem iamdudum a se Nobihssimum designatum parti-
cipem quoque regni sui successoremque creavit kalendas Apriles: ipse vero quarto ab
hoc mense vita decessit, anno imperii nono mense secundo.
528 VI. IVSTINIANI AVGVSTI SOLIVS.

Anno regiae urbis conditae centesimo nonagensimo octavo regium vestibulum
priseimique in eo solium ob aspicienda probandaque in circo certamina structum victor
quam fuerat et utramque senatorum ex
lustinianus princeps cminentiorem clarioremque
more spectantium porticum solita magnanimitate redintegravit, bonis quidem agitatori-
35 bus praemium, ignavis autem in nobis severitatem innuens.
TSU (sed lacera) B {hi duo om. a. 522. 523. 526. 528) 527 = lordanes H. 362. 363. 531 = Beda.
1 leones] 1. et S 2 nvimerosos] nummerosor T^, mirosos M eauellos S inperiuit T^, in-
pratium B 3 ultimoque S iusanieute 'TB 4 boetii TS 6/8 plerique .... exhibentes om. S
6 urbique T 9 augusti ii] ii {om. aug.) iS', augusti (ohi. ii) TB pilionis S 10 his cons . . . inportauit
ovi. S 11 filaxeni S 12 li] TB, quinquagesimus tertius »S' petri scHpsi, a petri TSB 13 quadrin-
geutesinio oetuagesimo quinto iS', quadringentensimo (quadrig- T'^) septuagensimo quinto 3' sese] fuit suc-
censeute vel sese movente vel sese mitteute : flaijitavit rex, ut Ariani ad catholicam fidem conversi suae ecclesiae
restiluerentur et pro2>terea lohamiem misit ad lustinmn {cf. anon. Vales. 15, 88 90) —
movente simileve voca-
hulum excidit 14 arrianos T ^yost reparaudis B, laborante Sconhovius
ins. iuiecto orbe B IG degres-
sus S susceptus] T'', sumptus T", resumptus S 19 praudentium S, radendum T 20 ueutir T^ ubique -S'
21 cocynarum iS' misceutibus] raitteutibus i?4>scA/eW 22 totius] T, loci liuius.S ademptio T 2'ifortasse
combustum obilisco S, obilisei T humo T defossos S 25 mabortii TS, malortii B solus 7?
26 regia S 27 sua om. T^ 27/28 participem om. S 28 kalendas apriles T 29 imperiij
imperante S 30 iustinianiani T» 32 priscumque] priscum S 33 quam] S, iam T et utramque]
scripsi, utrumque et S, et ultra quam T senatorera S 33 solitam T 35 in nobis] T, om. S
•V2fl Vn. DECII SOLIVS.

Parthis bolla nidvcntibus arma Romanus paravit exercitus finesquc suos rebellans
tutatus ost. haec expeditio nostrorum paene per quinquonnium tenuit, digressaque
Oriente Africam petiit, contra Vandalos feliciter dimicatura.
53(1 YIII. LAMPADII ET ORESTIS.

5
Mundi) Illyricianae utriusque militiae ductor dudum Getis Illyricuni discursantibus
prinuis omnium Komanorum ducum paucis oorum interemptis incubuit eosque haut
fugavit. autem deinde consulibus idem dux audaciao suac socundus in Thraciam
his
quoquo advolans praedantes eam Bulgares felicior pugnans cecidit, quingentis eorum in
10 proelio trucidatis.
53 I IX. POST OONSVLATVM LAMPADII ET ORESTIS.

His consulibus codex lustinianus orbi promulgatus est.
532 X. ITEM POST CONSVLATVM LAMPADII ET ORESTIS.

Hypatius, Pompeius et Probus genere consobrini divique Anastasii ncpotos im-
15 perium, quod sibi singuli indigna ambitiono exoptabant, idibus lanuariis iam plerisque
nobilium coniuratis omniquo seditiosorum turba arniis donisque ministratis inlecta dolis
invadere temptaverunt atque per quinque continuos dies urbem regiam rapinis, ferro
igneque per sceleratos civos sine certo interrege discursantes hostili impietato , ipsi se
fideles rei publicae in palatio dissimulantes, depopulati sunt. quinta voro huius nofandi
2u facinoris die, dum de foro Hypatius sceleratorum comitum manibus torque redimitus
aureo et Pompeius comes eius sua sub veste loricatus ad invadendum eonscendunt
palatium, uterque oorum ante fores palatii captus est statimque piissimi principis nostri
nutu catenatus trucidatusque poenas luit et anto imperium pordidit quam haboret, in-
numeris passim in circo populis trucidatis ot tyrannorum sociis continuo proscriptis.
25 ecclesia tunc incensa mox coepit ab eodem Augusto renovari.
533 XI. IVSTINIANI AVGVSTI III.
Post diuturnum iinmanemque laborem contra Medos Romanis gestum sudoribus

tandem per Rufinum patricium perque Hermogenem magistrum officiorum, utrumquo
legatum a principe nostro missum, pax cum Parthis depecta est sponsione percussi
30 foederis ab utroque imperatore invicem sibi muneraque deinde concordiae missa.
534 XII. IVSTINIANI AVGVSTI IIII ET PAVLINI.

Provincia Africa, quae in divisione orbis terrarum a plerisque in parte tertia
posita est, volente deo vindicata est. Carthago quoque civitas eius anno excidionis
TSU (sed textu lacero Jinienteque v. 16 in doiiisque) B {hi duo om. a. 529. 530. 533) .529. 532.
533 = lordanes R. 362—365 531 = Beda 534 = lordanes R. 366 et Beda.
1 dedici S», dedicii S^ 2 paitbis .... 4 dimicatura om. S nostrorum] nostrorum arnia pro-
posuil Hirschfeld 4 petit T 5 horestis T 6 undo S dudum] d. quidem S Gjl discurrentibus S
8 idem] id est S 9 trachiam T uulgares S felicior pugnaus] T, feliciore pugna S 10 trucidatus S
11 pust consolatu knipadii et horestis 1' 12 iustiniani SR 13 consolatu T 15 indigni TR exop-
tantes S idus ianuarias TJJB. idus ianuarii S 17 atque] S, inqua TR eontinuos dies] tercius dies R
18 ipse .S' 19 desiniulantes .S' quinta] quid TR nefandi] infandi .S 20 de om. S comitatum S
21 inuadendum] inuadendum tendumque .S' cousceudunt] TR, ascendunt S 23 tructoatusque R ante]
*..e r 24 continuos M 25 ecclesia t. i. (ecclesiam t. incensam T, ecclesiam incensani tunc R) ....

reuouari om. S 26 iustini S 27 medios T 28 hermogiuem S 29 depecta] T, depacta S:
depicta lordanes sponsione] T, sponsionem S 30 post sibi fortasse excidit praestita vel pro sibi scr. inita
muneraque deinde] 7', munera deiuque S concordia missi .S': pax depicta est foedusque iuitum et munera
ab ulroque sibi iuvice priucipe distiuata Jordanes 31 iustiniau S quarti 2 pauli R 33 excessiouis S
104 AyCTARIVM
suae nonagensimo sexto pulsis devictisque Vandalis et Gelimer rege eorum capto et
Constantinopolim misso, quarto lustiniaui principis consulatu, ipsius moderatione reeepta
est, sua cum patria firmius, quam dudum fuerat, redintegrata.
ADDITAMENTV3I.
5 Quo tempore Theodahadus rex Gothorum Amalasuentham reginam creatricem
suam de regno pulsam in insula laci Vulsinensis occidit. cuius mortem imperator
lustinianus ut doluit, sic est et ultus.
535 XIII. BELISARII SOLIVS.

j
Postquam Carthago Libyaque suo cum rege Gelimero per Belisarium est sub-
10 iugata, de Roma Italiaque deliberat imperator: iterumque expeditio iterumque classis
paratur idemque ductor qui consul eligitur, rectoque navigio Siciliam properat, Catinam
Syracusam sine mora, imrao omnem pervadit Trinacriam. ibique comperiens quod in
Africa civile belhim exoritur et miles in proprio duce insurgit, cum paucis ad Africam
tendit, Solomoni qui praeerat subvenit: exercitum vero partim blandiendo, partim ul-
15 ciscendo, inimicum tyrannum eflfugando, rei publicae consulit utilitati remensoque
navigio Trinacriam redit.
2 Agapitus quinquagesimus Romanae urbis episcopus a Theodato rege Gothorum
in legatione directus Constantinopolim venit.
3 Tzitta patricius in Mysia cum hoste Bulgarum congrediens ad latrum superior
20 invenitur.
4 Epifanius episcopus regiae urbis ante adventum Romani praesulis moritur: cuius
episcopatum contra canones Anthimus Trapezuntena ecclesia relicta invadit.
536 Xim. POST CONSVLATVM BELISARIL

1 Ebremud Theodati gencr relicto exercitu regio in Britios ad Belisarium in Siciliam
25 convolavit.
2 In Africa vero Solomone itidem cum cxercitu dissideute Germanus succedit,

Solomonem remittens ad principem.
3 Belisarius Canipaniam transiens Neapohm vastat.
4 Gothorum exercitus Theodahadum regcm habens suspcctum Vitigis in regno
30 asciscit: qui mox in campos Barbaricos regnum pervasit.
5 Expeditioue soluta Romam ingreditur, ubi iam Agapito ConstantinopoH defuncto
Theodahadus rex Silverium episcopatui subrogarat: ibique residens dirigit Ravennam.
e Theodatum occidit in loco qui dicitur Quintus iuxta fluvium Santernum et ipse
subsequitur per Tusciam omnes opes Theodati diripiens quas in Insula vel in Urbe- ,
35 vetus congregaverat.
S (Jinit 3 m redintegrata) TB 536 cf. lordanes B. 373.
1 et om. S geliraer] TR, gelimero S 2 cousulatus S '

3 suaque S subscri^ytionem libri S
hic finienlis v. p. 43 5 amal[ii]suentham T, amalasuentam JJ (> uulsam T, euulsam S regno R
insulam B bulsinensis T, Inilsinensi B 8 solus R 9 eartago T 10 italiamque R idecumque R
11 eatenam T, catheuam R 14 parti T^ 14 15 mulciscendo R 15 remisoque B, remenso {om.
que) T'^ 17 quinquagesimus T, quiiiquagesimus secundus R urbis] ecclesie R 19 superiore T»
21 [urb]is T rao[rilbus T 22 authonius B trapezzuthena (-nae T"') TR inuadet T 23 con-
solatu T 24 ebermud T^ britios] T, brizzios R belesariura T sicilia TR 27 solomone B
28 belesarius T 29 theodat- R semper uurtigis R et sic deinceps 31 carapo B peruasit] persit R
31 roma T^ constantinopolim T 32 subrogat R dirigi 7'^ rauenna T 34 quas] que B
35 uetus] ueteri B
MARCELLINI. 105
7 Kavoiinaiaque ingressus Matesuenthani nepotoni Thoodonci sil)i sociam in regno

plus vi copulat quani amore.
8 Belisaiius favente doniino Roinam ingreditur.
ft Germanus in Africa feliciter administrat.
.i 10 Agapitus Constantinopolim, ut dixinius, cpiscopus a Roma adveniens , Anthimum
pcllit, dicens eum reguhxm adulterum, qui sua diniissa anilji(u'at
iuxta ecclesiasticam
alicnam: iu cuius loco Mennam jiresbyterum episcopum ordinavit et ipse extremum
dieni ohiit: in nullo taiucn, sicut oi a principe imminobatur, sentions contra fideni.
11 namque anno ob nimiam siccitatcm pastura in Persida denegata circiter

i]iso
1" quindccim niilia Saracenorum ab Alamundaro cuni Cluibo et Ilezido fylarchis limitom
Eufratesiao ingrcssa, ubi Batzas dux eos partim blanditiis, partim districtionc pacifica
fovit et inhiantes bellare repressit.
537 XY. ITERVM POST CONSVLATVM BELISARII.

1 Vitigis tyrannus exercitu aggregato Romam obsidet: cui tunc faventeni papam
13 Silvcrium Behsarius ab episcopatu summovit et loco eius Vigilium diaconum ordinavit.
2 Temporeque longo Romam obsidente Vitigis Belisarius intus iiiedia vigiliisque
hiborans auxilium ab imperatore deposcit cui directi sunt Martinus et Valerianus
uterque magister militiae: nec sic tamen Vitigis obsidioncm relinquit.
3 In Africa Grcrmanus rebelliones miHtes cum Stotza tyranno inter ]\[aurorum deserta
L'u bellando effugat.
4 In Oriento quoque lohamies Cottistis arripiens tyrannidem, antequam advcrsi ali-
quid tcmptaret, Daras extinctus cst.
5 Ecclesia maior Constantinopoli ab iraperatoro lustiniano singuhiritcr in mundo

constructa dedicatur dio VF kalendas lanuarias.
538 INDICTIONE PRIMA lOHANNIS SOLIVS.

1 Adhuc A"itigis in obsidione Romae morante lohanncs magistcr militum cum Batza,
Conone. Paulo Remaque inlustribus magnoque exercitu apparato ad Italiam properant
castraquc ad Portum Romanum conlocant, hiboranti Romae subveniunt. quorum ad-
ventum Vitigis ccrnens trium mensium temporis cum Belisario pacta confirmat suosque
30 legatos ad imperatorcm transmittit.
2 In qua pace Belisarius Campaniam redit, annonae copiam Romae iulaturus : rever-
susque Campauia contrarium sibi dc inedio aufert Constantinum patricium.
3 lohannes vero in portu quae posuorat castra descrens Samnitum regionem in-
gressus est Atcrnoquc oiipido (;xpugnato Tremonem Gothorum ducem cum suis pro-
3.1 sternit, Ortonam quoquo similitor invadit. Picenum dcpraedans Ariminum occupat.
4 Quo audito Vitigis ab obsidione urbis, in qua adhuc post turbatam pacem con-
sistcbat, rehcta Roma per Clodiae aggerem et annonariam Tusciam transit Appenninum
et in Rubiconis fluminis ripa castra metatus Ariminum obsidct.
TR (om. a. 538 praeler iirimum rocabulitm iud.).
1 qiie om. li niathesueiitham K 2 plus ui| pulsui R aiiiure] amaie T^, nli lem B .'j hele-
sarius /' dum. lau, H 4 alricâni TE f) dixiniu[s episjcopus T anthemum R Ij pellit]
mox ecclesia pellit R 7 suii] sua ecclesia R minnam T praebyterum episcopu T^ extremo
die R 8 obit T", obiit in doraino R uUo T^ imrainabatur B 9 namque] autem R nimia
siccitate T^ 11) lylarcis T, sylaricis iJ liraite TR 1 1 ufratisiae T, eufratisie R ingressa] i.
est TR parti in bl.-uiditis T-^ 13 iteru post consulatu T 14 uitigis) T^^, uuitigis T^ exer-
citus R 1.") bilisarius T 1(3 bilisarius 7' uuitigis T^ 17 ualarianus R 18 unitigis 7'*'
19 stozza R Ityralnno T 20 bellan[d]o T 21 cottistis] scortistis R tyrannide amte fjuem 7"»
23 consfantiiiijpolim T 24 ni] tertio ui T^ 32 auferet T 34 oppidi T^ 35 quoque] quo T^
occup[at] T 3() audito] dodito 2"» q[ua] T 37 cloiae r»
GHRONICA II. 14
106 AVCTARIVM
5 Unde proturbatus a Narsete de Constantinopoli ct a Belisario de Roma venienti-

bus fugit Ravennam.
(j Cuius ncpos Oraio Mediolamini longa inedia deterit, Mundilani Paulumque duces
ibi positos cum suos milites obsidens.
5 7 Narsete vero Arimino residente Belisarius accedens Romae ad exhiemandum in
deditione suscipit Urbinum et Urbemvetus et insulam laci Yulsinensis.
539 II. APPIONIS SOLIVS.

1 Narsis revertitur Constantinopolim.
2 Belisarius obsidens Auxinmm septimo mense ingrcditur, similiterque et Faesulam.
10 3 Gothi Mediolanum diruunt pracdamquc potiti omnes Romanos
ingressi muros
Mundihim Pauhimque duces abducunt Ravennam.
interficiunt,
4 Thcudibertus Francorum rex cum magno cxcrcitu advenicns Liguriam totamque

dcpraedat Aemiham. Genuam oppidum in htus Tyrrhcni niaris situm cvei'tit ac prae-
dat. exercitu dehinc suo morbo kboranti ut subveniat, paciscens cum Bchsario ad
is Galhas revertitur.
5 Germanus dc Africa Constantinopohm evocatur. Sohmion ibi rursus dirigitur.

6 Calluc magister mihtum cum Gepidas primum fehciter dimicans secundo infeh-
citer ruit.
540 11 1. IVSTINI lYN. SOLIYS.

20 1 Parthi in Syriam ingressi multas urbcs subvertunt: contra quos Germanus arma
arripiens lustinum fihum eundemque consulem in ipsis fascibus secum ducit.
2 Antiochia magna depraedata deraohtur a Persis.

3 Behsarius Ravennam ingreditur, regem
Vitigis et reginam cunctasque opcs Gothos-
que nobihores toUens secum ad imperatorem revertitur evocante sc Marcello comite.
•35 4 Solomon in Africa fehciter dimicans rebelhones proturbat.
5 Gothi trans Padum residentes Oraio Yitigis ncpote et ITeldebado ductantibus
Yitigis regem cum regina opibusque palath nec non et Gothos audientes sedibus pro-
priis pulsos Orientemque per Behsarium abductos rebellare disponunt, regem sibi
statuentes Heldebadum.
a,j (5
Contra quem debehaturus Bessa patricius Placentiam a Ravenna conscendit, Con-
stantino Ravennam de Dalmatiis, ut praeesset exercitui, ab imperatore directo.
541 IIII. BASILI SOLIVS ANNO PRIMO.

1 Parthis persistentibus inimicis Behsarius Orientis suscipit expeditum Germano
regresso ad urbem regiam.
3s '2 Gothi Heldibado occiso Erarium sibi ordinant regem.
3 Solomon in Africa interfieitur, Sergius loco eius dux successit behi moderatorque
provinciae.
542 V. POST CONSVLATVM BASILH ANNO SECYNDO.

1
Mihtes clam Yeronam ingressi dum avaritia inhiante dc praeda concertant, a Gothis
40 egredientibus de latebris cum suo dedecore civitate peUuntur.
T
1 constantiiiopolim T 2 rauenua T 3 uepus T deterit] iuterit T» 9 bulsinensis T
belesarius T» et fesulam T^', et efesulam T^ 10 mediolauo T 11 duces abducunt] ab duces
ducunt T^ 13 tyr[rb]eni T 14 [e.xercit]u T laljorante T [ut] subu. T patisceus T»
20 syria T^ 22 in om. T» 22 antliiocia T 23 rauenam Ta 2G oraio] orai T^ 27 rege T
28 orienteque T bilisarium T 30'31 constan[tino] T 31 praesset T^ [e.\er]citui 'T 33 bilisarius T
36 belli moderatorque] bel in raoderator r^ 38 consolantu T basilii T> 39 uerona T iuhante 7"»
40 dedecore] decore T^
MARCELLINI. 107
2 in regnum manciparunt.
Gothi Erario rege occiso Totilam qui malo Italiae mox
Padum Faventiam Acniiliae civitatem Rouuinum exercitum superat,
transit et atl
Juces eftugat, Caesenam et Urbinum, Montem fcretris et Petrapertusa occupat, huc

illucque discurrens devastat Italiam.
r,
3 Kursus in annonaria Tuscia ad Mucellos per Kuderit et Yiliarid Bledamque duces
suos Romanum exercitum superat. quo proelio Bessa patricius vulneratus evadit;
cetori vero fugientes per quaqua salvati sunt.
543 VI POST CONSVLATVM BASILII ANNO III.
1 Totihi devastat Campaniani urhesque muratas evertens per suos Tibureni ol)Kidet.
10 2 Mortaiitas magna Italiae solura devastat, Orientem iam et Illyricum peraeque

attritos.
3 In Oriente Persis adhuc tenentibus conflictum cum nostris Sergius iu Africa in-
quietatur a rebellionibus cum Stotza et Mauris.
544 VII. POST CONSVLATVM BASILII ANNO IIII.
15 1 Totila obsidet Pirmum et Asculum invasamque Neapolim desolat et Tibur.
2 Roma qua praeerat lohannes magister militum.

vero obsidetur a longe, in
3 In Oriente Belisario constituto exulatur lohanues ex consule ordinario patricius

atque praefectus praetorio et domus eius datur Belisario.
545 VIII. POST CONSVLATVM BASILI ANNO QVINTO.

^,(1 I
Totila Asculum sub iuramento ingressus est; milite Romano cum rebus
Firmum et
suis dimisso crudelitatenisuam in Romauos exercuit eosque omues nudat et necat.
2 In Africa lohannes iuruens super tyrannum Stotiam interimit eum et ipse ab eius
occiditur armigero. in qua tyrannide lohannes quidam electus Stotias iunior vocitatur.
3 Belisarius de Orieute evocatus in offensam periculumque incurrens grave et in-
2.'. vidiae subiacens rursus remittitur ad Italiam. qui veniens Romae dirigit Bessam,
lohannem mittit ad imperatorem.
4 Totilas vastato Piceno pugnansque ad Auximum vincit. indeque discurrens per
Tusciam Spoletium destruit et Asisium Clusiumque oppida tenuit et obsidet Perusiam.
546 Vim. POST CONSVLATVM BASILI ANNO SEXTO.

3u 1 Vigihus papa LVIIII ab apostolo Petro evocatus ab imperatore Roraa egreditur
et Siciliam venit.
2 Totila occupata Lucania et Brittios Neapolim subvertit, Romara obsidet.

3 De Africa Sergius evocatur et Ariovinda neptem imperatoris acceptam ibi iudex
dirigitur.
3j 4 In Oriente cum Parthis foedus initur per Constantianum magistrum militiae et
exercitus revertitur Constantinopolira.
TR {om. a. 542. .'i44. 545).
5 annonariam tusciam T Ijliilamque T 8 [post cons]iilatnin T 9 [tot]ila T tiburini T''
10 itali R solum] soluit T^ oricnte T 10 11 peraequattritos T^ 12 persas TB 14 con-

solatum Ijasili T 15 et tibur] c tibnr T* lU iobanuis T 17 bilisario T consule] consolar T^
20 timum T^ 22 ioliannis T 21 ofiensa periculoqne i. grani T 24 25 c[t inuidiae] T 25 ita[liam] T
27 auximo T^ uincet T 2S spolitium destruet T asisum jT* teneuit 7'* 30 roniae 7",
rome li 32 briftio Tt neap. subu. om. R 33 lariouincta R 35 constautinum R

14*
108 AVCTARIVM MARCELLINI.
547 X. POST CONSVLATVM BASILTI ANNO VIL

1 Gothi legatiouein mittunt ad imperatorem per episcopuni civitatis Asisinatium
nomine Aventium.
2 loliannes magister militum ad Italiam properat.
5 3 Bilisarius a Ravenna egressus venit Dyrracio indeque direeto lohanne Calabriam
ipse per Siciliam Romae perrexit.
4 Papa Vigilius ingressus est Constantinopolim VIII kalendas Februarias.
r. dolo Isaurorum iugreditur Roma die XVI kal. lanuarias, muros evertit,
Totila
domos aliquantas igni comburens ac omniuni Romanorum res in praedam accepit hos :
10 ipsos Romanos in Campaniam captivos abduxit. post quam devastationem quadragiuta

aut amplius dies Roma ita fuit desolata, ut uemo ibi hominum nisi bestiae morareutur.
sic veniens Belisarius nuirorum partem restaurat veuieuteque Totila ad pugnam resistit.
Eodem quoque anno de AfVica ueptis revertitur imp. vidua occiso viro eius Areoviuda
a Guutliario tyranno, qui cum Stotzia iuniore tractaus eum o('ciderat. sed Artabanes
is utrosque comprehensos Guntharium occidit, lohannem id est Stotiam iuniorom vinctum
transmittit ad principem. post abquantos dies mittitur Africam loluinnes et Artabanis
evocatus praesentale accipit magisterium.
548 XI. POST CONSVLATVM BASILII ANNO ^^11.
1 Campania praedana Gothos uonnuHas bberat sena-

loliannes magister militum in
^<i trices. nocturnum Totilae superv(mtum Bulgarum suorum proditione.
qui postea patitur
2 Verus quoque magister niibtum et ipse iu parte aUa Calabriae infestum sustinuit
Totilan et Valerianus ab imperatore in eorum solacia
(reliqna desimt).
Tli {om. a. (AS)
3 auueiitium T^ b uouit .ul Jyi-atiuni li idliauues r» cilaliiia 77i' 8 [totila] dolo T

isaurum 7'^B, isaum 7*" xui |lia|l T iauuari.is] 7''', inu. 7"" 1) ,nc om. R II morreutur 7'"
12 sic] h\c I{ 1.3 iiup i-eu. 7i' uiro eius om. Ji 14 uiuitliaric /? artabanis] JR, arthabaiiis T
1.5 guntharic fl 1(5 aliquaiitou T"» alVioum] in alV. ]i 17 .accepit li mhscrqitionem H fmieitli.i iii
magisteriuni v. p. 43 19 magister T 21 parteni aliam 7'''

CASSrODORI SENATORrS
CHHONICA
AD A. DXJX.
LIBRI ADHIBITI:
C = codices PM cousentieiites.
P= codex Parisinus 4860 saec. X.

M= codex Monacensis 14613 saec. XI.
(hisp. = excerpta Cassiodorana apud Cuspiiiiauuiii iu coiiuii. de
consulibus Romanoruni ed. Basileae a. 1.')5;j.
Herm. = excerpta Cassioduraua ainul llonuanuum ( uutractinu

(v. p. 118).
Do Cassiodoro Senatore quae exposui in praefationo ad eius varias, hoc loco non
repetontur. Cassiodori vocabuluni pro signo eum habuisse et proprio nomine Senatorem
cum appellari ab aequalibus tum ipsum se dixisse notum est: nihilominus a vocabulo
usu consecrato nolui recedere.
Consularia (nam ad hoc chronicorum genus commentarium potissimum pertinere
cum ipse prae so fert tum indicat locus praefationis mox adlegandus) Senator edidit
a. 519 eo motus. quod eo anno Tlieoderici regis gener et successor destinatus Euthari-
cus Cilliea ab Augusto lustino consul creatus erat: nam ad eum, quem in laterculo
consuhiri et dominiiiu nostruin nuucupat tamquani alterum regem et adeo lustino
Augusto in consulatu collegae praeponit, spectant tam prinia eius verba: sapieniia jirinci-
pali . . . iii ordinctii iiie ronstdcs diiiercrc ccnsaistis, nt rjui niinnm ornavcratis glorioso
iiominc, redderetis fastis veritatis pristinac dignitatem quam postroma: totus ordo saccu-
lorum iisque ad consulatum vestriim colligitur annis VDGCXI. deest igitur sine dubio
in principio nomen Eutharici culpa librariorum. sed iuscriptio in libris tradita non solum
imperfecta est, sed etiam intcrpolata vol verius, ut in praefatione ad varias (p. IX)
ostoudi, ex variarum exemplari aliquo male translata ad chronica: nam quas enumerat
scriptoris dignitatcs, conveniunt eae a. 537, quo varias edidit, sed tam magisterium
officiorum quam praefecturam praetorio obtinuit post a. 519. chronicorum quoque
vocabuhmi Hbrarius fortasse in tituUim intulit, sed relinquendum fuit, cum possit venire
ab auctoro.
Auctores in libello lioc conscribendo adhibitos Cassiodorus in fine libelli solito
plenius et diligontius Hieronymi chroniea

declarat, Titum Livium,
laudans Eusebii ,
Aufidium Bassum, paschale clarorum virorum auctoritate firmatum. iam de singulis ex

ordine agondum est.
Hieronymi ehronica ut plerisque horum saeculorum anuahbus ita Cassiodoriauis

1.
quoque pro fundamento fuerunt, sicut monstrant adnotationes nostrae marginales. quod
de Prospero ostendimus (vol. 1 p. 347) codicem eorum chronicorum eum adhibuisse
similem Lugdunonsis Scal. 14 sive Freheriani (i^tam apud Schoenium quam in Prosporo
apud nos), id in Cassiodorum quoque cadere doclarant loci infra scripti. compendia
adhibui eadem atque supra in Prospero addens Ij ad significandum Londiniensem 16974,
de quo dixi ad chrouica GaUica vol. 1 p. 620, ot T ad significandum Tihauum Oxonion-
sem, do quo modo egi ad Marcellinum p. 48.
c. 527 Caesar imperavit ann. IIII m. VII
. . . FT Frosp. Cass., m. VI reliqui.
c. 596 Christus nascitur a. Augusti XLI F Cass., alii alitcr.
c. 668 Claudius . . . imperavit a. XIII m. VII d. XXVIII FPAL Frosp. Cass.,

d. XXVIIII BMT.
c. 747 Etesifontom] FP Ca.ss., ctesifontem rcliqui.
c. 949 quadraginta missus] FPA Cass., atUamos B.
c. 1069 Constantinus Constantius et Constans regnaverunt a. XXIIII m. V d.
XXIII F solus cum Cass., d. XIII Hieronijmi lihri plcrique, d. XII Hicr.
L et Prosper.
2. Prosperi chronica ubi de ipso egimus vol. p. 374 vidimus a Cassiodoro ad- 1
hibita esse non intogra, sed solam partem eorum posthieronyraianam qualom exhibet ,
112 CASSIODORI SENATORIS
is ipse libur dc qiio coinputationcm quoqne. quac claudit

inodo dixiiims Frelieriaiuis.
commentarium Cassiodori, infra ostendemus applicatam esse ad cam quae cst in finc
libri Freheriani ex Hieronymiana effectam, sed Prospero subiunctam. codex is cum
finiat in a. 445, quae cx Prospero Cassiodorus adscivit, ultra eum annum non extendi
neque usuni esse Cassiodorum continuatione Prosperiana a. 446 — 455 infra ostendetur,
ubi agitur de chronicis Italicis a Cassiodoro expilatis.
3. Ex annahbus Livianis, qui ab urbc condita porrigebautur ad u c. 745, proficisci
quidquid per ca tcmpora Cassiodorus adfert tam fastos quain adnotationes historicas
cum ex ipsius verbis colHgitur tum confirmant quas nos habemus eorum annalium reli-
quiae cum commentariis Cassiodori collatae, et iis uititur oinnino chronicorum Cassio-
dorianorum intcr similes libellos praecipua utihtas. neque tamen immensum opus
ipsuni vidctur adhibuisse, immo cum mendae aliquot e])itoinis Livianis quae supersunt
coinmunes, ab ipso autem Livio alienae apud Cassiodorum item inveniantur, nt ostendi
in editione liorum chronieorum mea priore (p. 55 1 seq. 696'). excerjita Liviana ct alia
quae supersunt et Cassiodoriana redeunt ad cpitomen ainplam et aiitiquam depcrditam.

sed hacc demonstratio cum praesenti cditioni parum couveiiiat, lioc loco noii inagis
repetetur quam quae ibi exposui de ad recte aesti-
exeerptcniun Cassiodnri utihtate
mandos hbros decaduni quae aetatem tulcrunt Livianarum. breviarium eiusmodi
Livianum commemorat iam Martiahs (epigr. 14, U)() Titus Livins in membranis: Fdli-
bus exigtiis artatur J/mus inijcns, i[uem tnea non totum bi/bliotheca capit)^ confecifc
fortasse Ausonius subscriptis versibus (carni. 22, I Schenkl) consnlari libro subicicndis,
quem ego ex cunctis consulibus [inj unum coiyi his ; ignota aeternae ne sint tibi tetnporu
Eomac pairum ducta sub Impcriis, digcssi fastos et nomina pcrpctis (libri
regibus et
praepctis) acvi, sparsa iacent Latiam si qua per liistvriam. ipsani epitomen Ausonianam
num suam fecerit Cassiodorus, neque adfirmari potest neque negari repperit autem in :
ea fastos ut sunt apud Liviuin more anticjuo relatos, praenomina quoque proponentes
perpetuo iieque ea perscripta, ut leguntur in reliquis laterculis aetatis sequioris, scd cx-
pressa coinpendiis vetustis et legitimis. unum addo uoinina consulum Cassiodorum videri
repperisse sexto casu perscripta et indc ipsum formasse nominativos: nam ut in parte
Victoriana ex Fcdunc a. 115 effecit Fcdon, ex Varanc a. p. Chr. 410. 450 Varan
adeoque ex duobus Silanis a. 189 duo ct Silani, ex dnubiis Aspris a. 212 duo et Aspri,
ita hic repperimus Labcon u. c. 57 ct semper Paetus factus est Factu (u. c. 553.
1
556. 587).
4. Aufidius Bassus, fortasse L. Aufidius L. f. Bassus is, cuiiis patcr per bella
civilia et piratica Tenios libcraliter adiuvit (C I. tTr. u. 2o:i5),rcrum scriptorein alte-
rum M. Servilium Nonianum [cm. a. 1)5, dljiit a. 5'.): Tacitus aiin. 11, lU) paulum aetatc
praecedens (vcrba sunt Cjuiiitiliani inst. 10, I, 103), a iScneea filio (f 65), cuni is ad
Lucilium scripsit (ep. 30), dictus senex quassus et aetati obluctans, rerum gesta-
rum libros edidit vel certe edere coepit antequam Seneca pater c. a. p. Chr. 37 sua-
sorias cmisit, eae enim c. 5, 18. 23 habent inde excerpta. eloquentiam eius praedicat
Tacitus (dial. 23); Quintilianus quoque (1. c.l laudibus, sed temperatis admodum pro-
sequitiu' libros eius belli Germanici. qui videntur. ut Liviani belli civihs, annsilium
partem effecisse. dc Armenia laudat eum Plinius maicu' h. n. 6. 9, 27 idemque annales
eius eontinuavit suis libris XXXI pro titulo inscribens a finc Aufidi Bassi (Plinius
maior h. n. praef. 20: Plinius ininor ep. 3, 5. 6). sed Plinius a quo anno inchoarit cum
ignoremus, hoc soluin constat Bassuni res gestas narrassc a morte Caesaris dictatoris
ad mortem Seiani: nam narrationem eius dc obitu Ciceronis adlegat Seneca pater I. c,
excerpta autem interposita intcr Liviana et Victoriana a C. Asinio et C. Marcio cos.
ad consulatum Tiberii V Cassiodorns evidcntcr sumpsit cx annalibus Aufidianis. con-
tinentur iis praetcr fastos cmendatos reruni relationes paucac nec magnoperc utiles.
: :
CHRONICA. 113
5. Eutropium subinde, raro tamen Cassiodorus adsumpsit ad explenda Hieronymiana.

ita Vitellio in ordinem adniisso tempus regni in Hieronymo non inventum ex Eutropio
supplevit. item in tribus imperatoribus tempus regni inde accuratius definivit, Othoni
tribuens m. III d. V pro m. IH, Traiano «. XIX m. VI d. pro a. XIX »/. VI, XV
Hadriano a. XX
m. X d. XXIX pro a. XXI. alibi quoque ex oodem auctore minora
quaedam inveniuntur Hieronymianis inserta. librum a Cassiodoro usurpatum similem
iuisse Gothani, non Leidensis indc coUigitur, quod c. 82S Lucium impcratorcm appellat
non Verum, sed Severum.
6. Paschale , ad quod proptor fastos provocat post Livium et Aufidium , dudum
intellectum est esse Victorii Aquitani ea aetate ante editum alterum Dionysii Exigui in
Italia coninuini consensu rcceptum; quorum
clari viri, auctoritate firmatum dicitur, intellegi
videutur ipse Victorius et Hihirus quondam papa. fasti a passione inde quamquam
Prosperi sunt, eos non ab ipso sumpsit Cassiodoi'us, quem ne integrum quidem habuit,
sed a compilatore Prosperi Victorio. qua de re quamquam dubitari non potest, non
supervacancum erit locos ahquot componere, in quibus a Prospero Victorius recedit
comite Cassiodoro.
p. Chr. 91. 124. 1.^0. 1.52. 186. i."!*) Glahrio Prosper, Gahrio constanter et
Victorius et Cassiodorus.
p. Chr. 130 omittunt Vict. Cass.
p. Chr. 222 Alexamlro Prosper, Alexandro et Augiisto Vict. Cass.
p. Chr. 309. 310 p. c. X d VII et iterum p. c. X et VII Prosper, p. c. et it.
p. c. Diocletiani X ct Maximi VII Vict. Cass.
p. Chr. 358 Dutiano Prosp., Titiano Vict. Cass.

Ipse ab interpolationibus abstinuit neque vitiis laterculi innumeris multa de suo addidit.
7. Post Prosperum et Victorium tam consulum nomina (quamquam haec trahere
potuit etiam ex laterculo Victorii continuato) quam adnotationes historicas Cassiodorum
sumpsisse cx consularibus Italicis antea monuimus (vol. p. 252) neque ipsa res eget
1
demonstratione. ab a. 446 ad a. 455 quae habet quamquam non raro cum Prosperianis
ad verbum conveniunt, sunt in iis quaedam, ut c. 1262 verba in campo Martio, quae
a Prospero absunt, adsunt in consularibus Italicis. itaque in hac partc Cassiodorus aut
utrisquc chronicis usus cst (id quod antea posui vol. l p. 376) aut, quod iam magis
credo, cum alia indicia eo ducant, ut Prosperi habuerit editionem finientem ad a. 445,
Prosper additamentum hoc editionis postremae ex consularibus Italicis derivavit, quae
ipsa mutila et manca ad nos pervenerunt.
Commentarius Cassiodoranus scriptus in usum plebis urbanae (nani dominantur in
00 quoque ludi et aedificia urbis Romae) ut utilis est maxime propter fragmenta
Liviana, ita ipse pessimus. doctrinae auctoris indicium sunt quorum supra meminimus
ex nominativis effecti ablativi ipsi proprii: fidei quae mox exponemus. auctores quos
adhibuit ad verbum plerumque exscripsit, adeo ut ubi Hieronymus portae Hierosolymi-
tanae meminit qua Bcthlehem egredimur, degens scilicet in Palaestina, hic quoque (c. 797")
homo Italus de eadem porta quae inveniuntur aut

et ipse egrediatur. propria auctori
exilia sunt, ut c. 789 observat temphim Romae iam appellari templum urbis, c. 955
thermas Ueciani ab auctore nomen habere, c. 1061 Constantinopolim olim dictam esse
Byzantium, aut mutata vel adeo interpolata propter studia Gothica.
Hieronymus Cassiodwus
Decius cuni filio suo in Abritto occiditur. c. 956 Decius cum fiHo suo in Abritto
Thraciae loco a Gothis occiditur.
Claudius Gothos Illyricum et Macedoniam c. 982 Claudius barbaros vastantes repel-
vastantes superat. lit.
CHRONICA II. 15
:
] 14 CASSIODORI SENATORIS
Prosper: Cassiodorus
Ambrosius episcopus pro catholica tido c. 1134 Ambrosius episcopus de Christiana

multa sublimiter scribit. fide multa sublimiter scribit.
Athanaricus rex Gothorum apud Constan- c. 1138 Athanaricus rex Gothoruni Con-
tinopolim quinto decimo dic quam stantinopolim venit ibique vitam exegit.
fuerat receptus occiditui'.
Pollentiae adversum Gothos vehementer c. 1172 PoUentiac Stiliconem cum exercitu
[utriusque partis clade] pugnatum cst. Komano Gothi victum acie fugavcrunt.
Roma a Gothis Alarico duce capta. c. 1 185 Roma a Gothis Halarico duce capta,
ubi clementer usi victoria simt.
Non minus quae seqiumtur coUata cum capita Prosperianis produnt hominem Gothi-
carum rerum magis curiosum quam Romanarum. etiam clarius id apparet in enarrationo
cxpeditionum Attihie et regni Thcodericiani, quae tota Gothica est. quamquam in his
verisimile est clironica Italica ab auctorc cxpilata eodem spiritu concepta fuissc. certc
ut adnuntiant haec indicia futurum rerum Gothicanim scriptorem, ita simul ostendunt
lordanianam pcrturbationem et interpolationem ab cpitomatore auctam esse posse, sed
ipsam redire ad auctorem.
Chronograpliia Cassiodoriana applicata ad Hieronymianam potissimum concluditur,
ut ipse .auctor ait in fine, spatiis sex his
1. ab Adam ad diluvium anni 2242 (c. 2. 1365).
2. a diluvio ad initium regni Assyriorum anni 899 (c. 3. 1366).
3. reges Assyriorum anni 852 (c. 43. 1367).
4. reges Latinorum anni 457 (c. 1368).
5. reges Romanorum anni 240 (c. 1369).
6. consules anni 1031 (c. 1370).
anni 5721 (c. 1371).
Duae primae epochae sunt Hicronymianae secunda indc cffecta. (]Uod is a diluvio
ad annum, quo natus cst Abraham, Nini primi rcgis Assyriorum tertium et quadra-
gesimum, annos numerat 942 ( 43 899). — =
Reges Assyriorum Cassiodorus item sumpsit cx Hieronymo scilicet quinque et ,
viginti primos ad a. Abr. SIO, cum per ea tempora Italica historia deficeret. anni ab
Hieronymianis non diffêrunt, niodo admittamus c. 32 XXXIII pro XXXII et in summa
c. 43 DCCCLIII pro DCCCLII librarium archetypi scripsisse errore. id quod confirmat
numerus secundus in fine libelli rediens.
Regibus Latinorum quem Cassiodorus praeposuit Latinum, invenit apud Hierony-
mum ad a. Abr. 839: nnfe Aeneam lanus Sahirnus Picns Fatmus Latintis in Italia
regnaverunt annis circiter CL, spatium regni ab eo non traditum annorum XXXII non
tam aliundc adsumpsit ') quam continuato regum Assyriorum laterculo ad quintimi et
vicesimum quae Hieronymus habet de sexto et vicesimo eorum Tautane regnasse eum
a. XXXII et anno eius quinto et vicesimo Troium captam esse transtulit ad Latinimi
nomine solo mutato. praeterea cum Hieronymus Aeneae regnum incipiat a tertio
anuo post Troiam captam, addens secundum alios eum regnare coepisse post annum
dcmum octavum, Cassiodorus hanc numerationem secutus est ut numeri convenirent, ,
auxitque ita seriem annorum Hierouymianam quadriennio nam a primo anno Tautanis :
sive Latini ad Aeneam apud Hieronymum numerantur anni 28, apud Cassiodorum 32.
regum Silviorum numeri sunt Hieronymiani nisi quod postremo Amulio Hieronymus
.
1)Latinum Dionysius 1, 44 ait regnasse anuo XXXVIIl adveiiiente iu Italiam Aeuea. aimos ei ad-
sciiliunt Syncellus p. 323 XXXVI, Graeci alii (Barbarus Scaligeri p. 198 Schoeue; Cedreuus p. 245) XVIII.
apud chrouographum a. 354 (vol. 1 p. 143) numerus excidit.
M
CHRONICA. 115
adscribit annos XLHII, Cassiodorus XLIII. sunima, quae apud Hieronynium a primo
Aeneac Abr. S39 ad postrenium Aniulii 12(54 annorum ost 42(), dompto anno uno, quem
compilator detraxit Amulio additis Latini annis 1^2
, efficitur 457 , eaque ponitur ab
auctore c. i;368.
Regum Romanoruni annos item descripsit auctor ex Hieronymo anni qui ; efficiun-
tur 240 et enuntiantur c. i;569 conveniunt Hieronymianis a. Abr. 126.') 1504. —
Periodum quao soquitur annorum consularium lOlil vidimus conflavisse auctorem
ex laterculis tribus: ex Liviano cum ad passionem, inde a
auctario Aufidii Bassi
passione ex cyclo Victorii, a fine cycli Yictoriani ex laterculo chronicorum Italicorum. —
Primae partis consulatus, ut nos librum traditum accepimus, a primis eonsulibus ad
liberae rei publicae extremos numerantur :!95. ad quos accedunt anni non consulares
XL inserti ab auctore c. 154 pro decemviralibus duobus u. c. WA. 304 et XXIV
tribunicii aliisque inserti c. 183 — 186 inter a. u. c. 362 et 388. itaque a primis con-
sulibus ad postremos numerantur iam apud Cassiodorum anni 395 -]- 40 -(- 24 = 459.
sequuntur inde ad passionem Caesaris anni 5, Augusti 57. Tiberii 17, in summa 79.
a passione inde auctor consulatus cycli Victoriani neque chronicis suis inseruit nullo
denipto neque addito, qui efficiunt, cum annus passionis superiore laterculo comprehen-
datur, cycli annos a secundo ad extremuni numero 429. cxtremam partem laterculi
constituunt consulatus aut ex chronicis Italicis aut ex supplemento laterculi Victoriani
a Cassiodoro adiecti al) a. p. Chr. 458 ad a. p. Chr. 519, sed omisso a. p. Chr. 503:
fiunt anni 62, si is excidit librariorum errore 61 autem, si ipse auctor eum omisit, id
,
quod eo facilius accidere potuit, quod Anastasio imperatori Cassiodorus numerum con-
sulatuum non adscripsit et infra (p. 117) videbimus necessario statuendum esse, ut
rationes consistant. — Summa haec est:
a primis consulibus ad u. c. 705 anni 459

a primo anno Caesaris ad passionis
annum hoc comprehenso anni 79
ab anno post passionem ad p. Chr. 457 anni 429
ab anno p. Chr. 458 ad p. Chr. 519 anni 61
efficiuntur ita anni 1028. at cum Cassiodorus ipse c. 1370 annos numeret a primis
consulibus ad consulem Eutharicum 103 1 . trium annorum differentiam probabile est
inde explicandam esse, quod ex longo consulum liberae rei publicae laterculo librario-
rum culpa tres loci exciderunt. iam collato laterculo Cassiodorano cum genuino cum
deficiant in illo anniseptem 247. 264. 265. 333. 485. 561. 688/9, tres eorum 247.
264. 265 deficientes item in Livii exemplaribus nostris dubium non sit Cassiodorum non
magis invenisse in suo, quartus a. 333 cur apud Imnc exciderit, in adnotatione ex-
plicuerimus, reliqui tres omnino ipsi ii sunt, quos Cassiodorus connumeravit itaque omissi
non eius culpa, sed librariorum. numeravit igitur auctor a primis consulibus ad a. u.
c. 705 annos 462.

Ad annos imperatorum Cassiodorus calculos non subduxit, sed singillatim quae de
iis posuit restant examinanda. regnorum mensibus diebusque modo adiectis modo
spatia
omissis determinat per eorum certum numerum singulis attribuat ex-
annos ita, ut
pressum non numeris. ut facit Hieronymus, sed consulatibus ad exemplum Prosperi.
praecipuus auctor ei in liis quoque Hieronymus est. Imperatores numerat a Caesare —
dictatore ad Valentinianum I. octo et triginta cum Hieronymo (Galba Othone Vitellio
additis ex Eutropio, sed in numeratione praetermissis) , non quadraginta, ut facit
1) Huius anni consules a Cassiodoro apud Livium non lectos esse inde colligitui', quod absunt a
nostris libris incorruptis: neque tamen auctor eos omisit, sed exciderunt 2, 9 fin. antiquissi)na aetate. quae
de eo- liiatu disputavi in editione priorc p. 555 seq. in l)ac non magis repcto (|ua)n reliqua magis pertinentia
ad e)'isiu ainialiuui Livianorun) qua))) ad Cassiodori textu)n co))stitucud)uu.

15*
: :
116 CASSIODOEI SENATOEIS
Prosper adiectis Floriano et Galerio. Augustos posthieronyniianos a Gratiano ad Marci-

anum etsi ipsos sumpsit ex Prospero, numeros eis adscribit non Prosperianos, sed
—
Hieronymianos contiuuatos XXXIX XLV. imperatoribus Prospero posterioribus Mar-
eiano Leoni Zenoni Anastasio quaestor Theoderici locum suuni dedit, ut debuit, omisit
incuria anno ante edita chronica factum, quamquam in consulatu
omninn lustinum
a. 519 Augustum eum appellat. numeros ordinis quod tribus illis a se additis nuUum
adscripsit. item fecit indiligentia. — In spatiis regni determinandis ubi Prosper ab
Hieronymo recedit (vol. I p. 3.^1), Cassiodorus inum nullo loco sequitiu-, sed aut cum
Hieronymo facit aut recedit ab utroque. in parte tamen postliieronymiana regnorum
spatia ex Prospero adsumpsit, etiam in Theodosio II, scilicet adhibito , ut supra vidi-
mu8, codice simili nostro F annos huius imperatoris habente expletos. extremis
Marciann et Zenoni annns adscripsit, non adscripsit Leoni et Anastasio incuriose.
denique ne in consulatibus (luidem inter imperatores distribuendis ulla cernitur Prosperi
imitatio: immo in universum numeris regni Iliernnymianis consulatus suos aequavit.
Sed tamen aliquoties recedunt regnorum tempora apud Cassiodorum tradita ab
Hieronymianis. consulto ea auctor mutavit adsumptn Eutrnpio, ut supra p. 113 vidimus,
in Othone Vitellio Traiano Hadriano. e contrario exciderunt menses in Marco unus casu
fortasse, octo in luHano. — Difficilius est iudicare de consulatuum inter imperatores
distributione. recedunt a computis Hieronyniianis in nostris libris haecM:
Hieronynms Cassiodorus
Augustus consulatus 57 (reg. a. 5(i m. fi) -|- 1
— 22 (reg. a. 23) — 1
— 2 (m. 7 + m. 3 d. 5 -|- m. S d. 1) -|- 2

: : : : 7
CHRONICA. 1 1
ComputaHonum summae Cassiodorianae quamquam ex elementis diversis profectae

aperte se applicant adsummas Hieronymianas Q>. 199 Sciioene), maxime redactas ad
formam eam, qua exhibentur translatae a fine Hieronymi ad finem Prosperi a. 444 in
eodice Frelieriano (nobis in Prospero F\ vide eas vol. p. 474 ad c. 1318) praeterea
I
adiectis ubi opus est annis a p. Chr. 445 ad p. Chr. 519 septuaginta quinque. iam
comparabimus utrasque
Hieronynms Cassiodoms
sub regibus anni 240 240
sub consulibus anni 464 462
sub Augustis anni 493 493 -|- I
-t- 75 = 569
ab Adam
ad a. p. Chr. 444 anni,")646i) 5646 -f- 75 =5721.
Cum supra ostenderimus Cassiodorum et in transitu a regibus Assyriis ad Latinos
computationi Hieronymianae quadriennium addidisse et annorum liberae rei publicae
non consularium numerum suo arbitrio ad sexaginta quattuor redegisse, eas fraudes
non excusat, sed explicat, quod earum ope eo pervertit, ut annorum summam inde a
mundo creato Hieronymianae computationi aequaret.
Cassiodori chronica cum inscriptionem in hbris nostris adsciverint non ipsis, sed
eiiisdem auctoris variis aptam, descendunt omnino ex libro antiquissimo utrumque opus
complexo. sed mature separata sunt noque hodie ullus codex extat variarum, qui item
chronica habeat, et vice versa. haec unus^) ad nostram aetatem propagavit codex
Reichenaviensis, de quo vol. I p. 362 ad Prosperum dixi, scriptus saec. IX incipiente
vel antea, hodie deperditus. eo ipso usi sunt cuni saeculo XI compilator Augiensis
is, de quo infra dicetur, tum saec. XYI
lohannes Cuspinianus Vindobonensis (f 1529),
qui Cassiodori chronica tota inseruit commentariis suis de consulibus Romanis post
mortem auctoris editis Basileae a. 1553. codex enim quo usus est et plenior et
emendatior fuit duobus quae hodie extant Augiensis libri apographis Monacensi et
Pai-isino. nam hiatus, qui passim offenduntur in Monacensi nec absunt a Parisino
destituto consulibus a. u. c. 489 et p. C. 516. 517 ut ab altero utro libro explentur,
ita tam illis quam his immunis quid quod adfuerunt in eo con-
fuit liber Cuspiniani.
sules a. p. Chr. 297 omissi ubicumque alterum exemplum alteri
in utroque. similiter
praestat, Cuspinianum videmus habuisse lectionem praeferendam. sed archetypum nactus
usus eo est tam neglegenter, ut non solum in recensendo libro apographa niagis sequi
debuerim quam editionem illam, sed etiam huius textus in varia lectione poni non potue-
rit nisi fiicta selectione, nam multis locis evidenter apparet apud Cuspinianum Cassio-
doriana repraesentari ab editore corrupta et interpolata. scilicet scriptoris consilium, ut

universam historiam a mundo condito ad regem Theodericum enarraret duce Cassiodoro.
editoris officio passim obfuit.
Apographa extant haec duo •'
)
Mogontiacensis olim, iam Parisinus Lat. n. 4860, scriptus inter a. 939 et 954, inter p
alia, quae ad Prosperum vol. 1 p. 364 recensui, f. 50'— 59 exhibet chronica Cassiodori.
inde ea inventa, ut ait, Mogontiaci in bibliotheca divi Stephani primus edidit lohannes
Cochleus, quae editio dedicationem habeus subscriptam Mogontiaci III id. Nov. 1528
1) Ita scribendum esse pio 5G45 vol. 1 p. 474 ad c. 1318 mouuimus. 2) Ad luiiusce libeUi crisiu
non pertiuent quae iuter schediasmata Heiusii adservata iu bibliutlieca Leidensi Burm. q. 13 receusentur
m. 26: 'Cassiodori clironieou ab Onupbrio Panviuio editum coUatum a me cum ms. catalogo Roraauorum cou-
'snlum vetustissimo Uraeco, quera e.\ Orionte attulit lacobus Goolius:
incipiebat auteni ab Antonino'. in-
telleguntur fasti qui dicuntur Florentini maiores. Conradus Peutinger (f \hil) cum iu catalogis duo-
3)
bus bibliothecae suae seriptis mauu sua icod. Mouac. 4021''. 4021'') chrouica Cassiodori uuu receuseat iii ,
llg CASSIODORI SENATORIS
pars est editi a Sichardo chronici ah ipso mimdi initio ad a. 1512 (Basileae 1529 fol.)
f. 1 55— 1 07 ^). qui codicem scripsit vir pro aetate doctissimus Cassiodoriana videtur
hic ilhc emendavisse Hieronymo usus. ita ad eum numeros mutavit in regibus
Assyriorum c. M. 43 et innomina quoque regum illorum
dictatore Caesare c. .'»27, et
e. 15. 36. 37 aut emendavit aut supplevit. explevit item numerationem imperatorum
imperite c. 1321 pro Anastasio numerans Odovaerem. item in inscriptione ex pjTo non
intellecto facit epo. consules quoque a. 297 non casu omisit, sed delevit, ut consulatuum
numerus annis Diocletiani responderet. nec desunt alii loci similes. quapropter cautione
opus est in eo hbro adhibendo.
Reginensis S. Emmerami, antea ibi notatus F. CXYl -), iam Monacensis n. 14613,
seriptus saeculo XI, descriptus MG. Hermanni Augiensis
SS. 5 p. 72, continet chronica
et f. 70 — 85 Cassiodori et carmen Honorii scholastici ad lordanem episcopum: profi-
cisci eum ex eodem codice deperdito Reichenaviensi vel inde indicatur, quod adfuerunt
in eo praeter Cassiodorum etiam carraen modo citatum (1. c. n. 4): praeterea Hermanni
chronica qualia hic exhibentur epitomata forma peculiari quaeque videatur et ipsa ab
auctore profecta, verisimile est item venire ex archetypo in eodem monasterio custodito.
Cassiodori commentarium codex repraesentat et ipsum epitomatum omissis consulatibus
multis non casu, sed consilio, nam hiatus ut celaret, scriptor libri iterationum sequentium
numeros passim sustulit. sed quatenus pervenit, cum fide archetypum repraesentavit. —
Huius hbri apograplium servat bibhotheca Ambrosiana C 17 sup. saec. XVI adiuncto
carmine Honorii: certe quae inde sumpsi specimina a Monacensi libro non recedunt
nec habent quod et proprium sit et utile.
Chronicorum Cassiodori apud eos qui post eum scripsermit, Isidorum, Bedam,
Paulum excerpta nuUa reperiuntur comparentque demum apud auctores saeculi undecimi.
haec nostris libris iis derivata quaraquam crisin non iuvant. prop-
recentiora et ex ipsis
terea maxime commcmoranda quod quaedam eoruni origine ignorata per saecula
sunt,
sine causa aliquem locum apud rerum scriptores sibi vindicaverunt.
Alamannus is a quo pendet et auctor chronici quod dicitur universahs (MG. SS.
13, 61 seq.) et Hermannus Contractus (f 1054: MG. SS. 5, 67 seq. cf 13, 72 seq. ) plures
Cassiodori rerum gcstarum adnotationes chronicis suis inseruit, ex Hermanno in posteriora
multn translata.
Etiam Bernoldus Constantiensis, qui saec. XI exeunte in monasterio S. Bhisii
chronica composuit (MG. SS. 5, 385), quamquara in plerisque Hermaimum secutus unum
certe locum de morte Germanici Caesaris ex ipso Cassiodoro adscivit.

Marianus natu Scottus, id est Hibernus, ab a. inde 1069 degens Mogontiaci in mona-
sterio S. Martini ibique defimctus a. 1082 vel I0S3 chronicis, quae autographa extant in
codice Vaticano Palatino n. 830 integra, edita sunt ex parte MG. SS. 5, 48 1 seq. curante
Waitzio, practer alia inseruit ab a. indc 705 u. c. fastos consulares Cassiodorianos. de-
scriptos esse ex codice tum Mogontiacensi, hodie Parisino supra memorato inde coIHgi-
tur, quod desunt apud Marianum consulatus duo a. p. Chr. 517. 518 pariter atque in
codice illo et res confirmata est libro Mariani Palatino mea causa a Detiefseno
inventario librorum eius iacto a. 1597 (cod. Slouac. 4021'') ordinato seounduni cubicula thecasque reperitur
tbl. 47 n. 17 cronica Aurelii Cassiodori manu scripta. ex hoc inventario iussu Holstenii videntur excerpta
esso quae in codice Barberiniano 38, 90 leguntiu- sub titulo codices 7nss. Graeci Latinique iii bibliotJtecis
Avijustnna, Velseriana et Peutingerana , iii quibus item sunt chronica Auretii Cassiodori. ox copiis crndi-
torum Vindobonensiuni cum Peutinger raulta traxerit, verisimile est eum ipsius libri Cuspiniani .apographnm
sibl paravisse; sed id quo devenerit, iguoratur, in bibliotheca Mouacensi certe non extat.
1) Kx hac editione deseriptus est codex olim Zapfii, iam cum libris monasterii Kaitcnbuch rncfus
Monacensis n. 12351. 2) Eundem codicem describit loli. Bapt. Kraus (bibliotheca principalis ecclesiae et
monasterii ad S. Emmeramum a. 1748) II, 107, a quo peudet Ziegelbauer hist. rei litt. ord. Beued. 1 p. 534.
CHRONICA. 119
excusso. piodierunt fasti Mariani integri cura Hadriani Relandi ( Petri Relandi fasti
consulares. Traiecti Batavoruni 1715. 8. p. 7b7scq.; inde Alineloveen fasti consii-
lares. Amstelaodami 1710 p. oÔseq.) sic inscripti: fasti Latini ex manuscripto codice
collegii c(orporis) C(l:risti') Oxoniensis'. codex cius collegii catalogi C(txiani
intellegitur
n. 157 saec. XII, in quo praeter aiia enarrata apud Coxium (cf. MG. SS. I, l'.)2 not. 1)
contiuetur 'catalogus consulum Romanorum clu'onoIogicus ad a. p. Chr. n. 2(jS annexo
'brevi eventnum chronico ex Eusebio et Heda ct c. confecto: incipit f^vidnlns Mnr-
'ccUus liis coiisidihns jicriiiciosc in curid Home dc Pompcio cl ( 'csdrc con/luafnr dis-
*cordiac'. iidcm fasti ab a. u. c. 751 indc inveniuntur iu editionc supra citata Waitziana.
Amiales scripti in monasterio Disibodenberg prope Mogontiacum circa a. 1 I 17,
servati in unico codicc Francofurtcnsi n. 10}, editi intcgri, scd intcrpolati (^t errore at-
tributi Mai-iano Scoto cura lolianuis Heroldi Basileae a. 1559, epitomati cura Waitzii
(MG. SS. 17, I seq. cf. 5, 183) cx eodem codicc tum Mogontiacensi, consulum laterculum
Cassiodoriammi integrum receperunt. de origine cum ex editione lleroldiana propter
interpolationesex Panvinio et Sigonio adsumptas certo iudicari non posset, ego in
priorc mca chronicorum Cassiodori editione p. 58 1 seq. specimen proposui formae verae,
quam qui novit, intelleget quidquid eius generis in annalibus his reperitur compilatum
esse ex codicc Cassiodori qui superest itaque rectc sperni. ea hoc loco repeterc nolui.
Laterculuni consularem a. 520 — 559
adhaerentem in libris nostris chronicis Cassio-
doranis vol. I
p. ()75 ostendi derivatum esse ex paschali Yictoriano continuato et cuni
hoc edidi.
In orthographicis quamquam solito moro inutilia minora suppressi, ad latcrculum
consularem visum est ea quoque adnotare, quoniam vel in compendiis prae se fert
scripturam in annahbus bona aetate usitatam.

CHRONICA MAGNI AVRELII
CASSIODORI SENATORIS
[v. c. et inl., ex quaestore sacri palatii, ex cons. ord.. cx mag. ofF..
ppo atquc patriciij.
PRAEFATIO.
Sapientia principali, qua semper magna revolvitis, in ordinem me
consules digerere censuistis, ut qui annum oruaveratis glorioso nomine,
reddcretis fastis veritatis pristinae dignitateni. parui libens prae-
ceptis ct librariorum varictate detersa operi fidem historicae auctori-
tatis inpressi, quatcnus vester animus per inlustres delectatus eventus
blando compendio longissimam mundi percurrat aetatem.
2 Ab Adam primo hominc usque ad diluvium , quod factum est
i.iio,.e.4. sub Noe, colliguntur anni II-CC-XLII. diluvium autem factum est
propter gigantum nimiam feritatem, qui corporis magnitudine parique

animi saevitia praevalentes humanitatis ius omne confudcrant.
3 Et a dihivio usque ad Ninura, qui prinuis omnium apud Assyrios
regnavit, ann. DCCCXCVIIII.
4 REGES ASSYRII.
Hier. a. 1 5 Ninus itaquc regnavit apud Assyrios ann. LII.
(i Huius imperii anno XLTII natus est Abraham.
Hicr. a. 1 7 Is otiam condidit Nineven.
Hier. a. 1 1 8 Samiramis uxor Nini regnavit ann. XLII.
Hier. a. 1 1 9 Haec Babyloniae muros instaurasse memoratur.
Iucipit chronica C PPO M, EPO P, PP Ciisp. 1 iu ciironicon ad Theodericnni regera prae-

fatio Sich., male; nam adloqultur Cassiodorus T/ieoderici ijenerum Eutharicum Cillicani (ride p. 111) reuo-
luistis Cusp. degerere M cnnsuistis F rederetis M factis C, em. Panr. diguitatem C Cusp.,
veritatem Sicli. 3 pimus M anni sunt Cusp. 4 assurii M 5 an. vel ann. rel aunos P\ ego
ubivis scripsi auu. 7 niuneueu M 9 babiloniae C
CASSIODORI SENATORIS CHRONICA. 121
Hicr. a. r):> l(t Ninyas filiiis Nini ct Saniiruniidis rug. ann. XXXYIII
Hier. a. '.) I II Arivis reg. ann. XXX
Hier. a. 121 12 Arclius reg. ann. XL
Hier. a. 161 13 Xerxes qui ct Balacus reg. ann. XXX
Hier. a. 191 14 Armamctrcs rcg. ann. XXXVIII
Hier. a. 229 15 Molechus res:. ann. XXXV
Hier. a. 264 16 Balacus reg. ann. LII
Hier. a. 316 17 Althadas rcg. ann. XXXII
Hier. a. 332 IS Huius temporibus fuit Prometheus vir sapicns.
Hier. a. 348 19 Mamithus reg. ann. XXX
Hier. a. 378 20 Magchaleus rcg. ann. XXX
Hier. a. 380 21 Huius temporibus Atlans fratcr Promethci praecipuus astrologus
liabetur.
Hier. a. 408 22 Sfereus reg. ann. XX
Hier. a. 428 23 Mamylus reg. ann. XXX
Hier. a. 459 24 Sparacthus i-cg. ann. XL
Hier. a. 460 25 Huius tcmporibus a Cecrope rege Athenae sunt conditae.
Hier. a. 498 26 Ascatadis reg. ann. XL
Hier. a. 503 27 Iluius teraporibus Moyses in nionte Sina divinam susccpit legem.
Hier. a. 538 28 Amyntes reg. ann. XLV
Hier. a. 555 29 Huius temporibus lesus successor Moysi terram Palaestinorum
ludaeae genti distribuit.
Hier. a. 583 30 Belochus reg. ann. XXV
Hier. a. 608 31 Bellepares reg. ann. XXX
Hicr. a. 638 32 Lamprides reg. ann. XXXII
Hier. a. 670 33 Sosares reg. ann. XX
Hier. a. 682 34 Huius tcmporibus equus velocissimus Pcgasus invenitur.
Hier. a. 690 35 Lampares reg. ann. XXX
Hier. a. 720 36 Panias [raj. ann. XLVJ
Hier. a. 765 37 [Sosarmus] reg. ann. XVIIII
Hier. a. 752 38 Huius temporibus Argonautarum navigatio
Hicr. a. 753 39 et Orfeus Thrax musicus opinabilis habetur.
Hier. a. 784 40 Mithreus reg. ann. XXVII
Hier. a. 773 41 Huius temporibus Hercules athla exercuit
Hier. a. 781 42 et Priamus apud Ilium regnat.
43 Per hos igitur reges Assyriorum colliguntur anni DCCCLII.
44 REGES LATHSn.
Hicr. a. 811 45 Latinus reg. ann. XXXII
46 a quo Latini sunt appellati.
Hier. a. 835 47 Huius imperii anno XXV Troia capta est. ad qucm Aeneas
profugus venit factusque gener cius ei successit in regnum.
10 reg. vel regn. vel reguaii. vel reguauit C; scripsi ubivis reg. 11 Arius Hier. 12 Aralias
Hier. 13 paleiis jJ/, Baleus Cmp. \f) M, bolechus P, Belochus Hier. et sic, sed adnotans: 'a
mol^clius]
qtdbusdam liic Molochus scribitur\ ('usp. 19 mamythus P 22 /fereus M, Sphaereus Casp. 23 mami-
lus M 24 sparathus M, Sparetus Cusp. 28 araiutis M 29 succeusor M 32 xxxii] P ex
corr. opinor, sed ^Jrobabili (ride praef. p. 114), xxxiii M, 'triyinta duos, alias trirjinta tres' (Jusp. 3*5. .37 sic
P e.v Hieronymo opinor: paiiias reg. aiui. xuiiii M et sic Cusp., addens: 'Eusebius et Jordanes scribunt
'himc annis XLV fjubernasse: vereor numerum hic corru^Hum CassiodorV. dcccclii] P ex corr. opinor, sed
ea probabili fvidepraef. 2>. 114), item Ousp., sed significans eum numerum effectum esse ratiocinatione: dcccliii
fcf. c. 32) M 44 regis J/ 47 anno om. M quam C

CHRONICA II. 16
Hkr. a. 83U IS Aencas post VIII aniiuin Troiae captae regnavit in Italia
ann. III
Hier. a. 842 49 Aseanius filius eius reg. ann. XXXVIII
Hkr. a. 845 50 qui Albanum condidit.
Hier. a. 880 51 Silvius Aeneae filius de Lavinia reg. ann. XXVIIII
Hicr. a. 914 52 Huius temporibus Homerus pocta iiiisse memoratur.
Hier. a. 909 53 Aeneas Silvius reg. ann. XXXI
Hier. a. 941 54 Huius temporibus Hebraeoruni rex David Hierosolymis rognat.
Hier. a. 940 55 Latinus Silvius reg. ann. L
Hier. a. 940 56 Huius temporibus Amazoncs Asiam vastaverunt.
Hier. a. 974 57 Carthago condita cst a Carcedonc Tyrio, ut quidam dicunt.
Hier. a. 984 58 Salomon quoque filius David regnans Hierosolymis teniplum
famosissimum condit.
Hier. a. 990 59 Alba Silvius reg. ann. XXXVIIII
Hier. a. 1029 60 Aegyptus Silvius reg. ann. XXIIII
Hier. a. 1053 61 Capys Silvius reg. ann. XXVIII
Hier. a. 1081 62 Carpentus Silvius reg. ann. XIII
Hier. a. 1094 ()3 Tiberinus Silvius reg. ann. VIII
Hier. a. 1 102 64 Agrippa Silvius reg. ann. XL
Hier. a. 1 142 65 Aremulus Silvius reg. ann. XVIIII
Hier. a. 1198 66 Huius temporibus Lycurgus ;tpud Lacedacmonas iura composuit.
Hier. a. 1161 67 Aventinus Silvius reg. ann. XXXVII
Hier. a. 1161 68 A quo mons Romanus. qui;i ibi sepultus est, nomen accepit.
Hier. a. 1198 69 Procas Silvius reg. ann. XXIII
Hier. a. 1221 70 Amulius Silvius reg. ann. XLIII
Hier. a. 1221 71 qui fratrem suuni Numitorem regno cxpulit,
Cass. cuius tempora isti sunt ac
72 REGES ROMANI.
Hier. a. 1265 73 Romulus rcg. ann. XXXVIII
Hier. a. 1264 74 a quo Roma condita est
Cass. lo et ex Latinis Romani sunt nuncupati.
Hier. a. 1289 76 Hic primum ccntum constituit senatores.
Hier. si. 1278'81 77 Huius temporibus Syracusa ct Catina in Sicilia conditae sunt.
Hier. a. 1303 78 Nunia Pompilius reg. ann. XLI
Hier. a. 1303 79 qui duos menses anuo addidit lanuarium et Februarium cum ,
aiite hunc decem tantum menses apud Roraanos fuissent.
Hier. 80 Capitolium quoquc a fundamentis construxit.

81 Cuius etiam temporibus Sibylla in Samo insignis habita est.
82 Tullus Hostilius reg. ann. XXXII
83 qui primus apud Romanos purpura usus est.
Hier.a. 1331. 1359 84 Cuius temporibus Calchedon conditur et Byzantium,

Cass. quae nunc Constantinopolis appellatur.
Hia:
1

a. u. c.
Liv. 2, 43 122 272 Q. Fabius et C. lulius

Liv. 2, 43 123 273 K. Fabius et Sp. Furius
Liv. 2, 43 124 274 M. Fabius et Cn. Mallius
Liv. 2, 48 125 275 K. Fabius et T. Verginius
Liv. 2, 49 126 276 L. Aemilius et C. Servilius

Liv. 2, 51 127 277 C. Horatius et T. Menenius
Liv. 2, 51 128 278 A. Verginius et Sp. Servilius
Liv. 2, 52 129 279 C. Nautius et P. Valerius

Liv. 2, 54 130 280 L. Furius et C. Manilius
Liv. 2, 54 131 281 L. Aemilius et Opiter Verginius
Liv. 2, 56 132 282 L. Pinarius et P. Furius
Liv. 2, 56 133 283 Ap. Claudius et T. Quintius
Liv. 2, 6 134 284 L. Valerius et T. Aemilius

Liv. 2, 63 135 285 T. Numicius et A. Verginius
Liv. 2, 64 136 286 T. Quintius II et Q. Servilius
Liv. 3, 1 137 287 T. Aemilius II et Q. Fabius
Liv. 3, 2 138 288 Q. Servi?ms et Sp. Postumius
Liv. 3, 2 139 289 Q. Fabius II et T. Quintius III
iw. 3, 4 140 290 A. Postumius Albus et Sp. Furius
Liv.3,6 141 291 L. Aebutius et P. Servilius
Liv. 3, 8 142 292 L. Lucretius Tricipitinus et T. Veturjus
Liv. 3, 10 143 293 P. Volumnius et Ser. Sulpicius
Liv. 3, 15 144 294 P. Claudius et P. Valerius
Liv. 3, 22 145 295 Q. Fabius et L. Cornelius
Liv. 3, 25 146 296 L. Minucius et L. Nautius
Liv. 3, 30 147 297 Q. Minucius et M. Horatius
iw. 3, 31 148 298 M. Valerius et Sp. Verginius
Liv. 3, 31 149 299 C. Veturius et T. fiomilius
i(V. 3, 31 150 300 Sp. Tarpeius et A. Aternius
Liv. 3, 31 151 Ilis conss. legati Athenas missi ad leges describendas.
ity. 3, 32 152 301 P. Curiatius et Sex. Quintius
Liv. 3, 32 153 302 T. Menenius et P. Sestius
Liv. 3, 33 154 303/4 IIoc tempore a consulibus ad decemviros translatum im-
perium est, per quos quadraginta annis administrata
res publica est, atque iterum consules creati sunt.
Liv. 3, 55 155 305 L. Valerius et M. Horatius
Liv. 3, 65 156 306 L. Herminius et T. Verginius
ii». 3, 65 157 307 M. Geganius et C. lulius
Liv. 3, 66 158 308 T. Quintius IIII et Agrippa Furius
Liv. 4, 1 159 309 M. Genucius et T. Curiatius
Liv. 4, 7 160 310 L. Papirius et L. Sempronius
iw. 4, 8 161 311 M. Geganius et P. Quintius
Liv.4,l[ 162 312 M. Fabius et Post. Aebutius
Liv. 4, 12 163 313 C. Furius Tacitus et M. Papirius
125 uirgineus 31 126 et e. seruilius C 1"27 rainenius P 130 i. liiriiis J/ 132 piniiarius O
138 seruius C 142 ti'icipitiuis Jf 146 miuutius 7'* niuicius J/ 147 hondrafius J/ 149 nomi-
lius C IfiO tarpeus J/ 152 curiacius C 153 t. menenius] J/ Cus])., momenius {om. t.) P
154 pnplica M 157 ganius J/ 1,59 ginutius (' curiacius C KJO i. papirius J/ simphrunius J/,
semphrunus F 103 iyrius M

CHRONTCA. 125
a. w. c.
itV. 4, 12 164 314 Prociilus Geganius ct L. Menenius

i«'. 4, 13 165 315 T. Quintius Y et Agrip. Manlius
Liv. 4, 17 166 317 M. Geganius et L. Servius
Liv. 4, 21 167 318 L. Papirius eons.
ijy. 4, 21 16S 31il C. lulius et L. Verginius
Liv. 4, 23 169 320 C. lulius II et L. Verginius II
Liv. 4, 26. 29 170 323 T. Quintius VI et Cn. lulius
Liv. 4, 30 171 324 L. Papirius et L. lulius lullus
Liv. 4. 30 172 325 L. Servius [I et Hostus Lucretius
Iav. 4, 30 173 326 Cossus Cornelius et T. Quintius
Liv. 4, 30 174 327 P. Servilius et L. Papirius
Liv. 4, 37 175 331 C. Sempronius et Q. Fabius
itV. 4, 51 176 341 M. Cornelius et L. Furius
Xm 4, 52 177 342 Q. Fabius et C. Furius
lAv. 4, 52 178 343 M. Papirius et C. Nautius
Lit;. 4, 53 170 344 M. Aemilius et C. Valerius
Liv. 4, 54 180 345 Cn. Cornolius et L. Purius
Ljy, 5, 20 181 361 L. Lucrotius et Sor. Sulpicius
Zw. 5, 31 182 362 L. Valerius et M. Manlius
Lir. 5, 40 183 His conss. post urbem captam redeuntes Gallos dux Eo-
manus nomine Camillus extinxit, de quibus triumplians
in urbo quasi et ipse patriae conditor Romulus meruit
nuncupari.
184 363/79 Tunc dignitates mutatae sunt ct in loco consulum per
annos XVII tribuni militares fuerunt.
7//r. 6, 35 185 380/3 Quibus ob insolentiam rcmotis per annos IIII potestas
consulum tribunorumqnc cessavit.
186 384/7 Deinde rursus tribus annis per tribunos militares est ad-
ministrata rcs publica. ])ost annos vero XXIIII reversa
est dignitas consularis.
Liv. 6, 42. 7, 1 187 388 L. Sestius de plebc et T. Aemilius Mamercus patricius
Liv. 7, 1 188 389 L. Genucius et Q. Servilius
Liv. 7, 2 189 390 C. Sulpicius Peticus et C. Licinius
Liv. 7, 3 190 391 C. Genucius et L. Aemilius Mamereus
Liv. 7, 4 191 392 Q. Servilius et L. Genucius
Liv. 7, 9 192 393 C. Sulpicius et C. Licinius
Liv. 7, 11 193 394 C. Poetelius et M. Fabius
Liv. 7, 12 194 395 M. Papirius et Cn. Manlius
Liv. 7, 12 195 396 C. Plautius et C. Fabius
Lw'. 7, 10 196 397 L. Marcius et Cn. Manlius
Liv. 7, 17 197 398 Q. Fabius et M. Popillius
Liv. 7, 17. 18 198 399 C. Sulpicius Peticus et M. Valeriu8
Liv. 7, 18 199 400 M. Fabius et T. Quintius
Liv.l, 19 200 401 C. Sulpicius et M. Valerius
167 ante cous. (conss M) spatium racuum F 170 uii iM 171 i. iulius M 172 seruiliusM
175 senipln-ouius C consules a. 333 Cn. Fabius et T. Quinctiiis rehti aimd Livium 4. 43 ridentur omissi
esse a Cassiodoro una cuvi colleyiis tribuniciis quae lam praecedunt quam sequuntur (ride praet. p. 115).
181 i. lucretius J/ 178 uatius .1/» 182 i. ualerius J/ 183 orhe M
185 qnihus] qui his iW
186 puplica (' 187 cniilius .1/ l.Sil peetieus (sic) M 19;S poetilius C 194 cy C 195 plaucius 31
198 peticis M
126
1 1
1
CHRONICA. 127
rt. H. f.
Llo. ;i, 10. 41 240 446 Q. Fabius et P. Decius

Lio. 9, 42 247 447 Ap. Claudius et L. Volumnius
Lio. 9, 42 248 44S P. Cornelius ct Q. Marcius
Liv. 9, 43 249 His consulibus viae per agros publicc factac.
Lio. 9, 44 250 449 L. Postuniius et T. Minucius
X/y. 9, 45 251 450 P. Sulpicius et P. Sempronius
Liv. 10, 1 252 45 L. Genucius et Ser. Cornelius
Liv. 10, 1 253 452 M. Livius et L. Aemilius
IJv. 10, 6 254 454 M. Yalerius et Q. Apuleius
Liv. 1(». 9 255 455 M. Fulvius et T. Manlius
Liv. 10, 1 256 456 L. Scipio et Cn. Fulvius
Liv. 10, 14 257 457 Q. Maxinius et P. Decius
Liv. 10, 15. 16 258 458 L. Volumnius et App. Claudius
Liv. 10, 22. 24 259 459 Q. Fabius et P. Decius
Liv. 10, 32 260 160 L. Postumius et M. Atilius
Liv. 10,38.39 261 461 L. Papirius Cursor et Sp. Carvilius
Lio. 10, 47 262 462 Q. Fabius et D. Brutus
263 463 L. Postumius et C. lunius
264 464 P. Cornelius et M. Curius
265 465 M. Valerius et Q. Caedicius
266 466 Q. Marcius et P. Cornelius
267 467 M. Marcellus et C. Nautius
268 468 M. Valerius et C. Aelius
269 469 C. Claudius et M. Aemilius
270 470 C. Servilius et L. Caelius
271 47 P. Cornelius Dolabella et Cn. Domitius
272 472 C. Fabricius et Q. Aemilius
273 473 L. Aemilius et Q. Marcius
274 474 P. Valerius et T. Coruncanius
275 475 P. .Sulpicius et P. Decius
276 476 C. Fabricius et Q. Aemilius
277 477 P. Cornelius et C. lunius
278 478 Q. Fabius et C. Genucius
279 479 M. Curius et L. Lentulus
280 480 Ser. Cornelius et M. Curius
281 481 C. Fabius et C. Claudius
282 482 L. Papirius Cursor et Sp. Carvilius
283 483 K. Quintius et L. Genucius
284 484 C. Genucius et Cn. Cornelius
285 485 [Q. Ogulnius et C. FnhiusJ
286 486 P. Sempronius App. Claudius
et
287 487 M. Atilius et L. lulius Libo

288 488 D. lunius et N. Fasius
289 489 Q. Fabius et L. Manlius
290 490 App. Claudius et Q. Fulvius
247 oladius 3/ '24« martiusP 2.')0 miimtius i(f 252 geiiutius P 2oo libius .1/, lybius P
254 aputeius M 260 postumus J/ 262 t. brutus 31 26!> caeditius P 267 naucius M
271 domicius J/ 273. 274 om. M 275 p. ulpicius C 2S3 genutius C 2S4 geuutius C cos.
a. 485 om. C, etiam Citsp., sed videnlur adfuisse apud Cassiodorum (praef. p. 115). 286 semphronius P
289 om.P
I2S CASSIODORI SENATORIS
n. H. c.
291 191 M. Valerius ct M. Otacilius

292 492 L. Postumius et Q. Mamilius
293 493 L. Valerius et L. Otacilius
294 494 Cn. Cornelius et C. Duilius
295 495 C. Aquilius et L. Cornelius
296 496 A. Atilius Calatinus et C. Sulpicius
297 497 Cn. Cornelius et C. Atilius ,S'crranus
298 498 Q. Caedicius et L. Manlius
299 499 M. Aemilius Paulus et Ser. Fulvius Nobilior
300 500 Cn. Cornelius et A. Atilius
301 501 Cn. Servilius et C. Scmpronius
302 502 C. Aurelius Cotta et P. Servilius
303 503 L. Caecilius Metellus ot C. Furius
304 504 C. Atilius Regulus et L. Manlius
305 505 P. Claudius et L. lunius
306 506 P. Servilius ct C. Aurelius
307 507 L. Caecilius et JNT. Fabius
308 508 M. Fabius et M. Otacilius
309 509 M. Fabius et C. Atilius
310 510 A. Manlius et C. Sempronius
311 511 C. Fimdanius et C. Sulpicius
312 512 C. Lutatius Cerconius et A. Postumius
313 513 Q. Lutatius Catulus et A. Manlius
314 514 C. Claudius Cento et M. Sempronius
315 515 C. Manlius et Q. Valerius
316 His conss. ludis Romanis primum tragoedia et comoedia
a Lucio Livio ad scaenam data.
317 516 T. Sempronius et P. Cornelius
318 517 L. Cornelius et Q. Fulvius
319 518 C. Licinius et P. Cornelius
320 519 T. Manlius Torquatus et C. Atilius
321 520 L. Postumius et Sp. Carvilius
322 521 Q. Fabius et M. Pomponius
323 522 M. Lcpidus et M. Poblicius
324 523 C. Papirius et M. Pomponius
325 524 M. Aemilius et M. Iimius
326 His coiTss. Hamilcar Hannibalis pater in Hispania bellum
Romanis parans occisus est. hic solitus dicere quattuor
filios contra p. R. velut catulos leoninos se educare.
327 525 L. Postumius et Cn. Fulvius
328 526 Q. Fabius et Sp. Carvilius
329 527 P. Valerius et M. Atilius
330 528 L. Apustius et M. Valerius
331 529 C. Atilius et L. Aemilius
332 530 T. Marcius et Q. Fulvius II
292 postumus J/ 293 om. M utaeicilius 1' 297 om. M erraiius P (cf. c. iUH) 298 niaulins]
F, errauus M (cf. c. 297) 299 fulcius J/ oOtJ et om. M 301 om. .1/ 302 aurelius] P, eurnelius .1/
304 om. M 30G om. M 307 cecilius M 308—310 om. M 312 lutacius M 313 lutatius
om. M 316 comaedia P 323 oblicius C 324. 325 c. papirius et m. aemilius (rel. om.) M 32G se
addidi. 329 om. M 331 om. M 332 marcus M
CHRONICA. 129
a. ti. c.
333 531 C. Flaminius et P. Furius Pilo

334 532 M. Marcellus et Cn. Cornelius
335 533 P. Cornelius et M. Minucius
336 534 L. Veturius et C. Lutatius
337 His cohss. via Flaminia munita ct circus factus qui Fla-
minius appellatur.
338 535 M. Livius et L. Aemilius
339 His coifss. Hannibal Hamilcaris filius in Hispania belluni
molitur.
Liv.-2[,6,3. 340 536 P. Cornelius et T. Sempronius
c. 15, 4
7./i'. 21, 57, 4. 341 537 Cn. Servilius Geminus et C. Flaminius
22, 1. 4. 5
Liv. 22, 34. 35 342 538 L. Paulus et C. Terentius Varro
Liv. 23, 36. 31 343 539 T. Sempronius ct Q. Maximus
Liv. 24, 9 344 546 Q. Fabius Maximus et M. Marcellus
Liv. 24, 43 345 54 1 P. Maximus et T. Gracchus
Lir. 25, 3 346 542 Q. Fulvius Flaccus HI et App. Claudius
Liv. 26, 1 347 543 Fulvius Centumalus et P. Sulpicius
Liv. 26, 22 34S 544 M. Marcellus et M. Valerius
Liv. 27, 6. 7 349 545 Q. Fabius V et Q. Fulvius Flaccus IHl
Liv. 27, 21. 22 356 546 M. Marcellus ct T. Quintius
7it'. 27, 36 35! 547 C. Claudius Nero et M. Livius Salinator
Liv. 28, 10 352 548 L. Veturius et Q. Caecilius Mctellus
Liv. 28, 38 353 549 P. Scipio et P. Crassus
7yw. 29, II cf. 13 354 550 M. Cornelius et T. Scmpronius
i/y. 29, 38. 30, 1 355 551 Cn. Scrvilius et C. Servilius
Lio. 30, 26. 27 356 552 M. Scrvilius ct T. Claudius Nero
Liv. 30, 40. 44 357 553 Cn. Cornelius Lentulus ct C. Aclius Paeto
i«y. 3 1
, 4 cf. 5 358 554 P. Sulpicius et C. Aurelius
Liv. 31, 49 359 555 L. Cornelius et P. Villius
cf. 32, 1
Liv. 32, 7. 8 360 556 Sex. Aclius Paeto et T. Quintius

Liv. 32, 27 cf. 28 36 1 557 C. Cornelius ct Q. Minucius
Liv. 33, 24 cf. 25 362 558 L. Furius et M. Marcellus
Liv. 33, 42. 43 363 559 L. Valcrius Placcus et M. Cato
Liv. 34, 42 cf. 43 364 560 P. Scipio II et T. Sempronius
Liv. 34, 54. 55 365 561 [L. Cornelius et Q. Mimicius]
Liv. 35, 10, 2. 10 366 562 L. Quintius et Cn. Domitius
i«y.35,21.36, 1 367 563 P. Scipio Nasica et M. Acilius
i«'. 36, 45. 37, 1; 368 564 L. Scipio ct C. Laelius
Ohseq. 1
333 flammiuius C 335 miuutius P 336 lutacius M 337 flaniiua C flaminus Jf»
338. 339 om. 31 339 movit Vasp. 341 flaraminius O 342 teireutius M barro C 346 iii et] P,
et iii M 348 et om. M g 352 om.
349. 350 om. M 353 crasso
351 c.] M M M
354. 355. 356 om. M
p. servilius P, ubi a. ,552. 553 prlorum consulum praenominibus (utpole iisdem (juae
reperiuntur a. 550. 551) omissis priora praenomiiia a. 554 560. 562 566 ad a. 552—558. 560—564 male — —
applicantur. 357 1. cornelius P poeta 358 sex. sulpicius P et om. M 359 c. cornelius P M
360 1. aeliusP poeto J/ 361 1. cornelius P minutius P 362 p. furius P marcellius Jf
363 om. M 365 a. 561 conmles relaios apud Ldvium 34, 54 om. C, habet Ousp. ex Livio omnino: sed videniur
adfuisse apud Cassiodorum (vide supra p. 115). 367 m. scipio P 868 m. scipio P lelius M
CHRONICA II. 17
130 CASSrODORI SENATOBIS
M. Fulvius et Cn. Manlius

M. Messala et C. Livius Saliuatur
M. Lepidus et C. Flaniinius
Sp. Postumius et Q. Marcius
His coiiss^ athletarum certamina primum
a Fulvio edita.
App. Claudius et M. Sempronius
P. Claudius et L. Porcius Licinius
M. Claudius et Q. Fabius Labeon
His conss. Hannibal apud Prusian veneno periit.
L. Paulus et Cn. Baebius

P. Lentulus et M. Baebius
A. Postumius et C. Calpurnius
Q. Fulvius et L. Manlius
M. lunius et Cn. Manlius
T. Sempronius et C. Claudius
Cn. Cornelius ot Q. Petillius
M. Lepidus et Q. Mucius
Sp. Postumius et Q. Mucius
L. Pustumius Albiuus et M. Popillius
C. Popillius et P. Aelius
P. Licinius et C. Cassius
A. Hostilius Mancinus et A. Atilius
L. Marcius Philippus et Q. Servilius
L. Paulus H et C. Licinius
Q. Aehus Pacto et M. lunius
M. Mamercus et C. Sulpicius
Cn. Octavius et T. Manhus
A. Manlius et Q. Cassius
T. Sempronius et M. luventius
P. Scipio Nasica et C. Marcius
M. Messala et C. Fannius
L. Anicius et M. Cornelius
Cn. Cornelius Dolabella et M. Fulvius
M. Aemilius et C. Popillius
His conss. metalla in Macedonia instituta.
Sex. lulius et L. Aurelius
L. Lentulus et C. Marcius
P. Scipio et M. Claudius
L. Postumius et Q. Opimius
Q. Fulvius et T. Annius
Hi primi con^ kal. lanuariis magistratum in-
ierunt propter subitum Celtiberiae bellum.
370. 371 om. M 374 m. seniproiiius labeon J/ 37() labeon om. M hoc locu. 380 tarpurnius C
383 (-»!. 31 38,'i om. 31 387 1. potumius abinus M 388 oiii. M 390 et ;i. atilius om. M
392 om. 31 393 poeto 31 394 mamerous P Cu^2'; marcus M 395 octauus M 396 om. 31
397 iuvencius M 398 martius P Cusp., mamercus 3f 401 et om. 31 402 aemelius 31 407 om. 31
409 celtiherie 31
(!HRONICA. 131
a. II. c.
Ohs. IS 410 (i02 M. Marcellus et L. Yalerius

411 (iOo L. Lucullus et A. Postumius
412 604 T. Quintius et M. Acilius
413 605 L. Marcius ct M. Manlius
Ohs. 19 414 606 Sp. Postumius et L. Piso
Ote. 20 415 607 P. Atricanus et 0. Livius
416 6(tS Cn. Covnelius et L. Mummius
417 600 Q. Pabius Maximus et L. Hostilius
4 1S 610 Hcr. Galba et L. Aurelius

0//S. 21 4 10 lill App. Claudius et Q. Metellus
Ohs.'ll 420 6 12 L. Mctellus et Q. Maximus

421 6i;i Cn. Caepio et Q. Pompeius
Ohs. 23 422 614 Q. Caepio et C. Laelius
423 ()I5 Cn. Piso et M. Popilius
424 616 P. Scipio et I). Brutus
Ohs. 24 425 617 M. Aemilius et C. Hostilius Mancinus
Ohs. 25 426 6ls P. Furius et Sex. Atilius Serranus
Ofe. 2() 427 610 Ser. Fulvius et Q. Calpurnius
428 His eoiiss. Aemilianus Scipio ob Numantinum bellum,
cum candidatus non esset, consul creatur.
Ohs. Ti 429 620 P. Africanus et C. Fulvius Flaccus
430 621 C. Mucius et L. Calpurnius
431 622 P. Popilius et P. Sulpicius
432 623 P. Crassus et L. Valerius Flaecus
Ohs. 2S 433 624 App. Claudius et M. Perpenna
434 625 C. Sempronius et M. Aquilius
435 626 Cn. Octavius et T. Annius
436 627 L. Cassius et L. Cinna
Ohs. 29 437 628 M. Aemilius et L. Aurelius
Ohs. 30 438 629 M. Plautius ct M. Fulvius
Ohs. 31 439 630 C. Cassius Longinus et C. Sextius
440 631 Q. Caecilius et T. Quintius
Ohs. 32 441 632 Cn. Domitius et C. Fannius
442 His conss. (J. Sextius oppidum aedificavit, in quo aquae
Sextiae, in Galliis.
Ohs. 33 443 633 L. Opimius et Q. Maximus
444 634 P. Manlius et C. Papirius
Ohs. 34 445 635 L. Caecilius et L. Aurelius
Obs. 35 446 636 M. Cato et Q. Marcius
Ohs. 36 447 637 L. Caecilius et Q. Mucius
448 638 C. Licinius Geta et Q. Maximus
449 639 M. Metellus et M. Scaurus
450 His conss. L. Metellus et Cn. Domitius censores artem
415 aftVicanus M 41(5 immmius /' 417 ct oia. M 418 calba (' 419 et om. M 420 om. M
421 cepio C 421. 422 ct q. pouipeius q. cepio et c. laelius P, et o. lelius (rel. om.) M 42.3 pom-
pilitis P 424 prutus P 425. 426 om. M 426 p. furius Chifp., p. furio P 427 c.arpuruius C
429 p. aftVicaiuis M, a. africauus /' fulgius C 4^0 carpurnius C 431 om. M 435 octauus M
437 o))t. M 438 m. plaucius et m. aurclius M 439 (slc P Cusp.). 440. 441 om. M 442 lii M
c. M Cu-ip., om. P 443 optiniius M 447 om. M mutius P 448 linicius C geta om. M
449 scam'ius C 450 bi M cn. niicius M
17*
Ohs.
CHBONTCA. 133
L. Sylla 11 et Q. Metellus
P. Servilius et App. Claudius
M. Lepidus et Q. Catulus
Ohs. aS 492 677 Mam. Aemilius et D. Brutus
Ohs. 59 493 678 Cn. Octavius et C. Curio
Ohs. r.O 494 679 L. Octavius et C. Cotta
L. Licinius Lucullus et M. Cotta
M. Lucullus et C. Cassius
L. Gellius et Cn. Lentulus
Cn. Aufidius et P. Lentulus
M. Crassus et Cn. Pompeius
Q. Metellus et Q. Hortensius
His coiiss a Q. Catulo reparatum dedicatumque Capito-
lium est.
L. Metellus et Q. Marcius
C. Piso et M. Glabrio
Man. Lepidus et [L. Vnlmcins]
[L. Coffa cf] L. Torquatus
L. (/aesar et Q. Marcius
Ohs. 6 1 r)07 69 1 M. Cicero et C. Antonius
D. Silanus et L. Murena
M. Pupius et M. Valerius
Ohs. 61 r)l() His conss. Catilina in agro Pistoriensi a C. Antonio 1)p1]o
peremptus est.
Ohs. 62 511 694 Q. Metellus et L. Afranius
C. Caesar et M. Bibulus
L. Piso et A. Gabinius
His conss. Clodii rogatione Cicero in exilium est profectus.
P. Lentulus et Q. Metellus
His conss. propter civiles dissensiones per s. c. de exilio
Cicero revocatur.
517 698 Cn. Lentulus et L. Philippus
5|S ()99 Cn. Pompeius et M. Crassus
7(t(> App. Claudius et L. Domitius
Cn. Domitius et M. Messala
702 Cn. Pompeius et Q. Metellus
M. Marcellus et Ser. Sulpicius
L. Paulus et M. Marcellus
L. Lentulus et C. Marcellus
His conss. perniciosae in curia ci.nHantur do Pompeio
Caesareque discordiae.
526 Sed GAIYS lYLIYS CAESAR de Oalliis veniens Pompeium
fugavit Italia. aurum atque argentum Romae de aerario sustulit.
CHRONICA. 135
0. Caesar Y et M. Agrippa TT
His coass. Partliorum disseusioncs per Caesarein sedatae.
C. Caesar YI et M. Agrippa III
Caesar leges protulit, iiidiccs ordinavit, provincias dispo-
Augustus cognominatus est.
suit et ideo
Cuius temporibus floruerunt Yergilius, Horatius et Livius.

C. Augustus Caesar YII et T. Statilius
C. Augustus Caesar YIII et M. Silanus
His coriss. Cantabros Germanos Salassos Caesar perdomuit.
7;i(l C. Augustus Caesar YIIII et C. Norbanus
His coiiss. Astures et Cantabri pcr Luciuni Lamiam pcr-
domiti.
C. Augustus Caesar X et Cn. Piso
M. Marcellus et L. Arruntius
M. LoUius et Q. Lepidus
M. Apuleius et P. Silius
His conss. aquilas et signa Crassiana de Parthis Caesar
i'ecepit.
C. Sentius et Q. Lucretius
His coHss. Caesari ex provinciis redevmti currus cum
corona aurea decretus est, quo ascendere noluit.
Cn. Lentulus et P. Lentulus

T. Purnius et C. Silanus
L. Domitius et P. Scipio
M. Drusus et L. Piso
Cn. Lentulus et M. Crassus
Ti.Nero et P. Quintilius
742 M. Messala et P. Sulpicius
Paulus Fabius et Q. Aelius
luUus Antonius et Africanus Fabius
Drusus Nero et L. Quintius
His conss. apud Lingonum genteni templum Caesari
Drusus sacravit.
C. Asinius et C. Marcius
His conss. inter Albim et Rhenum Grermani omnes Tiberio
Neroni dediti.
Per Sextum Apuleium Pannonii subacti.
Ti. Nero et Cn. Piso
D. Laelius et C. Antistius
Augustus Caesar XI et L. Sylla
C. Calvisius et L, Passieniis
C. Lentulus et M. Messala
His conss. dominus noster lesus Christus filius dei in
Bethlehem nascitur anno imperii Augusti XLI.
560 cesai- P .'itJ3 cesar J\I 564 uiigilius M^ 565 cesar 31 566 cesar J/ 567 cesar C
568 cesar -V norbanis i/ 569 astores C lueiuni lanium perdomuit C 570cesarP 571. 572 om. M
573 apuUeius M p. silius] p. arruntius M 574 decepit M 576 cesariP 577 om. M
583—686 om. M 585 iuUo sanctionibus P, lulius Autouius Cusp. P
affricanus 587 cesari P
588 martius M 591 um. M 592 lelius M 595 om. M lentus P messula P 596 bethleem P
'

U. 11. c.
597 752 C. Augushis Caesar XII et M. Plautius

598 753 Cossus Lentulus et L. Piso.
p. Chr.
599 I
('. Augustus Caesar XIII et L. Paulus
6(10 i C. Ainiuius et P. Alfenus
liOI 3 M. Servilius et L. Lamia
602 4 Sex. Aelius et C. Sentius
603 5 Cu. Cinna et L. Valerius
604 His conss. per dies octo Tiberis impetu miseranda clades
hominum domorumque fuit.
605 6 M. Lepidus et L. Arruntius

606 7 Q. Caecilius et A. Licinius
607 S M. Furius et Sex. Nonius
608 9 Q. Sulpicius et C. Poppaeus
609 JO P. Dolabella et C. Silanus
6t0 II M. Lepidus et T. Statilius
611 12 Ger. Caesar et C. Fonteius
612 13 L. Plancus et C. Silius
(il3 14 Sex. Pompeius et Sex. Apuleius
Hier. -A. H)i\) 614 Ilis conss. scxto anno aetatis
imp. Augustus obiit septuagesimo
suae, imperii autem quinquagesimo sexto semis. huic suc-
cessit in imperium TIBERIVS CAESAR. (pii imperavit ann.
XXIII. sub quo hi consules fuerunt. III.
Drusus Cae.sar et C. Norbanus
Sisenna Statilius et L. Scribonius
Ilis conss. mathematici urbc pclhintur.
L. Pomponius et C. Caecilius
Ti. Caesar et Germanicus Caesar
M. Silanus et C. Norbanus
His conss. Grermanicus Cacsar in Syria mortuus est.
M. Valerius ct M. Aurelius
Ti. Caesar et Drusus Caesar
D. Haterius et C. Sulpicius
C. Asinius ct C. Antistius
His conss. Drusus Caesar pubHce funeratur.
Ser. Cornelius et L. Visellius
M. Asinius et Cossus Cornelius
C. Calvisius et Cn. Gaetulicus
L. Piso et M. Crassus
28 App. Silanus ct P. Silius
29 C. Rubellius ct C. Fufius
M. Vinicius et L. Cassius
Ti. Caesar V conss.
597 plaucius M .'jy8— GOO om. M Gdli ceciliiis M liiiicius (

li07. G08 om. M
(UO stadius M (ill nm. M (jl4 septuagessnio M iu om. M lii] hic M 615 cesar C
61() scribonus ,U (ilS ponipeius .17 cecilius J/ (519 ti. {oni. caesar) et germanias ces.ir .17 (32 1 cesar Jl/
suria C est om. P 623 et drusus {om. caesar) M 025 om. M 626 cesar P puplice M
628. 629 om. M 629 getulicus P 631—633 om. M
2
CHRONICA. 137
a. p. Chr.
Hier. a. 2(t'l7 (i3,T His conss. dominus nostcr Icsus Cliristus passus est VIII
k. Apr. ct defectio solis faeta est, qualis ante vel
postmoduni numquam fuit.
Vict. "2
636 30 Vinicius et Longinus
Viof. 3 637 33 Sulpieius et Sylla
Vict. 4 638 34 Priseus et Vitellus
Vid. 5 639 3r) Gallus et Nonianus
Hier. a. 2050 640 His conss. Persius Flaccus satyricus poeta Volaterris
nascitur.
Vict. 6 64 1 36 Gallienus et Plautianus
Hier. a. 2052 642 His conss. Tiberius iniperatorin Campania moritur. cui suc-
cessit C. CAESAR cognomento CALIGVLA qui rcgnavit annis
tribus et mensibus X. sub quo iii consules extiterunt. II II.
Vict. 7 643 37 Proculus et Nicrinus
Vict. 8 644 38 lulianus et Asprenas
Vict. 9 645 — Publicula et Nerva.
Hier. a. 2055 646 Ilis conss. Pilatus in multas incidens calamitates propria
se manu interfecit.
Vict. 10 647 39? Caesar et lulianus
Hier. a. 2(»56 648 His conss. C. Caesar cognomento Caligula in protectoribus suis
(cf. 2053) occiditur in Palatio anno aetatis XXIIII. cui successit CLAV-
DIVS, qui imperavit annis XIII mensibus VIII dicbus XXVIII.
sub quo hi consules fuerunt. V.
Vict. 1 1 649 4 1 Caesar 11 et Saturninus
Vict. 1 650 — Saturninus II ct Venustus
Hier. a. 2058 651 His conss. Petrus apostolus Romam mittitur, ubi evan-
gelium praedicans XXV annis eiusdem urbis episcopus
perseverat.
Vict. 13 652 42 Tiberius et Gallius
Vict. 14 653 44 Crispinus et Taurus
Hier. a. 2061 654 His conss. Claudius de Brittannis triumphavit ct Orcadas
insulas Romano adiecit imperio.
Vict. 15 655 45 Vinicius et Cornelius
Hier. a. 2064 656 His conss. inter Therani et Thcrasiam exorta est insula
habens stadia XXX.
Vict. 16 657 46 Asiaticus et Cornelius
Hier. a. 2061 658 His conss. descriptio Romae facta est ct inventa sunt
eivium Romanorum centcna miha et XLIIII.
Hier. a. 2064 659 Thracia hueusque regnata in provinciam rcdigitur.
Vict. \1 660 47 Tiberius II et Vitellius
Vict. 18 661 48 Vitellius II et Publicola
Vict. 19 662 49 Veranus et Gallus
Vict. 20 663 50 Vetus et Nervilianus
Vict. 21 664 51 Claudius et Oi^fitus
(537 silla .1/ 638 Vitellio Vict. 639 om. M 640 atyi-icus P, atyraus M 642 xj P,
xi JI Cicsp. iiii] iii Jl 648 xxiiii] xxuiiii Hier. 649 saturnius J/ 6.t1 petus J/a 6.53 tliaurus }f
654 prittanuis M 600 uiucius J/*, Vicinio Frusp. et Vici. 656 studia P 657 Asiatico et Silauii
Vict. 658 ceutena] Ixviii centeua Hier. et om. M 659 trachia C regnat C 660 om. M
uitellus P 661 uitellus P 662. 663 om. M
CHRONICA II. 18
vict. -n
'
CHRONICA. 139
Hkr. a. 2084 Rflfi His conss. VESPASIANVS suscepit imperium, qui regnavit
annis VllII meusibus XI diebus XXll. sub quo lii consules
fuerunt. VI T.
^ n.p. Chr.
Vict. 41 (i97 71 Vespasianus III et Nerva
VicL 42 698 72 Vespasianus IIII et Titus III
Ilirr. a. 2(I8() ()99 His conss. Titus filius Vespasiani ludaea capta praeter
quos gladio intcrfecit C milia captivorum publice
venundavit.
Vict. 43 700 74 Vespasianus V et Titus IIII
Vict. 44 701 75 Vespasianus VI et Titus V
Vict. 45 702 7(1 Vespasianus VII et Titus VI
TTirr. a. 2089 70?. His conss. Vespasianus incensum Capitolium aedificare
orsus est.
Vict. 46 704 7S Commodus et Rufus
Vict. 47 705 77 Vespasianus VIII et Titus VII
Hicr. a. 209 1 70() His conss. colossus erectus est habens njtitudinis pedes CVII.
Vict. 48 707 79 Vespasianus VIIII et Titus VIII
Vict. 49 708 81 Silvanus et Verus
Vicf. 50 709 73 Domitianus et Messalianus
Ilirr. a. 2094 710 llis conss. Vespasianus est mortuus proHuvio ventris in villa propria
circa Sabinos. cui TITVS filius eius succedens in utraque
liugua disertissimus regnavit annis duobus mensibus duobus.
sub quo hi consules extitermit. VIII.
Virf. 51 711 83 Domitianus II et Rufus II
7 1 2 His conss. Titus amphitheatrum Eomae aedificavit et in
dedicatione eius V miha ferarum occidit.

Vicf. 52 713 84 Domitianus HI et Sabinus
-fT/er. a. 2096; 714 His conss. Titus morbo periit in eadem villa qua pater eius
Eutrop. 7, 21 anno aetatis XLII. qui ob insignem mansuetudinem deliciae

humani generis appellatus est. cui successit DOMITIANVS
frater Titi iunior crudelissimus, qui imperavit annis XV
mensibus V. sub quo hi consules fuerunt. VIIII.
Vict. 53 Domitianus HII et Rufus III
His conss. Domitianus eunuchos fieri proliibuit.
Domitianus V et Dolabella
Domitianus VI et Rufus IIII
Flavius et Traianus
Domitianus VII et Nerva
Traianus II et Gabrio
His conss. primus Domitianus dominum et deum se ap-
pellare iussit.
Domitianus VIII et Saturninus

Silvauus et Priscus
His conss. Quintillianus ex Hispania primus Romae scho-
lam publicam et salarium e fisco accepit et claruit.
698 uespasianus iiii om. M 099 iudea C 700—706 om. M 707 titus uiiii .1/ 710 disser-
tissimus C 713 domicianus 7' 714 ob signem 6' delicias ' succeusit il/ eludclissinius P
717 u] ui M 718 om. M 720. 721 nm. M 723 om. M
18*
a.p. Ohr.
Vict. 61 726 94 Asprenas et Clemens
Hier. a. 2105 727 His conss. multa moenia et celeberrima Romae facta sunt,
id est Capitolium, forum transitorium divorum porti- ,
cus, Iseuin Serapium, stadium, liorrea piperataria,

Vespasiani templum, Minerva Chalcedica, odion.
Vict. 62 728 95 Domitianus VIIII et Clemens II
Hier. a. 2105 729 His conss. insignissima Romae facta sunt, id est forum
Traiani, thermae Traianae et Titianae , senatus , ludus
matutinus, mica aurea, meta sudans et pantheus.
Vict. 63 730 97 Nerva II et Rufus
Vict.M 731 96 Fulvius et Vetus
Vict. 65 732 — Sabinus et Antoninus
Vict. 66 733 98 Nerva HI et Traianus III
Vict. 67 734 99 Senecio et Palma
Vict. 68 735 190 Traianus IIII et Fronto
Hier. a. 2112 736 His conss. Apollonius Tyaneus philosophus insignis liabetur.
Hier. a. 2112 737 Domitiauus occisus in Paiatio anno aetatis XXXV. cui NERVA
succedens regnat anno I mensibus IIII. sub quo hi consules
fuerunt. X.
Vicf.Q9 738 101 Traianus V et Orfitus
Vict. 70 739 102 Senecio II et Sura

Hier. a,. 2113: 740 His conss. Nerva morbo periit in hortis Sallustianis anno aetatis
Etitrop. 8, 5 LXXII, cum iam TRAIANVM adoptasset in filium. qui suc-
cedens imperavit annis XVIIH mensibus VI diebus XV. sub
quo hi consules fuerunt. XI.
Vict. 71 741 103 Traianus VI et Maximus
Vict. 72 742 — Senecio III et Sura II
Vict. 73 743 104 Urbanus et Marcellus
Vict. 74 744 105 Candidus et Quadratiis
Hier. a. 2117 745 His conss. Traianus de Dacis et Scythis triumphavit.
Vict. 75 746 106 Commodus et Caerealis
7/?'er. a. 2 1 1 8 747 His conss. Traianus Hiberos Sauromatas Hosroenos Ara-
bas Bosphoranos Colchos in foedus accepit, Seleuci<am
Etesifontem Babylonem occupavit et tenuit.
Vict. 76 748 107 Senecio mi et Sura III
Hier. a. 2118 749 Ilis conss. Traianns in mari rubro classem instituit, ut per
eam Indiae fines vastaret.
Vict. 77 750 108 Gallus et Bradua
Vict. 78 751 — Africanus et Crispinus
Vict. 79 752 110? Crispinus II et Bolenus
Vict.SO 753 111? Piso et Rusticus
Vict. 81 754 1 12 Traianus VII et Africanus
Vict.S2 755 113 Celsus et Crispinus
727 factae P; tacte 31 sacrapium P calcedica P", chalcedica P^ 728 doinitiauus iiii M
729 facte J/ pantheum ffie»-. 730. 731 ov«. if im om. M 73b om. M 736 appoUonius (o»».
tyaneus) 31 737 anno bis P^ xxxiiii M succensit .1/» annum C 738 u] ii 3/ 739 senetio J/
740 cum — fueruut xi om. M qui] cui P Cusp. 741. 742 om. M 744 quadratns .V» 747 faedus P,
fidem Hier. seuleuciam M etesifontem C cum Hieronymi codd. Freh. et Pet. ^fil. 7.')2 oni. M
752 Bolenus Cusp. Prosp., solenus P 754. 755 om. M 754 aflricanus P
CHRONICA. 14]
n. p. Chr.
Hier. a. 2126 756 His conss. Plinius Secundus Novocomensis orator et
liistoricus insignis liabetur, cuius ingenii plurima opera
extant.
Victf^î 757 114 Asta et Piso

Vict. 84 758 115 Messala et Pedon
Vict.^b 759 116 Aemilius et Vetus
Fiiicif. 86 760 117 Niger et Apronianus
Hicr. a. 2129 761 His conss. Traianus Armeninm Assyriam et Mesopotamiam
provincias fecit.
Vict. 87 762 — Clarus et Alexandcr

F?:ei!. 88 763 118 Hadrianus et Salinator
Vict. 89 764 1 19 Hadrianus II ot Rusticus
Vict. m 765 120 Servilius et Fulvius
Hier. a. 2132. 766 His conss. Traianus apud Seleuciam Hisauriae profluvio ventris
2134; Eutrop. extinctus est anno aetatis LXIH niense VIIII die IIII. cuius
8, 5. 7 ossa in m'na aurea conlocata sub columna fori quod eius
nomine vocitatur recondita sunt. cnius cohimnae altitudo in
OXL pedes erigitur. liuic successit IIADIHANA^S utraque
lingua peritissimus, Italicae natus ex consobrina Traiani, qui
regnavit annis XX mensibus X diebus XXVIIII. sub quo hi
consules fuerunt. XII.
F«ci!. 91 767 121 Verus et Augur
Hier. a. 2133 768 His conss. Hadrianus Alexandriam a Romanis subversam
publicis instauravit expensis.
Vict. 92 769 1 22 Aviola et Pansa

Ji/cr. a. 2134 770 His conss. Hadrianus reliqua tributorum urbibus relaxavit
chartis publicis incensis, plurimos etiam ipsis tributis
liberos fecit.
FJci!. 93 771 123 Paternus et Torquatus

Hier. a. 2135 772 His conss. Plutarchus philosophus insignis habetur.
Vict. 94 773 124 Gabrio et Apronianus
Hier. a. 2136 774 His conss. Nicomedia ct Nicaenae urbis plurimis terrae
motu conlapsis Hadrianus ad instaurationem earum
publicas largitur expensas.
Vict. 95 775 125 Asiaticus et Quintus

Vict. 96 776 126 Verus et Ambiguus
Hier. a. 2138 777 His conss. Atheniensibus leges petentibus Hadrianus ex
Draconis et Solonis reUquorumque libris iura composuit.
Vict. 97 778 127 Gallicanus et Titianus
Hier. a. 2139 779 His conss. iuxta Eleusinam civitatem Cefiso fluvio Hadria-
nus pontem constravit.
Vict. 98 780 128 Torquatus et Libo
Vict. 99 781 129 Celsus et Marcellinus
Vict. 100 782 131 Pontianus et Rufus
756 plenius Pil'- Ibl om. M 759 om. M 760 aproniamus P 761 assyrriam JI/
763. 764 (»«. il/ 766 seleutiam J/ Ixii J/ coUocata J/ calumna C d. xxuiiii om. J/ 7(>H. 769 om. J/
770 adrianus M 772. 773 om. M 773 aproniamus /" 774 nicenae P, nicetae M 77() om. M
777 reliquorumque] reliqnot -1/ 7S1. 782 om. M ('(}s. n. 1.30 etidm <t Cunji. rorl. fijiiei-init.
1

a. p. Chr.
Vict. 10 783 132 Augurinus et Sergianus
Vict. 102 784 133 Tiberius et Silanus

Hier. a. 2142 785 His conss. Hadrianus a Christianoruni persecutionc eessavit.
Hier. a. 2144 786 Et pater patriae est appellatus.
Vict. 103 787 134 Sergius II et Verus

Vict. 104 788 135 Pompeianus et Atilianus
Hicr. a. 2147 789 His conss. templum Eomae ct Ycneris factuni est. quod
nunc urbis appellatur.
Vict. 105 790 13() Pompeianus II et Commodus
Hicr. a. 2148 791 His conss. Iladrianus cum insignos ct plurimas aedes
Athenis fecisset, agonem edidit bibliothecamque miri
operis exstruxit.
Vict. 106 792 137 Laelius et Albinus
Vkt. 107 793 138 Camerinus et Niger
Virt. 108 794 139 Antoninus et Praesens
Vict. 109 795 140 Antoninus H et Pracsens II
Vict. 110 790 141 Severus et Silvanus
IBct-. a. 2152 797 His conss. Aelia civitas, id est Ilierusalem, ab Aelio
Hadriano condita est et in fronte eius portae, qua Beth-
leem egredimur, sus scalptus in marmore, significans
Romanae potestati subiacerc ludaeos.
Vict. Rufinus et Torquatus
conss. Hadrianus morbo intercutis aquae apud Baias moritur
lior sexagenario. cui successit ANTONINYS PIYS, qui reg-
navit annis XXI. sub quo hi consules fuerunt. XITT.
Torquatus H et Herodes
Aviola et Maximus
Antoninus IH et Aurelius
Gratus et Seleucus
His conss. lustinus philosophus libruni pro Cliristiana
religione scriptum tradidit Antonino.
Antoninus HU et Aurehus II
Largus et Messalianus
Torquatus IH et lulianus
Orfitus et Priscus
Gabrio et Yetus
Grordianus et Maximus
Gabrio H et Romulus
Praesens et Rufus
Commodus et Lateranus
His conss. Apollonius stoicus natione Chalcidicus et Basi-
Hdes Scytopolitanus philosophi inhistres habentur, qui
Caesaris quoque praeceptores fueruut.
Yerus et Sabinus
Silvanus et Augurinus
783 om. M 787 om. M Sergiano II Viclorius 788 atiliaiiis M 792—79.') om. M
792 Sergianus et Balbinus Ous^J. 794 preseus P 795 presens P 797 bethelem M sus
scaltus P, sclatus {om. sus) M potestatis P iudeos C 799 succensit M 802. 803 ovi. M
80.") aulius Jf a 807—812 M
um. 812 Rufino Victorius. 814 clialcedicus V liasylides P
scytopolitauus om. M quocjue] M Ousp., om. P
severiores quasque legcs novis constitutionibus terapc-

a.j). Chr. rarunt.
Vict. Ib) 849 179 Commodus II et Verus II
Hier. a. "2195 850 His conss. Antoninus Verus adeo in editione munerum
magnificus fuit, ut centum simul leones exhibuerit.
Hier. a. 2195 851 Qui post in Pannonia morbo periit. COMMODVS filius eius a
senatu Augustus est appellatus, qui regnavit ann. XIII. sub
quo hi consules fuerunt. XV.
Vict. 152 852 180 Praesens et Gordianus
Vict. 153 853 181 Commodus III et Byrrus
Vict. 154 854 182 Mamertinus et Rufus
Vict. \bb 855 183 Commodus IIII et Victorinus
Vict. 156 856 184 Marullus et Haehanus
Hier. a. 2199 857 His conss. thermae Commodianae liomac factae siuit.
Vict. 157 858 185 Maternus et Bradua

Vict. 158 859 186 Commodus V et Gabrio
Vict. 159 860 187 Crispinus et Haelianus
Vict. 160 861 188 Puscianus et Silanus
Vict. 161 862 189 Duo et Silani
Hier. a. 2205 863 Ilis conss. Commodus imperator colossi capite sublato
suae imaginis caput iussit inpoui.
Vict. 162 864 190 Commodus VI et Septimianus
Vict. 163 865 191 Apronianus et Bradua
Vict.lM 866 192 Commodus VII et Pertinax
Hier. a. 2208 867 His conss. Commodus strangulatur in domo Vestiliani. cui suc-
cessit PERTINAX, qui regnavit mensibus VI. XVI.
Vict. 165 868 193 Falco et Clarus
Hier. a. 2209 869 His conss. Pertinax occiditur in Palatio maior septuagenario. cui
successit SEVERVS. provincia Tripolitana natus, oppido Lepti.
solusque Afer imperator Romanus fuit, qui regnavit annis XVIII.
sub quo hi consules fuerimt. XVII.
Vict. Severus et Albinus
Tertullus et Clemens
Dexter et Priscus
Lateranus et Rufinus
Saturninus et Gallus
Anulinus et Fronto
His conss. Severus Parthos et Adiabenos superavit Ara-
basque interiores ita cecidit, ut regionem eorum Roma-
nam provinciam faceret.
Severus II et Victorinus
Fabianus et Mucianus
His conss. thermae Severianae apud Antiochiam et Romae
factae, et Septizodium instructum est.
851 auiio 31 fueriuit M

852 preseus J/
oiii. gordiauus] P cuiii Prosi). et Vict., cordiaiuis .1/
853 om. M 855 om. M S56 marcillus M
85;». 860 om. M
862 duobus Silanis Tictorius
864 0)11. M 865 ambrouianus .1/ 866 uii oiii. M
867 pertiuax] PaJ/, lielvius pertinax P^ ex
Hier., Aelius Pertiuax Cusp. 869 aper J/ 871 om. M
873. 874 om. M 874 scoturninus P
876 pastbos M romam M 878 mutianus J/ 879 thernae M
authiochiam P septezodium C,
septiKodium vel septizonium iibri lller.
VirJ.
rt. /). Chr.
Vict. 195 Ul 1 223 Maximus et Helianus
Hier. a. 2238 1)12 His conss. M. Aurelius Antoninus Romae occiditur tuinultu mili-
tari. cui successit ALEXANDER Mamaeac filius. qui regnavit
annis XHI. sub quo hi consulcs fuerunt. XXI.
Vid. )96 913 224 lulianus et Crispinus
Hier. a. 2239 111 1 His conss. Alexander Xerxem regem Persaruni vicit.
Viet. 197 915 225 Fuscus et Dexter

Vict. 198 916 226 Alexander II et Marcellus
Vict. 199 917 — Annianus et Maximus
Hier. a,. '2'H'2 918 His conss. Ulpianus iuris consultus adsessor Alexandri
insignissimus habetur.
Vief. 20(1 919 227 Albinus et Maximus
Hier. a. 2243 920 His conss. Neronianae thermae Alexandrianae vocatae sunt.
Vict. 201 921 22S Modestus et Probus
Vict. 202 922 229 Alexander III et Dio
Vict.2m 923 221 Gratus et Seleucus
Hicr. a. 2246 924 His conss. Origenes Alexandriae chirus habetur.
Vict. 204 925 231 Pompeianus et Fehcianus
Vict. 205 926 232 Lupus et Maximus
Hier. a. 2248 927 His coiiss. Alexander in nuitreni Mamacam unicc pius
fuit et ob hoc cunctis amabilis.
Vict. 206 928 233 Maximus et Paternus
Vict. 207 929 234 Maximus II et Urbanus
Vict. 208 930 235 Sovcrus et Quintianus
Hier. a. 2251. 931 Ilis conss. Alexander occiditur Mogontiaci tumultu mili-
2252 tari. cui successit MAXIMINVS regnans annis tribus,
primus omnium ex corpore miUtari imperator electus.
sub quo hi conss. fuerunt. XXII.
Vict. 209 932 236 Maximinus et Africanus
Vict. 210 933 237 Perpetuus et Cornehanus
Vict. 2\l 934 238 Pius et Proculus
Hicr. a. 2254 935 His conss. Maximinus Aîuileiae occidituv. cui successit
GORDIANYS, qui regnavit ann. YI. sub quo hi con-
sules fuerunt. XXIII.
Vict. 212 936 239 Gordianus et Aviola
Vict.2ld 937 240 Sabinus etYenustus
Hier. a. 2256 938 His conss. Gordiano Romac ingre.sso Pupienus et Allunus,
quiimperium arripuerant, in Palatio occisi sunt.
Vict. 214 939 241 Gordiauus II et Pompeianus
Vict. 215 940 242 Atticus et Praetextatus
F*c^. 216 941 243 Arrianus et Pappus
Vict. 217 942 244 Peregrinus et Aemihanus
Hier. a. 2257. 943 His conss. Gordianus admodum adulescens Parthorum
2260. 2261 natione superata cum victor reverteretur ad patriam,
fraude Phihppi p(raefecti) p(raetori)o haud longe a
912 antonius (' nianiae C qnoom.JI'^ [lUi uni. M 918 adsesser alexander J/ 920 thermae
alexandrianae] M, thermae alexandrlnae Cusp. cum Hier , om F: cf. c.6S1. 922 om. M923 selencius J/
924 origenis C 925 om. J/ 927-930 om. J/ 927 mammaeam P 931 niugontiaci] îV.,
magontiaci (' 932 om. M
affrioanus P 9.S.") Maximinus Cusp., maximus J/, om. P 937 om. M
939. 940 om. M 942 om. J/ 943 ppli M, P p^
Vict.
1 48 CASSIODORI SENATORIS
ci. p. Clir.
Hier. a. 2274 966 His conss. Valerianus in Cltristianos persecutione com-

mota statim a Sapore Persarum rege capitur ibique
servitute miserabiii consenescit.
Vict. 232 967 259 Aemilianus et Bassus
Virt. 233 968 260 Secularis et Donatus
Vict. 234 969 26 1 Gallienus Iin et Uentianus
Vict. 235 970 262 Gallienus V et Aîctorinus
Vict. 236 971 263 Albinus et Maximus
Hier. a. 2279. 972 Ilis conss. Graocia Macedonia Pontus Asia depopulata
2280 per Gothos, aliasque provincias barbarorum quassavit
inruptio.
Vict. 237 973 264 Gallienus VI et Saturninus
Vict. 238 974 265 Valerius et Lucillus
Vict. 239 975 266 Gallienus VII et Sabinillus
Vid. 240 976 267 Paternus et Arcliisilaus
Vict. 241 977 268 Paternus fl et Marinus
Vict. 242 978 269 Claudius et Paternus
Hier. a. 2285 979 His conss. Gallienus Mediolani occiditur. cui successit CLAVDIVS,
qui regnavit anno I mcnsibus VIIII. sub quo iii consules
fuerunt. XXVIII.
Vict. 243 980 270 Antiochianus et Orphitus
Vict.2U 981 271 Valerianus et Bassus
Hier. a. 2287 982 His conss. Claudius barbaros vastantes repelHt
Hier. a. 2287 983 et Sirmi nioritur. huic successit QVINTILLVS Claudii
frater a senatu Augustus appellatus, qui XVII imperii
sui die Aqvuleiae occiditur.
Hier. a. 2287 984 Post quem AVRELIANVS factus est imperator, qui regnavit
annis V mensibus VI. sub quo hi consules fuerunt. XXVIIII.
Vict. 245 985 272 Quietus et Voldumianus
Vict. 246 98G 273 Tacitus et Placidianus
Vicf. 247 987 274 Aurehanus et Capitolinus
Hier. a. 2290 988 His conss. Aurehanum Romae triumphantem captivi Tetri-
cus et Zenobia praecesserunt.
Vict. 248 989 275 Aurelianus II et Marcellus
i7w. a. 2291 990 His conss. Aurehanus templum Soli aedificavit, Romam
firmioribus muris vallat.
Vict. 249 991 277 Probus et Paulinus
Vict. 250 992 278 Probus II et Paternus II
Hier. a. 2292 993 His conss. inter Constantinopohm et Heracham Aurehanus ocei-
ditur. cui successit TACITVS, qui regnavit mensibus VI. sub
quo hi consules fuerimt. XXX.
Vict. 251 994 279 Probus III et Paternus III
Hier. a. 2293 995 His conss. Tacitus in Ponto occisus est et optinuit FLORIANVS
imperium diebus LXXXVTII.
Hier. a. 2293 996 IIoc quoque apud Tarsim interfecto PROBVS factus est impera-
966—970 om. M 972 Ijai-barorumque quass. M 973 ui om. M 974—977 om. M

974 Valeriano Victorius 979 mediolanio P, mediolauo M aunum C 980 ovt. M 9S3 eladii M
986-988 om. M 989 aurelius et M 992 om. M 993 aurelius M 994 probus ii et pateruus M
995 Ixxuiii M
Vict.
Vict. 273
CHRONICA. 151
rt. /). Chr.
VU:t.'M)\ 1057 321) Constajitiiius YIII ot Constantius YI
FJc<. 302 1058 330 Constautius VII et Symmachus
Vict. 303 1059 331 Bassus et Ablabius
7/rf. 304 10(30 332 Pacatianus et Ililarianus
i/(6'/-. a. 23 Ki: 1001 Ilis conss.civitas, quac prius Byzantium dicta est. mutato
Eutiop. 10,8 nomine a Constantino Constantinopolis deilifatur.

F/fi". 305 1002 333 Dalmatius et Zenophilus
Vid. 306 1063 331 (Jptatus ct Paulinus
^('c^. 307 KHil 335 Constantius et Albinus
Vict. 308 1065 336 Nepotianus et Facundus
Vict.m\) 1066 337 Folicianus et Titianus
Vict. 310 1067 338 Ursus et Polemius
Vict.'M\ I06S 330 Constantius IT et Constans
Hier. a. 2353 1061) Ilis conss. Constantinus imp. dum bellum pararet in Persas, in
Acyrone villa publica iuxta Nicomediam moritur anno aetatis
LXYI. post quem tres liberi eius. id est CONSTANTINYS,
CONSTANTIYS ET CONSTANS, qui rcgnaverunt annis
XXIIII mensibus Y diebus XXIII. sub quibus hi consules
luerunt. XXXV.
Vict. 312 Acyndinus et Proculus
Marcellinus et Probinus
Constantius III et Constans II
His conss. Constantinus bellum fratri Constantio inferens
iuxta Aquileiam Alsae occiditur.
Placidus ct Romulus
Leontius et Salustius
His conss. Franci a Constante perdomiti in pacem recepti
sunt.
C/onstantius IIII et Constans III

Araantius et Albinus
p. c. Amantii et Albini
Rufinus et Eusebius
His conss. magnis rei publicae expensis in Seleucia
Syriae portus efficitur.
Philippus et Sallia
His conss. solis facta defectio.
Limenius et Catulinus
Sergius et Nigridianus
His conss. Constans haud longe ab Ilispania in castro
cui Helenae nomen est interficitur anno aetatis XXX
et Constantius remansit in regno.
p. c. Sergii et Nigriniani
Constantius V et Constans Caes.
1057—1061 om. 31 1061 bizautium P 1066 felicius M 1068 coustautius ii um. M

1069 impetlumpellum J/ acyue M iusta M moritur anuis Ixuii M 1072 om. M 1075 leoncius F
1076 repti M 1077 habent P Cuap., om. M 1083 om. M 1085 nigridiannus M, Nigriniano Victorius
1086 hispanniaJ/ 1087 nigriuiani| M cum Victorio , nigridiaui P, uigriauus Cmp. 1088 u om. M
et Coustantius iunior Cusp.
Vid.
Vict.
1
154 (JASSIiJbOKl SENATORIS

a 2>. Clir.
Vict. 360 1 147 3S7 Valentinianus III et Eutropius

Vict. 361 1 148 3S8 Theodosius II et Cynegius
Vict.'St32 1149 38» Timasius et Promotus
Vict.36'S 1150 3'j(( Yalentinianus IIII et Neoterius
Vict.S64 1151 391 Titianus et Symmaihus
Vict.dQb 1152 392 Arcadius 11 et Rufinus
Prosp. 1197 1153 Ilis conss. Yalentiniauus vitae taedio apud Yiennam laqueo periit.
Prosp. 1198 1154 TIIEODOSJYS .um iani per XIIII annos regnaret, CVM AR-
CADIO ET IIONORIO reguat annis tribus. sub quibus hi
consules fuerunt. XLI.
Vict.Z%^ 1155 393 Theodosius III et Abundantius
Vict. 367 1 156 394 Areadius III et Honorius II
Prosp. 1201 1157 His conss. loiiannes monaclius gratia divina praeditus
Theodosium consulentem de eventu belli, quod ad-
versum Eugenium movebat, victorem fore pronuntiat.
Ftc^. 368 1158 395 Olybrius et Probius
Prosp. 1203 1159 His conss. Theodosius Eugenium tyi'annum vincit et perimit.
Prosp. 1204 1160 Augustinus beati Ambrosii discipulus multa tacundia doctri-
naque excellens Hippone Regio in Africa episcopus
ordinatur.
Prosp. 1205 1161 Hoc tempore Claudianus poeta insignis habetur.
Prosp. 1 206 1 1 62 Theodosius imp. Mediolani moritur.
Prosp. 1207 1163 Post quem ARCADIV^S, cum iam regnasset annis XII. CVM
fratre HONORIO regnat annis XIII. sub quo hi consules
fuerunt. XLII.
Vict. 369 1164 396 Arcadius IIIl et Honorius III
Vict. 370 1165 397 Caesarius et Atticus
Vict. 37 1 1 66 398 Honorius IIII et Eutychianus
Vict. 372 I 167 399 Manlius et Theodorus
Vict. 373 1168 400 Stilicho et Aurelianus
Prosp. 1218 1169 His conss. Gothi Halarico et Radagaiso regibus ingrediun-
tur Italiam.
Vict.SlA 1170 401 Vincentius et Fravita
Vict.Slh 1171 402 Arcadius V et Honorius V
Prosp. 1222 1172 His conss. Pollentiae Stiliconem cum exercitu Romano
mut. Gothi victum acie fugaverunt.
I7c<. 376 1173 403 Theodosius Aug. I et Rumoridus
Vict. dn 1174 404 Honorius VI et Aristenetus
Vict.dlS 1175 405 Anthemius
Stilico II et
Vict.SlQ 1176 406 Arcadius VI et Probus
Prosp. 1230 1177 His conss. Vandali et Alani transiecto Rheno Gallias in-
traverunt.
Vict. 380 1 1 78 407 Honorius VII et Theodosius II
Fici. 381 1179 408 Bassus et Philippus
1150 oin. M uii P 1151 tieianusJIf 1153 ueiinnm j1/ 1154 ,iiiiiis] aniins P uibus]
CasdodoriLs cum Prosiiero (v. p. 116), duobus C Cusp. ll.')lj arcliaclius .1/ 11.57 (liuiiia .U Cusp., om. P
115H cilihiiub il/ Probino Victorius. 1159 tyiTanuuiii .1/ IKill (liscipulis /' yppone C IIKS quem]
quam lU 11G4 Hoiii>rius iii Cusp. cum Vicl., bonorius ii C 111)5 cesarius et aticus J7 1166 euticbia-
nus il/ 1167 Mallio (et ins. Victorii libri praeter optimuin) Tbeodoro v. c. Xîct. 1169 ragadaiso P
regiljus C, ducibus Prosp. 1172 hosJ/ aice i¥ 1175 stilicbo .1/ 1176ui.i«. J/ 1177 reno C
1
CHRONICA. 155
Prosp. 1234 llSd His conss. Arcadius imp. Oonstantinopoli moritur.

Prosj). I23.J IISI HONORIVS CVM THEODOSIO fratris filio regnat annis XV.
sub quibuR hi consules fuerunt. XLIII.
n. p. Chr.
Vicf.'SS'2 I1S2 409 Honorius VIII et Theodosius III
Pro.yi. 1237 1183 Ilis couss. Vandali Hispanias occupaverunt.
Vid.-SS'S 1184 410 Varan et Tertullus
Prosp. 1240 II8J His conss. Iloma a Gothis Halarico duce capta est. ubi
auct. clementer usi victoria sunt.
F/cif. 384 1186 411 Theodosius Aug. IIII cons.
Fvcif. 385 1187 4 12 Honorius VIIII et Theodosius V
Prosp. 1240 IISS His conss. Gothi rege Atanlpho GalHas intravcrunt.
Vid. 38(3 1189 413 Lucius \Tc. cons.
Prosp. 1 250 1 1 90 His conss. Burgundiones partem Galliae Rheno tenuere
coniunctam.
F/f^. 387 1191 414 Constantius et Constans
Vict. 388 1 92 4 1 5 Honorius X et Theodosius VI
r/V/. 389 1193 410 Theodosius VII et Palhdius
Prosji. 1259 1194 His conss. Gothi placati Constantio Placidinm reddiderunt,
cuius nuptias promeretur.
T7f)!. 390 1195 417 Honorius XI et Constantius II
Vkt.:m 1190 418 Honorius XII et Theodosius A' III
Vict.mi 1197 419 Monaxius et Plinta
Vict.S^-S 119S 42(1 Theodosius VHII et Constantius III
Prosp. 1273 I 199 His conss. Constantius ab Honorio in societatem regni
recipitur.
F/c)!. 394 12(10 421 Agricola et Eustathius
Prosj). 1270 1201 His conss. Constantius imp. moritur.
F/cA 395 1202 422 Honorius XIII et Theodosius X
Prosj). 1278 1203 His conss. exercitus ad Hispanias contra Vandalos niis-
sus est.
Vict. 390 1204 423 Marinianus et Asclepiodotus
Prosp. 1 280 1 205 Ilis conss. Placidia Augusta a fratre Honorii) ob suspicio-
(mct. nem invitatorum hostium cum llonorio et Valentiniano
filiis ad Orientem mittitur.
Pros]). 1282 1200 Honorius moritur.

Prosj). 1283 1207 Et solus THEODOSIVS Romanum imperium tenet annis XXVII.
sub quo hi consules fuerunt. XLIIII.
F/cif. 397 1208 424 Castinus et Victor
Prosp. 1280 12(19 His conss. Theodosius Valentinianum consobrinum Cae-
sarem facit et cum Augusta matre ad recipiendum
occidentale mittit imperium.
F/e^. 398 121(1 425 Theodosius XI et Valentinianus Caesar.
Prosp. 1288 1211 His conss. lohannem tyrannum Valentinianus imp. extinxit
Hunosque, qui in Itaha erant lohanni praesidio, per
Aetium mira felicitatc dimovit.
Vict. 399 1212 426 Theodosius XII et Valentinianus H
1181 qu.i J/ 1183 bispamiias .1/ 1186 couss. C 1I8.S atauplio J/ 1189 eouss. P
119(1 liorius P 1199 Ounstautius nm. M, add. post recipitur Cus2>. 1"200 eustachius M Cusp.
1'2U.'{ uL> liispanuia .1/ uuanilalos J/ 120;") Uuuoria rrosîcr tilius J/ 1211 etium 31
20»
a. p. Clir.
Vict. 400 Hierius et Ardabures
His conss. Bonifatio Africani tenenti infauste bellum in-
geritur.
Gens Vandalorum a Grothis exclusa de Hispaniis ad Africam
transit.
Felix et Taurus
His conss. Aetius multis Francis caesis quam oeeupave-
rant propinquani Rheno partem recipit Galliarum.
Florentius et Dionysius
Thcodosius XHI et Valentinianus Ul
Bassus et Antiochus
Aetius et Valerius
Tlieodosius XIHI et Maximus
Aspar et Ariovindus
Theodosius XV et Valcntinianus HII
Tlis conss. pax facta cuiu A'andalis datn eis ad habitan-
duni Africae portione.
Gundicliariuiii Burgiindionuni regem Aetius beno subogit
paccmquc ci reddidit supplicanti. quem nou multo post
Hunni peremerunt.
Hisidorus ct Senator
Aetius II ct SigisvuUus
His conss. Valentinianus Aug. ad Theodosium principem
Constantinopolim proficiscitur tiliamque eius in matri-
monium accipit.
Theodosius XVI et Faustus

Theodosius XVII ct Festus
His conss. belluiu adversus Gothos Hunnis auxiliaribus
gcritur et Litorius dux Romanus ab eis capitur.
Ginsericus , de cuius amicitia niliil metuebatur. Cartha-
ginem dolo pacis invadit.
Valentiniiinus Aug. V et Anatolius
His conss. Ginsericus Siciliam graviter aftiigit.
Cyrus V. c. cons.
His conss. Thcodosius imp. bcHum contra Aandalos in-
efficaciter movit.
Dioscorus et Eudoxius
His conss. Hunni Tiiracias et Hillyricum saevn popu-
latione vastarunt.
Prosp. 1347 1240 Cum Ginserico ab Augusto Valentiniano pax confirmata
et certis spatiis Africa inter utrosque divisa est.
Maximus II et Patei-nus
Theodosius XVIIl et Albinus
His couss. Attila rex Hunnorum ]31edam fratrem et con-
sortem in regno suo perimit eiusque populos sibi parere
compellit.
1214 bonifacio 1218 dionisiusi/, dyoiiisius P 1224 theosius i" ualerianus il/ 122fi cundiclia-
rium /' b\ingundionum P, burgundionem M actius M multi M 1229 aug. ualenfinianus P»
1232 aduerius 3/ auxiliatribus i/ 1234 anatbolius J/ 1236 conss. P 1237 cou uandalas J/
1239 tracias M 1240 aftVica P 1243 fratrem om. M sunm Prosper peremit .1/ po)inlo C
parare M
CHRONICA. I f)?
n. p. Chr.
Vict. A\% 1244 445 Valentinianus YI et Nomus
F/ti!. 419 124.-) 446 Aotius Jll et Hymmaclius
Vict. 420 I24ti 447 Callopius ot Ardabures
Vicf. 42\ 1247 448 Postumianus et Zeno
Vict. 422 1248 449 Asturius et Protogenes
Vict. 42'^ 1249 4,5(1 Valontiniamis All et Avienus
Prosp. \'M\\ 125(1 Ilis conss. Tlioodosius moritur.
Prosj). l. c. 1251 Post quom A[ARClAlfV^S adscitur impoiio. qui regiiavit annis Yll.
mict. sul> quo lii CDnsulos tuenuit. XLY.
Vict. 424 1252 45! Marcianus Aug. et Adelphius
Prosp. \'M\4 125:! llis conss. Romani Aetio duce Gotliis auxiliaribus contra
aurf. Attilam in campo Catalaunico pugnaverunt. qui vir-
tute Gothorum superatus abscessit.

Vict. 42b 1254 452 ircrculanus ot Asporacius
cf. Vat. (ul 1255 His conss. Attila redintegratis viribus Aquileiam magna
Prosp. I 3(i5 vi dimicans introivit.
Prosp. \'M'u 1 250 Cum quo a Valcntiniano imp. papa Leo directus paceni fecit.
Vict. 42^0 1257 453 Opilio et Vinconialus

Prosp. 1370 1258 Ilis conss. Attihi in sedibus suis moritur.
Vtct. 427 1259 454 Aetius ot Studius
Prosp. \'.M'.\ 1 2(iO His conss. Aotius patricius in Pahitio inanu Yalentiniani
imp. extinctus est, Boetius vero praotectus praetorio
amicus eius circumstantium gladiis interemptus.
Vict.42h 1261 455 Yalentinianus YIll et Anthemius
Prnsp. 1375 i2()2 His conss. in campo Martio ab amicis Aetii Yalentinianus
auct. occiditur. post quem Maximus invadit inperium qui ,
intra duos menses a militilnis oxtinctus in Tiberim

proicitur.
1263 Eodem anno per Ginsericum omnibus npilius suis Roma
vacuata est.
Post Maximum Avitus in Gallia snmit impoiium.

456 lohannes et Yaran
Ilis conss. Placentiae deposuit Avitus impcuiuin.
457 Constantinus et Rufus
His conss. Marciimo dcfuncto LEO ()rientis. Maiorianus Italiao
suscepit impcrium. sub quibus hi consules fuerunt.
45S Leo Aug. et Maiorianus Aug.
Ilis conss. Maiorianus in Africam movit procinctum.
459 Rieimcr patricius
460 Magnus et Apollonius
4()l Severinus et Dagalaifus
His conss. Mai(n'ianus inmissione Ricimeris extinguitur,
cui Severum nationc Lucanum Ravennae succedere
fccit in reguum.
1251 niaitianus jlf hnpeiiuin P 12.-)'2 inartianus C 1253 auxiliaribiis P Cusp., auxiliatribus J/,
auxiliatoribus fferm. campos catalauuicos C, campis Catalaunicis Cusp. abcessit M 1255 aquilegiam P
1257 opio P uiucomalius Jl 1258 moribus J/ 1260 ualeutiani M amimus M cireumstantiis
iiiferoinptus P, circumstantium gladiis intcremptis J/, circumstantium gladiis perem]itus Ciisj). 12U2 invasit P
12(14 gallias (' Ciisp. 1267 constautins M 1268 martiano M posl fuerunt ins. xlui P 1270 atiri-
cam ]' 1271 patriciusl J/i', paficius .M^. ef patrieius P 1272 appollonius M 1273 seuerus J/
1274 maiuranus M rauenne P
1279
'
CHRONICA. 159
nomenque regis Odovacar adsumpsit, cuni

extincti sunt
". }>. Chr. tamen nec purpura nee regalibus uteretur insignibus.
i;i04 477 pTc. Basilisci II et Armati
1305 478 Ellus v. c. cons.
1306 479 Zeno Aug. II cons.
1307 480 Basilius v77'. iun. cons.
1308 481 Placidus \\ c. cons.
'•"•'-• "i« euuss. Odovacar in Dalmatiis Odivam vincit ct perimit.
1310 482 Severiuus v7 c. cons.
1311 483 Faustus vTc. cons.
1312 484 dn. Theoderichus et Venantius
1313 485^ Symmachus v. c. cons.
1314 486 Decius et Longinus
1315 487 Boetius v. c. cons.
'3'*^' Hoc cons. Odovacar Foeba rege Eugorum victo captoque
potitus est.
1317 488 Dynamius et Sifidius
1318 489 Probinus et Eusebius
'''19 His conss. felicissimus atque fortissimus dnT rex Theo-
dericus intravit Italiam.
'•*-'* Cui Odovacar ad Isontiura pugnam parans victus cum
tota gento fugatus est.
'
'*^
Eodem anno repetito conflictu Veronae vincitur Odovacar.
1322 490 B'au.stus iun. cons.
'•^-•"^
His conss. ad Adduam tiuvium Odovacrem dn! Theo-
derichus rcx tertio certamine superavit.
'^-J Qui Raveunam fugiens obsidetur inclusus.
1325 491 Olybrius iun. cons.
"^26 Hoc
' Odovacar cum Erulis egressus Ravenna noctur-
cons.
ad pontem Candidiani a dn. nostro rege Theo-
nis horis
derico memorabili certamine superatur.

1327 Tunc etiam Vandali pace suppliciter postulata a Siciliae
soUta depraedatione cessarunt.
1328 Eodem anno Zeno occubuit, cui ANASTASIVS in orientali suc-
cessit imperio.
1329 492 Anastasius Ailg. et Rufus
330 493 Albinus v. c. cons.
133 Hoc cons. dn. rex Theodericus Ravennam ingressus Odo-
vacrem molientem sibi insidias interemit.
1332 494 Asterius et Praesidius
1333 495 Viator v. c. cons.
1334 496 Paulus v. c. cons.
1303 odiouacai- J/ 1305 con.^ P 1306 aug. ii cuuss. I>, et JI 1307 couis. P 1308 om. M
cun.ss. P 1309^ odiouacar M dalmaciis M odiuam P Herm. , odiciam M, custodiam C««;>.
1310 seueius M conss. P 1311 consi P 1312 DC theodeiicus et uenalius M 1313 simaclu.s M
conss. P urdlnaul aic ut mpra P Vusp., 1313. 131B. 1314. 1315 M 1315 conss. P 131(3 conss. C
vugm-uinJ/ potius J/ 13111 theoderichus J/ 1320 odauacar 1321
il/ ;-06< oiUmacar m«. xluiii /'
132-i conss. P 1323 ad adduam M Ilerm. Cusp., ad ducam P tlieodoricus M 1325 conSS. P
1326 couss. P erudis P, Herulis CW/;. rau. C theodoricho J/ 1328 anatasius i/» 1330 conss. P
1331 con.ss. C theodorichus J/ 1332 presidius J/ 1333 cou^. P 1334 consi. P
Ifin CASSIODORI 8ENAT0RIS
a.p. Chr.
1335 497 Anastasius Aug. 11 cons.
1336 498 Paulinus et lohannes
1 337 499 lohannes v7 c. cons.
1338 50(1 Patricius et Hypatius
1339 Hoc anno dn. rex Theodericus Komam cunctorum votis
expetitus advenit et senatum suum mira affabilitate
tractans Komanae plebi donavit annonas , atque ad-

mirandis moeniis deputata per singulos annos maxinia
pecuniae quantitate subvcnit. sub cuius felici imperio
plurimae renovantur urbes, muuitissima castella con-
duntur, consurgunt admiranda palatia, magnisque eius
operibus antiqua miracula superantur.
irvKi Avienus et Pompeius
Avienus iun. et Probus
His conss. dn. rex Theodericus aquam Ravennam per-
duxit, cuius formam sumptu proprio instauravit. quae
longis ante fuerat ad solum reducta temporibus.
Caetheus v. c. cona.
Hoc cons. virtute dn. regis Theodcrici victis Vulgaribus
Sirmium recepit Italia.
Theodorus et Sabinianus
Messala et Ariovinna
Anastasius Aug. III et Venantius
Venantius iuu. et Celer
His conss. contra Francos a domno nostro destinatur
exercitus, qui GalHas Francorum depraedatione con-
fusas victis hostibus ac fugatis suo adquisivit imperio.
Importunus vTH. cons.
Boetius v7~c. cons.
Felix et Secundiuus
Paulus et Muschianus
Probus et Clementinus
Senator v. c. coiis.
Me etiam consule in vestrorum laude temporum adunato

clero vel populo Romanae ecclesiae rediit optata con-
cordia.
Florentius et Anthemius
His eonss. dn. rex Tiieodericus filiam suam domnam
Amalasuiiitam gloriosi viri dn. Eutharici matrinionio
deo auspice copulavit.
Petrus V. c. coiis.
517 Anastasius et Acapitus

Magnus v. c. cons.
Eo anno dn. Eutharicus Cillica mirabili gratia senatus et
plebis ad edendum exceptus est feliciter consuktum.
CHRONICA. 161
a. j). Chr.
\'M'^ oli) dn. Eutharicus (Jillica ot lustiuus Aug.
i;{61 Eo anno multa vidit Roma miracula, cditiouibus singulis
stupente etiam Symmacho Orientis legato divitias Gotliis
Romanisquc donatas. dignitatcs ccssit in curiam. mu-
ncribus ampliitlieatralibus divcrsi gcncris fcras, quas
praesens aetas pro novitate miraretur, exhibuit. cuius
spcctaculis voluptatcs ctiani cxquisitas Africa sub de-
votione transmisit. cunctis itaque eximia laude com-
pletis tanto amore Romanis insederat,
civibus ut eius
adhuc pracsentiam dcsiderantibus Ravennam ;ul ghirinsi
patris remoaret aspcctus. ubi iteratis editionibus tanta
Gothis Romanisquc dona largitus est, ut solus potuerit
superare qucm Romae celebraverat consulatum.
1.365 Igitur ut effusam annorum scricm auctorum testificationc digcstam

sul) brevitatis compcndio rcdigamus . ab Adam usquc ad dilu-
vium, sicut cx chronicis Eusebii Hicronymi collcgimus, anni
sunt nCCXLII.
1366 a diluvio usque ad Ninum Assyriorum regem anni sunt
DCCCXCVIIII.
1 :)67 a Nino usque ad Latinum regcm anni sunt DCCCLII.
i:{68 a Latino rege usque ad Romulum anni sunt CCCCLVII.
i:!6n a Romulo usque ad Brutum et Tarquinium primos consulcs anni
sunt CCXL.
i:>7<t a Bruto et Tarquinio usque ad consulatum vestrum, sicut ex Tito
Livio et Aufidio Basso et paschali clarorum virorum auctori-
tate firmato collegimus, anni sunt MXXXI.
11)71 ac sic totus ordo saeculorum usque ad consulatum vestrum col-
ligitur annis TDCCXXI.

1364 legatio C cuius] cuis J/' tlesiderautes Cusp.; rlesiderautibus iis nialim. aspectas P
136.5 euseliei M hieioniuii C 1366 ab diluvio P assirioium P, assyrcorum 31 1370 clarorum
virorum] P^3I Cusp,, uirorum clarorum P*
CHRONICH !I. 21
VICTORIS
TONNENNENSIS EPISCOPI
CHRONICA
A. CCCCXLIV— DLX\ II.
lOHANNIS
ABBATIS BICLARENSIS
CHRONICA
A. DLXVII— DXC.
CHRONICORVM
CAESARAVGVSTANORVM
RELIQVIAE
A. CCCCL— DLXVIIL
2r
LIBRI ADHIBITI:
plll (S^) = Soricnsis (leperdifus sive 'vetiis ciulex" laudatns iliscrte in Pereziani llbri Segobr
gensis margine.
U = Matritensis universitatis n. 134 saec. XIII.
P = libri Pereziani qui sequuntur consentientes.
P (E) = Perezianus Escurialensis i*i: IV 2.3

/
'" ubi idilitnr, significatur libn niargo.
F (S) = Pereziauus Segolirigensis \
F (T) = Perezianus Toletanus 27, 2C aJ loliannem nliquotics atlbibitus.

P (F) = Perezianus Matritcnsis nat. F .'58 adliibitus lerc ibi ubi iletieit .Segobrigcnsis.
PI = Perezii scriptura in textu.
P" = Perezii scriptura iu niargine lil)r<irum Escur. et Segobrig. adlata praemisso
voc. alias.
:
SVBSIDIA CRITICA AD CHRONICA TRIA.

Chronicorum Viotoris Tonneunensis et lohannis Biclarensis et Caesaraugustanorum.
qui tres lihelli una ad nos pervenerunt, cum lohannes Victorem continuarit, Caesar-
augustanorum chronicorum reliquiae nobis traditae sint ad raarginem Victoris et lohannis
adscriptae, codices vetusti duo extiterunt liodie deperditi ambo, alter scriptus c. a. 748,
ex quo pendet Soriensis item deperditus, alter oHm Alcobaciensis scriptus saeculo octavo
exeunte niaxima ex parte deperditus, sed queni repraesentat apographum saec. XIII
liber Matritensis univ. 134. agendum igitur primum de Soriensi Alcobaciensi Matri-
tensi, deinde de libris recentioribus inde ductis.
/'"'
I. Soriensis libri, postea Escorialensis memoriam servavit solus fere lohannes
Baptista Perez (f l.">97), de quo infra dicetur. scihcet is recensens subsidia ad chronica
de quibus agitur adhibita postquam dixit de codicibus duobus Paezi et Docampi aetatis
recentis pergit sic: despucs le eniende x>or im Gotthico anfiquissimo que esta jimtamente
eon el chronico San Lorenso el real, quc fuc de don Jorge dc Vcdeta
de Eusebio en
enrallcro dc Soria. is eum codicem unde habuerit cura ignorare se Perezius profitea-
tur (apud J. L. Villanueva via()c literario d los ir/Jrsias dc Espana vol. 3 a. 1804 p. 306).
diversum fuisse ab Alcobaciensi et alia argumenta demonstrant et quod afuerunt ab
eo cum Hydatiana (teste Perczio apud Villanuevam 1. c. p. 301) tum, ut statim dicetur,
clausula adscripta ad lohamiem Biclarensem. dono Vedetae illius codex translatus 'in
'monasterium S. Laurentii regii, quod Philippus rex Ilispaniarum aedificat ad vicum
'Escurialium" (Perez apud Villamicvam 1. c. p. 304) sine dubio absumptus est incendio
Escorialensi quod accidit a. 1671 (vol. I p. 86). praeter Perezium, qui hunc librura sero
nactus nondum novit cum scripsit relata infra p. 172, Soriensem librum etiam Morales
laudat in adnotationibus ad cod. Matr. bibl. nat. P 58 et alibi et ad laterculura regum
Vandalorum, utruni per Perezium an sibi visura, non liquet. fuisse in eo testata
haberaus haec:
1. Hieronyrai chronica.
2. Prosperi chronica.
Victoris prima verba affert Perezius in praescriptis cod. Segobrigensis ex vctusto codice
Goithico ubi erai Eusebii chronicon ctim additionihus Hieronymi ei Prosperi.
3. Victor Tonnennensis Soi'iensis libri Gothici passim raeminit Perezius hos
4. lohannes Biclarensis aduotans. idem ad fineni lohannis notat: aûi
5. Chronica Caesaraugustana avia cn el otro ex Alco-
exemplar (derivato
baciensi) 8 o dies ringlones, mas abaxo los pone-
mos al fln dc esto libro fol. 319 [defieit hodiej,
mas no en el gofthico de Soria.
6. Isidori chronica. Perezius (cod. Tolet. 27, 26 apud Ewaldum ncues Archin 6. 364)
puto, inquit, hanr r/uac a nohis posita est (nempe a. Heraclii V, Sisebuti IV)
verum essc concJusionem chronici Isidori, sed cum Idtrum iferum videri rdidisse,
1
166 SVBSIDIA CRITICA
nam in aliis exemplaribus aUerani invenio conelusionem huius chronici, quin et

in ipso exemplari Soriensi Gotthico, quod est omnium antiquissimum , diqiJcx
legitur concliisio chronici, prior quidem, quam supra posuimus, posterior vero
hoc modo: 'Heraclius dehinc XVIII agit imperii annum, cuius .... initio Sclavi
'fiunt igitur ah exordio mundi usque in praesentem acram, hoc anno VIII
est in X
'imperii Heraclii et VII rdigiosissimi Suintilani, VDCCCXXVI. residuum
'seculi tempus' cet. ut supra.
7. Isidori liistoriae Gothoriim Sueborum Vandalorum (Villanueva 1. c. p. 199).
8. Continuatio historiarum Isidorianarum ad a. 743. inter praescripta codicis Sego-
brigensis Pereziani leguntur haec: 'Incerti auctoris additio ad loannem Bicla-
'rensem, del libro Gotthico de Soria que csta cn S. Lorengo con Eusehio y
'Victor .... creo que es Isidori Pacensis'' cet. Edetur infra cum Isidorianis.
9. Laterculus regum Visigotharum (Villanueva 1. c. p. 211. ,'!19) finiens in Witiza
(697 — 710) scriptusque evidenter ante obitum eius.
1 0. Vita S. Aemiliani (Villanueva 1. c. p. 206).
1 . Adifonsi III regis Ovetensis sive Sebastiani episcopi Salmanticensis chronicon
(Villanueva 1. c. p. 211) finiens in obitu regis Ordonii II (a. 850 — 866) patris
Alfonsi III.
12. luliani archiepiscopi Toletani historia de coniuratione Pauli adversus Vambam
(Villanueva 1. c. p. 213. 218).
Codex quo haec continebantur quamquam ante saeculum nonum extremum scribi non
potuit modo omnia habuerit a nianu eadem nihilominus qui corpus hoc scriptorum
, ,
Hispanicorum primum composuit, videtur rem administrasse saeculo octavo medio.

Archctypi alterius, scilicet Alcobaciensis, supersunt adhuc folia sex, quattuor
TI.
Matriti, duo Londinii, continentia niaiorem partem continuationis historiarum Isidoria-

narum pervenientis ad a. 754 notae hodie sub nomine ficticio Isidori Pacensis. eundem
librum integrum etiamtum adhibuit lohannes Vasaeus Brugensis professor Salmanticensis
in chronici rerum memorabihum Hispaniae tomo priore cdito primum Snhnanticae a. 1552,
quam editionem cito, iterum Coloniae a. 1577, eiusquc notitiam dedit pro ea aetate
satis uberem. 'Georgius Coelius', ait f. 2, 'mihi dixit in Alcobaciensis se monasterii
'bibliotheca reperisse codicem manu scriptum, iu quo essent sanctus Isidorus et sanctus
•Alfonsus de viris illustribus et alia quaedam s. Isidori monumenta do rebus Hispaniae.
'. . . desiderato thesauro potitus sum interposita auctoritate
. cardinalis et principis . . .
"d. Henrici reperi omnia longe maiora quam pro expectatione mea'.
. . . item post
alia f. 10' 'serenissimus princeps d. Henricus cardinalis et infans Portugalliae
: Alco- . . .
'baciensem codicem ex monasterio illo suo bis mihi iussit adferri, sine quo libro irritus
'in hoc negocio conatus meus futurus erat', et ad hunc potissimum librum sui instituti
'proram et puppim' est, quod scribit f. 4: 'Idacii

(sic f. 10') referendum
., loannis . .
'abbae, s. quaecunque de rebus Ilispaniae reperire potui simul

Isidori et sancti Alfonsi
'cum Victore Tunnimensi Africae episcopo propediem repurgata et scboliis nostris . . .
•illustrata in lucem dabimus', negans paullo ante Alfonsi chronica in Alcobaciensi eodice
reperiri. eundem codicem, nisi erravit Pontacus (in praef ad Hieronymum

p. 27), Andreas
Schottus contulit Toleti die 12. lul. a. 1583 quaeque inde enotavit ad Hieronymum et
Prosperum ad Simonem Barravium iureconsultum Tolosanum misit, a quo intercedente
Frontone Ducaeo professore Burdigalensi Pontacus (a. 1604) ea accepit uteuda. si credis
Fortunati a D. Bonaventura commentario de Alcobaciensis ms. bibliotheca (1827) p. 584,
eundem librum adhibuit Antonius Braudao (f c. a. 1634): ego in scriptis eius quaerens
quid ille inde sumpserit, non repperi.vere post Schottum non videtur excussus esse.
Perezius quamquam eius saepius meminit, inter alia ad indicem chronieorum Hispa-
norum in codice Segobrigensi ab ipso compositorum adscribens: hl tminrs nnctores
.
AD VICTOEEM ET lOHANNEM. 167
hahentar lifteria GottJiicis scrijiti in i)/ouasfvrio Alcohaccusi .... ct Isidorus dc Gotthis

in ccclesia Ovetensi . . . ct Isidorus dc riris iUustrihtis in bihliotheca Complutensi '), ipsum
non usurpasse, sed per Vasaeum solum novisse constat ex subsidiorum ipsius elencho
intVa reccnsito. — In eo vokimine quaenam reppererit Vasaeus, praestabit ita exponere.
ut ad Matritensem simillimum Vasaei testimonia adferantur et ita demonstretur , Alco-
baciensis quid item et quid plus liabuerit. Matritensis utrum descriptus sit ex ipso
Alcobaciensi etliic sit is ipse cuius particula superest an ex hoc tiuxerint exemplaria
duo Alcobaciense plenius et minus integrum Matritense, ambigi potest; ego illam opi-
nionem secutus sum utpote simpliciorem. ad crisin utriim praeferas perinde est.
111. Alcalensis sive Compluteusis, iam Matritensis bibliothecae universitatis facul- U
tatis iuridicae, signatus antea E. "26. 75, iam n. 134, saec. XIII est, foliorum numeratorum
177 (antea omisso primo non scripto cum numerarentur
in priore volumine 176, numeri
positi his nostrisuno loco inferiores sunt). descripserunt librum diligenter Otto Waltz
in epistula ad Zangemeisterum edita mus. Rhen. vol. 33 (a. 1878) p. 322seq. et ex
nostris Paulus Ewald (neucs Archir vol. 6 a. 1881 p. 323 seq.), qui item quae in eo
volumine nostra iutererant recognovit. deuique ipse libor ut mitteretur Berolinum mihi
successit ut impetrareni. sed ad ea quae priore volumine continentur sero acceptum in
addendis demum adhibere potui. a manu scriptus ost Hispana. originem indicat quod
ipsi libro inscriptum est manu saec. XV/XVI Hh° dc los antigos de la eglesia dc Toledo,
unde possis conicere librum a. l.")83 a Schotto collatum Toleti (p. 166) hunc ipsum fuisse
a Pontaco propter Vasaei testimonia habitum pro Alcobaciensi. Toleto asportavit eum
saec. XVI exeunte Garcia de Loaysa: nam quod chronica Isidori edens a. 1593 archi-
diaconus tum Guadalajarae in adnotatione ad c. 107 ait apud se esse 'epitomen chroni-
corum Severi cognomento Sulpitii', potcst quidem etiam ad Alcobaciensem librum referri,
sed probabiHus est Loaysam librum sibi comparasse ex vicino Toleto quam ex coenobio
Portugallensi. ex Guadalajara liber inlatus est in oppidi vlcini olim Compluti, iam
Alcala de llenarez bibliothecam collegii S. Ildephonsi, inscriptus in ipso tegumento sic:
^Bihliotcca Complufobsc Ildefonsinn mss. Latinos E. 1. C. 2. N. 8\ item lihrcria del col-
lcgio niaior dc Aleala 24 e. Perezius cum de subsidiis suis diligenter exposuerit, con-
stat hunc librum ab eo non esse adhibitum. usurpavit eum in illa bibliotheca ante
a. 174VI Florez. ab a. inde 1836 prostat Matriti ibi ubi diximus. quac contineantur
hoc volumine, iam enumerabo. indicem libro praefixum scriptum ab ipso librario et
omnino ab eo ex archetypo desumptum edidit Ewald 1. c. p. 324 absunt ab eo n. 1 :
8. y. 10. 12. 14 —
16. 19. 20 (horum duorum locum occupat Uher premionmi, id est
—
prooemiorum, domni Ysidori). 26 29 et extrema sic ordinantur melius 25. 22. 23. 24. :
sequuntiu- in indice post c. 24 alii libri in codicem Matritensem non transcripti Hieronymi
Gennadii Augustini Fulgentii Orosii.
1. f. 2 chronicon quod solet dici Complutense cxiens in adnotationem spectantem
ad aeram 1 103/4 =
Chr. 1064/5 ex hoc libro editum apud Florezium Esp. sagr.
p.
col. 23 p. monumentis Portugalliae vol. 1 p. 17, ex altero Conimbri-
316 et in
censi archicoenobii S. Crucis scripto a. 1539 apud Fortunatum D. de Bonaven-
tura in commentariis de Alcobacensi mss. bibliotheca p. 583. — Ex iisdem
chronicis proficiscimtur quaeVasaeus adfert cx Alcobaciensi de Sarracenorum
invasionc (ad a. 714), dc regibus Froila (ad a. 7.56), Silone (ad a. 774), Maure-
gato (ad a. 783), de Colimbria ab Almanzore expugnata aera 1025 (ad a. 987),
de Olisipone a Sarracenorum tyrannide liberata aera 1131 = p. Chr. 1093
1) Huuc librum, quem coutulit. Perezius (Villauueva 1. c. p. 204), cave liabeas pro eo cle quo statim
agetiu- item Compluteusi, nobis V.
:
168 SVBSIDIA CBITICA
(ad ii. 792). — [psuin cluonicon incipit ii brevi notitia de Gothorum ct Sarra-
cenorum in Hispania dominationc ante Pelagium liac
En era CCCXIX {scr. CCCXLIX) egressi sunt Gotlii de terra sua.

Era CCCLXVI ingressi sunt in Hispaniam.
Dominata cst Hyspanie gcns Gothorum annis CCCLXXXIII et dc terra sua
pcrvcnerunt in Ilyspaniam pcr annos XVI.
Era DCCXVIIII {scr. DCCXLVIIII) cxpulsi sunt dc rcgno suo.
Era DCCL Sarraceni Yspaniam obtinent.
Antequam dominus Pchxgius regnarct Sarraceni rcgnavcrunt in Hyspaniam ,
annis V.
quam ita refert Vasaeus ad a. 714: 'in Alcobaciensi codice annotatum reperi,
'quod Sarraceni Gothos dc rcgno suo expulerunt aera scptingentcsima quadra-
'gesima nona, hoc cst , anno domini scptingcntesimo undecimo , et potiti sunt
'Hispania anno sequenti, iioc est, septingentesimo duodecimo, postquam Gothi
'dominati essent Hispaniae trecentos octoginta tres annos. cgressos autem
'Gothos de terra sua acra trccentesima quadragesima nona, anno scilicet domini
'trecentesimo undecimo vcnisse vero in Hispaniam aera trecentesima sexa-
,
'gesima scxta, ncmpe anno sahitis humanae trecentesimo vigesimo octauo, nimi-
•rmii dccinio octauo anno postquam egressi sunt patriam suam', addens deindc:
'In alio codice peretusto manu scripto inveni haec verba. In aera quadringen-
'tesima cocperunt Gothi regnare usque in aeram septingentcsimam quadragesi-
'mam septimam. qui per trcccntos quinquaginta duos annos et menscs quatuor
'ct dics quinque Hispaniam obtinuerunt, doncc iugressus fuit transmarinus dux
'Sarracenorum nomine Taric. qui Rodcrico ultimo i*ege Gothorum die quinta
'feria, hora scxta, aera septingentcsima quadragesima octava intcrfecto totam
'fere Hispaniam armis ccpit, et tunc Sarraceni in Asturiis annos quinque rcg-
'naverunt. haec ibi. atque ita Hispaniae excidium cadit in annum domini
'septingentesimum decimum quartum . quo anno nos ponimus. scd nunicrus
'aerae ab Alcobaciensi codice variat, quod co fit, quia alii alio aimo Gothos
'regnare coepisse testantur." Iiacc cxcipit laterculus regum Ovetensium hic ct
ipse a Vasaeo, ut diximus, passim adlegatus:
Pelagius regnavit annis XVIIII.
Fafila annis II mensibus VI.
Ildefonsus reg. ann. XIX mense I die I.
Proila (Froila Vasaeus) reg. ann. XI mensib. V dicbus XX.

Aurelius ann. VI mensibus VI.
[S]ilo reg. ann. IX mense I die I.
[MJaurgatus (maurogatus m. ^) reg. ann. V mcnsibus VI.

Sub uno fiunt anni LXXXI.
Tunc(?) positus est in regno domnus Adefonsus XVIII kls Octobris sub
era DCCCXXVIII.
Index igitur scriptus est sub Alfonso II Casto (a. 7S9 — S42) in partibus
Hispaniae Asturicensibus vel vicinis. seqmmtur adnotationes historicae posteriores,
quarum prima spectat ad a. 9S7: iii cra CCCXXV (scr. OCXXV) Almanôr
cepif Coliiiihriam IIII culeiidas Iiilii, postremae ad a. 1(»64'5 et a. 1093, trac-
tant autem pleraeque dc rebus Portugallensibus. eas ad Matritensis codicis
archetypum delatum videlicet in Portiigalliam ibi adiectas csse vcrisimile est.
2. f.
2' — 15' epitonie chronicorum Ilieronymi: iiicipit liber chronicorum a sanctissimo
Eusebio Cesariemi G-reco eloquio editus et a beatissimo Ihcronitno presbitero de
G-reco in Latinum scniioiicm translatus. Hieronymi chrouicon 'multis mendis
1
AD VICTOBEM ET lOHANNEM. 169
quibus sciitebiit rcpurgatum ex veterum codicum et praccipue Alcobaciensis

. . .
collatione'' propcdicm in lucem se daturum esse Vasaeus ait f. 8.

3. f.
15' — 18' Prosperi clironica: vide vol. 1 p. 367, ubi adlata sunt tcstimonia
Vasaei de libro Alcobaciensi.
4. f.
17' — 23 Victoris Tonnennensis ; dc his infra dicetur accuratius. hoc loco ad-
chi-onica f ponenda visa est subscriptio ad loliannem
5. f. 23 — 25' lohannis Biclarensis i codicis Matritensis: usque DCLIIII vero
clironica ] eram, in qua heafus Isklorus cronicam suam
condidit, id est quinfo Eraclii imperatoris anno et quarto Siscbutt regis GotJiorum,
fiunt anniVDCCCXV. deinde ergo usque his temporihus, in
omues ah inifio
quo esf era DCCLXXX (= p. Chr. 742), creverunt anni CXXVI, qul udditi
ad superiorem summcmi faciimf omnes annos ah Adam usguc in prescnfem
cram, qui cst DCCLXXX, VDCCCCXLI. posthac quippc supersunt tisque ad
finem sexte huius etatis vel qua dominus in maicstatc
introifu septime etafis, in
prestolatur adventus, unni (numerus non enuntiatur). Vasaeus non solum usus
est chronicis Victoris et lohannis, sed praeterea adnotationibus quoque in
Matritensi libro praetermissis quae infra sub titulo chronicorum Cacsar-
,
augustanorum editae sunt, ad quas potissimum respicit ubi ait f. 7: 'annota-

'tiones marginales Alcobacicnsis codicis, quo multum usus sum, quas constat
'monachi fuissc non parum eruditi et multae lectionis quique antiquioribus
'usus sit Hispanicarum rerum monumentis quam quac hodie reperiuntur'.
6. f. —
26 30' epitome altera chronicorum Hieronymi: ifem incipit hreviafio cronice
Etischii Ihcronimi.
7. f. 30'. 3 1 epitomo clironicorum Prosperi cuni brevi auctario, quod vol. 1 p. 49
(cf. p. 373) edidimus, deducto ad a. 462.
8. f. 31— 33 sequitur coinmcntarius Q. lulii Hilariani dc durationc nuuidi auctoris
nomine non addito inscriptus: incipif rafio femporum. incipit a verbis quanfo-
cumque fempore, finit in verba in vitam eternam. descriptum accepi ab Ewaldo.
9. f 33 —
34' sub titulo expositio temporum a mimdi incoactionc scquuntur chronica
applicata opusculo Hilariani quod praccedit scilicet contendit qui scripsit secun- :
dum hunc sex milia annorum mundo destinata finire in annum Lconis septi-
mum ct Sevcri quartum sivc p. Chr. 463 (id quod Hilarianus ncquaquam dixit)
ct reccnset deinde solito more generationes ct regna finiens in anno Lconis
duodccimo (?) et Anthemii quarto sive p. Chr. 470. praefationem ct indiccm

impcratorum Romanorum infra dabimus inter laterculos imperatorum.
10. f 33 adhaerct nullo interstitio intcrposito narratio de Gratiano Theodosio I Ar-
cadio Honorio edita supra vol. 1 p. 629 ciun chronicis Gallicis.
11. f. 34' —
39' chronica ab Adam ad a. 511 attributa Sulpicio Sevcro, dc quibus
supra vol. 1 p. 626 diximus. subscriptio libri Matritensis haec est: ah hoc con-
sidc (id cst ab a. 511 vel potius ab a. 509) qui vtdt per indicfioncs computcf vcl
per eram. uh era iisqua in nosfris temporibus, in quo esi era DCCLXXI (= p. Chr.
733), crcvcrimt anni CCXXIIIL fiunt ah inifio VDCCCCXXXL
12. f. 39 40 subiunguntur nullo intervallo nec praescriptionc ulla, subscriptione
.
autem hac: hucusque Severus qui ef Sulpitius, haec quae sequuntur (ed. Florez
P- —
452 454, relegit Ewald), vere excerpta ex Orosio omnia adsumpto uno
loco Solini.
1. ante annos urbis condite ICCC fg Samiramis in Assyriis. 0>
Oros. 1, 4, 1. 4.
2. ante annos ICLX
arsemnt Sodome.
3. ante annos IVIII fames in Egypto sub rege Amose et loseph.
4. ante annum CCCCLXIX primuni Amazones.
CHRONICA II. 22
7, 3, I.
7,6.
7, 9, 6.
AD VICTOREM ET lOHANNEM. 1 7 ]
occisa Marphesia et successit Sinope. cum VIII navibus

ad lias
longis vencnint Argonaute (Hercules secundmu Orosiuni)

et Tlieseus
regnante Oritliia, cuius sororeni (sorores 111. 2) Antiope et Menalippe
capte. set reddita Menalippe Oritliie arma reginae pro redemp-
:
tione sunt data. post Orithiam Penthehsea regnavit.

ID. f. 4(»— 41' nomine praescripto sequitur Hydatii clironicorum epitome (supra p. 8).
adhaeret brevis continuatio finiens in Alboinum regem Langobardorum edita

ex libro hoc p. 36. ad eundem Hydatium Alcobaciensis codicis diserte meminit
Vasaeus f. Sl ad a. 420; 'in Alcobaciensi codice antiquo dicitur Idacius Galleciae
'episcopus'.
14. f. 41' Adhrcviatio omnium temporum simtd
qiic nunc scroptdose collecta. incipit:
ah Adam usquc ad diluvium,
a restaurafionc templi snb Dario anni ILXITL
finit
cum in computo eo contineantur haec: a nativitate Christi usque nunc, id est

usque ad cram DC ann DLXII: fiunt ergo simid ab Adam usque in cram
jiresentem anni VDC(^LXII, is scriptus est a. p. Chr. 562.
15. f. chdomadarum Danielis LXX. incipit: sejJtimanc quas primnm
41' adhreviatio
posuit, a nativitate domini tisque ad Constantinum anni CCCCXII (sic).
finit
16. f. 42 amii sacerdotum Hebreorum. incipiunt: ah exitu Israel de Egipto, finiunt:

succcssit Caijphas, cui losephus fuit cognomentum , sub quo ^âssus est dominus.
explicit liber cronicorum.
17. f. 42 — 47' sub falsa inscriptione chronographiae Isidori Hispalensis sequuntur

chronica vere Carthaginiensia ab Adam ad a. 525 compilata ex cluônicis
Hieronymi et Prosperi et ex Eufini historia ecclesiastica. nos de diximus
iis
ad Prosperum vol. p. 493. eadem

1 m Alcobaciensi fuisse ait Vasaeus postquam
egit de Isidoroquem ait Pacensi (c. 20) et de Isidoro genuino (c. 18): 'vidi in
'eodem codice aliud chronicon Isidoro Hispalensi inscriptum, sed cum in ultimo
'Trasamundi .... anno desinat, alterius potius atque eius Africani arbi- . . .
'tror, praecipue cum rationem potius cum regibus Vandalorum in Africa quam
'Gothorum in Hispania habeat'.
18. f. 47' — 53 sub nomine Isidori iunioris chronica eius maiora. etiam in Alcobaciensi
codice Vasaeo f. 4' fuit 'chronicon titulo Isidori iunioris ab initio mundi
teste
'usque ad quintum annum Suinthilanis Gothorum regis'.
I'.). f. 53 —
59 sub nomine eiusdem auctoris historia Gothorum Vandalorum (cum
praefatione ad Sisenandum directa) Sueborum. laudatur Alcobaciensis apud
Vasaeum f. 100 ad Isidori hist. c. 57, 'annotationes mai-ginales libri Alco-
bacienses in s. Isidorum' apud Vasaeum f. 99 ad eundem hist. c. 52. 53. locos
attulimus ad Isidorum.
20. f. 59' — 68 historiarum Isidorianarum continuatio scripta a. 754 a Vasaeo passini
laudata sub nomine ficticio Isidori Pacensis. hic libellus cum extet in parte
ex Alcobaciensi superstite, habuerit eum item Vasaeus habeatque Matritensis,
cum in alio codice nullo reperiatur, inde praesertim nos collegimus et folia illa
supcresse ex Alcobaciensi et ex eo Matritensem descriptum esse. ceterum de

libello agetur ubi eum edemus.
21. f. 68 — 75' Isidori commentarius dc orfu ef vifn vel obitu sanctorum ]iatrum
(Arevalus vol. 5 p. 152 seq.).
22. f. 75' — 82' Gennadius (finiens in lohanne Antiocheno c. 93) \ de viris illustiibus.
23. f. 82' — 86 Isidorus Hispalensis (incipiens ab Osio c. 6, 1 eosdem tractatus

finiens in ipso Isidoro) '
ex Alcobaciensi
24. f. h6 — 89' Ildefonsus Toletanus (Ai-evalus vol. 7 p. 165) l Jaudat Vasaeus
25. f. 90—102' Hieronymus )
(supra p. 166).
22*
26. f. 102'. 103 breves notitiae de scriptis ecclesiasticis. incipiunt: sis nunc acriter,
mi fratcr, rlesidereri (sic) nt tihi quari dc luminihtis qui toto firmamento mtmdo
refulgent, patica de scriptorihus cet. : extrema haec sunt: loviniantis leta facic
afficit ac venit. lulianus Affricantis data cst confradictio. Sin-

nonitis a mtdtis ctdpahilis sccus Jiominem stint.
27. f. 103 — 170' Richardi Pictaviensis chronica (MG. SS. 26, 7.') seq.) deducta ad
a. 1174 cum auctario quod finit a. 1250.
28. f. 170' — 173 compendium historicum medii aevi incipiens reges pritis Ronmm
rexertmt, finiens Hylarius Virgines proles. insunt excerpta ex Digestis.
29. f. 173 —
177 Hi stmt episcopti suh Eomano pontifice constitnti.
lam de Alcobaciensi ubi complectimur quae colligi possunt cuni ex particula eius quae
superest tum ex enarratione Vasaeana et ex apographo Matritensi, litteraturam folioruni
superstitum palaeographus eximius Leopoldus Delisle Parisinus quaerenti mihi rcspondit
sibi videri saeculi esse X exeuntis vel adeo incipientis XI post eum terminum vix eum
:
exarari potuisse. omnino iudicationem de litteratura admodum peculiari Yisigothica multo

magis ambiguam et incertam esse quam ubi agitur de scriptura medio aevo communi.
contra Ewaldus {neues Archiv 10, 604) palaeographiae Hispanicae prae ceteris gnarus
reliquias has saeculo IX adiudicat, E. M. Thompson item iudex peritus saec. VIII vel
X, eique aetati favet orthographia; scilicet cum in parte codicis superstite litterae c
et t nusquam permutentur ab eo , vitio librarium saeculi noni exeuntis vel decimi sibi
cavisse mirum est, imdecimi vix credibile. — Eodem ducunt quae volumine eo con-
tinebantur: scilicet corpus id fuisse scriptorum de rebus potissimum Hispanis ordinatum
saeculo octavo exeunte significant computi duo adiectus ad chronica Gallica (Matrit.
c. 11) deductus ad a. 733 et alter adiectus ad lohannem Biclarensem (Matrit. c. 5)
deductus ad a. 742; item continuatio historiarum Isidorianarum (Matrit. c. 20) finiens in
a. 754 ,
quam cum suo loco demonstraturi simus descendere ex codice mutilato , libra-
rius codicis eius de quo agimus non est continuationis eius auctor, sed eo plus minus
posterior. denique indicem regum Ovetensiuni vidimus finire in Alfonso secundo, qui
regnavit ab a. 7S9 ad a. 842. —
componimus cum altevo,
Corpus Alcobaciense ubi
unde Soriense exemplar derivatum est, probabile est illud ex hoc ductum esse, quoniani
quae Soriensis habuit antiquiora redeunt omnia in Alcobaciensi continuationem autem ,
Isidorianam libri Alcobaciensis a. 754 infra apparebit superstructam osse alteri simili
libri^Soriensis finienti in a. 743.
IV. lohannis Paez (
V. Floriani Docampo \
apographa, quae item habuerunt epitomen Ilydatianam (supra p. S. 9), ipsa non super-
sunt. Perezius in schedis Segobrigensibus (Villanueva 1. c. p. 197): 'd Victor\ inquit,
'Tunnense traslade de tin exemplar dc letra moderna que escrivio de sti niano el dotor
Joan Paes chronisto del retj Phclippo 2° de Espana. Tienele ûrita, crco que se traslado
jwr el de Osnia. —
Hespues le comprove y corrcgi i)or otro moderno qtie tiene Amhrosio
de Morales (1515 —
1591) y ftie de Florian Bocampo (sequuntur quae supra p. 165 rettuli
de Soriensi). El loannes Biclarensis carregi pnr los tres lihros mesmos qtie el Vict(yr\
hos duos libros cum probabile sit descriptos esse ex antiquiorum trium supra recensitorum
aliquo (nam quarti arclietypi nullum vestigium apparet), certe neuter oorum descriptus
fuit ex Soriensi, quoniam quae ex hoc postremuni ad se delato Perezius affert, ita ad-
notare non potuit apographum eius libri antoa nactus. exempli causa 213, 6 cum ad
Aragones adscripsit Eticones ait Isidorus, illud in utroque exemplari invenerit necesse
cst, ignorans adhuc quod postea adiecit in Soriensi esse Runcones. contra alterum utrum
eorum proficisci ex Alcobaciensi inde eolligitur. quod adnotationes Caesaraugustanae,
:
AD VICTOREM ET lOHANNEM. I73
quae absunt a libro Alcalensi, Perezius ante inventum Soriensem habuit forma minus
plena et a Soriensi diversa. etiam Perezius in praescriptis prioribus ad Victorem (cod.
Segobrig.) cum ait : 'additao sunt hie in margine Victoris Tunniensis annotationes mar-
'ginales ex codice Alcobaciensi incerti auctoris .... quas passim colebrat in chronico
'loannes Vasaeus', non obscure significat ante Soriensem inventum Alcobaciensis libri
exemphnnsve eius usum se liabuisse. altcrum cxemplarium illorum infra ostendemus
descriptum videri ex Alcalensi Alcobaciensis apographo. Osmensem librum si recte
couiecit Perezius descriptum esse a Paezio, id eo minus ad rem facit, quod eum librum
alibi (vide supra p. 8) ait membranaceum quidem esse, sed et ipsum aetatis recentis,
neque is superest. ceterum postea demonstrabimus libros Paezii et Docampi in adno-

tatione Pereziana non distingui, sed praemisso vocabulo alias modo alterius utrius iibri
lectionem proponi, modo coniecturam a Perezio excogitatam.
VI. lohannes Baptista Perez (natus ante a. 1534, defunctus a. 1.597) episcopus
Segobrigensis, in colligendis rerum Hispanarum documentis vetustis nulli secundus et
etiam propter doctrinam magni Antonii Augustini dignus aequalis (egit de eo Villa-
nueva 1. c. p. 148 seq.) ut conciliorum Hispanorum acta iussu pontificis Eomani dili-
genter collegit (cf. Arevalus in Isidorianis vol. 2 p. 185), ita chronica quoque vetusta
per bibliothecas patrias sedulo investigavit et syllogen eorum formavit co magis liodio
utilem, quod optimi quique Hbri a Perezio usurpati nunc desiderantur. inde ad Vic-
torem coniunctosque auctores quae pertinent iam enarrabuntur.
1. & IV 23 saec. XVI (Knust apud Pertzium Archiv 8, 816: Ewald P(E)
Escorialensis
neues Archiv 251) continet praeter chronica haec Isidori librum de viris illustribus
6,
cum additamentis Braulionis, lldefonsi, luliani, Felicis Toletani. Perezii esse et uni-
versa libelli condicio ostendit et quod adnotatio ad Victorem p. 195, 9: hic harharns
sapientia catholica vigebnt et altera ad lohannem p. 213, 6; Rucones ait Isidorus et in lioc
libro adsunt et in altero de quo mox dicetur Scgobrigensi. hi duo codices cum soli
ex Perezianis mihi notis adnotationes et in his cum variam lectioncm ad Victorem et
lohannem tum rehquias annalium Caesaraugustanorum contineant, eo differimt, quod ab
Escoi-ialensi absunt non solum explicationes historicao. sed etiam quae ex tertio codice,
scilicet Soriensi Perezius excerpsit. varia lectio in Escorialensi eo continetur, quod prae-
misso plerumque vocabulo alias differentiae afferuntur. glutinator librum mutilavit et in
textu ad a. 543 p. 201, 13 et in adnotationibus Caesaraugustanis ad a. 504. 506. 507.
nostra causa librum excussit Paulus Ewald. — Ex
hoc codice sumptus cst Leidensis Vul-
canianus n. 20" (cui adiunctae simt 'in Victoris Tunnunensis chronicon notae M. Velseri":
nomen deletum est et adscriptum: 'awow^wg
scriptus ab homine Ilispano edantur'),
hic illic lingua sua uso (aqtii rntra, aqui falta).
secundum ea, quae iibello inscripta
sunt, repperit chronica in Toletana bibliotheca Andreas Scliottus, dedit Welserus Scaligero
is Victorem et lohannem edens ait in praefatione habuisse se 'triennio ante editionem
Ingolstadensem', id est anno 1597. Velserus in epistula ad Scaligerum data adnotat ad

ea quae p. 222 ad a. 494 referuntur de Sacis: 'huiusmodi ad Ilispanicas res quod attinct,
'ad oram veteris libri Toletani adscripta erant ab aliquo non indiligenti', aperte Escoria-
lensem librum respiciens. quaecumque sive in textu sivo in margine ab Escorialcnsis
libri abscissa sunt, in Leidensi desidcrantur hiatu in margine adnotato. — "Welseriani
libriapographum factum a ScaHgero adsorvatur item in Leidensi bibliotheca Scalig.
n. 25 (cf. Frick mus. Rheu. 44 p. 369 seq.). Pendent a Welsero quae adhuc factae —
sunt editioncs omnes, tam princeps, quam ad apographum Welsero missum curavit
a. 1600 Canisius (cronicon Victoris, loannis, legatio Liutprandi, synodus Bavarica.
Ingolstadii 1600. 4), quam Scaligerana inter additamenta ad chronica Eusebiana (Lug-
duni Batavorum 1606 ot denuo Amstelacdanii 1658). Canisianam repetivit Andreas
Schottus in Ilispaniae illustratae vol. 4 (Francofurti 1608) p. Il7seq. ox Scaligerana
174 SVBSIDIA CEITICA
descriptus est codex aliquando Chiffletii, deinde Meennannianus n. 740, hodie Beroh-
nensis Phillippsianorum n. 1848. exemplum item descriptum ex libro
Sirmondianum
typis impresso fuit in codice Romano Barberiniano XIV, 18 (antea 2533) teste Beth-
manno {Archw 12, 380; cf. Pertz ib. 5, 65) hodie eo volumine non comprehensum. ipso
Scahgerano hbro scripto per Hemsterhusium usus est Petrus "Wessehng (diatribe de
ludaeorum archontibus et dissertatio de euangehis iussu imp. Anastasii non emen-
. . .
datis in Victorem Tunnunensem. Traiecti ad Rhenum 1728) p. 148 seq. Deficiunt in —

apographis his itemque in editis omnibus tam quae casu hbrarius Escorialensis hbri
praetermisit (e. c. verb. 191, 7 Steplianus eius loco et 200, 6 moiutchorum epi-
. . . . . .
scopus qui) quam quae supra diximus a glutinatore desecta esse.

