Professional Documents
Culture Documents
Keimahni .................................................. - 3
Hriatrengna .............................................. - 21
EDITOR : C. Lalchharliana
JT. EDITOR : Alex Ch. Zanghakliana
LAYOUT EDITOR : Jerome Lalhruaitluanga
NEWS EDITOR : Gin Lalthianghlima
GRAPHIC DESIGNER : Lalremruata
K um khat a keini Mizo ten a thla nuam leh thlakhlelawm a kan
lo sawi Awllen Khuangchawi Thla leh Thlahleinga thla kan
lo chuang kai leh ta reng mai. Kum bul lam aiin kum tawp lam in rilru a luah ṭan
a, Masi tur leh Kumthar hmuak tur in chhungkaw ṭhenkhat chu kan in puahchah
leh ṭan tawh a, Delhi aṭanga kan seilenna hmun pan tum tam tak pawh in haw na
tur ticket kan book leh ta sup sup mai.
Keini Fellowship pawhin kum bul hmachhawp tam tak chu tlak fel tawhin
kum tawp lama kan inhnawhsarum loh nan Department tin pawhin kan tuang kan
tichhah leh ṭan ta. Hun hi a in her a kum bul aṭanga kum tawp kan thleng ang
chiahin lawm tak a Member thar te kan lawm luh laiin kan member hlun tak tak
te mittui nen kan thlah hun alo thleng ṭhin. Kan la ui em em laiin chhungkaw
thum in hmun ṭha zawk min pan san in, mi pahnihin van kohna chhangin
hmun nuam zawk min pan san ta. Chupawh a karah thlakhat em pawh a
from the EDITOR’S desk
Hei tun ṭum Nunna Tuikhur Issue pawh kan ṭhen tak Cyrus Lal-
lawmawma leh Pi Nemthianmawi tan kan han hlan a, lokir a kan zinga
rawng rawn bawl leh tur a kan au aw hi min chhawn tawh dawn lo mahse
koh kan ṭhulh phah dawn lova nghilh kan bang dawn hek lo. Theih leh tih
kan neih tlem nen nen kan tih theih chhun lah ala famkim lo zui emaw a
ni anga khawhar chhungte tan chuan in hnemhnangna kan va awm lo rua
dawn em!
Englekhawle! Liam tur chu hun in a her liam pui a, lo thleng tur
pawh hun tho in a rawn her chhuah puina khawvelah hian cham hlen tum
in inchhekkhawl ṭhin mahila kan chamhlenna tur hmun chu kan pan leh
tho tho ṭhin. Kan ṭhen tak te han ngaihtuahin ṭhat lai leh phak lai te a theih ang
tawk tawk a kohhran tan a ṭhatna thawh a phak ang tawk tawk a thawk ṭhin an
nihna hian an ropuina a tizual a, zual leh zual zawk a ngaihban loh hla sak a ti
ring bik ka ti lo thei lo! Lalpa’n amah bel tlat tu te a chawikang a, mawi tak in a
siam ṭhin tih hi min kalsan ni a chawimawina an khum hian min hmuh tir a, ka
tha ṭhum lek lek tawh chu min thawh tir leh ta!
Pakchheihkhah! Keini ṭhalai duhawm tak tak leh Lalpa duhlai tak tak te
u, kan nitin eizawnna leh sum leh pai kan thawhchhuah dan lamah sawi tur ka nei
lo mahse chiang ta em em chu sum kar nei lova eizawnna kan ngaihpawimawh a
Kohhran kan thlauh thlak niah hian van kohna kan chhan a ṭul si palh ange!
NUNNA TUIKHUR : OCTOBER: 2015 03
KEIMAHNI
***CHAW NGHEI hi bial khatah dah an ni leh bawk. Fel-
ṬAWNGṬAI lowship chhungah chhiat tawk an awm
Fellowship pum huapin Dt. avanga zankhat kan hman theih loh tih
24/10/2015 (Inrinni) hian Biak inah loh chu a tir aṭanga a tawp thlengin
chawnghei tawngtai neih tura ruahman tluang takin kan hmang chhuak thei
a ni a. Zing dar 10:00 aṭanga tlai dar a. Inkhawm kan ṭha in kan hlawkpui
4:00 inkarah hman tur a ni ang. He hun tlang tak zet a ni.
hi kan Pastor F. Lalhmangaihzuala’n
min kaihruai dawn a ni. A ṭan zan leh a tawp zan hi
Biak inah a huhova hman a ni a, a bak
zawng hi chu mahni bialah in hrang
***ṬHUTTHLENGSEI hrangah inkhawm kual ṭhin a ni. Tin,
(BENCH) SIAM kumin kan Beihrual Thupuite min lak
Eng emaw program lian tham khawmsaktu hi kan Pastor F. Lalh-
deuhah thutna indaihloh changa dawh- mangaihzuala a ni.
