PXL-Media & Tourism

Bachelor in het Toerisme en Recreatiemanagement

Case: Long Haul

Studenten:
Sarah Georgopalis
Tina Nicolaï

Praktijk 3 – Academiejaar 2016-2017

PXL-Media & Tourism
Bachelor in het Toerisme en Recreatiemanagement

Case: Long Haul

Studenten:
Sarah Georgopalis
Tina Nicolaï

Praktijk 3 – Academiejaar 2016-2017

2
1 Inhoud
INLEIDING ................................................................................................................................................. 4

2 ACHTERGRONDDOSSIER ..................................................................................................................... 5

2.1 De bestemming .................................................................................................................................... 5

2.1.1 Geografisch....................................................................................................................................................................5
2.1.1.1 Het landschap ......................................................................................................................................................6
2.1.1.2 Klimaat ..................................................................................................................................................................6
2.1.2 Cultuurhistorisch..............................................................................................................................................................6
2.1.2.1 De geschiedenis ...................................................................................................................................................6
2.1.2.2 Het volk .................................................................................................................................................................7
2.1.2.3 De taal ..................................................................................................................................................................7
2.1.2.4 Kunst .......................................................................................................................................................................7
2.1.2.5 Bezienswaardigheden........................................................................................................................................7
2.1.3 Economisch ......................................................................................................................................................................8
2.1.3.1 Pro ..........................................................................................................................................................................8
2.1.3.2 Contra ....................................................................................................................................................................8
2.1.4 Toeristisch ........................................................................................................................................................................9
2.1.4.1 Duurzaam toerisme .......................................................................................................................................... 10
2.1.4.2 Besluit .................................................................................................................................................................. 10

2.2 Aanbod producten concurrentie ......................................................................................................... 12

2.2.1 Concurrentieanalyse .................................................................................................................................................. 12
2.2.2 Conclusie....................................................................................................................................................................... 18

2.3 Profiel van de mogelijke doelgroepen ............................................................................................... 20

2.3.1 Customer Journey van Millennials ........................................................................................................................... 20
2.3.1.1 De Millennial met kinderen ............................................................................................................................ 20
2.3.2 Customer Journey van Generatie X ....................................................................................................................... 21
2.3.2.1 Generatie X met kinderen ............................................................................................................................. 21

2.4 Aanbod producten StievieWonderTours ............................................................................................. 22

2.4.1 Opportuniteiten .......................................................................................................................................................... 22

BIBLIOGRAFIE ..........................................................................................................................................24

3
Inleiding
Als studenten van Toerisme en Recreatiemanagement is het belangrijk dat we continu kennis vergaren
over de bestemmingen wereldwijd. Onze lectoren hebben ons zodoende de opdracht gegeven om
dieper in te gaan op een verre bestemming, namelijk Zuid-Afrika en dit in opdracht van de derde
partij, StievieWonderTours.

Met twee zijn wij met veel enthousiasme begonnen aan het opstellen van dit achtergronddossier.
Eerst volgt een beknopte toelichting over het geografisch, cultuurhistorisch, economisch en toeristisch
aspect van deze bestemming. Nadien hebben wij het aanbod van vijf toeristische spelers vergeleken in
een concurrentieanalyse met de nodige bevindingen uitgeschreven in een conclusie. Op basis hiervan
en de door ons toegewezen doelgroep, namelijk reizen met kinderen, hebben wij profielen opgesteld
van mogelijke doelgroepen voor de bestemming Zuid-Afrika. Tenslotte hebben we het aanbod van
StievieWonderTours beschouwt. Het opzoekwerk voor het opstellen van dit dossier gaf ons een zicht
op de mogelijke opportuniteiten voor StievieWonderTours.

Voor dit onderzoek is er voornamelijk gebruik gemaakt van internet bronnen. Uiteraard steeds met
een kritische kijk naar de kwaliteit van de gevonden bronnen. Toeristische diensten, culturele
instellingen en de vergeleken touroperators boden de meest bruikbare informatie.

4
2 Achtergronddossier
Vooraleer we de bouwstenen met reisvoorstellen maken, is het nodig om een inzicht te verwerven
over de bestemming, het aanbod van de concurrentie en van de u, de opdrachtgever en de mogelijke
doelgroepen.

We verzamelen historische, alsook actuele informatie over Zuid-Afrika zodoende dat we u het juiste
advies kunnen geven. Verder is het verstandig om het aanbod van de concurrentie onder de loep te
nemen, om zo in te spelen op de klant en deze te verrassen met innovatieve voorstellen en of
producten. Tenslotte bekijken we het aanbod van StievieWonderTours om te zien wat er reeds
verricht wordt en waar er zich nog mogelijke opportuniteiten bevinden.

De kennis die we opdoen bij het maken van dit achtergronddossier maakt van ons echte experts
inzake de verre bestemming, Zuid-Afrika.

2.1 De bestemming
In dit onderdeel geven we op basis van vier criteria een synopsis over Zuid-Afrika. We bespreken de
bestemming zowel geografisch, cultuurhistorisch en economisch, als toeristisch.

2.1.1 Geografisch
Zuid-Afrika ligt op het meest zuidelijke punt van het Afrikaanse continent. Het punt wordt omsloten
door de Atlantische en Indische Oceaan. De totale oppervlakte is 1.219.090 km². De buurlanden zijn
Namibië, Botswana, Zimbabwe, Mozambique en Swaziland. Het koninkrijk Lesotho ligt totaal
ingesloten in het zuidoosten van Zuid-Afrika.

Zuid-Afrika heeft drie hoofdsteden namelijk: Kaapstad, Pretoria en Bloemenfontein. De grootste stad
van het land is Kaapstad met ruim 3,5 miljoen inwoners. Johannesburg heeft ruim 2 miljoen inwoners.
(Volk en Cultuur, 2014)

Figuur 1: Kaart continent Afrika met het groen Figuur 2: Zuid-Afrika en de belangrijkste steden
gearceerde 'Zuid-Afrika'

5
2.1.1.1 Het landschap

Het landschap is enorm veelzijdig. Een groot deel bestaat uit een centraal plateau met een hoogte van
1500m. Dit gebied wordt omsloten door ruige bergen en een vlakte in het oosten. In het noordwesten
bevindt er zich de woestijnachtige Kalahari. In de Drakensbergen ontstaat de belangrijkste rivier, de
Oranjerivier. De berg Mafadi is hier met 3450 meter het hoogste punt van het land.

