Escuela Colombiana de Ingeniería

PÉRDIDAS POR FRICCIÓN EN CONDUCTOS Y PÉRDIDAS LOCALIZADAS EN ACCESORIOS
Para 15 caudales diferentes en el sistema, hacer las lecturas de todos los piezómetros del sistema. Es conveniente que los caudales medidos cubran un rango adecuado del número de Reynolds. Determinar las 
pérdidas por fricción en la tubería utilizando diferentes ecuaciones y calcular las pérdidas localizadas en los accesorios definiendo volúmenes de control adecuados. Graficar f ó k ó C ó P vs Log de NR para todos los 
casos. Realizar adicionalmente una gráfica de las líneas piezométricas y para las líneas de energía al menos para 3 caudales de diferentes magnitudes.

Rugosidad tubería  0.0015 mm /D: 0.000027

Gravedad g: 9.806 m/s2
5/2
Coeficiente vertedero K: 2.03649 Q=k*h
Viscocidad cinemática del agua v: 1.004E‐06 m2/s a 20ºC
Diámetro interno D: 0.05557 m
Área tubería A: 0.002425329 m2
HOJA DE CAPTURA DE DATOS Y CALCULOS PRELIMINARES
Elemento: Codo de 90º Tramo Unión Tramo Tee Tramo Tee
Piezómetro No.: P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P11 P12 P13 P14 P15
GEOMETRÍA DEL MONTAJE Distancia entre piezómetros (cm): 0 43.98 49.5 24 24 25 45.5 47.5 24.5 25.2 25 25 25 25 55
Distancia acumulada piezómetros (cm): 0.00 44.0 93.5 117.5 141.5 166.5 212.0 259.5 284.0 309.2 334.2 359.2 384.2 409.2 464.2

Carga sobre el  Número de  LECTURAS PIEZOMÉTRICAS (cm)

Caudal Q  Velocidad V 2
Caudal No. vertedero h  V /2g (m) Reynolds 
(m3/s) (m/s)
(cm) NR
P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P11 P12 P13 P14 P15
Q1 4.600 0.0009242 0.3810717 0.0074044 21092 198.50 197.50 196.50 194.50 192.50 187.50 184.00 179.50 172.00 160.50 160.40 160.30 160.20 160.10 160.00
Q2 4.900 0.0010824 0.4462748 0.0101551 24701 198.00 197.00 195.50 193.00 190.00 184.50 179.50 175.50 168.50 151.00 150.00 149.00 148.00 147.00 146.00
Q3 5.300 0.0013170 0.5430025 0.0150342 30054 198.00 197.00 195.50 192.50 189.00 183.50 177.00 172.00 163.50 144.00 143.00 142.00 141.00 140.00 139.00
Q4 5.700 0.0015797 0.6513273 0.0216310 36050 197.50 196.50 195.00 191.00 187.50 182.00 175.50 170.00 161.00 141.00 140.00 139.00 138.00 137.00 136.00
Q5 6.200 0.0019492 0.8036952 0.0329352 44483 197.50 196.50 194.50 191.50 187.50 181.00 174.00 168.50 158.50 137.50 136.00 135.00 134.00 133.00 132.00
Q6 6.800 0.0024556 1.0124753 0.0522693 56039 197.50 196.50 194.50 191.00 187.00 179.50 173.00 167.50 157.00 135.50 133.00 132.00 131.00 130.00 129.00
Q7 7.100 0.0027354 1.1278673 0.0648626 62426 196.50 195.50 194.50 190.50 186.50 179.50 172.50 167.00 156.00 134.00 132.00 131.00 130.00 129.00 128.00
Q8 7.600 0.0032428 1.3370453 0.0911529 74004 196.50 195.50 194.00 190.00 185.00 177.50 170.00 163.50 152.00 128.50 126.00 125.00 124.00 123.00 122.00
Q9 8.100 0.0038027 1.5679228 0.1253509 86782 196.50 195.00 193.50 189.50 184.50 177.00 169.00 162.50 150.50 126.50 124.00 123.00 122.00 121.00 120.00
Q10 9.100 0.0050873 2.0975659 0.2243414 116097 196.50 195.00 193.00 189.50 184.00 176.50 168.50 161.50 149.50 124.50 122.00 121.00 120.00 119.00 118.00
Q11 9.400 0.0055170 2.2747400 0.2638406 125904 197.00 195.50 193.50 189.00 184.00 176.00 168.00 160.50 148.00 122.50 120.00 119.00 118.00 117.00 116.00
Q12 10.000 0.0064400 2.6552911 0.3595029 146967 197.00 195.50 193.00 189.00 183.50 175.00 167.50 159.00 146.00 121.00 119.00 118.00 117.00 116.00 115.00
Q13 10.500 0.0072754 2.9997522 0.4588269 166032 196.50 195.00 193.00 189.00 183.00 175.00 166.00 158.00 145.50 119.50 117.00 116.00 115.00 114.00 113.00
Q14 11.000 0.0081727 3.3697202 0.5789830 186509 196.50 195.00 193.00 189.00 182.50 174.50 165.50 157.50 145.00 117.00 116.00 115.00 114.00 113.00 112.00
Q15 11.500 0.0091333 3.7657955 0.7230887 208432 196.50 195.00 193.00 189.00 182.00 174.00 165.00 157.00 135.50 116.50 115.00 114.00 113.00 112.00 111.00
Dibujo de piezómetros: 102.25 93.50 93.50 93.50 93.50 93.50 93.50 93.50 93.50 93.50 93.50 93.50 93.50 93.50 93.50