P('V 2. Oppidi Segorve sive Segobrigae capitulo episcopus Perez testamento (edito apud
Villanuevara 1. c. p. 280) collectanea historica legavit servata adhuc ab eodem {arm. G.
cit. 1), ubi inspexit ea qui dihgenter de iis rettuht Villanueva in hbro supra eitato edito
a. 1804. nuper mea causa eo profectus canonicus Valentianus Roque Chabas vir diligens
ct peritus quae pertinent ad Victorem et lohannem excussit. comprehenduntur ea volumine
inscripto : 'liistorici antiqui niaxime Hispani qui hoc libro continentur nondum impressi,
'sed descripti et emendati ex veteribus codicibus manuscriptis' sequitur index. primum ;
locum obtinet fasciculus Victorem et lohannem conplectens foliorum 32 scriptorum ab

amanuensibus duobus moderante Perezio, eius deinde nianu emendatorum et adnotatorum.
ad marginem utrumque adscriptae sunt Perezii adnotationes argumenti historici aliae
(laudat passim Euagrium, Theodosivmi lectorem, Liberatum, Nicephorum, conciha),
aliae quibus afferuntur variae lectiones. in his redeunt fere quae adsunt in Escorialensi
praemisso hic quoque vocabulo alias, sed et passim ad id adiectum est in v(etere)
c(odice) et non paucae accesserunt non repertae in Escorialensi adiecta nota simplici
m V. c, scilicet acceptae ferendae libro quem tertium nominat Perezius Soriensi
insignis utilitatis. textus quamquam et ipse aliquoties correctus est, in universum idem
mansit. — Mutilavit librum fortasse ipse Perezius: scilicet inde a p. 200, 14 quidquid
offendere potuit pontificem Romanum , ut indicatum est in apparatu nostro, ita dele-
tum est, ut eorum non nisi vestigia incerta appareant, exempli causa p. 204, 18. 19:
VigiUus Romanus cpiscopus fpostquam praevaricatus est, suh excommunicatione totins
Africanne ccclesiae pontificum] in insula Sicilia moritur sublata sunt quae uncis circum-
clusimus. quo spectat, quod aequalis Perezii Velserus in adnotationibus supra laudatis
eadem verba delevit adnotans : alter codex haec addit (sequuntur verba deleta) : quod
nefas est credere, cum catholicus sederit in pontificatu, ut ex pontificali aliisque argu-
mcntis P. Bellarminus doc.uit.
F(T) 3. Toleti in bibliotheca capitulari 27, 26 (Ewald neues Archiv 6, 363) sine appa-
ratu. lohannem hoc libro adhibito edidit Florezius Esp. sagr. 6. 382.
^(F) 4. Matriti in bibliotheca nationali F 38 (Knust apud Pertz Archiv 8, 782 cf. p. 173:
Ewald neues Archiv 6, 303) sine apparatu. in margine quod adnotavit manus saec.
XVIII cd. Tolet. fortasse significat eum librum descriptum esse ex eo qui praecedit.
collatum habui ad Victorem et lohannem ab Ewaldo.
5. lohannis de Mariana (1536 —
1623) chronicorum Hispanorum sylloge a Florezio
passim adhibita iam extat Londinii in museo Britannico cod. Egerton. n. 1873, ubi eam
examinavi. sumpta est ex collectaneis Perezianis nec deest Perezius in recensu
tota
auctorum, quem Mariana annalibus suis in editione Hispana praeposuit. scripsisse so ait
a. 1584. Victor Tunnensis legitur f. 32 seq., lohaimes f. 48seq. adsunt etiam excerpta
:
Caesaraugustana, sed ita decurtata, ut appareat Marianam adhibuisse librum supra

recensitum Escorialensem ita mutilatum ut est hodie. variae lectiones desunt. itaque
eum abiecimus.
:
AD VICTOREM ET lOHANNEM. 175
Praeter Isidorum , a quo intVa videbimus tam Victoris quam lohannis chronica
compilata esse, medii aevi scriptores chronica haec non adhibuerunt. sed Victoris Tun-
nennensis vcl, ut pleraque exemplaria habent, Turonensis cum Isidorus in praefationc
chronicorum nomen posuerit, inde et Otto Frisingensis (f 1158) in chronicis 1. 5 c. 4
(MG. SS. 20 p. 217) post mortem lustiniani I adnotat: huciisque Victor Turonum
episcojms chronicas suas pcrduxit (ut similiter 1. 5 c. 9 ad Heracliuni notat: htictisque
Isidorus episcopus historiam snam perduxit) et annales originc fortassc Vedastini aetatis
incertae, quorum extant apographa rccentia in bibUothecis Ilamburgensi n. 209 et
Havniensi n. 2088, post mortem lustini II quae afferunt, iis praescribunt verba nunc
eontinuator Victoris, propter quae deindc chronica ipsa adscripta sunt Victori Turonensi
vel Tunnensi (vide quae exposui nettes Archiv 10, 430). — Quod chronicis quao fcrun-
tur sub noraine Barbari Scaligeri a manu saec. fortasse noni adscriptum est esse vidcri
Gcorgii Amhionensis vel Vietoris Turonensis (vol. 1 p. 84) , coniectura est scioli nescio
cuius item .superstructa praefationi Isidorianae. — Mero errorc codex bibliothecae
Leicestrianae Hollchamensis n. 45 1 quo continentur Victoris Vitensis libri de
saec. XII,
persecutione Vandalica ct Eusebii Rufinique historia ecclesiastica, relatus est ad Victorem
nostrum (iieties Archiv 10, 598).
Librorum auctoritas in chronicis Hispanis quaenam sit, iam declarabimus. testes

habemus vere duos, Soriensem ct Alcobaciensem. ilie quid habucrit, eatenus constat,
quatenus Perezius in libri Scgobrigensis margine disertc veteris codieis mentionem
facit, id quod nos significavimus nota P'" (<S^'"). de Soriensi ubi constat, plerumque
praestat reliquis, ncc paucis locis unus verum scrvavit:
'vetus codex' Perem: Matritensis: Peresiatia leetio prior:

184, 21 cyn cipri om. P', cipri P"
187, 7 atque deogratias om. om.
190, 10 dipticiis dipratiis diptychis P' , dipatriis P"
191, 2 basiani basiliani basiani P', basiliani P"
191, 27 silentiarium silitientianum silentiarium P', siliccntianum P"
199, 30 moenam nicenam menamP', nicenam P"
sugasP', fugas 7-"'
199, 33 sucas fugas
204, 7 aegimuritanae egimauritane egimauritaniae
206, 6 dulcidio dulcissimo dulcissimo P', dulcidio P"
212, 16 abarorum barbarorum barbarorum
212, 23 asidonam asinodam asinodam
213, 6 runcones (cum Isidoro) aragoncs aragones
213, 18 sabariam (cum Isidoro) sapariam sabariam P', sapariam P"
214, 23 baduarius baudarius bandarius P', baudarius P"
214, 25 suanorum sueuorum sueuorum
216, 32. I
audec- andec- uno loco, andec-
217, 10. 20 \
audec- duobus
Longc pauciores reperiuntur loci, ubi Matritensis praestet Soriensi, ut sunt hi
'vetus codex' Percsii: Matritentis: Pcresiana lectio prior:

191, 13 flauitus flaiuitas flauianus P', flauitas P"
205, 9 antoniensi anthinoensi antinoensi
217, 1 om. ispalim hispalim
Ibi quoque, ubi Pcrezius in tcxtu libri Segobrigensis (vel eo hiante in alio F) discedit
ab Escorialensi ,
posterior lectio fieri potest, ut veniat ex Soriensi, sed cum Perczium
constet coniectura quoque verba tradita non raro mutavisse, de oiusmodi locis plei'umquc
ambigi poterit, ut sunt hi:
L84, 4 domnus P(S) emendans (cum U ct P'9? diaconus F^

186, 35 caede P(S) cmendcms (cum U et F^^)-, sede P'
187, anno regni ¥(8), regni sui anno UP(E)
1 1
188, 35 imperium tyrannice P(S), imperium quam tyrannicc UP(E)

189, 9 adunato mhi P(S), donato P(E), donatu U
194, 23 legionibus P(S), leonibus Pi, leonis f/P"
•203, 5 laetari P(F), latere UP(E)
203, 7 fraudulenter P(F), fraude fideliter UP(E)
212, 21 parat P(S), parcit P\ perit U
216, 8 cupiditate potius quam impulsionc] P(S) ^ cupiditate potius impul-
sione U, cupiditate potius impulsi P(E)
217, y persis P(S), om. UP(E)
222 «. 494 goti P(S), saci P' e< Alcohaciensis.
De Soricnsis libri lectione cum

constet, plcrumque reicimur ad codicem Alco-
raro
bacienscm: sed quoque quid habucrit, saepe inccrtum cst. Vasaei tcstimonia diserta
is
paucis locis faciunt ad lectionem stabiliendam. Matritensis libcr qucm supra diximus ,
deseriptum essc ox Alcobaciensi, ut parum curiosc cxaratus cst mcndasque sine dubio
non paucas habct ab hoc demum librario in tcxtum inlatas testis est si non optinuis, ,
certe sincerus et immunis ab interpolatione gravioris ordinis, quamquam verba praefuit

anu. 213, 24 ficri potest ut de suo inserucrit et similia alibi commiserit. denique Pereziimi
supra vidimus Alcobuciensis libri apographum nactum csse Matritensi plenius et hic illic
cmendatius, repraesentatque textum Perezianum, qualis fuit ante Soriensem inventum,

accuratius quam Segobrigensis libcr antiquior Escorialensis, in quo adsimt etiani ortho-
graphiac vctustioris vestigia, ut flniltit li)3, 12 — mcuhcruut 196, 13 — iuhantr 200, 31.
218, 4 in exemplaribus Perezianis oblitterata. alterum autem quod ante inventum
aliis
librum Soriensem adhibuit Perezius apographum apparet fluxisse ex libro hodie Matri-
tensi; cxempli causa 191, 2 cx duabus lcctionibus Pcrezianis altera vera hasiani necessc
est venerit ex Alcobaciensi confirmata dcinde libro Soriensi, altcra falsa hasiliani redit iu
Matritonsi, similiaque plura offcnduntur. at cum summa cautela Percziana recensio ad-
hibenda est proptcr intcrpolationem gravissimam et ex parte doctam, ut a tali viro ex-
pectanda fuit, quac cum modo textum occupet (P^), modo marginem ('P'y, ut conveuit
praescriptioni communi alias, utrique paritcr diffidendum est. subieci locos ubi aut propter
conscnsum Soriensis libri et Matritensis aut proptcr alias causas dc scriptura tradita dubitari
non potest : conicctura Pcrczius ubi vcrum adsecutus videtur cssc, asteriscum ci praeposui.
tradita lectio: hctio interpolala:
184, 4 domnus f/P" diaconus P"
184, 15 domno f/P'" diacono P', donato P" .
190, 11 priuati f7P'P"i *praefati P"

191, 10 campancum UP^\ cara- codonatum P' (ex Anastasio)
panum P'"
191, 12 flauitas P", flaiuitas U, flauianus P'
flauitus Pi"
192, 23 mula UP^P^^^ hemula P' (ex Anastasio)
193, 10 siclis (scr. iaculis ex Isidoro) UP^ spiculis P"
194, 3 platani f7P' palatini P"
194, 29 crucis f/P' carceris P"
200, 29 impleri UP^ (cum Liberato) implorauit P"
217, 18 hodierno UP^P"^ *ugerno P"
—
AD VICTOREM ET lOHANNEM. 177
Ita de Pcrezianae rccensionis prioris lectione sive simplici sive duplici sivc adeo tripli-
cata hoc statuenduiu erit posse venirc eam earumve unam ex Alcobaciensi, posse inesse
in iis errores codicis hodie Matritensis ex Alcobaciensi descripti, possc item inesse erro-
rem ex apograpliis Pereziano vel Docampiano derivatum posse venire denique ex ,
coniectura Pereziana. propria quae sint itemque bona si qua reperiuntur referenda
erunt ad Alcobaciensem, ut 185, 9, ubi cum U et /'"' consentiant in falsa loctionc

Albino, Perezius quod iiabet in textu Attwno non vcrum, sed a vero Avieno propius
remotum, ex illo videtur traxisse, quamquam refragatur, ut dixi, apographum Matritense.
sunt autcm ea perpauca ct in universum Perezianac rccensionis prioris utilitas oxigua.
errorcs praesertim minores ex pi-imitiva apographorum ab ipso adhibitorum scriptura
multi apud Perezium remanserunt iam correcti ope codicis Matritensis:
18G, 2 campo Martio] in campo maximo P
188, 26 consule novo] consule IX P
188, 32 et dcinceps ariagne] ariadne P
et ubi iuibet pleniora vel meliora quam quae exhibet Matritensis, ut
187, 12 gensericus] U, pater gensericus P
218, 26 cum U, tunc P", cum quo P'
coniectura potius subest quam codicis lectio diversa: cxempli causa extrcmo loco enni,
quod ferri non potest, Perezius quoque videtur in libris invcnisse et id cmendasse
coniectura duplici.
Orthographiam in cdendis chronicis Victoris et lohannis secutus sum sinceram
cius aetatis, eo magis, quod eorum qui hodie extat antiquissimus libcr Matritensis sae-
cuU XIII in talibus auctoritatcm non facit. eius scribcndi consuctudincm explicabunt
quae sequuntur.
ae et e: diphthongo substituitur perpetuo vocalis simplex.
c ct t: amicicia — auxcncius — instancia — kmrencius — tociiis.
e et i: passim i pro e, maxime in religatus et in Graecis, ut sunt calcidonensis

semper — eupliimius.
h omissa: calcidonensis scmper — cartago scmper cirograjihuin — cuficianus —
ehdomas — i/eins — ylarius — cnoticuin — siinmucus.
h addita maxime in Graecis: anatholius — thimotheus — uicthor.
h et ch: nichil.
i et y:
i pro y: egijttus — bithinia — euticianus — olibrius — simmacus — sinodus —
tiranmis.
y pro i: ylarius — hystoria — yems — ysauria.

m et /*; culunnia — tanquam.
mn mut. in mpn: dampiuirc.
geminatio male omissa: salustius.
geminatio male admissa: accephalus — a/frica — affundamentis — occulatus.
compendia dierum in codice f/barbarc perturbata, ut 186,21 VI klarium aprilium —

186, 22 quarto klaruin apriliuiii — 187, 8 nonis itdiac — 189, 29 VIII kalen-
darium octobrium, ita ut requiritur formavi.
CHRONICA II. 23
VICTORIS
EPISCOPI TONNENNENSIS
CHRONICA.
Vicfor, Isidorus ait in libro de viris ill. c. 49. 50 [3S|, Tmmuncnsis ecdcsiuv Afri-
canac episcoims. hic n princiiiio mundi usque ad primum lustini iunioris imperii an-
nani hrcvem. pcr consules annuos hellicarum ccclesiasticarumquc rerum nohilissimam pro-
iiinlgavit historinm laudc et nofutionc illustrem ac memoria digimm. hic pro defensionc
frium capifulorum a lustiiiinno Augusto criiio in Aegyptum transportafur . unde rursus
ConstantinopoUm evocatus dum lustiniano imperatori et Eutyehio Constantinopolitatiac
urhis episcopo ohtre.ctaforihus eorundem trium eapifnlornm resisterct, rursus in monasterio
eiusdem civitatis cusfodiendus miftifur, atque in eadem damnafione, uf dicunt, pernmnens
moritur^). item in exordio chronicorum : Eusehius . . atque . . Hieronymus . . . ediderunt
historiam. . . . post hos alii atque alii: intcr quos praeeiime Victor Tonnoncnsis (sic vel
Tonoiicnsis libri boni) ecclesiae episcopus rccensitis pracdietorum historiis gesfa sequentium
acfatum iisque ad consulatum lustinl itmioris explevit. eiusdem auctoris videtur esse
libellus de paenitentia qui edi solet cum Ambrosianis inter suppositicia (ed. Mediol.
a. 1883 vol. 6 p. 7.>1, Mignc vol. 17 p. 1058): nam cum in libello extremo auctor
Victorem se ipse dicat, in libris vetustis duobus, quos editores in prooemio afFerunt, ita
inscriptus est: incipit liher sancti Victoris de lapsis Tonensis episcopi historiograpiii.
quamquam ad hunc librum oxistimant pertinere quae de Victore Cartennae episcopo.
alii
qui vixit sub Geiserico, Gennadius liabet c. 78 scripsif dc paenitentia /jmhlicanij : . . .
lihellum unum, in quo et regtdam vivendi paenitenfihus iuxfa scripturarum auctoritatem

instifuit. —Oppidum, cuius sedem tenuit, quomodo vere appellandum sit, parum con-
stat. Tunnunensem Vasaeus eum appellat usus codice Alcobaciensi, Tunnensem Perezius
(ad Isidorum de viris ill. 49) legit in vetusto codice, puto Soriensi. ex nostris libris
fuimncnsis U"^) et in praescriptione (p. 179) ct in subscriptionc (p. 208), tunnuncnsis P
(E et ante em. S), tunncnsis P (S ex em. et Fj, item in chronicis ubi dc se loquitur
p. "204, 5 tunnuriensis U, tunnensis P^(ES) et P^^^^S"^), tuniensis P^^Ê^^S'^), itera apud
lohannem in exordio p. 210, 4 tunnunensis U, tunnonensis P" (6' ex em. et TJ, tunnensis
1) Adhibui ad vitam Victoris et item ad eas quae iufra sequuntur lohaunis et Maximi libros scriptos
sex, Parisinos tres Lat. 1791 saec. X, 1792 et 12160 saec. XII utruraque, quos mea causa contulit P. F.
Girard protessor Parisinus; Bernensera n. 289 saec. X et Casinatera n. 294 saec. XI, quos cullatos habui a
Maximiliano Ilnn, Matritensera univ. 134 (vide supra p. 171 n. 23), quem ipse traetavi. — tunnunenîs Matr. 134,
tunnnensis cod. Paris. 1791 in indice et 121IJ0 item in indice, tunnomensis 121G0 in textu, tuniensis corr. iu
tumonensis 1791 in textu , tunnuntensis Paris. 1792, — afri-
tunmnensis Bern. 289, tannanensis Casin. 294
canus 1792, ora. Cas. — — laudem 1791. 1792 Bern. —
anjiuos] auribus 12160, anriuos Beru. Cas. illustre
1792, 1791 Beru. — ac] hac Cas., haec 1791. 1792 Bern. — diyna 1791. 1792 Bern. — iustiano
illustres
ar/usto1791 — ecclesia sua pulsus, quod luibent edd. post awjusto, abest a codd. praeter Matr. — aeyypto 1791,
egijplo12160 Bern. Cas., ejipto 1792 — inde Matr. — co-nstantinopoli 1791 Matr. Bern. Cas. — uocalus Cas.,
uocatur Matr. — iustiniano] a Bern. Matr. ad iusl. Cas. — imperatore 1791 Bern. Cas. Matr. —
, iust.
eutitio1791. 1792 Bern. Matr., euthicio Cas. —

euticio Bern. 21 Adscripta in margine
viittatur initio
S. Victor Tunensis ecclesie et in summis paginis Viclorius Ttinnuensis ecclesie episcopus sunt a manu saec. XIV.
VICTORIS EPISCOPI TONNENNENSIS CHRONICA. 179
P' (]^F et ante eni. SJ. apud Isidorum hmnunensis, tunnucnsis, tonnonensis est in libris,
in libello de paenitentia tonmsis. inter episcopos provinciae Africae proconsularis, quos
recenset notitia anui 482 subiuncta Yictori Vitensi, adest Crcsconius Tcnnoncnsis ; inter
eos, qui interfuerunt concilio Cartiiaginiensi a. 52,"), Optntns cjiiscopus ])lchis Tonnon-
nensis '). ex titulis Africanis nullus adlmc id nomen prodidit, nisi fortasse, quod coniecit
lohannes Schniidt amicus, in iaterculo civitatium Carthaginiensi C. VIII S. n. 12552
imc pertinent . . ncnnenscs. lianc coniecturam secutus equidem in ro ineerta Tonnen-
nensem eum appello, quamquam in locis supra citatis formam traditam non mutavi. —
De situ oppidi hoc tantum constat fuisse in provincia proconsulari fortasse non longe
a Carthagine magna.
De auctore quae novimus, per ipsum comperta habemus, neque uisi ex ipso vitam
quam dicit Isidorus hausit. in magna
quae tum agitabatur conti'oversia de Christi illa
naturis duabus, quam duplicitatem contra Alexandrinos potissimum episoopi maxime Occi-
dentales adseverabant et adversarii ut pro liaereticis haberentur in concilio Calcliedoue
a. 451 acto obtinuerant, ut episcopi Africani reliqui ita Victor quoque cum Occidentalibus
stetit. deinde cum lustinianus edicto c. a. 543 emisso 'tria capitula', scilicet Theodori et
Theodoreti et Ibae hbelios a conciHo illo ahquatenus certe admissos impugnasset et
danmasset, Victor litibus iis implicitus a. 555, ut ait ipse, in exilium missus moratus
est primum in insulis Balearicis, deinde in monasterio Aegimurensi, postea in Cartha-
giniensi ad Mandracium, mox Alexandreae Aegypti vel in monasterio ad Canopum XII
ab Alexandrea lapide, denique a. 504/5 Constantinopoli. exul videtur chronica dicta-
visse ; certe cum narratio perveniat ad a. 565 et in ipso fine mentionem faciat socii
exilii Theodori Cebarsuscitani opiscopi eo tempore in exilio mortui, vix antequam

scribendi finem faceret domum potest reversus esse. narratio vertitur potissinmm in
controversiis illis ecclesiasticis nec saeculares res nisi raro tanguntur.

Titulus operis in Soriensi libro teste Perezio hic fuit: litic usqtic Prospcr vir
rcliyiosus ordinem praeccdentium digessit annorum: cui ct nos ista subiicimus (sic). ahhinc,
id est a XVIII Theodosii iunioris constilatu Victor Tunnunensis (mut. in Ttmncnsis)
ccclesiae Africanae episcojrus texit historiam. in Matritensi libro praescripta sunt verba
eadem: httcusqtic . . . stihiecimus (sic), absunt ab eo quae sequuntur: ahhinc . . . historiam
pergiturque statim igitur Thcodosio XVIII et Alhino constdihus. Perezius in Escorialensi
libro praescribit Victori: Victor Tunntinensis a XVIII constdatu Theodosii iunioris
Victor cpiscopus Ttmntmcnsis ccclesiae Africac historiam persequittir , tdji Prospcr reli-
quit. in Segobrigensi primum praescriptum fuit Victoris Tunnimensis cpiscopl, deinde

factum est Victoris Tunnensis cpiscopi Africcmi chronicon. Soriensis libri praescriptio
prior et Matritensis sola sine dubio genuina est formata ad epitomen Prosperianam.
posterior libri Soriensis, quae iu Alcobaciensi videtur ad marginem scripta fuisse et
propterea a Matritensi abesse, vix potest esse auctoris, cum priorem repetat, sed a
librario ita adiecta, ut nomen auctoris in ipso titulo omissum et praeterea a continuatore
tantimmiodo relatumin ea collocaret. Subscriptio in libris nulla est, nam quae sequimtur —
magis habenda sunt pro praescriptione chronicorum lohannis, ubi (p. 208) ea referemus.
Victoris chronica quae habemus cura incipiant ab a. 444, ipsum coepisse a principio
mundi et Isidorus testis est et requirit partis superstitis inscriptio modo enarrata auctoris
nomine carens et confirmat ipse reprehendens (ad a. 565/6) Eutychium episcopum Con-
stantinopolitanum utpote damnatorem Eucufri heremitae diaconi ac Didymi monachi et con-
fessoris Ale.vandrini quornm latidcs stipra illusfritim virortwt cx atictoritate protulimtis:
,
intellegit scilicet Didymum qui obiit a. IU)4 annos natus LXXXV et Euagrium discipulum
1) Mausi 8, G47. sic ut snpr.-i dcdiiuus cssl> iu ooilice Vatic.iuo P.ilatino .')74, ijui solus acta ea servavit,
eertiorcm me lecit Otto Cuutz.
23*
—
180 VICTORIS EPISCOPI TONNENNENSIS
Macarii, Pallaclii magistmm et a. 381 archidiaconum Gi'egorii Nazianzeni Constantinopoli

tum episoopi, viros aetatis anterioris. iam cum apud Prosporum Euagrii mentio nulla fiat,
fiat Didymi (e. 1146 ex Hieronymo), sed nullis laudibus virorum illustrium additis, inde
colligitur Prosperum a Tictore ita fere recensitum esse, ut Ilicronymum Prosper recensuit,
scilicet quaedam Yictorem de suo adiecisse, alia fortasse mutasse vel sustulisse. Victor
autem cum parti ei quam de suo addidit praescripserit Jnicusquc Frospcr cui ef nos
: . . .
ista suhiccimus, praecedantque certe in exemplari eorum quae extant antiquissimo neque
doctrinam renatarum litterarum perpesso Matritensi n. 134 ipsa Prosperi chronica, crederes
hic nobis traditam esse recensionem eorum a Victore curatam. sed ut probabiles aliae
multae, ita haec quoque coniectura fallit. nam Prosperi exemplum Matritense pervenit
ut alia ad 445 et
a. habet praeterea auctarium Africanum
(vol. p. 486) continuatum 1
ad a. 455, neque recedit textus hbri eius a solita forma; evenit igitur in Victore id
ipsum quod in Prospero saepissime accidit, scilicet Ubrarii cum iis Prosperi et genuini
et a Victore recensiti copia esset, hunc prae illo abiecerunt. nec magis inter rehqua
quae habemus Prosperi exempla ullum invenitur. quod adVictorem referre possis; nam
id quod nobis est A (vol. 1 p. 358) etsi in anno 443 desinit, mutilum ad nos pervenit
neque magis Victori attribui potest. nihilominus quoniam, ut antea (vol. 1 p. 345) ex-
posuimus, verisimile est chronica saepius a Prospero emissa esse subinde aucta, dubium
non Victorem recensionem Prosperi hodie deperditam emissam a. 443.
est adhibuisse
Annos Victor nuncupat a 444 ad 563 secundum consules, deinceps secundum
imperatores. consularia adhibuit, id quod non mirum est in auctore Africano, modo ad
formam occidentalem scripta. modo ad orientalem. scihcet per a. 444 457 occidentalia, —
—
per a. 458 500 orientalia (exceptionem faciunt a. 460. 464. 465), ab a. 501 ad 563
rursus occidentalia. Gothicarum turbarum, ut par est, nuUum in his consularibus adest
vestigium. postconsulatus cum praeterea ita numerentur, ut ipse consulatus annus non
comprehcndatur, Victori e contrario annus qui sequitur consulatum non est post consn-
latum primus, sed sccundus et sic deinceps: quae numeratio praeterea in tituhs Italicis
non raro invenitur , sed abhorret a consuetudine legitima tam Orientis \) quam Occi-
dentis. consularis computatio cur finiat in a. 563, qui Victori est p. c. Bclisarii XXIII.
et substituantur deinde anni imperatorii, neque auctor explicat neque ut ego exphcarem
mihi successit. denique in hac parte extrema computatio turbata est. consulatibus suis
cum auctor subiungit annos imperatorios quattuor lustiniani ut ait XXXVII — XL, in-
dictiones XII XV, primum errat de obitu Justiniani, qui vere decessit a. 565 die
Nov. 14 XXXIX indictione XIV: deindc anni eius imperatoris cum in-
anno imperii
cipiant a die Apr. quomodo aptaverit consularibus incipieutibus lan.
1, et indictioni- 1
bus incipientibus Sept. 1, parum liquet. simplicissimum videtiu' schema hoc:

p. c. Belisarii XXIII a. 563
lustiniani a. XXXVII a. 564 (vere a. 563 Apr. I — 564 Mart. 31)

ind. XII (vere a. 563 Sept. 1 — 564 Aug. 31)
lustiniani a. XXXVIII a. 565 (vere a. 564 Apr. l — 565 Mart. 31)
ind. XIII (vere a. 564 Sept. 1 — 565 Aug. 31)
lustiniani a. XXXIX a. 566 (vere a. 565 Apr. 1 — 565 Nov. 13)
ind. XIV (vere a. 565 Sept. 1 — 566 Aug. 31)
lustiniani a. XL a. 567 (vere nullus fuit)
ind. XV (vere a. 566 Sept. 1 — 567 Aug. 31)

quamquam lohannes Victorem continuans incipit non ab a. 568, sed ab a. 567.
1) Errore Eossiiis (inscr. clir. I p. XLVII) eam nunierationem lege lustini minoris iudicat cirdln.itam
esse; Tiberii eonstitutio a. 582 (nov. const. eil. Zacliariae n. 14) ct narratio elironici pasclialis (p. <J90 Bonn.)
de anno 583 refragantur.
CHRONICA. Igl
Imperatores numerat Victor ad exemplum Hieronymi et Prosperi: scilicet cum

liuic (c. 1283) Theodosius II sit imperator XLVI, Marcianus, ad quem Prosper c. 13(51
numeruni non adscripsit, Victori est XLVII (a. 450), Leo XLVIII (a. 4,'j7, 2), Zenon
XLIX (u. 474, 3), Anastasius L (â. 491, 2), lustinus I LI (a. 518, 2), lustinianus LIl
(a. 528).
In univorsum numerans a principio mundi ad Ohristuni natum annos VOXCIX

sequitur ealcukis Hieronymi, sciHcet
a creatione mundi ad diluvium a. 2242
a diluvio ad Abraham a. 942
amms ante Christnm natum, Augusti XLII = Abrahae a. 2015
5199
At in computandis annis a Christo nato Victor non Prosporum secutus est, quem vidi-
mus (vol. p. 351) a. p. Chr. 433 habuisse pro anno passionis 400, mundi 5634, sed
I
cum scribit a nativitate Christi ad annum lustini primum annos numerari 567 (vel quod
eodem redit ab initio mundi ad oundem annum 5199 -|- 567 5766), aperte ad Dio- =
nysianum latereulum sese applicuit, annum ni fallor indictionis XV et lustiniani quem
ait quadragcsimum Ihstinique primum statuens eundem esse aerae Christianae DLXVII.
Quinque ecclesiarum priniariarum episcopos cum ad exemplum Eusebii et Hiero-

nymi etiam Victor recenseat adsumptis praeterea Carthaginiensibus, placuit subicero
laterculos qui inde efficiuntur. Romanorum indicem tractavit Duchesnius lib. pontif. I
p. XXIV. nomina cum satis recte procedant, ad amios auctorem ipsum non multum
attendisse inde eolligitur, quod passim sub eodem capite complures episcopos coniungit;
adscripti anni maioro ex parte perturbati sunt et saepenumero plane perversi. ex-
ceptionem tamen facit laterculus Alexandrinus, ut conicere possis Victorem, quem
vidimus scripsisse chronica haec exulem, ea dictasse maiore ex parte Alexandreae.
ceterum cum res quas tradit cum episcoporum nominibus plcrumque coniunctae sint,
inde colligemus annos, quibus eas Victor adscribat, et ipsos niaiore ex parte erroneos
esse: singula exigere non est editoris. — Annos, quibus episcopos factos esse Victor
refei't, nominibus praescripsimus, postposuimus eos, sub (|uibus mentio eorum facta est.
.
182 VICTORIS EPISCOPI TONNENNENSIS
OQ oig--! — S. s j^»^ s S o s -ig-2. c; "^

— c "-= — rf^ O
^^w^,^
S -» ^ £
^„•'^^^1
i.T^^Soo
I S «- ^
'^SS
S?o. ^^^
^' 1
S
I
Qco;£>*^'ô'-
-^ ^ ^ •"'
^S :t
H>-
'
O^ g, ^ ^ •
NS •
co
P W P
WOl OT OIO'"*^*»!*^!*^»^»*-*-*»*"»^^
ÔcCcOQOQO—]-^1050TO'
0<>l^
I— ^ OJ
cn H-ôôôooîoôîco
—
InSi
j^
i^
g
s. .y g
S &
g: § o, 2. o.
j_
i S ^
=^ — "•
o' 5" o
^
• 5:0 o o
S-
o
;5 b
iL Qo /ri^ <D o »;
2.
S
g-
^) S
5-
g „-;
a< s' î
2. 5" S^ 3 ^.
3 Ir: hri
£.g£->^g|£:§=^So-SS^-3o'SSo-o£o-o-S"w.. __..
- * §
X S^ 2. ot
g ^
5^ „. ^ a o §- °^
g ^ g ^ o. g 3 g ^ 2.
I^ I 2.
I^ .. g. ?^ ^
I
O, Cf) ^ —
> . a: . r'
OiOi
0<*-
O'Q0
OÔi
*».t.S
0>^
Oih*»*-
0:00
*.^h— OD^Ô
,£i.*-.4^4i..;i
OO-^WOT*-
3^'o i=S?=^ — f»^'Kr'?=2.-!5"j^£l.^'^fc£.5^--5ôO
1-3
o
o'^ — o J^co' ?3 a> '^ ^ Tl "^^
j^ '^ *'.
^ tr^
.^2 ^ o' -^ ^ 2 S ^ ^ ^'

^ ^ "" ••
-O —
5? o. .^
I— !0 CC -,, (/3
^ o^
OÔiOiO" O'*- 4i.4i.4a.
OSO^^-OC
CO(sS4iO'
OCD
CO—4
-4 -.10
-.lOiO' M
?°o?==:
3. 5 5. £
PaS
"§!» 33-^^30
SS-Bsr.'"»^»
S p^ S OT S g o' £ 5' 2. 4^
s^ O
co c ^ S- • co o
c,
t>
.
O' .
o:
W O'0i0'0'0'4-.*>.4i O
05
05
4i.05N»— OCffGOOO
0-]>S>.^1— 05C0CD
rfa-î.
-IC
OiO
(~)
i^
25
g-OnS-g O-g.^. a.3-S O-g *->g p 4i4^g 2 g ^ ^ >-
c c '-"
• O g p « .«= p J_J *. ^ O
QO
L>S
cc
OT O» O' 4^
O'
i>s
00 ws
OT o;
o
o;
•n
3.
fitec
-^fDOo t?dooP
,^SS?= '•^
5^ 3 o_
S S. ff. S^ ji)
:x? ^ ^' ^ r' ^ oc •

CHRONICA. 183
Cum consularibus cpiscoporumquc laterculis, quibus Victor usus cst acl chronica
conciunanda, quasnam rerum notitias traditas acceperit, ignoramus, neque inter ca quae
nobis supcrsunt subsidia ulla videntur reperiri usurpata a Victore. Prosperi chronica eum
vidimus habuissc finientia ex auctariis eius si alicuius ei copia fuisset, magis
in a. 4-H5 :
ab eius fine sua incohavisset, neque inter ea quae ex annis proximis affert et Prosperiana
similitudo intercedit non ex re ipsa facile explicanda. intercedit similitudo magna inter
c]ironica hacc et hrcviarhini micsae Ncstorianonim et Eutycliianoruni., quod composuit
Liberatus arcliidiaconus ecclesiae Carthaginiensis regionis sextae inter annos 555 (nam
meminit mortis Vigilii c. 20) et 567 (nam scripsit, ut ait c. 20, vivo Theodosio episcopo
quondam Alexandreae, qui eo anno obiit teste Victore ad a. 540, item, ut ait c. 213,
vivo Apollinare successore eius in ea sede mortuo a. 569), id est paullo ante quam
Victor absolvit chronica. potuit igitur per temporum rationes Liberati libellus a Victorc
usurpari: sed non usurpatum esse ab eo non negabit qui utrumque legerit. omnino
Libcratus et Victor et aequales et couterranei et eiusdem sectae ecclesiastici, acerrinii
orthodoxae fidei defensores et impugnatores oninium eorum, qui a Calchedonensi synodo
phis minus recederent, ubi easdem res narrant, sacpenumero consentiunt. sed quod
iusto odio exacerbati in Vigilium inter malos pontifices Romanos fortasse pessimum ambo
afferunt epistulam ad orientales episcopos sede sua pulsos, sive vere ea a Vigilio scripta
est sivc, ut alii censent, ei supposita (cf. Duchesne lib. pontif. p. 200), at sine dubio co
1
tempore pubHci iuris facta et ab orthodoxis onmibus tamquam testis certissima ignavae
pcrfidiae et mahgnae fraudis cupide accepta, eam nulla causa est cur ex Liberati libcllo
Victor credatur siunpsisse. quod in quaestione aliquando acriter agitata, num vere Victor
ad a. 506 tradiderit cvangeiia emendata esse temere iussu imperatoris Anastasii, propositum
cst id cum sumpsisse ex loco Liberati male iutellecto, id magis auctoritatc defenditur,
quae cst Richardi Bentleii (remarJcs upon a late discourse of free-ihinhing, in opp. cd.
1838 vol. 3 p. 362). quani ratione ct vcritatc. scilicet narrat Liberatus (c. 19) Macc-
donium episcopum Constantinopolitanum orthodoxum ab Anastasio ad heterodoxiam

inclinante depositum esse et in exilium missum propterea quod in loco Pauli Timoth. 1
3, 16 : oc IffavEQiolh] ev aaQ/j fraude pro 02 (quae est lectio genuina) posuisset Q2 ==

êog, fieri potest, ut orthodoxi propter id ipsum e contrario Anastasium insimularint
sacrae scripturae temere interpolatae. sed etsi uterque eandem controversiam respexit,
Victor rem diversc omnino narrans certe non pendet a Liberato.
Antiqua aetatc compilavit chronica haec Isidorus, desumens inde commentarii de
viris illustribus praeter notitiam ipsius capita duo 41. 42. medii aevi auctores, ut supra
monui, Victorcm non adhibuerunt.
IIuc usquc Prosper vir ruligiosus ordiiicm praecedontium digcssit annorum: cui et
nos ista subiecimus.
444 IGITVR TIIEODOSIO XVIII ET ALBINO CONSS.

Antiochenae ecclesiae episcopatum post lohannem Domnus suscepit.
446
b AETIO III ET SYMMACHO CONSS.
447 CALLIPPIO ET ARDABVRE CONSS.

Eutyches presbyter et archimandrita cuiusdam monasterii Constantinopolitani ap-
paruit, qui sui nominis haercsim condidit. hic etenim dominum nostrum lesum Christum
sic afferebat natum ex Maria semper virgine matre, ut nihil in eo confiteretur humauae
111 naturae. qui synodali invitatus colloquio Constantiuopoli cougregato, cui sanctus prae-
fuit Flavianus eiusdem urbis episcopus, dum nollet Christum in duabus confiteri natu-
ris post nativitatem ex virgine et nobis secundum carnem consubstantialem esse, dam-
nationem cum proprio errore suscepit; quam sanctus Leo Romanus antistes apostolica
auctoritate firmavit. pro quo imperatore Theodosio patrocinante, Leone Romano, Dios-
15 coro Alexandrino, Domno Antiocheno, luvenale Hierosolymitano et Flaviano Constan-
tinopoUtano praesulibus sedium
448 POSTVMIANO ET ZENONE CONSS.

gencralis synodus sccunda congrcgatur in Ephcso , in qua Dioscorus Alexandrinus epi-
scopus sibi eundem Eutychcm post legitimam
principatum usurpans imperiaH favorc
20 damnationcm absolvit et eius obtrectatores duarum in Christo naturarum doctores,
Flavianum Constantinopohtauum Eusebium Dorylaei Theodoretum Cyri et Ibam
, ,
Edessenum antistites ceterosque alios irapia auctoritate contradicentibus etiam legatis
praescriptiones relatae sunt iit praefationc p. 179 et deinceps U, coss. P:

3 couss. vel consulibus hie
nos dedimus m paribus couss., in siwjularibiis cons. perpetuo 4 domnus] t/P" (E^^S emendans), diaconus
Pl (E et ante em. S) deficit a. 445 Valentiniano VI et Nomo cos. 6 callipidio U ardabure] ardu-
bare U 7/8 paruit U 10 alloquio U constantiuopolim UP 12 consubstantialem] P(SF), cum
subst. U, substautialem P(E) 13 leo P(S), om. UP(E) 15 dorauo] KPm, d.vA,co\io P^ (ES), douato
piifj<;mgmj iholimitano U semper 17 posthuiniano P 18 gen. sinodus U, syn. gen. P 21 dory-
laei] durelei P(S), durclei P(E), durelii U theodoricum cyri ibam edesseuum P^^^S"^), theodoretum cipri
et
et ibara edessenum P^^(E^) , theodorium cipri et ibam edesseuum U, theodoretum edesseuum (om. mediis)
Pi(SE) 22 antistes U
VICTORTS TONNENNENSTS EPISCOPI CHRONTCA. 185
sodis apostolirae condemnavit totamquo synodum sibi favcro monacliorum seditiono

militaiique violentia inclinavit.
449 ASTVRIO ET PROTOGENE CONSS.

Attila rox Ilugnorum,
postquam est Aetio Valontiniani Augusti duce proelio
•'
superatus et in fugam conversus, vires reeepit et ad Italiam iniporta))ilitor pergit, ouius
niala Romana res publica pacis foedere sopiit. qui Attila Leonis papae legationo
suscepta non solum a rei publicae vastationc quievit, sed et trans Danuvium pace data
recessit.
450 VALENTINIANO VII ET AVIENO CONSS.

II) 1. Theodosius imperator anno vitae suae LXII Constantinopoli moritur.
2. Chrysapliius praepositus imperatoris amicitiis Eutychctis male usus occiditur ot
Marcianus totius rei publicae consensu imperator efficitur.
3. Romanorum XLVII MARCIANVS regnat annis V mensibus VI: qui in ipsa rogni
sui exordia ecclesiarum paci prospiciens Calchedona fieri synodum imperiah auetoritate
> denuntiat.
4. Constantinopohtanae ecclesiae praesulatum post Flavianum Anatolius suscepit.

451 Consulatu Marciani Augusti VIII kal. Octobres Leone Romano, Dioscoro Alexan-
drino , Maximo Antiocheno luvenale Hierosolymitano et Anatolio Constantinopohtano
,
praesuhbus synodus generahs Calchedona colligitur episcoporum DCXXX, ubi Ephesena

iu secunda nec dicenda synodus abdicatur, Eutyches cum Dioscoro patrono suo Alexan-
drino episcopo atque Nestorio condemnatur, antistitesque catholici iniuste damnati ali
eodem Dioscoro in synodo praefata Epliesena secunda solvuntur, fidesque sanctorum
patrum ,
qui in Nicaena ConstantinopoUtana et Ephesena prima convenerunt sanctis
,
synodis, explanatur. his itaque definitis et subscriptionibus totius synodi roboratis Eu-
•.;•''
sebio Dorylaei, Theodoreto Cyri et Iba Edesseno, propriis restitutis ecclesiis iis, quos
pro eis Dioscorus haereticus substituerat, pulsis omnia, quae ad statuni eccle.siae per-
tinent, disposita sunt ratumque terminum susceperunt.
453 OPILIONE ET VINCOMALO CONSS.

1. Dioscoro Gangra exilio relegato Proterius Alexandrinae ecclesiae suscepit prae-
:io sulatum.
2. Eo tempore Attila moritur, de ouius regno dum filii eius dimicant, Ilugni vastantur
ac deinde minorantur.
454 AETIO ET STVDIO CONSS.

Aetius patricius Valentiniani Augusti manu intra palatium primo porcussus circum-
.t:. stantium gladiis crudeli morte extinguitur Boethiusque praefectus nihilominus occidituf.
451 = Isidorus chr. c. 381.
1 fauere] UP(F), fauore P(ES) .3 ansturio U protegene U 4 hngnorum] P(SF), ngno-

ruiii f', hunnorum P(E} aetio itddkli duci U, (hicibus P(S), ducis F(E) 6 papa U 8 recedit U
;» uii om. U auieno] pn(^^m,5raj gx coniectura omnino, albino UPI^^(S^), MXeno P^ (ES) 11 cri-
salins U 13 xhiii] xlui PH (E^ solus) regnauit U ni] uii pn ('£'" solus) 14 propiciens U
calchedona] scrijysi , calcidonia U, clialcedone P 19 calcidona U, chalcedone P dcxxx] UPH
(E<nSm), dcxxxii P^(ES), dxx /'IIY,S'mj. 'r,3o in ronci/iis Goikicis' adnotat Perez (S) cphesena] U,
epliesina P hic et deinceps 2.'i durilei P(E), durclei P(S), dnrileii U cypri UP^^ (E™ anhis) et iha
edesseno] P^^(Em)m(S'^) , et ihedesseno U, om. P(ES) his U 29 gcngra f/ ."11 eins T, om. P
ugni r/Pl"(<S''";, hunni P(ES) 34/35 circnniistanciuin U
CHRONir.A II. 24
186 VICTOBIS TONNENNENSIS
455 VALENTINIANO VIII ET ANTHEMIO OONSS.

Valentinianus imp. Romae campo Martio dolis Maximi patricii et Heraclii prac-
positi perimitur, idemque Maximus exconsule ac patrieius suniit iraperium diebus LXXVII.
hic itaque maluni, quod latebat, apparuit. mox relictam Valentiniani Augustam viri
exitum sui lugere non pormittens in matrimonio sumit. sed his nialis peiora succedunt,
dum adventum Genserici Wandalorum regis forniidat et ciinctis volentibus urbe recedere
licentiam tribuit, priusquani fugam quam cogitabat assimieret, occisus niembratimque
concisus in Tiberim fluvium proiectus est. tertia die postquam Maximus occiditur, Gen-
sericus Wandalurum rex Romanam urbem ingreditur et per XIV dies cunctis opibus
I" nudat secumque inde Valentiniani fihas et uxorem ac captivorum multa milia tollit. ut
autem ab incendio, tormentis et gladio abstineret. papae Leonis intercessio facit. luiius
quoque captivitatis LXXV die Avitus vir totius simplicitatis in Galliis imperium sumit.
456 lOHANNE ET VARANE CONSS.

Ricimirus patricius Avitum superat, cuius innocentiae parcens Flacentiae civitatis
ir, episcopum facit.
457 CONSTANTINO ET RVFO CONSS.

1. Marcianus imperator Constantinopoli moritur, et pro eo Leo imperator efficitur.
2. Roman(U'um XIjVTII LEO regnat annis XVI.

3. Alexandria et Aegyptus errore Dioscori languens decreta Calchedonensis synodi
•jo non recepit. Proterium antistitem Dioscori successorem et synodi Calchedonensis decre-
torum custodem popuhis Dioscoritauus seditione facta Timotheo auctore cognomento
EUuro interfecit VI ival. Apr. VI feria ultimae ieiuniorum hebdomadae die, qua noster
salvator et dominus a ludacis est crucitixus. tunc enim pascha dominicum quarto est
kal. April. celebratum. Proterio itaque interempto Timotheus praefatus cognomento
a.', Ellurus Calchedonensis synodi obtrectator eius episcopatum ecclesiamque pervadit.
458 LEONE AVGVSTO CONS.

1. MaiorianusRomae imperium sumit.
3. Timotheus Alexandrinae ecclesiae incubator defensores synodi Calchedonensis in-
3Q sequitur.
459 PATRICIO ET RICIMIRO CONSS.
luvenalis Ilierosolymorum episcopus litteris Leonis Romani antistitis advorsum
errorem Eutychis Dioscorique armatur.
460 MAGNO ET APOLLONIO CONSS.

Timotheus episcopus interfector Proterii episcopi Leonis piîncipis praecepto vix
30 a caede Alexandrinae ecclesiac raptus Chersonam exilio relegatur ot post menses V
45.'! = Tsidorus liisl. 77. n. it'>l = Isid. clir. c. .88.')?
2 roinae om. P(E) canipo] U, m CTinpo P inarct.io IJ, inaximo P ilolis] iiisitliis /'"('.^''S^"')
3 patricius] scripsi, patricio uiiis liliri simiit] lihri, assuiiiit i-Jil. lx.\uii| TfP^^^fS'"), 72 /'l'('A'">:
anle 72 ohliqua ceriiilur poslea delcla sic fere Pi(liS) ?'
liiiea -^ ), l.xuii 4 hoe itaijue malo (j mian-
(lal- U semper 7 tribuiu U 8 pust proicetus est ins. actio et stmlio coss. et praelectis (praelatis /"'"
f>^"^J) lihri 9 cunctis] cuntos P" (E™ solus) operibiis U 1)1 iiide] in ilie U ac] a U 12 auitus]
Wl(Eni^'nV, abitus Plilf.S''";, .anitius Pl(-E<SJ gallias t' 14 lial)itum PIUC.S;'"; ciuitati f 17 im-
perator] U, iraperat<n- orientis P 18 xui] xu jPH ("fim solm) 22 elluro] illuro ['PH ('alias illuro, iufrn
ellurus' £"', 'iiifra liellnru.s, lielurns et aelurns' S"^), liernlo P^(ES): Oraece 'E'/.orQo( 25 ellurus] illn-
rus U, lienillus /'"'('.S'"), lierulus r'(ES): cf. v. 32 27 maiorauus P 30 rieimiro] P(S), reci-
niiro U, ricimcro P(fi) ;')2 (liocorique U 33 appollino U ."}.')
caedc] r'Pll ('/.'"'.S''» el eiiieiiiliius S),
sede Pl (E el unle em. S) raptiis ccclesiac P(E) clicrsonani] scrlpsi, c(h)ersona lihri
('llliONlCA. 1^7
oidL^m Alcxandrinae ccclcsiau alius pii. co Tiinotiicus cognomcnto Salafaciarius synodi

Calcliedoucnsis dctcusor cpiscopus ordinatur.
Kil GADALAIFO ET SEVERINO CONSS.

K12 LEONE AVG. II CONS.
VIVIANO V. C. CONS.
1. Cartliagincnsis ccclcsiac post Caprcolum Quodvultdeus ct post Quniivnitdcu^ atcpic
Dcogratias Eugcnius epi.scopus ordinatur.
'i. Maiorianus Komac occiditur et Sevcrus iinperium non. lul. suinit.
404 OLYBKIO ET RYSTICO CONSS.

1" Genscricus Wandalorum rcx post multarum provinciarum cladcs ct Christiani apud
Africani populi s|ioiia atque ncces moritur rcgni sui auno XL. post qucm Hugncricus
filius cius rcgnat ann. \\\ nicnsibus V. huic Hugnerico Gcnscricus Valentiniani filiam,
quam ex Roma captivaui abduxerat, in coniugium tradidit.
4(i5 HERMIA ET BASILISCO CONSS.

I.'' 1. Antioclicnac ccclesiac cpiscopatum post Maxinium suscepit Aicxaiidcr.
2. Hierosolymitanac vero ccclcsiae post luvenalem Anastasius pracest.
.10() LEONE AYG. III CONS.

Hugncricus Wandalorum rcx Arriano suscitatus furorc catiiolicos pcr Afiicain plus
patre persequitur, Christianorum ecclcsias tollit ct catliolicos saccr<lotcs cxilio inittit.
4(i7
:„ PVSAEO ET lOHANNE CONSS.
1. Signum in caelo ex nube velut contum apparuit per dies XL.
'i. .\nthcmius Romae imjieriiim sumpsit.
4(ib LEONE lY ET ANTHEMIO II CONSS.

Leo Aug. supplicationibus Acgyptiorum pcrmotus, ut synodus fieret, quac de
!:. gcstis synodi Calchedoneusis iudicium ferret. ad cognoscendam singulorum fidcm cccle-
464 = Isldo7-uii hist. 77. 78. 4Hti — hidorus 78.
1 salafaciarius] i'lIC£m), saliilatiarius r7'llI('.S''";, salafatlatlus 7'i : luhi<f«xi<ao( Theophaiics . .Saln-
[iliauliilus editur apud TAberatum c. 16 H gadalayfo U seuerlauo U i leuun fsicj augustu setruiido
uiulaiiii m- conss. U, et sic, sed ante uiuiauo ins. et, Pl p^Pm (vide infrti), leoue et seuero uiuiauo ut (sic)
l.asilio PIl (E'^), alias lisi et seuero uiriano et basilis .S'™, non ila in r. c.'.-
uhi addit Ferezius: 'sed scUicel
Soriensis stetit cum U, et ijui nomi.iiantiir in adnotatione marginali Pereziana consules duo orcidentales a. 462
Severus et a. 463 BasUius accesserintt ex Caesarauijustanis chronicis (vide in/ra) post caprcu-
luiu iiuudvultileus et post quodvultdeus deogratlas et post dei.gratias iiigenuus] scripsi, post capreoluin et
quoduultdeus et post quodvultdeiis cugenius UP(E), post capreolum et quoduultdeus atque deogiatias P(.S),
adnotans: 'ita in V. c.': vides Perezium secundis curis Deoijratias episcopum cj^ codice HorienM addidissc, simul
delevisse verba et post quodvultdeus, quae nos retinuimus insertis verbis et post deogratias 8 maioranus P
11 regui sui amio] UP(E). anno regni P(S) xlj (72", x P" (E^S-^) ugnericus libri 12 Img-
uerico] U, ugnerico P gensericus] U, pater gensericus P \'i coniugio U 14 scr. Herminerico
baselisco U 15 inimo Ma.cimo successit noa Alexaiider, sed Bnsilius Ui pr. aii. P 17 eon-
sulibus U 18 ugnericus /•
V.) prosequitur U
20 puseu t^pmf.S"';, pusco PHl/J"' ileinque ni
(allor .S''", ijuamquam ibi bis dicitur esse pro V. I. puseo), buseo Pl 21 xl] UP(S emendans pulo ex
Soriensi), x P (E et anle em. S) 22 anthemius] P(S), antemius PI1Y.S''»J, authenius ^"(E'"^'"). antlie-
rius Pi(E). attenhis U 23 Leoue IV errore jwsuit Jîctor: reliqui /asti hunc annum trlbuunt uni Anthemiu
24*
:
188 VICTORIS TONNENNKNSl.S EIMSCOPI
sianuii praesiilibus uuoquonuL' somotiui sciipsit ot a siugulis epistolas taniquani cx una

collatione cousouas suscopit id fieri nullatonus posse , sed magis ac magis in sua por-
potuitatc synodi gesta Calchedonensis manere. extant quae encyclia Graeco eloquio
vocitantur.
169
ZENONE ET MAKCIANO CONSS.
Ronianac ecclesiae episcopatum post Leoncm Hilarus suscipit.
470 lOHANNE ET SEVERO CONSS.

Lco Aug. Patricium Asparis filium Caesarem facit.
171 LEONE AVG. V ET PROBINO CONSS.

w Aspar et duo filii cius Patricius Caesar et Ardaburius Constantinopoli praecepto
Lconis Augusti occiduntur.
47a LEONE VI ET PROBINO CONSS.
1. Leo Aiig. Leonem nepotem suum, Zenonis uxoris, filiae suae filium Caesai-em facifc
ct iniperat ann. II.

15 'i. Romanae ecclesiae episcopus post Hilarium Simplicius ordinatur ot post Simplicium
Felix.
3. Constantinopolitanae ecclcsiae Gennadius Anatolio succedit in episcopatuni et Gen-
nadio Acacius.
4. Antioclienae ecclesiae post Alexandrum Marturius et post Marturium lulianus ordi-
2u natur episcopus.
5. Ilierosolymitanae vero ecclesiae Marturius post Anastasium cpiscopus aderat.
6. Ilis conss. Olybrius Romam
imperium factione Ricimiri patricii regnante
venit et
Anthemio sumit. quo agnito Anthemius in fugam conversus occisus est.
7. Et post certos dies Herculanus Orestis filius arripiens imperium cum patre suo occi-
25 ditur et eius regnum Nepos assumit.
171 LEONE MINORE AVG. CONSVLE NOVO.

1. Leo maior Aug. Constantinopoli moritur.
'i. Zenon a Leone Aug. filio in Septimo coutra consuetudinem coronatur.
3. Romanorum XLIX ZENON regnavit annis XVII.
475
30 POST CONSVLATVM LEONIS IVNIORIS AVG.
1. Zenon imperator quaerens Leoneni Aug. proprium filium occidere et eius impcrium
pervadere, ahum pro eo eius uxor Ariagne Augusta similem puerum ad mortem obtulit
et Leonem eundem Augustum occulte totondit cumque clericum unius ecclesiae Con-
stantinopolitanae fecit. qui Leo usque ad lustiniani tempora principis vixit.
:)5 'i. Eodem consulatu Basiliscus cum filio Marco imperium cum tyrannide Constantinopoli
sumit.
475, 1 = Isid. chr. c. 387.
1 unoquoque] U, unicuique P 2 suscipit t/ 3 mciolia. Pm(fi'^), in eilicia t^, iyxvxhdi P (E8)

cf. Liberatiis brev. c. lo: et hae epistulae vel relationes episcoporum omnium in nno codicis corpore vocantur
encyelia 6 ylarus U, liilarins P 7 scr. lorclane 9 leone aug. u] vere IV: vkle ad a. 468 probino]
immo Probiancj 10 ardaburus Pl'l(,Smj eonstantinopolim U 11 augusti om. P(E) 12 leone
aug. ui] uere V; vide ad a. 470 et probino delendmn 2.3 atemio U 26 consnle nouo] U, cons. ix P:
novus recte se habet secundum usiim Byzantiorum (cf. chr. pasch. ad h. a.: Aeiav viog Avyovatog) , sed cum
mox adsit minor vocabulum et viog reperiatur loco non suo, fortasse oenit ab interpolatore Oraecis fastis uso
27 constantinopolim U 28 leonem augusti U 29 regnanit] U, regnat P 31 imperator] impe-
rinm T'P(E) 32 alinm] alio U arriagne U, ariadne P .'!:")
basilicus U cuin tyrannide] scripsi
coUatis locis i:)/^,(>. 200, 9, qnam tyrannice UP(E), tyrannice P(SF)
CHRONICA. 189
3. ZciKiu Aug. iii Isauiiaiii, uiulc cxorlus {'uerat, lugit ot tniui Ariagnc Augusta sub
hicniis discriininc iiavali itincrc subsc^cuta.
i. Ilis conss. ISasiliscus tyrannus lcgc data Calchedonenscm synoduni daniiiari ct K|ih(!-
senani secundam praccepit absolvi ac suscipi.
5. Timothens episcopus cognomento Ellurus rroterii successor pariter et peremptor ali
exiliuChcrsonae redit ct fugato alio Timothco episcopo Salafaciario cognomenti) dcfcii-
sore synodi Calchedoncnsis Alexandrinam ecclesiam iterum pervadit.
17B BASILTSCO TYRANNO ET ARMATO CONSS.

Zenon Aug. vigesimo mense adunato cxercitu Constantinopoiim ab Isauria rcdit,
iH imperium resumit et Basiliscum cum filiis atque uxore exilio in Sasemis Cappadociae
mittit finemque vitae inibi misero facit.
INTER IIAEC QVAE GESTA SVNT, QVIA NVLLVS

CONS. ACCESSIT ET BASILISCVS TYRANNVS A CONSVLATV RECESSIT,
ARMATVS PRAESENTI ANNO CONSVL REMANSIT.
177
is POST CONSVLATVM ARMATI V. C.
1. Timotheus Ellurus Calchedonensis synodi obtrectator et Protcrii ci)isco|)i intcr-
fcctor moritur et Alexandrinae ecclesiac praesuhitum alius Timotheus cogiiumento Sala-

faciarius Calchedonensis synodi defensor resumit.
'i. Hierosolymitanae itaque ecclesiae Sallustius Marturio succedit cpiscopus.
•jo 3. Antiochenae vero Petrus cognomento Fullo post lulianum, qui Marturio successerat,
ordinatur episcopus.
479 ZENONE AVG. CONS.
1. Hugnericus Wandalorum rex pcrsecutioni per totam Africam niniis insistens Tubunis,
Macri et Nippis aliisque heremi partibus catholicos iam non solum sacerdotes et cuncti
ordinis clericos, sed et monachos atque laicos quattuor circiter milia exiliis durioribus
relegat et confessores ac martyres facit confessoribusque linguas abscidit. quos con-
fessores,quod linguis abscisis perfecte finem adusque locuti sunt, urbs regia attestatur,
ubi eorum corpora iacent. tunc Laetus Neptensis civitatis episcopus gloriose martyrio
coronatur VIII kal. Octob. dic et Eugenius episcopus Carthaginensis ecclesiae post
:;ij dira heremi exilia plurimis afflictionibus poenisque clarus habetur.
'l. Hic itaque Hugnericus inter innumerabiles suarum impietatum strages, quas in
catholicos exercebat, octavo regni sui anno interioribus cunctis effusis ut Arrius patcr
479, 1. '2 = Mdorus hisl. 78. 7!i. Sil.
1 ai-riagiie t\ ai-iadne /' 3 La.silliscus U .S/4 epliesaiiaiii U :"> elhirus] illurus W'"
('.S'iuj, hellurus PI (E in lltura ef SJ 6 cei-suue U, chersoue PI' (slc 6'"' et iu lextu quwjueiS, hersoue E'"),
Pi(E) salalaciario] scripsi a. 460), salafatiario UPiil (S^), solafatiario PllCjSmj, salalk-
chersona (v.
tiatio PI G;7 defessore sidoni U 1 iterum] libri, etiam edd. 9 augusta U aduuatoj
donatu U, douato sibi l^HE), adunato siln P(fi) ex coniectura 10 basilieum U sasemis] /:'P"
(£in,ijm)m(Smj^ sasenus Pi (ES) : intelleijmitur Sasima Cappadociae (cf. Theodorus leclor l. 1 p. 557 Val.:
HitaiUaxog xccl ZrjViaylg iv novacifioig enefj^S-ijactv) 11 inibi] U, ibi P 12 haec] hoc U quae
om. edd. 14 aruiatus p a. c. r.] f/PH ('additur in alio codice a. p. a. c. r.' E'° S"^), om. PI
16 illurus U sinodoli U c.lialcedonem E, chalcedon. 5' 17 cognomeuto om. edd. 17/18 sala-
PI U 23 hugnericus] UP(S), hune-
faciarius] PIII
ricus Pf^;
('.S'm;, salafatiarius f^,
tubunas U, tuhunni» P(EF), tibunnis PC.S' «j

PII sohts)
salafatiatius
24 nippis]
28 ubi] uir U^
18 sinodoli
(E, sed u in litura, et S),
neptensis] PIC^;'"
W
hippis PII C^^-S"»; partibus] patribus C^""
C.S'm et sie ex em. S), nepotensis UPn (sic E'»S"' et sic ante em. S) ciuitatis] U, ecclesiae P glorioso
edd. 29 die] U, nm. P 31 huneriens P(E) .32 catholicis U

lyn VICTOKIS TUNNENNEN8IS EPl.SCOl'1
cius inisere vitaiii finivit. cui .succedit Guntamundus : regnat annis Xll. qui nostros
protinus de exilio revocavit.
4h(» POST CONSVLATVM ZENONIS III.
Timotlieus coguomento Salafaciarius synodi Calchedonensis defensor moritur et

s pro eo Alexandrinae ecclesiae lohannes Tabennesiota presbyter et oeconomus synodi
Calchedonensis defensor episcopus ordinatur. quem Zenonis praecepto principis Petrus,
qui superstite Timotheo Salafaciario episcopo ab liaereticis fuerat ordinatus, eiciens
Alexandrinam occlesiam pervadit: qui confestim tavore Zenonis principis synodum
Calchedonensem de pulpito coram populis damnat: Proterii et Salafaciarii nomina de
11) diptychis tollit ecclesiasticis et Dioscori atque Timothei Elluri, qui Proterium interfccit,
scribit corpusque praefati Tiniothei Salafaciarii de ecclesia eiciensin loco dcserto foris
civitatem proiecit.
482 TRICVNDIO V. C CONS.
Zenon iniperator Eutychiani poculo erroris sopitus Acacium ConstantinopoHtanum
is episcopum damnatoribus synodi Calchedonensis Petro Alexandrino ct Petro Antiochcno
episcopis per hcnoticum a se prolatum socians eorum communionc polluitur et cum eis
a catholica tide recedit.
is;{ POST CONSVLATVM TRICVNDII V. C.

Leontius tyrannus llli patricii factione imperium in Isauria cuni tyrannide sumit.
.0 THEODORICO V. C. CONS.
Felix Romanae praesul ecclesiae monachis et clericis per Orientem, Aegyptum ct
Bithyniani commorantibus scribit, ut Pctrum Alexandrinum cpiscopum Cak^lietlonensis
synodi obtrectatorem et eius communicatores tamquam haereticos vitent.
485 POST CONSVLATVM THEODORICI V. C.

.5 Oricntales episcopi praetcr paucos per henoticum Zenonis communione atque con-
scnsu polluti Petri Alexandrini, Pctri Antiochcni et Acacii Constantinopolitani episco-
porum synodo Calchedonensi renuntiant.
48(i LONGINO V. C. CONS.

Acacius Constantinopolitanus episcopus litteris Felicis Romanae ecclcsiae praesulis
3u admonitus, ut a damnatorum synodi Calchedonensis communione atquc socictatc ab-
stineat, legatos eius custodiae mancipat.
487 POST CONSVLATVM LONGINI V. C.

Acacius Constantinopolitanus, Petrus Alexandrinus et Petrus Antiochenus cpiscopi
Calchcdonensis synodi inimici a Felice ecclesiae Romanae pracsule et synodo Italiae
1 nostros] uos U
4 salalatiatius P(E) b tabeuuesiota] P(K), tabenuosiota P(>i), tabenneusiota U;
luitivvrig 6 Tu§evvipiu>xrjg Theophanea iconoinus U 7 supstite U salafatiatio P(E) 9 sala-
latiatii Pf^;, solalatiatii P(S) uomiua] UP^^l (E<^S), om. P^ (E) 10 diptycliis] P^ (ES), dipticiis PIH
(S'^), dipatriis PH (E'^ solus), dipratiis U: cf. Liberalus brev. c. IS: (Petrus Alexaudriuus) sublato nomine
Proterii et Timotliei catbolici de dlptycbis Dioscori et Timotbei Aeluri uomiua scripsit eccl. toUit U
atque tiuiotliei bolluri] llbri, et helluri edd. proterius U 11 praetati] Pi^(E"'S'''J roniectura opinor;
priuati UPi(ES) '•! (S'"): perijit Liberatus l. c: eiusdem Timotbei catholici corpus de terra levavit et foras
proiecit, qui inter episcopos catbolicos sepultus fuerat salafatiarii UP(S), salafatiatii P(E) 12 ciui-
tatem] in c. P(S) 18 lic] unc U 19 illij U, billi P 20 tbeodorico] tbeodorito P(E), t(h)eodoreto
UP(S) 21 eccl. pr. P 24 theodorici] tbeodoreti libri 27 siuodi U reuuntiaut] apoijr. Scal.,
reuuntieut UP 30 a oin. P(S) 33 alexaudriue U antiocbenc U ;!1 r.mi. eccl. P italiae] U,
iu italia P
CHRONICA. 101
facta damnantur et ipsa damnatio Acacii) Constantinopoliin lcgatis niissis per monachos
monasteriorum Acoemetensium Basiani atque Dii ingisritur.
^88 POST CONSVLATVM II LONGINI V. C. CONSVLIS.

1. Corpus S. Barnabae ajiostoli in Cypro et euangelium secundum Matthaeum oius
manu scriptum ipso eodem revelante inventum est.
2. Leontius tyrannus et Illus patricius proditione casteili capti morte turpissima |)ei-euiit.
3. retrus Antioelienus episcopus suh damnatione moritiir et eius loco Steplianus oidi-
natur: quem Acacius Constantinopolitanus per suos satellites necat et iii eius hieo
Calendionem ordinat. orientales autein episeopi tamquam n(>scientes ioiiaiinem cogiio-
1" mento Campaneuin eidem Antiochenae ecclesiae consecrant episcopuin, cui Petrus suc-
cedit haeretieus.
480 EVSEBIO V. C. CONS.
Acacius Constantinopolitanus episcopus sul) damnatione moritur et pro eo Fravitas
episcopus ordinatur, cui tertio promotionis suae mense mortuo Eupliemius synodi Calciie-
!• donensis decretorum custos in episcopatum succedit.
400 POST CONSVLATVM LONGINI V. C.

1. Petrus Alexandrinae incubator ecclesiae sub damnatione moritur, cuius opiscopatuiii
simul et errorem suscepit Athanasius.
2. Calendio Aiitiochenus episcopus reliquias prodecessoris sui Eustachii episcopi et
211 confessoris ex Philippopoli Macedoniae colligit et Antiochiam summo cum lionore
perducit.
3. Hoc tempore lieremitae Annianus super Euphratem tiuvium oratioue podagros curat,
Auxentius daemones fugat, Daniel et Anastasius, Vindiiniolus, Manasse, Severus et
ceteri alii per diversa lieremi loca virtutibus variis atque praescientia claruerunt.
401
OLYBEIO V. C. CONS.
1. Zennn imperator Constantinopoli moritur anno vitae suae XLII Ariagne Augusta
Zenonis relicta Anastasium silentiarium Illyricianum patre Dyrracheno matre .Xrriniia,
488, 1 = Isidorus chr. c. 388.
1 daniiiatiir 7:^ 2 aquimiteiisiiim U, achiniiteusium P basiani] P^fKS) '('>S'>»^, basiliani f'T'I

(Emf^mj. ,J uoi/,J ruv liaaittvov laemoratur apud Tkeoplianem ad o. .')9.'tT atque diij UPiî(,S"^), atquo
(sp. vae. trhtm litt.) ilii P(ES): cf. T/itophaDes ad a. .5980: oi, df rijg Jiov uov<ij(o'i t!' xnQKixfj cig t6 ieouTHor
STTStftoxtir \-txttxito Ti]v entGTo'/.tjr- JJberatus brev. c. 18: datis Acacio hiiiusmoili litteris eas non suscepit
patrocinio lultiis imperatoris, ita uf cogerentur qui eas detulerunt per quendam monaclnini Acoemetensem
ipsam chartam damnationis, dum inyrcderetiir ad celebranda sacra, suspendore iii eius pallio et disce(U>re.
Nicejihorus CaUislus hist. eccl. l. 16 c. 17 li et ilUus U, et hillus PU, et (oni. hilhis) /*' 7 episcnpusl U,
om. P stephanus ordinafur .... et in eius loco (locum .S') UP(S), om. P(E) 10 oampaneum]
UP^^Ê'"^), campanum Pl" fN'"), coAm\a.tam P^(ES) docta inlerpolatione : 'Itoiivnjg 6 'Aeyduevog KtodtorKToi
Tkeoplianes orf o. .5Sir.3 = lohannes qui dicebafur Codonatus ^l)!0.sto.S(»s 13 flaiuitas U. Hauifas P^'(E"'S'nj^
flauitus P'1' (S'"). tlauianus P^(ES) ex interjmlaiioue }>raeterea quod adscrihitvr in
:
E: 'alias prouitus'. item in S:
'alicts plirouitus' (ibi sic lei/itur in margine: 'tiauitius' et alio loco: 'alias pliroiiitus, alius Hauitus in v. c, in I.ibe-
rato, in Nicepkoro, Phraiiitus Euayrin') r'ix venit ex codicibus Victoris, sed ex scriptore diverso, Anastaslo opinor
Tkeopkanis ad a. 5981 interprete: cuin Phravitas per tres menses episcopatiim tenuisset 14 euphimius U
semper 15 episcopatu P(E) 16 post consulatum longini u. c.] requiritur Ijongino v. c. cos. 18 atha-
nasius] anastasius libri, 'Athanasiiis lUcitur infra bis a Nicepkoro' adnntat Perez
et 19 prodecessoris U,
praedecess(3ris P eustathii ^('.S;) 20 philippoiiolij i""(6'™^, pbilipopoli Pi^(E'"). philippopuins I', |.liilip-
pispopulis ^'('.E.Sy .antiochie UP(E) 21 pei-ducit] P(S) coniectura piitn, producit UP(Ej 22 here-
mitc U, heremita PÊ^^^^S"'), om. Pi(ES) annianus] ananianiis /""('.S"V oiiiibralum P(K)
23 aiiastasius] .athanasins P'"C.S'"V 24 atque] ao P(E) pi-o scientia P(Sj ol.iniernnt) carnioriiiit U
2() ari.agne] U, ai-iadue P 27 silentiarium] P'('^.Sy '" CSm,), silitientiaiium U. silioentianum I'^'(E"'S"')
diiTaceii.i U. dyrrh.iceno P(S), dycliMCono P(E^J, dyrcbaceno P(E''')

192 VICTOBIS TONNENNENSIS EPISCOPI
imperatorem designat Anastasii autem fide, immo perfidia prociil iam patriae nota
coactus est Euphemio Constantinopolitano episcopo insistente scripto promittero niliil
sinistrum contra apostolicam fidem et synodum Calchedonensem agere. chirographuni
Euphemius episcopus suscipit et in archivo ecclesiae reponit.
r, 3. Romanorum L ANASTASIVS regnavit annis XXVII. qui imperium sumens vio-

lenter chirographum suum ab Euphemio episcopo recolligit et adversus synodi Calche-
donensis defensores episcopos atrociter saevit. inter quae mortuo Petro Antiocheno epi-
scopo, qui Calendione synodi Calchedonensis defensore superstite fuerat ab liaereticis
Zenonis temporibus principis ordinatus, sententiani mutat in peius, ut Calendio quidem
111 de malis ad peiora ducatur et pro eo Palladius ordinetur.
492 ANASTASIO ET IIVFO CONSS.

1. Romanae ecclesiae Felici succedit Gehisius et Gelasio Anastasius. Alexandrinae
vero Athanasius praeerat haereticus, Antiochenae etiam ecclesiae Palladius Calondione
superstite factus et Hierosolymorum Sallustius.
1" 2. Euphemius Constantinopoleos episcopus Anastasii imperatoris calhditate praevisa

synodum congregat, Calchcdonensis synodi decreta confirmat.
494 ASTERIO ET PRAESIDIO CONSS.

loliannes episcopus Alexandrinus a Romana ecclesia veniens Anastasio imperatori
supplicat, ut euni throno suo pro antiqua amicitia reddat. sed hoc pro defensione
20 Calchedonensis synodi dum non impetrat, Romam furtim, unde venerat, remeavit.
495 VIATORE V. C. CONS.

1. Bellum Isauricum exardescit. Athenodorus et Longinus tyranni occiduntur.
2. Athanasio Alexandrino mortuo lohanncs cognomento Mula succedit: quo occum-
bente post paucos dies ci lohannes ahus cognomento Niceta succedit episcopus.
496
25 PAVLO V. C. CONS.
Anastasius imp. haereticorum synodum iaciens henoticum Zenonis confirmat et
Euphemium episcopum Constantinopohtanum Calchedonensis synodi defensorein deponit,
quem Euchaida in exilium mittens pro eo Macedonium facit.
497 ANASTASIO AVG. II CONS.

ao 1. Macedonius Constantinopolitanus episcopus synodo facta condemnat eos qui Calche-
donensis decreta synodi suscipiunt et eos, qui Nestorii et Eutychis defendunt.
2. Anastasio Romano episcopo mortuo succedit Symmachus et ex aha parto Laurentius

ordinatur, qui dum Nuceriae civitatis episcopus nollet esse contentus, synodo Romae
facta a coetu est sacerdotali proiectus.
491, 2 = Isidorus chr. 389 a.
1 patrie UP'^ (S'" et in texlu jiatriae S), patre PUJ^J uota U .'i an. reg. U, regnat aii. P
7 quae] quos P 8 defensores U 9 principis ordinatus] scr. ordinatus priueeps 12 alexandrie U
13 athanasius] anastasius f' IG syu. chale. P 18 a roma roniane ecclesie U 20 rome U 21 uia-
tore] uictore libri 23 nuila f/PllC^^^^mJIHC-S™^, hemula PI ex conieclura: cf. Tkeophanes ad a. 59Si):
'liodfvtjg 6 MofaCiot' . . . 6 ivixh^jv 'HfiovXn = Anastasius: loliannes monaclius . . . cognomento llemula
'23/24 occubeute U 28 eucliaida] UP^, euchadia J'" ('.9'", eucadia E"\} P'^' iu om. U 29 iij U,
om. P 30 macedi.uis P(E) 31 et] U, ut P nestori P(E) euticis U 33 unceriae] P,
uoerie U ciuitati libri contemptus ^'"'(''^'"V
CIIRONKA. |f):t
3. Pivlladius Antioclicmis iiKiritur ot pro co Klavianus ordinatur (jpiscopus.Alcxan-

drinac ccclcsiac lohMuiics cognomento Niccta adhuc praesidcbat. Hicrosolymac vcro
post Sallustium Helias susccpit praesulatum.
4. Gunthamundo Waiidalorum rege Oarthaginc mortuo Trasamundus rcgnat aniiis
' XX^T[I mcns. W
ct liic Arriana insania plcnus catholicos inscctatur, catholiconim
ecclesias claudit ct Sardiniam cxilio omni Africana ccclesia CXX cpiscopos mittit.
5. Eo tcmporc Fulgcntius Ruspcnsis civitatis episcopus in nostro dogmate claruit.
lUS lOHANNE SCYTHA ET PAVLO CONSS.

Olympius quidani Arrianus in quae Heleniana vocantiir a[)iid Rcgiam
bahieis
1" urbcm sanctam ct consubstantialom trinitatcm blasphemans tribus igiiiMs iaciilis angclo
ministrantc invisibilitcr in piscina frigidae aquac percussus vitam impie simulquc pro-
digiose tinivit.
l '••'.) GIBBO V. C. CONS.

Anastasius imp. Flaviano Antiocheno et Filoxeno HicsropoUtano pracsuliims Con-
1.'. stantinopolim synodum congregat et contra Diodorum Tarscnscm, Thcodorum ^foiisui!-
stenum cum scriptis, Theodoretum Cyri, Ibam Edessenuni, Andrcam, Euchcrium,
Cyrum et loliannom cpiscopos cctorosquc alios, qui in Christo duas pracdicabant
naturas duasque foruias ot (jui non confitcrontur unum dc trinitatc criicitixum, una ('11111
Leone Romano episcopo et eius tomo atque Calchedonensi synodo infcrrc anathoma
Ld persuasit.
500 PATRICIO ET HYPATIO CONSS.
Barbas quidam Arriani erroris opiscopus, dum praesumit c^mtra rcgulain supra
baptizandum dicere: 'baptizat te Barbas in nomine patris per filiuin in spiritu sancto',
protinus aqua, ex qua futurus erat baptizare hominem, nusquam comparuit: vas vcro
LT, ipsum, in quo aqua erat, confractum est. quod oonsidorans qui baptinandus crat, pro-
tinus ad catholicam currit et baptismum regulariter suscipit.
r,(ll AVIENO ET POMPEIO CONSS.

Macedonium Constantinopolitanum episcopum cum quibusdam
Anastasius iinperator
clericis nolentem synodi Calchedonensis decreta damnare ab ecclesia rapit ct in exilium
;io mittit atque pro eo Timotheum presbyterum episcopum facit, qui contiuuo damuatores
syuodi Calchedonensis in communionem suscepit.
502 AVIENO IVNIORE CONS.

Ingens terrae motus cum coruscationibus et tonitruis magnis atque grandino et
totius caeli ac terrae commotione factus est.
497, 4 = Isidorus chr. c. ;«•(), hisl. Sl. 497, 5 = hidorm chr. 391. 498 = Isidorus chr. 392.
«. 500 = Isidorus chr. 393.
2 nictea U 4 guiii {rel t) taimiiKlu U iti-asamundus U G sardinianil iii s.

/• nmni|
omuia U, ex omni r S paulo] immo Paulinu 9 heleniana] P, eleniane U, Iieliaua edd. uipcaiitur
post urbem U 10 igneis] UPii(EmS>a), ignis /'• iaculis] Isidorus, siclis UP\ spiculis P"f7?™.S'">J
coniectura 11 percussus] P" ('A'™S™j coiiiectera puto, perfusus ^'p' 12 finibit P(/i^ 14 imperator]
iiuper U filoxino U 15 coiitra om. U 15/lG raansuetennm U 1(5 cyri ibam] P, cipribam U
edessenum] P (E et ex em. S), edesenum U, etessenum fJ^™ et ante em. 8) eutlierium U 17 cyrum]
(juirum libri ceterosque] ceteros U 18 confitentur U
19 ep. rom. P anathemam 21~ipacio U U
22 quidem U 23 baptizate te U 26 catholicam] UP^^(S'^), catholicum Pf^Sj suscipit] sum\i P(E)
27 abiennio r, abieno P^^^;, abienno Pf.Sj 29 nnlentem] UPHF.!^)™(Si«), uoluiitem /'I' rA"'" «"/««;
32 abieno P, abienno U
CHRONICA II. 25
:
J94 VIGTORIS TONNENNKNSIS EriSCOPI
501 CETHEGO Y. C. CONS.

Flavianus Antiochcnus episcopus sera paenitentia Auastasium imperatorem dcscrit
et in possessioneni Platani vocabulo relicto throno suo recedit. huic Anastasius imp.
Sevenim Calchedonensis syuodi inimicum subrogat. ccclesiae Orientis scandala magna
5 rainistrat.
505 THEODORO V. C. CONS.

Eugenius Carthaginensis episcopus confessor moritur. [uliaims Bostrcnus ct lohanues
Paltensis episcopi ab ecclesiis propriis ultro recedunt et ahi eis subrogautur.
506 MESSALA V. C. CONS.

ui Constantinopoli iubente Anastasio imperatore sancta euangeha tamquam ab idiotis
euangehstis composita rcprehenduntur atque emendantur.
507 VENANTIO ET CELERE CONSS.

Populos Alexandrinos et totius Aegypti omnes simul pusillos et magnos, hberos
ac servos, raonachos praeter peregrinos iramundi spiritus occupant ot
clcricos atque
li humana locutione privati latrare cunctis diebus ac noctibus ut canes coeperunt, ita ut
vincuHs ferreis vincti ad ecclesias postea, ut sanitatem perciperent, traherentiu-. comede-
bant euim suas manus simulque et brachia pariter omnes. his evenientibus angelus in
viri specie quibusdam ex populo apparuit dicens hoc eis pro eo, quod anathema synodo
Calchedonensi dederint, evenisse, comminatus deinceps nihil eos tale aliquid prae-
-u sumere.
508 VENANTIO IVNIORE V. C. CONS.

Cavvades rex Persarum Zundaber castellum plurimis thesauris ab initio suae con-
ditionis plenum et daemonum legionibus niancipatum custodiaque numitum , ubi nuUus
umquam ingredi potuit, Christianorum sacerdotum orationibus capit et iugressus uni-
2r. versos ex eo thesauros tulit.
509 INPORTVNO IVNIORE V. C. CONS.

Helias episcopus Hierosolymitanus synodi Calchedonensis defensor, nolens Severum
Antiochenum apostolicae fidei inimicum in communionem praecipiente Anastasio impera-
tore suscipere, exilio Paraxeuensi castello truditur, et pro eo lohannes crucis custos epi-
30 scopus ordinatur, qui confestim et Severum Antiochenum in coramunionem suscepit et
synodum Calchedonensem damnavit.
510 BOETHIO V. C. CONS.

Vitahanus comes Patricioli filius fidei cathohcae subversionem et synodi Calche-
donensis damnationem remotionesque orthodoxorum episcoporum atque successiones
a. 506 = Isidorus chr. 389''. o. 507 = Isidonis clir. c. 384.
3 possessione lihri. plataui] UP^ (E et ante em. S), palatini P" (E'"S^ et ex em. S) ex inter-
polatione: c/. Tlieophanes ad a. 6004: tovtov d? sig nXaTciyove eSehiôyrog 8 propriis om, edd. 10 cou-
stautiuopolim IT 11 atque] U, et P 12 Celer yion hoc anno comul fiiit, sed sequentis anni Orien-
talis 22 cauuades] -Pl (sic S, cauuaJes J5;j /octeMe coniectura, ca.m\es UPii(E'^S'^p^^ (S'^) zun-
daber] UP(S), /Axmidhci- P(EF) 23 legionibus] Pf.?) fortasse e.v Soriensi, leonibus P' ('i?), leonis f-Tl'
(E"" solus) 24 sacerdotum om. F(E) edd. 2.S communione U 29 paraxeneusi] P' (ES), para-
seuensi P^Ê'"), parasonensi P^lf/S'™), paraseuensi U crucis] UP^, carceris pn('£m,S''»^ interpolatione
cf. Tlicophanes ad a.. 6004: 'UottvrijQ uno dTKvqoif r'A('Xiov 33 uitalianus U subsiouem U
CHRONICA. 195
haereticorum cognoscens virorum fortium validam manum congregat et Anastasii imporio

rebellat.
^'1 FELICE V. C. CONS.
Vitalianus comes Hypatium nepotem Anastasii
principis magistrum Romanae
•'
militiae congressione facta sexaginta quinque milibus viris ex militia Romana per-
et
emptis vivum oapit et vinculis aereis vinctum in custodiam caveae ferreae trudit et
postea distraiiit.
•'>'2
PAVLO ET MVSCL^NO CONSS.
Alamundarus Sarracenorum rex a defensoribus synodi Calchedonensis baptizatus
10 Theopaschitas episcopos a Severo Antiocheno episcopo ad se cum litteris missos bar-
bara mirabiliter propositione concludeiis atque superans deum immortalem ostendit.
13 PROBO V. C. CONS.
Anastasii imperatoris praecepto Plato civitatis praefectus et Marinus pulpitum
ecclesiae sancti Theodori ascendentes et dicunt, o aTav-hymno, quem Graeci Trisagion
V. Qoj»Eig di' r;/mc noviter apponentes, dum
per forum Constantini id psallentes ad maio-
rem ecclesiam pergunt, nubes ex inproviso cinerem super eos pro pluvia emiserunt
totamque civitatem atque provinciam contexerunt. pro qua novitate Constantiuopoli-
tanae multa mala
civitati obvenerunt
multique male sunt interempti. prasinorum
siquidem simulque venetorum turbae advcrsum Anastasium imp. unitae inter mille
et
2" iniurias atque mala incendium in urbem niiserunt, combustaque est civitas ctuo r%
Xaly.rjg quod vocant usque ad Constantini foruni supra longitudinem plateae colum-
narum XCIV.
514 HENATORE V. C. CONS.
Vitalianus comes cuni manu valida barbarorum Constantinopolim veniens in
)i Sosthene sedit: qui non aliter postulatus pacem Anastasio imperatori promittit, uisi
prius defensores synodi Calchedonensis relegatos exilio sedibus propriis reddat et
Romanae ecclesiae cunctas Orientis ecclesias uniat.
515 FLORENTIO V. C. CONS.

1.Ugni per Armeniam, Cappadociam et Galatiam Pontumque atroeiter vexavere.
M 2.Eo tempore Euphemius Constantinopolitanus episcopus apud Ancyram Galatiae ct
Ariagne Augusta in regia urbe de hac vita transiere.
516 PETRO V. C. CONS.

Universi archimandritae et monachi heremi trans Palaestinam et lordanem fluvium
Anastasio imperatori scribunt pro statu Calchedonensis synodi et adversum impietates
3.-I Severi Antiocheni episcopi.
1 ualiduiii U anastiisio inipei-ii U 4 liypatium] i' (ex em. S), liipaticum P" (E^ nohts),
ipatinm U, iii patritium P' (JC ef anfe em. S) 5 sexagiiita et quinque mililnis uiris (uiris fortnxse
delendum) U, Ixum P(Sj, Ixuii P(E): c/. Theophanes ad a. 6000: qmm de orf er futi avfiîohj Se xi^'<'<f'<i
aTQccTov ^(taihxov ixQtjfivias aiiy 'YnttTUa aTQftTijyovfTi avT<3i' 6 custodia U caueae] F(S), caui'e U,
caueae P(E) H inuBciaiio] f'Pl"f<S''nj, nuischiano P(ES) 9 alamnndarus] P, alamandarus U,
alamaiiiUns P™(S'") 10 theopascitas U 10,11 barbara m. propositioue] P{S) coniectura, barbaram m.

propositionem UP(E) 11 deum] dcm U 13 marinus] UP^^^(S^), maximus P(ES) 14 qiiem] quo U
14/15 ostauratis dieinas U, 6 a«vQo9eii (sic) <fi' i]fi<cg P(E'''}, 6 aT<tiQoj»i:ig di' t'jfi(tg F(S), 6 axttvQoltivti
7jf.tctg P(Et> et sic apoijrapha Scali(jei-i et Marianae) 17 contexueruut PfjEJj 19 uentorum T aduersii f'
20/21 apo tis calcis U, dni r,*? zfAz,;; (xi'Avijg E) P^(ES), <tno ri;g x(t'Ax,;g P"(E'»S'^): cf. Procop. tle aedif.
1, 10: To nQOTEfiiviefKc o x(cXovai X(c'/.xi]f 22 xciu] Ixiu P''l(E"'S"') 24 nianum U 25 sostenc U

imperii U 27 uniat] imiat U 29 hunni P"(E"'S<^) per om. edd. 30 anchiram U
31 arrlayne U, ariadne P 34 ana.stasii U'^ imperarii U impietatis U
25*
19(3 VICTOEIS TONNENNENSIS EPISCOPl
517 AGAPITO V. C. CONS.

1. lohannes Alexandrinus episcopus nioritur et pro eo Dioscorus ordinatur.
2. Timotheus Constantinopolitanus episcopus obtrectator synodi Calcliedonensis Y die

Aprilis mensis oceubuit et lohanni Cappadoci syncello proprio atque presbytero episco-
r. patum tradidit. hunc Anastasius ante ordinationeni suam ut synodum Calchedonensem
praedamnaret, cocgit.
518 AGAPITO II ET MAGNO CONSS.
1. Anastasius imperator intra palatium suum tonitruorum tcrrore fugatus et coruscatio-
nis iaculo percussus in cubiculo, quo absconsus fuerat, moritur et cum ignominia absque
10 consuetis exequiis ad tumulum ducitur anno vitae suae LXXXVIII.
2. Romanorum LI IVSTINVS regnavit an. VIII mens. VIIII, Illyricianus, catholicus,
synodi Calchedonensis amator simulquc defensor: cuius coniux Lupicina nomine dice-
batur, quam Constantinopolitani Euphcmiam postca vocaverunt: cui uepos lustinianus
vocabulo fuit candidati militia functus.
519
!.•>
[VSTINO AVG. ET HERACLIO CONSS.
Amantius praepositus seditiones in populo suscitans imperator ahus postulatur,
qui lustini praeccpto principis una cum Andrea cubiculario occiditur et in Rheuma
iactatur.
r)20 RVSTICIONE V. C. CONS.

-'» 1. lohannes, qui ante lustinum ad imperiuni erat clectus, Heracha Thraciae episcopus
ordinatur.
2. Et lustinianus nepos lustini Aug. ex candidato magister militum ordinarius con-
stituitur.
521 VALERIO ET IVSTINIANO CONSS.

2!i l. Alcxandrinae ecclesiae Dioscoro episcopo mortuo Timotheus succedit. Antiochenae
vero ecclesiae Severus princeps haeresis fuit et Ilierosolymitanae ecclesiae lohannes.
2. lustinus imperator Orientales propter pravos pontifices, Acacium quondani Constan-

tinopolitanum, Petrum Alexandrinum et Petrum Antiochenum episcopos pristino errore
implicitos Occidentalibus antistitibus sub digna satisfactione coniungit redivivaque facit
:iu synodi Calehedoncnsis decreta Zcnonis et Anastasii principum temporibus abdicata.
522 SYMMACHO ET BOETHIO CONSS.

Vitahanus sacramento suscepto Constantinopolim redit, quem Tustinus Aug. grate
suscipiens magistruni militum facit et consulatum dare permittit.
523 MAXIMO V. C. CONS.

:i'>
1. Trasamundus Wandalorum rex Carthagine moritur. cuius uxor Amalafrida fugicns
518, 2 = Isidorus chr. 394». 521, 2 = hidorus chr. 394». 523, 1 = Isidorus hist. 81.
4 m. >ipr. P iuliauiii] Peres coniectura {^forte (corr. in imnio) loanni Syncello ex Euayrio et Ann-
.ilasio^), idh.s U, iuanmsi P^ (HS), ioannes PI' (£>" solus) 7 debuit esse p. c. Agapiti sive Maguo oonsulc
10 ann. post Ixx.\uiii repetil U 11 iustiniauus P"' f.S^j reg^ U l."{ euphiiuiani U nociibo-
mnt P(E) 14 cauilidutij rpiHfSmJ, caudiilata P'. n ('B™ solus) 15 eraclio U: requiritur Kntliarico
17 reunia U: cf. Tzetzes ad I.ycophronem 12S5: 6 AvxocfQiov tficiytTta fteric^ri r«s ^vuTrhjyiidccg tii'(ti 'Aiyiof
XrcXxtjifnyof xici Bv^ccyTiov, ftJc tiyici t6 'Aeyofitvov TtiiQic ToT; i&uoraig jiicQfi'cQoig'Pevuic 19 nc. c] unc U
20 eraclia U, lieracliae P 22 iustini] P^^Ê^^S"^) conicctura puto, iustiniani UP^(KS) 2G liaeresis]
lieres Ulyri: v.f. p. 199, 15 27 propter prauos] scripsi, praeter paruos UP(E), praeter paucos P(S) conleciura
28 i)etr. ant. et potr. alex. P 29 coningit U 33 dave] UP^^^ÊahS"'). dari P^(ES)
CHRONICA. ,()7
ad barbaros congressione facta Capsae iuxta heremum capitur et custodia jji-ivata

nioritur.
2. Hilderix, qui ex Valentiniani iniperatoris filia a Giserico captivata et Ugnerico

iuncta natus est, regnavit ajinis YII mens. III. hic ergo sacramento a decessorc suo
:, Trasamundo obstrictus, ne catliolicis in regno suo aut ecclesias apcrirct
aut privilegiit
restitueret, priusquam regnaret, ne sacramenti terminos praeteriret, praecepit et sacer-
dotes catholicos ab exilio redire et ecclesias aperire, et Bonifatium in dogmatibus
divinis satis strenuum ad postulationem totius urbis Carthaginensis ecclcsiae episcu)pum
consecravit.
10 3. Vitalianus Constantinopoli intra palatium loco, quod dtkpa/.a Graeco vocabulo

dicunt, lustiniani patricii factione dicitur interfectus fuisse.
524 IV8TIN0 AVG. II et APIONE CONSS.

Romanae ecclcsiae in episcopatu mortuo Symmacho succedit Hormisda. Ahwan-
drinac ecclesiae adhuc Timotiieus superfuit. Antioclienae ccelesiae Severus C!alche-
15 donensis synodi obtrectator, cum a lustiiio imperatore quaereretur ad poenas, fugit, et
in eius loco substituitur Paulus. Hierosolymitanae ecclesiae loliamies praefuit. Coii-
stantinopolitanae vero ecclesiae lolianni Epiphauius succedit episcopus.
525 POST CONSVLATVM II IVSTINI ET APIONIS.

lustinus Augustus lustinianum nepotem suum ad senatorum suppljpntionera invitus
20 Caesarem facit.
525 PHILOXENO ET PROBO CONSS.

527 MAVORTIO CONS.
lustinus imp. moritur.
Romanorum LII IVSTINIANVS regnavit annis XXXVHII mens. VII. huic erat
2« uxor vocabulo Theodora.
528 IVSTINIANO AVG. CONS.
Orientales ecclesiae eiusdem principis iussione sanctas quattuor synodos Nicaenam,
Constantinopolitanam, Ephesenam primam et Cah'hedonensem atque saiictorum CL
patrum fidem praesentibus sacrificiis publica voce suscipiunt recitari.
529'
30 DECIO V. C. CONS.
Theodorae Augustae factio unum de trinitate passum non asserens secundum
quid, sed absolute suscipiendum cunctis generali lege imponit et a clericis atque
monachis subscriptiones violenter exegit. qua de causa plurimi se ab ecclesia sub-
traxerunt et monachi a propriis monasteriis recesserunt. asserentes sufficere sibi fidem
a-i eorum, qui in praefatas sanctas quattuor synodos convenerunt.
523, 2 = Isidorus chr. c. 39.5. 39(5, hist. 82.
2 eiistudia] U, in cust. P 3 hikleric edd. 5 traiisamuiulo V G praecipit r(E) 7 ct
nm. edd. iu] cuni Scal. 10 constantinopolini f qnod deUacani f, queni delpliicum l'^(ES).
(tfXf/^fiZfa' /'"fÊ™'^'"V'" 1'^ " om. P apionc] immo Opilione 13 episcopato V orinisda UP(S)
U 18 apionis] immo Opilionis 21. 22 philoxene (-no P) et proho et niarhotio eonss. libri:
15 fugiit
dejicit a. 526 Ulyhrio cos. et bis positus est a. jio 24 regn /' 25 theodera U Ti sanctas V(E),
sancta U, sanctos P(S) nicaenani (uicouani U) oui. Sco/. 28 cl] lc ?'" 30 n. c.] unc U 31 factio]
/' .34 sihi sulf. Scnl.
3') predictas
P(E), lactioue UP(S) passun,] possuni T' -.V} quidl (|uideni
P(E) sanctas om. P(S) conueneraiit P(S)
198 VICTORIS TONNENNENSIS EPISCOPI
530 LAMPADIO ET ORESTE CONSS.

Hypatius Anastasii principis nepos, tyrannidem Constantinopoli assumens, multis
hominum millibus in circensi speetaculo militari gladio caesis capitur et nocte cum
Pompeio occiditur atque in Eheuma iactatur.
531
5 POST CONSYLATTM II LAMPADI ET ORESTIS.
Geilimer apud Africam regnum cum tyrannide sumit et Carthaginem ingressus
Hildericum regno privat et cum filiis custodiae miincipat atque Oamer Asdingum mul-
tosque nobihum perimit.
532 POST CONSVLATVM LAMPADI ET ORESTIS ANNO TERTIO.

10 Belesarius magister Romanae mihtiae duobus superatis proehis tertium mirabihter
Pcrsicum proehum superavit.
533 IVSTINIANO AVG. III CONS.

Geilimer tyrannus multos nobihum Africae provinciae crudehter extinguit multo-
rumque substantias per Bonifatium tolht.
534
15 IVSTINIANO AVGVSTO IIII CONS.
1. lustinianus imperator visitatione Laeti episcopi ab Hugnerico Wandalorimi rege
martyre facto exercitum in Africam Belesario magistro mihtum duce contra Wandalos
mittit. quos idem Belesarius proeho superans Gunthimer et Gebamundum Asdingos
regis fratres perimit ipsoque Geilimer rege in fugam convcrso Africam capit nonagesimo
2(1 et septimo Wandalorum ingressionis anno. in ipso etiam Belesarii ingressu, priusquam
congressio fieret, Gcihmer tyrannus Hildericum regem cnni quibusdam generis eius
affinibus occidit.
2. Belesarius magister mihtum ac patricius Goihmcr tyrannum capit et cum cum divi-
tiis ex rapinis Africac conquisitis Coustantinopohm lustiuiano imperatori adducit.
535
2s BELESARIO V. C. CONS.
Reparatus Carthaginensis ecclesiae episcopatum post Bonifatium suscipit. Hicro-
solymitanae vero ecclesiae praesuUitu Petrus lohanni mortuo succedit.
536 POST CONSVLATVM BELESARII ANNO SECVNDO.

lustinianus imperator hbros de incarnatione dominica edidit et Illyricianos epi-
.111 scopos ad subscribendum coegit.
531 = Isidorus Idst. 82. 83. ,533 = Isidorus hist. 83. 534 = Isidorus hist. 84.' a. 536 coin-
pilavit Isidonts de vir. ill. c. 41.
humeri
Sehilii
JP^fSJi gelimer Pi(E), gehlimer U, gehilimer P" (.5'" solus: 'gehilimer') regem U 20 et om. P
21 gellimer U 22 affiiies U 23 gellimer U 24 imperii U 2.') u. e.] uiee U 27 presulatum
P(E) 29 hilliricianos U 30 subscrihemlum] scriljeudum U
CHKONICA. 199
537 P08T CUNSVLATVM BELESARU V. C. ANNO III.
Epililianio episcopo Constantinopolihinae ccclesiae niortuo, qui lolianni successerat,

Anthiinus cpiscopus Eutyciiianista Trapezontensis factione Theodorae Augustac ('on-
stantiiiopolitanani pervadit Ecclosiara.
538
5 lOHANNE Y. C. CONS.
1. Romanae ecclesiae post Hormisdam loliannes, post lohannem Felix, post Felicom
Bonitatius, post BoniCatium alius lohannes et post lohannem Agapitus episcopus
ordinatur.
2. Alexandrinae ecclesiae Timotheo mortuo, qui Dioscoro miuori successerat , d\io

111 populi electione perversi ordinantur uno die episcopi, Theodosius scilicet ot Gaianus.
quibus ordiiuitis Alexandria in utrisquc est Christi inimicis divisa.
a Thcodosio etenim
Theodosiani Gaiano Gaianitae voluerunt appellari, quamvis aequaliter synodum
et a
Calchedoncnsem non suscipiant et orrorcs Eutychetis ac Dioscori proprios faciant.
539 APIONE V. C. C0N8.

1.1 Severus Antiocheiius Iiaeresis priuceps, a (|Uo Severiani vocantur, et lulianus
Hahcarnassensis episcopi, apostolicae fidei et Calchedonensis synodi impugnatores exilio
Alexandriam lustiniani principis iussiono mittuntur, ubi adversus sequaces Calchc-
donensis synodi scribentes cx duabus unam naturam esse dixerunt, quam
in Christo
dudum Sevcrus corruptam ct lulianus adstruit incorruptam.
Alexandria, Aegyptus et
2u Libya in utrisque est Christi iuimicis divisa. Theodosiani enim Sevcrum ct Gaianitae
lulianum secuti sunt. sed a Theodosianis aliac duae haereses exierunt, una Agnoi-
tarum et altera Tritheitarum : Agnoitae siquidem perversitati, a qua exierunt, id adiciunt,
quod Christi divinitas ignoret futura, quae sunt scripta de die et hora novissinia.
Tritheitae dcut tres partes in trinitate
vero ita quoque tres adstruunt deos esse, ,
js contra illud, quod scriptum est; 'Audi Israel: dominus deus tuus deus unus est' etDeui.n.4.
rursum: 'Xulhis Deus nisi unus": et: 'Esjh)
° sum Deus et nou est alius practer
'
me'. i.cor.s,4.
Deut. 4. 35.
540 IVSTINO V. C. CONS.

1. Agapitus archiepiscopus Romanus Constantinopolim venit et Anthimum episcopum
Constantinopolitanae ecclesiae perversoreni Calchedonensis synodi inimicum deponit,
:io Theodoram Augustam eius patronam comniuiiione privat et Menam protinus Constan-
tinopolitanae ccclesiac cpiscopum facit.
'
2. Theodosius Gaianus Alexandriui cpiscopi cum suo crrore damnati exiho trans-
et
portantur. sed Theodosius Constantinopolim Sycas relegatus totum paene palatium et
maximam regiae urbis partem sua perfidia maculavit. quae occasio cunctis paene
3.1 haeresibus licentiam tril)uit, ita ut non solum Theodosianitae sed et Gaianitae mona- ,
steria atquc oratoria apud urbem regiam construxissent. vixit enim Theodosius praefatus
538, 2 = Iddorus ckr. 397"'.
1 anno oni. U 3 anthemus f^, antlieinius P eutychianista frapezijutcusis P(S), euticiauista
trapezotensis U, eutychia iusta trabezuntensis P(E) (5 orniisdam U 10 ordinatur U 11 a nnte

th. mii. P(E) 14 ajjioiiel pmr.S'™;, apoyne UP(ES) 16 alacarnasieiisis UP(EF), lialicarnasensis P(S)
17 alexandria U 20 enim] naiu P(S) soueruml seueniut U 21 extiterunt P(E) 22 trithey-
tarum U agiioyte f 24 triteyte U partes] U, personas P 25 deus unus] U, uiius P 28 anthi-
mum] antemuiu r^, antliimo pmf.S'™;, a.at&mmm P(E), antheuium Pf/S^ 29 constantiuopolitanae] UP(S),
eonstintiuopolitanum Pffi) 30 commuuiiinem U meiiam] Plf^-S'), uioeuam PI"('5'n), mean&m P^(E).
nicenam f/P" (Em solus) 33 constaiitiuopoli P sycjis] sucas pmr.S'""), sugas V^(ES). Iukîs
UP^^ (E™S'") 34 maximuni U 3.") thcodociaiiite U 3() praodictns Scnl.

200 VICTOHIS TONNENNENSl.S El'ISCOPI
haereticus usque ad piinuiin lustini iunioris Augusti consulatum. eo anno Paulo Antiucheno
episcopo superstite subrogatur Eufrasius.
541 BASILIO V. C. CONS.

1. Agapito archiepiscopo Rouiano Constantinopoli mortuo Silverius pro eo episcopus
s ordinatur. Alexandrinae vero ecclesiae Theodosio atque Gaiano exulatis Paulus Prestor
pro eis Tabennesiotarum monachorura a defensoribus synodi Calchedonensis (u-dinatur
episcopus: qui Dioscori haeretici prodecessoris sui depositionem celebrans Palacstino
concilio deponitur et pro eo Zoilus ordinatur episcopus.
3. Consulatu praefato Stuzas apud Africam regnum in iieremi partibus cum tyrannide
10 assumit.
542 POST CONSVLATVM BASILII V. C. ANNO SECVNDO.
1. Theodorae factione Augustae quae occulta esse synodi Calchedonensis numquam
,
destitit inimica, ex quo regnare coepit, proscriptionum insidiae preparantur, Silverius

Romanus episcopus exilio mittitur et pro eo Vigihus ordinatur, a quo Theodora nierao-
is rata Augusta, priusquam ordinaretur, occulto chirographo elicuit, ut papa effectus in
proscriptione synodi Calchedonensis tria capitula condemnaret, id est epistolam Ibae
Edesseni episcopi ad Marira Persam, quae iudicio synodi Calchedonensis approbata et
orthodoxa iudicata est et gestis synodalibus sociata: Theodorum dein Mopsuestenum
episcopum syiiodaliter similiter gestis apud .\ntiochiam sub lohanne episcopo eiusdem
•M ecclesiae et Calchedonae laudatum, et Theodoreti Cyri episcopi dicta in eodem Theo-
doreto synodi Calchedonensis vocibus coUaudata. hic itaque Vigilius papa cffectus ab
Antonina patricia Belesarii patricii uxore compellitur, ut Theodosio Alexandrino, An-
thirao Constantinopolitano et Severo Antiocheno iam pridem ab apostolica Sede dam-
natis tanquara catholicis scriberet et ita de fide quemadmodum et illi sentiret. cuius
epistulae illius habere probatur: 'Dominis et in Christi dei salvatoris nostri
tenor ita se
'karitate coniunctis fratribus Theodosio, Anthimo ot Sevcro opiscopis Vigilius cpiscopus.

'Scio quidem, quia ad sanctitatem vestram ante fidci meac credulitas deo iuvante per-
'venit: sed quia raodo gloriosa domina et filia mea patricia Antonina Christianissima
'desideria mea fecit implei"i, ut fraternitati vestrao praesentia scripta transmitterem.
3i] 'salutans ergo gratia, qua nos in deo nostro Christo domino salvatore coniungimur, eam
'fidem, quam tenetis, deo iuvante et tenuisse me et tenere significo, sciens quia illud
a. 542 adhibuit hidorus de viris ill. c. 42.
1 primum] ptimum i^*, septimum F^ 2 episcopus] tpc iliro epc) U .5 prestor] VP^^Ê"^),
pretur PUj^.jmy^ •p[\oT P^(ES) 6 tabennesiotarum] tabenneusiotarum P, taherrieusiofarum P^^(E"'S'^),
zabinensiotarum Pl f£J, zabeunensiotarum PI fSj monachorum .. . episcopus qui um. P(ES) 7 prode-
cessoris] U, praedecessoris i" 8 zoilus] UPm^S'^), zoiVms P(ES) 12 occulta esse synodi clialcedoneusis
u. d. i. e q. r. c. pr. insidiae (-dias U) praeparantur] UP(E), occultas syuodo chalcedonensi n. d. i. e. q. r. c. pr.
insidias praeparare P(S) 13 siluenus U 14 a quo . . . 201, 9 oblitlerata mnt in P(S) jtropter vituperia
pontificis nec dignoscuntur, eorum locum adhibuimus librum F
unde ia 16/17 ibee edeseni U 19 malim
synodalibus U in] UP(F), cum FfE)
20 oalcidona U 21 uigilius] U, om.
ciri P 22 antonina]
UP(F), antoniana Plifjemj^ antoma Pi(E) 22/23 authimo] f', anthemio P 2.T illius Jete**tMt
douiinis et episcopis] domiuis et XQig Lib. (cod. Par. 12028), dominis et episcopis Lib. (cod. Paris. 2244)
2t) theodolio U antimo U, anthemio P episcopus om. Lib. 27 quia] U, quae P ante] antea
Lib. 22i4 iuuantej adiuuante Lib. 28 domina et om. Idb. raea] nostra (si huc pertinet) F^^Ê"^)
patricia] p. et F(E) antonina] Lib., om. UP 29 fecit] U Lib. , facit P implerij UF^(EF) Lib.,
iniplorauit P^^Ê'^) 30 ergo] libri etVicl. et Lib., ergo uos Lib. edd.
ul] quod Lib. in deo nostru
christo domino saluatore] l', m cln-isto domino uostro saluature P(EF), deo nostro cbristo saluatore (saluatori
edd.) Lib. coniugimur U eani] et eam Lib. (libri, me eam edd.) 31 iuuaute] UP(F), iubante P(Ej,
adiuuante lAb, me om. Lib. scientes illud inter uos quod praedicamus (predicamur U) et legimns quia
anima UP, soiens quia illud inter nos (sic libri, uos edd.) pr. et 1. ut et anima Lib.
1
CHRONICA. 20
'intcr nos pnicdicamus lcgimus,

ut ct anima una ct coc nobis sit ununi in rico.
ct
'provcctus mci, qui est
dco iuvautc nuntiarc vobis gaudia maturavi cx mco
vcster,
animo sciens fratcrnitatem vestram, quae optat, et libentcr amplccti. (qjortct crgo, ut
'liacc quae vobis scribo nullus agnoscat, sed magis tamquam suspcctuni
liic nie sapicntia
^
'vestra ante alios aestimet se haberc, ut facilius possit deus quae cocpit opcrari ,
pcr-
'ficcre\ ct subscriptio: 'Orate pro mc, doinini mci fratres in Christi dei uostri salva-
•toris karitate conexi'.
'i. Ilorum cxordia malorum generalis orbis terrarum mortalitas sequitur ct inguinum
percussione melior pars po{)ulorum voratur.
543
1» POST CONSVLATYM BASILI V. C. ANNO III.
Stuzas tyrannus gentium multitudinc adunata Solomoni magistro niilitiao ac

patricio Africae cetcrisque Eomanac militiae ducibus Cillio occurrit. ulii congressione
facta pcccatis Africac Ivomanac rci publicac militia supcratur, Solomon utriusquc potc-
statis vir strcnuus proelio moritur.
544
15 POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO IIII.
1. lustinianus impcrator accphalorum subrcptionibus instigatus Vigilium Romanorum

cpiscopum subtilitcr compcllit, ut ad urbem regiam propcrarct ct sub spccie congrega-
tionis eoruni, qui ab ecclcsiac sunt societate divisi, tria capitula condemnarct.
2. Hierosolymitanae ecclesiae praesulatum post Petrum Macarius suscipit.
545
POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO V.
Stuza tyrannus apud Africam portu Thaciae congressione facta lohannis Romanae
militiae ducis iaculo percussus est parique vice et lohannes Stuzac, qui confcstim alter-
utro utrique gladio cecidcrunt ct dominico dic, quo pugna facta cst, moriuntur.
546 POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO VI.

25 1. Ferrandus Carthaginis ccclesiae diaconus clarus habctur.
2. militum Ariobindam patricium principemque Romanae apud
Guntharith magister
Africam militiac co tcmpore ab imp. missum Carthagine intra palatium nocte pcrimit
et regnum cum tyrannide assumit. hunc Carthagiuis dux Artabanus trigcsimo sexto
rcgni sui die prandcntem interfecit.
1 uiial uiium Llli. 2244 uoliis sit udi. Lib. 2 prouectus] Lib., prolectus UP(EF) vester est
Lib. iubaiite P(Ii), atliuuaute Ijib. iiuLitiare uni. Lib. (libri) maturari U, maturauit Lib. (librt)
3 scieus] Lib., om. UP(EF) optat et Lib. (libri), optat UP(EF), optabat Lib. (edd.) ainplecti] Lib.,
ainjilectitur UP(EF) oporteret Lib. (iibri) utj P(EF) Lib., om. U 4 liic] Lib. (libri), om. UP(EF),
I/ib. (edd.) 5 uestram Lib. 2244 alio P(F) aestimet se] existimet Lib. possit deus quae coepit]
UP(EF), possim his (haec edd.) quae coepi Lib. 5/6 perficere] Vici. et Lib. libri, et perficere Lib. edd.
<i et subscriptio om. Lib. 2244 pro me .... conexi] pro nobis domini (deum edd.) nostri fr. in christo
domini nostri (domino nostro cod. 2244 et edd.) caritate coniuncti Lib. 9 uoratur] edd., uocatur UP(E),
necatur F(F) 10 — 14 om. P(E^; sujrplel manvs eadem qiiae adscrijjsit e.ccerpta Caesarainjuslana) 11 stuzas]
P(EF), stuzias f'' adunata] libri, ordinata edd. 12 ceterisque] UP(S), aeducisque P(E), ducique
edd. cilio libri 13 miliscitia P(E) 13/14 potestatis uir str. pr. moritur] UP(S), resecta
in P(E), unde dejiciunt apud Scal. et in edd.. 16 iustianus U superstitionibus P'" («S'"'^ roma-
norum] U, romanum P(E), rom. P(S) 17 et sub ... 18 condemnaret oblitterata in P(S) 18 ecclesia U
19 macharius U 21 tiranuo U thaciae] scripsi, taceae P(E), taccae UP(S) 24 u. c.] unc U
26 magistro U 27 infra edd.
cHRomcA II. 26
548 POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO VIII.
1. lustinianus imp. per diversas provincias in regni sui finibus constitutas instantissime
scribit et antistites cunctos praefata tria capitula damnare compellit.
3. Euphemio Antiocheno episcopo succedit Domninus.
549
5 POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO VfflL
1. Illyriciana synodus in defensione trium capituloruni lustiniano Aug. scribit et Bene-
natum priniae lustinianae civitatis episcopum obtrectatorem eorundcm-trium capitulorum
condemnat.
2. Theodora Augusta Calchedonensis synodi inimica canceris plaga corpore toto per-
10 fusa vitam prodigiose finivit.
550 POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO X.

1. Africani antistites Vigilium Romanuni episcopum damnatorem triuni capitulorum
synodaliter a catholica communione reservato ei paeniteutiae loco sechidunt et pro
defensionememoratorum trium capitulorum litteras satis idoneas lustiniano principi per
15 Olympium magistrianum mittunt.
2. Eo tempore duodecim libri Eacuudi llermianensis ecclcsiau episcopi refulsere, quibus
evidentissime declaravit tria saepe fata capituhi in praescriptione fidei catholicae et
apostolicae Calchedonensisque concilii fuisse damnata.
551 POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO XI.

20 1. lieparatus archiepiscopus Carthaginensis ecclesiao, Pirmus Numidarum cpiscoporum
prinias et Primasius ac Verecundus concilii Byzaceni episcopi pro fidei causa ad urbem
regiam eiusdem praecepto principis evocantur.
3. Apollinarius Zoilo tria memorata capitula damnare nolenti episcopus Alexandrinae
ecclesiae subrogatur.
552
25
POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO XIL
1. Reparatus archiepiscopus plurimis calumniis inipetitus pro eo, quod damnationi trium
memoratorum capitulorum assensimi non praebuit, officio sumptibusque privatus Euchaida
exilio relegatur, ct Primosus diaconus apocrisarius eius ,
postquam damnavit quae sunt
synodaliter atque universahter defensata, eo superstite contra vota cleri simulque et
popuU episcopus Carthaginensis ecclesiae ordinatur.
2. Firmus concilii Numidiac primas donis principis corruptus damnationi eorundem
capitulorum assensum praebuit, sed ad propria remeans in navi morte turpissima interiit.
a. 5.50 c. 2 compilavit Isidorus v. iU. 42.
2 iustinianus .... 3 compellit oblitlerata in P(>i)

'2 constitutis !'(!'') 4 eupliuniiuj immu EpIuaiuH
donminus] ^'"(''^''"A douuinusPlf^fijS), domnus U, douatus Fl^(E'"S"') 6 hilliriciana V1'(S) capitum
P(EF) 1 ubtiectatoiem] impugnatoiem P(S) capitulorum] C, caj) P(S), capitum P(E) 9 canceris
UP(ESJ, cancri edd. 12 uigilium ... 13 secluilunt et, item 14 satis idoneas, item 17 eu. declaravit, item 17
in praescr 18 danniata uhliUerata omissaee ei pro e.ctremis substitiUum : (juibus iii saepe Cata capa deten-
dit P(S) 13 recludunt P(E) l,j magistrianum] UP(F), magistranum P(E) mittunt] promittunt U
U) duudecim] UP(S) cum Isidoru, uii P(E) liermianeusis] U, herniauiensis P(EJ , hennanensis P(S)
17 declaruit U fata) facta U 17/18 in praescriptione fidei cath. et apostolicae calchedoueusis (que ins. F)
concilii] iu praescriptione apostolicae fidei et calchedouensis consilii irapuguatioue Isidorus 20 carta-
giuis U numidiarum U 21 primas] P(F) conieclura, primatus f ^, primates P(ES) acj U, et P(EF)
uerucuudus P(SF) byzaceni] bizauceui U, biuzanteni P(E), bizauteui P(S) \n-o fidei causa] trium
capitulorum pro causa e.i; interjmlatione P(SJ 26 pl. cal. oblitterata in P(S) 27 cap. raem. P eucayda
UP(S), eucayda P(EJ: j'. IV^, -'«. 205, 14. 28 primosusj U, primussus pmfSmj, primosius P^(ES) dia-
conusj dictus P" (E^ solus) 28/29 qua« s. s. a. u. defensataj tria eapitula P(S) 31 primatus U
donis pr. corruptus deleta in P(S) 32 sed .... interiit (periit edd.) oblitterata in P(S)
CHRONICA. 203
Primasius quoque Acoemetensi monasterio relegatur, sed Boethio primate Byzaeeni

concilii morte praevento, ut ei succederet memoratae damnationi protinus assensit ,
reversnsque ad sua, quae

defendebat, validissimis persecutionibus impugnavit
prius
tidelibusque calumnias generando eorumque substantias auferendo. sed in quibus pec-
r, cavit, laetari non potuit, siquidcm postquam a catholicis sui concilii antistibus pro suis
cst praevaricationibus condemnatus,

infelici morte extinguitur et quae conquisierat
fraudulentcr, a iudicibus aufcruntnr. Verecundus vero ecclesiae lunccnsis episcopus in
defensinnc^ momoratorum pcrdurans capituhtrum Calchedonae ubi refugium fecerat in ,
diversorio gloriosao matris Euphemiae, de hac vita migravit ad deum. Macarius Ilioro-
10 solymitanus episcopus eicitur et eo superstite Eustochius ordinatur.
553 POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO XIII.

1. Constantinopolim synodus lustiniani principis praecepto colligitur. cui praesules
sedium aderant Vigilius Romanus episcopus superstite Silverio ordinatus, Apoliinarius
Alexandrinus Zoilo vivente promotus, Antiochenus Domninus, Eustochius Macario remoto
ir, Hierosolymitano episcopo episcopus factus et Eutyches Constantinopolitanus, qui Menao
fuerat subrogatus. ibi tria saepe fata capitula cum defendentibus ea damnationi subici-
unt sibique ipsis paenitentiae regressum poenaliter interchidunt,

tali se anathomate per-
petuo obstringentes, si aliquando
absolvere temptaverint quae damnationis sententiae
subdiderunt. quorum decretis Rusticus Romanae ecclesiae diaconus et Felix Gillensis
•20 monasterii provinciae Africanae hegumenus contradicentes scripto Thebaida in exilium
cum suis sociis transmittuntur.
3. His ita gestis terrae motus urbem regiara a fundamentis concutiens aedificia phirima
porticusque deiecit et basihcis consistentibus altaria paene cuncta prostravit.
554 POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO Xllir.

25 1. Frontinus episcopus ad urbem regiam evocatus pro defensione trium eorundem
capitulorum Antinoensi primae Thebaidae civitatis exiho deputatur et pro eo ab
haereticis Petrus Salonensis ecclesiae ordinatur.
2. Proconsularis concihi provinciae Africanae sacerdotes Rufini et Vibi episcoporum,
Reparati archiepiscopi obtrectatorum, arte delusi tamquam defensoribus fidei occurrunt
30 et Primosi praevaricatoris Carthaginis ecclesiae communione praeter paucissimos pol-
luuntur.
3. Datius Mediolanensis episcopus Constantinopolim venit et damnationi eorundem
trium capitulorum consentiens eo die percussus occubuit.
4. Narses eunuchus ex praeposito patricius Totilanem Gotliorum regem proelio apud
35 ItaUam mirabihter superat ac perimit et omnes eius divitias tollit.
1 aquimetensis libri religatus UP(E) primati U byzateni P(S), Ijjv-anceni P(E), bizanconi 1'
2 ut ei succederet oblitieraium in P(S) 3 ual. pers. obliiieratum in P(S) 4 fidelibusque ... 7 aulerun-
tur oblitterntum in P(S) 5 laetari] P(F) cmiiectura puto, latere UP(E) 6 est om. P(E) 7 frandnlenfer)
P(F)coniechira2Mio,irSMii.efLi[e\itwUP(E) auferrentur PfT^ iuncensis]P"' ("«^mj, ut est in notitla ejnxcn-
porum Africanornni. 2>ost Victorem Vitensem Byzac. 44, mcensis P^(ES), uicensis TT'!' C«)'c <S'">, uicotius7i"V
8 calcidonn Z7 nbi] urlii f, -arhePÊF) 9 diuersurio] diecorsorio Pfi^ euphimie U ad deum] U, ad
dominum P(EF), obUtteralmn in P(S) m!icbarius U 13 sedium] sadium P(F) ordinjitus] P(F), ordina-
tar UP(E) 14 domninus] UP^^f(S'"), doninus /"C.Sy, iomhms P(E) : uide supra j>. 302, 4 eustochins] U,
eustbocbius ^('i^, eutocliius
Pf^J 15 eutyches] eufiches pm ('.S'"), eutices f, Qntychiaa P(ES) menacj
P(ES), nianacP"IC»Smj, meneae F 16 facta U 17,18 anatbemate (-ti PfFJ) perp.] porp. an. P(E)
18 abstringentes U abqua P" (E"^ solus) 19 guiUensis P('.SJj ; malim cillensis 21 his ... 23 prosfrauif
oblitterata in P(S) 21 ita] itaque P(E) 26 antinoensi] U, antiochensi P(EF) 27 salonensi /ibri
28 aflVicane prouincie U, pr. atiricanae P uibi] scrijisi, uiui UP 29 reparati ... 30 praeuaricatoris olilitle-
rata in P(S) 30 ecclesiae] eccL episcopi P(F) 30/31 poUuuntur] iunguntur ex inierpolatlone P(S)
32 datius UP(S), petrus P(FJ 33 consentiens occubuit] consensit ex interpolatione P(S)
. . . 34 narsis U
tutilanem Upm(sm)^ totilam r(ES) 26*
555 POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO XV.

1. Concilii Nuiiiidiae episcopi ad instar proconsularium sacerdotuni collecti Cartliaginem
veniunt et Primosi eiusdem ecclesiae incubatoris communione polluti praevaricatoresque
effeeti ad propria redeunt.
5 2. Victor Tunnennensis ecclesiae episcopus huius auctor operis post custodias simulque
et plagas, quas in insulis est Balearicis perpessus nec non etiam in monasterio de
Mandracio pi-imo, ac secundo exilio Aegimuritanae insulae,
tertio Alexandriam una cum
Theodoro Cebarsusitanae ecclesiae episcopo pro praefatorum trium capitulorum defen-

sione exilio mittitur et carceri castelli Diocletiani post praetorianum carcerem truditur.
10 3. Antiochensis tunc Anastasius Domnino succedit episcopus.
556 POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO XVI.

1. Primosus Carthaginis incubator ecclesiae sibi nolentes assensum praebere nunc fusti-
bus, nunc custodiis, nunc quoque exihis affligit.
2. Victor et Tiieodorus antefati episcopi Africani de carcere eiciuntur et post dispu-

is ad aliam custodiam monasterii Tabennesio-
tationes in praetorio continuas dierum XV
tarum, quod est apud Canopum XII milhbus procul ab urbe Alexandrina, mittuntur.
557 POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO XVH.

1. VigiHus Romanus episcopus, postquam praevaricatus est, sub excomnmnicatione
totius Africanae ecclesiae pontificum in insula Siciha moritnr.
20 2. Eo tempore FeUx hegumenus monasterii Gillitani exilio apud Sinopem de hac vita
migravit ad dominum.
558 POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO XVIII.

Pelagius Romanus archidiaconus trium praefatorum capitulorum olim defensor
lustiniani principis persuasione de exiho redit et condemnans ea, quae dudum constan-
25 tissime defendebat, Romanae ecclesiae episcopus a praevaricatoribus ordinatur. qui
fuit annis V.
559 POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO XVIIII.
1. Illyriciani Episcopi praeter parva monasteria paucosque fideles persecutiones passi
consentiunt pristinam fidem in irritum deducentes.
M 2. Eo tempore Ugni Arraeniam gravissime vexaverunt.
3 ecclesiae .... 4 redeiiut] ecclesiae episcopi comnranioui iunguntiir ex InUTpnlailone P(S) 3 in-
culj.itoris] UP(E), inuassoris Pfi^^ b tunnennensis] tunnuriensis f^, tunnensis P^(ES)™{S''''), tuniensis
p\l (E"' S"'^) G in insulis est b.alearicis] scripsi, in sala est ualericis VP(ES) 1 de mandracio] deman-
dracuni VP(ES), cf. Procopim: de aedif. (>, 5 Iixsliniaiii fabricas Carthagiiiienses recensens: iiiiiuaro Jt xai
uovaaTiiQiov rov neQi^6).ov iviog cni !)êiX(ti!aid'ioi', iiyîaT€i tov hîvog oneQ M«i'iiQuy.iov ovoueiCovaiv,
iQiifiari rf «iiro iy)[vQViTicTia nfQi^n't.iav (pQovQiov ('tvuvTuyiivtaTov iineiQydauro. primo] primoque ff
aegimiirit.an,ae] PHlf.SinJ, egimauritane Ui egimaurifani.ae /"fi?/?) alexaudriam] FCB™*?^, alexandrinae
P(EF) 8 cebarsusitanee U 9 carceri] edd., carceris libri 10 authioclienis V tuuc] UPÊ^^F),
om. P (S et in sp. vacuo E) domnino] UP^(ESF), donato /'•l('£m solus): v. supra p. 202, 4 12 carfa-
ginis U, ca.rt Agma P(E), cartli.aginensis PfiSj incub,ator] episcopus ex interpolatione P(S) 12/13 nune
fustibus om. P(S) 13 custodiisj custodibus libri (repetit vocahidum in margine E) affligit] danniat
P(S) 14 anfefacti U 15/16 tabennensiotarum UP(SF), tabenensicitarum P(E) 16 canapum f
milia U 18 postquam .... 19 pontificum om. P(S) 19 africac P(Fj 20 eugnmenus U
gallitani UP(E) 21 ad dominum om. P(S) 23 cap. ol. def.] P(S), def. cap. (om. olim) UP(E)
24 iust. pr. pers. 'om. P(S) rediit U 24/25 constantissime om. P(S) 25 a praeuaricatoribus om. P(S)
26 fuit] UP^, praefuit PHfi^mSni^ 28 paucosque] P(S) coniectura puto, paruosque UP(E) fid. pers.
passi om. P(S)
CHRONICA. 205
560 POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO XX.

Bulgares Thraciam pervaduiit et usque ad Sycas Constantinopolim veniunt, Sergiuni
patncium, tiui dudum Africanae fuerat dux militiae, capiunt sinmiciue et distraimnt.
sed patricii Belesarii armis fortiter debellati pariterque fugati JJanuvium transierunt.
561
POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO XXI.
Corpus sancti Antonii lieremitae repertum cum maxinio lionore Alexandriam per-
ducitur et in basilica sancti loliamiis baptistae honorifice coUocatur.
5G2 POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO XXII.

1. Frontinianus Salonensis episcopus de exilio Antinoensi Ancyram Galatiae trasmu-
]o tatur.
2. Petrus eius incubator ecclesiae moritur et pro eo Proclinus substituifur.
563 POST CONSVLATVM BASILI V. C. ANNO XXIII.

1. Reparatus archiepiscopus Carthaginensis ecclesiae exilio apud Euchaidam gloriosa
confessione transit ad dominum die VII. idus lanuarias.
i!> 2. Eo anno lustinianus princeps legatos gentis Avarorum primus primos suscepit et
cum donis maximis remeare unde venerant facit.
5G4? ANNO XXXVII IMPERII PRAEPATI PRINCIPIS IVSTINIANI.

1. Pelagius Romanus episeopus moritur: praefuit annis XI.
3. Eustochius Ilierosolymitanus episcopus, qui fuerat Macario superstite ordinatus,
20 eicitur et rursum Macarius reformatur.
5G5? ANNO XXXVIII IMPERII EIVSDEM.

Musicus, Brumasius, Donatus et Chrysonius episcopi de Africa et Victor ac Theo-
dorus episcopi similiter cx Aegypto ad urbeni regiam imperiali praecepto evocantur.
qui dum eidem lustiniano principi praesentes praesenti et postea Eutychio regiae urbis
2.', episcopo altercanti novae superstitioni resistunt, ab invicem segregati per monasteria
eiusdem urbis custodiae mittuntur.
56G? ANNO XXXIX IMPERII SVI.

1. Eutychium Constantinopolitanum episcopum damnatorem trium capitu-
lustinianus
loruni et Euagrii heremitae diaconi ac Didymi monachi et confessoris Alexandrini,
30 quorum laudes supra illustrium virorum ex auctoritate protulimus, exilio dirigit et pro
eo lohannem eiusdem erroris consimilem episcopum facit.
2. Eo anno prasini apud rcgiani urbem civile bellum faciunt multosque rei publicae
viros gladio frequenti congressione prosternunt: sed eorum atroces plurimi postea a
luHano praefecto extincti sunt.
2 iiiuaduut P(S) sue.is Uhri 4 bellisarii F(H) p.arit.erque] acriterque Hirsrhfeld dauubiuin
traditnr 9 antiuoeusi] P' (JiS), .autliiuoeusi l', autouicnsi /''l'('>S'"'j, .lutioclieusi /"' f.S''", coniecluru jmlti)
anquira f' 11 incubati>r] episcopus P(S) procliuus] (', prodinus P(IiSF) l.'i reparatus ....
15 eo auuo oblilleratnin in P(S) 13 exilio] fnrtasse scr. ex exilio eucliaydani l' 15 aljaruruni /i//ri
primus primos (primo /ibri) snsc 10 renieare] fTII(7?"'(9™J, om.P^(KS) edd. 18 inoritur| ordi-
natur /ihri 20 macharius U 22 crisouius U episcopi] opc traditur 24 regis U 25 .iltercauti
uouae (ueue Uj superstitioni om. P(S) 20 custodiae] UP(E), custodiendi P(S) coniectnru pnto 28 dam-
uatorem ... 30 protnlimus oh/itteratnm in P(S) 30 ex auctorilate] exac U pertnlinuis U dirigit]
redigit P(S) 31 ci. crr. cons. iih/itleratnm in P(S)

206 VICTORIS TONNENNENSIS EPISCOPI CHRONICA.
567? XL IMPERII SVI ANNO.

1. lustinianus vitae suscepit finem indictione XV.
2. Theodoms Cebarsuscitanus episcopus defensor trium capitulorum exilio apud urbem
regiam eo mense et die quo lustinianus moritur et iuxta confessores, quibus LTgnericus
5 Wandalorum rex linguas absciderat, sepelitur.
3. lustinus iunior Vigilantiae sororis lustiniani Augusti filius, patre Dulcidio natus cuni
tranquillitate populi maxima imperii sumit sceptra. huius coniunx Sophia Theodorae
Augustae neptis asseritur.
ColHguntur omnes anni ab Adam primo homine usque ad nativitatem domini
10 nostri lesu Christi secundum carnem VCXCIX, a nativitate vero domini nostri lesu
Christi secundum carnem, quae facta est XLIII Augusti Octaviani Caesaris imperii
anno, usque in annum lustini primum principis Romanorum. qui lustiniano in imperio
successit, DLXVII. fiunt siraul ab Adam usque in auiium primum memorati
anni
principis Romanorum anni VDCCLXVI.
3 cebarsuscitanus] P(E), cebarssussitanus UP(S) 4 quod ZT et iuxta .... 5 scpelitur ohlUfera-

tum inP(S) 5 banilaltirum iYi^j (3 dulcidio] Pii(EmS"')ii^(S«''), dulcis.îinio UPi 7 niaxinia]
TJP(S), magna P(EF) 10 secundum carnem] UP(S), secundum earneni quae facta est P(E) [icxcix]
sive \ic\x\nm\ P(ES), liccxix /'lliC.S'"'^, licixuiiii U 11 carnem om. P(ESF) 12 in imperio] imperio
UP(EF) 14 iidecclxui U
lOHANNIS
ABBATIS BICLARENSIS
CHRONICA
A. DLXVII— DXC.
lohaunes, Isidoms (570— (i;Ui) ait vitam aequalis et coepiscopi sui solito diligcntius
et plenius cnarrans iibro dc vir. ill. c. 02. (i3 [44], Geruudcnsis eoclesutc episcopus,
mitlone Gothns in-oviuciuc Tjusitaniac Scalkibi natus. hic cuni cssct adulesccns Constan-
tinopolim pcrrcxit ibiquc GraecaLatina eruditiom nutritus scptimo decimo anno iu
ct
Spaniiis rcversus est eodem tempore, guo iucitante Leovigildo regc Arriana fervehat insania.
huuc snpra dictus rex cum ad ncfandac haercsis credulitatcm compcllcrct et hic omuino
resisterct, cxilio trusus ct Barcinonam rclegatus pcr dccem anuos multas insidias et pcr-
sectttiones ab Arrianis perpessus est. qui postea condidit momtstcrium quod nunc BicUt-
rum dicitur: ubi congrcgafa monachorum socictate scripsit rcgulam ipsi monasterio pro-
futuram, sed et citnctis deum timentibus satis necessariam. addidit in libro chronicorum
ab ctnno primo lustini iunioris principcttits usqtte in annum octavum Maurici principis
Eomanoruin ct qttartum Beccaredi regis annum historico compositoque sermone valde
ulilcm historiam. ct multa alia scribere dicitur, quod ad notitiam nostram non pcrvenit ').
lolianncs igitur iam co tempore, quo in Hispania Ilomani et Sucbi catliolicae scctac
erant, Gothi autem Arianae, licct Gotlius ipse orthodoxam religioncm professus Con-
stantinopolim se contulit adulescens ibique multos annos moratus cst: id quod
per
praeter Isidorum ipsa chronica dcclarant. nam ab initio inde, id est ab a. 567, ad
a. 57G' perlustranti patebit auctorem referre res gestas Constantinopoli, legationcs eo
1) ei-undensis Matritensts 134 (vkle supra p. 178) — natiuitate 3Iatr. — lusitane Parls. 12160 —
scallaui Cas., scallaui Matr., scallui Faris. 17'Jl. 1792 Bern., scalsabi Paris. 12160 — hic om. Par. 12160 —
constantinopoli Paris. 1791 Bern. — cuin esset] trium csse 3Iatr. — septimo decimo aiuio] Cas., septimum
decimum anuum Matr., anuu Paris. 1792, post decem et septem anuos teate jViic. Antonio (bibl. Hisp.
xiiii'"o
vet. ed. 1788 vol. 1 2>. 298) Isidori ed. Matrilensis a. 1599 et Parisina Dubreuliana a. 1617, septimo demum
auno Paris. 1791. 12160 Bern. —

s])aniis Paris. 1792 Bern. Cas., yspaniis Matr. leuuegildo Paris. 12160, —
leouigilde Paris. 1791, leouegildo Matr. —
ferrebat Bern., seruiebat Cas. supra dictum Paris. 12160 —
Bern. — credulitatem Paris. 1791 (prima manu) 1792. 12160 Cas., credulitate Bern. , crudelitatem Paris.
1792 (e.v corr.) Matr. — trusus et] trusus Paris. 1792 Bern. Caa. — barcinona Paris. 1791 Bern. Cas.,
barchinona 3Iatr., barcinonae Paris. 1792, baremona Paris. 12160 — annis Paris. 1791 Bern. — arriauos
Bern. — perpessos Paris. 1791 — est] et Paris. 1791 Bern. — quod] qui Paris. 1791 Bern. Cas. Matr. —
biclarum Paris. 12160, biclaro Paris. 1791. 1792 Bem. Matr., luctaro Cas. — societatem Bern. — necessaria
Cas. — iu] et iu Paris. 1791 Bern. Cas. — iustiniani Paris. 12160 — priucipatum Malr., principatui Paris.
1791 Bern., principatu. Cas. ,
principatu Paris. 1792 — iu] ad Paris. 1792 — quarto Paris. 1791 Bem.
Cas. — recaredi Matr., recharedi Paris. 1792 — anno Paris. 1791 Bern. Cas. — quod . . . peruenit] quae . . .
perueuit Cas., quae . . . perueneruut Paris. 1792 Matr.

:
208 lOHANNIS ABBATIS BICLARENSIS
missas, victoriarum praemia eo allata, coniurationes ibi patefactas, morbos ibi grassatos:
itaque neque dubium est secundum Isidorum non septinin unno ex Oriente eum in
Ilispaniam rediisse, id quod alii libri habent, sed scptimo decimo et verisimile c. a. 576
eum ex Oriente domum reversum esse. deinde per decem annos nempe Leovigildi ,
—
extremos 577 586, propter fidem catliolicam iniurias regis Arianae addicti perpessus
est et exilium Barcinonense : quod nihilominus in chronicis eundem regem summa ad-
miratione prosequitur, non magis regem quam ipsum honorat. monasterium quod con-
didit, verisimile est fuisse unum eorum, quae ipse scribit ad a. 587 Reccaredum
catholicum factum cum gente sua instituisse. Biclarum ei nomen fuisse et ait Isidorus
ct ipse in chronicorum titulo sese appellat abbatem Biclarensem: sed id ubi fuerit,
ignoratur. nam quod auctores Hispani id collocant prope Tarraconem duabus leugis
a Montblanch oppido in vico qui dicitur dicebaturve Vallclara'), id non nititur nisi
vocabulorum simiHtudine nescio qua, quae vere nulla est. ibi abbas constitutus et
monachis suis regulam dictavit teste Isidoro et scripsit chronica haec continuata ad
a. deinde factus est teste eodem Isidoro episcopus Gerundensis, ncc dubium est
500.
ipsum esse episcopum Gerundensem lohannem, quem reperlmus subscripsisse tam Bar-
cinonensi concilio a. 599 quam decreto Gundemari a. 610^). itaque qui in chronicis
memorantur termini impcrii Mauricii a. 602 et episcopatus Gregorii a. 601, possunt
adiecti esse post tempus ab ipso, vidcmusque eum in vivis fuissu, quo tcmpore Isi-
dorus de viris illustribus commentarium edidit.
Victoris chronicis subscripta sunt et praescripta lohannis in Matritcnsi haec: hnr,
usque Victor Tununensis ccclesie episcopus Affricuiie provineie ordinem prccedcntium

cligessit amiorum: nos que consecuta sunt adicere curavimus. ahhinc historiam ducit
vcnernhilis pater mster lohamws ahhas monasterii Biclnrensis fundator. eadem praescripta
fuisse in Alcobaciensi verisimile est, quamquam cxemphi Pereziana pri(n-a (E et ante em. S)
omissis iis non dant nisi haetenus Viefor Tunnunensis. ipsa illa fuisse in Soriensi inde
efficitur, quod adsunt totidem verbis (nisi quod ibi est Tunnensis) in libro Pereziano S
deleta inscriptione priore et ad posteriora ahJiinc . . . fundator adnotatur: hoc crat in

margine. sequuntur ciu-onica incipientia post Eusehium, finientia non esse superhos.
computatio sine dubio Biclarensis ipsius colliguntur omnes anni . . . anni VDCCXCI, et
altcra,quae est librariorum (supra p. 169) adsunt in Matritensi fueruntque sine dubio
etiam Alcobaciensi.
in indidem eam novit Perezius (supra p. 166), sed non superest
in exemplaribus ipsius. a Soriensi idem ait (1. c.) eam afuisse. In lohanne quoque —
pariter atque in Victore (supra p. 179) sccundaria inscriptio, scilicet ea, quam Soriensis
liber in margine habuit, mihi videtur proficisci non ab auctore, sed ab Hispano oo qui
saec. VIII corpus historicorum chronica duo continens ordinavit (p. 166. 172), quam-
quam unde eam traxerit, in lohanne non liquet; potest adscripta fuisse in principio
voluminis chronica Euscbiana cum continuationibus his continentis. lohannes quae

adiecit, fieri potest ut intcgra habeamus, quamquam Isidorus lohannis compilator quae
affert inter excerpta ox eo, scilicet interposita inter a. 572, I. 2 infra in adnotatione
relata fortasse item ex lohanne petivit: certc neque ulli alii dari possunt cx auctori-
bus ab Isidoro adhibitis noquc referri inter ea quae cx sua rerum notitia Isidorus adiecit
et simillima sunt aliis apud Biclarensem relatis.
Egregius scriptor in chronologia ab erroribus non magis sibi cavit quam reliqui
horum temporum auctores. annos praescripsit imperatorum Romanorum et ita faccre
1) Biclariense monasteriuin vulgu uuni; dici Valclai-a scribit Vasacus chron. ed. 1552 f. S; 1'ujailes
(cronica de Cataluha 1. VI c. 62) addit alios cogitavisse de Fontclara de Guisona. 2) lohannes peccalor
Mansi 10, 481. Concilio Toletano a. 589 subscripsit episcopus Gerundensis Alivius (Mansi 9, 1002).
3) lohannes: Mansi 10, 512. in Toletano concilio a. 633 adfuit episcopus Geruudensis Nonnitus (Mausi
10, 641).
CHRONICA. 209
dcbuit universi orbis res quantuni potuit complectcns. sed cuni iirl llispaniani patriam
sibipotissimum attcndcret, indc a Lcovigildi creatione adiunxit imperatoriis annos regum
Hispauorum. anuos intelicgi a calcndis lanuariis ordicntcs, non a dicbus impcrii in-
tcllegitur inde, quod imperatorum annos ct regum acquat ct confirmatur co, quod
annum cxtrcuuim Instini et primum Tiberii pro uno numcrat: scd turbas in clirono-
logia pcr carum computationum divcrsitatem auctas cssc (cf. p. "ilS, }) prohabilc cst.
schema secutus est tale fere:
p. Chr.
210 lOHANNIS ABBATIS BICLARENSIS CHRONICA.
Leovigildi igitur auni duodeviginti, quorum extrcmus imperfeetus est, coeperunt ab

a. 569.ad hoc schema annos ad marginem adscripsi, quamquam ne hoc quidem certum
est lohannem ita annos numerare voluisse multo minus annis indicatis res de quibus
,
agitur vere evenisse. —

Computatio, quae hbrum finit, aptata videtur Victorianae (supra
p. JSi): seilicet cum Victor computum deducat ad annum mundi r)766, Christi 567,
lohannes his addit lustini annos XI, Tiberii VI, Mauricii VIII, in summa XXV itaque
pervenit ad annum mundi 5791, Christi 592, quem annum aequavit aerae 630 hbrarius
posterior,non ipse lohannes, apud quem aera Hispanica non invenitur. at computatio
illa non sohim iis dc quibus supra exposui erroribus in regnis computandis laborat, sed
etiam ab ipso annorum ordine, qui apud lohannem est, eo nomine recedit, quod lustini
extremus et Tiborii primus ibi pro uno est itaque anni vero enarrantur non XXV, sed
uno minus. scripsit autem lohannes, si haec recte se habent, non anno, ut ait, p. Chr.
592, sed a. p. Chr. 590.
Imperatorum numcratio continuat Victorianam (p. ISl): lustinus II imperator est
LIII (a. 5(57), Tiberius LIV {n. 577), Mauricius LV (a. 582). — Epi.scopos non posuit
nisi ecclesiae Romanae nec sine errore, sunt enim hi:
lohanncs
a. 573 (vere 575 lun. 2 — 579 lul. 30) Benedictus a. IV
a. 576 (vere 579 Nov. 26 — 590 Pebr. 7) Pelagius a. XI
a. 5S7 (vere inde a. 590 Sept. 3) Gregorius a. XV
Grogorium deCunctuin a. 604 Mart. 12 pi-aefuisse ecclesiae per annos XV supra p. 208
diximus adscriptum esse post chronica absoluta.
Ex publice editis scriptis nulla se adsumpsisse , scd narrare ca quae aut viderit
aut amici sibi rettulerint in praefatione ait ovidonter rccte.
Expilavit eum paritcr atque Victorem Isidorus.
Hiie iisqiie Victor TiiniiPiinonsis ccclesiao episcopus Africanao pvovinciao ortlinem
praecedentium digcssit annorum : nos quae consecuta sunt adicere curavimus.
Post Eusebium Caesariensis ecclesiae episcopum, Ilieronymum toto orbc notum

presbyterum nee non et Prosperum virum religiosum atque Yictorem Tunncnncnsis
i ecclesiae Africanae episcopum qui historiam omnium paene gentium summa brevitatc
,
et diligentia contexere visi sunt ct usque ad nostram actatcm congeriem perduxerunt

annorum et quac acta sunt in mundo ad agnitionem nostram transmiserunt, nos ergo
in adiutorio domini nostri lesu Cliristiquae temporibus nostris acta sunt ex parte
quod oculata fide pcrvidimus et cx parte quae ex relatu fidelium didicimus, studuimus
10 ad posteros notcscenda brevi stilo transmittere.
1. Quintadecima ergo indictione, ut dictum est, lustiniano mortuo lustinus iunior nepos
eius Romanorum efficitur imperator.
i>67? 2. Romanorum LIII rcgnavit IVSTINVS iimior annis XI. qni lustinus anno primo regni
sui ea, quae contra synodum C!alchcdonensem fuerant commentiita, dcstruxit symbo-
:.'. himquc sanctorum CL patrum Constantinopoli congregatorum ct in synodo Calche-
donensi hiudabihtcr reccptum in omni catholica eeclesia a populo concinendum intro-
misit, priusquam dominica dicatur oratio.
3. Armeniorum gens et Hiberorum, qui a praedicatione apostolorum Christi susceperunt

fidem, dum a Cosdroe Persarum imperatore ad culturas idolorum compellerentur, re-
20 nuentcs tam impiam iussionem Romanis se cum provinciis suis tradidcrunt: quac res
inter Romanos et Persas pacis foedera rumpit.
50)8? ANNO II MEMORATI PRINCIPIS.

1. In regia urbe Aetherius et Addaeus patricii, dum lustino mortem vellent veneno
potius quam ferro per medicos inferre, detecti capitali scntentia puniri iussi prior a
'i^ feris dcvoratus, secundus incendio conerematus intcriit.
'i. lustinus filius Germaui patricii consobrinus lustini imperatoris factione Sophiae
Augustae in Alexandria occiditur.
1. 2 de praescriptis vide p. iOH. 4 tunuenuensis] tunncnsis P' (EF et tmte em. S), tunnonensis P
("<§ ex em. et T), tunnunensis T' 5 liystoria U 9 pi-euidiuius f' quae] quod F(SF) 11 iustinusi
iustinianns U 13 regs f.^ 15 constantinoiiolim U 19 cosilro(a)e P(ST), quosdroe U, cosdra P(E)
culturain Pi^^/Si^ 20 comprouintiis P(TF) 2\ rnît P(E8F) 23 addeus f T'" f^'"»;, additus
P^(E), acMlL-tus Plf-S'!, aadus /'ll('A'"'), M\ih^^ l'i'(S>") 27) incondio] rP(SF), mwmWU PÊF'^)
27*
212 lOHANNIS ABBATIS MONASTERII BICLARENSIS
3. His tenipoiibus Athanaildus rex Gothomm in Hispania vitae finem suseepit et Livva
pro eo in regnum provehitur.
569? ANNO III IVSTINI IMP.

1. Garamantes per legatos paci Komanae rei publieae et fidei Ohristianae sociari de-
'> siderantes poscunt, qui statini utrumque inpetrant.
2. Theodorus praefectus Africae a Mauris interfectus est.
3. Maccurritarum gens his temporibus Christi fidem recepit.

4. Huius imperii anno III Leovegildus germanus Livvani regis superstite fratre in
regnum citerioris Hispaniae constituitur, Gosuintham relictam Atlianaildi in coniugiuni
10 accipit et pi-ovinciam Gothorum, quae iam pro rebellione diversorum fuerat diminuta,
mirabiHter ad pristinos revocat terminos.
r.70? ANNO IV IVSTINI IMP. QVI EST LEOVEGILDI REGIS SECVNDVS ANNVS.
1. Theoctistus magister militum provinciae Africanae a Mauris bello superatus interiit.
2. Leovegildus rex loea Bastetaniae et Malacitanae urbis repulsis militibus vastat et

is victor soHo reddit.
3. lustinus imp. per Tiberium excubitorum comitem in Tliracia bellum genti Avarum
ingerit et victor Tiberius Constantinopolim redit.
4. In provincia Gallaeciae Miro post Theudemirum Suevorum rex efficitur.
571? ANNO V IVSTINI IMP. QVI EST HI LEOVEGILDI REGIS ANNVS.

2« 1. lustinus imperator Armeniam et Hiberiam repulsis Persis Romanas provincias facit
et bellum Persarum imperator per duces parat.

2. Amabilis magister militiae Africae a Mauris occiditur.
3. Leovegildus rex Asidonam fortissimam civitatem proditione cuiusdam Framidanei
nocte oceupat et militibns interfeetis memoratam urbem ad Gothoi'um revocat iura.
25 4. Donatus abbas monasterii Servitani mirabilium operator clarus habetur.
572? ANNO "ST IVSTINI IMP. QVI EST LEOVEGILDI REGIS IHI ANNVS.
1.Gepidorum regnum finem accepit, qui a Longobardis proelio superati: Cuniemundus
i'ex campo occubuit et thesauri eius per Trasarieuni Arrianae sectae episcopum et
.009, 1 = laklorus rhr. 401 ». 569,2 = Tsidorus chr. 401''. 509, ?, = hldnrns ehr. 4011^.
569, 4 = IsUl. hlst. 48. 570, 4 = Isid. hist. 91. 572, 1 = Isidorus chr. 401 .
1 .atlianaildus] Pf^j, .itliaiia}'ldus r/, athanagiUlus Pf/Sri^ finem] terminum 7'll('i;""/S'n>/'"V linua]
PllC^m;, Imh». P^ (SEF), luiba UPi^(8^^F'^) 4 pacem P(TF) sociare V 5 poposcunt UP(S)
1 maccurritarum] U (et sic infra p. 213, 21), macuritarum P(F), niauritarum P(FSF"'): Mascuritae Isidorus:
mdentur inlelleyi MuxxovQcti Mauretaniae Caesariensis ^(Plolem. 4, 2, 19) recepit] U, rccipit P(ES),
suscepit Pfi^j 8 imperatoris U leouegildus Z' plerumque, P(S) ]>lernmq}ie leouigildus U aliquoties
,
(p. 312, 12, 19. p. 216,22. 27), P(E) semper, leuuegildus U his p. 215, IH. 23, liuuigildus pm 6S'"» hic et 213,
18 ad 212, 12 'semper'; inde S in textu 216,29. 217, 1 alilrique), leimegiklus PHf/iî^.S^J

et liuuani] luibaui
UP(EF), linb;uu P(S) 9 gosuintam UP(S) atanaildi U, atliauagildi P(SF) 10 accipit] P(ES),
accepit U pro rebollione] U, per rebelliones P(STF) rebellione P(E) , 14 bastetaniac] Vasaens
ad a. o6S ex coniectura {lotius quam ex libro Alcohaciensi : bastaniae lihri nostri. 1.5 reddit] U, redit
P(ES) 1(! scubitoruni U tracias U !\hs.tovmn P™(S<^), barbarorum UP(ESTF): ef.Menanderfr.29

Muell.: tfi(«f>~/X£ roV luQyirioii (leyutmn Daiani dncis Aiârorum) 6 ^1«Bii,evi fiQijXuji tnWii aTeA/ieu' ixeias
(Sirminin) TiêQioi' iivroxQiiTOQC! arQciTijyoi'. 17 uicfor T' 18 tlieudomirum P(SF), tlieodomirum
P(EF"') 21 imperatori U parat] P(S) ex Sorieim opinor , parcit P(EF), perit U 22 africanae P
23 asidonam] PH', ut coniecerat PH ('forte asidouam' S'" marg. dextro, 'et ila r. c' S"' marq. sin., forle
asedonam' 7?™, .asidonam F"'), asiuodam UP^(ESF) framidanei I' 24 iura] UP(E), ius P(STP)
25 abba P(ST) 27 egipidorum U, gepidarum P(ES) fiuem om. U cnuicuuuulus P (E et fortasse S)
28 tliesaui'i eiusl thesauricius F
CHRONICA. 213
Reptilanem Cuniemundi nepotcm lustino imperatori Constantinopolim ad integrum per-

ducti sunt.
2- Leovegildus rex Cordubam civitatcm diu Gothis rebcllem nocto occupat et caesis
liostibus propriam facit multasque urbes et castella interfecta rusticoruni niultitudine in
.i Gotliovum dominium revocat.
3. Miro Suevorum rex bcllum contra Runcones movet.
4. Domninus Ilelenensis ecclosiae episcopus clarus habetur.
573? ANNO VII lYSTINI IMP. QYI EST LEOYEGILDI V ANNYS.

L Aluinus Longobardorum rex factione coniugis suae a suis noctc intcrficitur: tiiosauri
111 vero eius cum ipsa i'egina in rei publicae Romanae dicionem obveniunt et Longobardi
sine rege et thesauro remanscre.
2. His diebus Livva rex vitae finem accepit et Ilispania omnis Galliaque Narboncnsis
in regno et potestate Leovegildi concurrit.
3. lustinus imperator gravi infirmitate concutitur, quae infirniitas ab aliis quidom
i.<i cerebri motio, ab aliis dacmonum vexatio putabatur.
4. In regia urbe mortalitas inguinalis plagae cxardeseit, in qua nuilta niilia liominum
vidimus defecisse.
5. Leovegildus rex Sabariam ingressus Sappos vastat et provinciam ipsam in suam
vedigit dicionem duosque filios suos ex amissa coniuge Ilermenegilduni et Reccaredum
an consortes vegni facit.
()• Legati gcntis Maccuvvitarum Constantinopolim veniunt dentes elepliantinos et camelo-

pavdam lustino pvincipi muncra ofteventes sibi cum Romanis amicitias collocant.
7. Post lohannem Romanae ecclesiae Benedictus ovdinatur episcopus: praefuit annis IIII.
8. Mausona Emeritensis eccle.siae episcopus in nostro dogmate clarus habetuv.
574?
.r, ANNO YIII lYSTINI, QYI EST LEOYEGILDI YI ANNYS.
1. Persi cuni Romanis pacis foedeva vuinpunt et congvessione facta Davas civitatcm
fortissimam bello supovant et caesa inultitudine militum Ronianoruni memovatani uvliem

ingvessi depopulati sunt.
2. Ilis diebus Leovegildus rex Cantabriam ingressus provinciae pervasores intevficit,
M Amaiam occupat, opes eovum pevvadit et provinciam in suam vevocat dicionom.
Inter exeerpta peiita ex a. 572, 1 et 2 quae interponit Isidorus in chroniein c. 401^: Per iilem tenipus
\f.irtiiuis Domiensis episeupus (i:ill.aceia (cf. hldorus hist. 91, rir. ill. 45) in doctrina fiilei praedieatnr el c. 402:
Narses patricius pnstquam sub Instiuiano Augustn Totilanem fiotliornm rogem iii Italia snperavit (ef. Vic.lor
a. 554, 4), Sofiae Augustae lustiui coniugis niinis perterritns (cf. lohannes u. 5GS, 2) L.nngob.-iriius a l'an-
uoniis invitavit eosqne iu Italiam intruducit el i.psa ridentur sumpta esse ex c.hronicis lohunius.
.')72, 2 = Isidorus chr. 403. 573, 5 = Isid. hist. 49.
1 cuniemuudi] P(S), cumettiundi J', cunlcmuudi P(EF) 4 nmltitndiueni V 5 domnino [sic.] U

G runcones] P'" f/SmJ, roccones Isidorus ('Kucones ait Isidorus' Perez E^^H^»), M-ngonca rP(SF) ,
arra-
goues P(E). 'Rucoma es puehlo de Nararra en la historia de Veles anno 120()' adnolat Perer.. 7 domui-
uus] UP(F), dominius7^11'C-S'iii;, dominus PC-STj, domnas P(Ej eleiicnsis U 9 aluiuus] rpiUf.Sni), albcr-
uus P(TF), alboinus P(ESF«^) 10 ditione U 12 liuua] liuba UP(SF), luiba P(E) gall. q. narb.
^)os< concurritPr/.:) 13 leouegildi ?' 1(5 ingnmalis T 17 defuisse PfA^ 18 sabariam| Plf/i.SFj
i3III^,S'"i; cum Isidoro, sapariam rpnfA'"! -S'i";: 'Sarabrim urbs Toro' I'(F«'), scilicel Sarahris rcl pnlius
Snra-
bis Vaccaeorum a chorographis Hispanis eius aelatis (Morales cronica f/eneral de

(Ptolemaeus 2. r>, 49)
Espaua 1. III c. 41) credehatur esse Toro oppidum 2^rope Zamoram. sajipos] PUI^.S"';, sapos UP(ESF)
19 liermencgildum] P'" (S"' et in textu SF), erm. l'P(E) 21 maccurritarum] 7""6S'"i;, maccuritarum U,
inacnritarum P(ESF) 21/22 camelopardam] U, camelopardanlim PiF), camelospardalim P(E), camelopar-
P(F) 24 masona piUf.S'!") aule in ins. praeluit
daleni P(S) 2:i att'erentes P(ESF) collocans
anii. U 2i; persi] U, persae P(ESF) 27 militum] UP(S), om.P(EF) 29 iuterfecit U 30 ainayam
214 lOHANNIS ABBATIS MONASTERII BICLAUENSIS
3. lustinus imperator Tiberium, quem superius oxcubitorum comitem diximus, Cae-

sarem focit et noii multo post imperiali fastigio proveliit et rei publicae principem
desiguat.
4. Iluius Tiberii Caesains die prima in regia urbe inguinalis plaga sedata est.
575?
5 ANNO VIIII IVSTINI IMPERATORIS, QVI EST LEOVEGILDI
REGIS VII ANNVS.
1. Cosdroes Persarum imperator cum nimia multitudine exercitus ad vastandos Roma-
norum terminos promovet. cui lustinianus dux Romanae militiae et magister militum
Orientis a Tiberio destinatus bellum parat
et in campis, qui inter Daras et Nizivios
111 ponuntur, pugna congressus, habens secum geutes fortissimas, quae barbaro sermone
forti
Herinam nuncupantur, memoratum imperatorem bello superat. quo cum suo exereitu
in fugam verso castra eius pervadit et provinciae Persidae fines victor lustinianus vastat
exuviasque eorum pro triumplin Constantinopolim dirigit, XXII il elephantos inter cetera,
qui magnum spectaculum Romanis in regia urbe exhibuerunt. praeda vero de manu-
15 biis Romanorum Persarum niultitudo ad nimiam utilitatem nummo publico venun-
datae sunt.
2. Leovegildus rex Aregenses montes ingreditur, Aspidium loci seniorem cum uxore
et filiis captivos ducit opesque eius et loca in suam redigit potestatem.
3. Aramundarus Sarracenorum rex Constantinopolim venit et cum stemmate suo Tiberio
20 principi eum donis barbariae occurrit. qui a Til)erio benigne susceptus et donis optimis
adornatus ad patriam abire permissus est.
576? ANNO X IVSTINI BtP. QVI EST LEOVEGILDI REGIS VIII ANNVS.
1. Baduarius gener lustini principis in Italia a Longobardis proelio vincitur ct non
multo plus post inibi vitae finem accipit.
25 2. Romanus filius Anagasti Patricii magister miUtiae gentis Suanorum regem vivum
cepit, quem cum suo thesauro, uxore et filiis Constantinopolim adducit et provinciam
eius in Romanorum dominium redigit.
3. Leovcgildus rex in Gallaccia Suevorum fines conturbat et a rege Mirone per lega-
tos rogatus pacem eis pro parvo tempore tribuit.
.10 4. Sclavini in Thracia multas urbes Romanorum pervadunt. (pias depopulatas vacuas
reliquere.
5. Avares litora maris captiose obsident et navibus litora Tliraciae navigantibus satis
infesti sunt.
575, 2 = Isid. hist. 49.
1 scul)itorum U 2 publice] publicem V 5 Icouegildls ZT 8 cui] culus f 9 o.ampns rP(FT)

ni/>iuios] VP(f>F), nozinios r(E): cf. Menamler fr. 4G MuelL: h r(( TJtpi Niai,iiv xttt t6 JtiQtig.
11 licrinam] U, harmnm P(FSF) : cf. Fuat/riits 5,14: rot!ovroy ttysigsi (jrp((roV tivdQtjiv /jQoitay ex re rtai'
i'7Tfp T((f ^'A'/.iiBii ifhviov rii cifitfi riSi' 'iîjvov tiQiarivdtjv aTQiiroXuyijatti rt< r& ivTog rioi' 'JXniiot' Mttaauyt-
riSv re x«i triQioiJ ^xvfîxiiiv yevtHv xcti rtt nEQt Ilttioviiiv xtti Mvaovs xttl 'laavQovg: iniel/egi Germnnorum
Arimannos verisimile est; vitle cjuae exposuimus ei/n et Eduarilus Schroeiler, Zeitschrift fiir tleutsches Alter-
thum .35 (1S91) 2>. 172. 12 persidis F(SFT) 13 exuuiasque] P(SF), exuuieque U, excubiasque P(E)
14 urb. reg. P(E) praedam libri 15/16 uenuradata PCi?) 17 montes] UP^ÊmF), montihns Pi(ES)
aspiclum ^^1^(8"^) 18 redegit P(ESF) 19 saracenorum P(EF) stemate suo P(E), scemate suo U, suo
chemato P(S), suo schemato P(F), (suo) schemate P(T) 20 susceptus] UP(STF), exceptus P(E) 21 ex-
ornatus P(E) 23 baduarius] PlllfiS'"^, baudarius rpu ('nlias baudarius" S^ soliis), bandarius P(ESF): apnd
Corippum in lauilem lustini 2, 284 lustino ex curapalctti facto imperatore Baduarius [uadoaurius cod.) lUcitur
factus cttrajinlati successor socei-i. eiusdem nominis cjuem me^norat Theophanes ad a. m. 0005 fortasse errore
tliciiur lustini huius frater. in italia] P^^^S), in italiam P, om. PfJ^Ji^^) uondobardis i^ 24 plus om. P(fi?-Si^
inibi om. P(E) accepit UP(F8) 25 suanorum] PHii^-Sfm), sueuorum UP(SEF) 27 dominio I^
30 sclauiiii] sflauiiii P(SF), sclaiiiui P(E), sclaui linni U traflii.-is U 31 rcliuci«cre U^ 32 abaros /ibri
CHKONICA. 215
6. Tost Bciiccliftiuii Ivoiiuuiau ccclcsiae Pclagius iuiiior ordiiiat.ui' cpiscojms: praccst

ann. XI.
577 '.'
1. Aniio XI rcgni sui lustimis dicni clausit cxtrcmuni, ct Tibciius singularc obtinuit
imperium.
:> 'i. Romanorum LIV TIBERIVS rcgnat annis VI.
ANNO ERGO I IMPERII TIBERII, QVI EST LEOVEGILDI IX REGNI ANNVS.

1. Avares Thracias vastant et regiam urbem a muro longo obsident.
2. Leovegildus Rex Orospedam ingreditur ct civitatcs atquc castcUa ciusdcm pro-
vinciae occupat et suam provinciam facit. et non multo post inibi rustici rcbcUantcs
111 a Gotliis opprimuntur et post haec integra a Gothis possidetur Oros[)eda.
578? ANNO II TIBERII IMPERATORIS, QVI EST LEOVEGILUI REGIS ANNVS X.

1. Gennadius magister militum in Africa Mauros vastat, Garmulem fortissimum rcgem.
qui iam tres duces superius nomiuatos Romani exercitus interfccerat bcllo supcrat ot ,
ipsum regem gladio interficit.

ih 'Z. Tiberius Mauricium exeubitorum comitem magistrum militiae Orientis iustituit ct ad
rcpugnandum Persis direxit.
3. Romani contra Longobardos in Italia lacrimabile bellum gerunt.

4. Leovegildus rex cxtinctis undique tyrannis et pcrvasoribus Ilispaniae supcratis sor-
titus requiem propria cum plcbc rcscdit et civitatcm in Ccltibcria cx nominc filii con-
2u didit, quae Recopolis nuncupatur: quam miro opere in moenibus et suburbanis ador-
nans privilegia populo novae urbis instituit.
5. loliannes presbyter ecclesiae Emeritensis clarus habetur.
579? ANNO III TIBERII IMP. QVI EST LEOVEGILDI XI ANNVS.

1. Avarcs a finibus Thraciac pclluntur et partes Gracciac atque l*annoniae occupant.
25 '*. Leovegildus rex Ilcrmenegildo filio suo filiam Sisbcrti rcgis Francorum in matri-
monium tradit et provinciae partcm ad regnandum tribuit.
3. Leovegildo ergo quieta pacc regnante adversariorum securitatem domestica rixa

contnrbat. nam eodem anno filius eins Ilermcnegildus factionc (Josuinthae rcginae
tyrannidcm assumcns in Ilispali civitatc rebellione facta rccluditur ct alias civitates
30 atquc castcllasccum contra patrem rcbellare facit. quac causa provincia Ilispaniac
tam Gothis quam Romanis maioris exitii quam advcrsariorum infestatio fuit.
4. Novellus Complutensis episcopus clarus habctur.
577, 2 = hid. Idsl: 4'J. 578, 4 = Isid. hi.it. 51. 579, 3 = Idd. chr. 405, hisl. 4!». cf. tilulus
IlispeUi inventus apud Hiiehnerum inscr. msp. chrisl. n. 76: iii iioniiiie fluiniiu aiinu felicitei' secnndu regni
(lomni iiostri Erminigildi regis, tiuem persecjuitur genetur suiu)» clom(uus) Liuvigiklus rex, in c-i|jitatem ls|ii4-
(lensem) ducti a ioue (V).
ti ix regni auu.] U, regis i.x r. a. r(,SF), annus ix P(E) 7 aliares libri tralhias U longe U
« orospam U 11 annus om. P(KS) 12 garmulem] PI"C.S'u>;, gasnnilem UP(ESF) l.'! sni.erius]
oide a 569, 2. 570, 1. .571, 2 14 iuterlecit P(EJ 15 scubitoruin U militum P(.SFT) furlassc e.r, Soriensi
17 italiam U 18 persuasioribus U 18/19 sortitur P(SF) 19 iiroiniam libri plehe] i.he U

20 recopolim U, reccopolis P(SF) in moen.] UP(S) ex Soriensi putu, et moen. P(E) 22 emeretîisis U
23 ahares Ubri 24 thratie U^, thraties U^ painionis P(E) 25 sisherti] UP(ESF), sisiiierti pm(Si«)
25,26 matrimniiio U 28 ermeiiegildus U 29 ispali U recludit P(E) 30 fecit P(SE) pro-
uinciam U, m prouincia P(ESF) 32 ad nouellus (uouellus E) in maryitte 'aûi falla' P(E), habens iamen
omnia quae liabent alii libri.
216 lOHANNIS ABBATIS MONASTERII BICLARENSIS
580? ANNO Iin TIBERII, QVI EST LEOVEGILDI XII ANNVS.

1. Mauricius magister railitum Orientis coiitra Persas bcUum movet ct repulsa Pcr-
sarum raultitudine in Oriente hiemavit.
2. Leovegildus rex in urbera Toletanam synodum episcoporum sectae Arrianac con-

5 gregat et antiquam haeresem novello errore emendat, diccns de Romana religione a
nostra catholica fidc vcnientes non debere baptizari, scd tantumraodo per nianus ini-
positionem ct comnumionis praeceptione poUui et gloriam patri pcr filium in spiritu
sancto dare. per hanc crgo seductionem plurimi nostrorum cupiditate potius quam im-
pulsione in Arrianum dogma dcclinant.
581?
10 ANNO V TIBERIL QVI EST LEOVEGILDI XIII ANNVS.
1. Longobardi in Itaha regcm sibi ex suo gcnere cligunt vocabulo Autharic, cuius
tempore ct milites Romani omnino sunt caesi et terminos Itahac Longobardi sibi
occupant.
2. Sclavinorum gcns IUyricura ct Thracias vastat.
15 3. Leovegildus rcx partcm Vasconiae occupat ct civitatem, quae Victoriacura nuncu-
patur, condidit.
4. Tiberius imperator Mauricio magistro militura Oricntis fihara suam in coniugium tradit.
582? ANNO VI TIBERII, QVI EST LEOVEGILDI XIIII ANNVS.

1. Tiberius vitae terminum dedit et Mauricius pro co Romanorum impcrator clficitur.
20 2. Romanorum LV MAVRICIVS [regnat annos XX |.
3. Lcovegildus rcx cxcrcituni ad cxpugnandum tyrannum filium coUigit.
583? ANNO ERGO I MAVRICII IMPERATORIS, QVI EST LEOVEGILDI

REGIS XV ANNVS.
Leovegildus rex civitatcm Ilispalenscm congregato exercitu obsidet et rebellcm
25 fiUum gravi obsidionc concludit, in cuius solacium Miro Sucvorum rcx ad cxpugnandam
IlispaUm advcnit ibiquc dicm chiusit cxtrcmuni. cui Eboricus fiUus in provincia Gal-
hicciae in rcgnura succcdit. interca Lcovcgildus rex supra dictam civitatem nunc tamc,
nunc tcrro, nunc Bactis conclusione omnino conturbat.
584? ANNO II MAVRICII IMP., QVI EST LEOVEGILDI XVI ANNVS.

30 1. Leovcgildus muros ItaUcac antiquae civitatis rcstaurat, quac res maximum iuipedi-
mentum Ilispalcnsi populo cxhibuit.
2. His diebus Audcca in GaUaccia Sucvorum regnum cum tyrannide assuniit ct Sise-
gutiani rcUctani Mironis rcgis in coniugiuni acccpit. Eboricum rcgno privat et mona-
sterii monachum facit.
580, 1 = hidurus chr. -104». 580, 2 = Md. chr. iW, hUl. 50. 583, 1 = Isid. hkl. !)1.
584, 2 = hid. hist. 92.
?'
3 orieutem 5 \\er&s\m P(ESF) .5;'ti a uosti-a cathulica fide] scripsi, atl iiostram catholicain
fidem libri: Hla v. c, sed leijendum arrianae' [immo arriaiia] P(H^'^) 7 praeceptioiiein P(S) poUui]
ahlui Pllf^ni solus) 8 dare] P^(E), dari UP^^lEôSF) 8/9 quam inipulsioue] P(SFT/ /orlasse ex Soriensi,
inpulsione U, impulsi P('jBJ 11 italiam U autharic U, -AUi-Arich P(STF), aula.nch. P(E) 12 caesi]
celi U 14 uastaut P(SEF) 15 uictoriacum] P(ESF), uictoriaco UP^^S'^) 17 mauricio magistro]
P(STF) fortasse ex Soriensi, niagistro UP(E) 20 regiiat ainios xx poslea adscriptum (v. p. 208)
24 ispalensem U 25 solaciuni] P(ST) coniectura, solatio UP(EF) 26 ispalim U deuenit P(EF)
ehoricus] P^^^(S™), eburicus UP(SF), ehuricius P(E): Euricus in Fredeyarianis 3, 83 31 ispalensi U
32 audeca] P"'(&'"'J, andeca rPf^S'^^') sii\\\ae Pi^ (E'" solus) 32 'io siseguutvd.m P(ESF) 33 mironis]
minori U reguiun U
CHRONICA. 217
'i. Loovegildus rex filiu JlciinciKjgildo ;id luiu publicam coiniiiigraiitu llihpalini pug-
nando ingrcditur, civitatcs ct castella, quas filius occupavcrat, ccpit ct non niulto posf
menioratuni filium iii Cordubcnsi urbe comprchendit ct rcgno privatum in cxilium
Valcntiam mittit.
5 4. Mauricius impcrator contra Longobardos Francos per conductclam movct, quac rcs
utriquc gcnti noii parva intulit damna.
5. Eutropius abbas monastcrii Scrvitani discipulus sancti Donati clarus liabctur.
5b5? ANNO III MAVRICII, QVI EST LEOVEGILDI XVII ANNVS.

1. Mauricius pcr duces bellum Persis infert.
lu 2. Lcovcgildus rex Gallaccias vastat, Audecanem rcgem comprclicnsum rcgno jirivat,
Suevorum gentem, thesaurum ct patriam in suam rcdigit potcstatem ct Gotlioruni pro-
vinciam facit.
3. Hormenegildus in urbe Tarraconensi a Sisberto interficitur.
4. Franci Galliam Narbonensem occupare cupientes cum exereitu ingrcssi. in (|uoruin
15 congressioneni Lcovcgildus Rcccaredum obviam mittens et Prancorum est ab eo
filium
repulsus exercitus et provincia Galliae ab eorum est infestatione liberata. castra vcro
duo cum nimia hominum multitudine unum pace, alium bello occupat. eastrum vero
qui Hodierno vocatur tutissimus valde in ripa Rhodani tiuminis ponitur, quod Recca-
redus rex fortissima pugna aggrcssus obtinuit et victor ad patrem patriamquc redit.
2u 5. Audcca vero regno privatus tondetur et lionore presbytcri post regnuni lionoratus
non dubium quod in Eborico regis filio rege suo fecerat, patitur ct exiHo Paccnsi urbe
rclegatur.
(>. Malaricus in Gallaecia tyrannidcm assumens quasi regnarc vult, qui statim a duci-
bus Lcovcgildi regis oppressus comprehenditur et Leovegildo vinctus praesentatur.
25 7. Lcander Ilispalensis ecclesiae episcopus clarus habetur.
5bt3r ANNO IIII MAVRICII IMPERATORIS, QVI EST LEOVEGILDI

REGIS XVIII ANNVS.
1. Autharic Longobardorum rex cum Romanis congrcssione facta supcrat et cacsa
multitudine militum Romanorum Italiae fines occupat.
30 2. Hoc anno Leovegildus Rcx diem clausit extrejnum et filius eius Reccaredus cum
fcranquillitate regni eius sumit sceptra.
587? ANNO V MAVRICH PRINCIPIS ROMANORVM, QVI EST RECCAREDI REGIS

PRIMVS FELICITER ANNVS.
1. Mauricius Theodosium filiunisuum ex filia Tiberi imperatoris natum Caesarem facit.
35 2. Pelagio iuniore m(5rtuo Romanae ecclesiae Gregorius in episcopatiim succedit.
Ipraeest aunis XV].
584, 3 = Isld. hist. 49. 585, 2 = Isid. chr. 407, hist. 49. .585, 5 = Isid. hist. 92. 585, 7 =
Md. chr. 408^.
1 ermenegildo libri ad rem publicam] scr. ojnnor ad Kcjmauos : nam iia 2>raeterea loliannes scribit
Buzantios intelleyens. ispalim LT um.iPI^^.S'"») 6 utritjiie] utiqiie Pl"f5''"; T MrA P(Sj serui-
tiuii] P(EFS), siruitaui U 9 persis] PfSFJ fortasse ex Sorieim, om. UP(E) 10 audecaiiem] trpi"
f.S'"i;, audecauem V(SF), audecaiiim P(E) 11 suam in pot. red. P(E) 13 tarrogouensi U 15 le"u.)
1. rex P(STF) reccaredum] reccarcudum U, recarendum P(SEF) 16 rep. ex.] U, ex. rep. P gallatiae
P(E) mi.est P(E) n aVmm]\U,aheramP(SEF) 18 qui] quod Pr.BJ hodiemo] UPi(ES)ili(S"').

liodieruo die P('i<''j, ugernoP" Catias ugeruo' jB">.S'"i; conieclura sine duhio, sed recta. tutissimum edd.
quod] que U 18/19 reccaredus] scripsi semper, recaredus 20 audeca] 17-*"' (S">),
libri 2>lentmque.
andeca P(ESF) presbiterii U honoratur libri 21 nou dubium fortasse delendum 23 maluricus P(E)
gallecie U tyrauuidem] tyrauuus omnera P(F) 24 regis om. P(E) 25 ispalensis U 28 antliane
P(EJ cum] in P(ES) 32 priucipis] imp. P(ESF) 36 praeest anuis XV non sunt lohannis (v. y. 210)
CHRONICA II.
28
218 lOHANNIS ABBATIS MONASTERII BICLAliENSlS
3. Romani per Francorum adiutorium Longobardos vastant ot provinciae Italiae par-

tem in suam redigunt potestatcm.
4. Sisbertus interfector Hermenegildi morte turpissima perimitur.
5. Reccaredus primo regni sui anno mensc X catholicus deo iuvante cfficitur et saccr-
5 dotes sectac Arrianae sapienti colloquio aggressus ratione potius quam impcrio con-
verti ad catholicam fidem facit gentemquo omnium Gothorum Sucvorum ad unitatem
et
et pacem revocat Christianac ecclesiae. scctac Arrianac gratia divina in dogmate
veniunt Christiano.
6. Desiderius Francorum dux Gothis satis infestus a ducibus Ilcccarcdi regis superatur
lu et caesa Francorum multitudinc campo moritur.
7. Reccaredus rcx alicna a praecessoribus dircpta et fisco sociata placabiliter restituit.
ecclesiarum et Monasteriorum conditor ct ditator cfficitur.
588? ANNO VI MAVRICII, QVI EST RECCAREDI II ANNVS.

1. Quidam ex Siuma episcopus
Arrianis, id cst et Segga, cum quibusdam tyranuidem
15 assumero cupicntcs dcteguntur; convicti Siuma cxilio truditur ot Segga manibus ani-
putatis in Galiacciam exul transmittitur.
3. Mauricius Theodosium filium, quem supra Caesarem diximus, Romanorum impera-

torcm facit.
5S9? ANNO VII MAVRICH, QVI EST RECCAREDI REGIS TERTIVS ANNVS.
20 I. Uldida episcopus cum Gosuintha regina insidiantes Rcccaredo manifestantur et fidei
catholicac comnmnioncm, quani suh spccic Christiana quasi sumcntcs proiciunt, publi-
cantur. quod maluin in cognitioncm hominum dcductum Uldida oxiho condemnatur,
Gosuintha vero catholicis semper infesta vitae tunc terminum dedit.
3. Francorum cxcrcitus a Gonteramno regc transmissus Bosone ducc in Galliam Nar-
25 bonensem obveniunt ct iuxta Carcassoncusem urbcm castra metati sunt. cui Claudius
Lusitaniac dux a Rcccaredo rege directus obviam inibi occurrit. tunc congressionc
facta Franci in fugam vcrtuntur et direpta castra Francorum et exercitus a Gothis
caeditur. in hoc crgo ecrtamine gratia divina et fides cathohca, quam Reccaredus rex
cum Gothis fidehter adcptus est, quoniam non cst difficile
essc cognoscitur opcrata,
3u
deo nostro, si in paucis, una in multis detur victoria. nam Claudius dux vix cum CCC
viris LX ferme milia Francorum noscitur infugasse et maximam eorum partcm gladio
trucidassc. non inmcrito deus laudatur temporil)Us nostris in hoc proelio ossc opcratus,
qui simiHter ante multa temporum spatia pcr manum ducis Gedeonis in CCC viris multa
milia Madianitarum dci populo infestantium noscitur extinxisse.
587, 5 = Isid. hist. 52. 588, 1 = hid. hist. 55. 589, 2 = Uid. hist. 54.
3 hermenegildi] P(EF), hermegildi UP(S) 4 iubaiite PfE) et] P(ESF), aue U 5 ratioue]
P(ESF), idem U 6/7 uiiitatem et] P(ESF), imitautemriue U 7 sectae] et sectae P(S) 10 canipo] U,
iu ciimpo P(ESF), campa {om. iu) Pl^fSiuJ 11 priêAecessonlms P(ESF) socinte P(E) 13 ii aunus
ad 19 reccaredi regis om. P(F) 14 siuma] summa U, suuna P(ES) 15 siuma] U, sunia Pllfi^"!?™^,
suuiia Plr.&'.§) traditur PfÊ^^ 16 exulans mittitur PTi;; 20 uldida] ?7PI' (Eî solus), uldila
P^(ESF) giisuintaPll f^™ solus), gosiunta U 21 commuuionem . . . publicantur (puplicantur U)]
scr. communione privautur
. . . 22 uldila P(ESF) exilio] P(ESF), om. U gosiuuta U
24 gouteramno] UP^^S"^), gouterauno PfiS), goteranno PfSFj 26 tuuc] P" ('BmJ, cura U, cum quo
Pi(ESF) 27 frauti U directa U et om.. U 29 cum] UP^^(E"^SF), in P^(E) noscitur
P(ES) quoniam] quemadmodum P(E) 30 si iu paucis (paruis U) una iu multis] UP(SFT), siue iu
paucis siue in m\ih\A P(E) coniectura jmto: fortasse pro uua scr. ut ita cladius U 31 Ix ferme milia] U,
bT m krmeP'(ESF), Ix fere (BeiiE"') m illia P "('£>" Smj 34 extiutisse [7
CHRONICA. 219
-.90? ANNO VIII MAVRICII IMPERATORIS, QVI EST RECCAREDI
REGIS IIII ANNVS.
1. Sancta synodus cpiscoporum totius Ilispaniac, Galliac et Gallaeciae in urbc Tole-
tana praecepto principis Reccarodi congregatur episcoporum numcro LXXII, in qua
.'. synodo intererat memoratus christianissimus Rcccaredus, ordinem convcrsionis suao et
omniuni sacerdotum vel gentis Gothicae confessionem tonio scriptam manu sua epi-
scopis porrigens et omnia, quae ad professionem fidei ortiiodoxae pertincnt, innotesccns,
cuius tomi ordinem decrevit sancta episcoporum synodus cunonicis appUcarc monimentis.
summa tamen synodalis negotii penes sanctum Leandrum Hispalcnsis ecclesiae cpiscopum
10 et beatissimum Eutropium monasterii Servitani abbatem fuit. memoratus vero Recca-
redus rex, ut diximus, sancto intererat concilio, renovans temporibus nostris antiquum
principem Constantinum Magnum sanctam synodum Nicaenam sua illustrasse praesentia,
nec non et Marciamnn Cliristianissinnim imperatorem , cuius instantia Calchcdonensis
synodi decreta firmata siquidem
Nicacna urbc haeresis Arriana et initium
sunt: in
ir, sumpsit et damnationem meruit radicibus non amputatis, Calchedona vcro Nestorius et
Eutyclies una cum Dioscoro ipsorum patrono et haeresibus propriis condemnati sunt.
in praesenti vero sancta Toletana synodo Arrii perfidia post longas catholicoruni neccs
atque innocentium strages ita radicitus amputata insistentc principe memorato Recca-
redo rege, ut ulterius non pullulet catholica ubique pace data ecclesiis. haec ergo
20 nefanda haeresis secundum quod scriptum est 'de domo domini exiet temptatio', ab
, :
Alexandrina ecclesia detegente sancto Alexandro eiusdem urbis episcopo per Arrium
presbyterum inolevit, qui in Nicaena synodo CCCXVIII episcoporum iudicio vicesimo
imperii Constantini senioris anno synodaliter damnationem cum proprio errore suscepit.
quae post haec non solum Orientis et Occidentis parteni maculavit, sed etiam nieridia-
-'.'
nam et septentrionis plagam et ipsas insulas sua perfidia irretivit. a vicesimo ergo
imperii Constantini principis anno, quo tempore haeresis Arriana initium sumpsit, usquc
in octavum annum Mauricii principis Romanoruni, qui est Reccaredi quartus regni
annus, anni sunt CCLXXX, quibus ecclesia catholica huius haeresis infcstatione labo-
ravit: sed favente domino vicit, quoniam fundata est supra petram.
3« 2. In his ergo temporibus, quibus omnipotens deus prostrato veternosae haeresis vencno
paceni suae restituit ecclesiae, imperator Persarum Christi suscepit fidem et pacem
cuni Mauricio imperatore firmavit.
3. Reccaredo ergo orthodoxo quieta pace regnante domesticae insidiac practenduntur.

nam quidam ex cubiculo cius, etiam provinciae dux nominc Argimundus adversus
3i Reccaredum regem tyrannidem assumere cupiens , ita ut, si posset, eum et rcgno pri-
varet et vita. sed nefandi eius consilii detccta machinatione comprehensus et in vin-
cidis ferreis redactus liabita discussione socii eius impiam machinationem confessi con-
digna sunt ultione interfecti. ipsc autom Argimundus, qui regnum assunicre cupiebat.
590, 1 = Ts!d. hlsf. r>S. rm, 3 = Isid. hist. 55.
4 quo U 7 professioiicni] P^(K), propliesionem PHf^™^, prolectioneni TJ, ]icrfectioncm P(SF)

rnniectura 8 cuins] ciis f/ 9 isp.alensis Z7 10 sormtani] P(ES1''), sirbit.-ini I' 10 11 rccliareiins f/
12 nichen.nm U potentia JYis) 14 i\irm:\t:i P(ES) in] et m P(SEE) 15 calciilon.-i U, clialcc-
i\<,neP(ESF) ir, cntychcs] P^^(E>"), cntychis P"(,S'"9, euticcs U, eutychins P'(SEE) 18 ra.l.
.nmp.] U, cst rad. amp. P(SF), rad. amp. est P(E) 20 de clorao domini exiet teniptatio] hacc rerlm ])ill-
manmis monnil sumpia videri ex episttda Pelri altera 4, 17: ZKlpoV Toii uQiueSui t6 xoiûu utio Tot' oixov
Toii ftsov. apud Ilierom/mmn ita reddita: tempus est, ut ineipiat iudiclum a domo dci hic propter odium ,
Alexandriuorum consulto ila lautata, itt iiidicio suhstitueretur temptatio eo sensu, quo usiiipalur a Christianis,
incipiendi rocahulo vocabuliim creundi. 24 etiani] et P(ESF) 2(j imperii oni. P(E) 28 cclxxx]
J/b pil ('iJm jîuj m ('.STnvJ^ ,, Ixxx f/", cclxii P^(SEFT): auctor si scripsit a. 590, ah a. 324 ad eum mimeran-
titr CCLXVI. 29 domiuu] t\.eoP{E) 37 discursione U 38 archcuiuudus U
28*
220 lOHANNIS ABBATIS MONASTERIT RICLAIIENSIS CHRONICA.
primum verheribus interrogatus. deinde turpiter decalvatus, post haec dextra amputata
exemplum omnibus in Toletana urbe asino sedens pompizando dedit et docuit famulos
dominis non esse superbos.
CoUiguntur omnes anni
ab Adam usque ad diluvium anni IICCXLII.
a diluvio usque ad Abraliam anni DCCCCXLII.
ab Abraliam vero usque ad nativitatom domini nostri lesu Christi secundum
carnem anni IIXY.
fiunt simul anni TCXCVIIII.
porro a nativitate domini nostri lesu Christi usque in annum YIII Mauricii prin-
cipis Romanorum anni DXCII.
fiunt simul omnes anni ab Adam usque in annum YIII Mauricii principis Roma-
norum, qui est IIIl annus Reecaredi Gothorum regis, anni YDCCXCI.
3 (Inminii P(73) in snperbo.'! Jiniunt P(SEF) et teste Perezlo /^nrlen.iin (ricle j>. 106) 4— l.j Juibet
/tolua V 9 [icxcuiiii] ficlx {pro Ixl) uiiii U 11 illxii {pro dlxlii) U 13 pnst regis rjiine Jinhet U
iii (luo cst era dexxx et, a priiieipid nnn sunt InJiamus, sed libriirli eius, a rjuo reniunt relntn j>. lOy
ndccxci] .iiini ndcclx (iiro lxl)i U : ijiuie sequunlur adierta a Jibrario jmsterinre dedimus sui>ra p. 109
CHRONICORVM
CAESARAVGVSTANORVM
RELIQVIAE.
reliquias edimus
Chronica, qiinruni a Perezio attributa lohanni Biclarensi per-
.
peram omnino, scripta esse apparet Caesarangustae: nam quae proprin auctor liahet,
eorum pleraque pertinent ad eam urbem, aha ad alias provinciae Tarracionensis civi-
tatcs Dertosam Barcinonem Gerundam. pronum igitur fuit conicere, id quod coniecit
in schedis Bethmannus et diligenter exposuit Hugo Hertzberg (di^ llisfornn nml ihr
Chronihen dcs Isldonts. Gottingae IS74 p. GSseq.), cum Isidorus non solum in rccensu
illustrium scriptorum tres sexti saeculi chronicorum scriptores laudet
Yictorem Tonnen-
nensem, lohannem Gerundensem, Maximum Caesaraugustanum, sed etiani ut Yictorem
et lohnnnem ita hunc quoque Anonymum compilarit, haec
ad marginem Yictoris et
Maximus,
lohannis servata proficisci ex chronicis Maximi Caesaraugustani ').
Scilicet
Isidorus ait c. (io [46] postremo^), Caesarauguskmae ciritatis episcopus muUa versu jrro-
temporihus (lofho-
saque componcrr dicifur. serip.-iit ef hreni sfilo historiolam de iis rjuae
composifo sermouc. sed cf mulfa alia scriherc dici-
rum in Spaniis acta sunt hisforico ef
tur quae necdum idem interfuit

legi. conciliis duobus Barcinonensi a. 'm^) etÊgarensi
.^7(1— t):Ui),
a. 014*).neque obstat, quod tamquam de aequali eo tractat Isidorus (c.
auctorem in eo anno
adnotationes autem hae desinunt in a. o6& nam horum chronicorum :
eontrario verisimile sit ad-

scribendi finem fecisse tantum abest, ut inde colligas, ut e
veniunt, Hispanum hominem cum Yictoris et lohannis chronica
notatorem, a quo illae
haberet, deficeret autem in Yictorianis rerum Ilispanarum notitia et

maxime regum
Caesaraugustanis chronicis supplevisse. ad Bicla-
Gothorum recensus, eum defectimi cx
et recte observavit Hertzbergius apud Isi-
rensem addere necesse non
talia habuit.
dorum non solum plura adesse ex hisce chronicis excerpta quam servavit margo
videri
ilhi, sed etiam post a. 568 uno certo

loco Caesaraugustani scriptoris indicium ibi com-
Yincentio Caesaraugustano episcopo.
parere, nempe c. 50 ad a. 5SU in narratione de
chronicis addi poterunt cx Isi-
ceterum nobis inutile visum est quae coniectura hisce
certo regautur, ipsa autem Isidoriana
dorianis hoc loco recensere, cum fines parum
infra edantur. .
exccrpta Yasaei uni hae chronicorura rebquiae acceptae

Perezius , cui praeter
deperditis ambobus, quorum alterum,
ferendae sunt,' usus est eorum libris duobus hodie
descriptum ex Alcobaciensi repraesentat
aut a Paezio aut a Docampo (supra p. 172)
nimirura veterem codicem Gothicum Sorien-
liber Perezianus Escorialensis (E). alterum,
adhibuit ad recensionem Sego-
sem quem dicit nominatira cum adlegans hic ad a. 450.
brigeusem (S).
reperiuntur <iuiln.s
etiam Maximi cl.roniea -le
l)Iater suppositicia quae saec. XVI finxlt Higueira
.
2) Librorum (ef. p. 178) varia lectio haec est:

caesarayustanes Par.s. IMl uersa -
iam licebit tacere.
Hern. - historlolea.^ Casin. lnst.rial.an

,
Paris. 1792 de lis -,»«.] de eis <juae Matn, deJns ijnae
Pans.
121.;0, de aea,neae 1791, de ea ,uae

Hern. Cas. -
storlco P.ern. 3) Mansi 10, 484: Ma..mns
ecclenae
MaxlMus sede non onuntiata, sed videtnr esse ulem. sccun-

Caesaraugnslanae ûster. 4) Mansi 10,581:
lol.annes et Braulio, Max.m..s ob..t ante a.
.,21
dum tempora eorum, qui in sede en ci successerunt
(Hertzberg Isidorns p. <)6). ,
(iil (I.. 4')0. Ilis (liebus Gotthi contra ITunnos tlimicant in campis Oatnlaunicis, in quo
Theodoredus rex occubuit et Gotthi victores extiterunt ot dimicant
proelio
Thurismundo rege. Attila rex Hunnorum nusquam comparuit.
nd a. 451. Post Theodoredum Thurismundus filius eius Gotthorum regna regit an. VI.
nil a. 457 [ad verha p. 186, 19 Calchedonensis synodi]. Ilis temporibus Tlieodoricus tVater
Thurismundi Gotthorum regnum regit an. IX.
ad a. 458. His diebus Gottlii contra Suevos dimicant in canipo Paramo iuxta flumcn
Orbicum, in quo proelio Gotthi extitere victoros.
nd a. 460. His diebus Maioranus inip. Caesaraugustam venit.
ad a. 461. His conss. Maioranus imp. a Ricimiro interfectus est.
ad a. 4G2. Leone et Severo.

ad a. 463. Viviano et Basilio.
ad a. 460. Ilis diebus Theodoricus rex Gottliorum a suis gladio intcrfectus est et
Euricus frater eius Gotthorum rex efticitur. rcgnat ann. XVI.
nd n. 473. His coss. Arelatum et Massilia a Gotthis occupata sunt.
nd a. 485. Ilis diebus Euricus rex moritur ot Alaricus filius eius pro eo rex Gottho-
rum efficitur. regnat an. XXIII.
nd n. 400. Hoc cos. Theudericus Osti-ogotthorum rex a Tliracia et Pannonia Italiam
venit.
nd n. 492. Hoc cos. Odoacrus tyrannus a Theuderico rege interfectus est.
ad a. 494. His conss. Gotthi in Ilispanias ingressi sunt.
ad 496. His coss. Burdunelus in Hispania tyrannidem assumit.
497. His coss. Gotthi intra Hispanias sedes acceperunt et Burdunelus a suis
traditus et Tolosam directus in tauro aeneo impositus igne crematus est.
504. His
coss. Caesaraugustae circus spectatus est.
506. His cons. Dertosa a Gotthis ingressa est. Petrus tyrannus interfectus est et
caput eius Caesaraugustam deportatum est.
ad 450 E, in Sonensi adscrijitum fuisse ad a. 448 ait Perez in S: 'esta nota marginal in r. r. Oollhico
estd mas arriba en Posthumiano et Zenone, pero mejor estd arjui, porqne fue anno 452 (sic)' liis] liic 7?
gottii E unos E cathalaunicis »?, cachalaunicis E gotte E et diniicant] <S, (limicante J? tuiis-
nrando ES hunorum E 451 (laudat Vasaeus) theuderetlum S turismundus E regna] rcgia E
ui] S cum Vasaeo, xu E 457 regnum 07n. E 4.58 ]iis] liic E 460 (landut Vusaeus)
461 maiorianus E 462. 403 Victor cum in suls chronicis ad annos hos solos consules Orientis ponat,
scilicet ad a. 462 Leonem II, ad a. 463 Viinanum in hisce videntur fuisse secutulo loco occidentales,
,
scilicet a. 462 Severus, a. 463 Basilius; vide adn. ad Victorem 460 liis] hic E xui] ES, xuiii Soriensis
f.S'"': 'xuiii dicitur in v. c.') 485 euricus] .S', erudicus E gotthorum om. E 490. 492 om. E
494 (hahet Vasaeus) goti] S (sic, non gotthi ut praeterea) puto ex Soriensi, saci E cum Vasaeo ('annola-
liones marf/inales lihri Alcohaciensis testantur . . . Sacos in Hispaniam irrupisse Asterio el Praesidio coss., de
(jua re nihil usquam alibi leyi, nisi quod Plinius Sacas in Scylhia ponil') 490 (Iiahet Vasaeus) burdunc-
lus ES, Ijiu-dnnenus Vasueus, bnrdimelus Scal. errore 497 (hahet Vasaeus) his] liie E a suis] .S',
assuit E ,504 caesaraugu E muryine reseclo siieetatus] .S', expectatus E .506 (hnhet Vasaeus)
gottis] . . . ttis E petrus tyrarnuis] S ciim Vasaeo, pe//us tirauuus E mary. resecto, undf Pefyranuns Scul.
iuter . . ctus E et apud (sic) eius |
. . esaraugustam depor . . atum est E
:
CHKONICORVM CAESARAVCVSTANORVM RKl.KiVlAE. 223
ad a. ')07. Ilis dicbus pugna Gotthorum ct Prancoruin Boghida facta. Alaricus rcx.
in proclio a Francis intcrfcctus cst: rcgnuni Tolosanuni dcstructum cst.
ad a. 506'. Post Alaricum Gisalecus rcx cx concubina, cius filius Gottiiorum rcx cffi-
citur: rcgnat an. VII.
ad a. 510. Ilis coss. Gcsalccus Gocricum Barcinoiu^ in iâlatio intcrfccit. (lub anno
idcm Gcsalecus ab liebbanc Thcodorici italiae rcgis ducc ab Ilispania fugatus
Africam pctit.
ad a. 511: comes ucro Vcila Barcinonc occiditur.
ad a. 513. 1. His coss. Gisalecus dc Africa rediens ol) inotuMi llcbbanis Aquitaniain
petiit ibiquc hituit annum unum.
2. [ad ccrba î- l'J^, l'J simulque et.] I'ost Aiaricum Tlicodoricus Italiae rcx Gottlios
rcgit in llispania an. XV, Amalarici parvuli tutclam gcrens.
ad a. 5^5 (HciUcet p. c. lustiniani II et Apionis). Ilis coss. Amahiricus Gottiiorum rex
cfficitur: rcgnat an. V.
ad a. 5^'J. Ilis dicbus Stcphanus Hispaniarum pracfectus cfficitur, qui tcrtiu anno
pracfecturae suac in civitatc Gcrundensi in concilio discinctus cst.
ad a. 531. Ilis coss. Amalaricus rcx cum Hildibcrto Francorum rcgc in Galiia supc-
ratus Narboncnsi in proclio Barcinoncm fugicns vcnit ibiquc a Franco nominc
Bessone angonc pcrcussus interiit.
ad a. 541. IToc anno Francorum rcgcs numero V pcr Pampclonam Ilispanias ingrcssi
Caesaraugustam vcncrunt, qua obscssa per quadraginta novcm dics onmeni fcre
Tarraconensem provinciam depopuhitione attriverunt.
ad a. 512. Ilis diebus inguinalis phiga totam pacnc contrivit Ilispaniam.
ad a. 511. Thiudi mortuo Thiudisclus Gotthos rcgit an. I m. VII.

ad u. 515. V m. VI.
Thiudisclo mortuo Agihi Gotthos rcgit annos
ad u. 552. Agilane mortuo Athanagildus, qui dudum tyrannidem assumpserat, Gottho-
rum rox efficitur. rcgnat an. XV.
ad a. 5(JS (loh. Bicl. ad cerha p. 212, 1 his temporibusV Uic Athanagildus Ilispalim
civitatem Ilispaniae provinciae Baeticae sitam bello impctitam suam fccit, Cordu-
bam vero frequenti incursionc admodum lacsit.
.i()7 . . is (liel)us pugua gutto |

. . . u cu (slc) IVaucorum l)()gladn |
. . reta (slc; hogladoreta Scalitjer)
alaricus rex iu |
. . aelio a ti-ancis (slc) iuter |
. . ctus est legum (sk) tolosanuui 1 . . estructum est A'
mari/lne reseclo .508 om. E 510 idem gesalicus E hebbane] helbane ES (fere cuin Vasaeu
ab Ilba), heobane Sorknsls (H™: 'heobaue in v. c.') italiae] E, italorum S ueila] ,S', ueilia £
513, 1 gisalecus .S',E gilasins hebbaiiis] helbanis Ef> aiino unum E '2 gotthos] ,S', gotthorum E ama-
ralici E 525 amalalicus E 52i) cousilio E 531 rex om. S hildiberto] -S', liidiberto E regi E
bessoue] S, besoue E 541 (habef Vasaeus) t[\\Am obsessam Uhri per (luadraginta novem dies]
Soriensis (5'™: 'in v. c. dicitnr per q. n. dies'), per tres dies ES, per octodecim dies Vasaeus: notam.m X el
XL in hac litteratura simililiido errores generavit attriuerunt] UtrmeruMtE marijine resecto, tr-iuerunt
/S',
Scal. 542 (habet Vasaeus) 544 (habet Vasaeus) tindi E thiudisolus S, tiudisolus E 545 (habet
1'asaeus) thiudisolo .S', tiudisolo E 568 o7ii. E ciuitati S
MARII
EPISCOPI AVENTICENSIS
CHRONICA
A. CCCCLV-DLXXXI.
CHRONICA II. 29
LIBER ADHIBITVS:
L = Liiiidiiiieiisi» iiiusei Hritauiiici ii. l(il)7'l.
Marius episr.opus, cuius liaec clironicn sunt, is esl qui concilio Matisrononsi a. .")Sri
subscripsit sic: Miirl/is r/iisni/iu^; iTiilrsinr Arrnficar (concil. Oali. ed. Maur. :>(),')).
p. 1 I
l^raeterca in annalilius ]jausoinu*nsil)us scriptis saec. X exeunte (MG. IS, 150 et emeuclatius
apud lafleuni in add. ad nicani flassiodoriani clu'onici editionem priorom p. 080) ad^
scriptum manu recentiorc ad a. 001: Mnrins Avrnfirriisis srn Lausonrnsis ohiif;
est
eodem anno manu antiquiore dicitur obiisse rex Guntramnus mortuus vere a. 502 vei
.)9:'). Couon denique praepositus ecclesiae Lausaunensis inter gesta episcoporum Lau-
sannensium, quae composuit a. 1235 (MG. SS. 24, 70:5), ex 'veteri regula Lausannensi
et nova' post verlia supra allata ex annalibus antiquioribus repetita ita pergit: snsrrjiif
nnfrm rpiscopntwn anno ah inrarnntionn doniini BLXXXI rt frniilf annis iiirnsihns XX
octo ct vixif annis LXIIII. eadem redeunt alio loco sic: Conon preiiositus Lansannen-
sis andivlt n.h nnfiquis ftdc dirjnis qui atidiernnt a prrdeccssoribiis suis, quod lientus
,
Marlus Lausnnnensis episcopus fuit nafus dc episeopatî Ednensl dr nohill genere [uhl
ndhnc eius vita scripta esse dicitnr addit Conon alibi), rf inrenlf in cartulariis heate
Marie Lausannensls quod suseepit eplseopafMm Lausannenscm anno ah incarnntione
,
domini BLXXXI et tenuif annis XX

mensihus YIII et vixit annis LXIII (sic). item alio
loco Conon: idem servns Christi Marius episcopus in honore sanctae Mariac genifricis
trmplmn et villam Paterniaeam in solo construxlt proprio dedieavltquc sub dic VIII
l;id. lulii indictionc Y, eplscopatus vero sul anno XIV regnante donno Gunfrnndo regr.
sequuntur excerpta ex annalibus antiquioribus supra citatis de obitu regis Guntrandi et
successione Cbildeberti. denique Conon: epytaphiuni heati Mnril tnlr rst:
^lors infesta ruens quanvis ex lege parentis
moribus instructis (-tus cod.) nulla nocere potest.
Iioc ergo Marii tumulantur membra sepulcro
summi pontificis, cui fuit alma fides.
clericus officio, primaevis tonsus al> annis

militia exacta dux gregis egit oves.
nobilitas generis radians et origo refulgens
de fructu meriti nobiliores tenet.
ecclesiae ornatus vasis fabricando sacratis
et manibus propriis praedia iusta colens.
iustitiae cultor, civium fidissima virtus,
norma sacerdotum pontificumque decus,
cura propinquorum, iusto bonus arbiter actu,
promptus in obsequiis corpoi-e casto dei.
Immanis dapibus fixo moderamine fultus
pascendo inopes se bene pavit ope,
ieiunando cibans alios, sibi parcus edendo,
iiorrea composuit quo niodo pastor abit

29*
228 MARII EPISCOPI AVENTICENSIS
parvigil
iii studiis clomini, exorando fidelis
nunc habet inde requiem unde caro tessa iuit.
quem pietate patrem dulcedinis arva (arma cod.) tuentem
amissis terris credimus esse polis.
De origine Marii ex oppido Augustoduno quae Conon afFert, ut fama tradita ita fido
sublesta sunt. contra epitaphium ex titulo sepulcri descriptum esse probabile est indi-
demque videntur proficisci anni vitae et anni mensesque episcopatus more eius aetatis
cnrmini subscripti: neque fides Cononis infringitur eo, quod omnia ea non tam ex lapide
descripsisse videtur quam ex chartulario ecclesiae Lausannensis. denique titulum ecclesiae
Paterniaci a Mario dedicatae sive Conon ipse vidit sive hunc quoque ex collectaneis
vetustioribus dcprompsit, causa nulla est cur ei diffidamus. ea si dedicata est regnante
rege Gunthramno, id est inter a. 561 et 592 vel 593 (Krusch script. Merov. 2 p. 576) et
indictione V, id est a. aut 572 aut 587, episcopatus autem Marii anno XIV, hic sedere
coepit a. 574, dedicavit ecclesiam illam a. 587, obiit a. 594, vitae anno LXIII vel LXIV,
id est natus a. 530 vel 531. indictionem enim V si referimus ad a. 572, Marius obiit
a. 579, id quod cum reliquis certis testimoniis conciliari non potest. contra cum supra
positis annis convenit,quod chronica quae habemus perscripta primum ad a. 567 (eo enim
ducit computatio ilii adiecta) a. 581 episcopus iam absolvit, item quod a. 585 interfuit
conciho Matisconensi. couvenit item, quamquam non accurate, quod, id quod significant
veteres annales, rex Gunthramnus et Marius episcopus eodem fere tempore obierunt.
annus autem obitus 601 ex erroneo de Gunthramni mortis anno effectus et, quem inde
deduxit Conon, coepti episcopatus a. 581 reiciendi sunt. diem obitus cum Conon non
enuntiet, in nocrologio quodam eeclesiae cathedrahs Lausannensis scripto c. a. 1510
(Gremaud mrni. <lr lit Sni.sse Ronuinde vol. 18 a. 1863 p. 223) leguntur haec: Dic. P>1
Silvp.sfri 2M]jc i:t Marii episcopi: hodie fit processio ad ccclcsiam sancti Marii, in qua
r. d. prior distrihuit dnis can. presentibtis in eadcm I s(olidnm) cnil(ihet).
Aventicense episcopium postea translatum esse Lausannam ut satis constat, ita
quando translatum sit, ignoratur, potestque propterea dubitari. utrum Aventici Marius
libellum scripserit an Lausannae: sed cum subscribens con(ulio illud solum nominet,
verisimile est post eum episcopii sedem mutatam esse.
Titulum Marius adnotationibus suis fortasse nullum praescripsit satis habens eas
subiungere clironicis Prosperianis; certe propria libelli inscriptio nobis non est tradita.
ut in mundi computandis (vide adnotata ad a. 567) ita in ordinandis iis secutus
annis
est quem continuavit Prosperum, nimirum praescriptis consulatibus res gestas enarravit.
et consulares annos suos esse voluit ad finem usque, sed erravit auctor degens in Occi-
dente et rerum Byzantiarum parum gnarus in consulatibus epocliae lustini II et Tiberii.
scilicet lustinus Augustus factus a. 565 Nov. 14 vere consul processit primum a. 56(),
iterum a. 568, Tiberius ei succedens a. 578 Oct. 5 consnl processit a. 579 debueruntque
secundum ea appellari anni sic:
566 lustino cos.

