1 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
>> ytu{T >>
ÞswðuoŒ ¼t»Þ
(Mðt{e ŒÞt™kŒ ËhMð‚eS™t ¼t»Þ y™wËth
{q¤ {kºt, …ŒtÚto y™u ¼tðtÚto Ërn‚)
: y™wðtŒ :
ðiã ŒÞt÷{wr™ ytÞo
«ftþf
ðt™«MÚt ËtÄf yt©{, ytÞoð™, htusz
…tu. Ët„…wh, rs. ËtƒhftkXt, „wsht‚-383307.
Vtu™ : (02774) 277217, (02770) 257224, 287417, 291496
E-mail : darshanyog@gmail.com Website : www.darshanyog.org
2 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÞswðuoŒ ¼t»Þ
(Mðt{e ŒÞt™kŒ ËhMð‚eS™t ¼t»Þ y™wËth „wsht‚e y™wðtŒ)
«ftþ™ r‚rÚt : …tu»t, 2065 rð¢{e, rzËuBƒh Ë™ 2008,
Ë]rü Ëkð‚ 1,96,08,53,109
ËkMfhý („wsht‚e) : «Út{ («‚ 5000)
{wÏÞ rð‚hf
©e hý®Ën ytÞo
îtht ztì. ËŒT„wýt ytÞto
‘ËBÞfT', f{o[the ËtuËtÞxe …tËu, …tu. „tkÄe„út{, sq™t„Z – 362001
ytÞoË{ts, {nŠ»t ŒÞt™kŒ {t„o, htÞ…wh Œhðtò ƒnth, y{ŒtðtŒ-22.
ytÞoË{ts, {nŠ»t ŒÞt™kŒ {t„o, ntÚte¾t™t, htsftux-360001.
ytÞoË{ts, {nŠ»t ŒÞt™kŒ {t„o, …tuhƒkŒh-360575.
ytÞoË{ts, ™ðtzuht, ¼Y[-392001.
ytÞoË{ts, Mxuþ™ htuz, ytýkŒ-388001
ytÞoË{ts, 44-45, ËhŒth™„h, ¼h‚™„h htuz, ¼tð™„h.
ytÞoË{ts, {nŠ»t ŒÞt™kŒ {t„o, Äútk„úÄút. rs. ËwhuLÿ™„h-363310
ytÞoË{ts, {nŠ»t ŒÞt™kŒ {t„o, ¾k¼tr¤Þt ™tft, ò{™„h-5.
ytÞoË{ts, {nŠ»t ŒÞt™kŒ {t„o, Ëis…wh ƒtu½t, y{ŒtðtŒ-45.
ytÞoË{ts, rð©t{ƒt„ ftu÷tu™e, {fh…wht htuz, «‚t…™„h, ðztuŒht-4.
ytÞoË{ts, Ëtu™e Vr¤Þt, Ëwh‚-395003
ytÞoË{ts, ytÞoË{ts {t„o, rðËtðŒh, rs. sq™t„Z-362130.
ytÞoË{ts, Ëuõxh-24, „tkÄe™„h-382024
ytÞoË{ts, Œt‚th htuz, sq™t„Z-362001.
ytÞoË{ts, LÞq {týuf÷t÷ yuMxux, ½txftu…h(….) {wkƒE-400086.
©e yh®ðŒ htýt, 791-ze-3 …k[þe÷ …tfo, Ëuõxh-21, „tkÄe™„h.
©e {nuLÿ¼tE „tkÄe, Ã÷tux ™k. 439, Ëuõxh-23, „tkÄe™„h.
©e [kÿuþ ytnwò, 310, 11-ƒe ËtÄq ðtËðtýe ËtuËt., „tu…t÷…whe, „tkÄeÄt{.
ËðtuoŒÞ ËtrníÞ {krŒh, Ã÷ux Vtu{o ™k.-1, hu÷ðu Mxuþ™, y{ŒtðtŒ.
©e Ëwhuþ [tðzt, ‘«u{ {tun™’, 9 ™q‚™™„h, ft÷tðz htuz, htsftux.
{qÕÞ : 500-00 Yt.
÷uËh xtE… Ëu®x„ : hts „útrVõË, y{ŒtðtŒ. Vtu™ : 26575029
hk„ Ëßò : rð™tÞf „útrVõË, y{ŒtðtŒ. Vtu™ : 9879094325
ytðhý : htsfÕ… {wÿýt÷Þ, y{ŒtðtŒ. Vtu™ : (02717)244016
…wM‚f ƒkÄ™ : htìÞ÷ r¢yuþ™ fk…™e, y{ŒtðtŒ. Vtu™ : 25507033
{wÿf : r«Lx ftì™, y{ŒtðtŒ. Vtu™ : 32983118
3 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÐíÜUæàæÜUè²
Ðíæ„: Ðê±ü çÎàææ }æï¢ ¨ê²ü ÜUï ©Î² ãæï„ï ãè ¨}æS„ ç±E ÜUè ±S„é¥æï¢ ÜUè ²ƒæƒü„æ
ÜUæ ¿ææÝ ãæï …æ„æ ãñ ±ñ¨ï ãè }ææݱ ¨}ææ… }æï¢ ±ïÎ ¿ææÝ MÐè ¨ê²ü ÜïU ©ÐçSƒ„ ãæïÝï ÐÚ
ãè ¨Ó™ï §üEÚ, {}æü, ¨¢SÜëUç„, ¨|²„æ, ¥æ™æÚ, ç±™æÚ ¥æñÚ ¥æÎàæü ÐÚ}ÐÚæ¥æï¢ ¨ï ¨}Ïæç‹{„
ç¨h梄æï¢ ÜUæ ¿ææÝ ãæï„æ ãñ §¨ÜïU ç±ÐÚè„ ±ïÎæï¢ ÜïU ¥Š²²Ý ÜUè xæéLÜé U Hè² ¥æ¯ü ÐÚ}ÐÚæ
ÜïU ¥|ææ± }æï¢ ¥ÝïÜU Ðí Ü UæÚ ÜïU ¥±ñçÎÜU }æ„ Ð‹ƒ ¨}ÐíÎæ² ™H ÐÇG„ï ãñ¢ J ©ÝÜïU ÜUæÚ‡æ
¥‹{ÐÚ}ÐÚæ, Ð涇Ç, ¥æÇ}ÏæÚ ¥æçÎ ÜUæ Ðí™HÝ ãæï …æ„æ ãñ J }ææݱ ¨}ææ… }æï¢ ¨y²,
‹²æ², βæ, Ÿæhæ, Ðíï}æ, ç±à±æ¨, ¨¢²}æ, ±í„ ¥æçÎ ÜUæ HæïÐ ãæï …æ„æ ãñ ¥æñÚ ©¨ÜïU
SƒæÝ ÐÚ ¨±ü~æ ¨¢àæ², |æ², |æí}æ, ÀH, ÜUÐÅ, mï¯, S±æƒü, ¥àææç‹„ ¥æñÚ Îé:¶ ò挄
ãæï …æ„ï ãñ¢ J
±ïÎ ¨±æüç{ÜU Ðíæ™èÝ xæ틃 ãñ J ²ã Ïææ„ Ý ÜïU±H |ææÚ„è² çã‹Îê ¥çЄé Ðæà™æy²
ç±mæÝì |æè }ææÝ„ï ãñ¢ J ¨ëçcÅ ÜïU ÐíæÚ}|æ ¨ï Hï Ü UÚ }æãæ|ææÚ„ ÜïU ÜUæH „ÜU ¨}æS„ ç±à±
ÜïU Hæïxæ }ææ~æ §¨ï ãè §üà±Úè² xæ틃 }ææÝ„ï ¥æ²ï ãñ¢ J }æ²æüÎæ ÐéL¯æïœæ}æ Úæ}晋Îí …è, ²æïçxæÚæ…
Ÿæè ÜëUc‡æ ™‹Îí …è, Ïæírææ, ç±c‡æé, }æãïàæ, ÜUçÐH, ÜU‡ææÎ, òæ¨, ÏææÎÚæ²‡æ ¥æçÎ
«ç¯-}æã<¯, ¨|æè }æãæÝé|ææ±æï¢ Ýï §‹ãè¢ ±ïÎæï¢ ÜUæ xæé L Üé U Hæï ¢ }æï¢ ¥Š²²Ý çÜU²æ ƒæ J
xæè„æ, Úæ}æ沇æ, }æãæ|ææÚ„, Ïæíæræ‡æ, S}æë焲æ¡, ÎàæüÝ, ©ÐçݯÎì, ÐéÚæ‡æ ¥æçÎ Ðé S „ÜUæï ¢
}æï¢ |æè ±ïÎ ÜUæï §üà±Úè² ¿ææÝ }ææÝæ ãñ J ±ïÎæï¢ }æï¢ Ý Üï U ±H òçv„xæ„, ÐæçÚ±æçÚÜU, ¨æ}ææç…ÜU,
ÚæcÅîè² ± ç±ES„Úè² ÜUè |ææñç„ÜU ç±ÜUæ¨ ÜUè Ïææ„æï¢ ÜUæ ±‡æüÝ ãñ ¥çÐ„é …è±Ý }æï¢ ¨é¶,
àææç‹„, ¨‹„æï¯, çÝ|æèü Ü U„æ ¥æñÚ S±„‹~æ„æ Ðí挄 ÜUÚæÝï±æHè ¥æŠ²æçy}æÜU ç±læ¥æï¢ ÜUæ
|æè ±‡æüÝ ¨ê~æMÐ }æï¢ ãñ J ©ÎæãÚ‡æ ÜïU MÐ }æï¢ xæç‡æ„, |ææ¯æ, Ú¨æ²Ý, ç™çÜUy¨æ, |æ±Ý
çÝ}ææü‡æ, ¥›-àæ› çÝ}ææü‡æ, ²éh, ±ÝSÐç„, Üë U ç¯, ©læïxæ, ¥ƒüàææ›, ¨}ææ…àææ›,
Úæ…Ýèç„, ‹²æ², ¥æ²é±ïüÎ, ¨¢xæè„, |æêxææïH, ¶xææïH, ¨ëçcÅ ©yÐçœæ 籿ææÝ, вæü±Ú‡æ, ç±}ææÝ,
ÎêÚ¨¢™æÚ ¥æçÎ ¥ÐÚæ ç±læ ÜïU ¨æƒ ¨æƒ §‹ãè¢ ±ïÎæï¢ }æï¢ àæÚèÚ, ¥æy}ææ ¥æñÚ }æÝ ÜUæï Ðç±~æ
„ƒæ ©œæ}æ ÏæÝæÜUÚ }ææïÿæ ÜUè Ðíæ猄 ÜïU çH²ï ¨¢SÜUæÚ, }æÝæïçݲ¢~æ‡æ, …Ð, „Ð, Š²æÝ,
±ñÚæx², ¨}æÐü‡æ, çÝcÜUæ}æÜU}æü, ¨}ææç{ ¥æçÎ ÐÚæ ç±læ ÜïU 籯² |æè Ïæè… MÐ }æï¢ ç±l}ææÝ
ã¢ñ J §„Ýè ç±læ¥æï¢ ÜUæ ©ËHï¶ ±ïÎæï¢ ÜïU ¥ç„çÚv„ ¥‹² çÜU¨è |æè „ƒæÜU烄 §üà±Úè²
xæ틃 }æï¢ Ýãè¢ ãñ J §¨è ÜïU ¥æ{æÚ ÐÚ ±ïÎæï¢ ÜUæï §üà±Úè² ¿ææÝ ÜUãæ xæ²æ ãñ J
4 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
§üà±Úè² ¿ææÝ ÜïU xæ틃 }æï¢ …æï …æï ç±àæ﯄æ²ï¢ ãæïÝè ™æçã» ±ï ¨|æè §Ý ±ïÎ xæ틃æï¢
}æï¢ ©ÐHÏ{ ãñ¢ …ñ¨ï çÜU -
1. …æï ¨±æüç{ÜU Ðíæ™èÝ ãæï J
2. ç…¨}æï¢ }ææÝ±è² §ç„ãæ¨ Ý ãæï J
3. ç…¨}æï¢ …ñ¨æ §üà±Ú ãñ ±ñ¨æ ãè §üà±Ú ÜUæ ±‡æüÝ Ðæ²æ …æ„æ ãæï J
4. ç…¨}æï¢ }æÝéc²æï¢ ÜUè ¨±æüXè‡æ ©‹Ýç„ ÜïU çH» ¨}æS„ ¿ææÝ-籿ææÝ ç±l}ææÝ ãæï J
5. ç…¨}æï¢ ±<‡æ„ ç¨hæ‹„æï¢, çݲ}ææï¢ }æï¢ ÐÚSÐÚ ç±ÚæïÍæ Ý ãæï J
6. …æï çÜU¨è Îïàæ, …æç„, }æ„, ¨}ÐíÎæ² ç±àæï¯ ÜïU çH» Ý ãæï Ü UÚ }ææݱ }ææ~æ
ÜïU çH» ãæï J
7. ç…¨}æï¢ Ðíy²ÿæ ¥æçÎ Ðí}ææ‡æ „ƒæ 籿ææÝ ÜïU ç±Lh ÜUæï§ü ÜUƒÝ Ý ãæï J
8. ç…¨}æï¢ …æÎê, ÅæïÝæ, ™}æyÜUæÚ, ¥‹{ç±à±æ¨, Ðæ¶‡Ç ¨ï ¨}Ïæç‹{„ Ïææ„ï¢ Ý ãæï J
9. ç…¨}æï¢ ¨ëçcÅRU}æ ç±Lh çÜU¨è |æè ¥¨}|æ± Ïææ„ ÜUæ ±‡æüÝ Ý ãæï J
Îïàæ ç±Îïàæ }æï¢ xæé…Úæ„è |ææ¯è ¨Á…Ýæï¢ ÜïU ¨}æÿæ ™™æü ²æ Ðí±™Ýæï¢ }æï¢ …Ïæ }æñ¢ ±ïÎ
ÜUè ™™æü ÜUÚ„æ ƒæ „æï Hæïxæ ÐêÀ„ï ƒï çÜU v²æ xæé…Úæ„è }æï¢ ±ïÎ ©ÐHÏ{ ãñ ? ã}æ ÐÉGÝæ
™æã„ï ãñ¢ J …Ïæ }æñ¢ çݯï{ ÜUÚ çβæ ÜUÚ„æ ƒæ „æï Hæïxæ çÝÚæàæ ãæï …æ²æ ÜUÚ„ï ƒï J }æïÚï
}æÝ }æï¢ |æè ²ã çSƒç„ ¶ÅÜU„è ƒè J çÐÀHï Üé U À ±¯æïZ ¨ï ±ïÎæï¢ ÜUæ xæé…Úæ„è ¥Ýé±æÎ
ÜUÚæÝï ¥æñÚ ©‹ãï¢ ÐíÜUæçàæ„ ÜUÚæÜïU xæé…Úæ„ ÜïU ÐíÏæéh±xæü, ÚæÁ²æç{ÜUæÚè, àææ¨Ý抲ÿæ,
‹²æ²æ{èàæ, {}ææü™æ²æïZ, ÜUƒæÜUæÚæï ¢, ¨‹„æï¢, }æã‹„æï¢, ÏææÐé¥æï¢, Hï ¶ ÜUæï ¢, Ïæéçh…è±è Ðíç„çcÆ„
}æãæÝé|ææ±æï¢, ¨¢™æÚ-}æ抲}ææï¢, ç±à± ç±læH²æï¢, Ðé S „ÜUæH²æï ¢ , }æç‹ÎÚæï¢, ¥æŸæ}ææï¢ }æï¢ ¨±ü~æ
²ã ÐéS„ÜU Ðãé¡™æÝï ÜUè §ÓÀæ ÐíÏæH ãæï Úãè ƒè J …æï ¥æ… ¥æ¢çàæÜU MÐ ¨ï ÐêÚè ãæï Úãè
ãñ J
¥æ… Îïàæ-ç±Îïàæ }æï¢ {}æü, ¥Š²æy}æ ÜïU Ýæ}æ ÐÚ Ðç‡Ç„, ÐéÚæïçã„, ¥æ™æ²ü, ¨‹„, ÏææÐê,
¨¢‹²æ¨è, ÜUƒæÜUæÚ ¥ÐÝï Ðí±™Ýæï¢ ¥æñÚ ©ÐÎïàææï¢ }æï¢ Ðíæ²: xæè„æ, Úæ}æ沇æ, }æãæ|ææÚ„, ÐéÚæ‡æ,
|ææx汄 ¥æçÎ »ïç„ãæç¨ÜU xæ틃æï¢ ÜUè ãè ÜUƒæ»¢ ÜUÚ„ï ãñ¢, ¨±ü}æ拲 ±ïÎ-}æ‹~ææï¢ ÜUæ ¥æ{æÚ
HïÜUÚ àæéh ¨ñhæç‹„ÜU ¿ææÝ ÜUæ ±‡æüÝ Ýãè¢ ÜUÚ„ï ãñ¢ J ²çÎ ©Ð²éüv„ ç±mæÝì ¥ÐÝï Ðí±™Ýæï¢
± ÜUƒæ¥æï ¢ }æï¢ ±ïÎæï¢ ÜUæï S±èÜUæÚ ÜUÚ Hï¢ „æï ¥Ýæ²æ¨ ãè ¨}æS„ ç±à± }æï¢ ¨Ó™ï §üà±Ú,
{}æü, çàæÿææ, Ýèç„, ¥æ™æÚ, ç¨hæ‹„ ± ò±ãæÚ ÜUæ ¿ææÝ ãæï …æ²ï, ¥æñÚ ¨}ææ… }æï¢ Ðí™çH„
¥ÝïÜU Ðí Ü UæÚ ÜUè |æíæç‹„²æ¢, ¨¢àæ², Ð涇Ç, ¥æÇ}ÏæÚ ¥æçÎ ¨}æ挄 ãæï …æ», {æ<}æÜU
òçv„²æï¢ ÜïU ÍæÝ, ¨}æ² ± àæçv„ ÜUæ ¥Ðò² |æè Ïæ™ …æ» ¥æñÚ ¨}æS„ }æÝéc² ¨}ææ…
¥ÐÝï …è±Ý ÜUæï ¨Ïæ ÐíÜUæÚ ¨ï ©‹Ý„ ÏæÝæÜUÚ {}æü, ¥ƒü, ÜUæ}æ ¥æñÚ }ææïÿæ ÜUæ ¥ç{ÜUæÚè
5 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÏæÝ …æ» J
±ïÎæï¢ ÜUæ xæé…Úæ„è |ææ¯æ }æï¢ ¥Ýé±æÎ ÜUÚ±æ ÜUÚ ÐíÜUæàæÝ ÜUÚ±æÝæ »ÜU Ïæãé„ ÏæÇGæ
ÐéL¯æƒü ¨æŠ² ÜUæ²ü ƒæ J ÏææÚ-ÏææÚ çݱïÎÝ ÜUÚÝï ÐÚ ±æÝÐíSƒè βæH}æéçÝ …è Ýï ¥ç„
òS„ ãæïÝï ÐÚ |æè ¨}æ² çÝÜUæHÜUÚ ¥ËÐ ÜUæH }æï¢ ãè ²…é±ïüÎ ÜUæ xæé…æÚæ„è |ææ¯æ
}æï¢ ÐÎæƒü ¥æñÚ |ææ±æƒü çH¶ÜUÚ Ðæ‡ÇéçHçÐ „ñ²æÚ ÜUÚ Îè J ¥Ïæ ¥æ§ü Ïææ„ ÐíÜUæàæÝ ÜUè,
²çÎ ™æÚ Ð梙 Hæ¶ ÜUè Hæxæ„ Ã²² ¨ï ¨}Ð‹Ý ãæïÝï ±æHæ ÜUæ²ü ãæï„æ „æï ã}æ çÏæÝæ
çÜU¨è ¨ê™Ýæ ÜïU Ðí Ü Uæçàæ„ ÜUÚ Îï„ï çÜU‹„é §¨ ÜUæ²ü ÜïU ¨}Ð‹Ý ãæïÝï }æï¢ Ïæãé„ ÏæÇGè
Úæçàæ ÜUè ¥Ðïÿææ ƒè §¨çH» Ð~æ-Ðç~æÜUæ¥æï¢ ÜïU }æ抲}æ ¨ï Hæïxææï¢ ÜUæï ±ïÎ |ææc² ÐíÜUæàæÝ
ÜUè ¨ê™Ýæ Îè xæ§ü ¥æñÚ ã}æï¢ Ðí¨‹Ý„æ ãé§ü çÜU }ææ~æ »ÜU Îæï }ææ¨ }æï¢ ãè ¥æ²ü ¨Á…Ýæï¢
Ýï ©y¨æãÐê±üÜU ¥æ{è ¨ï ¥ç{ÜU Úæçàæ ÐíÎæÝ ÜUÚ Îè, ¥æàææ ãñ ¥±çàæcÅ Úæçàæ |æè Ðí挄
ãæï …æ»xæè J
xæ틃 ÜïU Ðí Ü UæàæÝæƒü ç…Ý {æ<}æÜU ÎæÝè ¨Á…Ýæï¢ Ýï ¥æ<ƒÜU ¨ã²æïxæ çÜU²æ ãñ ²æ
¥çxæí}æ xæíæãÜU ÏæÝï ãñ¢ ©ÝÜUæ ã}æ {‹²±æÎ ÜUÚ„ï ãñ¢ J ç…‹ãæï¢Ýï ÐÚæïÿæMÐ ¨ï |ææxæ-ÎæñÇG ÜUÚÜïU,
Ïæéçh HxææÜUÚ, ¥ÐÝè …è±Ý™²æü ÜUæï ¥S„ òS„ ÜUÚÜïU |æè §¨ÜïU }æéÎí‡æ, ÐíÜ UæàæÝ, ¥æçÎ
}æï¢ ¨ã²æïxæ çÜU²æ ãñ ±ï |æè {‹²±æÎ ÜïU Ðæ~æ ãñ¢ J ç±àæï¯ ÜUÚ Ÿæè àæçàæÜUæ‹„ …è ¥æ²ü
(çÐí‹Å ÜUæòÝ) ç…‹ãæïÝï¢ ¥ËРò² ÐÚ, àæèÍæí ¥æñÚ ¨é‹ÎÚ MÐ }æï¢ ²ã ÐéS„ÜU ÐíÜUæçàæ„ ÜUÚæ§ü
»„΃ü ©ÝÜUæ |æè {‹²±æÎ ÜUÚ„æ ãê¡ J ç±Îïàæ }æï¢ Ðí™æÚ „ƒæ ¥‹²æ‹² ÜUæ²æïZ }æï¢ Ã²S„
ãæïÝï ÜïU ÜUæÚ‡æ }æñ¢ §¨ÜïU Ðí Ü UæàæÝ }æï¢ Ð²æüŒ„ ¨}æ² Ýãè¢ Hxææ Ðæ²æ çÜU‹„é Ïæíræ™æÚè çÎÝïàæ
ÜéU}ææÚ …è ¥æ²ü Ýï ÐíæÚ}|æ ¨ï HïÜUÚ ¥‹„ „ÜU ãÚ ÐíÜ UæÚ ¨ï §¨ÜUæï ¨}Ð‹Ý ÜUÚæÝï }æï¢ Ð²æüŒ„
ÐéL¯æƒü çÜU²æ ãñ J Ïæíræ™æÚè çÐí²ïàæ …è ¥æ²ü ¥æçÎ ç±læH² ÜïU Ïæíræ™æçÚ²æï¢ „ƒæ Ÿæè
ãèÚæHæH …è ÐæÅèH ¥æçÎ ±æÝÐíSƒ ¥æŸæ}æ ÜïU ¨æ{ÜUæï ¢ Ýï |æè §¨ xæ틃 ÜïU ÐíÜUæàæÝ
ãï„é Ïæãé„ Ÿæ}æ çÜU²æ ãñ ±ï |æè {‹²±æÎ ÜïU Ðæ~æ ãñ¢ J
™æÚæï¢ ±ïÎæï¢ ÜUæ xæé…Úæ„è }æï¢ ¥Ýé±æÎ ÜUÚæÜïU ÐíÜ Uæçàæ„ ÜUÚæÝï ÜUè §ÓÀæ ãñ J Ðíƒ}æ
²…é±ïüÎ |ææc² ¥æÐÜïU ãæƒæï¢ }æï¢ ãñ ç…¨ÜUæ ¥æ{æÚ S±æ}æè βæݢΠ¨ÚS±„è …è mæÚæ çÝLv„
¥æçÎ ±ñçÎÜU òæÜUÚ‡æ ¨ï Ðí}ææç‡æ„ ¥æñÚ Ðíæ™èÝ «ç¯²æï¢ ÜUè ÐÚ}ÐÚæ ÜïU ¥ÝéMÐ çÜU²æ
¨¢SÜëU„ |ææc² ãñ J Îê¨Úæ ¨æ}æ±ïÎ, ç…¨ÜUæ |æè ¥Ýé±æÎ ãæï ™éÜ Uæ ãñ, ±ã |æè àæèÍæí ÐíÜ Uæçàæ„
ÜUÚÜïU ¥æÐÜUæï Ðí挄 ÜUÚæÝï ÜUæ Ðí²æ¨ ÜUÚï ¢ xæï J ¥æÐ }æãæÝé|ææ±æï¢ ¨ï ¥Ðïÿææ ãñ çÜU
S±²¢ ÐçÚ±æÚ ÜïU ¨æƒ §¨ xæ틃 ÜUæ çݲç}æ„ S±æŠ²æ² ÜUÚï ¢xæï ¨æƒ ãè Ý ÜUï ± H Îïàæ
}æï¢ ¥çЄé ç±Îïàææï¢ }æï¢ |æè ¥ÐÝï ÐçÚ癄 xæ‡æ}æ拲, Ïæéçh…è±è, Ðíç„çcÆ„ ¨Á…Ýæï¢ „ÜU
§¨ xæ틃 ÜUæï Ðãé¡™æÜUÚ ¥ç{ÜUæç{ÜU §¨ÜUæ Ðí™æÚ Ðí¨æÚ ÜUÚÜïU ã}ææÚï ¨ã²æïxæè ÏæÝï¢xæï,
§¨è ¥æàææ ¥æñÚ ç±à±æ¨ ÜïU ¨æƒ -
±æÝÐíSƒ ¨æ{ÜU ¥æŸæ}æ àæé|æïÓÀé
¥æ²ü ±Ý, Úæï…ÇG. ¿ææÝïà±Úæ²ü:
}ææxæüàæè¯ü àæévH 4-2065
(1-12-2008)
6 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™wðtŒfeÞ
ðuŒ
ƒúñ™e y{]‚ðtýe,
ytrŒ „whw …h{r…‚t™wk …eÞq»t…t™,
EïheÞ ¿tt™™tu ¾ò™tu,
y…tiÁ»tuÞ rð¿tt™™tu ¼kzth.
{t™ð Ë]rü™tk «tk„ý{tk ËkæÞt™t Ëtu™÷ðhýtk rfhýtu™tu …h{uïheÞ ¿tt™«ftþ !
‚u }[tytu-{kºttu «¼t‚™tk r¾÷u÷tk {½{½‚tk …w»…tu ! «tfT ft¤Úte {nt¼th‚ ËwÄe yu ¿tt™
«ftþ ͤn¤tx Í„{„‚tu yðr™™u ysðt¤‚tu hÌttu.
yu …w»…tu™e Ëtih¼ ËkËth™t …x …h {nUf‚e hne.
…hk‚w {æÞft÷e™ ËtÞý ð„uhu ¼t»Þfthtuyu ðuŒtu™u {tºt Þ¿t™t f{oftkz™e …tuÚte ƒ™tðe ŒeÄe.
ðuŒtu{tk …þwƒr÷, {tk˼ûtý, {rŒht…t™, ƒnwŒuð‚tðtŒ, {qŠ‚…qò, yð‚thðtŒ, Œuðtu, Ér»tytu
y™u htòytu™tu Rr‚ntË, ‚uytu™e y&÷e÷ fÚttytu, y™uf f…tu÷-fÂÕ…‚ ðt‚toytu h[e™u ðuŒtu™t
™t{u «[r÷‚ fhe.
yu s he‚u …tùtíÞ ¼t»Þfthtuyu …tu‚t™e {r÷™ {™tuft{™t …qýo fhðt ðuŒtu™wk rðf]‚ y™u
¼úü
MðY… «ŒŠþ‚ fÞwO.
yt he‚u {æÞft÷e™ y™u …tùtíÞ ¼t»Þfthtuyu ðuŒtu™u rðf]‚, y&÷e÷ y™u ƒe¼íË ƒ™tÔÞtk.
íÞthu-ð‚o{t™ft÷e™ yuf yt»toÿüt, Þw„…wÁ»tu ðuŒtu™tk ¼t»Þ fhe™u ‚u™tu …w™ÁØth fÞtuo.
yu Þw„…wÁ»t ðuŒ rŒðtfh ŒÞt™kŒ !
yu yt»toÿüt ŒÞt™kŒu ðuŒ¼t»Þtu fhe™u, {æÞft÷e™ y™u …tùtíÞ ¼t»Þfthtu™t rðf]‚ y™u
y&÷e÷ yÚttuo™u Œqh fhe™u, ðuŒtu™u rðþwØ EïheÞ ¿tt™-rð¿tt™ Y…{tk «ftrþ‚ fÞtO.
yu ðuŒ ¼tMfh™t rŒÔÞ¿tt™ «ftþ ytzu ytðu÷t y™t»to rËØtL‚tu™t ft¤t®z¼ ðtŒ¤tu™u Œqh fhe
ytÞtoð‚o™u Í„{„tx ͤftððt yu yt»toÿüt ŒÞt™kŒ™wk ÓŒÞ …tu‚t™e ytí{fÚtt{tk ăfu Au :
“…h{tí{t™e f]…tÚte (òu) {thwk þheh nþu y™u ðuŒ¼t»Þ Ëk…qýo ÚttÞ ‚uðt fwþ¤ rŒðËtu òuðt{tk
ytðþu, ‚tu r™:ËkŒun ytÞtoð‚o Œuþ{tk ËqÞo Ë{t™ «ftþ Vu÷tE sþu.... …hk‚w (fŒt[) ËqÞo™e
Ët{u „úný ytðþu, ‚tu (…ý) Úttuzt s Ë{Þ{tk Vhe W„ún („úný {wõ‚) yÚtto‚T r™{o¤ ƒ™e
7 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
sþu.”
{nŠ»t ŒÞt™kŒ™t ðuŒ¼t»ÞÚte Ë{M‚ ËkËth{tk ¿tt™«ftþ™tk Ëtu™uhe rfhýtu ͤn¤e QXâtk.
ƒúñŠ»t ŒÞt™kŒ™e ðuŒ …h™e y«r‚{ ytMÚtt n‚e fu - “ðuŒ Ëðo ËíÞrðãtytu™wk …wM‚f Au.
ðuŒ ¼ýðt-¼ýtððt y™u Ëtk¼¤ðt-Ëk¼¤tððt yu ytÞtuo™tu …h{ Ä{o Au.”
Ér»t«ðh ŒÞt™kŒ [thuÞ ðuŒtu™wk ¼t»Þ fhe™u {™w»Þ {tºt™u ©uc y™u Ëw¾e òuðt RåA‚t
n‚t; …hk‚w ‚u{tk ÞswðuoŒ™wk Ëk…qýo y™u ÉøðuŒ™tk y…qýo ¼t»Þ™t 7595 {kºttu™wk ðuŒt{]‚ yt…e™u
r™ðtoý …tBÞt.
y™wðtŒ : Mðt{e ŒÞt™kŒu {q¤ ðuŒ¼t»Þ ËkMf]‚{tk fhu÷ Au; ‚u™tu ®nŒe{tk y™wðtŒ MðÞk {t„oŒþo™
îtht rþ»Þtu-…krz‚tu îtht fhtðu÷ Au; ‚u™wk «ftþ™ …htu…ftrhýe ˼t-ys{uh îtht ÚtÞu÷ Au. ‚Œ™wËth
ËtðoŒurþf ˼t ‚Útt yLÞtu îtht ®nŒe y™wðtŒ «ftrþ‚ ÚtÞu÷ Au. {U yt y™wðtŒ{tk ‚u™tu ytÄth
ht¾u÷ Au.
«M‚w‚ y™wðtŒ{tk {U {q¤ {kºt, {kºt™t ËkMf]‚ …Œ = þçŒ ËtÚtu …ŒtÚto = …Œ™tu yÚto y™u
yL‚{tk ¼tðtÚto™tu ¢{ ht¾e™u ¼t»Þ™tu Ëk…qýo y™wðtŒ fhu÷ Au.
¼t»Þ™t y™wðtŒ™e ®nŒe ¼t»tt ËðtËtu ð»to sq™e ‚Útt {wÿý{tk yÕ… rðht{ ð„uhu hrn‚
ntuðtÚte y™wðtŒ ‚Útt ðtõÞ h[™t ð„uhu{tk yt[tÞo ËwŒþo™Œuð hr[‚ ‘ŒÞt™kŒ ÞswðuoŒ ¼t»Þ -
¼tMfh’™tu {t„oŒþofY…u W…Þtu„ fhu÷ Au.
¼tðtÚto : {U Mðt{eS™t {q¤ ËkMf]‚ ¼tðtÚto™tu «tÞ: y™wðtŒ fhðt «ÞtË fhu÷ Au. ‚u{
A‚tk ‚u{tk rðîîÞo yt[tÞo ËwŒþo™Œuð™tu Wõ‚ „úkÚt ‚Útt …k. ËíÞt™kŒ ðuŒðt„eþ Ëk…trŒ‚ ‘¼tðtÚto
«ftþ’ {t„oŒþof ƒ™e hnu÷ ntuE ‚uytu™tu yt¼th {t™wk Awk.
Mðt{eS™t ÞswðuoŒ ¼t»Þ™tu „wsht‚e{tk y¼tð Œe½oft¤Úte ¾xf‚tu n‚tu. …hk‚w ytÞwðuoŒ ËtrníÞ
÷u¾™{tk yr‚ ÔÞM‚ n‚tu; ‚u{s yt y™wðtŒ™wk ftÞo {nt™ y™u Œw»fh …ý n‚wk.
yt[tÞo©e ¿tt™uïhS ytÞo ðuŒtu™t „wsht‚e y™wðtŒ {txu {™u ðthkðth «urh‚ y™u «tuíËtrn‚
fh‚t n‚t yk‚u ‚u{™t {t„oŒþo™ ËtÚtu yt ftÞo Ëk…L™ fhu÷ Au. ‚u ƒŒ÷ ‚Útt «ftþ™ {txu
nwk ‚uytu©e™tu yL‚:fhý…qðof yt¼the Awk.
y™wðtŒ {q¤ „úkÚtt™wY… fhðt™t ÞÚttþõÞ «ÞtË A‚tk Ëns {t™w»t «{tŒ™t fthýu ºtwrx
hnuðe Mðt¼trðf Au, ‚u ƒŒ÷ ût{t«tÚteo Awk.
Ér»t ŒÞt™kŒu ËíÞrðãtY… ðuŒ™u ¼ýðt™u-MðtæÞtÞ™u ytÞtuo™tu ‘…h{Ä{o’ fnu÷ Au. ‚Œ™wËth
yt y™wðtŒY… MðtæÞtÞÚte {U yt™kŒ «t fhu÷ Au y™u ‚u{tk Ën¼t„e ƒ™ðt yt… Ëðuo™u
ytðfthwk Awk.
‘«ýð’, xkftht. rðŒw»ttk f]…i»te
2063 y»ttZ ËwŒ 15 – ŒÞt÷ {wr™ ytÞo
8 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥æï3}æì JJ
¥ƒ ²…é±ïüÎ|ææ¯æ|ææc²æÚ}|æ: çÜíU ²„ï JJ
²æï …è±ï¯é Î{æç„ ¨±ü¨éÜëU„¿ææÝ¢ xæé‡æñÚèà±Ú: J „¢ Ýy±æ çRU²„ï ÐÚæïÐÜëU„²ï ¨l: ¨éÏææï{æ² ™ JJ
«x±ïÎS² ç±{æ² ±ñ xæé‡æxæéç‡æ¿ææÝÐíÎæ„é±üÚ}æì J |ææc²¢ ÜUæ}²}æƒæï çRU²æ}æ²²…é±ïüÎS² |ææc²¢ }æ²æ JJ 1JJ
™„éS~²Ñì ÜUñÚÑì ÜñUÚ±çݨçã„ñ<±RU}æ¨Úï J àæé|æï Ðæñ¯ï }ææ¨ï 稄ÎH|æç±à±æïç‹}æ„焃æñ J
xæéÚæï±æü Úï Ðíæ„:Ðíç„ÐÎ}æ„ècÅ¢ ¨éç±Îé¯æ¢ J Ðí}ææ‡æñ<ÝÏæüh¢ àæ„ЃçÝLv„æçÎç|æÚçÐ JJ 2 JJ
ç±à±æçÝ Îï± ¨ç±„ÎéüçÚ„æçÝ ÐÚæ ¨é± J ²Îì|æÎí¢ „‹Ý ¥æ¨é± JJ
nðu ÞswðuoŒ ¼t»Þ™tu ythk¼ fhðt{tk ytðu Au.
…æï çÝxæéü‡æ xæé‡æÐ醅 ¨ï Îï„ ¨éÜëU„ 籿ææÝ J Ðí‡æ„ÐæH …xæÎèà±Úçã ÜUçÚ Ðí‡ææ}æ ç„çã Š²æÝ JJ 1 JJ
¿ææÝÎæç² «x±ïÎ ÜUæ |ææc²æ|æècÅ ç±{æ² J ÐÚ-©ÐÜUæÚ ç±™æçÚ ÜUçÚ àæèÍæí ¨éÏææï{ çÝ{æ² JJ 2 JJ
àæ„Ѓ Ïæíæræ‡æ ¥æçÎ ÐéçÝ çÝÍæ‡Åé çÝLv„ çÝãæçÚ J ²…é±ïüÎ …æï çRU²æ ÐÚ ±Ýæñü „æçã ç±™æçÚ JJ 3 JJ
»ÜU ¨ãd ݱàæ„ ¥ç{ÜU ç±RU}æ¨Ú ™æñ¢„è¨ J Ðæñ¯ àæévH „ïÚç¨ ç„çƒ çÎÝ ¥{èàæ ±æxæèàæ JJ
rð¢{ Ëkð‚ 1934™t …tu»t ËwŒ 13™u „whwðthu ÞswðuoŒ™wk ¼t»Þ fhðt™tu ythk¼ fhðt{tk ytðu Au.
ç±à±æçÝ..... {kºt™tu yÚto ¼qr{ft{tk yt…ðt{tk ytÔÞtu Au.
E~ðhu }øðuŒ{tk „wý y™u „wýe™t rð¿tt™™t «ftþ îtht Ëðo …ŒtÚto ònuh fÞto Au. {™w»Þ ‚u …ŒtÚtoÚte su su
he‚u ÞÚttÞtuøÞ W…fth {u¤ððt {txu r¢Þt fhðe òuEyu ‚Útt su r¢Þt™t su yk„ ðt ËtÄ™ Au ‚u ÞswðuoŒ{tk Œþtoððt{tk
ytÔÞtk Au. fu{ fu ßÞtk ËwÄe r¢Þt fhðt™wk áZ ¿tt™ ™ ntuÞ íÞtk ËwÄe ‚u ¿tt™Úte W¥t{ Ëw¾ {¤e þf‚wk ™Úte y™u
rð¿tt™™tu nu‚w yuðtu Au fu su r¢Þt«ftþ yrðãt™e r™ð]r¥t yÄ{o{tk y«ð]r¥t ‚Útt Ä{o y™u …wÁ»ttÚto™tu ËkÞtu„ fhðt™tu
Au su f{oftkz Au ‚u rð¿tt™™t r™r{¥t y™u su rð¿tt™ ftkz Au ‚u r¢Þt™wk V¤ yt…™th ntuÞ Au. ftuE Sð yuðtu ™Úte
su {™, «tý, ðtÞw, RrLÿÞ y™u þheh™t [÷tÔÞt rð™t yuf ûtý …ý hne þfu, fu{fu Sð yÕ…¿t yufŒuþð‚eo [u‚™
Au. ‚uÚte su E~ðhu }øðuŒ™t {kºttuÚte Ëðo …ŒtÚto™t „wý„wýe™t ¿tt™ y™u ÞswðuoŒ™t {kºttuÚte Ëðo r¢Þt fhðt sýtÔÞwk
Au fu{fu «ÜUì y™u ²…é: yu ƒL™u þ猙t yÚto …ý yu s Au fu suÚte {™w»Þ EïhÚte ÷E …]rÚtðe …ÞO‚ …ŒtÚttuo™t ¿tt™Úte
ÄtŠ{f rðît™tu™tu Ëk„, Ëðo rþÕ…r¢Þt Ërn‚ rðãtytu™e rËrØ, ©uc rðãt, ©uc „wý ðt rðãt™t Œt™, ÞÚttÞtuøÞ
Wõ‚ rðãt™t ÔÞðnthÚte Ëðtuo…fth™u y™wfq¤ ÿÔÞtrŒ …ŒtÚttuo™t ¾[o fhu ‚uÚte yu™wk ™t{ ÞswðuoŒ Au. ð¤e yu þçŒtu™tu
yr¼«tÞ ¼qr{ft{tk ònuh fÞtuo Au íÞtk òuE ÷uðtu òuEyu. fu{fu ‚u ¼qr{ft [thu ðuŒ™e yuf s Au.
yt ÞswðuoŒ{tk ƒÄwk {¤e™u [t¤eË yæÞtÞ Au. yu yuf yuf yæÞtÞ{tk fux÷t fux÷t {kºt Au ‚u ™e[u™t
ftuXt{tk ŒþtoÔÞwk Au y™u [t¤eËu yæÞtÞ {¤e™u yufkŒh 1975 {kºt Au.
yæÞtÞ {kºt yæÞtÞ {kºt yæÞtÞ {kºt yæÞtÞ {kºt yæÞtÞ {kºt yæÞtÞ {kºt
1 31 8 63 15 65 22 34 29 60 36 24
2 34 9 40 16 66 23 65 37 22 37 21
3 63 10 34 17 99 24 40 31 22 38 28
4 37 11 83 18 77 25 47 32 16 39 13
5 43 12 117 19 95 26 26 33 97 40 17
6 37 13 58 20 90 27 45 34 58 fw÷ {kºt
7 48 14 31 21 61 28 46 35 22 1975
* * *
9 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¥æï3}æì
²…é±ïüÎ-|ææc²
JJ ¥ƒ Ðíƒ}ææïùŠ²æ²: JJ
•Ê3◊˜Ô ß· àflÊ¡¸ àflÊfi flÊÿflfi SÕ ŒflÊ flfi— ‚ÁflÃÊ ¬˝Ê¬¸ÓÿÃÈÆ üÊDÔUfiÃ◊Êÿ
∑§◊¸Ó®áÊ˘•ÊåÿÊfiÿäfl◊ÉãÿÊ˘ßãº˝Êfiÿ ÷ʪ¢ ¬˝¡ÊflfiÃË⁄UŸ◊ËflÊ˘•fiÿˇ◊Ê ◊Ê flfi
Sߢ߸Ӯ‡Êà ◊ÊÉʇÊfiö‚Ê œ˝ÈÆflÊ˘•|S◊Ÿ˜Ô ªÊ¬fiÃÊÒ SÿÊà ’uÔUËÿ¸¡fi◊ÊŸSÿ ¬‡ÊÍŸ˜Ô
Ô¬ÊfiÁ„UH 1H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¨ç±„æ-Ëðo s„‚™t Wí…tŒf, Ëk…qýo yiïÞoÞwõ‚ Îï±:-Ëðo Ëw¾tu™t
Œt‚t y™u Ëðo rðãtytu™t «ftþf …h{tí{t Au, ‚u ±:-yt…ýtk y™u yt…ýtk r{ºttu™tk su ±æ²±:-
Ëðo r¢Þtytu™u rËØ fh™thtk, M…þo „wýðt¤tk «tý, yL‚:fhý y™u RrLÿÞtu Sƒ-Au, ‚u™u ŸæïcÆ„}ææ²-
yíÞw¥t{ ÜU}æü ‡ æï-fhðt ÞtuøÞ, Ëðo™u W…fthf Þ¿t ð„uhu f{tuo {txu ÐíæÐü²„é-Ëthe he‚u ËkÞwõ‚
fhu.
y{u ÷tuftu §¯ï-yL™trŒ ©uc …ŒtÚttuo, rð¿tt™ «t™e RåAt y™u ª…ïü-…ht¢{ yÚtto‚T W¥t{
hË™e «t {txu |ææxæ}æì-Ëuðt fhðt ÞtuøÞ Ä™ y™u ¿tt™Úte …qýo, y±æ-Wõ‚ „wýÞwõ‚, ‚Útt y±æ-
y™k‚ …ht¢{trŒ „wýtu™u yt…™th yt…™tu ËŒt yt©Þ fheyu Aeyu. nu r{ºttu {™w»Þtu ! ‚{u …ý
yuðt ƒ™e™u ¥æŒ²æ²Š±}æì-WL™r‚™u «t fhtu ‚Útt y{u …ý WL™r‚ «t fheyu.
nu ¼„ð™T s„Œeïh ! y{tu™u §‹Îíæ²-…h{ yiïÞo™e «t {txu Ðí…汄è:-su yrÄf «ò-
Ëk‚r‚Þwõ‚ ‚Útt su ¥Ý}æè±æ:-ÔÞtrÄ y™u ¥²ÿ}ææ:-htsÞû{t ûtÞ ð„uhu htu„ hrn‚ Au ‚u ¥Í‹²æ-
WL™r‚ fhðt ÞtuøÞ „tÞ ð„uhu …þwytu ®nËt fhðt ÞtuøÞ ™Úte yÚtðt RrLÿÞtu yÚtðt …]rÚtðe ytrŒ
÷tuf Au, ‚u™u ËŒt ÐíæÐü²„é-ËkÞwõ‚ fhtu.
nu s„Œeïh ! yt…™e f]…tÚte y{tht{tkÚte Œw:¾ yt…™th ftuE ¥Íæà梨:-…t…e ‚Útt S„ïÝ:-
[tuh, ztfw }ææ §üàæ„-fŒe …ý Wí…L™ ™rn Úttytu.
yt… yu ²…}ææÝS²-…h{uïh y™u Ëðtuo…fthf Ä{o™wk Ëuð™ fh™tht {™w»Þ™t ÐàæêÝì-…þwytu
„tÞ, ½tuzt, ntÚte ð„uhu ‚Útt ÷û{e y™u «ò™e Ðæçã-r™hk‚h hûtt fhtu, suÚte yu …ŒtÚttuo™wk nhý
fhðt™u …qðtuoõ‚ ftuE (…t…e fu [tuh) Œwü {™w»Þ Ë{Úto ™ ƒ™u.
¥çS}æÝì-yu ÄtŠ{f xææïЄæñ-…]rÚtðe ð„uhu …ŒtÚttuo™e hûtt RåA™tht ÄtŠ{f Ëßs™ {™w»Þ …tËu
Ïæãì±è:-rð…w÷ Wõ‚ …ŒtÚttuo {íé±æ:-r™ù÷ Ëw¾ŒtÞf S²æ„-hnu.
10 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yt {kºt™e ÔÞtÏÞt þ‚…Út ƒútñý{tk fhðt{tk ytðe Au.
¼tðtÚto : rðît™ {™w»Þtuyu nk{uþtk …h{uïh y™u Ä{oÞwõ‚ …whw»ttÚto™tu yt©Þ fhe™u, }øðuŒ™t
yæÞÞ™Úte „wý y™u „wýe™u òýe™u, Ëðo …ŒtÚttuo™t Ëk«Þtu„Úte …whw»ttÚto™e rËrØ {txu ©uc‚{ r¢ÞtytuÚte
ËkÞwõ‚ Útðwk òuEyu.
suÚte Eïh™e f]…t…qðof Ëðo {™w»Þtu™t Ëw¾ y™u yiïÞo™e ð]rØ ÚttÞ. ËBÞfT r¢Þt – þw¼f{tuoÚte
«ò™e hûtt ‚Útt rþûtý nk{uþtk fhðtk òuEyu, suÚte ftuE …ý htu„Y…e rðΙ ‚Útt [tuh fŒtr…
ƒ¤ðt™ ™ ƒ™u y™u «ò ‚Útt …wºttrŒ Ëðo Ëw¾tu™u «t fhe þfu.
nu {™w»Þtu ! suýu yt rðr[ºt ytùÞoY… Ë]rü™e h[™t fhe Au, ‚u s„Œeïh™tu nk{uþtk ÄLÞðtŒ
fheyu. ‚u{ fhðtÚte …h{ ŒÞt¤w Eïh ‚{tht …h f]…t fhe™u ËŒt hûtt fhþu yu{ {t™ðwk
òuEyu. (1)
fl‚Êfi— ¬ÁflòÊfi◊Á‚ lÊÒ⁄UfiÁ‚ ¬ÎÁÕ√ÿ~Á‚ ◊ÊÃÁ⁄U‡flfiŸÊ ÉÊ◊ʸ~˘Á‚ Áfl‡flœÊfi˘•Á‚–
¬®⁄U◊áÊ œÊêŸÊ ŒÎö„UfiSfl ◊Ê uÔUÊ◊ʸ Ãfi ÿôʬfiÁÃuÔUʸ·Ë¸Ã˜ÔH 2H
…ŒtÚto : nu rðît™ {™w»Þ ! ‚wk su ±¨æï:-Þ¿t Ðç±~æ}æì-þwrØ™tu nu‚w ¥ç¨-Au, læñ:-su rð¿tt™
«ftþ™tu nu‚w y™u ËqÞo rfhýtu{tk ÂMÚth Út™th ¥ç¨-Au, Ðë烱è–ðtÞw™e ËtÚtu Œuþ-Œuþtk‚h{tk Vu÷t™th
¥ç¨-Au, }ææ„çÚEÝ:-ðtÞw™u Íæ}æü:-þwØ fh™th ¥ç¨-Au, ç±E{æ:-ËkËth™u Äthý fh™th ¥ç¨-
Au ‚Útt su ÐÚ}æï‡æ-W¥t{ {æ}Ýæ-MÚtt™Úte Îë ì¡ ãS±-Ëw¾™e ð]rØ fh™th Au.
yu Þ¿t™tu }ææãì±æ:-íÞt„ ™ fh. ‚Útt „ï-‚tht ²¿æÐç„:-Þ¿t™e hûtt fh™th Þs{t™ …ý
‚u™tu }ææ ãì±æ¯èü„-íÞt„ fhu ™rn.
ÄtíðÚto™t yr¼«tÞÚte Þ¿t þ猙tu yÚto ºtý «fth™tu ÚttÞ Au : (1) yt ÷tuf y™u …h÷tuf™t
Ëw¾ {txu rðãt, ¿tt™ y™u Ä{to[hý™t Ëuð™Úte ð]Ø rðît™tu™tu Ëífth fhðtu. (2) Ëthe he‚u
…ŒtÚttuo™t „wýtu™t {u¤ y™u rðhtuÄ™t ¿tt™Úte rþÕ… rðãt™wk «íÞût fhðwk ‚Útt (3) rðît™tu™tu r™íÞ
Ë{t„{ yÚtto‚T þw¼ rðãt, Ëw¾ Ä{torŒ „wýtu ‚Útt ËíÞ™wk r™íÞ Œt™ fhðwk. (2)
¼tðtÚto : rðãt y™u W¥t{ r¢Þt îtht rðrÄ…qðof fhðt{tk ytðu÷ Þ¿tÚte {™w»Þtu{tk …rðºt‚t™tu
«ftþ, …]Úðe™wk htßÞ, ðtÞwY…e «tý Ë{t™ hts™er‚, …ht¢{, Ëðo™e hûtt, yt ÷tuf y™u …h÷tuf{tk
…h{Ëw¾™e ð]rØ, …hM…h Ëh¤‚tÚte ÔÞðnth y™u fwrx÷‚t™tu íÞt„ ð„uhu ©uc „wýtu «t ÚttÞ
Au. ytÚte Ëðo {™w»Þtuyu …htu…fth y™u …tu‚t™t Ëw¾ {txu rðãt y™u …whw»ttÚtoÚte «er‚…qðof Þ¿t™wk
r™íÞ y™wct™ fhðwk òuEyu. (2)
fl‚Êfi— ¬ÁflòÊfi◊Á‚ ‡ÊÃœÊfi⁄¢U fl‚Êfi— ¬ÁflòÊfi◊Á‚ ‚„UdfiœÊ⁄U◊˜Ô–
ŒflSàflÊfi ‚ÁflÃÊ ¬ÈfiŸÊÃÈÆ fl‚Êfi— ¬ÁflòÊfiáÊ ‡ÊÃœÓÊ®⁄UáÊ ‚ÈÆåflÊõ ∑§Ê◊fiœÈˇÊ—H 3H
11 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : su ±¨æï:-Þ¿t àæ„{æÚ}æì-yËkÏÞ ËkËth™u Äthý fh™th y™u Ðç±~æ}æì-þwrØ fh™th f{o
¥ç¨-Au ‚Útt su ±¨æï:-Þ¿t ¨ãd{æÚ}æì-y™ufrðÄ ƒúñtkz™u Äthý fh™th y™u Ðç±~æ}æì-þwrØ™tu nu‚w
y™u Ëw¾ŒtÞf Au, y±æ-‚u Þ¿t™u Îï±:-MðÞk «ftþMðY… ¨ç±„æ-ðËw ð„uhu ‚uºteË Œuðtu™e Wí…r¥t
fh™th …h{uïh ÐéÝæ„é-…rðºt fhu.
nu s„Œeïh ! yt… y{thtÚte Ëurð‚ su ±¨æï:-Þ¿t Au ‚u Ðç±~æï‡æ-…rðºtfthf ðuŒ rð¿tt™
f{o Ú te àæ„{æÚï‡æ-rð…w÷ rðãtytu™t Äthý fh™th ðuŒ y™u ¨éŒ±æ-Ëthe he‚u …rðºt fh™th Þ¿t
îtht y{tu™u …rðºt fhtu.
nu rðît™ …wÁ»t yÚtðt rs¿ttËw {™w»Þ ! ‚wk ÜUæ}æì-‚wk ðuŒ™e ©uc ðtýeytu{tkÚte fE-fE ðtýe™t
yr¼«tÞ™u ¥{éÿæ:-‚tht {™{tk …qýo fhðt yÚtto‚T òýðt RåAu Au ? (3)
¼tðtÚto : su {™w»Þ …qðtuoõ‚ Þ¿t™wk y™wct™ fhe™u …rðºt ƒ™e òÞ Au ‚u™u …h{uïh y™uf
«fth™tk rð¿tt™Úte Þwõ‚ fhe™u, y™uf «fth™wk Ëw¾ «Œt™ fhu Au. …hk‚w su f{oþe÷ - yuðe r¢Þtytu
fh™th y™u …htu…fthe ntuÞ Au, ‚u™u s Ëw¾ «t ÚttÞ Au; yLÞ yt¤Ëw™u «t Út‚wk ™Úte. yt
{kºt{tk ‘ÜUæ}æ{éÿæ:’ yu …ŒtuÚte ðtýe™t rð»tÞ{tk «&™ Au. (3)
‚Ê Áfl‡flÊÿÆÈ— ‚Ê Áfl‡fl∑§fi◊ʸ ‚Ê Áfl‡flœÊfiÿÊ—–
ßãº˝fiSÿ àflÊ ÷ʪö‚Ê◊ŸÊÃfiŸÁë◊ ÁflcáÊÊfi „U√ÿö⁄UfiˇÊ H 4H
…ŒtÚto : ãï ç±c‡ææï-[ht[h s„‚{tk ÔÞt…f Eïh ! yt… su ðtýe™u Äthý fhtu Atu, ¨æ-‚u
(1) ç±Eæ²é:-…qýo ytÞwŒt‚t, ¨æ-‚u (2) ç±EÜU}ææü-Ëk…qýo r¢Þtftkz™u rËØ fh™th ‚Útt ¨æ-‚u (3)
ç±E{æ²æ:-Ëðo s„‚™u rðãt y™u „wýtu îtht Äthý fh™the Au. …qðo {kºt™t «&™™t W¥th{tk yu
ºtý «fth™e ðtýe „úný fhðt ÞtuøÞ Au.
yu ðtýe îtht nwk §‹ÎíS²-…h{uïh™t |ææxæ}æì-Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ Þ¿t™u ¨æï}æïÝ-rðãt îtht rËØ
ÚtÞu÷t hË yÚtðt yt™kŒÚte, ¥æ „ÝçÓ}æ-{tht ÓŒÞ{tk áZ fhwk Awk.
nu …h{uïh ! ãò}æì-…qðtuoõ‚ Þ¿tËkƒkÄe yt…ðt™tk ‚Útt „úný fhðt ÞtuøÞ ÿÔÞtu yÚtðt rð¿tt™™e
yt… Úÿæ-r™hk‚h hûtt fhtu. (4)
¼tðtÚto : ðtýe [rðãt] ºtý «fth™e Au : «Út{ ‚u su ƒúñ[Þo-yt©{{tk …qýo rðãt yæÞÞ™
y™u …qýo ytÞw «t fhðt {txu Ëuð™ fhðt{tk ytðu Au.
ƒeS ‚u su „]nt©{{tk y™uf «fth™e r¢Þtytu îtht Wãtu„tuÚte Ëw¾ŒtÞf rðM‚thÚte «fx fhðt{tk
ytðu Au.
ºteS ‚u su [yt ËkËth{tk] Ëðo {™w»Þtu îtht Ëðo {™w»Þtu™t þheh y™u ytí{t™t Ëw¾™e ð]rØ
{txu Eïh ð„uhu …ŒtÚttuo™t rð¿tt™™u «ftrþ‚ fh™the Au, ‚u ðtýe™tu ðt™«MÚt y™u ËkLÞtË yt©{{tk
W…Œuþ fhðt{tk ytðu Au.
12 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yt ºtý «fth™e ðtýe rð™t ftuE™u …ý Ëk…qýo Ëw¾ «t ÚtE þf‚wk ™Úte; fthý fu ‚u™t îtht
s {™w»Þu …qðtuoõ‚ Þ¿t™wk y™wct™ y™u ÔÞt…f Eïh™e M‚wr‚, «tÚto™t y™u W…tË™t fhðe ÞtuøÞ Au.
yt he‚u Ëurð‚ yt Þ¿t ËkËth{tk hûtt™wk fthý ƒ™u Au, ‚Útt «u{…qðof ËíÞ¼tðÚte «tÚto™t fhðtÚte
Eïh ‚u™e ËŒt hûtt fhu Au.
…hk‚w su r¢Þt{tk r™…wý, ÄtŠ{f, …htu…fthe {™w»Þtu Au, ‚uytu Eïh y™u Ä{o™u òýe™u ©uc
f{o y™u ËtÄ™ îtht ÷tuf - ËtkËtrhf y™u …h÷tuf - {tuût™t Ëw¾™u «t fhu Au, yLÞ ™nª. (4)
•ÇŸfi fl˝Ã¬Ã fl˝Ã¢ øfiÁ⁄UcÿÊÁ◊ Ãë¿Ufi∑§ÿ¢ Ãã◊fi ⁄UÊäÿÃÊ◊˜Ô–
ߌ◊„U◊ŸÎfiÃÊÃ˜Ô ‚àÿ◊ȬÒfiÁ◊H 5H
…ŒtÚto : ãï ±í„Єï-ËíÞ¼t»týtrŒ Ä{tuo™wk …t÷™ fh™th y™u ¥xÝï-ËíÞÄ{o™t W…Œuþf …h{uïh !
nwk ¥Ýë„æ„ì-yËíÞÚte …]ÚtfT, ¨y²}æì-ðuŒrðãt, «íÞûttrŒ «{týtu, Ë]rü¢{, rðît™tu™tu Ëk„, ©uc rð[th
‚Útt ytí{t™e þwrØ ð„uhu «fthtu îtht su ¼útkr‚hrn‚, Ëðorn‚fthe, ‚¥ð yÚtto‚T rËØtk‚™tu «ftþ
fh™thtÚte rËØ ÚtÞu ÷ , Ëthe he‚u …heûtt fhu ÷ ±í „ }æì - ËíÞ¼t»tý, ËíÞ yt[hý y™u
ËíÞ {t™ðtY… ðú‚ Au, ‚u™wk ©Ðñç}æ-y™wct™ yÚtto‚T r™Þ{…qðof „úný fhðwk, òýðwk ‚u™e «tr™e
RåAt fhwk Awk. }æï-{tht „„ì-‚u-ËíÞðú‚™u yt… Ú抲„æ}æì-Ëthe he‚u rËØ fhtu. suÚte ¥ã}æì-nwk ‚u
ËíÞðú‚™t …t÷™{tk àæÜïU²}æì-Ë{Úto ƒ™wk ‚Útt nwk §Î}æì-yt ËíÞðú‚™wk «íÞûtY…{tk yt[hý ™çÚc²æç}æ-
fheþ. (5)
¼tðtÚto : Eïh Ëðo {™w»Þtu™u r™Þ{Úte …t÷™ fhðt ÞtuøÞ Ä{o™tu W…Œuþ fhu Au - su LÞtÞÞwõ‚,
…ût…t‚hrn‚, Ëw…herût‚, ËíÞ-÷ûtýtuÚte Þwõ‚, Ëðorn‚fthe, ÷tuf - ËtkËtrhf y™u …h÷tuf - {tuût™t
Ëw¾™wk fthý Au, ‚u Ä{o™wk s Ëðo {™w»Þtuyu ËŒt yt[hý fhðwk òuEyu y™u ‚u™tÚte rðhwØ su yÄ{o
Au ‚u™wk yt[hý ftuEyu fŒtr… fhðwk ™ òuEyu. yt he‚u Ëðuoyu «r‚¿tt fhðe òuEyu fu -
nu …h{uïh ! y{u ðuŒtu{tk yt…™t îtht «ftrþ‚ yu ËíÞÄ{o™wk yt[hý fhðt RåAeyu Aeyu.
yt…™e f]…tÚte y{the yu RåAt Ëthe he‚u …qýo ÚttÞ.
suÚte y{u yÚto, ft{ y™u {tuûtY… V¤™u Ëh¤‚tÚte «t fhe þfeyu ‚Útt yÄ{o™tu ËðoÚtt
íÞt„ fhe™u y™Úto, fwf{o, ƒkÄ™Y… Œw:¾ V¤Þwõ‚ …t…tu™u Atuzðt y™u Atuztððt{tk Ë{Úto ƒ™eyu.
su{ yt… ËíÞðú‚™t …t÷f ntuðtÚte ðú‚…r‚ Atu, ‚u{ y{u …ý yt…™e f]…t y™u …whw»ttÚtoÚte
ÞÚttþÂõ‚ ËíÞðú‚ …t÷f ƒ™eyu.
yt he‚u ËŒt Ä{o fhðt™e RåAtÚte y™u Ëíf{o îtht Ë{M‚ Ëw¾tu™u «t fhe™u Ëðo «týeytu™u
Ëw¾ yt…™th ƒ™eyu. yuðe RåAt Ëðo {™w»Þtuyu fhðe òuEyu.
13 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
þ‚…Út ƒútñý{tk yt {kºt™e ÔÞtÏÞt{tk fÌtwk Au fu - {™w»Þtu™wk yt[hý ËíÞ y™u yËíÞ
yu{ ƒu «fth™wk ntuÞ Au. ‚u{tk su ðtýe, {™ y™u þhehÚte ËíÞ™wk yt[hý fhu Au, ‚uytu Œuð fnuðtÞ
Au; y™u su yËíÞ™wk yt[hý fhu Au, ‚uytu {™w»Þ yÚtto‚T yËwh ‚Útt htûtË Au. (5)
∑§SàflÊfi ÿÈŸÁÄà ‚ àflÊfi ÿÈŸÁÄà ∑§S◊Òfi àflÊ ÿÈŸÁÄà ÃS◊Òfi àflÊ ÿÈŸÁÄÖ
∑§◊¸ÓáÊ flÊ¢ fl·Êfiÿ flÊ◊˜ÔH 6H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! ÜU:-ftuý y±æ}æì-‚™u Ëthtk f{o™wk y™wct™ fhðt {txu ²éÝçv„-yt¿tt yt…u
Au ? ¨:-‚u s„Œeïh y±æ-‚™u rðãt ð„uhu þw¼„wýtu™u «fx fhðt {txu rðît™ yÚtðt rðãtÚteo ƒ™ðt
yt¿tt yt…u Au.
ÜUS}æñ-õÞt «Þtus™ {txu y±æ-‚™u y™u {™u ²éÝçv„-Þwõ‚ fhu Au ? „S}æñ-…qðtuoõ‚ ËíÞðú‚™t
yt[hýY… Þ¿t fhðt {txu, y±æ-Ä{o«[th{tk …whw»ttÚteo ‚™u ²éÝçv„-yt¿tt yt…u Au.
¨:-‚u s Eïh ÜU}}æü‡æï-…qðtuoõ‚ ©uc f{o fhðt {txu ±æ}æì-f{o fh™th ‚Útt fhtð™th™u r™Þwõ‚
fhu Au. ±ï¯æ²-þw¼ „wý y™u rðãt «tr {txu ±æ}æì-rðãt™t yæÞÞ™ y™u yæÞt…™ {txu ‚{tu™u
W…Œuþ yt…u Au yÚtto‚T yt¿tt yt…u Au. (6)
¼tðtÚto : yt {kºt{tk «&™-W¥th îtht Eïh Sðtu™u W…Œuþ yt…u Au : (1) ftuE ƒeò™u «&™
fhu - {™u ËíÞf{o{tk ftuý «ð]¥t fhu Au ? W¥th - Eïh …whw»ttÚtoÞwõ‚ f{o fhðt™tu ‚™u ytŒuþ yt…u
Au. (2) ftuE rðãtÚteo rðît™™u «&™ fhu - ftuý {tht ytí{t{tk yL‚Þto{e Y…{tk ËíÞ™u «ftrþ‚
fhu Au ? W¥th - ËðoÔÞt…f s„Œeïh. (3) «&™ - õÞt «Þtus™ {txu ËíÞ™u «ftrþ‚ fhu Au ?
W¥th - Ëw¾ y™u …h{uïh™e «tr {txu. (4) «&™ - õÞt «Þtus™ {txu {™u yt¿tt yt…u Au ?
W¥th - ËíÞrðãt y™u Ä{o™t «[th {txu. (5) «&™ - {™u y™u ‚™u - ƒk™u™u õÞtk õÞtk ft{ fhðt
{txu Eïh W…Œuþ yt…u Au ? W¥th - …hM…h sðtƒ yt…ðtu fu Þ¿t™wk y™wct™ fhðt {txu. (6)
«&™ - õÞt …ŒtÚto™e «tr {txu yt¿tt yt…u Au ? W¥th - Ë{M‚ rðãt™e y™u Ëðo Ëw¾tu™e «trÂ
{txu ‚Útt ‚u™t «[th {txu yt¿tt yt…u Au.
{™w»Þtuyu ƒu «Þtus™tu {txu «ð]¥t Útðwk òuEyu : yuf - yíÞk‚ …whw»ttÚto y™u þheh™t ythtuøÞÚte
[¢ð‚eo htßÞY…e ÷û{e™e «tr fhðe. ƒeswk - Ë{M‚ rðãtytu™wk ËBÞfT yæÞÞ™ fhe™u ‚u™tu
Ëðoºt «[th fhðtu òuEyu. ftuE {™w»Þu õÞthuÞ …ý …whw»ttÚto Atuze™u yt¤Ë{tk ™rn …zât hnuðwk
òuEyu. (6)
¬˝àÿÈfi®CÔUö⁄UˇÊ— ¬˝àÿÈfiCÔUÊ˘•⁄UÊfiÃÿÊ ÁŸCÔUfi#ö⁄UˇÊÊ ÁŸCÔUfi#Ê˘•⁄UÊfiÃÿ—–
©Ufl¸õãÃÁ⁄UfiˇÊ◊ãflfiÁ◊H 7H
…ŒtÚto : {™u Wr[‚ Au fu …whw»ttÚto îtht Úÿæ:-Œwü „wý y™u Œwü Mð¼tðÞwõ‚ [htûtË] {™w»Þ™u
Ðíy²écÅ}æì-r™{qo¤ fhwk ‚Útt ¥Ú愲:-su htr‚ yÚtto‚T Œt™ ð„uhu Ä{oÚte hrn‚ y™u ŒÞtne™ Œwü þºtw
14 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Au ‚u™u Ðíy²écÅæ:-«íÞût r™{qo¤ fhwk ‚Útt Úÿæ:-Œwü Mð¼tð, Œwü„wýe, rðãtrðhtuÄe y™u MðtÚteo {™w»Þ
‚Útt çÝcÅŒ„}æì-¥Ú愲:-A÷Þwõ‚-f…xe, rðãtŒt™ y™u „únýÚte hrn‚ Œwü «týeytu™u çÝcÅŒ„æ:-
r™hk‚h Ëk‚t…Þwõ‚ fhwk. yt he‚u fhe™u ¥‹„çÚÿæ}æì-Ëw¾™e «tr fh™tht W¥t{ MÚtt™ y™u ©L-y…th
Ëw¾™u ¥‹±ïç}æ–«t fhwk. (7)
¼tðtÚto : Eïh yt¿tt fhu Au fu - Ëðo {™w»Þtuyu …tu‚t™tu Œwü Mð¼tð Atuze™u ‚Útt yLÞtu™u
rðãt y™u Ä{tuo…ŒuþÚte Œwü‚t ð„uhu yÄ{oÞwõ‚ ÔÞðnth Atuztððtu òuEyu; ‚u{s y™ufrðÄ ¿tt™
y™u Ëw¾ yt…e™u Ëðo {™w»ÞtrŒ «týeytu™u rðãt, Ä{o y™u …whw»ttÚtoÚte Þwõ‚ fhe™u ËŒt Ëw¾ Ëk…L™
fhðtk òuEyu. (7)
œÍ⁄UfiÁ‚ œÍfl¸ œÍfl¸ÓUã⠜ͮfl¸ â ÿÊ˘S◊ÊŸ˜Ô œÍfl¸Ó®Áà â œÍfi®fl¸ ÿ¢ flÿ¢ œÍfl¸Êfi◊—–
ŒflÊŸÊfi◊Á‚ flÁqÔUfiÃ◊ö‚ÁSŸfiÃ◊¢ ¬Á¬˝fiÃ◊¢ ¡ÈCÔUfiÃ◊¢ Œfl„ÍUÃfi◊◊˜ÔH 8H
…ŒtÚto : nu …h{uïh ! yt… {ê:-Ëðo Œtu»t™tþf y™u Ëðo hûtf ¥ç¨-Atu, ytÚte y{u Rü
ƒwrØÚte Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™u rðãt, {tuût y™u Ëw¾{tk ±çq„}æ}æì-ÞÚttÞtuøÞ …ntU[tz™th, ¨çSÝ„}æ}æì-
yíÞk‚ þwØ y™u þwrØfthf, ÐçÐí„}æ}æì-Ëðo rðãt y™u yt™kŒÚte ËkËth™u yÚtðt {q‚o ÿÔÞtu™u …qýo
fh™th, …écÅ„}æ}æì-ÄtŠ{f ¼õ‚s™tu™e Ëuðt fhðt ÞtuøÞ y™u Îï±ãê„}æ}æì-rðît™tu™e M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ
Atu. y±æ-yt…™e y{u r™íÞ W…tË™t fheyu Aeyu.
²:-su ftuE îu»te, A÷e, f…xe, …t…e y™u ft{¢tuÄtrŒ Þwõ‚ {™w»Þ ¥S}ææÝì-Ä{toí{t ‚Útt Ëðo™u
Ëw¾Þwõ‚ fh™tht y{tu™u {ê±üç„-Œw:¾ yt…u Au. ‚Útt ²}æì-su …t…e™u ±²}æì-y{u {ê±æü}æ:-Œw:¾ yt…eyu
Aeyu „}æì-‚u™u yt… {ê±ü-rþûtt fhtu. ‚Útt su Ëðo™tu ÿtun fh™tht yÚtðt Œw:¾ yt…™tht™u yt…
nk{uþtk {ê±ü-‚tz™t - rþûtt fhtu.
rî‚eÞ-¼tir‚f yÚto :
nu rþÕ…rðãt™t RåAwf {™w»Þ ! ‚wk su ¼tir‚f yÂø™ {ê:-Ëðo …ŒtÚttuo™wk AuŒ™ fh™th ntuðtÚte
®nËf y™u ykÄfth™tþf ¥ç¨-Au. ‚u f÷t - ftiþ÷Úte Þt™tu{tk - ðtn™tu{tk «Þtu„ fhðt ÞtuøÞ
‚Útt Îï±æÝæ}æì-…]rÚtðe ð„uhu™tu «ftþf Au. ‚u ±çq„}æ}æì-ÞÚttÞtuøÞ Ëw¾tu™wk ËtÄ™ Au. ¨çSÝ„}æ}æì-
þwrØ™tu nu‚w, rþÕ…rðãt™tu nu‚w, ÔÞt…™þe÷ ÐçÐí„}æ}æì-…tu‚t™e ÔÞtrÂÚte s„‚™t {q‚o …ŒtÚttuo ‚Útt
rþÕ…rðãtÚte ËtæÞ yk„tu™u …qýo fh™th, …écÅ„}æ}æì-rþÕ…es™tuÚte yíÞk‚ Ëuð™eÞ Îï±ãê„}æ}æì-Œuð
yÚtto‚T rðît™tu îtht yíÞk‚ M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ yÂø™™wk ±²}æì-y{u {ê±æü}æ:-‚tz™ fheyu Aeyu.
²:-su yÂø™™wk ÞwÂõ‚Úte Ëuð™ ™ fhðt{tk ytðu ‚tu ¥S}ææÝì-{ê±üç„-…ezt yt…u Au, „}æì-‚u
{ê±ü‹„}æì-…ezt fh™th yÂø™™wk {ê±ü-‚tz™ yÚtðt Þt™ ð„uhu{tk W…Þtu„ fh.
nu ðeh…whw»t ! ‚wk ²:-su Œwü þºtw ¥S}ææÝì-y{™u Œw:¾ yt…u Au, „}æì-‚u™tu {ê±ü-™tþ fh ‚Útt
su ftuE [tuh ð„uhu Au ‚u™tu …ý {ê±ü-™tþ fh. (8)
15 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su Ät‚t Eïh Ëðo s„‚™u Äthý fhu Au, ‚u …t…e Œwü Sðtu™u ‚uýu fhu÷t …t…™wk
V¤ yt…e™u ‚tz™t fhu Au y™u ÄtŠ{ftu™e hûtt fhu Au.
‚u Ëðo Ëw¾Œt‚t, ytí{þwrØ fh™th, …qýo rðãt™t Œt‚t, rðît™tuÚte M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ y™u
«er‚…qðof Rü ƒwrØÚte Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ Au; ‚u s Ëðo {™w»Þtu îtht ¼Âõ‚ fhðt ÞtuøÞ Au.
su ¼tir‚f yÂø™ rþÕ…rðãt™e r¢Þt™tu {wÏÞ ËtÄf ‚Útt …]Úðe ð„uhu …ŒtÚttuo™tu yíÞk‚ «ftþf
ntuðtÚte ©uc Au.
su™t «Þtu„Úte ytø™uÞt† ð„uhu rðãt îtht þºtwytu™tu …htsÞ ÚttÞ Au, ‚u™wk rþÕ…e ÷tuftu rðãt
ÞwÂõ‚Úte yÂø™ntuºt ‚Útt ðtn™tu™e r¢Þt™e rËrØ {txu Ëuð™ - «Þtu„ fhðt ÞtuøÞ Au. (8)
•qÔUfiÈÃ◊Á‚ „UÁflœÊ¸Ÿ¢ ŒÎö„UfiSfl ◊Ê uÔÊ◊ʸ Ãfi ÿôʬfiÁÃuÔUʸ·Ë¸Ã˜Ô–
ÁflcáÊÈfiSàflÊ ∑˝§◊ÃÊ◊ÈÆL§ flÊÃÊÿʬfi„UÃö⁄UˇÊÊ ÿë¿UfiãÃÊ¢ ¬ÜøfiH 9H
…ŒtÚto : nu }ÂíðfT {™w»Þtu ! ‚wk su yÂø™Úte ð]rØ …t{u÷ ¥ãì Ýé„}æì-fwrx÷‚t hrn‚ ãç±{æüÝ}æì-
ntu{ ÿÔÞtu™tu ytÄth Þ¿t Au ‚u™e Îë¢ãS±-ð]rØ fhtu. …hk‚w ftuE …ý Ë{Þu }ææ uæ:-‚u™tu íÞt„ ™
fhtu. ‚Útt „ï-‚{tht ²¿æÐç„:-Þs{t™ …ý Þ¿t™t y™wct™™tu íÞt„ ™ fhu.
yt he‚u ‚{u Ð@-W…h, ™e[u, yk„Ëkftu[™, Vu÷tððt y™u nhðt-Vhðt™tk …tk[ f{tuoÚte nð™
ÞtuøÞ ÿÔÞtuÚte yÂø™{tk ²ÓÀ‹„æ}æì-nð™ fhtu.
y±æ-‚u nð™ fhu÷ ÿÔÞ™u ç±c‡æé:-ÔÞt…™þe÷ ËqÞo ¥Ðã„}æì Úÿæ:-Œw„OÄ ð„uhu™tu ™tþ fhe™u
©L±æ„æ²-ðtÞw™e yíÞk‚ þwrØ y™u Ëw¾™e ð]rØ {txu ytftþ{tk Vu÷tðu Au. (9)
¼tðtÚto : ßÞthu {™w»Þ …hM…h «u{Úte fwrx÷‚t™tu íÞt„ fhe™u, rþûtf y™u rþ»Þ ƒ™e™u, yu
yÂø™rðãt™u rð¿tt™ y™u r¢Þt îtht òýe™u ‚u™tu «Þtu„ fhu Au, íÞthu {nt™ rþÕ…rðãt™u rËØ
fhe™u þºtw ‚Útt Œrhÿ‚t™wk r™ðthý fhe™u Ëðo Ëw¾tu™u «t fhu Au. (9)
ŒflSÿfi àflÊ ‚ÁflÃÈ— ¬˝fi‚flõ˘|‡flŸÊfi’ʸ„ÈUèÿ¢Êfi ¬ÍÆcáÊÊ „USÃÊfièÿÊ◊˜Ô–
•ÇŸÿ ¡ÈCU¯ ªÎˆÔUÊêÿÇŸË·Ê◊ÊfièÿÊ¢ ¡ÈCÔU¯ ªÎˆÔUÊÁ◊H 10H
…ŒtÚto : ¨ç±„é:-Ëðos„‚™t Wí…tŒf, Ëf÷ yiïÞoŒt‚t, Îï±S²-Ëðos„‚™t «ftþf, Ëw¾Œt‚t
…h{uïhu Ðí¨±ï-h[u÷t yt s„‚{tk ¥çEÝæï:-ËqÞo y™u [Lÿ™tk Ïææãé|²æ}æì-ƒ¤ y™u ðeÞoÚte ‚Útt
Ðêc‡æ:-…wrü fh™th «tý™t ãS„æ}²æ}æì-„úný ‚Útt íÞt„Úte ¥xݲï-yÂø™rðãt rËØ fhðt {txu …écÅ}æì-
rðãtr¼÷t»te su f{o™wk Ëuð™ fhu Au, y±æ-‚u™tu nwk xæëØæç}æ-Mðefth fhwk Awk.
yu he‚u ¥xÝè¯æï}ææ|²æ}æì-yÂø™ y™u s÷ rðãt îtht …écÅ}æì-rðît™tuyu su ËwkŒh V¤™e ft{™t
fhe Au ‚u V¤™tu nwk xæëØæç}æ-Mðefth fhwk Awk. (10)
16 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : rðît™ {™w»Þ™u Wr[‚ Au fu, rðît™tu™t Ë{t„{Úte y™u Ëthe he‚u …whw»ttÚto îtht Eïh
îtht h[u÷ yt Ë]rü yÚtto‚T ËkËth{tk Ëk…qýo rðãtytu™e rËrØ {txu y™u ËqÞo, [kÿ, yÂø™, s÷
ð„uhu …ŒtÚttuoÚte Ëðo™tk ƒ÷ y™u ðeÞo™e ð]rØ {txu Ëðo rðãtytu™wk Ëuð™ fhe™u ‚u™tu «[th fhðtu
òuEyu. su{ s„Œeïhu Ëðo …ŒtÚttuo™e Wí…r¥t y™u ‚u™wk Äthý fhe™u W…fth fÞtuo Au, ‚u{ yt…ýu
…ý r™íÞ «Þí™ fhðtu òuEyu. (10)
÷ÍÆÃÊÿfi àflÊ ŸÊ⁄UÊfiÃÿ Sfl~⁄UÁ÷ÁflÅÿfi·¢ ŒÎö„UfiãÃÊ¢ ŒÈÿ¸ÓÊ— ¬ÎÁÕ√ÿÊ◊ÈÆfl¸õãÃÁ⁄UfiˇÊ◊ãflfiÁ◊–
¬ÎÁÕ√ÿÊSàflÊ ŸÊ÷ÊÒfi ‚ÊŒÿÊêÿÁŒfiàÿÊ˘©U¬SÕ˘ÇŸfi „U√ÿö⁄UfiˇÊH 11H
…ŒtÚto : nwk su Þ¿t™e |æê„æ²-«týeytu™t Ëw¾ ‚Útt ¥Ú愲ï-Œrhÿ‚t ð„uhu Œtu»ttu™t r™ðthý {txu
¥çÎy²æ-ðuŒðtýe yÚtðt rð¿tt™«ftþ™t ©ÐSƒï-„wýtu{tk ¨æβæç}æ-MÚtt…™t fhwk Awk ‚Útt y±æ-‚u Þ¿t™tu
fŒe …ý Ý-íÞt„ fh‚tu ™Úte.
nu rðît™tu ! yt… ÐëçƒÃ²æ}æì-rðM‚]‚ ¼qr{ …h Îé²æü:-½htu™e Îë¢ã‹„æ}æì-ð]rØ fhtu. nwk ÐëçƒÃ²æ:-
þwØ rðM‚]‚ ¼qr{™t Ýæ|ææñ-{æÞ{tk su „]ntu{tk S±:-s÷ ð„uhu Ëw¾™t …ŒtÚttuo™u ¥ç|æç±w²ï¯}æì-Ëðo
he‚u òuô ©±ü‹„çÚÿæ}æì-‚u …]rÚtðe{tk ½ýtu yðftþ yt…e™u Ëw¾Úte hnuðt ÞtuøÞ MÚtt™ h[e™u ¥‹±ïç}æ-
«t fhwk.
nu ¥xÝï-s„Œeïh ! yt… ãò}æì-yt… y{tht yt…ðt y™u ÷uðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™wk Úÿæ-ËŒt
hûtý fhtu.
rî‚eÞ …ût : nu yø™u …h{uïh ! nwk |æê„æ²-ËkËthe Sðtu™t Ëw¾ ¥Ú愲ï-Œrhÿ‚t™tu ™tþ ‚Útt
Œt™trŒ Ä{o fhðt {txu ÐëçƒÃ²æ:-…]rÚtðe™e Ýæ|ææñ-{æÞ{tk [Eïh™e Ë¥tt ‚Útt ‚u™e W…tË™tÚte] S±:-
Ëw¾ MðY… y±æ-þtÂL‚ {txu yt…™u ¥ç|æç±w²ï¯}æì-Ëðoºt òuô ‚Útt yt…™e f]…tÚte y{tht „]n ð„uhu
…ŒtÚttuo ‚Útt ‚u{tk hnu™thtk {™w»ÞtrŒ «týeytu Îë¢ã‹„æ}æì-r™íÞ ð]rØ™u «t ÚttÞ.
nwk ÐëçƒÃ²æ}æì-rðM‚]‚ ¼qr{ …h ©L-ƒnw s ¥‹„çÚÿæ}æì-ÔÞt…f yðftþÞwõ‚ MÚtt™™t r™ðtË {txu
¥çÎy²æ ©ÐSƒï-Ëðoºt ÔÞt…f yt…™e Ë{ût ËŒt ¥‹±ïç}æ-«t Úttô. y±æ-yt…™tu fŒe …ý íÞt„
Ý-™ fhwk. nu s„Œeïh ! yt… {tht ãò}æì-yÚtto‚T W¥t{ …ŒtÚttuo™e ËðoŒt Úÿæ-hûtt fhtu.
‚]‚eÞ …ût : nwk rþÕ… rðãt™tu ¿tt‚t Þs{t™ |æê„æ²-ËtkËtrhf «týeytu™t Ëw¾ y™u ¥Ú愲ï-
Œrhÿ‚trŒ Œtu»ttu™t rð™tþ yÚtto‚T Œt™trŒ Ä{o fhðt™e RåAtÚte ÐëçƒÃ²æ Ýæ|ææñ-yt …]Úðe …h rþÕ…rðãt™e
rËrØ fh™th ¥xÝï-yÂø™™u ntu{ y™u rþÕ…rðãt {txu ¨æβæç}æ-MÚttr…‚ fhwk Awk. fthý fu rþÕ…rðãt
‚u™t îtht rËØ ÚttÞ Au.
¥çÎy²æ:-yu yÂø™ yL‚rhût{tk ÂMÚt‚ {u½{kz÷{tk ntu{ îtht …ntU[u÷tk ©uc ÿÔÞtu™e hûtt fhu
Au. yux÷t {txu yÂø™™wk ÐëçƒÃ²æ}æì-…]rÚtðe …h MÚtt…™ fhe™u ©±ü‹„çÚÿæ}æì-ƒnw yðftþÞwõ‚ MÚtt™
y™u rðrðÄ Ëw¾tu™u ¥‹±ïç}æ-«t fhwk Awk. ytÚte ‚u yÂø™™u …]rÚtðe …h MÚttr…‚ fhwk Awk. yt he‚u
17 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
©uc f{tuo fh‚tk fh‚tk S±:-y™uf Ëw¾tu™u ¥ç|æç±w²ï¯}æì-òuô. ‚Útt {tht Îé²æü:-„]n y™u ‚u{tk r™ðtË
fh™th {™w»Þtu{tk Îë¢ã‹„æ}æì-þw¼ „wý y™u Ëw¾™e ð]rØ™u «t ÚttÞ yux÷t {txu nwk ‚u ¼tir‚f yÂø™™tu
fŒe íÞt„ Ý-fhwk ™rn. (11)
¼tðtÚto : Eïh {™w»Þ™u yt¿tt yt…u Au. - nu {™w»Þ ! nwk ‚™u Ëðo «týeytu™u Ëw¾ yt…ðt
{txu …]rÚtðe …h MÚttr…‚ fhwk Awk.
‚wk ðuŒrðãt y™u Ä{to™c w t™Þwõ‚ …wh»w ttÚtoÚte ËwŒk h, Ëðo }‚wytu{tk Ëw¾«Œ ‚Útt rðþt¤ yðftþÞwõ‚
½h ƒ™tðe™u Ëw¾ «t fh.
{the Ë]rü{tk sux÷t …ŒtÚttuo Au, ‚u™t „wýtu™wk ËBÞfT yLðu»tý ‚Útt y™uf rðãtytu™wk «íÞût
fhe™u ‚u™e ËŒt hûtt y™u «[th fh. [suÚte Ëðo «týeytu™t Ëw¾™e ð]rØ ÚttÞ.]
{™w»Þu ynª yu{ {t™ðwk òuEyu fu - ËðoÔÞt…f, Ëðo™t Ëtûte, Ëðo™t r{ºt, Ëðo Ëw¾tu™t
ðÄof, W…tË™t ÞtuøÞ y™u ËðoþÂõ‚{t™ …h{uïh™u òýe™u Ëðo™tu W…fth, rðrðÄ rðãt™e
ð]rØ, Ä{o{tk «ð]r¥t, yÄ{o{tk r™ð]r¥t, f÷tftiþ÷ Ëk…tŒ™ ‚Útt Þ¿t r¢Þt™wk y™wct™ fhðwk
òuEyu. (11)
¬ÁflòÊfi SÕÊ flÒcáÊ√ÿ~ÊÒ ‚ÁflÃÈfl¸Ó— ¬˝‚fl ©Uà¬ÈfiŸÊêÿ|ë¿Ufiº˝áÊ ¬ÁflòÊfiáÊ ‚Íÿ¸ÓSÿ
⁄UR|‡◊Á÷fi—– ŒflËfi⁄UÊ¬Ê˘•ª˝ªÈflÊ˘•ª˝¬ÈÆflÊ˘ª˝fi˘ß◊◊l ÿôÊ¢ ŸfiÿÃʪ˝fi ÿôʬfiÁÃö ‚ÈÆœÊÃȯ
ÿôʬfi$à ŒflÿÈflfi◊˜ÔH 12H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! su{ ¨ç±„é:-…h{uïhu Ðí¨±ï-Wí…L™ fhu÷t yt s„‚{tk ¥çÓÀÎíï‡æ-r™Œtuo»t
y™u Ðç±~æï‡æ-…rðºt fhðt™t nu‚w ¨ê²üS²-ËqÞo™tk Úçà}æç|æ:-rfhýtu Au, ‚u™tÚte ±ñc‡æòæñ-Þ¿t ËkƒkÄe
«tý y™u y…t™™e „r‚ ‚Útt Ðç±~æï-…ŒtÚttuo™u …ý …rðºt fhðt™tu nu‚w ƒ™u. su{ ‚u ËqÞo™tk rfhýtuÚte
¥xæíxæé±:-yt„¤ Ë{wÿ y™u yk‚rhût{tk s™th, ¥xæíïÐé±:-«Út{ …]rÚtðe{tk hnu™th Ëtu{ yti»trÄ™wk
Ëuð™ fh™th ‚Útt Îï±è:-rŒÔÞ„wýÞwõ‚ ±:-‚u ¥æÐ:-s÷ …rðºt ÚttÞ;
‚u{ ݲ„-…rðºt …ŒtÚttuo™tu ntu{ yÂø™{tk fhtu. nwk …ý ‚u{ s ¥l-ytsu §}æ}æì-yt ²¿æ}æì-
…qðtuoõ‚ r¢Þt ËkƒkÄe Þ¿t™u «t fhe™u ¥xæíï-su «Út{ ¨é{æ„é}æì-©uc {™ ytrŒ RrLÿÞ ‚Útt Ëwðýo
ytrŒ Ä™Þwõ‚ ²¿æÐç„}æì-Þ¿t fh™th ‚Útt Îï±²é±}æì-rðît™tu ‚Útt ©uc „wýtu™u MðÞk «t ‚Útt yLÞtu™u
…ý «t fhtð™th ‚Útt ²¿æÐç„}æì-Þ¿t™e ft{™t fh™th™u ©yÐéÝæç}æ-…rðºt fhwk Awk. (12)
¼tðtÚto : su …ŒtÚto ËkÞtu„Úte rðfth™u «t ÚttÞ Au, ‚u yÂø™Úte yr‚Ëqû{ …h{týwY… ƒ™e™u
ðtÞw{tk rð[hý fhu Au y™u þwØ ƒ™u Au.
su{ Þ¿t™t y™wct™Úte ðtÞw y™u s÷™e W¥t{ þwrØ y™u …wrü ÚttÞ Au, ‚u{ yLÞ «fthÚte
ÚtE þf‚e ™Úte. suÚte ntu{-r¢ÞtÚte þwØ ÚtÞu÷ ðtÞw, yÂø™ y™u s÷ ð„uhuÚte rþÕ…rðãt îtht Þt™tu
18 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
- ðtn™tu ƒ™tðe™u …tu‚t™e y™u yLÞtu™e ft{™t rËØ fhðe òuEyu.
su s÷ …]rÚtðe MÚtt™Úte yL‚rhûtY… Ë{wÿ{tk [ze™u íÞtkÚte Vhe …]rÚtðe ytrŒ …ŒtÚttuo™u «tÂ
ÚttÞ Au, ‚uu™u «Út{ s÷ fnu Au; y™u su ðtŒ¤t{tk ÂMÚt‚ Au, ‚u™u rî‚eÞ s÷ fnu Au.
þ‚…Út ƒútñý{tk {u½ - ðtŒ¤™u ð]¥t y™u ËqÞo™u RLÿ ™t{Úte ðýo™ fhe™u ÞwØfÚtt Y…{tk yt
{kºt™e ÔÞtÏÞt{tk {u½fÚtt ƒ‚tðe Au. (12)
ÿÈÆc◊Ê˘ßãº˝Êfi˘flÎáÊËà flÎòÊÃÍÿ¸Ó ÿÍÆÿÁ◊ãº˝fi◊flÎáÊËäfl¢ flÎòÊÃÍÿ¸Ó ¬˝ÊÁˇÊfiÃÊ SÕ– •ÇŸÿfi
àflÊ ¡È®CÔ¢U ¬˝ÊˇÊÊfiêÿÇŸË·Ê◊ÊfièÿÊ¢ àflÊ ¡È®CÔ¢U ¬˝ÊˇÊÊfiÁ◊– ŒÒ√ÿÊfiÿ ∑§◊¸ÓáÊ ‡ÊÈãœäfl¢
ŒflÿÖÿÊÿÒ ÿmÊ˘‡ÓÊÈhÊ— ¬⁄UÊ¡ÉŸÈÁ⁄UŒ¢ flSÃë¿ÈUfiãœÊÁ◊H 13H
…ŒtÚto : su{ yu §‹Îí:-ËqÞo÷tuf ±ë~æ„ê²ïü-{u½-ðtŒ¤tk™tk ðÄ {txu ²éc}ææ:-‚u …qðtuoõ‚ s¤tu™tu ¥±ë‡æè„-
Mðefth fhu Au, su{ s¤ §‹Îí}æì-ðtÞw™tu ¥±ë‡æ花}æì-Mðefth fhu Au, ‚u{ ²ê²}æì-nu {™w»Þtu ! ‚u{
‚{u yu s¤ yti»trÄ hËtu™u þwØ fhðt {txu ±ë~æ„ê²ïü-{u½™t þe½ú ðu„{tk Ðíæïçÿæ„æ:-ËkËthe …ŒtÚttuo™u
˪[™th s÷™tu ¥±ë‡æ花}æì-Mðefth fhtu.
su{ yu s÷ þwØ Sƒ-ÚttÞ Au, ‚u{ ‚{u …ý þwØ ƒ™tu. ytÚte nwk Þ¿t™wk y™wct™ fh™th -
Þs{t™ Îñòæ²-Ëðo™u þwØ fh™th ÜU}æü‡æï-W…h, ™e[u, ytfwk[™, «Ëthý y™u „{™trŒ …tk[ «fth™tk
f{tuo ‚Útt Îï±²Á²æ²ñ-rðît™ yÚtðt ©uc „wýtu™e rŒÔÞ r¢Þt {txu ¥xݲï-¼tir‚f yÂø™™t Ëw¾
{txu, …écÅ}æì-Ëthe r¢ÞtytuÚte Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ y±æ-‚u Þ¿t™u Ðíæïÿææç}æ-fhwk Awk, ‚Útt ¥çxݯæï}ææ|²æ}æì-
yÂø™ y™u Ëtu{Úte ð»tto r™r{¥t …écÅ}æì-«er‚ yt…™th y™u «er‚Úte Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ y±æ-Wõ‚
Þ¿t™u Ðíæïÿææç}æ-{u½{kz¤{tk «urh‚ fhwk Awk.
yt he‚u Þ¿tÚte þwØ ÚtÞu÷ s÷ àæé‹{Š±}æì-Ëthe he‚u þwØ ÚttÞ Au. ²„ì-Þ¿tÚte þwØ ÚtÞu÷ ±:-
‚u s÷™t yþwrØ ð„uhu Œtu»ttu ÐÚæ…ÍÝé:-r™ð]¥t ÚttÞ Au. „„ì-{txu yþwrØ™e r™ð]r¥t Ëw¾ŒtÞf ƒ™u
‚u {txu nwk àæé‹{æç}æ-Ëthe he‚u þwØ fhwk Awk.
rî‚eÞ yÚto : nu Þ¿t fh™tht {™w»Þtu ! ²„ì-su fthýu §‹Îí:-ËqÞo÷tuf ±ë~æ„ê²ïü-{u½ ðtŒ¤tu™tk
ðÄ {txu ²éc}ææ:-…qðtuoõ‚ s÷ y™u §‹Îí}æì-ðtÞw™tu ¥±ë‡æè„-Mðefth fhu Au. ‚Útt su fthýu ËqÞo ±ë~æ„ê²ïü-
{u½™e þe½ú‚t™t fthýu ²éc}ææ:-…qðtuoõ‚ s÷ Ðíæïçÿæ„æ:-…ŒtÚttuo™wk ®Ë[™ Sƒ-fhu÷ Au. yuÚte ²ê²}æì-
‚{u y±æ-Wõ‚ Þ¿t™tu Mðefth fhe™u ݲ„-rËrØ™u «t fhtu.
yt he‚u Ëðo {™w»Þtu Îñòæ²-©uc f{o yÚtðt Îï±²Á²æ²ñ-rðît™ y™u rŒÔÞ „wýtu™e ©uc r¢Þtytu
‚Útt ¥xݲï- …h{uïh™e «tr {txu …écÅ}æì-«er‚ fhtð™th Þ¿t™wk Ðíæïÿææç}æ-Ëuð™ fhtu ‚Útt
¥çxݯæï}ææ|²æ}æì-yÂø™ y™u Ëtu{Úte «ftrþ‚ Þ¿t™u {u½{kz÷{tk …ntU[tztu.
nu {™w»Þtu ! yt he‚u ‚{u Ëðo …ŒtÚttuo ‚Útt Ëðo {™w»Þtu™u àæé‹{Š±}æì-þwØ fhtu. ²„ì-suÚte ±:-
‚{tht yþwrØ ð„uhu Œtu»ttu ËŒt ÐÚæ…ÍÝé:-r™ð]¥t Út‚t hnu. yu s he‚u nwk ðuŒtu™tu «ftþ fh™th ‚{tht
÷tuftu™e þwrØ™e àæé‹{æç}æ-Ëthe he‚u ð]rØ fhwk Awk. (13)
¼tðtÚto : Eïhu yÂø™ y™u ËqÞo™e yux÷t {txu h[™t fhe Au fu, ‚u Ëðo …ŒtÚttuo{tk «ðuþ fhe™u,
19 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚u s÷ y™u yti»trÄ™t hË™u rAL™-r¼L™ fhu Au. [‚u Ëqû{ ƒ™u÷ hË] ðtÞw™u «t ÚtE™u {u½Ë{qn{tk
…ntU[e™u íÞtkÚte …]rÚtðe …h ytðe™u þwØ y™u Ëw¾f‚to ƒ™u Au.
yux÷t {txu Ëðo {™w»Þtuyu W¥t{ Ëw¾™e «tr {txu yÂø™{tk Ëw„krÄ‚ …ŒtÚttuo™t ntu{Úte ðtÞw
y™u s÷™e þwrØ fhe™u rŒÔÞ Ëw¾tu™e Wí…r¥t {txu yr‚«u{Úte r™íÞ Þ¿t fhðtu òuEyu. suÚte Ëðo
Œtu»ttu ™tþ …t{e™u yt ËkËth{tk r™hk‚h þwØ „wý «ftrþ‚ ÚttÞ.
yux÷t {txu nwk Eïh yu þwrØ™tu ytŒuþ yt…wk Awk fu, ‚{u …htu…fth {txu r™íÞ þwØ f{o fhtu.
yt he‚u s ðtÞw, yÂø™ y™u s÷™t „wýtu™wk „úný fhe™u ‚u™tu rþÕ…rðãt{tk «Þtu„ fhe™u y™uf
Þt™tu ‚Útt Þkºt-f÷tytu h[e™u …whw»ttÚtoÚte ËŒt Ëw¾e hntu. (13)
‡Ê◊ʸSÿflfiœÍÃö⁄UˇÊÊ˘flfiœÍÃÊ˘•⁄UÊfiÃÿÊ˘ÁŒfiàÿÊSàflªfiÁ‚ ¬˝Áà àflÊÁŒfiÁÃfl¸ûÊÈ–
•Áº˝fi⁄UÁ‚ flÊŸS¬àÿÊ ª˝ÊflÓÊÁ‚ ¬ÎÆÕÈ’Èfi䟗 ¬˝Áà àflÊÁŒfiàÿÊSàflÇflfiûÊÈH 14H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{thtk ½h àæ}æü-Ëw¾Œt‚t ¥ç¨-ntu, ‚u ½hÚte Úÿæ:-Œwü Mð¼tððt¤tk «týeytu
¥±{ê„}æì-Œqh hnu. ¥Ú愲:-Œt™ ð„uhu Ä{ohrn‚ þºtw ¥±{ê„æ:-Œqh hnu y™u ‚u ½h ¥çÎy²æ:-…]rÚtðe™e
y±ÜUì-íð[t-ytðhý Ë{t™ ¥ç¨-ntu, ¥çÎç„:-¿tt™ MðY… EïhÚte s ‚u ½h™u Ðí焱ïœæé-Ëðo {™w»Þtu
òýu y™u «t fhu.
su ±æÝSÐy²:-ð™M…r‚Úte Wí…L™ Út™th ÐëƒéÏæéŠÝ:-yr‚ rðM‚]‚ yL‚rhût{tk r™ðtË fh™th
‚Útt xæíæ±æ-s÷™u „úný fh™th ¥çÎí:-{u½ ¥ç¨-Au. ‚u y™u yt rðãt™u ¥çÎç„:-s„Œeïh ‚{tht
{txu ±ïœæé-f]…t fhe™u sýtðu. rðît™ …whw»t …ý ¥çÎy²æ:-…]rÚtðe™e y±ÜUì-íð[t Ë{t™ y±æ-‚u ½h™e
h[™t™u Ðí焱ïœæé-òýu (14)
¼tðtÚto : Eïh {™w»Þtu™u yt¿tt yt…u Au - {™w»Þ þwØ y™u Ëðo ‚hV™e yðftþÞwõ‚ -
rðM‚thÞwõ‚ …]rÚtðe - ¼qr{ …h Ëðo }‚wytu{tk Ëw¾ŒtÞf ½h ƒ™tðe™u ‚u{tk Ëw¾…qðof hnu. ‚u ½hÚte
Ëðo Œwü {™w»Þtu y™u Œtu»ttu™u Œqh fhu. ‚Útt íÞtk Ëðo ËtÄ™tu MÚttr…‚ fhu. ‚u{ fhðtÚte ðtÞw, ð»tto
y™u s÷™e þwrØ îtht ËkËth{tk {nt™ Ëw¾™e rËrØ - «tr ÚttÞ Au. (14)
•ÇŸSßÍ⁄UfiÁ‚ flÊøÊ Áfl‚¡¸ÓŸ¢ ŒflflËfiÃÿ àflÊ ªÎˆÔUÊÁ◊ ’ÎÆ„UŒ˜Ô ª˝ÊfiflÊÁ‚ flÊŸS¬àÿ—
‚˘ßŒ¢ ŒflèÿÊfi „UÁfl— ‡Êfi◊Ëcfl ‚ÈƇÊÁ◊fi ‡Ê◊Ëcfl– „UÁflfic∑ÎƧŒÁ„U „UÁflfic∑ΧŒÁ„UfiH 15H
…ŒtÚto : nwk Ëðo s™tu™e Ë{t™ su ãç±:-…ŒtÚto™t ËkMfth {txu ±ëãÎìxæíæ±æç¨-{tuxt …ÚÚth ¥ç¨-
Au. y™u ±æÝSÐy²:-ftc™t {qˤ ð„uhu …ŒtÚttuo Au. Îï±|ï ²:-rðît™ yÚtðt rŒÔÞ„wýtu {txu Þ¿t™u Îﱱ脲ï-
©uc „wýtu™t «ftþ y™u ©uc rðît™ yÚtðt rðrðÄ ¼tu„tu™e «tr {txu Ðíç„xæëãì‡ææç}æ-„úný fhwk Awk.
nu rðît™ {™w»Þtu ! ‚{u Îï±ï|²:-rðît™tu™t Ëw¾ {txu ¨é »ç}æ-Ëthe he‚u Œw:¾™u þtk‚ fh™tht
ãç±:-Þ¿t fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u àæ}æèc±-àæ}æèc±-yíÞk‚ þwØ fhtu. su {™w»Þ ðuŒtrŒ þt†tu™wk «er‚…qðof
…X™ y™u …tX™ fhu Au, ‚u™u yt ãç±cÜëU„ì-ntu{{tk [ztððt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™wk rðÄt™ fh™the su Þ¿t™t
20 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
rðM‚th {txu ðuŒ™t ¼ýðtÚte ƒútñý, ûtrºtÞ, ði~Þ y™u þqÿtu™e þwØ, Ëwrþrût‚ y™u «rËØ ðtýe «tÂ
ÚttÞ Au. (15)
¼tðtÚto : ßÞthu {™w»Þ ðuŒtrŒ þt†tu îtht Þ¿t™e r¢Þt y™u ‚u™t V¤™u òýe™u W¥t{ «fthu
‚iÞth fhu÷ nrðÚte Þ¿t fhu Au, íÞthu ‚u Ëw„kÄe ð„uhu ÿÔÞtu™t ntu{ îtht …h{týwY… ƒ™e™u ðtÞw
y™u ð»tto™t s÷{tk rðM‚]‚ ÚtE™u, Ëðo …ŒtÚttuo™u ©uc ƒ™tðe™u rŒÔÞ Ëw¾tu Wí…L™ fhu Au.
su {™w»Þ yt he‚u «týeytu™t Ëw¾ {txu …qðtuoõ‚ ºtýu «fth™t Þ¿t™u r™íÞ fhu Au, ‚u™tu Ëðo
÷tuftu ‘nu ãç±cÜëU„ì - nrð yt…™th ytðtu, Þ¿tf‚to ytðtu, ‚u{ fne™u Ëífth fhu Au. (15)
∑ȧÆÄ∑ÈÆ ≈U~Ê˘Á‚ ◊œÈfiÁ¡uÔUÆ˘ß·◊Í¡¸◊ÊflfiŒ àflÿÊfi flÿö‚fiYÔUÊÃö‚fiYÔUÊâ ¡c◊
flcʸflÎfih◊Á‚ ¬˝ÁÃfi àflÊ fl·¸flfiÎh¢ flûÊÈÆ ¬⁄UÊfi¬ÍÃö ⁄UˇÊ— ¬⁄UÓʬÍÃÊ •⁄UÊfiÃÿÊ˘¬fi„UÃö
⁄UˇÊÊfi flÊÿÈflʸ ÁflÁflfiŸÄÃÈ ŒflÊ flfi— ‚ÁflÃÊ Á„U⁄Ufiáÿ¬ÊÁáÊ— ¬˝ÁÃfiªÎèáÊÊàfl|ë¿Ufiº˝áÊ
¬ÊÁáÊŸÊfiH 16H
…ŒtÚto : su fthýu yt Þ¿t }æ{éç…ãì±:-su{tk {Äwh „wýÞwõ‚ ðtýe Au, ÜéUvÜéUÅ:-[tuh y™u þºtwytu™tu
rð™tþ fh™th ¥ç¨-Au, §¯}æì-yL™trŒ …ŒtÚttuo ‚Útt ª…ü}æì-rðãtrŒ ƒ÷ yÚtðt yíÞw¥t{ hË™u «tÂ
fhtðu Au. suÚte ‚u™wk ËŒt y™wct™ fhðwk òuEyu.
nu rðît™tu ! ‚{u yu ºtý «fth™t su Þ¿t Au, ‚u™wk y™wct™ y™u „wýtu™t ¿tt‚t ¥ç¨-Atu. ytÚte
‚u™t „wýtu™tu y{tu™u ¥æ±Î-W…Œuþ fhtu. suÚte ±²}æì-y{u y±²æ-‚{the ËtÚtu ¨¢Íææ„¢ ¨¢Íææ„}æì-su{tk
W¥t{ he‚u þºtwytu™tu …htsÞ ÚttÞ Au yÚtto‚T yr‚ ¼thu Ëk„út{tu{tk ðthkðth ¥æ …ïc}æ-Ëðo «fthÚte
S‚eyu. fthý fu yt… ÞwØ rðãt™u òý™th ¥ç¨-Atu.
yuÚte Ëðo {™w»Þ ±¯ü±ëh}æì-þ† y™u y†tu™e ð»tto™e ð]rØ fh™th y±æ-yt… ‚Útt ±¯ü±ëh}æì-
ð»tto™e ð]rØ fh™th yu Þ¿t™u Ðí焱ïœæé-òýu.
yt he‚u Ëk„út{ fhe™u {™w»Þtuyu ÐÚæÐê„}æì-…rðºt‚t ð„uhu „wýtuÚte hrn‚ Úÿæ:-Œwü, ÐÚæÐê„æ:-
þwrØhrn‚, ‚Útt ¥Ú愲:-Œt™ ð„uhu Ä{oÚte hrn‚ þºtwytu ‚Útt Úÿæ:-ztfwytu™tu nk{uþtk ¥Ðã„}æì-™tþ
ÚttÞ ‚uðtu «Þí™ fhðtu òuEyu.
su{ su çãÚ‡²Ðæç‡æ:-ßÞtur‚ su™tu ntÚt Au. yuðtu su ±æ²é:-¼tir‚f ðtÞw Au, ‚u ¥çÓÀÎíï‡æ-yufhË
Ðæç‡æÝæ-…tu‚t™t „{™t„{™ ÔÞðnthÚte Þ¿t y™u ËkËth{tk yÂø™ ‚Útt ËqÞoÚte yr‚ Ëqû{ ƒ™u÷
…ŒtÚttuo - fýtu™u Ðíç„xæë|‡ææ„é-„úný fhu Au.
su{ çãÚ‡²Ðæç‡æ:-rfhý su™t ntÚt Au ‚u rfhý ÔÞðnthÚte ¨ç±„æ-ð»tto y™u «ftþ îtht rŒÔÞ
„wýtu™u Wí…L™ fhðt{tk nu‚w Îï±:-«ftþ{Þ ËqÞo÷tuf Au, ±:-‚u …ŒtÚttuo™u ç±ç±Ýv„é-…]ÚtfT yÚtto‚T
…h{týw Y… ƒ™tðu Au, ‚u{ …h{uïh y™u rðît™ {™w»Þ ¥çÓÀÎíï‡æ-r™hk‚h Ðæç‡æÝæ-…tu‚t™t W…ŒuþY…
rfhýtu™t ÔÞðnthÚte Ëðo rðãtytu™wk ç±ç±Ýv„é-rð»÷u»tý fhu Au. ‚u{ s f]…t fhe™u «er‚…qðof ±:-
21 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚{™u yíÞk‚ yt™kŒ yt…ðt {txu Ðíç„xæë|‡ææ„é-„úný fhu Au. (16)
¼tðtÚto : Eïh Ëðo {™w»Þtu™u yt¿tt yt…u Au fu - {™w»Þtuyu Þ¿t™wk y™wct™ ÞwØ{tk, Œwü þºtwytu
…h rðsÞ, …ŒtÚttuo™t „wýtu™wk ¿tt™, rðãt-ð]Øtu™e Ëuðt, Œwü {™w»Þtu ‚Útt Œtu»ttu™wk r™htfhý, Ëðo …ŒtÚttuo™u
rAL™-r¼L™ fh™th yÂø™ y™u ËqÞo Au y™u Ëðo …ŒtÚttuo™u Äthý fh™th ðtÞw Au, ‚u™wk ¿tt™ y™u
…h{uïh™e W…tË™t ‚Útt rðît™tu™tu Ëk„ fhe™u ‚Útt Ë{M‚ rðãtytu «t fhe™u ËŒt Ëw¾™e ð]rØ
fhðe òuEyu. (16)
œÎÁCÔUfi⁄USÿ¬ÓÊ˘ÇŸ˘•|ÇŸ◊Ê◊ÊŒ¯ ¡Á„ ÁŸc∑˝§√ÿÊŒfiö‚œÊ Œfiflÿ¡¯ fl„U–
œ˝ÈÆfl◊fiÁ‚ ¬ÎÁÕflË¥ ŒÎfiö„U ’˝rÊflÁŸÔfi àflÊ ˇÊòÊflÁŸfi ‚¡ÊÃflãÿȬfiŒœÊÁ◊ ÷˝ÊÃÎfi√ÿSÿ
flœÊÿfiH 17H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-…h{uïh ! yt… {ëçcÅ:-yt… yíÞk‚ r™¼oÞ ¥ç¨-Atu. yuÚte çÝcÜíUòæÎ}æì-
…tfu÷t …ŒtÚttuo Atuze™u ¥æ}ææÎ}æì-ft[t …ŒtÚttuo™u …ftð™th y™u Îï±²…}æì-rðît™ y™u rŒÔÞ „wýtu™tu
{u¤t… - «t fhtð™th ¥çxÝ}æì-¼tir‚f yÚtðt ðes¤eY… yÂø™™u yt… ¨ï{-rËØ fhtu. yt he‚u
y{™u {k„÷ - W¥t{ Ëw¾ {txu þt†tu™e rþûtt yt…e™u Œw:¾tu™u ¥Ð…çã-Œqh fhtu y™u yt™kŒ™u ¥æ±ã-
«t fhtðtu.
nu …h{uïh ! yt… {íé±}æì-r™ùÞ Ëw¾ yt…™th ¥ç¨-Atu, yuÚte Ðë烱è}æì-rðM‚]‚ ¼qr{ ‚Útt
‚u{tk hnu™th {™w»Þtu™u Îë¢ã-©uc „wýtuÚte ð]rØÞwõ‚ fhtu.
nu ¥xÝï-s„Œeïh ! suÚte yt… yíÞk‚ «þkË™eÞ Atu, ‚uÚte nwk |ææ„ëòS²-Œwü y™u þºtw™t
±{æ²-rð™tþ {txu Ïæíræ±çÝ-ƒútñý yÚtto‚T rðît™™t hûtf, ÿæ~æ±çÝ-ûtrºtÞtu™t hûtf, ¨…愱çÝ-
{tht Ë{t™ yLÞ {™w»Þtu™t hûtf, y±æ-yt…™u ©ÐÎ{æç}æ-ÓŒÞ{tk Äthý fhwk Awk. (17)
rî‚eÞ yÚto : nu rðît™ Þs{t™ ! su fthýu yu ¥xÝï-¼tir‚f yÂø™ {ëëçcÅ:-yr‚ ‚eûý ntuðtÚte
‚Útt r™f]ü …ŒtÚttuo™u Atuze™u W¥t{ …ŒtÚttuoÚte Îï±²…}æì-rðît™ yÚtðt rŒÔÞ„wýtu™u «t fhtð™th
Þ¿t™u ¥æ±ã-«t fhtðu Au. ytÚte yt… çÝcÜíUòæÎ}æì-…õð - ¼M{ …ŒtÚttuo™u Atuze™u ¥æ}ææÎ}æì-
ft[t …ŒtÚttuo™u ƒt¤™th ‚Útt Îï±²…}æì-rðît™ yÚtto‚T rŒÔÞ„wýtu «t fhtð™th ¥çxÝ}æì-«íÞût
ðes¤eY…e yÂø™™u ¥æ±ã-«t fhtðtu, ‚Útt yLÞtu™u yu he‚u rþrût‚ ¨ï{-fhtu, ‚u™t y™wct™{tk
hnu÷t Œtu»ttu™u ¥Ð…çã-Œqh fhtu.
su fthýu yu yÂø™ ËqÞoY…u {íé±}æì-r™ù÷ ¥ç¨-Au. ytÚte ‚u ytf»toý þÂõ‚Úte Ðë烱è}æì-rðM‚]‚
¼qr{ y™u ‚u{tk hnu÷ «týeytu™u Îë¢ã-Äthý fhu Au y™u W¥t{ „wýtu™e ð]rØ fhu Au. ytÚte nwk y±æ-
‚u Ïæíræ±çÝ-ƒútñý yÚtto‚T ƒútñýtu™t hûtf, ÿæ~æ±çÝ-ûtrºtÞtu™t hûtf ‚Útt ¨…愱çÝ-yLÞ …whw»ttu™t
…ý hûtf yÂø™™u |æíæ„ëòS²-þºtw™t ±{æ²-rð™tþ {txu Þ¿tðuŒe yÚtðt rð{t™ ð„uhu{tk ©ÐÎ{æç}æ-
MÚttr…‚ fhwk Awk. (17)
¼tðtÚto : ËðoþÂõ‚{t™ Eïhu ¼tir‚f yÂø™™u yt{ yÚtto‚T ft[t …ŒtÚto™u ƒt¤™th ƒ™tðu÷ Au.
suÚte ‚u ¼M{Y… …ŒtÚttuo™u ƒt¤ðt{tk Ë{Úto Út‚tu ™Úte. ‚uÚte {™w»Þtu ft[t …ŒtÚttuo™u …ftðe™u ¾tÞ
22 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Au. suÚte WŒh™wk ¾tÄu÷wk yL™ …tfu Au ‚u™u ‘yt{t‚T’ , y™u su {]‚ þheh™u ƒt¤u Au ‚u™u ‘¢ÔÞt‚T’
yÂø™ fnu Au.
suýu rŒÔÞ „wýtu™u «t fhtð™th rðãw‚T ™t{f yÂø™ h[u÷ Au, …]Úðe™wk Äthý, ytf»toý y™u
«ftþ yt…™th ËqÞo h[u÷ Au, su ƒúñ yÚtto‚T ðuŒ¿tt‚t ƒútñýtu, Ä™wðuoŒ ¿tt‚t ûtrºtÞtu ‚Útt yLÞ
Ë{t™ sL{ðt¤t {™w»Þtu îtht ËBÞfT Ëuð™ fhðt{tk ytðu Au.
su Ëðo Wí…L™ …ŒtÚttuo{tk rðã{t™ hnu™th …h{uïh yÚtðt ¼tir‚f yÂø™ Au, ‚u{tk …h{uïh
Ëðo™tu W…tMÞ Au y™u ¼tir‚f yÂø™ r¢Þtytu™e rËrØ {txu fhðt ÞtuøÞ Au. (17)
•ÇŸ ’˝rÊÔfi ªÎèáÊËcfl œL§áÊfi◊SÿãÃÁ⁄UfiˇÊ¢ ŒÎö„U ’˝rÊÔflÁŸfi àflÊ ˇÊòÊflÁŸfi
‚¡ÊÃflãÿȬfiŒœÊÁ◊ ÷˝ÊÃÎfi√ÿSÿ flœÊÿfi– œòʸ◊Á‚ ÁŒfl¯ ŒÎö„U ’˝rÊÔflÁŸfi àflÊ ˇÊòÊflÁŸfi
‚¡ÊÃflãÿȬfiŒœÊÁ◊ ÷˝ÊÃÎfi√ÿSÿ flœÊÿfi– Áfl‡flÊfièÿSàflʇÊÊfièÿ˘©U¬fiŒœÊÁ◊ ÁøÃfi
SÕÊäfl¸ÁøÃÊ ÷ΪÍfiáÊÊ◊ÁXÔUfi⁄U‚Ê¢ ìfi‚Ê Ãåÿäfl◊˜ÔH 18H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-…h{uïh ! yt… {L‡æ}æì-Ëðo ÷tuf™u Äthý fh™th ¥ç¨-Atu. yuÚte y{the
Ïæíræ-ðirŒf M‚wr‚™u xæë|‡æèc±-„úný fhtu, ¥‹„çÚÿæ}æì-y{tht ytí{t{tk ÂMÚt‚ yûtÞ ¿tt™ Au, ‚u™e
Îë¢ã-ð]rØ y™u áZ fhtu.
nwk |æíæ„ëòS²-þºtwytu™t ±{æ²-rð™tþ {txu Ïæíræ±çÝ-Ëðo {™w»Þtu™t Ëw¾ {txu ðuŒ™t þt¾t-
þt¾tL‚h rð¼t„ fh™tht ƒútñý, ÿæ~æ±çÝ-htsÄ{o™wk yt[hý fh™th, ¨…愱çÝ-Ëðo rðãtytu™u
Ë{t™Y…{tk Ëðo™u «Œt™ fh™th y±æ}æì-yt…™u ©ÐÎ{æç}æ-ÓŒÞ{tk Äthý fhwk Awk.
nu Ëðo™u Äthý fh™th …h{uïh ! yt… {~æü}æì-÷tuftu™u Äthý fh™th ¥ç¨-Atu. ‚uÚte f]…t fhe™u
y{tht{tk çα}æì-yr‚ ©uc ¿tt™™e Îë¢ã-ð]rØ fhtu. nwk |æíæ„ëòS²-þºtwytu™t ±{æ²-rð™tþ {txu
Ïæíræ±çÝ-ÿæ~æ±çÝ-¨…愱çÝ-Wõ‚ ðuŒ, htßÞ ‚Útt …hM…h Ë{t™ rðãt yÚtðt htßÞtrŒ ÔÞðnthtu™tu
ÞÚttÞtuøÞ rð¼t„ fh™th y±æ-yt…™u ©ÐÎ{æç}æ-ðthkðth ÓŒÞ{tk Äthý fhwk Awk.
nwk y±æ-yt…™u ËðoÔÞt…f òýe™u ç±Eæ|²:-Ëðo ¥æàææ|²:-rŒþtytuÚte Ëw¾ «t fhðt yt…™u
ðthkðth ©ÐÎ{æç}æ-{™{tk Äthý fhwk Awk.
nu {™w»Þtu ! ‚{u {™u yu he‚u òýe™u 癄:-rð¿tt™e ªŠ±ü癄:-W¥t{ ¿tt™ðt™ …whw»ttu™e «uhýtÚte
f…t÷tu™u yÂø™ …h ht¾e™u ‚Útt |æëxæê‡ææ}æì-su™tÚte rðãt ð„uhu „wýtu «t ÚttÞ Au, yuðt ¥çXÚ¨æ}æì-
«týtu™u „Шæ-«¼tðÚte „Œ²Š±}æì-‚…tu y™u ‚…tðtu.
rî‚eÞ yÚto : nu rðît™ Ä{toí{t …whw»t ! su ¥xÝï-¼tir‚f yÂø™ îtht {L‡æ}æì-Ëðo ÷tuftu™u Äthý
fh™th ‚us Ïæíræ-ðuŒ y™u ¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ{tk hnu÷ …ŒtÚttuo™wk „úný ‚Útt ð]rØ fhðt{tk ytðu Au.
y±æ-‚u™u ‚{u ntu{ y™u rþÕ…rðãt™e rËrØ {txu xæë|‡æèc±-„úný fhtu y™u Îë¢ã-rðãtÞwõ‚ r¢ÞtytuÚte
ð]rØ fhtu.
23 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
nwk …ý |æíæ„ëòS²-þºtwytu™t ±{æ²-rð™tþ {txu y±æ-‚u Ïæíræ±çÝ-ÿæ~æ±çÝ-¨…愱çÝ-ËkËthe
{q‚o …ŒtÚttuo™tu «ftþ fhðt ‚Útt hts„wýtu™tu áütL‚Y… «ftþ fh™th ¼tir‚f yÂø™™u rþÕ…rðãt
ð„uhu ÔÞðnthtu{tk ©ÐÎ{æç}æ-MÚtt…™ fhwk Awk. yu MÚttr…‚ yÂø™ yt…ýtk y™uf Ëw¾tu™u Äthý fhu
Au - Ëw¾ŒtÞf ƒ™u Au.
yu s he‚u Ëðo ÷tuftu™u {~æü}æì-Äthý fh™th ðtÞw ¥ç¨-Au. ‚Útt çα}æì-«ftþ{Þ ËqÞo÷tuf™u
Îë¢ã-áZ fhu Au. nu {™w»Þtu ! ‚u™u nwk |æíæ„ëòS²-su{ þºtwytu™t ±{æ²-rð™tþ {txu Ïæíræ±çÝ-ÿæ~æ±çÝ-
¨…愱çÝ-ðuŒ, htßÞ ‚Útt …hM…h Ë{t™ ©uc rþÕ… rðãtytu™u ÞÚttÞtuøÞ ftÞtuo{tk Þwõ‚ fh™th
‚u ¼tir‚f yÂø™™u ©ÐÎ{æç}æ-MÚttr…‚ fhwk Awk, ‚u{ ‚{u …ý ©uc r¢Þtytu{tk Þwõ‚ fhe™u rðãt™t
ƒ¤ îtht Îë¢ã-ð]rØ fhtu.
nu rðãt™t RåAwf …whw»t ! su ðtÞw, …]rÚtðe y™u ËqÞo ð„uhu ÷tuftu™u Äthý fhe hnu÷ Au, ‚u™u
‚{u …tu‚t™t Sð™ ð„uhu™t Ëw¾ ‚Útt rþÕ…rðãt™e rËrØ - «tr {txu ÞÚttÞtuøÞ ftÞtuo{tk Ëk÷ø™
fhe™u ‚u™e rðãt™e Îë¢ã-ð]rØ fhtu; su{ y{u þºtwytu™t rð™tþ {txu Ïæíræ±çÝ-ÿæ~æ±çÝ-¨…愱çÝ-
yÂø™™t Wõ‚ „wýtu™e Ë{t™ ðtÞw™u rþÕ…rðãt ð„uhu™t ÔÞðnthtu{tk ©ÐÎ{æç}æ-ËkÞwõ‚ fheyu Aeyu,
‚u{ ‚{u …ý …tu‚t™tk y™uf Œw:¾tu™t rð™tþ {txu ‚u™u ÞÚttÞtuøÞ ftÞtuo{tk ËkÞwõ‚ - Ëk÷ø™ fhtu.
nu {™w»Þtu ! su{ nwk ðtÞw rðãt™tu ¿tt‚t y±æ-‚u yÂø™ ‚Útt ðtÞw™u ç±Eæ|²:-Ëðo ¥æàææ|²:-
rŒþtytuÚte Ëw¾ «t fhðt {txu ÞÚttÞtuøÞ rþÕ… ÔÞðnthtu{tk ©ÐÎ{æç}æ-Äthý fhwk Awk, ‚u{ ‚{u
…ý Äthý fhtu.
rþÕ…rðãt ‚Útt ntu{ fhðt {txu 癄: ªŠ±ü癄: [Sƒ]-…ŒtÚttuoÚte ¼hu÷tk …tºttu y™u Þt™tu{tk
MÚtt…™ fhu÷ f÷tÞkºttu™u |æëxæé‡ææ}æì-suÚte …ŒtÚttuo™u …ftðu Au ‚u ¥çXÚ¨æ}æì-yk„thtu™t „Шæ-‚t…Úte
„Œ²Š±}æì-Wõ‚ …ŒtÚttuo™u …ftðtu. (18)
¼tðtÚto : Eïh ytŒuþ yt…u Au fu - nu {™w»Þtu ! ‚{u rðît™tu™e WL™r‚, {q¾o‚t™tu rð™tþ,
Ëðo þºtwytu™t r™ðthý îtht htßÞ™e ð]rØ {txu ðuŒ rðãt™u „úný fhtu.
su yÂø™™e ð]rØ™tu nu‚w y™u ËðoÄthf ðtÞw Au ‚Útt yÂø™{Þ ËqÞo y™u Eïh Au, ‚u™u Ëðo
rŒþtytu{tk ÔÞt…f òýe™u, Þ¿t™e rËrØ, rð{t™trŒ™e h[™t ‚Útt ‚u™wk Ëk[t÷™ fhe™u, Œw:¾tu™u Œqh
fhe™u, þºtwytu …h rðsÞ «t fhtu. (18)
‡Ê◊ʸSÿflfiœÍÃRö ⁄UˇÊÊ˘flfiœÍÃÊ˘•⁄UÊfiÃÿÊ˘ÁŒfiàÿÊSàflªfiÁ‚ ¬˝Áà àflÊÁŒfiÁÃfl¸ûÊÈ–
Áœ·áÊÊfiÁ‚ ¬fl¸ÃË ¬˝Áà àflÊÁŒfiàÿÊSàflÇflfiûÊÈ ÁŒfl S∑§fiê÷ŸË⁄UfiÁ‚ Áœ·áÊÊfiÁ‚ ¬Êfl¸ÃÿË
¬˝ÁÃfi àflÊ ¬fl¸ÃË flfiûÊÈH 19H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! yt… ÷tuftu su yt Þ¿t àæ}æü-Ëw¾ŒtÞf ¥ç¨-Au, ¥çÎç„:-™tþhrn‚ Au.
suÚte Úÿæ:-Œwü y™u Œwü Mð¼tðÞwõ‚ {™w»Þ ¥±{ê„}æì-rð™tþ …t{u Au ‚Útt ¥Ú愲:-Œt™trŒ Ä{ohrn‚
24 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
- ÷tu¼e {™w»Þ ¥±{ê„æ:-™tþ …t{u Au y™u ‚u Þ¿t ¥çÎy²æ:-yL‚rhût y™u …]rÚtðe™e y±ÜUì-íð[t
- ytðhý Ë{t™ ¥ç¨-Au, y±æ-‚u™u Ðíç„ ±ïœæé-òýtu.
su rðãt ™t{f Þ¿tÚte бü„è-ƒnw s ¿tt™ðt¤e, çα:-«ftþ{t™ ËqÞtorŒ ÷tuf™u SÜU}|æÝè:-
htuf™the [¥ç¨-] Au ‚Útt Ðæ±ü„ï²è-…ðo‚ yÚtto‚T {u½™e …wºte Ë{t™ yÚtto‚T …]rÚtðe Ë{t™ ç{¯‡ææ-
ðuŒðtýe [¥ç¨-] Au. ¥çÎy²æ:-…]rÚtðe™e y±ÜUì-þheh™u ytåAtrŒ‚ fh™the íð[t Ë{t™ rðM‚th™u
«t ÚttÞ Au. y±æ-‚u Þ¿t ‚Útt ‚u ãti™u Ðíç„ ±ïœæé-ÞÚttð‚T òýtu.
su Ë‚T Ëk„r‚ ™t{f Þ¿tÚte бü„è-©uc ƒúñ¿tt™ «t fhtð™the ç{¯‡ææ-ãti: yÚtto‚T «ftþY…e
ƒwrØ ¥ç¨-«t ÚttÞ Au, y±æ-‚u™u …ý Ðí焱ïœæé-ÞÚttð‚T òýtu (19)
¼tðtÚto : {™w»Þtu îtht …tu‚t™t rð¿tt™Úte Ëthe he‚u Ët{„úe Ëk…tŒ™ fhe™u su Þ¿t™wk y™wct™
fhðt{tk ytðu Au, ‚u ð»tto y™u ƒwrØ™e ð]rØ fh™th Au. ‚u yÂø™ y™u {™Úte Ëthe he‚u rËØ fhu÷
ËqÞo«ftþ™e íð[t Ë{t™ Ëuðt fhu Au. (19)
œÊãÿ~◊Á‚ ÁœŸÈÆÁ„U ŒflÊŸ˜Ô ¬˝ÊáÊÊÿfi àflʌʟÊÿfi àflÊ √ÿÊŸÊÿfi àflÊ– ŒËÉÊʸ◊ŸÈÆ
¬˝Á‚fiÁÃ◊ÊÿÈfi· œÊ¢ ŒflÊ flfi— ‚ÁflÃÊ Á„U⁄Ufiáÿ¬ÊÁáÊ— ¬˝ÁÃfiªÎèáÊÊàfl|ë¿Ufiº˝áÊ ¬ÊÁáÊŸÊ
øˇÊÈfi· àflÊ ◊„UËŸÊ¢ ¬ÿÊfi˘Á‚H 20H
…ŒtÚto : Þ¿tÚte þwØ fhu÷ su {拲}æì-…wrüfthf, Ëw¾fthf y™u htu„™tþf yL™ ‚Útt в:-
s÷ ¥ç¨-Au, ‚u Îï±æÝì-rðît™tu, Sðtu ‚Útt RrLÿÞtu™u ç{Ýéçã-Œe fhu Au. ‚uÚte nu {™w»Þtu ! su
he‚u y±æ-‚u™u Ðíæ‡ææ²-Sð™ Äthý {txu, y±æ-‚u™u ©ÎæÝæ²-MVqŠ‚, ƒ¤ y™u …ht¢{ {txu, y±æ-
‚u™u òæÝæ²-þw¼ „wý-f{o y™u rðãt™tk yk„tu{tk ÔÞt fhðt {txu, ÎèÍææü}æì-½ýt rŒðËtu ËwÄe,
Ðíç¨ç„}æì-yr‚ W¥t{ Ëw¾ƒkÄ™Þwõ‚, ¥æ²é¯ï-…qýo ytÞw ¼tu„ððt {txu {æ}æì-Äthý fhwk Awk. ‚u{ s
‚{u …ý ‚u «Þtus™ {txu ‚u™u r™íÞ Äthý fhtu.
su{ ±:-y{™u çãÚ‡²Ðæç‡æ:-{tuût yt…ðt™tu ÔÞðnth Au, ‚u Ëðo s„‚™t Wí…tŒf Îï±:-¨ç±„æ-
Ëðo yiïÞo Œt‚t Eïh ¥çÓÀÎíï‡æ-…tu‚t™e ÔÞt…f‚t y™u Ðæç‡æÝæ-W¥t{ ÔÞðnthÚte }æãèÝæ}æì-ðtýe™t
™ÿæé¯ï-«íÞût ¿tt™ {txu Ðíy²Ýéxæë|‡ææ„é-…tu‚t™t y™w„únÚte „úný fhu Au, ‚u{ y{u …ý ‚u Eïh™u
¥çÓÀÎíï‡æ-r™hk‚h Ðæç‡æÝæ-M‚wr‚ ð„uhu „úný fheyu - M‚wr‚ fheyu.
su{ çãÚ‡²Ðæç‡æ:-…ŒtÚttuo™t «ftþ yt…™th Îï±: ¨ç±„æ-ËqÞo÷tuf }æãèÝæ}æì-÷tuf÷tuftL‚htu™e
…]rÚtðe{tk ™uºt ËkƒkÄe ÔÞðnth {txu ¥çÓÀÎíï‡æ-r™hk‚h ‚eðú «ftþÚte в:-s÷™u Ðíç„xæë|‡ææ„é-„úný
fhe™u yL™ ð„uhu …ŒtÚttuo™e …wrü fhu Au, ‚u{ y{u …ý ‚u™u ¥çÓÀÎíï‡æ-r™hk‚h Ðæç‡æÝæ-ÔÞðnthÚte
}æãèÝæ}æì-…]rÚtðe™t ™ÿæé¯ï-…ŒtÚttuo™e árü„tu[h‚t {txu Mðefth fheyu Aeyu. (20)
¼tðtÚto : su Þ¿tÚte þwØ fhu÷ yL™, s÷ y™u ðtÞw ð„uhu …ŒtÚttuo Au, ‚u Ëðo™e þwrØ, ƒ¤,
…ht¢{ y™u ÂMÚth Œe½o ytÞw™e «trÂ{tk Ë{Úto ƒ™u Au. ytÚte Ëðo {™w»Þtuyu ‚u Þ¿t f{o™wk r™íÞ
25 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™wct™ fhðwk òuEyu.
…h{uïhu su yr‚ …qs™eÞt ðuŒðtýe™tu «ftþ fhu÷ Au, ‚u™u «íÞût fhðt {txu Eïh™e f]…t™e
y…uûtt ‚Útt ËŒt Mð …whw»ttÚto fhðtu òuEyu.
su{ Eïh …htu…fthe {™w»Þtu …h f]…t fhu Au, ‚u{ yt…ýu …ý Ëðo «týeytu …h r™íÞ f]…t
fhðe òuEyu.
su{ yu yL‚Þto{e Eïh ytí{t y™u ðuŒtu{tk ËíÞ¿tt™™u ‚Útt ËqÞo÷tuf {q‚o - ¼tir‚f …ŒtÚttuo™u
r™hk‚h «ftrþ‚ fhu Au, ‚u{ yt…ýu Ëðo {™w»Þtuyu Ëðo™t Ëw¾ {txu Ë{M‚ rðãtytu™wk «íÞût
[«tÂ]fhe™u ‚u™u r™íÞ «ftrþ‚ fhðe òuEyu y™u ‚uÚte …]rÚtðe™wk ([¢ð‚eo) htßÞ ð„uhu W¥t{ Ëw¾tu™u
r™íÞ «t fhðtk òuEyu. (20)
ŒflSÿfi àflÊ ‚ÁflÃÈ— ¬˝fi‚flõ˘|‡flŸÊfi’ʸ„ÈUèÿ¢Êfi ¬ÍÆcáÊÊ „USÃÊfièÿÊ◊˜Ô– ‚¢ flfi¬ÊÁ◊
‚◊ʬ˘•Ê·fiœËÁ÷— ‚◊Ê·fiœÿÊ ⁄U‚fiŸ– ‚ö⁄URflÃË¡¸ªfiÃËÁ÷— ¬ÎëÿãÃÊú ‚¢ ◊œÈfi◊ÃË-
◊¸œÈfi◊ÃËÁ÷— ¬ÎëÿãÃÊ◊˜ÔH 21H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ nwk ¨ç±„é:-Ëf÷ yiïÞo Œt‚t Îï±S²-…h{uïhu Ðí¨±ï-Wí…L™ fhu÷t
«íÞût ËkËth{tk, ËqÞo÷tuf™t «ftþ{tk ¥çEÝæï:-ËqÞo y™u ¼qr{™t ‚us™e Ïææãé|²æ}æì-áZ he‚u Ðêc‡æ:-
…wrü fh™th ðtÞw™t ãS„æ|²æ}æì-«tý y™u y…t™Úte y±æ-…qðtuoõ‚ ºtý «fth™t Þ¿t™tu ¨¢±Ðæç}æ-rðM‚th
fhwk Awk, ‚u{ ‚{u …ý ‚u™tu - Þ¿t™tu rðM‚th fhtu.
su{ yt Wí…L™ ËkËth{tk ¥æñ¯{èç|æ:-Þð ð„uhu yti»trÄytuÚte ¥æÐ:-s÷ y™u ¥æñ¯{²:-
yti»trÄ Ú¨ïÝ-yt™kŒŒtÞf hËÚte ‚Útt …xæ„èç|æ:-W¥t{ yti»trÄytuÚte Úﱄè:-W¥t{ s÷ y™u }æ{é}æ„èç|æ:-
{Äwh hËÞwõ‚ yti»trÄytuÚte }æ{é}æ„è:-yíÞk‚ W¥t{ hËY… s÷, yu Ëðo {¤e™u ð]rØ …t{u Au.
yu he‚u yt…ýu …ý yti»trÄytuÚte s÷ y™u yti»trÄ, W¥t{ s÷Úte ‚Útt W¥t{ yti»trÄytuÚte
hËÞwõ‚ s÷ y™u yíÞw¥t{ {Äwh hËÞwõ‚ yti»trÄytuÚte «þkË™eÞ hËY… s÷, yu Ëðo™tu ÞÚttÞtuøÞ
…hM…h ¨¢ÐëÓ²‹„æ}æì-ÞwÂõ‚…qðof ðiŒf y™u rþÕ…þt†™e her‚ - rðrÄÚte {u¤ fhðtu òuEyu. (21)
¼tðtÚto : rðît™ {™w»Þtuyu Eïh îtht Wí…trŒ‚ y™u ËqÞo îtht «ftrþ‚ yt ËkËth{tk y™uf
«fth™tk ËkÞwõ‚ fhðt ÞtuøÞ ÿÔÞtu {u¤ðe™u ºtý «fth™tu Þ¿t r™íÞ fhðtu òuEyu.
su{ fu s÷ …tu‚t™t hËÚte su yti»trÄytu™e ð]rØ fhu Au, ‚u yti»trÄytu W¥t{ hË™t Þtu„Úte
htu„™tþf ntuðtÚte Ëw¾ŒtÞf ƒ™u Au.
su{ Eïh fthý{tkÚte ftÞo [s„‚]™e ÞÚttð‚T h[™t fhu Au, ËqÞo Ëðo ËkËth™u «ftrþ‚ fhe™u,
r™hk‚h hË™u Ëqû{ fhe™u …]rÚtðe ð„uhu™wk …tu‚t™e ‚hV ytf»toý fhu Au ‚Útt ðtÞw Äthý fhe™u …wrü
fhu Au.
26 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yu s «{týu yt…ýu …ý ÞÚttð‚T þwØ fhu÷ y™u …hM…h r{r©‚ ÿÔÞtuÚte rðît™tu™tu Ëk„, rðãt™e
WL™r‚, ntu{ y™u rþÕ… ™t{f Þ¿ttu îtht ðtÞw, ð»tto y™u s÷™e þwrØ r™íÞ fhðe òuEyu. (21)
¡ŸfiÿàÿÒ àflÊ ‚¢ÿÊÒfi◊ËŒ◊ÇŸÁ⁄UŒ◊ÇŸË·Ê◊fiÿÊÁ⁄U· àflÊfi ÉÊ◊~ʸ˘Á‚ Áfl‡flÊÿÈfiL§RL§-
¬˝fiÕÊ˘©UL§ ¬˝fiÕSflÊL§– Ãfi ÿôʬfiÁ× ¬˝ÕÃÊ◊|ÇŸCÔU àflø¢ ◊Ê Á„Ufiö‚ËgflSàflÊfi ‚ÁflÃÊ
üÊfi¬ÿÃÈÆ fl*·cΔ˘Áœ ŸÊ∑fi§H 22H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su he‚u nwk …ݲy²ñ-Ëðo Ëw¾tu™u Wí…L™ fh™the htßÞ÷û{e {txu y±æ-
‚u Þ¿t™u ¨¢²æñç}æ-yÂø™™e ðå[u …ŒtÚttuo™u Atuze™u Þwõ‚ fhwk Awk, ‚u{ ‚{thu …ý yÂø™™t ËkÞtu„Úte
rËØ fhðwk òuEyu. y{u §Î}æì-yt ËkMfth fhu÷tu nrð ¥xÝï:-yÂø™{tk ™t¾ðt{tk ytðu Au, §Î}æì-
‚u nrð Vu÷tE™u ¥çxݯæï}æ²æï:-yÂø™ [ËqÞ]o y™u Ëtu{ [[Lÿ]™e {æÞ{tk …ntU[e™u §¯ï-yL™ ð„uhu™u
Wí…L™ fhðt{tk nu‚w ƒ™u Au.
su ç±Eæ²é:-…qýo ytÞw ‚Útt ©LÐíƒæ:-ƒnw Ëw¾ yt…™th {}æü:-Þ¿t ¥ç¨-Au, ‚u™tu nwk su{ rðM‚th
fhwk Awk, ‚u{ y±æ-‚u™tu nu …whw»ttu ! ‚{u …ý ©L ÐíƒS±-rðM‚th fhtu.
yt he‚u rðM‚th fh™th „ï-yt…™t {txu yu ²¿æÐç„:-Þ¿t™t Mðt{e ¥çxÝ:-¼tir‚f Þ¿t ËkƒkÄe
yÚtðt þhehMÚt yÂø™ ‚Útt „ï-¨ç±„æ-yL‚Þto{e Îï±:-s„Œeïh ©L Ð탄æ}æì-y™uf he‚u Ëw¾™e
ð]rØ fhu. [„ï y±™¢-‚{tht þheh™tu] }ææ ôã¨è„ì-fŒe …ý ™tþ ™ fhu. ‚Útt ‚u …h{uïh ±<¯cÆï-
yíÞk‚ rðftË …t{e™u ¥ç{ÝæÜïU-su yíÞw¥t{ Ëw¾ Au, ‚u{tk y±æ-‚{™u Ÿæв„é-Ëw¾Úte Þwõ‚ fhu.
rî‚eÞ yÚto : nu {™w»Þtu ! su{ nwk su ç±Eæ²é:-…qýo ytÞw ‚Útt ©LÐíƒæ:-ƒnw Ëw¾Œt‚t {}æü:-
Þ¿t ¥ç¨-Au, y±æ-‚u Þ¿t™u …ݲy²ñ-htßÞ÷û{e ‚Útt §¯ï-yL™trŒ …ŒtÚttuo™u Wí…L™ fhðt {txu
¨¢²æñç}æ-ËkÞwõ‚ fhwk Awk. ‚Útt ‚u™e rËrØ {txu §Î}æì-yt ¥xÝï:-yÂø™{tk y™u §Î}æì-yu ¥xÝè¯æï}æ²æï:-
yÂø™ y™u Ëtu{ [ËqÞo y™u [kÿ]{tk þwØ fhu÷ nr𠨢±Ðæç}æ-…ntU[tzwk Awk; ‚u{ ‚{u …ý ‚u Þ¿t™tu
©L ÐíƒS±-rðM‚th fhtu, suÚte yu ¥çxÝ:-¼tir‚f yÂø™ „ï-‚{tht y±™}æì-þheh™u }ææ ôã¨è„ì-htu„tuÚte
™ü ™ fhu.
su{ Îï±:-s„Œeïh ¨ç±„æ-yL‚Þto{e ±<¯cÆï-yíÞrÄf ð]rØ …t{u÷ su ¥ç{ÝæÜïU-yíÞw¥t{
Ëw¾ Au, ‚u{tk y±æ-‚u Þ¿t™u yÂø™{tk …rh…õð fhu Au. ‚u{ ‚{u …ý yu Þ¿t™u Ÿæв„é-…rh…õð
fhtu y™u „ï-‚{tht ²¿æÐç„:-Þ¿t™t Mðt{e …ý ‚u Þ¿t™u ©L Ð탄æ}æì-rðM‚thÞwõ‚ fhu. (22)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu yu «fth™tu Þ¿t r™íÞ fhðtu òuEyu fu su …qýo ÷û{e, Ëk…qýo ytÞw, yL™trŒ
…ŒtÚto, htu„™tþ ‚Útt Ëðo Ëw¾tu™tu rðM‚th fhu Au. ‚u Þ¿t ftuEyu fŒe …ý Atuzðtu ™ òuEyu.
fthý fu ‚u ðtÞw, ð»tto, s÷ y™u yti»trÄytu™e þwrØ fh™th Au. yu Þ¿t rð™t ftuE «týe Ëthe
he‚u Ëw¾ «t fhe þf‚wk ™Úte. ytÚte ‚u s„Œeïh Þ¿tt™wct™™e Ëðo {™w»Þtu™u yt¿tt yt…u Au. (22)
◊Ê ÷◊ʸ ‚¢ÁflfiÄÕÊ˘•Ãfi◊L§ÿ¸ôÊÊ˘Ãfi◊L§ÿ¸¡fi◊ÊŸSÿ ¬˝¡Ê ÷ÍfiÿÊÃ˜Ô ÁòÊÃÊÿfi àflÊ
27 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÁmÃÊÿfi àflÒ∑§ÃÊÿfi àflÊH 23H
…ŒtÚto : nu rðît™ …whw»ttu ! ‚{u ¥„}æïL:-©Øt¤w ƒ™e™u ²…}ææÝS²-Þs{t™™t Þ¿t™t y™wct™Úte
}ææ |æï:-zhtu ™rn, ‚u™tÚte }ææ ¨¢ç±vƒæ:-rð[r÷‚ ™ ƒ™tu. yu he‚u ²¿æ:-Þ¿t fh‚tk ‚{u ©uc, ¥„}æïL:-
ø÷tr™hrn‚ y™u ©Øtðt™ Ðí…æ-Ëk‚t™ |æê²æ„ì-«t fhtu.
nwk y±æ-‚u ¼tir‚f yÂø™™u Wõ‚ „wýÞwõ‚ ‚Útt »ÜU„æ²-ËíÞ Ëw¾ {txu çm„æ²-ðtÞw ‚Útt ð]rü
s¤™e þwrØ ‚Útt ç~æ„æ²-yÂø™, f{o y™u nrð™u {txu ¨¢²æñç}æ-r™rù‚ - MÚttr…‚ fhwk Awk. (23)
¼tðtÚto : Eïh «íÞuf {™w»Þ™u yt¿tt y™u ytþeðtoŒ yt…u Au fu - ftuE …ý {™w»Þu
Þ¿t, ËíÞt[hý y™u rðãt„únýÚte zhðwk ™rn y™u rð[r÷‚ Útðwk ™rn. fthý fu yu Þ¿ttrŒ
þw¼ f{tuoÚte s ‚{u W¥t{ Ëk‚t™ ‚Útt þtherhf, ðtr[f y™u {t™rËf r™ù÷ Ëw¾ «t fhe
þftu Atu. (23)
ŒflSÿfi àflÊ ‚ÁflÃÈ— ¬˝fi‚flõ˘|‡flŸÊfi’ʸ„ÈUèÿʯ ¬ÍÆcáÊÊ „USÃÊfièÿÊ◊˜Ô– •ÊŒfiŒ˘äfl⁄R∑Χï
Œflèÿ˘ßãº˝fiSÿ ’Ê„ÈU⁄UfiÁ‚ ŒÁˇÊfiáÊ— ‚„Udfi÷ÎÁCÔU— ‡ÊÃÃfi¡Ê flÊÿÈ⁄UfiÁ‚ ÁÃÇ◊Ãfi¡Ê Ám·ÃÊ
flœ—H 24H
…ŒtÚto : nwk ¨ç±„é:-yL‚Þto{e «uhýt fh™th ‚Útt Îï±S²-Ëðo yt™kŒŒtÞf …h{uïh™e Ðí¨±ï-
«uhýtÚte ¥çEÝæï:-ËqÞo, [kÿ y™u yæðÞwo™tk Ïææãé|²æ¢-ƒ¤ y™u ðeÞoÚte ‚Útt Ðêc‡æ:-…wrüfthf ðtÞwÚte,
ãS„æ|²æ}æì-su „úný y™u íÞt„™t nu‚wÚte WŒt™ y™u y…t™ Au, ‚u™tÚte Îï±ï|²:-rðît™tu yÚtðt
rŒÔÞ Ëw¾tu™e «tr {txu ¥Š±ÚÜëU„}æì-Þ¿tÚte Ëw¾fthf [y±æ-‚u] f{o™u ¥æÎÎï-Ëthe he‚u „úný fhwk
Awk.
{U su Þ¿t fÞtuo Au ‚u §‹ÎíS²-ËqÞo™t ¨ãd|æëçcÅ:-y™uf «fth™t …ŒtÚttuo™u …[tðe - …tf fhðt™wk
Ët{ÚÞo ‚Útt àæ„„ï…æ:-y™uf «fth™tk ‚us ‚Útt Îçÿæ‡æ:-«t fh™th Ïææãé:-rfhýË{qn ¥ç¨-Au.
su §‹ÎíS²-ËqÞo™t {u½{kz¤™t ç„x}æ„ï…æ:-‚eûý ‚usðt¤t ±æ²é:-ðtÞw {txu ¥ç¨-Au, ‚u™tÚte
y{™u y™uf «fth™tk Ëw¾tu™e «tr y™u çm¯„:-þºtwytu™tu ±{:-™tþ fhðtu òuEyu. (24)
¼tðtÚto : Eïh yt¿tt yt…u Au fu - {™w»ÞtuÚte Ëthe he‚u rËØ fhu÷ Þ¿t su yÂø™{tk ntu{
fhu÷tk ÿÔÞtu™u W…h ÷E òÞ Au, ‚u ËqÞo™tk rfhýtu{tk ÂMÚth ÚttÞ Au, ðtÞw ‚u™u Äthý fhu Au y™u
Ëðo™t W…fth {txu nòhtu «fth™tk Ëw¾tu «t fhtðe™u Œw:¾tu™tu rð™tþ fh™th ƒ™u Au. (24)
¬ÎÁÕfiÁfl Œflÿ¡ãÿÊ·fiäÿÊSà ◊ÍÀÊ¢ ◊Ê Á„UfiöÁ‚·¢ fl˝¡¢ ªfië¿U ªÊDÔUÊŸ¢ fl·¸ÓÃÈ Ã
lÊÒ’¸ÓœÊŸ Œfifl ‚Áfl× ¬⁄UR◊Sÿ¢Êfi ¬ÎÁÕ√ÿÊú ‡Êß ¬Ê‡ÊÒÿʸõ˘S◊Êãm|UCÔU ÿ¢ øfi flÿ¢
ÁmRc◊SÃ◊ÃÊ ◊Ê ◊ÊÒfi∑˜Ô§H 25H
28 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu Îï±-ËqÞtorŒ s„‚™t «ftþf, ¨ç±„:-htßÞ y™u yiïÞoŒt‚t …h{uïh ! „ï-yt…™e
f]…tÚte nwk Îï±²…çÝ-rðît™tu™wk Þ¿t fhðt™wk MÚtt™ „ï-yt su Ðëçƒç±-¼qr{ Au [‚Útt ¥æñ¯Š²æ:-su ÞðtrŒ
yti»trÄ Au], ‚u™t }æêH}æì-ð]rØ fh™tht {q¤™tu }ææ ôã稯}æì-™tþ ™ fhwk.
nwk ÐëçƒÃ²æ}æì-y™uf «fth™e Ëw¾Œt‚t ¼qr{{tk ²:-su Þ¿t™wk y™wct™ fhwk Awk, ‚u ±í…}æì-s÷™e
ð]rü fh™th {u½™u xæÓÀ-«t ÚttÞ; íÞtk sE™u xææïcÆæÝ}æì-ËqÞo™tk rfhýtu™t „wýtuÚte ±¯ü„é-ðhËtðu
Au y™u læñ:-ËqÞo™t «ftþ™u ±¯ü„é-ðhËtðu Au - «ftþ …tÚthu Au.
nu ðeh …whw»ttu ! yt… ¥S²æ}æì-yt Wíf]ü …]rÚtðe{tk ²:-su ftuE yÄ{eo, ztfw ¥S}ææÝì-Ëðo™tu
W…fth fh™th Ä{toí{t Ëßs™ yuðt y{thtu mïïçcÅ-rðhtuÄ fhu Au, ™-‚Útt ²}æì-su Œwü þºtwÚte ±²}æì-
y{u ÄtŠ{f þqh ÷tuftu çmc}æ:-rðhtuÄ fheyu Aeyu, „}æì-‚u Œwü ÐÚ}æì-þºtw™u àæ„ïÝ-y™uf Ðæàæñ:-ƒkÄ™tuÚte
Ïæ{æÝ-ƒtkÄtu y™u ‚u™u ¥„:-yu ƒkÄ™Úte fŒe }ææ }ææñÜUì-{wõ‚ fhtu ™rn. (25)
¼tðtÚto : Eïh yt¿tt yt…u Au fu - rðît™ {™w»Þtuyu …]rÚtðe{tk htßÞ, rºtrðÄ Þ¿t y™u
yti»trÄytu™tu fŒe …ý ™tþ ™ fhðtu òuEyu.
yÂø™{tk ntu{ fhu÷ ÿÔÞtu™t Ëw„kÄ ð„uhu „wýtuÚte Þwõ‚ Äq{, {u½{kz¤{tk …ntU[e™u, ËqÞo ‚Útt
ðtÞwÚte Ëqû{, ytfŠ»t‚ y™u Äthý fhu÷ s÷Ë{qn™u þwØ fhe™u {nt™ Ëw¾ Wí…L™ fhu Au. ytÚte
‚u Þ¿t™tu ftuE fŒe íÞt„ fhu ™rn.
su Œwü {™w»Þ Au, ‚u™u yt …]rÚtðe …h y™uf ƒkÄ™tuÚte ƒtkÄe™u, Œwü f{tuoÚte nxtðe™u, ‚u™u
õÞthuÞ {wõ‚ ™ fhu ‚Útt …hM…h îu»t™tu íÞt„ fhe™u yufƒeò™tk Ëw¾™e ð]rØ {txu nk{uþtk «Þí™
fhðtu òuEyu. (25)
•¬Ê⁄UL§¯ ¬ÎÁÕ√ÿÒ Œfiflÿ¡fiŸÊmäÿÊ‚¢ fl˝¡¢ ªfië¿U ªÊDÔUÊŸ¢ fl·¸Ó®ÃÈ Ã lÊÒ’¸Ó®œÊŸ Œfifl
‚Áfl× ¬⁄UR◊Sÿʯ ¬ÎÁÕ√ÿÊú ‡Êß ¬Ê‡ÊÒÿʸõ˘S◊ÊãmÁCÔU ÿ¢ øfi flÿ¢ Ámc◊SÃ◊ÃÊ ◊Ê
◊ÊÒ∑§˜– •⁄Ufi⁄UÊ ÁŒfl¢ ◊Ê ¬fi#Ê º˝å‚Sà lÊ¢ ◊Ê S∑§fiŸ˜Ô fl˝¡¢ ªfië¿U ªÊDÔUÊŸ¢ fl·¸ÓÃÈ Ã
lÊÒ’¸Ó®œÊŸ Œfifl ‚Áfl× ¬⁄UR◊Sÿ¢Êfi ¬ÎÁÕ√ÿÊú ‡Êß ¬Ê‡ÊÒÿʸõ˘S◊Êãm|c≈U ÿ¢ øfi flÿ¢
ÁmÆc◊SÃ◊ÃÊ ◊Ê ◊ÊÒfi∑˜Ô§H 26H
…ŒtÚto : nu Îï±-Ëðo yt™kŒŒt‚t s„Œeïh ! ¨ç±„:-Ëðo «týeytu™t yL‚Þto{e, ËíÞ «ftþf,
yt…™e f]…tÚte y{u rðît™tu …hM…h W…Œuþ fheyu fu, su{ Ëðo™tu «ftþf ËqÞo÷tuf yt …]rÚtðe{tk
y™uf ƒkÄ™fthf rfhýtu îtht ytf»toýÚte …]rÚtðe ð„uhu Ëðo …ŒtÚttuo™u ƒtkÄu Au, ‚u{ yt… …ý Œwütu™u
ƒtkÄe™u þw¼ „wýtu™u «ftrþ‚ fhtu.
su{ nwk ÐëçƒÃ²ñ-…]rÚtðe{tk Îï±²…Ýæ„ì-rðît™tu su Ëk„út{{tk Ëtht …ŒtÚttuo™u ‚Útt W¥t{ rðît™tu™t
ËíËk„™u «t fhwk Awk, ‚uÚte ¥ÚL}æì-Œwü Mð¼tðÞwõ‚ þºtwytu™u ¥Ð±Š²æ¨}æì-{thwk Awk, ‚u{ ‚{u …ý
29 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚uu™u {thtu.
su{ nwk ±í…}æì-nwk W¥t{ „wýes™™tu Ëk„ «t fhwk Awk, ‚u{ ‚{u …ý ‚u™u xæÓÀ-«t fhtu.
su{ nwk xææïcÆæÝ}æì-yæÞÞ™-yæÞt…™Y… ÔÞðnth™e {u½„so™t Ë{t™ ðuŒðtýe™u ©uc þçŒtuY…e
ƒwkŒtu™u ðhËtðwk Awk, ‚u{ ‚{u …ý ±¯ü„é-ðhËtðtu.
su{ {the rðãt™tu læñ:-«ftþ Ëðo™u á~Þ{t™ Au, ‚u{ „ï-‚{the rðãt …ý «ftrþ‚ ƒ™tu.
su{ nwk ²:-su {q¾o ÷tuftu ¥S}ææÝì-y{tu rðãt«[thftu™tu mïçcÅ-rðhtuÄ fhu Au, ™-y™u ²}æì-
su rðãt rðhtuÄeytu™u ±²}æì-y{u rðît™tu çmc}æ:-Œwü Ë{Syu Aeyu, „}æì-‚u ÐÚ}æì-rðãt þºtw™u
¥S²æ}æì-Ëðo …ŒtÚttuo™u Äthý fh™the ÐëçƒÃ²æ}æì-…]rÚtðe{tk àæ„ïÝ-y™uf Ðæàæñ:-ƒkÄ™tuÚte r™íÞ ƒtkÄwk
Awk, y™u ‚u™u fŒe Atuz‚tu ™Úte, ‚u{ nu ðehtu ! ‚{u …ý ‚u™u Ïæ{æÝ-ƒtkÄtu y™u fŒe …ý ‚u™u ¥„:-
yu ƒkÄ™Úte }ææ }ææñÜUì-{wõ‚ fhtu ™rn.
su Œwüs™ y{thtu rðhtuÄ fhu y™u su Œwütu™tu y{u rðhtuÄ fheyu ‚u™u ‚u ƒkÄ™Úte ftuE {™w»Þ
{wõ‚ fhu ™rn. yu he‚u Ëðo ÷tuftu - rðît™tu ‚u™u W…Œuþ fh‚t hnu fu - nu ¥ÚÚæï-Œwü …whw»t ! ‚wk çα}æì-
rðãt «ftþÚte WL™r‚™u }ææ ÐŒ„:-™rn …t{u. ‚Útt „ï-‚tht Î패:-yt™kŒ«Œ rðãtY…e hË læ}æì-
yt™kŒ™u }ææ SÜUÝì-™rn …t{u.
nu fÕÞtý{t„o™t rs¿ttËw {™w»Þtu ! su{ nwk ±í…}æì-rðît™tu™u «t Útðt ÞtuøÞ ©uc {t„o™u «tÂ
fhwk Awk, ‚u{ ‚{u …ý xæÓÀ-‚u™u «t fhtu.
su{ læñ:-ËqÞo™tu «ftþ xææïcÆæÝ}æì-…]rÚtðe™t r™ðtËMÚtt™ yL‚rhût™u …tu‚t™e ð»ttoÚte …qýo fhu
Au, ‚u{ Eïh yÚtðt rðît™ …whw»t „ï-‚{the ft{™tytu™u ±¯ü„é-ðhËtðu yÚtto‚T ¢{Úte …qýo fhu.
su{ Îï±-ÔÞðnth™tu nu‚w ¨ç±„:-ËqÞo÷tuf ¥S²æ}æì-ƒes ðtððt ÞtuøÞ ÐëçƒÃ²æ}æì-ƒnw «òÞwõ‚
…]rÚtðe{tk àæ„ïÝ-y™uf Ðæàæñ:-ƒkÄ™Y… rfhýtu îtht ytf»toýÚte …]rÚtðe ð„uhu Ëðo …ŒtÚttuo™u ƒtkÄu Au,
‚u{ ‚{u …ý Œwütu™u ƒtkÄtu y™u ²:-su LÞtÞ rðhtuÄe ¥S}ææÝì-LÞtÞtÄeþ y{thtu mïçcÅ-îu»t fhu Au,
™-y™u ²}æì-yLÞtÞfthe s™tu™wk ±²}æì-Ëðo rn‚ ËtÄf y{u çmc}æ:-ftu… fheyu Aeyu. „}æì-‚u ÐÚ}æì-
þºtw™u ¥S²æ}æì-yt ÐëçƒÃ²æ}æì-Wõ‚ „wýÞwõ‚ …]rÚtðe{tk àæ„ïÝ-y™uf Ðæàæñ:-Ët{, Œt{, Œkz y™u ¼uŒ
ð„uhu f{tuoÚte ƒtkÄwk Awk ‚Útt su{ nwk ‚u™u ‚u Œkz yÚtto‚T rþûtt îtht ƒtkÄe™u Atuz‚tu ™Úte, ‚u{ ‚{u …ý
Ïæ{æÝ-ƒtkÄtu yÚtto‚T ƒkÄ™Y… rþûttÚte ‚u™u fŒe …ý }ææ }ææñÜUì-{wõ‚ fhtu ™rn. (26)
¼tðtÚto : Eïh yt¿tt yt…u Au fu - nu {™w»Þtu ! ‚{u rðît™tu™tk ftÞtuo{tk rðΙ fh™th Œwü
«týeytu™tu ™tþ fhtu. ©uc rðît™tu™t Ëk„Úte rðãt™e r™íÞ ð]rØ fhtu.
su he‚u y™uf W…tÞtuÚte ©uctu™e ntr™ y™u Œwütu™e ð]rØ ™ ÚttÞ ‚uðwk yt[hý fhtu. ËŒt ©uctu™tu
Ëífth y™u Œwütu™u Œkz yt…e™u ‚u{™wk ƒkÄ™ fhðwk òuEyu.
…hM…h «u{Úte rðãt y™u þheh ƒ¤ Ëk…tŒ™ fhe™u f÷t îtht f÷tÞkºttuÚte y™uf Þt™tu™e
h[™t fhe™u Ëðo™u Ëw¾ yt…ðwk òuEyu. r™hk‚h Eïh™e yt¿tt™wk …t÷™ ‚Útt ‚u™e W…tË™t fhðe
30 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
òuEyu. (26)
ªÊÿòÊáÊfi àflÊ ¿UãŒfi‚Ê ¬Á⁄UfiªÎˆÔUÊÁ◊ òÊÒc≈ÈUfi÷Ÿ àflÊ ¿UãŒfi‚Ê ¬Á⁄UfiªÎˆÔUÊÁ◊ ¡Êªfiß
àflÊ ¿UãŒfi‚Ê ¬Á⁄UfiªÎˆÔUÊÁ◊– ‚ÈÆˇ◊Ê øÊÁ‚fi Á‡ÊflÊ øÊfiÁ‚ SÿÊŸÊ øÊÁ‚fi ‚ÈÆ·ŒÊfi
øÊSÿÍ¡¸ÓSflÃË øÊÁ‚ ¬ÿfiSflÃË øH 27H
…ŒtÚto : su Þ¿t™t fthýu yt …]rÚtðe ©uc …ŒtÚttuoÚte ¨éÿ}ææ-þtu¼tÞ{t™ ¥ç¨-ƒ™u Au; ™-‚Útt
fÕÞtýfthe „wýtuÚte ™-‚Útt {™w»ÞtuÚte yu çàæ±æ-{k„÷fthe ¥ç¨-ƒ™u Au ™-‚Útt yr‚ ©uc Ëw¾tuÚte
yu S²æïÝæ-Ëw¾ŒtÞf ¥ç¨-ƒ™u Au. ™-y™u ©uc Ëw¾fthe „r‚Úte yu ¨é¯Îæ-Ëthe he‚u ÂMÚtr‚ fhðt
ÞtuøÞ ¥ç¨-ƒ™u Au ™-‚Útt su ©uc sð ð„uhu yL™tuÚte y™uf «fth™tk ª…üS±„è-ÄtLÞÚte Ëk…L™
¥ç¨-ƒ™u Au, ™-y™u su ©uc {ÄwhtrŒ hËtuÞwõ‚ V¤tuÚte Þwõ‚ yu …]rÚtðe вS±„è-«þkË™eÞ hËðt¤e
¥ç¨-ƒ™u Au.
y±æ-‚u Þ¿t™tu ¿tt‚t nwk xææ²~æï‡æ-„tÞºte À‹Î¨æ-su r[¥t™u «ËL™ fh™th Au, ‚uÚte ÐçÚxæëØæç}æ-
Ëðo he‚u rËØ fhwk Awk y™u nwk ~æñcÅé|æïÝ-rºtüw¼T À‹Î¨æ-su Mð‚kºt‚tÚte yt™kŒ«Œt‚t Au, ‚u™tÚte
y±æ-…ŒtÚtoË{qn™u ÐçÚxæëØæç}æ-Ëðo he‚u yufºt fhwk Awk, y™u nwk …æxæ„ïÝ-s„‚e fu su À‹Î¨æ-yíÞL‚
yt™kŒ™tu «ftþ fhðtðt¤tu Au ‚u™tÚte y±æ-‚u ¼tir‚f yÂø™™u ÐçÚxæëØæç}æ-Ëthe he‚u Mðefth fhwk
Awwk.
¼tðtÚto : ðuŒtu™t «ftþf Eïh yt…ý™u W…Œuþ yt…u Au fu - nu {™w»Þtu ! ‚{™u ðuŒ{kºttu™wk
yæÞÞ™, ‚u™t yÚttuo™wk ¿tt™ ‚Útt Þ¿t y™wct™ rð™t Ëw¾Y… V¤™e «tr ÚtE þf‚e ™Úte. ytÚte
yu ºtý «fth™t Þ¿t™e rËrØ «Þí™Úte fhe™u ËŒt Ëw¾{tk hnuðwk òuEyu.
su yt Ë]rü{tk ðtÞw, s÷ ‚Útt yti»trÄytu™u Œqr»t‚ fh™th Œw„OÄ ð„uhu Œtu»ttu ‚Útt Œwü {™w»Þtu
Au, ‚u{™wk ËðoŒt r™ðthý fhðwk òuEyu. (27)
¬ÈÆ⁄UÊ ∑˝ÍƧ⁄USÿfi Áfl‚άÊfi Áfl⁄U|å‡ÊãŸÈŒÊŒÊÿfi ¬ÎÁÕflË¥ ¡ËflŒÊfiŸÈ◊˜Ô– ÿÊ◊Ò⁄Ufiÿ°-
‡øãº˝◊fiÁ‚ SflœÊÁ÷SÃÊ◊ÈÆ œË⁄UÊfi‚Ê˘•ŸÈÆÁŒ‡ÿfi ÿ¡ãÖ ¬˝ÊˇÊfiáÊË⁄UÊ‚ÊfiŒÿ Ám·ÃÊ
flœÊ˘Á‚H 28H
…ŒtÚto : nu ç±ÚçŒàæÝì-{nt™ „wýtuÚte Þwõ‚ s„Œeïh ! yt…u ²æ}æì-su S±{æç|æ:-yL™trŒ …ŒtÚttuoÚte Þwõ‚
y™u …è±ÎæÝé}æì-«týeytu™u Sð™Œt™ yt…™th …ŒtÚttuo ‚Útt Ðë烱è}æì-y™uf «òÞwõ‚ …]rÚtðe™u ©ÎæÎæ²-
W…h WXtðe™u ™‹Îí}æç¨-[kÿ÷tuf™e Ë{e… MÚttr…‚ fhe Au, yuÚte „æ}æì-yu …]rÚtðe™u {èÚæ¨:- Äeh ƒwrØ
[{uÄtðe] ÷tuftu «t ÚtE™u yt…™u ¥ÝéçÎà²-y™wfq¤ ƒ™e™u ²…‹„ï-Þ¿t™wk r™íÞ y™wct™ fhu Au.
su{ ™‹Îí}æç¨-yt™kŒ{tk hne™u {èÚæ¨:-ƒwrØ{t™ …whw»t ²æ}æì-su …è±ÎæÝé}æì-Sðtu™e rn‚fthf
Ðë烱è}æì-…]rÚtðe™t ¥ÝéçÎà²-ytr©‚ ƒ™e™u Ëu™t y™u þ†tu™u ©ÎæÎæ²-¢{þ: 籨ëÐ:-su ÞwØ…whw»t™tu
31 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
«¼tð Œu¾tzðt ÞtuøÞ y™u ÜíêUÚS²-þºtwytu™tk yk„tu™u ft…e™u, Ëk„út{{tk þºtwytu™u S‚e™u htßÞ™u
»ïÚ²Ýì-«t fhu Au.
su{ yu he‚u Äeh…whw»t ÐéÚæ-…qðo Ë{Þ{tk «t fhu÷ su r¢ÞtytuÚte Ðíæïÿæ‡æè: ©-Ëthe he‚u …ŒtÚttuo™u
˪[e™u ‚u™u ¥æ¨æβ-Ëk…tŒ™ - «t fhu Au, ‚u{ ç±ÚçŒàæÝì-{nt™ yiïÞo™t RåAwf …whw»t ! ‚wk
…ý ‚u™u «t ÚtE™u Eïh™wk …qs™ y™u …ŒtÚto™e rËrØ fh™th - «t fh™th ©uc r¢Þtytu™wk
Ëk…tŒ™ fh y™u su he‚u çm¯„:-þºtwytu™tu ±{:-™tþ ¥ç¨-ÚttÞ, ‚u{ ‚u™tu ™tþ fhe™u r™íÞ yt™kŒ{tk
hnu. (28)
¼tðtÚto : su Eïhu yk‚rhût{tk …]rÚtðeytu, ‚u™e Ë{e… [kÿ y™u ‚u™e Ë{e… …]rÚtðeytu, yufƒeò™e
Ë{e… ÂMÚt‚ ™ûtºt, Ëðo™e {æÞ{tk ËqÞo÷tuf y™u ‚u{tk y™uf «fth™e «òytu h[e™u MÚttr…‚ fhu÷
Au. ‚u{tk hnu÷t Ëðo {™w»Þtuyu ‚u Eïh™e W…tË™t fhðe ÞtuøÞ Au.
ßÞtk ËwÄe {™w»Þtu ƒ¤ y™u r¢Þtytu …whw»ttÚtoÚte Þwõ‚ ÚtE™u þºtwytu …h rðsÞ «t fh‚t
™Úte, íÞtk ËwÄe ‚u{™u htßÞ Ëw¾ «t Út‚wk ™Úte. ÞwØ y™u ƒ¤ rð™t þºtw fŒe …ý zh‚t ™Úte.
rðãt, LÞtÞ ‚Útt rð™Þ rð™t «ò™wk ÞÚttð‚T …t÷™ ÚtE þf‚wk ™Úte.
ytÚte Ëðuoyu rs‚urLÿÞ ƒ™e™u Wõ‚ htßÞ «t fhe™u Ëðo™t Ëw¾ {txu r™íÞ «Þí™ fhðtu
òuEyu. (28)
¬˝àÿÈfi®CÔUö⁄UˇÊ— ¬˝àÿÈfiCÔUÊ˘•⁄UÊfiÃÿÊ ÁŸCÔUfi®#ö⁄UˇÊÊ ÁŸCÔUfi®#Ê˘•⁄UÊfiÃÿ—– •ÁŸfiÁ‡ÊÃÊ˘Á‚
‚¬àŸÁˇÊmÊ-Á¡Ÿ¯ àflÊ flÊ¡äÿÊÿÒ ‚ê◊Êfi|Ö◊¸– ¬˝àÿÈfi®CÔUö⁄UˇÊ— ¬˝àÿÈfiCÔUÊ˘•⁄UÊfiÃÿÊ
ÁŸCÔUfi#ö⁄UˇÊÊ ÁŸCÔUfi#Ê˘•⁄UÊfiÃÿ—– •ÁŸfiÁ‡ÊÃÊ˘Á‚ ‚¬àŸÁˇÊmÊÁ¡ŸË¥Ó àflÊ flÊ¡äÿÊÿ
‚ê◊Êfi|Ö◊¸H 29H
…ŒtÚto : nwk, su ¥çÝçàæ„:-yr‚ rðM‚]‚ ¨ÐyÝçÿæ„ì-þºtwytu™tu ™tþ fh™th Ëk„út{Úte Ðíy²écÅ¢
Úÿæ:-rðΙfthe «týe y™u Ðíy²écÅæ ¥Ú愲:-ËíÞrðhtuÄe þºtwytu ƒ¤ƒ¤‚e rþûtt - Œkz™u «t ¥ç¨-
ÚttÞ Au yÚtðt çÝcÅŒ„¢ Úÿæ:-su ƒkÄ™Úte ƒtkÄðt ÞtuøÞ çÝcÅŒ„æ ¥Ú愲:-rðãt rðhtuÄe nk{uþtk Ëk‚t…
…t{u Au. y±æ-‚u ±æç…Ý}æì-ðu„ðt™ ÞwØ™u ±æ…æ²ñ-yL™trŒ …ŒtÚttuoÚte ƒ¤ðt™ fhðt ÞtuøÞ Ëu™t
Au, ‚u™t {txu ÞwØ™tk ËtÄ™tu™u ¨}ææçÁ}æü-Ëthe he‚u ÞwØ fhwk Awk yÚtto‚T ‚u™t Œtu»ttu™tu rð™tþ fhwk Awk.
nwk su ¨ÐyÝçÿæ„ì-þºtw™tu ™tþ fh™th y™u ¥çÝçàæ„æ-yr‚ rðM‚eýo Ëu™tÚte Ðíy²écÅ¢ Úÿæ:-…thfwk
Ëw¾ Ën™ ™ fh™th {™w»Þ yÚtðt Ðíy²écÅæ ¥Ú愲:-yuðt Œw„woýÞwõ‚ y™uf {™w»Þtu çÝcÅŒ„¢ Úÿæ:-
sw„the, …h†e„t{e ‚Útt çÝcÅŒ„æ ¥Ú愲:-ƒeò™u Œw:¾ yt…™th {™w»Þ™u Ëthe he‚u ntkfe ftZðt{tk
ytðu ¥ç¨-Au.
y±æ-‚u ±æç…Ýè}æì-ƒ¤ y™u ðu„ ytrŒ „wýÞwõ‚ Ëu™t™u ±æ…æ²ñ-ƒnw ËtÄ™tuÚte «ftrþ‚ fhðt
{txu ¨¢}ææçÁ}æü-Ëthe he‚u ©uc rþûttÚte þwØ fhwk Awk.
32 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
[rî‚eÞ yÚto :] nwk su ¥çÝçàæ„:-{nt™ r¢ÞtytuÚte rËØ Út™th y™u ¨ÐyÝçÿæ„ì-Œtu»ttu yÚtðt
þºtwytu™tu rð™tþ fh™th Ðíy²écÅ¢ Úÿæ:-rðΙfthe «týe y™u Ðíy²écÅæ ¥Ú愲:-su{tk ËíÞ™t rðhtuÄeytu
Ëthe he‚u Ëk‚t…Y… yÚtto‚T rþûtt™u «t ¥ç¨-ÚttÞ Au y™u çÝcÅŒ„¢ Úÿæ:-su ƒkÄ™Úte ƒtkÄðt ÞtuøÞ
çÝcÅŒ„æ ¥Ú愲:-rðãt™t rðΙftheytu r™hk‚h Ëk‚t…™u «t ÚttÞ Au. y±æ-‚u ±æç…Ý}æì-Þ¿t™u
±æ…æ²ñ-yL™ ytrŒ …ŒtÚttuo™u «ftrþ‚ fhðt {txu ¨¢}ææçÁ}æü-þwØ‚tÚte «t fhwk Awk.
[yu he‚u su ¨ÐyÝçÿæ„ì-þºtwytu™tu ™tþ fh™the ¥çÝçàæ„æ-yr‚ rðM‚thÞwõ‚ r¢ÞtÚte Ðíy²écÅ¢
Úÿæ:-rðΙfthe «týe ‚Útt Ðíy²écÅæ ¥Ú愲:-Œw„woý y™u ™e[ {™w»Þ ™tþ …t{u Au. çÝcÅŒ„¢ Úÿæ:-
ft{, ¢tuÄtrŒ htûtËe ¼tð Œqh ÚttÞ Au. çÝcÅŒ„æ ¥Ú愲:-su{tk Œw:¾ y™u Œw„OÄ ð„uhu Œtu»ttu ™tþ
¥ç¨-…t{u Au. y±æ-‚u ±æç…Ýè}æì-Ë‚Tr¢Þt™u ±æ…æ²ñ-yL™trŒ …ŒtÚttu™
o u «ftrþ‚ fhðt {txu ¨}}ææçÁ}æü-
Ëthe he‚u rËØ fhwk Awk. yu s he‚u yt… …ý yu Þ¿t ‚Útt Ërí¢Þt™u …rðºt‚t…qðof rËØ fhtu.] (29)
¼tðtÚto : Eïh yt¿tt yt…u Au fu - Ëðo {™w»Þtuyu rðãt y™u þw¼ „wýtu™t «ftþ ‚Útt Œwü
þºtwytu™e r™ð]r¥t {txu r™íÞ …whw»ttÚto fhðtu òuEyu.
W¥t{ rþûttÚte, þ†-y† ‚Útt Ëí…whw»ttuÚte W¥t{ Ëu™t îtht ©uc s™tu™e hûtt ‚Útt Œwüs™tu™tu
rð™tþ fhðtu òuEyu. suÚte yþwrØ ð„uhu Œtu»ttu™tu ™tþ y™u Ëðoºt …rðºt‚t «Ëtrh‚ ÚttÞ. (29)
•ÁŒfiàÿÒ ⁄UÊSŸÊfiÁ‚ ÁflcáÊÊfifl¸c¬~Ê˘SÿÍÆ¡¸ àflÊ˘Œfi霟 àflÊ øˇÊÈÆ·Êflfi¬‡ÿÊÁ◊–
•ÇŸ*¡uÔUÊÁ‚fi ‚ÈÆ„ÍUŒ¸flèÿRÊR œÊêŸfi œÊêŸ ◊ ÷fl ÿ¡Èfi· ÿ¡È·H 30H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! su yt… ¥çÎy²ñ-…]rÚtðe™t ÚæSÝæ-hË ð„uhu …ŒtÚttuo Wí…L™ fh™th ¥ç¨-
Atu, nu ç±c‡ææï:-ÔÞt…f ±ïcÐ:-…]rÚtðe ð„uhu …ŒtÚttuo{tk …ý hnu÷ ¥ç¨-Atu, ¥xÝï:-¼tir‚f yÂø™™e
ç…uæ-S¼Y… ¥ç¨-Atu, ‚Útt Îï±ï|²:-rðît™tu {txu {æ}Ýï {æ}Ýï-su{tk ‚u rðît™tu Ëw¾fthf …ŒtÚttuo
«t fhu Au ‚u ºtýu Ät{ yÚtto‚T MÚtt™, ™t{ y™u sL{ Au, ‚u Ät{tu™e «tr ‚Útt ²…é¯ï ²…é¯ï-
ÞswðuoŒ™t «íÞuf {kºt™t ¿tt™ {txu ¨éãê:-su ©ucÚte M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ Au. yu he‚u y±æ-yt…™u nwk
¥ÎÏ{ïÝ-«u{-Ëw¾Þwõ‚ ™ÿæé¯æ-rð¿tt™Úte ª…ïü-…ht¢{, ¥çÎy²ñ-…]rÚtðe Îï±ï|²: ©uc „wýtu ‚Útt {æ}Ýï
{æ}Ýï-MÚtt™, ™t{ y™u sL{ ytrŒ …ŒtÚttuo™e «tr ‚Útt ²…é¯ï ²…é¯ï-ÞswðuoŒ™t «íÞuf {kºt™t
ytþÞ™t ¿tt™ {txu [y±æ-yt…™u] ¥±Ðà²æç}æ-¿tt™Y…e ™uºttuÚte r™nt¤wk Awk. yt… f]…t fhe™u
[}æï-] {™u rðrŒ‚ y™u {the …qò™u „úný |æ±-fhtu.
rî‚eÞ yÚto : su fthýu yt Þ¿t ¥çÎy²ñ-yL‚rhût™u ÚæSÝæ-hËÞwõ‚ fh™th ¥ç¨-Au, ç±c‡ææï:-
Þ¿tËkƒkÄe ftÞtuo™tu ±ïcÐ:-ÔÞt…f ¥ç¨-Au, ¥xÝï:-¼tir‚f yÂø™™e ç…uæ-S¼Y… ¥ç¨-Au, Îï±ï|²:-
‚Útt rŒÔÞ„wý {æ}Ýï {æ}Ýï-feŠ‚, MÚtt™ y™u sL{™e «tr ‚Útt [}æï-] {tht {txu ²…é¯ï ²…é¯ï-
ÞswðuoŒ™t «íÞuf {kºt™t ytþÞ™t ¿tt™ {txu, ¨éãê:-Ëthe he‚u «þkËt fhðt ÞtuøÞ |æ±-ƒ™u Au. ytÚte
33 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y±æ-‚u Þ¿t™u nwk ¥ÎÏ{ïÝ-Ëw¾…qðof, ™ÿæé¯æ-«íÞût «{tý îtht ™uºttuÚte ¥±Ðà²æç}æ-r™nt¤wk Awk. ‚Útt
y±æ-‚u™u ¥çÎy²ñ-…]rÚtðe ð„uhu …ŒtÚto Îï±ï|²:-©uc „wý ª…ïü-…ht¢{, {æ}Ýï {æ}Ýï-MÚtt™-MÚtt™ ‚Útt
²…é¯ï ²…é¯ï-ÞswðuoŒ™t {kºtÚte rn‚ Útðt {txu ¥±Ðà²æç}æ-r¢Þt™e fwþ¤‚tÚte r™nt¤wk Awk.
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu yu{ {t™ðwk òuEyu fu, yu s„Œeïh «íÞuf ðM‚w{tk hnu÷ Au, ðuŒtu{tk
«r‚…trŒ‚ Au y™u …qò™u ÞtuøÞ Au.
«íÞuf {kºtÚte rðrÄ…qðof fhðt{tk ytð‚tu yt Þ¿t Ëðo «týeytu™u «íÞuf ðM‚wytu{tk …ht¢{
y™u ƒ¤ yt…™th Au. (30)
‚ÁflÃÈSàflÊfi ¬˝‚fl˘©Uà¬ÈfiŸÊêÿ|ë¿Ufiº˝áÊ ¬ÁflòÊfiáÊ ‚Íÿ¸Ó®Sÿ ⁄U®|‡◊Á÷fi—– ‚ÁflÃÈflÓ¸—
¬˝‚fl˘©Uà¬ÈfiŸÊêÿ|ë¿Ufiº˝áÊ ¬ÁflòÊfiáÊ ‚Íÿ¸Ó®Sÿ ⁄U®|‡◊Á÷fi—– áÊfi˘Á‚ ‡ÊÈÆ∑˝§◊fiSÿ◊ÎÃfi◊Á‚
œÊ◊ ŸÊ◊ÊfiÁ‚ Á¬˝ÿ¢ ŒflÊŸÊ◊ŸÊfiœÎCÔ¢U Œflÿ¡fiŸ◊Á‚H 31H
…ŒtÚto : su Þ¿t ¨ç±„é:-…h{uïhu Ðí¨±ï-Wí…L™ fhu÷t ËkËth{tk ¥çÓÀÎíï‡æ-r™hk‚h Ðç±~æï‡æ-
…rðºt ‚Útt ¨ê²üS²-«ftþ{Þ ËqÞo™tk rfhýtu™e Úçà}æç|æ:-rfhýtu ËtÚtu {¤e™u Ëðo …ŒtÚttuo™u þwØ - …rðºt
fhu Au. y±æ-‚u Þ¿t ‚Útt Þ¿tf‚to™u nwk ©yÐéÝæç}æ-Wíf]ü‚t ËtÚtu …rðºt fhwk Awk.
yu he‚u ¨ç±„é:-…h{uïhu Ðí¨±ï-Wí…L™ fhu÷t ËkËth{tk ¥çÓÀÎíï‡æ-r™hk‚h Ðç±~æï‡æ-þwrØfthf
¨ê²üS²-su yiïÞo nu‚wytu™t «uhf «tý™u Úçà}æç|æ:-yk‚hÚte «ftrþ‚ fh™th „wý Au, ‚u™tÚte ±:-
‚{™u ‚Útt «íÞût …ŒtÚttuo™u Þ¿t fhe™u ©yÐéÝæç}æ-…rðºt fhwk Awk.
nu ƒúñ™T ! yt… „ï…æïùç¨-MðÞk «ftþ{t™, àæéÜíU}æç¨-þwØ, ¥}æë„}æç¨-™tþhrn‚, {æ}ææç¨-
Ëðo …ŒtÚttuo™t ytÄth, Ýæ}ææç¨-ðkŒ™t fhðt ÞtuøÞ, Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™u çÐí²}æì-«er‚fthf, ¥Ýæ{ëcÅ}æì-
r™¼oÞ ‚Útt Îï±²…Ý}æç¨-rðît™tu™u …qßÞ Atu. ‚uÚte nwk y±æ-yt…™tu s yt©Þ - þhý „úný fhwk Awk.
rî‚eÞ yÚto : su Þ¿t „ï…æïùç¨-«ftþ, àæéÜíU}æç¨-þwrØ™tu nu‚w, ¥}æë„}æç¨-{tuût Ëw¾Œt‚t, {æ}ææç¨-
yL™trŒ …ŒtÚttuo™e …wrü fh™th, Ýæ}ææç¨-s÷™tu nu‚w, Îï±æÝæ}æì-©uc „wýtu™e çÐí²}æì-«er‚ fhtð™th
‚Útt ¥Ýæ{ëcÅ}æì-ftuE™u ¾kz™ fhðt ÞtuøÞ ™Úte yÚtto‚T yíÞk‚ Wíf]ü y™u Îï±²…Ý}æì-rðît™tu™u
…h{uïh™e …qò fhtð™th ¥ç¨-Au. ytÚte yu Þ¿tÚte nwk ¨ç±„é:-s„Œeïhu Ësuo÷t ËkËth{tk ¥çÓÀÎíï‡æ-
r™hk‚h Ðç±~æï‡æ-yr‚ þwØ Þ¿t ‚Útt ¨ê²üS²-yiïÞo Wí…L™ fh™th …h{uïh™t „wý yÚtðt yiïÞo™u
Wí…L™ fh™th ËqÞo™tk Úçà}æç|æ:-rð¿tt™trŒ «ftþ yÚtðt rfhýtuÚte ±:-‚{™u ‚Útt ‚u «íÞût - yu
Ëðo …ŒtÚttuo™u ©yÐéÝæç}æ-…rðºt fhwk Awk. (31)
¼tðtÚto : Eïh Þ¿trðãt™t V¤™tu W…Œuþ yt…u Au fu - ‚{tht îtht fhðt{tk ytðu÷ Þ¿t ËqÞo™tk
rfhýtu îtht rðnth fhu Au. ‚u …tu‚t™t r™hk‚h þwØ „wýÚte Ëðo …ŒtÚttuo™u …rðºt fhu Au.
34 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yu …rðºt „wýÚte ËqÞo™tk rfhýtu îtht Ëðo …ŒtÚttuo™u ‚usMðe, þwØ, y{]‚hËÚte Þwõ‚, Ëw¾ŒtÞf,
«ËL™‚tfthf, áZ ‚Útt Þ¿t™u ÞtuøÞ ƒ™tðu Au; suÚte y™uf ¼tus™, ð†Úte þheh™e …wrü, ƒwr؃¤
ð„uhu ‚Útt þwØ „wýtu™u «t fhe™u Ëðo Sðtu™u Ëw¾ yt…u Au. (31)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth] : Eïhu yt yæÞtÞ{tk {™w»Þtu™u þw¼ f{tuo™wk y™wct™ (1), Œtu»t y™u
þºtwytu™wk r™ðthý (28), Þ¿t r¢Þt™tk V¤ òýðtk (10), ©uc he‚u …whw»ttÚto fhðt (9), rðãt™tu
rðM‚th fhðt (8) Ä{o…qðof «ò™wk …t÷™ fhðt (7), Ä{o™t y™wct™{tk r™¼oÞ‚tÚte hnuðt (23),
Ëðo™e ËtÚtu r{ºt‚tÚte ð‚oðt (8), ðuŒ™tk yæÞÞ™-yæÞt…™Úte Ëðo rðãt „úný fhtððt (27),
þwrØ ‚Útt …htu…fth {txu «Þí™ fhðt (31) ™e yt¿tt yt…e Au. ‚u™wk Ëðo {™w»Þtuyu y™wct™
fhðwk ÞtuøÞ Au.
JJ §ç„ Ðíƒ}ææïùŠ²æ²: JJ
35 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ çm„è²æŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
∑ΧcáÊÊfi˘SÿÊπ⁄URDÔUÊõ˘ÇŸÿfi àflÊ ¡Èc≈¢U ¬˝ÊˇÊÊfiÁ◊ flÁŒfi⁄UÁ‚ ’*„U·fi àflÊ ¡ÈCÔUÊ¢ ¬˝ÊˇÊÊfiÁ◊
’*„U⁄UfiÁ‚ dÈÆÇèÿSàflÊ ¡È®CÔ¢U ¬˝ÊˇÊÊfiÁ◊H 1H
…ŒtÚto : suÚte yu Þ¿t ¥æ¶ÚïcÆ:-ðuŒe™e h[™tÚte ¾tuŒu÷ MÚtt™{tk ÂMÚth ÚtE™u ÜëUc‡æ:-¼tir‚f
yÂø™Úte rAL™ yÚtto‚T Ëqû{Y… ‚Útt ðtÞw™t „wýÚte ytf»toý™u «t ¥ç¨-ÚttÞ Au, ‚uÚte nwk ¥xݲï-
¼tir‚f yÂø™{tk nð™ fhðt {txu …écÅ}æì-«u{Úte þwØ fhu÷ y±æ-‚u Þ¿t yÚtto‚T nw‚ Ët{„úe™u Ðíæïÿææç}æ-
½]‚ ð„uhuÚte ˪[e™u þwØ fhwk Awk.
su fthýu yu ±ïçÎ:-yk‚rhût{tk ÂMÚt‚ ¥ç¨-ÚttÞ Au, ‚uÚte nwk Ïæ<ã¯ï-ntu{ fhu÷ ÿÔÞtu™u yk‚rhût{tk
…ntU[tzðt {txu …écÅæ}æì-«u{Úte Ëk…tŒ™ fhu÷e y±æ-‚u ðuŒe™u Ðíæïÿææç}æ-½]‚ ð„uhu ËwkŒh …ŒtÚttuoÚte ®Ë[wk Awk.
suÚte yu Ïæ<ã:-s¤ yk‚rhût{tk ÂMÚth ÚtE™u …ŒtÚttuo™u þwØ fh™th ¥ç¨-ƒ™u Au, ‚uÚte y±æ-‚u™e
þwrØ {txu þwØ fhu÷ …écÅ}æì-…wrüfthf nw‚ ÿÔÞtu™u nwk déx|²:-Ëúwðt ð„uhu ËtÄ™ îtht yÂø™{tk ntu{ðt
{txu Ðíæïÿææç}æ-þwØ fhwk Awk.
¼tðtÚto : Eïh W…Œuþ fhu Au fu - Ëðo {™w»Þtuyu ðuŒe h[e™u, …tºt ð„uhu Ët{„úe™u „úný
fhe™u, Ëthe he‚u þwØ fhu÷ ‚u nrð™tu yÂø™{tk ntu{ fhe™u fhðt{tk ytðu÷tu Þ¿t, þwØ ð»tto™t s÷Úte
Ëðo yti»trÄytu™u …wü fhu Au. yt Þ¿t™t y™w»Xt™Úte Ëðo «týeytu™u r™íÞ Ëw¾ yt…ðwk yu {™w»Þtu™tu
…h{ Ä{o Au. (1)
•ÁŒfiàÿÒ √ÿÈãŒfiŸ◊Á‚ ÁflcáÊÊfi SÃÈƬÊõ˘SÿÍáʸӮ◊˝Œ‚¢ àflÊ SÃÎáÊÊÁ◊ SflÊ‚SÕÊ¢ ŒflèÿÊ
÷Èflfi¬Ãÿ SflÊ„UÊ ÷ÈflfiŸ¬Ãÿ SflÊ„UÊfi ÷ÍÆÃÊŸÊ¢ ¬Ãfiÿ SflÊ„UÊfiH 2H
…ŒtÚto : suÚte yt Þ¿t ¥çÎy²ñ-…]rÚtðe™t òé‹ÎÝ}æì-rðrðÄ yti»trÄ ð„uhu …ŒtÚttuo™u ®Ë[™th ¥ç¨-
ƒ™u Au, ‚uÚte nwk ‚u™wk y™wct™ fhwk Awk. ç±c‡ææï:-yu Þ¿t™e rËrØ fhtð™th S„éÐ: rþ¾tY… ª‡æü}æíΨ}æì-
W÷q¾÷ [¾tkzrýÞtu] ¥ç¨-Au, y±æ-‚uÚte nwk ‚u yL™™tk Vtu‚htk Œqh fh™th …ÚÚth - Ëtkƒu÷wk y™u
¾tkzrýÞt™u S„ë‡ææç}æ-Ztkfwk Awk.
ðuŒe Îï±ï|²:-rðît™tu ‚Útt rŒÔÞ Ëw¾tu™e «tr {txu rn‚fthe ¥ç¨-ntuÞ Au, suÚte nwk ‚u™u
S±æ¨Sƒæ}æì-yuðe ƒ™tðwk Awk, fu su{tk ntu{ fhu÷t …ŒtÚttuo Ëthe he‚u hnu.
suÚte yt ËkËth, ¼wð™ yÚtto‚T ÷tuf÷tuftL‚h y™u ËkËthe …ŒtÚttuo™t …r‚ …h{uïh «ËL™ ÚttÞ
Au. yÚtðt ¼tir‚f yÂø™ Ëw¾tu™u rËØ fh™th ƒ™u Au. ytÚte |æé±Ð„²ï S±æãæ-|æé±ÝЄ²ï S±æãæ-
|æê„æÝæ¢ Ð„²ï S±æãæ-‚u …h{uïh™e «ËL™‚t y™u yt¿tt…t÷™ {txu ðuŒe™t „wýtu, ËíÞ¼t»tý yÚtto‚T
©uc ðtõÞ ð„uhu W¥t{ ðtýeÞwõ‚ ðuŒ Au, ‚u™t {kºttu ËtÚtu Mðtnt þ猙t y™uf Wå[th ËtÚtu Þ¿t
ð„uhu ©uc f{tuo™wk rðÄt™ fhðt{tk ytðu Au. yu «Þtus™ {txu ðuŒe™u h[wk Awk. (2)
36 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : Eïh Ëðo {™w»Þtu™u W…Œuþ yt…u Au fu - nu {™w»Þtu ! ‚{u ðuŒe ð„uhu Þ¿t™tk ËtÄ™tu™u
rËØ - «t fhe™u Ëðo «týeytu™t Ëw¾ {txu ‚Útt …h{uïh™e «ËL™‚t {txu Ëthe he‚u r¢ÞtÞwõ‚
Þ¿t™wk y™wct™ fhtu. ËŒt ËíÞ s ƒtu÷tu. su{ nwk LÞtÞÚte Ë{M‚ rðï™wk …t÷™ fhwk Awk, ‚u{ ‚{u
…ý …ût…t‚ Atuze™u Ëðo «týeytu™e hûtt fhe™u Ëw¾ Ëk…tŒ™ fhtu. (2)
ªãœfl¸SàflÊfi Áfl‡flÊflfi‚ÆÈ— ¬Á⁄UfiŒœÊÃÈÆ Áfl‡flSÿÊÁ⁄Ufic≈UKÒ Uÿ¡fi◊ÊŸSÿ ¬Á⁄UÁœ⁄UfiSÿ-
|ÇŸÁ⁄U«U˘ß¸Ó®Á«U×– ßãº˝fiSÿ ’Ê„ÈU⁄UfiÁ‚ ŒÁˇÊfiáÊÊ Áfl‡flSÿÊÁ⁄Ufic≈UKÒ ÿ¡fi◊ÊŸSÿ
¬Á⁄UÁœ⁄UfiSÿ|ÇŸÁ⁄U«U˘ß¸®fiÁ«U×– Á◊òÊÊflLfi§áÊÊÒ àflÊûÊ⁄U× ¬Á⁄UfiœûÊÊ¢ œÆ˝ÈfláÊ œ◊¸Ó®áÊÊ
Áfl‡flSÿÊÁ⁄Ufic≈UKÒ ÿ¡fi◊ÊŸSÿ ¬Á⁄UÁœ⁄UfiSÿ|ÇŸÁ⁄U«U˘ß¸®fiÁ«U×H 3H
…ŒtÚto : rðît™tuyu su yt xæ‹{±ü:-…]rÚtðe yÚtðt ðtýe™u Äthý fh™th, ç±E汨é:-rðï™u
ðËtð™th, ÐçÚç{:-Ëðo ‚hVÚte Ëk…qýo ðM‚wytu™u Äthý fh™th, §Ç:-M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ, ¥çxÝ:-
ËqÞoY… yÂø™™e, §üçÇ„:-M‚wr‚ ¥ç¨-fhu Au. su ç±ES²-ËkËth™t y™u rðþu»t fhe™u ²…}ææÝS²-
Þ¿t fh™th rðît™™t ¥çÚcÅKñ-Œw:¾ r™ðthýÚte Ëw¾«Œt™ fhe™u Þ¿t™u ÐçÚÎ{æ„é-Äthý fhu Au. ytÚte
rðît™ y±æ-‚u™u rðãt™e ð]rØ {txu ÐçÚÎ{æ„é-Äthý fhu.
rðît™tu îtht su ðtÞw §‹ÎíS²-ËqÞo™wk Ïææãé:-ƒ¤ y™u Îçÿæ‡æ:-ð»tto™e «tr fhtð™th yÚtðt
ÐçÚç{:-rþÕ…rðãt™t yr¼÷t»te §Ç:-Œtn, «ftþ ð„uhu „wýÞwõ‚ ntuðtÚte M‚wr‚ ÞtuøÞ §üçÇ„:-
þtuÄtÞu÷t y™u ¥çxÝ:-«íÞût yÂø™ ¥ç¨-Au, ‚u ðtÞw y™u yÂø™™tu Ëthe he‚u rþÕ…rðãt{tk W…Þtu„
fhe™u ²…}ææÝS²-rþÕ…rðãt «u{e ‚Útt ç±ES²-Ëðo «týeytu™t ¥çÚcÅKñ-Ëw¾ {txu ¥ç¨-ntuÞ Au.
su ƒúñtkz{tk hnu™th, „{™t„{™ Mð¼tððt¤t ç}æ~ææ±L‡ææñ-«tý y™u y…t™ ðtÞw Au, ‚u {íé±ï‡æ-
r™ù÷ {}æü‡ææ-…tu‚t™e Äthýt þÂõ‚Úte ©œæÚ„:-…qðtuoõ‚ ðtÞw y™u yÂø™Úte W¥thft÷{tk ç±ES²-
[ht[h s„‚T ‚Útt ²…}ææÝS²-Ëðo™e ËtÚtu r{ºt¼tðu ð‚o™th Ëßs™ …whw»t™t ¥çÚcÅKñ-Ëw¾fthf
y±æ-‚u …qðtuoõ‚ Þ¿t™u ÐçÚ{œææ}æì-Ëðo he‚u Äthý fhu Au.
su rðît™ îtht §Ç:-rðãt«tr {txu M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ y™u ÐçÚç{:-Ëðo rþÕ…rðãt™wk …rhÄt™
‚Útt §üçÇ„:-rðãtr¼÷t»teytuÚte «þkË™eÞ ¥çxÝ:-ðes¤eY… yÂø™ ¥ç¨-Au; ‚u …ý yu Þ¿t™u Ëðo
«fthÚte Äthý fhu Au. ‚u™t „wýtu™u òýe™u {™w»Þu …ý ÞÚttð‚T W…Þtu„ fhðtu òuEyu. (3)
¼tðtÚto : Eïhu su ËqÞo, ðes¤e y™u «íÞût ¼tir‚f yÂø™ Y…{tk ºtý «fth™t yÂø™ r™{toý
fhu÷ Au; ‚u {™w»Þ îtht rðãt îtht Ëthe he‚u «Þtu„{tk ÷uðt{tk ytð‚tk y™uf «fth™tk ftÞtuo rËØ
fhu Au. (3)
flËÁÄUÊfiòÊ¢ àflÊ ∑§fl lÈÆ◊ãÃö‚Á◊fiœË◊Á„U– •ÇŸfi ’ÎÆ„UãÃfi◊äfl⁄UH 4H
…ŒtÚto : nu ÜU±ï-Ëðo¿t ‚Útt «íÞuf …ŒtÚto{tk ¢{þ: rð¿tt™Þwõ‚ ¥xÝï-¿tt™MðY… …h{uïh !
37 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y{u ¥Š±Úï-r{ºt¼tðu hnuðt {txu Ïæëã‹„}æì-Ëðo™u {nt™ ‚Útt y…th Ëw¾™e ð]rØ fh™th, lé}æ‹„}æì-
yíÞk‚ «ftþ{t™ ‚Útt ±èç„ãæï~æ}æì-yÂø™ntuºt ð„uhu Þ¿ttu™u sýtð™th, y±æ-yt… - …h{uïh™u
¨ç}æ{è}æçã-ÓŒÞ{tk Ëthe he‚u «ftrþ‚ fheyu.
rî‚eÞ yÚto : y{u ÷tuftu ¥Š±Úï-®nËtÚte hrn‚ yÚtto‚T su fŒe íÞt„ fhðt ÞtuøÞ ™Úte ‚u ©uc
Þ¿t{tk ±èç„ãæï~æ}æì-…ŒtÚttuo™e «tr fhðt {txu yÂø™ntuºt ð„uhu r¢Þtytu suÚte rËØ ÚttÞ Au ‚Útt
lé}æ‹„}æì-yíÞk‚ «[kz ßðt¤tÞwõ‚, Ïæëã‹„}æì-y™uf ftÞtuo™u rËØ fhðt ‚Útt ÜU±ï-…ŒtÚttuo{tk ¢{þ:
árü„tu[h Út™th y±æ-‚u ¥xÝï-¼tir‚f yÂø™™u ¨ç}æ{è}æçã-Ëthe he‚u «ftrþ‚ - «ßðr÷‚ fheyu. (4)
¼tðtÚto : ËkËth sux÷tk …ý r¢Þtytu™tk ËtÄ™ ‚Útt r¢ÞtytuÚte ËtæÞ - rËØ Út™th …ŒtÚto Au,
‚u Ëðo™u Eïhu h[e™u Äthý fhu÷ Au.
{™w»Þtuyu ‚u™tÚte ‚u™t „wýtu™tk ¿tt™ îtht y™u r¢Þtytu îtht y™uf «fth™t W…fthtu „úný
fhðt òuEyu. (4)
‚Á◊ŒfiÁ‚ ‚Íÿ¸ÓSàflÊ ¬ÈÆ⁄USÃÊfiÃ˜Ô ¬ÊÃÈÆ ∑§SÿÊfi|‡øŒÁ÷‡ÊfiSàÿÒ–
‚ÁflÃȒʸ„ÍU SÕ˘™§áʸÓ◊˝Œ‚¢ àflÊ SÃÎáÊÊÁ◊ SflÊ‚SÕ¢ Œflèÿ˘•Ê àflÊ fl‚fiflÊ
L§º˝Ê˘•ÊfiÁŒàÿÊ— ‚fiŒãÃÈH 5H
…ŒtÚto : 癄ì-su{ ftuE {™w»Þ Ëw¾ «tr {txu r¢Þt îtht «t ÚtÞu÷t …ŒtÚttuo™e hûtt fh‚tk
yt™kŒ …t{u Au, ‚u{ yu Þ¿t ¨ç}æ„ì-ðËk‚ }‚w Ë{t™ Ëthe he‚u «ftrþ‚ ¥ç¨-ÚttÞ Au. y±æ-
‚u™t ¨êIJü:-yiïÞo «tr™tu nu‚w ËqÞo÷tuf ÜUS²æ:-Ëðo …ŒtÚttuo™t ¥ç|æàæSy²ñ-«fxefhý {txu ÐéÚS„æ„ì-
«Út{Úte s ‚u™e Ðæ„é-hûtt fh™th ntuÞ Au.
su ¨ç±„é:-ËqÞo÷tuf™tk Ïææãê-ƒ¤ y™u ðeÞo Sƒ:-Au, suÚte yu Þ¿t r™íÞ rðM‚th™u «t ÚttÞ
Au. y±æ-‚u ª‡æü}æíΨ}æì-Ëw¾™tk rðΙtu™tu ™tþ fhðt S±æ¨Sƒ}æì-‚Útt ©uc yL‚rhûtY…e ytË™ …h
rðhts{t™ Út™th Þ¿t™u ±¨±:-yÂø™ ð„uhu ytX ðËw yÚtto‚T yÂø™, …]rÚtðe, ðtÞw, yL‚rhût, ËqÞo,
«ftþ, [Lÿ{t y™u ‚tht„ý yu ðËw; LÎíæ:-«tý, y…t™, ÔÞt™, WŒt™, Ë{t™, ™t„, fq{o, f]f÷,
ŒuðŒ¥t, Ä™ksÞ y™u Sðtí{t yu yr„Þth Áÿ ‚Útt ¥æçÎy²æ:-ƒth {rn™t ¨Î‹„é-«t fhtðu Au.
y±æ-‚u Þ¿t ª‡æü}æíΨ}æì-yíÞk‚ Ëw¾ðÄof, S±æ¨Sƒ}æì-y™u yk‚rhût{tk ÂMÚth Út™th ‚u Þ¿t™u
nwk …ý Ëw¾™e «tr ‚Útt Îï±ï|²:-rŒÔÞ„wýtu™u «t fhðt {txu ¥æS„ë‡ææç}æ-Ëthe he‚u Ët{„úeÚte
ytåAtrŒ‚ fhe™u rËØ fhwk Awk. (5)
¼tðtÚto : Eïh Ëðo™u yu W…Œuþ yt…u Au fu - {™w»Þ îtht ðËw, hwÿ y™u ytrŒíÞtuÚte su-su
W…fth ÷E þftÞ Au; ‚u Ëðo™e hûtt {txu r™íÞ ÷uðt òuEyu.
su yÂø™{tk ÿÔÞtu™tu ntu{ fhðt{tk ytðu Au, ‚u ËqÞo y™u ðtÞw™u «t ÚttÞ Au, ‚u ËqÞo y™u
ðtÞw ‚u …]ÚtfT ÿÔÞtu™e hûtt fhe™u, Vhe …]rÚtðe …h Atuze Œu Au. suÚte …]rÚtðe …h rŒÔÞ yti»trÄ ð„uhu
38 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚttuo Wí…L™ ÚttÞ Au y™u ‚u™tÚte «týeytu™u r™íÞ Ëw¾ «t ÚttÞ Au. ytÚte Wõ‚ Þ¿t™wk r™íÞ
y™wct™ fhðwk òuEyu. (5)
ÉÊÎÆÃÊëÿfiÁ‚ ¡ÈÆ„ÍUŸÊ¸êíŸÊ ‚Œ¢ Á¬˝ÿáÊ œÊêŸÊfi Á¬˝ÿö ‚Œ˘•Ê‚ËfiŒ ÉÊÎÆÃÊëÿfi-
SÿȬ÷ÎãŸÊêŸÊ ‚Œ¢ Á¬˝ÿáÊ œÊêŸÊfi Á¬˝ÿö ‚Œ˘•Ê‚ËfiŒ œÎÆÃÊëÿfiÁ‚ œ˝ÈflÊ ŸÊêŸÊ
‚Œ|ê¬˝ÿáÊ œÊêŸÊfi Á¬˝ÿö ‚Œ˘•Ê‚ËŒ– Á¬˝ÿáÊ œÊêŸÊfi Á¬˝ÿö ‚Œ˘•Ê‚ËfiŒ–
œÈÆflÊ˘•fi‚ŒãŸÎÆÃSÿ ÿÊŸÊÒ ÃÊ ÁflcáÊÊfi ¬ÊÁ„U ¬ÊÁ„U ÿôÊ¢ ¬ÊÁ„U ÿôʬfiÁâ ¬ÊÁ„U ◊Ê¢
ÿfiôÊãÿ~◊˜ÔH 6H
…ŒtÚto : su [Ýæ}Ýæ-] …éãê:-nrð yÂø™{tk ntu{ðt {txu Ëw¾ Wí…L™ fh™th Íæë„æ™è-½]‚™u «tÂ
fhtð™th ytŒt™ r¢Þt ¥ç¨-Au, ¨æ-‚u Þ¿t{tk «Þwõ‚ ÚtÞu÷ Ëth „úný™e r¢Þt Au. ‚u çÐí²ï‡æ-
Ëw¾tuÚte ‚] fh™th þtu¼tÞ{t™ {æ}Ýæ-MÚtt™Úte Þwõ‚ §Î}æì-yt çÐí²}æì-‚] fh™th ¨Î:-W¥t{
Ëw¾ «t ÚttÞ Au. ‚u™u ¥æ¨èÎ-rËØ fhu Au.
su Ýæ}Ýæ-«rËrØÚte ©Ð|æë„ì-Ë{e… «t …ŒtÚttu™ o u Äthý fh™th ‚Útt Íæë„æ™è-s÷™u «t fhtð™th
nM‚r¢Þt ¥ç¨-Au, ¨æ-‚u Þ¿t{tk «Þwõ‚ ÚtÞu÷ çÐí²ï‡æ-«er‚fthf {æ}Ýæ-MÚtt™Úte Þwõ‚ §Î}æì-yt
yti»trÄ ð„uhu …ŒtÚttuo™tu Ë{qn çÐí²}æì-su ythtuøÞÚte Ëw¾ŒtÞf y™u ¨Î:-Œw:¾™tþf Au, ‚u™u ¥æ¨èÎ-
Ëthe he‚u «t fhtðu Au.
su [Ýæ}Ýæ-] {íé±æ-ÂMÚth Ëw¾tu ‚Útt Íæë„æ™è-ytÞw™u «t fhtð™the rðãt ¥ç¨-Au, ¨æ-‚u Ëthe
he‚u ©uc ftÞtuo{tk MÚttr…‚ fhu÷e çÐí²ï‡æ-«er‚ Wí…L™ fh™th [{æ}Ýæ-] ÂMÚtr‚ nu‚w §Î}æì-yt çÐí²}æì-
yt™kŒ«Œ Sð™ ‚Útt ¨Î:-ðM‚w™u ¥æ¨èÎ-«t fhtðu Au.
su r¢Þt îtht çÐí²ï‡æ-«ËL™‚t fh™th {æ}Ýæ-ÓŒÞÚte çÐí²}æì-«er‚fthf ¨Î:-¿tt™ ¥æ¨èÎ-
Ëthe he‚u «t ÚttÞ Au, ¨æ-‚u rð¿tt™ ƒÄtyu r™íÞ rËØ fhðwk òuEyu.
nu ç±c‡ææï-ÔÞt…f …h{uïh ! su{ «„S² ²æïÝæñ-þwØ Þ¿t{tk su-su {íé±æ-ÂMÚth ðM‚w ¥¨ÎÝì-
ntuÞ, ‚u{ ‚u™e r™hk‚h Ðæçã-hûtt fhtu ‚Útt f]…t fhe™u [²¿æ¢-] Þ¿t™e Ðæçã-hûtt fhtu, ²¿æ‹²}æì-Þ¿t™u
«t fhðt ²¿æÐç„}æì-Þ¿t™t …t÷f Þs{t™™e Ðæçã-hûtt fhtu y™u Þ¿t™u «ftrþ‚ fh™th }ææ}æì-
nwk ntu‚t, ™-y™u yæðÞwo, WŒT„t‚t y™u ƒúñt™e Ðæçã-hûtt fhtu. (6)
¼tðtÚto : su Þ¿t …qðtuoõ‚ {kºt{tk ðËw, hwÿ y™u ytrŒíÞÚte rËØ ÚttÞ Au, ‚u ðtÞw y™u s÷™e
r¢Þt þwrØ îtht Ëðo MÚtt™tu ‚Útt Ëðo ðM‚wytu™u r«Þ, ÂMÚth, Ëw¾ŒtÞf y™u ¿tt™ðÄof ƒ™tðu Au;
‚u™e ð]rØ y™u hûtt {txu Ëðo {™w»Þtuyu ÔÞt…f Eïh™e «tÚto™t ‚Útt W¥t{ …whw»ttÚto fhðtu òuEyu. (6)
•ÇŸfi flÊ¡Á¡Œ˜Ô flÊ¡¯ àflÊ ‚Á⁄Ucÿãï flÊ¡Á¡Ãö ‚ê◊Êfi|Ö◊¸–
Ÿ◊Êfi Œflèÿfi— SflœÊ Á¬ÃÎèÿfi— ‚ÈÆÿ◊fi ◊ ÷ÍÿÊSÃ◊˜ÔH 7H
39 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : suÚte yu ¥xÝï-yÂø™ ±æ…ç…„ì-yÚtto‚T su Wíf]ü yL™™u «t fhtð™th Ëðo …ŒtÚttuo™u
þwØ fhu Au, yuÚte nwk y±æ-‚u ±æ…}æì-ðu„ðt™ ¨çÚc²‹„}æì-Ëðo …ŒtÚttuo™u yL‚rhût{tk …ntU[tz™th y™u
±æ…ç…„}æì [±æ…-] yÚtto‚T ÞwØ™u S‚tz™th ¼tir‚f yÂø™ Au, ‚u™u ¨}}ææ<Á}æ-Ëthe he‚u þwØ fhwk Awk.
Þ¿t{tk «Þwõ‚ su yÂø™Úte Îï±ï|²:-rŒÔÞ Ëw¾ŒtÞf …qðtuoõ‚ ðËw ð„uhuÚte Ëw¾ {txu Ý}æ:-yíÞk‚
{Äwh ©uc s÷ ‚Útt çЄë|²:-…t÷™ fh™the ðËk‚ ð„uhu }‚wytu Au ‚u™t îtht ythtuøÞ {txu S±{æ-
y{]‚Y… yL™ ÚttÞ Au, ‚u ¨é²}æï-ƒ¤ ‚Útt …ht¢{ yt…™th Au, ‚u Þ¿tÚte }æï-{tht {txu …ý |æê²æS„}æì-
ƒ¤ y™u …ht¢{ yt…™th ƒ™u. (7)
¼tðtÚto : Eïh W…Œuþ fhu Au fu - {™w»Þu …qðo {kºt{tk ðŠý‚ yÂø™™u {wÏÞ ËtÄ™ ƒ™tððtu
òuEyu. fthý fu yÂø™ W…h sðt™t Mð¼tððt¤tu ntuðtÚte Ëðo …ŒtÚttuo™tu AuŒf Au. Þt™ y™u y†tu{tk
yÂø™™tu rðrÄ…qðof W…Þtu„ fhðtÚte ‚u þe½ú „r‚ y™u rðsÞ™tu nu‚w ƒ™e™u, }‚wytu îtht rŒÔÞ
…ŒtÚttuo™u rËØ fhe™u, yL™-s÷™u þwØ fhe™u Ëw¾ŒtÞf ƒ™tðu Au, yu{ òýðwk òuEyu. (7)
•S∑§fiãŸ◊l Œflèÿ˘•ÊÖÿö ‚¢Á÷˝fiÿÊ‚◊æ˜UÔ®ÁÉÊ˝fiáÊÊ ÁflcáÊÊ ◊Ê àflÊflfi∑˝§Á◊·¢
fl‚Èfi◊ÃË◊ÇŸ à ¿UÊÿÊ◊ȬfiSÕ·¢ ÁflcáÊÊ SÕÊŸfi◊‚ËÃ˘ßãº˝Êfi flËÿ~¸◊∑ΧáÊÊŒÍÆäfl~ʸ-
˘äfl⁄U˘•ÊSÕÊfiØÔH 8H
…ŒtÚto : nwk Îï±ï|²:-W¥t{ Ëw¾tu™e «tr {txu su ¥SÜU‹Ý}æì-r™ù÷ Ëw¾ŒtÞf ¥æÁ²}æì-½]‚ ð„uhu
©uc …ŒtÚto Au ‚u™u ¥¢çÍæí‡ææ-„r‚ ËtÄ™Y… yÂø™ îtht ¥l-yts ¨¢ç|æí²æ¨}æì-Äthý fhwk y™u y±æ-
‚u™tu nwk }ææ-¥±ÜíUç}æ¯}æì-…rhíÞt„ ™ fhwk.
nu yÂø™ s„Œeïh ! „ï-yt…™tu ±¨é}æ„è}æì-…ŒtÚto Œt‚t Àæ²æ}æì-yt©Þ™u ©ÐSƒï¯}æì-«t fhwk.
su yu ¥xÝï-yÂø™ ç±c‡ææï:-Þ¿t™t SƒæÝ}æì-r™ðtË™wk MÚtt™ ¥ç¨-Au, ‚u™u …ý ±¨é}æ„è}æì-W¥t{
…ŒtÚto Œt‚t Àæ²æ}æì-yt©Þ™u nwk ©ÐSƒï¯}æì-«t ÚtE™u Þ¿t™u rËØ fhwk. ‚Útt su ªŠ±ü:-ytftþ y™u
¥Š±Ú:-Þ¿t-yÂø™{tk hnu™th ¥æ-Ëðo he‚u ¥Sƒæ„ì-ÂMÚt‚ hnu Au, ‚u™u §‹Îí:-ËqÞo y™u ðtÞw Äthý
fhe™u ±è²ü}æì-ðeh …whw»t™tk f{o yÚtðt …ht¢{ ¥ÜëU‡ææï„ì-ƒ™tðe Œu Au. (8)
¼tðtÚto : Eïh W…Œuþ yt…u Au fu - su …qðtuoõ‚ Þ¿t îtht yL™ y™u s÷ þwØ ÚtE™u yrÄf
{tºtt{tk Wí…L™ ÚttÞ Au, suÚte ‚u Þ¿t™u rËØ fhðt {txu {™w»Þtuyu yrÄf Ët{„úe yufºt fhðe òuEyu.
su{ nwk Ëðoºt ÔÞt…f Awk, {the yt¿tt™wk fŒe …ý WÕ÷k½™ ™ fhðwk òuEyu. su y™ufrðÄ Ëw¾tu™u
yt…™th {tht yt©Þ™u „úný fhe™u yÂø™{tk su Þ¿t fhðt{tk ytðu Au, su™u ËqÞo …tu‚t™tk rfhýtuÚte
Ëqû{ fhe™u ðtÞw™e ËntÞ‚tÚte W…h ¾U[e™u W…h {u½{kz÷{tk MÚttr…‚ fhu Au, Vhe íÞtkÚte ¼qr{
…h …tzu Au, suÚte ¼qr{{tk {nt™ …ht¢{ - þÂõ‚ Wí…L™ ÚttÞ Au; ‚u Þ¿t™wk ËŒt y™wct™ fhðwk
òuEyu. (8)
•ÇŸ fl„ʸòÊ¢ flŒÍƸàÿõ◊flfiÃÊ¢ àflÊ¢ lÊflÊfi¬ÎÁÕflˢ•fl àfl¢ lÊflÊfi¬ÎÁÕflË
|Sflfic≈U∑Χgflèÿ˘ßãº˝˘•ÊÖÿfiŸ „UÁfl·Êfi ÷ÍÆàSflÊ„UÊ ‚¢ ÖÿÊÁÃfi·Ê ÖÿÊÁÃfi—H 9H
40 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-…h{uïh ! su læ±æÐë烱è-«ftþ{Þ ËqÞo÷tuf y™u …]rÚtðe Þ¿t™e ¥±„æ}æì-
hûtt fhu Au, ‚u™e y±}æì-yt… ±ï:-hûtt fhtu. su{ yu ¼tir‚f yÂø™ ãæï~æ}æì-Þ¿t y™u Îêy²}æì-Œq‚f{o
læ±æÐë烱è-«ftþ{Þ ËqÞo÷tuf y™u …]rÚtðe™wk hûtý fhu Au, ‚u{ nu ¼„ðt™T ! Îï±ï|²:-rðît™tu {txu
çS±cÅÜëU„ì-‚u™e RåAt™wËth W¥t{ Rü ftÞtuo {txu yt… y{the ¥±-hûtt fhtu.
su{ yu ¥æÁ²ïÝ Þ¿t y™u yÂø™ ntu{ðt ÞtuøÞ ½]‚ ð„uhu W¥t{ …ŒtÚttuo ã籯æ- ËkMf]‚ yÚtto‚T
Ëthe he‚u þwØ fhu÷ ntu{™tk ÿÔÞtu fuËh ð„uhu …ŒtÚttuo y™u Á²æï焯æ-«ftþÞwõ‚ ÷tuftu™e ËtÚtu
Á²æïç„:-«ftþ{Þ rfhýtuÚte çS±cÅÜëU„ì-ƒnw s Rüfthe §‹Îí:-ËqÞo÷tuf …ý læ±æÐë烱è-y{tht
LÞtÞ ‚Útt …]rÚtðe™t htßÞ™e hûtt fh™th ¥|æê„ì-ƒ™u Au, ‚u{ yt… Á²æïç„:-rð¿tt™Y… ßÞtur‚™t
Œt™Úte y{the ¥±-hûtt fhtu. yu{ S±æãæ-ðuŒðtýe yu f‚oÔÞ-f{o™tu W…Œuþ fhu Au. (9)
¼tðtÚto : Eïhu {™w»Þtu™u ðuŒtu{tk W…Œuþ yt…u÷ Au fu {™w»Þtu îtht su-su yÂø™, …]rÚtðe, ËqÞo
‚Útt ðtÞw ð„uhu …ŒtÚttuoÚte yÂø™ntuºt y™u Œq‚f{o™u f{o™t r™r{¥t {t™e™u fhðt{tk ytðu Au, ‚u f{o
RÂåA‚ Ëw¾ yt…™th ntuÞ Au. ytX{tk {kºt{tk Þ¿t™t ËtÄ™ fnu÷ ‚u™wk V¤ ™ð{tk {kºt{tk «ftrþ‚
fhu÷ Au. (9)
◊ÿËŒÁ◊ãº˝˘fi ßÁãº˝ÿ
¢ ŒfiœÊàflS◊ÊŸ˜Ô ⁄UÊÿÊfi ◊ÉÊflÊfiŸ— ‚øãÃÊ◊˜–Ô •S◊Ê∑§fiö ‚ãàflÊÁ‡Ê·fi—
‚àÿÊ Ÿfi— ‚ãàflÊÁ‡Ê·˘©U¬fi„ÍUÃÊ ¬ÎÁÕflË ◊ÊÃʬ ◊Ê¢ ¬ÎfiÁÕflË ◊ÊÃÊ uÔUfiÿÃÊ◊|ÇŸ⁄UÊÇŸËfiœ˝ÊÃỖ
SflÊ„UÊfiH 10H
…ŒtÚto : §‹Îí:-…h{uïhu }æç²-{tht{tk §Î}æì-«íÞût §ç‹Îí²}æì-yiïÞo™e «tr™tk r[ötu Au, ‚u
…h{uïhu …tu‚t™t ¿tt™Úte òuÞtk Au y™u «ftrþ‚ fÞtO Au ‚Útt Ëðo Ëw¾tu™u rËØ fh™tht rðît™tu™u
«Œt™ fÞtO Au. su™u RLÿ yÚtto‚T rðît™tu «er‚…qðof Ëuð™ fhu Au ‚u™u ‚Útt Úæ²:-rðãt, Ëwðýo y™u
[¢ð‚eo htßÞtrŒ Ëk…r¥t™u Î{æ„é-r™íÞ MÚtt…™ fhu.
…h{uïh™e f]…t y™u y{tht …whw»ttÚtoÚte }æÍæ±æÝ:-su{tk rð…w÷ Ä™, htßÞtrŒ …ŒtÚttuo rðã{t™
Au, ‚u™u y{u …qýo yiïÞoÞwõ‚ Ëk…r¥t™u «t fheyu, ‚u{ Ä™ Ý:-y{u …htu…fth fh™tht Ä{toí{t
÷tuftu™u ¨™‹„æ}æì-«t ÚttÞ y™u yt he‚u ¥S}ææÜU}æì-y{u …htu…fth fh™tht Ä{toí{t™e ¥æçàæ¯:-
ft{™t ¨y²æ:-rËØ ¨‹„é-ÚttÞ ‚Útt ‚u he‚u Ý:-y{the ¥æçàæ¯:-LÞtÞ…qðof™e RåAtÞwõ‚ r¢Þtytu
¨y²æ:-rËØ ¨‹„é-ÚttÞ.
yu he‚u }ææ„æ-Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût™e rËrØ™u {tLÞ fh™the rðãt y™u Ðë烱è-yíÞk‚
Ëw¾fthe ¼qr{ Au, ©Ðãê„æ-su™u htßÞ ð„uhu Ëw¾ {txu {™w»Þ ¢{Úte «t fhu Au, ‚u }ææ}æì-Ëw¾™e
RåAt fh™th {™u ©Ðu²„æ}æì-Ëthe he‚u W…Œuþ fhu Au.
{U y™wct™ fhu÷ yu ¥çxÝ:-¼tir‚f yÂø™™u ¥æxÝè{íæ„ì-ƒ¤‚ý ð„uhu «ßðr÷‚ fhu Au, ‚u
y{tu™u ðtkrA‚ Ëw¾tu yt…™th ƒ™e™u Ý:-y{tu™u Ëw¾ yt…™th ƒ™u. fthý fu yu he‚u Ëthe he‚u
ntu{™u «t ÚtE™u RÂåA‚ ftÞtuo™u rËØ fh™th Au. S±æãæ-Ëðo {™w»Þtu {txu yt Þ¿tf{o fhðt™tu
41 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ðuŒðtýe W…Œuþ yt…u Au. (10)
¼tðtÚto : su {™w»Þ …whw»ttÚteo y™u Eïh™tu W…tËf Au, ‚u s MðåA {™, ©uc ‚Útt W¥t{ Ä™
y™u ËíÞ ft{™t «t fhu Au; yLÞ ™nª.
Ëðo™u {t™ yt…ðt™t fthýu yt {kºt{tk …]rÚtðe þçŒÚte ¼qr{ y™u rðãt «ftrþ‚ fhu÷ Au.
Ëðuo ‚u ƒk™uÚte ËŒt W…fth fhu. yuðtu Eïhu yt {kºt{tk W…Œuþ fhu÷ Au.
™ð{tk {kºt îtht, rËØ fhðt{tk ytðu÷ yÂø™ ð„uhu …ŒtÚttuoÚte Rü Ëw¾tu™e «tr™tu W…Œuþ
fhu÷ Au. ‚u yt Œþ{tk {kºt îtht …ý «ftrþ‚ fhu÷ Au. (10)
©U¬fi„ÍUÃÊ lÊÒ|c¬Ãʬ ◊Ê¢ lÊÒÁc¬ÃÊ uÔUfiÿÃÊ◊|ÇŸ⁄UÊÇŸËfiœ˝ÊÃ˜Ô SflÊ„UÊfi– ŒflSÿfi
àflÊ ‚ÁflÃÈ— ¬˝fi‚flõ˘|‡flŸÊfi’ʸ„ÈUèÿʯ ¬ÍÆcáÊÊ „USÃÊfièÿÊ◊˜Ô– ¬˝ÁÃfiªÎˆÔUÊêÿÇŸc≈˜flÊSÿ~Ÿ
¬˝Ê‡ŸÊfiÁ◊H 11H
…ŒtÚto : {tht îtht su læñ:-«ftþMðY… çЄæ-Ëðo…t÷f Eïh™e ©Ðãê„:-W…tË™t fh™th }ææ}æì-
Ëw¾tu…¼tu„ fh™th {™u ©Ðu²„æ}æì-Ëthe he‚u Mðefthtu.
yu he‚u su læñ:-«ftþMðY… çЄæ-Ëðo W¥t{ W¥t{ r¢Þtytu™t …t÷f ËqÞo÷tuf {™u ©Ðãê„:-
r¢Þt{tk «Þwõ‚ fh™th }ææ}æì-Ëðo Ëw¾™t ¼tuõ‚t {™u rðãt - ¿tt™ ©Ðu²„æ}æì-«Œt™ fhu Au.
su ¥çxÝ:-sXhtÂø™ S±æãæ-Ëtht ¼tus™™u ¥æxÝè{íæ„ì-WŒh{tk …[tðe Œu Au. ‚uÚte nwk Îï±S²-
yt™kŒŒtÞf ¨ç±„é:-Ëðo s„‚™u Wí…L™ fh™th …h{uïhu Ðí¨±ï-Wí…L™ fhu÷ ËkËth{tk rðã{t™
Au, y±æ-‚u, Wõ‚ ¼tu„™u ¥çEÝæï:-«tý y™u y…t™™t Ïææãé|²æ}æì-ytf»toý y™u Äthý „wý - þÂõ‚
îtht ‚Útt Ðêc‡æ:-…wrüfthf Ë{t™ ðtÞw™t ãS„æ|²æ}æì-þtuÄ™ y™u þheh™t «íÞuf yk„{tk …ntU[tzðt™t
„wýtuÚte Ðíç„xæëØæç}æ-Ëthe he‚u - r™íÞ „úný fhwk Awk.
„úný fhe™u ¥xÝï:-«ßðr÷‚ ¼tir‚f …t[f yÂø™{tk …ftðe™u y±æ-‚u ¼ûÞ …ŒtÚto™u ¥æS²ïÝ-
…tu‚t™t {w¾Úte ÐíæàÝæç}æ-Ëthe he‚u ¼tus™ fhwk Awk. (11)
¼tðtÚto : {™w»Þu …tu‚t™t ytí{t™e þwrØ {txu y™k‚ rðãt™t «ftþf …h{uïh™e r™íÞ W…tË™t
fhðe òuEyu. ‚Útt rðãt™e rËrØ {txu ™uºttuÚte Ëthe he‚u òuE™u ËkMfth fhu÷ «{týÞwõ‚ ¼tus™
r™íÞ fhðwk òuEyu.
Eïh îtht ËkËth{tk Wí…L™ …ŒtÚttuoÚte su Ëðo «fth™t ¼tu„ rËØ - «t ÚttÞ Au, ‚u™u rðãt
‚Útt Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnth ËtÚtu MðÞk ¼tu„ððt òuEyu ‚Útt yLÞtu™u ¼tu„ðtðt òuEyu.
…qðo {kºtÚte …]rÚtðe …h rðãt îtht «t Út™th ‚Útt {t™ nu‚w su …ŒtÚto fnu÷ Au, ‚u™tu Ëðuoyu
Ä{o y™u ÞwÂõ‚…qðof W…¼tu„ fhðtu òuEyu. yu ðt‚ yt {kºt{tk «r‚…trŒ‚ fhðt{tk ytðu÷ Au. (11)
∞Æâ Ãfi Œfl ‚ÁflÃÿ¸ôÊ¢ ¬˝Ê„ÈUÆ’¸Î„US¬Ãfiÿ ’˝rÊÔáÊfi– ßfi ÿôÊ◊fifl ßfi ÿôʬfi$à ß
42 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
◊Ê◊fiflH 12H
…ŒtÚto : nu Îï±-rŒÔÞ Ëw¾ y™u ©uc „wýtu™t Œt‚t ! ¨ç±„:-Ëf÷ yiïÞo™t rðÄt‚t s„Œeïh !
ðuŒ y™u rðît™ yt…™tÚte «ftrþ‚ ÚtÞu÷ »„}æì-yu …qðtuoõ‚ Þ¿t™u Ðíæãé:-Ëthe he‚u fnu Au. suÚte
ÏæëãSЄ²ï-{n¥t{ ðuŒðtýe™wk …t÷™ fh™th Ïæíræ‡æï-[thuÞ ðuŒtu™t yæÞÞ™Úte suýu ƒúñt™e …Œðe
«t fhu÷ Au, ‚u rðît™™u Ëw¾ y™u ©uc yrÄfth «t ÚttÞ Au.
yu ²¿æ}æì-Þ¿t ËkƒkÄe Ä{to™wct™Úte ²¿æÐç„}æì-Þ¿t fh™tht y™u Ëðo «týeytu™u Ëw¾ yt…™th
rðît™ y™u ‚u rðãt-Ä{oY… «ftþ îtht }ææ-{the …ý ¥±-hûtt fhtu. (12)
¼tðtÚto : Eïhu Ë]rü™t ythk¼{tk rŒÔÞ „wýðt™ yÂø™, ðtÞw, ytrŒíÞ y™u ykr„ht ™t{f
}r»tytu™u [thu ðuŒtu™t W…Œuþ îtht Ëðo {™w»Þtu™u rðãt «trÂsLÞ Ëw¾ {txu Þ¿t™t y™wct™™e
rðrÄ ƒ‚tðe Au, suÚte Ëðo™e hûtt ÚttÞ Au.
fthý fu rðãt y™u þwrØ r¢Þt rð™t ftuE™u …ý Ëw¾ ‚Útt hûtý «t ÚtE þf‚tk ™Úte. ytÚte
Ëðuoyu …hM…h «u{ {txu ‚u™e «Þí™…qðof ð]rØ y™u hûtt fhðe òuEyu.
su yr„Þth{tk {kºt îtht Þ¿t V¤ y™u W…¼tu„™tu W…Œuþ fhu÷ Au, ‚u™tu «ftþ Eïhu s fhu÷
Au, ‚u{ ¿tt‚ ÚttÞ Au. (12)
◊ŸÊfi ¡ÍÆÁáȸӷÃÊ◊ÊÖÿfiSÿ ’΄US¬ÁÃfiÿ¸ôÊÁ◊◊¢ ÃfiŸÊàflÁ⁄UCU¢ ÿôÊö‚Á◊◊¢ ŒfiœÊÃÈ–
Áfl‡flfi ŒflÊ‚fi˘ß„U ◊ÊfiŒÿãÃÊ◊Ê3ê¬˝ÁÃfiDÔUH 13H
…ŒtÚto : …êç„:-{thwk yíÞk‚ ðu„Úte f{tuo{tk ÔÞt }æÝ:-{™™þe÷ y™u ¿tt™«tr™wk ËtÄ™ {™
¥æÁ²S²-Þ¿t Ët{„úe™wk …鯄æ}æì-«er‚…qðof Ëuð™ fhu.
ÏæëãSÐç„:-{nt™ «f]r‚ y™u «ftþ ð„uhu™t hûtf s„Œeïh su §}æ}æì-yt «íÞût y™u y«íÞût
¥çÚcÅ}æì-y®nË™eÞ ²¿æ}æì-Ëw¾Y…e Þ¿t™tu „Ýæï„é-rðM‚th fhu §Î}æì-yt Þ¿t ¥çÚcÅ}æì-íÞtßÞ ™Úte.
²¿æ}æì-su y™wct™ fhðt ÞtuøÞ rð¿tt™™e «trÂY… Þ¿t Au, ‚u™u ¨‹Î{æ„é-Ëthe he‚u „úný fhtðu.
nu ç±Eï Îï±æ¨:-Ëðo rðît™tu ! ‚{u …t÷™ fhðt ÞtuøÞ ‚u ƒk™u Þ¿t™tu rðM‚th fhe™u §ã-yt
ËkËth yÚtðt yt…ýtk {™{tk }ææβ‹„æ}æì-yt™krŒ‚ Úttytu.
nu ¥æï3}æì-ytukfth yÚto s„Œeïh ! yt… ÏæëãSÐç„:-«f]r‚ ð„uhu™wk …t÷™ fh™th §ã-yt ËkËth{tk
yÚtðt rðît™tu™t ÓŒÞ{tk Ðíç„cÆ-f]…t fhe™u Þ¿t yÚtðt ðuŒrðãt™e MÚtt…™t fhtu. (13)
¼tðtÚto : Eïh yt¿tt yt…u Au fu - nu {™w»Þtu ! ‚{thwk {™ þw¼ ftÞtuo{tk «ð]¥t ÚttÞ. {tht îtht
ËkËth{tk su Þ¿t fhðt™e yt¿tt yt…wk Awk, ‚u™wk y™wct™ fhe™u MðÞk Ëw¾e ƒ™tu ‚Útt yLÞ™u Ëw¾e
fhtu.
ytu{T yu …h{uïh™wk ™t{ Au. su{ r…‚t y™u …wºt™tu r«Þ ËkƒkÄ Au, ‚u{ Rïh ËtÚtu ytukfth™tu
ËkƒkÄ Au.
43 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
þw¼ f{tuo rð™t ftuE™e …ý «r‚ct - ËL{t™ ÚtE þf‚wk ™Úte. ytÚte Ëðo {™w»Þtuyu yÄ{o™tu
íÞt„ fhe™u Ä{oftÞtuo™wk Ëuð™ fhðwk òuEyu, suÚte ËkËth{tk yrðãtY…e ykÄfth™wk r™ðthý ÚtE™u
rðãtY…e ËqÞo «ftrþ‚ ÚttÞ.
ƒth{tk {kºt{tk su Þ¿t™tu W…Œuþ fhu÷ n‚tu, ‚u™t y™wct™Úte Ëðo™u ËL{t™ y™u Ëw¾ «tÂ
ÚttÞ Au, ‚u yt {kºt îtht «ftrþ‚ fhðt{tk ytðu÷ Au. (13)
∞Æ·Ê Ãfi˘•ÇŸ ‚Á◊ûÊÿÊ flœ¸Ó®Sfl øÊ øfi åÿÊÿSfl–
fl*œ·Ë◊Á„Ufi ø flÿ◊Ê øfi åÿÊÁ‚·Ë◊Á„U–
•ÇŸfi flÊ¡Á¡mÊ¡¯ àflÊ ‚‚ÎÆflÊú ‚¯ flÊ¡Á¡Ãö‚ê◊Êfi|Ö◊¸H 14H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-…h{uïh ! „ï-yt…™e su »¯æ-yt ¨ç}æ„ì-Ëthe he‚u …ŒtÚttuo™t „wýtu™u «ftrþ‚
fh™the ðuŒrðãt Au, „²æ-‚u rðãt îtht y{u fhu÷e M‚wr‚™u «t fhe™u yt… r™íÞ ±{üS±-y{tht
¿tt™{tk ð]rØ fhtu. ™-yu y™u ‚u ðuŒrðãtÚte y{the …ý r™íÞ ð]rØ fhtu.
nu ¼„ð™T ! yu he‚u yt…™t „wýtu™u òý™tht y{u ÷tuftuÚte ™-…ý «ftrþ‚ ÚtE™u yt… ¥æ
Œ²æ²S±-y{tht ytí{t{tk …ý ð]rØ™u «t fhtðtu. yu he‚u y{the …ý ð]rØ fhtu.
nu ¼„ð™T ! ¥xÝï-rð¿tt™ MðY… y™u rðsÞ «Œt™ fh™th, ±æ…ç…„ì-Ëðo™t ðu„™u S‚™th
…h{uïh ! ±æ…}æì-¿tt™ MðY…, ¨¨ë±æ¢¨}æì-Ëðo™u òý™th y±æ-yt…™e ±<{¯è}æçã-M‚wr‚ytuÚte ð]rØ™u
«t fhu. ™-y™u yt… f]…t fhe™u y{™u …ý Ëðo™t ðu„™t rðsu‚t, ¿tt™ðt™ - Ëðo™t {™™t
¿tt‚t fhtu, su{ ±²}æì-y{u ¥æ + Œ²æ稯è}æçã-yt…™e yrÄf{tk yrÄf M‚wr‚ fheyu, ‚u{ yt…
…ý y{thtk Ëðo ©uc „wýtu y™u Ëw¾tu™e ¥æŒ²æ²S±-ð]rØ fhtu. y{u yt…™t yt©Þ™u «t ÚtE™u
yt…™e yt¿tt™t …t÷™ îtht ¨}}ææçÁ}æü-Ëthe he‚u þwØ ƒ™eyu.
rî‚eÞ yÚto : su »¯æ-yt ¥xÝï-¼tir‚f yÂø™ Au, „ï-‚u™u ¨ç}æ„ì-Ëthe he‚u «Œe fh™th
ftctrŒ Ë{qn Au. ‚uÚte „²æ-yu yÂø™™e ±{üS±-ð]rØ y™u ¥æŒ²æ²S±-…rh…qýo …ý ÚttÞ Au. y{u
y±æ-‚u ±æ…}æì-ðu„ðt™ y™u ¨¨ë±æ¢¨}æì-rþÕ…rðãt™t „wýtu™u «t fhðt ‚Útt ±æ…ç…„}æì-Ëk„út{™u
S‚ðt™t ËtÄ™Y… yÂø™™e rðãt™e ð]rØ {txu yrÄf ±<{¯è}æçã-ð]rØ fheyu Aeyu. ™-y™u
¥æŒ²æ稯è}æçã-f÷tytu{tk …rh…qýo …ý fheyu Aeyu. suÚte yu yÂø™ rþÕ…rðãtÚte rËØ fhu÷
rð{t™trŒ Þt™tu îtht ðu„Þwõ‚, rþÕ…rðãt™t ¿tt‚t ‚Útt Ëk„út{{tk rðsu‚t y{™u rðsÞ-«Œt™Úte
ð]rØ fhu Au; y±æ-‚uÚte y{u yu yÂø™™tu ¨}}ææ<Á}æ-Ëthe he‚u «Þtu„ fheyu Aeyu.
¼tðtÚto : yt {kºt{tk ‘±{üS±’ y™u ‘Œ²æ²S±’ ‚u ƒu r¢Þt…Œtu ytŒh {txu òýðtk òuEyu. su
{™w»Þ …h{uïh™e yt¿tt™wk …t÷™ ‚Útt r¢Þt-ftiþ÷{tk WL™r‚ fhu Au, ‚u rðãt{tk Ëðo™u yt™krŒ‚
fhe™u, Œwü þºtwytu™u S‚e™u, þwØ ƒ™e™u, Ëw¾™u «t fhu Au. yLÞ yt¤Ëw {™w»Þ ™nª.
{kºt{tk ytðu÷t [th ‘™’ …ŒtuÚte yu{ òýðwk òuEyu fu Eïh™e Ä{to™wfq¤ yt¿tt MÚtq÷ y™u
44 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëqû{ ¼uŒÚte y™uf «fth™e Au. ‚Útt r¢Þtftkz{tk f‚oÔÞ f{o …ý y™uf «fth™tk Au.
‚u{tk {kºt{tk su ðuŒrðãt™wk «r‚…tŒ™ fhu÷ Au, ‚uÚte Ëw¾ «tr {txu Þ¿t™wk rðÄt™ fhu÷ Au.
yt {kºt{tk yu ðuŒrðãt îtht yu he‚u …whw»ttÚto fhðt™wk «r‚…tŒ™ fhu÷ Au. (14)
•ÇŸË·Ê◊ÿ fi ÊL §|îÊÁÃ◊ŸÍîÊ·fi ¢ flÊ¡fiSÿ ◊Ê ¬˝‚ fl Ÿ ¬˝Ê„ UÊÁfi ◊– •ÇŸË·Ê◊ÊÒ Ã◊¬fiŸŒÈ ÃÊ¢
ÿÊ˘õ S◊ÊŸ˜Ô m|c≈U ÿ¢ øfi flÿ¢ Ámc◊Ê flÊ¡fiSÿÒŸ¢ ¬˝‚fl Ÿ ʬʄfi UÊÁ◊– ßãº˝ÊÇ ãÿÊL§|îÊÁÃ◊ŸÍîÊ·fi
flÊ¡fi S ÿ ◊Ê ¬˝ ‚ fl Ÿ ¬˝ Ê „ UÊfi Á ◊– ß ã º˝ Ê Ç ŸË Ãfi ◊ ¬ŸÈ Œ ÃÊ¢
ÿÊ˘S◊ÊŸ˜Ô m|c≈U ÿ¢ øfi flÿ¢ Ámc◊Ê flÊ¡fiSÿÒŸ¢ ¬˝‚flŸÊ¬Êfi„UÊÁ◊H 15H
…ŒtÚto : nwk ¥çxݯæï}æ²æï:-«rËØ ¼tir‚f yÂø™ y™u [kÿ÷tuf™t ©çÁ…ç„}æì-Œw:¾ŒtÞf þºtwytu™u
¥ÝéÁ…ï¯}æì-y™w¢{Úte S‚wk y™u ±æ…S²-ÞwØ™t Ðí¨±ïÝ-Wí…tŒ™Úte rðsÞ fh™th™u }ææ-{™u …tu‚t™u
Ðíæïãæç}æ-Ëthe he‚u þwØ ‚ftuoÚte ËkÞwõ‚ fhwk.
su {thtÚte Ëthe he‚u rðãt îtht r¢Þt - fwþ¤‚t{tk ËkÞwõ‚ fhu÷ ¥xÝè¯æï}ææñ-Wõ‚ yÂø™ y™u
[kÿ÷tuf Au, ‚u ²:-su yLÞtÞfthe Œwü {™w»Þ ¥S}ææÝì-LÞtÞ fh™tht y{u ÷tuftuÚte mïçcÅ-þºtw¼tð
ht¾u Au. ²¢ ™-y™u su yLÞtÞftheÚte ±²}æì-y{u LÞtÞtÄeþ ÷tuftu çmc}æ:-rðhtuÄ fheyu Aeyu, „}æì-
‚u þºtw y™u htu„tu™u ¥ÐÝé΄æ}æì-Œqh fheyu.
nwk »Ý}æì-yu Œwü þºtw™u ±æ…S²-Þt™ ðu„trŒ „wýtuÚte Þwõ‚ Ëu™t™t Ëk„út{™e Ðí¨±ïÝ-Ëthe he‚u
«uhýtÚte ¥Ðæïãæç}æ-Œqh fhwk Awk.
nwk §‹Îíæx‹²æï:-ðtÞw y™u rðãw‚TY… yÂø™™e ©çÁ…ç„}æì-rðãtÚte Ëthe he‚u Wíf»to™u ¥ÝêÁ…ï¯}æì-
y™w¢{Úte «t fhwk.
nwk ±æ…S²-¿tt™™e «uhýt îtht ðu„™e «tr™t Ðí¨±ïÝ-yiïÞo™t {txu Wí…L™ fhe™u ðtÞw y™u
rðãw‚T rðãt™u òý™th }ææ}æì-nwk …tu‚u r™íÞ Ðíæïãæç}æ-Ëthe he‚u ‚ftuo îtht Ëw¾tu™u «t fhwk.
{tht îtht W¥t{ he‚u rËØ fhu÷ §‹ÎíæxÝè-ðtÞw y™u rðãw‚T yÂø™ Au, ‚u ²:-su {q¾o {™w»Þ
¥S}ææÝì-y{u rðît™tu™tu mïçcÅ-y«er‚Úte ð‚uo Au; ™-y™u ²}æì-su {q¾oÚte ±²}æì-y{u rðît™tu çmc}æ:-
y«er‚ fheyu Aeyu; „}æì-‚u ðuh fh™th {qZ {™w»Þ™u ¥ÐÝé΄æ}æì-Œqh fheyu.
nwk …ý »Ý}æì-yu™u ±æ…S²-rð¿tt™™t Ðí¨±ïÝ-«ftþ îtht ¥Ðæïãæç}æ-©uc‚{ rþûtt yt…e™u þwØ
fhwk Awk. (15)
¼tðtÚto : Eïh W…Œuþ yt…u Au fu - Ëðo {™w»Þtuyu yt ËkËth{tk rðãt y™u ÞwÂõ‚Úte yÂø™
y™u s÷™t {u¤Úte, f÷t - ftiþ÷Úte ðu„ ytrŒ „wýtu™t «ftþÚte ‚Útt ðtÞw y™u rðãw‚T™e rðãtÚte
45 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëk…qýo Œrhÿ‚t™tu ™tþ y™u þºtwytu …h rðsÞ™e ËtÚtu ËwrþûttÚte {™w»Þtu™e {q¾o‚t™u Œqh fhe™u, rðî¥tt™u
«t fhtðe™u rðrðÄ Ëw¾tu™u MðÞk «t fhu ‚Útt yLÞtu™u «t fhtðu.
yt he‚u Ë{M‚ …ŒtÚto rðãtytu™u s„‚{tk «ftrþ‚ fhu. …qðo {kºt îtht su ftÞo «ftrþ‚ fhu÷
‚u™e yt {kºt îtht …wrü fhðt{tk ytðe Au. (15)
fl‚ÈfièÿSàflÊ L§º˝èÿfiSàflÊÁŒàÿèÿfiSàflÊ ‚¢¡ÊfiŸÊÕÊ¢ lÊflʬÎÁÕflË Á◊òÊÊflLfi§áÊÊÒ àflÊ
flÎc≈UKÊfiflÃÊ◊˜Ô– √ÿãÃÈÆ flÿÊÄÃöÁ⁄U„UÊfiáÊÊ ◊L§ÃÊ¢ ¬Î·fiÃ˪¸ë¿U fl‡ÊÊ ¬Î|‡Ÿfi÷ÍƸàflÊ ÁŒfl¯
ªë¿U ÃÃÊfi ŸÊ flÎ|c≈U◊Êflfi„U– øˇÊÈÆc¬Ê˘•fiÇŸ˘Á‚ øˇÊÈfi◊¸ ¬ÊÁ„UH 16H
…ŒtÚto : y{u ±¨é|²:-yÂø™ ytrŒ ytX ðËwytuÚte y±æ-‚u Þ¿t™u ‚Útt LÎíï|²:-yr„Þth hwÿtuÚte
y±æ-‚u Þ¿t™u y™u ¥æçÎy²ï|²:-ƒth {rn™tytuÚte y±æ-‚u r¢Þt Ë{qn™u r™íÞ W¥t{ ‚ftuoÚte òýeyu,
‚Útt Þ¿t îtht yu læ±æÐë烱è-ËqÞo«ftþ y™u ¼qr{ ¨¢…æÝæƒæ}æì-‚u™tÚte Wí…L™ Út™the rþÕ… rðãt,
rËØ fh™th Aeyu.
ç}æ~ææ±L‡ææñ-su r{ºt yÚtto‚T ƒtÌt «týðtÞw y™u ðhwý yÚtto‚T ytk‚rhf WŒt™ðtÞw su þheh{tk
hnu™th Au ‚u ±ëcÅìKæ-þwØ s¤™e ð»ttoÚte y±æ-ãtðt …]rÚtðe{tk ÂMÚt‚ ËkËth™e ¥±„æ}æì-hûtt fhu Au.
±²:-su{ …ûte …tu‚t™t {t¤t ƒtkÄu Au y™u ò‹„é-«t ÚttÞ Au, ‚u{ ‚u [„tÞºte ð„uh]u AkŒtu
îtht çÚãæ‡ææ:-Eïh…qsf y{u ÷tuftu y±æ-‚u AkŒtu îtht Þ¿t™wk y™wct™ fheyu Aeyu.
su Þ¿t{tk yt…u÷e ytnwr‚ ÐëçàÝ:-yk‚rhût{tk ÂMÚth ±àææ-þtu¼tÞ{t™ |æêy±æ-ÚtE™u }æL„æ}æì-
ðtÞw™t Ëk„Úte çα}æì-ËqÞo™t «ftþ™u xæÓÀ-«t ÚttÞ Au.
‚u „„:-íÞtkÚte Ý:-y{tht Ëw¾ {txu ±ëçcÅ}æì-ð»tto™u ¥æ±ã-Ëthe he‚u ðhËtðu Au. ‚u ð»tto™wk s÷
Ð믄è:-™Œe-™t¤t™u «t ÚttÞ Au.
suÚte yu ¼tir‚f yÂø™ ™ÿæécÐæ:-™uºttu™tu hûtf ¥ç¨-Au, ‚uÚte }æï-y{thtk ™ÿæé:-ƒtÌt y™u
ytk‚rhf [ûtw rð¿tt™™e Ðæçã-hûtt fhu Au. (16)
¼tðtÚto : ‘Ðíæïãæç}æ’ ‚Útt ‘¥Ðæïãæç}æ’ ‚u ƒu …Œtu™e y™wð]r¥t Au.
{™w»Þtu yÂø™{tk su ytnwr‚ yt…u Au, ‚u ðtÞw™t ËkÞtu„Úte {u½{kz÷{tk sE™u, ËqÞoÚte ¾U[u÷t
s÷™u þwØ fhe™u, Vhe íÞtkÚte …]rÚtðe …h ytðe™u yti»trÄytu™e …wrü fhu Au. ‚u ytnwr‚ytu ðuŒ{kºttu
îtht s yt…ðe òuEyu. suÚte ‚u™t V¤-¿tt™{tk r™íÞ ©Øt Wí…L™ Út‚e hnu.
yu yÂø™ ËqÞoY… ÚtE™u Ëðo™u «ftrþ‚ fhu Au, ‚uÚte òuðt™t ÔÞðnth™e hûtt ÚttÞ Au. yu ðËw
ð„uhuÚte rðãtY… W…fth „úný fhe™u, Œwü „wý ‚Útt Œwü «týeytu™wk r™íÞ r™ðthý fhðwk òuEyu.
yu s Ëðo™e …qò y™u Ëífth Au. …qðo {kºt{tk fnu Au ‚u s yt {kºt{tk rðþu»tY…u «ftrþ‚ fhu÷
Au. (16)
46 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÿ ¬fiÁ⁄UÁœ¢ ¬ÿ¸œfiàÕÊ˘ÇŸfi Œfl¬ÁáÊÁ÷fiªÈƸsÔ◊ÊfiŸ—– â Ãfi˘∞ÆÃ◊ŸÈÆ ¡Êcʯ ÷⁄UÊêÿ·
÷ûflŒfi¬øÃÿÊfiÃÊ˘•ÇŸ— Á¬˝ÿ¢ ¬ÊÕÊ˘¬ËfiÃ◊˜ÔH 17H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-Ëðoºt ÔÞt…f Eïh ! yt… Îï±Ðç‡æç|æ:-rŒÔÞ„wýÞwõ‚ rðît™tu™e M‚wr‚ytuÚte
xæés}ææÝ:-Ëthe he‚u yt…™t „wýtu™t ðýo™™u «t ÚtE™u ²}æì-‚u „wýtu™u y™wfq¤ …æï¯}æì-«er‚…qðof
Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ ÐçÚç{}æì-«¼w‚t™u вü{yƒæ:-r™hk‚h Äthý fhtu Atu. „}æì-yt…™e «¼w‚t™u §„ì-
s »¯:-nwk ¥Ýé|æÚæç}æ-…tu‚t™t ÓŒÞ{tk Äthý fhwk Awk.
nwk y±„ì-yt…™tÚte }ææ-¥Ð™ï„²æ„ñ-fŒe «r‚fq¤ ™ ƒ™wk. ¥xÝï-s„Œeïh ! yt…™e Ë]rü{tk
{U su çÐí²}æì-«er‚fthf Ðæƒ:-þheh™e hûtt fh™th yL™ ¥Ðè„}æì-„úný fhu÷ Au, ‚u™tÚte …ý fŒe
}ææ-¥Ð™ï„²æ„ñ-«r‚fq¤ ™ ƒ™wk.
rî‚eÞ yÚto : nu s„Œeïh ! „ï-yt…™e Ë]rü{tk »¯:-su ¥xÝï-¼tir‚f yÂø™ y™u Îï±Ðç‡æç|æ:-
rŒÔÞ„wýÞwõ‚ …]rÚtðe ð„uhu …ŒtÚttuo xæés}ææÝ:-Ëthe he‚u Mðefth fhu÷ ²}æì-su ÐçÚç{}æì-rðãtrŒ „wýtu
y™u …æï¯}æì-«er‚…qðof ÞtuøÞ f{o™u вü{yƒæ:-Ëðo «fthÚte Äthý fhu Au, „ç}æ„ì-‚u™u nwk ¥Ýé|æÚæç}æ-
‚u™e …ùt‚T Mðefth fhwk Awk. y™u ‚uÚte fŒe …ý }ææ-¥Ð™ï„²æ„ñ-«r‚fq¤ ƒ™‚tu ™Úte.
{U su ¥xÝï:-yu yÂø™™t ËkƒkÄÚte çÐí²}æì-«er‚fthf y™u Ðæƒ:-þheh™e hûtt fh™th yL™
¥Ðè„}æì-„úný fhu÷ Au, ‚u™u nwk …æï¯}æì-yíÞk‚ «er‚…qðof r™íÞ ¥Ýé|æÚæç}æ-¢{Úte «t fhwk Awk. (17)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu «íÞuf …ŒtÚttuo{tk ÔÞt…f hne™u ‚u™u Äthý fh™th, rðît™tu îtht M‚wr‚
fhðt ÞtuøÞ Eïh Au, ‚u™e r™íÞ «er‚…qðof W…tË™t fhðe òuEyu, suÚte ‚u™e yt¿tt …t÷™ fhðtÚte
r«Þ Ëw¾ «t ÚttÞ Au.
Eïhu «ftþ, Œtn ‚Útt ðu„ ð„uhu „wýtuÚte Þwõ‚ {qŠ‚{t™ ÿÔÞtu{tk ÔÞt…f yÂø™ h[u÷ Au.
{™w»Þ ‚u™tu f÷t-ftiþ÷ ð„uhu{tk «Þtu„ fhe™u {™w»Þtuyu yÂø™Úte Ëðo ÔÞðnthtu™u rËØ fhðt òuEyu,
suÚte Ëðo Ëw¾ rËØ - «t ÚttÞ.
…qðo {kºt{tk su yÂø™™u ð»ttorŒ™tu ËtÄf fnu÷ Au, ‚u yÂø™™e yt {kºt{tk ÔÞt…f‚t ƒ‚tðu÷
Au. yt [ƒk™u {kºttu]{tk Ëk„r‚ Au. (17)
‚údfl÷ÊfiªÊ SÕ·Ê ’ÎÆ„UãÃfi— ¬˝SÃ⁄URDÔUÊ— ¬fiÁ⁄UœÿÊfi‡ø ŒflÊ—– ß◊Ê¢ flÊøfi◊Á÷
Áfl‡flfi ªÎÆáÊãÃfi˘•Ê‚lÊ|S◊Ÿ˜Ô ’*„UÁ·fi ◊ÊŒÿäflúSflÊ„UÊ flÊ≈˜UÔH 18H
…ŒtÚto : nu Ïæëã‹„:-MðÞk ð]rØ™u «t Út™th, ÐíS„ÚïcÆæ:-©uc LÞtÞ rðãtY…e ytË™{tk ÂMÚth
Út™th, ÐçÚ{ï²æ: Ëðo «fth™e Äthýt ƒwrØÞwõ‚, ™-y™u §}ææ}æì-yt «íÞût ±æ™}æì-[thu ðuŒtu™e
ðtýe™tu W…Œuþ fh™tht Îï±æ:-rðît™tu ! ‚{u §¯æ-…tu‚t™t ¿tt™Úte ¨¢d±|ææxææ:-½]‚ ytrŒ …ŒtÚttuo
ntu{ fh™th Sƒ-ƒ™tu.
S±æãæ-Ëthtk - {Äwh ð[™tuÚte ±æÅì-Ëw¾ «t fhtð™th r¢Þt™u «t ÚtE™u ¥çS}æÝì-«íÞût
47 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ïæ<ãç¯-¿tt™ y™u f{oftkz{tk }ææβŠ±}æì-yt™krŒ‚ ƒ™tu, ‚u{s yLÞ™u …ý yt™krŒ‚ fhtu.
yu s he‚u Wõ‚ ¿tt™™u f{oftkz{tk Wõ‚ ðtýe™e «þkËt fh‚tk ‚{u …tu‚t™t rð[thÚte W¥t{ ¿tt™™u
«t Út™the r¢Þt™u «t ÚtE™u Ïæëã‹„:-ð]rØ y™u ÐíS„ÚïcÆæ:-W¥t{ ftÞtuo{tk ÂMÚt‚ Út™th ç±Eï-Ëðo
Îï±æ:-©uc‚{ …ŒtÚto ÐçÚ{ï²æ:-Äthý fhtu ‚Útt yLÞtu™u Äthý fhtðtu y™u ‚u™e ËntÞ‚tÚte Wõ‚
¿tt™ y™u f{oftkz{tk ËŒt }ææβŠ±}æì-yt™kŒ …t{tu. (18)
¼tðtÚto : Eïh yt¿tt yt…u Au fu - su ÄtŠ{f y™u …whw»ttÚteo {™w»Þ ðuŒrðãt™t «[th{tk ‚Útt
©uc ÔÞðnth{tk r™íÞ «ð]¥t hnu Au, ‚u™u s {nt™ Ëw¾ «t ÚttÞ Au. …qðo{kºt{tk su yÂø™ þçŒÚte
Eïh y™u ¼tir‚f yÂø™Y… ƒu yÚto fnu÷ Au, ‚u™t îtht W…fth „úný fhðt™wk yt {kºt{tk sýtðu÷
Au. (18)
ÉÊÎÆÃÊøËfi SÕÊ œÈÿÊÒ¸Ó ¬ÊÃö ‚ÈÆêŸ SÕfi— ‚ÈÆêŸ ◊Êfi œûÊ◊˜Ô– ÿôÊ Ÿ◊fi‡ø Ã˘©U¬fi
ø ÿôÊSÿfi Á‡Êfl ‚|ãÃfiDÔUSfl |Sfl~CÔU ◊ ‚|ãÃfiDÔUSflH 19H
…ŒtÚto : su yÂø™ y™u ðtÞw {é²æñü-Þ¿t™t {wÏÞ yk„™u «t fhtð™th ™-y™u ¨é}Ýï-Ëw¾Y…
Sƒ-Au ‚Útt Íæë„æ™è-s÷™u «t fhtð™the r¢Þt fhtð™th Sƒ:-Au, su Ëðo s„‚™wk Ðæ„}æì-…t÷™
fhu Au, ‚u {thtÚte Ëthe he‚u W¥t{ r¢Þt - fwþ¤‚tÚte Þwõ‚ ÚtE }ææ-{™u - Þ¿t fh™th™u ¨é}Ýï-
Ëw¾{tk {œæ}æì-MÚtt…™ fhu Au.
su{ yt ²¿æ-s„Œeïh ™-‚Útt Ý}æ:-™{ú‚t yu ƒk™u „ï-‚tht çàæ±ï-fÕÞtý {txu ©Ð¨¢ç„cÆS±-
Ë{e… - …tËu hnu Au, ‚u{s }æï-{the …tËu …ý hnu Au. ytÚte su{ nwk Þ¿t™wk y™wct™ fhe™u ¨é}Ýï-
Ëw¾™u «t fhwk Awk, ‚u{ ‚{u …ý ‚u{tk ¨¢ç„cÆS±-MÚtt™ …t{tu. (19)
¼tðtÚto : Eïh W…Œuþ yt…u Au fu - nu {™w»Þtu ! ‚{u yu hË™wk AuŒ™ y™u Äthý fh™th,
ËkËth™t …t÷f, Ëw¾ŒtÞf, r¢Þtftkz™t fthý¼q‚, W…h ‚Útt r‚hAe „r‚ fh™th yÂø™ y™u ðtÞw™t
ftÞo™u rËØ fhe™u, ÂMÚth Ëw¾™u «t fhtu.
