JU MEDICINSKA ŠKOLA BIHAĆ

MATURSKI RAD

Oblast:Hirurgija

Tema: Akutna hirurška infekcija.

Mentor: Učenik:

Smail dr.Dervišević Aldin Budimlić IVd

Bihać,17.mart 2018
SADRŽAJ

1. UVOD..............................................................................................................................3

2. HIRURGIJA...................................................................................................................4

3. INFEKCIJE....................................................................................................................7

4. AKUTNE INFEKCIJE HIRURSKIH RANA..............................................................9

5. ZAKLJUČAK................................................................................................................13

6. LITERATURA..............................................................................................................14
 1. UVOD

U seminarskom radu koji slijedi glavna tema će biti istraživanje, predstavljanje te objašnjenje
akutne infekcije u hirugiji. Ipak, da bi ovaj rad bio kompletan i da bi u potpunosti predstavio
glavni zadatak on mora obuhvatiti i samu oblast hirurgije kao i infekcije. Sve navedeno je
opširnije i detaljnije predstavljeno u seminarskom radu koji slijedi. Sama struktura seminarskog
rada kao i njegova cjelina je formirana sa ciljem da se predstavi na takav način kako bi se
objasnila i prikazala složenost ove oblasti ali također da se objasni u jednom spektru koji može
biti jednostavan tokom prezentovanja za čitaoca.

3.
 2. HIRURGIJA

Hirurgija je grana kliničke medicine koja se bavi tretmanom bolesti i povreda na operativni
način, tačnije, radom ruku hirurga ili primjenom instrumenata.

Slika br. 1 . Hirurzi pri operativnom zahvatu sa instrumentima

Naziv hirurgija potiče od grčke reči „cheirourgia“, što znači – ruka i rad. Osnovni zadatak
hirurgije je da pomogne oboljelom ili povrijeđenom, uz pridržavanje osnovnog principa
pružanje medicinske pomoći, a to je da se nikada ne naudi pacijentu. Historija hirurgije stara je
koliko i hstorija čovječanstva i medicine, i dijeli se na prehistorijsku, hirurgiju starog veka,
srednjeg veka do renesanse, zatim od renesanse do modernog vremena i savremenu hirurgiju.
Da bi hirurg mogao uspješno i precizno da obavlja svoj posao, neophodno je da ima široko
medicinsko obrazovanje, a pored toga i poznavanje tehnike i tehnologije. Hirurgija je grčkog
porijekla, i predstavlja kovanicu od riječi ruka i rad.Ona označava vještinu ručnog rada, tj.
upotrebu ruku.Ta okolnost hirurgije kao med. disciplini davala je obilježje zanatsko, pa su se
njome bavile osobe bez ikakve med. naobrazbe.U prošlosti je hirurški rad bio strogo odvojen
od ljekarskog rada, u užem smislu riječi; po pravilu „ljekarima“ su se smatrali internisti koji su
se ograđivali od hir. postupaka, da to nije dostojno njihove učenosti.

4
Ta pogrešna maksima zadržala se dugo vremena, radi toga je hirurgija sa mnogo poteškoća,
polako ali sigurno počela sebi graditi put i obezbijedila sebi mjesto među med. disciplinama
koje joj i pripada. Ona je to postigla tako što je spretno i uspješno objedinila ove dvije
komponente; tj. manualnu i naučnu.
Postoji više definicija hirurgije – čini se da je najprikladnija ona koja kaže da je hirurgija
vještina ili praksa liječenja povreda, deformiteta i dr. tjelesnih poremećaja manualnom
operacijom uz upotrebu potrebnih instrumenata.
Ipak ova definicija ignorira ulogu hirurga u preoperativnom i postoperativnom toku na planu
borbe za održavanje normalnog fiziološkog miljea, tj. optimalne tjelesne ravnoteže koja je
temeljni preduslov uspjeha izvedenog operativnog zahvata. Da bi bio sposoban za to, hirurg
mora imati zaokruženo med. znanje iz više – manje svih med. disciplina.