567 p. c. lustini
568 lustino cos. II
569—578 p. c. lustini II anno I —X
579 Tiberio cos.
580. 581 p. c. Tiberii anno I. II
Marius e contrario annum 566 fecit post consulatum Basilii XXV, a. 567 — 579 dixit
annos I—XIII a. 580— 581 annos I. II consulafus

consulatus lustini innioris Atigusfi,
quae annorum appellatio consularis aliquatenus accedens ad
Tiherii Constantini Angusfi,
eorundem Augustoi'uni appellationem imperatoriam (secundum eam lustini annus primus
CHRONICA. 229
est 565 Nov. 14 ad 56(i Nov. \',\, annus deciraus tertius ot ultimus 577 Nov. 14 ad 578
Oct. 5) Mario nostro propria est et omnino perversa. — Praeterea ad consules Marius
adscripsit indictioncs, sod ab a. dcmuni .')2:i, qucni cur clogerit, non porspicitur: certe
a. donium 5i{7 lustinianus cnnstituit, ut annua non soluni consulari et inipcratoria appcl-
latione, sed etiam per indictionom enuntiaretur. aequat autom Marius oum anno con-
sulari a calendis lanuariis incipiente indictionem eam, quao currit iisdem calendis. itaqne
prima a. 523 verc coepit
indietio quani ponit a. 522 Sept. 1 et sie deinceps. — Impora-
torios regiosve annos Marius nullos posuit. erroro lustiniani niortem traxit ad a. 566
pro 565, lustini II ad 57i) pro 57S: annos liuius imperatorios modo diximus fortasse
eum confudisse cuni consularibus.
primum locum obtinent fasti consu-
Inter subsidia scripta, quae Marius adhibuit,
laros. eorum usurpavit laterculum exactum ad usum Occidentis: scilicct ubi secun-
dum leges receptas collocatio duoruni collogarum alia orat in Orientis partibus. nlia
in Occidontis,plerumque Marius lianc secutus est consulom Oricntalcm aut secuiulo
loco collocans aut omittens. exceptionem faciunt quinque loci a. 400 Lomiino ct
Fiindo —
a. 505 Sabiniano ci Throdoro a. 513 CJrmcntino rt Proho —
a. 517 Ana- —
stasio ct Aycqnto —
a. 521 Instino II ct ^âlcrio, quorum primus aliquatenus defenditur
titulis aliquot occidentalibus similiter conceptis (C. I. L. V, 5210. 5417. XII, 2058),
quartnm ot quintum excusant nomina a scriptore orrore credita imperatdria. ad con-
sularia Italica, quibus Marium usum esse videbimus, Mariana etsi prope accedunt (ut
a. 466 Tatianum collegam Leonis agnoscunt soli iii duo latorculi et Veronensis; cf.
ncucs Arcliir 14, 236 not. 2), tamen non ita concordant, certe ut consularia Italica nos
accepimus tradita , ut Mariana inde possis contendore descripta esse : exempli causa
annus 500 in Italicis notatur iterum post consulatum Pnnlini, in Marianis consulibus
Oriontis duobus Pafricio rt Ifnpatio: item annus 512 in Jtalicis est post consnlntum
Fclicis, in Marianis Panlo d Moschinno Orientalibus duobus et ipsis: similiter annus 518
in Italicis est post cunsH/atani A(japiti, in Marianis ]\Ia(/no. item a. 490 Longinum, a. 505
Sabinianum, a. 506 Ariobindam, a. 507 Celerem (vore referendum ad a. 508), a. 511
Socundinuin, n. 513 Clonicntinum, a. 515 Antliomium. a.517 Anastasium, a. 519lustinum.
a. 520 Yitalianum, a. 521 lustinianum consules (~)rientis omnes omittunt consularia
Italica, habent Mariana. scilicet fastorum laterculi omnes, ut exposui alibi (ncucs
Archiv 14, 235), cum ad cnnsules in suis partibus creatos postea adicere deberent creatos
in alteris, haec additamenta modo neglecta sunt, modo sine aequabilitate nec raro cuni
errore adscripta. a. 458 Maiorianum utpote Occidentis
diversa ratione erravit Marius
Augustum Leoni praeponens: enim quamquam regula Hagitat, eo anno constat
id
Occidentis imperatorem Incum priorem cessisse collegae splendidiori. itaquo quamquani
origo ex Occidente nequaquani in Marianis oblitterata est, expletio laterculi ex fastis
Orientis latius multo processit atque in Italicis factum ost, nec satis fidum ducem Mariuni
experimur in dignoscendis utriusque partis consulibus. omnino in eiusmodi diversitatos
qui ratione inquirit causasque errorum diligenter expendit, acutissimas quasquo virorum
doctorum coniecturas non raro vero fundamento carere intelleget.
Consularia igitur adliibuit Marius Italica aucta et mutata adsumpto exemplari

altero consules Oriontales in illis omissos complures suppeditante et habente indictiones
a nostris chronicorum Italicorum reliquiis alienas. Jioc docidi non potest. utrum ipse
duos laterculos diversos inter se contulerit an nactus sit exemplar fastnrum Italicorum
ita expletum, ut apud ipsum leguntur. utut est, consularium Italicoruni adnntationibus
quoque, ut supra (vol. p. 252) observavimus 1ita usus est. ut ad annum certo 500 ,
quae habet Italica omnia indo deprompta videantur: nequo cnim obstat, qund quae
habet Marius modo in his modo in illis excorptis consularium illorum redeunt adeoque
quaedam, ut Ravonnae Incus a. 461, in nullis adsunt, noquo enim plena consularia illa
230 MARTI EPISCOPI AVENTICENSIS
ad nos pervenerunt. inclidcm vepetenda crediderim quae per sextum saeculum narran-
tur tam Italiea quam spectantia ad universum imperii statum: nam consentaneum est
liorum chronica magis quam antea rationem liabuisse Italia a lustiniano recuperata.
illa
pertinent eo narrationes a. 524 —

r^^C) de obitu Boethii Symmaehi Theoderici, quae
redeunt quamquam breviata et corrupta inter reliquias consularium Italicorum (v. vol. 1
p. 332. 33;> et tractatum de adnotationibus cyclorum Dionysianorump. 752), 532 ib. a.
de Nica seditione Oonstantinopolitana, a. 534 de recepta Africa, denique ab a. inde 535

pleraque certe quae narrantur de rebus gestis in Italia temporibus Belisarii et Narsetis,
obitus lustiniani (a. 500 pro 505) et lustini II (a. 57U pro 580), cum praecedentium
imperatorum successiones non enuntientur. horum omnium quamquam in excerptis
chronicorum eorum priore volumine compositis exiles admodum reliquiae inveniuntur, ea
late in iis enarrata fuisse et per se extra dubium est et confirmat summa simiUtudo
excerptorum iiorum Marianorum cum locis qui respondent apud Mareellinum comitem
eiusque continuatorem, ad quam demonstrandam lios apposui ad a. 53S. 539, reliquis ad
a. 548, quo continuatio illa abrumpitur, iii margine adlegatis. non multa Marius habet
ad chronica Italica probabiliter referenda a Marcellino omissa, ut in relatione a. 535
numerum interfectorum praeterea non memoratum nisi apud auctores Graecos. at aliis
locis a relatione ea, quam probabiliter referemus ad chronica ItaHca, Marius ita recedit.
ut non inde eum pendere verisimile sit. ita qui Mario est Baduila noraine logitimo,
Marcellino appellatur vulgari vocabulo Totihi. item a. 53S. 539 Mediolani excidium cum
MarcelHnus Marius Gothis Burgundionibusque, verisimile est hos adiecisse
(iothis adscribit,
virum paeiic aequalem ex suae regionis memoria. Francorum quoque ubi meminit,
fieri potest, ut annales non tam Italicos adliibuerit quam eos de quibus statim dicetur.
Annalibus Gallicis iis ,

quos adhibuit compilator anni 511, etiam Marium usum
esse supra (vol. J p. quae simiUa habent duo auctores cum non
627) observaviraus:
perveniant nisi ad annos 460. 463. 467, pleraque quae Marius solus refert spectantia
ad partes easdera redeunt sine dubio ad annales eosdem a Mario aliquantum latius
expilatos quam a scriptore vetustiore. eosdem annales videtur adhibuisse Marii aequalis
Gregorius Turonensis (f 594), diserte laudans eos hist. Franc. 1. 2 c. 9: et in consii-
lariJms lerjinms Thcudomerem regem Francorum filium Eichimeris quondam et Asculam
mairem (quem locum antea vol. 1 p. 253 negavimus referri posse
rius fiJadio interfcctos
ad consularia Italica) et saepenumero m rebus narrandis prope accedens ad narrationes
Marianas, ad quas propterea in margine adscripsimus locos similes Gregorianos non
raro in verbis quoque concordantes. potest addi quod locutio virilms resn»iptis ad-
est tam apud Marium ter a. 5(10. 547. 556 quani apud Gregorium in locis duobus 2, 33.
3, 6 ad Marianos prope accedentibus. locis iis qui tam ad Prancorum res pertinent
,
qunm ad Itahcas, uter auctor adhibitus sit, decidi nequit, nisi quod narratio a. 550 de
Burdino a Gallico videtur tracta esse, cum redeat apud Gregorium. — Annalcs Gallici,
quibus usi sunt tam Gregorius quam Marius, si recte locum illius supra laudatum ad
eos rettulimus, exacti erant ad annos non iniperatorios, sed consulares. quod si ita est,
Marius hitercuhun consularem duplicem nactus potest ex GalHco ea sumpsisse, quae in
Italico deficerent.
Marius ipse scribens Aventici potissimum respexit res gestas Agauni (a. 515. 565.
574) et per universam Yallem Poeninam (a. 563. 574. 580); denique quao pertinent
ad Burgundionum regionem prae ceteris eum respexisse passim apparet. sed causa
nulla est, cur cum statuamus adhibuisse annales in ipsa Burgundia scriptos et rerum
Bui-gundicarum comlicionem antiquiorem explicantes; quae eius generis habet, recte
conveniunt annalibus illis Gallicis. de sua notitia fieri potest, ut dederit quae referuntur
annis postremis pertinentia ad regionem eam quam habitabat.
CHRONICA. 231
Unicus jKU' qiicm Miirii clirmiica ad iios propagata suiit cdiIcx est Imdie Loii- I.
dinicnsis niiisci Britannici n. 16974 saec. X, cxaratus ut videtur in nionastcrio S. Trond

prope Maestricht et supra iam ad Prospcrum (vol. I p. IHiO) ct clironica (jallica a. 152
(vol. I p. 620) a uobis descriptus. in co post chronica Euscbiaua llicronyiniana ot
Gallica illa a. 452 et cxtreinam partem Prosperianorum a. 4515 — 455 scquuntur hacc
praescriptis verbis usque hic Prosper: qtiae secuntur Marius c^nscofius: suV)scribitur post
a. 581: usqiic hic Blarius aepiscopus. his subiungitur clrronicorum Isidorianorum pars
extrema in epitomen redacta et post Isidoriana auctarium, quod nos intcr additamcnta
Isidorianorum primo loco posuimus perveniens ad a. 624. — Scripturae specimen dedit
Guil.Arndt SchrifffdfeJu .'ur Erklfnimg dcr laf. Fajaeographlc ISS7 fasc. I p. 6 tab. 16
paginam eam, in qua finiunt Mariana, incipit auctarivnn.
Medio aevo Marii chronica non sunt adliibita; ne apud eos quideni qui chronica
Gailica a. 452 quibus adliaerent in usum suum vertcrunt Paulum diaconum ct Sige-
bcrtum Gemblacenscm Mariana ulla inveniuntur. id ipsum valct de Bcda. denicpie
laterculi chronicis Gallicis a. 452 in libris duobus Bambergensi et Monacensi adhaercntes
quas similes habent Marianis narrationes de obitu Symmachi et Theodorici, eas supra
(vol, I p. 752) vidimus non depromptas esse ex Mario.
Marii chronica apographum sumptum ab Rosweydio (cf. Henschen in actis
ad
sanct. Mai vol. VII p. XL) primus
edidit Chiftict apud Duchcsnium hist. Franc. script.
vol. I (I6;_i6) p. 210; variam lectionem codice denuo collato edidit Labbe nova bibl.
vol. I
(
deinde multi chronica Mariana repetiverunt subsidiis propriis nulhs
1 057) p. 55.
adiuti, donec nuper ad codicem denuo a Pertzio collatum ea edidit Guilelmus Arndt
recensionibus duabus, maiore: Bischof Marius rou Avcidicum sci-ii Lehcn und seiuo ,
Chronik; nebsf eiiicin AnJiamj iihcr clic Consulreihe dcr ChroniJc (Lipsiae 1S75. 8.
pp. 96) et minore: Marii episcopi Aventicensis chronicon (Lipsiae 1878. pp. 16).
Vitia scripturae non rccepta in textum paucis exceptis in adnotatione indicavi.
cum codcx sit unicus, quamquam non ita vetustus ut in censum veniat, et adsunt fornuie
a sexto certe saeculo alienae. minora, qualia sunt permutatae ac et e (e pro ae passim,
raro e contrario, ut 532 îacnae), c et /, o et ?«, h et w, exceptis nominibus propriis ad
sinceram formam reformavi. non nego auctorem ab eiusmodi erroribus ct ipsum vix
immunem fuisse; sed cum quae traduntur a librariis veniant, id est casu regantur. nolui
minutis difficultatibus sine utilitate vera editionem obscurare. m quoque in fine accu-
sativi passim omissum reposui, itcni o mutavi ubi reperitur pro um, ut 500 confra frafrein
suum Gundehaiiundo , 534 pcr Bclesario patricio; sed eos errores adnotavi. retinui
soloecismos, quos dubiuni non est non librarii esse, sed auctoris, ut genera permu-
tata: casfru.in masc. (^563), rcyuuin masc. (500), hiems masc. (566), Mediokmus (538) —
cum praepositio cum accusativo passini (500. 565. 572. 574) : contra iuxfa Atirilianis
(463) magis inde venit, quod locorum vocabula ablativo casu usurpantur tamquam
indeclinabilia. non raro inveniuntur accusativi absoluti (500: fufjafum frafrcm suuin
Gundohagauduin 547: deicctosquc muros —
560: incensumpic 568: Mcdiolanuin — —
ocl rcliquas civifates reparatas), interdum contaminati cum similibus ablativis (555:
Saxones rcbellihus — 550: rchclkmtihus Saxoucs).

:
a. 455 [praccedunt Valentiniano VIII et Anthemio.]

Cons. iiai.i \ Consulc ntipfa scrqiiu lcvatus cst Avitas iiiipcrator in Gallias^).
2 Et ingressus est Theodoricus rex Ciothorum Arelatum cum fratribus suis
in pace.
a. 156 lohanne et Varana.

cons. itai. I jjjg consulihiis deiectus cst Avitus impcrator a Maioriano et Rccemcrc Fla-
p. 30t.
\
ccntia ct factus cst episcopus in civitatc.

...
i Eo anno Burgundiones partem Galliac occupaverunt terrasque cum Gallis
senatoribus diviseruut.
a. 457 Constantio et Rufo.
a. 45S Maioriano et Leonc.
a. 459 Recemere et Patricio.
a. 460 Magno et Apollonare.
His consulibus Maiorianus imperator profectus cst ad Ilispanias.
1
2 Eo anno captae sunt naves a Vandalis ad Elecem iuxta Cartaginem Spar-

tariam '').
a. 461 Severino et Dagauulfo.

com. iiai.j 3Iaioriamts dc imperio in civitatc Dcrtona a Rcce-
i£ig cunsulihus dcicctus cst
mcrc patricio, ct interfcctus cst supcr Ira fluviu: ci lcvatus cst Scverus
impcrator Ravenna.
a. 462 Leone II et Severo.
a. 463 Basilio et Vibiano.
His consulibus pugna facta cst inter Acgidium et Gothos inter Ligerem et
Ligorecinuni iuxta Aurclianis ibique interfectus est Frediricus rex Gotho-
rum ').
a. 464 Olibrio et Rusticio.

a. 465 Ermenerico et Basilisco.
4.55 praescr. usque liic Prosper quae secuutur Marius adiecit el in marijine m, eadem alias maurius //
2, 1 arelato L 456 hic, ut item in parte Prosperiana annis 4.53 et 4.54 (vide ool. l p. 4S2. 483) ei passim
deinceps (457. 461. 462. 464. 468. 474. 476. 489 ante his. 4yo. 494. 501. 510. 516. 517. 523. .524. 525. 526.
533. 535. 539. 540. 541. 549 ante p. c.) ante consulum nomina extra versum c est in L, quod nos susliilimus
1, 1 recemire L^, remere L^ 2,1 burgundionis i'', burgundionum i» galliis L 457 constancio //
scr. Coustantino 458 maiuriano i 460 scr. ApoUonio 1, l maiurianusi ispanias Z. 2, l cartagine
spartaria L 461 scr. Dagalaifo 1 maiuiianus L 2 super] supe L seuirus L 462 ii] secundo L
463 bibiano L 1 egidio L 1. 2 legere et legerecino L -2 aurilianis L 464 olibrius i»
1) Cursiris cvpressa redeunt in consularibus Ilalicis ad marrjinem laudatis. 2) Simililer clironica
Gallica a. oll ad annnm Leonis Ifl (i)ol. 1 p. 664): (Maioriauus) volens Alricam proficisci naves eius in
Hispaniis a Wandalis captae suut iuxta Cartliaginem Spartariam. 3) Similiter chronica (iallica a. ,511 ad
a. Leonis V (col. l [>. 664): Fredericus Irater Theuderici regis puguans cum Fraucis occiditur iuxta Ligerim.
MAKll EPISCUI'1 AVKNTIUENSIS CHRONICA. %v,\
a. 466 Leoiic III et Tassiiuio.

a. 167 Posco ct lohannc.
'^""'' P.ttl ' -^<*' cousuUbus lcmtns csf. Auih.cmlns impmifor.

•2 Eo anno intcrtcctus cst Thcodoricus rcx Gothorum a iiatrc suo Euthorico
Tholosa 1).
a. I6!s Anthcmio Augusto.

a. 461) Marciano ct Leone.
a. 470 Severo ct lordano.
a. 47 1 Leone IIII et Probiano.
a. 472 Fisto.
a. 473 Leonc V.
Cons, Ital. l
p. 3t)i;.
Hua cuusulc lcoatus cst Liccrlus imparatur Ravenna. *
a. 174 Leonc iun.

Cuns. /tat. I
p. 31)11.
Hoc cousulc tlcpositus cst Liccrius dc impcrio, ct lcvatns cst Ntpus imiicrator.
a. 475
a. 476 Basilisco et Armato.
^""^'
','.%')'. •^^'*' cuusuUIjus lct.atns cst (Jdooaccr rex.
a. 177 p. c. Ijasilisci ct Arniati.

a. 478 Illone.
a. 479 Zenonc.
a. 480 Basilio iun.
a. 481 Placido.
a. 482 Scvcrino iun.
a. 483 Fausto.
a. 484 Vcnantio ct Theodorico.
a. 485 Symmaclio.
a. 486 Decio et Lougino.
a. 487
a. 488 Dinamio ct Sifidio.
a. 480 Probino ct Eusebio.
'^pTm.âll -^^'*' 'Musulihns ingressus est Theudoricus rex Gothurum in ItaUa poute Isonti.
a. 41)0 Longino et Fausto.

a. 41) l Olibrio.
a. 492 Anastasio ct Kutb.
a. 493
iu32i). "siii.
^^**' consuUlms occisus est Odovacer rex a rege Theuderico in Laureto.
a. 494 Asterio ct Prcsidio.
a. 495 Viatore.
a. 496 p. p. Viatoris.
a. 497 Viatoris.
a. 498 Paulino.
a. 491) p. c. Paulini.
467 ioauue i* 1, l ;iiitimus L tt)8 antirao agusto L llif) leone] scr. Zenone 473, 1 conss. L
474 leone L 47tj. 477 basilisco et inaimato p. c. his cousulibus I. e. odouacer rex baselisci ct armati L
479 genone L 484 uenaucio L'^, ueueucio /^* 485 simaco L 48!) prouino et usebio Tj gotlioriim]
L^, iuc. L^ 41113 uiatoris] L^, uiatori i'' 41)7 uiatori L: scr. II p. c. Viatoris
1) SimUiter ckronica Gallica a. oll ad a. Leonis X (vol. 1 p. 664): Tlieudericus rex Gothorum ab
Euricho iVatre suo Tolosa occiditur.
CHRomcA II. 30
234 MARIl EPISCOPI AVENTICENSIS
^- ^*^*^^' Patricio et Hypatio.

Tur 2I2
1 His consulibus pugna iacta est Uiviono inter Francos et Burgundiones Gode-
geselo hoc dolose contra fratrem suum Gundobagaudum machinante. in
eo proelio Godegeselus cura suis suum cum Francis

adversus fratrem
dimicavit ct fugatum fratrem suum Gundobagaudum regnum ipsius pau-
6 lisper obtinuit et Gundobagaudus Aviniono latebram dedit.
//• "'^f'- 2 Eo anno Gundobagaudus
D resumptis viribus Viennam cum exercitu circum-
l
Tur. 5, 33.
dedit,captaque civitate fratrem suuni intcrfccit pluresque seniores ac Bur-
gundiones, qui cum ipso senserant, multis exquisitisque tormentis morte
damnavit, regnumque, quem perdiderat, cum id quod Godegeselus habuerat,
h receptuiu usque in diem mortis suae fclicitcr gubernavit.
"p? 331 arf 3 -Eb auno inferfecius cst Odoind Homae.
"^
' a. 50 1 Avieno et Ponipeio.

a. 502 Avieno iuniorc ct Probo.
a. 503 Volusiano.
a. 504 Cetheo.
a. 505 Sabiniano ct Thcudoro.
a. 506 Mcssaia ct Ariobinda.
a. 507 Venantio ct Celere.
a. 508 Vcnanti.
a. 509 Inportuno.
Hoc consule Mammo dux Gothorum partem Galliae depraedavit.
a. 510 Boetio.
a. 511 Fclice et Secundino.
a. 512 Paulo et Musciano.
a. 513 Clementino et Probo.
a. 514 Senatorc.
Tur!'3%'.^- ^l^ Florentio ot Antheniio.

His consulibus monasterium Acauno a Sigimundo constructum est.
a. 5 16 Petro.
</. Gr^g. Hoc consulc rex Gundobagaudus obiit et levatus est filius eius Sigimundus rex.
Anastasio et Agapito.
Magno.
lustino et Euterio.
Rusticio et Vitaliano.
lustino II et Valerio.
Symmacho et Boetio.
His consulibus Segericus filius Sigimundi rcgis iussu patris sui iniuste occi-
sus est.
CEIEONICA. 235
a. 523 Maximo. Ind. I.

c/. Qrefi.
Tiir. 3. U.
Hoc consule Sigimimdus rex Burgundionum a Burgundionibus Francis traditus
est et in Francia in habitu monachale perductus ibiquc cum uxore et
filiis in puteo est proiectus.
a. 524 lustino et Opihone. Ind. II.
c/. Orfifi.
Tiir. 3, 11.
1 His conss. Godemarus frater Sigimundi rex Burgundionum oidinatus est.
(•/.
Titr.
Oreii.
l. c.
2 Eo anno (^mtra Chlodomerem regem Francorum Viseroncia proeliavit ibique
interfecto Chlodomere.
c/. con.i.
Ital. J 3 Eo anno interfectus est Boetius patricius in territorio Mediolanense.
p. 33-J. 333.
a. 525 Probo iuniore et Philoxeno. Ind. III.
c/. cons,
/tal. 1
His conss. occisus est Symmachus patricius Ravennae.
p. 332. 333. ^ Olibrio.
5-2(j Ind. IIII.
cons.
c/.
Jtal. 1
Hoc consule defunctus est Theudoricus rcx Gothorum in urbo Bavenna et
p. 332. 333.
levatus est Atalaricus nepos eius rex.
a. 527 Mavui-tio. Ind. V.

a. 528 lustino. Ind. VI.
a. 529 Decio iun. Ind. VII.
a. 530 Lampadio et Oreste. Ind. VIII.
a. 531 p. c. Lampadi ct Oiêstis. Ind. VIIII.
a. 532 itom p. c. Lampadi et Orestis. Ind. X.
cf. Mtircei- His consuHbus Hypatius patrieius seditiono populi imperator levatus et iussu
liniis a. 632.
lustiniani Augusti interfectus est et cum eo I'ompeius , et paene triginta
milia liominum in circo gladio necati sunt.
a. 533 lustiniano Aug. III. Ind. XI.

a. 534 Paulino iun. Ind. XII.
cf. Greg. 1 His conss. reges Francorum Childebertus , Chlotarius et Theudebertus Bur-
Tiir. 3, il.
gundiam obtinuerunt et fugato Godomaro rege regnum ipsius diviserunt.
c/. Marcel- 2 Eo anno Africa Romano imperio post nonaginta et duos annos per Bele-
lintts a. 534.
sarium patricium restituitur: et Gelimer rex Vandalorum captivus Con-
stantinopoli exhibetur et lustiniano Augusto cum uxoribus et thesauris a
supra scripto patricio pi-aesentatur.
a. 535 Belesario. Ind. XIII.
c/. contiii. IIoc consule eo anno, quo consulatum dedit, Siciliam ingressus oam iniperio
JUarcettini
a. 53i. I. Romano restituit.
a. 536 p. c. Belesari. Ind. XIIII.

a. 537 item p. c. Belesari. Ind. XV.
a. 538 lohanne. Ind. I.
Hoc cons. Mediolanus a Gotis et Burgundionibus effracta cst ibique sena-

tores et sacerdotes cum reliquis populis etiani in ipsa sacrosancta loca
interfecti sunt, ita ut sanguine eoruTu ipsa altaria cruentata sint.
523, 1, 2 monachale] />, moiiecliale 7> r>24, 1 regimuiKli /> 2, i tiodomeiem / 2 cblodomerej
clilome / 3 moaiolaiiinse / .52.5 filiximo / 1 simacus / o^G, 1, l deiiictus / 2 atalaricus fex
eius (cum
iiiipus notis transpontimits) L f)27 maturio / indictio aiite co-itsiiUituiii /tie el .528 — 534 /
530 lampidio / .532, 1, l yppacius / seditioue] sedicio / iusso / .533 aug. iiij an. uiii /
534, 1, 1 tliedebertns /" 2 godonuido / 2, i. 2 belesario p.atrieio restituetur / 2 captiuos / 3 ex-
hibitur / 535 c belesario coiis. / 1, i lioc cousli. / 538. 1, 2 sacrasancta J.
30*
.
236 MARII EPISCOPI AVENTICRNSIS
a. 530 Appione. Ind. II.

contin.
c/.
Marcellini
Hoc consiile Theudebertus rex Francovuni Italiam ingressus Liguriam Aemili-
(infra)
amque devastavit, eiusque exercitus loci infirmitate gravatus valde cou-
tribulatus est ')•
a. .^)4() lustino. Ind. III.

cf. contin.
ilarceltini I IIoc cons. Persi Antiocliiam vastaverunt univcrsamque Syriam depopulantes-j.
(infra).
chr. Ilal. ? 2 Eo anno Belesarius patricius Wittegis regem Gotliorum de Eavenna captivum
abductum Constantinopoli cnm uxore et tliesanris lustimi Augusto prae-
sentavit.
541 Basilio. Ind. IIII.
542 p. c. Basilii ann. I. Ind. V.
543 p. c. Basili ann. II. Ind. YI.
544 p. c. Basili ann. III. Ind. YII.
545 p. c. Basili ann. IIII. Ind. YIII.
546 p. c. Basili ann. Y. Ind. YIIII.
547 p. c. Basili ann. YI. Ind. X.
f/. conlin.
Marcellini 1 Hoc anno Vigilius papa Romanus Constantinopolim properavit.
a. 547,4.
c/. contin.
2 Eo anno Baduila rex Gothorum Romani captam depopulavit. deiectosque
Marcellini
a. 547,5.
muros partem civitatis incendit.
cf. contin. 3 Eo anno resumptis viribus Belesarius dux civitatem Romam ad Romnnum
Marceltini
a. 547,5. dominiura revocavit.
a. 548 p. c. BasiH ann. Yll. Ind. XI.
cf. Gre;i. 1 Eo anno Tlieudebertus rex magnus Francorum oliiit. et sedit in rcgno eius
Tur. 3, 3G.
37. Theudebaldus filius ipsius.
2 Eo anno Lanthacarius dux Francorum in liello Romano transi'ossus obiit.
a. 549 c. Basih ann. YIII. lud. XII.

a. 550 c. BasiH ann. YIIII. Ind. XIII.
a. 551 c. Basili ann. X. Ind. XIIII.
a. 552 c. Basili ann. XI. Ind. XV.
a. 553 c. Basili ann. XII. Ind. I.
Hoc anno Baduila rex Gothorum ab cxercitu rei indilicae per Narseteni
chartularium eunuchum interficitur: et TciiX accepit regnum eius.
a. 554 3. c. Basili ann. XIII. Ind. II.

IIoc anno Teia rex Gothorum a supra scripto Narse interficitur.
a. oafi ). c. Xini. Ind. III.

Basili anu.
cf. Oreq. 1 Hoc amio Theudobaklus rex Francorum obiit et obtinuit rognum eius Clilo-
Tiir. 4, .''.
thacarius patruus patris eius.

cf.
Tiir. 4,
nreij.
W.
2 Eo anno Cramnus fihus Chlothaearii regis sollicitante Childeberto patruo
suo ad ipsum latebram dedit.
cf.
Tiir.
(rreii.
3 Eo anno Saxones rebelhmtibus Chlothacharius rex cum gravi exercitu contra
4. lU.
ipsos dimicavit, ubi multitudo Francorum et Saxonum ceciderunt, Chlo-

thacharius tamen rex victor abscessit.
.'i.î^, 1,1 leguriam L 542 anmim i 547, t coiistantiiuipoli /> 2,1 roma c.npta /">
ilcicctns
ijne (qne om. /.") nmrns L 553, 1, 2 cartolarinm cunncnni /. rifi^, 1 iuterfecit L r>:>t> .•iniios L
1,1 obtenuitZ, i. 2 clilotliacarius] /,», clilotliarins X'' 2,1 soUicitanti /. 2 ipsnm] ipsam /, 3, 2. :i clilo-
tarins L :5 .aliscesslt] abseessit L

1) Continuator Marcellini ad u. 539.4: Tlicntlibertus Francorum rex cum niagno cxcrcitu advcniens
Liguriam totamqne depracdat Acniiliain. (icnnam . . . eucrtit ac ]n!ieilat. exercitu deliiuc suo morbo labo-
ranti ut subveuiat, paciscens cnni ISelisario ad (iallias revertitur. 2) Continnaior MarceUini od a. 040, 1. 2:
Parthi in Syriam ingressi mnltas urbes subvertunt Antiocbia magna depraedata deuiolitur a Persis.
CHBONFCA. 237
^ "^" tempore Buccelenus dux rnincnmni in liclln Itoniano cuin onini exor-
rftr^^T"'
citu suo interiit.
a. .">)(;
p. c. Basiii iinn. XV. Ind. IIII.
Tnr.Tjti. '
Eo anno iterum rebollantiluis Saxoiios (Jlilotliiiciiiius rox luigniun doilit il)i(|Uo
maxima pars Saxonuin cceidit.
Titr. 4, iu. 2 Eo iinno Pranci totani Toringiani pro oo, quod cum Saxonos coniuiiivit.
vastavcrunt.
r«r. ""f. '^ Ip**'-'' diebus Cramnus collecto oxercitu r(>gionem patris sui dovastat.
4 Eo anno exercitus Francorum rei publicao Ronianao oxcrcitum vastiivil iit(|Uo
effugixtum devastavit cum illis et divitiis multis jibductis.
5 Eo anno exercitus rei publicao resumptis viribus partcni Italiao. (piiim
Theudebertus rex adquisierat. occupavit.
a. 557 p. c. Basili ixnn. XVI. Ind. Y.
a. 558 p. c. Basili ann. XVI i. Ind. VI.
Tur.4"o. Ilof' anno Childebertus rex Francorum transiit ot oblinuit rognuiii oius Clilo-
thacarius rex Irater eius.
a. 55<i p. c. Basili .inn. XVIII. Ind. VII.
a. 5(;o p. c. Basili ann. XVIIII. Ind. VIII.
I Hoc anno serenitate caeli inter stellas splondidas obscurata est luna XAÎ,
ut vix conspiei posset.
Tur.^îo. ^ -^" ^""" Chramnus post sacramenta, quao patri doderat, ad Brittanos petiit
et moliens regnum patris invadore adversus ipsum cum Brittanis nmvere
ausus est multaquo loca graviter depraedavit. ad cuius insaniem repri-
mendam pater cum exercitu properavit et interfecto comito Brittanorum
:. Chrannmm vivum cepit inconsumquo cum uxoro ot tiliis totius rogionis
incidit excidium.
a. 5C) I p. c. Basili ann. XX. Ind. VIIII.
Tur.
Hoc ixnno Chlothacarius rex mortuus est et diviserunt rognum eius filii
ipsius, id est Charibertus, Guntegramnus, Ililpericus ot Sigibortus.

p. c. Basili ann. XXI. Ind. X.
p. c. XXII. Ind. XI.
Basili ann.
Hoc anno nmns validus Tauretunensis in torritorio Vnllonsi ita subito ruit.
ut castruin, qui vicinns orat. ot vicos cum omnibus ibidcm habitiintibus
oppressisset et lacum in longitudine LX milium et latitudine XX milium
,
itatotum movit, ut egressus utraquo ripa vicos autiquissimos cum homini-

' bus et pecoribus vastasset, etiam multa sacrosancta loca cum eis servienti-
bus demolisset: ot pontem Geuava cum molinas ot homin(!s por vim
deiecit et Genavam civitatcm ingressus plures hominos interlocit.
a. 564 p. c. Basili ann.XXIII. Ind. XII.
a. 565 p. e. Basili iinn. XXIIII. Ind. XIII.
1 Hoe anno monachi Agaunensi iracundiae spiritu incitati noctis tomporo epi-
s(!opuni suum Agricolam cum clero ot civos. qni cuni ipso ernnt. occidoro
nitontos doinnm occlcsiao ottVogerunt, et duiii opiscopuni suum clorici vol
cives defensare conati sunt, graviter ab ijisis mona(4iis vulnorati suiit.
2 Eo anno transiit Magnacarius dux Francorum.

238 MAEII EPISCOPI AVENTICENSIS
a. r.Gfi p. c. Basili ann. XXV. Ind. XIIII.

1 IIoc anno signum apparuit in caelo per dies LXX.
2 Eo anno mortuus est lustinianus Augustus, et suscepit lustinus nepos ipsius
imperium.
3 Eo anno hiems valentissimus fuit, ut quinque aut eo amplius mensibus
propter nivis magnitudinem terra videri non posset, ipsaque asperitas
multa animalia necavit.
4 Eo anno Sindewala Erolus tyrannidem adsumpsit et a Narseo patricio inter-
fectus est.
a. r)fi7 An. I Aug. iun. Ind. XV.
cons. lustini
A principio mundi usque ad hunc consulem sunt anni VDCCLXVIII.
a. 568 An. II cons. lustini Aug. Ind. I.
IIoc anno Narses ex pi-aeposito et patricio post tantos prostratos tyrannos,
id est Baduilam et Teiam reges Gotorum et Buccclenum ducem Pran-
corum ncc non et Sindevalem Erolum, Mediolanum vel reliquas civitates,
quas Goti destruxerant, laudaLiliter reparatas, de ipsa Italia a supra

f,
Augusto remotus est.
scripto
a. ofiy An. III cons. lustini iun. Aug. Ind. II.
Hoc anno Alboenus rex Langobardorum cum omni exercitu relinquens atque
incendens Pannoniam suam patriam cum mulioribus vel omni populo suo
in fara Italiam occupavit, ibique alii morbo alii fame, nonnulli gladio ,
interempti sunt. eo anno etiam in finitima loca Galliarum ingredi prae-

r, sumpserunt, ubi multitudo captivorum gentis ipsius venundati sunt.
a. r)70 An. IIII cons. lustini iun. Aug. Ind. III.
1 Hoc anno morbus validus cum profluvio ventris et variola Italiam Galliamque
valde afHixit ct animalia bubula per loca supra scripta maxime interierunt,
2 Eo anno mortuus est Celsus patricius.
a. 57 1 An. V cons. lustini Aug. iun. Ind. IIII.
Hoc anno infanda infirmitas, quae glandula, cuius nomen est pustula, in
supra scriptis regionibus innumerabilem populum dcvastavit.
a. 572 An. VI cons. lustini iun. Aug. Ind. V.
Hoc anno Albuonus rex Langobardorum a suis, id est, Hilmaegis cum reli-
quis consentiente uxore sua Verona interfectus est : et supra scriptus Ilil-
megis cum antedicta uxore ipsius. quam sibi in matrimonium sociaverat.
et omnem thesaurum, tam quod de Pannonia exhibuerat quam quod de
:, Italia congregaverat, cum partem exercitus, Ravennae rei publicae se
tradidit. '
a. 573 An. VII cons. lustini Aug. iun. Ind. VI.

1 IIoc anno dux Langobardorum nomine Clebus genti ipsius rex ordinatus
est et plures seniores et mediocres ab ipso interfeeti sunt.
2 Eo anno Vaefarius dux Francorum obiit et ordinatus est Theodofridus in
loco eius dux.

a. 574 An. VIII cons. lustini Aug. iun. Ind. VII.
1 Hoc anno Clebus rex Langobardorum a puoro suo interfectus est.
oGG, 3, 3 iiiulta] multaque L 4, i asumpsit X 507 cons. oih. h 1 hune] 7^'', lioc X» Ixuiii]
xuiii Ij: Prnsper vum ad a. 4S3 numeret aimos immdi 5634 (col. 1 p. 352), additiit uimis 134 (434 — i>GT)
efjiciuiitnr anni 576fi. 508 cons. om. L 1, 1 praeposito] pioposito // 5G9, 1, l relinques I.^ 2 cum
nmni (snpra omni est l vel f) mulieribus L 3 nonnulli] nec nonnnlli L r, ueuundati snnt] L^, uennnciata
est i'' 570, 2 est om. L^ 571, 1, l qne glandola /ortasse delendum. pnstula, non pusula L
57'2, 1, 2 consentieuti L suprascriptis L i uxor X 'i partcui exercitns] L'', ex. ))artein L^ raueue L
.
MARCELLINUS GOD. OXON. p. 60. CHRON. IL TAB. L
rRAU.\Tlo M
<iAies»|M eM s 1 :; \ytti u s s Aeti dUi o|« 91 h en^Teni po^

*>S^*»Sif)te5.;ax-amTOTesc^.«T>oÂ^ttotr> e-TTi jk B) JVR.1^
ATtTtTim ê^pc»fxTop.eso<Tif>atum<:j' pAêf» epnouiH ciK
^Cunc>rnoMu|nrveta'rA.co<rt<iiên:>0|L».HSc;tAecoid^<>i 1
'H^t>U> • î o saeiciV) » eRoMlmoS cam6ir*.-TpAM si:ul-i t
tVotam^f4u<i->.eTUS<)'1HUALeHterr»CAeSA.|JjetV-iôor./^
>»<*^»eoi-reLoouio- ]c»-ruiia-reiiqoeV>»i»USji3pe
)lt?*M.t'^retft«fo»gqft4ei<r«»l.ro<vie-TC}«IWCet*Toflu*»Sef'
.XCii«t-)C.^]UxXf^<vSXMjtft>f^<nK UK^CAiUVdUrtrr*
it>ilz.4Xc<i(^)>pv>>rs«.unr|MC^Mlo ' ^c^tiVfô
SecuTusin-ipefSWMBiilWiPiBwciûaMedF^
'
Vk .
••
LrJOKK'' ""^ '
I
'
Noe x6 ep'T'io->j>.uii>cLice-r|Ma»c'r»oMeeTj».ooiii80
UxTUPvusojMic e/tfl,p>|»ii«,tiquil}L.seT:i><>t»c«MOflui,(t,,«r
,.'irK«h^5i»e»u9<*Â^^>0S^>Mb,^.nrusesa:|irtpeTO«£roii ..^;;;
eMufviisfiwgê-^riirecûetwooiigiuLx-ru.Wj^Nfî/-'
dict^>ojêUibaee'KV>>i.GAUirêMeeoiuiMdr«tW'>u£<r& '
,.jR(o«n>Ape|uc;uBivaîfir.t ;F«rie«nc]ru«ês£<eAW^
>W N <^\»t oM 6 «j L>.'ria ' 1 u«n^M V PÛ qkt 6t1 ]* f»-» «»<* «-1
>{ijoefMCON9uU.s>.-ri/rus-ir!N»».Wf?ûooe-ri<pj>|iT.
Sil*|^cv»'0"ÛNT'6irtiuu>^>JHM:«NTt».<r>"^"iNcfuaLct« ^
x.^ gî ^ to^T-^ts eu<vtTi;êx<cu<wO|>u&8uOpqfiUi
i
llj
'
Km n O c-ri on ce<xki9ui.A.TU A<>So>jf1( (e\jl.yD/i.T

I
I
-
f C ***» T^-n 6^c7|t*»i>Ji>«o Xu^ u &ToXpuar6iftônurt-> ^^*^

>k\ TTfireeN Pi<*i u s M oNu*|»oST^»êN++)B i>*rC7tti\;
\
MARCELLINrS COD. OXON. p. lOS. CHKON. II. TAB. 11.
^"n^t^
^m
ISIDORI IVNIORIS
EPISCOPI HISPALENSIS
HISTORIA
GOTHORVM WANDALORVM SVEBOKVM
AD A. DCXXIV.
ACCEDVNT
I. DEDICATIO IIISTOPJARVM ISIDORI AD SISENANDVM.

II. ADDITAMENTA AD ISIDORI HISTORIAS PELAGIANA.
III. EXORDIA SCYTHICA.
IV. CONTINVATIO BYZANTIA ARABICA A. DCCXLI.
V. CONTINVATIO HISPANA A. DCCLIV.
VI. EPITOME OVETENSIS A. DCCCLXXXIII.

VII. COMPILATIO COD. MATR. F 86.
VIII. HISTORIA PSEVDOISIDORIANA COD. PARISINI 01 13.
IX. PROPRIETATES GENTIVM.
CHRONICA II. 31
LIBRI ADHIBITI:
FORMAE BREVIOKIS:
P = rarisiiius 4873 saec. XII.
TORMAE PROLIXIOKIS:
SINE DEDICATIONE:
li = Berulineiisis Phillipps. 188,'! saec. IX.
y= Matriteiisis bibl. iiHt. X IBl saec. XI.XII.
li= Matritensis acadeiniae saec. XIII.
= Matritensis bibl. nat. F 58 saec. XMXVll.

=
\i)\ Matritenses T 10 et F 93 saec. XVI.
X= Bernensis 83 saec. X ( iu laiule Hisi>aniae et in recopitulutiune
Y= Petrcipolitanus saec. IX \
(c. G6— 70).
Z= Sangallensis 133 saec. IX iu recapitulatione.
=
J{ Komauus Palatiuus n. 927 saec. XII ad c. 13—19.
CVM DEDICATIONE AD REGE5I SISENANDVM:

W= Escur. K II 18 saec. VIII ail c. 1. 2. 3. (j(5.
J/ = Matrit. uuiv. 134 saec. XIII.
A = Paris. liibl. de V Arsenal n. 982 saec. XIV.
L = Lucas Tudensis (potiora sola).
im = cod. Matr. Tolet. 27, 28 i
Lv = cod. Lugd. Perizon. fol. 9 , Lucae.

Xs = editio Schotti '
LiUcris cursivis ut locos distinximus sumptus e.c aucloribus adlaic sercaiis, ita
ubi in talibus duae recensiones differunl, eam solam quae ad communem

auctorem propius accedit cursivis expressimus (v. ji. 254).
'
oni(issum) ubi pertinet ad verba rjuae praecedunt dtio plurave, haec siynis '
comprehenduntur, conlra ubi haec absunt, hic ut alibi ad proxime

praecedens vocabulmn sohm perlinel.
Isidorus, secundo vocabulo fortasse lunior'), natione Hispanus aut extremis annis
Reccaredi (f a. 601) aut imporante Livva (a. 601 — 603) Ilispali episcopus creatus est'')
eamque sedem cum per annos plus minus XL tenuisset, obiit a. 636. sic enim ait
aequalis eius et amicus Braulio episcopus Caesaraugustanus (obiit sub Chindasuintho

rege a. 641— 65-2 teste Ildefonso de viris ill. c. 12) in elogio ad Isidori librum de viris
illustribus adiecto (opp. Isidori ed. Areval. vol. 1 p. 8): 'Isidorus vir egregius Hispa-
'lensis ecclesiae episcopus . . . floruit a tempore Mauricii imperatoris (a. 582 — 602) et
'Reccaredi regis . . . obiit temporibus Heraclii imperatoris (f a. 641) et christianissimi

'Chinthilani regis (a. 636 — 640).' item Ildefonsus in additamentorum ad Isidori librum
eundem c. 9 (Arevalus vol. 1 p. 24 cf. vol. 7 p. 171 not. ad c. 15): 'Isidorus . . . floruit
'temporibus Reccaredi (a. 586— 601), Livvanis (a. 601—603), Witterici (a. 603— 610),
'Gundemari 610—612),
(a. 612— 620), Suinthilanis (a. 620—631) et Sise-
Sisebuti (a.
'nandi (a. 631—636) regum,
annis fere quadraginta tenens pontificatus honorem.' epi-
taphium Isidori (v. adn. 2) si libri scripti recte tradiderunt, obiit prid. non. Apr. aera
DCLXXIIII =
4. Apr. 636 eundemque diem martyrologia habent; relatio quoque de
eius obitu, quam scripsit Redemptus archidiaconus, eodem quoniam Isidorum ait ducit,
decessisse quarto die post paenitentiam publice actam, eam autem actam esse die quo
devotus populus sacri fontis undam percepturus esset; nam ea aetate baptisma fieri
solebat paschatis die vel pentecostes, inciditque pascha a. 636 in dieni Mart. 3 1
.
errore
igitur, ut videtur, relationi in hbris subscriptum est 'sub die pr. kal. Apr. luna XIX
aera DCLXXXIIII' = 31. Mart. 636 "). de anno certe dubitari nequit, cum Brau-
lionis Ildefonsique testimonia conveniant. conciliorum quoquc subscriptiones adstipulan-
tur; nara a. 633 concilio Toletano quarto subscripsit Isidorus, a. 638 Toletano sexto
successor eius in sede Ilispalensi Ilonoratus.
'De oriffine Gothorum et regno Sueborum et etiam Wandalorum historia librum
'unum' edidisse Isidorum idem Braulio testatur in indice operuni cius, qucm elogio modo
citato inseruit. laudes Hispaniae. a quibus haec editio ut priores incipiunt, ex libris
s oli habent Berolinensis (B) historiis praemissas, solitarias (nam historias hi non habent)
Bernensis X et Petropolitanus 1' et Legionensis, inscribentes subscribentesve Beroli-
nensis de Jande Spaniae, tres reliqui hius Spaniae provinciae. in tribus rerum gestarum
1) luiiioris vocabulura Isidoro adscriliunt et chronicorum cndices egregii (luid.nni et aliorum ciusdem
auctoris operum libri non ita pauci recensiti .apud Arevalum vol. 1 p. 108. id si recte factum est, nou cogi-
t.indum erit cum Arevalio de determinatione .adiecta propter Isidorum Pelusiotam saeculi quarti liominem
<iraecuni, sed de cognomiue altero: lunior enim sic non ita raro usurpatur (C. I. L. V p. 1078. C. I. Gr. 5956).
2) Leandri tVatris, cui successit, obitus uu,a cnm Isidori ipsius et Florcntinae .sororis perscriptus in epitapliio
edito apud Arev.alum vol. 1 p. 36 eveuisse dicitnr die III Iv. Mart. aera DCXI.I = '27 Febr. 603. sed ei epi-
taphio codicibus neseio quibus pmpagato quatcnns fides hal)enda sit, nescio. 3) Arevahis \o\. 1 p. 27.
Vcre dies Mart. 31 est luna XVKI. Apr. 4 luna XXII. cditores quod posucrnnt ]irid. non. Apr. lun. XXII,
c^c coniectura venit.

31*
244 ISIDORI
poinmentariis primum locum Gothicus ct apud Eraulionem et in

tenet, ut oportot,
recensione breviore (F) et exemplo antiquissimo (B).
in m libro Rodensi
amplioris
deperdito inter Vandalicum et Suebicum, qui continuantur, et Gothicum interposita
luerunt cbronica. in deterioribus exempHs VandaHca historia et Suebica Gotbicam
praecedunt. Ijrevioris formac liber unicus (P) cum tribus commentariis simpbciter prae-
scribiit Jiisforiti- (ioflinrani et Waniluloriuii et Sitrvorum suis locis {\. p. 255), Gothicus
ciiiniiientarius ut apud Diaubonem, ita etiam in excerptis antiquissimi omnium codicis
Ovetensis ( W) inscribitur tlf oriiiiiir (infhoriini: in Horohnensi, ubi iiiscriptio baec b'gitur
in litura, ita concepta est: ilf oriijiiif (iofliorniii if yrstis: Vandalico commentario ibi
adscriptum est sforia Vandaloruin, Suebico (sforia) Sa-rroriuii (v. p. 25(1). Rodensis in
Gotiiica iiistoria inscriptione caruit: istoria rrtjni imniJaloruni. — rrtjnam Siirvorum —

rrgniim (iothorum legitur in Matritensi X Kil et in VallicelHano ,
qui pendent ex
Kodensi. in interpolatis AM titulantur tres HbolH fere WandaJonun Jiistoria, Suevorum
liistoria, (iotlioruni. historia: in Perezianis () est iJironica VantJalorum rrt/iun, Sucvorum
i:rouica, chronica rcgum Gothorum hic sub noniinc Isidori continuata ad Wambanem,
sicut infra in Ubris dcscribendis plene rchitum est. conclusioni historiae Gothicac
c. 00 — 70, quae abcst a recensione breviore, non habet inscriptionem propriam in iV, prae-
scribitur rrcapitidafio in exccrptis Ovetensibus, rccapitulatio caius siqira dr originr (iotho-
riiiii in codicc M (abest ab A), capitulatio in B: latis Gothorum ilu praescribitur, ubi
seorsum proponitur, in excerptis XYZ.
Auctorcs episcopus Hispalensis nullos adhibuit nisi aetatis Christianac, sciHcet
praeter chronica sua, ex quibus repetivit certe c. 7S, Orosii historias, quarum cum
liabuisse codicem Donauesehingensi {T> apud Zangeuieisterum), similem osteiulit ad-
notatio ad c. 16 p. 274, 3; chronica Ilieronymi: Prosperi, quorum exempku' usurpavit cou-
tinuatum ad a. certe 453 (c. 28); Hydatii, quae prae ceteris compilavit et legit plcna
neque tamen nostra rccensionc plcniora (supra p. U)); Maximi Caesaraugustani, quae
liabuit integra (supra p. 221); lohannis BicLarensis (supra p. 210). nomiuatim nullus
oorum hxudatur, quamquam uno loco c. 9 pulchrum, ut auctori visum est, dictum
Orosianum aifertur adiectis verbis iuxta cuiustlam sententnim. omnes lii Hbri cum
cxccpto Maximo, cuius non supersunt nisi excerpta exiha, adhuc extent, Isidorianis
iiistoriis non nuiltum proficimus; crisin quoque auctorum raro iuvant, cum satis bene
ti-aditi omnes ad nos pei'venerint. quam imperite et neglegenter Isidorus cos compilarit,
maxime ubi ex duorum auctorum narrationibus suam composuit, exponere operae
pretium non est, cum ex adscriptionibus satis pateat: exempH causa adlego rehxtionem
c. 22 cx Hydatio et Orosio pessime contaminatam. ad suam aetatem pertinentia quae
adfert Isidorus ut ipsa non meliora sunt, ita summa luiius temporis auctorum penuria
,
ut spernanuis non admittit. —

Ad res in Hispania gestas cum cxteri scriptores raro
advertant, indigenae quoque quos Isidorus adhibuit imperfecte de iis rettulerunt; maxime
apud Suebos in partibus Callaeciae post Hydatium qui regnarint, eorum ne nomina
quidcm Isidorus tradita repperit, inter Remismundum, quem postremum nominat Hydatius,
et Theudemirum (cui aeram 607 =
p. Chr. 569 adscribimt acta conciHi Lucensis relata
apud Mansium conc. coH. 9, S15) patrem Mironis (cuius annum sectmdum aerae 610 =
p. Chr. 572 acquat praescriptio conciHi Bracarensis apud Mansium 9, 835) seribens c. 90
fuisse re.grs quorum unum Veremundum adscripta aera 523
niultos: p. Chr. 485 =
nominat titulus in Callaecia repertus apud Huebnerum inscr. Hisp. christ. n. 135, alteruni
aetatis incertae Ariamirum pracscriptio conciHi Bracarensis habiti anno eius tertio
(Mansi 9, 773).
Chronologia Isidoriana ad aeras Hispaniac proprias exacta est certe in historia

regni Gothorum Ilispanioi eo tempore a Romano plene separati et saepe cum Byzantiis de
finibus beHigerantis ad Suelios item Hispanos et Vandalorum regnum Africanum magis
:
:
HISTORIA OOTHORVM WANDALORVM SVEBORVM. 245
quam Hispanum eaedem aerac num perveniant, propter codicum dissensum dubium est
et sunt fortasse in hisce duobus libellis aerae diasceuastae magis quam ipsius Isidori.
reginn Hispanorum annos, quos Biclarensem vidimus adscripsissc, Isidorus ad chrono-

logiam non aJhibuit : contra diligentcr, quatenus in ciusmodi
liominem dibgentia cadit,
adscripsit annosimperatorum Romanorum scilicet Orientis. Occidentis, ut ab eius aetatis
scriptore expectandum fuit, praetermittit vel certe prnetcrmittcrf^ voiuit: nam non sohini
post Tlieodosiuni l Arcadlo adiunxit Honoriuni scd graviorc^ crrorc post a. 4(l8, quo
,
ohiit Arcadius, nou Theodosii H annos numeravit, sed Honorii et Arcadii continuavit
fcrtc ad a. 4iU; ab eo ninio ad primum Marciani. p. Ohr. 4.")2 sccundum Isidorum

scihcct, cuni aerae nullac apud cum inveniantur, utrum uumcrationem ilhim pcr-
versam ad Theodosii II mortem contimiarit an eius annos certe a morte Ilonorii
posuerit, nescitur. error is maturc aniniadversus cst et iu utr!U|UC i-cccnsionc ali(|uatcnus
correctus, scihcet sic:
c. I.') n. 409 anno Honorii et Arcadii XY Jihri omrirtft, sal iiuiiicniiii oiii. T
c. 19 a. 410 anno Honorii et Arcadii sexto decimo ]>
anno primo Theodosii minoris P

anno Honorii ct Arcadii XYII et sexto Thcodosii niinoris AM^
id (jiiod orftaii csi cx dittographia
I Theodosii minoi'is
anno Houorii et Areadii X et sexto
c. 20 a. 4 1
() anno Honorii et Arcadii XXII BAM
anno septimo Theodosii minoris P
Ipsos annos cum apud auctores inveniret aut imperatoria computationc annali aut per
consules indicatos, talem qualem videmus formam commentario dedit. noliis utilc
visum est tani annos eos imperatorios quam aerarum numeros apud Isidorum repertos
nd laterculum redigere. ab aera inde DXXII numeri recensionis brevioris (P) pleriqnc
a traditis in altera ita differunt, ut demptis librariorum erroribus intellegatur quoque Jiic
diasceuasten eum a quo brevior forma proficiscitur, tradita

, emendasse unione numeris
adiecto quod videtur originem ducere ex anuis Eurici in ea recensione pro septendecim
:
factis duodeviginti. —
Adscripsi ad laterculum eum annos regum Gothorum et Vanda-
lorum et, ad Remismimdum scilicet, Sueborum, sic ut ex historiarum libello efficiuntur.
adieci item annos mundi, quales non in historiis, sed in chronicis usurpavit Isidorus,
aequiparans, sicut ibi videbimus, annum quintum Heraclii et quartum Sisebuti anno
mundi 5813. habebimus ita computum talem, qualem Isidorus aut instituit aut certc
sibi constans instituere debuit: nam dubium non est saepenumero numeros ab ipso auc-
tore positos inter se pugnare. laterculus cum numeros in ipso libello ah a. inde p.
Chr. 3C9 traditos exhibeat omnes cursivis expressos, cum latcrculo consentientes in eo
nudc ytrocedunt, ab co recedentes uncis quadratis comprehcnduntur.
246 TSinORI
c. 14
e. 71
c. y-uPj.
72. 85
1) Alarici et RaJagaisi annum Isidoins (leterniina^lssc videtnr adhibito Prospero c. 1218 ad a. Arcadii
et Honi)rii qiiiiitnin: Gothi Itniinm Alarico et ]}ado;/niso ihicihus iayressi, sed errore pro qninto anno dcJit
quaitmn. brevioris forniae nuineri per se correcti CCCCXLVI — XIIII videntur proficisci ex emendatione.
HISTORIA GOTHUKVM WANUALORVM SVEBORVM. 247
anni
p. Chr.
248 ISIDORI
anni
HISTORIA GOTHORVM WANDALORVM SVEBORVM. 219
((IIIH
inaiuU.
iiiipcraloriiin.
539 5699 Anastasii 12

540 5700 13
541 5701 14
542 5702 15
543 5703 16
dM [r>45 ^y 5704 17
545 5705 18
546 5706 19
547 5707 20
548 5708 21
5i9 [545 p] 5709 22 [21 B,
550 5710 23 26 P/
551 5711 24
552 5712 25
553 57 31 26
554 5714 27
555 5715 lustini

556 5716
557 5717
558 5718
559 5719
560 5720
561 5721
562 5722
563 5723
564: 5724
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
250 ISIDORI
amii
acrae.
]}. Chr.
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
aeme.
252 ISIDORI
Gravissimi eirorcs iii lioc imperatorum laterculo commissi quatenus distribuendi

sint inter laterculos ab auctore adhibitos sine dubio perturbatos et ipsos et auctoris
inconstantiam et librnriorum neglegentiam, disquirero nihil attinet, nec magis inquiremus,
regnorum Ilispanorum numeri quatenus plus minus fidem mereantur. summa anno-
rum quos Gothorum rogno Isidorus adscripsit cum laterculo convenit. scilicet Gotho-
lum regnum recensio brevior ait durasse annos CCLT, numerans ut videtur ad ex-
trenuim annum Sisebuti, altera annos CCLYI numcrans ad amium Suinthilae quintum.
annus regius hic, cum videatur pariter atque imperatorius aerae a kal. lanuariis in-
cipienti aequiparari, quamquam legitimac computationi id vix convenit '), a primo anno
p. Chr. 369 = aer. 407 ad a, 619 = aer. 657 vere sunt anni CCLI, ad a. autom
624 = aer. 662 anni CCLYI. recte quoque c. 60 aequatur annus Sisebuti primus
Heraclii secundo et aerae DCL. edidit igitur historiam Isidorus anno p. Chr. ()24.
Ut chronica, ita historiae quoque Isidori duplici recensione ad nos pervenerunt,
altera breviore in universum et finiente in morte Sisebuti a. 619, prolixiore fere altera
caque terminante anno Suinthilae a. 624. quomodo differant ut commodo in-
in quinto
tellogatur, quidquid diversitatis non ad mcras librariorum sordes pertinet, nos non in
apparatu abdidimus, sod textui intorposuimus formato ad recensionem prolixiorem. sed
interposita intra parentheses breviore vel, ubi necessarium visum est, iuxta positis am-
babus ita, locum teneat, prolixior posteriorem.
ut brevior priorem Breviorem unicus —
codex servavit Parisinus 4S73 saec. XII, nam duo alii qui extant ex hoc ipso videntur
descripti esse. ipse liber non solum passim corruptus est, sed etiam hic illic temerc
intcrpolatus, ut c. 90 ex cive stio qui illic praecrut fradente Ljtsidio effectum est cires rero
qui ilUc pracerant custodiendos tradidit Lusidio: alia diasceuastae potius quam librariis
imputanda infra explicabuntur. — Inter prolixioris ordinis libros integros et aetatc
princcps est et puritate Berolinensis saec. IX , sed vincimt eum bonitate pluribus locis
oxcerpta minora tam codicis Ovetensis saec. YIII quam ex eodem archetypo deri-
vata Petropolitana Sangallensia Bernensia Legiononsia. ita in laudibus Hispaniao
p. 267, 14 excerpta habent Pisaea in Berolinensi omissum ct p. 267, 16 Eleis pro cor-
rupto aUis. item in recapitulatione p. 294, I 1 tremuere pro corrupto triurre. ut vel hinc
iMtollegitur, Berolinensis liber licet ab interpolatione grauioro
immunis (^nam talia ut
}>. 272. 6 nuintur B pro intvriit librorum reliquorum non numero), ita ipse pessime defor-
matus est mendis hiatibusque quorum qui proximo ad eum acccdunt Matritensis bil)l.
,
nat. X 161, nobis N

et alter luiic simillimus Matritensis academiae, nobis II compluros
recto evitant vel explent. ex duobus his ductis omnino ex eodem archetj^po, scilicot
ox depordito Ilodonsi, quamquam praestat et aetate et bonitate in universum prior, ne
altoro quidcm carero possunms: nam saeponumero propius hic accedit ad B cum in
erroribus (ut p. 275, 14 itnUum p. 298, 12 gtmderici —
p. 302, 7 nuuino) tum in —
gonuinis (ut p. 2S2, 21 Ebbanis ducis nomen cx posterioris reeensionis libris soli ser-
vaiauit BU). communem originem declarant cum interpolationes quaedam in utroque
libro eaedem, ut p. 26S, 7 corruptum editi librarius arcluUypi delevit. p. 27S, 14 hnsturuni
mutavit in nstrorum tum maxime hiatus ad onmium recensionis posterioris exem-
,
])larium archetypum rodountos coniectura similitcr in utroquo exploti, ut in ipso prin-

cipio p. 26S, pro eo quod habet reconsio prior rvrtum rst additur scitote in libris
I N
ot // (cum Iiodensi), itom p. 273, 21, ubi cxciderunt verba in eis affcre hrlli iurr non
tirrrrf. supiilomontum noii occidrrcnfur adost in N in toxtu, in IT ad marginem. oodom

ducit glossoma p. 278, 15 ad caesorum sfra(/e adscriptum divorsa ratione in toxtum
utrum(pie rolatum (stnujr ocrisorum rrl multitudine caclaverum II, sfraffc multitudincm
1) Secundnin ea ijiinc pxi>iisiii :ililji {iieiies .Iro/iir 1(') ]i. (i"2l .niinus Hutlioruin ipglus viiletui- ouni))U-
tatiis esse sic, iit Iustiui;iiuis lcge a. 0.37 eniis.sa cunstitiiit , :\ die creatinnis; testinionia tanieii lcre lieficiunt
inaxiine aiitinuiura euriiin ((u.Tedani supra .ad laterciiluin iii aduotatioue apposui.
occisorum vcl cadaiterum N). vera igitur lectio vel verae propior modo iu hoc libro
adest, luodo iu illo; eo autem potissimum praestat codex N, quod non solum insiticia
multa omisit, in his locum Suetonianum p. 2()9, 1 et comphira ex lohanne Biclarensi
potissimum excorpta c. 49, quae adsunt in altero libro, sed etiam totus immunis man-
sit a contaminatione recensionum duarum, quam mox videbimus codici // ahquatenus
communem esse cum deterioribus. nihiiominus quamquam liorum trium librorum BNH
nulhis optinms est et satis fidus, praetcr priorem rocensionem iis potissimum textus nititur.
Praeterea qui a nobis adhibiti sunt duo hbri tamquam gemehi 1'arisinus Ars.
982 = ^ et Matritensis univ. 134 =M et tertius Pelagianus Matritensis bibl. nat.
F 58 = 0, denique Lucae Tudensis recensio Isidoriana = /y, ii et contaminati sunt
adsumpta ad recensionem posteriorem eamque ita ut modo exposuimus intcrpolatiim

recension(! altera et multis loeis denuo interpolati. eontaminationis exemphx haec sunto:
p. 271, 14 a terra sua P, a sedibus suis BNIIAML, a terra nel a sedibus suis 0.
p. 273, 10 in uindictam] PIIAMOL, om. BN.

p. 27(j, 22 ui tempestatis] PO, ui grauissima tempestate BN, ui grauissima tempe-
statis H, ui (in A) grauissimae tempestatis AM.
p. 279, 27 post fugit comma Theuderico autem cum exercitu .... magna eap-
tivitas fuit ins. P et paiicis mutatis HOL.
p. 283, 21 apud Narbonam in foro ab exercitu iugulatus P, ab exercitu iugu-
latus BNHO, ab exercitu iugulatus Narhona in foro AML.
p. 283, 25 mensibus V] PAML, om. BNHO.
p. 288, 9 aut opibus ablatis proscripsit P, aut proscriptos in exihum egit BNH,
aut opibus ablatis prosci'ipsit et proscriptos in exilium egit AMOL.
p. 288, 14 2)ost auxit comma primusque inter suos .... regibus erat hahcvt
PAMOL, om. BNH.
p. 292, 1 alii ueneno P, alii inmoderato modicamenti haustu BNOLj, alii inmode-
rato medieamenti liaustu alii ueneno IIAM.
Ex adnotationibus, quas iam supra diximus adscriptas fuissc in margine communis arche-
typis, aliae in codicem // translatae sunt, aliae et longe plures in codices îl/, aliae
denique in eundem auctorem plerasque certe redire inde confirmatur, quod non
0: ad
paucae earum in duobus vel adeo in tribus liis ordinibus pariter leguntur. quid quod
p. 277, 21 additamentum e.rflncto iyitiir Llforio \eg\tm- tam in quam in 0, sed loco AM
diverso insertum. caute igitur huiusmodi libris utendum est: abici tamen non potuerunt.
scilicet exemplar exemphiriave recensionis posterioris, quibus lihri nituntur, ut AMO
simillima fuerunt nostris (maxime BNH
saepe consentit cum B etiam in mendis ei
propriis, ut p. 289, (1 omittentes uterque verha de dkiersis), ita hic ilhc iis praestiterunt,
ut p. 277, 5 in loco qui abest a recensione breviorc vocabulum plcraqw sumptum ab
Isidoro ex Prospero omittunt BNII, liahent AMO. suppeditant igitur hi quoquc libri
ut exiguum, ita aliquem fructum. interpohxtio autem in Isidorianis his grassata multo
vetustior videtur esse quam sunt lihri unde nos eam accipimus : certe p. 293, 2S cum
pro voeabulo oecidrnfls librorum XYZBN soli libri IIAM scribant sepfentrionls, iioc
ipsum reperitur iam in libro ghissarum Ansileubo vulgo tril)uto (vide p. 20 1) scripto ante
finitum saec. VIII; denique Isidorianorum liorum onmium antiquissimus H'^ quod exhibet
septenfrionls liae orcldenfis ostendit dittographiam eam iam in ipsius archetypo adfuissc.
Lucas Tudensis, quem adhibui ad codicem fere Matritensem bibl. nat. Tolet. 27,
28 adsumpta praeterea hie illic editione plane vitiata, cum totus pendeat ex hbris inter-
polatis (vide infra p. 263) eiusque receusio ad Isidori textum niliil omnino eonferat,
notitiae causa potiora ex varia lectione eius in adnotationem recepi, maxime addita-
menta alia cum hbris interpolatis ei communia, alia non pauca ei propria.
254 ISIDORl
Ex additaraentis librorum iu appendicem primam conioci dedicationem ad Sise-

nandum datam, quam Vandalorum historiae praemittit solus liber cum Luca. M
eam quamquam non Lucas confinxit, quac fuit opinio Perezii (apud Yillanuevam
riagc p. 322), cum adsit in libro ante eum exarato, et per se ab Isidoro scribi potuit,
li
nam advixit is ad tempora Sisenandi (631 — 636) eique regi liistoriarum exemplar trans-
mittere potuit iioc quae in ea continentur ab eius saeculi indolo abhorront, mihi quoque
novicia creditur, quoniam Complutensis hbri auctoritas maxime adversante gemello A
admodum infirma est. — Item additamenta Pelagiana (vide p. 262) exhibentur in
auctario altero, scilicet narrationes duae insertao altera historiae Yandalorum c. 80 sub
rege Guntamundo, altera historiae Sueborum c. 90 sub rege Theodimiro.
Gravior quaestio, quaenam intercedat relatio inter formas duas historiarum brevi-
orom et prolixiorem, post Hugonis Hertzberg de historiis his commentarium [dic Historien
Hud die ChroniJrrn drs Isidorus ron SeviUn. Gottingae 1S74) acutum et utilem hodic
ita fere solet tractari extaro liuius libelH editionem duphcem, priorem cditam a. 620.
alteram ali auctore recognitam et auctam quinquennio postoriorem. sod erravit

Ilortzborgius liabomusque vero commontarii oditi a. 624 recensiones duas divorse tam
breviatas quam interpolatas. primum forma illa brevior cum Sisebuti mortem memoret,
et ipsa prodierit necesse est regnante Suinthila, et cum computationes, quibus sollemni
more chronica finiunt, perducantur ad annuni oum, quo porscribuntur, quod hic contra
consuetudinem adeoque naturam eorum desiuunt in morte Sisebuti, suspicionem movet
extrema a librario omissa esse, quem supra iam vidimus in chronologicis tradita licenter
immutavisse. neque id ratione caret, modo admittamus id evenisse ipsis auctoris tem-
jioribus: nam Suinthilam regem cum Isidorus in fino libelh magnificis laudibus oxornasset,
eo por seditionom deposito et sumnio odio habito causa certe resecandae clausulae non
defuit. accedimt alia eaquo graviora. soloecismi utriusque famihae hbris communes,
ut sunt inraderaf bis p. 2S4, 19. 286, 14 et eundem castrum p. 284, 19, si in duabus
cditionibus ab auctore emissis pariter adsunt, ipsi auctori omniuo imputandi, contra
si redeunt ad archetypiim unicum, fortasse librario oius tribuendi mihi quidom ab
Isidoro abhorrere videntur Iiomine non orudito, attamon litterato; sed verum est de
ea re eo minus constare, quod etymologiarum editione philologis utih adhuc caro-
mus. mendas in hoc Ubello vix ullas inveniri auctori abiudicandas et omnibus
libris communes non requirit archetypa duo, sed recte poterit inde explicari, quod
utrnquo recensio pendet ab archetypo unico auctori fere aequali. decidit quaestionem
comparatio locorum ab Isidoro sumptorum ex scriptis adhuc sorvatis, qui pro commen-
tarii indole permulti sunt et redditi verbis vix mutatis: scihcet ut passim recensio
brcvior ad communem auctorem propius accedit, ita e contrario non minus frequenter
recensio prolixior formam vetustam servavit. quam saepe modo illud modo hoc locum
habeat, editio ita demonstrat, ut ubi eo nomine rocensiones differunt, sola ea inchiiatis
litteris oxpressa sit, quae archetypum fidelius reddit. eo autom nullo modo porveniri
potuit receusione auctoris secunda, potuit recensionibus duabus admissis diversa
ratione modo breviatis modfi interpolatis. et adsunt in reconsione altora utra eaiaim
imumtationum corta vestigia. inter alios nmltos breviorem corruptam esse apparet
locis his:
c. 19 liydatins c. C)7: rcc. prolixior: rec. hrrvior:

Atavulfus . . Placidiam Placidiam . . . coniugem Placidiam . . . uxorem
duxit uxorem, in quo pro- sibi adsumpsit, in quapro- sibi adsumpsit nullo ex
fetia Daniliehs putatur photiaDanihelis a quibus- ea semine subsistente.
inpleta, ut ait filiani regis dam putatur conpleta, qui
austri sociandam vo<;i ait filiam rogis austri con-
: :
UISTOIUA GOTIIORVM WANDALORVM SVKBORVM. 255
c. lU Ihjdulius V. o7 rcc. prolixior rcc. hrevior:
aquilonis nullo tamen eius iungendam regi aquilonis,

cx ca semine subsistente. nulla tamen de germine
eius subole subsistente.
G. 23 Prosper c. 1200:
Arelas nobilc oppidum Arelas nobilissimum Arelas nobilissimum
Galliarum a Gothis multa Galliae oppidum multa vi Galliae oppidum obsidet:
vi oppugnatum est, doncc obsessum oppugnat , a a cuius obsidione immi-
inmincnte Aetio non im- cuius obsidione immi- nente virtute Aetii Ro-
puniti abscederent. nente virtute Aetii Ro- manae militiae ducis re-
manae militiae ducis non motus abscedit.
inpunitus abscedit.
lllo loco quao in breviorcm rcccusionem recepta sunt ut verba auctoris fidcliter reddunt,
ita omissis mediis parum
hoc e contrario brevior recensio verba tradita
coliacrent:
contraxit. in eorum qui breviorcm formam adornavit quid
annis indicandis numerisque
sibi sumpserit ut supra dcmonstravimus, ita in ipsas res eadcm bcentia grassatus csse
invenitur. c. 85 cum forma prolixior satis fidelitcr Ilydatianam narrationem de Ilcr-
merico aegrotante et deinde defuncto reddat, brevior mortem eius anticipans totam
pervertit. narrationem c. S8. 89 de divisione Sueborum post disscnsionem ortam intcr
regulos duos Frantanom et Maldram apud Ilydatium c. ISl seq. cxpositam duac recen-
siones tradiderant ratione planc divcrsa. scilicet apud Ilydatium parum distincte, sed
non obscure significantur partes duae, altera cui praeost Frautan et eo mortuo Rccci-
mundus, altera sub rege Maldra ct co mortuo sub Frumario; deindc ncscio quo modo
in Reccimundi locum succcdit Reraismundus isque Frumario mortuo Suevos omnes in
dicionem recipit. hanc Hydatii rclationcm Isidoriana forma prolixior in univcrsum cum
fide repraesentat: contra brevior tota interpolata quac dc Rcccimundo Ilydatius narrat
in Remismundum transtulit eumque adeo Maldrae filium facit, id quod cum Ilydatiana
narrationc nullo pacto conciliari potest. itaque hoc loco is a quo brevior narratio venit
Ilydatiauam male intellegens liccntcr corrupit. Alteram recensionem qui adornavit —
a corruptelis quae ipsam rem tangcrent fcre abstinuit, quamquam Pauli apostoli verba
relata p. 291, 16 male mutavit inscrta particula doncc, sed tradita verba passim mutavit;
ita locum c. 7. 8 de Athanarico ct Fridigerno Gulfilaque episcopo cum brcvior recensio
totidem fcre vcrbis repetat, ut legitur in chronicis Isidorianis, in forma ampliorc quae
accedunt multa, sed inania omnino Isidoro abiudicanda sunt. adsumptos esse ab Isidoro
libellum itcrum castigante ipsos eos auctores, quos antea adhibuerat, id quod facile
conicias, unum locum rcpperi c. 7)5 qui suadcre videatur:
Hydatius v. 71: recensio hrevior: rccensio prolixior:

Vandali Suevorum ob- tandem Gallaecia
relicta relicta obsidionc Suevorum
sidione dimissa .... relicta cum omnibus Vandalis ad
Balearicas Tarraconcnsis
Gallaecia ad Baeticam trans- Baeticam transivit.
provinciae insulas depraeda-
ierunt.
tur. deinde Carthagine Spar-
idem c. 80: taria eversa
Vandali Balearicas insulas cum omnibus Wandalis ad

depraedantur: deinde Car- Baeticam transiit.
thagine Spartaria ct Hispali
cversa et Hispaniis deprae-
datis Mauritaniam invadunt.
256 ISJDOUI
(Uim liic locum BaJr<irh:as

cvidcntcr eoersa insertum cssc narrationi
iipp;irc;it . . .
breviori iiim ibi post verba ad Baeticani transiit, sed ante ea, indc
ubi inseri clebuit
coUigercmus vcre rccensionem ampliorem breviori superstructam esse, nisi unicus is
nam narratio de proianatione ecclesiae Hispalensis c. 73 cum
eius generis locus esset.
in forma breviore ad verbum fere cum Hydatiana consentiat, adiecta in altera ecclesiae
vocabulum et miraculi locus possunt quidem addita esse ab ipso episcopo Hispalensi,
sed item ab alio quocumque Hispano homine. itaque transpositionem illam verisimile
est ab ipso Isidoro commissam esse, vestigia eius breviatorem casu opinor oblittcrassc
suppresso commate male traiecto.
Habemus igitur historiarum Isidorianarum recensiones duas diasceuasten perpessiis
ixmbas, quorum magis quani historicas, dico hiudes
alter et suppressit partes rhetoricas
Hispaniae Gothorum, quibus Gothorum historiam auctor in principio ct in
et laudes
tine orniivit et Suinthihie hiudos sustulit, dcnique aha complura omisit, ea iiutem quae
rctineret plerumquc ad formam ab iiuctore datam repraesentavit. alter e contrario

tantum afuit ut tradita breviaret, ut fortasse etiam augeret: certe quod in historiis
Vandalorum Hueborum aerae Hispanicae a breviore rccensione absunt, adsunt in
et
altera, magis videntur in hac additae esse quam demptae in illa. sed ex hac quoquc
recensione et commata quaedam exciderunt et multis locis verba arbitrio inveniuntur
mutata. omnino historias has qui adhibet, ei utriusquc formae ratio liabenda cst
potestque multis locis adsumpta utraque pristina operis forma certo restitui. pcr totum
tamen HbeUum id perfici nequit nisi licentia adhibitii itaquc ipse a tali restitutione
abstinui, sed, ut supra dixi, editioncm ita forniiivi, ut duae recensioncs ex ipso textu
satis agnosccrentur.
Videamus de libris.
RECENSR)X1S BREVIORIS LIBRI.

P Parisinus Lat. 1S7I{ saec. XII (Ilertzbcrg Isidorus p. 1 1 )
post Urosium antc Soh-
num f. Sl — 88 exhibet Isidori histori;im Gothorum inscriptionc nulhi, subscriptiim : e.i:-
plicit historia Gothorimi, ; Ynndiilovum inscriptam : iiiripit historia Waiuhduriuii, sub-

scriptam: vxplicit historia WaiidaJormii ; Sueborum inscriptiim incipit historia Snevoniiii,
subscriptiim e.iplicit historia Suevoritm. eas ex hoc libro edidit Petrus Pithoeus (codicis
h'gum Wisigotharum libri XTI. Isidori Ilisptilcnsis episcopi de Gothis "Wandalis et
Suevis historia sive chronicon cx bibUotheca Petri Pithoei. Parisiis 1579 fol. p. l — 8).
contulit librum Monod Parisinus, quam recognitionem publici iuris fecit Ilertzberg 1. c.
p. 76seq.; ipse relegi Piirisiis.
'Ex editione Petri Pithoei, quae hixbctur tomo -1 rcrum Ilispanicarunr descriptam
esse Isidori historiam Wiindiilorum testatur ipsc liber hodie Bcrohnensis Phillippsianus
1848, antea Meermannianus 740, f. 29.
Parisinus Lat. fiSIS saec. XIV, antea in bibliotheca Viscontiorum Paviae, post
Solinum et Pauli historiam Romanam et Liingobardorum (cf. MG. SS. R. L. p. 30)
easdem tres Isidori historias exhibet, quas conferens repperi descriptas esse ex libro
Parisino 4873. is c. 39 cum anticipet c. 45. 40 do Agila, emblema in hoc codice ita
legitur immutatum: Amio XXVI an. Atmstasii imj). extincto Gusilico A>;ila rex creatar
regnans annis V, cuius tertio anno Athagilcus tyrampnidem regnandi cupiditate arri-
puit. e. 38 ex Ebhane fecit Odonem. pro specimine enotavi quae differunt a cod. 4873
prima et postrema: 1 scytharnm] scythie est cst — 2 gesta] congesta — 4 cr. ccxiiii om.
— qtiihus inhahitabant] in quihus hahitahant — deinde] dcmum — 5 cra ad imperatoris
om. — aduersus] contra — nicerit qnod pacem om. —
item 85 hermerico] haincrico
— era ccccxcuii om. — occupant uuand. autem om. riccila] ricolu —
fluuium] —
filium — eitis] eum — 86 ah eo om. —
87 rectiarius] rectianus theudorid-] fheo- —
—
HISTOKIA GOTHORVM WANDALORVM SVEBORVM. 257
(loruj- ploruinquc — 88 fmtan] fracton — masdram] niasoran at sic dcinccps —

illtw] illic — olisepona] olysempona.
Matritonsis bibl. nat. X
28, antea comitis de Miranda, saec. XIII (Knust Archiv 8,
804: Hertzborg Isidvncs p. 14; Hartel bibl. patr. Hisp. 1,453) post Orosiuni f. lil' I
1 23' titulo nullo Goflwrum antiquissimum

: Sisehutimi anni CCL tmus. explicit
liisforia tTotortmi. deinde f. 123' 124' era Wandali —
et mcnses VII. ex- DCLXVI . . . .
pUcit historia Wandalorum. deiude f. 124' — 125 incipit historia Suevorum . . . mansit
annis CXXVI. explicit (interponitur: incipiimt capitula lihri Solini, qui sequitur)
hisforia Suevorimi. quod collatum habui ab Ewaldo ad p. 271, Ki vcrb.
principiuni,
dedcrunt, 4873: c. 1 qtwd] quia
in his recedit a Parisiuo c. 5 anno om. sanna- — —
tarum] sarmatarium c. 5 uicerit q. patriam om. — c. 6 cccuiii] cccuii c. 7 in — —
histrium oni. spatio vacuo relicto nullo c. 8 sacras] sanctas anno xiiii] anno — —
xuii —
danuuio] danuuii potestati] potestate. —
vides codicem ab illo non diffcrro
nisi in deterius et speciem prae se ferre apographi.
RECENSIONIS PROLIXIORIS LIBRI.

Berolinensis Phillippsianus n. 1885, olim Claromontanus sacc. IX, de quo rcttuli- !',
mus vol. I p. 4, f. 1 — 211 liabet Isidori orationem de laude Spaniao, cui praescribitur:
kwp. de laude Spaniae sancti Esidori, subscribitur : explicit d. l. sp. s. e., deinde historiam
Gothorum, cui praescribitur : dc origine Gotorum et gestis (hacc in litura); antc c. G(i
capitulatio , subscriptio c. 70 nulla; deinde ante c. 71 ineipit Wandalorum ; post c. 84

expl. storia uandalonmi,
sueuorum; subscriptio nulla. ad hunc librum rccognita
incipit
recensio plenior prodiit cura Labbaei (nova bibl. ms. Parisiis 1057 fol. cxpleta tamen ),
hic ilhc ex Lucae Tudensis recensione edita a. 1608 per Schottum. hiudeni Hispaniae
primus publici iuris fecit Labbaeus.
Vaticanus Palatinus 027 scriptus saec. XII incipientc Veronac, quo quae continc- It
antur vol. 1 p. 259 exposuimus, f. 122'. 123 ex Isidori Gothicis proponit c. 13 — 10 sub
praescriptione de primo adventu Gothonmi ad Italiam ct Eoma capta auctoris nominc
non cnuntiato. subscriptio nulla. descripta haec esse ex ipso libro Claromontano eoque
iam correcto ita, ut nunc iacct, collato utroque intellexi. nihilominus exiguac particulae
variam lectionem in apparatum recepi, quoniam, ut dixi 1. c, utilc est de origine ex-
cerptorum horum cuivis constare.
Havniensis liber n. 1327 (Archiv 1. 164: Ilertzberg Isidorus p. 11) Isidori historiac A'
Gothicae partom habct teste Bethmanno in schedis descriptam cx Claromantano a Sir-

mondo et missam Isaaci Vossio.
Bornensis n. 83 saoc. X, dc quo rofcromus ad chronica Tsidori, post hacc, quibus Y
nomcn auctoris adscriptum cst, habct f.
09' — 10()' historiac Gothorum partem post-
remam (c. 66 — 70), cui praescribitur: incipit cuius supra, subscribitur : explicit laus
Gtifonim. dcindc f. ciusdem partem primam,
100'. 101 cui post oandem praoscriptionem
subscribitur : cxpdieit laus Spaniae provine. ad verba c. 66 liomanis sc dederunt adno-
tatur inmargine: Orosius refert, ad locum de transitu Danuvii: s(cilicet) tempore Valentis
cretici.
Pctropolitanus bibliothecao imperialis saec. IX, item tractandus ad clironica, Ber- z

nensis in oninibus gemellus laudes et rccapitulationem habet f. 8. descripsit eum
nobis W. Arndt a. 1864.
Sangallensis n. 133 saec. IX, de quo pariter dicetur ad chronica, p. 591 — 597
continet recapitulationem: praescriptio et subscriptio eadeni est atquc in Bornensi. laus
Hispaniae in hoc libro non reperitur.
Legionensis ecclesiae qui memoratur apud Florezium Esp. sagr. 6, 481 habuisse
videtur solas laudes Hispaniae.
CHRONICA II. 33
258 ISIDOKI
Codex occlesiao Rodae aiitea, deinde sacc. XVIII cxeuntc apud Manuelem Abad
y Lasierra priorem S. Mariae da Meya apud Lcridam adservatus mihi non innotuit nisi
por exempla delincata inde a palaeographo eximio Franc. Xaverio de Santiago Palo-
mares, quae simt et apud academiam Matritensem (Ewald neues Archw 6, 341) et in
bibliotheca regia privata cod. 2 J. 8 (Ewald 1. c. p. 347). praeter alias tabulas ex hoc
codice sumptas (vol. I tab. 61 : incipit liber tertius 1'auli Orosii et vol. I tab. 64: incipit
crunica Bambani regis usque nunc in tempore gloriosi Ordoni
Visegotoruni a temjwrc
regis memorie Adefonsi regis filii collecta) et laterculum imperatorum a Caroh)
dive
magno ad Lotharium II specimina iUa continent Isidoriana haec:
1. c. 71 —
73 incipit ubandalorum regnum. era ccccxliiii .... relicta ohsidionc suc-
uorum (cod. f. 156 =
Palomares vol. II tab. 26, item minus plene vol. 1 tab. 56).
2. c. 82—85 ohstrictus de catholicis . . . interitum. inci^nt Sueuorum. era . . .
bastatione depredans iandem (cod. f. 157 = Palomares vol. II tab. 27).
3. c. 92 regnum autem Suevorum .... scribitur. finit. sequuntur chronicalsidoriaua:

incipif cronica Isidori iunioris. sex diehus cet. (coA. i. 159 = Palomares vol. II tab. 23).
4. post Isidori chronica finientia in a. Heraclii XXVII ex historiis Gothicis c. 1 — 3:

Gotorum
scitote . . . finem dedisset (cod. f. 167 = Palomares vol. II tab. 28).
Apparet chronica interposita fuisse historiis, ut praecederent Vandalica et Suebica,

sequeretur Gothica. specimina servata luculenter ostendunt cx Rodensi libro descriptum
essc Matritensem X, 161 = N; nam conseutiunt in plerisque, sed ita, ut et ortiio-
graphia antiquior (Spania plerumque, semel Ispania, cum in N plerumque sit Hispania vcl
Ispania, raro, ut c. 74, Spania) — GaUicia plerumque, raro Gallec- praeter aUa in
V. 1. relata) et lectionum condicio (p. 296, 6 pucis ineunde Rod. , iKCcis incunte N—
p. 300, 1 I era dcccxlui Rod., om. utpote corruptum N) ostendat non Rod. ex N pen-
dere, sed e contrario N cx Rodensi.
Matritensis bibl. nat. X, 161 saee. XI/XII (i. 162 mentio fit erae 967), antea -V
monastcrii dominicanorum Plasenciae (Knust Archiv 8, 806; Hertzberg Isidorus p. 9:

Ilartel bibl. patr. Hisp. 1, 456), post Orosium et chronica Isidori maiora exhibet historias
f. 143' — 145: incipit istoria regni Vandalorum. cra ccccxJiu antebiennium .... ad Gili-
miri interitum. explicit; item f. 145: incipit regnum Suevorum. Suevi principe .... annus
scribitur. flnit; item f. 146: incipit regnum Gotorum. Scitote Gotorum antiquissimam ....
Ispaniam videt (c. 70 fin.) fhnit. historias nostra causa contulit Bernaysius. — Subicitur
f. 154' narratio de portis Caspiis ab Alexandro magno factis regibusque XXII ibi clausis
respondens in universum Pseudo-Callisthenianae 3, 26 = 29, sed ipsa recensio, ad quam
•excerpta haec pertinent, reperiri autem haec: item in Alcxandro.
non potuit'). est
at idji sopitus est quartus milrsimus annus, in primo anno annunciante quinto milesimo
anno descendit Melni rex Orientis de origine genitus filii Noe et exterminavit in Eufrate
usque in Andronia LXVII civitates cum regionibus suis, et ingressus est in patria regna
ipsorum Indorum, et desolavit et depraedatus est, atque succcndit ea. et excitavit ad
desertum Sahaa et exterminavit tabernacula fdiorum Israel (sic) filii Agar Egiptie, ancille
Sarre uxoris Abraam et fugerunt et piost exierunt de sollitudine Erihon et introierunt in
terram pacificam. et fecerunt bellum cum regihus gentium et vastaverunt et raptivaverunf
ef suhdiderunt regna gentium, et crat omnis terra promissionis subiccta eis, ef repleta est
terra ab eis ct tahernactda corum tamquam locusfe pergebant nudi quod dicifur perilion
ct vidit ibi genfes ohscenas mutato hahitu visiones iUorum, qui sunf fllii laphet. vidit
enim eos facientes ahhominationes. vescebantur enim in immondifiam terre mures ef
canes et catos morficina et ahorsus una cum sequenfibus spurciciis, ct non sepeliebant
1) Quos de ea re iuten-ogavi Dillraaiuius et Noeldekius iiegaverunt eam recensiouem sibi untam esse.
egit de hac narratione Vogelstein (adnotationes quaedam ex litteris orientalibus ad labulas de Alexandro
maguo. Vratislaviae 1865 p. 27).
morttios suos,d aborsiis iHidierum akbant, quoniam sic deccbat eos. ct vidit Alexander
immondiciam iUorum et invocacit dominum in adiutorium sibi, et eiecit eos una cum
mulieribus corum et fdiis cx Oriente et inclusit cos in extremo acquilonis in interiorem
imjrcssum mundi, non est aliiis introitus extremitatis terre ab Oriente usque ad Occi-
et
dentcm. Alexander coram deo in suspirio magno ct exaudivit illum deus et

et oravit
praecepd deus montibus qui cocjnominantur Visaide ab aquilone, et coniunxerunt ub iu-
ricem sc usque ad XII cubita et fecit ibidem portam eream et linivit cam infrcsecus
fuscocint in quod
si incurrerit ferro non commovebitur aut, si accensa fucrit igni, nun suc-
cendetur, quod natura ignis non potest solvere aliquid ex ea, dum adiunxerit ei eo
eo
quod omne malcfwium operantur ipisi immondi populi qtii ibidem inclusi sunt. postra in
duobus coloribus istis instruxerunt omnia opera dloriim, ut est ferrum aut argentum.
demum aperietur ipsa porta, ut egredianfur et dissipent filios hominwn et contaminent
tcrram. oportet in fme femporuni fieri secundum verbum Esccliielis prophete dicentis, qtiia
crit in novissimis diebus
ab extremis terre egredientur Gog ef Magog in ferram Israel.
ipsesunf gentes quas inelusif Alexander in Aquilone Gog ef Magog et Mool et Gigab et
Asnaces rt Bircs et Tofai ef Limas et Anine ct Ferczei et Bedaci ef Tubelei et
Darmarei et Cuefei ef Arinasefei cf Germencdci et qui comcdunt filios hominum isti
qui dicunfur Chananei et Turcanei et Alone et Fesanolci et Erignei cf Alfrai. isfe sunf
viginti due gentes quc sunt intresecus porte aquilonis.^).
iiichise Sequitur f. 154' 160 " — —
(160' vacat): incipiit cronica Guisigotorum a tempore Bambani regis usque ad tenqjora
gloriosi Ordoni regis divae memoriac Adefonsi regis filio collecta istoria; incipit: Recesuindus
Gotorum . . . ., finit: era BCCCCIV Ordonio defuncfo Adefonsus filius eitts successit in
regnum, quae sunt chronica nota sub nomine Alfonsi III vel Sebastiani (Florez Esp. sagr.
i;i, 47Sseq.). —
Deinde f. 16i''. ^: istoria de Maomef. exortum esf secidorum. . . .
ainen. — Item f. 161'. l^^'.: era CCXLVIIII egressi stmf Goti de regione sua rf îer-
venerunf in Ispania pcr annos XVIL CCLX^VI ingressi siint in Ispania
s(ub?) cra
ct dominaverunt ea a. CCCLXXXIIL s(ub?) era BCCVII cxpulsi sunf de regno. fuif
quoque Sarraceiiorum ingrcssio in Ispanie tercio id. Nov. era BCCLII regMnte in Gotis
Roderico anno regni sui tercio. ut autein illorum ingressu cercius invenirenms quia ,
seiunt omnes, quod tercio anno regni Roderiei ingrcssi sunt, ut sciamus, quota era fuit,
requisivimus cronica Gotorum ubi dicitur: unctus est in regno Vifim d. XVIII hal. Bec.
era BCCLII, que sunf hodie CLXX in era BCCCXXI regnanfe principe Adefonso anno
regni sui XVII in Ovefo cf XXXII regni anno iniquissiini Mahomath in Corduba. —
Sequitur: Be lafeth nati sunt Goti cf Mauri. de Cam nafi sunt Filisfini ct Nembroth,
qui primus gigans fuit. post diluvium ipse edificavit civitatem Babiloniam ef ipse exclusit
Assur fdios Scm de terra Sennaar. tunc fugiens Assur edificavif Ninnive et Boos civi-
tates. de stirpe Sem natus est Abiaam et semen eius. Subicitur Ordo annorum ab Adam —
ttsqtie ad diluvium et sic deinceps, finiens ita ab incarnafione doinini nosfri domini Christi
:
usquc in era BCCCCLXVII aniii BCCCXXVIIII anfequam Christus

fuit autein cra
incarnatus esscf annis XXXVIII. colligifur omnc tempus ab Adain usque ad Christum
anni quinque niilia CXCVIIII. — Sequitur de proprietatibus gentium (vide infra addita-
mentum IX), item de LXXII generafione linguarum locus excerptus ex libro gene-
rationum (vol. 1 p. 107; ed. Hartel 1. c). reliqua plane a nostro proposito aliena omisi.
Romanus Vallicellianus R 33 saec. XV {Bethma.iin Archiv 12,426; Hertzberg Isi-
dorus p. 11) inter alia aliunde petita, quales sunt epitomae Livianae et Flori libri et
Leonardi Arretini commentarius de re militari, inde a f. 152 quae modo recensuimus
omnia eodemque ordine habet ex Matritensi X, 161 videlicet deseripta. omittit
Vallicellianus in Suebicis Isidori c. 92 verba extrema rcgnum scribifur, quae ad- . . .
1) Caput hoc, cuius cx Matritonsi priiiia posti-eiii;uiuc viM-La sola euotat.a lialiui, iuseriii iiitegnuu c.k
VallicoUianu.
33*
260 ISIDORT
sunt in Matritensi; praeterea commentarioli Matr. f. 161' principium liic paullum differt:
de laphet luiti sunt Gothi d Mmiri. de Cham nafi sunt Philistini ct Nemroth, rjui
primus gigas fiiit. post diluvium ipse hedificavit civitatcm Babihniam et ijjse exclusit
Assur fdium Sem dr terra Sennaar. tunc fugiens Assur hedificavit Ninive et Boom
civitatcs. de stirpe autem Sem natus est Abraam et semen eius. Isidorianoinim ad librum N
exactum specimen subieci c. I. 2. 62—66. 70 — 73. 83 — 85. 91—93. similitudine] sdi-
tudine — consueuernnt — significatur] significat — pronuntiavit]

— c. 2: lingua nostra
pronuneiaverat — 62: mutila —
c. uccones] ructones — idemptus] adeptus —
tiintila]
jrrudentia simm sua prudentia vixit —

feeit] sua uirtute — 63 perculsi] per- virtute] c. :
cussi — oJogicus] — poUicentes] poUicientes — imperaretur] imperaret — 64:

oligiciis c.
regendo om. — adest (?) — 65 reccimerus] creccomirus —

ita c. — uin-
:
^j«/-*J
^jajfr/s
tilani] quintaluni — principis] 2>er tempus. c. 66: iafeth fdio] filio iaphet — getae] befe
— inpetn om. — c. 70: felicitafis uirtutrm] fdicitatem — c. 72: ccccxhii] ccccxliiii —
c. 73: aera ccccxlix om. — plagarum] pr<ieliormn — pacis ineunte d. m. conuersi sortem]
ad pacis ineunde connersi d. m. sortem — dominantitim om. — sjMirtari] partim —
generationem] in generafionem — c. 83 : provinciae om. — guntiemarum] giJtinierum —
inferfieit] interfecit — ipso gilimiro in fugam verso — c. 84 : giJimerus] gilimirus — cum
om. — c. 85: ermirico] hermirico et sic postea — utebantur] abutebantur — reccilanem]
reeiJanemque — inito JwJJo — c. 91: desfrueto] distracto — domiensis] donucnsis — sttulio]
eonsiJio — ampJiata] ampJificata — teodimirum] theodemirum — roceones] roocncs —

relieJJem] ad r. — c. 92: elioricus] choricus — regno — sumpta — regnum . . . scribittir om.
Soriense historiarum Isidori vetustum exemplum, quod supra (p. 165) vidimus
Perezio visum csse, quale fuerit parum constat: nam quae ex eo in apparatum suum
rettulit sub nota v(efrris) e(odieis) nos non habuimus. quae in eodem libro legebatur
epitome historiarum Isidorianarum eontaminata cum laterculo imperatorum Constantino-
politanorum et continuata ad a. 741 cum incipiat, ut iiobis servata est, a morte Recca-
rodi itaquepauca tantum Isidoriana habeat, eam hoc loco omisimus. adhibuit autem
auctor epitomae recensionem ampliorem.
jj Matritensis academiae est. 23 gr. 7" A 189 saec. XIII (apographum codicis factum
saec. XV extat apud eandem academiam Est. 3 gr. 4^ G. 1), antea Legionensis monasterii
s. Isidori, per aliquod tempus adservatus Berohni apud Hcinium (ef. Ewald nrucs Arrhir
6, 342 ; Risco Esj). sagr. 38. 30) nostra causa collatus est ab Ewaldo et Bernaysio. post
clironica Isidoii niaiora et nullo intervallo iis subiunctam priniam partem continuatioiiis
(M)i'uin a. 74 1, de quibus suo loco dicetur, historias Isichjri (f. 12 — 24) exliibet inscriptas
sic: inripif Injsfnria WandaJortim, Surrorum Gothorum ab Ysidoro Iljispcdensi ejiiscojm
ct
in lirrri eoUrrfa. primum igitur locum tenct Yaudalorum historia, secundum Suebica, cui
praescribitur: fnif dr Wnnd(dis, ineipit hgstoria Sacvuram, tertium praemissa sub titulo
dr Gottorum Jaude recapitulatione (c. 66 — 70) Gothica sub titulo incijjit rrgnum Gotorum,
(|ii;u' Hnit in verba c. 65 esse porrectum. adhaeret brevis index regum posterioruiii liic:
l'ost hos Sisenandus regnavit an. Y usque in eram DCLXXIII.

Post hunc Cintila regnavit annis III ab era qua supra in eram DCLXX"VT;.
Post hunc (pioque ascendit in regno Tulga rex die XIII k. lanuar. era DCLXXYI:
regnavit ann. 11 menses YI era DCLXXYIII.
]'ost liunc Cindasuindus accepit regnum in die III feria, que fuit XY k. Maias
Pampilica et regnavit solus ann. YI menses YIII dies
in era DCLXXXYII, XX
item cum filio suo Recesuindo rege reg. ann. III menses VIII dies XI. obiit
Oct. era DCLXXXYIII.
S(Miuuiitur chronica Sebastiani (i^.s/). .s«(//-. 13,475) incipientia: liecesnindus Gofornm re.r
afi nrlir ToJrto passim aucta additamentis alienis aliaque ad nostrum propositum non
HISTORIA GOTHORVM WANDALORVM SVEBORVM. 26 l
pertinentia. coiitinuatio Isidoriana a. 74 1 cuni nobis praeterea innotuerit ox solo codice

Soriensi eo de quo modo dixinius, verisimile est Legionensem ab hoc pendere.
Inter codices, quos scribi iussit Desiderius fibbas Casinas, deinde papa Victor III
(t 1087) recensetur (MG. SS. 7, 746j historid [jniiidhanhnun, (roflinnim ct f^tincldloniw,
qunrum pars posterior potest esse Isidori.
LIBRI CONTAMINATI.
Escurialensis II II IS olim Ovetensis post Prosperi ea, quae vol. 1 p. :{G2 recen-
suimus litteris uncialibus seripta, sequimtur f. 55 minusculis litteris saee. VIII Isidoriana:
in<;ipit ex lihro de oriijine Gotorum u donmo Isidoro editum. sequuntur c. 1 . 2 usque ad
p. 268, 19 regihns, deinde sub praescr. item c. 3 totum, deinde sub titulo ifem e.r. eeidem
lihello recapitulatio c. 66 usque ad p. 294, 5 im^êrii Jocaherunt. cum contaminatis anti-
quissinmm librum contribui propter dittographiam supra p. 253 memoratam.
Liher (jlossariim qui hodie dicitur vulgo tributus Ansileubo (exposuit de oo nuper
Georgius Goetz in actis maioribus societatis Saxonicae vol. 13), compilatus saec. ut videtur
septimo, servatus in codicibus Parisinis 11529/30 (ubi hic locus legitur cod. 11530 f. 26)
saec. VIII exeuntis vel Bambergensi P. II. 33 saec. X aliisque multis,
incipientis noni et
ex Isidori historia Gothorum teste Goetzio affert unum locum s. v. Goti hunc: 'Gotorum
'antiquissima origo de Magog filio lafeth fuit; unde et Scitarum genus extitit. nam
'et idem Goti Scitica probantur origine sati (origines nati 7?): unde (sic B, unc P) nec
'longe a vocabulo discrepant (discepant IJ). aemulata enim hac detracta littera Gete
'quas Scite sunt nuncupati (cuncupati F). hic igitur septentrionis (-nes B) glacialica
'('glatiolica B) iuga inliabitantes circa Scitica regna quaeque sunt ardua montium cum
'ceteris gentibus possidebant. quibus sedibus inpetu gentis (^gentes B) Ugnorum (un-
'norum B) depulsi (oin. B) transgressoque Danubio Romanis sedebunt (^dc B, sedunt P).
'scd dum eorum non sustinent indignati (-tis P) regem sibi ex sua turba legunt (sibi
'elcgunt Ji), Traciam inruunt, Italiam vastant, obsessam urbeni capiunt, Gallias ad-
'grediuntur patefactisque (que om. B) montibus Hispanias usque perveniunt
Pirineis
'iliique sedem vitae adque imperium locaverunt.' sequuntur Orosiana. excerptum eo
nomine insigne est, quod recapitulatio c. 66. ad quam pertinet, et eo ipso loco finit,
ubi finit in codice Escurialensi modo dicto saoculi VIII et consentit ad verbum cum
recensione ea, quam soli repraesentant libri nostri A3I saec. XIII et XIV, eamque
ostendit adscendere ad saeculum octavum.
(^vetensis epitome a. 883, cuius adhibuimus Iil)ri duos Albeldensem et Emilia-
nensem, tractata est in add. VI. videtur proficisci ex recensione contaminata, cum adsit
in ea locus p. 288, 14 — 17.
Alcobaciensem librum supra p. 171 (c. 19) vidimus habuisse Isidori historias laudariquo
eum a Vasaeo in locis quos infra attulimus p. 289, 5 et p. 290, 27. ipse cum perierit,
dubium non est reccnsionem eam, quam servant hodie soli libri duo mox indicati
Parisiuus arsenal. n. 982 et Matritensis univ. 134, sumptam esse ex Alcobaciensi, nam
hunc saepe monuimus ex eo descriptum esse, illum infra, ubi de continuatione Isi-
doriana a. 754 agimus, item demonstrabimus ex eodem libro peniiere.

Parisinus bibliothecae de VArsemd n. 982 (olim hist. Lat. 7), antea collegii regii de .
Champagne-Navarre, sa.QC.'K\Y (Archiv 8,356; Plertzberg Isidorus p. 10) post Orosium

et Isidori chronica maiora inde a f. 45 habet historias eius inscriptione et subscriptione
destitutas, sed ante c. 66 legitur: incipif Gothonim historia fafo [sic] edita: prologus; deinde
ante c. 71: incipit Uhandalorum hisforia; ante c. 84: explicit historia Wandalontiii,
imipit Suevorum cuius supru. sequuntur f. 48 —
53 chronica Isidoro Pacensi attributa
neque inscripta neque subscripta. Isidori nomen in textu nusquam reperitur, in indice
volumini praemisso post Orosium est: Ysidorus minor ihi hijsforiu Gotlioruin Wunda-
2G2 ISIDORI
lorum Suenorum [sic] Ronianomm cum repertono et f. 42 — 53 paginis reetis inscribitur

Ysidorus minor. post Isidoriana adsunt Rodericus Toletanus, Beda de gestis Anglo-
rum aliaque minora. coUatus cum Matritensi n. 134 fere gemello uno loco p. 2S-1, 2
monstrat dittographiam , scilicet pro vero disponere in Parisino est ucl disconqwncre, m
Matritensi componere, pluribus emendationes a Matritensi alienas, ut p. 298, 3. 6 offensus
vocabulo relicfa absolute usurpata bis librarius dedit rclicta uxor; p. 289, 2 ex (jcntcs
impoio, ut est 'm.B \)ro gentis imperitim, quod recte restituit Matritensis, hic fecit ycnti-
hus imperium; p. 289, 20 Frnncorum mUihus pro Francis milibus; p. 287, 16 pro potius,
ut ost in B
pro potitus, scripsit potiiis ampVumit.
il Matritensis univ. n. 134 olim Compliitensis saec. XIII, quo quae contineantui",
supra p. U37 seq. ad Victorem et lohannem enarravimus, f. 53 — 59 post chronica maiora
•Isidori iunioris' historias proponit inscriptas f. 53: incipit Got]iorum ystoria a supra
fato edita. Gothornm antiquissimam cet., ante c. 66 Beccqntulatio cuius supru
proJogtis. :
dc originc Gothoram. f. 57': incipit Wandahriim ystoria cuius supra. Domino ct filio
karissimo Siscnando f. 58' explicit istoria Wandalorum. incipit Suevorum cuius supira.
. . . :
cra CCCCXLVI contulit nobis Ev\-ald totum, deinde ipsum tractavimus. huic libro
. . . .
propriam esse dedicationem Sisenandianam supra (p. 254) dixi. code.K gemello A pauUo
antiquior est, sed raro emendatior, immo abundat corruptelis immanibus sibi propriis.
Pelagius episco))Us Ovetensis ab a. I Utl ad a. 1129, defunctus c. a. 1143 chroni-
corum librum composuit Oviedi frustra quaesitum iam a Manuele Risco [Esp. sagr.
vol. 38 a. 1793 p. 113; cf. Arevalus Isid. I p. 672) et hodie deperditum '), sed quem
diligenter descripsit Ambrosius Morales^) et exemplaria eorum quae eo continebantur

sumpta saec. XVI extant phu-a. praefationem ,
quam Pelagius chronicis praemisit
(servant apographa quaedam, ut Matr. bibl. nat. F 58 f. 118 et P 93 et T 10
eam et
et exeerpsit Morales referuntque eam Nic. Antonius bibl. Hisp. vet. 1. VII c. 3 ed.
Bayer vol. 2 p. 14 et Florez Esj). sagr. 4, 200 et Ilisco ib. 38, 370 et Tailiian chron.
de Tolhlc p. VI 11), haec est recepta a nobis, quoniam pertinet ad quaestionem
de chronico sub nomine Isidori Pacensis: •Charissimi fratres, si cronicam hanc
noto
'quam bonoque animo eam legeritis invenietis, quomodo lunior Isidorus
aspicitis ,
'Pacensis *) ecclesiae cpiscopus sicut in veteri testamento et novo et per spiritum

,
'sanctum intellexit, ita ab Adam uscjue ad Noe et usque ad Abraham, Moysem et David
•et usquc ad adventum nostri redemptoris et de iudicibus sive et regibus in Israel et
'de Komanis regibus sive imperatoribus et de Evandahs et Ahinis sive et Suevis
•liispaniae (Hispanis ul.) regibus, sicut a maioribus et praedecessoribus suis inquisivit
•et audivit, plenissime scripsit. ecclesiae episcopus, de
et beatus Isidorus Ispalensis
'quo nunc Legionensis gaudet ecclesia, de rcgibus Gotorum a primo Atanarico rege
•ipsorum usque ad cathohcum Bambauum regem Gotorum, prout potuit, plenissime ex-
•posuit. et a praedicto rege Bambano us(jue ad catholicum Pelagium regem Gotluirum
•beatus lulianus Pomerius Toletanae sedis archiepiscopus qui arcam cum sanctorum ,
•pignoribus, qua nunc Ovetensis ecclesia gloriatur, cum rege Pelagio secum in Asturiis
'transtulit et sicut a maioribus et praedecessoribus suis inquisivit, dc rcgibus Gothorum et
1) Errore Taillian chroniqiie des ruis de Toledr \^. VIII ;iit emn .ailservari M;itriti iii biljliotlieca nation;ili
snb nuinero F 134. cogit;isse videtnr dc codice bililiotbecae universitatis eo nnracro notato , sed ab Ovetensi
(liverso. 2) Moderante eo scriptum e.xemplai- Matritensc Ijibl. nat. F 58 accuratani et pleiiara Oveteusis
lil)ri notitiam suppedifat, a qua pendent potissinuira Florez lCs}:). sayr. 4, 1!)5 seq.; Kisco ib. 38, 366. post
crucis imagineni, quaui reddit liber ille, positam. ut ibi dicitur, initio vetustissiuii codicis Ovetensis, sub titnlo
Pelai/ius etsi indiijnus episcojms propria maiiu scripsit liaec yenealoijia legebantur ibi stemma regum quattuor
Hrvigii Egigae Cindasuinti Vambae. Morales codicem dicit un libro antiyuisimo de letra Gotica que fue
iiienester a prender de espacio a leerla: es de la iylesia cathedral de Oviedo y prestomelo el ohispo de Pla-
r.encia Dun Pero Ponce de Leon. 3) Sispalensis corrigit Dozy {recherches sur Vhist. de VEspaijne I'
p. 2) parura considerate; ei enim Pacensem opponit Pelagius.

'audivit, prout potuit, plonissinic scripsit. ot a Pclagio rcge usquc ad Adefonsum casti
'et catholici regis [siv] Gotorum Sebastianus Salmanticcnsis ecclesiac episcopus, sicut
'a maioribus et praedecessoribus suis inquisivit de Gotis regibus et audivit, plenissimc
'scripsit. et ab Adefonso regc casto usque ad Veremundum regem podagrogum Sam-
'pirus Astoricensis ecclesiae episcopus, sicut a maioribus et praedecessoribus inquisivit
'ct audivit de Gotis regibus, prout potuit, plenissime scripsit. et a Yeremimdo poda-
'grigo rege usque ad Adefonsum regem filium Raymundi comitis et Urracae rcginae
'Pelagius Ovetensis ecclesiao episcopus, sicut a maioribus et praedecessoribus suis in-
'quisivit- et audivit, de Gotis et Aragonensis regibus, prout potuit, plenissime scripsit.'
praefatio haec ut polhcetur, fuerunt in volumine eo et genealogiae veteris noviquc

testamenti (vide vol. 1 p. 159) et clu'ouica aevi inferioris complura aliaque multa ad
eorum temporum res spectantia, in his liher Ithacium vocatus is, cuius supra p. '^
adn. 1
in Hydatio mentionem fecimus. ad nostra ex Pelagianis pertinent cum cronica reguni

Vulse Gothorum, id est laterculus regum Wisigothorum vocabulo hoc a Pelagio pessum-
dato infra suo loco editus, tum historiae Isidori. eas Pelagius quomodo exhibuerit, iani
exponemus secuti apographum omnium optimum Matrit. bibl. nat. F 58, nobis 0.
1. incipit cronica ^\mdalorum rcgum. era cccxxii antc hienninm intcrruptimis ....
interitum. explicit istoria Vandalortim.
2. incipit Stievorum cronica. era ccccxiii Suevi principe Ermerico .... annis
scrihitur.
3. incipit chronica rcgum Gothorum a hcato Ysidoro HispaJcnsis ecclesie episcopo
ah Atanarico rege Gotorum primo usque acl catholicum regem Bamhanium scripta (pro
his tantummodo chronica regum Gothorum apographa alia, ut Matr. T 10 et Matr. F 93).
Gotorum antiqitissimam .... pater iâapertvm vocari sit dignus (c. 04 fin.). deficiunt igitur
non solum laus Hispaniae, sed etiam Gothicoi-um pars extrema c. 65 70. contra ex —
laterculo regum Visigothorum ad p. 292,9 adiccti sunt Reccaredus 71, Suinthila, Sise-
uandus. adhaeret ad p. 293, II brevis notitia de Tulga et Chiudasuiuto haec: Ttdga
regnavit annis II menses IIII. Gindasuintus rex mitis gloriostis vcl insignis hortodoxus
et verc pius. regnum anno quinto imperii sui Toleto er((, DCLXXXIII.
hic adeo ((dJiihnif
tnemoratus itaque rex Gotorum regnavit anuos VI menscs VIIII dies XI. cxtra Toletum
in pace ohiit in monasterio sancti Romani de Ornisga sccus fltmicn Deorii, quod ipse a
fiindamento cdificarit, intus ecclesia ipsa in corniita per quatuor partes monumcnto magno
sepultus fuif. nullo intervallo sequitur chronicon quod dicitur Sebastiani {Esp. sa.gr.
13,478): igitur fdins eitis Reccsuindus cet. , in cuius praefatione Isidorus Hispalensis
dicitur chronica usijue ad tempora ijhriosi Wamhani regis perduxisse, aliaque a nostro
proposito aliena. luiec ut omisimus, ita additamentis relatis inter Isidoriaua locum dedi-
nms miuoribus in apparatu, maioribus iu additameuto secundo.
Pelagiani corporis apograplux extant extiteruntve plura, quoruni quae ad Isidoriaua
pertincnt hoc loeo recensebuntur.
Batres qui saec. XVII degebat Garcilasus de la Aêga inter volumiua ab avo
1.
Ferdiuando Perez de Gusman sibi transmissa teste Ambrosio Morale (viage p. 96 et

ad cod. F 58 f. 112: item apud Florezium Esp. sagr. 4, 195 et Riscum ib. 38 p. 111. 366)
liabuit apograplmm Ovetensis libri vetustuin (mui/ antiguo, Morales ait, en el pergamina y
letra y en todo lo demas), sed de cuius origine dubitari non potest, cum inceperit sic: Pelagitis
Ovetcnsis ecclesiae episcopus fuit consecratus suh era MCXXXVI IIII' kls. lanuarii
et fuerit in eo 'cathalogus eorum quae in veteri codice Ovetensi continebantur\ ex
hoc libro descripta sunt Isidoriana eodicis, de quo raox dicetur, F 58 iussu Moralis,
deinde ab eodem recognita ad ipsum Ovetensem.
2. de Ocampo quod habuit exemplar (no ta,n antiguo como estos dos,
Florianus
Morales aitj Morales f. 112 item adhibuit commodatum sibi a fratribus 8. Francisci de
201 ISIDUKI
Ziuiioia, dosciiptuni, ut oidcm visum est, ex Batresiensi, habens id ipsum quod modo
uttulimus exordium et iu omnibus fere cum hoc consentiens: sed idem Florianus teste
Morah hbrum quoque usurpavit 'antiqiuim Complutensem': hs trcs prinifros dr Bafrcs,
dc Oficdo ij dc Flurian conformavan cn muchas cosas . . el dc Alccda . . . fcnia ulijmias
vosas differcntcs. in Complutensi, quera Morales ipse non videtur vidisse, sed adhibuisse
excerpta inde a Floriano, adnotat non fuisse exordium de Pelagii consecratioue, sed ei
fohum defuisse 'eo ipso in loco, ubi hoc ipsum legi oportebat: quamquam multa habet
'is codex statim in prLncipio, quae in ahis duobus non reperias'.
(* ;{. Matritensis bibl. nat. F 58 saec. XVI (quod est exemplum Ovetensis hbri bibho-
thecae regiae Matritensis laudatum a Fiorezio Esji. sagr. 4, 198) tria chronica habct
f. 118 seq. sic ut supra ea descripsi. hic hber moderante Arabrosio Morale (id quod
deprehendit collati) codice altero F 86 f. 29 Bernaysius), descriptus est ex Batresiensi:
praeterea ad Goth. c. 52 adscriptum est: 'Floriani exeniplar plura intexuit, ea nimirum
quae imo alba papiro adscripsimus".M librum mea causa contulit Bernaysius. ad-
in
notans proficisci ex codice hoc quae edita sunt Esp. sagr. vol. 38 p. 261—265 (= cod.
f. 176'— 172') et p. 266—274 (= cod. f. 173'— 177) et p. 366—376.
[('I 1. Matritensis bibl. nat. T 10 saec. XVI, quem et ipsum collatum luibui. pracce-
denti simillimus est, sed multis locis pessuradatus interpolationc. exempli causa p. 269, 5,
ubi in est desccnsis AJpiOns qnibns [dicitur mons Tanrus] inliuhifahant, hic verbis tribus
quae separavi ex nuirgine in textum inhitis eflfecta sunt hacc: dcsccnsis Alpdms (corr. in
muntihus), in quihtis dicuntur montem Taiirnm inhabitusse. item p. 269, 12 pro verbis
(ruthi Surmaiaruni mjioncm cujijressi in est Gotis ctrniaturum armafe rcfiioncm cujjrcssi,
in hoc (JotJii armufi aiicnas rcgiones agcjrcssi et sic deinceps. habet taraen codex non
raro veram lectionem, ubi erravit librarius codicis F 58 neque ex hoc descriptus est:
sed cum recensio Pelagiana ipsa exiguam utilitatera habeat, in adnotatione hunc librum
raro respexi.
[o\ 5. Matritensis bibl. nat. F 93 saec. XVI siraillinuis est ci qui praeccdit et fortassc
ex eo descriptus: ita in duobus quos ibi attuli locis ab eo non discedit nisi eo, (|und
liic pro Alpihns est montihus, ut omendatum est in T 10.
6. Cheltenhamensis Pliillippsianus n. 11872 saec. XVII, descriptus a Waitzio ncaes

Arehiv 4, 598.
/, Lucas Tudensis. qui scripsit chronica mundi ad a. usque 1238 (aerara 1274), ut
primo libro Isidori chronica repetivit (subscripsit Lucas prirao libro: CiCplicit primus
lihcr cronicorum beati Ysidori Yspaniarum doctoris episcopi Ispalensis secunduni cod.
Leid. similiterque editio), ita in secundo (subscriptum: cviilirit secundus libcr croni-
corum bcati Ysiduri episcopi) post prologum Lucac ipsius quo scribit ad gcsta rcgum ,
Gothorum manuni sc mittcrc ehronicorum librum Isidori secundum in opere proponendo,

anuorum autem numeros vitiatos se utcumque potuerit in ordineni redegisse, sequuntur
sub titulo hcati Isidori prologus epistula ad Sisenandum, historia Vandalorum sine titulo,
Sueourum historia sic inscripta, denique incipiens a recapitulatione (e. 66 70) Gotthorum. —
historia finiens in c. 64 fin. scripta horum chronicorum exemplaria extant complura Matri-
tensc bibl. nat. Toletanorum 27, 28 saec. XIII (Ewald ncues Archiv 6, 320), quod mea
causa ad librura II contulit Beruays, Matritense bibl. regiac privatae 2. C. 5 saec. XllliXIV
(Ewald I. c. p. 344); Salamancanum bibl. univ. 2. 3. 5 saec. XIV (Ewald in schedis):
1) Suut liaec sumpta ex Isidoro verliis imnuitatis: 'Tantae virtutis fuit (Keoaredus) , (luod uoii s(^hun
'l)Oiii, verum etiara mali eius vitam desideraljaiit eius vitam (dcj. inter alia pia ae bona opera quae leeit
'inultii ecclesiarum jiraedia, (juae (luoudaiu al) episcopis pater eius acceperat, ipse ecclesiis et episcopis restituit.
'elemosiuas quam plurimas pauperibus dedit. ipse tamen verissiine credebat, quod ad restituenda dapna (sic)
'per patrem suura in regno facta deus sibi regnum dederat et a primo die sui regui usque ad ultiraum in bis
'jiropugnavit.'
recentiora Matritensia duo bibl. nat. P IIJO (Knust Archiv 8, 790) ct P 138 (Knust Arcluv
8, 7',)((: Ilertzberg Isidoms p. 15: Ilartel bibl. patr. Hisp. 1, 433); Escurialensia duo
b. 1. 9 (Arevalus Isid. 1 p. 689: Kjiust Arrhiv 8, 810; Ewald 1. c. p. 232) ct F I. 28
(Knust Archiv 8,814); Leidense Perizonianum fol. n. 9 (Hertzbcrg Isidorus p. 16);
Vaticanum n. 7004, quod cardinali Baronio
misit Franciscus Penia acccptum a. 1597
a Salazaro Salamanticensi. editio, quam
Andreas Schottus in TTispaniac illu- curavit
stratae voluminc quarto (Francofurti 1688) non tam Lucani rcpraesentat quam Tsidori
reccnsionem prolixiorem ad Lucae librum aliquem ita emendatum, ut iam ncque Isi-
dorum hic habcas nequc Lucam et tota abicienda sit. ipse Lucas, quem, ut dixi (p. 253),
adhibui sccundum librum Matritcnsem Tolctanum, phn-a cxemplaria chronicorum Isi-
dorianorum vidctur adhibuisse, scilicet altcrum recensionis Pelagianac quacum omittit ,
c. 65 , altcrum ad nostros AM prope accedens contaminatum ex recensione

pariter
utraquc, sed ut ibi quoque, ubi AM prolixiorcm scquuntur, Lucas non raro ad brevio-
rcm so appHcet, habens quoque sic ut 31 dcdicationem Sisenandianam.
Perezius secundum ea quae nai-rat ipse (apud Villanuevam viages 3, 200) recen-
sioncm historiarum Tsidori quam formavit traxit ex libris duobus recentioribus. altei-o
doctoris lohunnis Paez, quem dcscripsit, altcro, qui cst Pclagianus supra p. 264 memo-
ratus, Floriani Docampo antea, postea Ambrosii Moralis, cuius variam lcctionem ad mar-
ginem posuit sub nota alias, adscribens dcnique variam lectionem codicis Soriensis
(supra p. 260), quem postea demum nactus cst, sub nota v(ctcris) c(odicis), similiter
atque fecit in Victore. praeterea adhibuit Lucae Tudensis Isidoriana. cxemplar eius
Scgobrigense apparatu instructum nos non habuimus: apparatu destituta sunt scripta
duo Matritense Tolctanum cod. 27, 26 (Ewald iicucs Archiv 6, 364) ct Matritense bibl.
nat. F 38 f. 43 seq. (Knust Archiv 8, 782; inspoxit Hbrum meo iussu Bcrnays) et edi-
tum inter opcra Isidori cura Grialii publicata Matriti a. 1599, quae prima est editio
historiarum Isidorianarum reccnsionis prolixioris. eam rccensioncm solam apparet
Pcrczium novisse ; praeterca diserte ait dcdicationem Sisenandianam a suis libris afuisse.
nos in apparatu Pereziana non adhibuimus.
- Extra Hispaniam medii aevi scriptores antiquiores historias Isidorianas non ad-
hibuerunt; primus, apud quom cxccrpta inde reperta sunt, Thomas cst Tuscus auctor
saec. XIII (MG. SS. 22, 485). glossarium Ansileubanum cum habeat excerpta ex
historia Gothica Isidori, inde iurc colligemus compilatum esse et ipsum in Hispania.
Orthographica in Isidorianis non rocedunt a forma solita. cgo satis habcbo

indicarc \itia in codice primario Berolinensi saec. IX reperta: recentiorcs ab hac non
fucata barbaria ad mitiorcm fere declinant.
ae, e, oe:
c pro ae passim: semper era.
ae, e pro oe: ceperunt 8 — federe 1 1 — pr(n)eliuni 15. 38 (plcrumque proeliuni).
h et v:
b pro V non admodum frequenter: danuhius plerumque {danuuius 39) —
exalahit 43 — offuscahit 49.
V pro h item rarius : deuita 43 — prouantur 66 — sueui constanter, nec mutavi.
c et g: gcdlicia vel gallitia constanter pro Callaecia.
c et qu: corum 62. — (quolUgentes \^ W^).
c et t:
c pro t: amiticia 33, amicicia 75 — licencia 31.
t pro e: amiticia 33 — pernitiosus 7 — prouintia passim — spetiosus 1% etiam in
his: cxcrtitus 34 — faUatibus 24 — patifico 56 — printipem 43 — Tratia bis. 9.
CHRONICA II. 34
266 ISIDORI HISTORIA GOTHORVM WANDALORVM SVEBORVM.
cl et t:
ct pi'0 t: (lelictiscens 38.
t pro ct: extinto 45.
d et t:
d pro t: adque 12 — fuisscd 39 — iwjuid 69 — regnussed 39 — rcliquid 39.
^ pro d: aj}ut 33.
e ct /.
e pro /; ciiies 33 — dcneque 37 — dereptaiH 72 — cincrctani 46 — ^jcre-
c?/<a</ 18.
/ pro t', «c." distructum 32 — exjjiditio 59 — cxpirs 58 (em.) — (/aUicia vcl
gallitia constantcr i) et fere constantcr .4 (semcl 73 g(dkcia), contra (j(d-
lccia P item constanter — indi(jinis V' — pirineum 71 — pussidcraiit 74 —

religavit 50 — residerant 22.
/' et ^>/?." friwiif- 62. 67.
/t omissa: exalabit 43 — cxauriunt 72 — «?>M/f! 63 — ac 70 — actcnus P. 68
— austus 61 — eraclius 62 — istoriis 2 — orridus similiaque passini —
o.s</s 41. 45. 54. 61 — • Unni constanter — pirrus 2 •
— proueittir 30 — tesau-
rus 50, etiam in Grothicis passim , ut (jr(jtus sacpius quam Gothus, quaraquam
subinde ita emendatur — Atanaricus semper — Ataidfus 19 (plcrumquc Athaid-
fus) — Renus 71 — Tcodosius 76.
addita: luie 46 — liilirieiunus 76 — nihilhoiuinus 32.
i et y;
« pro 1/: hiliricianus 76 — niartir Ib — oliinpicus \^ — pirineim 71 — pirrus'1
(item W) — sillahac ['^ — tirann- passim — tirios [^ ct sic fere semper.
m ct n: (juorumdam 58 — tiramnisantem 49 — contemtus 48 item aliquandiu ; 35. 39.
n inserta: imiietranset 38 — imendunt 69 — meiuUcamcntum 61 — oecansio 42.
46. 60 — -ensiimis mut. in -esiiims 13 bis — succensio 65, succendit 87.
et z«.-
pro 2«; adolescens 92 — exercito 24 (cm.) — fortire (== furore) 50 — ftdgo-

rans 1'' — impcto 34 (cm.) — ohtcntos 62 — plorimus 51 — postoluta, 74
— redditos 50— sohulc (em. in sohole) 19.
?( pro o; capitid- — confusus (= confossus) 44 — detunsus 92 — ncpus

1''. 4
40 — popiulus 52 — 47 (em.) — prumtus 64 — sohulc (em.
poptiscerat
in sohole) 19 — suhmi 64 — uicttiria 49. 61.
jj iuter ;»< omissae: contemt- 40. 48 — peremtus 32. 39. 41 (sed interempfus 44 —
promtus 52. 64 — rcdemfio 61 — sumfus 57.
postergum 54.
s et A'; «Msi^ 51 — Ildiris 82 — /etsto 75.
s impure: espm 54.
Spania plerumquc et sic scripsi semper, Ispania 34. 39. 41 (semel). Hispuiiia,
Ispjania, Yspania A ; Hispania vel Ispania fere P.
?« omissa: exfingens 83 — sangitiem 14.
WandaJi plerumque, rarius Vandali et sic iu similibus.
a; = ca;; extinexif 22.

geminatio neglecta: Arianus 70 — ^</fo semper — ceserunt 49 — confusus
(= confossus) 44 — disensio 89 — exferifa 68 — galiarum 38 — galienus — 4
gemae — Hiliricianus 76
1°— misuin 46 — perteritur 32 — regresus 34. (corr.)
40 — 43 — successor 48 —
solicifuttim (corr.) J/h/ (raro).
geminatio abundans: 78 — affrica constanter —
ahs(nssis 91 — nmlluisset inftdlit
24 — oeceani 42 — pestiUenfia 75 — reddifos 50 — 65 — repperittir reppjetit
27 — spannia 41 —
22. 70 — tirrannis 46. fe??/s
DE LAYDE SPANIAE.
Omnium teiTarum, quaequae sunt ab occiduo usque ad Indos, pulcherrima es, o 1
aacra semperque felix principum gentiumque mater Spania; iure tu nunc omnium regina
provinciarum, a qua non occasus tantum, sed etiam oriens lumina mutuat; tu decus
.", atque ornamentum orbis, inlustrior portio terrae, in qua gaudet multum ao largiter floret
Geticae gentis gloriosa fecimditas. Merito te omnium ubertate gignentium indulgentior 1"
natura ditavit. tu bacis opima, uvis proflua, messibus laeta: segete vestiris, oleis inum-
braris, vite praetexeris. tu florulenta campis, montibus frondua, piscosa litoribus. tu
sub mundi plaga gratissima sita nec aestivo solis ardore torreris nec glaciali rigore
10 tabescis, sed temperata caeli zona praecincta zepliyris felicibus enutriris. quicquid
enim arva fecundum, quicquid metalla pretiosum, quicquid animantia pulchrum et utile
illis amnibus posthabenda, quos clara
ferent, parturis, nec speciosorum gregum fama
nobilitat. tibi cedet Alfeus equis, Clitumnus armentis, quamquam volucres per spatia l'"
Pisaea quadrigas Olympicis sacer palmis Alfeus exerceat et ingentes Clitumnus iuvencos
15 Capitohnis ohm immolaverit victimis. tu nec Etruriae saltus uberior pabulorum requiris
nec lucos Molorchi palmarum plena miraris, nec equorum cursu tuorum Eleis cm"ribus
invidebis. tu superfusis fecunda flimiinibus, tu aurifluis fulva torrentibus; tibi fons equi
genitor; tibi vellera indigenis fucata conchyhis ad rubores Tyrios inardescunt; tibi
fulgurans inter obscura penitorum montium lapis iubare contiguo vicini sohs accenditur.
20 Alumnis igitur et gemmis dives et purpuris rectoribusque pariter et dotibus imperiorum 1°
fertihs sic opulenta es principibus ornandis ut beata pariendis. iure itaque te iam-
pridem aurea caput gentium concupivit et hcet te sibimet eadem Romulea virtus
Roma
prinium victrix desponderit, denuo tamen Gothorum florentissima gens post multiphces
in orbe victorias certatim rapuit et amavit, fruiturque hactenus inter regias infulas et
25 opes largas imperii felicitate secura.
BXY Legionensis.
LAVS HISP.: 2 pulcerim Y o] os Y 3 prinoipum (priucipium iJA'" Y) gentlumque m.ater] princi-
pnmque mater gentium Leg. ispania A'", hispania X^ Y nunc] vialim nuncupare 5 portior B
G getae A', geti Y gentes glomosa i? ubertatem AT- 6/7 indulgentiam (indulgentia* A'') ornaturaXiy,
indnlgentiae ornatus A'2 7 dictauit £ bacis] pacis A'b, pascisA'"!' laeta] lata />e//. segetis AT', segeti-
l)us A'-, segetes Y 7/8 inubraris i' 8 frondea AT ' T Xe^. , frondosa A'^ 9 torreris] terris A'»r
10 zephyris felicibus] feris felicibus X {marg. uel aere felici) I' 11 secundum B posthabondam .B»
speciosarum A, species horum Y grecum -B 13 nobiIit.at« X», nobilit.ate A''>r ced*t A'', ced.at X^
equus iJa armentus JJa 14 pisea ATl', phisea ie^., on». iJ quadricas 1' iuuencus X'' 15 capi-
uberiores X^ parbulorum A'', paruoloruin 1',
tulinis i?, capituliiias i? errurie i', esurie Xeî. pabulorum] A'-,
paruuloram i> 16 lucus molocri iJA''i', lucos molochri X"^, lacus molocri Leg. quorum iJ eleis]
A'i', altis B 17 iuuideris Leg. supei-fluis Leg. 18 tibi] tu Têg. indiginis fugata B conciliis
iJAT, coccineis Leg. trios iJ» 19 peuitornin] poenitum X- iubere B uicinis Leg. 20 docti-
bus B impioram Xe^;. ut] ac iei/. 21 p!iriendi £ 22 concupuit A'' 1' licet et ier/. romulea]
ATI', romule i> uictrix desponderit] scripsi, uictrix sponderit (spoponderit AT-) XY Leg., uictus spondeorit .B
23 geus] uirtus A^r, irtus i,e<;. 24 urbe A' ' i' Zejr. hatenus A'» inlulas] A'l', insuLas £ 25 felici.tate
1'
secura X, felicitates et curam
34*
i
268 isrooRi
DE ORIGINE GOTHORVM.
Gothorum antiquissimum esse re Gothorum antiquissimam esse gen- l''
guum certum est, quod ex regno Scy tem [certum est]: quoruin originem
tharum est exortuni. quidam de Magog lafeth filio suspi-
cantur a similitudine ultimae syHabae;
et magis de Ezechiele propheta id col-
Ilieron. quaest.
ligentes. rctro antem cruditi cos maîs
in gen. lo, 2
vol. 3 p. 318
Gctas qtiam Gog et Macjotj appeUare VaU. ct. in
Ezech.34 vol.5
consueiierunt.
p. 405 Vall.
10 Interpretatio autem nominis eorum "-
in lingua nostra tecti quod signi-

ficatur fortitudo: et re vera. nulla
enim gens in orbe fuit, quae Romanum
isti smit enim, q^tos Alcxandcr vitandos imperium adeo fatigaverit. isti simt "-''os. i, ic, 2.
15 pronimtiavU^ Fyrrhus pertinmit, Caesar enim cjuos etiam Alexcmder vitandos

cxltorruit. per multa quippc saecula pronunticccit, Pi/rrJitts j)crtimuit, Cacsar
et regno et regibus usi sunt, sed quia cxliorruit. per multa quippe retro
in chronicis non sunt, ideo
adnotati saecula ducibus usi simt, postea regi-
ignorantur. ex iUo autem in historiis bus, quoruni oportet tempora per or-
au inditi sunt, ex quo adversum se Romani dinem cursim exponere et quo nomine
eorum virtutem experti sunt, quoruni actuque regnaverint, de historiis libata ef. o.os. i, 17,
oportet tempora et reges per ordinem retexcre.

cursim exponere et aliqua eorum gesta
de historiis libata retexere.
Anno ante aeram conditam XII dum 3
pro arripiendo rei publicae imperio
consul Pompeius et Gaius Caesar arma
civilia commovissent, Gothi ad prae-
bendum Pompeio auxilium in Thessa-
liam adversus Caesarem pugnaturi
venerunt. ubi dum Aethiopes Indi
Persi Medi Graeci Scythae ac reliquae
Orientis gentes vocatae adversus luHum
P s!n., BM- Rod. KirAMO(L) dextra.
SIN. : 21 uirtu P» 24 libeuter P

DEXTR. : 2 esse om.
3 A humsce lihri tej-lii altero, om. ctlter, ante gothorum ins.
certuni est] adsclin ex
scitote Eod. NE,
posi gentem ins. affirmaut [0] L haec: gotborum .... 7 retro autem eruditi hreviarit sic:
gotborum autiquissima origo siihiecta recapitulatione (c. 66): ile Magog lapbet filio cui serviere tot geutes
3 origiue Pod. S i quiil.im om. W fil. iapb. M Ajb suspicautur] BNH, suspicantur editi (edici M)
AM, esse creditur If, adfirmaut 0, ducuut [0] 5 ultimae om. Rod. N G ezechielo BW, ececillo W,
ezezielo Bod. \i] idem H 7 retro] reliqui et Hier., romaui B solus eruditi] scripsi, editi BNV
Bod., editio AM, editis W, editrix Perez, om. H 8 gestas Rod. N appellari M 9 cousueruut WN
Rod., cousueuit AM post consueruut ins. gens fortissima etiam iudaeorum (iudeam M) terrani (terra M)
uastatura (uastatum ^l) describitur Jir, g. f. baec a qua iudaea terra uastata describitiu- 11 linguam
noBtram WNHAMO Rod. tecti quod] recte quoque L siguificantur B 12 re] te M uera] fera W
13 romarum 14 fatigaverit] faticauerit Rod., fatigauerint 0, f. ut liii AM, f. ut bi L istij sti W
!.') alaxander TT^ 18 uisi 19 (luorum ... 22 retexere om. W quorum] corum Rod. oportet]
NHAMO, om. B tempore 019,20 ordine 20 cursim] cursum A, ow. in sp. vac. M 21 liuata Rod.
^h anno ante aeram (era B, er Rod., romam margo N) couditam (condita B) xii] era uero iucliii 0, era mundi
iicliii [0] 27 consul] maguus /y gaius] gaius iulius .13/, iulius L 28 commobisseut i?mi. 29 pom-
pei] iJb)rj\'0, ponpei Rod., pompeio 5:43//, cotei pompei £" axilium ii 29/30 tessalia WHN Rod.,
tesalia B 31 post duni ins. in pompei exercitu AML eziopes WX Rod., etbyopes M 32 persae ML
posl graeci ins. armeni L (non huhent AMj scite BW, scire M reliqui Rod. M 33 uocaute M,
uocare O, euocatae / iulium] 11' Rod. NHAMOL, illum B
HISTORIA GOTHORVM. 269
dimicassent, isti prae ceteris ei fortius

restiterunt: quorum Caesar copia et
virtute turbatus fertur fugam meditasse,
nisi mox proelio finem dedisset.
5 Aera CCXCIIII anno imperii Valeriani et Gallieni primo Gothi descensis 4
Alpibus, quibus inluibitabant, Graeciam Macedmiam Pontum Asiam atqiie Illyri- nier. 2^79. •sm.
cum vastaverimt. cx qiiihus Illifricmii ct Maccdoniam fcrmc annos tmuernnt. XV

drindc a Claudio imperatorc supcrati scdes proprias repctunt. Homani autcm Clau-
dimn Augustum pro co c/nod tam fortissimam gentem a fmihiis rei pndjlicac remo-
w vissct insigni gloria honorantcs in foro iUi aureum- clipeuni, in Capitolio (auteni
ins.P) aurcam (ei ins. P) statuam conlocavenmt.
Aera CCCLXVIIII, anno XXVI imperii Constantini Gothi Sarmafarum 5 Hier. •ius.
regionem adgressi copiosissimis super Romanos inruerimt agminihus

veliementi virtute cuncta gladio et
15 15 depraedatione vastantes.
adversus qtios idem Gonstantinus aciem instruxit ingentique certamine vix superatos Hior. 1. e.
ultra Danuvium expulit, de diversis gentibus virtutis gloria clarus, sed de Gotho-
runi victoria amplius gloriosus. quem Romani adclamante senatu publica laude
prosecuti sunt, quod tantam gentem vicerit, quod patriam rei publicae refor-
20 maverit.
Aera CCCCVII, anno V imperii Valentis primus (om. P) Gotliorum gentis ('»
";°,!,„-^/^32
g
administrationem suscepit Athanaricus , regnans annos XIII ,
qui persecutioneni
crudelissimam (om. P) advcrstis fidcm commotam voluit cxcrcerc contra Gothos, qui
in gente sua (in locis suis P) Christiani habehcmtur
25 cx (juibus plerique, quia idolis immo- ar, ex quihus plurimos, quia idolis immo-
lare non adquieverunt, martyrio coro- lare non adquieverunt, martyrcs fecit,
nati stmt: reliqui autem coacti simt reliquos autcm multis persecutionibus
I' sin., IIW {finil 4 iledi.sset.) Rod. (finit ihidem) XHAMO(L) dexlra.
DEXTR.: 1 isti] stijr, iste Bod.NH ei] eius .4, caes.ari Z 1/2 fortius prestitenuit 11'
', iortiores steteruut-ff
uieditasse] meditatus esse AML, meditatus 1'uisse [0] 4 post dedisseut ins. (ex Suetonio Caea. 36 vel ex
liuli-opio r>, UO) tuuc Caesar ait iiec Pompeium scire viueere uec Caesarem posse viuci uam (nolam M) si
l'(jmpeius viucere iiosset (uoss. uiuc. H), bodie cum tam asperrimis (asperis //) viris Caesarem superasset HAML
5 ccxciiii] BN, ccxiiii P, cclxiiii {in arclietypo fuit ccxlxiiii) A, ccliiii M, cclxuiii H, cccl 0, cclxxxui /y
auuo 0)11. P imperii ualeriaui (-no /?*[?]) et gallieni] u. et g. imperatoruui /' et similiter deinceps,
nisi quod c. 11. 34 ut reliqui etiam P primo] secundo primo //, secundo (primo collocans post gotthi) L.
om. P 6 alpibus] montibus galliarum al])il)us AM, descensis moutibus [0] 2^°^^ quibus ins. dicitur
mons tauru (sic) asiam] et asiam P 7 ex quibus ill. et (om. 0) mac. xu aunos (anuis P, anni 0)
f.
tenuerunt om. N 8/9 claudio augusto/.'// 9 pro eo] pro £H0, per A^ geuteui om. P^ 9/10 remo-
uissent />' 10 insigni gloria lionorantes] P/, om. BNHAMO in] et M, et iu H capitolium Nll '
11 post collocauerunt ins. era ccclxuiii concilium Celeberritauum xix episcoporuui teraporibus Coustautini
gestum, eodem tempore quo et Nicena synodus liabita est H 12 cclxuiiii P, duccutisima septuagesiuia
secunda BA, ccclxxii NM, ccclxxx O, ccclxii /, anno xxuii AMO, tempore L constantini] con.stantini
christiani imperatoris L goti sarmatorum />', goti saritaiiorum N, g. sarmarum M, gotis arraatiu-imi armate O
/'
13 irrunnt // acuiinibus />'
14 et om. deprecationc ^V 16 ingeuti quo 17 danubium liliri
uirtutnui /', uirtutibus N 17 IS sed d. g. u. a. gloriosus (sis J/j om. 18 acclamantes A'
19 persccuti MO tantara g. uicerit (uinc M) quod om. B sohis patriam om. N publice rci NH, reiu
publicam L^ 21 quadragentesima septima B, cccuiii P, cccc OL u imperii ualeutis (ualentiuis //)]

ualentis u {om. inperii) /', uel imp. quinto priniorum cotoram B^ 22 susc. atanaricus plerique,
athanaricus accepit P 22/23 persecutioue (-nem X"') crudelis.sinia (inara /J) a. fideni (fide A'-, fidem
christl /) coniraota (coinraotu /'") uoluit se exeicere BNHAMOL, persecutionem a. 1'. couirauiiera uoluit exer-
cere P gothos] cotos />''', eos P{0\, gotos eos O 24 in locls suls Pi"' 2.'') quia] qui AML
270 ISTDORI
de rcgno stto cxire ct in Ttomcinam adflictos, dum prae multitudine liorreret

transire regioncm. interficere, dedit licentiam, immo magis
c.oegit de regno sno exire atqne in Bo-
manorwii migrare provincimn.
Aera CCCCXV, anno XIII imperii Valentis (Tothi in Istrium adversns semet 7 isid. chr. 349.
ijisos in Afhanarieo ct Fridigerno divisi sunt, cdtertiis sese eaedibus pojmlantes. sed
Atliannriens Fridigcrnnm ]'alcntis imperatoris snffragio (auxilio P) snperans
Imins rei gratia cw»! omni (jmite GotJio- huins rei gratia legatos cum muneribus oros. 7, ?.?,. 19.
rum in Arrianam liarrcsim dcvolutiis cul cundcm impcratorem mittit ct doc-
10 cst. 10 tores pro])tcr suscipiendam Christicmae

fidei rcguJcmi poscit. Vcdens antem a
veritate catholicae fidei devius et Ar-
rianae haoresis perversitate detentus
missis hacrcticis sacerdotihtis (iotlios
15 persuasione nefanda sui crroris dog-

mati ndgrcgarit ct in tam praeclaram
gentcm virus pestiferum somine per-
nicioso transfudit sicque errorem, quem
recens credulitas ebibit, tenuit diuquc
•io tunc (hdfiJas coruiii (jiiscoinis (lothicas 211 servavit. Tunc (rulfdas eorum c^tiscopus 8 iîii. fhr. sso.
littcras adinvcnit ct seripturas sanctas in (rothicas litteras condidit et scrijdurns

candeni Jiiigiiam courcrtif. novi ac veteris testamenti in candem
lingnam conrcrtit. Gotbi autem, statini
ut litteras et legem habere coeperunt,
25 construxerunt sibi dogmatis sui ecclesias,
talia iuxta eimdem Arrium de ipsa
divinitate documenta tenentes, ut cre-
derent filium patri maiestate esse mi-
norem, aeternitate posteriorcm, spiritum
30 autem sanctum neque deum esse neque
ex substantia patris existere, sed per
filium creatum esse, utriusque ministerio
deditum et amborum obsequio sub-
ditum. aliam quoque patris sicut per-
P sin., BNHAMO(L) dextra.
DEXTR. : 1 adOictos] afflictisZ™, afFectosL^ prae] per J/O/y orret iV, correcet J/ 2 interficere om. ylJf
3 coegit de] coegredere il/ 3/4 romaiiorum] />', ronianam solum yt, romanis
solii iV/T, romani
solis jt/, romani
soli (.>/>s^ ronianam Z™ 4 pi-nuincia 0, prouincias i^, regionem 7^'" 5 aera owi.il/ ccccxu] ccccui //O,
cccciii L anno xiii] anno octauo L. nin. P ualentinis J/ in istrinm] BMAML, instrium X, instrunt 0,
om. in sj). vacuo P aduersum PNH 5/6 semet ipsos] se /' 6 atanatico /3* frigiderno M sese
caedibns] NHAOL, sesc seredibus M, se caedibus P, se sedibus B depopulantes HL, prophetantes M
7 atlianaricus fridigernum (frigidernum M)] fridigernum atbanaricus (atharicus P") P: reqiiiritiir Fridigernus
Athanaricum , vt est in rhronicis
superat ^4i)/0// 8 liius -4J/ legatos .6" 11 regulam poscit
(poposcit 0) u. antem a ueritate (auteni auctoritate 0) catli. fidei om. B (suppl. m. rec.) H 12 et] ad O
13 per ueritate N, peruersitatem 14/15 gothis persusicme M 15 nefanda] fanda N sui] sine J/
15/1(; dogmatis/J, dogma 17 uiros pestiferos 17/18 perniciose A', precioso 18 quem]
iiuae M 19 crudelitas HAM 20 gulfilas] BNHMOL, gulphilas A, galfilas P eonim] eorum gotho-
rum OL^ 21 et om. 23 conuertit] committit 25 instruxerunt /" dogmati B 2(? talias
iuxta undemarum /3 28 patris .1 maiestati J/ 29 aeternitate (et aet. iV/y) posterioreni (potore ^l)
om. B solus 30 sanctum] sclm (= seculum) M esse neque] esse nec M 31 ex substantia] sub-
stantiam /,s (non Li"^) M per] pro M, om. H 32 creatum] creatum terre M ministeriu deditum]
NAMOL, miiiisterium dedito B, ministcriuni deditum H
1
HISTOKIA UOTHORVM. 27
sonam, sic et iiatui'<un adserentes, aliam

filii, aliam denique spiritus sancti, ut
iam non secundum sanctae scripturae
traditioneni unus dcus et domiuus cole-
5 retur, sed iuxta idolatriae superstitio-
nem tres dei venerarentur. cuius blas-
phemiac malum per discessum tem-
porum rcgumque successum annis
CCXIII tenuerunt. qui tandem remi-
10 lu niscentes salutis suac renuntiavcrunt
inolitae perfidiac et Christi gratia ad
unitatem fidei catholicae pcrvenerunt.
Aera CCCCXVI, anno XIIII imperii Valentis Gothi, qui primum Christianos U o;":,;^^^"?,:
a 'sedibus suis' (terra sua F) cxpulerant, rursus (postmodum P) ipsi ah Hunis 'cum
rege suo Athanarico' (om. P) expulsi sunt tmnsitoque Danuvio (Danubii fluuio P)
Valentis imperatoris potestati sese non depositis armis tradunt (dedcruntP) 'Thraciam
ad inhabitandum accipiunt' (accepta ab eo ad habitandum Thracia P). sed uhi
viderunt se opprimi a Romauis contra consuetudinem propriae libertatis, 'ad rebel-

landum rebellando P): Thraeiam ferro ineendiisque
coacti sunt' (resumptis armis
depopidantur delctoqtie Romanorum- exereitu ipsum Valentem iaculo vtdneratum in
quaudam villum fugivntem sueeendunt (iuccndunt P), ut merito (iuxta cuiusdam
sententiam ins. P) ipse ah eis vivens (om. F) temporali cremaretur incendio ,
qui 0™«- ?. 33, is.
tam pulchras animas i(jnihus actcrnis trudiderat.

Invenerunt autem eo proelio Gothi con- 10
25 fessores priores Gothos, quos dudum
propter fidem a terra sua expulerant,
et voluerunt eos sibi ad praedae socie-
tatem coniungere. qui cum non ad-
quievissent, aliquanti intertecti sunt,
30 alii montuosa loca tenentes et rctugia
sibi qualiacumque construentes non so-
lum perseveraverunt Christiani catho-
lici, sed etiam in concordia Romanorum,
P sin., BNHAMO(L) dexlra.
DEXTR. : 3 iiou om. M 4 dumiuus] omnes 4/5 coletur B, colereutur 5 itloloktriae V

5,6 supprestitiouem MO 6 dei] dii NAMO ueueraretur H 1 malnm om. M per deccssum
AMOL, per decessu ^V, processu if 8 regnumque A', gotorumqne regnm H successn i>\V// 9 ccxiii|
cc.\xiiii L L^ (non L^)

11 molite 0, iuditae clu-isti gratiara B, per clu-. gratiam NHMOL V2 post
catholicae Ins. per orthodoxum patrem Leandrum Hispalensem antistitem L perueuerit 13 ccccxiii 0, N
ccccuiii L xiiii] tertio deoimo X nal. imp. primum] PAL, in primis B, in primum N, primum iu
HO 14 a sedibns snis] BNHAM, a terra sua FL, a terra vel a sedibus suis jjost ipsi ins. multis
acribus (multi aeris /™) teuipestatiljus dei iudicio latigati i uunis /? semper, .«nisP, *««is^>, uugnis J\
nguis HMOL^^ Ovet., hnuis .1- et Paris. 6815 15 repnlsi H transactoque H 16 ualentis ....
tradunt om. O nalentis imperatoris potestati] /', ualentis imperatoris H) ualentis
cnm nim BN, (ditioui ins.
(ualeuti M) imperatoris (imperii M) cnm uim (ium A, uni M) ferre nou possent HAM, cnm u. n. p. ual. 1'.
imperatoris L tradunt] ei tr. i" thraciam] et thr. L, traciamque // sese] se PN 17 iuabditanum M,
liabitaudnm O 18 opprimi se -V 19 resumpsis P^ incendiisque] incendisset M 20 depopulant /'

deletnque] PZJOi™, dictoque^^ uictoque^l', deiectoque A^^L^ deietaque J/ exercitum P ualeute i)/
'21 succedernnt J/, snccednut i\'//, snccenderunt -1//« ut merito] PHL, et merito mBA-, et merito AM '3/0
J3 tam] tum M aeteruis om. B solus posl tradiderat ins. per errorem L 24/25 confessores om. L
25 quo.s om. N 27 ad praedae] adprehendi 28/29 adquieuisset B 30 motuosa B^ 32 i)ersene-
rauerunt om. H 33 coucordiam HM

272 ISIUORl
a quibus tludum cxccpti fueraiit, pcr-

manserunt.
Hyd. Orns.
Acra CCCCXVIIII, auno inijêrii Theodosi Spani tciiiu Athanaricus cum 1 I
c. 6.
7,34,6. 7.
Thcodosio ius amieitiamque (amicitiac P) disponens mox ConstantinopoUm penjit

ibiijHe quintodecimo die qnam (ex quo P) fuerat a Theodosio honorabiliter (favora-
biiitcr P) suscejitus, interiit. Gothi autem jjroprio rege dcfunrto adspicicnfes henigni-
tatem Theodosi imperatoris inito foedere Romano se imperio tradiderunt.
Aera CCCCXX, anno imperi Theo- 12
dosii IIII Gothi patrocinium Romani
lu foederis recusantes Alaricum rcgcm sibi
constituunt, indignum iudicantcs Ro-
manae. esse subditos potestati eosquc
scqui, quorum iam pridem legcs im-
periumque respuerant ct de quorum sc
15 societate proelio triuniphantes aver-
terant.
Aera CCCCXLVl, anuo XI III Ar- Acra CCCCXXXVII, auno impcrii lo
cadii et Honorii impcratorum post Honorii et Arcadii quarto Gothi in
Athanaricum duo rcges Gothis impe- Alarico et Ragadaiso divisi, dum seniet oros. 7,.s7,.i.
ravcrunt, qui pacis foederc rupto ad L'u ij)sus iii duabus partibus regni variis
dcpraedandam Komaniam se dedcrunt. caedibus laceraront, ob excidium Roma-
norum concordes effecti consilium in
communc coustituunt parique intentione

ad depraedandas quasque regiones
2i Italiae ab invicem dividuntur.
quorum unus Kadagaisus Scytha atquc Aera CCCCXLIII, anno imperii IIo- 11 orus. 7, 37, 4. s.
paganus cum CC fcre milibus Italiam norii ct Arcadii X rex (Tutliunim llaga-
bclli feritatc aggreditur, promittcns daisus genere Sci/tha cidtui idolatriae
sanguiuem Christianornm diis suis litare, dedifus hurbaricae inmanitatis fcritatc
si vinccrct. cuius cxcrcitus a Romanis 3u saeoissimus cnm ducentis armutorum

in montuosis locis conclusus fame est milibiis Italiae partes vehementi vasta-
potius quam ferro consumptus: ipse tione adgrcditur, spondens in contemptum
P sin., BNnAMO(L)li (inci^nt c. 13) dexli-a.
SIN.: 29 clir. d. suis saiig. i'»
DEXTK.: 1 {aerat 31 ll'2 posl. (lermaiiseruiit iiis. I.iuic Gottlii coutra Huugtiros anna ilirigentes
iTinumerabilein e.x eis multitudiiieni liostiliter necaverunt L 3 ccccxuiiii] ccccxiii L, ccccxiiii II hispanii
A', spaiii B3f, gotUi ^-1 -, inc. A ' pos< tertio ins. et ualentiniani primo L 4 ainicitiarumque 0, ainicieia-
rum jD™ constantiiiopoliin ^l, constinopolim i' , contautinopolim II 5 quam] postquam IIAMOL
6 interiit] PNHAOL, moritur 7J 6/7 benignitatera] uenientem 7 iuito] se inito A post tradide-
runt ins. fueruutque (et fuerunt L) cum romanis xxuiii (xu H, septem L) annis H (ubi ante fueruntque
ilelelum est era) OL 8 quadrintesima uicesima B, ccccxu Z"" 8/9 theodosii iiii] tlieodosii et ualen-
tiniani uiii i™ 11 coustituerunt J/ indicantes fiT 11/12 romauo .V 12 esse] se esse

14 respueruut de quoruml decorum se om. NH l?) societatem H proelio] prelium M, per
praelium A 15/16 auerterant] se auerterunt 17 ccccxxxuii] ccccxxxii 0, ccccxxui X"' 18 lionoriij
theodosii honorii L™ iii om. 19 allarico B ragadaiso] BHAMOB cum plerisque Orosianis, raga-
deiso N, ragadarso X'", radagaiso Oeet. (Alb., non Emil.) 20 regni (regnis M) part. AMOL 21 oh]
ab 31 lalaoerarent A 24 depredantes 0, praedaudas AM depredandum
, X™ 25 ab] ad
26 ccccxxxiii 0, ccccxii L™ imperii om. AMO '11 x] quinto L™, requiritur undecimo 27/28 rada-
garsus i™ 28 cultu idololatriae BNH 30 ducentis armatis armatorum milibus (militil)us B^)
BB, ducentis milibus armatorum // 31 partibus N 32 spoucens M
in contemptu B^NB, in con-
tentu A310, a(V)u conteutu B^
HISTORIA GOTUORVM. 273
postrenium rux captus est et iiiter- Christi lioviunuruni aajuiuincui (liiti
fectus. suis libare,' si vinceret. ctiius exercihis Orm. 7,37, w-ij

Prosp. a. 406.
ab Stiliconc dtice Homano in montuosis

Tiisciae locis circumclusus fame est po-
b tius quam ferro constimjitus , ipse pos-
tremum rex captus et interfectus esi.
Aera CCCt^XLVI] aniui Honorii et Aera CCCCXLVII, anno imperii Ilo- 1.")
Arcadii imperatorum alter illc Alaricus, norii et Arcadii XV extincto Raga-

Christianus quidem, sed haereticus pro daiso Alaricus consors regni, nomine
consorte regni amisso in vindictam lu quidem Christianus, sed professione
sangninis suorum profectus JtaHam ir- haereticus, dolens tantam muUitudinem
ruit, obsessani urbem capit, sicque Gothornm a Romanis extinctam, |in
Roma irruptione atque impetu magnac vindictam] sanguinis suorum adversns
cladis eversa est. Romam proehum agit ohscssamque im-
15 petu magnae cladis inrumpit. sicque
urbs cunctarum gentium victrix Gothi-
cis triumphis victa subcubuit eisque
capta subiugataque servivit.
tantum autem Gothi clementes ibi extiterunt, iif votum antea darent, uf, sl in-
211 (jrederentur urbcm., quictimque Honuinorum in locis Christi invenirentur.
in eis agere belh iure non liceret, sed [in eis agere belU iure non hceret|. Hyd. c. 43.
ibi ct feriendi refrenaretur inmanitas post hoc igitur votum adgressi urbem
et captivandi cupiditas coerceretur sic- omnihus et mors et captivitas indulfa
que post hoc votum aggredientes urbem csf, qui ud sancforum limina eonfui/e-
25 quoscumqne in locis Christi vel mar- runt. sed et qui extra loca marty-
tyrum vel basihcis confugientes in- rum erant et nomen Cliristi et sancto-
venerunt, in vastatione urbis non mise- rum nominaverunt, et ipsis simili miseri-
rimt, nec cruentus saeviit in eis gladius cordia pepercerimt. In rehquis autem
commiserantibus hostibus. sed et qui ctsi praeda hostiuni patuit, feriendi
30 extra loca niartyrum erant et nomen tamen iumanitas refrenata est. incur- , 39, 3seq.
Christi vel sanctorum nominabant, ct santibus autem in illa vastifate per

ipsis simiH misericordia hostihs furor urbem Gothis, diim quidam potens vir-
pepercit. sic evaserunt multa miha ginem consecratam aetate provectam
r sin., UXHAdIO(L)l! dextra.
SIN.: 9 pro] postP II italiaiii] it. lubem P 25 cliristil F^, sauctis P» 20 ubasilicis
(voliiil ut hasilicis) P 2'J qui oni. P»
DEXTR. : 3 stiligoiie .F, stilione i locus £» laiiie bls il est ont. Bli 5 cousiiptus 7i'
7 aera om. M ccccxluii] ccccxuii 0, ccccxui X'" 7 8 lionorii et archadii lionorii (sic) A 8 xu]
decimo A'0, uiiii i™ 8/9 ragadaiso] BNHAJIO, radagaiso ML 10 quidem om. N sed] et BR
11 tantum M 12 aj iu M 12/13 in uindictam] HAMOL, ex recensione altera opinor, oni. BRN
13 sanguuiem M, sanguiuuni .1 14 agit] gessit A 15 niaguae cladis] igne cladis Z,'", igne gladiis L'
sictjue] sic H 16 urbis gentium om. N uictricis P lt>, 17 gotiis N 17 easque M
19 tantuni] tanti N, tam -S (!) uotum ante ea N, antea uotum H ut] PA, quoil BRNHMOL 20 qui-
cunique] quiciun inueniretur AL 21 in eis agere belli iure non liceret] adsumpsi ex rec. altera,
in uastationem urbis non mittereutur [sic [0]L, mitteretur AM, inicierentur 0) AMOTj, nun ucciderentur NH-,
inuiolatos securosque esse sinirent (sinerent esse B) B-R (adhibito Orosio), oni. B^H' 22 iugressi N, ad-
gressis // 23 mos H 24 liminem Jl/'», limin M^ 24/25 confugierunt PO 25 et om. HM
mart. Iipca N, locum raart. M, loca (sej. sp. vac.) M 26 erant] era iV 26 27 sanctorum oin. H
27 et ipsi B^NHÔ 27/28 simili uiis. om.. in sp. vac. M 28 reliquiis H 29 praedae A hosti O
30 refrenata] refecta BR 31 autem om. R 32 goti N quidem 33 aetate] et aetatein B'R',
et etatc R-L"' prouectam] N, profectam HO, perfectam BAML^R
CHRONICA II. 35
274 ISIDORI
Romanorum, quibus Gothi propter repperisset eamquo honeste admoneret,

Christum raisericorditer pepercerunt. ut , si quid apud se auri argentique
unde et hucusque Romani, qui in regno csset, proferret, illa fideli conscientia
Gothorum consistunt, adeo amplectun- quod habuit protidit: cumque ille vaso-
Oros.
tur, iit melius cum Gothis ^mu-
sit illis :. rum formam et indchritudinem ex illa
peres vivere quam inter Romanos po- antiqua Romanorum opulentia mirare-
tenies esse et grace iugum tributi por- tur, virgo ait: huec vusa mihi de sacrario
tare. Fctri apostoli dcposita sunt, praesume,
si audes: ego sacra hosti dare non atideo.
10 lu iUe ad nomen
magno pavore
apostoli
perterritus regi hoc pcr nuntium refert,
qui confestim reportare omnia ad sacra-
rium beati Fetri summa cum reverentia
iussit, dicens cum Romanis gessisse
15 bellum, non cum apostolis. Redit igi- 17
tur virgo reverentissimis officiis hono-
rata: rcdeunt et cum illa omnes qui ei
se sociaverant, supcr capita sua vasa

illa aurea et argcntea cum hymnis et
20 canticis rejjortantes excrtis undique iussu
regis ob defensionem armatorum custo-
diis. concurrunt undiqtui ad voces ca-
nentium de latibidis agmina Vhristia-
norum. concummt etiam et pagani
35 25 at.que admixti iuter eos, duni Christia-
nos esse sc fingttnt, etiam et ipsi calami-
tatis excidium evaserunt. Hac tempe- 18 cf. C. 19.
state Gothi Placidiam Theodosi princi-

Arcadii et Honorii impera-
pis filiam,
30 30 torum sororem cum ingenti auro Romae
capiunt adeptisque multis opibus Roma-
Gothi uutem post tertium diem, quo norum tertia die incensa eversaque in Oros. 7, 39, 15.
P «m., BNnAMO(L)R dextra.
f<IN.: 7 graue*P
UEXTK. : 1 admoiierett.. ut £ 3 ille conscieiiti ^ : conscientia Orosius Donauesch., constantia

jjlerique libri Orosiani 4 cumque] cum X 4/5 uasarum 6 epulentia M 7 uasa] KHAMOL cum Oroaio,
uasaquaeii/? mihi] christiJ/ 8 petri] beati petri O. om. BiJ depositasunt] deposituns i/ 8,9 prae-
sume si audes] numquid presumere audes L^ 9 sacra liosti] BRL, sacra hostibus H, sacra hostia NO, sacram
husiam AM 10 ille] gotbus (gothis i/) 'iWc AMOL, ille autem // 11 hoc] Iiaec .1 12 con-
festim] c. AMOL
rex reportari NHMOL 13 beati petri] beati (sancti petri MOL) per uirgineni illam
(om. N) NHAMOL. beati petri apostoli i)'-'^', inc. B^ 14 gessisse] BJIN, gessisse se.l, se gessisse /7,
iecisse 0, gessi L^, iessi i'" 15 apostolisj ap. dei AMOL reddit HO 17 reddeunt 17/18 ei se]
eis se B», ei A', eam H 18 sociauerunt Bl{ '20 exertis] BR. exercitus NHAMO, et exercitus L^
iusso /i» 21/22 eustodiis] custodieutes L 22 concurrunt .... agmina christianorum om. NL™
22,23 uoces can.] duces cannecum M 23 24 chiistiauorum ('om. cum praec. N Lf") concurrunt etiam (om.
NH) et p. a. a. inter eos dum] NHAMOL, paganorum qui (adhibitu 25 26 christia-
Orosiu) B^Ji, om. />'
nos] BB, sernos (serui N) christi NHAMOL 26 se esse AMOL 28 placidiani] 0, placidia /.', placidam
NHAL^^, pracidianj .1/ teodosi .V 28,'29 principis] pr. imperatoris JJ/O, imperatoris /," 2930 impera-
toris N 30 auro] BB, auri argentique thesauro NHAMOL 31 capiunt] eani capiunt M, eam rapiunt O:
deinde iiis. anno ab urbe condita mclxiiii irruptio urbis per alaricnm tacta est L adetisqne M :i2 tertia]
sexta Z.™ (non L^) insensa M
HISTORIA GOTHORVM. 2i:>
Romam ingressi simf , iiullo lioste partibus urbe discedtmt. inde conscensis cf. c. 23.
cogente sponte disccdmit. navibus cum ad Siciiiimi exiguo ab

Italia freto divisam transire dispone-
rent, infesto mari periditati multum cf.Oros.7,4;),12.
5 r, exercitum perdideruat. quibus tanta

fuit gloria de Romanae urbis obtentu.
ut in eius conparatione nihil se mali pas-
sos tempestate illa arbitrarentur, damua
naufragii eventu victoriae conpensantes.
10 mors Alarici confestim secuta: vicensimo 1»
octavo regni anno defunctus Italia.

Aera CCCCXLVIII anno 'imperii Honorii et Arcadii XVT (primo Theo- 19
dosii minoris P) Alarico (mox ins. P) post captam urbem def/mrfo Athanlfus Gothis Hya. c 45
Italia m/tio pmrficitur annis VI {Y\\.P). iste quinto regni anno de Italia 'recedens
Hvd. c. 6T; cf.
15 GalHas adiit" (succedit ad Gallias ibique P) Placidiam 'Theodosii imperatoris filiam' Oros. 7, 41), 2.
(filiatn Theodosii principis, Arcadii ct Honorii imperatorum sororem P), quum liomae
(iothi ccperant (quae a Gothis Romae capta fuerat P), coniugem (uxorem P) sihi
adsumjjsit.
in quo prophetia Danihelis a quibusdam
20 -0 creditur essc conp)leta, qui aif filiam
coniungendam regi aquilonls,
regis austri
nullo ex ea semine sidisistente nullo tamen de germine eius subole

^
subsistente.
sicut et ideni in consequentibus pro-
26 2s pheta subicit dicens: nec stabit semen
eius. nullus enim de utero illius extitit
genitus, qui patris in regnum succederet.

qui dttm a Constantio Eomano patricio Athaulfus autem dum relictis Galliis Hvd. c. GO.
admoneretur, ut rdictis (Talliis Hispa- Spanias peteret, a quodam suorum apud

30 nias peteret, per quendam Gothuni apzid :«| Barcinonam inter familiares fahulas
Barcilotiem inter familiares fahulas iugulatur.
itujulatur.
Aera CCCCLIIII, anno 'imperii Honorii et Arcadii XXII' (VII Theodosii 20
P sin., BNnAMO(L)B {fiwt .31 in iugul.-itur) dextra.
DEXTR.: 1 discedit coucessis 2 post aiciliam in.i. post tautaui victoriam L^ 3 iVetu
BNAMO post diuisam (-sa M) ins. maior eorura pars simul cura Alarico rege et potentioribus ducibus L
3/4 disponeret 31 4 mare BEN periclitauti N 7 se om. BR 8 terapestatem 9 euictu A
10 allarici /J», alarico B 11 regui anno] NAM, regni £', anno regui BÊO defuncto iV italia] BNO,
est it. H^M, est in it. AH^^L, in it. est B 12 cocxluiii] BRNH, ccccxluiiii AM, ccccuiiii P, ccccxuiiii 0.
ccccxuiii £™ annos P^ liouorii 6t arcadii xui] BRNH, lion. et archadii xii /y"", anno primo tbeodosii
minoris P, anno imperii lionorii et arcbadii xuii (primo 0) et sexto (xxui 0) tlieodosii minoris AMO (v. p. 24j)
13 alaricus p. e. u. deluuctns R adnlfus L'" gotbis] PBRNHMO, gotlms .4, a gottliis L 14 italia]
PNMO, italiam B, ytaliam H, in italia A, in italie //» in regno B-R iiroficitur B, perficitur O ui]
septem PL regni anno] regno .1 secedens R 15 adiit] rediit AM placidam iV/.,™, placidamque H
17 caeparant £" 19 quo] qua AML 20 completara N qui ait] NHL, qui nt B, quia ut /?, quia ait 0,
quibus MlAM: ut ait Hydatius 21 regis -V 22 iiullo] B/J.VO, miWa. HAML germine] geneie //
subole om. OL'^ 24 in conseq.] iii (om. A) sequentibus NHAML. in subsequentibus 2:> subiecit
NHAMOL^, subiuugitL» stabit] st.atuit X 2(5 illis geu. ext. J/ 27 reguo .1.1/0 28 alhaulfus A,
adulfus i™ 29 spaniis 0, spauiamiam ft 30 barciuononam .4, barcinonem /Jfl// .33 ccccliiii]
ecccliii 0, cccclu L™, ccccl H honorii (bonarii --1) et arcadii xxii] bonorii et tbeodosil sexto L^
35*
.
27r, ISIDORI
mmoris P) 2>ost Athaulfitiii Gothis Sigericus princeps electiis est. qui dnm ad pacem Oros, 7,43, 9.
cnm liotrmnis esset promptissimus, mox a suis est interfectus.

Aera anno quo supra Vallia Sigerico (om. P) succedens tribus annis 'reg-
et 2! orn<!. 7,43.10.
num tenuit' (reg-navit P) heUi ca,nsa primeps a Gothis eftectns, sed ad pacrm dirina
:, providentia ordinatns. mox enim regnare coepit, foe.dus cum imperatore Ilonorio oms. 7, 43, 12.
pepi(jit. Plaeidiam sororem eius, 'quae a Gothis Romae capta fuerat, c/' (om. P)
honnrificr reddidit
promittens imperatori propter rem
publicam omne certamen inplendum.
10 III itaque ad Spanias per Constantium
patricium evocatus
Romani (quoque ins. P) nominis causa (intra Hispamas ins. P) caedcs nuuinas 22 nyii, ccs.
liarharis intulit: Wandahs Sdimjos in Bnetica omnrs liello extiHxit: Alanos, qui Hyd. c. e?. es.
Wandalis et Snruis pofnitahantHr, adeo crcidit, nt rxtineto Atacr rege ipsorum

if. parici qui sttperfuerant ohlito regni nomine Gnndrrici rcgis Wandalornm, qui in
Gallicia rrsrdrrant , sr regimini (patrorinio P) sidiingarent
Isti sunt Wandali, qui postea Sue-
vorum obsidione relicta ad Baeticam
transierunt captaque Hispali Africam
2u migraverunt.
'Confecto igitur Vallia' (V. autem confecto P) bello Spaniae, dnm instrueta oma. 7, 43, n,
navali acie Africam transirr ntoliretur (disponeret P) in freto Gaditani maris vi
gravissimar temprstatis rffractus (vi tempestatis interceptus P).
memor rtiam illius sid) Alarico nanfragii oms. 7, 43, 12.
25 2.', omisso navigationis

'o periculo
pc Gallias
repetit
Hispaniam redire coactus est: qui deinde Hyd. c.c9 cf.co.
jrer Constantium Romanum patricium

ad Gallias revocatur
'data ci ah imperatore' (data ab eo Gothis P) ob meritum victoriae (ad hahitan- ' ^™^''"
^^\'l\l'
dum ins. P) secunda Aquitania cum quibusdam civitatibus confiniiim provinciariim.
usque ad oceanum.
P dn., BNSAMO(L) dextra.
DEXTR. : 1 post obitum athaulphi {a.&a.\\\^ L) AML gothis] a gotthisi siericus M, sioiicus -1,
segericus jV ante qui ins. tribus luinis /> 2 a| ad iJ interf. est .A'^ 3 acra et auiio ijuo supra] era
ccccluiii "inno imperii honorii et theodosii nono L™ uallia] P xempe.r, B semper, uuallia H .lemper, A semjier,
M semper, uualia vel uuallia N, uuaila semper sierieo AM tribus] sex L 4 pace N 5 enim] BO'^,
enim ut PNHL, enim cum AM(y- 6 placidara NHL™ romae om. NH ei] et N 7 reddidit] rctliit N
9 omnem iJJV certamen] eternum J/ inplendus iJ 10 constantinum il/ 11 patricium o»(. B 12 romani
nominis] romani meri is M, romanis B magna N 13 barbaris] crudelibus populis L silinguos M,
silinguites //'. silingutes H'^ omnes] omne N, omues homines P^ 14 uuandalos N, uudalis P"- suesis ^l
potentabatur iU cecidit] £, cesitJ..!/, cessit-VO, trucidauit L, om. P (in sp. vac. I! Vitt.) H ut om.
athace -4, utiico P: Addace Hydatius ip.s. rege H Ifi superfuerunt BAM oblito] olditi -V/r.1-1/.
abolito Hjjdatius regi mie Ji gunderico regi -l''. gunderia reg M nuandorum J)/ IG gallceia .^/.,
galletia//, gallecias 3/, gallicia /1», gallitia £ (semper) A^, galli.i P, gallias 0, galliis /'" resederant] P,
residerant B.iV^ ''il/O, resideran • J ", resederat SL Hydatius regimiui] regi nomine J/, i'egni nomino ^t
snbiugaret il/ 21 confecto ig.] confectoque A, confecto sed qui M dum instructa] deintcretnr J/
22 nau. ac. afr. (ad afr. /) om. M moliretur] disponeret POL fretu NA. fretum PBHMOL"' gadifa i
nias M 22/23 ui grauissimae tempestatis] J//,", ui tempestatis (oire. grau.) POL^, ui granissima tempestatc
BN, ui grauissima tempestatis //, In grauissime tempestatis A 23 efiractus] effectus 3/, iiiterceptus POL"^
24 memor] minor J/ nauiganis perilo J/ 25 galli.as (gallia -VJ/, gallias galliam -1) 2(j repctit] /(iV,
relictis hispaniis g. rep. AMOL, g. rep. relictis yspaniis // 30 data] dataqne esti, datur J/ merito B
nictori -V. uictrice M 31 qnibnsdam] quibusde J/ 31/32 usque ad oc. cum qu, c, c. prou, /'
Aera CCCCLVII, anno 'impeyii Hmiorii et Ayatdii XXV', (nono Theodosii 23 Hyd. c. 70.
minorisP) 'VaJlia rn/r defmicto Theoderiduf! snreedit in re.(/mi)n' {Tiieudoridus post

Valliam regnat P) annis XXXIII. qui regno Aquitanioo non contentus paris Prosp. a. 436.
Romanar fhedas rrrnsnt

i exereitum movet 5 pleraque municipia Romanorum vicina
sedihus suis occiipat
Arcilas nohilissimum GaUiae oppidnm 'mtiJta vi nlisrssnm. oppa.(/nai' (obsidet P). Prosp. a. 425.
a cuius ohsidionr inminrntr viytate Aetii Romanae niilitiae ducis UKm inpunitus'
{ remotus P) abscedit. 'Tiemoto igitay VaJentiniani imjmritoris iussu a potestate militari 24 Prusp. a. 432.
10 Aetio' (extincto autem a Valentiniano imperatoro Aetio P) dnm. TJi.rudrri(Jus Nar- ProsiJ. a. 43c.
J)onensi whi (Narbonae P) 'diidinu ohsidione ae frmie' (o))i. P) rssrf infrstns, rur.ms Prosp. a. 439.
a Litorio Iio)nanae militiae ducc Hunis auxiliantiJms e/fuyatuy. Litori.us autem

dum ^jrwMMiw res prosperas adversus (rothos ejessisset, denuo 'daemonum signis
haruspieAinujue responsis' (responsis daemonum P) deciipttis
15 in bello a Gotliis amisso exercitu mise- ir, JirJJiwi cwn Gotliis iniwudenter iniit
rabiliter supei-atur et qui antea Imstium amissoque Romano exercitu miserabi-
milibus caesis feliciter vicerat, dum liter superatus interiit, fecitqar inteJJegi.
fallacia daenionum oracula quaerit, (îia)itwn iJJa, (luae cu»i eodon periit,
ignobiliter victus interiit. muJtitudo prodesse potuerit, si fide potius
20 so quani fallacibus daemoniorum ostentis
Theudoridus autem sunipto contra ITu- uti ))taluisset. Pace deintJe TJtcudcridus 25 uya. c. iso.
nos proelio in eampis Catalaunicis ctmi Romanis inifa denuo adversus

superatus oc^nibuit. Hunos GaJJiarum prori.ncias saeva de-
populatione vastantes atque urhes pJuri-
2.1 25 nms evertentes in campis CataJaunicis
auxiliante Aetio duce Romano aperto
Marte confJixit ihique proeJiando vicfor
Gothi autem. dimicanfe Turismodo Theu- occuJttiit. Gothi auton dimicantc Tli.uris- caesaraug.
.1. 450.
doridi regis fiJio adeo cxfitcrr victores, mtmdo Theuderedi regis fiJio adeo for-
P «in., BNHAMO(L) dextra.
DEXTR.: 1 ccccluii] cccclxuii M, cccclxiiii L anuo i. lionoiii et arcadii xxu] BXII, tlieodosii
minoris (om. rel.)P, a. i. uono (reipiiritur decimo) tlieudosi (thedosii A) minoris AMO, a. i. tli. minoris secundo L""
2 theoderid- B (ter, scilicet 35 his et 30, thoderid- liic, teuderid- 34), teodered- N semper ; theudered- plerumque
(theudored- c. 25, teudered- c. 30) A; tlieudered- semjier ; theudorid- P semper; teudered- (sic 25. 29.
theuderid- kic, theuderid- 25) H; tlieudered- rel tlieodored- uel tlieudored- iV siiccessit ,13/' 3 regno
NHO annis] ante ,1 xx.^ciiij xx triljus P/y™ contemptus PH 5 pleraciue] AMO cum Prospero, et
pleraque L, um. liXH 7 arcilas] PBM et sic Prosperi lihri multi, arcillas 0, aurcihis NAH, aurtilas Z™,
arelate [0] nobilissimuni] nohilissumuui i>, uirum C, ualidum 0" opp. gall. P multa ui] muItaiJ,
diuX" obsesso jB 8 a] a.A (J obsidionem i/ inminente] iumerito J/ aetii] 0-, .aeoii 3/, aethii P,
eiiX BH, ethii A', aetie -1, hii 0' dicis />* ^ post abscedit ins. sed amissa parte suorum abscedere bello
coactus est L iussu a] iussu sua B potestate] poste N 10 aetio] aetiam teudericus H
10/11 narbonense />, norljonensi A, narmcniensi N, om. H 11 urbe BHA diuina -l^, diurna A'" in-
testus] insertus P, iufectus // Vi a litorio] a theudo a litorio P dnc. rom. mil. /' nnnis B, ugnis
HAMO, uugnis lY et sic deinceps 13 primum] in primis iZ prosperas] proprias A' gessisset . . . cuin
gothis om. M 14 aruspiciumque vl, auruspicumque exercitoi> 1()/17 mirabiliter // 17 superatus]
superiit 18 19 periit .... potius om. H 19 prodesse] prodente il/ poterit A'', protuuit J/ fidem £
fallatibus /3 21 uti om. M pace] psicem BNH, extincfo igitur litorio pace .IJ/, parauit bclla ext. ig.
lit. />", pace hic, ext. igitur litorio theuderedus mox ante galliarum deinde M 22 inita om. N
24 uastans L 2.") euertens L catlmlaunicis -1, chataulanicis P, cathalanels M 26 aetio] aeceo A
aperte M 27 marte] mare BN, niater M confli.xit .... i-egis filio] eum regis filio (om. rel.) i™,
hahet omissa L^ coutlixit] couflixit gens exuperauit 28 gotlii] genti /> 28 29 turisnnuid-] B (30)
HAMO. turismundo P (hie), turrismuiul- B (hic) N. tbnrismod- P (30)
278 ISIDORI
ut Attila rex Hunorum proelio victus titer congressi suut, ttt inter primum
metii insequentis excrcitus nusquam proelium et postremum trecenta ferme
conip<iruissi- dicntur. iiiilia hominum prostrarentur. 3Iulta 26 Hyd. c. H9. isi.
codem tempore caeli et terrae signa

5 i processerunt, quorum prodigiis tam cru-
dele bellum significaretur. nam adsiduis
terrae motibus factis a parte m-ientis
luna fuscata est. a solis occasu stella
cometes apparuit atque ingenti magni-
10 10 tudine aliquamdiu fulsit. ab aquilonis
plaga caclum rubens sictd ignis aut
sanguis effectus est permixtis per
igneum ridjorem lineis clarioribus in
specie hastarum, rutilantium deformatis.
16 !:> ncc mirum, ut tam ingenti caesorum
strage divinitus tnm multa signorum
demonstrarettir ostensio. Huni autem '^~' Hyd. c. u,?,.
usque ad internicionem paene caesi

cum rege stio Attila relictis GaUiis
20 20 Italiam fugiunt cdiquantis civitatihus hjJ- c-h*-
inruptis. qui et ihi partim fame, partim

caelestibus p>lagis percussi interierunt.
niisso insuper a Marciano imperatorc
exercitu forti plaga caeduntur affectique
25 2.'. nimiutn sedes irroprias repetunt, ad
quas rex eorum Attila. mox ut remeavit,
occubuit. statimquc inter fdios cius dc 2S prosp. a. 453.
obtinendo regno magna sunt exorta cer-

tamina. atque ita Huni, qui tot cladibus
30 30 antea deminuti fuerant, rursiis mutuis
sese gladiis concidemnt. in quibus
mirum illud cst, ut, dum omne proelium
detrimentum habeat populorum, isti
P sin., BNSAMO(L) dextra.
SIN.: 3 comparuisse P
DEXTR. : 1 cougressis sunt iT/ inter priorem (priore 0£™) proelium iJjl/0/-'", inter prinium proe-
lium.4, in priore praelioiV/? 2 et postremo // ferme] tVeme B, 1'ere iV//jl/0 3 liominiiin] li. in
eo certamine AMOL postrarentnr £/."), prostraretur M 5 processerunt] NHAMOL^^ cum Hijdatio,
precesserunt B proiligies B , signis et prodigiis L^ (J significatnr K asidins M 7 terrae
om. H montibus B^ 8 mite fnscata ins. contra naturalem eclipsim L occasum NO !l cometis
.1», comilisJB post ingenti ins. et insolita L 12 sanguinis A"^ effectus] BNML, effectum HA^,
effect*vt», eftnsus est om. B permittis B 13 ignium 5^ 14 speciem L liastarum]
liastare A, staurum O, astrorum //, hastor M rutilatum M formatis //"» 15 nec] et N minum M
ut] u*/la, in 0, om. N in ingenti /?, ingens X I.î/IB caesorum stragc] strage occisorum uel
multitudine cadauerum H, strage multitudinem occisorum uel cadauerum -V, cesorum strades /'" 17 osten-
sione /< huni] «.tiyl" 18 usque om. H peues M 19 atila B semper N semper. athila .4
semper. athilia et sic fere poslea M post rege suo (attila om.) ias. illi autem qui evaaerunt L"" galli M
20 italiam (-lia /J) fugiunt (perfugiunt itf) aliquantis (-tibus J/) ciu. inruptis (interruptis B, insumptis //)
om. A 21 et om. H ibi partim (-tem B)] in parenti M partum M 22 interierunt om. BN
23 ins. misso H, amisso ins. O a om. NO 24 cedentur ettecticpie 0, afecti 2,5 post M
nimium ins. ae diminuti AMO, antea diminuti ini 27 post occubuit ins. post eius obitum Hnnorum (ugnorum
M, .«norum .1») gens proprio .se insuper (in .1/) excidio devastauit .'liWOL 29 liuni] an\ B, ,»ni.4» qui]
quid£ cladilms] laudibus /J 30 rursnm //..1 31 sese] se £// 32 illud mirum (raiserum .4) .di/OL
, HISTORIA GOTHORVM. 279
vice versa cadend» proficiant: sed

proinde, quia in disciplina fidelium
positi sunt , sicut populus gentis Per-
sarum. Virga cnim furoris dei sunt 211
5 ,s et, quotiens indignatio eius adversus

fideles procedit, per eos flagellantur,
ut eorum adflictionibus emendati a sae-
culi cupiditate ct peccato semet ipsos
coerceant et caelestis regni hereditatem
10 10 possidcant. adeo autcm haec gens
horrida est, cum famem in bello
ut,
fuerit passa, venam tangat cqui et sic
excludat hausto sanguino famem.
Aera CCCCXC, anno pri>no imperii Marciani Tnrisnmndus filius Theuderedi 30 Hyd. c. ihs.
!.. 'provehitur ad regnum' (regnavit /') anno uno. qui

postquam de Hunis triumpliavit
dnm 'ipsis regni sui exordiis ferahs ac noxius hostdiu inspirarcf (om. F) ct multa Hjd. c. tse.
ageret insolentius, « Thvudcrico ct Frigdarico cst fratribtis interfeclus.

