Baøi 5

XAÙC ÑÒNH CAÙ C CHÆ TIEÂU CÔ LYÙ

CUÛA GAÏ CH ÑAÁT SEÙT NUNG
1. Muïc ñích thí nghieäm :

Xaùc ñònh thaønh phaàn haït cuûa ñaát seùt.

Xaùc ñònh ñoä aåm taïo hình
Xaùc ñònh ñoä co khi saáy
Xaùc ñònh ñoä co khi nung. Töø ñoù xaùc ñònh ñoä co toång coäng

 Xaùc ñònh cöôøng ñoä

 Xaùc ñònh nhieät ñoä nung

1. Ñoä aåm taïo hình laø löôï ng phaàn traêm nöôù c chöùa trong hoãn hôïp ñaát seùt vaø theo
nöôùc coù ñoä seät chuaån. Hoãn hôïp coù ñoä seät chuaå n laø hoã n hôï p ñaït ñoä suït cuûa kim vica töø 3-
4cm.

2.Ñoä nhaïy khi saáy cuûa ñaát seùt ñöôï c ñaùnh giaù giaùn tieáp qua heä soá nhaï y, bieåu thò
baèng tæ leä giöõa theå tích nöôùc co vaø theå tích nöôùc xoáp.

3.Theå tích nöôù c co laø theå tích nöôù c thoaùt ra khi saáy laøm cho ñaát seùt bò co laïi

4.Theå tích nöôùc xoáp laø theå tích nöôùc thoaùt ra khi saáy vaø ñeå laïi caùc loã xoáp trong ñaát
seùt.

5.Ñoä deõo cuûa ñaát seùt ñöôïc bieåu thò baè ng phaàn traêm chieàu daøi cuûa maãu ñaát bò co laïi
khi saáy khoâ hoaëc khi nung.

6.Thaøn h phaà n côõ haït cuûa ñaát seùt laø phaàn traêm khoái löôïng cuûa caù c nhoùm côõ haït
chöùa trong ñaát seùt. Ñaát seùt coù nhieà u thaønh phaàn côû haït khaù c nhau vaø ñöôï c chia laøm 3
nhoùm chuû yeáu sau:

Nhoùm haït seùt: d < 0.005mm.

Nhoùm haït buïi: d = 0.005 - 0.15mm.
Nhoùm haït caùt: d = 0.15 - 5mm.

7.Caùc chæ tieâu cô lyù cuûa gaïc h : TCVN : 4353 : 1986

Khoái löôïng theå tích : og = ………….. (g/cm3)

Khoái löôïng rieâng : ag = ………….. (g/cm3)
Heä soá daãn nhiệt : = 0.5-0.8 kCal/m.oCh
 Ñoä huùt nöôùc : Hp = 8-18%
1.1Ñoä aåm taïo hình :
Duïng cuï thí nghieäm :
-Caân kyõ thuaät
-Tuû saáy
-Bình xòt nöôùc.
-Khuoân laäp phöông 555 cm

Trình töï thí nghieäm :

-Cho maãu ñaát vaøo khay kim loai roài ñem saá y khoâ ñeá n ñoä aåm khoâng lôùn hôn 2%.
Sau duøn g buùa goõ ñaäp nhoû vaø cho qua heát saø ng coù kích thöôùc loã 1mm. Ñoå ñaát ôû daïn g boät
ñoù vaø o khay kim loaïi, cho daà n töøng ít nöôùc vaøo vaø troän ñeàu .
-Tieán haønh ñoå nöôù c vaø troän nhö vaäy 3-4 laàn , moãi laàn caùch nhau 30 phuùtcho tôùi
khi hoã n hôïp taïo thaø nh coù ñoä deûo chuaån. Nhaøo troän kyõ traùnh voùn cuïc vaø ñeå hoãn hôï p deûo
ñoàng nhaát khoâng coøn laãn boït khoân g khí.Sau ñoù ñaäy kín ñem u.û
- Ñaát seùt sau khi ñöôïc uû duøng tay nhaøo troä n cho coù 1 ñoä deõ o nhaát ñònh. Sau ñoù
cho maãu ñaát seùt ñaõ ñöôïc chuaå n bò vaøo khuoân ñeå taïo hình. Duøng chaøy ñaàm chaët maãu thöû
vaøo khuoân , duøng dao con gaït mieát caû hai maët cho phaúng.Thaùo khuoân laáy maã u ñem caân
ñöôïc khoái löôï ng m 1.
-Ñeå maãu ñaát seùt vaø o saá y ñeán khoái löôïng khoâ ng ñoåi , sau ñoù mang ñi caâ n laïi vaø
ñöôïc khoái löôï ng m 2.

Tính toaùn keát quaû:

-Ñoä aåm taïo hình chuaån cuûa maãu thö û(W), ñöôï c tính baèn g phaà n traêm khoái löôïng,
chính xaùc ñeá n 0.1%, theo coâng thöùc:
m1  m2
W= .100%
m1

Laàn 1 m1= …………g.

m2= ………..g.

........  ........
W= 100% = …….%.
.......

Laàn 2 m1= …………g.

m2= ………..g.