2.1.1.2 Klimaat

Doordat Zuid-Afrika ten zuiden van de evenaar ligt, is het zomer in december en winter in juli. In het
zuiden en in het oosten van het land is er een Zeeklimaat en valt er het hele jaar door regelmatig
neerslag. In de laaglanden rond Kaapstad is er een Mediterraan klimaat met regenachtige warme
winters en hete zomers. In het Westen van het land is er een Woestijnklimaat met zelden neerslag. In
het noorden is er een Tropisch klimaat met kleine temperatuur verschillen door het jaar heen.
(Wereldspotter, 2010)

2.1.2 Cultuurhistorisch
In het volgende deel vindt u meer informatie betreffende de beschavingsgeschiedenis van Zuid-Afrika.

2.1.2.1 De geschiedenis

Al meer dan twee miljoen jaar geleden leefden er mensen in Zuid-Afrika. De eerste inwoners van dit
land waren de Bosjesmannen, de San (of de verzamelaars), de Khoikoi (of de herders) en de
Hottentotten. In 1489 ontdekte wereldontdekker Vasco Da Gama het Kaapse schiereiland van Zuid-
Afrika. Vervolgens werd de Kaap ook door andere scheepvaarders ontdekt en werd dit het rustpunt op
weg naar het Oosten.

In de 17de eeuw werden er Hollandse kolonies gesticht onder de naam Verenigde Oost-Indische
Compagnie (VOC). Er werden maatregelen getroffen om de lokale bevolking af te zonderen van de
Hollanders. Dit was het eerste teken van een lange geschiedenis van rassenscheiding in Zuid-Afrika. De
slechte verstandhouding tussen de Europeanen en de inheemse bewoners zorgde voor een tekort aan
arbeidskrachten. Men besloot daarom slaven uit het verre oosten te imponeren. Toen het VOC in de
18de eeuw failliet werd verklaard, kwamen ook de Britten in Zuid-Afrika aan de macht.

In 1910 werd Zuid-Afrika een Britse kolonie met zelfbestuur. De Unie van Zuid-Afrika verenigde de
Kaapkolonie, Natal en de voormalig Boerenrepublieken met elkaar. Om iedereen tevreden te houden
kwamen er drie hoofdsteden waaronder de macht officieel verdeeld werd: Pretoria, Kaapstad en
Bloemenfontein.

De nationale Partij (voor en door blanken) kwam in 1948 aan de macht. Onder de naam Apartheid
werden veel rechten ontnomen aan de zwarte mensen. Zwarte mensen mogen niet stemmen, wonen
in eigen wijken en mogen niet zelf bepalen hoe ze willen leven. Nelson Mandela is hier woedend over
en hij probeert hier tegen te vechten. Maar Mandela werd opgesloten in een gevangenis op
Robbeneiland. Op 11 februari 1990 werd Mandela na zijn gevangenisstraf van 27 jaar, de eerste
zwarte president van Zuid-Afrika. (STAGE-ZUID-AFRIKA.NL, sd)

6
2.1.2.2 Het volk

Toen de Europeanen arriveerden in zuidwestelijk Afrika leefden hier voornamelijk Hottentotten en

Bosjesmannen. De Hottentotten zijn nu uitgestorven op een kleine groep in de Noord Kaap na. De
Bosjesmannen zwerven rond in de Kalahariwoestijn. Zuid Afrikanen hebben voorouders uit zwart
Afrika, Nederland, Groot Brittannië, Duitsland, Frankrijk, Maleisië en India.

Zuid-Afrika wordt vandaag de dag vaak “de regenboognatie” genoemd gezien er in het land
verschillende volkeren wonen. Maar liefst 80% van de Zuid-Afrikaanse bevolking is zwart. Kleurlingen
en blanken maken beide ongeveer 9% uit van de bevolking. De kleinste groep bestaat uit Aziaten. De
zwarte bevolkingsgroep bestaat uit verschillende stammen, zoals de Zoeloes, de Xhosa, de Sotho en
de Tshwane. De Zoeloes zijn de grootste Zuid-Afrikaanse etnische groep. De blanken stammen af van
de Nederlandse, Duitse, Franse en Britse kolonies. (Volk en Cultuur, 2014)

2.1.2.3 De taal

De bevolking die afstamt van de Nederlanders, Duitsers en Fransen spreken Afrikaans. De

afstammelingen van de Britten zijn Engelstalig. Door deze grote etnische verscheidenheid is het
moeilijk om te spreken van een Zuid-Afrikaanse cultuur. Er zijn namelijk 11 officiële talen. De
belangrijkste zijn Zoeloe en isiXhosa, de moedertalen voor zo’n 40% van de Zuid-Afrikanen.

Engels is dus niet de meest gesproken taal, maar wordt wel het meest gebruikt als omgangstaal tussen
de verschillende bevolkingsgroepen. (Zuid Afrika specialist, 2017)

2.1.2.4 Kunst

De 20.000 jaar oude rotsschilderingen van de Bosjesmannen zijn de oudste kunstwerken van Zuid-
Afrika. In de Drakensbergen zijn deze afbeeldingen van dieren, mensen en jachttaferelen het meest te
vinden. De kunstzinnige expressie van de Zuid Afrikanen wordt verder ook uitgebeeld in traditionele
kledij, aardewerk en vlechtwerk. De kunst van de blanke Zuid Afrikanen wordt vooral uitgedrukt in de
architectuur, de meubelen en interieurspullen van zilver en glas. Maar ook de typische prachtige
huizen van de Britten in Victoriaanse en Edwardiaanse stijl is een belangrijke bouwtraditie. De schone
kunsten zoals muziek, theater, schilderkunst en literatuur hebben inmiddels internationale
belangstelling gekregen. (Zuid Afrika specialist, 2017)

2.1.2.5 Bezienswaardigheden

Zuid-Afrika is één grote bezienswaardigheid, maar is bij de meeste toeristen vooral bekend om zijn
wildparken. Het Krugerpark is hier zonder twijfel het bekendste van. Als je geluk hebt, kom je in de
wildparken de Big Five tegen. De Big Five zijn de lastigste grote wilde dieren om te voet te jagen. Dit
zijn de olifant, de neushoorn, de buffel, de leeuw en het luipaard.

Kaapstad is één van de mooiste steden van het land en wordt ook wel één van de mooiste steden ter
wereld genoemd. Net buiten de stad ligt de Tafelberg en zeven kilometer voor de kust ligt het
beroemde Robbeneiland. Ook de wijnvelden in Zuid-Afrika zijn zeer populair. (Landenwijzer, 2016)

7
2.1.3 Economisch
De Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) gebruikte sinds de zeventiende eeuw de Kaap als
ververstation voor haar schepen. Daarbuiten stelde de economie van Zuid-Afrika tot aan het begin van
de negentiende eeuw weinig voor. Dat veranderde toen de bodemschatten diamant en goud werden
gevonden nabij Kimberley en Johannesburg. Grote mijnbedrijven vormden nu de motor van de
Afrikaner economie. Later ontwikkelde zich naast de mijnen en de landbouw een gevarieerdere en
modernere industrie met een belangrijke dienstverleningssector.