Aera CCCCXCl, anno II impcjfii Marciani Theiidcrictts jiost fraternam neccw ^! 1
30 in rcgnuiii siiccedens impei-avit annis XIII. qui pro eo ,

quod imperatori Avito Hyd. c. n:).
sumendi imperiaHs fastigii cum Gallis auxilium praebuisset, 'ab Aquitania in Spanias"
(Hisjjanias P) cum ingcnti 'niultitudine exercitus' (exercitu P) et cum licentia
ciusdem Aviti impcratoris ingrcditur. cui cum magna copia rcx Sticvorum Becciarius
occurrens duodccimo Asturiccnsis urhis mdiario a^nul fJuvium, ijui Urhicus appcUa-
25 tur, inito mox ccrtaminc superatus est caesis stwrtmi agminibus, aUquantis captis
plurimisque fugatis. ipse postremum rex telo sauciatus fugit.
Theudorico u,uteni cuin cxercitu ad civita.tem Bragarensem per- Hyd. c. 174.
tendente dic dominico etsi incruenia, tamen satis lamentahilis

eiusdem direptio civitatis ct Eomanorum magna captivitas fiit.
P sin., BNnAMO(L) dcj-tra.
SIN.: 29 lamentabiles P»
DEXTR. : I profiaut 31, proficeie uiilentiir L"^ 2 pruiiide] pr. est L quia] quoii // 3 populi L
geutis] ex gentis K 4 dei o«t. // 5 quotieiis] niultoties cum L eius om. XO G prucedet
XA3I0 per eos oin. N flagellentur iS' 7;'8 saeculi] sco JI/ '.) et] et de /! regni] reg. />'
liereditate BNO 10 pussideat .1/ II tame 12 fuerit] fiuut sic] si £" l.'I exclaudat O,
excludet/)', excludit J/ saguiue.iV lame /> 14 ccccxc] cccciii HAO, cccclxxxuii /< marc. imp.
primu P, imperii uigesimu quinto Theodosii L tusimundus M post theuderedi tns. post decessum patris L
l.T anno unuj annis trihus /,™ 17 ipsis] in ipsis NLLAMOT^ regni sui] regnis uix B noxiis 0, noxii L
et multa] NHA 0, raultaque B, multa P 18 tlieudoric- plerumque, theuderic- bis, teuderic- bis, thedoric-
scmel, sed corr. P; theuderic- sexies, teoderic- bis , teuderic- ler, teodiric- seviel (i>. 282,21), tuderic- semel
(p. 282,6) B; teoderic- A' semper, theoderic- vel teoderic- //, tlieuderic- A semper semper et frigdarico
(siv AL, frigiderico J/, fricdarico /J, frigdario //, frigidario 0) om. N est fratribus (fratre N) interfectus]
PBN, est fr. occisns M, est a fr. occisus 0, fr. occisus est^, fr. est occisus HL 19 cccc (quadragen-
tesima .B) xci] cccclxi ,10/y, cccclxc i" ii imp. m.] u marc. imp. P 20 succedens] succed*** ,i',
succedit et A- imperat BN xiiii /'" abito PN, habitu AM, hauitu H 21 sijaniis NO, yspaniis H,
ispaniis M 22 exercitu licentia] ingen licentia P 23 abiti N. habiti AM, habita 0' anie ingreditur
{post ingr. X) ins. anno regni quintu ///y copia om. N rectiarius P semper B semper, recciarius A' se«iper,
reciarius //, recciar- vel reciar- 0, receliiarius A semper M semper. ricciarius //"> 24 uccurres il/ asturi-
censis] P, asturigensis B, ab asturiensis N. astoricensis OL^, austuricensis HAM 25 suorum] BNP-.

bis P', sueuorum HAMOL captis om. B 26 postremo NHAMO tela M saucius BHAMOL
fugiit PBAML 26/27 posl fugit ins. Theuderico autem cum exercitu suo ad ciuitatem Bracarensem
(braccarensem //) pretendentem (prutcndpntem //, tendente i) etsi incruenta (non cruenta /^) fit tamen satis
lamentabilis (labilis 0) eiusdem deceptio fom. //) civitatis et Roraanorum captivitas magna (magua r. capt. fl,
rom. magna capt. eo quod in capte gutis se tradiderunt L) Recciarius vero HOL"^ (non L'') e.c textu altero
280 ISIDORI
Recciariiis voro ud lucuin Furiucale praesidioquc suorum carons ad locuni ii.vd. c. 175.
profiigus regi Theudoricu capttis ud- Portucale capitur regique Tlieuderico

ducitur. vivus offertur.
Qtio perempto multis (ceierifsj P) qui de priore certnmine superfuerant sese tra- 32
5 deiitilms, aliquantis nihilominus trucidatis (interfeciis P) regnum paene destructum
cst finitumque (et finifum P) Stie.vontm. reliqui autem (om. P) Sueri qui reman- Hyd. c. m.
serant in extremu partc GalUciae Massilne fdium nomine Masdram sibi regem cun-
stituunt regnumque reparatur Suevorum. 'occiso Recciario' (om. P) Theudcricus Hyd. c. 182.
(autem ins. P) de Gallicia ad Lusitaniam victor succedens dum Emeriiensem urbem

11) depraedare moUretur m
beatissimae Eidaliae nMrtyris tcrretur sanctae martyris Eulaliae ostentis per-
ostentis. mox adversis sibi nuntiis terri- terretru-: cimi omni protinus oxercitu Hyd. c. ise.
tus de Emerita egressus Gallias repetit discedit ct Gallias repetit.

et partem exercitus cum suis ducihus
15 iterum ad campos Galliciae dirigit, qui \^
caesa Asturicensi regione rursum rever-

tuntur ad GaUias.
Nec mora Gothicus exercitus ducc Mox deinde partem unam exercitus '.V.\ nyd. c. 192.
Ceurila a Theudorico ad Uispanias duce Ceuriia ad Baeticam provinciani

-» missus succedit ad Baeticam. post quem -m mittit Hyd. c. 193.
sequenti anno Sunericus cum alia parte

exercitus dirigitur et Ceurilas revocatur
ad Gallias.
pars autem Gothici u Sunierieo
excrcittis partcm aliam Simierico ct Nepotiano nyd. c. 201.
25 ct Nepotimto ad Gallicium
dtieibus 25 ducibus ad Galliciam dirigit, qui Suovos
directa Suevos apud Lucaniam deprae- apud Luettm saeva depracdationo vasta-
datur. verunt.
In Gallias autcm Agrippinus comes Aegidio comitiHonmno aemtdus ut et ciuis iiyd. c.217.
Gothorum mereretur au.rilia, Narhonam trudidit Theuderico. post aliquot Jegati u Remis- Hyd. c.226-
3u mundo Masdrae filio rege Sucvoruni missi ad Theuderieutii venorunt paccni ami-
citiamque poscentes. similiter Theudericus ad Bemismundum remittit eum urmorum
SIN. : 2 profugus] Uydaiius, profectus P t) sueuorum 2>ost i-egiium 1' 14 partem] partem
gallicie P' 20 sucoedens P" 22 exercitus] pexercitus P
DEXTR. : 1 praesitliotiue] .luxilio praesidioque //X suorum] sueuoi'um //.1.1/ 2 portucale] .flO,
purtucule P, portugale -VJ/Zm, portalem /1, portugallum [O], portacule // captus J/ 4 ceteri P qui]
que priori PBHM b trucidatus N paeuej pro maiori parte L (j post sueuorum ins. reguum
AMO, bellum N, domiuium L"^ reliqui autem sueui ... 8 sueuorum um. B 7 parte om. P galleciae A
semper, M semper, gallaeciae 0, galletiae if masile MO, mascile A, niassille L™ nomine] mie M mas-
dram] NHMO, masdra //"', masdrum P, maldram A cum Hydatio, deficit B 8 reguunique] regnum P^, et
in parte regnum /j 9 de (a //, oii\. D) gallicia ad lusitaniam victor succedens] sic libri , item epit. Ove-
tensis (Alb.): sicque per lusitaniam gallias repetiit, contra Oret. (Emil.) interpolavit sic: bracarani cepit indeque
per Ins. gall. repetiit secedens *V emeretensem /> 11,12 perteritur /.', perterritus --l.VOZ 13 et oih. />
18 exercitu iV mox deinde (deig J/) p. u. e. duce ceurila (ceumila -i, ceulajlf, cotUa X™) ad b. p. mittit
(mitt. prou. //) om. B 24 partem] patremJJ alteram i/ sumerico] subnereco .i/, sunt genirico 0,
cum sigerico i™ 25 qui] quae 26 lucum] NHAML, lum B, isicum saena depr.] sena depr. M,
seu ad predatiouem /> 26 27 uasta uastauerunt iJ, uastarunt .1 28 agripinus PP^.I, agrippinnus //,
agrippus £, agripurus J/ ciuis] P^, cmes BNAO, cociuis P", ciuies J/ egidi .4, excidio -V coniiti om.B
29 ut] a, B ineretur Pîl/ post aliquot .... 30 theudericum om. B aliquod] aliquot tempus HL
30 remismuudo] rimisrauudo ^, remimuudum j\', rismodo rege P, rismimundo //, rismuude J/, rismuudo O,
arismuudo i™, deficit B masdrae filioj PNHAMOL, deficit B aniiticiaraque B ad remisraundum] NO,
ad rismimundum H, ad rismuudum A, ad arismundum /.">, ad armisismundum M, ad pimismundum B, a rismis-
modo P 31 remittit] mittit jV
(idkcfione ccl inimcrum, dirccla ctiam ct conimjc qiuun Iidbcrcf. tâllancni quoquc Hjd. c. 237.
Ugatiini denuo Theuderims mittit ad Remismiindum: qui reversus ad Gallias Tkeu-

dcricutn ah Exirico fratre suo repperit interfectum.
Aera DIIII, unno imjwrii Leonis VIII Euricus pari scelcrc, qtio fratcr, sac- '.W li.v.i. c.aas.
5 ccdit in rcgnum annis XVII (XVIII P). in quo lionore provectus ct criminc statim
lcgatos ad Leonem imperatorem dirigit
bcllo desacvit partesqiic Lusitaniac nec mora partcs Lusitaniac magno im- H.va. c. .')!?
dcpraedatur pctu depracdatur.

qui post captam Panipilonani Caesar- inde Panipilonam et Caesaraugustam
lu augustani invadit totamquc Hispaniam lu misso excrcitu capit supcrioremque
superiorem obtinuit. Spaniam in potestateni suam mittit.
Tarraconensis etiam provinciae (om. F) nobilitatcni, quae ei repugnavcrat, exer-

Caesaraugust.
citus inruptionc evertit (pcrcmit P). in Galliasautem regressus 'Arclafum /irhcs a. 473.
ct Massiliain hcUando optinuif (A. et M. urbes capit P) suoquc rcgno utramquc
15 adiecit (subiecit P). Iste quodam die congregatis in conloquio (Totliis tcla, qiuie 35 hjiI. c. 243.
omncs hahehant in inanihus, a parfe ferri 'vel acie' (om. P) a.lia viridi, alia roseo,
alia crocco, 'alia nigro' (oin. PJ colorc naturcdem ferri spccicm aUquamdin iwn
hahuisse mutatam compcrit. sub hoc rcge Gothi leguni instituta scriptis habcrc
cocperunt. nam antca tantum moribus et consuetudinc tenebantur. obiit Arelato
2u Eurieus morte propria defunctus.
Aera DXXI (DXXIIi-*), anno X (XI P) impcrii Zcnonis Eurico morttw HR caesaraugust
Alaricus filius eius apud Tolosensem urbem princeps Gothorum constituitur (effici-
tnr P) regnans (eosquc rcxit P) ann. XXIII.
qui cum a pueritia vitam in otio et adversus qucm Fluduicus Francoruni
P sin., BNHAMO(L) dexlra.
SIN. : 9 capta iianipliiloiia P 24 cum oni. P (liabel Par. 6i>l.~>)
DEXTK. : 1 adiectione] electiuiie /> uel muuerura] BNHAMOL cii,m Hydalio, uiuueiai' et om.NA3I
coniugem ZiO siillaunieui i' 2 legati ii ad reminmmiAwm] NAO cmn Hydalio ad risuiismuudum B, ,
ad rismimuudum //, ad arisismuudum M, ad arismudum P, ad arismuudum L qui] qua B galliara M

'6 eurico] uerico B Iratre suo om. H 4 diiii] quiugesima quarta B, dccciiii P, duii iV, duiiii L euri-
dicus /''', euridice /'^ ])ari (paui B) scelere (scellare M) quo (quod BO) frater (fratre N)^ raortuo Iratre
pariter celere et Iiouoro L f) ])rofectus BNHAO, praefectus />, ])erfectus M 6 post legatos ins. pro
aiuicitiis L diliglt J/ 7 ])arte B impeto B^ 8 post depraedatur (depracdautur M) ins. exer-
citum iude alium raittit qui caj)tam AM similiterque L sequentia 2>essmnda>is 9 jâmpiloHam NHO, papi-
louam B, papiloniam .1, pampoloniam M cesaragustam BNO 10 exercito />'* superioreui atque B,
superiorem quoque M 1 1 jôtestate sua B 12 tarraconensis] HO, tarragoueusis .1/, tarrachoneusis ^l,
(aragoiieuses /) , terragoueusis jN', tciTacoueusis P etiam] et M nobilitatem] ciuitates // ei repug-

uaueraut AL, expugnaueivit M 12/13 excrcitus (ualida L) irr. euertit om. N 13 regressus] reuer-
sus //, om. M arelatorum O urbem // 14 maxiliani /?, marsiliara ///- suoque] sicque M
utraque 0. ultramque N, utrumque B, utrasque H, utriusque M 1,5 adiecitj ad iu eo M iste (is H)
quodara die .... colore] ab isto q. d. c. in c. g. telam omnibus Iiabentibus iii manibus aparueruut colorum
acies alie ulrides alie rosee alie crooee alie nigro colore L 16 hab. omn. PN ferri] fessi M uiridia
NAMO, uiridiam B roseu B 17 groceu B°-, groceo B^ colore] PNMO, corere B, colore iussit/////
cita „1 (damnum jiassiis hoc loco) naturali M ferri] ferre />', fem M speciera] specie M, sp. fertur A,
sp. uisa sunt H uou om. NHAML 18 mutataui ante uaturalera P compcriit P, om. BNHAMil
hoc] haec AM leguui iustituta (instatuta B, iustuta i)/)] libri, legem catbolicaui epit. Oret. (Emil., non
Alb.); unde post rege ins. acceperunt legem catolicam goti et A* scriptis] iu scr. 19 uara ....
teuebantur 0711, P* nam o?k. B autea] ante ea N, ante tautum] tamquaui 3/ consuetudinem B,
consuetudinibus L arelatu P, arelate 31 20 euricus] e. rex AMOL defunctus] NHO, die defunctus B,
diera fuuctus AM, fuuctus 1' 21 aera om. A x] -xi P, octauo /-, om. N cenouis // alarico M
22 ei. fil. O apud] apud ba P^ talosense />', tboleseusem ,10, tolosauam /-, tolouensem // princeps
om. A 24 fluduicus] /?//, Iluduius .V, fludiuius A, fludiuus 0, fluduildus L, fnulunus M, cludiuldus Oret.
(Alb.), fludullus Ovet. (Emil.)
CHRONICA 11. 36
282 ISIUORI
couvivio peregisset, tandem provocatus princeps Galliae regnum afFectans Bur-

a Fi'ancis in regione Pictavensis iirbis gundionibus sibi auxiiiantibus. bellum
proelio inito extinguitur eoquc inter- movit fusisque Gothorum copiis ipsum
iecto regnum Tolosanum occupantibus postremum regem apud Pictavis supe-
Francis destruitur. ratum interfecit.
Theudericus autem Italiae rex dum

interitum generi conperisset, confestim
ab Italia proficiscitur, Francos proterit,
partem regni, quam manus hostium
10 occupaverat, recepit Gothorumque iuri
restituit.
Acra IJXLIIII (DXLV P), anno XYII imperii Anastasii Gisahims siiperioris '.\'i
Uae&araugUil.
a. ,'iIU
rtgis fiUiis cx cmcuhina creatus (om. F) Narboua princeps efficitur regnans (et
regnavit Z^) annis quattuor, sicut genere vilissimus, ita infelicitate et ignavia sum-
nuis. denique dum eadem civitas a Gundebado Burgundionum rege direpta fuisset,
iste cum multo sui dedecore et cum magna suorum clade apud Barcinonam se
uaesarauû^l.
contulit. ibi moratus, quousque etiam (om. P) regni fascibus a Theuderico fm/nc a. 51U.
i(/Homima privaretur. Iiide jirofcctus ad Africam Wandalorum suffragium poscit, '.ih
qui dum non inpetrasset auxilium, mox de Africa

L-ae^ârautjûst.
(juo in regnum posset restitui. a. 513.
rediens oh mctum Theuderici (regis ins. P) Aquifaniam petiit ihique (ibi P) anno
uno delitiscens Spaniam 'revertitur atque' (reversus P) ah Ehhane Theudvrici
regis dnec duodccimo a Barcinona urbc miliario commisso proelio (superatus ins. P)
in fugam vertitur captusque trans fiuvium Druentium Galliarum interiit (occi-
ditur P),
25 2s sicquc prius honorcm, postea vitani
amisit.
Aera DXLV anno XXVI Anastasii Aera DXLVIIII, anno XXI impcrii ;>'.)
F sin., BNHAMO(L) dextru.
SIN.: iJ extiiictinguitur fset^ -^' '-' ""'^ era d.xlii lialjel, sed delelii c. 4o. 46, scilicel verba era (l.\luii
(niul. iii (Ixlui) auastasii imperatoris extiiicto teudisclo ad arripuit I'
UEXTK.: 12 burgundiduinibus B 2 post sibi ins. et fiuibusdara gntis L 3 iiiduit] 7j//,
iniiuet XAMOL lusisque] fulsisque J/, cesisejue L 4 ))ostremo NllAMO regem bis J/ pietauis li,
pitauis M 5 interficit ^^X post autem iiis. (jui et ualemur L posl rex iiu. (jui et ipse gotus erat L
7 geueris BML 8 post italia ins. cum exercifii goturum /, prosteruit IIL, peretit (sic) M 9 magnus O
hostica /y 10 recipit -IJ/ gotliorumque] gotliorum .1.1//. 10/11 iuri (iure />0, iussis //) restituit]
iuris (uirisJ/) coustituit JJ/ 2'""^ restituit ins. Fulgeucius Uuspensis episcopus tioruit /y I'2 era dxliiiij
NIIA, dxlu P, dxiiii OL, dliiii J/, om. B xuii] tertio decimo L gisaleiciis] hic B et sic liic et c. 3'J AM,
iesaleico c. 39 B, geselicus hic et c. 39 P, gesalecus utroiptn loco N, gesalayco c. 39, hic gesleycus //, gesa-
leico c. 39, hic guisaleicus 0, gisalaicus Ocet. (Alb.) superiori B, Eurici L 13 ex cunc. fil. P narboua]
BNHAMO, narbonae P 14 regnauit H auuos] ant M quattuor] iii -1 iufelicitatem O, et iu-
felicitate // 14/15 summus] miserrimus L 15 dum om. N guudebado] .1, guudeuado NIIO, guude-
fado B, gundibado Ovel. (Emil.), guudebaldo P, gundebardo M, guudibaldo Ovel. (Alb.) burguudionis //
directa (.' 11! iste] et se -V multos />, multi /' barciuonam] //J/0, barchinonam A, barcinoniam J,
barcilona B, barcilionam P^ 17 ibique HAM moratur NO, est moraturus // etiam] et A regni
om. H fastibus B, faxibus ^V, fastigio L post tbeuderico ins. italiae rege L 17/18 fugae iguomiuio
NIIO, fuga ignominiose L 18 ante priuaretur delevit pelleretur miniator in P prouectus J.1/ uauda-
lorum BN sufiragia B possit J/ 19 quo] quod BO possit BH, posse uon om. OL
impetras .1 20 metu BNO, meritum J/ post regis ins. duce duo P* 21 Iiisp.] iu ysp. //
ab ebbane] PB, a bibaue //, ab odoue Par. 6815, a .IL, oiii. NMO 22 duce] filio barchinona H N
urbem BO miliaria A post proeliu ins. superatus PAMOL 23 fiumen BNO drueucium M,
drucentiura 0, durieutium // interii J/ 27 dxluiiii] dxluiii //, dxliiii N, dxuiiii 0, dxuiii L xxi]
uicesimo />', deciiiio scptimo L
imperatoris Theodericus iunior duni Anastasii Theudericus iunior, cuni iani

iain prideni , a Thracia et Pannonia dudum Zenone impera-
consul et rex a
veniens , fugato Arnulfo rege Ostro- toreRomae creatus fuisset peremptoque
gothorum, regnasset in Italia annis X Odoacar rege Ostrogothorum atquo
5 et octo, 5 devicto fratre eius Onoulfo et traus
confinia Danuvii eftugato XVIII annis
Italia victor regnasset,
CaG3arau{,'ust.
rursus extincto (expulso P) Gisaleico rege Gothorum (rege Guisigotharum Gese- a. 5n.
lico P) Spaniac rcgnum XV annis oUinuit (regnavit in Ilispania annis XV P)
10 sicque prius Italo regno potitus postea ">
Hispaniam rexit
quod (quam P) superstes 'Amalarico nepoti suo' (eiusdem A. n. P) reliquit. inde
Itaham repetens aliquamdiu omni cum prosperitate regnavit 'per quem etiam'
(per hunc P) urbis Romae dignitas non parva est restituta: nmros namquo (enim 7'')
,5 eius iste redintegravit, 'cuius rei gratia' (ob quam causam P) a seiuitu inauratam
statuam meruit.
Aera DLXIIII, anno imperii lustiniani I regresso Italiam Theuderico (de- -10
Caosaraugnbt.
functo Theuderico P) Amalaricus nejjos ci?is annis V rcgnavit. qui cum ab HihJc- a. ri2.'i. yn.
herto Francorum rege 'apud Narhonam' (narbonae P) procUo supcratns fuisset,
20 Barcinonum fugicns venit omniumque m Barcinonam trepidus fugit eflêctusque
contra se odio concitato apud Nar- omnium contemptibilis ab exercitu
bonam in foro ab exercitu iugulatus iugulatus interiit.
'interiit.
Aera DLXVIIII, anno imperii lustiniani VI post Amalaricum Theudis in 4 1
:'s Spania creatur in regnum annis XVII (per annos XVI menses V Pj. qui dum
esset haereticus pacem tainen concessit ecclesiae adeo (dei P) ut Ucentiani
,
,
P sbi., BNHAMO(L) dexfra.
SIN.: 3/4 hostrogotorum P 23 barnonam P^ 26 occiditur, superscr. manu eadem uel iiiteriit P
DEXTR. : 1 aiiastasii] iionorii anastasii II iunior] minor 31 2 consuli et rex om. B H
3 perenitaque M 4 odoacar] BN, odoagar 0, liodoarcar A, hodoacar M, adocar I,, adoagro // hostro-
gothoruin AM T) deuicte // lionoulfo NIIAM 6 confiiniain B danubii NIIAMO xuiii] xx L
9 xu] XX /y annis] ant 3/ 12 quod] quc .1/ superestis />, supraestis .V, superste 0, supersti .1,
snptrstici //, snperstiti ML amalirico ,1 posi reliquit ins. uxorem ex Toleto de prima Ilispanoruni
origine duxit, cuius prccibus onuies Hispau(js liljertate donauit, et ex ea filium nomine Severianum suscepit.
In Yspania et Italia Teodericus rex reguavit anuis decem, Rome etiaui obtinens principatum i 13 omni]
onmium cum om. J\^ quem] quae 14 urbis (urbs ^) romae (i'eg'na£) dignitas (dignatas .B)] d. u.
romae P porua // muros] murus />, niurosque \b eius om..M iste sed integrauit B, N redintegr.
iste H senatum M inaurata NO 16 statuam om. N 17 dlxiiii] PNAMO, quinquadra-
gentesima sexagesima sexta B, dlxuiii L a. imp. iustiniani (iustiani BO, iustini AM) auno i] iust. imp. P
regrcsso] regressu HO, egresso de -V BNHMO
italia posl tlieuderico ins. ct iljidem defuncto AMOL
IS malaricus B, alaricus 0, daiiaricus L u annis PHAM reguauit] regn. in hispania [0] 18/19 ab hilde-
lêrto] P, ab ildeberto BL, ab ildiuerto NH, ab ildeuerto A, auildiucrto Ovet. (Emil.), ab iudiberto Ovet. (Alb.),
ab ilderico M, alciberdato 19 frangorum />', fraucorum eius francorum (sic) M regera B^ post rege
ins. et a gotis quibusdam L ap. narb.] narbone PNO 20 barcinonam (barciuorum B, barchinona -V,
ad barcinonam -lOi, de barciuona //) trepidus fugit (fugiit /J//-I ) om, M
eftectusquej et eftectus //
22 post iugulatus ins. Narbona (-nae L) in foro AML ex rec. altera 24 dlxuiiii] quinquagentesinia quinqua-
gesima nona B, dlxuiii -N'[0], dlxxiii // auno] tempore P- (miniator), om. P' iustini M, iustino A ui
om. P teudix /.', teudus NL in om, 25 spanina B, spaniam M creatur] creatus BH, creatus
est A annis xuii] succedit xuii H, annis u L mensibus u AML cum P 2(5 tamen oin. N adeo]
ad bec N, ideo 0, dei P licentia B
36*
284 ISIDORI
catholicis episcopis daret in uiuim apud Toletanani urbem convenire et quaecum-

que ad ecclesiae disciplinam necessaria existerent, libere licenterque disponere.
iste Fmncornm rajrs quinquc Caesar- eo regnante dum Francorum reges cum
amjastain ohsideutus otnneinq?te fere infinitis copiis in Spanias convenissent
Terraconensem prorimiam hello depopu- 5 et Tarraconensem provinciam bello
htnfcs niisso duoc Tlioudisclo fortiter depopularent, Gothi duce Theudisclo
dol)('lliivit iit(juo a rogiio suo non prece, obicibus Spaniae interclusis Franco-
sed armis exirc coegit. rum exercitum multa cum admiratione
victoriae prostraverunt. dux idem prece
10 atquc ingenti pecunia sibi oblata viam
fugae hostibus residuis unius diei noc-
tisque spatio praebuit : cetera infeliciuni
turba, cui transitus conlati temporis
non occurrit, Grothorum perempta gladio
is concidit. Post tam felicis successum 42
victoriae trans frctum inconsulte Gothi
gesserunt. deni(pie dum adversum mi-
lites, qui Septem oppidum pulsis Gothis
invadcrant, oceani freta transissent eun-
20 demque castrum magna vi certaminis
expugnarent, adveniente die dominico
deposuerunt arma, ne diem sacrum
proelio funestarent. hac igitur occasione
reperta milites repentino incursu ad-
2s gressum exercitum mari undique terra-
que conclusum adeo prostraverunt, ut
ne unus quidem superesset, qui tantae
cladis excidium praeteriret. Nec mora 43
praevenit mors debita principem.
30 vulneratur enim (autcm P) a quodara in palatio, qui iam dudum (diu P) dementis
speciem, ut regem deciperet, simulaverat. finxit enim arte insaniam perfoditque (et
P sin., BNIIAMO(L) dexlra.
SIN. : 7 rcb(!ll,aiut P*, robellantes P* prece] sic, non p.nce P

DEXTR. : 1 daret anlc licentiam // imum] .inniim i> tholet.anam P cnnueniret et 7? tjui-
cnnuiue X 2 existerent] existeret 0, extitissent B, om. libere] llcere M P liccntique 0, decenterque //

ilispoiierej dispoueret N, dispositione 0, compouere M, uel discomponere .1 4 liispauia NAMO, yspaniam II
connenissent et oni. H .5 taraconensem B, tharragonenseui A , terraconenseui IIO , terragoncnsem N
bello] uel B 6 theodisclo H, teodisclo N, theudisco 7 obici N, npibus //, abicibus M liisp. inter-
clnsis (-sus /TO) francorum om. N 8 cum multa N 9 nictoria // postrauerunt B 10 pecnniam />'
10/11 viam fng. h. residuis (suis.lJ/)] res. h. uiam fug. // 12 spatio om. A infidelium II V.) tnrb.a|
tnrm M cui] ((ui transitus] marsitus M 14 gb\diis // 15 tam] t.a B filiti snccessum B. felici
successu iVOi, felicis accessnm (accesum i)/) ,lil/, felicem snccessnm // IG fretu jV, fectnm B incoMsultc
(multi iiis. L) gntlii] goti inc. //, inconsnlthi g, .-l* 17 gessernnt] se g. // dum] dum enim // aduersns
NHAO 17/18 milites] romanos milites /v 18 septem oppidnm] septem oppida .ff/. 19 innaderaut] i\'.t(>,
inuadernnt /J, iuuaserant //L, inuocant .1/ 19/20 eiiudemqne castrnm] cum castrum 0, eademqnc
deniîue
castra // 21 expugnaret .1 die (om. XM) dom.] dom. die // 22 deposuernut (disposucrnut N)
arma (oiii. N)\ arm. dep. // 23 prelinm />' 24;25 abgressum 0, aggressi ///>, adgressu M 25 mare M
26 post conclusum ins. ignaiuim atque inermem (incrram M) exercitum (-tu M, om. L) ins. AML t«*straue-
rnnt iJ' 27 ne] ncc // tanti B 28 praeteriret] e.rpei-.laiiiHS referrct post mora ins. qui remau-
serant in yspania /. 29 perucuit O priucipem] priucipem s. theudem // 30 uulneratus AM
a om. dudnin] dnctnm .1 31 speciem ut] specie ut J/, speciem nt speciem A ditiperet £
slmularat // tinxit . . .
2S:'i, 1 prostratus om. H artem £, euini // piofuditque B
:
HTSTORIA GOTHORVM. 28r
qu.asi fiivore repletus perfodit P) principem, quo vulncre ille (nm. F) prostratus
occubuit indignantemque (et vi gladii indignantem P) animam oxhalavit. fertur
autem inter effusionem sanguinis coniurasse (liomines suos ins. P), ne ([uis inter-
ficeret percussorem, dicens 'congruam nieiiti recepisse' (recepisse se dignam P)

vicissitudinem, quod et ipse privatus ducem suum sollicitatum oceiderit.
Aera DLXXXVI (DLXXX P), anno imperii lustiniani XXIII hifrmnpfo 44 faesaraupiist.
a. .144.
Tlirudl Thrudisclus Gotliis prdrficitar, rrtjiuins (regnavitP) (uino I (iiimsihns \'II

ins. P)
liic pari coniuratorum manu inter epu- qui dum plurimorum potentum conubia
las cenac gladio eonfossus cxtinguitur. id prostitutiono publica macularet et ob
lioc instrucret animum ad necem mul-
torum, praeventus coniuratorum manu
Spali inter epulas iugulatur confos-
susque extinguitur.
Caosaraugnst,
Aera DLXXXYII (DLXXXVIIII P) anno imperii lustiniani XXIIII extincto 4.-)
a. 'M.
Thnidischi Agihi rr.v comtituitur (creatur P) regnans annis V
iste adversus Cordubensem urbem proe-
lium movens dum in contemptu catho-
licae religionis beatissimi martyris Acis-
:.'n cli iniuriam inferret hostiumque ac

iumentorum horrore sacrum sepulehri
eius locum ut profanator pollueret, inito
adversus Cordubenses cives certamine
poenas dignas sanctis inferentibus meruit.
r., nam belli praesentis ultione percussus
et filium ibi cum copia exercitus inter-
fectum amisit et thesaurum omnem cum
insignibus opibus perdidit. Ipse victus 40
P sin., DNnAMO(L) dertra.
SIN.: 10 cneae P
DEXTR.: 2 iinligiiauteinfine] B/f, iiuligentomqiie A'', et ui (iu 0) glailii imliguautciu PAO, et iuguladii
iuilignatioiieque ilf, et (rel. om.) L exaltauit // 3 coninrasse] siios coni. L interticere 31 4 cou-
grua -VjJ/ nieritis // cepisse V, siiscepisso II iussituilinem M quod ctj ei) quoil H, que ct M
.'> priuatus] priuatim FIj, praelactus sui .)/ sullicitatus AM, saliitatum L occiilerit] BNIIL, occi-
deret -.10, occident M , occiderat P G dl.\xxui] dl.Kxuiii L post iustiuiaiii repetlt anuo B xxiii]
xxi AM, xii P, undecimo L 7 teudi B, feuda N, teude // post teudi hu. Marsis patricius Totilam
(iotorum regem iu Italia snperavit et occidit L teudisculiis B, teodisclus ,V, theudiscus H post theu-
disclus ins. .superioris priucipis dux HAyiOL perficitur regnauit H 2io.it anii. i (iiii L) ins. mens.
iii HOL (non AM) 9 duiu] cum // couubio /> 10 posttitucioue />'
10/11 et ob lioc instrueret
|et ins. 0, reprehensus pro iustrucret [0]) om. A II auimam // 12 preueutur B l.S spali] B,
hispali reliqiu rogulatnr conlessusque //" 14 extiuguitur] gladio e. HL post extinguitur ins. hic
lilius extitit sororls Totilae qui post mtiltas victorias, quas gessit in terra et iu mari se coutra deum et fidem
catholicain erexit et tam Romae qiiain in tota Italia monachos et olericos, ad quoscuin(|ue potuit pervenire,
insatiabili crudelitate occidit. superatus autein dei iudicio a Narsi catholico regiio cuni vita earnit L
V) dlxxxuii] dlxxxii L, dxcii U aimo i. i. xxiiii] a. i. i. xu L, auno xni i. i.
/' 1') tcudisclo B,
theudisdo ,1, theodisclo N constauitur B 17 iste] sic O cordobensem IIA, cordubeusest B
17/18 proelio B 18 contemptum // ISI regionis M be.itissiini martyris (luatris 0) acircli
(aeiscli />') /JiVjl/0, ecclesie b. m. a. H, beatlssimo martyri acisdo.4, corpori beatissimi martiris a.sciscli/.
fortasse post religionis excidil reliquiis 20 iniuriam] iu uiuam -1/ iurerre B, iiitert -V 20/21 ac
inmentorum] adiumentor M 21 horrore] orrire 0, errore .1, orrore /v'", cruore L^ 22 nt prolanator
(tns M) pollueret] protanatnr et polluit .V, nt prolauaretur pollueret //, ut probaretur polliieret O initn O,
anito M 23 cordubense -V, cordobciisis //', cordobenses //- cines om. B 2:") bella .V presentibus B
perculsus NHA, perclusus M 2G liliuin] liuiuit V ibi om. M 27 omne AM 28 iusignis
BNML, ignibus(?) ipse] ipse ip B^
286 ISIDORI
ac miserabili nietu fugatus Emeritam

se recepit. adversus quem interiecto
CaesaianKust.
ctikis tertio anno AflimmgilduR tyr(m- aliquanto temporis spatio Athanagildus a. 152.
niilnii regnnndi cupitlidate (irripiiit tyrannidem regnandi cupiditate arri-
5 piens, dum exercitum eius contra se

Spalim missum virtute militari pro-
strasset, videntes Gothi proprio so
everti excidio et magis metuentes, ne
Spaniam milites auxili occasione in-
Gothi autoni Agihincm apud Emeritam ki vaderent, Agilanem Emerita interficiunt
Isiilorus
fide sacramenti oblita in,terimunt et et Athanagildi se regimini tradideriint. cf.
chi. 3a9.
Afhanagildo se tradnnf.
Aera DXCII (DXCIII 7^), anno imperii lustiniani XXVIIII occiso (per- 47
empto P) Agilane Athanagildus regnuni quod invaderat tenuit annis XIIII. hic
(iste P) cum iam dudum sunipta tyrannide Agilanem regno privare conaretur
(quaereret P), militum sibi auxilia ab imperatore lustiniano poposcerat, quos postea
submovere a finibus rcgni molitus non potuit. adversus quos huc usque 'conflictum
est' (confligitur: nam P): frcquentibus antea proeiiis caesi, nunc vero multis casibus
fracti atque finiti (ac diminuti sunt P). decessit autem Athanagildus Toleto propria
morte vacante regno mensibus V.
Aera DCV (DCVIII P), anno II imperii lustini minoris post Athanagildum 4S luh. a. 569.
Lirva Narbonae Gothis (regno P) praeficitur regnans (regnavitque P) annis tribus.

qui secundo anno postguaiii adiyptiis est princijiatum, Lerrigitdum fratrrm (suum
ins. P) 'non solum successorem, sed et participeni (socium P) regni sibi (oin. J^)
constituit Sjxiniaeqnc administrationi praefecit, ipse (autem ins. P) Galliae regno
contentus (est ins. P). sicque regnum duos capuit, dum nuUa potestas patiens
r sln., BNHAMO(L) dextra.
DEXTR. : 1 miserabilis // cnierltam] in e. .1 2 recipit AM 3 aliqu.inti AMOL tempori-

bus M atan.igildus B semper, -V semper, semper 4 tyrannide B, tirannide X pust regnandi (.reg-
nande B) ins. agilanem regno priuare conaretur militnni sibi aiixiliante A (non M) cupiditatis B, eupidi-
tateui O f) (h)ispali .1.1/0, spali B missium -1 uirtiitem ,)/ 9 hispaniani milites (s. rnmani his. IT)
auxili oee. (occansionem B) inuadereut] yspalim extranei milifes qui roinaui anxilii oceasione uenerant inuade-
rent /. 10 agilanem] a. sacrilegum /, cmeritim -V, ct merita ,1/ 11 se] scsc ,1.17/, regimini]
regnum M 13 aera] e B dxcii| dlxil ,40, illxxxuii /, dcii // auno i. iustiniaui (iustini £') xxuiiii
(xxxuiiii A", uigesimo /)] a. xxxuii \.\.l' 1314 occisa agilo .1, agila perempto P 14 quod] i\\ie M
inuaserat // anuis annis (sic) xui F, annis quiudccim / : in cnmputo numeranlur anni tantummodo XIII
If) suinpto .1 tyraunidem 0, tirrannidem iJ* agilane M regno (regnum i?) priuare his P 16 mili
tnm] romanornm et grecornm militum / iustiniano om. X poposcit HAM quos] quo H 17 regni]
r. sui OL molitur X, militcs AM quos om. O conflictu B 18 multis toleto ojii. B uunc]
et nunc // innltis om. II 19 fracti] iacti Xt) post tiuiti (tuniti M, {. sunt //) ins. fidem catholi-
c;im occulte tenuit Atlianagildus et Cliristianis ualde beniuuldus fuit / discessit " autcin] atquc M
ath.] ct at. -V, athagildus P 20 baccante regno M, uagantes regnum B meusihus quoque ,4, anuis
xuii men.sibus fsic) 0, anis septem meusibus quinque quod uou conuoniehat (slc) goti in electione regis /,
21 dcu] dcii /, dcui // secundo] PjW/3/0, u,4, primo /, om. B iustini] P/J-.tJ/, iustiniani /j'J\'//,
instiani 0, iustiniani trigesimo quinto / moris B minioris B', moris /'', iunioris O, om. L post ath.
(ath.igilduin P)] athan.agildo adhuc uiuente / 22 liulia ,V//0. luuia J!/ narbonae] iu minore Narbona
Oret. (Alb. ut vid. et Emil.) perlicitur " annis tribusj iu Galliis aunis septem et post in Hi.spania
annis tribus / 23 adeptus] addictus B principatum] Vspauie pr. / leuuigild- P semper B
plenimque {semel c. :j'J liuuigild-), leuuigild- vel Icuuegild- uel liuigild- O, leouegild- {hoc loco leouegiib-) M,
lemiegild- ,1 semper, leoulgild- ,V semper Icuuigildi in fratrem B 24 regni] regi ,1/, regni sui /, om. P*
25 administratione PBXHM preficit B 'iWjHh galliac regno (petitus ins. P») contentus (contemtus /',
contemptus PH)] galliae praefult Oi-H. (AIIj.), ad galli;is confugif Ovet. (Emil.) 20 capuit] BXHO, capit
PAML nulla] nulla fere /
HISTORIA GOTUORVM. 287
consortis sit. liuic uutcin unus tiuituni annus in ordine temporum rcputiitur, reliqui
Levvigildo fratri (om. F) .'idnumerantur.
Aera DCVI (DCVIT P) anno III (II P) imperii lustini minoris Levvkjildus 4il loi.. ... 573.
udepto Spcmiac et (hilUue prhicipufu

h otium periculosum ratus regnum bello -, ampliare regnum bello et augere opes
ampliare statuerat statuit. studio quippe exercitus con-
cordante favore victoriarum multa prae-
clare sortitus est. Cantahrmn namquc loh. î. 574.
iste ohtinuit
10 siibegit Areijenses, cepit Sahariam. Oros- lu Aregiam iste cepit, Sabaria ab eo om- '"''•jjj ^"- *"
pida ab eo devicta est nis deuicta est.
Cesserunt etiani (et ins. F) armis illius plurinme (omnes F) rehelles Hispaniae urhcs. Iuh. a. r,;7.
fudit quoque diirrso proelio militem et quacdnm castra ah eis occupata dimicando recepit.
Hermenegilduni deinde fdium tyrannimntem ohsessum e.rsuperavit. postre-
i^qieriis suis u,\\. a. .i7B. 554
15 nmm helluni Suevis intulit regnumque eorum iii iure geniis suae mira celeritate trans- luh. «. sss.
misit, Spania 'magna ex parte' (paene tota F) potitus: nam antea gens Gothorum
angustis finibus artabatur. sed offuscavit in eo error impietatis gloriam tantae virtutis.
Denique Arrianae perfidiae furore repletus in catholicos persecutione commota pluri- 5(t
DEXTR. : 1 sit] set i\' liuic (linit i>) .... reputatur om. H in urd. tcmi). uii. taut. aiui. P, uctu
tameu auui in o. t. L post reputatur iiis. liubani (liuuani A) regis AO (non 31), liubauo regi et // reliqui
(om. 0) 1. IV. adn. om. M ?> aera om. .1 dcui] dcuii //, dcuiii P, dcx L anuo iii (secuudu P, om.h)
imperii {ovi. P) iustini (iustiniani N) miuoris PBNAM, ainio imj). iustiniaui iuniuris {om. iii) 0, a. i. iustiniani
niinoris quarto L adepto bispauiae et galliae priucipatu (-tuiu M0)\ AMO, adepto bisp. et galliae reguo P,
ademto spauie principatum B, adeptus b. et g. principatum H post leuuigildus reguura obtinuit (quae sub-
stiliUa suntpro uerbis adepto . . principatu) ins. qui cum primo Cliristianus balieretur, Tlieodosiam filiam Severiani
ducis Cartbagineusis filii regis Tlieuderici duxit uxorem, ex qua Hermegildum et Keccaredum filios suscepit L
.5 regnum om. IT ope B, et opes 6 ^)o«< statuit ins. qui auno regui sui IIII Cordobam nucte cepit
(ex lohanne) H exercitus NO, exercitu BHM, exercitum L 6/7 cuncordantem B 7 fauere H,
lactore M^ (em. in mary. qnae fuit dejicit) uictoriare A 7/8 praedara] preciare B 8 post sortitus
est ins. auuo regni sui VI, sicut beatus Emilianus predixerat, qui sequenti anuo obiit 11 cantabro B, can-
tabrosque 0, cautabros 5^, tantalos i/ 9 obtinuit 10 aregiam] BAO argam .^', aregiua J/, M ,
anuiyam (ex lohanne) H cepit] suscepit / sabaria] sabarica //, sabaria (salaria M) igitur AM, sal).
quuque 0, sabaudia [0] onuiis corruptum ex Orospeda 12 cesserant /', cessaruut .V, clauserunt //
etiam] et M armis] annis // illis B 13 niilitem] PBO, milites NAM, milites s(cilicet) exercitum
romauum //, militem romanum [f], lustiuiani milites, qui (quos X^) Atlianagildus ad auxilium euocaverat /y
eis] eo H dimicando] draucando M
iam securus reguaus anuorecipit N post recepit ins. iste
imperii Tyberii III et sui regni XI filiu suo Hermenegildu Gosuindani Sisiberti regis Fraucorum filiam iu
uiatrimunio tradit et pruviutie partem ad regnaudum. eodem autem auno Hermenegildus factioue uxuris
tyrannidem coutra patreni suuipsit et Yspali rebellavit. adversus quem Leovigildus re.x partes eius et Miro
Suevorum rex cougregato maguo exercitu Ilispalim veneruut et eadem (sic) obsederunt. eodem auno ibi mori-
turus est Miro rex. Leovigildus civitatem lameui iururem Betis couclusione graviter conturbavit. et XVI
regui sui auuo autequam civitatem Ytalicam coutra Yspalim restauravit. llermenegildo autem inde egresso
Leovigildus civitates et castella, quas filius occuperaverat (sic), recuperavit. tandem eum iu Corduba cora-
prehendit et potius quod in fide catbolica partim uxoris moneritis (sic), partim Leandri episcupi predicatione
persistebat et nec prece nec minis patris iu Arriauam beresira deflecti poterat, pater illum reguo privatum et
Valentiam iu exilium missuni taudem in Terracuueusem urbem a .Sisberto et aliis suis apparatoribus interfici
maudavit (ex lohanne potissimum) II 14 bermenegildum] HAM, ermiuigildum PBN, ermeuegildum O deiii //
filiuni om. P imperii sui B tyranuizanteiu] resisteutem ,
quem Cbristiani regera sibi praefecerant /
exuperauit] exuperat //, Hispali dolu cepit / postrerao P 15 bellu B suueuis A post iutulit ins. totara
Cialleciani suliiugauit / iura // 16 bispauiam ^J/, ispauiam A^ magnani jV putitus] PiJh^Ô,
potitur iV, potius />'*, potius ampliauit .4, potitus expiauit J/ ante // 17 angustiis iJA" post arta-
batur ins. Koraanos milites apud Legionem bello extinxit et ipsam eurum urbem cepit, quara e.x suo uomiiie
Leouem nominavit / tantem /J* 18 arrianae om. BNH forure B, furoris M catbolicas P^
persecutiouis B
288 ISIDOKi
nius episcopoiuiii exilio relcgiivit. ecclesiarum reditus et privilegia tulit, midtos quoque inh. a. aso.
terroribus (suis /«*-. P) In Arrianam (haeresim et /11.8. P) pestilentiam iiqndif,
plerosque sine persecutione inlectos auro rebusque dccepit. ausus quoque (quin-
etiani P
inter cetera
) haeresis suae contagia ctium (om. 1') rebaîtimrc mtholicos et
5 non sohim ex plebe, sed etiam ex sacerdotahs ordinis dignitate, sicut Vincentium
Caesaraugustanum de episcopo apostatam factum ct tamquam a caelo in infermim
proiectnm. Extitit autcm et quibusdam suorum pcrniciosus: nam 'quoscumquc nobi- 51
lissimos ac potentissimos vidit' (vi cupiditatis et hvoris quosque potentes ut vidit P),
aut capite truncavit (damnavit P) aut 'proscriptos in exilium cgif (opibus ablatis
10 jiroscripsit P)
acrarium quoque ac fiscum primus iste fiscum quoque prinnis iste locuplctavit
auxit primusque aerarium de rapinis civium
hostiumquc manubiis auxit
primusquc inter suos rcgali vestc oper-
15 tus soho resedit: nam ante eum ct 15
habitus et consessus comnmnis ut po-

pulo (genti Z-"), ita ct regibus erat.
condidit etiam (autcm P) civitatem in Celtihcria, ijiiaiii c.r. noiiiiiir /ilii sni Ivroiinliiii loh. a, 57».
iiominavit. in legibus quoquc ea quac ab Eurioo iiicondite constituta vidcbantur
•M corrcxit, plurimas lcges practcrmissas adicicns, j)lorasquc supertiuas aufcrons.
'regnavit autem annis XVIII defunctus propria morte Toleto' (obiit pr. m. Toleto
anno regni sui XVIII P).
Aera DCXXIIII (DCXXXV P) 'anno II l imperii Maurici" (om. P) Lcvvigildo ît
defuncto fihus eius Recaredus regno est corouatus cultu praeditus religionis ct
P sin., BNHAMO(L) ckxtra.
81N.: 14 iirinmstiue .... erat halent PAJtJO/. ct (lctt. eîilome, um. BNH in-iiiiusque] 7', prinuis
etiam AO, prinuis et 31 la solio] PAM, m solio NO IG eonsessus] Pi™, touseiisus OL^, gressus yl,
egressus 71/ 17 regilius] geutihus P» 22 regno P*

DEXTl!.: 1 episcopos OIj ecclesiarum| et eccl. // reiiditor /j' priuilegium /i ^'o«( tulit ins.
Moussonam Emeriteusem episcopum exilio relegauit (Jvet. (Alb. Kmil.), aiile /taec filium eius Hermeuegilduni projiter
cntliolicam fidem interlccit (ket. (Einil., non Alb.), item eodem loco beatum Ermegildum filium suuin nelaudis
ritibus comnuuiicare nolenteni diversis tormeutis prius excruciatum, deuiiiue in vineulis ])osituni ilira securi
iuterficere iussit et diguum deo martyrem illiiis feralis crudelit.Ts eonsecravit X 2 arriam B 3 sitie]
signe M inlectos] iu toleto N auro (aureis //) rebusque] uerbis blandis erroribusque X 4 liaereses O
sui B post catbolicos ins. compulit L 5 2>ost soluni ins. multos peruertit /> etiam] et A
sacerdotali iV.îV/f uicencium J/ 6 cesaragustanum J\^, ceragustanum jl/ de episcopo] de ipso //,
quod de episcopum O apostata NH lactum et] PNHMO, 1'aeto et B, fiiceret .1 a] ad ii*, e in
07». // iuferuo PB. infcriuui M 7 proiecto B et] e (> preuitiosus M !t aut] au B aut
proscriptos (perscriptos //) in exilium (exilio /5| egit (misit //')| BNH, aut opibus ablatis proscripsit P, aut
opibus (operibus MO) ablatis pruscripsit (conscripsit .1/) et proscriptos iu exilium egit (niisit MOL) AMOL
12 primos B, primus regum Gotliorum /> ciuium] cium N, om. B 13 mauubiis ausit BNM, mauibus
hausit 0, spoliis repleuit L 18 etiam] et M celtibiriam NA, celtiuiriam 0, celtliibiriam M nomine]
mie J/ recobolim ^4, receppolim i> W) nominauit] miauit Jli iucondite] iuconsulte L constitute il/
20 correxit] correrunt -4 plurimasque i/ legis B aufereutes O 21 autem om. N xuiii annis M,

xiiii an. .4 defunctos B, diem functus AM, def est // propriaj acerrima /, toleto] colecto B post
toleto ins. Thiberius imperator annis VIl M, sed anteqiiain moreretiu', praecepit filio suo Reccaredo, ut beatum
Leandrum arcbiepiscopum Ilispalensem ab exilio revocaret et eum audiret ut patrem et iu fide Christi confir-
maretur: tuuc temi)oris Fulgentius Astigitanus episcopus iu nostro dogmate claruit /. 23 dcxxiiii]
dcxxuiii i> iii] quarto X 24 fili iJ recaredus] P semper , B plerumque (liic recadedus, c. 61 recca-
redo), N semjier, jilerumque (reccaredus c. 61), recharedus A semper, M semper post recaredus ins. qiii
]ier Leandrum ai-cbiepiscoi)um Hisiialensem iu fide catholica erat instructus i> regno om. H coratus -V
(.ultiim .1/ proditus B, praedictus O, praedictu M regionis 31 et] e.\ U
paternis moribus longe dissimiiis. namque illc inreiigiosus et bello promptissimus,

liic fidc pius et pace pracclarus: ille armorum artibus gentis imperium dilatans,
hic gloriosiiis eandem gentcm fidei tropaeo sublimans. iii ipsis enim regni sui loh. n. ssr.
cxordiis catlwlicam fulem udcptus totitis Gothiate gentis popidos inoliti erroris lahe
i detersa ad cidtiim rectue fidei reooeat (revocavit P). Si/nodum 'deinde cpiscoportmi 53 luh. a. 590.
(etiam P) ad eondcmnationem Arrianae haeresis 'de diuersis Spaniae et Galliae

provinciis' (om. P) eongregat (congregavit P) , cui coneilio idem rcligiosissim.us
(gloriosissimus P) princeps interfiiit 'gestaqtie eius praesentiu suu' (suaque eum
praesentia P) et sidjscriptione firmavit,
10 lu abdicans cum omnibus suis perfidiam,

quam hucusque Gothoruin populus Arrio
docente didicerat, et praedicans trium
pcrsonarum unitatem in deum, filium
a patre consubstantialiter genitum esse,
n 15 spiritum sanctum inseparabiliter a patre
filioque procedere et esse amborum
unum spiritum, unde et unum sunt.
In belli quoque gloria satis clarus ac Egit etiam gloriose bellum adversus 54
praecipuus extitit infestas gentes fidei susceptae auxilio.
so Franeis enim se.mginiu fere milihus armatorum (copiis ins. P) Gullius inruentihus luh. a. 589.
misso Cluudio duce adversus cos glorioso triumphaiiit eventu. nulla umquam in
Spaniis Gothorum victoria vel maior vel simihs extitit. prostrati sunt enim et
capti multa milia hostiiun (om. P), rcsidua exercitus pars 'praeter spem' (om. P)
in fugain vei'sa Gothis post terguin insequentihus usque in (om. P) regni sui fini-
DEXTR. : 1 mortibus B iiamque ille] patei- X religio.sus PÂjMO 2 prius /> clarus N
arcibus B geutes B, gentibus A imjierio B 3 gloriosius] BN, gb^riosus PHAMU, gloriosus
pietate L post sublimans ins. Iniius tempore Gregorius Komane ecclesie preest ann. XV et Leander
Yspalensis episcopus ad conversationem f.stcj gentis Gotorum doctrlna fidei et scientiaruni clarus in Ispauiis
luibetur B 4 inclite heresis // labe] lapi B 5 detersa] tersa 31 cultu M synodus] Vasaeus ad
a. .589: 'hoc conciliuni alii alio a.nno ponnnt , etjo codicem conciUorum sequor, in quo . . . lefiitur celebrafum
aera sexcentesiina rii/esima septima. ideni habent annotationes marijinales libri Alcobaciensis in s. Isidorum\
episcoporum] Ixxii ep. If (5 coudcmpnatione M de diuersis om. BO 7 prouincias O congregate N;
addit sub ei'a DCLXII VIII id. Maii Eufimio areliiepiscopo presidente luinc tcmporis muneris episcopus
Calag regebat ecclesia et Libiolus (?) Pampilonenseni II cnij PAM, cuius BIKJL, buius N consilio B
11 populum />'
12 didiscerat .1 trium] t\\ B 13 unitatem o/n. AM deuni] nno deo L 17 unde]
unum (sic) A posl unnm snnt //15. interfuit tunc dignitate primas ille catbolicus et ortbod(jxus Leauder
llispalensis arcbiepiscopus et Komanae ecdesiae legatus, sanctitate et doctrina pcrspicnus. qui cum Arrianae
haeresis fervorem tempore Leuuigildi ab Hispanis quondam confutare radicitus nequisset, pro confirmandis
sanctae et immaculatae trinitatis capitulis ad Constantinopolitanum praesulum coetum transmeavit. ibi aderat
beatus Gregorius doctrina et sanctitate clarissimus, tum cardinalis vices KomaTii antistitis agens: cum quo
ipse Leander anuVitiae tbedus popigit et jih eo postulavit, nt libruni beati loh sibi exponeret: quod postea
ille devota mente complevit. Leander vero postqnani ad Hispauias rediit, «Jutthis praedic-iudo suasit, ut
patrem et filium et spiritum sanctum trinum secundum jiersonarum distinctionem et uniim secundum naturae
divinitatem deum esse crederent. illis credentibus prior dedit praecejita et ecclesiastica officia quibus frueren-
tur. namque tempore per eum Suevi unda baptisniatis loti Galleciam obtinent. Leander vero post multos
ipso
labores, quos pro fide Christi jêrtulit, ecclesia paeem adepta spiritum caelo reddidit. doctor etiam eximius
Gregorius papa migravit ad doniintmi L 10 susceptae] B, suscejito NOL, sue accepto .1, sue suscepto M,
sumpto If 20 fraiicos NM, francorinn IIA sex. f. milibus] P*, cum sex. f. milihus P^, sex. fere (ferme M)
miliiim BNIIAMO arinatoriun] BNHL, arinatorum (armatos 0) copiis PAMO jiost armatoruin /(i.s. qui ad
auxiiium venerant liaeresis Arrianae L 21 duce] emeritensium d. L gloriose BHÔ euentu nuUaj ebente
mullam B 22 uictoria om. P maior uel similis] raaior in bello u. s. AM, hella similis uel raayor uel
similis 23 residua] r. uero AMO jrars ex. P espem B 24 fuga BO gotbis] totis 0, uotis L
CHRONICA H. 37
290 ISIDORI
bus (MKsa vst. saepc etiain ct. laccrtos contra Romanas insolentias et inruptiones
Vasconuni inovit, ubi non niagis bella tractasse quam potius gentem quasi in
palaestrae ludo pro usu utilitatis videtur exercuisse. Provincias autem, quas pater j.')
proelio conquisivit, iste pace conservavit, aequitate disposuit, moderaniine rexit.

muHi quoque adversus euni tyrannidem lou. a. .sss. 590.
adsmnere cuplentes deteeti sunt siiaeque

inachinatiouis consilium inplerc non
potuerunt.
Fuit autcm placidus, mitis, egregiae bonitatis tantamque in vultu gratiani
liabuit et tantam in animo benignitatem gessit, ut in onmium mentibus intluens
ctiam malos ad affectum amoris sui adtraheret: adeo liberalis, ut opes privatorum
ct ecclesiarum praedia, 'qiiae paterna labes fisco adsociaverat" (direpta a patrc et
fisco adsociata P) iuri proprio restauraret (restitueret P): adeo (quoque ins.P)
clemens (fuit ins. P), ut populi tributa saepe indulgentiae largitione laxaret
(donaret F). Multos etiam ditavit rebus, plurimos sublimavit honoribus, opes 5()
siias in miscris, thesauros suos in egenis recondens, sciens ad hoc illi fuisse con-
latum regnuni , ut eo salubriter frueretur (uteretur P), bonis initiis bonum fineni
adeptus. fidem enini rectae gloriae, quam 'initio regni" (primum P) percepit,
novissiine pubHca confessione paenitentiae cumulavit. 'Toleto fiue pacifico transiit.
qui XV' (quinto decimo anno Toloto morte propria decessit P).
regnauit annos
Aera DCXXXVIin (DCXL P) anno 'imperii Maurici XVU' (om. P) post , 7^1
Recareduni regem (principem P) 'regnat Livva fihus eius' (fihus eius Livva regni
suscepit sceptra P) annis duobus, ignobili quidem matre progenitus, sed virtutum
indole insignitus. quem in primo flore adulescentiae Wittericus sumpta tyrannide
innocuum regno deiecit praecisaque (eius ins. P) dextra occidit anno aetatis XX,
regni (vero ins. P ) secundo.
Aera DCXLI (DCXLII P), -anno imperii Maurici XX" (om. P) extincto r)b
P sin., BNHAMO(L) dexiru.
DEXTI!. : 1 post caesa est ins. Ilispaiiiae et Galliae legiia taiita beiiignitate rexit , ut omiies illiun
|iatrein (iulcissimuni acclamarent. aiinu regiii sui se.xto Uottliicas leges oumpendiose lecit abbreviari L
etiam om. M laceratos P, lactens J)J romanos M 1/2 et iuniptiones (ruptiones B) uasconum (uuasc- i')
mouit] et urupfones nasoonum moruni M, eisdem deuictis irruptiouem in eorum urbibus fecit L potis M
3 ludu BK, ludii P pro uso ffO, prorsu M ubi . . . exercuisse] tanta fuit gloria Gottliis illo tempore, ut
uon viderentur bella tractare jiugiiando, sed quasi in palaestra lusibiis delectari, ubique enim persistebaiit victores.
prudens et pius erat prineeps L quas om. P ]iater] propter H 4 pace] in pace A erexit NO, rex M
9 placidius M tantumque B, taiita N in uultu (uulgn P) gratiani o»i. N 10 taiita NM in om. H
II etiain] et J/ eftectuin J/ amori lainoribus /J) sui] sui (sue /-"*) am. P opis P, per eu O priuator P,
priuataruni P.l 12 et om. P jiraeda P" post associaverat (-la B) iiis. cuin augmento multiplici L
1.3 iure BNAM proprio] populo M 14 populo tribuba M indulgetie -1 largitionem B laxaret]
lazorum M 15 post honoribus ins. antiquos Hispanos et Komanos sibi subditos uiia cum Gottliis eiusdem
condicioiiis esse instituit nuUiusque captivi Cliristiani filiuiu iugo servitutis oppriini passus est /. IG suas]
suos i/ iniseris] misis J/, in. pauperuni A' suos om. N lioc] hec J/ 16,17 collatuin] cumulatuin C
ITregnoJ/ eo] eas po«< bonis initiis i/is. et bonis inediis decoratus /. 18 fidem] finem -! iii iiiitio iVO
percipit 19 publica confessione] couf. publice // coleto A, leto B 20 fiiiem (' patificu B
qui (om. A) regnauit aiin. xu NAMO, om. B: addit post eu et propria infirmitate diein clausit extremum
toleto O^ 21 dcxxxuiiii] dcxiii P mauricis /> xuii] xuiii //, decinio uouo /. 22 reccbaradum J,
reccaderetiuin B, recaredum M regein ante rec. // regnauit NH liuba B (Itic, postea liuua) NHMO
23 aiinis duobus] anno uno mensibus quinque L igiiobile quedem B matreni B, iiiatri .1 proie-
iiitiis 31 uirtute BAM '24 insignitus] iu aiinis I), annis L ad flore // uuittericus] plevumque
(uitaricum c, .59) B, item hic et c. 59 (uicteric- c, 58) -I, uitiricus hic, uitericus c, 57, 59 N, uictericus semper
H semper, uuitericus {sed uuitteric c. 58) M sunito B, suinpto NHO 25 iuuocuum (innocium M)
regno] r. i. H praecisaque dextra] quem ^V aetatis] a. suae xx] xxi M, xui /. et sic Vasaeus
f. 106: 'quamquam in Alcobaciensi codice erat 20'. 20 regni om. B 27 dcxli] dcxi HO, dcxiiii L
uicesimo BNHL, xxuiii 0, uicesimo prirao A ext. liuuane (liubane 0) om. N
Livvane Wittericus regniim, quod vivente illo invaserat, (sibi ins. P) vindicat annis
VII, vir ([uidem strenuus iu armorum arte, sed tamen expers

victoriae. namque
gloriae
adversus militem Romanum proelium (bella F) saepe molitus nihil satis
vita plurima
g-essit praeter (juod milites quosdam 8agontia per duces
obtinuit. hic in
.'.
inlicita fecit, inmorte auteni, quia gladio operatus fuerat, gladio periit. mors quippe
innocentis inulta in illo non fuit: enim prandii coniuratione quorundani
inter epulas
(suorum P) est interfectus. corpus (vero liis.-P) eius viliter est exportatum atque
sepultum.
Aera DCXLVIII 'anno imperii Pocatia sexto' (om. P) Gimdemarus post 59
1" Vittericum regnat (princeps efficitur V^ annis II. hic Wascones una expeditione
vastavit, alia militem Uonianum obsedit, morte propria Toleto decessit.
Aera DCL (DCLI P) 'anno imperii Heraclii II' (om. P) Sisebutus post Gunde- (iO
regali fastigio evocatur, regnans annis VIII mensibus VI. qui in initio regni ismI..,,,
marum
(sui ms. P) Inilaros ad fidcm Chrisflanam pcrmorms aemuhitionem quideni (dei
is ins. P) liabuit, sed non secundum scientiam potestate enim conpulit, quos provo- :
care fidei ratione oportuit. sed, sicut scriptum est, sive per occasionem sive per
veritatem Christus adnuntietur. fuit autem eloquio ( lingua P )
nitidus ,
'sententia
doctus' (om. P), scientia litterarum 'ex parte' (litterarum studiis ex parte
P) inbutus.
clarus' (causis favorem habuit (Jl
In bellicis quoque 'documentis ac victoriis
20 proeliorum P). Astures enim rebellantes misso exercitu (per ducem suum Richi-
lanem dicionem suani reduxit. Roccones montibus arduis undique con-
ins. P) in
aaeptos (circumsaeptos similiter P) per duces devicit. de Bomanis quoque prae-
sens his (om. P) feliciter triumphavit rf quasdam rorum (om. P) iirbes jmgnando Iîtluni'^ rlinm.4ir..
(subegit P): adeo post victoriam clemens, ut multos (paenc

\sihi snhiecit'
praeda in servitutem redactos pretio dato
2-, omnes P) ab exercitu suo hostili
captivoriuii. luuic alii proprio
absolveret eiusque thesaurus redemptio existeret
P sin., BNffAMO(L) dextra.
DEXTR • 1 qucid uiuente] nue uCiinite .1/ 2 streiuios 31 artem JTAMO uictore M
gloriose -V/7J^/ 4 gessit] egit //
3 aduersmu -IJ/ rom. mil. P uil £.V gloriae] PZJOi,
saugoucia sangontia // obtimmt J/
militis/J sagoutia]P.l, sangonciam/J, segoutiaAW,, il/,
5 posl feeit ins. et liaeresim Arrianam imlucere temtauit /, quippe om. K 6 iuulta (ultra M) in iUo (illa A)
uon fuit] inulta u. f. iu illo -V, iu iUo inulta n. f. H eniu.] ei M 7 uiliterl ualiter K, uiriliter JIO
SXO 8 post sepultum pcr idem tempus Roinae templmu, quod

est] PHAM, ovi. asportatum // ins.
al. antiquis Pai.tl.eon dicebatur, a glorioso Bouifacio papa coiisccratur iu honore omi.ium martyrum Cliristi /,
<l dexluiii] dcxuiiii 0, dcli /, focati sexto] uii -V gundenarius M 10 uascones B, nascones M
U aliam O m. pr. toleto (leto B)] BNHAMO, tol. pr. m. P discessit 0, descessit M 12 dcl] dcliii /.
post sisebutus ins. cliristianissimus //.4, a'nissimus .1/

cradii .1, eraclei // secundo] primo /.
12/13 gundemaro B, gundemcl A, gundem M 13 regali ad regale fastigium

fastigio] .1,1/ euocatus A'
mens. ui om. L in om. BNH 14 christiana M promoueus />'//, penuanens M .luidem om. N
I.O sed] et B sciencia M potestatem BHMO compellit M 16 sed o«i. N A
sicut om.
donec christus annuncietur AWO, donec chr. adnuntiatur /.'.1: cf. Pmdus od
17 christus aduuntietur]P/,,
adnuntietur autem] enim
Phi/ipp 1, IS: dum omni modo sive per occasionem sive per veritatem christus
.1// eloquium />' seutentia] suia J/ 18 doctus] iustus /, scientia] suia M ex parte] magna
et pieUte streuuus ac praestantissimus, mente benignus,

ex p. ML post imbutus. ins. in iudiciis iustitia
splendore rcgni praecipuus HAM 19 iu belliois] iubecillis P^H documeiitis ac] doc. promptus /,
roccones] P, roccmis B, ruccones NHMO,

quoque om. A 20 austures .1 21 dicioue sua .V
rncchones .1, rucones Oiêt. (EmiL), uascones Oi-et. (Alh.) ard. mont. P, mont. aradius M 22 duces
euicit NHAMO, ducere uicit B 23 expugnaudo HA 24 subegit PN

post subiecit ,«,-. residuas
fretum .mines exinaniuit, quas gentes (gens AM) Gotborum post in dicionem {-ne M)
iutraus (iiiter .1.1/)
P B
M) faoile redegerunt fredegit AM) HAM post B clem. post uict. 2i) ostile
suam (sua adco,..
NHA, seriiit item O reddatos .1/ pretio] et pr. .1, pr. ill.jrum domii.is L 2h t(h)e.sau-
seruitute
L) rel post locum p. 291, 14 sic mutatum: iste p.itestate
rum /,'V.4J/0 capt. ex. P post captiuorum (sU-
ecclesiam .sanctae Leocadiae Tolet,. opere mir„ fm.dau.t

iudeus ad fideni riiristi perduxit (sic epit. Orel.) lus.
37*
)
292 ISIDORI
(oni. P) moibo, 'alii inmoderato medicamenti haustu' (alii ueneno P) asserunt

interfectum.
relicto Recaredo filio parvulo, qui post
patris obitum princeps paucorum dierum
,r,
i morte interveniente habetur.
Ili sunt anni Gothorum regum ab ex-
ordio Atlianarici regis usque ad istum
Sisebutum anni VVIA aera DOLXVI.
Aera DCLVIIII, anno imperii Ileraclii fi2
10 10 X gloriosissimus Suintiiila gratia divina

regni suscepit sceptra. iste sub rege
Sisebuto ducis nanctus officium Romana
castra perdomuit,Ruccones superavit.
postquam vero apicem fastigii regalis
16 1", conscendit, urhcs residims, quas in isidonischron.jn;.
Ilispaniis Romanfi manus agebat, proelio

conserto obtinuit auctamque triumphi
gloriam prae ceteris regibus felicitate
mirabili reportavit, totius S2>aniae
20 20 intra oceani fretum monarchium rcijni
primus idem potitus, quod nulli retro
principum est conhxtum. auxit eo

proelio virtutis eius tituhim duorum
patriciorum obtentus, quorum alterum
25 25 prudentia suum fecit, alterum virtute
sibi subiecit. Habuit quoque et initio 03
regni expeditionem contra incursus
Vasconum Tarraconensem provinciam
infestantium, ubi adeo montivagi populi
:io terrore adventus eius perculsi sunt, ut
confestim quasi debita iura noscentes
remissis telis et expeditis ad precem
P shi., BNnAMO(L) dexira.
SIN.: 8 acra dclxui] requlrUur aera DCLVII Kselmli exlrema.
epU. Oret. smiUkerque L, Uera post haec (sic Ij) rel posl 2 tulseruiit iiiterlectuiu (sic, mldeiis sulj Iiuperatore
Eraclio, epit. Ovel.) ins. tuiic nelandus Mahomat (alj Hisijauia turpiter tugatiis mldil I.) iu .\frica uequitiaui legis
stultis populis praedicauit epit. Ovet. similiterque L liuuc] liuic
DEXTR, : 1 alii ium. m. haustu] BNMOL^'', alii ueueno P, al. inm. m. Ii. al. ueueno HAMIj^ post
intertectum ins. cuius exitus uon modo religiouis sed etiam optimis laicis ininodice (om. H) extitit (erant M
luctuosus HAM 4 obitum] obtimum M
paucorum dieruni] septem mensium L b liabetur]
abitur i' post liabetur ins. hic cum patre duobus anniB reguauit i. 9 era dcluiii .1, era dclxi /.,
om. H 2>osl dcluiiii ins. Keccaredus regnauit menses III et mortuus est. Sliitbila regnauit auuos X et mortuus
est. Sisuaudiis regnauit aunos III et mortuus est eradii .1 10 x] post aiiuo H, uiii L, om. O glorio-
sissimi B suintila AM, siuthila 0, uintlla N, cintila L post suintbila ins. filius Uecaredi regis gloriosi
supra noininati // 11 post sceptra ins. ann. \\ H qui ,
regnauit aunis decein / iste] istiuc (?) />'
12 nactus NO, natus M olHcio BNAMOL , offitia H 13 perdomuit NO ruccones] reccones -V,
rucchones ^l, rucones ilf 15 concendit -1, concedit iu om. 16 agebat] detlnebat L 17 auctain-
que] auctam H, actamque 18 felicitatem mirabilem (-le B-) B, telicitate miserabili A 20 intra] iS'[0],
infra BHAMOL mouarcliia // 21 potius BÔ, ptus N, potito A quod] que M nullura N
22 piiucipiuiu /;' consolatum M 24 patriciorum] NHAMOL, prefectorum B 24 obtentos B
2^1 uirtutl B, uirtute belli X 2G iu iiiltio N, initium 28 terracoueusem BHA, terragoiiensein .V
29 adeo] ad euin B inontiuagio B, muniti uagi 30 eiiis] est A percussi AL, perclusi M
31 debita»* B 32 remissis] dimissis L teli B expeditis] expansls L
HISTORIA GOTHOllVM. 203
manibus supplices ei colla submitterent , obsides

darent, Ologicus civitatem Gothorum stipendiis
suis et laboribus conderent, pollicentes eius regno
dicionique parere et quicquid imporaretur effi-
;. cere. Praeter has militaris gloriac laudes plurimao 04

in eo regiae maiestatis virtutes : fides ,
prudentia,
industria, in iudiciis examinatio strenua, in
regendo
regno cura praecipua, circa omnes munificentia,
largus erga indigentes et inopes, misericordia satis
in promptus, ita ut non solum princeps populorum,
sed etiani pater pauperum vocari sit dignus.
Huius filius Riccimirus in consortio regni ad- (')."»
sumptus pari cum patre solio conUietatur, in cuius

infantia ita sacrae indoHs splendor emicat, ut in
if. eo et meritis et vultu paternarum virtutum effigies
praenotetur. pro quo exorandus est caeh atque
humani generis rector, ut sicut extat consensu
patrio socius, ita post longaevum parentis im-
perium sit et regni successione dignissimus.
20 Computatis igitur Gothorum regum temporibus
ab exordio Athanarici regis usque ad quintum
gloriosissimi Suinthihxni principis annum regnum
Gothorum per annos CCLVI deo favente reperitur
esse porrectum.
RECAPITVLATIO.
Gothi de Magog lafeth filio orti cum Scythis una probantur origine sati, unde 66
nec longe a vocabulo discrepant. demutata enim ae detracta Httera Getae quasi
Scythae sunt nuncupati. hi igitur occidentis glaciaha iuga inhabitantes quaequae
BNHAMO (Jinit 11 in digmis) (/.; deficiunl 12 liuius ... 24 porrectum) , ilein inde a v. 25 WXYZ
DEXTR. : 1 obsidens J/ 2 ologicus] 5, ologiciis iVO, ologitis i7L;lilf, et loget Z 3 conderent]
crederent eius] (s\ M 4 parare et] ac U quicquid] quid iniparetur A Ajb ellicere
praeter] officerit preter B, efficeretur M, efficitur .1 5 laudis M 6 maiestates B uirtute O
8 circa] et circa H 10 ita uin. NO 11 iii dignus finit 0, subidens rei/um posteriorum latercu-
lum inde a ThI;/u (vide supra p. 263) /lost diguus ins. fine proprio Toleto decessit tempore imperaforis
Heraclii relictis duubus filiis Sisnando et Cindasainto quos de Tlieodora filia Sisebuti regis susceperat L
fquae sequuntiir iii ed. Schotti noii hnliet rodex) 12 riccimiros B, reccimerus N, recimlrus HA,
ricumirus J/ consortio] sorcio jU 13 patre] pare J/ solido i> 14 emicat om. M 15 et
meritis] emeritis M uultu] M, uuilti A, uultura B pateruornm M ettugies .1 IG pernotatur M
caeli] dei M bumano M 17 ut] ubi A concesso AM, concessu H 18 patria M socios B
carentis A 19 sit] sic M successioni M 20 regum] regnum M, regnum u -V 21 atanarici N
regis om. N quintum om. N 22 gloriosimi A suntbilani B, snmptilani ^l, nlntllanl -V, suln-
tllani Mannum om. N 23 fouente M 25 recapitubitlo \V, recapltulatlo ciilus supra de orlglue
gotborum M, capltubatio B, de gottorum laude H, oiii. iV.l.Yl';^ 2G gotbl de magog lafetb (iafel Z,
om. IC) filio orti (nati Y) cnm scytbis (sitls B^, Iscitis Y) una proliantur (proliatnr 1'^)] BNHWYZ,
gotboruni anticjulsslma (om. H) origo de magog filio iapbet fult unde (sic H , unde vel une liber yloss.
unum .1, inun M) et scytharum genus extitit (om. 11) nam (et ins. H et lib. yloss.) iidem gotbl scytblca
probantur HMA et lib. gloss. (p, 261), gotborum antlqulssima origo de magog iaflfet filio orti cnm scitis una
probantur / origini Z 27 demumutat;i Z enimj el M getae] iete W quasl] qua M 28 iscite 1'
nuncupata//' hii AXYZW occideutls] (-tes A'j?) BNf.'"XYZ, septentrionis yy-lJ//s, et liber yloss.,
septentrionls bac occidentis W gladialia .1 jiusl lubabitaiites ins. circa scytbica regua HAM et lilier
(jloss. quaeque A^
294 ISIDOBl
sunt ardua montiuni cum ceteris gentibus possidebant. quibus sedibus inpetu gentis
Hunoruiii pulsi Danuvium transeunt, Romanis se dedunt. sed dum
eorum non iniurias
sustinerent, indignati arma sumunt, Thraciani inruunt, Italiam vastant, obsessam urbem
capiunt, Gallias adgrediuntur patefactisque Pyrenaeis montibus Spanias usque perveniunt
:, ibique sedem vitae atque imperium locaverunt. Populi natura pernices, ingenio alacres, 67
conscientiae viribus freti, roborc corporis validi, staturae proceritate ardui, gestu
habituque conspicui, manu prompti, duri vulneribus, iuxta quod ait poeta de ipsis;
mortem contemnunt laudato vuluere Getae. quibus tanta extitit magnitudo bellorum
et tam excellens gloriosae victoriae virtus, ut Roma ipsa victrix omninm populorum
111 subacta captivitatis iugo Geticis triumpliis adcederct et domina cunctarum gentium illis
ut fanmia deserviret. Hos Europae omnes tremuere gentes. Alpium liis cessere obices. fiS
Wuudalica et ipsa crebro opinata barbaries non tantum praesentia eorum exterrita
<[uam opinione fugata est. Gothorum vigore Alani extincti sunt. Suevi quoque hactenus
intra inaccessos Spaniarum angulos coartati etiam nunc eorum armis periculum finis ex-
ir, perti sunt quod desidioso torpore tenuerunt, turpiori nunc dispendio carue-
ot regno ,
runt. quamquani tenuisse luic usque valde sit mirum, quod sine experimento defensionis
carere potuerunt. Sed quis poterit tantum Geticae gentis edicere virium magnitudinem, 69
quandoquidem multis gentiVius vix precum causa et munerum regnare licuerit, his
tameu libertas magis de congressione quam de petita contigit pace atque ubi sese
•jii necessitas bellandi opposuit, vires eos potius adhibuisse quam preces. porro in armo-
rum artibus satis spectabiles sunt et non solum hastis, sed et iacidis equitando con-
fiigunt, nec equestri tantum proelio, sed et pedestri incedunt, verumtamen magis
oquitum praepeti cursu confidunt, unde et poeta: Getes, inquit, quo pergit equo. Exer- 70
cere enim sese telis ac proeliis praeludere maxime diligunt. ludorum certamina usu
2,') cotidinno gerunt. hac sola tantum armorum experientia hucusque carebant, quod
]iNHAM{L)K {jiiilt. r. .; iii li)c;ibei-uut) XYZ

DEXTR.: 1 adu.i J/ possidebunt X» cedibu.s -1 inpctu] tempestatibus et impetu 7> gentea YZ^
fjenti* -Y» 2 liuuoruni] -U-Y''!', uunoruin B*, huunorum /?•=, ugnorum //.1 ?(',?, ungnoruni -V, sunorum .Y»
depulsi M danubium (danudbium W) transeunt] yWXYX. danubium transeuntcs 11/., transgressoque (que
oiii. /l ) Ammhhi Jf-i.U et liher f/luss. romani -V dedunt] -V// ir,Y)'Z. dcdcriint i<.ljl/A, debunt rel dimt lih.
yloss. incurias IF' eoruni uin. II 3 indignitati /j* nrma suuuuit] regem sibi ex sua turba lcgunt
(elegerunt JI) HAil et liher ijloss. tracia -1 obessam Z, obseusani A 4 patefactique iJ" pirinei 11',
pi**«tiJ', principes Z spanias usque] hispanias usque NY et liher (jloss., m spaiiias usque X, in spanias-
que M, in in hispanias A. yspanias hucusqnc H .5 sede M longauerunt -V pernicies li, prompti 7y
G consc. niribus] consuctudine niribusque I^ corpore -Y statere •'/ ardui] magni uel raedii /, gesti -V
7 po.it couspicni ins. eloquio elari /- niagnu ,1/ dirl XY quod] que M poeta] iijnolus de oiii. '/.
8 laudate i' gntbe .l/ ext. t.ant. Y 9 et tamj etiam YZ. «»*amA'a, et etlain X'' excellens] /-,
e.vtollciis lihri uiriiis Z uitrix Z 10 sublata M iugo geticis (goticis -V) tr. accederet (adcederit B)
om. XY cuiHtoruin // ' illic //' 11 de.serui Z, descruit .1 eurupe Z triuere iJ, pertimuere L
alpheuni -I hiis .1, om. Jill cescere -4, «*»sreX'' 11/12 obices (abietes .V) uu. et ipsa (ipso .?)
cr. opinata (opinita M) barbaries (-riis />, -ries et -I, baduries .V)] duricies ct inopinabilis euandalic;i barbaries L
12 taiitiim] tiim A, tainen 3f exterpita M 13 catenis -Y 14 iiitra om. Z inacce.ssus IIXZ, incessos 31
angiilis /j 14/1:') experiti J/ 1.") regiuun JjXJfXYZ quod| que .1/ turpore A', corpore ^
1() quaquam /> liuiic 1' defesionis .1/ 17 tanta -Vjl/ geticae] /î/jU, gentice -V, getici (?) £', getii?-!",
getae -Y'', gothicae A, iuc. -Y» gentes ZX^, geiius X edicere (edire -Y'*) uirium] liberalitatis et uiriuni
dicere L 18 quandoquidem] scj-i^Jst, quandoque duin BAMXYZ, quandoquedam -Vi/, etenim L uix (iuxta.l)
precum causa (causain i>) et m. regnare licueiit (regna reliquerit iJ", reliquerunt [o«i. regna] A')] non soluin larga
munera contulerunt, scd et magua reliquerunt gentium preeibus inclinati L hiis .'l 19 liheratas M
quani] quid .1/ contiiigit .V lit/20 sese (se .V//) nec. bell.] nec. bellandi (-dis 1') sese (esse -Y) XYZ
adibuitse Z, om. X in om. M 21 expectabiles BNIIAMXY^, expectabilis -Y», expectapiles Z^^,
expectales >?* et non] ut nou A et iac. (aaculis /iT")! iac. -l euitando .V 22 et om. A incen-
dunt BN 23 praepeti] prepiti B, praeceleri /, cursus .1/ confidunt] conflignnt L poeta] ignotiis
gothes -1 quo pergit equo] NHAMZ, quod pergit equo B, quo pergit quo 1', quo pergit quaeeo X"-,
eqmi p. cu -1'' 24 tolis .1/ praeludare .1/ ludeiiriini .1/ 25 cotidiana Z^ liaee X^YZ arinarum A
classica bclla in inari gcrcrc non .studcbant. scd postquam Siscbutus princcps
regni sumpsit sceptra, ad tantam fclicitatis virtutem provccti sunt, ut non sokim
terras, sed ct ipsa maria suis armis adeant subactusquc serviat iliis Komanus
miles, quibus scrvirc tot gentcs ct ipsam Spaniam videt.
HISTORIA WANDALORVM.
Aera CCCCXLIIII anti: hifniiiiiiii 7 1 orus. , i», 3.
innqitionis Bomanue nrbis cxcitatac pcr

Stiliconem geiites Alanormn, Sucvorwn
ct Wandalorum transiccto Wicno Gallias
lu innmnt, Francos protcrunt directoque
impetu ad Pyrenaeum usquc pcrvcniunt, oius. 7, lu, 5.
cuius ohice per Didymum et Verinianum

Romanos nohiUssimos ac potentissimos
fratres ab Spania tribus annis repulsi
15 per circumiacentcs Galliae pronincias
vagcdjantur. scd postqiiam iidem frafres,
qui privato pracsidio 1'yrcnari claustra
tuehantur , suspiciomm tyrannidis
oh
insontes et nulla culpa obnoxiia Con-
20 stantio Cacsare intcrfecti sunt, memo-
ratae getites Spaniarum prmincias in-
rumpunt.
Wandali cum Alanis ct Sucvis pariter Acra CCCCXLVI Wandali, Alani ct 72 Hyu. c. 42.
Spanias ingrediuntur. Stievi Spanias occupantes neccs vasta- oros. 7, 40, lu.
, tionesque crucntis discursihus faciunt, Hja. c. 48.
urbes incendunt, suhstcmtiam direptam

cxhauriunt , ita ut humanae carncs vi
famis devorarentur a 2ôpulis. edebant
filios suosmatres: hestiac quoquc morien-
I tium gladio, famc ac peste cadaveribus
adsuetac etiam in vivorum cfferebantur
interitum atquc ita rpiatttior plagis pcr
P sin., JjNHAM(L) et lul v. 1—4 XYZ, inde a c. 5 Eod. (> dexirti.
DEXTR.: 1 clausica Z^ sisebtiis A'", slsebadiis Z pual piiiiceps ins. uaelestl giatla HAM
2 seieptra />*, 2>osl sceptra ins. elus studlls XH.\M tanta B uirtute B, om. N pruuectl] scripsi. pro-
lecti plerique, perfecti H 3 ipsani niaris B subactique B, subactisque Z, subiectisque L 4 niilex Z
ipsa spauia C uiilit ii.l, uideat il/ G aera] de .1 ccccxliiii] JV7/^1.1/ iJorf., quadrageutesima quarta i>,
cccxxii 0, ccccxiiii L 7 iurumptiuuis liod., interruptiouis rome N Bod. cxcitati B 8 stilliconem B.

stiligonem H, 8tiliconem duceni Runianuni /. geutis B'-, geus // suebiirum llod. 9 naudabiruiu N
semper et hic (non 2>ostea) Rod., euaudaluruin /, sem.per rethuo M, rehtuo .1 , reguo N Bod., rheuo tlu-
mine O 10 irruerunt AM prosteruuut // 12 ubices M ueriuianum] sic Orosius, uerimianum B,

ueraniauum NHAMO Eod., uereanianum L V6 uuullissinios Rod. ac poteutissimos om. N Eod.
14 post fratres ins. occupat A, occupati M 1(5 uacabantur O idem BAM 18 tirannides M
19 nulla (in nuUa f) culpa] nuUa //', nuUu //- 19/20 constautinu iVf- Rod., oonstauto /> 20 caesare]
imperatore occideutis /> i>ost sunt iiis. aera ccccxlui (cccclxui A) .IM 21 gentlbus -I* jirouiuciam
21/22 inrupunt B post disrumpuut (sic) ins. Sueui a Germauils dlxerunt (sic) uriginem qui a fiumlue
Ueno (sic) nomiuantur. Kvaudali a Galllls veueruut et a Vindilico fluvlo iiuniiuaiitur. .\Iani ab Ugnis
orti sunt et Lauus tiuvius eis uomen impusuit L 23 ccccxlui] cccxl (/, ccclul AM, ccccxuii L alanl
oni. N Eod. 2b cruentibus .1/ discursibus] BNH Rod. cum Orosio, discursionibus AMO 27 carnes ui]
carnis ue B 28 deuorentur B 31 etiara] et N in uiu.] ulu. HO 32 inteiitu H

296 ISIDORl
oninem Spamam saevieittibns divinae ira-

cundiae per propketas scripta olim jJrae-
mmtiatio adiupletttr.
lli p;ico intcr se inita sorte ad inha- Aera CCGCXLVIIII post playarum 73 Hyd. c. 49.
5 bitanduni provinciarum dividunt rcgio- :-, dirain perniciem, quibtis Spania caesa
nes. est, fandem barhari ad paeem ineundain
deo miserante conversi sorte in pmssessio-
nem sibi eius provincias dividunt.
GaUiciam enim (om. F) Wandali et Suevi occupant. Alani Lusitaniam et Car-

lu tliu</inensem provincias Waiidali uutem cognomine Silingi Baeticatn sortitiutur.
,
Spa-ui uutem per civitates et castelki residuu ^plagis adflicti' (om. P) barhuroriim
dominantium sese seroituti (barbari.s doniinantibus se P) suhiciunt. 'primus autem in n.vd. c. 71.
Spanias (Tundcricus^ (in Spanias G. primus P) rex Waiulaloruin successit, regnaus

(in iiis. P) Galliviue pnrtihus annis XVIII. qui dum rupto foedere pacis 'Suevorum
15 gentem' (Suevos P) in Erhasis montihus obsideret,
relicta tundein Gallaecia relicta obsidione Suevorum nyd. c. 74.
Balearicus Turruconensis provinciuc in- nyd. c. se.
sulas depraedatur. dciudc Carthagine

Sparturia eoersa
20 cum omuibus Wuudalis ad Baeticum frausiit Hyd. c. 71.
capta/ûe Spali cuin inreverentes in ec- Spalim destruit actaquo caede in dirop- nyd. c. sg.
clesias ipsius civitatis manus extendisset, tioncm mittit. qui cum auctoiitatc
mox dei iudicio daemone correptus regiao potestatis inreverenter manus in
interiit. basilicam Vincentii martyris civitatis
25 25 ipsius cxtendisset, mox dei iudicio in

foribus terapli daemonio correptus in-
teriit.
cui Geiscricus frater ex catholico apo- Aera CCCCLXVII Gesericus fratcr 71 u.v'i. c. 89.
stata factus succcdit in regno annorum Gundcrici succedit iii regiio annis XL,
30 sexaginta. 30 qui ex cathoUco effectus uposlata iu
P sin., B Rod. [ad v. 16 sueiiormii) NIIAMO(L) dextra.
SIN. ; 4 suite anle prou. repetlt P 28 fiater] P*, frater suus P^

DEXTli.: 1 seuilieutibus J/ diuina -4, diuira /• iracuudia Z! 2 .scripta] iiiscripta i' 2;3 pro-
nuutiatio // 4 ccccxluiiii] ccclx 0. cccclix ^LM, ccccxuiiii L, ccccl // h dire peruicie IJ ispauie M
6 pacis iueunde Eod., pacis iiieunte N 7 sortem NM Rod. 7 8 possessionem] trussessiouem M
8 sibi M»?. 9 uuaudali (uudali P") et um. B suebi Rod. alani) aliani M fl/lO car-
tliaginensem P, cartaginensem A' A'ofi. , cartargiiiensem Cj. carterginensem B*, cartbagiuiensem O, cai-tagi-
nenses H, cartaginenses M, cartaginienses A 10 prouiuciam post siliugi ins. relicta Gallecia post-
qnam Tarraconenses insulas depraedati sunt regressi sunt L 11 per] pro B ciuitatis M residua
plagis afflicti (afHica M')] residui a plagis Hydatius 12 post dominantiuui ins. de liomanorum absentia
et tuitione plangeutes X sese] habet post barbaris, sed deletum P^, »& BH, om. NP^, sese miserabiliter /y
subiciuutur N Rod., subiungunt P 13 (b)ispania AMO reganans A^ 14 partibus] in
p. O xuiii] xui P pacis om. 15 gentera .... obsidione sueuorum om. B erbasis]
OL, eruasis NAM Rod., herbasis H, ueruosis P, dejicit B 17 taraconensis B, terrac(Ii)onensis HAM,
terragonensis A' 19 spartari /iA^, partari /> 20 transit AÔ, transiuit P 21 destruitj iJ, diiuit
NHAMO actanique BN, acrique L 21/22 direptione AM 22 auctoritate] aucte .1/ 23 putestatis]
patatis M inreuerenter . . . ciuitatis um. B 24 uinceutii martyris] ubi san uicentii martiris erat
tumulatus 26 arreptus 26/27 post interiit ins. mira opera tua deus iu geueratioue et geuera-
tionem A'^ 28 cccclxuii] ccclxuii C, ccccliiii i\', cccclxuiii //, cccolxuiiii ,4, ccccluiii J/* (em. in margine
posila deficit) gesericus] /lic, gesseric- c. 77. 78 B, gisericus /f.4 semper , fere (c. 77 sigericus), gisiii-
cus N semper, eusericus J/, geisericus [hic gisericus P*) P semper 29 successit -4 regnum MO, regno
r(eguavit) N tiuadragiuta] x L 30 eftectus] e. est
HISTORIA VANDALORVM. 297
Arrianam primus fertiir transissv per-

fidiam.
hlc (qui P) de Baetlcac prooinciae litorc 'ciim Wamlalis omnlhus corumqae familiis'' îii^^ch^.c.m.
(om. P) ad Mauritaniam Africam relictis Spaniis (relicta Spania P) transfretavit.
et
cui Valentinianus iunior (om. P) Occidentis imperator non valcns obsistere pacem i^fsp. a. 135.
mlttit ct partem Africae, quam Wandali possederant, tamquam pacifico dedit (tradi-
dit P) condicionibus ab co sacramonti acceptis, ne quid ultra (amplius P ) invadcret.
Ille autcm, -de cuius amicitia iam nihil ambiijebatur' (om. P) violata sacramcnti 75 ^'^''iaâ*^'*
religione
Carthaginem pcrvadit 10 Carthaginem dolo pacis invadit omnes-
que opes eius cxcruciatis diverso tormen-
torum genere civihiis in ius lyroprium
vertit.
deinde (om. P) Sieiliam dcpraedatur, Punormum obsidet, Arrianam pestilentiam pcr H.yii. c. 120.
totam Afrieam intro mittit, sacerdotes ecclesiis pellit, martyres plurimos efficit
^ et iuxta prophetiam Danielis dcmutatis

mysteriis sanctorum ecclesias Christi
hostibus tradidit nec iam divini cultus ^Tuag.*^"
loca, sed suorum esse habitacida iussit.
20 Adversus quem Theodosius minor Oricntis imperator hellum paravit, quod ad 76 prosp. a. 441.
effectum non venit. Ilunis enim Thracias (Thraciam P) Illyricumquc vastautibus

exercitus Wandalorum a Sicilia rcvo- exercitusad Wandalos missus ad defen- frosp. a. 142.
catur et ud defcndcndos Thraecs et dendos Thraces Illijrianosqiie a Sicilia

Ilhjrianos transmittitur. revocatur.
25 Maiorianus autem imperator de Italia uyd. 0. aoo.
Spanias vcniens cum in Carthaginensi

])rovincia aliquantas naves sihi ad tran-
situm adversus Wamlalos praeparasset,
cas de litore Carthaglnensi conmoniti
30 30 Wandali per proditores arripiunt, sicque

Maiorianus a sua dispositione frustra-
tus Italiam revertitur atque a Recci- Uyd. c. 210.
mero fraudc circumoentiis occiddur.
P sin., BNHA3I0(L) dextra.
SIN.: 23 thraces om. P

DEXTK. : 1 lertur] tT a J[ 3 liture] luctore M i posl mauritauiain ins. ueuit P 15 africam
relictis hispauiis trauslVetauit (trauslV- A) cui ual. iuu. occideutis] NHAMO, alVicain relictis (nm.. rel) B, atrica
relicta spaniam (sic P^, *«aniam P^J tr. cui u. occidentis P .5 obsistere] subsistere B ii uuaudili i>
possideraut A 0, possiderent N pacifioe NAMO 7 ue] uec B iuuadereut AM 8 iam um. AMO
abigebatui' i> 8/9 uiol. sacraraenta rel. i/, sacr. rel. uiol. P 10/11 oranesque] omnes JJ/ 11 opus iJ
12 in ius] siciliam in ius H 13 uertit] utitur 14 pauormam N, pauosiuum A, pauonum B, paler-
mum 0, penormum M obsidit A, ol)sedit BM 15 iutro om. AM ecclesiis pellitj ecclesiae pellit BH,
ecclesiae expellitP efficit] lecit^lJ/ HJ iusta prophetam i> demntatis] mutatis A' 17 mysteriis
om. 18 tradit H uec] sed N cultis B, cultos H^ 19 sed om. N esse suor. N hubitaculo
20 parauit] praeparauit P 20/21 ad etlectum] adfectum M, affectum B 21 ungnis .V, ugnis AM
tracias BNHM, thraciam O illisicumque B 22 ad uuandalis missos M 22/23 def. thraces (tracos B)
om. M 23 uuandos H illiricosque // a sicilia] ad siciliara B 26 maioranus NH, maximus L
20 carlagineusem i)'//»lJif, cartiiginieusem A' 27 prouinciam Aî7^1J/0 29 cartaginense /> com-
mouit OL 30 pruditorem i/ arripuerunt OL, diripiunt H sique A'^ 31 maiorianus] maximus L
dispensione i) 31/32 frustra J/ 32/33 reccimiro 0, ricchimiro .1, richimiro patricio J/, rizimiro
patricio H, recimiro patritio L
CHRONICA 11. 38
298 ISIDORI
'Quo comperto Gesericus' (G. autem P) iion contentus solis Africae vasta- 77 victura. 455
tionibus navibus advectus Romam iitgreditur direptisquc per quattuordeeim dies

opihus Romanorum relietam Valentiniani et filias eius et multa milia captivonim
secum tulit. niox (moxque P) Carthagincni rediit et per legatos
5 postulata pace a Yalentiniano filias eius 5 ab imperatore postidata pjace Valen- ll.Ml. ij. jiyj.
ci Constantinopolim mittit tiuiani relictam Constantinojjolim remit- li,\il. c. 21G.
tit, quarum unam ex filiahus suis filiu

suo Unerico iure matrimonii copidavit
sicquc post midtarum provinelaruin clades Cliristianorumque (et Ghristianorum 1') Victur a. 464.
\n spolia att[ue neees moritur regni sui anno quadragesimo.

Unericus autem filius eius Aera DVI post Gesericum Uncricus 7S Victur a. 464.
Geserici filius
regnat (regnauit F) annos VII menscs Vhahens in coniugio Valentiniam fdiam, quam
pater eius ex Iloma cum matre captivam adduxerat. qui et ipse Arriano suscitatus Victur a. 466.
iri furore cafholicos per totam Africam atrocior putre pcrsequitur, ccclesias tollit, saeer-
dotes et cuncti ordinis elericos exilio inittit, monachos quoque atque laieos quat- Vicliir a- 470.
tuor circiter milia cxiliis duriorihus relegavit, martyres fecit, eonfessorihus lingiuis
ahseidit, qui linguis ahseisis perfecte usquc nd finem (suum ins. P) loeuti sunt.
Tunc Laeius Neptensis eivitatis episeoims gloriose martyrio eoronatur. 79 Victur 1. c.
20 :.'u qui dum Arriani contagii labe variis

poenis maculari non potuit, victor
rcpcnte caelos obtinuit.
Unericus autem inter innumerahiles simrum impielatum straxjes, quas in catholieos
exercuerat, oetavo regni (sui ins. P) anno ut Arrius paicr eius interiorihus cunctis
i;i effusis miserahilitcr ciiam finivit (amisit P).
Cui succedens Guntabundus Aera DXIIII Unerico succedit Gunta- 80 victur 1. c
mundus
regnans annis XII: qui statim 'ecclesiae pacem reformans'' (paccm ecclcsiao donavit
ct P) eatholieos (ijrotinus ins. P) ah exilio revocavit.
P sin., BNnAMO(L) dextra.
DEXTK.: 1 solis ... aduectus oin. N 1/2 uastationilnis nnuihus] PHAMO, uastaciuues i>, uasta-
tiouibus L, dejicit N post aduectus (aduentus //*) ins. furia [j 2 dlretisque -1/ per om. NAM
diebus N 3 opibus (operibus M) rom. unte per P relicta B, relicto P, relicta urbe L ualen-
tiniani et] ualentiniano P, ualeutiuiani u.\orera et .1, uxorem ual. et L fialas B eius] eis M et raulta]
* multa P^, multaque P^, cum mwXia. DKIPAMUL, cum multis i/- milibus /i- 4 tulit] tollit />
mox] moxque PH rediit] crediit M 5/G ualentiniani relictam] u. uxorera rel. A, u, rel. uxorem L
611 mittit A 7 quarum] quare A : detendum una O suis] eius L 8 uneric-] deinceps, uniric-
hic B, uueric- iilerumque N, huneric- //, uneric- (sic c. 7'J. S2, imeric- hic, iraii'ic-, neric- c. 80, umeric- c. 83) 0,
ugneric- A3f, uneric- (c. 83. 83, ueneric- c. 78. 79, huneric- c. 78 a miniatore em.) P, unieric- c. 83 Bod.
matrimoniae />, matrimonio jV compulauit J/ 9 sicque] sic A' prouinciarum] prouiuciate (?) .4»,
om. N 10 quadragesimo] sexagesimo P 11 dui] quiuquageutesima prima />', duiii AM, duii NHL,
ccclx O gesericum om. N 12 geserici] guuderici BH 13 autem ins. post reguauit P* ualen-
tiniani] ualeutis et ual. P 14 romam BM captiuam] captiua N, post roma P'', om. P» duxerat OL
suscitatus] AMO cum Victore, suscitato P, suscitans P B, excitatus NH 15 catholicas prosequitur M
tulit O 15/16 sacerdotibus N, et sacerdotes H 16 et cuncti] PNHAMO, sacri B ordines NM
clericos] clericos laicos A exilio] BNH cum Victore, in exilio MO, in exiUum P 17 ciciter B
facit P 18 lictus B, locutus M 19 neptemsis A, uemptis 0, neptenis L, Leptensis Pithoeus errore
ciuitatis om. N gloriose 20 arriaui om. B glorioso P 21 pernis maculare B, pene macu-
lare M 22 caelos] telos B obtinuit] obtiraut (sic) M 23 suorum M 24 arrius] amus M
pater] seductor L 25 mirabiliter H uita B
26 dxiiii] BHL, dxu AM, dxiii N, ccclxuiiii O
unerico] post huuericum H succedit guntamundus] mortuo guntamundus (sic) N, mortuo guntamundus
catholicus rex successit in regno 28 regnans] regnauitque 0, regnit P», regnauit P^ xii annis P,
annos xiiii L post annos XII ins. rex iste .... uhi incipit (vide appendicem II) qui om. A ecclesiis N
29 reuocauit] reuocat peractoque coucilio unusquisque abiit iu propria O
HISTORIA VANDALORVM. 299
Quo defuncto Aera DXXVI Guntanmndo mortuo 81 vict,.r a. 497.
Trascmundus regnat (regnavit P) annis XXVII iste Arriana insania

mens. IIII.
plcnus catholicos inscctatur, ecclesias claudit, P) Sardiniam exilio cx omni
(in ins.
Africana ecclesia CXX episcopos miffif. CarfJiaginc (apud Carthagincm P) moritnr. victnr a. 523-
.', cuius temporc Fuh/entius Ruspcnsis victor .1. 497.
episcoims in nostro dogmate claruit.

Post quem regnavit Hildiris cx fdia Aera DLIII 2>ost Trasemundum Ildirix 82 Virtor a. ."123.
Valentiniani imperatoris gcnitus a Gei- Uncrici filins ex VaJentiniani impcra-

serico capfirafa, quae Iluuerico filio toris fdia genitus regnat annos VII
SHo fncrat iuncta, regnavitque Hildiris menses III.
(innis VII III mensihus.
et
Iste sacrameufn a dreessore suo Trasemundo (fuerat ins. P) ohstrietus, ne catJio-

licis in regno suo aut (om. F) eccJcsias apcriref aut privilegia restitueret, priusquam
regnaref, ne reJigionem sacramenfi riolaret, 2>raecepit saeerdotes eaiJioIieos ah exilio
reduci et ecclesias aperiri. quem Gilimer adsumpta tyrannide regno îrivat (priva- victnr a. r,3i.
vit P) et cum filiis carceris custodia mancipat (mancipavit P).

Post liacc Gilimcr tyrannus regnavit Aera DLX Gilimer regnimi cum 83 victor i. c.
anni.s III mensibus YIII tyrannide siimit

mulios (qui nmltos P) nohilium Africae provinciae crudeliter cxtinguens (extinxit P) Victor .1. .133.
multortimque suhstantias iollens (tulit P). adversus quem lusiinianus imperaior Victor .I. .134.
visitaiione Laeii cîiscopi , qui ali Unerico Wandalorum rege marii/r fuerat factus,
exercitum (in Africa ins. P) cum (om. P) Belisnrio magistro militum duce mittit
quem Belisarius cum omni gente Wan- initoque idem Belisarius jn-oelio Gun-
dalorum proclio fugavit iJiimerum et Gehamnndum regis fraires
2.r, primo jnvelio supieraios inierfieit, deinde
ij^so GiJimero in fugam verso
Africam caplt (cepit P) nonagesimo sepitimo Wandalorum ingressionis anno. In 84 victor i. c.
iîso autem Bclisarii oceursu priusquam congressio fieret, Gilimer fyrannus Ildericum
reyem cum quihusdam generis eius adfincs occidif. BiJisarius autem (om. P) Gili-
P sin., BNnAMO(L) Bod. {hic. v. 31 obsti-ictiis) dextra.
DEXTR. : 1 dxxui] dxxuii iN'^t, ilxnii 3/, occc O, dxxuiii /- mortuo] defuncto 2 trase-
unindusj A semper semper P semper et semel c. 82 A. transennind- liic el dei.nceps (c. 83 semel guntlia-
mnnd-) B, transemund- hic et c. 82 semel A, transemund- vel transamnnd- JT, traiemund- liic, transsemund-
c. 82, transannmd- M regnauit 0, regnans JI xxuii] xxui 3 insectator M sardinia PXMO
4 ccxx AM Aj^y cartliagiuc (cartagincm spartariam 0) moritur c. t. 1'ulgentius (fulgentis ^l) ruspensis
(snspensis ML)] cartaginensis (rel. om.) B 7 dliii] dliiii AM, ccccliiii 0. dlu /. trasemnndum] guntlia-
mnndnm B ildirlx] scripsi, ildiris r,N, ildris O, ildericus AML, liilderiens // .S 9 iniperatori B 9 geni-
tus] natus AM regnauit 9/10 annis novem mensibns tribus L 12 praedecessore P'', de.ecssore B,
desessore M suo om. B 1.3 post sno his. pacem daret L obstictus B, constrictus //, abstrictus M
in om. P" ant privilegia .... U) aperiri om. B restitneret] PNHO Rnd., restauraret A, restaurat M
14 praecepit] praecepit et HAM 15 aperire M gilimer plerumqne (gelimir- c. 84) B el sic reliqui fere
cnnstonter, gelimer- P semel, gclemir- // semel, gilimir- his N, giliinir- semel M tyrannidem // 10 ear-
cere //' cnstodia] PAM, custodiam BN lind., enstodiae H-O. cnstudc //' 17 dlx] dlxi AM, cccclx 0,
dlxiiii L gilimirus N Rod., cilimer M 18 snmit] BN Itod., sumpsit HAMO, (juatuor annis tenuit L
19 extingens B, extinguet M 20 multorumque substantias (ibas M) om. B tollens] NHO, auferens BAM
21 uisitationem P, uisitacionem B, uisitatione uisionis nocturnae L 22 exercitus bilisar- hic, deinde HM
semper billisar- B et sic P
plenmqtie (hic bilisato N, uilisato Rod.)
et Bod., belesar- // semper A semper N
M semper magistrum /7» militc duce B, duce mil. 23 inito quidem billisarios B
23 gnntbimernm 2:') interficit]

. gilimerum uincitX
. . 23/24 guutliiemernm Rod., gunticnierum N, gunti-
merum .lil/0, guntumcrium // 24 gebacmunduni .4, gabamnndum i\' /?orf., sebamundiim 25 snperatos]
francos M interfccit 20 ipsnm gilimcrnm (giliniirum NM) iii fugain uersum BNHAMO
HAM
27 africa P, afrigam Rod. mmagesimo] centesimo x P 28 congrcsso gilimerns ^V Bod. M
29 quibusdam] quibns H adfines] B Bod., affines PNL, affinibus .40, om. H delesarius A
38*
300 ISIDORI
mertim tyrunmim capit riimquc (et eum P) cnm divitiis (suis ins. P) ex rapinis
provinciaruni et Africar conqnisitis Constantinopolim. lustiniano imôeratori ducit
(duxitP)
sioque regnum destructum est et fini- sicque regnumWandalorum cum populo
5 tum Wandalorum. fiunt simul a primo •, suo atque stirpe deletur aera DLXIII.
anno Gunderici regis, quo in Ilispaniam quod permansit CXIII annis a Gun-
ingressus est, usque ad Gilimeri casum derico rege usque ad Gilimeri interitum.
et Wandalorum interitum anni CXXIII
et menses YII.
10 HISTORIA SVEYORYM.
Aera, CJCCCXLVI Sncri principe Hermerico (duce h. rege P) cnm Ahnis 85 Hyd. c. 42.
ct WaudaJis simnl Spanias ini/rcssi sunt atqnc (lii P) omnem (om. P) GaUiciam
cnm Wandalis occupant. Wandalis cmtem Africam transrnntihus Gatlicinm soli Hyd. r. 49.
Suevi sortiti sunt: quibus praefuit 'in Spaniis' (om. P) Ilermericus annis XXXII. Hyd. c. 90.
16 Gallici autem in parto provinciae regno suo utebantur. (luos Ilrrmericus assidua hvJ. c. 100.
vastatione dcpracdans tandcm 'morho ohprcssus pacem cum eis fecit' (ob morbi
dolore eis pacem dedit P)
quo morbo diutissime per annos septem
oppressus interiit.
20 post quem Riccila filius eius successit 211 Be.ccilanem fdium suum in regnnm suh- g^,j ^.
jj^
et regnavit annis octo. stifuit
^([ui cum magna parte exercitus missus' (hic iubente patre ab eo missus P) Andc-
votnm Romanae militiae duceni cum multis (suis omnibus /') cojiiis ad Siniidinm
Baeticae provinciae (om. P) Jlnvinm inito hello jirostravit maynis eins auri emien-
26 tiqtie copiis occupatis.
inde Emeritam obsessam ingredifur Hvd. c. 119.
atque obtentam proprio regno adsociat.

Ilermerieus anfem pater cins per annos Hyd. c. i2j.
sep}tem diidnrno langorc adfectns interit.

30 30 Aera CCCCLXXYIII Hermerico de- 86
functo Reccila filius eius regnat annis
YHI.
P .im., BNHAMO^L) liml {fmU r. 10 taiidem) de.rtra.
DEXTR. : 1 tyraiin"um P 2 et om. PII conquisitls /</.? P» const.antlnopoli Eod. iuBtini.ini B

imperator M acUucit AM 5 sno om. AML atque] a ^V liod. deletur] deletetnr finit liod.
aera om. A dlxiii] BKS liod., dlxiiii AM, d 0, dlxuiii L (j cxiii] cxuiiii L rere ah aera 449
ad 503 numeranlnr CXV. aniiorimi i/ 6/7 gunterico 7/ 7 ad] a il/ 11 aera ccccxUii] era
dcccxlui liod., era ccccxluii //, a. ccccxui OL , era ccecxcuii jwsl sunt P, om. X ermeric- semper B et
semper et semjier II; hermerie-, liemeric-, hermetic-, ireiniric- -1 ; ermiric- semper X liod.; lieriiieric- ^'lerumque,
bis emeric- P, erniiric- plerumque, semel irniiric- M 12 isp. simul N calliciam B, galleciam hic et mox NM
et hic iplerumijue gallic-) Mod. 13 trans. afr. P 14 xxxii] uiginti duobus N Rod., qnattuordecim P
1.5 galleci NM Pod., galleti 0, galliciae B autem] ani M uteuantur Bod., utelentur M 16 basta-
tione Pod. cum om. B 20 reccilauem hic, reccilani et reccila c. 87, rectila c. 80 B, ricilaueni liic,
reccila c. 86. 87, reccilani c. 87 N, recilanem hic, reccila c. 80. 87, recilanis r. 87 O, recchil- pilerumque (ricei-
lianis c. 87) A, ct riccin.alem hic, ricilla c. 80, riccilani c. 87, riccilla c.87 H 2(1/21 regno subsistuit (iic) II
22 cuni nvi. N 22/23 aiidcuot-] A//.4J/L, andebot- iJ, nndebot- P, .addeuotr 23 siugulum A.
singilibns N, sigillum // 24 iniluni bolluin N eius om. II 24/2r> argentique] argenti B 27 obtenta B
ol recobilaiiis .1 3"2 uiii] iiunen] /,
HISTORIA SVEBORVM. 301
'qui post obitum" (p. o. autem P) patris (suscepto regno ins. P) Spali ohtcnta Bacti- Hyii. c. 123.
cam et Carthayinrnsmi jwovincias in suam potcstntcm rcdigit.

atquc indc Emcrita suh cultu, ut fe- Hyd. r. 137.
i'unt, gnitiJitatis vitam finivit.
5 Quo defuncto Rectiarius 5 Aera CCCCLXXXVI Recciarius 87 Hya. i.c

Reccilani fditis catholicus factus
sueccdit in regnum annis VIIII. hic acccpta in coniugio Tliciidcrcdi rcgis (jrotliorum Hyd. c. i4o.
fdia (in ins. P) initio rcgni (sui ins. P) atispicatiis Vasconias dcjmicdatur. mox Hyd. c. 142.
ad Theudercdum socerum suum jn-ofectus Caesaraugustanam regionem 'remeans Gothis

10 auxiliantibus' (cum auxilio Gotliorum i-ediens P) rastat.
irruptaqnc pcr dolum IJerdensi urhc
egit ihi magnam, captivitatem.
Tarraconensem pirorinciam cjuac Boma.no impcrio dcservichaf inradit. Carthagi-

, , Hyd. c. les. 170.
nenses rcgioncs, quas Reccila pater eius Bonianis rcddidcrat, 'in praedam mittit' Hyd. c 173.
\i (depn-aedntur P), ad ultinuim, dum Tlieodericus rex Gothorum (om. P) Spaniam in-
grcdcrctitr. inito proclio advcrsus cum primo fnga.tur, dcindc captus occiditHr. Hy.i. c. i78.
Occiso Rectiario Suevi Aera CCCCXCV extincto Recciario 88 Hyd. c isi.
Suevi, qui remanserunt in extrema parte

Galliciae, Maldram Massilae filiuni sibi
20 20 regem constituunt.
mox (om. P) hifarie dirisi pars Franfan, 2i(<>'s Maldram 'regem appellanf (sibi Hyd. c. las.
regem constituunt P)
Mcddras aufcm eum nianu Suerorum Hyd. e. iss.
sta.tim. Lusitania.m depracdatur. acfa

T-< iUuc Bonumorum cncde praedisqHc con- rj
fracfis civitas etiam Olisepona suh specie

pncis intrntur.
nec mora Franian mortuo Suevi qui cum eo erant (fuerant P) Hyd. c. isg.
ad Maldram revertuntur regionemqnc Reccimundum sequuntur et cum Maldra Hyd. c 190.
F sm., BNHAMO(L) dextra.
SIN. : 23 maldras] scripsi, masilram P 29 maldram] scripsi, m.isdram P

DEXTE.: 1 obitum] mnrtem spali (isp.aliil/) obtenta] hispania ab eo optentaT' 1/2 b.icticam
et (om. B) cartagiuensem (cartaginiensem 0, carthagineni A) prouincias (-tiam 7/)] cum betica carthaginenses
prouincias P 2 pot. redegit 5", redegit pot. P, pot. redueit i^ylil/0 3 emeritae Ô, emcritam i7,
et meritam M 3/4 feruntj fere AM 5 ccoclxxxui] cccclxxui A, cccclxxxuii L recciarius] Inc,

riciar- c.88B, tUroqne loco KO . rechiar- J/, lecchiar- semperA, rectiar- semjter P, riccarius hic, ricciario
c. 88 S (5 rechihans M 7 succendit B regno PHM hic om. NAMOL acceptam B tlieoderid-
hic, mox theodorid- B, teodered-, mox teoderend- A', theudered- AO, tlieodered- vel tlieodored- 77, tlieudorid- P,
thenderid- vel theudered- 31 (cf. praeterea ad v. 16) gotli. i"eg. H 8 filiam 730 in initio 77 regi M
auspicatus (-to .i4, confortatus 7^) uascouias (uascanonias il7 ) om. P 9 cesaragustanam .B77 10 auxili-
andis uastat om. P 13 tarraconensem .... 14 romanis reddiderat om. P taraconeiisem B, terra-
conensem H, terragonensem K quae] qui B3[ inuadit] et inu. NH 13/14 carthaginienses NO
7-"
14 quas] qua .4 riccilianis ^-1 15 tlieodericus TJ, teodericus A'', theudericus .'IM, teuderedus 0, theuduridus
rex gothorum .... aduersus oiii.. M spauiani] in hisp. 77.1 1(3 eum] cnm M 17 ccccxcu] cccclxu
770, ccclxu A, cccclxxui L 18 remanseraiit.Ll/0 19 maldram] M, maldra 7jA'.1 0, masdram L, mardram 77
mansile A, masilie L, marsile 77, massie M post oonstituunt ins. qui regnauit duobus annis L 21 bifarie
diuisi] bifaice de isi J7 pars] altera pars B, om. H frantan] B, fratan P, frainta N, franitam 0, frantane J/,
frantranam A, framentam L, om. H, Framtano Hydatius pars] altera pars B maldram] HAM cum Hydatio,
maldra BNO, masdram PL 28 nec mora om. J/a frantan] B, fratan P, frainta N, franta 77, fraenita O,
framta AM, fragmenta L, Framtane Hydathts qui cum eo . . . . et cum om. B, erant ad m. r. r. gallaeciae
07)1. M 29 reccimundum] A'0, rccchiniundum ^ , riccemundum 7/, rechinuindnni 71/, arimismundum X,
deficit B masdra L
;
302 ISIDORI
Gallaeciae adhaerentcni flumini Ihirio pace inita pariter Lusitaniam deprae-

depraedanfur. dantur.
Maldra autem (peracto his. P) tertio regni anno a suis inf/uJafur. nyd. c las.
Quo extincto Acra CCCCXCYIII Maldra inter- 89

r,
.s fecto
infcr Frumarium Hrrcimundum (Masdrae filium ins. P) oritur dr rrgni iwfestafc
et Hyd. c. 20:1.
dissensio. scd Frumarius cum manu Surrornm (om. P) quam hahrhat Flurirnsis ny.i. c 201.
tirhis convrnftim (Flaviensem eivitatem P) grandi cvcrtit cxeidio. Reccimundus ny.i. 0.202.
autcm vicina, sihi parifcr Auregcnsium (loca ins. P) ef Lucensis convcnfus marifima.
10 2)optdatur.
Frumario autem mortuo Aera DII Frumario mortuo ftO Hy.i. 0.223.
Remismundus 'omnibus Suevis in suam dicionem regali iurc revocatis' (omnes Suevos
in s. d. revocat P), pacan ciim Gallicis rrformaf, Irgafos foederis ad Throdrricum Hyd. c 22«.
regem Gotliorum miffit, a qno rfiam prr Jrgafos cf arma cf coniugem qnam ludirrrt
15 accepif. ^mde' (fertio regni anno Pj ad Ijusitaniam transif, Conimhricam pace drccp- hmi. <•. 240.
frim diripif. Olisi^mna rpnoquc ah ro occupafur cive siio qui iJJic praeerat fradenfr hv.i. 0-240.
Lusidio. huius tempore AJa.r natione GaJafa rffrcfus aposfata et Arrianns inter hviI. 0.232.
Suevos regis sui auxiJio hosfis cafhoJicae fidei 'cf divinac trinitafis' (om.. P) rmrrgif
(emersit P)
20 cuius seductione Suevi a fide catlioliea 20 de GaJJicana Gofhorum rcgione hoc
recedentes in Arrianum dogma decli- pestiferum virus adferens et totam gen-
nant. tem Suevorum letali tabe inficiens.
'multis deinde Suevorum regibus in Arriana haeresi permanentibus taudem' (post

multos deinde reges P) regni potest.atem (regnum Suevorum P) Theodimirus
25 suscepit. qui (fidem catholicam adeptus ins. P) confestim (om. P) Arrianae impic- 91
tatis errore destructo Suevos catholicae (unitati P) fidei reddidit 'innitente Martino
monasterii Dumiensis episcopo fide et scientia claro' (buius temporibus Martinus
P sin., BNJIAMO(L) dextra.
DEXTR. : 1 lusitaiiiam] iJ, partes (partem 0) liisitauiae A7/^li)/0/y 1 '^ ilepiaeclant 0, predantm- //
3 maldra .... ingulatur oin. II nialilra] NHAMO, masdras P, masilra Ij, dejicii J! regni (regi M) anno
a snis] anno regni sui P 4 ceccxcuiii] cccelxxxxuiiii j\', cecclxuiii //.40 L
mastlram (5 recciniundum]
BNn, reccliimundum .^1, recliimundo 3/, recimundum 0, rimisnuindum /", arimismundnm i 7 dissensisP*,
dissentio yt fumarins P, frimarius iV manu] magnum /?, magno // qnem // flauiensis (frauiensis /J)
urbis conueutum (coguentum iV)] flaueseni mbem couuent.nni X 8 graudi] P cuin J/i/ilntio, grani
BNJIAMO, granissimo /> post excidio ins. regnans .annos nii // reccinnindus] HKJJO, rccliinnuidns .lilA,
remisnumdus /', arimismuudus L 9 aiu-egensinm] Jlijdntius, auriensiuni NJIAMT,, auriensum O, arien-
sium /», arigensium /" lecensis /J, lucencium X maritima] merita II) pojnilatns /j, depopulatur A'
post populatur »"».«. dnobus anuis post Masdram regnavit Frumarius X 11 dii] du // 12 remis-
mundns] reccismundus iV, reccimuudus //, arimismnndus i reuocatis] A3I0 cîm Uydatlo, uocatis /?A'//
13 galligis /)», gall(a)ecis NHO tlieodericum] AML, tcodei-icum N, tlieudericum BHO, tlieoderidum P
14 niittit ante ad P a fpio] .acrio M legatis N, legos B armam B queni O If) transiit P
clinbricani P, cuminibriam Jj, conimbriani NJIO , eolimbriam AM, columbriam T, paceni B, parte
16 olisijiona] /i//, olisepona /", glisiponam O, olixibona iV, cdixbona -1, ulixbona i1/, olisbona /^ ab co
(habeo 0) occnpatur] ab eo occultatnr B, /lis A 16/17 ciue suo qui illic (illuc B, illi ..4) praeerat tradente
Lusidio (lusio //)] BNIIAMO ciim IJydaiio , ciucs uero qui illic praeerant cnstodiendos tradidit lusidio P
17 aiax A3I0L et.] P, om. BNIIAMO, et senior IIijdatiu/> 18 sui] PIIAMO, ovi. BN fid. cath. host. P
diuini/J 18/19 ermergit£a 20 hoc] haec /l 21/22 geute 3/ 22 letali (letalis perfidiae //.13/)
.... sueuorum oin. 23 multos AM arriauam eresem BN, H, arriana Iicresim A,
arri.auam heresim
.arnonam hereslm M 2"'-'*' permanentibus ins. era du 0, fueruut ex tnuc reges sueuorum seducti nonaginta
aunis qu<jrnni actns et nomina Iiic niinime describnntur L 24 jiost potestatem ins. era dc /> regie B
tlieodimirus] theodimerns B, tcodeniirus N, theodemirus HL, theudimirus P, theudemirus AM, theudericuni
25 suscepit ante theud. P 26 inmitente B martirio H 27 monasterio B dumidiensis A, dimi-
dieusis il/, domiensisA' elaro /J, clarus .V
HISTORIA SVEBORVM. 303
m. D. cpiscopus f. et sc. claruit P), cuius studio et pax occlcsiae ampliata (rcd-
dita P) cst
ct multa monasteria condita. ot multa in ccclcsiasticis disciplinis
Galliciac regionibus instituta.
5 2)od Theodiminim Miro Sucoonim pfimeps efficitur regnans (et rcgnavit F) )iih. ;l. .S7U.
annis XIII. hic bcllum secimdo regni (sui ins. P) amio eontra Roccones intulit. luh. il. 573.
deindc auxilium Leouiijildi Gothorum regis adoersns rchellcm filium ad cxpwi-

in luii. a. 583.
nandam Spalim jicrgit ibique vitae terminum clausit.

Uuic (cui P) Eboricus quem adidescentem Audcca
filius in regnum succedit, '.»2 i„h. a. 583
10 sunipta (adsumpta P) fgrauHide monachum facfam in monastcrio

rcgiio privat ct loh. a. 534.
damnat. pro quo uon diu (om. P) dilata est sententia. 'nam' (mox cnim P) Lea-
oigildus Gothorum rex Sucvis mox (om. P) bellum infcrcns obtento eodem regno
Audeeanem deiecit atque detousum (dctonso co P) post rcgni honorem presbi/teri luh. a. sss.
officio maneipavit (consecravit P). sic enim oportuit, ut qiiod ipse regi suo fccerat,
15 rursus idem (ab alio ins. P) congrua (meriti ins. P) vicissitudine pateretur.
Regnum autem Sucvoruni deletum in Gothis transfertur ,
quod 'mansissc
CLXXVII annis scribitur' (mansit aunis CXXVI P).
r sin., BNffAMO(L) Eod. (Ki legiium ... 17 sciibitur) dexlra. I
DEXTK. : 1 amplificata N 'i discipiiiis B 4 jiost regioiiihus ins. catholica sunt L post
iiistituta ins. era (sic) N, era dcuiii L, rex iste catholicus .... era dx (v. append. II) 5 theodiiniruin] B,
teodimiruin jV, theudemirum ^-1^1/, tlieudimirura P^, thedimirum P', theudericus miro] mirum 6 roc-
cones] PNIIO, rumanos roccoiies B, ruccones M, rucchones A, uascoiies L intulit) egit L 7 au,\ilio BH
liuuigildi PBO'-, leouigildi NII, tuiningildi 0', luuigildi A, leouegildii M regi NAMO aduersus um. N
pusl filiuin repetit aduersus /'', ins. ermcigildum et (pust expugnandum) qui ob defensioiiein catholice fidei
cuiitra Leovegildum patrem Arrianum sumpserat arma L 7/8 ad {um. NIIAMO) exp. spalim (isp. M, hisp. P)
pergit ibique] ad expugnavit fst B 8 terra. uit. NAMO 9 ante huic ins. era dxx eboricus] A,
heboricus Jf, euoricus i?iO, elioricus iV, euboricus i", eburicus P regiio P7/ posl succedit ins. aiiiio
uno L audeca] NIIMO, audica B, audicas P, andeca A, dimisit euinque Aiideca L 10 suinpto BNAMOL
11 dilata est] diltiitatij, est A.\\. NIIAMO pust sententia ins. era dcxxii jC 11/12 leouigildus A''//,
liuuigildus P/!C», luuigildus .1, leouegildus J/ 12 obtentu J/ 13 audecanem A^//0, audicam P/>,
audeca A, audetanem M, andecanem L deicit BNP, um. presbyterij H, presbiterii BPNAMO 14 sic
en. op. om. ipse] et ipse B 15 rursum P, um. AM congruam B 16 deletum] derelictum 31
gothosJO traiisfertur ^*, tranfertur .Borf. mansisset iJ 17 clxxuii] jBA^vlit/// liod., c\x\ II, centum
octogintii seplein 0: ratiunihus siihduclis numerus reipdritur CXXVI = a. p. Chr.oTl annis scr. 0111. //
ADDITAMENTVM 1.
DEDICATIO HISTORIARVM ISIDORI

AD SISENANDVM.
Ex codice M et Luca Tiuleiisi.
filio karissinio Sisenando regi Gotliorum Isidorus.

Doniino ct
Quia dc originc Gothorum Hispanorum Sucvorum Vandalorum ct Alanorum et
qualiter rcxerunt Hispaniam tibi fieri notitiam postulasti, in huius partc duximus labo-
randum atque tuae karitati prout possumus id scribendo brevitcr explanare. tres filios
Noe, id cst Scm, Cham et lapheth scriptura sacra esse tcstatur: ab ipsis quippe omnium
hominum genus pcr tripertitam mundi regionem, id est Asiam Europam et Africam, cst
disseminatum. filii Sem orientalem partem, scilicct Asiam, cum filiis louiti filii Noc, qui
post diluvium natus est, possederunt; filii laphet scptentrionalem, Europam, filii
scilicet
Cham meridionalem , id est Libyam sive Africam, inhabitaverunt , sed tempore proce-
dente terram Clianaan in Asia violenter obtinuerunt. nati sunt filii lapheth Magog ct
Tubal et alii: de Magog inde Gothi, de Tubal vero Hispani ct Itali orti censentur.
primus rex Hispanorum extitit nomine Hispanus, qui famosam urbem coudidit, quam
ex suo nomine Hispalim nominavit et in ea solium regni sibi firmavit a qua ctiam ,
Hispania nomcn traxit: dicitur autem et ab Ibero fluminc Hibcria ct ab Hcspero sidcrc
Hespcria. Hispanis tandem regnum suum segniter gubernantibus principantibus Petreio
ct Afranio lulio Caesari et Romanis omnino cesserunt, non tamcn patria, sed rcgni
honore caruerunt. olim pro magna parte sui Romanis Ilispania iani cesserat Bruto et
Tolemone ducibus exercitus Romanorum.
Collocant epistulam atite historiam Wandalorum et M et L, sed ea in M secundo loco legitur inter
Oolhicam et Suebicam, apud Lucam jirimo. 1 sisiiandu L rege M^ 2 qiii ad origiue M sue-
iiorum iP euandalorum X™ 3/4 laboraudamtque Ji 4 possumus id] possu»** 71/", possucum idil/'>
5 esse] oeM 6 tripartitam ism 7 yuoniti L'". — lonithi Noae filii meminerunt auctores medii aeri,
ut docidt me Dillmannns: ita in revelationibus Metliodii ijuae dicuntur (BUjne max. bihl. vet. patr. 1677
tom. 3 p. 727 — 735) dicitur natus esse tempore diluvii et habitavisse in terra Kthom usque ad maro quod
vocatur Eliochore, id est regio solis , iu quo solis ortus fuit. liic lonitlius accepit a deo douum sapientiae
ad oumes artes, qui non solum litterarum et aliarum artium, verum etiam orauis astronomiae primus fuit
inventor. ad hunc descendeus Nemroth, qui erat vir gigas et in multis eruditus a deo, accepit a lonitho
consilium, in quibus influentiis astrorum incipiendum esset ei reguare super terram. Plura habel Bochartus
Phaleg IV 3S p. 352. quod M 8 possiderunt Lv 9 seu Lv 10 eanaam Lv , chanaam L^
asiam Zp nati] i, uo M magoci™ 11 magoc X" Tubal cet. c/. Isidorus italia J/
ori<j. il,2,31.
13 solum/y™ a qua] i, atque J/ 14 c/'. Isidorus etjjm. 9,2,109: Hispaui ab Ibero amne primum
Iberi, postea ab Hispalo Hispani cognominati sunt. autem om. L fluge' fsicj M 15 tindem J/
16 aflranio J/ aio {pro oio) = animo J/ 17 yspauiam il/ 18 thelemone J/, colouione //i', tolo-
mone i™, ptolemone L^
ADDITAMENTVM II.
ADDITAMENTA AD ISIDORI HISTORIAS

PELAGIANA.
Ex codice U
Ad cudicem Matr. bibl. iiat. F 58 = ediintur adiecta varia lectioiie pcitiure cudicis eiusdem biblio-
thecae T 10 = [0]. cf. supra p. 262.
ins. c. 80 post verba ]>. 298,28 aiinis XU.

Rex istc in Asturiis civitatcm aedificavit, qiiam Lugo id cst Luceo vocavit. in
honore beatae Mariae semperque virginis ecclesiam fundavit quamquc citius potuit Romam
legatos suos misit etcum auctoritate domni Zeplierini papae (sic [0], prope 0) secundo
apud Legionensem urbem concilium celebravit et cum consensu omnium archiepisco-
porum episcoporumque sive et maiorum laicorum et vulgus in mcmorata urbe epi-
scopium (sic [0], episcopum 0) statuit Vistremundumque (istremundumque [0]) episco-
pum in ea ordinarc precepit iurequc perpetuo subscriptam dioecesim ei concessit:
totasque Asturias per Pireneos montcs, pcr ilumon niagnum Ove et per omnis litus
Oceani maris Biscayam per Lumrostro (lomnostro [0]), per Lumcapo (lom-
usque
campo [0]), per Porras, per sanctam Agatham, per Porazalem, per Lumbam de Foros
una cum campo, ct revcrtit ad sursum pcr Pyrineos montcs, usqiie figit in flumine qui
vocatur Vermsgam (neruisgam [0\) ArboHogordon Albam usque ad arborem de Quan-
dros, per rivulum de Umania, Lunam Vadabram (vel adabram [0]) Paredes, Lazia-
nam usque ad Pyreneos montes ubi incipit.
ins. c. 91 posl p. 303, 4 instituta.
Rex iste catholicus per omnia fuit et cum Romana authoritate in Gallecia con-
ciHum celebravit apud metropolis Bracare divisitque omnem diocesim inter omnes
episcopos Galletiae sicut hic subscriptum est.
Ad cathedram Braccarensem ecclesiae, quae in vicino sunt:

Centumcellas. Letanio.
Gotis. Oculis (genUs [0]).
Miha. Cerecis (gerecis [0]).
Leineto. Petroneto.
Citiobis (vel Ciliolis inargo 0). Eguisis.
Anoaste. Ad saltu.
Ad portis. iten paga.
Aylo. Pannonias,
Carandonis. Latera.
Taubis (gaubis \0]). Bregantia (bregaiia \0]).
CiHotro. Astiatigo.
CHRONICA^ II. 39
306 ADDITAMENTA AD ISIDORI HISTORIAS PELAGIANA.
Turego (gaurego [0]). Palantusicio.

Aunego (annego [0]). Celio
Melobrio. et Senequio.
Berese.
Sub unus XXX.
Ad sedem Dumiensem familia regia cum illa alia quae data sunt ei de metro-
polis Braccare.
Ad Portugallonsem ecclesiam Castro novo cum ecclesie quae in vicino sunt:
Villa nova. Melga.
Vetaonia (betaonia [0]). Tongobria.
Vesea. Villa Comedei (gom- [Oj).
Mentm"io. Tauasa.
Torebria. item paga.
Bauuaste (bambaste [0]). Labrentio.
Lumbo (lambo [0]). Anobrio (atanobrio [0]).
Necis. Vallcritia.
Napoli. Truluco.
Curmano (curinano [0]). Cepis.
Magneto. Mendolas
Leporeto. et Falentia.
Sub unus XXV.
Ad Auriensem ecclesiam:
Vesugio. Casabio.
Biviale. Vereganos.
Teporos. Senabria
Teursos (geursos [0]). et Calabazas maiores.
Pintia.
Sub unus X.
Ad- Iriam:
ipam (sic) Iriam. Nemdos.
Amaia (amara [0]). Prutios.
Pestemarcos. Besaucos (besancos [0]).
Valegia. Faro.
Monte sacro. Vergantinos (bregantinos [0]).
Taverolos (tanerolos [0]). Selaia.
Montes Luperia. Trava.
Cornato. Dubria.
Castrum cirae. Laias.
Bavegio (banegio [0]). ecum Georgium (sanctus georgius [0]).
Montanos.
Sub uuus XX.
Ad Lucensem ecclesiam:
Ln ipsam civitatem cum adiacentiis suis
cum Caurioga (cabrioga [0]). Deza.
Serrios (seirros [0]). Azumara.
Carabazos. Togios (gogios [0]).
Montenigro. Triavada.
Doria. Bogonti.
: ;
ADDITAMENTA AD ISIDORI HISTOBIAS PELAGIANA. 307
Sala vetera. Colera.

Monte roso.
Sub unus XIV.
A(l Britoniam
ipsam Britoniani. Urtigariam.

Vallebria. Cetariam.
Torenzanam (lorenzana [0\) Trasancos.
inter Ove et Masmani. Parragam.
Mendunium. Inter ambas aquas.
'
Aurio. Monte nigro.

Cangas. Biba de mineo.
Borellam. Fonte miniana.
Vivero.
Sub unus XVII.
Ad Astoricensem ecclesiam
ipsam Astoricam. Murellos superiore
Legio super Urbigo. et inferiore.
Berizo. Senabria.
Petra speranti (esporanti [OJ). Frogellos et
Tibris. Pesigos (postigos [0]).
Caldellas.
Sub unus XI.
39*
ADDITAMENTVM III.
EXORDIA SCYTHICA.
Tractatum, quem inscripsi exoydia Hcythica, servavit unus opinor codex Floren-
tinus Laurentianus plut. 66 n. 40, nobis L, scriptus, fortasse Casini, saec. IX vel X
(cf. Bandini codd. Lat. vol. 2 p. 812) in ipso principio; sequuntur in eodem volumine
Daretis de excidio Troiae historia (ad quam recensendam liber adhibitus est a Ferdi-
nando Meister); narratio altera de excidio Troiae, post hingam praefationem, cuius
subieci descripta railii a MaximiHano Ihm verba prima') et postrema^), finiens in com-
mentarium secundi libri Aeneidos ^) ; historia Apollonii Tyrii. exordia ex hoc libro
1) (1.20) Tetis dicta est niater Achillis, quae de numeio quinquaginta Neieitarum electa est. et dicere
abes que fuerunt Nereito, aut quare lioc vocabulum acceperunt. respondendum est: a Nereo patre et Ita
matre coiiiuncto vocabulo patris et matris Nereite appellatae sunt. qui Nerens et Ita in insula quandam
babitationem habuerunt et ibi quinquaginta filias procreauerunt. et merito hoc fabula iactitat Nereidees
(nereidas //'?) in niari esse eo quod in insula procreatae sunt. de quarum numerum, ut dictum est, Tetis
electa est. quam luppiter amauerat et dum sibi eum (eani X'';') coniungere vellet, cousuluit, et responsum
est ei quod, si sibi eam iungeret, ut louem de regno pelleret. Iioc metuens luppiter
si quis de eis uasceretur
meraoratam Tetidem Peledi cuidam iuueni matrimouium dedit et ei nuptias celebrauit. merito cena deorum
in
appellata est. in qua cena fuerunt luppiter Neptunus Apollo Musarum deos et Mercurium nec non et tres
dee, id est luno Minerua et Veuns {deaunt plnra folia: f. 21). quem dum nutritor suus ab intentione non
valuisset reuocare, cnm eodem ad Trcjiam ad spectaculum iu circum descendit. qui dum aurigc cucurrissent
conpleutes sexto emisso, canipratiarii , ut consuetudo habet, ante casani regis ad dimicandum descenderunt.
quos dum pnres diniicantes videret, praesnmens de iuventute sua se ad dimicandum cum eis caepit petere.
queni dum nutritor suus vlderet, metuens ne eum perderet caepit eum velle revocare. ille vero non oboediens
nutritori suo, sed presumens de iuventute sua se iu areua iactavit et cum camprantiariis non arte, sed virtute
demicavit et coronam accepit. descendentes vero camprentiarii iuvenculi cursores, qui de meta in metam
currebant, exierunt. in quibus cncurrit ctiani et ipsos vicit et coronam accepit. deinde filii regis fratres eius
furore ducti ad arenam desceuderunt et eum ad cursum provocaveruut etiam et ipsos vicit et tertio coronatus
est. hoc videntes filii regis qni ab eo victi sunt dolorc coacti, quia eos inter tantuni agmen po|>uli confnu-
deret, caeperunt de nece eius cogitare, ut eum interficereut. et iusserunt vomitoria circi a niilitibus custodiri,
ut dimisso circo conprehenderetur et desiderium suum in eum complerent. (f. 21') hoc dum nutritor suus
agnosceret, se in arenam ante casam regis iactavit et tali voce regem interpellauit dicens. 2) (f. 42)
quando Cupito se in facie Ascanii transfiguravit , ubinam Ascanius fuit? respondendum est: Venus Ascanio
in nauem soporem inmisit atque eum in ipso sopore tulit et in Idalio monte, ubi aromata diversa Veneris
fuerunt, constituit. mcrito Agates Cupitine in persona Ascanii iu nave invenit. cui sic ait: pater tuus
mandavit, ut munera tecum portes et per te reginae ofteras. Cupito vero in persona Ascanii tulit et ad
regina uua cum Agate perrexit et dum regina cum mnneribus adoraret, eum regina in gremio suo levavit et
dum eum osculata fuisset et per osculum amore sagittata est. et caepit caenam protrahere atque Aeneam
de casus Troie requirere (f. 42) vellens se de persona eius .satiare sicutuirgilius descripsit. FINIT.
3) Conticuere omnes intentique ora tenebant. Inde to//////,7ro pater Eneas sis orsus ab alto quamquam
aninios meniiuisse horret. et anteqiiaui ad cenani introirent, iussit Dido ad naves Enee epulas mnlta dirigere.
viginti tauros ingens centum suum centum cum martibus (stcj agnos laetitiaque uiagna fuit. quid multa? dum
cenam perfecta fuisset, levaverunt se omnes amici et valedicentes regine discessernnt. et dum onnies descen-
dereut, petiit Uido Euean, ut iterato sibi utrique fialas propinareut, sicut Virgilius descripsit .... Komulus
EXORDIA SCYTHICA. 3O9
edidit Franciscus Euehl nrur Jahrlmrhrr fiir Philologie vol. 121 (1880) p. 551—556,
mea causa ea relegit idem Ihm.
Narratio eadem iiiserta est compilationi
quae com- ei, quae superstructa iis
posuit collegitve Paulus diaconus saeculo octavo exeunte, continetur libris

Bambergensi
E III 14 saoc. XI, nobis /y, Vaticano n. 1984 saec. XI/XII, nobis P (fohis quibusdam B. P. U
deperditis incipit c. 12 in reginr), Vaticano Urbinate n. 961 saec. XIV, nobis U, Oxo-
niensi coll. Magd. Lat. n. 14 saec. XIV, Sahsburgensi [Arcliiv 7, 244). exposui de ea
vol. 1 p. 524 seq. ad libelhim provinciarum. eam qui recensuit ut tradita rehqua mutavit
demptis additisve non paucis et sermone ad suae aetatis intellectum immutato, ita
exordia quoque tractavit, exempli causa castris c. substituens nllprrgum (= alhergo,
Herberge), quamquam cum librariis postcrioribus id displiceret, pro barbaro eo vocabulo
rursus antiquum reposuerunt. hanc recensioncm una cum Laurentiana Ruehhus
edidit
1. c. p. 557 — 561 ad Bambergenseni
codicem: eum ego ipse recognovi et adsumpsi
praeterea varias lectiones duorum librorum Romanorum ab amicis mihi excorptas. litteris
medii aevi qui student ut neutram recensioncm sine ahquo fructu adhibel)unt, ita nobis
aliud quaerendum est, scilicet qui haec scripserunt a quibus auctoribus pendeant et
maxime num adliibuerint libros, quibus nos caremus.
Quaestio ea in solo Laurentiano libro continetur: nam tam in exordiis his quam
in narratione Thrfis fnit inatrr Bambergensis scriptor aut Laurentiano ipso usus est
aut similHmo. praeterea, ut adnotatio nostra ostendit, quae affert in illo non inventa,
ea Orosius suppeditavit: quid quod in nominibus tbrmandis ahquoties a Laurentiano
ad Orosium sese apphcet. aliunde veniunt quae narrantur c. 26. 27 de
ita recedit, ut
Scytharum cum sapientia tum crudelitate, quibuscum Ruehlius confert similes Gotho-
rum laudes apud lordanem 5, 40.
Laurentianus narrator, si credis Ruehlio, epitomavit Cassiodori opus de origine
Getarum: Cassiodorum autem non lustini epitomen expilasse Ruehlius censet cum
Gutschmidio, sed ipsum Pompeium Trogum. haec causa mihi fuit exordiis his in
chronicis ut locum darem: sed ut de Trogo Cassiodori auctore mihi nequaquam con-
stat (ut dixi in praef. ad Cassiodorum p. XXX), ita nullus dubito Laurentianum narra-
torem Trogo usum esse ita ut nos eo utimur, id est per lustinum. adscripsi ipsa
lustini verba, ut facile de ea quaestione iudicari posset: tanta utrorumque similitudo
est, scilicet quatenus elegantia et infantia similes esse possunt, quanta intercedere nequit
inter epitomas duas ox ipso auctore primario derivatas. accedunt corruptelae. non
solum quae apud Tustinum leguntur liac narratione adhibita nullo loco emendari potue-
runfi), seddepreheuduntur in ea mendae eae, quae apud lustinum corrigi potuerunt
adiiibitis expilatoribus lustini Orosio et lordane adeoque adhibitis solummodo hbris
lustini melioribus. Oa.vis flumen, quod nomen servavit lustinianorum librorum ordo
Ruelilio dictus Italus, hic (c. 5) esi Araxis cum libris lustini reliquis et Orosio: Tomyris,
quod servant lustini libri Itali et lordanes, hic (c. 5. 7) facta est Tami/ris cum libris lustini
tranaalpinis et Orosio. duae Amazonum reginae cum apud Orosium lustini expila-
vero a vaptiim (f. iio) euni loniaiii deum feceruiit.

dii.s pcst cuiiis ovitum suscipit reguiuu Nuuia Pupulius
et postipsum diversi reges reguare caoperuut usijuc ad priirium imperatorem Caesare Augusto. quia Cesar
Augustus regiiavit auiiis quiuquagiuta et septem. quadringesimo secuudo anuo regni eius Christus natus est.
post Caesareni Tiverius regnuni suscepit. iu cuius octabo decimo anno regni eius Christus passus est. redeamiis
ad causam. post mortem vero Numitoris aput Albauum regnum finitum est et ad Romanos translatum est.
et caepit Alliano ciuitas Romae subiecta esse. FINIT EXPO. DO GltAS. AMEN.
1) Ita, qua de re ipse Ruelilius monuit, redit apud narratoreni c. 19 ineptum Asia et Mucedonia lustini 2,
5, quod ab ipso proficisci prol)abile est, cuiu redeat apud Orosium 2, 8, 7, sed certe
12, noii venit a Trogo.
persejui quod narrator posuit pro insequendo c. 6, emendatio est ita a re commeudata, ut inde nullo 111, ido
demonsfretur narratorem nostris meliore libro usum esse.
310 EXORDIA SCYTHICA.
torem dicantur Marpesia Lampeto, constat ipso Euehlio auctore lustinum ita scrip-
et
sisse; sed libros nostros omnes aut plerosque qui occupaverunt errores Martesia
aut
et Lampedo, adsunt item c. 12. 13 tam in Laurentiano quam in Bambergensi. itaque
narratio pendet ex lustiniana, sed ea reddita cum fabulandi licentia, ex parte fortasse
raemoriter, certe saepissime inepte , ut passim, exempli causa c. 14 ubi Menalippes
nominis oblitus Orithyiae ad eam quoque transfert, quid velit nisi auctore adhibito non
intellegas.
Cassiodori Geticis tantum abest, ut auctor usus sit, ut ne lordanianorum quidem
certa indicia deprehendantur. Magog filius lapheti archegeta Scytharum et Gothorum
(c. 25) cum reperiatur apud Hieronymum locis iis, quos citavimus ad Isidori hist. f et
apud Isidorum etiam in etymologiis 9, I, 27. 89, sine iusta causa Ruehlius haec rettulit
ad lordanem Get. 4, 29 et per lordanem ad Cassiodorum. item quod lordanes verba
facit de Tomyris aiicfa vidoria (Get. 10, 62), nequaquam generavit locum narrationis
qui est c. 8: Tameris regnum mim auctoritate tenuit. nec magis quae praeterea ad
lordanem refert Ruehlius, eo eiusve auctore hunc narratorem usum esse probant.
Penthesileam quod narrator Laurentianus c. 16 ait interemptam esse ah Alixe filio,
recte Ruehlius composuit cum loco Daretis c. ;i6: (Neoptolemus Achillis filius) Ama-
sonidum ductriecm Penthcsileam ohtruncat: scilicet Daretis subiuncti in codice ei copiam
fuisse verisimile est. AchiUae filium Pijrrhum emendavit Bambergensis fortasse ad-
hibito lustino 17, 3, 3.
Narrationes de Alexandro magno plerasque et ipsas affinitatem aliquam habere
cum lustinianis adnotatio ostendit. at fabulas proprie Alexandrinas ab auctore usurpatas
esse suggerit locus c. 18 de Amazonum
mihbus a Ruehlio compositus cum
ducentis
lulio Valerio 3, 45: hoc in loco quamquam in numeros
dticcnta milia vinjinHm eoimiis ,
liberum ius sibi narratorem sumpsisse multi loci ostendunt. magis me movet, cuius
admonuit Bernhardus Kuebler, Roxane Bactriana (c. 31) auctoribus qui de Alexandro
scripserunt non ignota. sed ut casu factura esse non potest, ut in ea cura iis auctor
noster consentiat, ita iure sine dubio idem Kuebler negat ullam ex Alexandrinis narra-
tionibus quae extent ab eo usurpatam esse.
De rebus Romanorura quae afferuntur potiora proficiscuntur ex Eutropio, neque
tamen ipsum Eutropiuni expilasse videtur narrator, sed corapilationem nescio quam
Eutropio potissimum superstructam cum etiani ex veris quaedam, ut expeditio in
,
Parthos a Caesare dictatore suscepta, apud Eutropium non reperiantur. infinii ordinis
omnia esse et inutilia patet.
Similitudo quam inter lianc narrationem et Aethici cosmographiam , raaxirae in

traetatu de Aniazonibus intercedere Ruehlius observavit, inde explicanda est, quod
uterque narrator usus est lustino. nam neutrani narrationeni ab altera pendere qui
contulerit intelleget, nec magis communia habent nisi deducta ex auctore communi.
:
COD. LAVRENTIANVS. IVSTINI.

In nomine domini incipit exordium regis
Assyriorum, qui primi regnaverunt in terram
incip exordia Nini.
1 Ninus rex Assyriorum primus bella in- Ninus rex Assyriorum .... primus in- lustinus i, i.
tulit adque regna primns imperavit. pri- tulit bella finitimis et rudes adhuc ad re-
mus termenus populus usque ad Lybiam sistendum populos terminos usque Libyae
perdomuit. ad postremum cum loastra perdomuit .... postremum bellum illi fuit
rege Bacterianorum, qui dicitur primus incum Zoroastre ') rege Bactrianorum, qui pri-
venisse artes magicas et mundi principia mus dicitur artes magicas invenisse et mundi
siderumque motus diligentissime scrutasse, principia siderumque motus diligentissime
ipso occiso et ipse Ninus postea discessit. spectasse. hoc occiso et ipse decessit^)
Qui relicto inpube filio nomine Nino et rehcto adhuc inpubere fiho Nino et uxore
uxore Samirame qui et ipsa (ipsas i') Samiramide. haec neque inmaturo puero lustinus i, a.
Samiramis nec inmaturo puero ausa est ausa tradere imperium simulat se
credere imperium, ipsa se pro puero aptat .... pro femina puerum .... igitur brachia
ipsaque ornamenta et vestis feminee relicta et crura velamentis, caput tiara tegit et . . .
baronilem conposuit, quem more universae eodem ornatu et populum vestiri iubet,
gentis ad videndum usque in presens tenent. quem morem vestis exinde gens universa
sicque femina sexum femine mentita puer tenet. sic primis initiis sexum mentita puer
esse credita nec ipsa dignitate (ipsam esse credita est .... nec hoc illi digni-
dignitatem Z^) regni admisit , sed admira- tatem regni ademit, sed admirationem auxit,
tionem multimi adauxit, quod mulier in quod muher . . . virtute . . viros anteiret.
prelio ante viros iret.
COD. BA3IBERGENSIS.
Exordium regis Assiriorum qui primus in terra regnaverat.
1 Ninus fuit rex primus qui regnavit super Assyrios. ante illum omnes gentes in
pace erant. ipse primus (om. B) caepit pugnare primam pugnam fecit cum (et U)
et
Zoroastrae rege (rex U) Bactrionarum, qui fuit magus (magnus i?, maior U) et (om. U)
occidit eum. predictus vero Ninus cum sederet super unam civitatom de terra (de t.
om. U) Asiae et pugnaret ibi, percussus de (om. U) sagitta mortuus est.
Sed dimisit fihum nomino Ninum adhuc puerum et matrom eius nomine Samira-
mis (semiramis U). illa autem timuit credere (cedere B) ipsum regnum filio suo eo
quod non erat (esset U) de (in U) legitima aetate, sed (et U) ipsa proiecit feminea
vestimenta 'et vestivit se baronilia' (indutis uirilibus uestimentis U) et sic cum esset
femina, apparebat quasi puer et in pugnam (pugna U) ante omnes ibat et erat magna
admiratio, quod femina iret in pugnam ante viros.
1) sic eiiam Orosius 1,4,3. 2) Orvsiiis 1,4,3 lustinum expilans addit: post ipse, dum deficieutem
a se oppuguat urbem, sagitta ictus iuteriit.
COD. LAVRENTIANVS. IVSTINL

Hcc Babylloniam (^babyloniam L"^) cou- Haec Babyloniam condidit .... Aethi-
tlidit sibi et acdificavit. Aetbiopiam d opiam quoquc imperio adiecit, sed et Indis
Asiam iniperio suo subiugavit et in Indis bclluni intulit, quo praeter illam et Alexan-
bellum intulit, quod preter illam et Alexan- drum magnum nemo intravit . . . interfecta
drum magnum ducem nemo postea ausus est duos et XL annos post Ninum regno
fuit introirc. quadragesimo anno et secundo potita.
post Ninum regnum potita tenuit.
Postea per multis annis (multos annos Z^) Filius cius Ninus . . .in feminarum
.
infcminati (cffcminati L^) fucrunt reges As- turba consenuit. postcri quoque eius id
syriorum quidcni. postremum ad Astiagem cxeniplum secuti . . . postremus apud eos lustinus i, 3.
regnum Fcrsanim Mcdorum succedit.

et regnavit Sardanapallus vir muliere corrup-
qui ct ipsc ex unica filia quam habebat tior .... post hnnc rcx constituitur . . .
nepotcm futuruni sibi suscepit, qui nomen Arbactus . . is impcrium ab Assyriis ad

accepit Cyrus. qui cum cognovisset Cyrus Medos transfert. post multos deinde reges lustinus 1, 4.
insidias Astiagcm advcrsus se in Persas . regnum ad Astyagen descendit. hic

. .
fugiit. bellum contra Astiagem abum (auum per somnum vidit ex naturahbus filiae,
i^) suum iniit. qui et in ipso bello Asti- quam unicam habebat, vitcm enatam ....
ages a Cyro capitur (capi.tur L, supra arioli ex cadem fiha nepotem ei futurum
litt. crasam, furtasse e, scr. tus est) qui et . rcspondcrunt
. . puer Cyri nomen . . . . . .
lustinus 1, 5.
postca regnum Mcdorum et (medorum et accepit . . . (Ilarpagus) scribit ei, ... ut

his Ty") Fersarum Cyrus potitus tenuit. tan- occidi euni parvulum avus iusserit ....
tamque pietatcm Cyrus contra Astiagem (Cyrus) Persepolim regreditur .... (Pcr- uistinu* 1,6.
habuit, ut eum in alium regnuni postea sae) in proclium redeunt . . . Astyagcs

restituit. capitui- : cui Cyrus nihil aliud quam regnum
abstuht . . . cuinquc maximac gcnti Hyr-
canorum praeposuit
Cyrus quoque post victoria (uictoriam />'') Babyloniis rex Lydorum Croesus .... lusiinu, 1, 7.
cimpositis rcbus suis in Pabylloniam bcllum in auxilium vcnit .... Cyrus quoque post
intulit in Lydiam cumCrcssum regeniLydiae, viitoriam compositis in Babylonia rebus
qui et ipsa Lydia (ipsam lydiam L^) cum bcllum transfert in Lydiam . . . Croesi
ipso rege pcrdonuiit. dcinde Cyrus subacta exercitum . . . fundit, Croesus ipse capi-
Asiam in potestatcm bellum in Exitis tur . . . Cyrus subacta Asia et universo lustinus 1, s.
COD. BAMBERGENSIS.
3 Haec (enim ins. U) femina fecit Babiloniam et subiugavit Asiam et Aethiopiam
sub suo regno. pugnavit in India. ab illo tempore nemo ausus fuit ibi intrare nisi
postea magnus Alexander solus. ita vero Samiramis per quadraginta ct duos annos post
(sub U) mortem sui mariti regnum tenuit (t. r. U).
4 Postea vero per multos annos feminao regnum Assyriorum tenucrunt. deinde
pervenit regnum Pcrsarum et Medorum ad qucndam regem nomine Astiagcn, 'qui'
(et ipse astiages U) habuit nepotcm nomine Cyrum. qui cum cresceret et cognovisset
ahquas insidias avi sui, 'quod eum vellet' (qui cum uellcnt U) occidere, fugit in (ad U)
Persas et congregato exercitu de Persis cepit pugnare cum Astiage avo suo et ap-
prehendit eum in ipsa pugna et tantam pietatem habuit super cum (s. e. h. U), 'ut in
ahud regnum ilhim constitueret' (ut a. r. ilU restitueret U).
5 Cyrus vero 'post victoriam' (uictoria facta U) pugnavit contra Babiloniam et
contra Crassum (om. U) regem Liddic (libiac B) ct subiugavit Lidiam (libiam B)
sibi
cum ipso rcge. deinde (sed inde U) cum subiugassct sibi ct (om. U) Asiam, pugnavit
EXORDIA SCYTHICA. 313
COD. LA VRENTIANVS. I]'STINL

(cxitas /y^) intulit. crat fio temporc rcgina Oricnte in potcstatem rcdacto Scythis bcl-
Exitarum Tamcris vidititafe viri orhafa, lum infert. erat eo tempore regina Scy-
qui non muliebriter advcntum liostium ter- tharum Tamyris, quae non muliebriter ad-
ruit, scd audaciter bellum intulit. cum vcntu hostium tcrrita cum prohibcre eos
prohibere (prebere L) transitu Arasis fluvius transitu Araxis fluminis posset, transire
potuisset, transire Cyrum ciim exercitu Per- permisit ^) ....
sarum permisit.
(i Itaque Cyrus in Exitia castra metatus
f. 2'. cst. qui postera die simulatum mcto Itaque Cyrus cum aliquantisper in . .
(metu /y-) Oyrus quasi rcfugiens eastra Scythiam processisset, castra mctatus est.
descruit vinumque ebolis qui erant in castra dein postera dic sinuUato mctu ,
quasi re-
dereliquid. qui (quod /-) oum regine nun- fugiens castra deseruisset, ita vini adfatim
tiatum fuissct adulisccntulum tilium, quam et ea quae epulis erant necessaria reliquit.
(quem U) habebat, cum tertia partc copi- quod cum nuntiatum rcgine esset adule- ,
arum hostium ut Cyrus (cyrus L^) per- scentulum filium ad persequendum (sequen-
sequerar (siiprascr. ur /^) misit. qui cum dum vcl insequenduni Jiljri) cum cuni tertia
adulescens ad castra Cyri pervenisset, igna- parte copiarum niittit. cuin ventum ad
ros (ignarus Z^) non consuetudo praelii castra Cyri esset, ignarus rei railitaris
putat (potat Gufsclimid) se veluti ad ebo- adulescens, veluti ad epulas, non ad proe-
las nam non ad proelium venisset. qui liuni venisset, . . . barbaros vino se onerare
Cyi'us rem quod Exifi casfra sua
cognita, patitur priusque Scythae ebrietate quam
prcvaluissenf, orfafur Fersas ut pcr nocfem bello vincuntur. nam cognitis his Cyrus
supcr eos venianf. qiii stafim Cyrus rever- reversus per noctcm saucios opprimit om-
sus per noctem saucius oppressit omnisque ncsque Scythas cum reginae filio inter-
Exitas qui ibidem adcrant cum regine filio ficit ....

interfecit. prius Exiti ebrietatem victi
fucrunt quam praelium.

7 Tameris regimt, hoc cum cognovissef, Tamyris orbitatis dolorcm non in lacri-
orbitatem filii non in lacrimis effundit, sed mas effûdit, scd in ultionis solacia intendit
COD. BAMBEllGENSIS.
cum Scithis (sithit U), ubi regnabat regina Tamcris, que erat vidua. ipsa vero Tamcris
regina non expavit sicut mulicr de advcntu ipsius Cyri, sed fortitcr praeparavit sc ad
pugnam. et si voluisset potuit contendere ad fluvium Ararim, ut non dimitteret Cyrum
in suum regnum intrare. scd propter fiduciam, quam habcbat in nmltitudinc populi.
ct propter loca districta, quac habebat, dimisit eum transire ipsum fluvium.
() Cyrus cum transsisset (intrasset U), non longe ab ipso flumine posuit castra sua,
'alia vero die replevit castra' (^ om. U), que vulgo ahperga (om. U) dicuntur (dicitur U),
'
de vino et de omnibus deliciis et finxit se fugere. hoc cum audisset Tamcris rcgina,
filium suum mandavit cum populo (suo ins. U) ad persequendum Cyrum. ille autcm
cum pervenisset cum populo (sua ins. B) 'ad ipsum alipergum' (ipsa castra U), ceperunt
manducare et bibere, ut vidcretur (ab ins. U) eis, quasi ad prandium venissent (uenisse U),
non ad pugnam. Cyrus autem noctis temporc veniens super illos omncs in 'ipso alipergo'
(ipsis castris U) occidit, aetiam et (om. U) ipsum filium reginae.
7 Tameris rcgina hoc (hcc U) audiens non dedit sc in planctum pro mortc filii sui,
sicut consuetudo est mulieris (m. e. U), sed congregato cxcercitu init ad persequcndum
1) Orusius 2, 7,1: qiiem (Cyriim) Tliamyris regiuH . . . cum proliibere trausitu Araxis Mumiuis pn.îset,
trausire permisit primuui prupter fKluciam sui, deliiuc propter opportiiuitatom ex obiectu lluuuuis liostis iu-
clusi. cf. siqira p. 30'J.
CHRONICA U. 40
)
COD. LAVRENTIANVS. IVSTINL

ultionem solacii ad praeliandum intulit. .... simulata diffidentia rcfugions Cy- . . .
ipsa se in fugam siniulat datam. qui usque rum ad angustias usque perduxit. ibi coni-
ad angustias montium Cyrum pertraxit. positis in montibus insidiis ducenta milia
qui conpositis in montibus insidiis sicque Persarum cum ipso rege trucidavit. in
praelium iniit et trecenta triginta milia qua victoria etiam illud memorabile fuit,
Persaruni cum ipso rege Ci/ro trucidavit. quod ne nuntius quidem tantae cladis
in qua victoria etiam illo memorabile fuit superfuit.
et ne nuntius quidem exinde evasit.
8 Caput Cyri amputadum in utre humano Caput Cyri amputatum in utrem humano
sanguine repleto cuici regena iubit; cum sanguine repletum coici regina iuliet cum
cxprobritatem dicebat: 'satia te sanguineni hac exprobratione crudelitatis : 'satia te
humanum (luimano L-), impic, quod setisti, sanguine\ inquit, 'quem sitisii 'cuiusque in-
quod sempcr insatiabilis, impie, fuisti'. sicquc satiabilis semper fuisti".
Cyro trucidato Tameris filium (fiho L-)

vindicato regnum cum auctoritatc tenuit.
Exordia Amazonum, qui Exite et ipse
9 fuerunt.
Apud Exitas fuerunt uUquando duo Apud Scytlias . . . duo rcgii iuvcncs lusiinns
regc iuvenis (reges iuuenes i^), qui occu- Plinos ct Scolopitus '
) .... iuxta anmem
paverunt Cemerinus campus (cemcrinum Thermodonta .... Themiscyrios canipos
campum L'^) iuxta Amnem et Temedontum occupavere. ibi per multos annos spoUare
fiuvius (fiuuium L^), qui et ipse (ipsi //-) finitimos adsucti conspiratione populorum
iuvenis (iuuenes Z^) ibidcm per plurimis per iusidias trucidantur.
annis (plurimos annos i^) finitimos truci-
daverunt.
Qui (quod L'') eorum uxoris (uxores L' Horum uxores cum viderent cxilio suo
10 cum vidisscnt tantum exidium, quod corum additam orbitatcm, arma sumunt fincsque
COD. BAMBEBGENSIS.
Cyrum (syrum U), cumque iam prope illum esset, finxit se fugere. illc vcro reversus
cepit eam persequere (persequi i'^). illa (uero ins. U) protraxit eum usque ad districta
loca montium et posuit ei ibi (oui. U) insidias et sic cum eo cepit pugnare et trecenta
tria (triginta U) miha Persarum cum ipso rege occidit, unde actiam (cuni U) nec unus
ex eis fugit (fuit ?7), qui nuntium exinde portaret.
8 Caput (uero ins. U) Cyri fecit decoUari et in utrem plenum de (om. U) humano
sanguine misit et cum inproperio dicebat: 'sacia te, impie, dc sanguinc humano, quem
sitisti, dc quo per annos triginta insaciabilis fuisti'. sicque mortuo Cyro Tamcris rcgina
filium suum vindicavit et regnum cum auctoritate (c. a. r. U) tonuit.
9 Unde (inde B) dictae sunt Amazones (et ins. U) qualiter pugnare ceperunt (ceperutB).
Aliquando fuerunt aput Scithas duo rogales iuvenes Plinos (plinus U) ct Scolo-
pecius (scolopenus U), qui egrcssi de terra sua cum multitudine iuvenum habitaverunt
iuxta fiuvium qui dicitur Termedontus (termedontis U). illi vero, in quorum 'tcrra
habitabant' (h. terram U), per invidiam (inuidias B) occiderunt eosdcm (cos ct U)
iuvenes 'cum eis' (om. U) qui secum crant.
10 Videntes autem (hec ins. U) mulieres eorum, quia (quc U) remanscrant 'viduc,
irate' (uiduate U) appraehenderunt arnia ct suos (aliarum U) viros qui remanserant
1) Orosius 1, 15, 1: Sculopetius.

KXORDIA SCYTHICA. 315
COB. LAVRENTIANVS. IVSTINL

viris (uiri 7/^) gcrdumt, arma sumunt. viris suos . . . inferentcs bolla defendunt. nu-
(uiros L-) corum interficiunt finisque (fines- bcndi quoquc finitimi animum ()miscre . . .
que L'^) suos inferentis bella defendunt, viros . . . interficiunt . . . concubitus finiti-
nubendi quoque animo (animum /y^) amise- morum ineunt.
runt, cumcopito finetemorum iniunt.
11 Et si qua (qui Z,^) mares nascuntur Si qui mares nascercntur, interficiebant,
(mascimtur />') interficiebant, virgines in virgines in cundem ipsis morem non otio
eadem more non utio. non lancficio umim, neque hmificio, sed armis equis venationi-
sed armis et aequis venationibusque exerce- bus exercebant, inustis infantuni dexteri-
bant inostis puellis dextrioris mammis, unde oribus mammis, ne sagittarum iactus im-
nec sagittarum iactas inpediatur, unde autem pediatur. unde dictae Amazones . .
dictae sunt Amazone.

12 Duae ex his primtim fuerunt regine, Duae his reginae fuere, Martesia et
una Martesia, altera Lampedo, qui minc Lampedo, quae in duas partes agmine
fio tempore in duas partes agmeni diviso diviso vicibus gerebant bella,
. . . soli ter-
bella gerebant. minos altemis defendentes ') . .
13 Ibi Ephesus et multae aliae urbis con- Epheso multisque aliis urbibus conditis
ditae sunt. qui dum et ipsas in Asia bella .... quae ad tuendum Asiae imporium
gerebant, cumcurso barbarorum Martcsia remanserant, concursu barbarorum cuni
cum quinqtiayinta milia a barbaris inter- Martesia regina interficiuntur.
fecta est.
14 Qiii Oridria postea regnum suscepit. In huius locum filia eius Orithya regno
qui eo tempore Erculi regi Grecorum cum succedit .... huius virtute tantum additum
COD. BAMBERGENSIS.
occiderunt, ut onmes essent viduae. deinde (denique U) ab illo die noluerunt habere
maritos, sed tantum pugnare ceperunt. 'in illis autem locis, in quibus' (in illorum autem
loca quorum U) liabebant (his U) pacem, ibant et fornacabant cum quibus volebant.
II Et si masculus ex eis nascebatur, occidebant illum, feminas (feminam U) vero
reservabant et incendebant dextras mamillas earum, ut non haberent aliquod impedi-
mentum, quando sagittabant. indc et Amazones 'dictae sunt' (om-. U). virgines autem
earum non tenebant fusum ad operandum aliquod, sed tantum in armis et equis et
venationibus erant posite.
12 Due ex eis (illis U) primum (om. U) fuerunt reginae {a regine incifpit P), una
habuit nomen Martesia (marthesia i?, matersia P) et alia Lampedo (rambedo U), et
ambe 'inter se diviserunt' (d. i. se U) ipsum exercitum, et una ibat ad puguandum per
vices et alia (altera U) custodiebat (-bant P) domos ipsas (earum P).
13 Constructa est autem (om. P) ab eis Ephesus et aliae multae civitates. dum vero
in Asiam spaniam P) ipsae Amazones (-zone U) pugnarent (pugnarant J5',
(asia f/',
et/iropugn. [/"), supervenerunt barbari et occiderunt Martesiam (marthesiam P, mater-

siam P) 'cum quadraginta milibus' (cum qua erant quadraginta millia U) Amazonum
(amazonarum U, amazonibus P).
14 Post Martesiam (marthesiam
7?, matersia P) regnavit Oridria et ipsa cum Her-
cule regeGrecorum pugnavit. et in ea pugna occidit Hercules de ipsis Amazonibus

centum milia (miHbus P) et Oridriam (-dria P) vivam (om. P) in eo (ipso P) praelio
1) Orosins 1, 15, 4: Marpesia et Lampeto . .ngmlue iliviso in ilu.ts p.irtes vieissim curnm Ijelli et
doinns custiMli;mi sortieLantur.

40*
COB. LAVBENTIANVS. IVSTINL

Amazonis belluin intulit. qiii et cum multa gloriae . . . Amazonum est, ut Herculi rex
exequia aequitatum ihi venissent, castra . . . imperaverit, ut arma reginae Ama-
snper Amnem fliiriiim posnit ihiqur bellum zonum sibi adferret. eo igitur profectus
cum Erculi gesserunt. qui plurima femi- . . . comitante principum Grraeciae iuven-
narum centum milia viriuni in ipso jyraelio tute inopinantes adgreditur. duae tum soro-
trucidaverunt. ad postremum Amazonas res Amazonum regna tractabant, Antiope
victas, qui et Oridria viva in eo praelio et Oritliya . . . effectum est, ut . . facilem
ab Erculi capta. qui et post victoriam . . . victoriam hostibus darent. multae . . .
Erculis Oridria sorori (sororis L) suae red- caesae captaeque, in his duae Antiopae
didit, qtii in hac reijno tunc tempore p)re- sorores Menabppe ab Hercule, Hippolyte
sidehat. a Theseo Hercules post victoriam . . .
ir» Nam Oridria Exitis legationem misit, Menalippen captivam sorori reddidit . . .
ut ei auxilia preberent et contra ErcuJem Sed Orithya auxiHum a Sagylo rego . . .
nmmm praiiiwn repararent. Arpedo erat Scythiae petit .... mittit cum ingenti
eo tempore rex Exitarum. qui cum multi- equitatu filium Panasagorum in auxilium.
tudiue exsequia aequitum cum filio suo ad sed ante proelium dissensione orta . . . beHo
auxilia prebendum (Jridriae et Antiabis nl) Athenionsibus vincuntur: receptaculuni
reginis Amazonis derexit. qui lioe Erculis tameii halmere castra sociorum . . .
rrtn iinditinii sihl rt eoijnitam antequam
praebum commississet, fuijam in Greciam

iniit.
1(5 Qui post hoc actutn Pentisilea regnum Post Orithyam Penthesiloa regno potita
suscepit, quia Troianis adversum Grecis est, cuius Troiano bello . . . cum auxihum
auxiba prebuit. qui et ipsa Pentisilea in adversus Qraecos ferret, magna virtutis
i2)so praelio ah Alixe filio interempta est documenta Pen-
extiterc. interfecta deinde
cum siptuai/inta milia Amazomtm ; armatas thesilea exercituque eiusabsumpto paucae
paucas de »)).s«.s Amasonns inde redierunt. quae in regno remanserant usquc tem- . . .
pora Alexandri magni duraverunt.

17 Post eam Talastridis regnum snscepit. narum . . . Tlialestris regina concubitu
qui cum Alexandrum amicitias ct fediratas Alexandri . . . obtento reversa in regnum.
COD. BAMBEROENSIS. ^
appraehcndit (adpraehensa fuit ab hercule P) et (sed P) postac reddidit (reddit B)

illam sorori (-ris P) suae.
15 Postea praedicta Oridria misit ad Scithiam (sithiam U) missos suos, ud ei adiu-

torium facerent (faceret U), qualiter contra Herculem (hercules U) magnum (magum P)
repararent (-ret U) bellum (praelium UP). Arpedo (aspedo P) autem (om. UP) erat
illotempore rex Scitliarum (sitharum U), qui tulit fiiium suum et (o)u. B) cum multi-
tudine (-nem P) populorum (et ins. B) mandavit eum in adiutorium Oridriae ot Anti-
avis (antibis UP) reginis Amazonum i-narum UP). hoc audito Hercules (-le P) fugit
(fuuitP') in Graeciam (grecia U).
16 P) tactum Penthesilea regnum Amazonarum suscepit et ipsa in
Post hoc (hec
adiutorium ibat U) Troianis, quando Graeci super (sup U) Troiam (troia P) sede-
(ivit
bant. in quo praelio occisa est ab (a P-) 'Achille filio Pyi-ri' (pirro filio achilli P) et
fuerunt cum ea septuaginta miUa Amazonum (-nes P). armatae (et P, om. U) pauce
(in pace enim U) inde reversae sunt.
17 Post (ea ins. P^) Penthesileam (pentesilieam U) regnum Amazonarum suscepit
Tahstridis (^tlialisaridis B, talistridem P) et habuit pacem cum Alexandro. erant enim
COB. LAVEENTIANVS. IVSTINL

ferunt pacem fecisso. erant cnini (eni i')
varia vcste conposiias, capiUo a frontc tunso,
a crrvicc cmisso : niomillc dcutrra partr uihil
hahchant ct altcra suh tonica tcychant, ut
nc iaculando aut in armis inpedinicnto

sentircnt.
18 Qiiia co temporc CC milia arnuttas dc
regno corum ad pracliando cum acquitihus
cxichnnt, qui j"''' scptinncntis annis rrijnutn
potitas tcnucrunt ct sic fcrunt, qund usrine
ad luUo Cesare pcrduravernnt.
Explicit.
19 Darius rex Persarum in Exitis hellum Pax apud Scythas fuit usque tempora iHstimis 2, 5.
cum armatis septingentis millebus

intulit lanthyri regis. huic Darous rex Persarum
hominum Exitiam ingressus. qui et ipse . . . bellum intulit ot armatis septingentis
Darius antequam certamen Exitarum cog- milibus liominum Scythiam ingressus non
novisset (cognoussct />''), moto pertorritus facientibus liostibus pugnae potestatom,
fugam iniit. amissis octuaginta millebus metuens, ne . . . reditus sibi intercludere-
liominum indc in Prrsas rofugiit. postquam tur amissis LXXX milibus liominum tropi-
dc Exitiam Darius rcrcrsus fnit, Asiam et dus refugit .... inde Asiam et Macedoniam
Macedoniam perdomuit. domuit . . .
20 Postea cum Aoiinsebus Lacedemoniis et Dein . . . omnem impetum belli in eos

in Grecia Darius bellum intulit in campis (Athenienses) convertit . . . Athenienses . . . msUnns 2,9.
Maratoniis, q^d co temporc crucntissimu auxilium a Lacedaemoniis . . . petiverunt

praelia in ipsis gcrchnntur. scd tnnicn victi .... in campis Marathoniis in proehum
ibidem in eo praolio Persi cd) (ad L) Ac- egrediuntur .... victi Persae in naves eon-
ciinscJius ct Laccdcmoniis. Darius duahus fugerunt .... duconta milia Persae eo proe-
vtdneribus sauci.ntus ') in navibus fugiit. qiii lio sive naufragio amisere.
in co prnclio tantnquc cedis Fcrsnrum fuit.
ducenta milia Persarum ibidem intorempta
COD. BAMBERGENSIS.
ipse Amazones compositae 'de varia vestao' (dc bari;st uestibus P, de uarietato uestium U)
capillis (capillos U) a fronte tonsis (tonsos [/), a cervicae dimissis (dimissi F, dimis-
sos U); mamillas dexteras (dextras U) incensas (incensa P) habebant, sinistras (-tra /')
vero sub tunica tegebant.

18 Erant enini in (om. F) illo tempore Amazones (-zone U) armatc cum aequithibus
plus quam (om. P) regnum per septingentos (septuaginta B)
ducenta milia et tenuerunt
annos et regnaverunt usque ad lulium Cesarom (cesasarem /i').
19 Darius rex Persarum cum septingentis milibus armatorum in (om. P; Scliithiam
(scithia P, sithia U) ingressus est, sed timore perterritus fugit. (ct ins. U) perdidit
ibi
homines octoginta (octuaginta UF) milia et sic reversus est in Porsidem (-de U, -da P).
deindo subiugavit sibi Asiam et Macedoniam.
20 Et pugnavit in campis Maratoniis (maratonis U) cum Lacedemonis, ubi (m P)

illo tempore 'multe pugnae fiebant. ibi" (' om. F) Lacedemonos vicerunt Persas in
'
:
eo praelio (ea prelia U) Darius recepit (accepit U) duas plagas et sic fugit in navi-
Cum verbis duabus vuliieribiis sauciatu.s componit BuehUut! Tusliid J. 11. IH: Xci-xes iliiobus vnliien-
1)
bus ferrcstri prnclici .icceptis experir! ni.Tris iiirtunam statnit.

COB. LAVRENTIANVS. EVTROPII.

fuerunt sicque Acciinsis et Lacedemoniis
victoria facta domus suas triumphaverunt^
Explicit (exlicit L).
21 Belhim lulii Cesaris quod gessif sujKr
regnum cum Germanis. in qua ])raelio
Romani graviter pugnaverimt, ut ihi in ipso
praelio centttm quinqiiaginta milia Romano-
rum. mHitum armatorum amissa fuerunt dc
Gcrmanis tantaqtie ccdis fuit, qui usquc ad
Constantio Augusto mdlumque hellum ad-
versus Romanos gerere potuerunt.
22 Sed victi apud Iidio Cesare vectigalia Doniuit . . feve oinnem Galliam Eutrop. 0, 17.
prosnlserunt. deinde in Brittania bellum Brittanis mox bellum intulit . . . . eos

intulit, qui et ipsis Brettis victis stipen- quoque vietos . . stipcndiarios fecit.
diariis fecit. ad postremum Gallis domuit.
qui et sedis novas ibidem Romanae fecerunt.
deindc ad Spaniam prroficiscens. qui et ipsa)n
conquisitam in Ifaliam revertens deinde

Romam triumphavit.
23 Postea totumque orientem occidentem
meridiem perdomuit Asiam Greciam Mace-
doniain Syrinm ludram Arahiam Dahna-
tiam Frigiam Pamphiliam Damasciim. ad
postremum in Parciam hellum inttdit ihique
n suis consulihus interfectus fuit.
24 Primus toto orbe terra)-um Octavianus

pronepus Iidio Cesare preter Exitarum regna
tofnm orhem. torartim perdomuit. stih ipso
COD. BAMBERGENSIS.
bus. pugna duccnta milia Persai'um. Lacedemonos nutem
et mortui sunt ibi in ipsa
(cum pace Z7, ibi in ipsa P) in tcrram suam.
revorsi sunt 'cum vietoria''
21 Bellum quod fecit lulius Cesar, in quo bello Romani fortiter pugnaverunt ot in
ipso praelio centum quinquaginta milia Romanorum mortui sunt, qui usque nd Con-
stantium Augustum nullam pugnam contra Romanos facere potuerunt.
22 Sed tantum fuerant subiugati lulio Cesare, ut censum Romanis darent. deinde
pugnavit in Brittania et Brittones pensonarios [sie] fecit. ad ultimum Galliam vicit et
sedem novam Romanam ibi fecit. deinde veniens in Hyspaniam subiugavit sibi et
reversus est in Italiam. post hoc factum Romam victor introivit.
23 Postea abiit et perdomuit totum orientem occidentem meridiem, Asiam Greciam
Macedoniam Syriam ludeam Arabiam Dnlmaciam Frigiam Pampliiliam Damascum
(damasum B). ad ultimum Romam rediens consentiente senatu in curia interfectus est
et ut dicunt fuerunt in consilio mortis illius sexaginta Roraani et fecerunt illi viginti
et tres plagas ').
24 Mortuo lulio Cesare Octavianus nepos eius Romanum suscepit imperium ct dictus
est Augustus, id est imperator. et subiugavit sibi totum mundum absque Scitliiam et
c. 21—24 om. UP
1) Orosius 0, 17: ('aesar .... conscio . . pliirimo senatii in curia viginti et trilius vuliieribns confossus
iuteriit. iu qua couiurntiouc 1'uisse amplius soxaginta conscios ferunt. Cf. Eiitrop. C>, 25.
COD. LAVRENTIANVS. EVTBOFIL IVSTINL

natus vst Christus in Bethleem ludu. qui
et ipse Oetavianus Augustns i^r quadra-
ginta annis suh uno imperie iugo toto orhc
terrarum imperavit. Exiti et Indie quod Scythae ct Indi, quibus antea Koma- Kutn.p. ?, lu.
antea Romanoruni iniperiuni numquam norum nomen incognitum fucrat, munera

fuerant subiugati, numera et
supplices et legatos ad eum miserunt.
legatos ad eum miserunt, qui paeem fede-
ratam cum enm fecerunt.
antiquissima scmpcr lusUaus 2, 1.
25 De exordia Exitarum. Scytharum gens
habita . . .
Exiti antiquioris populus liominibus in Scythia . . in orientem porrecta inclu- lusUaus 2, 2.
terrae nulli. finis Exitia in oriente est ditur ab uno latere Ponto, ab altero monti-
posita et interclusa est, sieut ct Gothia. bus Riphaeis, a tergo Asia et Phasi flu-
qui primus eam regionem Magog filius lafeth mine ....
eam incoluit. Exitia (extia L') Magog.
Gog Magog nuncupantur.
et
26 NuUum agrum exercent. nullus celus Neque . . agrum exercent nec domus
inter eos 1'urtus gravius. nulla domus nisi illis ulla aut tectum aut sedes cst, armenta
sola tentoria. lacte et melle vescuntur. et pecora semper pascentibus .... nullum
vestem laneficie ignoti, sed pellis (**llis L) scelus apud eos furto gravius aurum . . .
ferarum morenarum ad vestimenta utendo. et argentum . . aspernantur . . . lacte ct
aurum et argentum nimis sicut lapidis ihi- mclle vescuntur. lanae his usus ac vestium
dem invenitur. et multa alia gemmarum ignotus . . . pcllibus . . ferinis ac murinis
diversitas et pigmentarum inmensitas apud utuntur.
eos ahundabilis.
27 Nihil alienum concupiscent, quia ibi Haec continentia illis morum quoque
omnis divitiarum copiosum est. peeora et iustitiam dcdit nihil ahenum concupiscenti-
alimenta inmensitas. nullusque vitius inter bus: quippe ibi divitiarum cupido cst ubi
Exitas est, sed solus matrimonius. apud et usus .... plus in illis proficit vitiorum ct. 41,3,1.
nullis hominibus alienis inperium fuerunt ignoratio quam in his (Graecis) cognitio
superati. Darium rege Fersarnm Exitas virtutis . . . perpetuo ab alieno imperio uwunus 2, 3.
turpiter fugaverunt. amissa Darius centum aut intacti aut iuvicti mansere. Dareum
COD. BAMBERGENSIS.
Indiam. sub ipso natus est Christus, ct quamvis non csset Scithia ct India ilU subiu-
gata, tamcn cum muneribus ad cum miscrunt, querentcs ab eo pacem ,

quam ac-
ccperuut.
•>.T Scithe (sithe U) antiquiores populi et est posita Scithia in oriente et 'interclusa
(interclausa U) est sicut et Gothia (guttliia U), nam ab uno latere mare' (' '
om. P.),
ab (om. U) alio (latere ins. UP) montes Riphei (rifei U) a (et ad F) dorso Asia et
Tanais (tarapnais P) fluvius. primum in ea habitavit filius lafet. Magog (magoc P)
26 Et dicunt quidam, ut (quod U) aliquando fuisset gens 'sapiens et' (om. U) man-
sueta (-tas P). aetiam nec (in ins. F) campos laborabant (-bat U) et nulluni peccatum
erat inter eos. non habebant domos, sed tantum tendas (om. B). lac et mel man-
ducabant. vestiti erant de peUibus ferarum. aurum et argentum et gemmas sicut
lapides habebant et pigmcnta multa.

27 Non concupiscebant aliena, quia omnes divites erant. animalia et victualia multa
habcbant. non erant fornicatores , sed solummodo suas habebant (uxores iiis. U) et
(om. UF) a nullo imporio (imperatore U) superati sunt. postea, ut dicunt quidam, ad
COT). LA VRENTIANVS. IVSTINI.

ijtilia hoiniimiii trcpulus inde in Persas rogom l'ersarum turpi a Scythia submovo-
fugiit. doindo Cyrum rege Persarum cum runt fuga, Cyrum cum omni exercitu truci-
trecenta milia do oxercitu siio ipsum simul davorunt, Alexandri magni ducom Zopyriona
Cyrum trucidaverunt. Alexandrum mag- pari ratione cum copiis universis doleverunt.
num ducem, qui orhe terrarum totum per
praelia caepit, ipsum turpiter fugaverunt.
28 A. Romanis arma audiorunt, nam non Romanorum audiverc, non sonscre arma
senserunt. gons laboribus et bellis aspera. . . . gons hiboribus ot bollis aspera , viros
viri corporc inmense. ymlli tam fortis. corporum inmensae. nihil parare, quod
nihil habont quod admittere dubitent. ex amittore timeant, nihil victorcs praoter
victoris, quando fiunt, praoter gloriam gloriam concupiscunt.
eorum nulla concupiscunt. nuUa gens Exi- Ilominibus inter se nulU fines. lustinus 2, a
tarum terminus. pust Cyrum et Darium

et Alexandrum maynum ducem nemo uusus
est introire.
29 Aiuasonis fciiiinas, quos nunc audistis,
quia et aliquaudo iuxtu Exitia Epheso
tenuerunt, ex Exitis processerimt et ihi iuxta
E.ritiu per sejitiiujentis annis ipsoque rcgiio
tenuerunt quod usque ad Iidio

ct sic ferunt,
Cesarc perduraverunt. gens Exitarum as-

pera, ad praeliaiidum super aequis velo-
cissimi, toti luricato corpore, crura ferru Munimontum ipsis (Parthis) cquisquo iu»tinus 41,
tcgcnt, in cupite galcns aurcas utent. liacc loricao plumatae sunt, quae utrumquo toto
sunt Exiti, ex progeniae lap^hct filii Noe, qui corpore tegunt. auri argontique nullus nisi
gcnuit Magog, qui et ipsnm regionem Mag in armis usus.
[sic] fdius InpJwt cum primus incoluit.
Exitia in orionto ost posita, includitur ab Scytliia .... in oriontem porrecta in- uistinu» 2,.':
uno latcre l'onto, ab alio latore monte cluditur ab uno latoro Ponto , ab altero
COD. BAMBERGENSIS.
tantam crudclitatem pervenit iam dicta gens, ut carneni humanam manducarot (-rcnt
UB) et sanguinem biberet (-rent UV). Daryum regem cum turpitudiue (-nem R) fece-
runt fugero (fugiro I') om. P) et perdidit ibi (om. U)
'predicti Scithe' (sithe U, ' '
Daryus centum (octoginta U) milia hominum et sic cum timore fugit in Persas. ct
(oin. P) Cyrum regcm Persarum cum trecentis milibus (trecenta milia U) Persarum
(persas U, persis P) occidit (occiderunt UP). Alexandrum (-dcr P) niagnum, qui

multa regna pugnando 'sibi subiugavit' (subi sibi et UP), ipsum turpitor fugarunt
(fugauerunt UP).
28 'Pugnas Romanorum audivorunt, sed Romani cum eis non pugnavcrunt, quia'
('
'
oin. UP) gens illa dura erat (om. UP) ad sustinendum omnom laborem, in bollo
fortis, corporo magna (niagni i?-?/, magno P). nihil habobant, quod pordore timcront
(timebant UP). quando victoriam habebant, nihil (uiii. U) do pracda volebant (nole-
bant U), nisi tantum laudem exinde querebant, et absque Cyro et Dario et Alexandro
nulla gens ausa fuit intrare infra (om. U) terram illorum.
29 Amazonos namque, quas audistis, aliquando do gcntc Scitharum exierunt. prc-
dicta vero (om. U) gens Scitharum (om. U) dura erat ad pugnandum super aequos,
veloces omnes (aut [/), loricati, tibias ferro circumdabant, in capite galcas aureas
(om. UP) habobant.
3
COD. LAVHENTIANVS. IVSTINI CET.