{the yt¿tt™wk …t÷™ y™u {™u ËŒt ™{Mfth fhtu. …qðo {kºt{tk ðŠý‚ W…fthtuÚte …h{ Ëw¾
«t ÚttÞ Au, ‚u yt {kºt{tk sýtðu÷ Au. (19)
•ÇŸfi˘ŒéœÊÿÊ˘‡ÊËÃ◊ ¬ÊÁ„U ◊Êfi ÁŒlÊ— ¬ÊÁ„U ¬˝Á‚fiàÿÒ ¬ÊÁ„U ŒÈÁ⁄Ufic≈UKÒ ¬ÊÁ„U
ŒÈ⁄UfiŒ˜Ô◊ãÿÊ˘•fiÁfl·¢ Ÿfi— Á¬ÃÈ¢ ∑Îfi§áÊÈ ‚ÈÆ·ŒÊ ÿÊŸÊÒ SflÊ„UÊ flÊ«UÇŸÿfi ‚¢fl‡Ê¬fiÃÿ SflÊ„UÊ
‚⁄UfiSflàÿÒ ÿ‡ÊÊ÷ÁªãÿÒ SflÊ„UÊfiH 20H
…ŒtÚto : nu ¥ÎÏ{æ²æï-r™ŠðΙ ytÞw yt…™th ¥xÝï-s„Œeïh ! yt… ¥àæè„}æ}æì-[ht[h s„‚{tk
ÔÞt…f Þ¿t™u ÎéçÚcÅKñ-Œwü yÚtto‚T ðuŒrðhwØ Þ¿tÚte Ðæçã-hûtt fhtu, }ææ-{™u çÎlæï:-yr‚ Œw:¾Úte Ðæçã-
hûtt fhtu. Ðíç¨y²ñ-¼thu ƒkÄ™tuÚte Ðæçã-hûtt fhtu y™u ÎéÚÎì}拲ñ-Œwü ¼tus™Úte Ðæçã-hûtt fhtu.
48 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ý:-y{tht {txu ¥ç±¯}æì-rð»ttrŒ Œtu»thrn‚ çЄé}æì-yL™ ð„uhu …ŒtÚttuo ÜëU‡æé-Wí…L™ fhtu.
Ý:-y{™u ¨é¯Îæ-Ëw¾Úte ÂMÚth‚t yt…™th ½h{tk S±æãæ-±æÅì-ðuŒtuõ‚ ðtõÞtuÚte rËØ Út™the
©uc r¢Þtytu{tk ÂMÚth ÜëU‡æé-fhtu, suÚte y{u ²àææï|æçx拲ñ-Þþ, ËíÞ ð[™ ð„uhu ©uc f{tuo™wk Ëuð™
fh™the ¨ÚS±y²ñ-…ŒtÚttuo™u «ftrþ‚ fh™the ©uc ¿tt™Þwõ‚ ðuŒðtýe {txu S±æãæ-ÄLÞðtŒ ‚Útt
¨¢±ïàæЄ²ï-Ëthe he‚u su …]rÚtðe ð„uhu ÷tuftu{tk «ðuþ fhu Au ‚u™t yt… …r‚ yÚtto‚T …t÷™nth Atu,
¥xݲï-yt… Atu ‚u {txu S±æãæ-ÄLÞðtŒ y™u Ý}æ:-™{Mfth fheyu Aeyu. (20)
rî‚eÞ yÚto : nu ¼„ð™T s„Œeïh ! su yt…u yt ¥ÎÏ{æ²æï-r™ŠðΙ ytÞw yt…™th ¥xÝï-
¼tir‚f yÂø™ h[u÷ Au, ‚u …ý ¥àæè„}æ}æì-Ëðoºt ÔÞt…f Þ¿t™e ÎéçÚcÅKñ-Œwü Þ¿tÚte Ðæçã-hûtt fhu
Au. ‚u }ææ-{the çÎlæï:-yr‚ Œw:¾tuÚte Ðæçã-hûtt fhu Au. Ðíç¨y²ñ-¼thu Œtrhÿ ƒkÄ™tuÚte Ðæçã-hûtt fhu
Au. ‚Útt ÎéÚÎì}拲ñ-Œwü ¼tus™ fhðt™e r¢ÞtytuÚte Ðæçã-hûtt fhu Au.
Ý:-y{tht çЄé}æì-yL™ ð„uhu …ŒtÚttuo ¥ç±¯}æì-rð»ttrŒ Œtu»thrn‚ ÜëU‡æé-fhe Œu Au, ‚u ¨é¯Îæ-
Ëw¾ŒtÞf ½h yÚtðt sL{tL‚h{tk S±æãæ su™u y{u Mðefth fheyu Aeyu; ±æÅì-su Þ¿ttrŒ þw¼ f{tuo™wk
fthý Au. y{u ‚u ¨¢±ïàæЄ²ï-…]rÚtðe ð„uhu …ŒtÚttuo™wk …t÷™ fh™th ¥xݲï-¼tir‚f yÂø™™wk „úný
fhe™u S±æãæ-ntu{ ‚Útt ËtÚtu ²àææï|æçx拲ñ-¨ÚS±y²ñ-Wõ‚ „wýÞwõ‚ ðuŒðtýe™e «tr {txu S±æãæ-
…h{tí{t™tu ÄLÞðtŒ fheyu Aeyu. (20)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su Ëðo «fth™tk Œw:¾tuÚte hûtt fh™th, W¥t{ sL{™t fthý¼q‚ þw¼ f{tuo
[fhðt™tu]W…Œuþ fh™th ‚Útt W¥t{ ¼tu„tu™t Œt‚t s„Œeïh Au, ‚u™e ËŒt W…tË™t fhðe òuEyu.
‚u Eïhu Ë]rü{tk ËqÞo, ðes¤e ‚Útt «íÞûtY…{tk su yÂø™ «ftrþ‚ fhu÷ Au, ‚u™tu …ý W¥t{
he‚u rðãt…qðof W…fth-ftÞtuo{tk «Þtu„ fhðtÚte Ëðo «fth™e hûtt y™u W¥t{ ¼tu„tu™wk fthý ƒ™u Au.
su feŠ‚™e fthý¼q‚, ËíÞ ÷ûtýtuÚte Þwõ‚ ðuŒY…e ðtýe - rðãt îtht W¥t{ sL{tu™e «trÂ
y™u Ëðo …ŒtÚttuoÚte ©uc rðãt «ftrþ‚ ÚttÞ Au, ‚u ËŒt MðÞk Mðefth fhðt ÞtuøÞ ‚Útt yLÞtuÚte
…ý Mðefth fhtððt ÞtuøÞ Au.
yt {kºt{tk ‘Ý}æ:’ y™u ‘²¿æ’ yu ƒu …Œtu …qðo {kºtÚte „úný fhu÷ Au. …qðo {kºt{tk fnu÷ {™w»Þtu
îtht y™wct™ fhu÷ f{tuo™wk V¤ yt {kºt{tk sýtðu÷ Au. (20)
flŒ~Ê˘Á‚ ÿŸ àfl¢ Œfifl flŒ ŒflèÿÊfi flŒÊ˘÷fiflSß ◊s¯ flŒÊ ÷ÍfiÿÊ—– ŒflÊfi ªÊÃÈÁflŒÊ
ªÊÃÈ¢ ÁflûflÊ ªÊÃÈÁ◊fiÖ ◊Ÿfi‚S¬Ã˘ß◊¢ Œfifl ÿôÊúSflÊ„UÊ flÊÃfi œÊ—H 21H
…ŒtÚto : nu Îï±-þw¼„wýtu™t Œt‚t s„Œeïh ! y±}æì-yt… ±ïÎ:-[ht[h s„‚™t ¿tt‚t ¥ç¨-
Atu. Ëðo s„‚™u ±ïÎ-òýtu Atu, ‚Útt ²ïÝ-su rð¿tt™ yÚtðt ðuŒÚte Îï±ï|²:-rðît™tu {txu ±ïÎ:-…ŒtÚttuo™u
sýtð™th ¥|æ±:-ƒ™tu Atu, „ïÝ-‚u rð¿tt™™t «ftþÚte yt… }æs}æì-{tht {txu su nwk rðþu»t ¿tt™™e
RåAt ht¾wk Awk ±ïÎ:-rð¿tt™ yt…™th |æê²æ:-ƒ™tu.
nu xææ„éç±Î:-M‚wr‚ ¿tt‚t Îï±æ:-rðît™tu ! su ðuŒtuÚte {™w»Þtu Ëðo rðãt òýu Au, ‚u™t îtht ‚{u
49 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
xææ„é}æì-rðþu»t ¿tt™™u 籜±æ-«t ÚtE™u xææ„é}æì-«þkËt fhðt ÞtuøÞ ðuŒ™u §„-«t Úttytu. }æݨSЄï-
rð¿tt™™t …t÷f Îï±-Ëðo s„‚T «ftþf …h{uïh, yt… §}æ}æì-«íÞût y™wct™ fhðt ÞtuøÞ ²¿æ}æì-
r¢ÞtftkzÚte rËØ Út™th, Þ¿tY… ËkËth™e S±æãæ-r¢Þt™u y™wfq¤ ±æ„ï-…ð™ ðå[u {æ:-ÂMÚth fhtu.
nu rðît™tu ! yu rð¿tt™Úte rðþu»t ¿tt™ yt…™tht …h{uïh™e s r™íÞ W…tË™t fhtu. (21)
¼tðtÚto : nu rðît™ {™w»Þtu ! ‚{u su Ëðo¿t Eïhu ðuŒrðãt «ftrþ‚ fhe Au, ‚u™u W…tË™t
ÞtuøÞ òýe™u, f{oftkz™wk y™wct™ fhe™u Ëðo™wk fÕÞtý fhtu.
fthý fu ðuŒ™t rðþu»t ¿tt™ y™u ðuŒtuõ‚ rðÄt™ y™wËth yt[hý fÞto rð™t {™w»Þtu™u fŒe
…ý Ëw¾ «t ÚtE þf‚wk ™Úte.
ðuŒrðãt îtht Ëðo™t Ëtûte - áüt Eïh Œuð™u ËðoÔÞt…f {t™e™u s ‚{u r™íÞ Ä{o™t yt[hýf‚to
ƒ™e þftu Atu. (21)
‚¢ ’*„U⁄Ufiæ˜UÔ®ÄÃÊú„UÁfl·Êfi ÉÊÎÆß ‚◊ÊfiÁŒàÿÒfl¸‚ÈfiÁ÷— ‚ê◊L§Ájfi—–
‚Á◊ãº˝Êfi Áfl‡flŒfiflÁ÷⁄Uæ˜UÔ®ÄÃÊ¢ ÁŒ√ÿ¢ Ÿ÷Êfi ªë¿UÃÈÆ ÿÃ˜Ô SflÊ„UÊfiH 22H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ²„ì-nð™ fhðt ÞtuøÞ ÿÔÞtu ã籯æ-ntu{ fhðt ÞtuøÞ Íæë„ïÝ-½e ð„uhu
Ëw„kÄeÞwõ‚ …ŒtÚttuoÚte ËkÞwõ‚ fhe™u nð™ fhþtu, íÞthu ‚u ¥æçÎy²ñ:-ƒth {rn™t ±¨éç|æ:-yÂø™ ð„uhu
ytX r™ðtËMÚtt™ y™u }æLçj:-«òs™tu ËtÚtu {¤e™u Ëw¾™tu ¨}æì ¥¢v„æ}æì-Ëthe he‚u «ftþ fhþu.
§‹Îí:-ËqÞ÷o tuf su Þ¿t{tk ™t¾u÷ S±æãæ-W¥t{ r¢ÞtÚte Ëw„Äk e ð„uhu …ŒtÚttuÞo õw ‚ nr𠨢xæÓÀ„é-…ntU[tzu
Au, ‚uÚte ¨}æì-Ëthe he‚u r{r©‚ ÚtÞu÷ ç±EÎï±ïç|æ:-…tu‚t™tk rfhýtuÚte çÎò}æì-su ‚u™t «ftþ{tk yufºt
Út™th Ý|æ:-s÷™u ¨}æì ¥¢v„æ}æìì-Ëthe he‚u «fx fhu Au. (22)
¼tðtÚto : Þ¿t{tk þwØ fhu÷ su nrð yÂø™{tk ntu{ðt{tk ytðu Au, ‚u yL‚rhût{tk ðtÞw, s÷
y™u ËqÞo™tk rfhýtu™e ËtÚtu {¤e™u [tu‚hV Vu÷tE™u ytftþ{tk hnu÷ Ëðo …ŒtÚttuo™u rŒÔÞ „wýÞwõ‚
ƒ™tðe™u «ò™u r™hk‚h Ëw¾ yt…u Au. ytÚte Ëðo {™w»Þtuyu W¥t{ Ët{„úe ‚Útt ©uc ËtÄ™tu îtht
rºtrðÄ Þ¿t™wk r™íÞ y™wct™ fhðwk òuEyu. (22)
∑§SàflÊ Áfl◊ÈfiÜøÁà ‚ àflÊ Áfl◊ÈfiÜøÁà ∑§S◊Òfi àflÊ Áfl◊ÈfiÜøÁà ÃS◊Ò àflÊ Áfl◊ÈfiÜøÁÖ
¬Ê·Êfiÿ ⁄UˇÊfi‚Ê¢ ÷ʪÊ~Á‚H 23H
…ŒtÚto : ÜU:-ftuý Ëw¾ yt…™th Þs{t™ {™w»Þ y±æ-Þ¿t™tu ç±}æé@ç„-íÞt„ fhu Au ? ftuE
™rn. su Þ¿t™tu íÞt„ fhu Au, y±æ-‚u™tu ¨:-Þ¿t™wk …t÷™ fhtð™th - Þ¿tMðY… …h{uïh …ý
ç±}æé@ç„-íÞt„ fhu Au.
su Þ¿t fh™th {™w»Þ Þ¿tÿÔÞtu™u Þ¿t{tk ™t¾u Au, y±æ-‚u ÜUS}æñ-þt {txu yÂø™{tk ç±}æ醙ç„-
™t¾u Au „S}æñ-suÚte Ëðo™u Ëw¾ «t ÚttÞ ‚Útt Ðæï¯æ²-…wrü ð„uhu „wýtu {txu y±æ-‚u …ŒtÚttuo™u ç±}æ醙ç„-
50 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
™t¾u Au. su …ŒtÚttuo Ëðo™t W…fth {txu Þ¿t{tk ËkÞwõ‚ fhðt{tk ytð‚t ™Úte, ‚u Úÿæ¨æ}æì-Œwü «týeytu™t
|ææxæ:-ykþ ¥ç¨-ƒ™u Au. (23)
¼tðtÚto : su {™w»Þ Eïh îtht ðuŒ™t {tæÞ{Úte yt…u÷ yt¿tt™t ÔÞðnth™tu íÞt„ fhu Au,
‚u Ëðo Ëw¾tuÚte ne™ ƒ™e™u, ŒwütuÚte …erz‚ ÚtE™u ËŒt Œw:¾e ÚttÞ Au.
ftuEyu …qAâwk fu - su Þ¿t™tu íÞt„ fhu Au, ‚u™wk þwk ÚttÞ Au ? W¥th {éÞtu - Eïh …ý ‚u™tu
íÞt„ fhu Au.
‚uýu Vhe …qAâwk - fÞt «Þtus™ {txu ‚u™tu íÞt„ fhu Au ? W¥th - Œw:¾ ¼tu„ððt {txu.
su Eïh™e yt¿tt™wk …t÷™ fhu Au, ‚u Ëw¾tuÚte Þwõ‚ - …wü hnu Au; y™u su ‚u™e yt¿tt™tu íÞt„
fhu Au, ‚u htûtË fnuðtÞ Au. (23)
‚¢ flø¸Ó®‚Ê ¬ÿfi‚Ê ‚ãßÍÁ÷⁄Uªfiã◊Á„U ◊Ÿfi‚Ê ‚öÁ‡ÊflŸfi–
àflCÔUÊfi ‚ÈÆŒòÊÊ ÁflŒfiœÊÃÈÆ ⁄UÊÿÊ˘ŸÈfi◊Êc≈ȸU ÃãflÊõ ÿÁmÁÀÊfiCÔU◊˜ÔH 24H
…ŒtÚto : y{u …whw»ttÚteo ƒ™e™u ±Ó™ü¨æ-su{tk Ëðo …ŒtÚttuo «ftrþ‚ ƒ™u Au, ‚u ðuŒtæÞÞ™Úte в¨æ-
su™tÚte Ëðo …ŒtÚttuo òýe þftÞ Au, ‚u ¿tt™Úte }æݨæ-su™tÚte Ëðo ÔÞðnth rð[the þftÞ Au, ‚u
yL‚:fhýÚte çàæ±ïÝ-Ëðo Ëw¾ y™u „Ýêç|æ:-su{tk rð…w÷ Ëw¾ «t ÚttÞ Au, ‚u þhehtu™e ËtÚtu Úæ²:-
©uc rðãt y™u [¢ð‚eo htßÞtrŒ Ä™ ¨}æxæ‹}æçã-«t fheyu. ¨éÎ~æ:-Ëthe he‚u Ëw¾ yt…™th,
y±cÅæ-Ëðo Œw:¾tu™u ‚Útt «÷Þft÷{tk Ëðo …ŒtÚttuo™u Ëqû{ fh™th Eïh f]…t fhe™u y{tht {txu Úæ²:-
rðãtrŒ …ŒtÚttuo™u ¨¢ç±Î{æ„é-Ëthe he‚u ËkÞwõ‚ ht¾u. y{tht „‹±:-þheh™e ²„ì-sux÷e ç±çHcÅ}æì-
ÔÞðnthtu™e rËrØ fhðt™e …rh…qýo‚t Au, ‚u™u ¨}æì ¥Ýé}ææcÅéü-Ëthe he‚u r™hk‚h þwØ fhu. (24)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Ëðo ft{™tytu™u …qýo fh™th Eïh™e yt¿tt™wk …t÷™ ‚Útt W¥t{ …whw»ttÚto
îtht rðãt-yæÞÞ™, rð¿tt™, þhehƒ¤, {™™e þwrØ, fÕÞtý™e «tr y™u Ëðtuo¥t{ ÷û{e™e «trÂ
nk{uþtk fhðe òuEyu. ‚Útt Ëðo ÔÞðnth y™u …ŒtÚttuo™u r™íÞ þwØ ht¾ðt òuEyu. (24)
ÁŒÁfl ÁflcáÊÈÆ√ÿ~¸∑˝§úSà ¡Êªfiß ë¿UãŒfi‚Ê ÃÃÊ ÁŸ÷¸Ó®ÄÃÊ ÿÊõ˘S◊ÊãmÁCÔU ÿ¢
øfi flÿ¢ Ámc◊Ê˘õ ãÃÁ⁄UˇÊ ÁflcáÊÈ√Æ ÿ¸∑~ §˝ úSà òÊÒc≈ÈU÷
fi Ÿ ë¿UãŒfi‚Ê ÃÃÊ ÁŸ÷¸®Ó ÄÃÊ ÿõÊ˘ S◊Êãm|c≈U
ÿ¢ øfi flÿ¢ Ámc◊—– ¬ÎfiÁÕ√ÿÊ¢ ÁflcáÊÈÆ√ÿ~¸∑˝§úSà ªÊÿòÊáÊ ë¿UãŒfi‚Ê ÃÃÊ ÁŸ÷¸Ó®ÄÃÊ
ÿÊ˘õ S◊Êãm|c≈U ÿ¢ øfi flÿ¢ Ámc◊Ê˘õ S◊ÊŒãŸÊfiŒS ÿÒ ¬˝Áfi ÃDUÔ ÊÿÊ˘•ªfiã◊ Sflõ— ‚¢ ÖÿÊÁÃfi·Ê÷Í◊H
25H
…ŒtÚto : …æxæ„ïÝ-Ëðo™u Ëw¾Œt‚t, À‹Î¨:-ytnT÷tŒfthf s„‚e AkŒ y™u y™wct™ fhu÷ yt
ç±c‡æé:-yL‚rhût{tk ÂMÚt‚ …ŒtÚttuo{tk ÔÞt…f Þ¿t çÎç±-ËqÞo «ftþ{tk òÜí¢UUS„-òÞ Au, …Ae „„:-
íÞtkÚte çÝ|æüv„:-rð¼t„ yÚtto‚T …h{týwY… ƒ™e™u Ëðo s„‚™u ‚] fhu Au. ²:-su rðhtuÄe þºtw
51 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¥S}ææÝì-Þ¿t™wk y™wct™ fh™tht y{tht ÷tuftu™tu mïçcÅ-rðhtuÄ fhu Au; ™-‚Útt ²}æì-Œkz yt…e™u rþûtt
fhðt ÞtuøÞ su Œwü «týeÚte ±²}æì-y{u Þ¿t™t y™wct™ fh™thtytu çmc}æ:-y«er‚ - rðhtuÄ fheyu
Aeyu y™u ‚u™u Þ¿tÚte Œqh fheyu Aeyu.
y{u su ç±c‡æé:-Þ¿t™u ~æñcÅé|æïÝ-ºtý «fthÚte fh™th y™u À‹Î¨æ-Mð‚kºt‚t yt…™th rºtüw…T
AkŒÚte yÂø™{tk Ëthe he‚u ËkÞwõ‚ fhu÷ Au ‚u ¥‹„çÚÿæï-ytftþ{tk òÜí¢US„-…ntU[e™u íÞtkÚte Vhe
„„:-‚u yL‚rhûtÚte çÝ|æüv„:-…]ÚtfT ÚtE™u ðtÞw y™u ð»tto s÷™e þwrØ îtht Ëðo ËkËth™u Ëw¾e fhu
Au. ²:-su Œw:¾ yt…™th «týe ¥S}ææÝì-Ëðo™t W…fthf y{tu™u mïçcÅ-Œw:¾ yt…u Au ™-‚Útt ²}æì-
Ëðo™t yrn‚ fh™tht Œwütu™u ±²}æì-y{u Ëðo™t rn‚fthe y{tu™u çmc}æ:-…ezt yt…u Au ‚u™u yu Þ¿tÚte
Œqh fheyu Aeyu.
y{tht îtht su ç±c‡æé:-Þ¿t xææ²~æï‡æ-ËkËth™e hûtt fh™th y™u À‹Î¨æ-yr‚ yt™kŒŒtÞf
„tÞºte AkŒÚte r™hk‚h fhðt{tk ytðu Au, ‚u ÐëçƒÃ²æ}æì-rðþt¤ …]rÚtðe{tk òÜí¢US„-rðrðÄ Ëw¾tu™e
«tr {txu Vu÷tÞ Au. „„:-‚u …]rÚtðeÚte çÝ|æüv„:-…]ÚtfT ÚtE™u yL‚rhût{tk sE™u …]rÚtðe™t …ŒtÚttuo™e
…wrü fhu Au. ²:-su …whw»t y{tht htßÞ™t rðhtuÄe ¥S}ææÝì-y{u LÞtÞ fh™th Aeyu ‚u™tÚte mïçcÅ-
ðuh fhu Au; ™-‚Útt ²}æì-su þºtwÚte ±²}æì-y{u LÞtÞtÄeþ çmc}æ:-ðuh fhu Au ‚u™u yu Þ¿tÚte htufeyu
Aeyu.
y{u ¥S}ææ„ì-yu Þ¿tÚte «íÞût þwØ fhu÷ ¥‹Ýæ„ì-¼tus™ fhðt ÞtuøÞ yL™Úte S±:-Ëw¾Y…e
Mð„o™u ¥xæ‹}æ-«t fheyu Aeyu.
¥S²ñ-yu «íÞût «t Út™the Ðíç„cÆæ²ñ-«r‚ct yÚtto‚T ËL{t™ {txu Á²æï焯æ-rðãt y™u Ä{o™tu
«ftþ fh™th …h{uïh™e ËtÚtu ¨}æ|æê}æ-ËŒt ËkÞwõ‚ hnu. (25)
¼tðtÚto : {™w»Þ îtht sux÷tk Ëw„kÄe ð„uhu „wýÞwõ‚ ÿÔÞtu yÂø™{tk ™t¾ðt{tk ytðu Au, ‚u
Ëqû{ ÚtE™u ËqÞo-«ftþ, ytftþ y™u ¼qr{{tk rð[hý fhe™u Ëðo Ëw¾tu™u rËØ - «t fhtðu Au.
su ðtÞw, yÂø™, s÷, …]rÚtðe ð„uhu …ŒtÚttuo, rþÕ… rðãtÚte rËØ f÷tÞLºttu îtht rð{t™ ð„uhu
Þt™tu{tk «Þwõ‚ fhðt{tk ytðu Au, ‚u ËqÞo«ftþ y™u yk‚rhût{tk Ëðo «týeytu™u Ëw¾…qðof rðnth
fhtðu Au.
su ÿÔÞtu ËqÞo rfhýtu y™u yÂø™ îtht Ëqû{ ƒ™e™u yL‚rhût{tk y™u íÞth …Ae …]rÚtðe …h
ytðe™u, Vhe ¼qr{ …hÚte W…h sE™u Vhe íÞtkÚte ytðu Au.
yt he‚u {™w»Þtuyu ðthkðth …whw»ttÚto îtht Œtu»ttu, Œw:¾tu y™u þºtwytu™wk Ëthe he‚u r™ðthý fhe™u
MðÞk Ëw¾™tu W…¼tu„ fhðtu òuEyu ‚Útt yLÞtu™u fhtððtu òuEyu.
Þ¿t îtht þwØ fhu÷ ðtÞw, s÷, yti»trÄ y™u yL™ îtht ythtuøÞ, ƒwrØ y™u þtherhf ƒ¤™e
ð]rØ fhe™u, {nt™ Ëw¾ «t fhe™u rðãt™t «ftþÚte r™íÞ «r‚ct «t fhðe òuEyu. (25)
Sflÿ÷
¢ ⁄Í UÁfi ‚ üÊDUÔ Êfi ⁄U® |‡◊flÓ̧®øȨ̂Œ Ê˘•fiÁ‚ fløȨ̂Ó ◊ ŒÁ„U– ‚Íÿ®Ó̧ SÿÊfl
ÃÎ ◊ ãflÊflfiÃH
̧ 26H
52 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu s„Œeïh yÚtðt rðît™ ! yt… ŸæïcÆ:-yíÞk‚ «þkË™eÞ, Úçà}æ:-«ftþf ‚Útt «ftþ{t™
S±²¢|æê:- MðÞk¼q, y™trŒ MðY… ¥ç¨-Atu. ‚Útt ±Ó™æïüÎæ-rðãt Œt‚t ¥ç¨-Atu. ‚uÚte yt… }æï-{™u
±Ó™ü:-rð¿tt™ y™u «ftþ Îïçã-yt…tu. ¨ê²üS²-yt… [ht[h s„‚™t ytí{t Atu, ‚u{tk ¥æ±ë„}æì-
r™hk‚h Ëßs™ ÷tuftu ð‚o{t™ hnu Au. nwk ‚u W…Œuþ™tu ¥‹±æ±„ïü Mðefth fhwk Awk. (26)
¼tðtÚto : …h{uïh™tk ‚Útt ¿tt™ðt™ - [u‚™ Sð™tk ftuE {t‚t-r…‚t ™Úte. …hk‚w ‚u …h{uïh
s Ëðo™t {t‚t-r…‚t Au. yuÚte W¥t{ «ftþ™wk fthý ‚Útt rðãt «Œt™ fh™th yLÞ ftuE ™Úte. ytÚte
Ëðo {™w»Þtuyu Eïh y™u rðît™™e yt¿tt{tk ð‚oðwk òuEyu. (26)
•ÇŸfi ªÎ„U¬Ã ‚Ȫ΄U¬ÁÃSàflÿÊfi˘ÇŸ˘„¢U ªÎÆ„U¬fiÁÃŸÊ ÷ÍÿÊ‚ö‚Ȫ΄U¬ÁÃSàfl¢
◊ÿÊfi˘ÇŸ ªÎÆ„U¬fiÁÃŸÊ ÷ÍÿÊ—– •SÕÍÆÁ⁄U áÊÊÒ ªÊ„Ó¸U®¬àÿÊÁŸ ‚ãÃÈ ‡ÊÃö Á„U◊Ê—
‚Íÿ¸Ó®SÿÊflÎÃ◊ãflÊflfiøH 27H
…ŒtÚto : nu xæëãЄï-½h™wk …t÷™ fh™th ¥xÝï-…h{uïh ‚Útt rðît™ y±}æì-yt… ¨éxæëãÐç„:-ƒúñtkz,
þheh y™u r™ðtË™tk ½htu™t ©uc …t÷™nth ¥ç¨-Atu, ‚u xæëãÐç„Ýæ-©uc „wýðt™ y±²æ-yt…™e
ËtÚtu ¥ã}æì-nwk ¨éxæëãÐç„:-{thwk …tu‚t™wk ½h Ëthe he‚u [÷tð™th |æê²æ¨}æì-ƒ™wk.
nu …h{uïh yÚtðt rðît™ }æ²æ-nwk ©uc f{o fh™th xæëãÐç„Ýæ-Ä{toí{t y™u …whw»ttÚteo {™w»Þ
Awk. {™u W…tË™tÚte «t ÚtÞu÷ {tht ½h™t yt… …t÷™nth |æê²æ:-ƒ™tu. yt he‚u Ýæñ-y{u †e-
…whw»t ½h™t …r‚ Aeyu. su y{tht xææãüÐy²æçÝ-yÚtto‚T „]n…r‚™t ËkÞtu„Úte ½h™tk ft{ rËØ ÚttÞ
Au, ‚u ¥SƒêçÚ-yt¤Ë hrn‚ rËØ ¨‹„é-ÚttÞ.
yt he‚u y{u †e-…whw»t ð‚o™ fh‚tk ¨ê²üS²-yt… y™u rðît™™t ¥æ±ë„}æì-ð‚o{t™ yÚtto‚T su{tk
Ëthe he‚u ht‚-rŒðË ƒ™u Au, ‚u{tk àæ„¢ çã}ææ:-Ëtu ð»to yÚtðt Ëtu ð»toÚte yrÄf ð‚eoyu. (27)
¼tðtÚto : y{u ƒk™u †e-…whw»t …whw»ttÚteo ƒ™e™u, su Ëðo …ŒtÚttuo™e ÂMÚtr‚ ÞtuøÞ ËkËthY…e „]n™t
r™hk‚h hûtf s„Œeïh yÚtðt rðît™ Au, ‚u™tu yt©Þ fhe™u ¼tir‚f yÂø™ ð„uhu …ŒtÚttuoÚte, ÂMÚth
Ëw¾tu™u fh™th Ëðo ftÞo rËØ fhe™u, Ëtu ð»to ËwÄe Sðeyu y™u rs‚urLÿÞ‚tÚte Ëtu ð»toÚte …ý yrÄf
Ëw¾…qðof Sð™™tu W…¼tu„ fheyu. (27)
•ÇŸ fi fl˝ à ¬Ã fl˝ à ◊fi ø ÊÁ⁄U·¢ ÃŒfi ‡ Ê∑¢ § Ãã◊ fi ˘ ⁄UÊœË Œ ◊ „ ¢ U ÿ˘∞ fl Ê˘|S◊
‚~Ê˘|S◊H 28H
…ŒtÚto : nu ±í„Єï-LÞtÞtur[‚T f{tuo™t …r‚ ! ¥xÝï-ËíÞ MðY… …h{uïh ! yt… f]…t fhe™u
}æï-{tht {txu ±í„}æì-ËíÞ ÷ûtý y™u «rËØ r™Þ{tuÞwõ‚ ËíÞt[hý ðú‚™u ¥Úæç{-Ëthe he‚u rËØ
fÞwO Au. „„ì-‚u Mð yt[hý fhðt ÞtuøÞ ËíÞ r™Þ{™u ¥àæÜU}æì-Ëthe he‚u yt[hðt Ë{Úto ƒ™wk.
¥™æçÚ¯}æì-‚uðtu {™u ƒ™tðtu. ²:-{U su W¥t{ y™u yÄ{ f{tuo fÞtO Au „Îï±æã}æì-‚u™u ¼tu„ðwk Awk.
nS suðtk f{o nwk fh™th ¥çS}æ-Awk ‚uðtk f{o™tk V¤ ¼tu„™th ¥çS}æ-ƒ™wk Awk
53 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : {™w»Þu yu r™ùÞ fhðtu òuEyu fu, nwk su f{o fhwk Awk, ‚uðwk …h{uïh™e ÔÞðMÚtt îtht
V¤ ¼tu„ðwk Awk y™u ¼tu„ðeþ.
ftuE …ý Sð™u - «týe™u …tu‚t™t f{oÚte rðhwØ - yrÄf fu LÞq™ V¤ «t Út‚wk ™Úte. ytÚte
Ëw¾Y… ¼tu„tu™e «tr {txu Ä{to™wËth f{tuo fhðtk òuEyu, suÚte fŒe Œw:¾ «t ÚttÞ ™rn. (28)
•ÇŸÿfi ∑§√ÿflÊ„UfiŸÊÿ SflÊ„UÊ ‚Ê◊Êfiÿ Á¬ÃÎÆ◊à SflÊ„UÊfi–
•¬fi„UÃÊ˘•‚Èfi⁄UÊ ⁄UˇÊÊfiúÁ‚ flÁŒ·Œfi—H 29H
…ŒtÚto : {™w»Þtu™u Wr[‚ Au fu ÜUò±æãÝæ²-rðît™tu™wk rn‚ fh™tht, f{tuo™e «tr fhtð™tht
‚Útt ¥xݲï-Ëðo …ŒtÚttuo™u ¼M{ fhe™u ŒuþtL‚h{tk «t fhtð™th ¼tir‚f yÂø™™wk „úný fhe™u Ëw¾
{txu S±æãæ-ðuŒðtýeÚte çЄë}æ„ï-su{tk ðËk‚ ð„uhu }‚w …t÷™{tk nu‚w ntuðtÚte r…‚h ËkÞwõ‚ hnu Au.
¨æï}ææ²-su{tk yiïÞo «t fhtð™th Ëtu{÷‚t {txu S±æãæ-…tu‚t™t …ŒtÚttuo™u Äthý fh™th Ä{oÞwõ‚
rðÄt™ fhe™u su ±ïçίÎ:-…]rÚtðe{tk hnu™th Úÿææ¢ç¨-yLÞtu™u Œw:¾ yt…™th MðtÚteo s™tu ‚Útt ¥¨éÚæ:-
Œwü Mð¼tðÞwõ‚ {q¾o Au, ‚u{™tu ¥Ðã„æ:-rð™tþ fhe Œuðtu òuEyu.(29)
¼tðtÚto : rðît™tu îtht ÞwÂõ‚…qðof «Þtu„ fhðt{tk ytðu÷ yu yÂø™ rþÕ…es™tu™tk ftÞtuo™u rËØ
fhu Au. suÚte ËkËth™t W…fthÚte Ëðo Ëw¾ y™u …]rÚtðe …h Œwüs™tu ‚Útt Œtu»ttu™e r™ð]r¥t ÚttÞ, yuðtu
rðît™tuyu r™íÞ «Þí™ fhðtu òuEyu. (29)
ÿ M§¬ÊÁáÊfi ¬˝ÁÃ◊ÈÆÜø◊ÊfiŸÊ˘‚Èfi⁄UÊ— ‚ãÃfi— SflœÿÊ ø⁄Ufi|ãà –
¬⁄UʬÈ⁄UÊfi ÁŸ¬È⁄UÊ ÿ ÷⁄Ufiãàÿ|ÇŸCÔUÊ°ÀÀÊÊ∑§ÊÃ˜Ô ¬˝áÊÈfiŒÊàÿS◊ÊØÔH 30H
…ŒtÚto : ²ï-su {™w»Þ MÐæç‡æ-…tu‚t™t yL‚:fhý{tk su ¿tt™ Au ‚u™u Ðíç„}æé@}ææÝæ:-Aw…tðu Au
y™u rð…he‚ ¼tð™u «fx fhu Au, yÚtto‚T …tu‚t™t yË÷ Y…™u Aw…tðu Au. ¥¨éÚæ:-Ä{o™tu ÷tu… ¨‹„:-
fhu Au, yËwh ƒ™e™u S±{²æ-…]rÚtðe …h ™Úç‹„-rð[hu Au.
su ÐÚæÐéÚ:-MðtÚteo, …tu‚t™t Ëw¾ {txu yÄ{o™tk ftÞtuo fh™th çÝÐéÚ:-™e[, Œwü Mð¼tðÞwõ‚ s™tu™e
ËntÞ‚t fh™th ¨‹„:-yLÞtÞÚte ƒeò™t …ŒtÚttuo …ztð™th Au „æÝì-‚u Œwütu™u ¥çxÝ:-s„Œeïh
¥S}ææ„ì-«íÞût y™u y«íÞût ÷tufÚte Ðí‡æéÎæç„-Œqh fhu. (30)
¼tðtÚto : su Œwü {™w»Þ {™, þheh, ðtýeÚte r{ÚÞt yt[hý fhe™u, …]rÚtðe …h yLÞtÞÚte
yLÞ «týeytu™u …ezt yt…e™u, …tu‚t™t Ëw¾ {txu …thft™t …ŒtÚttuo™tu Ëk„ún fhu Au, Eïh ‚u™u Œw:¾Þwõ‚
fhu Au y™u ™e[ Þtur™{tk sL{ yt…u Au. su …t…™tk V¤tu ¼tu„ðe™u Vhe {™w»Þ þheh Äthý fhðt
ÞtuøÞ ƒ™u Au. suÚte {™w»Þtuyu yuðt ÷tuftuÚte y™u …t…f{tuoÚte nk{uþtk Œqh hne™u Ä{o™wk Ëuð™ fhðwk
òuEyu. (30)
•òÊfi Á¬Ã⁄UÊ ◊ÊŒÿäfl¢ ÿÕ÷ʪ◊ÊflÎfi·Êÿäfl◊˜Ô–
•◊Ëfi◊Œãà Á¬Ã⁄UÊ ÿÕÊ÷ʪ◊ÊflÎfi·ÊÁÿ·ÃH 31H
54 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu çЄÚ:-W¥t{ rðãt ‚Útt W¥t{ rþûtt y™u rðãtŒt™ îtht …t÷™ fh™tht rðît™tu !
¥~æ-y{tht ËífthÞwõ‚ ÔÞðnth yÚtðt MÚtt™{tk ²ƒæ|ææxæ}æì-ÞÚttÞtuøÞ …ŒtÚttu™
o t ¼t„™u ¥æ±ë¯æ²Š±}æì-
su{ ƒ¤Œ …tu‚t™e …tËu ™ehu÷wk ½tË yt™kŒÚte ythtu„u Au, ‚u{ Ëthe he‚u «t fhtu y™u }ææβŠ±}æì-
yt™krŒ‚ ƒ™tu. ‚Útt suðe he‚u y{u ²ƒæ|ææxæ}æì-ÞÚttÞtuøÞ …tu‚t™e ƒwrØ™u y™wfq¤ „wý rð¼t„™u
«t fheyu Aeyu, ‚u{ ‚{u ¥æ±ë¯æ粯„-rðãt y™u Ä{o™wk hûtý fhtu y™u ¥}æè²Î‹„-Ëðo™u yt™kŒ
yt…tu.
¼tðtÚto : Eïh yt¿tt yt…u Au fu - {t‚t-r…‚t ytrŒ, rðît™ yæÞt…f, Ä{toí{t ‚Útt yLÞ
r…‚]s™ - yu ÷tuftu Ë{e… hnu‚t ntuÞ yÚtðt yLÞ MÚtt™Úte ytð‚t ntuÞ, íÞthu ‚u{™u òuE™u yt{
«tÚto™t…qðof ðtõÞtu fnuðtk y™u Ëuðt fhðe òuEyu.
nu y{tht r…‚]s™tu ! yt…™wk Mðt„‚ Au, yt… y{the Ë{e… …Äthtu y™u y{tht îtht «Œt™
fhu÷ ÞÚttÞtuøÞ ¼tuøÞ …ŒtÚttuo ‚Útt ytË™ ð„uhu Mðefth fhe™u Ëw¾™u «t fhtu. su-su yt…™e
ytð~Þf ðM‚w ntuÞ, ‚u ÷tððt™e yt¿tt fhtu.
yt he‚u y{tht Ëífth™u «t fhe™u yt… y{tu™u «&™-W¥th her‚Úte, MÚtq÷ y™u Ëqû{ rðãtÚte
‚Útt Ä{o™t W…ŒuþÚte WL™‚ fhtu. yt…™t ËŒw…ŒuþÚte ð]rØ™u «t y{u ÷tuftu r™íÞ W¥t{ r¢Þtytu
MðÞk fhe™u, yLÞtu™u fhtðe™u, Ëðo «týeytu™e Ëw¾ y™u rðãt™e WL™r‚ r™íÞ fheyu. (31)
Ÿ◊Êfi fl— Á¬Ã⁄UÊ ⁄U‚Êfiÿ Ÿ◊Êfi fl— Á¬Ã⁄UR— ‡ÊÊ·Êfiÿ Ÿ◊Êfi fl— Á¬Ã⁄UÊ ¡ËflÊÿ
Ÿ◊Êfi fl— Á¬Ã⁄UR— SflœÊÿÒ Ÿ◊Êfi fl— Á¬Ã⁄UÊ ÉÊÊ⁄UÊÿ Ÿ◊Êfi fl— Á¬Ã⁄UÊ ◊ãÿfl Ÿ◊Êfi
fl— Á¬Ã⁄U— Á¬Ãfi⁄UÊ Ÿ◊Êfi flÊ ªÎÆ„UÊãŸfi— Á¬Ã⁄UÊ ŒûÊ ‚ÃÊ flfi— Á¬Ã⁄UÊ Œc◊ÒÃmfi— Á¬Ã⁄UÊ
flÊ‚fi—H 32H
…ŒtÚto : nu çЄÚ:-rðãt™tu yt™kŒ yt…™tht rðît™tu ! Ú¨æ²-rð¿tt™Y…e yt™kŒ™e «tr {txu
±:-‚{™u y{tht Ý}æ:-™{Mfth Au.
nu çЄÚ:-Œw:¾™tþf y™u hûtf rðît™tu ! àææï¯æ²-Œw:¾ y™u þºtwytu™e r™ð]r¥t {txu ±:-‚{™u
y{tht Ý}æ:-™{Mfth Au.
nu çЄÚ:-Ä{to™wËth Srðft™wk ¿tt™ yt…™th rðît™tu ! …è±æ²-suÚte «tý Äthý ÚttÞ Au ‚u
Srðft {txu ±:-‚{™u y{tht Ý}æ:-r™htr¼{t™‚t…qðof ™{Mfth Au.
nu çЄÚ:-rðãt, yL™ ð„uhu ¼tu„tu™e rþûtt yt…™th rðît™tu S±{æ²ñ-yL™, …]rÚtðe, htßÞ
y™u LÞtÞ™tu «ftþ fhðt {txu ±:-‚{™u y{tht Ý}æ:-Ëwþe÷‚t…qðof ™{Mfth Au.
nu çЄÚ:-…t… y™u yt…íft÷™t r™ðthf rðît™tu ÍææïÚæ²-Œw:¾ Ë{qn™e r™ð]r¥t {txu ±:-‚{™u
y{tht Ý}æ:-™{ú‚t…qðof ™{Mfth Au.
nu çЄÚ:-©uctu™t …t÷f rðît™tu ! }拲±ï-Œwüt[hý fh™th Œwü Sðtu …h ¢tuÄ fhðt {txu ±:-
55 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚{™u y{tht Ý}æ:-¢tuÄíÞt„…qðof ™{Mfth Au.
nu çЄÚ:-¿tt™e rðît™tu ! ±:-‚{™u rðãt {txu Ý}æ:-y{the rð¿tt™ „úný™e RåAt {txu
™{Mfth Au.
nu çЄÚ:-«u{…qðof hûtt fh™th rðît™tu ! ±:-‚{tht Ëífth {txu y{tht Ý}æ:-Ëífth…qðof
™{Mfth Au. yt… Ý:-y{tht xæëãæÝì-½uh r™íÞ ytðtu y™u ytðe™u hntu.
nu çЄÚ:-rðãtŒt‚t rðît™tu ! Ý:-y{tht {txu rþûtt y™u rðãt r™íÞ Îœæ-yt…‚t hntu.
nu [çЄÚ:]- {t‚t-r…‚trŒ rðît™tu ! y{u ±:-yt…™u {txu su-su ¨„:-…ŒtÚttuo rðã{t™ Au ‚u
r™íÞ Îïc}æ-yt…eyu.
nu çЄÚ:-Ëuðt fhðt ÞtuøÞ r…‚]s™tu ! y{tht îtht yt…u÷t ±æ¨:-ð†trŒ™u „úný fhtu. (32)
¼tðtÚto : yt {kºt{tk y™uf ‘Ý}æ:’ þçŒ y™uf þw¼ „wýtu ‚Útt Ëífth Œþof Au. su{ fu ðËk‚,
„úe»{, ð»tto, þhŒT, nu{k‚, rþrþh yu A }‚wytu ¢{þ: hË, þtu»tý, Sð™, yL™, ½™íð y™u
¢tuÄ™u Wí…L™ fh™th Au.
yu s he‚u r…‚hs™tu y™uf rðãtytu™t W…ŒuþtuÚte {™w»Þtu™u r™hk‚h ‚]Â fhu Au. ‚uytu™tu W¥t{
…ŒtÚttuoÚte Ëífth fhe™u, ‚uytuÚte r™hk‚h rðãt y™u W…Œuþtu™u „úný fhðtk òuEyu. (32)
•ÊœfiûÊ Á¬Ã⁄UÊ ª÷ZÓ ∑ȧ◊Ê⁄¢U ¬Èc∑§fi⁄Ud¡◊˜Ô– ÿÕ„U ¬ÈL§Æ·Ê˘‚fiØÔH 33H
…ŒtÚto : nu çЄÚ:-rðãtŒt™Úte hûtt fh™tht rðît™tu ! yt… ²ƒæ-su{ yt ƒúñ[the §ã-yt
ËkËth{tk yÚtðt y{tht fw¤{tk …tu‚t™t þheh y™u ytí{t™t ƒ¤™u «t fhe™u rðãt y™u …whw»ttÚtoÞwõ‚
{™w»Þ ¥¨„ì-ƒ™tu, ‚u{ xæ|æü}æì-„¼o™e Ë{t™ ÐécÜUÚd…}æì-rðãt„úný fhðt {txu {t¤t Äthý fhu÷t
ÜéU}ææÚ}æì-ƒúñ[the™tu ¥æ{œæ-Ëthe he‚u Mðefth Äthý fhtu. (33)
¼tðtÚto : Eïh yt¿tt yt…u Au fu - rðît™ …whw»ttu y™u rðŒw»te Œuðeytu ¢{þ: rðãt™t yr¼÷t»te
fw{thtu ‚Útt fw{theftytu™u rðãtŒt™ {txu „¼o™e Ë{t™ Äthý fhu. su{ „¼o{tk ¢{þ: þheh™e
ð]rØ ÚttÞ Au, ‚u{ yæÞt…f ÷tuftu W¥t{ rþûttÚte fw{th y™u fw{trhftytu™e ËŒTrðãt{tk ð]rØ fhu
‚Útt ‚u{™wk …t÷™ fhu. suÚte rðãt îtht ÄtŠ{f y™u …whw»ttÚteo ƒ™e™u nk{uþtk Ëw¾e hnu. ‚uðwk ËŒt
y™wct™ fhðwk òuEyu. (33)
™§¡ZÓ fl„UfiãÃË⁄UR◊Îï ÉÊÎÆâ ¬ÿfi— ∑§ËÀÊÊÀʯ ¬Á⁄UdÈÃfi◊˜Ô–
SflœÊ SÕfi ì¸ÿfià ◊ Á¬fiÃÏŸ˜ÔH 34H
…ŒtÚto : nu …wºttrŒ s™tu ! ‚{u }æï-{tht çЄ÷Ýì-…qðtuoõ‚ „wýÞwõ‚ r…‚htu™u ª…ü}æì-y™uf «fth™t
©uc‚{ hË ±ã‹„è:-Ëw¾ŒtÞf MðtrŒ»x s÷ ¥}æë„}æì-Ëðo htu„™tþf yti»trÄ, r{ctL™ …ŒtÚttuo в:-
ŒqÄ Íæë„}æì-½e ÜUèHæH}æì-W¥t{ he‚u …ftðu÷ …rðºt yL™ ‚Útt ÐçÚ¨éí„}æì-hË Íh‚tk …tftk V¤tu yt…e™u
56 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
„Ðü²„-‚] fhtu. yt he‚u ‚u™t Ëuð™Úte rðãt™u «t fhe™u S±{æ:-…hÄ™™tu íÞt„ fhe™u …tu‚t™t
Ä™™wk Ëuð™ fh™th Sƒ-ƒ™tu. (34)
¼tðtÚto : Eïh yt¿tt yt…u Au fu - {™w»Þ …tu‚t™t …wºt, ™tufh ð„uhu™u yt he‚u ytŒuþ yt…u
fu, ‚{u ÷tuftuyu yt…ýtk {t‚t-r…‚t ‚Útt rðãtŒt‚t r…‚]s™tu™e «u{…qðof r™íÞ Ëuðt fhðe òuEyu.
su{ ‚uytuyu ƒtÕÞtðMÚtt ‚Útt rðãt ¼ýtððt Ë{Þu yt…ýwk …t÷™ fhu÷ Au, ‚u{ yt…ýu …ý ‚uytu™tu
nk{uþtk Ëðo «fthu Ëífth fhðtu òuEyu. suÚte yt…ýt{tk õÞthuÞ rðãt™tþ y™u f]‚Ι‚t™tu Œtu»t
Wí…L™ ™ ÚttÞ.
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth] : Eïhu yt yæÞtÞ{tk su-su ðuŒe ð„uhu™e h[™t (1), Þ¿t™e V¤
«tr™tk ËtÄ™tu (2), Þ¿t Ët{„úe™wk Äthý (3), yÂø™™t Œq‚f{o™wk «ftþ™ (9), ytí{t y™u
RrLÿÞ ð„uhu™e þwrØ (10), Ëw¾tu™tu ¼tu„ (11), ðuŒtu™tu «ftþ (12), …whw»ttÚto™e rËrØ (14),
ÞwØ{tk rðsÞ (15) þºtw™wk r™ðthý (15), îu»t™tu íÞt„ (15), yÂø™ ð„uhu …ŒtÚttuo™tu Þt™tu{tk
«Þtu„ (17), Eïh{tk «er‚ (18), …]rÚtðe ð„uhuÚte W…fth ÷uðtu (19), rŒÔÞ „wýtu™tu rðM‚th
(19), Ëðo™e hûtt (20), ðuŒ þ猙t yÚto™wk ðýo™ (21), ðtÞw, yÂø™ ð„uhu …ŒtÚttuo™u …hM…h
{u¤ððt (22), …whw»ttÚto™wk „úný (24), W¥t{ …ŒtÚttuo™tu Mðefth fhðtu (24), Þ¿t{tk ntu{ fhu÷
…ŒtÚttuo™wk ºtýu ÷tuf{tk sðwk y™u Vhe íÞtkÚte ytððwk (25), MðÞk¼q þ猙t yÚto™wk ðýo™ (26),
„]nMÚttu™wk f‚oÔÞ (27), ËíÞ™wk yt[hý (28), yÂø™{tk nð™ fhðtu (29), Œwütu™wk r™ðthý
(37) y™u r…‚hs™tu™e Ëuðt (31-34)™tu W…Œuþ fhu÷ Au. ‚u™wk {™w»Þtuyu «u{…qðof Ëuð™ fhðwk
òuEyu. yt «{týu «Út{tæÞtÞ™t yÚto ËtÚtu rî‚eÞtæÞtÞ™t yÚto™e Ëk„r‚ Ë{sðe òuEyu.
JJ §ç„ çm„è²æïùŠ²æ²: JJ
57 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ „ë„è²æïùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
‚Á◊œÊ|ÇŸ¢ ŒÈfiflSÿà ÉÊÎÆÃҒʸӮœÿÃÊÁÃfiÁÕ◊˜Ô– •Ê|S◊Ÿ˜Ô „U√ÿÊ ¡Èfi„UÊßH 1H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! ‚{u ¨ç}æ{æ-Ëthe he‚u yÂø™™u «Œe fh™th Ër{ÄtÚte þwØ Ëw„kÄe ð„uhuÚte
Þwõ‚ ½]‚ ð„uhuÚte ‚Útt Þt™tu-ðtn™tu{tk s¤-ðht¤ ð„uhuÚte ¥çxÝ}æì-¼tir‚f yÂø™™u Ïææï{²„- «ŒeÂ
fhtu ‚Útt su™e ¥ç„çƒ}æì-ytððt sðt™e r‚rÚt ™¬e ™Úte ‚u ËkLÞtËe ð„uhu yr‚rÚt™e Ë{t™ ‚u yÂø™™wk
Îé±S²„-Ëuð™ fhtu.
¥çS}æÝì-yu yÂø™{tk ãòæ-ntu{ fhðt ÞtuøÞ ÿÔÞtu suðtk fu fuËh-fM‚qhe ð„uhu Ëw„kÄe, „tu¤-
ËtfhtrŒ {Äwh, ½]‚-ŒqÄtrŒ …wü y™u htu„™tþf „¤tu ‚Útt Ëtu{÷‚trŒ yti»trÄ - yu [th «fth™t
ËtfÕÞ îtht ¥æ + …éãæï„Ý-W¥t{ her‚Úte ntu{ fhtu. (1)
¼tðtÚto : su{ „]nMÚt ÷tuftu ytË™, yL™, s¤, ð† y™u r«Þð[™ ð„uhuÚte W¥t{ „wýÞwõ‚
yr‚rÚt™e Ëuðt fhu Au, ‚u{ rðît™tuyu Þ¿tðuŒe, f÷tÞkºt ‚Útt Þt™tu{tk yÂø™ MÚttr…‚ fhe™u ÞÚttÞtuøÞ
ƒ¤‚ý, ½]‚, s¤ ð„uhuÚte «ßðr÷‚ fhe™u ðtÞw, ð»tto s÷™e þwrØ ‚Útt Þt™ ËkƒkÄe ftÞo r™íÞ
fhðt òuEyu - ‚u™tk îtht ËkËth™tu W…fth fhðtu òuEyu. (1)
‚È‚fiÁ◊hÊÿ ‡ÊÔÔÊÔÁø·fi ÉÊÎÆâ ÃËfl˝¢ ¡Èfi„UÊß– •ÇŸÿfi ¡ÊÃflfiŒ‚H 2H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ¨é¨ç}æhæ²-Ëthe he‚u «ßðr÷‚, àææï癯ï-þwØ, Œtu»t r™ðthf, …愱ïΨï-
Ëðo …ŒtÚttuo{tk rðã{t™ ¥xݲï-Y…, Œtn, «ftþ, AuŒ™ ð„uhu „wý-Mð¼tðÞwõ‚ yÂø™{tk „è±í}æì-
Ëðo Œtu»ttu™wk r™ðthý fhðt{tk ‚eûý Mð¼tðÞwõ‚ Íæë„}æì-½]‚, {Äwh ð„uhu …ŒtÚttuo™tu …éãæï„Ý-Ëthe he‚u
ntu{ fhtu. (2)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu yt «ßðr÷‚ yÂø™{tk þe½ú Œtu»t-r™ðthf y™u þwØ fhu÷ …ŒtÚttuo™tu
ntu{ fhe™u Ëðo Ëw¾tu™u rËØ - «t fhðtk òuuEyu. (2)
â àflÊfi ‚Á◊|jfi⁄UÁXÔU⁄UÊ ÉÊÎÆßfi flh¸ÿÊ◊Á‚– ’ÎÆ„Uë¿UÊfiøÊ ÿÁflDÔU®KH 3H
…ŒtÚto : y{u ÷tuftu su ¥çXÚ:-Ëw¾ŒtÞf, yíÞk‚ Þwðt ²ç±cÆK …ŒtÚttuo™u …]ÚtfT fhðt{tk yr‚
ƒ¤ðt™ Ïæëã„ì-{nt™ ‚usÚte Þwõ‚ àææï™-«ftþ fhu Au, y±æ-‚u ¼tir‚f yÂø™™e ¨ç}æçj:-Ër{Ät
‚Útt Íæë„ïÝ-½]‚ ð„uhuÚte «Œe fhe™u ±{ü²æ}æç¨-ð]rØ fheyu Aeyu. (3)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su „wýtu™t fthýu {nt™ …qðtuoõ‚ yÂø™ Au, ‚u™u ntu{ y™u rþÕ…rðãt™e
rËrØ - «tr {txu ƒ¤‚ý ð„uhu ËtÄ™tu îtht «ßðr÷‚ fhe™u r™íÞ ð]rØ fhðe òuEyu. (3)
58 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
©U¬fi àflÊÇŸ „URÁflc◊fiÃËÉÊÎƸÃÊøËfiÿ¸ãÃÈ „Uÿ¸Ã– ¡ÈÆ·Sflfi ‚Á◊œÊ ◊◊fiH 4H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ã²ü„-Ëw¾ŒtÞf, ft{™t fhðt ÞtuøÞ ¥xÝï-yÂø™ Au, ‚u }æ}æ-{tht
¨ç}æ{:-Ër{Ät ð„uhu Ët{„úe™wk …é¯S±-Ëuð™ fhu Au. su{ „}æì-‚u yÂø™ Ër{Ät - ½]‚trŒ …ŒtÚttuo
²‹„é-«t fhu Au, ‚u{ ‚{u ãç±c}æ„è:-©uc nrð Íæë„æ™è:-½]‚trŒ …ŒtÚttuoÞwõ‚ Ër{Ät ð„uhu™tu Ëk[Þ
fhtu. (4)
¼tðtÚto : {™w»Þtu ßÞthu yt yÂø™{tk Ër{Ätytu ‚Útt ½]‚ ð„uhu™e ytnwr‚ytu yt…u Au, íÞthu
‚u yu™u yr‚ Ëqû{ fhe™u ðtÞw îtht ŒuþtL‚h{tk …ntU[tze™u, Œw„OÄ ð„uhu Œtu»ttu™wk r™ðthý fhe™u Ëðo™u
Ëw¾ «Œt™ fhu Au. (4)
÷Í÷ȸfl— Sflõ⁄— lÊÒÁ⁄Ufifl ÷ÍÆêŸÊ ¬ÎfiÁÕflËflfi flÁ⁄UêáÊÊ–
ÃSÿÊfiSà ¬ÎÁÕÁfl Œflÿ¡ÁŸ ¬ÎÆcΔUõ˘|ÇŸ◊fiãŸÊŒ◊ãŸÊlÊÿÊŒfiœH 5H
…ŒtÚto : nwk ¥‹Ýælæ²-¼ûtý fhðt ÞtuøÞ yL™ {txu |æê}Ýæ-rð¼w yÚtto‚T yiïÞoÚte læñçÚ±-ytftþ{tk
ËqÞoË{t™ ±çÚ}‡ææ-Ëtht „wýtuÚte Ðë烱è±-rðþt¤ ¼qr{ Ë{t™ „ï-«íÞût yÚtðt „S²æ:-y«íÞût
yÚtto‚T ytftþtrŒ ÷tuf{tk ÂMÚt‚ Îï±²…çÝ-Œuð - rðît™tu ßÞtk Þ¿t fhu Au yÚtðt Ðë烱è-¼qr{™t ÐëcÆï-
…x …h |æê:-¼qr{ |æé±:-yL‚rhût S±:-rŒð yÚtto‚T «ftþ MðY… ËqÞo÷tuf ‚u™e yL‚„o‚ ÂMÚt‚ ‚Útt
¥‹ÝæÎ}æì-sð ð„uhu Ëðo yL™tu™wk ¼ûtý fh™th ¥çxÝ}æì-«rËØ yÂø™™u ¥æÎ{ï-MÚttr…‚ fhwk Awk. (5)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u Eïh-hr[‚ ºtýu ÷tuftu™t W…fthf, …tu‚t™e ÔÞtrÂÚte ËqÞo«ftþ
Ë{t™, ©uc „wýtuÚte …]rÚtðe Ë{t™, …tu‚-…tu‚t™t ÷tuftu{tk ÂMÚt‚ yu yÂø™™t ftÞo™e rËrØ {txu
Þí™…qðof W…Þtu„ fhtu. (5)
•Êÿ¢ ªÊÒ— ¬Î|‡Ÿfi⁄U∑˝§◊ËŒ‚fiŒŸ˜Ô ◊ÊÃ⁄U¯ ¬ÈÆ⁄U—– Á¬Ã⁄U¯ ø ¬˝ÿãàSflfi—H 6H
…ŒtÚto : ¥²}æì-yt «íÞût xææñ:-„tu¤Y… …]rÚtðe çЄÚ}æì-…t÷f S±:-ËqÞo÷tuf™e ÐéÚ:-yt„¤-
yt„¤ ¥¨Î„ì-½q{u Au ‚Útt }ææ„Ú}æì-…tu‚t™e Þtur™ - Wí…r¥tY… s¤™e ËtÚtu Ënð‚o{t™ Ðí²Ýì-Ëthe
he‚u [t÷‚e ÐëçàÝ:-yL‚rhût - ytftþ{tk ¥æÜíU}æè„ì-[tu‚hV ½q{u Au. (6)
¼tðtÚto : s¤ y™u yÂø™™t r™r{¥tÚte Wí…L™ ÚtÞu÷ yt …]rÚtðe™tu „tu¤tu ytftþ{tk …tu‚t™e
fûtt{tk …tu‚t™t hûtf ËqÞo™t ytf»toýÚte «r‚ûtý [tu‚hV ½q{u Au. suÚte ht‚-rŒðË, þwõ÷-f]»ý…ût,
}‚w y™u yÞ™ ð„uhu™tu ¢{þ: ft÷ rð¼t„ ƒ™u Au. (6)
•ãÇøfi⁄UÁà ⁄UÊøŸÊSÿ ¬˝ÊáÊÊŒfi¬ÊŸÃË– √ÿfiÅÿŸ˜Ô ◊Á„U·Ê ÁŒflfi◊˜ÔH 7H
…ŒtÚto : su ¥S²-yt yÂø™™e Ðíæ‡ææ„ì-ƒúñtkz y™u þheh™e ðå[u W…h s™tht ðtÞwÚte ¥ÐæÝ„è-
™e[u s™th ðtÞw™u Wí…L™ fh‚e Úæï™Ýæ-Œer - «ftþY…e rðãw‚T ¥‹„:-ƒúñtkz y™u þheh™e ðå[u
59 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
™Úç„-[t÷u Au ‚u }æçã¯:-…tu‚t™t „wýtuÚte {nt™ yÂø™ çα}æì-ËqÞo÷tuf™u òw²„ì-«fx fhu Au. (7)
¼tðtÚto : su yÂø™ rðãw‚T ™t{Úte «rËØ, Ëðo™t {æÞ{tk ftÂL‚Y… hnu÷ Au, ‚u «tý y™u
y…t™™e ËtÚtu ËkÞwõ‚ ÚtE™u, «tý, y…t™, yÂø™ y™u «ftþ™e „r‚ ð„uhu [uütytu™t ÔÞðnthtu™u
«fx fhu Au, yu{ Ëðuoyu òýðwk òuEyu. (7)
ÁòÊö‡ÊhÊ◊ Áfl⁄UÊfi¡Áà flÊ∑˜Ô§ ¬fiÃXÔUÊÿfi œËÿÖ ¬˝Áà flSÃÊ⁄U„U lÈÁ÷fi—H 8H
…ŒtÚto : {™w»Þtuyu su yÂø™ léç|æ:-«ftþtrŒ „wýtuÚte Ðí焱S„æï:-«r‚rŒ™ ô~æàæ„ì-yL‚rhût,
ytrŒíÞ y™u yÂø™ rËðtÞ™t …]rÚtðe ð„uhu su ºteË ðËw ð„uhu Œuðtu™tk {æ}æ-MÚtt™ Au ‚u™u ç±Úæ…ç„-
«ftrþ‚ fhu Au. ‚u ЄXæ²-[t÷ðt-[÷tððt ð„uhu „wýtuÚte «ftþÞwõ‚ yÂø™ {txu Ðí焱S„æï:-«r‚rŒ™
rðît™tuyu ¥ã-Ëthe he‚u ±æÜUì-ðtýe {脲ï-yð~Þ Äthý fhðe òuEyu. (8)
¼tðtÚto : su ðtýe «týÞwõ‚ þheh{tk ÂMÚt‚ rðãw‚T ™t{f yÂø™ îtht r™íÞ «ftrþ‚ ÚttÞ Au,
‚u yÂø™™t „wýtu™u «ftrþ‚ fhðt {txu rðît™tuyu ‚u ðtýe™tu W…Œuþ y™u ©ðý r™íÞ fhðtk òuEyu. (8)
•|ÇŸÖÿʸÁîÖÖÿʸÁÃfi⁄U|ÇŸ— SflÊ„UÊ ‚Íÿʸ ÖÿÊÁÃÖÿʸÁ× ‚Íÿ¸— SflÊ„UÊfi–
•|ÇŸfl¸øʸ ÖÿÊÁÃfl¸ø¸— SflÊ„UÊ ‚Íÿʸ fløʸ ÖÿÊÁÃfl¸ø¸— SflÊ„UÊfi–
ÖÿÊÁ× ‚Í®ÿ¸— ‚Íÿʸ ÖÿÊÁ× SflÊ„UÊfiH 9H
…ŒtÚto : ¥çxÝ:-…h{uïh S±æãæ-ËíÞðtýe™u, Á²æïç„:-rð¿tt™«ftþÚte Þwõ‚ fhe™u Ëðo {™w»Þtu™u
rðãt yt…u Au. yu he‚u ¥çxÝ:-su «rËØ yÂø™ Á²æïç„:-rþÕ…rðãt ËtÄ™tu™u «ftþ yt…u Au.
¨ê²ü:-su [ht[h Ëðo s„‚™tu ytí{t …h{uïh Á²æïç„:-Ëðo™t ytí{t{tk «ftþ yÚtðt ¿tt™
‚Útt Ëðo rðãtytu™tu W…Œuþ yt…u Au fu S±æãæ-{™w»Þ suðwk ÓŒÞÚte òýu Au, ‚uðwk s ƒtu÷u.
¨ê²ü:-…tu‚t™t «ftþÚte «uhýt {txu ËqÞo÷tuf Á²æïç„:-{qŠ‚{t™ …ŒtÚttuo™tu «ftþ fhu Au.
¥çxÝ:-Ëðo rðãtytu™t «ftþf …h{uïh {™w»Þtu™u {txu ±™ü:-Ëðo rðãtytu™e «tr™t ËtÄ™
[thu ðuŒtu™u «fx fhu Au, su Á²æïç„:-þheh y™u ƒúñtkz{tk hnu÷ rðãw‚T ™t{f yÂø™ ±™ü:-rðãt
y™u ð]rü™tu nu‚w Au. ¨ê²ü: Ëðo rðãt «ftþf s„Œeïh Ëðo {™w»Þtu {txu S±æãæ-ðuŒðtýeÚte ±™ü:-
ƒÄe rðãt™tu «ftþ y™u Á²æïç„:-rðãw‚T, ËqÞo y™u yÂø™ ™t{™t ‚us™tu «ftþ fhu Au. su ¨ê²ü:-
ËqÞo÷tuf …ý ±™ü:-þheh y™u ytí{t™t ƒ¤™tu «ftþ fhu Au.
su ¨ê²ü :-«týðtÞw ±™ü:-Ëf÷ rðãt «ftþf ¿tt™™e ð]rØ fhu Au y™u Á²æïç„:-«ftþMðY…
s„Œeïh Ëthe he‚u nð™ fhu÷t …ŒtÚttuo™u …tu‚t™t h[u÷t …ŒtÚttuo{tk …tu‚t™e þÂõ‚Úte Ëðoºt Vu÷tðu
Au. ‚u …h{tí{t s Ëðo™tu W…tMÞ Œuð y™u ¼tir‚f yÂø™ ftÞorËrØ™wk ËtÄ™ Au. (9)
¼tðtÚto : yt {kºt{tk ‘S±æãæ’ þ猙tu yÚto r™Áõ‚fth™e …Ør‚Úte „úný fhu÷ Au. Eïh fthýY…
- Y…‚L{tºtt yÂø™Úte MÚtq÷ yÂø™ s„‚™u «ftrþ‚ fhu Au. ‚u{tk yÂø™ …tu‚t™t «ftþÚte MðÞk™u
60 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚Útt …tu‚tÚte r¼L™ rðï™u «ftrþ‚ fhu Au.
…h{uïh ðuŒtu îtht Ëk…qýo rðãtytu™u «ftrþ‚ fhu Au. yu he‚u yÂø™ y™u ËqÞo …ý rþÕ…rðãtytu™u
«ftrþ‚ fhu Au. (9)
‚¡Í®Œ¸flŸfi ‚ÁflòÊÊ ‚¡Í ⁄UÊòÿãº˝fiflàÿÊ– ¡ÈÆ·ÊáÊÊ˘•|ÇŸfl¸ÓÃÈÆ SflÊ„UÊfi–
‚¡Í®Œ¸flŸfi ‚ÁflòÊÊ ‚¡ÍL§·‚ãº˝fiflàÿÊ– ¡ÈÆ·ÊáÊ— ‚ÍÿÊ¸Ó flûÊÈÆ SflÊ„UÊfiH 10H
…ŒtÚto : ¥çxÝ:-su ¼tir‚f yÂø™ Îï±ïÝ-Ëðo s„‚™u ¿tt™ yt…ðt ‚Útt ¨ç±~ææ-Ëðo s„‚™t
Wí…tŒf Eïh™t h[u÷t s„‚™e ËtÚtu ¨…ê:-Ë{t™Y…{tk …é¯æ‡æ:-Ëuð™ fh‚t §‹Îí±y²æ-ðes¤eÚte
Þwõ‚ Úæ~²æ-ykÄfthY… htrºt ËtÚtu S±æãæ-ðtýe™wk Ëuð™ fh‚tk ±ï„é-Ëðo …ŒtÚttuo{tk ÔÞt ÚttÞ Au.
yu s he‚u ¨ê²ü:-su ËqÞo÷tuf Îï±ïÝ-Ëðo «ftþf ‚Útt ¨ç±~ææ-Ëðo™t yL‚Þto{e …h{uïh™t Wí…L™
y™u Äthý fhu÷t s„‚™e ËtÚtu ¨…ê:-Ë{t™Y…{tk …é¯æ‡æ:-Ëuð™ fh‚tk §‹Îí±y²æ-ËqÞo«ftþÞwõ‚
©¯¨æ-«t‚:ft÷™t «ftþ ËtÚtu S±æãæ-yÂø™{tk ntu{ fhu÷e ytnwr‚ytu™wk …é¯æ‡æ:-Ëuð™ fh‚tk ÔÞtÂ
ÚtE™u nð™ fhu÷ …ŒtÚttuo™u ±ï„é-ŒuþtL‚h{tk …ntU[tzu Au. ‚u™tÚte Ëðo ÔÞðnth rËØ fhtu. (10)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su yt yÂø™ Eïhu h[u÷ Au, ‚u ‚u™e Ë¥ttÚte …tu‚t™t MðY…™u
Äthý fhe™u htrºt™t ÔÞðnthtu™u «ftrþ‚ fhu Au.
yu s he‚u ËqÞo W»tt ft÷™u «t ÚtE™u Ëðo {q‚o ÿÔÞtu™u «ftrþ‚ fhðt{tk Ë{Úto ƒ™u Au. yu{
‚{u òýtu. (10)
©U®¬®¬˝ÿãÃÊfi•äfl⁄¢U ◊ãòʯ flÊø◊ÊÇŸÿfi– •Ê⁄U˘•S◊ øfi ‡ÊÎáflÃH 11H
…ŒtÚto : ¥Š±Ú}æì-r¢Þt{Þ Þ¿t™u ©ÐÐí²‹„:-Ëthe he‚u òýe™u y{u ¥S}æï-y{thtÚte ¥æÚï-Œqh
‚Útt ™-™Sf &æ뇱„ï-Ët[wk - ¾tuxwk Ëtk¼¤™tht ¥xݲï-rð¿tt™Y…e yL‚Þto{e s„Œeïh Au. ‚u™t
{txu }æ‹~æ}æì-¿tt™ «t fhtð™th {kºttu™wk ±æï™ï}æì-r™íÞ Wå[thý y™u rð[th fheyu. (11)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ðuŒ {kºttu îtht Eïh™e M‚wr‚ y™u Þ¿t™wk y™wct™ fhe™u, su Eïh ykŒh
y™u ƒnth ÔÞt…f ntuðtÚte ƒÄwk Ëtk¼¤e hnu÷ Au, {txu ‚u™tÚte zhe™u õÞthuÞ …ý yÄ{o fhðt™e
RåAt fhðe ™rn.
ßÞthu {™w»Þ yu Eïh™u òýu Au íÞthu ‚u™e Ë{e… ÂMÚt‚ Au, y™u ßÞthu ‚u™u òý‚tu ™Úte
íÞthu ‚u Œqh hnu÷ Au, ‚u{ {t™ðwk òuEyu. (11)
• | ÇŸ◊Í ¸ Æ h ʸ ÁŒ fl — ∑§ ∑ È § à¬ÁÃfi — ¬Î Á Õ√ÿÊ˘• ÿ ◊˜ Ô – • ¬ Êú ⁄ U ÃÊfi fi ú Á‚
Á¡ãflÁÃH 12H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ¥²}æì-su ftÞofthýÚte «íÞût ÜUÜéU„ì-ËðoÚte {nt™ }æéhæü-Ëðo W…h
rðhts{t™, ¥çxÝ:-Ëðo™t Mðt{e s„Œeïh çα:-‚u «ftþ{t™ ËqÞtorŒ s„‚ ‚Útt ÐëçƒÃ²æ:-
61 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
«ftþhrn‚ …]rÚtðe ð„uhu s„‚™wk Ðç„:-hûtý-…t÷™ fhe™u ¥Ðæ}æì-«tý y™u Úï„æ¢ç¨-ðeÞo - ƒ¤ðt™
ç…‹±ç„-ƒ™tððt™e h[™t òýu Au. ‚uÚte ‚u s„Œeïh™u …qßÞ {t™tu.
rî‚eÞ yÚto : ¥²}æì-su …qðtuoõ‚ «ftþtrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ ¼tir‚f yÂø™ Au, ‚u ÜUÜéU„ì-{nt™
Au. fthý fu çα:-«ftþ{t™ ËqÞtorŒ s„‚ ËðoÚte }æêhæü-W…h rðhts{t™ rþh Au y™u ÐëçƒÃ²æ:-
«ftþhrn‚ …]rÚtðe ytrŒ s„‚™t Ðç„:-…t÷™™t nu‚w Au. fthý fu ‚u «týtu ‚Útt ¥Ðæ}æì-s÷tu™u Úï„æ¢ç¨-
ðeÞo™u - ƒ¤™u ç…‹±ç„-Wí…L™ fhu Au y™u Ëðo™u Ëw¾ …ntU[tzu Au. (12)
¼tðtÚto : su yÂø™ - Eïh «ftþÞwõ‚ ËqÞo ð„uhu y™u «ftþhrn‚ …]rÚtðe ð„uhu ƒu «fth™tk
s„‚™e h[™t ‚Útt …t÷™ fhe™u «týtu{tk ƒ¤ MÚttr…‚ fhu Au.
su ¼tir‚f yÂø™ …]rÚtðe ð„uhu s„‚™t …t÷™™tu nu‚w Au ‚Útt rðãw‚ y™u sXhtÂø™ Y… Au,
‚u «týtu y™u s¤tu™t ƒ¤™u Wí…L™ fhu Au, ‚u Eïh y™u ¼tir‚f yÂø™ Ëw¾™u «t fhtð™th
Au. (12)
©U÷Ê flÊfiÁ◊ãº˝ÊÇŸË˘•Ê„ÈUÆfläÿÊfi˘©U÷Ê ⁄UÊœfi‚— ‚„U ◊ÊfiŒÿäÿÒfi–
©U÷Ê ŒÊÃÊ⁄UÊfiÁfl·Êú⁄UfiÿËáÊÊ◊ÈÆ÷Ê flÊ¡fiSÿ ‚ÊÃÿfi „ÈUfl flÊ◊˜ÔH 13H
…ŒtÚto : nwk su ©|ææ-ƒu Îæ„æÚæñ-Ëw¾ yt…™th §‹ÎíæxÝè-ðtÞw y™u yÂø™ Au. ±æ}æì-‚u™t ¥æã鱊²ñ-
„wý òýðt {txu ãé±ï-„úný fhwk Awk.
Úæ{¨:-W¥t{ Ëw¾Þwõ‚ htßÞtrŒ Ä™tu™t ¼tu„™e ¨ã-ËtÚtu }ææβŠ²ñ-yt™kŒ {txu ±æ}æ-‚u ©|ææ-
ƒk™u™u ãé±ï-„úný fhwk Awk.
§¯æ}æì-Ëðo™u Rü Ú²è‡ææ}æì-yíÞk‚ ©uc [¢ð‚eo htßÞtrŒ Ä™ ‚Útt ±æ…S²-yíÞk‚ ©uc yL™™tu
¨æ„²ï-Ëthe he‚u W…¼tu„ fhðt {txu ©|ææñ-‚u ƒL™u - ðtÞw y™u yÂø™™u ãé±ï-„úný fhwk Awk. (13)
¼tðtÚto : su {™w»Þ Eïh™e yt Ë]rü{tk r™ùÞ…qðof Ëthe he‚u yÂø™ y™u ðtÞw™t „wýtu™u
òýe™u, ‚u™tu ËBÞfT «Þtu„ fhe™u ftÞo rËØ fhu Au, ‚u Ëtðo¼ti{ htßÞtrŒ Ë{M‚ Ä™™u «t fhe™u
r™íÞ «ËL™ hnu Au, yLÞ ™nª. (13)
•ÿ¢ à ÿÊÁŸfi´¸§|àflÿÊ ÿÃÊfi ¡ÊÃÊ˘•⁄UÊfiøÕÊ—–
â ¡ÊŸãŸfiÇŸ˘•Ê⁄UÊ„UÊÕÊfi ŸÊ flh¸ÿÊ ⁄URÁÿ◊˜ÔH 14H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-s„Œeïh ! „ï-yt…™e Ë]rü{tk su «çy±²: }‚w-}‚w{tk «t fhðt ÞtuøÞ
yÂø™ y™u ðtÞwÚte …æ„:-«rËØ ÚtÞu÷t ¥Úææ:-Ëðo «fthÚte «ftþ fhu Au. ‚Útt su ËqÞo ð„uhu
Y…{tk «ftþ fh™th ÷tuftu™e ¥æÚæïã-WL™r‚ fhu Au, Ÿ[u [Ze òÞ Au. ‚u Ý:-y{tht Úç²}æì-htßÞtrŒ
Ä™™e ð]rØ fhu Au. „}æì-‚u yÂø™™u …æÝÝì-òýe™u yt… ‚u™tÚte Ý:-y{tht Úç²}æì-Ëðo ¼q„tu¤™t
htßÞtrŒÚte rËØ fhu÷ Ä™™e ±hü²-ð]rØ fhtu. (14)
62 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su Ëðoft÷{tk ÞÚttð‚T «Þtu„ fhðt ÞtuøÞ Au, su ðtÞw™t fthýu Wí…L™
ÚttÞ Au ‚Útt su y™uf ftÞtuo™e rËrØ fh™th ntuðtÚte Ëðo™u Ëw¾ yt…™th Au, ‚u [yÂø™™u] ÞÚttð‚T
òýe™u ‚Útt ‚u™tu ËBÞfT «Þtu„ fhe™u ftÞo rËØ fhðtk òuEyu. (14)
•ÿÁ◊„U ¬˝fiÕ◊Ê œÊfiÁÿ œÊÃÎÁ÷„UʸÃÊ ÿÁ¡fiDÔUÊ˘•äfl⁄UcflË«UKfi—–
ÿ◊åŸfiflÊŸÊ ÷ΪfiflÊ ÁflL§L§øÈfl¸Ÿfi·È ÁøòÊ¢ Áflèfl~¢ Áfl‡ÊÁflfi‡ÊH 15H
…ŒtÚto : ¥ŒÝ±æÝ:-su rðãt Ëk‚t™ - rðãt ¼ýtðe™u rðît™ ƒ™tð™th |æëxæ±:-Þ¿t rðãt™t
òý™th rðît™ Au. ‚u §ã-yt ËkËth{tk ±Ýï¯é-Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ ¥Š±Úï¯é-W…tË™t ‚Útt yÂø™ntuºtÚte
÷E™u yï{uÄ ËwÄe yÚtðt rþÕ… rðãt yL‚„o‚ Þ¿ttu{tk ç±àæï ç±àæï-«íÞuf «ò{tk ç±|±}æì-ÔÞt…f
ç™~æ}æì-yŒT¼w‚ „wýÞwõ‚ ²}æì-su Eïh y™u yÂø™™u ç±LL™é:-«ßðr÷‚ fhu Au, ¥²}æì-‚u {æ„ëç|æ:-
Eïh yÚtðt ¼tir‚f yÂø™ Þ¿t™u Äthý fh™th rðît™tu îtht §üÇK:-Þ¿t{tk W…tË™t ÞtuøÞ Ðíƒ}æ:-
yÚtðt Þ¿t{tk «Út{ ËtÄ™ Au. ‚Útt W…tË™t fu …qò ÞtuøÞ Au. ãæï„æ-Þ¿t™wk „úný fh™th Au, ²ç…cÆ:-
yíÞk‚ W…tË™t y™u rþÕ… rðãt™t nu‚w Au, ‚u §ã-yÂø™™u yt ËkËth{tk {æç²-Wõ‚ rðît™tu îtht
Äthý fhðt{tk ytðu Au. (15)
¼tðtÚto : rðît™tuyu Þ¿t r¢Þt™e rËrØ {txu W…tË™t ÞtuøÞ Eïh™e M‚wr‚ ‚Útt ËtÄ™Y… ¼tir‚f
yÂø™™wk „úný fhe™u yt Ë]rü{tk «ò™tk Ëðo Ëw¾tu™u rËØ fhðtk òuEyu. (15)
•Sÿ ¬˝àŸÊ◊ŸÈÆ lÈÃfiö‡ÊÈÆ∑˝¢§ ŒÈfiŒÈOÔUÆ˘OÔUfiÿ—– ¬ÿfi— ‚„Ud‚Ê◊ÎÁ·fi◊˜ÔH 16H
…ŒtÚto : ¥q²: Ëðo rðãt «Ëthf rðît™tu ! ¥S²-yu ¼tir‚f yÂø™™e ¨ãd¨æ}æì-yËkÏÞ
ftÞtuo™u rËØ fh™th «ç¯}æì-ftÞo rËrØ{tk nu‚w ÐíyÝæ}æì-«t[e™ y™trŒ MðY…Úte r™íÞ ð‚o{t™ lé„}æì-
fthý{tk hnu™th Œe™u òýe™u àæéÜíU}æì-þwØ ftÞtuo™u rËØ fh™th в:-s÷™u ¥Ýé ÎéÎéqï-Ëthe he‚u
…qhý fhu Au yÚtto‚T yÂø™{tk nð™ ð„uhu fhe™u ð]rüÚte ËkËth™u …qýo fhu Au. (16)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su{ „wýÞwõ‚ yÂø™™wk fthýY… ‚Útt y™trŒ ntuðtÚte r™íÞ‚t òýðe ÞtuøÞ
Au, ‚u{ ËkËth™t yLÞ …ŒtÚttuo™wk …ý fthýY…Úte y™trŒíð òýðwk òuEyu. ‚u™u òýe™u yu yÂø™
ð„uhu …ŒtÚttuo™tu ftÞtuo{tk W…Þtu„ fhe™u ÔÞðnthtu™u rËØ fhðt òuEyu. (16)
ßÍÆ˘¬Ê•fiÇŸ˘Á‚ Ããfl¢~ ◊ ¬ÊsÊÔÿÈƌʸ˘•fiÇŸ˘SÿÊÿÈfi◊¸ ŒÁ„U fløʸŒÊ˘•fiÇŸ˘Á‚
fløÊ¸Ó ◊ ŒÁ„U– •ÇŸ ÿã◊fi ÃãflÊ~˘™§Ÿ¢ Ãã◊˘•Ê¬ÎfiáÊH 17H
nu ¥xÝï-Ëðohûtf s„Œeïh ! ²„ì-yt… „ÝêÐæ:-Ëðo …ŒtÚttuo™tk þhehtu™t hûtf ¥ç¨-Atu, suÚte
}æï-{tht „‹±}æì-þheh™e …ý Ðæçã-hûtt fhtu.
nu ¥xÝï-s„Œeïh ! yt… ¥æ²éÎæü:-ytÞw»Þ Œt‚t ¥ç¨-Atu, suÚte }æï-{™u ¥æ²é:-…qýo ytÞw
63 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yÚtto‚T Ëtu ð»to ËwÄe Sð™ Îïçã-yt…tu.
nu ¥xÝï-Ëðo rðãt{Þ Eïh ! yt… ±™æïüÎæ:-rð¿tt™Œt‚t ¥ç¨-Atu, suÚte }æï-{™u Ëthe he‚u
±™ü:-…qýo rðãt Îïçã-yt…tu.
nu ¥xÝï-ft{™t …qýo fh™th Eïh ! }æï-{tht „‹±æ:-yL‚:fhý ™t{f þheh{tk ²„ì-sux÷t
ªÝ}æì-ƒwrØ, ƒ÷ y™u þtiÞo ð„uhu™e LÞq™‚t Au „„ì-‚u™u ¥æÐë‡æ-…qýo fhtu.
rî‚eÞ yÚto : ¥xÝï-yt ¼tir‚f yÂø™ ²„ì-su{ „ÝêÐæ:-þheh™e hûtt™tu nu‚w ¥ç¨-Au, ‚u{
sXhtÂø™Y…Úte }æï-{tht „‹±}æì-þheh™e Ðæçã-hûtt fhu Au.
¥xÝï-¿tt™™tu nu‚w yÂø™ ¥æ²éÎæü:-Sð™™tu nu‚w ¥ç¨-Au, ‚u{ }æï-{™u ¥æ²é:-Sð™ {txu ûtwÄtrŒ
„wýtu Îïçã-yt…u Au.
¥xÝï-su{ yÂø™ ±™æïüÎæ:-rð¿tt™ «tr™tu nu‚w ¥ç¨-Au, ‚u{ }æï-{™u ±™ü:-rðãt«tr {txu
ƒwrØ-ƒ¤ ð„uhu Îïçã-yt…u Au.
¥xÝï-yÂø™ ft{™t …qŠ‚™tu nu‚w Au, ‚u ²„ì-sux÷e }æï-{tht „‹±æ: þheh{tk ƒwrØ ð„uhu Ët{ÚÞo™e
ªÝ}æì-LÞq™‚t Au, „„ì-‚ux÷t „wýtu™wk ¥æÐë‡æ-…qýo fhu Au. (17)
¼tðtÚto : …h{uïhu yt ËkËth{tk su fthýu Ëðo «týeytu™t {txu þheh, ytÞw™t r™r{¥t, rðãt™tu
«ftþ y™u Ë{M‚ yk„tu™e …qýo‚t h[u÷ Au, suÚte Ëðo …ŒtÚttuo …tu‚t™t MðY…™u Äthý fhe hnu÷ Au.
yu s he‚u …h{uïh™e yt Ë]rü{tk «ftþ ð„uhu „wýðt™ ntuðtÚte ‚u yÂø™ …ý Ëðo …ŒtÚttuo™t
…t÷™™tu {wÏÞ ËtÄf Au. ‚u{ Ëðuoyu òýðwk òuEyu. (17)
ßãœÊfiŸÊSàflÊ ‡ÊÃö Á„U◊Êfi lÈÆ◊ãÃö ‚Á◊fiœË◊Á„U– flÿfiSflãÃÊ flÿS∑ΧÃö ‚„USflã×
‚„US∑ΧÃfi◊˜Ô– •ÇŸfi ‚¬àŸŒê÷fiŸ◊ŒfiéœÊ‚Ê˘ •ŒÊfièÿ◊˜Ô– ÁøòÊÊfifl‚Ê Sfl|Sà Ãfi
¬Ê⁄U◊fi‡ÊËÿH 18H
…ŒtÚto : nu ç™~æ汨æï-ytùÞoY… Ä™Þwõ‚ ¥xÝï-…h{uïh ! ¥ÎÏ{æ¨:-Œk¼, ynkfth y™u
®nËtrŒ Œtu»t hrn‚, ±²S±‹„:-«þkË™eÞ …qýo ytÞw Þwõ‚, ¨ãS±‹„:-yíÞk‚ Ën™þe÷, ¥Îæ|²}æì-
{t™ðt ÞtuøÞ, ¨ÐyÝÎ}|æÝ}æì-þºtw™tu ™tþ fhðt, ±²SÜëU„}æì-yðMÚtt™e …qŠ‚ fhðt, ¨ãSÜëU„}æì-Ën™
fhðt fhtððt, lé}æ‹„}æì-y™k‚ «ftþÞwõ‚, y±æ-yt…™tu §‹{æÝæ:-W…Œuþ ‚Útt ©ðý fh‚tk y{u àæ„}æì-
Ëtu ð»to yÚtðt ‚uÚte yrÄf ð»ttuo çã}ææ:-nu{L‚ }‚wÞwõ‚ ¨ç}æ{è}æçã-Ëthe he‚u Sðeyu. yt he‚u
fh‚tk nwk …ý „ï-yt…™e f]…tÚte Ëðo Œw:¾tu™u ÐæÚ}æì-…th fhe™u S±çS„-Ëw¾tu™u ¥àæè²-«t fhwk.
rî‚eÞ yÚto : ¥ÎÏ{æ¨:-Œk¼, ynkfth, ®nËtrŒ Œtu»thrn‚, ±²S±‹„:-…qýo ytÞwÞwõ‚, ¨ãS±‹„:-
yíÞk‚ Ën™þe÷, y±æ-‚u ¥Îæ|²}æì-W…Þtu„ fhðt ÞtuøÞ, ¨ÐyÝÎ}|æÝ}æì-ytø™uÞtrŒ þ† y†
rðãt{tk nu‚w ntuðtÚte þºtwytu™u S‚ðt, ±²SÜëU„}æì-yðMÚtt™e ð]rØ fhðt, ¨ãSÜëU„}æì-Ën™þÂõ‚
yt…™th, lé}æ‹„}æì-Ëthe he‚u «ftþÞwõ‚ ¥xÝï-ftÞtuo™u «t fhtð™th yÂø™™u §‹{æÝæ:-«ßðr÷‚
64 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fh‚tk y{u àæ„}æì-Ëtu ð»to ËwÄe çã}ææ:-nu{L‚ }‚w ËtÚtu ¨ç}æ{è}æçã-Sðeyu. yt he‚u fh‚tk nwk …ý
su yu ç™~æ汨æï-ytùÞoY… Ä™™e «tr™wk ËtÄ™ ¼tir‚f yÂø™ Au „ï-‚u™t «ftþÚte Œrhÿ‚t ð„uhu
Œw:¾tuÚte ÐæÚ}æì-…th fhe™u S±çS„-yíÞk‚ Ëw¾tu™u ¥àæè²-«t fhwk. (18)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu …whw»ttÚto, Eïh™e W…tË™t ‚Útt yÂø™ ð„uhu …ŒtÚttuoÚte W…fth-„úný
fhe™u, Ëðo Œw:¾tu™tu yk‚ - ™tþ ‚Útt W¥t{ Ëw¾™u «t fhe™u Ëtu ð»to ËwÄe Srð‚ hnuðwk òuEyu.
ftuE …ý {™w»Þu yuf ûtý …ý yt¤Ë{tk hnuðwk ™nª. …hk‚w suÚte …whw»ttÚto - ð]rØ ÚttÞ ‚u{ yt[hý
fhðwk òuEyu. (18)
‚¢ àfl◊fiÇŸ ‚Íÿ¸Ó®Sÿ flø¸Ó®‚ʪâÊÊ— ‚◊ηËfiáÊÊúSÃÈÆßfi–
‚¢ Á¬˝ÿáÊ œÊêŸÊ ‚◊„U◊ÊÿÈfi·Ê ‚¢ flø¸Ó®‚Ê ‚¢ ¬˝¡ÿÊ ‚ö ⁄UÊÿS¬Ê·áÊ |Ç◊·ËÿH
19H
…ŒtÚto : ¥xÝï-s„Œeïh ! su yt… ¨ê²üS²-Ëðo™e yL‚„o‚ «tý ‚Útt «¯è‡ææ}æì-ðuŒðu¥tt, {kºt
ÿüt rðît™tu™e su ¨¢S„é„ïÝ-M‚wr‚ fhðt, ¨¢çÐí²ï‡æ-«ËL™‚tÚte {t™ðt, ¨±™ü¨æ-rðãtæÞÞ™ y™u
«ftþ fhðt™wk {æ}Ýæ-MÚtt™ ¨}ææ²é¯æ-©uc Sð™, ¨¢Ðí…²æ-Ëk‚t™ y™u htßÞ ‚Útt Úæ²SÐæï¯ï‡æ-©uc
Ä™™t ¼tu„Úte …wrü ËtÚtu ¨}æxæƒæ:-«t ÚttÞ Au, ‚u™e ËtÚtu ¥ã}æì-nwk …ý Ëðo Ëw¾tu™u ¨¢çx}æ¯è²-
«t fhwk.
rî‚eÞ yÚto : su ¥xÝï-¼tir‚f yÂø™ …qðtuoõ‚ ËðoÚte ¨}æxæƒæ:-Ëk„‚ ÚtE™u «ftþ™u «t ÚttÞ
Au. ‚u rËrØ {txu yÂø™ ËtÚtu™t ¥ã}æì-nwk ÔÞðnth îtht Ëðo Ëw¾tu™u ¨¢çx}æ¯è²-«t fhwk. (19)
¼tðtÚto : Eïh™e yt¿tt …t÷™Úte {™w»Þ W¥t{ …whw»ttÚto îtht ‚Útt yÂø™ ð„uhu …ŒtÚttuo™t Wr[‚
«Þtu„Úte Ëðo Ëw¾™u «t fhu Au. (19)
•ãœ SÕÊãœÊfi flÊ ÷ˇÊËÿ ◊„fiU SÕ ◊„UÊfi flÊ ÷ˇÊËÿÊ¡¸ SÕÊ¡ZÓ flÊ ÷ˇÊËÿ
⁄UÊÿS¬Ê·fi SÕ ⁄UÊÿS¬Êcʯ flÊ ÷ˇÊËÿH 20H
…ŒtÚto : su ¥‹{:-ƒ¤ðt™ ð]ût y™u yti»trÄ ð„uhu …ŒtÚttuo Sƒ-Au, ±:-‚u™t «ftþÚte nwk ¥‹{:-
ðeÞo™u …wü fh™th yL™tu™wk |æÿæè²-„úný fhwk, }æã:-{nt™ ðtÞw, yÂø™ ð„uhu yÚtðt rðãtrŒ …ŒtÚttuo
Sƒ-Au, ±:-‚u™tÚte nwk }æã:-{nt™ r¢Þtytu™e rËrØ fh™thtk f{tuo™wk |æÿæè²-Ëuð™ fhwk.
su ª…ü:-s÷, ŒqÄ, ½e, {Äwh ‚Útt V¤ ð„uhu hËÞwõ‚ …ŒtÚttuo Sƒ-Au, ±:-‚u™tÚte nwk ª…ü}æì-
…ht¢{Þwõ‚ hË™tu |æÿæè²-¼tu„ fhwk.
suu Úæ²SÐæï¯:- y™uf „wýÞwõ‚ …ŒtÚttuo Sƒ-Au ±:-[¢ð‚eo htßÞ y™u ©e ð„uhu …ŒtÚttuoÚte nwk
Úæ²SÐæï¯}æì-©uc Ä™™tu ¼tu„ |æÿæè²-Ëuð™ fhwk. (20)
¼tðtÚto : {™w»Þ s„‚™t …ŒtÚttuo™t „wýtu™u òýe™u r¢Þt - ftiþ÷Úte W…fth™u „úný fhe™u Ëðo
Ëw¾tu™u ¼tu„ðu. (20)
65 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
⁄UflfiÃË ⁄U◊fiäfl◊|S◊ãÿÊŸÊfifl|S◊Ÿ˜Ô ªÊDÔUõ˘|S◊°ÀÀÊÊ∑§õ˘|S◊Ÿ˜Ô ˇÊÿfi–
ß„ÒUfl Sà ◊ʬfiªÊÃH 21H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su Úﱄè:-rðãt, Ä™, RrLÿÞ, …þw y™u …]rÚtðe™t htßÞ ð„uhuÚte Þwõ‚
©uc ™er‚ S„-Au, ‚u ¥çS}æÝì-yt ²æïÝæñ-sL{MÚt¤{tk, ¥çS}æ‹xææïcÆï-RrLÿÞ ‚Útt …þw ð„uhu™tk hnuðt™tk
MÚtt™ ¥çS}æÝì ËHæïÜïU-ËkËth ‚Útt ¥çS}æÝì ÿæ²ï-y{u ƒ™tðu÷tk ½htu{tk Ú}抱}æì-h{ý fhðt™e RåAt
fh™th ‚{u §ãñ±-‚u{tk hntu. yÚtto‚T }ææÐxææ„-yu™tÚte fŒe Œqh ™ òð. (21)
¼tðtÚto : ßÞtk rðît™ r™ðtË fhu Au, íÞtk rðãtrŒ „wýtu™t r™ðtË™t fthýu «òytu rðãt, Ëwrþûtt
y™u Ä™Úte Ëk…L™ ƒ™e™u r™íÞ Ëw¾e hnu Au ‚uÚte Ëðuoyu yuðe RåAt fhðe òuEyu fu y{thtÚte
rðît™tu ‚Útt rðît™tuÚte y{u fŒe …ý Œqh ™ ÚtEyu - ËŒt Ë{t„{ ƒ™e hnu. (21)
‚öÁ„UÃÊÁ‚fi Áfl‡flM§åÿõ͡ʸ ◊ÊÁflfi‡Ê ªÊ¬àÿŸfi–
©U¬fi àflÊÇŸ ÁŒflÁŒfifl ŒÊ·ÊfiflSÃ*hÿÊ flÿ◊˜Ô– Ÿ◊Ê ÷⁄fiUãÃ˘∞◊fiÁ‚H 22H
…ŒtÚto : Ý}æ:-yL™™u |æÚ‹„:-Äthý fh‚tk y{u ç{²æ-…tu‚t™e ƒwrØ ‚Útt f{oÚte su ¥xÝï-ðes¤eY…
yÂø™Úte Ëðo …ŒtÚttuo™e ¨¢çã„æ-ËtÚtu ª…æü-ðu„ y™u …ht¢{ ð„uhu „wýÞwõ‚, ç±EMÐè-Ëðo …ŒtÚttuo{tk
Y…„wýÞwõ‚, xææñÐy²ïÝ- RrLÿÞ y™u …þwytu™t …t÷™ fh™th Sð™e ËtÚtu ð‚o{t™ ntuðtÚte }ææ-
{tht{tk ¥æç±àæ-«ðuþ fhu Au. y±æ-‚u Îæï¯æ±S„:-htrºt™u …tu‚t™t ‚usÚte Œqh fh™th ¥xÝï-rðãw‚TY…
yÂø™™u ¿tt™™t «ftþ {txu çαïçαï-«r‚rŒ™ ©Ðñ}æç¨-Ë{e… «t fheyu Aeyu. (22).
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu yu òýðwk òuEyu fu, su Eïhu Ëðo {q‚o ÿÔÞtu{tk rðãw‚T Y…Úte ÔÞtÂ,
Ëðo Y…tu™t «ftþf, [uüt ð„uhu ÔÞðnthtu™tu nu‚w y™u rðr[ºt „wýÞwõ‚ yÂø™™e h[™t fhu÷ Au.
‚u Eïh™e r™íÞ W…tË™t fhðe òuEyu. (22)
⁄UÊ¡fiãÃ◊äfl⁄UÊáÊʯ ªÊ¬Ê◊ÎÆÃSÿ ŒËÁŒfiÁfl◊˜Ô– flh¸Ó◊ÊŸú Sfl Œ◊fiH 23H
…ŒtÚto : Ý}æ: yL™Úte Ëífth…qðof |æÚ‹„:-Äthý fh™tht y{u ç{²æ-ƒwrØ y™u f{oÚte ¥Š±Úæ‡ææ}æì-
yÂø™ntuºtÚte ÷E™u yï{uÄ ËwÄe™t Þ¿t ‚Útt xææïÐæ}æì-RrLÿÞ ‚Útt …]rÚtðe ð„uhu™e hûtt fhðt Úæ…‹„}æì-
«ftþ{t™ «„S²-y™trŒ ËíÞMðY… fthýÚte ÎèçÎç±}æì-ÔÞðnth fhðt S±ï-…tu‚t™t Î}æï-{tuûtY…
MÚtt™{tk ±{ü}ææÝ}æì-ð]rØ™u «t fh™tht …h{tí{t™u ©Ðñ}æç¨-r™íÞ «t fheyu Aeyu. (23)
rî‚eÞ yÚto : su …h{tí{tyu ¥Š±Úæ‡ææ}æì-rþÕ… rðãtÚte ËtæÞ Þ¿t ‚Útt xææïÐæ}æì-RrLÿÞ ‚Útt
…þw ytrŒ™t hûtf, Úæ…‹„}æì-«ftþ{t™ «„S²-s÷ ÎèçÎç±}æì-ÔÞðnth ÞtuøÞ ƒ™tð™th S±ï-…tu‚t™t
Î}æï-þtL‚ Y…{tk ±{ü}ææÝ}æì-ð]rØ …t{‚tk su yÂø™™u «ftrþ‚ fhu÷ Au, ‚u yÂø™™u Ý}æ:-Ërí¢ÞtÚte
|æÚ‹„:-Äthý fhe™u y{u ç{²æ-f{o y™u ƒwrØ îtht ©Ðñ}æç¨-nk{uþt «t fheyu. (23)
¼tðtÚto : su{ …h{uïh y™trŒ MðY… fthý-«f]r‚Úte Ëðo ftÞtuo™e h[™t fhu Au, ‚u{ ¼tir‚f
yÂø™ s÷™e «trÂÚte Ëðo ÔÞðnthtu™u rËØ fhu Au, ‚u{ Ëðo {™w»Þtuyu òýðwk òuEyu. (23)
66 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚ Ÿfi— Á¬Ãflfi ‚ÍÆŸfl˘ÇŸfi ‚ͬÊÿŸÊ ÷fifl– ‚øfiSflÊ Ÿ— SflSÃÿfiH 24H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-fhwýt{Þ, rð¿tt™ MðY…, Ëðo™t r…‚t s„Œeïh ! yt… f]…t fhe™u su{ ¨êݱï-
…wºt™u çЄï±-r…‚t Ëtht „wýtu þe¾ðu Au, ‚u{ yt… r…‚t Ë{t™ Ý:-y{™u ¨êÐæ²Ý:-©uc ¿tt™
yt…™th |æ±-Atu, ‚u{ ¨:-yt… Ý:-y{™u S±S„²ï-ËŒt Ëw¾Úte ¨™S±-ËkÞwõ‚ ht¾tu. (24)
¼tðtÚto : nu Ëðo™t r…‚t Eïh ! su{ f]…t¤w rðît™ r…‚t …tu‚t™tk Ëk‚t™tu™u Ëwhrût‚ y™u Ëwrþrût‚
fhe™u rðãt, Ä{o y™u Ëwþe÷‚t ð„uhu „wýtu{tk ËkÞwõ‚ fhu Au, ‚u{ yt… y{the r™hk‚h hûtt fhe™u
y{™u ©uc ÔÞðnthtu{tk ËkÞwõ‚ fhtu. (24)
•ÇŸ àfl¢ ŸÊ˘•ãÃfi◊˘©Uà òÊÊÃÊ Á‡ÊflÊ ÷fiflÊ flM§âÿ~—–
fl‚fiÈ®⁄U®|ÇŸfl¸‚fiÈüÊflÊ˘•ë¿UÊfi ŸÁˇÊ lÈÆ◊ûÊfi◊ö ⁄URÁÿ¢ ŒÊfi—H 25H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-Ëðo hûtf s„Œeïh ! su y±}æì-yt… ±¨éŸæ±æ:-Ëðo™u Ëtk¼¤ðt {txu ©uc ft™
yt…™th, ±¨é:-Ëðo «týeytu su{tk hnu Au ‚Útt Ëðo «týeytu{tk yt… hntu Atu, ¥çxÝ:-rð¿tt™ «ftþÞwõ‚
Ýçÿæ-ËðoÔÞt…f yt… Ý:-y{tht{tk ¥‹„}æ:-yL‚Þto{e Y…{tk hne™u Sð™™t yíÞk‚ ~ææ„æ-hûtt fh™th
±M‰²:-©uc „wý, f{o, Mð¼tðÞwõ‚ y™u çàæ±:-{k„÷{Þ y™u {k„÷fthf |æ± Atu.
©„-y™u yt… Ý:-y{tht {txu lé}æœæ}æ}æì-yíÞk‚ «ftþÞwõ‚ Úç²}æì-rðãt, [¢ð‚eo htßÞ ð„uhu
Ä™ ¥ÓÀ Îæ:-Ëthe he‚u «Œt™ fhtu. (25)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu yu{ òýðwk òuEyu fu, …h{uïh rËðtÞ y{the hûtt fh™th ƒeswk
ftuE ™Úte, fthý fu ‚u ËðoþÂõ‚{t™ ntuðtÚte Ëðoºt ÔÞt…f Au. (25)
â àflÊfi ‡ÊÊÁøDÔU ŒËÁŒfl— ‚ÈÆêŸÊÿfi ŸÍÆŸ◊Ëfi◊„UR ‚Áπfièÿ—–
‚ ŸÊfi ’ÊÁœ üÊÈÆœË „Uflfi◊ÈL§cÿÊ áÊÊfi˘•ÉÊÊÿ× ‚fi◊S◊ÊØÔH 26H
…ŒtÚto : nu àææïç™cÆ-yíÞk‚ þwØ MðY… Îèçα:-MðÞk «ftþ{t™ yt™kŒ«Œ s„Œeïh ! y{u
Ý:-y{tht ‚Útt ¨ç¶|²:-r{ºttu™t ¨é}Ýæ²-Ëw¾ {txu „¢ y±æ-yt…™e …tËu §ü}æãï-Þt[™t fheyu Aeyu.
su yt… Ý:-y{™u Ïææïç{-Ëthe he‚u rð¿tt™ yt…tu Atu. ¨:-‚u yt… Ý:-y{tht ã±}æì-Ëtk¼¤ðt-
Ëk¼¤tððt ÞtuøÞ M‚wr‚Ë{qn Þ¿t™u Ÿæéç{-f]…t fhe™u Ëtk¼¤tu Ý:-y{™u ¨}æS}ææ„ì-Ëðo ¥Íæ沄:-
…t…t[hýtuÚte yÚtto‚T yLÞ™u …ezt fhðt™tk …t…tuÚte ©Lc²-Œqh ht¾tu. (26)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu …tu‚t™t {txu, r{ºttu {txu y™u Ëðo «týeytu™t Ëw¾™e «tr {txu
…h{uïh™e «tÚto™t fhðe òuEyu y™u ‚uðwk yt[hý fhðwk òuEyu.
«tÚto™t fhðtÚte s„Œeïh yÄ{oÚte Œqh hnuðt™e RåAt fh™th {™w»Þ™u …tu‚t™e Ë¥ttÚte Ëðo
…t…tuÚte …]ÚtfT fhu Au. yu s he‚u Ëðo {™w»Þtuyu …tu‚t™t rð[th y™u …whw»ttÚtoÚte Ëðo …t…tuÚte Œqh hne™u
67 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
r™íÞ Ä{to[hý{tk «ð]¥t hnuðwk òuEyu. yu{ òýðwk òuEyu. (26)
ß«U˘∞sÔÁŒfiÃ∞Á„U ∑§ÊêÿÊ˘∞Ãfi– ◊Áÿfi fl— ∑§Ê◊œfi⁄UáÊ¢ ÷ÍÿÊØÔH 27H
…ŒtÚto : nu …h{uïh ! yt…™e f]…tÚte §Çï-yt …]rÚtðe {™u htßÞ fhðt {txu »çã-yð~Þ
«t ÚttÞ.
¥ç΄ï-Ëðo Ëw¾tu™u «t fhtð™th ™tþhrn‚ hts™er‚ …ý »çã-«t ÚttÞ. yu s he‚u nu
¼„ð™T ! {™u …]rÚtðe y™u hts™er‚ îtht ÜUæ}²æ:-RÂåA‚ …ŒtÚttuo »„-«t ÚttÞ ‚Útt }æç²-{™u
±:-‚u …ŒtÚttuo™e ÜUæ}æ{Ú‡æ}æì-ft{™t |æê²æ„ì-ËŒt ƒ™e hnu. (27)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu ft{™t fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™e ft{™t r™hk‚h fhðe òuEyu. ‚u™e «trÂ
{txu …h{uïh™u «tÚto™t ‚Útt [MðÞk] …whw»ttÚto fhðtu òuEyu. ftuE …ý {™w»Þ yuf ûtý …ý ft{™t
rð™t hne þf‚tu ™Úte. {txu yÄ{o™t ÔÞðnthÚte ft{™t™u nxtðe™u, Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnth{tk sux÷e
ft{™t ðÄthe þftÞ ‚ux÷e ðÄthðe òuEyu. (27)
‚Ê◊ÊŸú Sflfi⁄UáÊ¢ ∑ΧáÊÈÆÁ„U ’fi˝rÊÔáÊS¬Ã– ∑§ˇÊËflfiãâ ÿ˘•ÊfiÒÁ‡Ê¡—H 28H
…ŒtÚto : nu Ïæíræ‡æSЄï-Ë™t‚™ ðuŒþt†™t …t÷f s„Œeïh ! yt… ²:-su nwk ¥æñçàæ…:-Ëðo
rðãt™t «ftþf rðît™™t …wºt Ë{t™ Awk, ‚tu {™u ÜUÿæ豋„}æì-rðãt yæÞÞ™{tk ©uc ™er‚Þwõ‚
S±Ú‡æ}æì-Ëðo rðãtytu™wk «ð[™ fh™th ‚Útt ¨æï}ææÝ}æì-yti»trÄytu™tu hË «t fhtððt y™u Ëðo
rðãt™e rËrØ fh™th ÜëU‡æéçã-ƒ™tðtu. (28)
¼tðtÚto : …wºt ƒu «fth™t ntuÞ Au : yuf ytihË - þhehÚte Wí…L™, ƒeò rðãts - rðãtÚte
Wí…L™. yt «fth™t …wºttu™e «tr {txu Ëðo {™w»Þtuyu Eïh™e «tÚto™t fhðe òuEyu. suÚte y{u rðãtÚte
«ftrþ‚, Ëðo r¢Þtytu{tk fwþ¤ y™u «er‚…qðof rðãt™wk yæÞÞ™ fhtð™th …wºtÚte Þwõ‚ ƒ™eyu. (28)
ÿÊ ⁄URflÊŸ˜Ô ÿÊ˘•fi◊Ëfl„UÊ flfi‚ÈÆÁflØ ¬Èfi|c≈Uflh¸Ó®Ÿ—– ‚ Ÿfi— Á‚·ÄÃÈÆ ÿSÃÈÆ⁄U—H 29H
…ŒtÚto : ²:-su ðuŒþt†™wk …t÷™ fhðt, Úï±æÝì-rðãtrŒ y™k‚ Ä™ðt™ ¥}æè±ãæ-yrðãtrŒ htu„tu™u
Œqh fhðt-fhtððt, ±¨é籄ì-ðM‚wytu™u ÞÚttÞtuøÞ òýðt, ÐéçcűhüÝ:-þheh y™u ytí{t™t ƒ¤™e
ð]rØ y™u „éÚ:-Ëthtk ft{tu{tk s÷Œe «ðuþ fh™th ‚Útt fhtð™th s„Œeïh Au. ¨:-‚u Ý:-y{™u
©uc‚{ f{o y™u „wýtu™e ËtÚtu 稯v„é-ËkÞwõ‚ fhu. (29)
¼tðtÚto : Ë{M‚ ËkËth{tk su Ä™ Au, ‚u Ëðo Eïh™wk s Au. {™w»Þ Eïh™u suðe «tÚto™t fhu
Au, ‚uðtu ‚u™u MðÞk …whw»ttÚto …ý fhðtu òuEyu. su{ Eïh ‘Úï±æÝ’-yiïÞoðt™ Au, yu rðþu»tý ƒtu÷ðt
fu Ëtk¼¤ðt {tºtÚte f]‚f]íÞ ƒ™e s‚tu ™Úte. …hk‚w …tu‚t™t …h{ …whw»ttÚto îtht …ý Ä™™e ð]rØ y™u
hûtt r™hk‚h fhðe òuEyu.
su{ ‚u Eïh ¥}æè±ãæ-htu„rð™tþf Au, ‚u{ {™w»Þtuyu …ý r™íÞ htu„ ™ü fhðt òuEyu.
su{ Eïh ±¨é籄ì-ðM‚wytu™tu ¿tt‚t Au, ‚u{ {™w»Þtuyu ÞÚttþÂõ‚ …ŒtÚtorðãt òýðe òuEyu.
68 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su{ Eïh ÐéçcűhüÝ:-Ëðo™e …wrü-ðÄof Au, ‚u{ {™w»Þtuyu Ëðo™e …wrü™e r™íÞ ð]rØ fhðe
òuEyu.
su{ Eïh „éÚ:-þe½úfthe Au, ‚u{ {™w»Þtuyu y¼eü ftÞtuo þe½ú fhðtk òuEyu.
su{ Eïh™t þw¼ „wý, f{o™e «tr {txu «tÚto™t fhðt{tk ytðu Au, ‚u{ (Eïh) Ëðo {™w»Þtu™u
yíÞk‚ …whw»ttÚtoÚte þw¼ „wý, f{o yt[hýtuÚte r™íÞ Þwõ‚ fhu. (29)
◊Ê Ÿ— ‡Êö‚Ê˘•⁄fiUL§·Ê œÍÆ*× ¬˝áÊæ˜UÔ ◊àÿ¸ÓSÿ– ⁄UˇÊÊfi áÊÊ ’˝rÊÔáÊS¬ÃH 30H
…ŒtÚto : nu Ïæíræ‡æSЄï-s„Œeïh ! yt…™e f]…tÚte Ý:-y{the ðuŒrðãt }ææ Ðí‡æÜUì-fŒe ™tþ
™ …t{u y™u su ¥ÚL¯:-Œt™ ytrŒ Ä{ohrn‚ y™u …hÄ™ „úný fh™th }æy²üS²-{™w»Þ™e {ê<„:-
®nËt fu ÿtun Au ‚u™tÚte Ý:-y{the r™hk‚h Úÿæ-hûtt fhtu. (30)
¼tðtÚto : {™w»Þ nk{uþtk «þkË™eÞ f{o fhu, r™LŒ™eÞ ™nª. ftuEÚte ÿtun y™u Œwütu™tu Ëk„
™ fhu. Ä{o™e hûtt y™u Eïh™e W…tË™t nk{uþtk fhu. (30)
◊Á„Ufi òÊËáÊÊ◊flÊfi˘SÃÈ lÈÆˇÊ¢ Á◊òÊSÿÊfiÿ¸êáÊ—– ŒÈÆ⁄UÊœ·Z flLfi§áÊSÿH 31H
…ŒtÚto : nu Ïæíræ‡æSЄï-s„Œeïh ! yt…™e f]…tÚte ç}æ~æS²-ƒnth ‚Útt ykŒh hnu™th «týðtÞw
‚Útt ¥²ü}‡æ:-su ytf»toýÚte …]rÚtðe ytrŒ yLÞ …ŒtÚttuo™u Äthý fh™th ËqÞo÷tuf y™u ±L‡æS²-s÷
~æè‡ææ}æì-yu ºtýu™t «ftþÚte Ý:-y{tht{tk léÿæ}æì-™er‚™tu «ftþ hnu÷tu Au yÚtðt ÎéÚæ{¯ü}æì-yr‚
füÚte „úný fhðt ÞtuøÞ áZ }æçã-{nt™ ðuŒrðãt™e ¥±:-hûtt ¥S„é-Úttð. (31)
¼tðtÚto : yne …qðo{kºtÚte ‘Ïæíræ‡æSÐ„ï’ ‚Útt ‘Ý:’ yu ƒu …Œtu™e y™wð]r¥t Ë{sðe.
{™w»Þtuyu Ëðo …ŒtÚttuoÚte …tu‚t™e y™u ƒeò™e LÞtÞ…qðof hûtt fhe™u ÞÚttð‚T htßÞ™wk …t÷™
fhðwk òuEyu. (31)
ŸÁ„U ÷Êfi◊◊Ê øŸ ŸÊäflfi‚È flÊ⁄UáÊ·fiÈ– ߸‡Êfi Á⁄U¬È®⁄URÉʇÊfiö‚—H 32H
…ŒtÚto : su {™w»Þ Eïh™t W…tËf Au, „ï¯æ}æì-‚u{™tk ¥}ææ-½h{tk ¥Š±¨é-{t„tuo{tk y™u ±æÚ‡æï¯é-
[tuh, ztfw, rþfthe ð„uhu™wk r™ðthý fh™th Ëk„út{tu{tk ™Ý-…ý ¥Íæà梨:-…t… f{tuo™wk fÚt™ fh™th
çÚÐé:-þºtw Ýçã-W¼tu hnu÷tu ™Úte. Ý-‚u™u Œw:¾-õ÷uþ yt…e þf‚tu ™Úte. ‚u Eïh y™u ÄtŠ{f rðît™tu™u
…t{ðt™u nwk §üàæï-Ë{Úto ƒ™wk. (32)
¼tðtÚto : su Ä{toí{t y™u Ëðo™t W…fthf {™w»Þtu Au, ‚uytu™u ftuE™tu ¼Þ ntu‚tu ™Úte. su
yò‚þºtw Au, ‚u™tu ftuE þºtw ntu‚tu ™Úte. (32)
à Á„U ¬ÈÆòÊÊ‚Ê˘•ÁŒfi× ¬˝ ¡Ëfl‚ ◊àÿ¸Êfiÿ– ÖÿÊÁÃÿ¸ë¿Uãàÿ¡fid◊˜ÔH 33H
…ŒtÚto : su ¥ç΄ï:-yrð™tþe fthýY…e þÂõ‚™t Ðé~ææ¨:-ƒtÌt y™u ykŒh hnu™th «tý, ËqÞo÷tuf,
ðtÞw y™u s÷ ð„uhu …wºt Au, „ï-‚u …qðtuoõ‚ çã-s }æy²æü²-{™w»Þtu™t {]íÞw y™u …豨ï-Sð™ {txu
69 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¥…d}æì-r™hk‚h Á²æïç„:-‚us fu «ftþ ²ÓÀç‹„-yt…u Au. (33)
¼tðtÚto : su fthýY…e Ë{Úto …ŒtÚttuoÚte Wí…L™ ÚtÞu÷ «tý [ËqÞo÷tuf, ðtÞw y™u s÷]ð„uhu …ŒtÚttuo
Au, ‚u ËŒt ßÞtur‚ «Œt™ fhe™u Ëðo™t Sð™ y™u {]íÞw™t r™r{¥t ƒ™u Au. (33)
∑§ŒÊ øŸ SÃ⁄UË⁄fiUÁ‚ Ÿãºfi˝ ‚‡øÁ‚ ŒÊ‡ÊÈ·fi–
©U¬Ê¬ãŸÈ ◊fiÉÊflŸ˜Ô ÷Í®ÿ˘ßãŸÈ à ŒÊŸ¯ ŒflSÿfi ¬ÎëÿÃH 34H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-Ëw¾Œt‚t Eïh ! yt… S„Úè:-Ëw¾tuÚte ytåAtrŒ‚ fh™th ¥ç¨-Atu ‚Útt Îæàæé¯ï-
rðãt ð„uhu Œt™ fh™th {™w»Þ {txu ÜUÎæ™Ý-õÞthu §„ì-¿tt™ Ýé-s÷Œe ¨†™ç¨-«t Ý-™Úte
fhtð‚t ? ‚u ft÷{tk nu }æÍæ±Ýì-rðãtrŒ Ä™ðt™ s„Œeïh ! Îï±S²-f{oV¤™t yt…™th „ï-yt…™t
ÎæÝ}æì-yt…u÷ §„ì-s ¿tt™™u Îæàæé¯ï-rðãtrŒ yt…™th {txu |æê²:-Vhe Ýé-s÷Œe ©ÐæïÐÐëÓ²„ï-«tÂ
ÜUÎæ™Ý-õÞthu Ý-Út‚tk ™Úte ? (34)
¼tðtÚto : òu Eïh f{oV¤™t Œt‚t ™ ntuÞ ‚tu ftuE …ý Sð ÔÞðMÚtt…qðof f{oV¤™u «t fhe
þfu ™rn. (34)
ÃÃ˜Ô ‚fiÁflÃÈfl¸®⁄‘Ufiáÿ¢ ÷ªÊ¸Ó ŒflSÿfi œË◊Á„U– ÁœÿÊ ÿÊ Ÿfi— ¬˝øÊŒÿÊfiØÔH 35H
…ŒtÚto : y{u ¨ç±„é:-Ëðo s„‚™t Wí…r¥tf‚to, Îï±S²-«ftþ{Þ, þwØ MðY…, Ëðo Ëw¾Œt‚t
…h{uïh su ±Ú}æì-yr‚ ©uc y™u |æxæü:-…t…Y… Œw:¾tu™t {q¤™u ™ü fh™th „ï…:-MðY… Au, „„ì-
‚u™u {è}æçã-Äthý fheyu.
²:-su Ërð‚t Œuð yÚtto‚T yL‚Þto{e …h{uïh Ëðo Ëw¾Œt‚t Au, ‚u …tu‚t™e fhwýt fhe™u Ý:-
y{the ç{²:-ƒwrØ™u W¥t{ „wý-f{o-Mð¼tð{tk Ðí™æïβæ„ì-«urh‚ fhu. (35)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Ë{M‚ ËkËth™t Wí…r¥tf‚to, ËðoÚte ©uc, Ë{M‚ Œtu»t™tþf y™u þwØ MðY…
…h{uïh™e r™íÞ W…tË™t fhðe òuEyu. fÞt «Þtus™ {txu ? ‚u «&™™t W¥th{tk ðuŒ fnu Au :
‚u Eïh™e M‚wr‚, Äthýt, «tÚto™t y™u W…tË™t fhðtÚte y{™u Ëðo Œwü „wý-f{o-Mð¼tðÚte
…]ÚtfT ht¾u Au y™u Ëðo þw¼ „wý-f{o-Mð¼tðÚte r™íÞ «ð]¥t fhu Au. suÚte …h{tí{t™e M‚wr‚ ð„uhu
fhðtk òuEyu.
«tÚto™t™tu yu s {wÏÞ rËØtL‚ Au fu suðe «tÚto™t fhtu ‚uðtk f{o fhðtk òuEyu. (35)
¬Á⁄Ufi à ŒÍÆ«U÷Ê ⁄UÕÊ˘S◊Ê°2˘•fi‡ŸÊÃÈ Áfl‡flÃfi—– ÿŸ ⁄UˇÊfiÁ‚ ŒÊ‡ÊÈ·fi—H 36H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! yt… ²ïÝ-su ¿tt™Úte Îæàæé¯:-rðãtrŒ Œt™ fh™th rðît™tu™e ç±E„:-
Ëðo he‚u Úÿæç¨-hûtt fhtu Atu y™u su „ï-yt…™t ÎêÇ|æ:-Œw:¾Úte …ý ™tþ ™rn …t{™th Úƒ:-Ëðo™u
òýðt ÞtuøÞ rð¿tt™ Ëðo rŒþtytuÚte hûtt fhðt {txu ‚u ¥S}ææÝì-yt…™e yt¿tt™wk …t÷™ fh™th
y{™u ÐçÚ-Ëðo he‚u ¥àÝæï„é-«t ÚttÞ. (36)
70 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Ëðo™t hûtf …h{uïh™e y™u rð¿tt™™e «tr {txu «tÚto™t y™u …whw»ttÚto
r™íÞ fhðtk òuEyu. suÚte hûtt …t{e™u yt…ýuu Œwü - yË‚T rðãt y™u yÄ{o ð„uhu Œtu»ttu™tu íÞt„
fhe™u ©uc rðãt ‚Útt Ä{o ð„uuhu þw¼ „wýtu™u «t fhe™u ËŒt Ëw¾e hneyu. (36)
÷Í÷ȸfl— Sfl~— ‚Ȭ˝¡Ê— ¬˝¡ÊÁ÷fi— SÿÊú ‚ÈÆflË⁄UÊfi flË®⁄UÒ— ‚ÈƬʷ— ¬Ê·fiÒ—–
Ÿÿ¸Ó ¬˝¡Ê¢ ◊fi ¬ÊÁ„U ‡ÊúSÿfi ¬‡ÊÍŸ˜Ô ◊fi ¬ÊsÔÕfiÿ¸ Á¬ÃÈ¢ ◊fi ¬ÊÁ„UH 37H
…ŒtÚto : nu ݲü-™er‚{t™ {™w»Þtu …h f]…t¤w …h{uïh ! yt… f]…t fhe™u }æï-{the Ðí…æ}æì-…wºttrŒ
«ò™e Ðæçã-hûtt fhtu. }æï-{thtk ÐàæêÝì-„tÞ, ½tuzt, ntÚte ð„uhu …þwytu™e Ðæçã-hûtt fhtu. nu ¥ƒ²ü-
ËkŒunhrn‚ s„Œeïh ! yt… }æï-{tht çЄé}æì-yL™™e Ðæçã-hûtt fhtu. nu àæ¢S²-M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ
Eïh ! yt…™e f]…tÚte nwk |æê|æéü±: S±:-su r«ÞMðY… «tý, ƒ¤™t nu‚w WŒt™ ‚Útt Ëðo [uüt ð„uhu
ÔÞðnthtu™tu nu‚w ÔÞt™ ðtÞw Au, ‚u™e ËtÚtu Þwõ‚ ÚtE™u Ðí…æç|æ:-…tu‚t™u y™wfq¤ †e, …wºt, rðãt,
Ä{o, r{ºt, ™tufh y™u …þw ð„uhu …ŒtÚttuo ËtÚtu ¨éÐí…æ:-W¥t{ rðãt, Ä{oÞwõ‚ «ò Ërn‚ ±èÚñ:-þtiÞo,
ÄiÞo, rðãt, þºtwytu™wk r™ðthý ‚Útt «ò…t÷™{tk fwþ¤™e ËtÚtu ¨é±èÚ:-©uc þqhðehÞwõ‚ y™u Ðæï¯ñ:-
…wrüfthf …qýo rðãtÚte Wí…L™ ÚtÞu÷ ÔÞðnthtu™e ËtÚtu ¨éÐæï¯:-©uc …wrü Wí…tŒ™ fh™th S²æ}æì-
ËŒt ƒ™e hnwk. (37)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Eïh™e W…tË™t ‚Útt Eïh™e yt¿tt …t÷™™tu yt©Þ ÷E™u W¥t{ r™Þ{tu
‚Útt W¥t{ …whw»ttÚto îtht ©uc «ò, ðeh …whw»t ‚Útt …wrü ð„uhu fthýtuÚte «ò™wk …t÷™ fhe™u r™íÞ
Ëw¾™u «t fhðwk òuEyu. (37)
•Êªfiã◊ Áfl‡flflfiŒ‚◊S◊èÿ¯ fl‚ÈÆÁflûÊfi◊◊˜Ô– •ÇŸfi ‚◊˝Ê«UÁ÷ lÈÆêŸ◊Á÷
‚„U˘•Êÿfië¿USflH 38H
…ŒtÚto : nu ¨}æíæÅì-«ftþMðY… ¥xÝï-s„Œeïh ! yt… ¥S}æ|²}æì-y{u W…tËftu {txu lé}Ý}æì-
«ftþMðY… W¥t{ Þþ ‚Útt ¨ã:-W¥t{ ƒ¤™u ¥|²æ²ÓÀS±-Ëðo ƒtswÚte rðM‚]‚ fhtu Atu, suÚte
y{u ±¨é籜æ}æ}æì-…]rÚtðe ð„uhu ÷tuftu™u òýðt ‚Útt ç±E±ïΨ}æì-Ëðo Ëw¾™t ¿tt‚t yt…™u ¥|²æxæ‹}æ-
Ëðo «fthÚte «t fheyu.
rî‚eÞ yÚto : su ¨}æíæÅì-«ftþ fh™th ¥xÝï-¼tir‚f yÂø™ ¥S}æ|²}æì-Þ¿t™wk y™wct™ fh™th
y{u ÷tuftu {txu lé}Ý}æì-W¥t{ Þþ ‚Útt ¨ã-ƒ¤ ¥|²æ²ÓÀS±-Ëðo ƒtswÚte rðM‚]‚ fhu Au ‚u
±¨é籜æ}æ}æì-…]rÚtðe ð„uhu ÷tuftu™u ËqÞoY…Úte «ftþ fhe™u ç±E±ïΨ}æì-Ëðo Ëw¾tu™u sýtð™th ¼tir‚f
yÂø™™u y{u ¥|²æxæ‹}æ-«t fheyu. (38)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu …h{uïh y™u ¼tir‚f yÂø™™t „wýtu™wk rð¿tt™ òýe™u, ‚u™t y™wËth
yt[hý fhe™u ƒÄe ƒtswÚte feŠ‚ y™u ƒ¤™tu r™íÞ rðM‚th fhðtu òuEyu. (38)
71 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•ÿ◊|ÇŸªÎƸ„U¬fiÁêʸ„Ó¸U®¬àÿ— ¬˝¡ÊÿÊfi fl‚ÈÆÁflûÊfi◊—–
•ÇŸfi ªÎ„U¬Ã˘Á÷ lÈÆêŸ◊Á÷ ‚„U˘•Êÿfië¿USflH 39H
…ŒtÚto : nu xæëãЄï-½h™t …t÷f ¥xÝï-…h{uïh ! su ¥²}æì-yt xæëãÐç„:-MÚtt™ rðþu»t{tk …t÷™
{txu xææãüÐy²:-½h™t …t÷f™e ËtÚtu ËkÞwõ‚ Ðí…²æ ±¨é籜æ}æ:-«ò™u {txu Ëðo «fth™wk Ä™ «tÂ
fhtð™th Atu. suÚte yt… lé}Ý}æì-Ëw¾ y™u «ftþÞwõ‚ Ä™ ¥|²æ²ÓÀS±-Ëthe he‚u yt…tu ‚Útt ¨ã:-
W¥t{ ƒ¤-…ht¢{ ¥|²æ²ÓÀS±-Ëthe he‚u yt…tu.
rî‚eÞ yÚto : su fthýu xæëãÐç„:-½h™t …t÷f nu‚w Ðí…æ²æ:-…wºt, r{ºt, †e y™u ™tufh ð„uhu
«ò™u ±¨é籜æ}æ:-ÿÔÞ ð„uhu «Œt™ fh™th xææãüÐy²:-½h™t Mðt{eÚte ËkÞwõ‚ ¥²}æì-yt ¥xÝï-rðãw‚T,
ËqÞo yÚtðt ßðt¤t{Þ ¼tir‚f yÂø™ Au, ‚uÚte ‚u xæëãЄï-½h™tu …t÷f ‚u ¥xÝï-yÂø™ y{tu™u
¥ç|ælé}Ý}æì-ƒÄe ƒtswÚte ©uc Ä™ y™u ¨ã:-ƒ¤™u ¥|²æ²ÓÀS±-[tu‚hVÚte rðM‚thÞwõ‚ fhu Au. (39)
¼tðtÚto : „]nMÚttu îtht ßÞthu Eïh™e W…tË™t ‚Útt ‚u™e yt¿tt{tk hne™u yÂø™™tu ftÞo rËrØ
{txu ËBÞfT «Þtu„ fhu Au, íÞthu ‚u yÂø™ y™uf «fth™tk Ä™ y™u ƒ¤™tu rðM‚th fhu Au. fthý
fu «ò™e {æÞ{tk ‚u yÂø™ …ŒtÚttuo™e «tr {txu Ëðtuo¥t{ ËtÄf Au. [yíÞk‚ rËrØ fhtð™th Au.](39)
•ÿ◊|ÇŸ— ¬fiÈ⁄UËcÿÊ~ ⁄UÁÿ◊ÊŸ˜Ô ¬fiÈ|c≈Uflh¸®fiŸ—–
•ÇŸfi ¬È⁄UËcÿÊÁ÷ lÈÆêŸ◊Á÷ ‚„U˘•Êÿfië¿USflH 40H
…ŒtÚto : nu ÐéÚèc²-f{tuo …rh…qýo fh™th Ëðtuo¥t{ ¥xÝï-©uc‚{ …ŒtÚttuo™u «t fhtð™th rðît™ !
yt… su ¥²}æì-yt ÐéÚèc²:-Ëðo Ëw¾tu™u …qýo fhðt{tk yíÞw¥t{ Úç²}ææÝì-©uc‚{ Ä™Þwõ‚ ÐéçcűhüÝ:-
…wrüðÄof ¥çxÝ:-¼tir‚f yÂø™Úte y{u ÷tuftu {txu ¥ç|ælé}Ý}æì-W¥t{ Ä™ «t fhtð™th ‚Útt
¥ç|æ¨ã:-W¥t{ þheh y™u ytí{t™t ƒ¤™tu ¥æ²ÓÀS±-Ëðo he‚u rðM‚th fhtu. (40)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Eïh™e f]…t y™u MðÞk …whw»ttÚto îtht yÂø™rðãt «t fhe™u y™uf «fth™tk
Ä™ y™u ƒ¤™tu Ëðo‚: rðM‚th fhðtu òuEyu. (40)
ªÎ„UÊ ◊Ê Á’fi÷Ëà ◊Ê flfi¬äfl◊Í¡Z Á’÷fi˝Ã˘∞◊fiÁ‚–
™§¡Z Á’÷fi˝m— ‚ÈÆ◊ŸÊfi— ‚È◊œÊ ªÎÆ„UÊŸÒÁ◊ ◊Ÿfi‚Ê ◊ÊŒfi◊ÊŸ—H 41–
…ŒtÚto : nu ƒúñ[Þto©{Úte Ëðo rðãt «t fhu÷ „]nt©{e ‚Útt ª…ü}æì-þtiÞtorŒ …ht¢{tu™u çÏæ|æí„:-
Äthý fhu÷ xæëãæ:-ƒúñ[Þto©{ …ùt‚T „]nMÚtt©{™u «t fhðt™e RåAt ht¾™th {™w»Þtu ! ‚{u
„]nMÚtt©{™u ÞÚttð‚T «t fhtu.
‚u „]nMÚtt©{™t y™wct™Úte }ææ çÏæ|æè„-zhtu ™rn ‚Útt }ææ ±ïЊ±}æì-fk…tu ™rn.
…ht¢{tu™u Äthý fhu÷ y{u xæëãæÝì-„]nMÚtt©{™u «t ÚtÞu÷ ‚{™u »}æç¨-r™íÞ «t ÚtE hneyu
y™u ±:-‚{tht{tk hne™u „]nMÚtt©{{tk ð‚o{t™ ¨é}æÝæ:-W¥t{ ¿tt™, ¨é}æï{æ:-©uc ƒwrØÞwõ‚ }æݨæ-
72 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
rð¿tt™Úte }ææïÎ}ææÝ:-n»to WíËtnÞwõ‚ ª…ü}æì-y™uf «fth™tk ƒ¤tu™u çÏæ|æí„ì-Äthý fhe™u nwk yíÞk‚
Ëw¾tu™u »ç}æ-r™hk‚h «t fhwk. (41)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu …qýo ƒúñ[Þo yt©{™wk Ëuð™ fhe™u, ÞwðtðMÚtt{tk MðÞkðh-rðrÄÚte
…tu‚t™t Ë{t™ Mð¼tð, rðãt, ‚… y™u ƒ¤Þwõ‚ ‚Útt Ëthe he‚u …heûtt fhu÷e †e ËtÚtu rððtn
fhe™u, þheh y™u ytí{t™t ƒ¤™u Wí…L™ fhe™u, Ëk‚t™tuí…r¥t fhe™u Ëðo ËtÄ™tuÚte ©uc ÔÞðnthtu{tk
ÂMÚth hnuðwk òuEyu.
ftuE {™w»Þu „]nMÚtt©{ fhðtÚte fŒe …ý zhðwk ™rn y™u fk…ðwk ™rn. fthý fu Ëðo ©uc ÔÞðnthtu
y™u yt©{tu™wk {q¤ „]nMÚtt©{ Au. ‚uÚte ‚u™wk ËBÞfT he‚u y™wct™ fhðwk òuEyu. ‚u™t rð™t {™w»Þ™e
ð]rØ y™u htßÞ™e «tr ÚtE þf‚e ™Úte. (41)
ÿ·Êfi◊hKÁÃfi ¬˝fl‚Ÿ˜Ô ÿ·fiÈ ‚ÊÒ◊Ÿ‚Ê ’„ÈU—–
ªÎÆ„UʟȬfiuÔUÿÊ◊„U à ŸÊfi ¡ÊŸãÃÈ ¡ÊŸÃ—H 42H
…ŒtÚto : Ðí±¨Ýì-«ðtË fh‚tu yr‚rÚt ²ï¯æ}æì-su „]nMÚt™wk ¥Š²ïç„-M{hý fhu Au, ²ï¯é-su „]nMÚttu{tk
Ïæãé:-yrÄf ¨æñ}æݨ:-«er‚¼tð Au, ‚u xæëãæÝì-‚u „]nMÚttu™e y{u yr‚rÚtytu ©Ðu²æ}æãï-nk{uþtk «þkËt
fheyu Aeyu. su «u{ ht¾™th „]nMÚte Au, „ï-‚uytuu …æÝ„:-òýe™u ÄtŠ{f Ý:-y{u yr‚rÚtytu™u
…æÝ‹„é-ÞÚttð‚T òýu - Ëífth fhu. (42)
¼tðtÚto : Ëðo „]nMÚteytuyu Ëðo ÄtŠ{f rðît™ yr‚rÚtytu ËtÚtu ‚Útt yr‚rÚtytuyu „]nMÚteytu
ËtÚtu yíÞk‚ ËwÓŒT–r{ºt‚t¼tð ht¾ðtu òuEyu, …hk‚w Œwütu ËtÚtu ™rn.
yr‚rÚt-rðît™tu™e ËtÚtu Ëk„r‚Úte …hM…h ðt‚to÷t… fhe™u rðãt™e ð]rØ fhðe òuEyu. su …htu…fthe
rðît™ yr‚rÚt Au, ‚u™e „]nMÚteytuyu r™íÞ Ëuðt fhðe òuEyu; yLÞ™e ™rn. (42)
©U¬fi„ÍUÃÊ˘ß„U ªÊfl˘©U¬fi„ÍUÃÊ˘•¡Êflÿfi—– •ÕÊ˘•ãŸfiSÿ ∑§ËÀÊÊÀÊ˘©U¬fi„ÍUÃÊ ªÎÆ„U·Èfi
Ÿ—– ˇÊ◊Êfiÿ fl— ‡ÊÊãàÿÒ ¬˝¬fil Á‡Êflö ‡ÊÇ◊ö ‡Ê¢ÿÊ— ‡Ê¢ÿÊ—H 43H
…ŒtÚto : §ã-yt „]nMÚtt©{{tk yÚtðt yt ËkËth{tk ±:-‚{tht àææ‹y²ñ-Ëw¾ {txu Ý:-y™u y{the
ÿæï}ææ²-hûtt {txu xæëãï¯é-r™ðtË ÞtuøÞ MÚtt™tu{tk xææ±:-ŒqÄ yt…™the „tÞtu ©Ðãê„æ:-Ë{e… «t ‚Útt
¥…æ±²:-½uxtk-ƒfhtk ntuÞ. ©Ðãê„æ:-Ë{e… «t ¥ƒæï-‚í…ùt‚T ¥‹ÝS²-«týtu™u Äthý fh™tht
ÜUèHæH:-yL™trŒ …ŒtÚttuo ©Ðãê„æ:-Ëthe he‚u «t ÚttÞ. ‚u Ëðo™wk hûtý fh‚tk hne nwk „]nMÚt à梲æï:-
Ëðo Ëw¾™tk ËtÄ™tuÚte çàæ±}æì-fÕÞtý y™u àæx}æ}æì-yt™kŒ™u ÐíÐlï-«t fhwk. (43)
¼tðtÚto : „]nMÚttu™u Wr[‚ Au fu, Eïh™e W…tË™t ‚Útt ‚u™e yt¿tt …t÷™ îtht „tÞ, ntÚte,
½tuzt ð„uhu …þwytu y™u ¼ûÞ - [ýt ð„uhu [tððt™t, ¼tußÞ - ¼t‚ ð„uhu ¾tðt™t, ÷uÌt - [txðt™t
[xýe ð„uhu, ‚Útt [q»Þ - þuhze ð„uhu [q»tðt™t …ŒtÚttuo™tu …tu‚t™e …tËu Ëk„ún fhe™u, …tu‚t™e ‚Útt
ƒeò™e hûtt fhe™u rð¿tt™, Ä{o y™u …whw»ttÚtoÚte ËtkËtrhf y™u …th{tŠÚtf Ëw¾tu™wk Ëuð™ fhðwk òuEyu.
73 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ftuEyu …ý yt¤Ëwk ƒ™ðwk ™rn.
…hk‚w su {™w»Þ …whw»ttÚteo ƒ™e™u Ä{o…qðof [¢ð‚eo htßÞ ð„uhu™wk W…tso™ fhe™u ‚u™e hûtt y™u
ð]rØ fhe™u Ëw¾tu™u «t fhu Au, ‚u™u ©uc {t™ðt{tk ytðu Au. yLÞ™u ™rn. (43)
¬˝ÉÊÊÁ‚ŸÊfi „UflÊ◊„U ◊L§Ãfi‡ø Á⁄U‡ÊÊŒfi‚—– ∑§⁄UR¢÷áÊfi ‚¡Ê·fi‚—H 44H
…ŒtÚto : y{u „]nMÚteytu ÜUÚ¢|æï‡æ-yrðãtY…e Œw:¾Úte …]ÚtfT ƒ™e, ¨…æﯨ:-Ë{t™ Y…Úte Ëðo™e
ËtÚtu «er‚ fh™th çÚàææΨ:-Œtu»t y™u þºtwytu™tu ™tþ fh™th, Ðí{æç¨Ý:-W¥t{ ¼tus™ fh™th
yr‚rÚtytu }æL„:-yr‚rÚt ™-‚Útt ÉÂíðòu - Þ¿t fh™th rðît™tu™tu ã±æ}æãï-Ëífth fhe r™íÞ yt{krºt‚
fh‚t hneyu. (44)
¼tðtÚto : „]nMÚteytu™u Wr[‚ Au fu, ðiãtu, þqhðehtu y™u Þ¿t fh™tht }Âíðòu™u ƒtu÷tðe™u ‚Útt
‚u{™e Ëuðt fhe™u ‚uytu™e …tËuÚte rðãt y™u rþûtt r™íÞ „úný fhðt òuEyu. (44)
ÿŒ˜Ô ª˝Ê◊ ÿŒ⁄Ufiáÿ ÿÃ˜Ô ‚÷ÊÿÊ¢ ÿÁŒfi|ãº˝ÿ–
ÿŒŸfi‡ø∑ΧÆ◊Ê flÿÁ◊Œ¢ ÃŒflfiÿ¡Ê◊„U SflÊ„UÓÊH 45H
…ŒtÚto : ±²}æì-f{o™wk y™wct™ fh™tht y{u, ²Îì-xæíæ}æï-su „]nMÚttuÚte Ëurð‚ „t{, ²„ì ¥Ú‡²ï-
ðt™«MÚttu Ëurð‚ ð™, ²„ì ¨|ææ²æ}æì-su ˼t™wk rðît™tu Ëuð™ fhu Au. ²„ì §ç‹Îí²ï-Þtu„e ÷tuftu su
{™ y™u ©tu‚trŒ RrLÿÞtu™wk Ëuð™ fhu Au. ‚u{tk ÂMÚt‚ ÚtE™u su »Ý:-…t… ‚Útt yÄ{o ™ÜëU}æ-fhu
Au yÚtðt fhtðu Au ‚u Ëðo™u ¥±²…æ}æãï-Œqh fh‚tk hneþwk ‚Útt su su yu MÚtt™tu{tk S±æãæ-ËíÞðtýeÚte
…wÛÞ yÚtðt Ä{to[hý ™ÜëU}æ-fhðt ÞtuøÞ Au, „„ì-‚u™u ²…æ}æãï-«t Út‚tk hneyu. (45)
¼tðtÚto : [thu yt©{tu{tk hnu™tht {™w»Þtuyu {™, ð[™ y™u f{oÚte ËŒt ËíÞ f{o™wk yt[hý
fhe™u, …t…™tu íÞt„ fhe™u ˼t yÚtto‚T rðît™tu™t Ëk„Úte rðãt y™u rþûtt™t «[thÚte «ò™tk Ëw¾tu™e
ð]rØ fhðe òuEyu. (45)
◊Ê ·Í áÊfi˘ßãº˝ÊòÊfi ¬ÎÆà‚È ŒflÒ⁄U|Sà Á„U c◊Êfi à ‡ÊÈ|c◊ãŸflÿÊ—–
◊„U|‡ølSÿfi ◊Ë…ÈU·Êfi ÿ√ÿÊ „UÁflc◊fiÃÊ ◊L§ÃÊ flãŒfià ªË—H 46H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-þqhðeh ! yt… ¥~æ-yt ËkËth{tk Ðëy¨é-ÞwØtu{tk Îï±ñ:-rðît™tu™e ËtÚtu Ý:-y{the
¨é-Ëthe he‚u hûtt fhtu ‚Útt }ææï-nýtu ™rn.
nu àæéçc}æÝì-…qýo ƒ¤Þwõ‚ þqhðeh ! çã-r™ùÞ he‚u 癄ì-su{ „ï-yt…™e }æã:-{nt™ xæè:-ðuŒ
«{týÞwõ‚ ðtýe }æèÉé¯:-rðãt ð„uhu W¥t{ „wýtuÚte ®Ë[™th ãç±c}æ„:-W¥t{ nrð yÚtto‚T …ŒtÚtoÞwõ‚
}æL„:-}‚w-}‚wytu{tk Þ¿t fh™tht rðît™tu™t ±‹Î„ï-„wýtu™u «ftrþ‚ fhu Au.
su{ rðît™tu yt…™t „wýtu™tu y{tht {txu r™hk‚h «ftþ fhe™u yt™krŒ‚ fhu Au, ‚u{ su ¥±²æ:-
74 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Þ¿t fh™th Þs{t™ ¥çS„-Au, ‚u yt…™e yt¿ttÚte su ²Ã²æ-W¥t{ Þð ð„uhu™tu yÂø™{tk ntu{
fhu Au, ‚u …ŒtÚto Ëðo «týeytu™u Ëw¾ yt…™th ƒ™u Au. (46)
¼tðtÚto : ßÞthu {™w»Þ …h{uïh™e ythtÄ™t fhe™u, ËBÞfT he‚u Ët{„úe™tu Ëk„ún fhe™u, ÞwØtu{tk
þºtwytu™u S‚e™u, [¢ð‚eo htßÞ™u «t fhe™u ‚Útt ‚u™wk …t÷™ fhe™u {nt™ yt™kŒ™wk Ëuð™ fhu
Au, íÞthu ËwhtßÞ ƒ™u Au. (46)
•∑˝§Ÿ˜Ô ∑§◊¸Ó ∑§◊¸∑ΧÃfi— ‚„U flÊøÊ ◊fiÿÊ÷ÈflÊfi– Œflèÿ— ∑§◊¸Ó ∑ΧÆàflÊSâ ¬˝Ãfi
‚øÊ÷Èfl—H 47H
…ŒtÚto : su {™w»Þ }æ²æï|æé±æ-Ëw¾ŒtÞf, ËíÞr«Þ, {k„÷fthe ±æ™æ-ðuŒðtýe yÚtðt …tu‚t™e
ðtýe™e ¨ã-ËtÚtu ¨™æ|æé±:-…hM…h Ëk„e ƒ™e™u ÜU}æüÜëU„:-þw¼ f{tuo™u fh‚tk ÜU}æü-…tu‚t™tk y¼eü
f{tuo ¥ÜíUÝì-fhu Au, ‚u Îï±ï|²:-rðît™ yÚtðt W¥t{ „wý y™u Ëw¾™u {txu ÜU}æü-fhðt ÞtuøÞ f{o™wk
ÜëUy±æ-y™wct™ fhe™u ¥S„}æì-Ëk…qýo Ëw¾Þwõ‚ ½h™u Ðíï„-«t fhu Au. (47)
¼tðtÚto : {™w»Þ™u ÞtuøÞ Au fu, yt¤Ë™tu íÞt„ fhe™u ËŒt …whw»ttÚto fhu. {q¾o‚t™tu íÞt„ fhe™u
ðuŒrðãt™e …rðºt ðtýeÚte Þwõ‚ hnu. ËŒt …hM…h ËntÞ‚t fhu.
su ytðtu ÔÞðnth fhu Au ‚uytu rŒÔÞ Ëw¾tuÚte …rh…qýo {tuût ™t{f yt™kŒ™u ‚Útt ÔÞtðntrhf
yt™kŒ™u «t fhe™u «ËL™ hnu Au. …hk‚w yt¤Ëw ÷tuftu õÞthuÞ …ý yt™kŒ «t fhe þf‚t
™Úte. (47)
•flfi÷ÎÕ ÁŸøÈê¬ÈáÊ ÁŸøL§⁄fiUÁ‚ ÁŸøÈê¬ÈÆáÊ—–
•flfi ŒflÒŒ̧fl∑ΧfiÃ◊ŸÊfi˘ÿÊÁ‚·◊fl ◊àÿÒ¸◊¸àÿÓ̧®∑Χâ ¬ÈL§⁄UÊ√áÊÊfi Œfl Á⁄U·S¬ÊfiÁ„UH 48H
…ŒtÚto : nu ¥±|æëƒ-rðãt ‚Útt Ä{o™t y™wct™Úte þwØ çÝ™é}Ðé‡æ-ÄiÞoÚte þçŒ rðãt™u ¼ýtð™th
rðît™T ! su{ nwk çÝ™é}Ðé‡æ:-¿tt™ «t fh™th, çÝ™ïL:-r™hk‚h rðãt™tu Ëk„ún fh™th, Îï±ñ:-«ftþ
MðY… {™ ð„uhu RrLÿÞtuÚte Îï±ÜëU„}æì-r¢Þ{tý f{o yÚtðt }æy²ñü:-{hýÄ{to }æy²üÜëU„}æì-þhehtuÚte
fhu÷tk »Ý:-…t… f{o™u ¥± ¥²æ稯}æì-Œqh fhe™u þwØ ƒ™wk Awk, ‚u{ ‚wk …ý ¥ç¨-ƒ™.
nu Îï±-s„Œeïh ! yt… y{™u ÐéLÚæÇæ:-ƒnw Œw:¾ yt…™th ‚Útt çÚ¯:-{thðt ÞtuøÞ þºtw
‚Útt …t…Úte Ðæçã-hûtt fhtu yÚtto‚T ‚u™u Œqh fhtu. (48)
¼tðtÚto : {™w»Þtu™u Wr[‚ Au fu, …t…™e r™ð]r¥t y™u Ä{o{tk «ð]r¥t {txu …h{uïh™u r™íÞ «tÚto™t
fhe™u, {™-ð[™-f{oÚte su …t… ÚttÞ Au ‚uÚte Œqh hnu.
su ftuE y¿tt™ðþ …t… fhu÷ Au, ‚u™wk V¤ Œw:¾ {t™e™u Vhe ƒeSðth ™ fhu. …hk‚w Ëðoft÷{tk
…rðºt f{tuo™t yt[hý™e ð]rØ fhu. (48)
¬ÍÆáÊʸ Œfi*fl ¬⁄UÊfi ¬Ã ‚ȬÍfiáÊʸ ¬ÈŸ⁄UʬfiÖ
75 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
flSŸfl Áfl∑˝§ËfiáÊÊfl„UÊ˘ß·◊Í¡¸Ó ö ‡ÊÃ∑˝§ÃÊH 49H
…ŒtÚto : su Î<±-…tf™u rËØ fh™th y™u ntu{ ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u „úný fh™the [{[e - fzAe
Au ‚u Ðê‡ææü-ÿÔÞtuÚte ¼hu÷e ytnwr‚ ÐÚæЄ-ntu{u÷t …ŒtÚttuo™t ykþtu™u W…h …ntU[tze, ytftþ{tk ð]rü
îtht ¨éÐê‡ææü-…qýo ÚtE ÐéÝÚæЄ-Vhe Ëthe he‚u …]rÚtðe{tk W¥t{ s÷hË™u «t fhtðu Au. ‚uÚte nu
àæ„ÜíU„æï-yËkÏÞ f{o ‚Útt «¿ttðt™ s„Œeïh ! yt…™e f]…tÚte y{u Þ¿t fhtð™th - ntu‚t ‚Útt
fh™th Þs{t™ ƒL™u §¯}æì-W¥t{ yL™trŒ …ŒtÚttuo ª…ü}æì-…ht¢{Þwõ‚ ðM‚wytu™u ±SÝï±-ði~Þtu™t
ÔÞðnth Ë{t™ ç±ÜíUè‡ææ±ãñ-yt…eyu yÚtðt „úný fheyu. (49)
¼tðtÚto : {™w»Þtu îtht su Ëw„krÄ‚ ð„uhu ÿÔÞtu™tu yÂø™{tk ntu{ fhðt{tk ytðu Au, ‚u W…h
sE™u ðtÞw y™u ð»tto-s÷™u þwØ fhe™u Vhe …]rÚtðe …h ytðu Au, suÚte sð ð„uhu yti»trÄytu þwØ
ƒ™e™u Ëw¾ y™u …ht¢{ yt…™th ƒ™u Au.
su{ ðu…the Yr…Þt ð„uhu ŒE™u yÚtðt ÷E™u ƒeò …ŒtÚttuo™u ¾heŒu Au yÚtðt ðu[u Au, ‚u{
[Þ¿tf‚to {™w»Þ]yÂø™{tk ÿÔÞtu™u yt…e™u - ntu{e™u ð»tto ‚Útt Ëw¾ ð„uhu ¾heŒu Au y™u ð»tto yti»trÄ
ð„uhu™u ÷E™u Vhe ð»tto {txu ðu[u Au, yÚtto‚T yÂø™{tk ntu{ fhðt{tk ytðu Au. (49)
ŒÁ„U ◊ ŒŒÊfiÁ◊ à ÁŸ ◊fi œÁ„U ÁŸ Ãfi Œœ–
ÁŸ„UÊ⁄U¯ ø „U⁄UÓÊÁ‚ ◊ ÁŸ„UÊ⁄¢UR ÁŸ„Ufi⁄UÊÁáÊ Ã SflÊ„UÊfiH 50H
…ŒtÚto : nu r{ºt ! ‚wk S±æãæ-su{ ËíÞðtýe ÓŒÞÚte ƒtu÷u Au, ‚u{ }æï-{™u yu ðM‚w Îïçã-yt…u
Au ‚Útt nwk „ï-‚™u yu ðM‚w ÎÎæç}æ-yt…kw yÚtðt yt…eþ; ‚wk }æï-{the ‚u ðM‚w çÝ{ïçã-Äthý fh, nwk
„ï-‚the yu ðM‚w çÝÎ{ï-Äthý fhwk Awk.
‚wk }æï-{™u çÝãæÚ}æì-{qÕÞÚte ¾heŒðt ÞtuøÞ ðM‚w ãÚæç¨-yt…, nwk „ï-‚™u çÝãæÚ}æì-…ŒtÚttuo™wk {qÕÞ
çÝãÚæç‡æ-r™ùÞÚte yt…wk. S±æãæ-yt Ëðo ÔÞðnthtu ËíÞðtýeÚte fhðt yLÞÚtt ÔÞðnth rËØ Út‚t
™Úte. (50)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu ÷uý-Œuý, y™t{‚ - Útt…ý ht¾ðt™tu ÔÞðnth ËíÞ…qðof fhðtu òuEyu.
su{ ftuEyu fÌtwk, ‘yt ðM‚w ‚{u yt…þtu fu ™rn ?’ òu ‚u fnu fu, ‘yt…wk Awk yÚtðt yt…eþ.’ ‚tu
‚u he‚u yt[hý fhðwk òuEyu.
ftuEyu fÌtwk ‘‚wk {the yt ðM‚w ‚the …tËu ht¾, {™u sYh …zu íÞthu yt…su,’ yu s he‚u ‘nwk
‚the ðM‚w ht¾wk Awk y™u ytð íÞthu yt…eþ. yÚtðt ‚{the …tËu ytðe™u yt…eþ yÚtðt {the …tËu
ytðe ssu’ ð„uhu ÔÞðnth ËíÞðtýeÚte fhðtu òuEyu. ËíÞ ÔÞðnth rð™t ftuE™e «r‚ct y™u
ftÞo rËrØ Út‚e ™Úte. ‚Útt «r‚ct y™u ftÞo rËrØ rð™t ftuE r™hk‚h Ëw¾™u «t fhe þf‚t ™Úte.
(50)
76 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•ˇÊãŸ◊Ëfi◊Œãà sÔflfi Á¬˝ÿÊ˘•fiœÍ·Ã–
•SÃÊfi·Ã Sfl÷ÊfiŸflÊ Áfl¬˝Ê ŸÁflfiDÔUÿÊ ◊ÃË ÿÊ¡Ê |ãfl~ãº˝ à „U⁄UËfiH 51H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-˼t…r‚ ! su „ï-yt…™t ËkƒkÄe {™w»Þ S±|ææݱ:-…tu‚t™t s ‚usÚte «ftrþ‚
Út™th ‚Útt ¥± çÐí²æ:-yLÞ™u «ËL™ fh™th ç±Ðíæ:-rðît™tu Au, ‚u Ýç±cƲæ-ËðoÚtt ™ðe™ }æ„è-
ƒwrØÚte çã-r™ùÞ…qðof …h{tí{t™e ¥S„æ﯄-M‚wr‚ y™u ¥ÿæÝì-W¥t{ yL™trŒ …ŒtÚttuo™wk ¼ûtý fh‚t
¥}æè}æ΋„-yt™kŒ™u «t fh‚t y™u ‚uÚte ‚u þºtw y™u Œw:¾tu™u ‹±{ꯄ-þe½ú Äúwòðu Au, ‚u{ yu Þ¿t{tk
§‹Îí-nu ˼t…r‚ ! „ï-yt…™e ËntÞÚte yt Þ¿t{tk r™…wý ƒ™u y™u ‚wk ãÚè-…tu‚t™tk ƒ¤ y™u …ht¢{™u
y{the ËtÚtu ²æï…-ËkÞwõ‚ fh. (51)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu «r‚rŒ™ ™ðe™ rð¿tt™ y™u r¢Þtytu™e ð]rØ fhðe òuEyu. su{ {uÄtðe
÷tuftu rðît™tu™t Ëk„ y™u þt†tu™t yæÞÞ™Úte ™ðe-™ðe ƒwrØ y™u r¢Þt™u Wí…L™ fhu Au, ‚u{ Ëðo
{™w»Þtuyu fhðwk òuEyu. (51)
‚ÈÆ‚ãŒÎ‡Ê¯ àflÊ flÿ¢ ◊ÉÊfiflŸ˜Ô fl|㌷Ë◊Á„fi–
¬˝ ŸÍÆŸ¢ ¬ÍÆáʸ’fiãœÈ⁄U SÃÈÆÃÊ ÿÊfiÁ‚ fl‡ÊÊ°2˘•ŸÈÆ ÿÊ¡Ê |ãfl~ãº˝ à „U⁄UËfiH 52H
…ŒtÚto : nu }æÍæ±Ýì ! W¥t{ rðãtrŒ Ä™Þwõ‚ §‹Îí-…h{tí{™T ! ±²}æì-y{u ¨é¨¢Îëàæ}æì-Ëthe he‚u
ÔÞðnthtu™u òu™tht y±æ-yt…™e ÝêÝ}æì-r™ùÞ…qðof ±ç‹Î¯è}æçã-M‚wr‚ fheyu y™u [nu Ðê‡æüÏæ‹{éÚ:-
Ëk…qýo s„‚™t …qýo ƒkÄw - rn‚fthe «¼w !] y{tu S„é„:-M‚wr‚ fh™th™u yt… ±àææÝì-RÂåA‚ …ŒtÚttuo
²æç¨-«t fhtðtu Atu y™u „ï-yt…™tk ãÚè-ƒ¤-…ht¢{tu™u yt… ¥ÝéÐí²æï…-y{the ËntÞ {txu Þwõ‚
fhtu.
rî‚eÞ yÚto : ±²}æì-y{u ¨é¨¢Îëàæ}æì-Ëthe he‚u …ŒtÚttuo™u Œu¾tz™th, }æÍæ±Ýì-Ä™ «t fhtð™th
y™u Ðê‡æüÏæ‹{éÚ:-Ëk…qýo s„‚™u ƒtkÄ™th y±æ-yu ËqÞo÷tuf™e ÝêÝ}æì-r™ùÞ…qðof ±ç‹Î¯è}æçã-M‚wr‚
fheyu Aeyu.
S„é„:-ËqÞo™t „wýtu™u «ftrþ‚ fhðtÚte, ‚u ±àææÝì-W¥t{ ÔÞðnthtuÚte rËØ fhtð™th ft{™tytu™u
²æç¨-«t fhtðu Au.
nu rðît™ ! yt… Ýé-su{ „ï-ËqÞo™t ãÚè-Äthý y™u ytf»toý þÂõ‚ s„‚{tk W…Þtu„e Au, ‚u{
rðãt™t rËrØfthf „wýtu™u ¥ÝéÐí²æï…-«Þtu„{tk ÷tðtu. (52)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Ëðo s„‚™t rn‚fthe s„Œeïh™wk yr¼™kŒ™ y™u M‚wr‚ fhðtk òuEyu,
yLÞ™e ™rn.
su{ ËqÞo {q‚o …ŒtÚttuo™u «ftrþ‚ fhu Au, ‚u{ W…tË™tÚte ‚u s„Œeïh …ý ¼õ‚s™tu™t ytí{t{tk
rð¿tt™ Wí…L™ fhe™u, Ëðo ËíÞ ÔÞðnthtu™u «ftrþ‚ fhu Au. ytÚte Eïh™u Atuze™u yLÞ™e W…tË™t
fhðe ™nª. (52)
77 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
◊ŸÊ ãflÊuÔUÊ◊„U ŸÊ⁄UʇÊö‚Ÿ SÃÊ◊fiŸ– Á¬ÃÏÆáÊÊ¢ ø ◊ã◊fiÁ÷—H 53H
…ŒtÚto : y{u ÝæÚæà梨ïÝ-…whw»ttu™t yíÞL‚ «þkË™eÞ S„æï}æïÝ-M‚wr‚Þwõ‚ ÔÞðnth y™u çЄ÷‡ææ}æì-
…t÷f }‚wytu yÚtðt ¿tt™e {™w»Þtu™t, }æ‹}æç|æ:-suÚte Ëðo „wýtu òýe þftÞ Au, ‚u „wýtu™e ËtÚtu
}æÝ:-ËkfÕ…-rðfÕ… ytí{fT {™ ‹±æuæ}æãï-Ëðo ‚hVÚte nxtðe™u áZ fheyu Aeyu. [rðãtrŒ „wýtu{tk
Þwõ‚ fheyu Aeyu.]. (53)
¼tðtÚto : {™w»Þu {™w»Þ sL{™e ËV¤‚t {txu …tu‚t™t {™™u rðãtrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ fhðwk òuEyu.
su{ }‚wytu …tu‚t™t „wýtu™u ¢{Úte «ftrþ‚ fhu Au y™u su{ rðît™tu ¢{Úte y™uf «fth™e rðãt™tu
Ëtûtt‚T fhu Au, ‚u{ r™hk‚h …whw»ttÚto fhe™u rðãt y™u «ftþ™e «tr fhðe òuEyu. (53)
•Ê Ÿfi˘∞ÃÈÆ ◊Ÿ— ¬È®Ÿ— ∑˝§àfl ŒˇÊÓÊÿ ¡Ëfl‚fi– ÖÿÊ∑˜Ô§ ø ‚ÍÿZÓ ŒÎƇÊH 54H
…ŒtÚto : }æÝ:-su M{hý fh™th r[¥t, Á²æïÜUì-r™hk‚h ¨ê²ü}æì-…h{uïh, ËqÞo÷tuf yÚtðt «tý™u
Îëàæï-òuðt, ÜíUy±ï-W¥t{ rðãt y™u W¥t{ f{o™e M{]r‚ …豨ï-Ëtu ð»toÚte yrÄf Sððt ™-y™u yLÞ
þw¼ f{tuo™t y™wct™ {txu Au, ‚u Ý:-y{™u ÐéÝ:-ðthkðth «íÞuf sL{{tk ¥æ-Ëðo he‚u »„é-«tÂ
ÚttÞ. (54)
¼tðtÚto : {™w»Þu W¥t{ f{o îtht r[¥tþwrØ fhe™u Vhe …w™soL{{tk [W¥t{]r[¥t™e «tr™e ytftkûtt
fhðe òuEyu, suÚte {™w»Þ-sL{ «t fhe™u Eïh™e W…tË™t rËØ fhe™u r™hk‚h ©uc Ä{o™wk yt[hý
fhe þftÞ. (54)
¬ÈŸfiŸ¸— Á¬Ã⁄UÊ ◊ŸÊ ŒŒÊfiÃÈÆ ŒÒ√ÿÊ ¡Ÿfi—– ¡Ëfl¢ fl˝ÊÃfiö‚ø◊Á„UH 55H
…ŒtÚto : nu çЄÚ:-Wí…tŒf, yL™ ð„uhu ‚Útt rðãt yt…e™u hûtý fh™th {t‚t-r…‚t [‚Útt
„whws™tu] ! yt…™e rþûttÚte Îñò:-rðît™tu{tk Wí…L™ ÚtÞu÷ …Ý:-rðãt y™u Ä{oÚte ƒeò {txu
W…fthtu™u «fx fh™th rðît™ {™w»Þ Ý:-y{tht {txu ÐéÝ:-yt sL{ fu ƒeò sL{{tk }æÝ:-Äthýtð‚e
ƒwrØ ÎÎæ„é-yt…tu, suÚte y{u …è±}æì-¿tt™Ëk…L™ Sð™ ‚Útt ±íæ„}æì-ËíÞðtýe ð„uhu „wý Ë{wŒtÞ™u
¨™ï}æçã-Ëthe he‚u «t fheyu. (55)
¼tðtÚto : rðît™ {t‚t-r…‚t - yt[tÞtuo™e Ëwrþûtt rð™t {™w»Þtu™t {t™ðSð™™e ËV¤‚t Ëk¼ð
™Úte y™u ‚u rþûtt rð™t {™w»Þ …rh…qýo Sð™ y™u f{o™wk r™{toý ‚Útt Ëk…tŒ™ fhe þf‚tu ™Úte.
ytÚte {t‚t-r…‚t-yt[tÞuo …tu‚t™tk Ëk‚t™tu™u W¥t{ W…Œuþ îtht þheh y™u ytí{t™t ƒ¤Úte Ëk…L™
ƒ™tððtk òuEyu. (55)
flÿö‚Êfi◊ fl˝Ã Ãfl ◊ŸfiSßͷÈÆ Á’÷fi˝Ã—– ¬˝¡Êflfiã× ‚ø◊Á„UH 56H
…ŒtÚto : nu ¨æï}æ-Ëðo s„‚™t Ëso™nth s„Œeïh ! „±-yt…™t ±í„ï-ËíÞ ¼t»týtrŒ Ä{o™t
y™wct™{tk «ð]¥t ÚtE™u „Ýê¯é-rðM‚]‚ Ëw¾Þwõ‚ þhehtu{tk }æÝ:-yL‚:fhý™e ynkfthtrŒ ð]r¥t™u
78 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
çÏæ|æí„:-Äthý fhe™u Ðí…汋„:-ƒnw…wºt ytrŒ ‚Útt ht»xÙ ytrŒ Ä™Þwõ‚ ÚtE™u y{u ¨™ï}æçã-Ëðo
Ëw¾tu™u «t fheyu.
rî‚eÞ yÚto : „±-yt ¨æï}æ-Ëtu{÷‚t ð„uhu yti»trÄytu™t ±í„ï-ËíÞ rð¿tt™ {txu „Ýê¯é-Ëw¾Þwõ‚
þhehtu{tk }æÝ:-r[¥t™e ð]r¥t™u çÏæ|æí„:-Äthý fhe™u Ðí…汋„:-…wºt, htßÞ ð„uhu Ä™Þwõ‚ ÚtE™u ±²}æì-
y{u ¨™ï}æçã-Ëðo Ëw¾tu™u «t fheyu. (56)
¼tðtÚto : Eïh™e yt¿tt{tk hnu™th {™w»Þ þheh y™u ytí{t™t Ëw¾™u r™íÞ «t fhu Au.
yu he‚u ÞwÂõ‚Úte Ëtu{ ð„uhu yti»trÄytu™wk Ëuð™ fh™th …ý Ëw¾™u «t fhu Au, yLÞ ™rn. (56)
∞· Ãfi L§º˝ ÷ʪ— ‚„U SfldÊ|ê’∑§ÿÊ Ã¢ ¡fiÈ·Sfl SflÊ„Ê– ∞· Ãfi L§º˝
÷ʪ˘•ÊπÈSÃfi ¬‡ÊÈ—H 57H
nu LÎí-yLÞtÞfthe {™w»Þtu™u hztð™th rðît™ ! su „ï-‚thtu »¯:-yt |ææxæ:-Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ
…ŒtÚto Ë{qn Au, ‚u™u ‚wk ¥ç}ÏæÜU²æ-ðuŒðtýe ‚Útt S±dæ-W¥t{ rðãt y™u r¢Þt™e ¨ã-ËtÚtu …é¯S±-
Ëuð™ fh.
nu LÎí-rðît™ ! su „ï-‚thtu »¯:-yt |ææxæ:-Ä{oÚte «t ¼t„ ‚Útt S±æãæ-ðuŒðtýe Au, ‚u™wk Ëuð™
fh.
nu LÎí-rðît™ ! su „ï-‚thtu ‚thwk »¯:-yt ¥æ¶é:-¾tuŒðt ÞtuøÞ þ†-ËtÄ™ ‚Útt Ðàæé:-¼tuøÞ
…ŒtÚto Au. „}æì-‚u™wk …é¯S±-Ëuð™ fh.
rî‚eÞ yÚto : su »¯:-yt LÎí-«tý Au „ï-su™tu »¯:-yt |ææxæ:-Ä{oÚte «t ¼t„ Au. su™u
¥ç}ÏæÜU²æ-ðtýe ‚Útt S±dæ-rðãt-r¢ÞtÚte ¨ã-ËtÚtu …é¯S±-Ëuð™ fh‚t ‚Útt su „ï-su™tu S±æãæ-
ËíÞðtýe Y… |ææxæ:-¼t„ Au y™u su ‚u™wk ¥æ¶é:-¾tuŒðt ÞtuøÞ …ŒtÚto ‚Útt Ðàæé:-Œþo™eÞ ¼tuøÞ
…ŒtÚto Au. su™wk yu …é¯S±-Ëuð™ fhu Au, ‚u™wk Ëuð™ Ëðo {™w»Þtu ËŒt fhu. (57)
¼tðtÚto : su{ ¼tE …tu‚t™e r«Þ rðŒw»te ƒnu™™e ËtÚtu ðuŒtrŒ þçŒrðãt ¼ýe™u yt™kŒ ¼tu„ðu Au.
su{ yt «tý ©uc þçŒrðãtÚte r«Þ ÷t„u Au, ‚u{ rðît™ {™w»Þ þçŒrðãt «t fhe™u Ëw¾e
Īu Au.
yu ƒk™u rð™t ftuE …ý ËíÞ ¿tt™ y™u Ëw¾-¼tu„™u «t fhe þf‚t ™Úte. (57)
•flfi L§º˝◊fiŒË◊sÔfl¢ Œfl¢ òÿfiê’∑§◊˜Ô–
ÿÕÊfi ŸÊ flSÿ‚S∑§⁄URlÕÊfi Ÿ— üÊÿfi‚S∑§⁄URlÕÊfi ŸÊ √ÿfl‚ÊÿÿÊfiØÔH 58H
…ŒtÚto : y{u ~²}ÏæÜU}æì-ºtýu ft¤{tk yufhË ¿tt™Þwõ‚, Îï±}æì-Ëw¾ yt…™th ‚Útt LÎí}æì-Œwütu™u
hztð™th s„Œeïh™e W…tË™t fhe™u Ëðo Œw:¾tu™tu ¥±æÎè}æçã-Ëthe he‚u ™tþ fheyu.
79 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
²ƒæ-su{ …h{uïh Ý:-y{™u ±S²¨:-W¥t{ ðtË fh™th ¥±æÜUÚ„ì-Ëthe he‚u ƒ™tðu. ²ƒæ-
su{ Ý:-y{™u Ÿæﲨ:-yíÞk‚ ©uc ÜUÚ„ì-ƒ™tðu ²ƒæ-su{ Ý:-y{™u ò±¨æ²²æ„ì-r™ùÞÞwõ‚
ƒ™tðu, ‚u{ Ëw¾…qðof r™ðtË fhtððt ‚Útt W¥t{ „wýÞwõ‚ y™u ËíÞ…ýtÚte áZ r™ùÞ «Œt‚t
…h{uïh™e «tÚto™t fheyu. (58)
¼tðtÚto : ftuE …ý {™w»Þ Eïh™e W…tË™t rð™t Ëðo Œw:¾tu™tu yL‚ fhe þf‚tu ™Úte.
su Eïh Ëðo™u Ëw¾{Þ r™ðtËÞwõ‚, «þkË™eÞ y™u ËíÞ r™ùÞ fh™th ƒ™tðu Au, ‚u™e yt¿tt™wk
…t÷™ Ëðuoyu fhðwk òuEyu. (58)
÷·¡◊fiÁ‚ ÷·¡Xfl˘‡flÊfiÿ ¬ÈLfi§·Êÿ ÷·¡◊˜Ô– ‚ÈÆπê◊·Êÿfi ◊cÿÒH 59H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! su yt… |æ﯅}æì-þheh, yL‚:fhý, RrLÿÞ y™u „tÞ ð„uhu …þwytu™t
htu„tu™tu ™tþ fh™th ¥ç¨-Atu.
|æ﯅}æì-yrðãt ð„uhu õ÷uþtu™u Œqh fh™th ¥ç¨-Atu, ‚u yt… Ý:-y{tht {txu xæ±ï-„tÞ ð„uhu
¥Eæ²-½tuzt ð„uhu ÐéL¯æ²-Ëðo {™w»Þtu }æï¯æ²-½uxtk y™u }æïc²ñ-½uxe ð„uhu {txu ¨é¶}æì-©uc Ëw¾ «Œt™
fhtu. (59)
¼tðtÚto : …h{uïh™e W…tË™t rð™t þheh, ytí{t y™u «ò™tk Œw:¾tu Œqh ÚtE Ëw¾ Wí…L™
Út‚wk ™Úte.
yux÷t {txu Ëðo {™w»Þtuyu Eïh y™u yti»tÄ™t Ëuð™Úte þheh, ytí{t, «ò ‚Útt …þwytu™tk
Œw:¾tu™e «Þí™…qðof r™ð]r¥t fhe™u Ëw¾™u Wí…L™ fhðwk òuEyu. (59)
òÿfiê’∑¢§ ÿ¡Ê◊„U ‚Ȫ|㜢 ¬Èfi|c≈Uflœ¸Ó®Ÿ◊˜Ô– ™§UflʸL§∑§Á◊fifl ’ãœfiŸÊã◊ÎÆàÿÊ◊ȸӮˇÊËÿ
◊Ê˘◊ÎÃÊfiØԖ òÿfiê’∑¢§ ÿ¡Ê◊„U ‚Ȫ|㜢 ¬fiÁÃflŒŸ◊˜Ô– ©UflʸL§∑§Á◊fifl ’㜟ÊÁŒÃÊ
◊ÈfiˇÊËÿ ◊Ê◊ÈÃfi—H 60H
…ŒtÚto : y{u ¨éxæç‹{}æì-þwØ „kÄÞwõ‚ Ðéçcű{üÝ}æì-þheh ytí{t y™u Ë{ts™t ƒ¤™e ð]rØ
fh™th, ~²}ÏæÜU}æì-hwÿY… s„Œeïh Au ‚u™e ²…æ}æãï-r™hk‚h M‚wr‚ fheyu.
‚u™e f]…tÚte ©±æüLÜUç}æ±-su{ yuf ò‚™e ftfze …tfe™u Ïæ‹{Ýæ„ì-ðu÷tÚte Awxe …ze™u y{]‚‚wÕÞ
ƒ™u Au, ‚u{ y{u …ý }æëy²æï:-«tý y™u þheh™t rðÞtu„Úte }æéÿæè²-Aqxe sEyu y™u ¥}æë„æ„ì-{tuûtY…
Ëw¾Úte }ææ-fŒe …ý ©Øthrn‚ ™ ƒ™eyu.
y{u ¨éxæç‹{}æì-©uc „kÄÞwõ‚ Ð焱ïÎÝ}æì-hûtý fh™th Mðt{e™u yt…™th ~²}ÏæÜU}æì-Ëðo™t
yæÞût s„Œeïh™wk ²…æ}æãï-r™hk‚h Ëífth…qðof æÞt™ Äheyu.
yu™t y™w„únÚte ©±æüLÜUç}æ±-su{ ftfze …tfe™u Ïæ‹{Ýæ„ì-ðu÷tÚte Aqxe …ze y{]‚ Ë{t™ {eXe
ƒ™u Au, ‚u{ y{u …ý §„:-yt þhehÚte }æéÿæè²-Aqxe sE ¥}æé„:-{tuût ‚Útt yLÞ sL{™tk Ëw¾
80 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u ËíÞÄ{o™tk V¤Úte }ææ-…]ÚtfT ™ ƒ™eyu. (60)
¼tðtÚto : {™w»Þ Eïh™u Atuze™u ftuE yLÞ™e …qò ™ fhu, fthý fu ðuŒ{tk ‚u™wk rðÄt™ ™ ntuðtÚte
Œw:¾Y…e V¤ŒtÞf Au. su{ ftfze V¤ ðu÷t{tk ÷t„u÷ ntuÞ ‚u MðÞk …tfe™u Ë{Þ Út‚tk ðu÷t™t ƒkÄ™Úte
Aqxe™u W¥t{ MðtŒÞwõ‚ ƒ™u Au, ‚u{ y{u …qýo ytÞw ¼tu„ðe™u þheh™tu íÞt„ fhe™u {wÂõ‚™u «tÂ
fheyu.
y{u fŒe …ý {tuût«tr™tk f{tuoÚte, …h÷tufÚte yÚtðt …hsL{Úte rðhõ‚ - WŒtË ™ ƒ™eyu.
y{u fŒe…ý ™tÂM‚f‚t™tu yt©Þ ÷E™u Eïh™tu y™tŒh ™ fheyu.
su{ ÷tuftu ËtkËtrhf Ëw¾ {txu yL™, s¤ ð„uhu «t fhðt RåAu Au, ‚u{ s y{u Eïh,
ðuŒ, ðuŒtuõ‚ Ä{o y™u {wÂõ‚{tk r™íÞ ©Øt ht¾eyu. (60)
∞ÃûÊfi L§º˝Êfl‚¢ ßfi ¬⁄UÊ ◊Í¡fiflÃÊ˘ÃËfiÁ„U–
•flfiÃÃœãflÊ Á¬ŸÊfi∑§Êfl‚— ∑ΧÁûÊfiflÊ‚Ê˘•Á„fiUö‚㟗 Á‡ÊflÊ˘ÃËfiÁ„UH 61H
…ŒtÚto : nu LÎí-þºtwytu™u hztð™th, ÞwØrðãt{tk fwþ¤ Ëu™tæÞût rðît™ ! ¥±„„{‹±æ-ÞwØ {txu
rðþt¤ Ä™w»Þ™u Äthý fh™th, çÐÝæÜU汨:-r…™tf yÚtto‚T su þ†Úte þºtwytu™t ƒ¤™tu ™tþ fhe
…tu‚t™wk hûtý fh™th, ÜëUçœæ±æ¨:-[t{ztk y™u fð[ Ë{t™ áZ ð† Äthý fh™th, çàæ±:-Ëðo Ëw¾
yt…™th y™u ÐÚ:- W¥t{ Ët{ÚÞoÞwõ‚ - ƒ¤ðt™ þqhðeh …whw»t ! yt… }æê…±„:-{wks ½tË ð„uhu
Þwõ‚ …ðo‚™e …h ƒeò Œuþ{tk þºtwytu™u ¥„èçã-«t fhtu [¼„tze {qftu].
»„„ì-su yt „ï-yt…™wk ¥±¨}æì-hûtý fhðwk Au „ïÝ-‚uÚte Ý:-y{the ¥ôã¨Ýì-rnkËt Atuze™u
hûtt fh‚t yt… ¥„èçã-y{thtu Ëðo he‚u Ëífth fhtu. (61)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u yò‚þºtw [þºtwhrn‚]ƒ™e™u, htßÞ™u þºtwhrn‚ fhe™u ‚Útt Ëðo
y†-þ† ‚iÞth fhe™u, Œwütu™u Œkz yt…e™u ‚Útt ‚u{™tu ™tþ fhe™u ©uctu™t …t÷™f‚to ƒ™tu. suÚte
Œwü Ëw¾e y™u ©uc Œw:¾e fŒe ™ ƒ™u. (61)
òÿÊÿÈÆ·¢ ¡◊ŒfiÇŸ— ∑§‡ÿ¬fiSÿ òÿÊÿÈÆ·◊˜Ô–
ÿgfl·fiÈ òÿÊÿÈÆ·¢ ÃãŸÊfi˘•SÃÈ òÿÊÿÈÆ·◊˜ÔH 62H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! yt… ²„ì-su Îï±ï¯é-rðît™tu™t ð‚o{t™{tk ~²æ²é¯}æì-ƒúñ[the, „]nMÚt,
ðt™«MÚt y™u ËkLÞtË yt©{tu™t …htu…fthÞwõ‚ ytÞw ð‚o™Úte su …}æÎxÝï:-[ûtw ð„uhu RrLÿÞtu™u
~²æ²é¯}æì-þwrØ, ƒ¤ y™u …ht¢{Þwõ‚ ºtý „ýe ytÞw y™u su ÜUà²ÐS²-Eïh«urh‚ ~²æ²é¯}æì-
ºtý „ýe yÚtto‚T ºtýËtu ð»toÚte yrÄf …ý ytÞw rðã{t™ Au, „„ì-‚u þheh, ytí{t y™u Ë{ts™u
yt™kŒ yt…™th ~²æ²é¯}æì-ºtýËtu ð»toÚte yrÄf …ý ytÞw™u Ý:-y{™u «t fhtðtu. (62)
¼tðtÚto : ynª [ûtw Ëðo RrLÿÞtu{tk ‚Útt f~Þ… - Ëðoáüt Eïh r™{toý fh™thtytu{tk W¥t{
81 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Au, ‚u{ Ë{sðwk òuEyu.
‘~²æ²é¯}æì’-…Œ™e [th ðth ytð]r¥tÚte ºtý „ýe ytÞwÚte yrÄf [th „ýe ytÞw™wk „úný fhe™u
‚Útt ‚u™e «tr {txu Eïh™u «tÚto™t fhe™u MðÞk …whw»ttÚto fhðtu òuEyu. su{ fu -
nu s„Œeïh ! yt…™e f]…tÚte su{ rðît™ ÷tuftu rðãt, …htu…fth y™u Ä{to™wct™ îtht yt™kŒ…qðof
ºtýËtu ð»ttuo ËwÄe™e ytÞw ¼tu„ðu Au. -
‚u{ ºtý «fth™tk Œw:¾tuÚte hrn‚, þheh, RrLÿÞ, yL‚:fhý ‚Útt «tý ËkƒkÄe Ëw¾tuÚte …rh…qýo
y™u rðãtrð¿tt™Úte Ëk…L™ ytÞw Au, ‚u™u y{u «t fhe™u ºtýËtu ð»to™e yÚtðt [th Ëtu ð»to™e
ytÞw Ëw¾…qðof ¼tu„ðeyu. (62)
Á‡ÊflÊ ŸÊ◊ÊfiÁ‚ SflÁœfiÁÃSà Á¬ÃÊ Ÿ◊fiSÃ˘•SÃÈÆ ◊Ê ◊Êfi Á„Uö‚Ë—– ÁŸflfiûʸ-
ÿÊêÿÊÿÈ·˘ãŸÊlÊfiÿ ¬˝¡ŸfiŸÊÿ ⁄UÊÿS¬Ê·Êfiÿ ‚Ȭ˝¡ÊSàflÊÿfi ‚ÈÆflËÿ¸ÊfiÿH 63H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh y™u W…Œuþf rðît™ ! su yt… S±ç{ç„-yrð™tþe ntuðtÚte ðsÙ{Þ ¥ç¨-
Atu, su „ï-yt…™wk çàæ±:-Ëw¾MðY… rð¿tt™ yt…™th Ýæ}æ-™t{ ¥ç¨-Au.
yt… {tht çЄæ-…t÷™nth ¥ç¨-Atu „ï-yt…™u {tht Ý}æ:-Ëífth…qðof ™{Mfth ¥S„é-Au.
yt… }ææ-{™u }ææ ôã¨è:-yÕ… ytÞwÚte {wõ‚ fhtu, [Œe½toÞw»te fhtu] y™u nwk yt…™u ¥æ²é¯ï-
…qýo ytÞw ¼tu„ððt ¥‹Ýælæ²-yL™ ð„uhu ¼tu„ððt, ¨éÐ… í æSy±æ²-W¥t{ …wºttrŒ ‚Útt [¢ð‚eo htßÞtrŒ™e
«tr fhðt ¨é±è²æü²-W¥t{ þheh, ytí{t{tk ƒ¤ …ht¢{ {txu ‚Útt Úæ²SÐæï¯æ²-rðãt y™u Ëwðýo
ð„uhu Ä™™e …wrü {txu ±œæü²æç}æ-ð‚toðwk y™u ð‚wO Awk.
yt he‚u ð‚o™ fhðtÚte Ëðo Œw:¾tu™u Atuztðe™u, {tht ytí{t{tk W…tMÞ Y…{tk r™ùÞ fhe™u
yL‚Þto{e MðY… yt…™tu yt©Þ fhe™u Ëðo ËtÚtu ð‚toð fhwk Awk. (63)
¼tðtÚto : ftuE …ý {™w»Þ {k„÷{Þ y™u Ëðo™t r…‚t …h{uïh™e yt¿tt™wk …t÷™ y™u W…Œuþftu™t
Ëk„ rð™t ËtkËtrhf y™u …th÷tirff [ytæÞtÂí{f] Ëw¾tu™u «t fhe þf‚tu ™Úte.
ftuEyu …ý ™tÂM‚f ƒ™e™u Eïh y™u rðît™tu™tu y™tŒh ™ fhðtu òuEyu.
su ™tÂM‚f ƒ™e™u Eïh™tu y™u rðît™tu™tu y™tŒh fhu Au, ‚u™tu Ëðoºt y™tŒh ÚttÞ Au. ytÚte
{™w»Þu ËŒt ytÂM‚f hnuðwk òuEyu. (63)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth] : yt ºteò yæÞtÞ{tk yÂø™ntuºttrŒ Þ¿ttu™wk ðýo™ (1-3), yÂø™™t
Mð¼tð™wk «r‚…tŒ™ (4, 5), …]rÚtðe™t ¼ú{ý™wk ÷ûtý (6), yÂø™ þçŒÚte Eïh y™u ¼tir‚f
yÂø™™wk «r‚…tŒ™ (12, 14, 18 Eïh-¼tir‚f, 24, 29 Eïh), yÂø™ntuºt™t {kºttu™tu «ftþ
(1-3), Eïh™wk W…MÚtt™ (11), yÂø™™wk MðY… (7, 8, 9, 16), Eïh™e «tÚto™t, W…tË™t
y™u ‚u™tk V¤tu™wk ðýo™ (27, 30, 31), Eïh™t Mð¼tð™wk «r‚…tŒ™ (35), ËqÞo™tk rfhýtu™tk
ftÞo™wk ðýo™ (33), r™íÞ W…tË™t (35), Ëtrðºte {kºt™wk «r‚…tŒ™ (35), Eïh W…tË™t (35),
82 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Þ¿tV¤™wk «ftþ™ (49), ¼tir‚f yÂø™™wk ðýo™ (40), „]nt©{™wk y™wct™ y™u ÷ûtý (41),
RLÿ y™u {Á‚™wk ftÞo (46), …whw»ttÚto fhðtu ytð~Þf (47), …t…tuÚte r™ð]r¥t (48), Þ¿t™e Ë{trÂ
ytð~Þf (49), ËíÞ‚tÚte ÷uý-Œuý™tu ÔÞðnth fhðtu (50), rðît™ y™u }‚wytu™t Mð¼tð™wk
ðýo™ (21), [th yL‚:fhý™wk ÷ûtý (53, 54, 55), hwÿ þ猙t yÚto™wk «r‚…tŒ™ (57-63),
ºtýËtu ð»to™e ytÞw™wk Ëk…tŒ™ (62), Ä{oÚte ytÞw ð„uhu …ŒtÚttuo™u «t fhðt™wk ðýo™ Au. ‚uÚte ƒeò
yæÞtÞ™e ËtÚtu yt ºteò yæÞtÞ™t yÚto™e Ëk„r‚ òýðe òuEyu.
JJ §ç„ „ë„è²æïùŠ²æ²: JJ
83 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ ™„éƒæïüùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
∞Œ◊fiªã◊ Œflÿ¡fiŸ¢ ¬ÎÁÕ√ÿÊ ÿòÊfi ŒflÊ‚Ê˘•¡Èfi·ãà Áfl‡flfi–
´§Ä‚Ê◊ÊèÿÊfiú‚ãÃ⁄UfiãÃÊ ÿ¡Èfi÷˸ ⁄UÊÿS¬Ê·fiáÊ ‚Á◊·Ê ◊fiŒ◊–
ß◊Ê˘•Ê¬— ‡Ê◊fiÈ ◊ ‚ãÃÈ ŒflË— •UÊ·fiœ òÊÊÿfiSfl SflÁœfià ◊ÒŸfiö Á„Uö‚Ë—H 1H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{ …h {™w»Þ sL{™u «t fhe™u §Î}æì-yt Îï±²…Ý}æì-
rðît™tu™wk Þs™-…qs™, Ëífth y™u Œt™™u «t fhe™u ²~æ-su Œuþ{tk «v¨æ}ææ|²æ}æì-}øðuŒ,
Ët{ðuŒ ‚Útt ²…é<|æ:-ÞswðuoŒ™t {kºttu{tk fnu÷tk f{o, Úæ²SÐæï¯ï‡æ-Ä™™e …wrü, ¨ç}æ¯æ-©uc rðãtrŒ™e
RåAt ‚Útt yL™trŒÚte Œw:¾tu™tu ¨‹„Ú‹„:-yk‚ fhe™u - …th fhe™u ç±Eï-Ëðo Îï±æ¨:-rðît™
- y{u rðît™tu Ëw¾tu™u ¥xæ‹}æ-«t fheyu ¥…鯋„-‚Útt Ëðo he‚u ‚u™wk Ëuð™ fhe™u }æÎï}æ-Ëw¾e hneyu.
©-y™u }æï-{tht îtht Ëwr™Þ{, rðãt, ©uc rþûtt™e ËtÚtu Ëuð™ fhu÷ §}ææ:-yt Îï±è:-þwØ
¥æÐ:-s÷ Ëw¾ yt…™th ƒ™u Au, ‚u{ íÞtk ‚wk …ý ‚u™u «t fhe™u …é¯S±-Ëuð™ fhe™u yt™kŒ™u
«t fh, ‚u s÷ ð„uhu …ŒtÚttuo …ý ‚™u àæ}æì-Ëw¾fthf ¨‹„é-ƒ™u.
su{ ¥æï¯{ï-Ëtu{÷‚t ð„uhu yti»trÄ„ý Ëðo htu„tuÚte hûtt fhu Au, ‚u{ ‚wk …ý y{the ~ææ²S±-
hûtt fh.
S±ç{„ï-htu„™tþf{tk ðsÙ Ë{t™ ƒ™e™u »Ý}æì-yu Þs{t™ ‚Útt «týe{tºt™u }ææ ôã¨è:-fŒe
{th ™rn (1)
¼tðtÚto : su{ {™w»Þ yk„ y™u W…r™»tŒtu Ërn‚ [thu ðuŒtu™u ¼ýe™u, yLÞtu™u ¼ýtðe™u, rðãt™u
«ftrþ‚ fhe™u, rðît™ ƒ™e™u, ©uc f{tuo™tk y™wct™Úte Ëðo «týeytu™u Ëw¾e fhu;
‚u{ yu rðît™tu™tu Ëífth fhe™u, ‚u{™e …tËuÚte ðirŒf rðãt «t fhe™u, ©uc yt[hý y™u
yti»trÄ Ëuð™Úte Œw:¾™tu ™tþ fhe™u, þtherhf ‚Útt ytÂí{f …wrüÚte Ä™-Ëk[Þ fhe™u, Ëðo {™w»Þtuyu
yt™kŒ{tk hnuðwk òuEyu. (1)
•Ê¬Êfi˘•S◊ÊŸ˜Ô ◊ÊÃ⁄fiU— ‡ÊÈãœÿãÃÈ ÉÊÎÆßfi ŸÊ ÉÊÎÃåfl~— ¬ÈŸãÃÈ–
Áfl‡flö Á„U Á⁄U¬˝¢ ¬˝fl„Ufi|ãà ŒflËL§ÁŒŒÊfièÿ— ‡ÊÈÁø⁄UÊ ¬ÍÆÃ˘∞fiÁ◊–
ŒËˇÊÊì‚ÊfiSßÍ⁄fiUÁ‚ ÃÊ¢ àflÊfi Á‡ÊflÊú ‡ÊÇ◊Ê¢ ¬Á⁄fiUŒœ ÷º˝¢ fláÊZ ¬ÈcÿfiŸ˜ÔH 2H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ |æÎí}æì-yr‚ ËwkŒh ±‡æü}æì-„úný fhðt ÞtuøÞ yr‚ ËwkŒh Y…™u Ðéc²Ýì-
…wü fh‚tu nwk Íæë„Œ±:-½e™u …rðºt fhðt Îï±è:-rŒÔÞ „wýÞwõ‚ }ææ„Ú:-{t‚t-r…‚t Ë{t™ …t÷™ fh™tht
84 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¥æÐ:-s÷ çÚÐí}æì-ÔÞõ‚ ðtýeÚte «t fhðt ÞtuøÞ y™u òýðt ÞtuøÞ ç±E}æì-Ëðo™u Ðí±ãç‹„-«tÂ
fhu Au, nu rðît™tu ! ¥S}ææÝì-y{tu {™w»Þtu™u àæé‹{²‹„é-ƒtÌt Œuþ™u þwØ fhtu y™u su Íæë„ïÝ-s÷ ½e
Ë{t™ …wü fh™th Au, ‚uÚte Ý:-y{™u Ëw¾ yt…e™u ‚u™tÚte ÐéÝ‹„é-…rðºt fhtu.
su{ nwk §„ì-…ý ©„ì-Ëthe he‚u ¥æ|²:-yu s÷tuÚte àæéç™:-…rðºt ‚Útt ¥æÐê„:-þwØ ÚtE™u
Îèÿææ„Шæï:-ƒúñ[Þo ð„uhu™t W¥t{ r™Þ{tu™t …t÷™Úte, su Ä{o™t y™wct™ {txu „Ýê:-þheh ¥ç¨-
Au, ‚u çàæ±æ}æì-fÕÞtýfthe àæx}ææ}æì-Ëw¾MðY… þheh™u »ç}æ-«t fhe™u ÐçÚÎ{ï-Ëðo he‚u Äthý fhwk
Awk, ‚u{ ‚{u …ý ‚u s÷ y™u „æ}æì-‚u y±æ}æì-yíÞw¥t{ þheh™u Äthý fhtu. (2)
¼tðtÚto : su Ëðo Ëw¾tu™u «t fhtð™th, «týtu™u Äthý fhtð™th ‚Útt {t‚t-r…‚t Ë{t™ …t÷™
fh™th s÷ Au, ‚u™tÚte Ëðo «fthÚte …rðºt ÚtE™u, ‚u™u þwØ fhe™u, {™w»Þtuyu Ëuð™ fhðwk òuEyu.
‚u™tÚte ËwkŒh ðýo y™u htu„hrn‚ þheh ƒ™tðe™u, r™íÞ «Þí™…qðof Ä{o™wk yt[hý fhe™u,
…whw»ttÚtoÚte yt™kŒ «t fhðtu òuEyu. (2)
◊„UËŸÊ¢ ¬ÿÊfi˘Á‚ fløʸŒÊ˘•fiÁ‚ fløÊ¸Ó ◊ ŒÁ„U–
flÎÆòÊSÿÊfiÁ‚ ∑§ŸËŸfi∑§‡øˇÊÈƌʸ˘•fiÁ‚ øˇÊfiÈ◊¸ ŒÁ„UH 3H
…ŒtÚto : su yt }æçãÝæ}æì-…]rÚtðe ð„uhu™t в:-s÷hË™t r™r{¥t ¥ç¨-Au, ±™æïüÎæ:-Œer yt…™th
¥ç¨-Au, su }æï-{tht {txu ±™ü:-«ftþ Îïçã-yt…u Au, su ±ë~æS²-{u½™tu ÜUÝèÝÜU:-«ftrþ‚ fh™th
¥ç¨-Au. ‚Útt su ™ÿæéÎæü:-™uºt™t ÔÞðnth™u rËØ fh™th [yÚtto‚T òuðt™wk ËtÄ™ [ûtw yt…™th] ¥ç¨-
Au, ‚u ËqÞo }æï-{tht {txu ™ÿæé:-™uºt ÔÞðnth™u Îïçã-«Œt™ fhu Au. (3)
¼tðtÚto : ËqÞo™t «ftþ rð™t ð»tto™e Wí…r¥t y™u ™uºttu™t ÔÞðnth™e [òuðt™e ]rËrØ Út‚e ™Úte,
‚uÚte suýu yu ËqÞo™e h[™t fhe Au, ‚u Eïh™u fhtuztu ÄLÞðtŒ yt…ðt òuEyu. yu{ {™w»Þtuyu òýðwk
ÞtuøÞ Au. (3)
Áøà¬ÁÃ◊ʸ ¬ÈŸÊÃÈ flÊĬÁÃfi◊ʸ ¬ÈŸÊÃÈ ŒflÊ ◊Êfi ‚ÁflÃÊ ¬ÈfiŸÊàfl|ë¿Ufi®º˝áÊ ¬ÁflòÊfiáÊ
‚Íÿ¸Ó®Sÿ ⁄U|‡◊Á÷fi—– ÃSÿfi à ¬Áflòʬà ¬ÁflòÊfi¬ÍÃSÿ ÿà∑§Êfi◊— ¬ÈÆŸ Ãë¿Ufi∑§ÿ◊˜ÔH 4H
…ŒtÚto : nu Ðç±~æЄï-…rðºts™tu™t …t÷f …h{uïh ! ç™yÐç„:-rð¿tt™™t Mðt{e, ±ævÐç„:-
ðtýe™u r™{o¤ y™u ¨ç±„æ-Ëðo s„‚™u Wí…L™ fh™th, Îï±:-rŒÔÞ MðY… yt… Ðç±~æï‡æ-þwØ
fh™th, ¥çÓÀÎíï‡æ-yrð™tþe rð¿tt™Úte ¨ê²üS²-ËqÞo ‚Útt «tý™t Úçà}æç|æ:-«ftþ y™u „{™t„{™Úte
}ææ-{™u ‚Útt {tht r[¥t™u ÐéÝæ„é-…rðºt fhtu. }ææ-{™u ‚Útt {the ðtýe™u ÐéÝæ„é-…rðºt fhtu. }ææ-{™u
‚Útt {tht [ûtw™u ÐéÝæ„é-…rðºt fhtu.
su Ðç±~æÐê„S²-þwØ Mðt¼trðf rð¿tt™ ð„uhu „wýtuÚte …rðºt „ï-yt…™e f]…tÚte ²yÜUæ}æ:-su W¥t{
ft{™tÞwõ‚ nwk ÐéÝï-…rðºt ƒ™wk Awk.
su „ï-yt…™e W…tË™tÚte „„ì-‚u yr‚ ©uc f{o fhðt àæÜïU²}æì-Ë{Úto ƒ™wk Awk. [„S²]-‚u yt…
85 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
s„Œeïh™e nwk Ëuðt fu{ ™ fhwk ? (4)
¼tðtÚto : su ðuŒtu™t rðþu»t ¿tt‚t y™u hûtf Mðt{e …h{uïhu rðãt, …]rÚtðe, s÷, ðtÞw y™u
ËqÞo ytrŒ þwrØfthf …ŒtÚttuo™e h[™t fhe Au, ‚u™e W…tË™tÚte {™w»Þtuyu ft{™t™e …rh…qýo‚t y™u
…rðºt‚t «t fhðe òuEyu. (4)
•Ê flÊfi ŒflÊ‚˘ß¸◊„U flÊ◊¢ ¬fi˝ÿàÿ~äfl⁄U–
•Ê flÊfi ŒflÊ‚˘•ÊÁ‡Ê·Êfi ÿÁôÊÿÊfi‚Ê „UflÊ◊„UH 5H
…ŒtÚto : nu Îï±æ¨:-rðãtrŒ þw¼ „wýtuÚte «ftrþ‚ rðît™tu ! su{ y{u ±: - ‚{™u Ðí²ç„-Ëw¾Þwõ‚
¥Š±Úï-®nËt fhðt™u yÞtuøÞ Þ¿t™t y™wct™{tk ±:-‚{tht ±æ}æ}æì-«þkË™eÞ „wýË{qn™e ¥æ §ü}æãï-
Ëthe he‚u Þt[™t fheyu Aeyu.
nu Îï±æ¨:-rðît™tu ! su{ y{u yt ËkËth{tk yt…™tÚte ²ç¿æ²æ-Þ¿t™u rËØ fhðt ÞtuøÞ ¥æçàæ¯:-
RåAtytu™tu ¥æ ã±æ}æãï-Ëthe he‚u Mðefth fhe þfeyu, ‚u{ s yt… y{tht {txu ËŒt «Þí™ fh‚t
hntu. (5)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu …h{ rðît™tu îtht W¥t{ rðãtytu™u «t fhe™u, …tu‚t™e RåAtytu
…qýo fhe™u, yu rðît™tu™tu Ëk„ y™u Ëuðt fhðtk òuEyu. (5)
SflÊ„UÊfi ÿôÊ¢ ◊Ÿfi‚— SflÊ„UÊ⁄UÊ⁄URãÃÁ⁄fiUˇÊÊÃ˜Ô SflÊ„UÊ lÊflÊfi¬ÎÁÕflËèÿÊúSflÊ„UÊ
flÊÃÊŒÊ⁄fiU÷ SflÊ„UÓÊH 6H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ nwk S±æãæ-ðuŒtuõ‚, S±æãæ-W¥t{ rþûtt Ërn‚, S±æãæ-rðãtytu™tu «ftþ,
S±æãæ-ËíÞ y™u Ëðo Sðtu™wk fÕÞtý fh™the ðtýe y™u S±æãæ-Ëthe he‚u «Þwõ‚ fhu÷ W¥t{ r¢ÞtÚte
©Úæï:-rðþt¤ ¥‹„çÚÿææ„ì-ytftþ y™u ±æ„æ„ì-ðtÞw™e þwrØ fhe™u læ±æÐë烱è|²æ}æì-þwØ «ftþ [ãw÷tuf]
y™u ¼qr{™t …ŒtÚttuo }æݨ:-rð¿tt™ y™u Xef-Xef r¢ÞtÚte ²¿æ}æì-Þ¿t™u …qýo fhðt {txu …whw»ttÚto™tu
¥æÚ|æï-r™íÞ ythk¼ fhwk Awk, ‚u{ ‚{u …ý fhtu. (6)
¼tðtÚto : {™w»Þ su ðuŒtuõ‚ her‚Úte {™-ð[™-f{oÚte su Þ¿t™wk y™wct™ fhu Au, ‚u yL‚rhût
ð„uhu{tk ðtÞw™e þwrØÚte «ftþ y™u …]rÚtðe™e …rðºt‚t fhe™u Ëðo™u Ëw¾e fhu Au. (6)
•Ê∑ͧfiàÿÒ ¬˝ÿÈ¡˘ÇŸÿ SflÊ„UÊfi ◊œÊÿÒ ◊Ÿfi‚˘ÇŸÿ SflÊ„UÊfi ŒËˇÊÊÿÒ Ã¬fi‚˘ÇŸÿ
SflÊ„U Ê ‚⁄fi U S flàÿÒ ¬Í Æ c áÊ õ ˘ ÇŸÿ SflÊ„U Ê fi – •Ê¬Êfi Œ fl Ë’¸ Î „ U à ËÁfl¸ ‡ fl‡Êê÷È fl Ê
lÊflÊfi¬ÎÁÕflˢ©U⁄UÊfi˘•ãÃÁ⁄UˇÊ– ’΄US¬Ãfiÿ „UÁfl·Êfi Áflœ◊ SflÊ„UÊfiH 7H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu su{ y{u ¥æÜêUy²ñ-WíËtn, Ðí²é…ï-©uc Ä{oÞwõ‚ r¢Þtytu, ¥xݲï-yÂø™
«Œe…™, S±æãæ-ðuŒðtýe™tu «[th, ¨ÚS±y²ñ-rð¿tt™Þwõ‚ ðtýe, Ðêc‡æï-…wrü fhðt, ÏæëãSЄ²ï-{tuxt
86 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
{tuxt yrÄ…r‚ytu Útðt, ¥xݲï-rðãw‚T™e rðãt™wk „úný, S±æãæ-¼ýðt-¼ýtððtÚte rðãt, }æï{æ²ñ-
ƒwrØ™e ð]rØ, }æݨï-rð¿tt™™e ð]rØ, ¥xݲï-fthýY…, S±æãæ-ËíÞðtýe™e «ð]r¥t, Îèÿææ²ñ-Ä{or™Þ{
y™u yt[hý™e her‚, „Шï-«‚t…, ¥xݲï-sXhtÂø™™e þwrØ, S±æãæ-W¥t{ M‚wr‚Þwõ‚ ðtýe îtht
Ïæëã„è:-{nt™ „wýtuÚte Þwõ‚, ç±Eàæ}|æé±:-Ëðo™u Ëw¾ Wí…L™ fhtð™th, Îï±è:-rŒÔÞ„wýËk…L™,
¥æÐ:-«tý y™u s÷Úte, S±æãæ-ËíÞ¼t»tý, læ±æÐë烱è-¼qr{ y™u «ftþ™e þwrØ {txu, ©Úæï-ƒnw
Ëw¾ «trÂ, ¥‹„çÚÿæ-yL‚rhût{tk hnu™tht …ŒtÚttuo™u þwØ y™u su S±æãæ-W¥t{ r¢ÞtÚte ‚Útt ðuŒðtýeÚte
Þ¿t rËØ ÚttÞ Au, ‚u Ëðo™u ã籯æ-ËíÞ y™u «u{¼tðÚte ç±{ï}æ-rËØ fheyu, ‚u{ ‚{u …ý fÞto fhtu. (7)
¼tðtÚto : Þ¿t™t y™wct™ rð™t WíËtn, ƒwrØ, ËíÞðtýe, Œeûtt, ‚…, Ä{to[hý, rðãt y™u
…wrü™e «tr Ëk¼ð ™Úte y™u ‚u™t rð™t ftuE …ý {™w»Þ …h{uïh™e ythtÄ™t fhðt{tk ËV¤‚t
«t fhe þf‚tu ™Úte.
ytÚte Ëðo {™w»Þtuyu yu Ëðo™wk y™wct™ fhe™u Ëk…qýo yt™kŒ™u «t fhðtu òuEyu. (7)
Áfl‡flÊfi ŒflSÿfi ŸÃÈ◊¸ûÊÊ¸Ó flÈ⁄UËà ‚Åÿ◊˜Ô–
Áfl‡flÊfi ⁄UÊÿ˘ßfi·ÈäÿÁà lÈÆ꟢ flfiÎáÊËà ¬ÈÆcÿ‚ SflÊ„UÊfiH 8H
…ŒtÚto : su{ ç±E:-Ëðo }æœæü:-{™w»Þ Ýï„é:-Ëðo™u «t ‚Útt Îï±S²-Ëðo «ftþf …h{uïh™e
ËtÚtu ¨w²}æì-r{ºt‚t y™u „wý-f{o Ë{qn™tu ±éÚè„-Mðefth y™u ç±E:-Ëðo Úæ²ï-Ä™™e «tr {txu
§¯éŠ²ç„-ƒtý™u Äthý fhu Au y™u ‚u lé}Ý}æì-Ä™™tu ±ë‡æè„-Mðefth fhu Au yÚtto‚T …tu‚t™wk ƒ™tðu
Au, ‚u{ nu {™w»Þ ! yu Ëðo™wk y™wct™ fhe™u S±æãæ-þw¼f{oÚte ‚wk …ý Ðéc²¨ï-…wü ƒ™. (8)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu …h{uïh™e W…tË™t y™u …hM…h r{ºt‚t fhe™u, ÞwØ{tk Œwütu™u S‚e™u,
htßÞ÷û{e «t fhe™u, Ëw¾e hnuðwk òuEyu. (8)
´§Ä‚Ê◊ÿÊ— Á‡ÊÀ¬fi SÕSà flÊ◊Ê⁄fiU÷ à ◊Êfi ¬ÊÃ◊ÊSÿ ÿôÊSÿÊŒÎøfi—–
‡Ê◊¸ÊfiÁ‚ ‡Ê◊¸Ó ◊ ÿë¿U Ÿ◊fiSÃ˘•SÃÈÆ ◊Ê ◊Êfi Á„Uö‚Ë—H 9H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! yt… su nwk «v¨æ}æ²æï:-}øðuŒ y™u Ët{ðuŒ™t yæÞÞ™ …Ae ©Îë™:-su{tk
Ëthe he‚u }[tytu «íÞût fhðt{tk ytðu Au, ¥S²-yt ²¿æS²-rþÕ…rðãtÚte rËØ ÚtÞu÷ Þ¿t ËkƒkÄe
±æ}æì-yu çàæËÐï-{™ ‚Útt «rËØ r¢ÞtÚte rËØ Út™th rðãtytu Sƒ-Au, „ï-‚u ƒL™uÚte ¥æÚ|æï-ythk¼
fhwk Awk.
su }ææ-{the ¥æ-Ëðo ‚hVÚte Ðæ„}æì-hûtt fhu Au, „ï-‚uytu Sƒ:-Au. ‚u{™u rðît™tu™t Ëtr™æÞÚte
„úný fhwk Awk.
nu rðî™T {™w»Þ ! „ï-‚tht {txu }æï-{tht Ý}æ:-yL™trŒ Ëífth…qðof ™{Mfth ¥S„é-Au. ‚Útt
‚{u }ææ-{™u [÷tÞ{t™ ™ fhtu y™u ²„ì-su àæ}æü-Ëw¾ ¥ç¨-Au, ‚u àæ}æü-Ëw¾™u }æï-{tht {txu ²ÓÀ-
«Œt™ fhtu. (9)
87 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu rðît™tu …tËuÚte ðuŒtu™wk yæÞÞ™ fhe™u, rþÕ…rðãt «t fhe™u, nM‚r¢ÞtytuÚte
MðÞk Ëtûttífth fhe™u, rð{t™trŒ Þt™tu™e h[™tytu™wk r™{toý fhe™u, Ëw¾™e ð]rØ fhðe òuEyu. (9)
™§ª¸Ó®SÿÊÁXÔU®⁄U®SÿÍáÊÓ¸®◊˝ŒÊ˘™§¡Z ◊Áÿfi œÁ„U– ‚Ê◊fiSÿ ŸËÁfl⁄UfiÁ‚ ÁflcáÊÊ— ‡Ê◊¸ÊfiÁ‚
‡Ê◊¸ ÿ¡fi◊ÊŸSÿãºfi˝Sÿ ÿÊÁŸfi⁄UÁ‚ ‚È˘‚SÿÊ— ∑ΧƷËS∑fiΧÁœ– ©Uë¿fi˛UÿSfl flŸS¬Ã˘™§äflʸ
◊Êfi ¬ÊsÔö„Ufi‚˘•ÊSÿ ÿôÊSÿÊŒÎøfi—H 10H
…ŒtÚto - nu ±ÝSЄï-«ftþ™eÞ rðãt™tu «[th fh™tht rðît™ ! ‚wk su ¥çXÚç¨-yÂø™ ð„uhu
…ŒtÚttuoÚte rËØ fhu÷e ª‡æü}æíÎæ:-ytåAtŒ™™u nxtð™th ªÜüUì-…ht¢{ ‚Útt yL™trŒ™u «Œt™ fh™the
rþÕ… rðãt ¥ç¨-Au, yÚtðt su ª…ü}æì-…ht¢{ ‚Útt yL™trŒ™u Äthý fhu ¥ç¨-Au, su ¨æï}æS²-
Wí…L™ …ŒtÚttuo™wk Ýèç±:-ytåAtŒ™ fh™th ¥ç¨-Au.
su ç±c‡ææï:-rþÕ…rðãt{tk ÔÞt…f ƒwrØ, ²…}ææÝS²-rþÕ…r¢Þt™u òý™th, §‹ÎíS²-…h{ yiïÞoÞõw ‚
{™w»Þ™t àæ}æü-Ëw¾™wk ²æïçÝ:-fthý ¥ç¨-Au.
su ¥S²-yt ©Îë™:-}[tytu™u «íÞût fh™th ²¿æS²-rþÕ…r¢Þt-ËtæÞ Þ¿t {txu àæ}æü-Ëw¾fthf
¥ç¨-Au, ‚u™u }æç²-rþÕ…rðãt™u òýðt™t RåAwf {tht{tk ¥æ {ïçã-Ëthe he‚u Äthý fhu Au.
¨é¨S²æ:-W¥t{ ÄtLÞ Wí…L™ fhðt ‚Útt ÜëU¯è:-¾u‚e ‚Útt ¼qr{™wk rð÷u¾™ fh™the r¢Þtytu™u
ÜëUç{-rËØ fhe™u ªŠ±ü :-W…h ÂMÚt‚ Út™th }ææ-{™u ©ÓÀî²S±-W¥t{ ÄtLÞÞwõ‚ ¾u‚e™wk Ëuð™ fhtðtu
y™u ¥¢ã¨:-…t… y™u Œw:¾tuÚte Ðæçã-hûtt fhtu. su rð{t™ ð„uhu Þt™tu{tk ‚Útt Þ¿ttu{tk ±ÝSЄï-ð]ût™e
þt¾t W…h ht¾ðt{tk ytðu Au, ‚u™tu …ý ©ÓÀî²S±-W…Þtu„ fhtu. (10)
¼tðtÚto : {™w»Þu rðît™tuÚte rþÕ…rðãt™tu Ëtûttífth fhe™u ‚Útt ‚u™tu «[th fhe™u Ëðo {™w»Þtu™u
Ë{]rØÞwõ‚ ƒ™tððt òuEyu. (10)
fl˝ à ¢ ∑Î fi áÊÈ Ã Ê | ÇŸ’˝ ¸ r ÊÔ Ê | ÇŸÿ¸ ô ÊÊ flŸ S ¬ÁÃÿ¸ Á ôÊÿfi — – ŒÒ fl Ë¥ Áœÿ¯ ◊ŸÊ◊„ U
‚È◊ΫUË∑§Ê◊Á÷c≈Ufiÿ fløʸœÊ¢ ÿôÊflÊfi„U‚ö ‚ÈÃËÕʸ ŸÊfi˘•‚m‡Êfi– ÿ ŒflÊ ◊ŸÊfi¡ÊÃÊ
◊ŸÊÿÈ¡Ê ŒˇÊfi∑˝§ÃflSà ŸÊfi˘flãÃÈÆ Ã Ÿfi— ¬ÊãÃÈÆ Ãèÿ— SflÊ„UÊfiH 11H
…ŒtÚto : y{u su Ïæíræ-ƒúñ…ŒðtåÞ ¥çxÝ:-™t{Úte «rËØ ¥¨„ì-Au, su ²¿æ:-yÂø™Ëk¿tf y™u
su ±ÝSÐç„:-ð™tu™tu …t÷f Þ¿t ¥çxÝ:-yÂø™ ™t{u Au, ‚u™e W…tË™t fhe™u, ‚u™tÚte W…fth „úný
fhe™u, ¥ç|æcŲï-Rü rËrØ {txu su ¨é„èƒæü-suÚte yíÞw¥t{, Œw:¾tuÚte ‚th™th, ðuŒtæÞÞ™trŒ ‚eÚto
«t ÚttÞ Au, ‚u ¨é}æëÇèÜUæ}æì-W¥t{ Ëw¾Þwõ‚ ±™æïü{æ}æì-rðãtY…e «ftþ™u Äthý fhðt ‚Útt Îñ±è}æì-
rŒÔÞ„wý Ëk…L™ ç{²}æì-ƒwrØ y™u r¢Þt™u }æÝæ}æãï-òýeyu.
²ï-su ÎÿæÜíU„±:-þheh y™u ytí{t™tk ƒ¤, ƒwrØ ‚Útt r¢ÞtÚte Þwõ‚ }æÝæï…æ„æ:-rð¿tt™Úte Wí…L™
ÚtÞu÷ }æÝæï²é…:-ËíÞ-yËíÞ™u òýe™u Îï±æ:-rðît™tu ±àæï-«ftþÞwõ‚ f{o{tk hnu Au. ‚Útt su™tÚte
88 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
S±æãæ-rðãtÞwõ‚ ðtýe «t ÚttÞ Au. „ï|²:-‚u™tÚte …qðtuoõ‚ «¿tt ƒwrØ™e }æÝæ}æãï-Þt[™t fheyu
Aeyu. „ï-‚uytu Ý:-y{™u ¥±‹„é-rðãt, W¥t{ r¢Þt ‚Útt rþûtt ð„uhu{tk «rðü [fhtðu] y™u Ý:-
y{the r™hk‚h Ðæ‹„é-hûtt fhu. (11)
¼tðtÚto : {™w»Þu su™wk ‘yÂø™’ ™t{ Au, ‚u ƒúñ™u òýe™u ‚Útt ‚u™e W…tË™t fhe™u W¥t{ ƒwrØ
«t fhðe òuEyu.
rðît™ ÷tuftu su ƒwrØ îtht rþÕ… Þ¿ttu™u rËØ fhu Au, ‚u rðît™tu™tu Ëk„ fhe™u, rðãt™u «tÂ
fhe™u, Mð‚kºt ÔÞðnth{tk ËŒt ÂMÚth hnuðwk òuEyu.
ƒwrØ rð™t ftuE …ý {™w»Þ Ëw¾ «t fhe þf‚tu ™Úte. {txu Ëðo rðît™tu™u Wr[‚ Au fu Ëðo
{™w»Þtu™u ƒúñrðãt, …ŒtÚtorðãt y™u ƒwrØ «Œt™ fhe™u ‚u{™e r™hk‚h hûtt fhðe òuEyu
y™u yu hrût‚ ÷tuftuyu …h{uïh y™u ÄtŠ{f rðît™tu™tk W¥t{ r«Þ ftÞtuo r™íÞ fhðtk òuEyu. (11)
‡flÊòÊÊ— ¬ËÃÊ ÷fiflà ÿÍÆÿ◊Êfi¬Ê˘•S◊Ê∑§fi◊ãÃL§Œ⁄Ufi ‚ÈƇÊflÊfi—–
ÃÊ˘•S◊èÿfi◊ÿˇ◊Ê˘•fiŸ◊ËflÊ˘•ŸÊfiª‚— SflŒfiãÃÈ ŒflË⁄U◊ÎÃÊfi˘´§ÃÊflÎœfi—H 12H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su y{u Ðè„æ:-…t™ fhu÷ ¥S}ææÜU}æì-{™w»Þtu™t ¥‹„:-{æÞ ‚Útt ©ÎÚï-
þheh™e ykŒh hnu÷wk ¥S}æ|²}æì-{™w»Þtu ð„uhu {txu ¨éàæï±æ:-W¥t{ Ëw¾Þwõ‚ ¥Ý}æè±æ:-ßðh ð„uhu
htu„Ë{qnÚte hrn‚ ¥²ÿ}ææ:-ûtÞ ð„uhu htu„fthf Œtu»ttuÚte hrn‚ ¥Ýæxæ¨:-…t… Œtu»ttu™tk fthýtuÚte hrn‚
«„æ±ë{:-ËíÞðÄof ¥}æë„æ:-™tþhrn‚ y{]‚hËÞwõ‚ Îï±è:-rŒÔÞ„wý Ëk…L™ ¥æÐ:-«tý yÚtðt s÷
Au. „æ:-‚u™wk yt… S±Î‹„é-Ëthe he‚u Ëuð™ fhtu.
yt™w y™wct™ fhe™u ²ê²}æì-‚{u Ëðo {™w»Þtu Ëw¾ ¼tu„ð™th |汄-r™íÞ hntu.
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu rðît™tu™t Ëk„Úte y™u W¥t{ rþûtt îtht rðãt «t fhe™u, Ëðo «fthÚte
Ëw…herût‚, þwØ, …rðºt, þheh y™u ytí{t™t ƒ¤™e ð]rØ fh™th, ‚Útt htu„™tþf s÷ ð„uhu …ŒtÚttuo™wk
Ëuð™ fhðwk òuEyu.
rðãt y™u ythtuøÞ rð™t ftuE …ý {™w»Þ r™hk‚h f{o fhe þf‚tu ™Úte. ytÚte ‚u™wk - s÷trŒ
…ŒtÚttuo™wk ËŒt Ëuð™ fhðwk òuEyu. (12)
ßÿ¢ Ãfi ÿÁôÊÿÊfi ßÍ⁄UR¬Ê ◊fiÈÜøÊÁ◊ Ÿ ¬˝¡Ê◊˜Ô–
•ö„UÊ◊Èø— SflÊ„UfiÊ∑ΧÃÊ— ¬ÎÁÕflË◊ÊÁflfi‡Êà ¬ÎÁÕ√ÿÊ ‚ê÷fiflH 13H
…ŒtÚto : nu rðît™ ! su{ „ï-‚thwk su §²}æì-yt ²ç¿æ²æ-Þ¿t™u ÞtuøÞ „Ýê:-þheh ¥Ð:-s÷ y™u
«tý ‚Útt Ðí…æ}æì-«ò™e hûtt fhu Au, su™u ‚wk Atuz‚tu ™Úte. nwk …ý {tht ‚u þheh™u …qýo ytÞw ¼tu„ÔÞt
rð™t «{tŒÚte yÄðå[u Ý }æé@æç}æ-Atuz‚tu - íÞt„ fh‚tu ™Úte.
89 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
nu {™w»Þtu ! su{ ‚{u ÐëçƒÃ²æ-¼qr{ ËtÚtu ði¼ðÞwõ‚ ÚtE™u ¥¢ãæï}æé™:-Œw:¾tu™u Atuztððt ‚Útt
S±æãæÜëU„æ:-ðtýeÚte rËØ fhu÷ ¥Ð:-s÷ y™u Ðë烱è}æì-¼qr{™u ¥æç±àæ„-Ëthe he‚u rð¿tt™Úte «ðuþ
fhtu [Atu], nwk …ý ‚u™tÚte yiïÞo Ërn‚ y™u ‚u{tk […]rÚtðe{tk] «ðuþ fhwk Awk, ‚u{ ‚wk …ý ¨}|æ±-
ƒ™ y™u …]rÚtðe{tk «ðuþ fh. (13)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu rðãtÚte …ŒtÚttuo™u …hM…h {u¤ðe™u ‚Útt ‚u™wk Ëuð™ fhe™u htu„hrn‚
þheh y™u ytí{t™wk …t÷™ fhe Ëw¾e hnuðwk òuEyu. (13)
•ÇŸ àflö ‚È ¡ÊfiªÎÁ„U flÿö ‚È ◊fi|㌷Ë◊Á„U– ⁄UˇÊÊfi áÊÊ˘•¬˝ÿÈë¿UŸ˜Ô ¬˝’Èœfi Ÿ—
¬ÈŸfiS∑ΧÁœH 14H
…ŒtÚto : ¥xÝï-su yÂø™ ÐíÏæé{ï-ò„ðt™t Ë{Þu ¨é…æxæëçã-Ëthe he‚u s„tzu suÚte ±²}æì-s„‚T™tk
f{o fh™tht y{u ¨é}æç‹Î¯è}æçã-yt™kŒ…qðof ËqEyu Aeyu y™u su ¥Ðí²éÓÀÝì-«{tŒ hrn‚ ƒ™e™u
Ý:-y{u «{tŒ hrn‚™e Úÿæ-hûtt fhu Au ‚Útt «{tŒ fh™th™tu ™tþ fhu Au y™u su Ý:-y{the
ËtÚtu ÐéÝ:-ðthkðth yt he‚u ÜëUç{-ÔÞðnth fhu Au, ‚u™wk ÞwÂõ‚…qðof Ëðo {™w»Þtuyu Ëuð™ fhðwk
òuEyu. (14)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su yÂø™ Ëqðt, ò„ðt, Sð™ y™u {hý™tu nu‚w Au, ‚u™wk ÞwÂõ‚…qðof Ëuð™
fhðwk òuEyu. (14)
¬ÈŸ◊¸Ÿ— ¬ÈŸ⁄UÊÿfiÈ◊¸˘•ÊªŸ˜Ô ¬ÈŸfi— ¬˝ÊáÊ— ¬ÈŸfi⁄UÊà◊Ê ◊˘•ÊªŸ˜Ô ¬ÈŸ‡øˇÊÈÆ— ¬ÈŸ—
üÊÊòʯ ◊˘•ÊªŸ˜Ô– flÒ‡flÊŸ⁄UÊ˘ŒfiéœSßÍÆ¬Ê˘•|ÇŸŸ¸Ó— ¬ÊÃÈ ŒÈÁ⁄UÃÊŒfifllÊØÔH 15H
…ŒtÚto : su™t ËkƒkÄ yÚtðt f]…tÚte }æï-{™u su }æÝ:-rð¿tt™ËtÄf {™ ¥æ²é:-Sð™ ÐéÝ:-Vhe-
Vhe ¥æxæÝì-«t ÚttÞ Au.
}æï-{™u Ðíæ‡æ:-þheh™tu ytÄth «tý ÐéÝ:-Vhe ¥æxæÝì-«t ÚttÞ Au.
¥æy}ææ-Ëðoºt ÔÞt…f ËðtoL‚Þto{e …h{tí{t™wk rð¿tt™ ¥æxæÝì-«t ÚttÞ Au.
}æï-{™ ™ÿæé:-òuðt {txu ™uºt ÐéÝ:-Vhe ¥æxæÝì-«t ÚttÞ Au y™u Ÿææï~æ}æì-þçŒ „úný fh™th
ft™ ¥æxæÝì-«t ÚttÞ Au.
‚u ¥ÎÏ{:-®nËt fhðt yÞtuøÞ „ÝêÐæ:-þheh ‚Útt ytí{t™e hûtt fhðt ‚Útt ±ñEæÝÚ:-þheh™u
«t Út™th ¥çxÝ:-yÂø™ yÚtðt «t Út™th …h{uïh Ý:-y{™u ¥±læ„ì-®™rŒ‚ ÎéçÚ„æ„ì-…t…Úte
Wí…L™ ÚtÞu÷ Œw:¾ yÚtðt Œwü f{tuoÚte Ðæ„é-hûtt fhu Au. (15)
¼tðtÚto : ßÞthu Sð þÞ™ yÚtðt {hý™u «t ÚttÞ Au, íÞthu su ftÞo rËØ fh™the {™
ð„uhu RrLÿÞtu Au, ‚u yk‚÷eo™ Ë{t™ ÚtE™u VheÚte …w™: ò„ðtÚte yÚtðt sL{tL‚h{tk «t ÚttÞ
90 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Au, ‚u su rðãw‚T yÂø™ ð„uhu™t ËkƒkÄÚte ‚Útt …h{uïh™e Ë¥tt ‚Útt ÔÞðMÚttÚte „tu÷fÞwõ‚ ƒ™e™u
ftÞo fhðt{tk Ë{Úto ƒ™u Au.
‚u Ëthe he‚u Ëuð™ fhu÷ sXhtÂø™ Ëðo™e hûtt fhu Au ‚Útt W…tË™t fhu÷ s„Œeïh …t…f{oÚte
nxtðe™u, Ä{o{tk Ëk÷ø™ fhe™u, ðthkðth {™w»ÞsL{ «Œt™ fhe™u, Œwü yt[hý y™u Œw:¾tuÚte …]ÚtfT
fhe™u, ËtkËtrhf y™u {tuûtrð»tÞf Ëw¾ «t fhtðu Au. (15)
àfl◊fiÇŸ fl˝Ã¬Ê˘•fiÁ‚ Œfl˘•Ê ◊àÿ¸cflÊ– àfl¢ ÿôÊcflË«UKfi—–
⁄UÊSflÿfià‚Ê◊Ê ÷ÍÿÊfi ÷⁄U ŒflÊ Ÿfi— ‚ÁflÃÊ fl‚ÊfiŒÊ¸ÃÊ flSflfiŒÊØÔH 16H
…ŒtÚto : nu ¨æï}æ-yiïÞoŒt‚t ¥xÝï-s„Œeïh ! su y±}æì-yt… }æy²ïü¯é-{™w»Þtu{tk ±í„Ðæ:-
ËíÞt[hý™e hûtt ¨ç±„æ-Ëðo s„‚T™t Wí…tŒf ²¿æï¯é-Ëífth y™u W…tË™t ð„uhu{tk §üÇK:-M‚wr‚™u
ÞtuøÞ Îï±:-«ftþf Œuð ¥ç¨-Atu. Ý:-y{tht {txu ±¨æï:-Ä™™wk Îæ„æ-Œt™ fh™th ±¨é-Ä™ ¥Îæ„ì-
yt…u Au. ‚u §²„ì-«t fh‚tk yt… |æê²:-ðthkðth …w»f¤ Ä™ ¥æÚæS±-yt…tu ¥æ|æÚ-Ëðo Ëw¾tuÚte
…tu»tý fhtu.
rî‚eÞ yÚto : y±}æì-su ¥xÝï-yÂø™ }æy²ïü¯é-{hýÄ{eo {™w»Þtu™tk ftÞtuo{tk ±í„Ðæ:-r™Þ{t[hý™wk
…t÷™ Îï±:-«ftþf Œu𠲿æï¯é-yÂø™ntuºttrŒ Þ¿ttu{tk §üÇK:-¾tusðt ÞtuøÞ, ¨æï}æ:-yiïÞo yt…ðt
¨ç±„æ-Ëðo s„‚™t «uhf Îï±:-«ftþ{t™ yÂø™ Au ‚u Ý:-y{tht {txu ±¨æï:-Ä™™u Îæ„æ-«tÂ
§²„ì-fhtð‚t |æê²: yíÞrÄf ±¨é-Ä™™u ¥Îæ„ì-yt…u Au y™u ¥æÚæS±-Ä™ yt…ðt™t r™r{¥t ƒ™e™u
¥æ|æÚ-Ëðo «fth™tk Ëw¾tuÚte …wü fhu Au. (16)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu ËíÞMðY…, …qòÞtuøÞ, Ë{M‚ ËkËth™t Wí…tŒf, Ëf÷ Ëw¾Œt‚t
…h{uïh™e s W…tË™t fhe™u Ëw¾e ƒ™ðwk òuEyu.
y™u yu he‚u ftÞo rËrØ {txu ¼tir‚f yÂø™™tu ËBÞfT «Þtu„ fhe™u Ëðo Ëw¾tu «t fhðtk
òuEyu. (16)
∞·Ê Ãfi ‡ÊÈ∑˝§ ßͮ⁄UÃmø¸SÃÿÊ ‚ê÷fifl ÷˝Ê¡fiXÔUë¿U– ¡Í⁄fiUÁ‚ œÎÆÃÊ ◊Ÿfi‚Ê ¡ÈCÔUÊ
ÁflcáÊfiflH 17H
…ŒtÚto : nu àæéÜíU-ðeÞo …ht¢{Þwõ‚ rðît™ ! „ï-‚tht su ç±c‡æ±ï-…h{uïh yÚtðt Þ¿t {txu ‚U
su™u {ë„æ-Äthý fhu÷ Au „²æ-‚u™tÚte ‚wk …ê:-¿tt™e y™u ðu„Þwõ‚ ƒ™e™u »„„ì-yt ±™ü:-rð¿tt™
y™u ‚usÞwõ‚ ¨}|æÚ-Ëk…L™ ƒ™e Ëthe he‚u rð¿tt™ «t fhðt {txu „Ýê:-þheh ¥ç¨-Au. ‚u™tÚte
‚wk |æíæ…}æì-«ftþ™u xæÓÀ-«t fh y™u {ë„æ-Äthý fhu÷ }æݨæ-rð¿tt™Úte …whw»ttÚto™u «t fh. (17)
¼tðtÚto : {™w»Þu …h{uïh™e yt¿tt™wk …t÷™ fhðt™t fthýu rð¿tt™ Ëk…L™ ÚtÞu÷ {™ îtht
þheh y™u ytí{t™t ythtuøÞ™e ð]rØ fhe™u ‚Útt Þ¿t™wk y™wct™ fhe™u rð¿tt™Þwõ‚ {™Úte ËŒt
91 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëw¾e hnuðwk òuEyu. (17)
ÃSÿÊfiSà ‚àÿ‚fifl‚— ¬˝‚fl ÃãflÊ~ ÿãòÊ◊fi‡ÊËÿ SflÊ„UÊfi–
‡ÊÈÆ∑˝§◊fiÁ‚ øãº˝◊fiSÿ◊ÎÃfi◊Á‚ flÒ‡flŒfl◊fiÁ‚H 18H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! ¨y²¨±¨:-ËíÞ yiïÞoÞwõ‚ yÚtðt s„‚™t r™r{¥t fthýY… „ï-
yt…™t Ðí¨±ï-Ësuo÷t ËkËth{tk yt…™e f]…tÚte su S±æãæ-ðtýe yÚtðt rðãw‚T Au, „S²æ:-‚u ƒL™u™t
Ëtr™æÞÚte rðãt «t fhe™u Þwõ‚ nwk su àæéÜíU}æì-þwØ ¥ç¨-Au, ™‹Îí}æì-ytnT÷tŒfthf ¥ç¨-Au ¥}æë„}æì-
y{]‚tí{t™tu ÔÞðnth ‚Útt …h{tÚtoÚte Ëw¾™u rËØ fh™th ¥ç¨-Au y™u ±ñEÎï±}æì-Ëðo Œuð yÚtto‚T
rðît™tu™u Ëw¾ yt…™th ¥ç¨-Au, „„ì-‚u ²‹~æ}æì-Ëkftu[™, rðftË™-ð]rØ, [t÷™, ƒkÄ™ fh™th Þkºt™u
¥àæè²-«t fhwk. (18)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu Eïh îtht h[u÷ yt Ë]rü{tk rðãt îtht f÷tÞkºttu™e rËrØ™t {tæÞ{Úte,
yÂø™ ð„uhu …ŒtÚttuoÚte ËBÞfT W…fth „úný fhe™u Ëðo Ëw¾tu™u «t fhðtk òuEyu. (18)
ÁøŒfiÁ‚ ◊ŸÊÁ‚ œË⁄fiUÁ‚ ŒÁˇÊfiáÊÊÁ‚ ˇÊÁòÊÿÊfiÁ‚ ÿÁôÊÿÊSÿÁŒfiÁÃ⁄USÿÈ÷ÿ×-
‡ÊËcáÊ˸– ‚Ê Ÿ— ‚Ȭ˝ÊfiøË ‚Ȭ˝fiÃËëÿÁœ Á◊òÊSàflÊfi ¬ÁŒ ’fiäŸËÃÊ¢ ¬ÍÆ·Ê˘äflfiŸ-
S¬Ê|àflãŒ˝ÊÿÊäÿfiˇÊÊÿH 19H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! ¨y²¨±¨:-ËíÞ yiïÞoÞwõ‚ „ï-yt…™t Ðí¨±ï-Wí…L™ fhu÷ ËkËth{tk
su 癄ì-rðãt ÔÞðnth [u‚tð™the ¥ç¨-Au, su }æÝæ-¿tt™™e ËtÄf ¥ç¨-Au, su {è:-ƒwrØ y™u
f{o™u «t fh™the ¥ç¨-Au, su Îçÿæ‡ææ-rð¿tt™ y™u rðsÞ «t fhðt ÿæç~æ²æ-htò™t …wºt Ë{t™
ð‚o™the ¥ç¨-Au, su ²ç¿æ²æ-Þ¿t fhtððt ÞtuøÞ ¥ç¨-Au, su ©|沄:àæèc‡æèü-ƒL™u «fthÚte rþh
Ë{t™, W¥t{ „wý Þwõ‚ y™u ¥çÎç„:-™tþhrn‚ ðtýe ‚Útt ðes¤e ¥ç¨-Au, ¨æ-‚u Ý:-y{™u
¨éÐíæ™è-…qðoft¤ y™u ¨éÐí„è™è-…rù{ ft¤{tk Ëw¾ yt…™the »ç{-ƒ™u.
su Ðê¯æ-…wrü fh™th ç}æ~æ:-Ëðo™t r{ºt ƒ™e™u {™w»Þíð {txu y±æ-‚u ðtýe ‚Útt ðes¤e™u ÐçÎ-
«tr ÞtuøÞ W¥t{ ÔÞðnth{tk ¥Š²ÿææ²-Ëthe he‚u ÔÞðnth òuE™u §‹Îíæ²-…h{ yiïÞoÞwõ‚ …h{uïh,
yæÞût y™u ©uc ÔÞðnth {txu ÏæŠÝè„æ}æì-ƒkÄ™Þwõ‚ fhu.
‚u yt… ¥Š±Ý:-ÔÞðnth y™u …h{tÚto™e rËrØ fhtð™th {t„o{tk Ý:-yt… y{the r™hk‚h
Ðæ„é-hûtt fhtu. (19)
¼tðtÚto : su ƒnth y™u ykŒhÚte hûtt fhðt™t fthýu Ëðtuo¥t{ ðtýe y™u rðãw‚T Au, ‚u ¼q‚,
¼rð»Þ y™u ð‚o{t™ ft¤{tk Ëw¾ŒtÞe Au, yu{ òýðwk òuEyu.
su ftuE {™w»Þ y™u ˼t…r‚™e «ËL™‚t ‚Útt ‚u™e yt¿tt…t÷™ {txu ‚Útt W¥t{ ÔÞðnthtu™e
rËrØ {txu, ËíÞ ðtýe y™u rðãw‚T rðãt™u áZ‚t…qðof ðþ{tk fhe ÷u Au, ‚u s {™w»Þ Ëðo™tu hûtf
Īu Au. (19)
92 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•ŸfiÈ àflÊ ◊ÊÃÊ ◊fiãÿÃÊ◊ŸÈfi Á¬ÃÊ˘ŸÈÆ ÷˝ÊÃÊ ‚ªèÿʸ˘ŸÈÆ ‚πÊ ‚ÿÍfiâÿ—– ‚Ê
ŒfiÁfl Œfl◊ë¿UU„UËãº˝Êfiÿ ‚Ê◊fiö L§º˝SàflÊfiflûʸÿÃÈ Sfl|Sà ‚Ê◊fi‚πÊ ¬ÈŸ⁄UÁ„fiUH 20H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! su LÎí:-…h{uïh yÚtðt [wk{t¤eË ð»to ËwÄe ƒúñ[Þo™t y¾kz …t÷™Úte
…qýo rðît™T y±æ-‚™u su ðtýe, rðãw‚T y™u ¨æï}æ}æì-W¥t{ …ŒtÚttuo™tu Ë{qn S±çS„-Ëw¾™t §‹Îíæ²-…h{
yiïÞo™e «tr {txu ¥æ±œæü²„é-«ð]¥t fhu; y™u su™tÚte ¨æ-‚u ¨æï}樶æ-rðãt«ftþÞwõ‚ ðtýe y™u
Îïç±-rŒÔÞ„wý rðãw‚T Îï±}æì-W¥t{ Ä{toí{t rðît™™u «t ÚttÞ Au, ‚u{ ‚u™u ‚wk ÐéÝ:-ðthkðth ¥ÓÀ-
Ëthe he‚u §çã-«t fh.
yu rðãt™u „úný fhðt {txu y±æ-‚™u }ææ„æ-Wí…L™ fh™the s™™e ¥Ýé}拲„æ}æì-y™w{r‚ yÚtto‚T
yt¿tt yt…u. yu s he‚u çЄæ-s™f ¨xæ|²ü:-‚u „¼o{tk Wí…L™ ÚtÞu÷ yÚtto‚T |æíæ„æ-ËntuŒh ¼tE
y™u ¨²ê‰²:-Ë{qn{tk hnu™th ¨¶æ-r{ºt Ëðuo «ËL™‚t…qðof yt¿tt yt…u, ‚u rðãt™u ‚wk ÐéÝÚïçã-
yíÞk‚ …whw»ttÚtoÚte «t fh. (20)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu …hM…h yuðtu ÔÞðnth fhðtu òuEyu fu - su{ Ä{o…htÞý rðŒw»te {t‚t,
Ä{toí{t rðît™ r…‚t, ¼tE y™u r{ºt ð„uhu ËíÞ ÔÞðnth{tk «ð]¥t hnu, ‚u{ …wºt ð„uhuyu …ý y™wfhý
fhðwk òuEyu.
‚Útt su{ rðît™ ÄtŠ{f …wºt ð„uhu Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnth{tk «ð]¥t hnu, ‚u{ {t‚t-r…‚trŒyu …ý
y™wËhý fhðwk òuEyu. yt he‚u Ëðuo …hM…h ð‚toð fhe™u yt™kŒ{tk hnu. (20)
flS√ÿSÿÁŒfiÁÃ⁄USÿÊÁŒàÿÊÁ‚fi L§º˝ÊÁ‚fi øãº˝ÊÁ‚fi–
’΄US¬ÁÃfic≈˜UÔflÊ ‚ÈÆêŸ ⁄fiUêáÊÊÃÈ L§º˝Ê fl‚ÈfiÁ÷⁄UÊøfi∑§H 21H
…ŒtÚto : nu rðît™ {™w»Þ ! su{ su ±S±è-yÂø™ ð„uhu …ŒtÚto ™t{f ðËw rðãtÚte ËkƒkrÄ‚ ‚Útt
su™u [tuðeË ð»to ËwÄe ƒúñ[Þo …t÷™ fh™thtytuyu «t fhu÷ ¥ç¨-Au, su ¥çÎç„:-«ftþfthf
¥ç¨-Au, LÎíæ-«týðtÞwÚte ËkƒkrÄ‚ y™u suýu [wk{t¤eË ð»to ËwÄe ƒúñ[Þo Ëuð™ fh™thtytuyu «tÂ
fhu÷ ¥ç¨-Au.
su ¥æçÎy²æ-ËqÞoË{t™ Ëðo rðãtytu™tu «ftþ fh™the y™u su™wk yz‚t¤eË ð»to ËwÄe ƒúñ[Þo
…t÷™ fhe™u „úný - Mðefth fhu÷ ¥ç¨-Au, su ™‹Îíæ-ytnT÷tŒŒtÞf ¥ç¨-Au, su™u ÏæëãSÐç„:-
Ëðtuo¥t{ LÎí:-Œwütu™u hztð™th …h{uïh yÚtðt rðît™ ¨é}Ýï-Ëw¾{tk Ú}‡ææ„é-h{ý fh‚tk y™u su
±¨éç|æ:-…qýo rðãtÞwõ‚ rðît™tu™e ËtÚtu - Ëk„ hnu™the ðtýe yÚtðt rðãw‚™wk ¥æ™ÜïU-r™{toý ‚Útt
RåAt fh‚tk yÚtðt su™e nwk RåAt fhwk Awk, ‚u{ ‚wk …ý y±æ-‚u™u Ú}‡ææ„é-h{ýÞwõ‚ yÚtðt ‚u™u rËØ
fhðt™e RåAt fh. (21)
¼tðtÚto : su ðtýe y™u rðãw‚T «tý y™u …]rÚtðe ð„uhu ËtÚtu hne™u y™uf ÔÞðnthtu™e rËrØ™tu
nu‚w - ËtÄf Au.
93 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su rs‚urLÿÞ‚t y™u Ä{to[hý…qðof ÞÚttÞtuøÞ ƒúñ[Þo …t÷™ fh™tht {™w»Þtu îtht rð¿tt™…qðof
r¢Þtytu{tk ËBÞfT «Þwõ‚ fhu÷ ðtýe y™u rðãw‚T yíÞk‚ Ëw¾fthf ƒ™u Au, [nu {™w»Þ] ‚wk …ý
‚u ƒk™u™wk Ëuð™ fh. (21)
•ÁŒfiàÿÊSàflÊ ◊ÍÆh¸ãŸÊÁ¡fiÉÊÁ◊¸ Œflÿ¡fiŸ ¬ÎÁÕ√ÿÊ˘ß«UÊfiÿÊS¬Œ◊fiÁ‚ ÉÊÎÆÃflØÔ
SflÊ„UÊfi– •S◊ ⁄Ufi◊SflÊS◊ à ’ãœÈÆSàfl ⁄UÊÿÊ ◊ ⁄UÊÿÊ ◊Ê flÿö ⁄UÊÿS¬Ê·fiáÊ ÁflÿÊÒc◊
ÃÊÃÊ ⁄UÊÿfi—H 22H
…ŒtÚto : nu rðît™ {™w»Þ ! ‚wk su{ Îï±²…Ýï-rðît™tu™t Ëk„ fhðt{tk ‚Útt Œt™ yt…ðt{tk yu
¥çÎy²æ:-yL‚rhût ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{ y™u §Çæ²æ:-ðtýe™u S±æãæ-Ëthe he‚u Þ¿tr¢Þt™t {æÞ{tk su
}æêhüÝì-ËðoÚte W…h hnu÷ Íæ넱„ì-…wrüfthf ½]‚Ë{t™ ÐÎ}æì-òýðt y™u «t fhðt ÞtuøÞ …Œðe
[ðtýe y™u rðãw‚T] ¥ç¨-Au. su™u nwk ¥æ+ç…{<}æ-«Œe fhwk Awk, ‚u{ y±æ-‚u™u ‚wk …ý «Œe fh.
su ¥S}æï-y{tht{tk rð¼qr‚ h{ý fhu Au, ‚u ‚{tht{tk …ý Ú}æS±-h{ý fhtðtu.
su ¥S}æï-y{tht Ïæ‹{é:-¼tE Au, ‚u „ï-‚tht …ý ÚttÞ y™u su Úæ²:-rðãtrŒ y™u ËwðýtorŒ
Ä™Ë{qn y±ï-‚the …tËu Au, ‚u }æï-{the …tËu …ý ÚttÞ.
su „æï„:-òýðt, «t fhðt ÞtuøÞ Úæ²:-rðãtY…e Ä™ {tht{tk Au, ‚u ‚tht{tk …ý ÚttÞ; su
Úæ²:-‚{the y™u {the Ë{]rØ Au, ‚u Ëðo™t Ëw¾ {txu «Þwõ‚ ÚttÞ.
yt he‚u òýe™u r™ùÞ fh‚tk ‚Útt yt[hý fh‚tk ‚{u ±²}æì-y{u y™u Ëðo s™tu Úæ²SÐæï¯ï‡æ-
Ä™™e …wrüÚte fŒe …ý }ææ ç±²æñc}æ-…]ÚtfT ™ hneyu. (22)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu su ËíÞrðãt y™u Ä{oÚte ËkMf]‚ ðtýe y™u rðãt ‚Útt r¢Þt îtht
ËBÞfT «Þwõ‚ rðãw‚T ð„uhu™e rðãt Au, ‚u™tu Ëðo™u W…Œuþ fhe™u, „úný fhe™u, Ëðo™e Ëw¾-Œw:¾™e
ÔÞðMÚtt™u Ë{t™ òýe™u, Ë{M‚ yiïÞo™u …htu…fth{tk ÷„tðe™u ËŒt Ëw¾e hnuðwk òuEyu.
suÚte …tu‚t™t ‚Útt yLÞ™t yiïÞo™tu nÙtË ÚttÞ yuðtu ÔÞðnth fŒe …ý fhðtu ™rn. (22)
‚◊fiÅÿ Œ√ÿÊ ÁœÿÊ ‚¢ ŒÁˇÊfiáÊÿÊL§øfiˇÊ‚Ê–
◊Ê ◊˘•ÊÿÈÆ— ¬˝◊Êfi·Ë◊ʸ˘•„¢U Ãflfi flË⁄¢U ÁflfiŒÿ Ãflfi ŒÁfl ‚ãŒÁ‡ÊfiH 23H
…ŒtÚto : nu rðît™ {™w»Þ ! su{ ¥ã}æì-nwk Îçÿæ‡æ²æ-¿tt™ËtÄf y™u y¿tt™™tþf ©L™ÿæ¨æ-
yíÞk‚ M…ü fÚt™ yÚtðt Œþo™Þwõ‚ Îïòæ-«ftþ{t™ ç{²æ-«¿tt yÚtðt f{oÚte „±-yt…™e Îïç±-
rŒÔÞ„wýtuÚte þtu¼tÞ{t™ ‚u ðtýe yÚtðt rðãw‚T™u ¨¢Îçàæ-Ëthe he‚u òuðt ÞtuøÞ ÔÞðnth{tk Sð™™u
¨}æw²ï-fÚt™Úte «fx fhwk Awk.
‚u }æï-{tht ¥æ²é:-Sð™™tu }ææ Ðí}ææï¯è:-™tþ ™ fhu. ‚u™u nwk yrðãtÚte }ææï-™ü ™ fhwk. „±-
nu Ëðo™t r{ºt ! yLÞtÞÚte yt…™t ±èÚ}æì-þqhðeh™u }ææ ¨¢ç±Îï²-«t ™ fhwk, ‚u{ ‚wk …ý Ëðo yt[hý
94 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u yLÞtÞÚte {tht þqhðehtu™u «t ™ fh. (23)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtu þwØ f{o y™u ƒwrØ îtht ðtýe-rðãt y™u rðãw‚-rðãt™u „úný fhe™u,
ytÞw™e ð]rØ fhe™u, ðehtu™u rðãtrŒ „wýtu{tk rËØ fhe™u ËŒt Ëw¾e hnu. (23)
∞· Ãfi ªÊÿòÊÊ ÷ʪ˘ßÁÃfi ◊ ‚Ê◊Êfiÿ ’˝ÍÃÊŒ· à òÊÒc≈ÈU fi÷Ê ÷ʪ˘ßÁÃfi ◊ ‚Ê◊Êÿfi
’˝ÍÃÊŒ· à ¡ÊªfiÃÊ ÷ʪ˘ßÁÃfi ◊ ‚Ê◊Êfiÿ ’˝ÍÃÊë¿UãŒÊŸÊ◊ÊŸÊú‚Ê◊˝ÊfiÖÿXÔÆUë¿UÁÃfi ◊
‚Ê◊Êfiÿ ’˝ÍÃÊØԖ •ÊS◊Ê ∑§~Ê˘Á‚ ‡ÊÈÆ∑˝§Sà ª˝sÔÊfi ÁflÁøÃfiSàflÊ ÁflÁøfiãflãÃÈH 24H
…ŒtÚto : nu rðît™ {™w»Þ ! ‚wk ftuý yu Þ¿t™tu xææ²~æ:-ðuŒMÚt „tÞºte AkŒÞwõ‚ {kºttu™t Ë{qntuÚte
«r‚…trŒ‚ |ææxæ:-Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ ¼t„ Au ? §ç„-yu{ rðît™™u …qA.
‚u rðît™ „ï-‚™u yu Þ¿t™tu yt «íÞût Au §ç„-yu he‚u ¨æï}ææ²-…ŒtÚtorðãt Ëk…tŒ™ fh™th
}æï-{tht {txu Au, ‚u{ Ïæíê„æ„ì-fnu.
‚wk ftuý ‚u Þ¿t™tu ~æñcÅé|æ:-rºtüw… AkŒÚte «r‚…trŒ‚ |ææxæ:-¼t„ Au ? §ç„-yu{ rðît™™u …qA.
‚u rðît™ „ï-‚™u yu Þ¿t™tu »¯:-yt ¼t„ Au. §ç„-yu he‚u «íÞûtY…Úte Ë{tÄt™ ¨æï}ææ²-
W¥t{ hË™u Ëk…tŒ™ fh™th }æï-{tht {txu Au ‚u{ Ïæíê„æ„ì-fnu - W…Œuþ fhu.
‚wk ftuý yu Þ¿t™tu …æxæ„:-s„‚e AkŒÚte frÚt‚ |ææxæ:-ykþ Au ? §ç„-yu{ yt™u …qA.
‚u [ytÂ] „ï-‚™u yu Þ¿t™tu »¯:-yt «rËØ ¼t„ Au, §ç„-yu he‚u ¨æï}ææ²-…ŒtÚtorðãt™u Ëk…tŒ™
fh™th }æï-{tht {txu W¥th Ïæíê„æ„ì-fnu - yt…u.
su{ yt… À‹ÎæïÝæ}ææÝæ}æì-W»ýf ð„uhu AkŒtu™t {æÞ{tk fnu÷ Þ¿t™t W…Œuþ{tk ¨æ}æíæÁ²}æì-Ëthe
he‚u htßÞ™u xæÓÀ-«t Útt §ç„-yu he‚u ¨æï}ææ²-yiïÞoÞwõ‚ }æï-{tht {txu Ëtðo¼ti{ htßÞ™e «trÂ
{txu™tu W…tÞ Ïæíê„æ„ì-fntu - W…Œuþ fhtu.
su fthýu yt… ¥æS}ææÜU:-y{™u àæéÜíU:-…rðºt fh™th W…Œuþf ¥ç¨-Atu, ‚u{ nwk „ï-yt…™tu
xæís:-„úný fhðt ÞtuøÞ ç±ç™„:-W¥t{ Ä™trŒ ÿÔÞ y™u „wýtuÚte Þwõ‚ rþ»Þ Awk.
yt… {™u Ëðo „wýtuÚte WL™‚ fhtu. yu fthýu nwk y±æ-yt…™u ð]rØÞwõ‚ fhwk Awk y™u Ëðo {™w»Þ
y±æ-yt… ‚Útt yu Þ¿t y™u {™u ç±ç™‹±‹„é-ð]rØÞwõ‚ - WL™‚ fhtu. (24)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu rðît™tu™u «&™ fhe™u Ëðo rðãtytu™tu Ëk„ún fhðtu òuEyu y™u rðît™tu
yu rðãt™u „úný fhtðu.
…hM…h y™w„ún ¼tðÚte ð‚toð fhe™u Ëðo ÷tuftu ð]rØ™u «t fhe™u [¢ð‚eo htßÞ™wk Ëuð™
fhtu. (24)
•Á÷ àÿ¢ Œflö ‚fiÁflÃÊ⁄Ufi◊ÊáÿÊ~— ∑§Áfl∑fi˝§ÃÈÆ◊ø¸ÊfiÁ◊ ‚àÿ‚fiflö ⁄UàŸœÊ◊Á÷ Á¬˝ÿ¢
◊Áâ ∑§Áfl◊Ỗ– ™§äflʸ ÿSÿÊ◊ÁÃ÷ʸ˘•ÁŒfilÈÃà‚flËfi◊ÁŸ Á„U⁄fiUáÿ¬ÊÁáÊ⁄UÁ◊◊ËÖ ‚ÈÆ∑˝§ÃÈfi—
95 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
∑Î§Æ¬Ê Sflfi—– ¬˝¡ÊèÿfiSàflÊ ¬˝¡ÊSàflÊfi˘ŸÈƬ˝ÊáÊfiãÃÈ ¬˝¡ÊSàfl◊fiŸÈƬ˝ÊÁáÊfiÁ„UH 25H
…ŒtÚto : nwk ²S²-su ËÂå[Œt™kŒtrŒ ÷ûtýÞwõ‚ …h{uïh, ÄtŠ{f ˼t…r‚ y™u «òs™™t
¨±è}æçÝ-ËòoÞu÷t ËkËth{tk ªŠ±æü-W¥t{ ¥}æç„:-MðY… |ææ:-«ftþ{t™ ¥çÎlé„„ì-«ftrþ‚ Au,
su™e ÜëUÐæ-fhwýt S±:-Ëw¾Œt‚t Au.
çãÚ‡²Ðæç‡æ:-suýu ËqÞo ð„uhu ßÞtur‚ ÔÞðnth{tk W¥t{ „wý f{tuo™u Þwõ‚ fÞto Au. ¨éÜíU„é:-su
©uc «¿tt y™u f{oÞwõ‚ Eïh, ˼t-Mðt{e y™u «òs™™u S±:-ËqÞo y™u Ëw¾™u ¥ç}æ}æè„-MÚttr…‚
fÞtO Au.
y²}æì-‚u ¥ææï:-ãw÷tuf y™u …]rÚtðe÷tuf ‚Útt ¨ç±„æÚ}æì-yÂø™ ð„uhu™u Wí…L™ y™u Ëk«Þtu„
fh™th ‚Útt ÜUç±ÜíU„é}æì-Ëðo¿t y™u Ëðo rðãtÚte Þwõ‚ ƒwrØ{t™ ÚyÝ{æ}æì-h{ýeÞ hí™tu™u Äthý fh™th
¨y²¨±}æì-ËíÞ yiïÞoÞwõ‚ çÐí²}æì-Ëðo™t «er‚fthf }æç„}æì-ðuŒtrŒ þt† ‚Útt rðît™tu™u {tLÞ ÜUç±}æì-
ðuŒrðãt™tu W…Œuþ fh™th ‚Útt Îï±}æì-Ëw¾Œt‚t …h{uïh, ˼tæÞût y™u «òs™™wk ¥™æüç}æ-…qs™
fhwk Awk. y±æ-yt…™u Ðí…æ|²:-Wí…L™ ÚtÞu÷e Ë]rüÚte …qswk Awk, ‚u yt…™e Ë]rü{tk Ðí…æ:-{™w»ÞtrŒ
¥ÝéÐíæ‡æ‹„é-ytÞw ¼tu„ðu y±}æì-y™u yt… f]…t fhe™u Ðí…æ:-«ò™u Sðtu™u y™wfq¤ ¥ÝéÐíæç‡æçã-
y™w„ún fhtu [Sð™ «Œt™ fhtu]. (25)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu Ë{M‚ ËkËth™t h[rÞ‚t, r™htfth, ÔÞt…f, ËðoþÂõ‚{t™ y™u
ËÂå[Œt™kŒ ð„uhu ÷ûtýÞwõ‚ …h{uïh™e, «ò…t÷™{tk ‚í…h y™u ÄtŠ{f «òs™tu™e …qò r™íÞ
fhðe òuEyu. ‚u™tÚte r¼L™ ƒeò ftuE™e ™rn fhðe òuEyu.
rðît™tuyu «òs™tu™t Ëw¾ {txu ‚u™e [Eïh™e] M‚wr‚, «tÚto™t y™u W…Œuþ [¢{þ:]r™íÞ fhðtk
òuEyu. suÚte Ë{M‚ «ò ‚u™e yt¿tt™e y™wfq¤ ËŒt hnu. su{ «týtu{tk Ë{M‚ Sðtu™u «u{ Au,
‚u{ …h{tí{t ð„uhu{tk ht¾ðtu òuEyu. (25)
‡ÊÈÆ∑˝¢§ àflÊfi ‡ÊÈÆ∑˝§áÊfi ∑˝§ËáÊÊÁ◊ øãº˝¢ øãº˝áÊÊ◊ÎÃfi◊◊ÎÃfiŸ– ‚Ç◊ à ªÊ⁄URS◊
Ãfi øãº˝ÊÁáÊ Ã¬fiSßÍ⁄fiUÁ‚– ¬˝¡Ê¬fiÃfl¸á¸Êfi— ¬⁄UR◊áÊfi ¬‡ÊÈŸÊfi ∑˝§Ëÿ‚ ‚„Ud¬Ê·¢
¬fiÈ·ÿ◊˜ÔH 26H
…ŒtÚto : su{ ¨x}æï-…]rÚtðe ËtÚtu hnu÷ Þ¿t{tk „Ш:-«‚t…Þwõ‚ yÂø™ yÚtðt ‚…Mðe yÚtto‚T
Ä{toí{t rðît™™wk „Ýê:-þheh ¥ç¨-Au. ‚u™u rþÕ…rðãt ‚Útt ËíÞtu…Œuþ™u «t fhðt {txu ÐàæéÝæ-
ðu[tÞu÷tk „tÞ ð„uhu …þwytu fhe™u, Ä™ ð„uhu Ët{„úeÚte „úný fhe™u, Ðí…æЄï:-«ò™t …t÷f ËqÞo™wk
±‡æü:-ðhý fhðt - Mðefth fhðt ÞtuøÞ ‚us ÜíU貨ï-¾heŒtÞ Au. ‚uÚte ¨ãdÐæï¯}æì-yËkÏÞ …tu»tý
ËtÄ™tuÚte …wü ÚtE™u nwk Ðé¯ï²}æì-…wü fu ƒ¤ðt™ ƒ™wk.
nu rðît™ {™w»Þ ! su „ï-yt…™u xææï:-…]rÚtðe™t htßÞ™t Ëtr™æÞÚte ™‹Îíæç‡æ-Ëwðýo ð„uhu Ät‚w
«t ÚttÞ Au, ‚u ¥S}æï-y{tht {txu …ý ÚttÞ.
96 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su{ nwk ÐÚ}æï‡æ-W¥t{ àæéÜíïU‡æ-þwØ ¼tðÚte àæéÜíU}æì-þwrØfthf Þ¿t ™‹Îíï‡æ-ËwðýoÚte ™‹Îí}æì-Ëwðýo
y™u ¥}æë„ïÝ-™tþhrn‚ rð¿tt™Úte ¥}æë„}æì-{tuût Ëw¾™u ÜíUè‡ææç}æ-„úný fhwk Awk, ‚u{ ‚wk …ý y±æ-
‚u™u „úný fh. (26)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu þheh, {™, ðtýe y™u Ä™ îtht Eïh™e W…tË™t ð„uhu ÷ûtýtuÞwõ‚
Þ¿t™wk r™hk‚h y™wct™ fhe™u y„rý‚ y™u y™w…{ …wrü «t fhðe òuEyu. (26)
Á◊òÊÊ Ÿ˘∞Á„U ‚ÈÁ◊fiòÊœ˘ßãº˝fiSÿÊL§◊ÊÁflfi‡Ê ŒÁˇÊfiáÊ◊ÈƇÊãŸÈƇÊãÃfiú SÿÊŸ— SÿÊŸ◊˜–Ô
SflÊŸ ÷˝Ê¡ÊYÔUfiÊ⁄UR ’ê÷Êfi®®⁄UR „USà ‚È„UfiSà ∑Χ‡ÊÊfiŸflà flfi— ‚Ê◊∑˝§ÿfiáÊÊSÃÊŸfi˝ˇÊäfl¢ ◊Ê
flÊfi Œ÷Ÿ˜ÔH 27H
…ŒtÚto : nu S±æÝ-W…Œuþ fh™th, |æíæ…-«ftþ™u «t fh™th, ¥¢YæÚï-A¤™t þºtw, Ïæ}|ææÚï-
rð[th-rðhtuÄeytu™t þºtw, ãS„-«ËL™ fh™th, ¨éãS„-Ëthe he‚u nM‚ r¢Þt™u òý™th, ÜëUàææÝæï-
Œwütu™u f]þ fh™th, ¨éç}æ~æ{:-©uc r{ºttu™u Äthý fh™th, ç}æ~æ:-Ëðo™t r{ºt, S²æïÝ:-Ëw¾™e ©àæÝì-
ft{™t fh™th ˼tæÞût ! yt… Ý:-y{™u ¥æ §çã-Ëthe he‚u «t Úttytu.