belh tur, kan bench te a ṭawngṭawl
tawh hlawm avangin, ṭhutthlengsei
(bench) thar panga vel siam tum a ni ***LUSUN KHAWHAR
a. Incharge atan Upa Hrangauchhunga Kan Fellowship chhungah
leh Pu Rocky Chunga te bakah Pu Lal- a zawn deuh zatin chhungkaw 3-in
hriatchhunga leh Pu Lalthangkima te chhiattawk an awm a. Tv. JL. Liana
ruat an ni. u, Pu J. Lalfela chu Dt. 18th Septem-
ber, 2015khan cancer natna avangin
Zemabawk Cancer Hospital, Aizaw-
***BEIHRUAL-2015 lah a boral a, helamah pawh Fellow-
HMANG ship hmingin hunserh hmanpui niin
Pathian zarah ruahman lawk lenkhawmpui a ni.
angin kumina kan Beihrual chu Ni 20- Dt. 23/09/2015 khan Cyrus
27th September, 2015 chhung khan Lallawmawma (kum1leh thla 9 vel)
tluang taka hman a ni a. Kan hriattawh Pu John Gina leh Pi Olivia Lalhming-
angin kumin hian bial hnihah inṭhen hlui te fapa chu BLK Hospital, Karol
niin, heng-Vikaspuri, Asalatpur leh Bagh ah boralin, a tukah a ruang hi
Om Viharte hi bial khatah an awmho BCA Hall ah dah a ni a, Indian Chris-
a. Tichuan, C1 lam veng hrang hrangte tian Cemetery, Bypass Burari ah vuil-
04 NUNNA TUIKHUR : OCTOBER: 2015
iam nghal a ni. Fellowship hmingin tuilian leh leimin tuarte ṭanpui nan a
vuina leh lenkhawmpuina te neih a Gospel Concert, DBCF biakin a huai-
ni a. Tin, thlanmual man leh bus man hawt tur a ruahman chu tluang takin
engkim tum sak an ni bawk. neih zawh a ni ta a, hemi a tlawmn-
Ni 8/10/2015 zing dar 3:00 gaia tickets lei sak tu te zawng za-
vel khan Pi Nemthianmawi (kum 30) wng chungah ṭhalai hruaitute chuan
w/o Gin Lalthianghlima chu DDU lawmthu an sawi mawlh mawlh a ni.
Hospital ah boralin chatuan ram min Hemi zan hian Zaipawl zai keimahni
lo pansan veleh a. Thiltih fel ngai Fellowship aṭang chiah in neih theih a
eng eng emaw tihfel a nih hnuah, Ni ni a, a ropuiin fak pawh kan hlawh hle
10/10/2015 khan Indian Christian a ni. Hetiang a inlungrual taka mi 30
Cemetery, Bypass Burari ah vek vuil- dawn teh meuh mai Zaipawl a Pathian
iam a ni ve ta a ni. Pi Mawitei vuina fakna hla kan hlan thei kha fellowship
hun hi khawhar chhungte duhthlanna dang tam tak te awh leh duh ngawih
angin (a ruang awm lovin) kan Biak ngawih a ni tih thu kan dawng.
inah hman a ni thung. Thlanmual man
leh Bus hire-na man etc. te Fellowship
in a tum sak vek bawk a ni.
He kan chhiat tawh chun-
gchangah hian Fellowship mipuite I LEI VENG ṬHA RAWH
tlawmngaihna leh kan ṭanrualnate,
khawhar chhungte tana kan inpeknaah “Kâ pakhat aṭangin fakna leh
Fellowship Executive Committee ch- anchhia a chhuak ṭhin. Ka unaute u,
uan lawmthu a sawi tak meuh meuh chutiang tur a ni love.” (Jakoba 3:10)
a. A bik takin, khawhar in ṭhenawm
hnaivaia awm chhungkua kan mem- Lei hi nei ta lo ila kan ṭawng
berte inpekna leh, damdawi in lama thei lo vang a, thil ei pawh a har ngawt
ruang buaipuitute inpekna a ropuiin ang. Bible pawhin, “Taksa peng te tak
chawimawi an phu tak meuh a, sum te, uang thei tak a ni,” a ti a. Pathian
leh pai bakah hun leh tha kan senral fak nan kan hmang a, kan mihring-
zawng zawngte Lalpan a let tam takin puite sawichhiat nan leh mi rel nan
malsawm mawlh rawh se. kan hmang leh mai ṭhin hi a ṭha lo hle
a ni.