Rifeis, a tergo Asia, Thesaise flumine in- montibus Riphaeia, a tergo Asia et Phasi
cluditur. sicque Exiti ab nullis hominibns flumine.
siqicmfi Hsque in presens habitare viduntHr.
30 Darius cnin Alc.vandro Maccdo pcr Dareus cum CCC miiibus peditum etiustmus u.g.
dHobus praeliis trncidatis de cxercitu Darii centum milibus equitum in acicm procedit
trccenta niilia Pcrsarmn inaijno /iraclio inctns. Zopyrion praofectus Ponti ab Alexan- lustinus 12. 2.
dcindc Alcrandcr ,
postqHiiin DariHin vicit, dro magno relictus . . . Scythis beilum in-
tofHin Orientcin pcrdomuit prctcr Exitarum tulit caesusque cum onmibus copiis.
rcgna.
31 Inde reccrsus Albuuiain cjpugnacit, ijui Albanis vicinac Amazones sunt, quarum lustinus 42,
. cf. 12, 3.
iu.vta Amasonis eo tciiipore rcgnns esse reginam Thalestrim concubitura Alexandri
videbantur. qui cum Amasonis feminis et petisse niulti auctorcs prodidere.
regina coruin Talastride sine praclio fede- Post haec Indiam petit (Alexander) lustinus 12,7.
ratas adquisioit. qul eo iempore ducenta ab ultimis litoribus Oceani Baby- lustinus 12, 13.
milia armatas cum ad praeliandum

aequites loniam revertenti nuntiatur legationes Kar-
cxicbant. dcindc cas compiesitas in Indiam thaginicnsium ceterarumque Africae civi-
bcUtim intulit. qiios et ipsos Indos gravi tatium .... adventum eius Babyloniae op-
pracUo vicit ipsosquc supcratos usquc inare periri . . .
Caspium Libiain pcrdinnuif. ad postrcinum Bellum ilH (Nino) fuit cum Zoroastre lustinus 1, 1,9.
in Bactcrianis Rohanc uxorcm clcganti for- rege Bactrianorum.

main accipit fdia loastre rege Bacteria- Cum (Alexander) Oxyartae Bactriano- "'"y-^}^-^^
••*
noruin. rum regis affectus opesque illic repperisset,

eius virginem filianiRoxanem nomine magno
formae merito et nobilitatis sibi coniugat.
ef. lul. Val. 3, 58. Fseudo-Callisthenes 3, 33

Miiller.
32 Deinde in Susis opiedum venit, postquain
orientem meridiac et aquilonem expugnavit
ibique rcgiam atque jndcherrimam doinum
prospexit. totamque coluinnis aureas immi-
nenfem auriisque laguenaribtiscjue distinc-
tam, simulaeruin caeli continens ex auro
mundissimo, gemmisque diversis tegitur piro
COD. BAMBERGENSIS.
30 Darius vero rex Persarum, de quo aute dixinius, duas pugnas fecit cum Alexandro
et (sed U) vicit U) eum Alexander et occidit iili trecenta
(uincit (triginta B ) milia
Persarum, et (om. U) postquam Darium (darius P) vicit (uincit f/) , totum Orientem
subiugavit sibi Alexander sine regno Scitharum (sitharum U).
31 Inde (deinde P) rediens expugnavit Albaniam (-nia P). cum Talistride (talisa-
ridae B, taHstridem P) regina Amazonum (-narum P) pacem fecit. pace (pacem P)

facta introivit pugnandum in Indiam' (indiam ad expugnandam eam U) et 'cum
'ad
forti pugna' cum pugnaret U) Indos vicit et deinde (inde U) totam Libiam
(fortiter
(liddam U, lidiam P) perdomuit usque ad marae Caspium (caspum U). ad ultimum in
terram (terra P) Bactrianorum introivit et filiam loroastrae (oroastre U, zoroaster P)
regis Bactrianorum uxorcm accepit.
32 Deinde venit in castellum nomine (nomen U) Susis et vidit ibi regiam (regina U)
domum Cyri lapide (-dem P) candido et vario ornatam et columnas aureas 'et pavi-
menta exoinata" (exornatam et pauimento P), continens etiam simulachrum caeli stellis
CHRONICA II. 41
COB. LA VRENTIANVS. irSTINI CET.

stillis. qui cmicta genera genimanim in
ipso positas esse iioscuutur. cetera et ulia
opera ineiiarrahilia presignata qui et ho-
minum incredibilia sunt dicenda.
33 Postquam ipsam aidam regia conspexit Filiam . . Darei regis Statiram in matri- lustinus 12, 10.
»»**«, Darii filias in matrimonium sihi monium accepit . . . auctor insidiarum Anti- lustinus 12, u
copulavit. 2ôst haec Bahyllonem venit ibique pater fuit .... Cassandrum filium dato
a Casandro et lobas Aufiiiafri filius a veneuo vencno subornat, qui cum fratribus Pliilippo
peremptus est. qui et postca ihi Alexander et lolia ministrarc rcgi solebat .... Plii-
postquam niortem sibi futuram sciens Ferdi- lippus et lollas in aqua frigida vene- . . .
cam proconstile stio regnum tradidit, Hoxa- num habuerunt, quam praegustatae iam
nem uxoremque snam commendavit. potioni supermiserunt . . . Alcxander in- mstmus 12, u
dubitatam mortem sentiens .... corpus
suum in Hammonis templum condi iubet
((•/'. lust. 16', 4, (!: iubetur Arridaeus rex
corpus Alexandri in Ilammonis templum
deduccre) cum fratrcm Arridaeum, cum
. . .
Roxanen uxoreni praegnantom relinqueret

. . . anulum Pcrdiccae tradidit.
34 Inter prinvipes suos sua regna divisit. Decessit Alexander .... annos tres et n,i,tmus 12, le
Honumeufum suum de auri talenta ceutum XXX natus . . . cum mater Olynipias con-
in Aegypto Arideo facerc iussit ihique regio cepit.
more in honore sepulto requievit, annis
triginta tribus natus. cum his annis tre-
decim regnasset, vitam commutavit. haec
fuit Alexander Magnus dux Macedon Phi-
lippi filiits, qui totum orbem terrariim in
tredecim annis subiugavit et mater eius
Olympiades nuncujjatur.
COD. BAMBERGENSIS.
(stellibus B , stellas P) fulgentibus ornatum et cetera (que ins. P) humanis mentibus
incredibilia.
33 Postquam eandem (cadem P) gloriosam (om. U) domum (d. gl. P) vidit, accepit
uxores duas fiiias Darii (regis prioris ins. P), dcinde veuit in Babiloniam (babilonia U,
babillonia P) ibique a Cassandro
(casandro P) et lobas, qui fuerunt filii Antipatris,
veneno occisus sed videndo (cum uidit P) se in mortis periculo stare, Perdicca
est.
(predicta U, alcxander P) 'proconsuli suo' (' om. in s/). vacuo U) regnum tradidit et
"
commendavit illi uxorem suam Roxanem (rosanem U).

34 Alia sua rcgna, quac caepit, principibus suis divisit et praecepit Arideo (acrideo U),
ut dc ccntum talcntis auri (aureis UP) facerct (-rent U) illi sepulchrum in Aegypto,
quod ct fecit: ibique sepultus est. a (ac P) vicesirao nativitatis (aetatis P) suae anno
regnare cepit et regnavit annos tredecim (xui UP).
ADDITAMENTA IV. V.
IV. CONTINVATIO BYZANTIA ARABICA A. DCCXLI.

V. CONTINVATIO HISPANA A. DCCLIV.
LIBRI ADHIBITI:
IN CONTINVATIONE A. DCCXLI:
E= Pereziamis Tuletanus 27, 20. F= Perezianus Matritensis F 38.
Cursivis expressa veitlunl ah aucture in margine adlegato.
IN CONTINVATIONE A. DCCLIV:
A = codex nlim Alcobaciensis, iani Matritensis F = Parlsinus biLl. Arsen. n. 982 saec. XIV.
Lomliniensis saeo. VIII/IX. F= Perezianus Matritensis bibl. nat. F 38.
M= Matritensis univ. n. 134 saec. XIII.
Ctirsivis expressa redeunt in recensione a. 741.
Historiis Isidorianis continuationem scriptani saeculo octavo,.

quam subiungunt libri
quamquam provinciam nostram egreditur ncc quae in ea traduntur nisi ab iis, qui in
septimi octavique saeculi res gestas et maxime Arabum Gotliorumque in
Hispania certa-
mina inquirunt, recte tractantur, nihilominus ab hac sylloge abessc noluimus propterea
quod opus cln-onographicum, cui cbronica Victoris Tonnennensis et lohannis Biclarensis
inserta fuerunt ex
et Isidoriana scripta historica aliaque ad hanc syllogem pertinentia
parte per id sohim servata, a compihitore absokitum videtur esse adiecta
ad Isidoria-
librorum absolvi poterit nisi hac adsumpta.
nam hac narratione, nec illorum crisis
ei autem in monumentis Gormaniae historicis alibi nusquam locus recte dari potuit.
Gothorum Isidori continuare voluisse

LibeUi quem edimus auctorem historias
praeter aha momenta, de qnibus infra dicetur, inde quod recensio meliorefficitur,
Sisebuti ad ver-
incipit ab epitomo historiarum illarum a lieccaredi morte ad mortem
bum consentiente cum Isidorianis: quae praecedunt non tam auctor praetermisit quam
Ubrarius, quoniam libclhmi subiecit annahbus lohannis Biclarensis in Reccaredo
finienti-
ratio opens
bus, ab hoc autem hbello et argumento ct forma diversis. nihilo minus
differt ab Isidoriana. cum Isidorus in historiis anuis imperatorum Romanoi-um indicatis,
praetermissis narrationem ad sola Gothorum regna accommodarit, nostri
hbelh auctor
ipsis
ab ipso initio enumerat nuraeris ordinis praescriptis secundum quos

imperia Orientis ,
primus qui adest Phocas ordine est quinquagesimus sextus, Leo Isaurus (7
16— 74 1), in
laterculo inseruit quideni reges Gotliicos,
cuius obitu finit, sexagesimus septimus. ei
in Buinthda, ibi
quatenus pervenit historia Isidoriana, sed ea ubi abrumpitur, scilicet
41*
324 ADDITAMENTA IV. V.
in recensione meliore non solum finiunt regua Gothica, sed etiam chronica desinunt
esse Hispaua. narratio quae sequitur bipertita est composita ex laterculo illo impera-
torum Orientis ex quo esse coepit Arabum regnum, altero chalifarum, qui incipit a
et
Mahometo, finit in —
morte Iziti (720 724) et successione fratris eius Izam (724—743),
quo regnante antea quoque c. 29 se scribere auctor indicat, nam quod ait: Moroan
ex filio nepos hactemis nostris tcmporibus illorum oJitinef prineiimtum, ad Izam pertinet
filium Abdelmelec Moroae nepotem. sed utrumque ordinem auctor ita tractavit, ut et
Arabum gesta post regnura eorum constitutum sola fere i-eferantur et studia auctoris
tota sint apud Arabes, id quod praeter alia laudes ostendunt imperfcitae regibus Izit
(c. 27), Moaviae (c 27), Amero (c. 38). Occidentis res nullae referuntur nisi quod
paucis verbis mentio fit Hispaniae ab Arabibus invasae (c. 36) et expeditionis contra
Francos sub Izit rege (720—724) susceptae (c. 40). anni denique ubi accuratius de-
finiuntur, id quod raro fit, ante Mahometum significantur anni imperatoruni (c. 12),
post eum chalifarum Hispanicae auctor non meminit post partem Isi-
(c. 32); aerae
dorianam nisi tenemus
unico loco igitur chronicorum Arabum scriptorum saeculo
c. 20.
octavo medio epitomen contaminatam et cum liistoriis Isidorianis et cum laterculo im-
peratorum Orientis. ex iisdem chronicis conferenti patebit Byzantios scriptores saeculi
octavi et noni Nicephorum et Theophanem ea sumpsisse, quae do rebus gestis Ara-
bum adferunt. hbellus talis, qualeni habemus, quamquam evidenter venit ab Hispano
aliquo qui vixit post saeculum VIII medium, chronica Arabum, quae Ilispanus biêviavit,
extra Hispaniam scripta videntur esse, quamquam quo proprie pertineant, non per-
spicitur. — Tituhim si auctor huic hbello praescripsit, periit is cum parte priore:
dubium non est in unico codiee Soriensi, qui eum servavit subiunctum chronicis loiiannis
Biclarensis, propria inscriptione et subscriptione eum caruisse. pro titulo quem Perezius
ei praescripsit 'incerti auctoris additio ad loannem Biclarensem' a nobis substitutus
est alter verior certe 'continuatio Isidoriana Byzantia Arabica a. DCCXLl\ de fide
auctoris quamquam meuni non est iudicare, quantum apparet optima est, narratio non
inflata et fucata, sed sobria et iusta. omnino libellus quatenus pervenit utiiis est.
Chronica altera ,
quae finiunt in a. 754, iam videamus ad ea de quibus diximus
Byzantia Arabica quamnam reUitionem habeant.
Redeunt in clironicis a. 754 ea quae altera habent omnia. adsunt excerpta Isi-
doriana, quamquam cum praemissa ipsa historia Isidoriana haec a Sisebuto demum Gotho-
rum regum laterculum ordiantur, pauca tantum capita ex ea recipere potuerunt: adest
imperatorum Byzantiorum recensus parili modo contextus similiterque regum Arabum.
solummodo narrationem recensionis prioris simplicem et pro aetate probabilem recentior
inani verbositate et turpissiraa rerum perturbatione incredibiliter deformavit. exempli
causa locus 338, 15—28
ea quae praecedunt 337, 20—338, 9 male repetit verbis mutatis;
similiter quae leguntur 356, 14—18 praecedentia 355, 15—23 partim repetunt, partini
explent, et sic deinceps, cum in recensione a. 74 omnia recte se habeant, ut per 1
singula capita iuxta posita conferenti patebit. denique et similitudinem duorum libel-
lorum et corruptam recentioris condicionem demonstrabunt inter alia loci hi duo.
Isidorus hist. (12: Chronica a. 741 c. 14: Chronica a. 754 c. 18:

Aera DCLYIII anno im- Era DCLYIII Suintila in Huius Eraclii temporibus
perii Heraclii X ghjriosissi- regno Gothorum digna gu- Suintila in era DLYIIII
mus Suinthila gratia divina bernacula suscepit sceptra. anno imperii eius decimo,
regni suscepit sceptra. Arabum lUI , regnante in
eis Mammet , digne guber-

nacula in regno Gothorum
suscepit sceptra.
ADDITAMENTA IV. V. 325
Cfironica a. 741 c. 20: Chronica a. 754 c. 24:

Eia DCLXXVIII Romanorum LVIII Era DCLXXVIII Romanorum LVIII
Constantinus filius Eraclii Romani imperii Constantinus Eraclii filius imperio coro-
aenatu contra dicente suscepit sceptra an. natur regnans annis VI peractis a principio
mundi annis VDCCCXLIIII.
Priore loco vides vocabulum male insertum ad sceptra explicandum gtibernacula adesse
in recensione utraque, ut alio loco p. 340, 4. 6 verba in peracii aperte niendosa pro
inperati item in utraque reperiuntur. posteriore recensio melior cum recte scribat Con-
stantinum euni non imperavisse nisi annum unum vel certe numerum nullum posuorit,
deterior interpolationo non miuus audaci quam inepta nou solum sexennium oi tribuit, sed
etiam ad eum numerum ficticium aeras suas annosque mundi deinceps formavit. ita moniti
ubi utraque recensio adest, magna cum diffidentia utemur sequiorc. quare quatenus
illa pervenit, id est ad deterioris c. 93, Byzantia Arabica in luxnc relata utilitate
et
carent, ut ne hoc quidem ostendi possit eius ope primariam bic ilHc emendari vel
augeri. c. 56 leguntur de expeditione Africana a Leone
ea tamen quae in adnotatione ad
sive Leontio suscepta a. 697 (cf. Theophanes ad a. m. 6190) quaeque afferuntur de
Constantino Copronymo, cuius nomen altera recensio non ponit, quamquam decessoris
obitum commemorat, ConstantinopoUtana sunt huic recensioni propria. auxit relationem
genuinam narratio fabulosa de certamine singulari facto inter Heraclium imperatorem
et Persam quendam Chosrois vicarium (c. 4) pendeus a certamine Heraclii et Rezati
Persae (Nicephorus ad a. 627 p. 19 de Boor; Theophanes ad a. m. C1I8 p. 318). eadem
fucata et corrupta et ipsa, sed tamen aliquanto melius relata redit in chronicis Francicis
Fredegarianis scriptis saeculo septimo medio itaque his nostris saeculo fere antiquiori-
bus. inde igitur deterioris recensionis auctor mehorem amplificavit. etiam altero loco
c. 26 quae chronica haec dc Chindasuindo duobus verbis significant, late expheant
chronica Fredegariana.
Maxime eo nomine huiusce libelli auctor recedit ab altero, quod ad res Constantino-
politanas et Arabicas addit Hispanas. possunt autem quae suis copiis usus adfert in
parte priore perpauca et exiha, postea si non fida, certo copiosa secundum auctores
aliquatenus distribui.
a) Ilieronymi chroniea citat auctor p. 367, 18.
b) Isidori cum historias recensio melior adhibuerit, haec etiam chronicis usa est,
quae citat nominatim p. 367, 19. scilicet veniunt inde quae habet de Sisebuto c. 15,
de Reccaredo altero menses tribuit pro paucis diebus Isidori temere

c. 17 (cui tres
opinor, ut fecit in Constantino HeracHi filio, vix id sumpsit ex laterculo regum in
exemplis melioribus ei dante regni tempora diversa), de Suintila (c. 18).
c) Laterculum regum Visigothorum talem adhibuit, qualis adhuc lcgitur, sed annos
solos inde deprompsit. indidcm venit regni Gothorum auuus primus aequiperatus aerae
CCCC c. 67.
d) Conciliorum Ilispanorum syllogae eius, cuius adhuc extant exomplaria complura,
ei copiam fuisse ipse ait p. 340, 27, ranonnm lihruiit citans, ostonduut quae aftcrt de
conciliis Ilispalensi secundo (e. 16), Toletanorum quarto (c. 20), septimo (c. 27), octavo
nono decimo (c. 35), uudecimo (c. 47), duodeeimo (c. 50), decimo tertio (c. 54), post
quod celebratum a. 683 amplius non commemorantur.
e) Litteraturae sacrae Hispanae auctor notitiam habuit, recensens auctores celebri-
ores Helladium Toletanum (c. 16), Isidorum Ilispalensem (c. 16), Braulionem Caesar-
augustanum (c. 20), Taium item Caesaraugustanum (c. 28 — 33), ex cuius sententiis
locum de Vascouum expeditione (c. 36) excerpsit, lldefousum Toletanum {c. 48), luhanum
Toletanum (c. 50. 55), ex cuius libris quaedam affert in epilogo (p. 368, 2—4. 13 — 17),
Felicem metropolitanum Toletanum (c.60), Gundericum successorem eius (c. 63), Sin-
deredum successorem Gunderici (c. 6'.)), Urbanum successorem Sinderedi (c. 87. 111)
eiusque aequales Euantluim archidiaconum Toletanum (c. 87. 111) et Fredoarium episco-
pum Accitanum (c. 87). apparet auctorem Toletanae sedis antistites praecipue respexisse
eorumque seriem ad sua fere tempoi-a texere.
f) Epigrammata Wambae regis Toleti exposita, quae Huebnerus (inscr. christ.
Hisp. p. 101 n. 73) inter dubia posuit sine iusta causa, auctor (c. 46) ex ipsis marmori-
bus videtur excepisse.
g) Rerum in Hispania gestarum notitia in parte priore deficit; nam praeter supra
relata ibi adnotationes vix ullae reperiuntur sub Sisenando (c. 19), Cintila (c. 21), Tulga
(c. 23), Chindasuinto (c. 26), Recesuinto (c. 35 ; adnotatur solis defectus c. 34 et c. 36),
Wamba (c. 46), Ervigio (c. 49; de fame quod adnotatur videtur sumptum ex actis con-
cilii Toletani XII). at ab Egica (687 — 701), inde (c. 53) et etiam niagis a Witiza (p. Chr.
697 — 710) Egicae filio prolixa satis cum per extrema
(c. 58 seq.) narratio procedit
tempora regni Gothorum tum per prima Arabum; nam de his quae narrantur in hac
quidem parte libelli, ad Hispaniae Sarracenos potissimum spectant. haec omnia cum
hic illic interrumpantur locis desumptis ex recensione priore, speciem prae se ferunt
rerum ex memoria turbida omnino, sed nihilominus vivida enarrari. eodem ducit,
quod auctor uno loco p. 364, 28 hac sua historia se nogat enarraturum esse tani frafjlra
hella, qula iam hi. alia ('pifuma, qualifrr cunffa c.rfifrrinf <iciffa ,
pafcnfcr cf paiiinalifcr
manent nosfro sfiJo conscripda, altero p. 365, 15 sic ait: quisquis vcro huius rci gesta
cupcrit scirc ad sinciuJa, hi epituma fcmporalc, qucm cJuduin coJJryimus, cuncfa reperief
enocJata, uhi et prcJia Maurorum acJvcrsus CuJtum dimicanfium cuncfa rcpericf scripta
et Spania heJla eo tempore imminentia reJeget adnotata, tertio p. 367, narrationem finit 1 1
declamatorie sic ; nonne Jiaec scrip)ta sunt in Jibro verhorum cJierum sccuJi, queni clironi-
cis prcferitis acJ sinciuJu cuJcJcrc procurarimus. omnino eandem narrationem ter indigitans.
ea ut periit, ita quae in hoc libello de iis rebus perscripta sunt etsi repetitionibus
ineptis et aliis vitiis plurimis laborant, certe digna sunt quae pertractentur et expendantur.
Ad formam operis quod attinet, codex primarius in quoqnc parte (vide
hac
supra p. 17!) notis marginalibus instructus fuit in exemplaria novicia non translatis
itaque ex parte deperditis. eae cum plerumque argumontum soluni breviter enun-
tient, sed ahquoties (ad 340, 31. 341, 29. 346, 5. 350, 20. 352, 22. 356, i I seq. 359, 3.
361, 18) rerum notitiam sistant in textu non repertarum, alibi versentur in chrono-
logicis (ad p. 348, 16. 349, I. 351, 12. non librariorum videntur esse, sed
352, 12),
descendere ex ipso auctoris archetypo: supplent enim ahquoties quae nullo modo
omitti potuerunt et uno loco p. 340, 31 quod in adnotatione legitur item extat in
recensione priore. — Capita a scriptore hic illic indicata praemissa littera K (haec
enim videtur significari, non R) nos repetivimus. — Scripta esse chronica haec cii prosr
rimcc Dozyus {rccJicrcJics 1 p. 4) et sibi persuasit et nupero horum chronicorum cditori
neque tamen mihi. nam carmen novicium si constituunt terminationes tales . quales
sunt hae (p. 334, 26 seq.) : hic oh amorem Flavic \
nohiJissime virginis |
iHi apiid Affri-
cam ante siimpto imperio dlsponsatc \
rf iussn Foce principis \
cx Lihie flnihus Consfan-
tinopoJim cJejiortcde \
rchcJJinnrin aduersus Focam \
cum NicJiita magisfro milific |
moJlens
confra rcm jndjJicam. \
consllio diffinito \
Eracliiis cquorco \
NicJilfa trrrrsfri exercitu
adnnafo \
faJi inviccm difflniuni pncfo j
, videndnm ne huic in poesi acciderit quod olim
in prosa oratione accidit magistro lourdano, ut loqueretur ea ipse nescius.
Chronologicam ordinationem ut prioris recensionis auctor fere insuper habuit (supra

p. 324), ita qui alteram elaboravit quantum studium in ea posuerit , ostendunt et ad-
notationes chronologicae modo citatae et epimetrum. at diligentia illa acumine desti-
tuta exitum habuit parum tVuctuosum, quapropter nos in numeris iis non diutius morabi-
mur, paucis indicantes quid auctor secutus sit. sciUcot practer annos impcratorum
Romanorum (quorum ordinis numeros rctinuit ex chronicis Byzantiis Arabicis) ct rcgum
Arabum Gothorumquc, qui passim adnotantur, annos dinumcrarc conatus cst triphci
ratiunc, sccundum annos mundi, acras Ilispanicas, annos Arabum.

1. Anni inundi coniputantur rationc Isidoriana, sciHcet chronicorum adiecto ad
singulos impcratores anni extrcnii numcro. ita cum Isidoro in chronicis Heraclii annus
primus incidat in a. 5808, noster dans ci annos regni 30 ad cum adscribit

annum mundi
tempora sacpe
5838 et sic dcinccps. at cum in compnto eo scquatur sua regnorum
pro uno annos sex tribuens adscribat
vitiosa, cxemph causa Cimstantino Ileraclii filio
crroribus
mundi annuni 5811, numcri omnes corrupti sunt ct perturbati. nihilominus
in utramquc partcni commissis aliquatcnus compensatis, summa non longc reccdit a
vera. nimirum si Hcraclii coronati a. (ilO Oct. 5 primuni annum sumimus essc p. Chr.
(ill, Constantini Copronymi decimum, quo libcllus scriptus est, p. Chr. 754, libellus
comprehendit vere annos 141, computantur autcm anni mundi 5808—5954, qui
fiunt
14(i. ipsum scriptorem intellcxisse annos mundi suos acris parum convcnire ostendunt
adnotationes trcs coniungcndae ad p. 348, 16. 349, 1. 351, 12.
2. Aerae Hispanicac praescribuntur passini articulis item rationc Isidoriana,
scilicet historiarum. hae in universum recte decurrunt; nam primus annus Heraclii
=
p. Chr. C.ll auctori cst acra G49, decimus Constantini =
p. Chr. 754 (quem ipsura
numcrum auctor ciumtiat in cpimctro p. 367, 13) aera 792, fiunt 144 rectc. Regnum —
Gutlnirum quud ait p. 352, 12 cocpisse aera CCCC itaquc stetisse per annos CCCL,
venit, ut supra diximus, ex latcrculo rcgum. item quod in adnotatione ait: CCCXLV
anni Gothorum sunt, quia quinquc in mensium intervallo computantur, respicit fortasse
ad regum laterculum. scilicct adhibitis historiis Isidori, ubi ad a. quintum Suinthilae
compulantur anni regum Gothorum 256, a Suinthilae sexto, qui huic auctm-i incidit in
aeram 664 (nam primus eius est 659 p. 340, 7), ad excidium regni, quod hic non ad
aeram 750 (ut p. 352, 27), sed ad a. 752 videtur rcttulisse, additis annis 89, efficiuntur 345:
numerorum duorum diversorum excusatio ut inepta cst, ita hoc auctore digna.
—
Numeros singularcs passim pcrturbatos non cxpendimus.
Anni Arabum adnotatur primum quartus (p. 340, 8), qui aequatur aerae 659
3.
perperam, cum Arabum annus primus coeperit p. Chr. 622 sive aerae 660 lul. 15;
extremus 136 (p. 367, 15), qui aequatur aerae 792 rccte nam respondet
a. p. Chr.
,
753/754, aerae 791/792 lul. 7 —

lun. 27. accuratius haec persequcntur quorum interest.
Fidcm auctori nullam esse certis argumcntis declaratur. uno loco p. 357, 21, ubi
recensio melior scribit:hic dux rchellionis ab cxcrcitu Mt regis occiditur auctor hic
rem in contrarium vertit: ducom sccleris nominc Isit vcnia concessa reservant ad
vitam.
28—33 Taii sanctorum Gregorii et Augustini visionem

non dubiani fraudem commisit c.
sic incipiat: mdiiiius, vidi-
multis verbis enarrans, cum ipsius Taii quac cxtat narratio
solum
mus Gregoritim nostrum non virihus coriwris, sed ohtutihus mentis. itaque non
mcndax, id quod
pcrturbatac mcntis homo chronica composuit, sed etiam nugator
et
apparcat, ubi comparatio institui potest, pervenit sinc dubio

etiani ad eam
cum ibi
narrationes spcc-
chronicorum partem, ubi alium testem nuUum habemus, maxinie ad
tantes ad excidium regni Gothici sub Ruderico.
indicns
tempore auctor scripserit, ipsc ait; locum neque enuntiat neque certis
Quo
Dozyus {recherches sur Vhist. de VEspagne
significat. Cordubensem eum fuisse credit
F 132 eumque caeca fide

108. 110. 117. 123.
vol. p. 3) propter narrationes c. 71. 81.
parum sunt et magis crediderim
postrcmus cditor secutus est. scd argumenta certa
Toleti propter epigrammata Wambae ibi ei visa et praecipuam

scriptorcm vixisse
;
curam ecclesiasticorum Toletanorum. denique vix haec scribi potuerunt in partibus

Arabum, quibus tum Corduba parebat.
Traditur hacc quoque recensio sinu titulo. indicem nullum praescriptum fuisse in
codice primario, a quo pendemus, et cx Vasaci silentio cfficitur, qui eum tractavit, et
inde quod Parisinus libcr ex primario dcrivatus titulo caret, in indico, sicut mox videbi-
mus, libellum appellans 'historiam Romanorum'. Matritcnsis quod chronicis his prac-
scribit: incijut epithnma id rst adhrcoialio inipcratonim vcl Arahum ephocmeridis atque
Ispanie cronugrafia suh uno mlumiiie colectum. nota lihri in quihus cotidiani actus
scribi solchant pracscripsitquc simiUtcr Osmensis deperditus, aperte excogitavit Ub-
rarius, adhibitis opinor locis auctoris ubi ait se scripsissc aliam epitomam et lihrnm
nerborum dierum saeculi (vide supra p. ;i2G). —
De auctore Vasaeus f. 4' agens de
rerum Hispanarum scriptoribus sic ait rcspiciens scilicet Ubrum Alcobaciensem 'Isidorus :
'Pacensis cpiseopus etiam scripsit chronicon Ilispaniae, cuius si cst chronicon iUud,
'quod iUius tituhj pracnotatum vidi, portcntum potius dixcrim quam chronicon
'adeo prodigiose scribit et Gothice potius quam Latine. certe mihi tanquam in novo
'quodam et inaudito idiomatc desudandum fuit ut inteUigerem. inveni et aUud
'chronicon titulo Isidori iunioris tanquani iUius ab initio mundi usque ad quintum
'annum Suinthilanis Gothorum regis .... scd hoc ego chronicon sancti Isidori Hispa-
'lensis archiepiscopi, non Isidori Pacensis cssc certo mihi pcrsuadeo\ deinde, post-
quam exposuit de cpitomc Carthaginiensi vere Prosperiana (vide vol. p. 493) 'in I
'codem codice' proposita sub nomine Isidori Hispalensis eamque huius essc recte negavit,
rcdicns omnino ad 'portcntum' iUud, ut id quoque Isidoro Ilispalensi abiudicct, 'neque
'obest\ pcrgit, 'lunioris cognomcn, quod divo Isidoro Ilispalensi convenit, non huic
'Pacensi', id quod phu'ibus argumentis adlatis confirmat. postea f. 8' in auctorum
indice recensetur 'Isidorus qui dicitur lunior, Paccnsis episcopus. imnc cgo semper
'appeUabo Isidorum Pacensem, quia non recte lunior appeUatur, ut praecedenti capite
'declaravi', quod deinde executus passim quae leguntur in chronicis nostris sub nomine
eo adlegat. Vasaeus igitur chronica ea in libro Alcobaciensi repperit sub nomine Isidori
non Pacensis, scd lunioris. confirmat rem apographum libri Alcobaciensis optimum Pari-
sinum; ibi cnim chronica hacc cum inscriptionc ct subscriptionc propria careant, subiungun-
tur chronicis ct historiis Isidorianis ct tani in foUorum ora superiorc, ubi est Ysidorus
minor, quam in indicc volumini praemisso, ubi est Ysidorns minor ihi hystoria Gothorum
WaHd(dorniH Suenornm (sic) RomaHorum cum rcpertorio haec chronica, sciUcet Romanorum,
tribuuntur Isidoro Hispalensi. in Ubro Matritensi etsi item praeccdunfc 'Isidori lunioris'
chronica et historiae, haec eius esse non possc Ubrarius cum inteUcxisset, proprium
tituhim iis praeposuit cum quem supra rcttuUmus auctoris nomine enuntiato nuUo. —
Id ipsum cum inteUexisset Vasaeus, adhibita praefatione Pelagii supra p. 262 adlata, ubi
sibi opponuntur 'iunior Isidorus Pacensis ecclesiae episcopus' et 'beatus Isidorus Ispa-
lensis ecclesiac cpiscopus', chronica hacc adiudicavit Isidoro iUi aUcri, quamquam quae
de eo Pelagius narrat, ad chronicorum a. 754 auctorem nullo modo quadrant (cf. Are-
valus in Isidorianis vol. 1 p. 670 seq.). ab hac coniectura Vasaei pendent quae de Isi-
doro Pacensi horum chronicornm auctore scribunt Rcscndius (antiq. Lusitaniac cd.
1593 f. 200) ct Pcrczius, quamquam hic non ignoravit nomen id in nuUo codice rcporiri
('cphemerides Arabum .... ex testimonio Vasaei puto esse Isidori Pacensis' ait apud
ViUanuevam viage 3, 2 5) et secundis curis Vasaei coniecturam improbavit.
1 sciUcet ex
schedis eius Segobrigensibus, quatenus legi potuerunt, haoc mihi enotata sunt scripta
ut apparet temporibus diversis: creo que cs Isidori Pacensis, uf coUigo ex glosa Pelagii
Ovetensis et Roderico Lih. 2 cap. 22^). iste incertus auctor videtur vixisse sub Alfonso
1) Rodericus postqnam dixit de chroiiicis Isidori Hispaleusis deductis ad amium V Suiutilae et Ilde-
iousi deductis ad a. XVUI Kecesuiuti, sic pergit in libris quibusdam (iu his Matrit. bibl. uat. F 195, autea
catholko anm Christi 742 mense Martio luniie VII" imperatore .... XXIV anno . . .
regnasse .... Miramolim Aralmm qui anno 7iH . . . nunc florebant in Hispania Urha-
nus ejnscopus Toletanus . . . Lticas diaconus Toletamis natione Graecus (forte hic cst
aurtor) et Cirilia episeopns Tolctanus. abiectii igitur Vasaci coniectura ut infelicissima
ita adhuc chronica haoc fcruntur sub nomino Isidori Pacensis),
tortunatissima (iiam
abiecto itcni noniine a primario libello ad continuationem hanc solito
Isidori iunioris
errore propagato iam vidcnuis eam ad nos pervenisse sinc nomine auctoris. nos eam
dixinnis continuationom Isidorianam Ilispanam anni DCCLIV. Hoc probabiie eius —
libelli auctorcm item ordinatorem esse chronicorum syllogac eius, quam nobis servavit
codex Alcobaciensis. nam subscriptio ad chronica Gallica a. 511 adiecta annum cnun-
tians 733 ct altera ad lohannem Biclaronsem annum cnuntians 742 aiiaque similia, quae
supra p. 172 composuimus eum codicem describentes quaequo afuisse a Soriensi aut
certum est aut probabile, et ad eadem fere tempora rodeunt, quibus haec chronica ab-
soluta sunt, ct simili stilo atque continuatio haec scripta sunt. habemus in ea ni fallor
aliquam imaginein historici liispani saeculi octavi.
Videamus de libris.
Chronica a. 71 1 nota sub nomino continuatoris lohannis Biclarensis solus servavit,

sicut supra p. 165 cxposuimus, liber Soriensis, de quo Perezius in schedis mihi descriptis
Segorbiensibus sic scribit: 'Incerti auctoris additio ad loannom Biclarensem. Del lihro
(Tofthico (le Soria ipic csta cn S. Lorcnro con FAisehio y Victor. ipso depordito hodie
pendemus ab apographis Perezianis; nomino haec:
Segorbicnse laudatum apud Villanuevam riaijr 3, 210. quac sunt in exemplo
Marianac omissa in Toletano , ea Villanueva 1. c. ait reperiri in exemplari
Segobrigensi ad raarginem scripta. ^
Toletanum 27, 26 n. 5 (cf. Ewald neues Archiv 6, H64) adhibitum a Florezio e
Esp. sagr. 6, 429, meo iussu collatum a Bernaysio Toleti.
Matritcnsc nat. F 38 (supra p. 265) descriptum nobis a Knustio, recognitum ab f
Ewaldo.
Marianae (supra p. 174) scriptum a. 1584, hodie Londinii in museo Britannico M
inter codices Egertonianos n. 1873 1. 56 seq. ; adscriptum est: 'ex codice
vetusto Gothico Soriensi'. adhibuit Marianac exemplum Florez 1. c. una cum
Toletano. iussu meo liber doscriptus est; in margine quae iam deficiunt
explevi cx Florezio.
Segorbiensi destitutus secutus sum fere Toletanum Matritense fortasse ex eo descriptum
;
est, certe vix inde discedit nisi in peius; ex Marianae exemplo pessime interpolato non
attuli nisi potiora.
Praeter exemplaria ex Soriensi derivata principium eorundem chronicorum hic

illic mutatum reppori subiunctum chronicis Isidorianis in codice olim Legiononsi, hodie
academiae Matritcnsis, de quo supra p. 260 dixi. id utile visum est hoc loco subiungere
Era DCXLVIIl Foche octavo impcratoris anno Eracles (sic) npud Affricam existens
Flaviam nobilissimam virgincm sihi desponsavit, quam Foca imperator Romanus de Libie
finibus Constantinopolim slhi dejiortari mandavit. qua de causa Eracleus in iram suc-
census rebeUionem. ailversus Foratem e.v Affrica parat et armatis et coadunatis tocius
Occidentis viribus nnvale (corr. ex navare) prelium contra rem puhlicam c.um mille et
Tolet. 26, 22, saec. XIII): et Isidorus iunior qui a principio mundi incipit chronica [usrjue ad octavum deci-
mum Becensuindi anmim fideliter 2'rosecutus] et usque ad destructionem Ilispaniae per Arabes ipse scripsit,
ubi ut quae uucis coniprehentli delenda, ita reliqua quoque inepta sunt et Roderico indigiia, adiecta a quodam
semidocto, qui Isidoro iuniori ea attribueret quae sub eo nomiue leguutur iii libro Parisiuo. 1'acensis ne liic
quidem uomen ponitnr.

CHRONICA II. 42
:
anipUus navihus peragit Nicitamque magistnmi militie Romane facit exercitus terresfris
ducem sub tali pacto inter eos defmito, tit quisquis tocius imperii amministratio contra-
deretur. sed Eracleus illuc citius navigando pe.rvenit et Focatem (diquanto obsistentem
bello agressus est, sicque Bisantini rei causam cxaminuntes et niorti sue timentes Focam
captum Eracleo offerunt iugulandum. Komanorum igitur L"" VII "" Eracleus post occi-
sionem Focatis a senatu imperio coronatur. regn. ann. XXX. Nicita vero magister
mUitie per heremi deserta cum nimio labore Egyptum pervenit ct uimia virtute et strenui-
tate aggressus Persis acie cesis Egiptum, Syriam., Arabiam, ludeam et Mesopotamiam
provintias obtima dimicatione imperio restauravit. huius 11° imperii anno era DCL
Sisebutus Gotis preficitur annis VIII. gens interim Persarum prosiliens sedihus vicinas
provintias repentinis obreptionihus stimulat. filius quoque Cosdree regis Persarum patrem
fugiens Eracleo imperatori se contidit , sperans se armis Romane (sic) defensurum atque
patris regnum spondcns Augusto tradittirum. sequuntui- historiae Tsidorianae. — Pro-
babile est haec qui scripsit eum Soriensem libruni ante oculos habuisse.
Chronicaa. 751 nota sub nomine Isidori Pacensis habent habueruntve libri hi:
A 1.Alcobaciensem librum saec. YIII vel IX (p. 172) supra (p. 168. 171) vidimus
integrum etiamtum usiirpatum esse a Vasaeo et quae ex his chronicis deprompsit ab
60 afferri sub nomine Isidori Pacensis. reliqua cum perierint, sex folia adhuc super-
sunt, quibus horuni chronicorum pars maior continetur. vidit ea Perezius Alcalae;
scilicet postquam dixit (apud Vilianuevam viage 3 p. 215 cf. p. 210) ephemerides Ara-
bum descripsisse sc ex ecclesiae Oxomensis, ita pergit: 'castigavi
libro recentiore
'maiorem partcm ex fohorum in membran. Gothico [sic] scriptorum
fragmento sex
'collegii Complutensis, quae A. Morales restituenda acceperat; reliqua erant furto sub-
'lata. erant scripta ternis columnis itaque videntur fuisse ad finem libri Gotthici ety-
'mologiarum. inde descripserat lic. loann. Yazquez del Marmol qui mecum contulit'.
eodem referenda videntur quae in schedis Perezianis Segorbiensibus mihi descriptis ad-
nectuntur ad ca quae supra rettulimus de codice Segorbiensi chronicorum a. 74 1
tambien lo tienc Ambrosio Morales y en un quaderno Gotfhico en la Uhreria de Alcala;
nam quae sequuntur de auctore (relata supra p. 329) spectant ad chronica a. 751. is
ipse liber est Complutensis Gothicus laudatus a Saudovalio, expilatore Perezianorum. —
Eorum foliorum alia nuper extiterunt Matriti, alia c.xtant Londinii. illa, quae Tailhan
scribit fuisse (v. eius praef. p. XVII) antea in bibliothcca aliqua Saragossensi, deinde
apud inquisitionem,
Matriti iam adservari ibideni in bibliotheca academiae historiarum,
numero quattuor, vere (ut auctor mihi est is a quo ectypa eorum Tailhan accepit,
insignis archaeologus Matritensis F. Fita a Bernaysio de ea re interrogatus) adservaban-
tur ante paucos annos Matriti apud Petrum de Goicochea quondam bibhothecarium
academiae ilhus, eo autem a. 1886 defuncto quo pervenerint ignoratur. photographice
ea expressit a Fita, ut dixi, secum communicata Tailhan in editione infra laudata
tab. I —VIII. reliqua foha duo a. 1861 ab II. Bailhere inter Hispana alia empta ex-
tant in museo Britannico inter Egertoniana n. 1934 et ibi a me descrfpta sunt; nuntium
dedit Pertzius in actis minoribus academiae Beroiincnsis a. 1875 p. 176 (cf. Waitz
neues Arcliiv A.,'611; Ewald cf. 10,604), secundi rectac imaginem photographicam cata-
logus Londiniensis {cafalogue of ancient manuscripts in the Brifish museum in parte II
Lat. edita Londinii a. 1884 tab. 36 p. 87). prima postremaque desiderantur: praeterea
in his foliis sex, sed passim truncatis quid supersit, ex marginibus editionis intellegitur.
M Matritensis univ. n. 134 saec. XIII, de quo supra p. 167 diximus ad Victorem
2.
Tonnennensem, descriptus ex Alcobaciensi, f. 59'— 68 chronica haec exhibet. in-

scriptionem supra (p. 328) attuhmus; subscriptio nulla. adhibuit codicem tum Com-
plutensem Florezius Esj}. sagr. 8, 274 , contulit nostra causa Ewald cum editione Florezii,
3. Parisinus hiUiothique de TArsenal n. 982 saec. XIV, antea coUegii Navarrensis, P

de quo supra p. 261 diximus ad Isidoriana, post chronica et historias Isidori Hispa-
lensis chronica haec f. 48—53 sine inscriptione et subscriptione , sed et ipsa sub
nomine 'Isidori minoris' (vide supra p. 328) proponit. meminit codicis eius Petrus de
Marca histoire de Bearn (Parisiis 1640) p. 132: 'fai confere (editionem Sandovali) avec
un cxemj)laire mamiscrit qui est en la hihliotlteque du collige de Navarre a Paris, relie
en mesme volumc avec le livre ms. de Roderic de Tolede. eundem omnino codicem
Pagius in annalium Baronii (1705) passim (ut ad a. 754 c. XXVI) laudat sub
critica
nomine Mazariuei. folia haec photographice expressit Tailhan in volumine supra lau-
dato tab. IX— XVIII.
4. Oxomensis liber. 'Ephemerides Arabum', Perezius ait apud Villanuevam viage
3,215, 'descripsi ex bbro pergameno sed recentiori ecclesiae Oxomensis'. etiam in
,
exemplari Pereziano Marianac sive in libro Egertoniano 1873 f. 74 adscriptum est: 'ex
vetusto codice Oxomensi sine nomine auctoris'. ipsum Oxomensem num Perczius viderit
an descriptum habuerit a Paezio, propter ea, quae supra p. 172. 173 attuhmus ad Vic-
torem Tonnennensem, dubium est certe libri notitia superest exilis ct incerta. inscrip-
;
tionem chronicorum similem fuisse Matritensis ex Perezianis exemplaribus colligitur.

quod ait Mariana in praefatione ad chronicon a. 754 (apud Florezium 8, 276) 'vidi prae- :
'fationem ex Uxamensi codice praecipuae auctoritatis descriptam quae multis chronicis ,
'erat praefixa, in qua Isidori Pacensis chronicon ab exordio mundi inchoare et de

'ludaicis i"egibus, Romanis imperatoribus, Vandalis Alanis Hispanis regibus agere affir-
'matur', cum aperte ad praefationem syllogae chronicorum Pelagianae (v.

pertineat
supra p. 262), nisi in ea re erratum est, codex Osmensis eandem syllogen exhibuit.
5. Perezianorum exemplarium Matritense bibl. nat. F 38 (vide supra p. 265), Ewaldus
inspexit indeque quaedam nobis enotavit. vidi Marianae (supra p. 174) cod. Egerton. 1873
f. 74—97, quod item adliibuit Florez Es^). sagr. 8,274. alia duo extant in libris Matri-
tensi bibl. nat. E 2 {Arehiv 8, 779) et Toletano 27, 26 n. 22 (Ewald neues Archiv 6, 365).
pendent ex iisdem editores duo primi. scilicet Sandoval chronicis praescribens 'Isidori :
'Paeensis episcopi epitome imperatorum et Arabum una cum Ilispaniae chronicon ex

'codice Gothico Complutensi et Oxomensi' aperte Perezium expilavit tacite. laudat
eundem Berganza p. 445: lo que contiene la dicha copia i)or el tiempo del emperador
Hcraclio, frasladb el Maestro Don Juan Baidista Peres . . . de un codice antiguo de la
cuthedrcd de Osma. lo restante es traslado qtie se hiso ano de 1576 de una copia que
saeh Maestro Amhrosio de Morales de un libro
el Gothico, que era de la Bibliotheca
Comphitense, y esta esta corregida d la margen por el codice de Osma. Boi a la estampa
la copia conio estii, excepto que d Jas pre^wsiciones doy Jos casos qiie piden. Berganzam
secutum esse apographum scriptum manu lohannis Vazquez del Marmol (eiusdem,
quem supra vidimus Perezium adiuvisse in describendo codice horum chronicorum anti-
quissimo), servatum deinde Matriti in monasterio S. Martini Florezius 8, 272 testis est.
vides igitur apograplmm communi labore a Perezio et Marmolio confectum a Berganza

typis expressuni esse; in reliqua narratione utrum Berganza erraverit an vere apo-
graplmm id acceperit a Morali adscripta varia lectione eodicis Osmensis, non quaerimus.
6. losephus Pellicer in bibliotheca sua (Valencia 1671) f. 146 ait dedisse se
Caspari Ibanez Segoviensi marchioni Agriopolitano Isidori Pacensis Hbellum correctum
ad libros duos 'originales'. hos Nicolaus Antonius (bibl. Hisp. vet. 1. 6 c. 3 n. 56)
schedis Pelliceri usus ait fuisse alterum Complutensem , id est nostrum il/, alterum
seriptum iussu Francisci cardinalis Ximenii.
Chronica utraque quatenus adliibuerint auctores Hispani posteriores (nam extra
Hispaniam non iunotuerunt), exponent eorum editores futuri. mihi non innotuit ullus,
qui recensionem meliorem adhibuerit. deteriore passim usus est Rodericus archiepisco-
42»
pus Toletanus (c. 1180 — 1247) in contexendis libris octo de rebus Hispaniae absolutis
ab auctore a. 1243. quemnam codicem adhibuerit, mihi non Hquet.
Codicum quibus chronica haec servata sunt, parentela et auctoritas facile definiun-
tur. scilicet mehorem recensioneni cum habeamus ex uno libro Soriensi vel potius
deperdito eo ex eius apographo Pereziano, varia lectio vere nulla est, auctoritas
textus quem habemus non magna. ab additamentis, quibus seriem regum Gothorum
Perezius explevit usus recensione deteriore, quam item habuit ,
positisque in margine
exemplaris Segobrigensis, a Mariana autem in textuni admissis iam Florezius cavit,
abesse ea a Pereziano suo codice diligenter significans. a vera interpolatione ut in

his Perezius abstinuit, ita praeterea quoque textum
luilla eius generis suspicio cadit in
ab eo prolatum; at omnino sermonem saeculi octavi passim reformavit. itaque ex parte

certe acceptum ferendum est Perezio, quod chronica haec satis compto sermone hodie
leguntur, quamquani ad incredibilem infantiam recensionis deterioris melior haec sine
dubio nequaquam accessit.
Etiam deteriorem recensionem unus servavit codex Alcobaciensis ; nani neque
codicis alterius vetustioris, qui chronica haec habeat habueritve, memoria ulla superest,
et recentiores qui omnes ita comparati sunt, ut pateat eos descriptos esse ex
extant
Alcobaciensi. quod ahbi attuU de derivatione libri tam Matritensis 71/ (p. 167)
mitto
quam Parisini P (p. 261) ex Alcobaciensi illo; in hoc libello cum ipsum archetypum
habeamus, argumenta abundant. Alcobaciensis ubi hiare se indicat ipse oratione inter-
rupta et spatiis relictis vacuis (p. 3^)4, 9. 27), reliqui quoque liliri pariter iniperfecti sunt.
quid quod uno loco p. 362, 16, ubi litterae quaedam evanuerunt in Alcobaciensi, eum
hiatum supplemento inserto exempla reliqua cclant. corruptelae ubi sunt in Alcobaciensi,
ut p. 351, 6 colomes pro incohimes et ahbi passiin, redeunt similiter in reliquis neque
ullum locum repperi in iis ita emendatum, ut non liceat cogitare de coniectura librarii.
adnotationes in margine coUocatae quae adsunt in Alcobaciensi quamquani ab exemplis

recentioribus absunt, adfuisse eas in archetypo eorum declarant verba quaedam inde
sumpta adsunt in il/ p. 341, 29, in P p. 346, .5, quoniam utroque loco librarii intellexerunt
locum hiare et indigere supplemento ex adnotatione adsumendo. ex ipso Alcobaciensi
neutrum libruni descriptum esse efficitur inde, quod multis locis iisdem mendis laborant
et habent communes hiatus quoque, ut p. 345, 3, et interpolationes, ut p. 341, 2. 353, 17.
355, 14. additamenta duo p. 359 not. 365 not. evidenter ex mai'gine communis arche-
typi in utrumque librum translata sunt monstrantque adeo in secundo hiatus utrique
Hbro communes, sed in Parisino solo indicati, marginem eum reseetum fuisse; at ai-che-
typum illud non fuisse ipsum Alcobaciensera constat de priore loco, qui in eo servatus
est, et pervenit omuino etiam in alterum iucidentem in partem eius deperditam.
pendent igitur duo libri ex archetypo communi deperdito ipso, descripto autem ex Aleo-
baciensi. itaque pnterunt sperni, quatenus hic superest: ubi deficit, electio libera est
inter utrumque, nam neuter ex altero pendet habetque tam M omissa in P (p. 337, 14.
340, 31. 366, 12) quam P omissa in i)/ (p. 340, 5) et ab eodem solo modo vidimus in
loco p. 365 adn. liiatus indicari. in universum M fidelius exemplum repraesentat, P non
raro interpolat et emendat (ut p. 342, 6. 34S, 28. 352, 1. 364, 24). uterque longe
praestat exemplaribus Perezianis. Perezio supra vidimus copiam fuisse tam libri Alco-
baciensis partis eius, quae hodie quoque superest, quam exemplaris Oxomensis, quod
prope accesserit necesse est ad nostra PM: at subsidiis iis ita usus est, ut textuni sane
inconciunum et barbarum non solum ad sermonem e.xpoliverit, sed multis locis ex ingenio
retractarit. certe ex Pereziano F quae enotata habui, tam prope accedunt ad nostrum 71/
etiam in corruptelis ei propriis (ut p. 367,
61 ut clare appareat Perezium
1 , ut ipse ,
indicat, praeter partem libri A hodieque extantem non habuisse nisi librum ad 71/ prope
accedentem. auctores Hispaui antiquiores, maxime Rodericus Toletanus nuui aHquid
aubsidii afferant, videant quoruin interest. certe ipsi liiatus libri Alcobaciensis, ut supra
p. 176 monui, cum demonstrent eum pendere ex arclietypo passim corrupto, si qua
excerpta extant derivata ex codice Alcobaciensis gemello , utilitatc ea non earebunt,
poteruntque etiam in parte ea, quae in libro A hodie dcsideratur, cum fructu ad-
hiberi excerpta derivata ex eodem integro, modo non redeant ad exemplaria PM.
sed equidcm nolui ultra procedere in auctore a studiis meis alieno itaque satis habui
quae leguntur in Ubris fideliter repraesentare.APMab his ubi editiones recedunt aut
aHa habentes aut adeo phira, donec probetur contrarium, interpolatoribus ea deberi
crediderim. in summa re ipsum Hbrum talem fere puto a nobis legi qualem scripsit auctor
inti(êtus et barbarus, qui (juae peccavit, parum reete in Hbrarios transtulerunt et alii et
^
Dozy, cuius de hoc auctore iudicium {recherches sur rhisfoirr vt la Ufteratnre (VEspagne I
p. 2 —
14) prudentiam et sapientiam eam, qua in aliis auctor uti consuevit, nequaquam
ostendit.
Chronica a. 741 primus edidit Plorez Espana sagrada vol. 6 (ed. 2 a. 1773)
p. 430-441.
Chronicorum a. 754 editiones pubHcaverunt ii qui sequuntur.
1. Visio Taionis excerpta ex chronicis his p. 341, 26 Chindasuindus . . . p. 343, 10
ignavus edita est a Garcia de Loaisa (collectio conciHorum Hispaniae, Madriti
1593 f 414: inde Mansi coll. conc. vol. 10 p. 773 aliique) ex codice ms. per-
antiquo, quem fuisse Matritensem nobis M verisimile est (p. 167).
2. Vasaeus a. 1552 edidit excerpta complura ex chronicis hisce.

3. Prudentius de Sandoval episcopus Pampelonensis hisforias de Idacio ohispo ....
de Isidoro ohispo dc Badajoz .... de Sehastian ohispo de Salamanca . . . de
Sampico ohispo de Asforga ... de Pelagio ohispo de Oviedo . . . nunca haste
agora impressas. Pamplonae 1615 et denuo 1634. Sandovalium supra p. 331
vidimus edidisse chronica ex apographo aliquo Pereziano.
4. Franciscus de Berganza Fcrreras convencido con critico desengano en el trihunal
de los doctos con los chronicones corregidos que escribieron el Rey Don Alonso III
. . . Sampico ohispo de Asforga, Pelagio ohispo de Oviedo, Isidoro ohispn Pacense,
el Anonymo Iriense. Madrid 1729. Berganzam quoque supra p. 331 ostendi-
mus pendere ab exemplari Pereziano.
5. Henricus Florez Espana sagrada vol. 8 (ed. 2 1769) p. 282—325.
6. lulius Tailhan soc. lesu AnonyiJie de Cordoue. Chroniqne rimce des derniers
rois dÊspagne et de la conqHete de VEsjxigne par les Arahes. Paris 1885. fol.
exemplaria photographica tam foliorum Matritensium ex Alcobaciensi super-

stitum quam Hbri Parisini integri egregie facta sunt et utilia, ipsa editio pessima.
in plerisque editor pendet a Dozyo.
In orthographiois quatenus extat Alcobaciensis eum expressi naevis omnibus
retentis. scribendi ratio libri primarii habet ut antiquae Htteraturae quaedam vestigia,
ita passim aevi sui vitia. quantum vidi elementa c et t in hoc libro non permu-
tantur, quod fortasse Hispanis eius aovi Htteratis proprium fuit, siniiliaque vetusti-
ora plura oifendes. e contrario diphthongis ae et oc constanter substituitur e littera,
nisi quod p. 359, 5 legitm proi'l(i)a. — Apograpliorum varietatem ortluigrapliicam omnem
suppressi, ibi ubi deficit codex primarius secutus fere Parisinum. mire codex 71/ pro
numero XX passim ponit IX.
CONT. BYZ. ABAB. CONT. HISP.
Isiil. Iiist. 1 Bcccaredus moritur anno regni XV
expleto.
Isid. hist. 57. 1 Eru DCXXXVIIII post Beccaredimi

Liwa filitis eius ignohili siquklem matre
,
progenitus, Gothis jwaeficitur manetqtie in ^
regno annis dnohus.

Isid. hist. ."iS. 3 Era DCXLI Wittericus regnum, quod
a Liivane tyrannice invaserat, sihi vindi-
cat annis VII. nam qiiia gladio operatus
fuit, gladio periit. mors qiiippe innocentis lo
Liwanis filii Beccaredi imdta in illo non

fiiit: inter epulas enini jirandii a suis est
interfectus.
4 Era DCXLII Poca Eomanomm LVI
in regno tyrannieo more praeficitur. con- 15
stat in eo annis VIII. Persae propriis

relictis sedibus adversus Romanos prospera
geruut, Syriam, Arabiam et Aegyptum Ro-
manis pulsis subiciunt.
Isid. hist. 59. 5 Era DCXLVIII Gundemarus post 20
Witericum Gothorum in regno praeficitur

annis duohus.
6 Era DCXLVim Romanorum LVI Era DCXI.VIIII Bomanorum LVII 1
Eraclius imperio coronatur, qui rebellio- Eraclius imperio coronntiir : regnat annis
nem adversum Focam ex Africa moliens 2.1 XXX, peractis a principio mundi annis
ob Flaviae uobilissimae virginis apud illi VDCCCXXXVm. hic oh nmorem FJnvic
Africam desponsatae atque iussu Focae nohilissimc virginis, iUi apud Affricam
principis de Libyae finibus Constantino- ante sumpto imperio disponsnte et iussu
polim deportatae. tali causa praedictus Foce principis e.r Lihie finihiis Constan-
princeps correptus armatis atque adunatis 30 tinop)oJim deportate, reheJlionem adversus
totius Occidentis viribus navale proelium Focam cum Nichitn magistro miJitie moJiens
contra rem publicam cum mille et amplius contra rem publicam consilio diffinito,
navibus peragit. Nicitaraque magistrum Eraclius equoreo, Nichita terrestri exer-
militiae Romauorum adgregati terrestri citu adunato taJi invicem diffiniunt paeto.
exercitus ducem facit, tali sub pacto in- 35 uhi quisquis eortim primus Constantino-
EF ain., FMF dextra.

SIN.: praescripta nulla (11. p. 324) 7 dcxli] dcxi F 8 liuuaiie] E, liuua F 14 dcxlii] E,
dcxii F 15 perficitur E 20 dcxluiii] Mariana, dcxluiiii E, dcxiii F 23 dcxluiiii] dcxiiii EF
lui] Mariana, xlui EC?) F 2G ob] ob aniorem rec. II.
DEXTR. : praescripta vide supra p. 32S 23 dcxluiii M 24 coronatus i^ 2o xxx] xxuiiii F

26 xxxuiiii] xxuii F 31 nicliitani magistruiu F 33 eraclio F equorea P, equorei MF
OONTINVATIONES ISIDORIANAE BYZANTIA ARABICA ET HISPANA. 335
CONT. BYZ. ARAB. CONT. UISP.

vicem definito, ut quisquis illorum primus polim adventaret, in loco coronatus digne
Constantinopoli adventaret, illi totius ad- frueretur imperio. sed Eraclius, ah Affrica
ministratio contraderctur inipcrii. igitur navali ascendens collcgio ad rcgiam usque
Eraclius Africa digrcdicns ocius rcgiam ocius perveiiit navigaiido. quriii idiquan-
urbem navigando pervenit, quem ali- tulum ohsistentcm in hello Focam Bizantici
quanto obsistentem bcllo adgressus est sic- captum flammigero offerunt gladio.
que Bizantii Focam captum Eraclio offe-
runt iugulandum.
Romanorum LVII Eraclius princeps Qui, mox ut cum perspicit iugulatum,
a senatu post occisionem Focao factus ilico imperio sublimatur.
reg. an. XXX.
Nicitaque magister militiae per hcremi Niehita vero hercmi descrta penctrando "2
deserta cum nimio laborc Aegyptum per- Egiptum, Siriam, Arahiam, ludeam et
venit ac nimia virtute et strenuitate ad- 3Iesopotamiam udgressus est Fersas acriter
gressus Persis acie caesis Aegyptum, Sy- insequcndo ct supra noniinatas provincias
riam, Arabiam, ludacam et Mcsopotamiara iiiiperiali dominatui restaurando.
provincias optima dimicatione imperii

restauravit.
Era DCL. Sisehutus in Gothis regali
fastigio evocatur reg. an. VIII. 20
Gens Persaram prosiliens sedibus ite- Sed Perse suis a sedihus prosilientes,
rum sibi vicinas provincias rcpcntinis ob- confidcntes ex virtute numcro ifcrum sihi
reptionibus stimulat. filius quoque Cos- vicinas provincias stimulant reformando;
droae Persarum regis patrcm fugiens fdiusque Cosdroe regis Persarum patrem
principi se Romano obtulit, sperans se tumultualiter cffugicndo principi se dedit
armis Romaniae defcnsurum atque patris liomano, spondens omnc Persidam vivide
regnum spondens Augusto traditurum. tradere iam dicto Augusto.
10 Eraclius rei publicae viribus adunatis Sed Eraclius exercitu adunato cum
Persidem proficiscitur taliquc Cosdroas omni manu ferrea Persidam proficiscitur
certionatus nuntio cum omni Persarum insequendo. tunc Cosdro tali cercionatus
exercitu vel inmensis finitimarum gentium nuncio cum cuncto Persaruin collegio ohvius
auxiliorum catervis obviam venit. extitit resistendo. denique ubi Eraclius
cum Cosdro utriquc frcmentes uno se
applicant pago, lioc pari diffiniunt verbo,
ut ad singulare certamen electi ex utro-
que exercitu belligeri deveniant duo, ut
in ipsos experiant presagando, quicquid in
eis prospcxerint sese ruendo, et hoc sub
divo, diffiniunt. quorum belligcrum animo
EF sin., PMF dextra.
SIN. : 6 obsistente libri 12 nichitaque E 14 hac EF 22/2.3 obretionihus E 25 prin-
cipe EF romanae F 30 certionatus] E, certior factus F, certioratus Mariana
DEXTR. : 2 loco |
cocoronatus P 3 eradius P 6 hocani F bizantici] P, bizantio MF captani P
7 offerunt] scripsi, ferunt P, feriunt J7F 9 prospicit i/ 14 mesapotcjiniam P 21 cedibus
prosilientis P 24 cosdro MF parteni F 26/27 uiuide tradere (tradem P) iam] uiui iam detrahere F
30 cosdre P 31 persare P 33 cosdro] castro F 34 pari om. M 35 ut ad s. certamen] et a
singulari certamine F 30 deueniuut F 37 ipsis M(y 38 eis] PF, eius M, eius pugnae Florez pro-
spexerit F sese ruendo) P, secernendo F, de se cernendo M hoc] hec M, hic F 39 definiuntur F

belligere P
1
336 CONTINVATIONES ISIDORIANAE
CONT. BYZ. ARAB. CONT. HISP.

vel consilio statuunt proprio, ut quidquid,
ut diximus, proventus fortune per eorum
ostenderit gladios, hoc redundet in socios:
qualiter ex ipsorum omnino tenerent
auspicio, ut regalia sine cunctatione victori
ilico mitterent vicissim colla sub iugo.
sed more Pliilistinorum auctior
Cosdro
spurium quendam, tanquam alterum Go-
liam, educit in prolio. territi omnes
Eraclii bellatores pedem subtrahunt retro.
tuiic Eraclius de domini confidens auxiho

super eum descendens uno hostem peri-
mit iaculo ').
1 Eraclius fugatis atque occisis copiis Sicque Persarum irrupto diffugio us- 5
Persarum usque ad Susam urbem, quac qtie ad Susam urhem, que eaput et culmen
caput et culmen regni Persarum est, ot eoriim est, pervenit feriendo. at nunc
pugnavit et cepit atque cunctarum regio- Cosdro regno destrucfo ct imxteriali domi-
num urbes, pagos oppidaquo diruit et in natu tradito, populus non dco, sed ipsi
Romani imperii provinciae formulam refor- Eraclio honorem roddendo et ille hoc
mavit. Persarum diciono sublata rognoquc auctore receptando Romam pervenit repe-
destructo cum magna gloria novam Romam dando. denique exercitu digne remuuorato
feliciter repedavit. thronum ascendit gloriositer triumphando.
12 Septimo antc dicti principis anno Sarra- Tunc in sompnis de re imiuscemodi 6
ceni rebellantes Romanoruni provinciarum niulta oi venire ferunt ex monito ot ut
infesti furtim magis quain publicis ob- a muribus licremi ininisericorditer vastare-
reptionibus stimulant. adversus quos Tiieo- tur ct pro stcllarum cursu astrologico
dorus Eraclii Augusti germanus multis prcmonetur indicio.
proeliis fudit. rclatione audita Eraclius
EF sin., PMF dexlra.
SIN. : 7 expugnavit em. Perez.
DEXTR.: 3 ostenderis P 4 teneretur i'' 6 mitteret P uicissira om. F 7 auctior] PF,

actior il/ 8/9 galliam i-' 10 eradii bellato|tcires P pedes ^/ 11 eradius P 15 suam f
16 nuiu] tunc P' 17 destructoj deflectu il/ 17/18 dominatui P" 19 eradio P 20 auctore receptaudo] P,
aucte receptiiudo iU^ (m. saec. XIV) F, om. 31^ 20/21 repetando P 21/22 reraunerato tr. asc. gloriosi-
ter] P, r. tr. asc, gUuiose M^F, re (om. rel.) M^ 23 tuui F huiuscemodo P», Iniiusmodi F 24 mulli M
uenire] PF, euenire M 25 micribus M 26 et] etiani M pro st. cursu] P, per st. cursu MF
astrolico P 27 indicio] iudicio P, urcitio M
1) Cf. Fredeijarius q. d. 4, 64: egrediens cum e.xercito Aeraclius obviain legatis discurrentibus Aera-
clius imperatorem Persarum uomine (Visdroe petit, ut liii duo imperatores singulare certamine couiungerent,
suspensa procnl uterqne exercitus multitudiuem, et cuius victuria prestabatur ab altissimo, imperium luiius
qui vincebatur et populum inlesum receperit. emperatur Persarum huius conveuentiae se egressurum ad prilio
singulare certameu spondedlt. Aeraclius imperatur arma sumens telam priliae et ialange a suis postergum
preparatam relinquens singolare certameu ut uovos Davit procedit ad bellum. emperator Persarum Cosdroes
patriciuni qnidam ex qnem fortissemum in prelio cernere potuerat, uius couvenenciae ad instar pro se
suis,
contra Aeraglio priliandum direxit. cumqne uterque cum aequetis hii duo congressione priliae in iuvicem
propinquarint Aeraglius ait ad patricium
, quem emperatore 1'ersarum Cosdroae stemabat, dixit: 'sic con-
,
'veuerat, ut singulare certamen priliaudum debuissimus conHige; quare postergum tuom alii secuntur?'
patricius ille girans capud conspecere, qni postergum eius venerit, Aeraglius aecum calcaneum vehementer
urguens extrahens uxum capud patrieiae Persaruni truncavit. Cosdroes emper.itur cum Persis devectus et
confusus terga vertens a suis propries tyrannico ordene Cosdroes interfecetur.
BYZANTIA ARABICA ET HISPANA. 337

monuit fratrem, iit tali cum gente nullo
modo dimicaret, quia niliilominus cog-
nitionis astrologiae disciplinae expertus
crat') et si quid forte eveniret, quoquo
modo non iffnorabat.
Hic Eraclius, ut prefati sumus, Persas 7
rebellantes edonniit, imperiales patrias

belligerando reformavit. seductus a laudi-
bus populi non dco, sed sibi, ut ferunt,
10 honorcm victoric exaggerando, increpatio-
nem per visum non modicam graviter
presagando crebrcm expavit.
Huius temporibus, in era DCLHI, anno 8
imperii eius quarto, Sclavi Greciam oc-
16 cupant^).
13 Adgregata Sarracenorum copiosissima Sarraceni in era DCLVI a)mo iinperii 9
multitudo Syriae, Arabiae et JTesopota- EracliiVII Siriam Arahiam et Meso- ,
miae provincias invaserunt, supra ipsos potamiam furtim magis quam virtute 3Iam-
principatum tenentc Mahmct nomine. de met corum ducatorc rehellin ad Orientem
tribu illius gentis nobiiissima natus pru- 20 sihi vindicant atquc non tantum imhlicis
dens admodum vir et aliquantorum futu- irruptionibus quantum clanculis incursa-
rorum provisor gestorum. tionibus perseverando vicinas provincias
vastant. sicque quoquo modo, arte fraude
virtute, cunctas adiacentes imperii civitates
25 stimulant et postmodum iugum a cervice
excucientes aperte rebellant.
14 Era DCLVIII Suintila in regno Goto-
rum digna gubernucula suscfpit scejdra.
15 Eraclius per omnes sui imperii pro- Qui et in era DCLVI, anno imperii Ul
vincias vel insulas destinavit, ut quantae- 30 Eraclii VII regnum invadunt, quod crebro
cumque Romanae legiones praesidiis patri- et vario eventu belligerantes fortiter vin-
arum diversis locis inerant, Damascum dicant.
metropolim Syriae pro expugnandis hosti-
bus advenirent.
Theodorus cum mnltis milibus Roma- 35 Sicque, nmltis preliis dimiruntc contrn I t
nurum apud Gabatliam oppidum proelium cos Theodoro Eraclii Augnsti gcrmano,
fudit. sed ita pavor et vis inimicorum monitu fratris presagationem muriuni
in Romanis legionibus fuit, ut vix exinde reminiscentis ad multiplicandas et col-
EF sin., PMF dextra.
SIN. : 1 patreni F 18 tenentem EF mahoraet F 20 aliquanto F 27 sumtaa EF

35 niilitibus EF
DEXTE. : U eiadius P 7 ebdomuit P* inipeiales P 8 l)elligan(lij P 12 crebcm F
14 quarto .... 16 imperii om. P scalaui M 17/18 messopotamiam .1/, mesapotamiam P 18/19 mahu-
niet M 19 ductore MF ad orientem] P, adortante M, adhortante F 20 uendicantl radicant M
21 inruptionibus oni. M clanculis (clauculis P) inc.] clamydis inturationibus F ';•?
prouinciasj pr.
propiias F 23 quoquoj P, que quo M, quo F 23/24 fraude uirtutej traudeque non uirtute PYorez
24 ciuitatis M 30 eradii P quod] quem F 37 pre.sagatioue M 38 reminiscentes F
1) C'f. Fredeyarhis q. d. 4, 65: (ITeraclius) cum esset litteris nimius aeruditus, astralocus eftecetur.
2) Isidorus chron. c. 414 a: Sclavi Graeciam Komanis tulerunt.

CHRONICA II. 43

pauci, nuntium ferrent, relicti sint.
qui Hgendas in bcUo gentes discessit a prelio.
quo etiam Theodorus Augusti
certaniine sed cotidie corum incrassante iugulo iia
germanus necatus est. Sarraccni certi de in lioiiMiiis lcfjionihus irruit tiinor, iit
tanta nobilium Romanorum stragc pro- apiid Gabatain opidiim commisso helligero
strata, excusso Romani nominis metu cxcrcitus fuiiditiis lesiis ct Theodorus necca-
provineias, quas duduni invascrant, firmiter ius mitjrurct ti sctmlo. iunc Sarractmi de
posscderunt et apud Damascuni splcndi- tttntti iwhilium sfrapt: firmiter certi metu
dissimam Syrie urbem regnum locarunt '). excusso apud Dainascum splendidissimam
Sirie urbem conscendunt in rcgno.
17 Praedictus prineeps Sarracenorum Mah- Expleto vero Mamet deciino anno Ahu- ' 2
met expletis regni sui annis X vitac finem baccar de eius iribu sicccedit in solio, non
accepit. queni iiactcnus tanto honore et modicas ct ipse irruptioncs Romanorum et
reverentia cokmt, ut dei apostolum et pro- Persarum molitus twllcgio. igitur, ut iam
phetam eum in omnibus sacramentis suis fassi sunms, in era UCLIII, anno Eraclii
esse scriptisquo adfirmcnt ^). in cuius imperii IIII Arabes tirannizant et in era
loco Sarraccnorum Ilabubeccar, unde et DCLYI Theodorum Augusti germanum
eius praedecessor oriebatur, a suis est prae- adgressi pene per decem annos preliis
electus. qui maximam cxpeditionem in fatigatum, postremo in bello diffusum exu-
Persas mohtus vastavit urbes oppida , et perant sicque resistentem acriter necant,
munitiones eorum aliquantulas cepit'). regnumque apud Uamascum, propheta
eorum Mammet innitento, excusso iam
Romani nominis metu, pubhce collocant.
post cuius Mammet decem rcgni expletis
annis in era DCLXVl, anno imperii Erachi
XVII, iam dictum Abubaccar de tribu
ipsa in loco prioris subrogant Persidamque
sub ipso Romani derehctam Arabcs gladio
feritant. sicque triennio pene belligerans
potentialiter regnat.
cf. Cont.
Hisp. 23 ttdn.
18 Eraclius morbo intercutis aquae mor-
talem mundum deseruit.
19 Abubeccar vcro prope triennio suis
principatum gerens vitae terminum dedit.

post cuius interitum Ilamer regni Sarra-
cenorum gubernacula suscipit an. X.
Huius Erachi temporibus in era 13
UCLXVIIII anno imperii sui XX, Ara-
bum incipiente XIIII vitc icrminum ex-
EF slii., PMF dextra.
SIN.: 1 pauci] Mariana, parui EF sunt F 2 teudorus E Ifj nominisl nominis uiniis
Mariana 16 sarr.l sarr. rex Mariana 35 suscepit F
DEXTR : 4 galatani .1/ commissiu belligerio M 7 lanta] tot;im J/ 10 mammet P,
mahnmet .1/ 10/11 abubacar F, abucar M Vi et ipse um. M irriiptiunis P 13 molitas col-
legione F dcluiii P* 15 arabas P 21 mahumet M 23 raahumet M 24 dlxui P», dclxuii M
25 abucar M 26 subrogauit P 36 eradii P
1) inseril, Perezius apud Marianam: era 660 8isamundus per tyrannidem regnum Gothorum invasit
regnat annis 25. era 675 Cln'utila Gotliis praeficitur. 2) inserit idem: era 675 Chintila Gothis praetici-
tur: regnat aunis 4. 3) inserit idem: era 679 Tulga Gothorum regno suscepto regnat aunis 3.
CONT. BYZ. ABAB. CONT. IIISP.

jileto triennio Ahubaccar dato Ainrr dire-
Jiquid in aoVio.
20 Era DCLXXVIII Romanoruin LYIII
Constantinus filius Eraclii Roniani imperii
senatu contra dicente suscepit sceptra an.^).
21 Hanier Sarraconorum suac nationis Sicque Amer gubernacula prioris sus- 14
cohortes ad bellandum universos prope cipiens oninia popuhi decem per annos
Orientalium et Occidentalium nationibus rigidus mansit in regno. hic Alejrindriaiii
experientissinio more direxit. Alexan- antiqiiissiitiani ac florentissiiiiam ririfatem .
driam quoque antiquissimam et tioren- nirtropoliin Eijipti iuyo suhircit censuario.
tissimam civitatem metropolim Aeg-ypti qjii cuni dr omnihus partibus, Orirntis
censuario iugo subiecit et abiectis prae- scilicet et Occidentis , triumplmm victorie
sidiis Romanorum, quae ibidem degeban- drportarrt tam in terestri quam in equoreo
tur, Babilonemque antefatus Ilamer Ilis- prelio, a quodani srrvo orationi instans
maelitarum dux oppidum condere iussit verheratus est gladio. tuni vite terminum
et praesidia ad tuendam Romaniae dioe- dedit explrto. ut diximus. drrinio ainio.
cesim, quae nunc etiam extant. cumque de
omnibus partibus, Occidentis scilicet et
Orientis, ministri exercitus sui triumphum
victoriae deportarent, post deceni ex-
plicitos annos regni sui a quodam servo
orationi instans occisus est '-).
Iluius Eraclii temporibus Sischutus in 15

era DCL, anno imperii supra dicti secundo,
25 Sarracenis adhuc consistentibus sub Roma-
norum tributo Ihrriam, ut vir sapieus,
niinium literature deditus rrtrntat annos
per octo. hic per Hispaniam urbes Ro-
manas subiugat. ludeos ad Christi tidem vi
30 convocat^). Yenerabilem Elladium Tolle- 16
tane sedis urbis regie metropolitanum
episcopum sanctitatis preconio prefulgen-
teni ecclesia chimitat. Isidorum Ilispa-
lensem metropolitanum episcopum clarum
35 doctorem Ilispania celebrat. qui, anno
AÎI prefati principis Sisebuti contra ace-
phalorum heresini magna auctoritate.
EF s!n., PM dextra.
SIN.: 9/10 alexaiidriiiam E 14 anfifata.s EF IG roiiiiuii EF

DEXTR.: 1 ababaccar P, abubucar .3/ dato] M, facicns dato P emer M 0/7 suspiciens 3f
8 regidus M 10 egipto iugi PM 13 equorei 31 14 instans] instar ii 31 V) tunc 31
23 sesebutus 31 2;') sub] super M 21) uljeriani P, ybenantur 31(0 27 reteniptat P 28 mnianias P
30 conuocauit 31 elladinni 31, eladinni P 32 episcopuni] P, pimtUu-us 3f .30 pretati] snprafati 31
principes sesebuti 3f 3G/37 acefabniini bereseni 31
1) inseril Perezlus: era G87 in (Jriente apud Arabes Hamer regnat in Occidente praeficitur tiothis
,
Chindus: regnat annis fj. 2) inseril Perezius: era 688 fhindus Reccesuindum filinni sunrn regno Gottlio-
rnni praepouit: regnat aunis 24. 3) C/". Isiciorus cliron. c. 415. 4W: iijisebntus (intliornni ghiriosissinnis
princeps in Spania plurimas Romanae militiae urbes sibi bellando subiecit et ludaeus siii regni subditos ad
Christi fidem convertit, item eins liisl. 60. 61.

43*
CONT. HISP.
Ispalini in secretario sancte Ilierusalem concilium agitat atque pro veridicis doctorum
testimoniis Sirum quendam acephalum episcopum suprafatam heresim vindicantem
exuperat et vera concilii asserta confirmans eius eloquia dampnat atque a pristino
errore prefatum pontificem diu insequendo perpetualiter liberat^).
Eeccharedo denique in solio, dum tres per menses 17
Imic Sisebuto succedente
solummodo dignum
regnat^), huius vite brevitas nichil
prenotat').
Huius Eraclii temporibus Suintila in era DCLVIIII, anno imperii eius decimo, 18
Arabum IIII, regnante in eis Mammet, digne gubernacula in regno Gothorum suscepit
sceptra X annis regnans. hic ceptum bellum cum Romanis peregit celerique victoria
tocius Ispanie monarchiam obtinuit *).
Huius Eraclii temporibus Sisenandus in era DCLXVIIII, anno imperii eius vicesimo, 19
Arabuni XIIII, regnante in eis Amer anno pene expleto, per tirannidem regno Gotho-
runi invaso, quinquennin regali iocatus est solio. Qui anno regni sui tertio sexagies 20
sexies Toleto Gallie ct Hispanie episcopis adgregatis cum absentum vicariis vel palacii
senioribus in ecclesia sancte Leocadie virginis et martiris Christi post priorem Reclia-
redum Gutiiorum regem, constante adlnic Ispalense Ysidoro episcopo vel in multis iam
libris fulgente mirifice, de diversis causis concilium celebravit^). huic sancto sinodo
Roma urbium
inter ceteros Braulio Oesaraugustanus episcopus claruit, cuius eloquentiam
mater et domina postmodum per epistolare alloquium satis miravit.
Huius Eraclii temporibus Cintila in era DCLXXIHI, anno imperii eius XXV, 21
Arabum XVIII, regnante in eis Amer anno V iam pene expleto atque incipiente iam
VI, Gothis preficitur, regnans annis VI. Hic concilium Toletanum XVIIII episcoporum 22
habitum agitat, ubi non solum de rerum mundanis, verum etiani de divinis nnilta ignaris
mentibus infundendo illuminat. quanta vero sanctorum congregatio vicariis episcoporum
consedentibus vel senioribus palatii, qui interesse digni habiti fuerunt, concilium per-
lustrantibus adgregata in ecclesiam sancte Leocadie virginis et martiris Christi extitit,
liber canonum indicit. imic sinodo Braulio Cesaraugustanus episcopus pre ceteris
illustris excellit atque piam doctrinam Cliristianis mentibus decenter infundit: cuius et
opuscula nunc usque eclesia relegit.
Huius Eraclii temporibus, in era DCLXXVIII, Gothoraiii 23
anno imperii eius XXVIIII, Arabum XXIII, regnante Kracliiis an. XXX nioruo iiitercutis
in eis Amer anno X, Tulgas bone indolis et radix, aque niortaleni niuuduin rleseruit
Gothorum regno suscepto principat a. II. •jotlioruiii
A (f. Matr. 1 inciptt v. 29 cula nunc ; adnotationes \

comprehensas habel solus) PM
2 iiindicis datorum M 3 experat P 4 exsequendo M 5 reccaredo M huic sis.
succedente om. M 1 suuintila P, suintilia J/» 8 mahumet M 9 hic] h'c uii P cuni
om. 3f 10 ispaniam P 12 artabuni i* regnum J/ 13 locutus il/, locato P 14 sexies]
septies 3f adgregatos M palatiis M 15/16 reccaredum J/ eloquentia P 19 eloquium M
20 chintilia M anno] aunos aniio J/ eius bis P 22 regnas M ui] immo IHI cousilium P
xuiiiij P, uiginti quattuor 31 23 etiam de] et M multa] ratula M 24 uicariis] a uic. M
2.5 concedeutihus P ucl] uel a J/ consiliuin PjI/ 27 huic] hinc J/(X) ceteris] cet. episcopis J/
29 husque P^ religit P 30 dclxxuiii] A, dclxxuiiii MP 32 arabum xxiii om. P 34 radix] A.
radis PM
1) Decreta concilii Hispalensis secundi sub die id. liôv. aera 657 (= p. Chr. 619) apud Mansium coll.
cimc. vol. 10 p. 555 seij. 2) CY. Isidorus hist. 61: (Sisebutuni) adserunt interfectum rclicto Recaredo filio
parvulo, qui post patris obitum jirinceps paucorum dierum male iuterveniente habetur. 3) Cf. Isidorus
chron. c. Sl9: Huius (Taciti) vitae brevitas gestorum uihil digiium praenotat. 4) C'/'. Isidorus chron.
c. 4U>d: .Suinthila princeps bellum cum reliquis Komauis urbibus iuiit celerique victoria totius Spauiae monar-
chiam regni primus obtiuuit, item eius hist. c. 62. 5) Decreta concilii Toletani quarti sub die non. Dec.
aerae 671 ("= p. Chr. 633) celebrati apiid Mansium vol. 10 p. 611.
CONT. BYZ. ABAB. CONT. HISP.

K. Em nCLXXVIII, Ro- |Romanorum 24
manorum L VIII , Constantinm Eradii
filius impcrio roronatnr, rcgnuns annis
VI, peractis a principio mundi annis
22 Romanorum LA^ÎIII Constans Constan- YDCCCXLIIII.
tini filius aclministratione rei publicae
gubernacula suscipit mortuo patre. regnat
annos XXVII.
23 Sarracenorum principatum Etlieman Huius temporibus, in era DCLXXX, 25
suae gentis suscepit et gubernacula prae- anno imperii eius primo Arabum XXV, ,
rogavit an. XII. Lybin Marmoricim

iste Attuman suc gcnfis admini- Arabes
et Pentapolim , Kazaniam quoque vel strationem suscipit annos XII. qui uini
Aetiopiam, quae supra Aegyptum in herenii secundi anni guhernacula proroyuns
adiacent plagis, Sarracenorum sociavit Libin MarmoricMm et Pentapolim, Gaza-
regimini et dicioni subiecit plurimasque niam quoque vcl Ezio- XXX\' ex sessi
civitates Persarum tributarias fecit. liis piam, que siipra Egiptum /is Sara
actis Ethemau tumultu suorum occiditur. in herenii adiaccnt plagis, . . . orum
Sarracenortim sociabit
regimini vt dicimii subieeit plurimusque
-" Pcrsnrum frihufurias fccit. iws-
civitafes
tremo tumuUu suorum occiditur, regnans
annos XII.
lluius temporibus, in era DCLXXX, 2(3
anno iinpcrii Constantini primo Arabum ,
as XXV, regnante in eis Atthuinan anno

secundo, Chindasuintus per tiran- l
uothurum
nidem regnum Gothorum invasum Yberie
triumphabiliter principat demoliens Go- ,
thos '), sexque per annos. qucs extr;i fi-

31) Hic in Toletanam urbeni lium regnavit 27
synodale decretum XXX episcoporuni
cuin omni clero vcl vicariis eoruin episco-
porum, quos langor vel inopia presentes
fore non fecit, atque palatinum col-
35 legiuni, qui electione coilegii interesse
mei*uerant, mirifice anno regni sui quinto
indicit celebrandum, discurrentibus tantum
notariis . quos ad recitanduin vel ad ex-
EF sin., APM dextra. cipienduin ordo requirit"). Ilic Taionem 28
SIN.: 5 luiii J' 11 ite i^ \yhm E, \yh\\n F 14 sociauiat i?"
DEXTli. : 3 filius) .•!, sororis filius P.l/ 11 attumam P, acfumma J/ 12 suscepit Pi)/ 13 pro-
gans P, prerogaus J/ 14 niarmoricam P, marmoricim J/ 14/l.'i gazauam-4% gazaunia J/ ad lo
de adnotatione adscripta !n A, sed obscurata pariim liquet lo/K! etliiopiam PM 19 regniun M pluri-
masque] pluriinas PM 21 regnuin M 24 costantini A 25 autuuiam PM 2(j cIiiiulasuiiKlus P,
cbindasuudus M 2.S triumplialiter M demolians M 29 annos] A, annos quos extra rilinm reg-
nauit M (ex adn.), annos regnauit /' 32/33 cuin .... episcoporuni om. P 32 languos M 34/35 col-
legio M 35 merueruut PM 37 iecitaiidum M 38 talonem P
1) Fredegariana 4, 82: fertur de primatis Gotornm . . . ducentis fuisse interfectis, de mediogrebus quin-
gentis iuterfecere iussit (Chintasindiis). 2) Decrela concilii Toletani septimi habiti anno V regis Chin-
dasuindi aera DCLXXXIV (= p. Ckr. 646) apud 3Iansium vol. W p. 763.
CONT. HISP.
Cesaragustanum episcopum ') ordinis litterature satis inbutum et amicum scripturarum
Rome ad suam petitionem pro residuis libris moralium navaliter porrigit destinatum.
qui, dum a papa Romense de die in diem differetur in longum quasi in arcivo Ro- ,
mane ecclesie pre multitudine quesitum facile nequaquam repperirent libellum, dominum
5 pernoctans et eius misericordiam ad vestigia beati Petri apostolorum principis depos-
cens scrinium, in quo degebatur, ab angelo manet ostensum.
ei Qui mox se papa pre- 29
vidit reprehensum, cum nimia veneratione ei adiutoria tribuit ad conscribendum et
Spaniis per eum transmittit ad relegendum, quia lioc ex beati lob libris expositum
retemtabant solum, quod per beatum Leandium Spalensem episcopum fuerat advectum
10 et olim honorifice deportatum. requisitus vero et coniuratus Taio episcopus a papa
Romano, quomodo ci tam veridicus fuisset librorum illorum locus ostensu-s, hoc ilh post
nimiam deprecationem cum nimia quod quadam nocte se ab
alacritate est fassus,
liostiariis eclesie beati Petri apostoli expetit esse excubium. At ubi lioc repperit in- 30
petratum , subito in noctis medium cum se nimiis lamentis ante beati Petri apostoli
15 loculum deprecando faceret cernuum, lux celitus emissa ita ab inenarrnbili lumine tota
eclesia extitit perlustrata, ut nec modicum relucerent eclesie candelabra. simulque
cum ipso lumine uno cum voces psallentium
lampades relampantium introiere sanc- et
torum agmina. denique, ubi orrore nimio extitit territus, oratione ab eis conpleta pau-
latim ex illa sanctorum curia duo dealbati senes gressum in ea parte, qua episcopus
20 orationi degebatur, ceperunt dare prependulum. at ubi eum reppererunt pene iam
mortuum, dulciter salutatum reduxerunt ad proprinm sensum. Cumque ab eis inter- 31
rogaretur, quam ob causam tam grande extaret fatigium vel cur ab Occidente prope-
rans tam longum peteret navigerium lioc et hoc ab eo, quasi inscii rehxtum auscul-
,
tant opere pretium. tum illi multis eloquiis consolatum ei oportunum, ubi ipsi libri
25 latebant, ostenderunt loculum. igitur sancti illi requisiti, que esset sanctorum illa
caterva eis tani chiro cum lumine comitantium. vesponderunt dicentes Petrum Ciiristi
esse apostolum, simulque et Paulum invieem se manu tenentium c|uin omnibus suc-
cessoribus ecc]lesie in loco illo requiescentium. Porro ubi et ipsi requisiti fuerunt, 32
qui domini essent, qui cum eo tam mirabile habebant conloquium, unus ex illis
A (deficiunt r/nae [ ]
inrhisimn.i) PMF
1 ces.araugnstaiium P 2 romain P sua A 3 duni] cnni .1/ romcusi M ilifterefur] AP,
diflerreatur M arciuo uin. M .'i pcrnoctaus] AP, prenotans M nostigiani M principi A^ tJ in]
de M degebaturj A^P, tegebatur A'-M mox] AM, mnx cuni cum P 7 nimi.a] raniiani M
ei his M 8 yspanis P, hispanis J/ rclegaudum M hec M libri .1 9 retentabat »•! ^J/
solnm i>m. M qnod] i\n M per nm. A^ beatum] uitam .1/ liispalensem P.W 10 holim vl talo P
ppa ^l» 11 liec M \'2 est] e M fasus .1'^ 13 hostanariis M beat! petri om. PM ex-
peciit /M/ at] nh M 14 nimis-1» 15 inenarrabile lumini ^" locum PJ/ IG modum J/
17 ipso] X M nno cum uoces] A, una enm (oiim P) nocc introire PM tibri 18 diuque 31 errore 3/
19 albati -1'! 20 degebatJ/ eum] cum P 21 cunique] j1/, q"umque .4, cum P 22 extare J/
fastigium PJ/a 23 hcc et hec J/ quasi om. M 20 eis] eas J/ clero 3/ 27 pauluhim ^»
tenentium] Altf, tencntes P 28 loco iUo] .1.1/, illo loco P et] in M requiti vl» 29 doniini
om. P illis] AM, eis P
1) Ipse Taius ucl Etu/enium Toletanum (Risco Esp. sagr. 31, 16G = Lorenzana patres Tulet. I p. 90):
Vidiinus, vidinius Gregoriuin iiostrum Eomae positum, non visibus corporis, sed obtutibus mentis. vidiinus
enini non solum in suis notariis, sed etiam in familiaribus, qni ministerio corporali oidem fidele exhibueruut
famuhitus obsequium et 2>ost alia: cum Romae positus eiusdcni quac iii Hispaniis deerant volumina seduhis
vestigator perquirerem inveiitaque propria manu transcribcrem, item jôsl inulta : rei quantitatem in sex codici-
bus, quattuor scllicet veteris instrumenti, dnobus etiain novi testamenti .... explere curavi, praefatiunculas
quoque eiusdem codicibus consonantes decerpsi, qnas etiani in capita librorura praeposui. Braulio ad Taium
jireshyterumet ahhatem (Risoo Esp. sagr. 30,382): peto ... ut milii codices sancti papae Gregorii inex-
positos, qui uecdum in Hispania erant tuoque studio et sudore de Ronia huc sunt delati, ad transeribendum
ocius mittas.
:
(JONT. IIISF.
respondit se csse Gregoriuni , cuius ct ipsc desidcrabat cernerc librum, ct ideo ad-
venirc, ut cius rcnuincrarct tam vastum fatigium ct auctum rcddci-ct longissinunn dcsi-
dcriuni. tune intcrrogatus, si tandem in illa saneta mnltitudinc adcssct sapicns Agustinus,
co quod ita libros eius, sicut ct ipsius sancti Gregorii, sempcr ab ipsis cmiabulis
5 amaret lcgerc satis peravidus, hoc solummodo rcspondissc fcrtur vir illc clarissinuis ct
omnium cxpcctationc gratissimus; Agustinum qucm qucris, altior a nobis cum continet
locus. Ccrte ubi ad corum pcdcs cepit prorucrc uncus ab oculis eius ostiariis ct ipsis 33
territis, simul cum luce evanuit vir ille sanctissimus. undc ct ab co die a cunctis in
cadcm apostolorum scdc vencrabilis Taio cxtitit gloriosus, qui antc despicabatur ut
11) ignabus.
K. Era DCLXXXIIII, Ilomanonitn quinquagesimus nonus Constans |
K"iii.-ni..niiii 3 1
Constantini filius imîerio coronatur, regnans annos XXVII, perhactis a principio mundi
annis ^''DCCCLXXI. hic cum Arabas nabali prclio acritcr dimicabit. qui postmodum,
ajnit Siracusam Sicilie inclitam ttrhcm coniaratiotie peremidus est, perhactis XXVII
ir. imperii sui annos. huius imperio sole medio die obscurato celum stellas prodit.
Iluius temporibus in era DCLXXXV, anno regni Saracenorum XXX, rcg nante in -55
cis Attliomam anno VII, Chindas Rccccsuintum Hcct flagitiosum, tamcn boni- (.JutliDniin
motum filium suuni rcgno Gothorum proponit, regnans annis XXIIII. hic crcbra con-
ciha, clarcntc Eugenio urbis regic mctfopolitano episcopo Toleto pio, XLVI episcoporum
20 cum iufinito clero vel vicariis desistentium atque officium dignissimum palatinuni in
unum in basilicam protoriensem sanctorum Pctri ct Pauli apostolorum cxccllentcr

rccoUigit, ct non soluni de niundanis liactibus, vcrum etiani de sancte trinitatis
-^b
mistherium ignorantcs animas instruit^). Iluius tcmporibus eclipsim solis stcllis meridio
visentibus oninis Spania territat atque incursatiouem Vasconum non cum modico exer-
2i citus damno prospectat '').
CONT. BYZ. ARAB. CONT. IIISP.

24 Sed mox Moabia eius sortitus est Huius tcmporibus in era DCL XL, anno 37
scdcm rcgnatquc annos XXV, scd quinque Arabuni XXXY, Moabia ^treces- |.Vrabes
cx his annis cum suis bella civilia gessit, soris sortitus est sedeiti, retjnans in ca
viginti vcro onmcs plebes Hismaehtarum annis XXV. sed quinque ex eis annis
30 obocdicntes summa cum felicitatc pcrcgit. -m cum suis hella cioiUa gessit; vif/inti vero
adversus quem Constans Augustns mille omni idebe Stnahelitarum obediente swmma
EF sin., A {/'. Matr. 1' incipit 1 cuius) PM dexlra.
I)K.\TR.: 1 c.ei-iiere] ene .1/ 1/2 fulueuire] .1/, .idueuere .i, ;id liuc ueiiire P 2 eiut;] eis P reiiiuiie-
rarent A iastigium A^^P^ actuin P redderet PM, redderent A 3 saiicta om. PM aderat M
angustiiius PM 4 eoj A, et PM eius] eis P 4/5 cuinabulis araares J/ 5 pauidus hec M
5/*) et omn. specfatioue (sic A^, expectatione A»P) gratissimus om. M fi augustiiium P, augustinus M
nobis eum eum contiiiet M 7 honianiis M 8 territi A'^ 'J sed A^ ueiierabile M talo P.
tale il/ 11 dclxxxiiii r. Iiiiii c. c. f. M, dcl const. const. filius xx.xuiii roni. et luiiii P 12 aniiis PM
13 araliis P, arabilis M 15 annis PM 17 attomam PMC!) reccesuindnm PM flagifisuiii M
17/18 boniinotum M, bonimodi P 18/Ut consilia P 19 regis M 20/21 in ununi] niuium M
22 recollige M 23 misterio P, miiiisterio M 24 uisis M ispania M, liispaiiia P territat] trepi-
dat.W non] ubiJjT 26 dcxl P 27 x.xxi PJ/ 29 quinquem ^ 30 iiigiutim .1 31 plage J/

hismaelitarum P
1) Intelleguntur concilia Toletana habila sub Beceminto octavum a. 653 (Mansi 10, 1205), nonum a. 655
(Mansi 11, 23), decimum a. 656 (Mansi vol. 11 p- 31). 2) Taius Caesarauguslanns episcopus (c. a. 651)
in jyraefalione in V Ubros sententiarum collectos ex operibus Greyorii (apud Riscum Esj>. sa;p\ voL 31 pi. 172)
Froia tyrannidem adsumens .... adversus . . . Recesuinthum principem fraudulenta praetendeiis mnlimina
.... Christiaiiam debellaturus adgreditur patriam. huius itaque sceleris causa geus etlera Vasconum Pyri-
naeis montibus proraota diversis vastationibus Hiberiae patriara populando crassatur.
CONT. BYZ. ARAB. QONT. HISP.

et amplius adgregans rates infeliciter cum felicitate peregit. adversus qtiein Con-
decertavit, cum paucis per fugam
vix stans Augustus mille et nmpUus lembes
evasit. per ducem quoque Habedclla adgregans infeliciter dccertabit et vix cum
nomine, qui dudum inperacti ccrtaniinis paucis equorabiliter aufugens lapsus evasit.
ducatum tenebat, in Occidentem prospera Per ducem quoque Abdella nomine, qui 38
multa acta sunt. Tripolim venit, Cuidam dudum inpcracti certaminis ducatum tene-
quoque et Helemptien bellando adgressus bat, in Occidente prospera mulfa 2>erhacta
est et post multas desolationes effectas sunt. Tripolim venit, Cidamis quoque et
victas vastatasque provincias in fidem ac- Elenpticn beUando adgrcssus est et post
cepit et mox Africam adhuc sanguinem multas desolationes cffectas vel diversas
sitiens adventavit. praeparata igitur certa- patrias victas atque provincias vastas edo-
mina illico in fugam Maurorum acies mitas sibc plurimas haterbas in fide aceep-
versa est et omnis decoritas Africae cum tas adhuc sanguincm siticns Afrieam ad-
Gregorio comite usque ad internicionem ventabit cum omnes preliatorum falangas.
deleta est. Habedella quoque honestus preparata igitur certamina ilico in fugam
cum omnibus suis cohorti-
beneficio largo Maurorum omnis deco-
est acies versa et
bus remeando Aegyptum pervenit Moa- ritas Africe cum Gregorio comite usque
bia peragente X regni anno. ad mternicionem deleta est. Abdella quoque
honustus beneficio largo cum omnibus suis
coortibus nmcando Egiptum pervenit Mavia
peragente decimo regni sui anno.
cf. Cont. «c Constans Augustus, qui rem publicam
Bisp.c.40. ^"^
fomitibus praecurrebat , apud Syracusam

Siciliae inclitam urbem ministrorum con-
iuratione peremptus est, peractis XXVH
imperii sui annis. sed Constantinus maior
natorum eius administrandi sollicitudinem
Romani suscepit iinperii ^). Romanorum
LX Constantinus apud Syracusam audiens
seditione suoruni occisum patrem coro-
natur imperio regnans an. ^).
2(i Moliabia Sarracenoruiii rex centum Qui Mavia C virorum ad obsequendum 39

milia virorum, quae Yzit filio suo, cui et vel Consfantinopolim pergendum filio tra-
regnum decreverat, famularentur obsequio, didif. quem dum pcr omne verni temporis
direxit ad Constantinopolim debellanduin. obsidione cingcrenf ct famis hac pestilentie
quam dum per onine vernum tempus ob- laborem non tolerarent, relicta urbe plurlma
sidione cingerent et famis ac pestilentiae oppida capietUes honusti preda Damascum
EF sin., APM dextra.
SIN. : 4 iiiperacti] E, iam peracti i^: requiritur imperati (vide p. 325) 11 praeparato i. certamiiie
Mariana 17 moabiam libri
DEXTR. : 2 lembos M 3 iiitelicum M i auiiigiens P, etYugiens M 5 abdila PM 6 iuper-

acti libri 7 prospera om. P pacta 31 8 cropolim P cidanus M 9 heleptien P, helepcien M
11 uitas J/ 12/13 acceptos J/ 14 omnibus pr. talangis (phalangis P)PM 1:') preparato i.
certamine PM 16 aciens M 19 cum om. M 20 moal)ia PM sui regni M 32 inoabia PM

c] A, uentuni milia PM 34 quam PM oinni uerni temporis A, omne ueriium (uerbum P) tempus PM
35 obseditione PM 37 hoministi M
1) inserit Perezius: Era 719 Moabia Saracenorum rege Gothorum suscipit reguum Wainl)a fide et
pietate repletns regnat annis 8. 2) inserit Perezius: Era 727, qui est annus 17 Moabiae regis Saraceuo-
rum, Gothorum creatus in regno Ervigius regnat annis 7.

laborem non tolerarent, relicta urbe et regem, a <juo dirccti fucrunt, salutifcre
plurima oppida capientes onusti pracda post trienuium reviserunt. cxpletis ergo
Damascum et rcgom, a quo dirccti fuerant, Moahia principatns sui annis XX et, quos
post bicnnium salutifcre rcviscrunt. cx- civiliter vixit, V humane nature dcbitum
pletis crgo Mohabia principatus sui annis solvit.
XX et quos civiliter vixit V humanae

naturae dcbitum solvit.
CONT. HISP.
Era DCCXI, Jiomnmrimi scxagcsbmis Constantinns Koniaui 40
Cousiantii fdiiis inipcrio coronatur. rcgnat annos XV [ii liac era DCCXII fiunt ad liquifluin
aniii seculi VDCCCLXXIII, nisi anni

perhactis a principio mundi annis VDCCCLXXXVI. cum
XIIIl CoHStantini hoc laciunt cep-
hic ajjiit Siraciisam audiens scditione suoruni occisiim tuni quintum decimum ut in VDCCC
patrcni cum classe qua potuit, palatium petiit et tro- octuaginta et sex remitentur.
num gloriose triumpliando conscendit.
CONT. BYZ. ARAB. CONT HISP.

27 Quo mortuo Yzit natus eius obtinuit Huius temporibus in era DCCXVI, 41
15 locum annis III. iucundissimus et cunctis anno imperii eius V, Arabum LXI Yzit
nationibus regni eius subditis vir gratissime natus Mavie ohtinuit regiminis \ Arabes
habitus, qui nullam umquam, ut omnibus locum. annis iucundissimus trihus et regni
moris est, sibi regalis tastigii causa glo- eius cunctis sue patrie suhditis naiionihus
riam appetivit, sed communis cum omni- vir nimium gratissimc hahitus, qui nullani
20 bus civiliter vixit. prospera pauca aut humquaiu, ut hominibus moris est, sibi
nulla in tcmporibus eius in exercitibus regalis fastigii causa gloriam appetibit,
ab ipso destinatis sunt acta, expletoque sed eommuniter eum omnibus eiviliter vixit.
triennio vitae et regno termina posuit et 25 Hic impleto tricnnio Maviani prolem 42
successorem sibi Mohabiam filiura dere- successorem reliquit paternis morihus si-
2,1 liquit paternis moribus similem. qui ut milem. ad fastigium, rcgni pcrvenit,
qui, tit
ad fastigium regni pervenit, cunctis sui tcrtiam omnihus eondonahit.

tributi qui
regni provinciis tertiam tributi condonavit Mavia dimidium anni in regno numens
pecuniae partem ipsequc, antequam dimi- 30 ah hac lucc discessit
dium anni in regno maneret, ab hac luce
:)o discessit ').
28 Romanorum LXI lustinianus a senatu

regno praeficitur, regnans ante primam
deiectionem an. X et post receptum reg- 3.1
num an. X.
EF sin., A (f. 3Iatr. 2 incipit 16 huius) PM dexlra.
SIN. : 2 plurima] Mariana, c prima EF 4 reviserunt] Mariana, remiserunt EF 28 sui om. F

DEXTR. : 3/4 et quos ciuiliter uixit om. PM 4 u om. M 8 era dccxi r. sexagesimus om. P
9 constantini M xu] xii PM adnoiatio ad hunc locum pertinena lejfUur in A et iiiuta luco sho iuxta
344, 32 qui mauia et corrupta: si scrijJiit auctor, ut videtur, DCCXI i)ro DCCXII, hoc dixit aeram 711 respondere
anno mundi 5873 (sciUcet profectus inde ijuod in Jine aequiperat aeram 792 et annum mundi 5'J54), eumque
annum Constantini primum ducere ad extremum decimus quintum 725 = 58<S7, sed terminum reijni ita posse
revocari ad a. 58S6, ut extremus non fuerit plenus itaijue numeratis annis quattuordecim numerum traditum
5886 posse defendi. 10 annis om. M 12 petit 31 13 gle A, glie P, glorie om. M 17 izit PM
18 maule PM 19 regno PM 21:22 qui milia umquam M 23 appeciuit P 24 ciuiliter] A,
ciuibus PM 25 maulam PM 27 ad oni. P 29 maula PM
1) inserit Perezius: era 725 ad tutelam regni Gothorura Egica obtinet principatum, regnat aiinis 15
Yzit tertio regnante anno iu yaracenis.
CHBONICA n. 44
346 CONTINVATIONES ISIDOEIANAE

29 Mohabia iuniore mortuo cunctarum Huius temporibus in era DCCXVI, 43
provinciarum exercitus duos sibi principes anno imperii eius incipiente sexto, Ara-
elegerunt, unum nomine Abdella et alte- bum LXII, Mavia iuniorc imrtuo ctmc-
rum vocabulo Maroan, cuius ex filio nepos tariim Arabum exercitus pene per quat-
hactenus nostris teniporibus illonmi ob- s tuor annos in duos principes Abdilla atque
tinet principatum. sed Abdella ante duo- vifarie est divisus. quorum Maruaii
rum fere spatia annorum omnibus con- tantus manet conflictus, ut iunnmerabiles
sentientibus electus est princeps. Maroan catervas utrorumque voraberit gladius.
vero invidiose ab ipso Abdella ab Almi- Tunc imperatori per nobem annos ab uno 44
dinae finibus cum omnibus liberis vel suis lu cx illis nomine Maroan, ut ei adiutoria
propinquis pellitur atque exilio apud militum opitularetur aut ne impediretur,
Damascum esse iubetur. sed post modica 2)er nnoqnoque die probati auri integri
temporis intervalla aliquantis de exercitu punderis mille solidorum est numerus ex-
consentientibus deo conivente provehi- solntus et niula Arabica cum lecti sericia
tur ad regnum. inenarrabiiia et copiosa is vcsfiaria singulis diebus causa pacis ne

anno continuo secundo adversum se in- prepediretur, simid cum poUa decora
vicem proelia exercentes innumerabilis ex cuncta supra nominata sunt adtributa.
utroque exercitu mutuis intcr se proeliis atque omnis retro actorum tcmporum cxtitit
agitatis hominum cecidit multitudo. sicque captivitas relaxata, quacumque olim fuerat
dum suas vires vicissim nimium pugnando 211 captivata.
magis magisque dcbilitari respicerent,
Maroan unius partis rex pacem a Con-
stantino Augusto legatis missis suppHciter
sibi concedi postulat. cui his condicioni-
bus pax annorum VIIII concessa est, ut 25
captivos et transfugas in cunctis Sarra-

cenorum provinciis constitutos inconcussos
propriis sedibus relaxaret et quantitate
auri solidorum mille integri ponderis,
puellani unam ct mulam Arabicam villo- 30
sam , siriciam unam diurne sinc inter-
missione imperatori Augusto Sarracenorum

rex continua VIIII annorum curricula pro-
ferret '). Maroan vero antequam morcre-
tur, Hismaelitarum provincias suos inter 35
filios dispertivit, id est Persidis, Armeniae,
Mesopotamiae, Osdroenae, Arabiae et
Syriae regiones regno Habdelmele primo-
EF sin., APU dextra.
SIN.: 3. 6 IiabdeUa Ji" 4 raoroau EP 18 muturis E 22 pacem] aic E, post augusto F
29 sldorum E, soldorum F 31 syriciara E, syricam F 33,34 proferret] Mariana, profert EF

38 habdelmelec F
DEXTK. : 3 maula PM 3/4 cunctorum PM 5 anuos] A, aunos abdilla atque marcian P
(ex adn.), de M non constat 9 imperatore 31 10 raarcan P 12 per] pro PM 14 mula]
milia P serica M 1.5 prediretur A^ 16 paUa P3I 18 omuis om. A^ 19 quecuraque M
1) Cf. Theoplianes ad a. m. 6178: tovtui rio erci ccnoareXXei 'Aî/ueXi/ jrpof 'lovanvicivov ê,icccuiec<i
Trjv eiqrjvrjii xul earoi](rj&rj >] eigtjvrj ovrcog' ivcc .... AêfieXex ôiarj zol; 'Pio/nccloie xccS-' exccarrjv rjûegccv
vouiauccrcc /iAik xccl Xmiov xcci SovXov: similia referuntur ad a. 6150. 6169. 6176.

genito dereliquit, Aegyptum vel ulterioris
Aetliiopiae partcs, Tripoleos, Africae et
usque ad Gaditana freta adiacentes pro-
vincias Habellaziz filio dereliquit. exer-
citus terrestris vel aequorei ordinis Mahmet
nato suo concessit, ut novenali tempore
pace expleto contra Romaniam cunctasque
finitimas nationes expeditionibus studeret.
ita cunctis diligenter ac prudentei' ex-
pletisanno uno dimicatiimis finito reddidit
debitum humanac naturae ac, ut ipse

iusserat, Habdehnele maiorem suum natum
successorem reliquit ')•
30 Romanorum LXII Leo deiecto lusti-

niano per tyrannidem coronatur in reg-
num. regnat an. III.
31 Post quem LXIII Romanorum Absi-

marus eo modo praeficitur. reg. ann. VIII.
32 Habdelmele vero apice regni adsumpto
reg. an. XX. primo regni sui anno om-
nem experientiam atque virtutem animi
exercitus sui adversus Habdella, quem
pater multoties variis inpetierat bellis,
ad ultimum apud Maccam, Abrahae, ut

domum, quae iuter Ur Chal-
ipsi putant, Huius temporibus, in era DCCXX, 45
deorum et Carras Mesopotamiae urbem anno imperii eius decimo, Arabum sexa-
in heremo adiacet, mota congressione. gesimo sexto, AbdilmeUc apicem regni ad-
Ilabdella rex a duce exercitus Tahihie smnto regnnt annos XX. hic enmlum
nomine destinato a rege Habdelmele inter- patris 2Krseqtiens ajmt Maccani Ahrahe,
ficatus est caputque praedicti regis Hab- ut ipsi autunumt, domum, inter Ur Chal-
della praecisum Habdelmele regis filio deorum et Carras Mesojmtamie per ducem
Maroan ab Aiaiae duce exercitus Damasco missuni interficit et sapientissimo more
praesentatur. sexto igitur praedicto princi- civilia bella preliando reconprimit.
pis anno intestinis per circuitum undique
compositis bellis externorum fines sapien-
tissimo adgressus est more, nam multorum
provincias populorum, civitates, vicos, op-
pida atque castella suae dicioni tributarias
fecit. fratremque supra praemissum, cui
pater a finibus Aegypti usque ad fretum
SIN.: 4 liabJel.nziz Mariana 31 nr] Mariana, om. EF 35 interfectiis Mariana 38 aiaiae]

EF, aeacae Mariana 39 supra] E, snra F
1>EXTR. : 26 eius om. M 27 abdelmelic P 29 niaccam] A , meccani P, meaccam M
30/31 cbadeorum A^ 31 mesapotamie P, messopotamie 31 32 interfecit P
1) inserit Perezius: era 732 Egica in consortium regni Witizauem tiliuni adsumit, item in margine:
era 732 sexto apud Arabas Habdebnele an. reg. Egica in consortio regui Witizanem tilium sibi heredem
regni facit.
44*
CONT. BYZ. ARAB. CONT. HISF.

Gaditanum tradiderat potestatem regnique
post eum iusserat successorem, fatali casu
pracventum in propriis liberis regnum
nihilominus contradendum firmavit.
ter
Hulit nempe primogenitum natum reg- s
num suorum post se tradidit. fratrem

quoque eius Zoleimam nomine illi esse
sequipedam iussit. sicque utiliter ordi-
nando, ut a patre didicerat, natis com-
posuit atque expleto sui regni anno securus lo
ab hac luce discessit ').
Huius temporibus, in era DCCXH, 46

anno imperii cius primo Arabum LVH, ,
Mavie regni XXHI, Wamba Gothis prc-

fectus regnat an- (TOtliorum
VHI. In era DCCX primu.s annus

nis qui iam
Wambani regis notatxir.
in supra fatam annus yero incarnationis
eram anni tertii domini DCLXXII aunus
sceptra regia me- seculi VDCCCLXXII. si
ditans civitatem vero Constantini impera-
toris supra memoratas ad-
Toleti mire et
dideris ad era DCCXI,
eleganti labore
VDCCCXXXVI seculi
renobat, quem et veteris.
opere sculptorio versivicando pertitulans

hoc in portarum epigrammata stilo ferreo
in nitida lucidaque marmora patrat:
Erexit factore deo rex inclitus urbem
Wamba sue celebrem protendens gentis
honorem.
inmemoriis quoque martirum, quas super
easdem portarum turriculas titulavit, hec
similiter exaravit:
Vos, sancti domini, quorum hic pre-
sentia fulget,
Hanc urbem et plebem solito salvate
fabore.

SIN.: 1 gmlitanuni F 3 praeuentus Marlana C) primogenito nato Mnrhina.
DEXTR.: 12 dccxii] .1, dccxuiiii PM 14 maule Pil 17 in adnotalinne leqendnm est
VDCCCLiXXXVI: supra ad p. 345, 10 factum est, anmnn primwn Constantini aequiperainus

scilicet si , ut
aerae 711 eique damus annos XIJII, annus eius extremus fit aera 7'i5, mundi oSSfl. 19 rega A^, regina 31
24 sculptorie M 25 hec M 27. 28. 33. 35 arite carmina urj A '21 lauctore P, lantoie -1/
28 sue] A, rex P, om. M potendens A 31 portare P 3.') soluate -1/
1) Perezius in viaryine: Witiza [discejdente patre nimia [quiet]udine eius in solio [sedit] omni populo
[reclajmante 14 apud [Araba]s Abdelmelec [regn]ante, item in textu: Era 749 Rudericus furtim magis quam
virtute Gotthorum invadit reg. anuo 1. nani adgregata copia exercituuni adversus Arabes diu sibi provinciam
[creditani] incursione va[stantes] adgreditur, atque [tali con]tiietn et praelio [moritur] omnisque decor (Gotbo-
rum] eo die in pot[estate Ara]buni cessit im[perii, quod] per tot aunos [invictum] incnncussum[que per-
man]serat reguant[e in .Sa]rracensis Hul[it ann.] 5 ins. Perez apud Marianam.
CONT. HISP.
Hic anno regni sui quarto in era DCCXIII in Tole- Suporsuut ab auuo priiuu Wambaui regis 47
tana urbe in beate matris doniini Marie virginis sede nsque sexto uiillesiiuo conpleto aus
post transactos octo decem CXXVIII

atrio in secretario et
perturbationum diversarum cladium annos , ad instar mulieris illius in evangelio curbe
s concilium salutis parat, atque omnes Spanie Gallieque episcopos sinodaliter adgregat.
cuni quos et tempora absque concilia pretereuntia satis deplorat'). In hoc vero con- 48
solationem cum tautimodos quod prenitente tunc sanctissimo Hildefonso
viros receptat,
melliflue os aureuni in eloquentem atque de virginitate nostre domine
libris diversis
semper Marie virginis nitido politoque eloquio, ordine sinonime porHorentem et han-
1" cora fidei eius tempore in onini sua eclesia insidente, libelh ab eo editi et per Iberiam
discursati ut vere a magna conciha fidelium lectitantium recreate sunt mentes atque
a ribulis doctrinarum eo in teniporemagnopere consolati sunt pusiHanimes.
Huius in tempore, in era DCJCXVIII, anno imperii eius septimo Arabum sexa- 49 ,
gesimo secundo, bifarie Abdella et Maroan pro regno incipientibus prehari, Gothorum
'•''
Ervigius consecratur in regno. regnat annos VII. cuius in tempore famis 1 Ootlioruui
valida Spaniam populat. Ilic anno primo concihuni duodocimum Toletanum in era iJO
DCCLXVIHI triginta quinque episcoporum cum inextimabili clero vel Christianorum

collegio splendidissime coliigit^). in cuius tempore iam lulianus episcopus, ex traduce
ludeorum, ut flores rosarum deinter vepres spinarum, productus omnibus mundi parti-
w bus in doctrina Christi manet preclarus, qui etiam a parentibus Ciiristianis progenitus
splendide in omni prudentia Toleto manet edoctus, ubi et postmodum in episcopio
extitit decoratus.
K. Era DCCXXVI, Romauorum sexagesimus primus lustinianus imperio | Eomani 51

coronatur. regnabit ante deiectionem annis decem, peractis a principio mundi annis
25 VDCCCLXLVI.
Huius temporibus in era DCCXXVI, anno imperii eius primo, Arabum LXX, 52
Abdelmelic apicem fastigii, quattuor per annos iam regnando, retemtat.
Huius tempore in era DCCXXVI, anno imperii eius primo, Arabum septuagesimo, 53
regnante Abdelmelic anno quinto Egilia ad tutelam regni Gotliorum primum Gothi 1
3u et summum obtinet principatum. regnat annos XV. hic Gothos acerva morte per-
sequitur. plaga insuper inuinalis liuius tempore inmisericorditer inlavitur '). Concihum 54
'A (/. llatr. 2' inc. 19 productus) PM

3 sectario P 4 preturbationum AP illis Jll 5 consilium PJf onniis Jlf liispanie PM
i; cnm] qura ^l quis P, quibus J/ absque] atque Pilf consiliaP salutis J/ 7 tantimodi sui
res P ildefonso P, yI<leI'onso M 8 eloquente PM 9 nititido P politoque] A, hec M

polito M, que polito P perflorente PJ/ 10 insidiante il/ 11 a om. P3f lectitantum 31
12 riuuli P doctriuarum] d. cousolati librl 14 hifalarie P abdilla PjI/ marciau P regnum PM
15 famis 07)(. ^4=' KJ hispauiani PJ/ 17 dcclxuiiii] J, decxuiiii Pil/, quiuquem yt 18 splendississime Jl/
iam om. PM 19 perductus 3f 20 etiam] iam PM 23 iustiniani M 25 ndccclxluij AM,

udcccclxni P 26 tempore PM eius] saluo eius P» 27 abdelmelec P regando A 28 eraui A
29 abelmelic P egica PM 30 reguans P prosequitur P 31 inguinalis PM
1) Acta concilii Toletani iindecimi hahiti anno p. Chr. 675 Wambani regis quarto apud Mansium
vol. 11 p. 139. in praefatione episcopi dicunt: decursis longe ante temporibus post decem et octo scilicet
labentium annoruni excnrsum iii ULiiim uioruiuius aggregari conveutum . . . nec . . nmuerus iste alienus est
a salute; sic quippe nmlier illa in evaugelio ter senis annorum excursibus curv.a . . . sub sacramento huius
numeri saluti pristiuae a salvatore donatur. 2) Decreia concilii Tolciani duodeciini hahiti aera 719 (p. Chr. 681)
a. 1 reyis Ercii/ii upud Mansium 11, 10 >3: praefatio mala plagasque deplorat quibns terra preuiatiu': pro cou-
temptu divinorum praeceptorum terram peruiciem sustinere pressurarum. 3) C/. Eijica. in epistulu scrijila a.
p. Chr. 693, reyni sui sexto ad concilium Toletamts se.ctum decimum (Mansi 12, 82): iugruente iuguinalis plagae
vastatione qui ad Narbouensem sedeui pertiuent episcopi, uequaquam sunt iu hac sancta synodo aggregati. item
CONT. HISP.
anno eius primo, in era DCCXXVI
urbem Toletanam in eclesia pretoriensi aput
sanctorum apostolorum Petri et Pauli omnes Spanie et Gallie pontificis adgregatis
beate memorie luliano doctore clarente sub sexagenai-io episcoporum numero vel multi-
plici Christianorum collegio clero atque omni vulgali in circuitu ferventium populo
5 celebrat. in quo pro diversis causis vel pro absolutionem iuramenti, quem prefato
prinoipi Ervigio noxiabiliter reddiderat, synodum ut exsolveretur, expostulat ^). Eius in ^^
tempore librum de tribus substantiis, quem dudum Rome sanctissimus lulianus urbis
regie metropolitanus episcopus miserat et minus tractando papa Romanus arcendum

indixerat ob eo, quod volumtas genuit volumtatem, ante biennio tandem scripserat,
10 veridicis testimoniis in hunc concilium ad exaggerationem prefati principis luhanus
episcopus per oracula maiorum ea, que Rome transmiserat, vera esse confirmans, apolo-
geticum facit et Romeper suos legatos eclesiastieos viros presbiterem, diaconem et
subdiaconem eruditissimos in omnia dei servos et per omnia de divinis scripturis in-
butos, iterum cum versos adclamatorios, secundum quod et olim transmiserat, de laude
15 imperatoris mittit. quod Roma digne et pie recipit et cunctis legendum indicit atque
summo imperatori, satis adclamando: laus tua, deus, iu fines terre! cognitum facit.
qui et rescriptum domno luHano per supra fatos legatos satis cum gratiarum hactione
honorifice remittit et omnia quecumque scripsit iusta et pia esse depromit.
Era DCCXXXVI, Romanorum sexagesimus se- Ronianorum
p„ 56
20 cundus per thirannidem Leo imperio coronafur, reg- Leo naval! expeditione adversum Sara-
nans tumultuose ann. III, peractis a principio mundi cenos multa infra fines Libie vel Sirie
prospera gessit
annis VDCCCLXLyilll. hic tumultualiter lustiniano
deiecto suo se sublimat imperio.

Huius temporibus, in era DCCXXXVI septima et octaba, anno imperii eius primo, 57
25 secundo et tcrtio, Arabum LXXVIIII. LXXX
et LXXX prinio, Abdehnelec regnans
peragit tertium decimum, XIIII et anum. XV

Huius tempore, in era DCCXXXVI, anno imperii Leonis primo, Arabum LXXX, 58
Abdelmelec XVI, Egika in consortio regni AVittizancm fihum sibi heredem Gothi |
faciens Gothorum regnum retemtant. hic patris succedens in soho, quamquam petu-
30 lanter, clementissimus tamen, quindecim per annos extat in regno. Qui non solum 59
eos, quos pater danmaverat, ad gratiam recipit temtos exilio, verum etiam clientulus
manet in restaurando. nam quos ille gravi oppresserat iugo, pristino iste reducebat
in gaudio et quos ille a proprio abdicaberat solo, iste pio reformans reparabat ex dono.
APM
DEXTE.: 2 sanctorum ap.] ap. suorura jl/ omuibus isp. (liisp. 31) et g. pontificibus PM aggre-
gatos M 3 memorie] marie P doctore om. M uel] qui M 4 uugali P 5 uel pro] uel
per M absolutione PM
quem] quod PM G princip A^ eruigilio M ediderat P exsoluen-
tur M postulat P 1 que P sanctissimus iul. sanctissimus P 8 emiserat M 9 ob eo quod]
ab eo que M biello M 10 ueridicis] iudicis M0) exaggerationem] P, exageuerationem A, exag-
generationem M 11 rome oiii. P 11/12 apelegiticum P 12 presbyterum PM et om. P
13 superdiaconem M er. uiros P 14 cum uersus P, couiiersus M 10 ad clamaudum PM
cogitum A<^ 17 domino P fratos P» jg remittat P 20 leo] loco P 22 udcccclxuiiii P,
ndccclxix M 24 dcc] dccc P" xxxui] xxui A^ 25 uiiii] uiii P abdelmelech M 27 dccxlxxxui P
28 abdelmelech M egica PM uuitazariem M 29 retem(p)tat PM patri ^" 29/30 peculanter P,
petnlant M 31 temto M 32 illi P iste] ille M
altera a. 7). Chr. 694, regni .mi seplimo ad conciUum Toletanum decimmn seplimum (Mansi 12, 95) : illis tantundem
Hebraeis ad praesens reservatis, qui Galliae provinciae videlicet inter clausuras noscuntur habitatores existere
vel ad ducatum regionis ipsius pertinere, ut quia delictis ingruentibus et externae gentis incursu et plagae
ingninalis interitu pars ipsa ab liominibus desolata dignoscitur, . . in suHVagio ducis terrae ipsius existant.
1) Acla coitcilii 'Ihleiani decimi tertii habiti aera 7'Jl (p. Chr. 6S3) regis Ervigii anno quarto apucl
Mansium vol. 11 p. 1059.
CONT. HISP.
sicque convocatis cunctis postremo cautiones, quas parens more subtraxerat subdolo, iste
in conspectu oninium dignc cremat incendio et non solum quia innoxios reddet, si vcllet,
ab insoluvili vinculo, verum etiani rebus propriis rcdditis et oiim iam fisco mancipatis
paiatino rcstaurat ofticio. Per idem tempus Felix urbis regie Toletane scdis episcopus (jil
5 gravitatis et prudentie excellentia nimie pollet et concilia satis preclara etiam adhuc
cum ambos incolomes principes agit.
Era DCCXXXVIII, Ronuinorum LXIII, Ahsimanis Imperio coro- Komaiioruin
1 Gl
mtur, reguans aniiis sapteni, perhactis a principio mundi annis VDCCCCV.
Iluius temporibus, in era DCCXXXYIII anno imperii eius primo,Arabum [LXXJXII 62
M [sinijulque et tcrtio cepto, regnante Abdelmelec anno XVII Wittiza decre- Gothonim |
pito iam patre pariter rcgnant. qui et in eram DCCXXXVIIII supra fatc cladis non
ferentes exitium per Spaniam c palatio vagitant. Era DCXXI.
qua dccursa propria morte deciso iam patre, fioru-
lentissime supra fatos per a[unos regnumj retemtat.
atque om[nis SpaniaJ gaudio nimio freta alacriter letat. Per idem tempus Gundericus 63
i.'i
urbis regie Tolctane sedis mctropolitanus episcopus sanctimonic dono inhistris habetur
et in multis mirabihbus auctor celebratur.
CONT. BYZ. AEAB. CONT. HISP.

inter omnia assidua vastatione debilem prudcutie in exponendis exercitihus, in
facit. insulas quoque prope ad consum- tantum, dum divino expers fabore, pene
mationem adduxit. Indiae fines vastando omnium (jentiiim si{bimef proxi]marum vir-
perdomuit. in occiduis quoquc partibus tutem confregit liomaniamque intcr omnia

5 regnum Gothorum antiqiui soliditate fir- adsidiia vastatione devilem fecit. instdas
matum apud Spanias per ducem sui exer- quoque prop)e ud consumationem adduxit,
citus noraine Musae adgressis edomuit ct Indie fines vastando edomuit, civitates ad
regno abiecto vectigales fecit. sic omnia irri|ta inojpia adduxit: castel[la obsess]ione
prospera gerens nono regni anno prae- a[dfl]ixit, in Libie amfractibus omne Mau-
10 visis copiis universarum gcntium sibi ex- ritania subiugabit. In occiduis quoque (i7
hibitis vitac tcrminum dcdit. partibus regnum Gotlioru m antiqna solidi-

tate pene per trecentos CCCXLV anui Uotho-
rum suut, quia. quiu-
quinquaginta annos, ab
que iu nieusium
era quadringentesima iutervallo compu-
ab exordio et pvincipio tautur.
sui ') ftrmatum aput Spanias vero a Livvi-

gildo pene per CXL annos pacifice usque
in era DCCL porrectum per ducem sui
exercitus nomine Muze adgressum edomuit
et regno ablato vectigale fecit.
CONT. HISP.
Huius temporibus, in era DCCXLVIIII, anno imperii eius quarto, I
Ispania misera 68
Arabum LXLII, lHit sceptra regni quinto per anno limlericus lurtim magis quam virtute reg-
retinente, Rudericus tumultuose regnum ortante se- uuui Gothorum iuvadit.
natu invadit. regnat anno uno. nam adgregata copia exercitus adversus Arabas una
2;, cum Mauros a Muze missos, id cst Taric Abuzara ot ceteros diu sibi provinciam crc-
ditam incursantibus simulque et plerasque civitates devastantibus , anno imperii
lustiniani quinto, Arabum nonagesimo tertio, Ulit sexto, in era DCCL Transductos
promonturiis sosc cum eis confiigendo recepit coquc prelio fugatum omnem Gothorum
exercitum, qui cum eo emulanter fraudulenterque ob anibitionem regni advenerant,
30 cecidit. sicquc regnum simulque cum patriam malc cum cmulorum internicione amisit,
peragentc Ulit anno scxto. Pcr idem tcmpus divc memorie Sinderedus urbis regie 69
metropolitanus episcopus sanctimonie studio claret atque longebos et merito honorabiles
viros, quos in supra fatam sibi commissam eclesiam repperit, non secundum scientiam
BF sin., APM dexlra.
8IN. : 7 adgressus Mariana 9 prospere Mariana.
DEXTR-: 1 iiij exercitus iuP in om. PM 2 dum] cum PM peue] ut pene PJ/ 3 proxima-
rumque PM (! ail om. 31 consummationem P 1 ciuitatis M 8 obsessione] afflictione P» !< onmem
mauretauiam PM 12 In nola ante numeros cernitur littera A maior, ised tndetur inducta esse 14 era
um. M IB sui om. P hispanias PM 1(>;'17 leouegildo M per om. PM 18 in] ad in P

dncereMff) 19 muse P adgressus Pil/ 20 uectigales PJi 22 Ixii PJ/ anuos P
23 orante M 25 mauris P, marios M maze PM misses M, missis P tarie M 2(j ciui-
tatetes P 27 J.xiii PM transductos (potius quam transductis) A, transductis M, transductuns P: in-
telleyitur lulia Traducta prope Gibraltar 28 eius M eosque P fugato oraui g. exercitu PM
29 emulaut M 30 patria PM 31 siuderebus P 32 sanctimonio P
1) Laterculus reijum Visiyothorum in principio: aera CCCC iu Gothis primus rex elficitur Atanaricus.
CONT. HISP.
zelo sanctitatis stimulat. adque instinctu iani clicti Wittize principis eos sub eius tem-
pore convexarc non cessat. qui et post niodicum incursus Arabum e.xpabescens non
ut pastor, scd ut nicrccnnarius Ohristi ovcs contra decreta maiorum descrens Romanie
patric sese adventat.
.", Huius tcmporibus in cra DCCXLVIIII, anno impcrii cius quarto, Arabum LXLII, 70
Ulit quinto, duni supra nominatos missos Spania vastarctur ct nimium non Ûini iiostili,
veruni etiam intcstiuo iurore conHigerctur, Muzc et ipsc ut miserrimam adicns pcr
Gaditanum fretum columnas Herculis pertendentes, et quasi tomi indicio porti aditum
demonstrantes, vel clabcs in nianu transitum Spanie presagantes vel rescrantcs iam
10 olim malc dircptani ct omniuo impic adgressam perditans pcnetrat atque Toleto urbcm
regiam usquc inrumpendo , adiaccntes rcgiones pace fraudifica malc divcrberans non-
nullos scniores nobiles viros, qui utqumque remanserant, per Oppam filium Egiche regis
a Toleto fugam arripicntem gladio patibuli iugulat et per eius occasioncni cunctos
ense detruncat. Sicquc non solum ulteriorem Spaniam, sed ctiam et citcriorem usquc 7 1
1.", ultra Cesaragustam autiquissimam ac florentissimam civitatem dudum iam iudicio dci
patentcr apertam gladio, fame et captivitatc depopulat, civitates decoras igne concre-
mando precipitat, scniores et potentcs seculi cruci adiudicat, iubenes atque lactantcs
pugionibus trucidat. sicque dum tali terrorc cunctos stimulat, paccm nonnulle civitates,
que residue erant, iam coacte proclamitant adque suadcndo et inridendo astu quoddam,
so nec more, petita condonant. sed ubi inpetrata territi metu recalcitrant, ad montaua
temti itorum effugicntes fame et diversa morte periclitant adque in eandem infcliccm
Spaniam Cordoba in sede dudum Patricia, que sempcr extitit pre ceteras adiacentes
civitatcs opulentissima et regno Wisegothorum priniitibas inferebat regnum
dclicias ,
efferum conlocant. Quis enim nar[rare que]at tanta pericula'.' tam in- 72
quis dinumerare
25 portuna naufragia? nam si omnia menbra veiierentur in linguam, omnino nequaquam
Spanie ruinas vel cius tot tantaque mala dicere poterit liumana natura. scd ut in
brebi cuucta lcgcnti renotem pagella, relictis seculi inumerabiiibus ab |

l)aiiiii;i Spaiiin
Adam usque nuuc cladibus, quas pcr infinitis regionibus et civitatibus [crudcllis intulit
[mjundus [iste imnundus], quid(juid liistorialitcr capta Troia pertulit, quidquit ilicrosolinia
30 predicta pcr prophetarum eloquia baiulabit, quidquid Babilonia per scripturarum eloquia
substulit, quidquid postremo Koma apostolorum novilitate decorata martirialiter con-
fecit, oninia et tot ut Spania condam doliciosa et nunc misera cffecta tam in honore
quani etiam in dedecore experibit. Nam in era DCCL, anno imperii eius soxto, Ara- 73
A {Lund. f. 1 incli>il 7 miserriniain) FM

1 zelu] et zelu i'J/ instincta iam P, instinctiuam J/ iTiitizeJ/ - modum i' o cuiitia]
supra M roniane F^^-M 4 aduectat P, aduectar M .''i dccLxIuiiii M Ixii PM I? dum]

dum per FM liispania FM 7 filcore coufligcntur ]\[ miserriinum F, niisenumum ]\I 8 porteii-
dentesPJ/ iudicio Pil/ portius J/ 9 uel] illis J/ manuin J/ liispauie PJ/ 1(1 peiicrat i1/
11 paee o7ii. ,4» 1'2 uhicumque F operam J/ 13 iripicntes J/, arripientes corr. J>uzij rech. 1 p. .5
iugahat M per] pro F eius om. A^ cuiictas P 14 iuteriorem PM liispaiiiam PM etiam

etj ^-1, etiam PM exteriorem F 1.5 cesaraugustam FM ac floreutissiinam om. A'^ iam oin. P
It) aptam /' 17 senores .4"' seculi] A, seculi id est ispanie M, hispania miserabili F cruci] iudici M
18 cunctes M 19 iuridendo] undendo M astu] astititPJ/ 20 mora P, om. M territu M
22 ispaniam M, liispaniam F corduba M, cordubia F sede] se A^ M
ceteris ciu. adi. P, adia-
ceutibus eiuitatibus M 23 ubisegothorum PM inferebas M 24 afterum M narrature qui ad M
2.5 si o»j. vl" utereiitiir P, uertetur M lingua M nequaf|uam] qnaquain A^ 21) liispanie VM
tot] A^FM, toth .11' ut] ubi P 27 renotem] iiotem P» 28 per om. FM infinibus J/
29 quisquis hist. J/ 30 prophetarum] iiopulorum J/ bababilonia .1 31 mirabiliter P 32 lv\\t A

ut om. P hispauia PM 33 exjieruit M
CHRONICA II. 45
CONT. HISF.
buni LXLIIII Muze expletis XV mcnsibus a principum iussu |
nh Mnze aii Spania remeat
premonitus Abdellaziz filium linquens in locum lcctis Spanic senioribus, qui evaserant
gladio, cum auro argentove trapozitarum studio conprobato vcl insignium ornamentorum
atque pretiosorum lapidum, margaritarum et imionum, quo ardere solet ambitio matro-
5 narum, conierie simulque Spanie cuncta supcrficie que longum est scribere, adunatis,
Ulit regis repatriando se[se] prescntat obtutibus auno regni cius extremo. quem et dei
nutu iratum repperit repedando et male de conspectu principis cervice tenus eicitur
pompizando.
nomine Theudimer, qui in Spanie partes non raodicas Arabuni intulerat neces 74
10 et, diu exageratos, [pacem cum eis fejderat habiendus. [sed et iam] sub Egicam
ct Wittizam Gothorum regibus in Grecis, qui equorei nabalique descenderant sua in
patria, de palmam victorie triumphaverat. nam et multa ei diguitas ct honos refertur
nec non et a Christianis Orientalis perquisitus tanta in eum inventa esset vere fidei
constantia, ut omnes deo laudes rcferrcnt non modicas. fuit enim seripturarum amator,
15 eloquentia mirificus, in preliis expeditus, qui et aput Amir Almuminim prudcntior inter
ceteros inventus hutiliter est honoratus: et pactum, quem dudum ab Abdilaziz accepe-
rat, firmiter ab co reparatur. sicquc hactenus permanet stabilitus, ut nullatenus a suc-
cessoribus Arabum tante vim proligationis solvatur, et sic ad Spaniam remeat gaudi-
bundus.
20 [Athanaildus post raortem ipsius multi honoris et raagnitudinis habetur, crat enim 75
[omnium opulentissimus dominus et in ipsis nimium pecunic dispensator. sed post
[modicum Aloozam] rex Spa[niam aggrcdicns ncsci|o quo furorc arreptus uon m[o]di-
cas iniurias in eum intulit, et ter nobics miHa solidorum damnabit: quo auditu exer-
citus, qui cum duce Belgi advencrant, sub spatio ferc triura dierum omnia pariant et
2'^
citius ad Alozzam cognomento Abulcatar gratia rcvocaut, diversisquc ra[unifieatiouibus
[remu]nerando s[u]bli[mant.]
supra dictam. Ulit Amir Ahnuminin, quod idionia regni in Hngua eorum reso- 76
nat omnia prospere gerens, previsis copiis universarum gentium nec non et munera
Spanic una cum pueHaruni decoritatc sibi exibita et in oculis cius prevaHda, fama
30 parvipensa, dum eum tormentis plcctcndum raorti adiudicat, inpctratu pro eo presulum
vel optimatum, quorura multa ex illis abluentissimis divitiis bona obtulerat, mille
millia et decies centena milia solidorum numero damnans Ulit vite terminum dando
A (Lond. f. 2 incepit a v. 22 athanaildus, incipit hodie v. 24 rex spa . . . . o quo fuiore ; dejiciunl uncis [ ]
comprehensa) PM
1 Ixliiii] dccciiii P adti. uh fsic) A spinia A epletis P ad principum iussa P3I 2 ab-
dilaziz P, ahdilazis M litiuens -4* liispanie PM 3 gladiura M trapetitarum .1, tiapecitarum P,
trepezitarnm 31 insignum 31 4 niargaritare P b congerie P3I hispanie P3/ cuncta] A^,
cunctis A^, cunctorum P, cunctos 31 superfice 31 rjue] quod 3J adunato P3l (j ohtitibus 31
7 nuti 31 ceruice] euice M S post pompizaudo v. duo vacant A 9 teudimer 3J, theudener P
hispanie P, ispania M partes] per partes M egicane M 11 uittizan A, uitizane 31 grecis]
gentis 3[ 12 palma P3I multa det ei dignitus 31 honor P31 13 orientalibus P31 esset
oni. P31 14 referent A I.t elouquentia A et om. P31 amir aliniminui M 16 quod 31 ab
om.PM 18 yspaniam P, hispania i/ 20 atanaildus J/ multe J/ 22 aloozam] PJ/ hispaniam Pi)/
23 ter] in ter P 24 pariant A (non fuit pareant), parant P 25 cius P alazona M, loozam P
abulcatar] A31, alhucatar P diuersumque PM 27 ante supra dimidius versus vacat A supra
dictus P31 amir almunimin P, almiramunin 31 28 prospera P31 29 hispanie PM 31 ablueu-
tissimis] A (mis add. A^) PM, aftiuentissirais scr. bono M
CONT. HISP.
e seculo migrat. Quod ille consilio nobilissimi viri Urbani Africane regionis sub dognia 77
catholice fidei exorti, qui cum eo cunctas Spanie adventa[verat patrias, accepto, com-
[plendum pro nichilo atque pro multa opulentia parum impositum honus
exoptat.
dando per suos libertos congorieni nunimorum dinumerat,
[existimat, sicque fideiussores
(atque mira velocitate impositum pondus exaptat s[icque suc[ces]soris tempore fisco
adsignat.
CONT. BYZ. AJIAB. CONT. HISP.

:i5 Romanorum LXIIII Philippious tyran-
ims lustiniano seditione comniota occiso-
rum regnum invadit. post quem LXV
10 Anastasius coronatur. deinde LXVI Ar- lo
temius, qui et Theodosius, praeficitur regno.

hii civiliter quiuque an. expleverunt reg-
nantes.
'i^ Apud Arabes Hulit mortuo Zoleiman Anno imperii eius octavo, Arabum 78
\'o sanguine frater in regno secundum ex- is LXLYI, JJlit mortuo Zuleiman sangiiine
positionem patris regnat an. III. hic in- frater honorifice secundum expositum fratri
festus Romaniae fratrem Mazalema nomine succedit in regnum. Beijnat annos tres.
non dissimili matre progenitum lectis [hic infes]tus Itomun[ic fru]trem [non dissi-
cuni eo centum milia armatorum ad delen- nomine
[m]ili ni[atre jirogenitum Mti]zilima
20 dam Romaniam mittit. mox
qui fines 20 c[imi] centum milia urmutorum ad delen-
Asiae attingendo pervenit Pergamum anti- dum Bomaniam mittit. hie Asiam hello
quissimam et florentissimam Asiae civi- impeditam gladio simid cum igne finibit
tatem bello impetitam, seductione decep- deceptam. deinde Constantinopolim pro-
tam igne gladioque finivit'), reliquos exer- perans, dnm pcriclitari se diversis necessi-
2;. citui partiri censuit. atque cxliinc urbem 25 tutihusMuxilima prespicit, ulterius princi-
regiam properans obsidione biennio cinxit pis iussu non nimium feliciter repedavit.
et nihil proficiens, sed potius periclitari
se quam pericula inferre prospiciens fanie
ferroque et inopia cuncta coactus propria
ao provincia alterius iam principis iussu non 30
nimium feliciter repedavit. Zoleiman vero

praenominatus princeps trienuio prope
peracto apud provinciam Antiochenam
morans mortuus est.
EP sin., A (deficiunt [ ] cotiqtrehmsa) PM dexlra.
SIN. : 26 cinxit] Mariana, cnixit, RF 29/30 prupria pronlnci.-i] EF, ;ul \»-o\n-\;\ M ariana 31 zolei-
mani F
DEXTR.: 1 migrauit I'M concilio M urbane M: Inliani Dozy recherches 1, 57seq. iemere
2 cuucta M hispanie PM 4 lioiius om. P comeriem M 5 nuniniorum] Perezius, numerorum PM
impositu poncJis 3[ G adsinat xV 14 ante anno racant rersns unus et dimidius A eius] eius
iustini PJI Ixni P znleimam PM frr A
KJ tVaterJfratris 17 regno PJ/PM regnans PM
21 asiani] siam *i^ 22 peditani M23 ante deceptam fom. M) inserenda sunt verba p. 356 i\ 16. 17
Pergamuni antiquissiniam et florentissimam ciuitatem in recensione hac suo loco mota. coustautinapolim P
24 dun periclitan .1/ diuersis <»». ^4» 25 prespicit] AP, prospicit M 2G repediauit P*
1) Eeplicant haec ex eodem auctore derivatae narrationes Nicephori ud «. 717 (p. 52 de Boor) et
Theophanis ad a. m. 6J0S (j>. 390 de Boor).

45»
;
CONT. HISP.
Per idem tempus in era DCCLIII, amio imperii eius VIIII, Arabum LXLVII, 79
Abdellazis omnem Spaniam per annos tres sub censuario iugo pacificans, cum Spalim
divitiis et honorura fescibus cum reginam Spanie in coniugio copulatam vel filias regum
hac principum pelicatas et inprudenter distractas extuaret, seditione [

uesta Spanie
6 suorum [facta orationi instans ob consilio Aiub occiditur atque eo Spaniam retinente
[mense impleto Alaor in regno Esperie per principalia iussa succedit. cui de morte
[Abdillazis ita edicitur, ut quasi consilio Egilonis regine coniugis quondam Ruderici
[regis quam sibi sociaverat, iugum] Arabicum a sua cervice con[a]ret evertere et reg-
num invasum Iberie sibimet retemtare.
10 K. Era DCCLIIII, Eomanornm sexugesimus qunr- Ronianoruin 80
Ideo Pliilippicus sex.agesimus quartus no-
tusFilippicus imperio coronatur, regnans civiliter qua-
tatnr, ijuia lustinianus bis regnans ipse
dram cum anno, perhactis a principio mundi annis est sex.agesimus quartus, qui et sexa-
VDCCCCXYI. buius tempore in cra supra fata gesinius prinms.
anno Phihppici primo, Arabum LXLVIII, Zuleinian

Pliilij)picus tlilrannus lustiniann seilitione
15 Saracenorum regno retemto regnat annis III. Arabas conmiota occiso regnum invadit.
Romaniam acriter populant. Pergamnm nntiquissi-
mam Jiac florentissimam Asie civitatem. ultrici in- Zuleman vero prenoniin.atus princeps tri-
eiiiiio prope pcracto niortuus est.

cendio concremant. huius tempore Alaor per
Spaniam lacertos iudicum mittit, atque debellando et pacificando pene per Spania
20 tres annos Galham Narbonensem petit et pauLatim Spaniam ulteriorem vectigalia eeu-
siendo conponens ad Iberiam citeriorem se subrigit, regnans annos supra scriptos.
K. Era DCCLVI, Romanornm sexagrsinms fjuintus Anastasins im- Konianornni~ 81 |
perio coronafur, regnans civiliter dodran cum anno, perhactis a principio mundi annos
VDCCCCXVIII. huius tempore Zuleiman Arabum regno tenente filium |patrui Humar
25 [nomine vel fratrem eius Izit sibi successores regni asciscit. in Spaniis vero Ahior
[supra iam dictus Patriciam Cordobam obseditans Sarracenorum disponendo regnum
[retentat atque resculas pacificas Christianis ol) vectigalia tliesauris publicis inferenda
[instaurat. Mauris dudum Spanias coin[meantibus penas pro tliesauros absconsos inrogat,
atque in cilicio ct cinere, vermibus vel peduculis scaturrientibus alligatos in carcere ,
30 et katenis honustos retemtat, et questionando vel diversas penas inferendo Hagelhit.

Per idem tempus, incipiente era DCCLVIII, anno Arabum centesimo Nota die n.ativltatis g^
in Spania deliquium soHs ab ora die septima usque in oram nonam fieri stelhs vid[en[tibus
a nonnullis esse dinoscitur: a plerisque non nisi tempore Zamc successoris hoc apparu-
isse convincitur.
CONT. BYZ. ARAB.
37
cf. cuni.
gj Romanorum LXVII Leo militaris disciplinae expertus Sarracenis urbem regiam
properantibus expugnandam rci publicae adelamante senatu suscepit sceptra an. XXIIII.
ad 1 — 34.4 {defichmt [] compreliensa; Lnnd. f.

2' iiicepit 24 p.atrni, incl/iil liudic 28 nieaiitllmsl P3I
ad 35. 36 EF
ad 1 — 34: 1 Ixliiii] A in Hlnra, Ixuii P 2 abclellaziz 3i, abdelazis P hispaniani PJ/^ cen-
surio P ispalim PM 3 liispanie PM 4 pellcacos M .5 instas M consilluin P lilspanlam PM
7 abdillaziz M roderlci M 8 abrabicum P" conaretur M, couaret bis P 9 iblrie P 10 dccului P
11 lilipicus il/ quadram] A^P, qu.adran ^P, quadani ,1/ 14 pliilippici] plilllppi -l- Ixuill /'.V znlei-
iii.ani P, zuleni.am M lii roinaiiam P 19 Iiispaniam PM lacertas M iudlcium P t^') iilspanlam PM

20/21 censendo M 21 iberla M post scriptos romanorum philippicus annos xi dielms
ins. M
22 era .... quintus om. P anasta in litura A 23 ciuiliter om. P dodram J/ annos] annls .1/, om. P
24 zuleima PM
tenenente P 25 sib P hispanlis PM 2(5 cordubam J/ regnum om. M
28 hispanlas PM pro thesaurls abseonsis PM 29 uerniibus .... carcere oin. A^ uel om. P
pediculls P 31 lulil] A, \n\\ 32 PM in sp.ania] ispauia .4, hlspania P, in hispania J/ hoia -41'
uisentibus P, uisis M 33 boc om. PM

ad 3.">, 3G : 3G jiost expugnandam quaedam ridentur e.rcidisse (cf. p. 359, 6) adclamante senatu] sic
Cont. SisjK, adclamatiouis seuatu EF, adclamatione seuatus Mariana


K. Era DCCLVII, Roma- (k^niaiiuruni 83
norum LXVI Artcmius, qui et Tlieu-
do.mis, impcrio coronafur, regnans annis
duobus, peractis a principio mundi annis
VDCCCCXX.
38 Zuleiman moriens successorem Sarra- ITuius temporibus tufehim ob sancti- 84
cenorum reliquit in regno filium patrui, moniam legis sue Umar frafri suo Izit
quem avus cuncto ab Aegypto occidenti gerente guhernacula regni ei adsciscif. qui
praeposuerat, nomine Anier. reg. an. III. Umar vaennfc omni prelio fanfe henigni-
et post eum fratrem reduxit in regno fatis et ]iafientie in rcgno extifit, ut hac-
Yzit nomine. Ilamer quoque in exer- tenus fanfiis ci honor lausquc referatur,
citibus nihil satis prosperum nec quic- ut non solum a suis, sed etiam ah exfernis
quam adveraum peregit, tantae autem prc cuncfis retroaetis prineipihus heafifice-
benignitatis et patientiae fuit, ut jiactenus tur. tanta autem sanctimonia ei adscribi-

tantus eihouor hiusque referatur a cunc- tur, quanta nulh umquam ex Arabum
tis, etiam ab externis quantus ulli um- ,
gente in regui gubernacula prorogata sunt.
quam viventi regni gubernacula praero-
ganti adlatus proximc nanique de
est.
loco, quo Zoleinian mortuus fuerat, re-

cessit et iste.
39 Yzit Sarracenorum succedens in regno Igitur \Izit guhcrnacuJa regni Sarra- 85
regnat an. IIII. huic exercita generis [cenortim decedente frafre per successionem
sui, quae apud Persas tutelam gerent, [plene accepta, exercitus generis sui que
rebellionem moliti civilia praeparant bella, [apud Persas tutelam gerehant reheUionem
apud eos consiha ministrante et super [moUti, civilia pireparanf heUa. sicque fra-
eos manente sceleris ca.put Sai-racenus [trem dudum supra nomimtum Muzilima
Yzit nomine, non de tribu iHa regia ortus. [noiimie cum infinito exercitu mitfens] in
certionatus Yzit rex rebellionis nuntii campis Bahilonieis supra Tigrin fJuhium
tali expeditione adversus eos mittit cuni pugna eommissa statim aecics tirannizan-
fratre dudum memorato Mazlema nomine fiiuii mira diJahifur fnga atque ducem
non dissimili matre progenito. cumque sceleris nomine Izit conprehensum veniam
utrique exercitus in campis Babilonicis concessa reservant ad vitam.
supra Tygrini tiuvium confiixissent, prae-
dictus Yzit dux rebellionis ab exercitu
Yzit regis occiditur, sicque exei'citus eius 35
fugae lapsu eliditur, ut vix evadentibus

paucis suas se gratularentur animas cor-
porum recepisse, a Mazlema duce exei--
citus vita concessa. adversus Romaniam
EF s!n., A (defichmt [ ] comprehensa) PM dextra.
SIN. : 6 znleiiiiam F S occidenti] Mariana, occidentis EF 1 1 anier F '23 tutelam persas EF

Mariana 20 .sceleris] EF, duce is sceleris Mariana 28 certioratus Mariann 31 de simili
Marinna qnumquae lihri 32 Ijabilonis F 3t5 fugae lapsum EF, l'uga lapsus Mariana elliditur EF
DEXTR. : 1 dcclui P 2 Ixu P 3 reguananc P 0, 7 sanctimonia M 1 huniar PM
8 regni ei] rei il/ 9 humar PM 10/11 bactenus] actus P 12 extraneis M 13 princibus A
14 beatifice M 16 prerogata M 22 decedente tV. p. successionem om. M 25 preparabant P
28 tigrim PM 29/30 tramazanciura M 30 ducem] in ducem PM 31 uenia PM
CONT. BYZ. ABAB. CONT. IIISP.

quoque multa prospera gessit. iii occi-
duis denique partibus ex parte per duces
exercitus prospera gessit.
Tunc in Occidentis partibus |
Gesta .Siiaiiie" 86
5 multa illi [prelia\iulo proven[iunt i)rospera
[atque per) Zama [uomine tr]es minus
paululum an[nos in SJpania ducatum ha-
bente ulteriorem vel citeriorem Iberiam
proprio stilo ad vectigalia infcrenda de-
10 scribit, preda et manualia vel quidquit illud
est, quod olim predaviliter indivisum retem-

tabat. in Spania gens omnis Arabica sorte
sociis dividendo partem ex omni re mobili
40 Galliam quoque Narbonensem per et inmobili fisco adsociat. postremo Nar-
ducem exercitus Mazlema nomine suam is honensem Galliam simm facif f/cntemque
facit gentemque Prancorum frequentibus Francorum frequentihus beUis stimulat et
bellis stimulat atque in congruenti vir- seditas Saracenorum in predictum Narbo-
tute iam dictus dux exercitus Tolosam nensem oppidum ad presidia tuenda de-
usque pervenit eamque obsidione cingens center conlocat. adque in concurrenti vir-
fundis et diversis generum maehinis ex- 20 tute iam dux Tolosam usque preli-
dictus
pugnare conavit. Francorum gentes tali ando pervenit eamque obsidione cingcns
de nuntio certae apud ducem ipsius gentis fundis et diversis generum macinis expuy-
Eudonem nomine congregantur sicque nare [conabat. sicque Fraticorum gentes
collecti Tolosam usque perveniunt. apud [t(di de nuntio certi apud ducem ipisius
Tolosam utraque exercitus acies gravi [yentis Eudonem nomine congregantur, tdii
dimicatione confligunt. Zema ducem exer- [dnm apjud Tolosam utrique exercitus acies
citus Sarracenorum cum parte exercitus [gravi dimicatione confligunt, Zama dncem
sui occiduut, reliquum exercitum per [exercitus Sarracenorum cum parte multi-
fugam lapsuni sequuntur. [tudinis cotiyreg]at[a occ]idunt. rcliqum
30 exercitum per fugu elabsum secuntur . quo-
rum Abdorraman suseipit princi- |
.Spania
patum, uno per mense, donec a princi-

palia iussa veniretAmbiza eorum rector.
Per idem tempus Fredoarius [Viri leligiosr 87
35 Accitane sedis episcopus, Urbanus Tole-
tane sedis urbis regie katedralis vetera-
nus melodicus atque [eiusdem sedis Euan-
[tius] archedi[aconus nimium do]ct[ri]na
et sapientia, sanetitate quoque et in omni
40 secundum scripturas spe fide et karitate
ad confortandam ecclesiam dei clari iiaben-
tur.
EF sin., A (deftclunl [ ] comprehensa) PM dertra,
SIN. : 21 conatui' ilariana
DEXTR.: 4 occideiitibus jV 7 liispauia PJ/ 7/8 habentein -W S ulteiiore J/ 10 iUud]

ille M 12 hispania PM 13 post partem ins. reliquit niilitibus dividendani parteni Mariana 17 sedi-
tas] J, seditans P, seditaris Jf, electos inilites Mariana 21 preuenit P 23 conabat] conebat P,
conatur M deficit A 25 congregatur M 30 exercitumj exercitus ut M fugara PM 31 abdirra-
man P, abdirraraam M 31 per] pro Pi/ a] ad PJ/ 35 accitane] P, accitana^, oceitane J/
36 regis catbedrale uetanus M 37 eiusdera] J/, eius P
CONT. IIISP.
K. Era DCCLVIII, livmuuonim sexagcsimus sejdimtis Lcu impcrio coro- Kciiiaucirum S8
nafur. refpiat auuis XXIIII, pcrhactis a principio niundi annis VDCCCCXLIIFI. hic
Leo militaris discijilinc cjjierfiis. Saraceni sub IIu- Oicliuatione huius omnes
Uniar effigies
mar, qui fratri regnuni decrcberat, modicum degcntes, parietum per oninem suam monarciam
ab eius successore delete sunt.
nil prosperum captant. sub Izit vero proelia muUa I/.it
exagcrant. qui et post modicum sub Iscam suorum rege urhem rcgiam properantihus
cxpugnandam rei publicc adclamante omni senatu Leo imjjerii, ut diximus, susecpit
sccptra.
Saracenorum in era supra fata regni pri-
Iluius temporibus Izit rex Arabum gestji S9
10 meba talis enim inter
obtinot gubernacula. Arabes tenetur perpetim nornia, ut nonnisi
cunctas regum succcssioncs prcrogative a principe pcrcipiant nomina, ut co dccidcnte
absquc scandala adeant regiminis gubernacula.
Pcr idem tcmpus in cra DCCLA'IIII, anno imperii Leonis [secun|do, Acta Spauie 90
[A]rabiun [ccntcsimo tcrtio, Ambiza] scmis cuni quattuor an[nos] pr[in]cipatum Spanie
ih aucte retcmtat. qui et ipse cum gentes Francorum pugnas meditando et per directos
satrapcs inscqucndo infclicitcr ccrtat. furtivis vero obreptionibus pcr lacert(n-um cuncos
nonnullas civitatcs vcl casteUa dimutilando stimuUxt sicque vcctigaha Christianis |duph-
[cata exagi|tans, honorum apud| Spanias valde triumphat'). Qui dum post- 91
fascibu[s
renio supra fatus Ambiza per se expeditionem Francorum ingeminat, cum onini manu
20 publica incursationcm illorum ilico meditat. quique dum i'avidus pervolat, niortc propria
vite tcrmiuum parat atquc Hodcra consulem patrie sibi conmisse vel principem cxer-
citus rcpedantis et quasi refrenantis in extremo vite positus ordinat.
Cui statim in era DCCLXHI anno supra fati imperatoris penc iam sexto, Arabum 92
CVIt, Saraccnus, laie nomine, monitu principum succedcns, terribilis pote- Hacta .Spania
35 stator ferc tricnnio crudelis exestuat atque acri ingenio Ispanie Saracenos et Mauros
pro pacificis rebus olim ablatis exagitat atquc Christianis plura restaurat.
CONT. BYZ. ARAB. CONT. HISF.

41 Igitur Yzit i-ex Sarraccnorum quarto Huius temporibus Izit qiiarto c.rplicito 93
explicato anno ab hac luce migravit fratri anno ah hnc luee migravit, fratri rcgnian,
regnum relinquens Hcsciam nomine et relinquens Yscam nomine ct Aralniiu <:êsta
30 post fratrcm natum proprii seminis reg- ao 2'ost fratrem natum prroprii seminis ad-
naturum adsciscit nominc Ilulit. seiscens nomine Ahdit. qui Iscam pri-
mordia sue pote[st|atis in cra DCCLXI
EF sin., A (dejicienlia [ ] concludunlur ; /. Matr. 3 iucijjit 10 talis^ PM
SIN.: 28 expleto F
DEXTR.: 2 reg J/, reguans P xliiii] xluiiii P^j/ 4 Iratris Pl/ 5 prelia PjI/, proela .4
6 hiscam M regem P 7 senatum M 'J izat P 1'ata] ilicta P 10 arabas P 11 cunctis 31
preri>gatiua PJ/ percipant 31 12 scandalo 31 13 idem] id 31 14 per iiii annos M
hispanie P3I Ib gentibus PJ/ 16 satrapas P3I furtuis M opreptionibus A^ cuneos]
cum eos 31 17 stimul.ant PJi 18 h ispaiiias PiV 20 incursatione ilf medidat Ji quique]
qui P 21 haderam J/ 22 refrenautis] regnantis P 2.3 dcc om. M 24 saracenus om. A^ iaie] A,
ihaie P, yalne J/ tpibilis .1/ 25 hispaniae PJ/ 27 explicato PJ/ 29 iscani PJ/ 31/32 primordiam J/
1) P (sed haec a reliquis sejiarans) et 31 ins.: hoc (huius 31) etiam tempore ludei temptati , sicuti
iam in Theodosii minoris fuerant, a quodam ludeo sunt seducti, qui et per antifrasim nomen (unus 31) accipiens
Serenus nubilo (nubilio J/)errore eos invasit Messiamque se predicans illos ad terrara reproraissionis (promis-
sionis P) volari denuntiat atque omnia, que possidebant, ut amitterent imperat. quod factum inanes et vacui
remanserunt. sed ubi hoc ad Ambiza pervenit, omnia que araisei'ant fisco adsociat, Serenum ad se convocans,
utrum (uirum 31), si Messias esset (esse M), que dei facere cogitaret.
CONT. HISP.
anno iniperii Leonfis iam dicti pene iam quinto, Arabum centesimo sexto, satis
[mojdestam ostendens, nonnulla prospera per duces exercitus a se missos in Romania
terra et pelago gessit. In occiduis quoque partibus propc nihil clarum peregit. deinde 94
cupiditate prereptus tanta coUectio pecuniarum per duces Urien[te et] Occidente ab
ip[so missis est umquam tempore in reges qui ante eum fue-
facta, q]ua[nta nulla
unde non modice populorum katerve cernentes in eo in-
[ran]t extitit co[n]gregata.
probam manere cupiditatem ab eius dicione suas dividunt mentes. ubi non modica
strage per tres fere et quattuor annos civiliter facta vix suo potestati provincias per-
ditas reformabit.
Huius tempore in era DCCLXVI, anno imperii eius decimo, Arabum centesimo 95
XI, Iscam sexto, Odiffa, vir levitate plenus, auctoritate a duce Africano ac- Spauia |
cepta, qui sorte Spanie potestate semper amnnitu principis sibi gaudet fore conlatam,
per sex menses absque ulla gravitate retemtans pre paucitate regni nihil dignuni ad-
versumque ingeminat.
Per idem tempus ad regendam Spaniam in era DCCLXVII anno imperii eius 96 , ,
XI, Arabum centesimo XII, Iscam VII, Attuman ab Africaiiis partibus tacitus .Spanie Arahes
properat. qui, dum quattuor per menses alium susteutando honoribus infolat, Aleittan
ob Spaniam regendam strenue sigiUum vel auctoritatem principalem a supra |^jpania
fatia partibus missam patenter demonstrat, atque dum dccem per mcnses turbidus regnat,
00 nescio quo astu nonnuUos Arabcs sc mallc regno deicere ilico investigat. unde et, eos
conprehensos aliquandiu divcrsas rebellionis occasiones tlagcllis cxtorquen[s, u]t clam iussus
ab emuli[s transmarinis fucra]t, pcnas [inf|ere[ndo postrem]o capite truncat. Gesta Spiiuie |
Inter quos Zat Saracenum genere plenum, facundia chirum atque diversarum rerum opu- 97
lentissimum dominum pena extortum vel flagris inlusum atque scolavis cesum, gladio ver-
25 berat. qui non post multos dies ad petitionem gentis eorum, quorum sanguineni fuderat,
a Livie partibus principaiiter monitus Manimet mittitur Saracenus cum relatione ^paiua
auctoritatis absconsa, ut Abdcrrama eius in loco absque cunctatione maneat prorogatus.

Sed ubi sedem Cordobensem Mammet adiit turbidus, Abdcrraman extemplo nec dum rep- 98
pertus statini Aleittan a Mammet rigide extat conprecnsus. quem, duni iu carcere
30 nequaquam inpunitum sufferet positum nec mora fortiter flagellatum, turpiter adiudi-
,
catum, capite decalbatum, asino pompizantem posterga facie per plateas detraunt,
manibus post tergum vinctum vel catenis ferreis alligatum. Atque non post multos 99
dies duci Africano, qui hoc, ut ferunt, chim iter ordinando Aleittan reddiderat monitum,
sub custodia retemtatum dirigit presentandum. dcniquc dum quid de eo fieret, a regali-
35 bus sedibus regis expectatur stilus multis scrmocinationibus invokitus et diversis iudiciis
inpet[it]us, nihil ci infe[rcntes de die in dieml cvanescen|do|, per l[ongum cvan]ui[t]
terapus. et quia, cum Africa[nis] advent[are]t partibus, Mammet Alascila ei [
Spania
eius vice in loco extiterat positus, mense conpleto.

A (dejiciunt [ ] coitq^rehensa ; f. Matr. 3 incipil 30 nec mora) PM
b ipsoj M, ipsis P, \^jl A est fjxcta] M , facta est P, dejlcit A uulla] P, uulla .1/, dejicit A
6 extitit] exit M non om, P 8 potestate P 12 spauie .... 15 regendam 07ii. P ispaniam M
13 retemtas 31 15 regnandam M hispaniam PM dcc] dccc P 16 autumam P, alaumam M
ab] aba A^ 17 2>ost properat ins. hic quiuque mensibus hispanias gubernavit, post quos vitam finivit
et missus est alius Autuman unmine Perez post menses ins. rexit terram pnst quem lliscam solita graui-
tate Perez sustendaudo P aleutam P, aleritam /1/ 18 hispauiam P3I 19 dueem M 20 austu P
arabas PM 21 aliquaudo P3I 24 domiuum] ut d. M exortum jl^ flagis 31 cola-
phis PM 25 sanguine fuuderat 31 26 a liuiej a libie 31, alibid P", alibi P^ maumet 31 27 ab-
derramam PJ/ mauet 31 28 raamnet .4, mamet P cordubensem Jlf abdiraman P, abdirriman J/
extemplo] P, exemplo A3I 29 aleittam P, aleytan 31 regide P 30 sufferret 31 pompizatum PM M
32 multos o«t. P 33 hec J/ aleittam P, aleytau J/ 35 expectatusjl/ 36 impetus il/ 37 alascilia J/
38 eius] cuius 31
CONT. HISP.
Abdirraman vir belliger, in era DCCLXVIIII, anno iniperii eius l
.spaul et duces 100
duodefinio somissario, Arabum centesimo
Iscam VIIII, in potestate tertio decimo,
properat letabundus, cunctis cumquc nimium essct ani-
per triennio valdc prclatus.
mositatc et gloria preditus, unus cx Maurorum gcnte nominc Munnuz, audiens pcr
^ Libic fines iudicum seva tcmeritate opprimi suos, paccm nec mora agcns cum Francos,
tirannidcni ilico proparat advcrsos Spanie Saracenos. et quia erat tortitcr in prelio
expcditus, omnes lioc cognoscentes palatii conturbatur status. Set non post | (-iesta Spauin Ktl
multos dies cxpeditiouem prelii agitans Abdirrama supra memoratus rebellem inni|is]cri-
C(n-diter inscquitnr conturbatus. nenipe [ub]i in Ccrrit[a]nen[s]em [oppidum] rcpp|critur

111 |bcllatus,J obsidionc opprcssus et aliquamdiu infra nmratus iudicio dei statim in liigam
prosilicns cedit exauctoratus. et quia a sanguine Cliristianorum, qucm ibidem, |
('cn-itanie
innocentem eftuderat, nimium erat crapulatus [et] Anambadi inlustris cpiscopi [dccor]am
i[u|b[entutis proccritatcm, quam igne crcmaverat], valde exa[ustus atque adeo] ob
hoc iam damnatus civitatis penitudine olim abundantia aquarum afluentis, site
satis
15 preventus, dum quo aufugeret non repperit, moriturus statim exercitu insequente in
diversis anfranctibus nianet elapsus. Et quia filiam suam dux Francorum nominc Eudo 02
causa federis ei in coniugio copulandam ob pcrsccutioncm Arabum diffcrcndam iam
olim tradiderat ad suos libitus inclinandam, dum ad eani tarditat de manu persequen-
tium libcrandam, suam morti debitam preparat animam. sicque dum eum publica
'U manus insequitat, sese in scisuris pctrarum ab alto pinnaculo iam vulncratus cabilando
precipitat atquc, ne vibus conprehenderetur, animam exalat. cuius caput statim, ubi
eum iaccntem reppcrcrunt, trucidant ct rogi una cum fili[a] Eudonis memorati ducis
[presentant. quam] ill[c mar]ia transv[ccta]ns sublimi principi procurat honorifice dcstinan-
dam. Tunc Abdirrama, multitudine sui exercitus repletam prospiciens terram montana 103
36 Vacceorum dissecans et fretosa ut plana precalcans terras Franco- |(testa (iallciruui cmn Arabas
runi intus experditat atquc adeo cas penctrando gladio verberat, |ut prelio ab E]udone
ultra flu[vio noniine Garjonna vel Uornoniam preparato et in fugam dilapso solus
deus numerum morientium vel pereuntium recognoscat. Tunc Ul)i Eudu per Centsiiiluni et l""*
Abdirrahaman supra fatum Endoncm ducem inscquens dum Burdeluiu castros lugam
Turniensem cclesiam palatia diruendo et eclcsias ustulando ante Aralniin petit

3u
depredarc desiderat, cum consulem Francie interioris Austrie nominc Carrulum, virum
ab ineunte etate Ijclligerum et rei militaris expertum ab Eudone premonitum sesc in-
frontat. ubi dum pcne por septem dies utriquc de pugne conflictu excruciant, sese
postrcmo in aciem parant atque dum acritcr dimicant, gentes septentrionales in hictu
35 oculi ut parics iniiiobilcs pcrmancntcs sicut et zona rigoris glacialitcr manent adstricti.
A (deficientia [ ] concludunCur) P3I
1 ahdirramam P dccl.\lix Sl eius om. P 3 triennium P3I Ijumque .1 4 munniz J/,
uunimuz P .^) iuditium P3I oprimis 31 agens om. A"- francis P3I 6 properat 31 ad-
uersus P3I liispanie 31, ispanie P qui 31 prelio] bello P 8 abdirama A^, abdirraraan P, ah-
duramam 31 memoratum P3I 9 conturbatum P sertanensem 31 1 1 quia a] A, qnia P, qui 31
12 effunderat P 13 pioceritate qua .1/ clamauerat 31 14 plenitudine P aquare P afHuctis 31
\b preuentis il/ IG anfractibus /", aufractibus J/ 17 per.secutionem] secutionem .-1 18 trad. ad
suos] ad suos tradiderat (dediderat 3/) PJ/ 20 iusequitur J/, insetur P petrare P altu P caui-
lando il/, cauillando P 21 uius J/ exaltat 7l/ 22 repererem P unam ^l* 23 principis J/
24 abdirama A^P 25 percalcaus 31 27 nomine] nole 31, deficit A garonna P, jJlmnvA A, garonam 31
dornoniam] dorniam .1*, dernoniam J/ 29 abdirrahaman] J, abdirrahuniaraP, abtarrabuman J/ ducem
om. P 30 turinensem P 31 consule P austr. \nt. P31 caiulo J/, karulo P uiro PJ/ 32 ab
ineunte] abeunte 31, abente P belligero P3I experto P3I eudome M premonito P3I 33 pugne]
puege 31 34 gens septentriones M 34;35 in hictu o. ut paries om. 4» 35 abstritl M
CHRONICA 11. 46
3g2 CONTINVATIONES ISIDORIANAE
CONT. HISP.
Arabes gladio enecant. [Sed ub]i gens Austrie mole membrorum pre- >"5
valida et ferrea manu per ardua pectorabiliter ferientes regem inventum . . orum
dirimeute despicabiliter gladio|s elevant Aia
exanimant, statim nocte prelio
. .
bes
fatjque i[n alio die, videntes castra Arabum innumerabilia ad pugnani
[sese reservant. exurgentes e vagina] sua diluculo prospiciunt Europenses Arabum
et
temtoria ordinata et tabernaculorum ut fuerant castra locata, nescientes cuncta esse

pervacua ct putantes ab intimo esse Saracenorum falangas ad prelium preparatas,
mittentes exploratorium ofF[icia, cuncta re]percrunt jliismahelitarum ag]mina cffugata
quique omnes tacite pernoctando cuneo strictt) diffugiunt repatriando. Europcnses vero 106
soUiciti, ne per seniitas delitiscentes aliquas facercnt simulanter celatus, undique stupe-
facti in circuitu scse frustra recaptant et qui ad persequcntes gentes memorate nullo
modo vigilant, spolias tantum et manubias deccntcr divisas in suas se leti rccipiunt
patrias
DCCLXXII, anno imperii eius XIIII, Arabum CXVI, 07
Tunc in era jj^pa
15 Iscam XII, Abdelmclec ex dux raittitur a principalia

nobili familia supcr Spaniam
iussa. qui dum cam post tot taque pericula rcppcrit omnibus bonis opimani
et ita floridc post tantos dolores repletam, ut diceres augustalem csse malogranatam,
[ta]ntam in eam pcne per quattu[or an]nos inrogat pct[u]lan[tiam, ut pjaulatim labe-
[facta, a] diversis amba[gibus maneat cxecuta. ludicesque cius prcrepti cupiditatc, 108
20 [ita blandiendo in eam inrogant maculam, ut non solum ex co tempore declinando
[extet ut mortua, ve]rum ctiam a c[unctis optimis] manead usqucquaque privata,

adque a rccuporandi spe omnimode desolata. qui ot ob hoc monitus prcdictus
Abdelmelic a principalia iussa, quare nil ei in terras Francorum prfosperum even]iret
de pug[nae victoria, statim e Cordoba exiliens cum omni manu publica, subverter]e
25 nit[itur] Pirifnajica inabitantium iuga et cxpeditionem pcr loca dirigcns an- |
Pireneus
gusta niliil prospcrum gessit, convictus de dei potentia, a quem Christiani tandcm pre-
parvi pinnacula retinentes prestolabant misericordiam et depita amplius hinc inde cum
manu valida appctens loca multis suis bellatoribus perditis sese rccipit in plana rcpa-
triando per dubia.
30 Cui et raox post modicum in era DCCLXXV, anno Lconis impcrii XVII, Arabum '09
CXVITII, Iseam XV, successor vcnit nominc Aucupa. qui, dum potestate Spania |
precelsa gcnealogiam et legis sue custodiam cuncta tremeret Spania, precessorera vin-
culo alligans, [iudices ab eo preposito]s fortiter dafmnat. certc,f dum cerimonifas
flegis exaggerat,] djescriptioueni populi facere impcrat atquc exactionem tributi ardue
35 fagitat. perversos Spanie vel diversis vitiis implicatos ratibus adpositis maria trans-
[volat, fiscum cx diversis occasionibus promptissime ditat, austerius et omni ocfculta
A {defidentia [ ]
concluduntur : f. Matr. 4 incipit 1 2>ost euecaut) FM
1 arabas PM mecant M, neccant P ubi geus] uirgines M more P 3 exanimant] Jf,
examiuant AP prelio om. M dirimente] diilute M 5 e] P, de M, def. A 6 fuerat P 8 explora-

torum P ropperuntJ/ 10 sollicite PJ/ slmulantes J/ 11 qui| quia Pj'/ persequeudura /"3/
memorare P 12 spulia PM se om. A^ 13 patas P \b abdelmelic P, abdeluielich M
liispaniam PM a] ad PM 16 totli//ncnr/taque pericula *-l loco evanido, taufa pericula PM
17 fiorise M dices P malogranata M, malogratam P 18 tanta M pone M petuleuciam 31,
peculantiam /' 19 a diuersis] uel couuersis M (?) abagitur 31 executa) P3J, def. A, exiccata Florez
19/20 cupiditate que ita bl. P, cupiditate iu bl. 31, def. A 21 declanando P, def. A mortu M
usquequas 31 22 a] ad A^ spem 31 predictus] et preditus M 23 a principali iussu PM
nicbil P terra P3l et ueniret 31 25/26 augusta P 26 de om. P3I quem] quo P
26/27 preparaui A"' ul videtur, preparQ P primacula 31 depitaj AM, debita P 28 recepit PM
2!l dubia] deuia edd. 31 cxuiii J/ poitate P 32 et] eM tremuutP hispania PJ/ 34 regis Jl/
35 liispanie P3I uitis M adpositus 31 36 fixcinu 31 promitissime 31 austerius] P, austenis M,

abstemius edd., deficit A occulta datione] PM, occultatione [aed foriasse mpra i>. fuit da) A
BYZANTIA ABABICA ET HISPANA. 363
CONT. IIISP.
datione peraeverat; nemiiiem nisi per iustitiam legis proprie damnat; expeditionem
Deinde ad Cesaragustanam civitatem 10
Francorum cum multitudine exercitus adtemtat. I
progrediens, [sese cum] infinit[a clajsse, aucte receptat. sed ubi rebellionem Mauro-
[rum per epistola]s ab Africa [missas subito lecjtitat, nec m[ora] quânta potu]it
5 velocitate Cordobam repedat, Transductinis promuntoriis sese receptat; sine Arabas

effectu ad propugnacula Maurorum mittens navibus prestolabiliter adventatis maria
transnatat. quos cx eis contradictores vel vitarios seu mali macinatores atque here-
si
ticos, quos Arures vocant, repperit, gladio iugulat, sicque cuncta obtime disponendo
illi
et Trinacrios portus previgiiando proprie sedi clementer se sublimat. qui et post pau-
10 lulum perhacto quinquenio Abdilmelic prefato regnum restaurans infirmitate correptus
mox langor ad vitaba redit, e seculo raigrat. Per idem tempus viri |
Viri reliuiosi 111
doctores et sanctijmonie studio satis] pollentes, Ur[banus et Euant|us, leti ad dominum
[pe]r|gentes, quiescunjt in pace.
Abdel|melic vero consen.su oinnium in era DCCLXXX, anno imperii Leonis XXII, 112
n [Arabum CXXIIII, Iscam vicesimo, eligitur Arabum in regno. igitnr Iscam preventus
[furore iniquo et cnpiditatis relaxato sine termino freno in bello omnes ilico sue pote-
[statis gentes prosiliunt] intestino. nam et cuncta illa vasta solitudo, unde ipsa oritur
Arabica multo, impietatem iudicuin non ferentes cuncta conturbatur in dolo atque
occidentali plaga, quam plus pre caeteris dedi[ti Ma]uri, que ad [meridia]nam se sub-
20 [rigit zonam, uno consilio, eflerentes cervices publice excutiunt ab Arabieo iugjo. Sed 113
ubi [ad Iscam auditum pervenit tirannizan]tium multitudo, centum milia armatorum
lectis ausilia valida ilico ministrat duci Africano atque Cultum super Orientis scihcet et
Occidentis exercitu constituto pro turmas et falangas dinumerati Africano se suscipiunt
solo. sicque consilio definiunt proprio, ut patrias Maurorum discursando et gladio
-•' feriendo Tingitano usque properent pelago. Sed Maurorum hoc recognoscens multitudo 114
in pugnam nudi, prependiculis tantumjmodo ante pudendis precincti e montana pro-
[siliunt ilico. sed ubi super Huvium Nauam acriter utrique conHigunt in prelio,
[tetruni colorem equis pulcrioribus demonstrando et albis denti- Main-drum pugna |
[bus confri]cando equi Egyptii, statim res|iliunt| fugiendo. sed illi du|m am]plius in-
30 pression[eni faciunt des|perando, equ|ites iterum Arabici nec mora ob cutis colorem
[dissiliendo tergum cum sua et ascensorum internicione appetunt expavescendo. Atque 115
[dum per fretosa et devia cursitant transfretando absque aliquo retinaculo vel virium ,
[rep]aratione, multitudo illa deperit vasto per heremo, sicque sto modo omnis illa col-
lectio, Orientis videlicet et Occidentis, per fugam dilapsa contabuit aliquo |('ultum niTna
35 absque remedio. duxque ipsius exercitus Cultum [no]mine con[tritis sociis] iu|gulatur;]
[atque non sponte in tres turmas cuncta caterva dividitur; sicque pars una gladio
[vel manu victorum] tenetur; alia vagabundi per viam qua venerat aufugiens repatri-
are ambitur. tertia pars amentia vcrsa nescio quo properaret, Belgi super se ducem
A {dejicientia [] concludimtur : f. 4 inclpit 12 2">st et .sancti) PM
1 expeditionem ... 2 acltenitat om. F 2 cesaraugustanam Fil 3 aucte] apte M 4 potuit] P,
potum M, lljit A 5 transductiuis promutoribus M G aduentatus M 7 macliinatoris M 9 tina-
crios ii peruigilando J/ 10 adilnielic /1=^, abdelmelic P mfimiaXe M 11 rediuit^'', rednnt P
migrauit PM 1.5 uicesimus FM elegitur M 10 furorore P post freno ins. coepit in .suos
plus solito debacchari unde edd. 18 multitudo FM iudicium F, iudicii conturbantur M FM
20 efferantes M ab arabico] M, ad arabicum F, def. A 21 centum miliaj .1, c F, cum amatorura P M
23 pro turmasj A, per turmas P, om. phalanges M 24 propere PM
26 prependiculis] pre- M
pendio uel F ante] A (ut videtur) M, om. P 27 nauam] P, nauali M, def. A 29 stratim 29/30 iu- M
presione J/ 30 nec] modo P 32 et deuia om. P, def. A 33 uasta P per] pro FM isto PM
34 dilapsam M 3,5 absque] usque iugnlant M37 uictorum] micorum M uagabunde M M

quam M aufugeus M
38 amentia] in amentia nescieus F M
properat M, properet F helgi M
46*
364 CUNTINVATIONES ISIDOEIANAE
CONT. HISP.
abentes virum gen[ere plenuin et arme militaris expertuni , heu pro dolor ! Spanias
[adventatur.
[Eo tempore , ut supra diximus, in era DCCLXXX, anno impera- Spaiiuriiiii" 116 |
(toris Leonis XXII, Iscam XX, Abdelmelic Spaniis preerat; cumque prefatam tertiam
5 [partem intelligit pervenire ad portum, naves retemtando eis denegat transitum. sed
[ubi Spanie Mauri hoc ita eognoverunt factum, in prelio congregati cupiunt Abdel-
[melic prostrare sibi et regnum eius adsumptum transmarinis sodahbus prebero tranlsiti
navigerium. Adque in t[res turjmas divisi unam ad Toletum prevahda civitatis \\i
niurum destinant ferienduni. aham
Cordoba in sede dirigunt iugulan- Abdelnielic
II) dum. tertiam ad Septitanum portum porn[gunt ob provontum supra fatjoruin, |qui
[de preho Maurorum evaserant, vigilandum. Sed Abdelmehc utrisque lacertorum 118
[brachia mittens| unam per filium Humeia obsidionem Toleto per viginti septem dies
pertendenti gladio duodocimo ab url)o miliario fortiter dissecant. aliam per Almuzar
Arabam licet cum sua vel exercitus internicione refrenando reverberat et in aliam
15 partem dechnat. tertiam, qui Mes[sidam civitat]em, ad comprehendcn[dos eos qui tute-
[lam| navigium gerebant, adventaberat, per Belgi, cui dudum transitum denegaberat,
navibus preparatis obtruncat. Tunc Abdelmelec exterritis ceteris suo |Haeta Aljdel|niclec| 119
in loco sese receptat, ammonens per epistolare alloquium Belgi, ut pristina in insula
sese recipiat sed Belgi duni tantas famis iniurias ,
quas ei tandem intulerat, anxius
20 etmale dolosus rememorat, prelio per Abdirraman ei obiecto diu obsistentem Cordo-
bam penetrat atque Abdilmelec repperiens a filiis suis vel a manu publica desolatum,
diu pena extortum vel arundineis sudibus extrieatum, atque more sequati onine per
corpus graviter expohtum postremo gladio trucidat. Tanta vero inter .S|ianie hella 120 |
orientaha cum duce Belgi Humeia collecta exercita conpleta

et occidentalia cum filio
25 era supva fata anno imperii Leonis supra dicto, Arabum iam prescripto, Iscam Emir
Almuminim iam notato, fuerunt prelia ab utrisque patrata, quantum humana narrare
vix prevaleat hngua. sed quia nequaquam oa ignorat omnis Spania, ideo illa minime
recenseri tam tragica bella ista decrevit historia, quia iam in alia epituma qualiter
cuncta extiterint gesta, patenter et paginaliter nianent nostro stilo conscripta.
3« Huius in tempore, in era DCCLXXXI, anno imperii Leonis XXHI, Arabum CXXV, 121
Alulit pulcher Emir Almumimim debito in loco a cunctis sublevatur in solio. cui nec
moi'a ab Izit regno dempto permanet dodran cum anno.
Tunc cum intestino furore omnis conturbaretur Spania, in era DCCLXXXII, anno 122
imperii Leonis expleto XXIIII, Alulit primo, Abulcathar missus a principalia iussa omnia
35 supra fata sedat scandala. tunc Abulcathar noniine Alhozan sohicite sibi commissam curat
gerere patriam atque transmarinis partibus nec mora superbos Spanie domando sub
nomine prelii mittit exercitus. et quia cunctus Oriens seductus manebat inaudita in
A {quae defichmt comprehenduntur [ ], Jimt v. 25 in arabum) PM

] expertu M Lispaiiias PM 4 abdilmelic M ispaniis M, hispaniis P 6 hispanie PM
liec M congreganti M 7 abdihnelec P, abdalmelic 31 8 toletanum M preualidum P.M
9 murum] mundum M abdelraelec P 10 ob] ah M 11 aljdehnelec PM 12 una M
umeia P3f l^J perteudente P, protendenteni M dissecat 3f, disserat P M,
almazin" ahiiuzaor P
14 arabum 31 17 abdelnielic 7^,1/ lit cipiat .... quas ei om. A'' 20 abdarramani PJ/ 21 abdel-
melic PM 22 subdibus A excritatum M scquati) A(i)M, sequaci P 24 luncia M cvercita]
agmina exercita F 25 iscani] scani PM alnuiminin P 27 bispania PM minie recensiri P
28 stragica PM 29 pagualiter M 31 ahuurainin P, alraorainim M 32 drodan P, M
dodram
33 hispania PM 34 aliUt M abulcatar 31 a principali iussu PM 35 sedit 31 abulcatar M
albozam M, alhoazau P 36 transmarinibus 31 hispanie PM 38 inaudita] laudita 31
BYZANTIA AltABICA ET IIISPANA. 3(55
CONT. IIISP.
prelia audientes Alulit occisum et statim in era DCCLXXXII, anno XXIIII imperii ]2o
Leonis completo, Arabum CXXV incipiente cum sexto, atque Izit Alulit pene annum
in regno inrogatum et tumultuose in eo erectum cogitare omnes incipiunt, ut eum rogno
deiciant, atque per Izmael virum gentis sue auctoritate precinctum ei tirannizantem
5 suadere a civitate Cordoba tunc sede regia communiter machinant. Denique ubi hoc 124
diversas occasiones macliinando ilico impetrant, ad consilium defiuitum simulanter Zmael
fugam meditans eum Abulcathar cum classe palatii nulla intercurrente mora preceps
insequitat. et quia plerique, qui cum eo rebellem incursitant, una cnm hoste tenti con-
silio ad destinatas insidias cum memorato rege nlacres properant, mox invicem iuncti
10 prelium agitant gladio viudicem. se nonnulli comites regis a prelio disiungentes statim
eum ut solum exsuperant sicque occisis propriia et una tribus coniunctis fugientem per-
sequitant ') atque Toabam, qui valida adiutoria Zmaeli prebuerat, in regni solio subli-
mant. Tunc ille ad reparandum certamen occulendum se inter suos subpeditat atque 125
postmodum infeliciter diversa prelia cum sua suorumque internicione exagitans dira
1.', morte se cum multitudine ei consentiente disperditat. quisquis vero huius rei gesta
cuperit scire ad singula, in epitoma temporale, quem dudum collegimus, cuncta rop-
periet enodata, ubi et prelia Maurorum adversus Cultum dimicantium cuncta reperiet
tempore imminentia releget adnotata.
scripta et Spania bella eo
Era DCCLXXXII anno completo atque incipiente iam tertio, Romanorum LXVIII 121)
w Constantinus Leonis filius post patrem imperio coronatur, regnans annis tot, peractis a
principio mundi usque in anno Constantini decimo peragente annis VDCCCCLIIII. hic
paterno coronatus imperio mox parens diem claudit extremum, ab Ardabasto sibi cog-
natione dedito preripere suum cognoscit imperium. sed Ardabastus tacite paulatim causa
prelii in alias gentes, ut belliger Constantini, oranes palatii congregat bellatores. mox
^5 ut eum prospicit desolatum et ab omni senatu fore pervacuum, cum sociis, quos secum
adunaverat, properans Constantinum a palatio exterritat iugulandum. At ubi Constan- 127
tinus Ardabastum venire intellegit cum turbido armatorum cuneo , a sede cum suis
exiliens confinitimarum auxilia expetit gentium. denique ubi se a multitudine prospicit
constipatum, properat, ut sedem pristinam appetat. Ardabastum, ut palatium relinquat,
;ii) reddit premonitum. sed mox Ardabastus, ne properantibus portas aperiant civitatis,
populum reddit instructum. Denique ubi Constantinus oppidum reperit premunitum, 128
obsidionem pretendens in circuitu gentium firmissinmm preparat bellum. nempe ubi
PM
1 aululit M anno xxuiii JP, om. M 2 ckk PM insipiente M 6 iinpetiat il/ 7 piin-
ceps P 8 liosti 31 9 uiucti M 10 nindice 31 reges 31 disiungentes] se d. M 1 1 cx-
superat P trilju /" couuinctis Jlf 12 zimacli iJf aolo ilf 13 reeuperandum P 1.5 consentienti P
16 cupit P queni] quod M colligius M 16/17 reppret euodata P 17 reperiret P M
preli
ciiltuni] P, preliis M 18 liispania P, iu Iiispanie 31 iunninetia P 19 incipienta P tertio
om.P 20 a. constantinus il/ 21 pagente P, peragentem M dcccc] dcc P* 22 ardanisco M

23 sed] P, sed ubi M 24 bellatoresque 31 26 iugulande 31 29 properans M 31 reddet P
1) ins. PM (spallis hialus indicantur in solo P): lluius tenipore vir sanctissinnis et ab ipsis cuna-
bulis (cunabilis F, cnrabulis M) in dei persistens servitio Cixila in sede mauet Ttdetana (def. litl. c. 30) et
qnia ab ingressione Arabum iu supra fatam ecclesiam (def. lilt. c. 24) ecclesia metro])olim est rn-dinatus: 1'uit
enim sanctimoniis eruditus, ecclesiarura (eruditor ins. l^) restaurator et (def. litt. c. 6) scriptu (def. litt. c. S)
spe fide et caritate firmissimus nieritis (def. litl. c. 10) eius innotesceret (innotescant 31) cunctis. quadam die
homo lieresem Sabellianam seductus (def. litt. c. 10) voluit aocedere corpore perquisitus est ab eo, nt cum
tali reatu esset conscio illeque abnegans tali scelere (def. lill. c. 30) qui statim ita a demouio est arreptus, ut
omnis conventus ecclesie in stupore reverterent (reuerteretur il/). sicque sanctus vir (ubi J/) oratioui se dedit
(deditus P3I), et sancte ecclesie sanum reddidit et illesuni. qni et novem per annos (om. P) vicem apostoli-
catus peragens iu ea caritate, qua iuclioaverat (quam coauerat M), vite huius termiuum dedit. tunc
CONT. HISP.
pene per triennium fame civitatis populum reddiJit fatigatum, pace cum civibus per
internuntios acta Ardabastum vinculis alligatum Constantino prosontant ferri pondore
satis depressuni. tunc tanti causa facinoris necdum interrogatum oculis exceeatum
exilio mittit diu excruciatum.
5 Huius tempore Izit Alulit propria morte functum omnes sue patrie ocius recog- 129
noscunt atque Abraliim fratrem in era incipiente DCCLXXXIII, anno Constantini primo,
Arabum percurrente CXXVII, Sed Maroan ex Arabis palatium 130
relictum esse vicarium.
audiens porituruni et proprio velle in diversas distractum vacantaneum per tirannidem
ferociter appetens bellum. in era DCCLXXXIIII, anno imperii Constantini secundo,
111 Arabum CXXVIII, belligerans supra fatus Maroan cum sociis Abrahim reperiens cum
modicis eum statim palatium appetons gladio percutit sicque intestino ob hanc rem
furore preventus quinquennio tumultuose vivens et diversa preUa exercens a Zali
patruum de Abdella, quem sibi eumplurima Ismahehtarum multitudo elegerat prin-
cipem, a Damasco usque in campis Babilonicis persecutus, Nihi transacto reiacet
15 decollatus.
Huius tempore, in era supra fata DCCLXXXIIII, anno imperii Constantini secundo, 131
Arabum CXXVIII, Maroan II, Toaba in Spaniis regno Abuleatliar cum adiutore Zmael
ablato a cunctis, ut vir belliger et genere plenus, ])reficitur uno pro anno: sicque eum
propria morte perfuncto luzzif ab omni senatu palatii, in era DCCLXXXV, anno imperii
20 Constantini III, Arabum CXXVIIII completo vel incipiente XXX, Maroan III, miri-
fice, ut senior et longevus, patrie adclamatur in regno. cui non post multos dies
diversa rebelHa Arabes per Spaniain molientes suas sine effectu manentes usque ad
iuferos animas fuerunt tradentes. iste descriptionem ad suggessionem residui popuh
facere imperat atque ut eos, quos ex Christianis vectigalibus per tantas eoruni strages
''5 gladius iugulavei-at, a publico codice scriniarii demerent licet peculando, soUicite im-
perat. Huius regni anno VI, in era DCCLXXXVIII, nonas Aprilis die dominico hora 132
prima, secunda et Cordube civibus prospicientibus tres soles miro
fere tertia cunctis
modo lustrantes et quasi pallentes cum falec ignea vel smaragdinea precedente fuerunt
visentes. e quoruni ortu fame intollerabili omnes patrie Spanie uutu dei habitatores
30 suos angeli ordinati fuerunt vastantes. Per idem tempus Petrus Toletane sedis dia- 133
conus pulcher apud Spaniam liabetur melodicus atque in omnibus scripturis sapientissi-
mus. habitatores in Ilispalim propter pascas erroneas, que ab eis sunt celebrate,
libellum patrum atque diversis auctoribus pulcre recompositum conscripsit.
Huius tempore, in era DCCLXXXVÎII, anno imperii eius VI, Arabum CXXXIII, 134
:'> Abdella Alescemi primo, Maroan, ut diximus, a manu publica insecutus tumultu gentium
exterritus cum thesauris publicis a palatio fugiens et Libiam ad reparationem pugne
penetrare desiderans Abdella nil iam pavens instinctu seniorum sedeni appetit regiani.
qui statim post eum ZaH patruum dirigens cum preliatorum infinito exercitu vel Per-
sarum hactenus solem excolentium pullata demonia Maroan a civitate in civitatem
PM
3 depreusuin ilf tuuc taut.a 3/, cunctaiiti P exsecatura P 4 niittit uin.P ) alulia i)/
(j ibiaim 31 marou
7 M ex arabi.s] P, nnus ex arabibus M 8 aiulium M uelle] uaUle M
diuersa M uacanteneum M 10 maroani M hibraim M, om. P 12 a um. M 13 nuilti-
tudine ilf 14 babiluui.s ilf 17 tooba P Iiispauiis Pilf 18 cunctis] ourictas ilf eum]
enim M 19 uizzirilf palatii] p. bispaniae iVfC.^ 20 maruam il/ 22 rabes it/ hispaniam Pil/
sine] si uon M ad snggessionem om. M 25 scrinarii M petulando WI 2r)/26 impat P
2(5 dcclxiiii P, dcclxliiii ilf 27 ot fere] M, leria et P mira ilf 29 uisi ilf e] eo ilf hispauie Pilf
31 hispaniam Pilf iu om. M 36 ad] P, ub 31 37 uil iam] uUiam P 38 prelatorum P
39 puUulata ilf maroam ilfj^ ciuitatem] -te ilf
CONT. HISP.
diffugiendo et nuilum receptaculum ob mala, que fecerat, et mortes diversas, quas in
Sarracenis ingesserat, reperiendo, Nilum Egipti fluvium transmeando eum veliementer

insequitant, Sed ubi in locum, qui lingua corum vocatur Azuuummin, se invicem i;?5
adplicant, tam validc utrique so iaculant, ut binos per dies inmiscricorditer cum mul-
torum cx utraque parte occisiono sc prosternentos vix in tcrtio exuperato et interfecto
Maroan vaginis gladios reniitterent semctipsos sedantcs. tunc capita magnatorum ad
Abdcllam dirigentes suos pulcrc feruut bellatores, de predarum manubia remuncrantes
atque cunctos pristinos terminos digne pacificantes. Reliqua vero corum gesta, qua- iriO
litcr pugnando utreque partes conflictc sunt vel qualitcr Hpanic bclla sub principibus
1" Belgi, Talama et Umeia concrcta sunt vcl pcr Abulcathar excniiita sunt, atque sub
principe luzif quo ordine enudi eius deleti sunt, nonne hacc scripta sunt in libro ver-
borum dicrum seculi, quem chronicis prcteritis ad singula addcre procurabimus '.'
Fiunt igitur ab exordio mundi usque in eram ceptam scptingcntesimam nonagesi- 137
mam secuudam, anno impcrii Constantini dccimo, Abdclla Alascemi Emir Almuminin
15 IIII, Arabum CXXXVI anni VDCCCCLIIIl. quos quattuor,
Spanie luzzif patricic VII,
si secundam quosdam historiographos demere volueris, quia curiose expleto LVI
Octaviani regno annis scculi VCCX, supputando affirmant; et anno prefati Octaviani
quadragesimo secundo Christum natum sccundum historiam ecclesiasticam domini Eusebii
Cesarionsis episcopi in libro primo era sexta ') vel nuno secundum cronicam domini
20 Ysidori^). adsevcrant quod ct utiquc omncs scripture dcnuntiant. detractos ab annis
ita
Octaviani LVI XIIII, niancnt XLII intemporc nativitatis Christi, et quia completo V
anno lulii Cesaris fiunt anni seculi VCLIIII, additis XLII Octaviani fiunt ab Adani
usque in Christi nativitatcm anni VCLXLVI subtractis quattuor, quos superius diximus,
ab annis seculi VCC, quibus quinque milibus CLXLVI superius memoratis si addantur
as anni incarnationis domini UCCLIIII, qui in cra scptingontcsima LXLII veridicc compu-
tantur, rcperiuntur anni scculi VDCCCCL ob reliquos quattuor diminutosquc effectos.
Sed quia ad tantam liquiditatem anni seculietiam nec a maioribus computantur, ut 138
uno stilo equalitor digerantur vel una prenotatione ab omnibus historiographis equi-
perentur, quia licet in hac annorum dcvolutatione non satis ab inviccni discrepentur,
30 ideo et nos secundum plerosquc, qui Christum in VCC anno natum delibcrant, hos
quattuor annos interpolamus, ue a tantorum semitis, ubi tales tantiquc nutaverint viri,
longius evagemus: quia in tanta congorie tcmporum quattuor anni si addantur vel
detrahantur, nequaquam prcdanmare viderctur: cum ctiam divcrsis cronicorum libris
longius anni ct antigradentur a sunima que diximus et rctrogradentur, quia a toto
35 partem et a parte totum aut in principio aut in finc cuiuslibct imperii annum ceptuni
vel consummatum pro uno illuni adnumorcs, non facilc preiudicaveris. Qui, ut diximus, 139
plerique anno quadragesimo secundo Octaviani Christum natum confirmant, uonnulli
PM
3 azimumuin M inuice M 4 iuculaut P 5 parte 0711. P 7 pvuilare P H cuuctis 31
reliqui M gest. eor. M '.t hispauie PBI 10 uuiela M uul 11. a. e. suut um. P sub
om. P 11 iucifP, iu 31 deliti 31 hoc M 12 tlierum otn. 31 chirouicis P 14/15 amu-
miniu 31 15 hispanie PM patrie P cxx.Kui] edd., cxxui P, cxxuii 31 16 curiose] P, crimose M,
criuiose F 17 octauia P pr. oct<auia P, pr. octauiauo M 20 adseucrauat P detractos] MF,
detractas P 21 xliij xii M \\\ edd., om. P31 22 xlii] xii P octouiaui P 23 iiuui 07n. 31
Ixlui] lixui P, Ixui 31 24 cc] co P Ixlui] Ixui P, lui 31 25 Ixlii] Ixii P31 reliquos] scjv>«i,
liquos P, licos il/, litos jF 27 etiam] et 31 30 ucc iauus P 31 mutaueriut P, uutaueruut 31

33 uidentur 31 34 quam 31 retrogredieutur 31
1) Hieronymus ad a. Abr. 2015, Aurjusti 42: lesus filius dei in Bethleem ludaeae uascitur. 2) Isi-
dorus iii chronicis c. 235. 237: Octaviauus Augustus regnavit anu. LVI . . . duiniuus lesus Christus ex virgine
nascitur anno regui eius XLII.