Tussen 1945 en 1970 registreerde men een constante economische groei en het bruto nationaal
product (bnp) groeide tussen 1960 en 1970 met 76%. Aan het begin van de jaren zeventig kende de
Zuid-Afrikaanse economie dan weer een sterke terugloop door de wereldwijde economische recessie.
Ook het bloedbad in Soweto in 1976 zorgde voor strenge economische sancties van het buitenland.

De democratische verkiezingen in 1994 en de opheffing van de handelsembargo’s zorgden voor een

toename van de export, de binnenlandse vraag en buitenlandse investeringen. Zuid-Afrika kende een
economische opleving. De regering voerde een marktgericht beleid dat jaarlijks zorgde voor een
economische groei van gemiddeld vijf procent. Ook in 2008 wist het land de financiële crisis te
doorstaan mede door buitensporige kredietverlening in te perken qua tijd. In 2009 volgde een
recessie, maar het duurde geen jaar eer het land terug een groei van 2,5 procent liet zien. Dit was
mede te danken aan de organisatie van het WK voetbal. De huidige economie bestaat voor 65% uit
diensten, 31% uit industrie en 4% uit landbouw. (Emerging Africa, 2017)

2.1.3.1 Pro

Zuid-Afrika heeft een grote hoeveelheid bodemschatten en behoort tot de grootste goud-, platina- en
steenkoolproducenten ter wereld. Ook de financiële, juridische, communicatie- en transportsectoren
zijn goed ontwikkeld. Noemenswaardig is de uiterst gevorderde infrastructuur.

Zuid-Afrika produceert ongeveer 30% van de goederen en diensten in heel Afrika. De ijzer- en
staalindustrie is belangrijk, alsook de assemblage van auto’s. Verder is er een uitgebreide chemische
industrie. De agrarische sector mag dan slechts een kleiner percentage op zich nemen, toch is deze
niet onbelangrijk. Dankzij het gunstige klimaat en de vruchtbare gronden kunnen de Afrikanen volledig
voorzien in eigen levensbehoeften. Zuid-Afrika exporteert onder meer suiker, druiven, citrusvruchten
en wijn. Het land is de achtste wijnproducent ter wereld. De wijngebieden liggen in de Kaapprovincie,
ten oosten van Kaapstad.

2.1.3.2 Contra

De Zuid-Afrikaanse economie is verreweg de grootste van het Afrikaanse continent met een
binnenlandse productie van 595,7 miljard dollar in 2013 (Verrijp & Willems , 2017). En toch is Zuid-
Afrika een ontwikkelingsland.

De gevolgen van het apartheidsbeleid zijn nog steeds erg opzichtig, ook in de economie. Er zijn grote
verschillen in de inkomensverdeling tussen blanken en zwarten. De economische ongelijkheid in het

8
land zorgt ervoor dat het grootste deel, vooral zwarte mensen, onder de armoedegrens leven en
slechts een minderheid van de bevolking is zeer welvarend. Het werkloosheidscijfer ligt op 26 %, maar
in werkelijkheid ligt dit percentage waarschijnlijk veel hoger. Vele zwarte Afrikanen proberen rond te
komen door middel van informele handel zoals het verkopen van groenten en fruit, potten bakken,
het maken van matten en manden, taxibedrijfjes, … Ook de toevloed van immigranten uit landen als
Mozambique, Zimbabwe en Malawi vormen een probleem. Deze immigranten werken tegen lage
lonen, in onder meer de bouw en de dienstensector (toerisme), en ontwikkelen zo een bedreiging
voor de Zuid-Afrikaanse werknemers. (Verrijp & Willems , 2017).

Ook regionaal zijn er waarneembare verschillen: Pretoria, Johannesburg, Kaapstad, Port Elizabeth en
Durban zijn mede door de aanwezigheid van zeehavens ontwikkelde economische centra, maar de
rest van het (platte)land is onderontwikkeld. Deze dualiteit maakt van Zuid-Afrika een
derdewereldland. (Voor Beginners, 2015)

Tenslotte is het gebrek aan economische macht van de zwakkere bevolkingsgroepen nog steeds niet
opgelost. Het merendeel van de bevolking genoot niet van een goede opleiding en heeft minder
sterke ondernemingsvaardigheden. Criminaliteit, aids en corruptie zijn eveneens grote problemen.
(Central Intelligence Agency, 2017)

2.1.4 Toeristisch
De ontwikkeling van Zuid-Afrika als toeristische bestemming verliep zeer snel. In de tien jaar na de
afschaffing van de apartheid steeg het aantal toeristen tussen 1994 en 2004 van minder dan drie
miljoen tot bijna zeven miljoen. Sinds het einde van de 20ste eeuw heeft het toerisme een belangrijke
plaats ingenomen in de economie van Zuid-Afrika. Zo werd in 2005 het aandeel van het toerisme van
het bruto binnenlands product op meer dan 7 % geschat. De toeristische instellingen van Zuid-Afrika
hebben een duidelijke toename waargenomen van buitenlandse bezoekers en dit voor zowel leisure
als zakelijke doeleinden. Dit blijkt uit de cijfers van het jaarlijks rapport van “South Africa Tourism”,
een marketinginstelling van de Zuid-Afrikaanse regering (South Africa Tourism, 2016).

De toeristische sector is met andere woorden een belangrijke inkomstbron voor Zuid-Afrika.
Toeristische bijdragen worden vooral geleverd door Europese bezoekers. Het Verenigd Koninkrijk,
Duitsland en Frankrijk behoren tot de belangrijkste markten. Er wordt echter ook een stijging vast
gesteld van de “opkomende markten” zoals China, India en Brazilië. Daarbovenop groeide het
uitgavepatroon van toeristen in 2012 met 7,6 % ten opzichte van 2011 (Cape Town Magazine, 2017).

Tenslotte moet zeker vermeld worden dat de stijging van het toerisme gepaard gaat met een toename
in de arbeidsmogelijkheden in de dienstensector. De toerisme-industrie draagt zo bij tot de
economische groei van Zuid-Afrika en tot het scheppen van banen. Wel neemt het totaal aantal
nachten dat toeristen verblijven, af. Dit gaat gepaard met de mondiale trend van kortere vakanties,
mede te wijten aan de crisis die op globaal niveau gevoeld wordt (Travel Valley, 2013).