Îçÿæ‡æ}æì-W¥t{ yk„Þwõ‚, ©L}æì-ƒnw W¥t{ …ŒtÚttuoÚte Þwõ‚ ‚Útt Mðefth fhðt ÞtuøÞ, ©àæ‹„}æì-
ft{™t fhðt ÞtuøÞ, S²æïÝ}æì-Ëw¾{tk ¥æç±àæ-«ðuþ fhtu.
nu ˼tæÞûttu ! »„ï-su §‹ÎíS²-…h{ yiïÞoÞwõ‚ ˼tæÞût rðît™™t ¨æï}æÜíU²‡ææ:-Ëtu{ yÚtto‚T
W¥t{ …ŒtÚttuo ¾heŒ™th «ò y™u ™tufh ð„uhu {™w»Þ ±:-‚{the hûtt fhu y™u ‚{u ÷tuftu …ý ‚u™e
Úÿ抱}æì-ËŒt hûtt fhtu.
su{ ‚u þºtwytu „æÝì-‚u ±:-‚{the ®nËt fhðt Ë{Úto }ææ Î|æÝì-™ ƒ™u, ‚u{ yu he‚u …hM…h
{¤e™u ËBÞfT «er‚…qðof yt[hý fhtu. (27)
¼tðtÚto : hts…whw»ttu y™u «òs™tuyu …hM…h «u{Úte W…fth{tk ‚Útt Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnth{tk hne™u,
þºtwytu™wk r™ðthý fhe™u, yrðãtY…e ykÄfth™tu ™tþ fhe™u, [¢ð‚eo htßÞ …h þtË™ fhe™u ËŒt
yt™kŒ{tk hnuðwk òuEyu. (27)
¬Á⁄fiU ◊ÊÇŸ ŒÈ‡øfiÁ⁄UÃÊiÊœSflÊ ◊Ê ‚ÈøfiÁ⁄Uà ÷¡–
©UŒÊÿfiÈ·Ê SflÊÿÈ·ÊŒfiSÕÊ◊◊ÎÃÊ°2˘•ŸÈfiH 28H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-s„Œeïh ! yt… f]…t fhe™u su f{oÚte S±æ²é¯æ-W¥t{‚tÞwõ‚ «tý Äthý fh™th
¥æ²é¯æ-yt Sð™Úte ¥}æë„æÝì-Sð™{wõ‚ y™u {tuût™u «t rðît™tu yÚtðt {tuûtY…e yt™kŒtu™u
©ÎSƒæ}æì-Ëthe he‚u «t fhwk.
‚uÚte }ææ-{™u ËkÞwõ‚ fhe™u ÎépçÚ„æ„ì-Œwüt[hýÚte ©„ì Ïææ{S±-…]ÚtfT fhe™u }ææ-{™u ¨é™çÚ„ï-
yíÞw¥t{ Ä{to[hýÞwõ‚ ÔÞðnth{tk ¥‹±æ|æ…-Ëthe he‚u MÚttr…‚ fhtu. (28)
97 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : {™w»Þtu îtht yÄ{oíÞt„ y™u Ä{o„úný fhðt {txu Ët[t ¼tðÚte «tÚto™t fhu÷ yu
…h{uïh su{ ‚u™u yÄ{oÚte Atuztðe™u Ä{o{tk þe½ú «ð]¥t fhu Au, ‚u{ {™w»Þu MðÞk ytSð™ Ä{to[hý{tk
«ð]¥t hne™u ËkËth™tk y™u {wÂõ‚™tk Ëw¾tu™wk Ëuð™ fhðwk òuEyu. (28)
¬˝Áà ¬ãâÊÊfi◊¬kÁ„U Sfl|SêÊ◊fiŸ„U‚fi◊˜–Ô ÿŸ Áfl‡flÊ— ¬Á⁄U Ám·Êfi flÎÆáÊÁÄÃfi ÁflãŒÃ
fl‚ÈfiH 29H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! yt…™t y™w„únÚte Þwõ‚ …whw»ttÚteo ƒ™e™u y{u ²ïÝ-su {t„oÚte rðît™
{™w»Þ ç±Eæ:-Ëðo çm¯:-þºtwËu™t yÚtðt Œw:¾ŒtÞe ¼tu„ r¢ÞtytuÚte ÐçÚ±ë‡æçv„-Ëðo «fthÚte Œqh
fhe ±¨é-Ëw¾ŒtÞf Ä™™u 籋΄ï-«t ÚttÞ Au, ‚u ¥Ýïã¨}æì-®nËthrn‚ S±çS„xææ}æì-Ëw¾…qðof sðt
ÞtuøÞ Ð‹ƒæ}æì-{t„o™u Ðíy²Ðkçã-«íÞût «t fheyu.
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu îu»t ð„uhu™tu íÞt„, rðãt Ä™™e «tr ‚Útt Ä{o{t„o™tu «ftþ «tÂ
fhðt {txu Eïh™e «tÚto™t, Ä{o™wk Ëuð™ y™u rðît™tu™e r™íÞ Ëuðt fhðe òuEyu. (29)
•ÁŒfiàÿÊSàflªSÿÁŒfiàÿÒ ‚Œ˘•Ê‚ËfiŒ– •SÃfièŸÊŒ˜Ô lÊ¢ flÎfi·÷Ê˘•ãÃÁ⁄fiUˇÊ◊Á◊fi◊ËÃ
flÁ⁄U◊ÊáÊfiê¬ÎÁÕ√ÿÊ—– •Ê‚ËfiŒÁm‡flÊ ÷ÈflfiŸÊÁŸ ‚◊˝Ê«˜UÔ Áfl‡flûÊÊÁŸ flLfi§áÊSÿ
fl˝ÃÊÁŸfiH 30H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! suÚte ±ë¯|æ:-©uc „wýÞwõ‚ yt… ¥çÎy²æ:-…]rÚtðe™wk y±ÜUì-ytåAtŒ™
fh™th ¥ç¨-Atu, ¥çÎy²ñ-…]rÚtðe ð„uhu Ë]rü {txu ¨Î:-MÚtt…™ fhðt ÞtuøÞ ¥æ¨èÎ-ÔÞðMÚtt™u
MÚttr…‚ fhtu Atu. ‚Útt læ}æì-ËqÞtorŒ™u ¥S„}Ýæ„ì-h[tu Atu. ±çÚ}ææ‡æ}æì-yíÞk‚ W¥t{ ¥‹„çÚÿæ}æì-
yk‚rhût™u ¥ç}æ}æè„-h[tu Atu. ¨}æíæÅì-Ëthe he‚u «ftþ «t Ëðo™t yrÄ…r‚ yt… ÐëçƒÃ²æ:-yL‚rhût™t
{æÞ{tk ç±Eæ-Ëðo |æé±ÝæçÝ-÷tuftu™wk ¥æ¨è΄ì-MÚtt…™ fhtu Atu, yuÚte „æçÝ-yu ç±Eæ-Ëðo ±L‡æS²-
©ucY… „ï-yt…™tk §„ì-s ±í„æçÝ-ËíÞ Mð¼tð y™u f{o Au yu{ y{u ¥Ðkçã-òýeyu Aeyu.
rî‚eÞ yÚto : su ±ë¯|æ:-yíÞw¥t{ ¨}æíæÅì-MðÞk «ftþ{t™ ËqÞo y™u ðtÞw ¥çÎy²æ:-…]rÚtðe
ð„uhu™u y±ÜUì-ytåAtrŒ‚ fh™th ¥ç¨-Au ‚Útt ¥çÎy²ñ-…]rÚtðe ð„uhu Ë]rü {txu ¨Î:-÷tuftu™u
¥æ¨èÎ-MÚtt…™ læ}æì-«ftþ™u ¥S„|Ýæ„ì-Äthý ±çÚ}ææ‡æ}æì-©uc ¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ™e ¥ç}æ}æè„-
h[™t y™u ÐëçƒÃ²æ:-ytftþ™e {æÞ{tk ç±Eæ-Ëðo |æé±ÝæçÝ-÷tuftu™u ¥æ¨è΄ì-MÚtt…™ fhu Au.
„æçÝ-‚u ç±Eæ-ƒÄt „ï-‚u ±L‡æS²-ËqÞo y™u ðtÞw™tu §„ì-s ±í„æçÝ-Mð¼tð y™u f{o Au yu{
y{u ¥Ðkçã-òýeyu Aeyu. (30)
¼tðtÚto : …h{uïh™tu yu Mð¼tð Au, fu ‚u yt Ëðo ËkËth{tk ÔÞt…f Au, ‚u™u h[e™u, ‚u™u Äthý
fhu Au; yu he‚u ËqÞo y™u ðtÞw™tu …ý «ftþ fhðtu y™u ÷tuftu™u Äthý fhðt™tu Mð¼tð Au. …qðo
{Lºt{tkÚte ‘¥Ðkçã’ …Œ™e y™wð]r¥t ytðu÷ Au. (30)
flŸfi·ÈÆ √ÿõãÃÁ⁄fiUˇÊ¢ ÃÃÊŸ flÊ¡◊fl¸Óà‚ÈÆ ¬ÿfi˘©UÁdÿÊfi‚È–
98 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
NUà‚È ∑˝§Ã颮 flLfi§áÊÊ ÁflˇflÊ|ÇŸ¢ ÁŒÁfl ‚Íÿ¸Ó®◊ŒœÊÃ˜Ô ‚Ê◊◊º˝ÊfiÒH 31H
…ŒtÚto : su ±L‡æ:-yíÞw¥t{, …h{uïh, ËqÞo yÚtðt «týðtÞw Au ‚u ±Ýï¯é-rfhý yÚtðt ð™tu{tk
¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ™u 籄„æÝ-rðM‚thÞwõ‚ fhu÷ yÚtðt fh‚tk ¥±üy¨é-yíÞw¥t{ ðu„trŒ „wýÞwõ‚
rðãw‚T ytrŒ …ŒtÚto y™u ½tuzt ð„uhu …þwytu{tk ±æ…}æì-ðu„ ©çd²æ¨é-„tÞtu{tk в:-ŒqÄ Ny¨é-ÓŒÞtu{tk
ÜíU„é}æì-«¿tt ‚Útt f{o ç±ÿæé-«ò{tk ¥çxÝ}æì-yÂø™ çÎç±-«ftþ{tk ¨ê²ü}æì-ËqÞo ¥Îíæñ-…ðo‚ ‚Útt {u½-
ðtŒ¤tu{tk ¨æï}æ}æì-Ëtu{ðÕ÷e ð„uhu yti»trÄ y™u ©uc hË™u ¥Î{æ„ì-Äthý fÞto fhu Au, ‚u Eïh™e
W…tË™t ‚Útt ‚u ƒk™u™tu W…Þtu„ fheyu. (31)
¼tðtÚto : su{ [±L‡æ: =]…h{uïh …tu‚t™e rðãt™t «ftþ y™u s„‚™e h[™t îtht Ë{M‚
…ŒtÚttuo{tk ‚u-‚u Mð¼tðÞwõ‚ „wýtu™u MÚttr…‚ fhe™u, rð¿tt™ ytrŒ ‚Útt ðtÞw y™u ËqÞo ð„uhu™tu rðM‚th
fhu Au, ‚u{ s ðtÞw y™u ËqÞo …ý Ëðo™t Ëw¾™tu rðM‚th fhu Au. (31)
‚Íÿ®Ó¸ Sÿ øˇÊÈ⁄Æ UÊ⁄UÊ„fi UÊÇ Ÿ⁄UˇR áÊ— ∑§ŸËŸfi∑§◊˜–Ô ÿòÊÒÇfi ÊÁ÷⁄UËÿfi‚ ÷˝Ê¡fi◊ÊŸÊ Áfl¬|‡øÃÊfiH
32H
…ŒtÚto : nu …h{uïh ! ²~æ-ßÞtk yt… »„àæïç|æ:-rð¿tt™ ytrŒ „wýtuÚte |æíæ…}ææÝ:-«ftþ{t™
ç±Ðçp„æ-{uÄtðe rðît™Úte §ü²¨ï-rð¿tt‚ Úttð Atu.
ßÞtk yt… «týðtÞw ‚Útt rðãw‚T »„àæïç|æ:-ðu„trŒ „wýtu ‚Útt ç±Ðçp„æ-rðît™Úte |æíæ…}ææÝ:-
«ftrþ‚ ÚtE™u §ü²¨ï-rð¿tt‚ Úttð Atu.
ßÞtk yt… «tý ‚Útt rðãw‚T ¨ê²üS²-ËqÞo yÚtðt rðãw‚T y™u ¥xÝï:-¼tir‚f yÂø™™u ¥ÿ‡æ:-
òuðt™tk ËtÄ™ ÜUÝèÝÜU}æì-«ftþf ™ÿæé:-™uºttu™u ¥æÚæïã-ƒ‚tðtu Atu, íÞtk y{u yt…™e W…tË™t y™u
‚u ƒL™u «tý y™u rðãw‚T™tu W…Þtu„ fheyu. (32)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu îtht rð¿tt™…qðof Eïh™e W…tË™t fhðt{tk ytðu Au y™u «tý ‚Útt
rðãw‚T™tu ËBÞfT «Þtu„ fhðt{tk ytðu Au, ‚u{ s {™w»Þtu îtht rð¿tt™…qðof [Eïh™e ]W…tË™t fhðe
òuEyu. [«tý™tu] W…Þtu„ fhðtu òuEyu y™u [rðãw‚T™tu] ËBÞfT «Þtu„ fhðtu òuEyu. (32)
©UdÊflï œÍ·Ê¸„UÊÒ ÿÈÆÖÿÕÊfi◊ŸüÊ͢•flËfi⁄U„UáÊÊÒ ’˝rÊÔøÊŒfiŸÊÒ–
Sfl|Sà ÿ¡fi◊ÊŸSÿ ªÎÆ„UÊŸ˜Ô ªfië¿UÃ◊˜ÔH 33H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ rðãt y™u rþÕ…r¢Þt™u «t fhðt™t RåAwf ÷tuftu Ïæíræ™æïÎÝæñ-yL™
y™u rð¿tt™™e «tr {txu ¥ÝŸæê-yÔÞt…e ¥±èÚã‡ææñ-ðehtu™wk hûtý fh™th ©dæñ-ßÞtur‚Þwõ‚ ‚Útt
r™ðtË™t nu‚w {ê¯æüãæñ-…]rÚtðe y™u Ä{o™t ¼th™u Äthý fh™th rðît™ ¥æ §„}æì-ËqÞo y™u ðtÞw™u
«t Út‚tk yÚtðt ²éÁ²ïƒæ}æì-òuzt‚tk y™u ²…}ææÝS²-ÄtŠ{f Þs{t™™t xæëãæÝì-½uh S±çS„-Ëw¾…qðof
xæÓÀ„}æì-„{™ fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý ‚u™u ÞwÂõ‚Úte ËkÞwõ‚ fhe™u ftÞtuo™u rËØ fhtu. (33)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo y™u rðît™ ¢{þ: Ëðo™u «ftrþ‚, Äthý, Ën™, Þwõ‚ y™u «t fhe™u
99 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëw¾™u «t fhtðu Au, ‚u{s rþÕ…rðãt™t f{of‚to îtht Þt™tu{tk ÞwÂõ‚Úte ËkÞwõ‚ fhu÷ yÂø™ y™u
s÷ Ëw¾…qðof Ëðoºt Ëðo™e „r‚ fhtðu Au. (33)
÷º˝Ê ◊fi˘Á‚ ¬˝ëÿfiflSfl ÷ÈflS¬Ã Áfl‡flÊfiãÿÁ÷ œÊ◊ÊfiÁŸ– ◊Ê àflÊfi ¬Á⁄U¬Á⁄UáÊÊfi
ÁflŒã◊Ê àflÊfi ¬Á⁄U¬|ãÕŸÊfi ÁflŒã◊Ê àflÊ flÎ∑§Êfi˘•ÉÊÊÿflÊfi ÁflŒŸ˜Ô– ‡ÿŸÊ ÷ÍÆàflÊ
¬⁄UÊfi¬Ã ÿ¡fi◊ÊŸSÿ ªÎÆ„UÊŸ˜Ô ªfië¿U ÃãŸÊfiÒ ‚°S∑ÎƧÃ◊˜ÔH 34H
…ŒtÚto : nu |æé±:-…]rÚtðe™t Єï-…t÷f rðît™ ! ‚wk }æï-{thtu |æÎí:-fÕÞtýfth ƒkÄw ¥ç¨-Au.
‚u ‚wk Ýæñ-{thwk y™u ‚thwk su ¨¢SÜëU„}æì-rþÕ…rðãtÚte ËkMfth fhu÷ Þt™ Au „„ì-‚uÚte ç±EæçÝ-
Ëðo {æ}ææçÝ-MÚtt™tu …h ¥ç|æ ÐíÓ²±S±-Ëthe he‚u ò. suÚte Ëðo MÚtt™ …h s‚tk y±æ-‚™u su{ ÐçÚÐçÚ‡æ:-
A¤Úte htrºt{tk yLÞ™t …ŒtÚttuo™u „úný fh™th ±ëÜUæ:-[tuh }ææ ç±ÎÝì-™ {¤u, yuðtu «Þí™ fh.
…hŒuþ{tk s™th y±æ-‚™u su{ ÐçÚÐ狃Ý:-{t„o{tk ÷qkx™th ztfw }ææ ç±ÎÝì-™ {¤u, ‚u{ fh.
su{ …h{iïÞoÞwõ‚ y±æ-‚™u ¥Íææ²±:-…t…™t RåAwf Œwü {™w»Þ }ææ ç±ÎÝì-™ {¤u ‚uðtk f{o
ËŒt fh.
‚wk à²ïÝ:-ƒts …ûte Ë{t™ ðu„ y™u ƒ÷Þwõ‚ |æêy±æ-ƒ™e™u ‚u ŒwütuÚte ÐÚæЄ-Œqh hnu y™u
yu Œwütu™u Œqh …ý fh, yt{ fhe™u ²…}ææÝS²-ÄtŠ{f Þs{t™™t xæëãæÝì-½h y™u Œuþ-ŒuþtL‚htu{tk
xæÓÀ-ò, y™u s‚tk {t„o{tk ‚™u ftuE …ý Œw:¾ ™ yt…u. (34)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu W¥t{ rð{t™ ytrŒ Þt™ ƒ™tðe™u, ‚u{tk ƒuËe™u ‚Útt ‚u™u ÞÚttur[‚T Y…u
[÷tðe™u, ƒts …ûte™e Ë{t™ îe… ytrŒ yLÞ Œuþtu{tk sE™u, Ä™ «t fhe™u, íÞtkÚte ytðe™u,
Œwü «týeytuÚte Œqh hne™u, ËŒt Ëw¾™tu W…¼tu„ fhðtu òuEyu. (34)
Ÿ◊Êfi Á◊òÊSÿ flLfi§áÊSÿ øˇÊfi‚ ◊„UÊ ŒflÊÿ ÃŒÎÆÃö ‚fi¬ÿ¸Ã–
ŒÍÆ®⁄UŒ‡Êfi Œfl¡ÊfiÃÊÿ ∑§Ãflfi ÁŒflS¬ÈÆòÊÊÿ ‚Íÿ¸Êfiÿ ‡Êö‚ÃH 35H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u ç}æ~æS²-Ëðo™t r{ºt ±L‡æS²-©uc çα:-«ftþMðY… …h{uïh™wk «„}æì-
ËíÞMðY… Au „„ì-‚u [u‚™™e Ëuðt-…qò fheyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý ‚u™wk Ëuð™ ËŒt ¨ÐIJü„-fhtu.
su{ ‚u }æã:-{nt™ ÎêÚïÎàæï-Œqh hnu÷t …ŒtÚttuo™u Œu¾tzðt ™ÿæ¨ï-Ëðo™u òuðt Îï±…æ„æ²-rŒÔÞ
„wýtuÚte «rËØ ÜïU„±ï-rð¿tt™ MðY… Îï±æ²-rŒÔÞ„wýÞwõ‚ Ðé~ææ²-…rðºt fh™th ¨ê²æü²-[ht[h
s„‚™t ytí{t …h{uïh™u Ý}æ:-™{Mfth fheyu Aeyu; ‚u{ ‚{u …ý Ðíà梨„ì-‚u™e M‚wr‚ fhtu.
rî‚eÞ yÚto : nu {™w»Þtu ! su ç}æ~æS²-«ftþ ±L‡æS²-©uc çα:-«ftþMðY… ËqÞo÷tuf™wk «„}æì-
ÞÚttÚto MðY… Au „„ì-‚u «ftþ MðY…™u ‚{u …ý rðãtÚte ¨ÐIJü„-Ëuð™ fhtu.
su{ y{u su ™ÿæ¨ï-Ëðo™u òuðt Îï±…æ„æ²-rŒÔÞ„wýtuÚte «rËØ ÜïU„±ï-¿tt™ fhtð™th yÂø™™tu
Ðé~ææ²-…wºt ÎêÚÎàæï-Œqh hnu÷t …ŒtÚttuo™u Œu¾tzðt }æã:-{nt™ Îï±æ²-rŒÔÞ„wýtuÚte Þwõ‚ ¨ê²æü²-ËqÞo™t
100 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
{txu «ð]¥t ÚtEyu. [«Þí™ fheyu], ‚u{ ‚{u …ý «ð]¥t Úttð. (35)
¼tðtÚto : su™e f]…tÚte yÚtðt «ftþÚte [tuh, ztfw ð„uhu Œqh ¼t„e òÞ Au y™u …h{uïh Ë{t™
Ë{Úto y™u ËqÞo Ë{t™ ÷tuf ™Úte, ytÚte Ëðo {™w»Þtuyu ‚u™e «þkËt fhðe ÞtuøÞ Au, ‚u{ òýðwk
òuEyu. (35)
flLfi§áÊSÿÊûÊê÷fiŸ◊Á‚ flLfi§áÊSÿ S∑§ê÷‚¡¸Ó®ŸË SÕÊ flLfi§áÊSÿ˘´§Ã‚ŒfiãÿÁ‚
flLfi§áÊSÿ˘´§Ã‚ŒfiŸ◊Á‚ flLfi§áÊSÿ˘´§Ã‚ŒfiŸ◊Ê‚ËfiŒH 36H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! suÚte yt… ±L‡æS²-W¥t{ s„‚™tu ©œæ}|æÝ}æì-«r‚ƒkÄ yÚtto‚T ƒtkÄ™th
¥ç¨-Atu. su ±L‡æS²-ðtÞw™t SÜU}|樅üÝè-ytÄthY…e …ŒtÚttuo™u Wí…L™ fh™th ±L‡æS²-ËqÞo™e
«„¨ÎÝè-s¤™e „{™t„{™ fhtð™the r¢Þt Sƒ:-Au, ‚u™u Äthý fh™th Atu.
su ±L‡æS²-W¥t{ «„¨ÎÝ}æì-…ŒtÚttuo™wk MÚtt™ ¥ç¨-Atu ±L‡æS²-W¥t{ «„¨ÎÝ}æì-ËíÞ¿tt™tu™tk
MÚtt™™u ¥æ¨èÎ-Ëthe he‚u «t fhtðtu Atu. yuÚte y{u yt…™tu yt©Þ ÷Eyu Aeyu.
rî‚eÞ yÚto : su ±L‡æS²-s„‚™u ©œæ}|æÝ}æì-Äthý fh™th ¥ç¨-Au, su ±L‡æS²-ðtÞw™t
SÜU}|樅üÝè-ytÄthtu™u Wí…L™ fh™th ‚Útt su ±L‡æS²-ËqÞ™
o e «„¨ÎÝè-s¤™e „{™t„{™ fhtð™the
r¢Þt Sƒ:-Au. ‚u™u Äthý fh™th ‚Útt su ±L‡æS²-W¥t{ «„¨ÎÝ}æì-ËíÞ …ŒtÚttuo™t MÚtt™Y… ¥ç¨-
Au. ‚u ±L‡æS²-W¥t{ «„¨ÎÝ}æì-…ŒtÚttuo™t MÚtt™™u ¥æ¨èÎ-Ëthe he‚u «t y™u Äthý fhu Au, ‚u™tu
W…Þtu„ fu{ ™ fhðt{tk ytðu ? (36)
¼tðtÚto : …h{uïh rð™t Ëðo s„‚™e h[™t, Äthý, …t÷™ y™u …qýo ¿tt™ ftuE fhe þf‚t ™Úte.
ËqÞo rð™t ftuE Ë{M‚ ¼qr{ ytrŒ ËkËth™u «ftrþ‚ yÚtðt Äthý fhe þf‚t ™Úte.
yux÷t {txu Ëðo {™w»Þtuyu Eïh™e W…tË™t y™u ËqÞo™tu ÞÚttð‚T W…Þtu„ fhðtu òuEyu. (36)
ÿÊ Ã œÊ◊ÊfiÁŸ „UÁfl·Ê ÿ¡fi|ãà ÃÊ Ã Áfl‡flÊfi ¬Á⁄U÷Í⁄fiUSÃÈ ÿôÊ◊˜Ô–
ªÿS»§ÊŸfi— ¬˝Ã⁄fiáÊ— ‚ÈÆflË⁄UÊ˘flËfi⁄U„UÊ ¬˝øfi⁄UÊ ‚Ê◊ ŒÈÿ¸ÊfiŸ˜ÔH 37H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! su{ rðît™ ÷tuftu ²æ-su „ï-yt…™tk {æ}ææçÝ-MÚtt™tu™wk ã籯æ-Œuðtk-÷uðtk
ÞtuøÞ ÿÔÞtuÚte ²…ç‹„-Ëífth…qðof „úný fhu Au, ‚u{ y{u …ý „æ-‚u ç±Eæ-Ëðo™wk „úný fheyu.
su{ „ï-yt…™tu ‚u Þ¿t rðît™tu™u xæ²SÈUæÝ:-Ëk‚t™, Ä™ y™u ½h™e ð]rØ fh™th Ðí„Ú‡æ:-Œw:¾tuÚte
…th fh™th ¨é±èÚ:-W¥t{ ðehtu™tu Þtu„ fh™th ¥±èÚãæ-ftÞh, Œrhÿ‚tÞwõ‚ yðeh yÚtto‚T …whw»ttÚtone™
{™w»Þ ‚Útt þºtwytu™tu ™tþ fh™th ‚Útt ÐçÚ|æê:-Ëðo«fthÚte Ëw¾ŒtÞf Au, ‚u{ ‚u yt…™e f]…tÚte
y{tht {txu ¥S„é-ƒ™u. su™wk rðît™ ÷tuftu ²…ç‹„-Þs™ fhu Au, ‚u ²¿æ}æì-Þ¿t y{u …ý fheyu.
nu ¨æï}æ-Ëtu{ rðãt™wk Ëk…tŒ™ fh™th rðît™T ! su{ y{u yu Þ¿t fhe™u ½htu{tk yt™kŒ fheyu, yu{tk
f{o fheyu, ‚u{ ‚wk …ý yu™u fhe™u Îé²æüÝì-½htu{tk Ðí™Ú-Ëw¾™tu «[th fh, òý y™u y™wct™ fh.
101 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su{ rðît™ ÷tuftu Eïh{tk «u{ y™u ËkËth{tk Þ¿t™wk y™wct™ fhu Au, ‚u{s Ëðo
{™w»Þtuyu yt[hý fhðwk òuEyu. (37)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth] : yt yæÞtÞ{tk rþÕ…rðãt (9, 10), ð]rü™e …rðºt‚t™wk Ëk…tŒ™ (2),
rðît™tu™tu Ëk„ (5), Þ¿t™wk y™wct™(6), WíËtn ytrŒ „wýtu™e «tr (7), ÞwØ fhðwk (8), rþÕ…
rðãt™e M‚wr‚ (9), Þ¿t™t „wýtu™wk ðýo™ (10), ËíÞðú‚™wk Äthý (11), s÷ y™u yÂø™™t „wýtu™wk
ðýo™ (12, 13, 14), …w™soL{™wk fÚt™ (15), Eïh «tÚto™t (28, 29), Þ¿t™wk y™wct™ (17),
…wºttrŒ îtht {t‚t-r…‚trŒ™wk y™wfhý (20), Þ¿t™e ÔÞtÏÞt (24), rŒÔÞ ƒwrØ - {uÄt™e «trÂ
(23), …h{uïh™e …qò (25), ËqÞo™t „wýtu™wk ðýo™ (33), …ŒtÚttuo™t ¢Þ-rð¢Þ™tu W…Œuþ (26),
r{ºt‚t fhðe (27), Ä{o™tu «[th (28), …h{uïh ‚Útt ËqÞo™t „wýtu™tu «ftþ (30 Úte 33),
[tuh ð„uhu™wk r™ðthý (34), Eïh y™u ËqÞo ytrŒ™t „wýtu™wk ðýo™ (35, 36) y™u Þ¿t™wk V¤
(37) fnuðt{tk ytðu÷ Au. ‚uÚte yt yæÞtÞtÚto™e ºteò yæÞtÞ™t yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ òýðe òuEyu.
Qðx y™u {neÄh ytrŒyu yt yæÞtÞ™e ÔÞtÏÞt þçŒtÚto rðhwØ fhu÷ Au. (37)
JJ §ç„ ™„éƒæïüùŠ²æ²: JJ
102 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ І™}ææùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
•ÇŸSßÍ⁄fiUÁ‚ ÁflcáÊfifl àflÊ ‚Ê◊fiSÿ ßÍ⁄UfiÁ‚ ÁflcáÊfifl àflÊ˘ÁÃfiÕ⁄UÊÁÃâÿ◊fiÁ‚
ÁflcáÊfifl àflÊ ‡ÿŸÊÿfi àflÊ ‚Ê◊÷Îà ÁflcáÊfifl àflÊ˘ÇŸÿfi àflÊ ⁄UÊÿS¬Ê·Œ ÁfláÊfifl
àflÊH 1H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su{ nwk nrð ¥xÝï:-rðãw‚T «rËØ Y… yÂø™™t „Ýê:-þheh Ë{t™
¥ç¨-Au. y±æ-‚u nrð™tu ç±c‡æ±ï-Þ¿t™t y™wct™ {txu Mðefth fhwk Awk.
su ¨æï}æS²-s„‚{tk Wí…L™ ÚtÞu÷t …ŒtÚttu™
o e „Ýê:-rðM‚th…qðfo Ët{„úe ¥ç¨-Au, y±æ-‚u Ët{„úe™tu
ç±c‡æ±ï-ðtÞw™e þwrØ {txu W…Þtu„ fhwk Awk.
su ¥ç„ƒï:-ËkLÞtËe ð„uhu™wk ¥æ焉²}æì-yr‚rÚt…ýwk ‚Útt Ëuðt-ËífthY… f{o ¥ç¨-Au, y±æ-‚u™u
ç±c‡æ±ï-rð¿tt™-Þ¿t™e «tr {txu „úný fhwk Awk.
su à²ïÝæ²-su ƒts …ûte Ë{t™ þe½ú„{™ {txu «ð]¥t ÚttÞ ¥ç¨-Au, y±æ-‚u ÿÔÞ™u yÂø™{tk
™t¾wk Awk.
su ç±c‡æ±ï-rðãt f{oÞwõ‚ ¨æï}æ|æë„ï-Ëtu{™u Äthý fh™th Þs{t™ {txu Ëw¾ ¥ç¨-Au, y±æ-
‚u™u „úný fhwk Awk.
su ¥xݲï-yÂø™™e ð]rØ {txu ftc ð„uhu Au, y±æ-‚u™tu Mðefth fhwk Awk.
su Úæ²SÐæï¯Îï-su Ä™™e …wrü yt…™th ‚Útt ç±c‡æ±ï-W¥t{ „wý, f{o y™u rðãt™e ÔÞtr {txu
Ë{Úto …ŒtÚto Au, y±æ-‚u™u „úný fhwk Awk. ‚u{ s ‚{u …ý ‚u™wk Ëuð™ fhtu. (1)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu yt {kºt{tk fnu÷ V¤tu™e «tr {txu ºtý «fth™t Þ¿ttu™wk y™wct™ fhðwk
òuEyu. (1)
•ÇŸ¡¸ÁŸòÊfi◊Á‚ flÎcÊfiáÊÊÒ SÕ˘©Ufl¸‡ÿfiSÿÊÿÈ⁄fiUÁ‚ ¬ÈM§⁄UflÊfi˘•Á‚– ªÊÿòÊáÊfi àflÊ
¿UãŒfi‚Ê ◊ãÕÊÁ◊ òÊÒc≈ÈUfi÷Ÿ àflÊ ¿UãŒfi‚Ê ◊ãÕÊÁ◊ ¡Êªfiß àflÊ ¿UãŒfi‚Ê ◊ãÕÊÁ◊H 2H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ nwk su ¥xÝï-ytø™uÞ y†trŒ™e rËrØ fh™tht yÂø™™u …çÝ~æ}æì-
Wí…L™ fh™th nrð ¥ç¨-Au, su ±ë¯‡ææñ-ð»tto fh™th ËqÞo y™u ðtÞw ¥Sƒ:-Au, su ©±üàæè-y™uf
Ëw¾tu™u yt…™the r¢Þt ¥ç¨-Au, su ¥æ²é:-Sð™ ¥ç¨-Au, su ÐéMÚ±æ:-y™uf þt†tu™tu W…Œuþ fhðt™u
r™r{¥t ¥ç¨-Au.
y±æ-‚u yÂø™™u xææ²~æï‡æ-„tÞºte À‹Î¨æ-yt™kŒfthf AkŒ r¢ÞtÚte }拃æç}æ-{kÚt™ fhwk Awk. y±æ-
‚u Ëtu{ ytrŒ yti»tÄ Ë{qn™u ~æñcÅé|æïÝ-rºtüw… À‹Î¨æ-AkŒÚte }拃æç}æ-{kÚt™ fhwk Awk. y±æ-‚u þºtw-
103 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Œw:¾ Ë{qn™u …æxæ„ïÝ-s„‚e À‹Î¨æ-AkŒÚte }拃æç}æ-‚tz™ fhe™u r™ðthý fhwk Awk, ‚u{ ‚{u …ý
fhtu. (2)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu yt her‚Úte Ëuð™ fhu÷ …qðtuoõ‚ Þ¿tÚte …htu…fth fhðtu òuEyu. (2)
÷flfiâ Ÿ— ‚◊fiŸ‚ÊÒ ‚øfiÂÊfl⁄UR¬‚ÊÒfi– ◊Ê ÿôÊÁ„UfiöÁ‚CÔ¢U ◊Ê ÿôʬfiÁâ ¡ÊÃflŒ‚ÊÒ
Á‡ÊflÊÒ ÷fiflÃ◊l Ÿfi—H 3H
…ŒtÚto : su ¥ÚïШæñ-«tf]‚ {™w»Þtu™tk ¼t»ttY…e ð[™Úte hrn‚ ¨}æݨæñ-Ë{t™ rð¿tt™Þwõ‚
¨™ï„¨æñ-Ë{t™ òýðt-sýtððtÞwõ‚ …愱ïΨæñ-ðuŒ y™u W…rðãtytu™u «t fhu÷ ¼ýðt-¼ýtð™th
rðît™ Ý:-y{tht {txu W…Œuþ yt…™th |汄}æì-ƒ™u.
su ²¿æ}æì-¼ýðt-¼ýtððtY… Þ¿t ‚Útt ²¿æÐç„}æì-rðãt«Œ Þ¿t™wk …t÷™ fh™th Þs{t™™u }ææ
ôãç¨cÅ}æì-fü ™ yt…u. ‚u [ƒL™u] ¥l-yts Ý:-y{tht {txu çàæ±æñ-{k„÷fthf |汄}æì-ƒ™u. (3)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu rðãt «[th {txu, yæÞÞ™ y™u yæÞt…™™tu ‚Útt {k„÷ yt[hý™tu fŒe
…ý íÞt„ fhðtu ™rn; fthý fu ‚u Ëðtuo¥t{ Au. (3)
•ÇŸÊfl|ÇŸ‡øfi⁄UÁà ¬˝ÁflfiCÔU˘´§·ËfiáÊÊ¢ ¬ÈÆòÊÊ˘•fiÁ÷‡Ê|SìÊflÊfi–
‚ Ÿfi— SÿÊŸ— ‚ÈÆÿ¡Êfi ÿ¡„U ŒflèÿÊfi „U√ÿö ‚Œ◊¬˝fiÿÈë¿UãàSflÊ„UÊfiH 4H
…ŒtÚto : su ¥ç|æàæçS„Ðæ±æ-Ëðo «fth™e ®nËt fh™thtÚte hrn‚ ¥xÝæñ-rðãw‚T yÂø™™e rðãt{tk
Ðíç±cÅ:-«ðuþ fh™th-fhtð™th «ç¯‡ææ}æì-ðuŒtrŒ þt†tu™t þçŒ, yÚto y™u ËkƒkÄtu™u ÞÚttð‚T òý™thu
Ðé~æ:-¼ýtðu÷ S²æïÝ:-ËðoÚtt Ëw¾fthf ¨é²…æ-rðãtytu™tu Ëthe he‚u «íÞût Ëk„ fhtð™tht ¥çxÝ:-
«ftþ ytí{t [rðît™] ¥Ðí²éÓÀÝì-«{tŒ hrn‚ yæÞt…f rðît™ ™Úç„-yt[hý fhu Au.
su Ý:-y{tht {txu §ã-yt ËkËth{tk Îï±ï|²:-rðît™ ‚Útt rŒÔÞ„wýtuÚte ãò}æì-÷uðt-Œuðt ÞtuøÞ
…ŒtÚto ‚Útt ¨Î}æì-¿tt™ y™u S±æãæ-nð™ fhðt ÞtuøÞ ©uc yL™trŒ™u «t fhu Au. ¨:-‚uÚte yt…
²…-Ëðo rðãtytu™u «t fhtðtu. (4)
¼tðtÚto : yt ËkËth{tk su yÂø™ ftÞo-fthý ¼uŒÚte ƒu «fth™tu Au, ‚u{tk ftÞoY…Úte ËqÞo ytrŒ{tk
y™u fthýY…Úte rðãw‚T ™t{f Ëðo ¼tir‚f …ŒtÚttuo{tk «rðc ÚtE™u hnu Au. {™w»Þtuyu ‚u™t [rð»tÞ{tk]
rð¿tt™…qðof «ðuþ fhe™u ‚Útt yu ƒL™u yÂø™ytu™tu ËBÞfT «Þtu„ fhe™u ftÞtuo{tk W…Þtu„ fhðtu
òuEyu. (4)
•Ê¬fiÃÿ àflÊ ¬Á⁄fiU¬Ãÿ ªÎˆÔUÊÁ◊ ßÍÆŸåòÊfi ‡ÊÊÄfl⁄UÊÿ ‡ÊÄflfiŸ˘•ÊÁ¡fiDÔUÊÿ–
•ŸÊfiœÎCÔU◊SÿŸÊœÎÆcÿ¢ ŒflÊŸÊ◊Ê¡Ê˘ŸfiÁ÷‡ÊSàÿÁ÷‡Ê|SÃ¬Ê˘•fiŸÁ÷‡ÊSÃãÿ◊Ü¡fi‚Ê
‚àÿ◊fiȬª·ú |Sflà ◊Êfi œÊ—H 5H
…ŒtÚto : nwk nu …h{tí{™T ! su™tÚte yt… ®nËtY…e f{tuoÚte y÷„ hnu™tht y™u ht¾™tht Atu,
104 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚u™tÚte y±æ-yt…™u ¥æЄ²ï-Ëðo he‚u Mðt{e ntuðtÚte ÐçÚЄ²ï-Ëðo ƒtswÚte hûtt àææv±Úæ²-Ëðo
Ët{ÚÞo™e «tr àæv±Ýï-þqhðehÞwõ‚ Ëu™t ¥æïç…cÆæ²-su{tk Ëðtuoíf]ü …ht¢{ ntuÞ Au, ‚u rðãt
ntuðtÚte „ÝêÝŒ~æï-suÚte W¥t{ þheh ÚttÞ Au. ‚u™t {txu xæëØæç}æ-„úný fhwk Awk.
yt… f]…t fhe™u ‚u Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™t ¥Ýæ{ëcÅ}æì-su™wk ftuE y…{t™ fhe þf‚t ™Úte. su
¥Ýæ{ëc²}æì-ftuEÚte y…{t™ fhðt™u ÞtuøÞ ™Úte. ¥Ýç|æàæçS„-ftuEÚte ®nËt fhðt ÞtuøÞ ™Úte.
¥ç|æàæS„}æì-y®nËtY…e Ä{o™e «tr fhtð™th ¨y²}æì-yrð™tþe ¥æï…:-‚us Au. ‚u™wk „úný
fhtðe™u çS±„ï-Ëthe he‚u, su ÔÞðnth{tk Ëw¾ «t ÚttÞ Au, ‚u{tk }ææ-{™u {æ:-Äthý fhtu. suÚte
¨y²}æì-ËíÞÔÞðnth™u ©Ðxæï¯}æì-òýe™u fhwk.
rî‚eÞ yÚto : nwk su ¥Ýæ{ëcÅ}æì-™ Œqh Út™th, ¥Ýæ{ëc²}æì-™ ftuEÚte ™ü Út™th ¥Ýç|æàæçS„-
™ ®nËt fh™th ¥Ýç|æàæS„}æì-y™u ®nËt hrn‚ Ä{o «t fhðt ÞtuøÞ Îï±æÝæ}æì-rðît™T ‚Útt …]rÚtðe
ð„uhu{tk rðã{t™ ¨y²}æì-fthýY… r™íÞ ¥æï…:-…ht¢{ MðY…Þwõ‚ ¥ç|æàæçS„Ðæ:-rnkËtÚte hûtt™t
nu‚wY… rðãw‚T ¥ç¨-Au.
su }ææ-{™u çS±„ï-©uc he‚u «t Útðt ÞtuøÞ ÔÞðnth{tk {æ:-Äthý fhu Au. ¥T¨æ-Ëns
he‚u ¥æïç…cÆæ²-yíÞk‚ ‚usMðe ¥æЄ²ï-Ëthe he‚u …t÷™ fhðt ÞtuøÞ ÔÞðnth ÐçÚЄ²ï-su{tk Ëðo
he‚u …t÷™ fh™th ntuÞ Au. „ÝêÝŒ~æï-su{tk W¥t{ þheh «t ÚttÞ Au. àææv±Úæ²-þÂõ‚™u Wí…L™
fh™th y™u àæv±Ýï-þÂõ‚Þwõ‚ ðehËu™t™e «tr {txu Au, y±æ-‚u™u xæëØæç}æ-„úný fhwk Awk. suÚte
‚u ËíÞ fthýY… …ŒtÚttuo™u ©Ðxæï¯}æì-òýe þfwk. (5)
¼tðtÚto : {™w»Þtu™u …h{tí{t™t rð¿tt™ rð™t Ët[wk Ëw¾ y™u rðãw‚T ytrŒ™e rðãt ‚Útt f÷tftiþ÷
rð™t Ëðo ËtkËtrhf Ëw¾ «t ÚtE þf‚wk ™Úte. {txu ‚u Ëðo «Þí™Úte fhðt òuEyu. (5)
•ÇŸfi fl˝Ã¬ÊSàfl fl˝fiÃ¬Ê ÿÊ Ãflfi ßÍÁ⁄Uÿö ‚Ê ◊Áÿ ÿÊ ◊◊fi ßͮ⁄U·Ê ‚Ê àflÁÿfi–
‚„U ŸÊÒfi fl˝Ã¬Ã fl˝ÃÊãÿŸfiÈ ◊ ŒËˇÊÊ¢ ŒËˇÊʬfiÁÃ◊¸ãÿfiÃÊ◊ŸÈÆ Ã¬SìfiS¬Á×H 6H
…ŒtÚto : su™t {txu nu ¥xÝï-±í„Єï-s„Œeïh ! yt… ‚Útt rðãw‚T ËíÞ Ä{torŒ r™Þ{tu™wk ±í„Ðæ:-
…t÷™ fhtð™th Atu. ‚uÚte y±ï-‚u yt… ‚Útt rðãw‚T{tk nwk ±í„Ðæ:-…qðtuoõ‚ ðú‚tu™wk …t÷™ fh™the r¢ÞtÞwõ‚
ƒ™wk Awk. ²æ-su §²}æì-yt „±-yt… y™u ‚u™e „Ýê:-ÔÞt…f ÔÞtr Au. ¨æ-‚u }æç²-{tht{tk ²æï-
su »¯æ-yt }æ}æ-{tht „Ýê:-þheh{tk Au. ¨æ-‚u y±ç²-yt… ‚Útt ‚u{tk Au.
±í„æçÝ-su ƒúñ[ÞtorŒ ðú‚ Au ‚u {tht{tk hnu y™u su }æï-{tht{tk Au ‚u y±ç²-‚{tht{tk Au.
su yt… ‚Útt ‚u „ÐSÐç„:-rs‚urLÿÞíðtrŒ…qðof Ä{to™wct™™t …t÷™ r™r{¥t Au. ‚u }æï-{tht {txu „Ð:-
…qðtuoõ‚ ‚…™u ¥Ýé}拲„æ}æì-rð¿ttr…‚ fhtu yÚtðt fhu Au y™u su yt… ‚Útt ‚u ÎèÿææÐç„:-ðú‚tu…Œuþ™e
hûtt fh™th Atu, ‚u }æï-{tht {txu Îèÿææ}æì-ðú‚tu…Œuþ™u ¥Ýé}拲„æ}æì-yt¿tt fhu yÚtðt fhu Au. ‚uÚte
…ý Ýæñ-nwk y™u yt… ¼ý™th-¼ýtð™th ƒL™u «u{…qðof ð‚eo™u rðît™ y™u ÄtŠ{f ƒ™eyu. suÚte
105 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ƒL™u™e rðãtð]rØ ËŒt Út‚e hnu. (6)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …hM…h «u{…qðof W…fth ƒwrØÚte …h{uïh{tk yÚtðt rðãw‚T{tk …tu‚t™t ‚Útt
yLÞtu™t …whw»ttÚto™e ÔÞtÃÞ-ÔÞt…f ËkƒkÄe rðãt™u òýe™u Ä{to[hý{tk r™hk‚h «ð]¥t hnuðwk òuEyu. (6)
•ö‡ÊÈ⁄fiUö‡ÊÈCÔU Œfl ‚Ê◊ÊåÿÊfiÿÃÊÁ◊ãº˝ÊfiÿÒ∑§œŸÁflŒfi – •Ê ÃÈèÿÁ◊ãº˝—
åÿÊÿfiÃÊ◊Ê àflÁ◊ãº˝Êfiÿ åÿÊÿSfl– •ÊåÿÊfiÿÿÊS◊Êãà‚πËfiãà‚ããÿÊ ◊œÿÊfi Sfl|SÃ
Ãfi Œfl ‚Ê◊ ‚ÈÆàÿÊ◊fi‡ÊËÿ– ∞CÔUÊ ⁄UÊÿ— ¬˝· ÷ªÊfiÿ˘´§Ã◊ÎfiÃflÊÁŒèÿÊ Ÿ◊Ê
lÊflÊfi¬ÎÁÕflËèÿÊfi◊˜ÔH 7H
…ŒtÚto : nu ¨æï}æ-…ŒtÚto rðãt™t òý™th yÚtðt Îï±-rŒÔÞ„wý Ëk…L™ s„Œeïh yÚtðt rðît™ !
rðãwît suÚte ±ï-yt… yÚtðt yu rðãw‚T™wk Ët{ÚÞo ¥¢àæéÚ¢àæé:-«íÞuf yðÞð-yk„™e ¥æŒ²æ²„æ}æì-hûttÚte
ð]rØ fhu yÚtðt fhtðu Au.
§‹Îí:-su yt… ðt rðãw‚T »±{Ýç±Îï-yÚtto‚T Ä{orð¿tt™Úte Ä™Úte «t Út™th §‹Îíæ²-…h{
yiïÞoÞwõ‚ {tht {txu ¥æŒ²æ²„æ}æì-ð]rØ fhu yÚtðt fhtðu Au. [y±}æì-yt… ‚u™u §‹Îíæ²-Œw:¾ ™tþ
{txu] ¥æŒ²æ²S±-ð]rØÞwõ‚ fhtu yÚtðt fhu Au. ‚u yt… rðãw‚T ytrŒ …ŒtÚttuo™t Ët[t yÚttuo™e «tr™u
¨‹‹²æ-«tr fhtð™th }æï{²æ-«¿ttÚte ¥S}ææÝì-y{™u ¨¶èÝì-Ëðo r{ºttu™u ¥æŒ²æ²S±-yt„¤ ðÄthtu.
suÚte S±çS„-Ëw¾™e ËŒt ð]rØ Út‚e hnu.
¨æï}æ-nu …ŒtÚto rðãt™t ¿tt‚t Eïh yÚtðt rðît™ ! yt…™e rþûtt ‚Útt rðãw‚T rðãtÚte Þwõ‚
ÚtE™u nwk ¨éy²æ}æì-©uc‚{ Wí…L™ fh™the r¢Þt{tk fwþ¤ ƒ™e §¯ï-rËrØ™e RåAt ‚Útt yL™ ytrŒ
|æxææ²-yiïÞo {txu »cÅæ:-RÂåA‚ Ëw¾tu™u «t fhtð™th Úæ²:-Ä™Ë{qn™u ¥àæè²-«t fhwk y™u
«„±æçÎ|²:-ËíÞðtŒe rðît™tu™u yu Ä™ yt…e™u ËíÞrðãt y™u læ±æÐë烱è|²æ}æì-«ftþ y™u
¼qr{Úte «„}æì-yL™™u «t fhwk. (7)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu …h{uïh™e W…tË™t, rðît™tu™e Ëuðt, rðãw‚T rðãt™tu «[th fhe™u,
þheh y™u ytí{t™u …wü fh™the yti»trÄytu ‚Útt Ä™™t Ëk„únÚte r[rfíËt þt† y™wËth ÔÞðnth
fhe™u Ëðo yt™kŒ™tu W…¼tu„ fhðtu òuEyu. (7)
ÿÊ Ãfi˘•ÇŸ˘ÿ—‡ÊÿÊ ÃŸÍfl¸*®·fiDÔUÊ ªuÔU⁄URDÔUÊ– ©Uª˝¢ fløÊ˘•¬ÊfiflœËûfl·¢
fløÊ˘•¬ÓÊflœËÃ˜Ô SflÊ„UÓÊ– ÿÊ Ãfi˘•ÇŸ ⁄U¡—‡ÊÿÊ ÃŸÍfl¸*·DÔUÊ ªuÔU⁄URDÔUÊ– ©Uª˝¢
fløÊ˘•¬ÊfiflœËûfl·¢ fløÊ˘•¬ÊfiflœËÃ˜Ô SflÊ„UÓÊ– ÿÊ Ãfi˘•ÇŸ „UÁ⁄U‡ÊÿÊ ÃŸÍfl¸*®·fiDÔUÊ
ªuÔU⁄URDÔUÊ– ©Uª˝¢ fløÊ˘•¬ÊfiflœËûfl·¢ fløÊ˘•¬ÊfiflœËÃ˜Ô SflÊ„UÊfiH 8H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{™u ²æ-su „ï-‚u ¥xÝï-rðãw‚TY… yÂø™™t ¥²:àæ²æ-Ëwðýo ytrŒ{tk
þÞ™ fh™th ±<¯cÆæ-yíÞk‚ {nt™ xæuÚïcÆæ-ykŒh hnu™th „Ýê:-þheh ©xæí}æì-¢qh, ¼Þkfh ±™:-
106 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ð[™™tu ¥Ðæ±{è„ì-™tþ fhu Au. y±ï¯}æì-«Œe ±™:-þçŒ ðt S±æãæ-W¥t{‚tÚte nð™ fhu÷t yL™™u
¥Ðæ±{è„ì-Œqh fhu Au.
su „ï-yt ¥xÝï-rðãw‚TY… yÂø™™t ±<¯cÆæ-yíÞk‚ rðM‚eýo xæuÚïcÆæ-ykŒh hnu÷ Ú…:àæ²æ-÷tuftu{tk
þÞ™ fh™th „Ýê:-þheh ©xæí}æì-¢qh ±™:-fÚt™™tu ¥Ðæ±{è„ì-™tþ fhu Au. y±ï¯}æì-«Œe ±™:-fÚt™
ðt S±æãæ-W¥t{ ðtýe™u ¥Ðæ±{è„ì-™ü fhu Au. ‚u™u òýe™u ‚u™e …tËuÚte ft{ ÷uðwk òuEyu. (8)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu rðãw‚T™e su ÔÞtr {q‚o y™u y{q‚o …ŒtÚttuo{tk Au, ‚u™u ÞwÂõ‚…qðof W¥t{
her‚Úte òýe™u ‚Útt ‚u™tu Xef W…Þtu„ fhe™u Ëðo Œw:¾tu™tu ™tþ fhðtu òuEyu. (8)
Ã#ÊÿfiŸË ◊˘Á‚ ÁflûÊÊÿfiŸË ◊˘SÿflfiÃÊã◊Ê ŸÊÁÕÃÊŒflfiÃÊã◊Ê √ÿÁÕÃÊØ–
ÁflŒŒ|ÇŸŸ¸÷Ê ŸÊ◊ÊÇŸfi˘•ÁXÔU®⁄UR˘•ÊÿfiÈŸÊ ŸÊêŸÁ„U ÿÊõ˘SÿÊ¢ ¬ÎfiÁÕ√ÿÊ◊Á‚ ÿûÊ˘ŸÊfiœÎC¢ÔU
ŸÊ◊fi ÿÁôÊÿ¢ ß àflÊ Œfiœ ÁflŒŒ|ÇŸŸ¸÷Ê ŸÊ◊ÊÇŸfi˘•ÁXÔU⁄UR˘•ÊÿÈfiŸÊ ŸÊêŸÁ„U ÿÊ
ÁmÃËÿfiSÿÊ¢ ¬ÎÁÕ√ÿÊ◊Á‚ ÿûÊ˘ŸÊfiœÎCÔ¢U ŸÊ◊fi ÿÁôÊÿ¢ ß àflÊ Œfiœ ÁflŒŒ|ÇŸŸ¸÷Ê
ŸÊ◊ÊÇŸfi˘•ÁXÔU®⁄U˘•ÊÿfiÈŸÊ ŸÊêŸÁ„U ÿSÃÎÆÃËÿfiSÿÊ¢ ¬ÎÁÕ√ÿÊ◊Á‚ ÿûÊ˘ŸÊfiœÎ®CÔ¢ ŸÊ◊fi
ÿÁôÊÿ¢ ß àflÊ Œfiœ– •ŸÈfi àflÊ ŒflflËfiÃÿH 9H
…ŒtÚto : nu rðãt „úný fh™th rðît™ ! su{ nwk ²„ì-su „Œ„æ²Ýè-MÚtt…™ fhðt ÞtuøÞ ðM‚wytu™t
MÚtt™Þwõ‚ rðãw‚T ¥ç¨-Au, ðt su 籜ææ²Ýè-¼tu„ y™u «‚e‚ …ŒtÚto™u «t fhtð™th rðãw‚T ßðt¤t
¥ç¨-Au. y±æ-‚u™e rðãt òýwk Awk. ‚u{ ‚wk …ý yu™u }æï-{the …tËuÚte »çã-«t fh.
su{ yt ²„ì-su ¥çxÝ:-«rËØ yÂø™ Ý|æ:-s÷ y™u «ftþ™u «t fhtðe™u }ææ-{thwk ò烄æ„ì-
¼ÞÚte ¥±„æ„ì-hûtt fhu Au, Ýæ烄æ„ì-yiïÞo «Œt™Úte ¥±„æ„ì-hûtt fhu Au, ‚u{ ‚thtÚte Ëuð™
fhu÷ yÂø™ ‚thwk …ý hûtý fhþu.
su{ nwk „ïÝ-‚u ËtÄ™Úte su ¥xÝï-sXhY… ¥çXÚ:-yk„{tk hnu™th yt yÂø™ ¥æ²éÝæ-Sð™
Ýæ}Ýæ-™t{f «rËrØÚte ¥S²æ}æì-yt ÐëçƒÃ²æ}æì-…]rÚtðe{tk Ýæ}æ-«rËØ Au, y±æ-‚u™u òýwk Awk. ‚u{ ‚wk
…ý ‚u™u }æï-{thtÚte »çã-Ëthe he‚u òý.
su{ nwk „ïÝ-‚u ¿tt™Úte ²„ì-su ¥Ýæ{ëcÅ}æì-™tþ …t{ðt ÞtuøÞ ™Úte. ²ç¿æ²}æì-Þ¿ttk„Ë{qn. Ýæ}æ-
«rËØ ‚us Au, y±æ-‚u™u Îﱱ脲ï-rŒÔÞ „wýtu™e «t {txu y±æ-‚u Þ¿t™u ¥æÎ{ï-Äthý fhwk Awk,
‚u{ ‚wk ‚u™t îtht W¥t{ „wýtu™u «t fhðt Äthý fh. ‚u{ Ëðo {™w»Þtu …ý ‚u™tÚte yu™u ç±Îï„ì-
«t fhu.
su{ nwk „ïÝ-su çm„è²S²æ}æì-yLÞ ÐëçƒÃ²æ}æì-¼qr{{tk ¥xÝï + ¥çXÚ:-yk„thtu{tk hnu™th yÂø™
¥æ²éÝæ-Sð™ ‚Útt Ýæ}Ýæ-«rËØÚte Ýæ}æ-«rËØ Au. ²:-su Ý|æ:-Ëw¾ yt…u Au. „ïÝ-y±æ-‚u™tÚte ‚u™u
«t ÚtÞu÷ Awk, ‚u{ ‚wk ‚u™tÚte yu™u »ïçã-òý y™u Ëðo {™w»Þtu …ý ‚u™tÚte yu™u ç±Îï„ì-«t fhu.
su{ nwk „ïÝ-…whw»ttÚtoÚte su ¥ÝæÍæëcÅ}æì-«„Õ¼ „wý Ërn‚ ²ç¿æ²}æì-Þ¿tËkƒÄe Ýæ}æ-«rËØ ‚us
107 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Au. y±æ-‚u™u ¼tu„tu™e «tr {txu ¥æÎ{ï-Äthý fhwk Awk, ‚u{ ‚wk ‚u™u {txu Äthý fh y™u Ëðo {™w»Þtu
…ý ç±Îï„ì-Äthý fhu.
su{ nwk „ïÝ-‚u r¢Þtftiþ÷Úte su ¥çxÝ:-yÂø™ ¥æ²éÝæ-Sð™ ðt «rËrØÚte ¥çXÚ:-yk„tu™wk ËqÞo
Y…Úte …tu»tý fh™th Ýæ}æ-«rËØ Au. yÚtðt su Ý|æ:-ytftþ™u «ftrþ‚ fhu Au. y±æ-‚u™u Äthý
fhwk Awk, ‚u{ ‚wk …ý ‚u™u Äthý fh y™u Ëðo ÷tuftu …ý ¥Ýé±ïç΄ì-‚u™u Ëthe he‚u òýe™u ftÞo rËØ fhu.
su{ nwk „ïÝ-RLÄ™-ƒ¤‚ýtrŒ Ët{„úeÚte su ¥Ýæ{ëcÅ}æì-«„Õ¼Ërn‚ ²ç¿æ²}æì-rþÕ…rðãt ËkƒkÄe
Ýæ}æ-«rËØ ‚us Au. y±æ-‚u™u rðît™tu™e «tr {txu ¥æÎ{ï-Äthý fhwk Awk, ‚u{ ‚wk …ý ‚u™tÚte ‚u™e
«tr {txu ¥‹±ïçã-þtuÄ fh y™u {™w»Þtu …ý rðãt™tu «Þtu„ fhu. (9)
¼tðtÚto : su «rËØ, ËqÞo y™u rðãw‚TY…Úte ºtý «fth™tu yÂø™ Ëðo ÷tuftu{tk ƒnth y™u ykŒh
rðã{t™ Au, ‚u™u òýe™u ‚Útt sýtðe™u Ëðo {™w»Þtuyu Ëðo ftÞo™e rËrØ fhðe òuEyu. (9)
Á‚úsÔ~Á‚ ‚¬àŸ‚Ê„UË Œflèÿfi— ∑§À¬Sfl Á‚úsÔ~Á‚ ‚¬àŸ‚Ê„UË Œflèÿfi—–
‡ÊÈãœSfl Á‚úsÔ~Á‚ ‚¬àŸ‚Ê„UË Œflèÿfi— ‡ÊÈê÷SflH 10H
…ŒtÚto : nu rðît™ {™w»Þ ! ‚wk su ¨Ðyݨæãè-su™tÚte þºtwytu Ën™ fhu Au ‚u Îï±ï|²:-W¥t{
„wýtu þqhðehtu {txu ÜUËÐS±-yæÞt…™ y™u W…Œuþ fhe™u «t fh. ô¨ãè-su Œtu»ttu™tu ™tþ fh™the
ðt þçŒtu™t Wå[thý fh™the ðtýe ¥ç¨-Au. ‚u™u Îï±ï|²:-rðît™, rŒÔÞ„wý ðt rðãt™t RåAwf
{™w»Þtu {txu àæé‹{S±-þwØ‚tÚte «ftrþ‚ fh.
su ¨Ðyݨæãè-Œtu»ttu™tu ™tþ ‚Útt ô¨ãè-yrðãt™tu ™tþ fh™the ðtýe ¥ç¨-Au, ‚u™u Îï±ï|²:-
ÄtŠ{f s™tu {txu àæé‹{S±-þwØ fh.
su ¨Ðyݨæãè-Œwü Mð¼tð y™u 稢ãè-Œwü Œtu»ttu™tu ™tþ fh™the ðtýe ¥ç¨-Au, ‚u™u Îï±ï|²:-
Ëwþe÷ rðît™tu {txu àæé}|æS±-Ëwþtur¼‚ fh. (10)
¼tðtÚto : ðtýe ºtý «fth™e ntuÞ Au : yuf rþûtt y™u rðãtÚte ËkMf]‚, ƒeS ËíÞ¼t»týÞwõ‚
y™u ºteS {Äwh. ‚u™tu {™w»Þtuyu ËŒt Mðefth fhðtu òuEyu. (10)
ßãº˝ÉÊÊ·SàflÊ fl‚ÈfiÁ÷— ¬ÈÆ⁄USÃÊfià¬ÊÃÈÆ ¬˝øfiÃÊSàflÊ L§º˝Ò— ¬‡øÊà¬ÊfiÃÈÆ ◊ŸÊfi¡flÊSàflÊ
Á¬ÃÎÁ÷ÓŒ¸ÁˇÊáÊ× ¬ÊfiÃÈ Áfl‡fl∑§fi◊ʸ àflÊÁŒàÿÒLfi§ûÊ⁄U× ¬ÊfiÁàflŒ◊„¢U Ã#¢ flÊ’Ó¸®Á„UœÊ¸
ÿôÊÊÁ㟗‚fiΡÊÁ◊H 11H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! su{ Ðí™ï„æ:-W¥t{ ¿tt™Þwõ‚ §‹ÎíÍææï¯:-…h{tí{t, ðuŒrðãt ‚Útt rðãw‚T™tu
½tu»t yÚtto‚T þçŒ, yÚto y™u ËkƒkÄÚte ƒtuÄ fhtð™th ç±EÜU}ææü-Ëðo f{oðt¤tu nwk 籿ææÝ-yæÞÞ™-
yæÞt…™ ‚Útt ntu{Y… Þ¿tÚte §Î}æì-ykŒh hnu™th „Œ„}æì-W»ý s÷ Ïæçã{æü-ƒnth Äthý fhu÷ þe‚¤
±æ:-s¤™wk çÝ:¨ë…æç}æ-Ëk…tŒ™ yÚtðt r™ûtu… fhwk Awk, ‚u{ yt… …ý fhtu.
108 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su ±¨éç|æ:-yÂø™ ytrŒ …ŒtÚto ‚Útt [tuðeË ð»to ƒúñ[Þo …t÷™ fhu÷ {™w»Þtu™e ËtÚtu hnu÷
§‹ÎíÍææï¯:-…h{uïh, Sð y™u rðãw‚T™t y™uf þçŒtu ËkƒkÄe ðtýe Au ‚u™e ÐéÚS„æ„ì-…qðoŒuþÚte su{
nwk hûtt fhwk Awk, ‚u{ yt… …ý Ðæ„é-hûtt fhtu.
su LÎíñ:-«tý ðt [wk{t¤eË ð»to ƒúñ[Þo …t¤™th rðît™tu™e ËtÚtu hne™u Ðí™ï„æ:-W¥t{ ¿tt™
fhtð™the ðtýe Au, ‚u™e Ðpæ„ì-…rù{ ŒuþÚte hûtt fhwk Awk, ‚u{ yt… …ý Ðæ„é-hûtt fhtu.
su çЄëç|æ:-¿tt™e ðt }‚wytu™e ËtÚtu hnu÷ }æÝæï…±æ:-{™™t Ë{t™ ðuŒðtýe Au, ‚u™wk Îçÿæ‡æ„:-
Œrûtý ŒuþÚte …t÷™ fhwk Awk, ‚u{ yt… …ý Ðæ„é-hûtt fhtu.
su ¥æçÎy²ñ:-ƒth {rn™t ðt yz‚t¤eË ð»to ƒúñ[Þo …t¤™th rðît™tu™e ËtÚtu hne™u ç±EÜU}ææü-
Ëðo f{oÞwõ‚ ðtýe Au, ‚u™wk ©œæÚ„:-W¥th ŒuþÚte …t÷™ fhwk Awk, ‚u{ yt… …ý Ðæ„é-hûtt fhtu. (11)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ðËw, Áÿ, ytrŒíÞ y™u r…‚]s™tu îtht Ëurð‚ ‚Útt Þ¿t îtht yrÄf]‚ ðtýe
y™u s÷™e rðãt ‚Útt Ërí¢Þt ËtÚtu Ëuð™ fhe™u, ‚u™u r™hk‚h þwØ y™u r™{o¤ ƒ™tððe òuEyu. (11)
Á‚úsÔ~Á‚ SflÊ„UÊfi Á‚úsÔ~SÿÊÁŒàÿflÁŸ— SflÊ„UÊfi Á‚úsÔ~Á‚ ’˝rÊÔflÁŸfi— ˇÊòÊflÁŸ—
SflÊ„UÊfi Á‚úsÔ~Á‚ ‚Ȭ˝¡ÊflŸËfi ⁄UÊÿS¬Ê·flÁŸ— SflÊ„UÊfi Á‚úsÔõSÿÊflfi„U ŒflÊãÿ¡◊ÊŸÊÿ
SflÊ„UÊfi ÷ÍÆÃèÿfiSàflÊH 12H
…ŒtÚto : nwk su ¥æçÎy²±çÝ:-{rn™tytu™wk rð¼t„ fh™the ô¨ãè-¢qh‚t ð„uhu Œtu»ttu™tu ™tþ fh™the
S±æãæ-ßÞtur‚:þt†Úte ËkMfthÞwõ‚ ðtýe ¥ç¨-Au;
su Ïæíræ±çÝ:-…h{tí{t, ðuŒ y™u ðuŒ™u òý™tht {™w»Þtu Ëuð™ fhu Au ‚u ô¨ãè-ƒ¤Úte {q¾o‚t™tu
™tþ fh™the S±æãæ-…X™-…tX™ ÔÞðnthÞwõ‚ ðtýe ¥ç¨-Au;
su ÿæ~æ±çÝ:-htßÞ, Ä™wŠðãt y™u þqhðehtu™wk Ëuð™ fh™the y™u ô¨ãè-[tuh, ztfw y™u yLÞtÞ™tu
™tþ fh™the S±æãæ-htßÞÔÞðnth{tk [‚wh ðtýe ¥ç¨-Au;
su Úæ²SÐæﯱçÝ:-rðãtrŒ W¥t{ Ä™tu™e …wrü™wk Ëuð™ fh™the y™u ô¨ãè-yrðãt ™tþf S±æãæ-
ðtýe ¥ç¨-Au;
su ¨éÐí…æ±çÝ:-W¥t{ «ò™wk Ëuð™ fh™the ‚Útt ô¨ãè-Ëðo Œwütu™tu ™tþ fh™the S±æãæ-ÔÞðnthÚte
Ä™ «t fhtð™the ðtýe ¥ç¨-Au;
su ²…}ææÝæ²-rðît™tu™wk …qs™ fh™th Þs{t™™t {txu S±æãæ-rŒÔÞ rðãt Ëk…L™ ðtýe Îï±æÝì-
rðît™, rŒÔÞ„wý ðt ¼tu„tu™u ¥æ±ã-«t fhtðu Au, y±æ-‚u™u |æê„ï|²:-Ëðo «týeytu {txu ²¿ææ„ì-
Þ¿t îtht çÝ:¨ë…æç}æ-Ëk…tŒ™ («tÂ) fhwk Awk. (12)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu yæÞÞ™ ytrŒ îtht yiïÞoÞwõ‚ ÷ûtýðt¤e ðuŒtrŒ rðãt «t fhe™u ‚Útt
109 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚u™u Ëðo {™w»Þtu™u ¼ýtðe™u Ëðo™u yt™krŒ‚ fhðt òuEyu. (12)
œÈÆflÊ~˘Á‚ ¬ÎÁÕflË¥ Œö„U œ˝ÈflÁˇÊŒfiSÿãÃÁ⁄UfiˇÊ¢ Œö„UÊëÿÈÃRÁˇÊŒfiÁ‚ ÁŒfl¯ Œö„UÊÇŸ—
¬È⁄UËfi·◊Á‚H 13H
…ŒtÚto : nu rðît™ {™w»Þtu ! su Þ¿t {íé±:-r™ù÷ Ðë烱è}æì-¼qr{™u rðM‚thu ¥ç¨-Au, ‚u™u ‚{u
΢ã-rðM‚thtu.
su {íé±çÿæ„ì-r™ù÷ Ëw¾ y™u þt†tu™t r™ðtË fhtð™tht ¥ç¨-Au y™u ¥‹„çÚÿæ}æì- ytftþ{tk
ÂMÚt‚ …ŒtÚttuo™u …wü fhu Au, ‚u™u ‚{u ΢ã-rðM‚thtu.
su ¥Ó²é„çÿæ„ì-™tþhrn‚ …ŒtÚttuo™tu r™ðtË fhtð™th ¥ç¨-Au y™u çα}æì-rðãtrŒ «ftþ™u
«ftrþ‚ fhu Au, ‚u™u ‚{u ΢ã-rðM‚thtu.
su ¥xÝï:-rðãw‚trŒ yÂø™ y™u ÐéÚè¯}æì-…þwytu™e …qŠ‚ fhtð™th Þ¿t ¥ç¨-Au, ‚u™wk ‚{u y™wct™
fhtu. (13)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu rðãt y™u r¢Þt îtht rËØ fhu÷, ºtýu ÷tuftu™t …ŒtÚttuo™u …wü fh™th y™u
rðãt ‚Útt r¢ÞtÚte Þwõ‚ Þ¿t™wk y™wct™ fhe™u Ëw¾e ƒ™ðwk òuEyu. (13)
ÿÈÆÜ¡Ã ◊Ÿfi˘©Uà ÿÈfiÜ¡Ã ÁœÿÊ Áfl¬˝Ê Áfl¬fi˝Sÿ ’΄UÃÊ Áflfi¬|‡øÃfi—–
Áfl „UÊòÊÊfi Œœ flÿÈŸÊÁflŒ∑§˘ßã◊„UË ŒflSÿfi ‚ÁflÃÈ— ¬Á⁄Ufic≈ÈUÁ× SflÊ„UÊfiH 14H
…ŒtÚto : su{ su ç±ãæï~ææ:-÷u™th-yt…™th ç±Ðíæ:-ƒwrØ{t™ {™w»Þtu Au, ‚u su Ïæëã„:-ËðoÚte {nt™
ç±ÐíS²-y™k‚ ¿tt™-f{oÞwõ‚ ç±Ðçp„:-Ëðo rðãt Ërn‚ ¨ç±„é:-Ë{M‚ s„‚™t Wí…tŒf Îï±S²-
Ëðo «ftþf {nuïh™e }æãè-{nt™ ÐçÚcÅéç„:-Ëðo «fth™e M‚wr‚Y… S±æãæ-ËíÞðtýe™u òýe™u }æÝ:-
{™™u ²éT„ï-Þwõ‚ fhu Au, ©„-y™u ç{²:-ƒwrØytu™u …ý ²éT„ï-ÂMÚth fhu Au, ‚u{ ±²éÝæ籄ì-W¥t{
f{tuo™u òý™th »ÜU:-ËntÞ hrn‚ nwk yuf÷tu ‚u™u òýe™u ‚u{tk {thwk {™ y™u ƒwrØ™u ç±Î{ï-ËŒt
r™ù÷ ht¾wk Awk. (14)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …h{uïh{tk s {™ y™u ƒwrØ™u Þwõ‚ fhe™u rðît™tu™t Ëk„Úte rðãt™u «tÂ
fhe™u, yLÞtu™u …ý yu he‚u W…Œuþ fhðtu òuEyu. (14)
ߌ¢ Áfl¸cáÊÈÆÁfløfi∑˝§◊ òÊœÊ ÁŸŒfiœ ¬Œ◊˜Ô– ‚◊fiÍ…U◊Sÿ ¬Êú‚ÈÆ⁄U SflÊ„UÊfiH 15H
…ŒtÚto : ç±c‡æé:-su Ëðo s„‚{tk ÔÞt…f s„Œeïh, su ftkE yt s„‚{tk Au ‚u™e ç±™ÜíU}æï-
h[™t fh‚tk §Î}æì-yt «íÞût y™u y«íÞût s„‚T™u ~æï{æ-ºtý he‚u Äthý fhu Au.
¥S²-yt «ftþðt™, «ftþhrn‚ y™u yá~Þ ºtý «fth™t …h{týw ytrŒ Y… S±æãæ-Ëthe
he‚u òuðt y™u ƒ‚tððt ÞtuøÞ s„‚™u „úný fhe™u §Î}æì-yt ¨}æêÉ}æì-Ëthe he‚u rð[th fhe™u fÚt™
110 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhðt ÞtuøÞ yá~Þ s„‚™u Ð梨éÚï-yL‚rhût{tk MÚtt…™ fhu Au, ‚u s s„Œeïh Ëðo {™w»Þtu™u
W…tË™eÞ Au. (15)
¼tðtÚto : …h{uïhu «Út{ «ftþ{Þ ËqÞo ytrŒ, ƒeS «ftþhrn‚ …]rÚtðe ytrŒ «rËØ s„‚T
h[u÷ Au, y™u ºteswk …h{týw ytrŒ yá~Þ s„‚T Au, ‚u Ëðo™u fthý¼q‚ yðÞðtuÚte h[e™u yL‚rhût{tk
MÚttr…‚ fhu÷ Au.
‚u{tk yti»trÄ ytrŒ™u …]rÚtðe …h, yÂø™ ytrŒ™u ËqÞo{tk y™u …h{týw ytrŒ™u ytftþ{tk MÚttr…‚
fhu÷ Au - ht¾u÷ Au. y™u yu Ëðo™u «týtu™t rþh …h ht¾u÷ Au.
yt s„‚T™wk ™t{ „tÞºte Au, fthý fu ‚u „Þtu{tk rðM‚hu÷ Au. „Þ™tu yÚto «tý Au. suÚte «týtu{tk
rðM‚hu÷ Au. ‚uÚte ‚u™u „tÞºte fnu Au. (15)
ß⁄UÊfiflÃË œŸÈÆ◊ÃË Á„U ÷ÍÆÃö ‚ÍfiÿflÁ‚ŸË ◊Ÿfifl Œ‡ÊSÿÊ–
√ÿfiS∑§èŸÊ ⁄UÊŒfi‚Ë ÁflcáÊflà ŒÊœàÕ¸Ó ¬ÎÁÕflË◊Á÷ÃÊfi ◊ÿÍπÒ— SflÊ„UÊfiH 16H
…ŒtÚto : nu ç±c‡ææï-ËðoÔÞt…e s„Œeïh ! yt… su §Ú汄è-W¥t{ yL™Þwõ‚ {ïÝé}æ„è-«þkË™eÞ
y™uf ðtýeÞwõ‚ «ò ðt …þwÞwõ‚ ¨ê²±ç¨Ýè-y™uf r{r©‚ - yr{r©‚ ðM‚wytuÚte Þwõ‚ ¼qr{
ðt ðtýe Ðë烱è}æì-¼qr{ çã-r™ùÞ…qðof S±æãæ-ðuŒðtýe ðt |æê„}æì-Wí…L™ ÚtÞu÷ Ëðo s„‚T™u }æ²ê¶ñ:-
¿tt™«ftþ ytrŒ „wýtuÚte ¥ç|æ„:-ƒÄe ƒtswÚte Îæ{yƒü-Äthý fhtu Atu.
ÚæïΨè-«ftþ ÷tuftu ‚Útt …]rÚtðe ÷tuftu™wk òSÜU|Ýæ:-ËBÞfT M‚k¼™ fhtu Atu ‚u }æݱï-rð¿tt™Þwõ‚
ÎàæS²æ-Œþ™ yÚtto‚T Œtk‚tu™e ðå[u ÂMÚt‚ rsbt Ë{t™ yt[hý fh™th yt…™u {txu »„ï-yu y{u
÷tuftu s„‚T™u r™ðuŒ™ fheyu Aeyu.
rî‚eÞ yÚto :
su ç±c‡ææï-ÔÞt…f «tý su §Ú汄è-W¥t{ yL™Þwõ‚ {ïÝé}æ„è-…þwÞwõ‚ ¨ê²±ç¨Ýè-ƒnws r{r©‚
- yr{r©‚ …ŒtÚtoÞwõ‚ ¼qr{ ðt ðtýe Au ‚u Ðë烱è}æì-¼qr{ S±æãæ-ðt RrLÿÞtu™u }æ²ê¶ñ:-rfhýtu …tu‚t™t
ƒ¤ ytrŒÚte ¥ç|æ„:-Ëðo he‚u Îæ{yƒü-Äthý fhu Au y™u ÚæïΨè-«ftþ÷tuf y™u …]rÚtðe÷tuf™wk
òSÜU|Ýæ:-M‚k¼™ fhu Au ‚u ÎàæS²æ-Œtk‚™e Ë{t™ yt[hý fh™th ‚Útt }æݱï-rð¿tt™Þwõ‚ ËqÞo
{txu |æê„¢ çã-r™ùÞ…qðof Ëðo s„‚™u fhðt {txu Eïhu yt…u÷ Au, yu{ »„ï-yu y{u Ëðuo òýeyu
Aeyu. (16)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo …tu‚t™tk rfhýtuÚte y™u …tu‚t™e ytf»toý{Þe ßÞtur‚ytuÚte Ë{M‚ …]rÚtðe
ytrŒ s„‚™u htufe™u ‚Útt ytf]ü fhe™u Äthý fhu Au, ‚u{ s …h{uïh yÚtðt «tý …tu‚t™t Ët{ÚÞoÚte
Ë{M‚ s„‚T™u h[e™u ‚Útt Äthý fhe™u ÔÞðÂMÚt‚ fhu Au. (16)
111 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ŒflüÊÈÃÊÒÓ ŒflcflÊÉÊÊfi·Ã¢ ¬˝ÊøË ¬˝Ãfi◊äfl⁄¢U ∑§À¬ÿfiãÃˢ™§äflZ ÿôÊ¢ Ÿfiÿâ ◊Ê
Á¡fiuÔU⁄UÃ◊˜Ô– Sfl¢ ªÊDÔU◊ÊfiflŒÃ¢ ŒflË ŒÈÿ¸˘•ÊÿÈÆ◊ʸ ÁŸfl¸ÊfiÁŒCÔ¢U ¬˝¡Ê¢ ◊Ê ÁŸfl¸ÊfiÁŒCÔU◊òÊ
⁄U◊Õʯ flc◊¸ÓŸ˜Ô ¬ÎÁÕ√ÿÊ—H 17H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su{ su Îï±ï¯é-rðît™ ðt rŒÔÞ„wýtu{tk Îﱟæé„æñ-rðît™tu …tËuÚte ©ðý
fhu÷t «tý y…t™ðtÞw Íææ﯄}æì-½tu»t fhu - þçŒ ÔÞõ‚ fhu y™u su Ðíæ™è-«t fh™the ðt ÜUËв‹„è-
Ët{ÚÞoÞwõ‚ «ftþ y™u ¼qr{ ªŠ±ü}æì-W¥t{ „wýÞwõ‚ ²¿æ}æì-rð¿tt™ y™u rþÕ…{Þ Þ¿t™u Ðíï„}æì-
sýtð‚t hne™u ݲ„}æì-«t fhu. }ææ ç…uÚ„}æì-fwrx÷ „r‚Þwõ‚ ™ ntuÞ.
su Îï±è-rŒÔÞ„wýtuÚte Ëk…L™ Îé²ïü-„]nY… S±²¢-…tu‚t™t xææïcÆ}æì-rfhý y™u yðÞðtu™t MÚtt™™t
¥æ±Î„}æì-W…Œuþ r™r{¥t ntuÞ ¥æ²é:-Sð™™u }ææ çݱæüçÎcÅ}æì-™ü ™ fhu. Ðí…æ}æì-Wí…L™ Ë]rü™u
}ææ çݱæüçÎcÅ}æì-™ü ™ fhu y™u ‚u ÐëçƒÃ²æ:-ytftþ y™u …]rÚtðe™e {æÞ ¥~æ-yt ±c}æüÝì-Ëw¾Úte
Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ s„‚T{tk Ú}æïƒæ}æì-h{ý fhu ‚u{ fhtu. (17)
¼tðtÚto : sux÷wk s„‚T yL‚rhût™t {æÞ{tk hnu÷ Au, ‚u ËðoÚte {™w»Þtuyu yíÞrÄf Ëw¾tu™wk Ëk…tŒ™
fhðwk òuEyu. (17)
ÁflcáÊʟȸ ∑¯§ flËÿʸ~ÁáÊ ¬˝flÊfiø¢ ÿ— ¬Ê*ÕfiflÊÁŸ Áfl◊◊ ⁄U¡ÊfiúÁ‚–
ÿÊ˘•S∑fi§÷ÊÿŒÈûÊfi⁄Uö ‚œSÕ Áflø∑˝§◊ÊáÊSòÊœÊLfi§ªÊÿÊ ÁflcáÊfifl àflÊH 18H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ‚{u ²:-su ç±™ÜíU}ææ‡æ:-s„‚T h[™t™t fthý ykþtu™u - ÿÔÞtu™u Þwõ‚ fhe™u
©Lxææ²:-ðuŒ îtht ƒnw yÚttuo™tu W…Œuþ fh™th s„Œeïh Ðæ<ƒ±æçÝ-…]rÚtðe™t rðfth yÚtto‚T …]rÚtðe™t
„wýtuÚte Wí…L™ Út™th ðt yL‚rhût{tk sýtðu÷t ~æï{æ-ºtý «fth™t Ú…æ¢ç¨-÷tuftu™u ç±}æ}æï-y™uf
«fthÚte h[u Au.
su ©œæÚ}æì-ykr‚{ yðÞðtu™u ¨{Sƒ}æì-ËtÚtu hnu™thtk fthýtu™u ¥SÜU|æ沄ì-htufe ht¾u Au. ²:-
su™tu ç±c‡æ±ï-W…tË™t ytrŒ Þ¿t {txu yt©Þ ÷uðt{tk ytðu Au. ‚u ç±c‡ææï:-ÔÞt…f …h{uïh™t
±è²æüç‡æ-…ht¢{Þwõ‚ f{tuo™wk Ðí±æï™}æì-fÚt™ fhwk Awk y™u nu …h{uïh ! Ýé-þe½ú s ÜU}æì-Ëw¾MðY…
y±æ-yt…™tu yt©Þ fhwk Awk - þhý „úný fhwk Awk. (18)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu su …h{uïhu …]rÚtðe, ËqÞo y™u ºtËhuýw ¼uŒÚte ºtý «fth™wk s„‚T h[e™u
Äthý fhu÷ Au, ‚u™e W…tË™t fhðe òuEyu. (18)
ÁŒflÊ flÊfi ÁflcáÊ˘©Uà flÊfi ¬ÎÁÕ√ÿÊ ◊„UÊ flÊfi ÁflcáÊ˘©U⁄UÊ⁄URãÃÁ⁄fiUˇÊÊØԖ
112 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
©U÷Ê Á„U „USÃÊ fl‚ÈfiŸÊ ¬ÎÆáÊSflÊ ¬˝ÿfië¿U ŒÁˇÊfiáÊÊŒÊà ‚√ÿÊÁmcáÊfifl àflÊH 19H
…ŒtÚto : nu ç±c‡ææï-ËðoÔÞt…e …h{uïh ! yt… f]…t fhe™u y{™u çα:-«rËØ yÂø™ ±æ-yÚtðt
rðãw‚T Y… yÂø™Úte ±¨éÝæ-ÿÔÞ ËtÚtu ¥æÐë‡æS±-Ëw¾tuÚte …qýo fhtu.
ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{Úte Wí…L™ ÚtÞu÷ …ŒtÚttuo ©„-…ý ±æ-yÚtðt }æã:-{n¥ð yÔÞõ‚ «f]r‚Úte y™u
©„-…ý ©Úæï:-ƒnw ¥‹„çÚÿææ„ì-yL‚rhût™tk ÿÔÞtu™e ËtÚtu Ëw¾tu™u çã-r™ùÞ fhe™u …qýo fhtu.
ç±c‡ææï-Ëðo{tk «rðü Eïh ! yt… Îçÿæ‡ææ„ì-Œrûtý ©„-y™u ¨Ã²æ„ì-ðt{ …tïoÚte Ëw¾tu™u «Œt™
fhtu. y±æ-‚u yt…™u ç±c‡æ±ï-Þtu„rð¿tt™ Þ¿t {txu …qs™ fhu Au. (19)
¼tðtÚto : su ÔÞt…f Eïh îtht {n¥ð, ËqÞo, ¼qr{, yL‚rhût, ðtÞw, yÂø™ y™u s÷ ytrŒ
…ŒtÚttuo™u ‚Útt ‚u{tk ÂMÚt‚ yti»trÄ ytrŒ y™u {™w»Þ ytrŒ™u h[e™u, Äthý fhe™u, Ëðo «týeytu {txu
Ëw¾ MÚttr…‚ fhðt{tk ytðu Au, ‚u™e W…tË™t fhðe òuEyu. (19)
¬˝ ÃÁmcáÊfiÈ SÃflà flËÿ¸~áÊ ◊ÎÆªÊ Ÿ ÷Ë◊— ∑fiȧø⁄UÊ ÁªfiÁ⁄UDÔUÊ—–
ÿSÿÊL§·fiÈ ÁòÊ·È Áfl∑˝§◊fiáÊcflÁœÁˇÊÿ|ãà ÷ÈflfiŸÊÁŸ Áfl‡flÊfiH 20H
…ŒtÚto : ²S²-su™t ©L¯é-yíÞk‚ ç~æ¯é-ç~æç±ÜíU}æ‡æï¯é-rðrðÄ «fth™tk f{tuo{tk ç±Eæ-Ëðo |æé±ÝæçÝ-
÷tuf ¥ç{çÿæ²ç‹„-r™ðtË fhu Au. y™u ±è²ïü‡æ-…tu‚t™t …ht¢{Úte |æè}æ:-¼Þ fh™th ÜéU™Ú:-®™rŒ‚
«týeytu™tu ðÄ fh™th y™u çxæçÚcÆæ:-…ðo‚{tk hnu™th }æëxæ:-®Ën Ý-Ë{t™ …t…eytu™u þtuÄe þtuÄe™u
Œw:¾ yt…e™u ÐíS„±„ï-W…Œuþ fhu Au „„ì-‚u™u fŒe …ý ¼q÷ðt ™ òuEyu. (20)
¼tðtÚto : su{ ®Ën …tu‚t™t …ht¢{Úte ÞÚtuü rð[hý fhu Au, ‚u{ s s„Œeïh …ý …tu‚t™t
…ht¢{Úte Ëðo ÷tuftu™u r™Þ{{tk ht¾u Au. (20)
ÁflcáÊÊ ⁄UR⁄UÊ≈fiU◊Á‚ ÁflcáÊÊ— ‡ŸåÆÆòÊfi SÕÊ ÁflcáÊÊ— SÿÍ⁄fiUÁ‚ ÁflcáÊÊfiœ¸˝ÈÆflÊ~˘Á‚–
flÒcáÊfl◊fiÁ‚ ÁflcáÊfifl àflÊH 21H
…ŒtÚto : su yt y™uf «fth™wk s„‚ Au, ‚u ç±c‡ææï:-ÔÞt…f …h{uïh™t «ftþÚte ÚÚæÅ}æì-Wí…L™
ÚtE™u «ftrþ‚ Au. ç±c‡ææï:-Ëðo Ëw¾tuÚte ¼h…qh EïhÚte S²ê:-rðM‚]‚ ¥ç¨-Au. Ëðo s„‚T ±ñc‡æ±}æì-
Þ¿t™wk ËtÄ™ ¥ç¨-Au.
ç±c‡ææï:-Ëðo{tk «rðü su Eïhu àÝŒ~æï-sz y™u [u‚™™e Ë{t™ ƒu «fth™wk þwØ s„‚T Au, ‚u
Ëðo s„‚T™t Wí…tŒf s„Œeïh ! y{u y±æ-yt…™tu ç±c‡æ±ï-Þ¿t™wk y™wct™ fhðt yt©Þ ÷Eyu
Aeyu. (21)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …h{uïh s yt Ë{M‚ ËkËth™t h[rÞ‚t, Äthýf‚to, ‚u{tk ÔÞt…f y™u
113 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëðo™t Rü Œuð Au, ‚u{ òýe™u Ëðo ft{™tytu™e rËrØ fhðe òuEyu. (21)
ŒflSÿfi àflÊ ‚ÁflÃÈ— ¬fi˝‚flõ˘|‡flŸÊfi’ʸ„ÈUèÿʯ ¬ÍÆcáÊÊ „USÃÊfièÿÊ◊˜Ô– •ÊŒfiŒ
ŸÊÿ¸Ó‚ËŒ◊„Uö ⁄UˇÊfi‚Ê¢ ª˝ËflÊ˘•Á¬fi ∑ΧãÃÊÁ◊– ’ÎÆ„UãŸfiÁ‚ ’ÎÆ„Uºfi˝flÊ ’΄UÃËÁ◊ãº˝Êfiÿ flÊø¯
flŒH 22H
…ŒtÚto : nu rðît™ {™w»Þ ! su{ nwk Îï±S²-Ëðo «ftþf, yt™kŒŒt‚t ¨ç±„é:-Ëf÷ s„‚T Wí…tŒf
Eïh™t Ðí¨±ï-h[u÷t ËkËth{tk su Þ¿t™u ¥æÎÎï-„úný fhwk Awk, ‚u{ ‚wk …ý y±æ-‚u™u „úný fh.
su{ nwk ÝæÚè-Þ¿tr¢Þt ðt §Î}æì-Þ¿t™t y™wct™™wk „úný fhwk Awk, ‚u{ ‚wk …ý „úný fh.
su{ ¥ã}æì-nwk Úÿæ¨æ}æì-Œwü Mð¼tð™t þºtwytu™t xæíè±æ:-rþhtu™wk ¥çÐÜëU‹„æç}æ-AuŒ™ fhwk Awk, ‚u{
‚wk …ý AuŒ™ fh.
su{ nwk yt y™wct™Úte ÏæëãÎí±æ:-{tuxtE …t{e {tuxtu ƒ™wk Awk, ‚u{ ‚wk …ý ƒ™.
su{ nwk §‹Îíæ²-…h{ yiïÞo™e «tr {txu Ïæëã„è}æì-{nt™ ±æ™}æì-ðtýe™tu W…Œuþ yt…wk Awk, ‚u{
‚wk …ý ±Î-yt…. (22)
¼tðtÚto : su{ rðît™ {™w»Þtu Eïh™e Ë]rü{tk rðãt îtht …ŒtÚttuo™e Ëthe he‚u …heûtt fhe™u,
‚u™tu ftÞtuo{tk W…Þtu„ fhe™u Ëw¾tu™u «t fhu Au, ‚u{ s Ëðo {™w»Þtuyu yu Þ¿t™wk y™wct™ fhe™u
Ëðo Ëw¾tu™u «t fhðtk òuEyu. (22)
⁄URˇÊÊ~„Uáʯ ’Àʪ„UŸ¯ flÒcáÊflËÁ◊Œ◊„¢U â ’fiÀʪ◊È|à∑fi§⁄UÊÁ◊ ÿ¢ ◊ ÁŸCÔUKÊ ÿ◊◊ÊàÿÊfi
ÁŸøπÊŸŒ◊„¢U â ’fiÀʪ◊È|à∑§fi⁄UÊÁ◊ ÿ¢ ◊fi ‚◊ÊŸÊ ÿ◊‚fi◊ÊŸÊ ÁŸøπÊŸŒ◊„¢U â
’fiÀʪ◊È|à∑fi§⁄UÊÁ◊ Uÿ¢ ◊ ‚’fiãœÈÆÿ¸◊‚fi’ãœÈ*ŸøπÊŸŒ◊„¢U â ’fiÀʪ◊È|à∑fi§⁄UÊÁ◊ ÿ¢ ◊fi
‚¡ÊÃÊ ÿ◊‚fi¡ÊÃÊ ÁŸøπÊŸÊà∑ÎƧàÿÊÁVfiÔU⁄UÊÁ◊H 23H
…ŒtÚto : nu rðît™ {™w»Þ ! su{ ¥ã}æì-nwk ÏæHxæãÝ}æì-ƒ¤™wk {kÚt™ fh™thtk y™u Úÿææïã‡æ}æì-htûtËtu™u
ný™thtk f{o y™u ±ñc‡æ±è}æì-ÔÞt…f Eïh™e ðuŒðtýe™wk y™wct™ fhe™u ²}æì-su ÏæHxæ}æì-ƒ÷ŒtÞf
Þ¿t™u ©çyÜUÚæç}æ-Wíf]ü…ýtÚte «urh‚ yÚtto‚T yt ËkËth{tk «ftrþ‚ fhwk Awk, „}æì-‚u Þ¿t™u ‚u{s ‚wk
…ý §Î}æì-yu™u «ftrþ‚ fh.
su{ }æï-{tht çÝcÅì²:-Þ¿t{tk fwþ¤ ¥}ææy²:-{uÄtðe rðît™ {™w»Þ ²}æì-su Þ¿t y™u §Î}æì-
¼q„¼o rðãt™e …heûtt {txu MÚtt™™u çÝ™¶æÝ-r™:ËkŒun ¾™™-¾tuŒu Au, ‚u{ „}æì-‚u™u ‚thtu ™tufh
…ý ¾tuŒu.
su{ ¥ã}æì-¼q„¼o rðãt™tu ¿tt‚t nwk ²}æì-ÏæHxæ}æì-ƒ÷ «t fhtð™tht ¾u‚e ytrŒ Þ¿t ‚Útt
§Î}æì-¾tuŒft{™u ©çyÜUÚæç}æ-Ëthe he‚u Ëk…tŒ™ fhwk Awk, ‚u{ „}æì-‚u™u ‚wk …ý fh.
114 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su{ }æï-{tht ¨}ææÝ:-Ë{t™ yÚtðt yË{t™ {™w»Þ ²}æì-su f{o™u çÝ™¶æÝ-¾tuŒft{ fhu Au,
‚u{ ‚thwk …ý ¾tuŒft{ fhu.
su{ ¥ã}æì-¼ý™th-¼ýtð™th nwk ²}æì-su ÏæHxæ}æì-ytí{ƒ÷ yt…™th Þ¿t ðt §Î}æì-¼ýðt-
¼ýtððt Y…e ftÞo™u ©çyÜUÚæç}æ-Ëk…tŒ™ fhwk Awk, ‚u{ „}æì-‚u™u ‚wk …ý fh.
su{ }æï-{tht ¨Ïæ‹{é:-¼tE Ë{t™ yÚtðt r{ºt ¥¨Ïæ‹{é:-¼tE™e yË{t™ yÚtto‚T yr{ºt
²}æì-su …t÷™Y…e Þ¿t yÚtðt yu ftÞo™u çÝ™¶æÝ-r™:ËkŒun fhu Au, ‚u{ ‚thwk ftÞo …ý fhu.
su{ ¥ã}æì-Ëðo™tu r{ºt nwk ²}æ-su ÏæHxæ}æì-htßÞƒ÷ «t fhtð™th Þ¿t ðt §Î}æì-yu ftÞo™u
©çyÜUÚæç}æ-Ëk…L™ fhwk Awk, ‚u{ „}æì-‚u™u ‚wk …ý fh.
su{ ¨…æ„:-ËtÚtu Wí…L™ ÚtÞu÷t ¥¨…æ„:-…]ÚtfT Wí…L™ ÚtÞu÷t {™w»Þ ²}æì-su Þ¿t ðt ÜëUy²æ}æì-
W¥t{ r¢Þt™u çÝ™¶æÝ-r™:ËkŒun fhu Au, ‚u{ ‚tht yu Þ¿t yÚtðt yu r¢Þt™u r™:ËkŒun fhu.
su{ nwk yt …qðtuoõ‚ Ëðo f{o™u ©çyÜUÚæç}æ-Ëk…tŒ™ fhwk Awk, ‚u{ ‚wk …ý fh. (23)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Eïh™e yt Ë]rü{tk ÄtŠ{f rðît™tu™wk y™wfhý fhðwk òuEyu, yLÞtu™wk
™nª. (23)
Sfl⁄UÊ«fiUÁ‚ ‚¬àŸ„UÊ ‚fiòÊ⁄UÊ«fiUSÿÁ÷◊ÊÁÄUÊ ¡fiŸ⁄UÊ«UfiÁ‚ ⁄UˇÊÊ„UÊ
‚fifl¸⁄UÊ«UfiSÿÁ◊òÊ„UÊH 24H
…ŒtÚto : nu rðît™ {™w»Þ ! su fthýu yt… S±ÚæÅì-MðÞk «ftþ{t™ ¥ç¨-Atu, ‚uÚte ¨ÐyÝãæ-
þºtwytu™u {th™th Atu, ‚uÚte ‚{u ¨~æÚæÅì-Þ¿ttu{tk «ftþ{t™ ¥ç¨-Atu, ‚uÚte ¥ç|æ}ææç„ãæ-yr¼{t™e™tu
™tþ fh™th Atu, suÚte yt… …ÝÚæÅì-ÄtŠ{f rðît™tu{tk «ftþ{t™ Atu, ‚uÚte Úÿææïãæ-Œwü htûtËs™tu™tu
™tþ fh™th Atu. suÚte yt… ¨±üÚæÅì-Ëðo{tk «ftrþ‚ Atu, ‚uÚte ¥ç}æ~æãæ-yr{ºt yÚtto‚T þºtwytu™tu
rð™tþ fh™th Atu.
rî‚eÞ yÚto : suÚte yt ËqÞo÷tuf S±ÚæÅì-MðÞk ¥ç¨-«ftþ{t™ Au. ‚uÚte ¨ÐyÝãæ-{u½-ðtŒ¤tk™t
yðÞðtu™u ft…™th Atu,yu fthýu yu ¨~æÚæÅì-Þ¿ttu{tk «ftþ{t™ Atu. ‚uÚte ¥ç|æ}ææç„ãæ-yr¼{t™e
[tuh ð„uhu™wk n™™ fh™th Atu; su fthýu yu …ÝÚæÅì-ÄtŠ{f rðît™tu™t {™{tk «ftrþ‚ ¥ç¨-Atu.
‚uÚte Úÿææïãæ-htûtË ‚Útt Œwütu™tu ™tþ fh™th Atu. suÚte yu ¨±üÚæÅì-Ëðo{tk «ftþ{t™ ¥ç¨-Atu. ‚uÚte
¥ç}æ~æãæ-Œwütu™u Œkz yt…ðt™t r™r{¥t Atu. (24)
¼tðtÚto : nu rðî™T (hts™T) ! su{ ËqÞo …tu‚t™t «ftþÚte [tuh y™u ÔÞt½ú ð„uhu™u zhtðe™u Ëðo™u
Ëw¾e fhu Au, ‚u{ ‚wk …ý þºtwytu™wk r™ðthý fhe™u Ëðo™u Ëw¾e fh. (24)
⁄URˇÊÊ„UáÊÊfi flÊ ’Àʪ„UŸ— ¬˝ÊˇÊÊfiÁ◊ flÒcáÊflÊãŸˇÊÊ„UáÊÊfi flÊ ’Àʪ„UŸÊ˘flfiŸÿÊÁ◊
flÒ c áÊ fl ÊŸfi ˝ ˇ ÊÊ ~ „ áÊÊfi Ò flÊ ’Àʪ „ UŸÊ ˘ flfi S ÃÎ á ÊÊÁ◊ flÒ c áÊ fl ÊŸ˝ fi ˇ ÊÊ „ UáÊÊfi Ò flÊ¢
115 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
’Àʪ„UŸÊ˘©U¬fiŒœÊÁ◊ flÒcáÊflË ⁄fiUˇÊÊ„UáÊÊfiÒ flÊ¢ ’Àʪ„UŸÊÒ ¬ÿÍ̧Ó®„UÊÁ◊ flÒcáÊflË flÒficáÊfl◊fiÁ‚
flÒcáÊflÊ SÕfiH 25H
…ŒtÚto : nu ˼tæÞût ytrŒ {™w»Þtu ! su{ ‚{u Úÿææïã‡æ:-Œw:¾tu™tu ™tþ fh™th Atu, ‚u{ þºtwytu™t
ƒ¤™wk ðuhý-Auhý fh™th nwk ±ñc‡æ±æÝì-Þ¿t Œuð‚tðt¤t ±:-yt… ÷tuftu™tu Ëífth fhe™u ÞwØ{tk þ†tuÚte
Ðíæïÿææç}æ-yu ½{kze {™w»Þtu™u þwØ fhwk.
su{ yt… Úÿææïã‡æ:-yÄ{toí{t, Œwü, ŒMÞwytu™u {th™th Atu, ‚u{ ÏæHxæãÝ:-þºtw Ëu™t™tu ykŒts
÷u™th nwk ±ñc‡æ±æÝì-Þ¿t ËkƒkÄe ±:-‚{™u {tLÞ fhe™u Œwütu™u ¥±Ý²æç}æ-Œqh fhwk Awk.
su{ ÏæHxæãÝ:-…tu‚t™e Ëu™t™e ÔÞqn™e rþûtt™wk {kÚt™ fh™th nwk Úÿææïã‡æ:-þºtwytu™u {thðt
‚Útt ±ñc‡æ±æÝì-Þ¿t™wk y™wct™ fh™th ±:-‚{™u ¥±S„ë‡ææç}æ-Ëw¾Úte ytåAtrŒ‚ fhwk Awk, ‚u{ ‚{u
…ý fhtu.
su{ Úÿææïã‡ææñ-htûtËtu™u {th™th ‚Útt ÏæHxæãÝæñ-ƒ¤tu™wk {kÚt™ fh™th ±æ}æì-Þ¿t…r‚ ‚Útt Þ¿t
fhtð™th rðît™™wk Äthý fhtu Atu, ‚u{ nwk …ý ©ÐÎ{æç}æ-Äthý fhwk Awk.
su{ Úÿææïã‡ææñ-htûtËtu™u {th™th ÏæHxæãÝæñ-ƒ¤tu™wk {kÚt™ fh™th ±æ}æì-«ò, ˼tæÞût yt…
±ñc‡æ±è-Ëðo rðãtytu{tk ÔÞt…f rðît™tu™e r¢Þt ‚Útt ±ñc‡æ±}æì-rð»ýw ËkƒkÄe ¿tt™ Au, ‚u ƒÄt™u ‚foÚte
òýtu Atu, ‚u{ nwk …ý вêüãæç}æ-‚foÚte Ëthe he‚u òýwk.
su{ yt… Ëðo ÷tuftu ±ñc‡æ±æ:-ÔÞt…f …h{uïh™e W…tË™t fh™th Sƒ-Atu, ‚u{ nwk …ý ƒ™wk. (25)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu …h{uïh™e W…tË™t ‚Útt Wr[‚ ÔÞðnthÚte þheh y™u ytí{t™t
…qýo ƒ¤™u «t fhe™u Þ¿tÚte «ò™wk …t÷™ fhe™u ‚Útt þºtwytu™u S‚e™u Ëtðo¼ti{ htßÞ™wk þtË™
fhðwk òuEyu. (25)
ŒflSÿfi àflÊ ‚ÁflÃÈ— ¬fi˝‚flõ˘|‡flŸÊfi’ʸ„ÈUèÿʯ ¬ÍÆcáÊÊ „USÃÊfièÿÊ◊˜Ô– •ÊŒfiŒ
ŸÊÿÓ¸®‚ËŒ◊„Uö ⁄UˇÊfi‚Ê¢ ª˝ËflÊ˘•Á¬fi∑ΧãÃÊÁ◊ – ÿflÊfi˘Á‚ ÿflÿÊS◊Œ˜Ôm·Êfi
ÿflÿÊ⁄UÊfiÃË*Œfl àflÊ˘ãÃÁ⁄fiUˇÊÊÿ àflÊ ¬ÎÁÕ√ÿÒ àflÊ ‡ÊÈãœfiãÃÊ°ÀÀÊÊ∑§Ê— Á¬fiÃÎÆ·ŒfiŸÊ—
Á¬ÃÎÆ·ŒfiŸ◊Á‚H 26H
…ŒtÚto : nu rðît™ {™w»Þ ! su{ nwk ¨ç±„é:-Ëðo s„‚™t Wí…tŒf y™u Îï±S²-Ëðo yt™kŒ yt…™th
…h{uïh™t Ðí¨±ï-Wí…L™ fhu÷t ËkËth{tk ¥çEÝæï:-«tý y™u y…t™™t Ïææãé|²æ}æì-ƒ¤ y™u ðeÞo
‚Útt Ðêc‡æ:-yr‚…wü ðeh™t ãS„æ|²æ}æì-«ƒ¤ «‚t…Þwõ‚ ¼wò y™u ŒkzÚte y™uf W…fthtu™u ¥æÎÎï-
„úný fhwk Awk ‚Útt §Î}æì-yt s„‚™e hûtt fhe™u Úÿæ¨æ}æì-Œwü f{o fh™th «týeytu™t xæíè±æ:-rþhtu™wk
¥çÐ-ÜëU‹„æç}æ-AuŒ™ fhwk Awk, ‚Útt su{ …ŒtÚttuo™t W¥t{ „wýtu™u r{r©‚ fhwk Awk, ‚u{ ‚wk …ý W…fth
116 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
«t fh y™u ²±²-©uc „wýtuÚte …ŒtÚttuo™u ËkÞwõ‚ fh.
su{ nwk mï¯:-E»tto ð„uhu Œtu»ttu ‚Útt ¥Úæ„è:-þºtwytu™u ¥S}æ„ì-…tu‚t™tÚte Œqh fhwk Awk, ‚u{ ‚wk …ý
²±²-Œqh fh.
nu rðî™T ! su{ y{u çαï-yiïÞtorŒ „wýtu™tu «ftþ fhðt {txu y±æ-‚™u ¥‹„çÚÿææ²-ytftþ{tk
hnu™th …ŒtÚttuo™u þwØ fhðt {txu y±æ-yt…™u ÐëçƒÃ²ñ-…]rÚtðe™t …ŒtÚttuo™e …wrü fhðt {txu y±æ-yt…™wk
Ëuð™ (yt©Þ) fheyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý fhtu.
su{ çЄë¯ÎÝ}æì-rðãtðt™ ¿tt™e ÷tuftu™wk MÚtt™ ¥ç¨-Au. y™u suÚte çЄë¯ÎÝæ:-su{ ¿tt™e
÷tuftu{tk hne™u …rðºt ƒ™u Au, ‚u{ nwk þwØ ƒ™wk. ‚Útt Ëðo {™w»Þtu àæé‹{‹„æ}æì-…tu‚t™e þwrØ fhu y™u
nu ÝæçÚ-†e ! ‚wk …ý yt Ëðo W…Œuþtu™wk yu he‚u yt[hý fh. (26)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu r¢Þt y™wËth ‚Útt ÞÚtt¢{ rðît™tu™tu yt©Þ fhe™u Þ¿tt™wct™Úte
Ëðo™e þwrØ fhðe òuEyu. (26)
©UÁgflfiú SÃ÷ÊŸÊãÃÁ⁄fiUˇÊ¢ ¬ÎáÊ ≤ö„UfiSfl ¬ÎÁÕ√ÿÊ¢ lfiÈÃÊŸSàflÊfi ◊ÊL§ÃÊ Á◊fiŸÊÃÈ
Á◊òÊÊflLfi§áÊÊÒ œÈ˝ÆfláÊ œ◊¸Ó®áÊÊ– ’˝rÊÔflÁŸfi àflÊ ˇÊòÊflÁŸfi ⁄UÊÿS¬Ê·flÁŸ ¬ÿÍÓ¸®„UÊÁ◊–
’˝rÊÔfi ≤ö„U ˇÊòÊ¢ ŒÎÆö„UÊÿfiÈ≤¸ö„U ¬˝¡Ê¢ ≤ö„UH 27H
…ŒtÚto : nu …h{ rðît™ ! su{ y±æ-yt…™u }ææL„:-ðtÞw {íé±ï‡æ-r™ù÷ {}æü‡ææ-Ä{oÚte ç}æÝæï„é-
«Þwõ‚ fhu Au, ç}æ~ææ±L‡ææñ-«tý y™u y…t™ …ý Ä{oÚte «Þwõ‚ fhu Au, ‚u{ yt… f]…t fhe™u y{tht
{txu çα}æì-rðãt „wýtu™t «ftþÚte ©œæ|ææÝ-y¿tt™™u Œqh fhtu. ‚Útt ¥‹„çÚÿæ}æì-Ëðo …ŒtÚttuo™t yðftþ™u
¥æ Ðë‡æ-…rh…qýo fhtu.
ÐëçƒÃ²æ}æì-¼qr{ …h lé„æÝ:-ËŒTrðãt™t „wýtu™tu rðM‚th fhe™u yt… Ëw¾tu™e ö¢ãS±-ð]rØ fhtu;
Ïæíræ-ðuŒrðãt™e ö¢ã-ð]rØ fhtu, ÿæ~æ}æì-htßÞ™e ð]rØ fhtu, ¥æ²é:-Sð™™e ö¢ã-ð]rØ fhtu. ‚Útt Ðí…æ}æì-
Wí…L™ ÚtÞu÷ Ëk‚t™tu™e ö¢ã-ð]rØ fhtu.
‚uÚte nwk Ïæíræ±çÝ-ƒúñrðãt™wk Ëuð™ fh™th y™u fhtð™th, ÿæ~æ±çÝ-htßÞ™wk Ëuð™ fh™th y™u
fhtð™th Úæ²SÐæﯱçÝ-y™u Ä™Ë{qn™e …wrü™wk Ëuð™ fh™th y™u fhtð™th yt…™u вêüãæç}æ-Ëðo
«fth™t ‚ftuoÚte r™ùÞ fhwk Awk, ‚u{ yt… {™u ËðoÚtt Ëw¾ŒtÞf ƒ™tu ‚Útt yt…™u Ëðo {™w»Þtu ‚foÚte
òýu. (27)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ s„Œeïh™e ËíÞ ¼tðÚte «tÚto™t fhðtÚte ‚Útt ©uc rðît™™e Ëuðt
fhðtÚte yu Ëðo™u Ëw¾ yt…u Au, ‚u{s yt Þ¿t …ý rðãt ytrŒ™e ð]rØ fhe™u Ëðo {™w»Þ ytrŒ
«týeytu™u Ëw¾e fhu Au, ‚u{ ‚{u òýtu. (27)
œ˝ÈÆflÊÁ‚fi œ˝ÈÆflÊõ˘ÿ¢ ÿ¡fi◊ÊŸÊ˘|S◊ãŸÊÿÃfiŸ ¬˝¡ÿÊfi ¬‡ÊÈÁ÷fi÷͸ÿÊØԖ
117 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÉÊÎÆßfi lÊflʬÎÁÕflË ¬Íÿ¸ÕÊÁ◊ãºfi˝Sÿ ¿UÁŒ⁄fiUÁ‚ Áfl‡fl¡ŸSÿfi ¿UÊÿÊH 28H
…ŒtÚto : nu Þ¿t fh™th Þs{t™™e …í™e ! su{ ‚wk Ðí…²æ-htßÞ yÚtðt …tu‚t™tk Ëk‚t™ y™u
Ðàæéç|æ:-ntÚte, ½tuzt, „tÞ, ð„uhu …þwytu Ërn‚ ¥çS}æÝì-yt ¥æ²„Ýï-s„‚{tk, …tu‚t™t MÚtt™-½h{tk
yÚtðt Ëðo™tu Ëífth fhðt ÞtuøÞ Þ¿t{tk {íé±æ-áZ ËkfÕ… ¥ç¨-Au, ‚u{ ¥²}æì-yt ²…}ææÝ:-Þ¿t
fh™th ‚tht …r‚ Þs{t™ …ý {íé±:-áZ ËkfÕ… hnu.
‚{u ƒL™u Íæë„ïÝ-½]‚trŒ Ëw„kÄe …ŒtÚttuo îtht læ±æÐë烱è-ytftþ y™u ¼qr{™u Ðê²ïüƒæ}æì-…rh…qýo fhtu.
nu Þ¿t fh™the …í™e ! ‚wk §‹ÎíS²-yíÞk‚ yiïÞo™u …ý …tu‚t™t Þ¿tÚte ÀçÎ:-«t fh™the
¥ç¨-Au. nðu ‚wk y™u ‚thtu …r‚ Þs{t™ ç±E…ÝS²-ËkËth{tk Àæ²æ-Ëw¾ fh™th |æê²æ„ì-
Ītu. (28)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su Þ¿t fh™th Þs{t™ y™u Þs{t™ - …í™e îtht ‚Útt su Þ¿t îtht
r™ù÷ rðãt y™u Ëw¾ «t ÚtE™u Œw:¾ ™tþ …t{u, ‚u ƒk™u™tu ËŒt Ëífth fhðtu òuEyu y™u Þ¿t™wk
r™íÞ y™wct™ fhðwk òuEyu. (28)
¬Á⁄fiU àflÊ Áªfl¸áÊÊ Áª⁄fiU˘ß◊Ê ÷fiflãÃÈ Áfl‡flÃfi—– flÎÆhÊÿÈÆ◊ŸÈÆ flÎhfiÿÊ ¡ÈCÔUÊfi ÷flãÃÈÆ
¡ÈCÔUfiÿ—H 29H
…ŒtÚto : nu çxæ±ü‡æ:-M‚wr‚ytuÚte - ðtýeÚte M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ Eïh ! ðt ˼t…r‚ ! §}ææ:-yu
{the fhu÷e ç±E„:-Ë{M‚ çxæÚ:-M‚wr‚ytu ÐçÚ-Ëðo «fthÚte |汋„é-«t Úttð y™u {the M‚wr‚ ‚u
Ë{Þ …qh‚e yÚtto‚T ûtrýf ™ ntuÞ …hk‚w ±ëhæ²é}æì-ð]Øtu™e Ë{t™ yt[hý fh™th yt…™e ¥Ýé-
…ùt‚T ±ëh²:-yíÞk‚ ðÄ‚e y™u …écŲ:-«er‚ fhðt ÞtuøÞ …écÅæ:-«u{t¤ ntuÞ. (29)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ Ë{M‚ þw¼ „wý-f{o™e ËtÚtu ð‚o{t™ s„Œeïh yÚtðt ˼t…r‚
M‚wr‚ ÞtuøÞ Au, ‚u{ ‚{thu …ý ƒ™ðwk òuEyu. (29)
ßãŒ˝fiSÿ SÿÍ®⁄U‚Ëãºfi˝Sÿ œÈÆflÊ~˘Á‚ ∞Æãº˝◊fiÁ‚ flÒ‡flŒfl◊fiÁ‚H 30H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ‚Útt ˼t…r‚ ! su{ ±ñEÎï±}æì-Ë{M‚ …ŒtÚttuo™wk r™ðtËMÚtt™ yL‚rhût
Au, ‚u{ yt… »ï‹Îí}æì-Ëðo™tu ytÄth Atu, ‚uÚte y{™u §‹ÎíS²-…h{iuïÞo™tu S²ê:-ËkÞtu„ fh™th ¥ç¨-
Atu. y™u §‹ÎíS²-ËqÞo ytrŒ ÷tuf y™u htßÞ™u {íé±:-r™ù÷ fh™th ¥ç¨-Atu. (30)
¼tðtÚto : su{ Ëf÷ yiïÞo™tu ytÄth Eïh Au, ‚u{ ˼tæÞûttrŒ {™w»Þtu …ý ntuðt òuEyu. (30)
Áfl÷Í⁄fiUÁ‚ ¬˝flÊ„UfiáÊÊ flÁqÔUfi⁄UÁ‚ „U√ÿflÊ„UfiŸ—–
‡flÊòÊÊ~˘Á‚ ¬˝øfiÃÊSÃÈÆÕÊ~˘Á‚ Áfl‡flflfiŒÊ—H 31H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ‚Útt rðît™T ! suÚte yt… su{ ÔÞt…f ytftþ y™u Ðí±æã‡æ:-su{ ðtÞw
118 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
{nt™ ™Œ ntuÞ Au, yiïÞoÞwõ‚ htò ntuÞ Au, ‚u{ ç±|æê:-ÔÞt…f y™u yiïÞoÞwõ‚ ¥ç¨-Atu.
±ãìçÝ:-su{ nð™ fhu÷t …ŒtÚttuo™u ÞtuøÞ MÚtt™{tk …ntU[tz™th yÂø™ Au, ‚u{ ãò±æãÝ:-nð™
fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™wk Ëk…tŒ™ fh™th ¥ç¨-Atu.
su{ Sðtu{tk «tý Au, ‚u{ Ðí™ï„æ:-[u‚™t fh™th Eæ~æ:-rðît™ ¥ç¨-Au.
su{ Ëqºttí{t ðtÞw Ëðo{tk ÔÞt…f Au, ‚u{ ç±E±ïÎæ:-rðï™u òýðt „éƒ:-¿tt™™e ð]rØ fh™th
¥ç¨-Atu. suÚte yt… Ëífth fhðt ÞtuøÞ Atu, yu{ y{u òýeyu Aeyu. (31)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu Eïh y™u rðît™tu™t Ëífth™tu fŒe íÞt„ ™ fhðtu òuEyu, yu ƒL™u™e
«t rð™t ftuE™u rðãt ‚Útt Ëw¾™tu ÷t¼ ÚtE þf‚tu ™Úte. ‚uÚte yu ƒL™u Ëðo he‚u òýðt ÞtuøÞ
Au. (31)
©UÁ‡ÊªfiÁ‚ ∑§Áfl⁄UYÔUÊfiÁ⁄U⁄UÁ‚ ’ê÷ÊfiÁ⁄U⁄UflSÿÍ⁄UfiÁ‚ ŒÈflfiSflÊÜ¿ÈUÆãäÿÍ⁄fiUÁ‚ ◊ʡʸÀÊËÿfi—–
‚◊˝Ê«fiUÁ‚ ∑ΧƇÊÊŸfiÈ— ¬Á⁄U·lÊfi˘Á‚ ¬flfi◊ÊŸÊ Ÿ÷Êfi˘Á‚ ¬˝ÃÄflÊfi ◊ÎÆCÔUÊ~˘Á‚
„U√ÿ‚ÍŒfiŸ˘´§ÃœÊfi◊ÊÁ‚ Sfl~ÖÿʸÁ×H 32H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! suÚte yt… ©çàæÜUì-ftÂL‚{t™T ¥ç¨-Atu, ¥¢{æçÚ:-rð…Út„t{e Sðtu™t
þºtw ‚Útt ÜUç±:-¢tL‚{r‚ ¥ç¨-Atu. Ïæ}|ææçÚ:-ƒkÄ™™t þºtw ‚Útt ‚th ytrŒ ‚k‚wytu™tu rðM‚th fh™th
¥ç¨-Atu. Îé±S±æÝì-«þkË™eÞ ËuðtÞwõ‚ MðÞk àæé‹Š²ê:-þwØ ¥ç¨-Atu }ææ…æüHè²:-Ëðo™u þwØ fh™th
¨}æíæÅì-y™u Ëthe he‚u «ftþ{t™ ¥ç¨-Atu ÜëUàææÝé:-…ŒtÚttuo™u yr‚ Ëqû{ б}ææÝ:-…rðºt y™u ÐçÚ¯l:-
˼t{tk fÕÞtý fh™th ¥ç¨-Atu.
su{ yt… Ðí„v±æ-nŠ»t‚ y™u Ý|æ:-…h …ŒtÚttuo™u nh™th™u {th™th ¥ç¨-Atu. ãò¨êÎÝ:-
ntu{™tk ÿÔÞtu™u (þwØ fhe™u) ÞÚttÞtuøÞ ÔÞðnth{tk ÷tð™th ‚Útt }æëcÅ:-Ëw¾ - Œw:¾™u Ën™ fh™th
‚Útt fhtð™th ¥ç¨-Atu.
su{ S±Á²æïüç„:-yL‚rhût™u «ftrþ‚ fh™th y™u «„{æ}ææ-ËíÞÄt{ Þwõ‚ ¥ç¨-Atu, ‚u{s
Wõ‚ „wýtuÚte «rËØ yt… Ëðo {™w»Þtu™u W…tË™t fhðt ÞtuøÞ Atu. yu{ y{u òýeyu Aeyu. (32)
¼tðtÚto : su s„Œeïhu suðt „wýtuðt¤tu ËkËth h[u÷ Au, ‚uðt „wýtuÚte «rËØ ‚u Eïh Ëðo {™w»Þtu
îtht W…tË™t fhðt ÞtuøÞ Au. (32)
‚◊Èƺ˝Ê˘Á‚ Áfl‡fl√ÿfiøÊ •¡Êõ˘Sÿ∑fi§¬ÊŒÁ„fiU⁄UÁ‚ ’ÈÆäãÿÊõ flʪfiSÿÒãº˝◊fiÁ‚
‚ŒÊ˘SÿÎÃfiSÿ mÊ⁄UÊÒ ◊Ê ◊Ê ‚ãÃÊfi#◊äflfiŸÊ◊äfl¬Ã ¬˝ ◊Êfi ÁÃ⁄U Sfl|Sà ◊˘|S◊Ÿ˜Ô
¬ÁÕ ŒfiflÿÊŸfi ÷ÍÿÊØÔH 33H
…ŒtÚto : su{ …h{uïh ¨}æéÎí:-Ëðo «týeytu™wk „{™t„{™ fhtð™th ç±Eò™æ:-s„‚{tk ÔÞt…f
119 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u ¥…:-ysL{t ¥ç¨-Au, »ÜUÐæ„ì-su™t yuf [hý{tk Ëk…qýo rðï Au. ¥çã:-ÔÞt…™þe÷ Ïæ銋²:-
‚Útt yL‚rhût{tk ÔÞt…f Út™th ¥ç¨-Au, y™u ±æÜUì-ðuŒðtýe Y… ¥ç¨-Au.
»ï‹Îí}æì-…h{ yiïÞo™t ¨Î:-MÚtt™Y… Au y™u «„S²-ËíÞ™tk mæÚæñ-{w¾tu™u }ææ ¨¢„挄}æì-Ëk‚t…
fhtð™th ™Úte. ¥Š±Ð„ï-nu Ä{o-ÔÞðnth™t {t„tuo™wk …t÷™ fh™tht rðît™tu ! ‚u{ ‚{u …ý Ëk‚t…
fhtu ™rn.
nu Eïh ! }ææ-{™u ¥Š±Ýæ}æì-Ä{o-rþÕ…™t {t„oÚte Ðíç„Ú-…th fhtu. y™u }æï-{tht ¥çS}æÝì-yu
Îï±²æÝï-rðît™tu™tu sðt-ytððt ÞtuøÞ Ðçƒ-{t„o{tk su{ S±çS„-Ëw¾ |æê²æ„ì-ntuÞ ‚uðtu y™w„ún
fhtu. (33)
¼tðtÚto : su{ f]…t¤w Eïh yt ËkËth{tk Ëðo Sðtu™e rþûtt ytrŒ f{tuo{tk «ð]¥t ÚttÞ Au, ‚u{
rðît™tuyu …ý «ð]¥t Útðwk òuEyu.
su{ Eïh, s„‚™wk fthý - «f]r‚ y™u Sð y™trŒ y™u ysL{t ntuðtÚte yrð™tþe Au,
‚u{ …tu‚t™wk …ý Ë{sðwk òuEyu.
su{ …h{uïh™e f]…t, W…tË™t îtht Ë]rü-rðãt ‚Útt …whw»ttÚtoÚte Ëk…L™ {™w»Þtu™u rðît™tu™t
{t„o™e «tr ÚttÞ Au y™u ‚u{tk Ëw¾ Wí…L™ ÚttÞ Au, ‚u{ yLÞtu™u Út‚tk ™Úte. (33)
Á◊òÊSÿfi ◊Ê øˇÊfiÈ·ˇÊäfl◊ÇŸfiÿ— ‚ª⁄UÊ— ‚ªfi⁄UÊ SÕ ‚ªfi®®⁄UáÊ ŸÊêŸÊ ⁄UÊÒº˝áÊÊŸËfi∑§Ÿ
¬Êà ◊ÊfiÇŸÿ— Á¬¬ÎÆà ◊ÊfiÇŸÿÊ ªÊ¬ÊÿÃfi ◊Ê Ÿ◊Êfi flÊ˘SÃÈÆ ◊Ê ◊Êfi Á„UöÁ‚CÔUH 34H
…ŒtÚto : nu ¨xæÚæ:-yL‚rhût yðftþÞwõ‚ ¥xݲ:-©uc …ŒtÚttuo «t fh™tht rðît™tu ! ‚{u
}ææ-{™u ç}æ~æS²-r{ºt™e árüyu §üÿ抱}æì-r™nt¤tu. yt… ¨xæÚæ:-rðãtu…Œuþ yðftþÞwõ‚ Sƒ-hntu.
su{ yt… ¥xݲ:-ËtkËtrhf rðãw‚T ytrŒ yÂø™ytu™e hûtt fhtu Atu, ‚u{ ¨xæÚï‡æ-yL‚rhût™e
ËtÚtu ÚæñÎíï‡æ-þºtwytu™u hztð™the Ýæ}Ýæ-«rËØ ¥ÝèÜïUÝ-Ëu™tÚte }ææ-{thwk Ðæ„-hûtý fhtu.
¥xݲ:-su{ ¿tt™es™tu Ëðo™u Ëðo «fth™wk Ëw¾ yt…u Au, ‚u{ çÐÐë„-Ëw¾tuÚte …qýo fhtu. xææïÐ沄-
Ëðo he‚u …t÷™ fhtu y™u fŒe }ææ-{™u }ææ ôãç¨cÅ-™ü ™ fhtu. ±:-yuÚte yt…™u {txu }æï-{tht Ý}æ:-
™{Mfth ¥S„é-ntu. (34)
¼tðtÚto : su{ rðãt™t Œt™ îtht rðît™ ÷tuftu Ëðo {™w»Þtu™u Ëw¾e fhu Au, ‚u{ yu rðît™tu™u
rðãt r™r{¥t ftÞtuo{tk ÷t„u÷t rðãtÚteoytu …ý Ëw¾e ht¾u. (34)
ÖÿÊÁÃfi⁄UÁ‚ Áfl‡flMfi§¬¢ Áfl‡flfi·Ê¢ ŒflÊŸÊfiú ‚Á◊ØԖ àflö ‚Êfi◊ ßÍÆ∑ΧŒ˜ÔèÿÊ
m·ÊfièÿÊ˘ãÿ∑Îfi§Ãèÿ˘©UL§ ÿãÃÊÁ‚ flM§Õú SflÊ„UÊfi ¡È·ÊáÊÊ •#È⁄UÊÖÿfiSÿ flÃÈÆ
SflÊ„UÊfiH 35H
120 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu ¨æï}æ-yiïÞoŒt‚t s„Œeïh ! yt… ç±Eï¯æ}æì-Ëðo Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™t ç±EMÐ}æì-
Ëðo Y…Þwõ‚ Á²æïç„:-Ëðo «ftþf ¨ç}æ„ì-Ëtht ËwkŒh «ftrþ‚ ¥ç¨-Atu.
„ÝéÜëUÎì|²:-þhehtu™wk Ëk…tŒ™ fh™th mï¯æï|²:-îu»t fh™th Sðtu ‚Útt ¥‹²ÜëU„ï|²:-yLÞ {™w»Þtu
{txu Œwü f{tuo™t ²‹„æ-r™Þt{f ¥ç¨-Atu.
‚u™t îtht ©L-ƒnw ±Mƒ}æì-W¥t{ „]n S±æãæ-ðtýe ¥Œ„é:-ÔÞt…f ¥æÁ²S²-rð¿tt™™wk …é¯æ‡æ:-
Ëuð™ fh‚t {™w»Þ S±æãæ-ðuŒðtýe™u ±ï„é-òýu. (35)
¼tðtÚto : suÚte …h{uïh Ëðo ÷tuftu™t r™Þk‚t Au, ‚uÚte yu Ëðo ÷tuftu r™Þ{{tk [t÷u Au. (35)
•ÇŸ Ÿÿfi ‚ÈƬÕÊfi ⁄UÊÿ˘•S◊Ê|ãfl‡flÊfiÁŸ Œfl flÿÈŸÊfiÁŸ ÁflmÊŸ˜Ô–
ÿÈÆÿÊäÿõS◊îÊÈfi®„ÈU⁄UÊáÊ◊ŸÊ ÷ÍÁÿfiDÔUÊ¢ à Ÿ◊fi˘©UÁÄâ Áflœ◊H 36H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-Ëðo™u ËL{t„uo ðt¤™th Îï±-y™u Ëðo yt™kŒŒt‚t ç±mæÝì-Ë{M‚ rðãtðt™
s„Œeïh ! yt…™e f]…tÚte Úæ²ï-{tuûtY… W¥t{ Ä™ {txu ¨éЃæ-su{ ÄtŠ{f s™ W¥t{ {t„o îtht
ç±EæçÝ-Ë{M‚ ±²éÝæçÝ-W¥t{ f{o, rð¿tt™ y™u «ò™u «t fhu Au, ‚u{ ¥S}ææÝì-y{™u ݲ-
«t fhtðtu.
…éãéÚæ‡æ}æì-fwrx÷ »Ý:-Œw:¾V¤Y…e …t…™u ¥S}æ„ì-y{thtÚte ²é²æïç{-Œqh fhtu.
y{u „ï-yt…™e |æêç²cÆæ}æì-yíÞk‚ Ý}æ ©çv„}æì-™{MfthY… ðtýe ç±{ï}æ-ËŒt ƒtu÷eyu. (36)
¼tðtÚto : su{ «u{Úte W…tË™t fhðtÚte s„Œeïh Sðtu™u Œwü {t„oÚte Atuztðe™u, Ä{o {t„o{tk
MÚttr…‚ fhe™u ‚u™u ‚u™t ‚u ‚u f{o y™wËth ËtkËtrhf y™u …th÷tirff Ëw¾ «Œt™ fhu Au, ‚u{
LÞtÞtÄeþtuyu …ý fhðwk òuEyu. (36)
•ÿ¢ ŸÊfi˘•|ÇŸfl¸Á⁄fiUflS∑ΧáÊÊàflÿ¢ ◊Îœfi— ¬ÈÆ⁄U˘∞fiÃÈ ¬˝Á÷㌟˜Ô–
•ÿ¢ flÊ¡ÊfiÜ¡ÿÃÈÆ flÊ¡fi‚ÊÃÊflÿö ‡ÊòÊfiÍ Ü¡ÿÃÈÆ ¡NU¸Ó·ÊáÊ— SflÊ„UÊfiH 37H
…ŒtÚto : yt ¥çxÝ:-…h{uïh™t W…tËfs™ Ý:-y{u «òMÚt Sðtu™e ±çÚ±:-r™hk‚h hûtt ÜëU‡ææï„é-
fhu. su{ ftuE ðeh …whw»t …tu‚t™e Ëu™t™u ÷E™u Ëk„út{{tk ®™rŒ‚ Œwü þºtwytu™u «Út{Úte s ½uhe ÷u
Au, ‚u{ ¥²}æì-yt ÞwØ fwþ¤ Ëu™t…r‚ ±æ…¨æ„æñ-Ëk„út{{tk Œwü þºtwytu™u ÐéÚ:-«Út{Úte s »„é-
½uhe ÷u.
su{ ¥²}æì-yt ðehtu™u n»to Œu™th Ëu™t…r‚ Œwü þºtwytu™u Ðíç|æ‹ÎÝì-rAL™-r¼L™ fhe™u ±æ…æÝì-
Ëk„út{tu™u …²„é-S‚u Au, ‚u{ ¥²}æì-yt rðsÞ fhtð™th Ëu™t…r‚ …Nü¯æ‡æ:-r™hk‚h «ËL™ ƒ™e™u
S±æãæ-ÞwØ «ƒkÄf™e ©uc ðtýe ƒtu÷‚t …²„é-rðsÞ™u «t fhu. (37)
¼tðtÚto : su {™w»Þ …h{uïh™e W…tË™t fh‚tu ™Úte, ‚u™tu Ëðoºt rðsÞ Út‚tu ™Úte. su Ëwrþrût‚
ðehtu™e Ëífth…qðof Ëu™t™e hûtt ™Úte fh‚tk, ‚u™tu Ëðoºt …htsÞ ÚttÞ Au.
121 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚uÚte […h{tí{t™e W…tË™t y™u ðehtu™tu Ëífth] yu ƒu ftÞtuo {™w»Þtuyu ËŒt fhðtk òuEyu. (37)
©UL§ ÁflficáÊÊ Áfl∑fi˝§◊SflÊL§ ˇÊÿÊfiÿ ŸS∑ΧÁœ– ÉÊÎÆâ ÉÊÎfiÃÿÊŸ Á¬’ ¬˝¬˝fi ÿôʬfiÁâ
ÁÃ⁄UR SflÊ„UÊfiH 38H
…ŒtÚto : su{ ËðoÔÞt…f …h{uïh Ëðo s„‚™e h[™t fh‚tk s„‚™t fthý™u «t fhe™u Ëðo
s„‚™e h[™t fhu Au, ‚u{ nu rðãtrŒ „wýtu{tk ÔÞt Út™th ðeh …whw»t ! …tu‚t™e rðãt™t V¤™u
©L-ƒnw s ç±-Ëthe he‚u ÜíU}æS±-…ntU[e™u ÿæ²æ²-r™ðtË fhðt ÞtuøÞ „]n y™u rð¿tt™™e «tr™u
ÞtuøÞ Ý:-y{™u ÜëUç{-ƒ™tðtu.
nu Íæ넲æïÝï-rðãtrŒ rþûttÞwõ‚ …whw»t ! su{ yÂø™ ½]‚ …e™u «Œe ÚttÞ Au, ‚u{ ‚wk …ý …tu‚t™t
„wýtu{tk Íæë„}æì-½e™wk ÐíÐí çÐÏæ-ðthkðth …t™ fhe™u þheh-ƒ¤ ytrŒÚte «ftþ{t™ ƒ™.
su{ }Âíð„trŒ rðît™ s™ ²¿æÐç„}æì-Þs{t™™e hûtt fhe™u ‚u™u Þ¿tÚte …th fhu Au, ‚u{ ‚wk
…ý S±æãæ-Þ¿t™e r¢ÞtÚte ²¿æ}æì-Þ¿tÚte ç„Ú-…th Útt. (38)
¼tðtÚto : su{ …h{uïh ÔÞt…f ntuðtÚte Ë{M‚ ËkËth™e h[™t fhðt ‚Útt hûtt fhðt{tk Ë{Úto
Au ‚Útt Ëðo™u Ëw¾e fhu Au, ‚u{ Ëðuoyu yt™krŒ‚ hnuðwk òuEyu.
su{ yÂø™ ƒ¤‚ý™u ˤ„tðu Au, ‚u{ þºtwytu™u ƒt¤e ™t¾ðt òuEyu.
su{ ntu‚t ð„uhu {™w»Þtu ÄtŠ{f Þs{t™™u «t fhe …tu‚t™tk ftÞtuo rËØ fhu Au, ‚u{ «ò™t
÷tuftu Ä{toí{t ˼t…r‚™u «t fhe™u Ëw¾tu™u rËØ fhu. (38)
Œflfi ‚ÁflÃ⁄U· à ‚Ê◊SÃö ⁄fiUˇÊSfl ◊Ê àflÊfi Œ÷Ÿ˜Ô– ∞ÆÃûfl¢ Œfifl ‚Ê◊
ŒflÊ ŒflÊ°2˘©U¬ÊfiªÊ˘ßŒ◊„¢U ◊fiŸÈÆcÿÊ~ãà‚„U ⁄UÊÿS¬Ê·fiáÊ SflÊ„UÊ ÁŸfl¸Lfi§áÊSÿ
¬Ê‡ÊÊfiã◊ÈëÿH 39H
…ŒtÚto : nu Îï±-Ëf÷ rðãt™t «ftþf yiïÞoðt™T rðît™ ˼tæÞût ! su{ nwk yt…™e ËntÞ‚tÚte
{tht yiïÞo™e hûtt fhwk Awk, ‚u{ ‚wk su »¯:-yt „ï-‚thtu ¨æï}æ:-yiïÞo Ë{qn Au. „}æì-‚u™e ÚÿæS±-
hûtt fh.
su{ {™u þºtwytu Œw:¾ yt…e þf‚t ™Úte, ‚u{ y±æ}æì-‚™u …ý }ææ Î|æÝì-yt…e þfu ™rn.
nu Îï±-Ëw¾Œt‚t y™u ¨æï}æ-Ëßs™tu™t {t„o{tk [÷tð™th htò ! y±}æì-‚wk »„„ì-yuÚte ˼tæÞût
y™u Îï±:-…rh…qýo rðãtÚte «ftrþ‚ Îï±æÝì-©uc rðît™tu™e ©Ð-Ë{e… ¥xææ:-ò y™u nwk …ý òô.
su{ nwk §Î}æì-yu yt[hýÚte Úæ²:-yíÞk‚ Ä™Úte Ðæï¯ï‡æ-…wrüÞwõ‚ ÚtE™u }æÝéc²æÝì-rð[thðt™
…whw»t y™u Îï±æÝì-rðît™tu™u «t fhe™u ±L‡æS²-Œw:¾Úte r‚hMfth fh™th Œwü s™™t Ðæàææ„ì-ƒkÄ™Úte
}æéÓ²ï-Aqxwk, ‚u{ ‚wk …ý çÝ:-r™hk‚h {wõ‚ ƒ™. (39)
122 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtu™u yu ÞtuøÞ Au, fu y«t yiïÞo™e …whw»ttÚtoÚte «tr y™u ‚u™e hûtt
‚Útt WL™r‚ fhe™u, ÄtŠ{f {™w»Þtu™tu Ëk„ fhe™u ‚Útt yiïÞoÚte ‚u™tu Ëífth fhe™u, Ä{o™wk y™wct™
fhe™u ‚Útt rð¿tt™™e WL™r‚ fhe™u Œw:¾Y…e ƒkÄ™Úte {wõ‚ ƒ™u. (39)
•ÇŸ fi fl˝ à ¬Ê S à flfi ˝ à ¬Ê ÿÊ Ãflfi à Ÿ Í ◊ ¸ ƒ ÿ÷Í fi Œ · Ê ‚Ê àflÁÿ ÿÊ ◊◊fi
à Ÿ Í ê àflƒÿ÷fi Í Á Œ ÿ ö‚Ê ◊Áÿfi – ÿ Õ Ê ÿ â Ê¢ ŸÊÒ fi fl˝ à ¬Ã fl˝ à ÊãÿŸfi È ◊ ŒË ˇ ÊÊ¢
ŒËˇÊʬfiÁÃ⁄U◊úSÃÊŸÈÆ Ã¬SìfiS¬Á×H 40H
…ŒtÚto : ±í„Ðæ:-su{ ËíÞ™wk …t÷™ fh™th rðît™ ntuÞ, ‚u{ ¥xÝï-nu rð¿tt™Úte Ë{wL™‚ rðît™ !
su {tht ±í„Ðæ:-ËíÞ „wýtu™wk …t÷™ fh™th yt[tÞo ¥|æê„ì-n‚t, ‚u{ nwk „ï-‚thtu ƒ™wk [yÚtto‚T ‚tht
ƒ‚tðu÷ ðú‚tu™wk …t÷™ fh™th ƒ™wk].
²æ-su „±-‚thwk „Ýê:-rðãt ytrŒ „wýtu{tk ÔÞt Út™th þheh Au, ¨æ-‚u }æç²-‚tht r{ºttu ‚tht{tk
…ý ntuÞ »¯æ-yt y±ç²-{tht r{ºt {tht{tk …ý ntuÞ.
²æ-su }æ}æì-{the „Ýê:-rðãt™tu rðM‚th Au, ¨æ-‚u y±ç²-{tht yæÞt…f ‚tht{tk ntuÞ. §²}æì-
yt }æç²-‚tht rþ»Þ {tht{tk ƒwrØ ntuÞ.
±í„Єï-nu ËíÞ yt[hýtrŒ ðú‚tu™t …t÷f ! su{ ËíÞ „wý, ËíÞ W…Œuþ™t hûtf rðît™ ntuÞ
Au, ‚u{ nwk y™u ‚wk ²ƒæ²ƒ}æì-r{ºt ƒ™e™u ±í„æçÝ-ËíÞ yt[hýtu™wk ð‚o™ fheyu.
nu r{ºt ! su{ „±-‚tht ÎèÿææÐç„:-ÞÚttuõ‚ W…Œuþ™wk …t÷™ fh™th yt[tÞo ‚™u Îèÿææ}æì-ËíÞ
W…Œuþ ¥}æ¢S„-Ë{su Au, ‚u{ {tht {txu ¥Ýé-ƒ‚tðu.
su{ ‚tht „ÐSÐç„:-y¾kz ƒúñ[Þo …t÷™ fh™th yt[tÞo ‚tht {txu „Ð:-«Út{ fü y™u
…Ae Ëw¾ yt…™th ƒúñ[Þo™e rþûtt yt…u Au. ‚u{ {tht y¾kz ƒúñ[Þo™wk …t÷™ fh™th yt[tÞo
„Ð:-«Út{ fü y™u …Ae Ëw¾ yt…™th ƒúñ[Þo™e rþûtt yt…u. (40)
¼tðtÚto : su{ …nu÷tk rðît™tu™t r™{to‚t yæÞt…f ÚtÞt n‚t, ‚u{ y{u …ý ƒ™eyu.
ßÞtk ËwÄe {™w»Þtu Ëw¾-Œw:¾ ‚Útt ntr™-÷t¼™e ÔÞðMÚtt™t rð»tÞ{tk …hM…h …tu‚t™t ytí{t
Ë{t™ ÔÞðnth ™Úte fh‚tk, íÞtk ËwÄe …qýo Ëw¾ «t Út‚wk ™Úte. ‚uÚte Ëðo {™w»Þtuyu ‚u Ëðo™wk y™wct™
þt {txu ™ fhðwk òuEyu ? (40)
©UL§ ÁflficáÊÊ Áfl∑˝fi§◊SflÊL§ ˇÊÿÊfiÿ ŸS∑ΧÁœ– ÉÊÎÆâ ÉÊfiÎÃÿÊŸ Á¬’ ¬˝¬fi˝ ÿôʬfiÁâ
ÁÃ⁄UR SflÊ„UÊfiH 41H
…ŒtÚto : su{ Ëðo …ŒtÚttuo{tk ÔÞt Út™th ðtÞw [t÷u Au, ‚u{ nu rðãt „wýtu{tk ÔÞt Út™th
rðît™ ! ©L-yr‚ rðM‚thÞwõ‚ ÿæ²æ²-rð¿tt™™e WL™r‚ {txu ç±ÜíU}æS±-…tu‚t™e rðãt™tk yk„tuÚte
…rh…qýo - Ëk…L™ ƒ™tu y™u Ý:-y{™u Ëw¾e ÜëUç{-fhtu.
123 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su{ s÷™wk r™r{¥t rðãw‚T Au, ‚u{ …ŒtÚto „úný fh™th rðî™T ! rðãw‚T™e Ë{t™ Íæë„}æì-s÷™wk
çÐÏæ-…t™ fhtu.
su{ nwk Þ¿t…r‚™u Œw:¾Úte …th W‚thwk Awk, ‚u{ ‚wk …ý S±æãæ-Ëthe he‚u nð™ ytrŒ f{tuo™wk y™wct™
fhe™u ÐíÐíç„Ú-Ëthe he‚u Œw:¾™u …th fh. (41)
¼tðtÚto : su{ …ð™ Ëðo™u Ëw¾ yt…e™u Ëðo™wk yrÄct™ Au, ‚u{ rðît™tu …ý ƒ™u. (41)
•àÿãÿÊ°2˘•ªÊ¢ ŸÊãÿÊ°2˘©U¬ÊfiªÊ◊flʸ∑˜Ô§ àflÊ ¬⁄URèÿÊ˘ÁflfiŒ¢ ¬⁄UÊ˘flfi®®⁄Uèÿ— â
àflÊfi ¡È·Ê◊„U Œfl flŸS¬Ã ŒflÿÖÿÊÿfiÒ ŒflÊSàflÊfi ŒflÿÖÿÊÿÒfi ¡È·ãÃÊ¢ ÁflcáÊfifl àflÊ–
•Ê·fiœ òÊÊÿfiSfl SflÁœfià ◊ÒfiŸö Á„Uö‚Ë—H 42H
…ŒtÚto : nu ±ÝSЄï-sze-ƒwèeytu™e hûtt fh™th Îï±-rðît™ ! su{ ‚wk ¥‹²æÝì-rðît™tu™t rðhtuÄe
{q¾os™tu™u Atuze™u ¥‹²æÝì-{q¾tuo™t rðhtuÄe rðît™tu Ë{e… òÞ Au, ‚u{ nwk …ý rðît™tu™t rðhtuÄeytu™u
Atuze™u ©Ð-Ë{e… ¥xææ}æì-òô.
su{ ‚{u ÐÚï|²ñ:-W¥t{Úte ÐÚ:-W¥t{ y™u ¥±Úï|²:-™t™tÚte ¥±æüÜUì-™t™t ntuÞ „}æì-y±æ}æì-
‚u™u nwk ¥ç±Î}æì-«t fhwk.
su{ Îï±æ:-rðît™ ÷tuftu Îï±²Á²æ²ñ-W¥t{ „wý yt…ðt {txu y±æ-‚™u [tnu Au, ‚u{ y{u …ý
y±æ-‚™u …é¯æ}æãï-[tneyu.
su{ y{u Îï±²Á²æ²ñ-W¥t{ „wýtu™t Ëk„Úte y±æ-‚™u [tneyu Aeyu, ‚u{ yLÞ yu ÷tuftu …ý [tnu.
su{ yti»trÄytu™tu Ë{qn ç±c‡æ±ï-Þ¿t {txu rËØ ÚtE Ëðo™e hûtt fhu Au, ‚u{ nu htu„tu™u Œqh
fh™th y™u S±ç{„ï-Œw:¾tu™tu rð™tþ fh™th rðît™ ! y{u y±æ-‚™u Þ¿t {txu [tneyu.
nu ©uc rðît™ s™ ! su{ nwk yt Þ¿t™tu rð™tþ fhðt ™Úte RåA‚tu, ‚u{ ‚wk …ý »Ý}æì-yt
Þ¿t™tu }ææ ôã¨è:-rð™tþ ™ fh.
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ™e[ ÔÞðnthtu y™u ™e[ …whw»ttu™tu íÞt„ fhe™u W¥t{ ÔÞðnthtu y™u W¥t{
…whw»ttu™e «r‚rŒ™ ft{™t fhðe òuEyu.
W¥t{ {™w»ÞtuÚte W¥t{ rþûtt y™u ËtÄthý {™w»ÞtuÚte ËtÄthý rþûtt „úný fhðe òuEyu.
Þ¿t y™u Þ¿t Ët{„úe™tu fŒe …ý ™tþ ™ fhðtu òuEyu. Ëðuoyu …hM…h Ëw¾Úte hnuðwk
òuEyu. (42)
lÊ¢ ◊Ê ÀÊfiπË⁄URãÃÁ⁄UfiˇÊ¢ ◊Ê Á„fiUö‚Ë— ¬ÎÁÕ√ÿÊ ‚ê÷fifl– •ÿöÁ„U àflÊ
SflÁœfiÁÃSÃÁÃfi¡ÊŸ— ¬˝ÁáÊŸÊÿfi ◊„Uà ‚ÊÒ÷fiªÊÿ– •ÃSàfl¢ Œfifl flŸS¬Ã ‡ÊÃflfiÀ‡ÊÊ
Áfl⁄UÊfi„U ‚„UdfiflÀ‡ÊÊ Áfl flÿö Lfi§„U◊H 43H
124 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ nwk ËqÞo™e Ët{u hne™u læ}æì-‚u™tu «ftþ árü„tu[h fh‚tu ™Úte, ‚u{
‚wk …ý ‚u™u }ææ Hï¶è:-árü„tu[h fh ™rn.
su{ nwk ¥‹„çÚÿæ}æì-ÞÚttÚto …ŒtÚttuo™t yðftþ™u ƒ„tz‚tu ™Úte, ‚u{ ‚wk …ý ‚u™u }ææ-ôã¨è:-ƒ„tz
™rn.
su{ nwk ÐëçƒÃ²æ-…]rÚtðe™e ËtÚtu «fx Úttô Awk, ‚u{ ‚wk …ý ¨}æì-|æ±-‚u™e ËtÚtu «fx hnu.
çã-su fthýu su{ „ïç„…æÝ:-yíÞk‚ ‚eûý S±ç{ç„:-ðsÙ þºtwytu™tu rð™tþ fhe™u yiïÞo yt…u
Au. ¥„:-yu fthýu ¥²}æì-yt y±æ-‚™u }æã„ï-yíÞk‚ ©uc ¨æñ|æxææ²-Ëti¼tøÞ {txu Ëk…L™ fhu. ‚Útt
yLÞ …ŒtÚto …ý su{ yiïÞo™u Ðíç‡æÝæ²-«t fhu Au, ‚u{ ‚™u yiïÞo «t fhtðu.
nu Îï±-yt™kŒÞwõ‚ ±ÝSЄï-ð™tu™e hûtt fh™th rðît™T ! su{ à愱Ëàæ:-ËUfztu ykfwhtuðt¤wk ð]ût
rðþu»t‚: V¤u Au - ð]rØ …t{u Au, ‚u{ ‚wk …ý yu Wõ‚ «þkË™eÞ Ëti¼tøÞÚte ç±-Úæïã-rðrðÄ he‚u
- Ëthe he‚u ð]rØ …t{.
su{ ¨ãd±Ëàææ:-nòhtu ykfwhtuðt¤t ð]ût V¤u - ð]rØ …t{u, ‚u{ y{u …ý yu Ëti¼tøÞÚte V¤eyu-
Vq÷eyu - ð]rØ™u «t fheyu. (43)
¼tðtÚto : yt ËkËth{tk ftuE {™w»Þu rðãtY…e «ftþ™tu yÇÞtË fŒe Atuzðtu ™rn y™u
Mð‚kºt‚t™tu yÇÞtË, yiïÞo™e «tr ‚Útt Þtu„ îtht y„rý‚ WL™r‚ fhðe; ‚u™tu fŒe …ý íÞt„
fhðtu ™rn. (43)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth] : Þ¿tt™wct™™wk Ëk…tŒ™ (1, 2) Þ¿t Ëk…tŒf rðît™ (3), …h{tí{t™e
«tÚto™t (5), rðãt «tr y™u rðît™tu™e rðãt{tk ÔÞtr™wk r™Y…ý (4), yÂø™ ytrŒÚte Þ¿t™e
rËrØ (9), Ëðo rðãt r™r{¥t ðtýe™e ÔÞtÏÞt (10, 11), yæÞÞ™-yæÞt…™Y… Þ¿t™wk rððhý
(12), Þtu„tÇÞtË™wk ÷ûtý (14), Ë]rü™e Wí…r¥t (15), Eïh y™u ËqÞo™tk f{tuo™wk fÚt™ (16,
17), «tý-y…t™™e r¢Þt™wk r™Y…ý (16), rð¼w Eïh™e ÔÞtr™wk ÷ûtý (18-21), Þ¿t™wk
y™wct™ (22) Ë]rüÚte W…fth „úný (23), ËqÞo y™u ˼tæÞût™t „wýtu™e ft{™t (24),
Þ¿tt™wct™™e rþûtt yt…ðe (25, 26), Eïh y™u ˼tæÞût™tk ftÞtuo™tu W…Œuþ (29), Þ¿t™e
rËrØ (27, 28), Eïh y™u ˼tæÞûtÚte ftÞo rËrØ (30), ‚Útt ‚u™t MðY… y™u ftÞo™wk ðýo™
(32), Eïh Ë{t™ rðît™tu™t ð‚toð y™u ÷ûtý (33), Eïh™e W…tË™t (36), þqhðehtu™t
„wýtu™wk fÚt™ (37), Eïh y™u rðãw‚T™t „wýtu™wk ðýo™ (38), …h{ yiïÞo™e «tr (43),
ytftþtrŒ áütL‚Úte rðãw‚T™t „wýtu™wk ðýo™ (41), Eïh™t W…tËftu™t „wýtu™wk «ftþ™, Ëðo ƒkÄ™Úte
{wÂõ‚, …hM…h ðýo™™tu «fth, Œwütu™tu íÞt„ y™u rðît™tu™t Ëk„™e ytð~Þf‚t (42) Þ¿t rËrØ
{txu rðãt-Ëk„ún™tu W…Œuþ fhu÷ Au. yt{ …k[{ yæÞtÞ{tk fnu÷ yÚttuo™e [‚wÚto yæÞtÞ{tk fnu÷
yÚttuo™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au ‚u{ òýðwk òuEyu.
125 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ §ç„ Ð@}ææïùŠ²æ²: JJ
126 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ ¯cÆ抲æ²S²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
ŒflSÿfi àflÊ ‚ÁflÃÈ— ¬fi˝‚flõ˘|‡flŸÊfi’ʸ„Èèÿʯ ¬ÍÆcáÊÊ „USÃÊfièÿÊ◊˜Ô– •ÊŒfiŒ
ŸÊÿ¸Ó‚ËŒ◊„Uö ⁄UˇÊfi‚Ê¢ ª˝ËflÊ˘Á¬fi∑ΧãÃÊÁ◊ – ÿflÊfi˘Á‚ ÿflÿÊS◊Œ˜Ôm·Êfi
ÿflÿÊ⁄UÊfiÃË⁄˜UÔÁŒfl àflÊ˘ãÃÁ⁄UfiˇÊÊÿ àflÊ ¬ÎÁÕ√ÿÒ àflÊ ‡ÊÈãœfiãÃÊ°ÀÀÊÊ∑§Ê— Á¬ÃÎÆ·ŒfiŸÊ—
Á¬ÃÎÆ·ŒfiŸ◊Á‚H 1H
…ŒtÚto : nu ˼tæÞût ! su{ çЄë¯ÎÝæ:-r…‚htu{tk hnu™tht rðît™tu Îï±S²-«ftþ{Þ y™u ¨ç±„é:-
Ë{M‚ rðï™t Wí…tŒf s„Œeïhu Ðí¨±ï-Wí…L™ fhu÷t ËkËth{tk ¥çEÝæï:-«tý y™u y…t™™tk
Ïææãé|²æ}æì-ƒ¤ y™u W¥t{ ðeÞoÚte ‚Útt Ðêc‡æ:-…wrüfthf «tý™t ãS„æ|²æ}æì-Äthý y™u ytf»toýÚte
y±æ-‚™u „úný fhu Au, ‚u{ nwk …ý ¥æÎÎï-„úný fhwk Awk.
su{ nwk Úÿæ¨æ}æì-Œwü ft{ fh™th Sðtu™t xæíè±æ:-„¤tk ÜëU‹„æç}æ-ft…wk Awk, ‚u{ y±}æì-‚wk ¥çÐ-
…ý ft….
nu ˼tæÞût ! su fthýu ‚wk ²±:-ËkÞtu„-rð¼t„ fh™th ¥ç¨-Atu, yu fthýu ¥S}æ„ì-{thtÚte
mï¯:-îu»t yÚtto‚T y«er‚ fh™th þºtwytu™u ²±²-Œqh fh, y™u ¥Úæ„è:-su {tht r™hk‚h þºtw Au ‚u™u
²±²-…]ÚtfT fh.
su{ nwk LÞtÞ ÔÞðnthÚte hûtt fhðt ÞtuøÞ s™ çαï-rðãtrŒ „wýtu™t «ftþ fhðt {txu y±æ}æì-
LÞtÞ - «ftþf ‚™u ¥‹„çÚÿææ²-ytÇÞL‚h ÔÞðnth{tk hûtt fhðt {txu y±æ}æì-‚tht ËíÞ™t y™w»Xt™
fhðt™tu yðftþ yt…™th™u ‚Útt ÐëçƒÃ²ñ-¼qr{™t htßÞ {txu y±æ-‚tht htßÞ™tu rðM‚th fh™th™u
…rðºt fhwk Awk, ‚u{ yu ÷tuftu …ý y±æ-yt…™u àæé‹{‹„æ}æì-…rðºt fhu.
su{ ‚wk çЄë¯ÎÝ}æì-rðît™tu™t ½h™e Ë{t™ ¥ç¨-Atu. r…‚t™e Ë{t™ Ëðo «ò™wk …t÷™ fh.
nu ˼t…r‚™e ÝæçÚ-†e ! ‚wk …ý yu{ s fh.
¼tðtÚto : su rðãt™t r™»ýt‚ rðît™ ÷tuftu Eïh™e Ë]rü{tk …tu‚t™e y™u yLÞtu™e Œwü‚t™u
Œqh fhe™u htßÞ™wk Ëuð™ fhu Au ‚uytu ËŒt Ëw¾e hnu Au. (1)
•ª˝áÊË⁄UfiÁ‚ SflÊfl‡Ê˘©UfiãŸÃÏÆáÊÊ◊ÃSÿfi ÁflûÊÊŒÁœfi àflÊ SÕÊSÿÁà ŒflSàflÊfi ‚ÁflÃÊ
◊äflÊfiŸÄÃÈ ‚ÈÁ¬å¬ÀÊÊèÿSàflÊÒ·fiœËèÿ—– lÊ◊ª˝fiáÊÊS¬ÎˇÊ˘•ÊãÃÁ⁄fiUˇÊ¢ ◊äÿfiŸÊ¬˝Ê—
127 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¬ÎÁÕflË◊Ȭfi®⁄UáÊÊ≤ö„UË—H 2H
…ŒtÚto : nu ˼tæÞût ! su{ ¥xæíï‡æè:-yæÞt…f …tu‚t™t rþ»Þtu™u y™u r…‚t …tu‚t™t …wºttu™u
yÇÞtË™t ythk¼ …nu÷tk s ‚u™u W¥t{ rþûttÚte Ëwþe÷, rs‚urLÿÞ y™u ÄtŠ{õ‚tÞwõ‚ fhu Au, ‚u{
y{tht Ëti {txu ‚{u ¥ç¨-Atu.
©‹Ýï„÷‡ææ}æì-su WL™r‚ fh™th™wk htßÞ ntuÞ, ‚u{ S±æ±ïàæ:-Ëtht „wýtu{tk «ðuþ fh™tht Ë{t™
ƒ™e™u ‚wk »„S²-yt htßÞ™wk …t÷™ fhðt™wk 籜ææ„ì-òý.
nu hts™T ! su{ y±æ-‚™u ˼tËŒtu ¨éçÐŒÐHæ|²:-W¥t{ V¤tuðt¤e ¥æï¯{è|²:-yti»trÄytuÚte
}抱æ-«t ÚtÞu÷ {Äwh „wýtuÚte Þwõ‚ hËtuÚte ¥Ýv„é-˪[u, ‚u{ «òs™ …ý ‚™u ˪[u.
‚wk yt htßÞ{tk …tu‚t™t ¥xæíï‡æ-«Út{ ÞþÚte læ}æì-rðãt y™u hts™er‚™t «ftþ™u ¥SÐëÿæ:-
M…þo fh. }抲}æïÝ-{æÞ{ yÚtto‚T íÞthƒtŒ ðÄthu÷t ÞþÚte ¥‹„çÚÿæ}æì-Ä{o™tu rð[th fhðt™t {t„o™u
¥æÐíæ:-…qýo fh y™u ©ÐÚï‡æ-…tu‚t™t htßÞ™t r™Þ{tuÚte Ðë烱è}æì-yt ¼qr{™t htßÞ™u «t fhe™u
¥öšãè:-áZ fhe™u ð]rØ fh.
Îï±:-Ë{M‚ htòytu™t …ý htò ¨ç±„æ-Ëðo s„‚™u yL‚Þto{e Y…u «uhýt yt…™th s„Œeïh
y±æ-‚™u htò ƒ™tðe™u ‚tht W…h SƒæS²ç„-yrÄct‚t ƒ™e hnuþu. (2)
¼tðtÚto : ftuE …ý {™w»Þ hts…whw»ttu ‚Útt «òs™tu™e Mðef]r‚ rð™t htßÞ fhðt™u ÞtuøÞ ƒ™e
þf‚tu ™Úte.
htò ‚Útt ˼t™e Ëk{r‚ rð™t ftuE …ý {kºteíð™e ¢{þ: Þþtuðr] Ø rð™t Ëu™t…r‚íð™u, Œkz™tÞfíð™u
‚Útt Ëðo ÷tuftÄeþíð™u ÞtuøÞ ƒ™e þf‚t ™Úte. (2)
ÿÊ Ã œÊ◊ÊfiãÿÈƇ◊Á‚ ª◊fiäÿÒ ÿòÊ ªÊflÊ ÷ÍÁ⁄fiUoÎXUÔ Ê—•˘ÿÊ‚fi—– •òÊÊ„U ÃŒfiÈL§ªÊÿSÿ
ÁflcáÊÊfi— ¬⁄UR◊¢ ¬Œ◊flfi÷ÊÁ⁄U ÷ÍÁ⁄fiU– ’˝rÊÔflÁŸfi àflÊ ˇÊòÊflŸË ⁄UÊÿS¬Ê·flÁŸ ¬ÿ͸ӄUÊÁ◊–
’˝rÊÔfi ≤ö„U ˇÊòÊ¢ ≤Æö„UÊÿfiȌθö„U ¬˝¡Ê¢ ≤fiö„UH 3H
…ŒtÚto : nu ˼tæÞût ! ²æ-su{tk „ï-‚tht {æ}ææçÝ-Ät{ yÚtto‚T su{tk «týe Ëw¾ «t fhu ‚u
MÚtt™tu™tu y{u xæ}抲ñ-©à}æç¨-«t fhðt™e RåAt fheyu Aeyu. ‚u MÚtt™tu ËqÞo™t «ftþ suðtk Au,
‚u{ ²~æ-su{tk ©Lxææ²S²-M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ ç±c‡ææï:-ËðoÔÞt…f …h{uïh™e |æêçÚ&t]¢xææ:-yíÞk‚ «ftþ{t™
xææ±:-rfhýtu ¥²æ¨:-Vu÷tÞu÷ Au.
¥~æ-¥ã-yu{tk s „„ì-‚u …h{uïh™t ÐÚ}æ}æì-Ëðo he‚u W¥t{ ÐÎ}æì-y™u «t fhðt ÞtuøÞ
…h{…Œ rðît™tuyu |æêçÚ ¥± |ææçÚ-ƒnwÄt Äthý fhu÷ Au. ‚uÚte y±æ-‚™u Ïæíræ±çÝ-…h{uïh y™u
ðuŒrð¿tt™ ÿæ~æ±çÝ-htßÞ y™u ðehtu™e [tn™t Úæ²SÐæﯱçÝ-Ä™™e …wrü™t rð¼t„ fh™th yt…™u
nwk вêüãæç}æ-rðrðÄ ‚ftuoÚte Ë{òðwk Awk.
128 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚wk Ïæíræ-…h{tí{t y™u ðuŒ™u ö¢ã-áZ fh, yÚtto‚T …tu‚t™t r[¥t{tk ÂMÚth fh, yt„¤ ðÄ. ÿæ~æ}æì-
htßÞ y™u Ä™wðuoŒðu¥tt ûtrºtÞtu™e ö¢ã-WL™r‚ fhe™u ¥æ²é:-…tu‚t™e yðMÚtt™e ö¢ã-ð]rØ fh. yÚtto‚T
ƒúñ[Þo y™u htßÞÄ{oÚte áZ fh ‚Útt Ðí…æ}æì-…tu‚t™tk Ëk‚t™ y™u hûtt fhðt ÞtuøÞ «òs™tu™e
ö¢ã-WL™r‚ fh. (3)
¼tðtÚto : ftuE …ý {™w»Þ ˼tæÞûtÚte hrût‚ MÚtt™™e ft{™t rð™t Ëw¾ «t fhe þf‚tu ™Úte.
ftuE …ý {™w»Þ …h{uïh™tu y™tŒh fhe™u Ä{ohtßÞ™tu ¼tu„ fhe þf‚tu ™Úte.
ftuE …ý {™w»Þ rð¿tt™, Ëu™t, Sð™ yÚtto‚T yðMÚtt y™u «ò™e hûtt rð™t ð]rØ - WL™r‚™u
«t fhe þf‚tu ™Úte. (3)
ÁflcáÊÊ— ∑§◊¸ÊfiÁáÊ ¬‡ÿà ÿÃÊfi fl˝ÃÊÁŸfi ¬S¬‡Ê– ßãºfi˝Sÿ ÿÈÖÿ— ‚πÊfiH 4H
…ŒtÚto : nu ˼tËŒtu ! su{ §‹ÎíS²-…h{uïh™t ²éÁ²:-ËŒt[thÞwõ‚ ¨¶æ-r{ºt ç±c‡ææï:-‚u
ÔÞt…f Eïh™t ÜU}ææüç‡æ-su ËkËth™e h[™t, …t÷™ y™u Ëknth fhðt™t ËíÞ „wý Au, ‚u™u òu‚tk
nwk ²„:-su ¿tt™Úte ±í„æçÝ-…tu‚t™t {™{tk ËíÞ ¼t»týtrŒ r™Þ{tu™u ÐSÐàæï-ƒtkÄwk Awk yÚtto‚T r™Þ{
fhwk Awk, ‚u{ ‚u ¿tt™Úte ‚{u …ý …h{uïh™t W¥t{ „wýtu™u Ð಄-áZ‚tÚte swytu fu suÚte htßÞ ytrŒ
ftÞtuo{tk ËíÞ‚t…qðof y™wct™ fh™th ƒ™e þftu. (4)
¼tðtÚto : ftuE …ý {™w»Þ …h{uïh™t yrðhtuÄ-y™wfq¤‚t y™u ËíÞt[hý rð™t Eïh™t „wý,
f{o, Mð¼tðtu™u Œu¾e - òýe þf‚tu ™Úte; y™u ‚u{ fÞto rð™t htßÞftÞtuo™wk ÞÚttÚto Y…{tk Ëk…tŒ™
fhe þft‚wk ™Úte. r™ùÞ ËíÞt[hý rð™t htßÞ™e ð]rØ{tk ftuE Ë{Úto ƒ™e þf‚wk ™Úte. (4)
ÃÁmcáÊÊfi— ¬⁄UR◊¢ ¬Œö ‚ŒÊfi ¬‡ÿ|ãà ‚ÍÆ⁄Uÿfi—– ÁŒflË~fl øˇÊÈÆ⁄UÊÃfiÃ◊˜ÔH 5H
…ŒtÚto : nu ËÇÞs™tu ! su …qðtuoõ‚ f{oÚte ¨êÚ²:-M‚wr‚ fh™tht ðuŒðu¥ttytu ç±c‡ææï:-ËkËth™e
Wí…r¥t, …t÷™ y™u Ëknth fh™th …h{uïh™t su ÐÚ}æ}æì-Ëðtuoíf]ü ÐÎ}æì-«t Útðt ÞtuøÞ …Œ™u
çÎç±-ËqÞo™t «ftþ{tk ¥æ„„}æì-ÔÞt ™ÿæé:-™uºt™e §±-Ë{t™ ¨Îæ-ºtýu ft¤{tk Ðà²ç‹„-swyu Au,
„„ì-‚u™u ‚{u …ý r™hk‚h swytu. (5)
¼tðtÚto : r™{o¤ ð]r¥tðt¤t rðît™tu …tu‚t™e rðãt™t «ftþÚte su{ Eïh™t „wýtu òuE™u rðþwØ
yt[hýþe÷ ƒ™e òÞ Au, ‚u{ y{u …ý ƒ™eyu. (5)
¬Á⁄UflË⁄fiUÁ‚ ¬Á⁄fiU àflÊ ŒÒflË*fl‡ÊÊfi √ÿÿãÃÊ¢ ¬⁄UË◊¢ ÿ¡fi◊ÊŸö ⁄UÊÿÊfi ◊ŸÈÆcÿÊ~áÊÊ◊˜Ô–
ÁŒfl— ‚ÍÆŸÈ⁄fiUSÿ· Ãfi ¬ÎÁÕ√ÿÊ°ÀÀÊÊ∑§˘•Êfi⁄URáÿSÃfi ¬‡ÊÈ—H 6H
…ŒtÚto : nu ˼tæÞût hts™ ! ‚wk ÐçÚ±è:-Ëðo rðãtytu{tk Ëtht yt Út™th Ë{t™ ¥ç¨-Au
y±æ}æì-‚™u Îñ±è:-rðît™tu™t ç±àæ:-Ëk‚t™™t Ë{t™ «ò ÐçÚ + ò²‹„æ}æì-Ëðo ÔÞt yÚtto‚T Ëðo
MÚtt™{tk ÔÞt ÚtÞu÷t ‚tht ftÞofthe ntuÞ.
129 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
çα:-«ftþ™t …wks ËqÞoÚte ¨êÝé:-Wí…L™ ÚtÞu÷ rfhý Ë{wŒtÞ Ë{t™ ‚wk ¥ç¨-Au. „ï-‚thtu
ÐëçƒÃ²æ}æì-…]rÚtðe{tk HæïÜU:-htsÄt™e™tu Œuþ ntuÞ y™u ¥æÚ‡²:-ðLÞ ®ËntrŒ Œwü …þwytu ‚tht ðþ{tk
ntuÞ. (6)
¼tðtÚto : htßÞf‚to htò™tu yt©Þ ÷E™u «òs™ ‚u™u ‘fh’ «Œt™ fhu.
‚u htò «ò…t÷™ {txu ®Ën ytrŒ …þwytu ‚Útt ztfw ytrŒ …whw»ttu™u {the™u, …tu‚t™e «ò™u ÞÚttur[¥t
her‚Úte Ä{o{tk ÂMÚt‚ ht¾u. (6)
©U¬ÊflË⁄URSÿȬfi ŒflÊãŒÒflË*fl‡Ê— ¬˝ÊªÈfiL§Á‡Ê¡Ê flÁqÔUfiÃ◊ÊŸ˜Ô– Œflfi àflCÔUfl¸‚fiÈ ⁄U◊ „U√ÿÊ
Ãfi SflŒãÃÊ◊˜ÔH 7H
…ŒtÚto : nu Îï±-rŒÔÞ„wý Ëk…L™ y±cÅ:-Ëðo Œw:¾tu™wk AuŒ™ fh™th ˼tæÞût ! suÚte ‚wk ©Ðæ±è:-
þhýt„‚ …t÷f Ë{t™ ¥ç¨-Au. ‚uÚte Îñ±è:-rðît™tu ËtÚtu ËkƒkÄ ht¾™th rŒÔÞ„wý Ëk…L™ ç±àæ:-
«ò su{ ©çàæ…:-©uc „wýÚte þtur¼‚ ft{™t fhðt ÞtuøÞ ±çq„}ææÝì-yr‚þÞ Ä{o{t„o{tk [t÷™th
y™u [÷tð™th Îï±æÝì-rðît™tu™u ©ÐÐíæxæé:-«t ÚttÞ Au, ‚u{ ‚™u …ý «t ÚttÞ.
su{ ‚tht yt©ÞÚte «ò Ä™tZâ ƒ™e™u Ëw¾e ƒ™u, ‚u{ ‚wk …ý «t «òs™tuÚte Ëífth …t{e
Ú}æS±-n»to …t{.
su{ ‚wk «ò™t …ŒtÚttuo™tu ¼tu„ fhu Au, ‚u{ «ò …ý ‚tht ãòæ-¼tuøÞ ÞtuøÞ {qÕÞðt™ ±¨é-
Ä™trŒ …ŒtÚttuo™u S±Î‹„æ}æì-¼tu„ðu. (7)
¼tðtÚto : su{ „wý„útnes™tu W¥t{ „wýtu™wk Ëuð™ fhu Au, ‚u{ «òyu LÞtÞfwþ¤ htò™wk Ëuð™
fhðwk, suÚte …hM…h™e «er‚…qðof Ëðo™e WL™r‚ ÚttÞ Au. (7)
⁄UflfiÃË ⁄U◊fiäfl¢ ’΄fiUS¬Ã œÊ⁄UÿÊ fl‚ÍfiÁŸ–
´§ÃSÿfi àflÊ Œfl„UÁfl— ¬Ê‡ÊfiŸ ¬˝ÁÃfi◊ÈÜøÊÁ◊ œ·Ê¸ ◊ÊŸfiÈ·—H 8H
…ŒtÚto : nu Úﱄè:-«þM‚ Ä™ðt¤tk Ëk‚t™tu ! «òs™tu ! ‚{u rðãt y™u Ëwrþûtt{tk Ú}抱}æì-
h{ý fhtu-¢ezt fhtu.
nu ÏæëãSЄï-ðuŒðtýe™wk …t÷™ fh™th rðît™ ! yt… «„S²-ËíÞ y™u LÞtÞ™t ÔÞðnthÚte «tÂ
±S„êçÝ-Ä™ yÚtto‚T y{™u yt…u÷t ÿÔÞ ytrŒ …ŒtÚttuo™tu {æÚ²-Mðefth fhtu. [nðu „whw rþ»Þ™u W…Œuþ
yt…u Au.]
nu hts™ ! yÚtðt «òs™ ! }ææÝé¯:-Ëðo þt†™tu rð[th fh™th nwk ÐæàæïÝ-yrðãtY…e ƒkÄ™Úte
‚™u Ðíç„ }æ醙æç}æ-{wõ‚ fhwk Awk. ‚wk rðãt y™u Ëwrþûtt{tk {¯æü-Ë{Úto ƒ™. (8)
¼tðtÚto : rðît™tuyu W¥t{ rþûttÚte fw{thtu y™u fw{trhftytu™u s„ŒeïhÚte ÷E™u …]rÚtðe ËwÄe™t
…ŒtÚttuo™wk ¿tt™ fhtððwk òuEyu; suÚte ‚uytu yrðãt™t ƒkÄ™™tu íÞt„ fhe™u ËŒt Ëw¾e hnu. (8)
130 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ŒflSÿfi àflÊ ‚ÁflÃÈ— ¬fi˝‚flõ˘|‡flŸÊfi’ʸ„ÈUèÿʯ ¬ÍÆcáÊÊ „USÃÊfièÿÊ◊˜Ô– •ÇŸË·Ê◊ÊfièÿÊ¢
¡ÈCÔ¢U ÁŸÿÈfiŸ|Ö◊– •jKSàflÊÒ·fiœËèÿÊ˘ŸÈfi àflÊ ◊ÊÃÊ ◊fiãÿÃÊ◊ŸÈfi Á¬ÃÊŸÈÆ ÷˝ÊÃÊ
‚ªèÿʸ˘ŸÈÆ ‚πÊ ‚ÿÍfiâÿ—– •ÇŸË·Ê◊ÊfièÿÊ¢ àflÊ ¡È®CÔ¢U ¬˝ÊˇÊÊfiÁ◊H 9H
…ŒtÚto : nu rþ»Þ nwk ¨ç±„é:-Ë{M‚ yiïÞoÞwõ‚ Îï±S²-ðuŒrðãt™tu «ftþ fh™th …h{uïhuu
Ðí¨±ï-Wí…L™ fhu÷t yt s„‚{tk ¥çEÝæï:-ËqÞo y™u [kÿ{t™t Ïææãé|²æ}æì-„wýtuÚte ‚Útt Ðêc‡æ:-…]rÚtðe™t
ãS„æ|²æ}æì-ntÚttu™e Ë{t™ Äthý y™u ytf»toýY… „wýtuÚte y±æ}æì-‚™u ¥æÎÎï-Mðefth fhwk Awk.
¥çxݯæï}ææ|²æ}æì-yÂø™ y™u Ëtu{™t ‚us y™u þtÂL‚ „wýtuÚte …écÅ}æì-«er‚ fh‚tk y±æ-‚™u
su ƒúñ[Þo Ä{o™u y™wfq¤ s÷ yti»trÄ Au, ‚u ¥Îì|²:-s÷ y™u ¥æï¯{è|²:-½ô ð„uhu yL™trŒ
…ŒtÚttuoÚte çݲéÝçÁ}æ-r™Þwõ‚ fhwk Awk.
‚™u {the …tËu hnuðt {txu ‚the }ææ„æ-s™™e ¥Ýé + }拲„æ}æì-y™w{r‚ yt…u. çЄæ-r…‚t
y™w{r‚ yt…u ¨xæ|²ü:-ËntuŒh |æíæ„æ-¼tE ¥Ýé-y™w{r‚ yt…u. ¨¶æ-r{ºt ¥ÝGé-y™w{r‚ yt…u
y™u ¨²ê‰²:-ËnðtËe ¥Ýé-y™w{r‚ yt…u.
¥xÝè¯æï}ææ|²æ}æì-yÂø™ y™u Ëtu{™t ‚us y™u þtÂL‚ „wýtu™wk [„úný fhtððt {txu] …écÅ}æì-
«u{…qðof y±æ-‚™u Ðí ©ÿææç}æ-‚u „wýtuÚte ƒúñ[Þo™t r™Þ{tu™wk …t÷™ fhðt {txu yr¼r»tõ‚ fhwk Awk. (9)
¼tðtÚto : yt ËkËth{tk {t‚t, r…‚t, ƒkÄwð„o y™u r{ºtð„o …tu‚t™tk Ëk‚t™tu™u W¥t{ rþûtt yt…e™u
‚u{™u ƒúñ[Þo™wk …t÷™ fhtðu, suÚte ‚uytu ©uc „wýðt™ ƒ™e þfu. (9)
•¬Ê¢ ¬L§⁄URSÿʬÊfi ŒflË— SflfiŒãÃÈ SflÊûÊ¢ Áøà‚gfifl„UÁfl—–
‚¢ Ãfi ¬˝ÊáÊÊ flÊÃfiŸ ªë¿UÃÊú ‚◊XÔfiUÊÁŸ ÿ¡fiòÊÒ— ‚¢ ÿôʬfiÁÃ⁄UÊÁ‡Ê·ÊfiH 10H
…ŒtÚto : nu rþ»Þ ! ‚wk ¥Ðæ}æì-s¤ ytrŒ …ŒtÚttuo™wk ÐïL:-hûtý fh™th ¥ç¨-Au. ËkËth™t Ëðo
Sð ‚tht Þ¿tÚte þwØ ÚtÞu÷t Îï±è:-rŒÔÞ Ëw¾ yt…™th (¥æÐ:) s÷™u 癄ì-‚Útt S±æœæ}æì-Ä{oÞwõ‚
ÔÞðnthÚte «t ÚtÞu÷t …ŒtÚttuo™u Îï±ãç±:-rðît™tu™u ¼tu„ððt Ë{t™ ¨¢S±Î‹„é-Ëthe he‚u ¼tu„ðu.
¥æçàæ¯æ-{tht ytþeðtoŒÚte „ï-‚tht ¥XæçÝ-rþh ð„uhu yðÞðtu ²…~æñ:-Þ¿t fhtð™th™e ËtÚtu
¨}æì-ËBÞfT r™Þwõ‚ hnu y™u Ðíæ‡æ:-«tý ±æ„ïÝ-…ð™™e ËtÚtu ¨XÓÀ„æ}æì-W¥t{‚tÚte hûtý fhu y™u
‚wk ²¿æÐç„:-rðãt«[thY…e Þ¿t™tu …t÷f ƒ™. (10)
¼tðtÚto : su Þ¿t{tk ytnwr‚ytu yt…ðt{tk ytðu Au, ‚u ËqÞo [rfhýtu]{tk «t ÚttÞ Au. ËqÞo™e
ytf»toý þÂõ‚ îtht …]rÚtðe ‚Útt s÷™t ytf»toýÚte ð»tto ÚttÞ Au. ð»ttoÚte yL™ y™u yL™Úte «týeytu
Srð‚ hnu Au. yt he‚u …hk…ht™t ËkƒkÄÚte Þ¿t îtht þwØ s÷ y™u ytnwr‚ yt…u÷ …ŒtÚttuo™tu Ëðo
Sðtu W…Þtu„ fhu Au. (10)
131 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÉÊÎÆßÊÄÃÊÒ ¬‡ÊÍ°SòÊÊfiÿÕÊú ⁄UflfiÁà ÿ¡fi◊ÊŸ Á¬˝ÿ¢ œÊ˘•ÊÁflfi‡Ê–
©U⁄UÊ⁄URãÃÁ⁄fiUˇÊÊà‚¡ÍŒ¸flŸ flÊÃfiŸÊSÿ „UÁfl·Sà◊ŸÊfi ÿ¡ ‚◊fiSÿ ÃãflÊ~ ÷fl– fl·Ê¸
fl·Ë¸ÓÿÁ‚ ÿôÊ ÿôʬfiÁ⠜ʗ SflÊ„UÊfi ŒflèÿÊfi Œflèÿ— SflÊ„UÊfiH 11H
…ŒtÚto : nu Íæë„ïÝ, ¥v„æñ-½]‚«Ëõ‚ yÚtto‚T ½]‚r«Þ Þ¿t fh™th y™u fhtð™thtytu ! ‚{u ÐàæêÝì-
„tÞ ytrŒ …þwytu ~ææ²ïƒæ}æì-…t¤tu, ‚{u yuf-yuf s™ Îï±ïÝ-Ëðo„‚ ±æ„ïÝ-…ð™Úte ¨…ê:-Ë{t™
«u{ ht¾e™u Ë{t™ ©Úæï:-rðM‚]‚ ¥‹„çÚÿææ„ì-yL‚rhûtÚte Wí…L™ ÚtÞu÷ çÐí²}æì-r«Þ Ëw¾™u Úï±ç„-
W¥t{ yiïÞo Ëk…L™ ²…}ææÝï-Þ¿t fh™th Ä™ðt™ …whw»t{tk {æ:-MÚtt…™t fhtu y™u ¥æç±àæ-‚u™t
yr¼«tÞ™u «t Úttð y™u ¥S²-yu™t ã籯:-ntu{ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u y}æÝæ-yt…s r™»…tŒ™ fhu÷
Ë{t™ ²…-yÂø™{tk ntu{tu yÚtto‚T Þ¿t™e ftuE r¢ÞtÚte rð…he‚ ¼tð ™ fhtu. y™u ¥S²-yu™t
„‹±æ-þheh™e ËtÚtu ¨}æì + |æ±-yufe ¼tð ht¾tu, …hk‚w rðhtuÄÚte ¼uŒ¼tð™wk yt[hý ™ fhtu.
nu ±¯æïü-Þ¿t f{oÚte Ëðo Ëw¾ …ntU[tz™tht ! Îï±ï|²:-S±æãæ-Îï±ï|²:-S±æãæ-Ëíf{o™t y™wct™Úte
«ftrþ‚ ÄŠ{c ¿tt™e …whw»t su Þ¿t òuðt™e RåAt fhe™u ðthkðth Þ¿t{tk ytðu Au, ‚u rðît™tu {txu
Ëthe ËífthÞwõ‚ ðtýeytu™wk Wå[thý fhe™u Þ¿t…r‚™u ±¯èüü²ç¨-Ëðo Ëw¾™e ð»tto fh™th Þ¿t{tk
{æ:-ÂMÚth fhtu. (11)
¼tðtÚto : Þ¿t {txu ½]‚ ytrŒ «t fhðt™t RåAwf {™w»Þtuyu „tÞ ytrŒ …þwytu ht¾ðtk òuEyu.
½]‚ ytrŒ W¥t{ ÿÔÞtuÚte yÂø™ntuºttrŒ Þ¿ttu fhe™u ‚u™t îtht s÷ y™u ðtÞw™e Ëthe he‚u þwrØ fhe™u
«týeytu™t y¼eü Ëw¾ Wí…L™ fhðtk òuEyu. (11)
◊ÊÁ„Ufi÷͸Æ◊ʸ ¬ÎŒÊfi∑ȧƟ¸◊fiSÃ˘•ÊÃÊŸÊŸflʸ ¬˝Á„fi– ÉÊÎÆÃSÿfi ∑ÈƧÀÿÊ˘©U¬fi˘´§ÃSÿ
¬âÿÊ˘•ŸfiÈH 12H
…ŒtÚto : nu ¥æ„æÝ-Ëthe he‚u Ëw¾™tu rðM‚th fh™th rðît™T ! ‚wk }ææ-™ ¥çã:-Ët… Ë{t™ fwrx÷
{t„o„t{e }ææ-™ ÐëÎæÜéU:-{q¾os™ Ë{t™ yr¼{t™e yÚtðt ÔÞt½ú Ë{t™ ®nËf |æê:-ƒ™. „ï Ý}æ:-
Ëðo MÚtt™{tk ‚tht Ëw¾ {txu yL™ ytrŒ …ŒtÚttuo «Út{Úte s «ð]¥t ÚtE hÌtt Au.
¥Ý±æü-½tuzt ð„uhu™e Ëðthe rð™t r™ht©Þ …whw»t su{ Íæë„S²-s÷™e ÜéU˲æ:-{tuxe Äthtytu™u
«t ÚttÞ Au, ‚u{ «„S²-ËíÞ™t Љ²æ:-{t„tuo™u «t Útt. (12)
¼tðtÚto : ftuE …ý {™w»Þu Ä{o™t {t„o{tk, fwrx÷{t„eo Ë…o™e Ë{t™ fwrx÷ yt[hýðt¤t ™
ƒ™ðwk òuEyu, …hk‚w ËŒt Ëh¤ Mð¼tððt¤t ƒ™ðwk òuEyu. (12)
ŒflËfi⁄Uʬ— ‡ÊÈÆhÊ flÊfi«˜UÔ…˜Uflö ‚ȬfiÁ⁄UÁflCÔUÊ Œfl·ÈÆ ‚ȬfiÁ⁄UÁflCÔUÊ flÿ¢ ¬fiÁ⁄UflCÔUÊ⁄UÊfi
132 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
÷ÍÿÊS◊H 13H
…ŒtÚto : nu fw{theftytu ! ‚{u su{ ¥æÐ:-©uc „wýtu™u «t fh™the àæéhæ:-ËíÞf{o - y™wct™Úte
…rðºt Îï±è:-rðãt «ftþ{t™ rðŒw»te †eytu Îï±ï¯é-©uc rðît™ …r‚ytu{tk ¨éÐçÚç±cÅæ:-Ëuðt¼tðÚte
«rðü ÚtE™u …tu‚t™t …r‚ytu™u ±æïÉì±}æì-«t Úttð Atu y™u ‚u rðît™ …r‚s™tu ‚u †eytu™u «tÂ
fhu Au, ‚u{ ‚{u y™u y{u ÐçÚ±ïcÅæ-yu f{o™e ÞtuøÞ‚t™u |æê²æS}æ-«t fheyu. (13)
¼tðtÚto : su{ rðŒw»te {rn÷tytu y™u rðît™tu™e …í™eytu …r‚ðú‚ Ä{o™wk …t÷™ fh™th ntuÞ
Au, ‚u{ ƒúñ[trhýe fLÞtytu ‚u «fth™t „wý ‚Útt Mð¼tðÞwõ‚ ƒ™u y™u ƒúñ[the Atºt „whws™tu™t
Mð¼tðÞwõ‚ ƒ™u, suÚte W¥t{ rþûtt îtht †e-…wºt ytrŒ™e hûtt{tk ‚í…h ƒ™e þfu. (13)
flÊø¯ à ‡ÊÈãœÊÁ◊ ¬˝ÊáÊ¢ Ãfi ‡ÊÈãœÊÁ◊ øˇÊfiÈSà ‡ÊÈãœÊÁ◊ üÊÊòʯ à ‡ÊÈãœÊÁ◊
ŸÊÁ÷¯ à ‡ÊÈãœÊÁ◊ ◊…˛U¯ à ‡ÊÈãœÊÁ◊ ¬ÊÿÈ¢ Ãfi ‡ÊÈãœÊÁ◊ øÁ⁄UòÊÊ°ÓSà ‡ÊÈãœÊÁ◊H 14H
…ŒtÚto : nu rþ»Þ ! nwk rðrðÄ rþûttytuÚte „ï-‚the ±æ™}æì-¼t»tý™e ËtÄ™ ðtýe™u àæé‹{æç}æ-
þwØ yÚtto‚T ËØ{to™wfq¤ fhwk Awk.
„ï-‚tht ™ÿæé:-Œþo™™t ËtÄ™ ™uºt™u àæé‹{æç}æ-þwØ fhwk Awk, „ï-‚the Ýæç|æ}æì-suÚte ™tze ytrŒ
ƒtkÄðt™t ËtÄ™Y… ™tr¼™u àæé‹{æç}æ-…rðºt fhwk Awk, „ï-‚tht }æïÉî}æì-{qºttuíË„torŒ fh™th W…MÚt RrLÿÞ™u
àæé‹{æç}æ-r™{o¤ fhwk Awk, „ï-‚the Ðæ²é}æì-suÚte hûtt fhðt{tk ytðu Au ‚u „wŒurLÿÞ™u àæé‹{æç}æ-…rðºt
fhwk Awk. ™çÚ~ææÝì-Ë{M‚ ÔÞðnthtu™u àæé‹{æç}æ-…rðºt yÚtto‚T þwØ Ä{o™u y™wfq¤ fhwk Awk ‚Útt „whw…í™e™t
…ût{tk Ëðoºt ‘fhe hne Awk’ yu{ Þtus™t fhðe òuEyu. (14)
¼tðtÚto : „whwytu y™u „whw…í™eytuyu ðuŒ, W…ðuŒ, yk„, W…tk„tu™e rþûttÚte þheh, RrLÿÞ,
yL‚:fhý, ytí{t y™u {™™e þwrØ, þheh™e …wrü y™u «týtu™e Ëk‚wrü™tu W…Œuþ «Œt™ fhe™u
Ëðo fw{th y™u fLÞtytu™u þw¼ „wýtu{tk «ð]¥t fhðtk òuEyu. (14)
◊ŸfiSÃ˘•ÊåÿÊfiÿÃÊ¢ flÊÄÃ˘•ÊåÿÊfiÿÃÊ¢ ¬˝ÊáÊSÃ˘•ÊåÿÊfiÿÃÊ¢ øˇÊfiÈSÃ-
˘•ÊåÿÊfiÿÃÊú üÊÊòʯ Ã˘•ÊåÿÊfiÿÃÊ◊˜Ô– ÿûÊfi ∑˝Í§Æ⁄¢U ÿŒÊ|SÕfiâ ÃûÊ˘•ÊåÿÊfiÿÃÊ¢
ÁŸCÔUKÊfiÿÃÊ¢ ÃûÊfi ‡ÊÈäÿÃÈÆ ‡Ê◊„UÊfièÿ—– •Ê·fiœ òÊÊÿfiSfl SflÁœfià ◊ÒŸfiöÁ„Uö‚Ë—H 15H
…ŒtÚto : nu rþ»Þ ! {the rþûttÚte „ï-‚thwk }æÝ:-{™ ¥æŒ²æ²„æ}æì-…Þto „wýÞwõ‚ ƒ™u, „ï-
‚tht Ðíæ‡æ:-«tý ¥æŒ²æ²„æ}æì-ƒ÷trŒ „wýÞwõ‚ ƒ™u, „ï-‚the ™ÿæé:-árü ¥æŒ²æ²„æ}æì-r™{o¤ ƒ™u,
„ï-‚tht Ÿææï~æ}æì-ft™ ¥æŒ²æ²„æ}æì-ËŒT„wý ÔÞt ƒ™u.
„ï-‚thtu ²„ì-su RêUÚ}æì-Œwü ÔÞðnth Au ‚u çÝ:-Sy²æ²„æ}æì-Œqh ÚttÞ. ²„ì-su „ï-‚thtu ¥æçSƒ„}æì-
r™ùÞ Au ‚u ¥æŒ²æ²„æ}æì-…qhtu ÚttÞ. yt he‚u „ï-‚thtu Ë{M‚ ÔÞðnth àæ銲„é-þwØ ÚttÞ y™u ¥ãæï|²:-
«r‚rŒ™ ‚tht {txu àæ}æì-Ëw¾Y… ƒ™u.
133 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
nu ¥æï¯{ï-«ðh yæÞt…f ! yt… »Ý}æì-yt rþ»Þ™e ~ææ²S±-hûtt fhtu y™u }ææ ôã¨è:-ÔÞÚto
‚tz™t-{th…ex fhtu ™rn.
nu S±ç{„ï-«þM‚ yæÞtr…fu ! ‚wk yt fw{trhft rþ»Þt™e ~ææ²S±-hûtt fh y™u yu™u ÔÞÚto ‚tz™
™ fh. (15)
¼tðtÚto : ©uc f{tuo fhðtÚte Ëðo™e WL™r‚ ÚttÞ Au. ytÚte Ëðo {™w»Þtuyu „wÁ rþûtt y™wËth
Ë{M‚ W¥t{ f{tuo fhðtk òuEyu. „wÁs™tu „wýtu™t „úný {txu ‚tz™t fhu Au, suÚte ‚uytu™wk yu f{o
ËtkËtrhf WL™r‚ y™u {tuût™wk ËtÄ™ ƒ™u Au, yu{ òýðwk òuEyu.
…r‚ y™u …í™e …hM…h yt he‚u W…Œuþ fhu - nu …r‚Œuð ! yt…, su he‚u yt rþ»Þ þe½ú rðît™
ƒ™u ‚uðtu «Þí™ fhtu.
nu Ä{o…í™e ! yt… su{ yt fLÞt þe½ú rðŒw»te ƒ™u ‚uðtu W…tÞ fhtu. (15)
⁄UˇÊfi‚Ê¢ ÷ʪÊ~˘Á‚ ÁŸ⁄UfiSÃö ⁄UˇÊfi˘ßŒ◊„Uö ⁄UˇÊÊ˘Á÷ÁÃfiDÔUÊ◊ËŒ◊„Uö ⁄UˇÊÊ˘flfi’Êœ-
˘ßŒ◊„Uö ⁄UˇÊÊfi˘œ◊¢ Ã◊Êfi ŸÿÊÁ◊– ÉÊÎÆßfi lÊflʬÎÁÕflË ¬˝ÊáÊȸӮflÊÕÊ¢ flÊÿÊ fl
SÃÊ∑§ÊŸÊfi◊|ÇŸ⁄UÊÖÿfiSÿ flÃÈÆ SflÊ„UÊ SflÊ„UÊfi∑Î§Ã˘™§äfl¸Ÿfi÷‚¢ ◊ÊL§Ã¢ ªfië¿UÃ◊˜ÔH 16H
…ŒtÚto : nu Œwü f{o fh™th {™w»Þ ! ‚wk Úÿæ¨æ}æì-Œwütu yÚtto‚T …htÚto ™tþ fhe™u …tu‚t™t MðtÚto™e
hûtt fh™th™tu |ææxæ:-yuf ¼t„ ¥ç¨-Au, yuÚte Úÿæ:-htûtË Mð¼tð™t ‚wk çÝÚS„}æì-™ef¤e ò. ¥ã}æì-
nwk §Î}æì-yuðt Úÿæ:-MðtÚteo™tu ¥ç|æç„cÆæç}æ-r‚hMfth fhðt {txu ËL{w¾ ytðwk Awk y™u {tºt ËL{w¾
s ™rn …hk‚w ¥ã}æì-nwk §Î}æì-yuðt Úÿæ:-Œwüs™™u ¥±Ïææ{ï-yíÞk‚ r‚hMfth…qðof Vxfthwk Awk - ™tþ
fhwk Awk, suÚte ‚u Vhe Ët{u ytðu ™nª y™u ¥ã}æì-nwk §Î}æì-yuðt Úÿæ:-Œwüs™™u ¥{}æ}æì-Œw:Ën ݲæç}æ-
Œw:¾ yt…wk Awk.
nðu ©uc „wý„útne rþ»Þ {txu W…Œuþ Au - nu ±æ²æï-„wý™u „úný fh™th Ë‚T-yË‚T ÔÞðnth™e
rððu[™t fh™th ‚wk S„æïÜUæÝæ}æì-Ëqû{tr‚Ëqû{ ÔÞðnth™u ±ï:-òý, y™u ‚tht Þ¿tÚte þwØ fhu÷ s÷Úte
læ±æÐë烱è-ËqÞo y™u ¼qr{ Ðíæï‡æüé±æƒæ}æì-Ëthe he‚u ytåAtrŒ‚ hnu.
¥çxÝ:-Ë{M‚ rðãtÞwõ‚ rðît™T ‚tht ½]‚trŒ …ŒtÚttuoÚte S±æãæ-Ëthe he‚u ntu{ fhu÷™u ±ï„é-òýu
‚Útt S±æãæÜëU„ï-nð™ fhu÷tk M™un ÿÔÞtu™u «t …qðtuoõ‚ su ËqÞo y™u ¼qr{ Au ‚u ªŠ±üÝ|æ¨}æì-‚tht
Þ¿tÚte þwØ ÚtÞu÷ s÷™u W…h …ntU[tz™th }ææL„}æì-ðtÞw™u xæÓÀ„}æì-«t ÚttÞ. (16)
¼tðtÚto : ƒwrØ{t™, ËíÞ y™u yËíÞ™wk rððu[™ fh™th rðît™ …tu‚t™t rþ»Þtu{tk ÞÚttÞtuøÞ
rþûtt™tu W…Œuþ fhu Au.
Þ¿tf{oÚte s÷ y™u ðtÞwÚte þwrØ ÚtE™u ð»tto ÚttÞ Au, ð»ttoÚte s Ëðo «týeytu™u Ëw¾ «t ÚttÞ
Au. (16)
ߌ◊Êfi¬— ¬˝flfi„UÃÊfll¢ ø ◊Àʯ ø ÿØ–Ô ÿìÊÊfiÁ÷ŒÈƺ˝Ê„UÊŸÎfiâ ÿìÊfi ‡Ê¬˘•fi÷ËL§áÊfi◊–˜Ô
134 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•Ê¬Êfi ◊Ê ÃS◊ÊŒŸfi‚— ¬flfi◊ÊŸ‡ø ◊ÈÜøÃÈH 17H
…ŒtÚto : nu ¥æÐ:-Ëðo rðãtÔÞt…f rðît™tu ! yt… su{ ¥æÐ:-s÷™e þwrØ fhtu Atu, ‚u{ {thwk
²„ì-suu ¥±l}æì-yfÚt™eÞ ®™ãf{o ™-y™u rðfth ‚Útt ²„ì-su }æH}æì-yrðãtY…e {¤ Au §Î}æì-
yu™u Ðí±ã„-ðntðe Œtu yÚtto‚T Œqh fhtu. ™-y™u ²„ì-su nwk ¥Ýë„}æì-r{ÚÞt ftuEÚte ÎéÎíæïã-ÿtun fh‚tu
ntuô ™-y™u ²„ì-su ¥|æèL‡æ}æì-r™¼oÞ r™h…htÄe …whw»t™u àæïÐï-X…ftu yt…wk Awk. „S}ææ„ì-‚u Wõ‚ »Ý¨:-
…t…Úte }ææ-{™u …]ÚtfT ht¾tu. ™-y™u su{ б}ææÝ:-…rðºt ÔÞðnth }ææ-{™u …t… ÔÞðnthÚte …]ÚtfT
ht¾u Au, ‚u{ ™-yLÞ {™w»Þtu™u …ý ht¾u. (17)
¼tðtÚto : rðît™ {™w»Þu s÷™e Ë{t™ ËtkËtrhf …ŒtÚttuo™t þtuÄf ƒ™e™u Ä{to™wËth f{tuo™wk
yt[hý fhðwk òuEyu.
Ëðo {™w»Þtuyu Eïh™e «tÚto™tÚte Œwü yt[hýÚte …]ÚtfT ÚtE™u r™{o¤-þwØ rðãtrŒ „úný fhðt™tk
f{tuo{tk ËŒt «ð]¥t hnuðwk òuEyu. (17)
‚¢ à ◊ŸÊ ◊Ÿfi‚Ê ‚¢ ¬˝ÊáÊ— ¬˝ÊáÊŸfi ªë¿UÃÊ◊˜Ô– ⁄U«fiUSÿ|ÇŸc≈˛UflÊfi üÊËáÊÊàflʬfiSàflÊ
‚◊fiÁ⁄UáÊãflÊÃfiSÿ àflÊ œ˝ÊÖÿÒfi ¬ÍÆcáÊÊ ⁄UúsÔÊfi˘™§c◊áÊÊfi √ÿÁÕ·à¬˝ÿfiÈâ m·fi—H 18H
…ŒtÚto : nu þqhðeh ÞtuØt ! Ëk„út{{tk „ï-‚thwk }æÝ:-{™ }æݨæ-rðãtƒ¤ y™u Ðíæ‡æ:-«tý Ðíæ‡æïÝ-
«tý™e ËtÚtu ¨}æì + xæÓÀ„æ}æì-ËtÚtu hnu.
nu ðeh ! ‚wk ÚïÅì-þºtwytu™u {th™th ¥ç¨-Au. y±æ-‚™u ¥çxÝ:-ÞwØÚte Wí…L™ ¢tuÄ™tu yÂø™
Ÿæè‡ææ„é-…rh…õ𠃙tðu. ‚wk Ðí²é„}æì-fhtuztu þºtwytu™e Ëu™t™u «t ÚttÞ Au. ‚™u ‚uÚte Wí…L™ ªc}æ‡æ:-
Ëk‚t…Þwõ‚ mï¯-îu»tÚte }ææ ò烯„ì-ÔÞrÚt‚ ™ fhu. suÚte ±æ„S² {íæÁ²ñ-…ð™™e „r‚ Ë{t™ „r‚
fhðt {txu yÚtðt Ðêc‡æ:-…wrüfthf ËqÞo™e Ú¢sñ-ðu„ Ë{t™ ðu„ {txu yÚtto‚T ÞÚttÚtoY…Úte ÞwØ ¼qr{{tk
«ð]r¥t Útðt {txu ¥æÐ:-©uc‚{ s÷ ¨}æ-¥çÚ‡æÝì-Ëthe he‚u «t ÚttÞ. (18)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ÞwØ{tk {™ ÷„tðe™u, …tu‚t™t ƒ¤™e ð]rØ fh™th yL™-…t™™wk [Ëuð™
fhe™u]y™u þ†t† ytrŒ …ŒtÚttuo™e ‚iÞthe fhe™u þºtwytu™u {the™u, Ëk„út{{tk rðsÞe ƒ™ðwk
òuEyu. (18)
ÉÊÎÆâ ÉÊÎfiìÊflÊŸ— Á¬’à fl‚ʯ fl‚ʬÊflÊŸ— Á¬’ÃÊãÃÁ⁄fiUˇÊSÿ „UÁfl⁄UfiÁ‚ SflÊ„UÊfi–
ÁŒ‡Êfi˘¬˝ÁŒ‡Êfi˘•ÊÁŒ‡ÊÊfi ÁflÁŒ‡Êfi˘ ©UÁg‡ÊÊfi ÁŒÇèÿ— SflÊ„UÊfiH 19H
…ŒtÚto : nu Íæë„Ðæ±æÝ:-s÷…t™ fh™tht ðeh…whw»ttu ! ‚{u Íæë„}æì-y{]‚ Ë{t™ s÷™wk çÐÏæ„-
…t™ fhtu.
nu ±¨æÐæ±æÝ:-™er‚™wk …t÷™ fh™tht ðehtu ! ‚{u ±¨æ}æì-su ðeh hËÚte …qýo ðtýe yÚtto‚T
þºtwytu™wk M‚k¼™ fh™the ðtýe Au, ‚u™wk çÐÏæ„-…t™ fhtu.
135 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
nu Ëu™tæÞût ! [¢ÔÞqntrŒ Ëu™t™t h[rÞ‚t ! ‚wk «íÞuf ðeh™u suÚte ¥‹„çÚÿæS²-ytftþ™tu ãç±:-
yðhtuÄ yÚtto‚T ÞwØ{tk y™uftu™e ðå[u þºtwytu™u rðrðÄ ÔÞqntuÚte ½uh™th ¥ç¨-Au. ‚u S±æãæ-þtu¼tÞ{t™
ðtýeÚte su çÎàæ:-…qðo, …rù{, W¥th, Œrûtý ÐíçÎàæ:-ytø™uÞ, ™iÉíÞ, ðtÞðe y™u Rþt™e W…rŒþt
¥æçÎàæ:-Ët{u™e rŒþt ç±çÎàææ-…tA¤™e rŒþt y™u ©çgàæ:-ßÞtk þºtw ntuÞ ‚u ÷ûÞ rŒþt Au ‚u Ëðo
çÎx|²:-rŒþtytuÚte ÞÚttÞtuøÞ ðehtu™u rð¼õ‚ fhe™u þºtwytu …h rðsÞ «t fhtu. (19)
¼tðtÚto : Ëu™t…r‚ytu™u yu Wr[‚ Au, fu ‚uytu …tu‚t™t Ëir™f ðehtu™u þtherhf ƒ¤Úte Þwõ‚
‚Útt ÞwØrðãt{tk Ëwrþrût‚ fhe™u, ÞwØ{tk Ëðo rŒþtytu{tk ÞÚttur[¥t Y…{tk …tu‚t™e Ëu™t™t ¼t„tu™u
MÚttr…‚ fhe™u, Ëðo þºtwytu™u ½uhe™u ‚Útt ‚u{™u S‚e™u LÞtÞ…qðof «ò™wk …t÷™ fhu. (19)
∞Æãº˝— ¬˝ÊáÊÊ˘•XfiUÔ ˘•XÔUÆ ÁŸŒËfiäÿŒÒãº˝˘©fiUŒÊŸÊ˘•XÔfiU˘•XÔUÆ ÁŸœËfi×– Œflfi àflCÔU÷Í̧Á⁄fiU
à ‚ö‚fi◊ÃÈÆ ‚ÀÊfiˇ◊Ê ÿÁm·ÈfiM§¬¢ ÷flÊfiÁÖ ŒflòÊÊ ÿãÃ◊flfi‚ ‚πÊÿÊ˘ŸÈfi àflÊ ◊ÊÃÊ
Á¬Ã⁄UÊfi ◊ŒãÃÈH 20H
…ŒtÚto : nu y±cÅ:-þºtwƒ¤ rðŒthf Îï±-rŒÔÞ rðãtËk…L™ Ëu™t…r‚ ! yt… ¥±¨ï-hûtt ytrŒ
{txu ¥Xï-¥Xï-su{ yk„-yk„{tk »ï‹Îí:-RLÿ yÚtto‚T Sð su™tu Œuð‚t Au, ‚u þheh{tk hnu÷tu «týðtÞw
Ëðo ðtÞwytu™tu r‚hMfth fhe™u MðÞk «ftrþ‚ ÚttÞ Au, ‚u{ yt… Ëk„út{{tk Ëðo þºtwytu™tu r‚hMfth
fhe™u çÝÎ芲„ì-«ftrþ‚ ƒ™tu.
yÚtðt ¥Xï-¥Xï-su{ «íÞuf yk„{tk ©ÎæÝ:-yL™ ytrŒ …ŒtÚttuo™u W…h …ntU[tz™th WŒt™ ðtÞw
«ð]¥t Au, ‚u{ …tu‚t™t ði¼ðÚte Ëðo ðehtu™u WíËtrn‚ fh‚t Ëk„út{{tk çÝ{è„:-r™hk‚h MÚttr…‚ fhu÷
Ë{t™ «ftrþ‚ ƒ™tu.
²„ì-su „ï-yt…™wk 籯éMÐ}æì-rðrðÄ Y… ¨Hÿ}æ-…hM…h ÞwØ™wk ÷ûtý |æ±æç„-Au, ‚u ¨¢xæíæ}æï-
Ëk„út{{tk |æêçÚ-rðM‚thÚte ¨¢¨}æì + »„é-«ð]¥t ÚttÞ.
nu Ëu™tæÞût ! ‚the hûtt {txu ƒÄt þqhðeh …whw»ttu ¨¶æ²:-r{ºt Ë{t™ ð‚o™ fhu. }ææ„æ-{t‚t
çЄÚ:-r…‚t, ftft, {tuxt ftft, ™tufh y™u þw¼®[‚f Îï±~ææ-Œuðtu yÚtto‚T rðît™tu Ä{oÞwØ y™u
ÔÞðnth™u ²¢„}æì-«t fhe™u y±æ-‚thwk ¥Ýé}æ΋„é-y™w{tuŒ™ fhu. (20)
¼tðtÚto : Ëðo™t r{ºt Ëu™t…r‚ su{ «tý y™u WŒt™ «íÞuf yk„{tk rð[hý fhu Au, ‚u{ ÞwØ{tk
rð[hý fh‚t Ëir™f ðehtu™u y™u «òs™tu™u nŠ»t‚ fhe™u þºtwytu™u S‚u. (20)
‚◊Èƺ˝¢ ªfië¿U SflÊ„UÊ˘ãÃÁ⁄UfiˇÊ¢ ªë¿U SflÊ„UÊfi Œflö ‚fiÁflÃÊ⁄¯ ªë¿U SflÊ„UÊfi–
Á◊òÊÊflLfi§áÊÊÒ ªë¿U SflÊ„UÊfi˘„UÊ⁄UÊòÊ ªfië¿U SflÊ„UÊ ¿UãŒÊfiúÁ‚ ªë¿U SflÊ„UÊ lÊfiflʬÎÁÕflË
ªfië¿U SflÊ„UÊfi ÿôÊ¢ ªfië¿U SflÊ„UÊ ‚Ê◊¯ ªë¿U SflÊ„UÊfi ÁŒ√ÿ¢ Ÿ÷Êfi ªë¿U SflÊ„UÊ|ÇŸ¢
136 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
flÒ‡flÊŸ⁄¢U ªfië¿U SflÊ„UÊ ◊ŸÊfi ◊ „UÊ*≤Ó ÿë¿U ÁŒfl¯ à œÍÆ◊Ê ªfië¿UÃÈÆ SflõÖÿʸÁÃfi—
¬ÎÁÕflË¥ èÊS◊ŸÊ ¬ÎfiáÊ SflÊ„UÊfiH 21H
…ŒtÚto : nu Ä{torŒ htßÞf{o fh™th rþ»Þ ! ‚wk S±æãæ-yï‚he ™tift yÚtto‚T {tuxt snts ytrŒ
ƒ™tððt™e rðãtÚte ™tiftrŒ Þt™ …h ƒuËe™u ¨}æéÎí}æì-Ë{wÿ{tk xæÓÀ-ò. S±æãæ-¾„tu¤™u «ftrþ‚
fh™the rðãtÚte ƒ™tðu÷ rð{t™trŒ Þt™tu îtht ¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ{tk xæÓÀ-ò.
S±æãæ-ðu Œ ðtýeÚte Îï ± }æì - «ftþ{t™ ¨ç±„æÚ}æì - Ëðo Wí…tŒf …h{u ï h™u xæÓÀ-òý.
S±æãæ-ðuŒ y™u Ëßs™tu™t Ëk„Úte þwØ ËkMfth™u «t ÚtÞu÷ ðtýeÚte ç}æ~ææ±L‡ææñ-«tý y™u WŒt™™u
xæÓÀ-òý.
S±æãæ-ßÞtur‚»t rðãt îtht ¥ãæïÚæ~æï-rŒðË y™u ht‚ yÚtðt ‚u™t „wýtu™u xæÓÀ-òý - «tÂ
fh. S±æãæ-ðuŒtk„ rð¿tt™ Ërn‚ ðtýeÚte À‹Îæ¢ç¨-}„T, Þsw:, Ët{ y™u yÚtðo yu [thu ðuŒtu™u xæÓÀ-
Ëthe he‚u òý.
S±æãæ-¼qr{Þt™, ytftþ{t„o rð{t™ y™u ¼q„tu¤ yÚtðt ¼q„¼o ð„uhu Þt™tu ƒ™tððt™e
rðãtÚte læ±æÐë烱è-¼qr{ y™u ËqÞo«ftþMÚt - ‚u™t yL‚„o‚ RÂåA‚ Œuþ-ŒuþtL‚htu™u xæÓÀ-òý
y™u «t fh.
S±æãæ-ËkMf]‚ ðtýeÚte ²¿æ}æì-yÂø™ntuºt, rþÕ… y™u hts™er‚ ð„uhu Þ¿ttu™u xæÓÀ-«t fh.
S±æãæ-ðiŒf rðãtÚte ¨æï}æ}æì-yti»trÄË{qn yÚtto‚T Ëtu{÷‚t™u xæÓÀ-òý.
S±æãæ-s÷™t „wý y™u Œtu»t™wk ¿tt™ fhtð™th rðãtÚte çÎò}æì-ÔÞðnth{tk ÷tððt ÞtuøÞ …rðºt
Ý|æ:-s÷™u xæÓÀ-òý.
S±æãæ-rðãw‚T, ytø™uÞ y†trŒ, ‚thƒfeo [ðes¤eÚte ¾ƒh yt…™th ‚th] ‚Útt «rËØ Ëðo
f÷tÞkºttu™u «ftrþ‚ fh™the rðãtÚte ¥çxÝ}æì- rðãw‚TY… yÂø™™u xæÓÀ-Ëthe he‚u òý.
}æï-{tht }æÝ:-{™™u ãæ<ö-«u{…qðof ²ÓÀ-ËíÞÄ{o{tk ÂMÚt‚ fhe™u yÚtto‚T {tht W…Œuþ™u y™wfq¤
ð‚o™ fh. „ï-‚the {ê}æ:-f÷tytu y™u Þ¿t™t yÂø™™tu Äw{tztu çα}æì-ËqÞo«ftþ™u ‚Útt Á²æïç„:-‚u™e
ßÞtur‚ S±:-yL‚rhût™u xæÓÀ„é-«t ÚttÞ y™u ‚wk Þkºtf÷t yÂø™{tk S±æãæ-ftctrŒ …ŒtÚttuo™u ¼M{
fhe™u ‚u |æS}æÝæ-ht¾Úte Ðë烱è}æì-…]Úðe™u ¥æÐë‡æ-¼he Œu yÚtto‚T ytåAtrŒ‚ fhe Œu. (21)
¼tðtÚto : Ä{o ytrŒ, htßÞ y™u ÔÞt…th ð]r¥t™t RåAwf {™w»Þu ¼qr{Þt™, yL‚rhûtÞt™,
ytftþÞt™ y™u rðrðÄ Þkºtf÷t™e h[™tytuÚte Ëðo Ët{„úe rËØ fhe™u ÿÔÞtu™tu Ëk[Þ fhðtu
òuEyu. (21)
◊Ê¬Ê ◊ÊÒ·fiœË*„Uö‚˜ʸêŸÊ— œÊêŸÊ ⁄UÊ¡°SÃÃÊfi flL§áÊ ŸÊ ◊ÈÜø– ÿŒÊ„ÈU®⁄URÉãÿÊ˘ßÁÃ
flL§áÊÁà ‡Ê¬Êfi◊„ ÃÃÊfi flL§áÊ ŸÊ ◊ÈÜø– ‚ÈÆÁ◊ÁòÊÿÊ Ÿ˘•Ê¬•Ê·fiœÿ— ‚ãÃÈ
137 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ŒÈÁ◊¸ÁòÊÿÊSÃS◊Òfi ‚ãÃÈÆ ÿÊõ˘S◊ÊŸ˜Ô m|c≈U ÿ¢ øfi flÿ¢ Ámc◊—H 22H
…ŒtÚto : nu Úæ…Ýì-˼t…r‚ ! yt… …tu‚t™tk «íÞuf MÚtt™tu{tk ¥æÐ:-s÷ y™u ¥æï¯{è:-yL™-
…t™ …ŒtÚto ‚Útt frhÞtýwk ð„uhu ‚Útt ð™s …ŒtÚttuo™u }ææ ôã¨è:-™ü fhtu ™rn yÚtto‚T «íÞuf MÚtt™Úte
y{™u Ëðo RÂåA‚ …ŒtÚttuo {¤‚tk hnu, fuð¤ yux÷wk s ™rn, …hk‚w „„:-‚u {æ}Ý: {æ}Ý:-MÚtt™-
MÚtt™Úte Ý:-y{™u }ææ + }æé@-íÞt„tu ™rn.
nu ±L‡æ-LÞtÞ fh™th ˼t…r‚ ! fhu÷t LÞtÞ{tk ¥Í‹²æ:-{thðt™u yÞtuøÞ „tÞ ytrŒ …þw™t
Ëtu„™-þ…Út Au. §ç„-yu{ yt… fntu Atu y™u y{u …ý àæÐæ}æãï-þ…Út-Ëtu„™ ÷Eyu Aeyu. yt…
…ý yu «r‚¿tt™tu íÞt„ fhtu ™rn y™u y{u …ý íÞt„ ™rn fheyu.
nu ðÁý ! yt…™t htßÞ{tk Ý:-y{™u ¥æÐ:-s÷ y™u yti»trÄytu ¨éç}æç~æ²æ:-©uc r{ºt Ë{t™
¨‹„é-ƒ™e hnu. ‚Útt ²:-su ¥S}ææÝì-y{thtÚte mïçcÅ-ðuh-îu»t ht¾uu Au. ™-y™u ±²}æì-y{u ²}æì-
su™tÚte çmc}æ:-ðuh fheyu Aeyu, „S}æñ-‚u™u {txu ‚u yti»trÄytu Îé<}æç~æ²æ:-Œw:¾ yt…™th y™u þºtw
Ë{t™ ¨‹„é-ƒ™e hnu. (22)
¼tðtÚto : hts…whw»t «òs™tu …tËuÚte y™er‚…qðof Ä™ „úný ™ fhu. htò - htßÞ™e hûtt™e
«r‚¿tt fhu, fu y{u yLÞtÞ fheþwk ™rn y™u Œwütu™u ËŒt Œkz yt…þwk. (22)
„UÁflc◊fiÃËÁ⁄U◊Ê˘•Ê¬Êfi „UÁflc◊Ê°2˘•ÊÁflflfiÊ‚ÁÖ
„UÁflc◊ÊfiãŒflÊ ˘•fiäfl⁄UÊ „UÁflc◊ÊÓ°2˘•SÃÈ ‚Íÿ¸Ó—H 23H
…ŒtÚto : nu rðît™ ÷tuftu ! ‚{u yuðt ft{tu fhtu fu suÚte §}ææ:-yu ¥æÐ:-s÷ ãç±c}æ„è:-W¥t{
Œt™ y™u ytŒt™ r¢Þt þwrØ ‚Útt Ëw¾ yt…™th ntuÞ yÚtto‚T suÚte y™uf «fth™tk W…fth fhðt{tk
ytðu ãç±c}ææÝì-…ð™ W…fth y™w…fthf™u ¥æ-Ëthe he‚u ç±±æ¨ç„-«t fhu Au.
Îï±:-Ëw¾Œt‚t ¥Š±Ú:-Þ¿t …ý ãç±c}ææÝì-…h{ yt™kŒ«Œ ¨ê²ü:-‚Útt ËqÞo÷tuf …ý ãç±c}ææÝì-
Ëw„kÄtrŒÞwõ‚ ÚtE™u Ëw¾ŒtÞf ¥S„é-ƒ™e hnu. (23)
¼tðtÚto : su ðtÞw y™u s÷™t ËkÞtu„Úte y™uf Ëw¾ rËØ fhðt{tk ytðu Au, suÚte y™uf Œuþ
ŒuþtL‚htu{tk sðtÚte ðM‚wytu™e «tr ÚttÞ Au; ‚u™t îtht yu ftÞo, ftuE r¢Þt fhðt{tk yr‚ ƒwrØ{t™
{™w»Þ s fhe þfu Au.
su y™uf «fth™e r¢Þtytu™u «ftrþ‚ fh™th Au, ‚u Þ¿t ð]rü ytrŒ Ëw¾™tu Wí…tŒf Au. (23)
•ÇŸflʸ˘¬fi㟪΄USÿ ‚ŒfiÁ‚ ‚ÊŒÿÊ◊Ëãº˝ÊÇãÿÊ÷¸ÊfiªœÿËfi SÕ Á◊òÊÊflLfi§áÊÿÊ-
÷ʸªœÿËfi SÕ Áfl‡flfi·Ê¢ Œflʟʯ ÷ʪœÿËfi SÕ– •◊Íÿʸ˘ ©U¬ ‚Íÿ¸ ÿÊÁ÷fiflʸ ‚Íÿ¸Ó—
‚„U ÃÊ ŸÊfi Á„Uãflãàfläfl⁄U◊˜ÔH 24H
138 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu ƒúñ[trhýe fLÞtytu ! ¥}æê:-‚u ²æ:-su MðÞkðh rððtnÚte …r‚™e ðhýe fhe Au,
‚u™e Ë{t™ su §‹Îíæx‹²æï:-ËqÞo y™u rðãw‚T™t „wýtu™u |ææxæ{ï²è:-y÷„-y÷„ òý™the Sƒ-Au.
ç}æ~ææ±L‡æ²æï:-«tý y™u WŒt™™t „wýtu™u |ææxæ{ï²è:-…]ÚtfT-…]ÚtfT òý™the Sƒ-Au, ç±Eï¯æ}æì-
rðît™ y™u …]rÚtðe ytrŒ …ŒtÚttuo™u |ææxæ{ï²è:-Ëuð™ fh™the Sƒ-Au, ‚u ±:-‚{u Ëðo™u ¥Ð‹ÝxæëãS²-
su™u „]nftÞo «t ÚtÞu÷ ™Úte ‚u ƒúñ[Þo™wk y™wct™ fh™tht y™u ¥xÝï:-Ëðo rðãtrŒ „wýtuÚte «ftrþ‚
©uc ƒúñ[the™e ¨Îç¨-˼t{tk nwk ¨æβæç}æ-MÚttr…‚ fhwk Awk.
su ²æ: ©Ð ¨ê²ïü-ËqÞo÷tuf™t „wýtu{tk ©Ð-W…ÂMÚt‚ ÚttÞ Au, ±æ-yÚtðt ²æç|æ:-su™e ¨ã-ËtÚtu
¨ê²ü-ËqÞo÷tuf{tk hnu÷ su ËqÞo™t „wýtu{tk yr‚ [‚wh Au, „æ:-‚u Ëðo Ý:-y{tht ¥Š±Ú}æì-½h™t
ft{fts™u rððtn fhe™u ç㋱‹„é-ð]rØ fhu. (24)
¼tðtÚto : ƒúñ[Þo Ä{o™wk …t÷™ fh™the fLÞtytu™tu, yrððtrn‚ y™u ‚u fLÞtytu™e Ë{t™
„wý-f{o-Mð¼tðÞwõ‚ …wÁ»ttu™e ËtÚtu rððtn fhðtu Wr[‚ Au.
yux÷t {txu „wÁ…í™eytu ƒúñ[trhýe fLÞtytu™u yuðtu s W…Œuþ yt…u. {tºt yt…íft¤{tk …qðo
rððtrn‚ †e…wÁ»ttu™tu r™Þtu„ ÚtE þfu Au, yLÞÚtt ™rn. (24)
NUŒ àflÊ ◊Ÿfi‚ àflÊ ÁŒfl àflÊ ‚Íÿ¸Êfiÿ àflÊ– ™§äfl¸Á◊◊◊fiäfl⁄¢U ÁŒÁfl Œfl·ÈÆ „UÊòÊÊfi
ÿë¿UH 25H
…ŒtÚto : nu ƒúñ[trhýe fLÞt ! ‚wk su{ y{u Ëðuo Îï±ï¯é-…tu‚t™u Ëw¾ yt…™th …r‚ytu™e …tËu
hnu™the y™u ãæï~ææ:-yÂø™ntuºt ytrŒ f{o™wk y™wct™ fh™the Aeyu ‚uðe Útt.
su{ y{u NÎï-ntŠŒf Ëw¾ {txu y±æ-‚™u, }æݨï-Ëthwk-™hËwk rð[thðt {txu y±æ-‚™u çαï-Ëðo
Ëw¾tu™tu «ftþ fhðt {txu y±æ-‚™u, ¨ê²æü²-ËqÞo™e Ë{t™ „wýtu {txu y±æ-‚™u rþûtý yt…eyu Aeyu,
‚u{ ‚wk …ý çÎç±-Ë{M‚ Ëw¾tu™t «ftþ{tk r™r{¥t §}æ}æì-yt ¥Š±Ú}æì-r™hk‚h Ëw¾ yt…™th „]nt©{
Y…e Þ¿t™u ªŠ±ü}æì-Wíf]ü her‚Úte ²ÓÀ-„úný fh.
¼tðtÚto : su{ …r‚ðú‚t †eytu …tu‚t™t …r‚ytu ËtÚtu r«Þ yt[hý fhe™u, yÂø™ntuºt ytrŒ
f{tuo{tk ‚Õ÷e™ hnu Au, ‚u{ ƒúñ[trhýe fLÞtytuyu rððtn …Ae ƒúñ[trhýeytu y™u ƒúñ[theytuyu
…ý …hM…h ð‚oðwk òuEyu. (25)
‚Ê◊fi ⁄UÊ¡|ãfl‡flÊSàfl¢ ¬˝¡Ê˘©U¬Êflfi⁄UÊ„ Áfl‡flÊSàflÊ¢ ¬˝¡Ê˘©U¬ÊflUfi⁄UÊ„UãÃÈ–
‡ÊÎÆáÊÊàfl|ÇŸ— ‚Á◊œÊ „Ufl¯ ◊ ‡ÊÎÆáflãàflʬÊfi Áœ·áÊÊfi‡ø ŒflË—– üÊÊÃÊfi ª˝ÊflÊáÊÊ
ÁflŒÈ·Ê Ÿ ÿôÊö ‡ÊÎáÊÊÃfiÈ Œfl— ‚fiÁflÃÊ „Ufl¯ ◊ SflÊ„UÊfiH 26H
…ŒtÚto : nu ¨æï}æ-©uc yiïÞoÞwõ‚ Úæ…Ýì-Ë{M‚ Wíf]ü „wýtuÚte «ftþ{t™ ˼tæÞût ! y±}æì-
‚wk r…‚t Ë{t™ ç±Ô±æ:-Ë{M‚ Ðí…æ:-«òs™tu™e ©Ðæ±Úæïã‹„é-Ë{e…MÚt hne™u hûtt fh y™u y±æ}æì-
139 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚™u ç±Eæ:-Ë{M‚ Ðí…æ:-«òs™ …wºt Ë{t™ ytr©‚ ntuÞ.
nu ˼tæÞût ! yt… su{ ¨ç}æ{æ-«Œe fh™th …ŒtÚtoÚte ¥çxÝ:-Ëðo „wýÞwõ‚ yÂø™ «ftrþ‚
ÚttÞ Au, ‚u{ }æï-{the ã±}æì-«„Õ¼ ðtýe-M‚wr‚ Ôæë‡ææï„é-Ëtk¼¤e™u LÞtÞÚte «ftrþ‚ ƒ™tu. ™-y™u
¥æÐ:-Ëðo„wýtu{tk ÔÞt ç{¯‡ææ:-rðãt, ƒwrØÞwõ‚ Îï±è:-©uc‚{ „wýtuÚte «ftþ{t™ ‚the …í™e
…ý {t‚tytu™e Ë{t™ †es™tu™t LÞtÞ™u àæ뇱‹„é-Ëtk¼¤u.
nu xæíæ±æ‡æ:-ËíÞtËíÞ™tu rððuf fh™tht rðît™ ˼tËŒtu ! ‚{u y{tht yr¼«tÞ™u y{tht
fnuðtÚte Ÿææï„-Ëtk¼¤tu ‚Útt Îï±:-rðãtÚte «ftrþ‚ ¨ç±„æ-yiïÞoðt™ ˼t…r‚ ç±Îé¯:-rðît™tu™t
²¿æ}æì-Þ¿t™e Ý-Ë{t™ }æï-y{tht «òs™tu™t ã±}æì-r™ðuŒ™™u S±æãæ-M‚wr‚Y… ðtýe suðe ntuÞ ‚uðe
Ôæë‡ææï„é-Ëtk¼¤tu. (26)
¼tðtÚto : htò y™u «ò …hM…h Ëk{r‚Úte Ë{M‚ htßÞ ÔÞðnthtu™wk …t÷™ fhu. (26)
ŒflËfi⁄UÊ¬Ê˘•¬Ê¢ Ÿ¬ÊlÊ flfi˘™§Á◊¸„¸Ó®Áflcÿ~˘ßÁãº˝ÿÊflÊfiŸ˜Ô ◊ÁŒãÃfi◊—–
â ŒflèÿÊfi ŒflòÊÊ ŒfiûÊ ‡ÊÈ∑˝§¬èÿÊ ÿ·Ê¯ ÷ʪ SÕ SflÊ„UÊfiH 27H
…ŒtÚto : nu ¥æÐ:-©uc „wýtuÚte Ëk…L™ Îï±è:-þw¼f{tuoÚte «ftþ{t™ «òs™tu ! ‚{u hts¼õ‚
Sƒ-ƒ™tu àæéÜíUÐï|²:-þheh y™u ytí{t™t …ht¢{™t hûtf Îï±ï|²:-rŒÔÞ„wýÞwõ‚ rðît™tu {txu ²ï¯æ}æì-
su ±:-‚{tht ƒ¤ðt™ rðît™tu™e ²:-su ¥Ðæ¢ ÝÐæ„ì-s¤™t ™tþhrn‚ ª<}æ:-s÷‚hk„ Ë{t™
«òhûtf §ç‹Îí²æ±æÝì-su{tk «þkË™eÞ RrLÿÞtu ƒ™u Au ‚Útt }æç΋„}æ:-yt™kŒŒtÞf ãç±c²:-¼tu„ ÞtuøÞ
…ŒtÚttuoÚte r™»…L™ |ææxæ:-¼t„ Au, ‚u ‚{u Ëðo „}æì-‚u™u S±æãæ-ytŒhËrn‚ „úný fhtu. su{ htò
ytrŒ ËÇÞs™ Îï±~ææ-rŒÔÞ¼tu„ yt…u Au, ‚u{ ‚{u …ý yt™u yt™kŒ Îœæ-yt…tu. (27)
¼tðtÚto : «òs™tu™u yu Wr[‚ Au, fu Wíf]ü „wýÞwõ‚ ˼t…r‚™tu Mðefth fhe™u, htßÞ™e
hûtt {txu fh - «Œt™ fhe™u LÞtÞ™u «t fhu. (27)
∑§Ê*®·fi⁄UÁ‚ ‚◊Èƺ˝Sÿ àflÊ ÁˇÊfiàÿÊ˘©UãŸfiÿÊÁ◊ – ‚◊ʬÊfi˘•Áj⁄fiUÇ◊Ã
‚◊Ê·fiœËÁ÷⁄UÊ·fiœË—H 28H
…ŒtÚto : nu ði~Þs™ ! ‚wk ÜUæ<¯:-n¤Úte ¼qr{™u ¾uz™th ¥ç¨-Au. y±æ-‚™u ¨}æéÎíS²-yL‚rhût{tk
¥çÿæy²ñ-…rh…qýo Útðt {txu ¨}æì ©„ì ݲæç}æ-Ëthe he‚u WíËtrn‚ fhwk Awk. ‚{u Ëðo ÷tuftu ¥çj:-Þ¿tÚte
þwØ ÚtÞu÷ s÷tuÚte ¥æÐ:-s÷ y™u ¥æï¯{èç|æ:-yti»trÄÚte ¥æï¯{è:-yti»trÄytu™u ¨}æì ¥x}æ„-«tÂ
fhtu. (28)
¼tðtÚto : ¾u‚h ð„uhu ¼qr{ytu{tk y™uf «fth™e yti»trÄytu Wí…L™ ÚttÞ Au. yti»trÄytuÚte
yÂø™ntuºt ytrŒ Þ¿t fhðt{tk ytðu Au, Þ¿ttuÚte yL‚rhût s÷™t …h{týwytu …rh…qýo ƒ™u Au.
ytÚte rðît™ ÷tuftu ƒwrØ hrn‚™t {™w»Þtu™u ¾u‚htu ð„uhu [ftÞo {txu] ÷E òÞ Au fthý fu
‚uytu rðãtÇÞtË fhðt{tk Ë{Úto ntu‚t ™Úte. (28)
140 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÿ◊fiÇŸ ¬ÎÆà‚È ◊àÿ¸◊flÊ flÊ¡fi·ÈÆ ÿ¢ ¡ÈÆŸÊ—– ‚ ÿãÃÊ ‡Ê‡flfiÃËÁ⁄U·— SflÊ„UÊfiH 29H
…ŒtÚto : nu (¥xÝï)-ßÞthu õÞthuf rððuf fh™tht yt… [rðît™] ! Ðëy¨é-Ëk„út{tu{tk ²}æì-su
{™w»Þ™e ¥±æ:-hûtt fhtu Atu y™u ±æ…ï¯é-yL™ ytrŒ …ŒtÚttuo™e «tr {txu ²}æì-su™u …éÝæ:-r™Þwõ‚
fhtu Atu, ¨:-‚u àæE„è:-r™hk‚h y™trŒY… §¯:-…tu‚t™e «òytu™tu ²‹„æ-r™ðton fh™th ƒ™u Au
yÚtto‚T ‚u{™u r™Þ{tu{tk ht¾u Au. (29)
¼tðtÚto : „whws™tu™e rþûttÚte Ëðo™t Ëw¾™e ð]rØ ÚttÞ Au. (29)
ŒflSÿfi àflÊ ‚ÁflÃÈ— ¬˝fi‚flõ˘|‡flŸÊfi’ʸ„ÈUèÿʯ ¬ÍÆcáÊÊ „USÃÊfièÿÊ◊˜Ô– •ÊŒfiŒ ⁄UÊflÊfiÁ‚
ª÷Ë⁄UÁ◊◊◊fiäfl⁄¢U ∑ΧƜËãº˝Êfiÿ ‚ÈÆ·ÍÃfi◊◊˜Ô– ©UûÊ◊Ÿfi ¬ÁflŸÊ¡¸ÓSflãâ ◊œÈfi◊ãâ ¬ÿfiSflãâ
ÁŸª˝ÊèÿÊ~ SÕ ŒflüÊÈÃfiSì¸ÿfià ◊ÊH 30H
…ŒtÚto : Ëðo Ëw¾Œt‚t ¨ç±„é:-‚Útt Ë{M‚ yiïÞo™u Wí…L™ fh™th s„Œeïhu Ðí¨±ï-Wí…L™
fhu÷t ËkËth{tk ¥çEÝæï:-ËqÞo y™u [kÿ{t™t Ïææãé|²æ}æì-ƒ÷ y™u …ht¢{ „wýtuÚte Ðêc‡æ:-…wrü fh™th
Ëtu{ ytrŒ yti»trÄ„ý™t ãS„æ|²æ}æì-htu„™tþf ‚Útt Ät‚wytu™u ËtBÞ ht¾™th „wýtuÚte y±æ-‚™u fh
- Ä™ yt…™th™tu ¥æÎÎï-Mðefth fhwk Awk.
‚wk §‹Îíæ²-…h{ yiïÞoðt™ {tht {txu ©œæ}æïÝ-W¥t{ yÚtto‚T ËÇÞ Ðç±Ýæ-ðtýeÚte §}æ}æì-yt
xæ|æèÚ}æì-yíÞk‚ Ë{sðt ÞtuøÞ ¨é¯ê„}æ}æì-Ëðo …ŒtÚttuoÚte Wí…L™ ÚtÞu÷t ª…üS±‹„}æì-htßÞ™u ƒ¤ðt™
ƒ™tð™th }æ{é}æ‹„}æì-Ë{M‚ {Ä ytrŒ ©uc …ŒtÚttuoÞwõ‚ вS±‹„}æì-ŒqÄ ytrŒ Ërn‚ fh-Ä™™u
¥Š±Ú}æì-r™»f…x ÜëUç{-fhtu. Îﱟæé„:-©uc htßÞ„wýtu™u Ëtk¼¤™th ‚{u {tht {txu çÝxæíæ|²:-r™hk‚h
Mðefth fhðt ÞtuøÞ Sƒ-Atu. }ææ-{™u yt fh «Œt™Úte „Ðü²„-‚] fhtu. (30)
¼tðtÚto : «òs™tu™u ÞtuøÞ Au, fu ‚uytu htò Ë{e… ytðe™u …tu‚t™t Ëðo ¼tuøÞ …ŒtÚttuo™tu ÞÚttÞtuøÞ
¼t„ ‚u™u «Œt™ fhu, fthý fu ‚u ¼qr{{tk Wí…L™ Út™th …ŒtÚttuo™t ykþ¼t„e ntuÞ Au. (30)
◊ŸÊfi ◊ Ã嬸ÿà flÊø¯ ◊ Ã嬸ÿà ¬˝ÊáÊ¢ ◊fi Ã嬸ÿà øˇÊÈfi◊¸ Ã嬸ÿà üÊÊòʯ
◊ Ã嬸ÿÃÊà◊ÊŸ¯ ◊ Ã嬸ÿà ¬˝¡Ê¢ ◊fi Ã嬸ÿà ¬‡ÊÍã◊fi Ã嬸ÿà ªáÊÊã◊fi Ã嬸ÿÃ
ªáÊÊ ◊ ◊Ê ÁflÃÎfi·Ÿ˜ÔH 31H
…ŒtÚto : nu ËÇÞs™tu y™u «òs™tu ! ‚{u …tu‚t™t „wýtu îtht }æï-{thtk }æÝ:-{™™u „ŒÐü²„-
‚] fhtu. }æï-{the ±æ™}æì-ðtýe™u „ŒÐü²„-‚] fhtu. }æï-{tht Ðíæ‡æ}æì-«tý™u „ŒÐü²„-‚] fhtu. }æï-
{tht ™ÿæé:-™uºttu™u „ŒÐü²„-‚] fhtu. }æï-{tht Ÿææï~æ}æì-ft™tu™u „ŒÐü²„-‚] fhtu. }æï-{tht ¥æy}ææÝ}æì-
ytí{t™u „ŒÐü²„-‚] fhtu.
}æï-{the Ðí…æ}æì-Ëk‚t™trŒ «ò™u „ŒÐü²„-‚] fhtu. }æï-{tht ÐàæêÝì-„tÞ, ntÚte, ½tuzt ytrŒ
…þwytu™u „ŒÐü²„-‚] fhtu, }æï-{tht xæ‡ææÝì-™tufhtu™u „ŒÐü²„-‚] fhtu, suÚte }æï-{tht xæ‡ææ:-htßÞ
fu «ò f{torÄfthe yÚtðt Ëuðfs™ ft{tu{tk }ææ 籄ë¯Ýì-WŒtË hnu ™rn. (31)
141 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : htßÞ™tu «ƒkÄ Ë¼t™u ytÄe™ Útðt ÞtuøÞ Au, suÚte Ëðo «òs™, htò™t Ëuðftu y™u
hts…whw»ttu «ò™t Ëuðf ƒ™e™u ‚Útt MðftÞtuo{tk «ð]¥t hne™u yufƒeò™u «ËL™ ht¾e þfu. (31)
ßãº˝Êfiÿ àflÊ fl‚fiÈ◊à L§º˝flfiÃ˘ßãº˝Êfiÿ àflÊÁŒàÿflfiÃ˘ßãº˝Êfiÿ àflÊÁ÷◊ÊÁÃÉŸ–
‡ÿŸÊÿfi àflÊ ‚Ê◊÷ÎÃ˘ÇŸÿfi àflÊ ⁄UÊÿS¬Ê·ŒH 32H
…ŒtÚto : nu ˼t…‚u ! ±¨é}æ„ï-su f{o{tk [tuðeË ð»to ƒúñ[Þo …t÷™Úte ‚u™t îtht y™uf Ëtht
rðît™T Wí…L™ ÚttÞ Au. LÎí±„ï-su [wk{t¤eË ð»to ËwÄe ƒúñ[Þo …t÷™ fhu Au ‚u §‹Îíæ²-…h{ yiïÞoÞwõ‚
f{o {txu y±æ-yt…™u „úný fhu Au. ¥æçÎy²±„ï-su yz‚t¤eË ð»to ËwÄe ƒúñ[Þo …t÷™ fhu Au ‚u
ËqÞoË{t™ …h{ rðît™T ƒ™u Au.
§‹Îíæ²-W¥t{ „wýtu™e «tr {txu y±æ-yt…™t ¥ç|æ}ææç„ÍÝï-su f{o{tk {tuxt-{tuxt yr¼{t™e þºtws™
{tÞto òÞ ‚u §‹Îíæ²-…h{tuíf]ü þºtw rðŒthf ft{ {txu y±æ-yt… ¨æï}æ|æë„ï-W¥t{ yiïÞo Äthý fh™tht
à²ïÝæ²-ÞwØ ytrŒ ftÞtuo{tk ƒts …ûte™e Ë{t™ Í…x {th™th y±æ-yt…™tu Úæ²SÐæï¯Îï-Ä™Úte …wü
fh™th ¥xݲï-rðãw‚trŒ …ŒtÚttuo™t „wýtu™tu «ftþ fhðt {txu y±æ-yt…™tu y{u Mðefth fheyu Aeyu.
¼tðtÚto : su RLÿ, ðtÞw, Þ{, ËqÞo, yÂø™, ðÁý, [Lÿ y™u Ä™ðt™ „wýtuÚte Þwõ‚, rðît™tu™u
r«Þ, rðãt™t «[thf y™u Ëðo™u Ëw¾ yt…™th ntuÞ, ‚u™u s htò {t™ðtu òuEyu. (32)
ÿûÊfi ‚Ê◊ ÁŒÁflÖÿÊÁÃÿ¸à¬fiÎÁÕ√ÿÊ¢ ÿŒÈÆ⁄UÊflãÃÁ⁄fiUˇÊ– ßÊS◊Ò ÿ¡fi◊ÊŸÊÿÊL§ ⁄UÊÿ
∑Χƌ˜äÿÁœfi ŒÊòÊ flÊfiø—H 33H
…ŒtÚto : nu ¨æï}æ-Ë{M‚ yiïÞo«uhf ˼t…r‚ ! „ï-‚tht ²„ì-su çÎç±-ËqÞo÷tuf{tk ÐëçƒÃ²æ}æì-
…]rÚtðe{tk y™u ²„ì-su ©Úæñ-rðM‚]‚ ¥‹„çÚÿæï-ytftþ{tk Á²æïç„:-su{ ßÞtur‚ ntuÞ, ‚u{ htsf{o Au.
„ïÝ-‚uÚte ‚wk ¥S}æñ-yu …htu…fth {txu ²…}ææÝæ²-Þ¿t fh‚t Þs{t™ {txu ©L-ÜëUç{-yíÞk‚ W…fth
fh ‚Útt Úæ²ï-Ä™ð]rØ {txu ¥ç{, ±æï™:-yrÄf{tk yrÄf htßÞ™tu «ƒkÄ fh. (33)
¼tðtÚto : ˼t…r‚ htò …tu‚t™t htßÞ™t Wíf»toÚte Ëðo ÷tuftu™u rðãtrŒ þw¼ „wý f{tuo{tk Ëwrþrût‚
fhe™u, …whw»ttÚteo ƒ™tðu, suÚte ‚uytu …whw»ttÚto fhe™u Ä™ ytrŒ …ŒtÚttuo™e ËŒt ð]rØ fhu. (33)
‡flÊòÊÊ SÕfi flÎòÊÃÈ⁄UÊ ⁄UÊœÊfiªÍûÊʸ˘•◊ÎÃfiSÿ ¬àŸËÓ—– ÃÊ ŒfiflËŒ̧flòÊ◊¢ ÿôÊ¢ ŸfiÿÃʬfi„ÍUÃÊ—
‚Ê◊fiSÿ Á¬’ÃH 34H
…ŒtÚto : nu Îï±è:-rðãtÞwõ‚ †eytu ! ‚{u ±ë~æ„éÚ:-ðes¤e™e Ë{t™ {u½ - ðtŒ¤tk™t ðhËtŒ™e
Ë{t™ Ëw¾ŒtÞf „r‚Úte [t÷™th Úæ{æïxæêœææü:-Ä™™tu Wãtu„ - ð]rØ fhðt Ðy‹²:-y™u Þ¿t{tk ËnÞtur„™e
Sƒ-ƒ™tu.
Îï±~ææ-‚Útt ©uc „wýtuÚte «ftrþ‚ rðît™T …r‚ytu{tk «u{…qðof hntu. §Î}æì-yt Þ¿t™u ݲ„-rËrØ™u
«t fÞto fhtu y™u ©Ðãê„æ:-ƒtu÷tðu÷e …tu‚t™t …r‚ytu™e ËtÚtu ¥}æë„S²-yr‚ MðtŒÞwõ‚ Ëtu{ ytrŒ
142 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yti»trÄytu™t hË™wk çÐÏæ„-…t™ fhtu. (34)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu™e rðŒw»te †eytu …tu‚t™t Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnthÚte …tu‚t™t …r‚ytu™u «ËL™
fhu Au, ‚u{ …whw»ttuyu …ý …tu‚t™e †eytu™u ËŒt «ËL™ ht¾ðe òuEyu. (34)
◊Ê ÷◊ʸ ‚¢ÁflfiÄâÊÊ˘™§¡ZÓ œàSfl Áœ·fiáÊ flË«˜UÔflË ‚ÃË flËfi«UÿÕÊ◊Í¡ZÓ ŒœÊÕÊ◊˜Ô–
¬Êå◊Ê „UÃÊ Ÿ ‚Ê◊fi—H 35H
…ŒtÚto : nu †e ! ‚wk ±èÇì±è ¨„è-þheh y™u ytí{tÚte ƒ÷ð‚e ÚtE™u …r‚Úte }ææ |æï:-zh ™rn.
}ææ ¨¢ç±vƒæ:-fk… ™rn y™u ªÁ…ü}æì-Œun ‚Útt ytí{t™t ƒ÷ y™u …ht¢{™u {yS±-Äthý fh.
nu …wÁ»t ! ‚wk …ý …tu‚t™e …í™eÚte ‚u{s ð‚o. ‚{u ƒL™u †e-…wÁ»t ç{¯‡æï-ËqÞo y™u ¼qr{ Ë{t™
…htu…fth y™u …ht¢{™u Äthý fhtu, suÚte ±èDzïƒæ}æì-áZ ƒ÷Þwõ‚ ƒ™tu. yt he‚u …hM…h y™wfq¤
ð‚o™ fh‚tk ‚{thtk ƒL™u™t ÐæŒ}ææ-y…htÄtu ã„:-™tþ …t{tu. y™u ¨æï}æ:-[kÿ Ý-Ë{t™ yt™kŒ y™u
þtÂL‚ ytrŒ „wýtu™e ð]rØ fhe™u …hM…h™t yt™kŒ™e ð]rØ fhtu. (35)
¼tðtÚto : †e y™u …whw»t yuðe he‚u ÔÞðnth fhu, fu suÚte …hM…h™t ¼Þ y™u Wîu„ ™tþ …t{u.
‚Útt ytí{t™tu áZ-WíËtn, «u{ y™u „]nt©{™t ÔÞðnthtu™e rËrØ y™u yiïÞo™e ð]rØ ÚttÞ.
ƒk™u™t Œtu»ttu y™u Œw:¾tu™u Œqh fhe™u [kÿ{t Ë{t™ …hM…h n»tofthe ƒ™tu. (35)
¬˝Êª¬ÊªÈŒfiªœ⁄UÊÄ‚fl¸ÃfiSàflÊ ÁŒ‡Ê˘•ÊœÊfiflãÃÈ– •ê’ ÁŸc¬fi⁄UR ‚◊⁄UËÁflÓ̧ŒÊ◊˜H
Ô 36H
…ŒtÚto : nu ¥}Ïæ-«u{¼tðÚte «t Út™the {t‚t ! òu ‚the ¥Úè:-Ëk‚t™trŒ «ò ÐíæÜUì-…qðo ¥ÐæÜUì-
…rù{ ©ÎÜUì-W¥th ¥{ÚæÜUì-Œrûtý y™u ¨±ü„:-Ëðo çÎàæ:-rŒþtytuÚte y±æ-‚™u ¥æ + {汋„é-Œtuze™u
«t ÚttÞ, ‚u™u çÝ: + ÐÚ-r™hk‚h «u{ fh, y™u ‚u …ý ‚™u ¨}æì-Ëthe he‚u ç±Îæ}æì-òýu yÚtto‚T Ëuðt
fhu. (36)
¼tðtÚto : {t‚tr…‚t™u ÞtuøÞ Au, fu …tu‚t™tk Ëk‚t™tu™u rðãtrŒ ©uc „wýtu{tk ÷„tðe™u r™hk‚h
‚u{™e hûtt fhu. Ëk‚t™tu™u ÞtuøÞ Au, fu ‚uytu Ëðo he‚u {t‚t-r…‚t™e Ëuðt fhu. (36)
àfl◊XÔU ¬˝‡ÊfiöÁ‚·Ê Œfl— ‡ÊfiÁflDÔU ◊àÿ¸Ó®◊˜Ô–
Ÿ àflŒãÿÊ ◊fiÉÊflãŸ|Sà ◊Á«¸UÃãº˝ ’˝flËfiÁ◊ à fløfi—H 37H
…ŒtÚto : nu ¥X-r«Þ àæç±cÆ-yíÞk‚ ƒ÷Þwõ‚ }æÍæ±Ýìì-Eïh Ë{t™ Ë{]Ø §‹Îí-rhrØ-rËrØ
yt…™th ˼t…r‚ ! y±}æì-yt… }æy²ü}æì-«ò™t {™w»Þtu™u Ðíàæ¢ç¨¯:-«þkËtÞwõ‚ fhtu.
yt… Îï±:-Œuð yÚtto‚T þºtwytu™u S‚™th y±Î‹²:-‚{thtÚte yLÞ }æ=Ç„æ-Ëw¾ yt…™th Ý-
ftuE ™Úte, yu{ nwk „ï-yt…™u ±™:-…qðtuoõ‚ htßÞ «ƒkÄ™u y™wfq¤ ð[™ Ïæí±èç}æ-fnwk Awk. (37)
¼tðtÚto : su{ Eïh …ût…t‚hrn‚, Ëðo™t r{ºt Au, ‚u™u y™wfq¤ ˼t…r‚ htßÞÄ{o™t …t÷f
htò …ý «þkË™eÞ™e «þkËt, ®™Œ™eÞ™e ®™Œt, Œkz™eÞ™u Œkz y™u hûtt fhðt ÞtuøÞ™e hûtt fhe™u
143 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëðo™e RåAt rËØ fhu. (37)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth] : yt yæÞtÞ{tk htßÞtr¼»tuf…qðof rþûtt (1), htßÞ™tk ftÞtuo (2),
«òyu htò™tu yt©Þ ÷uuðtu (3), ˼tæÞût ytrŒ™wk f‚oÔÞ (4), rð»ýw™t …h{…Œ™wk ðýo™ (5),
˼tæÞût îtht rð»ýw™e W…tË™t (6), htò y™u ˼t™wk …hM…h f‚oÔÞ (7), „whw îtht rþ»Þ™tu
Mðefth fhðtu y™u ‚u™u rþûtt yt…ðe (8, 9), Þ¿t™wk y™wct™ (10), ntu{ fhu÷ ÿÔÞ™wk V¤ (11),
rðît™™wk ÷ûtý (12), {™w»Þ™wk f‚oÔÞ (13), {™w»Þ™tu …hM…h ÔÞðnth (14-16), Œwü Œtu»ttu™e
r™ð]r¥t™wk V¤ y™u Eïh™u þwk-þwk «tÚto™t fhðe (17), hý{tk ÞtuØt™wk ðýo™ (18), hý{tk …hM…h
ÔÞðnth™tu «fth (20), ÞtuØtytu™u y™w{tuŒ™ (21), htßÞ™tu «ƒkÄ fhðtu (22), ËtæÞ ftÞo™wk
ËtÄ™ (23), htßÞftÞo fhðt {txu Eïh™tu W…Œuþ (24), htßÞftÞtuo™wk y™wct™ (25), htò
y™u «ò™wk f‚oÔÞ (26), «ò y™u hts˼t™tu …hM…h ÔÞðnth (31), «ò îtht ˼t…r‚™tu
Wíf»to (32), «ò «r‚ ˼t…r‚™e «uhýt (33), «ò îtht ˼t…r‚™tu Mðefth fhðtu (32),
˼t…r‚™wk ÷ûtý (32), «ò y™u hts˼t™e …hM…h «r‚¿tt (31), ˼t…r‚™tu Mðefth fhðt™wk
«Þtus™ (32), «ò™t Ëw¾ {txu ˼t…r‚™tk f‚oÔÞ f{tuo™wk y™wct™ (33) ˼t…r‚ ð„uhu™e
…í™eytu þwk þwk f{o fhu (34), †e-…wÁ»ttu™tu …hM…h ÔÞðnth (35), {t‚t-r…‚t «íÞu Ëk‚t™tu™wk
f‚oÔÞ (36), ˼t…r‚ «íÞu «òs™tu™t W…Œuþ™wk ðýo™ (36) Au. ytÚte …tk[{t yæÞtÞ{tk fnu÷
yÚttuo™e ËtÚtu yt Aêt yæÞtÞ™t yÚttuo™e Ëk„r‚ Au.
JJ §ç„ ¯cÆææ²: JJ
144 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒñÜUæÎàææùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
ÿÈÆÜ¡ÊŸ— ¬fi˝Õ◊¢ ◊fiŸSÃûflÊÿfi ‚ÁflÃÊ Áœÿfi—–
•ÇŸÖÿʸÁÃfi*Ÿøʃÿfi ¬ÎÁÕ√ÿÊ˘•äÿÊ÷fi⁄UØÔH 1H
…ŒtÚto : su ¨ç±„æ-yiïÞo™e ft{™t fh™th {™w»Þ ! „œ±æ²-‚u …h{uïh ytrŒ …ŒtÚttuo™t ¿tt‚t
{txu Ðíƒ}æ}æì-ytrŒ{tk }æÝ:-rð[th MðY… yL‚:fhý™e ð]r¥tytu™u ç{²:-Äthýtí{f yk‚:fhý™e
ð]r¥tytu™u ²éTæÝ:-Þtu„tÇÞtË y™u ¼q„¼orðãt{tk Þwõ‚ fhe™u ¥xÝïï:-…]Úðe ytrŒ{tk hnu™the rðãw‚T™t
Á²æïç„:-«ftþ™u çÝ™æIJ-r™ùÞ fhe™u ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{™u ¥ç{-W…h ¥æ|æÚ„ì-W¥t{ he‚u Äthý fhu,
‚u Þtu„e y™u ¼q„¼orðãt™t ¿tt‚t ƒ™u. (1)
¼tðtÚto : su {™w»Þ Þtu„rðãt y™u ¼q„¼orðãt «t fhðt EåAu, ‚u Þ{ ytrŒ Þtu„™t yk„tu
y™u r¢Þt-ftiþ÷Úte …tu‚t™t ӌޙu …rðºt fhe™u, ‚¥ðtu™t rð¿tt™ {txu ƒwrØ™u «t fhe™u, ‚u™u „wý-
f{o-Mð¼tðÚte òýe™u ‚u™tu W…Þtu„ fhu.
‚Œ™k‚h su «ftþ{t™ ËqÞo ytrŒ …ŒtÚttuo™t «ftþf ƒúñ Au, ‚u™u òýe™u, ‚u™tu …tu‚t™t ytí{t{tk
r™ùÞ fhe™u …tu‚t™t «Þtus™tu™u rËØ fhu. (1)
ÿÈÆÄß ◊Ÿfi‚Ê flÿ¢ ŒflSÿfi ‚ÁflÃÈ— ‚fl– SflÇÿ~ʸÿ ‡ÊÄàÿÊfiH 2H
…ŒtÚto : nu Þtu„ y™u ‚¥ðrðãt™t rs¿ttËw {™w»Þtu ! su{ ±²}æì-y{u Þtu„eytu ²év„ïÝ-Þtu„tÇÞtËÚte
Þwõ‚ }æݨæ-rð¿tt™ y™u àævy²æ-…tu‚t™t Ët{ÚÞoÚte Îï±S²-Ëðo™t «ftþf ¨ç±„é:-Ë{M‚ ËkËth™t
Wí…tŒf Eïh™t ¨±ï-s„‚T Y… yiïÞo{tk S±x²æü²-Ëw¾™e «tr™t ËtÄ™tu {txu «ftþ™u yrÄf
he‚u Äthý fheÞu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý «ftþ™u Äthý fhtu. (2)
¼tðtÚto : su {™w»Þ …h{uïh™e yt Ë]rü{tk Ë{trÄMÚt ƒ™e™u Þtu„ y™u ‚¥ðrðãt™wk ÞÚttþÂõ‚
Ëuð™ fhu;
‚u ËwkŒh ytí{¿tt™™t «ftþÚte Þwõ‚ ƒ™e™u Þtu„ y™u …ŒtÚto rð¿tt™™tu yÇÞtË fhu, ‚tu yð~Þ
rËrØytu™u «t fhe þfu Au. (2)
ÿÈÆÄàflÊÿfi ‚ÁflÃÊ ŒflÊãàSflfiÿ¸ÃÊ ÁœÿÊ ÁŒflfi◊˜Ô–
’ÎÆ„UîÿÊÁÃfi— ∑§Á⁄Ucÿ× ‚fiÁflÃÊ ¬˝‚fiÈflÊÁà ÃÊŸ˜ÔH 3H
…ŒtÚto : su ¨ç±„æ-Þtu„ y™u …ŒtÚto¿tt™™u Wí…L™ fh™th …h{tí{t{tk {™™u ²évy±æ²-Þwõ‚
145 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhe™u ç{²æ-ƒwrØÚte çα}æì-rðãt™t «ftþ™u ‚Útt S±: Ëw¾™u ²„:-«t fh™tht, Ïæëã„ì-{nt™ Á²æïç„:
rð¿tt™™u ÜUçÚc²„: Wí…L™ fh™tht ‚u Îï±æÝì-rŒÔÞ„wýtu™u Ðí+¨é±æç„-Wí…L™ fhu Au; „æÝì-‚u rŒÔÞ
„wýtu™u yLÞ s™ …ý ¨ç±„æ-«uhýtðt™ ƒ™e™u Wí…L™ fhu. (3)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Þtu„ y™u …ŒtÚtorðãt™tu yÇÞtË fhu Au, ‚uytu yrðãtrŒ f÷uþtu™t r™ðthf
þwØ „wýtu™u Wí…L™ fhe þfu Au.
su {™w»Þtu W…ŒuþfÚte Þtu„ y™u ‚¥ð¿tt™™u «t fhe™u, yu he‚u yÇÞtË fhu, ‚u …ý yu
rŒÔÞ„wýtu™u «t fhe þfu Au. (3)
ÿÈÆÜ¡Ã ◊Ÿfi˘©Uà ÿfiÈÜ¡Ã ÁœÿÊ Áfl¬˝Ê Áfl¬˝fiSÿ ’΄UÃÊ Áflfi¬|‡øÃfi—–
Áfl „UÊòÊÊfi Œœ flÿÈŸÊÁflŒ∑§˘ßã◊„UË ŒflSÿfi ‚ÁflÃÈ— ¬Á⁄fiUc≈ÈUÁ×H 4H
…ŒtÚto : su ãæï~ææ:-Œt™ Œuðt y™u ÷uðt™t Mð¼tð Þwõ‚ ç±Ðíæ:-ƒwrØ{t™ …wÁ»t ²S²-su Ïæëã„:-
{nt™ ç±Ðçà™„:-Ëk…qýo rðãtytuÚte Þwõ‚ yt rðît™ Ë{t™, ç±ÐíS²-Ëðoþt†™t ¿tt‚t ƒwrØ{t™
rðît™Úte rðãt™u «t fhe™u-su ¨ç±„é:-Ëðo s„‚™t Wí…tŒf y™u Îï±S²-Ëðo™t «ftþf s„Œeïh™e
}æãè-{nt™ ÐçÚcÅéç„:-Ëðo «fth™e M‚wr‚ Au, ‚u ‚¥ð¿tt™™t rð»tÞ{tk su{ }æÝ:-…tu‚t™t r[¥t™u ²éT„ï-
…h{tí{t ðt ‚¥ð¿tt™{tk Ë{trÄMÚt fhu Au ©„-y™u ç{²:-…tu‚t™e ƒwrØytu™u Þwõ‚ fhu Au, ‚u{
±²éÝæ籄ì-«f]ü¿tt™ Þwõ‚ »ÜU:-yLÞ™e ËntÞ™e y…uûtt rð™t §„-s nwk ç±+Î{ï-{™ y™u ƒwrØ™u
Þwõ‚ fhwk Awk. (4)
¼tðtÚto : su Þwõ‚ ytnth-rðnth fh™th Þtu„e yuftL‚ Œuþ{tk …h{tí{t{tk Ë{trÄMÚt ƒ™u Au,
‚u ‚¥ð¿tt™™u «t fhe™u, r™íÞ-Ëw¾™u «t fhu Au. (4)
ÿÈÆ¡ flÊ¢ ’˝rÊfiÔ ¬ÍÆ√ÿZ Ÿ◊ÊfiÁ÷*fl ‡ÀÊÊ∑fi§˘∞ÃÈ ¬âÿ~fl ‚ÍÆ⁄U—–
oÎÆáflãÃÈÆ Áfl‡flfi˘•◊ÎÃfiSÿ ¬ÈÆòÊÊ˘•Ê ÿ œÊ◊ÊfiÁŸ ÁŒ√ÿÊÁŸfi ÃSÕÈ—H 5H
…ŒtÚto : nu Þtu„þt†™t ¿tt™™t rs¿ttËw {™w»Þtu ! yt… su{ ÔHæïÜU:-ËíÞðtýeÚte Þwõ‚ nwk
Þtu„e Ý}ææïç|æ:-M‚wr‚, «tÚto™t, W…tË™t Y… ËífthtuÚte su Ðêòü}æì-…qðo Þtu„eytuyu «íÞût fhu÷ Ïæíræ-
ËðoÚte {nt™ ÔÞt…f Eïh™tu ²é…ï-…tu‚t™t ytí{t{tk Ëtûtt‚T fhwk Awk, ‚u Eïh ±æ}æì-‚{u Þtu„™wk
y™wct™ fh™th-Þtu„e y™u W…Œuþ fh™th ƒL™u™u ¨êÚï:-rðît™™u su{ Љ²ï±-W¥t{ „r‚™u {txu
{t„o «t ÚttÞ Au, ‚u{ ç±+»„é-rðrðÄ «fthÚte «t ÚttÞ.
su{ ç±Eï-Ëðo Ðé~ææ:-W¥t{ Ëk‚t™tu Ë{t™ yt¿ttfthe {tuût™u «t fhu÷ rðît™tu ¥}æë„S²-
yrð™tþe Eïh™t Þtu„Úte çÎòæçÝ-Ëw¾™t «ftþ{t™ {æ}ææçÝ-MÚtt™tu™u ¥æ„Sƒé:-«t fhu Au, ‚u{
nwk …ý ‚u™u «t fhwk, (5)
146 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : Þtu„-rs¿ttËws™tu, Þtu„tYZ yt rðît™tu™tu Ëk„ fhu, ‚u™t Ëk„Úte Þtu„™e rðrÄ òýe™u
ƒúñ™tu Ëtûttífth fhu.
su{ rðît™tu îtht «ftrþ‚ Ä{o™tu {t„o Ëðo™u Ëw¾Úte «t ÚttÞ Au, ‚u{ Þtu„es™tuÚte Þtu„™e
rðrÄ Ëh¤‚tÚte «t ÚttÞ Au.
‚uÚte Ëðo ÷tuftu Þtu„rðrÄÚte …hƒúñ™e W…tË™t fhu. (5)
ÿSÿfi ¬˝ÿÊáÊ◊ãflãÿ˘ßlÿÈŒ¸flÊ ŒflSÿfi ◊Á„U◊ÊŸ◊Ê¡fi‚Ê–
ÿ— ¬Ê*ÕfiflÊÁŸ Áfl◊◊ ‚˘∞Ãfi‡ÊÊ ⁄U¡ÊfiúÁ‚ Œfl— ‚fiÁflÃÊ ◊fiÁ„UàflŸÊH 6H
…ŒtÚto : nu Þtu„es™tu ! ‚{u ²S²-su Îï±S²-Ëðo Ëw¾tu™t Œt‚t Eïh™e }æçã}ææÝ}æì-M‚wr‚™u
Ðí²æ‡æ}æì-Ëðo Ëw¾ «tr™t ËtÄ™ ©uc «tý™u ¥Ýé-f{o …Ae ¥‹²ï-Sð ytrŒ Îï±æ:-rðît™tu ²²é:-
«t fhu Au.