a. Opća hirurgija
Opća hirurgija se najviše bavi hirurgijom probavnog trakta. Od ostalih hirurških disciplina tu
su ambulantne operacije koje se rade u lokalnoj anesteziji zbog kožnih tumora, žuljeva i uraslih
nokata. Najčešće operacije su holecistektomija, hernioplastika i apendektomija. Povrede
takođe riješavaju opći hirurzi. Amputacije udova zbog problema sa cirkulacijom, infekcijama
ili traumom mogu obavljati hirurzi ali i ortopedi. Abdominalni hirurzi se bave uglavnom
hirurgijom probavnog trakta a abdominalna hirurgija je subspecijalizacija opće hirurgije. U
praksi, ako uzmemo prilike koje vladaju u Bosni i Hercegovini, operativne zahvate probavnih
organa i trbušnog zida obavljaju opći hirurzi. Operacije kožnih tumora koje se izučavaju u
plastičnoj hirurgiji na studijama medicine su vrlo često u domenu opće hirurgije. U ratnim
uslovima opći hirurzi su često imali priliku da otvaraju grudni koš, evakuiraju krve podlive
unutar lobanje (subduralni ili epiduralni hematom), liječe povrede bubrega, prelome kostiju,
opekotine i druge zahvate iz domena hirurških subspecijalizacija.

5
 Slika br. 2 : Operativna sala

Specijalizacija iz opće hirurgije traje 4 godine. Specijalizant mora obaviti specijalistički staž u
koji su uključene i druge hirurške discipline, transfuziologija i interna medicina,
anesteziologija. U toku specijalizacije ljekari moraju obaviti programom predviđene operativne
zahvate. Posebno formirana komisija od entitetskih ministarstava zdravstva je zadužena da
formira komisiju za provjeru znanja. Ispitivači trebaju biti iskusni hirurzi sa nastavničkim
zvanjem ili u izuzetnim slučajevima magistri i primarijusi koji se posebno ističu. Ministarstva
imaju unaprijed određene spiskove ispitivača.

Slika br. 3 : Hirurški pribor (instrumenti)

6
 3. INFEKCIJE

Infekcija je invazija tijela stranog organizma koji uzrokuje bolest tkiva domaćina, uzrokujući
njihovo umnožavanje i reakciju domaćina tkiva ovih organizama i na otrove koje oni
proizvode. Infektivne bolesti su poznate i kao prenosive bolesti ili zarazne bolesti, tj. bolesti
koje nastaju putem infekcija. Prema tome, pojam infekcija (zaraza) podrazumijeva štetan
prodor i multiplikaciju nekog biološkog agensa (mikroorganizma) u tijelu domaćina.
Makroorganizmi su višećelijske biljke, životinje i ljudi. Porijeklo riječi je od lat. infiere -
umrljati, pokvariti i još od antičkih vremena je korištena pri opisivanju bolesti. Pojam je u
upotrebi otprilike od 14. stoljeća, epidemija kuge i primjene karantene. Infekcije su
uzrokovane infektivnim agensima, uključujući viruse, viroide, prione, patogene
bakterije, protozoe, nematode, kao što su parazitske oble gliste i trihina, insekti, kao što
su zglavkari, grinje, buhe i uši, gljivice, lišaji i drugi makroparaziti, kao što su pljosnati crvi i
drugi helminti. Domaćini se bore sa infekcijama koristeći svoj imuni sistem. Sisarski domaćini
reagiraju na infekcije urođenim odgovorima, koji često uključuju upale, a zatim
je adaptivni odgovor.

Slika br. 4 : Bakterije

Bitni su faktori poput načina ulaska mikroorganizma u tijelu domaćina, početni broj
mikroorganizama i njihova moć. Npr. stafilokoke su obično bezazalene kada se nalaze na koži
ali ako dopru u sterilna područja unutar organizma kao što su zglobovi ili trbušna maramica
tada uzrokuju velike probleme domaćinu.
 7

Karakteristike makroorganizma - domaćina i njegovog imunog sistema:

 snaga imuniteta uopće,

 trenutna snaga imuniteta,
 karakteristike okoline.

Ovdje možemo ubrojati klimatske uslove ali i socio-ekonomske uslove u kojima živi
napadnuti organizam (i patogen).