“Puini chu lem ang zu der mai la, Eng pawh ni se, heti zawng
Nang chu Awithang, ka tuai lungrun, hian thu i han kai her dawn teh ang.
Hring lamah lo kir leh rawh.,” Kan Pathian thu angin hmangaihte kan
tih te nen pawh khan an chan chân ang a, keini ngei pawh kan la ral
ram a inang viau awm asin. ang. Thil nghingte sawn bova an awm
16 NUNNA TUIKHUR : OCTOBER: 2015
hun pawha nghing ve lo tur, ram tihnghin rual loh changtute (Hebrai 12:26-28)
kan nihnaah hian i chawlin i inhnem ţhin ang u. Tin, Thuhriltu 7:1-2 “A ţha zawk
e hming ţha, hriak to aiin, pian ni aiin thih ni, lusun ina kal a ţha e, ruaiţhehna
ina kal ai chuan; chu chu mi zawng zawng tawpna a ni si.” a lo tihah hian mi
zawng zawng tan pian ni aiin thih ni a ţha vek tihna a ni kher lo vang. Ringtute
tan thihna chu paradise-a chawlhna ni a ni a, a ţhat hle rualin ring lo mite tan
chuan chatuan hremhmun inţan ni a ni thei ve thung a, an tan anchhia a ni thung
ang. Chuvang chuan, keini ringtute tan chuan thihna chu malsawmna a lo ni.
“Pian hun a awm a, thih hun a awm; Phun hun a awm a, thil phun phawi
hun a awm;… Hlim taka awma, an nun chhunga thil ţha an tih aliama an tana
ţha zawk eng mah ka hre lo.” (Thuhriltu 3:2,12) tih a ni a. Thuhriltu-in min hrilh
angin chutiang khawpa Siamtu’n a duan ropui, hlutna neia a siam mihringte
zingah chuan he kan lei khualzinna reilote kan zawh chhunga kan hlutna kan
inhman ţangkai hleihzia te hi i chhut ve ngai em? Ţhenkhat chuan siamtuin a
duan chhan ang ngeiin an hlutna chu midangte tana ţangkai takin an hmang
chhuak a, he kan khualzinna ram khawvela an sakhming dai leh tawh ngai lo
tur an hnutchhiah a. Ţhenkhat thung chuan kan lei taksa hlu tak mai chu phurrit
thlentuah hmangin mite tana ţangkaina neih loh chu sawi loh, hnawksakah te
kan chhuah zawk chu a nih hi.
Chu i hring channa khawvela i rawn inlar ve chhung tawi te, hlimthlâ ang
leka ral leha dar tui anga kan luan ralsan leh mai tur hun i hman chhung chuan,
i hlutna chu i mihringpuite chungah emaw khawvelah hian eng emaw ti kawng
talin i lantir ve zawk dawn lawm ni?
-Pastor F. Lalhmangaihzuala
H emi bung leh changah hian Davida puitlinzia a lang a. A nunah har-
satna, manganna lian tak takte a thleng a ni. Charles Spurgeon-a leh
ziaktu thenkhat chuan he Sam hi Absalom-a’n Davida chunga helna nasa tak a
neih lai a ni an ti. A dik viau pawhin a lang.
(Source: 1. Joseph Bayly in Psalms of my Life. Christianity Today, Vol. 33, no.
14 – Found on Bible Illustrator for windows Topic: Fatherhood/Subtopic: Of
God/ Index: 1246-1247 Title: A Psalm of Praise, 12/10/2015.)
CHHAWR THLAPUI
LEH
CHHAWR LOH THLAPUI
-Alex ZL. Hualngo
Aw… nunrawng lunglian hun leh ni, thlei bik nei lovin, dawn lem nei
lovin inngai ngawih ngawih leh inhman-
gaih, inthlahlel ngawih ngawih te
samang thenna ni i rawn herchhuahpui
si a maw! I dawn ve si lo maw hmangaih
lungdi then hrehawm dan tur. Lo eng tawh
lul suh tih mai kan nap zo ta.