Dat Zuid-Afrika de laatste jaren succesvol is op de toeristische markt komt niet als een verrassing. Het
land heeft dan ook veel te bieden: de prachtige natuur met de vele wildparken, lang uitgestrekte
stranden en aantrekkelijke steden met een culturele diversiteit. Ondertussen kent de geschiedenis van

9
Zuid-Afrika ook een donkere kant, deze van oorlogen, de apartheid en ongelijkheid. Maar het is
misschien net vanwege de geschiedenis dat mensen naar Zuid-Afrika reizen want de hekelige historie
heeft zowaar toeristische attracties opgeleverd, onder andere het Robbeneiland bij Kaapstad, het
Apartheid Museum in Johannesburg en bezoeken aan de townships.

Uiteraard staan ook enkele erfgoedsites van Zuid-Afrika op de UNESCO-Werelderfgoedlijst, waaronder

Richtersveld, een bergachtig woestijngebied in het Noordwesten van het land en tevens een van de
weinige regio’s waar nog nomaden leven en Robbeneiland, een eiland net buiten Kaapstad dat tussen
de zeventiende en de 20ste eeuw werd gebruikt als lepra-eiland, militaire basis en gevangenis voor de
apartheidsstrijders (Nelson Mandela), om er maar enkele te noemen.

2.1.4.1 Duurzaam toerisme

Binnen de reisindustrie maakt duurzaam ondernemen opgang. De snelst groeiende sector in Zuid-
Afrika is het zogenaamde ecotoerisme. Verantwoord en duurzaam reizen worden sterk gepromoot en
er zijn verschillende toeristische initiatieven die streven naar een evenwicht tussen de belangen van
mens, economie en milieu (cfr People – Profit – Planet). Het Nationaal Krugerpark is een voorbeeld
van grootschalig ecotoerisme. Bij elke beslissing wordt rekening gehouden met het welzijn van de
dieren.

Vele touroperators specialiseren zich ook in het aanbieden van duurzame reizen waarbij toeristen
kunnen kiezen uit verschillende reisvormen, gaande van ecotoerisme en inleefreizen tot ‘community
based tourism’ of gemeenschapstoerisme. Zuid-Afrika heeft met zijn indrukwekkende aanbod
natuurparken en de rijke fauna en flora heel wat troeven om de natuurliefhebber en de ecotoerist te
bekoren.

De principes van ‘fair trade’ of eerlijke handel worden in Zuid-Afrika ook in het toerisme toegepast.
Het keursmerk ‘Fair Trade in South African Tourism’ (FTTSA) bundelt een vijftigtal reisorganisaties en
accommodatieverschaffers die voldoen aan een reeks richtlijnen op sociaal en ecologisch vlak. Dit
label vormt voor Zuid-Afrika dé kwaliteitsaanduiding inzake duurzaam ondernemen (cfr De Groene
Sleutel).

2.1.4.2 Besluit

Met de vrijwel constante groei sinds 1994 bewijst Zuid-Afrika dat het land zich op een succesvolle
wijze weet te onderscheiden in de competitieve markt van het toerisme. Om zijn positie te behouden
in de globaal toeristische ranglijsten van topbestemmingen heeft het land nog een lange weg af te
leggen. Om de verdere groei van de sector te waarborgen, zal de overheid een gunstig klimaat voor
duurzame groei moeten creëren en de sociaal- economische ongelijkheden wegwerken.

De sector heeft de capaciteit om banen te creëren. Het hosten van het WK in 2010 gaf de toeristische
sector in Zuid-Afrika een boost door het aantrekken van bezoekers, de uitbreiding van het toerisme en
andere infrastructuur en de presentatie van de Zuid-Afrikaanse bestemming aan de wereld, maar er
zijn nog tal van mogelijkheden voor groei van het toerisme. Er moet flink geïnvesteerd worden in de
bevordering van waardig werk en het aanbieden van opleidingen binnen de dienstensector.

10
“Toerisme is daarbij geen doel op zich maar een middel, een hefboom in de strijd tegen armoede.”
(Wegwijzer vzm, 2009)

(Statistics South Africa, 2016)

11
2.2 Aanbod producten concurrentie
In dit punt vergelijken we het aanbod van vijf aanbieders in totaal. Het gaat om de voornaamste en
meest gerenommeerde touroperators.

De nodige informatie werd gehaald uit reisbrochures van volgende reisorganisaties: 7PLUS, TUI,
Connections en Joker. Ook werd de website van een online nichetouroperator, namelijk
“Livetotravel.eu” onderzocht wat betreft hun aanbod voor de bestemming Zuid-Afrika.

2.2.1 Concurrentieanalyse
Hieronder wordt aan de hand van de bekomen informatie een vergelijking in tabelvorm opgesteld en
dit op basis van vastgestelde criteria. Deze laatste zijn de volgende:

 Thema
 Aanbod & uitstappen
 Route
 Doelgroep
 Prijscategorie
 Accommodatie
 In de prijs inbegrepen
 Betalingswijze
 Mogelijke valkuilen

Het maken van deze concurrentieanalyse draagt bij aan het verkrijgen van een inzicht in de markt. We
zien hoe de gevestigde concurrenten opereren, wat zij aanbieden en op welke doelgroep zij zich
daarbij vooral richten.

12
Touroperator Thema Aanbod & uitstappen Route Doelgroep Prijscategorie

Joker The Greatest - Big 5 Routes in Zuid-Afrika: Onafhankelijke Prijzen variëren