Podjela infekcija prema simptomima:

 infekcije kod kojih se ne javljaju vidljivi simptomi bolesti,

 infekcije sa slabo izraženim simptomima,
 infekcije sa vidljivo izraženim kliničkim simptomima.

Samo ovaj posljednji tip se računa kao zarazna bolest.

I bakterijske i virusne infekcije mogu uzrokovati slične simptome u koje se mogu ubrojati
osjećaj slabosti, povišena tjelesna temperatura i drhtanje. Ponekad je i medicinskom osoblju
tešku utvrditi šta je uzrok odredene infekcije. Veoma je važno uočiti razliku između infekcija
prema njihovom uzroku kako bi se odredio adekvatan tretman i terapija. Virusne infekcije se
ne mogu izliječiti primjenom antibiotika.

3.1 Kolonizacija

Pod kolonizacijom ovdje podrazumijevamo naseljavanje i opstanak mikroorganizama u tijelu

domaćina. Svi makroorganizmi ili višećelijski organizmi su u određenoj mjeri kolonizirani od

8
strane vanjskih organizama i u većini slučajeva njihovo prisustvo nije štetno ili je čak i korisno
za domaćina. Ovdje se mogu spomenuti anaerobne bakterije koje koloniziraju crijeva sisara i
stafilokoke koje žive na koži. Nijedan od ovih primjera ne predstavlja infekciju. Ali, razlika
između kolonizacije i infekcije je samo stvar okolnosti. Nepatogeni organizmi u određenim
uslovima mogu postati patogeni. S druge strane, čak i najzarazniji patogeni ne mogu izazavati
infekciju ako nisu ispunjeni potrebni uslovi. Neki od primjera su i
bakterije Corynebacteria i viridans streptococci koje spriječavaju prodor i kolonizaciju
patogenih bakterija i tako ostvaruju simbiotički odnos sa domaćinom, sprječavajući infekcije i
pospješujući zarastanje rana.

4. AKUTNE INFEKCIJE HIRURSKI RANA

Do infekcije rane može doći sa bakterijama koje se nalaze na ili u samom bolesniku (endogene
infekcije) ili bakterijama iz okoline (egzogene infekcije). Najčešći uzročnici infekcija hirurških
rana su: Staphylococcus aureus (uključujući i MRSA), crijevne bakterije (Escherichia coli,
Klebsiella pneumoniae, Serratia marcences itd.) Enterococcus, Clostridium spec.,
Acinetobacter spec. i Pseudomonas aeruginosa.

Rana je fizička ozljeda živog tkiva koja zahvata kožu ili sluznicu a može zahvatiti i dublje
slojeve tkiva u različitom stupnju. Manje povrede i rane su svakodnevna pojava. Neke od njih
budu inficirane uglavnom sa stafilokokom ali zacijele bez antibiotskog tretmana. Ipak, mnoge
rane, a posebno hirurške rane predstavljaju ozbiljan problem jer vrlo često u infekciju nisu
uključeni samo koža i potkožno tkivo nego i dublje strukture kao što su mišići, kosti, trbušna
maramica pa čak i organi.

Najčešći uzročnici infekcija hirurških rana su: Staphylococcus aureus (uključujući i MRSA),
crijevne bakterije (Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Serratia marcences itd.)

9
Enterococcus, Clostridium spec., Acinetobacter spec. i Pseudomonas aeruginosa. Do infekcije
rana može doći sa bakterijama koje se nalaze na ili u samom bolesniku (endogene infekcije).
Na koži i sluzokožama ljudi nalazi se ogroman broj bakterija koje su uslovno patogene. To
znači da su one korisne za svakog pojedinca, ali pod određenim uslovima, kao što je pad
imuniteta ili oštećenja kože ili sluzokoža, one postaju patogene i izazivaju infekciju. Drugi izvor
infekcija rana je bolnička sredina, pribor sa kojim se obrađuje rana, zdravstveno osoblje, kao i
drugi ljudi koji dolaze u kontakt sa bolesnikom. Bakterije porijeklom iz bolničke sredine su u
pravilu mnogo otpornije na antibiotike, pa se i infekcije koje one izazivaju mnogo teže liječe.