Inthen vanga hmangaihtuin sual lam kawng a zawh anih chuan nang, a
hmangaihin i hmangaih ve tak meuh chuan nunkawng dikah hruai luh i tum tur
a ni. “…. Hmangaihna erawh chuan mi a siam tha thin” (1 Kor 8:1). A thil tih
sualah dema, sawisela rel zui mai lovin a sualnate a darhzau loh nan i thupsak
hram hram a ngai bawk. “Hmangaihnain sual tam tak a khuh si thin a” (1 Pet
4:8). He thu hi Kohhran huangchhungah pawh kan sengluh a ngai. I member
pui, i thian leh i unau chu an tlinlohna leh an thil tih sualah rel a, sawisel zui mai
lovin kan siamthat theih loh pawhin kan thupsak hram hram a ngai. I sawi darh
vak chuan amah chauh a mualpho dawn lo va, i sawina ten an rawn chhui zui
ang a, an chhungkua, an community leh i hmangaih in lawina Kohhran thlengin
tih mualphovin a awm dawn a ni tih hi i hriat, kan hriat a pawimawh hle.
Tunlai khawvel changkanna leh hmangaihna hian kan thalai nun a tichhe
ta hle. Kan hmangaihte tan engkim kan huam thin a, he khawvelin changkanna
a ken tel hmanraw tha tak tak te hmang tur hian hun kan neih theih hle laiin
Lalpa tan hun awl nei thei lovin, a tan kan huamchin a tlem sawt hle. Kan thiam,
kan finna, kan neih rosum leh kan hun leh nite, hmanraw changkang tak tak te
hi Lalpa tan hlanin, amah fak nan leh a rawngbawl nana hman thiam zir hi kan
mamawh hle a ni tih hi i hre thar ang u.
Kan tet lai chuan pistol (silai) lem, kep hmanga kahpuah theih chi kha
kan lawm tawkin thiante karah intihtheih nan kan hmang thin a. Tunlai naupang
chuan an lawm ve tawh lo, Computer game an buaipuiin an lawm zawk. Keini
an u te pawh hian hmana Chhawr thlapui eng lawm thin kha tunah chuan elec-
tric eng tam takin thlapui enna ngainep fahran ni awm takin a enna hmangin a
hliah khuh ta si a. Thla chu lo eng leh thin mah se kan tan chhawr loh thlapuiah
a lo chang ta thin a ni. Pathianin a hmangaih hringmite thiamna, finna a pek hi
NUNNA TUIKHUR : OCTOBER: 2015 25
amah fak nan leh chawimawi nan hmang lovin amah dodal nan leh a eng mawi
lo lanna tur hliahkhuh nan kan hmang ta zel niin a lang bawk.
Pathianin thiamna, finna a pek theologian thenkhat ten amah rinna kawn-
gah dinngheh ahnekin Pathian a awm lo tih duhna rinna an rawn nei chho zel a.
Kan Bible ngei pawh an leh dan a dik tawk lo tiin thudik zawk zawng niawm
taka lang siin a eng emaw an selna chhe te a dik zawk nia an hriat an sawi thin
te hian keini rinna nghet nei lo ten kan Bible hi rinhlehna min neihtir a, a dazat
zawnga ngai hial lah kan bo bil lo anih hi! Ram hruaitute lah hian super power
nih inchuh reng rengin englai pawhin an pheisen leh chengrang lekchhuah lah an
hman reng ta. Ram leh ram inngeih lo te tana remna palai siamtu ram roreltute
pawh hian anmahni huangchhung ngeiah anmahni opposite-tute chu an rem thei
leh chuang si lo. Ngaihtuah an va titam tak em.
Tin, Lalpa tel lova awm aiin phone, laptop, computer leh networking tel
lova awm a harsa kan ti ta zawk niin a lang. Biak In chhungah ngei pawh kan
inkhawm chhan hi kan hre meuh lo a ang hle. Lalpa faka chawimawi a, a thu
ngaithla tur kan ni a, mahse dan pangai mai leh kan thawh fuh changa inkhawm
ve tawp angin Biak In chhung kan rap lut ve a. Chanvo neitute kan ei zawng a
nih loh phei chuan kan inkhawm chhan Lalpa hre lek lovin, “saw pa saw/ saw
nu saw ka ei lo, thu a sawi rei leh ngawt ang, hun an pe ve ziah mai” tiin, kan
ning hle thin.
