Skeletni i mišićni sistem riba

Skelet riba je diferenciran na:

 OSOVINSKI SKELET
 SKELET UDOVA
 KOŽNI SKELET

Osovinski skelet izgrađuju: kosti glave,kičmenica (kičmeni stub),rebra i grudna kost. Skelet udova –
Kod riba su se tokom evolucije razvili parni i neparni udovi. Neparni su repno,podrepno i leđno
peraje. Parni udovi su trbušne i grudne peraje riba. Grudne peraje su izgrađene od ramenskog pojasa i
kostiju peraje. Ramenski pojas je nepokretno vezan za lobanju. Trbušne peraje su izgrađene od
karličnog pojasa i kostiju peraje. Karlični pojas riba je slabo razvijen. Kožni skelet je zastupljen kod
riba u vidu kožnih krljušti i kožnih zraka u perajama.

Prema ulozi u organizmu,ali i prema vrsti i izgledu ćelija koje ih izgrađuju,mišićna tkiva riba možemo
podijeliti u 3 grupe:

 skeletno,
 glatko i
 srčano mišićno tkivo.

Skeletna muskulatura riba je vrlo dobro razvijena. Podijeljena je na aksijalnu (glava i trup) i
muskulaturu peraja. Aksijala muskulatura se sastoji od segmentno postavljenih miomera (mišićne
ploče) odvojenih mioseptama (pregrade). Glavnu mišićnu masu tvori veliki postrani mišić koji se
proteže bilateralno od glave do repa. Osim tankog crvenog mišića koji leži površinski ispod bočne
linije, mišićje riba je bjelkaste boje zbog slabe vaskularizacije. Posebnom diferencijacijom skeletne
muskulature, kod nekih riba su nastali električni organi koji služe za orjentaciju,hvatanje plijena ili
odbranu.
Glatko mišićno tkivo izgrađeno je od glatkih mišićnih ćelija. Ovo tkivo izgrađuje zidove unutrašnjih
organa,krvne sudove i nalazi se u potkožnom tkivu.
Srčano mišićno tkivo gradi zidove srca. Izgrađeno je od srčanih mišićnih ćelija.

Unutrašnja anatomija ribe

Respiratorni sistem

Veliki broj riba na početku svoga života, odnosno u larvenom stadijumu, koristi cijelu površinu tijela
(integument) za disanje, te se razmjena gasova ostvaruje prostom difuzijom. Adultni oblici riba dišu na
škrge. Škrge riba su endodermalnog porijekla. Košljoribe imaju četiri para škrga. Njihove škrge su
smještene u škržnoj duplji koja je prekrivena škržnim poklopcem. Škržna duplja sa jedne strane je
povezana sa ždrijelom,a sa druge sa spoljašnjom sredinom. Osnovu svake škrge čini koštani škržni luk
na koji se prihvaćaju po dva reda finih škržnih listića (primarne lamele). Na ovim strukturama se
nalaze poprečno postavljeni škržni listići (sekundarne lamele). Lamele su bogate krvnim sudovima i
predstavljaju respiratorne površine na kojima se vrši razmjena gasova. Hrskavičave ribe imaju pet pari
škrga. Njihove škrge su septalne, i svaka od škrga je smještena u zasebnoj škržnoj komori koja nije
prekrivena škržnim poklopcem. Škržni lukovi ovih riba su hrskavičavi. Pored škrga, više od 400 vrsta riba
koristi za disanje atmosferski vazduh (ribe plućašice) te ima posebno izdiferencirane organe za usvajanje
atmosferskog vazduha tj. pluća.

Cirkulatorni sistem

U zatvorenom cirkulatornom sistemu riba tjelesna tečnost (krv) se kreće kroz sistem dobro
izdiferenciranih krvnih sudova. Osnovne komponente ovog sistema su srce,krvni sudovi (arterije,vene
i kaplilari) i krv. Srce je mišićni organ čija je uloga da pumpa krv kroz krvne sudove. Srce riba građeno
je od: venoznog sisnusa,pretkomore,komore i arterijskog bulbusa. Kroz srce riba protiče samo
deoksigenisana krv,dok okisigenisana krv ide direktno od škrga ka organima ribe. Venozna krv se
sakuplja u venoznom sinusu,dolazi u predkomoru,a zatim u jaku mišićnu komoru. Komora jakim
kontrakcijama ubacuje krv u uzlaznu aortu,čiji je početni dio proširen (bulbus aretriosus),a funkcija
mu je da amortizira nagle impulse krvi koja dolazi iz srca. Krv zatim odlazi u aortu koja se grana u
odvodne škržne arterije, koje vode krv ka škrgama. U škrgama se krv oksiduje,i zatim ide ka svim
organima i tkivima ribe.