²:-su »„àæ:-…tu‚t™e ÔÞtÂÂÚte Ëðo s„‚{tk «tÂ, ¨ç±„æ-Ë{M‚ s„‚™t r™{to‚t, Îï±:-
þwØ MðY… ¼„ðt™ Au, ‚u }æçãy±Ýæ-…tu‚t™e {rn{tÚte y™u ¥æï…¨æ-…ht¢{Úte Ðæ<ƒ±æçÝ-…]Úðe
…h «rËØ Ú…æ¢ç¨-Ëðo s™tu™u ç±+}æ}æï-rð{t™ ytrŒ Þt™tu™e Ë{t™ r™{toý fhu Au, ¨:-‚u §„ì-
s r™hk‚h W…tË™eÞ Au. (6)
¼tðtÚto : su rðît™ Ëðo s„‚T™u yL‚rhût{tk y™L‚ ƒ¤Úte Äthý fh™th, s„‚™t r™{to‚t,
Ëw¾tu™t Œt‚t, þwØ MðY…, ËðoþÂõ‚{t™ y™u ËðtoL‚Þto{e, Eïh™e W…tË™t fhu Au-‚u s Ëw¾
«t fhu Au, yLÞ ™nª. (6)
Œflfi ‚Áfl× ¬˝‚Èfifl ÿôÊ¢ ¬˝‚fiÈfl ÿôʬfiÁâ ÷ªÊfiÿ–
ÁŒ√ÿÊ ªfiãœfl¸— ∑fi§Ã¬Í— ∑§Ãfi㟗 ¬ÈŸÊÃÈ flÊøS¬ÁÃflʸø¯ Ÿ— SflŒÃÈH 7H
…ŒtÚto : nu Îï±-ËíÞÞtu„ rðãt îtht W…tË™t™u ÞtuøÞ þwØ ¿tt™™t Œt‚t ¨ç±„:-Ëðo rËrØytu™u
Wí…L™ fh™th …h{uïh ! yt… Ý:-y{tht |æxææ²-Ë{„ú yiïÞo {txu ²¿æ}æì-Ëw¾ŒtÞf ÔÞðnth™u
Ðí+¨é±-Wí…L™ fhtu, ²¿æÐç„}æì-yu Ëw¾ŒtÞf ÔÞðnth™t hûtfs™™u Ðí+¨é±-Wí…L™ fhtu.
yt… xæ‹{±ü:-…]Úðe™u Äthý fh™th, çÎò:-þw¼ „wý-f{o-Mð¼tðtu{tk Ëðo ©uc, ÜïU„Ðê:-rð¿tt™Úte
…rðºt fh™th Atu, ‚u yt… Ý:-y{tht ÜïU„}æì-rð¿tt™™u ÐéÝæ„é-…rðºt fhtu.
yt… ±æ™SÐç„:-ËíÞ rðãtytuÚte Þwõ‚ ðuŒðtýe™t «[thÚte hûtt fh™th Atu, ‚u yt… Ý:-
y{the ±æ™}æì-ðtýe™u S±Î„é-MðtrŒü-{Äwh y™u {]Œw fhtu. (7)
¼tðtÚto : su Ë{M‚ yiïÞoÚte Þwõ‚, þwØ ƒúñ™e W…tË™t fhu Au, Þtu„™e «tr {txu «tÚto™t
fhu Au, ‚u Ëf÷ yiïÞo, ytí{þwrØ y™u Þtu„™u «t fhe þfu Au.
147 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su s„Œeþïh™e ðuŒðtýe™e Ë{t™ …tu‚t™e ðtýe™u þwØ fhe ÷u Au, ‚u ËíÞðtŒe ƒ™e™u Ëðo
r¢Þtytu™tk V¤™u «t fhu Au. (7)
ß◊¢ ŸÊfi Œfl ‚ÁflÃÿ¸ô Ê¢ ¬˝áÊfiÿ ŒflÊ√ÿ~ö ‚ÁπÁflŒfiö ‚òÊÊÁ¡Ã¯ œŸÁ¡ÃfiúSfl*¡Ãfi◊–Ô˜
´§øÊ SÃÊ◊ö ‚◊fiœ¸ÿ ªÊÿòÊáÊfi ⁄UÕãÃ⁄¢U ’ÎÆ„UŒ˜Ô ªÊfiÿòÊflfiûʸÁŸ SflÊ„UÊfiH 8H
…ŒtÚto : nu Îï±-ËíÞ ft{™tytu™u …qýo fh™th y™u ¨ç±„:-yL‚Þto{e Y…Úte ytí{t{tk «uhýt
fh™th s„Œeïh ! yt… Ý:-y{tht §}æ}æì-…qðtuoõ‚ y™u nðu …Ae fnuðtþu ‚u Îï±æò}æì-rŒÔÞ rðît™tu
ðt „wýtu™t hûtf, ¨ç¶ç±Î}æì-r{ºttu™u òý™th, ¨~ææç…„}æì-ËíÞ™tu rðsÞ fhtð™th, {Ýç…„}æì-
Ä™™e WL™r‚ fh™th, S±<…„}æì-Ëw¾™u ðÄth™th y™u «™æ-ÉøðuŒÚte su™e S„æï}æ}æì-M‚wr‚ fhðt
ÞtuøÞ, ²¿æ}æì-rðãt y™u Ä{o™tu ËkÞtu„ fhtð™th Þ¿t™u S±æãæ-ËíÞ r¢ÞtÚte Ðí‡æ²-«t fhtðtu.
xææ²~æï‡æ-„tÞºte ytrŒ AkŒÚte s xææ²~汜æüçÝ-„tÞºte ytrŒ AkŒtu™e „t™rðãt™u Ïæëã„ì-{nt™
Úƒ‹„Ú}æì-W¥t{ Þt™tuÚte su™t îtht …th fhtÞ ‚u {t„o™u ¨}æ{ü²-Ëthe he‚u ðÄthtu. (8)
¼tðtÚto : su {™w»Þ E»tto, îu»t ytrŒ Œtu»ttu™tu íÞt„ fhe™u, Eïh™e Ë{t™ Ëðo™e ËtÚtu r{ºt¼tð
ht¾u Au, ‚u ð]rØ™u «t fhe þfu Au. (8)
ŒflSÿfi àflÊ ‚ÁflÃÈ— ¬˝fi‚flõ˘|‡flŸÊfi’ʸ„ÈUèÿʯ ¬ÍÆcáÊÊ „USÃÊfièÿÊ◊˜Ô– •ÊŒfiŒ ªÊÿòÊáÊ
¿UãŒfi‚ÊÁXÔU⁄URSflà¬ÎfiÁÕ√ÿÊ— ‚œSÕÊfiŒ|ÇŸ¢ ¬Èfi⁄UËcÿ~◊ÁXÔU⁄URSflŒÊ÷fi⁄UR òÊÒc≈ÈUfi÷Ÿ ¿UãŒfi‚ÊÁX-
ÔU⁄URSflØH 9H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! nwk su y±æ-yt…™u Îï±S²-ËqÞo ytrŒ Ëðo s„‚™u «ftþ yt…™th y™u
¨ç±„é:-Ëðo yiïÞo{tk Ðí¨±ï-r™»…L™ yiïÞo{tk ¥çEÝæï:-«tý y™u WŒt™™t Ïææãé|²æ}æì-ƒ÷ y™u
ytf»toýÚte Ðêc‡æ:-…wrüfthf rðãw‚TÚte ãS„æ|²æ}æì-Äthý y™u ytf»toýÚte ¥çXÚS±„ì-yk„tht Ë{t™
¥æÎÎï-„úný fhwk Awk.
yt… xææ²~æï‡æ-„tÞºte {kºtÚte «r‚…trŒ‚ À‹Î¨æ-yt™kŒŒtÞf yÚto™e ËtÚtu ÐëçƒÃ²æ:-…]rÚtðe™t
¨{Sƒæ„ì-yuf MÚtt™Úte ¥çXÚS±„ì-«týtu™e Ë{t™ y™u ~æñCé|æïÝ-rºtüw…TÚte ™ef¤u÷t À‹Î¨æ-Mð‚kºt
yÚto™e ËtÚtu ¥çXÚS±„ì-r[nT™tu™e Ë{t™ ÐéÚèc²}æì-s÷™u Wí…L™ fh™th ¥çxÝ}æì-rðãw‚T ytrŒ ºtý
«fth™t yÂø™™u ¥æ+|æÚ-Äthý fhtu. (9)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Eïh™e Ë]rü™tk „wýtu™t ¿tt‚t rðît™™e Ëuðt fhe™u, …]rÚtðe ytrŒ …ŒtÚttuo{tk
rðã{t™ yÂø™™wk „úný fhðwk òuEyu. (9)
•Á÷fi˝⁄UÁ‚ ŸÊÿÓ¸®Á‚ àflÿÊfi flÿ◊|ÇŸö ‡Êfi∑§◊ πÁŸfiÃÈö ‚œSÕ •Ê–
¡Êªfiß ¿UãŒfi‚ÊÁXÔU⁄URSflØÔH 10H
148 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu rþÕ…e ! su y±²æ-‚the ËtÚtu ¨{Sƒï-yuf MÚtt™{tk rðã{t™ ±²}æì-y{u su ¥ç|æí:-
÷tu¾kzÚte ƒ™u÷ ¼qr{ ¾tuŒðt™wk ËtÄ™ …tðztu Au, su ™h {txu ÝæÚè-™the™e Ë{t™ ftÞtuo™u rËØ fh™th
¥ç¨-Au, suÚte rþÕ…eytu ¼q„¼o rðãt™u òýe þfu {txu ‚u™u „úný fhe™u …æxæ„ïÝ-s„‚e {kºt™t
rðÄt™ {txu À‹Î¨æ-Ëw¾ŒtÞf Mð‚kºt ËtÄ™Úte ¥çXÚS±„ì-«týtu™e Ë{t™ ¥çxÝ}æì-rðãw‚T ytrŒ
yÂø™™u ¶çÝ„é}æì-¾tuŒðt {txu ¥æ+àæÜUï}æ-Ëðo he‚u Ë{Úto ƒ™e þfu ‚u™u [yr¼ú™u]‚wk ƒ™tð (10)
¼tðtÚto : {™w»Þu yr¼ú-¾tuŒðt ytrŒ™t W¥t{ ËtÄ™tuÚte …]rÚtðe ytrŒ™u ¾tuŒe™u, yÂø™Úte ËkÞwõ‚
fhe™u, Ëwðýo ytrŒ™wk r™{toý fhðwk òuEyu …hL‚w «Út{ ¼q„¼o ËkƒkÄe …ŒtÚto rðãt™u «t fhe™u
‚u{ fhe þfu Au, ‚u{ r™rù‚ òýðwk òuEyu. (10)
„USÃfi˘•ÊœÊÿfi ‚ÁflÃÊ Á’÷˝ŒÁ÷fi˝ö Á„U⁄URáÿÿËfi◊˜Ô–
•ÇŸÖÿʸÁÃfi*Ÿøʃÿfi ¬ÎÁÕ√ÿÊ˘•äÿÊ÷fi⁄URŒÊŸÈfic≈ÈU÷Ÿ ¿UãŒfi‚ÊÁXÔU⁄URSflØÔH 11H
…ŒtÚto : ¨ç±„æ-yiïÞo™u Wí…L™ fh™th rþÕ…e ¥æÝécÅé|æïÝ-y™wüw… AkŒ{tk «r‚…trŒ‚ À‹Î¨æ-
Mð‚kºt yÚto™t Þtu„Úte çãÚ‡²²è}æì-‚uòu{Þ Ät‚wÚte r™Š{‚T ¥ç|æí}æì-¾tuŒðt™t ËtÄ™ rðþu»t þ†™u ãS„ï-
ntÚt{tk ¥æ{æ²çÏæ|æí„ì-Äthý fhe™u ¥çXÚS±„ì-«tý Ë{t™ ¥xÝï:-rðãw‚T ytrŒ yÂø™™e ßÞtur‚
Á²æïç„:-‚us ™u çÝ™æIJ-r™ùÞ fhe™u ‚u™u ÐëçƒÃ²æ:-…]rÚtðe™t ¥ç{-W…h ¥æ+|æÚ„ì-Ëthe he‚u Äthý
fhu, …fzu. (11)
¼tðtÚto : {™w»Þu-su{ ÷tu¾kz y™u …ÚÚthtu{tk rðãw‚T rðã{t™ Au, ‚u{s Ëðo …ŒtÚttuo{tk «rðü
Au, ‚u rðãw‚T rðãt™u òýe™u, ftÞtuo{tk W…Þtu„ fhe™u ¼qr{ …h yø™uÞ ytrŒ þ†tu yÚtðt rð{t™
ytrŒ Þt™tu™u rËØ fhu. (11)
¬˝ÃfiÍø flÊÁ¡ãŸÊºfi˝fl flÁ⁄UfiDÔUÊ◊ŸfiÈ ‚¢flÃfi◊˜Ô–
ÁŒÁfl à ¡ã◊fi ¬⁄UR◊◊ãÃÁ⁄fiUˇÊ Ãfl ŸÊÁ÷fi— ¬ÎÁÕ√ÿÊ◊Áœ ÿÊÁŸÁ⁄UØÔH 12H
…ŒtÚto : nu ±æç…Ýì-«þkrË‚ ¿tt™Úte Þwõ‚ rðît™ ! su „ï-yt…™e rþÕ…rðãt îtht çÎç±-ËqÞo™t
«ftþ{tk ÐÚ}æ}æì-W¥t{ …‹}æ-«rËrØ Au, „±-yt…™e ¥‹„çÚÿæï-ytftþ{tk Ýæç|æ:-ƒkÄ™ Au, ÐëçƒÃ²æ}æì-
…]rÚtðe …h ²æïçÝ:-r™r{¥t «Þtus™ Au, ‚uÚte yt… rð{t™ ytrŒ Þt™tu{tk ƒuËe™u ±çÚcÆæ}æì-yíÞk‚
©uc ¨¢±„}æì-W¥t{ her‚Úte Ðí„êœæü}æì-yr‚ ‚eðú §„ì-s ¥Ýé-…ùt‚T ¥æ + Îí±-Ëthe he‚u „r‚þe÷
Ītu. (12)
¼tðtÚto : ßÞthu {™w»Þ rðãt y™u nM‚ r¢Þt{tk …h{ «Þí™{tk «ð]¥t ÚtE™u rð{t™ ytrŒ
Þt™tu ƒ™tðe™u þe½ú Þt‚tÞt‚ fhu Au, íÞthu ‚u™u Ëw÷¼ he‚u Ä™ «t ÚttÞ Au. (12)
ÿÈÆÜ¡ÊÕÊú ⁄UÊ‚fi÷¢ ÿÈÆfl◊|S◊Ÿ˜Ô ÿÊ◊fi flÎcÊáfl‚Í– •|ÇŸ¢ ÷⁄fiUãÃ◊S◊ÿÈ◊˜ÔH 13H
149 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu ±ëc‡æ±¨ê-ËqÞo y™u ðtÞw™e Ë{t™ Ëw¾ ðhËtð™th yÚtðt Ëw¾{tk ðË™tht rþÕ…eytu
‚Útt ‚u™t Mðt{es™tu ! ²é±}æì-‚{u ƒL™u ¥çS}æÝì-yt ²æ}æï-Þt™{tk Úæ¨|æ}æì-s÷ y™u yÂø™™t ðu„-
„wý Y… yï™u, ¥S}æ²é}æì-y{™u ÷E s™th, |æÚ‹„}æì-Äthý fh™th, ¥çxÝ}æì-«rËØ yÂø™ yÚtðt
rðãw‚T Y… yÂø™™u ²éTæƒæ}æì-Þwõ‚ fhtu. (13)
¼tðtÚtO : su {™w»Þ su Þt™{tk ÞLºt, f÷t, s÷ y™u yÂø™™tu «Þtu„ fhu Au, ‚u Ëw¾Úte ŒuþtL‚h{tk
„{™ fhe þfu Au. (13)
ÿʪfiÿʪ ÃflSÃfi⁄¢UR flÊ¡fiflÊ¡ „UflÊ◊„U– ‚πÊfiÿ˘ßãº˝fi◊ÍÆÃÿH 14H
…ŒtÚto : nu ¨¶æ²:-…hM…h r{ºttu ! su{ y{u ª„²ï-hûtt ytrŒ {txu ²æïxæï²æïxæï-«íÞuf ftÞo{tk,
±æ…ï±æ…ï-«íÞuf Ëk„út{{tk, „±S„Ú}æì-yíÞk‚ ƒ¤ðt™ §‹Îí}æì-…h{ yiïÞoðt™ …wÁ»t™u htò ã±æ}æãï-
{t™eyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý {t™tu. (14)
¼tðtÚto : su ÷tuftu …hM…h r{ºt ƒ™e™u yuf-ƒeò™e hûtt {txu yíÞk‚ ƒ¤ðt™, ÄtŠ{f htò™tu
Mðefth fhu Au, ‚u r™Šðæ™ ƒ™e™u Ëw¾™e ð]rØ™u «t fhe þfu Au. (14)
¬˝ÃÍfl¸ãŸsfiÔfl∑˝§Ê◊㟇ÊfiSÃË L§º˝Sÿ ªÊáÊfi¬àÿ¢ ◊ÿÊ÷Í⁄UÁ„Ufi–
©Ufl¸õãÃÁ⁄UfiˇÊ¢ fl~ËÁ„U Sfl|Sêfi√ÿÍÁÃ⁄U÷fiÿÊÁŸ ∑ΧÆáflŸ˜Ô ¬ÍÆcáÊÊ ‚ÿÈ¡Êfi ‚„UH 15H
…ŒtÚto : nu hts™T ! S±çS„xæòêç„:-Ëw¾Úte Þwõ‚ {t„oðt¤t yt… ¨²é…æ-yuf ËtÚtu ËkÞwõ‚ Út™the
Ðêc‡ææ-ƒ÷, …wrü Þwõ‚ …tu‚t™e Ëu™t™e ¨ã-ËtÚtu-ËntÞÚte ¥àæS„è:-®™rŒ‚ þºtwytu™e Ëu™tytu™u
Ðí„ê±üÝì-{th‚t »çã-ytðtu. þºtwytu™tk Œuþtu™wk ¥±ÜíUæ}æÝì-WÕ÷k½™ fhe™u »çã-ytðtu. }æ²æï|æê:-Ëw¾™u
Wí…L™ fh™th yt… LÎíS²-þºtwytu™u hztð™th …tu‚t™t Ëu™t…r‚™t xææ‡æÐy²}æì-Ëu™t Ë{qn q ™t Mðtr{íð™u
»çã-«t fhtu. ¥|æ²æçÝ-…tu‚t™t htßÞ{tk Ëðo «týeytu™u r™¼oÞ‚t ÜëU‡±Ýì-Wí…L™ fhe™u ¥‹„çÚÿæ}æì
+ ©L-…rh…qýo ytftþ{tk ±èçã-rðrðÄ „r‚ «t fhtu. (15)
¼tðtÚto : htò ËŒt …tu‚t™e Ëu™t™u Ëwrþrût‚ y™u Óü-…wü ht¾u. ßÞthu þºtwytuÚte ÞwØ fhðt
EåAu, íÞthu …tu‚t™t htßÞ™u W…ÿðhrn‚ fhe™u ÞwÂõ‚ ‚Útt ƒ÷Úte þºtwytu™tu ™tþ fhu.
yÚtðt–©uctu™wk …t÷™–hûtt fhe™u Ëðoºt ËwkŒh feŠ‚™tu «Ëth fhu. (15)
¬ÎÆÁÕ√ÿÊ— ‚œSÕÊfiŒ|ÇŸ¢ ¬Èfi⁄UËcÿ~◊ÁXÔU⁄URSflŒÊ÷fi⁄UÊ|ÇŸ¢ ¬fiÈ⁄UËcÿ~◊ÁXÔU⁄URSflŒë¿fiU◊Ê˘|ÇŸ¢
¬Èfi⁄UËcÿ~◊ÁXÔU⁄URSfljfiÁ⁄UcÿÊ◊—H 16H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su{ y{u ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{ ðt yL‚rhût™t ¨{Sƒæ„ì-yuf MÚtt™Úte ¥çXÚS±„ì-
«týtu™e Ë{t™ ÐéÚèc²}æì-W¥t{ Ëw¾ yt…™th ¥çxÝ}æì-MÚtq÷ yÚtðt rðãw‚T Y… yÂø™™u ¥ÓÀ-W¥t{
her‚Úte §}æ:-«t fheyu Aeyu, y™u su{ ¥çXÚS±„ì-«týtu™e Ë{t™ ÐéÚèc²}æì-W¥t{ Ëw¾ŒtÞf
150 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¥çxÝ}æì-yL‚rhûtMÚt rðãw‚T™u |æçÚc²æ}æ:-Äthý fheyu, ‚u{ yt… …ý ¥çXÚS±„ì-ËqÞo™e Ë{t™
ÐéÚèc²}æì-W¥t{ Ëw¾ŒtÞf ¥çxÝ}æì-…]rÚtðe …h rðã{t™ yÂø™™u ¥æ + |æÚ-Äthý fhtu. (16)
¼tðtÚto : {™w»Þu rðît™tu™wk y™wËhý fhðwk òuEyu. yrðît™tu™wk ™rn. y™u ËðoÚtt WíËtnÚte
yÂø™ ytrŒ …ŒtÚttuo™e rðãt™wk „úný fhe™u Ëw¾™e ð]rØ fhðe òuEyu. (16)
•ãfl|ÇŸL§·‚Ê◊ªfi˝◊ÅÿŒãfl„UÊfiÁŸ ¬˝Õ◊Ê ¡ÊÃflfiŒÊ—–
•ŸÈÆ ‚Íÿ¸Ó®Sÿ ¬ÈL§òÊÊ øfi ⁄U‡◊ËŸŸÈÆ lÊflÊfi¬ÎÁÕflˢ•ÊÃfiÃãÕH 17H
…ŒtÚto : nu rðît™ ! yt… su{ Ðíƒ}æ: + …愱ïÎæ:-Wí…L™ ÚtÞu÷t …ŒtÚttuo{tk «Út{Úte s rðã{t™
ËqÞo÷tuf y™u ¥çxÝ: + ©¯¨æ}æì-W»ttft÷Úte ¥xæí}æì-«Út{ s ¥ãæçÝ rŒðËtu™u ¥‹±w²„ì-«rËØ fhu Au,
¨ê²üS²-ËqÞo™t ¥xæí}æì-«Út{ ÐéL~ææ-y™uf Úà}æèÝì-rfhýtu™u ¥‹±æ„„‹ƒ-Vu÷tðu Au, y™u læ±æÐë烱è™-
ËqÞo y™u …]rÚtðe ÷tuf™u «ftrþ‚ fhu Au, ‚u{ yt… rðãt™t ÔÞðnth™e «ð]r¥t fhtu. (17)
¼tðtÚto : su{ fthý ftÞoY… rðãw‚T =yÂø™ y™w¢{Úte ËqÞo, W»tt y™u rŒðËtu™u Wí…L™ fhe™u
…]rÚtðe ytrŒ™u «ftrþ‚ fhu Au; ‚u{ rðît™tuyu Ëwrþûtt fhe™u, ƒúñ[Þo, rðãt, Ä{to[hý y™u
Ëwþe÷‚t™tu Ëðoºt «[th fhe™u, Ëðos™tu™u ¿tt™ y™u yt™kŒÚte «ftrþ‚ fhðt òuEyu. (17)
•Êªàÿfi flÊÖÿäflÊfiŸö ‚flʸ ◊ÎœÊ ÁflœÍfiŸÈÖ
•|ÇŸö ‚œSÕfi ◊„UÁà øˇÊfiÈ·Ê ÁŸÁøfi∑§Ë·ÃH 18H
…ŒtÚto : nu hts™T ! yt… su{ ±æ…è-ðu„ðt™ ½tuztytu ¥Š±æÝ}æì-…tu‚t™t {t„o™u ¥æxæy²-«tÂ
fhe™u ¨±æü:-Ëðo }æë{:-Ëk„út{tu™u ç±{êÝé„ï-fk…tÞ{t™ fhu Au, y™u su{ „]nMÚt …wÁ»t ™ÿæé¯æ-™uºttuÚte
}æãç„-ËwkŒh-rðþt¤ ¨{Sƒï-yuf MÚtt™{tk ¥çxÝ}æì-yÂø™™wk çÝç™ÜU评ï-[Þ™ fhðt EåAu Au, ‚u{
Ëðo Ëk„út{tu™u fk…tÞ{t™ fhtu ‚Útt «íÞuf ½htu{tk rðãt™tu «[th fhtu. (18)
¼tðtÚto : „]nMÚttuyu ½tuzt™e Ë{t™ „{™-yt„{™ fhe™u, þºtwytu™u S‚e™u, ytø™uÞt†-rðãt™u
rËØ fhe™u, …tu‚t™t ƒ÷tƒ÷™tu rð[th fhe™u, ht„-îu»t ytrŒ Œtu»ttu™u þtL‚ fhe™u, yÄ{eo …wÁ»ttu™u
S‚ðt òuEyu. (18)
•Ê∑˝§êÿfi flÊÁ¡Ÿ˜Ô ¬ÎÁÕflË◊|ÇŸÁ◊fië¿U L§øÊ àfl◊˜Ô–
÷ÍêÿÊfi flÎÆàflÊÿfi ŸÊ ’˝ÍÁ„U ÿ× πŸfi◊ â flÿ◊˜ÔH 19H
…ŒtÚto : nu ±æç…Ýì-«þkrË‚ ¿tt™Þwõ‚ ˼t…r‚ rðît™ hts™T ! y±}æì-yt… L™æ-«er‚Úte þºtwytu™u
¥æÜíU}²-…Œt¢tL‚ fhe™u, Ðë烱è}æì-…]rÚtðe™wk htßÞ y™u ¥çxÝ}æì-yÂø™ rðãt™e §ÓÀ-EåAt fhtu.
|æê}²æ:-…]rÚtðe …h Ý:-y{™u ±ëy±æ²-Mðefth fhe™u Ïæíêçã-¼q„¼orðãt y™u yÂø™rðãt™tu W…Œuþ
fhtu, ²„:-suÚte ±²}æì-y{u „}æì-‚u rðãt{tk ¶Ýï}æ-«rðü ÚtEyu-«t fheyu.
¼tðtÚto : {™w»Þ ¼q„¼orðãt y™u yÂø™rðãt îtht …tŠÚtð …ŒtÚttuo™e Ëw…heûtt fhe™u Ëwðýo ytrŒ
151 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
hí™tu™u WíËtn …qðof «t fhu. ‚u{s su ¾tuŒðtðt¤t ™tufh-{sqh ÷tuftu Au, ‚u™u …ý ¼q„¼o y™u
yÂø™rðãt™tu W…Œuþ fhu. (19)
lÊÒSÃfi ¬ÎÆDÔ¢U ¬ÎfiÁÕflË ‚œSÕfi◊Êà◊ÊãÃÁ⁄fiUˇÊö ‚◊Èƺ˝Ê ÿÊÁŸfi—–
ÁflÅÿÊÿ øˇÊfiÈ·Ê àfl◊Á÷ ÁÃfiDÔU ¬ÎÃãÿ×H 20H
…ŒtÚto : nu rðît™ hts™T ! su „ï-yt…™t læñ: «ftþ Ë{t™ rð™ÞÞwõ‚ ÐëcÆ}æì-…tA¤™tu ÔÞðnth
Au, Ðë烱è-…]rÚtðe™e Ë{t™ ¨{Sƒ}æì-rðþt¤ MÚtt™ Au, ¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ Ë{t™ yrð™tþe ûttu¼hrn‚-
ÄiÞoÞwõ‚ ¥æy}ææ-…tu‚t™wk MðY… Au, ¨}æéÎí:-Ë{wÿ Ë{t™ ²æïçÝ:-r™r{¥t-«Þtus™ Au, ‚u y±}æì-yt…
™ÿæé¯æ-rð[th™e ËtÚtu-rððufÚte ç±w²æ²-…tu‚t™e yiïÞo «rËrØ «t fhe™u Ðë„‹²„:-…tu‚t™e Ëu™t™u
÷ztððt™u EåAwf {™w»Þ-þºtws™™e ¥ç|æ-ËL{w¾ ç„cÆ-ÂMÚt‚ fhtu. (20)
¼tðtÚto : su {™w»Þ LÞtÞ{t„o …h [t÷™th, áZ WíËtne, áZ MÚtt™ y™u áZ ytí{t Þwõ‚
Au. ‚Útt - su™wk «Þtus™ rððuf ËtæÞ Au, ‚u™e Ëu™t ðeh ntuÞ Au. ‚u r™rù‚ rðsÞ «t fhðt{tk
Ë{Úto ƒ™u Au. (20)
©Uà∑˝§Êfi◊ ◊„Uà ‚ÊÒ÷fiªÊÿÊS◊ÊŒÊSÕÊŸÊfiŒ˜Ô º˝ÁfláÊÊŒÊ flÊfiÁ¡Ÿ˜Ô–
flÿú SÿÊfi◊ ‚È◊ÃÊÒ ¬ÎfiÁÕ√ÿÊ˘•|ÇŸ¢ πŸfiãÃ˘©U¬SÕfi˘•SÿÊ—H 21H
…ŒtÚto : nu ±æç…Ýì-yiïÞo «t rðît™ ! su{ Îí籇ææïÎæ:-Ä™Ät‚t ¥S²æ:-yt ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{™t
¥S}ææ„ì-yt ¥æSƒæÝæ„ì-r™ðtË MÚtt™Úte ©ÐSƒï-Ë{e…{tk ¥çxÝ}æì-yÂø™rðãt™e ¶Ý‹„:-þtuÄ fh‚tk
±²}æì-y{u }æã„ï-{nt™ ¨æñ|æxææ²-ËwkŒh yiïÞo {txu ¨é}æ„æñ-©uc ƒwrØ{tk «ð]¥t S²æ}æ-ÚtEyu Aeyu,
‚u{ yt… ©yÜíUæ}æ-WL™r‚™u «t fhtu. (21)
¼tðtÚto : {™w»Þu yt ËkËth{tk yiïÞo™e «tr {txu r™hk‚h «Þí™ fhðtu òuEyu. …hM…h Ëk{r‚
fhe™u …]rÚtðe ytrŒÚte hí™tu™u «t fhðt òuEyu. (21)
©Œfi∑˝§◊ËŒ˜Ô º˝ÁfláÊÊŒÊ flÊÖÿflʸ∑§— ‚ÈÀÊÊ∑§ö ‚È∑fiΧâ ¬ÎÁÕ√ÿÊ◊˜Ô–
ÃÃfi— πŸ◊ ‚ÈƬ˝ÃËfi∑§◊|ÇŸú SflÊ L§„UÊfiáÊÊ˘•ÁœŸÊ∑fi§◊ÈûÊ◊◊˜ÔH 22H
…ŒtÚto : nu ¼q„¼o rðãt™t ¿tt‚t rðît™ ! su{ Îí籇ææïÎæ:-Ä™Œt‚t yt… su{ ±æ…è-ƒ¤ðt™
¥±æü-½tuzt [t÷u-WA¤u Au, ‚u{ ÐëçƒÃ²æ}æì-¼qr{Úte ¥ç{ + ©ÎÜíU}æè„ì-ËðtorÄf WL™r‚™u «t fhtu.
¨éÜëU„}æì-Ä{to[hýÚte «t fhðt ÞtuøÞ, ¨éHæïÜU}æì-Œþo™eÞ, ©œæ}æ}æì-yr‚©uc, ÝæÜU}æì-Ëðo Œw:¾tuÚte
hrn‚ Ëw¾™u ¥ÜU:-rËØ-«t fhtu. „„:-íÞth…Ae S±:-Ëw¾…qðof Lãæ‡ææ:-«t fh‚tk y{u …ý
yt …]rÚtðe …h ¨éÐí„èÜU}æì-ËwkŒh «er‚™tu rð»tÞ ¥çxÝ}æì-rðãw‚T Y… yÂø™™e ¶Ýï}æ-þtuÄ fheyu-«tÂ
fheyu. (22)
152 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! yt…ýu Ëðo {¤e™u, su{ …]rÚtðe …h ½tuztu [t÷u Au, ‚u{ …wÁ»ttÚteo ƒ™e™u,
…]rÚtðe ytrŒ™e rðãt™u «t fhe™u, Œw:¾tu™u Œqh fhe™u, Ëðtuo¥t{ Ëw¾™u «t fheyu. (22)
•Ê àflÊfi Á¡ÉÊ*◊ ◊Ÿfi‚Ê ÉÊÎÆßfi ¬˝ÁÃÁˇÊÿãâ ÷ÈflfiŸÊÁŸ Áfl‡flÊfi–
¬ÎÆÕÈ¢ ÁÃfi⁄UR‡øÊ flÿfi‚Ê ’ÎÆ„Uãâ √ÿÁøfiDÔU◊ãŸÒfi ⁄U÷‚¢ ŒÎ‡ÊÊfiŸ◊˜ÔH 23H
…ŒtÚto : nu ¿tt™ EåAwf …wÁ»t ! su{ nwk }æݨæ-{™ ‚Útt Íæë„ïÝ-½]‚Úte Þwõ‚ ç±Eæ-Ëðo |æé±ÝæçÝ-
÷tufMÚt ðM‚wytu{tk Ðíç„çÿ沋„}æì-«íÞût r™ðtË y™u r™ùÞfthf, ç„Úpæ-r‚hAe „r‚ Y… ±²¨æ-
Sð™Úte Ðëƒ}é æì-rðþt¤ y™u Ïæëã‹„}æì-{nt™ ¥‹Ýñ:-sð ytrŒ yL™tu™e ËtÚtu Ú|æ¨}æì-ƒ÷Þwõ‚ òç™cÆ}æì-
ðu„Úte VUf™th öàææÝ}æì-Œþo™eÞ ðtÞw™t „wýtu™u ¥æç…Íæ<}æ-Ëthe he‚u «ftrþ‚ fhwk Awk-Äthý fhwk Awk,
‚u{ y±æ-yt…™u …ý yu ðtÞw™t „wýtu™u Äthý fhtðwk Awk. (23)
¼tðtÚto : {™w»Þ yÂø™ îtht Ëw„krÄ‚ ytrŒ ÿÔÞtu™u ðtÞw{tk ™t¾e™u-…ntU[tze™u, ‚u Ëw„krÄ‚
ðtÞwÚte ™ehtu„ ƒ™e™u Œe½toÞw™u «t fhu. (23)
•Ê Áfl‡flÃfi— ¬˝àÿÜø¯ Á¡ÉÊêÿ¸⁄URˇÊ‚Ê ◊Ÿfi‚Ê ÃîÊÈficÊÖ
◊ƒÿ¸Ó®üÊË S¬Î„UÿmfiáÊʸ˘•|ÇŸŸÊ¸Á÷◊·Êfi ÃãflÊõ ¡÷ȸӮ⁄UÊáÊ—H 24H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! Ý-su{ ç±à±„:-Ëðo ‚hVÚte ¥çxÝ:-rðãw‚T y™u «týðtÞw þheh{tk ÔÞt…f
ƒ™e™u ¥ç|æ}æëàæï-Ën™ fh™th {txu rn‚fthf Au, su{ „‹±æ-þheh îtht …|æéüÚæ‡æ:-þe½ú ntÚt-…„
ytrŒ yk„tu™u „r‚{t™ fh‚t SÐësm‡æü:-RåAtðt¤tyu MðeftÞto Ë{t™ }æ²üŸæè:-{™w»Þ™e þtu¼t
Ë{t™ ðtÞw™e Ë{t™ ðu„ðt™ ƒ™e™u, nwk su Ðíy²†™}æì-þheh™u r™hk‚h „r‚ yt…™th rðãw‚T™u
¥Úÿæ¨æ-htûtËtu™e Œwü‚tÚte hrn‚ }æݨæ-r[¥tÚte ¥æç…Íæ<}æ-«ftrþ‚ fhwk Awk, ‚u{ „„ì-‚u ‚us™wk-
yÂø™™wk …é¯ï„-‚wk Ëuð™ fh. (24)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ÷û{e™u «t fhtð™th yÂø™ ytrŒ …ŒtÚttuo™u òýe™u, ‚u{™u ftÞtuo{tk
W…Þtu„ fhe™u ©e{t™-Ä™ðt™ ƒ™tu. (24)
¬Á⁄U flÊ¡fi¬Á× ∑§Áfl⁄UR|ÇŸ„¸U√ÿÊãÿfi∑˝§◊ËØ– Œœº˝àŸÊfiÁŸ ŒÊ‡ÊÈ·fiH 25H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su ±æ…Ðç„: yL™trŒ™t hûtf „]nMÚt Ë{t™, ÜUç±:-¢tL‚Œþeo, Œt™e „]nMÚt
…wÁ»t, Îæàæé¯ï-Œt™ yt…ðt ÞtuøÞ rðît™ {txu ÚyÝæçÝ-Ëwðýo ytrŒ ©uc …ŒtÚto Î{„ì-Äthý fh™th
Ë{t™ ¥çxÝ:-«ftþ{t™ …wÁ»t ãòæçÝ-yt…ðt ÞtuøÞ ðM‚wytu™u ÐçÚ-Ëðo ‚hVÚte ¥ÜíU}æè„ì-«tÂ
ÚttÞ Au, ‚u™u ‚wk òý. (25)
¼tðtÚto : rðît™ …wÁ»t yÂø™ îtht …]rÚtðMÚt …ŒtÚttuoÚte Ä™ «t fhe™u, ©uc {t„o …h [t÷™tht
Ëí…tºttu{tk Œt™ fhe™u, rðãt™t «[thÚte Ëðo™u Ëw¾ «Œt™ fhu. (25)
153 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¬Á⁄fiU àflÊÇŸ ¬È⁄U¯ flÿ¢ Áfl¬fi˝ö ‚„USÿ œË◊Á„U–
œÎÆ·mfiáÊZ ÁŒflÁŒfifl „UãÃÊ⁄¯ ÷æ˜UÔ®ªÈÆ⁄UÊ-flfiÃÊ◊˜ÔH 26H
…ŒtÚto : nu ¨ãS²-Mð ƒ÷™t EåAwf ¥xÝï-yÂø™ð‚T rðãtÚte «ftþ{t™ rðît™ …wÁ»t ! su{
±²}æì-y{u çαïçαï-«r‚rŒ™ |æXäÚ汄æ}æì-fwÂíË‚ Mð¼tð-ðt¤t™t ÐéÚ}æì-™„h™u yÂø™ Ë{t™ ã‹„æÚ}æì-
Ëknth™th, {ë¯m‡æü}æì-W¥t{ ðýoÞwõ‚-Y…ðt™ ç±Ðí}æì-rðît™ y±æ-yt…™u ÐçÚ-Ëðo he‚u {è}æçã-Äthý
fhu, ‚u{ ‚wk y{™u Äthý fh. (26)
¼tðtÚto : htò y™u «òs™ LÞtÞÚte «ò™t hûtf, yÂø™ Ë{t™ þºtwytu™t Ëknthf y™u ËðoŒt
Ëw¾ yt…™th …wÁ»t™u Ëu™t…r‚ ƒ™tðu. (26)
àfl◊fiÇŸ lÈÁ÷Sàfl◊Êfi‡ÊȇÊÈÆˇÊÁáÊSàfl◊Œ˜ÔèÿSàfl◊‡◊fiŸS¬Á⁄Ó –
àfl¢ flŸfièÿSàfl◊Ê·fiœËèÿSàfl¢ ŸÎÆáÊÊ¢ ŸÎfiƬà ¡Ê∞‚ ‡ÊÈÁøfi—H 27H
…ŒtÚto : nu ÝëЄï-{™w»Þtu™t …t÷f ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ «ftþ{t™ LÞtÞtÄeþ hts™T ! y±}æì-
yt… léç|æ: ËqÞo Ë{t™ «ftþ{t™ LÞtÞtrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ Atu, y±}æì-yt… ¥æàæéàæéÿæç‡æ:-þe½ú Œwütu™t
Ëknthf Atu, y±}æì-yt… ¥Îì|²: ðtÞw ðt s÷tuÚte, y±}æì-yt… ¥à}æÝ:-{u½ ðt …t»ttýtrŒÚte, y±}æì-
yt… ±Ýï|²:-ð™ ðt rfhýtuÚte, y±}æì-yt… ¥æï¯{è|²: Ëtu{÷‚trŒ yti»trÄytuÚte, y±}æì-yt… Ýë‡ææ}æì-
{™w»Þtu{tk àæéç™:-…rðºt ÐçÚ-Ëðo he‚u …沨ï-«rËØ Atu, ‚uÚte yt…™tu yt©Þ „úný fhe™u y{u
…ý yuðt ƒ™eyu. (27)
¼tðtÚto : su htò yÚtðt ˼tËŒ …wÁ»t Ëðo …ŒtÚttuo™tk „wýtu™wk „úný, rðãt y™u r¢Þt ftiþ÷Úte
W…fthtu™wk „úný fhe þfu Au, y™u su Ä{to[hýÚte …rðºt ‚Útt þe½úfthe ntuÞ Au, ‚u Ëðo Ëw¾tu™u
«t fhe þfu Au, yLÞ yt¤Ëw {™w»Þ ™rn. (27)
ŒflSÿfi àflÊ ‚ÁflÃÈ— ¬fi˝‚flõ˘|‡flŸÊfi’ʸ„ÈUèÿʯ ¬ÍÆcáÊÊ „USÃÊfièÿÊ◊˜Ô– ¬ÎÆÁÕ√ÿÊ—
‚œSÕÊfiŒ|ÇŸ¢ ¬Èfi⁄UËcÿ~◊ÁXÔU⁄URSflÃ˜Ô πfiŸÊÁ◊– ÖÿÊÁÃfic◊ãâ àflÊÇŸ ‚ÈƬ˝ÃËfi∑§◊¡fidáÊ
÷ÊŸÈŸÊ ŒËlfiÃ◊˜–Ô Á‡Êfl¢ ¬˝¡ÊèÿÊ˘Á„fiUö‚ãâ ¬ÎÁÕ√ÿÊ— ‚œSÕÊfiŒ|ÇŸ¢ ¬Èfi⁄UËcÿ~◊ÁXÔU®⁄URSflØÔ
πfiŸÊ◊—H 28H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-¼q„¼o y™u rþÕ…rðãt™t ¿tt‚t rðît™ ! su{ nwk ¨ç±„é:-Ëðo s„‚™t Wí…tŒf
Îï±S²-«ftþ{t™ Eïh™t Ðí¨±ï-Wí…L™ fhu÷ yt ËkËth{tk ¥çEÝæï:-ytftþ y™u …]rÚtðe™t Ïææãé|²æ}æì-
ytf»toý y™u Äthý þÂõ‚ Ë{t™ ¼wòytuÚte, Ðêc‡æ:-«tý™t ƒ÷ y™u …ht¢{ Ë{t™ ãS„æ|²æ}æì-
ntÚttuÚte y±æ-yt…™u yt„¤ fhe™u ÐëçƒÃ²æ: ¼qr{™t ¨{Sƒæ„ì-yuf MÚtt™Úte ÐéÚèc²}æì-…qýo Ëw¾Œt‚t
Á²æïç„c}æ‹„}æì-y™uf ßÞtur‚Þwõ‚ ¥…dï‡æ-r™hk‚h |ææÝéÝæ-ŒerÂÚte Îèl„}æì-yíÞk‚ «ftþ{t™ ÐéÚèc²}æì-
154 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ËwkŒh hûtf ¥çxÝ}æì-ðtÞwMÚt rðãw‚T™u ¥çXÚS±„ì-ðtÞw Ë{t™ ¶Ýæç}æ-rËØ fhwk Awk.
su{ y±æ-yt…™tu yt©Þ „úný fhe™u y{u ÐëçƒÃ²æ:-yL‚rhût™t ¨{Sƒæ„ì-yuf «ŒuþÚte
¥çXÚS±„ì-Ëqû{Y… ðtÞw™t Ë{t™ rðã{t™, ¥ô㨋„}æì-Œw:¾hrn‚, ÐéÚèc²}æì-…t÷f ËtÄ™tu{tk W¥t{
rðã{t™, Ðí…æ|²: «ò {txu çàæ±}æì-{k„÷fthf ¥çxÝ}æì-yÂø™™u ¶Ýæ}æ:-«fx fheyu Aeyu. ‚u{
Ëðos™tu fÞto fhu. (28)
¼tðtÚto : su hts…wÁ»t y™u «òs™ Ëðoºt rðã{t™ rðãw‚T Y… yÂø™™u Ëðo …ŒtÚttuoÚte ËtÄ™tu-
W…ËtÄ™tu îtht «rËØ-«fx fhe™u ‚u™tu ftÞtuo{tk «Þtu„ fhu Au, ‚uytu {k„÷{Þ yiïÞo™u «t fhu Au.
ftuE…ý Wí…L™ ÚtÞu÷ …ŒtÚto rðãw‚T™e ÔÞtrÂÚte hrn‚ ™Úte. yu{ Ëðo ÷tuftu òýu. (28)
•¬Ê¢ ¬ÎÆDÔU◊fiÁ‚ ÿÊÁŸfi®⁄URÇŸ— ‚fi◊Èƺ˝◊Á÷× Á¬ãflfi◊ÊŸ◊˜Ô–
flœ¸Ó®◊ÊŸÊ ◊„UÊ°2•Ê ø ¬Èc∑fi§⁄U ÁŒflÊ ◊ÊòÊfiÿÊ flÁ⁄UêáÊÊ ¬fi˝ÕSflH 29H
…ŒtÚto : nu rðît™ ! suÚte yt… ¥xÝï:-Ëðoºt ÔÞt…f rðãw‚T Y… yÂø™Úte „r‚ fh™tht, ²æïçÝ:-
ËkÞtu„-rð¼t„™u òý™tht }æãæÝì-…qs™eÞ ±{ü}ææÝ:-rðãt ‚Útt r¢Þt™e fwþ¤‚tÚte r™íÞ ð]rØ fh™tht
yt… ¥ç¨-Atu, ‚uÚte ¥ç|æ„:-Ëðo ‚hVÚte çЋ±}ææÝ}æì-s÷ ðhËtð™th, ¥Ðæ}æì-s÷tu™t ÐëcÆ}æì-
ytÄth¼q‚, ÐécÜUÚï-yL‚rhût{tk rðã{t™, çα:-Œer™e }ææ~æ²æ-{tºttÚte ðÄ™th, ¨}æéÎí}æì-su™tÚte
s÷ W…h ‚hV òÞ Au ‚u Ë{wÿ™u ™-y™u ‚u{tk rðã{t™ Ëðo {q‚o …ŒtÚttuo™u òýe™u ±çÚ}‡ææ-yrÄf‚tÚte
¥æ+ÐíƒS±-W¥t{ Ëw¾tu™tu rðM‚th fh™th ƒ™tu. (29)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su{ …]rÚtðe ytrŒ {q‚o …ŒtÚttuo{tk rðãw‚T rðã{t™ Au, ‚u{ s÷{tk
…ý Au, yu{ {t™e™u ‚u™t îtht W…fth „úný fhe™u {nt™ rðM‚]‚ Ëw¾tu™u rËØ fhtu. (29)
‡Ê◊¸Ó ø SÕÊ fl◊¸Ó ø SÕÊ˘Á¿Ufiº˝ ’„ÈUÆÀÊ˘©U÷–
√ÿøfiSflÃË ‚¢flfi‚ÊÕÊ¢ ÷ÎÆÃ◊|ÇŸ¢ ¬Èfi⁄UËcÿ~◊˜ÔH 30H
…ŒtÚto : nu †e-…wÁ»ttu ! ‚{u ƒL™u àæ}æü-„]nt©{ ™-y™u ‚u™e Ët{„úe™u «t ÚtÞu÷ Sƒ:-Atu,
±}æü-Ëðo ‚hVÚte Ëwhûtt ™-y™u ‚u™t Ëwhûtt™t ËntÞf …ŒtÚttuo™u ©|æï-ƒu ÏæãéHï-yrÄf …ŒtÚttuo™u „úný-
«t fhtð™th, ò™S±„è-Ëw¾™e «trÂÚte Þwõ‚ ¥çÓÀÎíï-r™Œtuo»t rðãw‚T y™u yL‚rhût™e Ë{t™
su ½h{tk Ä{o, yÚto™tk ftÞtuo Sƒ:-Au, ‚u ½h{tk |æë„}æì-…tu»tý fh™th ÐéÚèc²}æì-hûtftu{tk ©uc ¥çxÝ}æì-
yÂø™™u „úný fhe™u ¨¢±¨æƒæ}æì-W¥t{ he‚u ytåAtŒ™ fhe™u ðËtu. (30)
¼tðtÚto : „]nMÚttu ƒúñ[Þo …qðof Ëífth, W…fth y™u r¢Þt-fwþ¤‚tÚte rðãt™u „úný fhe™u,
y™uf îthtu Þwõ‚, Ëðo É]‚wytu{tk Ëw¾ŒtÞf, Ëðo ‚hVÚte Ëwhrût‚, yÂø™-rðãw‚T ytrŒ ËtÄ™tuÚte
Þwõ‚ ½htu ƒ™tðe™u ‚u{tk Ëw¾…qðof r™ðtË fhu. (30)
155 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚¢flfi‚ÊÕÊúSfl*flŒÊfi ‚◊Ëøˢ©U⁄Ufi‚Ê à◊ŸÊfi–
•|ÇŸ◊ãÃ÷¸®fiÁ⁄UcÿãÃË ÖÿÊÁÃfic◊ãÃ◊¡fidÁ◊ØÔH 31H
…ŒtÚto : nu †e-…wÁ»ttu ! ‚{u ƒL™u ¨}æè™è-Ëthe he‚u …ŒtÚttuo™u òý™tht |æçÚc²‹„è-Ëðo™wk …t÷™
fh™tht y™u S±<±Îæ-Ëw¾™u «t fh™tht y™u Á²æïç„c}æ‹„}æì-«þkË™eÞ ßÞtur‚Úte Þwõ‚ ¥‹„: Ëðo
…ŒtÚttuo{tk rðã{t™ ¥çxÝ}æì-rðãw‚T™u §„ì-s y}æÝæ-ytí{t y™u ©Ú¨æ-yL‚:fhýÚte ¥…d}æì-r™hk‚h
¨¢±¨æƒæ}æì-W¥t{her‚Úte ytåAt™ fhtu, ‚tu ÷û{e™u «t fhe þftu. (31)
¼tðtÚto : su {™w»Þ rðãw‚T™u Wí…L™ fhe™u „úný fhe þfu Au, ‚u ÔÞðnth{tk fŒe Œrhÿ ƒ™‚tu
™Úte. (31)
¬ÈÆ⁄UËcÿ~Ê˘Á‚ Áfl‡fl÷fi⁄UÊ˘•Õfiflʸ àflÊ ¬˝Õ◊Ê ÁŸ⁄fiU◊ãՌǟ–
àflÊ◊fiÇŸ ¬Èc∑§fi⁄UÊŒäÿÕfiflʸ ÁŸ⁄fiU◊ãÕÖ ◊ÍÆäŸÊ¸ Áfl‡flfiSÿ flÊÉÊÃfi—H 32H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-r¢Þt-fwþ¤‚t™u rËØ fh™th rðît™T ! su ±æÍæ„:-þt†rðŒT-{u½tðe yt… ÐéÚèc²:-
…þwytu™u Ëw¾ yt…™th ¥ç¨-Atu, ‚u y±æ- yt…™t ¥ƒ±æü-hûtf Ðíƒ}æ:-W¥t{ ç±E|æÚæ: Ëðo™t
…tu»tf rðît™ ç±à±S²-Ë{M‚ ËkËth™t }æêŠÝü:-rþh Ë{t™ ÐécÜUÚæ„ì-yL‚rhûtÚte ¥ç{-Ë{e… yÂø™™wk
çÝ: + ¥}拃„ì-r™íÞ {kÚt™ fhe™u „úný fhu Au, ‚u yiïÞo™u «t fhu Au. (32)
¼tðtÚto : su yt s„‚{tk rðît™ Au, ‚u Ëwrð[th y™u …wÁ»ttÚto îtht yÂø™-ytrŒ rðãt™u rËØ
fhe™u ‚u™e Ëðo™u rþûtt yt…u. (32)
Ã◊fiÈ àflÊ Œäÿæ˜UÔ®æÎU Á·fi— ¬ÈÆòÊ˘ß¸Ó®œ˘•Õfifl¸áÊ—– flÎÆòÊ„Uáʯ ¬È⁄UãŒ⁄U◊˜ÔH 33H
…ŒtÚto : nu hts™T ! su{ ¥ƒ±ü‡æ:-hûtf rðît™™t Ðé~æ:-…rðºt rþ»Þ Ί²Ñì -Ëw¾tu™u Äthý fh™th
yÂø™ ytrŒ …ŒtÚttuo™t ¿tt‚t Au, ‚u «ç¯:-ðuŒtÚto™t òý™th ©-‚fo-rð‚fo ËtÚtu Ëf÷ rðãtytu™t òýfth
ƒ™e™u su ±ë~æã‡æ}æì-ËqÞo Ë{t™ þºtw™tþf y™u ÐéÚ‹ÎÚ}æì-þºtwytu™t ™„h™tu ™tþ fh™th yt…™u §üü{ï-
‚usMðe fhu Au, ‚u{ „}æì, y±æ-‚u yt…™u Ëðo rðît™tu rðãt y™u rð™ÞÚte WL™r‚ Þwõ‚ fhu. (33)
¼tðtÚto : su Ëtk„tu…tk„ ðuŒtu™wk yæÞÞ™ fhe™u rðît™ y™u rðŒw»teytu ntuÞ, ‚u hts…wºt ytrŒ
y™u htsfLÞt ytrŒ™u rðît™ y™u rðŒw»te ƒ™tðe™u, ‚u™t îtht Ä{o…qðof htßÞÔÞðnth y™u «ò
ÔÞðnth fhtðu. (33)
Ã◊Èfi àflÊ ¬ÊâÿÊ flÎ·Ê ‚◊Ëfiœ ŒSÿÈÆ„UãÃfi◊◊˜– œŸÜ¡ÿö ⁄UáÊfi⁄UáÊH 34H
…ŒtÚto : nu ðeh …wÁ»t ! su yt… Ð扲: yL™-s÷ ytrŒ …ŒtÚttuo™tu W¥t{ her‚Úte W…Þtu„ fh™th,
‚Útt ±ë¯æ-…ht¢{, Ú‡æïÚ‡æï-þqhðeh‚t ytrŒ Þwõ‚ rðît™ Au, „}æì-…qðtuoõ‚ …ŒtÚto rðãt™u òý™th,
156 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
{ÝT²}æì-þºtwytu™t Ä™™u S‚™th ©-y™u ÎS²éã‹„}æ}æì-ŒMÞwytu™wk yíÞk‚ n™™ fh™th y±æ-yt…™u
ðehtu™e Ëu™t îtht rðît™ htsÄ{o™e rþûttÚte ¨}æè{ï-WÆe fhu. (34)
¼tðtÚto : htò ytrŒ hts…wÁ»t yt rðît™tuÚte rð™Þ y™u ÞwØrðãt™u «t fhe™u, «ò™e
hûtt {txu [tuhtu™tu ™tþ fhe™u, þºtwytu™u S‚e™u …h{ yiïÞo™e WL™r‚ fhu. (34)
‚ËŒfi „UÊ× Sfl˘©fiU ÀÊÊ∑§ ÁøfiÁ∑§àflÊãà‚ÊŒÿÊfi ÿôÊö‚Èfi∑ΧÃSÿ ÿÊŸÊÒfi–
ŒflÊflËŒ¸flÊŸ˜Ô „UÁfl·Êfi ÿ¡ÊSÿÇŸfi ’ÎÆ„Ul¡fi◊ÊŸ flÿÊfiœÊ—H 35H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-‚usMðe rðît™ ! ãæï„:-Œt™ yt…™th ç™çÜUy±æÝì-rð¿tt™Úte Þwõ‚ yt… HæïÜïU-
Œþo™eÞ S±ï-Ëw¾{tk ¨èÎ-ÂMÚt‚-rðhts{t™ hntu. ¨éÜëU„S²-W¥t{ f{o fh™th ÄtŠ{f …wÁ»t™t ²æïÝæñ-
fthý{tk ²¿æ}æì-Ä{oÞwõ‚ htßÞ y™u «ò™t ÔÞðnth™u ¨æβ-«t fhtðtu.
Îï±æ±è:-rðît™tuÚte hrût‚ y™u rþrût‚ Út‚t yt… ã籯æ-Œuðt-÷uðt ÞtuøÞ LÞtÞÚte Îï±æÝì-rðît™tu
ðt rŒÔÞ„wýtu™tu ²…æç¨-Ëífth, Ëuðt y™u Ëk„ fhtu ‚Útt ²…}ææÝï-Þs{t™u-htò ytrŒ {™w»Þtu{tk
±²:-Œe½o ytÞw™u {æ:-Äthý fhtu. (35)
¼tðtÚto : rðît™tu yt s„‚{tk ƒu f{tuo r™hk‚h fhu. «Út{-ƒúñ[Þo y™u rs‚urLÿÞ‚t ytrŒ™e
rþûttÚte þheh™wk ythtuøÞ y™u ƒ÷ ytrŒÚte Þwõ‚ Œe½o ytÞw fhu.
ƒeswk-rðãt y™u r¢Þt-fwþ¤‚t „úný fhe™u ytÂí{f ƒ÷™u «t fhu.
suÚte Ëðo {™w»Þtu þtherhf y™u ytÂí{f ƒ÷Úte Þwõ‚ ƒ™e™u ËŒt yt™kŒ{tk hnu. (35)
ÁŸ „UÊÃÊfi „UÊÃÎÆ·ŒfiŸ ÁflŒÊfiŸSàfl·Ê ŒËfiÁŒflÊ°2˘•fi‚Œà‚ÈÆŒˇÊfi—–
•Œfiéœfl˝Ã¬˝◊ÁÃfl¸Á‚fiDÔU— ‚„Udê÷⁄U— ‡ÊÈÁøfiÁ¡uÔUÊ˘•|ÇŸ—H 36H
…ŒtÚto : su s™ {™w»ÞsL{™u «t fhe™u ãæï„ë¯ÎÝï-rðãt™t Œt‚t rðît™tu™t MÚtt™-½h{tk,
ÎèçαæÝì-Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnth fhðt™u RåAwf, y±ï¯:-þw¼ „wýtuÚte «ftþ{t™, ç±ÎæÝ: ¿tt™ ð]rØ™tu
rs¿ttËw, àæéç™ç…ãì±:-ËíÞ ¼t»týÚte …rðºt ðtýeÞwõ‚, ¨éÎÿæ:-W¥t{ ƒ÷Þwõ‚, ¥ÎÏ{±í„Ðí}æç„:-
hûtt fhðt ÞtuøÞ Ä{to[hý Y…e ðú‚tuÚte W¥t{ ƒwrØÞwõ‚, ±ç¨cÆ:-yíÞk‚ Ë{e… hnu™th-yL‚uðtËe,
¨ãd}|æÚ:-yËkÏÞ þw¼ „wýtu™u Äthý fh™th, ãæï„æ-þw¼ „wýtu™u „úný fh™th …wÁ»t r™hk‚h
‹²¨Î„ì-rðã{t™ hnu, ‚tu Ë{M‚ Ëw¾™u «t fhu. (36)
¼tðtÚto : ßÞthu {t‚t-r…‚t …tu‚t™tk …wºttu y™u fLÞtytu™u Ëwrþûtt yt…e™u …Ae rðît™tu y™u
rðŒw»teytu™e Ë{e… r[hft÷ ËwÄe ht¾e™u yæÞÞ™ fhtðu;
íÞthu-‚u ËqÞo Ë{t™ fw÷ y™u Œuþ™t «ftþf ƒ™e þfu Au. (36)
‚ö‚ËfiŒSfl ◊„UÊ°2˘•fiÁ‚ ‡ÊÊøfiSfl ŒflflËÃfi◊—–
157 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Áfl œÍÆ◊◊fiÇŸ •L§·¢ Á◊fiÿäÿ ‚ÎÆ¡ ¬˝fi‡ÊSà Œ‡Ê¸Ã◊˜ÔH 37H
…ŒtÚto : nu ÐíàæS„-«þkË™eÞ, ç}æ²ïŠ²-Œwütu™u Œqh fh™th, ¥xÝï-‚usMðe rðît™ ! Îï±±è„}æ:-
rðît™tu™u yíÞk‚ Rü yt… ç±{ê}æ}æì-r™{o÷, Îàæü„}æì-Œþo™eÞ, ¥L¯}æì-ËwkŒh MðY…™u ¨ë…-rËØ fhtu
y™u àææï™S±-…rðºt ƒ™tu.
su fthýu yt… }æãæÝì-{nt™ „wýtuÚte Þwõ‚ rðît™T ¥ç¨-Atu, ‚uÚte yæÞt…™ ftÞo{tk-MÚtt™{tk
¨¢¨èÎS±-rðhts{t™ hntu. (37)
¼tðtÚto : su {™w»Þ rðît™tu™t yíÞk‚ r«Þ, ËwkŒh Y…, „wý y™u ÷tðÛÞÚte Þwõ‚, …rðºt, {nt™,
yt rðît™ ntuÞ, ‚u s þt†tu™wk yæÞÞ™ fhtðe þfu Au. (37)
•¬Ê ŒflËL§¬fifi‚Ρ ◊œÈfi◊ÃË⁄Uÿˇ◊Êÿfi ¬˝¡Êèÿfi—–
ÃÊ‚Êfi◊ÊSÕÊŸÊŒÈ|Ö¡fi„UÃÊ◊Ê·fiœÿ— ‚ÈÁ¬å¬ÀÊÊ—H 38H
…ŒtÚto : nu ©uc ðiã ! yt… }æ{é}æ„è:-«þkË™eÞ {ÄwhtrŒ „wýÞwõ‚ Îï±è:-…rðºt ¥Ð:-s÷tu™u
©Ð¨ë…-rËØ fhtu, suÚte „æ¨æ}æì-‚u s÷tu™t ¥SƒæÝæ„ì-yt©ÞÚte ¨ééçÐŒÐHæ:-ËwkŒh V¤tuÞwõ‚ ¥æï¯{²:-
Ëtu{÷‚t ytrŒ yti»trÄytu™u Ðí…æ|²:-hûtt fhðt ÞtuøÞ «týeytu™u ¥²ÿ}ææ²-Þû{t ytrŒ htu„tu™t
r™ðthý {txu ©çÁ…ã„æ}æì-«t ÚttÞ.
¼tðtÚto : htò ƒu «fth™t ðiãtu™wk Ëkhûtý fhu, yuf-Ëw„krÄ …ŒtÚttuo™t ntu{Úte ðtÞw, ð]rü y™u
yti»trÄytu™u þwØ fhu. ƒeò-©uc ðiã rðît™ s™ r™Œt™ ytrŒ îtht Ëðo «týeytu™u ËŒt ™ehtu„
ht¾u. fthýfu-yt f{o rð™t Ë{ts™u fŒe …ý Ëw¾ «t ÚtE þf‚wk ™Úte. (38)
‚¢ Ãfi flÊÿÈ◊ʸÃÁ⁄U‡flÊfi ŒœÊÃÍûÊÊŸÊÿÊ NUŒfiÿ¢ ÿÁm∑§fiSÃ◊˜Ô–
ÿÊ ŒflÊŸÊ¢ ø⁄fiUÁ‚ ¬˝ÊáÊÕfiŸ ∑§S◊Òfi Œfl fl·fi«USÃÈÆ ÃÈèÿfi◊˜ÔH 39H
…ŒtÚto : nu …í™e htýe ! ©œææÝæ²æ:-{nt™ þw¼ ÷ûtýtu™t rðM‚thÚte Þwõ‚ „ï-yt…™wk ²„ì-su
ç±ÜUS„}æì-y™uf «fth™e rþûttÚte Ëk…L™ Nβ}æì-yL‚:fhý Au, ‚u™u Þ¿tÚte …rðºt ÚtÞu÷tu }ææ„çÚEæ-
ytftþ{tk rð[hý fh™th ±æ²é:-…ð™ ¨}æì+Î{æ„é-Ëthe he‚u …wü fhu.
nu Îï±-Mðtr{™T, W¥t{ Ëw¾Œt‚t …r‚ Œuð ! ²:-su yt… rðît™ Ðíæ‡æƒïÝ-Ëw¾™t nu‚w «týðtÞwÚte
Îï±æÝæ}æì-Ä{toí{t rðît™tu™t su rðrðÄ «fthÚte rþrût‚ ӌޙu ™Úç¨-«t ÚttÞ Au, ‚u ÜUS}æñ-
Ëw¾MðY… „é|²}æì-yt…™u {txu {™u ±¯Åì-r¢Þt™e fwþ¤‚t ¥S„é-«t ÚttÞ. (39)
¼tðtÚto : …qýo Þwðt™ …wÁ»t ƒúñ[trhýe ËtÚtu rððtn fhu, ‚u™t «íÞu yr«Þ yt[hý fŒe…ý
™ fhu. su †e-fLÞt su ƒúñ[the™e ËtÚtu rððtn fhu, ‚u™wk yr™»x {™{tk fŒe …ý rð[thu ™rn.
yt he‚u ƒL™u-†e-…wÁ»t …hM…h «ËL™ ƒ™e™u «er‚…qðof ½h™tk ftÞtuo™u rËØ fhu.-Ëk¼t¤u. (39)
‚È¡ÊfiÃÊ ÖÿÊÁÃfi·Ê ‚„U ‡Ê◊¸ flMfi§Õ◊Ê‚fiŒàSfl~—–
158 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
flÊ‚Êfi˘•ÇŸ Áfl‡flMfi§¬ö ‚¢√ÿfiÿSfl Áfl÷Êfl‚ÊH 40H
…ŒtÚto : nu ç±|æ汨æï-rðrðÄ «ftþÞwõ‚ Ä™Úte Þwõ‚ ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe, Á²æï焯æ-
rðãt«ftþÚte ¨ã-Þwõ‚, ¨é…æ„:-Ëw«rËØ „]nMÚt yt… S±:-Ëw¾ŒtÞf, ±Mƒ}æì-©uc, àæ}æü-½h{tk
¥æ¨Î„ì-Ëthe he‚u hntu, ç±EMÐ}æì-rðrðÄ MðY…ðt¤t ±æ¨:-ð†™u ¨}æì+ò²S±-Äthý fhtu. (40)
¼tðtÚto : rððtrn‚ †e-…wÁ»ttu su{ ËqÞo …tu‚t™t «ftþÚte Ëðo™u «ftrþ‚ fhu Au, ‚u{ ËwkŒh ð†
y™u yt¼q»týtuÚte þtu¼tÞ{t™ ƒ™e™u ½h ytrŒ ðM‚wytu™u ËŒt …rðºt ht¾u. (40)
©UŒfiÈ ÁÃDÔU Sfläfl⁄UÊflÊfi ŸÊ Œ√ÿÊ ÁœÿÊ–
ŒÎÆ‡Ê øfi ÷Ê‚Ê ’fi΄UÃÊ ‚fiȇÊÈÆÄflÁŸ⁄UÊÇŸfi ÿÊÁ„U ‚ȇÊ|SÃÁ÷fi—H 41H
…ŒtÚto : nu S±Š±Ú-Ëßs™, rðît™, {t™™eÞ ÔÞðnth fh™th „]nMÚt ! yt… r™hk‚h ©çœæcÆ-
…wÁ»ttÚto îtht WL™r‚™u «t fhe™u yLÞ {™w»Þtu™u ËŒt «t fhtðtu. Îïòæ-þwØ rðãt y™u rþûttÚte
Þwõ‚ ç{²æ-ƒwrØ ðt r¢ÞtÚte Ý:-y{the ¥±-hûtt fhtu.
nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ «ftþ{t™ rðît™T ! ¨éàæév±çÝ:-W¥t{ …rðºt …ŒtÚttuo™t rð¼t„ fh™th
yt… ©-‚foÚte-rð[th…qðfo öàæï-Ëw¾™u òuðt {txu Ïæëã„æ-{nt™T |ææ¨æ-«ftþY… ËqÞo Ë{t™ ¨éàæçS„ç|æ:-
ËwkŒh, «þkË™eÞ „wýtuÚte Ëðo rðãtytu™u ¥æ, ²æçã-«t fhtu, ™-y™u y{tht {txu …ý Ëðo rðãtytu™u
«t fhtðtu. (41)
¼tðtÚtO : rðît™tuyu …rðºt rðãt y™u ƒwrØ™t Œt™Úte Ëðo™e ËŒt hûtt fhðe òuEyu. fthý
fu Ëwrþûtt rð™t {™w»Þtu™t Ëw¾™t {txu yLÞ ftuE yt©Þ ™Úte. yuÚte yt÷MÞ y™u f…x ytrŒ
fwf{tuo™tu íÞt„ fhe™u rðãt «[th {txu ËŒt «Þí™ fhðtu òuEyu. (41)
™§äfl¸˘™§ ·È áÊfi˘™§Ãÿ ÁÃDÔUÊfi ŒflÊ Ÿ ‚fiÁflÃÊ–
™§äflʸ flÊ¡fiSÿ ‚ÁŸfiÃÊ ÿŒ|Ü¡Á÷fiflʸÉÊÁjfi*fluÔUÿÊfi◊„UH 42H
…ŒtÚto : nu rðît™ yæÞt…f ! yt… ªŠ±ü:-W…h ytftþ{tk rðã{t™ Îï±:-«ftþf ¨ç±„æ-
ËqÞo™e Ý-Ë{t™ Ý:-y{the ª„²ï-hûtt ytrŒ {txu ¨éç„cÆ-ËwÂMÚth hntu.
²„ì-su yt… ¥çTç|æ:-«fx fh™th rfhýtu™e Ë{t™ ±æÍæçj:-ÞwØ rðãt{tk fwþ¤ ƒwrØ{t™tu™e
ËtÚtu ±æ…S²-rð¿tt™™wk ¨çÝ„æ-Ëuð™ fh™th ƒ™tu. ©-‚u™u y{u ç±u²æ}æãï-rðþu»t fhe™u ƒtu÷tðeyu
Aeyu-[ft{™t fheyu Aeyu.] (42)
¼tðtÚto : yæÞt…f y™u W…Œuþf ÷tuftu-su{ ËqÞo, ¼qr{ y™u [Lÿ ytrŒ™e W…h ÂMÚt‚ ÚtE™u
…tu‚t™e ßÞtur‚Úte Ëðo™e hûtt fhe™u «ftþ fhu Au, ‚u{ Wíf]ü „wýtuÚte rðãt y™u LÞtÞ™u «ftrþ‚
fhe™u Ëðo «ò™u Ëwþtur¼‚ fhu. (42)
159 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚ ¡ÊÃÊ ª÷Ê¸Ó˘•Á‚ ⁄UÊŒfiSÿÊ⁄UÇŸ øÊL§*fl÷fiÎÃ˘•Ê·fiœË·È–
ÁøòÊ— Á‡Ê‡ÊÈÆ— ¬Á⁄U Ã◊ÊfiúSÿÄÃÍŸ˜Ô ¬˝ ◊ÊÃÎèÿÊ˘•Áœ ∑§ÁŸfi∑˝§ŒŒ˜Ô ªÊ—H 43H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™ ! su yt… su{ ÚæïÎS²æï:-ytftþ y™u …]rÚtðe{tk …æ„:-«rËØ ™æL:-
ËwkŒh ¥æï¯{è¯é-Ëtu{÷‚trŒ yti»trÄytu{tk ç±|æë„:-rðþu»t Y…{tk Äthý y™u …tu»tý fhu÷ ç™~æ:-
ytùÞoY… xæ|æü:-Mðefth fhðt ÞtuøÞ ËqÞo Au, ‚u }ææ„ë|²:-{t™™eÞ {t‚t yÚtto‚T rfhýtuÚte „}ææ¢ç¨-
htrºtY… ¥v„êÝì-ykÄfth™u вüç{ÜUçÝÜíU΄ì-Ëðo ‚hVÚte yrÄf „r‚ fh‚t xææ:-«t ÚttÞ Au, ‚u{
s çàæàæé:-ƒtÕÞtðMÚtt{tk xææ:-rðãtytu™u «t fhu. (43)
¼tðtÚto : su{ ƒúñ[Þo ð„uhu ©uc r™Þ{tuÚte Wí…L™ …wºt rðãtytu ¼ýe™u {t‚t-r…‚t™u Ëw¾e
fhu Au, ‚u{ {t‚t-r…‚tyu …ý «ò-Ëk‚t™tu™u Ëw¾ yt…ðwk òuEyu. (43)
|SÕ⁄UÊ ÷fifl flË«˜UÔfl~XÔU˘•Ê‡ÊÈ÷Ó¸®fl flÊÖÿ~fl¸Ÿ˜Ô–
¬ÎÆÕÈ÷Ó¸®fl ‚ÈÆ·ŒSàfl◊ÇŸ— ¬Èfi⁄UË·flÊ„fiUáÊ—H 44H
…ŒtÚto : nu ¥±üÝì-rð¿tt™ðt™T …wºt ! ‚wk rðãt „úný fhðt {txu çSƒÚ: áZ-r™ù÷ |æ±-ƒ™.
±æ…è-™er‚™u «t ÚtE™u, ±èÇì±X-áZ y™u yíÞk‚ ƒ¤ðt™ yðÞðtuÚte Þwõ‚ ¥æàæé:-þe½ú ftÞo
fh™th |æ±-ƒ™.
y±}æì-‚wk ¥xÝï:-yÂø™ ËkƒkÄe ¨é¯Î:-W¥t{ ÔÞðnthtu{tk rðã{t™ y™u ÐéÚ诱æã‡æ:-…t÷™ ytrŒ
þw¼ f{tuo™u fh™th Ðëƒé:-Ëw¾™tu rðM‚th fh™th |æ±-ƒ™. (44)
¼tðtÚto : nu W¥t{ Ëk‚t™tu ! ‚{u ƒúñ[ÞoÚte þheh™t ƒ¤™u ‚Útt rðãt y™u ËwrþûttÚte ytí{
ƒ¤™u …qýo áZ fhe™u ÂMÚth‚tÚte ‚u™e hûtt fhtu.
ytø™uÞ ytrŒ y† rðãtÚte þºtwytu™tu rð™tþ fhtu. yt he‚u {t‚t-r…‚t …tu‚t™t Ëk‚t™tu™u W¥t{
rþûtt yt…u. (44)
Á‡ÊflÊ ÷fifl ¬˝¡ÊèÿÊ ◊ÊŸfiÈ·ËèÿSàfl◊fiÁXÔU⁄U—–
◊Ê lÊflÊfi¬ÎÁÕflˢ•Á÷ ‡ÊÊfiøË◊ʸãÃÁ⁄fiUˇÊ¢ ◊Ê flŸS¬ÃËfiŸ˜ÔH 45H
…ŒtÚto : nu ¥çXÚ:-«týtu™e Ë{t™ r«Þ ËwËk‚t™ ! y±}æì-‚wk }ææÝé¯è|²:-{™w»Þ ytrŒ Ðí…æ|²:-
«rËØ «òytu {txu çàæ±:-fÕÞtýfthe y™u {k„÷{Þ |æ±-ƒ™.
læ±æÐë烱è-rðãw‚T y™u ¼qr{™t rð»tÞ{tk }ææ+¥ç|æ+àææï™è:-yr‚ þtuf ™ fh. ¥‹„çÚÿæ}æì-
ytftþ™t rð»tÞ{tk }ææ-þtuf ™ fh. ±ÝSÐç„Ýì-ðz ytrŒ ð™M…r‚ytu™tu }ææ-þtuf ™ fh. (45)
¼tðtÚto : W¥t{ Ëk‚t™ «ò «íÞu {k„÷ yt[hý{tk hne™u-…]rÚtðe ytrŒ …ŒtÚttuo™t rð»tÞtu{tk
þtufhrn‚ hnu, …hL‚w yu …]rÚtðe ytrŒ™e hûtt fhe™u W…fth {txu WíËtnÚte «Þí™ fhu. (45)
160 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¬˝ÒÃfiÈ flÊ¡Ë ∑§ÁŸfi∑˝§ŒãŸÊŸfiŒº˝Ê‚fi÷— ¬àflÊfi– ÷⁄UfiãŸ|ÇŸ¢ ¬fiÈ⁄UËcÿ¢õ ◊Ê ¬ÊlÊÿfiÈ·—
¬ÈÆ⁄UÊ– flηÊ|ÇŸ¢ flηfiáÊ¢ ÷⁄Ufi㟬ʢ ª÷¸ö ‚◊ÈÆÁº˝ÿfi◊˜Ô– •ÇŸ˘•ÊÿÊfiÁ„U flËÃÿfiH 46H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-W¥t{ Ëk‚t™ rðît™ ! ‚wk ÜUçÝÜíU΄ì-„r‚ fh™th, ÝæÝ΄ì-yrÄf þçŒ fh™th,
Úæ¨|æ:-Œt™ fhðt ÞtuøÞ, Ðy±æ-„r‚þe÷ ðt ±æ…è-½tuzt™e Ë{t™, ¥æ²é¯:-r™Þ‚ ð»ttuo™t Sð™Úte
ÐéÚæ-…qðuo }ææ + Ðíñ„é-{]íÞw ™ …t{u.
ÐéÚèc²}æì-hûtt™tk ËtÄ™tu{tk ©uc ¥çxÝ}æì-rðãw‚T™u |æÚÝì-Äthý fhe™u }ææ ÐæçÎ-yt{-‚u{ ™ òytu.
su{ ±ë¯æ-yr‚ ƒ÷ðt™, ¥Ðæ}æì-s÷tu™t ¨}æéçÎí²}æì-Ë{wÿ{tk ÚtÞu÷ xæ|æü}æì-Mðefth fhðt ÞtuøÞ,
±ë¯‡æ}æì-ð»tto fh™th, ¥çxÝ}æì-ËqÞo™u |æÚÝì-Äthý fhe™u ±è„²ï-rðrðÄ Ëw¾tu™e ÔÞtr {txu ¥æ²æçã-
Ëthe he‚u «t ÚttÞ. (46)
¼tðtÚto : {™w»Þtu rð»tÞ-÷tu÷w…‚t™t íÞt„Úte ‚Útt ƒúñ[Þo Ëuð™Úte …qýo ytÞw™u Äthý fhe™u
yÂø™ ytrŒ …ŒtÚttuo™t rð¿tt™Úte Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnth™u WL™‚ fhu. (46)
´§Ãö ‚àÿ◊ÎÆÃö ‚àÿ◊|ÇŸ¢ ¬Èfi⁄UËcÿ~◊ÁXÔU⁄URSflfij⁄UÊ◊—– •Ê·fiœÿ— ¬˝ÁÃfi◊ÊŒäfl◊|ÇŸ-
◊Ãö Á‡Êfl◊ÊÿãÃfi◊èÿòÊfi ÿÈÆc◊Ê—– √ÿSÿŸ˜Ô Áfl‡flÊ˘•ÁŸfi⁄UÊ˘•◊ËfiflÊ ÁŸ·ËŒfiãŸÊ˘•¬fi
ŒÈ◊¸Áâ ¡fiÁ„UH 47H
…ŒtÚto : nu ËwËk‚t™tu ! su{ y{u «„}æì-ÞÚttÚto, ¨y²}æì-™tþhrn‚, «ë„}æì-yÔÞr¼[the, ¨y²}æì-
Ëí…wÁ»ttu{tk ©uc ‚Útt ËíÞ {t™ðwk, ƒtu÷ðwk y™u fh™th, ÐéÚèc²}æì-hûtt™t ËtÄ™tu{tk W¥t{, ¥çxÝ}æì-
rðãw‚T™u ¥çXÚS±„ì-ðtÞw™e Ë{t™ |æÚæ}æ:-Äthý fheyu Aeyu. y™u »„}æì-yu …qðtuoõ‚ ¥æ²‹„}æì-«tÂ
fhu÷, çàæ±}æì-{k„÷fthe, ¥çxÝ}æì-rðãw‚T™u Äthý-«t fhe™u ‚{u …ý ¥ç|æ}ææïΊ±}æì-yt™krŒ‚ hntu.
su ¥æï¯{²:-sð ytrŒ yti»trÄ ²éc}ææ:-‚{tht {txu Ðíç„-«t ÚttÞ Au ‚u™u y{u Äthý fheyu Aeyu,
‚u{ ‚{u …ý fhtu.
nu ðiã ! yt… ç±Eæ:-Ëðo ¥çÝÚæ:-ËðoÚtt yt…ðt yÞtuøÞ ¥}æè±æ:-yuðt htu„tu™e …eztytu™u
òS²Ýì-rðrðÄ «fthÚte Œqh fhe™u, ¥~æ-yu ytÞwðuoŒ rðãt{tk çݯèÎÝì-rðhts{t™ ƒ™e™u Ý:-y{the
Îé}æüç„}æì-Œwü ƒwrØ™u ¥Ð…çã-Ëðo he‚u Œqh fhtu. yt he‚u yu ðiã™e «tÚto™t fhtu. (47)
¼tðtÚto : {™w»Þtu-«Út{-}‚ ËíÞ yÚtto‚T Ëqû{, ËíÞ fthý ƒúñ™u, ƒeswk-É]‚ ËíÞ yÚtto‚T
yÔÞf‚ Sð™u, ËíÞt¼t»tý ytrŒÚte ‚Útt «f]r‚Úte Wí…L™ yti»trÄytu™u òýe™u-
þheh™t ßðh ð„uhu htu„tu ‚Útt ytí{t™t yrðãt ytrŒ htu„tu™u Œqh fhe™u, {tŒf ÿÔÞtu™t íÞt„Úte
Ëw{r‚™u Ëk…tŒ™ fhe™u, Ëw¾ «t fhe™u r™íÞ yt™kŒ{tk hnu. (47)
•Ê·fiœÿ— ¬˝ÁÃfiªÎèáÊËà ¬Èc¬fiflÃË— ‚ÈÁ¬å¬ÀÊÊ—–
161 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•ÿ¢ flÊ ª÷¸Ó®˘´§|àflÿ— ¬˝àŸö ‚œSÕ◊Ê‚fiŒÃ˜ÔH 48H
…ŒtÚto : nu †eytu ! ‚{u su ¥æï¯{²:-Ëtu{÷‚trŒ yti»trÄytu Au, su™t îtht ¥²}æì-yu «ëçy±²:-
ËBÞfT }‚wft÷™u «t ÚtÞu÷ xæ|æü:-„¼o ±:-‚{tht ÐíyÝ}æì-«t[e™ ¨{Sƒ}æì-r™Þ‚ MÚtt™-„¼toþÞ™u
«t ÚttÞ ‚u Ðécб„è:-©uc …w»…tuðt¤e ¨éçÐŒÐHæ:-ËwkŒh V¤tuÚte Þwõ‚ yti»trÄytu™u Ðíç„xæë|‡æè„-
r™ùÞ…qðof „úný fhtu. (48)
¼tðtÚto : {t‚t-r…‚t fLÞtytu™u ÔÞtfhý ytrŒ ¼ýtðe™u, ðiãf þt†™u …ý ¼ýtðu, suÚte ‚u
ythtuøÞfthf „¼o™u Ëk…tŒ™ fh™the yti»trÄytu™u òýe™u, W¥t{ Ëk‚t™tu™u Wí…L™ fhe™u ËŒt «ËL™
hnu. (48)
Áfl ¬Ê¡fi‚Ê ¬ÎÆÕÈŸÊ ‡ÊʇÊfiÈøÊŸÊ ’ÊœfiSfl ÁmÆ·Ê ⁄URˇÊ‚Ê˘•◊ËfiflÊ—–
‚ÈƇÊ◊¸Ó®áÊÊ ’΄U× ‡Ê◊¸Ó®ÁáÊ SÿÊ◊ÇŸ⁄UR„Uö ‚ÈÆ„UflfiSÿ ¬˝áÊËfiÃÊÒH 49H
…ŒtÚto : nu …‚u ! su yt… ÐëƒéÝæ-rðM‚]‚ ‚Útt ç±-rðrðÄ «fth™t Ðæ…¨æ-ƒ÷™e ËtÚtu àææïàæé™æÝ:-
yr‚ …rðºt ƒ™e™u ËŒt ð‚toð fhtu, ¥}æè±æ:-htu„tu™e Ë{t™ «týeytu™u …ezt yt…™th Úÿæ¨:-Œwü
çm¯:-þºtwY… ÔÞr¼[trhýe †eytu™u Ïææ{S±-‚tz™t fhtu ‚tu nwk Ïæëã„:-{nt™, ¨éàæ}æü‡æ:-W¥t{
þtu¼tÞ{t™ ¨éã±S²-ËwkŒh ÷uðt-Œuðt™tu ÔÞðnth su{tk ntuÞ yuðt ¥xÝï:-yÂø™ Ë{t™ «ftþ{t™
yt…™t àæ}æüç‡æ-Ëw¾fthf ½h{tk y™u Ðí‡æè„æñ-W¥t{ Ä{oÞwõ‚ ™er‚{tk ¥ã}æì-yt…™e †e S²æ}æ-ƒ™wk.
(49)
¼tðtÚto : rððtn™t Ë{Þu …whw»t y™u †e ÔÞr¼[th íÞt„™e «r‚¿tt fhe™u, ÔÞr¼[trhýe †e
y™u ÷k…x …whw»t™tu ËðoÚtt Ëk„ Atuze™u, …hM…h …ý yr‚ rð»tÞtþÂõ‚™tu …rhíÞt„ fhe™u, }‚w„t{e
ƒ™e™u …hM…h «er‚…qðof ƒ¤ðt™ Ëk‚t™tu™u Wí…L™ fhu.
ÔÞr¼[th™e Ë{t™ †e y™u …whw»t {txu yr™üfthe, ytÞw™tþf y™u y…Þþfthf ƒeswk ftuE
f{o ™Úte. {txu ‚u™tu ËðoÚtt íÞt„ fhe™u Ä{to[the ƒ™e™u Œe½toÞw «t fhu. (49)
•Ê¬Ê Á„U DÔUÊ ◊fiÿÊ÷ÈflSÃÊ Ÿfi˘™§¡¸ ŒfiœÊß– ◊„U ⁄UáÊÊfiÿ øˇÊfi‚H 50H
…ŒtÚto : nu ¥æÐ:-s¤Úte Ë{t™ þw¼ „wýtu{tk ÔÞt Út™the ©uc †eytu ! su ‚{u }æ²æï|æé±:-
Ëw¾™u ¼tu„ð™the Sƒ-Atu, „æ:-‚u ‚{u ª…ïü-ƒ÷Þwõ‚ …ht¢{ y™u }æãï-{nt™ ™ÿæ¨ï-ÏÞtr‚™u ÞtuøÞ
Ú‡ææ²-Ëk„út{ {txu Ý:-y{™u çã-r™ùÞ fhe™u Î{æ„Ý-Äthý fhtu. (50)
¼tðtÚto : su{ †eytu …tu‚t™t …r‚ytu™u «ËL™ fhu Au, ‚u{ …r‚ …tu‚t™e †eytu™u ËŒt Ëw¾e ht¾u.
yu …r‚ ÞwØf{o{tk …ý ‚u™tÚte y÷„ ™ hnu yÚtto‚T ƒL™u ËŒt ËtÚtu hnu. (50)
ÿÊ flfi— Á‡ÊflÃfi◊Ê ⁄U‚SÃSÿfi ÷Ê¡ÿÄU Ÿfi—– ©U‡ÊÃËÁ⁄fiUfl ◊ÊÃ⁄fiU—H 51H
…ŒtÚto : nu †eytu ! ±:-‚{tht y™u Ý:-y{tht §ã-„]nt©{{tk ²:-su çà汄}æ:-yíÞk‚ Ëw¾fthe
162 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ú¨:-f‚oÔÞ yt™kŒ Au, „S²-‚u™tu }ææ„Ú: + ©àæ„èçÚ±-su{ ft{™t fh‚e {t‚t …tu‚t™t …wºttu™wk Ëuð™
fhu Au, ‚u{ |ææ…²„-Ëuð™ fhtu. (51)
¼tðtÚto : †eytuyu su{ {t‚t-r…‚t …tu‚t™t …wºttu™e Ëuðt fhu Au, ‚u{ …tu‚t™t …r‚™e «er‚…qðof
Ëuðt fhðe òuEyu.
su{ ‚]»tt‚wh™u s÷ ‚] fhu Au, ‚u{ Ëwþe÷‚t…qðof yt™kŒÚte †e-…wÁ»t ‚] hnu. (51)
ÃS◊Ê˘•⁄U¯ ª◊Ê◊ flÊ ÿSÿ ˇÊÿÊfiÿ Á¡ãflfiÕ– •Ê¬Êfi ¡ŸÿfiÕÊ ø Ÿ—H 52H
…ŒtÚto : nu ¥æÐ:-s÷tu™e Ë{t™ þtL‚ Mð¼tðÚte rðã{t™ †eytu ! su ‚{u Ý:-y{™u ÿæ²æ²-
r™ðtË MÚtt™ {txu ç…‹±ƒ-‚] ™-y™u …ݲƒ-W¥t{ Ëk‚t™ Wí…L™ fhtu, ‚u ±:-‚{™u y{u ¥Ú}æì-
Ët{ÚÞo™e ËtÚtu xæ}ææ}æ-«t fheyu. ²S²-su Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnth™e «r‚¿tt fhtu, ‚u™wk …t÷™ fh™the
ƒ™tu y™u y{u …ý ‚u™wk …t÷™ fh™tht ƒ™eyu. (52)
¼tðtÚto : …wÁ»t su †e™tu …r‚ ntuÞ y™u su …wÁ»t™e su †e ntuÞ, ‚u …wÁ»t y™u †e …hM…h
fŒe…ý yr™ü fhu ™rn.
yt he‚u Ëw¾ rðM‚thÚte y÷kf]‚ ƒ™e™u Ä{o…qðof „]nftÞo fhtu. (52)
Á◊òÊ— ‚ö‚ÎÖÿfi ¬ÎÁÕflË¥ ÷ÍÁ◊®¯ ø ÖÿÊÁÃfi·Ê ‚„U–
‚È¡Êfiâ ¡ÊÃflfiŒ‚◊ÿˇ◊Êÿfi àflÊ ‚ö‚fiΡÊÁ◊ ¬˝¡Êèÿfi—H 53H
…ŒtÚto : nu …‚u ! su yt… ç}æ~æ:-Ëðo™t r{ºt ƒ™e™u Ðí…æ|²:-…t÷™ fhðt ÞtuøÞ «ò™t ¥²ÿ}ææ²-
ythtuøÞ {txu Á²æï焯æ-rðãt, LÞtÞ y™u Ëwrþûtt™t «ftþ™e ¨ã-ËtÚtu Ðë烱è}æì-yL‚rhût ™ y™u
|æêç}æ}æì-…]rÚtðe™e ËtÚtu ¨¢¨ëÁ²-ËkƒkÄ fhe™u {™u Ëw¾ yt…tu Atu, ‚u ¨é…æ„}æì-yr‚ «rËØ …愱ïΨ}æì-
ðuŒ™u òý™th y±æ-yt…™u nwk ¨¢¨ë…æç}æ-‚u ftÞo {txu ‚iÞth fhwk Awk. (53)
¼tðtÚto : †e-…wÁ»ttuyu W¥t{ „wýtuÞwõ‚ rðît™tu™t Ëk„Úte ©uc yt[th „úný fhe™u, þheh y™u
ytí{t™t ythtuøÞ™u «t fhe™u W¥t{ «ò™e Wí…r¥t fhðe òuEyu. (53)
L§º˝Ê— ‚ö‚ÎÖÿfi ¬ÎÁÕflË¥ ’ÎÆ„UÖÖÿÊÁ× ‚◊ËfiÁœ⁄U–
÷ʯ ÷ÊŸÈ⁄U¡fid˘ßë¿ÈUÆ∑˝§Ê Œfl·fiÈ ⁄UÊøÃH 54H
…ŒtÚto : nu †e-…wÁ»ttu ! §„ì-su{ LÎíæ:-«týðtÞw™t yðÞðY… Ë{t™trŒ ðtÞw ¨¢¨ëÁ²-ËqÞo™u
Wí…L™ fhe™u Ðë烱è}æì-¼qr{™u Ïæëã„ì-{nt™ Á²æïç„:-«ftþ™u ¨}æèç{Úï-«ftrþ‚ fhu Au, „ï¯æ}æì-‚u™tÚte
Wí…L™ ÚtÞu÷ àæéÜíU:-ftÂL‚{t™ |ææÝé:-ËqÞo Îï±ï¯é-rŒÔÞ …]rÚtðe ytrŒ{tk ¥…d:-r™hk‚h Úæï-«ftþ
fhu Au, ‚u{ rðãtY…e LÞtÞ ËqÞo™u Wí…L™ fhe™u «òs™tu™u «ftrþ‚ y™u ‚u™tÚte «òytu{tk rŒÔÞ
Ëw¾tu™tu «[th fhtu. (54)
¼tðtÚto : su{ ðtÞw ËqÞo™wk, ËqÞo «ftþ™wk, «ftþ ™uºtÚte òuðt™t ÔÞðnth™wk fthý Au, ‚u{ †e-
163 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…wÁ»t …hM…h™t Ëw¾™tk ËtÄ™tu-W…ËtÄ™tu ƒ™tðe™u Ëw¾tu™u rËØ fhu. (54)
‚ö‚ÎfiCÔUÊ¢ fl‚fiÈ÷Ë L§º˝ÒœË¸®®⁄fiÒU— ∑§◊¸áÿÊ¢õ ◊ÎŒfi◊˜Ô–
„USÃÊfièÿÊ¢ ◊ÎÆmË¥ ∑ΧÆàflÊ Á‚fiŸËflÊÀÊË ∑Îfi§áÊÊÃÈÆ ÃÊ◊˜ÔH 55H
…ŒtÚto : nu …‚u ! yt… su{ rþÕ…es™tu ãS„æ|²æ}æì-ntÚttu™e ÜU}æü‡²æ}æì-r¢ÞtÚte rËØ fhu÷e }æëÎ}æì-
{txe™u ½tx yt…u Au, ‚u{ {èÚñ:-yr‚ ËkÞ{e, ±¨éç|æ:-su [tuðeË ð»to ËwÄe ƒúñ[Þo Ëuð™ fhe™u
rðãt™u «t fh™th, LÎíñ:-y™u suýu [wkðt¤eË ð»to ËwÄe ƒúñ[Þo Ëuð™ fhe™u rðãtƒ¤™u …qýo fhu÷
Au, ‚u™t îtht ¨¢¨ëcÅæ}æì-W¥t{ rþûtt «t fhu÷ ƒúñ[trhýe Þwð‚e™u }æëmè}æì-{]Œw „wý y™u Mð¼tðÞwõ‚
ÜëU‡ææï„é-ƒ™tðtu. y™u su †e ç¨Ýè±æHè-«u{ƒØ fLÞtytu™u ƒ¤ðt™ fh™the Au, „æ}æì ‚u™u …tu‚t™e †e
ÜëUy±æ-ƒ™tðe™u Ëw¾e fhtu. (55)
¼tðtÚto : su{ fwk¼th ð„uhu rþÕ…eytu-fthe„htu s÷Úte {txe™u ftu{¤ ƒ™tðe™u, ‚u™tÚte Wí…L™
½zt ð„uhu ƒ™tðe™u Ëw¾™t ftÞtuo rËØ fhu Au.
yu he‚u rðît™ {t‚t-r…‚t îtht rþrût‚, r«Þ fLÞtytu™u ƒúñ[theytu rððtn {txu „úný fhe™u
„]nt©{™tk Ëðo ftÞtuo rËØ fhu. (55)
Á‚ŸËflÊÀÊË ‚Èfi∑§¬ŒÊ¸ ‚Èfi∑ȧ⁄UË⁄UÊ SflÊfiÒ¬‡ÊÊ–
‚Ê ÃÈèÿfi◊ÁŒÃ ◊sÔÊπÊ¢ ŒfiœÊÃÈÆ „USÃfiÿÊ—H 56H
…ŒtÚto : nu }æçã-ËíÞfth™u ÞtuøÞ ¥ç΄ï-y¾krz‚ yt™kŒ ¼tu„ð™the †e ! su ç¨Ýè±æHè-
«u{Úte Þwõ‚ ¨éÜUÐÎæü-W¥t{ fuþÞwõ‚, ¨éÜéUÚèÚæ-ËwkŒh ©uc f{tuo™u fh™the, S±æñÐàææ-W¥t{ MðtrŒü
¼tus™ ƒ™tð™the, su „é|²}æì-‚tht {txu ãS„²æï:-ntÚttu{tk ©¶æ}æì-Œt¤ ð„uhu ƒ™ððt™wk ËtÄ™ ‚tkƒze
Î{æ„é-Äthý fhu ¨æ-‚u™wk ‚wk Ëuð™ fh. (56)
¼tðtÚto : ©uc †eytu Ëwrþrût‚, [‚wh Ëurðftytu™u ht¾u. suÚte hËtuE ytrŒÚte ËkƒkrÄ‚ Ëðo
ftÞo ÞÚttË{Þ Út‚wk hnu. (56)
©UπÊ¢ ∑Îfi§áÊÊÃÈÆ ‡ÊÄàÿÊfi ’Ê„ÈUèÿÊ◊ÁŒfiÁÃ*œÿÊ–
◊ÊÃÊ ¬ÈÆòÊ¢ ÿÕʬSÕ ‚Ê|ÇŸ¢ Á’fi÷ûÊÈ¸Æ ª÷¸˘•Ê– ◊πSÿ Á‡Ê⁄UÊfi˘Á‚H 57H
…ŒtÚto : nu „]nMÚt …wÁ»t ! su fthýÚte ‚wk }æ¶S²-Þ¿t™t çàæÚ:-rþh Ë{t™ ¥ç¨-Au, ‚u fthýu
yt… ç{²æ-¿tt™ ðt f{oÚte àævy²æ-…tf rðãt™t Ët{ÚÞo y™u Ïææãé|²æ}æì-ƒL™u ¼wòytuÚte ©¶æ}æì-
…ftððt™e ‚tkƒze™u ÜëU‡ææï„é-rËØ fhtu-r™{toý fhtu.
su ¥çÎç„:-…wºt Wí…L™ fh™the s™™e ‚the †e Au ¨æ-‚u xæ|æïü-…tu‚t™e fq¾{tk, ²ƒæ-su{ }ææ„æ-
{t‚t ©ÐSƒï-…tu‚t™t ¾tu¤t{tk Ðé~æ}æì-…wºt™u Ëw¾…qðof ƒuËtzu Au, ‚u{ ¥çxÝ}æì-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe
ðeÞo™u ¥æçÏæ|æ„éü-Äthý fhu, (57)
164 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : fwkðthe fLÞt y™u fw{th ðh ƒúñ[ÞoÚte rðãt y™u Ëwrþûtt …qýo fhe™u, ƒ÷, ƒwrØ
‚Útt …ht¢{Úte Þwõ‚ Ëk‚t™tu™u Wí…L™ fhðt {txu rððtn fhe™u, ðiãf þt†™e her‚Úte, {nt™
yti»trÄytuÚte …tf ƒ™tðe™u;
rðrÄ…qðof „¼toÄt™ fhe™u, …Ae …ÚÞ™wk …t÷™ fhu, …hM…h r{ºt‚tÚte hne™u, ƒt¤ftuu™t „¼toÄt™
ytrΠf{o fhu. (57)
fl‚fiflSàflÊ ∑ΧáflãÃÈ ªÊÿòÊáÊ ¿UãŒfi‚Ê˘ÁXÔU⁄URSflŒ˜Ôœ˝ÈÆflÊÁ‚fi ¬ÎÁÕ√ÿ~Á‚ œÊ⁄UÿÊ
◊Áÿfi ¬˝¡Êú⁄UÊÿS¬Ê·¯ ªÊÒ¬àÿö ‚ÈÆflËÿÓ¸®ö‚¡ÊÃÊãÿ¡fi◊ÊŸÊÿ L§º˝ÊSàflÊfi ∑ΧáflãÃÈÆ
òÊÒc≈ÈUfi÷Ÿ ¿UãŒfi‚Ê˘ÁXÔU⁄URSflŒ˜Ôœ˝ÈÆflÊSÿãÃÁ⁄fiUˇÊ◊Á‚ œÊ⁄UÿÊ ◊Áÿfi ¬˝Ê¡ú⁄UÊÿS¬Ê·¯
ªÊÒ¬àÿö‚ÈÆflËÿ¸Ó®ö‚¡ÊÃÊãÿ¡fi◊ÊŸÊÿÊ˘˘UÁŒàÿÊSàflÊfi ∑ΧáflãÃÈÆ ¡Êªfiß ¿UãŒfi‚Ê-
ÁXÔU⁄URSflŒ˜Ô œ˝ÈÆflÊÁ‚ lÊÒ⁄UfiÁ‚ œÊ⁄UÿÊ ◊Áÿfi ¬˝¡Êú ⁄UÊÿS¬Ê·¯ ªÊÒ¬àÿö ‚ÈÆflËÿ¸®fiö
‚¡ÊÃÊãÿ¡fi◊ÊŸÊÿ Áfl‡flfi àflÊ ŒflÊ flfiÒ‡flÊŸ⁄UÊ— ∑fiΧáflãàflÊŸfiÈc≈ÈU÷Ÿ ¿UãŒfi‚ÊÁXÔU®⁄URSflŒ˜Ô
œ˝ÈÆflÊÁ‚ ÁŒ‡ÊÊfi˘Á‚ œÊ⁄UÿÊ ◊Áÿfi ¬˝¡Êú ⁄UÊÿS¬Ê·¯ ªÊÒ¬àÿö ‚ÈÆflËÿ¸®fiö ‚¡ÊÃfiÊãÿ-
¡fi◊ÊŸÊÿH 58H
…ŒtÚto : nu ƒúñ[trhýe fw{the †e ! su ‚wk ¥çXÚS±„ì-Ä™ksÞ «tý™e Ë{t™ {íé±æ-r™ù÷
¥ç¨-Au. y™u ‚wk ÐëçƒÃ²ç¨-rðM‚]‚ Ëw¾ fh™the ¥ç¨-Au. ‚u y±æ-‚™u xææ²~æï‡æ-ðuŒ{tk rðÄt™ fhu÷
À‹Î¨æ-„tÞºte ytrŒ AkŒtuÚte ±¨±:-[tuðeË ð»to ËwÄe ƒúñ[the hnu™th rðît™ {the †e ÜëU‡±‹„é-
ƒ™tðu.
nu fw{th ƒúñ[the …wÁ»t ! su ‚wk ¥çXÚS±„ì-«týðtÞw™e Ë{t™ {íé±:-r™ù÷ Au y™u Ðë烱è-
…]rÚtðe™e Ë{t™ ût{tþe÷ ¥ç¨-Au. ‚u y±æ-‚™u ±¨±:-Wõ‚ ðËw ™t{f rðît™ xææ²~æï‡æ-ðuŒ{tk
«r‚…trŒ‚ À‹Î¨æ-„tÞºte ytrŒ AkŒtuÚte {tht …r‚ ÜëU‡±‹„é-ƒ™tðu. ‚u ‚wk }æç²-‚thtÚte «ËL™ {the
…í™e{tk Ðí…æ}æì-ËwkŒh Ëk‚t™tu, Úæ²:-Ä™™e Ðæï¯}æì-…wrü™u xææñÐy²}æì-„ti yÚtto‚T „tÞ, …]rÚtðe yÚtðt
ðtýe™t …r‚ ¼tð™u, ¨é±è²ü}æì-ËwkŒh …ht¢{™u {æÚ²-MÚttr…‚ fh. nkw y™u ‚wk ƒL™u ¨…æ„æÝì-yuf
„¼toþÞÚte Wí…L™ Ëðo Ëk‚t™tu™u ²…}ææÝæ²-rðãt™t Œt‚t yt[tÞo™u rðãt „úný {txu Ë{Š…‚ fheyu.
nu †e ! su ‚wk ¥çXÚS±„ì-ytftþ™e Ë{t™ {íé±æ-r™ùÞ ¥ç¨-Au y™u ¥‹„çÚÿæ}æì-yrð™tþe-
yûtÞ «u{Úte Þwõ‚ ¥ç¨-Au, ‚u y±æ-‚™u LÎíæ:-Áÿ ™t{f rðît™ [wkðt¤eË ð»to ËwÄe ƒúñ[Þo™wk Ëuð™
fh™th rðît™ ~æñcÅé|æïÝ-ðuŒ{tk fnu÷ À‹Î¨æ-rºtüw… AkŒÚte {the †e ÜëU‡±‹„é-ƒ™tðu.
nu ðeh …wÁ»t ! su ‚wk ytftþ Ë{t™ r™ù÷ Au y™u áZ «u{Úte Þwõ‚ Au, ‚u ‚™u [wkðt¤eË
ð»to ËwÄe ƒúñ[Þo™wk Ëuð™ fh™th rðît™ ðuŒ{tk «r‚…trŒ‚ rºtüw…T AkŒÚte {thtu Mðt{e ƒ™tðu. ‚u
‚wk }æç²- {the r«Þ …í™e{tk Ðí…æ}æì-ËíÞ, ƒ÷ y™u Ä{oÚte Þwõ‚ Ëk‚t™tu™u, Úæ²:-htßÞ÷û{e™e
Ðæï¯}æì-…wrü™u xææñÐy²}æì-yæÞt…f ¼tð™u ‚Útt ¨é±è²ü}æì-W¥t{ …ht¢{™u {æÚ²-Äthý fh, nwk-‚wk-ƒL™u
165 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¨…æ„æÝì-yuf WŒhÚte Wí…L™ Ëðo Ëk‚t™tu™u W¥t{ rþûtt yt…e™u, ðuŒrðãt™t yæÞÞ™ {txu ²…}ææÝæ²-
yk„-W…tk„tu Ërn‚ ðuŒ™u ¼ýtð™th yæÞt…f™u «Œt™ fheyu.
nu rðŒw»te †e ! su ‚wk ¥çXÚS±„ì-ytftþ™e Ë{t™ {íé±æ-r™ù÷ ¥ç¨-Au, læñ:-ËqÞo Ë{t™
«ftþ{t™ ¥ç¨-Au, ‚u y±æ-‚™u ¥æçÎy²æ:-yz‚t¤eË ð»to ËwÄe ƒúñ[Þo™wk …t÷™ fhe™u …qýo rðãt
y™u ƒ÷™e «trÂÚte Þwõ‚ ytÂ, ËíÞðtŒe, Ä{toí{t rðît™ …æxæ„ïÝ-ðuŒ{tk fnu÷ À‹Î¨æ-s„‚e
AkŒÚte {the …í™e ÜëU‡±‹„é-fhu.
nu rðît™ …wÁ»t ! su ‚wk ytftþ Ë{t™ áZ y™u ËqÞo Ë{t™ ‚usMðe Au, ‚u ‚™u yz‚t¤eË
ð»to ËwÄe ƒúñ[Þo™wk Ëuð™ fh™th …qýo rðãtÞwõ‚, Ä{toí{t rðît™ ðuŒtuõ‚ s„‚e AkŒÚte {tht …r‚
ƒ™tðu. ‚u ‚wk }æç²-{the r«Þ …í™e{tk Ðí…æ}æì-þw¼ „wýtuÚte Þwõ‚ Ëk‚t™tu™u Úæ²:-[¢ð‚eo htßÞ÷û{e™u
Ðæï¯}æì-…wrü™u, xææñÐy²}æì-Ëf÷ rðãt™t yrÄ…r‚-¼tð™u ‚Útt ¨é±è²ü}æì-ËwkŒh …ht¢{™u {æÚ²-Äthý
fh. nwk-‚wk-ƒL™u ¨…æ„æÝì-…tu‚t™t Ëk‚t™tu™u sL{Úte W¥t{ W…Œuþ yt…e™u Ëðo rðãtytu™u „úný fhðt
{txu ²…}ææÝæ²-r¢Þt-ftiþ÷ Ërn‚ Ëðo rðãt™t «ðõ‚t-yt[tÞo™u ËtU…eyu.
nu ËwkŒh yiïÞoÞwõ‚ …í™e ! su ‚wk ¥çXÚS±„ì-Ëqû{ «týðtÞw Ë{t™ {íé±æ-r™ù÷ ¥ç¨-Au y™u
çÎàæ:-Ëðo rŒþtytu{tk feŠ‚ðt¤e ¥ç¨-Auu. ‚u ‚™u ±ñEæÝÚæ:-Ëðo {™w»Þtu{tk þtu¼tÞ{t™ ç±Eï-Ëðo
Îï±æ:-W…Œuþf rðît™tu ¥æÝécÅé|æïÝ-ðuŒ{tk fnu÷ À‹Î¨æ-y™wüw…T AkŒÚte {tht ytÄe™ ÜëU‡±‹„é-fhu.
nu …wÁ»t ! suu ‚wk Ëqû{ ðtÞw™e Ë{t™ ÂMÚt‚ Au, çÎàæ:-Ëðo rŒþtytu{tk feŠ‚{t™ ¥ç¨-Au, su
y±æ-‚™u Ëðo «òytu{tk þtu¼tÞ{t™, Ëðo rðît™ {tht ytrÄ™ fhu, ‚u yt… }æç²-{tht{tk Ðí…æ}æì-
þw¼ ÷ûtý Þwõ‚ Ëk‚t™tu™u Úæ²:-Ëðo yiïÞo™e Ðæï¯}æì-…wrü™u xææñÐy²}æì-ðtýe™e [‚whtE™u ‚Útt ¨é±è²ü}æì-
ËwkŒh …ht¢{™u {æÚ²-Äthý fh. nwk-‚wk-ƒL™u W¥t{ W…Œuþ {txu ¨…æ„æÝì-yt…ýtk Ëk‚t™tu™u ²…}ææÝæ²-
ËíÞ™t W…Œuþf yæÞt…f™e Ë{e… Ë{…oý fheyu. (58)
¼tðtÚto : ßÞthu †e-…wÁ»t …hM…h …heûtt fhe™u yuf-ƒes áZ «er‚ Þwõ‚ ƒ™u, íÞthu ðuŒ rðrÄ
y™wËth Þ¿t fhe™u, ðuŒtuõ‚ r™Þ{tu™tu Mðefth fhe™u rððtn fhu. ‚Útt Ëk‚t™ Wí…L™ fhu.
ßÞtk ËwÄe …wºt-…wºteytu ytX ð»to ËwÄe™t ÚttÞ íÞtk ËwÄe {t‚t-r…‚t ‚u™u W¥t{ rþûtt yt…u. íÞth
…Ae ƒúñ[Þo ðú‚ Äthý fhtðe, rðãt yæÞÞ™ {txu …tu‚t™t ½hÚte yr‚ Œqh yt rðît™tu y™u
rðŒw»teytu™e …tXþt¤t{tk {tuf÷u.
yt ftÞo{tk sux÷wk Ä™ ÔÞÞ fhðt ÞtuøÞ ntuÞ ‚ux÷wk ¾[o fhu, Ëk‚t™tu™u rðãt Œt™Úte yrÄf
ƒeòu ftuE W…fth y™u Ä{o ™Úte. {txu ‚u™wk r™hk‚h y™wct™ fÞto fhuu. (58)
•ÁŒfiàÿÒ ⁄UÊSŸÊSÿÁŒfiÁÃCÔU Á’Àʯ ªÎèáÊÊÃÈ– ∑ΧÆàflÊÿ ‚Ê ◊„UË◊ÈÆπÊ¢ ◊ÎÆã◊ÿË¥
ÿÊÁŸfi◊ÇŸÿfi– ¬ÈÆòÊèÿ— ¬˝Êÿfië¿UŒÁŒfiÁ× üʬÿÊÁŸÁÃfiH 59H
…ŒtÚto : nu yæÞtr…ft rðŒw»te ! su fthýu ‚wk ¥çÎy²ñ-rðãt«ftþ {txu ÚæSÝæ-Œt™þe÷ ¥ç¨-
Au. ‚uÚte „ï-‚the …tËuÚte çÏæH}æì-ƒúñ[Þo™u Äthý ÜëUy±æ²-fhe™u ¥çÎç„:-…wºt y™u fLÞt rðãtytu™u
166 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
xæë|‡ææ„é-„úný fhu.
‚u ¨æ-‚wk ¥çÎç„:-{t‚t }æë‹}æ²è}æì-{txe™e ƒ™u÷e ²æïçÝ}æì-…ŒtÚttuo™u r{© fh™the }æãè}æì-{tuxe
©¶æ}æì-…tfMÚtt÷e-‚tkƒze™u ¥xݲï-yÂø™ …h MÚttr…‚ fhðt {txu Ðé~æï|²:-Ëk‚t™tu™u Ðíæ²ÓÀ„ì-«Œt™
fhu. ‚uytu rðãt y™u ËwrþûttÚte Þwõ‚ ƒ™e™u ©¶æ}æì-‚tkƒze{tk §ç„-yuðe he‚u ŸæвæÝì-yL™ ytrŒ
…ŒtÚttuo …ftðu . (59)
¼tðtÚto : fw{th …wÁ»ttu™e …tXþt¤t{tk y™u fLÞtytu †eytu™e …tXþt¤t{tk sE™u, ƒúñ[Þo Äthý
fhe™u Ëwþe÷‚tÚte rðãtytu y™u …tf rðrÄ™u þe¾u-„úný fhu, ytnth-rðnthtu™wk …ý r™Þ{t™wËth
Ëuð™ fhu,
rð»tÞtu™e fÚtt fŒe Ëtk¼¤u …ý ™rn, {ã, {tkË yt¤Ë y™u yr‚r™ÿt™tu íÞt„ fhe™u,
yæÞt…ftu™e Ëuðt y™u y™wfq¤‚t y™wËth ð‚toð fhe™u W¥t{ ðú‚tu™u Äthý fhu. (59)
fl‚fiflSàflÊ œÍ¬ÿãÃÈ ªÊÿòÊáÊ ¿UãŒfi‚ÊÁXÔU⁄URSflŒ˜Ô L§º˝ÊSàflÊfi œÍ¬ÿãÃÈÆ òÊÒc≈ÈUfi÷Ÿ
¿UãŒfi‚ÊÁXÔU⁄URSflŒÊfiÁŒàÿÊSàflÊfi œÍ¬ÿãÃÈÆ ¡Êªfiß ¿UãŒfi‚ÊÁXÔU⁄URSflŒ˜Ô Áfl‡flfi àflÊ ŒflÊ
flfiÒ‡flÊŸ⁄UÊ œfiͬÿãàflÊŸfiÈc≈ÈU÷Ÿ ¿UãŒfi‚ÊÁXÔU®⁄URSflÁŒãº˝fiSàflÊ œÍ¬ÿÃÈÆ flLfi§áÊSàflÊ œÍ¬ÿÃÈÆ
ÁflcáÊfiÈSàflÊ œÍ¬ÿÃÈH 60H
…ŒtÚto : nu ƒúñ[the ðt ƒúñ[trhýe ! su ±¨±:-ðËw ™t{f «Út{ fturx™t rðît™ Au, ‚u xææ²~æï‡æ-
À‹Î¨æ-ðuŒ™t „tÞºte AkŒÚte y±æ-‚™u ¥çXÚS±„ì-«týtu™e Ë{t™ Ëw„krÄ‚ yL™trŒ Ë{t™ {êв‹„é-
ËkMfthÞwõ‚-þwØ fhu.
LÎíæ:-su {æÞ{ fturx™t Áÿ ™t{f rðît™ Au, ‚u ~æñcÅé|æïÝ-À‹Î¨æ-ðuŒtuõ‚ rºtüw…T AkŒÚte ¥çXÚS±„ì-
rð¿tt™™e Ë{t™ y±æ-‚thtu {êв‹„é-rðãt y™u ËwrþûttÚte ËkMfth-þwØ fhu.
¥æçÎy²æ:-Ëðtuo¥t{ yæÞt…f rðît™ …æxæ„ïÝ-À‹Î¨æ-ðuŒtuõ‚ s„‚e AkŒÚte ¥çXÚS±„ì-ƒúñtkz™t
þwØ ðtÞw™e Ë{t™ y±æ-‚thtu {êв‹„é-Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnth™t „únýÚte ËkMfth fhu.
±ñEæÝÚæ:-Ëðo {™w»Þtu{tk ËíÞ, Ä{o y™u rðãt™tu «ftþ fh™th ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-ËíÞ™t W…Œuþf
rðît™ ¥æÝécÅé|æïÝ-ðuŒtuõ‚ y™wüw…T À‹Î¨æ-AkŒÚte ¥çXÚS±„ì-rðãw‚T™e Ë{t™ y±æ-‚thtu {êв‹„é-
ËíÞtu…ŒuþÚte ËkMfth fhu.
§‹Îí:-…h{ yiïÞoÞwõ‚ htò y±æ-‚thtu {êв„é-hts™er‚ rðãtÚte ËkMfth fhu.
±L‡æ:-©uc LÞtÞtÄeþ y±æ-‚thtu {êв„é-LÞtÞr¢ÞtÚte ËkÞwõ‚ fhu.
ç±c‡æé:-Ëf÷ rðãt y™u Þtu„tk„tu™wk yt[hý fh™th Þtu„ehts y±æ-‚™u {êв„é-Þtu„rðãtÚte
ËkMfthÞwõ‚ fhu. ‚wk yu Ëðo™e Ëuðt fÞto fh. (60)
¼tðtÚto : Ëðo yæÞt…f y™u Ëk…qýo yæÞtr…ft Ëðo W¥t{ r¢ÞtytuÚte ƒúñ[theytu y™u
ƒúñ[trhýeytu™u rðãt y™u ËwrþûttÚte þe½ú Þwõ‚ fhu.
167 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
suÚte ‚uytu ƒúñ[Þo …qýo fhe™u, ÞÚtt Ë{Þ „]nt©{ ytrŒ™wk Ëuð™ fhu. (60)
•ÁŒfiÁÃc≈˜UÔflÊ ŒflË Áfl‡flŒfi√ÿÊflÃË ¬ÎÁÕ√ÿÊ— ‚œSÕfi˘•ÁXÔU⁄URSflÃ˜Ô πfiŸàflfl≈U
Œflʟʯ àflÊ ¬àŸËfiŒ¸flË*fl‡flŒfi√ÿÊflÃË— ¬ÎÁÕ√ÿÊ— ‚œSÕfi˘•ÁXÔU⁄URSflgfiœÃÍπ
Áœ·áÊÊfiSàflÊ ŒflË*fl‡flŒfi√ÿÊflÃË— ¬ÎÁÕ√ÿÊ— ‚œSÕfi˘•ÁXÔU⁄URSflŒ÷~ËãœÃÊ◊Èπ
flMfi§òÊËc≈˜Ufl
Ô Ê ŒflË*fl‡flŒfi√ÿÊflÃË— ¬ÎÁÕ√ÿÊ— ‚œSÕfi˘•ÁXÔU⁄URSflë¿˛Ufi¬ÿãÃÍπ ÇŸÊSàflÓÊ
ŒflË*fl‡flŒfi√ÿÊflÃË— ¬ÎÁÕ√ÿÊ— ‚œSÕfi˘•ÁXÔU⁄URSflà¬fiøãÃÍπ ¡ŸfiÿSàflÊ˘Á¿fiU㟬òÊÊ
ŒflË*fl‡flŒfi√ÿÊflÃË— ¬ÎÁÕ√ÿÊ— ‚œSÕfi˘•ÁXÔU⁄UÆSflà¬fiøãÃÍπH 61H
…ŒtÚto : nu ¥±Å-yð„wý y™u ®™Œthrn‚ [yfÚt™eÞ yt™kŒÞwõ‚.] ƒt¤f ! ç±EÎïò汄è-
Ëðo rðît™tu{tk «þM‚ ¿tt™ðtýe, ¥çÎç„:-y¾kz rðãt ¼ýtð™the, Îï±è-rðŒw»te †e, ÐëçƒÃ²æ:-
¼qr{™t ¨{Sƒï-yuf þw¼ MÚtt™{tk y±æ-‚™u ¥çXÚS±„ì-yÂø™™e Ë{t™ ¶Ý„é-su{ ¼qr{™u ¾tuŒe™u
s÷ «t fhu Au, ‚u{ rðãtÞwõ‚ fhu.
nu ©¶ï-¿tt™Þwõ‚ fLÞt ! Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™e ÐyÝè:-†e su ç±EÎïò汄è:-Ëk…qýo rðît™tu{tk
yrÄf rðãtÞwõ‚ Îï±è:-rðŒw»te Au. ÐëçƒÃ²æ:-…]rÚtðe™t ¨{Sƒï-yuf MÚtt™{tk ¥çXÚS±„ì-«tý™e
Ë{t™ y±æ-‚™u Î{„é-Äthý fhu.
nu ©¶ï-rð¿tt™™e RåAwf fLÞt ç±EÎïò汄è:-Ëðo rðît™tu{tk W¥t{ ç{¯‡ææ:-«þkrË‚ ðtýeÞwõ‚
ƒwrØ{‚e Îï±è:-rðãtÞwõ‚ †e ÐëçƒÃ²æ:-…]rÚtðe™t ¨{Sƒï-yuf MÚtt™{tk y±æ-‚™u ¥çXÚS±„ì-«tý™e
Ë{t™ ¥|æè‹{„æ}æì--«Œe fhu.
nu ©¶ï-yL™ ytrŒ …ftððt™e ‚tkƒze Ë{t™ rðãt™u Äthý fh™the fLÞt ! ç±EÎïò汄è:-
W¥t{ rðŒw»te ±M~æè:-rðãt „úný {txu Mðefth fhðt ÞtuøÞ Îï±è:-Y…ð‚e †e ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{™t
¨{Sƒï-yuf þwæÄ MÚtt™{tk y±æ-‚™u ¥çXÚS±„ì-ËqÞo™e Ë{t™ Ÿæв‹„é-þwØ ‚usÂMð™e fhu.
nu ©¶ï-¿tt™™e EåAwf fLÞt ! ç±EÎïò汄è: Ëðo rðãtðt™tu{tk W¥t{ Îï±è:-þwØrðãtÚte Þwõ‚
xÝæ:-ðuŒðtýe™e ¿tt‚t †e ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{™t yuf ¨{Sƒï-W¥t{ MÚtt™{tk y±æ-‚™u ¥çXÚS±„ì-rðãw‚T™e
Ë{t™ Й‹„é-áZ ƒ÷Ätrhýe fhu.
nu ©¶ï-¿tt™ rs¿ttËw fw{the ! ç±EÎïò汄è: W¥t{ rðãt ¼ýu÷e ¥çÓÀ‹ÝÐ~ææ:-y¾krz‚ ™ðe™
þwØ ð†tu™u Äthý fh™th ‚Útt Þt™tu{tk s™the …ݲ:-þw¼„wýtuÚte «rËØ Îï±è:-rŒÔÞ„wýtu™u yt…™the
†e ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{™t ¨{Sƒï-W¥t{ «Œuþ{tk y±æ-‚™u ¥çXÚS±„ì-yti»trÄytu™t hË™e Ë{t™ Й‹„é-
ËkMfth Þwõ‚ fhu.
nu fw{the fLÞu ! ‚wk yu …qðtuoõ‚ Ëðo †eytuÚte ƒúñ[Þo…qðof rðãt „úný fh. (61)
¼tðtÚto : su{ r™…wý hËtuÞt îtht ‚tkƒze-…tºt ytrŒ{tk yL™trŒ ËkMf]‚ fhe™u ©uc ƒ™tððt{tk
168 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ytðu Au ‚u{, {t‚t-r…‚t, yt[tÞo y™u yr‚rÚtytu fw{th y™u fw{trhftytu™u ‚u™e ƒtÕÞtðMÚttÚte
÷E™u rððtnÚte …qðo ËwÄe W¥t{ ƒ™tðu. (61)
Á◊òÊSÿfi ø·¸áÊËœÎÃÊ˘flÊfi ŒflSÿfi ‚ÊŸÁ‚– lÈÆ꟢ ÁøòÊüÊfiflSÃ◊◊˜ÔH 62H
…ŒtÚto : nu †e ! ‚wk ™¯ü‡æè{ë„:-ËwrþûttÚte {™w»Þtu™u Äthý fh™th ç}æ~æS²-r{ºt Îï±S²-ft{™t
ÞtuøÞ …r‚™t ç™~æŸæ±S„}æ}æì-r[ºt = ytùÞo Y… yL™trŒ …ŒtÚto™t nu‚w ¨æÝç¨-Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ
«t[e™-sq™t lé}Ý}æì-Ä™™e ¥±:-hûtt fh. (62)
¼tðtÚto : „]nftÞtuo{tk fwþ¤ †e Ëðo ytL‚rhf „]nftÞtuo™u MðtÄe™ ht¾e™u ‚u™u ÞÚttð‚T WL™‚
fhu. (62)
ŒflSàflÊfi ‚ÁflÃÊmfi¬ÃÈ ‚ȬÊÁáÊ— Sflfiæ˜UÔ®ªÈÆÁ⁄U— ‚fiÈ’Ê„ÈUL§Rà ‡ÊÄàÿÊfi–
•√ÿfiÕ◊ÊŸÊ ¬ÎÁÕ√ÿÊ◊ʇÊÊ ÁŒ‡Ê˘•Ê¬fiÎáÊH 63H
…ŒtÚto : nu †e ! ¨éÏææãé:-ËwkŒh ¼wòytuÞwõ‚, ¨éÐæç‡æ:-ËwkŒh ntÚtÞwõ‚, S±XäçÚ:-ËwkŒh ytk„¤eytu
Þwõ‚, ¨ç±„æ-ËqÞo Ë{t™ yiïÞoŒt‚t, Îï±:-rŒÔÞ „wý, f{o, y™u Mð¼tðÞwõ‚ …r‚ Au, ‚u àævy²æ-
…tu‚t™t Ët{ÚÞoÚte ÐëçƒÃ²æ}æì-…]rÚtðe …h ÂMÚth fhe™u y±æ-‚™u ©mЄé-ð]rØ™e ËtÚtu „¼oð‚e fhu. ©„-
y™u ‚wk …ý …tu‚t™t Ët{ÚÞoÚte ¥Ã²ƒ}ææÝæ-r™¼oÞ ƒ™e™u …r‚™t Ëuð™Úte …tu‚t™e ¥æàææ:-EåAt
y™u feŠ‚Úte Ëðo çÎàæ:-rŒþtytu™u ¥æÐë‡æ-…qýo fh. (63)
¼tðtÚto : †e-…wÁ»t …hM…h «u{Þwõ‚, ӌޙu Ár[fh, Ëw…herût‚ ƒ™e™u, …tu‚t™e EåAt™wËth
MðÞkðh rðrÄÚte rððtn fhe™u, yr‚ rð»tÞtËÂõ‚™tu íÞt„ fhe™u, É‚w„t{e ƒ™e™u, …tu‚t™t Ët{ÚÞo-
ƒ÷™e ntr™ fŒe …ý ™ fhu.
fthý fu rs‚urLÿÞ †e-…wÁ»ttu{tk htu„tu™e Wí…r¥t y™u ‚u™t ƒ÷™e ntr™ Út‚e ™Úte. ‚uÚte ‚uytu
yu ËkÞ{™wk …t÷™ fh‚t hnu. (63)
©UàÕÊÿfi ’΄UÃË ÷flÊŒfiÈ ÁÃDÔU œ˝ÈÆflÊ àfl◊˜Ô–
Á◊òÊÒÃÊ¢ Ãfi˘©UπÊ¢ ¬Á⁄UfiŒŒÊêÿÁ÷fiàÿÊ˘∞Æ·Ê ◊Ê ÷fiÁŒH 64H
…ŒtÚto : nu rðŒw»te fLÞt ! y±}æì-‚wk {íé±æ-{k„÷ftÞtuo{tk r™ù÷ ƒwrØÞwõ‚, Ïæëã„è-{nt™ …wÁ»ttÚtoÞwõ‚,
|æ±-ƒ™. rððtn fhðt {txu ©çœæcÆ-«Þí™ fh. ©yƒæ²-ytt÷MÞ íÞt„e™u yu …r‚™tu Mðefth fh.
nu ç}æ~æ-ËwÓŒT…r‚ ! „ï-‚tht {txu »„æ}æì-yu ©¶æ}æì-«t fhðt ÞtuøÞ fLÞt™u ¥ç|æy²ñ-r™¼oÞ‚t
{txu ÐçÚ+ÎÎæç}æ-Ëðo «fthu «Œt™ fhwk Awk. ©-‚uÚte ‚wk »¯æ-yu «íÞût «t ÚtÞu÷e †e™u }ææ |æïçÎ-
r¼L™ fh ™rn. (64)
¼tðtÚto : fLÞt y™u ðh ¢{þ: …tu‚t™u r«Þ …whw»t y™u …tu‚t™u r«Þ fLÞt™u MðÞk …heûtt fhe™u
169 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚u™tu Mðefth fhðt™e RåAt fhu.
ßÞthu ƒL™u™t rððtn fhðt™tu r™ùÞ ÚttÞ, íÞthu {t‚t, r…‚t, yt[tÞo ytrŒ ‚u ƒL™u™t rððtn
fhu.
‚uytu ƒL™u …hM…h ¼uŒ¼tð y™u ÔÞr¼[th fŒe ™ fhu …hL‚w …wÁ»t †e-ðú‚e y™u †e …r‚ðú‚t
ƒ™e™u ËtÚtu {¤e™u hnu. (64)
fl‚fiflSàflÊ¿ÎUfiãŒãÃÈ ªÊÿòÊáÊ ¿UãŒfi‚ÊÁXÔU⁄URSflº˝Èƺ˝ÊSàflÊ¿ÎfiUãŒãÃÈÆ òÊÒc≈ÈUfi÷Ÿ ¿UãŒfi-
‚ÊÁXÔU⁄URSflŒÊfiÁŒàÿÊSàflÊ¿ÎfiUãŒãÃÈ ¡Êªfiß ¿UãŒfi‚ÊÁXÔU⁄URSflÁm‡flfi àflÊ ŒflÊ flÒfi‡flÊ-
Ÿ⁄UÊ˘˘•Ê¿ÎUfiãŒãàflÊŸfiÈc≈ÈU÷Ÿ ¿UãŒfi‚ÊÁXÔU⁄URSflØÔH 65H
…ŒtÚto : nu †e ðt …wÁ»t ! ±¨±:-ðËw ™t{f «Út{ fturx™t rðît™T xææ²~æï‡æ-©uc rðãtytu™wk
su{tk ¿tt™ fhðt{tk ytðu ‚u ðuŒ™t rð¼t„ Y… M‚tuºt À‹Î¨æ-„tÞºte AkŒÚte su y±æ-‚™u ¥çXÚS±„ì-
yÂø™™e Ë{t™ ¥æÀë‹Î‹„é-«ftþ{t™ fhu.
LÎíæ:-{æÞ{ fturx™t Áÿ™t{f rðît™T ~æñcÅé|æïÝ-su{tk ¿tt™, f{o y™u W…tË™t ÂMÚt‚ Au. ‚u
À‹Î¨æ-ðuŒ™t M‚tuºt ¼t„Úte ¥çXÚS±„ì-«tý™e Ë{t™ y±æ-‚™u ¥æÀë‹Î‹„é-«ßðr÷‚ fhu.
¥æçÎy²æ:-W¥t{ fturx™t ytrŒíÞ ™t{f rðît™T …æxæ„ïÝ-s„‚T™e rðãt™t «ftþf À‹Î¨æ-ðuŒ™t
M‚tuºt ¼t„Úte y±æ-‚™u ¥çXÚS±„ì-ËqÞo Ë{t™ ‚usMðe ¥æÀë‹Î‹„é-þwØ fhu.
±ñEæÝÚæ:-Ë{M‚ {™w»Þtu{tk þtu¼tÞ{t™ Îï±æ: ËíÞ W…Œuþ yt…™th ç±Eï-Ëðo rðît™T ¥æÝécÅé|æïÝ-
rðãt „úný fÞto …Ae su Œw:¾tuÚte Atuztðu ‚u À‹Î¨æ-ðuŒ™t ¼t„Úte y±æ-‚™u ¥çXÚS±„ì-Ë{M‚
yti»trÄytu™t hË™e Ë{t™ ¥æÀë‹Î‹„é-þwØ Y…{tk Ëk…L™ fhu. (65)
¼tðtÚto : nu †e-…wÁ»ttu ! ‚{u ƒL™u, su rðît™T y™u rðŒw»teytu þheh y™u ytí{t™t ƒ÷™e
ð]rØ fh™th W…ŒuþÚte [Ëðo™u]Ëwþtur¼‚ fhu, ‚u™e Ëuðt y™u Ëk„ r™hk‚h fhtu, yLÞ þqÿ s™tu™tu
™rn. (65)
•Ê∑Ífi§ÁÃ◊|ÇŸ¢ ¬˝ÿÈ¡ú SflÊ„UÊ ◊ŸÊfi ◊œÊ◊|ÇŸ¢ ¬˝ÿÈ¡ú SflÊ„UÊfi ÁøûÊ¢ ÁflôÊÊfiÃ◊|ÇŸ¢
¬˝ÿÈ¡ú SflÊ„UÊfi flÊøÊ ÁflœfiÎÁÃ◊|ÇŸ¢ ¬˝ÿÈ¡ú SflÊ„UÊfi ¬˝¡Ê¬fiÃÿ ◊Ÿfifl SflÊ„UÊ˘ÇŸÿfi
flÒ‡flÊŸ⁄UÊÿ SflÊ„UÊfiH 66H
…ŒtÚto : nu †e-…wÁ»ttu ! ‚{u ðuŒ™t „tÞºte ytrŒ {kºttuÚte S±æãæ-ËíÞr¢ÞtÚte ¥æÜêUç„}æì-WíËtn
yt…™th r¢ÞtÚte Ðí²é…}æì-«uhýt fh™th ¥çxÝ}æì-«rËØ yÂø™™u S±æãæ-ËíÞðtýeÚte }æÝ:-RåAt™t
ËtÄ™™u }æï{æ}æì-ƒwrØ y™u Ðí²é…}æì-ËkƒkÄ fh™the ¥çxÝ}æì-rðãw‚T™u S±æãæ-ËíÞ ÔÞðnthtuÚte 籿ææ„}æì-
òýu÷t rð»tÞ™u Ðí²é…}æì-ÔÞðnth{tk «Þtu„ fhu÷ ¥çxÝ}æì-yÂø™ Ë{t™ «ftrþ‚ 癜æ}æì-r[¥t™u
S±æãæ-Þtu„r¢Þt™e her‚Úte ±æ™:-ðtýeytu™e ç±{ëç„}æì-rðrðÄ «fth™e Äthýtytu™u Ðí²é…}æì-«Þtu„
170 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhu÷ ¥çxÝ}æì-Þtu„tÇÞtËÚte Wí…L™ fhu÷ rðãw‚T™u Ðí…æЄ²ï-«ò™t Mðt{e }æݱï-{™™þe÷ …wÁ»t
{txu S±æãæ-ËíÞðtýe™u ‚Útt ¥xݲï-rð¿tt™ MðY… ±ñEæÝÚæ²-Ëðo {™w»Þtu{tk «ftþ{t™ s„Œeïh™u
{txu S±æãæ-Ä{oÞwõ‚ r¢Þt™u Þwõ‚ fhtðe™u r™hk‚h ¥æÀë‹Î‹„é-W¥t{ he‚u þwØ fhtu. (66)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu …wÁ»ttÚtoÚte ðuŒtrŒ þt†tu™wk yæÞÞ™ fhe™u ‚Útt WíËtntrŒ™u ðÄthe™u
ÔÞðnth ‚Útt …h{tÚto™e r¢Þtytu™t ËkƒkÄÚte yt ÷tuf y™u …h÷tuf™tk Ëw¾tu™u «t fhu. (66)
Áfl‡flÊfi ŒflSÿfi ŸÃÈ◊¸ÃÊ¸Ó flÈ⁄UËà ‚Åÿ◊˜Ô–
Áfl‡flÊfi ⁄UÊÿ˘ßfi·ÈäÿÁà lÈÆ꟢ flfiÎáÊËà ¬ÈÆcÿ‚ SflÊ„UÊfiH 67H
…ŒtÚto : rðît™ {™w»Þ™e Ë{t™ ç±E: Ëðo }æœæü:-{™w»Þ Ýï„é:-Ëðo™t ™tÞf, Îï±S²-Ëðos„‚™t
«ftþf …h{uïh™e ¨w²}æì-r{ºt‚t™tu ±éÚè„-Mðefth fhu.
ç±E:-Ëðo {™w»Þtu Úæ²ï-þtu¼t y™u ÷û{e™e «tr {txu §¯éŠ²ç„-ƒtý ytrŒ þ†tu™u Äthý
fhu. (67)
S±æãæ-ËíÞðtýe y™u lé}Ý}æì-«ftþÞwõ‚ Þ¿t™u ðt yL™™u ±ë‡æè„-„úný fhu y™u su{ ‚u™tÚte
‚wk Ðéc²¨ï-…wü ƒ™u Au, ‚u{ y{u …ý ƒ™eyu. (67)
¼tðtÚto : „]nMÚt {™w»Þtuyu …h{uïh ËtÚtu r{ºt‚t fhe™u, ËíÞ ÔÞðnth îtht yiïÞo™u «tÂ
fhe™u, ÞþMðe ftÞtuo r™íÞ fÞto fhu. (67)
◊Ê ‚È Á÷fiàÕÊ ◊Ê ‚È Á⁄U·Ê˘ê’fi œÎÆcáÊÈ flË⁄UÿfiSfl ‚È–
•|ÇŸ‡øŒ¢ ∑fi§Á⁄UcÿÕ—H 68H
…ŒtÚto : nu ¥}Ïæ-{t‚t ! ‚wk y{™u rðãtÚte }ææ + ¨é + ç|æyƒæ:-…]Útf ™ fh, }ææ + ¨é + çÚ¯:-
Œw:¾ ™ yt…, {ëc‡æé-áZ‚t…qðof ¨é + ±èÚ²S±-ythk¼ fhu ËwkŒh f{o™u …qýo yt he‚u yt[hý fh‚tk
‚{u {t‚t y™u …wºt ƒL™u ¥çxÝ:-yÂø™ Ë{t™ ™-§Î}æì-fhðt ÞtuøÞ yu Ëðo f{tuo™u ÜUçÚc²ƒ:-
fhe þfþtu. (68)
¼tðtÚto : {t‚t …tu‚t™t Ëk‚t™tu™u W¥t{ rþûtt yt…u, suÚte ‚uytu …hM…h «u{e y™u ðeh ƒ™u.
su fhðt ÞtuøÞ ntuÞ ‚u f{o fhu y™u ™ fhðt ÞtuøÞ ™ fhu. (68)
ŒÎö„UfiSfl ŒÁfl ¬ÎÁÕÁfl SflSÃÿfi˘•Ê‚ÈÆ⁄UË ◊ÊÿÊ SflœÿÊfi ∑ÎƧÃÊÁ‚fi–
¡ÈCÔ¢Ufi Œflèÿfi˘ßŒ◊fiSÃÈ „U√ÿ◊Á⁄fiUCÔUÊ àfl◊ÈÁŒfiÁ„U ÿôÊ˘•|S◊Ÿ˜ÔH 69H
…ŒtÚto : nu Ðëçƒç±-¼qr{ Ë{t™ rðãt™t rðM‚th™u «t ÚtÞu÷e Îïç±-rðãtÚte Þwõ‚ …í™e !
‚™u S±S„²ï-Ëw¾ {txu S±{²æ-yL™ ðt s÷Úte su ¥æ¨éÚè-«tý…tu»tf …wÁ»ttu™e }ææ²æ-ƒwrØ Au ‚u™u
ÜëU„æ-rËØ fhu÷ ¥ç¨-Au, ‚uÚte y±}æì-‚wk …r‚™e-{the ö¢ãS±-WL™r‚ fh. ¥çÚcÅæ-®nËt hrn‚ ƒ™e™u
171 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¥çS}æÝì-yu ²¿æï-Ëk„ fhðt ÞtuøÞ „]nt©{{tk ©çÎçã-«ftþ™u «t fh. ‚U su …écÅ}æì-Ëuð™ fhu÷
§Î}æì-yu ãò}æì-Œt™ yt…ðt-÷uðt ÞtuøÞ …ŒtÚto Au, ‚u Îï±ï|²:-rðît™tu ðt rŒÔÞ„wýtu™e «tr {txu
¥S„é-ÚttÞ. (69)
¼tðtÚto : su †e …r‚™u «t fhe™u ½h{tk hnu Au, ‚u ËwƒwrØÚte Ëw¾ {txu «Þí™ fhu.
‚u ©uc he‚u yL™trŒ …ŒtÚttuo™u Ár[fthf ƒ™tðu y™u fŒe ftuE™u Œw:¾ yÚtðt ftuE ËtÚtu ðih
ƒwrØ ™ ht¾u. (69)
º˝˜Ôflfi㟗 ‚*¬⁄UÊfi‚ÈÁ× ¬˝àŸÊ „UÊÃÊ fl⁄fiUáÿ—– ‚„fiU‚S¬ÈÆòÊÊ˘•jÈfi×H 70H
…ŒtÚto : nu …‚u ! ‚wk Îí±‹Ý:-ð]ût ytrŒ yti»trÄytu Þwõ‚, yÚtðt yL™ Þwõ‚ Au yuðt ¨<ÐÚæ¨éç„:-
½]‚ ytrŒ …ŒtÚttuo™u Wí…L™ fh™th, ÐíyÝ:-Ë™t‚™ ãæï„æ-ytŒt™-«Œt™ fh™th, ±Ú:-Mðefth fhðt
ÞtuøÞ, ¨ã¨:-ƒ¤ðt™™t Ðé~æ:-…wºt y™u ¥Îì|æé„:-yŒT¼w‚ „wý, f{o, Mð¼tð Þwõ‚ yt… Ëw¾ {txu
yu „]nt©{{tk þtu¼tÞ{t™ ƒ™tu. (70)
¼tðtÚto : fLÞt-su™t r…‚t ƒúñ[Þo Ëuð™Úte ƒ÷ðt™ ntuÞ, su …wÁ»ttÚtoÚte yL™ ytrŒ rðrðÄ
…ŒtÚttuo «t fhe þfu y™u …rðºt Mð¼tð Þwõ‚ …wÁ»t ntuÞ, ‚u™e ËtÚtu rððtn fhe™u-r™hk‚h Ëw¾™tu
¼tu„ fhu. (70)
¬⁄fiUSÿÊ˘•Áœfi ‚¢flÃÊ˘flfi⁄UÊ°2˘•èÿÊÃfi⁄U– ÿòÊÊ„U◊|S◊ ÃÊ°2˘•fiflH 71H
…ŒtÚto : nu fLÞt ! su ÐÚS²æ:-W¥t{ fLÞt nwk ‚thtu ¥ç{-…r‚ ƒ™ðt EåAwk Awk, ‚u ‚wk ¨}±„:-
rð¼õ‚ ¥±ÚæÝì-™e[ „wý, Mð¼tð™u ¥ç|æ+¥æ+„Ú-Œqh fh y™u ²~æ-su fw¤{tk ¥ã}æì-nwk ¥çS}æ-
Awk „æÝì-‚u W¥t{ {™w»Þtu™e ¥±-hûtt fh. (71)
¼tðtÚto : fLÞt-…tu‚t™tÚte yrÄf ƒ÷ y™u rðãt Þwõ‚ yÚtðt Ë{t™ ntuÞ ‚uðt …r‚™tu Mðefth
fhu …hL‚w yÕ…™tu ™rn. su™tÚte …trý-nM‚ „úný fhu ‚u™t ËkƒkÄe y™u r{ºttu™u ËŒt Ëk‚wü fhu. (71)
¬®⁄UR◊SÿÊfi— ¬⁄UÊflÃÊfi ⁄UÊÁ„UŒfi‡fl˘ß„UʪfiÁ„U–
¬ÈÆ⁄UËcÿ~— ¬ÈL§Á¬˝ÿÊ˘ÇŸ àfl¢ Ãfi⁄UÊ ◊Îœfi—H 72H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe™T rð¿tt™Þwõ‚ …‚u ! ÚæïçãÎS±:-hturn‚T-yÂø™ ytrŒ
…ŒtÚttuoÚte Þwõ‚ yï-ðtn™tuÚte Þwõ‚, ÐéÚèc²:-…t÷ftu{tk ©uc, ÐéLçÐí²: y™uf {™w»ÞtuÚte «er‚ ht¾™th,
y±}æì-yt… §ã-yt „]nt©{{tk ÐÚ汄:-Œqh ŒuþÚte ÐÚ}æS²æ:-yr‚ W¥t{ „wý, Y… y™u Mð¼tðÞwõ‚
fLÞt™e feŠ‚ Ëtk¼¤e™u ¥æxæçã-ytðtu y™u ‚u™e ËtÚtu }æë{:-ƒeò™t …ŒtÚttuo™e EåAt fh™tht þºtwytu™tu
„Ú-r‚hMfth fhtu. (72)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …tu‚t™e fLÞt yÚtðt …wºt™tu rððtn Ë{e… Œuþ{tk fŒe fhðtu ™rn. sux÷tu
Œqh Œuþ{tk rððtn fhðt{tk ytðu Au, ‚ux÷wk yrÄf Ëw¾ {¤u Au. Ë{e… Œuþ{tk fhðtÚte fkftË s
ÚttÞ Au. (72)
172 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÿŒfiÇŸ ∑§ÊÁŸ ∑§ÊÁŸfi ÁøŒÊ à ŒÊMfi§ÁáÊ Œä◊Á‚fi–
‚flZ ÃŒfiSÃÈ Ã ÉÊÎÆâ ÃîÊÈfi·Sfl ÿÁflDÔU®KH 73H
…ŒtÚto : nu ²ç±cÆK-yíÞk‚ ÞwðtðMÚtt™u «t ÚtÞu÷ ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe rðît™ …wÁ»t
ðt †e ! yt… su{ ÜUæçÝ ÜUæçÝ ç™„ì-fE, fE …ý ðM‚wytu „ï-‚the Au, ‚u™u y{u ÎæLç‡æ-ftc™t
…tºt{tk-fƒtx{tk ¥æΊ}æç¨-Äthý fheyu.-ht¾eyu.
²„ì-su fkE y{the ðM‚w Au, „„ì-‚u ¨±ü}æì-ƒÄe „ï-‚the ¥S„é-s ÚttÞ, su y{tht Íæë„}æì-
½]‚ ytrŒ …ŒtÚttuo Au, „„ì-‚u™wk ‚wk …é¯S±-Ëuð™ fh. ²„ì-su fkE ‚tht …ŒtÚttuo Au. ‚u ƒÄtk y{tht
Au y™u su ‚tht ½]‚ ð„uhu …ŒtÚttuo Au ‚u™u y{u „úný fheyu. (73)
¼tðtÚto : ƒúñ[the ytrŒ {™w»Þ …tu‚t™t Ëðo …ŒtÚttuo Ëðo™t [W…fth] {txu ht¾u. fŒe…ý E»ttoÚte
…hM…h swŒt ™ …zu, suÚte Ëðo™t Ëðo Ëw¾tu™e ð]rØ ÚttÞ y™u rðΙ ™ …zu. yt he‚u †e-…wÁ»t …ý
…hM…h ð‚o™ fhu. (73)
ÿŒûÿfiÈ®¬Á¡ÁuÔfiU∑§Ê ÿmÆ◊˝Ê˘•fiÁ¬¸Ó®ÁÖ
‚flZ ÃŒfiSÃÈ Ã ÉÊÎÆâ ÃîÊÈfi·Sfl ÿÁflcΔU®KH 74H
…ŒtÚto : nu ²ç±cÆK-yíÞk‚ ÞwðtðMÚtt™u «t …‚u ! yt… y™u ©Ðç…çuÜUæ-su™e rsbt ErLÿÞ
y™wfq¤ yÚtto‚T ðþ{tk ntuÞ yuðe †e ²„ì-su ¥çœæ-¼tus™ fhu Au, ²„ì-su ±}æíì:-{w¾Úte ƒnth ™ef¤u÷
«týðtÞw ¥ç„+¨Ðüç„-yíÞk‚ ‚eðú „r‚ fhu Au, „„ì-‚u ¨±ü}æì-Ëðo „ï-‚tht ¥S„é-ƒ™u. su ‚tht Íæë„}æì-
½]‚ ytrŒ W¥t{ …ŒtÚttuo Au „„ì-‚u™wk ‚wk …é¯S±-Ëuð™ fh. (74)
¼tðtÚto : su ‚hV …r‚ «ð]¥t ntuÞ yÚtðt su ‚hV …í™e «ð]¥t ntuÞ, ‚Œ™wËth …r‚-…í™e ƒL™u
«ð]¥t hnu. su …í™e™t Ä™ ytrŒ …ŒtÚttuo ntuÞ ‚u …r‚™t y™u su …r‚™t Ä™ ytrŒ …ŒtÚttuo ntuÞ ‚u
…í™e™t ƒ™u. yt rð»tÞ{tk fŒe…ý ftuE «fth™tu îu»t ™ fhðtu òuEyu. …hL‚w …hM…h {¤e™u ƒL™u
yt™kŒ ¼tu„ðu. (74)
•„fiU⁄U„U⁄U¬fi˝ÿÊfl¢ ÷⁄URãÃÊ˘‡flÊfiÿfl ÁÃDfiÔUà ÉÊÊ‚◊fiS◊Ò–
⁄ÊÿS¬Ê·fiáÊ ‚Á◊·Ê ◊ŒãÃÊ˘ÇŸ ◊Ê Ã ¬˝ÁÃfifl‡ÊÊ Á⁄U·Ê◊H 75H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™ …wÁ»t ! ¥ãÚã:-«r‚rŒ™ ç„cÆ„ï-rðã{t™ ¥Eæ²ï±-su{ ½tuzt™u ¾tðt
{txu ½tË ytrŒ …ŒtÚto Ähðt{tk ytðu Au, ‚u{ ¥S}æñ-yu „]nMÚt …wÁ»t {txu ¥Ðí²æ±}æì-yLÞtÞÚte
…]ÚtfT „]nt©{™u ÞtuøÞ Íææ¨}æì-¼tuøÞ …ŒtÚttuo™u |æÚ‹„:-Äthý fh‚tk Úæ²:-Ä™™e Ðæï¯ï‡æ-…wrü ‚Útt
§¯æ-yL™trŒÚte ¨}æì+}æ΋„:-ËBÞfT yt™krŒ‚ ÚtE™u Ðí焱ïàææ:-Ä{o«ðuþ{tk «rËØ ƒ™e™u y{u „ï-
‚tht yiïÞo™u }ææ çÚ¯æ}æ-fŒe ™ü ™ fheyu. (75)
173 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su{ yï…t÷f yï ytrŒ …þwytu {txu sð ‚Útt ŒqÄ ytrŒ …ŒtÚttuo™tu r™íÞ Ëk[Þ
fhu Au, ‚u{ „]nMÚts™tuyu yiïÞo™e ð]rØ fhe™u Ëðo™u Ëw¾e fhu. Ä™™t yr¼{t™{tk ftuE™e ËtÚtu
fŒe E»tto ™ fhu. yLÞtu™e WL™r‚ Ëtk¼¤e™u/òuE™u ËŒt yt™kŒ {týu. (75)
ŸÊ÷Êfi ¬ÎÁÕ√ÿÊ— ‚fiÁ◊œÊŸ˘•ÇŸÊÒ ⁄UÊÿS¬Ê·Êfiÿ ’΄Uà „fiUflÊ◊„U–
ß⁄URê◊Œ¢ ’ÎÆ„UŒfiÈÄÕ¢ ÿ¡fiòÊ¢ ¡ÃÊfi⁄U◊|ÇŸ¢ ¬ÎÃfiŸÊ‚È ‚Ê‚Á„U◊˜ÔH 76H
…ŒtÚto : nu „]nMÚttu ! su{ y{u Ïæëã„ï-{nt™ Úæ²:-÷û{e™e-yiïÞ™e Ðæï¯æ²-…wrü fh™th …wÁ»t
{txu ÐëçƒÃ²æ:-…]rÚtðe™t Ýæ|ææ-{æÞ{tk ¨ç}æ{æÝï-W¥t{ he‚u «Œe ¥xÝæñ-yÂø™{tk y™u Ðë„Ýæ¨é-
Ëu™tytu{tk ¨æ¨çã}æì-yíÞk‚ Ën™þe÷, §Ú}}æÎ}æì-yL™Úte yt™krŒ‚ Út™th ÏæëãÎévƒ}æì-¼thu «þkËtÞwõ‚,
²…~æ}æì-Ëk„út{ fhðt ÞtuøÞ, ¥çxÝ}æì-rðãw‚T™e Ë{t™ þeÄú‚t fh™th, …ï„æÚ}æì-rðsu‚t Ëu™t…r‚
…wÁ»t™u ã±æ}æãï-ƒtu÷tðeyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý ƒtu÷tðtu (76)
¼tðtÚto : …]rÚtðe …h htßÞ fh™th ÷tuftuyu þ†t†tu™tu Ëk[Þ fhe™u, …qýo ƒwrØ, rðãt, þheh
‚Útt ytí{t™t ƒ¤Úte Ëk…L™ …wÁ»t™u Ëu™t…r‚ ƒ™tðe™u r™¼oÞ‚t…qðof «ð]¥t hnuðwk òuEyu. (76)
ÿÊ— ‚ŸÊfi˘•÷Ëàflfi⁄UË⁄UÊ√ÿÊÁœŸËL§ªfiáÊÊ˘©UÖ
ÿ SÃŸÊ ÿ ø ÃS∑§fi⁄UÊSÃÊ°SÃfi˘•ÇŸ˘Á¬fiŒœÊêÿÊSÿ~H 77H
…ŒtÚto : nu Ëu™t y™u ˼t™t Mðt{e ! su{ nwk ²æ:-su ¥|æèy±Úè:-ËL{w¾ ƒ™e™u ÞwØ fh™the,
¥æòæç{Ýè:-y™uf htu„tuÚte Þwõ‚ ðt ‚tz™ fhðt ÞtuøÞ, ©xæ‡ææ:-þ†tu ÷E™u rðhtuÄ{tk Wã‚ ÚtÞu÷e
¨ïÝæ:-Ëu™t Au, ‚u™u ©„-y™u ²ï-su S„ïÝæ:-Ëwhk„ ÷„tðe™u …h-…ŒtÚttuo™wk y…nhý fh™th Au, ™-
y™u ²ï-su „SÜUÚæ:-sw„th ytrŒ A¤-f…xÚte yLÞtu™tk …ŒtÚttuo™wk y…nhý fh™th Au. „æÝì-‚u™u „ï-
yu ¥xÝï-yÂø™™e ¥æS²ï-ˤ„‚e ßðt¤tytu{tk ¥çÐÎ{æç}æ-™t¾wk Awk, ‚u{ ‚wk …ý ‚u™u ‚u{tk ™tk¾. (77)
¼tðtÚto : ÄtŠ{f, hts…wÁ»ttu™u su y™wfq¤ Ëu™tytu y™u «òytu Au, ‚u™tu r™hk‚h Ëífth fhe™u,
su rðhtuÄe [Ëu™tytu y™u «òytu] Au; ‚Útt su ztfw ytrŒ [tuh, Œwü ð[™Þwõ‚, sqêwk ƒtu÷™tht ‚Útt
ÔÞr¼[the {™w»Þ ntuÞ. ‚u™u yÂø™ îtht ŒøÄ fhðt ytrŒ W„ú ŒkztuÚte yíÞk‚ ‚tz™t fhe™u ðþ{tk
fhðt òuEyu. (77)
Œúc≈˛U ÊfièÿÊ¢ ◊ÁÀÊêÀÊÍÆŸ˜Ô ¡êèÿÒSÃS∑§fi⁄UÊ°2˘©UÖ
„UŸÈfièÿÊú Sßʟ˜Ô ÷fiªflSÃÊ°Sàfl¢ πÊfiŒ ‚ÈπÊfiÁŒÃÊŸ˜ÔH 78H
…ŒtÚto : nu |æxæ±:-yiïÞoÞwõ‚ ˼t…r‚ y™u Ëu™t…r‚ htò ! su{ y±}æì-yt… …}}æ²ñ:-{w¾{tk
hnu÷ rsnTðt ytrŒ yðÞðtu ‚Útt ΢cÅîæ|²æ}æì-‚eûý Œtk‚tuÚte su }æçH}HêÝì-{r÷™ yt[hýÞwõ‚ ®Ën
ytrŒ™u ‚Útt ãÝé|²æ}æì-szƒtÚte „SÜUÚæÝì-[tuhtu™e Ë{t™ rðã{t™ ¨é¶æç΄æÝì-yLÞtÞÚte ƒeò™t
174 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚttuo™u ¼tu„ð™th y™u S„ïÝæÝì-htrºt{tk Œeðt÷ ytrŒ ‚tuz-Vtuz fhe™u …thftu {t÷ ÷E s™tht
{™w»Þtu™u ¶æÎ-{q¤Úte ™ü fhtu Atu, ‚u{ „æÝì-‚u™u y{u ©„-…ý ™ü fheyu. (78)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttuyu su „tÞ ytrŒ™e ®nËt fh™th …þwytu ‚Útt {™w»Þ y™u su [tuh ytrŒ
ntuÞ, ‚uytu™u y™uf «fthÚte ƒkÄ™, ‚tz™ y™u rð™tþ îtht ðþ{tk fhðt òuEyu. (78)
ÿ ¡Ÿfi·È ◊ÁÀÊêÀÊfifl SßʂSÃS∑§fi⁄UÊ flŸfi–
ÿ ∑§ˇÊficflÉÊÊÿflSÃÊ°SÃfi ŒœÊÁ◊ ¡ê÷fiÿÊ—H 79H
…ŒtÚto : nu ˼t…r‚ ! nwk Ëu™t…r‚-²ï-su …Ýï¯é-{™w»Þtu{tk }æçH}H±:-{r÷™ Mð¼tðÚte ytðt-
„{™ fh™th S„ïÝæ¨:-„w [tuh su ±Ýï-ð™{tk „SÜUÚæ:-«rËØ [tuh, ÷wkxthtytu y™u ²ï-su ÜUÿæï¯é-
½h-{ft™ ytrŒ{tk ¥Íææ²±:-…t… fhe™u Sð™™e RåAt fh™tht Au „æÝì-‚uytu™u „ï-yt…™t …}|æ²æï:-
…ntu¤t fhu÷t {w¾{tk ftur¤Þt Ë{t™ Î{æç}æ-ht¾wk Awk. (79)
¼tðtÚto : Ëu™t…r‚ ytrŒ hts…wÁ»ttu™wk yu f‚oÔÞ Au, fu su „t{{tk yÚtðt ð™{tk hnu÷t «rËØ
yÚtðt y«rËØ [tuh y™u …t…t[the {™w»Þtu Au, ‚u™u htò™u ytÄe™ fhu. (79)
ÿÊ˘•S◊èÿfi◊⁄UÊÃËÿÊl‡øfi ŸÊ m·fià ¡Ÿfi—–
ÁŸãŒÊlÊ˘•S◊ÊŸ˜Ô Áœå‚ÊfiìÊ ‚flZ â ◊fiS◊‚Ê ∑Èfi§L§H 80H
…ŒtÚto : nu ˼t…r‚ y™u Ëu™t…r‚ ! yt… ²:-su …Ý:-{™w»Þ ¥S}æ|²}æì-y{the ÄtŠ{f s™tu™e
¥Úæ„è²æ„ì-þºtw‚t fhu, ²:-su Ý:-y{the ËtÚtu m﯄ï-Œwü‚t fhu, ™-y™u y{the çÝ‹Îæ„ì-®™Œt fhu,
²:-su ¥S}ææÝì-y{™u ç{Œ¨æ„ì-Œk¼ ƒ‚tðu ™-y™u A¤-f…x fhu „}æì-‚u ¨±ü}æì-Ëðo™u |æS}æ¨æ-
ˤ„tðe™u Ëk…qýo ¼M{ ÜéUL-fhe ™tk¾tu. (80)
¼tðtÚto : yæÞt…f, W…Œuþf y™u hts…wÁ»ttu™u ÞtuøÞ Au, fu ‚uytu yæÞt…™, rþûtt y™u W…ŒuþÚte
‚Útt Œkz rðÄt™Úte rðhtuÄ™tu r™hk‚h rð™tþ fhu. (80)
‚öÁ‡Êfiâ ◊ ’˝rÊÔ ‚öÁ‡fiÊâ flËÿZõ ’ÀÊfi◊˜Ô–
‚öÁ‡fiÊâ ˇÊòÊ¢ Á¡cáÊÈ ÿSÿÊ„U◊|S◊fi ¬ÈÆ⁄UÊÁ„fiU×H 81H
…ŒtÚto : ¥ã}æì-nwk ²S²-su Þs{t™ …wÁ»t™wk ÐéÚæïçã„:-«Út{ Äthý fh™th ¥çS}æ-Awk, ‚u™wk ‚Útt
}æï-{tht ¨¢çàæ„}æì-«þkrË‚ Ïæíræ-ðuŒ™wk rð¿tt™ ‚Útt ‚u Þs{t™™wk ¨¢çàæ„}æì-«þkË™eÞ ±è²ü}æì-…ht¢{
«þkrË‚ ÏæH}æì-ƒ¤ ¨¢çàæ„}æì-y™u «þkËt ÞtuøÞ ç…c‡æé-rðsu‚t Mð¼tð™wk ÿæ~æ}æì-ûtrºtÞ fw¤ ƒ™u.
¼tðtÚto : su su™t …whturn‚ y™u Þs{t™ ntuÞ, ‚u ƒL™u …hM…h su rðãt, Þtu„ ƒ¤ y™u
Ä{to[hýÚte ytí{t™e WL™r‚, ƒúñ[Þo îtht rs‚urLÿÞ‚t y™u ythtuøÞÚte þheh ƒ¤™e ð]rØ ÚttÞ,
‚u f{o ËŒt fhu. (81)
175 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
©UŒfi·Ê¢ ’Ê„ÍU˘•fiÁÃ⁄UR◊Èmøʸ˘•ÕÊ ’ÀÊfi◊˜Ô–
ÁˇÊáÊÊÁ◊ ’˝rÊfiÔáÊÊÁ◊òÊÊŸÈãŸfiÿÊÁ◊ SflÊ°2˘•„U◊˜ÔH 82H
…ŒtÚto : ¥ã}æì-nwk Þs{t™ ðt …whturn‚ Ïæíræ‡ææ-ðuŒ y™u E&ðh™t rð¿tt™™t «Œt™Úte, »¯æ}æì-
yu …qðtuoõ‚ [tuh ytrŒ Œwütu™t Ïææãê-ƒ¤ y™u …ht¢{™wk ©Îç„Ú}æì-Ëthe he‚u WÕ÷k½™ fhwk. ±™ü:-‚us
‚Útt ÏæH}æì-Ët{ÚÞo™u ‚Útt ¥ç}æ~ææÝì-þºtwytu™u ©çyÿæ‡ææïç}æ-{thwk Awk, ¥ƒæï-íÞth…Ae S±æÝì-…tu‚t™t
r{ºttu™t ‚us y™u Ët{ÚÞo™u ©‹Ý²æç}æ-ð]rØ ËtÚtu «t fhwk. (82)
¼tðtÚto : htò ytrŒ Þs{t™tuyu ‚Útt …whturn‚tuyu …t…eytu™t ËðoMð™e ntr™ y™u Ä{toí{tytu™t
ËðoMð™e Ëðo «fthu ð]rØ fhðe òuEyu. (82)
•ãŸfi¬Ã˘ãŸfiSÿ ŸÊ ŒsÔŸ◊ËflSÿfi ‡ÊÈÆ|c◊áÊfi—–
¬˝¬˝fi ŒÊÃÊ⁄¯ ÃÊÁ⁄U·˘™§¡ZÓ ŸÊ œÁ„U Ám¬Œ øÃÈfic¬ŒH 83H
…ŒtÚto : nu ¥‹ÝЄï-yti»trÄ-yL™tu™t …t÷f Þs{t™ ðt …whturn‚ ! yt… Ý:-y{tht {txu
¥Ý}æè±S²-htu„™tþf, Ëw¾ðÄof, àæéçc}æ‡æ:-yr‚ ƒ¤ŒtÞf, ¥‹ÝS²-yL™™u Ðí+Ðí+Îïçã-yr‚ W¥t{
her‚Úte «Œt™ fhtu. yu yL™™t Îæ„æÚ}æì-Œt‚t™u „æçÚ¯:-‚]Â-fhtu. ‚Útt Ý:-y{tht çmÐÎï-ƒu …„ðt¤t
{™w»ÞtrŒ ‚Útt ™„écÐÎï-[th …„ðt¤t „tÞ ytrŒ …þwytu {txu ª…ü}æì-…ht¢{™u {ïçã-Äthý fhtu. (83)
¼tðtÚto : {™w»Þ ËŒt ythtuøÞ y™u ƒ÷fthf yL™™wk MðÞk Ëuð™ fhu y™u yLÞtu™u …ý «Œt™
fhu. {™w»Þ ‚Útt …þwytu™tk Ëw¾ ‚Útt ƒ¤™e ð]rØ fhu, suÚte Eïh y™u Ë]rü-¢{™t y™wfq¤ yt[hýÚte
Ëðo™t Ëw¾™e ð]rØ y™u ËŒt WL™r‚ «t ÚttÞ. (83)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth] : yt yæÞtÞ{tk „]nMÚt, htò, …whturn‚, Ëu™t…r‚, «ò™t f‚oÔÞtu-f{o™wk
ðýo™ ntuðtÚte yt yæÞtÞ{tk fnu÷ yÚto™e …qðo yæÞtÞ™t yÚto ËtÚtu Ëk„r‚ òýðe òuEyu.
JJ §ç„ »ÜUæÎàææïùŠ²æ²: JJ
176 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ mæÎàææùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
ŒÎƇÊÊŸÊ L§Ä◊˘©U√ÿʸ √ÿfilÊÒŒ˜Ô ŒÈÆ◊¸·¸◊ÊÿÈfi— ÁüÊÿ Lfi§øÊŸ—–
•|ÇŸ⁄UR◊ÎÃÊfi˘•÷flmÿÊfiÁ÷ÿ¸ŒfiŸ¢ lÊÒ⁄U¡Ÿÿfià‚ÈÆ⁄UÃÊfi—H 1H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu su{ öàææÝ:-Œþof, læñ:-MðÞk «ftþMðY…, ¥çxÝ:-ËqÞoY… yÂø™ ©Ã²æü-
yr‚ MÚtq÷ ¼qr{™e ËtÚtu Ëðo {qŠ‚{t™ …ŒtÚttuo™u ç±+¥læñ„ì-rðrðÄ he‚u «ftrþ‚ fhu Au, ‚u{ su
çŸæ²ï-L™æÝ:-Ëti¼tøÞ ÷û{e™u {txu Ár[f‚to Lv}æ:-Ëwþtur¼‚ s™ ¥|汄ì-ƒ™u Au,
²„ì-su ¨éÚï„æ:-W¥t{ ðeÞoðt™, ¥}æë„:-™tþhrn‚ Îé}æü¯ü}æì-þºtwytu™tk Œw:¾tuÚte r™ðthý fhðt
ÞtuøÞ, ¥æ²é:-Sð™™u ¥…ݲ„ì-«fx fhu Au, ±²æïç|æ:-ðÞ-yðMÚttytu™e ËtÚtu »Ý}æì-yu rðît™T
…wÁ»t™u «fx fhu Au, ‚u […h{uïh]™wk ‚{u ËŒt r™hk‚h Ëuð™-W…tË™t fhtu. (1)
¼tðtÚto : su{ yt s„‚{tk ËqÞo ytrŒ Ëðo …ŒtÚttuo …tu‚t™tk áütL‚tuÚte …h{uïh™tu r™ùÞ fhtðu
Au, ‚u{ rðît™ {™w»Þ …ý …h{uïh™tu r™ùÞ fhtðu. (1)
ŸÄÃÊ·Ê‚Ê ‚◊fiŸ‚Ê ÁflMfi§¬ œÊ¬ÿfià Á‡Ê‡ÊÈÆ◊∑§fiö ‚◊ËøË–
lÊflÊˇÊÊ◊Êfi L§Ä◊Ê˘•ãÃ*fl÷ÊfiÁà ŒflÊ˘•|ÇŸ¢ œÊfi⁄UÿŸ˜Ô º˝ÁfláÊʌʗH 2H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¥çxÝ}æì-rðãw‚T™u Îí籇ææïÎæ:-ƒ¤ yt…™th Îï±æ:-rŒÔÞ «tý {æÚ²Ýì-
Äthý fhu Au, su Mv}æ:-Ár[fthf ƒ™e™u ¥‹„:-yL‚:fhý{tk ç±+|ææç„-«ftrþ‚ ÚttÞ Au.
su ¨}æݨæ-Ë{t™ rð¿tt™Þwõ‚, ç±MÐï-ykÄfth y™u «ftþÚte rðÁØ Y…Þwõ‚ ¨}æè™è-Ëðo™u
Ëðo he‚u «t Út™the, læ±æÿææ}ææ-«ftþ y™u ¼qr{ ‚Útt Ýv„æï¯æ¨æ-ht‚ y™u rŒðË Au, ‚u su{
»ÜU}æì-yuf çàæàæé}æì-ƒt¤f™u ƒu {t‚t {æвï„ï-ŒqÄ …tÞ Au, ‚u{ ð‚toð fh™the ‚u yÂø™-rðãw‚T™u
‚{u òýtu. (2)
¼tðtÚto : su{ {t‚t y™u Ätºte yu ƒL™u ƒt¤f™u ŒqÄ…t™ fhtðu Au, ‚u{ rŒðË y™u ht‚ Ëðo™wk
…t÷™ fhu Au, su rðãw‚T Y…Úte Ëðoºt ÔÞt…f Au, ‚u yÂø™ ËqÞo ytrŒ™wk fthý Au, ‚u{ ‚{u Ëðo
r™ùÞ fhtu. (2)
Áfl‡flÊfi M§¬ÊÁáÊ ¬˝ÁÃfi◊ÈÜøà ∑§Áfl— ¬˝Ê‚ÊfiflËŒ˜Ô ÷º˝¢ Ám¬Œ øÃÈfic¬Œ–
Áfl ŸÊ∑§fi◊Åÿà‚ÁflÃÊ fl⁄UáÿÊ˘ŸfiÈ ¬˝ÿÊáÊfi◊ÈÆ·‚Ê Áfl⁄UÊfi¡ÁÃH 3H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ±Ú:-„úný fhðt ÞtuøÞ, ÜUç±:-su™e árü y™u ƒwrØ Ëðoºt Au
177 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yÚtðt Ëðo¿t, ¨ç±„æ-Ë{M‚ ËkËth™t Wí…tŒf s„Œeïh ðt ËqÞo, ©¯¨:-«¼t‚™e Ðí²æ‡æ}æì-
W¥t{ «tr™u ¥Ýé + ç± + Úæ…ç„-«ftrþ‚ fhu Au, ç±Eæ-Ëðo MÐæç‡æ-…ŒtÚttuo™t MðY…™u Ðíç„ +
}æé@„ï-«fx fhu Au.
çmÐÎï-{™w»Þ ytrŒ ƒu …„ðt¤t ™„écÐÎï-‚Útt „tÞ ytrŒ [tu…„t «týeytu {txu ÝæÜU}æì-Ëðo
Œw:¾tuÚte hrn‚ |æÎí}æì-Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ Ëw¾™u òw²„ì-«ftrþ‚ fhu Au y™u Ðí + ¥¨æ±è„ì-Wí…L™
fhu Au, yuðt ‚u ËqÞo ÷tuf™u Wí…L™ fh™th Eïh™u ‚{u òýtu. (3)
¼tðtÚto : su …h{uïhu Ëk…qýo Y…ðt™ …ŒtÚttuo™t «ftþf «týeytu™tk Ëw¾ {txu «ftþ{t™ ËqÞo™e
h[™t fhu÷ Au, ‚u […h{uïh]™e ¼Âõ‚ Ëðo {™w»Þtu fhu. (3)
‚ÈƬáÊ~ʸ˘Á‚ ªL§à◊°Êfi|SòÊflÎûÊ Á‡Ê⁄UÊfi ªÊÿòÊ¢ øˇÊfiÈ’¸Î„Uº˝ÕãÃ⁄U ¬ˇÊÊÒ– SÃÊ◊fi˘•Êà◊Ê
¿UãŒÊúSÿXÔUÊfiÁŸ ÿ¡ÍfiúÁ· ŸÊ◊fi– ‚Ê◊fi à ßÍfl¸Êfi◊Œ√ÿ¢ ÿfiôÊÊÿÁôÊÿ¢ ¬Èë¿¢U ÁœcáÿÊfi—
‡Ê»§Ê—– ‚ÈƬáÊ~ʸ˘Á‚ ªL§à◊Ê|ãºfl¯ ªë¿U Sfl~— ¬ÃH 4H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su fthýu „ï-yt…™t ç~æ±ë„ì-¿tt™, f{o y™u W…tË™t yu ºtýuÚte Þwõ‚ çàæÚ:-
Œw:¾tu™t rð™tþf Au, xææ²~æ}æì-„tÞºte-AkŒÚte fnu÷ rð¿tt™Y… nu‚w ™ÿæé:-™uºt Ë{t™ Au, ÏæëãÎ탋„Úï-
{tuxt hÚttuÚte Œw:¾tu™u Atuztð™th Ðÿææñ-…tk¾tu™e Ë{t™ Au, S„æï}æ:-M‚wr‚ ÞtuøÞ ÉøðuŒ ¥æy}ææ-…tu‚t™wk
MðY… Au, À‹Îæ¢ç¨-W»ýfT ytrŒ AkŒ ¥XæçÝ-ft™ ytrŒ yk„tu Au, ²…ê¢ç¯-ÞswðuoŒ™t {kºt Ýæ}æ-
™t{ ²¿ææ²ç¿æ²}æì-„úný y™u íÞt„ fhðt ÞtuøÞ ÔÞðnthtu™t «ftþf ±æ}æÎïò}æì-ðt{Œuð É]r»t îtht
rð¿tt‚ ðt W…rŒü ¨æ}æ-ºteòu Ët{ðuŒ „ï-yt…™wk „Ýê:-þheh Au, ‚uÚte yt… xæLy}ææÝì-{ntí{t, ¨éЇæü:-
ËwkŒh, Ëk…qýo ÷ûtýtuÚte Þwõ‚ ¥ç¨-Atu.
suÚte ç{c‡²æ:-þçŒ fh™th nu‚wytu{tk ©uc àæÈUæ:-¾he ‚Útt ÐéÓÀ}æì-÷tkƒe …qkA™e Ë{t™ yÂL‚{
yðÞð Au, ‚u™e Ë{t™ xæLy}ææÝì-«þkrË‚ þçŒtuå[thý fh™th, ¨éЇæü:-ËwkŒh Wz™th ¥ç¨-Au, ‚u
…ûte Ë{t™ yt… çα}æì-ËwkŒh rð¿tt™™u xæÓÀ-«t fhtu, y™u S±:-Ëw¾™u Є-„úný fhtu. (4)
¼tðtÚto : su{ ËwkŒh zt¤eytu, …tkŒztk, …w»…tu, V¤tu y™u {q¤Þwõ‚ ð]ût þtu¼t yt…u Au, ‚u{ ðuŒtrŒ
þt†tu™wk yæÞÞ™-yæÞt…™ fhtð™th ÷tuftu þtu¼t yt…u Au.
su{ …þwytu …tu‚t™t …qkA ytrŒ yðÞðtuÚte …tu‚t™wk ftÞo fhu Au. y™u su{ …ûte …tu‚t™e …tk¾tuÚte
ytftþ {t„oÚte ytðt„{™ fhe™u «ËL™ ÚttÞ Au; ‚u{ {™w»Þu rðãt y™u Ëwrþûtt «t fhe™u …wÁ»ttÚto
îtht Ëw¾ «t fhðwk òuEyu. (4)
ÁflcáÊÊ— ∑˝§◊Êfi˘Á‚ ‚¬àŸ„UÊ ªÊfiÿòÊ¢ ¿UãŒ˘•Ê⁄UÊfi„U ¬ÎÁÕflË◊ŸÈÆ Áfl∑˝§fi◊Sfl ÁflcáÊÊ—
∑˝§◊Êfi˘SÿÁ÷◊ÊÁÄUÊ òÊÒc≈ÈUfi÷¢ ¿UãŒ˘•Ê⁄UÊfi„UÊãÃÁ⁄UfiˇÊ◊ŸÈÆ Áfl∑˝§fi◊Sfl ÁflcáÊÊ—
∑˝§◊Êfi˘Sÿ⁄UÊÃËÿÃÊ „UãÃÊ ¡Êªfiâ ¿UãŒ˘•Ê⁄UÊfi„U ÁŒfl◊ŸÈÆ Áfl∑˝§fi◊Sfl ÁflcáÊÊ—
178 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
∑˝§◊Êfi˘Á‚ ‡ÊòÊÍÿÃÊ „UãÃÊŸfiÈc≈ÈU÷¢ ¿UãŒ˘•Ê⁄UÊfi„U ÁŒ‡ÊÊ˘ŸÈÆ Áfl∑˝§fi◊SflH 5H
…ŒtÚto : nu rðît™ ! suÚte yt… ç±c‡ææï:-ÔÞt…f s„Œeïh™t ÜíU}æ:-ÔÞðnth™t þtuÄf ¨ÐyÝãæ-
y™u þºtwytu™t ½t‚f ¥ç¨-s Atu ‚uÚte xææ²~æ}æì-„tÞºte {kºtÚte ™ef¤u÷ À‹Î:-þwØ yÚto …h ¥æ +
Úæïã-ytÁZ hntu, Ðë烱è}æì-…]rÚtðe ytrŒ …ŒtÚttuo ¥Ýé + ç± + ÜíU}æS±-y™wfq¤ ÔÞðnth{tk ÷tðtu.
su fthýu yt… ç±c‡ææï:-ÔÞt…f fthý-«f]r‚™t ÜíU}æ:-ftÞoY… ¥ç|æ}ææç„ãæ-yr¼{t™eytu™u {th™tht
¥ç¨-Atu, ‚uÚte yt… ~æñcÅé|æ}æì-ºtý «fth™t Ëw¾tuÚte Þwõ‚ À‹Î:-ƒ÷ŒtÞf ðuŒtÚto™u ¥æÚæïã-„úný fhtu
y™u ¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ™e-¾„tu¤ rðãt™u ¥Ýé + ç± + ÜíU}æS±-y™wfq¤ ÔÞðnth{tk ÷tðtu.
suÚte yt… ç±c‡ææï:-ÔÞtrÂþe÷ rðãw‚T Y… yÂø™™t ÜíU}æ:-òý™th, ¥Úæ„貄:-rðãt ytrŒ
Œt™™t rðhtuÄe …wÁ»ttu™t ã‹„æ-™tþf ¥ç¨-Atu, ‚uÚte …æxæ„}æì-s„‚™t ¿tt™™t ËtÄ™ À‹Î:-Ë]rü
rðãt™t ƒ¤fthe ðuŒtÚto rð¿tt™™u ¥æÚæïã-«t fhtu y™u çα}æì- ËqÞo ytrŒ yÂø™rðãt™u ¥Ýé+ç±+ÜíU}æS±-
ÔÞðnth{tk ÷tðtu.
su yt… ç±c‡ææï:-rnhÛÞ„¼o ðtÞw™t ÜíU}æ:-¿tt…f ‚Útt àæ~æ겄:-…tu‚tÚte þºtw‚t™tu ð‚toð fh™th
…wÁ»ttu™t ã‹„æ-™tþf ¥ç¨-Atu, ‚u yt… ¥æÝécÅé|æ}æì-y™wfq¤‚tÚte Ëw¾ ËkƒkÄ™t nu‚w À‹Î:-yt™kŒfthf
ðuŒ ¼t„™u ¥æÚæïã-W…Þwõ‚ fhtu y™u çÎàæ:-…qðo ytrŒ rŒþtytu™u ¥Ýé+ç±+ÜíU}æS±-y™wfq¤ ƒ™tððt™tu
«Þí™ fhtu. (5)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ðuŒrðãt îtht ¼q„¼o ytrŒ rðãtytu™tu r™ùÞ fhe™u, ‚u™e …ht¢{…qðof
WL™r‚ fhe™u, htu„ ytrŒ þºtwytu™tu ™tþ fhðtu òuEyu. (5)
•∑˝§fi㌌|ÇŸ SßÿfiÁãŸfl lÊÒ— ˇÊÊ◊Ê ⁄UÁ⁄fiU„UmËL§œfi— ‚◊Ü¡Ÿ˜Ô–
‚lÊ ¡fiôÊÊŸÊ Áfl „UËÁ◊hÊ˘•ÅÿŒÊ ⁄UÊŒfi‚Ë ÷ÊŸÈŸÊfi ÷Êàÿã×H 6H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ˼t…r‚ ¨l:-yuf rŒðË{tk …¿ææÝ:-«rËØ ÚtE læñ:-ËqÞo«ftþY…
¥çxÝ:-rðãw‚T yÂø™ Ë{t™ S„ݲç‹Ý±-„so™t fh‚tk þºtwytu™u ¥ÜíU‹Î„ì-«t ÚttÞ Au.
su{ ÿææ}ææ-…]rÚtðe ±èL{:-ð]ûttu™u V¤-Vq÷tuÚte Þwõ‚ fhu Au, ‚u{ «òytu™u Ëw¾ŒtÞf ÚïçÚã„ì-þw¼-
yþw¼ f{tuo™wk V¤ þe½ú yt…u Au.
su{ ËqÞo §h:-«Œe ÚtE™u ¨}æTÝì-ËBÞfT …ŒtÚttuo™u «ftrþ‚ fh‚t ÚæïΨè-ytftþ y™u …]rÚtðe™u
ç± + ¥w²„ì-«ftrþ‚ fhu Au, |ææÝéÝæ-…tu‚t™e ŒerÂÚte ¥‹„:-Ëðo ÷tuftu™e {æÞ{tk ¥æ|ææç„-«ftrþ‚
ÚttÞ Au, ‚u{ su ˼t…r‚ þw¼ „wý, f{o Mð¼tðÚte «ftrþ‚ ntuÞ ‚u™u ‚{u htßÞ ftÞtuo{tk «Þwõ‚
fhtu. (6)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu su{ ËqÞo Ëðo ÷tuftu™e {æÞ{tk ÂMÚt‚ ÚtE™u Ëðo™u «ftrþ‚ y™u ytf»toý
fhu Au. su{ …]rÚtðe yrÄf V¤tu™u «Œt™ fh™the Au, ‚u{ yuðt „wýÞwõ‚ …wÁ»t™tu htßÞ ftÞtuo{tk
Ëthe he‚u W…Þtu„ fhðtu òuEyu. (6)
179 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•ÇŸfi˘èÿÊfl*ûÊãŸÁ÷ ◊Ê ÁŸflfiûʸSflÊÿÈfi·Ê flø¸Ó®‚Ê ¬˝¡ÿÊ œŸfiŸ–
‚ãÿÊ ◊œÿÊfi ⁄URƒÿÊ ¬Ê·fiáÊH 7H
…ŒtÚto : nu ¥|²æ±<œæÝì-ËL{w¾ Ëthtu ð‚toð fh™th, ¥xÝï-‚usMðe, …wÁ»ttÚteo rðît™ ! yt…
¥æ²é¯æ-r[h ytÞwÚte, ±™ü¨æ-yL™ ‚Útt yæÞÞ™ ytrŒÚte, Ðí…²æ-Ëk‚t™tuÚte, {ÝïÝ-Ä™Úte, ¨‹²æ-
Ëðo rðãtytu™tu rð¼t„ fh™the }æï{²æ-{uÄt ƒwrØÚte, ÚIJæ-rðãt™e þtu¼t y™u Ðæï¯ï‡æ-…wrüÚte Þwõ‚
ÚtE™u ¥ç|æ+çÝ+±œæüS±-r™hk‚h rðã{t™ hntu ‚Útt }ææ-{™u …ý yu Wõ‚ …ŒtÚttuoÚte ËkÞwõ‚ fhtu.
¼tðtÚto : {™w»Þtu ¼q„¼o ytrŒ rðãt rð™t yiïÞo™u «t fhe þf‚t ™Úte. y™u {uÄt-ƒwrØ
rð™t rðãt «t ÚtE þf‚e ™Úte. (7)
•ÇŸfi˘•ÁXÔU⁄U— ‡Êâ Ãfi ‚ãàflÊflÎÃfi— ‚„Ud¯ Ã˘©U¬ÊflÎÃfi—–
•œÊ ¬Ê·fiSÿ ¬Ê·fiáÊ ¬ÈŸfiŸÊ¸ ŸCÔU◊Ê∑ΧfiÁœ ¬ÈŸfiŸÊ¸ ⁄URÁÿ◊Ê∑ΧfiÁœH 8H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-…ŒtÚtorðãt™t ¿tt‚t ¥çXÚ:-rðãt hrËf rðît™T ! su …wÁ»ttÚteo „ï-yt…™e yÂø™™e
Ë{t™, àæ„}æì-ËUfztu ¥æ±ëœæ:-rðãt™e ytð]r¥t Y… r¢Þtytu ‚Útt ¨ãd}æì-nòhtu „ï-yt…™e ©Ðæ±ë„:-
ytð]r¥tY… Ëw¾tu™t ¼tu„ ¨‹„é-ÚttÞ.
¥{:-yu …Ae yt… yu™tÚte Ðæï¯S²-…tu»tf {™w»Þ™e Ðæï¯ï‡æ-hûttÚte ÝcÅ}æì-…htuût rð¿tt™™u …ý
Ý:-y{tht {txu ÐéÝ:-Vhe …ý ¥æ+ÜëUç{-Ëthe he‚u fhtu. ‚Útt ƒ„zu÷ Úç²}æì-«þkrË‚ þtu¼t™u ÐéÝ:-
Vhe …ý Ý:-y{tht {txu ¥æ+ÜëUç{-Ëthe he‚u fhtu. (8)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu rðãtytu{tk ËUfztu ytð]r¥tytu y™u rþÕ…rðãtytu{tk nòhtu …w™htð]r¥tytu
fhe™u, ÷w Út‚e «fx rðãtytu™u «ftrþ‚ fhe™u Ëðo™t {txu yiïÞo-Ëw¾ Wí…L™ fhðt òuEyu. (8)
¬ÈŸfiM§¡Ê¸ ÁŸflfiûʸSfl ¬ÈŸfi⁄UÇŸ˘ß·ÊÿÈfi·Ê– ¬ÈŸfiŸ¸— ¬ÊsÔö„fiU‚—H 9H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe rðît™T ! yt… Ý:-y{™u ¥¢ã¨:-…t…tuÚte ÐéÝ:-ðthkðth
çݱœæüS±-ƒ[tðtu, ÐéÝ:-ðthkðth y{the Ðæçã-hûtt fhtu. ÐéÝ:-Vhe ðthkðth §¯æ-RåAtÚte ‚Útt ¥æ²é¯æ-
yL™Úte ª…æü-…ht¢{-Þwõ‚ f{tuo™u «t fhtðtu. (9)
¼tðtÚto : rðît™tuyu Ëðo W…Œuþ™u ÞtuøÞ {™w»Þtu™u …t…Úte r™hk‚h Œqh nxtðe™u, ‚u™u þheh y™u
ytí{t™t ƒ¤Úte Þwõ‚ fhe™u, MðÞk …t…Úte hrn‚ ƒ™e™u …h{ …wÁ»ttÚto fhðtu òuEyu. (9)
‚„U ⁄URƒÿÊ ÁŸflfiûʸSflÊÇŸ Á¬ãflfiSfl œÊ⁄fiUÿÊ– Áfl‡flåSãÿÊfi Áfl‡flÃS¬Á⁄UfiH 10H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-‚usMðe rðît™ ! yt… Œwü ÔÞðnthÚte çÝ+±œæüS±-Œqh hntu. ç±EŒS‹²æ-Ëðo
¼tuøÞ ðM‚wytu™wk ¼ûtý fh™the, {æÚ²æ-Ëf÷ rðãt™u Äthý fh™the ðtýeÚte ‚Útt ÚIJæ-Ä™™e ¨ã-
180 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ËtÚtu ç±E„:-Ëðo «fthÚte ÐçÚ-Ëðo he‚u çЋ±S±-Ëw¾tu™wk Ëuð™ fhtu. (10)
¼tðtÚto : rðît™tu fŒe …ý yÄ{o™wk yt[hý ™ fhu ‚Útt yLÞtu™u ‚u™tu W…Œuþ ™ yt…u. yu
he‚u Ë{M‚ þt†tu™e rðãtÚte Ëk…L™ ƒ™e™u «þkËt™u …tºt ƒ™u. (10)
•Ê àflÊfi„UÊ·¸◊ãÃ⁄Ufi÷͜ȸ˝Æfl|SÃDÔUÊÁflfiøÊøÁÀÊ—–
Áfl‡ÊfiSàflÊ ‚flʸӮ flÊÜ¿UãÃÈÆ ◊Ê àflº˝Êc≈˛U ◊Áœfi÷˝‡ÊØÔH 11H
…ŒtÚto : nu þw¼ „wý y™u ÷ûtýtuÚte Þwõ‚ ˼t…r‚ hts™T ! y±æ-yt…™u htßÞ™e hûtt {txu
nwk ¥‹„:-˼t™e {æÞ{tk ¥æ+¥ãæ¯ü}æì-Ëthe he‚u „úný fhwk Awk.
yt… ˼t™e {æÞ{tk ¥|æê:-rðhts{t™ hntu. ¥ç±™æ™çH:-ËðoÚtt r™ù÷ ‚Útt {íé±:-LÞtÞÚte
htßÞ…t÷™{tk r™rù‚ ƒwrØ ƒ™e™u ç„cÆ-ÂMÚth hntu.
¨±æü:-Ëk…qýo ç±àæ:-«ò y±æ-yt…™u ±æ†À‹„é-[tnu. y±„ì-yt…™t …t÷™Úte ÚæcÅî}æì-htßÞ }ææ
+ ¥ç{ + |æíàæ„ì-™ü ™ ÚttÞ. (11)
¼tðtÚto : ©uc «òs™ Ëðo©uc …wÁ»t™u ˼tæÞût htò ƒ™tðe™u ‚u™u W…Œuþ yt…u.
yt… rs‚urLÿÞ ƒ™e™u ËŒt Ä{toí{t y™u …wÁ»ttÚteo ƒ™tu. yt…™t y™t[thÚte ht»xÙ™tu fŒe ™tþ
ÚttÞ ™rn. suÚte yt…™t [þw¼ yt[hýÚte]Ë{M‚ «ò yt…™u y™wfq¤ hnuþu. (11)
©UŒÈfiûÊ◊¢ flfiL§áÊ ¬Ê‡Êfi◊S◊ŒflÊfiœ◊¢ Áfl ◊fiäÿ◊ú üÊfiÕÊÿ–
•ÕÊfi flÿ◊ÊfiÁŒàÿ fl˝Ã ÃflÊŸÊfiª‚Ê˘•ÁŒfiÃÿ SÿÊ◊H 12H
…ŒtÚto : nu ±L‡æ-þºtwytu™u ƒtkÄ™th, ¥æçÎy²-yrð™tþe MðY…, ËqÞo Ë{t™ ËíÞ y™u LÞtÞÚte
«ftrþ‚ hts™T ! yt… ¥S}æ„ì-y{tht ¥{}æ}æì-r™f]ü, }抲}æ}æì-{æÞ{ y™u ©œæ}æ}æì-W¥t{ Ðæàæ}æì-
ƒkÄ™™u ©„ì+¥±+ç±+Ÿæƒæ²-ËðoÚtt {wõ‚ fhtu.
¥ƒ-y™u ±²}æì-y{u «òs™ ¥ç΄²ï-…]rÚtðe™t y¾krz‚ htßÞ {txu „±-yt…™t ±í„ï-ËíÞ
y™u LÞtÞ™t …t÷™Y… ðú‚{tk ¥Ýæxæ¨:-r™Œtuo»t S²æ}æ-ƒ™e hneyu. (12)
¼tðtÚto : su{ Eïh™t „wý, f{o, Mð¼tð y™wËth ÄtŠ{f s™ ËíÞ yt[hý{tk ÂMÚt‚ hne™u,
…t…tu™t ƒkÄ™Úte {wõ‚ ƒ™e™u Ëw¾e ÚttÞ Au, ‚u{ ©uc htò™u «t fhe™u «òs™ yt™krŒ‚ hnu
Au. (12)
•ª˝fi ’Æ΄UãŸÈÆ·‚Êfi◊ÍÆäflʸ˘•fiSÕÊÁ㟡¸ªãflÊŸ˜Ô Ã◊fi‚Ê ÖÿÊÁ÷ʪÊfiØԖ
•|ÇŸ÷ʸŸÈŸÊ L§‡ÊfiÃÊ SflXÔU˘•Ê ¡ÊÃÊ Áfl‡flÊ ‚kÊfiãÿ¬˝Ê—H 13H
…ŒtÚto : nu hts™T ! su yt… ¥xæíï-«Út{Úte su{ ËqÞo S±X:-ËwkŒh yðÞðtuÚte Þwõ‚, ¥æ + …æ„:-
181 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
«rËØ, ÏæëãÝì-{nt™, ©¯¨æ}æì-«¼t‚tu™t ªŠ±ü:-W…h ytftþ{tk ¥Sƒæ„ì-ÂMÚt‚ Au, Làæ„æ-ËwkŒh,
|ææÝéÝæ-ŒerÂ, Á²æï焯æ-«ftþÚte Þwõ‚ ‚Útt „}æ¨:-ykÄfthÚte çÝ…üx拱æÝì-hrn‚ ƒ™e™u ¥æxææ„ì-
Ëðo ÷tuf-÷tuftL‚htuu™u «t ÚttÞ Au. ç±Eæ-Ëðo ¨kæçÝ-MÚtq÷ MÚtt™tu{tk ¥Ðíæ:-ÔÞt ÚttÞ Au, ‚u{
yt… «ò™e {æÞ{tk ÔÞt ƒ™tu. (13)
¼tðtÚto : su ËqÞo Ë{t™ ËŒT„wýtu™u fthýu {nt™, Ëßs™tu™e rþûttÚte W¥t{ ƒ™u÷, ŒwÔÞoË™tuÚte
Œqh hnu™th, ËíÞ y™u LÞtÞ™t fthýu Ëðoºt …rhr[‚, ËwkŒh yk„tu Þwõ‚, «rËØ, Ëðo™t Ëífth™u
ÞtuøÞ, òýðt ÞtuøÞ ÔÞðnth™t ¿tt‚t y™u Œq‚tu îtht Ëðo «òytu™t ӌޙt yr¼«tÞ™u òý™th
{™w»Þ; ©uc LÞtÞ îtht «ò{tk ÔÞt ƒ™e òÞ Au, ‚u s htò ƒ™ðt™u ÞtuøÞ Au. (13)
„Uö‚— ‡ÊÈfiÁø·m‚Èfi⁄UãÃÁ⁄UˇÊ‚hÊÃÊfi flÁŒ·ŒÁÃfiÁՌȸ⁄UÊáʂØԖ
ŸÎÆ·mfi⁄UR‚ŒfiÎÂmKÊfi◊‚Œé¡Ê ªÊ¡Ê˘´§fiÃ¡Ê˘•fiÁº˝¡Ê˘´§Ã¢ ’ÎÆ„UØÔH 14H
…ŒtÚto : nu «òs™tu ! ‚{u su 㢨:-Œwü f{tuo™t ™tþf, àæé癯„ì-…rðºt ÔÞðnthtu{tk rðã{t™,
±¨é:-Ëßs™tu{tk ðtË fh™th ðt ‚u™u ðËtð™th, ¥‹„çÚÿ樄ì-Ä{oMÚtt™{tk ÂMÚt‚, ãæï„æ-ËíÞ™wk „úný
fh™th y™u fhtð™th, ±ïçί„ì-…]rÚtðe yÚtðt Þ¿tþt÷t{tk ÂMÚt‚, ¥ç„çƒ:-…qs™eÞ ðt htßÞ™e
hûtt {txu ÞÚttur[‚ ¼ú{ý fh™th, ÎéÚæï‡æ¨„ì-Ëðo }‚wytu{tk Ëw¾ŒtÞf, ytftþ{tk ÔÞt ðt ½h{tk
hnu™th, Ý믄ì-Ëu™t ytrŒ™t ™tÞftu™t yrÄct‚t, ±Ú¨„ì-©uc rðît™tu™e yt¿tt{tk ÂMÚt‚, «„¨„ì-
ËíÞt[hý{tk ÂMÚt‚, òæï}樄ì-ytftþ™e Ë{t™ ËðoÔÞt…f Eïh ðt Sð{tk ÂMÚt‚, ¥Ï…æ:-«týtu™t
s™f, xææï…æ:-RrLÿÞtu ðt …þwytu™t Wí…tŒf, «„…æ:-ËíÞ rð¿tt™™t Wí…tŒf, ¥çÎí…æ:-{u½tu™u
ðhËtð™th rðît™, «„}æì-ËíÞMðY…, Ïæëã„ì-{nt™, ƒúñ y™u Sð Au, ‚u™u òýu Au ‚u ˼t…r‚™u
htò ƒ™tðe™u r™hk‚h yt™kŒ{tk hntu. (14)
¼tðtÚto : su Eïh™e Ë{t™ «ò™wk …t÷™ fh™th ‚Útt ‚u™u Ëw¾e fhðt{tk Ë{Úto ntuÞ, ‚u s
htò ƒ™ðt ÞtuøÞ Au. htò rð™t «ò Ëw¾e ƒ™e þf‚e ™Úte. (14)
‚ËŒ àfl¢ ◊ÊÃÈ⁄URSÿÊ˘©U¬SÕ Áfl‡flÊfiãÿÇŸ flÿÈŸÊfiÁŸ ÁflmÊŸ˜Ô–
◊ÒŸÊ¢ ìfi‚Ê ◊Ê*ø·Ê˘Á÷‡ÊÊfiøË⁄URãÃ⁄UfiSÿÊú ‡ÊÈÆ∑˝§ÖÿÊfiÁÃ*fl÷ÊfiÁ„UH 15H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðãt «tr™t EåAwf ƒt¤f y±}æì-‚wk ¥S²æ}æì-yu {t‚t™e rðã{t™‚t{tk
ç±|ææçã-«ftrþ‚ ƒ™. àæéÜíUÁ²æïç„:-þwØ yt[hý Y… «ftþÞwõ‚ ç±mæÝì-rðît™ ƒ™e™u ‚wk ¥S²æ:-
…]rÚtðe™e Ë{t™ ytÄth }ææ„é:-yu {t‚t™e ©ÐSƒï-„tuŒ{tk ¨èÎ-ƒuË yu {t‚tÚte ç±EæçÝ-Œhuf «fth™e
±²éÝæçÝ-ƒwrØ™u «t fh. »Ýæ}æì-yu {t‚t™t ¥‹„:-yL‚:fhý{tk „Шæ-Ëk‚t…Úte ¥<™¯æ-‚usÚte
}ææ+¥ç|æ+àææï™è:-þtufÞwõ‚ ™ fh. …hk‚w {t‚tÚte rþûtt «t fhe™u «ftrþ‚ ƒ™. (15)
182 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su rðŒw»te {t‚t îtht rðãt y™u Ëwrþûtt «t fhe™u, {t‚t™tu Ëuðf ƒ™e™u, s™™e™e
Ë{t™ «ò™wk …t÷™ fhu, ‚u htßÞ™t yiïÞoÚte «ftrþ‚ ƒ™u Au. (15)
•ãÃ⁄fiUÇŸ L§øÊ àfl◊ÈÆπÊÿÊ— ‚ŒfiŸ Sfl–
ÃSÿÊSàflö „U⁄fiU‚Ê Ã¬Ü¡ÊÃfiflŒ— Á‡ÊflÊ ÷fiflH 16H
…ŒtÚto : nu …愱ïÎ:-ðuŒtu™t ¿tt‚t ¥xÝï-‚usMðe rðît™T ! y±}æì-yt… su ©¶æ²æ:-«t ÚtÞu÷
«ò™e ™e[uÚte yÂø™ Ë{t™ S±ï-…tu‚t™t ¨ÎÝï-yÇÞtË MÚtt™{tk „ÐÝì-þºtwytu™u Ëk‚t…Þwõ‚ fh‚tk
¥‹„:-{æÞ{tk L™æ-«er‚Úte ð‚toð fhtu, „S²æ:-‚u «ò™t ãÚ¨æ-«ßðr÷‚ ‚usÚte y±}æì-yt… þºtwytu™wk
r™ðthý fh‚tk çàæ±:-{k„÷fthe |æ±-ƒ™tu. (16)
¼tðtÚto : su{ ˼t…r‚ htò LÞtÞtË™ …h ƒuËe™u htßÞ …t÷™ ËkƒkÄe ftÞtuo fhu, ‚u{ «ò
htò™u Ëw¾e fhe™u Œwütu™e ‚tz™t fhu. (16)
Á‡ÊflÊ ÷ÍÆàflÊ ◊sÔfi◊ÇŸ˘•ÕÊfi ‚ËŒ Á‡ÊflSàfl◊˜Ô–
Á‡ÊflÊ— ∑ΧÆàflÊ ÁŒ‡Ê— ‚flʸ— Sfl¢ ÿÊÁŸfiÁ◊„UÊ‚fiŒ—H 17H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ þºtwytu™u ƒt¤™th rðît™T …wÁ»t ! y±}æì-yt… }æs}æì-y{tu «òs™
{txu çàæ±:-MðÞk {k„÷fthe |æêy±æ-ƒ™e™u §ã-yt ËkËth{tk çàæ±:-{k„÷fthe Út‚tk ¨±æü:-Ëðo çÎàæ:-
rŒþtytu{tk hnu™the «òytu™u çàæ±æ:-{k„÷t[hýÚte Þwõ‚ ÜëUy±æ-fhe™u S±}æì-…tu‚t™t ²æïçÝ}æì-htsÄ{o™t
ytË™ …h ¥æ+¥¨Î:-ƒuËtu ¥²æï-y™u htsÄ{o{tk ¨èÎ-ÂMÚth ƒ™tu. (17)
¼tðtÚto : htò MðÞk ÄtŠ{f ƒ™e™u, «òs™tu™u ÄtŠ{f ƒ™tðe™u, LÞtÞ-ytË™ …h ƒuËe™u r™hk‚h
LÞtÞ fhu. (17)
ÁŒflS¬Á⁄fiU ¬˝Õ◊¢ ¡fiôÊ˘•|ÇŸ⁄URS◊Œ˜ÔÁmÃËÿ¢ ¬Á⁄fiU ¡ÊÃflfiŒÊ—–
ÃÎÆÃËÿfi◊å‚È ŸÎÆ◊áÊÊ˘•¡fidÁ◊ãœÊfiŸ˘∞Ÿ¢ ¡⁄Uà Sflʜ˗H 18H
…ŒtÚto : nu ˼t…r‚ hts™T ! su ¥çxÝ:-yÂø™ Ë{t™ yt… ¥S}æ„ì-y{tht ËtÂL™æÞÚte
çα:-rðãw‚TÚte ÐçÚ-W…h …¿æï-«fx Úttð Atu. ‚u »Ý}æì-yt…™u Ðíƒ}æ}æì-«Út{ ²:-su …愱ïÎæ:-
ƒwrØ{t™tu{tk «rËØ Wí…L™ ÚtÞu÷tk ‚u yt…™u çm„è²}æì-ƒeò su Ýë}æ‡ææ:-{™w»Þtu{tk rð[thþe÷ yt…™u
„ë„è²}æì-ºteò ¥Œ¨é-«tý ðt s÷ r¢Þtytu{tk rðrŒ‚T ÚtÞu÷ ‚u yt…™u ¥…d}æì-r™hk‚h §‹{æÝ:-
«ftrþ‚ fh‚t rðît™ ÐçÚ…Ú„ï-Ëðo he‚u M‚wr‚ fhu Au, ‚u yt… S±æ{è:-ËwkŒh æÞt™Úte Þwõ‚ «òytu™u
«ftrþ‚ fhtu. (18)
¼tðtÚto : {™w»Þ «Út{ ƒúñ[ÞoÚte rðãt y™u Ëwrþûtt, rî‚eÞ „]nt©{Úte yiïÞo, ‚]‚eÞ ðt™«MÚtÚte
‚…MÞt, y™u [‚wÚto ËkLÞtËt©{{tk r™íÞ ðuŒrðãt y™u Ä{o™tu «ftþ fhu. (18)
ÁflkÊ Ãfi˘•ÇŸ òÊœÊ òÊÿÊÁáfiÊ ÁflkÊ Ã œÊ◊ Áfl÷fiÎÃÊ ¬ÈL§òÊÊ–
183 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÁflkÊ Ã ŸÊ◊fi ¬⁄UR◊¢ ªÈ„UÊ ÿÁmkÊ Ã◊Èà‚¢ ÿÃfi˘•Ê¡ªãÕfiH 19H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T …wÁ»t ! „ï-yt…™t su ~æï{æ-ºtý «fthÚte ~æ²æç‡æ-ºtý f{o Au, ‚u™u y{u
ç±k-òýeyu.
nu MÚtt™tu™t Mðt{e ! „ï-yt…™t su ç±|æë„-rðþu»t Äthý fhðt ÞtuøÞ ÐéL~ææ-y™uf {æ}æ-™t{,
sL{ y™u MÚtt™Y… Au, ‚u™u y{u ç±k-òýeyu.
nu rðît™ …wÁ»t ! „ï-yt…™t ²„ì-su xæéãæ-ƒwrØ{tk ÂMÚt‚ „w ÐÚ}æ}æì-©uc Ýæ}æ-™t{ Au ‚u™u
y{u ç±k-òýeyu.
²„:-suÚte yt… ¥æ…x拃-Ëthe he‚u «t Úttð „}æì-‚u ©y¨}æì-fqðt Ë{t™ ‚] fh™th yt…™uu
ç±k-y{u òýeyu. (19)
¼tðtÚto : «ò y™u htò hts™er‚™t ftÞtuo, MÚtt™tu y™u Ëðo™t ™t{tu òýu. su{ ¾uzq‚ fqðtÚte
s÷ ftZe™u ¾u‚h ð„uhu™u ‚] fhu Au, ‚u{ «òs™ Ä™ ytrŒÚte htò™u ‚] fhu y™u htò …ý
«ò™u ‚]Â fhu. (19)
‚◊ÆÈŒ˝ àflÊfi ŸÎÆ◊áÊÊfi˘•åSflõãßÎƸøˇÊÊfi˘ß¸œ ÁŒflÊ •fiÇŸ˘™§œfiŸ˜Ô–
ÃÎÆÃËÿfi àflÊ ⁄U¡fiÁ‚ Ã|SÕflÊú‚fi◊¬Ê◊ÈƬSÕfi ◊Á„U·Ê˘•fiflœ¸Ÿ˜ÔH 20H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T …wÁ»t ! Ýë}æ‡ææ:-™u‚tytu™u rð[th™thtu nwk su y±æ-yt…™u ¨}æéÎíï-ytftþ{tk
yÂø™ Ë{t™ §ü{ï-«Œe fhwk Awk, Ýë™ÿææ:-y™uf {™w»Þtu™u òu™th nwk ¥Œ¨é-yL™ y™u s÷tu™e ¥‹„:-
{æÞ{tk «ftrþ‚ fhwk Awk, çα:-ËqÞo «ftþ™t ª{Ýì-«t‚:-ft÷{tk «ftrþ‚ fhwk Awk, „ë„è²ï-ºteò Ú…ç¨-
÷tuf{tk „çSƒ±æ¢¨}æì-ÂMÚt‚ ËqÞo Ë{t™ su y±æ-yt…™u ¥Ðæ}æì-s÷tu™e ©ÐSƒï-Ë{e… }æçã¯æ:-{ntí{t
rðît™tu ¥±{üÝì-WL™r‚ «t fhu, ‚u yt… y{the r™hk‚h WL™r‚ fhtu. (20)
¼tðtÚto : «ò{tk rðã{t™ Ëðo «Ät™ …wÁ»ttu htsð„o™e r™íÞ WL™r‚ fhu y™u hts…wÁ»ttu
«òs™tu™e WL™r‚ fhu. (20)
•∑˝§fi㌌|ÇŸ SßÿfiÁãŸfl lÊÒ— ˇÊÊ◊Ê ⁄UÁ⁄fiU„UŒ˜Ô flËL§œfi— ‚◊Ü¡Ÿ˜Ô–
‚lÊ ¡fiôÊÊŸÊ Áfl „UËÁ◊hÊ˘•ÅÿŒÊ ⁄UÊŒfi‚Ë ÷ÊŸÈŸÊfi ÷Êàÿã×H 21H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ læñ:-ËqÞo÷tuf ¥çxÝ:-rðãw‚T S„ݲç‹Ý±-þçŒ fhðt Ë{t™ ±èL{:-
yti»trÄytu™u ¨}æTÝì:-«fx fh‚tk ¨l:-þe½ú çã-s ¥ÜíU‹Î„ì-…ŒtÚttuo™u ynª-‚nª [÷tðe ÿææ}ææ-
…]rÚtðe™u ÚïçÚã„ì Äúwòðu Au.
yu …¿ææÝ:-«rËØ ÚtE™u §h:-s «ftþ{t™ ƒ™e™u |ææÝéÝæ-rfhýtu ËtÚtu ÚæïΨè-«ftþ y™u
…]rÚtðe™u §ü}æì-ËðoºtÚte òw²„ì-rðÏÞt‚ fhu Au. y™u ƒúñtkz™e ¥‹„:-ðå[u ¥æ|ææç„-Ëthe he‚u þtu¼tÞ{t™
ÚttÞ Au, ‚u{ ‚{u …ý ƒ™tu. (21)
184 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : Eïhu su {txu ËqÞo÷tuf™u Wí…L™ fhu÷ Au, ‚u rðãw‚T™e Ë{t™ Ëðo ÷tuftu™wk ytf»toý
y™u «ftþ™ fhe™u, yti»trÄ ytrŒ …ŒtÚttuo™e ð]rØ™tu nu‚w ƒ™e™u Ëðo ¼q„tu¤tu™e {æÞ{tk su{ rðhts{t™
Au, ‚u{ htò ytrŒ {™w»Þtuyu …ý Útðwk òuEyu. (21)
üÊËáÊÊ◊ÈfiŒÊ⁄UÊ œL§áÊÊfi ⁄UÿËáÊÊ¢ ◊fiŸË·ÊáÊÊ¢ ¬˝Ê¬¸Ó®áÊ— ‚Ê◊fiªÊ¬Ê—–
fl‚Èfi— ‚ÍÆŸÈ— ‚„fiU‚Ê˘•å‚È ⁄UÊ¡Ê Áfl÷Êàÿª˝fi˘©U·‚ÊfiÁ◊œÊŸ—H 22H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su ©¯¨æ}æì-«¼t‚ Ë{Þ{tk ¥xæíï-ythk¼{tk §{æÝ:-«ŒeÃÞ{t™ ËqÞo
Ë{t™, Ÿæè‡ææ}æì-Ëðo W¥t{ ÷û{e™wk, ©ÎæÚ:-…heûtt …qðof W¥t{ Œt™ fh™th, Ú²è‡ææ}æì-Ä™tu™t {L‡æ:-
Äthý fh™th, }æÝè¯æ‡ææ}æì-ƒwrØytu™u ÐíæÐü‡æ:-«t fhtð™th, ¨æï}æxææïÐæ:-yti»trÄytu ðt yiïÞo™e
hûtt fh™th, ¨ã¨:-ƒúñ[Þo Ëurð‚ rs‚urLÿÞ ƒ¤ðt™ r…‚t™t ¨êÝé:-…wºt, ±¨é:-ƒúñ[the ƒ™e™u,
¥Œ¨é-«týtu{tk Úæ…æ-«ftþ{t™ ƒ™e™u ç±|ææç„-þw¼ „wýtu™tu «ftþ fhu Au, ‚u™u Ëðo™t yæÞût-htò
ƒ™tðtu. (22)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu; Ëw…tºttu™u Œt™ yt…™th, Ä™™tu ÔÞÚto ÔÞÞ ™ fh™th, Ëðo™u rðãt y™u
ƒwrØ «Œt™ fh™th, ƒúñ[Þo Ëurð‚ rs‚urLÿÞ r…‚t™tu …wºt, Þtu„tk„tu™t Ëuð™Úte «ftþ{t™, ËqÞo™e
Ë{t™, þºtwytu™t „wý-f{o-Mð¼tðtuÚte yrÄf ‚usMðe y™u r…‚t Ë{t™ «ò™wk …t÷™ fh™th {™w»Þ
Au, ‚u™tu htßÞ fhðt {txu yr¼»tuf fhðtu òuEyu. (22)
Áfl‡flfiSÿ ∑§ÃÈ÷ȸflfiŸSÿ ª÷¸˘•Ê ⁄UÊŒfi‚ˢ•¬ÎáÊÊîÊÊÿfi◊ÊŸ—–
flË«È¢U ÁøºÁºfi˝◊Á÷ŸÃ˜Ô ¬⁄UÊÿÜ¡ŸÊ ÿŒ|ÇŸ◊ÿfi¡ãà ¬ÜøfiH 23H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ²„ì-su rðît™ ç±ES²-Ëðo |æé±ÝS²-÷tuftu™t ÜïU„é:-r…‚t Ë{t™ hûtf
y™u «ftþ{t™, xæ|æü:-‚u™e {æÞ{tk hnu™th, …æ²}ææÝ:-Wí…L™ Út™th ÐÚæ²Ýì-þºtwytu™t WåAuŒf
ƒ™e™u ÚæïΨè-«ftþ y™u …]rÚtðe™u ¥æÐë‡ææ„ì-…rh…qýo fhu, ±èÇé}æì-yíÞk‚ ƒ÷ðt™ ¥çÎí}æì-{u½™u
¥ç|æÝ„ì-rAL™-r¼L™ fhu, su{ Ð@-…tk[ …Ýæ:-«týY… …wÁ»t ¥çxÝ}æì-rðãw‚T™u ¥²…‹„-ËkÞwõ‚
fhu Auu, 癄ì-‚u{ rðãt ytrŒ þw¼ „wýtu™u fhu, ‚u™u LÞtÞtÄeþ htò {t™tu. (23)
¼tðtÚto : su{ yt ¼wð™ [Ëtih {kz÷]™e {æÞ{tk ËqÞo- [«ftþ «t fhtð™th]y™u ytf»toýÚte
[Ëðo™u Äthý fh™th Au, ‚u{ su] Ëðo rðãtytu™u «t fhtð™th, htßÞ™u Äthý fh™th, þºtwytu™tu
yt{q÷ ™tþ fh™th, Ëw¾tu™u Wí…L™ fh™th y™u su{ {t‚t „¼o™wk …t÷™ fhu Au, ‚u{ «ò™wk …t÷™
fh™th rðît™ ntuÞ, ‚u™u htßÞ{tk yrÄfthe ƒ™tððtu òuEyu. (23)
©UÁ‡Ê∑˜Ô§ ¬Êfifl∑§Ê •fi⁄URÁ× ‚Èfi◊œÊ ◊àÿ¸Ócfl|ÇŸ⁄UR◊ÎÃÊ ÁŸ œÊfiÁÿ–
ßÿfi*ûÊ œÍÆ◊◊fiL§·¢÷Á⁄fiU÷˝ŒÈë¿ÈUÆ∑˝§áÊfi ‡ÊÊÁø·Ê lÊÁ◊ŸfiˇÊŸ˜ÔH 24H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u Eïh™u }æy²ïü¯é-{™w»Þtu{tk su ©çàæÜUì-{t™™eÞ, Ðæ±ÜU:-…rðºt fh™th,
185 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¥Úç„:-¿tt™ðt™, ¨é}æï{æ:-{uÄtðe rðît™ ‚Útt ¥}æë„:-yrð™tþe ¥çxÝ:-ytftþY… ¿tt™™tu «ftþ
çÝ+{æç²-MÚttr…‚ fhu÷ Au.
su àæéÜíïU‡æ-þe½úfthe, àææï癯æ-«ftþÚte læ}æì-ËqÞo÷tuf{tk §ÝÿæÝì-ÔÞt ÚtE™u {ê}æ}æì-Äw{tzt™t
¥L¯}æì-Y…™u |æçÚ|æí„ì-yíÞk‚ Äthý fhe™u ðt „tZ ƒ™tðe™u ©„ì + §²<œæ-W…h …ntu[tzu Au-«tÂ
fhtðu Au, ‚u Eïh™e W…tË™t fhtu ðt yÂø™™tu W…fth «t fhtu. (24)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Eïh hr[‚ …ŒtÚttuo™t fthý-ftÞo-…qðof rð¿tt™™u «t fhe™u ƒwrØ™e ð]rØ
fhðe òuEyu. (24)
ŒÎƇÊÊŸÊ L§Ä◊˘©U√ÿʸ √ÿfilÊÒgÈÆ◊¸·¸◊ÊÿfiÈ— ÁüÊÿ Lfi§øÊŸ—–
•|ÇŸ⁄UR◊ÎÃÊfi˘•÷flmÿÊfiÁ÷ÿ¸ŒfiŸ¢ lÊÒ⁄U¡fiŸÿà‚ÈÆ⁄UÃÊfi—H 25H
…ŒtÚto ! nu {™w»Þtu ‚{u ²„ì-su fthýu öàææÝ:-Œu¾tz™th, Lv}æ:-Ëtu™uhe, çŸæ²ï-þtu¼t {txu,
L™æÝ:-«Œe…f, Îé}æü¯ü}æì-Ëðo Œw:¾tuÚte hrn‚, ¥æ²é:-Sð™ ƒ™tð™th, ¥}æë„:-yrð™tþe, ¥çxÝ:-
‚usMðY…, ©Ã²æü-…]rÚtðe™e ËtÚtu …ŒtÚttuo™u ç±+¥læñ„ì-«ftrþ‚ fhu Au, ±²æïç|æ:-ÔÞt…f „wýtuÚte Þwõ‚
¥|汄ì-Wí…L™ Út™th y™u su læñ:-Mð«ftþMðY… ¨éÚï„æ:-W¥t{ …ht¢{ðt¤t s„Œeïh™u ²„ì-su™t
{txu »Ý}æì-yu yÂø™™u ¥…ݲ„ì-Wí…L™ fhu Au, ‚u Eïh. ytÞw y™u yÂø™™u òýtu. (25)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ËkËth™t h[rÞ‚t y™trŒ Eïh™u ‚Útt s„‚™t y™trŒ fthý-«f]r‚™u
„wý-f{o-Mð¼tðtu ËtÚtu òýe™u-Eïh™e W…tË™t fhu Au, ‚uytu Œe½toÞw y™u Ä™ðt™T ƒ™u Au. (25)
ÿSÃfi˘•l ∑ΧÆáÊflfijº˝‡ÊÊø˘¬ÍƬ¢ Œfifl ÉÊÎÆÃflfiãÃ◊ÇŸ–
¬˝ â Ÿfiÿ ¬˝Ã⁄¢U flSÿÊ˘•ë¿UÊÁ÷ ‚ÈÆ꟢ Œfl÷fiÄâ ÿÁflDÔUH 26H
…ŒtÚto : nu |æÎíàææï™ï-Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ ŒerÂ{t™ ²ç±cÆ-yíÞk‚ Þwðf, Îï±-rŒÔÞ ¼tu„tu™t
«Œt‚t, ¥xÝï-rðît™T ! ²:-su „ï-yt…™t Íæ넱‹„}æì-ƒnw ½]‚ ytrŒ …ŒtÚttuoÚte Þwõ‚, ¥ç|æ+¨é}Ý}æì-
Ëw¾ MðY…, Îï±|æv„}æì-rðît™tu™t Ëuð™ ÞtuøÞ, ¥ÐêÐ}æì-¼tus™ ÞtuøÞ …ŒtÚto Þwõ‚, ±S²:-yíÞk‚
¼tuøÞ ¥ÓÀ-W¥t{-W¥t{ …ŒtÚttuo™u ÜëU‡æ±„ì-ƒ™tðu „}æì-‚u Ðí„Ú}æì-hËtuEÞt™u yt… ¥l-ytsu s
Ðí‡æ²-«t fhtu. (26)
¼tðtÚto : {™w»Þtu rðît™tu îtht Ëwrþrût‚ yíÞw¥t{ ÔÞks™tu-ðt™„eytu ‚Útt yíÞk‚ MðtrŒü y™u
hwr[fthf yL™tu™t r™{to‚t hËtuEÞt™u „úný fhu. (26)
•Ê â ÷fi¡ ‚ÊÒüÊfl‚cflfiÇŸ˘©UÄÕ˘©UfiÄÕ˘•Ê÷fi¡ ‡ÊSÿ◊ÊfiŸ–
Á¬˝ÿ— ‚Íÿ¸Ó Á¬˝ÿÊ˘•ÇŸÊ ÷fiflÊàÿÈîÊÊßfi Á÷ŸŒŒÈîÊÁŸfiàflÒ—H 27H
186 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! yt… su ¨æñŸæ±¨ï¯é-ËwkŒh Ä™tu{tk rðã{t™ Atu. „}æì-‚u™wk ¥æ|æ…-
Ëuð™ fhtu, àæS²}ææÝï-M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ ©vƒï ©vƒï-yíÞk‚ ðtfT ÔÞðnth{tk çÐí²:-«er‚ ht¾tu,
su ¨ê²ïü-M‚wr‚fthf …wÁ»ttu{tk ÚtÞu÷t ÔÞðnth y™u ¥xÝæ-yÂø™rðãt{tk çÐí²:-Ëuððt ÞtuøÞ,
…æ„ïÝ-Wí…L™ ÚtÞu÷ y™u …çÝy±ñ:-Wí…L™ Út™th …wÁ»t™e ËtÚtu ©„ì+|æ±æç„-Wí…L™ ÚttÞ y™u þºtwytu™u
©„ì+ç|æÝ΄ì-rAL™-r¼L™ fhu, „}æì-‚u™wk yt… ¥æ|æ…-Ëuð™ fhtu. (27)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …tf ftÞo{tk fwþ¤, Ëðo™tu r«Þ, yL™ y™u ÔÞks™tu™tu ¼uŒf su hËtuEÞtu
ntuÞ ‚u™tu Mðefth fhðtu òuEyu. (27)
àflÊ◊fiÇŸ ÿ¡fi◊ÊŸÊ˘•ŸÈÆ lÍŸ˜Ô Áfl‡flÊ fl‚fiÈ ŒÁœ⁄UR flÊÿ¸ÊfiÁáÊ–
àflÿÊfi ‚„U º˝ÁflfiáÊÁ◊ë¿U◊ÊfiŸÊ fl˝¡¢ ªÊ◊fiãÃ◊ÈÆÁ‡Ê¡Ê Áflflfifl˝È—H 28H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™ ! su y±æ}æì-yt…™tu yt©Þ fhe™u ©çàæ…:-ƒwrØ{t™ ²…}ææÝæ:-Ëk„r‚fthf
÷tuftu y±²æ-yt…™e ¨ã-ËtÚtu ¥ÝélêÝì-y™wfq¤ rŒðËtu{tk ç±Eæ-Ëðo ±æ²æüç‡æ-„úný fhðt ÞtuøÞ
±¨é-ÿÔÞtu™u Îç{Úï-Äthý fhu, Îí籇æ}æì-Ä™™e §ÓÀ}ææÝæ:-RåAt fh‚t xææï}æ‹„}æì-ËwkŒh rfhýtu™t Y…Úte
Þwõ‚ ±í…}æì-{u½ ðt „tuMÚtt™™u ç±+±±íé:-rðrðÄ «fthÚte „úný fhu, ‚u{ y{u …ý ƒ™eyu. (28)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu «Þí™þe÷ rðît™tu™t Ëk„{tk …wÁ»ttÚto ËtÚtu «r‚rŒ™ rðãt y™u Ëw¾™e ð]rØ
fhðe òuEyu. (28)
•SÃÊfi√ÿ|ÇŸŸ¸⁄UÊú ‚ÈƇÊflÊfi flÒ‡flÊŸ⁄U˘´§Á·fiÁ÷— ‚Ê◊fiªÊ¬Ê—–
•m· lÊflÊfi¬ÎÁÕflË „fiÈUfl◊ ŒflÊfi œûÊ ⁄URÁÿ◊S◊ ‚ÈÆflË⁄fiU◊˜ÔH 29H
…ŒtÚto : nu Îï±æ:-þºtwytu™u S‚ðt™e RåAt fh™th rðît™tu ! su «ç¯ç|æ:-Ér»tytu îtht ‚{tu™u
ÝÚæ}æì-™tÞf rðît™tu{tk, ¨éàæï±:-ËwkŒh Ëw¾Þwõ‚, ±ñEæÝÚ:-Ëðo {™w»Þtu™t ytÄth, ¥çxÝ:-…h{uïh™e
¥S„æç±-M‚wr‚ fhe Au.
su ‚{u ¥S}æï-y{tht {txu ¨é±èÚ}æì-suÚte ©uc ðehtu ntuÞ ‚u Úç²}æì-htßÞ÷û{e™u {œæ-Äthý fhtu,
‚u™u ytr©‚ ¨æï}æxææïÐæ:-yiïÞo™t hûtf y{u ¥mï¯ï-îu»t fhðt™u yÞtuøÞ, «er‚ rð»tÞf læ±æÐë烱è-
«ftþMðY… hts™er‚ y™u …]rÚtðe™wk htßÞ ãé±ï}æ-Äthý fheyu. (29)
¼tðtÚto : su ËÂå[Œt™kŒ Eïh™t Ëuðf ÄtŠ{f rðît™ Au, ‚uytu …htu…fthe ntuðt™t fthýu ‘ytÂ’
ntuÞ Au. yuðt ÷tuftu™e Ëk„r‚ rð™t ftuE…ý …tu‚t™e rðãt ‚Útt …tu‚t™t htßÞ™u ËwÂMÚth ƒ™tðe
þf‚t ™Úte. (29)
‚Á◊œÊ|ÇŸ¢ ŒÈfiflSÿà ÉÊÎÆÃÒ’ÊÓ¸œÿÃÊÁÃfiÁÕ◊˜Ô– •Ê|S◊fiã„U√ÿÊ ¡fiÈ„UÊßH 30H
187 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu „]nMÚttu ! ‚{u su{ ¨ç}æ{æ-W¥t{ he‚u ƒ¤‚ýÚte ¥çxÝ}æì-yÂø™™u «ftrþ‚ fhu Au,
‚u{ W…Œuþf rðît™tu™wk Îé±S²„-Ëuð™ fhtu.
su{ ËkMf]‚ yL™ ‚Útt Íæë„ñ:-½e ð„uhu …ŒtÚttuo™u yÂø™{tk ntu{e™u s„Œw…fth fhu Au, ‚u{ ¥ç„çƒ}æì-
yr™Þ‚T r‚rÚtðt¤t W…Œuþf rðît™tu™u Ïææï{²„-Mðt„‚ y™u WíËtntrŒÚte Ë[u‚ fhtu.
¥çS}æÝì-yt s„‚{tk ãòæ-Œuðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™wk ¥æ…éãæï„Ý-Ëthe he‚u Œt™ fhtu. (30)
¼tðtÚto : {™w»Þtu Ëí…wÁ»ttu™e Ëuðt fhu y™u Ëí…tºttu™u s Œt™ yt…u. su{ yÂø™{tk ½]‚ ytrŒ™tu
ntu{ fhe™u ËkËth™tu W…fth fhu Au, ‚u{ rðît™tu™u W¥t{ …ŒtÚttuo™wk Œt™ fhe™u s„‚{tk rðãt y™u
Ëwrþûtt™e ð]rØ fhe rðï™u Ëw¾e fhtu. (30)
©UŒÈfi àflÊ Áfl‡flfi ŒflÊ˘•ÇŸ ÷⁄fiUãÃÈÆ ÁøÁûÊfiÁ÷—–
‚ ŸÊfi ÷fl Á‡ÊflSàflö ‚ÈƬ˝ÃËfi∑§Ê Áfl÷Êflfi‚È—H 31H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! su y±æ-yt…™u ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-rðît™ …wÁ»t ç™çœæç|æ:-©uc rðît™tu™e
ËtÚtu yÂø™ Ë{t™ ©Îì+©+|æÚ‹„é-…wü fhu. ¨:-‚u ç±|æ汨é:-su™tÚte rðrðÄ «fth™e þtu¼t ðt rðãt
«ftrþ‚ ÚttÞ. ¨éÐí„èÜU:-ËwkŒh ÷ûtýtuÚte Þwõ‚ y±}æì-yt… Ý:-y{tht {txu çàæ±:-{k„÷{Þ ð[™tu™t
W…Œuþf |æ±-ƒ™tu. (31)
¼tðtÚto : su {™w»Þ su{ rðît™tuÚte rðãt™tu Ëk[Þ fhu Au, ‚u{ yLÞtu™u …ý rðãtÞwõ‚ ƒ™tðu. (31)
¬˝ŒfiÇŸ ÖÿÊÁÃfic◊ÊŸ˜Ô ÿÊÁ„U Á‡ÊflÁ÷fi⁄UR*øÁ÷c≈˜UÔfl◊˜Ô–
’ÎÆ„U|jfi÷ʸŸÈÁ÷÷ʸ‚Ÿ˜Ô ◊Ê Á„Ufiö‚ËSÃãfl~Ê ¬˝¡Ê—H 32H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðãt «ftþf rðît™ ! y±}æì-‚wk su{ Á²æïç„c}ææÝì-ËqÞo™e ßÞtur‚ytuÚte Þwõ‚
çàæ±ïç|æ:-{k„÷fthe ¥<™ç|æ:-…qrs‚ Ïæëãçj:-{nt™T |ææÝéç|æ:-«ftþ „wýtuÚte §„ì-s |ææ¨Ýì-«ftþ{t™
Au, ‚u{ Ðí²æçã-Ëw¾tu™u «t fhtu. y™u y±æ-þhehÚte Ðí…æ:-…t÷™ ÞtuøÞ «týeytu™u }ææ ôã¨è:-{thtu
™rn. (32)
¼tðtÚto : nu hts…wÁ»ttu Ërn‚ hts™T ! ‚wk þhehÚte y…htÄ ™ fh™th ftuE …ý «týe™e ®nËt
™ fhe™u, rðãt y™u LÞtÞ™t «ftþÚte «òytu™wk …t÷™ fh‚tk, Srð‚ yðMÚtt{tk ËtkËtrhf Ëw¾
y™u {]íÞw …Ae {wÂõ‚ Ëw¾™u «t fh. (32)
•∑˝fi§ãŒŒ|ÇŸ SßÿfiÁãŸfl lÊÒ— ˇÊÊ◊Ê ⁄UÁ⁄fiU„UŒ˜Ô flËL§œfi— ‚◊Ü¡Ÿ˜Ô–
‚lÊ ¡fiôÊÊŸÊ Áfl „UËÁ◊hÊ˘•ÅÿŒÊ ⁄UÊŒfi‚Ë ÷ÊŸÈŸÊfi ÷Êàÿã×H 33H
…ŒtÚto : nu «òs™tu ! ‚{u su{ læñ:-ËqÞo «ftþf‚to Au, ‚u{ rðãt y™u LÞtÞ™tu «ftþ fh™th
188 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚Útt ¥çxÝ:-…t[f™e Ë{t™ þºtwytu™tu ™tþ fh™th rðît™ S„ݲç‹Ý±-rðãw‚T™e Ë{t™ ¥ÜíU‹Î„ì-
„so™t fh‚tk y™u ±èL{:-ð™™t ð]ûttu™e ¨}æTÝì-W¥t{ he‚u hûtt fh‚tk ÿææ}ææ-…]rÚtðe …h ÚïçÚã„ì-
ÞwØ fhu.
…¿ææÝ:-hts™er‚Úte «rËØ ÚtÞu÷ §h:-þw¼ ÷ûtýtuÚte «ftrþ‚ ¨l:-þe½ú òw²„ì-Ä{oÞwõ‚
W…Œuþ fhu ‚Útt |ææÝéÝæ-…wÁ»ttÚto™t «ftþÚte çã-s ÚæïΨè-yÂø™ y™u ¼qr{™u ¥‹„:-htsÄ{o{tk ÂMÚth
ht¾‚tk ¥æ|ææç„-Ëthe he‚u «ftþ fhu Au, ‚u …wÁ»t htò Útðt™u ÞtuøÞ Au yu{ r™rù‚ òýtu. (33)
¼tðtÚto : ð™™t ð]ûttu™e hûtt rð™t ðhËtŒ™e yrÄf‚t y™u ythtuøÞ «t Út‚tk ™Úte. rðãw‚T
ÔÞðnth™e Ë{t™ Œqh™t Ë{t[thtu™wk „úný, þºtwytu™tu rð™tþ, htßÞ{tk rðãt y™u LÞtÞ™t «ftþ
rð™t ËwhtßÞ Út‚wk ™Úte. (33)
¬˝¬˝Êÿ◊|ÇŸ÷¸Ó®⁄URÃSÿfi ‡ÊÎáfl Áfl ÿà‚Íÿʸ Ÿ ⁄UÊøfià ’ÎÆ„UjÊ—–
•Á÷ ÿ— ¬ÍÆL¢§ ¬ÎÃfiŸÊ‚È ÃSÕÊÒ ŒËŒÊÿ ŒÒ√ÿÊ˘•ÁÃfiÁÕ— Á‡ÊflÊ Ÿfi—H 34H
…ŒtÚto : nu htò y™u «ò™t …wÁ»ttu ! ‚{u ²„ì-su ¥²}æì-yu ¥çxÝ:-Ëu™t…r‚ ¨ê²ü:-ËqÞo™e Ý-
Ë{t™ Ïæëãjæ:-yíÞk‚ «ftþÞwõ‚ ÐíÐí-yíÞk‚ «ftþ™e ËtÚtu Úæï-«ftrþ‚ ÚttÞ Au, ²:-su Ý:-
y{the Ðë„Ýæ¨é-Ëu™tytu{tk ÐêL}æì-…qýo ƒ÷Þwõ‚ Ëu™tæÞût™e ™Sf ¥ç|æ+„Sƒæñ-Ëðo he‚u ÂMÚth hnu.
Îñò:-rðît™tu{tk r«Þ, ¥ç„çƒ:-r™íÞ ¼ú{ý fh™th yr‚rÚt çàæ±:-{k„÷Œt‚t rðît™T …wÁ»t
ç±læ + ÎèÎæ²-rðãt y™u Ä{o™u «ftrþ‚ fhu,-su™u nwk |æÚ„S²-Ëuððt ÞtuøÞ htßÞ™t hûtf àæ뇱ï-
Ëtk¼¤wk Awk, ‚u™u Ëu™t™t yrÄ…r‚ fhtu. (34)
¼tðtÚto : su …wÛÞ Þþðt¤t …wÁ»t™e, þºtwytu …h rðsÞ y™u rðãt «[th™e ðt‚ Ëtk¼¤ðt{tk
ytðu Au, ‚u fw÷e™ …wÁ»t s Ëu™tÚte ÞwØ fhtð™th [Ëu™t…r‚]™t Y…{tk yrÄfthe ƒ™tððt ÞtuøÞ
Au. (34)
•Ê¬Êfi ŒflË— ¬˝ÁÃfiªÎèáÊËà ÷S◊ÒÃàSÿÊŸ ∑fiΧáÊÈäflö ‚È®⁄UR÷Ê˘©fiU ÀÊÊ∑§–
ÃS◊fiÒ Ÿ◊ãÃÊ¢ ¡Ÿfiÿ— ‚ÈƬàŸËfi◊ʸÃflfi ¬ÈÆòÊ¢ Á’fi÷ÎÃÊåSfl~ŸÃ˜ÔH 35H
…ŒtÚto : nu rðît™T {™w»Þtu ! su ¥æÐ: …rðºt s÷™e Ë{t™ Ëk…qýo þw¼ „wýtu y™u rðãtytu{tk
ÔÞt…f ƒwrØ Îï±è:-ËwkŒh Y… Ëwþe÷ Mð¼tðÞwõ‚ fLÞtytu ¨éÚ|ææñ-yiïÞo™t «ftþf yt HæïÜïU-Œþo™eÞ
÷tuf{tk …tu‚t™t …r‚ytu™u «ËL™-Ëw¾e fhu Au ‚u™u Ðíç„xæë|‡æè„-Mðefth fhtu ‚Útt ‚u™u Ëw¾Þwõ‚
ÜëU‡æ銱}æì-fhtu.
su »„„ì-yu |æS}æ-«ftþf ‚us Au. „S}æñ-‚u™u {txu s ¨éÐyÝè:-ËwkŒh …Âí™ytu …ݲ:-rðãt y™u
W¥t{ rþûtt «rËØ ÚtE ™{M‚u fhu Au, ‚u™t «íÞu yt… ÷tuftu …ý Ý}æ‹„æ}æì-™{ú ƒ™tu.
189 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
©-‚{u ƒL™u †e-…wÁ»t {¤e™u Ðé~æ}æì-…wºt™u }ææ„ï±-{t‚t Ë{t™ ¥Œ¨é-«týtu{tk »Ý„ì-yu …wºt™u
çÏæ|æë„-Äthý fhtu. (35)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …hM…h «ËL™‚tÚte MðÞkðh fhe™u, Ä{o…qðof Ëk‚t™ Wí…L™ fhe™u ‚Útt
‚u™u rðît™ ƒ™tðe™u „]nt©{™t yiïÞo™e WL™r‚ fhðe òuEyu. (35)
•åSfl~ÇŸ ‚ÁœCÔUfl ‚ÊÒ·fiœË⁄UŸfiÈL§äÿ‚– ª÷¸ ‚Ü¡Êfiÿ‚ ¬ÈŸfi—H 36H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ rðît™ Sð ! su ¨ç{:-Ën™þe÷ ‚wk ¥Œ¨é-s÷tu{tk ¥æï¯{è:-
Ëtu{÷‚t ytrŒ yti»trÄytu™u ¥Ýé+LŠ²¨ï-«t ÚttÞ Au, ¨:-‚u …沨ï-„¼o{tk ¨Ýì-hne™u ÐéÝ:-
Vhe-Vhe sL{-{hý yu „±-‚tht ¢{-y™w¢{ hnu, yu{ òý. (36)
¼tðtÚto : su Sð þheh íÞt„ fhu Au, ‚u ðtÞw y™u yti»trÄ ytrŒ{tk ¼ú{ý fhe™u, „¼o™u «tÂ
fhe, ÞÚttË{Þ þheh Äthý fhe™u Vhe sL{ «t fhu Au. (36)
ª÷ʸӮ˘•SÿÊ·fiœËŸÊ¢ ª÷ʸ flŸS¬ÃËfiŸÊ◊˜Ô–
ª÷ʸ Áfl‡flfiSÿ ÷ÍÆÃSÿÊÇŸ ª÷Ê¸Ó˘•¬Ê◊fiÁ‚H 37H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-ƒeò þheh™u «t Út™th Sð ! suÚte ‚wk yÂø™™e Ë{t™ su ¥æï¯{èÝæ}æì-
Ëtu{÷‚t ytrŒ ðt ÞðtrŒ yti»trÄytu™t xæ|æü:-Œtu»ttu™t {æÞ xæ|æü:-„¼o ±ÝSЄèÝæ}æì-…e…¤ ytrŒ
ð™M…r‚ytu™e {æÞ xæ|æü:-þtuÄf ç±ES²-Ëðo |æê„S²-Wí…L™ ÚtÞu÷ ËkËth™e {æÞ xæ|æü:-„úný
fh™th y™u su ¥Ðæ}æì-«tý yÚtðt s÷tu™t xæ|æü:-„¼oY… ykŒh hnu™th ¥ç¨-‚uÚte ‚wk ys yÚtto‚T
MðÞk sL{hrn‚ ¥ç¨-Au. (37)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su rðãw‚T™e Ë{t™ Ëðo™e yL‚„o‚ þheh Äthý fh™th Sð Au, ‚u™u
òýtu. (37)
¬˝‚l ÷S◊fiŸÊ ÿÊÁŸfi◊¬‡øfi ¬ÎÁÕflË◊fiÇŸ–
‚ö‚ÎÖÿfi ◊ÊÃÎÁ÷c≈˜UÔfl¢ ÖÿÊÁÃfic◊ÊŸ˜Ô ¬ÈŸ⁄UÊ‚fiŒ—H 38H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-«ftþ{t™ …wÁ»t, ËqÞo Ë{t™ Á²æïç„c}ææÝì-«þkrË‚ «ftþÚte Þwõ‚ Sð ! y±}æì-
‚wk |æS}æÝæ-þheh Œtn …Ae Ðë烱è}æì-…]rÚtðe ™-yÂø™ ytrŒ y™u ¥Ð:-s÷™e {æÞ{tk ²æïçÝ}æì-
Œun Äthý™t fthý™u Ðí¨l-«t ÚtE™u }ææ„ëç|æ:-{t‚t™t WŒh{tk ðtË fhe™u ÐéÝ:-Vhe ¥æ¨Î:-
þheh™u «t fhu Au. (38)
¼tðtÚto : nu Sðtu ! yt… ßÞthu þheh Atuztu Atu, íÞthu ‚u™u ¼M{e¼q‚ fhe™u …]rÚtðe ytrŒ-
…k[¼q‚tu™e ËtÚtu ËkÞwõ‚ fhtu.
‚{u y™u ‚{tht ytí{tytu {t‚tytu™t þhehtu{tk „¼toþÞ{tk Œt¾÷ ÚtE™u Vhe þheh Äthý
fhe™u rðã{t™ ƒ™tu Atu. (38)
190 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¬ÈŸfi⁄UÊ‚l ‚ŒfiŸ◊¬‡øfi ¬ÎÁÕflË◊fiÇŸ–
‡Ê·fi ◊ÊÃÈÿ¸ÕʬSÕ˘ãÃ⁄fiUSÿÊú Á‡ÊflÃfi◊—H 39H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-EåAt ytrŒ „wýtuÚte «ftrþ‚ Sð ! su fthýu ‚wk ¥Ð:-s÷tu ™-y™u Ðë烱è}æì-
¼qr{‚÷™t ¨ÎÝ}æì-MÚtt™™u ÐéÝ:-Vhe-Vhe ¥æ¨l-«t ÚtE™u ¥S²æ}æì-yu {t‚t™t ¥‹„:-„¼toþÞ{tk
çà汄}æ:-yíÞk‚ {k„÷fthe ƒ™e™u ²ƒæ-su{ ƒt¤f }ææ„é:-{t‚t™e ©ÐSƒï-„tuŒ{tk àæï¯ï-Ëqyu Au,
‚u{ {t‚t™e Ëuðt{tk {k„÷fthe ƒ™. (39)
¼tðtÚto : su{ {t‚tytu …tu‚t™t Ëk‚t™tu™u Ëw¾ yt…u Au, ‚u{ s …wºttuyu y™wfq¤‚t…qðof Ëuðt
îtht …tu‚t™e {t‚tytu™u r™hk‚h yt™krŒ‚ ht¾ðe òuEyu. {t‚t-r…‚tÚte fŒe…ý rðhtuÄ ™ fhðtu òuEyu
y™u {t‚t-r…‚tyu ‚u™u yÄ{o y™u fwrþûttÚte Þwõ‚ fŒe…ý ™ fhðt òuEyu. (39)
¬ÈŸfiM§¡Ê¸ ÁŸflfiûʸSfl ¬ÈŸfi⁄UÇŸ˘ß·ÊÿÈfi·Ê– ¬ÈŸfiŸ¸— ¬ÊsÔö„fiU‚—H 40H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-‚usMðe™T {t‚t-r…‚t ! yt… §¯æ²é¯æ-yL™ y™u Sð™ ËtÚtu Ý:-y{the WL™r‚
fhtu, ÐéÝ:-Vhe-ðthkðth ¥¢ã¨:-Œwü yt[hýtuÚte Ðæçã-hûtt fhtu.
nu …wºt ! ‚wk ª…æü-…ht¢{ ËtÚtu …t…tuÚte çݱœæüS±-Œqh hnu y™u ÐéÝ:-Vhe y{™u …ý …t…tuÚte
ƒ[tð.
¼tðtÚto : su{ rðît™ {t‚t-r…‚t W¥t{ Ëk‚t™tu™u rðãt y™u Ëwrþûtt îtht Œwüt[hýÚte Œqh ht¾u,
‚u{ Ëk‚t™ …ý ‚u™u …t…t[hýÚte ËŒt …]ÚtfT ht¾u. ‚u rð™t Ëðo ÄtŠ{f ƒ™e þf‚t ™Úte. (40)
‚„U ⁄URƒÿÊ ÁŸflfiûʸSflÊÇŸ Á¬ãflfiSfl œÊ⁄UfiÿÊ– Áfl‡flåSãÿÊfi Áfl‡flÃS¬Á⁄fiUH 41H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™ …wÁ»t ! yt… ç±EŒS‹²æ Ëðo …ŒtÚttuo™t ¼tu„™wk ËtÄ™ {æÚ²æ-ËwËkMf]‚
ðtýe ÚIJæ-y™u Ä™™e ¨ã-ËtÚtu ç±E„SÐçÚ-Ëðo s„‚™t {æÞ{tk çÝ-r™hk‚h ±œæüS±-r™ùÞÚte
rðã{t™ hntu y™u y{thwk çЋ±S±-Ëuð™ fhtu. (41)
¼tðtÚto : rðît™ {™w»Þtuyu yt ËkËth{tk ËwƒwrØ y™u …wÁ»ttÚto îtht ©e{t™ ƒ™e™u yLÞtu™u
…ý Ä™ðt™ ƒ™tððt òuEyu. (41)
’ÊœÊfi ◊˘•Sÿ fløfi‚Ê ÿÁflDÔU ◊öÁ„fiUDÔUSÿ ¬˝÷fiÎÃSÿ SflœÊfl—–
¬ËÿfiÁà àflÊ˘•ŸfiÈ àflÊ ªÎáÊÊÁà flãŒÊLfi§®CÔU Ããfl¢~ flãŒ˘•ÇŸH 42H
…ŒtÚto : nu ²ç±cÆ-yíÞk‚ Þwðf ! S±{æ±:-«þkrË‚ ƒnw yL™tuðt¤t, ¥xÝï-W…Œuþ™u ÞtuøÞ
©tu‚ts™ ! ‚wk }æï-{tht Ðí|æë„S²-W¥t{ her‚Úte Äthý ðt …tu»tý fh™th, }æ¢çãcÆS²-ËðoÚtt ¼t»tý™u
ÞtuøÞ ¥S²-yt ±™¨:-ð[™™u yr¼«tÞ™u Ïææï{-òýe su y±:-®™Œf …wÁ»t Ðè²ç„-®™Œt fhu y±:-
ftuE ¥Ýé-…htuût{tk xæë‡ææç„-M‚wr‚ fhu ‚u „ï-yt…™t „‹±}æì-þheh™u ±‹ÎæL:-yr¼ðtŒ™ fh™th nwk
±¢Îï-M‚wr‚ fhwk Awk. (42)
191 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : ßÞthu ftuE, ftuE™u ¼ýtðu yÚtðt W…Œuþ yt…u, íÞthu ¼ý™th y™u Ëtk¼¤™thu æÞt™
yt…e™u ¼ýðwk y™u Ëtk¼¤ðwk òuEyu. ßÞthu ËíÞ y™u yËíÞ™tu r™ýoÞ ÚtE òÞ íÞthu ËíÞ™wk
„úný fhe, yËíÞ™tu íÞt„ fhðtu òuEyu.
yt{ fhðtÚte ftuE ®™Œt fhu yÚtðt ftuE «þkËt fhu, ‚u{ A‚tk ËíÞ™tu fŒe íÞt„ ™ fhðtu
y™u yËíÞ™wk „úný fhðwk ™rn. yt {™w»Þ {txu rðþu»t „wý Au. (42)
‚ ’ÊfiÁœ ‚ÍÆÁ⁄U◊¸ÉÊflÊ fl‚Èfi¬Ã fl‚fiÈŒÊflŸ˜Ô–
ÿÈÆÿÊäÿõS◊Œ˜Ôm·ÊfiúÁ‚ Áfl‡fl∑§fi◊¸áÊ SflÊ„UÊfiH 43H
…ŒtÚto : nu ±¨éЄï-Ä™tu™t …t÷f, ±¨éÎæ±Ýì-Ëw…tºttuu™u Ä™ yt…™th ! su }æÍæ±æ-«þkrË‚ rðãtÚte
Þwõ‚ ¨êçÚ:-{uÄtðe rðît™T ! yt… ËíÞ™u Ïææïç{-òýtu ¨:-‚u yt… ç±EÜU}æü‡æï-Ëðo þw¼ f{tuo™t
y™wct™ {txu S±æãæ-ËíÞðtýeÚte W…Œuþ fh‚tk yt… ¥S}æ„ì-y{™u mï¯æ¢ç¨-îu»tÞwõ‚ f{tuÚo te ç±+²é²æïç{-
ËŒt Œqh fhtu. (43)
¼tðtÚto : su {™w»Þ ƒúñ[ÞoÚte rs‚urLÿÞ ƒ™e™u îu»t™tu íÞt„ fhe™u, Ä{o™t {tæÞ{Úte W…Œuþ
yt…e™u ‚Útt Ëtk¼¤e™u «Þí™þe÷ hnu Au, ‚u s ÄtŠ{f rðît™ ËíÞ y™u yËíÞ™u òý™th y™u
‚u™tu W…Œuþ fhðt{tk Ë{Úto ƒ™u Au, yLÞ nXt„úne, yr¼{t™e y™u ûtwÿtþÞ-™e[ ӌޙt {™w»Þtu
™rn. (43)
¬ÈŸfiSàflÊ˘˘ÁŒàÿÊ L§º˝Ê fl‚fifl— ‚Á◊fiãœÃÊ¢ ¬ÈŸfi’¸˝rÊÔÊáÊÊfi fl‚ÈŸËÕ ÿôÊÒ—–
ÉÊÎÆß àfl¢ Ããfl¢~ flœ¸ÿSfl ‚àÿÊ— ‚ãÃÈfiÆ ÿ¡fi◊ÊŸSÿ ∑§Ê◊Êfi—H 44H
…ŒtÚto : nu ±¨éÝèƒ-ðuŒtrŒ þt†™t ƒtuÄY… Ä™ y™u ËwðýtorŒ Ä™™u «t fhtð™th yæÞt…f
ðt ©tu‚t ! y±}æì-yt… ²¿æñ:-yæÞÞ™-yæÞt…™ ytrŒ r¢ÞtY… Þ¿ttuÚte ‚Útt Íæë„ïÝ-ËwËkMf]‚ ½]‚ ytrŒ
ðt s÷Úte „‹±}æì-þheh™u r™íÞ ±{ü²S±-ðÄthtu. ÐéÝ:-…X™-…tX™ …Ae y±æ-yt…™u ¥æçÎy²æ:-…qýo
rðãt ƒ¤Úte Þwõ‚ LÎíæ:-{æÞ{fturx™t rðît™ ±¨±:-«Út{ fturx™t rðît™, Ïæírææ‡æ:-[thuÞ ðuŒtu™t
yæÞÞ™Úte ‘ƒúñt’ …Œ™u «t rðît™ ¨}æ + §‹{„æ}æì-ËBÞfT «ftrþ‚ fhu, yt he‚u y™wct™ fhðtÚte
²…}ææÝS²-Þ¿t, ËíËk„ y™u rðît™tu™tu Ëífth fh™th …wÁ»t™e ÜUæ}ææ:-yr¼÷t»ttytu ¨y²æ:-ËíÞ
¨‹„é-ƒ™u. (44)
¼tðtÚto : su ÷tuftu «Þí™Úte Ë{M‚ rðãtytu ¼ýe™u-¼ýtðe™u ðthkðth ËíËk„ fhu Au. ð¤e
fw…ÚÞ y™u rð»tÞtu™tu íÞt„ fhe þheh y™u ytí{t™t ythtuøÞ™e ð]rØ fhe™u r™íÞ …wÁ»ttÚto fhu
Au. ‚uytu™t ËkfÕ…tu rËØ ÚttÞ Au. yLÞtu™t ™nª. (44)
•¬fià fl~Ëà Áfl øfi ‚¬¸ÃÊÃÊ ÿ˘òÊ SÕ ¬fiÈ⁄UÊáÊÊ ÿ ø ŸÍÃfiŸÊ—–
•ŒÊfil◊~Ê˘fl‚ÊŸ¯ ¬ÎÁÕ√ÿÊ˘•∑˝fi§ÁãŸ◊¢ Á¬Ã⁄UÊfi ÀÊÊ∑§◊fiS◊ÒH 45H
192 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! ²ï-su ¥~æ-yt Ë{Þu ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{ …h rðã{t™ ÐéÚæ‡ææ:-«Út{ rðãt
¼ýe [qõÞt Au, ™-y™u ²ï-su Ýê„Ýæ:-ð‚o{t™{tk rðãtÇÞtË fh™tht, çЄÚ:-r…‚t, yæÞt…f ðt
…heûtf Sƒ-Au. „ï-‚uytu ¥S}æñ-yu ËíÞ ËkfÕ…e {™w»Þ {txu §}æ}æì-yt HæïÜU}æì-ðirŒf ¿tt™ ÷tuf™u
¥ÜíUÝì-«t fhu.
su ‚{™u ²}æ:-«t ÚtÞu÷ …heûtf ¥±¨æÝ}æì-yðftþ ðt yrÄfth ¥Îæ„ì-«Œt™ fhu, ‚u ‚{u
¥„:-yu yÄ{oÚte ¥Ð+§„-Œqh hntu, y™u Ä{o™u ç±+§„-rðþu»t he‚u «t fhtu. ¥~æ-y™u yt Ë{Þu
s ç±+¨Ðü„-rðþu»t‚tÚte «t fhtu. (45)
¼tðtÚto : {t‚t, r…‚t y™u yt[tÞo™tu yu …h{ Ä{o Au, fu Ëk‚t™tu™u rðãt y™u Ëwrþûtt™e «trÂ
fhtðu. su yÄ{oÚte {wõ‚ y™u Ä{oÚte Þwõ‚ ‚Útt …htu…fth «u{e ð]Ø y™u Þwðt rðît™ Au, ‚uytu r™hk‚h
ËíÞ W…ŒuþÚte yrðãt™u Œqh fhe™u rðãt™u «ð]¥t fhe™u f]‚-f]íÞ ƒ™u. (45)
‚¢ôÊÊŸfi◊Á‚ ∑§Ê◊œ⁄fiUáÊ¢ ◊Áÿfi à ∑§Ê◊œ⁄UfiáÊ¢ ÷ÍÿÊØԖ
•ÇŸ÷¸S◊ÊfiSÿÇŸ— ¬È⁄UËfi·◊Á‚ ÁøÃfi SÕ ¬Á⁄UÁøÃfi˘™§äfl¸ÁøÃfi— üÊÿäfl◊˜ÔH 46H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! yt… su ¨¢¿ææÝ}æì-Ëk…qýo rð¿tt™™u «t ¥ç¨-Atu, su yt… ¥xÝï:-yÂø™Úte
ƒ™u÷ |æS}æ-ht¾ Ë{t™ Œtu»ttu™u ¼M{ fhtu ¥ç¨-Atu, ¥xÝï:-rðãw‚T™t su ÐéÚè¯}æì-…qýo ƒ¤™u «tÂ
fhu÷ ¥ç¨-Atu, ‚u rð¿tt™, ¼M{ y™u ƒ¤ {™u «t fhtðtu.
su „ï-yt…™t su ÜUæ}æ{Ú‡æ}æì-ËkfÕ…™tu ytÄth yL‚:fhý Au, ‚u ÜUæ}æ{Ú‡æ}æì-ft{™tu ytÄth
}æç²-{tht{tk …ý |æê²æ„ì-ƒ™u.
su{ ‚{u rðãt ytrŒ þw¼ „wýtuÚte 癄:-yufºt ÚtE, ÐçÚ癄:-Ëðo …ŒtÚttuo™u ËðoºtÚte yufºt
fh™th ªŠ±ü癄:-Wíf]ü „wýtu™t Ëk[Þf‚to …wÁ»ttÚto™wk Ÿæ²Š±}æì-Ëuð™ fhtu Atu, ‚u{ y{u …ý
fheyu. (46)
¼tðtÚto : rs¿ttËw ÷tuftu ËŒt rðît™tu™u rðãtytu™e RåAt fhe™u «tÚto™t…qðof …qAu, fu sux÷wk yt…{tk
…ŒtÚto rð¿tt™ Au, ‚ux÷wk Ëðo y{tht{tk MÚttr…‚ fhtu. sux÷e nM‚r¢Þtytu yt… òýtu Atu, ‚ux÷e
y{™u …ý þe¾ðtu. su{ y{u yt…™u ytr©‚ hneyu, ‚u{ ‚{u …ý y{tht ytr©‚ hntu. (46)
•ÿö‚Ê˘•|ÇŸÿ¸|S◊ãà‚Ê◊Á◊ãº˝fi— ‚ÈÆâ Œœ ¡ΔU⁄fiU flÊfl‡ÊÊŸ—–
‚„UÁdÿ¢ flÊ¡◊àÿ¢ Ÿ ‚|åÃfiö ‚‚flÊãà‚ãàSÃfiÍÿ‚ ¡ÊÃflŒ—H 47H
…ŒtÚto : nu …愱ïÎ:-rð¿tt™™u «t fhu÷ rðît™T ! su{ ¨¨±æÝì-Œt™ fh‚tk ¨Ýì-yt… S„겨ï-
«þkËt™u ÞtuøÞ Atu. ¥²}æì-yu ¥çxÝ:-yÂø™ y™u §‹Îí:-ËqÞo ²çS}æÝì-su{tk ¨æï}æ}æì-Ëðo yti»trÄytu™t
hË™u Äthý fhu Au, su ¨é„}æì-‚iÞth fhu÷ …ŒtÚto …ÆÚï-…ux{tk nwk Î{ï-Äthý fhwk Awk, ¨:-‚u nwk ±æ±àææÝ:-
þe½ú ft{™t fh‚tk, ¨ãçd²}æì-ËtÚtu rðã{t™ {the †e-…í™e™u Äthý fhwk Awk, y™u yt…™e ËtÚtu
193 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
±æ…}æì-yL™ ytrŒ …ŒtÚttuo™u ¥y²}æì-ÔÞt ntuðt ÞtuøÞ™e Ý-Ë{t™ ¨çŒ„}æì-½tuzt™u Î{ï-Äthý fhwk
Awk, ‚u{ ‚wk …ý fh. (47)
¼tðtÚto : su{ rðãw‚T y™u ËqÞo Ëðo hËtu™u „úný fhe™u Ë{M‚ ËkËth™u hËÞwõ‚ fhu Au, su{
…r‚™e ËtÚtu †e y™u †e™e ËtÚtu …r‚ yt™kŒ ¼tu„ðu Au, ‚u{ nwk ‚u hË™u Äthý fhwk Awk. su{ ËŒT„wýtuÚte
Þwõ‚ ÚtE™u yt… M‚wr‚ …tºt ƒ™tu Atu, ‚u{ nwk …ý «þkrË‚ ƒ™wk. (47)
•ÇŸ ÿûÊfi ÁŒÁfl flø¸Ó— ¬ÎÁÕ√ÿÊ¢ ÿŒÊ·fiœËcflåSflÊ ÿfi¡òÊ–
ÿŸÊãÃÁ⁄UfiˇÊ◊ÈÆfl~ʸÃÃãÕfi àfl·— ‚ ÷ÊŸÈ⁄fiUáʸflÊ ŸÎÆøˇÊÊfi—H 48H
…ŒtÚto : nu ²…~æ-Ëk„ fhðt ÞtuøÞ ¥xÝï-rðît™T ! ²„ì-su „ï-yt…™wk yÂø™ Ë{t™ çÎç±-ŒeÂÂ{Þ
ytí{t{tk ±™ü:-rð¿tt™™tu «ftþ Au, ²„ì-su ÐëçƒÃ²æ}æì-…]rÚtðe ¥æï¯{è¯é-sð ð„uhu yti»trÄytu y™u
¥Œ¨é-«týtu yÚtðt s÷tu™t rð»tÞ{tk ±™ü:-‚us yÚtto‚T rð¿tt™ «ftþ Au. ²ïÝ-suÚte Ýë™ÿææ:-{™w»Þtu™u
ƒ‚tð™th |ææÝé:-ËqÞo ¥‡æü±:-yrÄf s÷Þwõ‚ y±ï¯:-Ët„h rðM‚]‚ Au, ²ïÝ-suÚte ¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ™u
©L-yrÄf ¥æ„„‹ƒ-[tu‚hV rðM‚th Þwõ‚ Au, ‚u{ ¨:-yt… ‚u rð¿tt™«ftþ™u y{tht{tk MÚttr…‚
fhtu. (48)
¼tðtÚto : yt s„‚{tk su™u Ë]rü™t …ŒtÚttuo™wk rð¿tt™ suðwk ntuÞ, ‚uðwk yLÞtu™u þeÄú „úný fhtðu.
òu „úný ™ fhtðu ‚tu ‚u ™ü …t{u÷wk yLÞtuÚte «t ÚtE þfþu ™rn. (48)
•ÇŸfi ÁŒflÊ˘•áʸ◊ë¿UÊfi Á¡ªÊSÿë¿UÊfi ŒflÊ°2˘™§fiÁø· ÁœcáÿÊ ÿ–
ÿÊ ⁄UÊfiøŸ ¬⁄USÃÊÃ˜Ô ‚Íÿ¸Ó®Sÿ ÿʇøÊflSÃÊfiŒÈ¬ÁÃDÔfiUãÃ˘•Ê¬fi—H 49H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! su yt… çα:-«ftþÚte ¥‡æü}æì-rð¿tt™™u ²æ: su ¥æÐ:-«tý ðt s÷
¨ê²üS²-ËqÞo™t Úæï™Ýï-«ftþ{tk ÐÚS„æ„ì-W…h Au. ™-y™u ²æ:-su ¥±S„æ„ì-™e[u ©Ðç„cÆ‹„ï-Ë{e…{tk
ÂMÚt‚ Au, ‚u™e ¥ÓÀ-Ëthe he‚u ç…xææç¨-M‚wr‚ fhtu Atu.
²ï-su ç{c‡²æ:-W…Œuþ fh™th Au ‚u Îï±æÝì-rŒÔÞ„wýÞwõ‚ rðãtÚteoytu ðt rðît™tu «íÞu rð¿tt™™u
¥ÓÀ-Ëthe he‚u ªç™¯ï-W…Œuþ fhtu Atu, ‚u™tu yt… y{tht {txu …ý W…Œuþ fhtu. (49)
¼tðtÚto : su yíÞk‚ rð[th…qðof rðãw‚T y™u ËqÞo™t rfhýtu{tk W…h, ™e[u hnu™th s÷ y™u
ðtÞw ËkƒkÄe ƒtuÄ™u suðt «t fhu Au, ‚u™tu yLÞtu™u …ý ËBÞfT W…Œuþ fhu. (49)
¬ÈÆ⁄UËcÿ~Ê‚Ê˘•ÇŸÿfi— ¬˝ÊfláÊÁ÷fi— ‚¡Ê·fi‚—–
¡ÈÆ·ãÃʯ ÿôÊ◊º˝È„UÊfi˘Ÿ◊ËflÊ˘ß·Êfi ◊„UË—H 50H
194 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : Ëðo {™w»Þtu Ðí汇æïç|æ: rðrðÄ rð¿tt™tuÚte Þwõ‚ ÚtE™u ¥Ý}æè±æ:-htu„hrn‚, ¥Îíéã:-
ÿtunhrn‚, ¨…æﯨ:-Ë{t™ Ëuðt y™u «er‚Þwõ‚, ÐéÚèc²æ¨:-…qýo „wý-f{tuo{tk r™…wý ¥xݲ:-
yÂø™Ë{t™ rðã{t™ ‚usMðe rðît™ ²¿æ}æì-rðãt, rð¿tt™, Œt™ y™u „únýY… Þ¿t y™u }æãè:-
{nt™ §¯:-RåAtytu™wk …鯋„æ}æì-Ëuð™ fhu. (50)
¼tðtÚto : su{ rðãw‚T yrðÁØ-y™wfq¤ ƒ™e™u Ë¥tt-Ët{tLÞ Y…Úte Ëðo …ŒtÚttuo™wk Ëuð™ fhu Au,
‚u{ htu„ ‚Útt ÿtun ytrŒ Œtu»ttuÚte hrn‚ rðît™T {™w»Þ …hM…h «u{e ƒ™e™u ‚Útt rð¿tt™™e ð]rØ fh™th
Þ¿t™wk y™wct™ fhe™u {nt™ Ëw¾tu™tu ËŒt ¼tu„ fhu. (50)
ß«UÊfi◊ÇŸ ¬ÈL§Œö‚fiö‚$Ÿ ªÊ— ‡Êfi‡flûÊ◊ö „Uflfi◊ÊŸÊÿ ‚Êœ–
SÿÊãŸfi— ‚ÍÆŸÈSßfiÿÊ Áfl¡ÊflÊÇŸ ‚Ê Ãfi ‚È◊ÁÃ÷͸ӮàflS◊H 51H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! „ï yt…™e ¨æ-‚u ¨é}æç„:-©uc ƒwrØ ¥S}æï-y{the |æê„é-ƒ™u,
suÚte yt…™t Ý:-y™u y{tht su ç±…æ±æ-rðrðÄ yiïÞo™t Wí…tŒf ¨êÝé:-Wí…L™ Út™th „ݲ:-
…wºt S²æ„ì-ƒ™u.