Reynolds vs Q LECTURAS PIEZOMÉTRICAS
Número de Reynolds NR
250.00
0.0100000

0.0090000
0.0080000
0.0070000

0.0060000
Q (m3/s)

0.0050000 200.00

0.0040000

0.0030000
0.0020000

0.0010000 Q1

0.0000000 150.00
Lectura piezométrica (cm)

Q2
0

50000

100000

150000

200000

250000

Q3
Q4
Q5
Q6
Q7
Número de Reynolds
Q8
Q9
Q10
Q11
Q12
Q13
Q14
Q15 P1
P15 P14 P13 P12 P11 P10 P9 P8 P7 P6 P5 P4 P3 P2 100.00

50.00

0.00
500.00

450.00

400.00

350.00

300.00

250.00

200.00

150.00

100.00

50.00

0.00

Distancia entre Piezómetros (cm)
 Piezómetro No.: P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P11 P12 P13 P14 P15
DEFINICIÓN DE VOLÚMENES DE CONTROL (Entre: 1 Inicio, 2 Fin)
A. Fricción tubería  
B. Codo  
C .Tee  
Distancia acumulada 
0.00 44.0 93.5 117.5 141.5 166.5 212.0 259.5 284.0 309.2 334.2 359.2 384.2 409.2 464.2
(cm):

LINEAS DE ENERGÍA (cm)
Energía No.
P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P11 P12 P13 P14 P15
E1 199.2 198.2 197.2 195.2 193.2 188.2 184.7 180.2 172.7 161.2 161.1 161.0 160.9 160.8 160.7
E2 199.0 198.0 196.5 194.0 191.0 185.5 180.5 176.5 169.5 152.0 151.0 150.0 149.0 148.0 147.0
E3 199.5 198.5 197.0 194.0 190.5 185.0 178.5 173.5 165.0 145.5 144.5 143.5 142.5 141.5 140.5
E4 199.7 198.7 197.2 193.2 189.7 184.2 177.7 172.2 163.2 143.2 142.2 141.2 140.2 139.2 138.2
E5 200.8 199.8 197.8 194.8 190.8 184.3 177.3 171.8 161.8 140.8 139.3 138.3 137.3 136.3 135.3
E6 202.7 201.7 199.7 196.2 192.2 184.7 178.2 172.7 162.2 140.7 138.2 137.2 136.2 135.2 134.2
E7 203.0 202.0 201.0 197.0 193.0 186.0 179.0 173.5 162.5 140.5 138.5 137.5 136.5 135.5 134.5
E8 205.6 204.6 203.1 199.1 194.1 186.6 179.1 172.6 161.1 137.6 135.1 134.1 133.1 132.1 131.1
E9 209.0 207.5 206.0 202.0 197.0 189.5 181.5 175.0 163.0 139.0 136.5 135.5 134.5 133.5 132.5
E10 218.9 217.4 215.4 211.9 206.4 198.9 190.9 183.9 171.9 146.9 144.4 143.4 142.4 141.4 140.4
E11 223.4 221.9 219.9 215.4 210.4 202.4 194.4 186.9 174.4 148.9 146.4 145.4 144.4 143.4 142.4
E12 233.0 231.5 229.0 225.0 219.5 211.0 203.5 195.0 182.0 157.0 155.0 154.0 153.0 152.0 151.0
E13 242.4 240.9 238.9 234.9 228.9 220.9 211.9 203.9 191.4 165.4 162.9 161.9 160.9 159.9 158.9
E14 254.4 252.9 250.9 246.9 240.4 232.4 223.4 215.4 202.9 174.9 173.9 172.9 171.9 170.9 169.9
E15 268.8 267.3 265.3 261.3 254.3 246.3 237.3 229.3 207.8 188.8 187.3 186.3 185.3 184.3 183.3