CONT. HISP.
XLI genitum esse demonstrant: sic enim sanctissimus Tulianus Toletanus episcopus in
libro, quem contra ludeos de sex etatibus seculi scripsit'), dicens: 'Octavianus Cesar 'j'^''™;|*j^
'regnavit annis LYI. huius quadragesimo primo anno, secunduni que Tertullianus, ^3*^%^"^
'Iheronimusque testantur, Christus dei filius de Maria semper virginc nascitur". num-
5 quid hoc in ahquod preiudicatur, quaro secundum aliquos XLII, secundum quosdam
XLI annus repperiatur? absit. sed ideo a maioribus inter utrasque editiones, que
nunc renotari longe sunt, nativitas salvatoris nostri in VCC auno adnumeratur, ut et
plenitudo tcmporis por gcnerationes et regna deductus plcnius dcmonstretur, et per

perfectuni decoritatis pleuissimum numerum omnibus recolendus dies ille simul cum
lu perfecta annorum VCC serie apcrtius etiam parvipendentibus insinuetur. sic enim
condecet, ut sancta nativitas eius apertius declaretur, no in diversa plus niinusve con-
gerie annoruni numerus distrahatur. Denique sanctissimus et valdc in hoc opere pretium 140
doctissimus lulianus sic in Ubello iuquid, si queramus
quem supra fati sumus: 'Etenim tui'."""! :
'annos a principio mundi usque ad nativitatem Christi sccundum codices LXX trans- '' '^-
15 'latorum, subsequentibus etiam quibusdam historiis gentium, reperiuutur ab Adam usque

'ad Christum anni VCC et quicquit aliud superest secundum quosdam historicos, qui
'annorum mundi seriem conscripserunt'.
PM
1 xli] xi PM 'S secuiidum] iuxta luUaims teicullianus P, tortolliauus 3/ 4 que om. M
5 hec M preiuilicat il/ xlii] xii il/ tj auiius] aute PM 7 nuuc] uec 3/ annus P ad-
numerantur M 8 deducti M per uni. M 9 decoris M 1 1 natiuitatis M ue] ne M
12 nunimeros M hec M 14 secuudum] lulianus, om. PM 16 aliud] aliquid M
1) lulianus archiepiscuiius Tuletauus de comprobatione aetatis sextae (apud Lorenzanam patrum Tole-
tauorum opp. tom. 2 p. 88 seq.).
EPIMETRVM.
Quae in Continuatione Byzantia Arabica de rebus Orientis narrantur, non dubito, quiu
in Syria scripta sint. namquc eos rccenset Muslimorum imperatores, qui in iuic tcrra
regnaverunt, ne Alii quidem mentiouem faciens, et ab Onuiijadarum stat parte, quorum
imperium nitebatur Arabibus Syriae. quo accedit, quod Moavijaiu minorem quoque
recenset, qui, per brevissimum tempus rerum potitus, vix in alia terra quam in Syria
imperator agnitus est et postea ne ab Omaijadis quidem in chalifarum numero habe-
batur '). de expeditionibus a Syria in Romaniam factis, scriptor bcne instructus est.
,
quae dc Ileraclio tradit, ante multos annos facta, iam fabulis mutata, sed cetera fere
omnia vera sunt. —
Damascum ab eo saepius commemorari originis Uamascenae signum
habere vix licet, nam haec urbs, tum temporis regni caput et fastigium, etiam in exiH
chronico prominere debebat.
Quamvis de rebus gestis non multum ex hoc libello discamus, tamen non parvi
momenti est ob iudicia, quae in eo vel exprcssis verbis vel tacite de hominibus et
imperiis feruntur. eius auctorem Omaijadis, quos posterioris aetatis Muslimi minime
amant, favere iam dixi. non modo igitur de magnis huius familiae viris, Moavijam
1) Non numeratur iu duobus antiquis eatalogis Syriacis (apud Laud, Anecd. syr. 1,40 et apud
W. Wright in The Journal of Sacred Lit. 1.S63 April pag. 11 separatae editionis), qui et ipsi Alium omittunt;
6t, quod gravius, Hischiim a Cumaito poeta iu carmiue pauegyrico decimus chalifa ex Omaijadis dicitur
(Aghani 15, 118, 8J itaque ab eo Moaviae posterioris uulla habetur ratio.
et Abdalmalik dico, optime sentit, sed etiam Validum, quom Muslimi, partium studio
obcaecati, vulgo scelestissimum ferunt, magnoperc laudat ob humanitatem; quod iudicium
aequum esse vel e traditione Muslimica cognoscimus. Romanorum regno minus est —
amicus, quam ab homine Christiano, sub Arabibus vivente, expectaveris; Mushmorum
enim inipcrio satis contentus vidctur cssc. quo verisimile fit, eum hetcrodoxum fuissc,
fortassc Monophysitam ut erantfcrc omnes terrarum Syrarum Christiani, cxcepta
Pahxcstina; cui scctae, antc multum vexatae, ab Arabibus maior hbertas conccssa crat.
quibus non obstat, scriptorcm IIcracHi gloriam cxtollorc, nam hic imperator Syriam a
gravissima Persarum occupatione hberaverat itaquc a postcris iustc magni aestimabatur.
Qui liacc in Syria conscripsit aut hngua Syriaca aut Graeca usus sit oportct. et
cum Syrorum hngua hominibus Latinc hjqucntibus non magis nota csset quam lingua
Latina Syriam habitantibus , hacc e Graecis Latina facta csse certum vidctur. neque
causa est cur coniciamus, textum Hnguae Graecac
Graecum c Syriaco vcrsum csse.
autem vestigia supcresse videntur ct in formis nominum propriorum et in quibusdam
vocabuhs ut in miro illo 'non dissimih' (matre progcnitum) (355 s«w., 18. 357 sm., 31),
quo mihi minus apte sanc adiectivum aliquod negativum (a. .) rcddi videtur, quod . .
significaverit (a matrc) 'non humili loco nata'. Maslamac enim mater crat ancilla,
itaquc vir fortissimus rcgno dignus non habcbatur, attamcn fieri potcst, ut in natione
peregrina, ex qua provenerat, huius muhcris gens nobilis fuerit. nescio an etiam vox
exercita (357 sin., 22) huc refcrenda sit, quippe quae respondeat Graeco vulgari -ra
iHq/iETtt ').
Haec regnantc uUimo ex Omaijadis chahfa scripta esse, ncmo non intcllegit. sed
multa cx his recipiens Continuator Ilispanus alia addit dc Omaijadarum rcgni intcritu et
de Abbasidarum victoria. quae scripta csse certum est primo Abbasida regnante.
qui haec adiecit novam gentem dominatriccm non admodum videtur diligere, cum eius
milites Pcrsas 'hactenus solcm cxcolerc' dicat (§ l-M), id quod ct in Christiani efc iu
MusHmi orc summum erat opprobrium. attamen Marvanum vitupcrat, nam tum ipsi
Omaijadac Oniaijadarumquc asscchxc fatah odio intestino correpti inter se dimicaverant.

Etiam haee in Syria scripta esse possunt, licet id non pro certo affirmaverim.
immo fortasse eorum auctor Hispanus fuit; nam Hispanis quoque regni, sub cuius domi-
natione erant, fata curae fuisse, consentaneum est. de qua re spero certiora prolaturos
esse viros doctos, qui ea, quae in hoc Hbello de rebus ab Arabibus in Hispania et
GaHia gestis narrantur, diiudicare possunt; ipsc cnim numquam rebus Hispanis cogno-
scendis operani dedi.
NonnuHa e nominibus Arabicis in his chronicis miscre corrupta sunt; c. gr. nomen
Haggdg {^4yay'!) latot non modo sub Aiaiaa 317 sin., 32, sed etiam sub Tcliihic ib. 28.
quacdam ex his mehus scrvata sunt in continuationc Ilispana quam in altera Byzantia
Arabica, certe ut hanc traditam acccpimus. ita in illa recte est Ahdelmelic, Ahdilmelic,
in hac Hahdclmde sine c.
Annis MusHmicis (Higrac) chronica illa in Syria scripta cuni carcrent, in Ilispania
per computum invcnti et additi sunt. cum vero, ob ineptam anni rationem a Pro-
pheta constitutam, tahs computus in tempora remotiora productus difficiHimus sit,
bonus illc homo in magnos incidit errores. sed quo propius ad suum tempus accedit,
eo iustiorcs fiunt numeri, douec in fine omnia satis quadrant.
Argcntorati. Th. Noldeke.
1) Vide Malalam 2, 107, 16 (ed. Oxon.).
CHBONICA II. 47
ADDITAMENTVM VI.
EJ»1T0ME 0VETEN81S
A. DCCCLXXXIIL
Rerum Hispanarum scriptores posteriores etsi omnes historias Isidorianas aut

compilarunt aut continuarunt, chronicon scriptum Oveti SS3 (vido infra c. 10), quod a.
item proptcr codicum infra mcmoratorum originom Albeldenso ct Acmilianenso appel-

latur, inter epitomas Isidorianas suum sibi locum ttagitat. inter codices qui compi-
lationem eam servarunt primarius est scriptus aera 1014 = p. Chr. 976 a Vigilo quodam
coenobita monasterii Albeldae prope Logrono, hodie Esciirialensis D. 1. 2 (Ewald E
neues Archiv 6, 238), huiusce syllogae causa excussus a Knustio Ewaldo Bethio (nobis E).
cum contineat concilia Hispanica et leges Visigothorum , compilatio haec inter utraque
media est perscripta f. 238' — 242'. ex Albeldcnsi descriptus est codex scriptus aera
1030 == p. Chr. 992 olim monasterii San Millan de la Cogolla, hodie Escurialcnsis
D. 1. 1 (Ewald 1. c. p. 236), sed compilationis nostrae in eo non superest nisi pars
extrema (incipit a verbis haccam genttit ahdcrrahman apud Florezium 13 p. 464) eaque
ex loco antiquo post codicis f. 229 excisa iam inserta est post f. 396. expressit Albel-
densem librum Ferreras hist. dc Esjxma vol. 16 (Matriti 1727) p. 66 — 88. — Pleniorem
(nam absunt ab Albeldensi capita infra recensita 1 — 12, quae ad idem corpus Oveti
conscriptum a. 883 pertinere declarant duo eorum nonum decimumque) ct hic illic
mutatam exhibuit eandem compilationem liber hodie deperditus servatus aliquando in
monasterio modo nominato San Millan de la Cogolla, quo continebantur homiliae
et quaestiones sancti Augustini, diligentissime, nisi omnia fallunt, expressiis a lohanne
del Saz (cronica de Espana EmiUanense Matriti 1724). idem archetypum, sed minore
cum fide (exempli causa infra p. 373 c. 15 GoHstantimis nobus del Saz cum Albeldensi,
Constantinus nobilis codox M et Berganza) repraesentant tam codex saec. XVII quam
editio Berganzae. scilicet ille, nobis M, Matritensis est bibliothecae nationalis E 2 il/
f. 33 — 38; descripsit eum Knustius Archiv 8, 779, qui quaedam inde excerpsit, ex-
cussit nostra causa Bernaysius. praescribitur : liber chronicae seu chronicum (sic
emend. ex chronicon) Aemilianense ex vetustissimo codice monasterii sancti Aemiliani

ordinis suncti Benedicti, vidgo de la CogoUa; extat post libros Machabeorum in vohimine
hihliorum veteris ct novi testamcnti. ad eandem formam compilationem edidit Fran-
ciscus de 'QevgHMz^ antiguedades de Espaiia vol. 2 (Matriti 1721) p. 548 560, adhibitis, —
ut ait, illius monasterii codicibus duobus, quorum in altero chronica sint inter testa-
menta duo vetus et novum: id est librum hodie Matritcnsem adhibuit, archetypum
eius aut vidit aut certe memoravit. ego quamquam Matritensi codici video praestare
ADDITAMENTVM VI EPITOME OVETENSIS. 371
editionem Sazianam, illum potissimum secutus sum et ibi quoquo, ubi a textu Saziano
recessi, codicis lectionem adscripsi, quoniam neutro textu recte carebimus, editionis
autem facilius quam codicis notitiam qui volet sibi parabit. Plorezius Efip. sagr. 13^,
433 — 466 compilationem integram edidit adhibitis editionibua antea factis. — Extant
praeter hos libri alii multi iiabentes eandem compilationem eiusve partem, ut sunt
Matritensis bibliothecae nationalis F 86 saec. XII (vide infra p. 376), ubi praescribitur:
hic. liher cronicc scu fithularluiii, subscribitur finit lihcr cronica, sed non adsunt omnia
infra recensita: eiusdem bibliothecae P 38 — Q 10 — T 1 19 — T 23& —V 183; Yati-
canus reginae n. 667 scriptus a Petro Willelmo Armario (v. Arevalus in Isidorianis vol. 1
p. 697 vol. 2 p. 324) : Parisinus n. 2769: Londiniensis musei Britannici n. 14092 antea
Veronae apud Gianfilippios, quos omnes missos feci. seoundum libros illos duos, scilicet
Escurialensem D. 1.2 et Aemilianensem deperditum '),iam compilatione ea quae con-
tinentur enarrabuntur.
1. Exquisitio totius immdi {c. t. m. del Saz, om. M). onmis nmndns drscriptus
est . . . . gcntcs CXXIII. excerpta ex lulii Honorii cosmographia — 23 p. 21
Riese (cf. p. 72). M praeter minora differt a textu Ploreziano in his : v. 4 polyc-
tico — 5 nienscs II ad dics III om. — II gentes XV — 12 insulas XXXV —
16 instilas LXXVIIII — 17 fhmiina LIIII.
"2. Item exquisitio Spaniae. Spania prius ah Ibero amne Iheria nuncupata, postea
ah Ispah Spania cst eognominata. ipsa est Esperia, ah Espero stcUa occiden-
tali dicta. sita est autein inter Africam etGalliam a septentrione Prineis (^jm-
neis M) niontibus clausa (clara M), reliquis partibus undique niari conclusa.
omnium frugum generibus fecunda, gemmarum metallorumque copiis ditissima.
Ex Isidori originibus 14, 4, 28.
3. Alia. habet provincias sex cutn sedibus ejnscoporuni. . . . Tolossa. edidit Plorezius
4, 253. codex ab editione differt in his. est carpetania] et c. — ad bigastre
adscr. ita in gott(ieo) — xnii\ xuiii — asidona — cordoua — ix] xii — agi-
tania — xiii] xii — illerda dertossa — calagurre tirassona — uiiii tingintana —
gallia] g. quoque — niefropoli — neumase] niumaso.
4. Flumina Spariiae IIII. Baetis currit niilia CCCCX. Tagus niiUia currit
DCII. llineus currit millia CCCXIII. Iberus currit miUia CCCIIII. ex
luho Honorio 1. c. p. 36. 37 cf. p. 81.
5. De septem miraculis mundi. I. Capitolium Romae. II. PJiarus Alexandriae.
III. VeUerophons E.imirne (sonirnae M). Theatrum Eraclie.
////. V. CoUosus
Rodi. VI. Templum Quiciei. VII. Tetrapulum Emecis, quod melius est ecclesia
s. e. Sophiae Constantino^wli.
6. Item dc piroprietatihus gentium. vide additamentum IX (p. 389).
7. Item causas (res M) Ilispaniae celebres. poUa de Narhona. vinuni de Bilasz.

ficus de Viatia. triticum de campis Gottis. nmlus de Hispedi. cavaUus de
Mauros. ostrea de Mancario. lampreda, de Tatiher. lanceas (lancea M) de
GaUia. scania (scanda M) de Asturias. mel de GaUicia. disciplina atque
scientia de Toledo. haec erant praecipua teniporuni Gottorum.
8. Litterae sunt vocales .... i)ro solis kalendis. cxplicit. in codice M est 2 iactu —
5 desinum. similia Priscianus 1 , 2, 7.
1) Neuter pendet ex altero et codex quoque Matr. F 86 neque ex Escorialensi ilcscriptus est neque ex
Matritensis archetypo; sed operae pretium non est talia persequi. verba Isidori hist. c. 4(5: Agilanem Emerita
interficinnt et AthnnagilJl se regiminl tradiderunt Escorialensis breviavit sic: ibique std eum interfeceruni
8ub imperatore lustiniano, Matritensis E2 sic: ibique sui eum i nterfecerunf et tyrani Atanagildo regimen
Spaniense dedenint, Matriteusis F 8(5 sic: iblque sui eum interfecer^mt ef tyrani Afhangildi regiminis spiritali
se dederunt.
47*
372 ADDITAMENTVM VI
9. Incipit ordo annorum mimdi

hreviter collectim (coUecti M). ah Adam ttsqiie ad
IICCXLII {XII M.) — a diluvio usque ad Ahraham anni
diluvium anni
DCCCCXLII (XIIM) — ah Ahraham usque ad Motjsen anni DV {DII M)
— ah cxitu filiorum Israel ex Egypto usquc ad introitum in terram rejiromis-
sionis anni XL
(X M) —
ab introitu illorum usque ad Saul prinium regem
IsraeUs fuere iudices annos CCCLVI (CCCLVII M)
per Sa?d regnavit —
annos XL (X M) a —
David usque ad initium aedificationis templi anni XLIII
{XIII M) — a ^wiw/a aedificatione templi usque ad transm.igrationcm in Bahy-
loniam fuere reges per annos CCCCXLIII {CCCCXIIIIM) — fuit (om. M)
autem captivitas populi ac desolatio templi an. LXX et resfauratur a Zorohahel —
post restaurationem vero templi usque ad incarnationem Christi ann. DXXI
{DX M) — colligitur tempus ah Adam usqiie ad Christum anni
omnes (sic)
(om. M) VCXCVIIII {yCLXVIIIIM) —

ah inearnatione domini nostri lesu
Christi usque ad îrimum Wamhani principis regni anniim (om. M) anni fuere
DGLXXII. a tempore {temporis M) Wamhae anno iwimo usque nunc, quae est
era DCCCCXXI (X/M), fiunt anni CCXI. modo vero colliyitur omne tempus
db exordio mundi usque iri praesentem aeram DCCCCXXI et octavo deeimo anno
regni Adefonsi {regno Ildephonsi M) principis filii gloriosi Ordonii regis omnes anni
suh uno VILXXXII et ah inearnatione domini usque mme anni DCCCLXXXIII.
10. Item de sex aetatihus saecidi. Prima actas sexta aetas, quae a Christo . . .
coepit, habet mmc annos DCCCLXXXIII in aera DCCCCXXI. qtianiimi ad-

huc protendatur soli deo est coynitum, nohis autem manet incertum, dicente
,
domino in ciMngeUo: non est vestrum nosse fempora vcl momenta, (juae pater in
sua jMsuif jjotestate. computatio applicita ad chronica Isidoriana.
11. Item exquisitio milliarium civifatum. Dc Gadis usque ad Cordoham niilliaria
CC de Heraclia ad Constantinojwlim miViaria CXXX. finit (sic) miUia
milliariorum IIICCLXXXI. excerpta sunt ex itinerario Antoniniano. eadem
edidit ex codice olim Legionensi S. Isidori, nunc academiae Matritensis Tail-
han in additamentis ad chronicon a. 754 p. 192 adiecta tabula photographica.
12. Item notitia episcojjorum cum sedihus suis, regiamque sedem Ilermenegildus tenef,
id est Ovetensem. Flavianus Bracarae Maurus Legione nec non Ba,nulj)hus

Asforicae, jtraefafique jmiesules in ecclesiae plehe e.v reyis jirudentia emieat clare.
sequitur epigramma : rex quofjuc clarus omni mmido factus iam sHjirafatus Ade-
jjhonsus voeatus . . . jjraeditus ihi regno. ameit.
13. (f. 238') ineipit ordo Bomanorum regum (regum (nii. M).
In Roma regnavit prior Romulus annorum (Romulus regnavit annos 31)

XXXVIII.
iste hedificavit Romam.
Titus Tacius rex Sabinorum ann. V (titus . . . u om. M).
Numma Pumpilius (nunna pamphilius 31) regnavit ann. XXXII.
iste primus annum in XII menses ordinavit.
Tulhus Hostihus regnavit ans XXXIII.

iste primus purpuram induit.
Ancus Marcius FiHphus (om. 31) regnavit (rgnurnt E) ans XXVIII.

Tarquinius Priseus r. ans XXXVIII (xxxuiii o E).
iste Capitolium fecit.
Servius Tullius vg ans XXXVIII.

hic primus censum egit.
Tai'quiuius Superbus fg ans XXV.

iste expulsus regno ob meritum fuit.
:
EPITOME OVETENSIS. 373
fuerunt consules per annos CCCLXXVI.

decemviri aii I.
reges fuere ans II.
a Romulo ergo Roma

et condita usque ad Gaiuin lulium Cesarem
annos DCLXVI.
prinius ergo Gaius (gais E) lulius Cesar imperavit aiis IIII (II 3f).
liic pugnavit cum Pompeio (c. po. pu. 31) pro imperio.
Haec, certe ut in Albeldensi ieguntur, non tam Isidorianis respondent quani clirono-
graphiae a. 354 (supra vol. I p. 144); Tatio quinquennium ibi quoque tribuitur neque
quod sciam alibi.
14. TMiinc sexfa aetas ineipit (d. s. a. i. om. 31). opitome liaec est clironicorum
niaiorum Isidori, scilicet recensionis eius, quam habent nostri SPBF, in regnis
Vespasiani Nervae Traiani determinandis adsumptis numeris Hieronymianis,

propria addens nuUa excepto uno eapite eoque in in margine scripto, quod E
pnsuimus c. 410" de ecclesia sanctae Leocadiae Toletana: praeterea quibusdam
variam leetionem inde in apparatum recepimus. finit ita: Emylins ann.
locis
XXVII .... Suintila .... totiiis Sjiauiae monanliiain ohtinuit. edita est apud
Florezium 13, 439.
15. Isidorianis subiunguntur haec adiectis non in E, sed apud Sazium annis mundi
ad Isidorianos computatis
Reges quoque Gotorum a Suintilane usque ad (<im. 31) Chintilanem (cintilane Saz,
cliintihxm 31) eo imperante fuerunt.
Constantinus reg. aiis VIIII. eo tempore Tulga (tulca e.r corr.) et Cinda- E
suinctus in Spania (hispania 31 semper) unus post alium reg. annis VIIII.
Constans reg. affs XX. tunc Recesuinctus in Spania reg. ans XX et super-
vixit annos tres.
Constantinus nobus {sic E et Snz, nobihs 31) reg. an. XVI. supra dictus Re-
cesuinctus reg. an. III (et ins. 31) Wamba (ubamba E) reg. (om. 31) an.
Vnn (et ins. 31) Ervigius reg. (om. 31) an. (om. E) V et supervixit annos
duos et (om. 31) dies XV.
lustinianus reg. an. XI. supra dictus Ervigius reg. (om. 31) an. U. (post illum
ins. 31) Egica reg. an. VIIII et supervixit (egica ins. 31) annos VI.
Neon reg. an. VII. Egica peragit {sic E et Saz. pergit 31) in Spania (hispa-
niam 31) an. VI. post illum Vittiza (uuitiza 31) filius eius ahs I (superuixit
uuitizza an. xix ins. 31).
Teberio (tiberio denique 31) imperante Vitiza (uuitiza 31) peragit annos VUI
(uiiii 31). Rudericus reg. an. III.
Tum Sarraceni Spaniam possiderunt et regnuni Gotorum era DCCLII (tum

.... dcclii [dcccii tcstc Bethio] in marginc a manu prima E; tunc a
sarracenis hispania obtenta regnum gothoruni exterminatur om.. reJ. 31).
16. Sub titulo item ordo yentis Gotorum sequitur epitome historiarum Isidori edita
apud Plorezium 13, 445 et ex codice Vaticano reginae 667 (vide supra p. 371)
apud Arevalum Isid. vol. 7 p. 188 seq. adhibuisse videtur breviator recensionem
historiarum ex utraque forma contaminatam (vide supra p. 261). equidem repe-
tere nolui et satis habui potiora quaedam inde in apparatum referre edere ,
sola extrema ad Isidorianas historias adiecta. apud Sazium (non in E) aerae

Isidorianae continuantur.
(Suintila) fine proprio Toleto decessit sub imp. Eracho.

Sisinandus (sisnandus 31) reg. an. HII {sic E et Saz, II 31). iste sinodos
374 ADDITAMENTVM VI
(sinod' E) episcoporam egit. patiens fuit et regulis catholicis ortodoxus

extitit (extititit E). Toleto vitam finivit sub imperatore (impo E) Eraclio.
Chintila reg. ann. III. sinodi phirimas (synodos plures 31) Toleto cum epi-
scopis egit et subditum regnum fide firmavit. Toleto decessit sub impe-
ratore (imperio E) Eraclio.
Tulga reg. an. (oni. E) III. blandus in omnia (omnibus 31) fuit.
Chindasuinctus (cindasuintus 31) reg. solus an. VI et cum fiho suo Recesuinto
(recesuintho 31) an. IIII. huius tempore quievit Spania et per sinodos
(illam ins. 31) erudivit ecclesia. Toleto obiit sub imperatore (imperio E)
Constantino novo (nobo E).
Wamba (ubanba E) reg. an. VIIII. primo regni anno rebellantem sibi Paulum
ducem cum quadam parte Spaniae seu cum omni provincia GalUae hic rex
coercuit (cum exercitatione E et Sa.z, cum exercitu 3£). Spaniae prius
feroces Bascones (fascones corr. in bascones ^^) in finibus Cantabriae per-
domuit, deinde pergens cunctis civitatibus Gotiae et Galliae captis ipsum
postremo Paulum in Neumansense (neumanense 31) urbe victum celebri
triumfo sibi subiecit. postea ab Ervigio regno privatur sub imperatore
(imperio E ex corr.) Constantino novo (nobo E).
Ervigius regnavit ann. VI. iste sinodos multas (plm-es 71/) Toleto cum epi-
scopis egit. fiham suam coniugem dedit Egicani (egicano futuro regi
coni. d. fine ultimo 31) Toleto obiit (decessit 31) sub imperatore (imprio E)
lustiniano.
Egica reg. an. XV.
iste dum i-egnum accepit, filiam Ervigii cum iuratione
Wambani (ubambani E) subiecit. fihum suum Vitizanem principem {sic E

rt Sm, uuiticam participem 31) secum regno praefecit. Toleto decessit
sub imperio Leonis.
Vitiza (uuitiza 31) reg. an. X. (iste in vita patris in Tudensem urbem Gallitie
recessit ibique Fafilanem ducem Pelagii patrem, quem Egica rex illuc
direxerat, quadam occasione uxoris fuste in capite percussit, unde post
ad mortem pervenit, et dum idem Witiza regnum patris accepit, Peiagium
fihum Pafilanis, qui postea Saracenis cum Asturibus rebellavit, ob causam
patris quam praediximus ab urbe regia expulit ins. 31). Toleto (que
uuitiza ins. 31) vitam finivit sub imperatore (imperio E) Tiberio.
Rudericus reg. an. III. istius tempore aera DCCLII malo (farmalio E) terrae
Sarraceni evocati Spanias occupant regnumque Gotorum capiunt, quod
aduc usque ex parte pertinaciter (om. 31) possident et cum eis Christiani
die noctuque bella iniunt (ineunt M) et quotidie confligunt, dum pre-
destinatio usque divina dehinc eos expelli crudeliter iubeat (amen «(W. i?:
confligunt, sed eis ex toto hispaniam auferre non possunt 31).
17. (liahent E et Saz, om. M). iteni noniina regtirn catholicorum Leyionensimn. Plorez
13, 450. post extrema: pos illum frater eius Sancio: deinde fdius Sancionis
Ranemirus spatium vacat.
18. (om. Saz et 31). itrtn nomina Pampilonensium regum. Florez 13, 451. finit Sancio
sequente spatio vacuo. in fine ad marginem adnotatum rrn DCCCCXLIIII :
inquoavit.
19. Ifem ordo Gotorum Obetensium regum. incipit a Pelagio: primus in Asturias
cet., pars prior finit in Adefonsi III anno XVIII sive aera 919 a. Chr. 881 =
(Florez 13, 451—456), pars altera auctoris diversi pervenit ad aeram 921 =
a. Chr. 883 (Florez 13, 456 inde a c. 66—460).
20. (om. E) item: Sarracenorum ita est. Sarraceni perverse se putant esse ex
EPITOME OVETENSIS. 375
Sarra, vcrius Agareni ah Agar . . . Abderhaman gcnuit Mahomat, qui nunc rex
in Cordova extat. sub quo Caldeonim regnum dirutum
est, si domino placuerit.
Saz non habet Florez.

p. 52,
21. Item ingressio Sarraccnorum in Spania ita est. Florez 13, 461.
22. Hii sunt duces Arabum qui rcgnavcrunt in Spania. Floi-ez 13, 461.
23. Item hi sunt qui regnaverunt in Cordoba reges de origine Veni Umeia. Florez
13, 462.
24. (om. M). item exordium Sarracenorum sicuf illi extimantur. Florez 13, 463. in
margine manu eadem: quod Sarraceni Spaniam intraverunt usque presentem
eram IXIIII, anui fiunt CCLXII, et de Blahomat nequissimo jwofeta usque
presentem eram IXIIII fmnt anni CCCLXIII.
25. Item explanatio gentis Gothorum. Gog quidem gens Gothorum .... crescaf
catholicorum ccclcsia. Florez 13, 464. 465. laudantur chronica Gothorum, id
est historiarum Isidori c. 1"*, liber generationum propter Gothorum originem a
Magog fiho lafet. in margine legitur adnotatio
de regibus Pampelonensibus
finiens in Ranimiro vcrbis discurrente presenti era IXIIII.
Interposito libello Isidori de fide catholica contra ludaeos sequitur in Albeldensi
f. 247 historia de 3Iahmcth scudopropheta. exorfus est . . . recipere prcsumat. ad compi-
lationem supra expositam haec non videtur pertinere. id ipsum valet de tractatu qui
est in principio codicis Albeldensis f. 4 inscriptus dc annis et secidis afquc aetatibus
Isidorianus totus: scilicet incipiunt excerpta ex orig. 5, 36. 38. 39, sequitur ordo anno-
rum nimirum sex aetates ex chronicis maioribus, quae finiunt sic: ab
breviter collecftis,
incarnatione aufem domini nosfri Icsu Chrisfi usque ad scxtum Sancfiouis principis
unntim fuerunf anni noningenfi sepfuaginta sex. sequitur epilogus eorundcm chronicorum
residuum seculi .... consummatio seculi est incuncfanfer (?). haec apparet proficisci a
hbrario cudicis ipsius Albcldensis.
ADDITAMENTVM VII.
COMPILATIO COD. MATR. F 86.
Complutensem librum aliquando, hodie Matritensem bibl. nat. P 86 saec. XTI egerunt
(
de 60 Arevalus Jsid. 1,671, Kuust Aichiv 8,786, Ewald neties Archiv 6, 307) qui
compilavit cum et alia traxerit a Pelagio Ovetcnsi et Isidorianis per eum usus sit,
proprie Isidoriana quae sint nulla recepit. niliiloniinus utile visum cst brevem compu-
tationem, quam pro Isidoriana Arevalus habuit, pcrscriptam ibi f. T) mediam inter chronica
finientia saec. XII et notitiam Pelagii de civitatibus, hic inserere descriptam nobis ab
Ewaldo.
Per annos CCCCLV iudices in Israel a Moyse usque ad Saule fuere XV, et a
Saule rege usquc ad hedificationem Rome, quam hedificaverunt Remus et Romuhis,
usque ad captivitatem Hebreorum fucre reges VIII. et a Dario rege Persarum usque
ad lulium Cesarem fucre reges XXI. et a lulio Cesare usque ad Tyberium tercium
imperatorem fuere Rome LX imperatores appelhiti Cesares. et ex Evandahs in Hispania
fuere reges VII. et ex Ahinis fuere in llyspania roges II. ct ex Suevis in Hispania
fuere reges VIII. et Hyspania ab Atanarigo primo rege Gothorum usque
ex Gotis in
ad Adefonsum regem fihum Raimundi ducis et Urrace fuere reges LII. ab incarnatioue
domini recurrente anno CCLXXXII fuere Hyspanie reges LXVIHI et a Pharamundo
primo rege Francorum usque ad Theodericum regem XLIIH. et a Gundevado primo
rege Burgundie usque ad Clodcarium regem fuere Burgundie reges VII. Pipinus et
fihus eius Carolus Maximus non fuerunt reges sed principes. nomina regum paga-
,
norum priorum Francorum hec sunt: Faramundus, Clodionus, Meroveus, Childerigus

et fihus eius Clodoveus. Burgundiones reges Gundevadus, Sismundus, Gotraarus, Childe-
bertus, Thcodericus, Theodebertus. prima etas secuh ab Adam usquc ad Noc fuere
auni duo miha CCXLII. secunda ctas sccuh a Noe usque ad Habraham fuero anni
DCCCCXLII. tercia etas secuh ab Abraham usque ad Moysen ab exordio mundi
usque ibi sunt anni III miha C. quarta etas secuH a Moysen usquc ad David ab
exordio mundi usque ibi sunt anni DCX. quinta ctas seculi a David usque ad Oc-
tavianum imperatorem et iam ex illa aetate sunt transacti mille anni et insuper ex
septima millesima sunt anni transacti centum octuaginta.
ADDITAMEN TVM VIII.
HISTORIA PSEVDOISIDORIANA
COD. PAKISmi 6113.
Sub inscriptionc Croiiica Gothorum u saucto Isidoro edittim codex Parisinus 6113
saec. XIII f. 27 — 49 (dixit de eo Hcrtzbcrg p. 15) narrationem continet editam infra ad
apographum a Waitzio olim sumptum mea causa a Girardo recognitum. eam cum
,
pateat non essc Isidori, vidotur esse auctoris admodum rccentis: certe narrationem
contexuit adbibito Landolfo (v. c. 3), qui c. a. 1000 Eutropii historiam Romanam
post Paulum diaconum denuo explevit. praeterea quos auctores adhibuerit, quatenus
visum est operac pretium esse, in margine mdicavimus. sunt ii praeter communes
omnium et compilationcm Ovetcnsem a. SS3 dc qua modo p.
, 37(t scq. exposuimus,
potissimum Ilispaui scriptores tres Isidorus Ilispalensis , cuius notabile est historia-
runi aututramque recensionem scriptori notam fuisse aut cx utraque conflatam (vide
inter alia quae respondent Isidorianis c. 41. 42; cf. c. 23); lohannes Biclarensis: auctor
chronicorum a. 754, quos omncs cum coniunctos habeant codices et Alcobaciensis et
inde derivati, oiusmodi vokuninis copia scriptori fuerit necesse est. sed quidquid habuit,
incrcdibili vecordia et llispaniae patriae amore furioso contaminavit ct corrupit. nomina
propria pleraque non errore solum, sod fraude mutavit: Athanaricus ei factus est Bodericus,
Radagaisus vel liagadaisus Rogodius, Alaricus Enricus, Placidia lloladia, Wallia Felius,
Huni Angli, et sic deinceps. rerum patriarum memoriam quomodo augeat, exempla
sunto haec:
Hieronymus a. Ahr. 2128, Traiani 14: Chronica Pseudo-Isidor. c. 6:
Tres Galatiae civitates terrae motu Anno XVI (Traiani) dimerse sunt tres
erutae. civitates in Gallicia prac nimio terrae motu.
quarum ipse loco recuperavit ahas tres,
scilicet Armericam, Assur et Alcufa.
Hieroni/inus: c. 7:
Severus provincia Tripolitana oppido Severus . . . Tripolim edificavit et Lep-

Lepti moritur Eburaci in Britannia. dam in Aftrica ct mortuus est Cartagine
in Ispania intcr Murciam etLurcam triginta
miliariis a mari.
Studia Arabica tantum abest ut apud Ilispanum hunc deficiant, ut ex hoc libello
discamus Caesari nomen id inipositum esse ab Arabibus utpote ex matris defunctae
ventre exsecto, Hadrianum, cuius in utraque lingua eruditionem Hieronymus praedicat,
peritum fuisse iii Arahica lingiui ct Latina. equidem ahquamdiu dubitavi , an liceret
eiusmodi nugas adhuc ineditas publici iuris facere ; sed ipsa illa perversa rcrum im-
mutatio Hispauis rcbus qui student fortasse visa est posse prodesse.
CHRONICA II. 48
CRONICA CtOTHORVM a sancto isidoro editvm.
1 Historiographi llijspaaiam triangulafum osse rcferunt , videlicet superiorem et in- Oros. i. 2, e
feriorem. et ex una parte circumvallat eani mefliterrancum mare ab Yspali regione per
insulam Viridem, scilicet Gizirat-Alhadra transcundo alHdcns muros Almaric, pcr Deniam,
pcr Valenciam, indc per Tortosam, post sub Terracona se aliquantuhim rccurvat, sub Nar-
bona, sub Sancto Egidio, sic rccto cursu Pisani transiens, per Salcrnum, pcr Sanctuin
Nicholaum, ad Constinopolim [sicj usquc pcrvcnit ibiquc finem facit. jjrimtis igitur uufjulus Oros. 1, .•, ?
ad oricntem sc cxtcndit, habens Aquitaniam ad sinistram partem, Narhouam vcro ad

dcxtrum iuxta mure nieditrancum [sic] cudihet ad orientem spectanti; ad occidentem vero
aspicicnti Narbona est illi e converso ad sinistram, x\quitania ad dextcram. sccundus Otm. 1,2.1
angulus occidcntem circumplectit et septentrionem versus Gullitiam, idji altum pctron

dicitur, quod auctores Gades Herculis vocant, Britanniam advcrgens. tercius avgulusOm^. \,2,-i
contra insidam Cadix ad oceanuni, ubi antiquitus erat idolum quod a tepido [scr. stupido)
vidgo colebatur, terram super Africanam eminens, quae ex aliqua sui parte uh oceano cir-
cumducitur. refertur etiam ab illis dtuts csse I%;««/«.s-, superiorem scihcet et infcrioremOros. 1,2, ?
vel citeriorcm ct idteriorem, altera citima Mauris, altcra plane ab illis rcmota. Hyspania
inferior incipiens ah orienteAsturiam pctit, per septentrioncm ad Conimbriam se usque
girans inde per Allogobrorum montes ad portus Aurae
, inde rccto grcssu nuirc vicdi-
,
terrancum ad Cartaginem, quac est penes Bircam, pcrvenit. superior Yspania GaiUa
braccata apcllatur, ubi tanta est insolentia tantusque fastus ncc non et arrogancia copiosa.
est sita ad occidontem, ubi est Sanctus Tiberius, ct iuter occidentem et scjitcntrioncm Oios. 1,2, '1
mare oceanum ct in mcridie mare occidentcde videlicet oceanum iinde meditcrraneum ,
mare proscindens se atque chciens per insulam Viridem ad oricntem, ut dictum est,
tendit. de supeiioris et inferioris Yspanie descriptionc ista suficiant. dc cius nunc

ethimologia dicamus. Yspania ab Ispano rcge qui cam subiugavit nuncupatur. r//(:(7«>'*'^;'.'"l*''
et ab Espero sidcre Esperia. est quoddam sidus quod Espcrus dicitur, et apparet in
oriente per sex menses duabus horis ante auroram et dicitur Lucifer, in occidcnte per
alios sex menses ct vocatur Hesperus reconditque se in captione solis, et tunc utroquo
nomine carct. apctlatur sanc Hihcria ah Hihero /lumine, quod nmros Cesarauguste isi.i. or. u,
circumfiuit.
2 Tres fdii Noc, Sem, Cham et lafeh fsicj e quibus omnes gentes dirivatc sunt. de '"'• e«r>- «
Sem processenmt XXVII generutiones, de Chum X, de lafeth XV. Scm gcnuit Arfaxat
avum Abrahe; 2'ost genuit Elam et Assur ct Ludi et Aram, unde processit Abraham.
Elam genuit Alfurc qui dicitur Artiis. nh Elam Elaiuitc. ah Assur Assirii, de Ludi
Ludiani, de Aram Suriani exorti sunt, terre quorum inicium Damascus est. Cham gcnuit\.c. p. 99.
Chus et 3Iesraim et Futh et Canaan. cx Chus Ethio^ês, ex Mesraim lacobite, ex Ftith
Wandali, ex Canaan Affricani gcniti sunt. crant prius decem generacioncs in Oricntc,
et ad exitum tiliorum Israel de Egipto fugerunt a facie Moysi et venerunt Affncam
obtinueruntquc cam. lafet genuit Gomer Affenet Rifad et Togorma, lavan Tuhal Mosoe 1. c. p. as.
ADDITAMENTVM VIII HISTORIA PSEVDO-ISIDORIANA. 379
et Tiras. Gonicr gemiit Gascones, Maijoij ycmiit Gothos, Madahi genuit Madianitas. isid. hist. i.i.
ex lavan Greci sunt, qui prius Hispaniam inhabitaverunt. hi (inmibus hominibus sapien-
tiores fuerunt et prudentiores in omni arte et in omni scientia, nimisque sagacos ad
inserendas arbores, adeo ut esculas rubis insererent. ex Tuhal Yspani venerunt et
Yberi qui Navarri dicuntur, qui prius Hitali fuerunt habitantes iuxta Romam. ex
Mosoch Capadoces. ex Tiras [tirasras cod.] Troiani. Hispani obtinuerunt triangulatam
Yspaniam, quousque ex probitate illorum et industria Romanis notificati sunt.
Qui Romam primitus construxit, Romuhis vocabatur, ex Alba oriundus proxima
Troie minori. nam due Troie sunt, altera unde venit Eneas, altera in Apulia. Romulus
ex prosapia Latinorum extitit, Romanorum facundia et
indeque curiahtas enituit. post
Troie destruccioncm venit Romuhis ItaHam, Romamque edificavit era millesima CCCCXL
post diluvium. genuit itarjue duos filios, quorum uni noinen Amulius imposuit, «?'«'
'''™!i'iu,''l/Bo^.
Numifor. quihns moriens nit: 'FJigite, qnis ex vohis vult habere regnum rjuisve divieias\ --'' ^'"^"
l^^-
jilacuit Niimitori dieieias amjilecti, Amidio vero regno snhlimari. postcjuam vero sedatum
est regnum eius, sciscitatus est ed) astroJogis, ejuid eis de rcgno ijmus videhatur, utrum
ei prospera an adversa adfutura essent? qui dixernnt: 'Ex lumhis tui fratris egredie-
'tur, qai vita regnocjuc primhit\
te post hoc Numitor genuit duos fdios, mascuJuDi et
feminam. masctdo iam adulto praecejnt Amulius, ut iret ciim eo vcnatum. qui cum
irent per saltus, extenso arcu sagitta percussit eum ct mortuus est. de sorore vero eius
quasi sanctimoniaJem, fecit, ne aJiqua jnvgenies ex ea nnsceretur quae eum impediret.
et tedio affecta de conclusione per legatos patrem suum Numitorem precata est, ut
eam inde excluderet. a quo exclusa et praeter Amuhi consensura nuptui tradita
geminos conccjiit. cuius virura Amuhus interficiens duos fJios eius una simul sindone
Jigatos mTilujrim proiecit. inde ad maro usque advecti in recessu quodam detenti
sunt. quos cuin mare ad ripam proiecisset ilhque in sabuhj palpitarent, ecce leena
prosiliit ad dcvorandnm eos. que cum pophtibus humi fixis eos incorporare vellet,
nutu dei mamnias iihus suggere ceperunt sicque eos nutrivit usque ad longum teinpus.
de regis itaque famiha causa venandi quidara superveniens illudque rairuni et praeter
nature sohtum intuens, regressus domino suo nuntiavit: 'veni', inquit, 'et vide, quomodo
leena pueros lactat'. qui veniens cum sodahbus ad donium suam eos adduci iussit, et
quia non habebat hberos, in adoptivos sibi fiiios enutrivit nomenque eis imposuit aheri
Romulus et aheri Remus. quo sine hberis mortuo heredes ilhus in regno facti civi-
tatem hedificarunt. in qua viros fortissiraos et ad beha promtissimos liabitare fecerunt,
super quos ipsi quasi duo reges eftecti sunt. quibus auditis Romanus imperator, vide-
Hcet Amuhus cum ingenti exercitu super eos venit, expugnando de civitate
ut illos
pelleret sibique ipsam vendicaret. cumque civitatem obsidendo circumvalhxront, Romidus Pmhish e. i,. i.
arepto arcu sagitta percutiens Amidiiim iiiterfeeit et avi sui predictam Albam advenit.
inde ad montem Aventinorum adveniens, qui est in terra Itahe, urbem ibi Romam
edificavit eamque compopnhxri viris illustribus ac iuvenibus inuxoratis ut dictum est
fecit. iuvenes itaque quosierunt sibi uxores et non invenerunt. multum sane tempus
post
venerunt Sabinienses videre Romam. adversus quos Romulus insurgens maximara ex
eis muhitudineni iuterfecit uxoresque iUorura et fihas iuvenibus civitatein inhabitanti-
bus tradidit. Sabinienses vero discedentes cum imnienso exercitu super Romulum item
reversi sunt eumque graviter expugnare ceperunt. videntes Romulei se nec fugere
posse nec belli violentia superare , filios filiarum et uxorum suarum in acie inter se et
illos posuerunt, ut sic saltem htem dirimere possent. intuentes itaque Sabini filios et
fihas uxorum fiharumque suarum misericordia moti pacem inter se pepigerunt. iste
Roraulus interfecit avura suum Amuhum et generum et fratrem. post hec omnia regnavit
XXXYIII annis. Numa Pompihus regnavit annis quadraginta tribus. Tulhus regnavit
annis triginta duobus, qui iecit sibi vestes onmibus vestibus pulcriores inque suis aL-tibus
48*
;^8()
ADDITAMENTVM VIII
pernimium lascivus fulmine periit cum omni familia sua. Ancus Marcus regnavit annis
viginti tribus. Priscus Tarquinius regnavit annis XXXVII. Nahucadonosor Iherusahm^^^^l^^^l
ohscdit, muUos ludeorum captims in Bahilonem duxit et templum quod Salomon con-
Hieronyimis
struxeraP dcstruxit cra quadringentesima (juadragcsima sccunda. Servius Tullins rcgnavit
annis XXXIIII. hic Rome addidit tres monticulos [manticulos cod.], Quirinalem Vimi-
nalcm Eschilinum. omniumquc censns ordinavit. Tarquinius SujKrhus regnavit annis nipr. hto.
XXXV. ipsc invenit genera tormentorum ad cruciandos homines. cuius Romani per-
secucionem non ferentes eum ab urbe proiciunt eiusque loco senatores constituunt,
qui praefuerunt populo Romano CCCCXL annis.
Posteriores urbis senatores fuerunt lulius Cesar et Pompeius. qui litigium habu-
erunt inter se, quousque devicit luliusPompeium. Pompeius faciem Cesaris fugiens
decollatus est. cuius caput in V era Ptolomeo delatum est in Egiptum. lulius Cesar
adeo potens, adeo probus fuit, ut solus sine duce, sine comite toti ymperaret orbi. cui
ad ingressum Rome post cedem Pompei Arabes nomen Cesar imposucrunt: eo guod^^^^^l^^l""-
matre defuncta palpitare cepit in alvo, unde ceso ventre vivus eductus est cum plena
cesaric capitis, ac si pubes quatuordecim esset annorum. cui iam adulto iamque super
totam fere terram regnanti dixerunt sui: 'Omnis terra est tibi subiugata praeter
'Ispaniam, sed prao nimia luti copia non poteris eam contingere neque illic usque ad
'estatem venire'. quod ipse non curans a Pireneis montibus ad Ispali usque callem
sub tecto fieri praecepit totumque mundum in longitudine et latitudine circuivit, ac
dtios consuh's Marcum Cathonem ad hoc praefecit. postca mensuravit a Roma nsquc
et *
iu'- Honoric
21 Kies
p.
in orientem et occidentem et austrum et septentrionem. Nochodoxus prepositus praefuit

iUis qui mensuraverunt terram a lioma in oricntem; Ridimus occidentalihns j^raefuit;
jirepositus in mensuratione anstri Pelagius; prepositus in mensuratione septentrionaUs
pJnge Todoru. de qua satis mensuratione dictum est in geometria. mensuratio orien-
talis facta fuit XXXVI annis ac trihus mcnsihus et XVII diebus, mcnsuratio occidentis
in XXIX annis et VIII annis et mense et

niensihus, mensuracio septentrionis XXIII XX
dieJms, mensnracio austri XXI anno [sicj VIIII diehus. iterum fecit
et quinque mcnsibus et ''\^{^\^^-
callem a Roma usque ad Cordubam et a miliario in miliarium columnam poni praecepit

et singulis columnis nomcn suum insculpsit. rexitque post totum orbem quinquennio
et mortus fsicj est.
Octovianus fsic] Cesar regnavit annis LVI et VI menaibus. per septennium totum
orbem debellavit et quarto anno regni sui proposuit edictum per universum orbem ad es
colligendum et laminis factis solvit, et planiciem Tiberis XX miliariis supra et XX
deorsum inde firmiter applanavit, induit ac vestivit, quia auelei [scr. alvei] crepidines
nam in vere prae nimia [ninia cod.] illuvie et aquarum
demoliebantur ab eminentia fiuminis.
manat in monfe Afiomine unde oritur CCCC et iXF'»'-
inundacione ripe destruebantur.
Honorit
mdiaria hahens ah ortu nsque ad marc. et hoc ante nativitatem domini nostri Ihesu
Christi XXXVIII annis ab illo tempore era dicta est aput omnes gentes. tempore
istius civitates auguste et nobiles in Yspania edificate sunt, ut Toletum, Emerita, Cesar-
augusta et Yspalis, quas ille Emerita interpretatur elevata, quia
suo nomine uuncupavit.
homines illustres erant ibi et in ocio positi, quos ipse nuper ab urbe adduxerat in-
genuosque dimiserat in generationibus suis. Toletum fabricavit, cuius interpretacio est
'toUe lectum tuuni', quia ibi requievit. est enim bene munita, terra bona et valde
fertihs. super Tagum fiumon ipsius urbis factus est pons, ubi erat marmor candidum
c. L.
et erat ibi insculptum: 'Ego Archetis feci hunc pontem'. ah ortu istius fluminis usquc cf.
759.
I.
ad niare DC miliaria, et X habentur. Cesaraugusta dicitur quasi nobilis a Cesare facta, '"' Honor. j
et eam medianam inter Cordubam et Romam eratque camera eius in adventu

fecit
et reditu. nam ab inicio multa ibi pomeria fuerunt et multa arborum fertilitas. Hyspalis
interpretatur lascivia magna, in qua multitudo sarmentorum erat et palme et virgulta
HISTORIA PSEVDO-ISIDORIANA. 381
silvarum abscisa. quorum hucusque ibi vestigium invenitur, quando aliqua fossio ibi fit
illarum virgarura. Corduba Grece Latine corda titubantia dicitur. fhimen cius Vitu m. nonor. 30.
, ii,
Grece, Latine mollis placidus. ab oti.u ciiis usque ad mare quadringenta miliaria deccm-
que. Carmona interpretatur 'amice considera'.
Tiberius regnavit annis XXIII. quarto anno regni eius prae nimio tcrrc motu trc- iiior. 2031.
decim civitates dirute sunt in Italia. Gaius Cesar regnavit annis quatuor. Mathctis ewm- isidorus ciir. 242.
gelium scripsit. Ciaudius regnavit annis XXIII et novem mensibus. Marcus evangclium isHnmschr.n:,.
condi.i. Petrus Romam vcnit. Nero regnavit annis quatuordecim et octo mensibus. ipse lUor. aoss.
interfecit Senecam magistrum suum dicens ei: 'elige tibi mortem'. ipse respondit: Âperiantiwm: aosa.
computate sunt expense Neronis

Gallienus medicus
sui
ligatn nodis
annis XVIII
nureis
[X'^''™
tempore
Petrus apostolus virtutibus
ct
occisi sunt cx ludcis sexcenta. milia,

...
hrarhin mcn flebatomo et exeat sanguis in balneo usque quo vita 'defungar'.
illo
et erant
in arte
et prodigiis
in ipso anno
centum milia milies bisantia auri purissimi.
medicine
funcs carum dr rcforfo Serico bene polito.

viguit.
Roine coruscavit.
anno regni eius obsessa est Iherusalem etmox.

VIII"' corr. cx VIIII].
gcntihus autem venundata sunt ex cis centum milia.

tcrcio
et cenfum milia et ccnfum,
fame pcricrunt milies mille
Titus regnavit biennio et duobus
in octavo plane anno regni
crant rccin Neronis col-
Vespasianus regnavit
"f-
''''•
'^H","^
isiJorBs
'^'"'-
nior. 2075.
247.
aose.
mensibus ct erat industrior in scientia suis omnibus coetaneis ct in lingua Homana lUor. 209.',.
pericior. erat etiam opido curicdis ac largus. et non fu.it dics in omni sfatu sui regni,
in quo non impertirct omnihus egenis et pauperibus famdiaribus et alienigenis necessaria

corporis. ipse etiam edificavit domum
regiam de gisso et marmore et stahiUvit fieri Hior. 2095.
stadium cquortim currendorum. Domicianus regnavit annis XV et V mensibus. loliannes hHnviKchr.iiv.).
Ephcsum. rcdiens evangclium condidit. Nerva regnavit anno uno. Traianus regnavit decem
et VIII annis et VI mensibus. cuius anno tercio obiit Ioii.ann.es cvannelista.
^ anno TT/H'"- -'ug.
Eier. 2120.
combustum cst in curia regia palatium aurcutn. anno XVI dimerse sunt
_ _
tres civitates Rier. mi.

in Gnllicia pyrae nimio terre motu. quarum ipse loco recuperavit alias tres, scilicet Ar-
meniam Assur et Alcufa. Ilelius Adrianus regnavit annis XXI, pieritus in Arabica luor. 2134.
linga [sic] ct Lafina. Antoninus Pius regnavit annis XXIII. hic condonavit censum omnimm: 2194.
mundo ct in medio Rome omnes Idiros suprndictorum et privilegia

precepit comhuri
eorum et iussit fieri privilegiuni totius bonitatis. quo facto direxit cursum contra Assur
et debellavit Zalogiam et invenit ibi CCC milia puellarum et mortus [sic] est Bononie.
Elius Pertinax regnavit uno anno. Antoninus Comodus regnavit annis XIII.
qui se prae nimia ira subfocavit. Severus regnavit VI mensibus. Severus regnavit uwr. 2210
XVIII annis. ipse Trijjolim edificavit et Lcpdam in Affrica, et mortus [sic] est Cartagine
in Ispania inter Murciam et Luream triginta miliariis a mari. Antoninus Caracalla reg-
navit annis VII. Iiis ei centum leones,
faciebat sibi pannos auro contectos; erantque
quos cotidie carnibus pascebat humanis et mortuus est apud Machain Epirus. Macri-
nus regnavit uno anno. Marcus Aurelius regnavit quatuor annis. Aurelius Alexander
regnavit annis XI 11. ipse debellavit et vicit imperatorem Alfurc. Maximinus regnavit
III annis niinis impius. Gordianus regnavit VII annis. Philippus cum Philippo filio suo
regnavit VII annis anno millesimo ab urbe condita. Decius regnavit anno I et III mensi-
bus. hic Laurentium iussit assari et fuit opido durus ac perversus. Valcrianus et Gallus
regnaverunt II annis et quatuor mensibus. Biloian regnavit annis XI impius et maleficus.
Claudius regnavit annis II. anno II regni eius venerunt Gofi Romam et interfecit eos "'^^^^^g^HZ^j,;,,,^,.
'' '^- ^-
ad solum. hnc de causa Bomani optidcrunf ei scutum dc auro ohriso et loricnm aurcnm.
fastus. Probus regnavit anno uno. Aurelianus regnavit V annis et VI mensibus.
isteprimus apud lloraanos diadema capiti innexuit gcmisque et omni aurata veste, quod cf. Hier. 2312.
adhuc incongnitum erat Romanis, usus est. Sevtis immanis et sanguinnrius fuif, 'Eutmf. 9, u.
christianorum persecutor; plures nobilium capite dampnavit, inter quos et filium sue
sororis interfecit. hic inter Constinotipolim [sicj ef ErucUam a servis suis intcrfectus est. Eutrop. i. c.
;
382 ADDITAMENTVM VIII
Carus regnavit II aiinis. ipse equitavit contra Narbonam, ut eam destrueret, ubi ef. Hier. 2300.
fulmine ^jeriit. Dioclicianus regnavit annis XX. ipse praecepit fieri omnia ornamenta cf. Hiei. 2312.
et indumenta sua auro contexta ibique imponi margaritas et iacuntias. in diebus eius
edificata est ecclesia Toletana nominata divitum ecclesia, quae dicitur saneta Leocadia,
et Emeritensis ecclesia, quae vocatur delicata. jwsf ohsedif IX mcnsihus Alexandriam Hier- 2314.
rt cepit. Galcrius regnavit II annis.

Constantinus maior et prior regnavit annis XXXI. h.ie Gofhos Romam venientes ^'fJ-j^^^^Q^r
expugnavit et vicit. nnno XXIII regni sui Constinopolim [sicj edificare cepit in medio Mai ^/"^;,,'^
\*^
j.
eamque suo nomine nuncupavit. barbari congregati Yspaniam ingressi sunt et habi- ^*^-
taverunt iuxta Gallitiam, et de Gallitia usque ad mare oceanum , et iuxta Cartaginem,

a Cartagine usque ad ecclesiam Corvorum sancti Vincentii, et iuxta flumen Cordube
ad occasum. territi Yspani fugerunt ad altiora et circa Cordubam habitarunt. Constantinus
divisit Yspaniam in sex metropoles^). prima nietropolis est Narbona capud Gallie
braccate; sub metropolitania eius simt Biteris, Tolosa, Magalona, Nemausum, Carcas-
sona, Luteba, Albia. secunda metropolis Braccara : submetropoles eius Dumio, Fistucal,
Todi, Oria, Luca, Burtania, Asturica, Hovetum, Sanctus lacobus, Bezca (destructa
est). tercia metropoHs terra Scamperie Terracona; submetropoles eius Barcliinona,
Exala, Iei'unda, Abornis, Ausona, Urgellus, Ylorda, Tortosa, Cesaraugusta, Oscha, Pampi-
lona, Auca, Calahorra, Tirassona, Assauch, Amaya (destructe sunt). quarta motropolis
est in Cartagine terra Malava et Lurca ; capud Toletum; submetropoles eius Areto,
Viacia, Mentesa, Acci, Astigi, Urgi, Vegastria, Hylici, Satiba, Denia, Valentia, Valeria,
Segobria, Archabico, Copluto, Segonzia, Oxonia, Socovia, Palentia. quinta metropolis
in terra Lazdenie; capud Emerita; submetropoles eius Pace, Elisiponia, Exonova, Ygi-
tania, Conimbria, Beseo, Lameco, Cahxbria, Salamanca, Abela, Elbora, Cauria. sexta
metropolis est Yspalis: submetropoles eius ItaHca, Assidona, Agabra , Erepla, Malaca,
Eliberri, Astagi, mare, quae pertingit usque ad Cadiz. nam
Corduba, Tingitana cis
due Tingitane sunt, ultra mare

sunt omnes civitates utriusque Yspanie.
et hinc. lie
Constans cum Constancio regnavit annis XXIIII et mensibus V. luHanus apostata

regnavit anno I. lobianus regnavit VIII mensibus. Valentinianus regnavit annis XIII.
decimo anno regni eius Goti elegerunt sibi Rodericum regem. ipse fiiit primus jY.r laterc. reg.vis
Goforiim et sacrificabat ydolis et adunaverat multos Christianos, cum quibus sacrificaret
qui dimittentes illum Romam adiverunt. ultimo anno regni sui destructo sunt leges.
dirisam est pars sejniehatur Rodericum, pars vero fratrem eiiis.
regnum. nam alter isia. h. g. 7.
alterum expugnabat. videns autem Rodericus se non posse superare, cum militibus
Romani imperatoris fratrem expugnavit et vicit. quos habita victoria remittens Rumanum isi.i. 1. c
preedfHS cst imperatorem, ut silii de sapienfissimis Homonorum [sicj mitcret, qiii eum in
fule catfiolica imhuerent. a quibus diliyenter instructus cum omni gente sua haptismi
grafiam percepit. post liec Goti ah Anglis vehementer oppressi, ciim iam non possent iîii. h. o. 9.
resistcre, ah imperatore Romano terram, in qua Jiahitarcnt, petierunt. qui dedit cis Traciam,
in qua hahitarimt in pace et servicio Romano. postquam ventum esf ad hoc, ut redde-
renf frihutum, in Romanum
imperium insurrexerunt ct incensis terris quas inhahitahanf
Romanos graviter expugnantcs imperatorem ipsuin sagitta iiercusserunt et mortuus esf. ua. h. o. n.
et regnavit Teodosius Ispanietisis VII annis. anno III regni eius venit rex Gothorum
humiUime ad Romanum imperatorem, a quo sttscejifus lionorifice post dies morfuus XV
est. videntes Gofi Romamrum imperaforem tanfa in rege suo heneficia p)erpetrasse, ingo
eius sese sidjdiderunt. era CCCCXXX initHm est heUum inter Gothos et Romanos et isid. h. o. 13.
1) Eandem divisioueni Hispaniae in provincias eoclesiasticas sex pseudoconstantiuiam Florez Esp. sagr.
4, lltl — 130 atiert ex versionibus Hispanis libri a Mauro Rasis scripti a. 977 et ex codice Toletano Loaysae
olim viso.
HISTORIA PSBVDO-ISIDORIANA. 383
incanduit vekementcr, ita ut altcra pars suhicctd cssct Rogodio ct aUcra fratri eius Theo-
dosio. ab illo ergo die Gothi inter se graviter diraicarunt sub existentia duorum regum.
^*'
Gothi coijnosccntcs ,
quod eis liomani insuUarcnt, a fidc Christi et liomano iîjwrio^^f^^y^-
recesserunt. jiostqtcam Amalrieus, qui tcmpore Thcodosii rc<jnahat super Gothos, mortuus
est, regnavit Rogodius. qui pessimus et contra Christianos nimis iratus, erat enim cidtor
idolorum, coUegit centum milia hellatorum et pergens Romam iuravit, quod omnes Chrisfia-
nos neei tradcrct eorumquc samiuinem idolis immolaret. quocl audicns Romanus inqwrator
primipcm milicic ohviam ei misit, qui Rogodium antc imjressum Tuscic [bis cod.| gladio
peremit. post ctiius interfeccionem, Enricus, qui iam rex Gothorum extiterat, cgrc tidit, isid. h. c. i.v
eo quod Rogodius et socii cius heUo corruisscnt , cf vcnicns Romam ohscdif ct ccpit eam.
era CCCCXLVII, anno quinto dccimo impcrii Honorii Enrictis Romam ingrcdicns per
casfra edictum posuit, uf nuUns omnino res vcl persotias ecclcsic fangere praesumeref.
audiens igifur, quod qicidum vasa atcren ct argcnfea de ccclcsia sancfi Pcfri, quae aurea
dicitur, asporticsscnf, rcddi contimco praccepit diccns: 'liomanos', inquit, 'dcbcUarc venimus,
non apostolos'. tunc captivata cst soror Honorii Boladia, cum qua infinitam peccuniam et un. h. g. is.
omnes tesauros regios ahsttclcrunf. post tridtcum advcntics sui reUnqucntcs Romam
recesserunt succensis uhiquc ignihus per totam civitafem. ticnc omnes naces, qicc a Roma
in Siciliam cursifcchant rapiccrunt et volentes fransire ad Ispanorum insulas ingressi
,
mare naufragio perieriinf suhmerso rege eorum anno XVIII regni sui. ^wst regnavituii. h. g. 19.
Adolif snpcr Gothis se.i; ccttnis. hic V anno rcgni sui vcnit in Gcdliam braccatara ct
(cecepit Boladiam sororem Ilonorii, cum qua ivit Barchinonum, ichi a milifihus suis per-
cussus mortuus cst sino libcris. posf rcgnavit Serich VIII annis. nf autcm homines isu. h. g. 20-
sui viderunt cum Romanum diligcrc impcratorcm ciquc in omnihus ohtcmpcranfcm ncei ,
eum tradidcrunf. posf qiccm rcgnuvif Fclius III annis, vir sapicns; qui confortatus /« isid. h. o. 21.
regno niisif Romano imperatori muUa donaria, suum semper ei servitium proferens.
cuius humilitafon videns impcrafor raisit ci unura dc niagnatibus suis, qui ferret illi
auxiUuni ccd cxpugnandos harharos, confra quos dimicavif et devicit eos rcgcmque corum
interfecif. dcvicfis Ispanic partihus sihiqice suhicctis voltcit niare transire ad deheUundas
(dellandas cod.) Marrochinas ct Affricanas partes. eicm autem esscf in medio mari, ecce
ventus validics irrtcit contra occidcntcm cf reversi sunt ad marc Caditium et non potuit
perficbre quod volebat. indc rcmcans ad GaUiam braccatam liomtcno impcrafori quod
gesfum fuerat intimavit, cpii concessit ei Italiam ctcm cefcris terris affinihtcs tcsquc ocecc-
num eumque in magna pace constituit.

10 Era CCCCLIIII anno IX Tlicodosii minoris Felius supra dictus mortis dehifum isid. h. g. 23.
solvit et regnavif Thcodorus XXXIII annis. ctii non sicffecit terra, qicccm Felius ohtine-
hat, scd contra Romanum impcratorcm insurgcns Horosliam civifatem Romc vicinam
tamditc ohsedif, quousque muUi fugerenf a civifccte cicm pracposifo civifatis. qtci ftcgienfcs
obviam huhucrunt ducem Bomanorum, cui omîia gesta retulerunt: dux vcro Romanorunt
adicnato exercitu rcgem cxpiujnavif et vicif suoque dominio cxpulit. tunc rcx Gofhorum
vcnit Narhonam eamcjue dchcUavit et arbores eius in quantum potuit cxtirpavit. quibus
auditis Romanus imperator collegit exercitum suum et cum eo litigavit ct non evasit
nisi dux Gothorum tantum. ut autem vidit se victorera super Gothos sciscifatus est
ah ccriolis nucgis et astrologis dicens: 'quid vobis videtur, prosperabor, si pugnavcro
'cum rege Gothorum?' 'secure', inquiunt, 'dimica contra eum, quia tu eris victor'. ct
quia non fuit cum deo spiritus cius raagorum consilio Gothos expugnans , solus corruit
exercitusque Konuim rediit. quo facto rex Gothorum legationem misit
eius illesus
Romano imperatori pacem expetens et concordiam. at illc cum co fc^dus pacificum

stabilivit. postquam Angli audierunt, quid fecerat imperator Ronianus cum Gothis, ad
GalUam bracatam usque venerunt assultumque magnum in eara fecerunt, raulta milia
ovium et armentorum neci dederunt. (puod audiens Romanus impcrafor dicccm suum isid. h. g. 25.
1 :
cum Gothorum ad eos direxH consertoque inter illos hello infiniti Anglorum cecide-
rege
runt in campo Catalanno nec non et rex Gothorum cum multis suorum occuhuit concessa
Romanis victoria. ^ws^! Trasmundus Theodori fdius regnavit super Gothos III annis. fcid.ii. g.3c
(pii volens vindicarc sanguinem ^âtfis sui cum Anglis hellum inivit, CCC milia ct eoisid. h. g. s
amplius ex illis interemit, regemque illorum Atalum occidit. eo tempore pr-odigia et signaua. h. g. ;
mugna erant in tcrra ct terre motus, et luna passa est oclipsin. visa est in septemtriune
alhedo magna cum ruhedine dcsignans magnam sanguinis effusioncm super terram; et comete
caudatus in occidente visus est. quando nutu dei apparct in celo cometa, tria docet
vel dcsignat vcntura, sicut antiqui experti sunt: intimat itaque mortalitatem regum,
destructioncm regionum, famem validam super terram incumbentem. mortuo Atala filii isn. h. o.
eius duo siiper reguum litagare [sicj ceperunt et quia deum coeli ignoraverunt, ah cx-
terminatore perierunt.
1 Era CCCCXC Mergianus Ccsar liome.
regnavit qui partitus cst totum numdum ^""^- •>• g. ;
in octo partes. prima pars Romanum imperium, secunda Francorum impcrium tercia ,
pars Cartago cum tota Affrica, quarta pars Alexandria, quinta pars Ispania inlerior,
sexta Iherosolima, scptima Antiochia cum suis affinibus, octava Constantinopulis cum tota
Grecia. itaque iste octonariam fecit divisionem, sicut austrogi [sic] septcnariam fecerunt
per septem mundi climata. nullus metropoHtanus pracsumerc debet super alterius
episcopos vel ligare vel solvere vel aliquid ius habcrc, nisi iussu vel precatu proprii
metropolitani. capud totius mundi causidicat supcr Italiam
igitur apostohcus, qui est ,
Campaniam Capuam Lotoringiam Alamanniam Theotonicam Abiriam Bevariam. metro-

polis lactu censct supcr Galliara togatam et comatam aritam [sic] et Aquitaniam. metro-
poUs Cartaginensium iudicat super Numidiam ct ]5isintiara et Barbaricam et Affricam
cum suis afinibus et Ethiopiam. metropohs Alcxandrinorum super totam diiudicat
Egiptum et eius confines. mctropoUs Ispalcnsium supcr totam Ispaniam et super sex
metropoles. patriarcha Ihcrosolimitanus super Assur et suos fines et Comzuniant et
Combumzant ct Sidon et terram Philistiini et lesdona ct Samariam et Galgalam. Anti-
ochensis metropolitanus super omnem terram Alcufe et eius fines et Mahiam ct eius
fines et Assat sisa. Constantinopolitanus Macedoniam Mathdiniam Corintum et fines
Acchaie.
1 2 Fastquam Transmundus Anglos interfecit, versa manu fratrem suum occidit. era {^î, ^, q_ .
GCCCXCVIIII anno VII regni Mcrgiani regmivit Theodoricus frater interfecti super
Gothos XIII annis. in Aquitania precepto Romani imperutoris congrcgavit exercitum
et venit Galliam braccatara volens transire GalUciara. Auxturgam miliario
quo XII ante
occurrit ei dominus Gallitie et consertum est heUum inter eos. scd dux Gallitie vtctus
et versiis in fugam. ductus est ad regem Gothorum qui iussit cum decollari. et re- iaa. h. g.
,
i
gresstis Emeritam asportavit praedam ad ecclesiam sancte Eulalie nomine dedicatam [deU-
catam cod.\. octavo anno regni Leonis Romani [romari cod.] imperatoris successit Aurich isid. h. g.
rex Gothorum ct regnavit XVIIII annis. ct exiens contra Lasdaniam illamquc regio-
nem depraedatus ivit Pampiloiwim Cesaraugustam et cepit eas. post conserto bello cum
hominibus Tortose pjcrrexit Galliam braccatam Massiliam Arelaten et ohtinuit eas ihique isid. h. g. ;
mortns [sic] anno dccimo inqierii Zenon Eomcme urhis rex Gothorum Enricus rcgnavit
est. isid. h. g. ;
Tolose annis XXIII. ad quem veniens rex Franeorum dehellavit et vicit eum cepitque
Tolosam. Enricus vero Franciam ingressus maiorem partem ohtinuit [obtinit corr. in
obtinut cod.\ Gothosque habitare constituit. era DXL qimrta anno XVII Eustachii
imperutoris regnavit super Gothos Gaslicus. qui Gascones regemque Francorum apud
Narhonam obsidens profectus est ad terras Corinti; et quia dominus Corinti amicus
eius non dedit quod volebat, regressus Ispaniam petiit Italiam ihique p)er annum
ei
moratus, vertit frenum contra Barchinonam. quem dux Burgundie quesivit et interfecit
cum maxima populi multitudine XZZ" /H(7tam a Barchinona super flumen Dsironig. «/(t isid. h. g.
quingentesima LX quarta primo amio [quaedain erasa in coil.J regmivit super Gothos
nepos Amalrici V annis apnd Narhonam, uhi a rege Franconmi ohsessus nociu secessit
in partes Barchinone ibiquc a suis interfectus cst eo quod fugisset.
13 Era quingentesima septuagesima regnavit super Gothos Theodosius X et VII annis etian. h. g. 4i.
V mensihus. qui ertiditus omni sapientia dirigebat legem et cerimonias eorum in Toleto
praecepHque eis, ut facerent concilia, et ea conveniebant. tcmpore cuius quinque reges
Francorum obsederunt Ccsaraugustam Terraconam dcpopidati sunt. , contra quos rex
Gothorum misit ducem Bitissicum, qui debellavit eos et vicit tradiditque internicioni.
rex vero Gothoriun transivit ZapUun et dcbellavit eam, sed die dominica non inquietahat isi.i. h. g. 42.
eos, ne legem suam pollucrct. quod videntes Zeptiani insidiati sunt eis et interfecerunt
ex illis milia milium; qui autem evaserunt, in mari submersi sunt. sed regem Gothorum isid. 1.. g. 43.
quidam ingenio peremit. quo mortuo regnavit Bitissicus uno anno et III mensibus. uu\. h. g. 44.
qui una uxore minime contentus rapiebat filias nobilium, unde apud Ispalim in taberna
bibens occisus est ab illis. era quingentesima LXXX nom anno vicesim.o quarto regni isid. n. g. 45.
Bastini Cesaris regnavit super Gothos Agila V annis. qui egressus de Toleto pergens
contra Cordubam. in ecclesia sancte luliane fecit stahulum equorum ef non timuit dcum
nec veritus est homines. habitantes autem Corduham insurrexerunt in eum filiumque cius
interfecerunt.ipse fugiens Fmeritam vix evasit, ubi obsedit eum Atanagilhis rex Ispa- u. g. 46. isi.i.
lensium. quem ut [ui cod.] viderunt Emeritenses nichil omnino valere obsessum, insur-
rexerunt in eum et interfecerunt capudque eius Atanagillo dederunt. qui ohtinuit Eme-
ritam XT' annis misitque ad Romanum imperatorem, ut mitteret ei miiites in auxilium.uiii.h.a.u.
qui iuverunt eum ad capiendas terras. quos cum vellet Bomam redire, ne debellarent
eum, habitarunt ipiso nolente. ef mortuus est Atanagillus Toleti. anno II imperii
lustiniani minoris regnavit super Gothos Leviba tribus annis in Narhona et associavit isi'i- ii- g. is.
sibi Leovigillum in regno deditque ei Gasconiam.

14 Leviba mortuo LeovigiUus regnavit supier Gascones et Yspaniam. caput regni eius
Toletum. et debellavit castella [quae erasum?] extra dominium suum. et nichil amplius
Gothi obtinebant nisi Gallias et Toletum. tunc equitavit Mcdacam, quae est in ora maris, inii. a. 570.
et ohtinuit omnia casteUa eius destruxit. inde Sadunam profectus similiter fecit. et luii.
eam cf a. 571.
veniens lahen obtinuit castrum Sahba et pergens Conimbriam quae est in terra Portu- loh. a. 573.
galensi et debeUavit castrum Amaia cum magna praeda reversus est Toletum. post per- \"^^ *
et
j^J^'
rexit in expeditionem adversus Beiam et Rasdunam et debeUavif eos et obtinuit rcgcmque

nomine Albidum cum filiis ef uxore captivum adduxit Toletum. 2>ost depopulatus est loii. a. 576.
GaUitiam et a facie eius Mirus rex Suevorum fugiens montana conscendit. quem Leo-
vigildus fraude suscepit captivum. in ipso anno Flandrenses et Ruteni Hosmam in-
gressi sunt. Leovigillus Scamberiam depredatus cepit multa castella et edificavit civi- h,h. a. i7s.
tatem quam vocavit Rocobolam ex nomine filii sui prope Toletum. post debeUavif Bis- loh. a. ssi.
conios et edificavit super eos casfeUum nomine Bartubaccum misifque nuncios ad regem
Francorum, ut filiam suam Susgosam filio suo ErminigiUo daret uxorem. cui in dotem loh. a. 579.
Ispalim ctim suis finibus dedit. quae marito persuasif, ut in patrem insurgens pro eo
regnaret. pafer vero eius debeUavit eum et Taliqua inclusit ef cepit proiecitque eum de loh. a. m. 584.
terra sua versus Valenfiam, tibi occiderunt eum. et regnavit LeovigiUus XFZZ7 a)m/s.
'"J.
a. sss. sse.
tempore cuius Leander erat archiepisco])us Ispalensis. loh. a. sse.
15 Post regnavit super Gothos Toleto Richaredus filius LeovigiUi, anno tercio MauricU loh. a. 590.
Cesaris. hic coadunavit episcopos tocius Ispanie Toleti et mntavit jKitris sui consuetii-
dinem ef construxit ecclesiam in fide eamque affectavit. fuitque bonus, mundus, cafholi- 's'"!- h- «• 355.
cus, divinis literis imbutus, iusticia indutus, bene morigeratus jioptdoque suo tributa
condonahat. nichil sihi pro Christo retinehat, sed crat largus pnipiUis, viduis et orfanis.
ipse hedificavit ecclesiam in confinio lades nomine Pictam et est nomen eius sculp-
tum super portam. eo tempore venerunt Francigone super Gascones numero iXisid. h. o. 54.
CHRONICA 11. 49
milia, quos debeUavit et vicit, et fere omnes mortui sunt: nullus enim manus eius
evadere poterat. mortuus est Toleto anno imperii sui sexto decimo regnavitque Liuba \f^- ^;
^-
^^
filius eius Toleto. Mauricius regnavit annis XX. Litiba iuvenis erat indcher, mundus,
mansuetus, patiens, curialis. catholicus, et per omnia patrem suum exequebatur. cuius
brachium Viutericus quidam ex familia eius ense amputavit, et mortuus est. qui uno isid. b. o. sa
tantum anno regnavit. Viutcricus vero rcgnavit Toleto contra voluntatem omnium Ispa-
norum eratque audax, malivolus, supersticiosus, virtuosus ct in belh strenuiis, pravus
et perversus contra populum suum. septimo anno regni sui Seguntiam cepit. quem
quidam suorum vino sopitum cnse interfecit.
16 Era sexcentesima et XLVIII, sexto anno regni Focatis regis Bomanorum regnavitun. h. g. y.
stqjer GotJios Gondomarus Toleto duobus annis et nichil boni fecit nisi quod restitit
regi Eomanorum et Vascones humiliavit. qui Toleto mortuus cst. era sexcentensima gwM»- isid. h. o. «
quagesima regnavit sujjcr Gothos Toleti Sisebutus novem annis. qtii ludeos violenter ad
christianitatem provocabat, quod iniustum erat, ut aliquis vi convertatur. et in scriptura
providus erat, causidicus, bonus, humilis, deo timoratus, providus in lege domini, belh-
cosus, gloriosus, misericors , caritativus. tempore cuius Ysidorus fuit Yspalensis arc7»i- chr. 754 c. le
episcopus. tunc adivit et Turgam et cepiteam humiliavitque populum Ancosi et ciecitisn. h. a. ei
eum de montibus validis. post egressus Romanorum partes obtinuit et mortuus est Toleti
veneno. post regnavit Ricaredus fdius cius misericors mittis et bone indohs, qui mortuus chr. 754 c. r
est mense tercio regni sui. era sexcentesima quinquagesima VIIII, anno decimo regni isid. h. g. e;
imperatoris Eraclii regnavit Toleti super Gotos ScintiUa. qui partes Romanorum i)etens
GalUam obtinuit, castella et civitates. Galh insurgentes debellarunt eum. contra Terra- isid. h. g. ei
conam etiam debellavit [sic ex debellarunt corr. cod.]. trihuta ct obsides ab eis accepit,
ut edificarent civitatem Olivitam. erat amenosus, benivolus, largus et ab omnibtis amabilis,jîi_ h. g. 6<
inquisitor scripturarum sapientissimus, sue legis ac sui iudicii bonus causidicus, amator
pauperum viduarumque pater, refugium orfanorum. anno vero .septimo regni sui Toleto
mortuus est.
17 Eraclius itaque imperator cum rege Constantinorum dimicavit et iniit fedus ci«m chr. 754 <• 1.
rege Affricano ut filiani eius acciperet nomine Folabiam pulcram nimis. Focas hoc audito
praevenit accelaravit [sic] eamque duxit uxorem. quod Eraclius audiens oppido egre tuUt
et congregans omnes nationes Affricanas et Arabes [arebes cod.] usque ad mare oceammi
posuit Nubitam ducem super partem exercitussui dicens: 'vade Constantinopolim per terram;
'si eam capere potueris, erit tua et ego tuus et ego mare illam adhibo: si eam optinuero,
'ero tit sum imperator.' post congregavit drumones et gaJeas omnes, quas invenerat in
Affrica et Arabica terra et Ispaniorum et fuerunt insimul miUc XXX naves. cum qtiibus
Constantinopolim petivit eamquc ante suum. ducem Nubitam ^trneocniens debellavit et cepit
Focamque interfecit. sexcentesima LXVII
post Gonstantinopolitane urbi imperavit era
anno Mahomet XXX
annis. ^JOsi^g^Mftwi scivit Nubitus ingrcssum domini sui Cotistantino-cbi.ihi c.2.
polim Iherosohmam reversus obtinuit Egiptum et Corozaim scihcet Alfurae, ubi sunt
fere miUe civitates, et posuit duces suos ad regendas iUas regiones. hoc audito Coro-
zoitani timuerunt vakle et venerunt et depopulati sunt terram Romanorum, ubi multa
miUa hominum iuterfecerunt. timc regressus est Erachus ad terras Cosdroe. filius Chr. -54 c. 3.
autem Cosdroe audiens Eraclium venisse rogavit eum, ut darct ei milites, cum quibus
patrem stium possct debellare. Erachus itaque cum fiUo Cosdroc [cordroe cod.] abierunt
obtinueruntque terram Cosdroe et interfecenmt eum et accepit civitatcm Aszus quae chr. 754 , c. 2.
erat camera Cosdroe. tunc surrexit guerra inter eum et Arabes. Eraclius vero iussit Cbi. ^n c. n
omnes duces optimates et Damasci congregari, ut eam custodirent, ne forte
principes suos
caperent eam fratremque sutim Theodorum fecit ducem stiper partem poptdi et ad castel-
lum Gabita eum direxit. ctii Arabes occurrentes debellaverunt eum et multi ceciderunt chr. 754 0. 12
[ceciderut cod.] et mortuus est Thedorus omnisque exercitus Eraclii. ipse erat quinqua- chr. 754 c. 1,
gesimus septinms in numcro impcratoruni. post regnavit super Gothos Toleti Sciscundus chr. 754 c 19.
quinque annis, qui anno fercio regni sui congregavit omnes aepiscopos Yspanie apudChT.in cio.
Toletum octoginta, ut eos consuleret in ecclesia sancte Leocadie. ciii concilio Ysidorus Ispa-
lensisarchiepiscopus ct Bcrolius piraesul Cesaraugustanus praefuerunt era DCLXXII.
post regnavit Toleti Scintula sex annis. anno quinto regni sui congregavit viginti g^Ma-chr.TSic.î. 22.
tuor ejnscopos de Ispania midtumque poptduni. inter quos Berolius episcopus erat. post chr. 754 c. 23.
regnavit Toleti Talca duobus annis. post regnavit Gondolus quatuor annis. chr. 754 c. 26.
18 Post Gondolo Soa V annis et erat sapientissimus in lingua barbara. hic direxit
legatos ad barbaros et ad gentes Oribe, sicut narrant libri prophetarum. era sex-
centesima nonagesima nona ohiit Eraclius idrojncus, decem anno Mahometchr.754 c 23.
annis
[mahometniet cod.]. post regnavit Bitihas Toleti octo annis. qui omnes ecclesias Tole- chr.iH c.a.
tane urhis decoravit edificatores vero ad inditium probitatis eius in una-
et honoravit.
quaque eeclesia nomen ipsius sculpserunt. iste direxit epistolam Romano imperatori.
post Arves regnavif septem annis. fempore cuius fames fmt valida per totam Ispaniani. chr. 754 c. 50.
era DCCX visa est stella in celo cometa. hic triginta quinque episcopos picnes Toletum
adunavit, ut eos consuleret. Toletanus archiepiscopus tunc temporis erot lulianus ex
genere ludeoruni. tunc Bestinus regnavit super Bonianos et erat pessimus in omnibus chr. 754 c. 51.
factis suis. 2ôst Aicas regnavit super Gothos Toleti XV annis et humiliavit eos et «f? Chr. 754 c. 53.
terram prosfravit. omne illorum peccuniam diripuit eosque proscripsit. eo fempore Leo chr. 754 c se.
fuit Bomanorimi imperator sexagesimus secundus ah inicio. post regnavit Toleti GeticusChr.iH c.bs.
XXVII annis, bene morigeratus et bone indoMs, qui omnes quos pater suus in carcere
et compiedihus afflixerat, eripuit. erga populum suum bonus et temperatus extitit et
in omni consilio suo episcopos et proceres [procedes eod.] regni convocavit.
19 Interim in regia curia Ispalensi [ipalensi cod.] inter alia ceperunt loqui de pulcri-
tudine mulierum. inter quos quidam in hec verba erupit dicens, quod nulla pulcrior fiUa
luliani esset in tota terra. hoc audito Geticus cum quodam ducc ab aliis semotus locutus
[lotutus cod.] est, quomodo ad ilhini caute nuntium mitteret; qui illam quantocius exiberet.
cui ille: 'mitte\ inquid, 'pro luUano ut veniat. et esto cum eo per [dies ins. eod.] ali-
'quot dies in potacione et alacritate cibi et potus'. cum lulianus

interim esset in con-
vivio, Geticus scripsit hteras sub nomine luliani, quas eius sigillo munitas direxit comi-
tisse iUius uxori, ut fiham suam OUbam sibi velocius IspaUm adduceret. luliano in
iUa delectacione potacionis et eam per dies plurimos
comestione occupato Gethicus
habuit et stupravit. -adhuc lulianus comessationi deditus quadam die respexit et vidit
armigerum suum, quem Tingitane reUquerat, vocavitque eum ad se et ait: 'quomodo
'hic venisti?' qui respondit: 'tu misisti pro uxore tua et fiUa et in comitatu eorum
'veni'. 'vade', inquit luUanus armigero, 'ad uxorem meam, ut cito ad me veniat'. quae
veniens nunciavit ei, quomodo Geticus eam et fiUam suam ad se sub dolo fecit adduci.
omnes res tuas et ad i'ipam usque fluminis propera
'vade', inquit lulianus, 'et coUige
'ibique navim ascendentes repatriabimus dimissa fiUa'. qui navim ascendentes recto et
veloci cursu Leptam venerimt. qui congregans omnem pecuniam in auro et argento
et vestimentis ad Alcaha usque properavit ad Tarech regem dixitque ei: 'vis ingredi
'Ispaniam? ego te ducam, quia claves maris et terre habeo et bene te dirigere possum.'
'que fiducia', inquit Tarech, 'erit mihi in te, cum tu sis Christianus et ego Maurus?'
'in hoc bene confidere poteris in me, quia dimittam tibi uxorem meam et filios infini-
'tamque peccuniam.' tmic securitate accepta Tarech maximam miUtum multitudinem
[multidinem cod.] cum luliano veniens
coUegit et ad insulam Tarif Malacam et
inter
Leptam ascendit in montem, qui usque hodie mons Tarech dicitur, inde cum exercitu
suo Tarech Yspalim usque veniens expugnavit eam et cepit.
20 Interim Gethicus mortuus est duosque filios dimisit Sebastinum et Euo. et
quoniam essent pueri, habitatores terre noluerunt eos regnare super se, sed elegerunt
49*
388 ADDITAMENTVM VIII HISTORIA PSEVDO-ISIDORIANA.
sibi regem nomine Rodericum. qui infinitum congregans exercitum

contra Tarec pro-
cessit. filii vero Gethici miserunt ad Tarec dicentes praecedemus cum maxima
: 'nos
'exercitus raultitudine fingentes nos quasi contra te pugnaturos. qui cito terga dabimus
'et tu persequere nos dabiturque tibi de hoste tropheum.' Tarec vero non immemor
utilitatis sue persecutus eos et multi corruerunt, quin et Rodericus mortuus est. fecitque
eis privilegium, ut omni tempore vite sue manerent ingenui Sebastinus et Euo.
numerus villarum quas habebant tria miha LX.
21 Triumpho perhacto Tarec Toletum perrexit et Mugit dux eius cum octingentis
mihtibus super Cordubam remansit, ut eam caperet. Corduba capta misit Tarech
Mugit ad Totmirum regem. tunc venit Mugit cum mihtibus, quos Moises dominus
Tarec direxerat. eo tempore Totmirus rex de Oriola exivit obviam ei bellumque inter
eos durum et asperum exortum [exertum cod.] est. Totmirus terga dedit et fugiens
Murciam ingressus est post cedem maximam suorum. mulieres, quas ibi invenit, toton-
dit easque in virilem habitum mutans super muros armatas exposuit. aha die Totmirus
contra Tarec egressus sic orsus est: 'Tarec, da mihi pacem et ingenuitatem in omni
'populo meo et terram tibi ex integro dabo\ 'faciam', inquit. postquam ingressi
Murciam viderunt ibi non nisi mulieres esse, penituit eos modicum non sustinuisse,
quousque eos vi adquirerent. et tamen quod statuerant ratum habuerunt ,
quia inter
reges et proceres veritas semper obnixe tenenda est. quo facto Tarec cum exercitu
suo Toletum veniens obsedit eam et obtinuit. cui dixit lulranus : 'Tarec, capta Ispania
'tuos a te milites disperge, ut et reliqua loca capiant et tu in pace ammodo requiescas'.
cuius ille consiliis adquiescens suos continuo [cotinuo cod.] milites ad occupandas terras
usquequaque direxit, ipse vero Toleti residens super Ispaniam regnare cepit era septin-
gentesima quinquagesima septima.
ADDITAMENTVM IX.
DE PROPRIETATIBVS GENTIVM.
PORMA PRIMA.
Compilatio Ovetensis a. 883, sicut supra p. 370 exposuinius, capite sexto (p. 371)
laterculuni liabet eum qui sequitur servatum in codice Matriteusi bibl. nat. E 2 recentis
aetatis,sed descripto ex deperdito vetusto, editum auteni a Florezio Es2\ sagr. 13, 434.
ex eadem compilatione eundem laterculum proponit codex Matritensis bibl. nat. X, 16]
saec. XI|XII (supra p. 258 ed. inde Hartel bibl. patr. Lat. Hisp. 1, 457), item ex hoc
i
descriptus Komanus Vallicellianus R 33 saec. XV (supra p. 250; descripsi). orthographica

formavi ad Matritensem X, 101.
De proprietatibus gentium.
1. sapientia Grecorum. 8. duritia Saxonum (xaxanorum Matr. X,

2. forcia Gotthorum. saxanoruni Vall.).
3. consiUa Chaldeorum. 9. cupiditas Persarum.

4. superbia (pacientia Matr. X, 10. invidia ludaeorum.
Vall.) Romanorum. 11. pax Aethioporum (ezioporum Matr. X,
5. ferocitas Prancorum. ethiopum Vall.; post 12 Matr. E 2).
6. ira Britanorum. 12. commercia Gallorum (gallanorum
7. libido Scottorum (scutorum Matr. X, ValL).
Matr. X).
PORMA SECVNDA.
Quae sequuntur exhibent libri hi:
B = Bernensis u. 48 f. 1 saec. XI (Hagen catal. p. 09). edidit inde Hagen

in disputatione de codicis Bernensis u. 109 notis Tironianis (progr. univ.
Bern. a. 1880) p. 12.
P = Parisinus n. 4892 saec. XII f. 243 post tractatum de lerusalem et de locis
sanctis (ed. inde Pertz Archiv vol. 8 a. 1843 p. 342). ex hoc libro videtur
descriptus esse Vaticanus reginae n. 554 saec. XV (Pertz ArcJiiv 12, 290).
D = Cantabrigiensis collegii corporis Christi 139 saec. XIH, unde ed. Wright
et Halliwell in rehquiis antiquis (vol. 1 Londini 1841 p. 127) et Petrie I. c.
laterculi iu eo libro leguntur bis tam ante historiam Brittonum quam

post eam ; adhibui textum priorem. dicetur de libro ad historiani illam.
C = Cantabrigiensis bibliothecae publicae Ff. I 27 saec. XIII post Nenniaua,
mide ed. Henricus Petrie in monumentorum historicorum Britannicorum
vol. 1 (1848) p. 81. descriptus est ex eo qui praecedit.
De vitiis (de malis et perversis naturis CD) gentium (hominum C).

1. invidia ludeorum.
2. perfidia Persarum.
3. astutia {PCD, stulticia B) Aegyptiorum (3 jmt 4 CD).
4. fallatia Grecorum.
5. sevitia Sarracenorum (sarac- CD).
390 ADDITAMENTVM IX DE PROPRIETATIBVS GENITVM.
6. levitas Chaldeorum.
7. varietas Afrorum.
8. gula Gallorum.
9. vana gloria Langobardorum (long- PCD).
10. crudelitas Unorum {hunovum. B^CD).
11. inmunditia Suavorum (sueuorum P, sabinorum CD).
12. Francorum.
ferocitas (nobilitas B'^)
13. stultitia (sic B^) Sasonorum (saxonum CD^, inc. D", 13 om. P).
B^, inc.
[13". liebetudo Bavariorum ins. CD].
14. luxuria Guasconum {sic P, uuascanorum CD, normannorum B"^, inc. jB').
15. libido Scottorum (15 om. P, post 17 D, post superbia pictauorum C).
16. vinolentia (uiolentia D"") Spanorum (hispanorum CD).

17. duritia Pictorum (pictauorum P; 17 jôst {[ P\ duritia pictorum hoc loco CD,
add. in fine duricia (stiperscr. uel superbia) pictauorum Z)^, superbia picta-
uorum rejxfittir post libido sueuorum in C).
[17". libido Suevorum p)Ost 17 C, in fine 2)^].
18. ira Brittanorum (britonum P, brittonum CD).
19. spurticia fsicj Sclavorum.
[19". rapacitas Normanorum: Normanni nimis sunt animosi et extra ordinem com-
raunio Normannorum add. CD\.
De bonis naturis gentium.
1 . Hebreorum (eebreorum P) prudentia (pr. hebr. et sic deinceps CD).
2. Persarum stabihtas.
3. Aegyptiorum soUertia (3 om. D").
4. Grecorum sapientia.
5. Romanorum gravitas.
6. largitas Longobardorum (om. BP).
7. sobrietas Gotthorum (om. BP).
8. Chaldeorum sagacitas (sagatitas B).
9. Afrorum (affricorum CD) ingenium.
10. Gallorum firmitas.
11. Francorum fortitudo (fort. fr. in litura D).
12. Saxonorum (saxonum PCD) instantia.
13. Wasconorum (guasconum P, uuascauorum CD) agilitas.
14. Scottorum fidehtas (14 extra ordinem C, D). otn.
15. Pictorum magnanimitas (m. p. CD, om. BP).

16. Spanorum (hispanorum CD) argutia (auguria P; 16 jôst 17 CD).
17. Brittanorum (britonum P, brittonum CD) hospitalitas.
Tullius Marcus dixit (dixit om. P; t. m. d. om. CD) :
Grecus irascitur (om. BP) ante causam,

Francus in causam (causa CD),
Romanus post (propter CD) causam.
Francus gravis (fr. fortis CD, fr. gr. om. P).
Romanus levis (grauis CD).
Afrus (afros B, afer P, affer semper CD) versipellis.
Componit cum extremis Hagenus 1. c. epigramma (Baehrens poet. min. vol. 5
p. 407 n. 96) a Pithoeo primum nescio unde editum sub titulo Tidlii Marci hoc:
Callidus, Afer, eris semper, Bomane, disertus,
semper, Galle, piger, semper, Hihere, celer.
ISIDORI IVNIORIS
EPISCOPI mSPALENSIS
CHRONICA MAIORA
ED. PRIMVM A. DCXV.
CHRONICORVM EPITOME
ED. A. DCXXVII.
ACCEDVNT
I. AVCTARIVM CHRONICORVM MAIORVM AD A. DCXXIV.

II. ADDITAMENTA AD CHRONICA MAIORA EX CODICIBVS
DIVERSIS.
III. ISIDORICHRONICA QVAE FERVNTVR SVB NOMINE
AVGVSTINI ET HIERONYMI.
IV. ADDITAMENTA AD CHRONICORVM EPITOMEN EX
CODICIBVS DIVERSIS.
LIBRI ADHIBITI:
IN CHRONICIS MAIORIBVS:
Plene excussi:
A = Albensis n. 29 saec. VIII (ad c. 1, 1—4. P= Petropolitanus saec. IX.
397—418). =
(S Sangalleusis saec. IX.
B = Berneusis 83 saec. X. T= Paris. 9380 saec. VIII/IX.
C = Caesenas 21, 5 saeo. IX. V= Vindobonensis 89 saec. IX.
£> = Berolinensis Cheltenhameusium u. 41 = 1686 Fw = apographum eius Vindob. n. 323
saec. IX. saec. XII.
E= Estensis ord. 1 u. 11 a. 800. V« = apograpbum eius mus. Brit.
F= Florentinus Laur. 20, 54 saec. XI. Egerton. u. 1118 saec. XV.
G = Paris. 12236 saec. IX. W= Guelierbytanus Helmstadiensis u. 579
K = Coloniensis 83 saec. VIII. n. II saec. IX (inde a c. 338).
L = Lucensis u. 490 saec. VIII. X= Claromoutanus Paris. 10910 saec. VII/VIII.
31 = Pai-isinus 4860 saeo. X. Y = Vaticanus Pal. 239 saec. IX.
N = Monzensis saec. IX. Z = Vaticanus 6018 saec. IX.
= appeudix Marii saec. IX/X (ad c. 405 — 418).
C'apita ita numeravimus, ut quae absunt a forma libelli miuus pleua accesseruutque aut ex forma
prolixiure aut e.x iuterpolatioue, codicibus unde veuiunt in margine adnotatis, propriis numeris
careant distincta litterulis ad numeros capifis quod praecedit adiectis. duae recensioues eiusdem
capitis ubi iuxta positae sunt, ibi ad secundariam libri adscripti sunt quibus coutineatur:
habeutes primariam non enumei-antui'.
[ ] comprehensa nou leguntur nisi in codicibus iu murgiue euumeratis.

Litteris cursivis cuvi liic quoque exjpresserimus quae similiter redeunt apud auctores ab Isidoro usur-
patos in margine adscriptos, reynorum spatia eum ex genesi Hieroni/vio Pros^êro lohanne ex
ordine petierit, ad haec neque auctorem in singulis adscripsimus neque litteris incUnatis ea
distinxcimus.
Ad praefationem solam et extrema inde a c. 410 hi:
1 Bemensis 676 saec. XV. 14 Oxoniensis Bodleianus e mus. 113 I

30 Aâticanus reginae 215 saec. IX tfinit
l-^BruxeUensis 5418 saoc. IX. saec. X/XI. c. 416 jin. ijt convertit).
2 Caesenas 13, 2 saec. XV. 15 Oxoniensis AU SouW CoUcge 47 31 Vaticanus Urbinas 100 saoc. XV
3 Cividalensis saec. XI. saec, XV. (praef. sola).
4 Florfntiuus Riccardianus 410 saee.XV. 16 Parisinus 1862 saec. X. 32 Vaticanus Urbinas 382 saec. XV
5 Leidensis Vossianus q. 20 saec. X 17 Parisinus 1863 saec. X. i/init c. 418, 7 in pater solus).
(extrema desunt). 18 Parisiuus 4841 saec. X. 33 Vaticanus Urbinas 392 saec. XV (./;«/(
6 Lemovicensis 1 saec. Xn. 19 Parisinus4871 saec.XI (extrema desunt). ut tJrb. 382).

7 Londiniensis Harleianus 6503 20 Parisinus 6091 saec. IX (praef. deest). 34 Bomanus ValliceUianus B 40 saec. XI
saec. XV. 21 Parisinus 12237 saec. IX. fpraef, sola).
8 Londiniensis 12024 saec. XI. 22 Parisinus 17544 saec. Xn. 35 Romanus VaUicellianus C 19 saec. XV
9 Matritensis bibl. nat. X, 161 (extrema 23 Parisinus Ars^nal 982. (finit ut Urb. 382).
sola). 24 Parisinus Arsenat 985 saec. XIV. 36 Romanus VaUicellianus E 33 (praef.
10 Jlatritensis univ. 134 saec. XIII. 25 Yaticanus 629 saec. XII. deficit).
11 ilatritensis academiae saec. XHI. 26 Vaticanus 645 saec. X (praef. sola). 37 Cheltenhamensis 3706 .
'
12 Olmuetzensis saec. XV. 27 Vaticanus 1348 saec. XI. saec. XV.
epitomae.
13 Oxoniensis Bodleianus Laud. misc. 23 Vaticanus 1974 saec. XII. 38 Cheltenhamensis 7283
n. 288 saec. XI. 29 Vaticanus Ottobonianus 1758 saec. XV.
saec. XVI.
Pleue excussi:
IN CHRONICORVM EPITOME:
A Vaticanus reginae 1953 saec. X. ff Londiniensis Harleianus 2686 saec. IX. W (juelferbytanus Weissenburgensis 64
B Vaticanus Palatiuus 281 saec. IX. M Mediolanensis Ambrosianus L 99 sup. saec. Vin.
C Escorialensis Q. n. 24 saec. ^Tn. saec.MJl/IX. A' Berolinensis Chelt. n. 137 = 1896
D Oxoniensis coUegii reginae 320 saoc.LX. P Paiisinus 7530 saec. IX. saec. IX (inde u c. 191).
E Einsidlensis 167 saec. IX. Q Parisinas nouv. acg. 2169 saec. XI.
Ad sola extrema inde a c. 256 hi:
1 Bambergensis E III 18 saec. XI. 10 Laurentianus S. Marci 582. 18 Mediolanensis Ambrosianus H 187 inf.
2 Floreutinus Laiuentianus 19, 32. 11 Laurentianus S. Mariae nov. 364. 19 Mutinensis saec. IX.
3 Laurentianus 52, 21. 12 Laurentianus conc. soppr. 319. 20 Neapolitanus VI. D. 61 saec. X.
4 Laurentianus 90 sup. 17, 1. 13 Laurentianus Ashbiu'nh. 1045. 21 Parisinus 7582 saec. IX.
5 Laurentianus 90 sup. 17, 2. 14 Laurentianus Ashbumh. 1404. 22 Vercellensis 58 saec. IX.
6 Laui-entianus 90 sup. 17, 3. 15 Laurentianus acquiîi 80. 23 Vercellensis 102 saec. IX.
7 Laurentianus S. Crucis 27 sin., 7 16 Lucensis cap. n. f>b. 24 Vorcellensis 128 saec. X.
8 Laurentianus S. Crucis 27 sin., 9, 17 Escorialensis & I 14 saec. VUI. 25 Vercellensis 202 saec. IX.
9 Laurentianus S. (Jrucis 27 sin., IC
Praetei' historias inodo editas clironica quoque Isidorus composuit raaiora et minora.
illa inter opera eius Braulio in elogio supra p. 244 adlegato recenset sic : chronicorum a
principio nmndi >isq>te ad tcminin mu)n libnini umun nimia hrevitate cvllectmn. con-
sentiunt de titulo operis codices plerique, quorum inscriptiones et subscriptiones in codi-
cum elencho posui. breviariufn temporum quod dicitur in subscriptione Claromontani et
quorundam aliorum contra inscriptionem in iisdem relatam venit non ab auctore sed
, ,
a librariis. qui postea commentario usi suut cum librorum qui extant aetatem non
superent, quo nomine libellum mmcupariut referre operae pretium uon est.
Chronica minora ex maioribus epitomata Isidorus inseruit etymologiarum operi
magno. titulum proprium haec non habent.
Nos coniunximus, ut maioribus minora subicerentur;
in liac editione utraque ita
uam quamquam haec vix quicquam habent proprium, qui in his studiis versatur ne
iis quidcm rccte carcrct. videainus primum dc chronicis maioribus.
CHRONICA II. 50
: :
CHRONICA MAIORA.
Ad chrouica mundi Isidoms auctoves adhibuit longe plurcs quam quibus usum
eum esse vidimus ad populorum Hispanorum historiam enarrandam, nec facilis est in
locis non paucis eorum determinatio. in ea re quamquam dihgenter elaboravit Hugo
Hertzberg Forsclmngen sur deutschrn GeschicJde vol. 15 a. 1875 p. 330, non in omnibus
satisfecit et fortasse ii demum qui Isidoriana opera universa examinabunt plene satis-
facient. auctoris nomen ut in universum raro enuntiat, ita hic unum losephum nomi-
natim citavit c. 10. 17. verba tradita cum retinerc soleat, passim ex duabus relationi-
bus sua componit, neque ob certam causam, sed temere fere modo hoc modo illo
auctore praelato , interdum adeo male cumulans utrumque
Hieronymus: Augustinus (ex Hieronymo) Isidorus c. 72:
(Amphionem) ferunt cantu (fabula ficta est) dc Am- (fabuhi ficta est) dc Anfi-
citharae saxa movissc. phione, quod citharae suavi- one, quod citharac cantu
tate lapides mulserit et at suavitate cantu lapides et
traxerit. saxa commoverit.
Eutropins: Hieronymus (ex Eutropio): Isidorus c. 253:

Titus . . . causas Latine Titus . . . in utraque lingua iste in utraque hngua tanto
egit, poemata et tragoedias disertissimus fuit. facundissimus extitit, ut cau-
Graece composuit. sas Latine ageret, poemata
ct tragoedias Graece com-
poneret.
Eutropius: Rufius Fesfus: Isidorus c. 300 a:

Gordianus . . . proeHis in- sub Gordiano . . rebellantes hic rebellantes Parthos et
gentibus Parthos adflixit. Parthi ingentibus proeUis Persas adflixit.
contusi suut . . . rediens vic-

tor de Perside . .
Chronica ita confecit, ut, quod ipsum praefatio declarat, Hieronymiana potissimum
compilaret, expleret autem in principio operis ex geneseos Ubro ubi iUa deficiunt ad- ,
sumptis continuationibus Prosperi Aquitani, Yictoris Tonuennensis, quem cum HieronjTno

in praefatione citat, lohannis Biclarensis, denique de Mauricio Phoca HeracUo pauca
et exiUa adiceret de sua rerum notitia. haec ut facillimc determinantur, ita utiUtatem
exiguam habent, cuni ipsa iUa opera aetatem tulerint. his excerptis quaenam praeterea
Isidorus inseruerit, qui sequitur auctorum elenchus aUquatenus certe declarat. Graecus
in his nullus invenitur nisi Latine versus; qui adhibentur Latini sunt fere sequioris
aetatis et ipsi secundarii. non est inter eos quem ad historias passim adhibuit Orosius.
1. Ad Plinn historiam naturalem ipsam vel excerpta inde nobis non tradita redeunt
capita duo 46'' et 158.
CHRONICA MAIORA ISIDORI IVNIORIS. 395
2. Ex loseplii antiquitatibus Latine versis veniunt, ut dixi,

c. 16. 17, quae nescio
quo errore Hertzbergius negat apud losephum reperiri.
ad narrationem de Simone
mago et passione Petri et Pauli c. 247 non tam adhibuit eiusdem de bello ludaico
Ubros ea forma qua sub Hegesippi nomine circumferuntur quam narrationem de passione
illa Hegesippianae applicatam.
3. lustinus adliibitus est ad c. 26—32, scilicet ad tempora Abrahamo anteriora, postea
sepositus. eo usum esse Isidorum negat Hertzbergius perperam.

Eutropium in historia imperatorum Romanorum passim Isidorus compilavit.
4.
usurpasse eum codicem similem Bertiniani et Leidensis inde efficitur, quod c. 305"
habet non Galliam. sed Galatiam. cum Paeanio consentit c. 246 contra libros Latinos ''
omnes.
5. Rufium Festum aliquoties adsumpsit Isidorus (primum e. 283% postremum c. 329*).
6. Libelhun de viris ilhistribus semel tantum in eapite 232" de Cleopatra auctor
exscripsit.
7. Eusebii historia ecclesiastica a Rufino Latine versa passim adiiibita est inde
a c. 242.
8. Hieronymi praeter chronica et versionem pentateuchi Isidorus usurpavit com-
mentarios de nominibus Hebraicis (c. 8), quaestiones in Genesin (c. 19"), in lesaiam
(c. 22. 30).
9. Chronica urbana ea, quae vol. 1 p. 143 edidimus in chronographia a. 354, ali-
quot locis (c. 76. 152. 153". 156) expilavit.

10. Chronica ItaHca, quae vol. 1 p. 272 vidimus per haec saecula lectitata esse
chronographiae a. 354 adiuncta, Isidoro ibidem p. 252 demonstravimus pauca ea suppedi-
tasse, quae de rebus sui teniporis Italiae et Orientis narrat. scihcet ephemeridis instar
chronica illa videntur continuata esse et per Occidentem sparsa.
1 1. Hydatio Hispana quaedam (c. 373. 382) accepta referenuis. chronica cum Isi-
dorus ediderit antc historias Hispanas, harum in illis nullum vestigium reperitur.
12. Augustini Hbros de civitate dei, maxime XVIII perpetuo fere adhibuit Isi-
dorus, passim Augustiniana Hieronymianis coniungens vel substituens. distributionem
chronicorum in sex aetates indidem adsumpsit, scilicet in chronicis minoribus: nam in
maiora a librariismagis quam ab auctore introducta est.
13. Historiae tripertitae iussu Cassiodori Latine versae Isidorus debet quaedam
inde a c. 337.
14. Accedunt ad haec libelli aliquot argumenti ecclesiastici minores, ut ad Genesis
locos hic ilKc adsumptum videmus librum generationis Hippolyteum, narrationem de
Simone mago c. 247 traxit ex actis Petri et Pauli^), de haereticis notitias quasdam
proficisci verisimile est ex libro quem teste Braulione ipse scripsit de haereticis, eodem
fortasse, quem traditum accepimus sub nomine Hieronymi (edidit Arevalus inter opp.
Isidori vol. 3 p. 520). quorum origo lateat, pauca restant, in his quae de Caesare
dictatore refert c. 233"''- 235" vix petita ex ipso Suetonio, sed magis ab eius nescio quo
compilatore, locus de Galeno (quem cave credas esse Hieronymi; insertus est chroni-
corum Hieronymianorum editionibus vetustis ex ipso Isidoro, ut alii aliquot), item quae
de Origeuis hexapla refert ad Epiphanium vix referenda et alia quaedam minora.
Chronica mundi maiora infra demonstrabimus edita esse anno Heraclii quiuto, Sise-
buti quarto, mundi secundum Isidorum 5813, p. Chr. 615 (supra p. 251), repetita lectione
1) Conferatur Lipsius die apohryphen Apostelgeschichten vol. 2, 1 praesertini p. 256. Pauli nomen quam-
quam apud Hegesippum, uni Petro is triljuit quod magus volans corniit. sed cuni iam apud Sulpiciura
adest
Severum chron. 2, 28 mentio fiat illtistris adversus Simonem Petri ac Pauli congressionis probabile est Isi- ,
dornm uou de suo Panlinu introdnxisse, sed nsurpavisse narrationis Hegesippianae saepe seorsum descriptae
formam amplilicatam.
50*
:
396 CHRONICA MAIORA
publicata anno ut videtur Suinthilae quinto, p. Chr. 624. de annis his antequam dispu-
tetur, exemplaria, quae adhibuimus vel examinata abiecimus, ad hanc divisionem pri-
mariam digerentur. sed implicat eam distributionem contaminatio in Hbello late sparso
et multum lectitato mature grassata. ex libris adliibitis non coutaminati sunt prioris
ordmis ADEGL3INTX, alterius PSTF, contaminati quos ad priorem ordinem adscripsimus
CYZ, item ex secundo BFKV, id quod in recensu codicum qui sequitur suis locis
demonstravimus. in eodem item exposuimus de quorundam codicum nexu magis in-
timo, quaUs intercedit ex iis, quos in apparatum recepimus, in priore ordine inter
CDEXZ et inter NOT, in secundo inter BPS et AT,: in libris inferioris notae similes
affinitates persequi nolui. in universum codices neque in classes digerere ausus sum
neque ita ordinare, ut re coniuncti loco quoque omnes in serie a me instituta iungeren-
tur. ubi nihil monui de auctore, libros ipse tractavi.
ORDO PRIOR.
L 1. Lucensis n. 490 scriptus a. 796, is ipse, de quo vol. 1 p. 156 dixi ad librum
genealogum, in quaternionis quinti fohis quattuor primis chronica haec habet praescribens:
incji choronicu [sic] Esidori choromca (mut. in chronica):
episcojji, subscribens: expJ.
choronica enim grego sermone tempora dicitur. deo gloria. amen. Hic liber aliquantum —
recedit a hbris ordinis prioris reliquis: ita c. 296 solus ex hac classe cum secunda habet
ulpianus pro alpino et fere solus c. 202 aratus pro crato. contra quod cum con- X
sentit in erroribus quales 338 anastasius pro athanasio, c. 367 rdatione pro
sunt c.
revelatione , c. 401 iustinianus pro iustino, casu accidit: ea enim aetate haec vocabula
perpetuo confunduntur.
spec. 27. 2. Vaticanus n. 1348 saec. XI, antea monasterii S. Mariae de Angelis de Florentia.
inscriptio haec est: cronica Ysidori sive quod est vrrius sanctorum Augustini et Hiero-
nimi incipit (cf. in auctario p. 495), subscriptum ut in Lucensi: cronica autem Greco
sermone tempora dicitur. adscribuntur anni domini et indictiones, ita ad a. 362: anni
domini CCCCVII, V et sic deinceps. sequitur index regum Langobardorum editus
ind.
SS. Lang. p. additamentum inde edidimus p. 492.
504 seq.
spcc. 25. 3. Vaticanus n. 629 saec. XII f. 110—113' incij). cronica. Ysidori, simillimus Vati-
cano n. 1348, sed non ox eo descriptus. catalogus regum et imperatorum finit sic:
« IIID° anno Octoni im.pr usque ad XVIIP° Henrici terfii impi- sunf anni XCII.
Spec. 3. 4. Cividalensis saec. XI (secundum Bethmannum) inter Rufini opera chronica habet
Isidori excussa mea causa a loppio bibliothecario Utinensi. praesciibitur: incipit chronica s.
Ysidori episcopo, subscribitur exjdicit chronica Ysidori. additamentum inde edidimus p. 492.
:
Spec. 1. 5. Bernensis n. 676 saec. XV f. 43 — 57. subscriptum: explicif liher cronicon sancti
Ysidori episcopi.
A 6. Albensis antea capituli, nunc civitatis Alby n. 29 saec. VIII inter alia varia
(vide cat. des mss. des dep. vol. 1 p. 486) chronica habet f. 25' — 32. praescriptum
incipit cronica sancti Ysidori adbreviata. deo grias [sic]. amen, subscriptum: cxjilicif
hreviarium temporum diligenter a sancto Ysidoro episcopo coUectum iusta storia ah in-
carnafione domini tisqne in vicesimo VII imperaforis Eracli anni CCCXI fiunt
DCCXXVIIII. ab archetypi librario numeros traditos exactos esse calculis subductis
ostendunt verba in hunc librum c. 416 post VBCCCXIIII anni ex margine archetypi iu
textum relata: scd ego qui scrijisi presenti memhrana uf mihi risum f/iif quinqHC miUi.a
octinnentos quinqne [in laterculo est VDCCCII] jier annos principum repperi. ad annum
Heraclii XXVII sive secundum calculos Isidorianos (supra p. 251) p. Chr. DCXXXI
quomodo referantur numeri CCCXI et DCCXXVIIII, frustra quaesivi. huius libri,
quem non vidi ipse, quas partes mea causa contulit Henricus Omont Parisinus, sciHcet
prima ad c. 1 ediderunt storiam et postrema a c. 397 lustinianus regnavit ad finem, in
ISIDORI IVNIORIS. 397
apparatum recepi. proxime accedit ad Lucensem: ita c. 413 uterque omittit verba ad-
versus rem publicam. orthograpliia scatet soloecismis.
7. Londiniensis musei Britannici n. 16974, antea monasterii S. Trudonis in Belgica,
scriptus saec. IX/X, de quo supra iam dixi ad Prosperum
libro vol. 1 p. 366 et ad
chronica Gallica vol. I p. 620 chronicaque Marii Aventicensis (supra p. 231) in hoc solo
libro servata, post a. 5S1 ita in chronico notatum: an. II cons. Tiherii Constantini Agi,
ind. XIIII et subscriptionem: usque liic Marius aepiscopus sic pergit:
an. ni Tiberii Agust., indic. XV

an. IIII Tiberii Agust., indic. I
an. V Tiberii Agust., indic. II
an. VI Tiberii Agust., indic. III
an. VII Tiberii Agust., indic. IIII. Goti . . . vastantur = Isidorus c. 405
indic. V Mauricius an. XXI = Isidorus c. 406.
Suevi subiciuntur = Isidorus c. 407
indic. VI Goti Recaredo ad fidem Christi convertit = Isidorus c. 408.
409. 410. 411. 412. 413. 414. 415. 416.
Excerptis hisce Isidorianis inseruit adiecitve librarius quae exhibentur infra p. 490 in
additamento primo. id scriptum est anno Heraclii XIV sive Chlotacharii (secundi)
anno XL, id est (vide supra p. 251) p. Chr. 624 ab auctore, ni fallor, degente in Gallia
Francica vel Burgundica, nam aerae vocabulo ideo tantummodo videtur uti, quod id
reppererat apud Isidorum.
8. Londiniensis musei Britannici n. 12024, ex bibliotheca Butleriana, saec. XIspoc. 8.
(tractavit librum Waitzius SS. 13,261). praescribuntur haec: incipit liber cronice beati
Isidori Ispalensis episcopi a primo homine Adam usque ad Leonem imperatorem Roma-
norum per annos VDCCCVII de secuU etatibus per generationes. interposuit post c. 413
Bonifatium papam (v. auct. p. 493), in fine post verba c. 416 ad Christi fi.dem- con-
vertit sequuntur primum quae nos in additameuto I edidimus, deinde excerpta ex Bedae
chronicis maioribus quae incipiunt ab a. eius 4593: item Eraclius (sic) cum matre sua
Martina, finiunt ut finit Beda cnm magno honore condidit: fiiit [bcy. fmnt] ai ab exordio .
mundi Hsquc anno VIIII Leonis VDCCCCVII.

in his demum subiciuntur verba
quibus Isidorus chronica claudit residuum .... saeculi est. quae sequuntur de Pippino
et Carolo magno edidit cum prioribus Waitzius 1. c.
9. PaTisinus 93S0 (antea suppl. Lat. 687) biblia scripta in usum Theodulfi episcopi T
AureHanensis (a. 787 — 821) post apocalypsin exhibent f. 319'— 321' scripta ab eodem
librario chronica Isidori inscriptiouc et subscriptione nulla. adest idem auctarium
anni 624 quod in nostro post Mariiuu legitur, sed minus plenum , id quod item per-
venit ad libros qui sequuntur 10 — 19.
10. Parisinus 5091 saec. XI f. 108 proponit chronica Isidori iuitio mutila a verbis spec. 20.
c. 45 fingunt fabnlae. subscriptum est , sed mox deletum : c.vplicit liber Horosii pres-
biteri. ex Parisino 93S0 non est descriptus, sed ei simillimus.
11. Oxoniensis Bodleianus Laud. misc. n. 288 saec. XI f. l^Tseq. incipit chronica syec. 13.
Itcati Isidori Uispcdensis viri doctissimi.

12. Monzae adservatus codex saec. IX is ex quo Pertzius edidit ad Bedam ad- A'
scriptos annales Laubacenses (MG. SS. 1 p. 4). inscriptionis locum prima verba occu-
pant bnvem . . . regmc subscriptio nulla. anuos mimdi, qui deficiunt inde a Severo
Alexandro, iu laterculum p. 482 seq. non recepi.
Ambrosianus S 65 sup. saec. XV videtur descriptus esse ex Monzensi.
13.
14. Londiniensis musei Britannici Harleianus 6503 saec. XV f. 72 84: incijjit lihersp^c.i. —
cronicorum suncti Ysidori Yspalcnsis ab exordio mundi nsque ad Eradii Augusti im-
perium et Sysebuti principKitum. ante praefationem incipit prologus, post eam: explicit :
398 CHRONICA MAIORA
prologus. incipiunt tituli capituhrum sequentis operis. subscriptum explicit liher croni- :
corum scmcti Ysidori Yspalensis archiepiscopi. capitula hic numerantur CXXXVII.

Spec. 32. l,"i. Romamis Urbinas n. 382 (antea n. 606) scriptus a. 1449 (cf. Arevalus Isid.
1,691. 2,385) post Hieronymum Prosperum Marcellinuni f. 186 habet Isidori chronica
inscripta ita fere ut rettulimus ex Harleiano 6503. habet additamenta duo Bedana de
Britannia quae rettulimus ex Urb. 392.
spec. 33. 16. Romanus Urbinas 392 (antea n. 609) saec. XA'" in omnibus similis praecedenti.
ex hoc libro sextam aetatem edidit Schelestrate antiq. eccl. vol. 1 p. 582. post prae-
fationem insertus est conspectus sex aetatum mundi incipiens: prima saeculi aetas in-
cipit. habet practer inutilia alia additamenta sumpta fere ex Beda, sed transposita haec:
suh Valmtiniano 1 2>ost c. 348: et Saxones in Britannia a Vertigerno (brit. aucti-
gerno Caes. 13, 2 infra n. 21) rege Britonorura accersiti sunt anno a passione
domini CCCXLVIH (Gratiano octavo et Agitias consules sunt acld. Caes.).
snh Thcodosio I post c. 364: Augustiuus beati Ambrosii discipulus multa facundia
doctrinaque excellens Hipponi regio in Africa episcopus ordinatur. Clau-
dianus poeta insignis innotuit.
snh Phoca post c. 411: his temporibus Saxones in Britannia fidem Christi percipiunt.
17. Vaticanus Ottobonianus n. 1720 saec. XVI f. 42' videtur descriptus esse ex
Urbinate n. 392.
spec. 4. 18. Florentinus Riccardianus n. 410 saec. XV consentit cum Vaticano Urbmate 392
etiam in interpolationibus ex Beda derivatis.
spec. 35. 19. Romanus
Vallicellianus C 19 saec. f. 18 XV
32 in omnibus similis praece- —
dentibus. habet additamenta duo de Britannia.
Spec. 26. 20. Vaticanus n. 645 saec. f. 93 X —
103 Isidori chronica continet sine inscriptione,
finit codex mutilus c. 402 in stiperavit. ad hanc familiam eum pertinere ostendit inter
alia nomen Chlotarii in praefatione interpolatum.
spec. 2. 21. Caesenas Malatestianus plut. dextr. 13 cod. 2 saec. XV praeterea ad hos libros
prope accedens continuatione in add. I edita caret, sed habet quae modo attulimus ex
Urbinate 392 de Vortigerno, Augustino, Claudiano.
X 22. Parisinus 10910, olim Claromontanus, saec. VII velVIII, is qui nobis serva-
vit solus corpus Fredegarianum cuiusque ego memini cum vol. p. 78 ad librum gene- I
rationis tum hoc vol. p. 9 ad Hydatium, post corpus illud propouit f. 170' 183' ehronica —
Isidori. praescriptum est: in noniine sanctae trinitatis incpt lih. III 7.qovv'a.ioqioj.i (sic)
sancti Isidori episcopi, subscriptum praefationi: expl. praefacio incpt liber chronichorum,
hreviarium temporum a sancto Hysidoro collectum iuxta historiac
ipsi libello: explicit liher
fidcm ah inicio mundi usque qnadragensemo anno Chlothacharii rcgis ann. quae sequitur
computatio a presbytero quodam Lucerio facta ad determinaudum annum praesentem,
sciHcet p. Chr. 715 (Krusch praef. ad Fredegariana SS. Merov. 2 p. 6) utrum ab eodem
librario adiecta sit an ab alio posteriore, incertum est. hoc certum de Isidoro in ea non
agi itaque hoc loco praetermitti potuit. tertium corporis Fredegariani hbrum Isidori
chronica esse voluit librarius, non auctor eius, ut demonstravit Kruschius (neues Archiv
7, 484 seq.) scilicet in praefatione libri quarti, qui solus ex ordine numerum habet, ex-
:
cerpti ex Grregorio cum auctor dixisset praecederc Hieronymiana chronica et Hydatiaua

ot 'cuiusdam sapientis seu Isidori', his significans, ut vol. l p. 78 vidimus, excerpta ex
hbro generationis dubitanter ad Isidorum relato, librarius cum iu ipsa compilatione Isidoriana
nulla invenisset, chronicis his additis hiatum sese explere credidit. — Edidit ad hune
librum chronica Isidoriana cum Fredegarianis Q. Monod etudes critiques sur les sources de
Thistoire Mcrovingiennc (Bihliofhecpie de Vecole cles hautcs etudes fasc. 36 Parisiis a. 1885). —
Claromontanum librum coniunetum esse cum hbris habentibus additamentum nostrum
primum inde colligitur, quod et ipse in subscriptione anni XL Chlotacharii mentionem inicit.
23. Mettensis u. 134 saoc. VUI/IX 1 apograpba Claromontani inter Fredegariana

24. Beruensis u. 318 saec. IX Isidorum quoque habent (v. SS. Mer. 2
25. Londiniensis Harl. n. 5251 saec. IX \ p. 10).
26. Parisinus 4841 saec. X f. 57'— 69' Isidori clironica exbibet ita fere ut iuspec.is.
Claromontano et inscripta et subscripta, scilicet in n. s. t. mcipit mer (non liher iii)
sancti Esidori episcopi et explicit liher breviariim [sic] tenipormn diligenter

AqMviyt.(x)QOfi
a sancto Isidoro roUectHm i. ist. f.

ah m. usquc ad
i. XI annum Cldotarii regis.
27. Berolineusis Chelteubamensium u. 41 =

1686 (Claromontanorum n. 494, Meer- j>
IX cum aliis Isidori operibus chronicon habet f.

143-152'.
mannianorum n. 463) saec.
in nominc sancfae trinitatis incipit liher /.qiovrf/.ioQioi.i Esidori
praescriptimi praefationi:
prohgus; deinde operi praescriptum incij)it lihcr cronicorum,
episcopi, subscriptum: explicit :
subscriptum :
[sic] tcmporiun diligentcr a sancto Esidoro collectum
explicit liher hreuiarum
itixta historine fidmi. ah initio mundi usqne ad XL anno Hhtharii regis ann.
VDCCCXXXL (quae sequuutur sunt iu add. p. 491). ad Darium usque capita numerata
sunt denaria ratione, decimum deuuo ab uno incipitur et sic deinceps.

scihcet post
proxime accedit ad Claromontauum neque tamen ex eo videtur descriptus esse.
saec. XIV, 'exspec.ai.
28. Parisiuus bibl. de VArsenal u. 985 (autea hist. Lat.
u. 10)
cuius clausu-
bibhotheca Cardinalis' sine dubio descriptus est ex Cheltenhamensi 1686,
lara habet et ipse, sed in fine accedunt quaedam interpolata.
anni mundi absuut.
pro U
29. Caesenas Mahitestianus plut. 21 sin. cod. 5 saec. IX
Isidori etymologiis
minoribus chronicis maiora inseruit. codex est unus eorum, qui post libri quinti de
legis (sic) capitaquae cum editione concordant, ultimum numerans XXVIII iu-
XXVH,
scribit de temporihus cap. duodecim eique proprium capitum
laterculum praescribens se-
orsum refert capita editionis 5,28-39, a c. 38, 6 sic deflectens ad chronica maiora
(quae comprehenduntur addidit manus secunda) qiiarum dccursus per generationes :
[ ]
[ct regnaj ita inspicitur. XIL Prima actas in exordio [suij continet [mimdij creationem
Adam. sequuntur chronica niaiora inscripta sic: incip
et sic deinceps ad appiellavit
cronica. incipiunt capitula lihri sexti.—
cronica sancti Isidori episcopi, subscriptum : ex2jl.
Ad marginem codicis quae adscripta svmt manu saec. X, aUa descendunt ex chronicis
minoribus, aha petita videntur ex Cassiodori historia tripertita, quorum subieci potiora:
a luliano de mihtia est pulsusMst.trip. 7,1.6

ad lovianum (cni margo dat menses VII): hic
quia idolorum renuit esse cultorem, sed conpulsus necessitate

belU Persici
in miUtiam eum reduxit. in Dadastan praedio hic defunctus est.
hic genere Panonico fuit de Scibila civitate, cui 'mihtum ii|t- «? ?. '.
ad Vahntiniatium I:
erat cura commissa, corruptione venarum et fluxu sanguinis interiit in Esperia.
postea adiectum: iste de lustina uxore genuit Valentinianum iun et Gallam,

de qua nata est Placidia.
habebat hist.
ad Gratianum: de Severa natus, qui Valentinianus uno in tempore duas
trip. 7, 11.
uxores. item ch codem ct Vahntiniano II: hii ambo germani fihi superiorisust. trip.9,4.
Valentiniani Theodosium Hispania ortuni Valente mortuo eorum patruo in

eius regni parte imperatorem constituerunt. et ad Vahntinianum II: iste
post mortem sui germani Gratiani cum Theodosio Hispanico regnavit.

ad Arcadium et Honorium: hii ambo fihi Theodosii ex Placella [sicj fueruut hist. tiip. a, 11.
progeniti, Placidia de Galla posteriore uxore.

ad Thcodosimn II: iste Valentiuianum pueruhim suum consobrinum Placidiae fihum hist. trip. 12, 1.
Esperiae tradidit [re]gnum, quae Placidia fiha fuit magni Theod[o]sii, soror
Archadi[i] et Honorii, coniu[x] autem Constantii qui ab Honorio pa[r]vo tem-
pore imper[ii] iura suscepit.

Magis notabile est id quod vol. 1 p. 33. 144 rettuhmus caput ad Romulum adscriptum
desumptum ex Chronograpbia a. 354. Librum adhibuit hic illic Roucallius.—
:
400 CHRONICA MAIOKA
30. Venetus Marcianus Lat. cl. II n. 46 (Valeutinelli p. 69), antea Patavii in

monasterio S. lohannis in virdiario (Tomasini bibl. Pat. p. 31),omninoscriptus a. 1270
descriptus est ex Caesenate. in folio praefixo quae leguntur de imperatoribus Con-
stantinopolitanis utilitatem non habent.
Z 31. Vaticanus 6018 saec. IX f. 80' —
89 chronica habet cuni praescriptione mcp. :
Vi}) chronicorum sancti Ilisidori episcopi et subscriptione ^ c|:)/7AiriT. AIBEP. rPZNITAE. :
anni mmidi non adsunt.

Libros XDCZ proxime coniunctos esse ostendunt lectiones subscriptae consentientes
fere in erroribus evidentissimis
c. 16 lapidea] lapso ea X, lapsu ea D^CZ.
c. 48 prociclus] pr(a)eciclus XDCZ.
c. 53 faetontis fabula] fab. fecontis C, fab. fecundis XD^, fab. fetentis Z.
c. 68 de cerbero tricipite] decreverat mente XD^CZ.
c. 147 accolas] proaccolas C, pro acculas X'Z, proaccus » . Z) '.
Descriptos esse libros DCZ ex ipso X cum statui nequeat refragantibus lectionibus
non paucis (ita adsunt in in 7) non contaminato, c. 101. 102 in
omnibus, etiam X omissa),
pendent omnes ex eodem archetypo antiquissimo, sed nequaquam emendato. libros GZ
contaminatos esse clare ostendit c. 416* de Suinthila in his libris adiectum, cum in
exordio remanserit nomen Sisebuti, et adsunt quoque commata non pauca in ordinis
prioris aliis libris non reperta. Z ut prope accedit ad C et plerumque eo inferior est
(ita annos mundi non habet et habet errores tales qualis est c. 75 diabolo pro de
fabro), non descriptus est ex eo; ita c. 139 ubi mensuras et pondera C habet
pro
mensnra reliquis omissis, Z recte fere : mensurare pondera et c. 334 verba Constantinum
reprehendentia in Z inducta sunt, in C omissa.
E 32. Mutinensis Estensis ord. I n. I I scriptus, ut moustrat subscriptio, a. 800, dam-
num passus est et in foliis primis duobus passim perforatis et evanidis (in pagina prima.
quae scripta fuit manu recentiore, non apparent uisi vocabula quaedam soUtaria) et
exsecto folio, in quo legebantur c.387 verb. rei similem ad c. 402 verb. patricius
postqiiam. chronicis, quae incipiunt f. 1', praescriptum est: incip Jibcr chronicorum sancti
Isidori, item f. 2 r. post praefationem : incipit libcr chronicorum [sic]; subscriptionem
rettulimus in appendicem additamentorum (p. 491). orthographia pessima. codex ut
prope accedit ad XDCZ (vide c. 72), nequaquam ex libro X descriptus est (ita adest
c. 203 nummis vocabulum in X omissum).
33. Vindobonensis n. 3130, antea universitatis 980, saec. XV f. 103 — 109 sub prae-
scriptione Eusebi CesarieUsis perutilis et comperuliose cronica incipit haec chronica dat
incipiens a diluvio. prope accedit ad E.
Y 34. Vaticanus Palatinus n. 239 saec. IX, antea 'monasterii 8. Nazarii' (cf. Arevalus
in Isidorianis 1, 684. 691. 2, 344) f. 6'seq. chronica habet inscripta: incipit liber croni-
corum sancti Esidori (esido m. I) episcopi lunioris, subscripta: explicit liber brevi-
arium temporum, a sancto Esidoro episcopo diligenter collectum iuxta historiae fidem.
amen. librum descriptum esse aut ex ipso Claromontano aut ex simillimo libro et
inscriptionis subscriptionisque forma ostendit et finis in anno Heraclii V et lectiones
passim confirmant, sed multa recepit ex formis diversis. notum fuisse scriptori auctarium
Chlotharianum ostendunt quae ad id attuH interpolatio c. 2 itemque additamentum ad
c. 417. sed praeterea librarius alterum exemplum nactus ordinis prolixioris multos
locos inde auxit adeoque ipse eiusmodi additamenta c. 74 citaram condidit et c. 211
romae secundis curis inseruit. denique post c. 10 et c. 11 ex Hieronymi (cuius nomen
in margine adscriptum) quaestionibus in genesin vol. 3 p. 313. 314 in textum receptus
est locus a verbis sciendtim quod usque ad diluvium usque ad verba eo anno quo caepit
esse diluvium.
35. Parisinus n. 3088 saec. XII folio 123 singulari principium habet chronicorum
primus ex nostris ad verba ita ct in lioc sit (scilicet in loco ex Hieronymo Isidorianis
inserto de jMatusala pariter atque in codice Vatic. Pal. 239). in praefatione inter Heraclium
et Sisebutum inserta sunt verba si Lothacharii ccc ut in Paris. 9380 aliisque.
36. Bruxellensis n. 54 13 —5422 saec. IX (Ârchiv 7, 866. 8, 496). praescribitur incipitsvec. i a.
expositio tenipomni Ysidori episcopi, subscribitur fmit. prima verba sunt brevem temporum
expositionem ,
postrema consummntio seculi est. adhaerent chronica de sex aetatibus
finientia in a. p. Chr. 809. ipse libruni non tractavi, specimen misit amicus Paulus
Errera Bruxellensis.
37. Vaticanus reginae n. 215, autea sanctae Mar. .
., saec. IX (cf. Arevalus isid. spec. 30.
2,304) f. 131' — j42'seq. Isidori chronica habet inscripta: incipit liber chronicon Isidori
Spanensis episcopi. interpolata sunt exempli causa sub Zenone
passim ex Bedanis,
inseritur: Odovacar rex .... Italiam infestus occupavit, sub Mauricio: hoc tempore sanctus
Gregorius dialogus [sic] Romae XXIIII ad corpus heati
episcopns sinodum episcoporum
Fetri congregans de necessariis ecclesiae decernit, Anglorum etiam gentem ad fidem Christi
convertif, miffens strcnuos predicatores Mellitum Augusfinum et lohannem. ex laterculo
quoque pontificum librarius Isidoriana auxit. post Isidoriana, quae finiunt c. 4 10 con-
uertit, sequitur continuatio sumpta ex eodem Beda, quatenus is pervenit, deinde ad a. 877
perducta incipiens Consfantinus fdius Eraclii, finiens : sunt igitur ah initio mundi usque in
annum presenfein secundum Hehraicam veritatem 1111 BCCCXXVIIII, secundum Gre-
corum vero supputationem sive iuxta septuaginta interpretes VILXXVII, qui est annus
ah incarnatione domini octitigentisimus septuagesimus sefptimjus indictione fXJ regnante
gloriosissinio rege Karolo anno XXXVII, imperii vero II. subiciuntur chronica alia
brevia et inania coutiuuata et ipsa ad a. 877, incipientia pruHu aetas, finientia pascha
VII id. Apr. luna XVIIII. quae leguntur post Isidorum edita sunt SS. XIII, 725 ex
codice eo qui sequitur qui videtur ex hoc descriptus esse.
38. Parisinus 4883 A saec. XI f. 1 seq. consentiens cum Vaticano reg. 215 videtur
inde descriptus esse. propterea specimen suppressi.
39. Parismus n. 12236, antea Sangermanensis 862, saec. IX, f. 110'— 125. pro in- O
scriptione est Isidorus lectori snlutem; subscriptio nuUa. iuxta c. 417 verb. 7wc esMater-
culus est incipiens DCLnil DCLV et sic decurrens ad DCLXIII. qui scripsit interdum
de coniectura tradita immutavit, ut c. 238 Tiberius dicitur nun fdius Augusti , sed pn-i-
vignus, c. Macedonia restitutum est et Macedoniuna recte, sed ex Hieronymo

339 pro i.n
vel ex libro editionis secundae. aliis quoque locis, ubi cum secundo ordine liber stat
contra piiorem vitiatum, vera lectio ex emendatione venit.

40. Parisinus n. 12237, antea Sangermanensis 808, saec. IX, parihs est Pari- speo. 21.
sino 12236 et descriptus omnino si non ex ipso, certe ex archetypo eodem. later-
culus quoque DCLIIII— DCLXIII hic redit.
41. Parisinus n. 4860 saec. X, olim Mogontiacensis (vide vol. 1 p. 363), descriptus M
ex Augiensi deperdito saec. VHI, ut exposui supra ad chronica Cassiodori p. 117,
inter alia multa argumenti historici f.
73' — 77 chronica Isidoriana habet inscripta
incipit hrevis temportim cxposifio 3IeUiti, subscripta finit deo adiuvanfe: sit gJoria domini
in saectdum saecidi. af.iEv. similiter inscripta, scilicet chronica Melliti, fuerunt Isidoriana
in huius libri archetypo Augiensi teste catalogo Reginberti anni 820 (Becker catal.
bibl. antiqui p. 20). pendet ex eodem archetypo atque Lucensis (c. 1 exposifionem
add. LM) neque contaminatus est cum familia diversa, sed interpolatus ex Hieronymo,
unde veniunt quae solus habet c. 134». 172. 182''. 192. 232\ 281: alibi de suo tradita
interpolavit, ut c. 198 Theophrasto substituit Hippocratem, c. 229 Horatio Sallustium. de
personato hoc Isidoro sive Mellito (sub quo nomine propterea Isidoriana interdum citat,
quamquam verum quoque auctoris adlegaus, Marianus Scotus usus ipso lioc codice tum
CHBONICA II. .51
402 CHRONICA MAIORA
Mogontiacensi, MG. SS. 5,490) egerunt Florezius (Esp. sagr. 6, 44lseq.) et Arevalus
(in Isidorianis 1, 682). nominis origo latet, ipse liber nullam utilitatem liabet. nihilo-
minus in apparatum recepi, quoniam priores de eo multa et omnino iusto plura dixerunt
et coniecerunt.
Spec. 6. 42. Lemovicensis n. 1 saec. XII, de quo libro dictum est vol. 1 p. 357 ad Prosperum,
post huius chronica integra f. 176 — 183' liabet Tsidoriana inscripta sic: item brevis
chronica qnod Miletus Christi famidiis adauxit (recentior manus adscripsit Ysidori
Hispallensis). post Isidori verba extrema consumatio seculi est subscriptus est locus Isi-
dori orig. 5, 28. 29: chronica G-reca dicitur . . . atque succedit. codex, cuius specimen
accepi a Girardo, quamquam non descriptus est ex Parisino 4860 et passim ab eo
recedit (ita absunt ab hoc libro c. 306". 320", adest c. 319), sine dubio fluxit ex eodem
archetypo: nam praeter nomen auctoris communia cum eo habet et alia menda et
quod non repperi nisi in duobus his libris c. 417 cram mutatum in Eraclii annum. —
Simili librousus est Riccobaldus Ferrariensis in chronicis ad a. 1297 afferens haec
(Tartarotti apud Muratorium S. R. I. 9 p. 100; cf. ibideni vol. XXV p. XIX): tradit
MiJetus in catalogo suo Augustorum, quod hic (Constantinus magnus) idtimis vitae diebus
cd) Eusehio episcopo Nicomediae haptimtus in Arrianum dogma diJapsus est, respiciens
scilicet Isidori c. 334, et alibi citans narrationem de ludaeis c. 345 item ex Mileto. —
Contra Mileti hreviarium in chronicis quod inscribitur (cod. Marcianus Lat. cl. X n. 72
antea adservatus Patavii in S. lohannis in virdiario teste Tomasino bibl. Patav. a. 1639
p. 19; ex eo descriptus est Marcianus alter Lat. cl. XIV n. 177), scilicet catalogus
patriarcharum iudicum prophetarum apostolorum paparum imperatorum deductus ad
a. 1260 (rerum notitiae finiunt a. 1223j, de quo dixerunt Tartarottius 1. c. aliique
{Archiv 4, 162), nihil habet cum Isidoro commune.
spec. 5. 43. Leidensis Vossianus quart. n. 20 saec. X inter alia f. 140' — 144 continet
chronica Isidori; praescribitur: incipit chronica Isidori de antiqi, finiunt mutila in Nerone.
ad Isidoriana formae primae multa adiecta sunt ex Hieronymianis : ita in Nerone post
0. 249 leguntur adnotationes apud Schoenium notatae p. 155 h. g. s. p. 157 r.
Spec. n. 44. Matritensis academiae historiae est. 23 A 189 saec. XIII, de quo dixi-
gr. 7".
mus ad historias (supra p. 260), incipit ab Isidori chronicis maioribus sub praescriptione
(quae uncis quadratis inclusa sunt, evanida facta supplevit manus recentior): incipi[t
historiaja beato Ysidoro luniore Hyspalensi episcopo edita. sequitur post indicem decem
persecutionum inscriptum hornm. imperaforum Romanorum temporibus in Christianis
:
persecutio facta est praefatio sub titulo : iucipit ptrologus Ysidori lunioris super cronicis
hreviter annotatis, deinde libellus ipse inscriptus: incipiunt cronica Ysidori. de reriim
omnium creaturarum [sic]. prinio die cet. inter c. 129 et 130 haec leguntur: snb quo q.
terminata est monarchia Assiriorum. nam Sarddn. idtinms monarchus victus ab Arhace
prefecto suo, qui Mediam procuravit, setnet ip)sum concremavit et iunc Arbaces monar-
chiam ad Meditim [sic] transtidit spe, nondum re. hec enim fecit Darius occiso Baltra,
qui fuit V post Nabuchodonosor. fuerunt tamen reges Assirii, sed non monarchi tamen
pocentes [sic], usque ad eversionem Nineve et c. 311: era CCXLVIII, anno imperii Vale-
riani et Gallieni II imrro Gotlii descensis Alpibus, quibus inhahitant, Greciam Mace-
donum Pontum Asyam atque lUyricum clemstavcrnnt. finiunt chronica c. 413 verbis
Iherosolimam amiserunt. haec ne additamentis quidem digna visa sunt quae insererentur.
spec. 22. 45. Parisinus n. 17544 saec. XII post Hieronymi chronica f. 114' habet Isidoriana,
praescribens: incipiiunt cronica Isidori episcopi Ispalensis. breve . . . regna (haec pro
parte tituli): incipit prologus et post praefatiouem: explicit prologus, incipit narratio.
subscriptum: expliciunt chronica. computatio deducta ad p. Chr. 673 inserta inter c. 416
et 417 legitur inter additamenta p. 493.
46. Vaticanus n. 1974 saec. XII f. 103' post Orosium chronica Isidori habet in-spec. 28.
scriptione antiqua uulla, subscribitur: finit cronica.

47. Vaticanus reginae n. 69 1 saec. XII similhmus est Vaticano 1974.
48. Parisinus n. 1862, antea Trevirensis S. Maximini, saec. X f. 18' — 24. inscriptio Spec. le.
post praefationem Iraec est : incipit liber kronicorum Isidori episco^n; subscriptio nulla.
49. Parisinus n. 1863, antea Remensis, deinde Tellerianus, saec. X f. 26' — 34', spec. n.
simillimus n. 1S62.
50. Oxoniensis all souls' college n. 47 saec. XV post Hieronymi chronica aucta- ^p^'^' ^^.
riumque Prosperi Isidoriana habet: incipit cronica ab exordio mundi usqiie ad tempora
Eraclii ct Sisebnti imperntorHm. subscribitur : expilicit cronica .... Sisehuti principum.
additamenta quaedam huic et duobus sequentibus communia composuimus in auctario p. 493.
51. Vaticanus Ottobonianus n. 1758 saec. XV, antea Patavii (cf. Arevalus Isid. spoc. 29.
1,691. 2,411) praecedenti simillimus.

52. Olmiitzensis universitatis h 20 saec. XV. specimen sumpsit a me rogatus Spec. la.
Car. Schenkl Vindobonensis. post titulum quem modo rettuli ex Oxoniensi sequitur
cuius auctor e.vsfitif nomine omisso in spatio vacuo.
53. Plorentinus Laurentianus conventi sopj^ressi n. 282 (= S. Mariae novellae

n. 625 = 6) saec. XIV sic inscriptus est: incipit cronica sancti Ysidori lunioris cum
quihusdam adnotationibus extraetis de te^tis et istoriis hiblie et de lihro Patdi Orosii et
de passionihiis sanctoriim continens in se ipsa cronica sex etates seculi, scilicet ah initio
mundi usque in presentem diem que fuit ab incarnatione domini M° CCC° XI tempore
domini Clemetitis pape V. prope aecedit recensio ad eam quam proponunt libri tres
modo citati; specimen est in auctario p. 494.
54. Senensis 19 saec. XIV similiter inscriptus est. finit liber ita: Henriciis Ala-
manicus imperator V reyn. in partibus Tuscie. mortuus autem in comitafu Senarum
apiul Bonconventum die Vencris XXIIII Agusti anno domini MCCCXIII. sunt isti
imperatores usque liinc LXXXIII.
8095 saec. XVI (Arevalus Isid. vol. 1 p. 689), cui subscriptum:
55. Vaticanus n.
deo gratias amen sub anno 1480, convenit cum Florentino sub n. 53 citato.
56. Romanus Vallicellianus B 40, antea monasterii Sublacensis, saec. XI sub prae- Spec. 34.
scriptione incip. series cronice tam chronica

Ysidori post praefationem non eius habet
quani centonem interpolatum cum ex Orosio tum praesertim ex Anastasio. ita adest
sub Honorio locus de Gothis his temporibus Gothi erant et gentes nitdte mortuo
Modigisclo duos filios eiiis Gonsarim et Gizerichum principatum ohtinuerunt, quae sunt
Anastasii p. 103. 104 de Boor; item de Phoca haec ibi leguntur: an. divine incarnat.
D (L deleta) XCIIII Focas reg. ann. VII. Eomani ccduntur a Persis. anno imperii
sui xrrimo tyrannus, utapud Anastasium p. 179 et sic deinceps usque ad verba p. 184
igne apud Boi cremaverunt; denique extrema valde legitimus Ronianorum imperator
ostenditur et ad regalia pervenit porro leguntur ibidem sub finem p. 339 extrema ;
desunt mutilato volumine. praefationis varia lectio in specimen recepta est.
57. Vaticanus Urbinas n. 100 saec. XV (Arevalus Isid. 2 p. 377) videtur descriptus spec. 31.
esse ex Vallicelliano B 40 etiamtum integro: nam pervenit ad finem usque Anastasii

verbis Andrianopolim, cepit. sequitur catalogus regum Langobardorum (SS. Lang. p. 505).
praefationis variam lectionem recepimus.
58. Romanus Barberinianus XIV, 18 (antea 2533) saec. XVII sine dubio descriptus
est ex Vallicelliano eodem: nam finit ipse integer, ubi ille mutilus abrumpitur.
59. Florentinus Laurentianus S. Marci n. 587, ex libris Nicolai Xicoli, saec. XTI
cum VallicelUano B 40 convenit, sed ulterius procedit: extrema haec sunt: postea reg.
Enricus filius eius an. VI. deinde veniens Romam an. 3IXLVI et facto concilio causa
Simoftiacae heresis deposuit lohamiem papam cognomento Gratianum. cui succedens
51*
404 CHRONICA MAIORA
venerahilis papa Clemens praefatoqiie regi tribtiens coronam regnavit ann. VIII ct mor-
fuus est ann. MLV.
60. Monacensis 2 anni 1135 sine titulo. finit in anno mundi VDCCCXIIII.
61. Monacensis 5320 (Chiemsee 20) saec. XV f. 158 — 164 sine titulo, incipit hreuem
temporum expositionem, finit de suo cogitet transitn. sequuntur Bedana.
Spec. 19. 62. Parisinus n. 487 1 saec. XI ineijnt prologus Ysidori: finit mutilus c. 22 fin. in dncuit.
63. Parisinus n. 12117, antea Sangermanensis 547 = 434, saec. XI f. 109. I 10 post
chronica de sex aetatibus sub titulo itcni alia chronica' habet Isidoriana maiora, sed
compendiata (e. c. c. 340 sic formatur: Iitmc Bonatus granniiaticus praeceptor sancti
Hieronymi Romae liahetur) et continuata (finiunt morttio autcm Carlomanno accepit
Karolus regnum et regnavit annis XLII. Hludovicus regnavit annis XXVII. et inde
domnus Karolus accipit rcgnum et deo protegente guhernavit annis et uno). ex XXX
eodem libro SS. 3, 166 editi sunt annales S. Germani Parisienses.
spet. 14, 64. Oxoniensis Bodleianus e museo 113 (antea 94) saec. X/XI f. lOC': liher croni-
corum Isidori Yspalensis episcopi. post praefationem chronicorum maiorum insertus est
locus ex praefatione minorum: secida gencrationihus creationem mundi. ipsa
chronica exhibentur breviata; adscripsi extrema: VDCCCVI. Focas an. VIII. Boinani
cedtmtur a Fersis: phmmasprovincias et ipsain Hicrosolimam amiserunt. VDCCCXXXIII.
Eraclius an. XX VII. huius V etIIII rcligiosissimo [sic] principe Gothorum Sisehoti
in Spania ludei haptimntiir. explcntur anni ah exordio inundi VDCCCXXXIII resi-
duum sextae aetatis tempus deo soli est {notiim add. m. 2). computatio quae subicitur
exhibetur p. 491 iuter additamenta una cum adnotationibus selectis adscriptis ad mar-
ginem variis manibus.
ORDO POSTERIOR.
S 65. Sangallensis n. 133 saec. IX ineuntis a pluribus librariis scriptus, de quo
diximus ad genealogum (vol. l p. 157), p. 523 — 590' chronica haec habet sine inscrip-
tione neque quicquam tam praefationi quam libello subscriptum nisi expUcit; sequitur
historiae Gothicae Isidori particula (supra p. 257) inscripta incipit cniiis siipia. quod in
hoc libro non habet quo referatur.

W 66. Guelferbytanus Helmstadiensis n. 579, antea n. 532, scriptus a. 820 (Heine-
maun cat. 2 p. 20) fortasse a Secundo Calvo (certe f. 54" in fine Isidoriani libri sacrae
eruditionis legitur Secundus Calvus scri^Jsit), f. 84 — 85' chronica haec exhibet mutila
initio, incipiens c. 338 a verbis fidei caelehrantur. subscriptio nulla, nisi quod et post
c. 416* et in fine legitur crpUcit. sequitur commentariolus de rerum sacrarum scriptoribus
is quem edidimus inter additamenta ad Yictorium Aquitanum vol. 1 p. 744. proxime
accedit ad Sangallensem. librum ipse non vidi, descriptum recognitumque habui ab
amicis.
B 67. Bernensis n. 83 saec. X, antea S. Remigii Remensis, iuter alia, quae enumerat
Hagen catal. p. 102, chronica habet f. 90' — 99' inscripta: iii nomine domini incp cronia
[sic] Ysidori Ispaniensis provinciae. subscriptum praefationi: explicit praefatio, incipit
chronicorum, ipsi libello: explicit. sequuntur historiae Gothorum Isidorianae particulae
duae (supra p. 257). liber multis locis correctus est priore scriptura abolita neque
satis distinguuntur emendationes librarii et correctoris. numeri cum omnes correcti sint,
eos sprevi; ad diluvium corrector adnotavit: secundmn Hieron//iiiiim IICCXLII sunt,

secundiim vero isfuin sunt, sicuf hic hahes, IICCXLVII. chronica hic contaminata esse
adliibitis exemplaribus familiarum duarum et aliis locis multis declaratur, ut c. 72. 202.
296, et inde intellegitur, quod in praefatione remansit Sisebutus.
P 68. Petropolitanus A. Q. v. Old. I n. 20 saec. 8 chronica habet inscripta: IX f.
3' —
in nomine domini incipii cronica Hysidori Spaniensis provintiae; subscriptum praefationi:
cxplicit praefatio, incipit chronofp-afia, libello : cxplicit. seqiumtur partlculae historiarum

(supra p. 257). atlnotat Arndtius folia Imius voluminis aliquando maiore corpore videri
comprehensa fuisse, cum numeros inscriptos habeant, manu tamen recenti, 62—73. 24. 25.
69. Parisinus bibliothecae dc VArsenal n. 982, de quo supra p. 261 egi ad historias Spec. 23.
et p. 33 1 ad contiuuationem Isidorianam Hispanam, descriptus est ex Alcobaciensi deper-

dito. post Orosium continet f. 42 seq. Isidori chronica maiora sine inscriptione et sub-
seriptione, sed Yfîdoro ininori tribuuntur tam in indice volumini praemisso quam in
titulatione paginarum. sequuntur Isidori historiae adiecta contimatione laudata. prope

*
accedit ad codicem F: ita c. 398 est jjer Athanagildum tirannum habetque c. 409 de
Hunis, non habet c. 408'' de Gregorio.
70. Matritensis univ. n. 134 saec. XHl, descriptus ex eodem Alcobaciensi (supra
Spec. 10.
p. 330), habet f. 47'— 53 chronica haec sine inscriptione, sed post praefationem legitur:
explicit prologus, incipit cfronim) Isidori Itmioris.
71. Pelagius episcopus Ovetensis (f c. a. 1143) corpori historico ei, de quo supra
p. 262 exposuimus, praeter liistorias Isidori chronica quoque inseruit inscripta (certe in
codice Matritensi bibl. nat. T 10 teste Knustio Archiv 8, 798) incipit corografia (sic)
Isidori lunioris Paccnsis rpiscopi, id quod convenit cum ipsius praefatione 1. c. relata
(ef. p. 328). praefatio Isidoriana hic legitur sub praescriptione incipit lihcr gentis Ronia-
norum per gcnerationes praeceditque caput de Romulo. finit liber in capite nostro ^l^*",
unde colligitur eum pertinere ad ordinem posteriorem. sequitur laterculus imperatorum

Byzantiorum editus inter auctaria p. 494.
72. Rodensis liber, de quo supra p. 258 diximus ad historias Isidori, hodie desi-
deratur, nisi quod in tabulis Palomaresianis supersunt verba et prima: cronica Isidori
lunioris. scx dicbus cet. (praefatio abest) et postrema: fiunt igitur consummatio . . .
saecidi est. plenior eius libri, cui propria est c. 417 interpolatio Suinthilani pro Sise-
buto, notitia superest in libris duobus inde descriptis, qui sunt hi:
X, 161 saec. XI/XII f. 143—145; vide supra p. 258.
73. Matritensis bibl. nat.
Spec. 9.
74. Romanus Vallicellianus R 33 saec. XV; vide supra p. 259. spec. 35.
75. Florentinus Laurentianus phit. 20 n. 54 saec. XI, de quo vol. 1 p. 158 dixi ad F
—
genealogum, f. 30 34 chronica habet cum praescriptione hac (quae poni debuit post
praefationem, errore posita est post verba homincni Adam prima aetas saecidi): incipit
conographia [sicj Ysidori lunioris. subscriptio uulla. contaminatum esse librum inter
alia ostendit Sisebutus in exordio relictus, cum adsint in fine Suinthilae laudes, item
locus de Galeno c. 27 in libris prioris ordinis collocatus ante c. 274, in libris secundi
ante c. 266, hic relatus utroque loco. caput 334 de Constantino quomndo immutarit
librarii pietas, editio monstrat, item locum de Graecorum libertate c. 210» quomodo auxerit
eius doctrina. admisi nihilominus librum, ut inde appareret textus forma vulgaris.
76. Coloniensis bibliothecae capitularis n. 83 ^, aliquamdiu Darmstadiensis n. 2084, K
iam antiquo domicilio restitutus (cf. laffe et Wattenbach Colon. codd. p. 29; Waitz
neues Archiv Krusch Studien sur Chronologie p. 195), seriptus sub Hildebaldo
4, 163;
archiepiscopo a. 798 (v. eomputationem ad hunc annum deductam editam MG. SS. 16, 370),
adhibitus (ut observavit Arndt neues Archiv 4, 163) incipiente saeculo nono a scrip-
tore annalium Hildesheimensium (MG. SS. III p. 18 seq.). post Hieronymianorum
chronicorum praefationem habet f. 5 12 chronica Isidori. —
praescriptum incipit chronica :
Esidori lunioris; subscriptio nulla. adhaeret brevis computatio incipiens: «fc Adam usque
addiluviiim anni IICCXLII, finiens ab inicio mundi usque ad : nativitatem Christi anni
VCXCVIIII, ab Adam usque ad passionem Christi anni VCCXXVII. —
Haec Isido-
rianorum chronicorum forma non pauca habet propria id est , communia cum sola epi-
toma quae sequitiir Vindobonensi. epitomata quodammodo est et ipsa, scilicet inde
a c. 197 (nam quae praecedunt integra referuntur) capita aliquot, ut c. 209. 210,
406 CHRONICA MAIORA
similiter atqiie V
plura omisit servata uon solum iu exemplaribus plenis, sed
breviavit,
etiam iu T', ex
ut contaminatione
c. 77-"'. duarum editionum banc recensionem pro-
diisse ut inde efficitur, quod in principio Sisebutus remansit, in fine adest caput de
Suinthila, ita etiam certius inde colligitur, quod ad locum de Phoroneo c. 37, quem
habet sub Isaac ut editio prior, cum secunda eum sub lacobo referat, hic adscribitur:
hoc siib lacob, ad caput de Memphi 41, quod habet sub lacobo cum priore
item
ordine in secundo ad losephum, similiter adnotatur: lioc sub loseph.
relatum nec
contaminationem solam haec forma admisit, sed etiam auctorem hic illic emendat.
ita c. 63 pro corrupto Clintis, quod habent reliqui omnes, in T^ restituitur Lintis, omnino
adhibito Hieronymo, novitque eam emendationem is quoque qui librum scripsit, cum K
Linum ante c. 63 chronicis inseruerit. similiter duo libri c. 67 Minotaurum adiciunt KV
et in praefatione Yictorem faciunt non Tonnennensem solum, sed etiam Africanum.
denique huius recensionis auctor, ut iufra ostendetur, eo oftensus, quod primus census
tribuitur Tullo Hostilio, capite inserto suum reddidit Servio Tulho.
nihilominus item
infra demonstrabimus in iis, quae haec forma sola habet, reperiri quaedam quae vix
Isidoro ipsi abiudices.
V 77. Vindobonensis bibliothecae auUcae n. 89, antea Salisburgensis 72, scriptus
saec. IX, inter alia post Rufi breviarium (ad hoc librum adhibuit Wendelinus Foerster
in ed. Vindobonae a. 1874 agens de eo in praef. p. 4) f. 7 —9 proponit Isidoriani
chronici epitomen inscriptam : wcy) lib de ordinc tempornm, subscriptione nulla. foliorum
duorum amissorum, scilicet a c. 68 (finit minotauro ipocentazirus) ad c. 233 (incipit iulius
caesar) damnum supplent apogTapha codicis duo quae sequuntur. annos mundi tamen
nos non dedimus nisi quatenus superest archetypum.
F" 78. Vindobonensis n. 323 saec. XII epitomen proponit f. 46 54 accurate descriptam, —
nisi quod anni mundi aut omissi sunt aut temere immutati.
Fe 79. Londiniensis musei Britannici Hbrorum Egertonianorum n. 1118 (antea coll.
Agus. soc. lesit) f. 1 — 10. in universum minus diligenter exaratus est. Sprevi duo alia —
Spec. 37. 38. apographa saec. XV reperta in codicibus Cheltenhamensibus 3706 et 7283; utrumque
in principio praefationis pro per generationes habet peregrinationes. — Editio princeps
chronicorum Isidorianorum s. 1. et a. (creditur impressa esse Romae apud Stephanum
Planck; cf. Hain rep. bibl. 2, 1, 145 et Arevalus Isidor. 1, 686: ego eam vidi Venetiis
in Marciana vol. misc. 2631, 2) foliorum sex formae quaternariae non ipsa, sed hanc
eorum epitonien repraesentat.
Codices non excussi vel deperditi.
Troyes n. 386 (Pertz Archiv 7, 219; cat. des bihl. des dep. vol. 2 p. 175), ante Bouhierii,
inter opera Isidori extremo loco chronicon dat continuatum ad a. 1265.
Rouen n. 1181 = U. 81 (antea U. 11) saec. XV (Pertz Archiv 8, 370; Omont cat. des
bibl. dcs dep. vol. 1 p. 280) post Hieronymum eum Prospero et Sigiberto Isidori
chronica habet sine nomine auctoris : incipiunt brevem femporum, finiunt in Sisebuto
verbis vita et miraculis claruit.
Soriensis a Perezio adhibitus (vide supra p. 165). secundum ea, quae de eo libro refe-
runtur , fuit in eo hbro 'duplex conclusio', quarum altera pervenit ad a. Heraclii V
et Sisebuti IV, ex altera, scilicet ordinis posterioris, quae adnotata habuimus, rettuli-
mus ad c. 414*. 417".
Oxomensis a Perezio adhibitus (vide supra p. 331).
Petri Pontii Leonis episcopi Placentini Hber recens, sed optimus secundum Perezium
apud Villanuevam viage 3 p. 213.
Perezii corpus chronicorum, cuius supra p. 265 dixi extare exemplaria plura, in his
Segobrigense, Toletanum bibl. cap. 26, 27, Matritense bibl. nat. P 38, etiam chronica
Isidoriana comprehendit. descripsit Perezius librum Soriensem, adiecit variam
lectionem libroruni eoriun (jui praecedunt et Lucae Tudenwis. codicis Segobrigensis

apparatu instructi nobis copia non fuit et facile eo carui; reliquos sprevi.
Pomposae secundum catalogum a. 1093 (Becker catal. bibl. ant. p. 170) in volumine
Isidorianorum fuit c/ironica sancli Isidori Spalensis episcojii describens historiarum
hreviarimn ab exordio mundi usque ad Heraclii tempus.
Guelferbytanus Augustanus fol. 5, 3 saec. XVI: principium doficit. vidi et sprevi.
Darmstadieusis n. 146, saec. XV fin., antea liber carthusiae Wesaliensis in parte altera
f 211 — 217. incipiunt chronica brevem temporum expositionem, fixmmt corisummatio
sccidi est. me rogatus Zangemeister.
inspexit a
Monacensis 516 scriptus ab H. Schedel a. 1475 continet chronica Isidori breviata sub
titulo: Isiodori opusculum de temporibus, incipientia: breve temporum progenerationes
et regnu, finientia: igitiir ah cxordio mundi usque ad era DCLIIII, hoc est quinto
anno HeracUi imperatoris, V mil. octingenti decimo sexto sequente clausula solita.
Pisanus hber inscriptus similiter atque Vaticauus n. 134S (supra n. 2), cuius memiuit
Waitzius SS. Lang. p. 505, a me Pisis frustra quaesitus est.
Compilationum posterioris aetatis superstructarum Isiodorianis enumeratio plena
neque fiuem haberet neque utilitatem. itaque paucarum tantum mentio fiet. — Qui histo-
rias Isidori in Hispania saec. VIII medio continuavit, eum supra p. 325 vidimus chronica
quoque eius adsumpsisse. — Chronographi Hispani alii quoque civis opus continuarunt,
in Lucas Tudeusis ita, ut compihitionis eius primum hbrum constituant chronica
his
Isidori, secundum historiae (vide supra p. 264). Compilatio codicis Vaticani n. 1361 —
saec.XII imperatores Romanos enarrat ad chronica Isidori, his subiungens primum ex-
cerpta ex Bedae chronicis, deinde catalogum regum et imperatorum editum SS. 3, 217
(cf. SS. Laug. p. 505). — Compilatio Havniensis, de qua egimus ad chronica Itahca
(voL I p. 266 seq.), praeter ea et Prosperiana multa, ut ibi ostendimus, h*abet deprompta
ex — Bedam in chronicis suis passim usum esse Isidorianis infra ubi edentur
Isidorianis.
demonstrabitur. — Expilavit eadem in historia Romana Paulus diaconus praef. (v.
Droyseni p. LII). — Annales Ulsteriani (ed. Hennessy Dubhni 1887) ad 616 (vol. a. 1
p. 88) adnotant: Usque hunc annum scripsit Isiodorus cronicon suum, ita diccns: 'Eraclius
'dehinc quititum anmim agit imperii , hoc est anno quinto imperii Eraclii et quarto
'religiosissimi principis Sesibuti: sunt ab exordio mundi usque ad Eraclii annum pre-
'sentcm, hoc est quintum VDCCCXIIir. — In Gallia auctor corporis Fredegariani uno
certe loco 3, 65 expilavit horum chronicorum c. 402, fortasse etiam altero 1, 26 de
creatione mundi eadem
adhibuit. —
Potest addi locus ex Elipandi (cf. Ai-evalus in ed.
opp. vol. 1 p. 249) epistula ad Carolum magnum (apud Florezium Esji. sagr. 5, 541):
de quo (Constantino imperatore) beatus Isidorus dicit: 'heu piro doJor! hono usus iwin-
'cipio et fine mcdo' similisque alter ex epistula eiusdem ad Alcuinum (laffe bibl. rer.
Germ. ep. 122 vol. 6 p. 497).

Saepenumero inveniuntur ex Isidorianis chronicis excerpta interposita alienis,
maxime Bedanis, quae ubi edentur, exempla afferemus.

lam postquam de libris scriptis diximus, restat quaestio, ex iis quae sic tradita
accepimus quaenam sint vere Isidori et quae ratio intercedat inter recensiones duas
alteram finientem in a. 615, alteram pervenientem ad a. 624. hoc dubium non est capita
ea quae non inveniuntur nisi in libris solitariis insiticia esse ita supra iam diximus :
Pseudo-Mellitum (31) chronica haec iuterpolavisse adsumpto Hieronymo, euni quoque

scriptorem. a quo pendent libri KV, de suo quaedam et mutavisse et addidisse, id
ipsum fecisse librarium codicis recentissimi Florentini F. haec ut in ordinem recepimus,
ne lectorem fugerent, ita patet adiecticia esse. at longe gravior et late patens quaestio
surgit,quiduam statuendum sit de duabus recensionibus illis sic ut nos eas traditas
accepimus magnopere differentibus. bis chronica ab auctore edita esse, primum a. 615,
.
408 CHRONIOA MAIORA
deinde a. 624 et ad nos pervenisse exemplaria editionis utriusque satis constat^).
scilicet cum pleraque et in praefatione Sisebutum regem nominent et in eius laudibus
finiant, alia longe pauciora et in exordio Suinthilam subs^tituunt et in fine ad caput

illud de Sisebuto alterum adiciunt in Suinthilae honore versans. accedit quod cum
eodem anno, quem enuntiat chronicorum editio secunda, Isidorus historias emiserit,
facile cum iis coniungere potuit chrouicorum editionem alteram. ad hanc igitur divi-
sionem primariam quae adhibuimus examinatave abiecimus, sic ut supra
exemplaria
recensentur digesta sunt.utramque editionem ab ipso auctore emissam esse verisimile
est, cum secunda quoque prodierit eo vivo neque quicquam in posteriore reperiatur,
quod Isidorus non pariter scribere potuerit atque quae leguntur in editione priore.
nihilominus quaeritur, utrum duarum formarum differentia ab ipso Isidoro magis
pendeat an a hbrariorum alterius utrius libelli studiis mutandi et breviandi. illam
opinionem probabilem iudieabit qui accedit ad examen, facto examine dubitatio certe
surget, an non ea quae in editionibus duabus differunt, ex bona parte ad librariorum
arbitrium magis redeant quam ad consihum auctoris. in universum secunda editio
plenior est priore, sed desiint in illa capita non pauca (c. 253. 254. 350. 374. 402. 403.
409) servata in altera. ut haec nemo Isidoro abiudicabit, ita locorum longe plurium
servatorum secunda certe plerique non videntur ex ampliatione ac-
in sola editione
cessisse ad formam prolixiorem, sed deficere in breviore ex mutilatione. de acephalis
quae Isidorus adversarius eorum acerrimus'^) tradit solito expbcatius capitibus sex 385.
386". 389". 394". 397". 407", eorum primum omnes libri habent, reUqua ordo posterior
solus. auctores, a quibus pendent capita in sola editione secunda reperta, quod sunt
ii ipsi, a quibus veniunt communia (ut Eutropiana c. 253 — 255 sunt in recensionibus
duabus, longe pleraqne in posteriore sola) , explicationem haberet etiam si accessissent
in editione altera ab ipso auctore procurata; sed tanta aequalitate ut ea insereret ex-
cerptis prioribus, quanta excerpta potissimum ex Victore et lohanne facta procedunt,
nequaquam adsequi potuit scriptor ut doctrina ita diligentia destitutus. etiam clarius
comparatis locis servatis forma diversa in recensione utraque intellegetur utramque
editionem nobis traditam esse licentia librariorum multis locis corruptam et modo in
priore, modo genuinam formara

in posteriore vel genuinae propiorem reperiri. ita nar-
ratio de Gothorum conversione c. 349. 350 in rec. I traditur iisdem verbis atque in
historia tripertita ab Isidoro compilata ; contra rec. II, scilicet libri SPB W cum epitoma
Vindobonensi V ad pauca verba eam redegerunt. narrationem c. 401'' de conversione
Armeniorum Hiberorura Maccuritarum recensio prior omisit, posterioris libri plerique solos
Armenios admiserunt, duos alios populos et ipsos apud lohannem nominatos soli libri KV
exhibent. aliis locis prior recensio corrupta et interpolata invenitur, integra posterior.
0.339 quod Isidorus scripsit: haeresis Anthropomorphitarum in Sijria et Macedoniana iii
ConstantinopoU nascitur in recensionis secundae libris aut recte legitur aut levi errore
inlato et Macedonia pro et Macedoniana. quod habent libri omnes non contarainati recen-
sionis prioris in Syria in Macedonia in Constajitinojioli interpolatio est ex eo ipso errore
generata. exempla alia subiunxi.
Eufropiiis: c. 265 rec. I: c. 265'' rec. II:
(Traianus) Babylonem . . Iste Asia et Babylonia Babyloniam et Arabiam

vicit .... usque ad Indiae capta usque ad Indiae tines cepit et usque ad Indiae
fines . accessit
. Ara-
. . . . post Alexandrum accessit. fines accessit.
biam . . . in provinciae for-
mam redegit.
1) Hertzbergius quae de duabus cbroiiicnTOm edifionilnis exposuit (Forschungen l.T p. 294 seq.) pro
non scriptis habni: uam diligentia et acumen iu eiusmodi quaestioue non sutBciuut librorum iusta cognitione
destituta. 2) Braulio in prnenotatione de Isidoro i,AreTalus vol. 1 p. !!): quo fiumine eloquentiae et quot
Eutropius: c. 273 rec. I: c. 575" rec. II:
Pius propter clementiani Jste ob hoc tale cogno- Iste propter clementiam
dictus est. mentum accepit, quia in talc nomen accepit.
onmi regno Romano cau-
tionibus incensis cunctorum
debita relaxavit: undc et
pater patriae appellatus est.
Hydatius: c. 373 rec. I: c. 373^ rec. II:
Alani et Vandali et Suevi Wandali quoque Spanias Wandali quoque, Alani et
Hispanias ingressi. et Suevi Gallias occupant. Suevi Spanias occupant.
Itistinus 1, 1, 9^): c. 32 rec. I: c. 32 "^

rec. II:
Postremum bcllum illi Sub quo (Nino) Zoroaster Hac aetatc magiae ars in
(Nino) fuit cum Zoroastrc magiac inventor a Nino rege Persida a Zoroastre rege
rege Bactrianorum, qui pri- occiditur. oiiils.m est if/itur Bactrianorum reperta est.
mus dicitur artes magicas dignifas reyin Zoronstris. omissa cst igitur caedes Zo-
invenisse .... hoc occiso. roastris.

I-
Chr. tirb. a. 3oi: c, 162. 153 rec. I: c. 152. 153 ^"

rec. II:
Numa . . . pontifices vir- Numa Pompilius . . . pri- Numa Pompilius primus

gines Vestales instituit. mus Vestales virgines in- pontifices et virginesVestales
stituit instituit.
Augustimis:
(Numa putavit) illam civi- falsorum deoruni numerosi-
tatem deorum profecto falso- tate civitatem implevit.
rum numerositate munien-
dam.
Clir. urh.:
Hic duos menses ad X men- duosquc menses lanuarium duos menses in aunum Ro-
ses Komuli instituit, lanua- et Februarium doccm mensi- nianis ad dcccm menscs ad-
rium diis superis, Febru- bus adiecit. iecit, lanuarium diis superis,
arium diis iuferis dedicavit. Februarium diis inferis dedi-
cavit.
CJir. urh. a. 354: c. 156 rec. I: c. 156 rec. II: c. 169^ rec. VK:
TuUius Hostilius TulHus Hostihus Tullius llostilius Tunc primus Ro-
. prior censum egit. prior in re publica prior pubUca
in rc mae coepit Servius
ccnsum egit. census cgit, quod ad- TuUius Romae cen-
Eutropius 1, 7: huc per orbem ter- sus agere,quod ad-
Servius TulUus . . rarum incognitum huc per orbem ter-
primus omnium cen- erat. rarum incognitum
sum ordinavit qui adhuc pcr erat.
orbem terrarum incognitus

erat.
iaculis divinanim scripturarum seu patrum iestimoniis acephalitarum haeresin confoderit, synodaha ;iesta
coram eo Hispali acta declaraiit, iii qua contra Gregorium praefatae liaeresis antistilem eam adseruit ren-
tatem. Coiitiuuator Isidori Uispaiius c. 16 supra p. 339, ubi vide.

1) Eadem habet, e.\ lustino scilicet, Augustiuus c. d. 21, 14, sed cum et inaecedeutia et sequentia Isi-
dorus ex lustiuo traxerit, illum hoc nou videtur compilasse.

loco paullo lougius ab Isidoriams recedit
Hieronymus a. Alir. 7: Zoroastres maijus rex Bactriauorum clarus haletur. adoersus quem Ninus dimicavit.
CHROmCA II.
^2
410 CHRONICA MAIORA ISIDORI IVNIORIS.
Differentias inter editiones duas, quas probabiliter referas ad auctorem librum

antea editum secundis cmis recognoscentem nullas ego offendi praeter locos de Suin-
,
thila et fortasse regnum

uno anno auctimi errore sane sed multis communi.
lustiniani ,
chronica etymologiis inserta breviata etsi presse in universum sequuntur formam breviorem,
adsunt in epitome capita quaedam quae in ea desiderantur (c. 77°. 300'') et omnino
ipsum breviandi studium eo ducere potuit, ut quae recensio prolixior sola servavit, tam
a brevioris diasceuasta quam ab epitomatore pariter abiccrcntur.
Haec si ita se habent, ut historias Isidori (vide supra p. 252) ita chronica quoque ad
nos pervenerunt recensionibus duabus ita comparatis ambabus, ut utraque tam inter-
polationem quam mutilationem subierit etad formam genuinam perveniamus coniuuctis
duabus. id ut verum fortasse, certe non bene scio dubitationes ita
est veri simile, et
magis moveri quam sedari. et perveniunt fortasse dubia ca ad ipsam librorum, quibus
etymologiaruni opus magnum traditimi acccpimus, miram diversitatem, cuius diversitatis
originem nescio an tangant Braulionis ad Isidorum epistidae (opp. vol. 6 p. 574 seq.).
nimirum postquam flagitavit (ep. 1(1) ab Isidoro Uhmm etymohgiarum, quem iam audivl-
miis consummatum neque accepit, post septem annos renovat preces (ep. 12): notesco
lihros etifmologiarum quos a te dojnino meo posco etsi detruncatos corrososque iam a mtdtis
haberi: inde rogo, ut eos mihi transcriptos integros emendatos et lene coaptatos mitterc
digneris. id quod ab auctorc obtinuit (ep. K')): codicem efi/mologiarum cum aliis codici-
hus de itinere tihi trunsmisi et licet incmeiidatum prae iimditndinr , tumen tihi modo ad
emendandum statueram offerre. idem BrauUo confirmat in vita Isidori. id ipsum quod
etymologiis si etiam chronicis aecidit, ut vivo auctore detruncata corrosaque circumferren-
tiu-, Ubrorum qui supersunt condicio rectc explicabitur.
Meam libelli rccensionem ita formavi. ut tani communia cditioni utriquo et sine
dubio Isidoriana quam alteri utri propria et unu conspectu coniungerentur ct in singuhs
capitibus de auctoritate liqueret. interpolationes tum certas quam dubias a textu cius-
modi auctoris cur secernerem, causa nulla fuit.
Orthographica ahaque minora formavi, quatenus ratio sivit (scihcet meris mendis
in adnotationem reiectis), ad hbrum Chiromontanum, ibi quoque ubi ipse variat inter
seribendi formas duas pariter antiquas, ut sunt ph et /" in Graecis. deficientc libro
antiquissimo oadcm ratione me apphcavi aut ad Sangallensem (cuius crrores soliti sunt
eius saecuh : e pro av oe — e et ('
permutatac —
pro y i —
o ei u permutatae — c et ^
item) aut ad Coloniensem, cuius hi fere sunt soloecismi pro aetate non multi: e pro
ae, ae pro e — e pro i (adfermans, collegitur, obtenuit, perdedisse) — i pro e (decim,
discendens, discrihunt, pacifacti, quingentissimo) —c pro t (Dioclicianus, Domicianus,
lacioribus, Thvodocion) — t pro c (Marfianus) — /( omissa (ac et hac perturbata,
scitartim) — i pro y (hieronimus, scitarum) — y pro / vel e (decym) — u pro o (nepus) —
/) inserta (dampnafus) — geniinatio malc admissa (quingmtissimo, transttdlit). reliquorum
hbrorum mendas vulgares et inutiles sprevi.
CHRONICORVM EPITOME.
Etymohgiarum cndicnn nimia maffnitudine ab auctore relictum hnpc.rfcctum. et
distinctum tituiis, nnn libris, Braulio, cuius rogatu eum fecit, ait se divisisse in libros
viginti. Ildcfonsus: scripsit, inquit, in ultim.o ad pctitionem Brcmlionis Cacsaruugustani
episcopi librum ctymologiarum , quem cum m-uUis annis conaretur perficere, in eius opere
diem extremum visus cst epitomen cbronicorum maiorum etymologiis in-
conclusisse.
sertam subscriptio ostendit absolutam esse anno Heraclii XVII (eum enim nominant
libri optimi quique), id est p. Ciir. ()27. quemnam loeum in etymologiarum libris
tenuerit, quos pleriquc codices sic ut Braulio eos ordinavit viginti faciunt, alii viginti
quinque vel octo et viginti (Arevalus vol. 1 p. 407), non huius epitomae editoris est
determinare ; in plerisque codicibus ita ut in editis ea efficit libri quinti capita duo
extrema (38. 39), cimi in aliis pro sexto libro procedat, in W) ad aliis (ut in nostro
septimum referatur. hoc non praetereundum in multis codicibus iisquo optimis quibus-
que, ex nostris in ADW, libri in editionibus quinti partem posteriorem (c. 28 39) —
seorsum proponi sub inscriptione de temporihus sequente indice capitum duodecim, cuius
tamquam exordium est primum dc chronicae vocabtih, novem quae sequuntur constituunt
libri Isidoriani de natura rerum, quatenus is ad tempora pertinet epitomen, duo ex- ,
trema, ut dixi, chronicorum maiorura. videmur hic titulum tenere talem, qualibus divisum
Braulio opus ab auctore accepit.
De rolatione quae intercedit intor chronica maiora et epitomen modo (p. 410)
diximus. huius cum prae illis exigua utilitas sit (nam missis corruptis et transpositis
quod imum habet epitome in maioribus non repertum c. 199 de Maximino, non
tam in epitoma additum videtur quam in utraque chronicorum maiorum recensione culpa
librariorum omissum), sufficiet de libris scriptis pauca adnotavisse. eorum duo genera
sunt, alterum etymologiarum ipsarum, altcrum chronicorum inde seorsum descriptorum,
quae in elenclio subiccto distinximus asterisco * praefixo. illius ordinis permulti, scilicet
ex infra enumeratis ii quibus notam f adposuimus, chi*onicis subscriptionem apponimt
hanc: colligitur omnc tcmpus ah cxordio mundi uscpie in pracsentem ghriosi Becesuinti
annum X, qici est aera DCXCVI, atmi VDCCCLVIII (vel LVII). is est annus
p. Chr. 658, mundi secundum computum Isidori, modo eum recte constituerimus, 5856.
ex hoc exemplari auctoris obitu vicennio fere posteriore omnes qui extant libri num
descendant, Braulio dcniquc quod ait libros etymologiarum antc quam ab ipso publi-
carentur, a multis liabitos csse dcfruncatos corrososquc, num aliqua ratione ad exemplaria
nostra redundarit, disquirent universi libri editores futuri; neque enim in particula hac
ingentis operis crisis cum fructu exerceri potest. codices chronicorum epitomatorum
tam comprehensorum opere universo quam separatim descriptorum per bibliothecas
quas adii data opera examinavi oranes, maxime ut additamenta deprehenderera ad
rerum notitiam utilia, eaquo spes quamquam fere fefollit, codicum Imius editionis
causa examinatorum indicom subicci. ex iis paucos clegi, quorum variam lectiouem in
52*'
412 CHRONICA MINORA
apparatum referrem, paulo plurium specimen proposui ad partem extremam. hoc notabile,
quod duo libri iique omnium antiquisaimi Guelferbytanus etymologiarum et Parisinus W
7530 P cbronicorum inde excerptorum, accedente ex parte Einsidlensi E etymologiarum,
cbronica exhibent interpolata: scihcet inserunt c. 17 Cainan alterum secundum LXX
interpretes et c. 31 Isaacum scribunt natum esse anno patris non centesimo, sed quinto
et septuagesimo contra commimem opinionem, sed vix mero calami errore (cf. item
,
c. 14. 19. 89. 128. 130). praeterea interpolationibus erroribusve eommunibus coniunguntur
libri et^Cilf (vide e. c c. 7) et CQ (vide c. 197. 252) et BEQH accedentibus deteriori-
bus multis (e. 265 quae hi libri addunt ante Itidaei, abhorrent ab epitomae brevitate
accesseruntque omnino ex chronicis maioribus).
Italia.
Fhrentiae in bibliotheca Laurentiana:
spec. 2. 1. phit. 19 cod. 32 saec. XV.

spec. 3. 2. plut. 52 cod. 21 saec. XIII.
spec.4. 3. Gadd. pl. 90 sup. cod. 17, 1 saec. XIII. post verba hidaei in Hispania Christiani
efficiuntur ita pergitur adhibitis Bedanis: et Persi a Romanis vinctmttir.

MMMMDCCCLXVI itcm Eraelius cum matre sua Martina ann. II. Cirus
Alfixandrinus cum sociis suis aeephalorwti heresim est insfaurans. finitur sic: Leo
ann. VIIII. Letd)randus rex Longohardorum ossa saneti Augtisfini de Sardinia
transtidit in Ticino et cum magno honore condidit M3IMAIMDCCCCXLIX
subiecta clausula residuum . . . cognitum est.
spec. s. 4. Gadd. pl. 90 sup. cod. 17, 2 saec. X.

spec. 6. 5. Gadd. pl. 90 sup. 17, 3 saec. XIII, in fine Ubri VII.
spec. 7.
t G. S. Crucis pl. 27 sin. codd. 7. 8 saec. XIII.
spec. 8. 7. S. Crucis pl. 27 sin. cod. 9 saec. X.
Spec. 9. 8. S. Crucis pl. 27 sin. cod. 10 saec. XII.
spec. 10. 9. S. Marci n. 582 saec. XI.
Spec. 11. 10. S. Mariae novellae 364 (olira 623) saec. X, in fine hbri VII.
spec. 12. 11. conventi soppressi n. 319 (= Vallombrosa 624) saoc. XIII.
Spec. i3.| 12. Ashburnham n. 1045 saec. XIV.
spec. 14.
f 13. Ashburnham n. 1404 saec. XIII.
Spec. 15. -|- 14. nuovi aequisti n. 80 saec. XIV.
La Cava de' Tirreni.

15. n. 3 saec. X. pars edita est in codice diplomatico Cavensi vol. 2 app. p. 25.
lAicae.
spec. 16. 16. bibl. cap. II n. 55; descripsit mihi partem bibHotliecarius Sforza.
Mediolani.
spec.18. l'^- Ambrosianus H 187 inf. saec. X.
M 18. Ambrosianus L 99 sup., antea Bobiensis. saec. VIII/IX fcf. Reifferacheid bibl.
patrum 2, 49). recepi in apparatum.