‚u ËwƒwrØÚte ‚u ã±}ææÝæ²-rðãt„úný™e M…Äto fh™th ‚u …wºt {txu §Çæ}æì-M‚wr‚ ÞtuøÞ ðtýe™u
xææï:-ðtýe ËkƒkÄe àæ౜æ}æ}æì-y™trŒ Y… yíÞk‚ ðuŒ ¿tt™™u ‚Útt ÐéL΢¨}æì-su™tÚte y™uf f{tuo rËØ
ÚttÞ yuðt ¨çÝ}æì-ÉøðuŒtrŒ ðuŒ rð¼t„™u ¨æ{-rËØ fhtu y™u ¥xÝï-nu rðît™T-yæÞt…f y{u …ý
rËØ fheyu. (51)
¼tðtÚto : {t‚t-r…‚tyu …tu‚t™t yt[tÞo™t r™Œuoþ y™wËth ËtðÄt™eÚte „¼toÄt™ ytrŒ ËkMfthtu™e
rðrÄÚte Ëk‚t™tu™u Wí…L™ fhe™u ðuŒ y™u Eïh™t rð¿tt™Úte …rh…qýo ÷û{e™wk W…tso™ fhðwk òuEyu.
yLÞ ftuE yuðtu Ä{o-ÔÞðnth ™Úte, fu su Ëk‚t™ Ëw¾™t ftu»t-¼kzth™e Ë{t™ ntuÞ, ‚u{ r™ùÞ
òýtu. (51)
•ÿ¢ à ÿÊÁŸfi´¸§®|àflÿÊ ÿÃÊfi ¡ÊÃÊ˘•⁄UÊfiøÕÊ—–
â ¡ÊŸãŸfiÇŸ˘•Ê ⁄UÊ„UÊÕÊfi ŸÊ flœ¸ÿÊ ⁄URÁÿ◊˜ÔH 52H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ þwØ yL‚:fhý Þwõ‚ rðît™T ! su „ï yt…™t «çy±²:-É‚wft÷{tk
«t ÚtÞu÷ ¥²}æì-yu «íÞût ²æïçÝ:-Œw:¾™tþf y™u Ëw¾fthf ÔÞðnth Au, ²„:-suÚte …æ„:-Wí…L™
ÚtÞu÷ yt… ¥Úææ:-«ftrþ‚ ƒ™tu, „}æì-‚u™u …æÝÝì-òý‚t yt… ¥æÚæïã-þw¼ „wýtuÚte WL™‚ ƒ™tu,
¥ƒ-‚Œ™L‚h Ý:-y{tht {txu Úç²}æì-«þkrË‚ ÷û{e™e ±{ü²-ð]rØ fhtu. (52)
¼tðtÚto : nu {t‚t, r…‚t y™u yt[tÞo yt… …wºt y™u …wºteytu™u Ä{oÞwõ‚ ƒúñ[Þo™t Ëuð™Úte
©uc rðãt™u Wí…L™ fhe™u W…Œuþ fhtu - nu Ëk‚t™tu ! ‚{u ©uc rðãt y™u ËŒt[thÚte y{™u W¥t{
195 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëuðt y™u Ä™Úte ËŒt Ëw¾e fhtu. (52)
ÁøŒfiÁ‚ ÃÿÊfi ŒflÃfiÿÊÁXÔU®⁄URSflŒ˜Ô œ˝ÈÆflÊ ‚ËfiŒ–
¬Á⁄UÁøŒfiÁ‚ ÃÿÊfi ŒflÃfiÿÊÁXÔU®⁄URSflŒ˜Ô œ˝ÈÆflÊ ‚ËfiŒH 53H
…ŒtÚto : nu fLÞu ! su ‚wk 癄-¿tt™Þwõ‚ ¥ç¨-Atu. „²æ-‚u Îﱄ²æ-rŒÔÞ „wý «t fhtð™the
rðît™T †e ËtÚtu ¥çXÚS±„ì-«týtu™e Ë{t™ {íé±æ-r™ù÷ ¨èÎ-ÂMÚth hnu.
nu ƒúñ[trhýe ! su ‚wk ÐçÚ癄ì-rðrðÄ rðãt™u «t ÚtÞu÷e ¥ç¨-Atu, ‚u ‚wk „²æ-‚u Îﱄ²æ-
Ä{to™wct™Úte Þwõ‚ rŒÔÞ Ëw¾ŒtÞf r¢Þt™e ËtÚtu ¥çXÚS±„ì-Eïh™e Ë{t™ {íé±æ-y[÷ ¨èÎ-
hnu. (53)
¼tðtÚto : Ëðo {t‚t-r…‚tytu, yæÞtr…ftytu ‚Útt rðŒw»teytuyu fLÞtytu™u yt he‚u ËkƒtuÄ™ fhðwk
òuEyu. nu fLÞtytu ! ‚{u Ëðo …qýo y¾kz ƒúñ[ÞoÚte Ëk…qýo rðãtytu y™u W¥t{ rþûttytu™u «tÂ
fhe™u Þwð‚eytu ƒ™e™u - …tu‚t™e Ë{t™ ðhtu™e ËtÚtu MðÞkðh rððtn fhe™u „]nt©{ fhtu ‚tu Ëðo
Ëw¾tu™u …t{tu y™u W¥t{ Ëk‚t™ …ý Wí…L™ ÚttÞ. (53)
ÀÊÊ∑¢§ ¬fiÎáÊ Á¿Uº˝¢ ¬ÎÆáÊÊÕÊfi ‚ËŒ œ˝ÈÆflÊ àfl◊˜Ô–
ßãº˝ÊÇŸË àflÊ ’΄US¬ÁÃfi⁄UR|S◊Ÿ˜Ô ÿÊŸÊfifl‚Ë·ŒŸ˜ÔH 54H
…ŒtÚto : nu fLÞu ! su y±æ-‚™u ²æïÝæñ-ƒkÄ™tuÚte Atuztð™th, {tuût «t fhtð™th ¥çS}æÝì-yu
rðãt™t ƒtuÄ{tk §‹ÎíæxÝè-{t‚t-r…‚t ‚Útt ÏæëãSÐç„:-{nt™ ðuŒðtýeytu™e hûtt fh™th yæÞtr…ft
†e ¥¨è¯ÎÝì-rþûttytu þe¾ðu, ‚u{tk y±}æì-‚wk {íé±æ-áZ r™ùÞ…qðof ¨èÎ-ÂMÚt‚ ƒ™. ¥ƒæï-íÞth
…Ae çÀÎí}æì-rAÿ™u Ðë‡æ-…qýo fh, [yÚtto‚T-LÞq™‚t™u …qýo fh.]‚Útt HæïÜU}æì-òuðt ÞtuøÞ «týeytu™u
Ðë‡æ-‚] fh. (54)
¼tðtÚto : {t‚t, r…‚t y™u yt[tÞo fLÞtytu™u ÄtŠ{f rðãt y™u rþûtt™tu W…Œuþ fhu. su
rþûttytu™tu Mðefth fhe™u fLÞtytu r™®ù‚ ƒ™e™u, Ëðo ŒwÔÞoË™tu™tu íÞt„ fhe™u, Ë{tð‚o™ ËkMfth
…Ae rððtn fhe™u …qýo …wÁ»ttÚto îtht yt™kŒ{tk hnu. (54)
ÃÊ˘•fiSÿ ‚ÍŒfiŒÊ„U‚— ‚Ê◊fiúüÊËáÊ|ãà ¬Î‡Ÿfiÿ—–
¡ã◊fiãŒflÊŸÊ¢ Áfl‡Êfi|SòÊcflÊ ⁄UÊfiøŸ ÁŒfl—H 55H
…ŒtÚto : su Îï±æÝæ}æì-rŒÔÞ rðît™ …r‚ytu™e ¨êÎÎæïã¨:-ËwkŒh hËtuEÞt y™u „tÞ ytrŒ™u Œtun™the
ËuðftuÞwõ‚ Ðëàݲ:-yíÞk‚ ftu{¤ y™u Ëwztu÷ þheh Þwõ‚ …í™eytu Au, ‚u …‹}æÝì-ƒeò rðãt-Y…
sL{{tk rðŒw»te ƒ™e™u çα:-rŒÔÞ ¥S²-yu „]nt©{™t ¨æï}æ}æì-W¥t{ yti»trÄytu™t hËÚte Þwõ‚
196 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tus™ Ÿæè‡æç‹„-…ftðu Au, „æ:-‚u ƒúñ[trhýe ¥æÚæï™Ýï-Ëtht hwr[fh ÔÞðnth{tk ç~æ¯é-ºtýu yÚtto‚T
¼q‚-¼rð»Þ-ð‚o{t™ ft÷tu{tk Ëw¾ŒtÞf ƒ™u Au. ‚Útt ç±àæ:-W¥t{ Ëk‚t™tu™u «t fhu Au. (55)
¼tðtÚto : ßÞthu Ëwrþrût‚ Þwðftu™e …tu‚t™t Ë{t™ Y… y™u „wýtuÚte Þwõ‚ †eytu ntuÞ, íÞthu
„]nt©{{tk ËŒt Ëw¾ hnu y™u W¥t{ Ëk‚t™ Wí…L™ ÚttÞ Au. ‚u™t rð™t ð‚o{t™{tk ËtkËtrhf WL™r‚
‚Útt {]íÞw …Ae {tuût «tr Ëk¼ð ™Úte. (55)
ßãº˝¢ Áfl‡flÊfi•flËflÎœãà‚◊Èƺ˝√ÿfiø‚¢ Áª⁄fiU—–
⁄URÕËÃfi◊ö ⁄URÕËŸÊ¢ flÊ¡ÊfiŸÊú ‚à¬fi$à ¬ÁÃfi◊˜ÔH 56H
…ŒtÚto : nu †e-…wÁ»ttu ! su{ ç±Eæ: Ëðo çxæÚ:-ðuŒ rðãtÚte ËkMf]‚ ðtýeytu ¨}æéÎíò™¨}æì-Ë{wÿ
Ë{t™ ÔÞtrÂÞwõ‚ ±æ…æÝæ}æì-Ëk„út{tu ‚Útt ÚƒèÝæ}æì-«þkrË‚ hÚttuðt¤t ðeh …wÁ»ttu{tk Úƒè„}æ}æì-yíÞk‚
«þkrË‚ hÚtðt¤t yÚtto‚T {nthÚte, ¨y²Ðç„}æì-Ë‚T yÚtto‚T Eïh, ðuŒ, Ä{o ðt ©uc …wÁ»ttu™t hûtf,
Ðç„}æì-Ëðo yiïÞo™t Mðt{e™u ¥±è±ë{Ýì-ðÄthu y™u §‹Îí}æì-Ëðo yiïÞo™e ð]rØ fhu, ‚u{ Ëðo «týeytu™e
ð]rØ fhu. (56)
¼tðtÚto : su fw{th y™u fw{theytu Œe½oft÷ ËwÄe ƒúñ[Þo Ëuð™ …qðof Ëtk„tu…tk„ ðuŒ™u ¼ýe™u
…tu‚t™e «ËL™‚tÚte MðÞkðh rððtn fhe™u yiïÞo {txu «Þí™ fhu Au.
Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnthÚte ÔÞr¼[th hrn‚ hne™u W¥t{ Ëk‚t™tu Wí…L™ fhe™u …htu…fth{tk «ð]¥t hnu
Au. ‚uytu yt ÷tuf y™u …h÷tuf{tk Ëw¾™u «t fhu Au, yLÞ yrðît™T ™rn. (56)
‚Á◊fiÃö‚¢ ∑fi§À¬ÕÊú ‚¢Á¬˝fiÿÊÒ ⁄UÊÁøcáÊÍ ‚Èfi◊ŸSÿ◊ÊfiŸÊÒ–
ß·◊Í¡¸Ó◊Á÷ ‚¢fl‚ÊfiŸÊÒH 57H
…ŒtÚto : nu rððtrn‚ †e-…wÁ»ttu ! ‚{u ƒL™u ¨¢çÐí²æñ-…hM…h ËBÞfT «er‚Þwõ‚, Úæïç™c‡æê-rð»tÞtþÂõ‚Úte
hrn‚ ntuðt™t fthýu ŒuŒeÃÞ{t™, ¨é}æÝS²}ææÝæñ-ƒu r{ºt rðît™tu™e Ë{t™ rðã{t™, ¨±¨æÝæñ-ËwkŒh
ð†tu y™u yt¼q»týtuÚte Þwõ‚ ƒ™e™u §¯}æì-RåAt™u ¨}æ+§„}æì-{¤e™u «t fhtu y™u ª…ü}æì-…ht¢{™u
¥ç|æ-ËL{w¾ ¨¢ÜUËÐïƒæ}æì-Ë{t™ yr¼«tÞÚte Ë{Š…‚ fhtu. (57)
¼tðtÚto : òu †e y™u …wÁ»t ËðoÚtt rðhtuÄ Atuze™u, …hM…h r«Þ yt[hý{tk Ëk÷ø™, rðãt
y™u rð[thÚte Þwõ‚, W¥t{ ð†tu y™u yt¼q»týtuÚte y÷kf]‚ ƒ™e™u «Þí™þe÷ ƒ™u, ‚tu ½h{tk fÕÞtý
ythtuøÞ™e ð]rØ ÚttÞ Au. …hk‚w òu †e-…wÁ»t …hM…h îu»t fh™tht ntuÞ ‚tu Œw:¾Ët„h{tk zqƒu Au. (57)
‚¢ flÊ¢ ◊ŸÊfiúÁ‚ ‚¢ fl˝ÃÊ ‚◊Èfi ÁøûÊÊãÿÊ∑fi§⁄U◊˜Ô–
•ÇŸfi ¬È⁄UËcÿÊÁœ¬Ê ÷fifl àfl¢ Ÿ ß·◊Í¡Z ÿ¡fi◊ÊŸÊÿ œÁ„UH 58H
197 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu †e-…wÁ»ttu ! su{ nwk yt[tÞo ±æ}æì-‚{u ƒL™uu™u ¨¢}æÝæ¢ç¨-yuf Ä{o{tk yÚtto‚T ËkfÕ…-
rðfÕ… ytrŒ yL‚:fhý™e ð]r¥tytu™u, ¨¢±ë„æ-ËíÞ¼t»tý ytrŒ ðú‚tu™u, ©-y™u ¨}æì 癜ææçÝ-W…rŒü
Ä{oÞwõ‚ f{tuo™u ¥æ-Ëthe he‚u ¥ÜUÚ}æì-rËØ fhwk Awk, ‚u{ ‚{u ƒL™u {the «er‚ y™wfq¤ yt[hý
fhtu.
nu ÐéÚèc²-hûtt ÞtuøÞ ÔÞðnthtu{tk rðã{t™ ¥xÝï-W…Œuþf, yt[tÞo yÚtðt hts™T ! y±}æì-yt…
Ý:-y{the ¥ç{Ðæ:-yrÄf hûtt fh™th |æ±-ƒ™tu. ²…}ææÝæ²-Ä{to™wfq÷ ËíËk„™t Mð¼tð™t …wÁ»t
yÚtðt †eytu {txu §¯}æì-yL™ ytrŒ ©uc …ŒtÚttuo ‚Útt ª…ü}æì-þheh ‚Útt ytí{t™t ƒ÷™u {ïçã-
Äthý fhtu. (58)
¼tðtÚto : W…Œuþfs™ þõÞ ‚ux÷t yuf Ä{o, yuf f{o, yuf r™ct ‚Útt Ë{t™ Ëw¾-Œw:¾ su{
ƒ™e þfu, ‚uðe rþûtt yt…u.
Ëðo †e-…wÁ»t yt rðît™T Y…e W…Œuþf y™u yæÞt…f™e s Ëuðt fhu y™u ‚uytu ‚u™t yiïÞo
‚Útt …ht¢{™e ð]rØ fhu.
Ëðo™t yuf Ä{o rð™t ytí{tytu{tk r{ºt‚t Wí…L™ Út‚e ™Úte y™u ‚u™t rð™t r™hk‚h Ëw¾ …ý
[Ëk¼ð] ™Úte. (58)
•ÇŸ àfl¢ ¬fiÈ⁄UËcÿ~Ê ⁄UÁÿ◊ÊŸ˜Ô ¬fiÈ|c≈U◊Ê°2H•fiÁ‚–
Á‡ÊflÊ— ∑ΧÆàflÊ ÁŒ‡Ê— ‚flʸ— Sfl¢ ÿÊÁŸfiÁ◊„UÊ‚fiŒ—H 59H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-W…Œuþf rðît™T ! suÚte y±}æì-yt… §ã-yt ËkËth{tk ÐéÚèc²:-yuf{‚ …t÷™{tk
‚í…h, Úç²}ææÝì-rðãt, rð¿tt™ y™u Ä™Úte Þwõ‚ ‚Útt ÐéçcÅ}ææÝì-«þkrË‚ þheh y™u ytí{t™t ƒ÷Úte
Þwõ‚ ¥ç¨-Atu, ‚uÚte ¨±æ:-Ëðo çÎàæ:-W…Œuþ™u ÞtuøÞ «ò™u çàæ±æ:-fÕÞtýfthe W…ŒuþÚte Þwõ‚
ÜëUy±æ-fhe™u S±}æì-…tu‚t™t ²æïçÝ}æì-Ëw¾ŒtÞf y™u Œw:¾™tþf W…Œuþ™u ¥æ+¥¨Î:-MÚttr…‚ fhtu. (59)
¼tðtÚto : htò y™u «òs™tuyu su yt ËkËth{tk rs‚urLÿÞ, ÄtŠ{f y™u …htu…fth-r«Þ rðît™T
ntuÞ, ‚uytu™u «ò{tk W…Œuþ {txu r™Þwõ‚ fhðt òuEyu.
W…Œuþftuyu «Þí™…qðof Ëðo™u rþûtt îtht yuf Ä{oÚte Þwõ‚, ËŒt yrðhtuÄe y™u Ëw¾ Ëk…L™
ƒ™tðu. (59)
÷flfiâ Ÿ— ‚◊fiŸ‚ÊÒ ‚øfiÂÊfl⁄UR¬‚ÊÒfi–
◊Ê ÿôÊö Á„UfiöÁ‚CÔ¢U ◊Ê ÿôʬfi$à ¡ÊÃflŒ‚ÊÒ Á‡ÊflÊÒ ÷fiflÃ◊l Ÿfi—H 60H
…ŒtÚto : nu rððtrn‚ †e-…wÁ»ttu ! ‚{u ƒL™u Ý:-y{tht {txu ¨}æݨæñ-Ë{t™ rð[thÞwõ‚
¨™ï„¨æñ-Ë{t™ ¿tt™Þwõ‚, ¥ÚïШæñ-y…htÄ hrn‚-r™Œtuo»t |汄}æì-ƒ™tu, ²¿æ}æì-«t Út™th Ä{o™e
}ææ ôãç¨cÅ}æì-®nËt ™ fhtu, ²¿æÐç„}æì-W…Œuþ îtht Ä{o™t hûtf™u }ææ-{thtu ™rn. ¥l-yts Ý:-
198 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y{tht {txu …愱ïΨæñ-Ëk…qýo rð¿tt™™u «t ÚtE çàæ±æñ-{k„÷fthe |汄}æì-ƒ™tu. (60)
¼tðtÚto : †e-…wÁ»ttuyu ËíÞ W…Œuþ y™u yæÞt…™ {txu …qýo rðãtÞwõ‚, «„Õ¼, [‚wh, r™»f…x,
yt rðît™tu™u r™íÞ «tÚto™t fhðe òuEyu. ð¤e rðît™tuyu Ëðo {txu yuðtu W…Œuþ yt…ðtu òuEyu,
fu suÚte Ëðo ÄtŠ{f ƒ™u. (60)
◊ÊÃflfi ¬ÈÆòÊ¢ ¬fiÎÁÕflË ¬fiÈ⁄UËcÿ~◊|ÇŸú Sfl ÿÊŸÊfifl÷ÊL§πÊ–
ÃÊ¢ Áfl‡flÒfiŒ¸flÒ´¸§ÃÈÁ÷fi— ‚¢ÁflŒÊŸ— ¬˝¡Ê¬fiÁÃ*fl‡fl∑§fi◊ʸ Áfl ◊ÈfiÜøÃÈH 61H
…ŒtÚto : su ©¶æ-òýðt ÞtuøÞ Ðë烱è-¼qr{ Ë{t™ rðã{t™ rðŒw»te †e S±ï-…tu‚t™t ²æïÝæñ-
„¼toþÞ{tk ÐéÚèc²}æì-…wrüfthf „wýtuÚte Þwõ‚, ¥çxÝ}æì-rðãw‚T Ë{t™ Ëw«ftþÚte Þwõ‚ „¼oY… Ðé~æ}æì-
…wºt™u }ææ„ï±-{t‚t™e Ë{t™ ¥|ææ:-…wü ðt Äthý fhu Au, „æ}æì-‚u †e™u ¨¢ç±ÎæÝ:-ËBÞfT ƒtuÄ yt…‚tk
ç±EÜU}ææü-Ëðo W¥t{ f{o fh™th, Ðí…æÐç„:-…h{uïh-ç±Eñ:-Ëðo Îï±ñ:-rŒÔÞ„wýtu y™u «„éç|æ:-ðËk‚
ytrŒ É‚wytu îtht r™hk‚h Œw:¾Úte ç± + }æé@„é-Œqh ht¾u. (61)
¼tðtÚto : su{ {t‚t Ëk‚t™tu™u Wí…L™ fhe™u …t÷™ fhu Au, ‚u{ …]rÚtðe fthýY… rðãw‚T™u «fx
fhe™u ‚u™e hûtt fhu Au.
su{ …h{uïh …]rÚtðe ytrŒ™t „wýtu™u ÞÚttÚto Y…{tk òýu Au, «íÞuf™u r™Þ‚ Ë{Þ …h É‚w
ytrŒ y™u …]rÚtðe ytrŒ™u Äthý fhe™u, …tu‚-…tu‚t™e r™Þ‚ …rhrÄ{tk [÷tðe™u, «÷Þ Ë{Þ{tk
¼uŒ™ fhu Au, ‚u{ rðît™tuyu …tu‚t™e ƒwrØ y™wËth Ëðo …ŒtÚttuo™u òýe™u ftÞo rËrØ {txu «Þí™
fhðtu òuEyu. (61)
•‚fiÈãflãÃ◊ÿfi¡◊ÊŸÁ◊ë¿U SßSÿàÿÊ◊|ãflfiÁ„U ÃS∑§fi⁄USÿ–
•ãÿ◊S◊ÁŒfië¿U ‚Ê Ãfi˘ßàÿÊ Ÿ◊Êfi ŒÁfl ÁŸ´¸§Ã ÃÈèÿfi◊SÃÈH 62H
…ŒtÚto : nu çÝ«ü„ï-…]rÚtðe Ë{t™ rðã{t™ Îïç±-rðŒw»te †e ! ‚wk ¥S}æ„ì-y{thtÚte r¼L™ S„ïÝS²-
y«rËØ [tuh y™u „SÜUÚS²-«rËØ [tuh™t ËkƒkÄe™u Atuze™u ¥‹²}æì-ftuE ƒeò™e §ÓÀ-ft{™t fh.
y™u ¥¨é‹±‹„}æì-yr¼»tð ytrŒ r¢Þtytu™t y™wct™Úte hrn‚ ¥²…}ææÝ}æì-Œt™Ä{oÚte hrn‚ …wÁ»t™e
§ÓÀ-EåAt ™ fh. y™u ‚wk su §y²æ}æì-«t fhðt ÞtuøÞ r¢Þt™wk ¥Ýé + §çã-y™w„{™ fhu ¨æ-
‚u §y²æ-r¢Þt „ï-‚the ƒ™u. ‚Útt ‚u „é|²}æì-‚tht {txu Ý}æ:-yL™ ðt Ëífth ¥S„é-«t ÚttÞ. (62)
¼tðtÚto : nu †eytu ! ‚{u …wÁ»ttÚtoÚte hrn‚, [tuh ÷tuftu™t ËkƒkÄe …wÁ»ttu™u …r‚ Y…{tk RåAtu
™rn. …hL‚w yt …wÁ»ttu™e ™er‚ Þwõ‚ …wÁ»ttu™wk „úný fhtu.
su{ …]rÚtðe y™uf W¥t{ V÷ «Œt™ fhðtÚte ÷tuftu™u hkrs‚ fhu Au, ‚u{ ‚{u ƒ™tu. yuðt „wýðt¤t
‚{thtu y{u Mðefth fheyu Aeyu. su{ y{u yt¤Ëw y™u [tuhtuÚte Œqh hneyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý
199 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Œqh hntu. (62)
Ÿ◊— ‚È Ãfi ÁŸ´¸§Ã ÁÃÇ◊Ã¡Ê˘ÿS◊ÿ¢ ÁfløfiÎÃÊ ’ãœ◊Ã◊˜Ô–
ÿ◊Ÿ àfl¢ ÿêÿÊ ‚¯ÁflŒÊŸÊûÊ◊ ŸÊ∑§˘•Áœfi ⁄UÊ„UÿÒŸ◊˜ÔH 63H
…ŒtÚto : nu çÝ«ü„ï-r™hk‚h ËíÞ yt[hýÚte Þwõ‚ †e ! su „ï-‚tht ç„x}æ„ï…:-‚eðú ‚usðt¤t
¥²S}æ²}æì-Ëwðýo ytrŒ y™u Ý}æ:-yL™ ytrŒ …ŒtÚto Au ‚u y±}æì-‚wk »„}æì-yu Ïæ‹{}æì-ƒkÄ™™t nu‚w
y¿tt™™u ¨é+ç±™ë„-Ëthe he‚u ¾tu÷, ²}æïÝ-LÞtÞtÄeþ ‚Útt ²}²æ-LÞtÞ fh™the †e™e ËtÚtu ¨¢ç±ÎæÝæ-
ËBÞfT ƒwrØÞwõ‚ ÚtE™u »Ý}æì-yu …tu‚t™t …r‚™u ©œæ}æï-W¥t{ ÝæÜïU-yt™kŒ ¼tu„ððt{tk ¥ç{Úæïã²-
ytÁZ fh. (63)
¼tðtÚto : nu †eytu ! su{ yt …]rÚtðe-yÂø™, Ëwðýo y™u yL™ ytrŒÚte ËkƒkrÄ‚ Au; ‚uðe ‚{u
ƒ™tu. su{ ‚{tht …r‚ LÞtÞtÄeþ ƒ™e™u, Œtur»t‚ y™u r™Œtuo»ttu™wk ËíÞ LÞtÞÚte rððu[™ fhe™u, Œtur»t‚™u
Œkz yt…u Au. y™u r™Œtuo»ttu™tu Ëífth fhu Au. y™u ‚u{™u ©uc yt™kŒ «Œt™ fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý
Ītu. (63)
ÿSÿÊfiSà ÉÊÊ⁄U˘•Ê‚Ÿ˜Ô ¡ÈÆ„UÊêÿ·Ê¢ ’ãœÊŸÊfi◊fl‚¡¸Ó®ŸÊÿ–
ÿÊ¢ àflÊ ¡ŸÊ ÷ÍÁ◊Á⁄UÁÃfi ¬˝◊ãŒfià ÁŸ´¸§fi$à àflÊ„¢U ¬Á⁄fiU flŒ Áfl‡flÃfi—H 64H
…ŒtÚto : nu ÍææïÚï-Œwütu™u ¼Þfthf †e ! ²S²æ:-su ËwkŒh r™Þ{Þwõ‚ „ï-‚tht ¥æ¨Ýì-{w¾{tk »¯æ}æì-
yt Ïæ‹{æÝæ}æì-Œw:¾ Œu™th™u htuf™th™t ¥±¨…üÝæ²:-íÞt„ {txu y{]‚Y… yL™trŒ …ŒtÚttuo …éãæïç}æ-
«Œt™ fhwk Awk.
su …Ý:-{™w»Þ |æêç}æçÚç„-…]rÚtðe™e Ë{t™ ²æ}æì-su y±æ-‚™u Ðí}æ‹Î„ï-yt™krŒ‚ fhu Au ‚u ‚™u
¥ã}æì-nwk ç±E„:-ËðoºtÚte çÝ«üç„}æì-…]rÚtðe Ë{t™ y±æ-‚™u ÐçÚ+±ïÎ Ëðo he‚u òýwk, ‚u{ ‚wk …ý {™u
òý. (64)
¼tðtÚto : su{ …r‚ytu …tu‚t™t yt™kŒ {txu †eytu™wk „úný fhu Au, ‚u{ †eytu yt™kŒ {txu
…r‚ytu™wk „úný fhu. yt „]nt©{{tk …r‚ðú‚t †e y™u …í™eðú‚ …r‚ Ëw¾™t ¼kzth Ë{t™ Au. †e
ûtuºtY… Au y™u …wÁ»t ƒesY… Au.
òu þwØ y™u ƒ÷ðt™ þheh Þwõ‚ †e-…wÁ»t ƒL™u™t Ë{t„{Úte W¥t{ y™u rðrðÄ «fth™e
«ò Wí…L™ ÚttÞ, ‚tu ËŒt fÕÞtý ÚttÞ Au, yu{ òýðwk òuEyu. (64)
ÿ¢ Ãfi ŒflË ÁŸ´¸§fiÁÃ⁄UÊ’’㜠¬Ê‡Ê¯ ª˝ËflÊSflfiÁfløÎÆàÿ◊˜Ô– â à ÁflSÿÊêÿÊÿÈfi·Ê
Ÿ ◊äÿÊŒÕÒâ Á¬ÃÈ◊fi|h ¬˝‚fiÍ×– Ÿ◊Ê ÷ÍàÿÒ ÿŒ¢ ø∑§Ê⁄UfiH 65H
200 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu …‚u ! çÝ«üç„:-…]rÚtðe Ë{t™ nwk Îï±è „ï-‚tht xæíè±æ¨é-fkX{tk ¥ç±™ëy²}æì-íÞt„™u
yÞtuøÞ ²}æì-su Ðæàæ}æì-Ä{oÞwõ‚ ƒkÄ™™u ¥æ+ÏæÏæ‹{-Ëthe he‚u ƒtkÄw Awk, „}æì-‚u™u „ï-‚tht {txu …ý
¥æ²é¯:-Sð™™t ËtÄ™ yL™™e Ý-Ë{t™ ç±+S²æç}æ-«rðü fhwk Awk. ¥ƒ-y™u }抲æ„ì-yt…ýtk
ƒL™u{tkÚte ftuE…ý r™Þ{Úte rðÁØ ™ [t÷eyu. su{ nwk »„}æì-yu çЄé}æì-yL™trŒ …ŒtÚttuo™u ¼tu„ðwk
Awk, ‚u{ Ðí¨ê„:-÷tuf{tk Wí…L™ ÚtÞu÷ ‚wk …ý yu yL™trŒ™u ¥çh-¼tu„ð.
nu †e ! ²æ-su Îï±è-rŒÔÞ„wýÞwõ‚ ‚wk §Î}æì-yu …r‚ðú‚Y… Ä{oÚte ËkMfth …t{u÷e «íÞût r™Þ{™u
™ÜUæÚ-…t¤u ‚u |æêy²ñ-yiïÞo fh™the ‚tht {txu Ý}æ:-yL™trŒ …ŒtÚto yt…wk Awk. (65)
¼tðtÚto : rððtn Ë{Þu †e-…wÁ»t su yÔÞr¼[th ytrŒ r™Þ{tu™e «r‚¿tt fhu, ‚uÚte rð…he‚
yt[hý fŒe …ý ™ fhu, fthý fu …trý„úný-rððtn fhu Au, íÞthÚte …wÁ»t™wk sux÷wk …ý …tu‚t™wk
[þheh ytrŒ] Au, ‚u Ëðo †e™wk y™u †e™wk fkE …ý [þheh ytrŒ] Au, ‚u …wÁ»t™wk ƒ™e òÞ Au.
òu …wÁ»t rððtrn‚ †e™u Atuze™u …h†e„t{e y™u †e […tu‚t™t rððtrn‚ …r‚™u Atuze™u] …h
…wÁ»t„tr{™e ƒ™u, ‚tu ƒL™u [tuh Ë{t™ …t…tí{t ƒ™u Au. ‚uÚte …í™e™e y™w{r‚ rð™t …r‚ y™u
…r‚™e yt¿tt rð™t †e ftuE…ý ftÞo ™ fhu. yÔÞr¼[th yu s †e y™u …wÁ»t™t «u{™e ð]rØ fh™th
f{o Au. (65)
ÁŸfl‡ÊfiŸ— ‚XÔU◊fiŸÊ fl‚ÍfiŸÊ¢ Áfl‡flÊfi M§¬Ê˘Á÷øfi®CÔU ‡ÊøËfiÁ÷—–
Œfl˘ßfifl ‚ÁflÃÊ ‚àÿœ◊¸ãº˝Ê Ÿ ÃfiSÕÊÒ ‚◊⁄U ¬fiÕËŸÊ◊˜ÔH 66H
…ŒtÚto : su ¨y²{}ææü-ËíÞÄ{oÚte Þwõ‚, ¨ç±„æ-Ëf÷ s„‚™t Wí…tŒf Îﱧ±-Eïh™e Ë{t™
çݱïàæÝ:-†e™t ËtÚte ¨X}æÝ:-þe½ú„r‚Úte Þwõ‚ àæ™èç|æ:-ƒwrØ ðt f{tuoÚte ±¨êÝæ}æì-…]rÚtðe ytrŒ
…ŒtÚttuo™t ç±Eæ-Ëðo MÐæ-Y…tu™u ¥ç|æ™cÅï-swyu Au.
§‹Îí:-ËqÞo™t Ý-Ë{t™ ¨}æÚï-ÞwØ{tk ЃèÝæ}æì-…rÚtftu™e ËL{w¾ „Sƒæñ-Q¼tu hnu Au, ‚u s
„]nMÚt™u ÞtuøÞ ƒ™u Au. (66)
¼tðtÚto : su{ Eïhu {™w»Þ™t W…fth {txu fthý-«f]r‚Úte ftÞoY… y™uf …ŒtÚttuo h[u÷ Au,
‚u™tu {™w»Þ W…Þtu„ fhu Au.
su{ ËqÞo {u½-ðtŒ¤t™e ËtÚtu ÞwØ {txu ‚iÞth hnu Au, ‚u{ Ë]rü¢{™t rð¿tt™Úte y™u W¥t{
r¢ÞtÚte ¼qr{ ytrŒ …ŒtÚttuoÚte y™uf ÔÞðnthtu™u rËØ fhtu. (66)
‚Ë⁄UÊfi ÿÈÜ¡|ãà ∑§flÿÊfi ÿÈÆªÊ ÁflÃfiãflà ¬ÎÕfi∑˜Ô§– œË⁄UÊfi Œfl·fiÈ ‚ÈêŸÿÊH 67H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ {èÚæ:-æÞt™þe÷ ÜU±²:-ƒwrØ{t™ s™ ¨èÚæ:-n¤ y™u ²éxææ-ÄqkËhe
ytrŒ™u ²éTç‹„-Þwõ‚ fhu Au, y™u ¨é}ݲæ-Ëw¾Úte Îï±ï¯é-rðît™tu{tk ÐëƒÜUì-swŒt 籄‹±„ï-rðM‚th
Þwõ‚ fhu Au, ‚u{ Ëðo ÷tuftu yu ¾u‚e ftÞo™wk y™wct™ fhu. (67)
201 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu yt ËkËth{tk rðît™tu™e rþûttÚte ¾u‚e™t ftÞtuo™e WL™r‚ fhðe òuEyu.
su{ Þtu„es™ ™tzeytu{tk …h{uïh™tu Ë{trÄ Þtu„Úte Ëtûtt‚T fhu Au, ‚u{ ¾u‚e™t ftÞo îtht Ëw¾tu™tu
W…¼tu„ fhðtu òuEyu. (67)
ÿÈÆŸÄà ‚Ë⁄UÊ Áfl ÿÈÆªÊ ÃfiŸÈäfl¢ ∑ΧÆà ÿÊŸÊfiÒ fl¬ÃÆ„U ’Ë¡fi◊˜Ô–
Áª⁄UÊ øfi üÊÈÆ|c≈U— ‚÷fi⁄UÊ •‚fiãŸÊ ŸŒËfiÿ˘ßà‚ÎÆáÿ~— ¬Äfl◊ÿÊfiØÔH 68H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u §ã-yt …]rÚtðe ðt ƒwrØ{tk ËtÄ™tu™u ç±+„Ý銱}æì-rðrðÄ «fthÚte rðM‚th
Þwõ‚ fhtu. ¨èÚæ-¾u‚e™t ËtÄ™ n¤ ytrŒ ðt ™tzeytu y™u ²éxææ-ÄqkËhe™u ²éÝv„:-Þwõ‚ fhtu ÜëU„ï-
n¤ ytrŒ{tk òuzu÷ yÚtðt Þtu„™t yk„tuÚte þwØ fhu÷ ²æïÝæñ-yL‚:fhý{tk yÚtðt ¾u‚h{tk Ïæè…}æì-
Þð ytrŒ™t ðt rËrØ™t {q¤™u ±Ð„-ðtðtu.
çxæÚæ-¾u‚e rð»tÞf f{tuo™e W…Þtu„e Ëwrþrût‚ ðtýe ™-y™u Ëwrð[thÚte ¨|æÚæ:-Ë{t™ he‚u Äthý
y™u …tu»tý{tk Þwõ‚ ŸæéçcÅ:-þe½ú ƒ™tu.
su ¨ë‡²:-¾u‚h{tk Wí…L™ sð ytrŒ yL™ òr‚™t …ŒtÚttuo Au. ‚u{tk su ÝïÎè²:-yíÞk‚ Ë{e…
Ðv±}æì-…tfu÷ ¥¨„ì-ƒ™u, ‚u §„ì-s Ý:-y{™u ¥æ+§²æ„ì-«t ÚttÞ. (68)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u rðît™tu y™u ¾uzq‚tuÚte ¾u‚e y™u Þtu„™e rþûtt «t fhe™u, y™uf
ËtÄ™tu rËØ fhe™u ¾u‚e y™u Þtu„ rËØ fhtu. ‚u™t îtht su su …tf ‚iÞth ÚttÞ ‚u™u ÷E™u MðÞk
¾tð y™u yLÞtu™u ¾ðztðtu. (68)
‡ÊÈÆŸö ‚È »§ÊÀÊÊ Áfl ∑fiΧ·ãÃÈÆ ÷ÍÁ◊fiö ‡ÊÈÆŸ¢ ∑§ËŸÊ‡ÊÊfi˘•Á÷ ÿfiãÃÈ flÊ„ÒU—–
‡ÊÈŸÊfi‚Ë⁄UÊ „UÁfl·Ê ÃʇÊfi◊ÊŸÊ ‚ÈÁ¬å¬ÀÊÊ˘•Ê·fiœË— ∑§ûʸŸÊS◊H 69H
…ŒtÚto : su ÜUèÝæàææ:-…rh©{Úte fü ¼tu„™th ¾u‚e fh™th Au. ‚uytu ÈUæHæ:-¼qr{™u rðM‚eýo
fhðt™wk ËtÄ™ Vt÷ = n¤™wk V¤wk ytrŒÚte Þwõ‚ fhe™u ±æãñ:-ƒ¤Œ ytrŒ™e ËtÚtu hnu÷ n¤ ytrŒÚte
|æêç}æ}æì-¼qr{™u ç±ÜëU¯‹„é-¾uztu àæéÝ}æì-Ëw¾™u ¥ç|沋„é-«t fhtu.
ã籯æ-þwØ fhu÷ ½e ytrŒÚte þwØ „æïàæ}ææÝæ-Ëk‚tu»tfthf àæéÝæ¨èÚæ-ðtÞw y™u ËqÞo Ë{t™ ¾u‚e™t
ËtÄ™ ¥S}æï-y{tht {txu ¨éçÐŒÐHæ:-ËwkŒh V¤tuÚte Þwõ‚ ¥æï¯{è:-sð ytrŒ™u ÜUœæüÝ-Wí…L™ fhtu
y™u ‚u yti»trÄytuÚte ¨é-W¥t{ àæéÝ}æì-Ëw¾ ¼tu„ðtu. (69)
¼tðtÚto : su [‚wh ¾uzq‚ „tÞ ‚Útt ƒ¤Œ ytrŒ™e hûtt fhe™u ¾u‚e fhu Au, ‚uytu yíÞk‚ Ëw¾
«t fhu Au. yu ¾u‚h{tk ftuE…ý y{uæÞ-y…rðºt ðM‚w ™t¾ðe ™ òuEyu. …hL‚w ƒes …ý Ëw„kÄe
ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ fhe™u ðtððt òuEyu. suÚte yL™ ythtuøÞŒtÞf ƒ™e™u ƒ÷ y™u ƒwrØ™e ð]rØ
fhu. (69)
202 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÉÊÎÆß ‚ËÃÊ ◊œÈfiŸÊ ‚◊fiÖÿÃÊ¢ Áfl‡flfiÒŒ¸flÒ⁄UŸfiÈ◊ÃÊ ◊L§|jfi—–
™§¡¸Ó®SflÃË ¬ÿfi‚Ê Á¬ãflfi◊ÊŸÊS◊Êãà‚Ëfià ¬ÿfi‚ÊèÿÊ flfiflÎàSflH 70H
…ŒtÚto : ç±Eñ:-Ëðo Îï±ñ:-yL™ ytrŒ …ŒtÚttuo™e RåAt fh™th rðît™ }æLçj:-{™w»Þ™e ¥Ýé}æ„æ-
yt¿ttÚte «t в¨æ-s÷ ðt ŒqÄÚte ª…üS±„è-…ht¢{ ËkƒkÄe çЋ±}ææÝæ-®Ë[™ ðt Ëuð™ fhu÷ ¨è„æ-
n¤™e ftuË Íæë„ïÝ-½e ‚Útt }æ{éÝæ-{Ä ðt Ëtfh ytrŒÚte ¨}æÁ²„æ}æì-ËkÞwõ‚ fhu. ‚u ¨è„ï-n¤™e
ftuË ¥S}ææÝì-y{™u ½e ytrŒ …ŒtÚttuoÚte ËkÞwõ‚ fhþu yu {txu в¨æ-s÷Úte ¥|²æ±±ëyS±-…rhð]‚
fhtu. (70)
¼tðtÚto : Ëðo rðît™T ¾uzq‚ rðãtÚte y™wfq¤, ½]‚, {Ä y™u s÷ ytrŒÚte ËwËkf]‚ fhe Mðefth
fhu÷ ¾u‚e™e …]rÚtðe-¼qr{™u yL™™u Wí…L™ fh™the-W…òW ƒ™tðu Au.
su{ ƒeòu™u Ëw„kÄe ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ fhe™u ðtðu Au, ‚u{ yu ¼qr{™u Ëw„kÄÚte ËkMfth Þwõ‚
fhu. (70)
ÀÊÊXfiÔUÀÊ¢ ¬flËfi⁄Uflà‚ÈƇÊflfiö ‚Ê◊Á¬à‚fiL§–
ÃŒÈmfi¬Áà ªÊ◊$®flfi ¬˝»§√ÿ~Z ø ¬Ëflfi⁄UË¥ ¬˝SÕÊflfiº˝ÕflÊ„fiUŸ◊˜ÔH 71H
…ŒtÚto : nu rfËt™tu ! ‚{u su ¨æï}æçÐy¨L-sð ytrŒ yti»trÄytu™t hûtftu™u-ðtkft-[qkft [÷tð™th,
бèÚ±„ì-W¥t{ Vt÷Þwõ‚, ¨éàæï±}æì-ËwkŒh Ëw¾ŒtÞf HæXH}æì-n¤ y™u ‚u™t Auzu su áZ‚t {txu
÷„tðu÷ ftc rðþu»t Au, ‚u ™-y™u ÐíÈUòü}æì-[÷tððt ÞtuøÞ ÐíSƒæ±„ì-«þkrË‚ «MÚtt™-„r‚Þwõ‚
Úƒ±æãÝ}æì-hÚt™wk ðn™ fh™th ƒ¤Œ ytrŒ ËtÄ™ Au, suÚte ¥ç±}æì-hûtt ytrŒ {txu Ðè±Úè}æì-Ëðo
…ŒtÚttuo ¼tu„tððt {txu MÚtq÷ xææ}æì-…]rÚtðe™u ©„ì + ±Ðç„-«ò ðtðu Au, „„ì-‚u™u ‚{u rËØ fhtu. (71)
¼tðtÚto : ¾uzq‚u MÚtq÷-¼thu {txe™e yu yL™ ytrŒ™t Wí…tŒ™ {txu hûtt fh™the [Au fu ™rn
‚u™e] Ëthe he‚u …heûtt fhe™u, n¤ ytrŒ ËtÄ™tuÚte ¾uze™u, ‚u™u yuf Ëh¾e fhe™u, ‚u{tk ËwkŒh ËkMfth
fhu÷ ƒes ðtðe™u, W¥t{ ÄtLÞ Wí…L™ fhe™u ‚u™tu W…¼tu„ fhðtu òuEyu. (71)
∑§Ê◊¯ ∑§Ê◊ŒÈÉÊ œÈˇfl Á◊òÊÊÿ flLfi§áÊÊÿ ø–
ßãº˝ÊfiÿÊ|‡flèÿʯ ¬ÍÆcáÊ ¬˝¡Êèÿ˘•Ê·fiœËèÿ—H 72H
…ŒtÚto : nu ÜUæ}æÎé{ï-…tfþt† r™…wý {™tuft{™t …qýo fh™the hËtuÞý †e ! ‚wk …qðtuoõ‚ …]rÚtðe
Ë{t™ ËwkŒh ËkMfth fhu÷ yL™tu™e ç}æ~ææ²-r{ºt, ±L‡ææ²-W¥t{ rðît™, ™-y™u yr‚rÚt, yÇÞt„‚,
§‹Îíæ²-…h{ yiïÞoÚte Þwõ‚, ¥çà±|²æ}æì-«tý y™u y…t™, Ðêc‡æï-…wrüfthf s™, Ðí…æ|²:-Ëk‚t™tu
y™u ¥æï¯{è|²:-Ëtu{÷‚t ytrŒ yti»trÄytuÚte ÜUæ}æ}æì-RåAt™u {éÿ±-…qýo fh. (72)
203 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su †e ðt …wÁ»t ¼tus™ ƒ™tðu ‚u †e ðt …wÁ»t™u …tf-rðãt þe¾ðe™u, Ár[fthf yL™
ƒ™tðe™u, ‚u™wk Ëuð™ fhe™u, Ëðo htu„tu™u Œqh fhu. (72)
Áfl ◊Èfiëÿäfl◊ÉãÿÊ ŒflÿÊŸÊ•ªfiã◊ Ã◊fi‚S¬Ê⁄U◊Sÿ– ÖÿÊÁÃfi⁄UʬÊ◊H 73H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu-su{ ‚{u ¥Í‹²æ:-hûtt ÞtuøÞ Îï±²æÝæ:-rŒÔÞ ¼tu„tu™e «tr {txu „tÞtu™u
«t fhe, ËwkŒh ËkMfth fhu÷ yL™tu™wk ¼tus™ fhe™u htu„tuÚte ç±}æéÓ²Š±}æì-rð{wõ‚ hntu Atu, ‚u{
y{u …ý htu„tuÚte rð{wõ‚ hneyu.
su{ ‚{u „}æ¨:-htrºt-ykÄfth™u ÐæÚ}æì-…th fhtu Atu, ‚u{ y{u …ý ¥xæ‹}æ-«t fheyu. su{
‚{u ¥S²-yt ËqÞo™t Á²æïç„:-«ftþ™u «t fhtu Atu, ‚u{ y{u …ý ¥æÐæ}æ-«t fheyu. (73)
¼tðtÚto : {™w»Þ „tÞ ytrŒ …þwytu™e fŒe…ý níÞt fhu ™rn y™u níÞt fhtðu ™rn. su{
ËqÞtuoŒÞÚte htrºt r™ð]¥t ÚttÞ Au, ‚u{ ðiãf þt†™e her‚Úte rn‚fthe yL™™wk Ëuð™ fhe™u yt… ÷tuftu
htu„tuÚte r™ð]¥t hntu. (73)
‚¡Í⁄UéŒÊ˘•ÿfiflÊÁ÷— ‚¡ÍL§·Ê˘•Lfi§áÊËÁ÷—–
‚¡Ê·fi‚Êfl|‡flŸÊ Œö‚ÊfiÁ÷— ‚¡Í— ‚Í®®⁄UR˘∞Ãfi‡ÊŸ ‚¡ÍflÒ¸Ó®‡flÊŸ⁄U˘ß«fiUÿÊ ÉÊÎÆß
SflÊ„UÊfiH 74H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! y{u Ëðo †e-…wÁ»ttu su{ ¥²±æïç|æ:-yufhË ûtý ytrŒ ft÷™t yðÞðtuÚte
¨…ê:-ËkÞwõ‚ ¥ÏÎ:-ð»to ¥L‡æèç|æ: hõ‚«¼tÚte ¨…ê:-Þwõ‚ ©¯æ:-«¼t‚ ft÷ ΢¨æïç|æ:-f{tuo îtht
¨…æﯨæñ-…hM…h Ë{t™ Y…Úte Ëuðt fh™th ¥çEÝæ-«tý y™u y…t™™e Ë{t™ †e-…wÁ»t =Œk…‚e
ðt »„àæïÝ-[t÷‚t ½tuzt Ë{t™ ÔÞtrÂþe÷ ðu„ðt™, rfhý™t r™r{¥t ðtÞw™t ¨…ê:-Ërn‚ ¨êÚ:-
ËqÞo Au, y™u §Ç²æ-yL™trŒ™e r™r{¥t …]rÚtðe ðt Íæë„ïÝ-s÷Úte S±æãæ-ËíÞðtýeÚte ¨…ê:-Þwõ‚
±ñEæÝÚ:-rðãw‚TY… yÂø™ rðã{t™ Au, ‚u{s «er‚Úte ËkÞwõ‚ hnu. (74)
¼tðtÚto : {™w»Þtu{tk ßÞtk ËwÄe …hM…h ËtintŒo-r{ºt‚t hnu Au, íÞtk ËwÄe s Ëw¾ hnu Au. y™u
ßÞtk ËwÄe þºtw‚t hnu Au, íÞtk ËwÄe Œw:¾ hnu Au. ‚uÚte Ëðo †e-…wÁ»ttuyu …htu…fth f{o™e ËtÚtu s
ËŒt ÔÞðnth fhðtu òuEyu. (74)
ÿÊ •Ê·fiœË— ¬ÍflʸӮ ¡ÊÃÊ Œflèÿfi|SòÊÿÈƪ¢ ¬ÈÆ⁄UÊ–
◊ŸÒ ŸÈ ’÷˝ÍáÊÊfi◊„Uö ‡Êâ œÊ◊ÊfiÁŸ ‚# øfiH 75H
…ŒtÚto : ¥ã}æì-nwk ²æ:-su ¥æï¯{è:-Ëtu{÷‚t ytrŒ yti»trÄytu Îï±ï|²:-…]rÚtðe ytrŒÚte ç~æ²éxæ}æì-
ºtý ð»to ÐéÚæ-…qðo Ðê±æü:-…qýo Ëw¾Œt™{tk W¥t{ …æ„æ:-«rËØ yÚtto‚T Wí…L™ ÚtÞu÷e Au, su Ïæ|æíê‡ææ}æì-
204 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Äthý fh™th htu„eytu™t àæ„}æì-Ëtu ™-y™u ¨Œ„-Ët‚ {æ}ææçÝ-sL{ ðt ™tzeytu™t {{tuo{tk ÔÞtÂ
ÚttÞ Au, ‚u™u Ýé-þe½ú }æÝñ-òýwk. (75)
¼tðtÚto : {™w»Þ …]rÚtðe …h y™u s÷{tk su yti»trÄytu Wí…L™ ÚttÞ Au [‚u{tk su]ºtý ð»to™e
ntuÞ, ‚u™tu Ëk„ún fhe™u, ðiãf þt†rðrÄ y™wËth ‚u™wk Ëuð™ fhu Au, ‚tu ‚u Ëuð™ fhu÷e yti»trÄytu
Ë{M‚ {{o MÚtt™tu{tk ÔÞt ÚtE™u htu„tu™u Œqh fhe™u, þtherhf Ëw¾tu™u þe½ú Wí…L™ fhe þfu Au. (75)
‡Êâ flÊfi˘•ê’ œÊ◊ÊfiÁŸ ‚„Udfi◊ÈÆà flÊ L§„fiU—–
•œÊfi ‡ÊÃ∑˝§àflÊ ÿÍÆÿÁ◊◊¢ ◊fi˘•ªŒ¢ ∑fiΧÃH 76H
…ŒtÚto : nu àæ„ÜíUy±:-ËUfztu «fth™e ƒwrØ ðt r¢ÞtytuÚte Þwõ‚ [ðiã]s™tu ! ²ê²}æì-‚{u su™tÚte
àæ„}æì-ËUfztu ©„-ðt ¨ãd}æì-nòhtu Lã:-™tzeytu™t ykfwhtu Au ‚u yti»trÄytuÚte }æï-{tht §}æ}æì-yt
þheh™u ¥xæÎ}æì-htu„hrn‚ ÜëU„-fhtu.
¥{-y™u MðÞk ±:-…tu‚t™t þhehtu™u …ý htu„ hrn‚ fhtu. su ±:-‚{tht yËkÏÞ {æ}ææçÝ-
{{o MÚtt™tu Au. ‚u™u «t fhtu.
nu ¥}Ïæ-{t‚t ! ‚wk …ý yu{ s yt[hý fh. (76)
¼tðtÚto : {™w»Þ™wk yu «Út{ f‚oÔÞ Au, fu yti»trÄytu™wk Ëuð™, …ÚÞ …t÷™ y™u Ëwr™Þ{Þwõ‚
ÔÞðnth fhe™u þheh™u MðMÚt ht¾ðwk. ‚u™t rð™t ftuE…ý Ä{o-yÚto-ft{-{tuût™wk y™wct™ fhe þf‚t
™Úte. (76)
•Ê·fiœË— ¬˝ÁÃfi◊ÊŒäfl¢ ¬Èc¬fiflÃË— ¬˝‚Íflfi⁄UË—–
•‡flÊfi˘ßfl ‚Á¡àflfi⁄UËfl˸L§œfi— ¬Ê⁄UÁÿcáfl~—H 77H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ¥Eæ §±-½tuzt™e Ë{t™ ¨ç…y±Úè:-þhehÚte ËkÞwõ‚ y™u htu„tu™u
S‚™the, ±èL{:-Ëtu{÷‚t ytrŒ ÐæÚç²c‡æ±: htu„™t Œw:¾tuÚte …th ÷E s™the, Ðécб„è:-«þkrË‚
…w»…tuÚte Þwõ‚, Ðí¨ê±Úè:-Ëw¾tu™u Wí…L™ fh™the ¥æï¯{è:-Ëtu{ ytrŒ yti»trÄ Ëuð™ fhe™u Ðíç„+}ææïΊ±}æì-
r™íÞ yt™krŒ‚ hntu. (77)
¼tðtÚto : su{ ½tuzuMðth ðeh ÷tuftu þºtwytu™u S‚e™u, rðsÞ «t fhe™u yt™krŒ‚ ƒ™u Au, ‚u{
W¥t{ yti»tÄ™wk ËŒt Ëuð™ fh™th, …ÚÞ™wk …t÷™ fh™th y™u rs‚urLÿÞ ÷tuftu MðtMÚÞ «t fhe™u,
r™íÞ «ËL™ hnu Au. (77)
•Ê·fiœËÁ⁄UÁÃfi ◊ÊÃ⁄URSÃmÊfi ŒflËL§¬fi ’˝Èfl–
‚Ÿÿ◊‡fl¢ ªÊ¢ flÊ‚fi˘•Êà◊ÊŸ¢ Ãflfi ¬ÍL§·H 78H
205 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu ¥æï¯{è:-yti»trÄytu §ç„-Ë{t™ Ëw¾ŒtÞf Îï±è:-ËwkŒh rðŒw»te }ææ„Ú:-{t‚tytu ! nwk
…wºt ±:-‚{™u „„ì-©uc …ÚÞY… f{o ©ÐÏæíé±ï-Ë{e…MÚt ƒ™e™u W…Œuþ fhwk.
nu ÐéL¯ ! …wÁ»ttÚto ©uc Ëk‚t™tu ! nwk {t‚t „±-‚tht ¥E}æì-½tuzt ytrŒ xææ}æì-„tÞ ytrŒ ðt
…]rÚtðe ytrŒ ±æ¨:-ð† ytrŒ ðt ½h y™u ¥æy}ææÝ}æì-Sð™e r™hk‚h ¨Ýï²}æì-Ëuðt fhwk. (78)
¼tðtÚto : su{ sð yti»trÄ™wk Ëuð™ fhðtÚte þhehtu™e …wrü fhu Au, ‚u{ {t‚tytu rðãt y™u
Ëwrþûtt™t W…ŒuþÚte Ëk‚t™tu™u …wü ƒ™tðu.
su {t‚t™wk yiïÞo Au, ‚u Ëk‚t™™tu ¼t„ Au, y™u su Ëk‚t™™wk Au ‚u {t‚t™wk Au, yu he‚u Ëðuo
«er‚…qðof yt[hý fhe …hM…h Ëw¾tu™e ËŒt ð]rØ fhu. (78)
•‡flàÕ flÊfi ÁŸ·ŒfiŸ¢ ¬áʸ flÊfi fl‚ÁÃc∑ÎƧÃÊ–
ªÊ÷Ê¡˘ßÃ˜Ô Á∑§ÀÊÊfi‚Õ ÿÃ˜Ô ‚ŸflfiÕ ¬ÍLfi§·◊˜ÔH 79H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! yti»trÄytu™e Ë{t™ ²„ì-su fthýu ±:-‚{thwk ¥Eyƒï-ft÷ hnu yÚtðt
™ hnu yuðt þheh{tk çݯÎÝ}æì-r™ðtË Au y™u ±:-‚{tht Їæïü-f{¤™t …ºt …h s÷™e Ë{t™
[÷tÞ{t™ ËkËth{tk Eïhu ±¨ç„:-r™ðtË ÜëU„æ-fÞtuo Au, ‚uÚte xææï|ææ…:-…]rÚtðe™wk Ëuð™ fh‚tk çÜUH-
s ÐêL¯}æì-yL™ ytrŒÚte …qýo Œunðt¤t …wÁ»t™u ¨Ý±ƒ-yti»trÄ yt…e™u Ëuð™ fhtu. y™u Ëw¾ «tÂ
fh‚tk §„ì-yt ËkËth{tk ¥¨ƒ-hntu. (79)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu yu {t™ðwk òuEyu fu y{tht þheh yr™íÞ Au, ÂMÚtr‚ [k[¤ Au, {txu
þheh™u ™ehtu„e ht¾e™u Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût™wk y™wct™ þe½ú fhe™u yr™íÞ ËtÄ™tuÚte r™íÞ
Ëw¾™u «t fhu. su{ yti»trÄ ½tË ytrŒ …ºt, …w»…, V¤, {q¤ fkŒ y™u þt¾tytu ð„uhuÚte þtur¼‚
ƒ™u Au, ‚u{ ™ehtu„ þhehÚte þtu¼tÞ{t™ ƒ™tu. (79)
ÿòÊÊÒ·fiœË— ‚◊Ç◊fià ⁄UÊ¡ÊfiŸ— ‚Á◊fiÃÊÁflfl–
Áfl¬˝— ‚˘©Ufiëÿà Á÷·ªfi˝ˇÊÊ„UÊ◊ËfifløÊÃfiŸ—H 80H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ²~æ-su MÚtt™tu{tk ¥æï¯{è:-Ëtu{÷‚t ytrŒ yti»trÄ Au, ‚u™u su{ Úæ…æÝ:-
htsÄ{oÚte Þwõ‚ ðeh …wÁ»t ¨ç}æ„æç±±-ÞwØ{tk þºtwytu™u «t ÚttÞ Au, ‚u{ ¨}æx}æ„-«t Úttð.
su Úÿææïãæ-Œwü htu„tu™t ™tþf ¥}æè±™æ„Ý:-htu„ r™ðthf ç±Ðí:-ƒwrØ{t™ ç|æ¯ÜUì-ðiã Au, ¨:-
‚u ‚{tht «íÞu ©Ó²„ï-yti»trÄytu™t „wýtu™tu W…Œuþ fhu, ‚{u ‚u ðiã y™u yti»trÄytu™wk Ëuð™ fhtu. (80)
¼tðtÚto : su{ Ëu™t…r‚ îtht Ëwrþrût‚ htsfeÞ ðeh…wÁ»t …h{ «Þí™Úte ƒeò Œuþ{tk sE™u,
þºtwytu™u S‚e™u htßÞ «t fhu Au, ‚u{ W¥t{ ðiã îtht Ëwrþrût‚ ‚{u yti»trÄrðãt™u «t fhtu,
su þwØ Œuþ{tk yti»trÄytu Au, ‚u™u òýe™u ‚u™tu W…Þtu„ fhtu ‚Útt yLÞtu™u ‚u™tu W…Œuþ fhtu. (80)
206 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•‡flÊflÃËú ‚Êfi◊ÊflÃË◊ÍÆ¡¸ÿfiãÃË◊ÈŒÊfi¡‚◊˜Ô–
•ÊÁflfi|à‚ ‚flʸ˘•Ê·fiœË⁄URS◊Ê•fiÁ⁄UCÔUÃÊfiÃÿH 81H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ nwk ¥çÚcń愲ï-Œw:¾ŒtÞf htu„tuÚte Aqxðt {txu ¥E汄è}æì-«þkrË‚
þw¼ „wýtuÚte Þwõ‚, ¨æï}æ汄è}æì-ƒnw hËÞwõ‚ ©Îæï…¨}æì-yíÞk‚ …ht¢{ ðÄof ª…ü²‹„è}æì-ƒ¤ŒtÞf
©uc yti»trÄytu™u ¥æ-Ëðo he‚u ¥ç±çy¨-òýwk, suÚte ¨±æü:-Ëðo ¥æï¯{è:-yti»trÄytu ¥S}æñ-{tht {txu
Ëw¾ŒtÞf ƒ™u, ‚u{ ‚{u …ý «Þí™ fhtu. (81)
¼tðtÚto : {™w»tÞtu™wk «Út{ yu f{o Au, fu htu„tu™wk r™Œt™, r[rfíËt, yti»tÄ y™u …ÚÞ™wk …t÷™,
yti»trÄytu™wk „wý rð¿tt™ y™u ‚u™tu ÞÚttð‚T W…Þtu„ fhðtu. suÚte htu„ r™ð]r¥t ÚtE™u ËŒt …wÁ»ttÚto™e
ð]rØ ÚttÞ. (81)
©Uë¿ÈUc◊Ê •Ê·fiœËŸÊ¢ ªÊflÊfi ªÊDÔUÊÁŒfifl⁄UÖ
œŸfiö ‚ÁŸcÿãÃËfiŸÊ◊Êà◊ÊŸ¢ Ãflfi ¬ÍL§·H 82H
…ŒtÚto : nu ÐêM¯-…wÁ»t ! …qh yÚtto‚T Œun{tk þÞ™ fh™th ðt Œun™u Äthý fh™th Sð ! {Ý}æì-
yiïÞo™e ð]rØ fh™th™u ¨çÝc²‹„èÝæ}æì-Ëuð™ fh‚e ¥æï¯{èÝæ}æì-Ëtu{÷‚t ðt sð ytrŒ yti»trÄytu™t
ËkƒkÄÚte su{ àæéc}ææ:-W¥t{ ƒ÷ fh™the xææ±:-„tÞ ðt rfhý xææïcÆæçα-…tu‚t™t MÚtt™Úte su{ ðtAhzt
ðt …]rÚtðe™wk y™u yti»trÄytu ðt ‚¥ð „±-‚tht ¥æy}ææÝ}æì-ytí{t™u ©ÎèÚ„ï-«t ÚttÞ Au. ‚u Ëðo™e
‚wk Ëuðt fh. (82)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su Ëthe he‚u …t¤u÷e „tÞ ŒqÄ ytrŒ îtht …tu‚t™t ðtAhzt y™u {™w»Þ
ytrŒ™wk …tu»tý fhe™u ƒ÷ «Œt™ fhu Au, ‚u{ yti»trÄytu ‚{tht ytí{tytu y™u þhehtu™u Ëthe he‚u
…wü fhe™u …ht¢{e ƒ™tðu Au.
òu ftuE yL™ ytrŒ yti»tÄ™wk Ëuð™ ™ fhu, ‚tu ¢{þ: ‚u ƒ÷ y™u rð¿tt™™t ûtÞ™u «t ÚttÞ
Au. suÚte ‚u „tÞtu y™u yti»trÄytu þheh y™u ytí{t™t ƒ÷ y™u rð¿tt™ {txu Au ‚u{ òýðwk
òuEyu. (82)
ßc∑Îfi§Áßʸ◊fi flÊ ◊ÊÃÊÕÊfi ÿÍÆÿú SÕ ÁŸc∑Îfi§ÃË—–
‚Ë⁄UÊ— ¬fiÃÁòÊáÊËfi SÕŸ ÿŒÊ◊ÿfiÁà ÁŸc∑fiΧÕH 83H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²ê²}æì-‚{u su ±:-‚{the §cÜëUç„:-ftÞo rËØ fh™the }ææ„æ-{t‚t™e Ë{t™
yti»trÄ Ýæ}æ-«rËØ Au, ‚u™e Ëuðt fhðt Ë{t™ Ëuð™ fhu÷e yti»trÄytu™u òý™th Sƒ-ƒ™tu, Єç~æ‡æè:-
ðnu‚e ¨èÚæ:-™Œeytu Ë{t™ çÝcÜëU„è:-«íÞw…fth fh™th SƒÝ-ƒ™tu, ¥ƒæï-y™u ²„ì-su r¢Þt ðt
207 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yti»trÄ yÚtðt ðiã ¥æ}æ²ç„-htu„™e ð]rØ fhu ‚u™tu çÝcÜëUƒ-íÞt„ fhtu. (83)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu su{ {t‚t-r…‚t ‚{the Ëuðt fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý Ëuðt fhtu. su-su f{o
htu„™u Wí…L™ fh™tht Au, ‚u™tu ‚{u íÞt„ fhtu. yt he‚u [yt[hý fhðtÚte]Ëthe he‚u Ëuð™ fhu÷e
yti»trÄÞtu «týeytu™u {t‚t Ë{t™ …wü fhu Au. (83)
•Áà Áfl‡flÊfi— ¬Á⁄UDÔUÊ Sߢßfifl fl˝¡◊fi∑˝§◊È—–
•Ê·fiœË— ¬˝ÊøfiÈëÿflÈÆÿ¸|à∑¢§ øfi ÃãflÊõ ⁄U¬fi—H 84H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su ÐçÚcÆæ:-Ëðoºt rðã{t™ ç±Eæ:-Ëðo ¥æï¯{è:-Ëtu{÷‚t ðt sð
ytrŒ yti»trÄ Au, ‚u ±í…}æì-su{ „tiþt¤t™e S„ïÝ §±-Œeðt÷™u fqŒe™u [tuh ¼t„e òÞ Au, ‚u{
¥ç„+¥ÜíU}æé:-…]rÚtðe™u Vtze™u ™ef¤u Au.
²„ì-su çÜU@-fkE „‹±:-þheh™t ÚÐ:-…t…tu™t V¤ Ë{t™ htu„ Y… Œw:¾ Au, ‚u Ëðo™tu Ðí+¥™éÓ²±é:-
™tþ fhu Au, ‚u yti»trÄytu™wk ÞwÂõ‚…qðof Ëuð™ fhtu. (84)
¼tðtÚto : su{ [tuh „tÞtu™t Mðt{e îtht Ä{ftððtÚte „tiþt¤t™e Œeðt÷ ytrŒÚte fqŒe™u ¼t„e
òÞ Au, ‚u{ W¥t{ yti»trÄ îtht ‚tz™ fhu÷ htu„ ™tþ …t{u Au. (84)
ÿÁŒ◊Ê flÊ¡ÿfi㟄U◊Ê·fiœË„¸USÃfi˘•ÊŒœ–
•Êà◊Ê ÿˇ◊fiSÿ Ÿ‡ÿÁà ¬ÈÆ⁄UÊ ¡ËfiflªÎ÷Êfi ÿÕÊH 85H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²ƒæ-su he‚u ÐéÚæ-…qðo ±æ…²Ýì-«t fh‚tk ¥ã}æì-nwk ²„ì-su-§}ææ:-yu
¥æï¯{è:-yti»trÄytu™u ãS„ï-ntÚt{tk ¥æÎ{ï-Äthý fhwk Awk, suÚte …è±xæë|æ:-Sð™u …fz™the ÔÞtrÄ y™u
²ÿ}æS²-ûtÞ yÚtto‚T htshtu„ ™wk ¥æy}ææ-{q¤ Ýà²ç„-™tþ …t{u Au, ‚u yti»trÄytu™tu ©uc ÞwÂõ‚ îtht
W…Þtu„ fhtu. (85)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu, W¥t{ nM‚r¢ÞtÚte yti»trÄytu™u Ëthe he‚u rËØ fhe™u, ¢{t™wËth ‚u™tu
W…Þtu„ fhe™u htßÞût{t ytrŒ htu„tu™wk r™ðthý fhe™u r™íÞ yt™kŒ {txu «Þí™ fhðtu òuEyu. (85)
ÿSÿÊÒfi·œË— ¬˝‚¬¸ÕÊXfiÔU◊X¢ÔUÆ ¬Lfi§c¬L§—–
ÃÃÊ ÿˇ◊¢ Áfl’Êfiœäfl˘©Uª˝Ê ◊fiäÿ◊‡ÊËÁ⁄UfiflH 86H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ²S²-suÚte ¥X}æX}æì-«íÞuf yðÞðtu{tk ‚Útt ÐLcÐL:-«íÞuf {{o MÚtt™{tk
rðã{t™ Au. ‚u™t ‚u ©xæí:-‚eðú ²ÿ}æ}æì-ûtÞ htu„™t }抲}æàæèçÚ±-{æÞ™t {{oMÚtt™tu™u AuŒðt Ë{t™
ç±+Ïææ{Š±ï-rðþu»tY…Úte Œqh fhe™u „„:-íÞth…Ae ¥æï¯{è:-yti»trÄytu™u Ðí+¨Ðüƒ-«t fhtu. (86)
¼tðtÚto : òu {™w»Þtu þt† y™wËth yti»trÄytu™wk Ëuð™ fhu, ‚tu ‚uytu «íÞuf yk„tuÚte htu„tu™u
208 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
r™ð]‚ fhe™u ™ehtu„ ƒ™e òÞ Au. (86)
‚Ê∑¢§ ÿfiˇ◊ ¬˝ ¬fià øÊ·fiáÊ Á∑§Á∑§ŒËÁflŸÊfi–
‚Ê∑¢§ flÊfiÃSÿ œ˝ÊÖÿÊfi ‚Ê∑¢§ Ÿfi‡ÿ ÁŸ„UÊ∑fi§ÿÊH 87H
…ŒtÚto : nu ðiã rðît™ ! ‚{u çÜUçÜUÎèç±Ýæ-¿tt™ðÄof ™æ¯ï‡æ-ytnthÚte ¨æÜU}æì-yti»trÄÞwõ‚
…ŒtÚttuo™e ËntÞÚte ²ÿ}æ-htshtu„ Ðí + Є-Œqh ÚttÞ Au, su{ ‚u ±æ„S²-ðtÞw™e {íæÁ²æ- „r‚™e
¨æÜU}æì-ËntÞÚte yu Ýà²-™tþ …t{u y™u çÝãæÜU²æ-r™hk‚h íÞt„ ÞtuøÞ …ezt™e ¨æÜU}æì-ËtÚtu Œqh
ÚttÞ, ‚u {txu «Þí™ fhtu. (87)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu yti»tÄ Ëuð™, «týtÞt{ y™u ÔÞtÞt{Úte htu„tu™tu ™tþ fhe™u Ëw¾…qðof
hnuðwk òuEyu. (87)
•ãÿÊ flÊfi˘•ãÿÊ◊fiflàflãÿÊãÿSÿÊ˘©U¬ÊfiflÖ
ÃÊ— ‚fl¸Êfi— ‚¢ÁflŒÊŸÊ˘ßŒ¢ ◊ ¬˝ÊflfiÃÊ fløfi—H 88H
…ŒtÚto : nu †eytu ! ¨¢ç±ÎæÝæ:-…hM…h ËkðtŒ fh‚e ‚{u }æï-{tht §Î}æì-yu ±™:-ð[™™wk Ðí汄-
…t÷™ fhtu. „æ:-‚u ¨±æü:-yti»trÄytu™e ¥‹²æù‹²S²æ:-…tu‚t™e …hM…h™e hûtt Ë{t™ ©Ð汄-
Ë{e…Úte hûtt fhtu.
su{ ¥‹²æ-yuf ¥‹²æ}æì-ƒeS™e hûtt fhu Au, ‚u{ ±:-‚{the yæÞtr…ft ¥±„é-‚{the hûtt
fhu. (88)
¼tðtÚto : su{ W¥t{ yt[hýðt¤e †eytu yufƒeS™e hûtt fhu Au, ‚u{ y™wfq¤‚tÚte r{©
fhu÷e yti»trÄytu Ëðo htu„tuÚte hûtt fhu Au. nu †eytu ! ‚{u yti»tÄrðãt {txu …hM…h ËkðtŒ fhtu. (88)
ÿÊ— »§ÁÀÊŸËÿʸ˘•fi»§ÀÊÊ˘•fi¬ÈÆc¬Ê ÿʇøfi ¬ÈÆ|c¬áÊËfi—–
’΄US¬ÁÃfi¬˝‚ÍÃÊSÃÊ ŸÊfi ◊ÈÜøãàflö„fiU‚—H 89H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²æ:-su ÈUçHÝè:-y™uf V¤tuÚte Þwõ‚, ²æ:-su ¥ÈUHæ:-V÷tuÚte hrn‚,
²æ:-su ¥ÐécÐæ:-Vq÷tuÚte hrn‚ ™-y™u su ÐéçcЇæè:-y™uf Vq÷tuÚte Þwõ‚, ÏæëãSÐç„Ðí¨ê„æ:-ðuŒðtýe™t
Mðt{e EïhÚte Wí…L™ ÚtÞu÷e yti»trÄ Ý:-y{™u ¥¢ã¨:-htu„sLÞ Œw:¾Úte su{ }æé@‹„é-{wõ‚ fhu
Au, „æ:-‚u{ ‚{™u …ý {wõ‚ fhu. (89)
¼tðtÚto : Eïhu Ëðo «týeytu™t Sð™Äthý {txu y™u htu„r™ðthý {txu su yti»tÄeytu ƒ™tðe
Au, ‚u™tÚte {™w»Þtuyu ðiãfþt† ðŠý‚ W…Þtu„ y™wËth Ëðo htu„tu™u ™ü fhe™u, …t…t[hýÚte Œqh
hne™u, Ä{o{tk r™íÞ «ð]¥t hnuðwk òuEyu. (89)
209 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
◊ÈÆÜøãÃfiÈ ◊Ê ‡Ê¬âÿÊõŒÕÊfi flL§áÿ~ÊŒÈÆÖ
•ÕÊfi ÿ◊Sÿ ¬«˜UÔflËfi‡ÊÊà‚fl¸®fiS◊ÊŒ˜Ô ŒflÁ∑§|Àfl·ÊØÔH 90H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! yt… su{ ‚u yti»trÄytu htu„tuÚte Œqh ht¾u Au, ‚u{ àæЉ²æ„ì-þ…Út ËkƒkÄ
f{oÚte, ¥ƒæï-y™u ±L‡²æ„ì-©ucs™tu{tk Út™th y…htÄÚte ¥ƒæï-y™u ²}æS²-LÞtÞtÄeþ™t ÐÇì±èàææ„ì-
LÞtÞ rðhwØ yt[hýÚte, ©„-y™u ¨±üS}ææ„ì-Ëðo Îï±çÜUç˱¯æ„ì-rðît™tu{tk Út™th y…htÄÚte }ææ-
{™u }æé@‹„é-…]Útf ht¾tu. ‚u{ ‚{™u …ý …]Útf ht¾u. (90)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu «{tŒfthe yti»tÄ™tu íÞt„ fhe™u yLÞ yti»tÄ™wk Ëuð™ fhðwk òuEyu.
Ëtu„kŒ-þ…Út õÞthuÞ ¾tðt ™rn, ©uctu «íÞu fhðt{tk ytð‚t y…htÄÚte, LÞtÞ rðhtuÄÚte,
…t…t[hýÚte y™u rðît™tu™e E»tto fhðtY… f{oÚte Œqh hne™u [©uc ytrŒ™tu] y™wfq¤‚tÚte ð‚toð
fhðtu òuEyu. (90)
•fl¬ÃfiãÃË⁄UflŒ|ãŒfl˘•Ê·fiœÿS¬Á⁄fiU–
ÿ¢ ¡Ëfl◊‡ŸflÊfi◊„ÒU Ÿ ‚ Á⁄fiUcÿÊÁà ¬ÍLfi§·—H 91H
…ŒtÚto : y{u su çα:-«ftþÚte ¥±Ð„‹„è:-™e[u ytð‚e ¥æï¯{²:-Ëtu{÷‚t ytrŒ yti»trÄytu
Au, su™tu rðît™tu ÐçÚ+¥±ÎÝì-Ëðo he‚u W…Œuþ fhu Au. ²}æì-su™tÚte …è±}æì-«týÄthý™u ¥Ôݱæ}æãñ-
«t fhu Au, ¨:-‚u ÐêL¯:-…wÁ»t Ý-çÚc²æç„-htu„tuÚte fŒe …erz‚ Út‚tk ™Úte. (91)
¼tðtÚto : rðît™tu Ëðo {™w»Þtu™u rŒÔÞ yti»trÄytu™e rðãt «Œt™ fhu. suÚte Ëðo ÷tuftu Œe½o Sð™
«t fhu. yu yti»trÄytu™u fŒe ftuEyu ™»x ™ fhðe òuEyu. (91)
ÿÊ˘•Ê·fiœË— ‚Ê◊fi⁄UÊôÊË’¸uÔUË— ‡ÊÃÁflfiøˇÊáÊÊ—–
ÃÊ‚Êfi◊Á‚ àfl◊ÈfiûÊ◊Ê⁄¢UR ∑§Ê◊Êfiÿ ‡Êö NUŒH 92H
…ŒtÚto : nu †e ! suÚte y±}æì-‚wk ²æ:-su àæ„ç±™ÿæ‡ææ:-yËkÏÞ þw¼ „wýtuÚte Þwõ‚, Ïæuè:-y™uf
¨æï}æÚæ¿æè:-Ëtu{ su™tu htò yÚtto‚T Ëðtuo¥t{ Au. ‚u ¥æï¯{è:-yti»tÄe Au. „æ¨æ}æì-‚u™t rð»tÞ{tk ©œæ}ææ-
W¥t{ rðît™ ¥ç¨-Au. yuÚte àæ}æì-fÕÞtýfthe NÎï-ÓŒÞ {txu ¥Ú}æì-Ë{Úto ÜUæ}ææ²-RåAt-rËrØ {txu
ÞtuøÞ ntuÞ Au. ‚u™tu y{tht {txu W…Œuþ fhtu. (92)
¼tðtÚto : †eytuyu yti»tÄrðãt yð~Þ „úný fhðe òuEyu. yu rðãt rð™t ft{™tytu™wk …qýo
Ëw¾ «t fhe þft‚wk ™Úte. ‚Útt htu„tu™wk r™ðthý …ý fhe þft‚wk ™Úte. (92)
ÿÊ˘•Ê·fiœË— ‚Ê◊fi⁄UÊôÊË*fl|cΔUfiÃÊ— ¬ÎÁÕflË◊ŸÈfi–
’΄US¬ÁÃfi¬˝‚ÍÃÊ˘•SÿÒ ‚ãŒfiûÊ flËÿ¸~◊˜ÔH 93H
210 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu rððtrn‚ …wÁ»t ! ²æ:-su ¨æï}æÚæ¿æè:-su{tk Ëtu{ W¥t{ Au, ‚u ÏæëãSÐç„Ðí¨ê„æ:-ƒ]n‚T
fthý Y… «f]r‚™t hûtf-…t÷f Eïh™e h[™tÚte Wí…L™ ÚtÞu÷ ¥æï¯{è:-yti»trÄytu Au, ‚u Ðë烱è}æì-
…]rÚtðe™t ¥Ýé-…]c ¼t„ …h ç±çcÆ„æ:-rðþu»t fhe™u ÂMÚt‚ Au, ‚u™tÚte ¥S²ñ-yu …í™e {txu ±è²ü}æì-
ƒes™wk Œt™ fh.
nu rðît™tu ! yt… yu yti»trÄytu™wk rð¿tt™ Ëðo {™w»Þtu {txu ¨¢Îœæ-Ëthe he‚u «Œt™ fhtu. (93)
¼tðtÚto : †e-…wÁ»ttuyu {nt yti»trÄytu™wk Ëuð™ fhe™u W¥t{ r™Þ{tu y™wËth „¼toÄt™ fhðwk
òuEyu y™u rðît™tu îtht yti»trÄytu™wk rðþu»t ¿tt™ «t fhðwk òuEyu (93)
ÿʇøŒ◊Èfi¬‡ÊÎÆáfl|ãà ÿʇøfi ŒÍÆ⁄¢U ¬⁄UÊfiªÃÊ—–
‚flʸӗ ‚XÔUàÿfi flËL§œÊ˘SÿÒ ‚ãŒfiûÊ flËÿ¸~◊˜ÔH 94H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! yt… ²æ:-su™u ™-òýtu Atu. yÚtto‚T «rËØ Au y™u su™u ©ÐŸæ뇱狄-
Ëtk¼¤tu Atu, ²æ:-su ™-Ë{e… Au y™u su ÎêÚ}æì-Œqh Œuþ{tk ÐÚæxæ„æ:-«t ÚtE þfu Au, ‚u ¨±æü:
Ëðo ±èL{:-ð]ûttrŒ yti»trÄytu™u ¨¢xæy²-™Sf «t fhe™u §Î}æì-yu ±è²ü}æì-þheh™t …ht¢{™u su{
ðiãtu rËØ fhu Au, ‚u{ ‚u yti»trÄytu™wk rð¿tt™ ¥S²ñ-yu fLÞt™u ¨¢Îœæ-Ëthe he‚u «Œt™ fhtu. (94)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu su yti»trÄytu Œqh yÚtðt Ë{e…MÚt Au, htu„tu™wk nhý fh™the ‚Útt ƒ÷™e
ð]rØ fh™the Ëtk¼¤ðt{tk ytðu Au, ‚u™tu W…Þtu„ fhe™u ‚{u ™ehtu„ hntu. (94)
◊Ê flÊfi Á⁄U·Ã˜Ô πÁŸÃÊ ÿS◊Òfi øÊ„¢U πŸÊfiÁ◊ fl—–
ÁmƬÊìÊÃfiÈc¬ÊŒS◊Ê∑§ö ‚fl¸Ó◊SàflŸÊÃÈÆ⁄U◊˜ÔH 95H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ¥ã}æì-nwk ²S}æñ-su «Þtus™ {txu yti»trÄ™u ¶Ýæç}æ-W…tzwk Awk yÚtðt ¾tuŒwk
Awk. ‚u{tk ¶çÝ„æ-¾tuŒu÷e ±:-‚{™u }ææ çÚ¯„ì-Œw:¾ ™ yt…u, fthý fu ±:-‚{tht ™-y™u ¥S}ææÜU}æì-
y{tht çmÐæ„ì-ƒu …„ðt¤t {™w»ÞtrŒ ‚Útt ™„écÐæ„ì-„tÞ ytrŒ ¨±ü}æì-Ëðo «ò yu yti»trÄÚte
¥Ýæ„éÚ}æì-htu„sLÞ Œw:¾Úte hrn‚ ¥S„é-ƒ™u. (95)
¼tðtÚto : su {™w»Þ yti»trÄytu™u ¾tuŒu ‚u {q¤-ƒes hrn‚ ™ fhu, sux÷e sYhe ntuÞ, ‚ux÷e
«r‚rŒ™ ÷E™u htu„tu™wk r™ðthý fhu y™u yti»trÄytu™t Wí…tŒ™™e ð]rØ fhu. suÚte Ëðo «týeytu htu„sLÞ
fütu™u «t ™ ÚttÞ y™u Ëw¾e hnu. (95)
•Ê·fiœÿ— ‚◊fiflŒãà ‚Ê◊fiŸ ‚„U ⁄UÊôÊÊfi–
ÿS◊Òfi ∑ΧÆáÊÊÁÃfi ’˝ÊrÊÔáÊSÃö ⁄UÊfi¡Ÿ˜Ô ¬Ê⁄UÿÊ◊Á‚H 96H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¨æï}æïÝ Úæ¿ææ-Ëðtuo¥t{ Ëtu{÷‚t™e ¨ã-ËtÚtu rðã{t™ ¥æï¯{²:-yti»trÄytu
Au. ‚u™t rð¿tt™ {txu yt… ¨}æì+¥±Î‹„-…hM…h ËkðtŒ fhtu.
211 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
nu ðiã Úæ…Ýì-hts…wÁ»t ! y{u Ïæíæræ‡æ:-ðuŒ y™u W…ðuŒtu™t òý™th ²S}æñ-su htu„e {txu yu
yti»trÄytu™u „úný ÜëU‡ææïç„-fhu Au. „}æì-‚u htu„e™u htu„ Ët„hÚte ‚u yti»trÄytu îtht ÐæÚ²æ}æç¨-
…th fheyu Aeyu. (96)
¼tðtÚto : ðiãtu …hM…h «&™tu¥thÚte yti»trÄ rð¿tt™™u W¥t{ fhe™u htu„Úte htu„eytu™u …th …ntU[tze™u
r™hk‚h ‚uytu™u Ëw¾e fhu. ð¤e ‚u ðiãtu{tk su Ëðtuo¥t{ rðît™T ntuÞ, ‚u Ëðo™u ytÞwðuoŒ ¼ýtðu, (96)
ŸÊ‡ÊÁÿòÊË ’ÀÊÊ‚SÿʇÊÓ¸®‚˘©U¬ÁøÃÊfi◊Á‚–
•ÕÊfi ‡ÊÃSÿ ÿˇ◊ÊfiáÊÊ¢ ¬Ê∑§Ê⁄UÊ⁄fiUÁ‚ ŸÊ‡ÊfiŸËH 97H
…ŒtÚto : nu ðiãtu ! ÏæHæ¨S²-yr‚þÞ ðÄu÷t fV™e, ¥àæü¨:-„wŒurLÿÞ™e ÔÞtrÄ ðt ©Ð癄æ}æì-
yLÞ ðÄu÷t htu„tu™e Ýæàæç²~æè-™tþ fh™the yti»trÄ ¥ç¨-Au.
¥ƒæï-y™u su àæ„S²-yËkÏÞ ²ÿ}ææ‡ææ}æì-ûtÞ yÚtto‚T htshtu„tu, ¼„kŒhtrŒ ‚Útt ÐæÜUæÚæï:-
{q¾htu„tu y™u {{oAuŒf þq÷™wk ÝæàæÝè-™tþ fh™the ¥ç¨-Au, ‚u yti»trÄ™u ‚{u òýtu. (97)
¼tðtÚto : {™w»Þu yu{ òýðwk òuEyu fu sux÷t htu„tu Au, ‚ux÷e s ‚u™u Œqh fh™the yti»trÄytu
Au. ‚u™t rð¿tt™Úte hrn‚ «týe htu„tuÚte …erz‚ hnu Au. òu htu„tu™e yti»trÄytu òýe ÷u, ‚tu ‚u htu„tu™t
r™ðthýÚte ‚uytu Ëw¾e hnu. (97)
àflÊ¢ ªfiãœflʸ˘•fiπŸ°SàflÊÁ◊ãº˝SàflÊ¢ ’΄US¬ÁÃfi—–
àflÊ◊Êfi·œ ‚Ê◊Ê ⁄UÊ¡Êfi ÁflmÊŸ˜Ô ÿˇ◊ÊfiŒ◊ÈëÿÃH 98H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su yti»trÄ™t Ëuð™Úte htu„e ²ÿ}ææ„ì-ûtÞhtu„Úte ¥}æéÓ²„-{wõ‚ ƒ™e
òÞ Au, y™u su ¥æï¯{ï-yti»trÄ™tu ‚{u W…Þtu„ fhtu Atu, y±æ}æì-‚u™u xæ‹{±æü:-„t™ rðãt{tk fwþ¤
„LÄðo ¥¶ÝÝì-¾tuŒu Au, yÚtto‚T „úný fhu Au, y±æ}æì-‚u™u §‹Îí:-…h{ yiïÞoðt™T htò, y±æ}æì-‚u™u
ÏæëãSÐç„:-ðuŒ™t òý™tht y™u y±æ}æì-‚u™u ¨æï}æ:-ËwkŒh „wýtuÚte Þwõ‚ ç±mæÝì-Ëðoþt†™t òý™th
Úæ…æ-«ftþ{t™ htò y±æ}æì-‚u yti»trÄ™u ¾tuŒu. (98)
¼tðtÚto : su ftuE yti»trÄytu {q¤Úte, ftuE þt¾t ytrŒÚte, ftuE …w»…tuÚte, ftuE …ºttuÚte, ftuE
V÷tuÚte,ftuE Ë{M‚ ËkÞtu„Úte htu„tu™u Œqh fhu Au, ‚u™wk Ëuð™ {™w»Þtuyu ÞÚttð‚T fhðwk òuEyu. (98)
‚„UfiSfl ◊˘•⁄UÊfiÃË— ‚„fiUSfl ¬ÎßÊÿ×–
‚„UfiSfl ‚flZÓ ¬Êå◊ÊŸö ‚„Ufi◊ÊŸÊSÿÊ·œH 99H
…ŒtÚto : ¥æï¯{ï-yti»trÄ™e Ë{t™ yti»trÄrðãt™u òý™the †e ! su{ yti»trÄ ¨ã}ææÝæ-ƒ¤™wk
r™r{¥t ¥ç¨-Au, }æï-{tht htu„tu™wk r™ðthý fhe™u ƒ¤™e ð]rØ fh™the Au, ‚u{ ¥Úæ„è:-þºtwytu™u
212 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¨ãS±-ðþ{tk fhe™u, …tu‚t™e Ðë„Ý沄:-Ëu™t, ÞwØ™e RåAt fh™th™u ¨ãS±-ðþ{tk fh y™u ¨±ü}æì-
Ëðo ÐæŒ}ææÝ}æì-htu„trŒ™u ¨ãS±-ðþ{tk fh. (99)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu yti»trÄytu™t Ëuð™Úte ƒ¤™e ð]rØ fhe™u «ò™t y™u …tu‚t™t þºtwytu™u
‚Útt …t…es™tu™u ðþ{tk fhe™u, Ëðo «týeytu™u Ëw¾e fhðt òuEyu. (99)
ŒËÉÊʸÿfiÈSÃ˘•Ê·œ πÁŸÃÊ ÿS◊Òfi ø àflÊ πŸÊfiêÿ„U◊˜Ô–
•ÕÊ àfl¢ ŒËÉÊʸÿfiÈ÷͸ÆàflÊ ‡ÊÃflfiÀ‡ÊÊ Áfl ⁄UÊfi„UÃÊØÔH 100H
…ŒtÚto : nu ¥æï¯{ï-yti»trÄ™e Ë{t™ yti»trÄytu™t „wý, Œtu»t™u òý™tht rðît™T …wÁ»t ! suÚte
„ï-‚the su yti»trÄ™wk ¶çÝ„æ-Ëuð™ fh™th ¥ã}æì-nwk ²S}æñ-su «Þtus™ {txu ™-y™u su …wÁ»t {txu
¶Ýæç}æ-¾tuŒkw ‚uÚte ‚wk ÎèÍææü²:é -Œe½toÞkw ƒ™. ¥ƒæï-y™u ÎèÍææü²:é -Œe½toÞw |æêy±æ-ƒ™e™u y±}æì-‚wk su à愱Ëàææ-
yËkÏÞ ykfwhtu Þwõ‚ yti»trÄ Au, y±æ-‚u™wk Ëuð™ fhe™u Ëw¾e ƒ™. y™u ç±+Úæïã„æ„ì-rðþu»t WL™r‚ fh.
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u yti»trÄytu™t Ëuð™Úte Œe½toÞw ƒ™tu. y™u Ä{to[hýþe÷ ƒ™e™u Ëðo™u
yti»trÄ Ëuð™Úte Œe½toÞw y™u Ä{to[the ƒ™tðtu. (100)
àfl◊ÈfiûÊ◊ÊSÿÊfi·œ Ãflfi flÎÆˇÊÊ˘©U¬fiSÃÿ—–
©U¬fi|SÃ⁄USÃÈÆ ‚Êõ˘S◊Ê∑¢§ ÿÊ˘•S◊Ê°2•fiÁ÷ŒÊ‚fiÁÃH 101H
…ŒtÚto : nu ðiã ! ²:-su ¥S}ææÝì-y{™u ¥ç|æÎæ¨ç„-RÂåA‚ Ëw¾ yt…u Au ¨:-‚u y±}æì-‚wk ¥S}ææÜU}æì-
y{thtu ©ÐçS„:-Ëk„ fh™th ¥S„é-ƒ™u, su ©œæ}ææ-W¥t{ ¥æï¯{ï-yti»trÄ ¥ç¨-Au, ‚Útt „±-su™t
±ëÿææ:-ðz ytrŒ ð]ût ©ÐS„²:-Ë{e… yufºt Út™th Au, [yÚtto‚T Ëk½t‚Y… Au] ‚u yti»trÄÚte y{™u
Ëw¾ yt…. (101)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu fŒe…ý rðhtuÄe ðiã™e yti»trÄ ™ ÷uðe òuEyu. ‚u{s rðhtuÄe r{ºt™e …ý
÷uðe ™rn. …hL‚w su ðiãfþt†™t yÚttuo™tu ¿tt‚t, ytÂ, yò‚þºtw, Ëðo™tu W…fthf‚to y™u Ëðo™tu
r{ºt ntuÞ, ‚u™t îtht yti»tÄrðãt™tu Ëk„ún fhðtu òuEyu. (101)
◊Ê ◊Êfi Á„Uö‚ËîÊÁŸÃÊ ÿ— ¬ÎfiÁÕ√ÿÊ ÿÊ flÊ ÁŒflfiö ‚àÿœfi◊ʸ √ÿÊŸfi≈˜UÔ–
ÿ‡øʬ‡ãº˝Ê— ¬fi˝Õ◊Ê ¡¡ÊŸ ∑§S◊fiÒ ŒflÊÿfi „UÁfl·Êfi Áflœ◊H 102H
…ŒtÚto : ²: su ¨y²{}ææü-ËíÞÄ{oÞwõ‚ s„Œeïh ÐëçƒÃ²æ:-…]rÚtðe™t …çÝ„æ-Wí…L™ fh™th
Au, ±æ-yÚtðt ²:-su çα}æì-ËqÞo ytrŒ s„‚™u ™-y™u Ðë烱è-‚Útt ¥Ð:-s÷ y™u ðtÞw™u òæÝÅì-
Wí…L™ fhe™u ÔÞt ƒ™u Au, ™-‚Útt ™‹Îíæ:-[Lÿ{t ytrŒ ÷tuftu™u ……æÝ-Wí…L™ fhu Au.
su ÜUS}æñ-Ëw¾MðY… Ëw¾fthf, Îï±æ²-rŒÔÞ „wýtu™t «Œt‚t, rð¿tt™ MðY… Eïh™wk ã籯æ-
213 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
„úný fhðt ÞtuøÞ ¼Âõ‚Þtu„Úte y{u ç±{ï}æ-Ëuð™ fheyu, ‚u s„Œeïh }ææ-{™u }ææ ôã¨è„ì-fwËk„Úte
‚trz‚ ™ Útðt Œu. [yÚtto‚T …erz‚ ™ fhu.] (102)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ËíÞ Ä{o™e «tr {txu ‚Útt yti»trÄ ytrŒ™t rð¿tt™ {txu …h{uïh™u «tÚto™t
fhðe òuEyu. (102)
•èÿÊflfiûʸSfl ¬ÎÁÕÁfl ÿôÊŸ ¬ÿfi‚Ê ‚„U–
fl¬Ê¢ Ãfi˘•|ÇŸÁ⁄UfiÁ·ÃÊ˘•fi⁄UÊ„UØÔH 103H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! ‚wk su Ðë烱è-¼qr{ ²¿æïÝ-Ëk„r‚fthf Þ¿tÚte в¨æ-s÷Úte ¨ã-Þwõ‚ Au,
‚u™u ¥|²æ±„üS±-ƒL™u ‚hVÚte þe½ú ð‚toð{tk ÷tð. su „ï-yt…™t ±Ðæ}æì-ðtðu÷t™u §ç¯„:-«urh‚ fhu÷
¥çxÝ:-yÂø™ ¥Úæïã„ì-Wí…L™ fhu Au, ‚u yÂø™™t „wý, f{o y™u Mð¼tð Ëðuoyu òýðt òuEyu.
(103)
¼tðtÚto : su ¼qr{ Ëðo™tu ytÄth, hí™tu™tu ¼kzth, S𙫌 y™u rðãtÚte Þwõ‚ Au, ‚u™wk rðþu»t
rð¿tt™ ¼q„¼o rðãtÚte Ëðo {™w»Þtuyu «t fhðwk òuEyu. (103)
•ÇŸ ÿûÊfi ‡ÊÈÆ∑˝¢§ ÿìÊãº˝¢ ÿà¬ÍÆâ ÿìÊfi ÿÁôÊÿfi◊˜Ô– ÃgflèÿÊfi ÷⁄UÊ◊Á‚H 104H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! ²„ì-su yÂø™™t àæéÜíU}æì-þe½úfthe ²„ì-su ™‹Îí}æì-Ëwðýo Ë{t™ yt™kŒ
yt…™th, ²„ì-su Ðê„}æì-…rðºt ™-y™u ²„ì-su ²ç¿æ²}æì-Þ¿tt™wct™ ÞtuøÞ MðY… Au, „„ì-‚u „ï-
yt…™t y™u Îï±ï|²:-rŒÔÞ„wýtu {txu |æÚæ}æç¨-y{u Äthý fheyu. (104)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu rŒÔÞ „wý, f{tuo™e «tr {txu rðãw‚T ytrŒ yÂø™rðãtytu™wk «íÞût fhðwk
òuEyu. (104)
ß·◊Í¡¸Ó®◊„UÁ◊Ã˘•ÊŒfi◊ÎÆÃSÿ ÿÊÁ®Ÿ¯ ◊Á„U·Sÿ œÊ⁄UÊfi◊˜Ô–
•Ê ◊Ê ªÊ·fiÈ Áfl‡ÊàflÊ ÃŸÍ·ÈÆ ¡„UÊfiÁ◊ ‚ÁŒ◊ÁŸfi⁄UÊ◊◊ËfiflÊ◊˜ÔH 105H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¥ã}æì-nwk §„:-yu …qðtuoõ‚ rðãw‚TMðY…Úte ¥æÎ}æì-¼tu„ððt ÞtuøÞ §¯}æì-
yL™ ª…ü}æì-…ht¢{ }æçã¯S²-{nt™ «„S²-ËíÞ™t ²æïçÝ}æì-fthý {æÚæ}æì-Äthý fh™the ðtýe™u
«t fhw k Aw k , su { yL™ y™u …ht¢{ }ææ-{™u ¥æç±àæ„é - «t ÚttÞ, su Ú te {tht xææï ¯ é -
RrLÿÞtu y™u „Ýê¯é-þheh{tk «ðuþ ÚtÞu÷ ¨ïçÎ}æì-Œw:¾™t fthýtu y™u ¥çÝÚæ}æì-su{tk yL™™wk Ëuð™
™ fhe þfwk yuðe ¥}æè±æ}æì-htu„tuÚte Wí…L™ ÚtÞu÷e …ezt™tu ¥æ, …ãæç}æ-íÞt„ fhwk Awk, ‚u{ ‚{u …ý
fhtu. (105)
¼tðtÚto : {™w»Þ yÂø™™wk su ËVuŒ ytrŒÚte Þwõ‚ MðY… Au, ‚u™tÚte htu„tu™tu ™tþ fhu. RrLÿÞtu
y™u þhehtu™u MðMÚt y™u ™ehtu„ fhe™u ftÞo y™u fthý™wk ¿tt™ fhtð™the rðãtÞwõ‚ ðtýe™u «tÂ
214 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhu ‚Útt Þwõ‚ ytnth-rðnth fhu. (105)
•ÇŸ Ãfl üÊflÊ flÿÊ ◊Á„UÓ ÷˝Ê¡ãÃ˘•ø¸ÿÊfi Áfl÷Êfl‚Ê–
’΄fiUjÊŸÊ ‡Êflfi‚Ê flÊ¡fi◊ÈÆÄâÿ¢õ ŒœÊfiÁ‚ ŒÊ‡ÊÈ·fi ∑§flH 106H
…ŒtÚto : nu ÏæëãÎì|ææÝæï-yÂø™™e Ë{t™ {nt™ rðãt™t «ftþÚte Þwõ‚, ç±|æ汨æï-rðrðÄ «fth™e
ftÂL‚{tk r™ðtË fh™th, ÜU±ï-yíÞk‚ ƒwrØ{t™, ¥xÝï-yÂø™™e Ë{t™ rðã{t™ rðît™T ! suÚte yt…
à汨æ-ƒ÷Úte Îæàæé¯ï-rðãtŒt™ ÞtuøÞ rðãtÚteo {txu ©v‰²}æì-W…Œuþ yt…ðt ÞtuøÞ ±æ…}æì-rð¿tt™™u
Î{æç¨-Äthý fhtu Atu, ‚uÚte „±-yt…™wk yÂø™ Ë{t™ }æçã-…qò ÞtuøÞ {nt™ Ÿæ±:-Ëtk¼¤ðt ÞtuøÞ
þçŒ ±²:-Þtið™ y™u ¥™ü²:-Œer |æíææ…‹„ï-«ftrþ‚ ÚttÞ Au-[{fu Au. (106)
¼tðtÚto : su {™w»Þ yÂø™™e Ë{t™ „wýe, yt …wÁ»t Ë{t™ ©uc feŠ‚Þwõ‚ ƒ™e™u «ftrþ‚
ÚttÞ Au, ‚u …htu…fth {txu yLÞtu™u rðãt, rð™Þ y™u Ä{o™tu r™hk‚h W…Œuþ fhu. (106)
¬Êfl∑§flfiøʸ— ‡ÊÈÆ∑˝§flfiøʸ˘•ŸÍfiŸfløʸ˘©UÁŒfiÿ*· ÷ÊŸÈŸÊfi–
¬ÈÆòÊÊ ◊ÊÃ⁄UÊfi Áflø⁄URãŸÈ¬ÊfiflÁ‚ ¬ÎÆáÊÁˇÊ ⁄UÊŒfi‚ˢ©U÷H 107H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! su{ Ðé~æ:-ƒúñ[ÞtorŒ yt©{tu{tk ç±™ÚÝì-rð[hý fh‚tk rðãt™u «t fhu
Au. y™u |ææÝéÝæ-«ftþÚte Ðæ±ÜU±™æü:-àæéÜíU±™æü:-rðãw‚T y™u ËqÞo™t «ftþ Ë{t™ LÞtÞ fh™th
y™u ¥Ýêݱ™æü:-…qýo rðãtÇÞtË fh™th ‚Útt su{ ©|æï-ƒL™u ÚæïΨè-ytftþ y™u …]rÚtðe …hM…h
ËkƒkÄ Ähtðu Au, ‚u{ ©„ì, §²<¯-rðãt™u «t fh‚tk htßÞ™tu Ðë‡æçÿæ-ËkƒkÄ fhu Au. y™u }ææ„Úæ-
{t‚t -r…‚t™e ©Ðæ±ç¨-hûtt fhu Au yuÚte ‚wk Ä{toí{t Au. (107)
¼tðtÚto : {t‚t-r…‚t ytrŒ™u yu yíÞk‚ Wr[‚ Au, fu ‚uytu Ëk‚t™tu™u sL{ yt…e™u, ƒtÕÞtðMÚtt{tk
s ‚u™u MðÞk rþûtt yt…e™u, íÞthu ƒúñ[Þo Äthý fhtðe™u, yt[tÞo fw÷{tk rðãt „úný fhðt {txu
{tuf÷e™u rðãt«tr™tu ËwyðËh «Œt™ fhu.
Ëk‚t™tu™u …ý yu yr‚ Wr[‚ Au, fu ‚uytu rðãt y™u ËwrþûttÚte Þwõ‚ ƒ™e™u, …wÁ»ttÚtoÚte yiïÞo™e
ð]rØ fhe™u, yr¼{t™ y™u E»ttoÚte hrn‚ ƒ™e™u «er‚…qðof {t‚t-r…‚t™e {™, ð[™ y™u f{oÚte
ÞÚttð‚T Ëuðt fhu. (107)
™§¡Ê¸Ó Ÿ¬ÊîÊÊÃflŒ— ‚ȇÊ|SÃÁ÷◊¸ãŒfiSfl œËÁÃÁ÷fi*„U×–
àfl˘ß·— ‚ãŒfiœÈ÷͸Á⁄Ufifl¬¸‚|‡øòÊÊÃfiÿÊ flÊ◊¡ÊfiÃÊ—H 108H
…ŒtÚto : nu …愱ïÎ:-ƒwrØ y™u Ä™Úte Þwõ‚ …wºt ! su y±ï-‚tht{tk |æêçÚ±Ðü¨:-y™uf «þkËt ÞtuøÞ
Y…tuÚte Þwõ‚, ç™~ææï„:-ytùÞo Ë{t™ hûtt ytrŒ f{o fh™the, ±æ}æ…æ„æ:-«þkËt™u ÞtuøÞ fw¤ y™u
f{tuo{tk «rËØ rðãtr«Þ yæÞtr…ft {t‚t ytrŒ rðît™ †eytu §¯:-yL™™u ¨¢Î{é:-½hu-¼tus™ fhtðu.
215 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚u ‚wk ¨éàæçS„ç|æ:-W¥t{ «þkËtÞwõ‚ r¢Þtytu fh™the {èç„ç|æ:-ytk„¤eytuÚte ƒtu÷tðu÷t
ª…ü:-…ht¢{™u ÝÐæ„ì-Ä{to™wfq¤ …ht¢{Þwõ‚ Ëðo™t çã„:-rn‚™u Äthý fh‚tk ËŒt }æ‹ÎS±-yt™kŒ
fh. (108)
¼tðtÚto : su ƒt¤ftu y™u ƒtr÷ftytu™e {t‚tytu rðãtr«Þ rðŒw»te ntuÞ, ‚u s r™hk‚h Ëw¾
«t fhu Au.
su {t‚t-r…‚t™t Ëk‚t™ rðãt, Ëwrþûtt y™u ƒúñ[Þo îtht þtherhf ‚Útt ytÂí{f ƒ÷Úte Þwõ‚
Ä{to[the ntuÞ Au, ‚u s ËŒt Ëw¾e hnu Auu. (108)
ß⁄URÖÿãŸfiÇŸ ¬˝ÕÿSfl ¡ãÃÈÁ÷fi⁄URS◊ ⁄UÊÿÊfi˘•◊àÿ¸–
‚ Œfi‡Ê¸ÃSÿ fl¬Èfi·Ê Áfl⁄UÊfi¡Á‚ ¬ÎÆáÊÁˇÊfi ‚ÊŸ$‚ ∑˝§ÃÈfi◊˜ÔH 109H
…ŒtÚto : nu ¥}æy²ü-™tþ y™u ËkËthe {™w»Þtu™t Mð¼tðÚte hrn‚ ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ …wÁ»ttÚteo !
su §ÚÁ²Ýì-yiïÞo™tu Ëk[Þ fh™th yt… Îàæü„S²-Œþo™eÞ ±Ðé¯:-Y…™u ¨æÝç¨}æì-Ë™t‚™ ÜíU„é}æì-
ƒwrØ™tu Ðë‡æçÿæ-ËkƒkÄ ht¾tu Atu y™u ‚u ƒwrØ{tk rðþu»t fhe™u ç±Úæ…ç¨-þtur¼‚-rðhts{t™ hntu Atu
¨:-‚u yt… ¥S}æï-y{tht {txu …‹„éç|æ:-{™w»ÞtrŒ «týeytuÚte Úæ²:-Ä™tu™tu Ð탲S±-rðM‚th
fhtu. (109)
¼tðtÚto : su {™w»Þ™u Ë™t‚™ rðãt yt…u Au, MðÞk þtu¼™eÞ ðuþ y™u yt[hý{tk rðhts{t™
hnu Au, ‚u yiïÞo™u «t fhe™u, yLÞtu™u «t fhtðe þfu Au. (109)
ßc∑§ûÊʸ⁄fiU◊äfl⁄USÿ ¬˝øfi¢ ˇÊÿfiãÃö ⁄UÊœfi‚Ê ◊„U—–
⁄UÊ$à flÊ◊Sÿfi ‚ÈÆ÷ªÊ¯ ◊„UËÁ◊·¢ ŒœÊfiÁ‚ ‚ÊŸÁ‚ö ⁄URÁÿ◊˜ÔH 110H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su yt… ¥Š±ÚS²-rðM‚thðt ÞtuøÞ Þ¿t™u §cÜUœææüÚ}æì-rËØ fh™th Ðí™ï„¨}æì-
©uc ƒwrØ{t™ ±æ}æS²-«þkrË‚ }æã:-{nt™T Úæ{¨:-Ä™™t Úæç„}æì-Œt‚t™u; ÿ沋„}æì-r™ðtË fh™th
…wÁ»t y™u ¨é|æxææ}æì-ËwkŒh yiïÞo™e yt…™the }æãè}æì-…]rÚtðe ‚Útt §¯}æì-yL™ ytrŒ™u ‚Útt ¨æÝç¨}æì-
«t[e™ Úç²}æì-Ä™™u Î{æç¨-Äthý fhtu Atu, yuÚte y{tht Ëífth™u ÞtuøÞ Atu. (110)
¼tðtÚto : su {™w»Þ …tu‚t™t Ëw¾ {txu RåAt fhu, ‚u{ yLÞtu™u {txu …ý fhu, ‚u yt …wÁ»t
…qßÞ ƒ™u Au. (110)
´§ÃÊflÊfiŸ¢ ◊Á„U·¢ Áfl‡flŒfi‡Ê¸Ã◊|ÇŸö ‚ÈÆêŸÊÿfi ŒÁœ⁄U ¬ÈÆ⁄UÊ ¡ŸÊfi—–
üÊÈà∑fi§áʸö ‚¬˝ÕfiSÃ◊¢ àflÊ Áª⁄UÊ ŒÒ√ÿ¢ ◊ÊŸÈfi·Ê ÿÈƪÊH 111H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! su{ …Ýæ:-rðãt y™u rð¿tt™Úte «rËØ {™w»Þ çxæÚæ-ðtýeÚte ¨é}Ýæ²-Ëw¾
{txu Îñò}æì-rðît™tu{tk fwþ¤, ŸæéyÜU‡æü}æì-ƒnw©w‚, ç±EÎàæü„}æì-Ëðo òu™th [Ëðo rðãt-ƒtuÄ™tu ÿüt],
216 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¨ÐíƒS„}æ}æì-yíÞk‚ rðãt™t rðM‚thÚte Þwõ‚, «„æ±æÝ}æì-yíÞk‚ ËíÞt[hýÚte Þwõ‚ }æçã¯}æì-{nt™T
¥çxÝ}æì-rðît™™u y™u }ææÝé¯æ-{™w»Þtu™t ²éxææ-ð»ttuo ðt Ë‚Þw„ ytrŒ ÐéÚ:-«Út{ Îç{Úï-Äthý fhu÷
Au, ‚uðt rðît™™u y™u ð»ttuo™u ‚wk …ý Äthý fh. yu y±æ-‚™u rþ¾ðwk Awk. (111)
¼tðtÚto : su Ëí…wÁ»ttu ÚtE „Þt Au ‚u™wk {™w»Þtuyu y™wfhý fhðwk òuEyu. yLÞ yÄ{eoytu™wk
™rn. (111)
•ÊåÿÊfiÿSfl ‚◊fiÃÈ Ã Áfl‡flÃfi— ‚Ê◊ flÎcáÿfi◊˜Ô– ÷flÊ flÊ¡fiSÿ ‚XÔUÆÕH 112H
…ŒtÚto : nu ¨æï}æ-[kÿ{t Ë{t™ ftÂL‚{t™ hts…wÁ»t ! su{ Ëtu{„wýÞwõ‚ rðît™™t Ëk„Úte „ï-
‚tht {txu ±ëc‡²}æì-ðeÞoðt™T-ƒ÷ðt™ …wÁ»t™t f{o™u ç±E„:-ËðoºtÚte ¨}æï„é-«t ÚttÞ, ‚uÚte yt…
¥æŒ²æ²S±-yt„¤ ðÄe™u ±æ…S²-rð¿tt™ y™u ðu„Úte Ëk„út{™t òý™tht ƒ™e™u ¨¢xæƒï-ÞwØ{tk
rðsÞ fh™th |æ±-ƒ™tu. (112)
¼tðtÚto : hts…wÁ»tu r™íÞ ðeÞo-ƒ÷™e ð]rØ fhe™u þºtwytuÚte rðsÞ «t fhðtu òuEyu. (112)
‚¢ à ¬ÿÊfiúÁ‚ ‚◊fiÈ ÿãÃÈÆ flÊ¡Ê— ‚¢ flÎcáÿÊfiãÿÁ÷◊ÊÁ÷ʄfiU—–
•ÊåÿÊÿfi◊ÊŸÊ˘•◊ÎÃÊfiÿ ‚Ê◊ ÁŒÁfl üÊflÊfiúSÿÈûÊ◊ÊÁŸfi ÁœcflH 113H
…ŒtÚto : nu ¨æï}æ-þtÂL‚Þwõ‚ …wÁ»t ! su „ï-‚{tht {txu вæ¢ç¨-s÷ ðt ŒqÄ ¨¢²‹„é-«t ÚttÞ;
¥ç|æ}ææ焯æã:-yr¼{t™e þºtwytu™wk r™ðthý fh™th ±æ…æ:-Ä™wðuoŒ™wk rð¿tt™ ¨}æì-«t ÚttÞ; ©-
y™u ±ëc‡²æçÝ-…ht¢{ ¨}æì-«t ÚttÞ, ‚u ¥æŒ²æ²}ææÝ:-Ëthe he‚u yt„¤ ðÄ‚tk yt… çÎç±-
«ftþMðY… Eïh{tk ¥}æë„æ²-{tuût {txu ©œæ}ææçÝ, Ÿæ±æ¢ç¨-W¥t{ ©ðý™u ç{c±-Äthý fhtu. (113)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu þheh y™u ytí{t™t ƒ÷™e r™íÞ ð]rØ fhu Au, ‚uytu Þtu„tÇÞtËÚte {tuût™t
yt™kŒ™u «t fhu Au. (113)
•ÊåÿÊfiÿSfl ◊ÁŒãÃ◊ ‚Ê◊ Áfl‡flfiÁ÷⁄URö‡ÊÈÁ÷fi—–
÷flÊfi Ÿ— ‚¬˝ÕfiSÃ◊— ‚πÊfi flÎÆœH 114H
…ŒtÚto : nu }æç΋„}æ-yíÞk‚ yt™kŒe ¨æï}æ-yiïÞoÞwõ‚ …wÁ»t ! yt… ¥¢àæéç|æ:-su{ rfhýtuÚte ËqÞo
ðÄu Au ‚u{ ç±Eïç|æ:-Ëðo ËtÄ™tuÚte ¥æŒ²æ²S±-ð]rØ™u «t fhtu. ¨ÐíƒS„}æ:-yíÞk‚ rðM‚thÞwõ‚
Ëw¾ fh™th ¨¶æ-r{ºt ƒ™e™u Ý:-y{the ±ë{ï-ð]rØ {txu |æ±-‚í…h ƒ™tu. (114)
¼tðtÚto : yt ËkËth{tk su Ëðo™wk rn‚ fh™th {™w»Þ Au ‚u™e Ëðo he‚u ð]rØ ÚttÞ Au E»tto fh™th™e
™rn. (114)
•Ê Ãfi flà‚Ê ◊ŸÊfi ÿ◊à¬⁄U◊Ê|ìÊfià‚œSÕÊfiØԖ •ÇŸ àflÊVÊfi◊ÿÊ Áª⁄UÊH 115H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe rðît™ …wÁ»t ! y±æVæ}æ²æ-‚{™u ft{™t fhðt {txu
217 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
çxæÚæ-ðtýeÚte su „ï-‚thwk }æÝ:-r[¥t su{ ÐÚ}ææ„ì-W¥t{ ¨{Sƒæ„ì-yuf MÚtt™Úte 癄ì-s ±y¨:-ðtAhzwk
„tÞ™u {¤u, ‚u{ ¥æ+²}æ„ì-ÂMÚth ÚttÞ Au, ‚u{ ‚wk {wÂõ‚™u fu{ «t ™ ÚttÞ ? (115)
¼tðtÚto : {™w»Þu {™ y™u ðtýe™u ËŒt …tu‚t™t ðþ{tk ht¾ðt òuEyu. (115)
ÃÈèÿ¢ ÃÊ˘•fiÁXÔU⁄USÃ◊ Áfl‡flÊfi— ‚ÈÁˇÊÃÿ— ¬ÎÕfi∑˜§Ô – •ÇŸ ∑§Ê◊Êfiÿ ÿÁ◊⁄UH 116H
…ŒtÚto : nu ¥çXÚS„}æ-yíÞk‚ Ëth™u „úný fh™th ¥xÝï-«ftþ{t™ hts™T ! su ç±Eæ:-Ëðo
¨éçÿ愲:-©uc «òs™ ÐëƒÜUì-y÷„ ÜUæ}ææ²-RåAt rËrØ {txu „é|²}æì-‚tht {txu ²ïç}æÚï-«t ÚttÞ
Au „æ:-‚u «òytu™e r™hk‚h hûtt fh. (116)
¼tðtÚto : ßÞtk «ò ÄtŠ{f htò™u «t fhe™u …tu‚…tu‚t™e RåAt …qýo fhe ÷u Au, íÞtk htò™e
ð]rØ fu{ ™ ÚttÞ ? (116)
•|ÇŸ— Á¬˝ÿ·ÈÆ œÊ◊fi‚ÈÆ ∑§Ê◊Êfi ÷ÍÆÃSÿ ÷√ÿfiSÿ– ‚◊˝Ê«U∑§Ê Áfl⁄UÊfi¡ÁÃH 117H
…ŒtÚto : su {™w»Þ ¨}æíæÅì-ËBÞfT «ftþf »ÜU:-yufs …h{uïh Ë{t™ ÜUæ}æ:-Mðefthðt ÞtuøÞ
¥çxÝ:-yÂø™ Ë{t™ rðã{t™ ˼t…r‚ |æê„S²-¼q‚ y™u |æòS²-¼rð»Þ Ë{Þ™t çÐí²ï¯é-r«Þ
{æ}æ¨é-sL{, MÚtt™ y™u ™t{tu{tk ç±Úæ…ç„-rðhts{t™ hnu, ‚u s htßÞ™t yrÄfthe Útðt™u ÞtuøÞ
Au. (117)
¼tðtÚto : su {™w»Þ …h{tí{t™t „wý, f{o, Mð¼tð™e y™wfq¤ …tu‚t™t „wý, f{o, Mð¼tð
fhu Au, ‚u s Ët{útßÞ™tu ¼tu„ fhe þfu Au. (117)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth] : yt yæÞtÞ{tk †e, …wÁ»t, htò, «ò, ¾u‚e y™u …X™-…tX™ ytrŒ
f{tuo™wk ðýo™ Au. ‚uÚte yt yæÞtÞ™t yÚto™e …qðo yæÞtÞ™t yÚto ËtÚtu Ëk„r‚ Ë{sðe òuEyu.
JJ §ç„ mæÎàææïùŠ²æ² JJ
218 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ ~æ²æïÎàææùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
◊Áÿfi ªÎˆÔUÊêÿªfi˝ •|ÇŸö ⁄UÊÿS¬Ê·Êfiÿ ‚Ȭ˝¡ÊSàflÊÿfi ‚ÈÆflËÿ¸Êfiÿ–
◊Ê◊Èfi ŒflÃÊfi— ‚øãÃÊ◊˜ÔH 1H
…ŒtÚto : nu fw{th y™u fw{theytu ! su{ nwk ¥xæíï-«Út{ }æç²-{tht{tk Úæ²:-rð¿tt™ ytrŒ Ä™Úte
Ðæï¯æ²-…wrü ¨éÐí…æSy±æ²-W¥t{ «ò Útðt {txu, ¨é±èIJæü²-htu„hrn‚ ËwkŒh …ht¢{™e «tr {txu
¥çxÝ}æì-W¥t{ rðît™™u xæëØæç}æ-„úný fhwk Awk; suÚte }ææ}æì-{™u ©-r™ùÞÚte Îﱄæ:-W¥t{ rðît™T ðt
W¥t{ „wý ¨™‹„æ}æì-«t ÚttÞ, ‚u{ ‚{u …ý fhtu. (1)
¼tðtÚto : {™w»Þtu™u yu Wr[‚ Au, fu ƒúñ[ÞoÞwõ‚ ƒtÕÞtðMÚtt{tk ðuŒtu™t yæÞÞ™ îtht …ŒtÚto
rðãt, Þtu„tÇÞtË, Eïhtu…tË™t y™u ƒúñ¿tt™™u „úný fhu.
suÚte-rŒÔÞ „wýtu y™u yt rðît™tu™u «t fhe™u W¥t{ Ä™, Ëk‚t™ y™u …ht¢{™u «t fhe
þfu. (1)
•¬Ê¢ ¬ÎÆcΔU◊fiÁ‚ ÿÊÁŸfi⁄URÇŸ— ‚fi◊Èƺ˝◊Á÷× Á¬ãflfi◊ÊŸ◊˜Ô–
flœ¸Ó®◊ÊŸÊ ◊„UÊ°2˘•Ê ø ¬Èc∑fi§⁄U ÁŒflÊ ◊ÊòÊfiÿÊ flÁ⁄UêáÊÊ ¬˝fiÕSflH 2H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su ‚wk ¥ç|æ„:-ËðoºtÚte ¥Ðæ}æì-Ëðoºt ÔÞt…f …h{uïh ytftþ, rŒþt, rðãw‚T,
«týtu ðt s÷tu™t ÐëcÆ}æì-ytÄth ¨}æéÎí}æì-ytftþ Ë{t™ Ët„h™u çЋ±}ææÝ}æì-®Ë[™th Atu, ¥xÝï:-
rðãw‚T ytrŒ yÂø™™t ²æïçÝ:-fthýu çα:-«ftrþ‚ …ŒtÚttuo™wk }ææ~æ²æ-r™{toý fh™the ƒwrØÚte ÐécÜUÚï-
ÓŒÞY… yL‚rhût{tk ±{ü}ææÝ:-WL™r‚™u «t ÚtÞu÷ ™-y™u }æãæÝì-Ëðo ©uc ðt Ëðo™t …qßÞ ¥ç¨-
Atu, ‚u yt… y{tht {txu ±çÚ}‡ææ-ÔÞt…f þÂõ‚Úte ¥æ+ÐíƒS±-«rËØ ƒ™tu. (2)
¼tðtÚto : su ËÂå[Œt™kŒMðY…, Ë{M‚ ËkËth™t h[rÞ‚t, Ëðoºt ÔÞt…f, ËðoÚte W¥t{ y™u
ËðoþÂõ‚{t™ Eïh™e W…tË™t fhe™u Ëk…qýo rðãtytu «t fhðt{tk ytðu Au, ‚u™wk {™w»Þtuyu Ëuð™
fu{ ™ fhðwk òuEyu. (2)
’˝rÊfiÔ ¡ôÊÊŸ¢ ¬˝fiÕ◊¢ ¬ÈÆ⁄USÃÊÁm ‚Ëfi◊× ‚ÈÆL§øÊfi flŸ˘•Êfifl—–
‚ ’ÈÆäãÿ~Ê˘©U¬◊Ê˘•fiSÿ ÁflcΔUÊ— ‚Çø ÿÊÁŸ◊‚fiÇø Áfl flfi—H 3H
…ŒtÚto : su ÐéÚS„æ„ì-Ë]rü™e ytrŒ{tk …¿ææÝ}æì-Ëðo™t Wí…tŒf y™u ¿tt‚t, Ðíƒ}æ}æì-rðM‚thÞwõ‚
y™u rðM‚th f‚to, Ïæíræ-ËðoÚte {nt™ Au, su ¨éL™:-ËwkŒh «ftþÞwõ‚ y™u ËwkŒh Ár[™t rð»tÞ,
219 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
±ïÝ:-„úný fhðt ÞtuøÞ Au, su ¥S²-yuÚte Ïæ銋²æ: s÷ ËkƒkÄe ytftþ{tk rðã{t™ ËqÞo, [Lÿ{t,
…]rÚtðe y™u ™ûtºt ytrŒ ç±cÆæ:-rðrðÄ MÚtt™tu{tk hnu÷t Au, ©Ð}ææ:-Eïh ¿tt™ {txu W…{t-áütL‚
Au, ‚u Ëðo™u ¨:-‚u ¥æ±:-…tu‚t™e ÔÞtrÂÚte ytåAtŒ™ fhu Au, ‚u Eïh 籨è}æ„:-{ÞtoŒtÚte ¨„:-
ÔÞõ‚ ¥¨„:-yÔÞf‚-fthý =«f]r‚ ™-y™u fthý™t ²æïçÝ}æì-ytftþY… MÚtt™™u ç±±:-„úný fhu
Au. ‚u ƒúñ™e Ëðo ÷tuftuyu r™íÞ W…tË™t fhðe òuEyu. (3)
¼tðtÚto : su Eïh™t rðþu»t ¿tt™ {txu «rËØ y™u y«rËØ ÷tuf áütL‚ Au.
su ƒúñ Ëðo{tk ÔÞt…f ƒ™e™u Ëðo™u ytåAtrŒ‚ fhu Au, Ëðo™u «ftrþ‚ fhu Au, Ëðo™u W¥t{
r™Þ{Úte …tu‚-…tu‚t™e fûtt{tk [÷tðu Au.
‚u yL‚Þto{e ƒúñ …h{tí{t Ëðo {™w»Þtu îtht W…tË™t fhðt ÞtuøÞ Au, ‚uÚte …]Útf ftuE ðM‚w
¼Âõ‚ fhðt ÞtuøÞ ™Úte. (3)
Á„U⁄URáÿª÷¸— ‚◊fiflûʸÃʪ˝fi ÷ÍÆÃSÿfi ¡Ê× ¬ÁÃ⁄U∑fi§˘•Ê‚ËØԖ
‚ ŒÊfiœÊ⁄U ¬ÎÁÕflË¥ lÊ◊ÈÆÃ◊Ê¢ ∑§S◊fiÒ ŒflÊÿfi „UÁfl·Êfi Áflœ◊H 4H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u su yu |æê„S²-Wí…L™ ËkËth™t …æ„:-s™f Ðç„:-…t÷f »ÜU:-
yrî‚eÞ çãÚ‡²xæ|æü:-ËqÞtorŒ ‚uòu{Þ …ŒtÚttuo™t ytÄth ¥xæíï-s„‚™e h[™t …qðuo ¨}汜æü„-rðã{t™
¥æ¨è„ì-n‚t ¨:-‚uýu §}ææ}æì-yt Ë]rü™u h[e ©„-y™u Ðë烱è}æì-«ftþhrn‚ ¼q„tu÷trŒ y™u læ}æì-
«ftþÞwõ‚ ËqÞtorŒ ÷tuftu™u Îæ{æÚ-Äthý fhu÷ Au, ‚u ÜUS}æñ-Ëw¾MðY… «ò…r‚ Îï±æ²-«ftþ{t™
…h{tí{t™e ã籯æ-ytí{t ytrŒ Ët{„úeÚte ç±{ï}æ-…rh[Þto-Ëuðt fheyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý ‚u
…h{tí{t™e Ëuðt fhtu. (4)
¼tðtÚto : nu Eïh ! yt ÔÞõ‚ Ë]rü™t …qðuo [rnhÛÞ„¼o] Eïh s ò„Áf n‚t. suýu yt
÷tuftu™u Äthý fhu÷ Au y™u «÷Þ Ë{Þ{tk rAL™-r¼L™ fhu Au. ‚u Eïh™u ‚{u W…Ë™t ÞtuøÞ
{t™tu. (4)
º˝å‚‡øfiS∑§ãŒ ¬ÎÁÕflË◊ŸÈÆ lÊÁ◊◊¢ ø ÿÊÁŸ◊ŸÈÆ ÿ‡ø ¬Ífl¸Ó—–
‚◊ÊŸ¢ ÿÊÁŸ◊ŸfiÈ ‚¢ø⁄Ufiãâ º˝å‚¢ ¡Èfi„UÊêÿŸfiÈ ‚# „UÊòÊÊfi—H 5H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ nwk ¨Œ„-…tk[ «tý, {™ y™u ytí{t yu Ët‚ ãæï~ææ:-y™w„úný fh™th
Au, ²:-su §}ææ}æì:-yt Ðë烱è}æì-…]rÚtðe læ}æì-«ftþ{Þ ãw÷tuf ™-y™u ²æïçÝ}æì-fthý-«f]r‚™u ¥Ýé-
y™wfq¤ ²:-su Ðê±ü:-Ëk…qýo MðY… Î패:-yt™kŒ y™u WíËtn™u ¥Ýé-y™wfq¤‚tÚte ™Sv‹Î-«t ÚttÞ
Au, ‚u ²æïçÝ}æì-MÚtt™™u ¥Ýé-y™wËth ¨¢™Ú‹„}æì-Ëk[the ¨}ææÝ}æì-Ë{t™ Y…Úte Î패}æì-Ëðoºt yr¼ÔÞtÂ
yt™kŒ™u nwk ¥Ýé + …éãæïç}æ-y™wfq¤‚tÚte „úný fhwk Awk, ‚u{ ‚{u …ý „úný fhtu. (5)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su s„Œeïh™wk yt™kŒ{Þ MðY… Ëðoºt W…÷çÄ Au, ‚u™e «tr {txu
220 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚{u Þtu„tÇÞtË fhtu. (5)
Ÿ◊Êfi˘SÃÈ ‚¬¸èÿÊ ÿ ∑§ øfi ¬ÎÁÕflË◊ŸfiÈ–
ÿ˘•ãÃÁ⁄UfiˇÊ ÿ ÁŒÁfl Ãèÿfi— ‚¬¸èÿÊ Ÿ◊fi—H 6H
…ŒtÚto : su ÜïU-ftuE yt s„‚{tk ÷tuf-÷tuftL‚h y™u «týeytu Au „ï|²:-‚u ¨Ðïü|²:-÷tuftu™t
Sðtu {txu Ý}æ:-yL™ ¥S„é-«t ÚttÞ.
²ï-su ¥‹„çÚÿæï-ytftþ{tk ²ï-su çÎç±-«ftþ{t™ ËqÞo ytrŒ ÷tuftu{tk ™-y™u ²ï-su Ðë烱è}æì-
¼qr{™e ¥Ýé-W…h [t÷u Au-„r‚ fhu Au ‚u ¨Ðïü|²:-«týeytu {txu Ý}æ:-yL™ «t ÚttÞ. (6)
¼tðtÚto : yt sux÷t ÷tuftu òuðt{tk ytðu Au y™u su òuðt{tk ™Úte ytð‚t ‚u Ëðo …tu‚-…tu‚t™e
fûtt{tk r™Þ‚ fhu÷ ytftþ{tk ¼ú{ý fhu Au.
‚u Ëðo ÷tuftu{tk su «týeytu rð[hu Au ‚u™u {txu Eïhu [yL™trŒ] h[u÷ Au, ‚u™tÚte ‚uytu™wk Sð™
Þt…™ ÚttÞ Au, yu{ ‚{u òýtu. (6)
ÿÊ˘ß·fiflÊ ÿÊÃÈƜʟÊfiŸÊ¢ ÿ flÊ flŸS¬ÃË®°1˘⁄UŸfiÈ–
ÿ flÓÊfl≈U·ÈÆ ‡Ê⁄fiUà Ãèÿfi— ‚¬¸èÿÊ Ÿ◊fi—H 7H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ²æ:-su ²æ„é{æÝæÝæ}æì-…thft …ŒtÚttuo™u «t fh™tht ztfqytu™e §¯±:-
„r‚-[t÷ Au, ±æ-yÚtðt ²ï-su ±ÝSЄèÝì-ðz ytrŒ ð™M…r‚ytu™t ð™{tk ¥Ýé-ytr©‚ hnu Au.
y™u ²ï-su ±æ yÚtðt ¥±Åï¯é-„w {t„tuo{tk àæïÚ„ï-Ëqyu Au „ï|²:-‚u ¨Ðïü|²:-[k[¤ Œwü «týeytu™u
{txu Ý}æ:-ðsÙ [÷tðtu. (7)
¼tðtÚto : {t„tuo{tk y™u ð™tu{tk su X„ ÷tuftu rŒðË{tk yuftL‚{tk Ëqyu Au, ‚u ztfqytu™wk y™u
Ë…tuo™wk {™w»Þtu þ† ‚Útt yti»trÄ ytrŒÚte r™ðthý fhu. (7)
ÿ flÊ◊Ë ⁄UÊfiøŸ ÁŒflÊ ÿ flÊ ‚Íÿ¸®fiSÿ ⁄UR|‡◊·Èfi–
ÿ·Êfi◊å‚È ‚ŒfiS∑ÎƧâ Ãèÿfi— ‚¬¸èÿÊ Ÿ◊fi—H 8H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! ²ï-su ¥}æè-…htuût{tk hnu™th çα:-rðãw‚T™t Úæï™Ýï-«ftþ{tk, ±æ-yÚtðt
²ï-su ¨ê²üS²-ËqÞo™t Úçà}æ¯é-rfhýtu{tk, ±æ-yÚtðt ²ï-su ²ï¯æ}æì-su™t ¥Œ¨é-s÷tu{tk ¨Î:-MÚtt™
ÜëU„}æì-ƒ™u÷t Au, „ï|²:-‚u Ëðo ¨Ðïü|²:-Œwü «týeytu™u Ý}æ:-ðsÙÚte {thtu. (8)
¼tðtÚto : {™w»Þtu™u ÞtuøÞ Auu, fu ‚uytu su s÷ y™u yL‚rhût{tk Ë…o ytrŒ Œwü «týeytu hnu
Au, ‚u™e ðsÙ™t «nthÚte r™ð]r¥t fhu. (8)
∑ΧÆáÊÈÆcfl ¬Ê¡— ¬˝Á‚fi$à Ÿ ¬ÎÆâflË¥ ÿÊÁ„U ⁄UÊ¡flÊ◊fiflÊ°2˘ß÷fiŸ–
221 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÃÆÎcflË◊ŸÈÆ ¬˝Á‚fiÁâ º˝ÍáÊÊŸÊ˘SÃÊfiÁ‚ Áfläÿfi ⁄RˇÊ‚USÃÁ¬ficΔÒU—H 9H
…ŒtÚto : nu Ëu™t…r‚ ! yt… Ðæ…:-ƒ÷-Ëu™t™u ÜëU‡æéc±-ƒ™tðe Ðíç¨ç„}æì-ò¤™e Ý-Ë{t™
Ðë烱è}æì-¼qr{™u ²æçã-fhtu suÚte yt… ¥S„æ-ƒtý ytrŒ™u VUf™th ¥ç¨-Atu, yuÚte §|æïÝ-ntÚteÚte
¥}æ±æÝì-y™uf Œq‚tuðt¤t Úæ…ï±-htò™e Ë{t™ „ÐcÆñ:-yíÞk‚ Œw:¾ŒtÞe þ†tuÚte Ðíç¨ç„}æì-ƒkÄ™
ò÷Úte rËØ fhe™u Úÿæ¨:-þºtwytu™tu Îíê‡ææÝ:-Ëknth fh‚t „ëëc±è}æì-þe½ú ¥Ýé-Ët{u ytðe™u 籊²-
‚tz™ fhtu. (9)
¼tðtÚto : htò™e Ë{t™ Ëu™t…r‚yu …qýo ƒ÷-Ëu™t™u ƒ™tðe™u, y™uf ƒkÄ™tuÚte þºtwytu™u ƒtkÄe™u,
ƒtý ytrŒÚte ðªÄe™U ‚Útt ‚u™u su÷{tk ht¾e™u ©uctu™wk …t÷™ fhðwk òuEyu. (9)
Ãflfi ÷˝◊Ê‚fi˘•Ê‡ÊÈÆÿÊ ¬fiÃãàÿŸfiÈ S¬Î‡Ê œÎ·ÃÊ ‡ÊʇÊfiÈøÊŸ—–
ìÍfiúcÿÇŸ ¡ÈÆuÔUÊ~ ¬ÃXÔUÊŸ‚fi|ãŒÃÊ Áfl‚Îfi¡ ÁflcflfiªÈÆÀ∑§Ê—H 10H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe Ëu™t…r‚ ! àææïàæé™æÝ:-yíÞk‚ …rðºt yt[hý fh™th
yt… su „±-yt…™t |æí}ææ¨:-¼ú{ýþe÷ ðeh, su{ ç±c±ÜUì-ËðoºtÚte ¥æàæé²æ-þe½ú „r‚ Þwõ‚
©ËÜUæ:-rðãw‚T™e r[™„theytu …zu Au, ‚u{ Є狄-ƒts …ûte Ë{t™ þºtwytu™t Œ¤ …h …zu Au. ‚u™u
{믄æ-áZ Ëu™tÚte ¥Ýé-y™wfq¤ SÐëàæ-«t fhtu. y™u ¥¨ç‹Î„:-y¾krz‚ ƒ™e™u …éuæ-½e ™t nð™
fhðt™t ËtÄ™-ËwðtÚte yÂø™™t „Ðê¢ç¯-‚us Ë{t™ þºtwytu …h ËðoºtÚte rðãw‚T™u 籨ë…-Atuztu y™u
ЄXæÝì-½tuztytu™u ËwkŒh rþûttÞwõ‚ fhtu. (10)
¼tðtÚto : htò, Ëu™t…r‚, Ëu™t y™u hts f{o[theytuyu …hM…h «u{…qðof ƒ÷-Ëu™t ðÄthe™u,
ðehtu™u n»to …{tze™u, ‚uytuÚte ÞwØ fhtðe™u, ytø™uÞ þ† ytrŒÚte ‚Útt ‚tu… ytrŒÚte þºtwytu …h
rðãw‚T ð»tto fhðe òuEyu. suÚte þe½ú rðsÞ «t ÚttÞ. (10)
¬˝Áà S¬‡ÊÊ Áfl‚fiΡ ÃÍÁáʸӮÃ◊Ê ÷flÊfi ¬ÊÿÈ*fl‡ÊÊ˘•SÿÊ •Œfi霗–
ÿÊ ŸÊfi ŒÍÆ⁄U˘•ÉʇÊfiö‚Ê ÿÊ˘•ãàÿÇŸ ◊ÊÁ∑fi§CÔU √ÿÁÕ⁄UÊŒfiœ·Ë¸Ã˜ÔH 11H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ þºtwytu™wk Œn™ fh™th Ëu™t…r‚ ! „ï-yt…™t y™u Ý:-y{tht
²:-su òçƒ:-ÔÞÚtt yt…™th ¥Íæà梨:-…t… fhðt{tk «ð]¥t [tuh þºtwytu ÎêÚï-Œqh ‚Útt ²:-su ¥ç‹„-
™Sf Au. suÚte ‚u y{™u }ææçÜU: + ¥æ + Î{¯èü„ì-Œw:¾ ™ yt…u. ‚u þºtw™t Ðíç„-«íÞu yt… „ê<‡æ„}æ:-
þe½ú ŒkzŒt‚t ƒ™e™u SÐàæ:-ƒkÄ™ 籨ë…-h[tu y™u ¥S²æ:-yu rðã{t™ ç±àæ:-«ò™t Ðæ²é:-hûtf
¥ÎÏ{:-®nËthrn‚ |æ±-ƒ™tu. (11)
¼tðtÚto : su Ë{e… y™u Œqh hnu™tht, «òytu™u Œw:¾ yt…™tht Œwü [tuh Au, ‚u™u htò ytrŒs™tu
Ët{, Œt{, Œkz, ¼uŒ ytrŒ W…tÞtu îtht þe½ú ðþ{tk fhe™u, ŒÞt y™u LÞtÞ îtht ÄtŠ{f «òytu™wk
r™hk‚h …t÷™ fhu. (11)
222 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
©UŒfiÇŸ ÁÃcΔU ¬˝àÿÊÃfiŸÈcfl ãÿõÁ◊òÊ°Êfi2˘ •Ê·ÃÊÁûÊÇ◊„UÖ
ÿÊ ŸÊ˘•⁄UÊfiÁÃö‚Á◊œÊŸ ø∑˝§ ŸËøÊ Ã¢ œfiˇÿ¢ Ÿ ‡ÊÈc∑fi§◊˜ÔH 12H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-‚usÄthe ˼tæÞût ! yt… htsÄ{o™wk ©„ì+ç„cÆ-WíÚtt™ fhtu. Ä{toí{tytu Ðíç„-
«íÞu ¥æ„Ýéc±-Ëw¾tu™tu rðM‚th fhtu.
nu ç„x}æãï„ï-‚eðú Œkz yt…™th hts…wÁ»t ! ¥ç}æ~ææÝì-Ä{o™t îu»te þºtwytu™wk çÝ+¥æ﯄æ„ì-r™hk‚h
Œn™ fhtu.
nu ¨ç}æ{æÝ-ËBÞfT ‚usMðe ˼tæÞût ! ²:-su Ý:-y{tht ¥Úæç„}æì-þºtwytu™u WíËtne ™ÜíïU-
fhu Au „}æì-‚u™u Ýè™æ-r‚hMf]‚ fhe™u àæécÜU}æì-Ëqft ¥„¨}æì-÷tfzt™e Ý-Ë{t™ {çÿæ-Œn™ fhtu. (12)
¼tðtÚto : htò ytrŒ ˼tËŒ Ä{o y™u rðsÞ{tk Œ¥tr[‚ ƒ™e™u r{ºttu™u s÷™e Ë{t™ þe‚÷‚t
yt…u, ‚Útt yÂø™™e Ë{t™ þºtwytu™u ƒt¤e ™t¾u.
su WŒtËe™ ƒ™e™u y{tht þºtwytu™u Wí…L™ fhu ‚u™u áZ‚tÚte ƒtkÄe™u r™»fkxf fhu. (12)
™§äflʸ ÷fifl ¬˝ÁÃfi ÁfläÿÊäÿS◊ŒÊÁflc∑fiΧáÊÈcfl ŒÒ√ÿÊfiãÿÇŸ– •flfi |SÕ⁄UÊ ÃfiŸÈÁ„U
ÿÊÃÈơ͟ʯ ¡ÊÁ◊◊¡Êfi$◊ ¬˝◊fiÎáÊËÁ„U ‡ÊòÊfiÍŸ˜Ô– •ÇŸc≈˜UÔflÊ Ã¡fi‚Ê ‚ÊŒÿÊÁ◊H 13H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-‚usMðe rðît™T ! su {txu yt… ªŠ±ü:-W¥t{ |æ±-ƒ™tu, Ðíç„-y™wfq¤ ƒ™e™u
籊²-Œwü þºtwytu™e ‚tz™t fhtu. ¥S}æ„ì-y{tht çSƒÚæ-r™ù÷ ÎñòæçÝ-rðît™tuyu h[u÷ …ŒtÚttuo™u
¥æç±: + ÜëU‡æéc±-«fx fhe™u-ytrð»fth fhe™u, Ëw¾tu™tu „Ýéçã-rðM‚th fhtu, ²æ„é…êÝæ}æì-…thft …ŒtÚttuo™u
«t fh™tht y™u ðu„ðt™T þºtwytu™t …æç}æ}æì-¼tus™™t MÚtt™ ‚Útt ¥…æç}æ}æì-yLÞ ÔÞðnth MÚtt™tu™u
¥±-Ëthe he‚u rðM‚th…qðof ™tþ fhtu, àæ~æêÝì-þºtwytu™tu Ðí}æë‡æèçã-ƒ¤…qðof Ëknth fhtu, suÚte y±æ-
yt…™e ¥xÝï:-yÂø™™t „ï…¨æ-«ftþ™e ¥ç{-ËL{w¾ ¨æβæç}æ-MÚtt…™ fhwk Awk. [yÚtto‚T ˼t…r‚
…Œ …h MÚttr…‚ fhwk Awk.] (13)
¼tðtÚto : {™w»Þ htò™t yiïÞo™u «t fhe™u W¥t{ „wý, f{o, Mð¼tðÞwõ‚ ƒ™u. «ò y™u
Œrhÿtu™u ËŒt Ëw¾ yt…u. Ä{o{tk ÂMÚth ƒ™e™u Œwü, yÄ{to[the {™w»Þtu™u r™hk‚h rþûtt fhu y™u
ËðoÚte ©uc …wÁ»t™u ˼t…r‚ ƒ™tðu. (13)
•|ÇŸ◊͸hʸ ÁŒfl— ∑§∑ȧجÁÃfi— ¬ÎÁÕ√ÿÊ˘•ÿ◊˜Ô–
•¬Êú⁄UÃÊfiúÁ‚ Á¡ãflÁÖ ßãºfi˝Sÿ àflÊÒ¡fi‚Ê ‚ÊŒÿÊÁ◊H 14H
…ŒtÚto : nu hts™T ! su{ ¥²}æì-yu ¥çxÝ:-ËqÞo çα:-«ftþÞwõ‚ ytftþ™e {æÞ{tk y™u
ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{™t }æêhæü-Ëðo «týeytu™t rþh Ë{t™ ©uc ÜUÜéU„ì-{nt™ Ðç„:-Ëðo …ŒtÚttuo™t hûtf
ƒ™e™u ¥Ðæ}æì-s÷™t Úï„æ¢ç¨-ËíðÚte «týeytu™u ç…‹±ç„-‚] fhu Au, ‚u{ yt… …ý ƒ™tu. nwk y±æ-
yt…™u §‹ÎíS²-ËqÞo™t ¥æï…¨æ-…ht¢{ Ërn‚ htßÞ {txu ¨æβæç}æ-[˼t…r‚ …Œ …h] MÚttr…‚
223 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhwk Awk. (14)
¼tðtÚto : su {™w»Þ ËqÞo Ë{t™ „wý, f{o y™u Mð¼tðÞwõ‚, LÞtÞÚte «ò…t÷™{tk ‚í…h y™u
ÄtŠ{f rðît™T ntuÞ, ‚u™tu Ëðo {™w»Þtu htò ‚hefu Mðefth fhu. (14)
÷ÈflÊfi ÿôÊSÿ ⁄U¡fi‚‡ø ŸÃÊ ÿòÊÊfi ÁŸÿÈ|j— ‚øfi‚ Á‡ÊflÊÁ÷fi—–
ÁŒÁfl ◊ÍÆhʸŸ¯ ŒÁœ· Sfl·ÊZ Á¡uÔUÊ◊fiÇŸ ø∑Χ· „U√ÿflÊ„fiU◊˜ÔH 15H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T hts™T ! ²~æ-su htßÞ{tk yt… suðt çݲéç|Î:-…tu‚t™t ðu„ ytrŒ „wýtu
Ërn‚ ðtÞw Ú…¨:-÷tuf ðt yiïÞo™t Ýï„æ-™u‚t ƒ™e™u çÎç±-LÞtÞ™t «ftþ{tk }æêhæüÝ}æì-rþh™u Äthý
fhu Au, ‚u{ ²~æ-ßÞtk çàæ±æç|æ:-fÕÞtýfthf ™er‚ytuÚte |æé±:-…tu‚t™e …]rÚtðe-¼qr{™wk ²¿æS²-htsÄ{o™wk
…t÷™ fh™th ƒ™e™u, ¨™¨ï-ËkÞwõ‚ ƒ™e™u ©uc …wÁ»ttuÚte htßÞ™u Îç{¯ï-Äthý fhu Au, ãò±æã}æì-
y™ufrðÄ «¿tt™™u yt…ðt{tk Ë{Úto rðît™ S±¯æü}æì-Ëw¾tu™wk Ëuð™ fh™th ç…ãìì±æ}æì-©uc rð»tÞtu™e
„útnf ðtýe™u ™ÜëU¯ï-rËØ fhu Au, ‚u htßÞ{tk Ëðo Ëw¾tu™e ð]rØ ÚttÞ Au. yu{ r™rù‚ òýtu. (15)
¼tðtÚto : su htßÞ{tk htòytrŒ Ëðuo ÄtŠ{f, {k„÷t[the ÷tuftu Ä{o…qðof «òytu™wk …t÷™ fhu,
íÞtk rðãt y™u ËwrþûttÚte Wí…L™ Ëw¾™e ð]rØ fu{ ™ ÚttÞ ? (15)
œÈ˝ÆflÊÁ‚fi œL§áÊÊSÃfiÎÃÊ Áfl‡fl∑fi§◊¸áÊÊ–
◊Ê àflÊfi ‚◊Èƺ˝˘©UmfiœËã◊Ê ‚Èfi¬áÊʸ˘ √ÿfiÕ◊ÊŸÊ ¬ÎÁÕflË¥ ≤ö„UH 16H
…ŒtÚto : nu hts…í™e ! suÚte ç±EÜU}æü‡ææ-Ëðo Ä{oÞwõ‚ f{tuo fh™th …tu‚t™t …r‚™e ËtÚtu ð‚eo™u
¥æS„ë„æ-ð†, yt¼q»tý y™u ©uc „wýtuÚte Ëthe he‚u ytåAtrŒ‚, {L‡ææ-rðãt y™u Ä{o™u Äthý
fh™the, ‚wk {íé±æ-ÂMÚth ¥ç¨-Atu. ‚u ‚wk ¥Ã²ƒ}ææÝæ-…eztÚte hrn‚ ƒ™e Ðë烱è}æì-…tu‚t™e htßÞ¼qr{™e
©„ì+g¢ã-Ëthe he‚u ð]rØ fh, y±æ-‚™u ¨}æéÎí:-ft{wf yÚtto‚T rð»tÞe ÷tuftu™tu ÔÞðnth }ææ+±{è„ì-…erz‚
™ fhu, y™u ¨éЇæü:-ËwkŒh hûtt fhu÷t yk„tuÚte Þwõ‚ ‚thtu …r‚ }ææ-{thu ™rn. (16)
¼tðtÚto : suðe hts™er‚-rðãt htò ¼ýu÷ ntuÞ, ‚uðe htýe …ý ¼ýu÷e ntuÞ. ËŒt ƒL™u …r‚ðú‚t
y™u †eðú‚ ƒ™e™u LÞtÞÚte LÞtÞ…t÷™ y™u «ò™wk …t÷™ fhu.
ÔÞr¼[th y™u ft{…eztÚte hrn‚ ƒ™e™u Ä{o…qðof Ëk‚t™tu Wí…L™ fhe™u, †eytu™tu LÞtÞ †e
y™u …wÁ»ttu™tu LÞtÞ …wÁ»t fhu. (16)
¬˝¡Ê¬fiÁÃCÔU˜ÔflÊ ‚ÊŒÿàfl¬Ê¢ ¬ÆÎDÔU ‚fi◊Èƺ˝Sÿ◊fiŸ˜Ô–
√ÿøfiSflÃË¥ ¬˝ÕfiSflÃË¥ ¬˝ÕfiSfl ¬ÎÁÕ√ÿ~Á‚H 17H
…ŒtÚtO : nu rðŒw»te †e ! su{ Ðí…æÐç„:-«ò™t Mðt{e htò ¨}æéÎíS²-Ë{wÿ™t ¥Ðæ}æì-s÷tu™t
224 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
»}æÝì-«tr MÚtt™Úte ÐëcÆï-s÷™e …eX …h ™tift Ë{t™ ò™S±„è}æì-y™uf rðãt™e «tr ‚Útt
ËífthÚte Þwõ‚ ÐíƒS±„è}æì-«þkrË‚ feŠ‚ðt¤e y±æ--‚™u ¨æβ„é MÚttr…‚ fhu, fthýfu ‚wk Ðë烱è-
¼qr{ Ë{t™ Ëw¾ŒtÞf ¥ç¨-Atu ‚uÚte †eytu™u LÞtÞ fhðt{tk ÐíƒS±-«rËØ Atu, ‚u{ ‚thtu …r‚
…wÁ»ttu™tu LÞtÞ fhu. (17)
¼tðtÚto : htò…wÁ»t ytrŒ MðÞk su htsf{o{tk «ð]¥t ntuÞ, ‚u{tk …tu‚-…tu‚t™e …í™eytu™u …ý
MÚttr…‚ fhu. su …wÁ»t …wÁ»ttu™t LÞtÞtrÄfth{tk ÂMÚt‚ ntuÞ, ‚u{tk ‚u™e †e †eytu™t LÞtÞtË™ …h
rðhts{t™ ÚttÞ. (17)
÷Í⁄fiUÁ‚ ÷ÍÁ◊fi⁄URSÿÁŒfiÁÃ⁄UÁ‚ Áfl‡flœÊfiÿÊ Áfl‡flfiSÿ ÷ÈflfiŸSÿ œòÊ˸–
¬ÎÆÁÕflË¥ ÿfië¿U ¬ÎÁÕflË¥ ≤ö„U ¬ÎÁÕflË¥ ◊Ê Á„fiUö‚Ë—H 18H
…ŒtÚto : nu htýe ! suÚte ‚wk |æê:-¼qr{™e Ë{t™ ¥ç¨-Au. ‚uÚte Ðë烱è}æì-¼qr{™u ²ÓÀ-r™hk‚h
„úný fh. fthý fu ‚wk ç±E{æ²æ:-Ëðo „]nt©{ y™u htßÞ ËkƒkÄe ÔÞðnthtu ‚Útt ç±ES²-Ëðo
|æé±ÝS²-htßÞ™u {~æèü-Äthý fh™the |æêç}æ:-…]rÚtðe Ë{t™ ¥ç¨-Au. ‚uÚte Ðë烱è}æì-…]rÚtðe™e ö¢ã-
ð]rØ fh y™u su fthýu ‚wk ¥çÎç„:-y¾kz yiïÞo Þwõ‚ y™u ytftþ Ë{t™ ûttu¼ hrn‚ ¥ç¨-
Au, ‚uÚte Ðë烱è}æì-¼qr{™e }ææ+ôã¨è:-®nËt ™ fh. (18)
¼tðtÚto : su htßÞfw¤™e †eytu …]rÚtðe ytrŒ Ë{t™ ÄiÞo ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ ntuÞ, ‚tu ‚u htßÞ
fhðt ÞtuøÞ ƒ™e þfu Au. (18)
Áfl‡flfiS◊Ò ¬˝ÊáÊÊÿÊfi¬ÊŸÊÿfi √ÿÊŸÊÿÊfiŒÊŸÊÿfi ¬˝ÁÃcΔUÊÿfiÒ øÁ⁄UòÊÊfiÿ– •|ÇŸc≈˜UflÔ ÊÁ÷¬ÊfiÃÈ
◊sÔÊ SflSàÿÊ ¿U*Œ·Ê ‡ÊãÃfi◊Ÿ ÃÿÊfi ŒflÃfiÿÊÁXÔU®⁄URSflŒ˜Ô œ˝ÈÆflÊ ‚ËfiŒH 19H
…ŒtÚto : nu †e ! su ¥çxÝ:-rð¿tt™Þwõ‚ ‚thtu …r‚ Au ‚u{ }æsæ-{nt™ S±Sy²æ-Ëw¾ «tÂ
fhtð™the r¢ÞtÚte, À<ίæ-«ftþÞwõ‚ f{oÚte, àæ‹„}æïÝ-yíÞk‚ Ëw¾ŒtÞf f{o Ërn‚, ç±ES}æñ-Ëk…qýo
Ðíæ‡ææ²-Sð™ {txu ¥ÐæÝæ²-Œw:¾tuÚte r™ð]r¥t {txu òæÝæ²-rðrðÄ W¥t{ ÔÞðnth™e rËrØ {txu,
©ÎæÝæ²-©uc ƒ÷ {txu, Ðíç„cÆæ²ñ-Ëífth {txu y™u ™çÚ~ææ²-Ä{o™t yt[hý {txu su y±æ-‚the
¥ç|æÐæ„é-ËL{w¾ ƒ™e™u hûtt fhu, ‚u ‚wk „²æ-‚u Îﱄ²æ-rŒÔÞ MðY… …r‚ ËtÚtu ¥çXÚS±„ì-su{ fthý-
ftÞo™tu ËkƒkÄ Au, ‚u{ {íé±æ-r™ù÷-ÂMÚth ¨èÎ-«r‚ctÞwõ‚ hnu. (19)
¼tðtÚto : …wÁ»ttu …tu‚-…tu‚t™e …í™eytu™tu Ëífth, Ëw¾ «Œt™ y™u yÔÞr¼[thÚte r«Þt[hý
y™u …t÷™ ytrŒ r™hk‚h fhu. †eytu …ý ‚u{ s fhu. …tu‚t™e …í™e rËðtÞ …wÁ»t y™u …tu‚t™t
…r‚ rËðtÞ †e yLÞtu™tu Ëk„ ™ fhu. yt he‚u …hM…h r«Þ yt[hýðt¤t ƒ™e™u ƒL™u r™íÞ ð‚toð
fhu. (19)
∑§Êá«UÊfià∑§Êá«UÊà¬˝⁄UÊ„fiUãÃË ¬Lfi§·—¬L§·S¬Á⁄Ufi–
225 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
∞ÆflÊ ŸÊfi ŒÍfl¸ ¬˝ÃfiŸÈ ‚„UdfiáÊ ‡Êßfi øH 20H
…ŒtÚto : nu †e ! ‚wk su{ ¨ãdï‡æ-yËkÏÞ ™-y™u àæ„ïÝ-y™uf «fth Ërn‚ ÜUæ‡Çæ„ì ÜUæ‡Çæ„ì-
Ëðo yðÞðtu y™u ÐL¯: ÐL¯:-„tkXtu „tkXtuÚte ÐçÚ-ËðoºtÚte ÐíÚæïã‹„è-yíÞk‚ rðM‚h‚e Îê±ïü-Ähtu-½tË
ÚttÞ Au, ‚u{ »±-s Ý:-y{™u …wºt-…tiºt y™u yiïÞoÚte Ðí„Ýé-rðM‚]‚ fh. (20)
¼tðtÚto : su Ähtu yti»trÄ htu„tu™t ™tþ fh™the, Ëw¾ðÄof, yr‚ rðM‚]‚ y™u r[hMÚttÞe ntuÞ
Au, ‚u{ Ë‚e, rðŒw»te, †e …tu‚t™t fw¤™e ËUfztu y™u nòhtu he‚u ð]rØ fhu, ‚u{ …wÁ»t …ý «Þí™
fhu. (20)
ÿÊ ‡Êßfi ¬˝ÃŸÊÁ·fi ‚„UdfiáÊ Áfl⁄UÊ„fiUÁ‚–
ÃSÿÊfiSà ŒflËCÔU∑§ Áflœ◊fi „UÁfl·Ê flÿ◊˜ÔH 21H
…ŒtÚto : nu §cÅÜïU-Ek x Ë{t™ áZ yk„tu Þwõ‚ y™u þw¼ „wýtuÚte Ëwþtur¼‚, Îïç±-«ftþ{t™T
†e ! su{ Ekx ËUfztu ËkÏÞtÚte {ft™™u rðM‚]‚ y™u nòh ËkÏÞtÚte {nt™ ƒ™tðe Œu Au, ‚u{ ²æ-
su ‚wk y{™u àæ„ïÝ-ËUfztu …wºt-…tiºttrŒ Ëk…r¥tÚte Ðí„Ýæïç¯-fhe™u ¨ãdï‡æ-nòh «fth™t …ŒtÚttuoÚte
ç±Úæïãç¨-rðrðÄ «fthÚte ð]rØ fhu Au „S²æ:-‚u „ï-‚the ã籯æ-yt…ðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuoÚte ±²}æì-y{u
ç±{ï}æ-Ëuðt fheyu. (21)
¼tðtÚto : su{ ËUfztu ‚Útt nòhtu Ekxtu ½h™t ytfth™u Äthý fhe™u Ëðo™u Ëw¾ yt…u Au, ‚u{
su Ëwþe÷ †eytu …wºt, …tiºt, Ëuðf ytrŒ îtht Ëðo™u yt™krŒ‚ fhu, ‚u™tu …wÁ»t ËŒt Ëífth fhu.
fthýfu Ëwþe÷ …wÁ»ttu y™u †eytu™t Ë{t„{ rð™t þw¼ „wýÞwõ‚ Ëk‚t™tu Wí…L™ ÚtE þf‚t ™Úte.
ytðt „wýÞwõ‚ Ëk‚t™tu rð™t {t‚t-r…‚tytu™u Ëw¾ õÞtkÚte {¤e þfu Au ? (21)
ÿÊSÃfi˘•ÇŸ ‚Íÿ¸ L§øÊ ÁŒflfi◊ÊÃãfl|ãÃfi ⁄UR|‡◊Á÷fi—–
ÃÊÁ÷fiŸÊ¸˘ •l ‚fl¸Êfi÷Ë L§ø ¡ŸÊfiÿ ŸS∑ΧÁœH 22H
…ŒtÚttuo : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ‚usÂMð™e rðŒw»te yæÞtr…ft †e ! ²æ:-su „ï-‚the Ár[ Au,
„æç|æ:-‚u ¨±æüç|æ:-Ëðo hwr[ytuÚte Þwõ‚ Ý:-y{™u su{ L™:-ŒerÂytu ¨ê²ïü-ËqÞo{tk Úçà}æç|æ:-
rfhýtuÚte çα}æì-«ftþ™u ¥æ„‹±ç‹„-Ëthe he‚u rðM‚]‚ fhu Au. ‚u{ ‚wk …ý Ëthe he‚u rðM‚]‚ Ëw¾
Þwõ‚ fh y™u ¥l-yt s L™ï-Ár[ fhtð™tht …Ýæ²-«rËØ {™w»Þtu {txu Ý:-y{™u «er‚Þwõ‚
ÜëUç{-fh. (22)
¼tðtÚto : su{ ƒúñtkz{tk ËqÞo™e ßÞtur‚ytu Ëðo ðM‚wytu™u «ftrþ‚ fhe™u ‚u™u «Œe fhu Au,
‚u{ rðŒw»te, Ëtæðe, …r‚ðú‚t †eytu Ëðo „]nftÞtuo™u «ftrþ‚ fhu Au. ßÞtk †e-…wÁ»t …hM…h «er‚Þwõ‚
ntuÞ, íÞtk Ëðo he‚u fÕÞtý s ÚttÞ Au. (22)
226 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÿÊ flÊfi ŒflÊ— ‚Íÿ¸ L§øÊ ªÊcfl‡flfi·ÈÆ ÿÊ L§øfi—–
ßãº˝ÊfiÇŸË ÃÊÁ÷— ‚fl¸Êfi÷Ë L§ø¯ ŸÊ œûÊ ’΄US¬ÃH 23H
…ŒtÚto : Îï±æ:-rðît™tu ! ‚{u Ëðo ²æ:-su ±:-‚{the ¨ê²ïü-ËqÞo{tk L™:-Ár[ Au y™u ²æ:-su
xææï¯é-„tÞtu y™u ¥Eï¯é-½tuztytu ytrŒ{tk L™:-hwr[ Ë{t™ «er‚ Au, „æç|æ:-‚u ¨±æüç|æ:-Ëðo Ár[ytuÚte
Ý:-y{tht{tk L™}æì-ft{™t §‹ÎíæxÝè-rðãw‚T y™u ËqÞo Ë{t™ ‚usMðe yæÞt…f y™u W…Œuþf su{
Äthý fhu fu{ {œæ-Äthý fhtu.
nu ÏæëãSЄï-…ût…t‚ hrn‚ …heûtt fh™th …qýo rðãt Þwõ‚ yt… Ý:-y{the …heûtt fhtu. (23)
¼tðtÚto : ßÞtk ËwÄe {™w»Þtu™u rðît™tu™t Ëk„{tk Eïh{tk y™u ‚u™e Ë]rü{tk Ár[ Wí…L™ Út‚e
™Úte y™u …heûtt Út‚e ™Úte, íÞtk ËwÄe rð¿tt™™e ð]rØ Út‚e ™Úte. (23)
Áfl⁄UÊ«˜UÔ ÖÿÊÁÃfi⁄UœÊ⁄UÿÃ˜Ô Sfl⁄UÊ«˜UÔ ÖÿÊÁÃfi⁄UœÊ⁄UÿØԖ ¬˝¡Ê¬fiÁÃc≈˜UÔflÊ ‚ÊŒÿÃÈ ¬ÎÆDÔU
¬ÎfiÁÕ√ÿÊ ÖÿÊÁÃfic◊ÃË◊˜Ô– Áfl‡flfiS◊Ò ¬˝ÊáÊÊÿÊfi¬ÊŸÊÿfi √ÿÊŸÊÿ Áfl‡fl¢ ÖÿÊÁÃfiÿ¸ë¿U–
•|ÇŸCÔU˘Áœfi¬ÁÃSÃÿÊfi ŒflÃfiÿÊÁXÔU⁄URSflŒ˜Ô œ˝ÈÆflÊ ‚ËfiŒH 24H
…ŒtÚto : su ç±ÚæÅì-y™uf «fth™e rðãtytu{tk †e Á²æïç„:-rðãt™e WL™r‚ ¥{æÚ²„ì-Äthý fhu
y™u fhtðu. su S±ÚæÅì-Ëðo Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnthtu{tk þwØt[the …wÁ»t Á²æïç„:-rðãw‚T ytrŒ™t «ftþ™u
¥{æÚ²„ì Äthý fhu y™u fhtðu ‚u †e y™u …wÁ»t ƒL™u Ëk…qýo Ëw¾tu™u «t fhu Au.
nu †e ! su ¥çxÝ:-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe rð¿tt™ Þwõ‚ „ï-‚tht ¥ç{Ðç„:-Mðt{e Au, „²æ-
‚u Îﱄ²æ-ËwkŒh ŒuðMðY… …r‚™e ËtÚtu ‚wk ¥çXÚS±„ì-Ëqû{ ðtÞw™e Ë{t™ {íé±æ-áZ‚tÚte [ÂMÚth
ƒ™e™u] ¨èÎ-hnu.
nu …wÁ»t ! su yÂø™™t Ë{t™ ‚usÄtrhýe ‚the hûtt fh™the †e Au, ‚u Œuðe™e ËtÚtu ‚wk «týtu™e
Ë{t™ «er‚…qðof r™ùÞÚte ÂMÚth hnu.
nu †e ! Ðí…æÐç„:-«ò™tu hûtf ‚thtu …r‚ ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{™t ÐëcÆï-W…h ç±ES}æñ Ëðo Ðíæ‡ææ²-
Ëw¾ «tr {txu ¥ÐæÝæ²-Œw:¾ r™ð]r¥t™t ËtÄ™, òæÝæ²-Ëðo ËwkŒh „wý, f{o y™u Mð¼tðtu™t «[th
{txu «týrðãt {txu su Á²æïç„c}æ„è}æì-«þkrË‚ rðãt™t ¿tt™Úte Þwõ‚ y±æ-‚™u ¨æβ„é-W¥t{ …Œ …h
MÚttr…‚ fhu, ‚u ‚wk ç±E}æì-Ë{M‚ Á²æïç„:-rð¿tt™™u ²ÓÀ-„úný fh y™u ‚u rð¿tt™™e «tr {txu
…tu‚t™t …r‚™u ÂMÚth fh. (24)
¼tðtÚto : su †e-…wÁ»t ËíËk„ y™u rðãtÇÞtË îtht rðãw‚T ytrŒ …ŒtÚttuo™e rðãt™e ð]rØ fhu
Au, ‚uytu yt ËkËth{tk Ëw¾e ƒ™u Au.
…r‚ †e™tu Ëífth fhu y™u †e …r‚™tu Ëífth fhu, yu he‚u …hM…h «u{…qðof Ëw¾™tu W…¼tu„
fhu. (24)
227 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
◊œÈfi‡ø ◊Êœfifl‡ø flÊ‚fi|ãÃ∑§ÊflÎÆÃ͢•ÇŸ⁄fiUãׇÀÊ·~Ê˘Á‚ ∑§À¬fiÃÊ¢ lÊflÊfi¬ÎÁÕflË
∑§À¬fiãÃÊ◊ʬ˘•Ê·œ
fi ÿ— ∑§À¬fiãÃÊ◊ÇŸÿ— ¬ÎÕæ U˜ Ô ◊◊ ÖÿÒcΔU®KÊfiÿ ‚flfi̋ÃÊ—– ÿ˘•ÇŸÿ—
‚◊fiŸ‚Ê˘ãÃ⁄UÊ lÊflÊfi¬ÎÁÕflˢß◊ flÊ‚fi|ãÃ∑§ÊflÎÆÃ͢•fiÁ÷∑§À¬fi◊ÊŸÊ˘ßãº˝fiÁ◊fl
ŒflÊ˘•fiÁ÷‚¢Áflfi‡ÊãÃÈÆ ÃÿÊ ŒflÃfiÿÊÁX®⁄URSflŒ˜Ô œ˝ÈÆfl ‚ËfiŒÃ◊˜ÔH 25H
…ŒtÚto : su{ }æ}æ-{tht Á²ñcƲæ²-suX {rn™t{tk ÔÞðnth yÚtðt {the ©uc‚t {txu su ¥xÝï:-
W»ý‚t™u r™r{¥t yÂø™Úte Wí…L™ Út™th Au, su™e ¥‹„:àHï¯:-ykŒh y™uf «fth™t ðtÞw™tu ËkƒkÄ
¥ç¨-ÚttÞ Au, ‚u }æ{é:-{Äwh Ëw„kÄ Þwõ‚ [iºt ™ y™u }ææ{±:-{Äwh ytrŒ „wý™t r™r{¥t ðiþt¾
™-‚u™t …ŒtÚto Þwõ‚ ±æ¨¢ç„ÜUæñ ðËk‚ {rn™t{tk {¤‚t «„ê-Ëðo™u Ëw¾ «tr™tk ËtÄ™ É‚w Ëw¾
{txu ÜUËÐï„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u. su [iºt y™u ðiþt¾ {rn™tytu™t yt©ÞÚte læ±æÐë烱è-ËqÞo y™u ¼qr{
¥æÐ:-s÷ …ý ¼tu„{tk ÜUËЋ„æ}æì-yt™kŒ ŒtÞf ƒ™u. ÐëƒÜUì-r¼L™-r¼L™ ¥æï¯{²:-sð y™u
Ëtu{÷‚t ytrŒ yti»trÄytu y™u ¥xݲ:-rðãw‚T ytrŒ yÂø™ …ý ÜUËЋ„æ}æì-ftÞoËtÄf ƒ™u.
nu ¨±í„æ:-r™hk‚h ËíÞ¼t»týtrŒ ðú‚tuÚte Þwõ‚ hnu™th ¨}æݨ:-rð¿tt™Þwõ‚ Îï±æ:- rðît™T
²ï-su ±æ¨ç‹„ÜUæñ «„ê ðËk‚ É‚w{tk «t Út™th [iºt y™u ðiþt¾ Au y™u ²ï-‚u™e ¥‹„Úæ-{æÞ{tk
¥xݲ: yÂø™ Au, ‚u™u ¥ç|æÜUËÐ}ææÝæ:-ËL{w¾ ƒ™e™u ftÞo{tk Þwõ‚ fh‚t yt… §‹Îíç}æ±-su{ W¥t{
yiïÞo «t ÚttÞ, ‚u{ ¥ç|樢ç±àæ‹„é-ËðoºtÚte «ðuþ fhtu-«t fhtu.
su{ §}æï-yu læ±æÐë烱è-«ftþ y™u ¼qr{ „²æ-‚u Îﱄ²æ-…h{…qßÞ …h{uïh Y… Œuð‚t™t
Ët{ÚÞo ËtÚtu ¥çXÚS±„ì-«tý™e Ë{t™ {íé±ï-áZ‚tÚte ð‚uo Au, ‚u{ ‚{u †e-…wÁ»t ƒL™u ËkÞwõ‚ ¨è΄}æì-
ÂMÚth hntu. (25)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su ðËk‚É‚w{tk fV Wí…L™ ÚttÞ Au, su{tk «ftþ ‚eðú, …]rÚtðe Yût, s÷
{æÞ ÂMÚtr‚{tk y™u yti»trÄytu ™ðt Vq÷, V¤ y™u …ºttuÚte Þwõ‚ yÂø™™e ßðt¤tytu Ë{t™ Au,
‚u™wk ÞwÂõ‚Úte Ëuð™ fhe™u ‚{u …wÁ»ttÚtoÚte Ëðo Ëw¾tu™u «t fhtu.
su{ rðît™T …h{ «Þí™Úte É‚w y™wËth Ëw¾ {txu yiïÞo™u WL™‚ fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý «Þí™
fhtu. (25)
•·Êfi…UÊÁ‚ ‚„fiU◊ÊŸÊ ‚„USflÊ⁄UÊfiÃË— ‚„fiUSfl ¬ÎßÊÿ×–
‚„UdfiflËÿʸÁ‚ ‚Ê ◊Êfi Á¡ãflH 26H
…ŒtÚto : nu …í™e ! su ‚wk ¥¯æÉæ-þºtwytu îtht yËÌt ¥ç¨-Au, ‚wk ¨ã}ææÝæ-…r‚ ytrŒ ËkƒkÄeytu™u
Ën™ fh‚e, {tht W…Œuþ-ð[™™u ¨ãS±-Ën™ fh.
228 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su ‚wk ¨ãd±è²æü-yËkÏÞ «fth™t …ht¢{tuÚte Þwõ‚ ¥ç¨-Au, ¨æ-‚u ‚wk Ðë„Ý沄:-…tu‚t™e Ëu™t™e
EåAwf ¥Úæ„è:-þºtwytu™wk ¨ãS±-{»toý fh.
su{ nwk ‚™u «ËL™ ht¾wk Awk, ‚u{ }ææ-{™u-…r‚™u ç…‹±-‚]Â-«ËL™ fh. (26)
¼tðtÚto : su ŒeÄoft÷ ËwÄe ƒúñ[Þo™wk …t÷™ fhe™u ƒ¤ðt™, rs‚urLÿÞ, ðËk‚ ytrŒ É‚wytu™t
f{tuo{tk rð÷ûtý, …r‚™t y…htÄ™u ût{t fh™the, þºtwytu™wk r™ðthý fh™the y™u ©uc …ht¢{ðt¤e
†e …tu‚t™t …r‚™u ËŒt «ËL™ ht¾u Au, ‚u{ ‚u™u ‚u™tu …r‚ …ý ËŒt yt™kŒ{Þ ht¾u. (26)
◊œÈÆ flÊÃÊfi˘´§ÃÊÿà ◊œfiÈ ˇÊ⁄U|ãà Á‚ãœfifl—– ◊ÊäflËfiŸ¸— ‚ãàflÊ·fiœË—H 27H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ðËk‚ É‚w{tk Ý:-y{tht {txu ±æ„æ:-ðtÞw }æ{é-{Äwh‚t …qðof «„沄ï-
s÷™e Ë{t™ [t÷u Au, 程{±:-™Œeytu ðt Ë{wÿ }æ{é-ftu{¤‚t …qðof ™Úç‹„-ð»tuo Au. y™u ¥æï¯{è:-
yti»tr½ytu }æ抱è:-{Äwh hË™t „wýtuÚte Þwõ‚ ¨‹„é-ƒ™u, ‚uðtk y{u «Þí™tu fheyu. (2)
¼tðtÚto : ßÞthu ðËk‚ É‚w™wk yt„{™ ÚttÞ Au, íÞthu …w»… ytrŒ™e Ëw„kÄÚte Þwõ‚ ðtÞw ytrŒ
…ŒtÚttuo ƒ™u Au, ‚u É‚w{tk ¼ú{ý fhðwk …ÚÞ ƒ™u Au, ‚u{ òýtu. (27)
◊œÈÆ ŸÄÃfi◊ÈÆÃÊ·‚Ê ◊œÈfi◊à¬Ê*Õfiflö ⁄U¡fi—– ◊œÈÆ lÊÒ⁄fiUSÃÈ Ÿ— Á¬ÃÊH 28H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ðËk‚ É‚w{tk Ýv„}æì-htrºt }æ{é-ftu{¤‚tÚte-{Äwh‚tÚte Þwõ‚, ©„-
y™u ©¯¨:-«t‚:ft÷Úte ÷E™u rŒðË {Äwh Ðæ<ƒ±}æì-…]ÂÚð™t Ú…:-î…ýwf fu ºtËhuýw ð„uhu }æ{é}æ„ì-
{Äwh „wýtuÚte Þwõ‚ y™u læñ:-«ftþ …ý }æ{é-{Äwh‚tÞwõ‚ çЄæ-hûtt fh™th Ë{t™ Ë{Þ Ý:-
y{tht {txu ¥S„é-ƒ™u, ‚u{ ‚{u …ý ðËk‚ É‚w™w ÞwÂõ‚Úte Ëuð™ fhtu. (28)
¼tðtÚto : ßÞthu ðËk‚ É‚w™wk yt„{™ Út‚tk …ûte …ý {Äwh þçŒtu™wk „t™ fhu Au. y™u «týeytu
yt™krŒ‚ ƒ™u Au. (28)
◊œÈfi◊ÊãŸÊ flŸS¬ÁÃ◊¸œfiÈ◊Ê°2˘•SÃÈÆ ‚Íÿ¸Ó—– ◊Êäfl˪ʸflÊfi ÷flãÃÈ Ÿ—H 29H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! su{ ðËk‚ É‚w{tk Ý:-y{tht {txu ±ÝSÐç„:-…e…¤ ytrŒ ð™M…r‚ }æ{é}ææÝì-
«þkrË‚ ftu{¤-{Äwh‚t „wýÞwõ‚ y™u ¨ê²ü:-ËqÞo …ý }æ{é}ææÝì-«þkrË‚ {Äw-‚us Þwõ‚ ¥S„é-ƒ™u.
y™u Ý:-y{tht {txu xææ±:-„tÞtu™e Ë{t™ }æ抱è:-ftu{¤ „wýÞwõ‚ rfhýtu |汋„é-ƒ™u, ‚uðtu W…Œuþ
fhtu. (29)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ðËk‚ É‚w™u «t fhe™u su «fth™tk ÿÔÞtu™t ntu{Úte ð™M…r‚ ytrŒ
…ŒtÚttuo {Äwh ytrŒ „wýÞwõ‚ƒ™u, ‚uðtu Þ¿t fhtu. yt he‚u ‚{u Ëðuo ðËk‚ É‚w™t Ëw¾™u «t fhtu. (29)
•¬Ê¢ ªê÷fiãà‚ËŒ ◊Ê àflÊ ‚Íÿʸ˘Á÷ÃÊfiå‚Ëã◊Ê|ÇŸflÒ¸®fi‡flÊŸ⁄U—–
•|ë¿Ufi㟬òÊÊ— ¬˝¡Ê˘•fiŸÈÆflˡÊSflÊŸfiÈ àflÊ ÁŒ√ÿÊ flÎ|c≈fiU— ‚øÃÊ◊˜ÔH 30H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! ‚wk ðËk‚ É‚w{tk ¥Ðæ}æì-s÷™tu xæ}|æÝì-ytÄth {u½{tk ¨èÎ-ÂMÚth hnu, suÚte
229 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¨ê²ü:-ËqÞo y±æ-‚™u }ææ-™ ¥ç|æ„挨è„ì-Ëk‚ fhu, ±ñEæÝÚ: Ëðo {™w»Þtu{tk «ftþ{t™ ¥çxÝ:-yÂø™-
rðãw‚T y±æ-‚™u }ææ-™ ¥ç|æ„挨è„ì-Ëk‚ fhu, ¥çÓÀ‹ÝÐ~ææ:-ËwkŒh …qýo yðÞðtu Þwõ‚ Ðí…æ:-«ò
¥Ýé y±æ-‚™u y™wfq¤ ƒ™u. y™u çÎòæ-þwØ „wýtuÚte Þwõ‚ ±ëçcÅ:-ð»tto ¨™„æ}æì-«t ÚttÞ, ‚u{
¥Ýé±èÿæS±-y™wfq¤‚tÚte rðþu»tY…Úte rð[th fh. (30)
¼tðtÚto : {™w»Þ ðËk‚ y™u „úe»{ É‚wytu{tk s÷tþÞ™t {æÞ{tk ÂMÚt‚ þe‚¤ MÚtt™™wk Ëuð™
fhu, suÚte ‚u „h{eÚte Ëk‚ ™ ƒ™u.
su Þ¿tÚte …w»f¤ ðhËtŒ ÚttÞ y™u «ò yt™krŒ‚ ƒ™u, ‚u™wk ‚{u y™wct™ fhtu. (30)
òÊËãà‚fi◊Èƺ˝Êãà‚◊fi‚Î¬Ã˜Ô SflªÊ¸Ÿ¬Ê¢ ¬ÁÃfiflθ·÷˘ßCÔUfi∑§ÊŸÊ◊˜Ô–
¬È⁄UËfi·¢ fl‚ÊfiŸ— ‚È∑ÎƧÃSÿfi ÀÊÊ∑§ ÃòÊfi ªë¿U ÿòÊ ¬Ífl¸ ¬⁄fiUÃÊ—H 31H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su{ ¥Ðæ}æì-«týtu™t Ðç„:-hûtf, ±ë¯|æ:-ð»tto™t nu‚w [ðtŒ¤t] ÐéÚè¯}æì-
…qýo Ëw¾fthe s÷™u ±¨æÝ:-Äthý fh‚tk ËqÞo §cÅÜUæÝæ}æì-ft{™tytu™u «t fhtð™th y¼eü
…ŒtÚttuo{tkÚte ~æèÝì-W…h, ™e[u y™u {æÞ{tk hnu™th ºtý «fth™t ¨}æéÎíæÝì-Ëðo …ŒtÚttuo™t MÚtt™ ¼q‚,
¼rð»Þ y™u ð‚o{t™ S±xææüÝì-Ëw¾ «tr fhtð™th ÷tuftu™u ¨}æ¨ëЄì-«t ÚttÞ Au. ‚u{ yt… …ý
«t fhtu.
²~æ-su Ä{oÞwõ‚ ðËk‚™t {t„o{tk ¨éÜëU„S²-Ä{o fh™tht …wÁ»ttu™t HæïÜïU-{t„uo Ðê±ïü-«t[e™
÷tuftuyu ÐÚï„æ:-Ëw¾ «t fhu÷ Au, „~æ-‚u ðËk‚™t Ëuð™ Y… {t„o{tk yt… …ý xæÓÀ-[t÷tu. (31)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ÄtŠ{f s™tu™t {t„o{tk [t÷e™u þtherhf, ðtr[f y™u {t™rËf yu ºtý
«fth™t Ëw¾tu™u «t fhðt òuEyu. ßÞtk ft{™tytu …qýo ÚtE þfu, íÞtk «Þí™tu fhðt òuEyu.
su{ ðËk‚ ytrŒ É‚wytu ¢{Úte rðã{t™ hne™u …tu‚-…tu‚t™t r[ötu™u «fx fhu Au. ‚u{ É‚w
y™wËth ÔÞðnthtu fhe™u yt™krŒ‚ hnuðwk òuEyu. (31)
◊„UË lÊÒ— ¬fiÎÁÕflË øfi Ÿ˘ß◊¢ ÿôÊ¢ Á◊fiÁ◊ˇÊÃÊ◊˜Ô– Á¬¬ÎÆÃÊ¢ ŸÊ ÷⁄UËfi◊Á÷—H 32H
…ŒtÚto : nu {t‚t y™u r…‚t ! su{ }æãè-{nt™T læñ:-ËqÞo÷tuf, ™-y™u Ðë烱è-Ëðo ËkËth™wk
®Ë[™ y™u …t÷™ fhu Au, ‚u{ ‚{u ƒL™u Ý:-y{tht §}æ}æì-yu ²¿æ}æì-Ëuððt ÞtuøÞ rðãt-„únýY…
ÔÞðnth™u ç}æç}æÿæ„æ}æì-®Ë[™ yÚtto‚T …qýo fhðt™e EåAt fhtu, y™u |æÚè}æç|æ:-Äthý, …tu»tý ytrŒ
f{tuoÚte Ý:-y{thwk çÐÐë„æ}æì-…t÷™ fhtu. (32)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo y™u ¼qr{ Ëðo™wk Äthý, «ftþ y™u …t÷™ fhu Au, ‚u{ {t‚t-r…‚tyu …tu‚t™t
Ëk‚t™tu™u yL™, rðãtŒt™ y™u Ëwrþûtt yt…e™u ‚u™u …qýo rðît™T y™u …wÁ»ttÚteo ƒ™tððt òuEyu.
(32)
230 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÁflcáÊÊ—∑§◊¸ÊfiÁáÊ ¬‡ÿà ÿÃÊÓ fl˝ÃÊÁŸfi ¬S¬‡Ê– ßãº˝fiSÿ ÿÈÖÿ— ‚πÊfiH 33H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su §‹ÎíS²-…h{ yiïÞo™t EåAwf Sð-Þtu„e™u ²éÁ²:-W…tË™t fhðt ÞtuøÞ
¨¶æ-r{ºt™e Ë{t™ rðã{t™ Au, ²„:-su™t «‚t…Úte yu Sð ç±c‡ææï:-ÔÞt…f Eïh™t ÜU}ææüç‡æ-
s„‚™e h[™t, …t÷™ y™u «÷Þ ‚Útt LÞtÞ ytrŒ f{tuo y™u ±í„æçÝ-ËíÞ¼t»týtrŒ r™Þ{tu™u ÐSÐàæï-
M…þo fhu Au, ‚uÚte yu …h{tí{t™t yu f{tuo y™u ðú‚tu™u ‚{u …ý Ð಄-Äthý fhtu. (33)
¼tðtÚto : su{ …h{uïh™t r{ºt, W…tËf, ÄtŠ{f, rðît™T …tu‚t™t „wý-f{o-Mð¼tð y™wËth
Ë]rü¢{tu y™wËth yt[hý fhu y™u òýu. ‚u{s yLÞ {™w»Þtu …ý fhu y™u òýu. (33)
œ˝ÈÆflÊÁ‚fi œL§áÊÃÊ ¡fiôÊ ¬˝Õ◊◊èÿÊ ÿÊÁŸfièÿÊ˘•Áœfi ¡ÊÃflfiŒÊ—–
‚ ªÊfiÿòÿÊ ÁòÊc≈ÈU÷ÊfiŸÈÆc≈ÈU÷Êfi ø ŒflèÿÊfi „U√ÿ¢ flfi„UÃÈ ¬˝¡ÊŸŸ˜ÔH 34H
…ŒtÚto : nu †e ! su{ ‚wk {L‡ææ-þw¼ „wýtu™u Äthý fh™the, {íé±æ-y™u ÂMÚth ¥ç¨-Au, su{
»|²: yu ²æïçÝ|²:-fthýtuÚte ¨:-‚u …愱ïÎæ:-«rËØ …ŒtÚttuo{tk rðã{t™ ðtÞw Ðíƒ}æ}æì-ytrŒ ftÞoY…{tk
¥ç{…¿æï-yrÄf‚tÚte «fx ÚttÞ Au, ‚u{ §„:-yu f{o™t y™wct™Úte Ëðtuo…rh «rËØ ƒ™tu.
su{ ‚thtu …r‚ xææ²~²æ-„tÞºte ç~æcÅé|ææ-rºtüw…T ™-y™u ¥ÝécÅé|ææ-y™wüw…T {kºtÚte «r‚…trŒ‚
rðãt îtht Ðí…æÝÝì-ƒwrØ{t™ ƒ™e™u Îï±ï|²:-W¥t{ „wýtu ðt rðît™tuÚte ãò}æì-yt…ðt ÞtuøÞ rð¿tt™™u
±ã„éé-«t fhu Au, ‚u{ yu rðãtÚte ƒwrØ{‚e ƒ™e™u yt… †eytuÚte ƒúñ[trhýe fLÞt rð¿tt™™u «tÂ
fhu. (34)
¼tðtÚto : {™w»Þu s„Œeïh, Ë]rü¢{ y™u r™r{¥t-fthý™u òýe™u, rðît™T ƒ™e™u, su{ …wÁ»ttu™u
þt†tu W…Œuþ yt…u Au, ‚u{s †eytuyu …ý ‚u™u òýe™u, †eytu™u ðuŒtÚto™t r™»f»toËth™tu W…Œuþ
fhu. (34)
ß· ⁄UÊÿ ⁄fiU◊Sfl ‚„Ufi‚ lÈÆêŸ˘™§¡¸˘•¬fiàÿÊÿ–
‚◊˝Ê«UfiÁ‚ Sfl⁄UÊ«UfiÁ‚ ‚Ê⁄USflÃÊÒ àflÊà‚ÊÒ ¬˝ÊflfiÃÊ◊˜ÔH 35H
…ŒtÚto : nu …wÁ»t ! su ‚wk ¨}æíæÅì-rðãtrŒ þw¼ „wýtuÚte MðÞk «ftþ{t™ ¥ç¨-Au.
nu †e ! su ‚wk S±ÚæÅì-MðÞk rð¿tt™ y™u ËíÞ yt[hýÚte þtu¼tÞ{t™ ¥ç¨-Au.
‚{u ƒL™u-…wÁ»t y™u †e-§¯ï-rð¿tt™, Úæ²ï-Ä™, ¨ã¨ï-ƒ÷, lé}Ýï-Þþ y™u yL™, ª…ïü-…ht¢{
y™u ¥Ðy²æ²-Ëk‚t™tu™e «tr {txu Ú}æS±-h{ý fhtu-Þí™ fhtu.
©y¨æñ-fqðt™t s÷™e Ë{t™ ftu{¤ Mð¼tð «t fhe™u ¨æÚS±„æñ-ðuŒðtýe™t W…Œuþ{tk fwþ¤
ƒ™e™u ‚{u ƒL™u †e-…wÁ»ttu yt Mð þheh y™u yL™trŒ …ŒtÚttuo™e Ðí汄æ}æì-hûtt ytrŒ fhtu, yuðtu
y±æ-‚{™u W…Œuþ yt…wk Awk. (35)
231 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : rððtrn‚ †e-…wÁ»t …hM…h «u{…qðof, rðît™T ƒ™e™u ‚Útt ðËk‚ É‚w{tk …wÁ»ttÚtoÚte
÷û{eðt™ y™u ËŒT„wýe ƒ™e™u, yuf-ƒeò™e hûtt fh‚tk Ä{oÚte Ëk‚t™tu™u Wí…L™ fhe™u, yt ËkËth{tk
r™íÞ yt™kŒ-rðnth fhu. (35)
•ÇŸfi ÿÈÆˇflÊ Á„U ÿ ÃflʇflÊfi‚Ê Œfl ‚Êœflfi—– •⁄¢U fl„Ufi|ãà ◊ãÿflfiH 36H
…ŒtÚto : nu Îï±-©uc rðãtÚte Þwõ‚ ¥xÝï-‚usMðe rðît™T ! ²ï-su „±-yt…™t ¨æ{±:-yr¼ü
ËtÄ™ Þwõ‚ ¥Eæ¨:-rþrût‚ ½tuzt }拲±ï-þºtwytu …h ¢tuÄ fhðt {txu ¥Ú}æì-Ët{ÚÞoÚte ±ãç‹„-hÚt
ytrŒ{tk ðn™ fhu Au, ‚u™u çã-r™ùÞ fhe™u ²éÿ±-hÚttrŒÚte Þwõ‚ fhtu. (36)
¼tðtÚto : htòytuyu ðËk‚ É‚w{tk «Út{ ½tuztytu™u Ëwrþrût‚ fhe™u ‚Útt ËthÚteytu™u hÚttu …h
r™Þwõ‚ fhe™u þºtwytu …h rðsÞ fhðt sðwk òuEyu. (36)
ÿÈÆˇflÊ Á„U Œfifl„ÍUÃfi◊Ê°2˘•‡fl°ÓÊ2˘•ÇŸ ⁄URÕËÁ⁄fiUfl– ÁŸ „UÊÃÊfi ¬ÍÆ√ÿ¸— ‚fiŒ—H 37H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! Ðêòüü:-…qðo rðît™tuÚte Ëwrþrût‚ ãæï„æ-Œt™þe÷ yt… Îï±ãê„}ææÝì-rðît™tu
îtht M…Äto ðt rþûtt …t{u÷ ¥EæÝì ½tuztytu™u ÚƒèçÚ±-su{ þºtwytu™e ËtÚtu y™uf hÚt ytrŒ Ëu™t™t
yk„tuðt¤t ÞtuØt ÞwØ fhu Au, ‚u{ ÞwØ fhðt {txu ²éÿ±-Þwõ‚ fhtu çã-r™ùÞ fhe™u LÞtÞtË™ …h
çݯÎ:-r™hk‚h ÂMÚt‚ hntu. (37)
¼tðtÚto : Ëu™t…r‚ ytrŒ hts…wÁ»t {nthÚte Ë{t™ ½tuzt ytrŒ Ëu™t™t yk„tu™u ftÞtuo{tk ËkÞwõ‚
fhu. ˼t…r‚ ytrŒ s™tu LÞtÞ™t ytË™ …h ƒuËe™u Ä{to™wËth LÞtÞ fhu. (37)
‚êÿ∑˜Ô§ dfifl|ãà ‚Á⁄UÃÊ Ÿ œŸÊfi˘•ãÃN¸UŒÊ ◊Ÿfi‚Ê ¬ÍÆÿ◊ÊfiŸÊ—–
ÉÊÎÆÃSÿ œÊ⁄UÊfi˘•Á÷ øÊfi∑§‡ÊËÁ◊ Á„U⁄URáÿÿÊfi flÃ‚Ê ◊äÿfi˘•ÇŸ—H 38H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¥xÝï: rðãw‚T™t }抲ï-{æÞ{tk rðã{t™ çãÚ‡²²:-‚uòu¼t„ Ë{t™
‚usMðe feŠ‚™e EåAt ht¾™th nwk su Íæë„S²-s÷™e ±ï„¨:-ðu„ðL‚ {æÚæ:-«ðtnY… ¨çÚ„:-™Œeytu™e
Ý-Ë{t™ ¥‹„:-ykŒh NÎæ-yL‚:fhý™t }æݨæ-rð¿tt™ðt™ r[¥tÚte Ðê²}ææÝæ:-…rðºt ƒ™u÷e {ïÝæ:-
ðtýeytu ¨}²ÜUì-W¥t{ her‚Úte d±ç‹„-[t÷u Au, ‚u™u ¥ç|æ™æÜUàæèç}æ-ËL{w¾ ƒ™e™u Ëðo™u {txu þe½ú
«ftrþ‚ fhwk Awk, ‚u{ ‚{u …ý ðtýeytu™u «t fhtu. (38)
¼tðtÚto : su{ Ë{„r‚ y™u rð»t{„r‚Úte [t÷‚e y™u þwØ Út‚e s‚e ™Œeytu Ë{wÿ{tk …ntU[e™u
ÂMÚth‚t «t fhu Au, ‚u{ {™w»Þtuyu rðãt, Ëwrþûtt y™u Ä{oÚte …rðºt ƒ™u÷e r™ù÷ ðtýeytu™u
«t fhðe òuEyu. ‚Útt yLÞtu™u «t fhtððe òuEyu. (38)
´§ø àflÊfi L§ø àflÊfi ÷Ê‚ àflÊ ÖÿÊÁÃfi· àflÊ–
232 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•÷Ífi®ÁŒŒ¢ Áfl‡flfiSÿ ÷ÈflfiŸSÿ flÊÁ¡fiŸ◊ÇŸflÒ¸®fi‡flÊŸ⁄USÿfi øH 39H
…ŒtÚto : nu rðît™ ! su ‚™u ç±ES²-Ë{M‚ |æé±ÝS²-ËkËth™t Ëðo …ŒtÚttuo ™-y™u ±ñEæÝÚS²-
Ëðo {™w»Þtu{tk þtu¼tÞ{t™ ¥xÝï:-rðãw‚T Y… ±æç…Ý}æì-¿tt™e ÷tuftu™t yðÞð Y… §Î}æì-yu rð¿tt™
¥|æê„ì-«rËØ ÚtÞu÷ Au, ‚u «™ï-M‚wr‚ {txu y±æ-‚™u M™ï-«er‚ {txu y±æ-‚™u |ææ¨ï-rð¿tt™™e «tÂÂ
{txu y™u Á²æï焯ï-LÞtÞ™t «ftþ {txu …ý y±æ-y{u ÷tuftu ‚thtu yt©Þ fheyu Aeyu. (39)
¼tðtÚto : su {™w»Þ™u ËkËth™t Ë{M‚ …ŒtÚttuo™wk ÞÚttÚto ¿tt™ ntuÞ, ‚u™e Ëuðt fhe™u Ëðo {™w»Þtuyu
…ŒtÚtorð¿tt™ «t fhðwk òuEyu. (39)
•|ÇŸÖÿʸÁÃfi·Ê ÖÿÊÁÃfic◊ÊŸ˜Ô L§Ä◊Ê flø¸®fi‚Ê flø¸®fiSflÊŸ˜Ô–
‚„UdŒÊ˘•fiÁ‚ ‚„UdÊfiÿ àflÊH 40H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su yt… Á²æï焯æ-rðãt™t «ftþÚte ¥çxÝ:-yÂø™™e Ë{t™ Á²æïç„c}ææÝì-
«þkrË‚ «ftþÚte Þwõ‚ ±™ü¨æ-…tu‚t™t ‚usÚte ±™üS±æÝì-¿tt™Œt‚t y™u Lv}æ:-Ëwðýo Ëw¾ yt…u Au,
‚u{ ¨ãdÎæ-yËkÏÞ Ëw¾«Œt‚t ¥ç¨-Atu. ‚u y±æ-yt…™t ¨ãdæ²-y‚w÷ rð¿tt™™e «tr {txu
y{u Ëífth fheyu. (40)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su yÂø™ ‚Útt ËqÞo™e rðãtÚte «ftþÞwõ‚ rðît™T ntuÞ, ‚u™tÚte rðãt ¼ýe™u
Ëðo rðãtytu „úný fhðe òuEyu. (40)
•ÊÁŒàÿ¢ ª÷Z ¬ÿfi‚Ê ‚◊fiæ˜UÔ®Áœ ‚„UdfiSÿ ¬˝ÁÃ◊Ê¢ Áfl‡flMfi§¬◊˜Ô–
¬Á⁄UfiflÎæ˜UÔ®Áœ „U⁄Ufi‚Ê ◊ÊÁ÷ ◊fiúSÕÊ— ‡ÊÃÊÿÈfi·¢ ∑ΧáÊÈÁ„U øËÿ◊ÊfiŸ—H 41H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! yt… su{ rðãw‚T в¨æ-s÷Úte ¨ãdS²-yËkÏÞ …ŒtÚttuo™wk Ðíç„}ææ}æì-…rh{tý
[{t…]fh™th ËqÞo Ë{t™ r™ùÞ fh™the ƒwrØ™u; ‚Útt ç±EMÐ}æì-Ëðo Y…ðt™ …ŒtÚttuo™t Œþof, xæ|æü}æì-
M‚wr‚™u ÞtuøÞ, ¥æçÎy²}æì-ËqÞo™u Äthý fhu Au, ‚u{ yL‚:fhý™u ¨}æÑ ç{-Ëthe he‚u þwØ fhtu. ãÚ¨æ-
«ßðr÷‚ yÂø™Úte htu„tu™u ÐçÚ-ËðoºtÚte ±ëÑ ç{-Œqh fhtu, ™è²}ææÝ:-ð]rØ «t ÚtE™u àæ„æ²é¯}æì-
Ëtu ð»to™t ytÞwÞwõ‚ …wºt™u ÜëU‡æéçã-«t fhtu. y™u fŒe …ý }ææùç|æ}æ¢Sƒæ:-yr¼{t™ ™ fhtu. (41)
¼tðtÚto : nu †e-…wÁ»ttu ! ‚{u Ëw„krÄ‚ ytrŒ ÿÔÞtu™t ntu{Úte ËqÞo™tu «ftþ, s÷ y™u ðtÞw™u
þwØ fhe™u, ™ehtu„ ƒ™e™u, Ëtu ð»to™e ytÞwðt¤t Ëk‚t™tu™wk r™{toý fhtu.
su{ rðãw‚T îtht ƒ™u÷ ËqÞoÚte Y…ðt™ …ŒtÚttuo™wk Œþo™ y™u {t… ÚttÞ Au, ‚u{ rðãtðt™ Ëk‚t™
ÚttÞ Au. yuÚte fŒe …ý yr¼{t™e ƒ™e™u «{tŒÚte rðãt y™u ytÞw™tu rð™tþ fhtu ™rn. (41)
flÊÃfiSÿ ¡ÍÆ$à flLfi§áÊSÿ ŸÊÁ÷◊‡fl¯ ¡ôÊÊŸö ‚fiÁ⁄U⁄USÿ ◊äÿfi–
233 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Á‡Ê‡Ê¯È ŸŒËŸÊú „UÁ⁄U◊Áºfi˝’ÈäŸ◊ÇŸ ◊Ê Á„fiUö‚Ë— ¬⁄UR◊ √ÿÊfi◊Ÿ˜ÔH 42H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï ‚usMðe rðît™T ! yt… ÐÚ}æï-W¥t{ òæï}æÝì-ÔÞt…f ytftþ{tk, ±æ„S²-ðtÞw™t
}抲ï-{æÞ{tk, …êç„}æì-ðu„Y… ¥E}æì-½tuzt™u ¨çÚÚS²-s÷{Þ ±L‡æS²-W¥t{ Ë{wÿ™t Ýæç|æ}æì-ƒkÄ™™u,
‚Útt ÝÎèÝæ}æì-™Œeytu™t «¼tðÚte …¿ææÝ}æì-«fx fh™th, çàæàæé}æì-ƒt¤f Ë{t™ ð‚toð Þwõ‚ ãçÚ}æì-
™e÷ðýo Þwõ‚ ¥çÎíÏæéŠÝ}æì-Ëqû{ {u½™u }ææôã¨è:-™ü ™ fhtu. (42)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu «{tŒÚte ytftþ{tk rðã{t™ ðtÞw™t ðu„™u, ð»tto™e yðMÚtt™u ‚Útt {u½™tu
–ðtŒ¤tk™tu ™tþ ™ fhe™u Sð™™e ð]rØ fhðe òuEyu. (42)
•¡fidÁ◊ãŒfiÈ◊L§·¢ ÷fiÈ®⁄URáÿÈ◊|ÇŸ◊Ëfi«U ¬ÍÆfl¸ÁøfiÁûÊ¢ Ÿ◊ÊfiÁ÷—–
‚ ¬fl¸Ó®Á÷´¸§ÃÈƇʗ ∑§À¬fi◊ÊŸÊ ªÊ¢ ◊Ê Á„fiUö‚Ë⁄UÁŒfi$à Áfl⁄UÊ¡fi◊˜ÔH 43H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su{ nwk Ðê±üç|æ:-…qýo ËtÄ™Þwõ‚ Ý}ææïç|æ:-yL™tu Ërn‚ rðã{t™ §‹Îíé}æì-
s÷Y…™u ¥L¯}æì-½tuzt™e Ë{t™, |æéÚ‡²é}æì-…tu»tý fh™the, Ðê±üç™ç„}æì-«Út{ r™Š{‚, ¥çxÝ}æì-rðãw‚T™u
¥…d}æì-r™hk‚h §üÇï-yrÄf‚tÚte þtuÄwk Awk.
‚u™u «„éàæ:-Ëðo É‚wytu{tk ÜUËÐ}ææÝ:-Ë{Úto fh‚tk ¥çÎç„}æì-y¾krz‚ ç±Úæ…}æì-rðrðÄ …ŒtÚttuoÚte
Ëwþtur¼‚ xææ}æì-…]rÚtðe™u ™ü fh‚tu ™Úte, ‚u{ ¨:-yt… yu yÂø™ y™u …]rÚtðe™u }ææ ôã¨è:-™ü
fhtu ™rn. (43)
¼tðtÚto : {™w»Þu É‚wytu y™wfq¤ fhu÷e r¢ÞtytuÚte yÂø™, s÷ y™u yL™™wk Ëuð™ fhe™u,
hts y™u ¼qr{™e ËŒt hûtt fhðe òuEyu suÚte Ëðo Ëw¾ Wí…L™ ÚttÞ Au. (43)
flMfi§òÊË¥ àflc≈ÈUÆfl¸Lfi§áÊSÿ ŸÊÁ÷◊Áfl®¯ ¡ôÊÊŸÊú⁄U¡fi‚— ¬⁄fiUS◊ÊØԖ
◊„UËú ‚Êfi„UdË◊‚Èfi⁄USÿ ◊ÊÿÊ◊ÇŸ ◊Ê Á„fiUö‚Ë— ¬⁄UR◊ √ÿÊfi◊Ÿ˜ÔH 44H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! yt… y±cÅé:-AuŒ™f‚to ËqÞo™u ±M~æè}æì-„úný fhðt ÞtuøÞ, ±L‡æS²-
s÷™u Ýæç|æ}æì-htuf™the, ÐÚS}ææ„ì-©uc Ú…¨:-÷tufÚte …¿ææÝæ}æì-Wí…L™ ÚtÞu÷, ¥¨éÚS²-{u½™e }ææ²æ}æì-
¿tt…f rðãw‚T™u ‚Útt ¨æãdè}æì-yËkÏÞ ¼q„tu¤ Þwõ‚ V÷ «Œt™ fh™the, ¥ç±}æì-hûtt ytrŒ™t r™r{¥t,
ÐÚ}æï-ËðoÚte W¥t{ òæï}æÝì-ytftþ Ë{t™ ÔÞt s„Œeïh{tk rðã{t™ }æãè}æì-rðþt¤ ¼qr{™u }ææ
ôã¨è:-™ü ™ fhtu. (44)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu su yt …]rÚtðe ©uc Ëqû{ fthýÚte Wí…L™, ËqÞo™t ytf»toýÚte ËkƒkÄ,
s÷™e ytÄth¼q‚t, {u½™e r™r{¥t, rðþt¤ ¼q„tu¤™t ytfth Þwõ‚, y„rý‚ Ëw¾tu™u «Œt™ fh™the
…h{uïhu h[u÷e Au.
234 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚u™u „wý, f{o, Mð¼tðÚte òýe™u, ‚u™t Ëw¾ {txu ËBÞfT W…Þtu„ fhðtu òuEyu. (44)
ÿÊ˘•|ÇŸ⁄URÇŸ⁄Uäÿ¡ÊfiÿÃR ‡ÊÊ∑§Êfià¬ÎÁÕ√ÿÊ˘©Uà flÊfi ÁŒflS¬Á⁄fiU–
ÿŸfi ¬˝¡Ê Áfl‡fl∑§fi◊ʸ ¡¡ÊŸ Ã◊fiÇŸ „U«U— ¬Á⁄Ufi à flÎáÊÄÃÈH 45H
nu ¥xÝï-rðît™T ! ²:-su ÐëçƒÃ²æ:-…]rÚtðe™u àææïÜUæ„ì-Ëqfð™th-þtu»tf yÂø™ ©„-±æ-yÚtðt
çα:-ËqÞoÚte ¥xÝï:-rðãw‚TY… yÂø™Úte ¥çxÝ:-«íÞût yÂø™ ¥Š²…沄-Wí…L™ ÚttÞ Au.
²ïÝ-suÚte ç±EÜU}ææü-Ëðof{tuo™t ytÄth Eïh Ðí…æ:-«ò™u ÐçÚ-ËðoºtÚte ……æÝ-Wí…L™ fhu Au,
„}æì-‚u yÂø™™u „ï-‚thtu ãïÇ:-¢tuÄ ÐçÚ+±ë‡æv„é-ËðoºtÚte rAL™-™ü fhu.
¼tðtÚto : nu rðît™tu ! su yÂø™ …]rÚtðe™u ¼uŒe™u-Vtze™u Wí…L™ ÚttÞ Au y™u su ËqÞo ytrŒÚte
Wí…L™ ÚttÞ Au, ‚u rðΙfthe yÂø™Úte ‚{u Ëðo «týeytu™u …]ÚtfT ht¾tu.
su yÂø™ îtht Eïh Ëðo™e hûtt fhu Au, ‚u yÂø™-rðãt™u ‚{u òýtu. (45)
ÁøòÊ¢ ŒflÊŸÊ◊ÈŒfiªÊŒŸËfi∑¢§ øˇÊfiÈ*◊òÊSÿ flLfi§áÊSÿÊÇŸ—–
•Ê¬˝Ê lÊflÊfi¬ÎÁÕflˢ•ãÃÁ⁄UfiˇÊö ‚Íÿ¸Ó®˘•Êà◊Ê ¡ªfiÃSÃSÕÈ·fi‡øH 46H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! yt… su s„Œeïh Îï±æÝæ}æì-…]rÚtðe ytrŒ rŒÔÞ …ŒtÚttuo™e {æÞ{tk ç™~æ}æì-
ytïÞoY… ¥ÝèÜU}æì-Ëu™t™e Ë{t™ rfhý Ë{qn Ë{t™ Au, su ç}æ~æS²-«tý, ±L‡æS²-WŒt™ y™u
¥xÝï:-«rËØ yÂø™™t ™ÿæé:-Œþof ¨ê²ü:-ËqÞo™e Ë{t™ ©Îxææ„ì-WrŒ‚ Au, su …xæ„:-[u‚™ ™-y™u
„Sƒé¯:-sz s„‚™t ¥æy}ææ-yL‚Þto{e ƒ™e™u læ±æÐë烱è-«ftþ y™u y«ftþY… s„‚™u ‚Útt
¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ™u ¥æ-Ëthe he‚u ¥Ðíæ:-ÔÞt fhe hnu÷ Au, ‚u s„‚™t r™{to‚t, …t÷™ fh™th
fu hûtf, y™u Ëknth-«÷Þ fh™th ÔÞt…f ƒúñ™e r™hk‚h W…tË™t fhtu. (46)
¼tðtÚto : r™ùÞ s yt ËkËth f‚tohrn‚ ‚Útt yrÄct‚thrn‚ [yÚtto‚T] Eïhhrn‚ ™Úte. su
ƒúñ ËðtoL‚Þto{e, Ëðo Sðtu™t …t…-…wÛÞtu™t V¤tu™u yt…ðt™e ÔÞðMÚtt fh™th ‚Útt y™L‚ ¿tt™
‚Útt «ftþðt¤t Au, {™w»Þu-‚u ƒúñ™e W…tË™t fhe™u Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût Y…e V÷™e «trÂ
fhðe òuEyu. (46)
ß◊¢ ◊Ê Á„fiUö‚Ë*mƬʌ¯ ¬‡ÊÈö ‚fi„UdÊˇÊÊ ◊œÊfiÿ øËÿ◊ÊfiŸ—– ◊ÿÈ¢ ¬‡ÊÈ¢ ◊œfi◊ÇŸ
¡È·Sfl ßfi ÁøãflÊŸSÃãflÊõ ÁŸ·ËfiŒ– ◊ÿÈ¢ à ‡ÊȪÎfië¿UÃÈÆ ÿ¢ Ámc◊Sâ à ‡ÊȪfiÎë¿UÃÈH 47H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™Úte Ë{t™ {™w»Þ-sL{™u «t }æï{æ²-Ëw¾™e «tr {txu ™è²}ææÝ:-
ð]rØ …t{u÷t ¨ãdæÿæ:-nòhtu-yËkÏÞ «fth™e árü Þwõ‚ hts™ ! ‚wk §}æ}æì-yt çmÐæÎ}æì-{™w»ÞtrŒ
235 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u }æï{}æì-…rðºtfthf V÷«Œ }æ²é}æì-sk„÷e Ðàæé}æì-„tÞ ytrŒ …þw-Sðtu™e }ææ ôã¨è:-®nËt ™ fh,
‚u Ðàæé}æì-…þwytu™e …é¯S±-Ëuðt fh. „ïÝ-‚u …þwytuÚte 癋±æÝ:-ð]rØ …t{‚tu ‚wk „‹±:-þheh{tk çݯèÎ-
r™hk‚h ÂMÚth hnu. yu „ï-‚tht àæéÜUì-þtuf }æ²é}æì-þMÞ-¾u‚e ytrŒ ™tþf sk„÷e ®nËf …þwytu™u
«ÓÀ„é-ÚttÞ. „ï ‚tht ²}æì-su þºtwÚte y{u çmc}æ:-îu»t fheyu „}æì-‚u™u àæéÜUì-þtuf «ÓÀ„é-«t ÚttÞ
Au. (47)
¼tðtÚto : ftuE…ý {™w»Þu W…fthe …þwytu™e ®nËt ™ fhðe òuEyu. …hL‚w-‚u™wk …t÷™ fhðwk
òuEyu y™u ‚u™tÚte W…nth «t fhe™u Ëðo {™w»Þtuyu yt™krŒ‚ hnuðwk òuEyu.
su sk„÷e ®nËf […þwytu]Úte yLÞ …þwytu™e, ¾u‚e™e y™u {™w»Þtu™e ntr™ ÚttÞ, ‚u™tu hts…wÁ»ttuyu
™tþ fhðtu òuEyu yÚtðt ‚u™u …fze ÷uðt òuEyu. (47)
ß◊¢ ◊Ê Á„fiUö‚Ë⁄U∑§‡Êfi»¢§ ¬‡ÊÈ¢ ∑§fiÁŸ∑˝§Œ¢ flÊÁ¡Ÿ¢ flÊÁ¡fiŸ·È– ªÊÒ⁄U◊Êfi⁄URáÿ◊ŸÈfi
à ÁŒ‡ÊÊÁ◊ ßfi ÁøãflÊŸSÃãflÊõ ÁŸ·ËfiŒ– ªÊÒ⁄¢U à ‡ÊȪÎfië¿UÃÈÆ ÿ¢ Ámc◊Sâ Ã
‡ÊȪfiÎë¿UÃÈH 48H
…ŒtÚto : nu hts™T ! ‚wk ±æç…Ýï¯é-Ëk„út{tu™t ft{tu{tk §}æ}æì-yu »ÜUàæÈU}æì-yuf ¾heÞwõ‚ ÜUçÝÜíUÎ}æì-
yíÞk‚ ÔÞÚtt™u «t Út™th ±æç…Ý}æì-ðu„ðt¤t Ðàæé}æì-Œþo™eÞ ½tuzt ð„uhu …þwytu™u }ææ ôã¨è:-
{th ™rn.
nwk Eïh „ï-‚tht {txu ²}æì-su ¥æÚ‡²}æì-sk„÷e xææñÚ}æì-„tuht ðýo™t …þwytu™e çÎàææç}æ-rþûtt-
W…Œuþ fhwk Awk, „ïÝ-‚u™t hûtýÚte 癋±æÝ:-ð]rØ™u «t ÚtE „‹±:-þheh{tk çݯèÎ-r™hk‚h ÂMÚth hnu.
„ï-‚thtÚte xææñÚ}æì-ïu‚T ðýoðt¤t …þw «íÞu àæéÜUì-þtuf «ÓÀ„é-«t ÚttÞ y™u ²}æì-su þºtw™tu y{u
çmc}æ:-îu»t fheyu „}æì-‚u™u „ï-‚thtÚte àæéÜUì-þtuf «ÓÀ„é-«t ÚttÞ (48)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu yuf ¾heðt¤t ½tuzt ytrŒ …þwytu fŒe {thðt ™ òuEyu. ‚u{s W…fthe
sk„÷e …þwytu™u …ý {thðt ™ òuEyu.
su™u {thðtÚte ËkËth™e ntr™ y™u hûtýÚte W…fth ÚttÞ Au, ‚u™wk ËŒt …t÷™ fhðwk òuEyu y™u
ntr™fthf ®nËf …þwytu™u {thðt òuEyu. (48)
ß◊ö‚Êfi„Udö ‡ÊÃœÊfi⁄UR◊Èà‚¯ √ÿëÿ◊ÊfiŸö ‚Á⁄U⁄USÿ ◊äÿfi– ÉÊÎÆ⠌ȄUÊfiŸÊ◊ÁŒfi$Ã
¡ŸÊÿÊÇŸ ◊Ê Á„fiUö‚Ë— ¬⁄UR◊ √ÿÊfi◊Ÿ˜–Ô ªflÿ◊Êfi⁄URáÿ◊ŸÈfi à ÁŒ‡ÊÊÁ◊ ßfi ÁøãflÊŸSÃãflÊõ
ÁŸ·ËfiŒ– ªflÿ¢ à ‡ÊȪfiÎë¿UÃÈÆ ÿ¢ ÁmÆc◊Sâ à ‡ÊȪfiÎë¿UÃÈH 49H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-ŒÞt™u «t ÚtÞu÷ …htu…fthf hts™T ! ‚wk …Ýæ²-{™w»ÞtrŒ «týeytu {txu §}æ}æì-
236 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yt ¨æãd}æì-yËkÏÞ Ëw¾tu™tk ËtÄ™, àæ„{æÚ}æì-yËkÏÞ ŒqÄ™e Äthtðt¤t, òӲ}ææÝ}æì-y™uf «fthÚte
…t÷™™u ÞtuøÞ, ©y¨}æì-fqðt Ë{t™ hûtf y™u ðeÞo™t ®Ë[f ¾qkx-ƒ¤Œ™e y™u Íæë„}æì-½e™u ÎéãæÝæ}æì-
…qýo fh‚e ¥çÎç„}æì-™ {thðt ÞtuøÞ „tÞ™u }ææ ôã¨è:-{th ™rn.
„ï-‚tht htßÞ{tk su ¥æÚ‡²}æì-sk„÷{tk hnu™the xæ±²}æì-„tÞ Ë{t™ ™e÷„tÞÚte ¾u‚e™u ntr™
ÚttÞ Au ‚tu ‚u™u ¥ÝéçÎàææç}æ-W…Œuþ fhwk Awk. „ïÝ-‚u™u {thðtÚte Ëwhrût‚ yL™Úte ÐÚ}æï-Wíf]ü òæï}æÝì-
Ëðoºt ÔÞt…f …h{tí{t y™u ¨çÚÚS²-rðM‚]‚ ÔÞt…f ytftþ™e }抲ï-{æÞ{tk 癋±æÝ:-ð]rØ™u «tÂ
ÚtÞu÷ ‚wk „‹±:-þheh™e {æÞ{tk çݯèÎ-r™ðtË fh. „ï-‚tht àæéÜUì-þtuf „}æì-‚u xæ±²}æì-htuÍ-[™e÷„tÞ]™u
«ÓÀ„é-«t ÚttÞ y™u ²}æì-su „ï-‚tht þºtw™tu çmc}æ:-y{u îu»t fheyu ‚u™u …ý àæéÜUì-þtuf «ÓÀ„é-
«t ÚttÞ. (49)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttuyu su ƒ¤Œ ytrŒytuÚte ftÞo ÚttÞ Au, su „tÞ ytrŒÚte ŒqÄ ytrŒ …ŒtÚttuo
Wí…L™ ÚttÞ Au, y™u su …ŒtÚttuoÚte Ëðo™e hûtt ÚttÞ Au ‚u™e fŒe …ý ®nËt ™ fhðt Œuðe òuEyu.
su ‚u™e ®nËt fhu ‚u™u htò ytrŒ LÞtÞtÄeþ yr‚ Œkz yt…u. su sk„÷e ™e÷„tÞ-htuÍ ytrŒ …þw
«ò™e ntr™ fhu ‚u™tu ™tþ fhðtu òuEyu. (49)
ß◊◊ÍfiáÊʸÿÈ¢ flLfi§áÊSÿ ŸÊÁ÷¢ àflø¯ ¬‡ÊÍÆŸÊ¢ Ám¬ŒÊ¢ øÃfiÈc¬ŒÊ◊˜Ô– àflc≈ÈUfi— ¬˝¡ÊŸÊ¯
¬˝Õ◊¢ ¡ÁŸòÊ◊ÇŸ ◊Ê Á„Ufiö‚Ë— ¬⁄UR◊ √ÿÊfi◊Ÿ˜Ô– ©Uc≈˛Ufi ◊Ê⁄URáÿ◊ŸÈfi à ÁŒ‡ÊÊÁ◊ ßfi
ÁøãflÊŸSÃãflÊõ ÁŸ·ËfiŒ– ©UC˛¯ à ‡ÊȪfiÎë¿UÃÈÆ ÿ¢ Ámc◊Sâ à ‡ÊȪfiÎë¿UÃÈH 50H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï rðãt™u «t hts™T ! ‚wk ±L‡æS²-«t Útðt ÞtuøÞ ©uc Ëw¾Úte Ýæç|æ}æì-ËkÞtu„
fh™th §}æ}æì-yu çmÐÎæ}æì-ƒu …„ðt¤t {™w»Þ, …ûte ytrŒ ™„écÐÎæ}æì-[th …„ðt¤t ÐàæêÝæ}æì-„tÞ
ytrŒ …þwytu™t y±™}æì-[t{ztÚte Ztkf™th y™u y±cÅé: Ëw¾fthf Eïh™e Ðí…æÝæ}æì-«òytu™e Ðíƒ}æ}æì-
ytrŒ …çÝ~æ}æì-Wí…r¥t™t nu‚w™e, ÐÚ}æï-W¥t{, òæï}æÝì-ytftþ{tk rðã{t™ ª‡ææü²é}æì-½uxtk ytrŒ™e
}ææ ôã¨è:-®nËt ™ fh-{th ™rn.
„ï-‚tht {txu nwk Eïh ²}æì-su ¥æÚ‡²}æì-sk„÷e ©cÅî}æì-Ÿx™u ¥Ýé+çÎàæ¥æç}æ-ƒ‚tðwk Awk, „ïÝ-
‚uÚte Ëwhrût‚ yL™trŒÚte 癋±æÝ:-…wü ƒ™e™u „‹±:-þheh{tk çݯèÎ r™ðtË fh.
„ï-‚thtu àæéÜUì-þtuf ‚u sk„÷e ©cÅî}æì-Ÿx™u «ÓÀ„é-«t ÚttÞ y™u su îu»te s™Úte y{u çmc}æ:-
y«er‚ yÚtto‚T îu»t fheyu „}æì-‚u™u „ï-‚thtu àæéÜUì-þtuf «ÓÀ„é-«t ÚttÞ. (50)
¼tðtÚto : nu hts™T ! su ½uxtk ytrŒ™e Q™ y™u [t{zwk …ý {™w»Þtu™t Ëw¾ {txu Ë{Úto ƒ™u
Au y™u su Ÿx ¼th ðn™ fhe™u {™w»Þtu™u Ëw¾ yt…u Au, ‚u™u su {thðt EåAu, ‚u™u ËkËth™u …ezt
yt…™th òýðt òuEyu, [suÚte] ‚u™u ËBÞfT Œkz yt…ðtu òuEyu. ð¤e, su sk„÷e Ÿx ntr™fthf
ntuÞ ‚u™u …ý Œkz Œuðtu òuEyu. (50)
237 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•¡Ê sÔÇŸ⁄U¡fiÁŸCÔU ‡ÊÊ∑§Êà‚Ê˘•fi¬‡ÿîÊÁŸÃÊ⁄UR◊ªfi̋– ßfi ŒflÊ ŒflÃÊ◊ªfi̋◊Êÿ°Sß
⁄UÊ„fiU◊ÊÿãŸÈ¬ ◊äÿÊfi‚—– ‡Ê®⁄UR÷◊Ê⁄URáÿ◊ŸÈfi à ÁŒ‡ÊÊÁ◊ ßfi ÁøãflÊŸSÃãflÊõ ÁŸ·ËfiŒ˜Ô–
‡Ê®⁄UR÷¢ à ‡ÊȪfiÎë¿UÃÈÆ ÿ¢ ÁmÆc◊Sâ à ‡ÊȪfiÎë¿UÃÈH 51H
…ŒtÚto : nu hts™T ! ‚wk su çã-r™rù‚ ¥…: ƒfhtk ¥…çÝcÅ-Wí…L™ ÚttÞ Au ¨:-‚u ¥xæíï-«Út{
…çÝ„æÚ}æì-Wí…tŒf™u ¥Ð಄ì-swyu Au, suÚte }ææ¨:-…rðºt ÚtÞu÷ Îï±æ:-rðît™ ¥xæí}æì-W¥t{ Ëw¾
y™u Îﱄæ}æì-rŒÔÞ„wýtu™u Ëw¾…qðof ©Ð+¥æ²Ýì-«t fhu Au. suÚte Úæïã}æì-ð]rØ Þwõ‚ «rËrØ™u ¥æ²Ýì
«t ÚttÞ ‚uÚte „ïÝ-‚u™t îtht W‚{ „wýtu y™u W¥t{ Ëw¾ ‚Útt „ïÝ-‚u™tÚte ð]rØ™u «t fh.
su ¥æÚ‡²}æì-sk„÷e àæÚ|æ}æì-‚ez ‚u ‚the «ò™u ntr™ fh™th Au, ‚u™u ¥ÝéçÎàææç}æ-ƒ‚tðwk Awk.
„ïÝ-‚u™tÚte ƒ[tðu÷t …ŒtÚttuoÚte 癋±æÝ:-…wü ƒ™e™u „‹±:-þheh{tk çݯèÎ-r™ðtË fh.
„}æì-‚u àæÚ|æ}æì-‚ez™u „ï-‚thtu àæéÜUì-þtuf «ÓÀ„é-«t ÚttÞ.
„ï-‚tht ²}æì-su þºtwÚte y{u çmc}æ:-îu»t fheyu Aeyu ‚u™u àææïÜUæ„ì-þtufY… ¥xÝï:-yÂø™Úte àæéÜUì-
þtuf yÚtto‚T yíÞk‚ þtuf «ÓÀ„é-«t ÚttÞ (51)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttuyu ƒfhe ð„uhu …þwytu™u ™ {the™u ‚u™e ËBÞfT hûtt fhe™u ‚uytu™u W…fth
{txu Þtusðt òuEyu. su W¥t{ …þw, …ûteytu™t ®nËf ntuÞ ‚u™u yíÞk‚ ‚tz™ fhðt òuEyu. …hL‚w
Ëtnwze ntr™fthf ntuÞ, ‚tu «ò…t÷™™e árüyu {thðe òuEyu. (51)
àfl¢ ÿfiÁflcΔU ŒÊ‡ÊÈ·Ê ŸÏ°— ¬ÊfiÁ„U oÎáÊÈÆœË Áª⁄fiU—– ⁄UˇÊÊfi ÃÊ∑§◊ÈÆà à◊ŸÊfiH 52H
…ŒtÚto : ²ç±cÆ-yíÞk‚ Þwðf ! y±}æì-‚wk yu Ëkhrût‚ …þwytuÚte Îæàæé¯:-Ëw¾Œt‚t ÝëÝì-Ä{ohûtf
{™w»Þtu™e Ðæçã-hûtt fh. yu çxæÚ:-ËíÞ ðtýe™u Ÿæë‡æéç{-Ëtk¼¤ y™u y}æÝæ-…tu‚t™t ytí{tÚte {™w»Þ
©„ì-y™u …þwytu™t „æïÜU}æì-ƒå[tytu™e Úÿæ-hûtt fh. (52)
¼tðtÚto : su {™w»Þ, {™w»Þ ytrŒ™t hûtf «týeytu™e ð]rØ fhu Au y™u fÁýt{Þ W…Œuþtu™u
Ëtk¼¤u y™u Ëk¼¤tðu Au, ‚uytu Ëk‚t™Ëw¾™u «t fhu Au. (52)
•¬Ê¢ àfl◊fiãà‚ÊŒÿÊêÿ¬Ê¢ àflÊkfiãà‚ÊŒÿÊêÿ¬ÊãàflÊ ÷S◊fiã‚ÊŒÿÊêÿ¬Ê¢ àflÊ
ÖÿÊÁÃfiÁ· ‚ÊŒÿÊêÿ¬Ê¢ àflÊÿfiŸ ‚ÊŒÿÊêÿáʸfl àflÊ ‚ŒfiŸ ‚ÊŒÿÊÁ◊ ‚◊Èƺ˝ àflÊ
‚ŒfiŸ ‚ÊŒÿÊÁ◊– ‚Á⁄U®⁄U àflÊ ‚ŒfiŸ ‚ÊŒÿÊêÿ¬Ê¢ àflÊ ˇÊÿfi ‚ÊŒÿÊêÿ¬Ê¢ àflÊ
‚ÁœfiÁ· ‚ÊŒÿÊêÿ¬Ê¢ àflÊ ‚ŒfiŸ ‚ÊŒÿÊêÿ¬Ê¢ àflÊfi ‚œSÕfi ‚ÊŒÿÊêÿ¬Ê¢ àflÊ ÿÊŸÊfiÒ
‚ÊŒÿÊêÿ¬Ê¢ àflÊ ¬È⁄UËfi· ‚ÊŒÿÊêÿ¬Ê¢ àflÊ ¬ÊÕfiÁ‚ ‚ÊŒÿÊÁ◊– UªÊÿòÊáÊfi àflÊ ¿UãŒfi‚Ê
‚ÊŒÿÊÁ◊ òÊÒc≈ÈUfi÷Ÿ àflÊ ¿UãŒfi‚Ê ‚ÊŒÿÊÁ◊ ¡Êªfiß àflÊ ¿UãŒfi‚Ê ‚ÊŒÿÊêÿÊŸÈfic≈ÈU÷Ÿ
238 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
àflÊ ¿UãŒfi‚Ê ‚ÊŒÿÊÁ◊ ¬Êæ˜ ÄÃfiŸ àflÊ ¿UãŒfi‚Ê ‚ÊŒÿÊÁ◊H 53H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! su{ nwk rþûtf-¥Ðæ}æì-«týtu™e hûtt {txu »}æÝì-„r‚þe÷ ðtÞw{tk y±æ-‚™u
¨æβæç}æ-MÚttr…‚ fhwk Awk, ¥Ðæ}æì-s÷tu™e ¥æïkÝì-ytÿ yti»trÄytu{tk y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-MÚttr…‚
fhwk Awk, ¥Ðæ}æì-«t ÚtÞu÷ ftctu™e |æS}æÝì-ht¾{tk y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-MÚttr…‚ fhwk Awk ¥Ðæ}æì-ÔÞt…f
ðes¤e ð„uhu yÂø™™t Á²æïç„ç¯-«ftþ{tk y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-r™Þwõ‚ fhwk Awk ¥Ðæ}æì-yðftþ Þwõ‚
¥²Ýï-MÚtt™{tk y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-ƒuËtzwk Awk ¨ÎÝï-ÂMÚtr‚™u ÞtuøÞ ¥‡æü±ï-«tý rðãt{tk y±æ-‚™u
¨æβæç}æ-ËkÞwõ‚ fhwk Awk. ¨ÎÝï-„{™þe÷ ¨}æéÎíï-{™™t rð»tÞ{tk y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-ËkƒØ fhwk Awk,
¨ÎÝï-«t Útðt ÞtuøÞ ¨çÚÚï-ðtýe™t rð»tÞ{tk y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-ËkÞwõ‚ fhwk Awk, ¥Ðæ}æì-«tÂ
Útðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™t ËkƒkrÄ‚ ÿæ²ï-½h{tk y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-MÚttr…‚ fhwk Awk, ¥Ðæ}æì-y™uf «fth™t
ÔÞt þçŒtu™t ËkƒkÄe ¨ç{ç¯-‚u …ŒtÚttuo{tk fu suÚte Sð y™uf þçŒtu Ëtk¼¤u Au yÚtto‚T ft™™t rð»tÞ{tk
y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-ÂMÚt‚ fhwk Awk;
¥Ðæ}æì-s÷tu™t ¨ÎÝï-yL‚rhûtY… MÚtt™{tk y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-MÚttr…‚ fhwk Awk, ¥Ðæ}æì-s÷™t
¨{Sƒï-Ë{t™ MÚtt™{tk y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-MÚttr…‚ fhwk Awk, ¥Ðæ}æì-s÷™t ²æïÝæñ-Ë{wÿ{tk y±æ-‚™u
¨æβæç}æ-r™Þwõ‚ fhwk Awk, ¥Ðæ}æì-s÷™e ÐéÚè¯ï-hu‚e{tk y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-r™Þwõ‚ fhwk Awk, ¥Ðæ}æì-
s÷™t Ðæƒç¨-yL™{tk y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-«uhýt fhwk Awk;
xææ²~æï‡æ-„tÞºte AkŒÚte «r‚…trŒ‚ À‹Î¨æ-Mð‚kºt yÚto™e ËtÚtu y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-ËkÞwõ‚ fhwk
Awk, ~æñcÅé|æïÝ-rºtüw¼ {kºtÚte «r‚…trŒ‚ À‹Î¨æ-þwØ yÚto™e ËtÚtu y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-ËkÞwõ‚ fhwk Awk,
…æxæ„ïÝ-s„‚e AkŒ{tk fnu÷ À‹Î¨æ-yt™kŒŒtÞf yÚto ËtÚtu y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-r™Þwõ‚ fhwk Awk,
¥æÝécÅé|æïÝ-y™wüw…T {kºt{tk fnu÷ À‹Î¨æ-þwØ yÚto ËtÚtu y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-«uhýt fhwk Awk y™u
ÐæÑì v„ïÝ-…kÂõ‚ {kºtÚte «ftrþ‚ ÚtÞu÷ À‹Î¨æ-MðåA yÚto™e ËtÚtu y±æ-‚™u ¨æβæç}æ-«urh‚ fhwk
Awk, ‚u{ ‚wk ð‚toð fh. (53)
¼tðtÚto : rðît™tuyu Ëðo …wÁ»ttu y™u †eytu™u ðuŒ ¼ýtðe™u, s„‚{tk ÂMÚt‚ ðtÞw ytrŒ …ŒtÚttuo™e
rðãtytu{tk r™…wý ƒ™tðe™u ‚u …ŒtÚttuo™t «Þtus™tu™u rËØ fhðt{tk ‚uytu™u «ð]¥t fhðt òuEyu. (53)
•ÿ¢ ¬ÈÆ⁄UÊ ÷ÈflSÃSÿfi ¬˝ÊáÊÊ ÷ÊfiÒflÊÿŸÊ flfi‚ã× ¬˝ÊfiáÊÊÿŸÊ ªÊfiÿòÊË flÊfi‚ãÃË
ªÊfiÿòÿÒ ªÊfiÿòÊ¢ ªÊfiÿòÊÊŒÈfi¬Êú‡ÊÈLfi§¬Êú‡ÊÊ|SòÊflÎØ |òÊflÎÃÊfi ⁄UÕãÃ⁄¢U flÁ‚ficΔU˘´§Á·fi—–
¬˝¡Ê¬fiÁê΄UËÃÿÊ àflÿÊfi ¬˝ÊáÊ¢ ªfiΈÔUÊÁ◊ ¬˝¡Êèÿfi—H 54H
…ŒtÚto : nu †e ! ¥²}æì-yu ÐéÚæï |æé±:-«Út{ Wí…L™ yÂø™ Au „S²-‚u™t |ææñ±æ²Ý:-rËØ fthýÚte
h[tÞu÷t Ðíæ‡æ:-Sð™™tu nu‚w «tý Au, Ðíæ‡ææ²Ý: «týtu su™tÚte ƒ™u÷ Au ‚u ±¨‹„:-Ëw„krÄ ytrŒ{tk
ðËtð™th ðËk‚É‚w Au, ±æ¨‹„è-ðËk‚ É‚w™wk su{tk ÔÞtÏÞt™ Au ‚u xææ²~æè-„t™th™t hûtf, „tÞºte
{kºt {txu Eïh, xææ²~²ñ-„tÞºte {kºt™t xææ²~æ}æì-„tÞºte AkŒ, xææ²~ææ„ì-„tÞºteÚte ©Ðæ¢àæé:-Ë{e…{tk
239 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
„úný fhðt{tk ytðu, ©Ðæ¢àææï:-‚u s…Úte ç~æ±ë„ì-ºtý-¿tt™, f{o W…tË™tÚte Þwõ‚ …wÁ»t ç~æ±ë„:-‚u ºtý
«fth™t fq¤Úte Úƒ‹„Ú}æì-h{ýeÞ …ŒtÚttuoÚte ‚th™tht Ëw¾ y™u ±ç¨cÆ:-yíÞk‚ r™ðtË™t nu‚w, «ç¯:-
Ëw¾ «t fhtð™th rðît™T, Ðí…æÐç„ xæëã脲æ-…tu‚t™t Ëk‚t™tu™t hûtf …r‚™u „úný fh™the y±²æ-
‚the ËtÚtu Ðí…æ|²: Ëk‚t™tuí…r¥t {txu Ðíæ‡æ}æì-ƒ÷Þwõ‚ Sð™ Äthý fhu Au, ‚u{ ‚the ËtÚtu nwk Ëk‚t™
{txu ƒ÷™u xæëãì‡ææç}æ-„úný fhwk Awk. (54)
¼tðtÚto : †e-…wÁ»ttuuyu yÂø™ ytrŒ …ŒtÚttuo™tu W…Þtu„ fhe™u, …hM…h «u{Úte yíÞk‚ rð»tÞ
ðtË™t™tu íÞt„ fhe™u, Ë{M‚ s„‚{tk ƒ¤™tu Ëk„ún fhe™u Ëk‚t™ Wí…L™ fhðt òEyu. (54)
•ÿ¢ ŒfiÁˇÊáÊÊ Áfl‡fl∑§fi◊ʸ ÃSÿ ◊ŸÊfi flÒ‡fl∑§◊¸áÊ¢ ª˝Ëc◊Ê ◊ÊfiŸ‚|SòÊc≈ÈUfl˜ ª˝Òc◊ËÓ
ÁòÊc≈ÈU÷fi— SflÊ⁄◊˜– SflÊ⁄UÊŒfiãÃÿʸ◊~Ê˘ãÃÿʸ◊Êà¬fiÜøŒ‡Ê— ¬fiÜøŒ‡ÊÊŒ˜Ô ’ÎÆ„UŒ˜Ô ÷⁄UmÊfi¡-
˘´§Á·fi— ¬˝¡Ê¬fiÁê΄UËÃÿÊ àflÿÊ ◊ŸÊfi ªÎˆÔUÊÁ◊ ¬˝¡Êèÿfi—H 55H
…ŒtÚto : nu †e ! su{ Îçÿæ‡ææ-Œrûtý rŒþt{tk ¥²}æì-yu ç±EÜU}ææü-Ëðo f{o-[uütytu™tu nu‚w ðtÞw™t
Ë{t™ rðît™T „r‚ fhu Au, „S²-‚u ðtÞw™t Þtu„Úte ±ñEÜU}æü‡æ}æì-suÚte Ëðo f{tuo rËØ ÚttÞ Au, ‚u
}æÝ:-rð[th MðY… «uhf {™, }ææݨ:-{™™e W»{t-„h{eÚte Wí…L™ Ë{t™ xæíèc}æ:-hËtu™e ™tþf
„úe»{ É‚w, xæíñc}æè-„úe»{ É‚w™e ÔÞtÏÞt fh™th ç~æcÅéÐì-rºtüw…T AkŒ, ç~æcÅé|æ:-rºtüw…T AkŒÚte S±æÚ}æì-
‚t…Úte Wí…L™ ‚us, S±æÚæ„ì-y™u ‚usÚte ¥‹„²æü}æ:-{æÞtnT™™t «nh{tk rðþu»t rŒðË, y™u ¥‹„²æü}ææ„ì-
{æÞtnT™™t rðþu»t rŒðËÚte Ð@Îàæ:-…kŒh r‚rÚtytu™e …qhf M‚wr‚ ÞtuøÞ …qýo{tËe, ÐTÎàææ„ì-‚u
…qýo{tËeÚte Ïæëã„ì-{nt™T |æÚmæ…:-yL™ ðt rð¿tt™™e …wrü ‚Útt Äthý fh™th r™r{¥t, «ç¯:-þçŒ
¿tt™ «t fhtð™th ft™, Ðí…æÐç„xæëã脲æ-«ò…t÷f …r‚ htòyu „úný fhu÷e rðãtÚte LÞtÞ™wk
„úný fhu Au, ‚u{ nwk y±²æ-‚the ËtÚtu Ðí…æ|²:-«òytu {txu }æÝ:-rð[th MðY… rð¿tt™Þwõ‚ r[¥t™t
„úný rð¿tt™™wk xæëØæç}æ-„úný fhwk Awk. (55)
¼tðtÚto : †e-…wÁ»ttuyu «tý™u ðþ fh™th {™ Au y™u {™™u ðþ fh™th «týAu, ‚u{ òýe™u
«týtÞt{Úte {™™e þwrØ fhe™u, Ë{M‚ Ë]rü™t …ŒtÚto rð¿tt™™wk „úný fhðwk òuEyu. (55)
•ÿ¢ ¬‡øÊŒ˜Ô Áfl‡fl√ÿfiøÊSÃSÿ øˇÊfiÈflÒ¸‡fl√ÿø‚¢ fl·Ê¸‡øÊfiˇÊÈÆcÿÊõ ¡ªfiÃË flʷ˸
¡ªfiàÿÊ˘´§Ä‚fi◊◊˜– Ä‚fi◊Êë¿UÈÆ∑˝§— ‡ÊÈÆ∑˝§Êà‚fi#Œ‡Ê— ‚fi#Œ‡ÊÊmfiÒM§¬¢ ¡◊Œfi|ÇŸ´¸§Á·fi—
¬˝¡Ê¬fiÁê΄UËÃÿÊ àflÿÊ øˇÊÈfiªÎ¸ˆÔUÊÁ◊ ¬˝¡Êèÿfi—H 56H
…ŒtÚto : nu ËwkŒh {w¾ðt¤e †e ! ¥²}æì-yt ËqÞo™e Ë{t™ rðît™T ç±Eò™æ:-Ë{M‚ ËkËth™u
ËðoºtÚte «ftþÚte ÔÞt…f ƒ™e™u «fx fh™th ƒ™e™u Ðpæ„ì-…rù{ rŒþt{tk rðã{t™ ËqÞo Au, „S²-
‚u ËqÞo™t ±ñEò™¨}æì-«ftþf rfhýY… ™ÿæé:-™uºt Au, ™æÿæéc²:-™uºtÚte òuðt ÞtuøÞ ±¯æü:-su Ë{Þu
ðtŒ¤tytu ð»tuo Au ‚u ð»ttoÉ‚w Au, ±æ¯èü-ð»ttoÉ‚w™e ÔÞtÏÞt fh™th …xæ„è-s„‚T «rËØ s„‚e AkŒ
240 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Au, …xæy²æ:-s„‚e AkŒÚte «v¨}æ}æì-É[tytu™t Ëuð™™tu nu‚w rð¿tt™ Au, «v¨}ææ„ì-‚u rð¿tt™Úte
àæéÜíU:-…ht¢{ Au, àæéÜíUæ„ì-…ht¢{Úte ¨Œ„Îàæ:-Ë¥th ‚¥ðtu™wk …qhf rð¿tt™ Au, ¨Œ„Îàææ„ì-‚u rð¿tt™Úte
±ñMÐ}æì-rðrðÄ Y…tu™wk fthý s„‚™wk ¿tt™ Au y™u su{ …}æÎçxÝ:-«ftþMðY… «ç¯:-Y…™u
«t fhtð™th ™uºt Au, Ðí…æÐç„xæëã脲æ-Ëk‚t™ hûtf …r‚yu „úný fhu÷ rðãtÞwõ‚ †e™e ËtÚtu
Ðí…æ|²:-«òytu {txu ™ÿæé:-rðãtY…e ™uºt™wk „úný fhu Au, ‚u{ nwk y±²æ-‚the ËtÚtu ËkËthÚte ƒ÷™wk
xæëØæç}æ-„úný fhwk Awk. (56)
¼tðtÚto : †e-…wÁ»ttuyu Ët{ðuŒ™t yæÞÞ™ îtht ËqÞo ytrŒ Y…{tk «rËØ ËkËth™u ðtM‚rðf
árüÚte òýe™u, Ë{M‚ Ë]rüÚte W¥t{ Œþo™ y™u [rhºt™tu Ëk„ún fhðtu òuEyu. (56)
ߌ◊ÈfiûÊ⁄UÊÃ˜Ô SflSÃSÿ üÊÊòÊfiö ‚ÊÒflö ‡Ê⁄Uë¿U˛ÊÒòÿ~ŸÈÆc≈ÈU¬˜Ô ‡ÊÊfi⁄Ul~ŸÈÆc≈ÈU÷fi˘∞Æ«U◊Ò«UÊŸ˜
◊ãÕË◊|ãÕŸfi˘∞∑§Áflö‡Ê˘∞fi∑§Áflö‡ÊÊŒ˜Ô flÒfi⁄UÊ¡¢ Áfl‡flÊÁ◊fiòÊ˘´§Á·fi— ¬˝¡Ê¬fiÁê΄UËÃÿÊ
àflÿÊ üÊÊòʯ ªÎˆÔUÊÁ◊ ¬˝¡Êèÿfi—H 57H
…ŒtÚto : nu Ëti¼tøÞð‚e ! su{ §Î}æì-yt ©œæÚæ„ì-ËðoÚte W¥th ¼t„{tk S±:-Ëw¾tu™wk ËtÄ™ rŒþtY…
Au, „S²-‚u™t ¨æñ±}æì-Ëw¾™tk ËtÄ™ Ÿææï~æ}æì-ft™ Au, Ÿææñ~æè-ft™Úte ËkƒkÄ ht¾™the àæÚ„ì-þhŒÉ‚w
àææÚÎè-þhŒ É‚w™e ÔÞtÏÞt fh™th ¥ÝécÅéÐì-«ðØ yÚto Þwõ‚ y™wüw… AkŒ Au, ¥ÝécÅé|æ:-‚uÚte »ïÇ}æì-
ðtýe™t ÔÞtÏÞt™Úte Þwõ‚ {kºt Au, »ïÇæ„ì-‚u {kºtÚte }拃è-…ŒtÚttuo™wk {kÚt™ fh™the {kÚte-ËtÄ™ Au,
}æ狃Ý:-‚u ËtÄ™Úte »ÜUô±àæ:-yufðeË rðãtytu™u …qýo fh™th rËØtL‚-rð¿tt™ Au, »ÜUô±àææ„ì-
‚u rËØtL‚Úte ±ñÚæ…}æì-rðrðÄ …ŒtÚttuo™t «ftþf ¨æ}æ-Ët{ðuŒ™t ¿tt™™u «t ç±Eæç}æ~æ:-Ëðo™u r{ºt
ƒ™tð™th y™u «ç¯:-þ猙wk ¿tt™ fhtð™th ft™ y™u Ðí…æ|²:-Wí…L™ ÚtÞu÷ rðãw‚T ytrŒ™u {txu
Ÿææï~æ}æì-Ëtk¼¤ðt™t ËtÄ™™u „úný fhu Au, ‚u{ Ðí…æÐç„xæëã脲æ-«ò…t÷f …r‚ „úný fhu÷e, y±æ-
‚the ËtÚtu «rËØ ÚtÞu÷e rðãw‚T ytrŒÚte Ÿææï~æ}æì-Ëtk¼¤ðt™t ËtÄ™ ft™™u xæëãì‡ææç}æ-„úný fhwk Aw.
(57)
¼tðtÚto : ƒúñ[ÞoÚte rðãt ¼ýu÷ y™u …Ae rððtn fhu÷ †e-…wÁ»t ƒnw©w‚ ƒ™u. yt rðît™tuÚte
W…Œuþ ©ðý fÞto rð™t, ¼ýu÷ rðãt …ý V¤ŒtÞe ƒ™‚e ™Úte. ‚uÚte ËŒt W…Œuþ Ëtk¼¤e™u ËíÞ™u
Äthý fhu y™u yËíÞ™tu íÞt„ fhu. (57)
ßÿ◊ÈƬÁ⁄fiU ◊ÁÃSÃSÿÒ flÊæ˜UÔ®◊ÊàÿÊ „fiU◊ãÃÊ flÊëÿ— ¬Áñ„ÒÓ¸U®◊ãÃË ¬æ˜UÔÄàÿÒ
ÁŸ œ Ÿfi fl Á㟠œ Ÿfi fl Ã˘•Êª˝ ÿ á Ê—– •Êfi ª ˝ ÿ á ÊÊØ Ô ÁòÊfi á ÊflòÊÿ|SòÊ ö ‡ÊÊÒ ÁòÊfi á Êfl-
òÊÿ|SòÊö‡ÊÊèÿÊfiú‡ÊÊÄfl⁄U⁄ÒUflà Áfl‡fl∑fi§◊¸˘´§Á·fi— ¬˝¡Ê¬fiÁê΄UËÃÿÊ àflÿÊ flÊø¯
ªÎˆÔUÊÁ◊ ¬˝¡Êèÿfi—H 58H
…ŒtÚto : nu rðît™T †e ! su §²}æì-yu ©ÐçÚ-ËðoÚte W…h rðhts{t™ }æç„:-ƒwrØ Au, „S²ñ-‚u
241 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
}ææy²æ-ƒwrØ™wk ntuðwk ðt f{o ±æÜUì-ðtýe Au, ±æÓ²:-ðtrýíð yÚtto‚T ðtýe™wk ntuðwk ðt f{o ãï}æ‹„:-
W»ý‚t™e ™tþf nu{L‚ É‚w Au, ãñ}æ‹„è-nu{L‚ É‚w™e ÔÞtÏÞt fh™the ÐÑì çv„:-…krf‚ ALŒ Au,
ÐÑì ÜUy²ñ-‚u …krf‚ ALŒ™t çÝ{ݱ„ì-{]íÞw™t «þkrË‚ ÔÞtÏÞtÞwõ‚ Ët{ðuŒ™tu ¼t„ Au, çÝ{ݱ„:-
‚u Ët{™t ¥æxæí²‡æ:-«tr™t ËtÄ™ ¿tt™™wk V¤ fu rð¿tt™ Au, ¥æxæí²‡ææ„ì-‚u rð¿tt™Úte ç~æ‡æ±~æ²ô›àææñ-
3 + 9 = 12-ƒth y™u ‚uºteË Ët{ðuŒ™t Ëútu‚ Au, ç~æ‡æ±~æ²çS~æ¢àææ|²æ}æì-‚u Ëútu‚tuÚte àææv±ÚÚñ±„ï-
þÂõ‚ y™u Ä™™t ËtÄf Ët{™u òýe™u ç±EÜU}ææü-Ëðo Ëwf{tuo™wk Ëuð™ fh™th «ç¯:-ðuŒtÚto™t ðõ‚t
Ér»t Au. ‚u{ nwk Ðí…æÐç„xæëã脲æ-«ò…r‚-«ò…t÷f …r‚yu „úný fhu÷e y±²æ-‚the ËtÚtu Ðí…æ|²æ}æì-
«ò {txu ±æ™}æì-rðãt y™u W¥t{ rþûtt Þwõ‚ ðtýe™u xæëãì‡ææç}æ-„úný fhwk Awk. (58)
¼tðtÚto : …r‚ y™u …í™eyu rðît™tu™e ðtýe Ëtk¼¤e™u ƒwrØ ðÄthðe òuEyu, ‚u ƒwrØÚte nu{L‚
É‚w{tk fhðt ÞtuøÞ ftÞo y™u Ët{„t™™u òýe™u, {nŠ»t™e Ë{t™ ð‚o™ fhe™u, rðãt y™u Ëwrþûtt
îtht ËkMfthÞwõ‚-þwØ ðtýe™tu Mðefth fhe™u «òytu {txu ‚u™t ËŒt W…Œuþ fhðt òuEyu. (58)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth] : yt yæÞtÞ{tk Eïh y™u …r‚-…í™e™t ÔÞðnth™t «r‚…tŒ™Úte yt
yæÞtÞ™t yÚto™e …qðo yæÞtÞ™t yÚto ËtÚtu Ëk„r‚ Au, yu{ òýtu.
JJ §ç„ ~æ²æïÎàææïùŠ²æ²: JJ
242 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ ™„éÎüàææùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸ®Á⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi‚Èfl– ÿŒ˜÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH§1H
œÈ˝ÆflÁˇÊfiÁÃœ˝¸ÈÆflÿÊfiÁŸœ˝ÆȸflÊÁ‚fi œ˝ÈÆfl¢ ÿÊÁŸ◊Ê‚ËfiŒ ‚ÊœÈÆÿÊ–
©UÅÿfiSÿ ∑§ÃÈ¢ ¬˝fiÕ◊¢ ¡fiÈ·ÊáÊÊ •|‡flŸÊfiäflÿ͸ ‚ÊfiŒÿÃÊÁ◊„U àflÊfiH 1H
…ŒtÚto : nu †e ! su ‚wk ¨æ{é²æ-©uc Ä{o™e ËtÚtu ©w²S²-ðx÷tuE yÚtto‚T ‚tkƒze{tk htkÄu÷ yL™Úte
ËkƒkrÄ‚ y™u Ðíƒ}æ}æì-rðM‚]‚ ÜïU„é}æì-ƒwrØ™u …é¯æ‡ææ-«er‚…qðof fh‚e {íé±çÿæç„:-r™ù÷ hnu™the y™u
{íé±²æïçÝ:-r™ï÷ ½h{tk hnu™the, {íé±æ-áZ Ä{oÞwõ‚, ¥ç¨-Au, ‚uÚte ‚wk {íé±}æì-r™ù÷ ²æïçÝ}æì-½h{tk
¥æ¨èÎ-ÂMÚth ƒ™. y±æ-‚™u §ã-yt „]nt©{{tk ¥Š±²êü-…tu‚t™t {txu hûtýeÞ „]nt©{ ytrŒ Þ¿t™t
EåAwf ¥çEÝæ-Ë{M‚ rðãtytuÚte Þwõ‚ yæÞt…f y™u W…Œuþf ¨æβ„æ}æì-Ëthe he‚u MÚttr…‚
fhu. (1)
¼tðtÚto : fw{the fLÞtytu™u ƒúñ[Þoft÷{tk yæÞtr…ft ‚Útt W…Œurþft rðŒw»teytu „]nMÚt yt©{™e
‚Útt Ä{orþûtt yt…e™u ©u»X ƒ™tðu. (1)
∑ȧÆÀÊÊÁÿŸËfi ÉÊÎÆÃflfiÃË ¬È⁄fiU|㜗 SÿÊŸ ‚ËfiŒ ‚ŒfiŸ ¬ÎÁÕ√ÿÊ—– •Á÷ àflÊfi L§º˝Ê
fl‚fiflÊ ªÎáÊ|ãàfl◊Ê ’˝rÊfiÔ ¬ËÁ¬Á„U ‚ÊÒ÷fiªÊÿÊ|‡flŸÊfiäflÿ͸ ‚ÊfiŒÿÃÊÁ◊„U àflÊfiH 2H
…ŒtÚto : nu S²æïÝï-Ëw¾ yt…™the ! su y±æ-‚™u ±¨±:-«Út{ fturx™t rðît™T y™u LÎíæ:-{æÞ{
fûtt™t rðît™T §}ææ-yu Ïæíræ-rðãtÄ™ yt…™th „]nMÚttu™e ¥ç|æ-ËL{w¾ ÚtE xæë‡æ‹„é-«þkËt fhu, ‚uÚte
‚wk ¨æñ|æxææ²-ËwkŒh Ëk…r¥t ‚u rðãtÄ™™uu ÐèçÐçã-Ëthe he‚u «t fh.
Íæ넱„è-yrÄf s÷Þwõ‚ y™u ÐéÚç‹{:-y™uf Ëw¾tu™u Äthý fh™the, ÜéUHæç²Ýè-©uc fw¤™u «tÂ
fh™the ƒ™e™u ÐëçƒÃ²æ:-…tu‚t™e ¼qr{™t ¨ÎÝï-½h{tk ¨èÎ-ÂMÚt‚ ƒ™e hnu.
¥Š±²êü-…tu‚t™t hûtýeÞ „]nt©{ ytrŒ Þ¿t™t RåAwf ¥çEÝæ-Ëðorðãtytu{tk ÔÞt…f y™u
W…Œuþf …wÁ»t y±æ-‚™u §ã-yt „]nt©{{tk ¨æβ„æ}æì-MÚttr…‚ fhu. (2)
¼tðtÚto : †eytu Ëtk„tu…tk„ ðuŒ¿tt™Úte Þwõ‚ ‚Útt yiïÞo Ëw¾™t W…¼tu„ {txu …tu‚t™e Ë{t™
…r‚ytu ËtÚtu rððtn fhe™u rðãt y™u Ëwðýo ytrŒ Ä™ «t fhe™u - Ëðo }‚wytu{tk Ëw¾ŒtÞf ½h{tk
r™ðtË fhu, rðît™tu™tu Ëk„ y™u þt†tu™tu yÇÞtË ËŒt fh‚e hnu. (2)
SflÒŒ¸ˇÊÒŒ¸ˇÊfiÁ¬Ã„U ‚ËfiŒ ŒflÊŸÊfiú ‚ÈÆêŸ ’fi΄Uà ⁄UáÊÊfiÿ– Á¬ÃflÒfiÁœ ‚ÍÆŸfl˘•Ê
‚ÈƇÊflÊfi SflÊfl‡ÊÊ ÃãflÊõ ‚¢Áflfi‡ÊSflÊ|‡flŸÊfiäflÿ͸ ‚ÊfiŒÿÃÊÁ◊„U àflÊfiH 3H
…ŒtÚto : nu †e ! ‚wk su{ S±ñ:-…tu‚t™t Îÿæñ:-ƒ¤ y™u [‚wh ™tufhtu ËtÚtu rðã{t™ Îï±æÝæ}æì-
243 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÄtŠ{f rðît™tu™e {æÞ{tk rðã{t™ Ïæëã„ï-{nt™ Ú‡ææ²-Ëk„út{ {txu ¨é}Ýï-Ëw¾{tk ÎÿæçЄæ-ƒ¤ ‚Útt
[‚wh ™tufhtu™tu …t÷f …wÁ»t rðsÞÚte ðÄu Au, ‚u{ §ã-yt ÷tuf{tk »ç{-ðÄ‚e hnu, ¨é}Ýï-Ëw¾{tk
¥æ¨èÎ-ÂMÚth hnu.
çЄï±-su{ r…‚t ¨êݱï-…tu‚t™t …wºt™u ËwkŒh Ëw¾ yt…u Au, ‚u{ ¨éàæï±æ-ËwkŒh Ëw¾ yt…™the,
S±æ±ïàææ-W¥t{ «er‚, ËwkŒh, þwØ þheh, ð† y™u y÷kfth™u Äthý fh™the ƒ™e™u „‹±æ-þheh™e
ËtÚtu ¨¢ç±àæS±-«ðuþ fh.