Adventures on - Traditionele maaltijden - Kaapstad, Swaziland (individueel ontdekker – individuele tussen €1599 - €4299
Earth - Bezoek kinderen in scholen met huurwagen) reiziger die een lichte Prijzen zijn inclusief
- Bezoek neushoorns in Matobo NP - Kaapstad, Botswana, Namibië, inspanning wil leveren - accommodatie,
- Bezoek woestijn Zambia, Zimbabwe & Victoria groepsreizen transport, groepsleider,
- Bezoek Victoria watervallen Watervallen (groep, comfort) maaltijden
- De Bosjesmannen van Kalahari woestijn - Kaapstad, Botswana, Namibië,
ontmoeten Zambia & Victoria Watervallen
(groep, avontuur)
Joker organiseert ook reizen vanaf Zuid-
Afrika naar buurlanden
- Kaapstad, Kruger, Zimbabwe
(individueel met huurwagen)
- Mozambique, Kruger, Swazi
Discoverer (groep)
-
Connections The world in One - Wild Coast SELFDRIVE ROUTES Onafhankelijke Prijzen variëren
country - Nationaal park Waterberg - Panorama route (van Noord ontdekker – tussen €166 - €353
- Bezoek Drakensberg naar zuid) georganiseerde Prijzen zijn exclusief
- Bezoek Victoria Falls - Limpopo (van Pretoria tot activiteiten vluchten naar
- Bezoek St. Lucia Greater Wetland Park Johannesburg) bestemming.
- Safari tocht Kruger Park - Fauna & Flora (van Prijzen verschillen door
faciliteiten, exclusiviteit
Johannesburg naar Balito)
en vertrekdatum
Kaapstad: kooiduiken met de witte haai, bezoek - Garden Route (van Knysna naar
Robben eiland, helikoptervlucht, walvissencruise Kaapstad)
- Best of West (Kaapstreek)
Johannesburg: Soweto per fiets, -
apartheidsmuseum
TUI Waka Waka this - Soweto per fiets Rondreis uitgestippeld per Mensen die voor de Prijzen variëren
time it’s Africa huurwagen eerste keer naar Zuid- tussen €1399 - €2389

13
 - Cape Malay Cooking Safari (maaltijd Afrika reizen – Kinderen! Prijzen verschillen door
bereiden samen met gastvrouw) – pakketreizigers faciliteiten, exclusiviteit
- Meerkat Safari en vertrekdatum
- Walvissen spotten in Plettenberg Bay of
Hermanus
- Duiken met witte haaien in Kaapstad

Activiteiten voor kinderen:

- Safari in het Krugerpark
- Struisvogelboerderij
- Ravotten op het strand
- Walvissen en dolfijnen bewonderen
tijdens een boottocht
- Unieke onderwaterwereld van het Two
Oceans Aquarium in Kaapstad
Live to Reis, beleef, leef Kaapstad: Tafelberg, Robbeneiland, V&A TREINROUTES: Shongololo Express, Onafhankelijke Prijzen variëren
Waterfront, Bo-Kaap Rovos Rail ontdekker – backpackers tussen €605 - €6770
travel.eu Kaapse schiereiland: Seal Island, Kaap de Goede MOTORREIS: Westkaap – individuele reiziger – Prijzen verschillen door
Hoop, Boulders Beach families & kinderen faciliteiten, exclusiviteit
Wijnlanden: Groot Constantia, Paarl, - Nederlandstalige groepsreizen en vertrekdatum
Stellenboch, Franschhoek - South African Explorer
Montagu: Avalon Waterbronnen, Wijnlanden, (rondreis)
Bergen - Ontdekking Kaap
Tsitsikamma: Bungee Jump - Ontdekking Kaap en Tuinroute
Port Elisabeth: Addo Elephant Park INDIVIDUEEL:
Johannesburg: Soweto, Gold Reef City - Johannesburg – Sun City –
Pretoria: Uniegebouwen, Welgevonden
Voortrekkersmonument - Bush, strand, meren, Zulu &
Mpumalanga panorama route Geschiedenis
Kruger Nationaal Park: safari in eigen voertuig, - Northern Birding Tour
begeleide safari, begeleide wandelingen FAMILIE:
- Familierondreis Westkaap

14
 Swaziland: Nationaal park van Mliliwane of - Familie Noordelijke Tour
Mkhaye, Glasfabriek, traditionele dansen LUXE SAFARI’S
Hluhluwe-Umfolozi Nationaal Park: safari in
eigen voertuig, begeleide safari, Zuludorp

7PLUS The Art of - Uitgebreid bezoek aan Kaapstad - Ontdekking van Zuid-Afrika - Onafhankelijke Prijzen variëren
Cultural Travel - Ontdekking landschappen van Swaziland - Zuid-Afrikaans Patchwork ontdekker tussen €1390 - €3185
- Adembenemende safari’s - The Big Five - Culturele verrijker
- Bezoek witte stranden Tuinroute - Van de Tuinroute naar de Kaap Prijzen verschillen door
- Bezoek suikerrietvelden in Natal faciliteiten, exclusiviteit
- Bezoek savanne in Krüger en vertrekdatum
- Bezoek Victoria Falls
- Ontdekking van the Big Five

15
Touroperator Accommodatie In de prijs inbegrepen Betalingswijze Mogelijke valkuien

Joker - Hotels Authentieke maaltijden in lokale Via de website of via je /

- Hutten huizen reisagent
- Lodge/chalet
- Guesthouse
- Basic camping
- Adventure tents
- Participatie camping
Connections - Lodge Iedere reis heeft andere faciliteiten Via de website of via je - Volwassenen en kinderen
- Kololo Game Reserve inbegrepen reisagent hebben een digitaal leesbaar
paspoort nodig dat geldig is
tot 30 dagen na je vertrek
- Alle reizigers naar Zuid-Afrika
die vergezeld zijn van een
minderjarige dienen in het
bezit te zijn van een
Engelstalig officieel
geboortecertificaat
- Malariaprofylaxe wordt
aangeraden
- De handigste manier van
betalen in Zuid-Afrika is met
kredietkaart
TUI - Website - Privé – Wildreservaat = luxueuze - Vlucht: economy service  Via de website of via je /
lodges bagage, maaltijden, extra’s reisagent
- Guesthouse
- Afrikaanse Swazi hut
Live to travel.eu - Luxe spa hotels Overal kan u rekenen op 24u/dag bijstand Via de website - Er is een schriftelijke
- Lodge van de plaatselijke vertegenwoordiger van verklaring nodig van de
- Game Reserve Live to Travel autoverhuurmaatschappij
- Private Game Reserve waarin de toestemming wordt

16
 - Guesthouse - Shongololo Express: verleend de auto mee de
- Campings accommodatie + maaltijden grens over te nemen.
half pension + excursies + gids - Er is een geldig internationaal
+ taksen paspoort nodig met minstens
- Rovos Rail: maaltijden + drank 2 lege bladzijden en dat
+ excursies + 24h room service minimaal 30 dagen geldig is.
+ overheidstaks - Aangeraden zich laten inenten
Iedere reis heeft andere faciliteiten tegen Hepatitis A en DTP
inbegrepen
7PLUS / - Vluchten Via de website - Vergeet geen
- Taksen reisverzekering mee te
- Transfer nemen
- Hotels - U moet in bezit zijn van
- Maaltijden volgens een internationaal reispas
programma tot minstens 6 maanden
- Toegangsgelden geldig na uw terugreis
- Lokale Franssprekende gidsen

17
2.2.2 Conclusie
- Alle vijf de touroperators werken met een thema om hun reis in de kijker te zetter.