Mutinar.
spec. 19. 19. arch. capit. I n. 17 saec. IX; in fine libri VII. in iino margine: ah initio
mwuli usquc hic isfi sunf anni VDCCLXXVIIII.

Neapoli.
t 20. V. B. 13 saec. XIV.

21. V. B. 14 saec. XIIL
22. V. B. 15 saec. XV.
Spec.2o. 23. VI. D. 61 saec. X.
Momae.
24. Vaticanus n. 023 saec. XII. adest continuatio Bedana (supra n. 3).
f 25. Vaticanus n. 024 saec. XI.

t 20. Vaticanus n. 020 saec. XIII.
*t 27. Vaticanus n. 1869 saec. XII/XIII f. 91.
28. Vaticanus Palatinus n. 281 saec. IX. recepi in apparatum. B
t 29. Vaticanus Palatinus n. 282 saec. XIV.
t 30. Vatieanus Palatinus n. 283 saec. XIV.
31. Vaticanus Urbinas n. 100 saec. XV, in 1. VII.
32. Vaticanus Urbinas n. 141 saec. XIII, in 1. VII.
t 33. Vaticanus Urbinas n. 479 saec. XIV.
* 34. Vaticanus Urbinas n. 585 saec. XI chronica Ysidorl de secidi etatibus.
t 35. Vaticanus reginae n. 112 saec. XI.
30. Vaticanus reginae n. 137 saec. XIV.
37. Vaticanus reginae n. 239 saec. XIII.
38. Vaticanus reginae n. 294 saec. XI. interpolata sunt chronica ex Isidori maioribus.
computationem insertam inter c. 416 et 418 chronici maioris dedimus in auctario
IV p. 505.
39. Vaticanus reginae n. 1824 saec. XIV. in fine: a tiativitate Cliristi iisqtie nunc
fiunt anni T)CCXXT'II in hac supjmtatione.
40. Vaticanus reginae n. 1953, antea S. Maximini j j j j
ciacensis monas., saec. X (Reiffer- .1
scheid bibl. patrum 1 p. 375). libri in codice non numerantur. chronica f. 49' — 51
scripta sunt litteris maiusculis tota. subscriptio anni 658 adiecta est a manu
recentissima. recepi in apparatum.
*t 41. Vaticanus reginae n. 2034 saec. XV f 122—125. subscriptum : cxplicit cronica

beafi Isidori.
t 42. Vaticanus Ottobonianus n. 343 saec. XIV.

43. Vaticanus Ottobonianus n. 345 saec. XI.
45. Vaticanus Ottobonianus n. 404 saec. XV. continuationem finientem in Theo-
dosio II a. 710 (cf. Arevalus vol. 3 p. 512) edidi inter additamenta IV p. 504.

47. Vaticanus Ottobonianus n. 477 saec. XIII. praeter alia interpolata (v. Arevalus
vol. 3 p. 513) adest continuatio Bedana (v. n. 3).
t 48. Chigianus A. VIII. 243 saec. XV.

49. Chigianus A. VIII. 244 saec. XIV. continuatio incipiens: Theodosius ann. IV.
Theotonia gratiam baptismi suscepif, finiens : assump)tus cst Fredericus II qui nunc
imperat edita est apud Arevalum vol. 3 p. 512 seq.
49^. Casanatensis bibliothecae n. 711 scriptus a. 1057 (certe in eo finit computatio
f. 73) habet originum librum V et in hoc chronica.
Taurinis.
50. D. m. 19 (Pasini n. 55) saec. XI.
51. 1. II. 7 (Pasini n. 53) saec. XI. adest continuatio Bedana (supra n. 3).
52. I. III. 19 (Pasini n. 56) saec. XI.

53. I. IV. 14 (Pasini n. 57) saec. XI.
Venefiis.
54. Marcianus Lat. cl. II n. 47 saec. XIV. adhaeret computatio pariter atque in n. 38.
Vercellis.
55. bibl. cap. n. 58 saec. IX. ex hoc libro et tribus qui sequuntur sextam aetatem Spec 22.
describendam mihi curaverunt amici.

414 CHRONICA MINORA
Spec. 23.
-f
56. bibl. cap. n. 102 saec. IX.
spec. 24. fiT. bibl. cap. n. 128 saee. X.
spec.25. r>8. bibl. cap. n. 202 saec. IX.
Gallia.
Amiens.
59. n. 221 saec. XII. continuatio, quae pervenit ad Ludovicum Lotharii filium,
edita est p. 502.
Parisiis.
*t 60. n. 5009 saec. XIII (Waitz Archiv 1 1, 288).

* 61. n. 5239 saec. XI f. 148 — 151 de temporibus Ysidori.
* 62. n. 5543 saec. XI f. 151 — 154 (cf. Waitz Archiv 11, 286), praecedenti similis.
r * 63. n. 7530 saec. IX f. 289. 290 incipit prima aetas. recepi in apparatum.
spec. 21. 64. n. 7582 saec. IX.
t 65. n. 7583 saec. X.
66. n. 7584 saec. X. libri non numerantur.
t 67. n. 7585 saec. X.
t 68. n. 7588 saec. X.
69. n. 7589 saec. XII.
70. n. 7590 saec. XIIL
t 71. n. 7591 saec. XIIL
72. n. 7592 saec. XIIL
t 73. n. 7593 saec. XIII.
t 74. n. 7594 saec. XIII.
75. n. 7595 saec. XIII. continuatio eadem atque n. 59.
76. n. 7596 saec. XIII.

77. n. 7596^ saec. XIII.
t 78. n. 7597 saec. XIV: in 1. Vl'
t 79. n. 7598 saec. XIV : in 1. VI.

t 80. n. 7599 saec. XIV.
t 81. n. 7600 saec. XIV.
t 82. n. 7601 saec. XIV. clausulam dedi in auctario p. 506.
t 83. n. 7602 saec. XV.

t 84. n. 7603 saec. XV.
t 85. n. 7604 saee. XIV.
t 86. n. 7607 anni J 460.
87. n. 7670 saec. X.
88. n. 7672 saec. XII.
t 89. n. 7674 saec. XIV.
t 90. n. 7675 saec. XIV. clausula ut n. 82.
91. n. 7676 sacc. XV.
t 92. n. 8501^ saec. XII.
t 93. n. 10291 saec. X.

t 94. n. 10292 saec. X. libri non numerantur.
t 95. n. 10293 saec. X.
* 96. n. 11676 — 11680 in apparatu novae editionis operum Isidori post Dubreulianam
a. 1601 ciironica minora reperiuntur descripta 'ex ms. codice Lexoviensi'. clau-
sula ut n. S2.
t 97. n. 1 1864 saec. XH.

98. n. 14085 saec. X.
ISIDORl IVNIORIS. 415
t 99. n. 14743 saec. XII/XIII.

100. n. 15009 sacc. XII (S. Victuris SG?') f. 160'. epitomc.
t 101. n. 16216 saee. XIII.
t 102. n. 17159 saec. X.

t 103. n. 17160 saec. XH.
t 104. n. 17161 saec. XII.
t 105. n. 17875 sacc. XII.
t 106. n. 17876 sacc. XII.
t 107. n. 17877 saec. XII.

t 108. nour. acq. n. 2169 saec. XI (cf. neues Archiv 6,488), manu Hispana. sub- Q
scriptio voluminis haec est : explicitus est liber ethimologiarum sub era 1 C" X*
(= p. Chr. 1072) VIIIT Jds Stbrs lune cursu VII" regnante rex Sancio in
Castella ct iu Legione et in Gallecia, Doniinico (lciiiqiw aiiiiafi monasterii sancti
Sebastiaui de Silus regenti. in margine adnotantur persecutiones decem et
passiones martyrum quaedam. recepi in apparatum.
Belgicum et Hollandla.
Bruxellis.
109. n. 668 saec. XIV.

t 110. n. 4687 saec. XII.
t 111. n. 5447 saec. XI/XII.
112. n. 7997 a. 1456 mutilo libro maior pai's chronicorum deest.
t 113. n. 9386 saec. XI.
t 114. n. 9844 saec. X.
t 115. u. 9915 sacc. XII.
Gronimjae.
t 116. n. C. D. 3 saec. X, antea monasterii nemoris bcatae Mariae virginis prope
Northoeru. niisit descriptum Burger.
Lugduni Batamrum.
1 17. publ. u. II.
1 18. publ. n. 29 saec. XIV.

t 119. publ. n. 73 saec. XIV.
t 120. Vulcanii n. 1 saec. XIII.
121. Perizonii n. 2 saec. XII.
t 122. Vossianus Lat. fol. n. 71, antca Gruteri, saec. X. adnotatio de Kecesvindo in
margine adiecta est raanu vetere.
t 123. Vossianus Lat. fol. n. 82 saec. IX.
124. Vossianus Lat. oct. n. 15 saec. X. epitome.
125. Vossianus Lat. oct. n. 67 saec. XI.
Hispania.
Codices in Hispania adservatos recensui ad enotata inde a Knustio Ewaldo Bernaysio
adhibitis relationibus editis Knustii [Archiv vol. 8 a. 1843), Ewaldi (^neues Archiv vol. 6
a. 1881), HarteH (bibl. patr. Lat. Hisp. vol. 1 a. 1887).
Escurial.
t 126. B I 10 saec. XIII. Ewald p. 233. Hartel p. 29.

t 127. B I 11 saec. XIV. Ewald p. 233. Hartel p. 29. adhaeret, sed tribus paginis
vacuis separata ab Isidorianis, continuatio Bedana (supra n. 3) aucta capitibus
duobus.
416 CHRONICA MINORA
128. B I 12 saec. XIV. Knust p. 810. Hartel p. 29.

129. & 12 saec. XIV. Knust p. 811. Hartel p. 57. adhaeret continuatio Bedana
(supra n. 3) similiter aucta atque est in n. 127.
t 130. & I 3 anni 1047. Knust p. 814. Ewald p. 248. Hartel p. 57.
spec.i7. 131. & I 14 saec. VIII. Knust p. 815. Ewald p. 250. Hartel p. 70.
132. P I 6 saec. X/XII. Knust p. 818. Hartel p. 100.
133. P I 7 saec. IX. Knust p. 818. Hartel p. 101.
134. P I 8 saec. IX. Ewald p. 260. Hartel p. 102.
C 135. Q II 24 saec. Vin. Knust p. 817. Ewald p. 272. Hartel p. 112. chronica
iussu meo collata sunt a Bernaysio. recepi in apparatum. ad finem quae
adiecta sunt, relata sunt in addit. IV p. 506.
136. R III 9 saec. XII. Ewald p. 279. Hartel p. 139.
Matritl.
137. bibl. nat. A 51 Knust p. 770; Ewald p. 287: Hartel p. 320.

saec. XIII.
•Chronica omnium pontificum imperatorum Romanorum' Gilberti (SS. XXIV
et
p. 117) inserta post Isidori chronica minora ad nostram operam non pertinent.
138. Toletanorum 15,8 saec. VIII/IX. Hartel p. 291. a Knustio p. 822 videtur
referri sub n. 14, 24.
139. Toletanorum 15, 9 saec. XI. Hartel p. 293. ab Ewaldo p. 319 videtur referri
sub n. 15, 19.
f 140. academiae, antea S. Aemiliani de la Cogolla n. 8 saec. X. Ewald p. 331.

Hartel p. 493.
t 141. acadeniiae, antea S. Petri de Cardeua n. 12 saec. X. Ewald p. 335. Hartel

p. 524.
Toleti.
142. n. 15, 10 saec. XIV. Ewald p. 361.
143. n. 15, 11 saec. XIII. Ewald p. 362. in fine est principium adnotationis eius,
quam rettuHmus ex n. 135.
Britannia.
Cambridge.
t 144. bibl. publ. PfHÔ saec. XHI.

145. bibl. publ. Gg I 19 saec. XIV. epitome.
t 146. bibl. publ. Kk II 13 saec. XV.
t 147. collegii Corporis Christi n. 22 saec. XIII.
Gheltenham in bibliotheca Phillippsiana.
t 148. n. 272 saec. XII.

149. n. 2054 saec. XIII.
t 150. n. 2533 saec. XIII.

151. n. 2812 saec. XIV. continuatio eadem atque n. 59.
152. n. 3352 saec. XII. adhaeret continuatio Bedana (supra n. 3).
t 153. n. 8219 saec. XII.
Londinii.
* 154. Cotton Tit. D. XIX saec. XV exeuutis. inscriptio et subscriptio nulla. cx
additamentis, quae sunt multa, scd pessima, sublecta ex Hicronymo, libro pouti-
ficali, Paulo diacono aliisque, selecta quaedam rcpcries iii auctario IV p. 503.
t 155. reg. 6 C I saec. XI.

t 156. reg. 12 F IV saec. XII.
t 157. Harleianus 6 saec. XIII.
t 158. Harleianus 2660 saec. X.

t 159. Harleianus 2686 saec. IX exeuntis. in fine libri quinti capitula XII de tem- h
poribus seorsuni numerantur indice praemisso. recepi in apparatum.
160. Harleiauus n. '.Wih scr. a. 1496.
161. Harleianus n. 3099 scr. a. 1134.
162. Harleianus n. 3941 saec. X.
*t 163. Burney n. S f. 3. 428 ante et post biblia saec. XIII.
164. Burney n. 326 saec. XII.
t 1 65. Burney n. 328 saec. XIV.
t 166. Lansdowne n. 433 saec. XIV. chronica scripta sunt in foliis postea inscrtis 78.
79 et in tertio antiquo 80, cuius prior scriptura vere Isidoriana ex parte deleta
est, ut posteriori locura faceret. adnotationes totae mutatae sunt , sed inutiles
omnes; adhibiti reperiuntur Beda aliique.
t 167. Arundel n. 129 saec. X, corr. saec. XI adiecta adnotatione Eecesuinthiana.
t 168. add. n. 15603 saec. XII.
169. add.n. 21998 saec. XIV.
170. add. n. 22797 saec. XIII.
171. add. n. 22798 saec. XIV.
Oxonii.
172. Bodleianus n. 239 saec. XI.
173. Bodleianus n. 395 saec. XIII.
174. Bodleianus n. 396 saec. XIV.
t 175. Balliol collaje n. 8 saec. XIII.
t 176. Balliol college n. 283 saec. XIII.

177. Lincoln coUege n. 63 saec. XII.
t 178. Lincoln college n. 64 saec. XIII.

179. Magdalen college n. 8 saec. XIV.
180. Merton coUege n. 95 saec. XIV.
t 183. Oriel coUege n. 2 saec. XII.

184. Queen's coUege n. 320 saec. IX. praecedit carmen Eucheriae (anth. Lat. vol. 5 D
p. 361 Baehrens) destitutum primo disticho. recepi in apparatum.
185. Trinify coUege n. 55 saec. XI.
t 186. Trinity coUegc n. 64 saec. XIH.

t 187. Unipersity coUege chronicorum adsunt exempla duo, alterum
n. 118 saec. XII.
in ipso opere, alterum postea eidem insertum.
Germania, Austrla, Helvetii.

Baniberg.
113 saec. XI. sine inscriptione et subscriptione. spec. le.
*t 188. E. IH. 18 f. 112.
Basileae.
t 189. F. III. 15 sacc. IX. sextam aetatem descriptam misit Sieber bibliothecarius.
Bern.
t 190. n. 36 saec. X/XL
191. n. 95 saec. XH/XIH.
CHROMCA II. 53
418 CHRONICA MINORA
192. n. 101 saec. IX/X.

193. n. 129 saec. XIV.
t 194. n. 159 saec. XIV.
t 195. n. 224 saec. X. in margine adnotatio Recesuinthiana.
t 196. n. 291 saec. XII/XIII. item in margine adnotatio eadem.
* 197. n. 676 saec. XV. de temporibus seciindum Ysidoriim U. quinto.
Berolini.
198. Lat. fol. 72 a. 1477.
199. Lat. fol. 232 saec. XII.
t 200. Lat. fol. 256 saec. XV.
201. Lat. fol. 289 saec. XV.
X * 202. Phillippsianorum n. 137 = 1896 saec. IX is, de quo vol. 1 p. 3 seq. egi, continet,
ut ibi dictura est, p. 83—85 deperditis quae praecedebant extremam partem
iis
chronicorum Isidori minorum. adhaeret epitome Bedana incipiens: Anastasius

Persa monachus, finiens; triennio civitatem obsident subiuncta continuatione ad
Bedam edita. recepi in apparatum.
Einsiedeln.
E 203. n. 167 saec. IX exeuntis. recepi in apparatum.
Moelli.
* 204. n. 716 saec. XV, mea causa inspectus a Schenkelio. eadem recensio atque Londin.
Cotton. Tit. D. XIX (n. 154); librarius in principio habuisse se queritur exemplar
plurimum incorrectutn.
Monachi.
t 205. n. 4541 (Benedictobui-. 41) saec. X.
* 206. n. 5120 (Beurberg 10) saec. XII f. 144'. 145.
207. n. 6250 (Frising. 50) saec. X.
208. n. 7484 (Indersdorf 84) anni 1429.
209. n. 10058 (Pal. 58) saec. XI/XII.
210. n. 12266 (Raitenbuch 66) saec. XV.
211. n. 12631 (Ranshofen 31) saec. XIL
t 212. n. 13031 (Ratisbon. civ. 31) saec. XII.
t 213. n. 14334 (S. Emmerami D 59) saec. XV.
* 214. n. 14430 (S. Emmerami E 53) a. 1335 f. 102.
215. n. 17093 (Scheftlarn 93).
216. n. 17739 (Stadtamhof 9) saec. XH.
217. n. 18192 (Tegernsee 192) saec. XL
218. n. 22227 (Windberg 27) saec. XII.
Sancti Galli.
219. n. 231. 232 saec. IX.
220. n. 237 saec. IX.
Schaffhausen.
221. bibl. ministeriahs n. 42 saec. XI. sextam aetatem descriptam misit Baechtold
bibliothecarius.
Vindobonae.
t 222. n. 67, antea phil. 62, saec. XII. adnotatio Recesuinthiana margine. m
* 223. n. 427, antea hist. prof. 338, f. 72—74, saec. XII: chronica Ysidori Ispaniensis.
sequitur index regum et imperatorum a Dagoberto ad Conradum III,
* 224. n. 580 saec. XI post clironica Isidori maiora tributa Augustino et Hieronymo
(v. p. 494) sequuntur f. 165 — 168 mmom inscriytab incipif chronica sancti Isidori
episcopi.
225. n. 683, antea Salisburg. u. 430, saec. XIV. adhaeret eontLiiuatio Bedana
(supra n. 3).
226. n. 714, antea rec. 927, saec. XIII.

227. n. 1625, antea theol. 427, saec. XIII.
t 228. n. 2285, antea rec. 2286, saec. XIV.

t 229. n. 3097, antea phil. 63, saec. XV.
t 230. n. 4831, antea univer.s. n. 271, saec. XV. chronica adsunt exemplari duplici,
quorum prius habet computationem ut n. 38. 54, secundum adnotationem
Kecesuinthianam.
231. n. 5351, antea univ. 990, saec. XIV.
232. n. 13637, antea suppl. n. 1269, saec. XIV. adhaeret continuatio Bedana
(supra n. 3).
WolfenhuetteL
233. Augustanus fol. 5, 3 (Ebert n. 469) saec. XVI.
t 234. Augustanus fol. 38, 27 saec. XIV.
t 235. Augustanus fol. 83, 4 saec. XV.
236. Gudianus n. 74 saec. XIV.
t 237. Gudianus n. 298 saec. XV.
t 238. Helmstadiensis n. 174 (antea 149) saec. XV.
* 239. Helmstadiensis n. 488 (antea 454) saec. X.
240. Weissenburgensis n. 64 saec. VIII. recepi in apparatum. w
Ad orthographica ea tantum afferam quae enotavi ex libro saec. VIII Guelferby-

tano nobis W: e {euitas, hec, hebrem cet.) et ae (diae, proiwiae) passim permutatae —
e (condedif semper, ededit, obfenuit, insignes, undece) et i (origenis, segites) item —
i pro tj non raro (CJirisostomus, HierusoUm-, marfirium) — o (agnuscitur, nuscitur, sacer-
dus) et u (uocabolo) item — cepit pro coejnf — aspiratio adiecta (archa) — consonantes
male geminatae (appollo) — apiU semper — b et u (fritmphabif) permutatae.
53*
:
CHRONOLOGIA ISIDOEIANA.
Historiae mundi divisio per sex aetates applicata narrationi geueseos de muudo cre-
ato ut ab Oriente aliena, ita in Occidente propagata est per Augustinum, qui et alibi (ut
de genesi I, 23, 35) eam explanavit et in fine operis de civitate Aqi ipse etiani, inquit,
rmmerus aetatum velut dierum si secundum eos articidos temporis computatur, qui scrip-
turis videntur expressi, sabhatismus evidentius apparehit, quoniam septimus invenitur
. .
ut prima aetas tamquam, primus dies sit ah Adam nsque ad diluvium. secunda inde
iisque ad Ahraham, non aequalitate tcmporum, sed numero generationum: denas quippe
liahere reperiuntur. hinc iam., sicut Matthaeus evangeJista [1, 17] determinat, trcs aetates
usque ad Christi subsequuntur adventum, quae singulac denis et quaternis generationibiis
explicantur: ah Abraham usque ad David una, altera inde usque ad transmigrationem
in Bahyloniam, tcrtia inde usque ad Christi carnulem nativitatem. fiiint itaque omnes
quinque. sexta nunc agitur nullo generationum numero metienda propter id quod dictum
est [act. 1, 7] : 'no7i est vestrum scire tenvpora, quae pater posuit in sua potestatc'. post
hane tamquam in die septimo requiescet deus . . . haec . . septima erit sahhatum nostruni,
cuitts finis non erit vespera, sed dominicus dies velut octavus aeternus. in ipsa cbronica
aetates has videtur introduxisse Isidorus in minoribus chronicis et maiorum recensione
pleniore, nam a forma breviore videntur afuisse.
Annis mundi in utrisque chronicis Isidorus tempora definivit adscriptis iis , ut ipse
ait in praefatione maiorum, e latere. et vere in codicibus quibusdam, ut in Caesenate,
exhibentur a dextra intuenti in paginis rectis, a sinistra in versis: item in antiquissimo
Claromontano paucis exceptis inveniuntur aut in marginem eminentes aut circumductis
lineis a textu separati. ahi bbri eos in ipsum textum admiserunt, ut Albensis Lucensis
Mutinensis Palatinus 239 Sangallensis : sed iustum locum in margine iis fuisse etiam
inconstautia receptionis significat, ut exemph causa in Palatino adsunt anteriore aetate
in fine capitum, imperatoria ante vocabula imperatorum, in Guelferbytano, cuius non
superest nisi pars imperatoria, post imperatorum nomina annosque, in Colouiensi et
Sangallensi non raro inter ipsa verba.
Annos mundi, quibus Isidorus utitur, adscivit ut rehqua omnia ex chronicis Hiero-
nymi: scilicet ex annis Abrahae, quibus is utitur, suos effêcit vel certe efficere voluit
additisad eos annis a mundo creato ad eum, qui Abrahae natalem praecessit, 3184. ita
Augusti primus, 5155 Isidoro, Abrahae fit 1971 non multum recedens ab epocha Hiero-
nymiana 1974. minores diffêrentiae redeunt ad spatia regnorum diverse computata, ut
Elagabalo Hieronymus annos tribuit IV, Isidorus III, Gordiano ille VI, hic VII, quae
missa facere nobis licebit.
Libri quos mundi annos habeant, ostendit tabula chrouicis ipsis subiecta(p. 482 — 488),
ubi proponuntur exempti ex rehquo apparatu chronicorum utrorumque et iuxta positi
epochis adiectis. ea tabula etsi horrida et ipsa, habilis magis erit et commoda quam
forent testimonia per utrumque apparatum dispersa. sed tamen tabula hoc potissimum
CHRONICA ISIDORI IVNIORIS. 421
demonstrabit in numeris certe chronicorum maiorum interpolationem late grassatam esse.

numeri vere ab auctore positi certiore ratiocinatione efficientur cum ex epocharum com-
putatione tum ex testimoniis quibusdam non relatis in ordinem et interpolationis suspi-
cioni minus obuoxiis.
Epocharum numeri petiti ex auctoribus iis, a quibus Isidorus in rerum ordine
pendet, scibcet a geneseos libro chronicisque Hieronymi Prosperi Yictoris lohannis,
cum auctoribus hisce comparatis tuni minorum chrouicorum libris recte et

maiorum et
plene coUatis uno loco excepto omnes stabihti sunt. losiae regi maiorum clironicorum
hbri prioris editionis cum tribuant omnes fere annos XXII, XXXII recte habent editionis
secimdae codices et chronica minora. lustiniano quod XL annos adscribit chronicorum
niaiorum editio posterior, cum et eorum minora verum numerum habeant
editio prior et
XXXVIIII, interpolatori tribueudum erit. Phocae chronica minora dant annos VII, at
VIII habent maiora recte erravitîue in illis archetypi librarius. sed cum in his satis
constare videatur, quem numerum Isidorus pouere vohierit, aliud est in imperatore
Marco. ei cum maiorum chronicorum hbri fere omnes (exceptis scihcet 31 V omnino ex
Hieronymo minorum complures annos tribuant XVIII pro XVIIII quos
interpolatis) et
habet Ilieronymus recte, in hoc erravit omniuo sive auctor sive librarius ab auctore
adhibitus. oritur igitur quaestio error is computationem continuam affecerit an in ea
Marcus verum annorum numerum retinuerit. reliquis testimoniis adhibitis hoc verum
esse repperi: certe errore ad annos mundi translato summa quam requiri modo videbimus
nullo modo efficietur.
Numeros ex regnorum spatiis effectos confirmant testinionia quaedam sohtaria

ita
et propterea, ut supra dixi, ab interpolatione magis tuta. primum chronica maiora

c. 239 annum Tiberii XVIII in textu aequiperant mundi 5228, id quod cum nostris
numeris consentit. deinde inter chronicorum minorum libros ordo omnium antiquissimus,
sed interpolatus, quem apud nos repraesentant hbri duo Guelferbytanus et Pari- W
sinus P, cum numeros abiecerint fere omnes propterea, quod c. 7 Cainan alterum inter- 1
polaverunt et c. 31 Abrami annos mutarunt, unum retinuerunt ultimi anni Tiberii
secundi, qui in hisce libris, propagatus omnino ex libro nostris omnibus longe antiquiore,
est ipse ille quem supra ratiocinatione effecimus, 5779.
Ab numeris tabula ex chronicis minoribus effecta non multum recedit, scihcet
his
ubi sequimur hbros hoc nomine mehores AD: mendae singulares non desunt, sed non
continuantur imo excepto orto omnino ex anno eo, quem supra vidimus Marco demp-
tum esse. eum errorem chronica minora per aliquod tempus in tabulam videntur
propagavisse sed neque in ea interpolatione consentiunt omnes et,
, quod magis ad rem
ad numeros a vero Marci spatio requisitos a Tacito inde ita redeunt, ut in annis
facit,
regnorum aucti numeri causa nulla appareat itaque probabile sit emendatorem ibi a
mutandis numeris traditis destitisse. in Phoca quem supra notavimus error etiam later-
cuhim affecit fecitque, ut numerus eius ultimus sit 5807, non 5808, ut debuit esse.
Longe aliter res se habet in chrouicis niaioribus. eorum optimi quique libri non
solum mendis soUtariis inquinati sunt, sed laborant interpolatione ex spatiis regnorum
corruptis in laterculum translata ratione diversa quod exemplis quibusdani demonstrare
:
non eritsupervacaneum.
Claromontanus liber (X) ad Abessam usque numeros ut passini omittit , ita
quos habet plerique veri sunt. deinde interpolans Achilon, cui adsignat annos decem,
in Samsone omissa ut interpolatio tegatur indicatione annorum XX ad verum nume-
rum redit 4044. proximo capite de Heh a. XL omisso qui sequuntur numeri iustis
inferiores sunt, Samuhel pro 4124 habet 4084 et sic fere deinceps. error de losiae
annis quem supra adnotavimus cum in reliquis primae editionis chronicorum libris
seriem annorum non affecerit, in Claroraontano iam pro quadraginta annis quinquaginta
422 CHRONICA
deficiunt poniturque 454S pro 4598, 4944 pro 4994. Epiphani cum tribuantur anni 27
pro 24, Euergeti II 27 pro 29, Soteri 16 (vel adeo pro 17, annis mundi item ad 15)
hos numeros formatis adscribitur Epiphani a. 4971 pro 5018, Philometori 5006 pro
5053, Euergeti II 5030 pro 5082, Soteri 5046 pro 5099. in hac differentia, scilicet ut
numeri Claromontani a veris discrepent annis 53, Claromontanus perstat ad Gallum et
Volusianum. deinde nescio quomodo intervallo diminuto in parte extrema Claromontani
numeri a veris pkis minus annis quadraginta distant, sed ut ad certam legem revocari
nequeant.
Lucensis codex 3958 numeros quos nos Isidorianos iudicamus ita sequi-
(Z,) ad a.
tur, ut qui differunt at Tolae pro annis XXIII

Ubrariorum mendas non
excedant.
cum tribuat XXXIII, propterea pro a. 3981 posuit 3991 et ita pergit errorem conti-
nuans ad a. 4265, Lucensi 4275. ad a. 4298 loram regi cum det a. VIIII pro VIII,
item ad a. 4459 Achaz regi a. XVII pro XVI, Lucenses numeri qui quidem emendati
c. 4299 (Lucensi 43 tO) ad a. c. 4459
esse visi sint librario nostros superare solent ab a.
(Lucensi 4470) undecim locis, ab 4543 (Lucensi 4555) ad a. 5117 (Lucensi 5129)
a.
duodecim. undecim differentia (fortasse inde expUcanda, quod Soteri ad a. 5099 Lucensis
cum aliis libris compluribus XVI annos dat pro XVII) redit a. 5147 (Lucensi 5158)
videturque perstare ad Traianum Hadriano cum Lucensis pro
a. 5313 (Lucensi 5324).
XXI annis XI solos adscribat, ab eo inde tem-
Pio item annos XI pro annis XXII,
pore Lucenses numeri ad eos quos uos posuimus prope accedunt, plerumque uno loco
iis inferiores.
Albensis codicis (A) archetypum qui scripsit, ipse ait (vide supra p. 396) pro
anno extremo in librum relato 5814 calculis subductis jjer annos principum repperisse
se numerum sive 5805 sive 5802 et ad eam computationem marginales numeros
emendavit.
Reliqui clironicorumnostri qui quidem annos mundi habeant,
maiorum libri ,
CBEGKMPSTVY, quam XL
ad nunieros quos posuimus accedunt et ubi disce-
propius
dunt, librarii magis videntur peccasse quam interpolasse. sed tamen in his quoque
passim deprehenduntur errores computando longius propagati. Sangermanensis liber G
per 4555—5233 numeros ponere solet nostris primum decem, deinde novem inferiores:
a.
causa primaria videtur esse quod Amoni ad a. 4555 pro XII annos II tribuit; cur vero
novem pro decem ponat et a Gaio inde ad nostros numeros redeat, non apparet. —
Ptolemaeo Euergeti I cum optimi quique libri clironicorum maiorum non XXVI annos
adscribant, quot habet Hieronymus, sed XXVII, inde proxima commata ad Augustum
usque turbata sunt. — Error in Marco commissus, de quo diximus, in plerisque chroni-
corum maiorum libris annos mundi qui sequuntur ad Diocletianum usque affecit, sed
cum ibi eius mutationis vestigia evanescant neque causa in regni annis probabilis uUa
reperiatur, quod de minoribus diximus, ad maiora quoque porrigitur. ulterius haec
non persequar, cum hic versemur non in traditione vetusta, sed evidenter in inter-
polationibus ad librariorum arbitrium admissis.
Ad quem mundi annum Isidorus cum minorum

chronica maiora deduxerit ubi quaerimus,
Ubri meliores fi,nientes eum non
maiorum editiouis prioris Ubri constanter fere
enuntient,
annum sibi ultimum Heraclii quintum faciunt mundi 5813, isque recte convenit cum epochis
singillatim relatis. item in auctario editiouis prioris (add. p. 489) scripto a. 024 non ab ipso
Isidoro, sed ab aequali homine GalUco Isidoro etiamtum vivo, quod annus muudi 5822 aequi-
paratur HeracUi quartodecimo et Chlotacharii regis Francorum, scilicet tertii, quadra-
gesimo, cum rationibus nostris nam annus mundi 5822 si est Heraclii 14,
concordat.
HeracUi 5 est annus 5813; Chlotacharium autem cum viri docti statuant regnare coepisse
anno p. Chr. 583 vel 584, quadragesimus eius ad annum 624 satis quadrat. Editio —
secunda ad quem annum perveniat, minus certa ratione testatum habemus. libri cum
eam emissam esse scribant
SPTFmundi 5821 aera 664 Heraclii 16 Suinthilae 5 {l S)
K mundi 5831 aera 667 Heraclii 21 Suinthilae 10
eos numeros corruptos esse apparet. veri vel certe supra positis consentientes hi forent:
p. Chr. 624 numdi 5822 aera 662 Heraclii 14 Suinthilae 5

630 niundi 5828 aera 668 Heraclii 20 Suinthilae 1 1.
Aera Hispana, ad quam historias populorum Hispanorum Isidorus postea enan-avit,

in chronicis muudi nusquam usus est: tantummodo in fiue annos aut numeravit aut
numerare voluit ad ^^mcsentem aeram, numero non enuntiato secundum codices editionis
prioris omnes. enuntiat eum qui, ut supra p. 169 diximus, chronicis lohannis Biclariensis
subscripsit haec: usquc DCLIIII vero eram, in qua heatus Isidortis cronicam siiam con-
didit, id est qiiiiito Eraclii impcraturis anno et quarto Sisehuti rajis Gothorum. sed si supra
recte tempora definivimus, debuit ponere aeram non 654, sed 653. contra in secunda
editione, ut modo dixi, aera enuntiatur bis diverse additis simul aliis determinationibus
non congruentibus neque certa ratione emendandis.
I Brevem temporum -per generationes et regna primus ex nostris lulius Africanus
sub imperatore Marco Aurelio Autonino simplici liistoriae stilo elicuit. deinde
Eusebius Caesariensis atque sanctae memoriae Hieronymus chronicorum canonum
multiplicem ediderunt historiam regnis simul ac temporibus ordinatam, post hos alii
'
atque alii. inter quos praecipue Victor Tonnononsis ecclesiae episcopus recensitis
praedictorum historiis gesta sequentium aetatum usque ad consulatum lustini
iunioris explevit.
A (ad 1, 4 storiam) BCDEF0KLMNPST7XYZ. 1-38 (d. p. 392).
Propter praescripta vide recensum codicum 1, 1 breuem (brebem C, breue BLP 18. 22, breues N 26,
om. propter adbreuiata vocabulum titulo insertum A. 10. 14) temporum (temp. expositionem LM lA. 2. 3. 6. 7.
14. 16. 17. 25. 27. 28. 30. 32. 38. 35, seriem temp. 5. 10. 31. 34, temp. seriem 11. 14. 28, temp. explanationem 1)
per generatioaes (geratioues C, prognationes 3) et regna] libri, in his pro titulo NT26, de seculis et etatibus per
generatioues 8, um. FX 11. 13 priraus (primis B) ex nostris om. F 11 iulius] iuliauus B^XPTY 3. 8. 13.
26. 34, om. B^ 2 aurilio APX antunino 0, antonio DX 5. 7. 11. 12. 15. 22. 24. 31. 34''. 35, antonioo 23, om. A
simplice L, simpli X* historiae (istorie A, instoriae .V, storiae A' aliique, historia CD ' 12. 29, liistoriam 10.
13. 23) stilo (istilo S, solo 26) elicuit (inueuitur M)] h. el. st. 31, om. 34 deinde] deiu E, deinc A, dehinc
BFGKPSV 10. 11. 18. 2i. 23 3 euseuius E, esebius B^ 16, eusepius 18 caesarienses Z2\^, caesariensius
18, cesaren 15, cariensis 16. 17 '. episcopus post caes. ins. 2. 7. 32. 33, ecclesiae ins. \A atque] absque N
sanctae] sanctae romanae 33», sunt 31, om. F liyeronimus X, h. presbyter CZ 11. 12. 15. 29 croni-
corum X, choronicorum IS canonum] canonem Z>', canone 24, om. M 4 multiplicem] ac m. 1 edede-
runt A', om. V storiara AG aliique, historia 24, hist. iara 14 regnis (regni B^FN^X^ 25. 27. 34, regis
28. 31) simulj s. r. 2. 7. 32. 33. 35 ac temp. . . . episcopus om. 12. 15. 29 ac] hac EKS (semper
fere), atque M temporibus] temporales Z)*, temporis 34 ordinatam] ordinata 8, ordenatu X, ordinarunt 30,
om. S^ hos om. C alii] aliis L 5 atque alii om. 11. 14 precipue X uictor] uictor afrieanus KV
tonnonensis BGKLPSV 10. 21. 23, tonuonnensis 11, tononensis NTXZ 8. 18. 22. 26, toronensis E
(toro///sis) DMY 2. 25. 31. 34, torunensis 1,4, toronnensis 1, turonensis 5. 6. 7. 13. 14. 16. 17. 24. 27. 28.
30. 32. 33. 35, tonnoricuensis 19, tornonensis F, tolosensis 3 ecclesiae .... sequentium om. 11 episco-
pus om. 5 5/6 recensitis (,-t.us P, requisitis 16. 17.28.32) praedictorum (praedicatornm 6' 21, predictoris i^)
historiis (hystoriis X, historie 28)] h. r. pr. 16. 17. 28. 30 gestas L 25, geste 34 seq. aetatum
(et actum 22, erarum 10)] seq. una aetatum 8, aet. seq. V consolatum X iustini] iustiniani CL 2. 3. 15.
25. 27. 29, iusti 1. 19, iusti .Z 7 iuniores A', minoris G 2, monoris 21 ^^
expleuit] explicuit G 10. 11.
21. 22. 23. 32. 33. 35, expressit 13
De saecuUs et aetatibus.
1 Saecula generationibus constant; et inde saecula, quod sequantur: abeuntibus
enim aliis aUa succcdunt. hunc quidam quinquagesimum annum dicunt, quem
Hebraei iubeleum vocant. ob hanc causam et ille Hebraeus, qui propter uxorem
5 et liberos amans dominum suum aure pertusa servitio subiugatur, servire iubetur
in saeculum, hoc cst usque ad annum quinquagesimum.
ABCDEHMQW
1, 1 de saeculi aetatibus E, om. AD 2 constat W sequantur] se sequantur A-DMW, resequuntur
quod beiainins H adeuntibus D, abentibus i?' 3 aliis alia] aliis aliis Q, aliis alii AB, alii D quinqua-
gesimumj ultimum H annnm dicunt (-tur H)] dic. ann. E i heurei Q iubelium H, iubelem J)' vocaut]
dicuntiu' H propter] pro H .s et om. A^W liueros Q, liberisS*, libero amat E
CH^ pertunsa
CQW, pertussa J) seruitio subiugatur ysuhmÂtns AB-DEMQ, subiugatu [?] iJ ', subiugatum 7/) om. W
6 saeculo W hoc est] id est E, hoc est id est W usque om. M quinquag.] ultimum H
CHRONICA ISIDORl IVNIORIS. 425
2 Horum nos temporum summam ab exordio muiuli usque ad Augusti Ilcraclii

vel Sisebuti regis principatum quanta potuimus brevitate notaviraus, adicientes
e latere descendentem lineam temporum, cuius indicio summa praeteriti saeculi
cognoscatur.
BCDEFaKLMNPSTVXYZ et 1—38 (w. p. 302).
2, 1 horum] fiuoruni 8 iius (nus A', om. Y^) teniporuin sumniam (suninui X \b. 25)] iiostroium
sumniam 25, nos summam temporum \A, summa X 15. 2.5 agusti (rLP'SX, om. 12. 15 ad . . . 2 principatum]
ad leonem imperatornm 8 heracli Z, haeraoli X, peracli N, aeracli C, eracli(i) BDÊFKLMPSVY et jilerique
dett., exaclii 10, ericli O, erachi(i) 5. 2,5, eradii 17. 23. 32. 33. 37 imperiuni (-rum K) post heracli ins, K
2. 7. 31. 32. 33. 35 2 uel sisebuti] D^^FGKM et plerique dett., uel sisebuti *« B, uel sesebuti L 18. 19,
uel siseboti DÊZ \, uel sisihodi A', ucl sisibuti 1^1 2G, uel sigibati 24, et sisebuti 2. 7. 31. 32. .33. 35,
sisebuti (om. uel) 34 , lotbacliarii ac sisebuti N, uel lotharii ac sisebuti Y, uel si lothacharii ac sisebuti
3^26, clilotarii ac sisebuti 13, uel suiut(h)ilaui FS 11. 23, om. V regis principatum (priucepatum A')] regis
temporibus P»S', regni (om. V) imperium GF 21 , regis gothorum principatum 7. 31. 32. 33. .35 quanta]
quauto S, quantum P 31. 34, qua 14 potuemus X breuitate] -tem 18, breuiter 31. 34 uotauiraus]
notaui L, natauinius G, aunotauimus 27, notamus 10 aJicieutes {om. 25) e (a Z) 10. 13. IG. 17. 23. 24.
28. 30) latere] e lat. adic. 27.C^DKPXYZ, discedentem 1. 6. 18. 25. 31. 34, des-
3 discendcntem
centem N, descendentes 3. 12. 27, discendentes L 25, om. V iinca 3, liueas 27, om. 11 temporum]
annorum V indicio] iudicio X 10. 35, indicium LNS^ 25. 27. 34, indicia 5, dicio G praeteriti (praeter-
ritis E) saeculi] pr. cicli C^DX 1. 15. 18. 24, pr. cycli C^Z 19, poterit cicli 12. 29, pr. temporis 32 (?). 33.
35, praeteritorum temporum V l coguoscatur] cognuscatur X, cognoscautur 34, cognoscitur 6, cognosci 12.
15. 29, Mgnoscatur 7. 14. IG. 17. 28. .30. 32. 33. 35 praefationl suhscripta vide in codicum recensu
2 Actas plerumque dicitur et pro uno anno , ut in annalibus , et pro septcm , ut

hominis, et pro centum, et pro quovis tempore. unde et aetas tempus, quod de
multis saeculis instruitur, ct dicta aetas quasi aevitas, id est similitudo aevi. nam
aevus cst aetas perpetua, cuius neque initium ncque extremum noscitur, quod
5 Graeci vocant quod aliquando apud eos pro saeculo, aliquando pro
aeonas.
aeterno ponitur, nnde et apud Latinos est derivatum.
3 Aetas autem proprie duobus modis dicitur: aut enim hominis, sicut infantia iuveutus
senectus, aut mundi, cuius prima est aetas ab Adam usque ad Noe: secunda a
Noe usque ad Abraham: tertia ab Abraham usque ad David: quarta a David
usque ad transmigratiouem luda in Babylonia: quinta deinde usque ad advcntum
5 salvatoris in carne: sexta, quae nunc agitur, usque quo mundus iste finiatur.
quorum decursus per generationes ct regna ita inspicitur.
ABCDEHMP {inde a 3, 2 prima) QW

2, 1 aestas JI pleruraque] que plerura C et om. HW auiii B'^ animalibus W et] ut S
1/2 ut hominis] ut liomines D-, homiues 7/ 2 et pro centum] per c H et pro] ut pro B^, et E quovis]
quisi -ff et aefas] aetas C tempus] tara (sp. vac. seq.) Q', teraporura Q^ de] et de TF 3 mutisQ'
dicta] dicitur H est 0171. BQ 3 uara] na M 4 aeura] aeus 31, aeura W, aeuum B extre-
mam Q, extreraa D 5 graecus H uocant aeouas] dicunt eones H, eonas uocant M apud eos p. s.
aliquando om. E (?) saeculura C s punitur C est der. (dir. ABODHQ)] dir. est E 3, 1 aestas H
iuuentus bis B 2 seuectus om. C" prima aetas est CDMPQW, aet. pr. est E, prima aetas H
ab aadam H ad om. D i transraigationera iJ', transraigratinem W iuda (iudae H'') in om.
EH^PW habyhinia] bal)ylouiam J/, babiloniam i)C'(), babiloniae i7, babillonis II', babyllonis P, babylonis jB,
babilouem D deinde] dauid //, a trausmigratione babillonis (babyllonis P, babylonis E) EPW ad om.
A'B' 6 saluatoris in carne] cbristi^PH' agitur om. IT' raundus i. fin.] raundum /7 6 quorum]
quarum B, om. W^ decursura S per] pro Q incipitur P, inscribitur H
CHRONICA II. 54
426 CHRONICA
2*Prima aetas saeculi. BFMPSYZ (my.)
3 Sex diebus rerum creaturam deiis formauit. primo omes. i.
die condidit lucem: secundo firmamentutn caeli:
tertio speciem maris et ierrae: quarto sidera: quinto

pisces et volucres: sexto hestias atque iumenta.
6 novissime ad similitudinem suam hominem primum
Adam.
CCXXX 4 Adam ann. CCXXX geniiit Seth, qui pro Abel oenes. s, 3. 4,2s.
'
natus est interpretaturque resurrectio, quia in ipso oeneai. 24.
resuscitatum est semen iustum, qiiod est stirps
filiorum dei.
CCCCXXXV 5 Seth ann. CCV genuit Enos, qtci primus coepit in- Oenes.5,6. 4,26.
vocare nonien domini.

DCXXY 6 Enos ann. CXC genuit Cainan, cuius nomen inter- oenes. 5, s. oeneai. 2
pretatur natura dei.
BCDEFOKLMNPSTVXYZ
2» sic hoc loco BPSY, post c. 3 F, prima aetas mundi 2>ost c. 3 M 3, 1 dibus /1 ' rerum] CEMNX,
rerum omuium BFQKLPSVYZ creaturam] EOKMNT, CSZ, creatura. B, creaturarum FLPVX
croatura
deus formauit (firmauit <S'P)] f. d. M vocabulis primo cet. praeponunt ex parte notas numerorum I cet. X
(ubi sic est: I primum — U secundo — III— IIII quarto — V—
VI) DKL Y aliique prima die L, primum diem X
2 condedit X post lucem ins. id est naturam angelicam P et in margine B secunda die L firmamentoCF'
caeli] coelum N, om. K'^ 3 tertia die L speciae C, specie L, speciae F, spem V maris] aeris Z
quarto] quarto die L, om. K quinto die L
X'X', besteas X^ 5 homine 4 sexto die L bisteas
primum V, pr. hom. 6 adam om. FM MX

post adam quid inserant FM, vide ad inscr. et ad c. 2»
4, 1 numeris a latere praescr. anu a condicioue mundi adam] adam cum esset ann. compendio dedi N F
peraeque neque adnotavi errores in eo vocabulo perscribendo passini admissos cc.xxx] ccxx F sedh P,
sed G auel L a interpretaturque (interpraetaturque X, iuterpreturque S) . . . i dei] a quo filii dei V

ipsumXTX' 3 iustum om. D quod est] quod C£» strips K, stirpes Da-EX', B^^CD^FOPSZ,
stirpis
stirps (sic) M, stirs N 4 dei om,. NT 5, 1 seth] seth autem P ccu annos P, annum ducentesimum
quintum F enoc B^ primus om. V caepit X 6, l enoc B^ cxc] xo P cahiuan G, om. M
cuius (cui M) nomen interpr. (interpraetatiu- X, interpetratur O) nat. dei plerique, substituunt his c. 6°- per
idem . . . impleuit SP, utrumque comma habent B [inserens 6» ante cuius nomen) F
4 (= 2*) De descriptione temporum.

Prima aetas in exordio sui continet creationem mundi.
4 (= 3) Primo enim die deus in lucis nomine condidit angelos:
secundo in firmamenti appellatione caelos: tertio in discretionis
vocabulo speciem aquarum et terrae: quarto luminaria caeli:
quinto animantia ex aquis: sexto animantia ex terra et hominem

h quem appellavit Adam.
CCXXX 5 (= 4) Adam ann. CCXXX genuit Seth, a quo fihi dei.
ccccxxxv 6 (= 5) Seth ann. CCV genuit Enos, qui coepit invocare nomen
domini.
DCXXV 7 (= 6) Enos ann. CLXXXX genuit Cainan.
ABCDESMPQW
4, 1 de descriptione (discr. EW) lemporum] BEW, de discretione t. A (in ind.J, om. A (in iextu) CDH31PQ
a exordii Q suo IT conteneti/ creationem] rationem ^PIF 4, 1 enim] autem J? m om. B^ numine P
2 firmenti H discritionis D 3 uocauulo D, uacabo i?' specie W et terrae om. Q^ quarta D
4 sexta Ja£' 5 appellabit CM post adam ins. prima aetas H, etas prima Q 5 annorum PW, annos Q,
ans A similiterque reliQui, et sic deinceps, nisi quod vocabulum ipsum plerumque om. sem P a] ADM
ex H 6, 1 set Q cc/u W, ccccxxxu M coepit] primus caepit H
7 ennos Q clxxxx] xxxx P,
cxl ir, X Q cainau] iaret(h) AC^M
6* Per idem tempus Cain primus ante diluvium ciwi- BFPS Genes.4,17.
tatem condidit, quam de sola multitudine posteri-

tatis suae implevit.
DCCXCV 7 Cainan ann. CLXX genuit Malalehel, cuius nomen oenes.s,i2. oeneai.â.
dicitur plantatio dei.

DCCCCLX 8 Malalehel an. CLXV genuit Lareth, qtii interpreta- ""'%f/'-
f^''"'-
""'"
tur descendens sive roborans.

ICXXII 9 Lareth an. CLXLL genuit Enoch, qui translatus est oerm. 0, is. 24.
a deo, guique etiam nonnulla scripsisse fcrtiir, sed a«;iusi. c. ti. is, 3s.
oh antiqtiitatem suspectae fulei a patribus refutata

sunt.
ICCLXXXVII 10 Mioch ann. CLXV genuit Matzisalam, qui inxta "''"'^/'f^'-
'^"s '"'<:''
annorum seriem vixisse XIILL annis post diluvium

reperitur. propter quod eum nonmdli cum patre
suo Enoch, qui translatus fuerat, aliquantulum
5 futsse, donec diluvium praeteriret, falsa opinione
existimant.
11 Hac generatione concupierunt filii dei filias hominuni. oene$. s, 2.
BCDEF6KLMNPSTV (om. c. 9 inde a quique et c. 11) XYZ

'o^,\ primum iJP 2/3 suaepost.2^ 7,1 cliaiuau (? geuuit om. N malalehel] ii^ffP, malalihel .X,
mala//el B, makleel BMS^ V, malaliel CL, malalael K, maleleel malihel Z, mahuhiahel NTY cuius
<S'*,
ELMNY, cus JST, cm BCFKPSVZ 2 dicitur (est F) plantatio (platatio /1, uatura /-) dei] interpretatur quis
est dominus deus uel ex uita deus NTY, uel soporans post dei add. Voss. 8, 1 malalehel] FPY, mala-
lihel X, malaliel CiJX, ma,\a.leel B3LS^V, malalahel /i, maleleel 5*, malathil (a min.) 0, malihel .^, mahu-
hiaheliV^Z' clxu] cxlu .P iared iVrX»FZ, iaret .B^P 2 descendens (discendens CDaîiPSFr, disce-
dens Z) sive (uel F) roborans (roborant Z, portans M) om. X post rohorans ins. siue soporans B
9, 1 iared ENPTXY, iaret BP clxii] clxu CDXZ, Ixii F, clxxii M enoc EL qui] qui dcccclx afl Z
1/3 transl. (traulatus CEZ) est a deo (ad deum B}\ placuit deo et transl. est F, tr. est a deo qui non appa-
ruit F 2 uonuuUa] uuUa //', uonuuUi P ierturj retertur CDX, repertur Z 3 ob antiquitate YZ, ab
/////m E, ab antiquitate DETX, ab antiqu«atem JS», ob antiquitatum S, antiquitate MN suspecti DÊX,
susceptae BFLM, om. CZ fides NP a oin. E reputata GK, refurtata i', refututa T, refu«»tata D
4 sunt] est M 10, 1 enoc BEKLM clxui N, clxx BP matusalem £*/i qui .... 6 existimant]
cuius ultra diluuium xiiii auui enumerantur F 2 uixissem E^, uixisset Z xiiii] xiii CZ, duodecim E,
nouera F, xuiiii M 3 post reperitur add. sed non reperitur iu arca fuisse edd. propter quod] propterea
CDEXZ, pro quo 31 eum om. M i aliquautum X 5 praeterire Z, praeteriret et P, preterisset E
6 post existimant (existemant X, exestimant P«5'', exstimant -ST, existunt Z, existimat D' , om. EL^) ins. hieroni-
raus (Y NTJ sciendum quod usque ad verba supra centum

in margine, in textti petita ex Hieronymi NTY
comm. in Qenesim 3 p. 313 Vall.
vol. 11, 1 ac X, aec P, haec C, ha«c B, om. EL^N generacionem X,
gen. matusale Y, om.L'N coucupuerunt X, coeperunt matusalae T posi hominum ins. et uixit matusa-
lam (-la NY) usque ad caepit esse diluuium Y {adnolans in margine jmncipio: proprie hic auctor per se
hieronimus iterura et in faie: huc usque liierouimus) petita ex eodem loco Hieromjmi NT
DCCXCV 8 (= 7) Cainan ann._CLXX genuit Malaleliel.

DCCCCLX 9 (= 8) MalalelieJânn. CLXV genuit lareth.
ICXXII 10 (= 9) laretli ann. CLXII genuit Enoeh, qui translatus est.
rCCLXXXVII 11 (= 10) Enoch ami. CLXV genuit Matusalam.
ABCDEHMPQW
8 cainan] cain C ann clxx] ann. clx Q, ann. co {in marg. immo cxc) C, ann. Ixx P, clxxx annus H
msXs.\ee\ A^CEMQ, malalel .ff, maleleel Jl', malalchel TF 9 malaleel ACEM^^^Q, malalel H, malachel II'
clxu] cxlu E, Ixu P iaret HQ 10 iai-et HQ clxxii D enoc CDPQ mundo //

translatum est a
11 enoc CQ, enoch (enoc P) autem PIP clxu] Ixu P mathusalem D. matusalem H, mathussalam M,
matulam A'
54»
428 CHRONICA
ICCCCLIIII 12 Matusalam ann. CLXVII genuit Lamech. oems. ^,25.
13 Hac generatione Gigantes nati sunt. oenes. e,4.
14 Hac quoque aetate lubal ex genere Cain artem otnes. 4,21. 22.
musicam rejjperit, cuius etiam fruter Tuhalcain

aeris ferrique inventor fuit.
IDCXLII 15 Lamech annorum CLXXXVIII genuit Noe, cuius ''"'^!/'//-
-'''
divino oraculo arca aedificare iubetur ann. aetatis

suae quingentesimo.
16 His temporibus, ut refert lose^nlms, scientes illi luseiAus ani. 1.2,
liomines, quod aut igne aut aquis perire poterant,

in duahiis colmnnis ex latere et lapide factis studia
sua conscripserunt , ne delerentur memoria quae
5 sapienter invenerant. quartm lajridea columna
fertur diluvium evasisse et hactcnus in Syria per-
manere.
nCCXLII 17 Noe anno DC factum legitur diluvium, cidus arcani ^"'"''/^''^/Va' 90.lo-
(ienes. 8, 4.
losephus sedisse refert in montcs Arnieniae qui
vocantur Ararat.
BCDEFGKLMNPSTV (om. 16. 17 a cuius) XYZ

12 mathusalam Z, matusala J/, matusalem K, matusale £ clxuii] clxiiiiL, clxuiii CjT/.Z', clxx« £',
clxxuii DE- genuet X lameth V, lamet C 13 ac gen. A', Iiaec generacioue B^^CPX, ex hac
gen. E, cuius temporihus V gygantes X 14, i iuhal quoque nius. repp. et tubalaiu (sic) aeris lerrique
iuuentor fuit V haec PX, lianc CKZ quoque] que NTY tuhal O \j'i art. mus. repp.] musica arte
primus inuenit L 2 cuius et. fr.] et frater suus L, cuius et. (o«i. frater) F, frater quoque eius SP tuhal-
cain] halcain 2^, iubalcaiu G 3 ferrique] ferri CL, ferrisque .^ 1,5, i lameth J?" clxxxuiiii il/*,
clx.\uiii DGM, clxuiii CZ, clcccuiii iV, clxxxii E'^, Ixxxiiiii TY cuiu.s] cui BD^^FLM, rerjuiritur qui
2 arca (arcam L Y) aedificare (aedefecare X, -ri B ^D"^ V, fahricari i/)] ut arcam aedificaret F 2/3 anuo a.
s. q. (quiugentisimo X) vm. V 16, 1 temporehus X refret ioseppusMX, iosepus DEN, iosep-

phus S, iosippus KT, iosyppus G illis Z 2 igni LY aqua F, aquas O potuerant BCPSZ,
debuerint M 3 duohus FL latere (latare L, lutere F'-) et lap.] lap. et lat. M facti CN 4 dehe-
rentur X, deleretur FLZ, derentur M memoriae KP, a memoria B^ 5 inueneruut FM quoriim M
lapidea] lapsoea JT, lapsu ea CD^Z, lapide ac i^, uni lapidea /> 6 diluuio Z)^ euasiaset <S', eumasisse i*
actenus X in om. D s)riani B^CNP, syriada K g/t permaneret E, euasisse G post 17 ins. in
MZ vide c. 18^ 17, 1 anno] anuorum X dc] idc C legitur] est V, est legitur E arca C, archa L
2 ioseppus D'EGMX, iosepus />Â', iosepphus K7' sedisse (sedisset E) refert (fert F, fertur KL,
-S', iosippus
refret B)] ref. sed. G raontems (m exp. m. I) X, moute F^N, monteni BL, montibus armiuiae Di-PTX, MN
armoeniae.E que /3 3 \xoca,nl\ir] DKX^^^nocsAm BCEFGLMNPSTYZ ararat(h)] arath JF", rararath J/a
post ar. ins. locumque illum egressorium uocant E
ICCCCLIIII 12 (= 12) Matusalam_ann. CLXVII genuit Lamech.

IDCXLII 13 (= 15) Lamech ann. CLXXXVIII genuit Noe. arca aedificatur.
IICCXLU 14 (= 17) Noe autem ann. DC factum est diluvium.
ABCDEHMPQW
12 mathusalem D, mathussalam M, matulsalam ^-1', matu //', matusalem /jT^, lamec CQ 13 lamec
CQ, om. M
clxxxuiii] posi noe DM, clxxxuii AH, clxxxii P, clxxuiii IT', clxxuiiii Q is/it arca aed. noe
autem anno dc (dcc D)] a. a. est noe anuo oc genuit sem H, noe uero quiugentorum (quig- ir'j cum esset
annorum genuit tres filios sem cham (cam W^) et iafeth, cuius sexoentesimo (sesc- P) uitae anno EPW
14 post diluTJum (dilluhium Q, diluhium M) ins. sunt autem ah adam usque ad cataclisnuim (catacrismum P,
ca«» daclismum W) iiccxlii (iilii £) EFW
18 Fuerunt aidem Noe filii tres, ex quibus LXXJI Auausi. c. d. la, 3.
gentes sunt orfae, id est XV de lafeth, XXX de

Cham, XXVII de Sem.
18* Secunda aetas saeculi. BC(vig.)EFMNrSTYZ(my.)
IICCXLIIII 19 8em anno II ))ost diluvium genuit Arfaxat, a quo (ie>ics. u, 10. oena,i. u.
Chaldaei.
19" Iste Sem fertur fuisse Melchisedech , qui primus -BCJ^P/S.^ uicnn. n.
post diluvium condidit urhem Salem, quae nunc

vocatur Hierusalem.
ilCCCLXXVIIII 20 Arfaxat ann. CXXXV genuit Salam, a quo antiqui "'"l"-
J\'/ = *""'"'•
Samaritae vel Indii.
IlDYIIII 21 Sala awn. CXXX genuit Hebcr, a quo Hehraei "'""'^-

'j'<'f
-^".'/'"''-
nuncupati sunt.
IIDCXLIII 22 Heher ann. CXXXIIII genuit Falech, cuius tem- oenes. 11, le. 10, 25.
pore turris aedificata est factaque linguarum divisio.
BCDEFGKLMNPSTV {om. 18) XYZ

18, 1 ex] et X duo S 2 CY, suut exhortae 6r
gente X», generatioues quin- C ortae suut -.'/3
decim (xui i^, xxu C) de {ex. M) Xb, iapheth i^, iauet i*) trigiuta de
iafeth (iasepth JT», iaphetZ), iapeth
cham {cAm B^LMX', lcara G, cain A'') uig. sept. de sem] de i. xu de cam xxx de s. xxuii i^ 18* hoc loco
BCFENPSY, anle c. 17 D(mg.)M(mg.)Z(mg.): sec. aet. saeculi CFPSZ, sec. mundi aetas E (ubi aetas ohUtl.) N,
secunda mundi (sk) T, secunda aetas niuudi M, finit de prima aetate rauudi iucipit aetas secunda Y 19 sem
post dil. sem au. (seq. spat. vac.J V l annum secundum F, annos i (iit vid.J E^, anno c E^, aunos (s exp.)
ii A' jyost diluuium (diluuio C) ins. cum ceutum duo esset anuorum F, ins. stipra versum biennio F^
arfaxa 6', arphaxath J^ a quo chaldei orti suuti>, a quo gens chaldeorum (caldearum C) exorta est
BCFPSVZ 19 a, 1 melcisedech Ca 20, i artaxad £, arfaxath ff chs.xs.\i CDEXZ genuit . . . .
salam ann. cxxx owi. iV* salaZ'^1', salem i^XFZ, sale J/ antiquis X?, antiquae iJiW*S T 2 samaritiae X,
samariti F, samaritii G, ammainte Voss. uelj et Y indii (sic GXJ vel indi] indii exstiterunt Y, iudi sunt
geniti F 21,1 salam C, salem L, sale iîi.Z anu.] autem aun. J/ cxxxiii Ci).Z ehet BFGPSV
hebrei A', ehraei iJ, ebrei CivA"PF 2 uuccupati snnt E, sunt nuucupati F, 22,1 eher BFGKMPS
cxxxiii BCDKPSXZ, cxxxuiiii X geuuit GJii faleg Xr, falec i^PXF, fale Z', faleth F, phalech G
1/2 temporis /'''i^^/S^FAT 2 aed. est] aedificatur F factaque (est ins. BPS) ling. diu.] et 1. est facta
diu. F
15 (= 18") Secunda aetas.

IICCXLIIII 16 (= 19) Sem auno secundo post diluvium genuit Arfaxat, a quo
Chaldaei.
nCCCLXXVIIII 17 (= 20) Arfaxat ann. CXXXV genuit Sala, a quo Samaritae et
Indi.
_IIDVim 18 (= 21) Sala ann. CXXX genuit Heber, a quo Hebraei.
IIDCXLIII 19 (= 22) Heber ann. CXXXIIII genuit Falecb. turria aedificatur.
ABCDEHMPQW
15 secunda aetas] faetas D post aetas add. muudi DEW, .seculi CQ, post diluuium B IG sem]
seme C, om. D post sem ins. cum esset annorum c EPW, post secundo ins. cum c esset annorum A
secundo anuo {om. post dil.) M geuuit arfaxat (arpliaxat PW) oin. D 17, 1 arphaxat PIF-, arpaxat IF',
arfaxad D cxxxu] xxxu P, cxxu AHM geuuit sala] genuit cainan. cainau cum esset annorum cxxx
(clxx P) geuuit sala (salam Pir) EPW 2 indii D, iude M 18 salam P cxxx] xxx P, om. C eber
ACHM post hebraei (heurei Q) ins. turris aedificatur H 19 eber ACUM, Q
heuer cxxxiiii]
xxxiiii P phalech DPW, salech H, faleg {BQ), falec C post falec ins. au. dxxx genuit C a quo t.
aed. H, hoc tempore diuisae sunt liuguae et per orbem terrae (terrarum E) facta est disperslo in aedificatione
turris EPW
430 CHRONICA
huius turris aUitudo V milia centum LXXIIII

dicitur tenerepassuum, paulatim a latioribus in ^'^'';^
"^, ^f,y
' '*
5 angustiis coartata, ut pondus inminens faciUus

sustentaret. describunt ihi templa marmorea lapidi-
bus pretiosis auroque distincta et multa alia quae
videntur incredibilia. hanc turrem Nchroth gigans August. c. d. lo, 4.
construxit, qui post confusionem linguarum migravit

10 inde ad Persas eosque ignem colere docuit.
22" Abliinc errores gentium creverunt. DENTY
IIDCCLXXni 23 Falcch ann. CXXX gcnuit JRagau. Gmes. n, is.
24 His temporibus primum templa constructa sunt c/. August. c. d. 10, 2.
et quidam principes gentium tamquam dii adorari

coeperunt.
IIDCCCCV 25 llagait, ann. CXXXII genuit Serug. oenM. n, 20.
26 Sub quo
^ Sciitharum reqnum exortum cst, ubi -^pri- lustinus i,i.e. cf. isi-
. dorusorig. 13,21,24.
mum regnavit lanus.
niXXXV 27 Serug ann. CXXX genuit Nahor. oenes. n, 22.
28 Aegyptiorum regnum sumit principium, tibi primus lustinus 1, 1, e.
regnavit Zoes.
BCDEFGKLMNPSTV {om. 22 inde a huius tunis) XYZ

22,3 quinque milia (iiJ/) centum Ixx (et ms. BPS) iiii libri: quattuor milia Sieronynms quem prae-
terea hie ad verbum exseripsit Jsidorus 4 dicitur teuere] teuere {om. iia.) DX, tenere dioiturTlf, dicitur
tenuisse K passum EL'^, passus Z a lat.] altioribus LMNTX'^ Y in angustiis] in angustis K, angustias
(om.\n)3I :i coartatam C, co;u-tatita .E, cohortetur (? pordus^ 6 sustentarit T, susteutarent i', susteu-
taretur B, sustenturret G", sustentur G^ discribuut K aliique, describuntur B marmoria EMX, morea -D"
6/7 lapidis E 7 praeciosis X que X 8 uebroh S, uembroth BEF^B, nembrot F^, uembreht M, nem-
roth O Voss. gygaus X 9 coufusione O, confusio L, diuisiouem O, diuisione Z 10 persos LAf, perses N
ignem] igne NZ, mignem S colore GKMS'^ docuit] redocuit X^ 22» gentilium D 23 falec GKLP,
faleg T, faleth FV ragatus N, ragu K, ragau suprascr. reu B, reugau M 24, i his temp.] tunc V primum]
prirao NTY, primus C"; om. Z templa (idolorum templa E) constructa (coutracta V) sunt] constr. s. t. M
2 quidem D'LNX, oni. V dii] deos F 2/3 adorari coeperuut] BD-KMPX"^, adorare c(o)eperunt 2>lerir/ue,
adorati sunt V 25 ragau suprascr. reu B, regau M cxxsiii BCDX , cxxx Z seruc BDKPX,
seruch CFÔMSYZ, saruc B^Ê, saruch i^», rerath L 26 sub . . . . tanus] regnum inchoat scitarum F
1 sciturum X, schitarum C exortum est aegyptiorum regnum om. P 1/2 primus DGKMXZ tha-
nus CDETXZ, thaneus r», thauaus Y>>, tanaus -B*», tharus 37, inaehus O: Tanaus lustinus, quem compilavit
Isidorus itemque Beda compilans Isidoriana 27 seruo B^DKPXY, seruch COMSZ, saruc B^L, s/ruc E
cxxxii L, XXX C naor FSX, nachor BD-EMP, naar L 28, 1 aegyptorum S, sub quo aeg. EM
regui i?" sumit .... 2 zoes] nascitur V sumpsit CDMXZ, sumet K pricipium B, priucipatum L
primum £, primumum i, prius 6' 2 zeos i, zoas iV^, zoher .;?, zeores ili: Vezoris (uexoris, uesoris v. l.)
lihri luslini (cf. Oros. 1,14; lordanes Get. 5,44), Vizoves similiterve libri Bedae, qui compilavit Isidoriana.
nDCCLXXIII 20 (= 23) Falech an"^. CXXX genuit Ragau.

21 (= 24) Dii primum adorantur.
HDCCCCV 22 (= 25) Ragau ar^. CXXXII genuit Serug.
23 (= 26) Regnum inchoat Scytharum.
mXXXV 24 (= 27) Serug am. CXXX genuit Nahor.
25 (= 28) Regnum Aegyptiorum nascitur.
ABCDEEMPQW
20 phalechPIF, salechB^ (inc. H^), faleg (BDEQ), falec C cxxx] xxx P ragau .... 25 nasci-
tur om. in transitu a pag. ad pag. TT' 21 dii primum] timc d. pr. E, tunc pr. d. PW^ 22 rag/m -ff ',
ragu S^ cxxxi E, xxxu P, cxxxu IT^^ seruc CQ, seruch E^PW^, reruch S, saruch E^M, sarac A, sarach D
23 inquoat CQ, tunc i. PIF* 24 seruch E'PQ W\ saruch E^M, sarac A, sarach D, seruc C, sem cxxx] H
xsx HP u.alior] AB'', nsor B'C, uachor EDEMPQW^- 25 aegyptii H
IIICXIIII 29 Nahor ann. LXXVIIII cjenuit Thara. Oen. 11, 24.
30 Sub quo regnum Assyriorum Siciniorumque exori- sier. chr. i «''»•("•
tur. sed primus in Assyriis regnavit Belus, quem or. S, 11, M.
quidam Saturnum cxistimant, ]}rimusque in Sicinia

Agialeus, a qno Agialea nuncupata est, quae
5 hacfcnns Fcloponensis rocatur.
illCLXXXIIII 31 Thara ann. LXX genuit Abraham.
31" Fer idem tempus bfFSY 31'' Eo tempore regna-^
Itistinus 1,1,1 ~
Augvst.
Ninus rcx Assyrio- vit Assyriis Ninus,
c. d. 4, G; cf. Isid.
or. 18, 1, 1.
rum regnavit, qui qui primus propa-
primus hella insti- gandae dominationis
tuit et armorum 5 libidine arma foras
instrumenta in- extollit cunctasque
venit. regiones a mari
rubro ad Scythia-
uum Euxinum pon-
10 tum per quinqua-
ginta et duobus
annis bellis subicit.
32 Sub qtw Zoroastrcs 32* i/ac actate magica BFPSY
T~. .
-I ^ lustirms 1, 1, 0.
magiae inventor a ars tn Fersida a Zoro-
Nino rege occiditur. astre rcge Bactriano-
rum reperta est.
BCDEFGKLMNPSTV {om. 30 inde a sed primus) XYZ

29 ii!>.ot: FGLSX, nachor BD^FMPV \\xnm CDX, clxxuiiii A', Ixxxuiii ^ tsua. BEKX, tliaram il/,
thare Z 30, i V
regnum] reguauit L, nomiiium
sub quo om. siciniorumque] BCFKLMP V^ Y, N
sicinoruraque X, sici*niorumque F», scinorumque ED, schinorumque Z, syciniorum T, sciniorum N, et sicinio-
rura G, sicioniorumquae S^, sieioruraquae S^ 2 assiriis X, asseriis K^ bellus CS, becus poat belus N
ins. pater uni E quam S 3 extimant GL, exaestiraant D^PSX^ primus CZ, prique iS'=' sicinia]
ELMY, syciuia T, sitinia iV, aXcWhx CDXZ, sicioniis A'<?, siciniis i^, sicinus G, siconiisP, sicionia i)-, inc. B^
4 agialeus] B^DEKXZ, agyaleus NTY, agileus L3IPS, agilaus F, aegialeus JB', agialagus G, araaleus C
agyalea NTY,^ agialeam Z, aegialea B^^P, agilea LS, agilia M, agealea Q !> actenus X peloponensis]
BD^^KMSXY, peloponnesis 6, piloponensis NT, peloponinsis P, pelopenensis CD^FZ, pelopenenses DÊ,
peleoponensis X post 30 ins. c. 33^ CPSY 31 t(h)ara] tarem XE, thare MZ, tarae JT abraam C,
abi-am LMNT 311', , asiriis — propacande dom. liuidine — extollit qne cunctas regionis armare —
scithianura eusinura portum — quin//aginta — /ubicit £ 32,1 sub quo zoroastres (zoroastris T, oro-
astres L) raagiae (magi A', magic(a)e D^^LMN) inueutor (inuentor artis DZ, inuentur artis X, intor artis C, artis
inucutor iJ/) a niuo (annino X>iV) rege oociditur (regi occidetur ^Y)] CDGKLMNTXZ el sic, sed post Zoro-
astres ins. bach-ianorum rex Voss, zoroastres magiae inuentor agnoscitur V, hac aetate magica ars iu persida
a zoroastre rege (zoroastrege 5*, zorastre rege-B* zoroastrem regera P) bactrianorum reperta est FPSY, item,
sed addens in fine et ab eodem niuo isdem zoroastres raagicae artis inuentor occiditur B, nouissime zoroastre*
bractianorum rege niagice ut 1'erunt artis repertorem sub [quo] zorostre raagice iuventor artis a niuo rege
occiditur E contaminata recensione xitraque
IllCXnil 26 (= 29) Nahorânnorum LXXVIII genuit Thara.

27 (= 30) Regnuni Assyi-iorum et Siciniorum exoritur.
mCLXXXnil 28 (= 31) Thara ann. LXX genuit Abraham.
29 (= 32) Zoroastres magicam repperit.
ABCDEHMPQW
26 uahor] AB^^Q, naor B^CHW, ivnoXwr DEMPW Ixsuiii] Ixxuiiii W, xxuiiii P, Ixuiiii Q, Ixxxiiii
ADEHM, Ixxxuiiii thara] CDPW, tara (ABLTQ), tharam E 27 regnum] remg H siciniorum]
sicinorum D, syciuorum A, sicimorum E, sicciniorum P, sicioniorum P, sisynorura M 28 thara] CDPW,

tara (ABEQ), taram B abaram H 29 soroastres D, zoroastris H, zoroaster EQ magicam repperit]
m. r. magistram E, m. artem r. B-, m. artem scripserunt H

,g2 CHRONICA
33 murique Bahylontae a Samiramide regina Assyrio-

/'"<'»'« i. 2, 7.
rtim aedificanttir.
33" Tertia aetas saeculi. C(mg.)D(mg.)FMNPSTXYZ(mj,
niCCLXXXIIII 34 Alraham ann. C genuit Isaac ex Sarra libera, nam m„. ss. 100.
primum ex ancilla Agar genuerat Ismahel, a quo

Ismalielitarum genus, qui postea Agarensi, ad idti-
mum Sarraceni sunt dicti.
lIlCCCXLIIII 35 Isaac ann. LX genuit geminos, quorum primus wer. mo.
Esau, a quo Idumaei, sccundus lacob, qui cogno-

minatus est Israhel , a quo Israhelitae stmt nun-
cupati.
36 Hoc tempore regnum Graecorum inchoat, iibi pri- mer. m.
mus regnavit Inachus.
37 Cuius filius fuit Foroneus rex, qui primus in wer. ju.
Graecia leges iudiciaque conscripsit.
BCDEFGKLMNP8TVXYZ: capui 37 post 38 FPS, post 40 V

33 murique .... aedificaulur] babylonia a semiramidem aedifioatur V i murique] muri quoque BFPSY
Ijabylloniae A'PA', Ijabilloniae CD^^MS^ samiramide] DKZ, samaramidae A' ', sameramidae X'^, semiramide
(saem- D, -dae N, -dem V) BCFELMNSVY, sameriamide T, semeramide G regiua] rederegina A'
1/2 assiriorura A', assioriorum D, om. K 2 aedifecautur X', aedificanti, hoc tempore aed. P<S'F 33» hoc
loco FDMNXZ, aiiie c. 31 BCPS Y: tercia aetas saeculi CFPSZ, tercia muudi aetas X, tercia aetas mundi M,
tertia aetas i\T, finit ii aetas mundi incipit tertia F. Addunt edd.: a diluvio usque ad nativitatem Abrahae
anni DCCCCXLII. secunda aetas per anuos IIICLXXXIIII

finitur 34, 1 annum centesimum libera F
nam (namque L) primum (primus 31)] et V 2 ancillam F agar (argar N) genuerat (generat D\ genuit
CFY, geTi.N)om.V hismahel C-EZÂ', smahel (? 3 ismabelitarum (hismahel. AÂJ/»i\'X, isnmeh BC,
smalitiarumG) genus (gens CLPSZ)] ismahelitae V 3/4 qui postea (post M), agareni (agarini DÊIjX, agarreni
K^Z, agareni et G) ad ultimum (ultimo CZ) sarraceni (sarracini C'î6'.^, saracini X, saraceniDi^^Gil/F) sunt
(om. E) dicti] qui nunc sarraceni uocantur Y 35, 1 issaac K, isac D^ Ix] xl E, om. in sp. vac. V
genuit (om. K^) g. primus (primos G) . . . i nuucupati] genuit iacob V 2 isau L idomei X, idomaei D '
3 israbel om. D^ quo] quo et BDKPSTXY, quo et et A 3/4 nuucupatu A 36,1 boc .... inachus]
grecorum regnum incoat V 1 liuc K temporum i» regnura om. E gregorum LS inquoat O
posi incboat ins. uoua (sic) error gentium A' et in marrjine D 2 post regnauit ins. hoc sub iacob K
inaous DKLS, enacus Z, euaobus C, inarcus X 37 cuius filius (filius bis i») fuit foroneus (fora-
neusik?) rex (om. L) qui pr. in gr. (grecia AT) leges (legis DEXZ , om. in sp. vacuo L') iudiciaque (iudici-
uque G, iudioia Z) conscripsit] plerique, hac (haec P) etiam aetate foroneus rex inaohi (inaoi S) filius claruit
qui primus iu gr. leges (legis <S') iud. que instituit (add. totius etatis suae uitam peregit F) FPS , foroneus
rex in grecia primus leges instituit T', qui libri collocant capita sic ut supra indicatur: cuius . . . couscripsit
hoc loco, hac etiam . . . instituit ante c. 42 B
30 (= 33») Tertia aetas.

IIICCLXXXIIII 31 (= 34) Abraham ann. C genuit Isaac et Ismahel, a quo
Ismahelitae.
inCCCXLIIII 32 (= 35) Isaac ann. LX genuit lacob.
33 (= 36) Argivorum regnimi inchoat.
illCCCCXXXIIII 34 (= 39) lacob ann. XC genuit loseph.
35 (= 37) Foroneus Graeciae leges dedit.
ABCDEmiPQW
30 t. a. saeculi A'Qrr, tertia eria etas seculi C, om. H 31,1 abaram i/ anii o] auii I.xxu PJT
gen. isaac (isaaoh Q, isao M) et om. P ismahel] hismabel DP, sml Q 2 hismahelit(a)e DBP, isma-
litae B, et smahelite Q, et ismabelitae 31, smaelite C 32 isac 31 33 argluorum (arciborum A, argi-
horum J/, argiorum i/) r. incboat (inquat Q) om. PW 31 xc] D, l.xl (= 90) CQ, xl AH, Ixu PII', xcii
B^(E), xlii £-, xl J/ genuit] geu. xl gen. J/ iosep iJ'C, iosef Q 35 foronius i/, faroneus P grecis
legem E dedidit H
38 His temporibus a^nid lacum Tritoniclem Minerva wer. 23$.
in specie virginali apnaruisse descrihitiir , [quae BFPS c/. isidmis
plurlmis claruisse inqeniis praedicatur. haec cuim auousi. 4,

11'.
inventrix fabricae fuisse dicitur: elipeum et arcum August. is,s.
5 haec repperit: ordire telam et colorare lanas haec

docuit].
mCCCCXXXIIII 39 lacob ann. XC genuit loseph.
40 His temporibus Serapis lovis filius Aegyntiorum nier. 225. 211.
rex moriens in deos transfertur

Ai et MempUis civitas in Aegypto condittir. mcr. 232.
IIIDXLIIII 42 loseph ann. CX.
43 Hoc tempore Graecia Argo regnante hdbere segetes August. is, e.
coepit delatis aliunde seminibus.

IIIDCLXXXVIII 44 Hebraeorum servitutis in Aegypto ann. CXLIIII.
45 His temporibus Prometheus fuisse scribitur, quem 'ÂlguftîT^s.
fingunt fabidae de luto formasse homines.
46 Tunc etiam frater eius 46" Tunc etiam frater ^.FPaST uier.3so;
Atlans magnus est eius Atlans astro-

astrologus habitus. logiani repperit mo-
tumque caeli et ratio-
5 nem primus conside-

ravit.
BODEFOKLMNPSTVXYZ: hoc ordme 39. 40. 38 (38 post 41 F, om. V). 37. 42. 43. 41 (41 om.
PS) 44. 45 (om. V). 46 FPSV
38,1 his terap. apud lacum tntoiiidem (ap. 1. ti-ionidem B loco priore, ap. 1. tritouitem L, ap. 1.
triton id est Z, apellatum trito quidem N) minerua (menerua C, minerba O) in (om. Z) speoie (speciae X,
fortiae N) uirginali (-le K) app. describitur {slc EM, discribitur CDLXZ, scribitur OKNTY) plerique, tunc
apud lacum tritonidem minerua (-ba S) in specie uirgiuali apparuit FPS, tunc .... apparuit quae plurimis
his ... describitur lioc loco, tuuc apud 1. tr. m. in sp. apparuit quae .... docuit post c. 41 B 5 lanas]
lanis S 39 xc] c.x V, *« K^ (xo K^) 40, l his (om. X) temporibus om. V sirapis BDF3IPY,
syrapis ONT, sirappis X^, sirapsis X^, om. CSZ iouis (iobis 0) fil. aeg. rex om. V 2 moriens]
moritur L iu deo K, inde eos S, iudeos F tranfertur D^MT, ti'ansfertur minima apparuit V 41 post
ciuitas ins. hoc sub ioseph IC et om. V nimphis N ciuitatis F, om. V in egypti N contur K^
42 ann. om. L ox] xc CZ, Ixl DX, Ixu E, ex F posi ox ins. in aegypto moritur Vossianus 43 hoc
. . . seminibus] grecia segetes habere coepit V i graecia] grecia X, grego N argo] margu P segites X,
seiete C, gestes L 2 dilatis L siminibus E, feminibus N 44, l hebraeorura (hebreorum X, ebreorum K)
seruitutis (-tes ii", seruitus C'Z)-/iiJf -, captiuitas J/) in aegypto (ab adam add. L^) ann. cxliiii (xliiii F,
clxiiii E; transponit sic: ann. cxliiii iu aeg. 31)] hebr. aii seruitutis cxliiii V 45, l prometheos Y
2 fabolae X, famule Z lotu .E homenes X' 46,1 tunc etiam (etiam om. L) frater (fratr /)») eius
om. V 3 athlans CD3IVX', adlaus FK, athas A'', athalas E magnus est astrologus (astrolocus L)
habitus (babitas /)»)] CDEOLNTXYZ, maguus astralogus habetur 31, magus est astrologus primus habitus K,
ut supra (sed rationem pro siderum S) BFPSV
mDXLIIII 36 (== 42) loseph wn. CX.

37 (= 43) Graecia segetes habere coepit.
mDCLXXXYIII 38 (= 44) Hebraeorum servitutis ann. CXLIIIL
39 (= 46) Atlans astrologiam invenit.
ABCDEmiPQW
36 iosep Q, ihosep C anu. cx] ann. cuiiiiPIF, annox [em. in annos) cx B, ann. cx (x D) uixit
(AC)D 37 greci E seg. habere (hauere Q)] habere segites // 38 post hebr. ins. in aegypto
BCEPQW seimtas ADEQW ann. cxliiii (cxliii £) om. TF 39 athhans £Z).B>.ffi/P, athlan IT,
adlans Q inuentum /7
CHRONICA II. 55
434 CHRONICA
46*1100 etiam tempore in Graecia Corinthus condiiei ^FKPSV ptm.35,
ibique picturae ars a Cleantlie reperta.

47 Mercuriusqtie nepos AUantis multarum artium August. is,s.
peritus et ob Jioc piost niortem in deos translatus.

48 Hac etiam aetate primus Prociclus quadrigam Hier. u».
iunxit.
49 eodemque tempore Cecrops Athenas condidit et ex sier. 46s.
nomine Minervae Atticos Athenienses vocavit.

50 Iste etiam bovem immolans primus in sacrificio £?/«-. 472.
lovem adorare praecepit.

51 Tunc primi Coretes et Corybantes modulatam in sier. 474.
armis saltationem et consonam invenerunt.

52 Tunc etiam fiiisse scribitur in Thessalia suh Deu- Hier. 405.
calione factum diluvium.

53 et Faetontis fabulosum incendium. skr. 4;>i.
IirDCCXXVIII 54 Moyses ann. XL in heremo rexit populum de servi- aer.sos. August.is.s.
tute Aegyp)tia liberatum.

55 Hoc tempore ludaei per Moysen simul cum lege c/. isidor. or. 1, 3, 5.
et litteras habere coeperunt.

56 Ttmc templum Delfis construitur. Hier. soe.
BCDEFGKLMNPSTV {om. 47—50. 56) XYZ: 46'' hoc loco KV, poH 50 BFPS
46'', 1 hoc etiam tempore] BPS, hoc tempore i^, om. KV cor. in gr.
-£ 2 a cleaute] atleante Jv
rep. est i*' 47,1 mercuriusque] tunc fuit et mercurius BFPS nepus D^KXY athlantis CD3IX,
adlantis FKZ, athalantis E maltarum ii', raulto E 2 ob] ab F, om. X deo N tranlatus C, etiam
tr. est i, transfertur G 48, 1 haec PX, hanc C aetiam Jf, om. D^ aetatem iC', aetae-D' pro-
ciclus] GKLSTY, procidus BNP, pr(a)eciclus CDXZ, /////lus E, procliclus F, trochilus M ex Hierunymo
quadricam O 2 iuncxit X 49, 1 eodemque] eodem C, eo T cecrops] cicrops M, cecrobs DEGSTXZ,
cerobs L as condidit .... uocauit in lilura paucarum litterarum S^ condedit X et ovi. L 2 nomine]
hoc uom. /S'' meuerue .X', minaerbae /S'' attious i, aticos CG, anticjuos Ji', om. X atheuienses] CGK,
atheniensis E, attheuienses T, atenienses F, atteuiensis LS, athiuiensis D^X^, atinienses Z, atliinienses B,
attinenses M, adthenzenses N, athinieniensis X' 50,1 etiam] enim M bobem C<S' immolens i'
primo F m in litura K post saerificio add. gentili ritu F 2 post iouem (iobem G) add. in textu
gesta gentium X, idem in marfj. ad 48 D adorari D'FM precipit GMY 51, 1 tunc primi (primo G)
0711. hoc loco, ins. primi tunc ante inuenerunt iJ-SPF coretes BÊFGLKP, coriUiS B^DTXY, coretis 5,
coritis CZ, corintes N, curites 31 coribautes libri plerique, coribantas i, curipautes M modulatam (modo-
latam Y, modulatiam C, raodolatiam Z) in armis (inartis G, inrauis N) om. V 2 saltatiouem] salu-
tationem CKLZ et (ovi. M) consonam (cosonam E, consontem L) ovi. V 52 tunc .... diluuium]
tune est et actura sub deucalione diluuium V l etiam] enim M fuisse om. NTY discribitur P in thes-
salia] iu tessalia X, iu tessaliam N, in tessaria M, inter alia E sub] sal N l '2 deucalioue] V, deo-
calione BMPS, diocalioue DGKLNTY, diacolioue F, diocalionem CZ, diocaUiouem EX facium N 53 fae-
tontis fab.] FG, fetontis fab. BENPSTY, fetontis fabulorum K, fetentis fabolosum 31, fatonsis fab. L, fab.
fecundis D^X, fab. fetuntis D'^, fab. fecontis C, fab. fetentis Z, sub fetoute V 54, l xl ann. F in he-
remo . . . liberatum om. V rexit] regit CGZ, erexit E, rex F populorum F 2 X, aegyp-
aegypcia
tiorura C", aegypti 5» liberat D 55, l iudaei] hebraei V per moysen (-sem CS, moseu L) cum
(et ins. F^) lege et (om. L) om. V 56 tuuc om. P templum] plum K^ delphis KL
IILDCCXXVIII 40 (= 54) Moyses ann. XL.

41 (= 55) Hebraei litteras habere coeperunt.
ABCDEHMPQW
40 moses C xl] Ixxx B' post xl ins. rexit H, rexit populum D, rexit popuUim in (h)eremo AE
41 legem et litteras edd.
57 Lacedaemon conditur. Hie,-. m.

58 Vitis in Graecia invenitur. Wer. 5io.
IIIDCCLV 59 losiie successor Moysi rexit populum ann. XXVII.

GO His temporihtis ^^rimus JErectonius Afheniensium //'«. mo.
princeps in Graecia quadrigam iunxit.
IIIDCCXCV 61 Gotlionihel ann. XL.
62 Cadmns rcgnat Thebis, qui primus Graecas litteras "'<' ^** cf. Isidor.
3,0.
adinvenit.
63 Per idem tempus primi Clinus et Anfion apud Hi,r. mb.
Graecos in musica arte claruerunt.
6A Idaeiquc Dactyli 64* Idaeique Dactyli SCFPSYZ nier.sno.
ferrum eo tempore ferri metallum in

invenerunt. Graecia eodem tem-
pore invenerunt.
:v
IIIDCCCLXXT 65 Aoth ann. LXXX.
66 His temjwribus fahidac fictae sunt de Treptolemo, ^"^"werlêii.
BCDEFQKLMNPSTV (ovi. 57. 64) JCYZ
,^)7 lacedemon X, lacidiiiioii D^, lacidemou C coudetur A' 08 vitis iii gr. (grecia X) iuveui-
tur] et graecia uitem V (a quo absunt c. 56. 67) 59 iosue . . . xxuii] iesu naue aH xxuii V iosuae X
moyse SX, mosen L rexit (regit EO') pop. a. xxuii (xcuii F)\ aiiu. xxui rexit pop. M 60, l Lis
temp. om. V primns erectonins (aerectonius £*»?, erictonius -D^jfUf, aerictonius iJ b^ herectmiius G, eracto-
nius F) atlieuieiisium (athiniensium BD'>; atiniensium 2^0-, atthiniensium T^, athenieusius L^, adtliinieu-
sium Z) princeps] erectionibus atlieniensis rex primus F grecia X, greciam BCELZ quadricam O,
quatriga /) iuucxit A', duxit D 61 gothoniliel] CFTXYZ, gotouihel plerique, gothoniel -B J/P F, gotoniel G
62,1 oadmus] cadmos CJT.^, catmus .B'i<lP<S', cathmus i>^Cr F, catmos jE, chatmos X, cathmis iV, cadinus T
regnat . . . ;; adinuenit] grecas litteras adinuenit in greeia V grecas X, gregas LS 2 iuuenit M
63, 1 pcr idem . . . claruerunt] Imus theheus musicam V; idem ante 63 hahet
et per id. t. om. PS K
primi] priiui tunc hoc loco L, post arte PS, post anpliion qui F, def. hic in litura versus unius et qtiartae
jyartis, primi adest anle claruerunt B clinus] BEKLMNTXY, cliuus D, clius CZ, elom G, procliuus F,
linus tliebeus V (vide supra), linus quoque PS ampliion L^^M, amphinam X', anphion qui F apud] tunc
apud F 2 grecos X, gregos L, gretos F musicas D^ arte olarunt Jf ', arte claruit E, arte olarescuut
X', altercarunt D 64, i ideique X, ideoque CD^3f, iudaeique /y dactali DX, dacteli E, daotile TjNTY,
ductile M, daoticli G 2 ferrura] ferro D, ferri nietallum Y, ferri (ferro C) metallum (-loCZ) in graecia
BCPSZ, iiem, sed in graeoiam post tempore i^ eo tenip.] CD^ÊLNXYZ, in eo temp. D' (y M, eodem temp.
BFKPS^, eo derapore S^ 65 aot X, loth P, ioth F Ixx Y c. 66 — 72. 75. 85 sic breviavit V : tuno
fabulae fict.ae suut de minotauro ipoceutaurus tricerhero gorgone bellorofoute anfione et dedalo 66, i his]
his /S faote AT, factae JJ/S K treirtolomeo C^, creptolemo /i, trepolemo iV^F, oretolemeo /^, triptolemo jf'
IIIDCCLV 42 (= 59) losue ann. XXVII.

43 (= 60) Erictonius in Troia quadrigam iunxit.
niDCCXCV 44 (= 61) Gothonihel ann. XL.
45 (= 62) Cadmus Utteras Graecis dedit.
mDCCCLXXV 46 (= 65) Aoth ann. LXXX.
47 (= 66) Fabulae fictae sunt.
ABCDEHMPQW
42 xxui H, xouii PW, xxuiii C 43 ericitoniuus B, erectonius C troia libri, grecia edd. ex chr.
mai. quadrigam] primus quadrigam (-cam IF) BCPQ W iunscit Q^, iungit E 44 gothonihel] B,
gothoniel ADEHQ, cothonihel PW, gotthoniel Q, cothouiel C xl] xl rexit H 45 cathmus ACDHQ,
catraus W^, catmus IC', gathtmus E, cathamus M 47 suut om. ADHM
55*
1 :
436 CHRONICA
qnod iubente Cerere serpentinm pinnis gestatus in-

digentihus frumenta volando distribuerit
67 de Hippoccntauris , quod equorum homimmque Auc/icst. i.c.
fuerint natura permixti:

68 de Cerbero tricipite inferorum cane: Angust.i.c.
69 de Frixo et Helle sorore sua, qiiod ariete vecti per Augnst. i.c; mer.634.
aerem volaverini:
70 de Goryone meretrice, quae crinita serpentibus fuerit aiujusi. i. c. ,- mer. sto.
et adspicicntes convertebat in lapides:

7 de Bellorofonte, quod equo pinnis volante sit vectus : August. i. c.
72 de Anftone, quod citharae cantu lapides ct saxa August. i. a Hier.em.
commoverit.
nlDCCCCXV 73 Debbora ann. XL.
74 Per iclem tempus Apollo [citharam condidit et] BFPSVY^
medicinae artem invenit.
75 Fabula quoque tunc ficta cst de fabro Daedalo <-i
^"""cf' fffj^^g^
cius Icaroquod coaptatis sihi pinnis volaverint.
filio,
76 Hac aetate primus rcqnat Latinis Picus, qui Ifcr- chr. a.sM,-
^ ' c/.August.JS.lS.
r a r £:T
tur futsse baturnt fikus.
BCDEFQKLMNPSTV (om. 69. T6; a c. 6S deficlente archetypo succedimt apographa) XYZ

66,2 iubente] iuuente G, ante F cereie] cernere CEFTXZ, cerre** Z>*, carere Ji pennis D^JIY
gestasus Z, om. G iji indicentibus X, inde gentibus N 3 frumento F uolauda DÊX distri-
bueret MY^, distribuit NT, distribuer»* F", tribuerit F 67, i post de ins. minotauro EV (cf. ad c. 66—72)
liipocentauris LS, ipocentauris BÊGZ, ypocent. CDNPTXY, ippocentaurls B^K, liypocentaurus F,
epocentauris M aequorum X, eorum L que om. E fuerunt L, fecerint E 68 de cerbero (ceruero M,
cerberon i^) tricipite (tricipiti TY, trioapite J/)] decreuerat mente CD'X'Z, de ceruero X' infernorum
cane qiiem fingunt trea capita habuisse A'^ G9, l frixo] frixa ATN', fixa i, fixo <S'* helle] FM, elle-D-J'',
ele E, aelle BP, ille CD'LN^'TXZ, illa N^, telie K, uelle ,S' arite K uecte L, uicti K 2 aere BPS,
aera £*GA' uolauerunt /v 'P/S, reuolauerint C^'', reuoluerint ^», uolauerit /)» 70,1 gorgonem P,
gorgona Y, gorgore L"' meretricem X' quae] quem S, quod EX rinata L, crinitas CD', criuitara
se D- fuerint N , fuerat Z, fruerit E, strueret D 2 aspicientes X, aspicienti N couuertebat] in se
conu. F, reconu. M lapide L 71 bellorofoute B^D-FNSTV (vide siq>ra) X, bellorum fonte B^CD'PYZ,
bellorum fronte/?, bellorefonte KL, fellorofonte G, uellerofonte 31 eco D'L^, ego ^''Z pennis D^M uolanti
NTY, uolantis C^DÊZ, uolantes C^X' uictus X', uctus C'', uectis />", uctis 6'*, inuectus N, et uectus 31
72,1 amphioneil', amphi»»** i», amfinioue D^TX, amfonione J7, anfiuione Y, afione M cytaras K';
cytaraes K^, cithara S cantu] suauitate cantu CDEXZ, suauitate et cantu B : cantu citharae Hieronymus,
citharae suavitate Augustinus lapes K'; lades L^ 2 commoueret GX', comoueret E, commoueriut 31
73 debborra /)'
**S', Aehoxra. D^FK, dehora. D^LY^Z regnauit aun. xxxx Z 74,1 per (pro G) idem tempus
(idempus K) om. V 2 medecinae X, medicina Z, citharam condidit (cit. cond. add. Y^) et (om. V^ Y) medi-
cinae (medicinaeque F) BFPSVY arte EZ, artes L K, om. E
75, l quoque post est facta EL,
finetaJW farro G ie&3.\o KV (vide ad c. 66-7-2) FT, AiAaô CD=ÊG3IPSXY, ditalo i, dedolao /V,
diabolo iT 2 eius] ius P ycaro AT, ecaro £, hicaro /^G, iacoro CD^^ÊMXYZ, iddro A' coaptatis]
quoaptatis C'/)jE/^''i/S'', quoabtatis /iiS*, a quo aptatis /^* pennis /'-il/ F uolaueret i, per aerem uolaue-
rint B 76, l hanc K, haec EP aetate] itaque X primis CEF 2 saturni] latinis E, saturnini PS^
IIIDCCCCXV 48 (= 73) Debbora ann. XL.

49 (= 74) Apollo citliaram repperit.
ABCDEH3IPQW
48 deborra DHW, debborra P, debora E3I 49 apollo .... 50 anu. xl om. E post apollo ins.
medicinae artem inuenit BQ citarum A' repperit] r. litteras 31, om. D
lliDCCCCLV 77 Gedeon ann. XL.

77* Hac iiotate alter Mercurius lyram ropperit et BFPSV c/. isid,,rus
Ortoo tradiQit.
ll^ Hoc tcmpore Filemon primus apud Fythium cho- BFKPSV wer. 734.
rum instituit.
78 Urbs Tyria construitur. mer. 735.
79 Orfeus Thrax Linusque magister Herculis artis wer. 754. 755.
musicae inventores clari hdbentur.

80 Arrionautnrum navigatio seribitur. wer. 752.
IlIDCCCCLVllI 81 Abimelech ann. IH.

82 Iste LXX fratres suos interfecit.
82* Herculcs llium vastat. FKFSV iner. 773.
illDCCCCLXXXI 83 Tola ann. XXIII.

84 Huius tcmporibus in Troia post Laumedontem rey- iihr. tsi.
navit Priamus.
85 Tunc fabida *
ftcta est
'
de Mcnotauro bestia laberinto ^"n- '/'"' .„,
Ilier, iHi.
c/.
inclusa.
B {om. 16. 79. 82 B^) {om. 85) DEF (77* posi 78) GK (77b post 80; 82 om.; 88 post 82») LMN
{om. 83) JP {om. 78. 79. 82) S {ut P; om. 83 S») T {om. 83) V {om. 78. 79. 80. 82) XYZ {om. 85).
77 gedeo C, gendeon E, ledeon F 77*, i hac (haec P, etiam ins. E^) aetate altei;] BPS, hac aet. V,
alter quoque F ll^, hoc teiupore om.
i filemon KV pr,] PS, philimou pr. K, philimon quoque pr. V,
om. F pitium FKS, picium Fw^ pytium V", piticium B^P 2 constituit KV^ 78 urbs] urs C, urbis
EGZ, ac etate urbs F tyriaj pitia K construetur CZ, constituitur F 79 orfeus (orfeas Z, orfeius E,
uritVeus i*") trax linusque {sic B^D^LM, traxiliuusque CDÊNTXYZ Vossiaii., traxilonque (?) magister
(maglstri B^) herculis (erculis X, hirculis C, ercurius K) artis (om. CZ) musicae inuentores (-ris X) clari
habentur] B^CELMNXYZ, orfeus trax a. m. inuentor clarus habetur K, tunc etiam fuisse dicitur magister
herculis traxilinus in arte musica clarus F, om. B^^PSV (cf. c. 77'^) 80 argouautorum C, argunautorum Z,
argonautu*rum D*, argonaumautorum i , ergonautorum T nauigatio scriuitur C, nauigationes scribitur
coaptasse G, quoque luiuigatio (uituigio Y) tunc scribitur (inscribitur S) BFPSY 81 abimelec G 82 om.
B^^KPSV substituentes (S^ in marr/. m. 1 una cum c. 83) hoc loco cajpita 82^ et S8, liahcnt et 82 et 82^
soli B^F iuterficitiia 82* herculis A' 83 thoIa<S'F xxiii] xxii jl/', xxxiii Ciif 84 huius
.... prianuis] pr. regu. in tr. V i huius (hius X) temporibus (temporis D) oin. NTY in troiam NTY,
om. G laumendontem D^X, laomedontem B^KT, laumidantem M, laraedontem B^-P, laimendontem Z,
laimendo C, laodemonem Y, laudemedontem G 1/2 regnauit] regem Z, regnauit ann. xiii (ex c. 83) NT
2 priamus] ante in troiam NT, et hic et ante in troiam Y, primus £>*, primiamus C, primianus Z 80 de V
vicle ad c. 66 — 72 1 tuuc om. K-, inc. A'' facta ELNT meuetauro L, minotauro B^MNPTY, mino-
tau £* bistea L, bestea Q laberento DÊX^, laborinto T, laboriutho Y, laherinto B 2 inclauso Y
IIIDCCCCLV 50 (= 77) Gedeon ann. XL.

51 (= 11'') lyiercurius lyram condidit.
illDCCCCLVm 52 (=81) Abimelech ann. IIL
53 (= 79) Chorus in Graecia inventus.
illDCCCCLXXXI 54 (= 83) Tola ann. XXIII.
55 (= 84) Priamus regnaTit in Troia.
ABCDESMPQW
50 iedeon C 51 mercorius fi libam ^ condedit^TF' 52 abimelec C, abimeles ^ 53 c(h)orus
(coras B) in gr. inu. (ingueutus M, inuentum est H)] choinirinuentus ^ ^^ ^^"^^ ^'^" ^^ ^^ primi-
amus £', spriamus C regnabit Q, regnat ACEW
438 CHRONICA
Illlin 86 lair ann. XXII.

87 Per haec tempora Hercules agoneni Olympiacum Hier. sue.
constituit
88 atque in Libya Antacum [palaestrae artis inven- BFKPSV
. T-', Hier. 773. 818.
toremjT
,
occuiit.
nnVIIII 89 lepte ann. VI.

90 Huius tempore Hercules qimiquagesinimn secundum Bier. sia.
annum agens ob morbi dolorem sese flammis iniecit.
9 1 Fer idem tempus Alexander Helcnam rapuit Troia- Hier. «27.
numque belkim decennale surrexit.

IIIIXVI 92 Abessa ann. VII.
93 Amazones [primuni] arma sumpserunt. BPPS Hier. 831.
93" Acliilon ann. X. CDEXZ

IIIIXXIIII 94 Labdon ann. VIII.
95 Cuius anno tertio Troia capta est Hier. 835.
96 et Aeneas Italiam renif. Hier. 838.
97 Hac aetate Carmentis nymfa Latinas litteras cf. Isidor. or. 1, 4, 1.
repperit.
BCDEPGKLMNPSTVXYZ: ordinant s!c S2^. SS. 83 — 87. 97. 93. S9. 90. 93. 91. 94 — 9G KV;
88 post 82; 91 post 92; 97 jtost 87PPS; 88 et post 82 et B post 87
86 iair] cam F xxu V 87,1 per liaec t. om. B^FPSV herculis CTZ, liercoles i, liercolis Y,
herculus X, birculis D^ oliinpiacum X, olymphiacum K, olimpiacus E, olimpicum V" (non V^), olimpiam L
GFSV
2 instituit 88 .atque iii libya antaeum (anteium CEXYZ, anteam D^, autheum M) occidit]
CELMNXYZ el loco post. B, et anteum (ante eum K) palestrae artis inuentorem interimit (interiniet S)
KPSV et loco priore B 89 iepthe MTX, ieptae septe F, gepthae D ui] septe E
<S', 90, i huius
tempore (.temporibus LZ, teniporis Y) om. V herculis CTXZ, liercolis Y, hirculis D^ quinquagesimum
(gensimum X, -ginsimo L, -gesimo Z) secundum (-do LZ) annum (annom G) agens (aigeus T) om. V,
ann. clii agens Voss. 2 ob] aob L morui EX dolore GKS sese] se GP, esse E fl. ini.]
in flammis iecit F" (no7i V^J jmst iniecit ins. quidam eum ann. xxx ante perisse scribunt Vossiaims
91,1 per id. temp. om. V helenam] clenam E 1/2 troianum {om. que) CDX, tronanum Z, et troia-
uum V bellum decennales Z, decennouenale bellum V 92 abessa] esebon KMV
Vossianus e.x Hiero-
nymo opinor uiij ui D 93 amazonis L, amozonos <S, mazones N, amazouae K, hoc tempore ama-
zouas M primiun] BPPS, om. religui 93'' achilon (a»yIon Z^, achylon Z^) anu. dece (dece x X)
CDEXZ, om. reliqui 94 labdon] abdon CDFGLNSTV^Z, abdonan X, abdona E uiii] uii E
95 cuius (huius i*") a. tert. om.PSV troia om. D^ capta est] capitur BCPSVZ 96 et aeneas
(ineas X') italiam (iii it. DM, italia CE, in italia Z, italie (?) uenit (om. G)] latinis regnauit (regnat V")
aeneas F 97, 1 hac (ac X) aet. om. i'i^jrP,S'F carraentes F(T.yPrF«r, carmitis Z)»A''.^, carmetis £
uimfa X, nimfas Z latinas] tiuas D^ 2 repperit] inuenit M
Ilirai 56 (= 86) lair ann. XXII.
57 (= 97) Carmentis Latinas litteras repperit.
ira^ÎII 58 (= 89) lepte ann. VI.
59 (= 90) Hercules flammis se iniecit.
nriXVI 60 (= 92) Abessa ann. VII.
61 (= 91) Alexander Helenam rapuit.
miXXrai 62 (= 94) Labdon ann. VIII.
63 (= 95) Troia capta est.
ABCDEffMPQW
56 iahir Q xxii] xx Q 57 carmentes ADBQM inuenit H 58 iepte BCHW"-, ieptae D^,
iephte W^, iephthae P, iephte ('-B), ieptahe -D'', gepte J, yepthe (^, septe Ji ui] uiiPIF
59 herculis -BP
flaraenis H, flammae E, famis A ingecit A, inieciet Q 00 abesan B, esebon E, essebon Q- uii]
septimal/ 61 elena IF 62 a.\iion ACDMPQW
lillXLIIII 98 Samson ann. XX.

99 Ascanius Aeneae filkis Alham condidit. wcr. sn.
100 Ulixis qtioque fabulae vel Sirenarum eodem tem- mcr. sn.
pore fictae sunt.
nllLXXXIIII 101 Heli saceidos ann. XL.
102 Arca testamenti ab alienigcnis capitur ukr. ooi.
103 regnumque Siciniorum finitur. juer. sso.
niiCXXIIII 104 Samuhel et Saul ann. XL.

105 Lacedaemoniorum rcgnum e.writur. iuer. ois.
106 atque [in Graecia] Homerus [poeta primus] fuisse HCFPSVYZ

putatur.
106* Quarta aetas saeculi. BC(mg.)MNPST(mg.)YZ(mg.)
imCLXIIII 107 David regnavit ann. XL.
108 Codrus Atheniensium rex sponte se [pro saXniQ BCFPSYZ Bier.ois.
patriae] hostibus o/ferens interimitur.
BO (om. 100) D (om. 101—103) EF (om. 102—104) GKLMNPSTV (om. c. 100. 103. 108) X (om.
101-103) YZ (om. 100)
98 ann. xx om. DX posl xx ius. iste omnium fortissimus Vossianus 99 aschanius Y, arcanius
KX, arcaneus CD'; arclianeus Z, /scenem ('?)s (prima littera om. ruhricanda) T aeue f. D^^X', enei f. C,
aenaei f. .^, f. eneae r-" alba iT, oblam GZ; olbam X)=' condeditA' 100, i olixis iîi/ATX^l',
ulixes A" fabolae A' iiel] siue -F, om. S"' syreuarum £'' T, serenarura iSaiÂ^PiS, serenorum /) "A, sire-
norum D^, seneram T, seuerem N, reuedorum E 2 ficta N, factae DS 101 e!i C, haeli Z, hely S. meli O
sacerdos om. V 102 ab alienigenis] ab alophylis C, ab allophylis Z, ab allofilis PS, ab allofilis id est
(id est in litura maiore) alienigenis B, a philisteis V 103 que] quoque L, om. NTY siciniorum]
BÔKMNP, sitiniorum C, sicinorum BÊLSZ, sichiuorum 1', saciniorum (sacini in lit) T (deficiunt FVX)
104 samuhael Z, sarauel CM V et saul om. V 105 lacedoniarura E lOG, i atque homeras (omerus X,
humirusL, huraerus iW) fuisse putatur (potatur iX, putantur ^, testatur J/) £A'ijJijVA', atque in grecia
omerus fuisse putatur Y, atque in graecia homerus (umerus Z, horaeros S) poeta fuisse primus (f. pr. CZ, pr.
f. FPS) putatur CFPSZ, homerus primus poeta putatur fuisse F", homerus poeta fuit F« 106» ad 54 Z
quarta aetas saeculi CPSZ (om. F culpa miniatoris), quarta mundi aetas MNTY: de DX vide c. 110
addunt edd. a promissione Abrahae usque ad David anni
: DCCCCXL. finitur tertia aetas per aunos IIICXXV
107 dauid (dauit-B) ann. xl DEMNTV^X, qui libri omittunt regnauit voc. hic et deinceps (est tamen c. 125
K et constanter inde a Vespasiano reg. , rarius reguauit uel regnat in X reditque item in T inde a
passim (nam saepe defcit P, aliquoties L, ante Tiherium plerum-
Calitjula); ipd liahent libri , constanter uel certe
que Y, quod singillatim non adnotavi) ubi perscribunt perfectum ponunt dauid rex primus an. xl regnauit
regnum israel exoritur V^, ubi deinceps regnauit rocahulum fere omittitur 108, 1 quodrus L, quodus F,
codorus C^, cosdrus J/ atheniensium (atiniensium iJ, athenientiis CF) re:!i.] BCFPSYZ, om. reliqui pro
salute (salutem CZ) patriae (patris Y)] BCFPSYZ, om. reliqui 2 hostibus efferens CL, off. osi. E, offereus
quare hostibus (hospitibus X) DX interemitur CYZ
inixLiiii 64 (= 98) Samson XX. ann.

99) Ascanius Albam condidit.
101) Heli ann. XL.
102) Arca testamenti capitur.
104) Samuhel ann. XL.
106) Homerus fuisse putatur.
106") Quarta aetas.
107) David ann. XL.
ABCDEEMPQW
64 xx] XXX ACQ 65 ablan A, aibain M condedit TF 66 ele AE3I, hele H post heli
sacerdos BEHQ 68 post samuhel (sarauel Q) ins. et saul BEEQ 70 q. a. saeculi CEQW, om. H
440 CHRONICA
109 CartJiago a Didone aedificatur. nier- 074. 1003.
110 prophetantihus in ludaea Gat, Nathan et Asaph. iutr. b4s.
imCCIIII 1 ] 1 Salomon regnavit ann. XL.

112 Iste qiiarto regni sui anno temphim Sierusolimis sier. 9S4.
aedificavit consummavitque anno octavo.

iraCCXXI 113 Eoboam regnavit ann. XYII.
114 Sub qtio decem trihus a duahus separatae sunt ct mer. 1021.
reges in Samaria hahere coeperunt.

115 Hac aetate Samus conditur. uier. 1031.
116 Sibylla Eritria mlustris hahetur. Augusi. is, 23.
nriCCXXIIII 117 Abia regnavit ann. m.

1 18 Suh quo Hebraeorum pontifex maximus Abimelech nier. 1042.
insvjnis est hahitus.

inTCCLXV 1 19 Asab regnavit ann. XLL
BCDEF6KLMNPSTV {om. c. 110. 115) XYZ

109 carthago] et carth. BCFPSZ a] ad D^ didone] didono N, didonetamus D^X aedifatur Z,
conditur V^, construitur F» 110 iudea X gat] gad EGKMY, gath B^CFMNT, diuetasad (sic) X,
diaetast-D KO, nat.ahn Z, natham JT'
natan et om. M 111 salaraon K, s.alemon V'" 112,1 iste
. . . octauo] a quo templum domiuo (domiui F") edificatur F quarto (quartum F, secundo quarto D'EX)
regni sui (suo F) anno (annura F)] quarto auno r. s. G teraplo D^N, om. E hier. (liierusolimorumi^)
aedificauit] aedificare hier. cepit G, hier. aedificare caepit E in marg. 3 consumauitque anno oetabo S, con-
summauitque annis CX, consuramauitque anuis uii G, consummauit annosque uiii L
uiii 113 regauit K
xuii] xli E, limK^
114 sub quo (s. q. om. B^) decem tr. a'duabus (a duobusZ), a d. om. CL) separatae
(separati CX') sunt (om. C") et reges (regis X) iu (oni. B) samaria (samariam X', samari C) habere (habitare M
ciim Vossiano) coeperunt (caepit B)] B^CEKLMNXYZ (B^ cnc), sub quo diuisum est regnum israel et
iuda Fw, reguum israel et iuda diuiditur F«, regnum israel (saul <S) a iuda diuiditur PS, domum israel a
iuda diuiditur sub quo .... coeperunt i"' coniunctis recensionibus duahus 115 hac (ac X, liaec Z) aet.
om.BPS samosX conditus YZ 116 sibella JT, sabUla J/ critria] DÊFLPSXYZ, eretriaiT,
erittria C, erictria B, heretria G, erithrea D^, heritria M, eritrea V, eritia T, eriua N inlustris] insignis F
117 abla C 118 sub quo hebraeorum (hebraee T, hebreae A^) pontifex (pontefex X) maximus (-misD*)
abimelech (-laoch 2^, -lec 0) ius. (iusigni i) est hab. (habetur 2"'o est hab. OLM)] sub quo ab. (malecti F^)
pontifex claruit F 119 asab] LT, asaph BDÊNY, asapth X, asa D^FGKMPSZ xlii an. F
72 (= 109) Carthago a Didone conditur.

IIIICCIIII 111) Salomon ann. XL.
112) Templum Hierusolymis aedificatur.
113) Roboam ann. XVII.
114) Regnum Israhel et luda dividitur.
117) Abia ann. III.
118) Abimelech pontifex fuit.
1 19) Asab ann. XLI.
ABCDEHMPQW
72 cjirthaco IF, chartago Z) a bidone i/ post conditur ins. gad (gaht -B, om.E) nathan et (om. B)
asaph (asa ZJ) prophetaueruut (-tahaut jB'', propheta i? ) i?-Bif C 73 salamon i?, salou D 74 templus C
hierusolimam i?" 75 robuamif xui C 76 reng ^, regnauit i? iudae P diuitur^', diui-
AitD 77abiamC iii] cccc£>C, xli /7 78 abimelech] sub quo abimelech (-lec CQ) ^CiJJîO/PQ
79 asab D, asap AC, asaph BEPQ W, asabfat H, assab M, asa B'^
ISIDORnVNIORIS. 441
120 Prophefabant in ludaea Acliias, leu, Amos, lohel Bur. mt.

d Asarias.
imCCXC 121 losaphat regnavit ann. XXV.
122 Frophctahant Ilelias et Heliseus, Ahdias, Azarias Hhr. lose.
et Micheas.
imCCXCYIII 123 loram regnavit ann. VIII.
Abdias. îer. nos.
124 Frophciabant Ilelias et Heliseiis et
nnCCXCVIIII 125 Ochozias regnavit ann. I.
126 Helias rapitur, [cuius

'•
septem
^ insignia vahSiCwla, BCFKPSVZ
, Hier. 1113.
numeranturj.
imCCCVI ] 27 Athalia regnavit anu. VII.
1 28 lonadab, fiUiis Rechah, sacerdos clarus habetur. nur. nw
129 et loiade pontife.v, qui solus jôst Mojjsen vixisse nier. 1123.
annis CXXX perhibetur.
BCDEFGKLMNPSTV (om. c. 129) XYZ

120,1 prophetabant] sub quo pr. I^^, propbetantibus L in iudaea] in iudea X, iudaea A', om. V
achias] DLMNPY, acias .S', agias F, ageas K, azias BCEGXZ, om. V ieu amos] BK, bieu anios Y, gau
araos G, et ieu amos F, siue amos L, lieliu amos T, elyhu araos N, eliu iobel amos M, lielias amos E, amos
ieu S, amos aggeus JJP, Iielias (baelias if, aelias C, et helias />•>) CDXZ (om. amos), amos V iobel (ioel
KS) et (om. L) azarias] BFGKLNPSTY, iobel ozias A', iobel [ante amos; om. et azar.)jy, et iobel F"
(genuit iobel F»), om. CDXZ 121 iosapatb X, iosafatb OL xxu] xu L 122, 1 prophetabaut] suIj
quo pr. F", post micheas NTY helias et beliseus (et ins. DFMTY) abdias (et ins. LN, obdias et F) azarias
et micheas (michias A'', michaeas K)] DÊFGKLMNXY, helias et bel. et abdias (om. rel.) Z*», beli sacer-
dns (sic C, baelias Z) abdias azarias et micbeas (raiseas Z) CZ, elias abdias S^, helyas abdias (abidas F«)
et micheas iJP.SlJF 123 ragnauit S uiiii i, uii i^ 124 prophetabant] propbetabat E, sub quo
pr. Fw elias X et bel.] bel. G etabdiasom.ZP.SF \2b ochoz\ii&\ CDEFNTVoYZ, ocoAias GL,
ocozias BKP, ocozices X, ozias S, acbazias Fw, azarias M V[ u N 12tj, 1 helia M cuius septem
(septe PS , septimo Z) insignia miracula (insigui admiraoula Z) numerantur (numerum C; num. mir. F)
BCFPSVZ, efulsit miraculis septem K 127 FGLSVZ,
atalia otholia NTX^ uii] uiii L», om. C
128 ioiadab E, ioiiasdab £>» fil. rechab (recab DGLST, raecab N, recbap E) sacerdos (-dus X)] sac. f. r.
BPSV babitur ^ 129,1 'ioiiida,6 BKPSY, ionada C mosen i^, moysem -D 2 cxxx] cccxxx i»,
////ui E
120) Achias Amos leu lohel prophetaverunt.

121) losaphat ann. XXV.
122) Prophetavit Helias, Abdias et Iklicheas.
123) loram ann. VIH.
124) Prophetavit Helias et Heliseus.
125) Ochozias ann. I.
126) Helias rapitur.

127) AthaUa ann. VII.
88 (= 128) lonadab sacerdos claruit.
ABCDE (om. 85. 86) HMPQW

80 achias E, acias CQ, azias PIF, aggeus -B', ageus A, essaias DM, isaias H, om. B'' geu ACW,
aggeus E, sau M, nauum DH iobel pr.] ADMPW, iobel zacharias pr. E , iohel et zucarias pr. Q, iobel
zacbarias abdias raiebias [om. pr.) H, icihel pr. et az. B 81 iosapatb D, iosapbatb JilT', iosafat C 82 pro-
phetauit] ABH, profetauit I>, profetabit J/, prophetabit Q, prophetauerunt EPW belias (elias C) abdias et
micbeas (miceas C, miheas IF)] CDPW, abdias miceas A, belias et heliseus (elisseus Q) HQ, helias et (om. E)
heliseus abdias et micheas BE 8.3 ioram] ioran C, ioas W 84 prophetauit (-hh^M, -bat Q, -uerunt P)
belias (elias D) et (om. BM) heliseus (eliseus M, elisseus Q)] ABDHMPQ, belias propb et heliseus TF, elias
propheta et eliseus -B 85 ochozias] Ui?, icbotias Z), ocbocias (?, ocodias -.IC, ogotias Ji, oziasPH'
86 beleasi) 87 athalia] atalia C'i)Ji, otholia P^PIF, gotbolia P'ir, goathalia §, ytalia ^ 88 iona-
daph H' sacerdus B
CHRONICA II. 56
442 CHRONICA
nnCCCXLVI ISO loas regnavit ann. XL.

^'«'- ^^ô-
131 Zacharias 'propheta interficitur
132 et Heliseus moritur, [cuius virtutes quattuordecim ^^^^^'^^•^
praedicantur].
133 Ligurgus quoque legislator Apollinis [apud Gv&q- BFPSY nier. im.
cos] insignis hahetur.
imCCCLXXV 134 Amasias regnavit ann. XXVnil.
134* Carthaginem hoc tempore quidam adserunt con- ^^^^j{£'^^
ditam, alii ut superius.
mlCCCCXXVII 135 Ozias regnavit ann. LII.
136 Sardanapallus rex [spontaneo] incendio concre- BFMPS mer. W2.
matur.
137 Assyriorumque regnum in Medos transfertur. sier. mi.
138 Tunc Hesiodus poeta claruit. Bier. noi.
139 atqVjC Fidon Argivus mensuras et pondera repperit. nier. mo.

140 Per idem tempus olympias prima a Graecis con- Eier. 1241.
stituitur.
140" Agnus in Aegypto loquitur. BFKPSV sier.ms.
B (140. 140» post 135 SFPS) CDEFOKLMNPSTV (133. 136. 138. 139. 140 om.; 140 a post
135) X7Z
131 zaccharias £65 interficitur] interficetur X, occiditur yS F, occiditur a rege ioas i?P 132,1 et
om. BCDFPSVZ eliseus .K" cuius uirtutes (uirtute Z) quattuordecim praedicantur iJCi^PiSK^, effulsit
miraculis xiii A' 133,1 ligurgus] ligurgos Jf, ligorgus Y, ligugus i)», lygurgus iV, lygorgus T, licurgus
aimiliterve reliqui quoque] que i^ legislator (-turX) apollinis] plerique, leg. appoUinis apud grecos Y,
apud graeciam BFPS, legislator poeta Vossianus
leg. apoll. 2 insinis X^ habebatur 134 amassias K
BP, amasia F xxuiii F
134*, 1 carth. hoo tempore quidam adserunt (asserant S, q. a. h. t. V'", q. h. t. a.
Fo) conditam, alii (uero ins. F^) ut superius (alii non F«, al. ut sup. om. K)] BFKPSV, hac aetate carta-
ginem quidam conditam putant, alii uero ut supra memorauimus M 135 ozas L, azarias M'^, om. in
hiatu Y lii] U X, lu V'", iii L 136, 1 sardanapallos Z, sardanaballus L, sardanapalus E, sarnappaUus Y,
sardanapaulus S rex om. O incendio] plerique, spontaneo inc. BPS, sponte inc. F, inc. sponte M
1/2 congrematur £' 137 assyriorumque .... transfertur] et regnum assyriorum finitur V assiriorum A'
que] quoque NTXYZ regnum om. F^ iu om. N medis CDENXZ, moedis TY, medus S, medios M
tranfertur JS?J/ 138 esiodus iiX, aesiodus Z, eriodus /)», esidus i, exiodus iV poeta] paeta C,
propheta iâ 139 finod J', sidon J/, fidem jD» a.r^\\m& D^KLZ, argiuos i?, argius ^''/'GJiA^PA'^,
agitusD^, argus B^ mensura et pondera M , mensurare pondera D^XZ , mensura (om. et pond.) C
140, per idem tempus (tempore i) om. BFPS
1 olimpias JiT, olypias iV^, olymphias AP, holymphias i^,
oUmpius £ primum BCFPSZ greois Z 1/2 constituetur i) »X, construitur £J/X, instituitur iJi^P)?
140* aegypto] graecia F
IIIICCCXLVI 89 (= 130) loas ann. XL.

132) Heliseus moritur.
134) Amasias ann. XXVIIII.
134") Carthago condita.
135) Ozias ann. LII.
140) Olympias a Graecis instituitur.
89 iosias PW cum deti. Hieronymi libris xl annus H 90 heUsseus m. Q, eUseus m. D, mor.

hel. -E 91 amessias W cum Hier. xxuiiii] xxuiii £, xxuu /7", uiiii i) 92 conditur H, condita
est E 93 otias M, osias C 94 a gr. instruitur EM, constituitur a gr. H post instituitur ins. esaias
prophetauit B'^
141 Osee, Amos, Esaia et lona in Iiidaea prophe- Sier. 1212.
tantibus.
inTCCCCXLm H2 loathan regnavit ann. XVI.
143 Eemus Bomulusque naseuntur. aer. mt.
144 prophetantibus in ludaea Osee et lohel, Esaia et Hter. mn.
Michea.
nnCCCCLVIIII 145 Achaz regnavit ann. XVI.
146 Huius tem^Mribus Romulus Bomani condidit, Hier. 1204.
147 ct Sennacherib Assyriorum rex decem tribus in aier. mo.

Medis transtulit atqiie in ludaeam Samaritas accolas
misit.
imCCCCLXXXVIII 148 Ezechias regnavit ann. XXVIIH.
149 Sub quo prophetabant Esaias et Osee. Bier. 1277.
150 Hoc tempore Eomidus primus [mille] milites ex kv Hier. mo.

popido sumpsit centumque a populo nobilissimos
viros elegit, qui ob aetatem senatores, ob curam
ac sollicitudinem rei publicae patres vocati sunt.
B {om. 143. 144 B^) CDEFGKLMNPS [om. 143—145) TV [om. c. 141. 144. 149) XYZ
141,1 oseaei)(?Z, ose B^CPS , osae N esaya G, esaiam ^JT, aesaiam .^, esaias ^CFJif , asaia D'',
inc. D^, om. L ionam JT, ionRS NZ, iana i X
iudea 1/2 pi-oplietantibus] hac aetate prophetantibus i'',
hac aetate prophetauerunt BPS 142 ioatham EFM , ioatam G , ionathau DL xui] xu F^, xli E
143 remus] rem X, remis D^, his temporibus remus M roraolusque BCD^X, romusque F 144, 1 in iud.
om. P oseae CDZ, ose P, om. N et iohel] iohel F, et iohel et (et addilum) amos et B esaya O, esaias
CE, *isaiasi3», isaia i"' 2 micbiaiT', michias A', miceas X**, micheas CEM: Oded Hier. 145 acaz
M^N^P, agaz O, agar L, aehaz A' xui] xuii EL, xxui C 146 huius (hiis X, his M, cuius F) tempori-
bus romulus (romolus CESX) roraam condidit (condedit X}] roma a pastoribus conditur F 147 hreviavit V
sic: et regnum samarie scilicet xi tribus captiuantur (et r. sam. captiuatur F^) 1 et om. K sennache-
rib] B^C^D^FNTYZ'^, sennacheribus A', sennaceribus S, sennacerib B^CÔKMP, sennacereb D^, senacereb L,
senacherit -£J, sennacheri .?'' asseriorum <? 2 medis] CD^-EFKNPSXZ, moedis T^Y, medos BD^L3f,
moedos T'^ transduxit BPS atque] at F» iud(a)ea CDFOKNPSTXYZ sammaritas CS, samaritus M,
samaritis D accolas] acculas BG, accalu L, pro acoulas X^Z, proaocus». /)*, proaccus D •>, pro accolas C,
pro acoulis X-, incolas M, oolas T 148 ezecias O xxuiiii] xuiiii M^, xuiii V 149 prophetabat E,
prophetauit L, propheta F esayas G et om. C oseae CDMNZ, ose 6S 150 breviavit V sic:
roraulus raiUe iuuenes de plebe elegit quos milites appellauit et c seuatores quos senatores dixit 1 romo-
lus DX, rumulos C primos L, primum BFKP mille milites K similiterque V (inde supra), milites reliqui
2 ex pop.] ex populum iS'', et populos i", et populo P- oentumque a] certum quia i', centumque aA. N,
cumque i/ nobelissimos A', nobilissimus G, nobilissimo X** 3 qui] quo 5, quos ^''P, inc. B^ ob
(a)etate i^^G^XiSF, ob aetatatem X ob cwca, Z, obsouram iV 4 ac] et CZ soUioitudine i^Z pares T
uocitati K, uocauit B^PS, inc. B^
IIIICCCCXLIII 95 (= 142) loatham ann. XVI.

96 (= 143) Romulus nascitur.
nnCCCCLVIIII 97 (= 145) Achaz ann. XVI.
98 (= 146) Roma conditur.
nilCCCCLXXXVIII 99 (= 148) Ezechias ann. XXVIIII.
100 (= 150) Senatus Romae fit.
ABCDEHMPQW
95 ioatham] i>PIF, \oa.ihan BEM, ioatan ^CQ, iothan ^ 96 romolusiflF 97 acaz ^C, aacaz X»,
agaz ifPJF 99 hesechias M xxuiii CD, xuiiu Q

56*
444 CHRONICA
IIIIDXLIII 151 Manasses regnavit ann. LV.

^'"'-
152 Fer idetn tetnpus Rotnanis praefuit Nutna Potn- ^'"'^
'^^p
pilius, qui primus [pontifices et\ Vestales virgines BFPSY
instituit \falsorum cleorum mmierositate civitatetti SFPS
, .,, August. 1S,24.
implevit\.
153 duosque menses lami- 153* Duos menses in an- BFPS chr.a.354.
ariuiti et Fehruariutn num Romanis ad

decem mensibus anni decem menses adiecit,
adiecit. lanuarium diis stipe-
5 ris, Fehruariutn diis
inferis dedicavit.
154 Tunc quoque SibyUa Samia claruit. s<er. 1305. 1350.
IIIIDLV 155 Amon regnavit ann. XII.

156 Huius tetnporihus Tullius Hostilius prior iti rechr.a.354.
publica cetisum egit, [quod adhuc per orbeni ter- pps Kuu-op. 1, 7.
rarutn incognitum erat\, primusque purpura et Hier. 1339.
faseihus usus est.
iiriDLXXXVII 157 losias regnavit ann. XXXII.

^•^'^- ^''^•' ,^''"''"*
158 Thales 3Iilesius primiis
-^
fi.sicus
'
clarus habetur,'
h. n. 2, 12, 53.
[qui defectus solis, acutissima perscrutatione com- bfps

prehensis astrologiae numeris, prinms investigavit].
BCDEFGKLMNPSTV {om. c. 152. 153. 156) XY2

151 raanases LMNTY, mannases EX, raannasses CD an. lui NT, lu aun. E 152, 1 terapoie Z
romanis] romara F numma CDEX, nummum L, om. F iji ponpQius E, pomfilius G, pompbilius F,
pampilius L, paraphilius M, porapolius N 2 primus] pr. apud romauis F pontifices et uirg uestales (tales
F)] BFPS, uest. uirg. pontifices et (sic) Y, uest. uirgines (-nis X)] plerique 3 iustuit S falsorum (falso-
rumque i^) d. numerositate ciuitatem (nomerositatem i)*<S' *) impleuit] i?i^P»S, om. relipd 153,1 mensis -Y
2 et] ac 7i 3 decem] ad decim J/ 153",! duosque iJ raensis »5 1/2 aunuusiS* 3 decim meusis »S'
154 tunc quoque om. V sibilla A' sami -V Ê, sarais D, samaria CZ, sabia N, simiaria M claruit ante
samia i> 155 amon] BQKLPSV, ammo autem N, ammou CDEFMNTXYZ xii] xlu i\^, ii G, xli T
151), 1 huius] his M tuUus M hostilis X, om. E prior in re publica (rera publicara Z) censura egit
(exegit Jli; prior ... egit om. K; cf. c. 169'') primusque (primasque />", primusque om.M, que om. 1'»)
purp. et fascibus (fascabus G) usus est (usure L)\ plerique, primus purpora et fascibus usus est priorque . . .
egit, quod . . . erat BPS, priorque . . . egit quod . . . erat primusque . . . usus est F 157 ioasias A'
xxxii] xxii CDELXZ, xxxi G, xxxlii T 158, 1 tales D^KX ,
talis D^ÊLZ, per idem terapus tales P
melesius CZ, milisius N primus fisicus (fisecus A', fiscus ^V, phissicus 1') cl. habetur (bab. om. E) plerique,
etiam B, primus fisicus filosophus cl. hab. iv, primus fisicus pbilosophus (phil. om. V^) agnoscitur V, philo-
sopbus (philopus aS') physicus claruit {om. primus) FPS 2 praescrutatione i^<S 3 numerum i^
liriDXLIII 101 (= 151) Idanasses ann. LV.

102 (= 154) Sibylla Samia claruit.
imDLV 103 (= 155) Amon ann. XII.

104 (= 156) Census primum agitur.
nriDLXXXVII 105 (= 157) losias ann. XXXII.
106 (= 158) Thales philosophus agnoscitur.
ABCDEHMPQW
101 raanases BEHW lu] xliii M 102 sibella H, siuilla M claruit om. TF' 103 aramon BHQ
104 priraus 7/ agitatur if" 105 xxxiii i), xxii C 106 philofus -4, philosopbi ii agnoscit i>,
agnascitur M
159 prophctantihns in ludaea Hieremia, Ohla et Suf- incr.my. 1302.
fonia.
nnDXCVIII 160 loaclnm regnavit ann. XI.
161 Hiiius tertio anno Nabuchodonosor ludacam cap- aier. 1405.
tam trihutariam fecit.

162 Tunc Danihel, Ananias, Asarias et Misahel in mer. im.
Bahylone cJaruerunt.
nnDCVIIII 163 Sedecias regnavit ann. XI.
164 Hunc rcx Bahyloniae secundo veniens ad Hieru- mer. uie. u2g.
salem cum poptdo captivum ducit templo incenso

anno aedificationis suae CCCCLIIII.
165 Per idem tempus Sappho mulier in [Graecia] BPP8 nier. ms.
diverso poemate claruit.
166 Solon leges Atheniensihus dedit. ^^^'Jf'mer ms
166" Quinta aetas saeculi. BCFMNFSTYZ^mg.)
nilDCLXXVIIII 167 Hebraeorum captivitas ann. LXX, in quihus ignis mcc 2, 19. 20. 1,
ah altario suhlatus et ahsconditus in puteo post

LXX regressionis annum adsumitur inventus vivus.
BCDEFaKLMNPSTV {om. c. 162. 1G5. 166) XYZ

\Wl, 1 proph. iu iudaea (iudea A') hieremia (et ins. L) olda (holda E) et suffonia (soflFonia ETZ,
sofonia BCGPS, sophonia DKMNY, sophouiam F, et suff. om. L)] ieremias et sophonias et holda prophetant
F", prophetabat hieremias et sophanias et olda mulier V^ 160 ioaohum Z, ioacim KL regnauit posl
îiK xi] yiii FK 161,1 tercio anii X, anu. tert. F^, anno (om. tertio) F"= nabueodonosor G,
nabochodonosor CD^Z, nabochodouossor L, nabuchodnosor F™', nabuchdonosor F^, nabogodonosor K, nabo-
quodonosor E, nabagodouosor X iud. capt.] capt. iud. M, in iud. capt. Z, iud. cepit et F 2 tributarium X"'
fecit (sic) Y 162,1 annanias CFLZ, anamas i5 2 babyllone CPX, babylonem it, babillonia i.S'
163 sedechias DF3INTXYZ, x
zedechias F^ xi] N
164 breviavit V sic: nabuchodonosor rex
ierosolimis templum incendit F^, uabuchdouosor templum hierosolimis inceudit F« 1 hunc] hauc D, Imius L,
tunc T (culpa min.) N, sub quo 31 babylloniae CX, babillouiae S, babillon L, babilone E^^N, babilonis FG
1/2 hierusolimam L, isrlni F, hiericho Z 2 cum populum TX ', populum (om. cum) CEMZ captiuo N,
captum M duxit CDEFXZ templo incenso] FKMNY, templum incensura CEXZ, templum censo L,
templum incendit iJP»S 3 anno (annusX') aedifioationis (-cionis .Z') suae (suae om. M)] aed. suae anno
NTY cccliiii L, ccccliii P, occcluii 165, M

saflo DFPS, sapho M, sappha L, sapphi TY, sappo G
1
in] iu gretia BFPS 2 diuersa JI, diuersis L potemate i)* 166 salon B, salom F legis DELXZ,
regis N, legem F atenensibus L, ab ath. DEZ, autinieusibus T 166" quinta aetas saeculi BC^FPSZ,
quinta aetas mundi Y, quinta inundi aetas MNT. Addunt edd. : A David usque ad transmigrationem Baby-
lonis anni CCCCLXXXV. finitur quarta aetas per annos quater mille sexoentos et decem. 167, 1 hebre-
orum X EK, captiuitates S
oaptiuitatis iu quibus uiuus om. V ignis] annis 31, om. L
. . 2 ab]
.
sub E altario] altaria N, altario dei BFPSZ et] est C absoondetus A', absc. est L potaeo L
post septuagesimo (-gisimo CE, -ginsimo L, -gensimo GKPS, Ixx DX) r. (suae ins. F) anno (aii G)
CDEFKLPST^XYZ, post septuagesimum regressiouis (segr- JV») anuum J/A' J"' 3 adsummitur CCi^, sumi-
tur N inuentus] et inuenitur B^
nnDXCVni 107 (= I6O) loachim ann. XI.

108 (= 161) Nabucliodonosor ludaeam capit.
miDCVIIII 109 (= 163) Sedecias ann. XI.
110 (= 164) Templum Hierusolymis incensum est.
111 (= 166") Quinta aetas.

iinDCLXXVmi 112 (= 167) Hebraeorum captivitas ann. LXX.
ABCDEH3IPQW
107 ioacim CHP, iaohim W 108 nabucodonosor A W, nabocodonosor D, nabochodonosor MM, nabu-
codhonosor C, nabuchonosor E 109 sedecias] A, sedechias plerique, sedecheas B' 110 hier. incensum
(incensum esum C) est om. H, ino. est om. D 111 q. a. saeculi CEQW 112 Ixx an. E, an. (om.
Isx) Q, om. H
446 CHRONICA
168 Per idem captivitatis tempus ludith historia con- sier. ust.
scribitur.
169 Fythagoras qiioqtie [primus] philosophus et arith- V mer. uso.
meticae artis inventor clarus habetur
169* et Ferecides historiarum primus scrintor et Xeno-
^
^^^^^^
j. . ^ , ,
,. . . Hier. I4S0. US3.
janes tragoediarum msignes hahenttir.
169'' Ttmc primum coepit Romae Servius Ttdlius KV Euiropius i,7.
censum agere, quod adhuc per orbem terrarum in-

cognitum erat.
niTDCCXIII 170 Darius regnavit ann. XXXIIII.

171 Huius secundo anno ludaeorum est resoluta cap- Hicr. uos.
tivitas, a quo tempore in Hiertisalem non reges, Aug. is,3e.
sed principes fuerunt usque ad Aristobolum.

172 Tunc Bomani pulsis [ah urbe] regibus consules M sier. 1507.
haberc coeperunt.
inTDCCXXXIII 173 Xerxes regnavit ann. XX.
174 Aeschylus, Pindarus, Sophocles et Euripides tragoe- •^'"jj"/''' "^*-
diarum scriptores celehranfur insignes.
BCDEFGKLMNPSTVXYZ
168, 1 per id. capt. tempus (t. c. L, eapt. om. Z) om. V istoriatn X', historiam EL 1/2 scribi-
tur C 169, 1 pytagoras V, pithagoras K, pitagoras BO, pitacoras S, phitagoras EFL, phytagoras T, phita-
gores M, pithazoras X', pythagras /)» quoque] que Z, primus solus V phylosopus X, philophus N 1/2 et
{om. 31) arithmeticae (arithmatice M, aritliimatice D^, arithmedici X', artimedicae L , artimeticae TY, arti-
metici S, artemetitiae E, arithmedicine X^Z, artimetricao N) artis (rtis D^) inuentor (inueutur (?) clarus
habetur (habe..*tur i») om. BFKPSV 169» et ferecides (ferecidis 5, beretides P) hist. pr. scriptor
(inscriptor -S', conscriptor V) et (e S, atque F) xenofanes (exenofaues F) tragoediarum (tragued- F, traguend-
S) inuentor insignes (-nis PS) habentur BFPSV, ferecidcs hist. et senofanes traguediarum iuuentores
babentur K 169 •> sic {sed cepit) V'», tunc primum romae censum tullus host. agit qui adhuc per
orbem terrarum persarum et babilone iucognitum erat F», et tullius seruius censum primus agit {cf. c. 156) K
170 xxxiii M, xxxuii BLPS 171 sic breviavit V: iudeorum est resoluta captiuitas {sic V^, capt. res. F")
1 est om. LMsoluta O 2 a om. F
in bierosolirais M, iu hierosolyma T, in hierusolima Y, in hiero-
solimam iV, om. C/)£A'Z regis Â'' 3 princepis X', principis 5» fuerunt] habuerunt J* aristo-
boIum]i^JiF, aristopolum L, arisfofolum CEKPSTZ, aristofilum X, aristogulum K, a*ristobolum 172, 1 tunc D
om. V romauis C pulsisj »*pulsis Z» ab urbe solus consoles A', ovi. A^ M
2 habere {nlter D^)
coep.] cep. liab. P'w („g„ ye^ ^73 xerxes] AÂ', êises 2>lerique, xersis 174 breviavit V sic: DXZ
soflodes et euripides tagedi (sicj celebrantur 1 escilus S, escillus K, escilius BCEFOPXYZ, siciUus L, scUius
D^MNT, 3cilicisi>a, hercyrius FossionHs pendarus J/Z, pindurus i)», om i . sofocler i', suffocles -D
eurepides L, eoripides EN^S^, eriphites C, eripites Z, heuripidis D, heripides M 1/2 tracoediarum EZ^
traguediarum FK, traguendianjm S, tragoedarum L, tragohereditarum C, trogoediarum 2 conscribtores L
celebrautui- iusignis DÊX'-, celebrabautur insignes G, insignes (-uisP) cael. BPS, insignes habetur (sic) L
113 (= 168) ludith historia conscribitur.

IIIIDCCXm 114 (= 170) Darius ann. XXXIIII.
115 (= 171) ludaeorum captivitas solvitur.
nnDCCXXXm l le (= 173) Xerxes ann. XX.
117 (= 174) Sophocles et Euripides tragoedi celebrantur insignes.
ABCDS (120. 121 post 117) MPQW

113 iudeth Jf storia jIJ/, historiam P conscripsit .E, conscritur iW 114 xxxiiii] xxxiii -H;
xxxuiiPIF 115 captiuitas] captiua .ff 116 xerses £PIF, sersxer.Kes Jf 117 sufocles P, sofoclis C
euripedes DPW, ueuripides P', erupides MQ, erubdes 11, cripides C tracoedi MW, traguedi HQ, tra-
godii E, tragoedia A, tracoediae P celebrautur (-bratur Q) insignes] celebrantur A3, celebratur C, celeber-
rimi ac (et W) insignes habentur £PIF
1 75 Herodotus quoque historiarum scriptor et Zeuxis Bier. i5i9. isso.
agnoscittir pictor.
IIILDCCLXXIII 176 Artaxerxes, qiii et Longimanus, regnavit annisXL.
177 Ho regnante Esdras sacerdos [incensam a qentihus] BFP8VY
-
legem renovavtt. Esrae i4, -21,
'
178 Neemias nmros Hierusolymorum restituit. Hiel.iii^y.""'
179 Aristarchus etiam et Aristofanes atque Sofocles Hier. un. nso.

tragoediarum scriptores clari habiti sunt.
180 lCratinus quoque comicus primus], Hinpocrates BKPSV Bier.
quoque medtcus ac Socrates philosophus et Demo-

critus claruerunt.
nllDCCXCII 181 Darius qui et JSTothus regnavit ann. XVIIII.
IS2 Plato nascitur. 182" Haec aetas habuit ^^^^«F
Hier. tSHS.
philosophum Plato-
nem et Gorgiam pri-
mum rhetorem.
182'' Eudoxus Cnidius clarus hahetur. m wer. 1334.
BCDEFGKLMNPSTV {om. c. 178. 179) J^YZ
175, 1 herodotus (arodotus M, erodotus KSY, eurodotus F, herodos L, eruditus Z, iuter eruditos KT)
quoque historiarum (storiarum L, bistoria N) scriptor (seriptores CDENTXZ, q. h. scr. om. M ) om. V et]
e DEMX, eu NT zeucsis Fw, zeusis DEKNSV^X, seusis M, zeosis CFYZ, eusis P, geusis B 2 agnoscitur
(aguusc- X, -citor iÔ pictor (pictur X', pinctor 0, pictus X^)] pict. agn. V 176 artaxerxes] iT, artar-
serxes G, arterxerxes N, artaxerses BEFKS, artaxersis CZ, artarxersis D^, artarxerses M VY, artarexerxes X,
artr»xersis D» qui et (o7n. L) longimanus (longaemanus FNT) reg. a. xl] an. xl q. et long. V 177, l eo
regnante] eodem tempore L, om. V hesdras BDL3IPS VZ, haesdras C, ezdras NT, esdra E sacerdos om. V
incensam a (exBPS, in F") gentibus] iJi^P-SFF, om. reliqui 2 legem renouabit ^GZy.^, ren. leg. V
178 neem.] et neem. J*", neaemenias C murus CX^, moros S, murum 3f » hyerusolimorum £X, hierusoli-
marum^, hierusalem CLlf restituit] iterum rest. C, instituit iî, restitant 7)» 179,1 aristarcus Z>^jr,
aristercus N et om. EK aristofanis DELX, aristophanes KZ, aristofoneis P, aristofones 8 soffocles Z,
suffochles C, sofodes L, suffoclesi>, sophocles K 2 tragoediarum . . . 180, 2 socrates om. D^ trago-
aediarum G, tracoediarura EXZ, tragoetiarum C, ti-agodiarum L, traguediarum FKT, traguaediarum N, traguen-
diarura S 2 scribtorisi clari bab. sunt] L, babiti sunt GDFKMNTXYZ, abiti sunt insignes O,
habitus .S, om. BPS 180 breviavit V sic: cratinus primus comicus et socrates philosophus et ypooras
medicus olaruerunt i gi-atinus quoque comicus primus BPS [non habet F), similiter V (vide supraj,
et cratinus primus comicus 2>ost claruerunt /i, om. reliqui hyppocratis EX, hypocratis Z, hypocrates M,
hypocras i) *>, hyphocrates C, yppocrates A', ypocrates i^, bipocrates (? , hipogratis <S, et hippocrates (ipp. P)
BP, pochratis N 2 quoque (enim F, om. BPSY) med. ac (bac CEKS) socrates (socratis EXZ) om.
MNT phylosophus A', pbilosapbus i^, om. Y et] a,tqne BPSY 2/3 democbritus C, dimocritus A', domo-
critus D^^XZ, domocretus T, domecritus S 181 qui et (om. DEX) nothus (notus CEKNZ, nutus X) om. L
regn. ann. om. E xuiiii] uiiii L 182. 182» plato nascitur plerique, haec a. h. pbilosopbum (om. T9
pl. et gorgiam pr. rhetorem (reotorem S, om. F) BFPSV, platou nascitur et gordias primus retor habetur A'
182 »> oudoxus M
IIIIDCCLXXIII 118 (= 176) Artaxerxes ann. XL.

119 (= 177) Hesdras incensam legem renovat.
iniDCCXCII 120 (= 181) Darius ann. XVIIII.
121 (= 182) Haec aetas habuit Platonem.
ABCDEEMPQW
118 artaxerses A, artarxerxes DQ, artarxerses BEMP, artharxerses H, sexerxes C
W, artasersex
119 esAras ADPQ, W^, ezodras TF*, hestras i?
ezdras ronouat£, renouauitP, renouabit P, rmocdX AM
{mrj. ead. m. renouat) 120 posl darius ins. autem H, qui et (e P, est C) not(h)us BCPW xuiii C
121 platone P post platonem iiis. et gorgiam primum rhetorem C (^)

448 CHRONICA
nnDCCCXXXn ISS Artaxerxes regnavit ann. XL.

184 Hukis tempore Hester historia docetur esse ex- sier. wis.
jdeta.
185 Plato quoque et Xenofon \ncc
^
non et alii]' Socratici CDEXZ
. . , , Bier. 1644.
mstgnes habentur.
imDCCCLVIII 186 Artaxerxes qui et Ochus regnavit ann. XXVI.
187 Demosfhenes orator [primus] agnoscitur. fff^fX
188 Aristoteles philosophus [dialecticus] praedicatur. BFPSVY
189 Plato moritur. Hier.ien.
imDCCCLXII 190 Xerxes Ochi filius regnavit ann. Iin.
191 Xenocrates philosophus inlustris hahetur. Wer.uso.
nllDCCCLXVIII 192 Darius [Arsami fihus] regnavit ann. VI. 31
193 Alexander lllyrios et Thraces superans dehinc '^"^"^'ierîess
BGDEFOKLM {ovi. 189) NP8TV (om. c. 185. 189) XYZ

183 artaxer.\es BEP2\ aartaxer.ices N, artaxerses FKLS, artaxersis CZ, artarexer.-ies X, artarxerxes D,
artarxerses Jlf FF, artarserxes G 184,1 huius tempore (temporis EO) hester (haester ,Sr) historia (hest.
historiam .E, hist. hester J/) docetur (dicitur il/) esse {om. CDEMNTXYZ) expleta (expleta ante dicituri/a)]
hester hystoria dicitur expleta (sic V^, describitur V^) 185, 1 plato (palatn X) quoque et xeuofon
(et xeuoron iliT, et e.xcenotbns AT, et exenofon DÊFZ, et tenofon (?, et houofon L, e.ênofon NT) nec non
et alii (nec non et alii CDEXZ habent soli) socratici (cratici M) insigne.>! (insignis D^LNTX, insignens Z)
liahentur (habetur D^LS, habent C')] plato exonofon quoque socraticus insignis habetur PSY, *xenofou quoque
et platoto (sic) socraticus insignis habetur (-ues habentur B-) B 186 artaxerxes] BENPT, artaxerses FKLS,
artaxersis .^, artarxerxes Z>».Y, artarxerses J/FF, artarxersis C, artarserses 6? ocus KLNT, hocus P/S,
hochus BX, otlius V'", acus V" xxui] xxuii NT 187 demosthenis P, demostenis KS, demostenus E,
mostenis C, mostenus DMXZ, mostenos T orator] plerique, oratur DL, arator Z, BFPS,
orator primus
primus orator V aguuscitur X, om. V 188 aristotelis CDEKX, aristotilis Z, aristotiles 1', et ar. FPSV
philosophus] philosopus A', ph. dialecticus Y, primus dialecticus P<S F, dialecticus primus /•', primus dia-
lecticus uel philosophus B praedicator X 190 xerxes] N, exerxis X, xerses plerique, xersis CZ, xersex F,
arexi M^, arsaxi M^, serses O KLNT, hoci PS, hochi B,
oci othi V'", oai F«, ociae Z, aciae C, oziae D,
ozie EX iiii] iii M 191 exenocratis DEX, exenoci'ates T, exsenocrates O, et senogratis CZ, exhono-
grates i, oxenecrates iV, senogratis <?, senocrates /?/" phylosopus iulustris A' ill. phil. V 192 it"
darius//, darius arsami filins J/ ui] uii iV 193 breviaritV sic: alexander hierosoliniara {sic V^, orien-
tem Fw) cepit l ele.xander Z illirios PSTY, ellirios K, illirius D^NXZ, ilirius E, hillirius CL, hiliricos 31,
illiricos FO traces D^KX, tracis CD^Z, tracens E post superans ins. P: Samaritanorum gens sumpsit
exordium ab Assyriis, qui transmigrati habitaverunt iu Samaria, qui Latiue interpretautur custodes, eo quod
captivato Israel isti in terram regionis eorum ad custodiam conlocati sunt.
iniDCCCXXXII 122 (= 183) Artaxerxes ann. XL.

123 (= 184) Hester historia expletur.
imDCCCLVIII 124 (= 186) Artaxerxes ann. XXVI.
125 (= 187. 188)Demosthenes et Aristoteles praedicantur.
llnDCCCLXII 126 (= 190) Xerxes ann. IIII.
127 (= 191) Xenocrates inlustris habetur.
IIiTDCCCLXVIII 128 (= 192) Darius ann. VI.
129 (= 193) Alexander Hierusolymam cepit.
ABCDE (122. 123 post 125 E') EM {om. 125. 126) PQW
122 artaxer-xes] C(J, artaxerses W, artaxersis /?, artasersex .4 , artarxerxes /), artarxerses /JJ/P, arthar-
xerses // 123 hester (ester j)/) historia (istoria J/, storia J)] hist. hester/7 completur /? 124 arta-
xerxes] Q, arta.xerses W, artaxersis E, artasersex A, artarxerxes D, artarxerses B3IP, arthar.xerses H, artas-
sersex C ins. qui ct ochus (occhus /?) post artaxerxes //P IF, post praedicantur .B 124 xxui] xxuii IF,
xxxui M, xxxuii A, xl Q^ 125 demosthenis B, dimostenes // aristotelis EP, aristotilis 126 xerxes] S
êrses HQ, y.ersex AE, dersex O, arses ochi PIF
filius ex //tVro«»/»no 127 xenogrates .£, zenocrates jl/Cîr,
zonocrates P, eteuochrates .ff, xocrates £' auetur Q 128 darius] d. arsami filiusPIF 129 alexandar (^/
hierusolymam] hisidorus // coepit BDHM

ISIDOEI IVNIORIS. 449
Hierusolymam capit atque templum itigressus deo

liostias immolavit.
194 Hucusque Persarum regnum stetit: deliinc rcges Bter. loss.
Graecormn incipiunt.
IIIIDCCCLXXni 195 Alexander Macedo regnavit ann. V. Imius enim <•/ n/er. mi.
quinqiie anni postremi in ordine numerantur, qui-
hus monarchiam orhis obtinuit: nam septem eius
priores in Persarum regihus supputantur. Dehinc
5 Alcrandriae reges incipiunt.
illiDCCCCXIII 196 Ptolomeus Lagi filius regnavit ann. XL.
197 Hic ludaeam capiens plurimos Hehraeorum in wer.mo.
Aegypto transttdit.
198 Hoc tempore Zenon stoicus et Menander comicus ^'"J^'l^^',.
et Theofrastus philosophus claruerunt.

199 Per idem etiam tempus Machahaeorum liber in- B/er. no4.
choat primus.
iniDCCCCLI 200 Ptolomeus Filadelfus regnavit ann. XXXVIII.
20 1 Hic ludaeos, qui in Aegypto erant, ahsolvit et vasa Bier. nse.
BCD (c. 1%— 199 om. D^) EFGK {om. c. 197. 198) LMNPSTV {om. c. 191. 197. 198) XYZ
193, 2 liierusolimam X, liirusolimam L, liierusolima C coepit K atque templum] templumque M
iugressus] ingres -B* deo] domini Z>*, domino D^ 194,1 huncusque -D prosarum G extetiti
deliinc] deinde M 1/2 reges graecorum (grec. A')] reges gregorum Lj, gr. r. D, gretorum regis E
2 incipiunt 07». X 195, 1 ann. u] an ui V^ enim] etiun E, om. V 2 quinque anni] anni ui V'",
quinti anm LJX, u anno.^, quinto anno C ordine] oi-dinem i)'', iordane .^'^2', ordine temporum jFFf'', non ^)
3 raonarchiam (monarchi ac X, monai"chia .D*, monarchia Iiac CZ) orbis obtinuit (urbis obtenuit i?X, urbes
obt. C, urbes opt. i*^.^, obt. or\>\s KL)] monareiam asiae disfructo persarum regno (-num J^»5 ) obtinuit iJi^PiS,
mon. obt. V septe X 4 prioris T suppotantur X 5 al.] alexandricae M, egiptiorum et al. V
EL8X
vegis incipiunt om. £ 196 ^tolomms, BFGLjMPSVZ fere semper, raro X, ptholomeus
CDKNTXY fere semper, raro E, pholomeus .E plerumque, tholomeus JT raro, tolomeus S semel: singillatim
non adnotavi \arg\ BDEMX regnauit om.K xl] I M 197,1 h\nc PS, hic in .^ iudeam JT,
iudaeai/ plurimusX hebreorum A', om. 31 1/2 in aegypto] BÊFLNPST^XYZ, ab aegypto C, in
negyptum B^MT', aegypto i) 198,1 tempore] temporum i*', enim tempore Ji zeno M, zenos .Z, zemon i^
istoicus iiVW etj eL raenander] memanant jV etom.X 2 theuphrastes JT, theufrastes 2", theo-
frastes E, theofrastis C, theufrastis Z, teuprastes L, theufrastus N, teufrastus BP, teufrastres G, ieufrastus S,
teufrasus i*", heufrastus i), epocratis Ji philofus <S, phyIosopi'A', p\nlosoph.\ BELMNYZ, filosofi G, phylo-
sophi T, phylosophy D clarunt C 199 etiam ovi. CDEK VXZ mach. liber inchoat primus] mach.
pr. lib. iucipit V^
mach. inchoat [om. primus] F^), mach. iuchoat primus CZ, mach. liber incoat DL'^,
(liber
mach. inchoat L^ 200 ptolomeus hlc et deinceps, ubi adest cognomen, om. et exeepto c. 226 V fila- K
delfius BFPS, filadelfilius A'A^ regnavit om. K
xxxuii CZ, xxxuiiii BP, xxuiii 1' xxx Ji" 201 hreviant
KV sic: hic per septuaginta interpretes diuiuas scripturas in grecam linguam transtulit (transfudit if) .KF
iudeos X, iudaeus M aegipto X
iniDCCCLXXrri 130 (cf. 195) Alexander ann. V. Asiam obtinuit.

IIIIDCCCCXIII 131 (= 196) Ptolomeus ann. XL.
132 (= 199) Macchabaeorum liber inchoat primus.
TlilDCCCCLI 133 (= 200) Filadelfus ann. XXXVIIL
134 (= 201) Septuaginta interpretes agnoscuntur.
ABCDEHMPQW
1.30 alexander] al. macedo BEPW aun. u (ii W) om. C asiam] assiam H, alexander asiam
ADMQ, qui et asiam PW obtenuit DBW post obtinuit ins. dehic alexandrie reges incipiunt C 131 ptolo-
meus vel ptholomeus libri 132 maccaueoruin Q, machabeus S 1. inchoat (inqoat Q) pr.] 1. pr. incohat D,
i liber inchoat H 133 philadelfus W, philadelphius D, filadelfius AQ xxxuiiii CH 134 interpres A»,
interpetres C cognoscuutur P
CHRONICA II. 57
450 CHBONICA
sancta Eteazaro pontifici restituens LXX inter-

pretes petiit ac divinas scripturas in Graecmn
eloquiuin transtulit.
202 Per idem tenvpus Aratus astrologus agnoscitur uier. nu.
203 atque argentei nummi primum Homae constitu- iner. nn.
untur.
nriDCCCCLXXVII 204 Ptolomeus Euergetes regnavit ann. XXVI.
205 Sid) quo lesits fllius Sirach sapientiae lihrum com- iner. nss.
posuit.
TmDCCCCXCIIII 206 Ptolomeus Pilopator regnavit ann. XVII.
207 Ah isto ludaei pjroelio victi: LX milia armatorum uier. mn.
coyiruerunt
208 Siciliamque Marcellns consul obtinuit. mer. wh.
VXVin 209 Ptolomeus Epifanes regnavit ann. XXIIII.
210 Huius tempore gesta sunt, quae secundi libriMacha- "''r. jsm.
beorum historia continet.

210* Hac aetate Bomani vicfos Graecos liheros esse bcfkpstz luer. is-ii.
iusserunt.
BCDEFGK (c. 202. 203 ovu; c. 210 post c. 20S) LUNPSTV (c. 202. 203. 207. 208 om.; c. 210
post c. 208) XYZ
201,2 sancta om. M eliazaro i.Y, elazaro CE, eleazari if, eleazoro/) pontefice X, pontifice CEiP
restituit F 2/3 interpraetes X , interpetres E 3 petit GL , petiuit CDMXZ ac] liac XZ , ad E
(liuinam scripturam M sji grecum aeloquium A', greco (grego L) eloquio CL, grecae (greco I>^) loquio J)
4 trautulit L 202 indem C tempusj tem <S aratus] aeratus C, eratus BENTZ, aeracus -V, eracus D,
erastus Y astrolocus L, austrologus D^X, austrolicus E, astrologiae S aguuscitur A' 203, 1 atque
om. CZ argentae C, argenei D nomi E, om. DX primum] prumum A', primo E, primae P roniae]
romami, om. B^ 1/2 cosistituuntur L 204 euergites CDÊLNTYZ, euergitis A', euergentes S^,
Z
etergites x.\uii CDENTXYZ 205, 1 sub quoj sub E, om. V liiesus D^'KY, liiesu /> sirac
BGKPS, syrach V, sirath X, om. T sap. (-ciae A') libr. (libr. sap. V) comp. om. NT 20G filopatur E,
phylosopatur A', filopater BCLP, filiopater Z xuiii CEM^XZ 207, 1 isto] istudi Z», istud Z^
proeliA' Ix] Ixx SCDEXZ, x\ M milia om. .EX armeutorum l^GA^S» 3 conrunt £ 208 sicili-
amque] siciliaque CZ, sciliamque D^, per idem tempus siciliam BPS, per idem tempus sicilia quae F ex con-
taminatione malcelkis /S^, metricellus N consol A' obtenuit A', optinet BCKP, obtenet EY, obtenere L
epbifanes E, epiphanus F^, epifauis T, hipifauis i"*, hepifanis /)'" xxiiii] xxuii X, xxuiii CDEZ, xxuiiii M
210 huius t. g. s. quae (quaeque BCDX, queque .^, quoque E, om. F) s. 1. m. hist. (storia G, om. Z)
cout. (h. contenit X, h. eontenuit /> ^, historie contenit X, cont. historia T, continet historiam A')] ea que in
secundo machabeorum libro scripta sunt sub hoc principe gesta sunt quando et (et om. V) niachabei pro dei
lege (lege dei F", dei fide F«) martyrio (mart. om. F") coronantur (-nabantur F") KV 210», 1 hac aetate
om. KV uictores F, uictas P crecos Z 2 post iusserunt add. dicentes impius (impium edd.) est seruos
esse apud quos philosophia priraum horta est magistra hornm (morum edd.) inuentrix liberalium disciplinarum F
nllDCCCCLXXVn 135 (= 204) Euergetes ann. XXVI.

136 (= 205) lesus sapientiae librum componit.
miDCCCCXCnil 137 (= 2O6) Pilopator ann. XVH.
138 (= 210) Macbabaeorum secundi libri historia componitur.
VXVIII 139 (= 209) Epipbanes ann. XXIIII.
140 (= 210*) Romani Graecos obtinuerunt.
ABCDEHMPQW
135 euergetis .E, euergites W, uergites i? xxuii iJ, xxxuiii C 136 hiesus ^7)i?TF conponit]
scriptum II 137 ph()'e/ f lilopater DEHMFQ W .xuiii E 138 maccaueorum Q secundi libri
(Uuri Q) historia (storia ^^)] secundus liber PTF couponifur] conponit £, scribitur CPII', scriuitur y
139 xxiiii] xxiii C, xxuiiii F 140 obtenueruut D
211 Hac aetate poefa En- 211* Hoc tempore Ennius BCFI>SY'>Z mer. mu.
nius celehratur. primiis poeta Latinus
insignis Romae est
_ celebratus.
YLIII 2 2 1 Ptolomeus Philometor regnavit ann. XXXV.
213 Huuc Antiochus proelio superans ludaeos yaria, c/. rner. is45. ms.
calamitate oppressit.
214 Per idem tempus Seipio Africam vicit. wer. ini.
214"' Trrentins comicus claruit. BFKPSVY iner. is59.
YLXXXH 215 Ptolomeus Euergetes regnavit ann. XXVIIII.

216 Hoc temporc per consulem Brutum Spania a Ro- iner. isy.t.
manis obtcnta cst.

VXCVIIII 217 Ptolomeus Soter regnavit ann. XYII.
218 Varro Ciceroque nascuntur. n/cr. looi. 1012.
219 Thraces Romanis suhiciuntur. iner. litn.
YCVIIII 220 Ptolomeus Alexander regnavit ann. X.

221 Syria per Gabinium ducem in Romanorum dorainio '/. /«er. u-ji.
transit.
BCDEFOKLMNPSTV {pm. c. 213. 214) XYZ

211. 211* hac (hauo K) aetate poeta enmus (poteunius EV, peta annius i', enim poeta M) cele-
bratur (caelebratur X, celebrat i, caelebrantur N, (Asccmt M)] EKLMNVXY'; h. a. p. e. rome cel. Y^, hoc
tempore ennius (per idem tcmpus ninus F) primus (priraum B) poeta latinus insignis roniae est celebratus
BCFPSZ 21-2 filouieter -Bi^7i-iP.S', philometer ^VTr, phirometer £2?, phyrometer />a, pirometer C, phyro-
miter X, phylometer iîb^ filimeter 71' xxxui i, xxu i?'''^ 213, l antiocus -Y proelia D* superans]
CEMNXYZ, superauit KS, superauit (-bit i') et BFLP 2 calamitate] cedo M oppraessit X 214 per
(pro G) i. t. om. V schipio X, iscipio S africa L, aflVicam' (sic) V'^ , apliricam F«, affricanus C
214» terrentius FKSY 215 euergites CEMTVY, euirgites Z>», euergentes S, uergetes BP, euertiger Z,
om. L xsuiiii] xxiiii CDENTXZ, xxxuiiii LM 216 hoc t. per (pro N, om. CE) consulem (oon-
solem X, consule S) br. spania (-am E, hispania BCOMNPTYZ) a romanis (romania F) obtenta (ohtempta
CEO) est] brutus spaniam subiugauit V 217 potolomeus P sotyr i^ xuii] xni BCDELPZ, xu <S.V
218 citeroque A'', ciseroque Z, et cicero Fw, acertique N 219 traces ,Y, trace i' romani CD^-X, a
romauis £ subiciutur iJ, subinciuntur 5 220 potolomeus P x] xui AT 221 syria (siriamA")
per (qui F) gabinium (gauinium C, gabinum MZ, gauinum L, cabinum U) et in (om. OD^LZ) romauorum
(romano G) dominio (dominium PZ>J/1', domium A'') transit {tra.nsut DEFKNTX, transiuit ClfiT)] s. in pote-
statem romanam transit V
YLin 141 (= 212) Filometor ann. XXXV.

142 (= 214) Scipio Africam vicit.
VLXXXII 143 (= 215) Euergetes ann. XXVIIII.

144 (= 216) Brutus Spaniam subegit.
YXCVIIII 145 (= 217) Soter ann. XVII.
146 (= 219) Thraces Romanis subiciuntur.
YCYIIII 147 (= 220) Alexander ann. X.
148 (= 221) Syria Romanis subiecta est.
ABCDESMPQW
141 philometer DPW, filometer AHQ, philometir E xxu A 142 sciphio iZ" uincit LTQ
143 euergetis B, euergites M xxiiii D, xxxuiiii BC 144 ispaniam PQ, hispaniam DHM subiecit
DHM 145 xui ^, xu /) 140 subieciuutur 5^ 148 rom. subiecta] r. subacta ^4, a romanis
sublata] B
.57*
452 CHRONICA
222 Foeta (juoqiie Lucretius nascitur , qui postea sese Hier. 1023.
furore amatorio interfecit.

VCXVII 223 Ptolomeus Cleopatrae filius regnavit ann. VIII.
224 Per idem tenipus Plotius Gallus Rotnae Latinani Bier. 1029.
rhetoricam docuit primus.

225 Tunc quoque Sallustius Jiistoriograplms nascitur. Bier. mo.
VCXLVII 226 Ptolomeus Dionysius regnavit ann. XXX.
227 Potnpeitis Hierusolyma capta ludaeos Eonianis Bier. 1954.
tributarios efficit.
228 Pcr idem temjms Cato philosopHius agnoscitur. Hier. ma.
229 Virgilitis Horatiusque 229* Virgilius nascitur FPSV Hier. ms. 1952.
nascuntur. Mantua , Horatius

Venusina.
230 Apollodorus praeceptor Augusti clarus habetur. mer. 1953.
231 Oicero laude oratoria celebratur. Hier. ms.

VCXLVIIII 232 Cleopatra regnavit ann. II, quia tertio eius anno Eier.mo.
lulius Caesar sumpsit imperium.
BCDEFGKL {om. 229) MNP8TV (c. 228. 230. 231 om.; 224 post 225) XYZ
222 brevial V sic ; lucr. poeta sese interfecit (interficit V'") 1 poeta] postea DX, paeta G lucricius X,
lucritius ^, lucifer i> qui om. N sese {se ES) furore {(ino S^) amatorio (amaturio B^D^-EPXZ, amari-
torio M, om. L)] pro zelo sese furoris amatorii B^ 2 interficit D^LN 223 cl. (cleupatre FSXZ, cleo-
pare !>*) f.] f. cl. F" uiiii L 224 p. i. t. plotius (plucius A'', ploteus C, ploteos Z, TY,
ploceus
lucius X^) gallus (callis L, gallos /)*) romae (romam L) lat. rhetoricam (rethoricam X, rethoricem D^,
rethoriam M'^, rethori. J/', retori »S') doc. pr. (pr. doc. BPS)\ plotus latinus (om. V'") rethor scolam primus
rome (r. pr. V^) aperuit V 225 t. q. sallustius (sallutius Cr, salusticius A'', salustius /'A'^^?) historio-
graphus (sthoriographus X, storiographus LM, historiograuus G) nasc. (noscitur B^)\ salustius nascitur V
226 dionisius A', diunisius DLS"' an. reg. Z^ post 226 ins. geneus (sic) pompeius qui primus roma-
norum iudaeam coepit et templum //////m istoriam scribit losephus Vossianus 227 breviat Vsic: pom-
peius capit (rapit F^) iudeani 1 popeius C, pomphelus X, pompegius Y, pompeiusi G hierusolimam cap-
tam (-ta D) BCD^PXZ iudaeos (iudaeus A'*) romanis (-uos jP*)] rom. iud. CZ 2 tributarius i>A' effecit
KL, fecit CDEZ, efficit facit M 228 tempus oin. C capto A'» phylosophus A' agnoseitur]
B^FGKLS, nascitur B^^CDEMNXYZ 229, 1 uergilius MT oratiusque CGX, oratius qui E, salutiisque M
229*, 3 uenusia {in mg. benosia) B 230 tunc etiam praem. BFPS apollodurus CELXZ, apoUodoros K,
appoUodurus /S' agusti -B*A' habitur .^ 231 cic.] et cic. BFPS baude A oraturia i?»Z)*A,
oratorio L caelebratur A', celebrautur N^ 232 cleupatra (cleupatra <SA') regn. ann. ii quia tertio
(tercio A', tertius T) eius anuo (annos G) i. c. sumpsit (sumit GKNT, sumpsit deletis litteris mp 1') im-
perium (imperio E)\ huius tertius auuo i. c. sumit imp. M, cl. r. a. ii cuius tercio anno (a. t. F«) aegyptus
(om. V'") in potestatem romauam transit (uenit V^) V, cleopatra regn. anu. ii rel. om. CFSZ , cleopatra reg-
nauit annos xxii ex quibus duo tantum supputandi quia romanis continuo nascuntur imperia (imperio -B*) quo-
rum deiuceps tempora numeranda sunt hisidorus dicit istum (istum om. B) cleopatra regnasse (regu B) annos
ii B {addens in margine: quia imperium) P
VCXVII 149 (= 223) Ptolomeus ann. VIII.

150 (= 224) Rhetorica ars Romae coepit.
VCXLVII 151 (= 226) Dionysius ann. XXX.
152 (= 227) Pompeius ludaeam capit.
VCXLVIIII 153 (= 232) Cleopatra ann. II.
ABCDEEMPQW
149 ptolomeus uel ptholomeus libri uii II 150 romae] romana Q 151 diunisius B
153 cleopatra vel cleupatra libri plerique, cleapatra C ii] duo W, xxii P
232^^ Haec Ptolomei regis Aegyptiorum fuit filia et fratris BGFPSZ r,>. m. sn.
Ftolomei soror et coniux effecta. quem dum frau-

dare regmim voluisset, tempore belli civilis in
Alexandria occurrit Caesari per speciem atque
et
6 stuprum regnum sihi et necem Ptolomei apud

Iidium impctravit. atque Alexandriae regnum in
Romanani trausivit dicionem.
232'' Per idem tempus Siculus Graecae scriptor historiae m Hier. ms.
clarus habetur.
YCLIIII 233 Gaius lulius Caesar regnavit ann. V.
233* Hic antea consul creatus Gallias obtinuit. BFPS c/. wcr. me.
233'' De Brittania triumpliavit. BFPS
234 Hic primus Romano- 234* Postremum civile bel- bfPS Hier. ms.
rum singularem ob- lum adversus Pom-
tinuit principatum, a peium adhibito mo-
quo etiam Caesares narcbiam totius impe-
6 appeUati sunt. ab- 5 rii Romani obtinuit,
hinc sequuntur im- ex cuius nomine se-
peratores. quentes imperatores
Caesares appellati
sunt. post hunc
10 sequuntur impera-
tores.
VCCX 235 Octavianus Augustus regnavit ann. LVI.
235* Iste in imperio post Siculum triumphos tres egit BFPS c/. sueton. Aug.
Dalmaticum, Asiaticum, postremum Alcxandrinum

adversus Antonium: inde Spanum: deinde terra
BCDEFQKLMNPSTV {redit archetypum c. 233 a v. iulius) XYZ

232», 1 regis (regi ^^) aeg. f. fiUa (filius GZ) et fr. ptolomei om.S^ 2 conmnx BFP effectus GZ
quem] quae F 3 regnum] BC^PZ, reguo G^FS uoluisse G bellicis uilis C 4 cesare G,
caessare Z, caesari urbem obsidenti edd. spetiae G
atque] retque F"' 5 nicem S ptolomei om. G
6 imperauit C*jF post regnum ins. anno regni cleopatrae per iulium cesaremii'
tertio 7 romana GZ
trasiuit B dictionem PS 233 gaius om. V u] ui 5 233* ante P creatus] constitutus B

234 breviavit V sic: liic pr. rom. obtiuuit orbis imperium V i piimmn GDNTXYZ 2 singulare C'i?irjri'.Z
2/3 obtiuuit (obtenuit KLXY) princ.] priuc. obt. F* 4 cesares X 5/6 abbinc] abbic Y, ab lioc 31, post
hunc PS G secuntur GDELMX 231"^ 2 aduersum F 3 adhibito] adebito S, adbibitum B 8 cae-
sares om. FSC?) 9/10 post h. sequuntur (secuntur BPS) imp. om. F 235 octabianus Z agustus OX,
om. FLPV ann. om. X 2351* iste omnem mundum imperavit Alb. 1 seculum S, solutura F, sicu-
lum bellum BP 2 postremo F 3 adu. ant. (toniam P) inde sp. om. F
154 (= 232*) Aegyptus Romanis subditur.

VCLIIII 155 (= 233) lulius ann. V.
156 (= 234) Hic prior monarchiam tenuit.
_ 157 (= 237*) Sexta aetas.

VCCX 158 (= 235) Octavianus ann. LVI.
ABCDEHMPQW
154 aegyptis r. subiecitur if 155 iulius] i. c!ia»3.x EPQW 156 primo ^'if * monorchiam P
obtenuit H 157 sexta a. saeculi CEQ, consexta aetas mundl i/ 158 octabiauus MPW, octobia-
nus A lu IF. luiii H
454 CHRONICA
marique jjace toto orbe ^ja?-te lani jiortas clusit et

:, obseravit.
236 Suh cuius imperio LXVIIII ehdomades in Dani- Mier. im.
helo scriptae conplentur
237 et cessante regno ac sacerdotio ludaeorum do- //,vr. 2015.
miuus lesus Christus ex yirgine nascitur anno

regni eiiis XLII.
237* Sexta aetas saeculi. BC(mg.)D(mg.)FLMNPSTXYZ(m<j.)
YCCXXXIII 238 Tiberius filius Augusti regnavit ann. XXIII.
238" Iste dum per cupiditatem reges ad se venientes BFPS Alb. i;,irop.7,ii.
non remitteret, multas gentes a Romano imperio
recesserunt.
239 Huius XVIII anno domiiius cruci fixus cst per- mer. m?.
actis a principio mundi annis VCCXXVIII.
VCCXXXVII 240 Gaius Caligula regnavit ann. IIII.
241 Hic [avaritia. crudelitate et luxuria saevus fuit bfps Eutrop.T.n.

atque] m* deos se transferens in tcmplo Hierusoli/- nier. 2or,3. soir,.
morum statuam nomine suo poni iussit. lovis sub

242 Per idem tempus Matthaeus apostolus euangelium Rujinas 5, s.
in ludaea primus scripsit.
BCDEFGKLMNPSTV (om. c. 237. 241) XYZ

235*, i patrata iani />, patiata traiani F 236, 1 imperium A', imperlo annorum F Ix et noue S,
Ixxuiiii DELN, luiiii 1' ebdomadas i)<S'*.Z', ebdomate.s E, edomades j.V, obdomades A'', ebdomatae L
1/2 dauih(a)el /.'if, danilo//, daniele P 3 scripta JS, scripto A'' 237 et cessante regno (rege N^,
om.X) ac (h,ac EXZ , et G) sacerdotio (-cio A') iud. dominus (noster ins. CDEXYZ) i. christus (chr. om.
BCPS, in bethlem ins. BPS, in bethlehem iudao ins. F) ex (de BPS) uirgine (-ni X) n. a. r. eius xlii (xl
primi .^)] hnius xlii imperii anno d. noster i. chr. in betleem de virg. nascitur V 237* sexta aetas
saeculi BFPS, natiuitas /gi sexta mundi aetas L, sexta mundi aetas CDLNTXY (sequebantur rubro colore
scripta quaedam iam deleta) Z, sexta aetas raundi M: hoc loco CX ,
post iudaeorum Y, post c. 234
BFLMNPSTZ. addunt edd.: A traiismigratione Baliylonis usque ad uativitatem doraiui nostri lesu Christi
anni DLXXXVII. finitur quiuta aetas post annos quinquics miUe quiuquaginta quinque 238 tiberio E
filius (preuignus G) augusti (agusti CGKLX, om. E) om. BPS VY xxiiij xxiiii X, xxxiii Z, xxxiiii C
238*, 2 multae £''i^ 239,1 octauo decimo (octabo dec. O, xxnni DEXZ) anno (regui anno BFPSY)] auuo
xuiii J/ dorainus (dns t»;s M, dns t»;s XQ^ î ""' ^) cruci (cruce X) f. est (et G, om. EX)] cruci f. est
d. N, cruci figitur om. rel. V i principipio L anni F uccxxuiii] uccxxuiiii DF, Q A'A'', ucLxxxiiii X-,
iicclui B^, inc. B^ 240 caius F, gagius T calicula FSTV^X, galicula DKNZ, galicola L, gallicula
CEMY, gallicola P, calicola G iiii] iii N 241, i hic] hiuc D, iude C», del. C' auaritiae crud. S
luxorio (sic) S 2 iu deos] in deo C^L, in deum 1', iudeos M, in iudeos A' se om. M cransferens X,
tranferens M templum MX 2/3 hyerusolimorum X, hierusolimarum F 3 statua L iouis] iobis GZ,
iovis olympii edd., ioues A' nomiiii E 242 matth. (matheus A') ap. eu. in iudaea (iudea A', iudaeam 1',
iudae Z) primus (-mum Z) scr.] eu. scr. matheus ap. V
159 (= 237) Christus nascitur.

VCCXXXIII 160 (= 238) Tiberius ann. XXIII.
161 (= 239) Christus cruci figitur.
VCCXXXVII 162 (= 240) Gaius Caligula ann. IIII.

163 (= 242) Matthaeus euangelium scribit.
ABCDEEMPQW
159 christus noster nasc. H, nasc. chr. D 161 exp» B 162 calicula CMPW, caligola A,
galicula E, galigola D, galigula B, gallicola //, callicucula Q iiii] iii E, uiii B 163 matthaeus] lu.
apostolus C eu.] eu. suuin PIT', euangelista S

VCCLI 243 Claudius rcgnavit anu. XIIII.

243^ Iste medie imperans multa gessit mediocriter, niulta iiPS(non F) E„iroi,.i,i3.
criideliter.
244 Fetrus ad superandum Simonem magum Bomam Rtijmu.i 2, m.

pergit.
245 Marcus quoque euangelista Alexandriae Christum Ru/mus 2, 10.
cuangelisat.
VCCLXV 246 Nero regnavit ann. XIIII.
246" Hic nimiae crudelitatis et Juxuriae deditus reti- bfps uier. 20-10.
hus aicreis piscabatiir.

246'' Matrem et sororem et prostituit et interfecit. BFPS Eairop.i.it;
246" Senatum mttUiim extinxit. BFPS Euirop.:' 14.

24 ^'^ Mtdtas rei pidiJicae provincias veJ urbes amisit. BFPS Eutrop.j.u:
246" Urbem qtioque Boniam incendit, ut Troiani ex-PFPS Hier.mo.
cidii imagittem cerneret.
247 Huius temporibus Simon magus cum aJtercationem </. itegesippus 3,2.
projiosuisset cum Petro et Paulo apostolis, dicens

se quencJam virtutem esse dei magnam, medio die
cJum ad p)atrem voJare promittit in caeJum, a dae-
6 monibus, quibus in aere ferebatiu-, adiurante eos
Petro ^;er deum, Paulo vero orante dimissus
crepuit. ob cuius necem a Nerone Petrus cruci
figitur, PauJus gJadio caeditur.
BCDEFGKLMNPSTVXYZ
243 glaudius NS , cladius ET^ xiiii] xiii EL, iiii S 244, 1 praeni. hoc tempore CZ, huius
temporibus K, hoc regnante BPS, eo regnante F petrus (p. apostolus BCFPSVZ) ad superandum (ad
supraudo C'*, contra BFPSV) simonem (symonem X, siminera M) magum (maguum Z)»)] symon magus K
romam om. V 245 breviai Fsic: marcus euangelium scribit, item Alh.: Marcus euangelium in Alexandria
scripit 1 euangelista] et eu. 31 alexaudriae om. D 2 euangelizat] praedicans euangelium scripsit BFPS,
euangelizare i** 246 xiiii] siii BEPSV 246'' et sororem] sic legendum esse apud Eutropium et P
aeanius indicat et confirmant qui Eutropiana expilarunt Orosius 7, 7, 9 et Isidorus et pr.] pr. F interficit S
2i&^ uel] et F 246^, 2 cerneret] expectaret F 247 breviat V sic : petrus cruci figitur paulus gladio occiditur.
1 magnus D^ cum altercantionem N, cum altercatione L, calteroationem E 2 proposuisset] posuisset
MNT, proposuisset et P apo.stolis om. CZ discens X 3 quandam BMPSY: plerique dicentes dei esse
potentiam, non hominem Hegesippus uirt. esse dei] uirt. dei D^, uirt. dei esse D^, esse uirt. dei F magna D^L,
maguum T media BPS 4 dum ad patrem (patre L, petram N) uol. promittit (permittit FN) in caelum
(caelo CDÊYZ)] dum in caelum ad pafrem uol. proniittitur 31, dum ad caelum uolare promittit BPS
5 quibus om. GM in aera BDÊOPXY, iu aerem 31, latera D^ 6 petro (petrum L) per deuni (domiuum
DENXY)] per deum petro BCPS, per deum uiuum petrum Z paulo uero orante (-tem -Y)] et paulo
(paulum Z) orante CZ dimissus] demissus LX 7 nece L, neci D^(fJ petros A', petrus sanctus L
cruci] cruce X, cru K 8 figitur] fitur CZ paulo Z, paulus beatus L ceditur X, cedetur Z, truncatur 31
VCCLI 164 (= 243) Claudius ann. XIIII.

165 (= 245) Marcus euangelium edidit.
VCCLXV 166 (= 246) Nero ann. XIIII.
167 (= 247) Petrus et Paulus necantur.
ABCDEHMPQW
164 cladius C 165 euangelium (euangelista H) edidit (scripsit E^P)] hpm euangelizat C 166 :
xiii BEHQ 167 negantur P

'
456 CHRONICA
248 Hac tempestate Persius poeta moritur. om. KV Hier. 2078.
249 Lticanus quoque ac Seneca praecepto Neronis infer- om.KV mer. 2019. 20S2.
flciuntur.
YCCLXXV 250 Vespasianus regnavit ann. X.
250" Iste in disciplina militari strenuus niultas pro- BFPS c/. Eutrop. 7, 19.
vincias, quas Nero amiserat, bellando rei publicae

restituit.
250^ Inmemor offensarum fuit: convicia in se dictaBFFS Eatrop.i,2o.

leviter tulit.
251 Huius secundo anno Titus Hierusolymam cepit Hier. 20S6.
atque subvertit, uhi tmdecies centena milia Iudae-

orum fame et gladio perierunt: sed et praeter lios
centum milia ptiblice venundafi sunt.

VCCLXXVII 252 Titus regnavit ann. II.
253 Iste in utraque lingua tanto facundissimus extitit,

^^JI;^''^' 21
ut causas Latine ageret, poemata et tragoedias
Graece conponeret.
254 Tanto auteni bellicosissimus fuit, ut in expugna- Fuirop.7,2i.
tione Hierusolymorum sub patre militans duodecim

propugtmtores dnodecim sagitfarum confoderet
iciibus.
255 Porro in imperio tantae bonitatis fuit, ut nullum mer. 2095; Eatrop. 1,21.
omnino puniret, sed convictos adversum se coniu-
B (248 post 249; om. 253. 254 £') CDEFGKLMNP (248 post 249; om. 253. 254) S (ul P) TV
{om. c. 248. 249. 253—255) XYZ
248 hoc terapore i, om. BPS persius propheta Z>»A', poeta persius PS 249, 1 luc. quoque]
tmio luc. iJP/S' ac] hao CS.^, a i^ senega <S', senica J/rXF, seuaca P, senecta X)>('?j praeceptu i)»,
praeceptor BD^FNPST 1/2 interficitur //, ab eodeni nerone interficiuntur P5 250 uespassianus ivi/y
250'', 1 ista «S» disciplinam P, disciplina* J3 militaris P istrenuus !}»('?) <S 2 admiserat i^
251 breviat V sic: hierosolyma contra romanos rebellans a tito subvertitur 1 tyrus X hierusolimam A,
hierusolima L coepit BDKPTXYZ, capit GM 2 ibi E 2/3 iudaeorum om. CDOXZ, posf gladio M
3 fama K sed et D, om. LM) pr. hos
(haec (hoc CDEMNTXYZ)] pr. hos (om. SJ quoque et BFPS
4 cento milia A' publice om. CDEXYZ uenundata BDEFKMPSXYZ, uenundatae N, uendita G
sunt om. BFKPS 252 E
ii] iii 253 hic facundus et pius fuit nec non carus homiiiibus Ocet.
\ in utraque lingua om. NT tantum iF fecundissimus A'i e.\tetit A' 2 latinae A', \at\no BD^N^Y,
lane A'a agerit .EATA'.^, egerit i)a poemata et] poematae et C, poemate (potemate i)», pomate J/*) et
BDEMNTXYZ, poematae A', poemata i' tracoedias EZ, tracoaedias G, aregoedias A'', troedias M, tragu-
edias iÂ' .1 graece om. X, greeo K oomponerit EZ 254, 1 tantum T bellicosissimus] belli K
fuit om. BCDEKMNTXYZ in om. L 2 hierusolimonim -T, hierusolymarum Z duodecim] duo-
decem X, xli T, quadraginta i M 3 propugnatorum N, pugnatores M, e.xpugnatores F duodecem A', xli NT
sagittorum CZ>a r.^, saggittorum X, sasetorum i^, sagittarium J/ confoderedictibus A', confoderit ict.
CENT, confederit ict. Z, confodoret ict. L 255, 1 porro (iste PS) in {om. CKT^Z) imperio (-rium X)
tantae (quautae D^)^ tante que in imp. i? iinWo DÊZ, nulli A 2 poneretA', om. N conuictus
B^^CELPTXZ, conuictis Y, conuinctos S aduersus CZ 2/3 coniurationem X, in ooniuratione Y
VCCLXXV 168 (= 250) Vespasianus ann. X.
^ 169 (= 251) Hierusolyma a Tito subvertitur.

VCCLXXVII 170 (= 252) Titus ann. 11.
171 (= 253. 255) Hic facundus et pius fuit.
ABCDEHMPQW
169 hierusolyma] hisidorus // euertitur £, uertitur 3/ 171 hic om. E^ tmi post fecundus
TFl>, om. Wo-
1 F
ratione dimitteret atqtie in eadem familiaritate,

qua ante Jiahuerat, retincret.
256 Huius etiam inter omnia fuit illud celehrc dictum Hier. i. c. Eutrop. i. <•.
perdidisse diem, qua nihil honi fecerit.

YCCXCIII 257 Domitiauus frater Titi regnavit ann. XVI.
257" Supcrhia exccrahili dcztm se appeUari iussit. J^PS njer.im-,
^ -^-^ hulrop. 1,23.
258 Hic post Neronem Christianos persequitur. mer. 2110.
259 Suh quo et apostolus 259" Suh hoc et apostolus bfPSV uier. 2110.
lohannes in Patmos lohannes in Patmos

insula relegatur. instda relegatus apo-
calgjmm scripsit.
260 Iste multos senaforum in cxilio mittit ac perimit Hier. 2105.
26 cunctosque qui David erant interftci mer.

de genere 2112.
iussit, ut mdlus ludaeorum ex regali superesset

origine.
VCCXCIIII 262 Nerva regnavit ann. I.

262" Vir imperio moderatus aequalem se et commiinem BFPS Euirop. s, 1.
omnihtis praehuit.
263 lohannes apostolus ah exilio Efesum redit atquc Runnus 3, 23. 24.
BCDEFOKLMNPSTV [om. 258. 260. 261) X7Z

255, 3 dimitterit Z, demitteret OPX, demitteret et (sic) S atque] que E in] iu se Y familiari-
latem i 4 qua aute] quaute X', quam ante i, qua antea «STi quara antea Bi^ habueret ^, habuerit A''
reteueret A', ret. et P, inhereret K 256, 1 huius] et luiius F etiam iuter (in L) omnia om. V
fuit (ovi. E) illud celebre (caelebrate /)*) dictum (dietum S)] caelebrae fuit ill. dict. V 2 perdedisse Â''
diem] se diem E, diem se M
quo BD^FOKMPSV, quia ET, quem D^ nihil boni (bone L, om. F)]
*boni V-, quam nihil iW

commodi oui
Jecerat iJi^GA'P<S' 257 domicianus A' tV. titum S, om. V
xui] xu MNT, xuii F, xxu E, inc. D 257». 258. 259». 260. 261 exhibent BPS, c. 259» V sic: (257») hic
post nerouem sup. execrabili (-lis P) deura se (om. B^) appellare iussit. (260) pluriraos senatorum extinguit
(extinxit B^). (258) clu-istianos (-nus B^S) iuterfecit. (261) cunctosqne (cuuctusque i>») origine. . . .
(259») sub hoc et . . . scripsit; utraque recensione coiilaminata F sic: (2.57») hic post ueronem secundus
sup iussit. (258) christianos persequi pagauis instituit. (259») sub quo et ap. ioh. iii pathmos iusula
in exilio religatus apocalipsin scripsit. (260) iste multos . . . ac perimit. (261) cunctos . . . origine.
258 Jiino L 2ôst neronem (-ue L) ins. secundus EGLMTY L

christiauus 259, EXZ^,
sub christianis i
hoc et BPS, a quo et O, om. V i/a ap. iohannis D^MPSX, postea iohannis L, ioh. ap. V 2 pathmos
i>A', phatmos K, parthmos O, pthamos T 3 iusola X, insala N, insulam 31 religatur CDÊMTYZ, exilio
relegatur i, religatur apocalijis scribit F, religatus apocalypsi (-lipsiu, sed n in litura, B) scripsit iJP-S, iu
exilio religatus apocalipsim scripsit F 260 multus A' seuatore L, seuatores O iu exilium D''FX^,
in exilia M, exilio {om. iu) L, om. iC» mittitur A', misit NT peremit CENTXYZ, praemit Z*»
261, 1 cunctosque] cuuctos quoque F qui de] quid L, de (otn. qui) A' dauid] clari F erant om. DX,
erat C interfeci KX^, interfecit L, necare BPS 2 iudaeorum om. F regale CESZ, regalae A''
2/3 superasset or. G, or. superesset L, fuisset or. D'', inc. i)» 262 nerba L i] ii DK 262», 1 imperio]
in privata vita Eutropius 263 breviavit V sic: ioh. ap. ab exilio resolutus ephesura recessit 1 iohannis
Aili, huius temporibus (-re i") iohaunis (-nes P)BFPS exilito i5» epheso P, aepheso /S', om. CDXZ
rediit CDEFMTXYZ, ueait BPS aque i
VCCXCIII 172 (= 257) Domitianus ann. XVI.