¥Š±²êü-„]nt©{ ytrŒ Þ¿tÚte …tu‚t™t {txu RåAt fh™th ¥çEÝæ-yæÞt…f y™u W…Œuþf y±æ-
‚™u §ã-yt „]nt©{{tk ¨æβ„æ}æì-MÚttr…‚ fhu. (2)
¼tðtÚto : †eytu ÞwØ{tk …ý …tu‚t™t …r‚ytu ËtÚtu hnu. …tu‚t™t ™tufh, …wºt y™u …þwytu™wk r…‚t
Ë{t™ …t÷™ fhu. ËŒt yr‚ ©uc ð†tu y™u yt¼q»týtuÚte …tu‚t™t þhehtu™u Ëwþtur¼‚ fh‚e hnu.
rðît™tu ‚u™u ËŒt yu he‚u W…Œuþ fhu y™u †eytu …ý yu [rðît™T …r‚ytu]™u yu he‚u W…Œuþ
fÞto fhu. (3)
¬ÎÆÁÕ√ÿÊ— ¬È⁄UËfi·◊Sÿå‚Ê ŸÊ◊ ÃÊ¢ àflÊ Áfl‡flfi˘•Á÷ªÎfiáÊãÃÈ ŒflÊ—– SÃÊ◊fi¬ÎcΔUÊ
ÉÊÎÆÃflfiÃË„U ‚ËfiŒ ¬˝¡ÊflfiŒS◊ º˝ÁfláÊÊ ÿfi¡SflÊ|‡flŸÊfiäflÿ͸ ‚ÊfiŒÿÃÊÁ◊„U àflÊfiH 4H
…ŒtÚto : nu †e ! su S„æï}æÐëcÆæ-M‚wr‚ytuu™u òýðt™e RåAwf ‚wk §ã-yt „]nt©{{tk ÐëçƒÃ²æ:-
…]rÚtðe™e ÐéÚè¯}æì-hûtt, ¥Œ¨:-ËwkŒh Y… ‚Útt Ýæ}æ-«rËrØ Au y™u Íæ넱„è-W¥t{ ½e ytrŒ «þkrË‚
…ŒtÚttuoÚte Þwõ‚ ¥ç¨-Au. „æ}æì-‚uÚte y±æ-‚thtu ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-rðît™tu ¥ç|æxæë‡æ‹„é-Ëífth fhu, §ã-
yt „]nt©{{tk ¨èÎ-rðã{t™ hnu y™u su y±æ-‚™u ¥Š±²êü-…tu‚t™t hûtýeÞ „]nt©{ ytrŒ Þ¿t™t
RåAwf ¥çEÝæ-Ëf÷ rðãtytuÚte Þwõ‚ yæÞt…f y™u W…Œuþf §ã-yt „]nt©{{tk ¨æβ„æ}æì-ÂMÚt‚
fhu, ‚uÚte ‚wk ¥S}æï-y{tht {txu Ðí…汄ì-«þkrË‚ Ëk‚t™ {txu Îí籇ææ-Ä™™u ²…S±-«Œt™ fh. (4)
¼tðtÚto : su †eytu „]nt©{™e rðãt y™u r¢Þtftiþ÷{tk rðŒw»te ntuÞ, ‚u s Ëðo™u Ëw¾ yt…e
þfu Au. (4)
•ÁŒfiàÿÊSàflÊ ¬ÎÆcΔ ‚ÊfiŒÿÊêÿãÃÁ⁄UfiˇÊSÿ œòÊËZ Áflc≈ê÷fiŸË¥ ÁŒ‡ÊÊ◊Áœfi¬àŸË¥
÷ÈflfiŸÊŸÊ◊˜– ™§*◊º˝¸å‚Ê •¬Ê◊fiÁ‚ Áfl‡fl∑fi§◊ʸ Ã˘´§Á·fi⁄UR|‡flŸÊfiäflÿ͸ ‚ÊfiŒÿÃÊÁ◊„U
àflÊfiH 5H
…ŒtÚto : nu †e ! su „ï-‚tht ç±EÜU}ææü-Ëðo þw¼f{tuÚo te Þwõ‚, «ç¯:-rð¿tt™Œt‚t …r‚{tk-¥‹„çÚÿæS²-
yL‚:fhý™t ™tþhrn‚ rð¿tt™™u {~æèü}æì-Äthý fh™the, çÎàææ}æì-…qðo ytrŒ rŒþtytu™u ç±cÅ}|æÝè}æì-
ÂMÚth fh™the |æé±ÝæÝæ}æì-Ëk‚t™tuí…r¥t r™r{¥t ½htu™e ¥ç{ÐyÝè}æì-yrÄctºte ƒ™e™u …t÷™ fh™the,
y±æ-‚™u ËqÞo™tk rfhýtu Ë{t™ ¥çÎy²æ:-…]rÚtðe™e ÐëcÆï-…eX W…h ¨æβæç}æ-½h™e yrÄftrhýe
244 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
MÚttr…‚ fhwk Awk.
su ‚wk ¥Ðæ}æì-s÷™t ª<}æ:-‚hk„ Ë{t™ Î패:-yt™kŒÞwõ‚ ¥ç¨-Au, ‚uÚte y±æ-‚™u §ã-yt
„]nt©{{tk ¥Š±²êü-hûtt {txu Þ¿t fh™th ¥çEÝæ-rðãt{tk ÔÞt…f ƒwrØÞwõ‚ yæÞt…f y™u W…Œuþf
¨æβ„æ}æì-MÚttr…‚ fhu. (5)
¼tðtÚto : su †eytu yûtÞ Ëw¾™u Wí…L™ fh™the, Ëðo rŒþtytu{tk «rËØ Þþðt¤e, rðît™T
…r‚ytuðt¤e ‚Útt r™íÞ yt™kŒ{tk hnu Au, ‚u s „]nt©{ Ä{o™t …t÷™ y™u ‚u™e WL™r‚{tk Ë{Úto
Īu Au. (5)
‡ÊÈÆ∑˝§‡ø ‡ÊÈÁøfi‡ø ª˝Òc◊ÊfiflÎÆÃ͢•ÇŸ⁄fiUãׇÀÊ·~Ê˘Á‚ ∑§À¬fiÃÊ¢ lÊflÊfi¬ÎÁÕflË
∑§À¬fiãÃÊ◊ʬ˘•Ê·œ fi ÿ— ∑§À¬fiãÃÊ◊ÇŸÿ— ¬ÎÕæ U˜ Ô ◊◊ ÖÿÒcΔU®KÊfiÿ ‚flfi̋ÃÊ—– ÿ˘•ÇŸÿ—
‚◊fi Ÿ ‚Ê ˘ ãà ⁄ U Ê lÊflÊfi ¬ Î Á ÕflË˘ß ◊ – ª˝ Ò c ◊Êfi fl Î Æ Ã Í ˘ •fi Á ÷∑§À¬fi ◊ ÊŸÊ ˘ ßãº˝ fi Á ◊fl
ŒflÊ˘•fiÁ÷‚¢Áflfi‡ÊãÃÈÆ ÃÿÊfi ŒflÃfiÿÊÁXÔU⁄URSflŒ˜Ô œ˝ÈÆfl ‚ËfiŒÃ◊˜ÔH 6H
…ŒtÚto : nu †e-…wÁ»ttu ! su{ }æ}æ-{the Á²ñcÆ Kæ²-«þkËt™u ÞtuøÞ ƒ™ðt {txu su àæéÜíU:-þe½ú Äq¤™e
ð»tto y™u ‚eðú ‚t…Úte ytftþ™u {r÷™ fh™th suX {rn™tu ™-y™u àæéç™:-…rðºt fh™th y»ttZ {rn™tu
™-yu ƒL™u {¤e™u «íÞuf xæíñc}ææñ-„úe»{ «„ê-}‚w fnuðtÞ Au, su{tk ¥xÝï:-yÂø™™t ¥‹„:ÔHï¯:-{æÞ{tk
fV™t htu„tu™wk r™ðthý ¥ç¨-ÚttÞ Au. suÚte „úe»{}‚w™t {rn™tytu{tk læ±æÐë烱è-«ftþ y™u yL‚rhût
ÜUËÐï„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u Au, ¥æÐ:-s÷ ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u Au, ¥æï¯{²:-Þð y™u Ëtu{÷‚t ytrŒ
yti»trÄytu ‚Útt ¥xݲ:-rðãw‚T ytrŒ yÂø™ ÐëƒÜUì-y÷„ ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u Au.
su{ ¨}æݨ:-rð[thþe÷, ¨±í„æ:-ËíÞt[hý Y… r™Þ{tuÚte Þwõ‚ ¥xݲ:-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe™u
¥‹„Úæ + xæí ñ c }ææñ + «„ê + ¥ç|æÜUËÐ}ææÝæ:-ËL{w¾ ÚtE™u Ë{Úto fh‚t Îï±æ:-rðît™tu §‹Îíç}æ±-
rðãw‚T Ë{t™ ‚u yÂø™ytu™e rðãtytu{tk ¥ç|樢ç±àæ‹„é-ËðoºtÚte W¥t{ he‚u «ðuþ fhu Au. ‚u{ „²æ-
‚u Îﱄ²æ-…h{uïh Œuð‚t™e ËtÚtu ‚{u ƒL™u [†e-…wÁ»t] §}æï-yu læ±æÐë烱è-«ftþ y™u …]rÚtðe™u
{íé±ï-r™ù÷ Y…Úte yu™t …ý ¥çÑì xæÚS±„ì-yðÞðtu™t fthýY… hË™e Ë{t™ ¨è΄}æì-rðþu»t fhe™u
¿tt™ fhe «ð‚o{t™ hntu. (6)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su …]rÚtðe ytrŒ ÂMÚt‚ ‚Útt þheh, ytí{t y™u {™{tk ÂMÚt‚ yÂø™ytu
Au, su™t rð™t „úe»{ }‚w™tu Ëk¼ð Út‚tu ™Úte. ‚u™u òýe™u ‚Útt ‚u™tu W…Þtu„ fhe™u ‚{u Ëðo™u Ëw¾
«Œt™ fhtu. (6)
‚ ¡ Í ´ ¸ § Ã È Á ÷fi — ‚ ¡ Í * fl œ ÊÁ÷fi — ‚ ¡ Í Œ ¸ fl Ò — ‚ ¡ Í Œ ¸ fl Ò fl ¸ ® fi ÿ Ê Ÿ Ê œ Ò ⁄ U R Ç Ÿÿ fi àflÊ
flÒ‡flÊŸ⁄UÊÿÊ|‡flŸÊfiäflÿ͸ ‚ÊfiŒÿÃÊÁ◊„U àflÊfi ‚¡Í´¸§ÃÈÁ÷fi— ‚¡Í*flœÊÁ÷— ‚¡Ífl¸‚ÈfiÁ÷fi—
245 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚¡ÍŒ¸flÒfl¸Ó®ÿÊŸÊœÒ⁄URÇŸÿfi àflÊ flÒ‡flÊŸ⁄UÊÿÊ|‡flŸÊfi˘äflÿ͸ ‚ÊfiŒÿÃÊÁ◊„U àflÊfi ‚¡Í´¸§ÃÈÁ÷fi—
‚¡Í*flœÊÁ÷fi— ‚¡Í L§º˝Ò— ‚¡ÍŒ¸flÒfl¸Ó®ÿÊŸÊœÒ⁄URÇŸÿfi àflÊ flÒ‡flÊŸ⁄UÊÿÊÁ‡flŸÊfiäflÿ͸
‚ÊfiŒÿÃÊÁ◊„U àflÊfi ‚¡Í´¸§ÃÈÁ÷fi— ‚¡Í*flœÊÁ÷fi— ‚¡Í⁄UÊÁŒàÿÒ— ‚¡ÍŒ¸flÒfl¸Ó®ÿÊŸÊœÒ⁄URÇŸÿfi
àflÊ flÒ‡flÊŸ⁄UÊÿÊÁ‡flŸÊfiäflÿ͸ ‚ÊfiŒÿÃÊÁ◊„U àflÊfi ‚¡Í´¸§ÃÈÁ÷fi— ‚¡Í*flœÊÁ÷fi—
‚¡Í*fl‡flÒfiŒ¸flÒ— ‚¡ÍŒ¸flÒfl¸Ó®ÿÊŸÊœÒ⁄URÇŸÿfi àflÊ flÒ‡flÊŸ⁄UÊÿÊ|‡flŸÊfiäflÿ͸ ‚ÊfiŒÿÃÊÁ◊„U
àflÊfiH 7H
…ŒtÚto : nu †e ðt …wÁ»t ! su y±æ-‚™u §ã-yt s„‚{tk ¥Š±²êü-hûtt fh™th ¥çEÝæ-Ëf÷
rðãtytuÚte Þwõ‚ yæÞt…f y™u W…Œuþf …wÁ»t y™u †e ±ñEæÝÚæ²-Ëðo …ŒtÚttuo™e «tr {txu ¥xݲï-
yÂø™rðãt {txuu ¨æβ„æ}æì-r™Þwõ‚ yÚtto‚T-MÚttr…‚ fhu y™u y{u …ý y±æ-‚{tu™u MÚttr…‚ fheyu.
‚wk «„éç|æ:-ðËk‚ y™u ð»ttorŒ }‚wytu{tk ¨…ê:-yuf Ë{t™ ‚]r ðt Ëuð™ fh™th, ç±{æç|æ:-
s÷tuÚte ¨…ê:-«er‚Þwõ‚, Îï±ñ:-©uc „wýtu™e ËtÚtu ¨…ê:-Ë{t™ «er‚ðt¤e ðt «er‚ðt¤t ‚Útt ±²æïÝæ{ñ:-
Sð™ ytrŒ ðt „tÞºte ytrŒ AkŒtu™e ËtÚtu ËkƒkÄ {txu Îï±ñ:-rŒÔÞ Ëw¾ yt…™th «týtu™e ËtÚtu ¨…ê:-
Ë{t™ Y…Úte «er‚ y™u ‚u™wk Ëuð™ fh™th ƒ™tu.
nu …wÁ»ttÚteo †e ðt …wÁ»t ! su y±æ-‚™u §ã-yt „]nt©{{tk ±ñEæÝÚæ²-Ëðo s„‚™t ™tÞf ¥xݲï-
rð¿tt™Œt‚t Eïh™e «tr {txu ¥Š±²êü-hûtf ¥çEÝæ-Ëf÷ rðãtytu{tk ÔÞt yæÞt…f y™u
W…Œuþf ¨æβ„æ}æì-MÚttr…‚ fhu, su y±æ-‚™u †e ðt …wÁ»t™u y{u MÚttr…‚ fheyu.
‚wk «„éç|æ:-}‚wytu™e ËtÚtu, ¨…ê:-…wÁ»ttÚteo, ç±{æç|æ:-rðrðÄ «fth™t …ŒtÚttu™
o t Äthý {txu «týtu™e
[uütytu ËtÚtu, ¨…ê:-Ë{t™ Ëuð™ fh™th, ±¨éç|æ:-yÂø™ ytrŒ ytX …ŒtÚttuo™e ËtÚtu ¨…ê:-«er‚Þwõ‚
y™u ±²æïÝæ{ñ:-rð¿tt™™tu ËkƒkÄ fhtð™th Îï±ñ:-ËwkŒh rðît™tu ËtÚtu ¨…ê:-Ë{t™ «er‚ðt¤e ƒ™tu.
nu rðãtæÞÞ™{tk «ð]¥t ƒúñ[trhýe ðt ƒúñ[the ! su y±æ-‚™u §ã-yt ƒúñ[Þto©{{tk ±ñEæÝÚæ²-
Ëðo {™w»Þtu™t Ëw¾™tk ËtÄ™ ¥xݲï-þt†tu™t rð¿tt™ {txu ¥Š±²êü-…t÷f ¥çEÝæ-Ëf÷ rðãtÞwõ‚
yæÞt…f y™u W…Œuþf ¨æβ„æ}æì-r™Þwõ‚ fhu y™u su y±æ-y{u …ý ‚™u MÚttr…‚ fheyu.
‚wk «„éç|æ:-}‚wytu™e ËtÚtu ¨…ê:-y™wfq¤ Ëuð™ fh™th ç±{æç|æ:-rðrðÄ …ŒtÚttuo™t Äthý {txu
«tý™e [uütytuÚte ¨…ê:-Ë{t™ «er‚Þwõ‚ LÎíñ:-«tý, y…t™, ÔÞt™, WŒt™, Ë{t™, ™t„, fq{o,
f]f÷, ŒuðŒ¥t, Ä™ksÞ y™u Sðtí{t yu yr„Þth ¨…ê:-y™wËth Ëuðt fhtð™th y™u ±²æïÝæ{ñ:-
ðuŒtrŒ þt†tu™t yæÞt…™™tu «ƒkÄ fh™th Îï±ñ:-rðît™™e ËtÚtu ¨…ê:-Ë{t™ «er‚ðt¤t ƒ™tu.
nu …qýo rðãtÚte Þwõ‚ †e ðt …wÁ»t ! su y±æ-‚™u §ã-ËkËth{tk ±ñEæÝÚæ²ì-Ëðo {™w»Þtu {txu …qýo
Ëw¾ ËtÚtu ¥xݲï-…qýo rð¿tt™ {txu ¥Š±²êü-hûtf ¥çEÝæ-þe½ú ¿tt™Œt‚t ¨æβ„æ}æì-r™Þ‚ fhu y™u
su-y±æ-‚™u y{u r™Þwõ‚ fheyu.
‚wk «„éç|æ:-}‚wytu™e ËtÚtu ¨…ê:-y™wfq¤ yt[hý ËtÚtu ç±{æç|æ:-rðrðÄ «fth™e ËíÞr¢Þtytu
ËtÚtu ¨…ê:-Ë{t™ «er‚Þwõ‚ ¥æçÎy²ñ:-ð»to™t ƒth {rn™tytu™e ËtÚtu ¨…ê:-y™wfq¤ ytnthrðnthÞwõ‚
246 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u ±²æïÝæ{ñ:-…qýorðãt™wk rð¿tt™ y™u «[th™tu «ƒkÄ fh™th Îï±ñ:-…qýo rðãtÞwõ‚ rðît™tu™t ¨…ê:-
y™wfq¤ «er‚ðt¤t ƒ™tu.
nu ËíÞ yÚttuo™tu W…Œuþ fh™the †e ðt …wÁ»t su y±æ-‚™u §ã-yt s„‚{tk ±ñEæÝÚæ²-Ëðo
{™w»Þtu™u rn‚fthe ¥xݲï-W¥t{ rþûtt™t «ftþ {txu ¥Š±²ê-ü ƒúñrðãt™t hûtf ¥çEÝæ-þe½ú ¼ýtð™th-
yæÞt…f y™u W…Œuþf ¨æβ„æ}æì-ÂMÚt‚ fhu y™u su y±æ-‚™u y{u r™Þ‚ fheyu.
‚wk «„éç|æ:-ft÷, ûtý ytrŒ Ëðo yðÞðtu ËtÚtu ¨…ê:-y™wfq¤ Ëuð™ fh™th ç±{æç|æ:-Ëw¾tu{tk
ÔÞt…f Ëðo r¢Þtytu ¨…ê:-y™wËth ƒ™e™u ç±Eñ:-Ëðo Îï±ñ:-ËíÞtu…Œuþf rðît™tu™e ËtÚtu ¨…ê:-Ë{t™
«er‚ Þwõ‚ y™u ±²æïÝæ{ñ:-ft{™t™u ÞtuøÞ Sð™™tu ËkƒkÄ fhtð™th Îï±ñ:-…htu…fth {txu ËíÞ y™u
yËíÞ™t ¿tt‚tytu™e ËtÚtu ¨…ê:-Ë{t™ «er‚ðt¤t ƒ™tu. (7)
¼tðtÚto : yt ËkËth{tk {™w»Þ™tu sL{ «t fhe™u †eytu rðŒw»te y™u …wÁ»ttu rðît™T ƒ™e™u
su ƒúñ[Þo, rðãt y™u Ëwrþûtt„úný ytrŒ þw¼ f{tuo{tk MðÞk «ð]¥t ƒ™e™u su yLÞtu™u «ð]¥t fhu,
‚uytu yu f{tuo{tk «ð]¥t ƒ™e™u, …h{uïhÚte ÷E™u …]rÚtðe …ÞoL‚™t …ŒtÚttuo™t ÞÚttÚto rð¿tt™Úte W…Þtu„
„úný fhe™u, Ëðo }‚wytu{tk MðÞk Ëw¾e hnu ‚Útt yLÞtu™u …ý Ëw¾e fhu. (7)
¬˝ÊáÊê◊fi ¬ÊsԬʟê◊fi ¬ÊÁ„U √ÿÊŸê◊fi ¬ÊÁ„U øˇÊfiÈ◊¸˘©U√ÿʸ Áfl÷ÊfiÁ„U üÊÊòfiÊê◊
‡ÀÊÊ∑§ÿ– •¬— Á¬ãflÊÒ·fiœË*¡ãfl Ám¬ÊŒfifl øÃÈfic¬Êà¬ÊÁ„U ÁŒflÊ flÎ|c≈U◊⁄fiUÿH 8H
…ŒtÚto : nu …r‚ ðt †e ! ‚wk ©Ã²æü-y™uf «fth™e r¢ÞtÚte }æï-{the Ðíæ‡æ}æì-™tr¼Úte W…h [t÷™th
«týðtÞw™e Ðæçã-hûtt fh, }æï-{tht ¥ÐæÝ}æì-™tr¼™e ™e[u „r‚ fh™th y…t™ ðtÞw™e Ðæçã-hûtt
fh, }æï-{tht òæÝ}æì-rðrðÄ þheh™e ËkrÄytu{tk „r‚ fh™th ÔÞt™ ðtÞw™e Ðæçã-hûtt fh, }æï-{tht
™ÿæé:-™uºttu™u ç±|ææçã-«ftrþ‚ fh, }æï-{tht Ÿææï~æ}æì-ft™tu™u ÔHæïÜU²-þt†™t ©ðýÚte ËkÞwõ‚ fh,
¥Ð:-«týtu™u çЋ±-…wü fh, ¥æï¯{è:-Ëtu{÷‚t ðt sð ytrŒ yti»trÄytu™u ç…‹±-«t fh, çmÐæ„ì-
{™w»Þ ytrŒ ƒu …„ðt¤t «týeytu™e ¥±-hûtt fh, ™„écÐæ„ì-[tu…„t „tÞ ytrŒ™e Ðæçã-hûtt fh.
su{ ËqÞo çα:-…tu‚t™t «ftþÚte ±ëçcÅ}æì-ð»tto fhu Au, ‚u{ ½h™t ftÞtuo™u »Ú²-©uc he‚u «tÂ
fh. (8)
¼tðtÚto : †e-…wÁ»t MðÞkðh rððtn fhe™u yíÞk‚ «u{…qðof …hM…h «týtu™e Ë{t™ r«Þ yt[hý,
þt†tu™wk ©ðý y™u yti»trÄ ytrŒ™wk Ëuð™ fhe™u Þ¿tÚte ðhËtŒ ðhËtðu. (8)
◊ÍƜʸ flÿfi— ¬˝¡Ê¬fiÁÇ¿U㌗ ˇÊòÊ¢ flÿÊ ◊ÿfi㌢ ¿UãŒÊfi ÁflCÔUê÷Ê flÿÊ˘Áœfi¬ÁÇ¿UãŒÊfi
Áfl‡fl∑fi§◊ʸ flÿfi— ¬⁄U◊cΔUË ¿UãŒÊfi flSÃÊ flÿÊfi Áfl’ÀÊ¢ ¿UãŒÊ flÎ|cáÊfl¸ÿÊfi Áfl‡ÊÊÀÊ¢
¿U㌗ ¬ÈLfi§·Ê flÿfiSÃãº˝¢ ¿UãŒÊfi √ÿÊÉÊ˝Ê flÿÊ˘ŸÓÊœÎCÔ¢U ¿UãŒfi— Á‚ö„UÊ flÿfi‡¿UÁŒ‡¿UãŒfi—
247 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¬cΔUflÊ«˜UÔ flÿÊfi ’΄UÃË ¿UãŒfi˘©UˇÊÊ flÿfi— ∑§∑ȧ¬˜Ô ¿UãŒfi˘´§·÷Ê flÿfi— ‚ÃÊ’Îfi„UÃË
¿UãŒfi—H 9H
…ŒtÚto : nu †e ðt …wÁ»t ! }æê{æü-rþh™e Ë{t™ W¥t{ ƒútñý™wk fw¤ ‚Útt Ðí…æÐç„:-«ò™t hûtf
htò Ë{t™ ‚wk ±²:-ft{™t™u ÞtuøÞ, }沋Î}æì-Ëw¾ŒtÞf, À‹Î:-ƒ÷Þwõ‚, ÿæ~æ}æì-ûtrºtÞ fw¤™u «uhýt
fh-«t fh.
ç±cÅ}|æ:-ði~Þtu™e hûtt {txu ¥ç{Ðç„:-yrÄct‚t …wÁ»t htò Ë{t™ ‚wk ±²:-LÞtÞ, y™u rð™ÞÞwõ‚
À‹Î:-MðtÄe™ …wÁ»t™u «uhýt fh.
ç±EÜU}ææü-Ëðo ©uc f{o fh™th ÐÚ}æïcÆè-Ëðo™t Mðt{e htò™e Ë{t™ ‚wk ±²:-ft{™t fhðt
ÞtuøÞ À‹Î:-MðtÄe™‚t™e »Ú²-ð]rØ fh.
±S„:-Ëðo ÔÞðnthtuÚte Þwõ‚ …wÁ»t Ë{t™ ‚wk ±²:-y™uf «fth™t ÔÞðnthtu{tk ÔÞt…e ç±ÏæH}æì-
rðrðÄ ƒ¤ {txu À‹Î:-yt™kŒ™e ð]rØ fh.
±ëçc‡æ:-Ëw¾™wk ®Ë[™ fh™th Ë{t™ ‚wk ç±àææH}æì-rðM‚thÞwõ‚ ±²:-Ëw¾ŒtÞf À‹Î:-MðtÄe™‚t™e
ð]rØ fh.
ÐéL¯:-…wÁ»ttÚto™e su{ ‚wk ±²:-ft{™t fhðt ÞtuøÞ „‹Îí}æì-fwxwkƒ™t ÄthýY… f{o À‹Î:-y™u
ƒ¤™e ð]rØ fh.
òæÍæí:-su rðrðÄ «fth™t …ŒtÚttuo™u Ëthe he‚u Ëqk½u Au, ‚u sL‚w Ë{t™ htò ‚wk ±²:-ft{™t
fhðt ÞtuøÞ ¥Ýæ{ëcÅ}æì-áZ À‹Î:-ƒ¤™e ð]rØ fh.
ô¨ã:-…þw ytrŒ™u {th™th ®Ën Ë{t™ …ht¢{e htò ‚wk ±²:-…ht¢{ ËtÚtu ÀçÎ:-r™htuÄ
[ytåAtŒ™] y™u À‹Î:-«ftþ™e ð]rØ fh.
ÐcƱæÅì-…eX …h ðs™ W…tz™tht Ÿx ð„uhu Ë{t™ ði~Þ ‚wk Ïæëã„è-{nt™ ±²:-ƒ¤Þwõ‚ À‹Î:-
…ht¢{™u «uhýt fh-«t fh.
©ÿææ-[ðeÞo] Ëu[™ fh™th ð]»t¼-ƒ¤Œ Ë{t™ þqÿ ‚wk ±²:-yr‚ ƒ¤ {txu ÜUÜéUÐì-rŒþtytu
y™u À‹Î:-yt™kŒ™e ð]rØ fh.
«¯|æ:-„r‚þe÷ …þw Ë{t™ ™tufh ‚wk ±²:-ƒ¤™e ËtÚtu ¨„æïÏæëã„è-{nt™ À‹Î:-Mð‚kºt‚t™e
«uhýt fh-«t fh. (9)
¼tðtÚto : †e-…wÁ»ttuyu ƒútñý ytrŒ ðýtuo™u Mð‚kºt fhe™u, ðuŒ ytrŒ™tu «[th fhe™u, yt¤Ë
ytrŒ™tu íÞt„ fhe™u, þºtwytu™wk r™ðthý fhe™u {nt™ ƒ¤™e ËŒt ð]rØ fhðe òuEyu (9)
•®Ÿ«˜UÔflÊãflÿfi— ¬Áñ‡¿UãŒÊfi œŸÈfl¸ÿÊ ¡ªfiÃË ¿ãŒSòÿÁflfl¸ÿfi|SòÊc≈ÈU¬˜Ô ¿UãŒÊfi
ÁŒàÿflÊ«˜UÔ flÿÊfi Áfl⁄UÊ≈˜UÔ ¿U㌗ ¬ÜøÊfiÁflfl¸ÿÊ ªÊÿòÊË ¿UãŒfi|SòÊflà‚Ê flÿfi˘ ©U|cáÊ∑˜Ô§
¿UãŒfiSÃÈÿ¸flÊ«˜UÔ flÿÊfi˘ŸÈÆc≈ÈU¬˜Ô ¿UãŒfi—H 10H
248 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu †e ðt …wÁ»t ! ¥ÝÇì±æÝì-„tÞ y™u ƒ¤Œ™e Ë{t™ ƒ¤ðt™ ƒ™e™u ‚wk Тçv„:-
«fx À‹Î:-Mð‚kºt ±²:-ƒ¤™e «uhýt fh.
{ïÝé:-ŒqÄ yt…™the „tÞ Ë{t™ ‚wk …xæ„è-s„‚™t W…fthf À‹Î:-yt™kŒ™e ±²:-ft{™tytu™e
ð]rØ fh.
~²ç±:-ºtý-½Uxe, ƒfhe y™u „tÞ™t yæÞût Ë{t™ ð]rØÞwõ‚ ƒ™e™u ‚wk ç~æcÅéÐì-¿tt™, f{o y™u
W…tË™t {txu À‹Î:-Mð‚kºt ±²:-Wí…r¥t™e ð]rØ fh.
çÎy²±æÇì-…]rÚtðe-¼qr{ ¾uzðtÚte Wí…L™ ÚtÞu÷ sð ytrŒ™u «t fhtð™the r¢Þt Ë{t™ ‚wk
ç±ÚæÅì-rðrðÄ «ftþÞwõ‚ À‹Î:-yt™kŒfthf ±²:-«tr™e ð]rØ fh.
Ð@æç±:-…tk[ RrLÿÞtu™e hûtt nu‚w yti»trÄ Ë{t™ ‚wk xææ²~æè-„tÞºte À‹Î:-{kºt™t ±²:-rð¿tt™™e
ð]rØ fh ç~æ±y¨-¿tt™, f{o y™u W…tË™t™t RåAwf Ë{t™ ‚wk ©çc‡æÜUì-Œw:¾™tþf À‹Î:-Mð‚kºt ±²:-
…ht¢{™e ð]rØ fh.
„é²ü±æÅì-[thuÞ ðuŒtu™e «tr fhtð™th …wÁ»t™e Ë{t™ ‚wk ¥ÝécÅéÐì-y™wfq¤ ÂMÚtr‚ {txu À‹Î:-
Ëw¾ËtÄf ±²:-RåAt™e «r‚rŒ™ ð]rØ fh. (10)
¼tðtÚto : su{ ƒ¤Œ ð„uhu™e hûtt fhe™u, ¾uzq‚ ÷tuftu yL™ ytrŒ Wí…L™ fhe™u Ëðo™u Ëw¾e
fhu Au, ‚u{ rðît™T †e-…wÁ»t rðãtytu™tu «[th fhe™u Ëðo™u yt™krŒ‚ fhu Au. (10)
ßãº˝ÊfiÇŸË˘•√ÿfiÕ◊ÊŸÊÁ◊CÔUfi∑§Ê¢ ŒÎö„Uâ ÿÈÆfl◊˜Ô–
¬ÎÆDÔUŸ lÊflÊfi¬ÎÁÕflˢ•ãÃÁ⁄fiUˇÊ¢ ø Áfl’Êfiœ‚H 11H
…ŒtÚto : nu §‹ÎíæxÝè-rðãw‚T y™u ËqÞoË{t™ rðã{t™ †e-…wÁ»ttu ! ²é±}æì-‚{u ƒL™u ¥Ã²ƒ}ææÝæ}æì-
y[÷ ƒwrØ™u «t fhe™u §cÅÜUæ}æì-Ekx Ë{t™ „]nt©{™u ö¢ã„}æì-áZ fhtu.
su{ læ±æÐë烱è-«ftþ y™u ¼qr{ ÐëcÆïÝ-…eXÚte ¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ™u ƒtrÄ‚ fhu Au, ‚u{ ‚{u
Œw:¾tu y™u þºtwytu™u ƒtrÄ‚-…erz‚ fhtu.
nu …wÁ»t ! su{ ‚wk Mð…í™e™e …ezt™u ç±Ïææ{¨ï-rðþu»t Y…Úte Œqh fhu Au, ‚u{ yu †e …ý ‚the
Ëðo …ezt™u Œqh fhu. (11)
¼tðtÚto : su{ rðãw‚T y™u ËqÞo s÷ ðhËtðe™u yti»trÄ ytrŒ™e ð]rØ fhu Au, ‚u{ †e-…wÁ»t
fwxwkƒ™e ð]rØ fhu.
su{ «ftþ y™u …]rÚtðe ytftþ™u ytåAtrŒ‚ fhu Au, ‚u{ „]nt©{™t ÔÞðnth™u †e-…wÁ»t
Ëwþtur¼‚ fhu. (11)
Áfl‡fl∑fi§◊ʸ àflÊ ‚ÊŒÿàflãÃÁ⁄fiUˇÊSÿ ¬ÎÆDÔU √ÿøfiSflÃË¥ ¬˝ÕfiSflÃË◊ãÃÁ⁄fiUˇÊ¢
ÿë¿UÊãÃÁ⁄UfiˇÊ¢ ŒÎö„UÊãÃÁ⁄fiUˇÊ¢ ◊Ê Á„fiUö‚Ë—– Áfl‡flfiS◊Ò ¬˝ÊáÊÊÿÊfi˘¬ÊŸÊÿfi √ÿÊŸÊÿÊfiŒÊŸÊÿfi
¬˝ÁÃcΔUÊÿÒfi øÁ⁄UòÊÊfiÿ– flÊÿÈc≈˜UÔflÊÁ÷¬ÊfiÃÈ ◊sÔÊ SflSàÿÊ ¿U*Œ·Ê ‡ÊãÃfi◊Ÿ ÃÿÊfi
249 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ŒflÃfiÿÊÁXÔU⁄URSflŒ˜Ô œ˝ÈÆflÊ ‚ËfiŒH 12H
…ŒtÚto : nu †e ! ç±EÜU}ææü-Ëðo þw¼f{tuo{tk fwþ¤ …r‚ su{ ò™S±„è}æì-«þM‚ rðît™T y™u
Ëífthðt¤e, ÐíƒS±„è}æì-W¥t{ rðM‚]‚ rðãtðt¤e, ¥‹„çÚÿæS²-«ftþ™t ÐëcÆï-yuf ¼t„{tk y±æ-‚™u
¨æβ„é-MÚttr…‚ fhu.
‚wk ç±ES}æñ-Ëðo Ðíæ‡ææ²-«tý, ¥ÐæÝæ²-y…t™, òæÝæ²-ÔÞt™ y™u ©ÎæÝæ²-WŒt™Y… þheh™t
ðtÞw ‚Útt Ðíç„cÆæ²ñ-«r‚ct, ™çÚ~ææ²-þw¼ f{tuo™t yt[hý {txu ¥‹„çÚÿæ}æì-s÷trŒ™u ²ÓÀ-ytÃÞt
fh ; ¥‹„çÚÿæ}æì-«þkrË‚ þwØ s÷Þwõ‚ yL™ y™u Ä™ ytrŒ™e ö¢ã-ð]rØ fh; ¥‹„çÚÿæ}æì-{Äwh ytrŒ
„wýtuÚte Þwõ‚ htu„™tþf ytftþ{tk hnu÷tk Ëðo …ŒtÚttuo™tu }ææôã¨è:-™tþ ™ fh.
su y±æ-‚™u ±æ²é:-«tý Ë{t™ r«Þ …r‚ }æsæ-S±Sy²æ-Ëw¾Y… r¢ÞtÚte, À<ίæ-«ftþÚte àæ‹„}æïÝ-
yíÞk‚ Ëw¾fthf rð¿tt™Úte ‚the ¥ç|æÐæ„é-ËðoºtÚte hûtt fhu Au, ‚uÚte ‚wk „²æ-‚u Îﱄ²æ-rŒÔÞ Ëw¾
«Œt™ fh™th rðã{t™ «r‚Y… Œuð‚t ËtÚtu ¥çXÚS±„ì-ÔÞt…f ðtÞw™e Ë{t™ {íé±æ-r™ù÷ ¿tt™Úte
Þwõ‚ ¨èÎ-ÂMÚth hnu. (12)
¼tðtÚto : su{ …wÁ»t †e™u þw¼ f{tuo{tk r™Þwõ‚ fhu, ‚u{ †e …ý …tu‚t™t …r‚™u «urh‚ fhu
suÚte r™hk‚h yt™kŒ™e ð]rØ ÚttÞ. (12)
⁄UÊôÿfiÁ‚ ¬˝ÊøË ÁŒ|Çfl⁄UÊ«fiUÁ‚ ŒÁˇÊfiáÊÊ ÁŒ∑˜Ô§ ‚◊˝Ê«fiUÁ‚ ¬˝ÃËøË ÁŒ∑˜Ô§
Sfl⁄UÊ«USÿÈŒËfiøË ÁŒªÁœfi¬àãÿÁ‚ ’΄UÃË ÁŒ∑˜Ô§H 13H
…ŒtÚto : nu †e ! su ‚wk Ðíæ™è-…qðo çÎÜUì-rŒþt Ë{t™ Úæ¿æè-«ftþ{t™ ¥ç¨-Au; Îçÿæ‡ææ-Œrûtý
çÎÜUì-rŒþt Ë{t™ ç±ÚæÅì-rðrðÄ rð™Þ, rðãt y™u «ftþÞwõ‚ ¥ç¨-Au; Ðí„è™è--…rù{ çÎÜUì-
rŒþt Ë{t™ ¨}æíæÅì-[¢ð‚eo htò Ë{t™ W¥t{ Ëw¾Þwõ‚ …]rÚtðe …h «ftþ{t™ ¥ç¨-Au; ©Îè™è-
W¥th çÎÜUì-rŒþt™e Ë{t™ S±ÚæÅì-MðÞk «ftþ{t™ ¥ç¨-Au; Ïæëã„è-{nt™ çÎÜUì-W…h y™u ™e[u™e
rŒþt Ë{t™ ¥ç{ÐyÝè-½h{tk yrÄfth «t fhu÷e …í™e ¥ç¨-Au ‚uÚte ‚wk Ëðo …r‚ ytrŒ™u ‚]Â
fh. (13)
¼tðtÚto : su{ rŒþtytu Ëðoºt ÔÞt Au, Ëðo™u MÚtt™ ytrŒ ƒ‚tð™th Au y™u ûttu¼ hrn‚
Au, ‚u{ †e …ý þw¼ „wý, f{o, Mð¼tðÚte Þwõ‚ ƒ™u. (13)
Áfl‡fl∑fi§◊ʸ àflÊ ‚ÊŒÿàflãÃÁ⁄fiUˇÊSÿ ¬ÎÆDUÔ ÖÿÊÁÃfic◊ÃË◊˜–Ô Áfl‡flfiS◊Ò ¬˝ÊáÊÊÿÊfi˘¬ÊŸÊÿfi
√ÿÊŸÊÿ Áfl‡fl¢ ÖÿÊÁÃfiÿ¸ë¿U– flÊÿÈCUÔ ˘Áœfi¬ÁÃSÃÿÊfi ŒflÃfiÿÊÁXÔU⁄URSflŒ˜Ô œÈ̋ÆflÊ ‚ËfiŒH 14H
¼tðtÚto : nu †e ! su Á²æïç„c}æ„è}æì-yr‚ rð¿tt™ðt¤e y±æ-‚™u ç±ES}æñ-Ëðo Ðíæ‡ææ²-«tý,
¥ÐæÝæ²-y…t™, òæÝæ²-ÔÞt™™e …wrü {txu ¥‹„çÚÿæS²-s÷™t ÐëcÆï-W…h™t ¼t„{tk ç±EÜU}ææü-
Ëðo þw¼ f{tuo™t RåAwf …r‚ ¨æβ„é-MÚttr…‚ fhu; ‚uÚte ‚wk ç±E}æì-Ëk…qýo Á²æïç„:-rð¿tt™™u ²ÓÀ-
250 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
„úný fh. (14)
su ±æ²é:-«tý Ë{t™ r«Þ „ï-‚thtu ¥ç{Ðç„:-Mðt{e Au „²æ-‚u Îﱄ²æ-Œuð MðY… …r‚™e
ËtÚtu {íé±æ-áZ ¥çXÚS±„ì-ËqÞo Ë{t™ ¨èÎ-ÂMÚth hnu. (14)
¼tðtÚto : †e ƒúñ[Þo…qðof MðÞk rðŒw»te ƒ™e™u þheh y™u ytí{t™t ƒ¤™e ð]rØ {txu …tu‚t™t
Ëk‚t™tu™u ËŒt rð¿tt™ «Œt™ fhu. (14)
Ÿ÷fi‡ø Ÿ÷Sÿ~‡ø flÊ*·Ó®∑§ÊflÎÆÃ͢•ÇŸ⁄UfiãׇÀÊ·~Ê˘Á‚ ∑§À¬fiÃÊ¢ lÊflÊfi¬ÎÁÕflË
∑§À¬fiãÃÊ◊ʬ˘•Ê·œ
fi ÿ— ∑§À¬fiãÃÊ◊ÇŸÿ— ¬ÎÕæ U˜ Ô ◊◊ ÖÿÒcΔU®KÊfiÿ ‚flfi̋ÃÊ—– ÿ˘•ÇŸÿ—
‚◊fiŸ‚Ê˘ãÃ⁄UÊ lÊflÊfi¬ÎÁÕflˢß◊– flÊ*·®fi∑§ÊflÎÆÃ͢•fiÁ÷∑§À¬fi◊ÊŸÊ˘ßãºfi˝Á◊fl
ŒflÊ˘•fiÁ÷‚¢Áflfi‡ÊãÃÈÆ ÃÿÊfi ŒflÃfiÿÊÁXÔU⁄URSflŒ˜Ô œ˝ÈÆfl ‚ËfiŒÃ◊˜ÔH 15H
…ŒtÚto : nu †e-…wÁ»ttu ! ‚{u ƒL™u-su Ý|æ:-ðtŒ¤tu™u ƒtkÄ™th ©tðý {rn™tu Au ™-y™u Ý|æS²:-
ð»tto™tu {æÞ¼t„e ¼tŒhðtu {rn™tu Au ™-yu ƒL™u ±æ<¯ÜUæñ-ð»tto «„ê-É‚w™t {rn™tytu }æ}æ-{tht
Á²ïcÆ Kæ²-«þkËt …tºt Au, su{tk ¥xÝï:-W»ý ‚Útt ¥‹„:ÔHï¯:-suðt {æÞ{tk þe‚ M…þo ¥ç¨-ÚttÞ
Au. suÚte læ±æÐë烱è-ytftþ y™u ¼qr{ Ë{Úto ƒ™u Au, ‚u™t ¼tu„{tk ‚{u ƒL™u ÜUËÐï„æ}æì-Ë{Úto ƒ™tu.
su{ }‚wÞtu„ ¥æÐ:-s÷ y™u ¥æï¯{²:-yti»trÄytu ðt ¥xݲ:-yÂø™ ÐëƒÜUì-s÷Úte y÷„
Ë{Úto ƒ™u Au, ‚u{ ¨±í„æ:-Ë{t™ ðú‚ ©uc r™Þ{ ¨}æݨ:-Ë{t™{™-¿tt™ yt…™th ¥xݲ:-
‚usMðe rðît™T ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u.
²ïï-su §}æï-læ±æÐë烱è-ytftþ y™u ¼qr{ ð»tto}‚w™t „wýtu{tk Ë{Úto ƒ™u Au ‚u™u ±æ<¯ÜUæñ-
«„ê-ð»tto}‚wY… ¥ç|æÜUËÐ}ææÝæ:-ËðoºtÚte Ëw¾ {txu Ë{Úto fh‚tk Îï±æ:-rðît™ §‹Îíç}æ±-rðãw‚T Ë{t™
«ftþ y™u ƒ¤™u „²æ-‚u Îﱄ²æ-rŒÔÞð»tto ËtÚtu ¥ç|樢ç±àæ‹„é-ËL{w¾ ÚtE™u Ëthe he‚u hnu, ¥‹„Úæ-
‚u ƒL™u {rn™tytu{tk «ðuþ fhe™u ¥çXÚS±„ì-«tý™e Ë{t™ …hM…h «u{Þwõ‚ {íé±ï-r™ù÷ ¨è΄}æì-
hntu. (15)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu rðît™tu™e Ë{t™ ð»tto}‚w{tk [W…Þtu„e] Ët{„úe™tu [«Út{Úte] Ëk„ún fhe
÷uðtu òuEyu. suÚte ð»tto}‚w{tk Ëðo Ëw¾ «t ÚttÞ. (15)
ß·‡øÊ¡¸‡øfi ‡ÊÊ⁄URŒÊflÎÆÃ͢•ÇŸ⁄fiUãׇÀÊ·~Ê˘Á‚ ∑§À¬fiÃÊ¢ lÊflÊfi¬ÎÁÕflË
∑§À¬fiãÃÊ◊ʬ˘•Ê·œ
fi ÿ— ∑§À¬fiãÃÊ◊ÇŸÿ— ¬ÎÕæ U˜ Ô ◊◊ ÖÿÒcΔU®KÊfiÿ ‚flfi̋ÃÊ—– ÿ˘•ÇŸÿ—
‚◊fiŸ‚Ê˘ãÃ⁄UÊ lÊflÊfi¬ÎÁÕflˢß◊– ‡ÊÊ®⁄URŒÊflÎÆÃ͢•fiÁ÷∑§À¬fi◊ÊŸÊ˘ßãºfi˝Á◊fl ŒflÊ˘-
•fiÁ÷‚¢Áflfi‡ÊãÃÈÆ ÃÿÊfi ŒflÃfiÿÊÁXÔU⁄URSflŒ˜Ô œ˝ÈÆfl ‚ËfiŒÃ◊˜ÔH 16H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! su{ §¯:-ft{™t ÞtuøÞ ytËtu {rn™tu Au ™-y™u ª…ü:-su{tk Ëðo …ŒtÚto
251 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ƒ÷ «t fhu Au ‚u fth‚f {rn™tu Au ™-yu ƒL™u {rn™tytu àææÚÎæñ-þhŒ «„ê-}‚w™t {rn™tytu
}æ}æ-{tht Á²ñcÆ Kæ²:-«þkËt…tºt Ëw¾ yt…ðt {txu Au, su™t ¥‹„:ÔHï¯:-{æÞ{tk ®fr[‚T þe‚M…þo
¥ç¨-ÚttÞ Au, ‚u læ±æÐë烱è-ytftþ y™u ¼qr{™u ÜUËÐï„æ}æì-Ë{Úto fhu Au, ¥æÐ:-s÷ y™u ¥æï¯{²:-
yti»trÄytu ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u Au, ¨±í„æ:-Ëðo ftÞtuo™t r™Þ{ fh™th ¥xݲ:-þheh™t yÂø™
ÐëƒÜUì-y÷„ ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u Au ²ï-su ¥‹„Úæ-{æÞ{tk ¨}æݨ:-{™ ËkƒkÄe ¥xݲ:-ƒnth™tu
yÂø™ §}æï-yu læ±æÐë烱è-ytftþ y™u ¼qr{™u ÜUËÐï„æ}æì-Ë{Úto fhu.
àææÚÎæñ-þhŒ «„ê-}‚w™t ƒL™u {rn™tytu{tk §‹Îíç}æ±-…h{ yiïÞo Ë{t™ ¥ç|æÜUËÐ}ææÝæ:-
ËðoºtÚte yt™kŒ™e RåAt fh‚tk Îï±æ:-rðît™tu ¥ç|樢ç±àæ‹„é-«ðuþ fhu, „²æ-‚u Îﱄ²æ-rŒÔÞ þhŒ
}‚w Y… Œuð‚t™t r™Þ{™e ËtÚtu {íé±ï-r™ù÷ Ëw¾ ¨è΄}æì-«t ÚttÞ Au, ‚u{ ‚{u Á²ñcƲæ²-«þkrË‚
Ëw¾ «t fhðt {txu ÞtuøÞ Atu. (16)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! þhŒ }‚w{tk su W…Þtu„e …ŒtÚto Au, ‚u™u ËBÞfT he‚u ËkMf]‚ fhe™u ‚{u
‚u™wk Ëuð™ fhtu. (16)
•ÊÿfiÈ◊¸ ¬ÊÁ„U ¬˝ÊáÊ¢ ◊fi ¬ÊsԬʟ¢ ◊fi ¬ÊÁ„U √ÿÊŸ¢ ◊fi ¬ÊÁ„U øˇÊÈfi◊¸ ¬ÊÁ„U üÊÊòʯ
◊ ¬ÊÁ„U flÊøfiê◊ Á¬ãfl ◊ŸÊfi ◊ Á¡ãflÊà◊ÊŸfiê◊ ¬ÊÁ„U ÖÿÊÁÃfi◊¸ ÿë¿UH 17H
…ŒtÚto : nu †e ðt …wÁ»t ! }æï-{tht ¥æ²é:-Sð™™e Ðæçã-hûtt fh; }æï-{tht Ðíæ‡æ}æì-«tý™e Ðæçã-
hûtt fh; }æï-{tht ¥ÐæÝ}æì-y…t™ðtÞw™e Ðæçã-hûtt fh; }æï-{tht òæÝ}æì-ÔÞt™™e Ðæçã-hûtt fh;
}æï-{tht ™ÿæé:-™uºttu™e Ðæçã-hûtt fh; }æï-{tht Ÿææï~æ}æì-ft™tu™e Ðæçã-hûtt fh; }æï-{the ±æ™}æì-ðtýe™u
çЋ±-ËwþwrûttÚte Þwõ‚ fh; }æï-{tht }æÝ:-{™™u ç…‹±-‚] fh; }æï-{tht ¥æy}ææÝ}æì-[u‚™ ytí{t™e
Ðæçã-hûtt fh y™u }æï-{™u Á²æïç„:-rð¿tt™ ²ÓÀ-«Œt™ fh. (17)
¼tðtÚto : †e …wÁ»t™e y™u …wÁ»t †e™e su{ ytÞw™e ð]rØ ÚttÞ, ‚u{ r™íÞ yt[hý fhu. (17)
◊Ê ë¿UãŒfi— ¬˝◊Ê ë¿UãŒfi— ¬˝ÁÃ◊Ê ë¿UãŒÊfi˘•dËflÿ‡¿UãŒfi— ¬Áñ ‡¿UãŒfi˘©U|cáÊ∑§˜
¿UãŒÊfi ’΄UÃË ¿UãŒÊfi˘ŸÈÆc≈ÈU¬˜Ô ¿UãŒÊfi Áfl⁄UÊ≈˜Ô ¿UãŒÊfi ªÊÿòÊË ¿UãŒfi|SòÊc≈ÈU¬˜Ô ¿UãŒÊ ¡ªfiÃË
¿UãŒfi—H 18H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ‚{u }ææ-…rh{tý-{t… {txu À‹Î:-yt™kŒfthf Au, Ðí}ææ-«{tý™tu nu‚w ƒwrØ
À‹Î:-ƒ¤ Au, Ðíç„}ææ-«‚er‚ r™ùÞ™e nu‚w r¢Þt À‹Î:-Mð‚kºt‚t Au, ¥dè±²:-ƒ¤ y™u ftÂL‚
fh™th yL™trŒ …ŒtÚto À‹Î:-ƒ÷fthe rð¿tt™ Au, ÐçV„:-…tk[ yðÞðtuÚte Þwõ‚ Þtu„ À‹Î:-«ftþ
Au, ©çc‡æÜUì-M™un À‹Î:-«ftþ Au, Ïæëã„è-{nt™ «ð]r¥t À‹Î:-yt©Þ Au, ¥ÝécÅéÐì-Ëw¾tu™wk yt÷kƒ™
À‹Î:-¼tu„ Au, ç±ÚæÅì-rðrðÄ rðãtytu™tu «ftþ À‹Î:-rð¿tt™ Au, xææ²~æè-„tÞf™t hûtf Eïh À‹Î:-
‚u™tu ƒtuÄ Au, ç~æcÅéÐì-ºtýu Ëw¾tu™t yt©Þ À‹Î:-yt™kŒfthe Au y™u …xæ„è-su{tk Ëðo s„‚T „r‚
fhu Au ‚u À‹Î:-…ht¢{ Au ‚u™u „úný fhe™u ‚Útt òýe™u Ëðo™u Ëw¾Þwõ‚ fhtu. (18)
252 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su {™w»Þ «{tý = ƒwrØ ytrŒ îtht Ä{oÞwõ‚ f{tuo™u rËØ fhu Au, ‚uytu Ëw¾tuÚte
þtu¼tÞ{t™ ƒ™u Au. (18)
¬ÎÆÁÕflË ¿UãŒÊ˘ãÃÁ⁄fiUˇÊ¢ ¿UãŒÊ lÊÒ‡¿U㌗ ‚◊ʇ¿UãŒÊ ŸˇÊfiòÊÊÁáÊ ¿UãŒÊ
flÊ∑˜§Ô ¿UãŒÊ ◊Ÿ‡¿UãŒfi— ∑뤮 Á·‡¿UãŒÊ Á„U⁄Ufi áÿ¢ ¿UãŒÊ ªÊÒ‡¿UãŒÊ˘ ¡Êë¿UãŒÊ˘-‡fl‡¿UãŒfi—H
19H
…ŒtÚto : nu †e-…wÁ»ttu ! ‚™u su{ Ðë烱è-¼qr{ À‹Î:-Mð‚kºt Au, ¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ À‹Î:-
yt™kŒfthe Au, læñ:-«ftþ À‹Î:-rð¿tt™ Au, ¨}ææ:-ð»to À‹Î:-ƒwrØ Au, Ýÿæ~ææç‡æ-™ûtºttu À‹Î:-Mð‚kºt
Au, ±æÜUì-ðtýe À‹Î:-ËíÞ Au, }æÝ:-{™ À‹Î:-r™»f…x Au, ÜëUç¯:-¾u‚e À‹Î:-Wí…r¥t Au, çãÚ‡²}æì-
Ëwðýo À‹Î:-Ëw¾ŒtÞe Au, xææñ:-„tÞ À‹Î:-yt™kŒfthf Au, ¥…æ-ƒfhe À‹Î:-Ëw¾fthf Au y™u
¥E:-½tuzt ytrŒ À‹Î:-MðtÄe™ Au, ‚u{ rðãt, rð™Þ y™u Ä{to[hý{tk, MðtÄe™‚tÚte yt[hý
fhtu. (19)
¼tðtÚto : †e-…whw»ttuyu MðåA-þwØ rðãt y™u r¢Þt-yt[hýÚte Mð‚kºt‚t…qðof …]rÚtðe ytrŒ
…ŒtÚttuo™t „wý ytrŒ™u òýe™u, ¾u‚e ytrŒ f{tuoÚte Ëwðýo ytrŒ «t fhe™u, „tÞ ytrŒ …þwytu™e
ËBÞfT hûtt fhe™u yiïÞo™e ð]rØ fhðe òuEyu. (19)
•|ÇŸŒ¸flÃÊ flÊÃÊfi ŒflÃÊ ‚ÍÿÊ¸Ó ŒflÃÊfi øãº˝◊Êfi ŒflÃÊ fl‚fiflÊ ŒflÃÊfi L§º˝Ê
ŒflÃÊfi˘˘ÁŒàÿÊ ŒflÃÊfi ◊L§ÃÊfi ŒflÃÊ Áfl‡flfi ŒflÊ ŒflÃÊ ’΄US¬ÁÃŒ¸flÃãº˝Êfi ŒflÃÊ
flLfi§áÊÊ ŒflÃÊfiH 20H
…ŒtÚto : nu †e-…wÁ»ttu ! ‚{tu™u ÞtuøÞ Au, fu ¥çxÝ:-«rËØ yÂø™ Îﱄæ-rŒÔÞ „wýÞwõ‚ ntuðtÚte
Œuð‚t, ±æ„:-ðtÞw Îﱄæ-þwØ „wýÞwõ‚ ntuðtÚte Œuð‚t, ¨ê²ü:-ËqÞo Îﱄæ-W¥t{ „wýÞwõ‚ ntuðtÚte
Œuð‚t, ™‹Îí}ææ:-[kÿ{t Îﱄæ-þwØ „wý Þwõ‚ ntuðtÚte Œuð‚t, ±¨±:-«rËØ ytX yÂø™ ytrŒ ðt
«Út{ fûtt™t rðît™T Îﱄæ-rŒÔÞ„wwýÞwõ‚ ntuðtÚte, LÎíæ:-«tý ytrŒ yr„Þth ðt {æÞ{ fûtt™t
rðît™ Îﱄæ-þwØ „wýÞwõ‚ ntuðtÚte Œuð‚t, ¥æçÎy²æ:-ƒth {rn™t ðt W¥t{ fûtt™t rðît™tu Îﱄæ-
þwØ ntuðtÚte Œuð‚t, }æL„:-{™™ f‚to rðît™, ÉÂíðòu Îﱄæ-rŒÔÞ„wýÞwõ‚ ntuðtÚte Œuð‚t, ç±Eï-
Ëðo Îﱄæ-©u»X „wýÞwõ‚ ðt rŒÔÞ …ŒtÚto Îﱄæ-ŒuðËk¿ttÞwõ‚ Au. ÏæëãSÐç„:-ƒ]nî[™ ðt ƒúñtkz™t
hûtf …h{tí{t Îﱄæ-rŒÔÞ„wýÞwõ‚ ntuðtÚte Œuð‚t, §‹Îí:-rðãw‚T ðt W¥t{ Ä™ Îﱄæ-rŒÔÞ„wýÞwõ‚
ntuðtÚte Œuð‚t y™u ±L‡æ:-s÷ ðt ©u»X „wýðt¤t …ŒtÚttuo Îﱄæ-©uc „wýtuÞwõ‚ Au. ‚u™u ‚{u W¥t{
he‚u òýtu. (20)
¼tðtÚto : su rŒÔÞ …ŒtÚttuo y™u rðît™tu Au, ‚uytu rŒÔÞ-„wý-f{o-Mð¼tðÞwõ‚ ntuðtÚte ‘Œuð‚t’
fnuðtÞ Au.
253 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su Œuð‚tytu™t Œuð‚t ntuðtÚte {ntŒuð, Ëðo™t Äthýf‚to, h[rÞ‚t, …t÷™f‚to, ÔÞðMÚtt…f,
«÷Þf‚to, ËðoþÂõ‚{t™ y™u ysL{t Au, ‚u …h{uïh™u …ý Ëðo™t yrÄct‚t …h{tí{t Ëðo {™w»Þtu
òýu. (20)
◊ÍÆhʸÁ‚ ⁄UÊ«˜UÔ œ˝ÈÆflÊÁ‚fi œL§áÊÊfi œòÿ¸~Á‚ œ⁄UfiáÊË–
•ÊÿÈfi· àflÊ flø¸Ó®‚ àflÊ ∑ÎƧcÿÒ àflÊ ˇÊ◊Êfiÿ àflÊH 21H
…ŒtÚto : nu †e ! su ‚wk ËqÞo Ë{t™ }æêhæü-W¥t{ ¥ç¨-Au, ÚæÅì-«ftþ{t™ r™ù÷ Ë{t™ {íé±æ-
r™ù÷ þwØ ¥ç¨-Au, {L‡ææ-…wrü fh™th {Ú‡æè-ytÄthY… …]rÚtðe Ë{t™ {~æèü-Äthý fh™the ¥ç¨-
Au, ‚u y±æ-‚™u ¥æ²é¯ï-Sð™ {txu ‚u y±æ-‚™u ±™ü¨ï-yL™ {txu ‚u y±æ-‚™u ÜëUc²ñ-¾u‚e {txu y±æ-
‚™u ÿæï}ææ²-hûtt {txu nwk ËðoºtÚte „úný fhwk Awk. (21)
¼tðtÚto : su{ W¥t{tk„Y… rþh îtht Ëðo™wk Sð™, [su™t …h] htßÞ fhðtÚte ÷û{e, ¾u‚e
fhðtÚte yL™ ytrŒ y™u r™ðtË fhðtÚte hûtt ÚttÞ Au.
‚u{ yu Ëðo™e ytÄth¼q‚t y™u {t‚t™e Ë{t™ {tLÞ fh™the ¼qr{ Au, ‚u{s Ëßs™ rðŒw»te
†e ntuðe òuEyu. (21)
ÿãòÊË ⁄UÊ«˜UÔ ÿãòÿ~Á‚ ÿ◊fiŸË œ˝ÈÆflÊÁ‚ œÁ⁄UfiòÊË–
ß· àflÊ¡¸ àflÊfi ⁄URƒÿÒ àflÊ ¬Ê·Êfiÿ àflÊH 22H
…ŒtÚto : nu †e ! su ‚wk ²‹~æè-Þkºt Ë{t™ ÂMÚt‚, ÚæÅì-«ftþ{t™, ²‹~æè-Þkºttu™e r™r{¥t …]rÚtðe
Ë{t™ ¥ç¨-Au, ²}æÝè-ytf»toý þÂõ‚Úte r™Þ{™ fh™the {íé±æ-ytftþ Ë{t™ áZ r™ù÷, {~æèü-
Ëðo „wýtu™u Äthý fh™the ¥ç¨-Au, y±æ-‚™u §¯ï-RåAt rËrØ {txu, y±æ-‚™u ª…ïü-…ht¢{™e «trÂ
{txu, y±æ-‚™u ÚIJñ-÷û{e {txu y™u y±æ-‚™u Ðæï¯æ²-…wrü {txu nwk „úný fhwk Awk. (22)
¼tðtÚto : su †e ¼qr{ Ë{t™ ût{tÞwõ‚, ytftþ Ë{t™ ûttu¼ hrn‚-r™ù÷ y™u Þkºttu™e Ë{t™
rs‚urLÿÞ ntuÞ Au, ‚u fw÷Œer…ft ntuÞ Au. (22)
•Ê‡ÊÈ|SòÊflÎjÊã× ¬fiÜøŒ‡ÊÊ √ÿÊfi◊Ê ‚#Œ‡ÊÊ œL§áÊfi˘∞∑§Áflö‡Ê— ¬˝ÃÍfi*ûÊ⁄UCÔUÊ-
Œ‡ÊSìÊfi ŸflŒ‡ÊÊ˘÷Ëflûʸ— ‚fiÁflö‡ÊÊ fløÊ¸Ó mÊÁflö‡Ê— ‚ê÷⁄UfiáÊSòÊÿÊÁflö‡ÊÊ
ÿÊÁŸfi‡øÃÈ*flö‡Ê—– ª÷ʸӗ ¬ÜøÁflö‡Ê •Ê¡fi|SòÊáÊfl— ∑˝§ÃfiÈ®⁄U∑§ÁòÊö‡Ê— ¬˝fiÁÃcΔUÊ
òÊfiÿ|SòÊö‡ÊÊ ’˝äŸSÿfi ÁflCÔU¬¯ øÃÈ|SòÊö‡ÊÊ ŸÊ∑fi§— ·≈˜UÔÁòÊ°‡ÊÊ ÁflfiflûÊ~ʸ˘CÔUÊøàflÊÁ⁄Uö‡ÊÊ
œòÊZ øfiÃÈCÔUÊ◊—H 23H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su ËkðíËh-ð»to{tk ¥æàæé:-þe½ú ç~æ±ë„ì-þe‚, W»ý y™u þe‚tu»ý ºtý
«fth™tu |ææ‹„:-«ftþ Au, І™Îàæ:-…kŒh «fth™t òæï}ææ-ytftþ™e Ë{t™ rðM‚th Þwõ‚ Au, ¨Œ„Îàæ:-
254 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ë¥th «fth™t {L‡æ:-Äthý „wý Au, »ÜUô±àæ:-yufðeË «fth™e Ðí„ê<œæ:-þe½ú „r‚ Au, ¥cÅæÎàæ:-
yZth «fth™t „Ð:-Ëk‚t…e „wý Au, ݱÎàæ:-ytu„ýeË «fth™t ¥|æ豜æü:-{wÏÞ ð‚toð Au, ¨ô±àæ:-
yufðeË «fth™e ±™ü:-Œer Au, mæô±àæ:-ƒtðeË «fth™t ¨}|æÚ‡æ:-W¥t{ Äthý fhðt suðt „wý
Au, ~æ²æïô±àæ:-‚uðeË «fth™t ²æïçÝ:-ËkÞtusf y™u rðÞtusf „wý Au, ™„é=±àæ:-[tuðeË «fth™e
xæ|ææü:-„¼o Äthý™e þÂõ‚ Au, Т™ô±àæ:-…å[eË «fth™t ¥æï…:-…ht¢{ ç~æ‡æ±:-Ë¥ttðeË «fth™t
ÜíU„é:-f{o ðt ƒwrØ Au, »ÜUô~æàæ:-yufºteË «fth™e Ðíç„cÆæ-Ëðo™e ÂMÚtr‚™e r™r{¥t r¢Þt Au, ~æ²çS~æ¢àæ:-
‚uºteË «fth™e ÏæíŠÝS²-{nt™ Eïh™e ç±cÅÐ}æì-ÔÞtr…‚ Au, ™„é盢àæ:-[tuºteË «fth™tu ÝæÜU:-
yt™kŒ Au ¯Åììç~æ¢àæ:-AºteË «fth™t ç±±œæü:-rðrðÄ «fthÚte ð‚toð Au, ¥cÅæ™y±æôÚàæ:-yz‚t÷eË
«fth™t {~æü}æì-Äthý „wý Au ‚Útt ™„écÅæï}æ:-[th M‚wr‚ytu™t ytÄth Au, ‚u™u ËkðíËh òýtu. (23)
¼tðtÚto : su ËkðíËh-ð»to™t ËkƒkÄe ¼q‚, ¼rð»Þ y™u ð‚o{t™ ytrŒ yðÞðtu Au, ‚u™t ËkƒkÄÚte
yu {kºttuõ‚ ÔÞðnth ÚttÞ Au, ‚u{ ‚{u òýtu. (23)
•ÇŸ÷ʸª~ÊÁ‚ ŒËˇÊÊÿÊ˘•ÊÁœfi¬àÿ¢ ’˝rÊfiÔ S¬ÎÆâ ÁòÊflÎàSÃÊ◊—– ßãº˝fiSÿ ÷ʪ~Ê˘Á‚
ÁflcáÊÊ⁄UÊÁœfi¬àÿ¢ ˇÊòÊö S¬ÎÆâ ¬fiÜøŒ‡Ê SÃÊ◊fi—– ŸÎÆøˇÊfi‚Ê¢ ÷ʪ~Ê˘Á‚ œÊÃÈ⁄UÊÁœfi¬àÿ¢
¡ÁŸòÊfiúS¬ÎÆÃö‚fi#Œ‡Ê SÃÊ◊—– Á◊òÊSÿfi ÷ʪ~Ê˘Á‚ flLfi§áÊSÿÊÁœfi¬àÿ¢ ÁŒflÊ flÎ|c≈UflʸÃfi
S¬ÆÎÃ˘∞fi∑§Áflö‡Ê SÃÊ◊fi—H 24H
…ŒtÚto : nu rðît™ ! su ‚wk ¥xÝï:-ËqÞo™t |ææxæ:-rð¼t„™u ÞtuøÞ ËkðíËh™t Ë{t™ ¥ç¨-Au,
‚u ‚wk Îèÿææ²æ:-ƒúñ[Þo ytrŒ™e Œeûtt™wk SÐë„}æì-«er‚Úte Ëuð™ fh‚tk ¥æç{Ðy²}æì-Ïæíræ-ƒúñ¿t fw÷™t
yrÄfth™u «t fh.
su ç~æ±ë„ì-þheh, ðtýe y™u {t™Ë ËtÄ™tuÚte þwØ S„æï}æ:-M‚wr‚ ÞtuøÞ, §‹ÎíS²-rðãw‚T ðt W¥t{
yiïÞo™t |ææxæ:-rð¼t„ Ë{t™ ¥ç¨-Au; ‚wk ç±c‡ææï:-ÔÞt…f Eïh™e SÐë„}æì-«er‚Úte Ëuðt ÞtuøÞ
ÿæ~æ}æì-ûtrºtÞtu™t Ä{o™u y™wfq¤ htsfw¤™t ¥æç{Ðy²}æì-yrÄfth™u «t fh.
su ‚wk Ð@Îàæ:-…kŒh{tk S„æï}æ:-M‚wr‚f‚to, Ýë™ÿæ¨æ}æì-{™w»ÞtuÚte ÔÞtÏÞt fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™t
|ææxæ:-rð¼t„ Ë{t™ ¥ç¨-Au, ‚u ‚wk {æ„é:-Äthýf‚to™t SÐë„}æì-Ëuðt …çÝ~æ}æì-sL{ [Ë]rü] y™u
¥æç{Ðy²}æì-yrÄfth™u «t fh.
su ‚wk ¨Œ„Îàæ:-Ë¥th{tk S„æï}æ:-M‚wr‚ ÞtuøÞ ç}æ~æS²-«tý™t |ææxæ:-rð¼t„™e Ë{t™ ¥ç¨-
Au, ‚u ‚wk ±L‡æS²-©uc s÷ Ë{qn™t ¥æç{Ðy²}æì-yrÄ…r‚-¼tð™u «t fh.
su ‚wk ±æ„:-SÐë„:-ðtÞw Ë{t™ Ëurð‚ y™u »ÜUô±àæ:-yufðeË{t S„æï}æ:-M‚wr‚™t ËtÄ™ Ë{t™
¥ç¨-Au, ‚u ‚wk çα:-«ftþY… ËqÞoÚte ±ëçcÅ:-ð»tto Útðt {txu nð™ ytrŒ W…tÞ fh. (24)
¼tðtÚto : su ƒtÕÞtðMÚttÚte ÷E™u Ëßs™tu îtht W…Œuþ fhu÷e rðãt™u „úný fhðt {txu «Þí™
255 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…qðof ytrÄ…r‚íð «t fhu Au ‚uytu-
M‚wr‚ ÞtuøÞ f{tuo fhe™u, ©uc ƒ™e™u, «fth Ërn‚ [¼uŒtu…¼uŒtu Ërn‚] ft÷™u òýe™u yLÞtu™u
ƒ‚tðe þfu Au. (24)
fl‚ÍfiŸÊ¢ ÷ʪ~Ê˘Á‚ L§º˝ÊáÊÊ◊ÊÁœfi¬àÿ¢ øÃÈfic¬ÊÃ˜Ô S¬ÎÆâ øfiÃÈ*flö‡Ê SÃÊ◊—–
•ÊÁŒàÿʟʯ ÷ʪ~Ê˘Á‚ ◊L§ÃÊ◊ÊÁœ¬àÿ¢ ª÷ʸ— S¬ÎÆÃÊ— ¬fiÜøÁflö‡Ê SÃÊ◊—– •ÁŒfiàÿÒ
÷ʪ~Ê˘Á‚ ¬ÍÆcáÊ˘•ÊÁœfi¬àÿ◊Ê¡fi S¬ÎÆâ ÁòÊfiáÊfl SÃÊ◊—– ŒflSÿfi ‚ÁflÃÈ÷ʸª~Ê˘Á‚
’΄US¬Ã⁄UÊÁœfi¬àÿö ‚◊ËøË*Œ‡Êfi S¬ÎÆÃʇøfiÃÈCÔUÊ◊ SÃÊ◊fi—H 25H
…ŒtÚto : nu rðît™ ! su ‚wk ±¨êÝæ}æì-yÂø™ytrŒ ytX ðt «Út{ fturx™t rðît™tu™t |ææxæ:-Ëuððt
ÞtuøÞ ¥ç¨-Au, ‚u ‚wk LÎíæ‡ææ}æì-Œþ«tý ytrŒ yr„Þth{tu Sð ðt {æÞ{fturx™t rðît™™t ¥æç{Ðy²}æì-
yrÄfth™u «t fh.
su ‚wk ™„é=±àæ:-[tuðeË «fth™t S„æï}æ:-M‚wr‚f‚to, ¥æçÎy²æÝæ}æì-ƒth {rn™tytu ðt W¥t{ fturx™t
rðît™tu™t |ææxæ:-Ëuð™ ÞtuøÞ ¥ç¨-Au, ‚u ‚wk ™„écÐæ„ì-„tÞ ytrŒ …þwytu™wk SÐë„}æì-Ëuð™ fh; ‚Útt
}æL„æ}æì-{™w»Þ ðt …þwytu™t ¥æç{Ðy²}æì-yrÄ…r‚-¼tð™u «t fh.
su ‚wk І™ô±àæ:-…[eË «fth™t S„æï}æ:-M‚wr‚ ÞtuøÞ, ¥çÎy²ñ-y¾krz‚ ytftþ™t |ææxæ:-rð¼t„
Ë{t™ ¥ç¨-Au ‚u ‚wk Ðêc‡æ:-…wrüfthf …]rÚtðeÚte SÐë„}æì-Ëuð™ ÞtuøÞ ¥æï…:-ƒ¤™u «t ÚtE™u
¥æç{Ðy²}æì-yrÄfth™u ÐíæŒÝéçã-«t fh.
su ‚wk ç~æ‡æ±:-Ë¥ttðeË «fth™t S„æï}æ:-M‚wr‚ ÞtuøÞ, Îï±S²-Ëw¾Œt‚t ¨ç±„é:-r…‚t™t |ææxæ:-
rð¼t„ ¥ç¨-Au, ‚u ‚wk ÏæëãSЄï:-{nt™ ðuŒðtýe™t …t÷f Eïhu yt…u÷ ¥æç{Ðy²}æì-yrÄfth™u
«t fh.
su ‚wk ™„écÅæï}æ:-[thu ðuŒtuÚte fnuðt ÞtuøÞ M‚wr‚f‚to Au, ‚u ‚wk xæ|ææü:-„¼o™e Ë{t™ rðãtrŒ þw¼
„wýtuÚte ytåAtrŒ‚ SÐë„æ:-«er‚{t™ Ëßs™tu su™u òýu Au, ‚u ¨}æè™è:-ËBÞfT «tr™t ËtÄ™ SÐë„æ:-
«er‚™t rð»tÞ çÎàæ:-…qðo rŒþt™u òý. (25)
¼tðtÚto : su ÷tuftu Ëwþe÷‚t ytrŒ „wýtu™u „úný fhu Au, ‚uytu rðît™tu™u r«Þ ƒ™e™u Ëðo™t
yrÄ…r‚-¼tð™u «t fhu Au.
su yrÄ…r‚-yrÄct‚t ntuÞ, ‚u {™w»Þtu «íÞu r…‚t‚wÕÞ ÔÞðnth fhu. (25)
ÿflÊfiŸÊ¢ ÷ÊªÊ˘õ SÿÿfiflÊŸÊ◊ÊÁœfi¬àÿ¢ ¬˝¡
Ê S¬ÆÃΠʇøfiÃ‡È øàflÊÁ⁄Uö ‡Ê SÃÊ◊—– ´§÷ÍáÆ ÊÊ¢
÷ʪ~Ê˘Á‚ Áfl‡flfi·Ê¢ ŒflÊŸÊ◊ÊÁœfi¬àÿ¢ ÷ÍÆÃú S¬ÎÆâ òÊfiÿÁSòÊö‡Ê SÃÊ◊fi—H 26H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ‚wk ²±æÝæ}æì-{¤u÷tk …ŒtÚttuo™wk |ææxæ:-Ëuð™ fh™th þhŒ É‚w™e Ë{t™
256 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¥ç¨-Au; su ¥²±æÝæ}æì-…]ÚtfT-…]ÚtfT Ä{oðt¤t …ŒtÚttu™
o t ¥æç{Ðy²}æì-yrÄ…r‚¼tð™u «t fhe™u SÐë„æ:-
«er‚Úte Ðí…æ:-…t÷™ ÞtuøÞ «òytu™u SÐë„æ:-«ËL™ fhu Au; su ™„épy±æôÚàæ:-[wk{t÷eË «fth™t
S„æï}æ:-M‚wr‚ÞtuøÞ, «|æê‡ææ}æì-ƒwrØ{t™tu™t |ææxæ:-Ëuððt ÞtuøÞ ¥ç¨-Au; ç±Eï¯æ}æì-Ëðo Îï±æÝæ}æì-
rðît™tu™t |æê„}æì-ÚtE [qfu÷t SÐë„}æì-Ëuð™ fhu÷t ¥æç{Ðy²}æì-yrÄfth™u «t fhe™u su ~æ²ô›àæ:-
‚uºteË{t S„æï}æ:-M‚wr‚™t rð»tÞ Ë{t™ ¥ç¨-Au, ‚u ‚wk y{tht Ëífth™u ÞtuøÞ Au. (26)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su yu […qðtuoõ‚] þhŒ}‚w™t „wý fnu÷ Au. ‚u™wk ÞÚttð‚T Ëuð™ fhðwk
òuEyu. (26)
‚„fiU‡ø ‚„USÿ~‡ø „ÒU◊fi|ãÃ∑§ÊflÎÆÃ͢•ÇŸ⁄fiUãׇÀÊ·~Ê˘Á‚ ∑§À¬fiÃÊ¢ lÊflÊfi¬ÎÁÕflË
∑§À¬fiãÃÊ◊ʬ˘•Ê·fiœÿ— ∑§À¬fiãÃÊ◊ÇŸÿ— ¬ÎÕæ˜UÔ ◊◊ ÖÿÒcΔU®KÊfiÿ ‚flfi̋ÃÊ—– ÿ˘•ÇŸÿ—
‚◊fiŸ‚Ê˘ãÃ⁄UÊ lÊflÊfi¬ÎÁÕflˢß◊ „ÒU◊fi|ãÃ∑§ÊflÎÆÃ͢•fiÁ÷∑§À¬fi◊ÊŸÊ˘ßãº˝fiÁ◊fl
ŒflÊ˘•fiÁ÷‚¢Áflfi‡ÊãÃÈÆ ÃÿÊfi ŒflÃfiÿÊÁXÔU⁄URSflŒ˜Ô œ˝ÈÆfl ‚ËfiŒÃ◊˜ÔH 27H
…ŒtÚto : nu r{ºt ! su }æ}æ-{tht Á²ñcÆ Kæ²-ð]Ø ©ucs™tu ntuðt {txu ¨ã:-ƒ÷fthe {t„Ëh
{tË ™-y™u ¨ãS²:-ƒ¤{tk rðã{t™ …tu»t {tË ™-yu ƒu {rn™tytu ãñ}æç‹„ÜUæñ «„ê-nu{L‚ É‚w{tk
‚u™t r[ö-÷ûtý òý™th ¥çXÚS±„ì-‚u }‚w™t «týË{t™ ¨è΄}æì-ÂMÚth Au.
su }‚w™e ¥‹„:ÔHï¯:-{æÞ{tk M…þo ÚttÞ Au ‚u™e Ë{t™ ‚wk ¥ç¨-Au, ‚u ‚wk ‚u }‚wÚte læ±æÐë烱è-
ytftþ y™u ¼qr{ ÜUËÐï„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u Au, ¥æÐ:-s÷, ¥æï¯{²:-yti»trÄytu, ¥xݲ:-ïur‚{tÞwõ‚
yÂø™ ÐëƒÜUì-y÷„ ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u Au, yu{ òý.
²ï-su ¥xݲ:-yÂø™ytu™e Ë{t™ ¥‹„Úæ-ykŒh «ðuþ Út™th ¨±í„æ:-r™Þ{Äthe ¨}æݨ:-
yrðhwØ rð[th fh™tht §}æï-yt {íé±ï-áZ læ±æÐë烱è-ytftþ y™u ¼qr{™u ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto fhu Au.
§‹Îíç}æ±-yiïÞo™e Ë{t™ ãñ}æç‹„ÜUæñ-«„ê-nu{L‚ É‚w™t ƒL™u {rn™tytu ¥ç|æÜUËÐ}ææÝæ:-
ËL{w¾ ÚtE™u Ë{Úto fh™tht Îï±æ:-rŒÔÞ„wý rðãw‚T™e Ë{t™ ¥ç|樢ç±àæ‹„é-½h{tk «ðuþ fhu Au,
‚u Ëßs™ „²æ-‚u Îﱄ²æ-«ftþMðY… …h{tí{t Œuð™e ËtÚtu «u{ƒØ ÚtE™u r™Þ{Úte ytnth y™u
rðnth fhe™u Ëw¾e hnu. (27)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ rðît™ ÷tuftu …tu‚t™t Ëw¾ {txu nu{L‚ }‚w™t …ŒtÚttuo Ëuð™ fhu,
‚u{ ‚uytu ‚u™wk yLÞ ÷tuftu™u …ý Ëuð™ fhtðu. (27)
∞∑fi§ÿÊSÃÈflà ¬˝¡Ê˘•fiœËÿãà ¬˝¡Ê¬fiÁÃ⁄UÁœfi¬ÁÃ⁄UÊ‚ËØ ÁÂÎÁ÷fi⁄USÃÈflÃ
’˝rÊÔÊfi‚ÎÖÿà ’˝rÊfiÔáÊS¬ÁÃ⁄UÁœfi¬ÁÃ⁄UÊ‚ËØԖ ¬ÜøÁ÷fi⁄USÃÈflà ÷ÍÆÃÊãÿfi‚ÎÖÿãà ÷ÍÆÃÊŸÊ¢
257 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¬ÁÃ⁄UÁœfi¬ÁÃ⁄UÊ‚ËØ–Ô ‚#Á÷fi⁄USÃÈflà ‚#´§·ÿÊfi˘‚ÎÖÿãà œÊÃÊÁœfi¬ÁÃ⁄UÊ‚ËØH
Ô 28H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su Ðí…æÐç„:-«ò™t …t÷f ¥ç{Ðç„:-Ëðo™t yæÞût …h{uïh ¥æ¨è„ì-
Au, ‚u™e »ÜU²æ-yuf ðtýeÚte ¥S„鱄-M‚wr‚ fhtu y™u suýu Ëðo Ðí…æ:-«ò™u ðuŒ îtht ¥{貋„-
rðãtðt™T fhu÷ Au.
su Ïæíræ‡æSÐç„:-ðuŒ™t hûtf-…t÷f ¥ç{Ðç„:-Ëðo™t Mðt{e …h{tí{t ¥æ¨è„ì-Au, suýu yt
Ïæíræ-Ëf÷ rðãtÞwõ‚ ðuŒtu™u ¥¨ëÁ²„-h[u÷ Au, ‚u™e 焨ëç|æ:-ºtý-«tý, WŒt™ y™u ÔÞt™ „r‚Úte
¥S„鱄-M‚wr‚ fhtu.
suýu |æê„æçÝ-…]rÚtðe ytrŒ …k[¼q‚tu™u ¥¨ëÁ²‹„-h[u÷ Au, su |æê„æÝæ}æì-Ëðo ¼q‚tu™t Ðç„:-hûtf,
¥ç{Ðç„:-hûtftu™t …ý hûtf ¥æ¨è„ì-Au, ‚u™e Ëðo {™w»Þtu Ð@ç|æ:-Ë{t™ðtÞw, r[¥t, ƒwrØ, ynkfth
y™u {™Úte ¥S„鱄-M‚wr‚ fhtu.
suuýu ¨Œ„«ë¯²:-…tk[ {wÏÞ «tý, {n¥tíð Ë{rü y™u ynkfth Ët‚ …ŒtÚttuo ¥¨ëÁ²‹„-h[u÷
Au, su {æ„æ-Äthf ðt …tu»tf ¥ç{Ðç„:-Ëðo™t Mðt{e ¥æ¨è„ì-Au, ‚u™e ¨Œ„ç|æ:-™t„, f{o, f]f÷,
ŒuðŒ¥t, Ä™ksÞ, RåAt y™u «Þí™ yu Ët‚Úte ¥S„鱄-M‚wr‚ fhtu. (28)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu Ë{M‚ ËkËth™t Wí…r¥tf‚to, LÞtÞtÄeþ …h{uïh™e M‚wr‚ fhðe òuEyu.
[‚u™t rð»tÞ{tk] ©ðý, {™™ y™u r™rŒæÞtË™ [æÞt™ fhðt™e RåAt] fhðt òuEyu.
su{ nu{L‚ }‚w{tk Ëðo …ŒtÚttuo þe‚¤ ƒ™u Au, ‚u{ …h{uïh™e W…tË™t fhðtÚte yt… ÷tuftu
þtÂL‚Þwõ‚ ƒ™tu. (28)
ŸflÁ÷fi⁄USÃÈflà Á¬Ã⁄Êfi˘‚ÎÖÿãÃÊÁŒfiÁÃ⁄UÁœfi¬àãÿÊ‚ËØ– ∞∑§ÊŒ‡ÊÁ÷fi⁄USÃÈflÃ˘-
´§ÃflÊfi˘‚ÎÖÿãÃÊûʸflÊ˘•Áœfi¬Ãÿ˘•Ê‚Ÿ˜– òÊÿÊŒ‡ÊÁ÷⁄fiUSÃÈflà ◊Ê‚Êfi˘•‚ÎÖÿãÃ
‚¢flà‚⁄UÊ˘Áœfi¬ÁÃ⁄UÊ‚ËØ–Ô ¬ÜøŒ‡ÊÁ÷fi⁄USÃÈflà ˇÊòÊ◊fi‚ÎÖÿÃãº˝Ê˘Áœfi¬ÁÃ⁄UÊ‚ËØ–
‚#Œ‡ÊÁ÷fi⁄USÃÈflà ª˝ÊêÿÊ— ¬‡ÊflÊfi˘‚ÎÖÿãà ’΄US¬ÁÃ⁄UÁœfi¬ÁÃ⁄UÊ‚ËØÔH 29H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u suýu çЄÚ:-hûtf {™w»Þ ¥¨ëÁ²‹„-Wí…L™ fhu÷ Au, ßÞtk ¥çÎç„:-
hûtt™u ÞtuøÞ ¥ç{ÐyÝè-yíÞk‚ hûtf {t‚t ¥æ¨è„ì-Au, ‚u …h{tí{t™e ݱç|æ:-™ð «týtuÚte ¥S„鱄-
„wý «þkËt fhtu.
suýu «„±:-ðËk‚ ytrŒ }‚wytu ¥¨ëÁ²‹„-h[e Au, ßÞtk ¥æœæü±æ:-‚u-‚u }‚wytu™t „wýtu
¥ç{Є²:-…tu‚t™t rð»tÞ{tk yrÄ…r‚ Y…{tk ¥æ¨Ýì-Au, ‚u™e »ÜUæÎàæç|æ:-Œþ «týtu yr„Þth{tk
ytí{tÚte ¥S„鱄-M‚wr‚ fhtu.
suýu }ææ¨æ:-[iºt ytrŒ ƒth {rn™tytu ¥¨ëÁ²‹„-håÞt Au, Ð@Îàæç|æ:-…kŒh r‚rÚtytu Ërn‚
258 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¨¢±y¨Ú:-ð»to ¥ç{Ðç„:-Ëðo ft÷™t yrÄct‚t h[u÷ ¥æ¨è„ì-Au ‚u™e ~æ²æïÎàæç|æ:-Œþ «týtu y™u
yr„Þth{tk Sðtí{t y™u ƒu «r‚ctytuÚte ¥S„鱄-M‚wr‚ fhtu.
suýu §‹Îí:-…h{ Ëk…r¥t™t nu‚w ËqÞo ¥ç{Ðç„:-yrÄct‚t Wí…L™ fhu÷ ¥æ¨è„ì-Au, suýu ÿæ~æ}æì-
htßÞ ðt ûtrºtÞ fw¤™u ¥¨ëÁ²„-h[u÷ Au, ‚u™u ¨Œ„Îàæç|æ:-…„™e Œþ ytk„¤eytu, ƒu sk½t, ƒu
„tuXý, ƒu «r‚ct y™u yuf ™tr¼Úte W…h™wk yk„ yu Ë¥th™e ¥S„鱄-M‚wr‚ fhtu.
suýu ÏæëãSÐç„:-{nt™ …ŒtÚttuo™t hûtf ði~Þ™u ¥ç{Ðç„:-h[u÷ ¥æ¨è„ì-Au y™u xæíæ}²æ:-„t{{tk
hnu™tht Ðàæ±:-„tÞ ytrŒ …þwytu ¥¨ëÁ²‹„-håÞt Au, ‚u …h{uïh™e …qðtuoõ‚ Ëðo …ŒtÚttuoÚte Þwõ‚
ƒ™e™u ¥S„鱄-M‚wr‚ fhtu.
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! yt…-suýu }‚w ytrŒ «ò™t …t÷f […ŒtÚttuo] ‚Útt [„tÞ ytrŒ] …t÷™
fhðt ÞtuøÞ […ŒtÚttuo] h[u÷ Au y™u suýu ft÷™t r™{toýf‚to ËqÞo ytrŒ Ëðo …ŒtÚttuo Wí…L™ fhu÷
Au, ‚u …h{tí{t™e W…tË™t fhtu. (29)
ŸflŒ‡ÊÁ÷fi⁄USÃÈflà ‡Êͺ˝Êÿʸflfi‚ÎÖÿÃÊ◊„UÊ⁄UÊòÊ˘•Áœfi¬àŸË˘•ÊSÃÊ◊˜–Ô ∞◊∑fi§-
Áflö‡ÊàÿÊSÃÈflÃÒ∑fi§‡Ê»§Ê— ¬‡ÊflÊfi˘‚ÎÖÿãà flL§áÊÊ˘Áœfi¬ÁÃ⁄UÊ‚ËÃ˜Ô–Ô òÊÿÊfiÁflö-
‡ÊàÿÊSÃÈflà ˇÊÈƺ˝Ê— ¬‡ÊflÊfi˘‚ÎÖÿãà ¬ÍÆ·ÊÁœfi¬ÁÃ⁄UÊ‚ËØ–Ô ¬ÜøfiÁflÔö‡ÊàÿÊSÃÈflÃÊ˘-
˘⁄UÆáÿÊ— ¬‡ÊflÊfi˘‚ÎÖÿãà flÊÿÈ⁄UÁœfi¬ÁÃ⁄UÊ‚ËÃ˜Ô–Ô ‚#Áflfiö‡ÊàÿÊSÃÈflà lÊflÊfi¬ÎÁÕflË
√ÿÒfiÃÊ¢ fl‚fiflÊ L§º˝Ê˘•ÊÁŒàÿÊ˘•fiŸÈÆ√ÿ~Êÿ°SÃ˘∞ÆflÊÁœfi¬Ãÿ˘•Ê‚Ÿ˜ÔH 30H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u suýu Wí…L™ fhu÷ ¥ãæïÚæ~æï-rŒðË y™u htrºt ¥ç{ÐyÝè-Ëðo ft{ fhtððt
yrÄfthe-yrÄct‚t ¥æS„æ}æì-Au, suýu àæéÎíæÓ²æñ-þwÿ y™u ytÞo-rîs yu ƒL™u ¥¨ëÁ²ï„æ}æì-h[u÷ Au,
‚u™e ݱÎàæç|æ:-Œþ «tý, …tk[ {nt¼q‚, {™, ƒwrØ, r[¥t y™u ynkfthÚte ¥S„鱄-M‚wr‚ fhtu.
suýu Wí…L™ fhu÷ ±L‡æ:-s÷ ¥ç{Ðç„:-«tý™e Ë{t™ r«Þ yrÄct‚t ¥æ¨è„ì-Au, suýu
»ÜUàæÈUæ:-yuf ¾he ðt¤t ½tuzt ytrŒ Ðàæ±:-…þwytu ¥¨ëÁ²‹„-h[u÷ Au, ‚u™e »ÜUô±àæy²æ-{™w»Þtu™t
yufðeË yðÞðtuÚte ¥S„鱄-M‚wr‚ fhtu.
suýu h[u÷t Ðê¯æ-…wrü fthf ¼q„tu¤ ¥ç{Ðç„:-hûtt fh™th ¥æ¨è„ì-Au, suýu ÿæéÎí:-yr‚ Ëqû{
Ðàæ±:-…þwytu ¥¨ëÁ²‹„-h[u÷ Au, ‚u™e ~æ²æïô±àæy²æ-…þwytu™t ‚uðeË yðÞðtuÚte ¥S„鱄-M‚wr‚
fhtu.
suýu Wí…L™ fhu÷t ±æ²é:-ðtÞw ¥ç{Ðç„:-…t÷™ fh™th-yrÄct‚t ¥æ¨è„ì-Au, suýu ¥æÚ‡²æ:-
ð™™t Ðàæ±:-®Ën ytrŒ …þwytu ¥¨ëÁ²‹„-h[u÷ Au, ‚u™e Ð@ô±àæy²æ-…[eþ ûtwÿ …þwytu™t yðÞðtu
259 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yÚtðt yðÞðtu™e fthe„he ËtÚtu ¥S„鱄-«þkËt fhtu.
suýu h[u÷t læ±æÐë烱è-ytftþ y™u ¼qr{ òñ„æ}æì-rðrðÄ Y…tuÚte «t Au, su™e h[™tÚte
±¨±:-yÂø™ ytrŒ …ŒtÚttuo ðt «Út{ fûtt™t rðît™, LÎíæ:-«tý ytrŒ ðt {æÞ{ rðît™, ¥æçÎy²æ:-
ƒth {rn™tytu ðt W¥t{ rðît™T ¥Ýéòæ²Ýì-y™wfq¤‚tÚte Wí…L™ ÚtÞt Au, „ï »±-‚uytu yÂø™ ytrŒ
ðt rðît™T ¥ç{Є²:-yrÄct‚t ¥æ¨Ýì-Au, ‚u™e ¨Œ„ô±àæy²æ-Ë¥ttðeþ ð™™t …þwytu™t „wýtuÚte
¥S„鱄-M‚wr‚ fhtu. (30)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu suýu ytÞo, þqÿ y™u ztfq ytrŒ {™w»Þtu Wí…L™ fhu÷ Au, suýu «týeytu™t
MÚtq÷ y™u Ëqû{ þheh ‚Útt ™t™t-{tuxt …þwytu ‚Útt ‚u™t …t÷™™t ËtÄ™ h[u÷ Au.
su™e Ë]rü{tk yÕ…rðãt y™u …qýorðãtðt¤t rðît™ ÚtÞt Au, ‚u [Eïh]™u ‚{u W…tË™t ÞtuøÞ
{t™tu. (30)
Ÿflfi Á flö‡ÊàÿÊSÃÈ fl à flŸ S ¬Ãfi ÿ Ê ˘ ‚Î Ö ÿãà ‚Ê ◊ Ê ˘ Áœfi ¬ ÁÃ⁄UÊ‚Ë Ã ˜ Ô –
∞∑§ÁòÊö‡ÊÃÊSÃÈ fl à ¬˝ ¡ Ê˘•fi ‚ Î Ö ÿãà ÿflÊ ‡ øÊÿfi fl Ê ‡ øÊÁœfi ¬ Ãÿ˘•Ê‚ Ÿ ˜ Ô – Ô
òÊÿfi|SòÊö‡ÊÃÊSÃÈflà ÷ÍÆÃÊãÿfi‡ÊÊêÿŸ˜Ô ¬˝¡Ê¬fiÁ× ¬⁄U◊cΔU®KÁœfi¬ÁÃ⁄UÊ‚ËØÔH 31H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su™t ƒ™tððtÚte ¨æï}æ:-yti»trÄytu{tk ©uc Ëtu{ ¥ç{Ðç„:-yrÄct‚t
¥æ¨è„ì-Au, suýu ‚u ±ÝSЄ²:-…e…¤ ytrŒ ð™M…r‚ytu™u ¥¨ëÁ²‹„-h[u÷ Au, ‚u …h{tí{t™e
ݱô±àæy²æ-ytu„ýºteË «fth™t ð™M…r‚™t „wýtuÚte ¥S„鱄-M‚wr‚ fhtu.
suýu Wí…L™ fhu÷ ²±æ:-Ë{rüY… yÚtto‚T su™t yðÞð r{r©‚ {¤u÷t Au ‚u …ðo‚ ytrŒ ™-
y™u ºtËhuýw ytrŒ, ¥²±æ:-su™t yðÞð yr{r©‚-…]ÚtfT …]ÚtfT Au ‚u «f]r‚™t yðÞð Ë¥ð, hs
y™u ‚{tu„wý ™-‚Útt …h{týw ytrŒ ¥ç{Є²æ:-{wÏÞ fthýY… yæÞût-yrÄct‚t ¥æ¨Ýì-Au, ‚u
Ðí…æ:-«rËØ yti»trÄytu™u suýu ¥¨ëÁ²‹„-h[u÷ Au ‚u Eïh™e »ÜUô~æàæ„æ-yufºteË «ò™t yðÞðtuÚte
¥S„鱄-«þkËt fhtu.
su™t «¼tðÚte |æê„æçÝ-«f]r‚™t …rhýt{ {n¥t¥ð™t W…ÿð ¥àææ}²Ýì-þtL‚ ƒ™e òÞ Au, su
Ðí…æÐç„:-«ò™t hûtf ÐÚ}æïcÆè-…h{uïh™e Ë{t™ ytftþ{tk ÔÞt…f ƒ™e™u ÂMÚt‚ Au, ‚u …h{uïh
¥ç{Ðç„:-yrÄct‚t ¥æ¨è„ì-Au, ‚u™e ~æ²ô›àæ„æ-{nt¼q‚tu™e ‚uºteË „wýtuÚte ¥S„鱄-«þkËt
fhtu. (31)
¼tðtÚto : su s„Œeïh ÷tuftuu™e hûtt {txu ð™M…r‚ ytrŒ h[e Äthý y™u ÔÞðÂMÚt‚ fhe hnu÷
Au, ‚u™e s Ëðo {™w»Þtu îtht W…tË™t fhðt ÞtuøÞ Au. (31)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth] : yt yæÞtÞ{tk ðËk‚ ytrŒ }‚wytu™t ðýo™Úte yæÞtÞ™t yÚto™e …qðo
yæÞtÞ™t yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au ‚u{ òýtu.
260 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ §ç„ ™„éÎüàææïùŠ²æ²: JJ
261 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ І™ÎàææùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
•ÇŸfi ¡ÊÃÊŸ˜Ô ¬˝áÊÈfiŒÊ Ÿ— ‚¬àŸÊŸ˜Ô ¬˝àÿ¡ÊfiÃÊãŸÈŒ ¡ÊÃflŒ—–
•Áœfi ŸÊ ’˝ÍÁ„U ‚ÈÆ◊ŸÊ˘•„fiU«°USÃflfi SÿÊ◊ ‡Êê¸ÓÊ®®°|SòÊflMfi§Õ˘©UjÊÒH 1H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-hts™T ðt Ëu™t…r‚ ! yt… Ý:-y{tht …æ„æÝì-«rËØ ¨ÐyÝæÝì-þºtwytu™u
Ðí + ÝéÎ-Œqh fhtu.
nu …愱ïÎ:-«rËØ ƒ¤ðt™ ! yt… ¥…æ„æÝì-y«rËØ þºtwytu™u ÝéÎ-«uhýt fhtu y™u y{thtu
¥ãïÇÝì-y™tŒh ™ fh‚tk ¨é}æÝæ:-«þL™r[¥t yt… Ý:-y{tht Ðíç„-«íÞu ¥ç{ + Ïæíêçã-yrÄf W…Œuþ
fhtu. suÚte y{u „±-yt…™t ©jæñ-W¥t{ …ŒtÚttuoÚte Þwõ‚, ç~æ±Mƒï-ytæÞtÂí{f, ytrļtir‚f y™u
ytrÄŒirðf yu ºtýu Ëw¾tuðt¤t àæ}æüÝì-½h{tk S²æ}æ-Ëw¾e hneyu. (1)
¼tðtÚto : htò ytrŒ ˼tËŒtuyu „wÂ[htu îtht «fx y™u y«fx þºtwytu™tu r™ùÞ fhe™u
‚u™u ðþ{tk fhðt òuEyu. ftuE…ý ÄtŠ{f …wÁ»ttu™tu y™tŒh y™u yÄtŠ{f™tu ytŒh ™ fhðtu òuEyu.
suÚte Ëðo Ëßs™tu rðïtË…qðof ht»xÙ{tk ðtË fhu. (1)
‚„fiU‚Ê ¡ÊÃÊŸ˜Ô ¬˝áÊfiÈŒÊ Ÿ— ‚¬àŸÊŸ˜Ô ¬˝àÿ¡ÊfiÃÊŸ˜Ô ¡ÊÃflŒÊ ŸÈŒSfl–
•Áœfi ŸÊ ’Í˝Á„U ‚È◊ŸSÿ◊ÊfiŸÊ flÿúSÿÊfi◊ ¬˝áÊÈfiŒÊ Ÿ— ‚¬àŸÊfiŸ˜ÔH 2H
…ŒtÚto : nu …愱ïÎ:-©uc ¿tt™Þwõ‚ hts™T ! yt… Ý:-y{tht ¨ã¨æ-ƒ¤™e ËtÚtu …æ„æÝì-
«rËØ ÚtÞu÷t ¨ÐyÝæÝì-þºtwytu™u Ðí‡æéÎ-S‚tu, ‚u Ðí ç „ + ¥…æ„æÝì-ÞwØ{tk Aq…t þºtwytu™t Ëuðf
r{ºttu™u ÝéÎS±-…]ÚtfT fhtu.
¨é}æÝS²}ææÝ:-W¥t{ rð[th fh‚tk yt… Ý:-y{™u ¥ç{ + Ïæíêçã-yrÄf‚tÚte rðsÞ rðÄt™™tu
W…Œuþ fhtu. ±²}æì-y{u yt…™t ËntÞf S²æ}æ-ƒ™eyu. su Ý:-y{tht ¨ÐyÝæÝì-rðhtuÄ{tk «ð]¥t
ËkƒkÄeytu™u yt… Ðí + ‡æéÎ-{thu, ‚u™u y{u …ý {theyu. (2)
¼tðtÚto : su hts f{o[theytu þºtwytu™t r™ðthý{tk ÞÚttþÂõ‚ «Þí™ fh‚t ™Úte ‚u™u Ëthe
he‚u Œkz yt…ðtu òuEyu. su …tu‚t™t ËntÞf ntuÞ, ‚u™tu htòyu Ëífth fhðtu òuEyu. (2)
·Ê«U‡ÊË SÃÊ◊ •Ê¡Ê º˝ÁflfiáÊ¢ øÃȇøàflÊÁ⁄Uö‡Ê SÃÊ◊Ê fløʸ º˝ÁflfiáÊ◊˜Ô– •ÇŸ—
¬È⁄UËfi·◊Sÿå‚Ê ŸÊ◊ ÃÊ¢ àflÊ Áfl‡flfi˘•Á÷ ªÎfiáÊãÃÈ ŒflÊ—– SÃÊ◊fi¬ÎcΔUÊ ÉÊÎÆÃflfiÃË„U
262 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚ËfiŒ ¬˝¡ÊflfiŒS◊ º˝ÁfláÊÊ ÿfi¡SflH 3H
…ŒtÚto : su ¯æïÇàæè-«þkrË‚ Ëtu¤ f¤tytuÚte Þwõ‚ S„æï}æ:-M‚wr‚™u ÞtuøÞ ¥æï…:-…ht¢{ Îí籇æ}æì-
Ä™ Au, su ™„épy±æôÚàæ-[wk{t¤eË ð»to ËwÄe ƒúñ[Þo™wk yt[hý fh™th S„æï}æ:-M‚wr‚™tk ËtÄ™ Ýæ}æ-
«rËØ ±™ü:-yæÞÞ™ Îí籇æ}æì-ƒ¤ yt…u Au, su ¥xÝï:-yÂø™™e ÐéÚè¯}æì-…qŠ‚ fh™th™u «t ÚtE™u
¥Œ¨:-yLÞ™t …ŒtÚttuo™t ¼tu„™e RåAtÚte hrn‚ ¥ç¨-Au, ‚u y±æ-…wÁ»t ‚Útt „æ}æì-†e ™e ç±Eï-
Ë ðo Îï±æ:-rðît™tu ¥ç|æxæë‡æ‹„é-«þkËt fhu. ‚u ‚wk S„æï}æÐëcÆæ-Rü M‚wr‚ytu™u sýtð™the Íæ넱„è-
W¥t{ ½e ð„uhu …ŒtÚttuoÚte Þwõ‚ ƒ™e™u §ã-„]nt©{{tk ¨èÎ-ÂMÚth hnu y™u ¥S}æï-y{tht {txu Ðí…汄ì-
yrÄf Ëk‚t™tu {txu Îí籇ææ-Ä™™u ²…S±-«Œt™ fhu. (3)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Ëtu¤ f¤tytuÚte Þwõ‚ s„‚{tk rðãt y™u ƒ¤™tu rðM‚th fhe™u, „]nt©{
fhe™u, rðãt-Œt™ ytrŒ þw¼ f{tuo™u r™hk‚h fÞto fhðt òuEyu. (3)
∞fl‡¿UãŒÊ flÁ⁄fifl‡¿UãŒfi— ‡Êê÷͇¿UãŒfi— ¬Á⁄U÷͇¿UãŒfi˘•Êë¿Uë¿UãŒÊ ◊Ÿ‡¿UãŒÊ
√ÿø‡¿U㌗ Á‚ãœÈƇ¿UãŒfi— ‚◊Èƺ˝‡¿UãŒfi— ‚Á⁄U⁄¢U ¿UãŒfi— ∑§∑ȧ¬˜Ô ¿UãŒfi|SòÊ∑§∑ȧ¬˜Ô ¿UãŒfi—
∑§Ê√ÿ¢ ¿UãŒÊfi˘•æU˜Ô∑ȧƬ¢ ¿UãŒÊ˘ˇÊ⁄fiU¬ÁñÆ ‡¿UãŒfi— ¬Œ¬fiÁñÆ ‡¿UãŒÊfi ÁflCÔUÊ⁄U¬fiÁñÆ ‡¿UãŒfi—
ˇÊÈÆ⁄U‡¿UãŒÊ ÷˝¡‡¿UãŒfi—H 4H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ‚{u …h{ «Þí™Úte »±:-À‹Î:-yt™kŒŒtÞf ¿tt™ Au, ±çÚ±:-ËíÞ Ëuð™–
Y… À‹Î:-Ëw¾ŒtÞf Au, àæ}|æê:-Ëw¾™tu y™w¼ð À‹Î:-yt™kŒfthe ÔÞðnth Au, ÐçÚ|æê:-ËðoºtÚte
…wÁ»ttÚteo À‹Î:-ËíÞ™tu «ftþf Au, ¥æÓÀ„ì-Œtu»t r™ðthýY… À‹Î:-Sð™ Au, }æÝ:-ËkfÕ… rðfÕ…tí{f
À‹Î:-«ftþ fh™th Au, ò™:-þw¼„wýtu™e ÔÞtr À‹Î:-yt™kŒfthe Au, 程{é:-™Œe™e Ë{t™ „r‚
À‹Î:-Mð‚kºt‚t Au, ¨}æéÎí:-Ë{wÿ Ë{t™ „k¼eh‚t À‹Î:-«Þtus™ rËØfthe Au, ¨çÚÚ}æì-s÷ Ë{t™
{]Œw‚t À‹Î:-þtÂL‚ŒtÞf Au, ÜUÜéUÐì-rŒþtytu Ë{t™ Wßßð¤ feŠ‚ À‹Î:-«r‚ct yt…™th Au,
ç~ævÜéUÐ-yæÞtí{trŒ ºtý Ëw¾tu™u «t fhtð™th f{o À‹Î:-yt™kŒŒtÞf Au, ÜUæò}æì-Œe½oŒþeo frðf]‚
ftÔÞ À‹Î:-«ftþf rð¿tt™ŒtÞf Au, ¥Ñì ÜéUÐ}æì-r‚ÞofT „r‚Þwõ‚ s÷ À‹Î:-W…fthe Au, ¥ÿæÚÐç×:-
…h÷tuf À‹Î:-yt™kŒfthe Au, ÐÎÐç×:-yt ÷tuf À‹Î:-Ëw¾ŒtÞf Au, ç±cÅæÚÐç×:-Ëðo rŒþtytu
À‹Î:-Ëw¾ŒtÞf Au, ÿæéÚ:-Aht™e Ë{t™ Ëðo …ŒtÚttuo™tu AuŒf ËqÞo À‹Î:-rð¿tt™ MðY… |æí…:-«ftþ{Þ
À‹Î:-MðåA y™u yt™kŒfthf Au, ‚u™u Ëw¾ {txu rËØ fhtu. (4)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ä{oÞwõ‚ f{o ‚Útt …wÁ»ttÚto™t y™wct™Úte r«Þ ƒ™u Au, ‚uytu Ë]rü™t …ŒtÚttuoÚte
Ëw¾tu™u „úný fhe þfu Au. (4)
263 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•Êë¿Uë¿UãŒfi— ¬˝ë¿Uë¿UãŒfi— ‚¢ÿë¿UãŒÊfi Áflÿë¿UãŒÊfi ’ÎÆ„Uë¿UãŒÊfi ⁄UÕãÃ⁄UÜ¿UãŒÊfi
ÁŸ∑§Êÿ‡¿UãŒÊfi Áflflœ‡¿UãŒÊ Áª⁄UR‡¿UãŒÊ ÷˝¡‡¿UãŒfi— ‚úSÃȬ˜Ô ¿UãŒÊfi˘ŸÈÆc≈ÈU¬˜Ô
¿UãŒ˘∞fl‡¿UãŒÊ flÁ⁄Ufifl‡¿UãŒÊ flÿ‡¿UãŒÊfi flÿS∑Χë¿UãŒÊ Áflc¬fihʸ‡¿UãŒÊfi Áfl‡ÊÊÀÊ¢
¿UãŒfi‡¿UÁŒ‡¿UãŒÊfi ŒÍ⁄UÊ„UáÊ¢ ¿UãŒfiSÃãº˝¢ ¿UãŒÊfi˘•VÆÔUÊVÔ¢U ¿UãŒfi—H 5H
…ŒtÚto : {™w»Þtuyu ¥æÓÀ„ì-Ëthe he‚u …t… r™ðthf f{o À‹Î:-«ftþ Au, ÐíÓÀ„ì-«Þí™Úte Œwü
Mð¼tð Œqh fhtð™th f{o À‹Î:-WíËtn Au, ¨¢²„ì-ËkÞ{ À‹Î:-ƒ¤ Au, ç±²„ì-rðrðÄ «fth™t
Þí™tu fhðt À‹Î:-ÄiÞo Au, Ïæëã„ì-{nt™ ƒwrØ À‹Î:-Mð‚kºt‚t Au, Úƒ‹„Ú}æì-Ë{wÿY… ËkËth …th fh™th
…ŒtÚto À‹Î:-Mðefth ÞtuøÞ Au, çÝÜUæ²:-ËkÞtu„™tu nu‚w ðtÞw À‹Î:-Mðefth ÞtuøÞ Au ç±±{:-rðþu»t
he‚u …ŒtÚttuo™t hnuðt™wk MÚtt™ yL‚rhût À‹Î:-«ftþ Au, çxæÚ:-¼tu„ððt ÞtuøÞ yL™ À‹Î:-Mðefthðt
ÞtuøÞ Au, |æí…:-«ftþY… yÂø™ À‹Î:-Mðefth ÞtuøÞ Au, ¨¢S„éÐì-þçŒ, yÚto y™u ËkƒkÄ™u ©uc‚tÚte
sýtð™the ðtýe À‹Î:-yt™kŒfthf Au, ¥ÝécÅéÐì-©ðý …Ae þt†tu™u sýtð™the {™™e r¢Þt À‹Î:-
W…Œuþ Au, »±:-«tr fhðe/fhtððe À‹Î:-«Þí™ Au, ±çÚ±:-rðît™tu™e Ëuðt À‹Î:-Mðefth fhðt
ÞtuøÞ Au, ±²:-Sð™ À‹Î:-MðtÄe™‚t Au, ±²SÜëU„ì-ytÞwðÄof Sð™™t ËtÄ™ À‹Î:-„úný fhðt
ÞtuøÞ Au, ç±cÐhæü:-rðþu»t fhe™u su™tÚte E»tto fhu ‚u À‹Î:-«ftþ Au, ç±àææH}æì-rðM‚]‚ f{o À‹Î:-
„úný fhðt ÞtuøÞ Au, ÀçÎ:-rðΙtu™u Œqh fhðt À‹Î:-Ëw¾ŒtÞf Au, ÎêÚæïã‡æ}æì-Œw:¾Úte ðÄ™th À‹Î:-
ƒ¤ Au. „‹Îí}æì-Mð‚kºt‚t «t fhðe À‹Î:-«ftþ Au y™u ¥VæV}æì-„rý‚ rðãt À‹Î:-ËBÞfT MÚtt…™
ÞtuøÞ Au, ‚u™tu Mðefth fhe™u ‚u™t «[th {txu «Þí™tu fhðt òuEyu. (5)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …whw»ttÚto îtht r™hk‚h …h‚kºt‚t™tu ™tþ y™u Mð‚kºt‚t™e «tr fhðe òuEyu (5)
⁄UR|‡◊ŸÊfi ‚àÿÊÿfi ‚àÿ¢ Á¡fiãfl ¬˝ÁÃfiŸÊ œ◊¸®fiáÊÊ œ◊ZÓ Á¡ãflÊ|ãflfiàÿÊ ÁŒflÊÁŒfl¯
Á¡ãfl ‚|㜟ÊãÃÁ⁄fiUˇÊáÊÊãÃÁ⁄UfiˇÊ¢ Á¡ãfl ¬˝ÁÃÁœŸÊfi ¬ÎÁÕ√ÿÊ ¬ÎfiÁÕflË¥ Á¡fiãfl ÁflCÔUê÷Ÿ
flÎCÔUKÊ flÎ|c≈U®¯ Á¡ãfl ¬˝flÿÊ˘qÔUÊ„fiU*¡ãflÊŸÈÆÿÊ ⁄UÊòÿÊ ⁄UÊòÊË¥Ó Á¡ãflÊÁ‡Ê¡Ê fl‚ÈfièÿÊ
fl‚fiÍ|Ü¡ãfl ¬˝∑§ÃŸÊfiÁŒàÿèÿfi˘•ÊÁŒàÿÊ|Ü¡fiãflH 6H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ‚wk Úçà}æÝæ-rfhýtuÚte ¨y²æ²-rðã{t™ ËqÞo Ë{t™ r™íÞ Ëw¾™e ‚Útt MÚtq÷
…ŒtÚttuo™e «tr {txu ¨y²}æì-yÔÞr¼[the f{o™u ç…‹±-«t fh, Ðíïç„Ýæ-W¥t{ rð¿tt™Úte Þwõ‚
{}æü‡ææ-LÞtÞt[hýÚte {}æü}æì-Ä{o™u ç…‹±-òý, «t fh, ¥ç‹±y²æ-þtuÄ {txu çαæ-Ä{o™t «ftþÚte
çα}æì-ËíÞ™t «ftþ™u ç…‹±–«t fh, ¨ç‹{Ýæ-ËkrÄY… ¥‹„çÚÿæï‡æ-ytftþÚte ¥‹„çÚÿæ}æì-yðftþ™u
ç…‹±-òý, ÐëçƒÃ²æ-¼q„¼orðãt™t Ðíç„ç{Ýæ-ËkƒkÄÚte Ðë烱è}æì-¼qr{™u ç…‹±-òý, ç±cÅ}|æïÝ-
þheh Äthý {txu ytnth™t hËÚte ‚u{s ±ëcŲæ–ð»tto™e rðãtÚte ±ëçcÅ}æì-ð»tto™u òý, Ðí±²æ-
ftÂL‚{t™ ¥qæ-rŒðË™e rðãtÚte ¥ã:-rŒðË™u ç…‹±-òý, ¥Ýé²æ-«ftþ™e …tA¤ [t÷™th Úæ~²æ-
264 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
htrºt™e rðãtÚte Úæ~æè}æì-htrºt™u ç…‹±-òý, ©çàæ…æ-ft{™tytuÚte ±¨é|²:-yÂø™ ð„uhu ytX ðËwytu™e
rðãtÚte ±¨êÝì-‚u yÂø™ ytrŒ ðM‚wytu™u ç…‹±-òý y™u ÐíÜïU „ïÝ-W¥t{ rð¿tt™ îtht ¥æçÎy²ï|²:-
ƒth {rn™tytu™e rðãtÚte ¥æçÎy²æÝì-ƒth {rn™tytu™u ç…‹±-‚¥ð MðY…Úte òý. (6)
¼tðtÚto : rðît™tuyu su{ …ŒtÚttuo™t …heûtýtu îtht …ŒtÚto rðãt òýðe òuEyu, ‚u{ [‚u™tu] yLÞtu™u
W…Œuþ …ý fhðtu òuEyu. (6)
ÃãÃÈfiŸÊ ⁄UÊÿS¬Ê·fiáÊ ⁄UÊÿS¬Ê·¯ Á¡ãfl ‚ö‚¬¸áfiÊ üÊÈÆÃÊÿfi üÊÈÆâ Á¡fiãflÒ«UŸÊÒ·fiœË-
Á÷⁄UÊ·fiœË*¡ãflÊûÊ◊Ÿ ßÍÁ÷fiSßÍ*¡fiãfl flÿÊœ‚ÊœËfißʜËfiâ Á¡ãflÊÁ÷Á¡ÃÊ Ã¡fi‚Ê
áÊfi Á¡ãflH 7H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! ‚wk „‹„éÝæ-rðM‚thÞwõ‚ Úæ²:-Ä™™e Ðæï¯ï‡æ-…wrüÚte Úæ²:-Ä™™e Ðæï¯}æì-
…wrü™u ç…‹±-«t fh, ¨¢¨Ðïü‡æ-ËBÞfT «tr™t fthýu Ÿæé„æ²-Ëtk¼¤ðt {txu Ÿæé„}æì-þt†™u Ëtk¼¤ðt
{txu ç…‹±-«t fh, »ïÇïÝ-yL™™t ËkMfth ‚Útt ¥æï¯{èç|æ:-s÷ ‚Útt yti»trÄytu™e rðãtÚte ¥æï¯{è:-
yti»trÄytu™u ç…‹±-«t fh, ©œæ}æïÝ-W¥t{f{o™t yt[hý „Ýêç|æ:-þwØ þhehtuÚte „Ýê:-þhehtu™u
ç…‹±-«t fh, ±²æï{¨æ-Sð™™u Äthý fh™the ¥æ{è„ïÝ-ÄthýþÂõ‚Úte [Ëthe he‚u ¼ýe™u]
¥æ{è„}æì-ËðoºtÚte Äthý fh™the rðãt™u ç…‹±-«t fh, ¥ç|æç…„æ-Ët{u ytðu÷t þºtwytu™u S‚ðt
{txu „ï…¨æ-‚eûý-‚us…qýo f{oÚte „ï…:-áZ‚t™u ç…‹±-«t fh. (7)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu rðM‚]]‚ …wÁ»ttÚtoÚte yiïÞo «t fhe™u, Ëtðosr™f rn‚ rËØ fhðwk òuEyu. (7)
¬˝ÁìŒfiÁ‚ ¬˝ÁìŒfi àflÊŸÈƬŒfiSÿŸÈƬŒfi àflÊ ‚ꬌfiÁ‚ ‚ꬌfi àflÊ Ã¡Êfi˘Á‚ áfi‚
àflÊH 8H
…ŒtÚto : nu …wÁ»ttŠÚt™e rðŒw»te †e ! su fthýu ‚wk Ðíç„Єì-«t fhðt ÞtuøÞ ÷û{e Ë{t™ ¥ç¨-
Au ‚uÚte Ðíç„ÐÎï-yiïÞo™e «tr {txu y±æ-‚™u su ¥ÝéЄì-…ùt‚T «t fhðt ÞtuøÞ þtu¼t Ë{t™
¥ç¨-Au, ‚u ¥ÝéÐÎï-rðãtæÞÞ™ …ùt‚T «t fhðt ÞtuøÞ y±æ-‚™u su ‚wk ¨¢Ð„ì-Ëk…r¥t Ë{t™ ¥ç¨-
Au, ‚u ¨}ÐÎï-yiïÞo {txu y±æ-‚™u su ‚wk „ï…:-‚us Ë{t™ ¥ç¨-Au, ‚uÚte „ï…¨ï-‚us-[t‚wÞo «trÂ
{txu y±æ-‚™u „úný fhwk Awk. (8)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Ëðo Ëw¾tu™e rËrØ {txu Ë{t™ „wý, f{o y™u Mð¼tððt¤t †e-…wÁ»ttu
ËtÚtu MðÞkðh rððtn îtht …hM…h™tu Mðefth fhe™uu yt™krŒ‚ hnuðwk òuEyu. (8)
ÁòÊflÎŒfiÁ‚ ÁòÊflÎÃfi àflÊ ¬˝flÎŒfiÁ‚ ¬˝flÎÃfi àflÊ ÁflflÎŒfiÁ‚ ÁflflÎÃfi àflÊ ‚flÎŒfiÁ‚ ‚flÎÃfi
àflÊ˘˘∑˝§◊~Ê˘SÿÊ∑˝§◊Êÿfi àflÊ ‚¢∑˝§◊~Ê˘Á‚ ‚¢∑˝§◊Êÿfi àflÊà∑˝§◊~Ê˘SÿÈà∑˝§◊Êÿ
àflÊà∑˝§Êfi|ãÃ⁄URSÿÈà∑˝§ÊfiãàÿÒ àflÊ˘Áœfi¬Áßʡʸ¡ZÓ Á¡ãflH 9H
265 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! su ‚wk ç~æ±ë„ì-Ëíð„wý, hòu„wý y™u ‚{tu„wýÚte Þwõ‚ yÔÞõ‚ «f]r‚™tu
òý™th ¥ç¨-Au, ‚u ç~æ±ë„ï-ºtýu „wýtu™t fthý™t ¿tt™ {txu y±æ-‚™u, su ‚wk Ðí±ë„ì-su ftÞoY…Úte
«ð]¥t ËkËth™tu ¿tt‚t ¥ç¨-Au. Ðí±ë„ï-‚u ftÞoY… ËkËth™u òýðt {txu y±æ-‚™u, su ‚wk ç±±ë„ì-rðrðÄ
«fth™t «ð]¥t ËkËth™tu ¿tt‚t ¥ç¨-Au. ç±±ë„ï-‚u ftÞoY… ËkËth™u òýðt {txu y±æ-‚™u, su ‚wk ¨±ë„ì-
su Ë{t™ Ä{o ËtÚtu rðã{t™ …ŒtÚttuo™tu òý™th ¥ç¨-Au, ‚u ¨±ë„ï-ËtÄBÞo …ŒtÚttuo™t ¿tt™ {txu
y±æ-‚™u, su ‚wk ¥æÜíU }æ:-Ëthe he‚u …ŒtÚttu™
o t hnuðt™t MÚtt™ yL‚rhût™u òý™th ¥ç¨-Au, ‚u ¥æÜíU }ææ²-
yL‚rhût™u òýðt {txu y±æ-‚™u, su ‚wk ¨¢ÜíU }æ:-ËBÞfT …ŒtÚttuo™tuu òý™th ¥ç¨-Au, ‚u ¨¢ÜíU }ææ²-
‚u …ŒtÚto™t ¿tt™ {txu y±æ-‚™u, su ‚wk ©yÜíU }æ:-W…h {u½{kz÷™e „r‚™tu òý™th ¥ç¨-Au, ‚u
©yÜíU }ææ²-‚u {u½{kz÷™e „r‚ òýðt {txu y±æ-‚™u ‚Útt nu †e ! su ‚wk ©yÜíUæç‹„:-Ë{-rð»t{ …ŒtÚttuo™t
WÕ÷k½™ {txu rðãt™e òý™the ¥ç¨-Au, ‚u ©yÜíUæ‹y²ñ-„r‚ [„{™] rðãt™u òýðt {txu y±æ-‚™u
nwk Ëðo «fthÚte „úný fhwk Awk. ‚u ¥ç{Ðç„Ýæ-…tu‚t™t …r‚™e ËtÚtu hne™u ‚wk ª…æü-…ht¢{Úte ª…ü}æì-
ƒ¤™u ç…‹±-«t fh. (9)
¼tðtÚto : …]rÚtðe ytrŒ …ŒtÚttuo™t „wý, f{o y™u Mð¼tðtu™t rðþu»t ¿tt™ rð™t ftuE …ý rðît™T
ƒ™e þf‚tu ™Úte. ‚uÚte ftÞofthý Ë{wŒtÞ™u Ëthe he‚u òýe™u ‚u™tu yLÞ™u W…Œuþ fhðtu òuEyu.
su{ yæÞût™e ËtÚtu Ëu™t rðsÞ™u «t fhu Au, ‚u{ …tu‚t™t Mðt{e-…r‚™e ËtÚtu †e Ëðo Œw:¾tu™u
S‚e ÷u Au. (9)
⁄UÊôÿfiÁ‚ ¬˝ÊøË ÁŒÇfl‚fiflSà ŒflÊ˘•Áœfi¬ÃÿÊ˘|ÇŸ„¸ÓÃËŸÊ¢ ¬fi˝ÁÃœûÊʸ ÁòÊflÎØ–
àflÊ SÃÊ◊fi— ¬ÎÁÕ√ÿÊúüÊfiÿàflÊÖÿfi◊ÈÆÄÕ◊√ÿfiÕÊÿÒ SÃèŸÊÃÈ ⁄UÕãÃ⁄Uö ‚Ê◊
¬˝ÁÃfi|cΔUàÿÊ˘•ãÃÁ⁄fiUˇÊ˘´§·fiÿSàflÊ ¬˝Õ◊¡Ê Œfl·fiÈ ÁŒflÊ ◊ÊòÊfiÿÊ flÁ⁄UêáÊÊ ¬fi˝ÕãÃÈ
ÁflœûÊʸ øÊÿ◊Áœfi¬ÁÇø à àflÊ ‚fl¸Ó ‚¢ÁflŒÊŸÊ ŸÊ∑fi§Sÿ ¬ÎÆDÔU Sflª¸ ÀÊÊ∑§
ÿ¡fi◊ÊŸ¢ ø ‚ÊŒÿãÃÈH 10H
…ŒtÚto : nu †e ! „ï-‚thtu ¥ç{Ðç„:-…t÷f …r‚ nwk-su{ su™t ±¨±:-yÂø™ ytrŒ Îï±æ:-
«ftþ{t™ ¥ç{Є²:-yrÄct‚t Au, ‚u{ ‚wk Ðíæ™è-…qðo çÎÜUì-rŒþt Ë{t™ Úæ¿æè-htýe ¥ç¨-Au.
su{ ãï„èÝæ}æì-ðsÙtrŒ þ†-y†™u Ðíç„{œææü-«íÞût Äthý fh™th ç~æ±ë„ì-rðãw‚T, ¼qr{MÚt yÂø™
y™u ËqÞoY… ºtý «fth™e rðã{t™ S„æï}æ:-M‚wr‚Þwõ‚ „wýtu Ërn‚ ¥çxÝ:-{ntrðãw‚T Äthý fh™the
Au, ‚u{ y±æ-‚™u nwk ‚thtu …r‚ Äthý fhwk Awk.
‚wk ÐëçƒÃ²æ}æì-¼qr{ …h ¥Ã²ƒæ²ñ-þheh …ezt™t y¼tð {txu ©vƒ}æì-«þkË™eÞ ¥æÁ²}æì-½]‚
ytrŒ …ŒtÚttuo™u Ÿæ²„é-Äthý [Ëuð™] fh, Ðíç„çcÆy²ñ-«r‚ct {txu Úƒ‹„Ú}æì-hÚt ytrŒÚte ‚th™th ¨æ}æ-
rËØtL‚ f{o™u S„|Ýæ„é-Äthý fh.
266 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su{ ¥‹„çÚÿæï-ytftþ{tk çα:-rðãw‚T™tu }ææ~æ²æ-÷uþ ËkƒkÄ y™u ±çÚ}‡ææ-{nt…wÁ»ttÚtoÚte
Îï±ï¯é-rðît™tu{tk Ðíƒ}æ…æ:-…qðuo ÚtÞu÷t «¯²:-ðuŒtÚtorð‚T rðît™T y±æ-‚™u Ð탋„é–þw¼„wýtuÚte rðþt¤
ƒwrØ Þwõ‚ fhu.
™-y™u su{ ¥²}æì-yu ç±{œææü-rðrðÄ he‚u Äthýf‚to „ï-‚thtu …r‚ ‚the ËtÚtu ð‚toð fhu, ‚u{
‚u™e ËtÚtu ‚wk ð‚o™ fh.
™-y™u su{ ¨±ïü-Ëðo ¨¢ç±ÎæÝæ:-W¥t{ rðît™T ÝæÜUS²-yrðã{t™ Œw:¾™t ÐëcÆï-{æÞ{tk
S±xæïü-su Mð„o yÚtto‚T yíÞk‚ Ëw¾ «tr HæïÜïU -Œþo™eÞ Au, ‚u{tk y±æ-‚™u ™-y™u ²…}ææÝ}æì-‚tht
…r‚™u ¨æβ‹„é-MÚtt™ yt…u ‚u{ ‚{u ƒL™u-†e …wÁ»t ð‚o™ ht¾tu. (10)
¼tðtÚto : …qðo rŒþt yux÷t {txu W¥t{ Au, fthý fu ËqÞo «Út{ íÞtk WŒÞ ÚttÞ Au.
su …qðo rŒþtÚte ðtÞw ðnu Au-ytðu Au, ‚u ftuE Œuþ-MÚtt™{tk ð»tto Wí…L™ fh™th ntuÞ Au.
yu yÂø™ Ëðo™tu Äthýf‚to Au y™u ðtÞw™t fthýu ð]rØ …t{u Au, su ‚u™u òýu Au, ‚u ËkËth{tk
Ëw¾™wk MÚtt…™ fhu Au. (10)
Áfl⁄UÊ«fiUÁ‚ ŒÁˇÊfiáÊÊ Áºª˝Èƺ˝ÊSÃfi ŒflÊ˘•Áœfi¬Ãÿ˘ßãº˝Êfi „UÃËŸÊ¢ ¬˝fiÁÃœûÊʸ¬fiÜø-
Œ‡ÊSàflÊ SÃÊ◊fi— ¬ÎÁÕ√ÿÊúüÊfiÿÃÈÆ ¬˝˘©Ufiª◊ÈÆÄÕ◊√ÿfiÕÊÿÒ SÃèŸÊÃÈ ’ÎÆ„Uà‚Ê◊
¬˝ÁÃfi|cΔUàÿÊ˘•ãÃÁ⁄UfiˇÊ˘´§·fiÿSàflÊ ¬˝Õ◊¡Ê Œfl·fiÈ ÁŒflÊ ◊ÊòÊfiÿÊ flÁ⁄UêáÊÊ ¬fi˝ÕãÃÈ
ÁflœûÊʸ øÊÿ◊Áœfi¬ÁÇø à àflÊ ‚fl¸Ó ‚¢ÁflŒÊŸÊ ŸÊ∑fi§Sÿ ¬ÎÆDÔU Sflª¸ ÀÊÊ∑§
ÿ¡fi◊ÊŸ¢ ø ‚ÊŒÿãÃÈH 11H
…ŒtÚto : nu †e ! su ‚wk ç±ÚæÅì-rðrðÄ …ŒtÚttuoÚte «ftþ{t™ Îçÿæ‡ææ-çÎÜUì-Œrûtý rŒþt Ë{t™ ¥ç¨-
Au, su „ï-‚thtu …r‚ LÎíæ:-ðtÞw Îï±æ:-rŒÔÞ „wýÞwõ‚ ðtÞw ¥ç{Є²:-yrÄct‚tytu™e Ë{t™ Au,
ãï„èÝæ}æì-ðsÙt™u t Ðíç„{œææü-r™rù‚ he‚u Äthý fh™th …wÁ»t, Ð@Îàæ:-…kŒh ËkÏÞt™t …qhf S„æï}æ:-M‚wr‚™t
ËtÄf }[tytu™t yÚttuo™t ¼t„e ‚Útt §‹Îí:-ËqÞo y±æ-‚thwk ÐëçƒÃ²æ}æì-…]rÚtðe …h Ÿæ²„é-Ëuð™ fhu-Ëuðt
fhtu, ¥Ã²ƒæ²ñ-{t™Ë ¼ÞÚte hrn‚ ‚tht {txu Ðí© xæ}æì-fÚt™eÞ ©vƒ}æì-W…Œuþ ÞtuøÞ ð[™™u S„|Ýæ„é-
ÂMÚth fhu, ‚Útt Ðíç„çcÆy²ñ-«r‚ct {txu Ïæëã„ì-y™uf yÚtoÞwõ‚ ¨æ}æ-Ët{ðuŒ™u ÂMÚth fhu.
™-y™u su{ ¥‹„çÚÿæï-ytftþ{tk Îï±ï¯é-ft{™t ÞtuøÞ …ŒtÚttuo{tk Ðíƒ}æ…æ:-…qðo Wí…L™ ÚtÞu÷t
«¯²:-¿tt™™t nu‚w «tý, çα:-«ftþfthf yÂø™™t }ææ~æ²æ-ytuAt ¼t„ y™u ±çÚ}‡ææ-yrÄf‚tÚte
Þwõ‚ Au, ‚u{ rðît™tu y±æ-‚™u Ð탋„é-W…Œuþ fhu-«rËØ fhu.
su{ ç±{œææü-rðrðÄ «fth™t ytf»toýÚte …]rÚtðe ytrŒ ÷tuftu™wk Äthý ™-‚Útt …tu»tý fh™th
¥ç{Ðç„:-Ëðo «ftþf …ŒtÚttuo{tk ©uc ËqÞo y±æ-‚™u …wü fhu, ‚u{ ¨¢ç±ÎæÝæ:-ËBÞfT rð[thþe÷
rðît™tu Au „ï-‚uytu ¨±ïü-Ëðo ÝæÜUS²-Œw:¾hrn‚ ytftþ™t ÐëcÆï-…]c ¼t„{tk S±xæïü-Ëw¾fthf HæïÜïU-
267 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
òýðt ÞtuøÞ Œuþ{tk y±æ-‚™u ™-y™u ²…}ææÝ}æì-Þ¿trðãt òý™th …wÁ»t™u ¨æβ‹„é-MÚttr…‚ fhu. (11)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu ðtÞw™e ËtÚtu rðã{t™ ËqÞo™u y™u ‚u™e rðãt™wk ¿tt™ fhtð™th rðît™™tu
yt©Þ fhe™u ‚uu rðãt™wk ¿tt™ «t fhu Au, ‚u{ †e-…wÁ»t ƒúñ[Þo…qðof rðît™T ƒ™e™u yLÞtu™u yæÞÞ™
fhtðu. (11)
‚◊˝Ê«fiUÁ‚ ¬˝ÃËøË ÁŒªÊfiÁŒàÿÊSÃfi ŒflÊ˘•Áœfi¬ÃÿÊ flLfi§áÊÊ „UÃËŸÊ¢ ¬fi˝ÁÃœûÊʸ
‚fiåÃŒ‡ÊSàflÊ SÃÊ◊fi— ¬ÎÁÕ√ÿÊúüÊfiÿÃÈ ◊L§àflÃËÿfi◊ÈÆÄÕ◊√ÿfiÕÊÿÒ SÃèŸÊÃÈ flÒM§¬ö
‚Ê◊ ¬˝ÁÃfiÁcΔUàÿÊ˘•ãÃÁ⁄UfiˇÊ˘´§·fiÿSàflÊ ¬˝Õ◊¡Ê Œfl·fiÈ ÁŒflÊ ◊ÊòÊfiÿÊ flÁ⁄UêáÊÊ
¬fi˝ÕãÃÈ ÁflœûÊʸ øÊÿ◊Áœfi¬ÁÇø à àflÊ ‚fl¸Ó ‚¢ÁflŒÊŸÊ ŸÊ∑fi§Sÿ ¬ÎÆDÔU Sflª¸ ÀÊÊ∑§
ÿ¡fi◊ÊŸ¢ ø ‚ÊŒÿãÃÈH 12H
…ŒtÚto : nu †e ! su ‚wk Ðí„è™è-…rù{ çÎÜUì-rŒþt™e Ë{t™ ¨}æíæÅì-ËBÞfT «ftþ{t™ ¥ç¨-
Au, ‚u „ï-‚thtu …r‚ ¥æçÎy²æ:-rðãw‚TÚte Þwõ‚ «týðtÞw Îï±æ:-rŒÔÞ Ëw¾Œt‚t ¥ç{Є²:-Mðt{es™tu
Ë{t™ ¥²}æì-yt ¨Œ„Îàæ:-Ë¥th{tk ™-y™u S„æï}æ:-M‚wr‚ ÞtuøÞ ±L‡æ:-s÷ Ë{wŒtÞ Ë{t™ ãï„èÝæ}æì-
rðãw‚T™u Ðíç„{œææü-Äthý fh™th ¥ç{Ðç„:-Mðt{e y±æ-‚the ÐëçƒÃ²æ}æì-¼qr{ …h Ÿæ²„é-Ëuðt fhu,
¥Ã²ƒæ²ñ-MðY…Úte y[÷ ‚tht {txu }æLy±„è²}æì-y™uf ÔÞtÏÞt‚t {™w»Þtu{tk rðã{t™ ©vƒ}æì-fÚt™
ÞtuøÞ ðuŒð[™ ‚Útt Ðíç„çcÆy²ñ-«r‚ct {txu ±ñMÐ}æì-rðrðÄ Y…tu™e ÔÞtÏÞtÚte Þwõ‚ ¨æ}æ-Ët{ðuŒ™u
S„|Ýæ„é-„úný fhu.
y™u su çα:-«ftþ™t }ææ~æ²æ-¼t„Úte ±çÚ}‡ææ-yrÄf‚tÚte Þwõ‚ ¥‹„çÚÿæï-ytftþ{tk Ðíƒ}æ…æ:-
rðM‚th fthýÚte Wí…L™ ÚtÞu÷ «¯²:-„r‚Þwõ‚ ðtÞw Îï±ï¯é-Œt™™t nu‚w yðÞðtu{tk rðã{t™ Au,
‚u{ y±æ-‚™u rðît™tu Ð탋„é-«rËØ W…Œuþ fhu.
su{ ç±{œææü-rðrðÄ hí™tu™u Äthý fh™th ™-yu …ý ¥ç{Ðç„:-yæÞût Mðt{e htò-«òytu™u
Ëw¾{tk ht¾u Au, ‚u{ „ï-‚tht {æÞ{tk ¨±ïü-Ëðo ¨¢ç±ÎæÝæ:-ËBÞfT ¿tt™™u «t ÚtÞu÷ y±æ-‚™u ™-
y™u ²…}ææÝ}æì-rðît™tu™t Ëuðf …wÁ»t™u ÝæÜUS²-Œw:¾hrn‚ Œuþ™t ÐëcÆï-yuf ¼t„{tk S±xæïü-Ëw¾fthf
HæïÜïU-Œþo™eÞ MÚtt™{tk ¨æβ‹„é-MÚttr…‚ fhu. (12)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu …rù{ rŒþt™wk ‚Útt ‚u rŒþt{tk hnu÷t …ŒtÚttuo™wk yLÞtu™u ¿tt™ fhtðu Au,
‚u{ †e-…wÁ»t …tu‚t™t Ëk‚t™tu™u rðãtÚte y÷kf]‚ fhu. (12)
Sfl⁄UÊ«USÿÈŒËfiøË ÁŒæ˜UÔ ◊L§ÃfiSà ŒflÊ˘•Áœfi¬Ãÿ— ‚Ê◊Êfi „UÃËŸÊ¢ ¬˝fiÁÃœûÊÒ¸-
∑fi§Áflö‡ÊSàflÊ SÃÊ◊fi— ¬ÎÁÕ√ÿÊú üÊfiÿÃÈÆ ÁŸc∑fi§flÀÿ◊ÈÆÄÕ◊√ÿfiÕÊÿÒ SÃèŸÊÃÈ–
flÒ⁄UÊ¡ö‚Ê◊ ¬˝ÁÃfiÁcΔUàÿÊ˘•ãÃÁ⁄UfiˇÊ˘´§·fiÿSàflÊ ¬˝Õ◊¡Ê Œfl·fiÈ ÁŒflÊ ◊ÊòÊfiÿÊ
268 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
flÁ⁄UêáÊÊ ¬fi˝ÕãÃÈ ÁflœûÊʸ øÊÿ◊Áœfi¬ÁÇø à àflÊ ‚fl¸Ó ‚¢ÁflŒÊŸÊ ŸÊ∑fi§Sÿ ¬ÎÆDÔU
Sflª¸ ÀÊÊ∑§ ÿ¡fi◊ÊŸ¢ ø ‚ÊŒÿãÃÈH 13H
…ŒtÚto : nu †e ! su{ S±ÚæÅì-MðÞk «ftþ{t™ ©Îè™è-W¥th çÎÜUì-rŒþt ¥ç¨-Au, ‚uðtu „ï-‚thtu
…r‚ ntuÞ.
su rŒþt™t }æL„:-ðtÞw Îï±æ:-rŒÔÞY… ¥ç{Є²:-yrÄct‚t Au, ‚u™e Ë{t™ »ÜUô±àæ:-yufðeË{t
S„æï}æ:-M‚wr‚™t ËtÄf ¨æï}æ:-[Lÿ{t ‚Útt ãï„èÝæ}æì-ðsÙ Ë{t™ rðã{t™ rfhýtu™u Ðíç„{œææü-Äthý
fh™th …wÁ»t y±æ-‚the ÐëçƒÃ²æ}æì-¼qr{ …h Ÿæ²„é-Ëuðt fhu. ¥Ã²ƒæ²ñ-ErLÿÞtu™t ¼Þ™t y¼tð
{txu çÝcÜïU±Ë²}æì-su{tk {tºt yuf MðY…™wk ðýo™ ntuÞ ‚u ©vƒ}æì-W…Œuþ ÞtuøÞ ðuŒ¼t„ ‚Útt Ðíç„çcÆy²ñ-
«r‚ct {txu ±ñÚæ…}æì-rðhtx Y…™tu «r‚…tŒf ¨æ}æ-Ët{ðuŒ™tu ¼t„ S„|Ýæ„é-„úný fh.
™-y™u su{ ‚tht {æÞ{tk ¥‹„çÚÿæï-yðftþ{tk hnu÷ Îï±ï¯é-ErLÿÞtu{tk Ðíƒ}æ…æ:-{wÏÞ «rËØ
çα:-¿tt™™t }ææ~æ²æ-¼t„tuÚte ±çÚ}‡ææ-yrÄf‚tÚte Þwõ‚ rðã{t™ «¯²:-ƒ¤ðt™ «tý Au, ‚u{
¥²}æì-yu «týtu™t ç±{œææü-rðrðÄ þe‚™u Äthýf‚to ™-y™u ¥ç{Ðç„:-yrÄct‚t Au, „ï-‚u ¨±ïü-
Ëðo yt rð»tÞ{tk ¨¢ç±ÎæÝæ:-ËBÞfT ƒwrØ{t™ rðît™T y±æ-‚™u Ð탋„é-«rËØ fhu, y™u ÝæÜUS²-
W¥t{ Ëw¾Y… ÷tuf™t ÐëcÆï-W…h S±xæïü-Ëw¾ŒtÞf HæïÜïU-÷tuf{tk y±æ-‚™u ™-y™u ²…}ææÝ}æì-Þs{t™
…wÁ»t™u ¨æβ‹„é-rMÚt‚ fhu. (13)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu Ëtu{ y™u «týtu™u ytÄth hrn‚ òýe™u, ‚u™tu ftÞtuo{tk W…Þtu„ fhe™u
Ëw¾™u «t fhu Au, ‚u{ yæÞt…f y™u yæÞtr…ftytu rþ»Þtu y™u rþ»Þtytu™u, rðãt-„úný fhðt
{txu r™Þwõ‚ fhe™u yt™krŒ‚ fhu. (13)
•Áœfi¬àãÿÁ‚ ’΄UÃË ÁŒ|Çfl‡flfi à ŒflÊ˘•Áœfi¬ÃÿÊ ’΄US¬ÁÃfi®„¸UÃËŸÊ¢ ¬fi˝ÁÃœûÊʸ
ÁòÊfiáÊflòÊÿ|SòÊö‡ÊÊÒ àflÊ SÃÊ◊ÊÒ ¬ÎÁÕ√ÿÊúüÊfiÿÃÊ¢ flÒ‡flŒflÊ|ÇŸ◊ÊL§Ã˘©UÄÕ˘-
•√ÿfiÕÊÿÒ SÃèŸËÃÊú ‡ÊÊÄfl⁄U⁄UÒflà ‚Ê◊fiŸË ¬˝ÁÃfi|cΔUàÿÊ˘•ãÃÁ⁄UfiˇÊ˘´§·fiÿSàflÊ
¬˝Õ◊¡Ê Œfl·fiÈ ÁŒflÊ ◊ÊòÊfiÿÊ flÁ⁄UêáÊÊ ¬fi˝ÕãÃÈ ÁflœûÊʸ øÊÿ◊Áœfi¬ÁÇø à àflÊ
‚fl¸Ó ‚¢ÁflŒÊŸÊ ŸÊ∑fi§Sÿ ¬ÎÆDÔU Sflª¸ ÀÊÊ∑§ ÿ¡fi◊ÊŸ¢ ø ‚ÊŒÿãÃÈH 14H
…ŒtÚto : nu †e ! ‚wk Ïæëã„è-{nt™ ¥ç{ÐyÝè-Ëðo rŒþtytu™e W…h rðã{t™ çÎÜUì-rŒþt™e
Ë{t™ ¥ç¨-Au ‚u „ï-‚thtu …r‚ ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-«ftþf ËqÞtorŒ …ŒtÚto ¥ç{Є²:-yrÄct‚t Au,
‚u™e Ë{t™ su ÏæëãSÐç„:-rðï™t hûtf ãï„èÝæ}æì-ð]Øtu™u Ðíç„{„æü-«‚er‚™e ËtÚtu Äthý fh™th ËqÞo
Ë{t™ ‚thtu …r‚ y±æ-‚™u ™-y™u ç~æ‡æ±~æ²ô›àææñ-3 × 9 = 27 + 33 = 60 ËtX S„æï}ææñ-
M‚wr‚™t ËtÄ™ ÐëçƒÃ²æ}æì-…]rÚtðe-¼qr{ …h ¥Ã²ƒæ²ñ-…ezt hrn‚‚t {txu ±ñEÎï±æçxÝ}ææL„ï-Ëðo rðît™
269 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u yÂø™ {thw‚™e ÔÞtÏÞt fh™th ©vƒï-W…Œuþ ÞtuøÞ ðuŒ™t ƒu ¼t„tu™tu Ÿæ²„æ}æì-yt©Þ fhu
™-y™u su{ Ðíç„çcÆy²ñ-«r‚ct {txu àææv±ÚÚñ±„ï-þfðhe y™u huð‚e AkŒÚte fnu÷ yÚttuoÚte ¨æ}æÝè-
Ët{ðuŒ™t ƒu ¼t„tu™e S„|Ýè„æ}æì-Ëk„r‚ fhtu.
su{ ‚u ¥‹„çÚÿæï-yðftþ{tk Ðíƒ}æ…æ:-ytrŒ{tk Wí…L™ «¯²:-Ä™ksÞ ytrŒ MÚtq÷ y™u Ëqû{
ðtÞwY… «tý Îï±ï¯é-rŒÔÞ„wýÞwõ‚ …ŒtÚttuo{tk çα:-«ftþ™e }ææ~æ²æ-¼t„ y™u ±çÚ}‡ææ-yrÄõ‚tÚte
y±æ-‚™u «rËØ fhu Au, ‚u™tu {™w»Þtu Ð탋„é-W…Œuþ-«ÏÞt‚ fhu.
su{ ¥²}æì-yu ¥ç{Ðç„:-Mðt{e ç±{œææü-rðrðÄ he‚u Ëðo Äthý fh™th ËqÞo Au, su{ ¨¢ç±ÎæÝæ:-
ËBÞfT ËíÞ «r‚¿ttÞwõ‚ rðît™T y±æ-‚™u ÝæÜUS²-ÐëcÆï-Ëw¾ŒtÞf Œuþ™t W…h S±xæïü-Ëw¾Y… HæïÜïU-
MÚtt™{tk MÚttr…‚ fhu Au, „ï-‚u ¨±ïü-Ëðo ²…}ææÝ}æì-‚tht …wÁ»t-…r‚ ™-y™u ‚™u ¨æβ‹„é-ÂMÚt‚ fhu,
‚u{ ‚{u ƒL™u †e-…wÁ»t ð‚o™ fhtu. (14)
¼tðtÚto : su{ Ëðo rŒþtytu™e {æÞ{tk hnu÷ rŒþt ËðoÚte {tuxe Au, ‚u{ Ëðo „wýtuÚte þheh
y™u ytí{t™wk ƒ¤ yrÄf-{nt™ Au, ‚u{ òýðwk òuEyu. (14)
•ÿ¢ ¬ÈÆ⁄UÊ „UÁ⁄fiU∑§‡Ê— ‚Íÿ¸®fi®⁄U|‡◊SÃSÿfi ⁄UÕªÎÆà‚‡ø ⁄UÕÊfiҡʇø ‚ŸÊŸËª˝Ê◊áÿ~ÊÒ–
¬ÈÆ|Ü¡∑§SÕÀÊÊ øfi ∑˝§ÃÈSÕÀÊÊ øÊfiå‚⁄U‚ÊÒ– Œæ˜UÔ®ˇáÊflfi— ¬‡ÊflÊfi „UÁ× ¬ÊÒLfi§·ÿÊ flœ—
¬˝„fiUÁÃSÃèÿÊ Ÿ◊Êfi˘•SÃÈÆ Ã ŸÊfi˘flãÃÈÆ Ã ŸÊfi ◊ΫUÿãÃÈÆ Ã ÿ¢ Ámc◊Ê ÿ‡øfi ŸÊ m|c≈U
Ã◊fi·Ê¢ ¡ê÷fi Œä◊—H 15H
…ŒtÚto : su ¥²}æì-yu ÐéÚ:-…qðo Ë{Þ{tk rðã{t™ ãçÚÜïUàæ:-nrh‚ ðýo™t fuþ Ë{t™ nhýþe÷
y™u õ÷uþfthe ‚t…Úte Þwõ‚ ¨ê²üÚçà}æ:-ËqÞo™t rfhýtu Au, „S²-‚u™t Úƒxæéy¨:-ƒwrØ{t™ ËthÚte ™-
y™u Úƒæñ…æ:-hÚt[t÷f ðtn™ ™-‚u ƒL™u ‚Útt ¨ïÝæÝèxæíæ}懲æñ-Ëu™t…r‚ ‚Útt „t{™t yæÞût Ë{t™
yLÞ «fth™t rfhýtu …ý ntuÞ Au, ‚u rfhýtu™e ÐéçTÜUSƒHæ-Ët{tLÞ «Ät™ rŒþt ™-y™u ÜëU „éSƒHæ-
«¿tt y™u f{o™u ƒ‚tð™the W…rŒþt ™-yu ƒL™u ¥Œ¨Ú¨æñ-«týtu{tk „{™ fh™the yÃËht fnuðtÞ Au.
su ÎÑ ÿ‡æ±:-{tkË y™u ½tË ¾t™tht ðt½ ytrŒ Ðàæ±:-ntr™ftf …þwytu Au ‚u™e W…h ãïç„:-
rðãw‚T …zu.
su ÐæñL¯ï²:-…wÁ»ttu™t Ë{qn™u ±{:-{th™th y™u Ðíãïç„:-W¥t{ ð@ Ë{t™ ™tþ fh™th Au
„ï|²:-‚u™t {txu Ý}æ:-ðsÙ™tu «nth ¥S„é-ÚttÞ.
su htò ytrŒ ËÇÞ hts…wÁ»ttu Au „ï-‚uytu ‚u …þwytuÚte Ý:-y{the ¥±‹„é-hûtt fhu „ï-‚uytu
Ý:-y{™u }æëDz‹„é-Ëw¾e fhu.
„ï-‚u hûtf y{u ²}æì-su ®nËfÚte çmc}æ:-rðhtuÄ fheyu ™-y™u ²:-su ®nËf Ý:-y{thtu
mïçcÅ-rðhtuÄ fhu „}æì-‚u™u y{u »¯æ}æì-‚u ÔÞt½útrŒ …þwytu™t …}|æï-{w¾{tk Ί}æ:-MÚttr…‚ fheyu Aeyu.
270 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
(15)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo™t rfhýtu nrh‚-÷e÷t hk„™t Au, ‚u™e ËtÚtu ÷t÷, …e¤t ytrŒ rfhýtu …ý
hnu Au, ‚u{ Ëu™t™e y™u „út{eý …wÁ»ttu ð‚toð fhe™u hûtf ƒ™u.
su htò ytrŒ s™ ®Ën ytrŒ ®nËf …þwytu™u htufe™u „tÞ ytrŒ …þwytu™e hûtt fhu Au, ‚u{
rðît™tu ËwrþûttÚte y{™u-Ëðo {™w»Þtu™u yÄ{to[hýÚte htufe™u Ä{oÞwõ‚ f{o{tk «ð]¥t fhe™u rðhtuÄeytu™wk
r™ðthý fhu. (15)
•ÿ¢ ŒfiÁˇÊáÊÊ Áfl‡fl∑fi§◊ʸ ÃSÿfi ⁄UÕSflŸ‡ø ⁄UÕfiÁøòʇø ‚ŸÊŸËª˝Ê◊áÿ~ÊÒ– ◊®Ÿ∑§Ê
øfi ‚„U¡ãÿÊ øÊfiå‚⁄U‚ÊÒfi ÿÊÃÈƜʟÊfi „UÃË ⁄UˇÊÊfiúÁ‚ ¬˝„fiUÁÃSÃèÿÊ Ÿ◊Êfi˘•SÃÈÆ Ã
ŸÊfi˘flãÃÈÆ Ã ŸÊfi ◊ΫUÿãÃÈÆ Ã ÿ¢ Ámc◊Ê ÿ‡øfi ŸÊ m|c≈U Ã◊fi·Ê¢ ¡ê÷fi Œä◊—H 16H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¥²}æì-yu ç±EÜU}ææü-Ëðo [uütY… f{tuo™wk fthý ðtÞw Îçÿæ‡ææ-Œrûtý
rŒþtÚte ðnu Au, „S²-‚u ðtÞw ÚƒS±Ý:-hÚt Ë{t™ þçŒÞwõ‚ ™-y™u Úƒïç™~æ:-h{ýeÞ hÚt{tk
r[öÞwõ‚ ytùÞo ftÞtuo fh™th ™-yu ƒL™u ¨ïÝæÝèxæíæ}懲æñ-Ëu™t…r‚ y™u „út{tæÞût™e Ë{t™
rðã{t™ }æïÝÜUæ-su™tÚte {™™ fhðt{tk ytðu ‚u ™-y™u ¨ã…‹²æ-yuf ËtÚtu Wí…L™ ÚtÞu÷e ™-
yu ƒL™u ¥Œ¨Ú¨æñ-yL‚rhût{tk hnu™the rfhýtu ð„uhu yÃËht Au.
su ²æ„é{æÝæ-«ò™u …ezt yt…™th Au, ‚u™t W…h ãïç„:-ðsÙ su Úÿææ¢ç¨-Œwü f{o fh™th Au ‚u™t
W…h Ðíãïç„:-W¥t{ ðsÙ Ë{t™ y† …zu, „ï|²:-‚u «ò…ezf ytrŒ {txu Ý}æ:-ðsÙ™tu «nth ¥S„é-
ÚttÞ yu{ fhe™u su LÞtÞtÄeþ rþûtf Au „ï-‚u Ý:-y{the ¥±‹„é-hûtt fhu, „ï-‚u Ý:-y{™u }æëDz‹„é-
Ëw¾e fhu.
„ï-‚u y{u ²}æì-su ŒwüÚte çmc}æ:-îu»t fheyu ™-y™u ²:-su Œwü Ý:-y{thtu mïçcÅ-îu»t fhu „}æì-
‚u™u »¯æ}æì-‚u ðtÞwytu™t …}|æï-ÔÞt½ú™e Ë{t™ {w¾{tk Ί}æ:-Äthý fheyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý «Þí™
fhtu. (16)
¼tðtÚto : su rðît™T MÚtq÷, Ëqû{ y™u {æÞMÚt ðtÞwÚte W…Þtu„ fhðtu òýu Au, ‚u þºtwytu™wk r™ðthý
fhe™u Ëðo™u yt™krŒ‚ fhu Au. (16)
•ÿ¢ ¬‡øÊŒ˜Ô Áfl‡fl√ÿfiøÊSÃSÿ ⁄UÕfi¬˝ÊÇøÊ‚fi◊⁄UÕ‡ø ‚ŸÊŸËª˝Ê◊áÿ~ÊÒ–
¬˝êÀÊÊøfiãÃË øÊŸÈÆêÀÊÊøfiãÃË øÊå‚⁄U‚ÊfiÒ– √ÿÊÉÊ˝Ê „UÁ× ‚¬Ê¸— ¬˝„fiUÁÃSÃèÿÊ Ÿ◊Êfi˘•SÃÈÆ
à ŸÊfi˘flãÃÈÆ Ã ŸÊfi ◊ΫUÿãÃÈÆ Ã ÿ¢ ÁmÆc◊Ê ÿ‡øfi ŸÊ m|c≈U Ã◊fi·Ê¢ ¡ê÷fi Œä◊—H 17H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¥²}æì-yu Ðpæ„ì-…tA¤ rðã{t™ ç±Eò™æ:-rðï{tk ÔÞt rðãw‚T
Y…e yÂø™ Au, „S²-‚u™t ¨ïÝæÝèxæíæ}懲æñ-Ëu™t…r‚ y™u „t{…r‚ Ë{t™ ÚƒÐíæï„:-h{ýeÞ ‚us
271 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ë{qnÚte ÔÞt ™-y™u ¥¨}æÚƒ:-su™t Ë{t™ ƒeòu hÚt ™ ntuÞ ‚u yrî‚eÞ hÚt ‚u ™-yu ƒL™u
Ðí}Hæ„è-Ëthe he‚u Ëðo yti»trÄ ytrŒ …ŒtÚttuo™u þw»f fhtð™th ™-‚Útt ¥Ýé}Hæ„è-…ùt‚T ¿tt™™wk
fthý «ftþ ™-yu ƒL™u ¥Œ¨Ú¨æñ-r¢Þtfthf ytftþMÚt rfhýtu Au.
su{ ãïç„:-ËtÄthý ðsÙ Ë{t™ Ðíãïç„:-W¥t{ ðsÙ Ë{t™ òæÍæíæ:-®Ëntu ‚Útt ¨Ðæü:-Ë…tuo™e Ë{t™
«týeytu™t Œw:¾ŒtÞe Sð Au „ï|²:-‚u™t {txu Ý}æ:-ðsÙ «nth ¥S„é-ÚttÞ.
su …qðtuoõ‚ ‚u™tÚte hûtt fh™th Au „ï-‚u Ý:-y{the ¥±‹„é-hûtt fhu, „ï-‚u Ý:-y{™u }æëDz‹„é-
Ëw¾e fhu.
„ï-‚u y{u ²}æì-su™tu çmc}æ:-îu»t fheyu, ™-y™u ²:-su Œwü Ý:-y{thtu mïçcÅ-îu»t fhu, su™u
y{u »¯æ}æì-‚u ®ËntrŒ™t …}|æï-{w¾{tk Ί}æ:-MÚttr…‚ fheyu Aeyu, „}æì-‚u™u ‚u hûtf ÷tuftu …ý
®ËntrŒ™t {w¾{tk MÚttr…‚ fhu. (17)
¼tðtÚto : yt ð»tto™wk þu»t ðýo™ Au, yt }‚w{tk {™w»Þtuyu ÞtuøÞ ytnth-rðnth fhðtu òuEyu. (17)
•ÿ◊ÈfiûÊ⁄UÊÃ˜Ô ‚¢ÿmfi‚ÈÆSÃSÿ ÃÊˇÿ¸‡øÊÁ⁄UfiCÔUŸÁ◊‡ø ‚ŸÊŸËª˝Ê◊áÿ~ÊÒ– Áfl‡flÊøËfi
ø ÉÊÎÆÃÊøËfi øÊå‚⁄U‚ÊflʬÊfi „UÁÃflʸ× ¬˝„fiUÁÃSÃèÿÊ Ÿ◊Êfi˘•SÃÈÆ Ã ŸÊfi˘flãÃÈÆ Ã ŸÊfi
◊ΫUÿãÃÈÆ Ã ÿ¢ Ámc◊Ê ÿ‡øfi ŸÊ m|c≈U Ã◊fi·Ê¢ ¡ê÷fi Œä◊—H 18H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¥²}æì-yt ©œæÚæ„ì-W¥th rŒþtÚte ¨¢²m¨é:-Þ¿t™e Ëk„r‚ fh™th Ë{t™
þhŒT}‚w Au, „S²-‚u™t ¨ïÝæÝèxæíæ}懲æñ-Ëu™t…r‚ y™u „út{ yæÞût Ë{t™ „æÿ²ü:-‚eûý ‚us™u «tÂ
fhtð™th ytËtu ™-y™u ¥çÚcÅÝïç}æ:-Œw:¾tu™u Œqh fh™th fth‚f ™-yu ƒL™u ç±Eæ™è-Ëðo s„‚{tk
ÔÞt…f ™-y™u Íæë„æ™è-½e y™u s÷™u «t fhtð™the ŒerÂY… ™-yu ƒL™u ¥Œ¨Ú¨æñ-«týtu™e „r‚
Au.
su{tk ¥æÐ:-s÷ ãïç„:-ð]rØ™e Ë{t™ ð‚toð fh™th, ±æ„:-r«Þð[™ Ðíãïç„:-yíÞk‚ ðÄof™e
Ë{t™ yt™kŒŒtÞf Au, yu ðtÞw™wk su ÷tuftu ÞwÂõ‚Úte Ëuð™ fhu Au „ï|²:-‚u™t {txu Ý}æ:-™{Mfth
¥S„é-Au. „ï-‚uytu Ý:-y{the ¥±‹„é-hûtt fhu, „ï-‚uytu Ý:-y{™u }æëDz‹„é-Ëw¾e fhu.
„ï-‚u hûtf y{u ²}æì-su™tu çmc}æ:-îu»t fheyu ™-y™u ²:-su Ý:-y{thtu mïçcÅ-îu»t fhu „}æì-
‚u™u »¯æ}æì-yu s÷ y™u ðtÞw™t …}|æï-Œw:¾ŒtÞe „wýY… {w¾{tk Ί}æ:-MÚttr…‚ fheyu Aeyu, ‚u{
‚{u …ý fhtu. (18)
¼tðtÚto : yt þhŒ}‚w™e þu»t ÔÞtÏÞt Au. yt }‚w{tk …ý {™w»Þtuyu ÞwÂõ‚…qðof ftÞtuo{tk «ð]¥t
hnuðwk òuEyu. (18)
•ÿ◊ÈƬÿ¸flʸÇflfi‚ÈÆÃSÿfi ‚ŸÁ¡ìÊfi ‚ÈÆ·áÊfi‡ø ‚ŸÊŸËª˝Ê◊áÿ~ÊÒ– ©Ufl¸‡ÊËÓ ø
272 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¬ÍÆfl¸ÁøfiÁûʇøÊå‚⁄U‚ÊfiflflS»Í§¡¸®fiŸ˜Ô „UÁÃ*fllÈà¬˝„fiUÁÃSÃèÿÊ Ÿ◊Êfi˘•SÃÈÆ Ã ŸÊfi˘flãÃÈÆ Ã
ŸÊfi ◊ΫUÿãÃÈÆ Ã ÿ¢ Ámc◊Ê ÿ‡øfi ŸÊ m|c≈U Ã◊fi·Ê¢ ¡ê÷fi Œä◊—H 19H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¥²}æì-yt ©ÐçÚ-W…h rðã{t™ ¥±æüx±¨é:-ð»tto …Ae ½™-ðtŒ¤™tu
nu‚w nu{L‚ }‚w Au, „S²-‚u™t ¨ïÝç…„ì-Ëu™t™u S‚™th ™-y™u ¨é¯ï‡æ:-ËwkŒh Ëu™t…r‚ ™-yu ƒL™u
¨ïÝæÝèxæíæ}懲æñ-Ëu™t…r‚ y™u „út{ yæÞût™e Ë{t™ rðã{t™ {t„Ëh y™u …tu»t {rn™t ©±üàæè-
yrÄf ¾tðt {txu ytL‚h Œer ™-y™u Ðê±üç™çœæ:-ytrŒ ¿tt™ {txu ™-yu ƒL™u ¥Œ¨Ú¨æñ-«týtu{tk
rðã{t™ „r‚ytu Au, ¥±SÈêU…üÝì-¼Þkfh ½tu»t fh™th ãïç„:-ðsÙ™e Ë{t™ ç±lé„ì-rðãw‚T™u [÷tð™th
y™u Ðíãïç„:-W¥t{ ðsÙ™e Ë{t™ hûtf «týe Au, „ï|²:-‚u™t {txu Ý}æ:-yL™trŒ …ŒtÚttuo ¥S„é-«tÂ
ÚttÞ „ï-‚uytu Ý:-y{theu ¥±‹„é-hûtt fhu „ï-‚uytu Ý:-y{™u }æëDz‹„é-Ëw¾e fhu.
„ï-‚u y{u ²}æì-su Œwütu™tu çmc}æ:-îu»t fheyu ™-y™u ²:-su Ý:-y{thtu mïçcÅ-îu»t fhu „}æì-
‚u™u y{u »¯æ}æì-yu ®nËf «týeytu™t …}|æï-{w¾{tk Ί}æ:-MÚttr…‚ fheyu, ‚u{ ‚{u …ý MÚttr…‚
fhtu. (19)
¼tðtÚto : yt …ý nu{L‚ }‚w™e þu»t ÔÞtÏÞt Au, yt }‚™wk {™w»Þtu ÞwÂõ‚…qðof Ëuð™ fhe™u
ƒ¤ðt™ ƒ™u. (19)
•|ÇŸ◊͸Æhʸ ÁŒfl— ∑§∑ȧà¬ÁÃfi— ¬ÎÁÕ√ÿÊ˘•ÿ◊˜Ô–
•¬Êú ⁄UÃÊfiúÁ‚ Á¡ãflÁÃH 20H
…ŒtÚto : su{ nu{L‚ É‚w{tk ¥²}æì-yu «rËØ ¥çxÝ:-yÂø™ çα:-«ftþ y™u ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{™e
{æÞ{tk }æêhæü-rþh Ë{t™ ËqÞoY…Úte rðã{t™ ÜUÜéUyÐç„:-rŒþtytu™t hûtf ƒ™e™u ¥Ðæ}æì-«týtu™t
Úï„æ¢ç¨-…ht¢{™u ç…‹±ç„-…qýoY…Úte ‚] fhu Au [ƒ¤™e ð]rØ fhu Au], ‚u{ {™w»Þtuyu ƒ¤ðt™ ƒ™ðwk
òuEyu. (20)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ÞwÂõ‚…qðof sXhtÂø™ «Œe fhe-ð]rØ fhe™u, ËkÞ{…qðof ytnth-rðnth
fhe™u r™hk‚h ƒ¤™e ð]rØ fhðe òuEyu. (20)
•ÿ◊ÁÇŸ— ‚fi„U|SòÊáÊÊ flÊ¡fiSÿ ‡ÊÁßS¬ÁÃÓ—–
◊ÍƜʸ ∑§flË ⁄fiUÿËáÊÊ◊˜ÔH 21H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ¥²}æì-yt ¥çxÝ:-nu{L‚ }‚w{tk rðã{t™ ¨ã盇æ:-W¥t{ yËkÏÞ …ŒtÚttuoÚte
Þwõ‚ ‚Útt àæç„Ý:-«þM‚ „wýtuÚte y™uf rðã{t™ …wÁ»t™t, ±æ…S²-yL™ ‚Útt Ú²è‡ææ}æì-Ä™tu™t Ðç„:-
hûtf }æêhæü-W¥t{ yk„ Ë{t™ ÜUç±:-Ë{Úto Au, ‚u{ ‚{u …ý ƒ™tu. (21)
¼tðtÚto : su{ rðãt y™u ÞwÂõ‚Úte Ëuð™ fhu÷ yÂø™ …w»f¤ Ä™-ÄtLÞ «Œt™ fhu Au, ‚u{ Ëuð™
273 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhu÷ …wÁ»ttÚto {™w»Þtu™u yiïÞoðt™ ƒ™tðu Au. (21)
àflÊ◊fiÇŸ ¬Èc∑fi§⁄UÊŒäÿÕfiflʸ ÁŸ⁄Ufi◊ãÕÖ ◊ÍÆäŸÊ¸ Áfl‡flfiSÿ flÊÉÊÃfi—H 22H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! su{ ¥ƒ±æü-hûtf ±æÍæ„:-W¥t{ rþrût‚ ðtýeÚte yrðãt™tu ™tþ
fh™th ƒwrØ{t™ rðît™T …whw»t ÐécÜUÚæ„ì-yL‚rhût™t ¥ç{-{æÞ{tk ‚Útt }æêŠÝü:-rþh Ë{t™ rðã{t™
ç±ES²-Ëk…qýo s„‚™t {æÞ yÂø™™u çÝÚ}拃„-r™hk‚h {kÚt™ fhe™u „úný fhu Au, ‚u{ y±æ}æì-‚{™u
…ý ƒtuÄ fhwk Awk-Ë{òðwk Awk. (22)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu rðît™tu™t y™wfhý îtht ytftþ y™u …]rÚtðeÚte rðãw‚T™wk „úný fhe™u
ytùÞoÞwõ‚ f{tuo™u rËØ fhðt òuEyu. (22)
èÊÈflÊfi ÿôÊSÿ ⁄U¡fi‚‡ø ŸÃÊ ÿòÊÊfi ÁŸÿÈÁj— ‚øfi‚ Á‡ÊflÊÁ÷fi—–
ÁŒÁfl ◊ÍƜʸŸ¯ ŒÁœ· Sfl·ÊZ Á¡uÔUÊ◊fiÇŸ ø∑Χ· „U√ÿflÊ„fiU◊˜ÔH 23H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! su{ yt «íÞût yÂø™ çݲéçj:-ËkÞtu„-rð¼t„ fh™the r¢Þt ‚Útt
çàæ±æç|æ:-{k„÷fthe ŒerÂytu™e ËtÚtu rðã{t™ |æé±:-«fx ÚtÞu÷ ²¿æS²-ftÞoËtÄf Ëk„‚ ÔÞðnth
™-y™u Ú…¨:-÷tufË{qn™u Ýï„æ-ytf»toý fhe™u ËkÞwõ‚ fhtðu Au, ²~æ-su çÎç±-«ftþ{t™ …tu‚t™t
MðY…{tk }æê{æüÝ}æì-W¥t{ yk„-rþh Ë{t™ rðã{t™ ËqÞo™u Äthý fhu Au, ãò±æã}æì-ytŒt™-«Œt™
fhðt ÞtuøÞ hËtu™u «t fhtð™the S±¯æü}æì-Ëw¾ŒtÞf ç…ãì±æ}æì-ðtýe™u ™ÜëU¯ï-«ð]¥t fhu Au, ‚u{
‚wk þw¼ „wýtu™e ËtÚtu ¨™¨ï-Þwõ‚ fhu Au y™u rðãtytu™u Îç{¯ï-Äthý fhu Au. (23)
¼tðtÚto : su{ yÂø™ Eïh îtht r™Þwõ‚ fhu÷ Ëðo s„‚™u Ëw¾fthe ƒ™u Au, ‚u{ rðãt™t
„útnf yæÞt…ftu Ëðo {™w»Þtu™u Ëw¾fthe ƒ™u Au, ‚u{ Ëðuoyu òýðwk òuEyu. (23)
•’Êfiäÿ|ÇŸ— ‚Á◊œÊ ¡ŸÊfiŸÊ¢ ¬˝ÁÃfi œŸÈÁ◊fiflÊÿÃË◊ÈÆ·Ê‚fi◊˜Ô–
ÿuÔUÊ˘ßfifl ¬˝ flÿÊ◊ÈÆ|îÊ„UÊfiŸÊ— ¬˝ ÷ÊŸflfi— Á‚dà ŸÊ∑§◊ë¿UfiH 24H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¨ç}æ{æ-Ër{Ät ð„uhu «ßðr÷‚ fhðt™t ËtÄ™tuÚte yt ¥çxÝ:-yÂø™
¥Ïææïç{-«ftrþ‚-«ßðr÷‚ ÚttÞ Au, ¥æ²„è}æì-«t Út™the ©¯æ¨}æì-«¼t‚ Ë{Þ™t Ðíç„-Ë{e…
…ÝæÝæ}æì-{™w»Þtu™e {ïÝéç}æ±-ŒqÄ yt…™the „tÞ Ë{t™ Au.
su yÂø™Úte ²uæ §±-{nt™ ÄtŠ{f s™tu™e Ë{t™ Ðí-W¥t{-Wíf]ü ±²æ}æì-ÔÞt…f Ëw¾™e ™er‚™u
©çÁ…ãæÝæ:-Ëthe he‚u «t fh‚tk Ðí-W¥t{ |ææݱ:-rfhý ÝæÜU}æì-Ëw¾™u ¥ÓÀ-Ëthe he‚u ç¨d„ï-
«t fhtðu Au, ‚u™u ‚{u …ý Ëw¾ «tr {txu ËBÞfT «Þwõ‚ fhtu. (24)
¼tðtÚto : su{ ŒqÄ yt…™the Ëã«Ëq‚t-™ðe rððtÞu÷e „tÞ™e [tfhe fhðtÚte ŒqÄ ytrŒÚte
«týeytu™u Ëw¾e fhu Au; su{ yt rðît™ rðãtŒt™ îtht yrðãt™wk r™ðthý fhe™u {™w»Þtu™e WL™r‚
274 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhu Au, ‚u{s yu yÂø™ Au, ‚u{ òýðwk òuEyu. (24)
•flÊfiøÊ◊ ∑§flÿ ◊äÿÊfiÿ fløÊfi flãŒÊLfi§ flÎÆ·÷Êÿ flÎcáÊfi–
ªÁflfi|cΔU⁄UÊ Ÿ◊fi‚Ê SÃÊ◊fi◊ÇŸÊÒ ÁŒfl~Ëfl L§Ä◊◊ÈfiL§√ÿÜøfi◊üÊØÔH 25H
…ŒtÚto : y{u su{ xæç±çcÆÚ:-rfhýtu{tk hnu™the rðãw‚T çαè±-ËqÞo™t «ftþ™e Ë{t™ ©Lò¢™}æì-
rðþu»t he‚u y™uf …ŒtÚttuo{tk „{™þe÷ Lv}æ}æì-ËqÞo™tu ¥Ÿæï„ì-yt©Þ Au, ‚u{ }ææ²-Ëðo þw¼
÷ûtýtuÚte Þwõ‚, …rðºt ±ë¯|ææ²-ƒ¤ðt™ ±ëc‡æï-ð»ttofthf ÜU±²ï-ƒwrØ{t™ {txu ±‹ÎæL-«þkËtÞtuøÞ
±™:-ð[™™tu ‚Útt ¥xÝæñ-sXhtÂø™{tk Ý}æ¨æ-yL™trŒÚte S„æï}æ}æì-«þM‚ ftÞtuo™tu ¥±æï™æ}æ-W…Œuþ
fhu. (25)
¼tðtÚto : rðît™tuyu Ëwþe÷ y™u …rðºt ƒwrØðt¤t rðãtÚteoytu {txu …h{ «Þí™Úte rðãt «Œt™
fhðe òuEyu; suÚte ‚u rðãt ¼ýe™u, ËqÞo™t «ftþ{tk ½x-½ztu …x-ð† ytrŒ™u òuðt Ë{t™ Ëðo
…ŒtÚttuo™u Ëthe he‚u òýe þfu. (25)
•ÿÁ◊„U ¬˝fiÕ◊Ê œÊfiÁÿ œÊÃÎÁ÷„UʸÃÊ ÿÁ¡ficΔUÊ˘•äfl⁄UcflË«UKfi—–
ÿ◊åŸfiflÊŸÊ ÷ΪfiflÊ ÁflL§L§øÈfl¸Ÿfi·È ÁøòÊ¢ Áflèfl¢~ Áfl‡ÊÁflfi‡ÊH 26H
…ŒtÚto : su §ã-yt s„‚{tk ¥Š±Úï¯é-hûttÞtuøÞ ÔÞðnthtu{tk §üDzì:-yLðu»tý™u ÞtuøÞ, ²ç…cÆ:-
yíÞk‚ Þ¿t™t ËtÄf ãæï„æ-½e ytrŒ™t „únýf‚to Ðíƒ}æ:-Ëðoºt rðM‚]‚ ¥²}æì-yu «íÞût yÂø™
{æ„ëç|æ:-Äthý fh™tht …wÁ»ttuyu {æç²-Äthý fhu÷ Au.
²}æì-su™u ±Ýï¯é-rfhýtu{tk ç™~æ}æì-ytùÞoY…Úte ç±|±}æì-ÔÞt…f yÂø™™u ç±àæïç±àæï-Ë{M‚ «ò
{txu ¥ŒÝ±æÝ:-Y…ðt™ |æëxæ±:-…qýo¿tt™ ç±LL™é:-rðþu»t fhe™u «ftrþ‚ fhu Au, ‚u yÂø™™tu Ëðo
{™w»Þtu Mðefth fhu. (26)
¼tðtÚto : rðît™tuyu yÂø™rðãt™u Äthý fhe™u yLÞtu™u «Œt™ fhðe òuEyu. (26)
¡ŸfiSÿ ªÊ¬Ê˘•fi¡ÁŸCÔU ¡ÊªfiÎÁfl⁄UR|ÇŸ— ‚ÈÆŒˇÊfi— ‚ÈÁflÃÊÿ Ÿ√ÿfi‚–
ÉÊÎÆìfi˝ÃË∑§Ê ’΄UÃÊ ÁŒfiÁflS¬Î‡ÊÊfi lÈÆ◊Ám÷ÊfiÁà ÷⁄URÃèÿ— ‡ÊÈÁøfi—H 27H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su …ÝS²-Wí…L™ ËkËth™t xææïÐæ:-hûtf, …æxæëç±:-ò„hwf Mð¼tððt¤t,
¨éÎÿæ:-W¥t{ ƒ¤Þwõ‚, Íæë„Ðí„èÜU:-½e Úte ðÄ™th, àæéç™:-…rðºt, ¥çxÝ:-rðãw‚T Au; ‚u Ýò¨ï-yíÞk‚
™ðe™ ¨é籄æ²-Wí…L™ fhðt ÞtuøÞ yiïÞo™e «tr {txu ¥…çÝcÅ-«fx ÚtÞtu Au, su Ïæëã„æ-{nt™
çÎç±SÐëàææ-«ftþ{tk M…þo fhðtÚte |æÚ„ï|²:-ËqÞtuoÚte lé}æ„ì-«ftþ{t™ ÚtE™u ç±|ææç„-þtur¼‚ ÚttÞ
Au; ‚u™u ‚{u òýtu. (27)
¼tðtÚto : su yiïÞo «tr™t rðþu»t fthý, Ë]rü™t ËqÞtuo™wk fthý rðãw‚T™wk ‚us Au, ‚u™u òýe™u
275 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
W…Þtu„ fhðtu òuEyu. (27)
àflÊ◊fiÇŸ˘•ÁXÔUfi⁄U‚Ê ªÈ„UÊfi Á„UÃ◊ãflfiÁflãŒ|Ü¿UÁüÊÿÊáÊ¢ flŸfiflŸ–
‚ ¡Êfiÿ‚ ◊âÿ◊ÊfiŸ— ‚„UÊfi ◊„UÃ˜Ô àflÊ◊Êfi„ÈUÆ— ‚„fiU‚S¬ÈÆòÊ◊fiÁXÔU⁄U—H 28H
…ŒtÚto : nu ¥çXÚ:-«týË{t™ r«Þ ¥xÝï-rðît™T ! su{ ¨:-‚u }扲}ææÝ:-{kÚt™ fhu÷tu yÂø™
«rËØ-«fx ÚttÞ Au, ‚u{ ‚wk rðãtÚte …沨ï-«fx ÚttÞ Au.
su{ }æã„ì-{nt™ ¨ã:-ƒ¤Þwõ‚ ¨ã¨:-ƒ¤ðt™ ðtÞwÚte Ðé~æ}æì-Wí…L™ ÚtÞu÷ …wºt Ë{t™ ±Ýï±Ýï-
«íÞuf rfhý{tk ðt «íÞuf …ŒtÚto{tk çàæçŸæ²æ‡æ}æì-ytr©‚ xæéãæ-ƒwrØ{tk çã„}æì-ÂMÚt‚ rn‚fthe y±æ}æì-
‚u yÂø™™u ¥æãé:-fnu Au; ¥çXÚ¨:-rðît™tu ¥‹±ç±‹ÎÝì-«t fhu Au, ‚u{ ‚u™tu ƒtuÄ y±æ}æì-‚™u fhtðwk
Awk.-Ë{òðwk Awk. (28)
¼tðtÚto : yÂø™ ƒu «fth™tu Au. yuf {t™Ë-ykŒh™tu y™u ƒeòu ƒnth™tu. ‚u{tk ykŒh™t yÂø™™u
Wr[‚ ytnth-rðnth îtht y™u ƒnth™t yÂø™™u {kÚt™ ytrŒ îtht rðît™tu Ëuð™ fhu. ‚u{ yLÞ
{™w»Þtu …ý Ëuð™ fhu. (28)
‚πÊfiÿ— ‚¢ flfi— ‚êÿÜøÁ◊·ú SÃÊ◊¯ øÊÇŸÿfi–
fl*·®ficΔUÊÿ ÁˇÊÃËŸÊ◊Íơʸ ŸåòÊ ‚„fiUSflÃH 29H
…ŒtÚto : nu ¨¶æ²:-r{ºttu çÿæ„èÝæ}æì-{™™þe÷ {™w»Þ ! ±:-‚{tht ª…ü:-ƒ¤™t ÝŒ~æï-…tiºt
Ë{t™ rðã{t™, ¨ãS±„ï-yíÞk‚ ƒ¤Þwõ‚, ±ô¯cÆæ²-yíÞk‚ð]Ø ¥xݲï-yÂø™ {txu; su ¨}²@}æì-
ËwkŒh Ëífth {txu §¯}æì-yL™™u ™-y™u S„æï}æ}æì-M‚wr‚ytu™tu ¨}ææãé:-Ëthe he‚u W…Œuþ fhu Au; ‚u{
‚{u …ý ‚u™wk y™wct™ fhtu. (29)
¼tðtÚto : rþÕ…e-fthe„h ÷tuftu Ëðo™t r{ºt ƒ™e™u rðît™tu™t fÚt™t™wËth …ŒtÚtorðãt™wk y™wct™ fhu.
su rðãw‚T fthýY… ƒ¤Úte Wí…L™ ÚttÞ Au. su …wºt Ë{t™ Au, su ËqÞo ytrŒÚte Wí…L™ ÚttÞ
Au, ‚u …tiºt Ë{t™ Au, ‚u{ òýðwk òuEyu. (29)
‚ö‚Á◊lfiÈfl‚ flηãŸÇŸ Áfl‡flÊfiãÿÿ¸˘•Ê–
ß«US¬Œ ‚Á◊fiäÿ‚ ‚ ŸÊ fl‚ÍÆãÿÊ÷fi⁄UH 30H
…ŒtÚto : nu ±ë¯Ýì-ƒ¤ðt™ ¥xÝï-«ftþ{t™ ¥²ü:-ði~Þ ! su ‚wk ¨¢¨}æ + ¥æ + ²é±¨ï-yr‚
W¥t{‚tÚte ËkƒkÄ fhu Au, §Ç:-«þkËt ÞtuøÞ …wÁ»t™t ÐÎï-…Œ …h ¨ç}抲¨ï-Ëwþtur¼‚ ƒ™u Au,
¨:-‚u ‚wk §„ì-s yÂø™™t Þtu„Úte Ý:-y{tht {txu ç±EæçÝ-Ëðo ±¨êçÝ-Ä™tu™u ¥æ|æÚ-©uc‚tÚte
Äthý fh. (30)
¼tðtÚto : htòytu îtht ËBÞfT hrût‚ ði~Þs™ yÂø™ ytrŒ™e rðãtytuÚte …tu‚t™t ÷tuftu {txu
276 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u htsfeÞ s™tu {txu Ë{M‚ Ä™ Ëk„úrn‚ fhu. (30)
àflÊ¢ ÁøfiòÊüÊflSÃ◊ „Uflfiãà ÁflˇÊÈ ¡ãÃflfi—–
‡ÊÊÁøc∑fi§‡Ê¢ ¬ÈL§Á¬˝ÿÊÇŸfi „U√ÿÊÿ flÊ…fiUflH 31H
…ŒtÚto : nu ÐéLçÐí²-y™uf™u «ËL™ fh™th ðt ƒnws™ r«Þ ç™~æŸæ±S„}æ-ytùÞo Y… yL™trŒ
…ŒtÚttuoÚte Þwõ‚ ¥xÝï-‚usMðe rðît™T ! ç±ÿæé-«òytu{tk ãòæ²-Mðefth™u ÞtuøÞ yL™trŒ …ŒtÚttuo™e
±æïɱï-«tr {txu su àææïç™cÜïUàæ}æì-Ëwfð™tht ËqÞo™t rfhýtu Ë{t™ ‚usMðe y±æ}æì-yt…™tu …‹„±:-
{™w»Þtu 㱋„ï-Mðefth fhu Au, ‚u™tu y{u …ý Mðefth fheyu Aeyu. (31)
¼tðtÚto : su yÂø™™wk «týeytu Ëuð™ fhu Au, ‚u™u ¼th-ðn™ ytrŒ ftÞtuo{tk …ý {™w»Þtu rËØ
fhu. (31)
∞ÆŸÊ flÊfi˘•|ÇŸ¢ Ÿ◊fi‚ʡʸ Ÿ¬ÊfiÃ◊Ê„ÈUfifl–
Á¬˝ÿ¢ øÁÃficΔU◊⁄URÁÃú Sflfiäfl⁄U¢ Áfl‡flfiSÿ ŒÍÆÃ◊◊ÎÃfi◊˜ÔH 32H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ nwk ±:-‚{tht {txu »Ýæ-‚u …qðtuoõ‚ Ý}æ¨æ-„úný ÞtuøÞ yL™Úte ÝÐæ„}æì-
áZ Mð¼tð, çÐí²}æì-«er‚fthf, ™ïç„cÆ}æì-yíÞk‚ [u‚™‚t yt…™th, ¥Úç„}æì-[u‚™‚t hrn‚, S±Š±Ú}æì-
W¥t{ hûtýeÞ ÔÞðnthÚte Þwõ‚, ¥}æë„}æì-fthýY…Úte r™íÞ, ç±ES²-Ëk…qýo s„‚™t Îê„}æì-Ëðoºt
„r‚ fh™th ¥çxÝ}æì-rðãw‚T™u y™u ª…ü:-…ht¢{tu™u ¥æãé±ï-Mðefth fhwk Awk, ‚u{ ‚{u {tht {txu „úný
fhtu-Mðefth fhtu. (31)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu y{u ‚{tht {txu su yÂø™ ytrŒ™e rðãt™u «fx fheyu, ‚u™tu ‚{u Mðefth
fhtu. (31)
Áfl‡flfiSÿ ŒÍÆÃ◊◊Îâ Áfl‡flfiSÿ ŒÍÆÃ◊◊ÎÃfi◊˜Ô–
‚ ÿÊfi¡Ã˘•L§·Ê Áfl‡fl÷Êfi¡‚Ê ‚ ŒÈfiº˝flÃ˜Ô Sfl~Ê„ÈU×H 33H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ nwk ç±ES²-Ëðo ¼q„tu¤™u Îê„}æì-‚…tð™th ËqÞoY… ¥}æë„}æì-fthýY…Úte
yrð™tþe MðY…, ç±ES²-Ëk…qýo …ŒtÚttuo™u Îê„}æì-‚t…Úte ƒt¤™th, ¥}æë„}æì-s÷{tk …ý fthýY…
yÂø™™tu Mðefth fhwk Awk, ‚u{ ç±E|ææï…¨æ-s„‚™t hûtf ¥L¯æ-Y…ðt™ Ëðo …ŒtÚttuo™e ËtÚtu rðã{t™
Au, ¨:-‚u ²æï…„ï-Þwõ‚ fhu Au-òuzu Au. su S±æãé„:-W¥t{ her‚Úte „úný fh‚tk ÎéÎí±„ì-þheh ytrŒ{tk
„r‚ fhu Au, ¨:-‚u™u ‚{thu òýðtu òuEyu. (33)
¼tðtÚto : ynª ç±ES² Îê„}æ}æë„}æì yt …Œtu™e ƒu 𾂠ytð]r¥t ÚtðtÚte ƒu «fth™e MÚtq÷ y™u
Ëqû{Y… Þwõ‚ yÂø™™wk „úný ÚttÞ Au, ‚u Ëðo fthýY… r™íÞ Au, ‚u{ òýðwk òuEyu. (33)
277 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚ ŒÈfiº˝flÃ˜Ô Sfl~Ê„ÈU× ‚ ºÈfiº˝flÃ˜Ô Sfl~Ê„ÈU×–
‚È’˝rÊÔÊfi ÿôÊ— ‚ÈƇÊ◊Ë fl‚ÍfiŸÊ¢ Œflö ⁄UÊœÊ ¡ŸÊfiŸÊ◊˜ÔH 34H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ¨:-‚u yÂø™ S±æãé„:-Ëthe he‚u ƒtu÷tðu÷t r{ºt™e Ë{t™ ÎéÎí±„ì-„r‚
fhu Au. ¨:-‚u yÂø™ S±æãé„:-Ëthe he‚u r™{kºtý fhu÷ rðît™ Ë{t™ ÎéÎí±„ì-„r‚ fhu Au. ¨éÏæírææ-
©uc ðuŒtu™t ¿tt‚t, ²¿æ:-Ëk„ fhðt ÞtuøÞ, ¨éàæ}æè-W¥t{ þtÂL‚þe÷ …wÁ»t™e Ë{t™ su ±¨êÝæ}æì-
…]rÚtðe ytrŒ ðËwytu ‚Útt …ÝæÝæ}æì-{™w»Þtu™t Îï±}æì-ft{™t ÞtuøÞ Úæ{:-Ä™Y… Au, ‚u yÂø™™tu ‚{u
Ëthe he‚u W…Þtu„ fhtu. (34)
¼tðtÚto : su ðu„ðt™T, yLÞtu™u ðu„ «Œt™ fh™th, þtÂL‚fthf y™u …]rÚtðe ytrŒ™tu «ftþf
yÂø™ Au, ‚u™u rðþu»t Y…Úte fu{ ™ òýðtu òuEyu ? (34)
•ÇŸ flÊ¡fiSÿ ªÊ◊fiÃ˘ß¸‡ÊÊfiŸ— ‚„U‚Ê ÿ„UÊ–
•S◊ œfiÁ„U ¡ÊÃflŒÊ ◊Á„U üÊflfi—H 35H
…ŒtÚto : nu ¨ã¨:-ƒ¤ðt™ …wÁ»t™t ²ãæï-Ëk‚t™ ! …愱ïÎ:-rð¿tt™™u «t fhu÷, ¥xÝï-‚usMðe
rðît™ yt… yÂø™ Ë{t™ xææï}æ„:-«þM‚ „tÞ y™u …]rÚtðeÚte Þwõ‚ ±æ…S²-yL™™t §üàææÝ:-Mðt{e
y™u Ë{Útof ƒ™e™u ¥S}æï-y{tht {txu }æçã-{nt™ Ÿæ±:-Ä™™u {ïçã-Äthý fhtu. (35)
¼tðtÚto : W¥t{ her‚Úte W…Þwõ‚ fhu÷ yÂø™ …w»f¤-…Þto ę «t fhu Au, ‚u{ òýðwk
òuEyu. (35)
‚˘ßfiœÊŸÊ fl‚fiÈc∑§Áfl⁄UR|ÇŸ⁄UË«UãÿÊfi Áª⁄UÊ– ⁄UflŒS◊èÿ¯ ¬Èfl¸áÊË∑§ ŒËÁŒÁ„UH 36H
…ŒtÚto : nu Ðé±ü‡æèÜU-rðþt¤ Ëu™tðt¤t hts…wÁ»t rðît™T ! çxæÚæ-ðtýeÚte §üÇ:-yLðu»tý™u ÞtuøÞ,
±¨é:-r™ðtË™t nu‚w, ÜUç±:-Ë{Úto, §{æÝ:-«Œe ¨:-‚u …qðtuoõ‚ ¥çxÝ:-yÂø™™e Ë{t™ ¥S}æ|²}æì-
y{tht {txu Úﱄì-«þkrË‚ Ä™Þwõ‚ …ŒtÚttuo™u ÎèçÎçã-«ftrþ‚ fhtu. (36)
¼tðtÚto : rðît™tuyu yÂø™™t „wý, f{o y™u Mð¼tðtu™t «fxefhýÚte {™w»Þtu {txu yiïÞo™e
ð]rØ fhðe òuEyu. (36)
ˇÊ¬Ê ⁄UÊfi¡ãŸÈÆà à◊ŸÊÇŸ flSÃÊfiL§ÃÊ·‚fi—– ‚ ÁÃfiÇ◊¡ê÷ ⁄URˇÊ‚Êfi Œ„U ¬˝ÁÃfiH 37H
…ŒtÚto : nu ç„x}æ…}|æ-‚eðú‚tÚte yðÞðtu™u [÷tð™th Úæ…Ýì-«ftþ{t™ ¥xÝï-rðît™T ! ¨:-‚u
…qðtuoõ‚ „wýÞwõ‚ yt… su{ ‚eûý ‚usÞwõ‚ yÂø™ ÿæÐ:-htrºt, ©„-y™u ±S„æï:-rŒðË™t ©„-s
©¯¨:-«t‚: y™u ËtÞkft÷™t «ftþ™u Wí…L™ fhu Au. ‚u{ y}æÝæ-‚eûý Mð¼tðÞwõ‚ ytí{tÚte Úÿæ¨:-
Œwüs™tu™u htrºt™e Ë{t™ Ðíç„Îã-r™ùÞ he‚u ¼M{ fhtu. (37)
278 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su{ «¼t‚, rŒðË y™u htrºt™tu r™r{¥t yÂø™ {t™u÷ Au, ‚u{ htò LÞtÞ™tu
«ftþ y™u yLÞtÞ™e r™ð]r¥t™tu nu‚w Au, ‚u{ òýtu. (37)
÷º˝Ê ŸÊfi˘•|ÇŸ⁄UÊ„fiÈUÃÊ ÷º˝Ê ⁄UÊÁ× ‚fiÈ÷ª ÷º˝Ê •fiäfl⁄U—–
÷º˝Ê˘©Uà ¬˝‡ÊfiSÃÿ—H 38H
…ŒtÚto : nu ¨é|æxæ-ËwkŒh yiïÞoðt™T rðît™T ! su{ ¥æãé„:-Ä{o™e Ë{t™ Ëuð™ fhu÷ r{ºtY…
¥çxÝ:-yÂø™ |æÎí:-Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ ntuÞ, |æÎíæ-fÕÞtýfthe Úæç„:-Œt™ |æÎí:-fÕÞtýfthe ntuÞ
¥Š±Ú:-hûtýeÞ ÔÞðnth ©„-y™u |æÎíæ:-fÕÞtý fh™the ÐíàæS„²:-«þkË™eÞ ntuÞ, ‚u{ yt… Ý:-
y{tht {txu Ītu. (38)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu yu òýðwk òuEyu fu su{ rðãt îtht ©u»X her‚Úte Ëuð™ fhu÷ s„‚™t
…ŒtÚttuo Ëw¾ŒtÞe ƒ™u Au, ‚u{ yt rðît™T Au yu{ òýtu. (38)
÷º˝Ê˘©Uà ¬˝‡ÊfiSÃÿÊ ÷º˝¢ ◊Ÿfi— ∑ΧáÊÈcfl flÎòÊÃÍÿ¸Ó– ÿŸÊfi ‚◊à‚fiÈ ‚Ê‚„fiU—H 39H
…ŒtÚto : nu ¨é|æxæ-þtu¼™ Ëk…r¥tðt™ …wÁ»t ! yt… ²ïÝ-su™tÚte y{tht ±ë~æ„ê²ïü-ÞwØ{tk |æÎí}æì-
fÕÞtýfthe }æÝ:-rð[thþÂõ‚Þwõ‚ r[¥t ntuÞ, ©„-y™u |æÎíæ:-fÕÞtýfthe ÐíàæS„²:-«þkËt™u ÞtuøÞ
«ò ntuÞ, y™u su™tÚte ¨}æy¨é-Ëk„út{tu{tk ¨æ¨ã:-yíÞk‚ Ën™þe÷ ðeh …wÁ»t ntuÞ, ‚uðt f{o
ÜëU‡æéc±-fhtu. (39)
¼tðtÚto : rðît™T htòyu ‚u f{tuo fhðt òuEyu, fu suÚte «ò y™u Ëu™t ©uc ƒ™u. (39)
ÿŸÊfi ‚◊à‚fiÈ ‚Ê‚„UÊ˘flfi |SÕ⁄UÊ ÃfiŸÈÁ„ ÷ÍÁ⁄U ‡Êœ¸®fiÃÊ◊˜Ô–
flŸ◊Êfi Ã˘•Á÷|c≈UfiÁ÷—H 40H
…ŒtÚto : nu ¨é|æxæ-ËwkŒh ÷û{eÞwõ‚ …wÁ»t ! yt… ²ïÝ-su™t «‚t…Úte y{tht ¨}æy¨é-ÞwØ{tk
¨æ¨ã:-yíÞk‚ Ën™þe÷ Atu, ‚u™u ‚Útt |æêçÚ-y™uf «fthÚte àæ{ü„æ}æì-ƒ¤-Ëu™t™u ðÄth™th y{tht
çSƒÚæ-ÂMÚth Ëu™t™t ËtÄ™tu™e ¥± + „Ýéçã-Ëthe he‚u ð]rØ fhtu. „ï-yt…™e ¥ç|æçcÅç|æ:-RåAtytu
y™wËth rðã{t™ y{u ‚u Ëu™t™tk ËtÄ™tu™wk ±Ýï}æ-Ëuð™ fheyu.-W…Þtu„ fheyu. (40)
¼tðtÚto : rðît™tuyu yr‚ ƒ¤ðt™ ðehtu™t WíËtn™e r™íÞ ð]rØ fhðe òuEyu, suÚte WíËtrn‚
ƒ™e™u ‚uytu htò y™u «ò™t rn‚fthf ftÞtuo fhu. (40)
•|ÇŸ¢ â ◊fiãÿ ÿÊ fl‚ÈÆ⁄USâ ÿ¢ ÿ|ãÃfi œŸflfi—–
•SÃ◊fl¸Ó®ãÃ˘•Ê‡ÊflÊ˘Sâ ÁŸàÿÊfi‚Ê flÊÁ¡Ÿ˘ß·fiú SÃÊÃÎèÿ˘•Ê ÷fi⁄UH 41H
279 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ²:-su ±¨é:-Ëðoºt r™ðtË fh™th yÂø™ Au, ²}æì-su ¥çxÝ}æì-ðtýe™e Ë{t™
yÂø™™u {ïݱ:-„tÞtu ¥S„}æì-½hu ²ç‹„-òÞ Au, su{ çÝy²æ¨:-fthýY…Úte rð™tþ hrn‚ ±æç…Ý:-
ðu„ðt™ ¥æàæ±:-þe½ú„t{e ¥±ü‹„:-½tuztytu ¥S„}æì-½h™u «t ÚttÞ Au, ‚u{ nwk „}æì-‚u …qðtuoõ‚
yÂø™™u }拲ï-{t™wk Awk y™u S„æï„ë|²:-M‚wr‚fthf rðît™tu {txu §¯}æì-W¥t{ yL™trŒ …ŒtÚttuo™u Äthý
fhwk Awk, ‚u{s ‚wk yÂø™™u ¥S„}æì-yt©Þ {t™ y™u yL™ ytrŒ …ŒtÚttuo™u ¥æ|æÚ-Äthý fh. (41)
¼tðtÚto : rðãtÚteoytu™u yæÞt…f yt he‚u W…Œuþ fhu –
su{ nwk yt[hý fhwk Awk, ‚u{ ‚{u …ý fhtu. su{ „tÞ ytrŒ …þwytu rŒðË{tk ytsw-ƒtsw sk„÷{tk
Vhe™u Ëtksu …tu‚t™t ½uh ytðe™u «ËL™ ÚttÞ Au, ‚u{s rðãt„]n-…tXþt÷t™u «t ÚtE™u ‚{u …ý
«ËL™ hntu. (41)
‚Ê˘•|ÇŸÿʸ fl‚fiȪÎƸáÊ ‚¢ ÿ◊Êÿ|ãÃfi œŸflfi—–
‚◊fl¸Ó®ãÃÊ ⁄UÉÊÈƺ˝Èfl— ‚ö‚fiÈ¡ÊÃÊ‚fi— ‚ÍÆ⁄Uÿ˘ß·fiú SÃÊÃÎèÿ˘•Ê ÷fi⁄UH 42H
…ŒtÚto : nu rðãtÚteo rðît™T ! su{ nwk ²:-su ±¨é:-r™ðtË {txu ¥çxÝ:-Au, ‚u™e xæë‡æï-Ëthe he‚u
M‚wr‚ fhwk Awk, ²}æì-suu™u {ïݱ:-ðtýe ¨}ææ²ç‹„-W¥t{ he‚u «t ÚttÞ Au, su™u ÚÍæéÎíé±:-ÄehsÚte
[t÷™tht ¥±ü‹„:-«þM‚ ¿tt™e ¨é…æ„æ¨:-©uc he‚u rðãtytu{tk «rËØ ¨êÚ²:-rðît™tu S„æï„ë|²:-
M‚wr‚ fh™tht rðãtÚteoytu {txu §¯}æì-¿tt™™u ¨}æì-Ëthe he‚u Äthý fhu Au, su{ ¨:-‚u yæÞt…f-
rðît™T EïhtrŒ …ŒtÚttuo™t „wýtu™wk ðýo™ fhu Au, ‚u{ ‚wk …ý ‚u …qðtuoõ‚™u ¨}æì + ¥æ|æÚ-Äthý fh. (42)
¼tðtÚto : su{ „tÞ ðtAhztytu™u ‚] fhu Au, ‚u{ yæÞt…fs™ rðãtÚteoytu™u yt™krŒ‚ fhu.
su{ ½tuztytu-Ëðthe™u þe½ú ŒuþtL‚h{tk …ntU[tzu Au, ‚u{ [yæÞt…ftu rðãtÚteoytu™u ] Ë{M‚
rðãtytu™t …th„t{e ƒ™tðu. (42)
©U÷ ‚fiȇøãº˝ ‚*¬·Ê ŒflË¸Ó üÊËáÊË·˘•Ê‚ÁŸfi–
©UÃÊ Ÿ˘©Uà¬fiȬÍÿʸ ©UÄÕ·fiÈ ‡Êfl‚S¬Ã˘ß·fiú SÃÊÃÎèÿ˘•Ê ÷fi⁄UH 43H
…ŒtÚttuo : nu ¨ép‹Îí-W¥t{ yt™kŒŒtÞf yæÞt…f ! yt… ¨<Я:-½e™u αèü-÷uðt y™u Atuzðt
{txu™t ËtÄ™ Y… ƒu fzAeÚte Ÿæè‡æè¯ï-…ftððt Ë{t™ ¥æ¨çÝ-{w¾{tk ©|æï-yæÞÞ™-yæÞtÞ™ Y…
ƒu r¢Þtytu™u ¥æ|æÚ-Äthý fh.
nu à汨:-ƒ¤™t Єï-hûtf yæÞt…f ‚wk ©vƒï¯é:-W…Œuþ fhðt y™u ©ðý fhðt ÞtuøÞ ðuŒ
rð¼t„tu{tk Ý:-y{tht {txu ©„æï-y™u S„æï„ë|²:-rðît™tu {txu §¯}æì-yL™trŒ …ŒtÚttuo™u ©yÐéÐê²æü:-
W¥t{‚tÚte …qýo fh. (43)
¼tðtÚto : su{ }ÂíðfTs™tu ½]‚™u Ëthe he‚u þwØ fhe™u, fzAe-[{[tÚte yÂø™{tk ntu{ fhe™u
ðtÞw y™u ð»tto-s÷™u htu„™tþf ƒ™tðe™u Ëðo™u Ëw¾e fhu Au, ‚u{ yæÞt…fs™tu rðãtÚteoytu™t {™tu™u
280 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ËwrþûttÚte þwØ fhe™u, ‚u{tk rðãt™tu ntu{-Œt™ fhe™u ‚u{™t ytí{tytu™u …rðºt fhe™u Ëðo «týeytu™u
Ëw¾e fhu. (43)
•ÇŸ Ã◊lʇfl¢ Ÿ SÃÊ◊Ò— ∑˝§Ã颮 Ÿ ÷º˝ö NfiUÁŒS¬Î‡Êfi◊˜–Ô ´§äÿÊ◊Êfi Ã˘•Ê„ÒUfi—H 44H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yæÞt…f ! y{u „ï-yt…™tÚte ¥æïãñ:-rðãt™wk Ëw¾ «t fhtð™th S„æï}æñ:-rðãt™e
M‚wr‚Y… ðuŒ™t ¼t„tuÚte ¥l-yts ¥E}æì-½tuzt™e Ý-Ë{t™; |æÎí}æì-fÕÞtýfthf ÜíU„é}æì-ƒwrØ™e Ý-
Ë{t™ „}æì-‚u NçÎSÐëàæ}æì-ytí{t™tu ËkƒkÄ ht¾™th rðãtƒtuÄ™u «t fhe™u r™hk‚h «Š²æ}æ-ð]rØ™u
«t fheyu. (44)
¼tðtÚto : rðãtÚteos™-su{ Ëwrþrût‚ ½tuzt îtht ÷tuftu …tu‚t™t RÂåA‚ MÚtt™ …h þe½ú …ntU[e
òÞ Au, su{ rðît™T Ëðo þt†tu™t ¿tt™Úte Þwõ‚ fÕÞtýfthe ƒwrØ îtht Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût™u
«t fhu Au; ‚u{ ‚u yæÞt…ftu îtht rðãt™u …th fhe™u, W¥t{ «¿tt-ƒwrØ™u «t fhe™u MðÞk WL™r‚
…t{u ‚Útt yLÞtu™e ðuŒ™t yæÞt…™ ‚Útt W…Œuþ îtht WL™r‚ fhtðu. (44)
•œÊ sÔ~ÇŸ ∑˝§ÃÊfi÷¸º˝Sÿ ŒˇÊfiSÿ ‚ʜʗ– ⁄URÕË´¸§ÃSÿfi ’΄UÃÊ ’÷ÍÕfiH 45H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! su{ ‚wk |æÎíS²-yt™kŒfthf ÎÿæS²-þheh y™u ytí{t™t ƒ¤Úte Þwõ‚
¨æ{æï:-ËL{t„o …h [t÷™th «„S²-ËíÞ™u «t …wÁ»t™e Ïæëã„:-{nt™ rð»tÞ ðt ¿tt™Y… ÜíU„æï:-
ƒwrØ™t Ëk„Úte Úƒè:-«þkË™eÞ h{ý ËtÄ™ Þt™tuÚte Þwõ‚ Ïæ|æêƒ-ƒ™u, ‚u{ ¥{-{k„÷t[hý…qðof
çã-r™ùÞ fhe™u y{u …ýhÚte ƒ™eyu. (45)
¼tðtÚto : su{ þt† y™u Þtu„ îtht Wí…L™ ƒwrØ™u «t fhe™u rðît™ WL™r‚ …t{u Au, ‚u{
yæÞu‚t-rðãtÚteo …ý WL™r‚ fhu. (45)
∞ÆÁ÷ŸÊ¸Ó®˘•∑Ò¸§÷¸flÊfi ŸÊ •flʸæ˜UÔ Sfláʸ ÖÿÊÁÃfi—–
•ÇŸ Áfl‡flfiÁ÷— ‚ÈÆ◊ŸÊ˘•ŸËfi∑Ò§—H 46H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðãt«ftþÚte Þwõ‚ …wÁ»t ! yt… Ý:-y{tht {txu ç±Eïç|æ:-Ëðo ¥ÝèÜñU:-
Ëu™tytu Ërn‚ htò Ë{t™ ¨é}æÝæ:-{™Úte Ëw¾fthe |æ±-ƒ™tu. »ç|æ:-yu …qðtuoõ‚ ¥ÜñüU:-…qò ÞtuøÞ
rðît™tu Ërn‚ Ý:-y{tht {txu Á²æïç„:-¿tt™™t «ftþf ¥±æüÑì -r™f]ütu™u Wíf]ü ƒ™tððt™t òýfth
S±:-Ëw¾™e Ý-Ë{t™ ƒ™tu. (46)
¼tðtÚto : su{ htò Ëwrþrût‚ ƒ¤ ytrŒ Ëu™tytuÚte þºtwytu™u S‚e™u Ëw¾e ÚttÞ Au, ‚u{s «¿tt-
ƒwrØ ytrŒ „wýtuÚte yrðãt ytrŒ õ÷uþtu™u S‚e™u {™w»Þ Ëw¾e ÚttÞ Au. (46)
•|ÇŸö„UÊÃÊfi⁄¢U ◊ãÿ ŒÊSflfiãâ fl‚Èfiö ‚ÍÆŸÈö ‚„Ufi‚Ê ¡ÊÃflfiŒ‚¢ Áfl¬˝¢ Ÿ
¡ÊÃflfiŒ‚◊˜Ô– ÿ˘™§äfl¸ÿÊfi Sfläfl⁄UÊ ŒflÊ ŒflÊëÿÊfi ∑ΧƬʖ ÉÊÎÆÃSÿ Áfl÷˝Êfi|c≈U◊ŸfiÈ fl|c≈U
281 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‡ÊÊÁø·Ê˘˘¡ÈuÔUÊfiŸSÿ ‚*¬·fi—H 47H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²:-su ªŠ±ü²æ-Qæðo„r‚™e ËtÚtu S±Š±Ú:-þw¼f{o fhðtÚte y®nË™eÞ
Au, Îï±æÓ²æ-rðît™tu™t Ëífth {txu ÜëUÐæ-Ë{Úto r¢ÞtÚte Îï±:-rŒÔÞ„wýtu Þwõ‚ Au, àææï癯æ-Œer™t
fthýu ¥æ…éuæÝS²-Ëthe he‚u nð™ fhu÷ ¨<Я:-½]‚ y™u Íæë„S²-s÷™t Ëtr™æÞÚte ç±|æíæçcÅ}æì-
rðrðÄ «fth™e ßÞtur‚ytu™u ¥Ýé±çcÅ-«ftrþ‚ fhu Au.
‚u ãæï„æÚ}æì-Ëw¾Œt‚t, …愱ïΨ}æì-Ëðo Wí…L™ …ŒtÚttuo{tk rðã{t™, ¨ã¨:-ƒ¤ðt™ …wÁ»t™t
¨êÝé}æì-…wºt™e Ë{t™, ±¨é}æì-Ä™Œt‚t, ±æS±‹„}æì-Œt™þe÷, …愱ïΨ}æì-ƒwrØ{t™tu{tk «rËØ-«¿ttðt™,
¥çxÝ}æì-‚usMðe yÂø™ Ý-Ë{t™ ç±Ðí}æì-yt ¿tt™e™tu nwk }拲ï-Ëífth fhwk Awk, ‚u{ ‚{u …ý Ëífth
fhtu. (47)
¼tðtÚto : su{ Ëthe he‚u Ëuðt fhu÷ rðît™T rðãt, Ä{o y™u ËwrþûttÚte Ëðo™u ytÞo [©uc ] ƒ™tðu
Au, ‚u{ ÞwÂõ‚…qðof Ëuð™ fhu÷ yÂø™ …tu‚t™t „wý, f{o y™u Mð¼tðÚte Ëðo™e WL™r‚ fhu Au. (47)
•ÇŸ àfl¢ ŸÊ •ãÃfi◊˘©Uà òÊÊÃÊ Á‡ÊflÊ ÷fiflÊ flM§âÿ~—– fl‚Èfi®⁄UR|ÇŸfl¸‚ÈfiüÊflÊ˘-
•ë¿UÊfi ŸÁˇÊ lÈÆ◊ûÊfi◊ö ⁄URÁÿãŒÊfi—– â àflÊfi ‡ÊÊÁøcΔU ŒËÁŒfl— ‚ÈÆêŸÊÿfi ŸÍÆŸ◊Ëfi◊„U
‚Áπfièÿ—H 48H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! y±}æì-yt… su{ yt ±¨é:-Ä™Œt‚t, ±¨éŸæ±æ:-yL™ y™u Ä™™t nu‚w
¥çxÝ:-yÂø™ Úç²}æì-Ä™™u Îæ:-«Œt™ fhu Au, ‚u{ Ý:-y{the ¥‹„}æ:-yíÞk‚ Ë{e… ~ææ„æ-hûtf,
±M‰²:-©uc ©„-y™u çàæ±:-{k„÷fthe |æ±-ƒ™tu.
nu àææïç™cÆ-yr‚ ‚usMðe Îèçα:-yr‚ «ftþ{t™ ðt ft{™t ÞtuøÞ rðît™ > su{ y{u y±æ-
‚™u ¨ç¶|²:-r{ºttu™t ¨é}Ýæ²-Ëw¾ {txu ÝêÝ}æì-r™ùÞY…Úte §ü}æãï-«tÚto™t fheyu Aeyu, ‚u{ „}æì-
‚thtÚte Ëðo {™w»Þ «tÚto™t fhu.
su{ nwk lé}æœæ}æ}æì-«þkrË‚ «ftþtuÚte Þwõ‚ ‚™u ¥ÓÀ-W¥t{ he‚u Ýçÿæ-«t Úttô Awk, ‚u{ ‚wk
y{™u «t fh. (48)
¼tðtÚto : su r{ºt …tu‚t™t r{ºt™u [tnu Au. y™u ‚u™e WL™r‚ fhu Au, ‚u{ rðît™T …wÁ»t Ëðo™tu
r{ºt ƒ™e™u Ëðo™u Ëw¾e fhu. (48)
ÿŸ˘´§·fiÿSìfi‚Ê ‚òÊ◊ÊÿÁãŸãœÊfiŸÊ˘•|ÇŸú Sflfi⁄UÊ÷fi⁄Uã×–
Ã|S◊fi㟄¢U ÁŸŒfiœ ŸÊ∑fi§˘•|ÇŸ¢ ÿ◊Ê„ÈU◊¸Ÿfifl SÃËáʸ’fi*„U·◊˜ÔH 49H
…ŒtÚto : ²ïÝ-su „Шæ-Ä{to™wct™Y… f{oÚte §‹{æÝæ:-«ftþ{t™ S±:-Ëw¾™u ¥æ|æÚ‹„:-Ëthe
he‚u Äthý fh‚tk «¯²:-ðuŒ™t yÚto òý™th }r»t ¨~æ}æì-ËíÞ rð¿tt™Úte Þwõ‚ ¥çxÝ}æì-rðãw‚T ytrŒ
282 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yÂø™™u ¥æ²Ýì-«t fhu Au, „çS}æÝì-‚u f{oÚte ÝæÜïU-Œw:¾ hrn‚ Ëw¾™e «tr {txu }æݱ:-rð[thþe÷
rðît™T ²}æì-su S„è‡æüÏæ<ã¯}æì-ytftþ™u ytåAtŒ™ fh™th ¥çxÝ}æì-yÂø™™u ¥æãé:-W…Œuþ fhu Au, ‚u™u
¥ã}æì-nwk çÝÎ{ï-Äthý fhwk Awk. (49)
¼tðtÚto : su{ ðuŒtu™t …thk„‚ rðît™tu ËíÞ yt[hý fhe™u, rðãw‚T ytrŒ …ŒtÚttuo™tu ËBÞfT «Þtu„
fhe™u Ë{Úto ƒ™u Au. yu he‚u [yLÞ] {™w»Þtuyu …ý Ë{]rØðt™T ƒ™ðwk òuEyu. (49)
â ¬àŸËfiÁ÷⁄UŸfiÈ ªë¿U◊ ŒflÊ— ¬ÈÆòÊÒ÷˝Ê¸ÃfiÎÁ÷L§Ã flÊ Á„U⁄fiUáÿÒ—–
ŸÊ∑¯§ ªÎèáÊÊŸÊ— ‚fiÈ∑ΧÆÃSÿfi ÀÊÊ∑§ ÃÎÆÃËÿfi ¬ÎÆDÔU˘•Áœfi ⁄UÊøŸ ÁŒfl—H 50H
…ŒtÚto : nu Îï±æ:-rðît™tu ! su{ ‚{u „}æì-‚u …qðtuoõ‚ yÂø™™u xæë|‡ææÝæ:-„úný fhe™u çα:-
«ftþÞwõ‚ ¨éÜëU„S²-W¥t{ her‚Úte yt[hý fhu÷ ðuŒtuõ‚ f{o ¥ç{-{tk ðt Úæï™Ýï-Ár[fthf „ë„è²ï-
rð¿tt™Úte Wí…L™ ÐëcÆï-òýðt™u Rü HæïÜïU-rð[thðt ðt òuðt ÞtuøÞ MÚtt™{tk rðã{t™ ÐyÝèç|æ:-
…tu‚-…tu‚t™e †eytu Ðé~æñ:-ð]ØtðMÚtt{tk Wí…L™ Œw:¾Úte hûtt fh™th …wºttu |æíæ„ëç|æ:-ƒkÄwytu ©„-yLÞ
±æ-ËkƒkÄeytu ‚Útt çãÚ‡²ñ:-Ëwðýo ytrŒ Ä™tuÚte ÝæÜU}æì-yt™kŒ™u «t fhtu Atu, ‚u{ ‚u ËðoÚte Þwõ‚
y{u …ý ¥Ýé,xæÓÀï}æ-«t fheyu. (50)
¼tðtÚto : su{ rðît™T …tu‚t™e †e, …wºt, ƒkÄw, …wºte, {t‚t, r…‚t, Ëuðf-™tufh y™u …ztuþe s™tu™u
rðãt y™u Ëwrþûtt îtht ÄtŠ{f y™u …wÁ»ttÚteo ƒ™tðe™u Ëk‚tu»t …t{u Au, ‚u{ s Ëðo {™w»Þtu ‚u™wk
y™wfhý fhu. (50)
•Ê flÊøÊ ◊äÿfi◊L§„UŒ˜Ô ÷È®⁄URáÿÈ®⁄URÿ◊|ÇŸ— ‚à¬fiÁÇøÁ∑fi§ÃÊŸ—–
¬ÎÆDÔU ¬ÎfiÁÕ√ÿÊ ÁŸÁ„fiUÃÊ ŒÁflfilÈÃŒœS¬Œ¢ ∑fiΧáÊÈÃÊ¢ ÿ ¬ÎfiÃãÿflfi—H 51H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ™ïçÜU„æÝ:-rð¿tt™Þwõ‚ ¨yÐç„:-©uctu™t hûtf yt… ±æ™:-ðtýe™t }抲}æì-
{æÞÚte W…Œuþ «t fhe™u su{ ¥²}æì-yu |æéÚ‡²é:-…wrüf‚to ¥çxÝ:-rðît™T ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{™t ÐëcÆï-
W…h çÝçã„:-r™hk‚h ÂMÚth fhu÷ Îç±lé„„ì-W…ŒuþÚte Ëðo™u «ftrþ‚ fhu Au y™u Ä{o …h ¥æ +
¥Mã„ì-ytYZ ÚttÞ Au, ‚u™e ËtÚtu ²ï-su ÷tuftu Ðí„‹²±:-ÞwØ {txu Ëu™t™e RåAt fhu Au, ‚u™u ¥{SÐÎ}æì-
…tu‚t™t yrÄfthÚte åÞw‚-…ŒåÞw‚ ÜëU‡æé„æ}æì-fhtu. (51)
¼tðtÚto : rðît™T htò su{ Eïh ƒúñtkz™t {æÞ{tk ËqÞo™u ht¾e™u Ëðo™u Ëw¾Úte W…f]‚ fhu
Au, ‚u{ s htßÞ™t {æÞ{tk rðãt y™u ƒ÷™u Äthý fhe™u, þºtwytu™u S‚e™u, «òs™tu™tu W…fth
fhu. (51)
•ÿ◊|ÇŸfl˸⁄UÃfi◊Ê flÿʜʗ ‚fi„U|dÿÊfi lÊÃÃÊ◊¬˝fiÿÈë¿UŸ˜Ô–
Áfl÷˝Ê¡fi◊ÊŸ— ‚Á⁄U⁄USÿ ◊äÿ˘©U¬ ¬˝ ÿÊfiÁ„U ÁŒ√ÿÊÁŸ œÊ◊fiH 52H
283 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : su ¥²}æì-yu ±èÚ„}æ:-…tu‚t™t ƒ¤Úte þºtw™t ƒ¤™u yíÞk‚ ÔÞt fh™th, ±²æï{æ:-
Ëðo™t Sð™™u Äthýf‚to, ¨ãçd²:-yËkÏÞ ÞtuØtytu™e Ë{t™, ¨çÚÚS²-ytftþ™e }抲ï-ðå[u
ç±|æíæ…}ææÝ:-rðþu»t fhe™u rðãt y™u LÞtÞÚte ŒurŒÃÞ{t™, ¥Ðí²éÓÀÝì-«{tŒhrn‚ ƒ™e™u ¥çxÝ:-
yÂø™Ë{t™ Ëu™t…r‚ yt… læï„„æ}æì-Ëðoºt «ftrþ‚ ƒ™tu y™u çÎòæçÝ-Ëtht {æ}æ-sL{, f{o y™u
MÚtt™tu™u © Ð + Ðí + ²æçã-«t fhtu. (52)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ÄtŠ{fs™tu ËtÚtu hne™u, «{tŒ™tu íÞt„ fhe™u, rs‚urLÿÞ…qðof Sð™-ytÞw™e
ð]rØ fhe™u, rðãt y™u Ä{to[hýÚte …rðºt ƒ™e™u …htu…fthe ƒ™ðwk òuEyu. (52)
‚ê¬˝ëÿfifläfl◊Ȭfi ‚ê¬˝ÿÊÃÊÇŸfi ¬ÕÊ ŒfiflÿÊŸÊfiŸ˜Ô ∑ΧáÊÈäfl◊˜Ô–
¬ÈŸfi— ∑ΧáflÊŸÊ Á¬Ã⁄UÊ ÿÈflÊfiŸÊãflÊÃÊfiú‚ËÃ˜Ô àflÁÿ ÃãÃÈfi◊Ã◊˜ÔH 53H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u rðãtytu™u ©Ð + ¨¢Ðí²æ„-©uc he‚u «t fhtu, Îï±²æÝæÝì-ÄtŠ{ftu™t
Ѓ:-{t„tuo …h ¨¢ÐíÓ²±Š±}æì-W¥t{ he‚u [t÷tu, y™u Ä{o™wk ÜëU‡æ銱}æì-yt[hý fhtu.
nu ¥xÝï-rðît™T r…‚t{n ! y±ç²-‚{u r…‚t{n-ŒtŒt rðã{t™ hnu‚tk çЄÚæ-hûtt fh™th {t‚t-
r…‚t ‚{tht …wºt ytrŒ ƒúñ[Þo™wk y™wct™ ÜëU‡±æÝæ-fh‚tk ²é±æÝæ-…qýo ÞwðtðMÚtt™u «t ÚtE™u
MðÞkðh rððtn fhe™u ÐéÝ:-…ùt‚T »„}æì-„¼toÄt™trŒ ht‚Úte ÞÚttuõ‚ „‹„é}æì-Ëk‚t™™u ¥‹±æ„梨è„ì-
Wí…L™ fhu.
¼tðtÚto : fw{th Ä{oÞwõ‚ ƒúñ[Þo™t Ëuð™Úte …qýo rðãt™wk yæÞÞ™ fhe™u MðÞk ÄtŠ{f ƒ™e™u;
…qýo ÞwðtðMÚtt «t Út‚tk, fLÞtytu™e …wÁ»t y™u …wÁ»ttu™e fLÞtytu …heûtt fhe™u, yíÞk‚ «u{Úte
ytf]ü ÓŒÞÞwõ‚ ƒ™e™u, MðuåAtÚte rððtn fhe™u; Ä{o…qðof Ëk‚t™tu™u Wí…L™ fhe™u ‚Útt Ëuðt îtht
{t‚t-r…‚t™u Ëk‚wü fhe™u; yt rðît™tu™t {t„o™wk ËŒt y™wËhý fhu.
su{ Ëh¤ Ä{o{t„tuo™e MÚtt…™t fhu, ‚u{ ¼qr{, s÷ y™u yL‚rhût™t {t„tuo™wk …ý r™{toý
fhu. (53)
©UŒ˜Ô’fiÈäÿSflÊÇŸ ¬˝ÁÃfi ¡ÊªÎÁ„U àflÁ◊fiCÔUʬÍÆûʸ ‚ö‚fiΡÕÊ◊ÿ¢ øfi–
•|S◊Ÿ˜ ‚œSÕ •äÿÈûÊfi⁄U|S◊Ÿ˜Ô Áfl‡flfi ŒflÊ ÿ¡fi◊ÊŸ‡ø ‚ËŒÃH 54H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-©uc rðãtÚte «ftrþ‚ †e ðt …whw»t ! ‚wk ©ÎìÏæ銲S±-Wíf]ü her‚Úte ¿tt™ «tÂ
fhe™u, Ëðo™t «íÞu Ðí ç „ + …æxæëçã-yrðãtY… r™ÿt™tu íÞt„ fhe™u rðãtÚte [u‚™ ƒ™. y±}æì-‚wk
†e ™-y™u ¥²}æì-yu …wÁ»t ƒL™u ¥çS}æÝì-yt rðã{t™ ¨{Sƒï-yuf MÚtt™{tk y™u ©œæÚçS}æÝì-
yt„t{e Ë{Þ{tk ËŒt §cÅæÐêœæïü-Rü yÚtto‚T Ëw¾, rðît™tu™tu Ënfth, Eïh™e ythtÄ™t, ËíËk„r‚
y™u ËíÞrðãt ytrŒ™wk Œt™, …q‚o yÚtto‚T …qýoƒ¤, ƒúñ[Þo, rðãtÚte y÷kf]‚ Útðwk, …qýo ÞwðtðMÚtt
y™u …qýo ËtÄ™-W…ËtÄ™tu yu Ëðo™u ¨¢¨ë…ïƒæ}æì-W¥t{ her‚Úte rËØ fhtu.
284 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-rðît™tu, ™-y™u ²…}ææÝ:-Þ¿t fh™th …wÁ»t ‚{u yuf MÚtt™{tk ¥ç{-¨è΄-
WL™r‚ …qðof rðã{t™ hntu. (54)
¼tðtÚto : su{ yÂø™ y™u Þs{t™ Ëw¾ y™u …qýo Ët{„úe™u rËØ fhu Au, ‚u{ rððtrn‚ †e-
…wÁ»t yt s„‚{tk Ëthe he‚u yt[hý fhu.
ßÞthu rððtn {txu áZ «u{Þwõ‚ †e-…wÁ»t ƒ™u, íÞthu rðît™tu™u ƒtu÷tðe™u, ‚u™t Ëtr™æÞ{tk ðuŒtuõ‚
«r‚¿ttytu fhe™u …hM…h …r‚ y™u …í™e ƒ™u. (54)
ÿŸ fl„fiUÁ‚ ‚„Ud¢ ÿŸÊfiÇŸ ‚fl¸flŒ‚◊˜Ô–
ß◊¢ ÿôÊ¢ ŸÊfi Ÿÿ Sfl~Œ¸fl·È ªãÃfiflH 55H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ðt rðŒw»te ! ‚wk Îï±ï¯é-rðît™tu{tk S±:-Ëw¾™u xæ‹„±ï-«t fhðt {txu
²ïÝ-su «r‚¿tt fhu÷ f{oÚte ¨ãd}æì-„]nt©{™t yËkÏÞ ÔÞðnth™u ±ãç¨-ðn™ fhu Au, ²ïÝ-su
rð¿tt™Úte ¨±ü±ïΨ}æì-Ëðo ðuŒtu îtht «r‚…trŒ‚ f{o™u ÞÚttð‚T «t fhu Au, „ïÝ-‚uÚte ‚u f{oÚte §}æ}æì-
yt „]nt©{Y…e ²¿æ}æì-Ëk„™u ÞtuøÞ Þ¿t™u-„]nt©{™u Ý:-y{™u ݲ-«t fhtðtu. (55)
¼tðtÚto : rððtn Ë{Þu «r‚¿ttytu{tk [ðh-ðÄwÚte] yu «r‚¿ttytu …ý fhtððe òuEyu; nu †e-
…wÁ»ttu ! ‚{u ƒL™u su{ …tu‚t™t rn‚ {txu ftÞo fhtu Atu, ‚u{ {t‚t, r…‚t, yt[tÞo y™u yr‚rÚt-
s™tu™t Ëw¾ {txu r™hk‚h ftÞo fh‚t hntu. (55)
•ÿ¢ à ÿÊÁŸfi´¸§|àflÿÊ ÿÃÊfi ¡ÊÃÊ˘•⁄UÊfiøÕÊ—–
â ¡ÊŸãŸfiÇŸ˘•Ê ⁄UÊ„UÊÕÊfi ŸÊ flœ¸ÿÊ ⁄URÁÿ◊˜ÔH 56H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ðt rðŒw»te ! ¥²}æì-yu „ï-‚thwk «çy±²:-É‚w y™wËth ²æïçÝ:-½h Au,
²„:-su rðãt™t yæÞÞ™-yæÞt…™Úte …æ„:-«rËØ ÚtE™u ‚wk ¥Úææ:-«ftrþ‚ ƒ™, „}æì-‚u ½h™u
…æÝÝì-òý‚tk ðt òý‚e ƒ™e™u ¥æÚæïã-Ä{o …h ytYZ-WL™r‚ fh ¥ƒ-íÞthƒtŒ Ý:-y{the Úç²}æì-
Ëk…r¥t™e ±{ü²-ð]rØ fh. (56)
¼tðtÚto : rððtn Ë{Þu †e-…wÁ»ttuyu ƒeS «r‚¿tt …ý fhðe òuEyu; su ƒúñ[Þo y™u su rðãtÚte
‚{u ƒL™u †e-…wÁ»t f]‚-f]íÞ ƒLÞt Atu, ‚u™tu ËŒt «[th fhtu.
…wÁ»ttÚto…qðof Ä™ ytrŒ™e ð]rØ fhe™u ‚u™u ËL{t„o{tk ÔÞÞ fhtu. (56)
ìfi‡ø ìSÿ~‡ø ‡ÊÒÁ‡Ê⁄UÊflÎÆÃ͢•ÇŸ⁄fiUãׇÀÊ·~Ê˘Á‚ ∑§À¬fiÃÊ¢ lÊflÊfi¬ÎÁÕflË
∑§À¬fiãÃÊ◊ʬ˘•Ê·œ fi ÿ
— ∑§À¬fiãÃÊ◊ÇŸÿ— ¬ÎÕæ U˜ Ô ◊◊ ÖÿÒcΔU®KÊfiÿ ‚flfi̋ÃÊ—– ÿ˘•ÇŸÿ—
‚◊fi Ÿ ‚Ê ˘ ãà ⁄ U Ê lÊflÊfi ¬ Î Á ÕflË˘ß ◊ ‡ÊÒ Á ‡Ê ⁄ U Ê flÎ Æ Ã Í ˘ •fi Á ÷∑§À¬fi ◊ ÊŸÊ ˘ ßãº˝ fi Á ◊fl
285 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ŒflÊ˘•fiÁ÷‚¢Áflfi‡ÊãÃÈÆ ÃÿÊfi ŒflÃfiÿÊ˘ÁXÔU®⁄URSflŒ˜Ô œ˝ÈÆfl ‚ËfiŒÃ◊˜ÔH 57H
…ŒtÚto : nu Eïh }æ}æ-{the Á²ñcÆ Kæ²-©uc‚t {txu „Ð:-‚t… ðÄof {nt{rn™tu ™-y™u „ÐS²:-
‚t…Þwõ‚ Vt„ý {rn™tu ™-yu ƒL™u çàæçàæÚæñ-rþrþh }‚w{tk «ÏÞt‚ «„ê-…tu‚t™t ÷ûtýtu™u «tÂ
fhtð™th Ëw¾ŒtÞe }‚w Au.
yt… su™e ¥xÝï:-yÂø™™t …ý ¥‹„:ÔHï¯:-{æÞ{tk «rðü ¥ç¨-Au, ‚u ƒL™uÚte læ±æÐë烱è-
ytftþ y™u ¼qr{ ÜUËÐï„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u, ¥æÐ:-s÷ ¥æï¯{²:-yti»trÄytu ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto
ƒ™u, ¨±í„æ:-Ë{t™ r™Þ{Þwõ‚ rðã{t™ ¥xݲ:-rðãw‚T ytrŒ yÂø™ ÐëƒÜUì-…]ÚtfT ÜUËЋ„æ}æì-
Ë{Úto ƒ™u.
²ï-su ¨}æݨ:-Ë{t™ Y…Úte {™ r™r{¥t ¥xݲ:-rðãw‚T ytrŒ yÂø™ytu Au §}æï-yt læ±æÐë烱è-
ytftþ y™u ¼qr{™t ¥‹„Úæ-{æÞ{tk àæñçàæÚæñ-rþrþh }‚w™t ËtÄf «„ê-{nt y™u Vt„ý {rn™t™u
¥ç|æÜUËÐ}ææÝæ:-Ë{Úto ƒ™tðu Au, ‚u yÂø™ytu{tk §‹Îíç}æ±-yiïÞo™e Ë{t™ Îï±æ:-rðît™tu
¥ç|樢ç±àæ‹„é-¿tt™…qðof «rðü fhu.
nu †e-…wÁ»ttu ! ‚{u ƒL™u „²æ-‚u Îﱄ²æ-…qò™u ÞtuøÞ, Ëðoºt ÔÞtÂ, s„Œeïh Œuð‚t™e
ËtÚtu ¥çXÚS±„ì-«tý™e Ë{t™ rðã{t™ ƒ™e™u ytftþ y™u ¼qr{™e Ë{t™ {íé±ï-áZ ¨è΄}æì-
ÂMÚth hntu. (57)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu, «íÞuf }‚w{tk EïhÚte s Ëw¾ {t„ðwk òuEyu.
Eïh rðãw‚™e ykŒh «rðü ntuðt™t fthýu Ëðo …ŒtÚttuo …tu‚-…tu‚t™t r™Þ{Úte Ë{Úto ƒ™u Au.
rðît™tu Ëðo …ŒtÚttuo{tk rðã{t™ rðãw‚T Y… yÂø™ytu™t „wý-Œtu»ttu™u òýu.
†e-…wÁ»t „]nt©{{tk ÂMÚth ƒwrØ ÚtE™u rþrþh }‚w™tk Ëw¾™tu W…Þtu„ fhu. (57)
¬R⁄UR◊cΔUË àflÊfi ‚ÊŒÿÃÈ ÁŒflS¬ÎÆDUÔ ÖÿÊÁÃfic◊ÃË◊˜–Ô Áfl‡flfiS◊Ò ¬˝ÊáÊÊÿÊfi¬ÊŸÊÿfi √ÿÊŸÊÿ
Áfl‡fl¢ ÖÿÊÁÃfiÿ¸ë¿U– ‚Íÿ¸SÃ˘Áœfi¬ÁÃSÃÿÊfi ŒflÃfiÿÊ˘ÁXÔU⁄URSflŒ˜Ô œ˝ÈÆflÊ ‚ËfiŒH 58H
…ŒtÚto : nu †e ! ÐÚ}æïcÆè-{nt™ ytftþ{tk ÔÞt…f ÚtE™u rðã{t™ …h{uïh Á²æïç„c}æ„è}æì-
«þM‚ ¿tt™Þwf‚ y±æ-‚™u çα:-«ftþ™t ÐëcÆï-W¥t{ ¼t„{tk ç±ES}æñ-Ëðo Ðíæ‡ææ²-«tý ¥ÐæÝæ²-
y…t™, òæÝæ²-ÔÞt™ ytrŒ™e ÞÚttÚto r¢Þt {txu ¨æβ„é-MÚttr…‚ fhu.
‚wk Ëðo †eytu {txu ç±E}æì-Ë{M‚ Á²æïç„:-¿tt™™tu «ftþ ²ÓÀ-Ëðo †eytu™u «Œt™ fh. suÚte
„ï-‚tht ¨ê²ü:-ËqÞo Ë{t™ ‚usMðe ¥ç{Ðç„:-Mðt{e Au, „²æ-‚u Îﱄ²æ-©uc „wýtuÞwõ‚ …r‚™e ËtÚtu
ð‚o{t™ hne™u ¥çXÚS±„ì-ËqÞo™e Ë{t™ {íé±æ-áZ‚t…qðof ¨èÎ-ÂMÚth hnu. (58)
¼tðtÚto : su …h{uïhu su þhŒ }‚w™e h[™t fhe Au, ‚u™e W…tË™t…qðof ‚u þhŒ }‚w™wk ÞwÂõ‚Úte
286 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëuð™ fhe™u †e-…wÁ»t Ëw¾™e ËŒtð]rØ fhu. (58)
ÀÊÊ∑¢§ ¬fiÎáÊ Á¿Uº˝¢ ¬ÎÆáÊÊÕÊfi ‚ËŒ œ˝ÈÆflÊ àfl◊˜Ô–
ßãº˝ÊÇŸË àflÊ ’΄US¬ÁÃfi⁄UR|S◊Ÿ˜Ô ÿÊŸÊfifl‚Ë·ŒŸ˜ÔH 59H
…ŒtÚto : nu †e ! y±}æì-‚wk HæïÜU}æì-÷tuf ‚Útt …h÷tuf™u Ðë‡æ-Ëw¾Þwõ‚ fh, çÀÎí}æì-‚the LÞq™‚t™u
Ðë‡æ-…qýo fh, {íé±æ-r™ù÷ ƒ™e™u ¨èÎ-½h{tk ƒuË yÚtto‚T ÂMÚth hnu. ¥ƒæï-‚Œ™k‚h §‹ÎíæxÝè-W¥t{
Ä™ðt™ ‚Útt ¿tt™ðt™ y™u ÏæëãSÐç„:-yæÞt…f ¥çS}æÝì-yu ²æïÝæñ-„]nt©{{tk y±æ-‚™u ¥¨è¯ÎÝì-
MÚttr…‚ fhu. (59)
ÃÊ˘•fiSÿ ‚ÍŒfiŒÊ„U‚— ‚Ê◊fiú üÊËáÊ|ãà ¬Î‡Ÿfiÿ—–
¡ã◊fiãŒflÊŸÊ¢ Áfl‡Êfi|SòÊcflÊ⁄UÊfiøŸ ÁŒfl—H 60H
…ŒtÚto : su rðãt y™u ËwrþûttÚte Þwõ‚ Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™t …‹}æÝì-sL{ rð»tÞ{tk ÐëÔݲ:-
…qA™the, ¨êÎÎæïã¨:-hËtuÞt y™u ftÞo fh™tht …wÁ»ttuÚte Þwõ‚, ç~æ¯é-ðuŒher‚Úte ¿tt™, f{o y™u
W…tË™t yu ºtýu{tk ‚Útt çα:-Ëðo™t yL‚:«ftþf …h{tí{t™t Úæï™Ýï-«ftþ{tk rðã{t™ ç±àæ:-
«ò Au, „æ:-‚u ¥S²-yt ˼tæÞût htò™e ¨æï}æ}æì-Ëtu{÷‚t ytrŒ yti»trÄytu™t hËÚte Þwõ‚
¼tus™™t …ŒtÚttuo™u ¥æ-ËðoºtÚte Ÿæè‡æç‹„-…ftðu Au. (60)
¼tðtÚto : «ò…t÷f-htò Ëðo «ò™u rðãt y™u Ëwrþûtt „úný fhðt{tk r™Þwõ‚ fhu ‚Útt «ò
‚u ftÞo{tk MðÞk r™Þwõ‚ ÚttÞ.
fthý fu ‚u rð™t ¿tt™, f{o, W…tË™t y™u Eïh™wk ÞÚttÚto ¿tt™ fŒe…ý ÚtE þf‚wk ™Úte. (60)
ßãº˝¢ Áfl‡flÊfi •flËflÎœãà‚◊Èƺ˝√ÿfiø‚¢ Áª⁄fiU—–
⁄URÕËÃfi◊ö ⁄URÕËŸÊ¢ flÊ¡ÊfiŸÊú ‚à¬fi$à ¬ÁÃfi◊˜ÔH 61H
…ŒtÚto : ç±Eæ:-Ëðo çxæÚ:-rðãt y™u ËwrþûttÚte Þwõ‚ ðtýe ¨}æéÎÃí ²™¨}æì-ytftþ Ë{t™ ÔÞtrÂÞwõ‚,
ÚƒèÝæ}æì-þqhðehtu{tk Úƒè„}æ}æì-yíÞk‚ þqhðeh, ±æ…æÝæ}æì-rð¿tt™e s™tu™t ¨yÐç„}æì-ËíÞ ÔÞðnthtu
y™u rðît™tu™t hûtf ‚Útt «òytu™t Ðç„}æì-Mðt{e §‹Îí}æì-…h{ Ëk…r¥tÞwõ‚ ˼t…r‚ htò™u ¥±è±ë{Ýì-
yr¼ð]rØ fhu. (61)
¼tðtÚto : hts…wÁ»t y™u «òs™ htsÄ{oÚte Þwõ‚, Eïh™e Ë{t™ ð‚o{t™ LÞtÞtÄeþ ˼t…r‚-
htò™u r™hk‚h «tuíËtrn‚ fhu. yu s he‚u ˼t…r‚-htò …ý ‚uytu™u [«tuíËtrn‚] fhu. (61)
¬˝ÊÕŒ‡flÊ Ÿ ÿflfi‚˘ÁflcÿãÿŒÊ ◊„U— ‚¢fl⁄UfiáÊÊmKSÕÊfiØԖ
287 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•ÊŒfiSÿ flÊÃÊ˘•ŸÈfi flÊÁà ‡ÊÊÁø⁄Uœfi S◊ à fl˝¡fiŸ¢ ∑ΧÆcáÊ◊fi|SÃH 62H
…ŒtÚto : nu hts™T ! yt… ²±¨ï-¼qËwk ytrŒ {txu ¥E:-½tuzt™e Ý-Ë{t™ «ò™u Ðíæì-Ë{Úto
fhtu. ²Îæ-ßÞthu }æã:-{nt™T ¨¢±Ú‡ææ„ì-ytåAtŒ™Úte ¥ç±c²Ýì-hûtt ytrŒ fh‚tk òSƒæ„ì-ÂMÚt‚
ƒ™tu. ¥æ„ì-…w™: ¥S²-yu „ï-yt…™e ±í…Ý}æì-„r‚ ‚Útt ÜëUc‡æ}æì-ytf»toý fh™th àææïç™:-«ftþ
¥çS„-Au. ¥{-‚Œ™L‚h S}æ-s yt…™t ±æ„:-„r‚þe÷ Ëuðf ¥Ýé±æç„-y™w„{™ fhu Au, yt…™e
…tA¤ [t÷u Au. (62)
¼tðtÚto : su{ …t÷™ fhðtÚte ½tuztytu …wü ÚtE™u ftÞo fhðt{tk Ë{Úto ƒ™u Au, ‚u{ LÞtÞ…qðof
…t÷™ fhðtÚte «ò Ëk‚wü ƒ™e™u htßÞ™e ð]rØ fhu Au. (62)
•ÊÿÊc≈˜UÔflÊ ‚ŒfiŸ ‚ÊŒÿÊêÿflfiÇ¿UÊÿÊÿÊfiú ‚◊Èƺ˝Sÿ NUŒfiÿ–
⁄UR‡◊ËflÃË¥ ÷ÊSflfiÃË◊Ê ÿÊ lÊ¢ ÷ÊSÿÊ ¬fiÎÁÕflË◊Êfl¸ãÃÁ⁄fiUˇÊ◊˜ÔH 63H
…ŒtÚto : nu †e ! ²æ-su ‚wk læ}æì-«ftþ, Ðë烱è}æì-¼qr{ y™u ¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ™e ©L-yíÞk‚
¥æ|ææç¨-«ftrþ‚ fhu Au, ‚u Úà}æ豄è}æì-þwØ rðãt™t «ftþÚte Þwõ‚, |ææS±„è}æì-þtu¼t…tºt y±æ-‚™u
¥æ²æï:-LÞtÞ™t y™w„t{e, ŒeÄo Sðe …wÁ»t™t ¨ÎÝï-MÚtt™-½h{tk ‚Útt ¥±„:-hûtt ytrŒ fh™th™e
Àæ²æ²æ}æì-yt©Þ{tk ¥æ + ¨æβæç}æ-©uc he‚u MÚttr…‚ fhwk Awk ¨}æéÎíS²-yL‚rhût™t Nβï-{æÞ{tk
¥æ-þwØ he‚u nwk ÂMÚt‚ fhwk Awk. (63)
¼tðtÚto : nu †e ! W¥t{ her‚Úte …t÷™ fh™th …r‚™t ½h{tk y™u ‚u™e AtÞt-yt©Þ{tk-Ë{wÿ
Ë{t™ [k[¤‚t hrn‚, ‚™u (r«Þt™u) nwk MÚttr…‚ fhwk Awk.
‚wk „]nt©{™t Ä{o™u «ftrþ‚ fhe™u …r‚ ytrŒ™u Ëw¾e fh y™u ‚™u yu ÷tuftu Ëw¾e fhu. (63)
¬®⁄UR◊cΔUË àflÊfi ‚ÊŒÿÃÈ ÁŒflS¬ÎÆDÔU √ÿøfiSflÃË¥ ¬˝ÕfiSflÃË¥ ÁŒfl¯ ÿë¿U ÁŒfl¯ ŒÎö„U
ÁŒfl¢ ◊Ê Á„fiUö‚Ë—– Áfl‡flfiS◊Ò ¬˝ÊáÊÊÿÊfi¬ÊŸÊÿfi √ÿÊŸÊÿÊfiŒÊŸÊÿfi ¬˝ÁÃcΔUÊÿfiÒ øÁ⁄UòÊÊfiÿ–
‚Íÿ¸Ó®SàflÊÁ÷¬ÊfiÃÈ ◊sÔÊ SflSàÿÊ ¿U*Œ·Ê ‡ÊãÃfi◊Ÿ ÃÿÊfi ŒflÃfiÿÊ˘ÁXÔU⁄URSflŒ˜Ô œ˝ÈÆfl
‚ËfiŒÃ◊˜ÔH 64H
…ŒtÚto : nu †e ! ÐÚ}æïcÆè-…h{tí{t ç±ES}æñ-Ë{M‚ Ðíæ‡ææ²-Sð™ Ëw¾, ¥ÐæÝæ²G-Œw:¾ r™ð]r¥t,
òæÝæ²-rðrðÄ rðãtytu™e «trÂ, ©ÎæÝæ²-W¥t{ ƒ÷, Ðíç„cÆæ²ñ-Ëðoºt Ëífth y™u ™çÚ~ææ²-©uc
f{tuo™t y™wct™ {txu çα:-ft{™t fhðt ÞtuøÞ „]nt©{™t ÔÞðnth™t ÐëcÆï-ytÄth …h ÐíƒS±„è}æì-
yíÞk‚ «rËØ y™u «þkËtðt¤e, ò™S±„è}æì-W¥t{ rðãtÚte Þwõ‚ su y±æ-‚™u ¨æβ„é-MÚttr…‚ fhu,
288 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚u ‚wk çα}æì-LÞtÞ™t «ftþ™u ²ÓÀ-«Œt™ fh, çα}æì-rðãtY… ËqÞo™u Îë¢ã-áZ fh, çα}æì-Ä{o™t
«ftþ™u }ææ ôã¨è:-™ü ™ fh.
¨ê²ü:-[ht[h s„‚™t Mðt{e Eïh }æsæ-{nt™ ©uc S±Sy²æ-Ëífth, àæ‹„}æïÝ-yíÞk‚ Ëw¾
y™u À<ίæ-ËíÞtËíÞ™t «ftþÚte y±æ-‚the ¥ç|æÐæ„é-ËðoºtÚte hûtt fhu.
‚u ‚tht …r‚ y™u ‚wk ƒL™u „²æ-‚u Îﱄ²æ-…h{uïh Œuð‚t™e ËtÚtu ¥çXÚS±„ì-«tý Ë{t™ {íé±ï-
r™ù÷ ¨è΄}æì-ÂMÚth hntu. (64)
¼tðtÚto : …h{uïh yt¿tt fhu Au, fu su{ rþrþh }‚w Ëw¾ŒtÞf Au, ‚u{ †e-…wÁ»t …hM…h
Ëk‚wü hne™u, Ëðo W¥t{ f{tuo™wk y™wct™ fhe™u, Œwü f{tuo™tu …rhíÞt„ fhe™u, …h{uïh™e W…tË™tÚte
ËŒt yt™kŒ «t fhu. (64)
‚„UdfiSÿ ¬˝◊ÊÁ‚fi ‚„UdfiSÿ ¬˝ÁÃ◊ÊÁ‚fi ‚„USòÊfiSÿÊã◊ÊÁ‚fi ‚Ê„UdÊ~˘Á‚
‚„U˘dÊfiÿ àflÊH 65H
…ŒtÚto : nu rðît™T ðt rðŒw»te ! su fthýu ‚wk ¨ãdS²-yËkÏÞ …ŒtÚttuoÚte Þwõ‚ s„‚™t Ðí}ææ-
«{tý ÞÚttÚto ¿tt™ Ë{t™ ¥ç¨-Au, ¨ãdS²-yËkÏÞ rðþu»t …ŒtÚttuo™t Ðíç„}ææ-‚tu÷ fhðt™t ËtÄ™™e
Ë{t™ ¥ç¨-Au, ¨ãdS²-yËkÏÞ MÚtq÷ …ŒtÚttuo™u ©‹}ææ-‚tu÷ðt™e ‚w÷t Ë{t™ ¥ç¨-Au, ¨æãd:-
yËkÏÞ …ŒtÚto y™u rðãtytuÚte Þwõ‚ ¥ç¨-Au, ‚uÚte ¨ãdæ²-yËkÏÞ «Þtus™tu™e rËrØ {txu y±æ-
‚™u …h{tí{t ËíÞ ÔÞðnth{tk ÂMÚth fhu. (65)
¼tðtÚto : ºtý ËtÄ™tuÚte {™w»Þtu™t ÔÞðnth rËØ ÚttÞ Au, yuf ‘«{t’ su ÞÚttÚto rð¿tt™ Au.
ƒeswk ‘«r‚{t’ su {t… fhðt{tk ‚Útt …ŒtÚttuo™t ðs™ fhðt{tk-‚tu÷ðt{tk ƒtkx-ftx÷tk ytrŒ ËtÄ™
Au. ºteswk ‘WL{t’ ºttßðt ytrŒ Au. (65)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk }‚wrðãt™wk «r‚…tŒ™ ntuðtÚte yt yæÞtÞ™t yÚto™e
…qðo yæÞtÞ™t yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ òýðe òuEyu.
JJ §ç„ Ð@ÎàææïùŠ²æ²: JJ
289 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ ¯æïÇàææïùŠ²æ² ¥æÚ|²„ï JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
Ÿ◊fiSà L§º˝ ◊ãÿflfi˘©UÃÊ Ã˘ß·fifl Ÿ◊fi—– ’Ê„ÈUèÿÊfi◊ÈÆà à Ÿ◊fi—H 1H
…ŒtÚto : nu LÎí-Œwü þºtwytu™u hztð™th hts™T ! „ï-‚tht …h }拲±ï-¢tuÄtÞ{t™ ðeh …wÁ»t {txu
Ý}æ:-ðsÙ ¥S„é-{¤tu. ©„æï-y™u §¯±ï-þºtwytu™u {th™th „ï-‚tht {txu Ý}æ:-yL™ ¥S„é-«t ÚttÞ.
©„-y™u „ï-‚the Ïææãé|²æ}æì-¼wòytuÚte Ý}æ:-þºtwytu™u ðsÙ-…ezt {¤tu. (1)
¼tðtÚto : su htßÞ fhðt RåAu ‚u ƒtnwƒ÷, ÞwØ rðãt y™u þ†tu-y†tu™e ÔÞðMÚtt fhu. (1)
ÿÊ Ãfi L§º˝ Á‡ÊflÊ ÃŸÍ⁄UÉÊÊ⁄UÊ˘¬Êfi¬∑§ÊÁ‡ÊŸË–
ÃÿÊfi ŸSÃãflÊõ ‡ÊãÃfi◊ÿÊ ÁªÁ⁄Ufi‡ÊãÃÊÁ÷ øÊfi∑§‡ÊËÁ„UH 2H
…ŒtÚto : nu çxæçÚàæ‹„-{u½ ðt ËíÞ W…ŒuþÚte Ëw¾Œt‚t, LÎí-Œwütu™u {txu ¼Þfthf y™u ©uctu™u
{txu Ëw¾fthf rþûtf rðît™T ! ²æ-su „ï-yt…™e ¥ÍææïÚæ-½tuh W…ÿð hrn‚, ¥ÐæÐÜUæçàæÝè-ËíÞ
Ä{tuo™u «ftrþ‚ fh™the, çàæ±æ-fÕÞtýfthe „Ýê:-Œun ðt rðM‚]‚ W…ŒuþY… ™er‚ Au, „²æ-‚u àæ‹„}æ²æ-
yíÞk‚ Ëw¾ «t fhtð™the „‹±æ-Œun ðt rðM‚]‚ W…Œuþ™e ™er‚Úte Ý:-y{™u yt… ¥ç|æ, ™æÜUàæèçã-
ËðoÚte þe½ú rþûtý yt…tu. (2)
¼tðtÚto : rþûtfs™ rþ»Þtu™u ÄtŠ{f ™er‚™e rþûtt yt…e™u ‚u™u …t…hrn‚ y™u fÕÞtý{Þ
yt[hýÞwõ‚ ƒ™tðu. (2)
ÿÊÁ◊·È¯ ÁªÁ⁄U‡Êãà „USÃfi Á’÷cÿ¸SÃfifl–
Á‡ÊflÊ¢ ÁªfiÁ⁄UòÊ ÃÊ¢ ∑Èfi§L§ ◊Ê Á„Ufiö‚Ë— ¬ÈLfi§·¢ ¡ªfiØÔH 3H
…ŒtÚto : nu çxæçÚàæ‹„-{u½ îtht Ëw¾ yt…™th Ëu™t…r‚ ! su fthýu ‚wk ¥S„±ï-VUfðt {txu ²æ}æì-
su §¯é}æì-ƒtý ãS„ï-ntÚt{tk çÏæ|æ<¯-Äthý fhu Au, „æ}æì-‚u™u çàæ±æ}æì-{k„÷fthe ÜéUL-fh.
ãï çxæçÚ~æ-rðãt™t W…Œuþftu ðt {u½tu™t hûtf hts…wÁ»t ! ‚wk ÐéL¯}æì-…wÁ»ttÚto Þwõ‚ {™w»ÞtrŒ …xæ„ì-
ËkËth™u }ææ ôã¨è:-{th ™rn. (3)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttuyu ÞwØ rðãt òýe™u, þ†tu™u Äthý fhe™u {™w»ÞtrŒ ©uc «týeytu™e ®nËt
™ fhðe òuEyu, …hL‚w {k„÷ yt[hýÚte hûtt fhðe òuEyu. (3)
Á‡ÊflŸ fløfi‚Ê àflÊ ÁªÁ⁄U‡ÊÊë¿UÊfi flŒÊ◊Á‚–
ÿÕÊfi Ÿ— ‚fl¸Á◊îʪfiŒÿˇ◊ö ‚ÈÆ◊ŸÊ˘•‚fiØÔH 4H
290 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu çxæçÚàæ-…ðo‚ ðt {u½tu{tk þÞ™ fh™th htu„™tþf LÎí-ðiãhts ! ‚wk ¨é}æÝæ:-«ËL™r[¥t
ÚtE™u ²ƒæ-su{ Ý:-y{tht ¨±ü}æì-Ëðo …xæ„ì-{™w»ÞtrŒ sk„{ y™u MÚttðh htßÞ ¥²ÿ}æ}æì-ûtÞ
ytrŒ htshtu„tuÚte hrn‚ ¥¨„ì-ƒ™u, ‚u{ §„ì-s çàæ±ïÝ-fÕÞtýfthe ±™¨æ-ð[™Úte y±æ-‚™u y{u
¥ÓÀ-±Îæ}æç¨-Ëtht fneyu Aeyu. (4)
¼tðtÚto : su ðiãfþt†™u ¼ýe™u …ðo‚ ytrŒ …h hnu÷ yti»trÄytu ‚Útt s÷™e …heûtt fhe™u,
r™»f…x ¼tðÚte htu„tu™wk r™ðthý fhe r«Þ ðtýeÚte yt[hý fhu Au, ‚u ðiã™tu Ëðo Ëífth fhu. (4)
•äÿfiflÊøŒÁœflÄÃÊ ¬fi˝Õ◊Ê ŒÒ√ÿÊfi Á÷·∑˜Ô§–
•„UË®°Ó‡ø ‚fl¸ÊfiÜ¡ê÷ÿãà‚fl¸Êfi‡ø ÿÊÃÈœÊãÿ~Ê˘œ⁄UÊøË— ¬⁄UÊfi ‚ÈflH 5H
…ŒtÚto : nu LÎí-htu„™tþf ðiã ! su Ðíƒ}æ:-{wÏÞ, Îñò:-rðît™tu{tk «rËØ, ¥ç{±v„æ-ËðoÚte
W¥t{ fûttÚte ðiãfþt†™u ¼ýtð™th ‚Útt ç|æ¯ÜUì-r™Œt™ ytrŒ™u òýe™u htu„™u r™ð]¥t fh™th yt…
¨±æüÝì-Ëðo ¥ãèÝì-Ë…o™e Ë{t™ «tý½t‚f htu„tu™u ™-r™ùÞÚte …}|æ²Ýì-yti»trÄytuÚte r™ðthý
fhe™u ¥Š²±æì-yrÄf W…Œuþ fhtu.
‚u yt… su ¨±æü:-Ëðo ¥{Úæ™è:-™e[e „r‚™u …ntU[tz™the ²æ„é{拲:-htu„fthf yti»trÄytu
ðt ÔÞr¼[trhýe †eytu Au, ‚u™u ÐÚæ-Œqh ¨é±-fhtu. (5)
¼tðtÚto : htò ytrŒ ˼tËŒ Ëðo™t yrÄct‚t, {wÏÞ, ÄtŠ{f y™u Ëðo …heûttytu™u «tÂ
ðiã™u htßÞ{tk ‚Útt Ëu™tytu{tk r™Þwõ‚ fhe™u ƒ¤ y™u Ëw¾™t ™tþf htu„tu™wk, ÔÞr¼[the …wÁ»ttu™wk
‚Útt ÔÞr¼[trhýe †eytu™wk r™ðthý fhu. (5)
•‚ÊÒ ÿSÃÊ◊˝Ê˘•fiL§áÊ˘©Uà ’÷˝È— ‚Èfi◊XÔUÀÊfi—–
ÿ øÒfiŸö L§º˝Ê˘•Á÷ÃÊfi ÁŒˇÊÈ ÁüÊÃÊ— ‚fi„Ud‡ÊÊ˘flÒ·Êú „U«fi˘ß¸◊„UH 6H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²:-su ¥¨æñ-‚u „æ}æí:-‚tkƒt Ë{t™ áZ yk„Þwõ‚, ãïÇ:-þºtwytu™tu y™tŒh
fh™th, ¥L‡æ:-ËwkŒh „tihðýo, Ïæ|æíé:-®fr[‚T …e¤t ðt ¼q¾ht ðýoÞwõ‚ ©„-y™u ¨é}æXH:-ËwkŒh
fÕÞtýfthe htò Au, ™-y™u ²ï-su ¨ãdàæ:-yËkÏÞ LÎíæ:-Œwü f{o fh™thtytu™u hztð™th ¥ç|æ„:-
ËðoºtÚte çÎÿæé-…qðo ytrŒ rŒþtytu{tk »Ý}æì-yu htò™t çŸæ„æ:-yt©ÞÚte ðtË fhu Au, »¯æ}æì-yu ðehtu™tu
yt©Þ fhe™u y{u ¥± + §ü}æãï-rðÁØ yt[hý™e RåAt ™ fheyu. (6)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su yÂø™ Ë{t™ Œwütu™t Œtnf, [Lÿ{t Ë{t™ ©uctu{tk «er‚fthf,
LÞtÞfthe y™u þw¼ ÷ûtýtuÞwõ‚ htò ‚Útt ‚u™t ‚uðt s f{o[theytu htßÞ{tk Ëðoºt r™ðtË fhtu,
rð[hý fhtu yÚtðt Ë{e…{tk hntu.
‚u™tu Ëífth fhe™u ‚u™t îtht Œwütu™wk y…{t™ ‚{u fhtðtu. (6)
291 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•‚ÊÒ ÿÊ˘fl‚¬¸Ó®Áà ŸËÀÊfiª˝ËflÊ ÁflÀÊÊfiÁ„U×–
©UÃÒŸ¯ ªÊ¬Ê˘•fiŒÎüÊ㟌ÎfiüÊãŸÈŒ„UÊÿ¸õ— ‚ ŒÎÆCÔUÊ ◊fiΫUÿÊÁà Ÿ—H 7H
…ŒtÚto : ²:-su ¥¨æñ-‚u ÝèHxæíè±:-™e÷{rýytu™e {t¤t Äthý fhu÷, ç±Hæïçã„:-rðrðÄ «fth™t
„wý, f{o y™u Mð¼tðÚte Þwõ‚ ©uc LÎí:-þºtwytu™t ®nËf Ëu™t…r‚ ¥±¨Ðüç„-ŒwütuÚte rðhwØ
[t÷u Au, »Ý}æì-yu™u xææïÐæ:-hûtf Ëuðf ¥öŸæÝì-swyu Au ©„-y™u ©ÎãæIJü:-…týe ÷tð™the […r™Þthe]
†eytu swyu.
¨:-‚u Ëu™t…r‚ öcÅ:-Œu¾¼t¤ fh‚tk Ý:-y{u ÄtŠ{ftu™u }æëDzæç„-Ëw¾e fhu. (7)
¼tðtÚto : su Œwütu™t rðhtuÄe, ©uctu™t r«Þ y™u Œþo™eÞ Ëu™t…r‚ Ëðo Ëu™tytu™u «ËL™ ht¾u,
‚u þºtwytuu™u S‚e þfu Au. (7)
Ÿ◊Êfi˘SÃÈÆ ŸËÀÊfiª˝ËflÊÿ ‚„UdÊˇÊÊÿfi ◊Ë…ÈU·fi–
•ÕÊ ÿ˘•fiSÿ ‚àflÊfiŸÊ˘„¢U ÃèÿÊfi˘∑§⁄¢UR Ÿ◊fi—H 8H
…ŒtÚto : ÝèHxæíè±æ²-su™tu fkX y™u Mðh þwØ ntuÞ, ‚u ¨ãdæÿææ²-nòhtu Ëuðftu™t ftÞtuo …h
árü ht¾™th, }æèÉé¯ï-…ht¢{Þwõ‚ Ëu™t…r‚ {txu {thwk yt…u÷wk Ý}æ:-yL™ ¥S„é-«t ÚttÞ.
¥ƒæï-yu …Ae ²ï-su ¥S²-yu Ëu™t…r‚™t yrÄfth{tk ¨y±æÝ:-Ëíð„wý ‚Útt ƒ¤Úte Þwõ‚ …wÁ»t
Au, „ï|²:-‚u™u {txu …ý ¥ã}æì-nwk Ý}æ:-yL™trŒ …ŒtÚttuo™u ¥ÜUÚ}æì-rËØ fhwk. (8)
¼tðtÚto : ˼t…r‚ ytrŒ îtht su{ Ëu™t…r‚™tu yL™trŒÚte Ëífth fhðt{tk ytðu, ‚u{ Ëir™f
f{o[theytu™tu …ý Ëífth fhðtu òuEyu. (8)
¬˝◊ÈfiÜø œãflfiŸSàfl◊È÷ÿÊ⁄UÊàãÿʸÖÿʸ◊˜Ô–
ÿʇøfi à „USÃ˘ß·fifl— ¬⁄UÊ ÃÊ ÷fiªflÊ fl¬H 9H
…ŒtÚto : nu |æxæ±:-yiïÞoÞwõ‚ Ëu™t…r‚ ! „ï-‚tht ãS„ï-ntÚt{tk ²æ:-su §¯±:-ƒtý Au „æ:-
‚u™u {‹±Ý:-Ä™w»Þ™t ©|æ²æï:-ƒL™u ¥æy‹²æïü:-…qðoy…h Auzu Á²æ}æì-«íÞk[t{tk [Œtuhe{tk] òuze™u þºtwytu
…h y±}æì-‚wk Ðí, }æé@-ƒ¤…qðof Atuz.
²æà™-y™u ‚tht …h þºtwytuyu su ƒtý Atuzu÷tk Au „æ:-‚u™u ÐÚæ + ±Ð-Œqh fh. (9)
¼tðtÚto : Ëu™t…r‚ ytrŒyu Ä™w»Þ îtht VUfu÷t ƒtýtuÚte þºtwytu™u S‚ðt òuEyu. y™u þºtwytu
îtht VUfðt{tk ytðu÷t ƒtýtu™wk r™ðthý fhðwk òuEyu. (9)
ÁflÖÿ¢ œŸfiÈ— ∑§¬*gŸÊ Áfl‡ÊfiÀÿÊ ’ÊáÊfiflÊ°2˘©UÖ
•Ÿfi‡ÊãŸSÿ ÿÊ˘ß·fifl˘•Ê÷È⁄fiUSÿ ÁŸ·XÔUÁœ—H 10H
292 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu Ä™wðuoŒ™u òý™tht …wÁ»ttu ! ¥S²-yt ÜUÐ<ÎÝ:-«þkrË‚ sxtsqxðt¤t Ëu™t…r‚™t
{Ýé:-Ä™w»Þ ç±Á²}æì-«íÞk[t-Œtuhe hrn‚ }ææ |æê„ì-™ ƒ™u ‚Útt yu ç±àæ˲:-ƒtý™t VýtÚte hrn‚
‚Útt yu ¥æ|æé:-ytÞwÄtuÚte hrn‚ }æë¯æ-™ ƒ™u.
©„-y™u ¥S²-þ†-y†™u Äthý fh™th Ëu™t…r‚™t çݯXç{:-ƒtýtrŒ þ†t† ¼kzth }æë¯æ-
¾t÷e }ææ |æê„ì-™ ÚttÞ ‚Útt yu Ïææ‡æ±æÝì-y™uf ƒtýtuÚte Þwõ‚ ntuÞ.
²æ:-òu ¥S²-yu Ëu™t…r‚™t §¯±:-ƒtýtu ¥ÝïàæÝì-™ü …t{u ‚tu „æ:-su ‚{u ‚u™u yLÞ ™ðt
ƒtý yt…tu. (10)
¼tðtÚto : ÞwØ fhðt™e RåAt fh™th {™w»Þu áZ Ä™w»Þ ‚Útt «íÞk[t-Œtuhe ytrŒ ‚Útt …w»f¤
ƒtýtu ht¾ðt òuEyu.
ÞwØ fh‚tk ðehtu™u òuE™u Ëu™t…r‚ ytrŒ îtht ‚u™u Vhe ƒtý ytrŒ ËtÄ™tu yt…ðt òuEyu. (10)
ÿÊ Ãfi „UUÁÃ◊˸®fi…ÈUCÔU◊ „USÃfi ’÷Íflfi à œŸÈfi—–
ÃÿÊS◊Ê|ãfl‡flÃSàfl◊fiÿˇ◊ÿÊ ¬Á⁄fiU ÷È¡H 11H
…ŒtÚto : nu }æèÉécÅ}æ-yíÞk‚ ðeÞo™wk Ëuð™ fh™th Ëu™t…r‚ ! ²æ-su „ï-‚the Ëu™t Au y™u su
„ï-‚tht ãS„ï-ntÚt{tk {Ýé:-Ä™w»Þ ‚Útt ãïç„:-ðsÙ Ïæ|æê±-Au, „²æ-‚u ¥²ÿ}æ²æ-…htsÞ ytrŒ™e
…ezt™wk r™ðthý fh™the Ëu™tÚte ‚Útt ‚u Ä™w»Þ ytrŒÚte ¥S}ææÝì-y{u «ò y™u Ëu™t™t …wÁ»ttu™wk
y±}æì-‚wk ç±E„:-ËðoºtÚte ÐçÚ-Ëthe he‚u |æé…-…t÷™ fh. (11)
¼tðtÚto : rðãtð]Ø y™u ðÞtuð]Ø W…Œuþf rðît™tuyu Ëu™t…r‚ ytrŒ™u yu he‚u W…Œuþ fhðtu
òuEyu-
yt…u ÞÚttþÂõ‚ Ëðo ©ucs™tu™e ËðoÚtt hûtt y™u Œwüs™tu™e ‚tz™t fhðe òuEyu. (11)
¬Á⁄fiU à œãflfiŸÊ „UÁÃ⁄URS◊ÊãflÎfiáÊÄÃÈ Áfl‡flÃfi—–
•ÕÊ ÿ˘ßfi·ÈÆÁœSÃflÊ⁄U˘•S◊Á㟜fiÁ„U Ã◊˜ÔH 12H
…ŒtÚto : nu Ëu™t…r‚ ! su „ï-yt…™t {‹±Ý:-Ä™w»Þ™e ãïç„:-„r‚ Au ‚uÚte ¥S}ææÝì-y{™u ç±E„:-
ËðoºtÚte ¥æÚï-Œqh{tk yt… ÐçÚ±ë‡æv„é-Atuztu.
¥ƒæï-y™u ²:-su „±-yt…™t §¯éç{:-ƒtý™tu ¼tÚttu Au „}æì-‚u™u ¥S}æ„ì-y{tht ¥æÚï-Ë{e…Úte
çÝ{ïçã-r™hk‚h Äthý fhtu.