LINEA PIEZOMÉTRICA Y DE ENERGIA PARA Q1
Q1 E1 Lineal (E1)
250.00
Lectura piezométrica (cm)

200.00
E1
Q1 150.00

100.00
y = ‐0.1101x + 204.6
50.00

0.00
500.00

450.00

400.00

350.00

300.00

250.00

200.00

150.00

100.00

50.00

0.00
Distancia entre Piezómetros (cm)

LINEA PIEZOMÉTRICA Y DE ENERGIA PARA Q5
Q5 E5 Lineal (E5)
250.00
Lectura piezométrica (cm)

200.00
150.00
E5
Q5
y = ‐0.183x + 210.76 100.00
50.00
0.00
500.00

450.00

400.00

350.00

300.00

250.00

200.00

150.00

100.00

0.00
50.00

Distancia entre Piezómetros (cm)

LINEA PIEZOMÉTRICA Y DE ENERGIA PARA Q10
Q10 E10 Lineal (E10)
250.00
Lectura piezométrica (cm)

200.00

E10 150.00
Q10
y = ‐0.22x + 230.82 100.00
50.00
0.00
500.00

450.00

400.00

350.00

300.00

250.00

200.00

150.00

100.00

0.00
50.00

Distancia entre Piezómetros (cm)

LINEA PIEZOMÉTRICA Y DE ENERGIA PARA Q15
Q15 E15 Lineal (E15)
300.00
Lectura piezométrica (cm)

250.00
200.00
E15
150.00
Q15 y = ‐0.2418x + 281.24
100.00
50.00
0.00
500.00

450.00

400.00

350.00

300.00

250.00

200.00

150.00

100.00

0.00
50.00

Distancia entre Piezómetros (cm)
 A. PÉRDIDA POR FRICCIÓN EN LA TUBERÍA
L (cm) DARCY WEISBASH BLASIUS COLEBROOK ‐ WHITE HAZEN‐WILLIAMS RODRÍGUEZ
149.7
s 0.316 1 2.51 . .
2 0.849 ∗ ∗
259.48 409.18 2 . 3.71 ∗ . . .
∗ ∗ ∗

ENERGÍA (cm) ENTRE Pérdida de  Pendiente  DARCY WEISBASH BLASIUS COLEBROOK ‐ WHITE HAZEN‐WILLIAMS RODRÍGUEZ

enegía hf  línea de 
(cm) energía sf Verificar NR <  Coeficiente  Coeficiente 
P8 P14 Coeficiente Fricción f Tipo de Flujo Coeficiente C Coeficiente P
1e5 Fricción f Fricción f
180.2 160.8 19.40 0.1296 0.97259 Sí 0.026222 Turbulento 0.025611 20.015 7.861
176.5 148.0 28.50 0.1904 1.04179 Sí 0.025206 Turbulento 0.024656 19.043 7.445
173.5 141.5 32.00 0.2138 0.79011 Sí 0.024000 Turbulento 0.023548 21.766 8.498
172.2 139.2 33.00 0.2204 0.56631 Sí 0.022933 Turbulento 0.022583 25.678 10.022
171.8 136.3 35.50 0.2371 0.40012 Sí 0.021759 Turbulento 0.021540 30.460 11.878
172.7 135.2 37.50 0.2505 0.26632 Sí 0.020538 Turbulento 0.020475 37.254 14.517
173.5 135.5 38.00 0.2538 0.21747 Sí 0.019992 Turbulento 0.020005 41.204 16.054
172.6 132.1 40.50 0.2705 0.16493 Sí 0.019159 Turbulento 0.019296 47.193 18.374
175.0 133.5 41.50 0.2772 0.12290 Sí 0.018411 Turbulento 0.018668 54.618 21.258
183.9 141.4 42.50 0.2839 0.07032 No Turbulento 0.017601 72.135 28.068
186.9 143.4 43.50 0.2906 0.06120 No Turbulento 0.017321 77.252 30.050
195.0 152.0 43.00 0.2872 0.04440 No Turbulento 0.016806 90.740 35.302
203.9 159.9 44.00 0.2939 0.03560 No Turbulento 0.016419 101.247 39.379
215.4 170.9 44.50 0.2973 0.02853 No Turbulento 0.016063 113.042 43.960
229.3 184.3 45.00 0.3006 0.02310 No Turbulento 0.015735 125.569 48.825