Među ovim bakterijama su najčešće: MRSA, te visoko rezistentni sojevi klebsijele, ešerihije,
acinetobaktera i pseudomonasa. Rizici za postoperativne infekcije su povećani kod operacija
crijeva, jer su crijeva puna bakterija (procijenjuje se da jednu trećinu izmeta čine bakterije). Sa
dužinom operacije povećava se i rizik za infekciju. Infekcije su česte kod velikih rana sa
znatnim oštećenjem tkiva, kod prisustva stranog tijela, dreniranja, kateteriziranja, otvorenih
venskih puteva ili kod prekomjerne tjelesne težine pacijenta.

Infekcija hirurške rane Infekcija hiruške rane može nastati ubrzo nakon operacije i biti
uočljiva dok je bolesnik još u bolnici, ali se može razviti i nakon otpuštanja iz bolnice. Na
mjestu infekcije javlja se crvenilo, otok i bol. Izgled i miris rane zavise od uzročnika infekcije.
Infekcije uzrokovane bakterijama koje mogu da žive u prisustvu kiseonika (aerobne bakterije)
uglavnom su gnojne i nemaju neugodan miris. Infekcije koje uzrokuju bakterije koje ne podnose
kiseonik (anaerobne bakterije) su duboke i imaju vrlo neugodan miris.

Peritonitis Ozbiljna komplikacija operacija, koje se obavljaju u stomaku, ili bolesti koje mogu
rezultirati stvaranjem komunikacije između lumena probavnog sistema i trbušne šupljine (npr.
pucanje čira na želucu, divertikula, akutna upala slijepog crijeva, Kronova bolest) je upala
trbušne maramice. Ovo stanje je vrlo ozbiljno jer izaziva opšte loše stanje pacijenta, sa
groznicom, prodorom mikroorganizama u krv i šokom. Javlja se osjetljivost trbuha na dodir i

10
odsustvo pokretljivosti crijeva uzrokovano paralitičkim ileusom. Nekad se peritonitis javi i kao
komplikacija peritonealne dijalize kod hronične bubrežne insuficijencije.

Ortopedske operacije Kod hirurških zahvata prijeloma kostiju vrlo je važno da se ne desi
infekcija jer se kosti moraju osposobiti da opet nose težinu tijela. Glavni uzročnik ovih infekcija
je zlatni stafilokok, premda se kao uzročnici nalaze i druge bakterije, najčešće seracija,
klebsijela i koagulaza negativni stafilokok . Kod zamjene zglobova u 1-5% slučajeva javljaju
se hronične infekcije što uzrokuje da proteza loše funkcioniše.

Traheostoma Traheostoma je otvor na prednjem zidu vrata, čijem formiranju prethodi hirurški
zahvat koji se naziva traheotomija (otvaranje traheje – dušnika). Traheotomija se izvodi u
slučaju životne ugroženosti. Kod traheostome postoji tendenca kolonizacije crijevnim
bakterijama, obično veoma rezistentnim bolničkim sojevima. Izuzetno otporni na antibiotike su
acinetobakter i seracija, tako da je liječenje ovih infekcija vrlo složeno.

Dijagnostika Dijagnoza infekcije hirurške rane se postavlja klinički, biohemijski i