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttu y™u «òs™tu™u ÞwØ™tu y™u þ†tMºt™tu yÇÞtË fhe™u þ† ytrŒ Ët{„úe
ËŒt …tu‚t™e …tËu ht¾ðe òuEyu.
‚u Ët{„úe îtht yuf-ƒeò™e hûtt fhðe òuEyu. y™u Ëw¾™e ð]rØ fhðe òuEyu. (12)
293 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•®flÃàÿ œŸÈÆCÔU˜flö‚„UfidÊˇÊ ‡ÊÃfi·Èœ–
ÁŸ‡ÊËÿ¸Ó ‡ÊÀÿÊŸÊ¢ ◊ÈπÊfi Á‡ÊflÊ Ÿfi— ‚ÈÆ◊ŸÊfi ÷flH 13H
…ŒtÚto : nu ¨ãdæÿæ-yËkÏÞ ÞwØ ftÞtuo…h árü ht¾™th àæ„ï¯é{ï-yËkÏÞ þ†-y†tu™t «ftþÞwõ‚
Ëu™tæÞût ! y±}æì-‚wk {Ýé:-Ä™w»Þ y™u àæ˲æÝæ}æì-þ†tu™t }æé¶æ-y„ú¼t„™tu ¥±„y²-rðM‚th fhe™u,
‚u™tÚte þºtwytu™u çÝàæè²ü-ËðoÚtt {the™u Ý:-y{tht {txu ¨é}æÝæ:-«ËL™ r[¥t çàæ±:-{k„÷fthe |æ±-
Ītu. (13)
¼tðtÚto : hts…wÁ»t Ët{, Œt{, Œkz, ¼uŒ ytrŒ hts™er‚™t yk„tu™e r¢Þtytu™u Ëðo he‚u òýe™u,
Ëk…qýo þ†t†tu™wk r™{toý fhe™u, ‚u™u ‚eûý fhe™u, þºtwytu «íÞu Œwü{™ y™u Œw:¾ŒtÞe ƒ™u y™u
«òytu «íÞu ËtiBÞ Mð¼tð y™u Ëw¾ŒtÞf ƒ™u. (13)
Ÿ◊fiSÃ˘•ÊÿÈfiœÊÿÊŸÊfiÃÃÊÿ œÎÆcáÊflfi–
©U÷ÊèÿÊfi◊ÈÆà à Ÿ◊Êfi ’Ê„ÈUèÿÊ¢ Ãfl œãflfiŸH 14H
…ŒtÚto : nu ˼t…r‚ ! ¥æ²é{æ²-ÞwØ fh™th, ¥Ýæ„„æ²-…tu‚t™t ytþÞ™u „w Ëkftu[{tk
ht¾™th, {ëc‡æ±ï-«„Õ¼‚t™u «t Út™th „ï-yt…™t {txu Ý}æ:-yL™ «t ÚttÞ, ©„-y™u „ï-¼tus™
fh™th yt…™u {txu Ý}æ:-yL™ «Œt™ fhwk Awk. „±-yt…™t ©|ææ|²æ}æì-ƒL™u Ïææãé|²æ}æì-ƒ¤ y™u
…ht¢{Úte {‹±Ýï-ÞtuØt …wÁ»t {txu Ý}æ:-yL™™u r™Þ‚ fhwk. (14)
¼tðtÚto : Ëu™t…r‚ ytrŒ yrÄftheytuyu, yæÞûttu ‚Útt ÞtuØtytu ƒL™u™u {txu þ†t† yt…e™u,
‚u™u þºtwytu ËtÚtu r™:þkf ƒ™e™u ÞwØ fhtððwk òuEyu. (14)
◊Ê ŸÊfi ◊„UÊãÃfi◊ÈÆà ◊Ê ŸÊfi˘•÷¸∑¢§ ◊Ê Ÿ˘©UˇÊfiãÃ◊ÈÆà ◊Ê Ÿfi˘©UÁˇÊÃ◊˜Ô–
◊Ê ŸÊfi flœË— Á¬Ã⁄¢UR ◊Êà ◊ÊÃ⁄¢U ◊Ê Ÿfi— Á¬˝ÿÊSÃãfl~Ê L§º˝ ⁄UËÁ⁄U·—H 15H
…ŒtÚto : nu LÎí-ÞwØ Ëu™t{tk yrÄfthe rðît™T ! yt… Ý:-y{tht }æãæ‹„}æì-W¥t{ „wýtuÚte Þwõ‚
…qßÞ …wÁ»t™u }ææ ±{è:-{th ™rn, ©„-y™u Ý:-y{tht ¥|æüÜU}æì-™t™t ƒt¤f™u }ææ ±{è:-{th ™rn,
Ý:-y{tht ©ÿæ‹„}æì-„¼toÄt™ fh™th Þwðt™™u }ææ ±{è:-{th ™rn, ©„-y™u Ý:-y{tht ©çÿæ„}æì-
„¼o™u }ææ ±{è: {th ™rn, Ý:-y{tht çЄÚ}æì-…t÷f r…‚t™u }ææ ±{è:-{th ™rn, ©„-y™u Ý:-
y{the }ææ„Ú}æì-{t™™u ÞtuøÞ {t‚t™u …ý }ææ ±{è:-{th ™rn, Ý:-y{the çÐí²æ:-†e ytrŒ™t «er‚
Wí…tŒf „‹±:-þheh™u }ææ ÚèçÚ¯:-{th ™rn. (15)
¼tðtÚto : ÞtuØtytuyu ÞwØ™t Ë{Þ{tk fŒe…ý ð]Ø, ƒt¤f, ÞwØ ™ fh™th Þwðt™, „¼oMÚt Ëk‚t™,
ÞtuØtytu™t {t‚t ‚Útt r…‚t, Ëðo™e †eytu, Œþoftu y™u Œq‚tu™u {thðt ™ òuEyu. …hL‚w þºtwytu™t
ËkƒkÄeytu™u ËŒt …tu‚t™t ðþ{tk ht¾ðt òuEyu. (15)
294 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
◊Ê ŸfiSÃÊ∑§ ßfiÿ ◊Ê Ÿ˘•ÊÿfiÈÁ· ◊Ê ŸÊ ªÊ·ÈÆ ◊Ê ŸÊ˘•‡flfi·È ⁄UËÁ⁄U·—–
◊Ê ŸÊfi flË⁄UÊŸ˜Ô Lfi§º˝ ÷ÊÁ◊ŸÊfi flœË„¸UÁflc◊fiã× ‚ŒÁ◊Ã˜Ô àflÊfi „UflÊ◊„UH 16H
…ŒtÚto : nu LÎí-Ëu™t…r‚ ! ‚wk Ý:-y{tht „æïÜïU-™ðò‚ rþþw™u }ææ ÚèçÚ¯:-{th ™rn, Ý:-y{tht
„ݲï-…tk[ ð»toÚte yrÄf ytÞw™t ƒt¤f™u }ææ ÚèçÚ¯:-{th ™rn, Ý:-y{the ¥æ²éç¯-ytÞw™tu }ææ
ÚèçÚ¯:-®nËf ™ ƒ™, Ý:-y{tht xææï¯é-„tÞ, ƒfhe, ½uxtk ytrŒ™e }ææ ÚèçÚ¯:-®nËt ™ fh, Ý:-
y{tht ¥Eï¯é-½tuzt, ntÚte y™u Ÿx ytrŒ™u }ææ ÚèçÚ¯:-{theþ ™rn, Ý:-y{tht |ææç}æÝ:-¢tuÄ™u
«t ÚtÞu÷ ±èÚæÝì-þqhðehtu™u }ææ ±{è:-{th ™rn.
yuÚte ãç±c}æ‹„:-y™uf ðM‚wytu™wk ytŒt™-«Œt™ fh™th y{u ¨Î}æì-LÞtÞtæÞût y±æ-‚™u §„ì-
s ã±æ}æãï-Mðeftheyu Aeyu. (16)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttuyu ftuE «òs™™t yÚtðt …tu‚t™t ƒt¤f, fw{th, „tÞ, ½tuzt ytrŒ …þwytu™e
‚Útt ðehtu™e níÞt ™ fhðe òuEyu.
ƒtÕÞtðMÚtt{tk rððtn fhe™u ÔÞr¼[thÚte ytÞw ûteý ™ fhðe òuEyu.
„tÞ ytrŒ …þwytu ŒqÄ Œuðt™t fthýu Ëðo™t W…fthf Au, {txu ‚u™e ËŒt ð]rØ fhðe òuEyu. (16)
Ÿ◊Ê Á„U⁄fiUáÿ’Ê„Ufl ‚ŸÊãÿ~ ÁŒ‡ÊÊ¢ ø ¬Ãfiÿ Ÿ◊Ê Ÿ◊Êfi flÎÆˇÊèÿÊ „UÁ⁄Ufi∑§‡Êèÿ—
¬‡ÊÍÆŸÊ¢ ¬Ãfiÿ Ÿ◊Ê Ÿ◊fi— ‡Ê|c¬Ü¡fi⁄UÊÿ |àfl·Ëfi◊à ¬ÕËŸÊ¢ ¬Ãfiÿ Ÿ◊Ê Ÿ◊Ê
„UÁ⁄fiU∑§‡ÊÊÿʬflËÁßfi ¬ÈÆCÔUÊŸÊ¢ ¬Ãfiÿ Ÿ◊fi—H 17H
…ŒtÚtO : nu LÎí-þºtw‚tzf Ëu™tÄeþ ! çãÚ‡²Ïææã±ï-ßÞtur‚ Ë{t™ ‚eðú ‚usÞwõ‚ ¼wòytu Þwõ‚,
¨ïÝ拲ï-Ëu™t™u rþûtt yt…™th ‚tht {txu Ý}æ:-ðsÙ «t ÚttÞ. ™-y™uu çÎàææ}æì-Ëðo rŒþtytu™t htßÞ
«Œuþtu™t Є²ï-hûtf ‚tht {txu Ý}æ:-yL™trŒ …ŒtÚto «t ÚttÞ.
ãçÚÜïUàæï|²:-nhýþe÷ ËqÞo rfhýtuÚte Þwõ‚ ±ëÿæï|²:-ytkƒtrŒ ð]ûttu™u ft…ðt {txu Ý}æ:-ðsÙtrŒ
þ†tu™u „úný fh.
ÐàæêÝæ}æì-„tÞ ytrŒ …þwytu™t Є²ï-hûtf ‚tht {txu Ý}æ:-Ëífth {¤u.
àæçcІ…Úæ²-rð»tÞtrŒ ƒkÄ™tuÚte hrn‚ çy±¯è}æ„ï-y™uf LÞtÞ™t «ftþtuÚte Þwõ‚ ‚tht {txu Ý}æ:-
™{Mfth y™u yL™ {¤u.
ЃèÝæ}æì-{t„o{tk [t÷™tht™t Є²ï-hûtf ‚tht {txu Ý}æ:-ytŒh «t ÚttÞ.
ãçÚÜïUàææ²-nrh‚ fuþðt¤t ©Ð±èç„Ýï-ËwkŒh Þ¿ttu…rð‚Úte Þwõ‚ ‚tht {txu Ý}æ:-yL™trŒ …ŒtÚto
«t ÚttÞ.
ÐécÅæÝæ}æì-™ehtu„eytu™e Є²ï-hûtt fh™th {txu Ý}æ:-™{Mfth «t ÚttÞ. (17)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ©uctu™u ËífthÚte, ¼qÏÞt™u yL™Œt™, [¢ð‚eo htßÞ™t þtË™Úte, …þwytu™t
…t÷™Úte, Þtºtt¤wytu™e [tuh y™u ztfqytuÚte hûtt, Þ¿ttu…rð‚™t ÄthýÚte y™u …wrü-™ehtu„‚tÚte ËŒt
295 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yt™kŒ{tk hnuðwk òuEyu. (17)
Ÿ◊Ê ’èÀÊÈƇÊÊÿfi √ÿÊÁœŸ˘ãŸÊfiŸÊ¢ ¬Ãfiÿ Ÿ◊Ê Ÿ◊Êfi ÷flSÿfi „UàÿÒ ¡ªfiÃÊ¢ ¬Ãfiÿ
Ÿ◊Ê Ÿ◊Êfi L§º˝ÊÿÊfiÃÃÊÁÿŸ ˇÊòÊÊfiáÊÊ¢ ¬Ãÿ Ÿ◊Ê Ÿ◊fi— ‚ÍÆÃÊÿÊ„UfiãàÿÒ flŸÊfiŸÊ¢ ¬Ãfiÿ
Ÿ◊fi—H 18H
…ŒtÚto : hts…wÁ»t ytrŒ {™w»Þtuyu ±|Héàææ²-htßÞ™u Äthý fh™th{tk ÂMÚt‚ òæç{Ýï-htu„e™u
Ý}æ:-yL™ yt…ðwk òuEyu, ¥‹ÝæÝæ}æì-½ô ytrŒ yL™™t Є²ï-hûtf™tu Ý}æ:-Ëífth fhðtu, |æ±S²-
ËkËth™e ãïy²ñ-ð]rØ {txu Ý}æ:-yL™ yt…ðwk, …xæ„æ}æì-{™w»ÞtrŒ «týeytu™t Є²ï-Mðt{e™tu Ý}æ:-
Ëífth fhðtu, LÎíæ²-þºtwytu™u hztð™th y™u ¥æ„„æç²Ýï-Ëthe he‚u rðM‚]‚ þºtwËu™t™u «t Út™th™u
Ý}æ:-yL™ yt…ðwk, ÿæï~ææ‡ææ}æì-ÄtLÞtrŒ ¾u‚htu™t Є²ï-hûtf™u Ý}æ:-yL™ yt…ðwk, ¨ê„æ²-ûtrºtÞÚte
ƒútñý™e fLÞt{tk Wí…L™ ðeh ðt «uhf …wÁ»t {txu ‚Útt ¥ã‹y²ñ-ftuE™u ™ {th™the hts…í™e {txu
Ý}æ:-yL™ yt…ðwk y™u ±ÝæÝæ}æì-ð™tu™e Є²ï-hûtt fh™th …wÁ»t™u Ý}æ:-yL™trŒ …ŒtÚttuou yt…ðt
òuEyu. (18)
¼tðtÚto : su yL™trŒÚte Ëðo «týeytu™tu Ëífth fhu Au, ‚u s„‚{tk «þkrË‚ ƒ™u Au. (18)
Ÿ◊Ê ⁄UÊÁ„fiUÃÊÿ SÕ¬Ãfiÿ flÎÆˇÊÊáÊÊ¢ ¬Ãfiÿ Ÿ◊Ê Ÿ◊Êfi ÷ÈflãÃÿfi flÊÁ⁄UflS∑ÎƧÃÊÿÊÒ·fiœËŸÊ¢
¬Ãfiÿ Ÿ◊Ê Ÿ◊Êfi ◊|ãòÊáÊfi flÊÁáÊ¡Êÿ ∑§ˇÊÊfiáÊÊ¢ ¬Ãfiÿ Ÿ◊Ê Ÿ◊fi˘©UìÊÒÉÊʸӮ·ÊÿÊ∑˝§ãŒÿfiÃ
¬ûÊËŸÊ¢ ¬Ãfiÿ Ÿ◊fi—H 19H
…ŒtÚto : hts…wÁ»t y™u «òs™tu Úæïçã„æ²-Ëw¾tu™e ð]rØ fh™th y™u SƒÐ„²ï-MÚtt™tu-
½htu™t hûtf Ëu™t…r‚™u Ý}æ:-yL™ yt…u, ±ëÿææ‡ææ}æì-ytkƒt ytrŒ ð]ûttu™t Є²ï-Mðt{e™u Ý}æ:-yL™
yt…u, |æ鱋„²ï-yt[thðt™ ‚Útt ±æçÚ±SÜëU„æ²-Ëuðt fh™th ™tufh™u Ý}æ:-yL™ yt…u, ¥æï¯{èÝæ}æì-
Ëtu{÷‚trŒ yti»trÄytu™t Є²ï-hûtf ðiã™u Ý}æ:-yL™ yt…u, }æç‹~æ‡æï-rð[th-f‚to hts…wÁ»t™u
‚Útt ±æç‡æ…æ²-ði~Þ™t ÔÞðnth{tk fwþ¤ …wÁ»t™tu Ý}æ:-Ëífth fhu, ÜUÿææ‡ææ}æì-½htu{tk hnu™tht™t
Є²ï-hûtftu™u Ý}æ:-yL™ yt…u, ©Ó™ñ{æïü¯æ²-Ÿ[t MðhÚte ƒtu÷™th ‚Útt ¥æÜíU‹Î²„ï-Œwütu™u
hztð™th LÞtÞtÄeþ™tu Ý}æ:-Ëífth fhu y™u ÐœæèÝæ}æì-Ëu™t™t yk„tu™t Є²ï-hûtf Ëu™tæÞût™tu
Ý}æ:-Ëífth fhu. (19)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ð™ ytrŒ™t hûtftu™u yL™ ytrŒ yt…e™u ð]ût ‚Útt yti»trÄ ytrŒ™e WL™r‚
fhðe òuEyu. (19)
Ÿ◊fi— ∑ΧàSŸÊÿÃÿÊ œÊflfià ‚àflfiŸÊ¢ ¬Ãfiÿ Ÿ◊Ê Ÿ◊— ‚„fiU◊ÊŸÊÿ ÁŸ√ÿÊÁœŸfi˘-
•Ê√ÿÊÁœŸËfiŸÊ¢ ¬Ãfiÿ Ÿ◊Ê Ÿ◊Êfi ÁŸ·ÁXÔUáÊfi ∑§∑ȧÆ÷Êÿfi Sßʟʢ ¬Ãfiÿ Ÿ◊Ê Ÿ◊Êfi
296 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÁŸø⁄Uflfi ¬Á⁄Uø⁄UÊÿÊ⁄UfiáÿÊŸÊ¢ ¬Ãfiÿ Ÿ◊fi—H 20H
…ŒtÚto : Ëðo {™w»Þtu ÜëUySÝ沄²æ-Ëk…qýo ÷t¼™e «tr {txu {汄ï-ynª-‚nª ytððt-s™thtytu™u
Ý}æ:-yL™ yt…u, ¨y±Ýæ}æì-«t …ŒtÚttuo™t Є²ï-hûtf™tu Ý}æ:- Ëífth fhu, ¨ã}ææÝæ²-ƒ¤ðt™ y™u
çÝòæç{Ýï-þºtwytu™wk r™hk‚h ‚tz™ fh™th™u Ý}æ:-yL™ yt…u, ¥æòæç{ÝèÝæ}æì-Ëðo ‚hVÚte þºtwËu™t™u
{th™th yt…ýe Ëu™t™t Є²ï-hûtf Ëu™t…r‚™tu Ý}æ:-ytŒh fhu, çݯ¢çxæ‡æï-W¥t{ ƒtý, ‚÷ðth, ƒkŒqf,
‚tu…, ƒhAe ytrŒ þ†ðt¤t™u Ý}æ:-yL™ yt…u, çÝ™ïÚ±ï-r™hk‚h …wÁ»ttÚtoÚte rð[h™th™tu, ÐçÚ™Úæ²-
Ä{o, rðãt, {t‚t-r…‚t, Mðt{e y™u r{ºttrŒ™e Ëuðt fh™th™tu, ÜUÜéU|ææ²-«ËL™{qŠ‚ …wÁ»t™tu Ý}æ:-
Ëífth fhu, S„ïÝæÝæ}æì-yLÞtÞÚte …hÄ™™wk nhý fh™th «týeytu™t Є²ï-Œkz ytrŒÚte þtu»tý fh™th
ntuÞ ‚uu™u Ý}æ:-ðsÙÚte {thu, ¥Ú‡²æÝæ}æì-ð™™t Є²ï-hûtf™u Ý}æ:-yL™trŒ «Œt™ fhu. (20)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttuyu …wÁ»ttÚteos™tu™t WíËtn {txu ‚u™tu Ëífth, «týeytu …h ŒÞt, Ëwrþrût‚
Ëu™t™e hûtt, [tuh ytrŒ™e ‚tz™t, Ëuðftu™e …t÷™t ‚Útt ð™tu™u ft…ðtÚte htufðt ð„uhu ftÞtuo fhe™u
htßÞ™e ð]rØ fhðe òuEyu. (20)
Ÿ◊Ê flÜøfià ¬Á⁄UflÜøfià SÃÊÿÍÆŸÊ¢ ¬Ãfiÿ Ÿ◊Ê Ÿ◊Êfi ÁŸ·ÁXÔUáÊfi˘ß·ÈÁœ◊Ã
ÃS∑fi§⁄UÊáÊÊ¢ ¬Ãfiÿ Ÿ◊Ê Ÿ◊fi— ‚Î∑§ÊÁÿèÿÊ Á¡ÉÊÊfiú‚jKÊ ◊ÈcáÊÃÊ¢ ¬Ãfiÿ Ÿ◊Ê
Ÿ◊Êfi˘Á‚◊jKÊ ŸÄâ ø⁄UfijKÊ Áfl∑ÎƧãÃÊŸÊ¢ ¬Ãfiÿ Ÿ◊fi—H 21H
…ŒtÚto : hts…wÁ»t ±@„ï-A¤-f…xÚte ƒeò™t …ŒtÚttuo™wk nhý fh™th, ÐçÚ±@„ï-Ëðo he‚u f…x
ð‚o™ fh™th™u Ý}æ:-ðsÙ™tu «nth fhu, S„æ²êÝæ}æì-[tuheÚte Sð™tht Є²ï-Mðt{e™u Ý}æ:-ðsÙÚte {thu,
çݯçX‡æï-htßÞ hûtt {txu r™hk‚h ‚í…h §¯éç{}æ„ï-«þM‚ ƒtýtu™u Äthý fh™th™u Ý}æ:-yL™ yt…u,
„SÜUÚæ‡ææ}æì-[tuhe fh™th™tu Є²ï-‚u ftÞo{tk «ð]¥t fh™th™u Ý}æ:-ðsÙ {thu, ¨ëÜUæç²|²:-ðsÙÚte
Ëßs™tu™u …erz‚ fhðt™e y™u ç…Íæ梨Îì|²:-{thðt™e RåAt fh™th™u Ý}æ:-ðsÙÚte {thu, }æéc‡æ„æ}æì-
[tuhe fh™th™u Є²ï-Œkz «nthÚte …]rÚtðe …h „ƒztðe …tz™th™tu Ý}æ:-Ëífth fhu, ¥ç¨}æÎì|²:-
«þM‚ ‚÷ðthtu ËtÚtu Ýv„}æì-ht‚u ™ÚÎì|²:-Vh‚t ÷qkxthtytu™u Ý}æ:-þ†tuÚte {thu y™u ç±ÜëU‹„æÝæ}æì-
rðrðÄ W…tÞtuÚte [tuhe ÷qkx-Vtx fh™th „rXÞt™u Є²ï-{the™u …tze Œu™th™tu Ý}æ:-Ëífth fhu. (21)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttuyu A÷-f…xÚte Au‚h™thtytu ‚Útt rŒðË y™u ht‚u y™Úto fh™thtytu™tu
r™„ún fhe™u Ä{toí{tytu™wk ®™h‚h …t÷™ fhðwk òuEyu. (21)
Ÿ◊fi˘©UcáÊËÁ·áÊfi ÁªÁ⁄Uø⁄ UÊÿfi ∑ȧÀÊÈÜÆ øÊŸÊ¢ ¬Ãfiÿ Ÿ◊Ê Ÿ◊fi˘ß·È◊Æ jKÊfi œãflÊÁÿèÿfi‡ø
flÊ Ÿ◊Ê Ÿ◊fi ˘ •ÊÃãflÊ Ÿ è ÿfi — ¬˝ Á à Œ œÊfi Ÿ è ÿ‡ø flÊ Ÿ◊Ê Ÿ◊fi -
˘•Êÿë¿UjKÊ˘SÿfijK‡ø flÊ Ÿ◊fi—H 22H
297 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : y{u hts…wÁ»t y™u «òs™ ©c‡æè篇æï-«þM‚ …t½ze Äthý fh™th „t{™t ™u‚t™tu
y™u çxæçÚ™Úæ²-…ðo‚tu{tk rð[h™th ð™ðtËe™tu Ý}æ:-Ëífth fheyu Aeyu, ÜéUHé@æÝæ}æì-¾htƒ ytþÞÚte
ƒeò™t …ŒtÚttuo™u ÷qkx™th™u Є²ï-{th™th™tu Ý}æ:-Ëífth fheyu Aeyu, §¯é}æÎì|²:-y™uf ƒtýðt¤t™u
Ý}æ:-yL™ yt…eyu Aeyu, ™-‚Útt ±:-‚{u {‹±æç²|²:-Ä™w»Þtu™u «t fh™th™u Ý}æ:-yL™ yt…eyu
Aeyu; ¥æ„‹±æÝï|²:-Ëðo Ëw¾ Vu÷tð™th™tu Ý}æ:-Ëífth fheyu Aeyu; ™-y™u ±:-‚{u Ðíç„Î{æÝï|²:-
þºtwytu Ët{u þ† Äthý fh™tht ±:-‚{thtu Ý}æ:-Ëífth fheyu Aeyu; ¥æ²ÓÀÎì|²:-Œwütu™u ¾htƒ
ft{tuÚte htuf™tht™u Ý}æ:-yL™ yt…eyu Aeyu, ™-y™u ±:-‚{u ¥S²Îì|²:-Œwütu …h þ† Atuz™th™tu
±:-‚{tht {txu Ý}æ:-Ëífth fheuyu Aeyu. (22)
¼tðtÚto :htò y™u «òs™tuyu «Ät™ …wÁ»t ytrŒ™tu ð† y™u yL™trŒ™t Œt™Úte Ëífth fhðtu
òuEyu. (22)
Ÿ◊Êfi Áfl‚ÎÆ¡jKÊ ÁflhKfijK‡ø flÊ Ÿ◊Ê Ÿ◊fi— Sfl¬jKÊ ¡Êª˝fijK‡ø flÊ
Ÿ◊Ê Ÿ◊— ‡ÊÿÊfiŸèÿ˘•Ê‚ËfiŸèÿ‡ø flÊ Ÿ◊Ê Ÿ◊|SÃcΔfiUjKÊ œÊflfijK‡ø flÊ
Ÿ◊fi—H 23H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u Ëðo™u yu{ fntu fu-籨ë…Îì|²:-þºtwytu …h þ†tu Atuz™th™u Ý}æ:-
yL™ ytrŒ …ŒtÚttuo yt…eþwk, ™-y™u ç±h KÎì|²:-þ†tuÚte þºtwytu™u {th™th ±:-‚{™u Ý}æ:-yL™
yt…eþwk, S±ÐÎì|²:-Ëq‚u÷t …h Ý}æ:-ðsÙ «nth fheþwk, ™-y™u …æxæíÎì|²:-ò„™tht ±:-‚{™u Ý}æ:-
yL™ yt…eþwk, àæ²æÝï|²:-r™ÿt «t™u Ý}æ:-yL™ yt…eþwk, ™-y™u ¥æ¨èÝï|²:-ytË™ …h ƒuXu÷t
±:-‚{™u Ý}æ:-yL™ yt…eþwk ç„cÆÎì|²:-Q¼u÷t™u Ý}æ:-yL™ yt…eþwk, ™-y™u {æ±Îì|²:-
þe½ú„t{es™tu ±:-‚{™u Ý}æ:-yL™ yt…eþwk. (23)
¼tðtÚto : „]nMÚt ÷tuftuyu WŒth‚t…qðof yL™ ytrŒ™t Œt™Úte Ëðo «týeytu™u Ëw¾e fhðt
òuEyu. (23)
Ÿ◊fi— ‚÷Êèÿfi— ‚÷ʬfiÁÃèÿ‡ø flÊ Ÿ◊Ê Ÿ◊Ê˘‡flèÿÊ˘‡flfi¬ÁÃèÿ‡ø flÊ Ÿ◊Ê
Ÿ◊fi˘•Ê√ÿÊÁœŸËfièÿÊ ÁflÁfläÿfiãÃËèÿ‡ø flÊ Ÿ◊Ê Ÿ◊˘©UªfiáÊÊèÿSÃÎö „UÃËèÿfi‡ø
flÊ Ÿ◊fi—H 24H
…ŒtÚto : {™w»Þtu Ëðuo™u yu{ fnu-y{u ¨|ææ|²:-LÞtÞ ytrŒ «ftþÚte Þwõ‚ †eytu™tu Ý}æ:-Ëífth
fhu; ™-y™u ¨|ææÐç„|²:-˼tytu™t hûtf ±:-‚{u htòytu™tu Ý}æ:-Ëífth fhu; ¥Eï|²:-½tuztytu™u
Ý}æ:-yL™ yt…u; ™-y™u ¥EÐç„|²:-½tuztytu™t hûtf™u ±:-‚{u Ý}æ:-yL™ yt…u; ¥æòæç{Ýè|²:-
þºtwËu™t™u {th™the yt…ýe Ëu™t™u Ý}æ:-yL™ yt…u; ™-y™u ç±ç±Š²‹„è|²:-þºtwytu™t ðehtu™u {th‚e
298 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
±:-‚{u †eytu™tu Ý}æ:-Ëífth fhu; ©xæ‡ææ|²:-rðrðÄ ‚ftuoðt¤e †eytu™u Ý}æ:-yL™ yt…u; ™-y™u
„ë¢ã„è|²:-ÞwØ{tk {th‚e ±:-‚{tu †eytu™u Ý}æ:-yL™ yt…u ‚Útt ÞÚttÞtuøÞ Ëífth fheyu. (24)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ˼t y™u ˼t…r‚ îtht s htßÞ™e ÔÞðMÚtt fhðe òuEyu. fŒe…ý yuf
{tºt htò™u ytÄe™ ™ hnuðwk òuEyu, fthýfu yuf htò îtht y™uf s™tu™e rËrØ y™u yrËrØ™t
r™ðthý™wk ftÞo ÚtE þf‚wk ™Úte. (24)
Ÿ◊Êfi ªáÊèÿÊfi ªáʬfiÁÃèÿ‡ø flÊ Ÿ◊Ê Ÿ◊Ê fl˝ÊÃèÿÊ fl˝ÊÃfi¬ÁÃèÿ‡ø flÊ Ÿ◊Ê
Ÿ◊Ê ªÎà‚fièÿÊ ªÎà‚fi¬ÁÃèÿ‡ø flÊ Ÿ◊Ê Ÿ◊Ê ÁflMfi§¬èÿÊ Áfl‡flMfi§¬èÿ‡ø flÊ
Ÿ◊fi—H 25H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u xæ‡æï|²:-Ëuðftu™u Ý}æ:-yL™ yt…eyu Aeyu, ™-y™u ±:-‚{u
xæ‡æÐç„|²:-Ëuðftu™t hûtftu™u Ý}æ:-yL™ yt…tu Atu; ±íæ„ï|²:-{™w»Þtu™tu Ý}æ:-Ëífth fheyu Aeyu;
™-y™u ±:-‚{u ±íæ„Ðç„|²:-{™w»Þtu™t hûtftu™tu Ý}æ:-Ëífth fhtu Atu; xæëy¨ï|²:-…ŒtÚttuo™t „wýtu™e
M‚wr‚ fh™tht rðît™tu™tu Ý}æ:-Ëífth fheyu Aeyu; ™-y™u ±:-‚{u xæëy¨Ðç„|²:-ƒwrØ{t™tu™t
hûtftu™tu Ý}æ:-Ëífth fhtu Atu; ™-y™u ±:-‚{u ç±MÐï|²:-rðrðÄ Y…ðt¤t™tu Ý}æ:-Ëífth fhtu Atu;
™-y™u ç±EMÐï|²:-Ëðo Y…u {wõ‚ ±:-‚{u ÷tuftu™tu Ý}æ:-Ëífth fhu ‚u{ ‚{u …ý yL™ «Œt™
fhtu y™u Ëífth fhtu. (25)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu Ë{M‚ «týeytu™tu W…fth, rðît™tu™tu Ëk„, Ëk…qýo yiïÞo y™u rðãtytu™u
Äthý fhe™u Ëk‚wü hnuðwk òuEyu. (25)
Ÿ◊— ‚ŸÊfièÿ— ‚ŸÊÁŸèÿfi‡ø flÊ Ÿ◊Ê Ÿ◊Êfi ⁄URÁÕèÿÊfi ˘ •⁄URÕèÿfi‡ø flÊ Ÿ◊Ê
Ÿ◊fi— ˇÊûÊÎèÿfi— ‚¢ª˝„UËÃÎèÿfi‡ø flÊ Ÿ◊Ê Ÿ◊Êfi ◊„UjKÊfi ˘ •÷¸∑§èÿfi‡ø flÊ Ÿ◊fi—H 26H
…ŒtÚto : nu hts…wÁ»t y™u «òs™tu ! su{ y{u ¨ïÝæ|²:-þºtwytu™u ƒtkÄ™the Ëu™tytu™tu Ý}æ:-
Ëífth fheyu Aeyu, ™-y™u ±:-‚{u ¨ïÝæçÝ|²:-Ëu™t™t ™tÞf «Ät™ …wÁ»t™u Ý}æ:-yL™ yt…tu
Atu, Úçƒ|²:-W¥t{ hÚtðt¤t™tu Ý}æ:-Ëífth fheyu Aeyu, ™-y™u ±:-‚{u ¥Úƒï|²:-hÚthrn‚ …„Úte
[t÷™tht™tu Ý}æ:-Ëífth fhtu Atu; ÿæœæë|²:-ûtrºtÞ™e †e{tk þqÿÚte Wí…L™ ðýoËkfhs™tu™u Ý}æ:-
yL™trŒ …ŒtÚttuo yt…eyu Aeyu, ™-y™u ±:-‚{u ¨¢xæíãè„ë|²:-ÞwØ {txu Ët{„úe Ëk„ún fh™th™tu
Ý}æ:-Ëífth fhtu Atu, }æãÎì|²:-rðãt y™u ðÞtuð]Ø …qßÞ s™tu™u Ý}æ:-W¥t{ yL™trŒ …ŒtÚto yt…eyu
Aeyu, ™-y™u ±:-‚{u ¥|æüÜïU|²:-fr™c, ûtwÿtþÞ rþûtt™u ÞtuøÞ rðãtÚteoytu™tu Ý}æ:-r™hk‚h Ëífth
fhtu Atu; ‚u{ ‚{u …ý …qßÞ s™tu™tu Ëífth fhtu y™u yL™ ytrŒ «Œt™ fhtu. (26)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttuyu Ëðo f{o[theytu™tu Ëífth fhe™u, ‚u™u Ëwrþrût‚ fhe™u, yL™trŒÚte ð]rØ
fhe™u Ä{o…qðof htßÞ™wk …t÷™ fhðwk òuEyu. (26)
Ÿ◊SÃˇÊfièÿÊ ⁄UÕ∑§Ê⁄Uèÿfi‡ø flÊ Ÿ◊Ê Ÿ◊— ∑ȧÀÊÊfiÀÊèÿ— ∑§ê◊ʸ®⁄fi‘Uèÿ‡ø flÊ
299 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ÿ◊Ê Ÿ◊Êfi ÁŸ·ÊŒèÿfi— ¬ÈÆ|Ü¡DÔUfièÿ‡ø flÊ Ÿ◊Ê Ÿ◊fi— ‡flÁŸèÿÊfi ◊ΪÿÈèÿfi‡ø flÊ
Ÿ◊fi—H 27H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u htò ytrŒs™tu ±:-‚{u „ÿæ|²:-‚ûtf ËwÚtth™u Ý}æ:-yL™ yt…eyu
Aeyu; ™-y™u ±:-‚{u ÚƒÜUæÚï|²:-y™uf hÚt-rð{t™trŒ ƒ™tð™thtytu™u Ý}æ:-…„thtrŒ yt…e™u
Ëífth fhtu Atu; ÜéUHæHï|²:-W¥t{ {txe™t …tºt ƒ™tð™thtytu™u Ý}æ:-yL™ ytrŒ …ŒtÚttuo yt…eyu
Aeyu; ™-y™u ±:-‚{u ÜU}ææüÚï|²:-‚÷ðth, ƒkŒqf y™u ‚tu… ytrŒ r™{to‚tytu™tu Ý}æ:-Ëífth fhtu
Atu; çݯæÎï|²:-ð™, …ðo‚trŒ{tk hnu™thtytu™u Ý}æ:-yL™trŒ yt…eyu Aeyu; ™-y™u ±:-‚{u ÐéçTcÆï|²:-
ðýtuo ðt ¼t»ttytu{tk «ðeýs™tu™tu Ý}æ:-Ëífth fhtu Atu; EçÝ|²:-fq‚htytu™u fu¤ð™thtytu™u Ý}æ:-
yL™ ytrŒ yt…eyu Aeyu; ™-y™u ±:-‚{u }æëxæ²é|²:-…tu‚t™t {]„tu™e ft{™t fh™thtytu™tu Ý}æ:-
Ëífth fhtu Atu; ‚u{ ‚{u …ý yL™ yt…tu y™u Ëífth fhtu. (27)
¼tðtÚto : su ÷tuftu …ŒtÚto rðãt îtht Ëk…qýo rþÕ…ftÞtuo™u rËØ fhu ‚u™u …trh‚tur»tf yt…e™u rðît™tu
Ëíf]‚ fhu.
su ÷tuftu fq‚htk ytrŒ …þwytu™u ¼tus™ ytrŒ™t Œt™Úte …t¤e™u ‚Útt ‚u™u fu¤ðe™u ‚u™tu W…Þtu„
fhu, ‚u™u hts…wÁ»t Ëw¾ …ntU[tzu. (27)
Ÿ◊— ‡flèÿ— ‡fl¬fiÁÃèÿ‡ø flÊ Ÿ◊Ê Ÿ◊Êfi ÷flÊÿfi ø L§º˝Êÿfi ø Ÿ◊fi— ‡Êflʸÿfi
ø ¬‡ÊÈƬÃfiÿ ø Ÿ◊Ê ŸËÀÊfiª˝ËflÊÿ ø Á‡ÊÁÃ∑§áΔUÊfiÿ øH 28H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u …heûtftu E|²:-fq‚htytu™u Ý}æ:-yL™ yt…eyu Aeyu, ™-y™u
±:-‚{u EÐç„|²:-fq‚htytu™u …t¤™thtytu™u Ý}æ:-yL™ yt…tu Atu, y™u ‚u™tu Ëífth fhtu Atu ™-
‚Útt |æ±æ²-þw¼„wýtu{tk «þkrË‚ …wÁ»t™tu Ý}æ:-Ëífth fheyu Aeyu, ™-y™u LÎíæ²-Œwütu™u hztð™th
ðeh™tu Ëífth fheyu Aeyu, ™-‚Útt àæ±æü²-Œwütu™u {th™th™u Ý}æ:-yL™ yt…eyu Aeyu, ™-y™u
ÐàæéЄ²ï-„tÞ ytrŒ …þwytu™t …t÷f™u Ý}æ:-yL™ yt…eyu Aeyu, ™-y™u ÝèHxæíè±æ²-ËwkŒh ðýoÞwõ‚
fkXÚte Þwõ‚ ™-y™u çàæç„ÜU‡Ææ²-‚eûý y™u ft¤t fkX ðt¤t™u Ý}æ:-yL™ yt…eyu Aeyu y™u Ëífth
fheyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý yL™ yt…tu y™u Ëífth fhtu. (28)
¼tðtÚtO : {™w»Þtuyu fq‚htk ð„uhu …þwytu™u yL™ ytrŒ™t Œt™Úte ðÄthe™u ‚u™tu W…Þtu„ fhe
÷uðtu òuEyu y™u …þw…t÷f ytrŒ™tu Ëífth fhðtu òuEyu. (28)
Ÿ◊fi— ∑§¬*ŒŸfi ø √ÿÈ~#∑§‡ÊÊÿ ø Ÿ◊fi— ‚„UdÊˇÊÊÿfi ø ‡ÊÃœfiãflŸ ø Ÿ◊Êfi
ÁªÁ⁄U‡ÊÿÊÿfi ø Á‡ÊÁ¬ÁflCÔUÊÿfi ø Ÿ◊Êfi ◊Ë…ÈUc≈Ufi◊Êÿ ø·fiÈ◊à øH 29H
…ŒtÚto : „]nMÚt ÷tuftu ÜUÐ<ÎÝï-sxtÄthe ƒúñ[the™u, ™-y™u ò錄ÜïUàææ²-{wkz™ fhu÷ ËkLÞtËe™u,
™-y™u ËkLÞtË™t RåAwf™u Ý}æ:-yL™ yt…u, ™-y™u ¨ãdæÿææ²-yËkÏÞ þt†-rð»tÞ ytrŒ{tk
300 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
árü ht¾™th rðît™T ƒútñý™tu, ™-y™u àæ„{‹±Ýï-Ä™wŠðãt ytrŒ yËkÏÞ þ† rðãt™t rþûtf
ûtrºtÞ™tu, Ý}æ:-Ëífth fhu; ™-y™u çxæçÚàæ²æ²-…ðo‚tu™t yt©Þ{tk þÞ™ fh™th ðt™«MÚt™tu, ™-
y™u çàæçÐç±cÅæ²-…þwytu™t …t÷f ði~Þ™tu ™-y™u àæêÎíæ²-þqÿ™tu Ý}æ:-Ëífth fhu; ™-y™u }æèÉécÅ}ææ²-
ð]ût, ƒ„e[t, ¾u‚h ytrŒ™u Ëthe he‚u ®Ë[™th ¾uzq‚tu™tu ™-y™u {t¤e ytrŒ™tu, §¯é}æ„ï-«þkrË‚
ƒtýtuðt¤t ðehtu™tu, ™-y™u Ëuðf-ð„o™tu Ý}æ:-yL™trŒ «Œt™ fhe™u ‚Útt Ëífth fhu. (29)
¼tðtÚto : „]nMÚttuyu ƒúñ[the ytrŒs™tu™tu Ëífth fhe™u ‚u™u rðãtŒt™ fhu y™u fhtðu, ‚Útt
ËkLÞtËe ytrŒs™tu™e …qò fhe™u rðrþü rð¿tt™™u „úný fhu. (29)
Ÿ◊Êfi OÔUÆSflÊÿfi ø flÊ◊ŸÊÿfi ø Ÿ◊Êfi ’΄Uà ø fl·Ë¸Ó®ÿ‚ ø Ÿ◊Êfi flÎÆhÊÿfi ø
‚flÎœfi ø Ÿ◊Ê˘Çƒ˝ÊÊfiÿ ø ¬˝Õ◊Êÿfi øH 30H
…ŒtÚto : su „]nMÚttu OS±æ²-ƒt¤f™u ™-y™u ±æ}æÝæ²-«þkrË‚ ¿tt™e™u ™-‚Útt {æÞ{ rðît™™u
Ý}æ:-yL™ yt…u Au; ™-y™u Ïæëã„ï-{nt™ …wwÁ»t ™-y™u ±¯èü²¨ï-yíÞk‚ rðãtð]Ø™tu Ý}æ:-Ëífth
fhu Au; ™-y™u ±ëhæ²-ðÞtuð]Ø ™-y™u ¨±ë{ï-…tu‚t™t ËtÚteytu ËtÚtu ðÄ™tht ™-y™u Ëðo™t r{ºt™tu
Ý}æ:-Ëífth fhu Au; ™-y™u ¥x²íæ²-Ëíf{tuo{tk y„úËh Ðíƒ}ææ²-«ÏÞt‚ …wÁ»t™tu Ý}æ:-Ëífth fhu
Au; ‚u Ëw¾e hnu Au. (30)
¼tðtÚto : „]nMÚttuyu yL™ ytrŒÚte y™u ƒt¤ftu ytrŒ™tu Ëífth fhe™u ËŒTÔÞðnth™e ð]rØ fhðe
òuEyu. (30)
Ÿ◊fi˘•Ê‡Êflfi øÊÁ¡⁄UÊÿfi ø Ÿ◊— ‡ÊËÉƒÊ˝Êfiÿ ø ‡ÊËèÿÊfiÿ ø Ÿ◊˘™§êÿ¸Êfiÿ
øÊflSflãÿ~Êÿ ø Ÿ◊Êfi ŸÊŒÿÊÿfi ø mËåÿÊfiÿ øH 31H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ¥æàæ±ï-ðtÞw™e Ë{t™ {t„o{tk þe½ú„t{e™u, ™-y™u ¥ç…Úæ²-½tuzu
Ëðth™u VUf™th ½tuzt™u ™-‚Útt ntÚte ytrŒ Ý}æ:-yL™ ytrŒ yt…tu; àæèͲíæ²-þe½ú„{™{tk ©uc
™-‚Útt àæè|²æ²-þe½ú‚t fh™thtytu{tk «rËØ ™-‚Útt {æÞMÚt s™™u Ý}æ:-yL™ yt…tu ™-y™u
ª}²æü²-s÷‚hk„tu{tk ðtÞw Ë{t™ rðã{t™ ™-y™u ¥±S±‹²æ²-yðto[e™ þçŒtu{tk rðã{t™™u ™-
‚Útt ŒqhÚte Ëtk¼¤™thtytu™u Ý}æ:-yL™ yt…tu; ÝæÎï²æ²-™Œe{tk hnu™th ™-y™u m茲æ²-xt…wytu{tk
hnu™th ™-y™u ‚u™t ËkƒkÄeytu™u Ý}æ:-yL™ yt…‚tk hntu ‚tu yt…™u Ëk…qýo yt™kŒ {¤þu. (31)
¼tðtÚto : su r¢Þtftiþ÷Úte hr[‚ rð{t™trŒ Þt™tu ‚Útt ½tuzt ytrŒÚte þe½ú „r‚ fh™th Au,
‚u õÞt-fÞt îe… ðt Œuþ{tk ™ sE™u htßÞ™u {txu þwk-þwk Ä™ «t ™ fhe þfu ? …hL‚w Ëðoºt sE™u
ËðoMð «t fhe þfu Au. (31)
Ÿ◊Êfi ÖÿcΔUÊÿfi ø ∑§ÁŸcΔUÊÿfi ø Ÿ◊fi— ¬Í®fl¸¡Êÿfi øʬ⁄UR¡Êÿfi ø Ÿ◊Êfi ◊äÿ◊Êÿfi
301 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
øʬªÀ÷Êÿfi ø Ÿ◊Êfi ¡ÉÊãÿ~Êÿ ø ’ÈÆäãÿ~Êÿ øH 32H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u Á²ïcÆæ²-yr‚ð]Ø ™-y™u ÜUçÝcÆæ²-yíÞk‚ ƒt¤f™tu Ý}æ:-Ëífth
fhtu ðt yL™ yt…tu, Ðê±ü…æ²-{tuxt¼tE ðt ƒútñý ™-y™u ¥ÐÚ…æ²-™t™t¼tE ±æ-yLíÞs™tu™u
™-…ý Ý}æ:-Ëífth fhtu ðt yL™ yt…tu; }抲}ææ²-{æÞ{tk Wí…L™ ¼tE, ðt ûtrºtÞ y™u ði~Þ ™-
‚Útt ¥ÐxæË|ææ²-Ëh¤ Mð¼tððt¤t™tu Ý}æ:-Ëífth fhtu; …Í拲æ²-™e[ f{o fh™th þqÿ ðt {÷uåA
™-‚Útt Ïæ銋²æ²-yL‚rhût{tk rðã{t™ {u½™e Ë{t™ Œt‚t …wÁ»t™tu Ý}æ:-yL™trŒÚte Ëífth fhtu. (32)
¼tðtÚto : …hM…h {¤ðt™t Ë{Þu ‘™{M‚u’ yu ðtõÞ™wk Wå[thý fhe™u ™t™tytu îtht {tuxt™tu,
{tuxtytu îtht ™t™t™tu, r™B™ fturx™t ÷tuftu îtht W¥t{tu™tu y™u W¥t{tu îtht r™B™tu™tu, ûtrºtÞ ytrŒ
îtht ƒútñýtu™tu y™u ƒútñýtu îtht ûtrºtÞtu ytrŒ™tu ËŒt Ëífth fhðtu òuEyu.
yt ðuŒtuõ‚ «{tý™t rþüt[thÚte Ëðoºt Ëðo™u yu ðtõÞ™tu ËBÞfT «Þtu„ fhe™u …hM…h™t
ËífthÚte «ËL™ hnuðwk òuEyu. (32)
Ÿ◊— ‚ÊèÿÊfiÿ ø ¬˝ÁÂÿ~ʸÿ ø Ÿ◊Ê ÿÊêÿÊfiÿ ø ˇÊêÿÊfiÿ ø Ÿ◊— ‡ÀÊÊÄÿÊfiÿ
øÊfl‚Êãÿ~Êÿ ø Ÿ◊fi˘©Ufl¸ÿ~ʸÿ ø πÀÿÊfiÿ øH 33H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ¨æï|²æ²-yiïÞoÞwõ‚tu{tk «rËØ ™-y™u Ðí焨²æü²-Ä{toí{tytu{tk Wí…L™
ÚtÞu÷ ™-‚Útt Ä™ðt™ Ä{toí{tytu™u Ý}æ:-yL™ yt…e™u ²æ}²æ²-LÞtÞftheytu{tk W¥t{ ™-y™u
ÿæï}²æ²-hûtt fh™thtytu{tk [‚wh ™-y™u LÞtÞtÄeþtrŒ™tu Ý}æ:-Ëífth fhe™u, ÔHæïv²æ²-ðuŒðtýe{tk
©uc ™-y™u ¥±¨æ‹²æ²-ftÞo Ë{tr ÔÞðnth{tk fwþ¤ ™-y™u ythk¼ fhðt{tk W¥t{ …wÁ»t™tu
Ý}æ:-Ëífth fhe™u, ©±ü²æü²-{nt…wÁ»ttu™t Mðt{e ™-y™u ¶Ë²æ²-W¥t{ yL™trŒ …ŒtÚttuo™tu Ëk[Þ
fhðt{tk fwþ¤ ™-y™u ÔÞÞ fhðt{tk rð[ûtý …wÁ»t™tu Ý}æ:-Ëífth fhe™u ‚u Ëðo™u yt… yt™krŒ‚
fhtu. (33)
¼tðtÚto : yt {kºt{tk ytðu÷ y™uf ™-þçŒtuÚte yLÞ …ý W…Þtu„e yÚttuo™tu Ëk„ún fhðtu òuEyu.
©ucs™tu™tu Ëífth fhðtu òuEyu.
«òs™tuyu LÞtÞtÄeþ ytrŒ™tu ‚Útt LÞtÞtÄeþ ytrŒyu «òs™tu™tu [Ëífth fhðtu òuEyu]
…r‚ ytrŒ …í™e ytrŒ™u «ËL™ ht¾u y™u …í™e ytrŒ …r‚™u «ËL™ ht¾u. (33)
Ÿ◊Ê flãÿÊfiÿ ø ∑§ˇÿÊfiÿ ø Ÿ◊fi— üÊflÊÿfi ø ¬˝ÁÃüÊflÊÿfi ø Ÿ◊fi˘•Ê‡ÊÈ·fiáÊÊÿ
øʇÊÈ⁄fiUÕÊÿ ø Ÿ◊— ‡ÊÍ⁄UÊfiÿ øÊfl÷ÁŒŸfi øH 34H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ±‹²æ²-ð™{tk hnu™th ™-y™u ÜUÿ²æ²-ð™™e Ë{e… Íqk…zeytu{tk
™-‚Útt „wVtytu ytrŒ{tk hnu™th™u Ý}æ:-yL™ yt…u Au; Ÿæ±æ²-Ëtk¼¤ðt y™u Ëk¼¤tððt {txu
™-y™u Ðíç„Ÿæ±æ²-«r‚¿tt fh™th ™-‚Útt «r‚¿tt …qýo fh™th™tu Ý}æ:-Ëífth fhu Au; ¥æàæé¯ï‡ææ²-
þe½ú„t{e™e Ëu™tðt¤t ™-‚Útt ¥æàæéÚƒæ²-þe½úú„t{e hÚtðt¤t™t Mðt{e ™-ËthrÚt ytrŒ™u Ý}æ:-
302 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yL™ yt…u Au; àæêÚæ²-þºtwytu™u {th™tht ™-y™u ¥±|æïçÎÝï-þºtwytu™u rAL™-r¼L™ fh™th ™-‚Útt
Œq‚trŒ™tu Ý}æ:-Ëífth fhu Au ‚u™tu Ëðoºt rðsÞ ÚttÞ Au. (34)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttuyu ð™ ‚Útt fûttytu{tk hnu™th rðãtÚteoytu ‚Útt yæÞt…ftu™u, ƒ¤ðt™ Ëu™t™u,
þe½ú„t{e Þt™tu{tk s™th ðehtu™u ‚Útt Œq‚tu™u yL™-Ä™ ytrŒÚte ‚Útt ËífthÚte «tuíËtrn‚ fhe ËŒt
rðsÞe ƒ™ðwk òuEyu. (34)
Ÿ◊Êfi Á’|À◊Ÿfi ø ∑§flÁøŸfi ø Ÿ◊Êfi fl*◊áÊfi ø flM§ÁÕŸfi ø Ÿ◊fi— üÊÈÃÊÿfi
ø üÊÈŸÊÿfi ø Ÿ◊Êfi ŒÈãŒÈÆèÿ~Êÿ øÊ„UŸãÿ~Êÿ øH 35H
…ŒtÚto : nu hts…wÁ»t y™u «òs™tu™t yæÞût ! yt… çÏæçË}æÝï-«þkrË‚ Äthý y™u …tu»tý fh™th
™-y™u ÜU±ç™Ýï-þheh™t hûtf fð[™u Äthý fh™th ™-‚Útt ‚u™t Ënftheytu™tu Ý}æ:-Ëífth fhtu;
™-y™u ±<}æ‡æï-þheh hûtt™t y™uf ËtÄ™tuÚte Þwõ‚ ™-y™u ±LçƒÝï-«þkrË‚ ½hðt¤t ™-y™u ½h
ytrŒ™t hûtftu™u Ý}æ:-yL™trŒ «Œt™ fhtu; Ÿæé„æ²-þw¼„wýtu{tk «rËØ ™ Ÿæ鄨ïÝæ²-«rËØ Ëu™tðt¤t
™-‚Útt Ëu™tytu™tu Ý}æ:-Ëífth fhtu , ™-y™u Îé‹Îé|²æ²-Ztu÷ ð„uhu ðtò ð„tz™th fwþ¤ Ztu÷e-
ðtŒf ™-‚Útt ¥æãÝ‹²æ²-ðehtu™tu ÞwØ{tk WíËtn ðÄthðt ðtSkºt ð„tzðt{tk fwþ¤ …wÁ»t™tu Ý}æ:-
Ëífth fhtu; suÚte ‚{thtu …htsÞ fŒe …ý ™ ÚttÞ. (35)
¼tðtÚto : «òs™tuyu ÞtuØtytu {txu ËðoºtÚte hûtt, ËðoºtÚte Ëw¾ŒtÞf ½h, ¼tus™ y™u …t™™t
W¥t{ …ŒtÚttuo, ©ucs™tu™tu Ëk„ y™u yr‚ ©uc ðtSkºt yt…e™u …tu‚t™t y¼eü ftÞo™u rËØ fhðwk
òuEyu. (35)
Ÿ◊Êfi œÎÆcáÊflfi ø ¬˝◊Æ·ÊÊÿfi ø Ÿ◊Êfi ÁŸ·ÁXÔUáÊfi ø·ÈÁœ◊Ãfi ø Ÿ◊fiSÃˡáÊ·fifl
øÊÿÈÆÁœŸfi ø Ÿ◊fi— SflÊÿÈÆœÊÿfi ø ‚ÈÆœãflfiŸ øH 36H
…ŒtÚto : su htò y™u «òs™tu™t yæÞût {ëc‡æ±ï-áZ ™-y™u Ðí}æëàææ²-©uc rð[thþe÷ ™-
y™u ftu{¤ Mð¼tððt¤t …wwÁ»t™u Ý}æ:-yL™trŒ «Œt™ fhu Au; ™-y™u çݯçX‡æï-y™uf þ†tu ðt¤t
™-y™u §¯éç{}æ„ï-«þkrË‚ þ† y† y™u BÞt™ðt¤t™tu ™-…ý Ý}æ:-Ëífth fhu Au; ™-y™u
„èÿ‡æﯱï-‚eûý þ†-y†tuÚte Þwõ‚ ™-y™u ¥æ²éç{Ýï-‚tu… ytrŒÚte [tu‚hV ÞwØ fh™th yæÞût
…wÁ»t™tu ™-…ý Ý}æ:-Ëífth fhu Au; S±æ²é{æ²-ËwkŒh ytÞwÄtuðt¤t ™-y™u ¨é{‹±Ýï-ËwkŒh Ä™w»Þðt¤t
™-y™u ‚u™t hûtftu™u Ý}æ:-yL™ «Œt™ fhu Au. ‚uytu ËŒt rðsÞe ƒ™u Au. (36)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ftuE…ý f{o Ëthe he‚u rð[th fhe™u ‚Útt áZ WíËtnÚte fhðt òuEyu.
þheh ‚Útt ytí{t™t ƒ¤ rð™t þ† «nth ‚Útt þºtwytu …h rðsÞ «t fhe þft‚tu ™Úte, ‚uÚte
r™hk‚h Ëu™t™e ð]rØ fhðe òuEyu. (36)
Ÿ◊— dÈàÿÊfiÿ ø ¬âÿÊfiÿ ø Ÿ◊— ∑§Ê≈UKÊfiÿ ø ŸËåÿÊfiÿ ø Ÿ◊— ∑ȧÀÿÊfiÿ
303 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ø ‚⁄USÿ~Êÿ ø Ÿ◊Êfi ŸÊŒÿÊÿfi ø flÒ‡ÊãÃÊÿfi øH 37H
…ŒtÚto : {™w»Þtuyu déy²æ²-Íhýtk, ™t¤t ð„uhu{tk hnu™tht ™-y™u Љ²æ²-{t„o [t÷™tht
™-y™u {t„o ytrŒ™t ¼tur{Þt™u Ý}æ:-yL™ yt…e™u, ÜUæÅKæ²-fqðt ð„uhu™t MÚtt™{tk hnu™th ™-
y™u Ý茲æ²-rðþt¤ s÷tþÞ …h hnu™th ™-‚Útt ‚u™t ËntÞftu™tu Ý}æ:-Ëífth fhe™u; ÜéU˲æ²-
™nuhtu™tu «ƒkÄ fh™tht ™-y™u ¨ÚS²æ²-‚¤tð™t ftÞo{tk «rËØ „ýtÞ ‚u™tu Ý}æ:-Ëífth fhe™u;
™-y™u ÝæÎï²æ²-™Œe rf™thu hnu™tht ™-‚Útt ±ñàæ‹„æ²-™t™t s÷tþÞtu …h hnu™thtytu™u ™-‚Útt
ðtð ytrŒ …h hnu™thtytu™u Ý}æ:-yL™trŒ yt…e™u ŒÞt «ftrþ‚ fhu. (37)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Ëútu‚tu, {t„tuo, fqðtytu, s÷«tÞ: Œuþtu y™u ™t™t-{tuxt ‚¤tðtu™tk s¤™u
ðntðe™u ‚Útt ‚u™u Wr[‚ MÚtt™{tk ƒtkÄe™u (ƒtkÄ ƒtkÄe™u) ¾u‚h ð„uhu{tk …w»f¤ yL™, V¤, Vq÷,
ð]ût, ðu÷ y™u Ítzeytu ð„uhu™e ð]rØ fhðe òuEyu. (37)
Ÿ◊— ∑ͧåÿÊfiÿ øÊfl≈UK~Êÿ ø Ÿ◊Ê flËäƒ˝ÊÊfiÿ øÊÃåÿ~Êÿ ø Ÿ◊Ê ◊äÿÊfiÿ ø
ÁfllÈÆàÿ~Êÿ ø Ÿ◊Ê flcÿ¸Êfiÿ øÊflcÿʸÿfi øH 38H
…ŒtÚto : {™w»Þtuyu ÜêUŒ²æ²-fqðt …h ™-y™u ¥±Åì²æ²-¾tzt{tk ™-y™u sk„÷tu{tk hnu™thtytu™u
Ý}æ:-yL™ ytrŒ yt…e™u, ™-y™u 籊²íæ²-rðrðÄ «ftþtu{tk hnu™tht ™-‚Útt ¥æ„Œ²æ²-‚zft{tk
hnu™tht ðt ™-¾u‚e ð„uhu™tu «ƒkÄ fh™thtytu™u Ý}æ:-yL™ yt…eyu; }ææ²-{u½{tk hnu™tht ™-
‚Útt ç±léy²æ²-ðes¤eÚte ft{ ÷u™thtytu ™-‚Útt yÂø™ rðãt™u òý™thtytu™u Ý}æ:-yL™trŒ yt…eyu;
™-y™u ±c²æü²-ð»tto{tk hnu™thtytu ™-‚Útt ¥±c²æü²-ð»tot hrn‚ Œuþ{tk hnu™thtytu™tu Ý}æ:-Ëífth
fhe™u yt™krŒ‚ ƒ™eyu. (38)
¼tðtÚto : òu {™w»Þ fqðt ytrŒÚte ftÞo rËrØ {txu ™tufhtu™tu Ëífth fhu, ‚tu y™uf W¥t{ ftÞo
ÚtE þfu Au. (38)
Ÿ◊Ê flÊàÿÊfiÿ ø ⁄UcêÿÊfiÿ ø Ÿ◊Êfi flÊSÃ√ÿ~Êÿ ø flÊSÃÈƬÊÿfi ø
Ÿ◊— ‚Ê◊Êfiÿ ø L§º˝Êÿfi ø Ÿ◊fiSÃÊ◊˝Êÿfi øÊL§áÊÊÿfi øH 39H
…ŒtÚto : su {™w»Þ ±æy²æ²-ðtÞw rðãt{tk fwþ÷ ™-y™u Úïc}²æ²-®nËftu{tk «rËØ™u ™-…ý
yL™trŒ yt…u Au; ™-‚Útt ±æS„òæ²-…tu‚t™t r™ðtË MÚtt™ …h hnu™tht ™-y™u ±æS„éÐæ²-r™ðtË
MÚtt™™t hûtf™tu Ý}æ:-Ëífth fhu Au; ™-‚Útt ¨æï}ææ²-Ä™tZÞ ™-y™u LÎíæ²-Œwütu™u hztð™th™u Ý}æ:-
yL™trŒ yt…u Au; ™-‚Útt „æ}æíæ²-yÄ{o{tk ø÷tr™ fh™th ™-y™u ¥L‡ææ²-Ä{o™u «t fhtð™th™tu
Ý}æ:-Ëífth fhu Au, ‚uytu ÷û{eÚte Ëk…L™ ƒ™u Au. (39)
¼tðtÚto : ßÞthu {™w»Þtu ðtÞw ytrŒ™t „wýtu™u òýe™u ‚u™tu ÔÞðnthtu{tk «Þtu„ fhu Au, íÞthu
y™uf Ëw¾tu™u «t fhu Au. (39)
304 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ÿ◊fi— ‡ÊXÔUflfi ø ¬‡ÊÈƬÃfiÿ ø Ÿ◊fi ©Uª˝Êÿfi ø ÷Ë◊Êÿfi ø Ÿ◊Êfi˘ª˝flœÊÿfi
ø ŒÍ⁄UflœÊÿfi ø Ÿ◊Êfi „UãòÊ ø „UŸËfiÿ‚ ø Ÿ◊Êfi flÎÆˇÊèÿÊ „UÁ⁄fiU∑§‡ÊèÿÊ
Ÿ◊fiSÃÊ⁄UÊÿfiH 40H
…ŒtÚto : su {™w»Þ àæX ±ï-Ëw¾™u «t fh™th ™-y™u ÐàæéЄ²ï-„tÞ ytrŒ …þwytu™e hûtt
fh™th™u ™-‚Útt „tÞ ytrŒ™u …ý Ý}æ:-yL™trŒ yt…u Au; ©xæíæ²-‚usMðe ™-y™u |æè}ææ²-¼Þkfh
…wÁ»t™tu Ý}æ:-Ëífth fhu Au; ¥xæíï±{æ²-þºtwytu™u «Út{ ƒkÄ™ ðt ðÄ fh™th™u ™-y™u ÎêÚï±{æ²-
Œqh …h™t þºtwytu™u ƒkÄ™ ðt ðÄ fh™th™u Ý}æ:-yL™trŒ yt…u Au; ã‹~æï-Œwütu™u {th™th ™-y™u
ãÝ貨ï-Œwütu™u {th™th ‚Útt sz{q÷Úte ™tþ fh™th™u Ý}æ:-yL™trŒ yt…u Au; ±ëÿæï|²:-þºtwytu™u
ft…™th ðt ð]ûttu™u ‚Útt ãçÚÜïUàæï|²:-¼qhtðt¤ ðt¤t™u ðt ð]ûttu™tu Ý}æ:-Ëífth fhu Au, yÚtðt s¤
ytrŒ yt…u Au; y™u „æÚæ²-Œw:¾Úte …th fh™th …wÁ»t™u Ý}æ:-yL™trŒ yt…u Au, ‚u Ëw¾e hnu Au. (40)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu „tÞ ytrŒ …þwytu™wk …t÷™ fhðwk òuEyu y™u ¼Þkfh ytrŒ {™w»Þtu™wk
þ{™ fhe™u Ëk‚tu»t {t™ðtu òuEyu. (40)
Ÿ◊fi— ‡Êê÷flÊÿfi ø ◊ÿÊ÷flÊÿfi ø Ÿ◊fi— ‡ÊVÔUÆ⁄UÊÿfi ø ◊ÿS∑§⁄UÊÿfi ø Ÿ◊fi—
Á‡ÊflÊÿfi ø Á‡ÊflÃfi⁄UÊÿ øH 41H
…ŒtÚto : su {™w»Þ àæ}|æ±æ²-Ëw¾ŒtÞf …h{uïh ™-y™u }æ²æï|æ±æ²-Ëw¾ «tr {txu rðît™™tu
™-…ý Ý}æ:-Ëífth fhu Au; àæÑì ÜUÚæ²-fÕÞtý fh™th ™-y™u }æ²SÜUÚæ²-Ëðo «týeytu™u Ëw¾
…ntU[tz™th™tu ™-…ý Ý}æ:-Ëífth fhu Au; çàæ±æ²-{k„÷fthe ™-y™u çà汄Úæ²-yíÞk‚ {k„÷
MðY… …wÁ»t™tu ™-…ý Ý}æ:-Ëífth fhu Au; ‚u fÕÞtý™u «t fhu Au. (41)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu «u{-¼Âõ‚…qðof Ëðo{k„÷ «Œt™ fh™th …h{uïh™e W…tË™t fhðe òuEyu.
y™u Ëu™tæÞût™tu Ëífth fhu suÚte …tu‚t™t y¼eü ftÞtuo rËØ ÚttÞ Au. (41)
Ÿ◊— ¬Êÿ¸Êfiÿ øÊflÊÿ~ʸÿ ø Ÿ◊fi— ¬˝Ã⁄fiUáÊÊÿ øÊûÊ⁄fiUáÊÊÿ ø Ÿ◊SÃËâÿ¸Êfiÿ ø
∑ͧÀÿÊfiÿ ø Ÿ◊— ‡ÊcåÿÊfiÿ ø »§ãÿÊfiÿ øH 42H
…ŒtÚto : su {™w»Þ Ðæ²æü²-Œw:¾tuÚte Œqh hnu™th ™-y™u ¥±æ²æü²-Œw:¾tu™t yðh ¼t„{tk hnu™th™tu
Ý}æ:-Ëífth fhu Au; ™-‚Útt Ðí„Ú‡ææ²-™tift ytrŒ îtht ‚u rf™thtÚte yt rf™thu «t fh™th ðt fhtð™th
™-y™u ©œæÚ‡ææ²-yt ftkXuÚte ‚u ftkXu «t fh™th ðt fhtð™th™tu Ý}æ:-Ëífth fhu Au; ™-y™u „色æü²-
ðuŒ rðãt™t yæÞt…ftu ‚Útt ËíÞ¼t»týtrŒ{tk ©uc ™-y™u ÜêU˲æ²-Ë{wÿ ‚Útt ™Œe rf™thu hnu™th™u
Ý}æ:-yL™ yt…u Au; àæcŒ²æ²-½tË ytrŒ ftÞtuo{tk «ðeý ™-y™u ÈïU‹²æ²-Veý-…h…tuxtrŒ ÔÞðnth{tk
«ðeý …wÁ»ttu™u ™-…ý Ý}æ:-yL™trŒ yt…u Au; ‚uytu Ëw¾™u «t fhu Au. (42)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Þt™tu{tk ‚Útt ™tð ytrŒ{tk Ëwrþrût‚ ntuzeðt¤t ytrŒ{tk ht¾e™u ‚Útt Ë{wÿ
305 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ytrŒ™e yth…th òð-ytð fhe™u Œuþ-ŒuþtL‚h y™u îe…-îe…tL‚h™t ÔÞðnthtuÚte Ä™ r™»…L™ fhe™u
…tu‚t™t y¼eü™e rËrØ fhðe òuEyu. (42)
Ÿ◊fi— Á‚∑§àÿ~Êÿ ø ¬˝flÊs~ÔÊÿ ø Ÿ◊fi— Á∑§öÁ‡ÊÀÊÊÿfi ø ˇÊÿáÊÊÿfi ø Ÿ◊fi—
∑§¬*ŒŸfi ø ¬ÈÀÊSÃÿfi ø Ÿ◊fi ßÁ⁄Uáÿ~Êÿ ø ¬˝¬âÿ~Êÿ øH 43H
…ŒtÚto : su {™w»Þ ç¨ÜUy²æ²-hu‚e{tkÚte ËwðýtorŒ ftZðt{tk [‚wh ™-y™u Ðí±æsæ²-ƒ¤Œ ytrŒ™u
ntkfðt{tk «ðeý™u ™-…ý Ý}æ:-yL™ yt…u Au; ôÜUçàæHæ²-®™rŒ‚ ð]r¥tðt¤t y™tÚt ™-y™u ÿ沇ææ²-
r™ðtË MÚtt™{tk hnu™th™u ™-…ý Ý}æ:-yL™ yt…u Au; ÜUÐ<ÎÝï-sxtÄthe ™-y™u ÐéHS„²ï-{ntftÞ
«týeytu™u VUf™th™u ™-…ý Ý}æ:-yL™ yt…u Au; §çÚ‡²æ²-W…h-¾the s{e™{tkÚte yr‚ W…fth
÷u™th ™-y™u ÐíЉ²æ²-W¥t{ Ä{o™t {t„tuo{tk «ðeý …wÁ»t™tu ™-…ý Ý}æ:-Ëífth fhu Au; ‚uytu
Ëðo™t r«Þ ƒ™u Au. (43)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ¼q„¼o rðãtÚte hu‚e ð„uhu{tk hnu÷ Ëwðýo ytrŒ Ät‚wytu™u ftZe™u ‚Útt {nt™
yiïÞo™u WL™‚ fhe™u y™tÚttu™wk …t÷™ fhðwk òuEyu. (43)
Ÿ◊Ê fl˝ÖÿÊfiÿ ø ªÊcΔU®KÊfiÿ ø Ÿ◊SÃÀåÿÊfiÿ ø ªsÔÊfiÿ ø Ÿ◊Êfi
NUŒƒÿ~Êÿ ø ÁŸflcÿ~Êÿ ø Ÿ◊— ∑§Ê≈UKÊfiÿ ø ªuÔU⁄URcΔUÊÿfi øH 44H
…ŒtÚto : su {™w»Þ ±íÁ²æ²-r¢Þtytu{tk «rËØ ™-y™u xææïcÆKæ²-„tiþt¤t™t ftÞtuo{tk fwþ¤™u
™-…ý Ý}æ:-yL™trŒ yt…u Au; „ËŒ²æ²-‚Õ…-þGÞt ytrŒ™t r™{toý{tk «ðeý ™-y™u xæïsæ²-½h{tk
hnu™th™u ™-…ý Ý}æ:-yL™ yt…u Au; NÎIJæ²-©uc ÓŒÞðt¤t ™-y™u çݱïc²æ²-rð»tÞtu{tk r™hk‚h
ÔÞt ntuðt{tk «ðeý™tu ™-…ý Ý}æ:-Ëífth fhu Au; ÜUæÅKæ²-Ztkfu÷t „w …ŒtÚttuo™u «fx fh™th
™-y™u xæuÚïcÆæ²-yr‚ „n™ r„rh fkŒhtytu{tk hnu™th yr‚ ©uc …wÁ»t™u ™-…ý Ý}æ:-yL™trŒ
yt…u Au ‚uytu Ëw¾™u «t fhu Au. (44)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu {u½ îtht ð»ttoÚte Wí…L™ ½tË ytrŒ™e hûtt fhe™u „tÞ ytrŒ …þwytu™e
ð]rØ fhu Au, ‚uytu …w»f¤ ¼tu„ «t fhu Au. (44)
Ÿ◊— ‡ÊÈcÄÿÊfiÿ ø „UÁ⁄Uàÿ~Êÿ ø Ÿ◊fi— ¬Êú‚√ÿ~Êÿ ø ⁄U¡Sÿ~Êÿ ø Ÿ◊Ê
ÀÊÊåÿÊfiÿ øÊÀÊåÿ~Êÿ ø Ÿ◊ ˘ ™§√ÿ¸Êfiÿ ø ‚Í√ÿ¸Êfiÿ øH 45H
…ŒtÚto : su {™w»Þ àæécv²æ²-Ëqft-™ehË …ŒtÚttuo{tk hnu™th ™-y™u ãçÚy²æ²-÷e÷t-ËhË …ŒtÚttuo{tk
«rËØ™u ™-…ý Ý}æ:-s÷ ytrŒ yt…u Au; Ð梨òæ²-Äq¤{tk hnu™th ™-y™u Ú…S²æ²-÷tuf-÷tuftL‚htu{tk
hnu™th™wk ™-…ý Ý}æ:-{t™ fhu Au; Hææ²-AuŒ™ fhðt{tk «ðeý ™-y™u ©HŒ²æ²-VUfðt{tk fwþ¤
306 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…wÁ»t™wk ™-…ý Ý}æ:-{t™ fhu Au; ªÃ²æü²-Œwütu™u {thðt{tk «rËØ ™-y™u ¨êòæü²-Œwütu™e ‚tz™t
fh™th™tu ™-…ý Ý}æ:-Ëífth fhu Au; ‚uytu™t Ëðo ftÞtuo rËØ ÚttÞ Au. (45)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu þtu»tý-Ëqftððt y™u nrh‚¼e™t ƒ™tð™th ðtÞwytu™e rðãt òýe™u …tu‚t™t
ftÞtuo rËØ fhðt òuEyu. (45)
Ÿ◊fi— ¬áÊʸÿfi ø ¬áʸ‡ÊŒÊÿfi ø Ÿ◊fi˘©UŒªỖ ÈÆ⁄U◊ÊfiáÊÊÿ øÊÁ÷ÉŸÃ ø Ÿ◊fi˘-•ÊÁπŒÃ
øfi ¬˝ÁπŒÃ ø Ÿ◊fi˘ß·ÈÆ∑ΧjKÊfi œŸÈÆc∑ΧjKfi‡ø flÊ Ÿ◊Ê Ÿ◊Êfi fl— Á∑§Á⁄U∑§èÿÊfi
ŒflÊŸÊö NUŒfiÿèÿÊ Ÿ◊Êfi ÁflÁøãflà∑§èÿÊ Ÿ◊Êfi ÁflÁˇÊáÊà∑§èÿÊ Ÿ◊fi ˘•ÊÁŸ„¸UÃèÿfi—H
46H
…ŒtÚto : su {™w»Þ Їææü²-«íÞw…fth™t hûtf™u ™-y™u ЇæüàæÎæ²-…tkŒzt™tk ft‚h™th™u ™-
…ý Ý}æ:-yL™ yt…u Au; ©ÎxæéÚ}ææ‡ææ²-©uc he‚u Wã{ fh™th ™-y™u ¥ç|æÍÝ„ï-ËL{w¾ ƒ™e™u
Œwütu™u {th™th™u ™-…ý Ý}æ:-yL™ yt…u Au; ¥æç¶Î„ï-Œe™ y™u r™Äo™ ™-y™u Ðíç¶Î„ï-yíÞk‚
Œrhÿ™tu ™-…ý Ý}æ:-Ëífth fhu Au; §¯éÜëUÎì|²:-ƒtýtu™u ƒ™tð™th™u Ý}æ:-yL™trŒ yt…u Au; ™-
y™u ±:-‚{u {ÝécÜëUÎì|²:-Ä™w»Þtu™t r™{to‚t™wk Ý}æ:-{t™ fhtu Atu; Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™t Nβï|²:-
…tu‚t™t ytí{ Ë{t™ r«Þð‚toð fh™th ±:-‚{u çÜUçÚÜïU|²:-ƒtý ytrŒ VUf™th™u Ý}æ:-yL™trŒ
yt…tu Atu; ç±ç™‹±yÜïU|²:-þw¼ „wýtu y™u …ŒtÚttuo™tu Ëk[Þ fh™th™tu Ý}æ:-Ëífth fhtu Atu;
ç±çÿæ‡æyÜïU|²:-þºtwytu™tu ™tþ fh™th™tu Ý}æ:-Ëífth fhtu Atu ; y™u ¥æçÝãü„ï|²:-ËðoºtÚte r‚hMf]‚™tu
Ý}æ:-Ëífth fhtu Atu; ‚uytu ËðoºtÚte Ä™ðt™ ƒ™u Au. (46)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Ëðo yti»trÄytuÚte yL™ ytrŒ™tu Ëk„ún fhe™u y™tÚt {™w»Þ ytrŒ «týeytu™u
yt…e™u, ‚uytu™u yt™krŒ‚ fhðt òuEyu. (46)
º˝Ê¬˘•ãœfi‚S¬Ã ŒÁ⁄fiUº˝ ŸËÀÊfiÀÊÊÁ„UÖ
•Ê‚Ê¢ ¬˝¡ÊŸÊfi◊·Ê¢ ¬fi‡ÊÍÆŸÊ¢ ◊Ê ÷◊ʸ ⁄UÊæ˜UÔ ◊Ê øfi Ÿ— $∑§ øŸÊ◊fi◊ØÔH 47H
…ŒtÚto : nu ÎíæÐï-®™rŒ‚ „r‚Úte hûtf, ¥‹{¨:-yL™trŒ™t Єï-Mðt{e, ÎçÚÎí-Œrhÿ‚t™u «tÂ,
ÝèHHæïçã„-™e÷ðýoÞwõ‚ …ŒtÚttuo™wk Ëuð™ fh™th htò ðt «òs™ ! ‚wk ¥æ¨æ}æì-yt «íÞût Ðí…æÝæ}æì-
{™w»ÞtrŒ ™-y™u »¯æ}æì-yu ÐàæêÝæ}æì-„tÞ ð„uhu …þwytu™t hûtf ƒ™e™u yu™tÚte }ææ-|æï:-¼Þ «tÂ
™ fh, Ý:-y{™u ‚Útt yLÞ çÜU}æì-ftuE™u ™Ý-…ý }ææï ¥æ}æ}æ„ì-htu„e ™ fh. (47)
¼tðtÚto : su Ä™ðt™ Au, ‚u Œrhÿtu™wk …t÷™ fhu. su hts…wÁ»t y™u «òs™ Au, ‚uytu «ò™t
…þwytu™e fŒe …ý ®nËt ™ fhu, suÚte Ëðo™t Ëw¾™e ð]rØ ÚttÞ. (47)
ß◊Ê L§º˝Êÿfi Ãfl‚fi ∑§¬*ŒŸ ˇÊÿmËfi⁄UÊÿ ¬˝ ÷fi⁄UÊ◊„U ◊ÃË—–
307 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÿÕÊ ‡Ê◊‚fiŒ˜Ô Ám¬Œ øÃfiÈc¬Œ Áfl‡fl¯ ¬ÈÆCÔ¢U ª˝Ê◊fi˘•|S◊㟟fiÊÃÈÆ⁄U◊˜ÔH 48H
…ŒtÚto : nu þºtwhtuÄf ðeh…wÁ»t ! ²ƒæ-su{ ¥çS}æÝì-yt xæíæ}æï-ƒúñtkz Ë{qn{tk ¥Ýæ„éÚ}æì-Œw:¾hrn‚
ÐécÅ}æì-htu„hrn‚ ntuðtÚte ƒ¤ðt™ ç±E}æì-Ëðo s„‚T àæ}æì-Ëw¾e ¥¨„ì-hnu, ‚u{ y{u çmÐÎï-{™w»ÞtrŒ,
™„écÐÎï-„tÞ ytrŒ, „±¨ï-ƒr÷c ÜUÐ<ÎÝï-ƒúñ[Þo™u Ëuð™ fhu÷ ÿæ²mèÚæ²-Œwü™tþf ðehtuÚte Þwõ‚
LÎíæ²-…t…e™u hztð™th Ëu™t…r‚ {txu §}ææ:-yu }æ„è:-ƒwrØ{t™tu™wk Ðí|æÚæ}æãï-W¥t{ Äthý y™u …tu»tý
fhu Au, ‚u{ ‚wk …ý ‚u™u Äthý fh. (48)
¼tðtÚto : rðît™tuyu su{ «ò{tk †e-…wÁ»t ƒwrØ{t™ ntuÞ, ‚u{ y™wct™ fhe™u-
{™w»Þ y™u …þwytrŒÚte Þwõ‚ htßÞ™u htu„hrn‚, …wrü{t™T y™u ËŒt Ëw¾e fhu. (48)
ÿÊ Ãfi L§º˝ Á‡ÊflÊ ÃŸÍ— Á‡ÊflÊ Áfl‡flÊ„UÊfi ÷·¡Ë–
Á‡ÊflÊ L§ÃSÿfi ÷·¡Ë ÃÿÊfi ŸÊ ◊ΫU ¡Ëfl‚fiH 49H
…ŒtÚto : nu LÎí-htsðiã ! ‚wk ²æ-su „ï-‚the çàæ±æ-fÕÞtýfthe „Ýê:-ftÞt ðt rðþt¤ ™er‚ Au,
çàæ±æ-òuðt{tk r«Þ |æ﯅è-yti»tÄtu Ë{t™ htu„™tþf y™u L„S²-htu„e™u çàæ±æ-Ëw¾ŒtÞf |æ﯅è-
…ezt nh™the Au, „²æ-‚u™t îtht …豨ï-Sððt {txu ç±Eæãæ-Ëðo rŒðË Ý:-y{™u }æëÇ-Ëw¾e
fh. (49)
¼tðtÚto : htsðiã ytrŒ rðît™T Ä{o ™er‚Úte, yti»trÄytu yt…e™u, nM‚r¢Þt-ftiþ÷Úte þ†tu îtht
AuŒ™ y™u ¼uŒ™ fhe™u htu„tuÚte r™ð]¥t fhe™u Ëðo Ëu™t ‚Útt «ò™u «ËL™ fhu. (49)
¬Á⁄fiU ŸÊ L§º˝Sÿfi „UÁÃflθӮáÊÄÃÈÆ ¬Á⁄Ufi àfl·Sÿfi ŒÈ◊¸ÁÃ⁄UfiÉÊÊÿÊ—–
•flfi |SÕ⁄UÊ ◊ÉÊflfijKSßÈcfl ◊Ë…˜UÔflfiSÃÊ∑§Êÿ ßfiÿÊÿ ◊ΫUH 50H
…ŒtÚto : nu }æèɱ:-Ëw¾™e ð»tto fh™th hts…wÁ»t ! yt… su LÎíS²-˼t…r‚ htò™wk ãïç„:-ðsÙ
Au ‚uÚte y±ï¯S²-¢tuÄtrŒÚte «ßðr÷‚ ¥Íææ²æï:-…t…™t RåAwf Œwüt[theÚte Ý:-y{™u ÐçÚ,±ë‡æv„é-
Ëðo he‚u …]ÚtfT ht¾. su Îé}æüç„:-Œwü ƒwrØ Au, ‚u™tÚte …ý y{™u ÐçÚ±ë‡æv„é-Ëðo ‚hVÚte ƒ[tðtu
y™u }æÍæ±Îì|²:-«þkrË‚ Ä™ðt™tuÚte «t çSƒÚæ-ÂMÚth ƒwrØ Au, ‚u™u „æïÜUæ²-Ëãtuò‚ ƒt¤f y™u
„ݲæ²-fw{th {txu ÐçÚ + „Ýéc±-ËðoºtÚte rðM‚]‚ fh, y™u yu ƒwrØÚte Ëðo™u r™hk‚h ¥±, }æëÇ-
Ëw¾e-yt™krŒ‚ fh. (50)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttu™e yu ÄtŠ{f þÂõ‚ Au, suÚte «ò™e hûtt y™u Œwütu™tu ™tþ ÚttÞ; yu {txu
W¥t{ ðiãs™ Ëðo™t MðtMÚÞ, Mð‚kºt‚t y™u Ëw¾™e WL™r‚ fhu, suÚte Ëðo Ëw¾ {¤u. (50)
◊Ë…ÈUfiCÔU◊ Á‡ÊflfiÃ◊ Á‡ÊflÊ Ÿfi— ‚ÈÆ◊ŸÊfi ÷fl– ¬⁄UR◊ flÎÆˇÊ˘•ÊÿfiÈœ¢ ÁŸœÊÿ ∑ΧÁûÊ¢
fl‚ÊfiŸ˘•Ê øfi⁄UR Á¬ŸÊfi∑§|ê’÷˝ŒÊ ªfiÁ„UH 51H
308 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu }æèÉécÅ}æ-yíÞk‚ …ht¢{Þwõ‚ çà汄}æ-yr‚ fÕÞtýfthe ˼t yÚtðt Ëu™t™t …r‚ !
yt… Ý:-y{tht {txu ¨é}æÝæ:-«ËL™r[¥tÚte çàæ±:-Ëw¾fthe |æ±-ƒ™tu.
¥æ²é{}æì-‚÷ðth, ƒkŒfq y™u ‚tu… ytrŒ þ†tu™u çÝ{æ²-Äthý fhe™u, ÜëUçœæ}æì-{]„[{o™t yk„h¾t™u
±¨æÝ:-þheh …h …nuhe™u çÐÝæÜU}æì-þheh™wk hûtý fh™th Ä™w»Þ yÚtðt ƒÏ‚h ytrŒ™u çÏæ|æí„ì-
Äthý fh‚tk y{the hûtt {txu ¥æxæçã-ytðtu; ÐÚ}æï-«ƒ¤ ±ëÿæï-ft…ðt ÞtuøÞ þºtw Ëu™t{tk ¥æ +
™Ú-Ëðoºt rð[hý fhtu. (51)
¼tðtÚto : ˼t…r‚ y™u Ëu™t…r‚ ytrŒ …tu‚t™e «ò «íÞu {k„÷fthe-þw¼ ÔÞðnthðt¤t ‚Útt
Œwütu {txu yÂø™ Ë{t™ Œtnf ntuÞ.
suÚte Ëðo Ä{o{t„o™tu íÞt„ fhe yÄ{o {t„o …h fŒe …ý yt[hý ™ fhu. (51)
ÁflÁ∑fi§Á⁄Uº˝ ÁflÀÊÊfiÁ„Uà Ÿ◊fiSÃ˘•SÃÈ ÷ªfl—–
ÿÊSÃfi ‚„Udfiö „UÃÿÊ˘ãÿ◊S◊Á㟠flfi¬ãÃÈÆ ÃÊ—H 52H
…ŒtÚto : nu ç±çÜUçÚÎí-rðþu»t Y…Úte Ëwðh™e Ë{t™ Ëtu™t™t ðt rðrþü Ëwðh™e ®™Œt fh™th,
ç±Hæïçã„-rðrðÄ …ŒtÚttuo™u «tÂ, |æxæ±:-yiïÞoÞwõ‚ ˼t…r‚ hts™T ! „ï-yt…™tu Ý}æ:-Ëífth ¥S„é-
ÚttÞ suÚte „ï-(yt…™t) ²æ:-su ¨ãd}æì-yËkÏÞ «fth™e ã:-WL™r‚ ðt ðsÙtrŒ þ† Au „æ:-
‚u ¥S}æ„ì-y{thtÚte ¥‹²}æì-ƒeò þºtw™wk çݱЋ„é-r™hk‚h AuŒ™ fhu. (52)
¼tðtÚto : «òs™ hts…wÁ»ttu «íÞu yu{ fnu-su yt… ÷tuftu™e WL™r‚ytu y™u þ†t† Au, ‚u
y{™u Ëw¾{tk MÚttr…‚ fhu, y™u yLÞtu™u yÚtto‚T y{tht þºtwytu™wk r™ðthý fhu. (52)
‚„UdÊfiÁáÊ ‚„Ud‡ÊÊ ’ÊuÔUÊSÃflfi „UÃÿfi—–
ÃÊ‚Ê◊ˇÊÊfiŸÊ ÷ªfl— ¬⁄UÊøËŸÊ ◊ÈπÊfi ∑ΧÁœH 53H
…ŒtÚto : nu |æxæ±:-¼tøÞðt™T Ëu™t…r‚ ! su „±-yt…™e Ïææuæï:-¼wòytu{tk ¨ãdæç‡æ-yËkÏÞ
ã:-«ƒ÷ ðsÙ™e „r‚ Au, „æ¨æ}æì-‚u™t §üàææÝ:-Mðt{e ƒ™e™u yt… ¨ãdàæ:-nòhtu þºtwytu™t
}æé¶æ-{w¾tu™u ÐÚæ™èÝæ-…tAt Vuhðe™u Œqh ÜëUç{-fhtu. (53)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttu-…tu‚t™t ƒtnwƒ¤Úte htßÞ «t fhe™u ‚Útt yËkÏÞ þqhðehtu™e Ëu™t ƒ™tðe™u
Ëðo þºtwytu™u …tAt {tuZu ftZe {qfu. (53)
•‚¯ÅÿÊÃÊ ‚„UdÊfiÁáÊ ÿ L§º˝Ê˘•Áœ ÷ÍêÿÊfi◊˜Ô–
÷Êfiú ‚„UdÿÊ¡Ÿ˘fl œãflÊfiÁŸ Ãã◊Á‚H 54H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u ²ï-su ¥¨¢w²æ„æ-yËkÏÞ ¨ãdæç‡æ-nòhtu LÎíæ:-ËSð-r™Soð
309 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
«tý ytrŒ ðtÞw |æê}²æ}æì-…]rÚtðe ¥ç{-…h Au, „ï¯æ}æì-‚u™t ËkƒkÄÚte ¨ãd²æï…Ýï-yËkÏÞ [th „tW™t
Þtus™tðt¤t Œuþ{tk {‹±æçÝ-Ä™w»Þtu™tu ¥±„‹}æç¨-rðM‚th fheyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý fhtu. (54)
¼tðtÚto : «íÞuf {™w»Þ þheh{tk rð¼õ‚ yËkÏÞ ¼qr{ ËkƒkÄe Sð y™u ðtÞwytu™u òýu, ‚u™tÚte
W…fth „úný fhu ‚Útt ‚u™tu …ý W…fth fhu. (54)
•|S◊Ÿ˜Ô ◊fi„Uàÿ~áʸflõ˘ãÃÁ⁄fiUˇÊ ÷flÊ˘•Áœfi–
÷Êfiú ‚„UdÿÊ¡Ÿ˘fl œãflÊfiÁŸ Ãã◊Á‚H 55H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! y{u su ¥çS}æÝì-yt }æãç„-ÔÞt…f‚t ytrŒ {nt™ „wýtuÚte Þwõ‚ ¥‡æü±ï-
ƒnw s¤ðt¤t Ë{wÿ™e Ë{t™ y„tÄ ¥‹„çÚÿæï-Ëðo™e ðå[u yrð™tþe ytftþ{tk |æ±æ:-rðã{t™
¥ç{-Sð y™u ðtÞw Au, „ï¯æ}æì-‚u™tu «Þtu„ fhe™u ¨ãd²æï…Ýï-yËkÏÞ y™u [th „tW™t Þtus™tuðt¤t
Œuþ{tk {‹±æçÝ-Ä™w»Þ ðt yL™trŒ ÄtLÞtu™u ¥Í²±„‹}æç¨-yrÄf‚tÚte rðM‚th fheyu Aeyu, ‚u{
‚{u …ý fhtu. (55)
¼tðtÚto : {™w»Þyu su{ ¼qr{™t Sð y™u ðtÞwytuÚte ftÞtuo{tk W…Þtu„ „úný fhu Au, ‚u{
ytftþ{tk hnu÷t Sðtu y™u ðtÞwytuÚte …ý W…Þtu„ „úný fhðtu òuEyu. (55)
ŸËÀÊfiª˝ËflÊ— Á‡ÊÁÃ∑§áΔUÊ ÁŒflfiö L§º˝Ê˘©U¬fiÁüÊÃÊ—–
÷Êfiú ‚„UdÿÊ¡Ÿ˘fl œãflÊfiÁŸ Ãã◊Á‚H 56H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u su ÝèHxæíè±æ:-fkX{tk ™e÷ðýoÞwõ‚, çàæç„ÜU‡Ææ:-‚eûý ðt ïu‚
fkXÞwõ‚, çα}æì-rðãw‚T™e Ë{t™ ËqÞo …h ©ÐçŸæ„æ:-ytr©‚ LÎíæ:-Sð ðt ðtÞw Au, „ï¯æ}æì-‚u™t
W…Þtu„Úte ¨ãd²æï…Ýï-yËkÏÞ Þtus™tuðt¤t Œuþ{tk {‹±æçÝ-þ†trŒ™u ¥± + „‹}æç¨-rðM‚]‚ fheyu
Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý fhtu. (56)
¼tðtÚto : rðît™tu yÂø™MÚt ðtÞw ðt Sðtu™u òýe™u W…Þtu„ fhe™u ytø™uÞ þ† ytrŒ rËØ
fhu. (56)
ŸËÀÊfiª˝ËflÊ— Á‡ÊÁÃ∑§áΔUÊfi— ‡Êflʸ˘•œ— ˇÊfi◊Êø⁄UÊ—–
÷Êfiú ‚„UdÿÊ¡Ÿ˘fl œãflÊfiÁŸ Ãã◊Á‚H 57H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ÝèHxæíè±æ:-™e÷ðýo„úeðtÞwõ‚, çàæç„ÜU‡Ææ:-‚Útt ïu‚ fkXÞwõ‚, àæ±æü:-
®nËf Sð, ¥{:-yÄtu„t{e, ÿæ}ææ™Úæ:-…]rÚtðe …h rð[hý fh™th Sð Au, „ï¯æ}æì-‚u™u ¨ãd²æï…Ýï-
nòh Þtus™ Œuþ{tk Œqh fhðt {txu {‹±æçÝ-Ä™w»Þtu™u y{u ¥±„‹}æç¨-rðM‚]‚ fheyu Aeyu. (57)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su ðtÞw ¼qr{Úte ytftþ{tk y™u ytftþÚte ¼qr{{tk ytðu y™u òÞ Au,
‚u{tk su ‚us-yÂø™ y™u ¼qr{ ytrŒ ‚íðtu™t yðÞðtu hnu Au, ‚u™u òýe™u, W…Þtu„ fhe™u ftÞtuo
310 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
rËØ fhðt òuEyu. (57)
ÿ flÎÆˇÊ·fiÈ ‡Ê|c¬Ü¡fi⁄UÊ ŸËÀÊfiª˝ËflÊ ÁflÀÊÊfiÁ„UÃÊ—–
÷Êfiú ‚„UdÿÊ¡Ÿ˘fl œãflÊfiÁŸ Ãã◊Á‚H 58H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u ²ï-su ±ëÿæï¯é-ytkƒtrŒ ð]ûttu{tk àæçcІ…Úæ:-®nËf ®…sh ðýoðt¤t
ÝèHxæíè±æ:-™e÷ ðýo™e „úeðtðt¤t y™u „¤e s™tht ç±Hæïçã„æ:-y™uf ft¤t ðýtuoðt¤t Ë…o ð„uhu
®nËf Sð Au „ï¯æ}æì-‚u™t ¨ãd²æï…Ýï-yËkÏÞ Þtus™ Œqh Œuþ{tk ftZe {qfðt {txu {‹±æçÝ-Ä™w»Þtu™u
¥±„‹}æç¨-rðM‚]‚ fheyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý fhtu. (58)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ð]ût ytrŒ …h ð]rØ …qðof Sð™tht Ë…o ytrŒ Au, ‚u™wk …ý ÞÚttþÂõ‚ r™ðthý
fhðwk òuEyu. (58)
ÿ ÷ÍÆÃÊŸÊ◊Áœfi¬ÃÿÊ ÁflÁ‡ÊπÊ‚fi— ∑§¬*ŒŸfi—–
÷Êfiú ‚„UdÿÊ¡Ÿ˘fl œãflÊfiÁŸ Ãã◊Á‚H 59H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ²ï-su |æê„æÝæ}æì-«týe y™u y«týeytu ¥ç{Є²:-hûtf ç±çàæ¶æ¨:-
rþ¾thrn‚ ËkLÞtËe y™u ÜUÐ<ÎÝ:-sxtÄthe ƒúñ[the Au, „ï¯æ}æì-‚u™t rn‚™u {txu ¨ãd²æï…Ýï-nòh
Þtus™™t Œuþ{tk y{tu ËðoÚtt ¼ú{ý fheyu Aeyu. ‚Útt {‹±æçÝ-yrðãtrŒ Œtu»ttu™t r™ðthý {txu
rðãtrŒ þ†tu™tu ¥±„‹}æç¨-rðM‚th fheyu Aeyu; ‚u{ nu hts…wÁ»ttu ! ‚{u …ý ËŒt ¼ú{ý fhtu. (59)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su Ëqºttí{t y™u Ä™ksÞ ytrŒ [ðtÞwytu ]™e Ë{t™ ËkLÞtËe y™u ƒúñ[the
Ëðo™t þhehtu y™u ytí{tytu™e …wrüf‚to Au, ‚u™t [îtht fhðt{tk ytðu÷] yæÞt…™ y™u W…ŒuþÚte
ƒwrØ y™u þheh™e …wrü fhðe òuEyu. (59)
ÿ ¬ÕÊ¢ ¬fiÁÕ⁄UˇÊfiÿ ∞ÀÊ’ÎÆŒÊ˘•ÊfiÿÈÆÿȸœfi—– ÷Êfiú ‚„UdÿÊ¡Ÿ˘fl œãflÊfiÁŸ
Ãã◊Á‚H 60H
…ŒtÚto : y{u ²ï-su Ѓæ}æì-{t„tuo{tk ÐçƒÚÿæ²:-ðxu{t„woytu™e hûtt fhðt Ë{t™, »ïHÏæëÎæ:-
…]rÚtðe™t …ŒtÚttu™
o t ðÄof, ¥æ²é²éü{:-…qýtoÞ™
w e ËtÚtu ÞwØ fh™th ¼]íÞ-™tufh Au, „ï¯æ}æì-‚u™t ¨ãd²æï…Ýï-
yËkÏÞ Þtus™ Œuþ{tk {‹±æçÝ-Ä™w»Þtu™u ¥±„‹}æç¨-rðM‚]‚ fheyu Aeyu. (60)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su{ htòs™tu rŒðË-ht‚ «òs™tu™e ÞÚttð‚T hûtt fhu Au, ‚u{ …]rÚtðe
y™u Sð™ ytrŒ™e ðtÞw hûtt fhu Au, yu{ òýtu. (60)
ÿ ÃËÕʸÁŸfi ¬˝ø⁄Ufi|ãà ‚ÎÆ∑§Ê„fiUSÃÊ ÁŸ·ÁXÔUáÊfi—–
÷Êfiú ‚„UdÿÊ¡Ÿ˘fl œãflÊfiÁŸ Ãã◊Á‚H 61H
311 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : y{u ²ï-su ¨ëÜUæãS„æ:-ntÚt{tk ðsÙ™u Äthý fh™th, çݯ¢çxæ‡æ:-«þkrË‚ ƒtý y™u
¼tÚttÞwõ‚ s™tu™e Ë{t™ „èƒæüçÝ-Œw:¾tuÚte ‚th™th ðuŒ, yt[tÞo, ËíÞ¼t»tý y™u ƒúñ[ÞtorŒ W¥t{
r™Þ{tu{tk yÚtðt Ë{wÿ ytrŒÚte ‚th™th ™tð ytrŒ ‚eÚttuo™tu Ðí™Úç‹„-«[th fheyu Aeyu, „ï¯æ}æì-
‚u™tu ¨ãd²æï…Ýï-nòh Þtus™tu™t Œuþ{tk {‹±æçÝ-þ†tu™u ¥±„‹}æç¨-rðM‚]‚ fheyu Aeyu. (61)
¼tðtÚto : {™w»Þtu™tk ‚eÚto ƒu «fth™t Au. ‚u{tk «Út{ ƒúñ[Þo, yt[tÞo™e Ëuðt, ðuŒ™wk ¼ýðwk-
¼ýtððwk, ËíËk„, Eïhtu…tË™t y™u ËíÞ¼t»tý ytrŒ Au, su Œw:¾ Y…e Ët„hÚte {™w»Þ™u …th
fhu Au.
ƒeswk-su™tÚte ÷tuftu Ë{wÿ ytrŒ s÷tþÞtuÚte …th fhe þfu ‚u (™tð ytrŒ) Au. (61)
ÿ˘ãŸfi·È ÁflÁfläÿfi|ãà ¬ÊòÊfi·ÈÆ Á¬’fiÃÊ ¡ŸÊfiŸ˜Ô–
÷Êfiú ‚„UdÿÊ¡Ÿ˘fl œãflÊfiÁŸ Ãã◊Á‚H 62H
…ŒtÚto : y{u ²ï-su ¥‹Ýï¯é-¾tã …ŒtÚttuo{tk hnu÷t Ðæ~æï¯é-…tºttu{tk çÐÏæ„:-…t™ fh™th …ÝæÝì-
{™w»Þ ytrŒ «týeytu™u ç±ç±Š²ç‹„-ƒtý Ë{t™ ½tÞ÷ fhu Au, „ï¯æ}æì-‚u™t «r‚fth {txu ¨ãd²æï…Ýï-
yËkÏÞ Þtus™ Œuþ{tk {‹±æçÝ-Ä™w»Þtu™u ¥±, „‹}æç¨-rðM‚]‚ fheyu Aeyu. (62)
¼tðtÚto : su yL™tnth y™u s÷ ytrŒ™wk …t™ fh™th™u rð»t ytrŒÚte n™™ fhu Au, ‚u™tÚte
Ëðuo Œqh hnu. (62)
ÿ˘∞ÆÃÊflfiãÇø ÷ÍÿÊfiú‚‡ø ÁŒ‡ÊÊfi L§º˝Ê ÁflfiÃ|SÕ⁄–
÷Êfiú ‚„UdÿÊ¡Ÿ˘fl œãflÊfiÁŸ Ãã◊Á‚H 63H
…ŒtÚto : y{u ²ï-su »„汋„:-ynª ÔÞtÏÞt‚ Au ‚u ™-y™u LÎíæ:-«tý ðt Sð |æê²æ¢¨:-‚uÚte
…ý yrÄf ™-Ëðo «tý ‚Útt Sð çÎàæ:-…qðtorŒ rŒþtytu{tk 籄çSƒÚï-rðrðÄ he‚u hnu÷t Au, „ï¯æ}æì-
‚u™t ¨ãd²æï…Ýï-nòh Þtus™™t Œuþ{tk {‹±æçÝ-ytftþ™t yðÞðtu™t ¥±, „‹}æç¨-rðÁØ rðM‚]‚
fheyu Aeyu. (63)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ëðo rŒþtytu{tk hnu÷t Sðtu ðt ðtÞwytu™tu ÞÚttð‚T W…Þtu„ fhu Au, ‚u™t
Ëðo ftÞtuo rËØ ÚttÞ Au. (63)
Ÿ◊Êfi˘SÃÈ L§º˝èÿÊ ÿ ÁŒÁfl ÿ·Ê¯ fl·¸Á◊·fifl—– ÃèÿÊ Œ‡Ê ¬˝ÊøËŒ¸‡Êfi ŒÁˇÊáÊÊ
Œ‡Êfi ¬˝ÃËøËŒ¸‡ÊÊŒËfiøËŒ¸‡ÊÊäflʸ—– ÃèÿÊ Ÿ◊Êfi˘•SÃÈÆ Ã ŸÊfi˘flãÃÈÆ Ã ŸÊfi ◊ΫUÿãÃÈÆ
à ÿ¢ Ámc◊Ê ÿ‡øfi ŸÊ mÁCÔU Ã◊fi·Ê¢ ¡ê÷fi Œä◊—H 64H
…ŒtÚto : ²ï-su Ëðorn‚fthe çÎç±-ËqÞo «ftþtrŒ Ë{t™ rðãt y™u rð™Þ{tk rðã{t™ Au, ²ï¯æ}æì-
su™t ±¯ü}æì-ð»tto™e Ë{t™ §¯±:-ƒtý Au „ï|²:-‚u LÎíï|²:-«týtu™e Ë{t™ ð‚o{t™ …wÁ»ttu™u {txu
312 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y{u fhu÷ Ý}æ:-Ëífth ¥S„é-ÚttÞ.
su Îàæ-Œþ «fth Ðíæ™è:-…qðo, Îàæ-Œþ «fth Îçÿæ‡ææ:-Œrûtý, Îàæ-Œþ «fth Ðí„è™è:-…rù{,
Îàæ-Œþ «fth ©Îè™è:-W¥th y™u Îàæ-Œþ «fth ªŠ±æü:-W…h™e rŒþtytu{tk «t ÚttÞ Au „ï|²:-
‚u Ëðo™wk ÚéÎíï|²:-rn‚ fh™tht hts…wÁ»ttu™u {txu y{tht Ý}æ:-yL™trŒ …ŒtÚto ¥S„é-«t ÚttÞ.
su yuðt …wÁ»ttu Au „ï-‚uytu Ý:-y{the ¥±‹„é-hûtt fhu, „ï-‚uytu Ý:-y{™u }æëDz‹„é-Ëw¾e fhu
„ï-‚uÚte y{thtu ²}æì-suÚte çmc}æ:-îu»t-y«er‚ fhu Au ™-y™u ²:-su Ý:-y{™u mïçcÅ-Œw:¾ yt…u Au
„}æì-‚u™u »¯æ}æì-yu ðtÞwytu™e …}|æï-rƒ÷tzt™t {tuZt{tk ôŒh™e Ë{t™ …ezt{tk Ί}æ:-™t¾eyu Aeyu.
(64)
¼tðtÚto : su ðtÞwytuÚte ð»tto ÚttÞ Au, ‚u{ su Ëðoºt yrÄct‚t Au, ‚u ðeh …qðo ytrŒ rŒþtytu{tk
y{tht hûtf Au.
y{u su™u rðhtuÄe òýeyu, ‚u™u ËðoºtÚte ½uhe™u ðtÞw Ë{t™ ƒtkÄe ŒEyu. (64)
Ÿ◊Êfi˘SÃÈ L§º˝èÿÊ ÿõ˘ãÃÁ⁄fiUˇÊ ÿ·Ê¢ flÊÃ˘ß·fifl—– ÃèÿÊ Œ‡Ê ¬˝ÊøËŒ¸‡Êfi ŒÁˇÊáÊÊ
Œ‡Êfi ¬˝ÃËøËŒ¸‡ÊÊŒËfiøËŒ¸‡ÊÊäflʸ—– ÃèÿÊ Ÿ◊Êfi˘•SÃÈ Ã ŸÊfi˘flãÃÈÆ Ã ŸÊfi ◊ΫUÿãÃÈÆ
à ÿ¢ ÁmÆc◊Ê ÿ‡øfi ŸÊ m|C Ã◊fi·Ê¢ ¡ê÷fi Œä◊—H 65H
…ŒtÚto : ²ï-su rð{t™trŒ Þt™tu{tk ƒuËe™u ¥‹„çÚÿæï-ytftþ{tk rð[hý fhu Au, ²ï¯æ}æì-su™t ±æ„:-
ðtÞw™e Ë{t™ §¯±:-ƒtý Au, „ï|²:-‚u LÎíï|²:-«týtrŒ Ë{t™ rðã{t™ …wÁ»ttu™u y{thtu Ý}æ:-
Ëífth ¥S„é-«t ÚttÞ.
su Îàæ-Œþ Ðíæ™è:-…qðo, Îàæ-Œþ Îçÿæ‡ææ:-Œrûtý, Îàæ-Œþ Ðí„è™è:-…rù{, Îàæ-Œþ ©Îè™è:-
W¥th y™u Îàæ-Œþ ªŠ±æü:-W…h™e rŒþtytu{tk ÔÞt Au „ï|²:-‚u Ëðo rn‚i»teytu™u Ý}æ:-yL™trŒ
…ŒtÚttuo ¥S„é-«t ÚttÞ.
su yuðt …wÁ»ttu Au „ï-‚uytu Ý:-y{the ¥±‹„é-hûtt fhu, „ï-‚uytu Ý}æ:-y{™u }æëDz‹„é-Ëw¾e
fhu, „ï-‚uytu ±²}æì ™-y™u y{u ²}æì-su™tÚte çmc}æ:-îu»t-y«er‚ fheyu ™-y™u ²:-su Ý:-y{™u
mïçcÅ-Œw:¾ yt…u „}æì-‚u™u »¯æ}æì-yu ðtÞwytu™t …}|æï-rƒ÷tzt™t {w¾{tk ôŒh™e Ë{t™ …ezt{tk
Ί}æ:-™t¾eyu Aeyu. (65).
¼tðtÚto : su {™w»Þ ytftþ{tk hnu÷ [rð{t™tu{tk rð[hý fh™th] þwØ rþÕ…eytu™e Ëuðt fhu
Au, ‚u™u yu rþÕ…e ËðoºtÚte Ë{Úto ƒ™tðe™u rþÕ… rðãtytu þe¾ðu. (65)
ÔUŸ◊Êfi˘SÃÈ L§º˝èÿÊ ÿ ¬ÎfiÁÕ√ÿÊ¢ ÿ·Ê◊ãŸÁ◊·fifl—– ÃèÿÊ Œ‡Ê ¬˝ÊøËŒ¸‡Êfi ŒÁˇÊáÊÊ
Œ‡Êfi ¬˝ÃËøËŒ¸‡ÊÊŒËfiøËŒ¸‡ÊÊäflʸ—– ÃèÿÊ Ÿ◊Êfi˘•SÃÈÆ Ã ŸÊfi˘flãÃÈÆ Ã ŸÊfi ◊ΫUÿãÃÈÆ
à ÿ¢ Ámc◊Ê ÿ‡øfi ŸÊ m|c≈U Ã◊fi·Ê¢ ¡ê÷ Œä◊—H 66H
…ŒtÚto : ²ï-su ¼qr{-rð{t™ ytrŒ{tk ƒuËe™u ÐëçƒÃ²æ}æì-rðM‚]‚ ¼qr{{tk rð[hý fhu Au, ²ï¯æ}æì-
313 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su™t ¥‹Ý}æì-‚kŒw÷-[tu¾trŒ ¼ûÞ …ŒtÚto Ë{t™ §¯±:-ƒtýY… Au, „ï|²:-‚u LÎíï|²:-«tý ytrŒ Ë{t™
rðã{t™ …wÁ»ttu™u {txu y{u fhu÷ Ý}æ:-Ëífth ¥S„é-«t ÚttÞ. su Îàæ-Œþ Ðíæ™è:-…qðo, Îàæ-Œþ
Îçÿæ‡ææ:-Œrûtý, Îàæ-Œþ Ðí„è™è:-…rù{, Îàæ-Œþ ©Îè™è:-W¥th y™u Îàæ-Œþ ªŠ±æü:-W…h™e
rŒþtytu{tk ÔÞt Au „ï|²:-‚u Ëðo rn‚i»teytu™u Ý}æ:-yL™trŒ …ŒtÚttuo ¥S„é-«t ÚttÞ.
su yuðt …wÁ»ttu Au, „ï-‚uytu Ý:-y{the ËðoºtÚte ¥±‹„é-hûtt fhu, „ï-‚uytu Ý:-y{™u }æëDz‹„é-
Ëw¾e fhu, „ï-‚uytuu ±²¢ ™-su™u y™u y{u ²}æì-su™u çmc}æ:-y«ËL™ fheyu ™-y™u ²:-su Ý:-
y{™u mïçcÅ-Œw:¾ yt…u „}æì-‚u™u »¯æ}æì-yu ðtÞwytu™t …}|æï-rƒ÷tzt™t {w¾{tk ŸŒh™e Ë{t™
…ezt{tk Ί}æ:-™t¾eyu Aeyu. (66)
¼tðtÚto : su …]rÚtðe …h yL™™t yr¼÷t»te Au, ‚uytu™kw …tu»tý fhe™u ‚uytu™e ð]rØ fhðe òuEyu. (66)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk ðtÞw, Sð, Eïh y™u ðeh…wÁ»ttu™t „wý y™u f{tuo™t
ðýo™Úte yt yæÞtÞ™t yÚto™e …qðo yæÞtÞ{tk «r‚…trŒ‚ yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au. ‚u{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ ¯æïǯæïùŠ²æ²: JJ
JJ ¥ƒ ¨Œ„ÎàææïùŠ²æ² ¥æÚ|²„ï JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
•‡◊ãŸÍ¡Z ¬flÓ¸®®Ã Á‡ÊÁüÊÿÊáÊÊ◊jK˘•Ê·fiœËèÿÊ flŸS¬ÁÃfièÿÊ˘•Áœ ‚ê÷Îfiâ
¬ÿfi—– ÃÊ¢ Ÿ˘ß·◊Í¡Z®Ó œûÊ ◊L§Ã— ‚ö⁄U⁄UÊáÊÊ˘•‡◊°®fiSà ˇÊÈŸ˜Ô ◊Áÿfi Ã˘™§ÇÿZ Ámc◊Sâ
à ‡ÊȪfiÎë¿UÃÈH 1H
…ŒtÚto : nu ¨¢ÚÚæ‡ææ:-W¥t{ Œt™þe÷ }æL„:-ðtÞw Ë{t™ r¢Þtfwþ¤ {™w»Þtu ! ‚{u бü„ï-…ðo‚tfth
¥à}æÝì-{u½™t çàæçŸæ²æ‡ææ}æì-yðÞðtu{tk ÂMÚt‚ rðãw‚T™u ‚Útt ª…ü}æì-…ht¢{ y™u yL™™u Ý:-y{tht
{txu ¥ç{{œæ-yrÄf‚tÚte Äthý fhtu. y™u ¥Îì|²:-s÷tþÞtu, ¥æï¯ç{|²:-s÷ ytrŒ yti»trÄytu
y™u ±ÝSÐç„|²:-…e…¤ ytrŒ ð™M…r‚ytuÚte ¨}|æë„}æì-W¥t{ he‚u Äthý fhu÷ в:-hËÞwõ‚ s÷,
§¯}æì-yL™, ª…ü}æì-…ht¢{ y™u „æ}æì-‚u …qðtuoõ‚ rðãw‚T™u {œæ-Äthý fhtu.
nu {™w»Þ su „ï-‚tht ¥à}æÝì-{u½ {kz÷{tk ªÜìüU-hË ðt …ht¢{ Au, ‚u }æç²-{tht{tk ‚Útt su
„ï-‚the ÿæé„ì-¼q¾ Au, ‚u }æç²-{tht{tk …ý ntuÞ, yÚtto‚T Ë{t™ Ëw¾-Œw:¾ {t™e™u yt…ýu …hM…h
ËntÞf ƒ™eyu y™u ²}æì-su Œwü™tu ±²}æì-y{u çmc}æ:-îu»t fheyu „}æì-‚u™u „ï-‚thtu àæéÜUì-þtuf «ÓÀ„é-
«t ÚttÞ. (1)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo ‚¤tðtu y™u yti»trÄ ytrŒÚte hË™u „úný fhe™u, ‚u™u {u½Ë{qn-ðtŒ¤t{tk
ht¾e™u Vhe ðhËtðu Au, ‚uÚte yL™ ytrŒ Wí…L™ ÚttÞ Au.
314 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚u yL™™t ¼tus™Úte su ¼q¾™e r™ð]r¥t, ‚uÚte ƒ÷™e ð]rØ, ‚uÚte Œwütu™wk r™ðthý, ‚uÚte Ëßs™tu™t
þtuf™tu ™tþ ÚttÞ Au, ‚u{s {™w»Þtuyu …hM…h Ë{t™ Ëw¾-Œw:¾ðt¤t r{ºt ƒ™e™u, yuf-ƒeò™t
Œw:¾™tu rð™tþ fhe™u, Ëw¾™e r™hk‚h ð]rØ fhðe òuEyu. (1)
ß◊Ê ◊fi˘•ÇŸ˘ßCÔfiU∑§Ê œŸflfi— ‚ãàfl∑§Êfi ø Œ‡Êfi ø Œ‡Êfi ø ‡Êâ øfi ‡Êâ øfi
‚„Ud¯ ø ‚„Ud¯ øÊÿÈï øÊÿÈï ø ÁŸÿÈï ø ÁŸÿÈï ø ¬˝ÿÈâ øʒȸӮŒ¢ ø ãÿ~’ȸŒ¢
ø ‚◊È Æ º ˝ ‡ ø ◊äÿ¢ øÊãÃfi ‡ ø ¬⁄UÊ h ¸ ‡ øÒ Ã Ê ◊ fi ˘ •ÇŸ ˘ ßc≈Ufi ∑ §Ê œ Ÿ flfi —
‚ãàfl◊ÈòÊÊ◊È|c◊°®fiÀÀÊÊ∑§H 2H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! su{ }æï-{the §}ææ:-yt §cÅÜUæ:-Rü Ëw¾™u rËØ fh™the Þ¿t™e
Ët{„úe {ïݱ:-ŒqÄ yt…™the „tÞtu™e Ë{t™ ¨‹„é-ƒ™u, ‚u{ yt…™u {txu …ý ƒ™u.
su »ÜUæ-yuf, ™-Œþ„wýt Îàæ-Œþ, ™-y™u Îàæ-Œþ ™-Œþ„wýt àæ„}æì-Ëtu, ™-y™u àæ„}æì-
Ëtu ™-Œþ„wýt ¨ãd}æì-nòh, ™-y™u ¨ãd}æì-nòh ™-Œþ„wýt ¥²é„}æì-Œþnòh, ™-y™u ¥²é„}æì-
Œþ nòh ™-Œþ„wýt çݲé„}æì-÷t¾, ™-y™u çݲé„}æì-÷t¾ ™-Œþ„wýt Ðí²é„}æì-Œþ ÷t¾ ™-
‚u™t Œþ „wýt fhtuz y™u ‚u™t Œþ „wýt ¥ÏæéüÎ}æì-Œþ fhtuz, ™-‚u™t Œþ„wýt ‹²éÏæéüÎ}æì-yðo, ™-
‚u™t Œþ„wýt ¾ðo, ‚u™t Œþ„wýt r™¾ðo, ‚u™t Œþ„wýt {nt…È, ‚u™t Œþ„wýt þkfw, ‚u™t Œþ„wýt
¨}æéÎí:-Ë{wÿ, ™-‚u™t Œþ„wýt }抲}æì-{æÞ, ™-‚u™t Œþ„wýt ¥‹„:-yL‚ y™u ™-‚u™t Œþ„wýt
ÐÚæhüp-…htÄo, »„æ:-yu }æï-{the ¥xÝï-nu rðît™T ! §cÅÜUæ:-ðuŒe™e #xtu {ïݱ:-„tÞtu™e Ë{t™
¥}æéçc}æÝì-…htuût HæïÜïU-òuðt ÞtuøÞ-…h÷tuf ¥}æé~æ-…h-sL{{tk ¨‹„é-Ëw¾ŒtÞf ƒ™u, ‚uðtu «Þí™ fhtu.
(2)
¼tðtÚto : su{ Ëthe he‚u Ëuðt fhu÷e „tÞtu ŒqÄ ytrŒ™t Œt™Úte Ëðo™u Ëk‚wü fhu Au, ‚u{s
ðuŒe{tk [ýu÷e Ek xtu ðhËtŒ™e r™r{¥t ƒ™e™u ðhËtŒ ytrŒ îtht Ëðo™u yt™krŒ‚ fhu Au.
{™w»Þtuyu òýðwk òuEyu, fu yuf-1 ËkÏÞt™u Œþ„wýt fh‚tk Œþ-10 ËkÏÞt «t ÚttÞ Au. Œþ™u
Œþ „wýt fh‚tk yufËtu, yufËtu™u Œþ„wýt fh‚tk nòh, nòh™u Œþ„wýt fh‚tk yÞw‚, yÞw‚™u
Œþ„wýt fh‚tk r™Þw‚, r™Þw‚™u Œþ„wýt fh‚tk «Þw‚ «Þw‚™u Œþ „wýt fh‚tk fhtuz, fhtuz™u Œþ„wýt
fh‚tk Œþ fhtuz, Œþ fhtuz™u Œþ„wýt fh‚tk ¾ðo, ¾ðo™u Œþ„wýt fh‚tk r™¾ðo, r™¾ðo™u Œþ„wýt
fh‚tk {nt…È, {nt…È™u Œþ„wýt fh‚tk þkfw, þkfw™u Œþ„wýt fh‚tk Ë{wÿ, Ë{wÿ™u Œþ„wýt fh‚tk
yL‚, yL‚™u Œþ„wýt fh‚tk …htîo ËkÏÞt ÚttÞ Au. yt ËkÏÞtytu fnuðt{tk ytðe Au.
{kºt{tk …rX‚ y™uf ™-…ŒtuÚte yLÞ …ý „rý‚ ykf ËkÏÞt, ƒes ËkÏÞt y™u hu¾t ËkÏÞt
ytrŒ rðãtytu™u ÞÚttÞtuøÞ Y…{tk òýðe òuEyu.
su{ yt ÷tuf{tk ËkÏÞtytu Au, ‚u{ yLÞ ÷tuftu{tk …ý Au.
315 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su{ [rþÕ… rð»tÞ{tk] yu ËkÏÞt{tk „ýðt{tk ytðu÷e Ekxtu ©uc rþÕ…es™tu îtht [ýe™u ½h™tu
ytfth-Y… ƒ™e™u þe‚, W»ý, ð»tto y™u ðtÞw ytrŒÚte {™w»Þtu™e hûtt fhe™u ‚uytu™u yt™krŒ‚ fhu
Au, ‚u{s Þ¿t{tk yt…ðt{tk ytðu÷e ytnwr‚ytu s÷, ðtÞw ‚Útt yti»trÄytu™e ËtÚtu {¤e™u Ëðo
«týeytu™u yt™krŒ‚ fhu Au. (2)
´§Ãflfi SÕ˘´§ÃÊflÎœfi˘´§ÃÈÆcΔUÊ SÕfi˘´§ÃÊflÎœfi—–
ÉÊÎÇëÿÈÃÊfi ◊œÈƇëÿÈÃÊfi Áfl⁄UÊ¡Ê ŸÊ◊fi ∑§Ê◊ŒÈÉÊÊ˘•ˇÊËfiÿ◊ÊáÊÊ—H 3H
…ŒtÚto : nu †eytu ! su ‚{u «„±:-ðËk‚ ytrŒ }‚wytu Ë{t™ Sƒ-Atu, su «„æ±ë{:-s÷Úte
™Œeytu Ë{t™ ËíÞÚte WL™r‚ «t fh™the, «„écÆæ:-ðËk‚ ytrŒ }‚wytu{tk MðMÚt hnu™the
y™u «„æ±ë{:-ËíÞ™e ð]rØ fh™the Sƒ-Atu, su ‚{u Íæë„àÓ²é„:-½]‚ «Œt™ fh™the, }æ{éàÓ²é„:-
{Äwh hË™t fthýu «t ÚtÞu÷e, ¥ÿæè²}ææ‡ææ:-hûtt fhðt ÞtuøÞ, ç±Úæ…:-rðrðÄ „wýtuÚte «ftþ{t™,
ÜUæ}æÎé{æ:-ft{™tytu™wk …qhý fh™the Ýæ}æ-«rËØ ŒwÄt¤e „tÞtu Ë{t™ Atu, ‚u ‚{u y{™u Ëw¾ «Œt™
fhtu. (3)
¼tðtÚto : su{ }‚wytu y™u „tÞtu …tu‚t™t Ë{Þ y™wËth Ëðo «týeytu™u Ëw¾ «Œt™ fhu Au,
‚u{ s ©uc †eytu Ë{Þt™wËth …tu‚t™t …r‚ ytrŒ Ëðo™u ‚] fhe™u yt™krŒ‚ fhu. (3)
‚◊Èƺ˝Sÿ àflÊflfi∑§ÿÊÇŸ ¬Á⁄fiU √ÿÿÊ◊Á‚– ¬Êfl∑§Ê˘•S◊èÿfiö Á‡ÊflÊ ÷fiflH 4H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™Ë{t™ ‚usMðe ˼t…r‚ ! su{ y{u ¨}æéÎíS²-ytftþ™e {æÞ{tk ¥±ÜU²æ-
hûttí{f r¢ÞtÚte Þwõ‚ y±æ-yt…™u ÐçÚ, ò²æ}æç¨-Ëðo ƒtswÚte «t ÚtEyu Aeyu, ‚u{ Ðæ±ÜU:-
…rðºt f‚to yt… ¥S}æ|²}æì-y{tht {txu çàæ±:-{k„÷fthe |æ±-ƒ™tu. (4)
¼tðtÚto : su{ {™w»Þ Ë{wÿ™t sL‚wytu™e hûtt fhe™u ‚u™u Ëw¾e fhu Au, ‚u{ ÄtŠ{f, ˼t…r‚
hûtf htò …tu‚t™e «òytu™e Ëthe he‚u hûtt fhe™u, ‚u™u r™hk‚h Ëw¾e ht¾u. (4)
Á„U◊Sÿfi àflÊ ¡⁄UÊÿÈÆáÊÊÇŸ ¬Á⁄Ufi √ÿÿÊ◊Á‚– ¬Êfl∑§Ê˘•S◊èÿfiö Á‡ÊflÊ ÷fiflH 5H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe ˼t…r‚ ! y{u çã}æS²-þe‚™u …Úæ²é‡ææ-Sýo fh™tht
ð†tu y™u yÂø™Úte y±æ-yt…™u ÐçÚ, ò²æ}æç¨-ËðoºtÚte ytåAtrŒ‚ fheyu Aeyu, ‚u{ Ðæ±ÜU:-
…rðºt MðY… yt… ¥S}æ|²}æì-y{tht {txu çàæ±:-{k„÷{Þ |æ±-ƒ™tu. (5)
¼tðtÚto : nu ˼t…r‚ ! su{ yÂø™ yÚtðt ð† þe‚Úte …erz‚ «týeytu™u þe‚Úte Þwõ‚ fhe™u
«ËL™ fhu Au, ‚u{ ‚tht yt©Þ™u «t y{u ÷tuftu Œw:¾Úte {wõ‚ ƒ™e™u Ëw¾tu™wk Ëuð™ fh™th
Īeyu. (5)
©U¬ Ö◊ãŸfiȬ fl¢flfiÃ⁄U ŸŒËcflÊ– •ÇŸfiÁ¬ûÊ◊¬Ê◊fiÁ‚ ◊á«ÍUfiÁ∑§ ÃÊÁ÷⁄UʪfiÁ„U
316 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚◊¢ ŸÊfi ÿôÊ¢ ¬Êfifl∑§flfiáʸö Á‡Êfl¢ ∑Îfi§ÁœH 6H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™Ë{t™ ‚usÂMð™e rðŒw»te, }æ‡ÇêçÜU-Ëw¼qr»t‚ rðŒw»te †e ! ‚wk Á}æÝì-…]rÚtðe
…h ÝÎè¯é-™Œeytu ‚Útt ±ï„¨ï-…ŒtÚttuo™t rðM‚th{tk ¥±„Ú-W‚h.
su{ yÂø™ ¥Ðæ}æì-«týtu ðt s÷tu™t çÐœæ}æì-‚us Y… ¥ç¨-Au, ‚u{ ‚wk „æç|æ:-‚u s÷tu ðt «týtu™e
Ërn‚ ©Ð + ¥æ + xæçã-y{the Ë{e… ytð.
¨æ-‚wk Ý:-y{tht §}æ}æì-yt Ðæ±ÜU±‡æü}æì-yÂø™ Ë{t™ «ftþ{t™ ²¿æ}æì-„]nt©{Y… Þ¿t™u
çàæ±}æì-fÕÞtýfthe ©Ð + ¥æ + ÜëUç{-ƒ™tð. (6)
¼tðtÚto : †e y™u …wÁ»t „]nt©{{tk «Þí™Úte Ëðo ftÞtuo™u Ëthe he‚u rËØ fhe™u, þwØ yt[hýÚte
fÕÞtý™u «t fhu. (6)
•¬ÊÁ◊Œ¢ ãÿÿfiŸö ‚◊Èƺ˝Sÿ ÁŸfl‡ÊfiŸ◊˜Ô–
•ãÿÊ°SÃfi˘•S◊ûÊfi¬ãÃÈ „UÃÿfi— ¬Êfl∑§Ê˘•S◊èÿfiö Á‡ÊflÊ ÷fiflH 7H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su §Î}æì-yt ytftþ ¥Ðæ}æì-s÷tu ðt «týtu™t ‹²²Ý}æì-r™rù‚ MÚtt™ Au,
‚u ytftþMÚt ¨}æéÎíS²-Ë{wÿ™t çݱïàæÝ}æì-½h™e Ë{t™ „]nt©{™u «t fhe™u, Ðæ±ÜU:-…rðºt f{o
fh™th ƒ™e™u yt… ¥S}æ|²}æì-y{tht {txu çàæ±:-{k„÷fthe |æ±-ƒ™u. „ï-yt…™t ã:-ðsÙ ðt
WL™r‚ ¥S}æ„ì-y{thtÚte ¥‹²æÝì-yLÞ Œwütu™u „Ћ„é-Œw:¾ yt…u. (7)
¼tðtÚto : {™w»Þtu, su{ s÷tu™tu ytÄth Ë{wÿ Au, Ë{wÿ™tu ytÄth ¼qr{ Au y™u ¼qr{™tu ytÄth
yL‚rhût Au, ‚u{ „]nMÚt™t …ŒtÚttuo™tu ytÄth „]n Au. ‚u™wk r™{toý fhe™u, {k„÷ yt[hý fhe™u,
©uctu™wk …t÷™ y™u Œwütu™wk ‚tz™ fhu. (7)
•ÇŸfi ¬Êfl∑§ ⁄UÊÁø·Êfi ◊ãº˝ÿÊfi Œfl Á¡uÔUÿÊfi– •Ê ŒflÊŸ˜flfiÁˇÊ ÿÁˇÊfi øH 8H
…ŒtÚto : nu Ðæ±ÜU-{™w»Þtu™t ÓŒÞtu™u þwØ fh™th Îï±-ËwkŒh ¥xÝï-rðãt™t «ftþf y™u W…Œuþf
rðît™T ! yt… }æ‹Îí²æ-yt™kŒ™e ËtÄf ç…u²æ-ËíÞr«Þ ðtýeÚte, Úæï癯æ-rðãt «ftþÚte Îï±æÝì-
rðît™T ðt rŒÔÞ„wýtu™tu ¥æ±çÿæ-W…Œuþ fhu Au ™-y™u ²çÿæ-Ëk„ fhu Au. (8)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo …tu‚t™t «ftþÚte Ëðo s„‚™u «ftrþ‚ fhu Au, ‚u{s yt W…Œuþf rðît™T
Ëðo s™tu™u ‚]Â fhu. (8)
‚ Ÿfi— ¬Êfl∑§ ŒËÁŒflÊ˘ÇŸfi ŒflÊ°2˘ß„UÊflfi„U– ©U¬fi ÿôÊö „UÁfl‡øfi Ÿ—H 9H
…ŒtÚto : nu Ðæ±ÜU-…rðºt, Îèçα:-‚usÂMð™T ðt þºtwŒtnf ¥xÝï-ËíÞtËíÞ™t rð¼tsf rðît™T !
¨:-…qðtuoõ‚ „wýÞwõ‚ yt… su{ yu yÂø™ Ý:-y{tht {txu W¥t{ „wýðt¤t ãç±:-nð™ fhu÷t Ëw„krÄ‚
ÿÔÞtu™u «t fhtðu Au, ‚u{ §ã-yt ËkËth{tk ²¿æ}æì-„]nt©{ ™-y™u Îï±æÝì-rðît™tu™u Ý:-y{tht
317 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
{txu ©Ð + ¥æ±ã-Ëthe he‚u Ë{e… «t fhtðtu. (9)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo Y…{tk yu yÂø™ Ëðo™u {txu hË™u W…h ÷E sE™u ‚Útt ðhËtðe™u rŒÔÞ
Ëw¾ Wí…L™ fhu Au, ‚u{s rðît™T rðãt-hË™u WL™‚ fhe™u Ëðo Ëw¾tu™u Wí…L™ fhu. (9)
¬Êfl∑§ÿÊ ÿ|‡øÃÿfiãàÿÊ ∑ÎƧ¬Ê ˇÊÊ◊fiŸ˜Ô L§L§ø˘©U·‚Ê Ÿ ÷ÊŸÈŸÊfi–
ÃÍfl¸ãŸ ÿÊ◊ãŸÃfi‡ÊSÿ ŸÍ ⁄UáÊ˘•Ê ÿÊ ÉÊÎÆáÊ Ÿ ÃfiÃηÊáÊÊ˘•¡⁄Ufi—H 10H
…ŒtÚto : ²-su Ðæ±ÜU²æ-…rðºt fh™the, 癄²‹y²æ-[u‚™t fh™the ÜëUÐæ-þÂõ‚{t™ Ëu™t…r‚
su{ |ææÝéÝæ-ŒerÂÚte ©¯¨:-«¼t‚ Ë{Þ{tk þtuu¼u Au, Ý-‚u{ ÿææ}æÝì-htßÞ ¼qr{{tk LL™ï-þtu¼u Au.
yÚtðt ²:-su ²æ}æÝì-{t„o ðt «nh{tk su{ »„àæS²-½tuzt™t ƒ¤™u Ýé-þe½ú „ê±üÝì-{thu Au,
Ý- ‚u{ Íæë‡æï-«Œe ڇæï-ÞwØ{tk „„ë¯æ‡æ:-‚]»tt‚wh ÔÞÂõ‚ Ý-Ë{t™ ¥…Ú:-ysh, ysuÞ Þwðt™,
r™¼oÞ ¥æ + LL™ï-Ëthe he‚u ƒ™e™u, ‚u htßÞ fhðt ÞtuøÞ ƒ™u Au. (10)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo y™u [kÿ{t …tu‚t™e ŒerÂÚte þtur¼‚ ƒ™u Au; ‚u{ W¥t{ †e™e ËtÚtu ©uc
…r‚ y™u Ëu™t™e ËtÚtu Ëu™t…r‚ Ëwþtur¼‚ ƒ™u Au. (10)
Ÿ◊fiSà „U⁄fiU‚ ‡ÊÊÁø· Ÿ◊fiSÃ˘•Sàfl|ø¸·fi–
•ãÿÊ°SÃfi •S◊ûÊfi¬ãÃÈ „UÃÿfi— ¬Êfl∑§Ê˘•S◊èÿfiö Á‡ÊflÊ ÷fiflH 11H
…ŒtÚto : nu ˼t…r‚ ! ãÚ¨ï-Œw:¾ nh™th „ï-‚™u y{thtu Ý}æ:-Ëífth ¥S„é-«t ÚttÞ.
àææï癯ï-…rðºt, ¥<™¯ï-…qßÞ-Ëífth ÞtuøÞ „ï-‚™u y{tht Ý}æ:-™{Mfth ¥S„é-«t ÚttÞ.
su „ï-‚the ã:-ðsÙtrŒ þ†tuÚte Þwõ‚ Ëu™tytu Au, ‚u ¥S}æ„ì-y{thtÚte r¼L™ ¥‹²æÝì-yLÞ
þºtwytu™u „Ћ„é-Œw:¾e Ëk‚t…Þwõ‚ fhu.
Ðæ±ÜU:-þwØ fh™th yt… ¥S}æ|²}æì-y{tht {txu çàæ±:-LÞtÞfthe |æ±-ƒ™tu. (11)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …rðºt ÷tuftu™u LÞtÞtÄeþ ƒ™tðe™u, Œwütu™wk r™ðthý fhe™u, ËíÞ LÞtÞ
«ftrþ‚ fhðtu òuEyu. (11)
ŸÎÆ·Œ fl«fiUå‚ÈÆ·Œ fl«˜UÔ ’fi*„·Œ fl«˜UÔ flfiŸ‚Œ fl≈˜UÔ Sfl*flŒ fl≈˜UÔH 12H
…ŒtÚto : nu ˼t…r‚ yt… Ýë¯Îï-™tÞftu{tk ƒuË™tht …wÁ»ttu™u {txu ±ïÅì-LÞtÞtË™u ƒuË™th
LÞtÞtÄeþ |æ±-ƒ™e™u ¥Œ¨é¯Îï-™tift ytrŒ{tk ƒuË™th {txu ±ïÅì-LÞtÞtÄeþ |æ±-ƒ™e™u Ïæ<ã¯Îï-
«ò™e WL™r‚™t ÔÞðnth{tk Útðt {txu ±ïÅì-yrÄct‚t LÞtÞtÄeþ ƒ™™tht ±Ý¨Îï-ð™ðtËeytu
{txu ±ïÅì-LÞtÞ{tk «ftþ fh™tht y™u S±<±Îï-Ëw¾™t ¿tt‚t {txu ±ïÅì-WíËtn{tk «ðuþ fh™tht
Ītu. (12)
¼tðtÚto : su Œuþ{tk LÞtÞÄeþ, ™tð{tk Þtºtt fh™th, «ò™t ðÄof, ð™ðtËeytu, ™u‚t y™u
318 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëw¾ «Œt™ fh™th rðît™tu ntuÞ Au, íÞtk Ëðo Ëw¾tu™e ð]rØ ÚttÞ Au. (12)
ÿ ŒflÊ Œflʟʯ ÿÁôÊÿÊfi ÿÁôÊÿÊfiŸÊú ‚¢flà‚⁄UËáÊ◊Ȭfi ÷ʪ◊Ê‚fiÖ
•„ÈUÃÊŒÊfi „UÁfl·Êfi ÿôÊ˘•|S◊ãàSflÿ¢ Á¬fi’ãÃÈÆ ◊œÈfiŸÊ ÉÊÎÆÃSÿfiH 13H
…ŒtÚto : ²ï-su Îï±æÝæ}æì-rðît™tu{tk ¥ãé„æÎ:-nð™ fÞto rð™t ¼tus™ fh™th Îï±æ:-rðît™T-
ËkLÞtËe Au, yÚtðt ²ç¿æ²æÝæ}æì-Þ¿t fh™tht fwþ¤ …wÁ»ttu{tk ²ç¿æ²æ:-Þtu„tÇÞtËtrŒ Þ¿t™t ÞtuøÞ
rðît™T Au, ‚u ¨¢±y¨Úè‡æ}æì-ð»to¼h …wrü {txu |ææxæ}æì-Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ ©uc …h{tí{t™e ©Ð樄ï-
W…tË™t fhu Au, ‚u ¥çS}æÝì-yt ²¿æï-Ëk„Y… Þ¿t{tk }æ{éÝ:-{Ä, Íæë„S²-½e yÚtðt s÷ ‚Útt ã籯:-
nð™ fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™t |ææxæ}æì-¼t„tu™u S±²}æì-ò‚u [yt…] çÐÏæ‹„é-Ëuð™ fhu. (13)
¼tðtÚto : yt ËkËth{tk su yÂø™íÞt„e yÚtto‚T ytnð™eÞ, „tno…íÞ y™u ŒrûtýtÂø™Úte ËkƒkrÄ‚
ƒtÌt f{tuo™tu íÞt„ fhe™u, ykŒh™e yÂø™Úte Ëk…L™ ËkLÞt™es™tu Au, ‚uytu nð™ ™ fhðt A‚tk
¼tus™ fhe™u Ëðoºt ¼ú{ý fhe™u, Ëðo ÷tuftu™u ðuŒtÚto™tu ƒtuÄ fhtðu. (13)
ÿ ŒflÊ ŒflcflÁœfi Œflàfl◊Êÿãÿ ’˝rÊfiÔáÊ— ¬È⁄U˘∞ÆÃÊ⁄UÊfi˘•Sÿ–
ÿèÿÊ Ÿ˘´§Ã ¬flfià œÊ◊ Á∑§ÜøŸ Ÿ à ÁŒflÊ Ÿ ¬ÎfiÁÕ√ÿÊ˘•Áœ SŸÈ·fiÈH 14H
…ŒtÚto : ²ï-su Îï±æ:-…qýo rðît™T Îï±ï¯é, ¥ç{-rðît™tu{tk ËðoÚte ©uc W¥t{ fûtt{tk rðhts{t™
ÚtE™u Îï±y±}æì-…tu‚t™t „wý-f{o-Mð¼tð™u ¥æ²Ýì-«t fhu Au, y™u ²ï-su ¥S²-yt Ïæíræ‡æ:-
…h{uïh™u ÐéÚ»„æÚ:-«Út{ «t fh™th Au, ²ï|²:-su™t «„ï-rð™t çÜU}æì + ™Ý-ftuE…ý {æ}æ-
Ëw¾™wk MÚtt™ Ý + б„ï-…rðºt Út‚wk ™Úte, „ï-‚u rðît™T Ý-™ çα:-ËqÞo÷tuf{tk Ý-™ ÐëçƒÃ²æ:-…]rÚtðe™t
¥ç{SÝé¯é-ftuE «Œuþ{tk ¥æ²Ýì-«t ÚttÞ Au. [yÚtto‚T r™ðtË fh‚t ™Úte Ëðoºt rð[hý fhu Au.]
(14)
¼tðtÚto : su yt ËkËth{tk Ëðo©uc rðît™T, Þtu„ehts, ÞÚttÚtoY…{tk …h{uïh™u òýu Au, ‚uytu
Ë{M‚ ÷tuftu™u …rðºt fh™th ntuðt A‚tk Sð™{wõ‚ yðMÚtt{tk …htu…fth fh‚tk y™u rðŒun þheh
hrn‚ {wÂõ‚Œþt{tk ËqÞo÷tuf{tk ‚Útt …]rÚtðe …h MÚttÞe-r™Þ‚ Y…{tk hnu‚t ™Úte, …hL‚w ƒúñ-Eïh{tk
ÂMÚt‚ hne™u yÔÞtn‚-yƒtÄ „r‚Úte rð[hý fhu Au. (14)
¬˝ÊáÊŒÊ˘•fi¬ÊŸŒÊ √ÿÊfiŸŒÊ flfiøʸŒÊ flfiÁ⁄Uflʌʗ–
•ãÿÊ°SÃfi˘•S◊ûÊfi¬ãÃÈ „UÃÿfi— ¬Êfl∑§Ê˘•S◊èÿfiö Á‡ÊflÊ ÷fiflH 15H
…ŒtÚto : nu rðît™T hts™T ! „ï-yt…™e ²æ-su WL™r‚ ðt þ†trŒ ¥S}æ|²}æì-y{tht {txu Ðíæ‡æÎæ:-
Sð™ ‚Útt ƒ¤ yt…™the, ¥ÐæÝÎæ:-Œw:¾tu™u Œqh fhðt™t ËtÄ™ yt…™the, òæÝÎæ:-ÔÞtr y™u
rð¿tt™ yt…™the, ±™æïüÎæ:-Ëf÷ rðãtæÞÞ™ yt…™the y™u ±çÚ±æïÎæ:-ËíÞ, Ä{o y™u rðît™tu™e
Ëuðt™u ÔÞt fh™the ã:-ðsÙtrŒ Ë{t™ þ†tu™e ð]rØ ÚtE™u ¥S}æ„ì-y{thtÚte ¥‹²æÝì-r¼L™-
319 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yLÞ Œwü þºtwytu™u „Ћ„é-‚…tðu-Œw:¾e fhu, y™u ‚u™e ËtÚtu Ðæ±ÜU:-þwrØ™tu «[th fh‚tk yt…
¥S}æ|²}æì-y{tht {txu çàæ±:-{k„÷fthe |æ±-ƒ™tu.
¼tðtÚto : ‚u s htò Au, su LÞtÞ™tu ðÄof ntuÞ, ‚u s rðît™T Au, su rðãt îtht LÞtÞ™wk ¿tt™
fhtð™th ntuÞ. su «òytu™u …erz‚ fhu, ‚u htò ™Úte, su yLÞtu™u rðît™T ™ ƒ™tðu, ‚u rðît™T ™Úte.
‚u «ò ™Úte, su ™er‚{t™ htò™e Ëuðt ™ fhu. (15)
•|ÇŸ|SÃÇ◊Ÿfi ‡ÊÊÁø·Ê ÿÊ‚Ám‡fl¢ ãÿõÁòÊáÊfi◊˜– •|ÇŸŸÊ¸Ó flŸÃ ⁄UÁÿ◊˜ÔH 16H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su{ ¥çxÝ:-yÂø™ ç„x}æïÝ-‚eðú àææï癯æ-«ftþÚte ¥ç~æ‡æ}æì-¼tu„ððt-¼tus™
ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u ç±E}æì-Ëðo™u ²æ¨„ì-«t ÚttÞ Au, y™u su{-¥çxÝ:-rðãw‚T Ý:-y{tht {txu Úç²}æì-
Ä™™tu çÝ, ±Ý„ï r™hk‚h rð¼t„ fh™th Au, ‚u{ yt… y{tht {txu ƒ™tu. (16)
¼tðtÚto : su{ yÂø™ …tu‚t™t ‚usÚte Ëqft yÚtðt ÷e÷t ½tË ytrŒ™u ƒt¤e ™t¾u Au, ‚u{ rðît™tuyu
y{tht Ëðo Œtu»ttu ƒt¤e™u y{™u „wýtu «t fhtððt òuEyu.
su{ rðãw‚T Ëðo …ŒtÚttuo™wk Ëuð™ fhu Au, ‚u{ y{™u Ëk…qýo rðãt™wk Ëuð™ fhtðe™u yrðãtÚte
…]ÚtfT fhðt òuEyu. (16)
ÿ˘ß◊Ê Áfl‡flÊ ÷ÈflfiŸÊÁŸ ¡ÈuÔUŒÎÁ·„UʸÃÊ ãÿ‚ËfiŒ|à¬ÃÊ Ÿfi—–
‚˘•ÊÁ‡Ê·Ê º˝ÁflfiáÊÁ◊ë¿U◊ÊfiŸ— ¬˝Õ◊ë¿UŒflfi⁄UÊ°2˘•ÊÁflfifl‡ÊH 17H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²:-su «ç¯:-¿tt™ MðY…, ãæï„æ-Ëðo …ŒtÚttuo™t yt…™th ‚Útt „úný fh™th
Ý:-y{tht çЄæ-hûtf …h{uïh §}ææ-yt ç±Eæ-Ëðo |æé±ÝæçÝ-÷tuftu{tk ÔÞt ÚtE™u ‹²¨è΄ì-r™hk‚h
ÂMÚth-rðã{t™ Au y™u su Ëðo ÷tuftu™t …éu„ì-Äthýf‚to Au. ¨:-‚u ¥æçàæ¯æ-ytþeðtoŒÚte y{tht
{txu Îí籇æ}æì-Ä™™u §ÓÀ}ææÝ:-«Œt™ fh‚tk y™u Ðíƒ}æÓÀÎì-rðM‚]‚ …ŒtÚttuo™u ytåAtrŒ‚ fh‚tk ¥±ÚæÝì-
…qýo ytftþ ytrŒ{tk ¥æç±±ïàæ-ËðoºtÚte ÔÞt Au; yu{ ‚{u òýtu. (17)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu su Ë{M‚ ËkËth™t h[rÞ‚t, Äthýf‚to, …t÷™f‚to, «÷Þf‚to y™u
Ëðo Sðtu™u Ëðo …ŒtÚttuo™u «Œt™f‚to …h{uïh …tu‚t™e ÔÞtrÂÚte ytftþ ytrŒ{tk «rðü Au, ‚u™e
r™hk‚h W…tË™t fhðe òuEyu. (17)
Á∑§ú |SflfiŒÊ‚ËŒÁœcΔUÊŸfi◊Ê⁄Uê÷fiáÊ¢ ∑§Ã◊Ã˜Ô |Sflfià∑§ÕÊ‚ËfiØԖ
ÿÃÊ ÷ÍÁ◊¯ ¡Ÿÿfi|ãfl‡fl∑fi§◊ʸ Áfl lÊ◊ÊÒáÊÊÓ¸®ã◊Á„UŸÊ Áfl‡fløfiˇÊÊ—H 18H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! yt s„‚™t ¥ç{cÆæÝ}æì-ytÄth ôÜU, çS±„ì-fÞt ytùÞoY… ¥æ¨è„-Au ?
‚Útt ¥æÚ}|æ‡æ}æì-yt ftÞo s„‚™e h[™t™wk ythk¼ fthý ÜU„}æ„ì-y™uf W…tŒt™tu{tk fÞwk fthý Au ?
ÜUƒæ çS±„ì-fuðe he‚u ‚fo Ëk„‚ ¥æ¨è„ì-Au ? fu ²„:-suÚte ç±EÜU}ææü-Ëðo Ëíf{tuoðt¤t …h{uïh,
ç±E™ÿææ:-Ëðo s„‚™t áüt s„Œeïh |æêç}æ}æì-…]rÚtðe y™u læ}æì-ËqÞtorŒ ÷tuftu™u …ݲÝì-Wí…L™
320 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhe™u }æçãÝæ-…tu‚t™e {rn{tÚte ç± + ¥æñ‡ææïü„ì-rðrðÄ he‚u ytåAtrŒ‚ fhu Au. (18)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! yt ËkËth ftu™t{tk ðËu Au ? ‚u™wk ythk¼-fthý fÞwk Au ? þt {txu Wí…L™
ÚttÞ Au ? yt «&™tu™t W¥th yu Au-
su s„Œeïh ftÞoY… s„‚T Wí…L™ fhe™u, …tu‚t™e ÔÞtrÂÚte Ëðo™u ytåAtrŒ‚ fhe™u, Ëðo¿t
ntuðtÚte ç±E™ÿææ:-Ëðo™u swyu Au. ‚u [yt ËkËth™t] yt©ÞMÚtt™ y™u ythk¼ fthý-Wí…L™ fh™th Au.
‚u Ëðo þÂõ‚{t™ ‚Útt h[™t ytrŒ Ët{ÚÞoÚte Þwõ‚ Au, [‚u™tÚte] Sðtu™u …t…-…wÛÞtu™t V¤
yt…ðt {txu ‚Útt ¼tu„ fhtððt {txu Ëðo s„‚T h[u÷ Au, yu{ ‚{thu òýðwk òuEyu. (18)
Áfl‡flÃfi‡øˇÊÈL§Ã Áfl‡flÃÊfi◊ÈπÊ Áfl‡flÃÊfi’Ê„ÈUL§Ã Áfl‡flÃfiS¬ÊØԖ
‚¢ ’Ê„ÈUèÿÊ¢ œ◊fiÁà ‚¢¬ÃfiòÊÒlʸflÊ÷Í◊Ëfi ¡ŸÿfiãŒfl˘∞∑fi§—H 19H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u s ç±E„c™ÿæé:-Ëðo s„‚™u òu™th, ©„-y™u ç±E„æï}æé¶:-ËðoºtÚte
W…Œuþ fh™th, ç±E„æïÏææãé:-Ëðo he‚u y™k‚ ƒ¤ y™u …ht¢{Þwõ‚, ©„-y™u ç±E„SÐæ„ì-Ëðoºt
ÔÞtÂ, »ÜU:-yrî‚eÞ yLÞ™e ËntÞ hrn‚, Îï±:-Mð «ftþMðY… Є~æñ:-r¢Þtþe÷ …h{týw ytrŒÚte
læ±æ|æê}æè-ËqÞo y™u …]rÚtðe ÷tuf™u ¨¢…ݲÝì-ftÞoY… «fx fh‚tk Ïææãé|²æ}æì-y™k‚ ƒ¤ y™u …ht¢{Úte
Ëðo s„‚™u ¨¢{}æç„-©uc he‚u «t ÚtE hnu÷ Au, ‚u …h{uïh™u yt…ýt Ëðo™t hûtf y™u W…tMÞ
Œuð {t™tu. (19)
¼tðtÚto : su Ëqû{Úte Ëqû{, {nt™Úte {nt™, r™htfth, y™k‚ Ët{ÚÞoÞwõ‚ y™u ËðoÔÞt…f
Œuð-yrî‚eÞ …h{tí{t Au, ‚u s yr‚ Ëqû{ fthý-«f]r‚Úte MÚtq÷ ftÞo s„‚™e h[™t y™u «÷Þ
fhðt{tk Ë{Úto Au.
su ‚u […h{tí{t]™e W…tË™t Atuze™u yLÞ™e W…tË™t fhu Au, ‚uÚte ƒeòu ftuý ËkËth{tk y¼t„e
ntuE þfu ? (19)
Á∑§ú |SflmŸ¢ ∑§˘©U ‚ flÎÆˇÊ˘•Êfi‚ ÿÃÊ lÊflÊfi¬ÎÁÕflË ÁŸfiCÔUÃˇÊÈ—–
◊ŸËfiÁ·áÊÊ ◊Ÿfi‚Ê ¬ÎÆë¿UÃŒÈÆ ÃlŒäÿÁÃficΔUjÈflfiŸÊÁŸ œÊ⁄UÿfiŸ˜ÔH 20H
…ŒtÚto : «&™ : nu }æÝè篇æ:-{™tur™„ún fh™th Þtu„es™tu ! ‚{u }æݨæ-rð¿tt™ îtht rðît™tuÚte
ôÜU, çS±„ì-þwk ±Ý}æì-Ëuððt ÞtuøÞ fthýY… ð™ Au, ÜU:-ftuý ©-rð‚fo™e ËtÚtu ¨:-‚u ±ëÿæ:-™tþ
…t{™th yr™íÞ ftÞoY… ËkËth ¥æ¨-Au, yu{ ÐëÓÀ„-…qAu fu ²„:-suu™tÚte læ±æÐë烱è-rðþt¤
ËqÞo y™u ¼qr{ ytrŒ ÷tuftu™u ÜU:-ftuýu çÝcÅ„ÿæé:-r¼L™-r¼L™ ƒ‚tðu÷ Au.
W¥th : ²„ì-su |æé±ÝæçÝ-«týeytu™t hnuðt™t ÷tuf-÷tuftL‚h MÚtt™tu™u {æÚ²Ýì-ðtÞw, rðãw‚T y™u
ËqÞtorŒÚte Äthý fh‚tk ¥Š²ç„cÆ„ì-‚u™t yrÄct‚t Au, „„ì §„ì-‚u s ©-«rËØ ƒúñ™u yu Ëðo™t
f‚to òýtu. (20)
321 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : yt {kºt{tk ºtý …tŒtuÚte «&™ y™u yÂL‚{ yuf …tŒ{tk W¥th yt…ðt{tk ytðu÷ Au.
{kºt{tk ð]ût þçŒÚte ftÞo y™u ð™ þçŒÚte fthý™tu W…Œuþ fhðt{tk ytðu÷ Au.
su{ Ëðo …ŒtÚttuo™u …]rÚtðe, …]rÚtðe™u ËqÞo, ËqÞo™u rðãw‚T y™u rðãw‚T™u ðtÞw Äthý fhu Au, ‚u{
s ‚u Ëðo™u s„Œeïh Äthý fhu Au. (20)
ÿÊ Ã œÊ◊ÊfiÁŸ ¬⁄U◊ÊÁáÊ ÿÊ˘fl◊Ê ÿÊ ◊fiäÿ◊Ê Áflfi‡fl∑§◊¸ãŸÈÆÃ◊Ê–
Á‡ÊˇÊÊ ‚|πfièÿÊ „UÁflÁ·fi SflœÊfl— Sflÿ¢ ÿfi¡Sfl Ããfl~¢ flΜʟ—H 21H
…ŒtÚto : nu S±{æ±:-rð…w÷ yL™Úte Þwõ‚, ç±EÜU}æüÝì-Ë{„ú W¥t{ f{o fh™th s„Œeïh !
„ï-yt…™e Ë]rü{tk ²æ-su ÐÚ}ææç‡æ-W¥t{, ²æ-su ¥±}ææ-r™f]ü, ²æ-su }抲}ææ-{æÞ{ fûtt™t {æ}ææçÝ-
Ëðo …ŒtÚttuo™t ytÄth¼q‚ sL{, MÚtt™ ‚Útt ™t{ Au, §}ææ-yu Ëðo™u ãç±ç¯-ytŒt™-«Œt™ ÔÞðnth{tk
S±²¢-yt… ²…S±-ËkÞwõ‚ fhtu.
©„-y™u y{tht „‹±}æì-þheh™e ±ë{æÝ:-WL™r‚-ð]rØ fh‚tk ¨ç¶|²:-yt…™t yt¿tt…t÷f
y{u r{ºttu {txu çàæÿæ-þw¼ „wýtu™tu W…Œuþ fhtu. (21)
¼tðtÚto : su{ yt ËkËth{tk Eïhu r™B™, {æÞ{ y™u W¥t{ …ŒtÚttuo ‚Útt MÚtt™tu ƒ™tÔÞt Au,
‚u{s ˼t…r‚, htò ytrŒyu …ý ºtý «fth™t MÚtt™ ƒ™tðe™u, [ºtý «fth™t] …ŒtÚttuo™u «tÂ
fhe™u; ƒúñ[ÞoÚte þheh ƒ¤™e ð]rØ fhe™u ‚Útt r{ºttu™u Ëwrþrût‚ fhe™u yiïÞo Ëk…L™ ƒ™ðwk
òuEyu. (21)
Áfl‡flfi∑§◊¸Ÿ˜Ô „UÁfl·Êfi flÊflΜʟ— Sflÿ¢ ÿfi¡Sfl ¬ÎÁÕflË◊ÈÆà lÊ◊˜Ô–
◊ÈsfiÔãàflãÿ˘•Á÷Ãfi— ‚¬àŸÊfi˘ß„UÊS◊Ê∑¢§Ó ◊ÉÊflÊfi ‚ÍÆÁ⁄U⁄UfiSÃÈH 22H
…ŒtÚto : nu ç±EÜU}æüÝì-Ëk…qýo W¥t{ f{o fh™th Ëu™t…r‚ ! ã籯æ-W¥t{ „wýtu™t „únýÚte
±æ±ë{æÝ:-WL™r‚™u «t fh‚tk su{ fu Eïh Ðë烱è}æì-¼qr{ ©„-y™u læ}æì-ËqÞtorŒ ÷tuf™u ËkÞwõ‚
fhu Au, ‚u{ yt… S±²}æì-MðÞk ËðoÚte ²…S±-Ëk„ fhtu.
§ã-yt s„‚{tk }æÍæ±æ-«þkrË‚ Ä™ðt™T …wÁ»t ¨êçÚ:-rðît™T ¥S„é-ƒ™u, suÚte ¥S}ææÜU}æì-y{tht
¥‹²ï-‚Útt ¨ÐyÝæ:-þºtws™ ¥ç|æ„:-ƒÄe he‚u }æés‹„é-{tun …t{u. (22)
¼tðtÚto : su {™w»Þ, Eïhu su «Þtus™ {txu su ðM‚w h[u÷ Au, ‚u™u ‚uðe s òýe™u W…fth
„úný fhu Au; ‚u™t Œrhÿ‚t, yt÷MÞ ytrŒ Œtu»ttu™tu ™tþ ÚttÞ Au, ‚uÚte ‚u™t þºtwytu Ë{t ÚtE
òÞ Au y™u ‚u MðÞk rðît™T ƒ™e òÞ Au. (22)
flÊøS¬Á®Ã¯ Áfl‡fl∑§fi◊ʸáÊ◊ÍÆÃÿfi ◊ŸÊ¡Èfl¢ flÊ¡fi˘•lÊ „fiÈUfl◊–
‚ ŸÊ Áfl‡flÊfiÁŸ „UflfiŸÊÁŸ ¡Ê·Ám‡fl‡Êfiê÷ÍÆ⁄Uflfi‚ ‚ÊœÈ∑fi§◊ʸH 23H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! y{u ª„²ï-hûttrŒ {txu su ±æ™SÐç„}æì-ðuŒ ðtýe™t hûtf }æÝæï…é±}æì-{™
322 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ë{t™ ðu„ðt™ ç±EÜU}ææü‡æ}æì-Ëðo f{tuo{tk fwþ¤ {ntí{t …wÁ»t™u ±æ…ï-Ëk„út{ ytrŒ f{o{tk ãé±ï}æ-
ƒtu÷tðeyu-Mðefth fheyu.
¨:-‚u ç±Eàæ}|æê:-Ëðo™u {txu Ëw¾ Wí…L™ fh™th, ¨æ{éÜU}ææü-Ä{oÞwõ‚ f{tuo™wk Ëuð™ fh™th
rðît™T Ý:-y{the ¥±¨ï-hûttrŒ {txu ¥l-yt s ç±EæçÝ-Ëðo ã±ÝæçÝ-„úný fhðt ÞtuøÞ f{tuo™wk
…æ﯄ì-Ëuð™ fhu. (23)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu; suýu ƒúñ[Þo Ëuð™ fhe™u Ë{M‚ rðãtytu™wk yæÞÞ™ fhu÷ Au, su ÄtŠ{f
‚Útt yt÷MÞ hrn‚ ƒ™e™u, …ût…t‚ íÞt„e™u W¥t{ f{tuo fhu Au; su þheh y™u ytí{t™t ƒ¤Úte
…qýo Au, ‚u™u «ò™e hûtt ftÞo{tk, Ëðo™t yrÄ…r‚ htò ƒ™tððt òuEyu. (23)
Áfl‡flfi∑§◊¸Ÿ˜Ô „UÁfl·Ê flh¸Ó®ŸŸ òÊÊÃÊ⁄URÁ◊ãºfi˝◊∑ΧáÊÊ⁄Ufläÿ◊˜Ô–
ÃS◊Ò Áfl‡Ê— ‚◊fiŸ◊ãà ¬ÍÆfl˸⁄URÿ◊Èƪ˝Ê Áfl„U√ÿÊ ÿÕÊ‚fiØÔH 24H
…ŒtÚto : nu ç±EÜU}æüÝì-Ëðo þw¼ f{tuo™wk Ëuð™ fh™th, Ëðo ˼t…r‚ htò ! yt… ã籯æ-„úný
fhðt ÞtuøÞ ±hüÝïÝ-ð]rØÚte su ¥±Š²}æì-{thðt™u yÞtuøÞ, ~ææ„æÚ}æì-hûtf, §‹Îí}æì-htsftÞo{tk Ëk{r‚
yt…™th …h{ yiïÞoðt™ …wÁ»t™u {kºte ¥ÜëU‡ææï:-ƒ™tðu Au, „S}æñ-‚u™u Ðê±èü:-…qðo LÞtÞtÄeþtuÚte «tÂ
fhu÷ ç±àæ:-«òytu™tu ¨}æÝ}æ‹„-Ëthe he‚u Ëífth fhtu.
²ƒæ-su{ ¥²}æì-yu {kºte ©xæí:-{thðt{tk «[kz ç±ãò:-rðrðÄ «fth™t ËtÄ™tuÚte Mðefth fhðt
ÞtuøÞ ¥¨„ì-ƒ™u, ‚u{ fhtu. (24)
¼tðtÚto : Ëðo ˼tytu™t yrÄct‚t-Ërn‚ ˼tËŒtu ‚u™u htßÞtrÄfth yt…u, su …ût…t‚e ™
ntuÞ. su r…‚t Ë{t™ «ò™wk …t÷™ ™ fhu, ‚u™u «ò …tu‚t™tu htò {t™u ™rn.
su …wºt Ë{t™ LÞtÞ…qðof «ò™wk …t÷™ fhu, «ò ‚u™u y™wfq¤ ËŒt hnu. (24)
øˇÊÈfi·— Á¬ÃÊ ◊Ÿfi‚Ê Á„U œË⁄UÊfi ÉÊÎÆÃ◊fiŸ˘•¡ŸãŸêŸfi◊ÊŸ–
ÿŒŒãÃÊ˘•ŒfiŒÎ„Uãà ¬Í®fl¸˘•ÊÁŒŒ˜Ô lÊflÊfi¬ÎÁÕflË •fi¬˝ÕÃÊ◊˜ÔH 25H
…ŒtÚto : nu «òs™tu ! yt… su ™ÿæé¯:-LÞtÞ™t Œþof W…Œuþf™t çЄæ-hûtf }æݨæ-Þtu„tÇÞtËÚte
þtL‚ yL‚:fhý™t fthýu çã-s {èÚ:-ÄiÞoðt™ Au, ‚tu Íæë„}æì-½]‚trŒ …ŒtÚttuo™u ¥…Ý„ì-Wí…L™ fhu,
‚u™u yrÄfth yt…e™u »Ýï-yu htsŒ÷ y™u «òŒ÷ Ý}Ý}ææÝï-™{e™u Ðê±ïü-«Út{Úte rðã{t™, læ±æÐë烱è-
«ftþ y™u …]rÚtðe Ë{t™ {¤e™u su{ ¥Ðíƒï„æ}æì-«ÏÞt‚ ƒ™u. ßÞthu §„ì-…ý ²Îæ-ßÞthu ¥‹„æ:-
yÂL‚{ yðÞðtu™e Ë{t™ ¥Îöã‹„-«òs™ ð]rØ™u «t ÚttÞ Au, íÞthu ¥æ„ì-‚u™t …ùt‚T §„ì-
s ÂMÚth htßÞ Þwõ‚ ƒ™u Au. (25)
¼tðtÚto : ßÞthu {™w»Þ htò y™u «ò™t ÔÞðnth{tk yuf Ëk{r‚ðt¤t ƒ™e™u ËŒt «Þí™ fhu,
íÞthu ËqÞo y™u …]rÚtðe™e Ë{t™ ÂMÚth Ëw¾ «t fhe þfu. (25)
323 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Áfl‡fl∑fi§ê◊ʸ Áfl◊fiŸÊ˘•ÊÁm„UÊfiÿÊ œÊÃÊ ÁflfiœÊÃÊ ¬fi⁄UR◊Êà ‚ãŒÎ∑˜Ô§–
÷ÊfiÁ◊CÔUÊÁŸ ‚Á◊·Ê ◊fiŒ|ãà ÿòÊÊfi ‚#´§·ËŸ˜Ô ¬⁄U˘∞∑fi§◊Ê„ÈU—H 26H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ç±EÜU}ææü-Ëðo s„‚™t ƒ™tð™th, su ç±}æÝæ:-rðrðÄ rð¿tt™ Þwõ‚,
ç±ãæ²æ:-rðrðÄ …ŒtÚttuo{tk ÔÞt…f, {æ„æ-Ëðo™t Äthý ðt …tu»tý fh™th, ç±{æ„æ-r™{to‚t, ¨‹öÜUì-
ËBÞfT ÿüt y™u ÐÚ:-Ëðtuo¥t{ Au, ‚Útt su™u »ÜU}æì-yrî‚eÞ ¥æãé:-fnu Au, ¥æ„ìì-y™u ²~æ-su{tk
¨Œ„«¯èÝì-…tk[ «tý, Ëqºttí{t y™u Ä™ksÞ yu Ët‚™u «t fhe™u §¯æ-MðuåAt…qðof S𠨢}æÎç‹„-
Ëthe he‚u yt™kŒ™u «t fhu Au, ©„-y™u su „ï¯æ}æì-‚u Sðtu™t ÐÚ}ææ-©uc §cÅæçÝ-Ëw¾-ËtÄf f{tuo™u
rËØ fhu Au, ‚u …h{uïh™e ‚{u W…tË™t fhtu. (26)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …tu‚t™t Rü f{tuo™e rËrØ {txu rðïf{to-Ë{M‚ ËkËth™t h[rÞ‚t, Ät‚t-
Äthýf‚to, …t÷f, Ëknthf y™u yrî‚eÞ …h{uïh™e s W…tË™t fhðe òuEyu. (26)
ÿÊ Ÿfi— Á¬ÃÊ ¡fiÁŸÃÊ ÿÊ ÁflfiœÊÃÊ œÊ◊ÊfiÁŸ flŒ ÷ÈflfiŸÊÁŸ Áfl‡flÊfi–
ÿÊ Œflʟʯ ŸÊ◊œÊ˘∞∑fi§˘∞Æfl Ãö ‚fiê¬˝‡Ÿ¢ ÷ÈflfiŸÊ ÿãàÿãÿÊH 27H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²:-su Ý:-y{tht çЄæ-…t÷f, …çÝ„æ-Ëðo …ŒtÚttuo™t Wí…L™ f‚to, ²:-
su ç±{æ„æ-f{to™wËth V¤ yt…™th s„‚™t r™{to‚t Au, ‚u ç±Eæ-Ëðo |æé±ÝæçÝ-÷tuftu y™u {æ}ææçÝ-
sL{, MÚtt™ y™u ™t{™u ±ïÎ-òýu Au, ²:-su Îï±æÝæ}æì-rðît™tu ðt …]rÚtðe ytrŒ …ŒtÚttuo™t Ýæ}æ{æ:-
…tu‚t™e rðãtÚte ™t{tu™u Äthý fh™th »ÜU:-yuf-yrî‚eÞ Eïh »±-s Au.
su™u ¥‹²æ-yLÞ |æé±Ýæ-÷tuftu™t …ŒtÚttuo ²ç‹„-«t Au, ¨}ÐíÔÝ}æì-W¥t{ her‚Úte …qAðt-òýðt
ÞtuøÞ „}æì-‚u™u ‚{u òýtu. (27)
¼tðtÚto : su Ëðo s„‚™t r…‚t Ë{t™ …t÷f, Ëðo¿t y™u yrî‚eÞ …h{uïh Au; ‚u™t y™u
‚u™e Ë]rü™t rð¿tt™Úte s Ëðo {™w»Þtu …hM…h «&™-W¥th fhu. (27)
Ã˘•Êÿfi¡ãà º˝ÁflfiáÊö ‚◊fiS◊Ê˘´§·fiÿ— ¬Ífl¸Ó ¡Á⁄UÃÊ⁄UÊ Ÿ ÷ÍÆŸÊ–
•‚Íûʸ ‚Íûʸ ⁄U¡fiÁ‚ ÁŸ·ûÊ ÿ ÷ÍÆÃÊÁŸfi ‚◊∑fiΧáflÁãŸ◊ÊÁŸfiH 28H
…ŒtÚto : ²ï-su Ðê±ïü-…qýo rðãtÚte Ëðo™t …tu»tf, …çÚ„æÚ:-M‚wr‚ fhðtðt¤t™e Ý-Ë{t™ «¯²:-
ðuŒtÚtoo™t ¿tt‚t |æêÝæ-yrÄf‚tÚte ¥¨êœæïü-y«tÂ-…htuût, ¨êœæïü-«tÂ-«íÞût, çݯœæï-ÂMÚt‚ ðt MÚttr…‚
fhu÷ Ú…ç¨-÷tuf{tk §}ææçÝ-yu |æê„æçÝ-«týeytu™u Ëtûtt‚T ¨}æÜëU‡±Ýì-W¥t{ he‚u rþrût‚ fhu, „ï-
‚uytu ¥S}æñ-yu Eïh™e yt¿tt …t÷™ {txu Îí籇æ}æì-Ä™™u ¨}æì + ¥æ + ²…‹„-Ëthe he‚u «tÂ
fhu. (28)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu yt ËkËth{tk Eïh™e yt¿tt™t …t÷™ {txu Ë]rü™t y™w¢{Úte ‚¥ð™u
324 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
òýu Au, ‚u{ yLÞ ÷tuftu …ý yt[hý fhu. su{ ÄtŠ{f ÷tuftu Ä{to[hýÚte Ä™ W…tso™ fhu Au,
‚u{ Ëðo ÷tuftu Ä™ W…tso™ fhu. (28)
¬⁄UÊ ÁŒflÊ ¬⁄˘∞ÆŸÊ ¬ÎfiÁÕ√ÿÊ ¬⁄UÊ ŒflÁ÷⁄U‚fiÈ®®⁄ÒURÿ¸Œ|SÃfi–
∑§ú |SflŒ˜Ôª÷ZÓ ¬˝Õ◊¢ Œfiœ˝•Ê¬Ê ÿòÊfi ŒflÊ— ‚◊¬fi‡ÿãà ¬Ífl¸ÓH 29H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su »Ýæ-yu çαæ-ËqÞo ytrŒ ÷tuftuÚte ÐÚ:-yíÞw¥t{ ÐëçƒÃ²æ-…]rÚtðe ytrŒ
÷tuftuÚte ÐÚ:-…hu-W¥t{, Îï±ïç|æ:-rðît™T ðt rŒÔÞ «ftrþ‚ «òytuÚte ¥¨éÚñ:-yrðît™ ðt yL‚f-
{]íÞwY… «òÚte ÐÚ:-W¥t{ ¥çS„-Au; ²~æ-su{tk ¥æÐ:-«tý Ü¢UçS±„ì-ftuE Ðíƒ}æ}æì-rðM‚]‚ xæ|æü}æì-
„úný fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚto™u Î{íï-Äthý fhu Au; ²„ì-su™u Ðê±ïü-…qýo rðãt™wk yæÞÞ™ fh™th Îï±æ:-
rðît™tu ¨}æÐಋ„-Ëthe he‚u ¿tt™[ûtwÚte swyu Au, ‚u ƒúñ Au ‚u{ ‚{u òýtu. (29)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su ËðoÚte Ëqû{, {nt™, Ëðo™t Äthýf‚to rðît™tu™t ®[‚™™t rð»tÞ, y™trŒ
[u‚™ y™u …h-yr‚ ©uc Au, ‚u …h{tí{t™e s W…tË™t fhðe òuEyu. (29)
ÃÁ◊Œ˜Ô ª÷ZÓ ¬˝Õ◊¢ Œfiœ˝˘•Ê¬Ê ÿòÊfi ŒflÊ— ‚◊ªfië¿Uãà Áfl‡flfi–
•¡Sÿ ŸÊ÷Êfläÿ∑§◊*®¬fi®Ã¢ ÿ|S◊|ãfl‡flÊfiÁŸ ÷ÈflfiŸÊÁŸ ÃSÕÈ—H 30H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²~æ-su ƒúñ{tk ¥æÐ:-fthýY… «tý ðt Sð Ðíƒ}æ}æì-rðM‚]‚ y™u y™trŒ
xæ|æü}æì-Ëðo ÷tuftu™e Wí…r¥tMÚtt™ «f]r‚Y… „¼o™u Î{íï-Äthý fhu Au; ²çS}æÝì-su{tk ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-
rŒÔÞ ytí{t y™u yL‚:fhýÞwõ‚ Þtu„es™ ¨}æxæÓÀ‹„-«t ÚttÞ Au,
su ¥…S²-y™wí…L™, y™trŒ Sð y™u yÔÞõ‚ «f]r‚™t Ýæ|ææñ-{æÞ{tk ¥ç{-yrÄct‚t Y…Úte
ËðoÚte W…h rðhts{t™, »ÜU}æì-MðÞk rËØ, ¥<Є}æì-ÂMÚt‚ Au; ²çS}æÝì-su{tk ç±EæçÝ-Ë{M‚ |æé±ÝæçÝ-
ytÄth¼q‚ Ëðo ÷tuf „Sƒé:-ÂMÚt‚ Au „}æì-‚u™u §„ì-s ‚{u …h{tí{t òýtu. (30)
¼tðtÚto : su ËkËth™t ytÄth, Þtu„eytu îtht «t fhðt ÞtuøÞ yL‚Þto{e, MðÞk …tu‚t™t ytÄth
y™u Ëðoºt ÔÞt…f …h{tí{t Au, ‚u s Ëðo {™w»Þtu îtht Ëuð™-W…tË™t fhðt ÞtuøÞ Au. (30)
Ÿ â ÁflfiŒÊÕ ÿ ˘ ß◊Ê ¡¡ÊŸÊãÿlÈÆc◊Ê∑§◊ãÃfi⁄¢U ’÷Ífl–
ŸË„UÊ⁄UáÊ ¬˝ÊflfiÎÃÊ ¡ÀåÿfiÊ øÊ‚ÈÆÃάfi˘©UÄÕ‡ÊÊ‚fi‡ø⁄U|ãÃH 31H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ƒúñ™u ™ òý™tht ÷tuftu ÝèãæÚï‡æ-Äq{tzt ytfth™t Ítf¤ Ë{t™
y¿tt™Y… ykÄfthÚte Ðíæ±ë„æ:-ZkftÞu÷t, …ËŒ²æ-yÕ… ËíÞ y™u yËíÞ™t ðtŒ rððtŒ{tk rðã{t™,
¥¨é„ëÐ:-«tý …tu»tf ™-y™u ©vƒàææ¨:-Þtu„tÇÞtË™u Atuze™u Wõ‚ ð[™tu™e «þkËt fh™th yÚtto‚T
þçŒ yÚto™t ¾kz™{tk h‚ hne™u ™Úç‹„-rð[hu Au-ÔÞðnth fhu Au, ‚u{ ‚{u „}æì-‚u ƒúñ™u Ý-ç±Îæƒ-
òý‚t ™Úte. ²:-su §}ææ-yu «òytu™u ……æÝ-Wí…L™ fhu Au.
325 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
²„ì-su ƒúñ ²éc}ææÜU}æì-‚{u yÄ{eo-y¿tt™eytu™t Ëtr™æÞÚte ¥‹²„ì-yÚtto‚T ftÞo-fthý Y…
s„‚T y™u SðtuÚte r¼L™ Au, ¥‹„Ú}æì-{æÞ{tk ÂMÚt‚ ntuðt A‚tk ŒqhMÚt Ïæ|æê±-Au, ‚u yr‚ Ëqû{
ytí{t™t …ý ytí{t ƒúñ™u Ý + ç±Îæƒ-òý‚t ™Úte. (31)
¼tðtÚto : su ƒúñ[Þo ytrŒ ðú‚tu™t yt[hý, rðãt, Þtu„tÇÞtË, Ä{to™wct™, ËíËk„ y™u
…wÁ»ttÚtoÚte hrn‚ Au, ‚uytu y¿tt™Y…e ykÄfthÚte ZkftÞu÷t ntuðt™t fthýu ƒúñ™u òýe þf‚t ™Úte.
su Sð ƒúñ ytrŒÚte r¼L™, yL‚Þto{e, Ëðo™t r™Þk‚t y™u Ëðoºt ÔÞt…f Au, ‚u™u òýðt{tk
…rðºt ytí{t ÷tuftu s Ë{Úto ƒ™u Au, yLÞ ™rn. (31)
Áfl‡fl∑fi§◊ʸ sÔ¡fiÁŸCÔU Œfl˘•ÊÁŒŒ˜Ô ªfiãœflʸ˘•fi÷flŒ˜Ô ÁmÆÃËÿfi—–
ÃÎÆÃËÿfi— Á¬ÃÊ ¡fiÁŸÃÊÒ·fiœËŸÊ◊¬Ê¢ ª÷Z √ÿ~ŒœÊà¬ÈL§òÊÊH 32H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! yt s„‚{tk ç±EÜU}ææü-Ëðo þw¼ f{tuoÞwõ‚ Au, ‚u Îï±:-rŒÔÞMðY… ðtÞw
«Út{ §„ì-s ¥|汄ì-Au.
¥æ„ì-íÞthƒtŒ xæ‹{±ü:-su …]rÚtðe™u Äthý fhu Au, ‚u ËqÞo ðt Ëqºttí{t ðtÞw ¥…çÝcÅ-Wí…L™
ÚtÞt.
¥æï¯{èÝæ}æì-Þð ytrŒ yti»trÄytu ¥Ðæ}æì-s÷ ðt «týtu™t çЄæ-…t÷f çã-s çm„è²:-ƒeò
yÚtto‚T Ä™ksÞ Au, su «týtu™t xæ|æü}æì-ÄthýþÂõ‚™u òÎ{æ„ì-Äthý fhe hnu÷ Au.
‚u ÐéL~ææ-y™uftu™t hûtf, …çÝ„æ-s÷tu™u Äthý fh™th ðtŒ¤tk, „ë„è²:-ºteò «tý ytrŒ MðY…
Au; ‚u{ ‚{u òýtu. (32)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu, yt ËkËth{tk Ë{M‚ f{tuo™wk Ëuð™ fh™th Sð «Út{.
…]rÚtðe ytrŒ™u Äthý fh™th rðãw‚T, yÂø™, ËqÞo ‚Útt ðtÞw rî‚eÞ-
‚Útt …soLÞ-ðtŒ¤tk ytrŒ ‚]‚eÞ […ŒtÚto ] Au. ‚u{tk Sð ysL{t Au, yLÞ Ëðo Wí…L™ ÚtÞu÷t
[…ŒtÚttuo ] Au. ‚u …ý fthýY… r™íÞ Au, yu{ Ë{sðwk òuEyu. (32)
•Ê‡ÊÈ— Á‡Ê‡ÊÊfiŸÊ flη÷Ê Ÿ ÷Ë◊Ê ÉÊfiŸÊÉÊŸ— ˇÊÊ÷fiáʇø·¸áÊËŸÊ◊˜Ô –
‚¢∑˝§ãŒfiŸÊ˘ÁŸÁ◊·˘∞fi∑§flË⁄U— ‡ÊÃö ‚ŸÊfi˘•¡ÿà‚Ê∑§Á◊ãº˝fi—H 33H
…ŒtÚto : nu rðît™T {™w»Þtu ! ‚{u su ™¯ü‡æèÝæ}æì-Ëðo {™w»Þtu ðt ‚uÚte ËkƒkrÄ‚ Ëu™tytu™u ¥æàæé:-
þe½úfthe y™u çàæàææÝ:-…ŒtÚttuo™u Ëqû{ ƒ™tð™th, ±ë¯|æ:-ËtkZ™e Ý-Ë{t™ |æè}æ:-¼Þkfh, ÍæÝæÍæÝ:-
yíÞk‚ þºtwytu™t ½t‚f, ÿææï|æ‡æ:-‚u™u fk…tð™th, ¨¢ÜíU‹ÎÝ:-þºtwytu™u ËBÞfT hztð™th ¥çÝç}æ¯:-
ht‚-rŒðË «Þí™ fh™th, »ÜU±èÚ:-yuf÷tu ðeh §‹Îí:-þºtwytu™t rðŒthf Ëu™t…r‚ y{the ¨æÜU}æì-
ËtÚtu àæ„}æì-yËkÏÞ ¨ïÝæ:-þºtwytu™u ƒtkÄ™the Ëu™tytu™u ¥…²„ì-S‚u Au, ‚u™u Ëu™t…r‚ ƒ™tðtu. (33)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu, su Ä™wðuoŒ™t ¿tt‚t, ÉøðuŒtrŒ™t ðu¥tt, r™¼oÞ, Ë{M‚ rðãtytu™t òýfth,
326 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ƒ¤ðt™, ÄtŠ{f, MðhtßÞ™t y™wht„e, rs‚urLÿÞ, þºtwytu™t rðsu‚t, …tu‚t™e Ëu™t rþrût‚ y™u
ÞwØ fhtððt{tk r™…wý ðeh ntuÞ, ‚u™u s Ëu™t…r‚™t yrÄfth …h MÚttr…‚ fhðtu òuEyu. (33)
‚¢∑˝§ãŒfiŸŸÊÁŸÁ◊·áÊfi Á¡cáÊÈŸÊfi ÿÈà∑§Ê⁄UáÊfi ŒÈ‡ëÿflŸŸfi œÎÆcáÊÈŸÊfi–
ÃÁŒãº˝fiáÊ ¡ÿà Ãà‚fi„Uäfl¢ ÿÈœÊfi Ÿ⁄UR ß·fiÈ„USß flÎcáÊÊfiH 34H
…ŒtÚto : nu ²é{:-ÞwØ fh™th ÝÚ:-{™w»Þtu ! ‚{u ¥çÝç}æ¯ï‡æ-r™hk‚h «Þí™ fh™th ÎéàÓ²±ÝïÝ-
þºtwytu™u füŒtÞf, {ëc‡æéÝæ-áZ WíËtne, ²éyÜUæÚï‡æ-rðrðÄ «fth™e h[™tytuÚte ÞtuØtytu™u r{r©‚
yÚtðt yr{r©‚ fh™th, ±ëc‡ææ-ƒ¤ðt™, §¯éãS„ïÝ-ƒL™u ntÚttu{tk þ†tu™u Äthý fh™th, ¨¢ÜíU‹ÎÝïÝ-
Œwütu™u yíÞk‚ hztð™th, ç…c‡æéÝæ-sÞþe÷-þºtw rðsu‚t, „„ì-‚u …qðtuoõ‚ §‹Îíï‡æ-…h{ yiïÞo™u Wí…L™
fh™th Ëu™t…r‚™e ËtÚtu rðã{t™ hne™u þºtwytu™u …²„-S‚tu y™u „„ì-‚u þºtw Ëu™t™t ðu„ ðt
ÞwØÚte Wí…L™ Œw:¾™u ¨ãŠ±}æì-Ën™ fhtu. (34)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ‚{u ÞwØ rðãt{tk r™…wý, Ë{M‚ þw¼ ÷ûtýtuÚte Þwõ‚, ƒ¤ y™u …ht¢{Úte
Ëk…L™ {™w»Þ™u Ëu™t…r‚ ƒ™tðe™u ‚Útt ‚u™e ËtÚtu yÄtŠ{f þºtwytu™u S‚e™u r™»fkxf [¢ð‚eo htßÞ
¼tu„ðtu. (34)
‚˘ß·Èfi„USÃÒ— ‚ ÁŸfi·ÁXÔUÁ÷fifl¸‡ÊË ‚údfiCÔUÊ ‚ ÿÈœ˘ßãº˝Êfi ªáÊŸfi–
‚ö‚ÎÆCÔUÁ¡Ã˜Ô ‚Êfi◊¬Ê ’Êfi„ÈU‡Êäÿȸª˝õœfiãflÊ ¬˝ÁÃfiÁ„UÃÊÁ÷⁄USÃÊfiH 35H
…ŒtÚto : ¨:-‚u Ëu™t…r‚ §¯éãS„ñ:-þ† ntÚt{tk ht¾™th, Ëwrþrût‚, ƒ¤ðt™, çݯçXç|æ:-su™t
r™»tk„ yÚtto‚T ¼wþwkze = ƒkŒqf, þ‚Ιe = ‚tu… ytrŒ y™uf ytø™uÞ y†tuðt¤t ¼]íÞtu-Ëuðftu™e
ËtÚtu rðã{t™, ¨:-‚u ¨¢dcÅæ-©uc {™w»Þtu ðt þ†-y†tu™tu ËkË„o fh™tht, ±àæè-…tu‚t™e RrLÿÞtu
y™u yL‚:fhý™u ðþ{tk ht¾™tht, ¨¢¨ëcÅç…„ì-«t þºtwytu™u S‚™th ¨æï}æÐæ:-Ëtu{-ƒr÷ü
yti»trÄytu™t hË™wk …t™ fh™th, Ïææãéàæhèü-¼wòytu{tk ƒ¤ðt™, ©xæí{‹±æ-‚eûý Ä™w»Þðt™, ¨:-
‚u ²é{:-ÞwØ fh™th, ¥S„æ-þ†-y†tu™u [÷tð™th, §‹Îí:-þºtwytu™u {th™th Ëu™t…r‚ xæ‡æïÝ-
Ëwrþrût‚ ™tufhtu ðt Ëu™t™t ðehtu™u ‚Útt Ðíç„çã„æç|æ:-«íÞût Äthý fhu÷e Ëu™tytu™e ËtÚtu rðã{t™
hne þºtwytu™u S‚u. (35)
¼tðtÚto : Ëðo™t yrÄ…r‚ htò y™u Ëðo Ëu™tytu™t yæÞût Ëwrþrût‚ ðeh Ëir™ftu™e Ëu™tÚte
Þwõ‚ ÚtE™u ŒwsoÞ þºtwytu™u …ý suðe he‚u S‚e þfu, ‚uðtu Ëðuo yu [«ÞtË] fhðtu òuEyu. (35)
’΄fiUS¬Ã ¬Á⁄Ufi ŒËÿÊ ⁄UÕfiŸ ⁄UˇÊÊ„UÊÁ◊òÊ°Êfi2˘•¬’Êœfi◊ÊŸ—–
¬˝÷Ü¡ãà‚ŸÊfi— ¬˝◊ÆÎáÊÊ ÿÈÆœÊ ¡ÿfiãŸS◊Ê∑fi§◊Œ˜ÉÿÁflÃÊ ⁄UÕÊfiŸÊ◊˜ÔH 36H
…ŒtÚto : nu ÏæëãSЄï-ÄtŠ{f ð]Øtu ðt Ëu™tytu™t hûtftu ! Úÿææïãæ-Œwütu™u {th™th, ¥ç}æ~ææÝì-þºtwytu™u
327 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¥ÐÏææ{}ææÝ:-Œqh fh™th, Ðí}æë‡æ:-W¥t{ he‚u {th™th ‚Útt ¨ïÝæ:-‚u™e Ëu™tytu™u Ðí|憅Ýì-‚tuz™th
‚wk ÚƒïÝ-hÚtË{qnÚte ²é{æ-ÞwØ{tk þºtwytu™u ÐçÚ, Îè²æ-ËðoºtÚte ft…e™u ‚wk …²Ýì-Wíf»to-sÞ «t fhe™u
¥S}ææÜU}æì-y{tht ÚƒæÝæ}æì-hÚttu™e ¥ç±„æ-hûtt fh™th »ç{-ƒ™. (36)
¼tðtÚto : htòyu Ëu™t…r‚ y™u …tu‚t™e Ëu™t™e ð]rØ fhe™u, þºtw Ëu™t™tu ™tþ fh‚tk ÄtŠ{f
«òs™tu™e r™hk‚h WL™r‚ fhðe òuEyu. (36)
’ÀÊÁflôÊÊÿ— SÕÁflfi⁄UR— ¬˝flËfi⁄UR— ‚„UfiSflÊŸ˜Ô flÊ¡Ë ‚„fiU◊ÊŸ˘©Uª˝—–
•Á÷flËfi⁄UÊ˘•Á÷‚fiàflÊ ‚„UÊ¡Ê ¡ÒòÊfiÁ◊ãº˝ ⁄UÕ◊ÊÁÃficΔU ªÊÁflØÔH 37H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-ÞwØ™e W¥t{ Ët{„úeÚte Þwõ‚ Ëu™t…r‚ ! ÏæH籿ææ²:-ƒ÷Þwõ‚ Ëu™t™wk r™{toý
fh™th, Sƒç±Ú:-ð]Ø-htsÄ{o™t ÔÞðnth™tu ¿tt‚t, Ðí±èÚ:-W¥t{ðeh, ¨ãS±æÝì-yíÞk‚ ƒ¤ðt™,
±æ…è-©uc þt† ¿tt™Þwõ‚ ¨ã}ææÝ:-Ëw¾-Œw¾trŒ™u Ën™ fh™th, ©xæí: -Œwütu™u {thðt{tk ‚eðú
‚usÞwõ‚, ¥ç|æ±èÚ:-y¼eü ðehtuÚte Þwõ‚, ¥ç|æ¨y±æ-ËðoºtÚte ÞwØ rðãt{tk fwþ¤, hûtf ðt ðeh,
¨ãæï…æ:-ƒ÷Úte «rËØ, xææï籄ìì-ðtýe, „tÞ ðt …]rÚtðe™u «t fh™th ƒ™e™u ‚wk ÞwØ {txu …ñ~æ}æì-
rðsu‚tytuÚte ½uhtÞu÷ Úƒ}æì-…]rÚtðe, ytftþ y™u Ë{wÿtu™t Þt™tu{tk ¥æ, ç„cÆ-ytðe™u ÂMÚt‚ Útt yÚtðt
‚u{tk ƒuË. (37)
¼tðtÚto : Ëu™t…r‚ ‚Útt Ëir™f ðeh ßÞthu þºtwytu ËtÚtu ÞwØ fhðt RåAu, íÞthu …hM…h ËðoºtÚte
hûtt fhe™u ‚Útt hûtt™t ËtÄ™tu™tu Ëk„ún fhe™u, ƒwrØ…qðof WíËtnÚte Þwõ‚ ƒ™e™u, …wÁ»ttÚteo ƒ™e™u
þºtwytu™u S‚ðt {txu ‚í…h hnu. (37)
ªÊòÊÁ÷Œ¯ ªÊÁflŒ¢ flÖÊfi˝’Ê„ÈUÆ¢ ¡ÿfiãÃ◊Ö◊fi ¬˝◊ÎÆáÊãÃ◊Ê¡fi‚Ê–
ß◊ö ‚fi¡ÊÃÊ˘•ŸfiÈ flË⁄UÿäflÁ◊ãºfi˝ö ‚πÊÿÊ˘•ŸÈÆ ‚ö⁄Ufi÷äfl◊˜ÔH 38H
…ŒtÚto : nu ¨…æ„æ:-yuf Œuþ-MÚtt™{tk Wí…L™ ¨¶æ²:-…hM…h™t ËntÞf r{ºttu ! ‚{u ¥æï…¨æ-
…tu‚t™t þheh ðt ƒwr؃¤Úte ðt Ëu™tytuÚte xææï~æç|æÎ}æì-þºtwytu™t „tuºttu yÚtto‚T Ë{wŒtÞtu™u rAL™-
r¼L™ y™u sz™u ft…™th, xææïç±Î}æì-„ti-þºtwytu™e ¼qr{™u «t fh™th, ±…íÏææãé}æì-…tu‚t™t ntÚt{tk
þ†tu ht¾™th, Ðí}æë‡æ‹„}æì-©uc‚tÚte þºtwytu™u {th™th, ¥Á}æ-þºtwytu™u …xf™th-Œqh fh™th, Ëk„út{{tk
…²‹„}æì-S‚™th y™u §}æ}æì-§‹Îí}æì-yu þºtwŒ÷™t rðŒthf Ëu™t…r‚™u ¥Ýé + ±èÚ²Š±}æì-y™wfq¤
ðeh‚t ƒ‚tðtu y™u ¥Ýé + ¨¢Ú|抱}æì-y™wfq¤ ƒ™e™u ËBÞfT ÞwØ™tu ythk¼ fhtu. (38)
¼tðtÚto : Ëu™t…r‚s™ y™u f{o[the„ý-Ëir™ftu …hM…h r{ºt ƒ™e™u, yuf-ƒeò™wk y™w{tuŒ™
fhe™u, ÞwØ™tu ythk¼ ‚Útt rðsÞ fhe™u, þºtwytu™t htßÞ™u «t fhe™u ‚Útt LÞtÞ…qðof «òytu™wk
…t÷™ fhe™u r™hk‚h Ëw¾e hnu. (38)
328 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•Á÷ ªÊòÊÊÁáÊ ‚„Ufi‚Ê ªÊ„fiU◊ÊŸÊ˘ŒÿÊ flË⁄U— ‡ÊÃ◊fiãÿÈÆÁ⁄Uãºfi˝—–
ŒÈƇëÿflŸ— ¬fiÎßʷʫUfiÿÈÆäÿÊõ˘S◊Ê∑§ö ‚ŸÊfi •flÃÈÆ ¬˝ ÿÈÆà‚ÈH 39H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! su ²éy¨é-y™uf …ŒtÚttuo™u r{r©‚-yr{r©‚ fhe™u ÞwØtu{tk ¨ã¨æ-ƒ¤Úte
xææï~ææç‡æ-þºtwytu™t fw¤tu™u Ðí + xææã}ææÝ:-Ëthe he‚u rð÷tuf™ fh™th, ¥Î²:-r™ŒoÞ, àæ„}拲é:-Ëtu
«fth™t ¢tuÄÞwõ‚, ÎéàÓ²±Ý:-þºtwytuu îtht Œw:¾tuÚte «t fhðt ÞtuøÞ, Ðë„Ýæ¯æÅì-þºtw™e Ëu™t™u Ën™th,
¥²éŠ²:-su™tÚte þºtw ÞwØ ™ fhe þfu ‚u ±èÚ:-þºtwytu™u rðŒeýo fh™th ðeh ¥S}ææÜU}æì-y{the ¨ïÝæ:-
Ëu™tytu™e ¥ç|æ + ¥±„é-ËðoºtÚte hûtt fhu; ‚u §‹Îí:-Ëu™t…r‚ ƒ™u, yuðe ‚{u yt¿tt yt…tu. (39)
¼tðtÚto : ÄtŠ{ftu …h fÁýt fh™th, Œwütu …h fXtuh‚t fh™th-r™ŒoÞe, Ëðo™t hûtf su {™w»Þ
ntuÞ, ‚u s Ëu™t…r‚ …Œ …h yrÄf]‚ fhðt ÞtuøÞ Au. (39)
ßãºfi˝˘•Ê‚Ê¢ ŸÃÊ ’΄US¬ÁÃŒ¸ÁˇÊfiáÊÊ ÿôÊ— ¬ÈÆ⁄˘∞fiÃÈÆ ‚Ê◊fi—–
Œfl‚ŸÊŸÊfi◊Á÷÷Ü¡ÃËŸÊ¢ ¡ÿfiãÃËŸÊ¢ ◊L§ÃÊfi ÿãàflª˝fi◊˜ÔH 40H
…ŒtÚto : ÞwØ{tk ¥ç|æ|æT„èÝæ}æì-þºtwËu™t™u ËðoºtÚte {th™the, …²‹„èÝæ}æì-þºtwytu™u S‚ðt™t
WíËtn™u «t fh‚e, ¥æ¨æ}æì-yu ÎﱨïÝæÝæ}æì-rðît™tu™e Ëu™t™t Ýï„æ-™tÞf §‹Îí:-W¥t{ yiïÞoÞwõ‚
Ëu™t…r‚ rþûtf …rù{{tk, ²¿æ:-Ëk„r‚ fh™th ÐéÚ:-…qðo{tk, ÏæëãSÐç„:-Ëðo yrÄftheytu™t yrÄ…r‚
Îçÿæ‡ææ-Œrûtý rŒþt{tk y™u ¨æï}æ:-Ëu™t™tu «uhýt yÚtto‚T WíËtnðÄof W¥th{tk »„é-òÞ ‚Útt }æL„:-
ðtÞw™e Ë{t™ ðu„ðt™ ƒr÷c þqhðeh ¥xæí}æì-yt„¤ ²‹„é-òÞ. (40)
¼tðtÚto : ßÞthu hts…wÁ»ttu þºtwytu ËtÚtu ÞwØ fhðt RåAu, íÞthu Ëðo rŒþtytu{tk yæÞûttu y™u
þqhðehtu™u yt„¤ ‚Útt zh™th™u ykŒh™e ƒtsw ht¾e™u ¼tus™, ð†-fð[, ðtn™, y† ‚Útt þ†tu™t
¼kzth Ërn‚ ÞwØ fhu.
íÞtk rðît™tu™e Ëu™tytu™u ytÄe™ {q¾tuo™e Ëu™tytu™u ht¾ðe òuEyu. ‚u Ëu™tytu™u rðît™s™tu
ÔÞtÏÞt™ îtht WíËtrn‚ fhu y™u yæÞût„ý …ãÔÞqn ytrŒ™e h[™t fhe™u ÞwØ fhtðu. (40)
ßãºfi˝Sÿ flÎcáÊÊ flLfi§áÊSÿ ⁄UÊôÊfi˘•ÊÁŒàÿʟʯ ◊L§ÃÊú ‡Êh¸Ó®˘©Uª˝◊˜Ô–
◊„UÊ◊fiŸ‚Ê¢ ÷ÈflŸëÿflÊŸÊ¢ ÉÊÊ·Êfi ŒflÊŸÊ¢ ¡ÿfiÃÊ◊ÈŒfiSÕÊØÔH 41H
…ŒtÚto : ±ëc‡æ:-ðeÞoðt™T, §‹ÎíS²-Ëu™t…r‚, ±L‡æS²-Ëðtuo¥t{, Úæ¿æ:-LÞtÞ y™u rð™Þ ytrŒ
„wýtuÚte «ftþ{t™ Ëðo™t yrÄ…r‚ htò™t |æé±ÝÓ²±æÝæ}æì-W¥t{ „]ntu™u «t fh™th, }æãæ}æݨæ}æì-
{nt™ rð[th-rð¿tt™ Þwõ‚, …²„æ}æì-þºtwytu™u S‚ðt{tk Ë{Úto, ¥æçÎy²æÝæ}æì-48 ð»to ËwÄe ƒúñ[Þo
…t÷™ fh™th, }æL„æ}æì-…qýo rðãt y™u ƒ¤Úte Þwõ‚ Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™t, ©xæí}æì-þºtwytu™u yËÌt,
329 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
àæhü:-ƒ¤ ËiLÞ y™u Íææï¯:-þqh‚t ‚Útt WíËtn™u Wí…L™ fh™th y™uf ðtSkºttu™tu þ猽tu»t ÞwØ
ythk¼ fhðt …nu÷tk ©ÎSƒæ„ì-fhu. (41)
¼tðtÚto : Ëu™t…r‚ ytrŒyu rþûtt Ë{Þu ‚Útt ÞwØ Ë{Þu, {™tunh ‚Útt r™¼oÞ‚t ytrŒ ¼tðtu™e
Wí…tŒf æðr™ytu Wí…L™ fh™th ðtSkºttuÚte ðehtu™u nŠ»t‚ fhðt òuEyu.
su Œe½oft÷e™ ƒúñ[Þo y™u yrÄf rðãtÚte þheh ‚Útt ytí{t™t ƒ÷Úte Þwõ‚ Au, ‚u™u ÞwØ
fh™the Ëu™tytu{tk yrÄfthe ƒ™tððt òuEyu. (41)
©Uhfi·¸ÿ ◊ÉÊflãŸÊÿÈfiœÊãÿÈà‚àflfiŸÊ¢ ◊Ê◊∑§ÊŸÊ¢ ◊ŸÊfiúÁ‚–
©UŒ˜ÔflfiÎòÊ„UŸ˜ flÊÁ¡ŸÊ¢ flÊÁ¡fiŸÊãÿȺ˝ÕÊfiŸÊ¢ ¡ÿfiÃÊ¢ ÿãÃÈÆ ÉÊÊ·Êfi—H 42H
…ŒtÚto : Ëu™t™ts™tu …tu‚t™t Ëu™t…r‚™u fnu-±ë~æãÝì-{u½™tþf ËqÞo Ë{t™ þºtwytu™t ™tþf,
}æÍæ±Ýì-W¥t{ Ä™Þwõ‚ Ëu™t…r‚ ! yt… }ææ}æÜUæÝæ}æì-y{the ¨y±Ýæ}æì-Ëu™t™t ðeh …wÁ»ttu™t ¥æ²é{æçÝ-
suÚte Ëthe he‚u ÞwØ fhu Au ‚u þ†tu™u ©m¯ü²-Wíf]ü ƒ™tðtu.
y{the Ëu™t™t ðehtu™u }æÝæ¢ç¨-{™tu™u ©„ì-W¥t{ n»toÞõw ‚ fhtu ‚Útt }ææ}æÜUæÝæ}æì-y{tht ±æç…Ýæ}æì-
½tuztytu™e ±æç…ÝæçÝ-þe½ú„r‚™e ©„-ð]rØ fhtu; y™u
yt…™e f]…tÚte }ææ}æÜUæÝæ}æì-y{thtu …²„æ}æì-rðsÞ fhtð™tht ÚƒæÝæ}æì-hÚttu™t Íææï¯æ:-þçŒ ©l‹„é-
WXu. (42)
¼tðtÚto : Ëu™t…r‚ytu y™u rþûtftuyu ÞtuØtytu™tk {™™u ËŒt nŠ»t‚ fhðt òuEyu. ‚Útt Ëu™t™t
yk„tu™e Ëthe he‚u WL™r‚ fhe™u þºtwytu™u S‚ðt òuEyu. (42)
•S◊Ê∑§Á◊ãº˝— ‚◊ÎfiÃ·È äfl¡cflS◊Ê∑¢§ ÿÊ˘ß·fiflSÃÊ ¡fiÿãÃÈ–
•S◊Ê∑¯§ flË⁄UÊ ©UûÊfi®⁄U˘÷flãàflS◊Ê°2˘©Ufi ŒflÊ •flÃÊ „flfi·ÈH 43H
…ŒtÚto : nu Îï±æ:-rðsÞ™t RåAwf rðît™tu ! ‚{u ¥S}ææÜU}æì-y{tht ¨}æë„ï¯é-ËBÞfT ËíÞ y™u
LÞtÞ™t «ftþf r[ö su{tk ntuÞ ‚u Š±…ï¯é-…tu‚t™t ðehs™tu™u r™ùÞ {txu hÚt ytrŒ ðtn™tu™e W…h
yuf-ƒeòÚte swŒt …zu ‚u {txu [ztððt{tk ytðu÷t æðs ð„uhu™e r[ötu™e ™e[u yÚtto‚T ‚u™e AtÞt{tk
rðã{t™ su §‹Îí:-yiïÞo™u Wí…L™ fh™th Ëu™t…r‚ Au, ‚Útt ¥S}ææÜU}æì-y{the ²æ:-su §¯±:-Ëu™t
Au ‚u RLÿ-Ëu™t…r‚ y™u „æ:-Ëu™t ã±ï¯é-su{t R»ttoÚte þºtwytu™u ƒtu÷tðu ‚u Ëk„út{tu{tk …²‹„é-S‚u.
¥S}ææÜU}æì-y{tht ±èÚæ:-ðehtu ©œæÚï-rðsÞ …Ae «ËL™‚t…qðof Srð‚ |汋„é-hnu.
¥S}ææÝì-y{the ©-Ëðo MÚtt™tu{tk y™u ÞwØ Ë{Þ{tk ¥±„-hûtt fhtu. (43)
¼tðtÚto : Ëir™ftu y™u Ëu™t…r‚ ytrŒyu …tu‚t™t hÚt ytrŒ …h y÷„-y÷„ r[ötu ht¾ðt
òuEyu yu hÚt ‚u™tu Au ‚u{ Ëðo òýe þfu.
su{ ðehtu y™u ½tuztytu™tu yrÄf rð™tþ ™ ÚttÞ, ‚u{ y™wct™ fhðwk òuEyu. fthýfu, …hM…h™t
330 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ht¢{™t ™tþÚte MÚttÞe rðsÞ Út‚tu ™Úte, yu{ {t™ðwk òuEyu. (43)
•◊˷ʯ ÁøûÊ¢ ¬˝fiÁÃÀÊÊ÷ÿfiãÃË ªÎ„UÊáÊÊXÔUÊfiãÿåfl ¬⁄fiUÁ„U–
•Á÷ ¬˝Á„U ÁŸŒ¸Ó®„U NUà‚È ‡ÊÊ∑Òfi§⁄UR㜟ÊÁ◊òÊÊSÃ◊fi‚Ê ‚øãÃÊ◊˜ÔH 44H
…ŒtÚto : nu ¥Œ±ï-þºtwytu™t «týtu™u Œqh fh™the þqhðeh ûtrºtÞtýe ! ¥}æè¯æ}æì-‚u Ëu™tytu™t
癜æ}æì-r[¥t™u Ðíç„Hæï|沋„è-«íÞût {turn‚ fh™the su …tu‚t™e Ëu™t Au, ‚u™t ¥XæçÝ-yk„tu™u ‚wk
xæëãæ‡æ-„úný fh, yÄ{oÚte ÐÚïçã-Œqh hnu, …tu‚t™e Ëu™t™u ¥ç|æ, Ðíïçã-…tu‚t™tu yr¼«tÞ ƒ‚tð, y™u
þºtwytu™u çÝÎüã-r™hk‚h ¼M{ fh.
suÚte yu ¥ç}æ~ææ:-þºtwytu Ny¨é-…tu‚t™t ÓŒÞ{tk àææïÜñU:-rðrðÄ þtuf™t fthýu ¥‹{ïÝ-«ftþÚte
ytåAtrŒ‚ ƒ™e™u „}æ¨æ-htrºt™t ykÄfthÚte ¨™‹„æ}æì-ËkÞwõ‚ hnu. (44)
¼tðtÚto : Ëu™t…r‚ ytrŒ îtht su{ yr‚ «þkrË‚, Óü-…wü y™u yk„tu ‚Útt W…tk„tu Ërn‚
…tu‚t™e …wÁ»tËu™t ƒ™tððt{tk ytðu, ‚u{ †e Ëu™t …ý [ƒ™tððe òuEyu].
su{tk ÔÞr¼[th Œtu»tÚte hrn‚ †eytu hnu ‚u Ëu™t îtht þºtwytu™u ðþ{tk ht¾ðt òuEyu. (44)
•flfi‚ÎCÔUÊ ¬⁄UÊfi ¬Ã ‡Ê⁄Ufi√ÿ ’˝rÊfiÔ‚öÁ‡ÊÖ
ªë¿UÊÁ◊òÊÊŸ˜Ô ¬˝ ¬filSfl ◊Ê◊Ë·Ê¢ ∑§ÜøŸÊ|ë¿fiU·—H 45H
…ŒtÚto : àæÚòï-ƒtý rðãt{tk fwþ÷ Ïæíræàæ¢ç¨„ï-ðuŒðu¥tt rðît™T …tËuÚte «þkËt y™u rþûtt «tÂ
Ëu™trÄ…r‚™e †e ! ‚wk ¥±¨ëcÅæ:-«uhýt …t{e™u ÐÚæ, Є-Œqh ò, ¥ç}æ~ææÝì-þºtwytu™u xæÓÀ-«tÂ
fh, y™u ‚u™u {the™u rðsÞ Ðí ÐlS±-«t fh.
¥}æè¯æ}æì-‚u Œqh Œuþ{tk ÂMÚt‚ þºtwytu™u {tÞto rð™t Ü¢U, ™Ý-ftuE™u }ææ + ©çÓÀ¯:-Atuz ™rn. (45)
¼tðtÚto : ˼t…r‚ ytrŒ s™tu su{ ÞwØ rðãtÚte …wÁ»ttu™u rþrût‚ fhu, ‚u{ †eytu™u …ý rþrût‚
fhu. su{ ðeh …wÁ»ttu ÞwØ fhu, ‚u{ †eytu …ý ÞwØ fhu.
su þºtw ÞwØ{tk {tÞto òÞ ‚u{tkÚte ƒ[u÷t þºtwytu™u r™hk‚h ftht„]n-su÷{tk ht¾u. (45)
¬˝ÃÊ ¡ÿfiÃÊ Ÿ⁄UR˘ßãº˝Êfi fl— ‡Ê◊¸Ó ÿë¿UÃÈ–
©Uª˝Ê flfi— ‚ãÃÈ ’Ê„UflÊfi˘ŸÊœÎÆcÿÊ ÿÕÊ‚fiÕH 46H
…ŒtÚto : nu ÝÚ:-y™uf «fth™t ÔÞðnthtu™u «t fh™th {™w»Þtu ! ‚{u ²ƒæ-su{ þºtwytu™u
§„-«t fhe™u ‚u™u …²„-S‚tu, §‹Îí:-þºtwytu™t rðŒthf Ëu™t…r‚ ±:-‚{tht {txu àæ}æü-½h Ðí +
²ÓÀ„é-yt…u ±:-‚{the Ïææã±:-¼wòytu ©xæíæ:-áZ ¨‹„é-ƒ™u, ‚{u ¥Ýæ{ëc²æ:-þºtwytuÚte zhtu ™rn
‚uðt ¥¨ƒ-ƒ™tu. (46)
¼tðtÚto : su þºtwytu™u S‚™th ðeh ntuÞ, ‚u™tu Ëu™t…r‚ Ä™, yL™, ½h y™u ð†trŒÚte r™hk‚h
331 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëífth fhu.
su{ Ëu™t™t s™ ƒ¤ðt™ ntuÞ, ‚uðtu ÔÞðnth yt[hý fhu. (46)
•‚ÊÒ ÿÊ ‚ŸÊfi ◊L§Ã— ¬⁄fiU·Ê◊èÿÒÁÃfi Ÿ˘•Ê¡fi‚Ê S¬h¸Ó®◊ÊŸÊ–
ÃÊ¢ ªfiÍ„Uà Ã◊‚ʬfifl˝ÃŸ ÿÕÊ◊ˢ•ãÿÊ˘•ãÿ㟠¡ÊŸŸ˜ÔH 47H
…ŒtÚto : nu }æL„:-«íÞuf É‚wytu{tk Þ¿t fh™th rðît™tu ! ‚{u ²æ-su ¥¨æñ-ƒu ÐÚï¯æ}æì-þºtwytu™e
SÐhü}ææÝæ-E»tto fh™the ¨ïÝæ-Ëu™t ¥æï…¨æ-ƒ÷Úte Ý:-y{the ¥ç|æ + ¥æ + »ç„-ËL{w¾ ËðoÚte
«t ÚttÞ Au „æ}æì-‚u ¥Ð±í„ïÝ-AuŒ™ Y… fXtuh f{oÚte y™u „}æ¨æ-‚tu… ytrŒ þ†tuÚte WXu÷t Äq{tzt
yÚtðt {u½ y™u …ðo‚tfth y† ytrŒÚte Út‚t Äq{tztÚte ‚u™u xæêã„-Ztkfe Œtu.
¥}æè-yu þºtwËu™t™t ÷tuftu ²ƒæ-su{ ¥‹²: + ¥‹²}æì-…hM…h Ý-…æÝÝì-òýe ™ þfu yuðwk
…ht¢{ fhtu. (47)
¼tðtÚto : ßÞthu ÞwØ {txu þºtw Ëu™tytu ytðe s‚tk [htò] ÞwØ fhu, íÞthu Ëu™t…r‚ ytrŒyu
ËðoºtÚte þ†-y†tu™t «nthtuÚte WXu÷t Äq{tztÚte y™u Äq¤Úte ‚u [þºtw Ëu™tytu]™u yuðe he‚u Ztkfe
Œuðe òuEyu, suÚte …hM…h yuf-ƒeò™u òýe-ytu¤¾e …ý þfu ™rn. (47)
ÿòÊfi ’ÊáÊÊ— ‚ê¬Ãfi|ãà ∑ȧ◊Ê⁄UÊ ÁflfiÁ‡ÊπÊ˘ßfifl–
ÃãŸ˘ßãº˝Ê ’΄US¬ÁÃ⁄UÁŒfiÁ× ‡Ê◊¸Ó ÿë¿UÃÈ Áfl‡flÊ„UÊ ‡Ê◊¸Ó ÿë¿UÃÈH 48H
…ŒtÚto : ²~æ-su Ëk„út{{tk ç±çàæ¶æ: §±-[tux÷eðt¤t yÚtðt [tux÷e hrn‚ ÜéU}ææÚæ:-ƒt¤ftu Ë{t™
Ïææ‡ææ:-ƒtý ytrŒ þ†-y†tu™tu Ë{qn ¨¢Ð„ç‹„-yuf ËtÚtu …zu Au „„ì-íÞtk ÏæëãSÐç„:-{tuxe ˼t
ðt Ëu™t™t …t÷f §‹Îí:-Ëu™t…r‚ àæ}æü-yt©Þ ðt Ëw¾ ²ÓÀ„é-yt…u, y™u ¥çÎç„:-r™íÞ Ë¼tËŒtuÚte
þtu¼tÞ{t™ ˼t ç±Eæãæ-Ëðo rŒðË Ý:-y{™u àæ}æü-Ëw¾ŒtÞf ½h ²ÓÀ„é-yt…u. (48)
¼tðtÚto : su{ ƒt¤f yt{-‚u{ Œtuzu Au, ‚u{ ÞwØ Ë{Þu ÞtuØtytu …ý [uüt fhu.
su ÞwØ{tk ½tÞ÷, r™ƒo¤, Úttfu÷t, ÔÞtfw¤, f…tÞu÷t yk„tuðt¤t y™u {qŠA‚ ntuÞ, ‚u™u ÞwØ
¼qr{{tkÚte ‚íft¤ W…tze™u Ëw¾t÷Þ{tk ÷E sE™u, yti»tÄ ytrŒÚte MðMÚt ƒ™tðu y™u su {]íÞw …t{u
‚u™e rðrÄð‚T yLíÞurü fhu.
htò ‚u™t {t‚t, r…‚t, †e y™u ƒt¤ftu ytrŒ™e ËŒt hûtt fhu. (48)
◊◊¸ÊfiÁáÊ Ã fl◊¸Ó®áÊÊ ¿UÊŒÿÊÁ◊ ‚Ê◊fiSàflÊ ⁄UÊ¡Ê◊ÎßʟfiÈ flSÃÊ◊˜Ô–
©U⁄UÊfl¸⁄UËfiÿÊ flLfi§áÊSà ∑ΧáÊÊÃÈÆ ¡ÿfiãâ àflÊŸÈfi ŒflÊ ◊fiŒãÃÈH 49H
…ŒtÚto : nu ÞtuØt þqhðeh ! nwk „ï-‚tht }æ}ææüç‡æ-{{o MÚtt™ yÚtto‚T su™t ‚tz™Úte þe½ú {]íÞw ÚttÞ
Au ‚u yk„™u ±}æü‡ææ-Œun™e hûtt fh™th fð[-ƒgh Àæβæç}æ-Ztkfwk Awk.
332 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yu ¨æï}æ:-ËtuBÞtrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ Úæ…æ-rðãt, LÞtÞ y™u rð™Þ ytrŒ „wýtuÚte «ftþ{t™ htò
¥}æë„ïÝ-Ëðohtu„ r™ðthf y{]‚Y… yti»trÄÚte y±æ-‚™u ¥Ýé + ±S„æ}æì-…tA¤Úte Ztkfu.
±L‡æ:-Ëðo ©uc „wýÞwõ‚ htò „ï-‚tht ©Úæï:-y™uf „wýtu y™u yiïÞoÚte …ý ±Úè²:-yíÞk‚
yiïÞo™u ÜëU‡ææï„é-Wí…L™ fhu.
…²‹„}æì-Œwütu™u …htrs‚ fh‚t y±æ-‚™u Îï±æ:-rðît™tu ¥Ýé + }æ΋„é-y™w{turŒ‚ fhu yÚtto‚T
WíËtrn‚ fhu. (49)
¼tðtÚto : Ëu™t…r‚ ytrŒ Ëðo ÞtuØtytu™tk þheh ytrŒ™e ËðoºtÚte hûtt fhu ‚Útt ‚u™u ËŒt «tuíËtrn‚
y™u y™w{turŒ‚ fhu, suÚte r™ùÞ fhe™u ËðoÚte rðsÞ «t fhu. (49)
©UŒfiŸ◊ÈûÊ⁄UÊ¢ ŸÿÊÇŸfi ÉÊÎßʄÈUÖ
⁄UÊÿS¬Ê·fiáÊ ‚ö ‚Îfi¡ ¬˝¡ÿÊfi ø ’„È¢U ∑Îfi§ÁœH 50H
…ŒtÚto : nu Íæë„ïÝ + ¥æãé„-½e Úte ‚] ÚtÞu÷ ¥xÝï-«ftþÞwõ‚ Ëu™t…r‚ ! ‚wk »Ý}æì-yu rðsu‚t
ðeh™u ©œæÚæ}æì-su™tÚte Ëthe he‚u rðsÞ «t fhu÷e Ëu™t™u ©„ì + ݲ-WL™‚ fh, Úæ²: + Ðæï¯ï‡æ-
hts÷û{e™e …wrüÚte ¨}æì + ¨ë…-Ëthe he‚u Þwõ‚ fh, ™-y™u Ðí…²æ-y™uf Ëk‚t™tuÚte Ïæãé}æì-yrÄf
f{o™u «t ÜëU ç{-fh. (50)
¼tðtÚto : su Ëu™t™t yrÄfthe yÚtðt Ëir™f Ä{o…qðof ÞwØÚte Œwütu™u S‚u, ‚u™tu ˼t…r‚ ‚Útt
Ëu™t…r‚s™tu Ä™ ytrŒÚte y™uf «fthÚte Ëífth fhu. (50)
ßãº˝◊¢ ¬˝fiÃ⁄UÊ¢ Ÿfiÿ ‚¡ÊÃÊŸÊfi◊‚mƇÊË–
‚◊fiŸ¢ flø¸Ó®‚Ê ‚Ρ Œflʟʯ ÷ʪŒÊ˘•fi‚ØÔH 51H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-Ëw¾tu™u Äthý fh™th Ëu™t…r‚ ! ‚wk ¨…æ„æÝæ}æì-Ë{t™ ytÞwðt¤t Îï±æÝæ}æì-
rðît™T ÞtuØtytu™e {æÞ{tk §}æ}æì-rðsu‚t ðehs™™u Ðí„Úæ}æì-þºtw Ëu™t™u …th fh™the ™er‚™u ݲ-
«t fh, suÚte yu ±àæè-rs‚urLÿÞ ¥¨„ì-ƒ™u.
»Ý}æì-yu™u ±™ü¨æ-rðãt™t «ftþÚte ¨¢¨ë…-ËkÞwõ‚ fh, suÚte yu |ææxæÎæ:-y÷„-y÷„ ÞÚttÞtuøÞ
¼t„tu™tu Œt‚t ¥¨„ì-ƒ™u. (51)
¼tðtÚto : ÞwØ{tk Ëir™f-„ý þºtwytuÚte su …ŒtÚttuo «t fhu, ‚u Ëðo ˼t…r‚ htò MðÞk ™ ÷E
÷u. …hL‚w ‚u{tkÚte ÞÚttur[‚ Y…{tk Ëtu¤{tu ¼t„ ÞtuØtytu™t ‚uytu™t Ëífth Y…{tk yt…u. sux÷t
…ŒtÚttuo f{o[the-Ëir™ftu «t fhu ‚u™tu Ëtu¤{tu ¼t„ htò™u yt…u.
òu ˼t…r‚ ytrŒ Ëðo ÷tuftu rs‚urLÿÞ ntuÞ ‚tu ‚u™tu fŒe …ý …htsÞ ÚttÞ ™rn.
òu ˼t…r‚ …tu‚t™wk rn‚ fhðt RåAu, ‚tu ÞtuØtytu™t ¼t„™tu MðÞk Mðefth ™ fhu. (51)
ÿSÿfi ∑ȧÆ◊ʸ ªÎÆ„U „UÁflSÃ◊fiÇŸ flh¸ÿÊ àfl◊˜Ô–
333 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÃS◊Òfi ŒflÊ˘•Áœfi ’˝ÈflãŸÿ¢ ø ’˝rÊfiÔáÊS¬ÁÃfi—H 52H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T …whturn‚ ! y{u ²S²-su htò™t xæëãï-½h{tk ãç±:-ntu{ ÜéU}æü:-fheyu,
„}æì-‚u™u y±}æì-‚wk ±hü²-WíËtrn‚ fh.
Îï±æ:-rŒÔÞ „wýtuÞwõ‚ }Âíðs ÷tuftu „S}æñ-‚u™u ¥ç{, Ïæí鱋Ýì-yrÄf W…Œuþ fhu.
™-y™u ¥²}æì-yu Ïæíræ‡æ:-ðuŒtu™wk Ðç„:-…t÷™ fh™th Þs{t™ …ý ‚u™u rþûtý yt…u. (52)
¼tðtÚto : …whturn‚™wk yu ftÞo Au, suÚte Þs{t™™e WL™r‚ ÚttÞ.
su su™wk suðwk y™u sux÷wk ft{ fhu, ‚u™u ‚uðwk y™u ‚ux÷wk {trËf ðu‚™ yt…ðwk òuEyu.
Ëðo rðît™tu y™u htòytu Ëðo™u ËíÞ™tu W…Œuþ fhu. (52)
©UŒfiÈ àflÊ Áfl‡flfi ŒflÊ˘•ÇŸ ÷⁄UfiãÃÈÆ ÁøÁûÊfiÁ÷—–
‚ ŸÊfi ÷fl Á‡ÊflSàflö ‚ÈƬ˝ÃËfi∑§Ê Áfl÷Êflfi‚È—H 53H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ˼t…r‚ ! su{ y±æ-‚™u ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-rðît™tu ç™çœæç|æ:-W¥t{ ¿tt™Úte
©Îì|æÚ‹„é-Wíf]ü‚t…qðof Äthý y™u WØth fhu yÚtto‚T …tu‚t™e rþûttÚte ‚thwk y¿tt™ Œqh fhu, ¨:, ©-
‚u rð[th…qðof y±}æì-‚wk Ý:-y{tht {txu çàæ±:-{k„÷fthe, ¨éÐí„èÜU:-Ëw«rËrØfthf ¿tt™Úte Þwõ‚,
ç±|æ汨é:-rðrðÄ Œer ðt rðãt «ftþtu{tk hnu™th |æ±-ƒ™. (53)
¼tðtÚto : su su™u rðãt «Œt™ fhu, ‚u ‚u™tu Ëuðf ƒ™e hnu. (53)
¬Üø ÁŒ‡ÊÊ ŒÒflËfiÿ¸ôÊ◊fiflãÃÈ ŒflË⁄U¬Ê◊fi$à ŒÈ◊¸$à ’Êœfi◊ÊŸÊ—–
⁄UÊÿS¬Ê·fi ÿôʬfiÁÃ◊Ê÷¡fiãÃË ⁄UÊÿS¬Ê·˘•Áœfi ÿôÊÊ˘•fiSÕÊØÔH 54H
…ŒtÚto : ¥Ð + ¥}æç„}æì-yíÞk‚ y¿tt™ y™u Îé}æüç„}æì-Œwü ƒwrØ™u Ïææ{}ææÝæ-y÷„ fh‚e Îñ±è:-
rðît™tu™e yu Îï±è:-rŒÔÞ„wýÞwõ‚ …krz‚t ƒúñ[trhýe †e-rðŒw»te, Т™ + çÎàæ:-…qðo ytrŒ [th y™u
yuf {æÞMÚt …tk[ rŒþtytu™e Ë{t™ …]ÚtfT-…]ÚtfT ftÞtuo{tk WL™‚ Úæ²: + Ðæï¯ï-Ä™™e …wrü fhðt{tk
²¿æÐç„}æì-½hft{ ðt htßÞ…t÷™ fh™th …tu‚t™t Mðt{e™u ¥æ|æ…‹„è:-Ëðo Ëuðt fh‚e ²¿æ}æì-Ëk„
ðt Ëífth fhðt ÞtuøÞ „]nt©{™e ¥±‹„é-ft{™t fhu.
suÚte yu ²¿æ:-„]nt©{ Úæ²:-Ä™™e Ðæï¯ï-…wrü{tk ¥ç{ + ¥Sƒæ„ìì-yrÄf‚tÚte ÂMÚt‚ hnu. (54)
¼tðtÚto : su „]nt©{{tk ÄtŠ{f, rðît™T y™u «þkrË‚ †eytu ntuÞ Au, íÞtk ŒwÔÞoË™ Wí…L™
Út‚tk ™Úte.
òu Ëðo rŒþtytu{tk «þkË™eÞ «òytu ntuÞ, ‚tu htò™e …tËu ƒeòÚte yrÄf yiïÞo ntuÞ. (54)
‚Á◊fih˘•ÇŸÊflÁœfi ◊Ê◊„UÊŸ˘©UÄÕ¬fiòÊ˘ß¸«UKÊfi§ ªÎ÷Ë×–
Ã#¢ ÉÊ◊Z ¬fiÁ⁄UªÎsÔÊfiÿ¡ãÃʡʸ ÿlôÊ◊ÿfi¡ãà ŒflÊ—H 55H
334 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su{ Îï±æ:-rðît™tu ¨ç}æhï-ËBÞfT «Œe ¥xÝæñ-yÂø™{tk ²„ì-su
²¿æ}æì-yÂø™ntuºt ytrŒ Þ¿t ¥²…‹„-fhu Au, ‚u{ su ¥ç{-}ææ}æãæÝ:-yíÞk‚ {nt™ y™u …qs™eÞ,
©vƒÐ~æ:-W…Œuþ™u ÞtuøÞ ðuŒ-M‚tuºttuÚte rðãt™u «t fhtð™th, §üÇì²:-su M‚wr‚ y™u Ëífth™u ÞtuøÞ,
xæë|æè„:-ðt su™u Ëßs™tuyu „úný fhu÷ Au ‚u „Œ„}æì-‚t…Úte Þwõ‚ {}æü}æì-yÂø™ntuºt ytrŒ Þ¿t™u
ª…æü-ƒ¤Úte ÐçÚxæës-„úný fhe™u ¥²…‹„-Þ¿t fhtu. (55)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu, su{ ËkËth™t W…fth {txu rðît™tu yÂø™ntuºt ytrŒ Þ¿t fhu Au, ‚u{
yu™wk y™wct™ fhðwk òuEyu. (55)
ŒÒ√ÿÊfiÿ œòʸ ¡ÊCÔfi˛U ŒflüÊË— üÊË◊fiŸÊ— ‡ÊìfiÿÊ—–
¬Á⁄UªÎsfiÔ ŒflÊ ÿôÊ◊ÊfiÿŸ˜Ô ŒflÊ ŒflèÿÊfi˘•äflÿ¸ãÃÊfi˘•SÕÈ—H 56H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¥Š±²ü‹„:-…tu‚t™e Þ¿t™e RåAt fh™th Îï±æ:-rðãt™t Œt‚t rðît™T
Îï±ï|²:-rðît™tu™e «ËL™‚t {txu „]nt©{ ðt yÂø™ntuºttrŒ Þ¿t{tk ¥Sƒé:-ÂMÚth ƒ™u-ƒuËu.
su{ Îñòæ²-rŒÔÞ„wýtu{tk «rËØ, {~æïü-Äthýþe÷, …æïcÅîï-«er‚ fh™th ntu‚t {txu Îﱟæè:-
rðît™tu{tk ©e-÷û{eðt™T, Ÿæè}æÝæ:-©e-÷û{e{tk {™ðt¤t, àæ„вæ:-ËUfztu ŒqÄ ytrŒ ðM‚wytuðt¤t
Þs{t™ Au, ‚u{ Îï±æ:-rðãt™t Œt‚t ‚{u rðãt™u ÐçÚxæës-„úný fhe™u ²¿æ}æì-«t fhðt ÞtuøÞ
„]nt©{ ðt yÂø™ntuºt ytrŒ™u ¥æ²Ýì-«t fhtu. (56)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ÷û{e™e «tr {txu r™hk‚h …wÁ»ttÚto fhðtu òuEyu. su{ rðît™tu Ä™ «trÂ
{txu «Þí™ fhu, ‚u{ yLÞtuyu …ý «Þí™ fhðtu òuEyu. (56)
flËÃö „UÁfl— ‡ÊfiÁ◊Ãö ‡ÊfiÁ◊ÃÊ ÿ¡äÿÒfi ÃÈÆ⁄UËÿÊfi ÿôÊÊ ÿòÊfi „U√ÿ◊ÁÃfi–
ÃÃÊfi flÊ∑§Ê˘•ÊÁ‡Ê·Ê ŸÊ ¡È·ãÃÊ◊˜ÔH 57H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ àæç}æ„æ-þtÂL‚ ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ „]nt©{e ²…Š²ñ-Þ¿t fhðt {txu
±è„}æì-„{™þe÷, àæç}æ„}æì-Œw„woýtu™e þtÂL‚ fh™th, ãç±:-ntu{ fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u yÂø™{tk ntu{u
Au, su „éÚè²:-[tuÚtt ²¿æ:-«t fhðt ÞtuøÞ Þ¿t Au ‚Útt ²~æ-ßÞtk ãò}æì-ntu{ fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo
»ç„-«t ÚttÞ Au-…ntU[u Au, „„:-‚uÚte ±æÜUæ:-ðuŒ™e ðtýeytu y™u ¥æçàæ¯:-RåAt rËrØytu Ý:-
y{the …鯋„æ}æì-Ëuðt fhu-y{™u «t ÚttÞ, yuðe RåAt fhtu. (57)
¼tðtÚto : yÂø™ntuºt ytrŒ{tk [th …ŒtÚto Au-(1) …w»f¤ {tºtt{tk …wrüfthf, Ëw„krÄ‚, {Äwh
„wýÞwõ‚, htu„™tþf nrð, (2) ‚u™e þwrØ, (3) Þ¿tf‚to-Þs{t™, y™u (4) ðuŒe ‚Útt yÂø™ ytrŒ.
ÞÚttuõ‚ ntu{ fhu÷t …ŒtÚttuo ytftþ{tk sE™u, …Ae íÞtkÚte …h‚ ÚtE™u y¼eü™u rËØ fh™tht
ƒ™u Au, ‚u{ Ëðo {™w»Þtuyu òýðwk òuEyu. (57)
335 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚Íÿ¸Ó®⁄U|‡◊„¸UÁ⁄Ufi∑§‡Ê— ¬ÈÆ⁄USÃÊfià‚ÁflÃÊ ÖÿÊÁÃL§º˝ÿÊ°2˘•¡fi‚˝◊˜Ô–
ÃSÿfi ¬ÍÆ·Ê ¬˝fi‚fl ÿÊfiÁà ÁflmÊãà‚꬇ÿ|ãfl‡flÊ ÷ÈflfiŸÊÁŸ ªÊ¬Ê—H 58H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ÐéÚS„æ„ì-«Út{Úte ¨ç±„æ-ËqÞo÷tuf Á²æïç„:-«ftþ «Œt™ fhu Au, su{tk
ãçÚÜïUàæ:-nrh‚ ðýo™t ¨ê²üÚçà}æ:-ËqÞo™t rfhýtu rðã{t™ Au, su Ðí¨±ï-Wí…L™ ÚtÞu÷ s„‚{tk ¥…d}æì-
r™hk‚h Ðê¯æ-…wrüf‚to Au, su™u ç±mæÝì-rðãtÞwõ‚ …wÁ»t ¨¢Ðà²Ýì-ËBÞfT òu‚t ‚u™e rðãt™u ²æç„-
«t fhu Au, „S²-‚uÚte ‚u™t Ëtr™æÞÚte xææïÐæ:-ËkËth™e hûtt fh™th …]rÚtðe ytrŒ ÷tuf y™u ‚tht„ý
…ý ç±Eæ-Ë{M‚ |æé±ÝæçÝ-÷tuf-÷tuftL‚htu™u ©„ì + ¥²æÝì-«ftrþ‚ fhu Au, ‚u ËqÞo{kz÷ yíÞk‚
«ftþ{Þ Au, yu{ ‚{u òýtu. (58)
¼tðtÚto : su yt ËqÞo÷tuf{tk Au, ‚u™t «ftþ{tk ïu‚ y™u nrh‚ ytrŒ hk„™t y™uf rfhýtu Au,
su Ëðo ÷tuftu™e hûtt fhu Au. ‚uÚte Ëðo™e Ëðo he‚u hûtt ÚttÞ Au; yu{ òýðwk òuEyu. (58)
Áfl◊ÊŸfi˘∞Æ· ÁŒflÊ ◊äÿfi˘•ÊSÃ˘•Ê¬Á¬˝flÊŸ˝ÊŒfi‚ˢ•ãÃÁ⁄fiUˇÊ◊˜Ô–
‚ Áfl‡flÊøËfi⁄URÁ÷øfi®CÔU ÉÊÎÆÃÊøËfi⁄UãÃ⁄UÊ ¬Í®fl¸◊¬fi⁄¢U ø ∑§ÃÈ◊˜ÔH 59H
…ŒtÚto : rðît™T …wÁ»t-su »¯:-yu ËqÞo {kz¤ çα:-«ftþ™t }抲ï-{æÞ{tk ç±}ææÝ:-rð{t™ yÚtto‚T
ytftþ ytrŒ {t„tuo{tk [t÷™th™e Ë{t™ ÂMÚt‚, ÚæïΨè-«ftþ y™u ¼qr{™u ‚Útt ¥‹„çÚÿæ}æì-yðftþ™u
¥æÐçÐí±æÝì-…tu‚t™t ‚usÚte ÔÞt ¥æS„ï-fhe hnu÷ Au, ¨:-‚u ç±Eæ™è:-ËkËth™u «t fh™th yÚtto‚T
…tu‚t™t WŒÞÚte «ftrþ‚ fh™th ðt Íæë„æ™è:-s÷™u «t fhtð™the ‚u …tu‚t™e léç„-ßÞtur‚ytu™tu
rðM‚th fhu Au, Ðê±ü}æì-yt„÷t rŒðËu ¥ÐÚ}æì-…tA¤ htrºt ™-y™u ¥‹„Úæ-‚u™t {æÞ{tk ÜïU„é}æì-Ëðo
÷tuftu™t «ftþf ‚us™u ¥ç|æ™cÅï-«ftrþ‚ fhu Au, ‚u™u òýtu. (59)
¼tðtÚto : su ËqÞo÷tuf ƒúñtkz™t {æÞ{tk hne™u …tu‚t™t «ftþÚte Ëðo™u ÔÞt fhe ÷u Au, ‚u
Ëðo™tu ytf»toýf‚to Au, yu{ {™w»Þtuyu òýðwk òuEyu. (59)
©UˇÊÊ ‚◊Èfiƺ˝Ê˘•fiL§áÊ— ‚fiÈ®¬áʸ— ¬Ífl¸Ó®Sÿ ÿÊÁ®Ÿ¯ Á¬ÃÈ⁄UÊÁflfifl‡Ê–
◊äÿfi ÁŒflÊ ÁŸÁ„fiU× ¬Î|‡Ÿ⁄U‡◊Ê Áfl øfi∑˝§◊ ⁄U¡fi‚S¬ÊàÿãÃÊÒfiH 60H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su …h{uïhu çα:-«ftþ{Þ ãw÷tuf™t }抲ï-{æÞ{tk çÝçã„:-MÚttr…‚ fhu÷,
©ÿææ-ð]rüs÷ ®Ë[™tht, ¨}æéÎí:-su™tÚte Ëthe he‚u s÷ …zu, ¥L‡æ:-Úttuzt ÷t÷ hk„ ðt¤t, ¨éЇæü:-
W¥t{ …t÷™™t nu‚w, ÐëçÔÝ:-‚u rðr[ºt hk„ðt¤t ËqÞo Y… ‚us y™u ¥à}ææ-{u½ Ú…¨:-÷tuftu™u ¥‹„æñ-
ƒkÄ™{tk ç±, ™ÜíU}æ„ï-y™uf he‚u „r‚ yt…u Au ‚Útt Ðæç„-hûtt fhu Au, ‚Útt Ðê±üS²-su …qýo çЄé:-
ËqÞo{kz¤™t ‚us ™u Wí…L™ fh™th rðãw‚TY… yÂø™™t ²æïçÝ}æì-fthý{tk ¥æ, ç±±ïàæ-«ðuþ fhu Au,
‚u ËqÞo y™u {u½™tu ËBÞfT W…Þtu„ fhðt ÞtuøÞ Au. (60)
336 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Eïh™u y™uf ÄLÞðtŒ yt…ðt òuEyu, fthý fu su Eïhu …tu‚t™e òý
{txu s„‚™t …t÷™™t r™r{¥t ËqÞo ytrŒ áütL‚Y… ƒ‚tðu÷ Au, ‚u ËðoþÂõ‚{t™ fu{ ™ ntuE
þfu ? (60)
ßãº˝¢ Áfl‡flÊfi •flËflÎœãà‚◊Èƺ˝√ÿfiø‚¢ Áª⁄fiU—–
⁄URÕËÃfi◊ö ⁄URÕËŸÊ¢ flÊ¡ÊfiŸÊú ‚à¬fi$à ¬ÁÃfi◊˜ÔH 61H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su ¨}æéÎíò™¨}æì-yL‚rhût™e ÔÞtr™e Ë{t™ ÔÞtrÂðt¤t, ÚƒèÝæ}æì-
«þkËtÞwõ‚ Ëw¾Úte Þwõ‚ …ŒtÚttuo{tk Úƒè„}æ}æì-yíÞk‚ «þkrË‚ Ëw¾ŒtÞf …ŒtÚttuoÚte Þwõ‚, ±æ…æÝæ}æì-
¿tt™e ytrŒ „wýes™tu™t Ðç„}æì-Mðt{e ¨yÐç„}æì-yrð™tþe yÚtðt yrð™tþe fthý y™u Sðtu™t
…t÷f §‹Îí}æì-…h{tí{t™u ç±Eæ:-Ë{M‚ çxæÚ:-ðtýe™e ¥ç±±ë{Ýì-ð]rØ yÚtto‚T rðM‚thÚte M‚wr‚ fhu
Au, ‚u …h{tí{t™e r™hk‚h W…tË™t fhtu. (61)
¼tðtÚto : su™e Ëðo ðuŒtu «þkËt fhu Au, su™e Þtu„es™ W…tË™t fhu Au, su™u «t fhe™u {wõ‚
÷tuftu-{tuûttí{tytu yt™kŒ™tu W…¼tu„ fhu Au, ‚u s Eïh Ëðo ÷tuftu {txu W…tË™eÞ Rü Œuð {t™ðt
ÞtuøÞ Au. (61)
Œfl„ÍUÿ¸ôÊ˘•Ê øfi flˇÊà‚ÈꟄÍUÿ¸ôÊ˘•Ê øfi flˇÊØԖ
ÿˇÊfiŒ|ÇŸŒ¸flÊ ŒflÊ°2˘•Ê øfi flˇÊØÔH 62H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su Îï±ãê:-rðît™tu™u ytnTðt™ fh™th ²¿æ:-…qs™eÞ Eïh y{™u ËíÞ™tu
¥æ-±ÿæ„ì-W…Œuþ fhu, ™-y™u yËíÞÚte y{™u ƒ[tðu.
su ¨é}Ýãê:-Ëw¾tu™u «t fhtð™th ²¿æ:-…qs™eÞ Eïh y{™u Ëw¾ ¥æ, ±ÿæ„ì-«t fhtðu,
™-y™u Œw:¾tu™tu rð™tþ fhu.
su ¥çxÝ:-yt… «ftþ{t™ Îï±:-Ëf÷ Ëw¾Œt‚t Eïh y{™u Îï±æÝì-W¥t{ „wýtu ðt ¼tu„tu™u
²ÿæ„ì-«Œt™ fhu, ™-y™u ¥æ-±ÿæ„ì-«t fhtðu; ‚u™wk yt… r™hk‚h Ëuð™ fhtu. (62)
¼tðtÚto : su™e yt rðît™tu îtht W…tË™t fhðt{tk ytðu Au y™u su Ëw¾ MðY… ‚Útt {k„÷«Œt‚t
…h{uïh Au, ‚u™e {™w»Þtu Ë{trÄ Þtu„ îtht W…tË™t fhu. (62)
flÊ¡fiSÿ ◊Ê ¬˝‚fl˘©UfiŒ˜Ôª˝Ê÷áÊÊŒfiª˝÷ËØԖ
•œÊfi ‚¬àŸÊÁŸãº˝Êfi ◊ ÁŸª˝Ê÷áÊÊœfi⁄UÊ°2˘•∑§—H 63H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ §‹Îí:-…t÷f ±æ…S²-rð¿tt™™t Ðí¨±:-Wí…tŒf Eïh }ææ-y™u ©Îìxæíæ|æï‡æ-
„úný fhðt™t W¥t{ ËtÄ™Úte ©Îìxæí|æè„ì-„úný fhu Au, ‚u{ su ¥{-yu™e …ùt‚T ‚u™wk …t÷™ fh™th
y™u rð¿tt™Œt‚t …wÁ»t }æï-{tht ¨ÐyÝæÝì-þºtwytu™u çÝxæíæ|æï‡æ-…htsÞÚte ¥{ÚæÝì-™e[u …tzât ¥ÜU:-
fhu, ‚u™u ‚{u Ëu™t…r‚ ƒ™tðtu. (63)
337 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su{ Eïh Au, ‚u{ òu {™w»Þ; …t÷™ {txu ÄtŠ{f {™w»Þtu™wk „úný fhu Au y™u ‚tz™t
{txu Œwütu™tu r™„ún-ðþ{tk fhu Au, ‚u s htßÞ fhe þfu Au. (63)
©UŒ˜Ôª˝Ê÷¢ øfi ÁŸª˝Ê÷¢ ø ’˝rÊfiÔ ŒflÊ˘•fiflËflÎœŸ˜Ô–
•œÊfi ‚¬àŸÊfiÁŸãº˝ÊÇŸË ◊fi Áfl·ÍÆøËŸÊã√ÿ~SÿÃÊ◊˜ÔH 64H
…ŒtÚto : Îï±æ:-rðît™tu ©Îìxæíæ|æ}æì-yíÞk‚ WíËtnÚte ÄtŠ{ftu™wk „úný ™-y™u çÝxæíæ|æ¢ ™-Œwütu™tu
r™„ún fhe™u Ïæíræ-Ä™™e ¥±è±ë{Ýì-ð]rØ fhu.
¥{-…ùt‚T §‹ÎíæxÝè-rðãw‚T y™u yÂø™ Ë{t™ ƒu Ëu™t…r‚ }æï-{tht 籯ê™èÝæÝì-rðÁØ yt[hý
fh™th ¨ÐyÝæÝì-þºtwytu™u òS²„æ}æì-Ëthe he‚u Ÿ[fe™u …Atzu-Œqh Vuìkfe Œu. (64)
¼tðtÚto : su {™w»Þ Ëßs™tu™tu Ëífth y™u Œwütu™tu rð™tþ fhe™u ‚Útt ðuŒ rðãt y™u Ä™™e
ð]rØ fhe™u htßÞ™u r™»fkxf ƒ™tðu Au, ‚u s «þkrË‚ ƒ™u Au.
su htò ht»xÙðtËe Ëßs™tu™tu Ëífth fhe™u ‚Útt Œwütu™tu ƒrn»fth fhe™u yiïÞo™e ð]rØ fhu
Au, ‚u™t s ˼t…r‚ y™u Ëu™t…r‚ þºtwytu™tu ™tþ fhe þfu Au. (64)
∑˝§◊fiäfl◊|ÇŸŸÊ ŸÊ∑§◊ÈÅÿö „USÃfi·ÈÆ Á’÷˝fi×–
ÁŒflS¬ÎÆDÔú USflfiª¸àflÊ Á◊üÊÊ ŒflÁ÷fi⁄UÊäfl◊˜ÔH 65H
…ŒtÚto : nu ðehtu ! ¥çxÝÝæ-rðãw‚TÚte ÝæÜU}æì-yíÞk‚ Ëw¾fthf ©w²}æì-…tºt{tk …ftðu÷ Œt¤,
¼t‚, þtf y™u fZe ytrŒ ¼tus™™u ãS„ï¯é-ntÚttu{tk çÏæ|æí„:-Äthý fh‚tk ÜíU}抱}æì-…ht¢{ fhtu.
Îï±ïç|æ:-rðît™tuÚte ç}æŸææ:-{¤e™u çα:-LÞtÞ y™u rð™Þ ytrŒ „wýtu™t «ftþÚte Wí…L™ rŒÔÞ
ÐëcÆ}æì-òýðt ÞtuøÞ S±:-Ëw¾™u xæy±æ-«t fhe™u ¥æŠ±}æì-ÂMÚt‚ ƒ™tu-ƒuËtu. (65)
¼tðtÚto : hts…wÁ»t rðît™tu™e ËtÚtu ËBÞfT «Þtu„ îtht ytø™uÞt† ytrŒÚte þºtwytu …h yt¢{ý
fhu y™u ÂMÚth Ëw¾ «t fhe™u Vhe-Vhe «Þí™þe÷ ƒ™u. (65)
¬˝ÊøË◊ŸfiÈ ¬˝ÁŒ‡Ê¢ ¬˝Á„fiU ÁflmÊŸÇŸ⁄UfiÇŸ ¬ÈÆ⁄UÊ˘•fi|ÇŸ÷¸fl„U–
Áfl‡flÊ˘•Ê‡ÊÊ ŒËlÊfiŸÊ Áfl ÷ÊsÔ¡ZÓ ŸÊ œÁ„U ÁmƬŒ øÃÈfic¬ŒH 66H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-þºtwytu™u ƒt¤™th ˼t…r‚ ! ‚wk Ðíæ™è}æì-…qðo ÐíçÎàæ}æì-rŒþt™e ‚hV ¥Ýé +
Ðí + §çã-y™wfq¤‚tÚte «t Útt.
‚wk §ã-yu htßÞf{o{tk ¥xÝï:-ytø™uÞt† ytrŒ™t Þtu„Úte ÐéÚæï¥çxÝ:-y„ú„t{e yÂø™™e Ë{t™
ç±mæÝì-ftÞo™u òý™th rðît™T |æ±-ƒ™.
ç±Eæ:-Ë{M‚ ¥æàææ:-rŒþtytu™u ÎèlæÝ:-r™hk‚h «ftrþ‚ fh™th ËqÞo Ë{t™ Ý:-y{™u çmÐÎï-
338 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
{™w»ÞtrŒ y™u ™„écÐÎï-„tÞ ytrŒ …þwytu {txu ª…ü}æì-yL™trŒ …ŒtÚttuo™u {ïçã-Äthý fh ‚Útt rðãt,
rð™Þ y™u …ht¢{Úte y¼Þ™tu ç±, |ææçã-«ftþ fh. (66)
¼tðtÚto : su ÷tuftu …qýo ƒúñ[Þo…qðof Ë{M‚ rðãtytu™tu yÇÞtË fhe™u ‚Útt ÞwØ rðãt™u òýe™u
Ëðo rŒþtytu{tk «þkrË‚ ƒ™u Au, ‚u {™w»Þtu™t ¼ûÞ …ŒtÚttuo y™u …þwytu™t ¼tußÞ …ŒtÚttuo™e ð]rØ
fhe™u ‚Útt hûtt fhe™u yt™krŒ‚ hnu. (66)
¬ÎÆÁÕ√ÿÊ˘•„U◊ÈŒãÃÁ⁄fiUˇÊ◊ÊL§„U◊ãÃÁ⁄UfiˇÊÊÁgfl◊ÊLfi§„U◊˜Ô–
ÁŒflÊ ŸÊ∑fi§Sÿ ¬ÎÆcΔUÊÃ˜Ô SflÖÿʸÁÃfi⁄UªÊ◊„U◊˜ÔH 67H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ Þtu„™t yk„tu™t y™wct™ y™u ËkÞ{rËØ yÚtto‚T Äthýt, æÞt™ y™u
Ë{trÄÚte …rh…qýo ¥ã}æì-nwk ÐëçƒÃ²æ:-…]rÚtðe™e {æÞ{tk ¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ{tk ©Îì + ¥æ + ¥Lã}æì-
ythtuný fhwk, ¥‹„çÚÿææ„ì-ytftþÚte çα}æì-«ftþ{t™ ËqÞo÷tuf{tk ¥æ + ¥Lã}æì-ythtuný fhwk Awk;
ðt ÝæÜUS²-Ëw¾ fhtð™th çα:-«ftþ{t™ ‚u ËqÞo÷tuf™t ÐëcÆæ„ì-Ë{e…Úte S±:-yíÞk‚ Ëw¾ y™u
Á²æïç„:-¿tt™™t «ftþ™u ¥ã}æì-nwk ¥xææ}æì-«t fhwk, ‚u{ ‚{u …ý yt[hý fhtu. (67)
¼tðtÚto : ßÞthu {™w»Þ …tu‚t™t ytí{t™e ËtÚtu …h{tí{t™u Þwõ‚ fhu Au-òuzu Au, íÞthu yrý{t
ytrŒ rËrØytu Wí…L™-«fx ÚttÞ Au, íÞthu ‚u yÔÞtn‚„r‚-ftuE htuf-xtuf rð™t y¼eü-RÂåA‚
MÚtt™tu{tk sE þfu Au; yLÞÚtt ™nª. (67)
Sflÿ¸ãÃÊ ŸÊ¬fiˇÊãÃ˘•Ê lÊú ⁄UÊfi„U|ãà ⁄UÊŒfi‚Ë–
ÿôÊ¢ ÿ Áfl‡flÃÊfiœÊ⁄URö‚ÈÁflfimÊú‚Ê ÁflÃÁŸ⁄UH 68H
…ŒtÚto : ²ï-su ¨éç±m梨:-W¥t{ …krz‚ Þtu„es™ ²‹„:-Þtu„tÇÞtË™t …qýo r™Þ{tu™kw …t÷™ fh™th™e
Ý-Ë{t™ S±:-yíÞk‚ Ëw¾™e ¥Ð + §üÓÀ‹„ï-y…uûtt fhu Au, ðt ÚæïΨè-ytftþ-ãw÷tuf y™u …]rÚtðe
÷tuf …h ¥æ + Úæïãç‹„-ythtuný fhu Au-[ze òÞ Au yÚtto‚T ÷tuftL‚htu{tk RåAt…qðof „r‚ fhu Au,
ðt læ}æì-«ftþ{Þ Þtu„rðãt™u ‚Útt ç±E„æï{æÚ}æì-Ëðoºt ËwrþûttÞwõ‚ ðtýe Au su{tk ²¿æ}æì-«t fhðt
ÞtuøÞ ‚u Þ¿ttrŒ f{o™tu 籄ïçÝÚï-rðM‚th fhu Au, ‚uytu yrð™tþe Ëw¾™u «t fhu Au. (68)
¼tðtÚto : su{ ËthrÚt ½tuztytu™u Ëwrþrût‚ fhe™u ‚u™u RÂåA‚ {t„o{tk [÷tðe™u Ëw¾…qðof RÂåA‚
MÚtt™ …h þe½ú …ntU[e òÞ Au, ‚u{s W¥t{ rðît™T Þtu„es™ rs‚urLÿÞ ƒ™e™u ËkÞ{ îtht …tu‚t™t
Rü …h{tí{t™u «t fhe™u yt™kŒ™tu rðM‚th fhu Au. (68)
•ÇŸ ¬˝Á„fiU ¬˝Õ◊Ê ŒfiflÿÃÊ¢ øˇÊfiÈŒ¸flÊŸÊfi◊ÈÆà ◊àÿ¸ÓÊŸÊ◊˜Ô–
ßÿfiˇÊ◊ÊáÊÊ ÷ΪÈfiÁ÷— ‚¡Ê·Ê— Sfl~ÿ¸ãÃÈÆ ÿ¡fi◊ÊŸÊ— Sfl|SÃH 69H
339 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T Îï±²„æ}æì-‚wk ft{™t fhðt ÞtuøÞ rðît™tu™e {æÞ{tk Ðíƒ}æ:-«Út{ Ðíïçã-
«t Útt, suÚte Îï±æÝæ}æì-rðît™tu ©„-y™u }æy²æüÝæ}æì-yrðît™tu™tu ‚wk ™ÿæé:-ÔÞðnth òu™th-™uºt Au.
suÚte §²ÿæ}ææ‡ææ:-Þ¿t fhðt™t RåAwf, ¨…æï¯æ:-Ë{t™ Y…Úte «er‚Þwõ‚ ²…}ææÝæ:-Ëðo™u Ëw¾
yt…™th |æëxæéç|æ:-…rh…qýo rð¿tt™ðt¤t rðît™tu™e ËtÚtu S±çS„-Ët{tLÞ Ëw¾ y™u S±:-yíÞk‚ Ëw¾™u
²‹„é-«t fhu; ‚u{ ‚wk …ý «t fh. (69)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ‚{u rðît™T y™u yrðît™tu™e ËtÚtu «er‚…qðfo W…ŒuþÚte Ëw¾™u «t fhtu. (69)
ŸÄÃÊ·Ê‚Ê ‚◊fiŸ‚Ê ÁflMfi§¬ œÊ¬ÿfià Á‡Ê‡ÊÈÆ◊∑fi§ö ‚◊ËøË–
lÊflÊˇÊÊ◊Êfi L§Ä◊Ê˘•ãÃ*fl÷ÊfiÁà ŒflÊ˘•|ÇŸ¢ œÊfi⁄UÿŸ˜Ô º˝ÁfláÊʌʗH 70H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su{ ¨}æݨæ-yuf Ë{t™ Þwõ‚, ¨}æè™è-yuf‚t [tn™the, ç±LÐï-
swŒt-swŒt MðY…ðt¤e Ätºte y™u {t‚t ƒL™u »ÜU}æì-yuf çàæàæé}æì-ƒt¤f™u Ýv„æï¯æ¨æ-htrºt y™u W»tt™t
s„‚™wk, {æвï„ï-ŒqÄ…t™ fhtðu Au, yÚtto‚T yíÞk‚ yt™kŒ yt…u Au.
yÚtðt su{ Úév}æ:-«ftþ{t™ yÂø™ læ±æÿææ}ææ + ¥‹„:-ƒúñtkz- ãw÷tuf y™u …]rÚtðe™e {æÞ{tk
ç±, |ææç„-rðþu»t Y…Úte «ftþ fhu Au, ‚u ¥çxÝ}æì-yÂø™™u Îí籇ææïÎæ:-ÿÔÞ yt…™th Îï±æ:-þt†
¼ýu÷-rðît™tu {æÚ²Ýì-Äthý fhu Au, ‚uðtu ð‚toð fhtu. (70)
¼tðtÚto : ËkËth{tk su{ htrºt y™u W»tt rð…he‚ Y…tuÚte rðã{t™ Au, su{ rðãw‚T Ëðo …ŒtÚttuo{tk
ÔÞt Au, yÚtðt su{ ãw÷tuf y™u …]rÚtðe÷tuf yíÞk‚ Ën™þe÷ Au; ‚u{s rððufþe÷ {™w»Þtuyu
þw¼„wýtu{tk ÔÞt…f ƒ™e™u …wºt™e Ë{t™ Ëðo s„‚™wk …t÷™ fhðwk òuEyu. (70)
•ÇŸfi ‚„UdÊˇÊ ‡ÊÃ◊Íh¸Ü¿Uâ Ãfi ¬˝ÊáÊÊ— ‚„Ud¯ √ÿÊŸÊ—–
àflö‚Êfi„UdSÿfi ⁄UÊÿ˘ß¸®fiÁ‡Ê· ÃS◊Òfi à Áflœ◊ flÊ¡Êfiÿ SflÊ„UÊfiH 71H
…ŒtÚto : nu ¨ãdæÿæ-nòhtu yËkÏÞ ÔÞðnthtu{tk rðþu»t rð¿tt™ðt¤t, àæ„}æêhüÝì-ËUfztu yËkÏÞ
«týeytu{tk {M‚fðt¤t, ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ «ftþ{Þ Þtu„ehts ! su „ï-yt…™t àæ„}æì-ËUfztu-
yËkÏÞ Ðíæ‡ææ:-Sð™t ËtÄ™, ¨ãd}æì òæÝæ:-Ëðo r¢Þtytu™t r™r{¥t þhehMÚt ðtÞw ‚Útt su y±}æì-
yt… ¨æãdS²-nòhtu Sð ‚Útt …ŒtÚttuo™t ytÄth su s„‚T ‚u™t Úæ²:-Ä™™t §üçàæ¯ï-Mðt{e Au; „S}æñ-
‚u ±æ…æ²-rðþu»t ¿tt™-rð¿tt™ðt™T „ï-yt…™u {txu y{u S±æãæ-ËíÞ ðtýeÚte ç±{ï}æ-Ëífth…qðof
ÔÞðnth fheyu. (71)
¼tðtÚto : su Þtu„e ‚… ytrŒ ËtÄ™tuÚte Þtu„ƒ¤™u «t fhe™u yËkÏÞ «týeytu™t þheh{tk
«rðü ÚtE™u y™uf ™uºttu ytrŒ yk„tuÚte Œþo™ ytrŒ ftÞo fhe þfu Au.
y™uf …ŒtÚttuo y™u Ä™tu™t Mðt{e ƒ™u Au, ‚u™e yt…ýu yð~Þ Ëuðt fhðe òuEyu. (71)
340 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚ÈƬáÊ~ʸ˘Á‚ ªL§à◊ÊfiŸ˜Ô ¬ÎÆDÔU ¬fiÎÁÕ√ÿÊ— ‚ËfiŒ–
÷Ê‚ÊãÃÁ⁄UfiˇÊ◊ʬÎfiáÊ ÖÿÊÁÃfi·Ê ÁŒfl◊ÈûÊfi÷ÊŸ áfi‚Ê ÁŒ‡Ê˘©UŒ˜ŒfiÎö„UH 72H
…ŒtÚto : nu rðît™T Þtu„e ! yt… |ææ¨æ-«ftþÚte ¨éЇæü:-W¥t{ þw¼ ÷ûtýtuÚte Þwõ‚, xæLy}ææÝì-
{nt™ {™ y™u ytí{t™t ƒ¤Þwõ‚ ¥ç¨-Atu.
su{ yr‚ «ftþ{t™ ËqÞo ytftþ™e {æÞ{tk rðã{t™ Au, ‚u{ ÐëçƒÃ²æ:-…]rÚtðe™e ÐëcÆï-W…h
¨èÎ-rðhts{t™ Atu,-ÂMÚth Atu.
ðtÞw™e Ë{t™ «ò™u ¥æ, Ðë‡æ-ËðoºtÚte Ëw¾ yt…tu.
su{ ËqÞo Á²æï焯æ-…tu‚t™t «ftþÚte-LÞtÞ™t «ftþÚte çα}æì-«ftþ{Þ ¥‹„çÚÿæ}æì-yL‚rhût™e
Ë{t™ htßÞ™wk ©„, S„|ææÝì-WíÚtt™ fhtu.
su{ yÂø™ …tu‚t™t „ï…¨æ-yr‚ ‚eûý ‚usÚte çÎàæ:-rŒþtytu™e Ë{t™ «òytu™e ©Îì + ö¢ã-
WL™r‚ fhtu. (72)
¼tðtÚto : ßÞthu {™w»Þ ht„-îu»tÚte hrn‚ y™u …htu…fthe ƒ™e™u Eïh™e Ë{t™ «týeytu ËtÚtu
ð‚toð fhu Au, íÞthu rËrØytu «t ÚttÞ Au. (72)
•Ê¡ÈuÔUÊfiŸ— ‚ÈƬ˝ÃËfi∑§— ¬ÈÆ⁄USÃʌǟ Sfl¢ ÿÊÁŸ◊Ê‚ËfiŒ ‚ÊœÈÆÿÊ–
•|S◊ãà‚œSÕ˘•äÿÈûÊfi⁄U|S◊Ÿ˜Ô Áfl‡flfi ŒflÊ ÿ¡fi◊ÊŸ‡ø ‚ËŒÃH 73H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-Þtu„tÇÞtËÚte ytí{tÞwõ‚ Þtu„e ! ÐéÚS„æ„ì-«Út{Úte ¥æ…éuæÝ:-Ëífth…qðof
r™{krºt‚, ¨éÐí„èÜU:-þw¼„wýtu™u «tÂ, ²…}ææÝ:-Þtu„™e rþûtt yt…™th yt[tÞo ! yt… ¨æ{é²æ-
©uc f{tuoÚte ¥çS}æÝì-yt ¨{Sƒï-÷tuf{tk-yuf ËtÚtu™t MÚtt™{tk S±}æì-…tu‚t™t ²æïçÝ}æì-…h{tí{t Y…
½h{tk ¥æ + ¨èÎ-ËðoºtÚte ÂMÚth hntu.
™-y™u nu ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-rŒÔÞ ytí{tðt¤t Þtu„es™tu ! yt… ¨æ{é²æ-©uc f{tuoÚte ©œæÚçS}æÝì-
W¥th Ë{Þu yuf ËtÚt ¨{Sƒï-ËíÞ rËØtL‚ …h ¥ç{ + ¨è΄-Ÿ[ ÂMÚtr‚{tk hntu. (73)
¼tðtÚto : su W¥t{ f{tuo fhe™u Þtu„tÇÞtË fhu÷ rðît™tu™tu Ëk„ y™u «er‚…qðof ËkðtŒ fhu Au,
‚uytu Ëðo™t ytÄth Eïh™u «t fhe™u rËØ ƒ™e òÞ Au. (73)
ÃÊú ‚fiÁflÃÈfl¸®⁄‘fiUáÿSÿ ÁøòÊÊ◊Ê„¢U flfiÎáÊ ‚È◊$à Áfl‡fl¡fiãÿÊ◊˜Ô–
ÿÊ◊fiSÿ ∑§áflÊ •ŒÈfi®„Uà¬˝¬ËfiŸÊú ‚„UdfiœÊ⁄UÊ¢ ¬ÿfi‚Ê ◊„UË¥ ªÊ◊˜ÔH 74H
…ŒtÚto : su{ ÜU‡±:-{uÄtðe …wÁ»t ¥S²-yt ±ÚS²-ðhý-Mðefth fhðt ÞtuøÞ, ¨ç±„é:-
Þtu„™t yiïÞo™u «Œt™ fh™th Eïh™e ²æ}æì-su ç™~ææ}æì-yŒT¼q‚, ytùÞoY…, ç±E…‹²æ}æì-Ë{M‚
341 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
s„‚™u Wí…L™ fh™the ÐíÐèÝæ}æì-yíÞk‚ WL™r‚Úte ð]rØ …t{u÷ ¨ãd{æÚæ}æì-nòhtu-yËkÏÞ …ŒtÚttuo™u
Äthý fh™the ¨é}æç„}æì-‚Útt ‚ÚÞt‚ÚÞ™u rð»tÞtu™tu «ftþ fh™the W¥t{ ƒwrØ ‚Útt в¨æ-yL™trŒ
…ŒtÚttuoÚte; }æãè}æì-{nt™T xææ}æì-ðuŒðtýe™u ¥Îéã„ì-…rh…qýo fhu Au yÚtto‚T ¢{Úte òýe™u …tu‚t™t ¿tt™
rð»tÞf fhu Au, ‚u{ „æ}æì-‚u™u ¥ã}æì-nwk ¥æ±ë‡æï-©uc‚tÚte Mðefth fhwk Awk. (74).