Avontuur Fun Genieten Cultuur Beleving

JOKER CONNECTIONS TUI 7PLUS LIVE TO TRAVEL

- Wanneer we kijken naar alle voorgestelde aanbiedingen van de touroperators zien we dat de
schoonheid van de natuur en het heuvelachtige landschap vooral naar voren komen
(watervallen, nationale parken, bergen, fauna en flora). Het land nodigt uit om op een actieve
en recreatieve wijze ontdekt te worden. Zo worden er safari’s, wandelingen en fietstochten
aangeboden en dit in combinatie met toeristisch-recreatieve activiteiten als duiken, een
boottocht maken of een bezoek aan een strand.
- Het bezoek aan musea zijn gezien de geringe1 opname hiervan in het aanbod geen
hoofdreden om Zuid-Afrika te ontdekken.
- Joker is de enige touroperator die meerdere activiteiten aanbiedt die verband houden met de
lokale cultuur en tradities. De touroperator staat dan ook gekend als een reisaanbieder gericht
op het leren kennen van lokale mensen en hun gewoontes. De touroperator 7PLUS en de
online nichetouroperator Live to travel bieden elk één activiteit aan met het oog op de Zuid-
Afrikaanse civilisatie.
- Joker is tevens de enige touroperator die in de brochure de mogelijke maaltijden vermeldt.
- Joker en 7 PLUS zijn de enige touroperators die een all-in formule aanbieden (accommodatie,
vlucht heen en terug, transport ter plaatse, toegangsgelden voor bepaalde activiteiten,
maaltijden en groepsleider).
- Het valt op dat touroperator TUI de enige aanbieder is die zich op kinderen richt wat betreft
het aanbod. Ze geven een ruime keuze aan activiteiten voor kinderen en stellen deze voor in
de vorm van een rondreis uitgestippeld per huurwagen.
- Connections is gespecialiseerd in het aanbieden van unieke activiteiten.
- Alle touroperators nemen in hun programma een uitgebreid aanbod aan logiesmogelijkheden
op.
- De touroperator Livetotravel vermeldt als enige dat de klant beroep kan doen op een
plaatselijke vertegenwoordiger en dit 24/7.
- Opmerkelijk is dat, buiten de online reisorganisator, geen van de aanbieders een uitstap naar
de wijnstreek aanbiedt. Hier laten zij steekjes vallen wat betreft het aanbod voor een
gastronomische uitstap.
- De touroperator 7PLUS is de enige aanbieder (op de online aanbieder na) waar je enkel via de
website een reis kan boeken.

1Van de ‘standaard’ touroperators is Connections de enige die een museumbezoek in zijn aanbieding opneemt.
De online nichetouroperator Live to travel stelt wel enkele bezoeken aan bouwkundig en industrieel erfgoed
voor.

18
- De bestemming Zuid-Afrika heeft een profiel dat vooral de onafhankelijke ontdekker kan
aanspreken.
- Geen enkele aanbieder geeft in de brochures of online een voorstel voor diegene die graag
een reisverzekering willen afsluiten.
- Geen enkele aanbieder vermeldt de duur van de reis.
- Op basis van de grootste doelgroep (de onafhankelijk ontdekker) waarop de vergeleken
aanbieders zich richten, kunnen we concluderen dat de imagocombinaties, en dus de sterke
punten van Zuid-Afrika, voornamelijk de volgende zijn:
o Mooie natuur en landschap;
o Een gevarieerd logiesaanbod;
o Voor actieve mensen en genieters die houden van gezelschap (vrienden en familie).

19
2.3 Profiel van de mogelijke doelgroepen
Als doelgroep focussen wij ons op ‘reizen met kinderen’. Wanneer het gezin een vakantie boekt, zijn
het uiteraard de ouders die dit doen. Dit neemt niet weg dat kinderen ook mee mogen beslissen, maar
het zijn voornamelijk de ouders die een doorslaggevende keuze maken. Om die reden baseren we ons
bij de opdeling in mogelijke doelgroepen enkel op de ouders.

Bij een reizend gezin delen we de ouders in twee groepen, namelijk de Millennials, ook wel Generatie
Y (van 21 t.e.m. 35 jaar) en de Generatie X (van 36 t.e.m. 55 jaar). Gezien vrouwen de laatste jaren
steeds later kinderen krijgen, richten we ons bij de Millennials voornamelijk op de leeftijdscategorie
van 30 plus.

Hieronder geven we van elke doelgroep een omschrijving volgens de door hun afgelegde klantenreis.
Daarbij komt ook het boekings- en mediagedrag van de doelgroep aan bod.

2.3.1 Customer Journey van Millennials

Millennials, volwassenen van 21 t.e.m. 35 jaar, zijn de grootste generatie vandaag de dag en hun
invloed groeit steeds. Wanneer men kijkt naar hun gedrag als consument en hun relaties met
bedrijven van alle soorten, is het mogelijk om enkele zaken vast te stellen.

De Millennials zoeken steeds meer op via digitale kanalen. Ze zoeken naar meer opties en vergelijken
meerdere bedrijven met elkaar. Ze maken bewustere keuzes bij het aankopen van een product of
dienst. Erg kenmerkend voor deze generatie is dat ze meer waarde hechten aan de mening van
derden.

Nog voordat de Millennial ‘omgaat’ met een bedrijf of dienst, zullen ze kijken naar reviews en
aanbevelingen. Ze zijn sterk afhankelijk van die kennis bij de beslissing om al dan niet te kopen. Om de
Millennial als klant te behouden is het belangrijk om hen het gevoel te geven een gewaardeerde klant
te zijn. Ze waarderen oprechte ervaringen (denk bijvoorbeeld aan vroegtijdige toegang tot kortingen
of promoties en medewerkers die hun naam kennen) en genieten van de mogelijkheid om online te
communiceren op sociale media. Zo vinden zij het enorm belangrijk om na het plaatsen van een
beoordeling feedback te krijgen. (Medallia Institute, 2017)

2.3.1.1 De Millennial met kinderen

Millennials met kinderen zijn een mogelijke doelgroep voor reizen met kinderen. Deze volwassenen
gaan samen met hun kinderen voor de eerste keer op reis. Ze zijn uiterst vertrouwd met het internet
en boeken ook meestal via deze weg. Hierbij vergelijken ze vele reisaanbieders. Ook op de sociale
media zijn de Millennials zeer actief. Reclame via e-mail, Facebook of Instagram zal de grootste impact
op deze generatie hebben. Hierbij is het belangrijk om de positieve reviews in de kijker te zetten. De
Millennial staat erom bekend voor het waarderen van unieke ervaringen. Ze houden niet van de
klassieke ready-made vakantieformule en verwachten net dat beetje extra. Nadat ze eenmaal hun reis
geboekt hebben, is het ook belangrijk om een goed contact te onderhouden. Dit kan bij de Millennial
ook gebeuren via sociale media kanalen. Bij voldoende informatieverschaffing, een toffe reiservaring

20
en indien nodig de vereiste follow-up, heeft u meer kans op terugkomst van deze klant. (Magazine
Media Associatie, 2016)

2.3.2 Customer Journey van Generatie X

Deze generatie maakt in mindere mate gebruik van online tools dan de Millennial, maar recent merkt
men ook hier een verschuiving in. 45 plussers zijn ook vandaag de dag in het bezit van een
smartphone en maken hier meer en meer gebruik van bij een aankoopproces. Ze groeide op zonder
de online shopping ervaring, zodat ze nog steeds genieten van een uitstap naar de winkel, maar
hebben tevens het online winkelen omarmd.