DARCY WEISHBASH Fricción f vs Log NR COLEBROOK ‐ WHITE Fricción f vs Log NR

Coeficiente Fricción f Coeficiente Fricción f
1.20000 0.030000

1.00000 0.025000

0.80000 0.020000
Log Fricción f

Log Fricción f

0.60000 0.015000

0.40000 0.010000

0.20000 0.005000

0.00000 0.000000
1 100 10000 1000000 1 100 10000 1000000
Log NR ‐ Número de Reynolds Log NR ‐ Número de Reynolds

BALSIUS Fricción f vs Log NR HAZEN‐WILLIAMS Fricción C vs Log NR
Coeficiente Fricción f Coeficiente C
0.030000 140.000

0.025000 120.000

0.020000 100.000
Log Fricción f
Log Fricción f

0.015000 80.000

0.010000 60.000

0.005000 40.000

0.000000 20.000

‐0.005000 0.000
1 100 10000 1000000 1 100 10000 1000000
Log NR ‐ Número de Reynolds Log NR ‐ Número de Reynolds
 B. PÉRDIDA LOCALIZADA EN EL CODO C. PÉRDIDA LOCALIZADA EN LA TEE
L (cm) L (cm)
44.0 47.5
s s
0.00 43.98 2 211.98 259.48 2

ENERGÍA (cm) ENTRE Pérdida de  ENERGÍA (cm) ENTRE Pérdida de 

enegía hf  K enegía hf  K
(cm) (cm)
P1 P2 P7 P8
199.2 198.2 0.94 1.27357 184.7 180.2 4.44 5.99431
198.9 198.0 0.92 0.90227 180.4 176.5 3.91 3.84987
199.4 198.5 0.91 0.60261 178.4 173.5 4.90 3.25820
199.6 198.7 0.90 0.41748 177.6 172.2 5.40 2.49424
200.7 199.8 0.90 0.27196 177.2 171.8 5.39 1.63574
202.6 201.7 0.89 0.17024 178.1 172.7 5.38 1.02948
202.9 202.0 0.89 0.13696 178.9 173.5 5.38 0.82936
205.5 204.6 0.88 0.09665 179.0 172.6 6.37 0.69899
208.9 207.5 1.38 0.10994 181.4 175.0 6.37 0.50804
218.8 217.4 1.38 0.06130 190.8 183.9 6.87 0.30601
223.3 221.9 1.37 0.05201 194.2 186.9 7.36 0.27903
232.8 231.5 1.37 0.03821 203.3 195.0 8.36 0.23264
242.3 240.9 1.37 0.02987 211.7 203.9 7.86 0.17131
254.3 252.9 1.37 0.02365 223.3 215.4 7.86 0.13573
268.7 267.3 1.37 0.0189 237.2 229.3 7.86 0.10866

CODO:  k f vs Log NR
K
1.40000

1.20000

1.00000
Log k

0.80000

0.60000

0.40000

0.20000

0.00000
1 100 10000 1000000
Log NR ‐ Número de Reynolds

TEE:  k f vs Log NR
K
7.00000

6.00000

5.00000
Log k

4.00000

3.00000

2.00000

1.00000

0.00000
1 100 10000 1000000
Log NR ‐ Número de Reynolds
ALGORITMO EN VISUALBASIC PARA EL CÁLCULO DE COEFICIENTES DE FRICCIÓN EN TUBERÍAS
'CODIGO DE HMATAMOROS
Function Coefric(Re, e, D)
Nr = 200 * D / e * (2 * Log(3.71 * D / e) / Log(10))
Select Case Re
    Case Is <= 2300
        If Re < 1 Then
            Re = 10
        End If
        u_F = 64 / Re
    Case Is > 2300 And Re < Nr
        Dif = 1
        Control = 1
        u_F = (2 * Log(3.71 * D / e) / Log(10)) ^ (‐2)
        Do While Dif > 0.00001
            falaunmedio = u_F ^ 0.5
            falaunocinco = u_F ^ 1.5
            Paren = e / (D * 3.71) + 2.51 / (Re * falaunmedio)
            logaritmo = Log(Paren) / Log(10)
            Pf = 1 / falaunmedio + 2 * logaritmo
            Ppf = (1 / falaunocinco) * (‐0.5 + 2.51 / (Log(10) * Re * Paren))
            Fi = u_F ‐ Pf / Ppf
            Dif = Abs(Fi ‐ u_F)
            u_F = Fi
            If Control < 1000 Then
                Control = Control + 1
            Else
                Exit Do
            End If
        Loop
    Case Else
        u_F = (2 * Log(3.71 * D / e) / Log(10)) ^ (‐2)
    End Select
    Coefric = u_F
End Function