173 (= 259) lohannes in Pathmos religatur.
VCCXCIIII 174 (= 262) Nerva ann. I.
175 (= 263) lohannes Ephesum redit.
ABCDEB31PQW
173 iohannis BDW pathomos D, p. insula Q religatm- libri omnes 175 iohannis BD
effesum B, effessum DH rediit PQ W
CHRONICA II.
58
458 CHRONICA
efflagitatus ah Asiae episcopis euangelium nouissi-

nms edidit.
VCCCXIII 264 Traianus regnavit ann. XVIIII.

264* Iste mirabili virtute Bomanum imperium usque in BFPS natrop. s, 2.
Orientem longe lateque reduxit.

265 Iste Asia et Bahy- 265" Bahyloniam et ArahiamBFFS Eu/rop. s,3.
lonia capta usque cepit et usqiie ad Indiae

ad Indiae fines post fines aceessit.
Alexandrum accessit.
265'' Liheralis cunetis atque tranquillus. cuius inter BFPS Eutrup.s.t. 5.
alia dicta illud fertur egregium: dum interrogare-

tur , cur nimium circa omnes communis esset,
respondit talem se imperatorem esse privatis, quales
5 esse sibi imperatores privatus optassct.
266 Huius temporihus Simon Cleopas Hierusolymorum Hier. 2123.
episcopus cruei figitur
_ 261 et requiescit lohannes apostolus. Rupnuss.si.

VCCCXXXIIII 268 Adrianus regnavit ann. XXI,
268" Iste Traiani gloriae invidens provincias Orientis bfps Euiropm, s, «.
Persis reddidit et Eufraten fluvium flnem liomani

imperii posuit.
269 Hic ludaeos secundo rebeUes suhiugat urhemque sier. 2133. 2152.
Hicrusolymam restaurat eamque ex nomine suo

Aeliam vocat.
270 Per idem tempus Aquila Ponticus interpres seeun- F.piphanius ae pond. i4'
dus post oritur LXX

B (275 ante 266) CDEF (275 et ibi et ante 266) OKLMNP (275 ante 266) S fut P) TV [om. 265) XYZ
263,2 et flagitatus S, flagitatus M, flagilitatus L, exlatigatus Z asiae] ecclesiae L episcopus K
2/3 nouissirao .£, nouissimuin Z, nouissime M 3 ededit A' 264 xuiii2>}' 2G4'', i mirabile <S' usque
in or. om. BP 2 longe latique S, luugitateque P 265. 265*, I/J iste asia et babylonia ibabyllonia EXZ,
babillonia I>) capta] babyloniam (babillouiam S) et arabiam (atque asiam ins. B) cepit (cjipit BP, capuitS) et
BFPS 3 ad indiae fines] iudie fiues (om. ad) N, ad in fines jOÂ', ad finistes (sic) E, ad fines D'» 3/4 post
alexandrum um. FPS B) i acessit X, suecessit L
(habet 2651>, 2 dicta] diata .S' illud] aliud F dum]
ut dum F 3 quorum 8, quod F
cur] 4 priuatis) priuatus S 4/5 quales (-lis BP) esse sibi imp.]
qualem sibi imperatorem J^ 266 breviat V sic: sim. cl. cruci f. 1 huius tenip. post episcopus A', om.
BPS simon] simon quoque BKMS T BFPS byerusolimorum X, bierusolimis L
cleoplias ep.] 2
ep. hoc tempore BPS, ep. Iniius tempore F cruce figetur X 267 requiescet GM, requieuit P ioliannis
DEKMNS 268 ati-ianus £A' xxij xx CiT, xi iY 268», 3 eufratem 269, bic] idem quoque ,S' 1
BPS, idemque F iudaeus S, iudaeo K secundo] secundus E, eftectus PS, secundo effectus F, om. V
rebellis XY^, reuelles Z, reuellis E, repellis L subiungat D'- orbemque E, urbem quoque F, om. V
2 hyerusolimam X eaque X
ex] BFLPSV, sub CDEMNTXYZ, om. K 3 heliam CDFGLMNTVXn'Z,
eliam BPS , elyam E, pliam A, hiliam AT^ uocauit P 270,1 per i. t. om. V pontius £, pontificus (S'
interpraes X, interpretes N 2 eritur M

VCCCXIII 176 (= 264) Traianus ann. XVIIII.
177 (== 267) lohannes apostolus requiescit.
VCCCXXXIIII 178 (= 268) Hadrianus ann. XXI.
179 (= 270) Aquila interpres habetur.
ABCDEHMPQW
176 tatianus i/^ xuiii HW, xuii P, xiiii CQ, xxiiii fi 177 ioliannis BZ)fi' apostulus ^, apo-
calipsis if, om. C 178 hadrianus 7'', atrianus IT', adrianus plerique xxij xi ff, xxii C 179 inter-
pretes II
271 et JBasUides heresiarces agnoscitur. iner. 2149.
VCCCLVI 272 Antoninus Pius regnavit ann. XXII.

273 Iste ob hoc tale ^^S" Iste jiropter clementiam bfps Kutnp. s.s.
cognomentum ac- tah nonien accepit.
cepit, quia in omni
regno Romano cau-
5 tionibus incensis
cunctorum debita
relaxavit: unde et
pater patriae appel-
latus est.
273'' Isfe privms im^xrium Romanae urbis cum An- BFPS Hier. 2m.
tonino iuniore aequata ^Jotestate dividit.
274 Eo rcgnante Valentinus et Marcion heresiarces iner. sisc. sm.
prodimtur.
275 atqne Galieuus medicus Perganio genitus Romae
clarus habetur.
VCCCLXXV 276 Antonmus minor regnavit annos XVIII.
276" Iste ad Parthos x>ôfectus Seleuciam Assijriae BFPH F.mrop. s, 10.
urhcm cum quadringentis milibus hominum cejnt,

de Parthis et Persis triumphavit.
277 Montanus Cafafrigarum auctor et Titianus, a quo "'er. im.
heresis Encratitartmi, exorti sunt.
B (274 om.; 275 anle 266) CDEF (275 el hic et ante 266) GKLMNP (ui B) S (ut B) TV [21\. 273
om.; 275 ante 274) XYZ
271 et basilides] et basiliilis CZ, [e]t Laselides T, et bassilides i^', \tg\s(sic)E lieresiarces] FMY,
lieresearcis X^, lieresiarcis CDE3IPSX'^Z, lieresiarcisas L, heresiarces K, heresearces O, heresiarches BN, herese-
archis T, invenitur item \ieves'ia.rceii (Z) , \ieresea.re\\es (E semel), heresiarchis CG^, deineeps w. l. Miius vocabuU
X excepto non omnem adnotavi agiuiscitur X, agnascitur M, cognoscitur K 272 antonius DÊFNST' VX^,
antuuius AT' pm K^ xxii] xxiii i/, k\ L 273. 273*, i ob hoc] ab hoc EKL, pro hoe i/, propter
clemeiitiam BFPS talem jS', om. L 2 cognomentura] cognomento cognomento nomen ^, nomen iJP»S
C'A'',
2/3 accipit X 3 quia (o;«. Y) . . . caut. (cauc- A') inc. cunctorum (hominum ins. M) deb. rel. unde et
(om. M) p. p. a. est om. BPS (hahet F) m^, 1 priniuni F
1/2 antonio S 274, 1 eo regn. om. V
et] 6 L marcliion L, martiou EX', marsio V heresiareis X, heresiharces Z, heresearces D, heresiartis K,
hereseartes T 2 produntur] roduntur E, producuntur L 275, 1 atque] huius temporibus BFPS, om. V
gal(l)ienus ;)/ej'i(pje, gallianus <S modicus F perganio (pergamum CDÊLXYZ) genitus (getus A'") om. V
1/2 romae clarus (clarius D) hab.] r. cl. habebatur V, r. cl. est hahitus BFPS, romam claruit i 276 antouius
EFLNSVX'^, antuuius A'' annos om. F xuiii] xi\\\\\ MV adh'ibito fortasse Hieronymo: cf. praef. p. 421
276», 1 iste] hici'^ partus B'PiS 2 quadrageutis .S 277 breviat Vsic: catafrigarum ezencratiarum Csic)
hereses oriuntur 1 raontanus] eo regnante montanus (niontera F) BFP katafrigarum 31, catafricarum
CDGPZ, cathafricarum E, catafricauum FL, atricaruni 7] affricarum A" jjost auctor ins. ex quo catafrica
heresis J' titianus] thitianus i'"', tegianus A', tetitianus C, teticianus .^, tczianus JT, thezianus iV, tatianus i/F,
arianus E 2 liereses BCD^PTZ, post encr. 31 encraticarum CEK, enchraticarum D, enoraticarum Z, encratarum
L, encrecitanira il/, incraticarum T exorti (om. C) sunt] ox(h)ort(a)e sunt T^GTT, exorta est J/, exoritur />
VCCCLVI 180 (= 272) Antoninus ann. XXII.

181 (= 274) Valentinus et Jilarcion agnoscuntur.
VCCCLXXV 182 (= 276) Antoninus ami. XVIII.
183 (= 277) Catafrigarum heresis oritur.
ABCDEH3IPQW
180 antoninus (nius .l£'C'/>/;.ffJ/(?IF)] a. pius £PIF xxiiii £(^ 181 ualenti ir» et raarcion
om. 31 agnuscuntur 31, aguuscitur IT^ 182 antoninus (antonius AB'CDW, antous P)] a. uerus EPW
xuiii] ACDP3I, xnun BHQW, xxuiiii /S: v. praef. p. 421 183 catafricarum J/P, C!itauericarum H',
catafricare E haeres 3{ 5g*

460 CHRONICA
YCCCLXXXVIII 278 Commodus regnavit ann. XIII.

278* Hic luxuriae multae fuit. BFPS Eutro,,. s, u.
279 Theodofion Ephesius interpres tertius appartiit':'- Epipha„.depr,nd. n;
. .
Runnus 5, S.
[cuius editio a septuagmta mterpretibus non dis- v
cordat.]
280 atque Irenaeus episcopus Lugdunensis in doctrina nier. 2m.
habetur insignis.
YCCCLXXXIX 28 1 Helius Pertinax regnavit ann. I.
282 Hic supplicante senatu, ut uxorem Augustam et Bier. 2209.
filitim Caesarem faceret, rennuens ait sufficere sibi

debcre, quod ipse imperaret invitus.
TCCCCVII 283 Severus Pertinax regnavit ann. XVIII.
283* Iste muUa bella feliciter gessit, Parthos vicit, bffs Raf.Fest.2t;
'"^' ^''''
Ardbiam obtimiit, Britanniam bellando recepit.
283'' Litterarum et philosophiae scienfiam habuit. BFPS Euiro,,. s, iu.
284 Symraachus interpres quartus agnoscitur. Rujinus g, m.
285 NarcissHs Hierusolymorum episcopus virtutibus Hier. 2211.
plurimis celebratur.
286 Tertullianus Afer in ecclesia insignis habetur. rner. 2224.
287 Origenes Alexandriae studiis eruditur. mer. 2224.
VCCCCXIV 288 Antoninus Caracalla Severi filius regnavit

ann. VII.
BCDEFGKLMNPSTV (om. 285—287) XYZ

278 commodius X, gomodios D, comodius Z 278* hic) iste F luxoae S 279 sub hoc praem.
BPPS teudolioni^, theuduciou A', theodotio i)/ ephesus //, exesius ^, lieresius i^* tercius .X 280, 1 atque
om. EKMPS lih-eueus BEMYZ, liyreneus D, liereneus GLX, hiereneus C, irineos <S*, irineus S'^ ep.]
epi p K lugdonensis EFS, lugduneiise A', lucdunensis KMZ iu doctrina om. CDFXZ 2 ins. liah. C
281 elius BFKNPSTV, kelius (k a miniatore add.) eluidius (eluidus il/*) M adsumpto heluius ex Ilieronymo
i an. Y posl anuos (sic) ins. iste occiditur G 282, 1 supplecante A', supplicantes i ,
posceute
BPSV ut] etX, om. V uxore P agustmn âG^^PFaA et] e F, om. CDZ 2 tiliam X
renuueus (sic BCDLMNPSXZ) ait] noluit dicens F 3 debere om. EV ipse inv. inip. MY, uel ipse
mperare meruisset inu. (inu. om. V) BPSV 283 pertenax A' xuii AT, xuiiii L 283'', i partus P
uincit -S' j arahiani B 284 huius teuipore praem. BFPS simmachus A'A', siinachus iA", sim-
macus O , synimagus C, simmacus si S interpres (om. C) q. agn.] q. int. hahetur V agnuscitur X
285, 1 nercissus /)»X, narcisus M hyerusolimorum ep. A', ep. hier. G uirtutes C 2 jduribus Y
caelebratur A' 286 tertulianus iiV/S^TA^F afer hi eccl. (aeclesia A'J] aierinae ecclesiae P in-
signis] ignis E 287 origenis BDÊLMPTXYZ, originos KS, origiuis C alexandriae] alexandri ei S
st. erud.] studitur .K", ins.alis erud. J/ 288,1 M\ton\\ms\ CFhMPSVYZ, antouius -E/rAÂT^ antuniusX',
om. B caragalla DZ, garagalla N^^T, caracellei S, caracollus P, geragalla A'"', caralla G seu. fil.] fil.
seu. L, om. V 2 uii] uiii O, ui L
VCCCLXXXVIII 184 (= 278) Commodus ann. XIII.

185 (= 279) Theodotion interpres habetur.
VCCCLXXXIX 186 (= 281) HeUus Pertinax ann. I.
187 Mhil habet liistoriae.
VCCCCVII 188 (= 283) Severus ann. XVIII.

189 (= 284) Symmachus interpres habetur.
VCCCCXIV 190 (= 288) Antoninus ann. VII.
ABCDEBMPQW
185 teudotion C interpretes IT 186 helius PW, heliseus H, elius plerique, heluius Q pertiuap C
187 nihil (nil IF) hahet] natalem habetur H storiae A 188 xuiiii E, xuii B, xui C 189 simcus i. C,
simonachus uel pres // 190 antonius ^P'C7JjC;'//jI/Pir
ISIDORI IVNIORIS.
461
288" Hic impatientis lihidinis fuit: novercam suamBFPS Eutnp.s.iO;

Hier.2232.
uxorem duxit.
1%%^ Nihil memorabile gessit. BFPS
^ Eu,rop. s. w.
289 In Hiericho quinta editio divinarum scripturarum c/. ««/,„«« a, 13.
inventa est, cuius auctor non apparet.

289» Alexander vivente Narcisso episco^w Hierusoli- G nier. 222S.
niorum episcopus efficitur.

VCCCCXV 290 Macrinus regnavit ann. I.
290" Romae ampliitlieatrum incensum. M mer. 2234.

290'' Abgarus vir sanctus regnavit Edessae , ut vult JU uier. 2234.
Africanus.
290^= Hic cum filio regtians nihil memorahilc temporis BCFPS Eutro,,. 8,21.
hrevitatc gesscrunt. nam post unum annum sedi-

tione militari pariter interfecti sunt.
VCCCCXVIII 291 Aurelius Antoninus regnavit ann. III.
291* Hic dum ohscenissime viveret, et ipse tumidtu BFPS Euirop.s,22.
militari peremptus est.
292 Sexta editio inventa est Nicopoli. '/• ««">«» «, w.
293 Sabellius beresiarces oritur.

VCCCCXXXI 294 Alexander regnavit ann. XIII.
294^ Hic Pcrsas gloriosissime vicit. BFPS Eutrop.8,23.
'1%A^ Civihus favorabilis fuit. BFPS Euirop. 8,23.
BCD (om. 293) EFGKL (om. 289. 290) MNPSTV (om. 292) XYZ
288'' nil F memnrabilem F, memoriabile P 289 luuus temporibus (tempore F) praem. BFPS
in (om. MT) hiericho (hyerico X) quinta etlitio (edicio X, edificatio C") diu. scr. inu. est (om. DEX) cuius
auctor (auctur X, actor jT^, om. Z) nou apparet (appareret X, apparuit CSZ)] qaiuta editio in hiericbo iu-
uenitur V
290 niagriuus ^, niariuus iJ ann. i. occiditur V, ann. iste occiditur tr ^Ô'', 1 uult] uut M
290"^ huius breuitas uitae nibil gesforum h.abet C^, incert. C"; v. l. codd. BFPS liaec est: l nil memora-
bilem /<' temporis] -re <S' '.'
unum annum (anuo P)] anuum unum J^ 3 niilitare P interfecti] iactae »S
291 aurilius PS, aureleus Y^, aurelianus E, aurisub A' autonius GSVY^, anautunius X, antonino E, om. L
Vd] iiu BFM^PSV, uui jitvid.M'^ 291", l tumulto B6' 2 milit,ire -BP proeraptns .? 292 praem.
huiu.s tempore CZ, cuius temporlbus BFPS se.\ta] sex A'' edicio A' est om. DX nicopolim F,, nico-
boli S, nicapoli M, nicopidis DEX 293 sauellius LZ, om. EX boresearcis A', beresisarcis CZ, bere-
arcis E, heresisarce L, beresiarce S, arces V 294 xiii] xiiii D^XY 294'' faborabilis FS
191 (= 289) Quinta editio Hierusolymis invenitur.

VCCCCXV 192 (= 290) Macrinus ann. I.
193 (= 290"=) Huius brevitas vitae nihil gestorum habet.
VCCCCXVIII 194 (= 291) Aurelius ann. III.
19o;(= -293) Sabellius oritur.
VCCCCXXXI 196' (=294) Alexander ann. XIII.
ABCDEHMPQWX (incipit 191 in olimis)
191 quiuta] uii 11 editio om. B bierusolymis] in hier. B, ihericbo in hierosolimis (hierus- W) PW,
C 193 huius br. (breuitatis £>, brebitas MQ) u.]
isidorus E uenitur C 192 marcinus H, marinus
ADPWX,
b. u. hr.D, baec uitac br. i/, om. A nibilj uatl H 194 aaurelius W, aur. antonius Q iiij
ui //, iiii BCEMQ 195 sanellius .1/''. seuellins M=- 196 xiii] xu H
462 CHRONICA
295 Origenes Alexandria claruit Hier. S24c.
296 et Boniae Ulpianus insignis iuris peritus. mer. 2242: Eutrop. 8,23.
VCCCCXXXIV 297 Maximinus regnavit ann. III.

298 Iste })rimus ex militari corpore dbsque decreto i'<er. 2202.
senatus imperator efficitur

299 et CJiristianos persequitur. HiW. 2253.
VCCCCXLI 300 Gordianus regnavit ann. VII.

300» Hic rebellantcs Parthos et Persas afflixit. BEFKPSVY F.uirop^
300'' Bediens victor de Persis fraude suormn intcriit. BEFPSY 'Euira,,. 9.3'"
301 Flavianus testimonio spiritus sancti in specie R,i/i„us 0,21; Hi>r. 22.M.
columbae super caput eius descendentis Bomae

ejnsco^nis ordinatur: licet quidatn hoc verius de
Zeferino adfrmant.
VCCCCXLVIII 302 Philippus regnavit ann. VII.
303 Iste prior inter imjieratores credidit Christo. h,w. 2201.
304 Cuius ctiam primo anno millesimus annus Bomanae Hi.r. 2202.
urhis fuisse docetur expletus.
BCnEFGKLMNPSTV {om. 296. 299. 301. 304) XYZ

295 praem. liuius (ovi. Z) temporibus (tempi C, temp Z) BCFPSZ orlgenis BDÊKMNPTXYZ, ori-
ginis CL alexandria . . . 296 insignis om. L^ alexandriae FPSY, in alexandria -iS3f, alexaudiaX' claruit]
iusignis liabetur V 296 ulpianus] KLP, sulpianus F, culpianus S, alpi.anus BG, alpinus CDENTZ, alpinum
X, alphinus M, albinus 1' insigni K, om. Y iuris peritis -D* 297 maximianus BCEL, maximus K
iii] iiii £ 298,1 primus] solus A"F ex militari (-re C-V) corpore (-ri iU ') .absque (.ilisque ^, abque £)
decreto (-tu Y, -ta EN, om. F) sen.] altsque decreto seiiatus ali exercitu V 2 efficetur X 299 et] e L, om. C
ebristianus (7.V<S'A', cbristiauis E prosequitur -^ 300 cordlanus L uii] \\\ BFMPSVY .300* bic
(om. BP) reb. partbos (partus P) et persas adflixit (adfixit S)] BEFPSY, partos (parcos K) uicit persas ad-
tlixit KV: Partbos adflixit Eiilropius 301 praem. buius temporibus (tempore C, temp Z) BGFPSYZ
flauianus] fabianus B', zepberinus J^, om. Z testimonium CO''^ spiritus (eps E) sancti] spu scb J/
2 super caput (capud capud X, capite D) eius (om. Y) descendentis (descendentes SY^, discendeutis GKM,
discedentis -B, descendente L, disceutes 7)*A', descenditis T^, ascendeutis F, disceudenti P)] disceudentes s. c. e. E
roma <S', romam LX, romae ueuiens 31 3 episcopus (sps C^Z) ord. (ordenatur A')] ord. ep. 3i quidem S
uerius oni. BSY de] ad CEKL 4 zeferino] CEFGKPSX, zefferino NTZ^, zeplieriuo LY, zeflferimo Z^,
zeferiauo B, seuerino M, zepbyrino D adfirmeut BFGLMPY, adfirmet <5 post adf. add. tamen alii sunt,
qui lioc adseuerant de fabiano F 302 phylippus A' uii aii Y, aiui ui L 303 prior] primus
BNP,STVY int. imp. crededit icredidit D*>Z) ](Qm DXZ, iut. imp. cr. cliristo -FA'i/, int. imp. cr. in christum
NT, imperatorum cbristianus efficitur -BP<S'T'l'" 304,1 etiam 07n. PSY primus /7 annos G, om. C
milesimus A', millensimus Y roniae BMSY, romara L 2 f. ducitur expl. A', f. doc. expletur KL, duc.
f. expl. CÊZ, dicitur f. expl. C^, dicitur expl. (ovi. fuisse) G, impletur BPSY, docetur f. creditur D
^ 197 (= 295) Origenes insignis liabetur.

VCCCCXXXIV 198 (= 297) Maximus ann. III.
_ 199 {Eutrop. 9, 1) Iste Germanos vicit.
VCCCCXLI 200 (= 300) Gordiauus ann. VII.
_ 201 (= 300*) Hic de Parthis et Persis triumphavit.

VCCCCXLVIII 202 (= 302) Philippus ann. VII.
203 (= 303) Hic primus Christianua imperator fuit.
ABCDEHMPQWX
197 origenis.iBC.Ei/n', origines -DJT, originem -H, or. alexandriae CQ insiugulis J/ 198 raaximia-
nus C, maximiuus cod. Vatic. reg. 294 aliique. iii] uii IT 199 iste] hic ff germanus DX uincit ffP,
uicet X 200 gordiauos C uii] ui .B-E 201 pardis .D persis] medis ^.E' triuraphiibit QH'
202 pbibpus D uii] ui B 203 ctn. (om. A'a) inip.j imp. chr. AE
YCCCCXLIX 305 Decius regnavit ann. I.
305* Hic hellum civile in Galaiia motum oppressit. BPSY (non F)

*'
306 Sanctus Antonius monachus Aegypto docetur ex- merJ^S.' *'
ortus, |a quo prius raonastcria coudita sunt]. BCFPSVYZ
_ 306* Romae amîhitheatrum incensum. m //,^^ ,,,5^
VCCCCLI 307 Gallus et Volusianus 'filius regnaverunt ann. IL

307" Hii nihil memorialc gesscrunt. BPSY (non F)
308 Novatus Oypriani episcopi preshyter Romam veniens Bier.^smo.'
Novatianam heresim condidit.

VCCCCLXVI 309 Valerianus cum Gallieno regnavit ann. XV.
310 Cypriamis primum rhetor, deinde ejnsccpus mar- nier. 22^3.
tyr'io coronatur.
311 Gothi quoque Graeciam, Macedoniam, Asiam Pon- *>'•• ^-^^-
tumque depojmlant.
312 Valerianus Christianis jêrsecutionem movens a mer. tju; Festus 23.
rege Persarum captus ibi in dedecore vitae con-

senuit.
312* Basilius Caesariensis episcopus et frater eius ^r
Gregorius insignes habentui-.
VCCCCLXVIII 313 Claudius regnavit ann. II.
314 Iste Gothos Hlyricum Macedoniamque vastantes Hier. 22S6.
exsuperat.
BCDEFGKLMNPSTV {om. 311. 312) XYZ

305 regnauit om. F iiiJ/ 305* hic om. Y galatiam B^P
i] 306 praem. huius tempore F
saiictus PSVY antunius A", antouinus iV egyptus L, ex aegypto
0)11. FY, in aegypto M ducitur S,
dicitur 3IPY 1/2 exhoritur D^ 2 prius] prirao Y, primum V monastiria S 307 galerius et
uolusianus (uolosianus iT, uelosianus iV) filius] et uo\. FjVX, cum uolusiano C", cura uolusiano (uoluisiano
S'') mio BC^^PSVYZ regnmh CKLPSY ii] n E 307» hii on». 5 memorabile PY 308, l noua-
tiis KL, uouatu V^ cypr. episcopi (eps A'/,) presbyter (probatur D^, urbis i) om. V romara (romaJ^.^)
ueniens] romae PS^VY, roraane /S* 2 nouatiane Ij haerisim L, heresi .E, heresem CGKPST
condedit A', V
condit 309 galliano D^ xai L 310, i cyprianu A'' primura (primus CF,
om. DEX) rhetor (rethor A', rechor iv», rector i''iV)] rethor primum i/ episcopus] •*•« (eps j'/^) J/'
1/2 marthirio A', martyriura i^*, martyrioque J/ 2 conaturA'' 311,1 coti A' qnoque om.PSY
2 depopulantes D^, depopulentes D^ 312, i christiauus GSX 2 persarura] pers. sapore edd. captiuus L
ibi in dedecore] ibi cuni dedecore CDXZ, ibidera dedecore L uitae] uitae suae B, om. DX 2/3 con-
sentit /)* Slâ, I episeopus om. K 2 insignis V 313 cladius»?*, glaudius G ii] iii L
314, 1 iste] ipse CDXZ gotus LS, gotbus EP, gothis F iliricum A', hillirioum L raachedonianque C
2 exsuperant /,, expuerat (", expnlerat C", exuperans expulit V
VCCCCXLIX 204 (= 305) Decius ann. I.

205 (= 306) Antonius monachus claruit.
VCCCCLI 206 (= 307) Gallus ann. II.

207 (= 308) Novatus heresim condit.
VCCCCLXVI 208 (= 309) Valerianus ann. XV.
209 (= 310) Cyprianus martyrio coronatur.
VCCCCLXVIII 210 (= 313) Claudius ann. II.
211 (= 314) Iste Gothos ab IUyrico expuht.
ABCDEBMPQWX
204. 205 i ant. m. cl. om. C 206 gallos C ii] uii H 207 noua .-1 heresem AQX condi-
dit Jl/PA', condedit TF 209 martir -i coronatus £ 210 cladius ^4C ii] n M 211 Ulirio C
464 CHRONICA
3 1 5 Paiilns Samosatenus heresiarces agnoscitur. aier. 2->s3.
VCCCCLXXIII 316 Aurelianus regnavit ann. V.

316" Iste Bomamcm imperium hellando paene ad fmesBFPSY Euirop. o.n.
priores perduxit.
317 Uic persecutionem adversus Christianos efficiens n/er. 2292.
ftdmine corripitur et nec niora occiditur.

VCCCCLXXIV 318 Tacitus regnavit ann. I.
319 Huius vitae hrevitas gestorum nihil dignuni prae- Euirop. »,2«.
notat.
319" qno occiso apud Pontum obtinuit Florianus im- m n/er. 2293.
p)erium diebus LXXXVIIII.

VCCCCLXXX 320 Probus regnavit ann. VI.
320" Iste militia strenuus et civilitate pjraeclarus Gallias BFMP8Y Eairop. 9, n.
a barbaris occupatas bellando restituit.
321 Manichaeorum heresis orta est. Hkr. 2295.
VCCCCLXXXII 322 Carus cum filiis Carino et Numeriano regnaVit

ann. II.
323 Carus postquam de Persis triumphavit, victor circa yesim 24: Hier. 2300.
Tigridem castra ponens ictu fidminis concidit.
BCDEFGKLM {om. 319) NPSTV {om. 315) XYZ

315 samositauus CNTXZ, sanmsitanus EF, samosetanus DP, semetauus L heresiarcis X, heresiartes S,
heresiarchis Z, heresearcis />» agnuscitur X post agnoscitur Ins. (scr. manu 1) hic requirendum est capi-
tula-S 316 aurilianus fjÂ', aurelius CK u] mG 317 breviat Vsic: iste christianos persequitur
et fulmine interficitur 1 hic] qui i>i^P<S'r persecutor // aduerOa christianus .S'A' efficiens]
mouens Af 2 rtuuiine ^ et om. O occidetur AT post 317 ins. 320. 321 U^ 318 tatius CLNT,
tacitas D^ anu. i ... 320 probus regnauit om. P i\ ii BCDEK^L^TXYZ 319 huius ....
320 ann. ui om. supplens c. 320 post 317 B'^ i uitae (uita et L) breuitas gestorum (om. G) nihil diguum
(digne Z, dignae C) praenotat (prenotat X, pronotat L)] uitae nihil dignura istorlae (ystoria diguum F) prae-
notat FS, uitae (sic) nihil hystoriae contulit V 320 ui] uii CZ 320» iste mil. strenuus (strennuus Y,
exUewwwa B^PS) et ciu. pr. gallias (gallius/S') a b. occ. bellando (romauis ins. F) i-iis.\\tn\i BFPSY hoc loco,
probus gallias a barl)aris occupatas iugenti uirtute restituit .1/ ;)os< 321 321 el hoc loco in textu habet B
el supplevil m.2 post c. 320 cuius (huius) tempore praem. BFPS mauicheorum A', maceorum <S'', raini-
ceorum <x lieres (? orta (oj(i. est) G, exorta est Jf e« ioco iJrJore JS, oriturSFF, exoritur P, .*.»tur£'
(loco post), liabetur -B^ (loco post.) 322, t filii Z, filio C, filios L car. et num. (numiriano T, uomeriano Z)
om. V ii] lii C,

•-'
323 breviat V sic: iste post triumphum persicum hictu fulraiuis concidit V
i .S'
1 triurafabitO uictorque 7>P5 -'

ticridem £^, tycridem A', tegriJem .?, egrideni C, agridem L, trigidera I>,
trigidildem T, trigidi idera iV, tigriden G fluminis iS concedit C, condidit A', cousidit X»
VCCCCLXXIII 212 (= 316) Aurelianus ann. V.

213 (= 317) Iste Christianos persequitur.
VCCCCLXXIV 214 (= 318) Tacitus ann. I.
VCCCCLXXX 215 (= 320) Probus ann. VL

216 (= 321) Manichaeorum heresis orta est.
VCCCCLXXXII 217 (= 322) Carus ann. II.
218 (= 323) Iste de Persis triumphavit.
ABCDEBMPQWX
212 aurilianus fiTlf u] ui CMPWX, uii A post 214 ms. nihil memorabile egit iJPirA', uite breuitas
preuotatione caret ^^, uita breuitas natal prenotat //, huius uite brebitas prenotione C 215 ui] uii TFX
216 e.resis o. e. A, orta est neresis i/ 218 persis] pressis triuraphauit] DH, triumfauit .-lCj, trium-
phabit J/, triumphat i>C'/?PirX post tr. ins. martira facit i/ (ea; c. 220)
VDII ;<24 Diocletianus ct Maximianus rcgnavcrunt aim. XX.

325 Diocletianus divinis libris adustis Christianos toto Ru,mus s, i.
orbc persequitur.
326 Iste primus gemnias vestibus calciamentisque inseriom.V Hur.2312.
iussit, dum sola xmrimra retro principes uterentur.

326" Hi autem imperatores varia bella gesserunt Persis BFPS '^"'S««'i4!'
victis, recepta Mesoxmtamia.
326'' Qui postea pariter fastigio imperii relicto privati BFPS Euirop.9,27.
vixerunt.
VDIIII 327 Galerius regnavit ann. II.
328 Huius brevitas imperii nihil dignura historiae con-

tulit.
VDXXXIIII 329 Constantinus rognavit ann. XXX.

329* Hic Persis bellum paravit: ad cuius adventum BFPSY Fesm 26.
adeo trepidaverunt , ut supplices occurrerent pro-

mittentes imperata perficere.
330 Iste prinuis imperatorum Christianus effectus >-/. ru,\,w, •>, 9.
licentiam dedit Christianis libere congrcgari ct in

honorem Christi basilicas construi.
331 His tetnporibus Arriana exoritur Nicae-
haeresis Runnus w, 1.
numque concilium a Constantino ad condemnatio-

nem Arrii congregatur.
Hier.2344.
332 Donaiistarum schisma oritur.
BCDEFGKLMNPSTV (326. 330. 332 om., 331 jôst 333) XYZ

324 diacleciaiius .V, (leccleliamis B, (iii)clitiauus FO (semper) M (semper) Y, diocliciauus KPT et om. DX
uiaximiuianus P reguaviit KPY xx] xxx CDXZ, xxi B 325, 1 dioclicianus X, deocletiauus Y,
diclitianus Z, dioclitianus X» T diuini Fa libri 6' adustiJ', adaustis £, exustis Gl/ cliristiauis ^S
2 orbis E prosequitur Z^, perquiritur C 32(i, 1 geinmas (gemmes Z) uest.] uest. gemm. P, gemmas ues-
tium G que om. M
priucepes X, quidam priuc. B
_• 326", 1 hii FPS 2 receptas meosopotamia »S' F
326'' (luia .S' 327 galerius] gallienus COEXZ, galieuus B, ualerius (u a miu. add.) ii] FM NT
BCGLMNTXZ, Y, ni EFKPSV i 328 Imius breuitas (brebitas C') imperii (om. L) nihil d. historiae
(storie L, histore E, historia S) contulit (condedit A')] huius regni romauorum consul (sic) V 329 xxxi
LMPS 330, 1 iste primus imperatorum christianus (christi L)] iste pr. inter imperatores christianus
imperator B, christianus quoque F 2 licenciam X dedit christianis (-nus S)] chr. ded. M libere]
liberi X, libros 5- cougregare iJ/CaP.STT eX om. D i hoimm (sic) L, hoaoie BK'DKMNPSTYZ

baselicas A', basilicam X construere i"' 331 V breviat sic: niceua siuodus adversus arrium con-
gregatur 1 his] liuius X.'( 'P.Jf, huus -S' heresXT' anim-AEGK^S, atriaua X, arriaui J/ 1/2 nice-
niumque X' 2 couciuium N, consilium A' constatiuo Y, constantio X»» 2/3 condempnacionem X, con-
demuatione X 3 congregantur D^ 332 tuno et praem. BFPS douatistaurum .S', donetistarum D'-
scismaA' et fere libri, iscismo 5 oritur] CEMNXYZ, ohotitui BFGKLP, aboritur .S'
VDII 219 (= 324) Diocletianus ann. XX.

220 (= 325) Lstc divinis libris adustis martyria facit.
_ VDIIII 221 (= 327) Galcrius ann. II.
VDXXXIIII 222 (= 329) Constantinus ann. XXX.

223 (= 331) Nicaena synodus congregatur.
ABCDEHMPQ W
219 diocIitiauusiJi'//J/ IFA; diocleanus
X;' xx] xxu PTFX 220 mart. fac.] oritur JT (ea; c. 225)
ii] iB post 221diguum historiae contulit .4PC'y, is uihil historiae gessit diguum P, nil
ius. nihil
historiae gessit irA', mortuus est // 222 costantinus A, constautius D- xxx] xxxi B 223 uicaeua
(neceua U', neceae M, uicea /v'A'») s. cougr.] tropomotharum heresis // (ex c. 225)
CHRONICA II. 59
466 CHRONICA
333 Fcr Idem tmipus crux dotnini cd) Helena Con- Rn/inus lo, ?. s.
stantini matre Hierosolymis reperta est.
334 Constantinus autem 334* Hoc mendaciuin ab F Hkr. 2353.
in exfremo vitae inimicis sanctae et

suae ab Eusebio catholicae ecclesiae
Nicomediensi epi- repertum,quiaCon-
5 scopo haptisatus in 5 stantius eius filius
Arrianum dogma ab Eusebio epi-

convertitur. heu scopo Nicomediensi
pro dolor! bono rebaptizatus et in
usus principio et Arrianum dogma
10 finc malo. lapsus est.
VDLVIII 335 Constantius et Constans regnaverunt ann. XXIIII.
335" Constans crudelitatc morum terribilis a. Persis BFPS Eutrop. 10, 10.
midta perpessus est.

336 Constans Arrianus effectus catholicos toto orbe
persequitur.
337 Ctiius etiam favore Arrius fretus, dtim ' ' ' in Con- '^'"'""t '.""; ,„
//m/. tnp. 3, 10.
stantinopoli ad ecclesiam pergcrct adversiis nosfros
de fide dimicaturus, diocrtens pcr forum Cunstan-
tini ad necessariam causam, viscera eius repente
5 simid cum vita effttsa sunt.
338 Per idem tempus Atlianasius et Hilarius doctrina Hier. -jssi. 2372.
ct confessione fidei celcbrcvntur.
BCDEFGKL31NPSTV (om. 334. 336—338) W {incipil 338,2 fidei) XYZ

333 hreoiat V sic: crux clomiiii repperitur 1 per idein tempus om. FPS ab om. D^ hena S'
1/2 constantini . . . nicoraediensi] constantinicomediensi (mediis om.) S const<intine -V '
2 matrem X',
mater D^LZ liierusolimis r. est X, liierosolymis (liierusolima L) rep])eritur BLP, reperta est liiei-osolimis M
334 del. Z"- (leijitur taiuen fere), om. C et F, Iiic subntilnens adscrijtla su2>ra 2 extremum L 3 j/osi suae
ins. tempore J/ eosebio L, esubio N i nicomediense B^ D^ EKMNTXYZ, nicoinedieusa D>; nicoinediense iJ*,
nicomedense L 5 bapt.] bapt. est L G arrianam dogmam K, arriana dogma M, atrianum dogma L, an-ianam
dogma 8, arrianorum dogma D
7 conuertitur] prolabitur BPS 7/8 heu (eu BLNPST, om. E) pro dolor (dolore
MX) bono (boni X, bonum D) usus (usque G, usus est M) principio (principium D) et fom. PS) fine malo (m.
t'. G, finem inale DX, male fine M, fine male BT)] om. 334». 4 quia] qui s et] est 335 con- K F F
stantiuus ELMS regnauit EK xxiii G, om. V 335" crudelitiitem liorum ;6'
336, 1 constans] cou-
stantius K, deiiide BFPS arriaiius] arrianis D'-, om. C", hereticus i>osl eft'. add. C- eificitur BPS
catholicus GLX, catholico E urbe X, om. E 337, i cui EX lauore] fabore C, fau. suo L,
rouore M, feruore i^» fretus om. M 1/2 constautinopolim BDFPSY 2 ad om. EZ pergerit LX,
pergeneret Z^, om. E nostrus X 3 f. demicaturus X, f. dimigaturus Z, fide dimicatur D^, fedimicaturus
L, fide dominicatm-us S^, fide doraicaturus <§•> 3 foro L deuertens EZ 3/4 constani L, coustantinum A'
4 ad] a X easam L^ ^ siinul om. CDL eft'usa sunt] effusa est EN^ 338, 1 athaiiasius] anastasius
LTX post athaiiasius ins. et eusebius D hilarius (helarius ET) doetriua (-nam Z) et] larius d. et his C
2 et] iu D confessione] confessionem D^, fessionem Z caelebrantiu- X
VDLVIII 224 (= 335) Constantius ann. XXIIH.
ABCDE (om. 224) HMPQW

224 constantinus DH, constantius et constans B
339 Haeresls Anthropomorfitarum in Syria et Mncc- n/er. 2jm.

doniana in Constantinopoli nasciiur.
340 Donatus artis grammaticae scriptor ac îraccejiior nier. 2370.
Hieronymi Rotnae inlustris habetur.

341 Antonius monachus [CV annorum in heremo] BCDEMXYZ HUr. 237-2.
moritur.
342 Ossa Andreae et Lucae apostolorum Constantino- nier. 2373.
poli fransfcruntur.
VDLX 343 lulianus regnavit ann. II.
344 Hic cx clerico imperator cffecttis in idolorum cultu msi. irip. c, i. inrr. 237».
convertitur marti/riaque infert Christianis

344* ct liherales litteras Christianos docere vel discere BFKPSVWY
, ., Uier. J37.'/.
tmuit.
345 Qui etiam dum in odio Christi templum in Hieru- nisi. irip. 0,43.
solymis hidaeis reparare permisisset atque ex omni-

hus provinciis ludaei collecti nova templi funda-
menta iacerent, subito nocte oborto terrae motu
5 saxa ah imo fundamentorum excussa longe lateque
sparsa sunt. igneus quoque glohus ah intcriore aedc
templi cgressus plurimos eorum suo prostravit in-
BCDEFGKLMNPSTV {om. 340-34-2) WXYZ

339 breviat V sic: antromortifarura et raacedoniorum hereses oriuutur 1 liereses Y antroporaorfi-
tarum BGNTXYZ, antropomorpliitarura jl/, anthorponiofitarum E, antoporaorfitarura C, antropomorfetarura L,
atropomorfitarura K, antromorfitarum FPSW, anthroboraorfitarum (-turum D^) D in his N siria X,
syriam N 1/2 et raacedoniana] KGS, et macedonia BPMPW, in macedonia DLNTXY, in macliedonia CEZ,
2 in] et M, ao 23", inc. B' constantinopolira D^-F nascitur] oritur CEjl/r.^, oriuntur i) 340, 1 grama-
tice X scriptor ac pr. hieronymi (-nirai X) om. PS W roma LZ, m roma D
2 inlustris] iusignis M
341, 1 autunius A' ins. monaclms EY
aetatis post cu annorum (centesirao quinto anno BD) in heremo
(herimo 1') BCDEXYZ, centum annorum agens M, om. reliqid 2 raoritur aiite mon. W 342, i andrae
CGF" apostoli A'' 1/2 constautinopolim iSi*', in constantinopoli A" 2 tranferentur Z/, transferereutur £,
transfert C 343 regnauit om. P reg. an. i. m. u. d. Ixxxiii W 344, 1 clero M iraperator eflectus
(imperat praefectus C^D^XZ, iraperat perfecte D^) iu idolorum (indulorum E) cultu (culto D^, cultum D^,
cultura M) conuertitur (-tetnr X)] Imperator ct paganus effisctus BPSVW, irap. et paganus eftectus in yd.
(idolura i') cultura (cultu Y) conuertitur FY 2 martyriaque (martiriaiiue X, martyr atque D^) infert (in-
feret NX, infertur C^, infero et L, inferens A') chr.] christianis martyria iutulit BFPS VW 344*, 1 christi-
auo V 345, 1 etiam om. BPSW, om. M BPSW odium dum] cum DFKM in (om. GLM)
hierusolymis (hierusolimis X, herusolimis G, hirusolimus X% hierusolylirais A') «m. CZ 2 permiserit
DEXYZ, permisit il/, promiserit C, promisisset G 3 iuaaeis BEFPS W, iudae iS'' collcctis i3ii'P.S' IT', om. Z
nouum Z, noui F
fundamentum D^^M, fundamento D^, om. Z
3/4 4 iacerint Z ohortu CÊOKXZ,
ahortu C^L, ahorto MS, ohortus BF, ohorta NT moto KY, motus BFIj saxa] saxd (sic) S imo] .'1
ima M, infimo T excussa longe lateque (latique X, lataque A', late i)") sparsa (exsparsa Y, expersa CXZ,
dispersa i), spersa E)] longe lateque (latique S) excussa BPSW 6 igneos jS'*, iguites X quoque]
que 31-, om. 3D glouus C^ (globus C^) G ab interiori D^FM, a subteriore CZ, in iuteriore P, ab inte-
riore ad {corr. in ab) interiore G aedi LX, et de i)", de C, edem E, eodem W 7 templa C^ egressos E
plurimis D"' iucendium D^
225 (= 339) Antliropomorfitaruni heresis oritur.

VDLX 226 (= 343) lulianus ann. II.
227 (= 344) Ilic ex Christiano paganus efficitur.
ABCDE {ovi. 225) BMPQW

225 anthr. (antromorfitarum M , anthrepomorfitorum X^, anthropomorfitorum X^) lier. or.] necena seno-
dus congregatur M 226 iulius M ii] u D 227 ex christianus Q pacanus W
59*
468 CHEONICA
cendio. quo ierrore reliqui [ludaei] pavefacti bpswy

Christum confiiehnntur inviii, et, ne hoc casu
10 factum, sequenii nocte in vestimentis
credcrent
cunciorum crucis apparuit signum.
345* lulianus autem contra Persas procedens facta BFPSWY Hie,-. sno-
congressione iaculo suscepto interiit.
VDLXI 346 lovianus legnavit ann. I.
347 Qui dum se ah exercitu imperatorem fieri con- mt. trip. i, i.
spicerei sequc Christianum adfirmans paganis

praeesse non posse assereret,'et nos\ itiqtut omnis
lulianum nomen Christi ahieci-

exercitus, 'qui pier
5 'mus, tecum Christiani esse volumus\ quihus ille
audiiis imperii sceptra suscepit
347" firmataqtie pace cum Persis rediit. qui lcge pro- ^''^^'^^^^^^_
J'^''^ ^
iinus data Christianis privilegia reddidit ac templa
idoloriim claudi piraecepit.
VDLXXV 348 Valentinianus et Valens frater eius regnaverunt
ann. Xini.
349 Gothi apud Strium 349" Gothi SMnAawte Nn- bpsvw Hist.irip. 8,13.
hifarie in Fridigerno et lente baeretici efficiun-

Atarico divisi sunt. sed tur.
Fridigernus Aiaricum
BCDEFGKLMNPSTV {om. 347) WXYZ

344, S reliqui] relinqui L, liqui C», reliquid Z^ , aliqui i?' n confitebatur C», confitebuntur J/»,
conletibuntur B iuuiti om. CDXZ ne lioc casu] ne occasu KK, ne occasum Jf^^LX, ne casu C, ne casum Z,
nec occasu L, ne lioc oausa W crederent] cre*en C", creilidemnt L 10 sequenti] sequente LWX, que S
noctem X cunctorum] ipsorum CDXYZ, eorum F 11 app. cr. M 345* persos Y 346 iouiuianus
^''PXZ reguat X auu. oni. C 347 breviat Vaic: iste iterum cum exercitu romano christiauus effectus est
1 qui] hic BPSW, om. N exercitum .J, exercito Jil imperatorem (imperatore £^, imperaute 2^, imperato^. TF)
fieri (fiere E)] f. imp. G \ji conspicerit LX, conspicere et S 2 seque] sequi D^-S, quae (sese M, [sej
evanuit) X clu-istianus N pagaui Z 3 non posse (possit Y, non p. om. C") adsereret (adsererit Z, ad-
serit CIT', asserit iSi', adsederet S)] adserebat non posse il/ iuq. omnis (omues X»S'A') excrcitusj inquiunt /)
4/6 qui per (»uper X, qui pro C») i. chr. n. abiecimus (abicimus ELX, abiecisset N) om. D h uoluiraus C^,
uolemus IT W.e om. DEMNXY 6 auditus <S imperiis £, imperia .5 scepta i», seceta C* 347",! fir-
mataque (-toque Z) pace cum [om. CZ, hic in spatio vacuo supplens um) p. rediit om. Y qui om. C
legem C»i?
1,2 protenus ir 2 prinaelegia C, proebilaegium i? reddit BFP ac] hac CSZ 348,1 ualentianus £11'
et om. N l'r. eius om. V regnauit CEK -i xiiii] xiii A', iiii Y, xuii M, xuiiii L 349, 1 guti E
aput A' striuni] syrium C, trium E, liistrium NTY, istrum D^, bistriam M: 6
in istrium Isidorus Golh.
hliic repetens: trans Ilistrum hisl. trij}.: 7ie(ifti' roi ' laxQov Socrates) bilarie (-riae X, biuarie G, bpbarie E, bar-
bariaeJ/) iu (inter iV!Z') fridigerno (frieruoA', fridiernojD, fridiaerno Z, fridogeruo M, frigidigerno T, frigidigernum
N) et atarico (attarico A, atbarico Z, ataricum A'', tarico ilf , atanarico Y, atalarico G, slXslxIcoKL, alaricho C)
diuisi (-sae NT) suntj bif. in duobus diuisi fridigerno et atalarico diuisi sunt F i fridiernus CDXZ, frido-
gernus M, fridegernus NT, Iridigeruum L^ atbaricum XZ, attaricura /), atricum M, atanaricum }', ata-
biricum FG, alaricum CEKL^, alaricus L^ 349", 1/2 snadenti ualenti 11' 2 lieretice 11'
VDLXI 228 (= 340) lovianus ann. I.
229 (= 347) Iste iterum Cliristianus elieotus est.
VDLXXV 230 (= 348) Valentinianus ann. XIIII.

23] (= 349) Gotlii lieretici efficiuntur.
ABCDEHMPQW
228 iobianus BEW 229 effectus cst] efficitus est i>, eft'ectus (om. cst) i/ 230 ualintinianus i7,
ualentianus jl/, u.alensPII' lierctici W uales C xiiii] xi iJ 231 coti CX

5 Valenfis auxilio supe-

rans htiius hcneficii
(jrntia ex eatJwlico Ar-
cnm umni gente
rianiis
Gothorum effectus est.
350 Ttmc Gulfilas eornm episcojms Gothieas littcras iihi. i,-,;,. s, is.
repiperit et tttrumque testamentum in linyuam

p)ropriam transtulit.
351 Fotinus guoquc et Eunomius atque AjMUinaris '"" ^^"-
^^f^^^- ^^j>f-y ^
haerctici co tempiore agnoscuntur.
351" Hucusque Eusebius et Hieronymus. M
"N^DLXXXI 352 Gratianus cum fratre Valentiniano [et Theodosio KV
maiorej regnavit anu. VI.
353 Amhrosius Mediolanensis episcopus in t&i\\o\\- prosper c.mi.
corum dogmate claruit.
354 PrisciUianus haeresim sui nominis [in Spania] con- BFP.^^Y prosper c.ini.
didit.
355 Martinus episcopus Turonwum GaUiae civitatis Prosper <. ms.

mtdtis miraculorum signis effidsit.
VDXC 356 Valentiniauus cum Tlieodosio [maiorej regnavit A'F

ann. VIIII.
357 Synodus [a Tlieodosio] Constantinopoli CL sancto- BPSW c/. bisi. Mp.
B {0711. 350) CDEFGK (356 2'ost 357) L3INP {om. 350) S {om. 350) TV (om. 350. 351 ; 356 post
357) W (om. 350) XTZ
349, Ti ualeutis] ualeuti €'», ualeutes IJ^F, ualentem Z, ualentis arriani imperatoris F auxilium
C^DELTXZ 5/6 post superans ins. suadeute eodem F 6 buiusce G c/7 gracia X, gratiae T, gratiam F
7 ox] et T cbatholico X cum omni (omne C) ...
a eifectus (tactus GM) est (oni. N)\ eft'. est c. o.
g. gotli. F 350, 1 tunc gulfilas (uulfila NT, golfilas Z) . . . repperit] eo tempore filas episcopus ad instar
graeearum litterarum gothicas tunc repperit litteras F 2 testamenta mentum L^ in lingua LZ, linguam
in F 3 propriaraj priorera N trantulit C^ 351, i fortiuus LX, potinus A'^, lutinus NT, photinus A'''
quoque] que NT eonomius DX, eonumius S, enomius E, teonomius L^, teomomius i», eunomus C*
apoUenaris Z, apollonaris BP, appollonaris 11', appollinaris OS, apollinarius M haeretici KL, hereti N,
heteci M, heresiarces iJi^P/Sir, om. CDEXYZ eoj eodem Y agnuscuntur JT, acnoscuntur .^, om. M
352, 1 gracianus X fr. ualentiniano (ualentiano EM, eualentiniano <S')] ual. fr. 7' post ual. Ins. et theo-
dosio maiore KV 2 ui] uii M 353. 354. 355 hreviat V sic: ambrosius episcopus italia martinus iu
gallias claruerunt priscillianus quoque agnoscitur 353, i mediolanensi »?, med. ecclesiae F, moedolianensis T^
in om. Ij 2 dogmata D^XZ, docmate E floruit Z 354, i priscilianus EFX, priscilianusque L
lieresim (-sem GLY^) sni (suo A') nominis (uomenis ,Y', nuiuini /.", nomene X'^)] sui nom. heresem (-sim B)
BPSW, hereseni infandam nominis sa\ F in spania (spaniam 1', ispania C, hispania P) conAidat BPSWY,
ecclesiis spanie intemptauit F, condidit (condedit A') reliqui 355, l episcobus G turonorumj toronorum
CD^KZ, thoronorum E, torinorum B'X, turinorum G, toroniorum Z*", toronicorum L, turonicorura FM
ciuitates X > multis om. C^F sign. mir. J^ 356, l ualentininus X, ualentianus E theudosio GKX
maiore add. KV 2 uiiii] uiii Z^ 357 hreviat Vsic: constautinopolitana synodus geritur i senodus X
theudusio B, theosiu H' constantinopolim CDEFMZ, -polis Y, -polini A' cl] ci P, cccl M
VDLXXXI 232 (= 352) Gratianus ann. VI.

233 (= 354) Priscillianus agnoscitur.
VDXC 234 (= 356) Valentinianus ann. VIIII.
AB {sic ordinans 234. 235. 232. 233) CDEHMPQW

233 piscillianus H 234 ualeutianus PWX, ualens (vide supra) B uiiii] uiii £, uii HQ, iiii B
470 CHRONICA
rum patrum colligitur, in quo omnos haereses

condemnantur.
358 Hieronymua presbyter in Bettileem fofo mundo Prosper c. tm.
clarus habetur.
359 PrisciUianits accusante Itacio a Maximo tyranno prosper c. im. im.
[in Gallias] glaclio caeditur. BPSW
3G0 Fer idem tempus caput loltannis haptistae Con- iihi. tnp. n, 43.
sfantinopoU est pierducttmi et in septimo miliario

civitatis Immatum.
361 Gentium quoque templa per totum orbem iubente
Theodosio eodem tempore subvertuntur: nam ad-
huc intemerata manebant [licet neglecta]. BCDEXYZ
VDXOIII 362 Theodosius cum Arcadio et Honorio [filiis] re- BCKPSVWZ
gnavit ann. III.
363 Per idem tempus lohannes anachorita insignitcr Prosper c. iioi.
claruit.
364 Qui etiam Theodosio consulente de Eugenio tyranno Prosper c. 1201.
victoriam illi praedixit.

VDCVI 365 Arcadius cum fratre Honorio regnavit ann. XIII.
366 Huius temporibus Donatus Epiri episcopus vir- mi. trip. 9, 411.
tutihus insignis est habittis. qui draconem in-

gentem, expuens in ore eius, necavit. quem octo
BCDEFGKLMNPSTV {om. 3.59-361. 364. 366) WXYZ : post 365 ins. 369. 370 BFPSW
357, 2 patnium C collegitui- JIP, coUeguutui- A' iu quo (qua BL3ITY) o. liaerese.i (-sis ELX)
coudemuantur (condemiuiatur i)'') om. 11'
35b, 1 liier. presbyter (prerbiter A')] pr. hier. W bettbleem .3/,
betblem BCDLPS totum mundiun C^D^X^^Z, totus muudus E, om. V 2 clarus (clarura Z) hab.] bab.
iusignis V 359,1 prisciliauus /JiiM' post pr. ins. quoque -BP-S' TFF itacio] B^FKPST, itaci»o £»,
hitacio 6f,\Xa.Xio DELXWX, etatio aetatio C, itacbio Y, euticbio JI/
.^, a] a.A E, om. FLW maximiano ^
2 in gnWiass (gaMas W) habent BPSW soli glodio A' ceditur ,Y, occiditur Z.V 360,1 capud A' iobannes
XY^ i/2 constantinopolim DFM, in constantinopolin B 2 perductus L septima N, septi A'' mili-
aria Jl/A'^, militario T 3 ciuitatis ante mil. D humatur F 361, i urbem A' iobeute A" 2 tbeu-
dosio .KÂ" eodem] eo X subuertur S 3 intemera <S', temerata A' nianebunt J/IF 362,1 theu-
dosius A, thedosius Z/»P, teodosio i?, eodosius IF archadio X filius V 2 iii] iiii P.S' TI"1" 363,1 idem]
diem V iobannis BHJD<ÊKL31NSXY^ anacoritba D, anchorita Y, om.. N et in sp. vac. T 1/2 ins.
cl.] uirtutum miraculis babetur (babet W) insignis JJi^P^FIF 364,1 theudosium A' consulente] Y,
consuleuti BD^FKLMNPST, consoleuti CZ (Iti dtto repetunt post t^nanno) D^^WX, consolante A^ 2 uic-
turiam X365 fratri A", fratre suo jP xiii] xiiii 31T, xL 366,1 hius temp. A'', borum temp.
NT, por idcm tempns F, om. BPS epiri] BKM, eperi G, epyri NTW, ephyri P, epbiri ES'^, epberi <S',
opri X, ephesi CDATZ, aritii P' 2 babitur A'', abetus A'-, om. in sp. jmc. N 3 ore] os M cius] con L
negauit OLSX^ W, necabit D quem om. D^ octo] septe uii (sic) X, uii D, septem Y, sex CZ, om. J/a
235 (= 358) Hieronymus in Bethlem praedicatur.

VDXCIII 236 (= 362) Theodosius ann. HI.
237 (= 363) lohannes anachoreta daruit.
VDCVI 238 (= 365) Arcadius ann. XIII.
ABCDEHMPQW
235 betbleem M 236 teudosius ACQ iii] xi B 237 iobannis BUW anachoreta (aua-
choritaJ?y, anaoorita ,1 C, aucborita i/, anacboritanus IFA) cl.] ol. anacbureta £ 238 aroadibus C
iuga bovum ad locum incendii vix traherc potue-

6 runt, ne aerem putredo eius corrutn^Jeret.
367 Per idem tempiis corpora sanctorum Abhacuc et Hisi. irip. o, 49.
Micheae prophetarum divina rcvelatione ^yrodimtur.

368 Gothi Italiam, Wandali atque Alani Gallias ad- Prosp. c. luis. vm.
ffrediuntur.
369 AiKjustinus quoque episcopus doctrinae scientia in- prosper c. 1204.
signis habetur.
370 lohannes quoque Constantinopolitanus et Thco- rrosper c 1220.
philus Alexandrinus inlustres episcopi praedi-

cantur.
VDCXXI 37 1 Honorius cum Theodosio minore fratris filio reg-
navit ann. XV.
372 Uis imperaforibus Gothi Romam capiunt. prosper c. mo.
373 Wandali quoqiie Spa- 373* Wandaliquoque,Alani bfpsv Hyd.c.42.
nias et Suevi Gallias et Suevi Spanias occu-
occupant. pant.
374 Hac tempcstatc Pelagius [Britto] adversus Christi DEXYZ prosper c. 1252.
firafiam crruris sul dogmata praedicat , ad cuius Prosper c. nse.
danuiafionem concilium apud Carthaginem CCXIIII

episcoporum congregantur.
BCDEFa {om. 370) KLMNPSTV {sic 365. 370—374 369, o»t. 366. 367. 368) WX {om. 369) YZ
ordmant sic: 367. 369. 370. 368 CDZ, sic: 365. 367. 368. 366. 369 BFPSW
366,4 bubuni C, buuiu KMPTW 4/:i putueruut] poterant ir^ s ne] iu iS' ^nWiio ELMSWXY eius]
aeris W corrumperit F 367, i tempore E, temporii (sic) Y abacuc BEF, ambacuc Y, ambacu S,
ambacii P, abambacuc T 2 micbeae] micbiae A', miceae L, micliae BCGKW, miche PS diuina om. L
relatione />i-r producuntur i If 368,1 gotbi] g. quoque -BPiSir italia J^î^y uuandali] guau-
dali G, uundali WY^, goti E alani] alamanni J/' l/a adgrediuiit K, egrediuutur E 369 buius
temporibus (tempore IF) praem. BFPSW i augustiuus (agustimis i^/vPfSir) quoque (om.BPSWJep.doc-
trinae scientia (doctrina .scientiae /)ÊP)] aug. ipponeregiensis episcopus V 370 breciat Vsic: constantiuo-
polim iobanues episcopus praedicatur l iohanuis B^CÊKLNSX et oni. F iji tbiophylus X, biuphi-
lus -B, theofolus/>, thefolus /,*, theoiiylus T, thiopilus />=, teofilus ir •<
iulustres {-tris D^LNSWX)
episcopi (epis ^, om. W) pr.] ep. inl. pr. M, iul. babentiu' episcopi Y 371,1 honorios /y* cura] et -B
theudosioA' tbeudosii ir minore (-ris /', om. PVW) fratx-is (fris <S') fiHo {fiVms F) om. L 2 xu] xxuii i
372. 373 breviat Vsic: alani uuandali sueni sjianias goti romam iugrediuntur 372 imperatoribus (-rebus
X')] BCLPSWX, imperantibus reliqui gbothi .? capiuut] accipiunt .B, om. CDXZ 373,1 uuandali
(guandali (t) q. spanias (spasnias E, bispanias CKMYZ, bispaniam L, bispauia N) et sueui (sic EKL3INX'-YZ,
suaeui C, suueui IF, sueue A'') gallias {sic CMXYZ, galbam/y, gallitias T, gallicias £Â', galliciamG, gal-
leciam K)] uuandali quoque (et ins. F) alani et sueui spanias (bispanias P, hispanias et galletias B) BFPS
similiterque V (vide supra) 3 occupant om. NT Sli breviat V sic: pelagius quoque hereticus aguoscitur
1 hanc CZ pelagis £', pelladius C 2 dogmatam DÊX, docmata G 3 damnatione L, condemptionem (sic)
N, condempuationem D cartagiuem A' ccxiiii] ccxxiiii FLY, semcentum xiiii E i episcorum E

congregatur B^CKMNTYZ
"239 (= 370) lohannes Chrysostomus floruit.
VDCXXI 240 (= 37 1) Honorius ann. XV.

241 (= 369) Augustinus episcopus claruit.
ABCDEHMPQW
239 iobannis BDHMW cbrisostemus A', chrisotomos P, crisotomus H floruit] claruit EHPX
addidil hic Alaricus rex Gothorum Komam iuuadit X- (m. saec. noni ut vid) 241 agustinus AHCJ
472 CHRONICA
'M5 Hoc tempore Cyrillus Alexandriae episcopus in- Pmper c. mi.

signis est habitus.
VDCXLVIII 376 Theodosius minor Arcadi filius regnavit [solus] BCEKLMVWY
ann. XXVII.
377 Gens Wandalortim db Spaniis ad Africam transit pmsper c. 1295. 1327.
ibique catholicam fidem Arriana impietate subtiertif.

378 Per idem tempus Nestorius Coustantinopolitanus Prosjier c. 1297. me.
episcopus suae perfidiae molitur errorem. adverstis
quem Ephesena sijnodus congregata eius impia
dogmata condemnat.
379 Hoc etiam tempore diabolus in specie Moysi ludaeis hm. trip. 13, 9.
in Creta apparens dum eos per mare pede sicco

ad terram reprotnissionis promittit perducere, pluri-
mis necatis reliqui, qui salvati sunt, confesiim ad
h Christi gratiam convertuntur.
VDCLIIII 380 Marcianus regnavit ann. VI.
381 Cuius initio Calchedotiense concilium geritur, ubi victor Tonn. a. 451.
Eutyches cum Dioscoro Alexandrino episcopo con-

demnatur.
BCDEFOELMNPSTV {om. 375. 379) WXYZ

375,1 hoc] q\io BPSW cyrillius ^, crysillus i)* ep. al. L, alexandrinus episcopus ilf F 2 est
habitus] habetur M 376, 1 theudosius X arcadi (arcadii X, archadie E, et arcadius G) fil. om. V
CEELWY,
regn. solus] solus fg B, solus regnat F, solus M, regnauit reliqul 2 xxuii] xxui
BCDEFMNTYZ, xxii V 377 breviat Vsic: uuandali ab spania africam transeunt 1 gens uuan-
dalorum (uualdal- E, guandalorum (t)] uuandali BFPSW ab spanis TvA'', ab hispanis CPTZ, ab hispaniis
KM, ab spanius D^, ab spania F, ab ispania BSW, ab hispanias Y, absquepanis L affrigam C transiit
GNTX^Y, transieus DL, transeuut BFPS^W 2 cotholicam S fide E arrianani impietatem DÊ
subuerti E, subuertunt BFPSWY 378 breviat V sic: nestorius heresiarces agnoscitur constantino-
politanus G 2 perfidei X inoUitur E, moritur F, demolitur W errore Z 3 ephesena] D^PX,
efesena GS, efesenas A', effesana M, W, ephesiaua CZ, ephesina simititerve plerique
efiesena sinodus A' ',
senodus X' congregatur DEXY, congregatio L impium NY 4 dogmata L, dogma BDGKSTWXYZ
condempnant i)* 379, i in o)«. MNT speciem NT iudei 3[, iniudaeis L^ 2 sicco] siccato M
3 repromissionis] promissionis (-nes X') CEX, om. Z promittit] repromittit 31, promitteret D T
producere
3;'( pluremis A', primis B 4 negatis LSW, enecatis D^ÊNTXY, enegatis -D" qui om. CDELMY^
saluati] salui facti FM sunt om. M 5 christi graciam X, christum C 380 ui] uii EKPS VWY
381 breriat Vsic: calcidoua synodus generalis coUigitur 1 inicio X, in. imperii LM calcedonense
B^DXYZ, calcidonense {aem C) B^CEFGKLMNPST^V et sic fere deinceps concilium A' geretur iiA'",
congregantur G, gerea D» ubi] ibi -L 2 eutiches .^, entives BD*>FGLMNPSTWY, euthices CX,
euteees D^, eutecis E, euticius K cum dioscoro (duoscoro L, diosccro N) om. K ep. om. F 2/3 con-
dem(p)nantur CDEGKMNSTW»Z
VDCXLVIII 242 (= 376) Theodosius ann. XXVIL

243 (= 378) Nestorius heresiarches existit.
VDCLIIII 244 (= 380) Marcianus ann. VI.

245 (= 381) Calchedonensis synodus agitur.
ABCDEHMPQW
242 theudosius A, teudosius CQ xxuii] xuii Q, iii WX, xxiii C 243 heresiarces B, heresiarcis M,
heresiaches _D , eresiarces 4^, eresisarces ^ , heresisartis -B, heresisarche -T, heresisarce If^, arce TT', hereses
archae X extitit .-lCyA', extetit IT' 244 marcinianus D, martius Q, marcius II uij nii B 245 calce-
donensis D, calcidonenses A', calcidoueusis iilerique senodus NM agitur om. X

382 Htiitts etiaiii sexto imperii anno Theudericns rex Hyd. c. nj.
Gothorum cuni ingenti exercitti Sjjaniam ingreditur.

382" Hucusqut? Prosper. jy
VDCLXX 383 Leo maior cum Leone minore regnavit ann. XVL
384 Alexandria et Aegyptus errore Dioscori haeretici vicior a. .w7.
langucns inmundo repleta spiritu caninu rabie

latrat.
385 Per idem tempus apparuit haeresis Acephalorum vidor «?, s'
Calchedonensc conciUum inpugnantium. a tque isid. eii/m. s, r,, ««.
ideo 'AcepliaU', id est sine capite, nominantur,

quia quis primus eam haeresim introduxerit. non
5 invenitur. cuius haeresis peste phirimi hactcnus
OrientaUum languent.
VDCLXXXVII 386 Zenon regnavit anu. XVII.
386* Ab isto Acephalorum haeresis defenditur et decreta BFKPSVWY
Calchedonensis synodi abdicantur.
387 Iste Zenon Leonein Augustuin fdmm suum inter- vichr a. 47.5, 1.
ficere quaercns pro eo mater eitis alium figura

similem optulit ipsumque Leoneiii occtdte clerictmi
fecit, quique in clericatu usqtie ad lustiniani tein-
5 pora vixit.
BCDE {deficit 387 m alium figu) FOKLMNPSTV {om. 385. 387) WXYZ
382 brevitd V sic: tlieudericus gotliorum rex ispauiam ingveclitur i etiam] ergo C imperii] iuipera-
turesiiX, imperatoris (.'/>(rA'LJ/jri'/f, iniperio IT teudericus i"', tlieodericus ''/ÎAV.STt'!',?, tlieodericum E,
theodoricus i, rudericus 0-cetensis 2 exercito C^D^S ispaniam F, hispauiam MPT^Z, iu spaniatn /,,
hispanias D^Y , hisphias D^ 383 maio S leoue miuose S, leoneni niinoreni Z aun. om. EL
xuij CEGLMNTXZ, xuii BFKPSVY 384 alexandri et eg. /,, aeg. ot ixX.BPSVW, alexandria aeg. K
errore dioscori (dioschori A') h. langueiis (langens A'', langmit L)] sinodum calcidonensem (-se F) de-
trectans (detractans /J'/'>S'T'Tr, detractis Z', detractantes £-) BFPSVW; adJit in mar(j. B: et ietore dioscori
heretici languentes •_' inmunda DE repleta (-tas C», -tus MY) spiritu] spiritu adrepta (adreptae B^, ab-
reptae ^'') iJP6'T'll', arrepto spiritn /' cauinarrabie A', (spai. vac.) anina rabie /, cauina rapi(a)e GA', c.
labie ^ 3 latrant i> 385,1 p. id. temp.] tunc primuiu J5P(S'IT' app. her. (her. app. ^., app. [om.
heresis] EM, hereses [om. apparuit] (/, app. tempus DXY) acef. (achephalorum X, acefallorum M)} acef. her.
app. L '>
calcedonense A, calcidoueiisem II' concilio C" atque ideo] quac ideo /', qui idcirco K,
quodcirco *S', quod circa Tl'. quae idcirco B :) acephali] azepliali Z, acefalii T, efalii N, cephali K id est
om. C iiuncupantnr C 4 quia quis] quisquis /, quia quisquis F primus] prius CDETXYZ. om, L
eam om. Y heresem OW, lieraesein /"«S iiitroduxit /i/ TT'F .'i haeresis] aeresi 6', hereses W,heres\m D^
actenus X, om. L e orieutarium N langunt /, languescunt M 386 xuii] xuiii /'' 386* ab
isto ac. (aceualorum V) heresis (hereses IT', hereses exorta V, \\. exorta F) del. et d. c. syn. abdicantur (ad-
dicantur >S', adicantur £*) iii^P.STÎT'!' lioc loco, idem zenoii factor (sic) acefaloruin Iieresis et iupugnator
siuodi calcidonensis extitit K post 388 387, l iste zenon (ne <?*) om. L agustum PX, augusti CM
saum om. M 2 quaereus] cupiens J5P<Sir eius] illius / &g\\xa.m C^Do^FLZ 3 que] quoque .Z'
leone F occulte (occulta O, om. C) clericum feoit (faoit NPSTW)] cl. fac. occ. Z^ 4 quique]
quis.que D, quique et iV clericatu] BCD^MPY, clericato X et plerhiue, clericatum /' iustiniaiii] iiistiniano .A'',
iustini CDMXZ, ustiuiani W 4/5 tempore FGKSWZ
VDCLXX 246 (= 383) Leo maior ann. XVI.

247 (= 384) Aegyptus errore Dioscori hitrat.
VDCLXXXVII 248 (= 386) Zenon ann. XVII.

240 (= 386") Aeefalorum heresis orta est.
ABCDEHMPQWX
246 xui] xnii B, xiii M 217 disoori M 248 xuii] xui X add. Odoaeer rex Komam obtinuit X-
249 aceualorum A2I
CHRONICA II. 60
'
474 CHRONICA
388 Per idem tenipus corpus Barnabac apostoU et victor «. *s*, i.
eiiangelium Matthaei eius stilo scriptum ipso reve-

lanfe repertum est.
VDCCXIIII 389 Anastasius regnavit ann. XXVII.

389* Iste Acefalorum errorem vindicans episcopos BCFKPSVWZ vMor
Calchedonensis synodi defensores exilio damtiat.
^^^*" Euangelia quoque tamqunm ab idiotis euangelistis BCFKPSVWZ vu-tor
coinposita reprehendit atque emendat.

390 Trasamundus "Wandalorum rex catholicas ecclesias BCDGKLMNTYZ
"^""- «*'>''.*
claudit et CXX episcop)OS exilio Sardiniam mittit.
391 Fulgentius quoque in confessione fidei et scientia victor a. 497,5.
floruit.
392 Per idem tempus apud Carthaginem Olympius victor «. 468.
quidam Arrianus in balneis sanctam trinitatem

hlaspihemans tribus igneis iactdis, angelo emittente
visihiliter, est conbustus.
393 Barhas quoque quidatn Arrianus episcopus, dum viciora.soo.
contra regulam fidei quendam baptisans dixisset:

'baptizat te Barhas in nomine piatris per filium in
'spiritu sancto', staiim aqua, quae fuerat ad bapti-
i zandum deportata, nusquam conparuit. quod
aspiciens qui baptizandus erat confestim ad catholi-
cam ecclesiam abiit et iuxta morem fidei haptismum
Christi suscepit.
BCDF (390 post 391) GKLMNPSTV (om. 392. 393) WXYZ

388, 1 per id. tempore EK, hoc tempore V corpus (om. XZ) baruabae (barnebae EK) ap.] bani. ap.
c. F, repperitur barnaba V et om. N 2 euangeluni K, euangelistae L matthei A' stilo] stuli Z,
titulo O iscriptum .9 ipso (ipsum iA'', ipse iV') reuelante (reuelanteni A'', reualente i) repertum (rep-
pertus A', repertus X^^T^T) est] reuelatur V posl 388 ins. c. 38G* if 389 auasius N xxuii] xuii JW,
xii N 389", 1 aceualorum V errore CPZ, errorum V episcopos om. F 2 defensoris CZ, diflen-
soris W damuat (damnauit V, damuans 6')] sardiniam mittit -B 389^', i euangelium <S'* ideotis)S'ir
2 atque] ac V 390, i eo (eodem VW) tempore praem.. BCFPSVWZ trasaraundus] XY, tarsamun-
dus CDZ, transamundus MNT, trasimundus PW, transimundus _/> T, thrasimundus S, trasemundus BG,
transemuudus ii^JiL uuand. (guaud. Ct) \-e\\ BCDGLMNTYZ, rex uuand. ii , om. FPSWX eatholicas
(-ca X», goticus T) eccl. claudit (cludit CDXZ) et (om. Y) cxx (cxxu M) ep. exilio (in ins. CGKM ) sard.
mittit (mittut Z)", misit .1/)] CKLMNXYZ, in africa contra catholicos saeuit i^P^SFIF', catholicas in africa ec-
elesias claudit eontra catholicos saeuit i> 391,1 eo tempore pracm. i*' fulg. quofjue] fulg. episcopus
BFPSW, et fulg. V in (om. i^) conf. fidei] fidei T, Me BPSW scientiae Ji', scienti i», iu scientialFl'
2 floruit] claruit i>i'^P'S'FTr 392, i cartagine i. olimpius ,V, olympus CPir. olimpus i>iS', olimplius .^,
elympius N 3 blasphemautas F tribus om. CDMNXZ et sic excerpta HavnieH-iia Prospero subiuiicta
(vol. 1 p. 260) igneis iaculis angelo] igueis iaculatus augelo G, igneis iaculo i>*A' et sic excerpta Havniensia,
ignis iaculo D^NT, ignis iacula M, ignes siaculis F* emittente] emitente D^, enitente D^, emiteuti W, in-
mittente jl/ 393, i barbusXTZ, baruabus Ji quoque] que Y quidem <S, om. IiZ dum] dum quidam T
2 regula L quaedam D baptizat] baptizo MS, baptiza A'* W 3 barbus D YZ, barrabas M per] et A'
4 aqua q\iae (que A') f. ad b. deportata (-tam .?, om. F)] aqua foiitis illius i>P<S'ir, aqua fontis quae f. ad b.
deportata i'' h uusquani] uusquautuni i, nuinquara Ji couparauit 7."' i; confestim] luox i/ 6/7 cath.
eclesiam A', ecclesiam catliolicam BMPSW 7 habiit A' fidei] euaugelicae fidei DFPSW s suscepit]
suscipit L, acoepit NT 394 iustinianus ET maior] miuor DNT uiii] uiiii FL, uii C, xi M
VDCCXini 250 (= 389) Anastasius ann. XXVII.
251 (= 391) Pulgentius episcopus praedicatur.
ABCDEIIMPQWX
250 anathasius J/ xxuiii i)'PirA, xx.xuii Ji 231 episcopus om. WX
VDCCXXII 394 lustinus mcaior regnavit ann. VIII.

394" /s/ê synodi Galchedonnisis mnator Acefalormn BCFKPSVWYZ vktor
a.518.2.
haeresim abdicat.
395 Post Trasamundum Childericns cx Valenfiniani v/cior ci.r. as, 2.
imjwratoris captiva filia genitus in Wandalis reg-

num suscepit.
396 Qiti sacramento a Trasamundo obstrictus, ne catholi- vicior «. jm, :'.
cis in regno suo constderct, anteqnam regnum

susciperet cjiiscojms ah exiUo reverti iussit risque
ecclesias reformare 2>raecepit.
VDCCLXI 397 lustinianus regnavit ann. XXXVIIII.
397" Iste Acefalorum haeresim suscepit atque in pro- BFKPSVW c/. vicior
scriptionem syuodi Calcliedonensis omnes in regno

suo episcopos tria capitula damnare conpellit.
S^?"*
398 Bebsarius patricius
...
Alexandria Theodosiana et
inirahiliter
Gaiana haeresis oritur.
dc Persis trium- VMor
BFKPSVW
a. 532.
VMor
o. i38, 2.
phavit.
399 Qui deinde a lustiniano in Africam missus Wan- vicior a. m.
dalorum gentem delevit.
399-' In Spania per Atanagildum Romanus miles \\\- BFKPSVW c/. uid.
greditur.
'' " "
A (« c. 397) B (398 om. BFPSVW) CDFOK (399» post 400) LMNPSTV (om. 395. 396. 398)
WXYZ
394^1,1 amato Z, amat C, amoto A', amatur W aceualorum V, azejjhalorum /? 2 lieresem Z/i^P-S' FIF
.abducat/i .S95, 1 huius tempore praem. BCFPSWYJ? post om. L trasaraundum] DGMNX,
trjis.imuudo F, thrasimuudum iS', trasimuudum P, trasemundum BC^, traremuudum C^, trausemuudum FKZ
transemundo L, trasimundus W liildericus Ciîil/A^^TTFF, ildericus G, eldericus D, heldericus ^, ildiricus
rex K ex] exig X, et D^ ualentiniano L, ualinteniani X 2 imperatores A' guandalis FG 3 suscipit
FYZ 396, 1 quia sacrameutum F trasaraundo BGMNWY, trasimundo PX, thrasimundo S, trase-
mundo CFZ. trausemxindo KL abstrictus F, adstrictus M, ohstrictas D<^ nec -Y 1/2 catholici L 2 con-
soXetei D^^WX, consulerit iZ regno /> 3 susceperit C'Z)aXZ, susceperet i^tiP, susceperint i, susceperat i?',
susciperit S eisque] atque />'
4 eeclesias] eccl. suas Tj, proprias (proprius <S') eccl. BFPSW, propriis
ecclesiis F teitnmsiYl BCDFOKMPSWYZ praecepit om. CZ 397 iustinus C^DA' CDMNXZ,
^•x.xmm]
xxuiiii A, xxxuiiiCl', xxuiiii i, -xXBFKPSVW 397*, 1 aceualorum V heresem i^P.S' F IF susci-
pit atque in proscriptionem (-ne F) s. calc.] KV, suscipiens BFPSW 2 omnes] omnis W post tria ins.
calcidonensis concilii (concilia W) BFPSW 397b alex.] KV in , alex. BFPSW theudosiana P.SIF
galbiaua IFa heresesWiF oriuntur P7i 398,1 bellisarius ^Z)A'^, bilisarius T, billisarius i/,
belsarius F, balisarius L persis] pr«.tsis /)" 399 qui deinde a (sub M) iustiniano (iustiano MY) m
(ad M, oni. K) africam (-ca NXZ, afriga .1) missus uuandalorum (guand. (?) g. deleuit (diliuit A'', dileuit X^,
deluit X)] in africa (africam IF) uiuuiilali fguandali F) per bilisarium (uilisarium S, bilesarium F, belesarium B,
uilisarium IF, uih'sarum P, patricium ins. B"^) extinguutur (sic) BFPSVW 399" sic; in Spauia Attana-
gildus Agi tyrannizat Ovetensis. 1 in ispania BF, in spaniam <SIF, in hispauiam P, spaniae fines KV
romanus] tyraunum romanum /' milex F 1/2 adgreditur KV
VDCCXXII 252 (= 394) lustinus ann. VIII.

253 (= 394") Acefalorum heresis abdicatur.
VDCCLXI 254 (= 397) lustinianus ann. XXXVIIII.
255 (= 399) WandaU Africa extinguuntur.
AB (252. 2,53 om. BPWX') C (253 om.) DEHMPQWX

post 251 ins. iustinus senior an. uiii benedictus abbas claruit X^ 2,52 iustianus H, iustinus maior CQ
253 aceualorum AH, acebalorum M hereses M 254 iustiauus H, iustinns B xxxuiiii] xxxuiii B,
xxuiiii AM , x.xuii E, uiiii H 255 africam AC, affricam B extinguntnr ADMW
6U»
476 CHRONICA
399''In Italia quoqtie Toiila Ostrogothoruni rex a BFP8W ^''lor a. a^, 4.
Narse Romano patricio superatur.

399° Per idem tempus beatus Benedictus Casinensis F
ecclesiae abbas miraculis claruit.
400 Per idem tempus corpus scmcti Antonii monachi vicior a. ssi.
divina revclatione repertum Alexandriae pcrduci-

tur et in ccclesia sancti lohannis haptistae humatur.
YDCCLXXII 40 1 minor regnavit ann. XI.

lustinus
401'' llic Calchedoncnscm synodum BFKPSVW
ca quae adversus ToimwM
" a, a.j,,,..
fuerant edita destriiit ct symholum CL patrum
•
tempore sacrificii concinendum a populo praecipif.

401'' Armeni quoque et Hiheri et Mascuritac fidemBFKPSVW lohannes
^, . . . . Blclar. ad a. .iGl, 3. .K9, 3.
,
Cnnsto siiscipmnt.
401"^ ct a Langobardis G-ipides extinyuuntur. BFKPSVW lohannes
401'' Per idem tempus Martinus Domiensis episcopus î^P-STF cf. isHotuI v.
Gallaecia in doctrina fidei praedicatur.

402 Narsis patricius postquam sub lustiniano Augusto '''""'"'"''' -f""- ><"'
Totilanem Gothorum regem in Italia superavit,

Sofiae Augustae lustini coniugis minis perterritus
Langobardos a Paunoniis invitavit eosque in
t Italiam introducit.
AB (402 ovi. BFPSVW) CDE (inciplt rurms 402 a voc. sub) FOKLMNPSTV (om. m. 402)
WXYZ
399'', 1 italiam F tutila S, titila rex om. S 2 iiaso S, iiarso B- W 399" hoc loc.o et hac
forma F; post c. 403 cod. Cividalensis sic: per idem tenipus Beuedictus abbas per totam Canipaniam atque
Apuliam nec nou et Ronianam proviuciam insignis habetur 400, i quoque post idem ins. saucto S, F
om. Y^ antoniui X, autii A'' 2 diuina bis Z'^ relatione L alexaudriae] D^LXY, alexandria
ABCFGKNPSWZ, alexaudriam 7>''r, ad alexaudriam il/ a/3 producitur C', perdicitur <S' 3 et om. L
eclesia A' Imraatiis C'", lii kuniatur G 401 iustiuianus ADLX minor om. NTY^ 401^, l calci-
doneuse F, calcidonensi P, calcidonenses *S', calcidonensis W 2 fuerat i^(S' ' edicta P^ distruxit ((',
destruxit F symbolum] siuodus F 3 praecepit BFKP 4011', i armoeni V quoque et hib. (iberii I')
et mascuritaej KV, tiuic primuni (priraus W^) BFPSW 2 susceperunt BP 401= et a 1. gipides
(gipedesT) e.\tinguuntur] A'F, gipedes (gy pedes iJP, zipedeslTj langobardi (languibardi jS'I(') extiugunt JQ 'P<S 11',
g. langobardis extinguntur £-, gibbedes extinguuntur a laugobardis i^ 401'' douiiensis] P/S(F, dumensis
Paris. Ars. 9S2, turonensis B, bracariensis F cum Ocetensi, ubi sic est : jier idera tempus Martinus Bracarensis
episcopus apud tfallaecinm prudeutia catholicae fidei clarus habetur tempore Suevorum 2 gallaeciaj S, gal-
/•'
letia W, gallicia P, gallicie B, apud galliam in d. i'. pr.j prudentia ct doctrina catholice fidei clariis
habefur F 402 uarses L, arsis A^ iustiano F agusto OKNX, augustum A, autgustum E i toty-
lanem Z, totilauc AM^', tutilane M^, totUarem A', tutilanem E, tutolanera X, tutu.«lura*« Z>», totilam X»''
rege AEX, reges />" italiam ADOK i sofi(a)e EN, sophiae CLMY, sufiae X, suffiae KZ, suffia A
agust(a)e OKL^X, augustji -1 iusti A', iustiuiani ACL couiuges ^l nimis Y certerritus X,
perterritis C» 4 longobardos jV, langobardus T^, langebardus EMX^, largobardos i , langobardis i^Â',
laugabardos G ponnouiis A' que om. K 5 italia AC iutroduxit N7\ perducit M
VDCCLXXII 256 (= 401) lustinus ann. XI.

257 (= 40 P) Armeni fidem Christi suscipiunt.
ABCDEHMPQWX 1—25 (v. p. 392)
2.')fi iustianus //, iustiuiiius 20", iustiniauus 6. 20^, iustus 22. 25, iustiuus minor A'* 15 xi] x /> 1,
xii 24, xxi 22. 257 armini E, areni //, armenja 16 fidem (rodem X') chr.J christi fidem DHM 14.
16. IS susciperunt //
403 Hac tempestafe Leuuigildus rex Gothorum quas- inhunim ,572, 2. 577, 2 cet.
dam Spaniae regiones sihi rehelles in pofestatem

sui rngni sujierando rediyit.
VDCCLXXVIIII 404 Tiberius regnavit ann. VII.
404" Langobardi pulsis Romanis Italiam adeunf. BFKPSVWY lohmnet
405 Gothi per Ermenigildum Leuuigildl fliniii hifarie luhannrs ^79,3.
divisi mutua caede vastantur.

VDCCC 406 Mauricius regnavit ann. XX!!.
407 Siievi a Lemiigildo rege ohtenti Gothis stdjiciuntur. lohmmes iSi,i.
408 Gothi Reccaredo principe innitcntc ad fidem catholi- louannes mi, 5.
cam revertuntur.
408* Hoc tempore Leander episcopus in Spaniis scientia nCFPSWZ '"*"«"'*
et fide insignis liabetur.

408'' Iloe tempore sanctus Gregorius Romae Qî&co^Ma ADEFMSWXY
insignis celebratur.
AB (403 om. BFPSVW) CDEFGK (404" post 405) LMKO (a c. 405) PSTV (m<^ post 405) WXYZ
403, 1 leuuigeldus i' leuigildus D, liuuigildus K, leubigildus NT, leouigildus E, Icouegildus C, liuuil-
dus A 2 hispauiae CGKLMNTYZ, ispnniae D, spauia A regionis ACELX, rcgione K sibi] subire G
rcbellis AD^LX, reuelles EZ potestate L 3 sui regni] rcgni sui CMZ, regni A superaudum AZ
redeget J", redegit C^D^bMNXY 404 liberius i^ uii] uiii N, ui FKPSVW 404» languibardi SW,
longobardi K italia F eunt in litura K 405 mulat V sic : gothi in spania b. d. m. c. u. 1 per]
sub ANT ermeuigildum] X, errainigildum BEGMSYZ, erminigyldum D, erminigildo A, hermenegildum C,
ermengildo 0, ermigildo i\^ ermegildum IF, bermigildum i , irmigildum A', minigildum i^P, hermihildo T
leuuigildi] B^^DMSX, leuuigilduni Z, leubigildi NT, leubegildi 0, leuuigilde A, leouigildi CE, leuigildi B^ Y,
leguuigildi W, liuuigildi CIjXY, filio A, regis filium BDEFGKMNOPSTWZ
K, leunildi /., liunildi F filium]
biferiaeA', bifarii ^l, biuari(a)e CG

muta eede /y, mutuatede /? 2 uastiu- /?, uastaut /vi^',
m, cede A',
uat adstantur C" 406 regnauit om. xxi] xxu N, xxx C 407 suueui W, suesi F, sauci M, om. X
a om. ES leubigildo NT, leubegildo 0, leouigildo CE, leuuigildo F, leuigildo B Y, leuigyldo D, liuui-
gildo AT, leuuide i», \euuMe L^ rege] regi /)», regis iV, rege got(h)ornm /J/^P^SFrri' obtenti (ob-
tempti G, optentis 31, om. V») gothis sulnciuntur (subieciuntur X)] superantur V 408 idem quoque praem.
BFPSWY 1 gotbi oj«. X' reccarcdo] />'/'^/yiVb r, recM-eio ADEN^SZ, recbaredo C'F, reccharedo P,
ricaredo M, recarido 0, reggaredo 11', rectaredo X, reccado /i ante priucipe ins. religiosissimo (releg- S,
-nms Z, reVighsimo F) BCFPSWZ principi Silf, rege OFl' iuniteute] GA'A, intendeute /JfiiÔrJSrF,
intenteJ/, prouocante /J/iTri» ll'i^, prouocant .S', uocante C, inc. V^ ad fide catholicam A', a fide catholica 0,
ad catli. f. M 2 conuertuutur /Ji^PiS H' 408" ;)os( 409 Z, hoc tempore praem. Z i leander] addit
episcopus Spalensis ad conversionem gentis Gothorum Ovetensis epitome in om. iS' hispaniis BCFPZ
1/2 sc. et fide (et iu fide W, et in fidem C) ins. hab.] ad geutis gothorum conuersioneni doctrina fidei et
scieutiarnm claniit F 408'' hahent hoc loco et hac forma (hoc] eo M— sauctus om. M— roma D^ —
insignes A — celebrabatur X) .\DEMXY, post c. i09^ F sic: Gregorius Romane ecclesiae episcopus claruit,
VDCCLXXVIIII 258 (= 404) Tiberius ann. VII.

259 (= 404») Langobardi Italiam capiunt.
VDCCC 260 (= 406) Mauricius ann. XXI.
261 (= 408) Gothi catholici efficiuntur.
ABCDEHMPQWX 1-25
258. 259 om. 22 258 uii] uiii 9 259 languibardi ACQ, langubardi H, longubardi W, longo-
bardi DM 2. 3. 8''. 9. 10. 13. 14. 15. 18, longuibardi 7, laugenbardi 17, lorgobardi 5 italiam] italia W,
aeuangelium 23, euangelia (eiliilia 24) 24. 25 capiunt] accipiunt 23. 25 260 maurucius .4», mauri-
cinus 25, om. 10 add. in margine litteris evanescentibus hic mauricius greous (supra v.J de cappadotis fuit
narsis patricius totilam gothorum regem in italia occidit X* 261 gothi (cothi 3) catbolici (lice P')]
gotboIicinS' efficiuutur] eftecti sunt BE 1. 3. 5. 8. 12. 15. 20. 21. 22. 25

478 CHRONICA
409 Eodem etiam tempore Avares adversus Romanos Consmar. imi. voi. i
31. 338, 10.
dimicantes auro magis quam ferro pelluntur.
40;i* Ab Ilunnis Thracia occupatur. p
VDCCCVIII 410 Focas regnavit ann. VIII.
411 Iste seditione militari imperator effectus ^VaMvi- cona. nai. i.c. p. 338,11.
cium Augustum nobiliumque multos interfecit.

412 Huius tempore Prasini et Veneti per Orientem vel cons. nai. t.c. 21.33s.12.
Aegyptum civile bellum faciunt ac sese mutua

caede prosternunt.
413 Proelia quoque Persarum gravissima adversus rem cons. nai. t.c.p.338,13.
publicam excitantur, a quibus Romani fortiter

debellati plurimas provincias et ipsam Hierosoly-
mam amiserunt.
AJS (409 OTO. BKPSVW) CDEPGKLMNOPSTV [om. m. 411. 412) WXYZ et inde a c. 410 1—38
{v. p. 392)
post c. 409^ SW sic: gvegornm fsic iiterque) tempore romane (romafi W) ur))is insignis (insigne S) liabetur
episeopus cuius fama toto orbe penetrauit (-bit TI')
1 eodem etiam tempore] eo etiam tempore Z, eo tempore CL, tuncque M, om. FONO T
409, auaris A
al)ares F, auiares 0, auaros 11', auaras N, aueres Z)^ ailuersum demicantes DÂ', ilimi»autes L DEXZ '>
aurum -4 ierro] ierrum A, armis 3f poUuntur J/ 409" ab huunis] edd., a pugnis i'', ab ugnis
cod. Paris. Ars. 'JS'2 410 focbas 36, phocas 35, fugas AL, focax 27, shcas G, lu focas imperator 24
regnauit post uiii 7. 32. 33. 35, om. D 1. 30 uiii] uii MS 8. 13. 20. 27. 31, uiiii AFO 22 411, i iste]
ste A, hio 35, om. 23. seditione] seditionis 8, sediciones 0, conditioue L 3. 25. 27 niilitare P, militum A,
militarie l'* imperatur X effectus] factus 0, eff. est 2 i/i mauriciun)] inarcuin J/, inarcium 28
mareiuni l-'*, martinm 1(). 17 2 augustum] agustum GKOPS, iinperatorem 24, oiii. CDEXZ 10. 12'. 18
nobiliumque (nubiliumijue S, nobilumque 25, nobilesque 20) multus (multus .V, niultis K)] nubiliumque
multosque i, nobilium niultosque 27, multosque nobilium J/ 13 interiicit /JA'/" l^, om. posl inter-
fecit ins. his temporibus Saxones in Britannia fidem Chiusti percipiunt 4. 7. 32. 33. 35 412 om. 12.
15. 29 1 huius (hui D, om. in spaiio vacuo 0») tempore om. PSW prasini] prassini 2. 7. 27. 32. 33.
35, praxini 25, praseni Z 18. 28, praesini 16. 17. 30, presini l'', parsini 0, preterini i/ uenetij beueti 9.
30. 36, uenetii Y, ueniti AFL
5, beniti l-*, uiniti CD^Z 22, uinici 18, uniti E, uuinidi A' ueti 0", bueniti
2. 7. 32. 33. 35a, besieti 16. 17. 28, ueuienti 10, benedicti M oriente l-< uel] et J\' 8. 13. 16. 17. 28.
30. 32. 33. 35, oin. \^ 2 ciuile (crudele C) bellum] ciuelibellum !>'>, cui libelluin ac (ita F H) sose
(se OY 25, et post mutua 30, i-em l^, om. 13) mutua (nma 0") caede i^rosternuut (prosternuntur L 8. 30,
posternunt 7) om. B^PSW 413 breviat V sic: romani ceduntur a persis multis prouiutiis orientis amissis
ante proelia ins. huius tempoi-e 12. 15. 29 i proaelio C persarum] a rege persarum cosdroe 24
i/2 aduersus (aduersum D 2. 16. 17. 28. 30, rem publicam (-ca C')] aduersus romanos BPSW,
aduesum .E)
om. AL 3. 22. 27 2 excitantur] exoriuntur BPS W
ad C, ex J/ romani] romanis
a] 3 debellati]
deuillati 21, debellandi W plurimas (-mim E) prouincias (ciam E) et ipsam (ipsas 21", ipsa 9) hiero-
solymam (hierusolimam A', hierusalem />, ierosolima 9, gerusuliina l-"')] sic plerique (ins. orientis post plur.
10. 23, usque ad eufratem tluuium post prou. 10. 23, ut dicunt post ipsam A' 10. 23, cuin uera domini cruce
post hier. 24), quasdam orieutis partesP/SIT 4 aniiserunt] miserunt CA'
VDC(;0V11 262 (= 410) Focas aun. VIT.

263 (= 413) liomani caeduntur a Persis.
ABCDEHMPQWX 1—25
262 fogas 3/irA' 24 uii) ADEHMPQW, uiii A'- 1. 7. 14. 15, mc. B' 263 ceduntu 5, ceduc-
tus 21»
VDCCCXIII 414 Eraclius dehiuc 414"' Eraclius dehinc i;i<'_r,s' ir 414' Eraclius dehinc
quintum agit an- sextum decimum vicensimum pri-
num imperii. agit imperii an- mum agit annum

num. cuius initio imperii. qui a re
5 Sclavi Graeciam publica Romana
Romanis tulerunt, multas in Oriente
Persi Syriam et deiicientes pa-
Aegyptum pluri- trias et a Persis
masque provin- invasas dicioni

10 cias. priscae restaurat
ac de Persis vic-
toriosc triumphat.
4 1 .5 Sisebutus Gothorum gloriosissimus princcps iu isidoms idst. 6i.
Spania plurimas Romanae militiae urbes sibi
bellando subiecit.
ABCDE (415 om.) FGKLMNOPSTVWXYZ 1— .88

414, 1 eraclius] eracleus DELZ, beraclius J, lieracleus 18, traclicius A, eradius y 7. 32. 33, quinqua-
gesimus sextus eraclius imperator 24, eraclius cum constautino filio suo 12. 15 debiuc (dehic E) quintum
(quinto Z>a£XZ 1. quinque 2) agit (ait
16. 17. 25, agi A', egit 22, om. C^) annum
18. 28. 30. ,36, ^
imperii (anno imperio D^XZ 18, annos imperio C 2, anno imperii 1. 16. 17. 18. 25. 28, anno in imperio E,
annum in imperio 1", imperii anno A 30, anno imperium 1. 16. 17. 28)] debinc quintum annum imperii
agens 6f 21, nunc quinto imperii sui dum fmigitur anuo AÔl" 13. 20,
quintum annum iniperii agit V,
an. xuii iste quiuto imperii sui dum
anno 32, reg. annos xx et menses ii debinc quintu anno
fungitur
imperii 27, anuis xxui regnauit liic quinto imperii sui auno dum fungitur 7. 32. 33. 35, r. a. xuii debiuc
quintum auuura imperii 9, regnauit anuis xxuii debinc quinto anuo imperii 36, reguauit au. xxui dehiuc
quiutum agit aunum iroperii 24, imperauit annis xxi (xui 12) 12. 15 414* sic BFPSW 10. 23 Soriensis
1 eracleus S 2 sextum (sexto PiS) deciinum] octauuni decimura iioriensis, an. xxuii Ovetensis epitome
anno
'iji PW 4 cuius initio om. F 5 claui F gratiam S 6 tulerunt om. F 7 persi] per W
4I4b sic K 3 aget A' 9 dicione A' 415. 416 breviant F37. 38 sic: sisebutus gotorum rex iudeos ad
cbristi fidem conuertit et quasdam niilitum urbes proelio fudit (sic 37, fuit 38, om. V) ante sis. ins. huius
(eius 12) tempore 12. 15. 29 i sisebutus] sesebutus .li 25, &iseh<>i\xs BD^ÔX^Z 12. 16. 17. 18. 28, sise-
bothus P, sisibutus 1 '' , sisebodus /SMf, siscelratus 2, sisebustus 21 gotborum om. 27 gloriosissimus
(-semus A') om. BFNOPSTW 8. 10. 20. 23. 25. 30 princeps] rex BFNPSTVW 8. 10. 20. 23 in {om.
AFQL 3. 9. 12. 15. 21. 22. 29. 36, per 25) spania (spaniam AK, ispaniam 9, bispaniam Z S6, yspania i^,
hispania ijYT' aliiqite, bispaniae (r 2. 8, spanias 25, bj'spanias 1)] in bispaniae prouintias M, in spania
(hispania -BP) quoque (quo C, om. F) O et ante sisehntus BFPSW 10. 23 -' plurinias] plurimos l-'', pluri-
masque 36, quasdam FM [ante in) 10. 23 ante romanae ins. emsAem BFPSW 10. 23 romanae (romaui W,
rome 9, om. 8) militiae om. 27 urbes (urbis Xb/SJITTF^, orbis i") aiite militiae ATlfÔ, ante romanae 13
anie sibi ins. prouiucias 8, ins. quarto regni sui anuo (auno om. 0) NOT sibi (si X^Z) IjeUando
(bellandos (r, rebellandus L, robelhuidos 25, rebellando 1'^ 3. 27) subiecit (subicit AGLO 1-'. 21. 25. 36)]
cepiti'Wir 10. 23, coepitPP
VDCCCXXIIII 264 (= 414) Heraclius septimum decimum agit annum.
ABCDEHMPQWX (iiost J/cractinm siibitinijens Betlana) 1—25

264 eracleus W 16, eradius 4, eralius A' xuii agit (agens 1) annum AD 1, annus xuii agit 4. 23, xuii
nunc agit annum C (!) 14. 17, xuii ann' agit W, aun. xuii P'6. 4. 6. 11. 20. 21^, ann. xui Vi, xuii iniperii sui
anno 18, xiiii annum agit imperii sul (I. s. an. ag. 19) M 19, annus xuiii agit H, ann. xxii B, aun. xxui E,
xxuii Q 1. 2. 5. 6. 7. 9. 10. 13. 14. 16. 19. 21': 25, regnauit ann. xx (xx om. 8") uii 8, aun. xxuii agit 11.
post 264 ins. lustinum priorem et lustinianum 14 ante iudaei ins. buius (anno huius 7, huius temporis 8,
haec H) quinto (quinto anno //, quinque 16. 19, quarto Q 7. 13. 14, om. 4. 6. 11) et {om. 6) quarto (quinto
Q 7. 13. 14, quarto anno 6''-,

q. anuum agit 2. 9. 16, q. aunum ait 10) religiosissimi (releg- i), relegio-
480 CHRONICA
416 et ludaeos sui regni subditos ad Christi fidem /"*)'-us *;><. so.
convertit.
416* Ecclesiam quoque sanctae Leocadiae Toleto mire epn. ovetensis (e.p.313).
fundavit.
416'' Post quem religiosissimus Suinthila princeps bel- £6'i^^P<S'IT'Z hkioms
'""' *^'
lum cum reliquis Romanis urbibus iniit celerique
victoi-ia totius Spaniae monarchiam regni primus
obtinuit.
417 Fiunt igitur ab 417" Piunt igitur ah BFPSW 417'' Fiunt igitur ab K
exordio mundi exordio mundi exordio mundi
usque in aeram usque in prae- usque in prae-
praesentem, hoc sentem aeram sentem aeram
5 est in anno DCLXIIII, hoc DCLXVII, hoc
quinto impera- anno sexto
est in est in anno
toris Heraclii et decimo Eracli et Eraclii XXI et
quarto religio- V religiosissimi religiosi princi-
sissimi principis principis Suinthi- patus decimo
10 Sisebuti, anni lani , anni Suintilauis anni
VDCCCXIII. YDCCCXXI. VDCCCXXXI.
ABCD (E haec om.) FGKLMN (417 om.) OPSTVWXYZ 1—38
416, 1 sui (om.. 10. 27) regni] regni sui 8, suo regno 22, sibi regno 3fi subditus W, sub duos N
aiite ad ins. praeter eos qui fuga latentes (latentur N) migrauerunt (sunt pro lat. migr. 0) ad francos NOT
8. 20 christi fide L, fidem chr, AM l^, 13. 15. 21. 22. 27. 28 29. 85. 36 post conuertit im. huius
.... recedunt (vide infra p. 490) T post 416 ins. iste eraclius deuicto rege persarum crucem doinini cum
magno honore in iherosolimam reportauit 24 411;» habet epit. Ovetensis sola i\&° habent BCFKPSWZ
10. 23 post quem (quani SW) religiosissimus (releg- .S') suinthila (sic CPS, suuintila W, sinthila Z, suntila B)
princeps belhim cum reliquis (aliquis C) romanis urbibus (urbibus P) iniit celerique (caelereque Z, eeteroquae
W) uictoria (-riani Z) totius spauiae (hispaniae B^CP) monarchiam (monartiam .S') regni prinnis obtinuit
(obtenuit Z)] BCPSWZ, post qucm gloriosissimus suintila princeps ceptum (captum 10, certum F) bellum
cnm (om. F) romanis peregit celerique u. t. ispanie monarchiam obtinuit F 10. 23, suintilla quoque inclitus
rex et successor sisebuti regls per idem tempus milem (sic) de spaniis ex amussym pepulit quosdam etiam
coepit ac singularem monarchiam sibi spaniae uindicauit K 417 jwst 418 32. 33. 35 i ante fiunt
ins. era dclxxui (inserendmn fortasse post praesentem) 9 et Rodensis fiunt] sunt 16. 17. 28, fluxerunt 1
ab] anni ab 31 1 J 2 exordio] initio 16. 17.

35 hi] ad 28 ,t in aer. pr. hoc est in om. 2. 7. 33.
LV 2. 3. 25. 27 aeram [sic X^, heram Y, hera ^l) praesentem] JA''''^, praesentem eram (heram G) GL 25.
27, praesente era 22 ora praesente Z, heram praesentem 1
, praesentem heram 21 presentem (om. aeram) , ,
CX^ 9, pr. diem 36, pr. eraclium 3, eraclii annum pr. l'* 6, eram dcliiii V anno quinto imperatoris M ,1
(imperii ACDMXYZ 1. 1.1 6. 16. 17. 18. 22. 24. 28) eraclii (haeraclii X, eraehii 25)] quiutum heraclii (eradii
32. 35) imperatoris annum 7. 33, quintum er. annum imjieratoris 2, anuo xxuii imp. er. 9 et Eodensis, uicesimo
septimo imp. er. annum 36 c qnarto] quartum 2. 7. 32. 33. 35, quarto anno 24, tertio 9. 36 et Hodensis
religiosissimi] relegiosissimi X, religiosissime G, religiosissimus Z, legiosissimi 1.J , religiosi C* 2. 7. 32. 33. 35,
265 (= 416) ludaei Spania Christiani efficiimtur.
ABCDEHMPQW 1—25
sissimo H^, religissimi Q, legiosissimi 6, religiosi 22. 25) principis sisebuti (sesebuti H, sisibuti 22. 25, sisi-
boti i?, siseunti4, sinebuti 3, sesisebuti 9, sisebundis 16. 19, om. Q, inserens nunc agit imperii annum) BEHQ
1. 2. 3. 4. ,5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 16. 19. 20. 21. 22. 25, huius imperii xiiii anno P, non habent
ACDMW 14. 15. 17. 18. 23. 24
265 iudaei (iudes .^, in ins. AHQ 7. 11. 13. 14. 15. 17. 18. 23) spania (ispania Q 14, hispauia ^ 13,
ispani 9, ispanie D, spanie W, om. M, sp. iud. E) christiani efficiuutur (efficiunt 4)] iudei ab hispanis christiani
efficiuntur P, in hisp. (spania 20) iudei (isp. iud. 12. 22) baptizautur (baptizabautur 5) B 1. 3. 5. 8. 12.
20. 21. 22. 25, iudei baptizantur spania christiaui efticiuutur 2. 9. 10. 16. 19
418 Residuum saeculi tempus humanae investigationis </. /i«.,«»(. -rj.su.
incertum est. omnem enim de hac re quaestionem

dominus lesus Christus abstuht dicens 'non est : ««. i. ?•
'vestrum nosse tempora vel momenta, quae pater

5 'posuit in sua potestate', et alibi: 'de die autem', Maw,. 24,31;.
inquit, 'et hora nemo scit neque angeli caelorum

'nisi solus pater'. Unus quisque ergo de suo
cogitet transitu, sieut sacra scriptura ait : 'in omni- siraci, -. 36.
'bus operibus tuis memorare novissima tua, et in

1» 'aeternum non peccabis'. quando enim quisque de
saeculo migrat, tunc illi consummatio saeculi est.
ABCDE {adest c. 418 residuura — iuoertum est) FOKLMNOPSTV {finil iii potestate) WXYZ 1 -38
gloriosissimi 6, om. L 3. 22. 25. 27 principis] princepis X, principes C*, principe 25. 27, oin. A sisebuti]
sesebuti CL 25, siseboti D^X^Z l. 18. 28, sisibutii l^, sissibuti 21, siscebuti 2, cintilaui Eodensis, quintl-
lani 9, quintali 36 2'°^^ sisebuti ins. additi sunt iuxta quod post Eraclius regnauit et Chlodoveus rex Fran-
corum in anno VI regnat additi sunt ad heram supra scriptam anni XXXVI quod cum ipsos debeant suppu-
tare Y 10 anni (annos 21, om. 1^1.28) ndcccxiii] plerique (ante hoc est ACDYZ 1. 16. 17. 18. 24. 28),
a. udccxuii quinque miliii octigenti tredicem (corr. in tredecim) L, anni udccc.xii G, anni udcccxiiii YZ 16. 17.
28, udcccxiiii auni A, anui udcccxui V, anni udcccxx 2. 7. 32. 33. 35, auni udcccxluiii JI, udccclxhi Eodensis,
quinque milia octuaginta quinque 36, quinque milia octingenti ootuaginta quinque 9, om. X inter udcccxUii
anni et hoc est in anno interjtonit haec: sed ego qui scripsi presenti membraua ut mihi uisum i'uit quinque
mib'a octinnentos (sic) quinque [in laterculo est iidcccii] per aunos principum repperi A 417* liabent BFPSW
10. 23 Soriensis, item V {vide ad c. 417, 3) 3 in] ad 10 aeram] an. IT', eram que est 10. 23, om. F
i dclxiiifj dcliiii V (vide l. c), dcLxu Soriensis , om. B (ubi hoc est est in litura) 6 est om. 10. 23
sexto decimo] octauo decimo Sorietisis, om. F 7 eraclii] imperii eraclii W
10 Sorie.nsis, era*ii S 8 uj
uii Soriensis relegiosissimi priucipes S Si/lO suinthillani P, suintilani 23 Soriensis, suintiliani F, sumthi-
laui B, om. 10 n u] i S, inc. B^ xxi] xxui Soriensis, xxiii J*', xxxl 10, 23, liiiijB*», inc. B^
417'> habet K 8 relegiosi K
418 ita breviat: residuum sextae aetatis terapus deo soli est cognitum (collocans haec ante c. 417) 2
1 residium N saeculi] uero s. E 23, autem s. 8, sextae aetatis 32. 33. 35 humanae] h. fragilitates E,
h. naturae 28 inuestigationis] uiuestigautes AD^X, inuestigationi CD^KY 1''. 3. 36, inuestigare E 28, in-
Btigationis W, inuestigationis scientiae 8. 32. 33. 35, uestigationis scientiae NT 2 incertum] inuestum W
est om. Z post est ins. sed soll deo est cognitum 32. 33. 35 oranem (omni N 8, omuium 17. 27)
enim] omnem {om. enim) BP 35 , nam omnem 32. 33. 35, numero A de hac (hoc 36) re quaestionem
(-ne L, om. 0)] de hac requisitionem (-ne 9. 25 ) If 9. 25. 36 et Rodensis , om. in spatio vacuo X 3 do-
minus] d. noster 31 \^ 6 iesus om. C christus om. BKLPSVW diciens Y 4 nosse] scire
BCFKNPSTVW l^ 8. 9. 28. 36 Rodensis posuit post sua &*>, om. (?» 5 et alibi] et iterum 32. 33.
35, et al. inquit 28, om. F autem om. CMZ 6 inquit (om. ADXJ et (uel 8) hora (ora X)] iuquit illa
et hora (et hora om. C») CKMSWZ \A 3. 6. 9. 28. 36 Rodensis, illa et hora inquid 6, et hora iVT illo
8. 32. 33. 35, illa inquit et hora F neque angeli .... saeculi est] unusquisque ergo tunc habet saeculi
finem quando ti-ausitum uitae K angeli caelorum] angelorum C, angeli Z 32, 33. 35 solus pater] 7 p.
s. CFGMNT l^ 8. 9. 28. 33. 35. 36 et Rodensis ergo] enim C, autem 9. 36 Rodensis de suo cog.]
c. d. s. L 25. 27 8 transitu] -tura C et Rodensis, statu 6, discessu de mundo NT sicut .... nouissima
tua om. 6 sacra (sacrae ,S, soa 1 -^ , om. CEL Y 25. 27. 36) soriptura] quodam (quondam jV) scripturae
(soriptore N) loco legitur NT 8 8/9 iu omnibus] nominibus C, in l^ s tuis om. M nouissimorum
tuorum 6 et om, A in (om. S) aeternum om. NT 10 pecoauis Z et Rodensis enim] hi A, om X
quisque] quis MX^^YH. 28, quini X', qui A, unusquisque BFPSW, om. NT lo/u de saeculo (s. hoc 8,
c&eXo M) raigrat (migrauit i^)] m. d. s. 6, raigrat homo {om. de saeculo) l'* li cousummatio saeculi
(sua L 3. 25. 27, om. M) est] s. c. e. CZ, c. e. s. A
266 (= 418) Residuum sextae aetatis tempus deo soli est cognitum.
ABCDEHMPqW 1-25
266 residuum (residium C) sextae (sexta Q) aetatis tempus (om. H) deo soli (soli deo 15. 23) est (esse)
cognitum (cogn. est H
13. 15) om. AP 4. 7'
CRRONICA II. 61
VARIA LECTIO AD ANNOS MVNDI.
annus Chronicorum minorum

Chronicorum laaiorum 7iumerl
mundi numeri
Adam 230 230 cccxxx C, om. E om. E

Seth 205 435 ccccxxu T, llixxa E, om. C ccccxxx Q, om. E
Enos 190 625 ccccxxu C, def. E, om. L dcxx H, om. E
Cainan 170 795 dccx/// E, dxxu C, dlu L, om. 6 dcclxu Q, dcccu C, om. E
Malalehel 165 960 dcccclu L, dccccxx Y, dccxcu C, om. GX om. E
162 1122 icxxi V, iccxxii Y, dcccclx C, om. OL om. E
lareth
Enos 165 1287 loclxxxu P, iclxxxuii L, icxxu C, //xxii E^, /dcxxii icclxxxu H
E^, om. GTY
Matusalam 167 1454 Icclxxxiiii C, ic///// E^, iclxxxuii E^ iccccluii W, idcluii (ad
comma guod sequitur)
P, def. E
Lamcch 188 1642 idcxluii A', iccccluii C, icc' xxiiii E^, idcclxxiiii E^ idoxli .V, ixlii Q
Noe 600 2242 uxlii E^, idc C, inc. £» om. B^
X, iiocxuii G,
Sem 2 2244 ucoxliii iiccxlii C, iiccxuiii S,
iiccclxxxiii E'^, inc. E^

ccclxxuiiii G, iiccclxxuiii P, iicoclxuiiii iiccc X, uccclxxxiiii (Cainan; Arf.
Arfaxat 135 2379 aS,
inc. E, om. C sine numero) E

iiccclxxxuiiii A
L, iiccc C, iidccxci E, iidcccc P, iidcuiiii £'
Sala 130 2509 uduiii <S', iiocolxxuiiii
om. X
Heber 134 2643 Iidcxliiii P, iiduiiii L, iidcccxxi E^, inc. E^, om. C iidcxliiii AH
Falech 130 2773 udcclxxii L, iidoclxxuii E^, inc. E^ iidcclxxxiii C
Eagan
;
132 2905 iidcccu P, iidccoo / F», iidccccii C, iidcccxu 6, Ildcccu fi, uccccu Q, om. E
iidocelxxxu E^, inc. E^
Serug 130 3035 luxxu T, luxxxii jU, idccccu E*', inc. E^
Nahor 79 3114 lucxiii L, iiicxuiii -V, iidcoxluii E^, iixl (?) E^, om. C mcxiii E, mcxii H
3184 niclxxxuii i, mclxxuiii C, idccoclxu -B inc.E^, mclxxxuiii -E^, om. E^
Thara 70 (?) •>,
om.ST
Abraham 100 3284 ulolxxxiiii L, iixui E^, inc. E^, om. C moolxxxiii DE,
mccxxxiiii H
Isaac 60 3344 mcccxliii X, def. E, om. C moccxliii E, mocclxiiii D
lacob 90 3434 mccooxxxiii C(t), ulcccxxxiii D, def. E luccclxxxiiii B^,
mcocxxxu EH
loseph 110 3544 mdxliii E, om. C ludxliii B, mdxlii E, mdxui S
Hebraeorum 144 3688 mdclxxxuiiii EMVY, ludolxxxu L, om. CD uidclxzxniiii BEH
servitus
3728 mdcccxxuiii L^, mdccxxuiiii M, iudccxxiiii D, mdcxxuiii D, mdccxxmiii
Moyses 40
mdooxxxuiiii Y, om. C BCH, mdccxluiii AM,
om.E
mdcclui YM, mdcclx ET, fildccxouiii C nidcclui BEHQ
losue 27 3755
CHRON. MAI.: CD (omissis prioribus praeter 2242 ineipit numeros ponere a lacoho) EQKLMPSTVXY, cm.
numeros FZ
CHKON. EP.: ABCDEHMQ, om. mtmeros (e.\-cepto Matusala) PW
1
CHRONICA VARIA LECTIO AD ANNOS MVNDI

483
atinus
Chronicorum maiorum nuineri Chronicorum minorum
mundi
numeri
Gothonihel 40 3795 ludcclxu E, niiacclxu O, Iildclxiii Y, inc. 2'», ludccxcui E, uidcclxu Q,

om. CDV ludccxc /7, mdcclxxu A
Aoth 80 3875 iudccclx//£, ludccclxxx T, ludccxcuiiii C, om.
V ludccclxxui JJEIJ
Debbora 40 3915 iiidccccxui V, om. C
ludccccxui //, ludcccclxu Q,
iiidcccxu C
Gedeon 40 3955 ludccclu T, Uldcccclx O, om. C ludcccclui EIIQ
Abimelech 3 3958 Judccccl///j5;, iudccccluiiii .¥a/^, ludccccliiii 7',
iudccccliiiiii EIJMQ
mdccclx G, mdcccclxiii X, om. CD
Tola 23(33) 3981 ////cccclxxxi C, ludccccxci L, IITdcccclxxxui X, iiidcccclxxi D, iiidcccclxxx C
iiidccclxxxi Y, om. D
lair 22 4003 iluxiii L, om. CD
lepte 6 4009 iiiiuiii 0, L, om. CD
iiiixuiii
imuiii BB
Abessa 7 4016 iiiixu T, uuxxui L, uuxxuii L, om. CD uHxu Q
[Achilon 10 iiiixxui X, om. D]
Labdon 8 4024 iluxxxiii X, uuxxxii E, illlxIUii L, om. CD Imxxxiiii Q, uuxxiii D,
Samson 20 4044 uuxi-iiii G, ullxliii EY, iiiiluiii L, om. D liiiilxiiii JU
Heh 40 4084 uulxuiiii E, uuxciiii L, om. CDX
Samuhei et
Saul 40 4124 uulxxxiiii X, lulcxxxuii L, om. CD uucxxxuiiii Q
David 40 4164 uuclxiii C, Imcxxiiii X, iluclxxiiii DEL
Salomon 40 4204 iiiiclxiiii X, imccxxii L, uuccxii E, om. CD Imcciii £
Roboam 17 422 iiiiclxxu X, uuccxxxi EL, om. CD
Abia 3 4224 iiiiclxxxxiii X, mlccxxxiiii L, uHccxxxiii E, om. CD iiiidccccxxiiii A
Asab 41 4265 iiiiccxxuX, nHccIxxu CEL, om. D Imcclxui Q
losaphat 25 4290 miccl X, iiiiccc E, mlcccuiii D, om. CL iiiicccx Ji^, uuccox (fuit
cccxc) £'
loram 4298 sic (iiiioclxluiii) G, uuccluiii X, uucccuiii E, mlccc L, iiiicccxcuiii AB'
om. CD
Ochozias 4299 liucclxluiii 0, uuxcuiiii K, uucccxcuiiii M, iiiiccluiiii iiuccxluiiii Q, mlcccxcuiiii A,
X, iiiicccx L, Imcccuiii E, om. CD om. E
Athalia 4306 Imcclxui A', Imcccxuii L, ullcccuiiii C, inc. E, om. D
loas 40 4346 uucccui X, iiiiccccluii L, inc. E, om. CD Imcccxlu Q, Imcccxliii C
Amasias 29 4375 mlccclxxxu P, uucccxxxu X, Imccclxxxui L, inc. E, uucccbcu JI, uuccclxxxui Q,
0111. C Illleccclxxu A
Ozias 52 4427 uuccccxx// C, uuccccxxuiii J/, Imccccx';ui /-',
Imccccxxu B, imccccxuii S
iiiiccccxxxuiii L, om. DSX
loathan 16 4443 imccccxliiii P, iiiicccciii X, Imcccciiii L^, Imccccliiii mlccccxliiii .1 , uiidxliiii J/,
L'>, uuccccxluiii J/», def. E, om. C mlccccxlu E, iiiiccccxxxu
U, miccccxxuii B
Aehaz 16 4459 Imcccclxuiiii P, Imccccxuiiii X, Imcccclxx L, def. E, imccccliii II. Imdluiiii M
om.CD
Ezechias 29 4488 uucccclxxxuiiii CS, ullccocluiiii J/, mlccccxluiiii X, Imcccclxxxuiiii EB,
IIIIdc(?) L, iiiicccclxxuiii E, om. D iiiilxxxuiiii C,
uudlxxxuiii J/
Manasses 55 4543 luldlu /, de.f. E, om.XD liudxliiii C, uudliii II,
uudcxliii J/, om. E
Amon 12 4555 imdxlu 0, HHdlui J/, iiudlii S, ulldlxxu L, def. E, luldxlu B, IIITdlxu //,
om. DX luldclu M
losias 32(22) 4587 uudlxxuii 0, uHdlxxxuiii 7", iiiidxcuiiii L, def. E, uiidlxxuii E, imdclxxxuiii J/
om. CDX
loachim 11 4598 mldxcuiiii P, iiiidlxluiiii T, iiiidlxxxuiii CO, imdxluiiii yt, iiudlxxxuiii E
mllxxxuiii D. iiiidxluili A', iiiidcx L, def. E iiudcxcuiii J/
CHEON. MAI.: CDEOKLMPSTV (dejicil inde a Debbora) XY. om. numerot FZ

CHRON. EP.: ABCDEIJMQ, mu. numeros PW
Gl«
484 CHRONICA
VARIA LECTIO AD ANNOS MVNDI. 485
annus Chronicorum minoivia

(Jhronicorum maiormn numeri
mundi numeri
Ptolemaeus 17 5099 ulc Y, ulxl G, uc T, ucxui 31, uxlui X, ucx /,,
Soter def. E, om. CD

Ptolemaeus 10 5 109 ' ue G, ucx TY, uxcuiiii C, ului X, ucxxui LM, def.E,
Alexander om. D
Ptolemaeus S 5117 i
ucxuiii 7", ucxuiiii 1', ucmiCDO, ulxiiiiA', ucxxuiiii
Cleopatrae f. L, ucxxxiiii M, def. E

Ptolemaeus 30 5147 !
ucxluiiii TY, ucxxxuiii G, ficxxxuii CD, ///uii E,
Dionysius ulxliiii X, ucluiii L, uclxiiii M'^, uclxuiiii M^

Cleopatra 2 ucl T, ucxuiiii V, ucxl G, ucxxxuiii E, ulxlui X,
uclx L, uclxui M, om. CD
C. lulius KPS V, uclu T, ucliii Y, uci X, ucxlu G, ucxliiii D,
Caesar uclxu L, uclxxi M, def. E, om. C
Octavianus KPS, (iccxi T, uccuiii C, iiccxxuiii V, uccxxuii M,
Augustus ucci G, ucc DEY, ucluii X, uccxxi L
Tiberius EKPSTVY, iiccl M, uclxxx X, uccxxiiii G,
uccxxuiiii D, uccxxuiii L, om. C
C. Caligula EGKPSTV, iiccxxxuiii Y, uclxxxiiii X, ucclii L,
uccliiii M, om. CD
Claudius CGPSTVY, uccl EK, iiclxluiiii X, ucclxii L,
ucclxuiii M, om. D
Nero DEGKTY, ucclxiiii PSV, uccxii X, ucclxuii L,
iicclxxxiiM, om. C
Vespasianus EGKTY, (icclxxiiii PF, uccxxii JC, iicclxxxuiii i,
iiccxcii M, om. CDS
Titus CDEGKST, iicclxxxuii Y, iicclxxui PV, iiccxxiiii X,

iicclxxxuiii L, iiecxciiii M
Domitianus Gil^KT^^V^Y, iicclxxxiii ^, Hcc^cn PST^V^,
iicolxiii D, iicoxl X, iiccciiii L, iicccuiiii M, om. C
Nerva KEYT, ucoxciiiGP/SF, uccxli AT, ucccui^, nccx M,

CD
om.
Traianus CEGKTY, ucccxii P/SF, iicclx JT, ucccxxiiii i,
ucccxxuiiii M, om. D
Adrianus GKTY, ucccxxiiii E, iicccxxxiii PSV, ucclxxxi X,
iicccxxxu L, iicccl M, om. CD
Antoninus GKTY , iiccclu ELPV , ucccxxiii C, uccciii X,
Pius iiccclxxiii M, om. DS
Antoninus uccclxxiiii KSTV, iiccclxxxiiii G, Qccclxxuii D,
minor uccclxiiii CEY, uccclxxiii L, uccclxxxiii P,
uccoxxii X, ucccxcii M^, uocccxcii Jf *
Commodus E, iiccclxxxuiiG-OÂSTFr, uccclxxxuii, iicooxxxiiii

X, uocccu M, om. CD
Pertinax V, uccclxxxuiii DGKPS Y, iiccclxxxui T, liccclxxxuii
L, iiocoxxxu X, accccui M, def. E, om. C

486 CHRONICA
VAEIA LECTIO AD ANNOS MVNDI. 487
488 CHRONICA. VARIA LECTIO AD ANNOS MVNDI.
:
ADDITAMENTA
AD CHRONICA MAIORA.
I. AVCTARIVM A. DCXXIV.
Auctarium chronicorum Isidorianorum quod edimus ita plenum, ut infra legitur,
servarunt libri duo hi:
(= Londinicnsis 16974 supra p. 397 n. 7) post chronicis Marii Aventicensis

,
subiunctam partein extremam chronicorum Isidorianoruni. editum est inde

cum Mario. nos in orthographicis hunc hbrum expressimus.
H {= Londiniensis I2U24, supra p.397 n.8) saec. XI, in quo praecedunt chronica
Isidoriana integra. edidit inde Waitzius SS. 13, 26).
SoLi capita 1 —4
chrouicorum Isidonauorum ii qui sequuntur addito in
habent libri
quibusdam (Oxon. Par. 5091) c. 10; iu iisdem fere libris praefationi Isidorianae, sicut
supra p. 425 rettulimus, insertum est ex hoc auctario nonicn Chlotacharii
T =
Paris. 93S0 saec. VIII; supra p. 397 n. 9.
Parisinus n. 5091 saec. XI: supra p. 397 n. 10, ubi ad marginem adnotatur:
his diebus ftiii Muchometus.
Oxoniensis Bodl. Laud. misc. n. 288 saec. XI supra p. 397 n. 11.
JV = Monzensis saec. IX: supra p. 397 n. 12.

Mediohmensis Ambrosianus S 65 sup. saec. XV supra p. 397 n. 13.
Londiniensis Harleianus n. 6503 saec. XV supra p. 397 n. 14.
Eomanus Urbinas n. 382 a. 1449 supra p. 398 n. 15.
Romamis Urbinas n. 392 saec. XV supra p. 398 n. 16.

Vaticanus Ottobonianus n. 1720 saec. XVI supra p. 398 n. 17.
Florentiuus Eiccardianus n. 4 10 saec. XV supra p. 398 n. 18.

Eomamis Vallicellianus C 19 saec. XV supra p. 398 u. 19.
Vaticanus a. 645 saec. X (deficit cum parte extrema ipsum auctarium) supra
p. 398 n. 20.
Etiam Isidorianus liber adhibitus ab auctore auctarii Prosperiani Havniensis, quem

ubi dc eo cgimus (vol. 1 p. 266 seq.) raonuimus antiquissimo Claromontano (= Paris.
10910 saec. VIII) fuisse simillimum, auctarium hoc habuit (vidc
vol. p. 339 adn. 2. 3). 1
ipse Claromontanus quamquara eo caret, subscriptione (p. 398): hroviarium temporum

. . ab inicio mundi usqno ad quudragensetno anno CMothacharli regis ann. significat
. .
appendicem adfuisse in archetypo. vestigium eius exhibet item assecla Claromontani

Berolinensis Cholt. n. 1686 (supra p. 399 n. 27). denique liber Vaticanus Palatinus
n. 239 saec. IX (supra p.n. 34) et praefationem habet ad lioc auctarium interpolatam
400
et post c. 417 liaec addUi sant iuxta quod post Eruclius reguavit ct Chlodoveus
iuserit:
rex Francorum in anno VI rcijuuf, udditi snnt ad heruin supru scripfum unui XXXVI,
quod cum ij^sos dcheant supjiufnre. libri Isidoriani quos memoravimus onmes sunt editionis
prioris, neque recte secunda emissa c. a. 625 additamentum recipere potuit ipsi aequale.
Dubitationibus, quas contra hanc appendicem raovit Brosien {Untersuchunijen der
Gottingae 1868 p. 5) recte refutatis ab Hertzbcrgio
Qucllcn sur Geschichtc Laijohcrts
{Forschungen 15 p. 317seq.) unum addimus ad librum auctoris Hispani hanc appen-
dicem adiectam essc ipso vivu ab bominc quodam Gallo.
CHRONir.A II. 62
490 ADDITAMENTA AD CHRONICA MAIORA.
1. Isidori c. 2 (vide p. 425): [usque ad Augusti Heraclii] vel Lotharii [ac Sisebuti
regis priacipatum].
2. Isidori c. 416 (videp.480): [(Sisebutus) ludaeos sui regni subditos] praeter
eos qui fuga lapsi latenter migraverunt ad Francos, [ad Christi fidem convertit].
Huius (Heraclii) imperatoris temporibus ad
3. usque inperii sui annum et XHH s
Chlothacarii gloriosissimi Francorum principis quadi'agesimum regni sui anuum multa

rei publice partibus ubique paene a diversis gentibus dispendia inlata fuere.
4. Huius tempore Persi Calcidoniam usque pervenerunt.
5. Huni murum longiim inrumpentes et ad menia Constantinopolis peraccedentes

cum predicto imperatore mutuo in muro stante conlocuntnr: qui acceptum precium lo
ab eo pacis ad tempus recedunt.

6. Per idem tempus divisa in tribus olim regnis Francia in uuo a praefato rege
Francorum regnum coniungitur atque persequente Theuderico rege germano suo

Austrasiorum rege Theudebertum vincentes Franci in Burgundiam manentes Austrasios
ad extremum ipsum occiderunt. is
7. Nec mora victor Theudericus Mettis cum obisset. Sigeberto filio parvulo cura
avia sua Brunhilde regnum male usurpatum reliquit, qui vivente adhuc germano suo
nepotem proprium ad petram in albis elidi iussit.
8. Per idem tempus victi filii sui a rege praefato Chlotacario capiuntur ac prae-
fata regina praedictorum avia ab eo capta diversaque poenai'um genera adflicta, deinde 20
camelo inposita multis sui spectacuhmi praebuit: postremo ferocissimi conligata pedi-
bus equi tergo extremum spiritum exalavit. cuiusque deinceps corpusculum incendentes
populi sepulcrum ignis fuit.
9. Ac denique iudicium paternum sinc misericordia in gcrmano et nepote quon-
dam datum in fihis redundavit eosque a quibusdam ut aiunt interemtis monarchiam 25
praenuncupatus rex in tribus regnis obtinuit, quam feliciter religioseque gubernans

quadragisimo nunc cum prioribus regni sui annis anno vitam ducit.
10. Fiunt igitur ab exordio mundi usque in heram presentem, id est XIHI Erach
et XL Clotacharii regis annum, anni V milia DCCCXXH.
1 uel lotliarii Y, lothacharii A^, uel si lothacharii T Vat.645, chlotarii ac Oxon., omiltunt reliqui
4 latenter (hiteutur A') migraucrunt] suut 5 tempore far. 50'.)] iid xiiii (quantuui [sic] (lecimum X)
uscjue] ad xiiii usque ad T, usijue ad xiiii i/iasr/. auno 0* et 07H. A' 6 chlothacarii (chlotarii T, chlo-
tharii N Far. 5091, clotharii Oxon., lotharii Ilarl.) gl. fr. pr. quadragesimum (quadragesimi N) regni (om. K
Oxon.) sui aunum (anno Harl.) om. H 7 partibus om. Oxon. Harl. fuerunt HT 8 perse Harl.
calcidonam i?A', chalcedonam Oxon. 9 huni (hli, marg. &\. huni Harl., hincque Oxon.) murum longum]
uni muri locum H, hi nimirum longiun T Paris. 5091 inrumpentes] HNT et sic Prosperi cod. Havniensis,
iuterrumpentes O moeuiam T constautiuopolim Harl., coustantinopoli H peraccedentes] acce-
dentes N Oxon. 10 mutuu ^jos/ staute Paris. .5091 0,con. accaepto pretio ab eo pretio pacis Oxon,,
accepto pretio pacis ab eo Harl, 11 disceduut H 12 diuis 0, diuisi H regnis holim H 13 fra-
corum H regnum om, H teoderico H 14 regem teodobertum H burgundia H manentes] mouentes

edd. 16 teodoricus H metis H sigoberto H 17 brunilde H regnum] cui regnum H 19 uicti]
iuncti H chotario H 20 regna i?' 21 suis OH ferocissimo conl. p. e. tergo 0, conl. tergum
ferocissimi eq. ped. H 22 cuiusque] cuius H 23 populi om, H 24 ac] lioc H 24/25 quodam
uatum H 2.') iuterfectis H 26 gubernans] ac pacieuter guberuaudo H 27 annis vtn, H duxit H
28/29 sic 0, fuit au. udcccxxxiii H, udcccxxii Oxon,, udceccxxii Par. 5091
'
II. ADDITAMENTA AD CHRONICA MAIORA

EX CODICIBVS DIVERSIS.
1 . ex cod. Mutinensi anni 800 (sttpra p. 400 n. 32) inter c. 414 et 418.
A quinto vero anno Eraclii imperatoris usque ad vigisimo octavo Liuprandi regis
Langobardorum et mea infelicis loii miseroli nativitate subputantur aiin CXXIIII.
dehinc usque ad XXYII cristianissimi et piissimi doiri Carolo [sic] magni regis Fran-
corum et Langobardorum in Italia inveniuntur anni sexaginta duo. colleguntur ergo
5 omnes anni ab Adani usque ad presentem octava indictione, quo pascha Hebreorum
idus Aprilis, pascha vero nostrum tertio decimo kl Martias, principium mundi quarto
id Aprihs, luna condita id. Aprilis, homo ad imaginem dei factus septimo decimo kl.
Martias, anni sex miha.
Godex 2 na*'uitate — 4 post italia erusi sunt unus versus et alterius pars qui minio scripti fuerunt
incipientes a Ktteris xx — 7 cdita
' "
2. ex cod. Berolinensi Cheltenh. n. 1686 saec. IX (supra p. 399 n. 27).
Post subscriptionem supra p. 399 relatam legunfur haec:

Orosius historiografus in principio Ubri primi historiae suae dicit: ab Adam usque
ad Ninum regem Assiriorum, quando natus Abraham, ann. esse IIICLXXXIIII
est : a
{cod. an) Nino autem vel Abraham usque ad Caesarem Augustum, quando natus est
5 Christus, ann. esse IIXC. et a nativitate Christi usque ad consolato Severini iimioris
ann. esse CCCCLXXXVI. et a consolato Severini usque ad indict. XI, quod est secun-
dus ann. Rotharit regis Langabardorum ann. esse CLC [sicj. fieri s; [sic? simul?]
ann. VDCCCXL {scr. VDCCCXI).
3. ex codice Oxoniensi Bodl. e museo n. 113 saec. XjXI (p. 404 n. 64).
ad Hadrianum in margine:
Helius qui posuit idolum ad sepulchrum domini, ut aboleret memoriam crucis et
hoc ibi permansit ad tenipus Constantini: sed per scripta Quadrati et Aristidis fit
mitior Christianis.
ante Valentinianum I in margine:
Maximus imperator evocavit Britannos de t[erra] Anglorum in auxilium sibi pug-
naturus contra V[alen]tinianum imperatorem ,
quibus postea dedit occidentalem
[par]tem GaUiae, [quam] adhuc t[enent].
ante Marcianum in margine:
Bm-gundiones in GalUis baptizati revincunt fortiter Hunos et occidunt X milia ex eis.
ad lustinum II in margine:
sanctus Benedictus.
62*
Compufatio in ftne {Waitz neties Arclviv 4,383; Krusch ibidem 9, J33: Havet qnrst.
merovinf/. III p. 8) liaec cst:
Ab exordio mundi usque ad nativitatem Christi numerantur anui YCXCVI.

A nativitate Cliristi usque ad passionem anni XXXII et menses tres.
A passione domini usque in anno presente anno VII Caroli regis

, hoc est in
inditione XIII, in quo anno celebratur pascha VII
luna XVIIII, implen- k. Apr.,
tur auni DCCXLVIII |= p. Chr. 775], ita ut in hoc pasclia incipiat annus DCCXLV,
fiuntque insimul ab exordio ann. VDCCCCLXXI. Greci computant ab initio usque
in praesente supra scripto anno A^ÎCCLXXX. distat vero in hac subputatione inter
Gi-ecos Latinosque an. CCCVIII [scr. CCCVIIII]. secundum argumenta Egiptiorum
computant Greci ab exordio niundi an.VICCLXXXIII, Latini dicunt VDCCCCLXVIII:
distant inter se ann. CCCVIII.
Ab incarnatione vero domini utrique dicunt an. DCCLXVI in ann. XV Pipino
rege in mensc Maio inditione IIII. in hac subputatione pascha cclebratur VIII
idus Ap. inditione IIII lun. VIII.
A passione sancti Petri et sancti Pauli apostolorum fiimt ann. DCCXII in anno
VII Carolo rege mdic. XIII.
Ab initio mundi usque ad diluvium ann. duo milia CCXLII.
A diluvio usque ad Ninum vel Abrahani et rcgno Nini vel Seraeramitis an.
DCCCCXLII.
Ab Abraam (dccccxlii abraam add. iti marg.) usque ad Moysen et Cycroppem
primo rege Atice anni sunt DV.
A Moysen et Cycroppe usque ad nativitatem /.svVJ Troic, quo tempore Samson
apud Hebreos fuit, sunt anni CCCXXVIIII.
A captivitate Troio et tempore Siimson usque ad Salomouem et primam hedi-
ficationem templi an. CL.
Ab inde usque ad Ohmpiadem primam captivitatom [sicj, quando apud Hebreos

Isaias prophetabat, subputantur anni CCL et A^.
Ab indo usque ad secundum aninim Darii regis Persarum, qno tenipore Hiero-
solimis templum instructum [sic/ ost, usque in quinto decimo Tiberii Cesaris anno
et praedicationem domini Ihesu Christi sunt anni DXLVIII.
Ab inicio mundi usque quando passus est dominus Ihesus Christus anni VCCXXVHI.
A passione domini nostri Ihesu Christi usque ad transitum Childeberti regis,
in quo anno cyclus Victorii rurso cx passionc dominica circulum annorum ad inicium
rediit, sunt anni DXXXII.
In summa ab inicio mundi usque in praedicto anno sunt anni VDCCLX.
Ab eo anno usque primo anno regni Clotharii filii Chlodovei sunt anni LXXXVIIII
[scr. LXXXXVIIII Krusch].
Ab inde usque transitum illius, quando Ileldericus germanus suus tria liec regna
Neustria Austria et Burgundia subiuga^-it, sunt anni quindecim et menses [inter-
imiitur lituraj V.
Hildericus regnavit in Neustria an. II et menses VI.
Cui germanus suus Teodericus successit in regno. ab eo anno, quando passus
est dominus noster Ihesus Christus usquc primo anno Teoderici regis anni sunt
DCLXVIII [scr. DCXLVHI KrHschJ.
Fiunt insimul ab inicio mundi usque in praedicto prinio anno regni Teoderici
incliti regis anni VDCCCLXX et VI et restat de sexto mihario anni CXXIHI.
ADDITAMENTA AD CHBONICA MAIORA. 493
4. r.r rodice Vaticano n. 1348 saec. XI (snpra p. 396 n. 2).

posf r. 3f)(i:
Temporibus lustini maioiis ct lustiniani imperatoris fuit sanctus Benedictus abbas

sub lohanne papa. tiuic Theodericus rex in Italia praeerat et a beato Benedicto
usquc ad Gregorium papam anni suut LXXVIII.
5. cx codice Cividalensi saec. XI (siipra p. 39(1 n. 4).
suh Insiino JI post c. 403:

Per idom tenipus Benedictus abbas pater monacliorum per totam Campaniam atque
Apuliam nee non et Eomanam provinciam insignis habetur.
6. cx codice Londiniensi n. 12024 saec. XI (supra p. 397 n. 8).

post c. 413:
Huius tempore Bonifntius pnpa Romane ecclesic prrtcorat; fuit an. VDCCCVI.
inter crcerpta r.v Brda:
Anastasius an. III. huius temporibus Sarraceni in Spaniam ingrediuntur fraudu-
lenter et cum Roderico rege Gothorum belhmi comittunt et totum reguum Spanie
occupant. fuit an. VDCCCXCVII.
7. rx cod. Porisino n. 17544 saec. XII (supra p. 402 n. 45).

Post hanc supputationom usquo in annum praesentem, quo Chlotharius exercitum
conti-a Wascones movit, id est quintodecimo regni ipsius, additi sunt anni LX. a teni-
pore item Chlotharii abavi ipsius, in quo anno apostoUcus vir domnus Chado episco-
pus et Barcelaicus abbas basihcae sancti Sulpicii a fundamento edificare ceperunt,
circa illa priora ubi in corpore rcquiescunt. qui aimus ccntesimus tercius decimus cum
bissexto in ciclo Victorii repperitur et ab obitu sancti Sulpicii XX"' VI"^ esse proba-
tur, sunt ab exordio numdi usque ad predictum tempus anni VDCCCLXXIII. de sexto
vero mihario supersuut anni CXXVII, quia idem Victorius a duobus Geminis et tempore
passionis Christi cum consuUbus in suo ciclo usque ad Constantinum et Rufum iUius
anni consules intimavit annos CCCCXXX et sine consulibus CII et ab initio mundi
usque ad predictum annum, quo Coustantinus et Rufus consules erant, titulavit in suo
prologo annos esse VDCLVIII. peractis ilUs centum et duobus sine consulibus, quos
ipse futuros scripsit, et CXIII do recapitulatione cicli iuvcnies summam annorum supe-
rius intimatam, id est VDCCCLXXIII.
8. ex codd. Oxoniensi all souls' college n. 47 saec. XV ef Vaficano Otfoboniano n. 1758

saec. XV et Olmuetsensi saec. XV (supra p. 493 n. .50. 51. 52).
suh Leone jiost c. 385: Sub isto HeUseus propheta transfertur Alexandriani et corpus
Marci evangeUste Venecias.
suh lustiniano post c. 400: Hic ab errore Euticetis per beatum Agapitum papam revo-
catus absque defeetu fidei vixit, leges condidit ct reformavit.
Hoc tempore florueruut Priscianus gramaticus, Aratus versificator ecclesie Ro-
mane subdiaconus, Cassiodoiais Ravenne senator, postea mouachus factus, oi-natus
scientia et eloquio.
Per idem tempus tanta fames facta fuit per totam Italiam, quod matres carnes
puerorum suorum manducabant.
stib Tiherio post c. 405: Sub quo tunc facti sunt Christiani.
.s?{7> PJioca post 413: Hic conccssit beato Bonifacio quarto templum quod Panthoon
vocabatur, quod (ut Ohi.) consecraretur in iionorem dei genitricis et martiruni
Christi, ut factum est.
494 ADDITAMENTA AD CHRONTCA MAIORA.
siib Heraclio post c. 416: Huius tertio anno imperii Oosdroe rex Persarum partem mul-
tam rei publice Romane et Iherosolimani oepit, loca sacra vastavit et Christianos
cum patriarcha et sancta cruce in Persiden duxit.
Qui eiusdem XII anno ab eodem interfectus est et reportata sunt que abstuht
Hierosolimam.
Per idem tempus Machometus pseudopropheta apparuit ex principe latronum
perveniens ad regnum.
His temporibus Ysidorus claruit Yspalensis episcopus scientia et eloquio illusti-is.
Sanctus etiam Gallus in abbatia sancti Columbani et eius discipulus vita et
miracuhs claruit.
9. ex cod. Florentino conv. soppr. n. 282 sacc. XIV (supra p. 403 n. 53).
Erachus cum Constantino fiho suo imperavit annis XXXI et cepit anno domini
VI^LX et tmic Romani reacquesiverunt Yspaniam, que Yspania sanguine suo agros riga-
bat per annos CC in bello posita.
Eo quidem tempore fuit Machomettus apud Saracenos propheta magnus.
Hoc etiam tempore fuit ac floruit sanctus Ysidorus episcopus mirabihter.
Per cadem vero temporum curricula Esdre rex Pcrsarum rebellans cum Sara-
cenis dicto Eraclio imperatore civitatem Yerusalem destruxit et hgnum sacre crucis
inde rapuit nec non Antiochiam cepit circa annum domini VFLXXXVII.
Qui Eraclius timens de cruce domini, quam ab infidehbus recuperaverat, ipsum de
Yerusalem in Constantinopolim transtuht circa annum domini VI°XX. .
10. ex cod. Felagii Matr. hibl. nat. T n. 10 (supra p. 405 n. 71).
Constantinus secundus regnavit an. VIII.

Constans secundus regnavit an. XX.
Constantius secundus regnavit an. XXII.
lustinianus secundus regnavit annos XI.
Leo secundus regnavit an. III et menses III.
Tiberius teiiius regnavit an. V.

suntquc Romani imperatores.
CHRONICA QVAE FERVNTVR
IIL ISIDORI
SVB NOMINE AVGVSTINI ET HIERONYMI.
Chrouicorum Isidoriauoruni recensio ea, quae in libris quibusdani saeculo XI non
antiquioribus reperitur iuscripta chronica heatorum Augustmi et Hieronymi quomodo
difFerat a forma genuina, enarratio infra proposita ostendit. in universum sunt ipsa
chronica Isidoriana, ordinis scilicet eius, qui nobis est primus, prope accedentia ad
libros nostros CDEXZ, (^mhwicmn comnnine habet c.u:!'', sed multis locis corrupta (exempla
quaedam dedimus c. 49. 64. 1(39), nuUis ferc omissis (anni niundi quoque passim ad-
scribuntur), additis iis quae infra leguntur, non multis et nullius momenti omnibus.
missis minoribus apparet eum, qui Isidoriana ita recensuit, priucipium amplificasse ad-
hibito geneseos imperatorum mutasse substituto alio
hbro, laterculum qui menses ,
quoque et dies haberet, denique reges Langobardos vel potius duces Beneventi quinque
primos aduuntiatos ad c. 327 a temporibus Mauricii inde inseruisse eorumquo rccensum
post finem Isidori continuasse, quam continuationem ab hac sylloge aiionam sub titulo
'chronici ducuni Bcneventi Salerni Capuae et Neapolis' edidit Pertzius SS. o, 211 seq.:
finit ea a. 94S vel 949.
Libri chronica Augustini et Hieronymi exhibent ahi seorsum, alii inserta compi-
lationi Guidonis Ravennatis. prioris generis innotuerimt hi.
1. Vindobonensis n. 580 (antea hist. eccl. 147, theol. Lat. 486), aliquando lohannis V
Sambuci Tirnaviensis, saec. XI: post Isidoriana varia f. 151 — 165 chronica haec
leguntur sub praescriptione incipit chronica beatorum Augustini et leronimi.
nobis est V.
2. Parisinus n. 232 1 saec. XII f. 1
43' in omni re praecedenti parilis.
3. Breslaviensis univ. I fol. n. 127, antea b. v. Mariae in Henrichau {Archiv 11, 699)
sub titulo incipit cronica ieatissimorum patrum sancti Iheronimi jjreshiteri et
ieati Augustini episcopi horum chronicorum principium ponit finiens in Laniech

verbis annis septingentis septiiaginta septem et mortuus est. et cetera; reliqua
pagina vacat.
Vaticanus n. 1348 (vide supra p. 396) quamquam praescriptum habet: cronica
Ysidori sive, quod est verius, sanctoruiii Augustini et Hieronimi incipiunt, Isidorianorum
chronicorum formam sinceram proponit: novit igitur librarius recensionem utramque,
sed hanc de qua nginius non est secutus.
Guidonis Pisani lioniiiiis piactcrea igiioti ') conipilatio gcographicu bistorica scrvata
cst in codicibus tribus, qui sunt lii'-):
1. Bruxellensis n. ;38'.)0— 31)19 saec.XII, de quo dixerunt Pertz Archiv vol. 7 a. 1839
p. 537 seq.; Reiffeuberg i?«(W. de VAcadcmie de JBruxeUes vol. 10 a. 1843 fasc. 1

p. —
468 482 et fasc. 2 p. 75 82. — =
annuaire de la hibl. de Bruxelles a. 1844
p. 99 — 150; Schayes Bull. cit. vol. 12 a. 1845 fasc. 2 p. 73 — 83; Bock annuaire
cit. a. 1851 p. 41 — 130.
2. Florentinus Riccardianus n. 881 sacc. XIV incip. (cf. Arcliio 12, 731).
3. Breslaviensis univ. IV fol. 33 saec. XIV (cf. Archiv II, 704): libcr in priucipio
mutilus quamquani nomen Guidonis non habet et ex infra relatis alia omittit,
alia transponit, nihilominus recte ad Guidonem vidctur referri.
In BruxcIIensi libro, qui inter hos aetatc primum locum tenct, opcri iiracscribitur
incipii prologus lihri Ouidonis compositi de variis historiis pro diversis utilifatihus kc-
tori proventuris. ipsum prologum cuni inter omnes homines . . . conscquar praeuiium
ediderunt Pinder et Parthey cum Ravennatis cosmographia a. 1860 p. 446 — 451. epi-
gramma, quod volumen claudit (1. c. p. 452) hoc est: Felices tam magna queunt qui
dona mereri, Ut sua post ohitum vivere facta putent! Terra fretumque simid qtia con-
sistunt ratione Et regum series nos liher iste docet. Hic reperire potes positos ej; ordine
reges: Gentes monstra feras pandit et historias. Ex quibus liaec Guido documenta de-
cora rcliquit, Per quae perpetuo commemorandus erit. sequitur subscriptio utrum librarii
an ipsius auctoris nescio: in nomiiie domini nostri lesu Christi dci cterui anno ah in-
carnatione eius miHesimo centesimo XVIIII, indictione XII. opus constat libris quinque,
quibus quae contineantur, index operi praomissus enarrat; ad eum indiccm, quem ipsuni
subieci, compilationem descripsi.
Primus liher continet Italiam, urhes ct provincias Italie et Rmiumam historiam.
inest in eo (Brux. 1—36) descriptio Italiac pctita maximam partem cx geographo
f.
Ravennate ea quam cum hoc ediderant vel indicaverunt Pinder et Parthey 1. c. p. 452 504. —
subiciuntur ei i. 8 seq. notitia urbis Romae secundum regiones XIV inscripta incipit
liher de origitie, situ et qualitate Romane urhis, item f. Tiseq. itincrarium quod dicitur
Antoninianum. hoc excipit f. 31 pars ca quam cdiderunt Pinder ct Parth('y p. 501—546

sub titulo incipit liher dcscriptionis totius maris sumpta item ex geographo Ravennate.
finem libri primi facit itinerarium maritimum id quod subiungitur Antoniniano.
Secundus de regni militieque vocahulis, de cdificiis jmhlicis, de hahitacidis, de civi-
hus et de anulis. collectanea haec Brux. f. 37 —
44 omnia pctita sunt ex originibus Lsi-
dori, ubi redeunt sub titulis iisdem.
Tertius de divisione orhis, de Asia, de Africa, de Europa: nomiiM philosophorum:
de mare mediterraneo : de finihns maris: de insidis et promontoriis: liucusque oceani in-
side; de promuntoriis : de montihus ceterisque vocahidis. ei titulo respondent quae
leguntur iu Bruxellensi f 44 (ubi diserte praescribitur : inc. liher III de divisione orhis)
— 53. primo loco post Isidoriana quaedam proponuntur quae ediderimt Pinder et Parthey
p. 547 — 556
de Asia Africa Europa sumpta ex Ravcnnate. cx codcm veniunt iwmina
philosophorum edita Archiv 7, 538. reliqua capita sunt Isidoriana, in his etiam tractatus
brcvis de indictione editus apud Arevalium vol. 3 p. 511 ex codice bibliothecae Albaniae
Isidori.
1) Pisanam compilationis oiiginem idoueis argumentis demonstravit Bock 1. c. p. 123 scq. itaque quam-
quam et nomen et tempus conveniuut, Guido hic non potest esse Guido Casinas presbyter c. a. 1112 memo-
ratus a Petro diaoono in libello de viris illustribus c. 41. 2) Kxcerpta e.\ Guidone quae passim often-
duntur (Floreut. Slagliabeech. 28,51 v. Archiv 12,734; Mutin. VI B 12 1. c. p. (j97 ; Koniae S. Crucis n. 28G
1. c. p. 399; Mediol. Ambros. K 104 sup. 1. c. p. 611) praetermisimus.
ADDITAMENTA AD CHRONICA MAIORA. 497
Quartiis liber rcgum cronicas leronimi vt Augtisiini. libcr regum qui dicitur, chronica
sunt relata in codice Bruxellensi f. '}o — (31, scilicet Isidori minora continuata ox Beda
aliisque ad a. 11 08, edita a Pippino inde SS. 5,04. ad continuanda clu'onica ca cum
spatium vacuuni librarius reliquisset, in co postea perscriptum cst carmen in victoriam
Pisanorum, Genuensium aliorumque Italorum de Timino Saracenorum rege a. 1 088 (edidit
Reiffenberg annuairc 1844 p. i 12 seq.) a Guidonis compilatione alienum. hiscc chronicis
subiciuntur f. 64 — 74 quae attribuuntur Augustino ct Ilieronymo, vcrc Isidoriana maiora.
in Breslaviensi hbro eadem chronica leguntur post ea quae in Bruxellensi Guidonis
librum quintum constituunt.
Et quintus Alcxandri mayni historiam. Darctam et Troianam ystoriam '). incipit
liber in codice Bruxellensi f. 74 : incipit liher historiae Magni Alcmndri imperatoris.
sequitur f. 110: Darctis Frigii historia de devastationo Troie a Cornclio Nepotc Salustii
Crispi dc Grcco in Latlnuni translafa; similiter Ricc. f. 43, finiens f. 52': hucusqiie
hystoria Durctis seribitnr qui Frigins fuit. subiuncta sunt epitaphia duo Hectoris: dc-
fensor patric (Baehrens anthol. vol. 4 n. 147) et AchiUis: PeUite ego sum (1. c. n. 146).
sequitur Brux. f. 120: origo Troianorum ct cxilium Troic. incipit: Thetis dicta est
mater; item Brux. f. 120: lihcr Eneidum de itinerc suo et quomodo se cgit, finiens in
Ricc. sic: Albcnos riuitas suhdita cst~). his subiunctus Brux. f. 138, Ricc. f. 72 liber
hisforic Rotnanc est Pauli diaconi historia Romana breviata: incipit jirimus in Italia
(= Paulus 1, 1), finit in Riccardiano Assuriamque popidatus (= Eutropius sive Paulus

10, 16), in Bruxellensi Vahntiniano mortuo tenuit (= Paulus 11, 7). haec omnia simi-
liter perscripta sunt in Breslaviensi.
Subieci indicem plenum ad capita Isidoriana et prima c. 3—5 (nam c. 1. 2 ab-
sunt) et postrema c. 404—410 (nam quae apud Isidorum sequuntur item absunt); ex
reliquis selegi potiora. in uuiversum epitomator Isidorum presse secutus complura
resecuit, pauca addidit eaque fere inutilia. ,
1) Vocabulum quintus est in Bruxellensi a raauu secunda

in lioo pro daretam est et in Riccardiano.
laretam. extrema el eodem adscriptum manu
troianam ystoriam Iiabet liiccardianus, omittit Bruxelleusis; in
secunda: VI continet historiam Romauam. 2) Daretis liljellns quaeque ei subiiniguntur eodem ordine
perscripta sunt in libro saec. IX/X Florentiuo Laur. plut. 66 n. 40, de quo supra p. 308 seq. exposui, et inde
fortasse venerunt in hanc compilationem.
CHRONICA II. 63
:
498 CHRONICA PSEVDOISIDORIANA
Isidonis c. 3. In principio creavit deus caelum et terram. clie prima facta est
lux. die secunda factum est firmamentum et divisae sunt aquae ab aquis. die tertia
congregatae sunt aquae ,
quae crant sub caelo , et apparucrunt arida et procosse-
runt oninia germina terrae. dic quarta facta sunt luminaria in firmamento caeli. die
quinta produxerunt aquo omnia reptilia et natantia ct volatilia. die sexta produxit terra
omne genus quadrupedum et repentium et in eo die fecit deus homineni de limo tcrrae
et de costa eius fecit mulierem et posuit eis nomina, viro Adam et mulieri Aeva et posuit
eos in paradyso. die sabbati requievit ab universo opere 'quod patrarat' (om. V^).
margo: Secundum dogmam Phariseorum pro eo, quod legitur iu genesis, mascu-
kim feminam creavit eos. asserunt iuxta eorum fallaciam duas uxores habu-
et
isse Adam, primam nomine Lilid et propter quod ei subdere noluisset, idco
dominus misisset soporem in Adam et tulisset unam de costis eius et fecit etiara
illi sociam, etiam uxorem secimdam, cum quo [sic] peccavit, ut legitur. in
prochemio genesi scribitur: anni vitac Adam DCCCXXX et mortims est in die
sexto ,
qui in eo factus est et in illo peccavit , ideo in eo moritur, sicut dixit
ei dominus: in quocimiique die manducaveris (manducaveriti erasa linea V) de
ligno, morte morieris. ideo ct in ipsa die VI mortuus est in anima et in
corpore, et in illo die Christus pro sakitc eius passus est. et sepultus est Adam
Ebron civitate, que distat XXIP"^ milibus ab lerusalem, et cum eo uxor
in
non post muUum tempus in spekmca duplici.
eius
1. Cognovit Adam uxorcm suam et pcperit Cain et Abel. fuit Cain agricola et
Abel pastor ovium. sed Cain impius occidit Abel. in cuius loco natus est Sed anno
ducentesimo tricesimo quinto Ade. vixit autcm Adam ann. UCCCCXXX et mortuus est.
marg. Phinxit Adam et Aeva Abel fikum suorum a('.')na . . .
5. Seth autem anno CV genuit fikum vivente Adam, quem vocavit Enos CCXXV
ann. Adae. ipse caepit invocare dominum ct vixit Seth ann. DCCCCXII et mortuus
est centesimo XII anno post obitum Adac.
17. Noe habens ann. D genuit Sem. tunc iubente domino facit archam et DC
anno vitae suae factum est diluvium. liic est annus centesimus Sem, quando aquae
diluvii inundaverunt super terram, tunc quando dominus ait ad Noe: non permanebit
apiritus meus in homine in aeternum, quia caro est eruntque dies ilkus CXX annorum
et tactus dolore cordis intrinsecus precavens in futurum: penitet me fecisse eos. tum
prohibitae sunt aquae de caelo et dirupti suut ibntes abissi et cataractae caeli apertae
mense uno. et hic perficitur numerus
sunt et steterunt aquae super terram anno uno et
annorum primae aetatis IDCLVI. vixit autem Noe ann. post diluvium CCCL et fiunt
omnes dies cius DCCCCL anni et mortuus est. computantur ergo a constitutione mundi
usque ad dikivium IICCXLII anni.
ad c. 31 marg.Et a diluvio ad nativitatem Habrahae numerantur anni mille LXX
natus autcm Habraham tcmporibus Nini anno regni cius XLII. et a na-
est
tivitate Habrahae usquc quo vcnit in tcrra Chanaan fuerunt anni LXXV. eo
tempore legem circumcisionis accepit. deinde usque ad exitum eius anni
CCCCXXX. secundum historiam Horosii Pauk [1, 1, 5] sunt autem ab Adam
usque ad Ninum regem Assiriorum, qui regnavit annos quinquaginta tempori- ,
bus, quando natus est Habraham, anni tria mika C octuaginta quattuor et a
Nino usque ad Octavianum Cesarem Augustum anno sui quadragesimo secundo,
quando natus dominus lesus Christus, coguntur [sic] anni duo milia quin-
decim, qui faciunt iusimul anni quinque milia centum nonaginta novem.
ATTRIBVTA AVGVSTINO ET HIERONYMO. 499
Xinst c. 33. Hic finitur numerua seeundae aetatis tria milia centum octaginta quattuor
annorum.
c. 49 eodemque tempore Ceerops Athenas condidit et ex nomino suo Atticus Atlieni-
ensis vocavit.
ad c. 5!> marg.: hucusque libri Moysi continent gesta annorum IIIDCCLXXXIIII.
iudices.
c. 64 ludei quoque dactilum metrum invenerunt eo tempore.
c. 93" adest: Achialon ann.,X.
ad c. 94 mnn/. Huius anno IIII'" regnavit Aeneas ann. IIT et ante ipsum reg-
naverunt lauus et Saturnus Picus Fauuus et Latinus in Italia annis circiter CL.
post Labdon ludei in ditionem redierunt alienigenis ann. XL, qui copulantur
temporibus iudicum posteriorum.
c. !)8 marg. Huius secundo anno regnavit Ascanius, post hunc Silvius Eneae
filius et Ascanius usque ad Mulium avum Romuli ann. CCCLXIHI.
c. 140. Iluius temporibus Romulus et Remus Romam monte Pala- condideruut iu
tino kalendas Maias. qui fuerunt filii Hereae Nummitoris

Silviae, quae erat filia
frater [sic] regis Amulii virgo Vestalis, sed constuprata a consodalibus [skj ludis
Sabinae raptae anno ab urbe condita tertio. Remus et Romulus nutriuntur a
pastore Fabio iu silva.
post c. 148. Eo regnante Roma condita est a Romulo, qui regnavit Romanis XXVIII
ami. Romanorum reges VII ab Amulio usque ad Tarquiuiura Superbura imperave-
runt ann. CCXLIIII.
c. 160. 161. loachaz et loachim ann. XXI. hic tributarius est Nabuchodonosor factus
et post duos annos Sedechias a Chaldeis ductus captivus etexpugnata est leru-
solima anno XI regni cius.
ivfcr c. 102 ct 103. Eo tcmpore captivitas ludeorum facta est ann. LXX usque ad
Cyrum regem Persaruni. Iiic secundo imperii sui anno dedit potestatem ludeis
in patriam revertendi. regnavit autem ann. XXXI.
c. 169. Phytagoras quoque philosophus et medicinae artis inventor clarus habetur.
%wst c. 109. Carabisses anni VIIII et (?) magi duo menses VII.
post c. 19!'}. nam fuit Asia sine ducibus ann. VIIII.
niarg. Alexandor post evictum Darium regnavit ann. VII. Seleuchus ann. XXXII.
Antiochus ann. XVIIII. alius Antiochus anu. XV. Seleuchus ann. XV. item Se-
leuchus ann. III. Antiochus magnus ann. XXXVI. Seleuchus ann. XII. Antiochus
ann. XI. sub hoc passi sunt Machabei. Antiochus Eupator ann. I et mens.
VII. Demetrius aun. XI. Alexander ann. VIIII. Deraetrius ann. HI. huius
regni ann. secundo Symon pontifex ludeorum factus est et vixit ann. VIII.
lohannes anu. XXVII. Aristobolus rex et pontifex ludeorum ann. I. Alexander
ann. XXVII. Hyrcanus ann. XXXIIII.
Salina Alexandra ann. VIII.
post c. 234. Nativitas Christi, sexta Herodes alienigena ann. XXXVII.
mundi aetas.
huius trigesimo tertio anno natus est dominus noster lesus Christus ex virgine
Maria iu Bethlehem Augusto duodecirao et Silvano secundo, die dorainicoj VIII
kalendas lanuarii, imperii Octaviani Augusti anno XLII. pulsis regibus a Roraanis
a consulibus et tribuuis ac gubernata per annos

dictatoribus res publica est
CCCLXHH usque ad lulium Caesarem, qui regnavit annis IIII et menses VH.
cui successit Octavianus Caesar Augustus, in cuius XLII anno natus est Christus.
post quera regnavit Tiberius ann. XXIII, in cuius anno baptizatus est dorainus XV
a lohanne, cuni esset XXX
anuoruni, et post hos predicavit annos duos et menses
tres usque ad Tyberii annum XVIII.
c. 237 ad ann. XLII add. indic. IIII.
63*
500 CHRONICA PSEVDOISIDORIANA
c. 238. 239 om. V {ubi vacat f. 157') et Parisinus.
c. 240 anno doniini tricesimo nono indictione XII Gaius Oallicula regnavit ann. III et
mens. X.
marg. consules hahet a Gaio ad fmem Vespaskmi, sumptos cx Prosjyero c. 400 482 —
(vide vol. 1 2). 366).
c. 243 anno domini XLIII indictione I Claudius i-egnavit ann. XIII mens. VIII dies
xxvmi.
c. 246 anno domini LVII indic. XV Nero regnavit ann. XIII mens. VII dies XXVIII.
c. 250 anno doniini LXX indict. XIII Galba menses VII.
anno domini LXXI indict. XIIII Otho menses tres.
et ipso anno Vitellius regn. menses VIII.

anno domini LXXII ind. XV Vespasianus regnavit ann. VIIII menses XI dies
XXII.
c. 252 anno domini LXXXI indict. VIIII Titus filius Vespasiani regnavit ann. II et
mens. II.
c. 257 anno domini LXXXIII indict. XI Domitianus frater Titi regnavit ann. XV et
mens. V.
c. 262 anno domini XCVIII ind. XI Nerva regnavit ann. I mens. IV.
c. 264 anno domini XCVIIII XII Traianus regnavit ann. XVIIII et mens. VI.
ind.
c. 268 anno domini CXVIII ind. prima Adrianus regnavit ann. XXI.
c. 272 anno domini CXXXVIIII ind. VII Antoninus Pius regnavit ann. XXII mens. IIII.
c. 276 anno domini CLXI ind. XIIII Antoninus minor qui et Verus et Lucius Aurelius
ann. XVIIII mens. I.
c. 278 anno domini CLXXXI ind. III Commodus regnavit ann. XIII.
c. 281 anno domini CXCIII ind. I Helius Pertinax regnavit ann. I et mens. VI.
c. 283 anno domini CXCIII [sic] ind. II Severus Pertinax regnavit ann. XVIII.
c. 2S8 anno domini CCXII ind. V Antoninus Caracalla filius Severi regnavit ann. VII.
c. 290 anno domini CCXVIIII ind. XII Macrinus regnavit ann. I.
c. 29 1 anno domini CCXX ind. XIII Aurelius Antoninus regnavit ann. IIII.
c. 294 anno domini CCXXIIII H Alexander regnavit ann. XIII.

ind.
c. 297 anno domini CCXXXVil ind. XV Maximus regnavit ann. III.

c. 300 anno domini CCXL ind. III Gordianus regnavit ann. VI.
c. 302 anno doniini CCXLVI ind. VIIII Philippus cum Phihppo fiho suo regnavit
ann. VH.
c. 305 anno domini CCLIIII ind. I Decius regnavit ann. II et mens. III.
c. 307 anno domini CCLIIII [sic] ind. II Gallus et Volusianus fihus eius regnaverunt
ann. II et mens. IIII.
c. 309 anno domini CCLVI ind. IIII Emilianus mens. III.
Valerianus et GaUienus regnaverunt ann. XV.

c. 313 anno domini CCLXXI ind. IIII Claudius ann. I mens. VIII.
c. 316 anno domini CCLXXII ind. V Quintilius dies XVII.

ipso anno Aurelianus ann. V et meus. VI.
c. 318 anno domini CCLXXVII ind. X Tacitus mens. VI.
ipso anno Florianus mens. II et dies XXVIII.

c. 320 eodem anuo Probus ann. VI mens. Vnil.
c. 322 anno domini CCLXXXIIl ind. I Carus cum filiis Carino et Numeriano ann. II.
c. 324 anno domini CCLXXXV ind. III Diochtiauus et Maximianus ann. XX.
ATTRIBVTA AVGVSTINO ET HIERONYMO. 501
ante c. 327 pro tifnh: HAEC SVNT NOMINA IMPERATORVM CHRISTIANORVM

QVI ROMAM ET CONSTANTINOPOLIM REGNAVERVNT ET REGVM SEV
PRINCIPVM LANGOBARDORVM.
c. 327 Gallieiius fsicj regn. ann. II.
c. 329 anno domini CCCV ind. VIH Constantinus Magnus imperator regnavit ann. XXX
et mens. X.
c. 335 anno doniini CCCXXXV ind. VIII Constantiuus Constantius Constans imperatores
regnaverunt ann. XXIIII et mens. V dies XUI.
c. .545anno domini CCCLX ind. IH lulianus ann. VI mens. VIII.
c. 340 anno domini CCCLXI ind. IIII lovinianus mens. VII.
a. 34S anno domini CCCLXII ind. V Valentinianus et Valens frater eius ann. XIIII
mens. V.
c. 5.5,8 anno domini CCCLXXVII ind. V Gratianus et Theodosius Magnus ann. V.
c. 5.5^ anno domini CCCLXXXII ind. X Valentinianus et Tlieodosius Magnus solus ann. XII.
c. 362 anno domini CCCXCIIII ind. VII Tlieodosius cum Archadio filio suo ann. XIIII
simulque et Honorio.
c. 565 anno domini CCCCVII ind. V Theodosius cum Archadio et Honorio filius [sicj
eius ann. XLII.
c. 371 per idem tempus Honorius cum Theodosio regn. ann. XXV.
c. 376 post cuius tempus Theodosius minor Archadii filius regn. solus ann. XXVII.
c. 380 anno domini CCCCXLVIIII ind. II Marciaims ann. VI m. VI.
c. 383 anno domini CCCCLVI ind. VIII Leo cum Leone filio suo ann. XVII mens. VII.
c. 386 anno domini CCCCLXXIIII ind. XI Zenon ann. XVII m. VI.
c. 389 anno domini CCCCXCI ind. XIII Anastasius ann. XXVII m. 11 dies XXIX.
c. 394 anno domini DXVIII ind. X lustinus maior ann. VIIII mens. II.
marg.: temporibus lustini raaioris et lustiniani imperatorum fuit sanctus Benedictus
abbas sub lohanne papa. tunc temporis Theodericus rex in Italia praeerat et
a beato Benedicto usque ad Gregorium papam anni sunt LXXVIII.
c. 397 anno domini DXXVII ind. V lustinianus ann. XXXVIIII m. VII dies XIII.
c. 401 anno domini DLXVI ind. XIIII lustinus minor ann. XII m. X d. XX.
ad c. 402 add. Parisinus manii diversa: Albuinum sibi [regjem fecerunt anno ab in-
carnatione domini DLXVIIII ind. I reg(na)v(it)que [I]talia ann. lU et mensibus
VI: quando obiit, erat ind. IIII.
c. 404 anno domini DLXXVIIII ind. XII Tiberius Constantinus ann. III m. X d. VIII.
c. 405 ut Isidorus.
c. 406 anno domini DLXXXIII ind. I Mauricius ann. XX m. HI.
Huius primo anno prima ind. in Benevento primus dux factus est Zotto, qui sedit
ann. XX.
et XXI eius anno V ind. factus est Archis dux Beneventi qui sedit ann. L.
c. 407. 408. 409 fere ut Isidorus.
c. 408^ post c. 409: eo tempore sanctus Gregorius papa Romae insignis habetur.
c. 410 anno domini DCIII ind. VI Focan ann. VII.
c. 411. 412. 413 ferc uf Isidorus.
c. 414 anno domini DCX ind. XIII Eraclius ann. XXX m. 11.
Huius XXII anno, V ind. AIo Arichis filius dux Beneventi ann. I m. V.
et XXIII eiusdem anno, VI ind. Rodoaldus dux Beneventi ann. V.
item in XXVIIII ipsius anno, XI ind. Grimoald Rodoaldi filius ann. XXV.
c. 415. 416. Dehinc quintam agit anno imperii Sisebutis gloriosissimus princeps Hyspania
plurimos Romanae militiae orbis sihi rebellandos subiecit et ludeos sui regni sub-
ditos ad Christi fidem convertit.
lY. ADDITAMENTA AD CHRONICA MINORA.
1. ex codd. Amiens n. 221; Paris. n. 759'); CheUenham n. 2812.
Nomina imperatorum et adnotationes paginis dnabus iuxta positis exhibet codex

Ambianensis, duo alii primum imperatores recenseut, deinde adnotationes a suis locis
seiunctas. qiiae uncis quadratis comprehendi, adsunt apud Isidornm.
|Anastasius annis XXVII).

[Pulgentius episcopusj doctor [praedicatur].
[lustinus annis XXIII].
Boetius vir summe prudentie claruit (clarus Ch.).
[lustinianus annis XXXYIIIJ.
Sanctus Benedictus monachorum pater fuit.
[lustinus] niinor [annis XIII (xui Ch.)].
[Arnienii Christi fidem (f. ehr. Par. Ch.) suseeperunt.]

[Tyberius annis IIII (iii Am..)].
Herminigildus (hemin- Par.) rex a patrc heretico occiditur.

[Mauricius annis XX].
Sanctus Gregorius papa floruit.
[Focas annis VIII].

Templum Pantheon ecclesia Christi Rome efficitur.
Eraclius annis XXXI.

Hic Cosdroe victo crucem Christi lerusalem reportavit.
Constans fiUus eius annis XXVI.
Monothelitarum (bonoth- Am. errore miniatoris) heresis condemnatur.
Constantinus annis XVI (xxui Am.).
Constantinopolitana synodus agitur.
lustinianus aimis X.
Sanctus Leodegarius episcopus ab Ebroino interficitur.
Leontius annis III.
Arabes Aifricam infestant.

Absimarus qui et Tiberius annis VII.
Sergius papa dominice crucis partem invenit.
lustinianus iterum annis VJ.

Iste Cersonam insulam totam destruxit.
Phihppicus qui et Bardanius anno I.
Hic hereticus fuit: propterea condemnatur.

Anastasius qui et Arthemius (anthemeius Ch.) anuis III.
Iste fuit vir cathohcus.

Theodosius anno I.
:: :
ADDITAMENTA AD CHRONICA MINORA. 503
Iste de regno eiectus clericus factus est.
Leo annis XXIII.

Hic sanctoi-um imagines atquc rcliquias abliominabatur.
Constantinus annis XXXIIII (xxxiii Par.).
Iste persecutionem excitavit in ecclesia dei.
Loo Cazarus annis V.

Saxones Oliristiani efficiuntur.
Constautinus Leonis filius annis X.
Scptima synodus Coustantinopoli celebratur.

Karlomagnus (^liarolus magnus Am.) annis XLVII.
Hic ex rege Francorum factus est imperator Romanorum.
Ludovicus (lod- Am.) Pius filius eius annis XXVII.
Sanctus Egidius confessor obiit.
Lotharius Ludovici (lod- A)H:) filius annis XV (xui Am.).

Huius anno secundo 111° nonas Maii factus est eclypsis solis (solis oin. Am.).
Ludovicus Lotharii filius annis XXXIII (xxxui Ch.).
Eabanus de laude erucis librum composuit.
2. ex margine cod. Berolinensis Fliinipps. n. 137 = 1896 saec. IX (siipra p. 418).
ad Arcadium:
Gothi Italiam [injgre[diuntur].
ad Honorium:
Alaricus rex Gothorum Romam invadit.
ad Zenonem:
Odoacer rex Romam obtinuit.
ad lustinnm I:
Benedictus abbas claruit.
ad Tiherium:
hucusque imperatores Romani.
ad Mauricium
hic Mauiicius Grecus (supra v. add., lect. incerta) de Cappadocia fuit.
Narses patricius Totilam Gothorum regem in Italia occidit.
3. ex codd. Londin. Cotton. Tit. D XIX saec. XV et Moelkensi item saec. XY.
ad Carum:
in flumini Tigridc submersus abiit [sic].
ad Diocletianum
postea semetipsum intcremit.
ad lulianum:
hic inter blasfemias a domino permutatur.
ad Theodosium I:
hucusque Eutropius.
ad Marcianuiii
Roma Capua Adversa Nola a Vandolis capiuntur.
ad Leonem I:
Odoazar Romam et omnem Ytaliam capit.
ad Zenonem:
hic deditYtalyam Theodorico regi Gothorum.
Hosmido [sic] papa dedit Lodovico regi Francorum coronam auream et tunicam
anno domini CCCCLXXV, ab urbe condita MCCXXVH.
504 ADDITAMENTA AD CHRONICA MINORA.
ad Anastasium:
Longobardi a Pannonia egreditintur.
ad Maurickwi:
Beneventum ab eo capitur, ubi primum ducem constituit Zociam.
Longobardi monasterium Casinense destruunt.
ad Phocam:
primus imperator cx genere Grecorum.
ad Heraclium:
Cosdrae rex Persarum ab eo devinc (Cosroex rex permus [?] devincitur in ponte
zum gulden tor Moelkensis).
4. ex cod. Vaficano Ottohoniano n. 404 XV.

saec.
Tertio anno imperii huius [Ueraclii] Persa Cosdros vel partem Romanae rei publicae
cepit, devastavit lerosolimam et venerabilia loca incendit, et populorum copias
captivavit una cum patriarcha Zacharia et pretiosum lignum in Persidem duxit.
Anno autem eius XII Cosdroe in Pcrside interemptus est et captivitas revocata est et
vivifica crux restituta in suis locis cursus [siij ercctis.
Tunc et Saraceni orsi suut universitatis desolationem VI° C" XXVI anni ind. VII.
Constantinus filius annis XXVIIIL hic in Sicilia interfectus cst. sub quo plurima pars
rei publicae a Sarracenis desolata est.
Constantinus nepos Eradii annorum XVII: sub quo Bizancium a Saracenis devastata
est et sexta synodus XIII" anno eius facta est Constantinopolim et quam plurimum.
lustinianus fiHus eius anno X.
Leontius annis III.
Tiberis qui et Absimarus armi VII.

lustinianus secundus XIIII. VI.
Philippus qui Bardamus annum unum.
Anastasius qui et Archemus anni II.
Theodosius anno uno.
5. ex variis Ubris.
sub Arcadio:
Sanctus Ambrosius ad deum migravit in corpore.
Flor. S. Crucis 27, 7 in margine; Flor. Ashburnh. 1404.
sub Gratiano:
Ambrosius clarus habetur.
aiig. A, VIII, 244.
post Leonem maiorem:

Leo minor ann. I. Theotrichus rex Romam obtinuit.
Sangall. n. 231 saec. IX.
sub lustiniano I:
Benedictus auctor monachorum claruit.
Flm: Laur. Gadd. 90, 17, 1.
stib Mauricio:
De genere Graecorum primus.
Chig. A, Vin, 244.
ADDITAMENTA AD CHRONICA MINOEA. 505
sub Mauricio (Lond. Ilarl. .'}941, Vind. nsO), snh PJmm (S. Cruc. 27, W ; S. Marci f>82;
Laur. 19, .32; Urh. 141; Esc.):

Gregorius (eo tempore ins. Lond.) Romanae urbis pontifex, cuius faraae fulgor totum
terrarum orbem penetravit, Anglorum gentem, id est Saxonum, per duodenos
(duodenis Lucc.) a se missos (misso Litcc.) ad Britaniam auiris (auris Lucc,
pro hoc voc. versus vac. Vind.) quam (qua Marc. Urh. Laiir.) nunc (auiris q.
n. oni. Esc.) ipsi (ipsis Imcc.) Saxones lectis (eiectis Lond., eiecti Esc^) de
illa insula, immo et (ut Laiir. Esc.) verius dicam de minore a (in ins. Urh.)
maiore (maiorem Lncc.) orbe diviso (diuisio Lucc, diuisi Esc.) Brittonibus penc
(bene Marc. Urb. Esc.) cunctis (uentis Esc.) sub sua potestate redactum (redac-
tis Lond.) redeunt (redemit Esc.) ad Christi fidem a paganae (pragane Laur.)
pravitatis (paru-Marc. Urh.) divortio.

Lond. Harl. 3941; Flor. Laur. 19, 32; S. Crucis 27, W; S. Marci 682; Rmn. Urb.
141 ; Vindoh. 680 ; Lucca II n. 66 Escnr. d\ I, 2 Paris. 7698 (hreviata) ; Guel-
•
:
ferhyt. Helmstad. n. 174 (omisi).
sub Tiberio II:

Gregorius papa Romensis (romanis Ashb.) insignis habetur et Euticiani hereses
(heres Cruc.) destruxit.
Flor. S. Crucis 27, 7; Flor. Ashhurnh. 1404.
std) Tiberio II:

[Langobardi] cum Alboin rege eorum [Italiam capiunt].
Chig. A, VIII, 244.
snb Anastasio II (a. 713 — 71G):

Saraceni (in ins. Esc. 2) Yspaniam ingrediuntur fraude, cum Roderico rege Gotorura
bellum committunt et totum regnum Yspanie occupant.
Escur. B. I. 11 et &, I, 2.
sub Theodosio III (a. 716):

Karolus princeps Francorum apud Saracenos prelium comraisit supra B.arra fluvium
et vicit et tunc experti sunt Saraceni Francorum prelia.
Escur. B. L 11 et d; I, 2.
6. Clansulae.
Ab exordio mundi usque in tempus, quo Ysidorus hanc parvam cronicam notavit, fuerunt
V»DCCCLVII. DCXCVL
Laur. Gadd. pl. 90, 17, 1.
Ab inicio mundi usque ad XVII Eraclii annum sunt anni VDCCCCXXIIII.

Amhrosianus H
187 inf.
Fiunt igitur ab exordio mundi usque in presentem eram, hoc est in annum quintum
imperatoris Eraclii et quartum (uii Fisw.) annum Siseboti (syziboti Vcn.) principis
gentis Gothorum anni VDCCCXII [sic]. post completionem huius temporis fluxe-
runt anni LX , sciiicet a tempore Clodoarii usque ad XV""" annum regni itemque
Clodoarii (clodochi Vind.) ac nepotis (nepotes Vat. ante corr.. uepettes Ven.) ipsius,
quo ipse cum ingenti exercitu contra Danos (om. Vat.) abiit, estque a dormitione
sancti Sulpicii (supplicii Ven.) XXVI'"^ (xxu*"= Ven.; qui ins. Vind.) in cyclo 1° (uero
Ven., quinto Vind.) Victorii CVIII cum bissexto, in aera (mera^wo inera Ven.) ubi
nomina consulum et Maximi (sic sj). vac. relicto Vat., nuUo sp. Vcn. Vind.)
habentur esse monstratur. hoc ideo dictum est, ut facilius deinceps reliqua ac
futura summa annorum cognoscatur (hoc . . . cognoscatur om. \'at.). additis ergo his
CHRONICA n. 64
:
50G ADDITAMENTA AD CHRONICA MINORA.
LX annis fiunt (sunt Vcn. Vind.) a nuindi initio anni VDCCCLXXIII (Ixxuiii Vhid.),
de sexto vero miliario fiunt (sunt Vcn. Vind.) residui anni CXXVII.
Vaticamis rcginar n. 29i; Vcnctiis Marcianus Lat. II, 47; Vindohonensis 4831.
Invenimus collectum esse hanc coronicani sub era DCLXVI, sicut et in alia huius doc-
toris, quam prius edidit, repperimus cronica, per quam et hanc legimus eram.
deinde a sequenti era DCLXVII usque in lianc presentem eram, que est DCCLXXI,
creberunt anni CXVI, qui additi ad superiorem huius cronice summam faciunt
simul omnes annos ab exordio mundi usque in hanc praefatam DCCLXXXI [sic]
eram VDCCCCXLII. (= diijcstis) liis itaque ita diestis fatemur denique difficile
posse quemquam hominem annorum summam post etiam tempore (tempe cod?) in-
carnationisiam domini, pretermissa quoque era veritatis indice, per reges et prin-
cipes conputare et in errore minime incurrere. proinde ergo necesse quippe est
secundum morom prorsus eram illam partire, que suo reppererit tempore incurrere
et quod partiendo invenerit, hoc quippe faciat nd ere maiore adicere, que ab
Adam usque ad Christum noscitur percurrcre; tunc sane probabitur quisque se
scihcet ad veritatis potius tramite pervenisse.
Escurialensis Q II 24 (nobis C) saec. VIII post c. 2<l(i est cognitum; prima verha ad
DCLXVI rcpctit codca: Tolctanns 7'). 11 (dcscripfa halini a.h Einddo ct Bcrnaysio).
1. Sid)scriptio Rcccstiinthiann.
Subscriptio Recesuinthiaua, de qua supra p. 411 dictum est, quatenus adest in codicibus
a nobis aut plene aut ad specimina adiiibitis, legitur post c. 265 cfficiuntiir in
libris QH 1. 7. 14. 16. 23, post c. 266 cst cognitum in libris 3. 13. 15 ita:
Colligitur (collegitur //l omne {inn. 14) tempus ab exordio niundi usque in (ad in 13)
praesentem (annum ins. If 13'') gloriosi (oni. JI) Recesuinti (receusuinthi 15, reces-
suinthi 23, recessuinthin //, recessuithin 13, recisuindi 14, cessuinthi 1; dcindc prin-
cipis ins. II 1. 7. 13. 15. 23) annum (anno Q, annus U, annis 13, om. 1) X (an-
num X gl. r. 15), qui est (hic finiunt 7. 14) aera DCLXL (dclxui 16, dcxcui post
annuin mundi 1 5, dclxu 23 , dixuiii //, dclxlui Lcidcnsis Vossianus), annus (aiTs Q,
om. 13) VDCCCLVIIl (ridcccluii // I. 15. 23 ct Lcidensis, udccclui 13).
In cod. Paris. 7674 et Londiniensi Burueiano u. s [)ro Recesuiuti anno deciino sub-
stitutus est decimus (iloriosi principis Sischnti; iu Paris. 10293 et m. 2 in Paris. 17S75
et in Bruxellensibus 4687. 5447 annus est gloriosi Recensuinthi princip)is, qui est
EracUus {= era). — Eandem sic exhibent codices Paris. 7601 et 7675 et ex cod.
Lexoviensi Par. 1 1676
Colligitur omne tempus ab exordio mundi usque in praesentem annum decimuni glorio-
sissimi (gloriosi Lcx.. om. Par. 7675) Recesuinthi (resesuinthi Par. 7(101 antc corr.,
recensuinthi Lcx., om. Par. 7675) principis, qui praesens annus scihcet est era
DCXCVI, id est sunt, ex quo (e. q. om.
sexcenti nonaginta VI anni transacti
Par. 7601) era annorum, sicut superius dicit, a Caesare Augusto
singulorum
constituta (constita Par. 7()75) est, quod est autem illud tempus quod colligitur
(q. c. oni. Par. 7601) ab exordio mundi? videlicet anui VDCCCCLVII (udcccluh
Lex.). era autem figura dicitur esse geometrica. ordo litteraturae est. colligitur
omne tempus ab exordio mundi usque in praesentem gloriosi (om. Par. 7075)
Recensuinthi (recensunthi Par. 7601) principis annum decimum, qui est era DCXCVI,
anni VDCCCCLVII (udcccluii Lex.). utrum autem Recensuinthi an Recessuinthi
(recensunthi an recessunthi Par. 7601, recensuinthi an receusunthi Par. 7675)
dicatur, nihil intelligentiae obsistit: est enim proprium uomen (om. Lcr.j cuiusdam
tunc temporis Hispaniarum regis (om. Lc.r.).
vEKsnv o( 'LCJRit^'^
9^3
3 12b2 DMS^b 57M5
ki*.
R/.
: '
^^. - '--JS^
:.^
i'
•
«^f^'
.> >.
»f.''-A
îMî^y
•v.^
(^'\^^4^r-^<
.Xû
^W
>;#-
V 'W^
V ^ r
s« •
-\^-
«^'%>:X*> :
^ k

Chronicaminorasa11momm BW PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chronicaminorasa11momm BW PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

SOCIETAS APERIENDIS FONTIBVS

AVCTORVM ANTIQVISSIMORVM TOMVS XI

CHRONICORVM MmORVM SAEC. IV. V. VI. VII

ACCKDVNT TABVLAE DVAE

Aulae Vimariensis officina typographica.

llydatii Lemici coHtinnatio chronicorum liicronymianorum ad a. CCCCLXVIIl 1

MarceUini v. c. comitis chronicon ad u. DXVIII continuatHm ad a. DXXXIV 37

V. Continuatio Hispana a. DCCLIV \

VL Epitomc Ovetensis a. DCCCLXXXIII 370

chrmiicorum epitome ed. a. DCXXVII \

Add. I. Auctarium chroniconim maiorum ad a. DGXXIV .... 489

//m — eius epitumae cod. Matrit. uuiv. 134 saec. XIII.

ifn = eius epitoniae apograplium Perezianum cod. Matrit. bibl. nat. F 38

( ) distiiiguunt quao in hac epitome reperiuutur.

Meroving. vol. 2 p. 69 — 77).

[ ] uncis comprehensa omissa in libro B ex epitoma allera utra (quae iudicatur

in margiiic) accesseruut alia vera, alia insiticia.

M = excerpta cod. Jlontpellierensis u. 151 (v. p. 9).

Litteris iuclinatin exprcsaa mnipsit auctur cx cunmlaribus Cunstantinopolitanis editis

horum, quae longe ex annalibus nobis servatis saeculi quinti, cum ab

Marcianus iniei-it eodem anno Aug. 25.

Qui sequuntur imperatores Occidentis secunduni Berolinensis libri manum anti-

quam ita reperiuntur dispositi:

Maiorianus creatur a. 457 Apr. 1. eclipsis a. 458

Orientis imperatorum anni qui memorantur, perturbationeni laterculi accusant magis

Severi, octavus, qui est 464, c. 235 Antliemii primo.

Numerat Hydatius imperatores sibi constans, sed ratione perversa

XXXVIIII Theodosius I XLIII Maximus

Olympiadis ante imperatorium eum inseruimus, cui auctor eam prae-

Prudentius de Sandoval hisforias de Idacio Isidoro Pampelonac 1615 fol. et . . . .

qualis est in Matritensi: hucusque Severus etc. etiam in Osmensi adfuit

5. servatum apud Florianum Docampo, postca apud Ambrosium Moralem (Villa-

6. Perezii, qui ait descripsisse se ex Paeziano, emendasse ex Osmcnsi, cxtant

Marianae servatum hodie in museo Britannico intcr codices Egcrtonianos n. 1873,

adhibitum a Florezio 1. c. cum Matritensi et Toletano Perezii, Hydatiana exhibet 1 23 seq. —

c. 1 Theodosius — anuis XVII.

hunc menseni sextum vis scirc, ab Aprili incipe computare, qui

(vacat verstis pacnc umis).

c. 82 anno ab XX post duos.

c. 184 et ipse decessit.

c. 235 et Antimius — imperatoris.

toribus non multis Hydatii libellus utpote raro per ea tempora

dcscriptus. niihi praeter auctores Hydatianis per Fredegarianam chronographiam usos,

facit ad origiuem communem duarum epitomarum adstruendam.

19 HYDATII LEMICI CONTINVATIO CHRONICORVM HIERONYMIANORVM.

ai' vel r pro ne: rrpfa 107

passim, ut hrtica constanter, gallrcia constanter, Jirhrei, plage cet.

elnhsam (em.) 223.

c pro i'.- honifacius 99 (plerumque recte) — sacrrchcii 248.

133 (em.). 149 (em.).

fdiquod (em.) 126.

i pro «; octuhris 42. 151. 173 — d,isscrip)tio praef. p. 14, 7.

h omissa: ««rZ 90 (em.). 92 (em.) — ora (em.) 191 — ydatius vide p. 3 —

48 ^jftsce 5 (em.). — ?/«»' constanter, ut iudicat varia lectio.

y pro i: cjjyfanius — hyeronimus 59.

134 — ingrcsus 19 — innpiortunitatc 236 — »»/s;' (em.) 197 — quiwjurimJin

BF {intra ' ')

excerpta inde post adsertin (v. 10) collocat F 1 a] ad F hieronimo BF 2 .spaninriin) F

se Ji" 9 studio F 10 testis F diume F umatur B 12 ueritas] scripsi, ueritatem B

volumine subdito de successione temporum ab ipso nihil adiectum.

versae propemodum in divina disciplina religionis occasum ex furentium dominanti per-

teraporibus quibus offenderint, reliquiraus consumraanda.