 W = …………..%.
 .......  ........
Vaäy: W = = ………………..%.
2

2.2 Ñoä co khi saáy vaø nung :

Duïng cuï thí nghieäm :
-Tuû saáy
-Loø nung ñieän ñeán nhieät ñoä 1000oC hoaëc 1350oC
-Thöôùc caëp
-khuoân kim loaïi kích thöôùc 505010mm

Trình töï thí nghieäm :

-Laáy ñaát ñaõ ñöôïc uû (ôû phaàn treân) cho vaøo khuoâ n kim loaïi ñeå taïo maãu
505010mm
Ñeå maãu môùi taïo hình leâ n moät taám kính phaú ng. Duøng
thöôùc ño vaø veõ hai ñöôøng cheùo leân maët maãu. Chieàu saâu cuûa
daáu khoâng quaù 3mm.
-Sau ñoù ñeå maãu khoâ töï nhieân trong phoø ng trong qua
1-2 ngaøy cho ñeán khi maãu se cöù ng môùi cho vaø o tuû saá y ñeå saáy
khoâ ñeán khoái löôï ng khoân g ñoåi.Laá y maãu ra ñeå nguoäi vaø

m
m
duøng thöôùc caëp ño laïi ñoä daøi cuûa caùc ñöôøng cheù o ñeå xaùc ñònh
ñoä co khi saá y. 50
-Sau ñoù cho vaøo loø nung , nung ñeán nhieät ñoä caàn thöû. Laá y maãu ra vaø ño ñoä daøi
cuûa caùc ñöôøng cheù o ñeå xaùc ñònh ñoä co khi nung.

Tính toaùn keát quaû:

Ñoä co khi saáy (Y o), ñoä co khi nung (Y 1) tính baèng % theo coân g thöùc sau:
L  L1 L  L2
Yo  0 100 Y1  0 100
L0 L0
Lo : 50mm
L1 : ñoä daøi caùc ñöôøn g sau khi saáy
L2 : ñoä daøi caùc ñöôøn g sau khi nung

Maãu 1 2 3
Ñoä daøi ñöôø ng sau khi I: ….. I: …. I: ……
saáy(mm) II: …… II: ….. II: …..
Ñoä co khi saáy(%) ….. …. ….
 Yo  Y oi
 .....%
n

Maãu 1 2 3
Ñoä daøi ñöôø ng sau khi I: …….. I: ….. I: ……..
nung(mm) II: ……… II: …… II: ……….
Ñoä co khi nung (%) ………. ….. …………

Y1  Y 1i
 .......... %
n
2.3 Ñoä beàn neùn:
Duïng cuï thí nghieäm :
-Khuoân kim loaïi taïo maãu kích thöôùc 505010mm
-Tuû saáy
-Loø nung
-Thöôùc caëp
-Maùy neùn thuû y löïc 10T
Trình töï thí nghieäm :
Laáy maãu 505010mm nhö ôû phaà n ñoä aåm taïo hình ñem saáy , sau ñoù ñem nung
ñeán nhieät ñoä caàn thöû .
Ñem maãu ra khoûi loø nung ñem maøi nhaün caùc maët. Duøng thöôùc caëp ño caùc caï nh
2
ñeå tính tieát dieän neù n chính xaùc ñeán 0.01cm
Ñöa maãu vaøo maùy neù n thuûy löï c ñeå neù n cho ñeá n khi maãu bò phaù huûy.
Tính toaùn keát quaû
Pmax = …………. KN
Ñoä beàn neù n ñöôïc tính baè ng coâng thöùc :
............  100 2
Rn =  …………….. kG/cm
25
2.4 Ñoä huùt nöôùc :
Duïng cuï thí nghieäm :
-Khuoân kim loaïi taïo maãu kích thöôùc 505010mm
-Tuû saáy
-Loø nung
-Caân kyõ thuaät
-Chaäu ngaâm maãu
Trình töï thí nghieäm :
Laáy maãu 505010mm nhö ôû phaàn ñoä aåm taïo hình ñem saáy ñeán khoái löôï ng
khoân g ñoåi
 Ñoä huùt nöôù c cuûa maãu thöû ñöôïc xaùc ñònh baè ng caùch cho nöôùc ngaám vaø o maãu thöû
ôû nhieät ñoä bình thöôøn g. Ñaët maãu thöû ñaõ saáy khoâ vaøo thuø ng ngaâm. Möùc nöôùc trong
thuøng cao hôn maã u thöû khoâ ng ít hôn 20mm.
Ngaâm maãu thöû trong 48 giôø . Sau ñoù laáy ra nhanh choù ng duø ng khaê n aåm lau qua
maët ngoaøi maãu thöû roài caân töøng maã u moät. Löôï ng nöôùc chaûy töø maãu thöû ra cuõng caân
vaø tính vaøo löôï ng nöôùc ngaám vaø o maãu thöû .
Tính toaùn keát quaû
Ñoä huùt nöôùc cuûa gaï ch W , tính baèn g % theo coâng thöùc :
m  mo
W t 100
mo
Maãu 1 2
mt (kg) ………… ………..
mo (kg) ………… …………
W(%) ………….% …………%

Wtb  W i

.......  ........
 ...............%
n 2

Nhaän xeùt :
Ñoä huùt nöôù c cuûa ñaát seùt sau khi nung naèm trong khoaûng cho pheùp ñeå cheá taïo
gaïch ñaát seùt nung.