Mensen van deze generatie bereiken nu het hoogtepunt van hun carrière en hebben al een iet wat
groter kapitaal om te spenderen. Ze werken hard en het maken van een vakantie is hun manier om
hunzelf jaarlijks te belonen voor dat harde werk. Generatie X maakt ook zeer bewuste keuzes in hun
aankoopproces. Zo hebben producten of diensten die de samenleving en het milieu ten goede komen
een grote kans om gekocht te worden. Deze generatie blijft daarbij trouwer aan een product of dienst.
(Lister, 2016)

2.3.2.1 Generatie X met kinderen

Een andere mogelijke doelgroep is de Generatie X. Het gaat om volwassenen van 36 jaar t.e.m. 55 jaar
die misschien al vaker met hun kinderen gereisd hebben. Ze zijn niet allemaal bekend met de nieuwste
technologieën en zijn dus meer geneigd om naar het reisbureau te stappen voor het vergaren van
informatie. Ook zal deze generatie de reis eerder boeken via het reisbureau. De beste manier om deze
groep op de hoogte te houden van nieuwtjes is via e-mail, maar ook sociale media zoals Facebook en
Twitter doen het goed. Ze kiezen vaker voor een traditionele vakantie en het aanbieden van de nodige
diensten is voor hen uiterst belangrijk. Gezien deze generatie trouwer blijft aan een product of dienst
mag een goede evaluatie en follow-up zeker niet vergeten worden. (Lister, 2016)

21
2.4 Aanbod producten StievieWonderTours
Gezien er weinig informatie ter beschikking wordt gesteld op de website, is het moeilijk om de
marktpositie van StievieWonderTours te bepalen. Wel zien we dat er reizen op maat worden
aangeboden en dit zo inclusief mogelijk.

Wanneer we de website van StievieWonderTours bekijken, valt op dat u de volgende doelgroepen

voor ogen heeft: groepsreizen op maat, individuele reizen op maat en vakanties met kinderen op
maat, incentives en conferenties.

2.4.1 Opportuniteiten
Om de diensten en of producten van StievieWonderTours aantrekkelijker te maken voor de klant is
het nodig om op bepaalde gebieden bij te sturen. Afgaande op de concurrentieanalyse en het
aanwezige aanbod van StievieWonderTours reiken wij enkele ideeën aan die ons bruikbaar lijken om
dit te bereiken:

1. Klanten vinden het altijd fijn om een blik te kunnen werpen op een voorbeeld van hun
mogelijk toekomstige reis. Het is volgens ons onmisbaar om op de eigen website zo een
voorstel te geven. Niet enkel laat je daarmee zien dat jij dé expert bent, maar het is ook
interessant voor mensen die het opzoekwerk liever overlaten aan een ander, de deskundige.
Voor iedere doelgroep is het daarom aangewezen om een uitgestippeld reisvoorbeeld online
te zetten. Het is dan nog steeds mogelijk om erbij te zetten dat de reis kan aangepast worden
aan de behoeften en wensen van de klant.
2. Er is een gering aanbod wat betreft het bezoek aan musea en cultuurhistorische
bezienswaardigheden. Zuid-Afrika heeft nochtans een zeer rijke cultuur en geschiedenis. Het
is niet voor niets dat men het land vaak de naam “Regenboognatie” geeft. Voor de reizen met
kinderen van 14 plus kan het interessant zijn om zulk bezoek toch op te nemen in het
programma. Neem wel in acht dat de lage interesse van kinderen in geschiedenis gerelateerde
onderwerpen een valkuil kan vormen. Het is echter nu meer dan ooit de tijd om innovatief te
zijn en het cultuurhistorisch patrimonium van Zuid-Afrika biedt zeker toeristisch-recreatieve
opportuniteiten. Een mogelijkheid is om hierop in te spelen door deze bezoeken op een
interactieve manier te brengen aan de klant. Ouders die zelf graag cultuur opsnuiven, zullen
aangenaam verrast zijn wanneer u op een unieke wijze het museumbezoek ook interessant
weet te maken voor hun kinderen. Op die manier maak je jouw aanbod unieker dan dat van
de concurrentie.
3. Een troef of sterkte van StievieWonderTours is dat jullie ter plaatse aanwezig zijn. Hier kan u
dan ook meer mee uitpakken. Wie kent het reilen en zeilen van een bestemming beter dan
diegene die er ook daadwerkelijk in vertoeft? In de promotiestrategie is het interessant om
deze troef uit te spelen. Ook online kan StievieWonderTours zich hierin onderscheiden van de
andere aanbieders. Zo kan u het voordeel van de ‘plaatselijke vertegenwoordig die 24/7
bijstand biedt’ zeer goed gebruiken als vertrouwelijk accent.
4. Wanneer een gezin reist naar een verre bestemming zoals Zuid-Afrika is het moeilijk om voor
ieder wat wils aan te bieden. Indien u zich echt wilt toespitsen op reizen met kinderen kan het
interessant zijn om de ouders bijvoorbeeld een gastronomische excursie naar de wijnlanden
te laten maken en tegelijkertijd een specifieke cursus voor de kinderen te organiseren. We