Probavni sistem

Početni dio probavnog sistema su usta. Usta riba mogu biti različito smještena i različite veličine,što
zavisi od načina ishrane ribe. U usnoj šupljini riba nema žlijezda slinovnica. Na dorzalnoj strani nalazi
se nepčani jastučić koji služi kao organ okusa i potpomaže gutanje. Na usnu šupljinu se nastavlja
ždrijelna šupljina. Kod nekih vrsta riba (Ciprinidae) u ždrijelu su smješteni ždrijelni zubi. To su
perforirani peti škržni lukovi i njihov položaj i broj je bitan taksonomski karakter za određivanje vrste.
Služe za mljevenje hrane. Na ždrijelo se nastavlja jednjak. Na jednjak se nastavlja želudac. Želudac riba
može biti različit. Grabljivice imaju dobro razvijen želudac,dok je kod riba koje se hrane biljnom
hranom želudac nerazvijen i zakržljao. Na želudac se nastavlja crijevni sistem. Dužina crijeva zavisi od
načina ishrane. Ribe koje se hrane biljnom hranom imaju duga crijeva,koja nekoliko puta premašuju
dužinu ribe,dok ribe grabljivice imaju kratka crijeva. Probavni sistem završava analnim otvorom. On se
nalazi ventralno na trbuhu i smješten je neznatno ispred mokraćno-polnog otvora. Jetra riba je velika
i razvijena,i između režnjeva jetre nalazi se žučni mjehur. Gušterača riba najčešće nije kompaktan
organ,već je u obliku raspršenog tkiva koje se nalazi uz jetru. Riblji mjehur je filogenetski gledano
izbočenje probavnog trakta,pa je kod nekih vrsta riba i ostala veza sa probavnim traktom.

Urogenitalni sistem

Glavni ekskretorni organi riba su bubrezi. Oni se kao parni tračci pružaju duž ventralne strane
kičmenog stuba. Razlikujemo prednje bubrege,u području stražnjeg dijela lobanje,prvih kralježaka i
iznad srca,srednji bubreg ispod kralježnice i stražnji bubreg smješten u kaudalnom dijelu trbušne
šupljine. Mokraćovodi se ulivaju u zajednički mokraćno-spolni otvor. Gonade većine riba su parne i
nalaze se bilateralno uz zidove trbušne šupljine. Testisi su bijele boje i kod starijih jedinki na presjeku
ističe mliječ. Ovariji su žute boje i zrnaste građe,a kod starijih jedinki se na presjeku vidi ikra. Spolni
produkti izlaze preko zajedničkog mokraćno-spolnog otvora.

Neuroendokrini sistem

Nervni sistem riba čine moza,kičmena moždina i nervi. Mozak se nalazi u lobanjskoj duplji i zaštićen je
masnim tkivom. Na njemu se razlikuju: njušni živci, njušni režnjevi, vidni režnjevi, mali mozak, režnjevi
nervusa vagusa i produžena moždina. Kičmena moždina je smještena u kičmenom stubu i zalazi do
repa. Čulni organi su kod riba dobro razvijeni. Oči su smještene bilateralno na glavi. Nemaju kapke, a
leća ne može mijenjati oblik. Organ njuha smješten je u dvije simetrično postavljene cjevaste šupljine
na vrhu glave. Okusni organi riba su razmješteni po brkovima, usnama, nepčanim jastučićima i repu.
Poseban čulni organ se nalazi u koži riba. To je čulo bočne linije. Ono je slično čulu dodira,i kod
mnogih vrsta riba se pruža od glave do repa bočnom stranom tijela. Ovo čulo je građeno od niza malih
otvora. Ovi otvori se spajaju sa cijevi koja se proteže duž čitave dužine ribe. U proširenjima ovog
cjevastog organa nalaze se živčani završeci. Pomoću ovog čula riba se orijentiše o pravcu i jačini
strujanja vode i o približavanju nekom čvrstom predmetu.
Endokrini sistem riba je u osnovi sličan kao kod viših kičmenjaka, ali je po broju endokrinih tvorevina
bogatiji. Pored žlijezda sa unutrašnjim lučenjem, poznatih kod sisara, ribe posjeduju urofizu,
Staniusove korpuskule, a utvrđeno je da i pseudobranhije imaju neke endokrine aktivnosti. Produkti
ovih žlijezda većinom učestvuju u osmoregulaciji i regulaciji nivoa kalcija. Hipofiza upravlja cijelim
endokrinim sistemom i kod riba se nalazi na bazi lobanje. Sastoji se od adenohipofize i neurohipofize.