Hmanah chuan chhawr thlapui tiin an au thin che a, tunah engah nge
chhawr loh thlapui an tih tak che? A chhan chu Lalpa’n thiam leh finna a pek
che i hmang thiam lo, malsawmna petu ni lovin a malsawmna i um avangin eng-
kim siamtu aiin a thilsiam i buaipui zawk avangin rosum leh hausakna petu che
hnena pekkir leh aiin i duhzawng (ruihhlo etc.) lei nan i hmanral thin avangin
26 NUNNA TUIKHUR : OCTOBER: 2015
Jehovah Jire (a hun tea rah thin a hnah pawh uai ngai lo) ring lo va, harsat i tawh
hunah i phunnawi leh thin avangin i khawhar hlauh vanga lenrual petu che aiin,
i lenrualte ring zawkin humsual i dai fo thin vangin hmangaihtu i neih ve nan tiin
hmangaihtu petu che hre chang lovin, nangmah hmangaihtu i chhas i buaipui
zawk thin vangin leh mi hriatah leh mi hriat lohvah tihsual i ngaih lutuk vangin
leh nangamah diklohna felhlel a awm vangin kohhran leh khawtlanga hruaitu
tha ni thin kha inhnukdawk a ban hial i duh phah thin a, lungrualpui tur i zawng
ruai thin a nih chuan, kohhran leh khawtlangah i tuitla thei lo anga, i kimki reng
tho vang. Hmanah i eng lawmtu ten chhawr thlapui an tih thin che kha bansanin
chhawr loh thlapui an ti tawh zawk ang che. Mahse nang leh kei hi sualin kan
awm reng dawn em ni? Hnai lo ve, hun tha kan neih lai hian sawithiah ngaite
sawi thiatin, siamthar ngai te i siamthar zel ang u.
Chutin kan thiam leh finna te hi Lalpa tan hlanin khawvel changkanna hi
amah fak nan leh a thuhril darh nan i hmang tangkai zawk hlauh ang u. Chutin
kum khat chhunga thla en ber zan, ‘Khuangchawi thlahleinga zan lalnu’ chu alo
engchhuak leh ang a, i eng hnuaiah Lalpa faka a thu ngaihthlak nuam an lo ti
tawh ang. Nang ngei pawh Chhawr thlapui tiin i sakhming an chawi tha leh ngei
ang.
Scientist te chuan hmeichhe laka zaidam chi mipa leh hmeichhe laka thinchhia leh
dawhtheilo tur chi te chu an kutzungtang atangin a hriat theih niin an sawi tlat mai.
An sawi dan chuan mipa an kutzungchal aia zungte u (ring finger) sei zawkte chu
hmeichhe lakah an thain, hmeichhia an ngaihven thiam bik niin an sawi. Tichuan hmeichhe laka
that chhuah tur chi leh hmeichhe laka ri deuh thak tur chi chu an kutzungtang en ringawtin a hriat
theih dawn ta a ni.
Mipa kut zungchal leh zungte u inchen deuh rialte chuan hnial an hratin, hmeichhe
hnial buai an ching a, hmeichhe lakah an dawh thei vak lo bawk niin an sawi. He zirchianna hi
‘digit ratio’ an ti mai a, zungchal leh zungte u in sei hleih dan chu chhula awm laia hormone
exposure vang niin an sawi a. A insei hleih dan a tlem zawh poh leh, mipa chu a nu chhula a awm
lain mipa hormone (testosterone) exposure a nasa tihna a ni.
He zirchianna hi Mc Gill University, Canada-a mithiam ten an neih a ni. An zirchianna-
a an hotu pakhat Professor Debbie Miskowitz chuan, “Hmeichhiaah chuan mipa nen a letling
vethung a, an kut zungtang inseihleihna ratio tlem apiangin mipa thusawi an ngaithla peihin, an
nui tam a, midang fak leh mahni dik lohna pawmte an awlsam bik”, a ti.
He zirchianna chungchang hi Journal Persionality and Individual Deferences-ah tih
chhuah a ni.
NUNNA TUIKHUR : OCTOBER: 2015 27
OCTOBER BIBLE QUIZ
(Thufingte)
1. Thufingte hi tu ziah nge?
Ans.: ……………………………………….
9. Eng ni-ah nge sum leh paiin tangkaina a neih loh vang a? Engin nge
thihna ata chhanchhuak ang?
Ans.: ……………………………………….
28 NUNNA TUIKHUR : OCTOBER: 2015
(Thuhriltu)
10. Eng nge sakeibaknei thi ai chuan tha zawk?
Ans.: ……………………………………….
11. Thuhriltuin chakna aiin eng nge tha zawk a tih tho kha?
Ans.: ……………………………………….
13. Tunge “nasa taka zir pawh hi tisa chauhna mai a ni” titu kha?
Ans.: ……………………………………….
14. Thuhriltu hian tawngkam (thumal) hman uar zet mai, vawi 40 lai hman
a nei a, chu chu eng nge ni?
Ans.: ……………………………………….
us on Facebook :
https://www.facebook.com/mizochristianfellowshipdelhi56
Kan Fellowship BLOG hi ila tlawh ve lo a nih chuan min han tlawh
sak ve ta che.. Kan thuziak leh kan chanchinthar pawimawh te tarlan ṭhin
a ni. Han tlawh la, han Follow ve teh le :
http://mizochristianfellowshipdelhi.blogspot.in