22
 denken hierbij aan bijvoorbeeld een cursus ‘Engels leren’, ‘Voetbalbal school’, ‘Make-up
cursus’, … Op die manier kunnen ook de ouders een dagje genieten zonder continu toezicht te
moeten houden op de kinderen. Een aanlokkelijk voorstel voor vele ouders!
5. Een andere optie om zich toe te spitsen op reizen met kinderen is een service aanbieden
waardoor men ter plaatse materiaal kan lenen/huren zoals bijvoorbeeld een flessenwarmer,
kinderwagen, babyfoon, verschoningsmat, gezelschapsspelletjes enzovoort. Bij het maken van
een verre reis is het immers niet altijd mogelijk om een grote hoeveelheid aan materiaal mee
te nemen.
6. Bij het opzoekwerk hebben we vaak gelezen dat de beste tijd om een safari te maken tijdens
onze zomermaanden is. Voor reizen met kinderen is dit natuurlijk een grote plus aangezien
vele kinderen niets liever doen dan de wilde dieren in Zuid-Afrika ontdekken. Voor een gezin
met kinderen wordt de kans zo misschien groter om toch te boeken. Het is dus zeker aan te
raden om dat gegeven in de kijker te zetten.
7. Momenteel is er een zeer gunstige wisselkoers op te merken: de ZAR is 35 % goedkoper dan
één jaar geleden (Wisselkoers.be, 2017). U kan mogelijks klanten overtuigen met dit gegeven.
De klant kan er immers nu veel meer doen met een kleiner budget.
8. Om je doelgroepen te bereiken, is het belangrijk om je marketing en communicatie aan te
passen aan de generaties. Probeer je in te leven in hun en ga na wat iedere doelgroep
belangrijk vindt. Een mogelijkheid hiertoe is om ze actief te bevragen.
9. Vandaag de dag wordt 60 % van de online apparatuur ingenomen door smartphones en
tablets. Ook steeds meer 45 plussers zijn in het bezit van een smartphone (Centraal Bureau
voor de Statistiek, 2016). Het is dus zeer belangrijk om de eigen website ook
telefoonvriendelijk te maken.
10. Als bijkomende tip geven we mee om doorlopend op de hoogte te zijn van alle actuele
ontwikkelingen. Dit niet enkel omtrent het land Zuid-Afrika, maar ook zaken betreffende
nieuwe productontwikkelingen, vormen van reizen, de verschillende doelgroepen en hun
wensen en behoeften, de strategie van concurrenten die zich in hetzelfde vaarwater begeven,
… . Dit is nodig om tijdig op de marktontwikkelingen in te kunnen spelen met jouw product of
dienst.

23
 Bibliografie
Cape Town Magazine. (2017). Toerisme Zuid-Afrika groeit met ruim 10 procent. Opgehaald van
kaapstadmagazine.nl/: http://www.kaapstadmagazine.nl/toerisme-zuid-afrika-groeit

Centraal Bureau voor de Statistiek. (2016, 06 30). Vaker tablet dan desktop in huis. Opgehaald van
cbs.nl: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2016/26/vaker-tablet-dan-desktop-in-huis

Central Intelligence Agency. (2017, januari 12). The World Factbook: South Africa. Opgehaald van
cia.gov: https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sf.html

Emerging Africa. (2017). De economische geschiedenis van Zuid-Afrika. Opgehaald van

emergingafrica.nl: http://www.emergingafrica.nl/landen-afrika-economie/zuidelijk-afrika/60-
zuid-afrika-economie

Emerging Africa. (2017). Tripadvisor: Kaapstad beste reisbestemming. Opgehaald van

emergingafrica.nl: http://www.emergingafrica.nl/sector-nieuws/toerisme/118-kaapstad-
reizen

InfoZuidAfrika. (sd). Fietsen in Zuid-Afrika. Opgehaald van infozuidafrika.be:

http://www.infozuidafrika.be/toerisme/fietsen-in-zuid-afrika

IPS-Vlaanderen. (2014, november 19). Toerist reist steeds vaker af naar Afrika. Opgehaald van
ipsnews.be: http://www.ipsnews.be/artikel/toerist-reist-steeds-vaker-af-naar-afrika

Landenwijzer. (2016). Zuid-Afrika. Opgehaald van landenwijzer.nl:

http://www.landenwijzer.nl/afrika/zuid-afrika/

Lister, (. S. (2016, 12 05). Generational Marketing: How to Target Millennials, Gen X, & Boomers.
Opgehaald van wordstream.com:
http://www.wordstream.com/blog/ws/2016/09/28/generational-marketing-tactics

Magazine Media Associatie. (2016, 06 08). MEET THE MILLENNIALS. Opgehaald van mma.nl:
http://mma.nl/branche-informatie/2016/06/08/meet-the-millennials/

Medallia Institute. (2017). eBook: Understanding the Millennial Customer Journey. Opgehaald van
medallia.com: http://www.medallia.com/resource/understanding-the-millennial-customer-
journey/

South Africa Tourism. (2016, juni 07). 2015 Annual Tourism Report . Opgehaald van southafrica.net/:
http://www.southafrica.net/media/en/page/annual-reports

STAGE-ZUID-AFRIKA.NL. (sd). Geschiedenis Zuid-Afrika. Opgehaald van Stage Zuid-Afrika:

http://www.stage-zuid-afrika.nl/geschiedenis-zuid-afrika.html

24
Statistics South Africa. (2016, december 13). Tourism: jobs, the economy and spending. Opgehaald van
statssa.gov.za: http://www.statssa.gov.za/?p=9264

Travel Valley. (2013, mei 01). Toerisme in Zuid-Afrika is hot! Opgehaald van travelvalley.nl:
http://www.travelvalley.nl/algemeen/1908

Verrijp, A., & Willems , G. (2017, januari). Zuid-Afrika: economie. Opgehaald van landenweb.nl:
https://www.landenweb.nl/zuid-afrika/economie/

Volk en Cultuur. (2014). Opgehaald van voorbeginners.info: http://www.voorbeginners.info/zuid-

afrika/volk-en-cultuur-1.htm

Voor Beginners. (2015). Zuid-Afrika voor beginners: Economie. Opgehaald van voorbeginners.info:
http://www.voorbeginners.info/zuid-afrika/economie.htm

Wegwijzer vzm. (2009, november 11). Project context Zuidelijk Afrika. Context Zuidelijk Afrika, p. 4.
Opgehaald van issuu.com: https://issuu.com/wegwijzerreisinfo/docs/contextbrochure

Wereldspotter. (2010). Ligging/ klimaat/ landschap ZA. Opgehaald van wereldspotter.nl:

http://www.wereldspotter.nl/afrika/zuid-afrika/ligging-klimaat-landschap

Wisselkoers.be. (2017, 03). Zuid-Afrikaanse Rand. Opgehaald van wisselkoers.be:

https://www.wisselkoers.be/zuid_afrikaanse_rand

Zuid Afrika specialist. (2017). Cultuur. Opgehaald van zuidafrikaspecialist.be:

http://www.zuidafrikaspecialist.be/pages/cultuur

25