mikrobiološki. Za pravilno liječenje neophodno je izolovati uzročnika infekcije i ispitati
njegovu osjetljivosti na antibiotike. Za analizu se uzima bris rane, iscjedak iz rane, iscjedak iz
trbušne šupljine, a ponekad i uzorak tkiva. Ako bolesnik ima povišenu temperaturu i treskavicu,
te ako postoji sumnja da je došlo do sepse, uzima se krv za hemokulturu. Uzeti uzorci se ispituju
na prisustvo bakterija, kako aerobnih tako i anaerobnih. Obavezno se radi antibiogram, kojim
se određuje osjetljivost izolovanih bakterija na antibiotike i na taj način određuje najefikasnija
terapija. Ponekada je potrebno u toku liječenja ponavljati mikrobiološki pregled sa
antibiogramom, jer se u toku liječenja može razviti otpornost na antibiotike.Do infekcije rane
može doći sa bakterijama koje se nalaze na ili u samom bolesniku (endogene infekcije) ili
bakterijama iz okoline (egzogene infekcije). Najčešći uzročnici infekcija hirurških rana su:
Staphylococcus aureus (uključujući i MRSA), crijevne bakterije (Escherichia coli, Klebsiella
pneumoniae, Serratia marcences itd.) Enterococcus, Clostridium spec., Acinetobacter spec. i
Pseudomonas aeruginosa. Rana je fizička ozljeda živog tkiva koja zahvata kožu ili sluznicu a
može zahvatiti i dublje slojeve tkiva u različitom stupnju. Manje povrede i rane su svakodnevna

11
pojava. Neke od njih budu inficirane uglavnom sa stafilokokom ali zacijele bez antibiotskog
tretmana. Ipak, mnoge rane, a posebno hirurške rane predstavljaju ozbiljan problem jer vrlo
često u infekciju nisu uključeni samo koža i potkožno tkivo nego i dublje strukture kao što su
mišići, kosti, trbušna maramica pa čak i organi. Najčešći uzročnici infekcija hirurških rana su:
Staphylococcus aureus (uključujući i MRSA), crijevne bakterije (Escherichia coli, Klebsiella
pneumoniae, Serratia marcences itd.) Enterococcus, Clostridium spec., Acinetobacter spec. i
Pseudomonas aeruginosa. Do infekcije rana može doći sa bakterijama koje se nalaze na ili u
samom bolesniku (endogene infekcije). Na koži i sluzokožama ljudi nalazi se ogroman broj
bakterija koje su uslovno patogene. To znači da su one korisne za svakog pojedinca, ali pod
određenim uslovima, kao što je pad imuniteta ili oštećenja kože ili sluzokoža, one postaju
patogene i izazivaju infekciju. Drugi izvor infekcija rana je bolnička sredina, pribor sa kojim se
obrađuje rana, zdravstveno osoblje, kao i drugi ljudi koji dolaze u kontakt sa bolesnikom.
Bakterije porijeklom iz bolničke sredine su u pravilu mnogo otpornije na antibiotike, pa se i
infekcije koje one izazivaju mnogo teže liječe. Među ovim bakterijama su najčešće: MRSA, te
visoko rezistentni sojevi klebsijele, ešerihije, acinetobaktera i pseudomonasa. Rizici za
postoperativne infekcije su povećani kod operacija crijeva, jer su crijeva puna bakterija
(procijenjuje se da jednu trećinu izmeta čine bakterije). Sa dužinom operacije povećava se i
rizik za infekciju. Infekcije su česte kod velikih rana sa znatnim oštećenjem tkiva, kod prisustva
stranog tijela, dreniranja, kateteriziranja, otvorenih venskih puteva ili kod prekomjerne tjelesne
težine pacijenta.
 12

5. ZAKLJUČAK

U ovom maturskom radu smo imali zadatak objasniti akutnu hirursku infekciju na sto
jednostavniji nacin za citaoce, ali da se prikaze slozenost ove teme. Da bi uklopili samu
strukturu seminarski rad smo podjelili u tri naslova. Objasnili smo zasebno hirurgiju, te
infekciju i naposljetku smo predstavili akutnu hirursku infekciju. Sadržaj seminara uz naslove,
uvod i zakljucak je upotpunjen sa fotografijama vezanim za ovu temu.
 13

6. LITERATURA

1. Dr. Pestana's Surgery Notes: Top 180 Vignettes for the Surgical Wards, Carlos Pestana. 2015

2. Reynolds, T. M.; National Institute for Health Clinical Excellence; Clinical Science Reviews
Committee of the Association for Clinical Biochemistry (2006). "National Institute for Health
and Clinical Excellence guidelines on preoperative tests: The use of routine preoperative tests
for elective surgery". Annals of Clinical Biochemistry.

3. Surgical Recall, Lorne Blackbourne, 1994

4. https://bs.wikipedia.org/wiki/Infekcija

14