¼tðtÚto : su{ ƒwrØ{t™ {™w»Þ s„Œeïh™e rðãt™u «t fhe™u WL™‚ ƒ™u Au, ‚u{s ‚u™u
«t fhe™u yLÞtuyu …ý rðãt y™u Þtu„™e ð]rØ {txu [‚í…h] ƒ™ðwk òuEyu. (74)
Áflœ◊fi à ¬⁄UR◊ ¡ã◊fiãŸÇŸ Áflœ◊ SÃÊ◊Ò⁄Uflfi®⁄U ‚œSÕfi–
ÿS◊ÊlÊŸfiL§ŒÊÁ⁄fiUÕÊ ÿ¡ â ¬˝ àfl „UflËúÁ·fi ¡È„ÈU⁄UR ‚Á◊fihH 75H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-Þtu„es™ ! „ï-‚tht ÐÚ}æï-Þtu„ ËkMfthtuÚte Ëðtuoíf]ü Wí…L™ …qðo …‹}æÝì-sL{{tk
yÚtðt y±ï-‚tht ð‚o{t™ sL{{tk ¥±Úï-™ðe™ ¨{Sƒï-÷tuf{tk ð‚o{t™ y{u S„æï}æñ:-M‚wr‚ytu îtht
ç±{ï}æ-Ëífth…qðof ‚the Ëuðt fheyu.
²S}ææ„ì-su ²æïÝï:-MÚtt™Úte ©ÎæçÚƒ-W¥t{ ËtÄ™tu Ërn‚ ‚wk «t ÚttÞ Au, „}æì-‚u MÚtt™™u nwk
Ðíæ²…ï-Ëthe he‚u «t fhwk.
su{ nð™ fh™tht s™tu ¨ç}æhï-«Œe yÂø™{tk ã±è¢ç¯-ntu{ fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™tu …éãéÚï-
ntu{ fhu Au, ‚u{ Þtu„-yÂø™{tk y{u Œw:¾tu™t ntu{™wk ç±{ï}æ-rðÄt™ fheyu. (75)
¼tðtÚto : yt ËkËth{tk Þtu„™t ËkMfthtuÚte Ëk…L™ su Sð™tu …rðºt y™u ËL{t™eÞ sL{ ÚttÞ
Au, ‚u ËkMfthtu™e «ƒ¤‚tÚte Þtu„™tu rs¿ttËw ƒ™u Au.
su ÷tuftu ‚u [Þtu„e]™e Ëuðt fhu Au ‚uytu …ý Þtu„™t rs¿ttËw ƒ™u Au. ‚uytu Ëðuou su{ yÂø™
÷tfzt™u ƒt¤e ™t¾u Au, ‚u{ Ë{M‚ yþwrØytu™u Þtu„ îtht ƒt¤e ™t¾u Au. (75)
¬˝hÊfi˘•ÇŸ ŒËÁŒÁ„U ¬ÈÆ⁄UÊ ŸÊ˘¡fidÿÊ ‚ÍÆêÿ~ʸ ÿÁflcΔU–
àflÊú ‡Ê‡flfiãÃ˘©U¬fiÿ|ãà flÊ¡Êfi—H 76H
…ŒtÚto : nu ²ç±cÆ-yíÞk‚ Þwðf ! ¥xÝï-yÂø™Ë{t™ Œw:¾tu™tu rð™tþ fh™th Þtu„es™ ! yt…
ÐéÚ:-…nu÷tk Ðíïm:-«Œe ƒ™e™u ¥…d²æ-™tþhrn‚ r™hk‚h ¨ê}²æü-yiïÞo™t «ðtnÚte Ý:-y{™u
ÎèçÎçã-[tntu. àæE‹„:-r™hk‚h rðã{t™ ±æ…æ:-rð¿tt™ðt™ ÷tuftu y±æ}æì-yt…™u ©Ð, ²ç‹„-«tÂ
ÚttÞ. (76)
¼tðtÚto : ßÞthu {™w»Þ þwØ-…rðºt ytí{t ƒ™e™u yLÞtu™tu W…fth fhu Au, íÞthu ‚uytu …ý
Ëðoºt W…fth™u «t fhu Au. (76)
•ÇŸ Ã◊lʇfl㟠SÃÊ◊Ò— ∑˝§ÃÈÆ㟠÷º˝öNfiUÁŒS¬Î‡Êfi◊˜–
342 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
´§äÿÊ◊Êfi Ã˘•Ê„ÒUfi—H 77H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðãw‚T Ë{t™ …ht¢{e rðît™T ! su ¥E}æì-½tuztytu™e Ý-Ë{t™, ðt ÜíU„é}æì-
ƒwrØ™e Ý-Ë{t™, |æÎí}æì-fÕÞtýfthe y™u NçÎSÐëàæ}æì-ÓŒÞ{tk M…þo fh™th Au, „}æì-‚u …qðo {kºt{tk
frÚt‚ ‚™u S„æï}æñ:-M‚wr‚ytuÚte ¥l-yts «t fhe™u „ï-yt…™t ¥æïãñ:-…t÷™ ytrŒ „wýtuÚte «Š²æ}æ-
ð]rØ™u «t fhu. (77)
¼tðtÚto : su{ þheh{tk rðã{t™ rðãw‚T ytrŒ îtht ð]rØ, ðu„ y™u «¿tt-ƒwrØ ËkƒkÄe Ëw¾™e
ð]rØ ÚttÞ Au, ‚u{ rðît™tu™e rþûtt y™u hûtt ytrŒ îtht {™w»Þ ytrŒ ð]rØ-WL™r‚™u «t fhu Au. (77)
ÁøÁ®ûÊfi ¡È„UÊÁ◊ ◊Ÿfi‚Ê ÉÊÎÆß ÿÕÊfi ŒflÊ˘ß„Uʪ◊fiãflËÁÄUÊfiòÊÊ˘´§ÃÊflÎœfi—–
¬àÿ Áfl‡flfiSÿ ÷Í◊fiŸÊ ¡ÈÆ„UÊÁ◊fi Áfl‡fl∑fi§◊¸áÊ Áfl‡flÊ„UÊŒÊfièÿö „UÁfl—H 78H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²ƒæ-su{ nwk }æݨæ-rð¿tt™ ðt Íæë„ïÝ-½e Úte ç™çœæ}æì-su r¢ÞtÚte Ëk[Þ
fhu Au yÚtto‚T ftctu{tk [Þ™ fhu÷e yÂø™™u …éãæïç}æ-„úný fhwk Awk.
²ƒæ-su{ §ã-yt s„‚{tk ±èç„ãæï~ææ:-su™tu Þ¿t ËðoÚte «ftþ{t™ Au, ‚uytu «„æ±ë{:-ËíÞð]rØ
…t{™th, Îï±æ:-ft{™t fhðt ÞtuøÞ rðît™tu |æê}æÝ:-y™uf Y…ðt¤t ç±ES²-Ë{M‚ ËkËth™t
ç±EÜU}æü‡æï-Ëðo r¢Þ{tý f{o™u fh™th Ðy²ï-…t÷f …h{uïh™u {txu ¥Îæ|²}æì-™tþ ™ fhðt
y™u ãç±:-ntu{ fhðt ÞtuøÞ, þwØ, Ëw¾fthe …ŒtÚttuou™tu ç±Eæãæ-nk{uþt ntu{ fhðt {txu ¥æxæ}æÝì-
ytðu Au; y™u-nwk ãç±:-ntu{ fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™wk …éãæïç}æ-Œt™ fhwk Awk, ‚u{ ‚{u …ý yt[hý fhtu.
(78)
¼tðtÚto : su{ ftctu{tk [Þ™ fhu÷tu yÂø™ ½]‚Úte ð]rØ …t{u Au, ‚u{ rð¿tt™Úte nwk ðÄw-WL™‚
ƒ™wk. su{ Eïh™t W…tËf s™tu y™u rðît™tu ËkËth™t fÕÞtý {txu «Þí™ fhu Au, ‚u{ nwk …ý
«Þí™ fhwk. (78)
‚# Ãfi˘•ÇŸ ‚Á◊œfi— ‚# Á¡uÔUÊ— ‚#˘´§·fiÿ— ‚# œÊ◊fi Á¬˝ÿÊÁáÊfi–
‚# „UÊòÊÊfi— ‚#œÊ àflÊfi ÿ¡|ãà ‚# ÿÊŸË⁄UʬfiÎáÊSfl ÉÊÎÆß SflÊ„UÊfiH 79H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-‚usMðe rðît™T ! su{ ¥xÝï:-yÂø™™t ¨Œ„-„tÞºte ALŒ ¨ç}æ{:-«Œe Au
ðt ¨Œ„ ç…uæ:-Ët‚ ft÷e, fht÷e ßðt÷tY… S¼ Au, ðt ¨Œ„, «¯²:-«tý, y…t™, Ë{t™, WŒt™,
ÔÞt™, ŒuðŒ¥t y™u Ä™ksÞ Ët‚ }r»tytu Au, ðt ¨Œ„, {æ}æ çÐí²æç‡æ-Ë r«Þ-Ät{ yÚtto‚T sL{,
MÚtt™, ™t{, Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût Au, ðt ¨Œ„, ãæï~ææ:-Ët‚ }Âíðf-}‚w }‚w{tk Þ¿t fh™tht
Au; ‚u{ „ï-‚tht ƒ™u.
su{ rðît™T ‚u yÂø™™u ¨Œ„{æ-Ët‚ «fthÚte ²…ç‹„-«t ÚttÞ Au-Ëk„ fhu Au, ‚u{ y±æ-‚™u
«t ÚttÞ.
su{ yÂø™ Íæë„ïÝ-½]‚Úte y™u S±æãæ-W¥t{ðtýeÚte ¨Œ„, ²æïÝè:-Ët‚ Ëk[Þtu™u Ëw¾ yt…u Au,
343 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚u{ ‚wk ¥æ, Ðë‡æS±-Ëw¾e Útt.
¼tðtÚto : su{ ftc-ƒ¤‚ýÚte yÂø™ ðÄu Au, ‚u{ rðãt ytrŒ þw¼ „wýtuÚte Ëðo {™w»Þtu ð]rØ™u
«t ÚttÞ.
su{ rðît™tu yÂø™{tk ½]‚ ytrŒ …ŒtÚttuo™tu ntu{ fhe™u s„‚™tu W…fth fhu Au, ‚u{ y{u …ý
fheyu. (79)
‡ÊÈÆ∑˝§ÖÿÊfiÁÇø ÁøòÊÖÿÊfiÁÇø ‚àÿÖÿÊfiÁÇø ÖÿÊÁÃfic◊Ê°‡ø–
‡ÊÈÆ∑˝§‡øfi˘´§Ã¬Ê‡øÊàÿfiö„UÊ—H 80H
nu {™w»Þtu ! su{ àæéÜíUÁ²æïç„:-þwØ ßÞtur‚ðt¤t, ™-y™u ç™~æÁ²æïç„:-yŒT¼q‚ ßÞtur‚ðt¤t,
™-y™u ¨y²Á²æïç„:-yrð™tþe Á²æïç„-«ftþðt¤t, ™-y™u Á²æïç„c}ææÝì-y™uf «ftþðt¤t, ™-y™u
àæéÜíU:-þe½úfthe ðt þwØ MðY…, ™-y™u ¥y²¢ãæ:-Œwü yÚtto‚T …t…f{oÚte Œqh, ™-y™u «„Ðæ:-ËíÞ™e
hûtt fh™th Eïh Au, ‚u{ ‚{u …ý ƒ™tu. (80)
¼tðtÚto : su{ yt ËkËth{tk rðãw‚T, ËqÞo ytrŒ «ftþf y™u þwrØ fh™th …ŒtÚttuo™u h[e™u Eïhu
s„‚™u þwØ fhu÷ Au, ‚u{ …rðºt‚t, ËíÞ, rðãt, W…Œuþ y™u r¢Þtytu-yt[hýtu îtht rðît™tu
{™w»Þtu™u þwØ fhu.
yt {kºt{tk y™u ‘™-’ fthtu™t …tX™tu yu yr¼«tÞ Au, fu Ëðo {™w»Þtu …h «er‚ ytrŒ …ý
ht¾ðe òuEyu. (80)
߸ŒÎæ˜UÔ øÊfiãÿÊŒÎæ˜UÔ øfi ‚ŒÎæ˜UÔ ø ¬˝ÁÃfi‚ŒÎæ˜UÔ ø–
Á◊Çø ‚|ê◊fiÇø ‚÷fi⁄UÊ—H 81H
…ŒtÚto : su …wÁ»t §üÎëÑì -yu™t Ë{t™ ™-…ý ¥‹²æÎëÑì -yLÞ™e Ë{t™ ™-…ý ¨ÎëÑì -Ë{t™
òu™th, ™-…ý Ðí焨ÎëÑì -‚u™t-‚u™t «íÞu Ë{t™ òu™th, ™-…ý ç}æ„:-{t™™u «t ÚtÞu÷, ™-
…ý ¨ç}}æ„:-Ëthe he‚u …rh{tý fhu÷-…rhr{‚ ™-y™u su ¨|æÚæ:-Ë{t™ Äthý fh™th rðã{t™
Au, ‚u ÔÞðntrhf ftÞo rËrØ fhe þfu Au. (81)
¼tðtÚto : {™w»Þ Eïh™e Ë{t™ W¥t{ Au, ‚u™wk y™wfhý fhe™u ËíÞ Äthý fhe yËíÞ™tu
íÞt„ fhu ‚u ÞtuøÞ Au. (81)
´§Ã‡øfi ‚àÿ‡ø œ˝ÈÆfl‡øfi œL§áÊfi‡ø– œûÊʸ øfi ÁflœûÊʸ øfi ÁflœÊ⁄URÿ—H 82H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su «„:-ËíÞ ¿tt™ Þwõ‚ ™-…ý ¨y²:-©uctu{tk ©uc ™-…ý {íé±:-áZ
r™ùÞÞwõ‚. ™-…ý {L‡æ:-Ëðo™t ytÄth ™-…ý {œææü-Äthý fh™th ™-…ý ç±{œææü-Äthftu™t Äthf
™-…ý y™u ç±{æÚ²:-rðþu»t fhe™u Ëðo ÔÞðnthtu™u Äthý fh™th Au; ‚u™e Ëðo W…tË™t fhu. (82)
¼tðtÚto : su {™w»Þ rðãt, WíËtn, ËíËk„ y™u …wÁ»ttÚtoÚte ËíÞ y™u rð¿tt™™u Äthý fhe™u
344 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëwþe÷‚t™u Äthý fhu Au, ‚u s MðÞk Ëw¾e ƒ™e þfu Au ‚Útt yLÞtu™u …ý Ëw¾e fhe þfu Au. (82)
´§®ÃÁ¡ìÊfi ‚àÿÁ¡ìÊfi ‚ŸÁ¡ìÊfi ‚ÈÆ·áÊfi‡ø–
•|ãÃfiÁ◊òʇø ŒÍÆ⁄U˘•fiÁ◊òʇø ªáÊ—H 83H
…ŒtÚto : su «„ç…„ì-rð¿tt™™u WL™‚ fh™th ™-y™u ¨y²ç…„ì-fthý y™u Ä{o™u WL™‚ fh™th
™-y™u ¨ïÝç…„ì-Ëu™t™u S‚™th ™-y™u ¨é¯ï‡æ:-ËwkŒh Ëu™tðt¤t ™-y™u ¥ç‹„ç}æ~æ:-ËntÞftu™u
Ë{e… ht¾™th ™-y™u ÎêÚï ¥ç}æ~æ:-þºtwytuÚte Œqh hnu™th ™-y™u yLÞ …ý yu he‚u ntuÞ, ‚u xæ‡æ:-
«þkË™eÞ ntuÞ Au. (83)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu rðãt y™u ËíÞ ytrŒ f{tuo™u WL™‚ fhu Au ‚Útt r{ºttu™e Ëuðt y™u þºtwytu™tu
îu»t fhu Au, ‚u s ÷tuf{tk «þkË™eÞ Au. (83)
߸ŒÎˇÊÊfi‚˘∞ÃÊŒÎˇÊÊfi‚˘™§ ·È áÊfi— ‚ŒÎˇÊÊfi‚— ¬˝ÁÃfi‚ŒÎˇÊÊ‚˘∞ÃfiŸ–
Á◊ÃÊ‚fi‡ø ‚|ê◊fiÃÊ‚Ê ŸÊ˘•l ‚÷fi⁄U‚Ê ◊L§ÃÊ ÿôÊ˘•|S◊Ÿ˜H 84H
…ŒtÚto : nu }æL„:-}Âíðf-}‚w }‚w{tk Þ¿t fh™th rðît™tu ! su §üÎëÿææ¨:-yu ÷ûtýtuÚte Þwõ‚
»„æÎëÿææ¨:-yu …qðtuoõ‚™e Ë{t™, ¨Îëÿææ¨:-…ût…t‚ hrn‚ Ë{t™ árüðt¤t, ¥æÐí焨Îëÿææ¨:-
ytÂ-þt†¿t, ËíÞðtŒe y™u Ä{toí{tytu™e Ë{t™, ‚u yt… Ý:-y{™u ¨é + ¥æ §„Ý-W¥t{ her‚Úte
ËðoºtÚte «t Úttð Atu, ©-rð[th…qðof ç}æ„æ¨:-…rhr{‚ rð¿tt™ðt¤t, ¨ç}}æ„æ¨:-ºttßðt Ë{t™
ËíÞ™t rððu[f ™-y™u ¥çS}æÝì-yt ²¿æï-Þ¿t{tk ¨|æÚ¨:-…tu‚t™e Ë{t™ «týeytu™e …wrü-…t÷™
fh™th ƒ™tu, ¥l-yts Ý:-y{the hûtt fhtu y™u y{u …ý yt…™tu ËŒt Ëífth fheyu. (84)
¼tðtÚto : ßÞthu ÄtŠ{f rðît™Ts™ õÞtkÞ …ý {¤u, y™u su™e Ë{e… ytðu, su™u ¼ýtðu y™u
Ëwrþûtt yt…u, íÞthu Ëðuoyu ‚u™tu Ëífth fhðtu òuEyu. (84)
SflÃfiflÊ°‡ø ¬˝ÉÊÊ‚Ë øfi ‚Êã쟇øfi ªÎ„U◊œË øfi–
∑˝§Ë«UË øfi ‡ÊÊ∑§Ë øÊfiîÊ·ËH 85H
…ŒtÚto : su S±„±æÝì-…tu‚t™t™e ð]rØ fh™th, ™-y™u ÐíÍææ¨è-su™t ƒnws ¼tus™ fhðt ÞtuøÞ
…ŒtÚttuo rðã{t™ Au yuðt ™-y™u ¨æ‹„ÐÝ:-þºtwytu™u Ëthe he‚u ‚…tð™th ™-y™u xæëã}æï{è-½h{tk
W¥t{ Ëk„ðt¤t, ™-y™u ÜíUèÇè-¾u÷tze Mð¼tððt¤t, ™-y™u àææÜUè-ËðoŒt Ë{Úto Mð¼tððt¤t ™-
…ý ntuÞ, ‚u ©Á…ï¯è-{™Úte yíÞk‚ S‚™th ntuÞ Au. (85)
¼tðtÚto : su yrÄf ƒ¤, yL™ y™u Ët{ÚÞoÞwõ‚ „]nMÚt Au, ‚u Ëðoºt rðsÞ «t fhu Au. (85)
ßãº˝¢ ŒÒflË*fl‡ÊÊfi ◊L§ÃÊ˘ŸÈfiflà◊ʸŸÊ˘÷flãÿÕãº˝¢ ŒÒflË*fl‡ÊÊfi ◊L§ÃÊ˘ŸÈfiflà◊ʸŸÊ˘-
345 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
÷fiflŸ˜Ô– ∞ÆflÁ◊◊¢ ÿ¡fi◊ÊŸ¢ ŒÒflËfi‡ø Áfl‡ÊÊfi ◊ÊŸÈƷˇøÊŸÈfiflà◊ʸŸÊ ÷flãÃÈH 86H
…ŒtÚto : nu hts™T ! yt… yuðtu ð‚toð fhtu ²ƒæ-su{ Îñ±è:-rðît™T s™tu™t yu ç±àæ:-«òs™
}æL„:-}‚w-}‚w{tk Þ¿t fh™th rðît™T-}Âíðf §‹Îí}æì-…h{ yiïÞoÞwõ‚ ÄtŠ{f htò™e ¥Ýé±y}ææüÝ:-
y™wfq¤ {t„o [t÷™th ¥|æ±Ýì-ƒ™u.
²ƒæ-su{ }æL„:-«týtu™e Ë{t™ r«Þ Îñ±è:-rðît™tu™e ç±àæ:-«òs™tu §‹Îí}æì-Ë{M‚ yiïÞoÞwõ‚
…h{uïh™u ¥Ýé±y}ææüÝ:-y™wfq¤ yt[hý fh™th ¥|æ±Ýì-ƒ™u.
»±}æì-yt he‚u Îñ±è:-rðît™tu ™-y™u }ææÝé¯è:-{q¾o ™-yu ƒL™u ç±àæ:-«òs™ §}æ}æì-yu ²…}ææÝ}æì-
rðãt y™u ËwrþûttÚte Ëw¾Œt‚t Ëßs™™u ¥Ýé±y}ææüÝ:-y™wfq¤ yt[hý |汋„é-fhu. (86)
¼tðtÚto : su{ «òs™tu htò ytrŒ hts…wÁ»ttu™u y™wfq¤ ƒ™e™u ð‚toð fhu, ‚u{ htò ytrŒ
Ëðo-«òs™tu™u y™wfq¤ ð‚toð fhu.
su{ yæÞt…f y™u W…Œuþf Ëðo™t Ëw¾ {txu «Þí™ fhu, ‚u{ Ëðos™ ‚u™t Ëw¾ {txu «Þí™
fhu. (86)
ß◊ú Sß◊Í¡¸Ó®Sflãâ œÿʬʢ ¬˝¬ËfiŸ◊ÇŸ ‚Á⁄U⁄USÿ ◊äÿfi–
©Uà‚¯ ¡È·Sfl ◊œÈfi◊ãÃ◊fl¸ãà‚◊ÈÆÁº˝ÿö ‚ŒfiŸ◊ÊÁflfi‡ÊSflH 87H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ rðã{t™ …wÁ»t ! ‚wk ÐíÐèÝ}æì-Ëthe he‚u ŒqÄ ¼hu÷ S„Ý}æì-M‚™™e
Ë{t™ §}æ}æì-yt ª…üS±‹„}æì-«þkrË‚ ƒ¤fthf ¥Ðæ}æì-s÷™t hËtu™wk {²-…t™ fh. ¨çÚÚS²-y™uftu™e
}抲ï-{æÞ{tk }æ{é}æ‹„}æì-«þM‚ {Äwh‚t ytrŒ „wýÞwõ‚ ©y¨}æì-suÚte …ŒtÚttuo ¼e™t ÚttÞ Au ‚u fqðt™wk
…é¯S±-Ëuð™ fh.
nu ¥±üÝì-½tuzt™e Ë{t™ ð‚toð ht¾™th s™ ! ‚wk ¨}æéçÎí²}æì-Ë{wÿ{tk rðã{t™ ¨ÎÝ}æì-½h-
™tð ytrŒ{tk ¥æç±àæS±-Ëthe he‚u «ðuþ fh. (87)
¼tðtÚto : su{ ƒt¤ftu y™u ðtAhztytu M‚™tuÚte ŒqÄ …t™ fhe™u ð]rØ …t{u Au yÚtðt su{ ½tuzt
þe½ú Œtuzu Au, ‚u{ {™w»Þ Þwõ‚ ytnth-rðnth fhe™u ð]rØ …t{e™u ðu„Úte „r‚ fhu.
su{ s÷Úte …rh…qýo Ë{wÿ{tk ™tð{tk ƒuËe™u s‚tk ÷tuftu Ëw¾…qðof Ët{u …th y™u yt …th …ntU[u
Au, ‚u{ s {™w»Þ W¥t{ ËtÄ™tu™t ÔÞðnth îtht yt …th-…u÷e …th «t fhu. (87)
ÉÊÎÆâ Á◊fiÁ◊ˇÊ ÉÊÎÆÃ◊fiSÿ ÿÊÁŸfiÉÊÎƸà ÁüÊÃÊ ÉÊÎÆÃêflfiSÿ œÊ◊fi–
•ŸÈÆcflœ◊Êflfi„U ◊ÊŒÿfiSfl SflÊ„UÊfi∑Χâ flη÷ flÁˇÊ „U√ÿ◊˜ÔH 88H
…ŒtÚto : nu Ë{wÿ™e Þtºtt fh™th {™w»Þ ! ‚wk Íæë„}æì-s÷™u ç}æç}æÿæï-®Ë[ðt™e RåAt fh, ©-
346 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ðt ¥S²-yu yÂø™™wk Íæë„}æì-½e ²æïçÝ:-½h Au su Íæë„ï-½e {tk çŸæ„:-ytr©‚ Au, ðt Íæë„}æì-s÷ ¥S²-
‚u yÂø™™wk {æ}æ-Ät{-MÚtt™ Au, ‚u yÂø™™u ‚wk ¥Ýéc±{}æì-yL™™e y™wfq¤‚t™u ¥æ + ±ã-«tÂ
fh.
nu ±ë¯|æ-ð»ttoð™th s™ ! ‚wk su fthýu S±æãæÜëU„}æì-ðuŒðtýeÚte rËØ fhu÷ ãò}æì-÷uðt ÞtuøÞ
…ŒtÚttuo™u ±çÿæ-ft{™t fhu Au ðt «t fhu Au, yu {txu y{™u }ææβS±-yt™krŒ‚ fh. (88)
¼tðtÚto : sux÷tu yÂø™ s÷{tk Au, ‚ux÷tu Ë{wÿ{tk ƒ‚tððt{tk ytðu Au. su{ ½]‚Úte yÂø™™e
ð]rØ-«Œe ÚttÞ Au, ‚u{ s÷Úte Ëðo …ŒtÚttuo™e ð]rØ ÚttÞ Au. yL™ y™wfq¤ y™u ½]‚ yt™kŒfthf
Au {txu Ëðo ‚u™e ft{™t fhu. (88)
‚◊Èƺ˝ÊŒÍÆ*◊◊¸œÈfi◊Ê°2˘©UŒÊfi⁄URŒÈ¬Êú‡ÊÈŸÊ ‚◊fi◊ÎÃàfl◊ÊfiŸ≈˜UÔ–
ÉÊÎÆÃSÿ ŸÊ◊ ªÈsÔ¢ ÿŒ|SÃfi Á¡uÔUÊ ŒflÊŸÊfi◊◊ÎÃfiSÿ ŸÊÁ÷fi—H 89H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! yt… su ¨}æéÎíæ„ì-yL‚rhûtÚte ¥¢àæéÝæ-rfhýË{qn îtht }æ{é}ææÝì-{Äwh„wýÚte
Þwõ‚ ª<}æ:-s÷‚hk„ ©ÎæÚ„ì-W…h …ntU[u Au; ‚u ¨}æì + ¥}æë„y±}æì-W¥t{ y{]‚Y… MðtŒ™e ©ÐæÝÅì-
Ë{e…{tk ÔÞt fhu Au yÚtto‚T yr‚ MðtŒ™u «t fhu Au, ²„ì-su Íæë„S²-s÷™wk xæés}æì-„w Ýæ}æ-
™t{ ¥çS„-Au; su Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™e ç…uæ-ðtýe ¥}æë„S²-{tuût™tu Ýæç|æ:-M‚k¼ yÚtto‚T «ƒkÄ
fh™the Au, ‚u Ëðo™wk Ëuð™ fhtu. (89)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ yÂø™ {¤u÷t s÷ y™u ¼qr{™tu rð¼t„ fhe™u [s÷™u ]{u½{kz¤
ËwÄe …ntU[tze™u {Äwh s÷™wk r™{toý fhu Au.
su fthýY… s÷tu™t ™t{ „w Au y™u {tuût …ý „qZ-„w Au, yu Ëðuo W…Œuþ îtht «tÂ
fhðt ÞtuøÞ Au; yu{ òýtu. (89)
flÿ¢ ŸÊ◊ ¬˝ ’fi˝flÊ◊Ê ÉÊÎÆÃSÿÊ|S◊Ÿ˜Ô ÿôÊ œÊfi⁄UÿÊ◊Ê Ÿ◊ÊfiÁ÷—–
©U¬fi ’˝rÊÔÊ ‡ÊÎfiáÊflë¿USÿ◊ÊfiŸ¢ øÃÈfi—‡ÊÎXÔUÊ˘fl◊ËŒ˜Ô ªÊÒ⁄˘∞ÆÃØÔH 90H
…ŒtÚto : su™u ™„é:Ÿæë¢xæ:-[thu ðuŒ ®þ„ Ë{t™ W¥t{ Au, ‚u. xææñÚ:-ðuŒðtýe{tk h{ý fh™th ðt
ðuŒðtýe™t yt…™th, Ïæírææ-[thu ðuŒtu™t ðu¥tt-ƒúñt ¥±}æè„ì-W…Œuþ fhu, ðt ©ÐÔæ뇱„ì-Ëk¼¤tðu,
‚u Íæë„S²-½]‚ ðt s÷™wk àæS²}ææÝ}æì-«þkrË‚ „w Ýæ}æ-™t{ Au.
»„„ì-yu ™t{™tu ±²}æì-y{u yLÞtu™u Ðí, Ïæíí±æ}æ-W…Œuþ fheyu, ¥çS}æÝì-yu ²¿æï-„]nt©{
ÔÞðnth{tk Ý}ææïç|æ:-yL™trŒ …ŒtÚttuo™e ËtÚtuu {æÚ²æ}æì-Äthý fheyu. (90)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu {t™ð þheh™u «t fhe™u Ëðo …ŒtÚttuo™t ™t{tu y™u yÚttuo yæÞt…ftu
îtht ©ðý fhe™u yLÞtu™u W…Œuþ fhðtu òuEyu y™u yt Ë]rü™t …ŒtÚttuoÚte Ëðo ftÞtuo™u rËØ fhðt
347 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
òuEyu. (90)
øàflÊÁ⁄U ‡ÊÎXÔUÆÊÆ òÊÿÊfi˘•Sÿ ¬ÊŒÊ m ‡ÊË·¸ ‚# „USÃÊfi‚Ê˘•Sÿ–
ÁòÊœÊfi ’hÊ flÎfi·÷Ê ⁄UÊfi⁄UflËÁà ◊„UÊ ŒflÊ ◊àÿ°Ê¸2˘•ÊÁflfifl‡ÊH 91H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su ¥S²-þ猙t ~æ²:-«t‚:Ëð™, {æÞËð™ y™u ËtÞkËð™ yu ºtý
ÐæÎæ:-«tr™t ËtÄ™ Au, ™y±æçÚ Ôæë¢Xæ:-©]k„tu™e Ë{t™ [th ðuŒtu Au, mïàæè¯ïü-yM‚ft÷ y™u
WŒÞft÷ ƒu rþh Au, ðt su ¥S²-yu Þ¿t™t ¨Œ„ ãS„æ¨:-Ët‚ „tÞºte ytrŒ AkŒ ntÚt Ë{t™
Au, ðt su ç~æ{æ-{kºt, ƒútñý y™u fÕ… ºtý «fthÚte Ïæh:-ƒkÄtÞu÷ }æã:-{nt™ Îï±:-«t fhðt
ÞtuøÞ ±ë¯|æ:-ËðoºtÚte Ëw¾™e ð»tto fh™th Þ¿t ÚæïÚ±èç„-«t‚:, {æÞ y™u ËtÞ{T Ëð™ ¢{þ: þçŒ
fhu Au y™u }æy²æüÝì-{™w»Þtu{tk ¥æ + ç±±ïàæ-W¥t{ he‚u «ðuþ fhu Au, ‚u™wk y™wct™ fhe™u Ëw¾e
Ītu.
rî‚eÞ …ût : nu {™w»Þtu ! ‚{u su ¥S²-yu þçŒÚte ~æ²:-¼q‚, ¼rð»Þ y™u ð‚o{t™ ºtý ft÷
ÐæÎæ:-«tr™t ËtÄ™ Au, ™y±æçÚ ŸæëÑì xææ-®þ„tu™e Ë{t™ [th-™t{, ytÏÞt‚, W…Ë„o y™u r™Þt‚
Au, mï àæè¯ïü-ƒu rþh r™íÞ y™u ftÞo þ猙t MðY… Au, su ¥S²-yu þ猙e ¨Œ„-Ët‚ rð¼Âõ‚ytu
ãS„æ¨:-ntÚt Ë{t™ Au, su ç~æ{æ-ºtý «fthÚte ÓŒÞ, fkX y™u rþh{tk Ïæh:-ƒkÄtÞu÷t }æã:-{nt™
Îï±:-þwØ-yþwØ™t «ftþf ±ë¯|æ:-Ëw¾tu™e ð»tto fh™th þçŒþt† ÚæïÚ±èç„-}fT, Þsw:, Ët{ y™u
yÚtðoðuŒÚte þçŒ fhu Au, }æy²æüÝì-{™w»Þtu{tk ¥æç±±ïàæ-«ðuþ fhu Au; ‚u™tu yÇÞtË fhe™u Ëw¾e rðît™T
Ītu. (91)
¼tðtÚto : su {™w»Þ Þ¿trðãt y™u þçŒ rðãt™u òýu Au, ‚u {ntþÞ rðît™T ƒ™u Au. (91)
ÁòÊœÊfi Á„Uâ ¬ÁáÊÁ÷fiªÈ¸ÆsÔ◊ÊfiŸ¢ ªÁflfi ŒflÊ‚Êfi ÉÊÎÆÃ◊ãflfiÁfl㌟˜Ô–
ßãº˝˘∞∑§ö ‚Íÿ¸ ∞∑fi§Ü¡¡ÊŸ flŸÊŒ∑fi§úSflœÿÊ ÁŸc≈UfiÃˇÊÈ—H 92H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ Îï±æ¨:-rðît™Ts™ Ðç‡æç|æ:-ÔÞðnth™t ¿tt‚t, M‚wr‚f‚toytu îtht ç~æ{æ-
ºtý «fthÚte çã„}æì-ÂMÚt‚, xæç±-ðtýe{tk xæés}ææÝ}æì-Aw…tÞu÷t Íæë„}æì-«ftrþ‚ ¿tt™™u ¥Ýé + ¥ç±‹ÎÝì-
þtuÄðt …Ae «t fhu Au, §‹Îí:-rðãw‚T »ÜU}æì-yuf rð¿tt™™u, ¨ê²ü:-ËqÞo »ÜU}æì-yuf rð¿tt™™u ……æÝ-
«fx fhu Au. ‚Útt ±ïÝæ„ì-yr‚ ËwkŒh {™tunh ƒwrØ{t™Úte ‚Útt S±{²æ-MðÞk Äthý fhu÷e r¢ÞtÚte
»ÜU}æì-yuf rð¿tt™™u çÝ:-r™hk‚h „„ÿæé:-yr‚ ‚eûý-Ëqû{ fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý yt[hý fhtu. (92)
¼tðtÚto : ºtý «fth™t MÚtq÷, Ëqû{ y™u fthý™wk ¿tt™ fhtð™th, rðãw‚T ‚Útt ËqÞo«ftþ™e Ë{t™
«ftrþ‚ ‚u rð¿tt™™u ytÂs™tuÚte su {™w»Þ «t fhu Au, ‚u …tu‚t™t ¿tt™™u ÔÞt…f ƒ™tðu Au. (92)
348 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
∞ÆÃÊ˘•fi·¸|ãà NUlÊfià‚◊Èƺ˝Êë¿UÃflfi˝¡Ê Á⁄U¬ÈáÊÊ ŸÊfløˇÊfi–
ÉÊÎÆÃSÿ œÊ⁄UÊfi˘•Á÷øÊfi∑§‡ÊËÁ◊ Á„U⁄URáÿÿÊfi flÃ‚Ê ◊äÿfi˘•Ê‚Ê◊˜ÔH 93H
…ŒtÚto : su çÚÐé‡ææ-þºtw y™u [tuh îtht Ý + ¥±™ÿæï-™ ft…ðt ÞtuøÞ-y¾kzâ à愱í…æ:-ËUfztu
{t„tuoðt¤e »„æ:-yu ðtýeytu Nlæ„ì, ¨}æéÎíæ„ì-ÓŒÞtftþ{tk ¥¯üç‹„-™ef¤u Au, ¥æ¨æ}æì-yu ðuŒ y™u
Ä{oÞwõ‚ ðtýeytu ™t }抲ï-{æÞ su yÂø™{tk Íæë„S²-½e™e {æÚæ:-Äthtytu Ë{t™ {™w»Þtu{tk …ze™u
«ftrþ‚ ÚttÞ Au, ‚u ðtýeytu™e çãÚ‡²²:-‚usMðe ±ï„¨:-yr‚ËwkŒh nwk ¥ç|æ, ™æÜUàæèç}æ-ËðoºtÚte
W…Œuþ-rþûtt fhwk Awk. (93)
¼tðtÚto : su …rðºt, rð¿tt™Þwõ‚, y™uf {t„tuoðt¤e, þºtwytu îtht yftxâ ðtýeytu, su{ ½]‚™tu
«ðtn yÂø™™u «ËL™ fhu Au, ‚u{ ©tu‚tytu™u «ËL™ fhu Au, ‚u ðtýeytu™u su{ W…Œuþf rðît™T
s™ «t fhu Au, ‚u{ Ëðo {™w»Þtu «t fhu. (93)
‚êÿ∑˜Ô§ dfifl|ãà ‚Á⁄UÃÊ Ÿ œŸÊfi˘•ãÃN¸UŒÊ ◊Ÿfi‚Ê ¬ÍÆÿ◊ÊfiŸÊ—–
∞ÆÃ˘•fi·¸ãàÿÍÆ◊¸ÿÊ ÉÊÎÆÃSÿfi ◊ÎÆªÊ˘ßfifl ÁˇÊ¬áÊÊ⁄UË·fi◊ÊáÊÊ—H 94H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¥‹„: NÎæ-þheh™e {æÞ{tk }æݨæ-þwØ yL‚:fhýÚte Ðê²}ææÝæ:-…rðºt
ÚtÞu÷e {ïÝæ:-ðtýe ¨çÚ„:-™Œeytu™t Ý-Ë{t™ ¨}²ÜUì-W¥t{ her‚Úte d±ç‹„-«ð]¥t ÚttÞ Au, ‚u™u
su »„ï-yu ðtýe îtht Íæë„S²-«ftrþ‚ ytL‚rhf ¿tt™™t ª}æü²:-‚hk„tu çÿæЇææï:-®nËf s™™t ¼ÞÚte
§ü¯}ææ‡ææ:-…÷tÞ™ fh™th }æëxææ §±-nhýtu™e Ë{t™ ¥¯üç‹„-WXu Au ‚Útt Ëðo™u «t ÚttÞ Au; ‚u™u
‚{u òýtu. (94)
¼tðtÚto : su{ ™Œeytu Ë{wÿ{tk òÞ Au, ‚u{ yL‚rhût{tk hnu÷ þçŒË{wÿÚte ðtýeytu rð[hý
fhu Au.
su{ Ë{wÿ™t ‚hk„tu WA¤u Au y™u su{ rþfthe™t ¼ÞÚte nhý ¼t„u Au, ‚u{ Ëðo «týeytu™t
þheh{tk ÂMÚt‚ rð¿tt™Úte …rðºt Út‚e ðtýeytu ‚eðú‚tÚte rð[hý fhu Au.
su ÷tuftu þt†tu™t yÇÞtË y™u ËíÞ¼t»tý ytrŒÚte ðtýeytu™u …rðºt fhu Au, ‚uytu þwØ ƒ™u
Au. (94)
Á‚ãœÊfiÁ⁄Ufl ¬˝ÊäflŸ ‡ÊfiÍÉÊŸÊ‚Ê flÊÃfi¬˝Á◊ÿ— ¬Ãÿ|ãà ÿuÔUÊ—–
ÉÊÎÆÃSÿ œÊ⁄UÊfi˘•L§·Ê Ÿ flÊ¡Ë ∑§ÊcΔUÊfi Á÷ãŒãŸÍÆ*◊Á◊— Á¬ãflfi◊ÊŸ—H 95H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! Ðí抱Ýï-W¥t{ s¤™t {t„o{tk 程{æïçÚ±-™Œeytu™e Ë{t™ àæê{Ýæ¨:-þe½ú„t{e,
±æ„Ðíç}æ²:-ðtÞw™t îtht òýðt ÞtuøÞ ‚hk„tu WXu y™u Ý-su{ ÜUæcÆæ:-Ëk„út{™t «Œuþtu™wk ç|æ‹ÎÝì-
349 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
rðŒeýo fh‚tk ª<}æç|æ:-þºtwytu™t {thðt™t ©{Úte ™ef¤u÷t …hËuðt Y… s÷Úte …]rÚtðe™u çЋ±}ææÝ:-
˪[‚t ¥L¯:-[t÷f ±æ…è-ðu„ðt™ ½tuzt Ý-Ë{t™ su ²uæ:-{nt™T „k¼eh Íæë„S²-rð¿tt™™e {æÚæ:-
ðtýe Є²ç‹„-W…Œuþf™t {w¾Úte ™ef¤e™u ©tu‚tytu …h …zu Au; ‚u™u ‚{u òýtu. (95)
¼tðtÚto : su ftÞo™e rËrØ {txu ™Œe Ë{t™ þe½ú„t{e, ½tuzt Ë{t™ ðu„ðt™ y™u Ëðo rŒþtytu{tk
«rËØ Þþðt¤t ÷tuftu …htu…fth {txu W…Œuþ™t fthýu {nt™T Œw:¾tu™u Ën™ fhu Au, ‚uytu y™u ‚u™t
©tu‚tytu ËkËth™t Mðt{e ƒ™u Au, yLÞ ™rn. (95)
•Á÷¬˝fiflãà ‚◊fiŸfl ÿÊ·Êfi— ∑§ÀÿÊáÿõ— S◊ÿfi◊ÊŸÊ‚Ê˘•|ÇŸ◊˜Ô–
ÉÊÎÆÃSÿ œÊ⁄UÊfi— ‚Á◊œÊfi Ÿ‚ãà ÃÊ ¡Èfi·ÊáÊÊ „Ufiÿ¸Áà ¡ÊÃflfiŒÊ—H 96H
…ŒtÚto : S}æ²}ææÝæ¨:-yÕ… nËe™u «ËL™‚t Wí…L™ fh™the, ÜU˲懲:-fÕÞtý{Þe yt[hýðt¤e,
¨}æÝï± ²æï¯æ-yuf r[¥tðt¤e †eytu su{ …r‚ytu™u «t ÚttÞ, ‚u{ su ¨ç}æ{:-þçŒ, yÚto y™u
ËkƒkÄtuÚte ËBÞfT «ftrþ‚, Íæë„S²-þwØ ¿tt™™e {æÚæ:-ðtýe ¥çxÝ}æì-‚usMðe rðît™tu™e …tËu ¥ç|æ
+ Ðí±‹„-ËðoºtÚte òÞ Au y™u ݨ‹„-«t ÚttÞ Au „æ:-‚u ðtýeytu™wk …é¯æ‡æ:-Ëuð™ fh‚tk …愱ïÎæ:-
¿tt™e rðît™T ã²üç„-ftÂL‚™u «t fhu Au. (96)
¼tðtÚto : su{ «ËL™ r[¥tðt¤e, n»to™u «tÂ, Ëti¼tøÞð‚e †eytu …tu‚t™t …r‚ytu™u «t fhu
Au, ‚u{ rðãt y™u rð¿tt™™t yt¼q»týtuÚte rð¼qr»t‚ ðtýeytu rðît™tu™u «t ÚttÞ Au. (96)
∑§ãÿ~Ê˘ßfl fl„UÃÈ◊ÃflÊ ©Ufi˘•ÜÖÿ~Ü¡ÊŸÊ˘•Á÷ øÊfi∑§‡ÊËÁ◊–
ÿòÊ ‚Ê◊fi— ‚ÍÆÿà ÿòÊfi ÿôÊÊ ÉÊÎÆÃSÿ œÊ⁄UÊfi˘•Á÷ Ãà¬fiflãÃH 97H
…ŒtÚto : ¥çT-ËwkŒh Y…™wk ¥TæÝæ:-Œþo™ fhtð‚e, ±ã„é}æì-«t Út™th …r‚™u »„±ñ-«t fhðt
{txu ÜU‹²æ §±-su{ fLÞt þtu¼u Au, ‚u{ ²~æ-ßÞtk ¨æï}æ:-yiïÞo™tu Ë{qn ¨ê²„ï-Wí…L™ ÚttÞ Au,
©-y™u ²~æ-ßÞtk ²¿æ:-Þ¿t ÚttÞ Au, „„ì-íÞtk su Íæë„S²-¿tt™™e {æÚæ:-ðtýe ¥ç|æ, б‹„ï-ËðoºtÚte
…rðºt ÚttÞ Au, ‚u™u nwk ¥ç|æ™æÜUàæèç}æ-Ëthe he‚u «t fhwk Awk. (97)
¼tðtÚto : su{ fLÞtytu MðÞkðh rðrÄÚte …tu‚t™t RÂåA‚ …r‚ytu™tu Mðefth fhe™u þtur¼‚ ÚttÞ
Au, ‚u{ yiïÞo™e Wí…r¥t™t yðËh …h y™u Þ¿t™e Ë{]rØ{tk rðît™tu™e ðtýeytu …rðºt ƒ™e™u
þtur¼‚ ƒ™u Au. (97)
•èÿ~·¸Ã ‚Èc≈ÈUÆ$à ª√ÿfi◊ÊÁ¡◊S◊Ê‚fiÈ ÷º˝Ê º˝ÁflfiáÊÊÁŸ œûÊ–
ß◊¢ ÿôÊ¢ Ÿfiÿà ŒflÃÊfi ŸÊ ÉÊÎÆÃSÿ œÊ⁄UÊ ◊œÈfi◊à¬flãÃH 98H
…ŒtÚto : nu rððtrn‚ †e-…wÁ»ttu ! ‚{u W¥t{ yt[thÚte ¨écÅéç„}æ}æì-ËwkŒh «þkËt™u, ¥æç…}æì-Ëwf{tuo™u
350 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
sýtð™th Ëk„út{™u y™u xæò}æì-ðtýe{tk rðã{t™ ƒtuÄ™u yÚtðt „tÞ{tk rðã{t™ ŒqÄ ytrŒ™u
¥|²¯ü„-ËðoºtÚte «t fhtu.
Îﱄæ-rðît™Ts™ ¥S}ææ¨é-y{tht{tk |æÎíæ-yr‚ yt™kŒŒt‚t Îí籇ææçÝ-Ä™tu™u {œæ-MÚttr…‚
fhu. Ý:-y{™u §}æ}æì-yu ²¿æ}æì-«t Útðt ÞtuøÞ „]nt©{ ÔÞðnth™u ݲ„-«t fhtðtu.
su Íæë„S²-«ftrþ‚ rð¿tt™Úte ËkƒkrÄ‚ {æÚæ:-Ëwrþrût‚ ðtýeytu rðît™tu™u }æ{é}æ„ì-yíÞk‚ {Äw{‚e
ƒ™e™u б‹„ï-«t ÚttÞ Au; ‚u ðtýeytu y{™u …ý «t fhtðtu. (98)
¼tðtÚto : †e-…wÁ»ttuyu r{ºt ƒ™e™u ËkËth{tk «rËØ ƒ™ðwk òuEyu.
su{ …tu‚t™t {txu, ‚u{ yLÞtu™u {txu …ý fÕÞtýfthe …ŒtÚttuo™e ð]rØ fhðe òuEyu.
…h{ …wÁ»ttÚtoÚte „]nt©{™e þtu¼t™e ð]rØ fhðe òuEyu y™u ðuŒrðãt™tu r™hk‚h «[th fhðtu
òuEyu. (98)
œÊ◊fiãà Áfl‡fl¢ ÷ÈflfiŸ◊Áœfi ÁüÊÃ◊ã× ‚fi◊Èƺ˝ NUlõãÃ⁄UÊÿfiÈÁ·–
•¬Ê◊ŸËfi∑§ ‚Á◊Õ ÿ˘•Ê÷ÎfiÃSÃ◊fi‡ÿÊ◊ ◊œÈfi◊ãâ Ã˘™§*◊◊˜ÔH 99H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! su „ï-yt…™t {æ}æÝì-Ë]rü-su{tk Ë{M‚ …ŒtÚttuo™u yt… Äthý fhtu Atu,
¥‹„:, ¨}æéÎíï-‚u ytftþ Ë{t™ Ëðo™t {æÞ{tk ÔÞt MðY…{tk ç±E}æì-Ëðo |æé±Ý}æì-ËkËth «trýÞtu™t
Wí…r¥t MÚtt™ ¥ç{, çŸæ„}æì-ytr©‚ ƒ™e™u rðã{t™ Au, ‚u™u y{u ¥à²æ}æ-«t fheyu.
nu ˼t…r‚ ! „ï-‚tht ¥Ðæ}æì-«týtu™e ¥‹„:-{æÞ{tk, NçÎ-ÓŒÞ{tk ‚Útt ¥æ²éç¯-Sð™™t
nu‚w ¥Ðæ}æì-«týÄtheytu™e ¥ÝèÜïU-Ëu™t{tk ‚Útt ¨ç}æƒï-Ëk„út{{tk ²:-su Ëk¼th-Ët{„úe ¥æ|æë„:-
Ëðoºt rðã{t™ Au „}æì-‚u™u ‚Útt }æ{é}æ‹„}æì-«þkËtÞwõ‚ {Äwh „wýtuÚte ˼h ª<}æ}æì-ƒtuÄ™u-¿tt™™u
¥à²æ}æì-y{u «t fheyu. (99)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Eïh™e Ë]rü{tk «Þí™…qðof r{ºttu™e WL™r‚ fhðe òuEyu.
Ëk…qýo Ët{„úeytu-ËtÄ™ W…ËtÄ™ Äthý fhe™u Þwõ‚ ytnth-rðnth îtht þheh™t ythtuøÞ™e
ð]rØ fhe™u …tu‚t™tu ‚Útt yLÞ {™w»Þtu™tu W…fth fhðtu òuEyu. (99)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk ËqÞo, {u½, „]nt©{, „rý‚ rðãt ‚Útt Eïh ytrŒ
…ŒtÚto rðãt™t ðýo™Úte yt yæÞtÞ™e …qðo yæÞtÞ™t yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au; yu{ Ë{sðwk òuEyu.
JJ §ç„ ¨Œ„ÎàææïùŠ²æ²: JJ
351 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒæcÅæÎàææùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
flÊ¡fi‡ø ◊ ¬˝‚fl‡øfi ◊ ¬˝ÿfiÁÇø ◊ ¬˝Á‚fiÁÇø ◊ œËÁÇøfi ◊ ∑˝§Ãfiȇø
◊ Sflfi⁄U‡ø ◊ ‡ÀÊÊ∑fi§‡ø ◊ üÊfl‡øfi ◊ üÊÈÁÃfi‡ø ◊ ÖÿÊÁÃfi‡ø ◊ Sfl~‡ø ◊ ÿôÊŸfi
∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 1H
…ŒtÚto : }æï-{thwk ±æ…:-yL™ ™-rðþu»t ¿tt™Úte, }æï-{thtk Ðí¨±:-yiïÞo ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu,
}æï-{tht Ðí²ç„:-su ÔÞðnthÚte W¥t{ «Þí™ ƒ™u Au. ™-y™u ‚u™t ËtÄ™, }æï-{thtu Ðíç¨ç„:-«ƒkÄ
™-y™u hûtt, }æï-{the {èç„:-Äthýt ™-y™u æÞt™, }æï-{the ÜëU„é:-©ucƒwrØ ™-y™u WíËtn, }æï-
{the S±Ú:-Mð‚kºt‚t ™-y™u W¥t{ ‚us, }æï-{the ÔHæïÜU:-…Œ h[™t fh™the «þkrË‚ rþrût‚ ðtýe
™-y™u ðõ‚]‚t, }æï-{the Ÿæ±:-Ëtk¼¤ðe ™-y™u Ëk¼¤tððe, }æï-{the Ÿæéç„:-su™tÚte Ë{M‚ rðãt
Ëtk¼¤ðt{tk ytðu Au ‚u ðuŒrðãt ™-y™u ‚u™u y™wfq¤ M{]r‚ yÚtto‚T Ä{oþt†, }æï-{the Á²æïç„:-
rðãt™tu «ftþ Útðtu ™-y™u yLÞtu™t {txu rðãt™tu «ftþ fhðtu, }æï-{thwk S±:-Ëw¾ ™-y™u yLÞtu™wk
Ëw¾ ²¿æïÝ-Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ-…qs™eÞ …h{uïh ðt s„‚™t W…fthf ÔÞðnth îtht ÜUËЋ„æ}æì-
Ë{Úto ƒ™u. (1)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{tuyu yL™ ytrŒÚte Ëðo™t Ëw¾ {txu Þ¿t™e W…tË™t fhðe òuEyu
y™u s„‚™t W…fthf ÔÞðnth™e rËrØ fhðe òuEyu, suÚte Ëðo {™w»Þtu ytrŒ™e WL™r‚ ÚttÞ. (1)
¬˝Êáʇøfi ◊˘¬ÊŸ‡øfi ◊ √ÿÊŸ‡ø ◊˘‚fiȇø ◊ ÁøûÊ¢ øfi ◊ ˘•ÊœËfiâ ø ◊
flÊ∑˜Ô§ øfi ◊ ◊Ÿfi‡ø ◊ øˇÊfiȇø ◊ üÊÊòʯ ø ◊ ŒˇÊfi‡ø ◊ ’Àʯ ø ◊ ÿôÊŸfi
∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 2H
…ŒtÚto : }æï-{tht Ðíæ‡æ:-ÓŒÞ{tk hnu÷ Sð™{q÷ ðtÞw ™-y™u fkXŒuþ{tk hnu™th ðtÞw }æï-{thtu
¥ÐæÝ:-™tr¼Úte ™e[u s™th-yÄtu„t{e ™-y™u Ë{t™ ™tr¼{tk ÂMÚt‚ ðtÞw, }æï-{thtu òæÝ:-þheh™e
Ëðo ËkrÄytu{tk ÔÞt ðtÞw, ™-y™u Ä™ksÞ su þheh™t hõ‚ ytrŒ™e ð]rØ fhu Au ‚u ðtÞw, }æï-
{thtu ¥¨é:-™t„ ytrŒ «tý™tu ¼uŒ ðtÞw ™-‚Útt yLÞ ðtÞw, }æï-{the 癜æ}æì-M{]r‚ ™-y™u ƒwrØ,
}æï-{thwk ¥æ{è„}æì-Ëthe he‚u {u¤ðu÷ r™rù‚ ¿tt™ ™-y™u hûtt fhu÷tu rð»tÞ, }æï-{the ±æÜUì-ðtýe
™-y™u ‚u™u Ëtk¼¤ðe, }æï-{the }æÝ:-ËkfÕ…-rðfÕ… Y… yL‚:fhý™e ð]r¥t ™-y™u ynkfth ð]r¥t,
}æï-{tht ™ÿæé:-su™tÚte nwk Œu¾wk Awk ‚u ™uºttu ™-y™u «íÞût «{tý, }æï-{tht Ÿææï~æ}æì-su™t îtht nwk Ëtk¼¤wk
Awk ‚u ft™ ™-y™u yt„{-«íÞuf rð»tÞ …h ðuŒtu™wk «{tý, }æï-{the Îÿæ:-[‚wh‚t ™-y™u Ët{rÞf
«r‚¼t-‚íft¤ ¼t™ Útðwk ‚Útt }æï-{tht ÏæH}æì-ƒ¤ ™-y™u …ht¢{ yu Ëðo ²¿æïÝ-Ä{o™t y™wct™Úte
ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u. (2)
352 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : {™w»Þtu ËtÄ™tu Ërn‚ …tu‚t™t «tý ytrŒ™u Ä{o™wk yt[hý fhðt{tk ËkÞwõ‚ fhu. (2)
•Ê¡fi‡ø ◊ ‚„fiU‡ø ◊ ˘ •Êà◊Ê øfi ◊ ß͇øfi ◊ ‡Ê◊Ó¸ ø ◊ fl◊¸Ó ø
◊˘XÔUfiÊÁŸ ø ◊˘SÕËfiÁŸ ø ◊ ¬Mfi§úÁ· ø ◊ ‡Ê⁄UËfi⁄UÊÁáÊ ø ◊˘•Êÿfiȇø ◊ ¡⁄UÊ
øfi ◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 3H
…ŒtÚto : }æï-{tht ¥æï…:-þheh{tk hnu÷ ‚us ™-y™u {the Ëu™t, }æï-{tht ¨ã:-þheh™wk ƒ¤
™-‚Útt {™™wk ƒ¤, }æï-{thwk ¥æy}ææ-MðY… ™-y™u {thwk Ët{ÚÞo, }æï-{thwk „Ýê:-þheh ™-y™u ËkƒÄk es™tu,
}æï-{thwk àæ}æü-½h ™-y™u ½h™tk …ŒtÚttuo, }æï-{the ±}æü-hûtt su™tÚte ÚttÞ ‚u fð[ ™-y™u þ†-y†,
}æï-{tht ¥Ñì xææçÝ-rþh ytrŒ yk„tu ™-y™u ytk„¤eytu ytrŒ «íÞk„tu, }æï-{tht ¥SƒèçÝ-ntzftk
™-y™u þheh™e ykŒh™t yk„-«íÞk„tu yÚtto‚T ÓŒÞ, {tkË, ™tzeytu ytrŒ, }æï-{tht ÐM¢ç¯-{{oMÚtt™
™-y™u Sð™™tk fthý, }æï-{tht àæÚèÚæç‡æ-ËkƒkÄeytu™tk þhehtu ™-y™u Ëqû{ yðÞðtu, }æï-{thwk
¥æ²é : -Sð™ ™-y™u Sð™™tk ËtÄ™tu yÚtto ‚ T su ™ t îtht Sðw k Aw k , }æï - {the
…Úæ-ð]ØtðMÚtt ™-y™u ÞwðtðMÚtt yu Ëðo …ŒtÚttuo ²¿æïÝ-Ëífth™u ÞtuøÞ …h{uïhÚte ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto
Īu. (3)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttuyu ƒ¤ðt™ Ëu™t ytrŒ™u, ÄtŠ{f s™tu™e hûtt y™u Œwütu™e ‚tz™t Œkz
yt…ðt{tk «ð]¥t fhðe òuEyu. (3)
ÖÿÒcΔU®K¯ ø ◊ ˘ •ÊÁœfi¬àÿ¢ ø ◊ ◊ãÿȇøfi ◊ ÷Ê◊fi‡ø ◊˘◊fi‡ø ◊˘ê÷fi‡ø
◊ ¡◊Ê øfi ◊ ◊Á„U◊Ê øfi ◊ flÁ⁄U◊Ê øfi ◊ ¬˝ÁÕ◊Ê øfi ◊ fl*·◊Ê øfi ◊ º˝ÊÁÉÊ◊Ê
øfi ◊ flÎÆh¢ øfi ◊ flÎ|h‡ø ◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 4H
…ŒtÚto : }æï-{the Á²ñcÆK}æì-«þkËt ™-y™u W¥t{ …ŒtÚto, }æï-{thwk Mðt{e…ýwk ™-y™u ¥æç{Ðy²}æì-
yrÄ…r‚-MðfeÞ ÿÔÞ, }æï-{thwk }拲é:-yr¼{t™ ™-y™u þtÂL‚, }æï-{thtu |ææ}æ:-¢tuÄ ™-y™u Ëwþe÷‚t,
}æï-{tht ¥}æ:-LÞtÞÚte {u¤ðu÷t ½h ytrŒ …ŒtÚttuo ™-y™u «t fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo, }æï-{thwk ¥}|æ:-
s¤ ™-y™u ŒqÄ, Œnª, ½e ytrŒ …ŒtÚttuo, }æï-{the …ï}ææ-S‚ Útðe ™-y™u rðsÞ, }æï-{thtu }æçã}ææ-
{rn{t ™-y™u «r‚ct, }æï-{the ±çÚ}ææ-©uc‚t ™-y™u ©uc yt[hý }æï-{the Ðíçƒ}ææ-rðþt¤‚t
™-y™u rðM‚]‚ …ŒtÚttuo, }æï-{thwk ±<¯}ææ-½z…ý ™-y™u ƒt¤…ý, }æï-{the Îíæç{}ææ-Œe½o‚t ™-y™u
nÙMð‚t, }æï-{tht ±ëh}æì-«¼w‚t™u «t y™uf «fth™tk Ä™ ytrŒ …ŒtÚttuo ™-y™u yÕ…Ä™ ytrŒ
…ŒtÚttuo ‚Útt }æï-{the ±ëçh:-ð]rØ™wk fthý Ë‚Tr¢Þt ™-y™u ‚uÚte Wí…L™ ÚtÞu÷t Ëw¾ŒtÞf Ë{M‚
…ŒtÚttuo ²¿æïÝ-Ä{o™e hûtt yÚtto‚T …t÷™ fhðtÚte ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u. (4)
¼tðtÚto : nu r{ºts™tu ! ‚{u Þ¿t™e rËrØ {txu y™u Ë{M‚ s„‚™tk rn‚ {txu «þkrË‚-©uc
353 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚttuo™u ËkÞwõ‚ fhtu. (4)
‚àÿ¢ øfi ◊ üÊhÊ øfi ◊ ¡ªfiìÊ ◊ œŸ¯ ø ◊ Áfl‡fl¯ ø ◊ ◊„fiU‡ø ◊ ∑˝§Ë«UÊ
øfi ◊ ◊ÊŒfi‡ø ◊ ¡Êâ øfi ◊ ¡ÁŸcÿ◊ÊfiáÊ¢ ø ◊ ‚ÍÆÄâ øfi ◊ ‚È∑ΧÆâ øfi ◊ ÿôÊŸfi
∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 5H
…ŒtÚto : }æï-{thtu ¨y²}æì-ÞÚttÚto rð»tÞ ™-y™u Ëðo™wk ¼÷wk fhðwk, }æï-{the Ÿæhæ-yÚtto‚T suÚte
ËíÞ™u Äthý fheyu Aeyu ™-y™u ‚u ©ØtÚte rËrØ yt…™tht …ŒtÚttuo, }æï-{tht …xæ„ì-[u‚™ Ëk‚t™
ytrŒ ð„o ™-y™u ‚u s„‚{tk hnu÷tk Ëðo …ŒtÚttuo, }æï-{thwk {Ý}æì-Ëwðýo ytrŒ Ä™ ™-y™u ÄtLÞ
yÚtto‚T y™ts ytrŒ, }æï-{thwk ç±E}æì-ËðoMð ™-y™u Ëðo …h W…fth [ Ëðo W…fhýtu ], }æï-{the
}æã:-{níðÚte Þwõ‚ «þkËt fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo ™-y™u Ëífth, }æï-{the ÜíUèÇæ-rðnth ™-y™u ‚u™t
ËtÄ™tu, }æï-{thtu }ææïÎ:-n»to ™-y™u …h{ yt™kŒ, }æï-{tht …æ„}æì-sux÷t Wí…L™ ÚtÞu÷tk ™-y™u
sux÷t Wí…L™ ÚtE hÌtt Au, }æï-{tht …æçÝc²}ææ‡æ}æì-sux÷tk Wí…L™ Út™tht ™-y™u sux÷tk ‚u ËkƒkÄe
…ŒtÚto Ë{qn, }æï-{tht ¨êv„}æì-W¥t{ ð[™tu ™-y™u W¥t{ rð[thtu, }æï-{tht ¨éÜëU„}æì-…wÛÞY… W¥t{
her‚Úte fhu÷t f{o ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu yu Wõ‚ Ëðo …ŒtÚttuo ²¿æïÝ-ËíÞ y™u Ä{o™e WL™r‚ fh™th
W…ŒuþÚte ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u. (5)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu rðãt™wk yæÞÞ™, yæÞt…™, ©ðý y™u W…Œuþ fhu Au ‚Útt fhtðu Au,
‚uytu r™íÞ WL™r‚™u «t fhu Au. (5)
´§Ã¢ øfi ◊˘◊Îï ø ◊˘ÿˇ◊¢ ø ◊˘ŸÊfi◊ÿìÊ ◊ ¡ËflÊÃfiȇø ◊ ŒËÉÊʸÿÈÆàfl¢
øfi ◊˘ŸÁ◊òÊ¢ øfi ◊˘÷fiÿ¢ ø ◊ ‚ÈÆπ¢ øfi ◊ ‡ÊÿfiŸ¢ ø ◊ ‚ÍƷʇøfi ◊ ‚ÈÆÁŒŸ¯ ø
◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 6H
…ŒtÚto : }æï-{thwk «„}æì-ÞÚttÚto rð¿tt™ ™-y™u ‚u™e rËrØ fh™th …ŒtÚto, }æï-{thwk ¥}æë„}æì-ytí{
MðY…, [{wÂõ‚ Ëw¾] y™u Þ¿tÚte ƒ[u÷wk yL™ ™-y™u …eðt ÞtuøÞ hË, }æï-{thwk ¥²ÿ}æ}æì-Þû{t-
ûtÞ ytrŒ htu„tuÚte hrn‚ þheh ytrŒ ™-y™u htu„ rð™tþf f{o, }æï-{the ¥Ýæ}沄ì-htu„ ytrŒ
hrn‚ ytÞw ™-y™u ‚u™e rËrØ fh™the yti»trÄytu, }æï-{thtu …è±æ„é:-su™tÚte Sðwk Awk y™u rsðtzwk
Awk, ‚u {thtu ÔÞðnth ™-y™u …ÚÞ ¼tus™, }æï-{the ÎèÍææü²éy±}æì-Œe½o ytÞw ™-y™u ƒúñ[Þo ‚Útt
rs‚urLÿÞ‚t ytrŒ f{o, }æï-{tht ¥Ýç}æ~æ}æì-yrðã{t™ þºtw yÚtto‚T r{ºt ™-y™u …ût…t‚ hrn‚ f{o,
}æï-{the ¥|æ²}æì-r™¼oÞ‚t, ™-y™u ðeh‚t, }æï-{thtu ¨é¶}æì-yr‚ W¥t{ yt™kŒ ‚Útt «ËL™‚t ™-
y™u ‚u™u rËØ fh™th f{o, }æï-{thwk àæ²Ý}æì-Ëqðwk ™-y™u ‚u™e rËrØ fh™tht …ŒtÚttuo, }æï-{thtu ¨ê¯æ:-
Ëw{Äwh «t‚:ft÷-W»tt ™-y™u ‚u ËkƒkÄe f{o ‚Útt }æï-{thtu ¨éçÎÝ}æì-ËwkŒh rŒðË ™-y™u ‚u™u W…Þtu„e
354 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
f{o yu Ëðo ²¿æïÝ-ËíÞ ¼t»tý ytrŒ ÔÞðnthtuÚte ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u. (6)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ËíÞ ¼t»tý ytrŒ f{o fhu Au, ‚uytu ËðoŒt Ëw¾e hnu Au. (6)
ÿãÃÊ øfi ◊ œûÊʸ øfi ◊ ˇÊ◊fi‡ø ◊ œÎÁÃfi‡ø ◊ Áfl‡fl¯ ø ◊ ◊„Ufi‡ø ◊
‚¢ÁflìÊfi ◊ ôÊÊòʯ ø ◊ ‚͇øfi ◊ ¬˝‚͇øfi ◊ ‚Ë⁄¯ ø ◊ ÀÊÿfi‡ø ◊ ÿôÊŸfi
∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 7H
…ŒtÚto : }æï-{thtu ²‹„æ-r™Þ{ fh™th ™-y™u r™Þr{‚ …ŒtÚto, }æï-{™u {œææü-Äthý fh™th
™-y™u Äthý fhu÷ …ŒtÚto, }æï-{the ÿæï}æ:-hûtt ™-y™u hûtt fh™th, }æï-{the {ëç„:-Äthýt ™-
y™u Ën™þe÷‚t, }æï-{tht ËkƒkÄ™wk ç±E}æì-s„‚ ™-y™u ‚u™u y™wfq¤ {ÞtoŒt, }æï-{tht }æã:-{nt™
f{o ™-y™u {nt™ ÔÞðnth, }æï-{the ¨¢ç±„ì-«r‚¿tt ™-y™u rð»tÞ™wk ¿tt™, }æï-{thwk ¿ææ~æ}æì-¿tt™™wk
ËtÄ™ ™-y™u òýðt ÞtuøÞ yÚtto‚T ¿tuÞ …ŒtÚto, }æï-{the ¨ê:-«uhýt fh™the r[¥t™e ð]r¥t ™-y™u
«uhýtÚte Wí…L™ f{o, }æï-{the Ðí¨ê:-su Wí…r¥t fhtð™the ð]r¥t ™-y™u Wí…r¥t™tu rð»tÞ, }æï-{tht
¨èÚ}æì-¾u‚e™t ËtÄf n¤ ytrŒ ™-y™u ¾uzq‚ ‚Útt }æï-{thtu H²:-÷Þ yÚtto‚T su{tkÚte yuf‚t «tÂ
ÚttÞ ‚u rð»tÞ ™-y™u su {the yuf‚t ËtÄu ‚u rðãtrŒ „wý ‚u Wõ‚ Ëðo ²¿æïÝ-W¥t{ r™Þ{tu™tk
yt[hý Y… Þ¿tÚte ÜUËЋ„æ}æì-rËØ ÚttÞ. (7)
¼tðtÚto : su þ{, Œ{ ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ ƒ™e™u ©uc r™Þ{tu™wk …t÷™ fhu Au, ‚u …tu‚t™t
RÂåA‚ ftÞtuo™u rËØ fhu Au. (7)
‡Ê¢ øfi ◊ ◊ÿfi‡ø ◊ Á¬˝ÿ¢ øfi ◊˘ŸÈ∑§Ê◊‡øfi ◊ ∑§Ê◊fi‡ø ◊ ‚ÊÒ◊Ÿ‚‡øfi ◊
÷ªfi‡ø ◊ º˝ÁflfiáÊ¢ ø ◊ ÷º¢˝ øfi ◊ üÊÿfi‡ø ◊ fl‚Ëfiÿ‡ø ◊ ÿ‡Êfi‡ø ◊ ÿôÊŸfi
∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 8H
…ŒtÚto : }æï-{thwk àæ}æì-Ëðo Ëw¾ ™-y™u Ëw¾™e Ëðo Ët{„úe, }æï-{thtu }æ²:-«íÞût yt™kŒ ™-
y™u ‚u™t ËtÄ™tu, }æï-{tht çÐí²}æì-«er‚ fh™th ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu, }æï-{the ¥ÝéÜUæ}æ:-Ä{o™u
y™wfq¤ ft{™t ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu, }æï-{thtu ÜUæ}æ:-ft{ yÚtto‚T su™tÚte ðt su{tk ft{™t fhtÞ
™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu, }æï-{thwk ¨æñ}æݨ:-W¥t{ {™ ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu, }æï-{thtu |æxæ:-yiïÞo™tu
Ë{qn ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu, }æï-{thwk Îí籇æ}æì-ƒ¤ ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu, }æï-{™u |æÎí}æì-yr‚ yt™kŒ
yt…™th Ëw¾ ™-y™u Ëw¾™tk ËtÄ™tu, }æï-{thwk Ÿæï²:-{wÂõ‚ Ëw¾ ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu, }æï-{tht
±¨è²:-yíÞk‚ ðË™tht ™-y™u ‚u™e Ët{„úe }æï-{the ²àæ:-feŠ‚ ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu ²¿æïÝ-Ëw¾™e
rËrØ fhtð™th Eïh îtht ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u. (8)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su f{oÚte Ëw¾™e ð]rØ ÚttÞ, ‚u f{o™wk r™hk‚h Ëuð™ fhðwk òuEyu. (8)
™§∑¸˜Ô§ øfi ◊ ‚ÍÆŸÎÃÊfi ø ◊ ¬ÿfi‡ø ◊ ⁄U‚fi‡ø ◊ ÉÊÎÆâ øfi ◊ ◊œfiÈ ø ◊ ‚|Çœfi‡ø
355 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
◊ ‚¬ËfiÁÇø ◊ ∑ΧÆÁ·‡øfi ◊ flÎ|c≈Ufi‡ø ◊ ¡Òòʯ ø ◊˘•ÊÒÁjfil¢ ø ◊ ÿôÊŸfi
∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 9H
…ŒtÚto : }æï-{thwk ªÜüUì-W¥t{ her‚Úte ËkMfth fhu÷ yÚtðt ƒ™tðu÷ yL™-¼tus™ ™-y™u Ëw„kÄe
ytrŒ …ŒtÚttuoÚte Þwõ‚ ÔÞks™-{Ët÷tðt¤t …ŒtÚttuo, }æï-{the ¨êÝë„æ-r«Þðtýe ™-y™u ËíÞð[™, }æï-
{thwk в:-ŒqÄ ™-y™u W¥t{ he‚u …ftðu÷ yti»trÄ, }æï-{tht Ú¨:-Ëðo …ŒtÚttuo™tu Ëth ™-y™u {nt
yti»trÄytuÚte ‚iÞth fhu÷tu hË, }æï-{thwk Íæë„}æì-½e ™-y™u ‚u™t ËkMfthtuÚte ‚iÞth fhu÷t …fðt™, }æï-
{thtk }æ{é-{Ä ™-y™u ¾tkz, „tu¤ ytrŒ }æï-{thwk ¨çx{:-Ë{t™ ¼tus™ ™-y™u W¥t{ ¼tu„ ËtÄ™,
}æï-{thwk ¨Ðèç„:-Ë{t™ …t™ ™-y™u [qËðt ÞtuøÞ …ŒtÚto, }æï-{the ÜëUç¯:-¼qr{™e ¾u‚e ™-y™u
½ô ytrŒ yL™, }æï-{the ±ëçcÅ:-ðhËtŒ ™-y™u nð™ ytnwr‚ytuÚte ðtÞw ytrŒ™e þwrØ fhðe,
}æï-{thtu …ñ~æ}æì-S‚ðt™tu Mð¼tð ™-y™u Ëwrþrût‚ Ëu™t ytrŒ ‚Útt }æï-{tht ¥æñÎìç|æl}æì-…]rÚtðe™u
Vtze™u ™ef¤™tht ð]ût y™u ð™M…r‚™w Wí…L™ Útðwk ™-y™u Vq÷, V¤ ytrŒ yu Ëðo …ŒtÚttuo ²¿æïÝ-
Ë{M‚ hË y™u …ŒtÚttuo™e ð]rØ fh™th f{oÚte ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u. (9)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu W¥t{ hËÞwõ‚ …ŒtÚttuo™tu Ëk„ún fhe™u, ‚u™u ÞÚtt Ë{Þ nð™ ytrŒ W¥t{
ÔÞðnthtu{tk «Þwõ‚ fhðt òuEyu. (9)
⁄URÁÿ‡øfi ◊ ⁄UÊÿfi‡ø ◊ ¬ÈÆCÔ¢U øfi ◊ ¬È|c≈Ufi‡ø ◊ Áfl÷È øfi ◊ ¬˝÷È øfi ◊ ¬ÍÆáÊZ øfi ◊
¬ÍÆáʸÃfi⁄¢U ø ◊ ∑ȧÿfifl¢ ø ◊˘ÁˇÊfiâ ø ◊˘ãŸ¯ ø ◊˘ˇÊÈfiìÊ ◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 10H
…ŒtÚto : }æï-{the Úç²:-rðãt™e ftkr‚ ™-y™u …wÁ»ttÚto, }æï-{tht Úæ²:-«þkrË‚ Ä™ ™-y™u …fðt™
ytrŒ, }æï-{tht ÐécÅ}æì-…wü …ŒtÚto ™-y™u ythtuøÞ, }æï-{the ÐéçcÅ: ™-y™u …ÚÞ ¼tus™, }æï-{thwk
ç±|æé-Ëðo rð»tÞtu{tk ÔÞt {™ ytrŒ ™-y™u …h{tí{t™wk æÞt™, }æï-{thtu Ðí|æé-Ë{Úto ÔÞðnth ™-
y™u Ëðo Ët{ÚÞo, }æï-{thwk Ðê‡æü}æì-ftÞo™wk …qýo fhðwk ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu, }æï-{tht Ðê‡æü„Ú}æì-yt¼q»tý,
„tÞ, ¼UË, ½tuzt, ƒfhe ‚Útt yL™trŒ …ŒtÚttuo ™-y™u Ëðo™tu W…fth fhðtu, }æï-{tht ÜéU²±}æì-®™rŒ‚
sðÚte …]ÚtfT yL™ ™-y™u ÄtLÞ [tu¾t ytrŒ yL™, }æï-{thtk ¥çÿæ„}æì-yûtÞ …ŒtÚto ™-y™u ‚]rÂ,
}æï-{thwk ¥‹Ý}æì-¼tus™ ÞtuøÞ yL™ ™-y™u ÔÞks™-{Ët÷t ytrŒ ‚Útt }æï-{the ¥ÿæé„ì-ûtwÄt™e ‚]rÂ
™-y™u ‚hË™e ‚]r yu Ëðo …ŒtÚttuo ²¿æïÝ-«þkrË‚ Ä™ ytrŒ™t yt…™th EïhÚte ÜUËЋ„æ}æì-
Ë{Úto ƒ™u. (10)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …h{ …wÁ»ttÚto îtht, Eïh™e ¼Âõ‚ ‚Útt «tÚto™t îtht rðãt ytrŒ Ä™
«t fhe™u Ëðo™tu W…fth rËØ fhðtu òuEyu. (10)
ÁflûÊ¢ øfi ◊ fll¯ ø ◊ ÷ÍÆâ øfi ◊ ÷ÁflcÿìÊfi ◊ ‚Èƪ¢ øfi ◊ ‚Ȭâÿ~¢ ø
◊˘´§h¢˘øfi ◊˘´§|hfi‡ø ◊ ÄÀÊÎÆ#¢ øfi ◊ ÄÀÊÎ|åÃfi‡ø ◊ ◊ÁÇøfi ◊ ‚È◊ÁÇøfi
356 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 11H
…ŒtÚto : }æï-{thtu 籜æ}æì-rð[th fhu÷tu rð»tÞ ™-y™u rð[th, }æï-{thtu ±ïl}æì-rð[thðt ÞtuøÞ
rð»tÞ ™-y™u rð[th fh™th, }æï-{thtu |æê„}æì-ÔÞ‚e‚ ÚtÞu÷tu rð»tÞ ™-y™u ð‚o{t™, }æï-{thtu
|æç±c²„ì-Út™th ™-y™u Ëðo Ë{Þ™tu W¥t{ ÔÞðnth, }æï-{thtu ¨éxæ}æì-Ëw„{ {t„o ™-y™u Wr[‚T
f{o, }æï-{thtu ¨éЉ²}æì-Ëw„{ Þwõ‚ ytnth y™u rðnth ™-y™u Ëðo ftÞtuo{tk «Út{ fthý, }æï-{thtu
«h}æì-Ë{]Ø …ŒtÚto ™-y™u rËrØytu, }æï-{the «çh:-Þtu„Úte «t Ë{]rØ ™-y™u ‚w»x yÚtto‚T
Ëk‚tu»t, }æï-{tht vH댄}æì-Ët{ÚÞo™u «t ÚtÞu÷ ft{ ™-y™u fÕ…™t, }æï-{the vHë猄:-Ët{ÚÞo™e
fÕ…™t ™-y™u ‚fo, }æï-{tht }æç„:-rð[thtu yÚtto‚T {™™ ™-y™u …ŒtÚttuo™wk rððu[™ fhðwk, }æï-{the
¨é}æç„:-©uc ƒwrØ ™-y™u W¥t{ r™ct yu Ëðo ²¿æïÝ-þ{, Œ{ ytrŒ r™Þ{tuÚte Þwõ‚ Þtu„tÇÞtË
îtht ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u. (11)
¼tðtÚto : su þ{, Œ{ ytrŒÚte Þwõ‚ y™u ËkÞ{™u «t fhe™u Þtu„tÇÞtË fhu Au, ‚u
}rØ y™u rËrØÚte Þwõ‚ ƒ™u÷ Au, ‚uytu yLÞtu™u …ý rhrØ y™u rËrØ Y… Ë{]rØ Þwõ‚ fhe
þfu Au. (11)
fl˝Ë„Uÿfi‡ø ◊ ÿflÊfi‡ø ◊ ◊Ê·Êfi‡ø ◊ ÁÃÀÊÊfi‡ø ◊ ◊ÈÆŒ˜ÔªÊ‡øfi ◊ πÀflÊfi‡ø
◊ Á¬˝ÿXÔfiUfl‡ø ◊˘áÊfifl‡ø ◊ ‡ÿÊ◊Ê∑§Êfi‡ø ◊ ŸËflÊ⁄UÊfi‡ø ◊ ªÊœÍ◊Êfi‡ø ◊
◊‚Í⁄UÊfi‡ø ◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 12H
…ŒtÚto : }æï-{tht ±íèã²:-[tu¾t ™-ËtXe™wk ÄtLÞ }æï-{tht ²±æ:-sð ™-y™u ‚wðuh }æï-{tht
}ææ¯æ:-yzŒ ™-y™u ðxtýtk, }æï-{tht ç„Hæ:-‚÷ ™-y™u ™trhÞu¤, }æï-{tht }æéÎìxææ:-{„ ™-y™u
‚u™u ËkMfth-ƒ™tððt, }æï-{tht ¶Ë±æ:-[ýt ™-y™u ‚u™u ƒ™tððt }æï-{tht çÐí²Ñì xæé-ztk„h ™-y™u
‚u™u ƒ™tððt, }æï-{tht ¥‡æ±:-Íeýt [tu¾t ™-y™u ‚u™tu …tf, }æï-{thtu à²æ}ææÜUæ:-Ët{tu ™-y™u
‚u™tu ËkMfth-ƒ™tððt, }æï-{tht Ýè±æÚæ:-ðtÔÞt y™u ¾uzât rð™t Q„u÷t [tu¾t ™-y™u ‚u™t ËkMfth,
}æï-{tht xææï{ê}ææ:-½ô ™-y™u ‚u™t ËkMfth, }æï-{tht }æ¨êÚæ:-{Ëqh ™-y™u ‚u™t ËkƒkÄe yLÞ yL™
yu Ëðo ²¿æïÝ-Ëðo yL™ «Œt‚t …h{tí{tÚte ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u. (12)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu [tu¾t ytrŒÚte ËwËkf]‚ ¼t‚ ytrŒ ‚iÞth fhe™u ‚u™tu yÂø™{tk ntu{ fhðtu
òuEyu, MðÞk ¾tðt òuEyu ‚Útt yLÞtu™u ¾ðztððt òuEyu. (12)
•‡◊Êfi ø ◊ ◊ÎÁûÊfi∑§Ê ø ◊ Áª⁄Uÿfi‡ø ◊ ¬fl¸Ó®Ãʇø ◊ Á‚∑§fiÃʇø ◊
flŸS¬Ãfiÿ‡ø ◊ Á„U⁄Ufiáÿ¢ ø ◊˘ÿfi‡ø ◊ ‡ÿÊ◊¢ øfi ◊ ÀÊÊ„UÜøfi ◊ ‚Ë‚¯ ø ◊
òʬÈfi ø ◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 13H
…ŒtÚto : }æï-{tht ¥à}ææ-…ÚÚth ™-y™u neht ytrŒ hí™tu, }æï-{the }æëçœæÜUæ-Ëthe {txe ™-
357 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u ËtÄthý {txe, }æï-{tht çxæÚ²:-{u½, ðtŒ¤tk ™-y™u yL™ ytrŒ, }æï-{tht бü„æ:-™t™t-{tuxtk
…ðo‚tu ™-y™u …ðo‚tu{tk Út™tht …ŒtÚttuo [yÚtðt Ëðo Ä™], }æï-{the ç¨v„æ:-{tuxe hu‚e ™-y™u Íeýe
hu‚e, }æï-{tht ±ÝSЄ²:-ðz ytrŒ ð]ût ™-y™u ytkƒt ytrŒ ð]ût, }æï-{thwk çãÚ‡²}æì-Ëðo «fth™wk
Ä™ ™-y™u [tkŒe ytrŒ, }æï-{thwk ¥²:-÷tu¾kz ™-y™u þ†, }æï-{tht à²æ}æ}æì-™e÷{rý ™-y™u
þwÂõ‚ [y™u [kÿftL‚{rý] }æï-{thwk Hæïã}æì-Ëtu™wk ™-y™u ftkr‚Ëth ytrŒ, }æï-{thwk ¨è¨}æì-ËeËwk ™-
y™u ÷t¾, }æï-{thwk ~æÐé-sË‚ ™-y™u …e¥t¤ ytrŒ yu Ëðo ²¿æïÝ-Ëk„r‚ fhðt ÞtuøÞ Þ¿tÚte
ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u. (13)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …]rÚtðe …h hnu÷tk …ŒtÚttuo™e Ëthe he‚u …heûtt fhe™u, ‚u™tÚte hí™tu y™u
Ät‚wytu™u «t fhe™u, ‚u™tu Ëðo™t rn‚ {txu W…Þtu„ fhðtu òuEyu. (13)
•|ÇŸ‡øfi ◊˘•Ê¬fi‡ø ◊ flËL§œfi‡ø ◊˘•Ê·fiœÿ‡ø ◊ ∑ΧCÔU¬ëÿʇøfi
◊˘∑ΧCÔU¬ëÿʇøfi ◊ ª˝Êêÿʇøfi ◊ ¬‡Êflfi˘•Ê⁄URáÿʇøfi ◊ ÁflûÊÜøfi ◊ ÁflÁûÊfi‡ø
◊ ÷ÍÆÃÜøfi ◊ ÷ÍÁÃfi‡ø ◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 14H
…ŒtÚto : }æï-{thtu ¥çxÝ:-yÂø™ ™-y™u ðes¤e ytrŒ, }æï-{thwk ¥æÐ:-s¤ ™-y™u s¤{tk
Út™th hí™ {tu‚e ytrŒ, }æï-{the ±èL{:-÷‚t, „wÕ{-Ítze ytrŒ, ™-y™u ‚]ý-þtf ytrŒ, }æï-{the
¥æï¯{²:-Ëtu{÷‚t ytrŒ yti»trÄ ™-y™u V÷, …w»… ytrŒ }æï-{thwk ÜëUcÅÐÓ²æ:-¾u‚h{tk …tf‚wk yL™
™-y™u W¥t{ yL™, }æï-{thwk ¥ÜëUcÅÐÓ²æ:-sk„÷{tk …tfu÷ yL™ ™-y™u …ðo‚ ytrŒ{tk …tfu÷
yL™, }æï-{tht xæíæ}²æ:-„t{{tk rðã{t™ „tÞ ytrŒ ™-y™u ™„h{tk rðã{t™ ‚Útt }æï-{tht ¥æÚ‡²æ:-
ð™{tk rðã{t™ nhý ytrŒ ™-y™u ®Ën ytrŒ Ðàæ±:-…þwytu, }æï-{thwk 籜æ}æì-«t …ŒtÚttuo ™-
y™u Ëðo Ä™, }æï-{the ç±çœæ:-«tr ™-y™u «t fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo, }æï-{thwk |æê„}æì-Y… ™-y™u
y™uf «fth™t …ŒtÚttuo ‚Útt }æï-{tht |æêç„:-yiïÞo ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu yu Ëðo …ŒtÚttuo ²¿æïÝ-Ëk„r‚™u
ÞtuøÞ Þ¿tÚte ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u. [rËØ ÚttÞ]. (14)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yÂø™-…tf ytrŒ rðãt™e Ëk„r‚ fhe™u rþÕ…Þ¿t™u rËØ fhu Au, ‚uytu
yiïÞo™u «t fhu Au. (14)
fl‚fiÈ ø ◊ fl‚ÁÇøfi ◊ ∑§◊¸Ó ø ◊ ‡ÊÁÄfiÇø ◊˘Õ¸Ó®‡ø ◊˘∞◊fi‡ø ◊˘ßàÿÊ
øfi ◊ ªÁÃfi‡ø ◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 15H
…ŒtÚto : }æï-{the ±¨é-ðM‚w ™-y™u r«Þ ðM‚w ðt r«Þ ft{, }æï-{the ±¨ç„:-…tztuþ™e ðM‚e
™-y™u Ëuðftu, }æï-{thwk ÜU}æü-RÂåA‚ ft{ ™-y™u f‚to, }æï-{thwk àæçv„:-Ët{ÚÞo ™-y™u «u{, }æï-
358 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
{thtu ¥ƒü:-Ëf÷ …ŒtÚttuo™tu Ëk[Þ ™-y™u Ëk[Þf‚to, }æï-{thtu »}æ:-Ëw«Þí™ ™-y™u ƒwrØ, }æï-
{the §y²æ-Ëðo ÔÞðnthtu òýðt™e her‚, ™-y™u ÞwÂõ‚ ‚Útt }æï-{the xæç„:-„r‚ ™-WA¤ðt ytrŒ
r¢Þt yu Ëðo …ŒtÚttuo ²¿æïÝ-…wÁ»ttÚto™t y™wct™Úte ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto/rËØ ƒ™u. (15)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su ÷tuftu …tu‚t™t Ët{ÚÞo ytrŒ Ëðo ftkE yLÞ Ëðo™t rn‚ {txu «Þwõ‚
fhu Au. ‚u «þkËt™u …t{u Au. (15)
•|ÇŸfi‡ø ◊˘ßãº˝fi‡ø ◊ ‚Ê◊fi‡ø ◊˘ßãºfi˝‡ø ◊ ‚ÁflÃÊ øfi ◊˘ßãº˝fi‡ø ◊
‚⁄UfiSflÃË ø ◊˘ßãºfi˝‡ø ◊ ¬ÍÆ·Ê øfi ◊˘ßãº˝fi‡ø ◊ ’΄US¬ÁÃfi‡ø ◊˘ßãº˝fi‡ø ◊
ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 16H
…ŒtÚto : }æï-{thtu ¥çxÝ:-«rËØ ËqÞoY… yÂø™ ™-y™u …]rÚtðe …h™tu ¼tir‚f yÂø™, }æï-{thtu
§‹Îí:-rðãw‚T Y… yÂø™ ™-y™u ðtÞw, }æï-{tht ¨æï}æ:-þtL‚ fu ËtiBÞ „wýÞwõ‚ {™w»Þ ðt …ŒtÚto ™-
y™u ð»tto, {u½s¤. }æï-{tht §‹Îí:-yLÞtÞ™u Œqh fh™th ˼t…r‚ ™-y™u ˼tËŒ, }æï-{thwk ¨ç±„æ-
yiïÞoÞwõ‚ ft{ ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu, }æï-{thtu §‹Îí:-Ë{M‚ yrðãt™tu ™tþ fh™th yæÞt…f ™-
y™u rðãtÚteo, }æï-{the ¨ÚS±„è-«þM‚ ƒtuÄ-¿tt™ ðt rþûttÞwõ‚ ðtýe ™-y™u ËíÞ ðõ‚t, }æï-{thtu
§‹Îí:-rðãtÚteo™e sz‚t™tu rð™tþ fh™th W…Œuþf ™-y™u ©tu‚tytu, }æï-{the Ðê¯æ-…wrü fh™th ™-
y™u ÞtuøÞ ytnth-¼tus™, rðnth-r™ÿt ytrŒ, }æï-{thtu §‹Îí:-su …wrüfthf rðãt{tk h{ý fh™th
…wÁ»t ™-y™u ðiã, }æï-{thtu ÏæëãSÐç„:-{tuxt ÔÞðnthtu™tu hûtf …wÁ»t ™-y™u htò ‚Útt }æï-{thtu
§‹Îí:-Ë{M‚ yiïÞo™tu ðÄof …wÁ»t ™-y™u Ëu™t…r‚ yu Ëðo ²¿æïÝ-rðãt y™u yiïÞo™e WL™r‚ fhðtÚte
ÜUËЋ„æ}æì-rËØ/Ë{Úto ƒ™u. (16)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu-‚{tuyu W¥t{ rð[th…qðof …tu‚t™t Ë{M‚ …ŒtÚttuo ©uctu™t …t÷™{tk y™u
Œwütu™t rþûtý{tk r™hk‚h «Þwõ‚ fhðt òuEyu. (16)
Á◊òʇø ◊˘ßãºfi˝‡ø ø ◊ flLfi§áʇø ◊˘ßãºfi˝‡ø ◊ œÊÃÊ øfi ◊˘ßãº˝fi‡ø ◊
àflCÔUÊfi ø ◊˘ßãº˝fi‡ø ◊ ◊L§Ãfi‡ø ◊˘ßãºfi˝‡ø ◊ Áfl‡flfi ø ◊ ŒflÊ˘ßãºfi˝‡ø ◊
ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 17H
…ŒtÚto : }æï-{tht ç}æ~æ:-«tý yÚtto‚T ÓŒÞ{tk hnu™th ðtÞw ™-y™u ™tr¼MÚt Ë{t™ ðtÞw, }æï-
{thtu §‹Îí:-rðãw‚T Y… yÂø™ ™-y™u ‚us, }æï-{thtu ±L‡æ:-WŒt™ yÚtto‚T fkXMÚt ðtÞw ™-y™u Ëðo
þheh{tk „r‚ fh™th ÔÞt™ðtÞw, }æï-{thtu §‹Îí:-ËqÞo ™-y™u Äthý-ytf»toý, }æï-{thtu {æ„æ-Äthý
fh™th ™-y™u ÄiÞo, }æï-{thtu §‹Îí:-…h{ yiïÞo™u «t fhtð™th ™-y™u LÞtÞÞwõ‚ …wÁ»ttÚto, }æï-
{thtu y±cÅæ-…ŒtÚttuo™u rAL™-r¼L™ fh™th yÂø™ ™-y™u rþÕ… yÚtto‚T fthe„he, }æï-{thtu §‹Îí:-
359 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
þºtwytu™u rðŒeýo fh™th htò ™-y™u fthe„he, }æï-{thtu }æL„:-ƒúñtkz{tk hnu÷ ðtÞw ™-y™u þheh™e
Ät‚wytu, }æï-{the §‹Îí:-Ëðoºt ÔÞt…f rðãw‚T ™-y™u ‚u™tu «Þtu„, }æï-{tht ç±Eï-Ë{M‚ …ŒtÚttuo ™-
y™u ËðoMð, Îï±æ:-W¥t{ „wýÞwõ‚ …]rÚtðe ytrŒ }æï-{tht {txu §‹Îí:-…h{ yiïÞo™t Œt‚t ™-y™u
‚u™tu W…Þtu„ yu Ëðo ²¿æïÝ-ðtÞw™e rðãt™t rðÄt™Úte ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto/rËØ ƒ™u. (17)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu «týrðãt y™u rðãw‚T rðãt™u òýe™u y™u ‚u ƒL™u™e Ëðoºt ÔÞt…f‚t Ë{S™u
Œe½o Sð™™wk r™{toý fhðwk òuEyu. (17)
¬ÎÆÁÕflË øfi ◊˘ßãº˝fi‡ø ◊˘ãÃÁ⁄fiUˇÊ¢ ø ◊˘ßãºfi˝‡ø ◊ lÊÒ‡øfi ◊˘ßãº˝fi‡ø ◊
‚◊Êfi‡ø ◊˘ßãº˝fi‡ø ◊ ŸˇÊfiòÊÊÁáÊ ø ◊˘ßãºfi˝‡ø ◊ ÁŒ‡Êfi‡ø ◊˘ßãº˝fi‡ø ◊ ÿôÊŸfi
∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 18H
…ŒtÚto : }æï-{the Ðë烱è-rðM‚thÞwõ‚ ¼qr{ ™-y™u ‚u{tk ÂMÚt‚ …ŒtÚttuo, }æï-{the §‹Îí:-rðãw‚T
Y… r¢Þt ™-y™u ƒ¤ŒtÞf ÔÞtÞt{ ytrŒ r¢Þt, }æï-{thwk ¥‹„çÚÿæ}æì-rð™tþhrn‚ ytftþ ™-y™u
‚u{tk ÂMÚt‚ …ŒtÚttuo, }æï-{tht §‹Îí:-Ë{M‚ yiïÞo™tu ytÄth ™-y™u ‚u™tu «Þtu„, }æï-{the læñ:-
«ftþ{tk ft{ fh™the rðãt ™-y™u ‚u™t ËtÄf …ŒtÚttuo, }æï-{tht §‹Îí:-Ëðo …ŒtÚttuo™u rAL™-r¼L™
fh™th ËqÞo ytrŒ ™-y™u AuŒf …ŒtÚttuo, }æï-{tht ¨}ææ:-ð»to ™-y™u ûtý, …÷, rð…÷, ½xe, {wnq‚o,
rŒðË ð„uhu, }æï-{tht §‹Îí:-ft÷-Ë{Þ ¿tt™™tu r™r{¥t ËqÞo ™-y™u „rý‚ rðãt, }æï-{tht Ýÿæ~ææç‡æ-
™ûtºttu yÚtto‚T su fthý Y…u ÂMÚth hnu Au, …hL‚w ™tþ …t{‚tk ™Úte ‚u ÷tuf ™-y™u ‚u™e ËtÚtu ËkƒkÄ
ht¾™tht «týe ytrŒ, }æï-{the §‹Îí:-÷tuf-÷tuftL‚htu{tk ÂMÚt‚ rðãw‚T ™-y™u rðãw‚T™t ËkÞtu„Úte ‚u{tk
hnu™tht …ŒtÚttuo, }æï-{the çÎàæ:-…qðo ytrŒ rŒþtytu ™-y™u ‚u{tk hnu÷e ðM‚wytu ‚Útt }æï-{the §‹Îí:-
rŒþtytu™wk ¿tt™ fhtð™th ™-y™u Äúwð™tu ‚thtu yu Ëðo …ŒtÚto ²¿æïÝ-…]rÚtðe y™u ft÷ rðþu»t ¿tt™
yt…™th ft{Úte ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto/rËØ ƒ™u. (18)
¼tðtÚto : {™w»Þtu ßÞtk ËwÄe …]rÚtðe ytrŒ …ŒtÚttuo y™u ‚u{tk hnu÷t rðãw‚T™u òý‚t ™Úte, íÞtk
ËwÄe yiïÞo™u «t fhe þf‚t ™Úte. (18)
•ö‡Êȇøfi ◊ ⁄U|R ‡◊‡øR ◊˘ŒÊfièÿ‡ø ◊˘Áœfi¬ÁÇø ◊˘©U¬Êú‡Êȇøfi ◊˘ãÃÿʸ◊ ‡øfi
◊˘∞ãº˝flÊÿfl‡øfi ◊ ◊ÒòÊÊflL§áʇøfi ◊˘•Ê|‡flŸ‡øfi ◊ ¬˝Áì˝SÕÊŸfi‡ø ◊ ‡ÊÈÆ∑˝§‡øfi
◊ ◊ãÕË øfi ◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 19H
…ŒtÚto : }æï-{thtu ¥¢àæé:-ÔÞt…f ËqÞo ™-y™u ‚u™tu «‚t…, }æï-{thtu Úçà}æ:-¼tus™™tu ÔÞðnth-
ËtÄ™ ™-y™u rðrðÄ ¼tus™, }æï-{thtu ¥Îæ|²:-rð™tþ hrn‚ ™-y™u hûtf, }æï-{tht ¥ç{Ðç„:-
Mðt{e ™-y™u ‚u™wk MÚtt™, }æï-{tht ©Ðæ¢àæé:-{™™tu s… ™-y™u yuftL‚™tu rð[th, }æï-{thtu ¥‹„²æü}æ:-
{æÞ{tk „r‚ fh™th ðtÞw ™-y™u ƒ¤, }æï-{tht »ï‹Îí±æ²±:-rðãw‚T y™u ðtÞw ËkƒkÄe yÂø™ ™-
360 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u s¤, }æï-{tht }æñ~ææ±L‡æ:-«tý y™u WŒt™ ËtÚtu [t÷™th ðtÞw ™-y™u ÔÞt™ðtÞw, }æï-{thwk
¥æçEÝ:-ËqÞo y™u [kÿ{t ðå[u hnu™th ‚us ™-y™u «¼tð, }æï-{thtu Ðíç„ÐíSƒæÝ:-«MÚtt™ = „{™
«r‚ rðã{t™ yÚtto‚T „r‚þe÷ ðtÞw ™-y™u ¼ú{ý, }æï-{thwk àæéÜíU:-þwØ MðY… ™-y™u ðeÞos™f-
ƒ¤fthe …ŒtÚttuo, }æï-{tht }拃è-{kÚt™þe÷ Mð¼tððt¤t ™-y™u ŒqÄ ðt ftc ytrŒ yu Ëðo …ŒtÚttuo
²¿æïÝ-yÂø™™t W…Þtu„Úte ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto/rËØ ƒ™u. (19)
¼tðtÚto : òu {™w»Þtu ËqÞo-«ftþ ytrŒÚte …ý W…fth „úný fhu, ‚tu ‚uytu rðît™ ƒ™e™u r¢Þt-
ftiþ÷™u fu{ «t ™ fhe þfu ? (19)
•Êª˝ÿáʇøfi ◊ flÒ‡flŒfl‡øfi ◊ œ˝ÈÆfl‡øfi ◊ flÒ‡flÊŸ⁄U‡øfi ◊˘∞ãº˝ÊÇŸ‡øfi ◊
◊„UÊflÒfi‡flŒfl‡ø ◊ ◊L§àflÃËÿÊfi‡ø ◊ ÁŸc∑fi§flÀÿ‡ø ◊ ‚ÊÁflòʇøfi ◊ ‚Ê⁄USflÇøfi
◊ ¬ÊàŸËflÇøfi ◊ „UÊÁ⁄UÿÊ¡Ÿ‡øfi ◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 20H
…ŒtÚto : }æï-{thtu ¥æxæí²‡æ:-{t„Ëh ytrŒ {rn™t{tk r™»…L™ Þ¿t rðþu»t ™-y™u ‚u™e Ët{„úe,
}æï-{thtu ±ñEÎï±:-Ë{M‚ rðît™tuÚte ËkƒkÄ fh™th rð[th ™-y™u ‚u™wk V¤, }æï-{thtu {íé±:-r™ù÷
ÔÞðnth ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu, }æï-{thtu ±ñEæÝÚ:-Ëðo {™w»Þ™tu Ëífth ™-y™u Ëífth fh™th, }æï-
{tht »ï‹ÎíæxÝ:-ðtÞw y™u rðãw‚TÚte rËØ ft{ ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu, }æï-{thtu }æãæ±ñEÎï±:-Ë{M‚
{nt™ rðît™tu™tu ÔÞðnth ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu, }æï-{thtu }æLy±„è²æ:-ðtÞw ËkƒkÄe ÔÞðnth ™-y™u
‚u™wk V¤, }æï-{tht çÝcÜïU±Ë²æ:-r™hk‚h fuð÷ Ëw¾ ÚttÞ ‚uðt ftÞo ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu, }æï-{tht
¨æç±~æ:-ËqÞo™tu yu «¼tð ™-y™u ‚u™tu W…fth, }æï-{thtu ¨æÚS±„:-ðtýe ËkƒkÄe ÔÞðnth ™-y™u
‚u™wk V¤ }æï-{tht ÐæyÝ豄:-«þkrË‚ Þ¿t Ëkr„™e …í™e ðt¤t™tu ÔÞðnth ™-y™u ‚u™t ËtÄ™tu, }æï-
{tht ãæçÚ²æï…Ý:-½tuztytu™u hÚt ytrŒ{tk òuz™th™tu y™w¢{ ™-y™u ‚u™e Ët{„úe ²¿æïÝ-…ŒtÚttuo™e
Ëk„r‚ fhðtÚte ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto/rËØ ƒ™u. (20)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ë{Þtu…Þtu„e r¢Þt™tu ‚Útt rðît™tu™e Ëk„r‚™tu yt©Þ fhe™u rððtrn‚
†e™t ðú‚-…í™eðú‚ðt¤t ntuÞ, ‚uytu …ŒtÚto rðãt™u fu{ ™ òýe þfu ? (20)
dÈøfi‡ø ◊ ø◊‚ʇøfi ◊ flÊÿ√ÿ~ÊÁŸ ø ◊ º˝ÊáÊ∑§Àʇʇøfi ◊ ª˝ÊflÊfiáʇø
◊˘Áœ·flfiáÊ ø ◊ ¬ÍÃ÷ÎìÊfi ◊˘•ÊœflŸËÿfi‡ø ◊ flÁŒfi‡ø ◊ ’*„U‡øfi ◊˘fl÷ÎÆÕ‡øfi
◊ SflªÊ∑§Ê⁄U‡øfi ◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 21H
…ŒtÚto : }æï-{tht dé™:-Ëúwðt ytrŒ ™-y™u ‚u™e þwrØ, }æï-{thwk ™}æ¨æ:-Þ¿t ðt …tf ƒ™tððt™wk
…tºt ™-y™u ‚u™t …ŒtÚttuo, }æï-{tht ±æ²Ã²æçÝ-ðtÞwytu{tk Ëw¾Œ ™-y™u ðtÞwytu™e þwrØ fh™th
…ŒtÚto, }æï-{thtu Îíæï‡æÜUHàæ:-Þ¿t™e r¢Þt™tu f¤þ ™-y™u …rh{tý rðþu»t, }æï-{tht xæíæ±æ‡æ:-
361 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
rþ÷tV÷f = …ÚÚth ytrŒ ™-y™u ¾tkzrýÞtu ‚Útt Ëtkƒu÷wk, }æï-{the ¥ç{¯±‡æï-Ëtu{ðÕ÷e ytrŒ
yti»trÄytu™tk ËtÄf …ŒtÚttuo ™-y™u fwkxðwk, …eËðwk, }æï-{the Ðê„|æë„ì-…q‚ = þwØ™u Äthý fh™th þwrØ-
fh ¨êÐ-ytrŒ ™-y™u Ëtðhýe ytrŒ, }æï-{tht ¥æ{±Ýè²:-Ëthe he‚u Ätuðt™t …tºttu ™-y™u ™r÷ft
ytrŒ Þkºt yÚtto‚T ‚tht„ý òuðt™wk Þkºt, }æï-{the ±ïçÎ:-ntu{ fhðt™e ðuŒe ™-y™u [‚w»ftrŒ-[th
M‚k¼ Þwõ‚ Þ¿tþt÷t, }æï-{the Ïæ<ã:-Ë{e…{tk ð]rØ fh™th ðt fwþ Ë{qn ™-y™u Þ¿t Ë{Þ™tk
ÞtuøÞ …ŒtÚttuo, }æï-{the ¥±|æëƒ:-Þ¿t Ë{tr Ë{Þ™wk M™t™ ™-y™u [kŒ™trŒ™wk y™w÷u…™ fhðwk
‚Útt }æï-{tht S±xææÜUæÚ:-suÚte {tht …ŒtÚttuo «t ÚttÞ Au, ‚u f{o™u su fhu ‚u ™-y™u …ŒtÚttuo™e …rðºt‚t
yu Ëðo ²¿æïÝ-ntu{ fhðt™e r¢ÞtÚte ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto/rËØ ƒ™u. (21)
¼tðtÚto : ‚u {™w»Þtu s Þ¿t fhðt™u Ë{Úto ƒ™u Au, su ËtÄ™-W…ËtÄ™ Ët{„úeÚte y÷kf]‚
ntuÞ. (21)
•|ÇŸ‡øfi ◊ ÉÊ◊¸‡øfi ◊˘∑¸§‡øfi ◊ ‚Íÿ¸Ó®‡ø ◊ ¬˝Êáʇøfi ◊˘‡fl◊œ‡øfi ◊
¬ÎÁÕflË ø ◊˘ÁŒfiÁÇø ◊ ÁŒÁÃfi‡ø ◊ lÊÒ‡øfi ◊˘XÔ‰UÀfiÊÿ— ‡ÊÄflfi⁄UÿÊ ÁŒ‡fiʇø
◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 22H
…ŒtÚto : }æï-{thtu ¥çxÝ:-yÂø™ ™-y™u ‚u™t «Þtu„, }æï-{thtu {}æü:-‚t… ™-y™u þtÂL‚, }æï-
{the ¥ÜüU:-Ëífth fhðt ÞtuøÞ rðþu»t Ët{„úe ™-y™u ‚u™u þwØ fhðt™tu ÔÞðnth, }æï-{thtu ¨ê²ü:-
ËqÞo ™-y™u Srðft™tu nu‚w, }æï-{tht Ðíæ‡æ:-Sð™™tu nu‚w ðtÞw ™-y™u ƒnth™tu ðtÞw, }æï-{thtu
¥E}æï{:-htßÞŒuþ ™-y™u hts™er‚, }æï-{the Ðë烱è-¼qr{ ™-y™u ‚u{tk hnu÷t Ëðo …ŒtÚttuo, }æï-
{the ¥çÎç„:-y¾kz ™er‚ ™-y™u rs‚urLÿÞ‚t, }æï-{the çÎç„:-¾krz‚ Ët{„úe ™-y™u yr™íÞ
Sð™ ðt þheh ytrŒ, }æï-{thtu læñ:-Ä{o™tu «ftþ ™-y™u rŒðË-ht‚, }æï-{the ¥Ñì xæéH²:-ytk„¤eytu,
àæv±Ú²:-þÂõ‚ytu, çÎàæ:-rŒþtytu ™-y™u W…rŒþtytu yu Ëðo ²¿æïÝ-Ëk„r‚ fhðt ÞtuøÞ …h{tí{tÚte
ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u / rËØ ÚttÞ. (22)
¼tðtÚto : su ÷tuftu «týeytu™t Ëw¾ {txu Þ¿t fhu Au, ‚uytu {ntþÞ Au; ‚u{ òýðwk òuEyu. (22)
fl˝Ã¢ øfi ◊˘´§Ãflfi‡ø ◊ ìfi‡ø ◊ ‚¢flà‚⁄U‡øfi ◊˘„UÊ⁄UÊòÊ˘™fi§fl¸cΔUËfl ’Îfi„Uº˝ÕãÃ⁄U
øfi ◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 23H
…ŒtÚto : }æï-{thwk ±í„}æì-ËíÞt[hý y™u r™Þ{ …t÷™ ™-ËíÞ ¼t»tý y™u ËíÞ W…Œuþ, }æï-
{the «„±:-ðËk‚ ytrŒ }‚wytu ™-y™u W¥thtÞ™/ŒrûtýtÞ™, }æï-{thtu „Ð:-«týtÞt{ ‚Útt Ä{o™wk
yt[hý ™-y™u þe‚, W»ý ytrŒ îLîtu™wk Ën™, }æï-{thwk ¨¢±y¨Ú:-ð»to ™-y™u fÕ…, {ntfÕ…
ytrŒ, }æï-{tht ¥ãæïÚæ~æï-rŒðË y™u ht‚, ª±ücÆè±ï-sk½t y™u „¤wk , ÏæëãÎ탋„Úï-{nt™ …ŒtÚto y™u
yíÞk‚ ËwkŒh hÚt ™-y™u ½tuzt ‚Útt ƒ¤Œtu ytrŒ ²¿æïÝ-Ä{o¿tt™ ytrŒ™t yt[hý ‚Útt ft÷[¢™t
¼ú{ý™t y™wct™Úte ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u/rËØ ÚttÞ. (23)
362 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su ÷tuftu r™Þ‚ Ë{Þ …h ftÞo y™u r™hk‚h Ä{to[hý fhu Au, ‚u ÷tuftu y¼eü rËrØ™u
«t fhu Au. (23)
∞∑§Êfi ø ◊ ÁÃd‡øfi ◊ ÁÃd‡øfi ◊ ¬Üøfi ø ◊ ¬Üøfi ø ◊ ‚# øfi ◊
‚# øfi ◊ Ÿflfi ø ◊ Ÿflfi ø ◊˘∞∑§ÊfiŒ‡Ê ø ◊˘∞∑§ÊfiŒ‡Ê ø ◊ òÊÿÊfiŒ‡Ê ø
◊ òÊÿÊfiŒ‡Ê ø ◊ ¬ÜøfiŒ‡Ê ø ◊ ¬ÜøfiŒ‡Ê ø ◊ ‚#fiŒ‡Ê ø ◊ ‚#Œfi‡Ê ø
◊ ŸflfiŒ‡Ê ø ◊ ŸflfiŒ‡Ê ø ◊˘ ∞∑§fiÁflö‡ÊÁÇø ◊˘∞∑fi§Áflö‡ÊÁÇø ◊
òÊÿÊfiÁflö‡ÊÁÇø ◊ òÊÿÊfiÁflö‡ÊÁÇø ◊ ¬ÜøfiÁflö‡ÊÁÇø ◊ ¬ÜøfiÁflö‡ÊÁÇø
◊ ‚#Áflfiö‡ÊÁÇø ‚#Áflfiö‡ÊÁÇø ◊ ŸflfiÁflö‡ÊÁÇø ◊ ŸflfiÁflö‡ÊÁÇø
◊˘∞∑fi§ÁòÊö‡ÊìÊ ◊˘∞∑fi§ÁòÊö‡ÊìÊ ◊ òÊÿfi|SòÊö‡ÊìÊ ◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 24H
…ŒtÚto : ²¿æïÝ-Ëk„r‚fhý yÚtto‚T Þtu„ fhðtÚte }æï-{the »ÜUæ-yuf ËkÏÞt ™-y™u ƒu, }æï-{the
ç„d:-ºtý ËkÏÞt ™-y™u ƒu }æï-{the Ð@-…tk[ ™-y™u }æï-{the Ð@-…tk[ ™-y™u ƒu }æï-{the
¨Œ„-Ët‚, ™-y™u }æï-{the ¨Œ„-Ët‚ ™-y™u ƒu }æï-{the ™ð, ™-y™u }æï-{the ™ð ™-y™u ƒu
}æï-{the »ÜUæÎàæ-yr„Þth, ™-y™u }æï-{the »ÜUæÎàæ-yr„Þth ™-y™u ƒu }æï-{the ~æ²æïÎàæ-‚uh,
™-y™u }æï-{the ~æ²æïÎàæ-‚uh ™-y™u ƒu }æï-{the …kŒh, ™-y™u }æï-{the …kŒh ™-y™u ƒu }æï-{the
¨Œ„Îàæ-Ë¥th, ™-y™u }æï-{the ¨Œ„Îàæ-Ë¥th ™-y™u ƒu ݱÎàæ-ytu„ýeþ, ™-y™u }æï-{the
ݱÎàæ-ytu„ýeþ ™-y™u ƒu }æï-{the »ÜUô±àæç„:-yufðeË, ™-y™u }æï-{the »ÜUô±àæç„:- yufðeË
™-y™u ƒu }æï-{the ~æ²æïô±àæç„:-‚uðeË, ™-y™u }æï-{the ~æ²æïô±àæç„:-‚uðeË ™-y™u ƒu }æï-{the
Ð@ô±àæç„:-…[eË, ™-y™u }æï-{the Ð@ô±àæç„:-…[eË ™-y™u ƒu }æï-{the ¨Œ„ô±àæç„:-Ë¥ttðeË,
™-y™u }æï-{the ¨Œ„ô±àæç„:-Ë¥ttðeË ™-y™u ƒu }æï-{the ݱô±àæç„:-ytu„ýºteË, ™-y™u }æï-
{the ݱô±àæç„:-ytu„ýºteË ™-y™u ƒu }æï-{the »ÜUô~æàæ„ì-yufºteË, ™-y™u ƒu }æï-{the »ÜUô~æàæ„ì-
yufºteË ™-y™u ƒu }æï-{the ~æ²ô›àæ„ì-‚UºteË ™-y™u yt„¤ …ý yu he‚u ËkÏÞtytu™u ÜUËЋ„æ}æì-
rËØ fhðe. yt Þtu„ …ût{tk {kºt™tu «Út{ yÚto Au.
rî‚eÞ …ût : ²¿æïÝ-Þtu„Úte rð…he‚ Œt™ Y… rðÞtu„ {t„oÚte rð…he‚ Ëk„úrn‚ ™-y™u ËkÏÞt
ƒu ™t rðÞtu„ yÚtto‚T yL‚hÚte }æï-{the ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u ‚u{ }æï-{the ~æ²ô›àæ„ì-‚UºteË ËkÏÞt
™-ƒu ™t yt…ðt yÚtto‚T rðÞtu„Úte }æï-{the »ÜUô~æàæ}æì-yufºteË, ™-Vhe }æï-{the »ÜUô~æàæ„ì-yufºteË
™-y™u ƒu™t rðÞtu„Úte }æï-{the ݱô±àæç„:-ytu„ýºteË, ™-y™u }æï-{the ݱô±àæç„:-ytu„ýºteË
™-y™u ƒu ™t rðÞtu„Úte }æï-{the ¨Œ„ô±àæç„:-Ë‚tðeË ËkÏÞt Ë{Úto ƒ™u Au, yt{ Ëðo ËkÏÞtytu{tk
òýðwk òuEyu. yt rðÞtu„ …ût{tk {kºt™tu ƒeòu yÚto Au.
‚]‚eÞ…ût : }æï-{the »ÜUæ-yuf ËkÏÞt ™-y™u }æï-{the ç„d:-ºtý ËkÏÞt, ™-…hM…h „wýe,
}æï-{the ç„d:-ºtý ËkÏÞt ™-y™u }æï-{the Ð@-…tk[ ËkÏÞt ™-…hM…h „wý‚tk, }æï-{the Ð@-
363 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…tk[ ËkÏÞt ™-y™u }æï-{the ¨Œ„-Ët‚ ËkÏÞt ™-…hM…h „wý‚tk, }æï-{the ¨Œ„-Ët‚ ËkÏÞt ™-
y™u }æï-{the ݱ-™ð ËkÏÞt ™-…hM…h „wý‚tk, }æï-{the, ݱ-™ð ËkÏÞt ™-y™u }æï-{the »ÜUæÎàæ-
yr„Þth ËkÏÞt ™-…hM…h „wý‚tk, yt he‚u yLÞ ËkÏÞt ²¿æïÝ-‚u™t ðthkðth Þtu„ = „wýðtÚte
ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u/rËØ ƒ™u Au. yt „wý™ …ût{tk {kºt™tu ºteòu yÚto Au. [yÚtto‚T 3 × 3,
5 × 5, 7 × 7, 9 × 9] (24)
¼tðtÚto : yt {kºt{tk ²¿æïÝ-…ŒÚte Þtu„ = òuzðwk y™u rðÞtu„ =ƒtŒ fhðwk yÚto „úný fhðt{tk
ytðu÷ Au, fthýfu ‘ ²…-’ Ät‚w™tu su Ëk„r‚fhý yÚto Au, ‚u™tÚte ftuE ËkÏÞt™u ftuE ËkÏÞtÚte
Þtu„ =òuzðe Au.
²…-Ät‚w™tu ƒeòu yÚto Œt™ fhðwk =ÔÞÞ fhðtu Au. yÚtto‚T ftZe ™t¾ðwk. yu ƒL™u{tk yL‚h Au.
yt he‚u „wýðt, ¼t„ðt, ð„o, ð„o{q÷ ytrŒ ½™, ½™{q÷, ¼t„òr‚ y™u …w¼t„òr‚ ytrŒ
su „rý‚™t ¼uŒ Au ‚u Þtu„ = òuzðt y™u rðÞtu„ = ½xtzðtÚte Wí…L™ ÚttÞ Au.
fthýfu ftuE ËkÏÞt™u ftuE ËkÏÞtÚte yufðth òuzeyu-{u¤ðeyu ‚tu Þtu„ fnuðtÞ Au. su{ fu -
2 + 4 = 6 yÚtto‚T ƒu {tk [th òuz‚tk A ÚttÞ Au, yt he‚u y™ufðth òu ËkÏÞt{tk ËkÏÞt òuztÞ
= W{uhtÞ ‚u™u „wýt fnu Au su{fu 2 × 4 = 8 yÚtto‚T ƒu™e ËkÏÞt [th ðth y÷„ y÷„ òuztÞ
yÚtðt ƒu ™u [thÚte „wýt fh‚tk ytX ÚttÞ Au. yus he‚u [th™u [th ðth òuz‚t yÚtðt „wýt fh‚tk
[th™tu ð„o Ëtu¤ ƒ™u Au. yt he‚u yL‚hÚte ¼t„, ð„o{q÷ y™u ½™{q÷ ytrŒ r¢Þtytu ƒ™u Au.
yÚtto‚T-su ftuE ËkÏÞt{tk ftuE ËkÏÞt òuzu yÚtðt ftuE he‚u ½xtzu ‚tu yu Þtu„ s{t yÚtðt rðÞtu„
=½xtzðtÚte ƒwrØ{t™tu™e ÞÚtt{r‚ fÕ…™th ÔÞõ‚ y™u yÔÞõ‚‚h [ykf„rý‚ y™u ƒes„rý‚]
Ë{M‚ „rý‚ r¢Þtytu rËØ ÚttÞ Au.
yu fthýu yt {kºt{tk ƒu ËkÏÞt™t Þtu„Úte W¥thtu¥th ËkÏÞt yÚtðt ƒu ËkÏÞt™t rðÞtu„-½xtzðtÚte
…qðo …qðo™e rð»t{ ËkÏÞt ƒ‚tðe Au. yu s he‚u „wýt fhðt™tu …ý ftuE yuf «fth ƒ‚tðu÷ Au. yu{
òýðwk òuEyu. (24)
øÃfid‡ø ◊˘CÔUÊÒ øfi ◊˘CÔUÊÒ øfi ◊ mÊŒfi‡Ê ø ◊ mÊŒfi‡Ê ø ◊ ·Ê«Ufi‡Ê ø ◊
·Ê«fiU‡Ê ø ◊ Áflö‡ÊÁÇøfi ◊ Áflö‡ÊÁÇøfi ◊ øÃÈfiÁfl¸ö‡ÊÁÇø ◊ øÃfiÈÁfl¸ö‡ÊÁÇø
◊˘CÔUÊÁflfiö‡ÊÁÇø ◊˘CÔUÊÁflfiö‡ÊÁÇø ◊ mÊÁòfiÊö‡ÊìÊ ◊ mÊÁòÊfiö‡ÊìÊ ◊ ·≈˜UÁÔ òÊfiö‡ÊìÊ
◊ ·≈˜UÔÁòÊfiö‡ÊìÊ ◊ øàflÊÁ⁄Uö‡ÊìÊfi ◊ øàflÊÁ⁄Uö‡ÊìÊ ◊ øÃÈfi‡øàflÊÁ⁄Uö‡ÊìÊ ◊
øÃfiȇøàflÊÁ⁄Uö‡ÊìÊ ◊˘CÔUÊøfiàflÊÁ⁄Uö‡ÊìÊ ◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 25H
…ŒtÚto : ²¿æïÝ-Ëk„r‚fhý=Þtu„ fhðtÚte }æï-{the ™„d:-[th ËkÏÞt ™-y™u [th ËkÏÞt }æï-
{the ¥cÅæñ-ytX ËkÏÞt, ™-Vhe }æï-{the ¥cÅæñ-ytX ËkÏÞt ™-y™u [th }æï-{the mæÎàæ-ƒth ËkÏÞt,
364 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
™-y™u [th }æï-{the mæÎàæ-ƒth ™-y™u [th }æï-{the ¯æïÇàæ-Ëtu¤ ËkÏÞt, ™-Vhe }æï-{the ¯æïÇàæ-
Ëtu¤ ™-y™u [th }æï-{the ô±àæç„:-ðeË ËkÏÞt, ™-Vhe }æï-{the ô±àæç„:-ðeË ™-y™u [th }æï-
{the ™„é=±àæç„:-[tuðeË ËkÏÞt, ™-Vhe }æï-{the ™„é=±àæç„:-[tuðeË ™-y™u [th }æï-{the
¥cÅæô±àæç„:-yêtðeË ËkÏÞt, ™-Vhe }æï-{the ¥cÅæô±àæç„:-yêtðeË ™-y™u [th }æï-{the mæô~æàæ„ì-
ƒºteË ËkÏÞt, ™-Vhe }æï-{the mæô~æàæ„ì-ƒºteË ™-y™u [th }æï-{the ¯Åìô~æàæ„ì-AºteË ËkÏÞt, ™-
y™u }æï-{the ¯Åìô~æàæ„ì-AºteË ™-y™u [th }æï-{the ™y±æôÚàæ„-[t÷eþ ËkÏÞt, ™-Vhe }æï-{the
™y±æôÚàæ„ì-[t÷eË ™-y™u [th }æï-{the ™„épy±æôÚàæ„ì-[w{t¤eþ ËkÏÞt, ™-y™u }æï-{the
™„épy±æôÚàæ„ì-[w{t¤eþ ™-y™u [th }æï-{the ¥cÅæ™y±æôÚàæ„ì-yz‚t÷eþ ËkÏÞt ƒ™u Au. ™-…ŒÚte
yt„¤ …ý …qðtuoõ‚ rðrÄÚte ËkÏÞtytu ÜUËЋ„æ}æì-rËØ fhðe. yt Þtu„…ût{tk «Út{ yÚto Au.
rî‚eÞ …ût : ²¿æïÝ-Þtu„Úte rð…he‚ Œt™ Y… rðÞtu„™t {t„oÚte rð…he‚ y™u Ëk„]ne‚ ™-yLÞ
yLÞ ËkÏÞtytu [th™t rðÞtu„Úte su{ fu }æï-{the ÜUËЋ„æ}æì-rËØ ÚttÞ/Ë{Úto ƒ™u, ‚u{ }æï-{the
¥cÅæ™y±æôÚàæ„ì-yz‚t÷eË ™-y™u [th™t Œt™ = rðÞtu„Úte }æï-{the ™„épy±æôÚàæ„ì-[w{t¤eþ
ËkÏÞt, ™-Vhe }æï-{the ™„épy±æôÚàæ„ì-[w{t¤eþ ™-[th™t rðÞtu„Úte }æï-{the ™y±æôÚàæ„ì-[t÷eþ
ËkÏÞt, ™-Vhe }æï-{the ™y±æôÚàæ„ì-[t÷eþ ™-[th™t rðÞtu„Úte }æï-{the ¯Åìô~æàæ„ì-AºteË ËkÏÞt,
™-Vhe }æï-{the ¯Åìô~æàæ„-AºteË ™-[th™t rðÞtu„Úte }æï-{the mæô~æàæ„ì-ƒºteË ËkÏÞt ƒ™u Au. yt
he‚u Ëðo ËkÏÞtytu™u òýðe òuEyu. yt rðÞtu„ …ût{tk {kºt™tu ƒeòu yÚto Au.
‚]‚eÞ…ût : }æï-{the ™„d:-[th ËkÏÞt ™-y™u }æï-{the ¥cÅæñ-ytX ËkÏÞt, ™-…hM…h „wýe
}æï-{the ¥cÅæñ-ytX ™-y™u }æï-{the mæÎàæ-ƒth ËkÏÞt ™-…hM…h „wýe, }æï-{the mæÎàæ-ƒth ™-
y™u }æï-{the ¯æïÇàæ-Ëtu¤ ËkÏÞt ™-…hM…h „wýe, }æï-{the ¯æïÇàæ-Ëtu¤ ™-y™u }æï-{the ô±àæç„:-
ðeË ËkÏÞt ™-…hM…h „wýe, yt he‚u ËkÏÞt yt„¤ …ý ²¿æïÝ-Wõ‚ ðthkðth „wýtÚte ÜUËЋ„æ}æì-
rËØ ÚttÞ Au/Ë{Úto ƒ™u Au. yt „wý™ …ût{tk {kºt™tu ºteòu yÚto Au. (25)
¼tðtÚto : …qðtuoõ‚ (24) {kºt{tk yuf ËkÏÞt™u ÷E™u ƒu ™t Þtu„ y™u rðÞtu„Úte rð»t{ ËkÏÞt
«r‚…tŒ™ fhu÷ Au. ‚uÚte …qðo {kºt{tk «r‚…trŒ‚ ¢{Úte yuf, ƒu y™u ºtý ËkÏÞtytu Atuze™u «M‚w‚
{kºt{tk [th™t Þtu„ = òuzðt y™u rðÞtu„ = ½xtzðt [th™e ËkÏÞtÚte ÷E™u Ë{ ËkÏÞtytu «r‚…trŒ‚
fhu÷ Au.
yt ƒL™u {kºttuÚte rð»t{ ËkÏÞtytu y™u Ë{ ËkÏÞtytu™t ¼uŒtu™u òýe™u ƒwrØ y™wËth fÕ…™tÚte
Ë{M‚ „rý‚ rðãtytu òýe ÷uðe òuEyu. (25)
òÿÁflfi‡ø ◊ òÿflË øfi ◊ ÁŒàÿflÊ≈˜UÔ øfi ◊ ÁŒàÿÊÒ„UË øfi ◊ ¬ÜøÊfiÁfl‡ø ◊
¬ÜøÊflË øfi ◊ ÁòÊflà‚‡øfi ◊ ÁòÊflà‚Ê øfi ◊ ÃÈÿ¸flÊ≈˜UÔ øfi ◊ ÃÈÿÊÒ¸„UË øfi ◊ ÿôÊŸfi
∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 26H
…ŒtÚto : }æï-{tht ~²ç±:-ºtý «fth™t ½uxtðt¤t ™-y™u ‚uÚte r¼L™ Ët{„úe, }æï-{the ~²±è-
365 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ºtý «fth™e ½uxeðt¤e †e ™-y™u ‚u™wk ½e ytrŒ, }æï-{thtu çÎy²±æÅì-¾krz‚ r¢Þtytu{tk ytðu÷tk
rðæ™tu™u …]ÚtfT fh™th, ™-y™u ‚u™t ËkƒkÄe, }æï-{the çÎy²æñãè-‚u r¢Þtytu™u «t fhtð™the „tÞ
ytrŒ ™-y™u ‚u™e hûtt, }æï-{tht Ð@æçÐ:-…tk[ «fth™t ½uxtðt¤t ™-y™u ‚u™t ½e ytrŒ, }æï-{the
Ð@æ±è-…tk[ «fth ½uxtðt¤e †e ™-y™u ‚u™t Wãtu„ ytrŒ, }æï-{tht ç~æ±y¨:-ºtý ðtAhztðt¤t
™-y™u ‚u™t ðtAhzt ytrŒ, }æï-{the ç~æ±y¨æ-ºtý ðtAhztðt¤e „tÞ ™-y™u ‚u™t ½e ytrŒ, }æï-
{thtu „é²ü±æÅì-ºtýð»to …qht fhe™u [tuÚtt ð»to™u «t ƒ¤Œ ytrŒ ™-y™u ‚u™tu W…Þtu„ fhðtu, }æï-
{the „é²æñüãè-[tuÚtt ð»to™u «t „tÞ ™-y™u ‚u™e fu¤ðýe yt Ëðo …ŒtÚttuo ²¿æïÝ-…þwytu™t …t÷™™tk
rðÄt™Úte ÜUËЋ„æ}æì-rËØ ÚttÞ/Ë{Úto ƒ™u. (26)
¼tðtÚto : yt {kºt{tk „tÞ, ƒfhe y™u ½uxt™wk „úný W…÷ûtý {txu Au. su {™w»Þtu …þwytu™wk
…t÷™-ð]rØ fhu Au, ‚uytu hËtuÚte ytZâ Ëk…L™ hnu Au. (26)
¬cΔUflÊ≈˜UÔ øfi ◊ ¬cΔUÊÒ„UË øfi ◊˘©UˇÊÊ øfi ◊ fl‡ÊÊ øfi ◊˘´§cÊ÷‡øfi ◊ fl„UìÊfi
◊˘Ÿ«˜UÔflÊ°‡øfi ◊ œŸÈ‡øfi ◊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ãÃÊ◊˜ÔH 27H
…ŒtÚto : }æï-{tht ÐcƱæÅì-…eXÚte ¼th ðn™ fh™tht ntÚte, Ÿx ytrŒ ™-y™u ‚u™t ËkƒkÄe
…ŒtÚttuo }æï-{the ÐcÆæñãè-…eXÚte ¼th ðn™ fh™the ½tuze, ËtkZýe ytrŒ ™-y™u ‚u™u Ÿ[fu÷t …ŒtÚttuo,
}æï-{tht ©ÿææ-ðeÞo Ëu[™{tk Ë{Úto ð]»t¼ = ËtkZ ™-y™u ðeÞo™u Äthý fh™the „tÞ ytrŒ, }æï-
{the ±àææ-ðkæÞt „tÞ ™-y™u ðeÞone™ ËtkZ, }æï-{tht «¯|æ:-Ë{Úto ƒ¤Œ ™-y™u ƒ¤ðt™ „tÞ,
}æï-{the ±ïã„ì-ðeÞo…t‚ ðt¤t ËtkZ yÚtðt „¼o…t‚ðt¤e „tÞ ™-y™u Ët{ÚÞone™ „tÞ, }æï-{tht
¥ÝÇì±æÝì-n¤ y™u „tze ytrŒ ðn™{tk Ë{Úto ƒ¤Œ ™-y™u „tzeðt™ ytrŒ, }æï-{the {ïÝé:-™ðe
ŒqÄ yt…™the „tÞ ™-y™u ‚u™u Œtun™th yu Ëðo ²¿æïÝ-…þw fu¤ðýe Y… Þ¿t f{o{tk ÜUËЋ„æ}æì-
Ë{Úto ƒ™u/rËØ ÚttÞ. (27)
¼tðtÚto : su …þwytu™u Ëwrþrût‚ fhe™u-fu¤ðe™u ftÞtuo{tk ÷„tðu Au, ‚u …tu‚t™t «Þtus™™u rËØ
fhe™u Ëw¾e ƒ™u Au. (27)
flÊ¡Êfiÿ SflÊ„UÊfi ¬˝‚flÊÿ SflÊ„UÊfiÁ¬¡Êÿ SflÊ„UÊ ∑˝§Ãfifl SflÊ„UÊ fl‚fifl SflÊ„UÓÊ˘„U¬¸Ãfiÿ
SflÊ„UÊqfiÔU ◊ÈÆÇœÊÿ SflÊ„UÊfi ◊ÈÆÇœÊÿfi flÒŸöÁ‡ÊŸÊÿ SflÊ„UÊfi ÁflŸöÁ‡ÊŸfi ˘•ÊãàÿÊÿŸÊÿ
SflÊ„UÊãàÿÊfiÿ ÷ÊÒflŸÊÿ SflÊ„UÊ ÷ÈflŸfiSÿ ¬Ãfiÿ SflÊ„UÊÁœfi¬Ãÿ SflÊ„UfiÊ ¬˝¡Ê¬Ãfiÿ
SflÊ„UÊfi– ßÿ¢ à ⁄UÊ|á◊òÊÊÿfi ÿãÃÊÁ‚ ÿ◊Ÿ ˘ ™§¡¸ àflÊ flÎCÔU®KfiÒ àflÊ ¬˝¡ÊŸÊ¢ àflÊÁœfi-
¬àÿÊÿH 28H
…ŒtÚto : su rðît™{tk ±æ…æ²-Ëk„út{™u {txu S±æãæ-ËíÞt[hý, Ðí¨±æ²-yiïÞo ðt Ëk‚t™™e
Wí…r¥t {txu S±æãæ-…wÁ»ttÚto y™u ƒ÷Þwõ‚ ËíÞðtýe, ¥çÐ…æ²-„úný fhðt {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt,
ÜíU„±ï-rð¿tt™ {txu S±æãæ-Þtu„tÇÞtËtrŒ™wk y™wct™, ±¨±ï-r™ðtË {txu S±æãæ-Ä™ «t fhtð™th
366 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yt[hý, ¥ãÐü„²ï-rŒðËtu™t …t÷™ fh™th {txu S±æãæ-ft÷-rð¿tt™ yt…™the r¢Þt, ¥qï-«r‚rŒ™
ðt }æéx{æ²-{qZs™™u {txu S±æãæ-ðihtøÞÞwõ‚ yt[hý, }æéx{æ²-{tun™u «t ±ñÝ¢çàæÝï-rð™tþe™t
ƒtuÄ {txu S±æãæ-ËíÞ rn‚tu…Œuþ fh™the ðtýe, ±ñÝ¢çàæÝï-rð™tþe Mð¼tð™u {txu ðt ¥æ‹y²æ²Ýæ²-
yL‚{tk ½h su™wk ntuÞ ‚u™u {txu S±æãæ-ËíÞðtýe, ¥æ‹y²æ²-™e[ðýo{tk Wí…L™ ÚtÞu÷t [yL‚{tk
rðã{t™] |ææñ±Ýæ²-¼wð™tuðt¤t {txu S±æãæ-W¥t{ W…Œuþ, |æé±ÝS²-su ËkËth{tk Ëðo «týe {tºt
ntuÞ Au ‚u™t Є²ï-Mðt{e™u {txu S±æãæ-W¥t{ ðtýe, ¥ç{Є²ï-…t÷ftu™t yrÄct‚t™u {txu S±æãæ-
htßÞ ÔÞðnth™t Ëq[f yt[hý, Ðí…æЄ²ï-«ò™t …t÷f-hûtf {txu S±æãæ-htsÄ{o™e «ftþf
™er‚™tu Mðefth fhu Au ‚Útt su „ï-yt…™e §²}æì-yu su ÚæÅì-rðþu»t «ftþ{t™ ™er‚™tu Mðefth fhu
Au y™u su ²}æÝ:-ËŒT„wýtu™t „únýf‚to yt… ç}æ~ææ²-r{ºt™u {txu ²‹„æ-Wr[‚ Ëífth fh™th ¥ç¨-
Au ‚u y±æ-yt…™u ª…ïü-…ht¢{ {txu y±æ-yt…™u, ±ëcŲñ-ð»tto {txu y™u y±æ-yt…™u Ðí…æÝæ}æì-…t÷™™u
ÞtuøÞ «òytu™t ¥æç{Ðy²æ²-yrÄ…r‚ Útðt y{u Mðefth fheyu Aeyu. (28)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ä{oÞwõ‚ ðtýe y™u r¢Þt-yt[hýÚte «ð]¥t ÚttÞ Au, ‚uytu Ëw¾™u «tÂ
fhu Au.
suytu rs‚urLÿÞ Au, ‚uytu htßÞ™e hûtt fhe þfu Au. (28)
•ÊÿfiÈÿ¸ôÊŸfi ∑§À¬ÃÊ¢ ¬˝ÊáÊÊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ÃÊ¢ úøˇÊÈfiÿ¸ôÊŸfi ∑§À¬ÃÊúüÊÊòʯ ÿôÊŸfi
∑§À¬ÃÊ¢ flÊÇÿôÊŸfi ∑§À¬ÃÊ¢ ◊ŸÊfi ÿôÊŸfi ∑§À¬ÃÊ◊Êà◊Ê ÿôÊŸfi ∑§À¬ÃÊ¢ ’˝rÊÔÊ ÿôÊŸfi
∑§À¬ÃÊ¢ ÖÿÊÁÃÿ¸ôÊŸfi ∑§À¬ÃÊúSfl~ÿ¸ôÊŸfi ∑§À¬ÃÊ¢ ¬ÎÆDÔ¢U ÿôÊŸfi ∑§À¬ÃÊ¢ ÿôÊÊ ÿôÊŸfi
∑§À¬ÃÊ◊˜Ô– SÃÊ◊fi‡ø ÿ¡fiȇø ˘ ´§∑˜Ô§ ø ‚Ê◊fi ø ’ÎÆ„UìfiÊ ⁄UÕãÃ⁄UÜøfi– SflfiŒ¸flÊ˘-
•ªã◊Ê◊ÎÃfiÊ ˘ •÷Í◊ ¬˝¡Ê¬fi× ¬˝¡Ê ˘ •fi÷Í◊ fl≈˜UÔ SflÊ„UÊfiH 29H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! „ï-‚the «ò™t Mðt{e Útðt {txu ¥æ²é:-su™tÚte Sð™ {¤u Au ‚u ytÞwŒto
²¿æïÝ-…h{uïh y™u ©uc {ntí{t-rðît™tu™t ËífthÚte ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto ƒ™u, Ðíæ‡æ:-Sð™™tu nu‚w
«týðtÞw ²¿æïÝ-Ëk„ fhðtÚte ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto ƒ™u, ™ÿæé:-™uºt, ²¿æïÝ-…h{uïh ðt rðît™™t ËífthÚte
ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto ƒ™u, Ÿææï~æ}æì-ft™ ²¿æïÝ-Eïh ðt rðît™™t ËífthÚte ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto ƒ™u, ±æÜUì-
ðtýe ²¿æïÝ-Eïh ðt rðît™™t ËífthÚte ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto ƒ™u.
}æÝ:-ËkfÕ…-rðfÕ… fh™th {™-yL‚:fhý ²¿æïÝ-Ëk„r‚Úte ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto ƒ™u, ¥æy}ææ-þheh,
RrLÿÞ ‚Útt «tý ytrŒ ðtÞw™u fh™th ytí{t ²¿æïÝ-Ëk„r‚Úte ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto ƒ™u.
Ïæírææ-[thu ðuŒtu™t ¿tt‚t rðît™ ²¿æïÝ-Ëk„r‚Úte ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto ƒ™u, Á²æïç„:-LÞtÞ™tu «ftþ
²¿æïÝ-Ëk„r‚Úte ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto ƒ™u, S±:-Ëw¾ ²¿æïÝ-Ëk„r‚Úte ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto ƒ™u, ÐëcÆ}æì-òýðt™e
RåAt ²¿æïÝ-…X™Y… Þ¿tÚte ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto ƒ™u, ²¿æ:-Ëk„ fhðt ÞtuøÞ Ä{o ²¿æïÝ-ËíÞ ÔÞðnthÚte
ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto ƒ™u, S„æï}æ:-su™tÚte M‚wr‚ ÚttÞ Au ‚u yÚtðoðuŒ ™-y™u ²…é:-su™tÚte SðËífth
367 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ytrŒ fhu Au ‚u ÞswðuoŒ ™-y™u «ÜUì-M‚wr‚™tu ËtÄf }øðuŒ ™-y™u ¨æ}æ-Ët{ðuŒ ™-y™u ÏæëãÎì-
yíÞk‚ {nt™ ðM‚w, ™-y™u Ët{ðuŒ™tu Úƒ‹„Ú}æì-hÚtL‚h ™t{f M‚tuºt ™-…ý Eïh ðt rðît™™t
²¿æïÝ-ËífthÚte ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto ƒ™u.
nu Îï±æ:-rðît™tu ! su{ y{u ÷tuftu ¥}æë„æ:-sL{ {hý™t Œw:¾Úte hrn‚ ƒ™e™u S±:-{tuût Ëw¾™u
¥xæ‹}æ-«t fheyu, Ðí…æЄï:-Ë{M‚ ËkËth™t Mðt{e s„Œeïh™e Ðí…æ:-…t÷™ fhðt ÞtuøÞ «ò
¥|æê}æ-ƒ™eyu ‚Útt ±ïÅì-W¥t{ r¢Þt y™u S±æãæ-ËíÞðtýeÚte Þwõ‚ ¥|æê}æ-ƒ™eyu, ‚u{ ‚{u …ý
Ītu. (29)
¼tðtÚto : {™w»Þ ÄtŠ{f rðît™tu™tk y™wfhýÚte Þ¿t™u {txu ËðoMð Ë{Š…‚ fhe™u …h{uïh™u
LÞtÞtÄeþ y™u htò {t™e™u r™hk‚h LÞtÞ …htÞý ƒ™e™u Ëw¾e hnu. (29)
flÊ¡fiSÿ ŸÈ ¬fi˝‚fl ◊ÊÃ⁄¯U ◊„UË◊ÁŒfi$à ŸÊ◊ fløfi‚Ê ∑§⁄UÊ◊„U– ÿSÿÊfiÁ◊Œ¢ Áfl‡fl¢
÷ÈflfiŸ◊ÊÁflfl‡Ê ÃSÿʯ ŸÊ Œfl— ‚fiÁflÃÊ œ◊¸Ó ‚ÊÁfl·Ã˜ÔH 30H
…ŒtÚto : ±æ…S²-rðrðÄ W¥t{ yL™™e Ðí¨±ï-Wí…r¥t{tk Ýé-s rðã{t™ y{u }ææ„Ú}æì-{tLÞ fhu÷t
nu‚w ¥çÎç„}æì-fthý Y…u r™íÞ }æãè}æì-¼qr{™u Ýæ}æ-«rËrØ…qðof ±™¨æ-ðtýe îtht ÜUÚæ}æãï-Þwõ‚
yÚtto‚T Mðefth fheyu.
²S²æ}æì-su …]rÚtðe{tk §Î}æì-yu «íÞût ç±E}æì-Ë{M‚ |æé±Ý}æì-MÚtq÷ s„‚ ¥æç±±ïàæ-ÔÞt Au,
„S²æ}æì-‚u …]rÚtðe{tk ¨ç±„æ-Ë{M‚ yiïÞoÞwõ‚ Îï±:-þwØ MðY… Eïh Ý:-y{the {}æü-W¥t{
f{tuo™e Äthýt™u ¨æ籯„ì-Wí…L™ fhu. (30)
¼tðtÚto : su s„Œeïhu Ëðo™t ytÄthY… su ¼qr{ ƒ™tðe Au, ‚u Ëðo™u Äthý fhu Au, ‚u s
…h{uïh Ëðo {™w»Þtu îtht W…tË™t fhðt ÞtuøÞ Au. (30)
Áfl‡flfi ˘ •l ◊L§ÃÊ Áfl‡flfi ˘ ™§ÃË Áfl‡flfi ÷flãàflÇŸÿ— ‚Á◊fihÊ—–
Áfl‡flfi ŸÊ ŒflÊ ˘ •fl‚ʪfi◊ãÃÈÆ Áfl‡flfi◊SÃÈÆ º˝ÁflfiáÊ¢ flÊ¡Êfi ˘ •S◊H 31H
…ŒtÚto : yt …]rÚtðe{tk ¥l-yts ç±Eï-Ëðo }æL„:-ðtÞw, ç±Eï-Ëðo «týe y™u …ŒtÚto, ç±Eï-
Ëðo ¨ç}æhæ:-ËBÞfT «Œe ¥xݲ:-yÂø™™e Ë{t™ rðît™ Ý:-y{the ª„è-hûtt ytrŒÚte Þwõ‚
|汋„é-«rËØ ƒ™tu.
ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-rðît™ ÷tuftu ¥±¨æ-…t÷™ ytrŒ™t r™r{¥t ¥æ + xæ}æ‹„é-ytðu yÚtto‚T ytðe™u
y{the hûtt fhu, suÚte ¥S}æï-y{tht {txu ç±E}æì-Ë{M‚ Îí籇æ}æì-Ä™ y™u ±æ…:-yL™ ¥S„é-
«t ÚttÞ. (31)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yt¤Ë Atuze™u, rðît™tu™tu Ëk„ fhe™u, …]rÚtðe …h «Þí™ fhu Au, ‚uytu
368 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ë{„ú W¥t{ …ŒtÚttuo™u «t fhu Au. (31)
flÊ¡Êfi Ÿ— ‚# ¬˝ÁŒ‡Ê‡øÃfidÊ flÊ ¬⁄UÊflÃfi—–
flÊ¡Êfi ŸÊ Áfl‡flfiÒŒ¸flÒœ¸Ÿfi‚ÊÃÊÁfl„UÊflfiÃÈH 32H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! su{ ç±Eñ:-Ëðo Îï±ñ:-rðît™tu™e ËtÚtu ±æ…:-yL™trŒ §ã-yt ÷tuf{tk
{ݨæ„æñ-Ä™™tu rð¼t„ fhðt{tk Ý:-y{™u ¥±„é-«t ÚttÞ. ±æ-yÚtðt Ý:-y{tht ±æ…:-þt†
¿tt™ y™u ðu„ ¨Œ„-Ët‚ ÐíçÎàæ:-su™tu Ëthe he‚u W…Œuþ fhðt{tk ytðu, ‚u ÷tuf-÷tuftL‚htu ðt ÐÚ汄:-
Œqh-Œqh su ™„d:-…qðo ytrŒ [th rŒþt™wk ¥±„é-…t÷™ yÚtto‚T Wõ‚ Ëðo …ŒtÚttuo™e hûtt fhu ðt ‚u™u
«t fhu, ‚u{ ‚{u …ý ‚u™e r™hk‚h hûtt fhtu. (32)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …w»f¤ yL™Úte …tu‚t™t ÷tuftu™wk …t÷™ [fhðwk òuEyu] y™u yt …]rÚtðe …h
Ëðo rŒþtytu{tk ËífeŠ‚-ËwÞþ Vu÷tÞ, ‚u {txu Ëßs™tu™tu ytŒh fhðtu òuEyu [yÚtto‚T Ëí…wÁ»ttu™tu
Ëífth fhðtu òuEyu.] (32)
flÊ¡Êfi ŸÊ ˘ •l ¬˝‚fiÈflÊÁà ŒÊŸ¢ flÊ¡Êfi ŒflÊ°2 ˘ ´§ÃÈÁ÷fi— ∑§À¬ÿÊÁÖ
flÊ¡Êfi Á„U ◊Ê ‚flÓ¸®flË⁄¢U ¡¡ÊŸ Áfl‡flÊ ˘ •Ê‡ÊÊ flÊ¡fi¬Áá¸ÿÿ◊˜ÔH 33H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¥l-yts su ±æ…:-yL™ Ý:-y{tht {txu ÎæÝ}æì-Œt™ fhðt Ðí¨é±æç„-
«urh‚ fhu, su ±æ…:-ðu„Y… „wý «„éç|æ:-ðËk‚ ytrŒ }‚wytu îtht Îï±æÝì-rðît™tu ðt rŒÔÞ „wýtu™u
ÜUËвæç„-«t fhðt{tk Ë{Úto ƒ™tðu, yÚtðt su çã-s ±æ…:-yL™ ¨±ü±èÚ}æì-Ëðo ðehtu™t nu‚w
}ææ-{™u ……æÝ-«rËØ fhu, yu ËðoÚte nwk ±æ…Ðç„:-yL™trŒ™tu yrÄct‚t ƒ™e™u ç±Eæ:-Ë{M‚
¥æàææ:-rŒþtytu™u …²ï²}æì-S‚wk y™u Wíf]ü ƒ™tðwk, ‚u{ ‚{u …ý S‚tu. (33)
¼tðtÚto : yt …]rÚtðe …h sux÷t …ŒtÚttuo Au, ‚u Ëðo{tk yL™ s ©uc Au, suÚte yL™ðt™-yL™…r‚
Ëðoºt rðsÞ™u «t fhu Au. (33)
flÊ¡fi— ¬ÈÆ⁄USÃÊfiŒÈÆà ◊fiäÿÃÊ ŸÊ flÊ¡Êfi ŒflÊŸ˜Ô „UÁfl·Êfi flh¸ÿÊÁÖ
flÊ¡Ê Á„U ◊Ê ‚fl¸Ó®flË⁄¢U ø∑§Ê⁄UR ‚flʸ ˘ •Ê‡ÊÊ flÊ¡fi¬ÁÃ÷¸flÿ◊˜ÔH 34H
…ŒtÚto : su ±æ…:-yL™ ã籯æ-yt…ðt ÷uðt y™u ¾tðtÚte ÐéÚS„æ„ì-«Út{Úte ©„-‚Útt }抲„:-
{æÞÚte Ý:-y{the ±hü²æç„-ð]rØ fhu Au ‚Útt su ±æ…:-yL™ Îï±æÝì-rŒÔÞ„wýtu™e ±hü²æç„-ð]rØ
fhu Au, su çã-s ±æ…:-yL™ }ææ-{™u ¨±ü±èÚ}æì-suÚte Ë{M‚ ðeh …wÁ»ttu ƒ™u Au yuðtu ™ÜUæÚ-ƒ™tðu
Au, ‚uÚte nwk ±æ…Ðç„:-yL™ ytrŒ …ŒtÚttuo™e hûtt fh™th |æ±ï²}æì-ƒ™wk y™u ¨±æü:-Ëðo çÎàæ:-rŒþtytu™u
S‚wk. (34)
¼tðtÚto : yL™ s Ëðo «týeytu™e ð]rØ fhu Au. yL™Úte s «týeytu Ëðo rŒþtytu{tk ¼ú{ý
369 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhu Au.
yL™ rð™t ftkE…ý fhe þft‚wk ™Úte. (34)
‚¢ ◊Êfi ‚ΡÊÁ◊ ¬ÿfi‚Ê ¬ÎÁÕ√ÿÊ— ‚¢ ◊Êfi ‚ΡÊêÿ|j⁄UÊ·fiœËÁ÷—–
‚Ê˘„¢U flÊ¡fiö ‚Ÿÿ◊ÇŸH 35H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-hËrðãt™t ¿tt‚t rðît™T ! su nwk ÐëçƒÃ²æ:-…]rÚtðe™t в¨æ-hË™e ËtÚtu }ææ-
MðÞk™u ¨¢¨ë…æç}æ-ËkÞwõ‚ fhwk Awk, yÚtðt ¥çj:-W¥t{ þwØ s÷ y™u ¥æï¯{èç|æ:-Ëtu{÷‚t ytrŒ
yti»trÄytu™e ËtÚtu }ææ-MðÞk™u ¨¢¨ë…æç}æ-ËkÞwõ‚ fhwk Awk, ¨:-‚u ¥ã}æì-nwk ±æ…}æì-yL™™wk ¨Ýï²}æì-Ëuð™
fhwk, ‚u{ ‚wk …ý fh. (35)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu su{ nwk ðiãf þt†™e her‚Úte yL™, …t™ ytrŒ fhe™u Ëw¾e hnwk Awk, ‚u{
‚{u …ý «Þí™ fhtu. (35)
¬ÿfi— ¬ÎÁÕ√ÿÊ¢ ¬ÿ ˘ •Ê·fiœË·ÈÆ ¬ÿÊfi ÁŒ√ÿõãÃÁ⁄fiUˇÊ ¬ÿÊfi œÊ—–
¬ÿfiSflÃË— ¬˝ÁŒ‡Êfi— ‚ãÃÈÆ ◊sÔfi◊˜ÔH 36H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ‚wk ÐëçƒÃ²æ}æì-…]rÚtðe …h su в:-s÷ ðt ŒqÄ ytrŒ™t hË ¥æï¯{è¯é-
yti»trÄytu{tk su в:-hË çÎç±-þwØ, r™{o¤ «ftþ ðt ¥‹„çÚÿæï-ËqÞo y™u …]rÚtðe™t {æÞð‚eo
ytftþ{tk su в:-hË™u {æ:-Äthý fhu Au, ‚u Ëðo в:-s÷ ðt ŒqÄ™t hË™u nwk …ý Äthý fhwk.
su ÐíçÎàæ:-W¥t{ rŒþtytu rðrŒþtytu вS±„è:-yíÞk‚ hËÞwõ‚ ‚tht {txu ¨‹„é-ÚttÞ, ‚u }æs}æì-
{tht {txu …ý ÚttÞ.
¼tðtÚto : su {™w»Þtu s÷ ytrŒ …ŒtÚttuoÚte ËkÞwõ‚ …]rÚtðe ytrŒÚte W¥t{ yL™tu™tu ‚Útt hËtu™tu
Ëk„ún fhe™u ¾tÞ y™u …eyu Au, ‚uytu ™ehtu„e hne™u, Ëðo rŒþtytu{tk ftÞo rËØ fhe þfu Au yÚtðt
ytðe sE þfu Au y™u Œe½toÞw ƒ™u Au. (36)
ŒflSÿfi àflÊ ‚ÁflÃÈ— ¬˝fi‚flõ˘|‡flŸÊfi’ʸ„ÈUèÿʯ ¬ÍÆcáÊÊ „USÃÊfièÿÊ◊˜Ô–
‚⁄fiUSflàÿÒ flÊøÊ ÿãÃÈÿ¸ãòÊáÊÊÇŸ— ‚Ê◊˝ÊfiÖÿŸÊÁ÷Á·fiÜøÊÁ◊H 37H
…ŒtÚto : nu rðît™T hts™T ! su{ nwk y±æ-yt…™u ¨ç±„é:-Ëf÷ yiïÞo «t fhtð™th, Îï±S²-
Mð«ftþ MðY… Eïhu Ðí¨±ï-Wí…L™ fhu÷ s„‚{tk ¥çEÝæï:-ËqÞo y™u [Lÿ{t™t «‚t… y™u þe‚÷‚t™e
Ë{t™ Ïææãé|²æ}æì-¼wòytuÚte Ðêc‡æ:-…wrü fh™th «tý™t Äthý-ytf»toý™e Ë{t™ ãS„æ|²æ}æì-ntÚttuÚte
¨ÚS±y²ñ-rð¿tt™Þwõ‚ ±æ™:-ðtýe ²‹„é:-r™Þk‚t™t ¥xÝï-rðãw‚T ytrŒ yÂø™™e ²‹~æï‡æ-f÷t-ftiþ÷Úte
Wí…trŒ‚ ÞkºtÚte, ¨æ}æíæÁ²ïÝ-Ëðo ¼qr{™t htß{t™ Ë{útx™e Ëtðo¼ti{‚tÚte ¥ç|æç¯@æç}æ-yr¼»tuf
370 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhwk Awk yÚtto‚T yrÄfth yt…wk Awk, ‚u{ yt… …ý Ëw¾Úte {thtu yr¼»tuf fhtu-˪[tu. (37)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Ëðo rðãtytu™t ¿tt‚t ƒ™e™u ËqÞo ytrŒ™t „wý y™u f{o Ë{t™ Mð¼tððt¤t
…wÁ»t™u htò {t™ðtu òuEyu. (37)
´§ÃÊ·Ê«ÎUÆÃœÊfi◊Ê|ÇŸª¸Ó®ãœfl¸SÃSÿÊÒ·fiœÿÊ˘å‚⁄U‚Ê ◊ÈŒÊ ŸÊ◊fi–
‚ Ÿfi ˘ ߌ¢ ’˝rÊfiÔ ˇÊòÊ¢ ¬ÊfiÃÈÆ ÃS◊Ò SflÊ„UÊ flÊ≈˜UÔ ÃÊèÿ— SflÊ„UÊfiH 38H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su «„æ¯æÅì-ËíÞ ÔÞðnth fh™th, «„{æ}ææ-ÞÚttÚto Ät{ y™u MÚtt™ðt¤tu,
xæ‹{±ü:-…]rÚtðe™u Äthý fh™th, ¥çxÝ:-yÂø™™e Ë{t™ Au, ‚u „S²-‚u™e ¥æï¯{²:-yti»trÄ ¥Œ¨Ú¨:-
s÷{tk „r‚ fh™the, }æéÎ:-yt™kŒ «Œt™ fh™the Ýæ}æ-™t{ðt¤e-ÏÞtr‚ Y… Au.
¨:-‚u Ý:-y{tht §Î}æì-yu Ïæíræ-ƒúñ™u òý™tht fw¤ y™u ÿæ~æ}æì-htßÞ ðt ûtrºtÞ fw¤™e Ðæ„é-
hûtt fhu. „S}æñ-‚u yt…™u {txu S±æãæ-ËíÞðtýe, ±æÅì-su™tÚte ÔÞðnthtu™u ÞÚttÞtuøÞ ð‚o™{tk ÷tðu
Au y™u „æ|²:-‚u yti»trÄytu™t {txu S±æãæ-ËíÞ r¢Þt-yt[hý fhu. (38)
¼tðtÚto : su {™w»Þ yÂø™™e Ë{t™ þºtwytu™tk Œtnf ‚Útt yti»trÄytu™e Ë{t™ yt™kŒŒtÞf
ntuÞ ‚u s Ë{M‚ htßÞ™e hûtt fhe þfu Au. (38)
‚öÁ„UÃÊ Áfl‡fl‚Êfi◊Ê ‚ÍÿÊ¸Ó ªãœfl¸SÃSÿ ◊⁄UËfiøÿÊ˘å‚⁄U‚fi ˘ •ÊÿÈflÊ ŸÊ◊fi–
‚ Ÿfi ˘ ߺ¢ ’˝rÊfiÔ ˇÊòÊ¢ ¬ÊfiÃÈÆ ÃS◊Ò SflÊ„UÊ flÊ≈˜UÔ ÃÊèÿ— SflÊ„UÊfiH 39H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! yt… su ¨¢çã„:-Ëðo {qŠ‚{t™-¼tir‚f ÿÔÞtu ðt Ëí…wÁ»t™e ËtÚtu {¤u÷t
¨ê²ü:-ËqÞo xæ‹{±ü:-…]rÚtðe™u Äthý fh™th Au, „S²-‚u™t }æÚ虲:-rfhýtu ¥Œ¨Ú¨:-su yL‚rhût{tk
òÞ Au, ‚u ¥æ²é±:-ËðoºtÚte ËkÞtu„ y™u rðÞtu„ fhtð™th Ýæ}æ-«rËØ Au yÚtto‚T s÷ ytrŒ …ŒtÚttuo™tu
ËkÞtu„ fhu Au y™u Atuzu Au-ËkÞtusf y™u rðÞtusf Au, „æ|²:-‚u yL‚rhût{tk s™thtk-ytð™thtk rfhýtu
{txu ç±E¨æ}ææ-su™e …tËu Ët{ðuŒ rðã{t™ Au ‚u yt… S±æãæ-W¥t{ r¢ÞtÚte ftÞo rËrØ fhtu, suÚte
‚u ÞÚttÞtuøÞ ft{{tk ytðu.
su yt… „S}æñ-‚u ËqÞo™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt-yt[hý™u Ëthe he‚u Þwõ‚ fhtu Atu, ¨:-‚u yt…
Ý:-y{tht §Î}æì-yu Ïæíræ-rðît™tu y™u ÿæ~æ}æì-þqhðehtu™t fw¤ ‚Útt ±æÅì-ft{tu r™ðton fhðt Ðæ„é-
hûtt fhtu. (39)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ËqÞo™t rfhýtu™wk ÞwÂõ‚…qðof Ëuð™ fhe™u rðãt y™u þqhðeh‚t™e ð]rØ fhe™u
…tu‚t™t «Þtus™tu™u rËØ fhðt òuEyu. (39)
‚ÈÆ·ÈÆêáÊ— ‚Íÿ¸Ó®⁄U|‡◊‡øãº˝◊Êfi ªãœfl¸SÃSÿ ŸˇÊfiòÊÊáÿå‚⁄U‚Êfi ÷∑ȧ⁄fiUÿÊ ŸÊ◊fi–
371 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚ Ÿfi ˘ ߌ¢ ’˝rÊfiÔ ˇÊòÊ¢ ¬ÊfiÃÈÆ ÃS◊Ò SflÊ„UÊ flÊ≈˜UÔ ÃÊèÿ— SflÊ„UÊfiH 40H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¨ê²üÚçà}æ:-ËqÞo™tk rfhýtuðt¤t ¨é¯é}‡æ:-W¥t{ Ëw¾™t nu‚w, xæ‹{±ü:-„ti
= ËqÞo™t rfhýtu™u Äthý fh™th ™‹Îí}ææ:-Ëðo™u yt™kŒÞwõ‚ fh™th [kÿ÷tuf Au, „S²-‚u™t su
Ýÿæ~ææç‡æ-yrï™e ytrŒ ™ûtºttu y™u ¥Œ¨Ú¨:-ytftþ{tk rðã{t™ rfhýtu |æïÜéUÚ²:-«ftþ fh™th
‚hefu Ýæ}æ-«rËØ Au, ‚u [Lÿ™e yÃËht Au.
¨:-‚u su{ Ý:-y{the §Î}æì-yu Ïæíræ-¼ýtð™th ƒútñý-yæÞt…f fw¤™e y™u ÿæ~æ}æì-Œwütu™tu
™tþ fh™th ûtrºtÞ fw¤™e Ðæ„é-hûtt fhu. „S}æñ-‚u he‚u [kÿ÷tuf {txu ±æÅì-ftÞor™ðton …qðof S±æãæ-
W¥t{ r¢Þt fhwk y™u „æ|²:-‚u rfhýtu {txu S±æãæ-‚{thu W¥t{ r¢Þt [«Þtu„]fhðtu òuEyu.
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu [Lÿ{t ytrŒÚte …ý ‚u™e rðãt îtht Ëw¾ rËØ fhðwk òuEyu. (40)
ßÁ·⁄UÊ Áfl‡fl√ÿfiøÊ flÊÃÊfi ªãœfl¸SÃSÿʬÊfi ˘ •å‚⁄U‚ ˘ ™§¡Ê¸ ŸÊ◊fi–
‚ Ÿfi ˘ ߌ¢ ’˝rÊÔfi ˇÊòÊ¢ ¬ÊfiÃÈÆ ÃS◊Ò SflÊ„UÊ flÊ≈˜UÔ ÃÊèÿ— SflÊ„UÊfiH 41H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su §ç¯Ú:-su EåAt = ft{™t fhðt ÞtuøÞ, ç±Eò™æ:-ðt Ë{M‚ ËkËth{tk
ÔÞtÂ, xæ‹{±ü:-„ti = …]rÚtðe y™u rfhýtu™u Äthý fh™th ±æ„:-Ëðo MÚtt™{tk „r‚þe÷ ðtÞw Au,
„S²-‚u™t su ¥æÐ:-s÷ y™u «tý, y…t™, WŒt™, Ë{t™, ÔÞt™ ytrŒ «fth Au, ‚u ¥Œ¨Ú¨:-
yL‚rhût y™u s÷{tk „r‚ fh™th ‚Útt ª…ü:-ƒ¤ y™u …ht¢{ yt…™th Ýæ}æ-«rËØ Au.
su{ ¨:-‚u Ý:-y{tht {txu §Î}æì-yu Ïæíræ-ËíÞ W…ŒuþÚte Ëðo™e WL™r‚ fh™th ƒútñý fw¤
‚Útt ÿæ~æ}æì-rðãtðÄof htsfw¤™e Ðæ„é-hûtt fhu. ‚u{ ‚{u …ý yt[hý fhtu. „S}æñ-y™u ‚u ðtÞw {txu
S±æãæ-W¥t{ r¢ÞtÚte ±æÅì-«tr ‚Útt „æ|²:-‚u s÷ ytrŒ {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt ðt ðtýe™u Þwõ‚
fhtu. (41)
¼tðtÚto : þheh{tk sux÷e [uüt, ƒ¤ y™u …ht¢{ Wí…L™ ÚttÞ Au, ‚u Ëðo ðtÞwÚte s Wí…L™
ÚttÞ Au. ðtÞw s «tý Y…, „LÄðo yÚtto‚T Ëðo™u Äthý fh™th Au, ‚u{ Ëðo {™w»Þtuyu òýðwk
òuEyu. (41)
÷ÈÆÖÿÈ— ‚Èfi¬áÊʸ ÿôÊÊ ªfiãœfl¸SÃSÿ ŒÁˇfiÊáÊÊ ˘ •å‚⁄U‚fi SÃÊflÊ ŸÊ◊fi–
‚ Ÿfi ˘ ߌ¢ ’˝rfiÊÔ ˇÊòÊ¢ ¬ÊfiÃÈÆ ÃS◊Ò SflÊ„UÊ flÊ≈˜UÔ ÃÊèÿ— SflÊ„UÊfiH 42H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su |æéÁ²é:-Ëw¾tu™t ¼tu„™t r™r{¥t, ¨éЇæü:-W¥t{ …t÷™™tu nu‚w, xæ‹{±ü:-
ðtýe™u Äthý fh™th, ²¿æ:-Ëk„r‚ fhðt ÞtuøÞ Þ¿t f{o ytrŒ Au, „S²-‚u™e Îçÿæ‡ææ:-Ëw…tºt ©uc
Ä{toí{t rðît™tu™u Œrûtýt y…tÞ Au, ‚u ¥Œ¨Ú¨:-«týtu{tk «t Út™the S„æ±æ:-«þkËt™u ÞtuøÞ Ýæ}æ-
«rËØ Au.
372 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¨:-‚u su{ Ý:-y{tht {txu §Î}æì-yu Ïæíræ-rðît™ ƒútñý ‚Útt ÿæ~æ}æì-[¢ð‚eo htò™e Ðæ„é-
hûtt fhu, ‚u{ ‚{u …ý y™wct™-yt[hý fhtu. „S}æñ-‚u™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt™e «tr ‚Útt ±æÅ-
Ëw¾ «t™t r™r{¥t „æ|²:-Wõ‚ Œrûtýtytu {txu S±æãæ-W¥t{ her‚Úte ËíÞ yt[hý™tu «Þtu„-
ÔÞðnth fhtu. (42)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yÂø™ntuºt ytrŒ Þ¿t «r‚rŒ™ fhu Au, ‚uytu Ë{M‚ ËkËth™t Ëw¾tu™e
ð]rØ fhu Au, ‚u{ Ëðuoyu òýðwk òuEyu. (42)
¬˝¡Ê¬fiÁÃ*fl‡fl∑fi§◊ʸ ◊ŸÊ ªãœfl¸SÃSÿfi ˘ ´§Ä‚Ê◊Êãÿfiå‚⁄U‚˘∞c≈UfiÿÊ ŸÊ◊fi–
‚ Ÿfi ˘ ߌ¢ ’˝rÊfiÔ ˇÊòÊ¢ ¬ÊfiÃÈÆ ÃS◊Ò SflÊ„UÊ flÊ≈˜UÔ ÃÊèÿ— SflÊ„UÊfiH 43H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su ç±EÜU}ææü-Ë{M‚ f{tuo™t nu‚w, Ðí…æÐç„:-«ò™wk …t÷™ fh™th
Mðt{e {™w»Þ Au, „S²-‚u™t xæ‹{±ü:-ðtýe ytrŒ™u Äthý fh™th, }æÝ:-¿tt™™wk ËtÄ™ yL‚:fhý,
«ÜU¨æ}ææçÝ-}øðuŒ y™u Ët{ðuŒ™t {kºttu, ¥Œ¨Ú¨:-ÓŒÞtftþ{tk ÔÞt «tý ytrŒ …ŒtÚttuo™e „r‚
fh™th, »cŲ:-su ËðoºtÚte rðît™tu™tu Ëífth, ËíËk„ y™u rðãtŒt™ fh™th Ýæ}æ-«rËØ Au.
su{ ¨:-‚u Ý:-y{tht {txu §Î}æì-yu Ïæíræ-ðuŒ y™u ÿæ~æ}æì-Ä™wðuoŒ™e Ðæ„é-hûtt fhu, ‚u{ „S}æñ-
‚u™u {txu S±æãæ-ËíÞðtýe ±æÅì-Ä{o«trÂ…qðof „æ|²:-‚u Wõ‚ …ŒtÚttuo {txu S±æãæ-ËíÞ yt[hýÚte
W…fth fhtu. (43)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu …wÁ»ttÚteo, rð[thþe÷ y™u ðuŒrðãt™t òý™tht ntuÞ Au, ‚uytu s ËkËth™t
¼q»tý Y… Au; ‚u{ òýðwk òuEyu. (43)
‚ ŸÊfi ÷ÈflŸSÿ ¬Ã ¬˝¡Ê¬Ã ÿSÿfi à ˘ ©U¬Á⁄UÓ ªÎÆ„UÊ ÿSÿfi fl„U–
•S◊Ò ’˝rÊfiÔáÊ˘S◊Ò ˇÊòÊÊÿ ◊Á„U ‡Ê◊¸Ó ÿë¿U SflÊ„UÊfiH 44H
…ŒtÚto : nu |æé±ÝS²-½h™t Єï-Mðt{e Ðí…æЄï-«ò™t hûtf …wÁ»t ! §ã-yt ËkËth{tk ²S²-
su „ï-‚tht ©ÐçÚ-Wíf]ü ÔÞðnth{tk xæëãæ:-…ŒtÚttuo™u „úný fh™th „]nMÚt {™w»Þ ytrŒ ±æ-yÚtðt
²S²-su™e Ëðo r¢Þt W¥t{ Au, ¨:-‚u ‚wk Ý:-y{tht ¥S}æñ-yu Ïæíræ‡æï-ðuŒ y™u Eïh™t ¿tt‚t ‚Útt
¥S}æñ-yu ÿæ~ææ²-htsÄ{o{tk r™hk‚h hnu™th ûtrºtÞ {txu S±æãæ-ËíÞ yt[hýÚte }æçã-{nt™ àæ}æü-
½h y™u Ëw¾™u ²ÓÀ-«Œt™ fhtu. (44)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu rðît™tu y™u ûtrºtÞtu™tk fw¤™e WL™r‚ fhu Au, ‚uytu {nt™ Ëw¾™u «tÂ
fhu Au. (44)
‚◊Ȯƺ˝~Ê˘Á‚ Ÿ÷fiSflʟʺ˝¸ŒÊfiŸÈ— ‡Êê÷Í◊¸®fiÿÊ÷Í®⁄URÁ÷ ◊Êfi flÊÁ„U SflÊ„UfiÊ ◊ÊL§Ã~Ê˘Á‚
◊L§Ãʯ ªáÊ— ‡Êê÷Í◊Ó̧®ÿÊ÷Í®⁄URÁ÷ ◊ÓÊ flÊÁ„U SflÊ„UfiÊ •flSÿÍ⁄UfiÁ‚ ŒÈflfiSflÊÜ¿Uê÷Í◊Ó̧®ÿÊ÷Í®⁄URÁ÷
373 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
◊Êfi flÊÁ„U SflÊ„UÊfiH 45H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su ‚wk Ý|æS±æÝì-su™e Ë{e… ƒnw s÷ ¥æÎíüÎæÝé:-y™u þe‚÷-ytÿo‚t ytrŒ
„wýtu™t Œt‚t. ¨}æéÎí:-su{tk W÷xt-Ëw÷xwk s÷ …zu Au ‚u Ë{wÿ Ë{t™ ¥ç¨-Au, ‚u S±æãæ-ËíÞ
yt[hýÚte àæ}|æê:-W¥t{ Ëw¾ y™u }æ²æï|æê:-Ët{tLÞ Ëw¾™t Wí…tŒf ƒ™e™u }ææ-{™u ¥ç|æ±æçã-
ËðoºtÚte «t ÚttÞ.
su ‚wk }ææL„:-ðtÞw™t ¿tt‚t, }æL„æ}æì-rðît™tu™t xæ‡æ:-Ë{qn™e Ë{t™ ¥ç¨-Au, ‚u S±æãæ-ËíÞ
yt[hýÚte àæ}|æê:-rðþu»t …h sL{™wk Ëw¾ y™u }æ²æï|æê:-yt sL{{tk Ët{tLÞ Ëw¾™u Wí…L™ fh™th
ƒ™e™u }ææ-{™u ¥ç|æ±æçã-ËðoºtÚte «t ÚttÞ.
su ‚wk Îé±S±æÝì-«þkrË‚ ËífthÚte Þwõ‚ ¥±S²ê:-…tu‚t™e hûtt™t RåAwf …wÁ»t™e Ë{t™ ¥ç¨-
Au, ‚u S±æãæ-©uc yt[hýÚte àæ}|æê:-rðþu»t Ëw¾ y™u }æ²æï|æê:-Ët{tLÞ …tu‚t™t Ëw¾™u Wí…L™ fh™th
ƒ™e™u }ææ-{™u ¥ç|æ±æçã-ËðoÚte «t ÚttÞ. (45)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ë{wÿ™e Ë{t™ „k¼eh, hí™tuÚte Ëk…L™, Ésw =Ëh¤, ðtÞw Ë{t™ ƒ¤ðt™,
rðît™T Ë{t™ …htu…fthe y™u …tu‚t™t ytí{t Ë{t™ Ëðo™t hûtf Au;
‚uytu s Ëðo™wk fÕÞtý y™u Ëw¾ fhe þfu Au. (45)
ÿÊSÃfi ˘ •ÇŸ ‚Íÿ¸ L§øÊ ÁŒflfi◊ÊÃãfl|ãÃfi ⁄UR|‡◊Á÷fi—–
ÃÊÁ÷fiŸÊ¸ ˘ •l ‚fl¸Êfi÷Ë L§ø ¡ŸÊfiÿ ŸS∑ΧÁœH 46H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-…h{uïh ðt rðît™T ! ²æ:-su ¨ê²ïü-ËqÞo ðt «tý{tk L™:-Œer ðt «er‚ Au
y™u su Úçà}æç|æ:-…tu‚t™t rfhýtuÚte çα}æì-«ftþ™u ¥æ„‹±ç‹„-Ëðoºt Vu÷tðu Au, „æç}æ:-‚u ¨±æüç|æ:-
Ëðo „ï-…tu‚t™e Œer y™u «er‚Úte ¥l-ytsu Ý:-y{™u ËkÞwõ‚ fhtu y™u L™ï-«er‚ fh™tht …Ýæ²-
{™w»Þ™u {txu Ý:-y{™u ÜëUç{-r™Þ‚ fhtu. (46)
¼tðtÚto : su{ …h{uïh ËqÞo ytrŒ «ftþftu™t …ý «ftþf Au, ‚u{ ¥Ýê™æÝ-[thu ðuŒtu™t ¿tt‚t
rðît™ rðît™tu™u …ý rðãt «Œt™ fh™th Au.
su{ Eïh yt ËkËth{tk Ëðo™e ËíÞ{tk hwr[ y™u yËíÞ{tk yhwr[ Wí…L™ fhu Au, ‚u{ rðît™T
…ý yt[hý fhu. (46)
ÿÊ flÊfi ŒflÊ— ‚Íÿ¸ L§øÊ ªÊcfl‡flfi·ÈÆ ÿÊ L§øfi—–
ßãº˝ÊfiÇŸË ÃÊÁ÷— ‚fl¸Êfi÷Ë L§ø¯ ŸÊ œûÊ ’΄US¬ÃH 47H
…ŒtÚto : ÏæëãSЄï-{tuxt …ŒtÚttuo™t …t÷f Eïh y™u Îï±æ:-rðît™ {™w»Þtu ! ²æ:-su ±:-‚{the
¨ê²ïü-[ht[h{tk ÔÞt …h{uïh{tk yÚtto‚T Eïh™e …tu‚t™t{tk y™u ‚{u rðît™tu™e Eïh{tk L™:-
374 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
hwr[ yÚtto‚T «er‚ Au, ðt ²æ:-su yu xææï¯é-rfhý, RrLÿÞtu yÚtðt ŒqÄ yt…™the „tÞtu{tk ‚Útt ¥Eï¯é-
yÂø™ y™u ½tuztytu ytrŒ{tk L™:-«er‚ Au, yÚtðt su yu{tk §‹ÎíæxÝè-«rËØ rðãw‚T y™u yÂø™
rðã{t™ Au, ‚u …ý „æç|æ:-‚u ¨±æüç|æ:-Ëðo «er‚ytuÚte Ý:-y{tht{tk L™}æì-«er‚™wk {œæ-MÚtt…™
fhtu. (47)
¼tðtÚto : su{ …h{uïh „tÞ ytrŒ™t …t÷™{tk y™u …ŒtÚto rðãt{tk Ëðo {™w»Þtu™u «urh‚ fhu
Au, ‚u{ s rðît™tu …ý yt[hý fhu. (47)
L§ø¯ ŸÊ œÁ„U ’˝ÊrÊÔáÊ·ÈÆ L§øö ⁄UÊ¡fi‚È ŸS∑ΧÁœ–
L§ø¢ Áfl‡ÿfi·È ‡ÊÍƺ˝·ÈÆ ◊Áÿfi œÁ„U L§øÊ L§øfi◊˜ÔH 48H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ðt rðît™T ! yt… Ý:-y{tht Ïæíæræ‡æï¯é-ƒúñðu¥tt ƒútñýtu-rðît™tu{tk L™æ-
«u{Úte L™}æì-«er‚™wk {ïçã-MÚtt…™ fhtu, Ý:-y{tht Úæ…¨é-ûtrºtÞ hts…wºttu{tk L™æ-«er‚™wk «er‚Úte
L™}æì-«er‚™wk ÜëUç{-MÚtt…™ fhtu ç±à²ï¯é-«òs™tu{tk rðã{t™ ði~Þtu{tk ‚Útt àæêÎíï¯é-þqÿtu{tk L™æ-«u{Úte
Ú@}æì-«er‚™wk MÚtt…™ fhtu, y™u }æç²-{tht{tk …ý «u{Úte L™}æì-«er‚™u {ïçã-MÚttr…‚ fhtu. (48)
¼tðtÚto : su{ …h{uïh …ût…t‚ hrn‚ ƒútñý ytrŒ ðýtuo «íÞu Ë{t™ «u{ fhu Au, ‚u{ s
rðît™ …ý Ë{t™ Y…Úte «u{ fhu.
suytu Eïh™t „wý, f{o y™u Mð¼tðÚte rðhwØ Au, ‚uytu ™e[ y™u r‚hMfth™u ÞtuøÞ Au. (48)
ÃûflÊfi ÿÊÁ◊ ’˝rfiÊÔáÊÊ flãŒfi◊ÊŸSÌʇÊÊfiSà ÿ¡fi◊ÊŸÊ „UÁfl*÷fi—–
•„fiU«U◊ÊŸÊ flL§áÊ„U ’ÊäÿÈLfi§‡Êö‚ ◊Ê Ÿ ˘ •ÊÿÈÆ— ¬˝◊Êfi·Ë—H 49H
…ŒtÚto : nu ©Là梨-y™uf™e «þkËt fh™tht ±ÚGé‡æ-©uc rðît™T ! Ïæíræ‡ææ-ðuŒ îtht ±‹Î}ææÝ:-
M‚wr‚ fh‚tk ²¿æ}ææÝ:-Þ¿t fh™th ¥ãïÇ}ææÝ:-ËífthtÞu÷t …wÁ»t ãç±<|æ:-ntu{ fhðt ÞtuøÞ Ëtht
ƒ™tðu÷t …ŒtÚttuoÚte su ¥æàææS„ï-ytþt fhu Au „„ì-‚u™u nwk ²æç}æ:-«t fhwk.
su W¥t{ ¥æ²é:-Ëtu ð»to™e ytÞw™u y±æ-‚thtu yt©Þ fhe™u «t fÁk, „„ì-‚u™u ‚wk …ý «tÂ
fh, ‚wk §ã-yt ËkËth{tk Wõ‚ ytÞw™u Ïææïç{-òý y™u ‚wk Ý:-y{the ‚u ytÞw™e }ææ + Ðí + }ææï¯è:-
[tuhe ™rn fh. (49)
¼tðtÚto : yt rðît™ s™tu su™e RåAt fhu, ‚u™e {™w»Þtu …ý ft{™t fhu. ftuE …ý {™w»Þu
ftuE rðît™™tu y™tŒh ™ fhðtu òuEyu.
†e y™u …wÁ»t-yƒúñ[Þo, yÞwõ‚ ytnth-rðnth, ÔÞr¼[th y™u yíÞk‚ rð»tÞtþÂõ‚ ytrŒÚte
ytÞw™tu fŒe…ý nÙtË ™ fhu. (49)
Sfláʸ ÉÊ◊¸— SflÊ„UÊfi SflõáÊʸ∑¸§— SflÊ„Ê– Sflõáʸ ‡ÊÈÆ∑˝§— SflÊ„UÊ– Sflõáʸ ÖÿÊÁ×
375 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
SflÊ„UÊ– Sflõáʸ ‚Íÿ¸— SflÊ„UÊfiH 50H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ S±æãæ-ËíÞ r¢Þt =yt[hýÚte S±:-Ëw¾™e Ý-Ë{t™ ¥ÜüU:-yÂø™
ntuÞ, S±æãæ-ËíÞ r¢ÞtÚte S±:-Ëw¾™e Ý-Ë{t™ àæéÜíU:-ðtÞw ntuÞ, S±æãæ-ËíÞr¢ÞtÚte S±:-Ëw¾™e
Ý-Ë{t™ Á²æïç„:-rðãw‚T™e [{f ntuÞ, S±æãæ-ËíÞr¢ÞtÚte S±:-Ëw¾™e Ý-Ë{t™ ËqÞo ntuÞ, ‚u{
‚{u …ý yt[hý fhtu. (50)
¼tðtÚto : Þ¿t fh™tht {™w»Þtu Ëw„krÄ‚ ytrŒ ÿÔÞtu™t ntu{Úte Ëðo ðtÞw ytrŒ …ŒtÚttuo™u þwØ
fhe þfu Au, suÚte ™ehtu„‚t-htu„hrn‚Úte Ëðo™e Œe½o ytÞw ÚttÞ. (50)
•|ÇŸ¢ ÿÈŸfi|Ö◊ ‡Êflfi‚Ê ÉÊÎÆßfi ÁŒ√ÿö ‚Èfi¬áÊZ flÿfi‚Ê ’ÎÆ„UãÃfi◊˜Ô–
ßfi flÿ¢ ªfi◊◊ ’˝äŸSÿfi ÁflCÔU¬úSflÊõ L§„UfiÊáÊÊ ˘ •Áœ ŸÊ∑§fi◊ÈûÊ◊◊˜ÔH 51H
…ŒtÚto : nwk ±²¨æ-ytÞw™e Ïæëã‹„}æì-{nt™, çÎò}æì-þw¼„wýtu{tk «rËØ Út™th, ¨éЇæü}æì-W¥t{
…t÷™ y™u …qŠ‚ fh™th, ¥çxÝ}æì-yÂø™™u à汨æ-ƒ¤ŒtÞf Íæë„ïÝ-½e ytrŒ Ëw„krÄ‚ …ŒtÚttuoÚte
²éÝçÁ}æ-Þwõ‚ fhwk Awk.
„ïÝ-‚uÚte S±:-Ëw¾Úte Lãæ‡ææ:-ytYZ ÚtÞu÷t ±²}æì-y{u ¥ŠÝS²-{nt™ ç±cÅÐ}æì-suÚte Ët{tLÞ
y™u ¼tðÚte «rðü ÚtÞu÷t Sðtu™wk …t÷™ ÚttÞ Au, ‚u ÔÞðnth™u y™u ©œæ}æ}æì-©uc ÝæÜU}æì-Œw:¾hrn‚
yuðwk Ëw¾ Y… MÚtt™ ={tuût™u ¥ç{xæ}æï}æ-«t fheyu. (51)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yÂø™{tk ËkMf]‚-rðþwØ, Ëw„krÄ‚ ytrŒÚte Þwõ‚ ÿÔÞtu™u ™t¾e™u, ðtÞw ytrŒ™e
þwrØ îtht Ëðo™u Ëw¾e fhu Au, ‚uytu yr‚ W¥t{ Ëw¾™u «t fhu Au. (51)
ß◊ÊÒ Ãfi ¬ˇÊÊfl¡⁄UÊfiÒ ¬Ã|àòÊáÊÊÒ ÿÊèÿÊú ⁄UˇÊÊfiúSÿ¬„UúSÿfiÇŸ–
ÃÊèÿʯ ¬Ã◊ ‚ÈÆ∑ΧÃÊfi◊È ÀÊÊ∑¢§ ÿòÊ ˘ ´§·fiÿÊ ¡Ç◊È— ¬fi˝Õ◊¡Ê— ¬fiÈ⁄UÊáÊÊ—H 52H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe rðît™T ! „ï-yt…™t su §}ææñ-yu Єç~æ‡ææñ-Wå[©uýe™u
«t ÚtÞu÷t ¥…Úæñ-yrð™tþe Ðÿææñ-ftÞo-fthýY… Ë{e…™t …ŒtÚto Au, ²æ|²æ}æì-su™tÚte yt… Úÿææ¢ç¨-
Œwü «týeytu ðt Œtu»ttu™u ¥Ðã¢ç¨-Œqh fhtu Atu, „æ|²æ}æì-‚uÚte ©-rð[th…qðof ‚u ¨éÜëU„æ}æì-þw¼ f{tuo
fh™th Ëßs™tu™t HæïÜU}æì-òuðt ÞtuøÞ yt™kŒ™u y{u Єï}æ-«t fheyu.
²~æ-su yt™kŒ{tk Ðíƒ}æ…æ:-Ëðo ÔÞt …h{uïh{tk «rËØ ðt yr‚ rðM‚]‚ ðuŒ{tk «rËØ yÚtto‚T
‚u™u òýðtÚte feŠ‚ «t fhu÷ ÐéÚæ‡ææ:-«Út{ yæÞÞ™ Ë{Þ{tk ™ðe™ «¯²:-ðuŒtÚto ðu¥tt }r»tytu
…x}æé:-…ntUåÞt Au. (52)
¼tðtÚto : su{ yt rðît™s™tu Œtu»ttu™tu ™tþ fhe™u, Ä{o ytrŒ W¥t{ „wýtu™u „úný fhe™u
‚Útt Eïh™u «t fhe™u yt™kŒÞwõ‚ ƒ™u Au, ‚u{ yLÞ {™w»Þtuyu …ý ‚u™u «t fhe™u Ëw¾e ƒ™ðwk
376 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
òuEyu. (52)
ßãŒÈÆŒ¸ˇfiÊ— ‡ÿŸ ˘ ´§ÃÊflÊ Á„U⁄Ufiáÿ¬ˇÊ— ‡Ê∑È§ÆŸÊ ÷Èfi®⁄URáÿÈ—–
◊„UÊãà‚œSÕfi œ˝ÈÆfl ˘ •Ê ÁŸ·fiûÊÊ Ÿ◊fiSÃ˘•SÃÈÆ ◊Ê ◊Êfi Á„Uö‚Ë—H 53H
…ŒtÚto : nu rðît™ ˼t…r‚ ! su yt… §‹Îé:-[Lÿ{t™e Ë{t™ þe‚÷-ytÿo Mð¼tð Þwõ‚, Îÿæ:-
ƒ¤ y™u [‚wh‚tÞwõ‚, à²ïÝ:-ƒts …ûte Ë{t™ …ht¢{e, «„æ±æ-ËíÞÚte ËkƒkÄ ht¾™th, çãÚ‡²Ðÿæ:-
Ëwðýo™tu Mðefth fh™th, àæÜéUÝ:-þÂõ‚{t™, |æéÚ‡²é:-Ëðo™t …t÷f, }æãæÝì-{nt™ Atu, ¨{Sƒï-˼t
MÚtt™{tk ¥æçݯœæ:-r™hk‚h rðhts{t™ {íé±:-r™ù÷ ƒ™e™u }ææ-{™u ôã¨è:-{thtu }ææ-™rn, „ï-yt…™u
{txu y{thtu Ý}æ:-Ëífth-™{Mfth ¥S„é-{¤u. (53)
¼tðtÚto : yt ËkËth{tk rðît™s™tu ÂMÚth ƒ™e™u Ëðo rðãtÚteoytu™u Ëwrþrût‚ fhu, suÚte ‚uytu
®nËf ƒ™u ™nª. (53)
ÁŒflÊ ◊ÍÆhʸÁ‚fi ¬ÎÁÕ√ÿÊ ŸÊÁ÷M§ª¸¬Ê◊Ê·fiœËŸÊ◊˜Ô–
Áfl‡flÊÿÈÆ— ‡Ê◊¸Ó ‚¬˝ÕÊ Ÿ◊fiS¬ÕH 54H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su yt… çα:-«ftþ yÚtto‚T «‚t…™t }æéhæü-rþh Ë{t™ Atu, ÐëçƒÃ²æ:-
…]rÚtðe™e Ýæç|æ:-™tr¼-ƒkÄ™ Ë{t™ Atu, ¥Ðæ}æì-s÷tu ‚Útt ¥æï¯{èÝæ}æì-yti»trÄytu™tk ªÜüU:-hË
Ë{t™ Atu, ç±Eæ²é:-…qýo ytÞw-Ëtu ð»to Sð™th y™u ¨Ðíƒæ:-feŠ‚Þwõ‚ ¥ç¨-Atu, ‚u yt… Ѓï-
ËL{t„o™t {txu Ý}æ:-yL™, àæ}æü-þhý y™u Ëw¾™u «t fhtu. (54)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu LÞtÞðt™, ût{tðt™, yti»tÄtu™wk Ëuð™ fh™tht, Þwõ‚ ytnth-rðnthðt¤t
y™u rs‚urLÿÞ ntuÞ Au, ‚uytu Ëtu ð»to™e ytÞw «t fhu Au. (54)
Áfl‡flfiSÿ ◊ÍÆh¸ãŸÁœfi ÁÃcΔUÁ‚ ÁüÊ× ‚fi◊Èƺ˝ à NUŒfiÿ◊åSflÊÿÈfi®⁄UR¬Ê ŒûÊÊfiŒ$œ
Á÷fiãÖ ÁŒflS¬¡¸ãÿfiÊŒãÃÁ⁄UfiˇÊÊà¬ÎÁÕ√ÿÊSÃÃÊfi ŸÊ flÎCÔUKÊfiflH 55H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su yt… ç±ES²-Ë{M‚ ËkËth™t }æêhüÝì-rþh …h çŸæ„:-rðhts{t™ ƒ™e™u
ËqÞo Ë{t™ ¥ç{ + ç„cÆç¨-yrÄfth «t Atu, su „ï-yt…™t ¨}æéÎíï-yL‚rhût Ë{t™ ÔÞt…f
…h{uïh{tk Nβ}æì-{™ ¥Œ¨é-«týtu{tk ¥æ²é:-Sð™ Atu, ‚u yt… ¥Ð:-«týtu™u Îœæ-yt…tu Atu,
©Îç{}æì-Ë{wÿ™wk ç|æÝçy¨-¼uŒ™ fhtu Atu.
suÚte ËqÞo çα:-«ftþÚte ¥‹„çÚÿææ„ì-ytftþÚte Ð…ü‹²æ„ì-ð»tto™t Þtu„Úte Ëðo [ht[h «týeytu™e
hûtt fhu Au „„:-‚uÚte yÚtto‚T ËqÞo™e Ë{t™ Ý:-y{the ¥±-hûtt fhtu.
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ËqÞo™e Ë{t™ Ëw¾tu™e ð»tto fh™th y™u W¥t{ yt[hýðt¤t ntuÞ Au,
‚uytu Ëðo™u Ëw¾e fhe þfu Au. (55)
377 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ßCUÔ Ê ÿôÊÊ ÷ΪfiÈÁ÷⁄UʇÊˌʸ fl‚fiÈÁ÷—– ÃSÿfi Ÿ˘ßCUÔ Sÿfi ¬˝ËÃSÿ º˝ÁflfiáÊ„Uʪfi◊—H 56H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su |æëxæéç|æ:-…rh…qýo rð¿tt™Þwõ‚ ‚Útt ±¨éç|æ:-«Út{ fturx™t rðît™tu îtht
¥æàæèÎæü:-RåAt rËrØ™u yt…™th ²¿æ:-Þ¿t §cÅ:-ftÞtuo Au, „S²-‚u §cÅS²-fhu÷ Ðíè„S²-{™tunh
Þ¿t™t Ëtr™æÞÚte §ã-yt ËkËth{tk yt… Ý:-y{tht Îí籇æ-Ä™™u ¥æ + xæ}æï:-«t fhtu. (56)
¼tðtÚto : suytu rðît™tu™e Ë{t™ ©uc «Þí™ fhu Au, ‚uytu yt ËkËth{tk …w»f¤ ©e =Ä™™u
«t fhu Au. (56)
ßCÔUÊ˘•|ÇŸ⁄UÊ„fiÈU× Á¬¬ûÊȸ Ÿ˘ßCÔUö„UÁfl—– SflªŒ¢ ŒflèÿÊ Ÿ◊fi—H 57H
…ŒtÚto : ãç±:-ËkMfth fhu÷ …ŒtÚttuo îtht ¥æãé„:-Ëthe he‚u ‚] ðt nð™ fhu÷ §cÅ:-Ëífth
fhu÷t ðt ytnwr‚ytuÚte ð]rØ …t{u÷ ¥çxÝ:-yu ˼t ytrŒ™t yæÞût rðît™T ðt yÂø™ Ý:-y{tht
§cÅ}æì-Ëw¾ ðt Ëw¾™t ËtÄ™tu™u çÐÐœæéü-…qýo fhu ðt y{the hûtt-…t÷™ fhu §Î}æì-yu S±xææ-…tu‚t™t
s™tu™u «t Út™th Ý}æ:-yL™ ðt Ëífth Îï±ï|²:-rðît™™tk {txu ¥S„é-«t ÚttÞ. (57)
¼tðtÚto : {™w»Þtu îtht yÂø™{tk su ËkMf]‚-W¥t{ «fthÚte ‚iÞth fhu÷ ÿÔÞ ntu{ðt{tk ytðu
Au, ‚u yt ÷tuf{tk yrÄf yL™ Wí…L™ fh™th ƒ™u Au. ‚uÚte ‚u yL™ îtht rðît™tu™tu Ëífth fhðtu
òuEyu. (57)
ÿŒÊ∑fiͧÃÊà‚◊‚fiÈdÊhŒÊ flÊ ◊Ÿfi‚Ê flÊ ‚ê÷fiÎï øˇÊÈfi·Ê flÊ–
ÃŒfiŸÈÆ ¬˝Ãfi ‚ÈÆ∑ΧÃÊfi◊È ÀÊÊ∑¢§ ÿòÊ˘´§·fiÿÊ ¡Ç◊È— ¬fi˝Õ◊¡Ê— ¬fiÈ⁄UÊáÊÊ—H 58H
…ŒtÚto : nu ËíÞ y™u yËíÞ™t rs¿ttËw s™tu ! ‚{u ²„ì-su ¥æÜêU„æ„ì-WíËtnÚte, NÎ:-ÓŒÞÚte,
±æ-yÚtðt «týÚte, }æݨ:-{™Úte, ±æ-yÚtðt ƒwrØ ytrŒÚte, ™ÿæé¯:-™uºt ytrŒ RrLÿÞtuÚte Wí…L™
«íÞûttrŒ «{týtuÚte ±æ-yÚtðt ©tu‚ ytrŒ RrLÿÞtuÚte ¨}|æë„}æì-Ëthe he‚u Äthý fhu÷ Au yÚtto‚T
r™ùÞ …qðof Xef òuÞu÷wk, Ëtk¼¤u÷wk ‚Útt y™w{t™ fhu÷wk Au, „„ì-‚u ¨}æ¨édæï„ì-W¥t{ her‚Úte
«t fhtu.
‚uÚte y{tht Ðíƒ}æ…æ:-y{the y…uûtt «Út{ Wí…L™ ÚtÞu÷tk ÐéÚæ‡ææ:-y{thtÚte «t[e™ «¯²:-
ðuŒ rðãt™t ðu¥tt …h{ Þtu„e }r»ts™ ²~æ-ßÞtk …x}æé:-…ntUåÞt Au, ‚u ¨éÜëU„æ}æì-Ëwf]r‚ {tuût RåAwf
Ëßs™tu™u ©-s HæïÜU}æì-«íÞût Ëw¾ Ë{qn ðt {tuût…Œ™u ¥ÝéÐíï„-Ëw¾…qðof «t fhtu. (58)
¼tðtÚto : ßÞthu {™w»Þ ËíÞ y™u yËíÞ™tu r™ýoÞ òýðt RåAu, íÞthu (1) Eïh™t „wý,
f{o y™u Mð¼tð, (2) Ë]rü¢{, (3) «íÞût ytrŒ «{týtu, (4) ytÂs™tu™wk yt[hý y™u (5)
ytí{t ‚Útt {™™u y™wfq¤ ntuÞ, ‚u ‚u ËíÞ y™u [‚uÚte rð…he‚] yLÞ su ntuÞ ‚u yËíÞ Au, ‚uðtu
r™ùÞ fhu.
378 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
suytu yt he‚u Ä{o™e …heûtt fhe™u yt[hý fhu Au, ‚uytu yíÞk‚ Ëw¾ «t fhu Au. (58)
∞ÆÃö ‚fiœSÕ ¬Á⁄fiU à ŒŒÊÁ◊ ÿ◊Êfl„UÊfië¿Ufl$œ ¡ÊÃflfiŒÊ—–
•ãflʪãÃÊ ÿôʬfiÁÃflʸ˘•òÊ Ãú S◊fi ¡ÊŸËà ¬⁄UR◊ √ÿÊfi◊Ÿ˜ÔH 59H
…ŒtÚto : nu Eïh™t ¿tt™™t rs¿ttËw s™tu ! y™u nu ¨{Sƒ-Ë{t™ MÚtt™{tk hnu™tht Ëßs™tu !
…愱ïÎæ:-su ¿tt™ «t Au, ‚u ðuŒtÚto™tk ¿tt‚t, ²¿æÐç„:-Þ¿t™wk …t÷™ fh™tht Ë{t™ rðã{t™ …whw»t
²}æì-su àæï±ç{}æì-Ëw¾r™rÄ …h{uïh™u ¥æ±ãæ„ì-©uc he‚u «t fhu, »„}æì-yu™u ¥~æ-ynª ÐÚ}æï-
rðþt¤ òæï}æÝì-ytftþ{tk ÔÞt …h{tí{t™u nwk „ï-‚tht {txu su{ ÐçÚ + ÎÎæç}æ-Ëðo he‚u «Œt™
fhwk Awk, W…Œuþ fhwk Awk ‚Útt ¥‹±æxæ‹„æ-Ä{o™tu y™w„t{e nwk ±:-‚{tht ƒÄt™u {txu su …h{uïh™tu
S}æ-W…Œuþ fhwk Awk, „}æ-‚u™u ‚{u …æÝè„-òýtu. (59)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu rðît™tu™u y™wfq¤ yt[hý fhu Au, ‚uytu Ëðo ÔÞt…f, yL‚Þto{e Eïh™u
«t fhu Au. (59)
∞Æâ ¡ÊfiŸÊÕ ¬⁄U◊ √ÿÊfi◊ãŒflÊfi— ‚œSÕÊ ÁflŒ M§¬◊fiSÿ–
ÿŒÊªë¿UÊfià¬ÁÕÁ÷fiŒ¸flÿÊŸÒfiÁ⁄UCÔUʬÍÆûʸ ∑fiΧáÊflÊÕÊÁfl⁄fiUS◊ÒH 60H
…ŒtÚto : nu ¨{Sƒæ:-ËtÚtu ƒuXu÷tk Îï±æ:-rðît™tu ‚{u ÐÚ}æï-rðþt¤ òæï}æÝ-ytftþ{tk ÔÞt »„}æì-
yu …h{tí{t™u …æÝæƒ-òýtu. ¥S²-yu™t MÐ}æì-ËíÞ, [i‚LÞ{tºt, yt™kŒ{Þ MðY…™u ç±Î-òýtu.
²„ì-su ËÂå[Œt™kŒ-÷ûtý …h{uïh™u Îï±²æÝñ:-ÄtŠ{f rðît™tu™t Ðçƒç|æ:-{t„tuoÚte …wÁ»t
¥æxæÓÀæ„ì-«t ÚttÞ Au, ¥S}æñ-yu …h{tí{t {txu §cÅæÐê„ïü-ðuŒtuõ‚ Þ¿ttrŒ f{o y™u ‚u™t ËtÄf
M{t‚o f{o™u ¥æç±:-«ftrþ‚-«rËØ ÜëU‡æ±æƒ-fÞto fhtu. (60)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtu rðît™tu™tu Ëk„, Þtu„tÇÞtË y™u Ä{to[hýÚte …h{uïh™u yð~Þ òýu,
yLÞÚtt ‚uytu Þ¿t ytrŒ Rü ‚Útt Ëðos™tu…Þtu„e r™{toý ytrŒ ‘Ðê„ü’ ™u rËØ fhe þf‚t ™Úte
y™u {tuût™u …ý «t fhe þf‚t ™Úte. (60)
©UŒ˜Ô ’fiÈäÿSflÊÇŸ ¬˝ÁÃfi¡ÊªÎÁ„U àflÁ◊fiCʬÍÆø ‚ö‚fiΡÕÊ◊ÿ¢ øfi–
•|S◊ãà‚œSÕ˘•äÿÈûÊfi⁄U|S◊Ÿ˜Ô Áfl‡flfi ŒflÊ ÿ¡fi◊ÊŸ‡ø ‚ËŒÃH 61H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™™e Ë{t™ rðã{t™ }Âíðf …wÁ»t ! y±}æì-‚wk ©Î + Ïæ銲S±-WX, «ƒtuÄ™u
«t fh, Ðíç„ + …æxæëçã-Þs{t™™u yrðãt Y… r™ÿtÚte Atuztðe™u rðãt{tk ò„hwfT fh, ‚wk ™-
y™u ¥²}æì-yu ƒúñrðãt™tu W…Œuþ fh™th Þs{t™ ƒL™u §cÅæÐê„ïü-Þ¿t rËrØ f{o y™u ‚u™e Ët{„úe™u
¨¢¨ë…ïƒæ}æì-Wí…L™ fhtu.
nu ç±Eï-Ë{„ú Îï±æ:-rðît™tu ™-y™u ²…}ææÝ:-rðãt yt…™tht ‚Útt Þ¿t fh™tht Þs{t™tu !
379 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚{u Ëðo ¥çS}æÝì-yu ¨{Sƒï-yuf MÚtt™ ˼t ¼ð™{tk ©œæÚçS}æÝì-W¥t{ ytË™ …h ¥ç{ + ¨è΄-
ƒuËtu.(61)
¼tðtÚto : su [i‚LÞðt¤t ƒwrØ{t™ rðãtÚteo ntuÞ, ‚u™u yæÞt…ftuyu W¥t{ her‚Úte ¼ýtððt òuEyu.
su rðãt «t™t RåAwf ntuÞ, su yæÞt…f …Œ™u ÞtuøÞ yt[hýÞwõ‚ [«Ät™ yæÞt…f] ntuÞ
y™u su ‚u™u ytÄe™ yæÞt…ftu ntuÞ, ‚uytu …hM…h «u{Úte r™hk‚h rðãt™e WL™r‚ fhu.
suytu ‚uÚte r¼L™ yLÞ «þkË™eÞ rðît™T ntuÞ, ‚uytu ‚u™e r™hk‚h …heûtt fh‚t hnu, suÚte yu
rðãt™e ð]rØ{tk r™hk‚h «Þí™þe÷ hnu.
ÉÂíðfT y™u Þs{t™ ytrŒ …ý ‚uðt s ntuÞ. (61)
ÿŸ fl„fiUÁ‚ ‚„Ud¢ ÿŸÊfiÇŸ ‚fl¸flŒ‚◊˜Ô–
ß◊¢ ÿôÊ¢ ŸÊfi Ÿÿ Sfl~Œ¸fl·ÈÆ ªãÃfiflH 62H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yæÞt…f y™u rðãtÚteo ! ‚wk ²ïÝ-su ¼ýðtÚte ¨ãd}æì-nòhtu-yËkÏÞ «fth™t
y‚w÷ ƒtuÄ™u ‚Útt ¨±ü±ïΨ}æì-Ëðo ðuŒtu™u sýtð™th rðît™™u ±ãç¨-«t fhu Au y™u ²ïÝ-su ¼ýtððtÚte
ƒeò™u «t ÚttÞ Au „ïÝ-‚uÚte §}æ}æì-yu ²¿æ}æì-yæÞÞ™-yæÞt…™ Y… Þ¿t™u Ý:-y{™u Îï±ï¯é-rŒÔÞ„wýtu
ðt rðît™tu{tk S±:-Ëw¾™u xæ‹„±ï-«t fhðt {txu ݲ-«t fh yÚtðt «t fhtð. (62)
¼tðtÚto : su ÷tuftu Ä{o™t yt[hýÚte ‚Útt f…xhrn‚ ƒ™e™u rðãt yt…u ‚Útt „úný fhu Au,
‚uytu Ëw¾™t ¼t„e ƒ™u Au. (62)
¬˝SÃ⁄UáÊfi ¬Á⁄UÁœŸÊfi dÈÆøÊ fllÊfi ø ’*„U·Êfi–
´§ø◊¢ ÿôÊ¢ ŸÊfi Ÿÿ Sfl~Œ¸fl·ÈÆ ªãÃfiflH 63H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! yt… ±ïlæ-su{tk ntu{ fhðt{tk ytðu Au. ‚u ðuŒeÚte, dé™æ-ntu{™tk ËtÄ™tuÚte,
Ïæ<ã¯æ-W¥t{ r¢ÞtÚte, ÐíS„Úï‡æ-ytË™Úte, ÐçÚç{Ýæ-su ËðoºtÚte Äthý fhðt{tk ytðu ‚u ÞswðuoŒÚte
™-‚Útt «™æ-M‚wr‚ ðt }øðuŒ ytrŒÚte §}æ}æì-yu …ŒtÚto{Þ yÚtto‚T su{tk ©uc ¼tus™™u ÞtuøÞ …ŒtÚttuo
ntu{ðt{tk ytðu Au ‚u ²¿æ}æì-yÂø™ntuºt ytrŒ Þ¿t™u Îï±ï¯é-rŒÔÞ …ŒtÚttuo ðt rðît™tu{tk xæ‹„±ï-«tÂ
Útðt {txu S±:-ËtkËtrhf Ëw¾ Ý:-y{™u ݲ-«t fhtðtu. (63)
¼tðtÚto : su ÷tuftu Ä{oÚte «t …ŒtÚttuo ‚Útt ðuŒ™e her‚Úte Ëtk„tu…tk„ Þ¿t™u rËØ fhu Au, ‚uytu
Ëðo «týeytu™tk W…fthe ƒ™u Au. (63)
ÿgÆûÊ¢ ÿà¬fi⁄Uʌʟ¢ ÿà¬ÍÆûÊZ ÿʇø ŒÁˇÊfiáÊÊ—–
ÃŒ|ÇŸflÒ¸‡fifl∑§◊¸áÊ— SflŒ¸fl·fiÈ ŸÊ ŒœÃ˜ÔH 64H
…ŒtÚto : nu „]nMÚt rðît™T ! yt…u ²„ì-su Îœæ}æì-W¥t{ Ä{toí{tytu™u …ŒtÚttuo™wk Ë{…oý, ðt ²„ì-
su ÐÚæÎæÝ}æì-yLÞtuÚte „úný, ²„ì-su Ðêœæü}æì-…qýo Ët{„úe ²æp-y™u su f{o y™wËth Îçÿæ‡ææ:-Œrûtýt
380 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
=Œt™ yt…ðt{tk ytðu Au, „„ì-‚u Ëðo™u ‚Útt S±:-RrLÿÞtu™t Ëw¾tu™u, ±ñEÜU}æü‡æ:-su™t Ë{„ú f{o
rðã{t™ Au, ‚u ¥çxÝ:-yÂø™ Ë{t™ „]nMÚt rðît™T yt… Îï±ï¯é-rŒÔÞ Ä{o ËkƒkÄe ÔÞðnthtu{tk Ý:-
y{™u Î{„ì-MÚttr…‚ fhtu. (64)
¼tðtÚto : su …wÁ»t y™u †e „]nt©{ fhðt™e RåAt fhu, ‚uytu rððtnÚte …qðuo «„Õ¼‚t yÚtto‚T
…tu‚t™t{tk «tiZ‚t-ƒ¤ y™u …ht¢{ ytrŒ Ët{„úe rËØ fhe™u, ÞwðtðMÚtt{tk MðÞkðh rðrÄÚte y™wfq¤
rððtn fhe™u, Ä{o…qðof Œt™, ytŒt™ = ÷uðwk, {t™, ËL{t™ ytrŒ ÔÞðnthtu fhu. (64)
ÿòÊ œÊ⁄UÊ˘•Ÿfi¬ÃÊ ◊œÊfiÉÊÎƸÃSÿfi ø ÿÊ—–
ÃŒ|ÇŸflÒ¸‡fifl∑§◊¸áÊ— SflfiŒ¸fl·fiÈ ŸÊ ŒœÃ˜ÔH 65H
…ŒtÚto : ²~æ-su Þ¿t{tk }æ{æï:-{ÄwhtrŒ „wýÞwõ‚ Ëw„krÄ‚ ÿÔÞtu™e ™-y™u Íæë„S²-½]‚™e ²æ:-
su ¥ÝÐï„æ:-…]ÚtfT-…]ÚtfT {æÚæ:-Ätht-«ðtn™u rðît™T ÷tuftu fhu Au, „„ì-‚u ÄthtytuÚte ±ñEÜU}æü‡æ:-Ëðo
f{tuo™t r™r{¥t ¥çxÝ:-yÂø™ Ý:-y{tht {txu Îï±ï¯é-rŒÔÞ ÔÞðnthtu{tk S±:-Ëw¾™u Î{„ì-Äthý
fhu Au. (65)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ðuŒe ytrŒ ƒ™tðe™u, Ëw„krÄ‚ y™u r{ütrŒÚte Þwõ‚ ¾qƒs ½e ™tu yÂø™{tk
ntu{ fhu Au, ‚uytu Ëðo htu„tu™wk r™ðthý fhe™u, y‚w÷ Ëw¾™u Wí…L™ fhu Au. (65)
•|ÇŸ⁄Ufi|S◊ ¡ã◊fiŸÊ ¡ÊÃflfiŒÊ ÉÊÎÆâ ◊ øˇÊfiÈ®⁄UR◊Îï ◊˘•Ê‚Ÿ˜Ô–
•∑¸§|SòÊœÊÃÍÆ ⁄U¡fi‚Ê Áfl◊ÊŸÊ˘¡fidÊ ÉÊ◊ʸ „UÁfl⁄fiU|S◊ ŸÊ◊fiH 66H
…ŒtÚto : nwk …‹}æÝæ-sL{Úte …愱ïÎæ:-Wí…L™ ÚtÞu÷ …ŒtÚttuo{tk rðã{t™ ¥çxÝ:-yÂø™™e Ë{t™
¥çS}æ-Awk.
su{ yÂø™™t Íæë„}æì-½]‚ ytrŒ ™ÿæé:-«ftþf Au, ‚u{ }æï-{tht {txu ƒ™tu.
su{ yÂø™{tk, ËwËkMf]‚-þwØ ãç±:-ntu{ ÞtuøÞ ÿÔÞtu ntu{t‚tk ¥}æë„}æì-Ëðo htu„™tþf yt™kŒ«Œ
ƒ™u Au yÚtto‚T y{]‚Y… ¼tußÞ …ŒtÚto ƒ™e òÞ Au, ‚u{ }æï-{tht ¥æ¨Ýì-{w¾{tk ¥S„é-«t ÚttÞ.
su{ ç~æ{æ„é:-Ëíð, hs y™u ‚{tu „wý ‚íð su{tk Au, ‚u Ú…¨:-÷tuf-÷tuftL‚htu™u ç±}ææÝ:-rð{t™-
Þt™™e Ë{t™ Äthý fhe™u, ¥…d:-r™hk‚h „{™þe÷, {}æü:-«ftþ™e Ë{t™ Þ¿t fu suÚte Ëw„kÄ™wk
„úný ÚttÞ Au, ¥ÜüU:-su Ëífth-…qò™t ËtÄ™ ‚hefu Ýæ}æ-«rËØ Au, ‚u ËkþturÄ‚ ãç±:-nð™ fhðt
ÞtuøÞ …ŒtÚto Au, ‚u{ nwk ¥çS}æ-Awk. (66)
¼tðtÚto : su{ yÂø™ ntu{ðt{tk ytðu÷ nrð™u ðtÞw{tk Vu÷tðe™u, Œw„OÄ™u Œqh fhe™u, Ëw„kÄ™u
«fx fhe™u ‚Útt htu„tu™tu {q¤ Ërn‚ ™tþ fhe™u Ëðo «týeytu™u Ëw¾e fhu Au, ‚u{ {™w»Þtuyu …ý
fhðwk òuEyu. (66)
381 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
´§øÊ ŸÊ◊Êfi|S◊ ÿ¡ÍúÁ· ŸÊ◊Êfi|S◊ ‚Ê◊ÊfiÁŸ ŸÊ◊ÓÊ|S◊– ÿ˘•ÇŸÿ—
¬ÊÜøfi¡ãÿÊ˘•SÿÊ¢ ¬fiÎÁÕ√ÿÊ◊Áœfi– ÷Êfi◊Á‚ àfl◊fiÈûÊ◊— ¬˝ ŸÊfi ¡ËflÊÃfifl ‚ÈflH 67H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su nwk «™:-}[tytu [}øðuŒ]™t Ýæ}æ-™t{Úte «rËØf‚to Awk, ²…ê¢ç¯-ÞswðuoŒ™t
Ýæ}æ-™t{Úte «ÏÞtr‚f‚to ¥çS}æ-Awk, ¨æ}ææçÝ-Ët{ðuŒ™t {kºt„t™™t Ýæ}æ-™t{Úte «ftþf‚to ¥çS}æ-
Awk, yuÚte ‚u ðuŒrðãt™wk {thtÚte „úný fh.
²ï-su ¥S²æ}æì-yt ÐëçƒÃ²æ}æì-…]rÚtðe{tk Ð憙…‹²æ:-{™w»Þtu™u rn‚fthe ¥xݲ:-yÂø™ ¥ç{-
Ëðtuo…rh Au, „ï¯æ}æì-‚u{tk y±}æì-‚wk ©œæ}æ:-yr‚ ©uc ¥ç¨-Au, ‚u ‚wk Ý:-y{tht …è±æ„±ï-Sð™ {txu
Ëíf{tuo{tk Ðí + ¨é±-«urh‚ fh. (67)
¼tðtÚto : su {™w»Þ }øðuŒ ¼ýu Au ‚u }øðuŒe, su ÞswðuoŒ ¼ýu Au ‚u ÞswðuoŒe, su Ët{ðuŒ
¼ýu Au ‚u Ët{ðuŒe y™u su yÚtðoðuŒ ¼ýu Au ‚u yÚtðoðuŒe ™t{Úte «rËØ ÚttÞ Au.
su ƒu ðuŒtu™u ¼ýu Au ‚u rîðuŒe, su ºtý ðuŒtu™u ¼ýu Au ‚u rºtðuŒe y™u su [thu ðuŒtu™u ¼ýu Au
‚u [‚wðuoŒe fnuðtÞ Au.
su ftuE…ý ðuŒ™u ¼ý‚tu ™Úte ‚u ftuE…ý Ëk¿tt = W…trÄ™u «t fh‚tu ™Úte.
su ðuŒ¿tt‚t Au, ‚u yÂø™ntuºt ytrŒ Þ¿ttu îtht Ëðo™wk rn‚ fhu suÚte W¥t{ Þþðt™ ƒ™u y™u
Ëðo «týeytu Œe½toÞw ƒ™u. (67)
flÊòʸ®fi„UàÿÊÿ ‡Êflfi‚ ¬ÎßʷÊsÔfiÊÿ ø– ßãº˝ àflÊflfiøÿÊ◊Á‚H 68H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-…h{ yiïÞoÞwõ‚ Ëu™t…r‚ ! su{ y{u ±æ~æüãy²æ²-rðÁØ ¼tðÚte ð‚o{t™ þºtw™u
{thðt{tk fwþ¤, à汨ï-©uc ƒ¤, Ðë„Ýæ¯æsæ²-su™tÚte þºtw Ëu™t™wk ƒ¤ Ën™ fhðt{tk ytðu ‚uÚte
™-y™u yLÞ ÞtuøÞ ËtÄ™tuÚte Þwõ‚ y±æ-‚™u ¥æ±œæü²æ}æç¨-[thu ƒtswÚte ÞÚttÞtuøÞ «ð]¥t fhu Au,
‚u{ ‚wk ÞÚttÞtuøÞ «ð]‚ Útt. (68)
¼tðtÚto : su rðît™T …wÁ»t-{u½ ™tþf ËqÞo Ë{t™ þºtwytu™u nýðt {txu þqhðeh Ëu™t™tu Ëífth
fhu Au, ‚u ËŒt rðsÞe ƒ™u Au. (68)
‚„UŒÊfiŸÈê¬ÈL§„ÍUà ÁˇÊÿãÃfi◊„USÃÁ◊fiãº˝ ‚|ê¬áÊfi∑˜Ô§ ∑ȧáÊÊfiL§◊˜Ô–
•Á÷ flÎÆòÊ¢ flh¸◊fiÊŸ¢ Á¬ÿÊfiL§◊¬ÊŒfiÁ◊ãº˝ Ãfl‚Êfi ¡ÉÊãÕH 69H
…ŒtÚto : nu ÐéLãê„-y™uf rðît™tu™t Ëífth™u «t §‹Îí-þºtw™tþf Ëu™t…r‚ ! su{ ËqÞo ¨ãÎæÝé}æì-
ËtÚt yt…™th, çÿ沋„}æì-ytftþ{tk r™ðtË fh™th, ÜéU‡ææL}æì-þçŒ fh™th, ¥ãS„}æì-ntÚt hrn‚
çвæL}æì-…t™ fh™th, ¥ÐæÎ}æì-…tŒurLÿÞ hrn‚ ¥ç|æ±hü}ææÝ}æì-Ëðoºt „r‚ fh™th, ±ë~æ}æì-{u½™u-
ðtŒ¤tkytu™u ¨ç}ЇæÜUì-Ëthe he‚u rAL™-r¼L™ fhu Au, ‚u{ nu §‹Îí-˼t…r‚ ! yt… þºtwytu™u „±¨æ-
382 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ƒ¤Úte …Í拃-{thtu. (69)
¼tðtÚto : su {™w»Þ ËqÞo Ë{t™ «‚t…e ntuÞ Au, ‚u yò‚þºtw-þºtwhrn‚ ƒ™u Au. (69)
Áfl Ÿfi˘ßãº˝ ◊ÎœÊfi ¡Á„U ŸËøÊ ÿfië¿U ¬ÎÃãÿ×–
ÿÊ˘•S◊Ê°2˘•fiÁ÷ŒÊ‚àÿœfi⁄¢U ª◊ÿÊ Ã◊fi—H 70H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-…h{ ƒ¤Þwõ‚ Ëu™t…r‚ ! ‚wk }æë{:-Ëk„út{tu™u ç± + …çã-rðþu»t fhe™u S‚,
Ðë„‹²„:-Ëu™tÞwõ‚ Ý:-y{tht þºtwytu™u Ýè™æ-™e[ „r‚™u ²ÓÀ-«t fhtð, ²:-su ¥S}ææÝì-
y{thtu ¥ç|æÎæ¨ç„-™tþ fhðt™e RåAt fhu Au, ‚u™u ¥{Ú}æì-yÄtu„r‚ Y… „}æ:-ykÄfth™u xæ}æ²-
«t fh.
¼tðtÚto : Ëu™t…r‚yu Ëk„út{ S‚ðtu òuEyu, ™e[f{o fh™th™u …fzðt òuEyu y™u htò ‚Útt
«ò™tu rðhtuÄ fh™th™u fXtuh Œkz yt…ðtu òuEyu. (70)
◊ÎÆªÊ Ÿ ÷Ë◊— ∑fiȧø⁄UÊ ÁªfiÁ⁄UcΔUÊ— ¬fi⁄UÊflÃ˘•Ê¡fiªãÕÊ ¬⁄fiUSÿÊ—–
‚ÎÆ∑§ö‚ö‡ÊÊÿfi ¬ÁflÁ◊fiãº˝ ÁÃÇ◊¢ Áfl ‡ÊòÊfiÍãÃÊÁ…U Áfl ◊ÎœÊfi ŸÈŒSflH 71H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-Ëu™t…r‚ ! ‚wk ÜéU™Ú:-fwrx÷ „r‚ [t÷™tht, çxæçÚcÆæ:-…ðo‚tu{tk hnu™tht, |æè}æ:-
¼Þkfh }æëxæ:-®Ën™e Ý-Ë{t™ ÐÚ汄:-Œqh Œuþ™tk þºtwytu™u ¥æ…x拃-[thu ƒtswÚte ½uhe, ÐÚS²æ:-
þºtw™e Ëu™t…h ç„x}æ}æì-yr‚ ‚eðú Ðç±}æì-Œwütu™u ŒkzÚte …rðºt fh™tht ¨ëÜU}æì-ðsÙ Ë{t™ þ†™u
¨¢àææ²-ËBÞfT ‚eðú fhe™u àæ~æéÝì-þºtwytu™u 籄æçÉ-Vxfthe™u y™u }æë{:-Ëk„út{tu™u S‚e™u ç± +
ÝéÎS±-S‚e™u ©uc f{tuo{tk «urh‚ fh. (71)
¼tðtÚto : su Ëu™t™t …wÁ»t = Ëir™f ®Ën Ë{t™ …ht¢{ fhe™u ‚eûý þ†tuÚte þºtwËu™t™t yk„tu™u
ft…e™u Ëk„út{tu™u S‚u Au, ‚u y™w…{ «þkËt™u «t fhu Au, yLÞ ™e[ ÓŒÞðt¤t ¼ehw ÷tuftu rðsÞ
Ëw¾™u fŒe…ý «t fhe þf‚t ™Úte. (71)
flÒ‡flÊŸ⁄UÊ Ÿfi˘™§Ãÿ˘•Ê ¬˝ÿfiÊÃÈ ¬⁄UÊflÃfi—–
•|ÇŸŸ¸Ó— ‚Èc≈ÈUÆÃËL§¬fiH 72H
…ŒtÚto : nu Ëu™t…r‚ ‚Útt ˼t…r‚ ! su{ ±ñEæÝÚ:-Ëk…qýo ™htu{tk rðhts{t™ ¥çxÝ:-ËqÞoY…
yÂø™ ÐÚ汄:-Œqh ŒuþMÚt Ëðo …ŒtÚttuo™u «t ÚttÞ Au, ‚u{ yt… ª„²ï-hûtt ytrŒ {txu Ý:-y{the
Ë{e… ¥æ + Ðí + ²æ„é-ËðoºtÚte «t Úttytu.
su{ ¥çxÝ:-rðãw‚T Ëðo{tk ÔÞt…f ÚtE™u Ë{e…MÚt hnu Au, ‚u{ ‚wk Ý:-y{the ¨écÅé„è:-W¥t{
383 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
M‚wr‚ytu™u ©ÐŸæë‡æé-Ëthe he‚u Ëtk¼¤. (72)
¼tðtÚto : su ËqÞo™e Ë{t™ Œqh hne™u …ý LÞtÞÚte Ëðo …ŒtÚttuo™u «ftrþ‚ fhu Au. y™u su{
Œqh hnu÷t ËŒT„wýtuÚte Ëk…L™ …whw»t «þkrË‚ ƒ™u Au, ‚u{ hts…wÁ»tu …ý ƒ™ðwk òuEyu. (72)
¬ÎÆCÔUÊ ÁŒÁfl ¬ÎÆCÔUÊ˘•|ÇŸ— ¬fiÎÁÕ√ÿÊ¢ ¬ÎÆCÔUÊ Áfl‡flÊ˘•Ê·fiœË⁄UÊÁflfifl‡Ê–
flÒ‡flÊŸ⁄U— ‚„fiU‚Ê ¬ÎÆCÔUÊ˘•|ÇŸ— ‚ ŸÊ ÁŒflÊ ‚ Á⁄U·S¬ÊfiÃÈÆ ŸÄÃfi◊˜ÔH 73H
…ŒtÚto : {™w»ÞtuÚte su çÎç±-«ftþMðY… ËqÞo{tk ÐëcÅ:-òýðt ÞtuøÞ ¥çxÝ:-yÂø™, ÐëçƒÃ²æ}æì-
…]rÚtðe{tk ÐëcÅ:-òýðt ÞtuøÞ yÂø™, s÷ y™u ðtÞw{tk ÐëcÅ:-òýðt ÞtuøÞ ¥çxÝ:-rðãw‚T, ¨ã¨æ-
ƒ¤trŒ „wýtuÚte Þwõ‚, ±ñEæÝÚ:-rðï{tk «ftþ{t™ ÐëcÅ:-òýðt ÞtuøÞ ¥çxÝ:-rðãw‚T ç±Eæ:-Ë{„ú
¥æï¯{è:-yti»trÄytu{tk ¥æ + ç±±ïàæ-«rðü …t{u Au.
¨:-‚u yÂø™ çαæ-rŒðË y™u ¨:-‚u yÂø™ Ýv„}æì-htrºt{tk suu{ hûtt fhu Au, ‚u{ Ëu™t™t
…r‚ yt… Ý:-y{the çÚ¯:-®nËf …wÁ»tÚte r™hk‚h Ðæ„é-hûtt fhtu.
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ytftþ{tk ÂMÚt‚ ËqÞo™u, …]rÚtðe{tk hnu÷ yÂø™™u y™u Ëðo …ŒtÚttuo{tk
ÔÞt…f rðãw‚T Y… yÂø™™u rðît™tu îtht r™rù‚ òýe™u ftÞtuo{tk «ð]¥t fhu Au, ‚uytu þºtwytuÚte r™¼oÞ
hnu Au. (73)
•‡ÿÊ◊ â ∑§Ê◊fi◊ÇŸ ÃflÊÃˢ•‡ÿÊ◊fi ⁄URÁÿö⁄UfiÁÿfl— ‚ÈÆflË⁄fiU◊˜Ô–
•‡ÿÊ◊ flÊ¡fi◊Á÷ flÊ¡fiÿãÃÊ˘‡ÿÊ◊fi lÈÆêŸ◊fi¡⁄UÊ¡⁄¢UÓ ÃH 74H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-ÞwØ rðãt rðþthŒ Ëu™t…r‚ ! y{u „±-‚the ª„è-hûtt ytrŒ r¢ÞtÚte „}æì-
‚u ÜUæ}æ}æì-ft{™t™u ¥à²æ}æ-«t fheyu.
nu Úç²±:-«þM‚ Ä™Þwõ‚ ! ¨é±èÚ}æì-W¥t{ ðehtu™e «tr™t r™r{¥t Úç²}æì-htßÞ ÷û{e™u ¥à²æ}æ-
«t fheyu.
±æ…²‹„:-Ëk„út{ fh‚t fhtð‚t y{u ±æ…}æì-Ëk„út{™t rðsÞ™u Ëthe he‚u ¥|²à²æ}æ-«tÂ
fheyu.
nu ¥…Ú-ð]ØíðÚte hrn‚ Ëu™t…r‚ ! y{u „ï-‚tht «‚t…Úte ¥…Ú}æì-yûtÞ lé}Ý}æì-Ä™ y™u feŠ‚™u
¥à²æ}æ-«t fheyu. (74)
¼tðtÚto : «ò™t {™w»Þtuyu hts…wÁ»ttu™e hûttÚte y™u hts…wÁ»t «òs™tu™e hûttÚte …hM…h Ëðo
ft{™tytu™u «t fhu. (74)
384 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
flÿ¢ Ãfi˘•l ⁄fiUÁ⁄U◊Ê Á„U ∑§Ê◊fi◊ÈûÊÊŸ„UfiSÃÊ Ÿ◊fi‚ʬ‚lfi–
ÿÁ¡fiDÔUŸ ◊Ÿfi‚Ê ÿÁˇÊ ŒflÊŸdœÃÊ ◊fiã◊ŸÊ Áfl¬˝Êfi˘•ÇŸH 75H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! ©œææÝãS„æ:-Wíf]ü‚tÚte y¼Þ yt…™th ntÚtðt¤t ±²}æì-y{u „ï-
yt…™t Ý}æ¨æ-ËífthÚte ©Ð¨l-Ë{e… «t ÚtE™u ¥l-ytsu ÜUæ}æ}æì-ft{™t™u çã-r™ùÞÚte ÚçÚ}æ-
«Œt™ fheyu Aeyu.
su{ ç±Ðí:-ƒwrØ{t™ ¥dï{„æ-ytðt„{™ yÚtto‚T [k[¤‚t hrn‚-ÂMÚth, }æ‹}æÝæ-ƒ¤ y™u
²ç…cÆïÝ-yíÞk‚ ËkÞ{Þwõ‚ }æݨæ-r[¥tÚte Îï±æÝì-rðît™tu y™u þw¼„wýtu™u ²…ç„-«t fhu Au y™u
su{ ‚wk ²çÿæ-þw¼ f{tuo{tk «ð]¥t ÚttÞ Au, ‚u{ y{u …ý «ð]¥t ƒ™eyu. (75)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu …wÁ»ttÚto îtht ft{™t-RåAt …qýo fh™tht ntuÞ, ‚uytu rðît™tu™t Ëk„Úte
‚u™u «t fhe þfu Au. (75)
œÊ◊ë¿UŒ|ÇŸÁ⁄Uãº˝Êfi ’˝rÊÔÊ ŒflÊ ’΄US¬ÁÃfi—–
‚øfiÃ‚Ê Áfl‡flfi ŒflÊ ÿôÊ¢ ¬˝ÊflfiãÃÈ Ÿ— ‡ÊÈÆ÷H 76H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! Îï±:-rðît™T {æ}æÓÀÎì-sL{MÚtt™ ™t{™tu rðM‚th fh™th, ¥çxÝ:-…tðf,
§‹Îí:-rðãw‚T™e Ë{t™ {kºte y™u htò, Ïæírææ-[thu ðuŒtu™u òý™tht, ÏæëãSÐç„:-ðuŒðtýe™wk …X™-
…tX™Úte …t÷™ fh™tht, ¨™ï„¨:-rð¿tt™Þwõ‚, ç±Eï, Îï±æ:-Ëðo rðît™tu Ý:-y{tht àæé|æï-fÕÞtý™u
{txu ²¿æ}æì-rð¿tt™ Þtu„Y… r¢Þt™u Ðí, ¥±‹„é-Ëthe he‚u ft{™t fhu. (76)
¼tðtÚto : Ëðo rðît™tu Ëðo {™w»ÞtrŒ «týeytu™t fÕÞtý-Ëw¾ {txu r™hk‚h W…Œuþ fhu. (76)
àfl¢ ÿfiÁflcΔU ŒÊ‡ÊÈ·Ê ŸÏ°— ¬ÊfiÁ„U ‡ÊÎáÊÈÆœË Áª⁄fiU—–
⁄UˇÊÊfi ÃÊ∑§◊ÈÆà à◊ŸÊfiH 77H
…ŒtÚto : nu ²ç±cÆ-yíÞk‚ Þwðf hts™T ! y±}æì-‚wk Îæàæé¯:-rðãtŒt‚t ÝëÝì-{™w»Þtu™e Ðæçã-
hûtt fh; ‚u™e çxæÚ:-rðãt y™u ËwrþûttÚte Þwõ‚ ðtýeytu™u Ÿæë‡æéç{-Ëtk¼¤.
su ðeh …wÁ»t ÞwØ{tk {]íÞw …t{u ‚u™t „æïÜU}æì-™t™t ƒt¤ftu™e ©„-‚Útt †e ytrŒ™e …ý y}æÝæ-
ytí{eÞ‚tÚte Úÿæ-hûtt fh. (77)
¼tðtÚto : ˼t…r‚ y™u Ëu™t…r‚yu ƒu ft{ yð~Þ fhðt òuEyu. yuf rðît™tu™wk …t÷™ y™u
‚u™t W…Œuþtu™wk ©ðý fhðwk.
ƒesw ÞwØ{tk {tÞto „Þu÷tytu™tk Ëk‚t™tu y™u †e ytrŒ™wk …t÷™ fhu. yt he‚u yt[hý fh™th
385 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
÷tuftu™u ËŒt rðsÞ, ÷û{e y™u Ëw¾ «t ÚttÞ Au. ‚u{ rðît™tuyu æÞt™{tk ht¾ðwk òuEyu. (77)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk „rý‚-rðãt, htò-«ò, …X™-…tX™ fhtð™th™tk f{o
ytrŒ™tk ðýo™Úte yt yæÞtÞ{tk «r‚…trŒ‚ yÚttuo™e …qðo yæÞtÞ{tk «r‚…trŒ‚ yÚttuo™e ËtÚtu Ëk„r‚
Au; yu{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ ¥cÅæÎàææïùŠ²æ²: JJ
386 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒñÜUæïÝô±àææïùŠ²æ² ¥æÚ|²„ï JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
SflÊmË¥ àflÊfi SflʌȟÊfi ÃËfl˝Ê¢ ÃËfl˝áÊÊ◊ÎÃÊfi◊◊ÎÃfiŸ– ◊œfiÈ◊ÃË¥ ◊œfiÈ◊ÃÊ ‚ÎÆ¡ÊÁ◊
‚ö‚Ê◊ Ÿfi – ‚Ê◊Êfi˘ Sÿ|‡flèÿʯ ¬ëÿSfl ‚⁄fiUSflàÿÒ ¬ëÿSflãº˝Êÿ
fi ‚ÈòÊÊêáÊfi ¬ëÿSflH 1H
…ŒtÚto : nu ðiãhts ! su ‚wk ¨æï}æ:-Ëtu{ Ë{t™ yiïÞoÚte Þwõ‚ ¥ç¨-Au. ‚u y±æ-‚™u yti»trÄytu™e
rðãt{tk ¨}æì-¨ë…æç}æ-Ëthe he‚u W¥t{ rþûttðt™ ƒ™tðwk Awk.
su{ nwk su S±æÎéÝæ-{Äwh ytrŒ hËtu™e ËtÚtu S±æmè}æì-W¥t{ MðtŒÚte Þwõ‚ „è±íï‡æ-þe½úfthe ‚eûý
Mð¼tðÞwõ‚ „è±íæ}æì-‚eûý Mð¼tððt¤e, ¥}æë„ïÝ-Ëðo htu„tu™t ™tþf „wýÚte Þwõ‚, ¥}æë„æ}æì-™tþhrn‚,
}æ{é}æ„æ-MðtrŒü „wýÞwõ‚, ¨æï}æïÝ-Ëtu{÷‚t ytrŒ yti»trÄytu Ërn‚ }æ{é}æ„è}æì-«þM‚ {Äwh „wý
Þwõ‚ yti»trÄ™u ËBÞfT rËØ fhwk Awk; ‚u{ ‚wk yu™u ¥çE|²æ}æì-rðãtÞwõ‚ †e-…wÁ»ttu™t {txu ÐÓ²S±-
…ftðe™u, ¨ÚS±y²ñ-rðãt y™u Ëwrþrût‚ ðtýe Þwõ‚ †e™u {txu ÐÓ²S±-…ftð, ¨é~ææ}‡æï-Ëðo™e Œw:¾tuÚte
hûtt fh™th, §‹Îíæ²-yiïÞoÚte Þwõ‚ …wÁ»t {txu ÐÓ²S±-…ftð. (1)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ðiãfþt†™e her‚Úte y™uf {Äwh ytrŒ «þM‚ MðtŒtuÚte Þwõ‚ y™uf yti»tÄtu™wk
r™{toý fhe™u, ‚u™t Ëuð™Úte MðtMÚÞ ƒ™tðe™u Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût™e rËrØ {txu r™hk‚h «Þí™
fhðtu òuEyu. (1)
¬⁄UËÃÊ Á·fiÜøÃÊ ‚ÈÆÃö‚Ê◊Ê ÿ ˘ ©UfiûÊ◊ö „UÁfl—–
ŒœãflÊŸ˜Ô ÿÊ ŸÿÊ¸Ó˘•åSflõãÃ⁄UÊ ‚ÈÆ·Êfl ‚Ê◊◊Áºfi˝Á÷—H 2H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²:-su ©œæ}æ}æì-W¥t{ ãç±:-¾tðt™u ÞtuøÞ …ŒtÚto™u ¨æï}æ:-þw¼ f{tuo{tk «uhýt
fh™th rðît™T §„:-«t ÚttÞ, ²:-su ݲü:-{™w»Þtu{tk ©uc Î{‹±æÝì-Äthý fh‚t ¥Œ¨é-s÷tu™e
¥‹„:-{æÞ{tk ¥æ¨é¯æ±-rËØ fhu, ‚u ¥çÎíç|æ:-{u½tu{tk ¨é„}æì-Wí…L™ ÚtÞu÷ ¨æï}æ}æì-yti»trÄ„ý™u ‚{u
ÐçÚ + ç¨@„-Ëðo ƒtswÚte ˪[e™u ð]rØ fhtu. (2)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu W¥t{ yti»trÄytu™u s÷{tk ht¾e™u, ‚u™wk {kÚt™ fhe™u, ytËð ftZe™u, yu
[ytËð]Úte ÞÚttur[‚ Y…Úte sXhtÂø™™u «Œe fhe™u, ƒ¤ y™u ythtuøÞ™e ð]rØ fhðe òuEyu. (2)
flÊÿÊ— ¬ÍÆ× ¬ÁflòÊfiáÊ ¬˝àÿæ˜UÔ® ‚Ê◊Ê˘•ÁÃfiº˝È×– ßãºfi˝Sÿ ÿÈÖÿ— ‚πÊfiH
flÊÿÊ— ¬ÍÆ× ¬ÁflòÊfiáÊ ¬˝Êæ˜UÔ® ‚Ê◊Ê˘•Áúfi˝È×– ßãºfi˝Sÿ ÿÈÖÿ— ‚ÅÊÊfiH 3H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¨æï}æ:-Ëtu{÷‚trŒ yti»trÄ„ý ÐíæÑì-su «f]ü‚tÚte ¥ç„Îíé„:-þe½ú„t{e,
±æ²æï:-ðtÞwÚte Ðç±~æï‡æ-þwØ fh™th f{oÚte Ðê„:-þwØ-…rðºt, §‹ÎíS²-RrLÿÞtu™t yrÄct‚t Sð™t
²éÁ²:-ÞtuøÞ ¨¶æ-r{ºt™e Ë{t™ hnu Au.
su ¨æï}æ:-rËØ fhu÷e yti»trÄytu™tu hË Ðíy²Ñì-«íÞût þhehtuÚte Þwõ‚ ÚtE™u, ¥ç„Îíé„:-yíÞk‚
387 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
þe½ú„t{e, ±æ²æï:-ðtÞwÚte Ðç±~æï‡æ-…rðºt‚t fhe™u Ðê„:-þwØ, §‹ÎíS²-…h{ yiïÞoÞwõ‚ htò™t ²éÁ²:-
yr‚ ÞtuøÞ ¨¶æ-r{ºt™e Ë{t™ Au, ‚u™wk ‚{u r™hk‚h Ëuð™ fhtu. (3)
¼tðtÚto : su yti»trÄytu þwØ MÚtt™{tk, s÷{tk y™u ðtÞw{tk Wí…L™ ÚttÞ Au, su sq™t y™u ™ðt
htu„tu™u þe½ú Œqh fhu Au, ‚u™wk {™w»Þtuyu r{ºt™e Ë{t™ Ëuð™ fhðwk òuEyu. (3)
¬ÈÆŸÊÁÃfi à ¬Á⁄UdÈÃö ‚Ê◊ö ‚̓ÿ¸Sfiÿ ŒÈÁ„UÃÊ– flÊ⁄fiUáÊ ‡Ê‡flfiÃÊ ÃŸÊfiH 4H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! su „Ýæ-rðM‚]‚ «ftþÚte ¨ê²üS²-ËqÞo™e Îéçã„æ-…wºte™e Ë{t™ W»tt àæS±„æ-
y™trŒY… ±æÚï‡æ-„úný fhðt ÞtuøÞ „wýÚte „ï-‚tht ÐçÚdé„}æì-ËðoºtÚte «t ¨æï}æ}æì-yti»trÄytu™t
hË™u ÐéÝæç„-…rðºt fhu Au, ‚u W»ttft÷{tk ‚wk yti»trÄ™t hË™wwk Ëuð™ fh. (4)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ËqÞtuoŒÞÚte …qðo þti[-þwrØ fhe™u y™wfq¤‚t y™wËth yti»trÄ™wk Ëuð™ fhu
Au, ‚uytu ™ehtu„ hne™u Ëw¾e ÚttÞ Au. (4)
’˝rÊfi ˇÊòÊ¢ ¬fiflà áfi˘ß|ãº˝ÿö‚È⁄fiUÿÊ ‚Ê◊fi— ‚ÈÆÃ˘•Ê‚fiÈÃÊ ◊ŒÊfiÿ–
‡ÊÈÆ∑˝§áÊfi Œfl ŒflÃÊfi— Á¬¬Î|Çœ ⁄U‚ŸÊ㟢 ÿ¡fi◊ÊŸÊÿ œÁ„UH 5H
…ŒtÚto : nu Îï±-Ëw¾Œt‚t rðît™T ! su àæéÜíïU‡æ-þe½ú þwrØ fh™th ÔÞðnthÚte }æÎæ²-yt™kŒ {txu
¨éÚ²æ-Wí…L™ Út‚e r¢ÞtÚte ¨é„:-Ëk…trŒ‚ fhu÷, ¥æ¨é„:-Ëthe he‚u htu„r™ðthý {txu Ëuð™ fhu÷e
¨æï}æ:-yti»trÄytu™tu hË, „ï…:-«„Õ¼‚t, §ç‹Îí²}æì-{™ ytrŒ RrLÿÞ™u, Ïæíræ-rðît™tu™t fw¤™u ‚Útt
ÿæ~æ}æì-LÞtÞfthe ûtrºtÞfw¤™u б„ï-…rðºt fhu Au, ‚u Ú¨ïÝ-hËÚte Þwõ‚ ¥‹Ý}æì-¼tus™™u ²…}ææÝæ²-
Ä{toí{t Þs{t™™u {txu {ïçã-Äthý fh, Îﱄæ:-rðît™tu™u çÐÐëçx{-‚] fh yÚtto‚T «ËL™ fh. (5)
¼tðtÚto : yt ËkËth{tk ftuE {™w»Þu ™ehË yL™™wk Ëuð™ ™ fhðwk òuEyu, …hL‚w ËŒt rðãt,
ðeh‚t, ƒ¤ y™u ƒwrØ™e ð]rØ fh™th {nt yti»trÄytu™tk Ëth¼t„tu™wk Ëuð™ fhðwk òuEyu. (5)
∑ȧÆÁflŒXUÔ ÿflfi◊ãÃÊ ÿfl¯ ÁølÕÊ ŒÊãàÿfiŸÈ¬ÍÆflZ ÁflÿÍÿfi ß„U„fiÒU·Ê¢ ∑ΧáÊÈ®Á„U ÷Ê¡fiŸÊÁŸ
ÿ ’*„U·Ê Ÿ◊fi©UÁÄâ ÿ¡fi|ãÖ ©U®¬ÿÊ◊ªÎfi„UËÃÊ˘Sÿ|‡flèÿʯ àflÊ ‚⁄fiUSflàÿÒ àflãºfi˝Êÿ
àflÊ ‚ÈÆòÊÊêáÊfi˘∞Æ· à ÿÊÁŸSáfi‚ àflÊ flËÿ~ʸÿ àflÊ ’ÀÊÊfiÿ àflÊH 6H
…ŒtÚto : nu ¥Ñ xæ-r{ºt ! ²ï-su Ïæ<ã¯:-yL™ ytrŒ™e «tr fhtð™tht ²±}æ‹„:-sð ytrŒ
ÄtLÞðt¤t ¾uzq‚tu Ý}æ©çv„}æì-yL™trŒ™e Wr[‚ ð]rØ™u {txu W…Œuþ ²…ç‹„-yt…u Au, »¯æ}æì-‚u™t
…ŒtÚttuo y™u ¾uzq‚tu™t §ãïã-yt ËkËth{tk y™u ÔÞðnth{tk ‚wk |ææï…ÝæçÝ-…t÷™ ðt ¼tus™-…t™ ytrŒ
ÜéU‡æéçã-fh.
²ƒæ-su{ yu ¾uzq‚tu ²±}æì-sð™u 癄ì-…ý ç±²ê²-fýË÷tÚte swŒt fhðt ¥ÝéÐê±ü}æì-y™wfq¤‚tÚte
«Út{ Îæç‹„-ft…u Au, ‚u{ ‚wk yu™t rð¼t„Úte-Ä™Úte ÜéU 籄ì-©uc ƒ¤ «t fh.
388 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su „ï-‚the WL™r‚™wk »¯:-yu ²æïçÝ:-fthý Au, ‚u y±æ-‚™u ¥çE|²æ}æì-«ftþ-ãw÷tuf y™u …]rÚtðe™e
rðãt {txu y±æ-‚™u ¨ÚS±y²ñ-¾u‚e ftÞo™e «[thf W¥t{ ðtýe {txu, y±æ-‚™u §‹Îíæ²-þºtwytu™tk
rðŒthý {txu ‚Útt ¨é~ææ}‡æï-©uc hûtf {txu, y±æ-‚™u „ï…¨ï-«„Õ¼‚t {txu, y±æ-‚™u ±è²æü²-…ht¢{
{txu, y±æ-‚™u ÏæHæ²-ƒ¤ {txu su «ËL™ fhu Au, yÚtðt su ¾uzq‚ ytrŒÚte ‚wk ©Ð²æ}æxæëãè„:-©uc
ÔÞðnthtuÚte Mðefth …t{u÷ ¥ç¨-Au, ‚u™e ËtÚtu ‚wk rðnth fh. (6)
¼tðtÚto : su hts…wÁ»t ¾u‚e ytrŒ ftÞo fh™tht, htßÞ{tk fh yt…™tht, …rh©{e ÷tuftu™e
«u{…qðof hûtt fhu Au y™u ËíÞ W…Œuþ fhu Au, ‚uytu yt ËkËth{tk Ëti¼tøÞþt¤e ƒ™u Au. (6)
ŸÊŸÊ Á„U flʯ ŒflÁ„UfiÃö ‚ŒfiS∑ΧÆâ ◊Ê ‚ö‚ÎfiˇÊÊÕÊ¢ ¬⁄UR◊ √ÿÊfi◊Ÿ˜Ô– ‚È⁄UÊ àfl◊Á‚fi
‡ÊÈÆ|c◊áÊË ‚Ê◊fi˘∞· ◊Ê ◊Êfi Á„Uö‚Ë— SflÊ¢ ÿÊÁŸfi◊ÊÁfl‡ÊãÃËfiH 7H
…ŒtÚto : nu hts…wÁ»ttu y™u «òs™tu ! ÝæÝæ-y™uf «fthÚte ¨Î:-MÚtt™ ÜëU„}æì-ƒ™tðu÷ Îï±çã„}æì-
su rðît™tu™u r«Þ Au, ‚u ±æ}æì-‚{™u ƒL™u™u «t ÚttÞ.
su çã-r™ùÞÚte S±æ}æì-…tu‚t™t ²æïçÝ}æì-fthý{tk ¥æç±àæ‹„è-Ëthe he‚u «ðuþ fh‚e àæéçc}æ‡æè-
ƒnw s ƒ¤ yt…™the ¨éÚæ-Ëtu{ðÕ÷e ytrŒ ÷‚t Au, y±}æì-‚u ÐÚ}æï-Wíf]ü òæï}æÝì-ƒwrØY… yðftþ{tk
rðã{t™ ¥ç¨-Au, ‚u™u ‚{u ƒL™u «t fhtu. {tŒf ÿÔÞtu™tu ¨¢¨ëÿææƒæ}æì-ËkË„o }ææ-fhtu ™rn.
nu rðît™T …wÁ»t ! su »¯:-yu ¨æï}æ:-Ëtu{ ytrŒ {nt yti»trÄytu™t „ý Au, ‚u™u ‚Útt }ææ-{™u
‚wk ôã¨è:-™ü }ææ-fh ™rn. (7)
¼tðtÚto : su hts…wÁ»ttu y™u «òs™tu ƒwrØ, ƒ¤, ythtuøÞ y™u ytÞw™u ðÄth™the yti»trÄ
hËtu™wk r™hk‚h Ëuð™ fhu Au. ‚Útt {tŒf ÿÔÞtu™tu íÞt„ fhu Au, ‚uytu yt ÷tuf y™u …h÷tuf{tk Ä{o,
yÚto, ft{ y™u {tuût™u «t fh™tht ƒ™u Au. (7)
©U®¬ÿÊ◊ªfi΄UËÃÊ˘SÿÊ|‡flŸ¢ áfi— ‚Ê⁄USflâ flËÿ¸~◊Òãº˝¢ ’ÀÊfi◊˜Ô–
∞Æ· à ÿÊÁŸ◊ʸŒÊfiÿ àflÊŸãŒÊÿfi àflÊ ◊„fiU‚ àflÊH 8H
…ŒtÚto : nu hts…wÁ»t y™u «òs™ ! su ‚wk ©Ð²æ}æxæëãè„:-Ä{oÞwõ‚ Þ{ ËkƒkÄe r™Þ{tuÚte Þwõ‚
¥ç¨-Au, su „ï-‚thwk »¯:-yu ²æïçÝ:-½h Au, ‚u ‚tht su ¥æçEÝ}æì-ËqÞo y™u [Lÿ{t™t Y…™e Ë{t™
„ï…:-‚eûý y™u {]Œw «ftþ, ¨æÚS±„}æì-rð¿tt™Þwõ‚ ðtýe™e Ë{t™ ±è²ü}æì-…ht¢{, »ï‹Îí}æì-rðãw‚™e
Ë{t™ ÏæH}æì-ƒ¤ Au, ‚u y±æ-‚™u }ææïÎæ²-n»to™u {txu y±æ-‚™u ¥æÝ‹Îæ²-…h{ Ëw¾™u {txu y™u
y±æ-‚™u }æã¨ï-{nt™ …ht¢{™u {txu Ëðo {™w»Þtu Mðefth fhu. (8)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ËqÞo y™u [Lÿ{t Ë{t™ ‚usMðe, rðãt{tk …ht¢{e y™u rðãw‚T™e Ë{t™
ƒ¤ðt™ ƒ™e™u MðÞk yt™kŒ{ø™ hnu Au ‚Útt yLÞtu™u yt™kŒ «Œt™ fhu Au, ‚uytu yt ËkËth{tk
…h{t™kŒ™tu ¼tu„ fh™tht ƒ™u Au. (8)
389 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
áÊfi˘Á‚ Ã¡Ê ◊Áÿfi œÁ„U flËÿ¸~◊Á‚ flËÿZõ ◊Áÿfi œÁ„U ’ÀÊfi◊Á‚ ’ÀÊ¢ ◊Áÿfi
œsÊÔ ¡Ê˘SÿÊ¡Ê ◊Áÿfi œÁ„U ◊ãÿÈ⁄fiUÁ‚ ◊ãÿ¢È ◊Áÿfi œÁ„U ‚„UÊfi˘Á‚ ‚„UÊ ◊Áÿfi œÁ„UH 9H
…ŒtÚto : nu Ë{„ú þw¼ „wýtu™u Wí…L™ fh™th hts™T ! su ‚tht{tk „ï…:-‚us ¥ç¨-Au ‚u-„ï…:-
‚us™u }æç²-{tht{tk {ïçã-Äthý fh.
su ‚tht{tk ±è²ü}æì-…ht¢{ ¥ç¨-Au, ‚u ±è²ü}æì-…ht¢{™u }æç²-{tht{tk {ïçã-Äthý fh.
su ‚tht{tk ÏæH}æì-ƒ¤ ¥ç¨-Au, ‚u ÏæH}æì-ƒ¤™u }æç²-{tht{tk {ïçã-Äthý fh.
su ‚tht{tk ¥æï…:-«tý™wk Ët{ÚÞo ¥ç¨-Au, ‚u ¥æï…:-Ët{ÚÞo™u }æç²-{tht{tk {ïçã-Äthý fh.
su ‚tht{tk }拲é:-Œwütu …h ¢tuÄ ¥ç¨-Au, ‚u }拲é}æì-¢tuÄ™u }æç²-{tht{tk {ïçã-Äthý fh.
su ‚tht{tk ¨ã:-Ën™þe÷‚t ¥ç¨-Au, ‚u ¨ã:-Ën™þe÷‚t }æç²-{tht{tk …ý {ïçã-Äthý
fh.
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtu {txu Eïh™e yu yt¿tt Au fu, su þw¼ „wý, f{o y™u Mð¼tðtu™u rðît™tu
Äthý fhu, ‚u™u [‚uytu] yLÞtu{tk …ý Äthý fhtðu.
suu{ Œwü yt[hý fh™tht …h ¢tuÄ fhu, ‚u{ Ä{toí{tytu «íÞu r™hk‚h «u{ fhu. (9)
ÿÊ √ÿÊÉÊ˝¢ Áfl·ÍfiÁø∑§Ê÷ÊÒ flÎ∑¯§ ø ⁄UˇÊfiÁÖ
‡ÿŸ¢ ¬fiÃÁòÊáÊfiö Á‚ö„Uö ‚◊¢ ¬Êàflö„Ufi‚—H 10H
…ŒtÚto : ²æ-su 籯êç™ÜUæ-rðrðÄ yÚttuo™u Ëqr[‚ fh™the htò™e htýe òæÍæí}æì-su A÷tk„ {the™u
{thu Au, ‚u ðt½ y™u ±ëÜU}æì-ƒfht ytrŒ™u {th™th ðhw ©|ææñ-yu ƒL™u™u, Єç~æ‡æ}æì-þe½ú „r‚ fh™th
…ûte™u, à²ïÝ}æì-þe½ú „r‚ fhe™u yLÞ …þwytu™u {th™th ƒts …ûte™u ™-‚Útt ô¨ã}æì-ntÚte ytrŒ™u
…ý {th™th Œwü …þw-®Ën™u {the™u «ò™e Úÿæç„-hûtt fh™the Au, ¨æ-‚u htýe §}æ}æì-yu htò™e
¥¢ã¨:-y…htÄÚte Ðæ„é-hûtt fhu. (10)
¼tðtÚto : su þqhðeh htò MðÞk ðt½ ytrŒ™u {the™u, LÞtÞ…qðof «ò™e hûtt fhe™u ‚Útt …tu‚t™e
†e™u «ËL™ fhðt{tk Ë{Úto ntuÞ Au, ‚u{ htýe …ý ƒ™u.
su{ W¥t{ r«Þ yt[hýÚte htýe …tu‚t™t …r‚™u «{tŒÚte Atuztðe™u ‚u™u «ËL™ fhu Au, ‚u{
htò …ý ‚uýe™u «ËL™ ht¾u. (10)
ÿŒÊfiÁ¬¬·fi ◊ÊÃ⁄¢UÓ ¬ÈÆòÊ— ¬˝◊fiÈÁŒÃÊ œÿfiŸ˜Ô– ∞ÆÃûÊŒfiÇŸ˘•ŸÎÆáÊÊ ÷fiflÊêÿ„fiUÃÊÒ Á¬Ã⁄UÊÒ
◊ÿÊfi– ‚ê¬Îøfi SÕ ‚¢ ◊Êfi ÷º˝áÊfi ¬ÎæU˜®Äà Áfl¬Îøfi SÕ Áfl ◊Êfi ¬Êå◊ŸÊfi ¬Îæ˜U®Äà H 11H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! ²„ì-su Ðí}æéç΄:-yíÞk‚ yt™kŒÞwõ‚ Ðé~æ:-…wºt ŒqÄ {²Ýì-ŒqÄ …e‚tk
}ææ„Ú}æì-{t‚t™u ¥æçÐÐï¯-ËðoºtÚte …erz‚ fhu Au, ‚u …wºtÚte nwk ¥Ýë‡æ:-}ýhrn‚ |æ±æç}æ-ƒ™wk Awk.
suÚte {tht çЄÚæñ-{t‚t y™u r…‚t ƒL™u ¥ã„æñ-n™™ hrn‚ ƒ™e™u }æ²æ-{thtÚte |æÎíï‡æ-fÕÞtý™e
390 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ËtÚtu ÔÞðnth…qðof ð‚o™ fh™th ƒ™u.
nu {™w»Þtu ! ‚{u ¨¢Ðë™:-ËíÞ ËkƒkÄe yÚtto‚T Ä{oÚte ËkÞwõ‚ Sƒ-hntu, }ææ-{™u fÕÞtý™e ËtÚtu
¨}ÐëÑì v„-ËkÞwõ‚ fhtu. ÐæŒ}æÝæ-…t…Úte ç±Ðë™:-…]ÚtfT hnu™th Sƒ-ƒ™tu. yuÚte }ææ-{™u …ý …t…Úte
ç±ÐëÑì v„-…]ÚtfT fhtu y™u „Îï„„ì-…hsL{ y™u ð‚o{t™ sL{{tk Ëw¾™u «t fhtðtu. (11)
¼tðtÚto : su{ {t‚t-r…‚t …wºt™wk …t÷™ fhu Au, ‚u{ …wºtu {t‚t-r…‚t™e Ëuðt fhðe òuEyu. Ëðuoyu
yu ðt‚ …h æÞt™ ht¾ðwk òuEyu fu, y{u {t‚t-r…‚t™e Ëuðt fhe™u r…‚]}ýÚte {wõ‚ ƒ™eyu.
su{ rðît™ ÄtŠ{f {t‚t-r…‚t …tu‚t™t Ëk‚t™tu™u …t…t[hýÚte …]ÚtfT fhe™u Ä{to[hý{tk «ð]¥t
fhu Au, ‚u{ Ëk‚t™tuyu …ý {t‚t-r…‚t «íÞu yu he‚u ÔÞðnth fhðtu òuEyu. (11)
ŒflÊ ÿôÊ◊fiÃãflà ÷·¡¢ Á÷·¡Ê|‡flŸÊfi–
flÊøÊ ‚⁄UfiSflÃË Á÷·Áªãº˝Êfiÿ|ãº˝ÿÊÁáÊ Œœfi×H 12H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ §ç‹Îí²æç‡æ-W¥t{ he‚u rð»tÞ „úný fh™the ™uºt ytrŒ RrLÿÞtu yÚtðt
Ä™tu™u Î{„:-Äthý fh™th ç|æ¯ÜUì-r[rfíËt ytrŒ ðiãfþt†™t yk„tu™t ¿tt‚t ðiã, ¨ÚS±„è-
ytÞwðuoŒ™wk «þM‚ ¿tt™Úte Þwõ‚ rðŒw»te †e y™u ç|毅æ-ytÞwðuoŒ™u òý™th ¥çEÝæ-yti»tÄ rðãt{tk
ÔÞtƒwrØ ƒu W¥t{ rðît™T ðiã yu ºtýu y™u Îï±æ:-W¥t{ ¿tt™es™ ±æ™æ-ðtýeÚte §‹Îíæ²-…h{
yiïÞo {txu |æ﯅}æì-htu„rð™tþf yti»tÄY… ²¿æ}æì-Ëw¾ŒtÞf Þ¿t™u ¥„‹±„-rðM‚]‚ fhu, ‚u{ ‚{u
…ý fhtu. (12)
¼tðtÚto : ßÞtk ËwÄe {™w»Þtu …ÚÞ, yti»trÄ y™u ƒúñ[Þo™wk Ëuð™ fhe™u þheh™wk MðtMÚÞ, ƒ¤
y™u ƒwrØ™e ð]rØ fh‚tk ™Úte, íÞtk ËwÄe ‚uytu Ëðo Ëw¾tu™u «t fhe þf‚t ™Úte. (12)
ŒËˇÊÊÿfiÒ M§¬ö ‡Êc¬ÊfiÁáÊ ¬˝ÊÿáÊËÿfiSÿ ÃÊÄ◊ÊfiÁŸ–
∑˝§ÿSÿ M§¬ö ‚Ê◊fiSÿ ÀÊÊ¡Ê— ‚Ê◊Êú‡ÊflÊ ◊œÈfiH 13H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su Ðí沇æè²S²-W¥t{ Ëw¾™u «t fhtð™th ÔÞðnth{tk rðã{t™ …wÁ»t™t
Îèÿææ²ñ-Þ¿t™t ËtÄ™tu y™u r™Þ{tu™t …t÷™ {txu MÐ}æì-ËwkŒh Y… Au, „æïv}ææçÝ-Ëk‚t™ Au, ÜíU²S²-
ÿÔÞtu™u ðu[ðt™wk MÐ}æì-Y… Au, àæcÐæç‡æ-þwØ fhe™u „úný fhðt ÞtuøÞ ÄtLÞ Au, ¨æï}æS²-yti»trÄytu™t
hËÚte Þwõ‚ Hæ…æ:-Vq÷u÷t [tu¾t™t {{ht Au, ¨æï}ææ¢àæ±:-Ëtu{™t ykþ y™u }æ{é-{Ä Au, ‚u™u ‚{u
rðM‚]‚ fhtu yÚtto‚T ð]rØ fhtu. (13)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Þ¿t™u ÞtuøÞ Ëk‚t™ ‚Útt …ŒtÚttuo™u rËØ fhu Au, ‚uytu yt ËkËth{tk Ëw¾™u
«t fhu Au. (13)
•ÊÁÃâÿM§¬¢ ◊Ê‚fi⁄¢U ◊„UÊflË⁄USÿ ŸÇŸ„ÈfiU—–
391 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
M§¬◊fiȬ‚ŒÊfi◊ÃÁûÊdÊ ⁄UÊòÊË— ‚È⁄UÊ‚ÈfiÃÊH 14H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su }ææ¨Ú}æì-suÚte yr‚rÚts™tu {rn™tytu ËwÄe h{ý fhu Au, ‚uðt ¥æ焉²MÐ}æì-
yr‚rÚtytu™wk ntuðwk ðt ‚u™t ËífthY… ÔÞðnth ðt }æãæ±èÚS²-{nt™ ðeh …wÁ»t™t ÝxÝãé:-™ø™ y®f[™™u
ð†tu ytrŒ yt…e™u MÐ}æì-ËwY… ƒ™tððt, ©Ð¨Îæ}æì-„]nMÚt ytrŒ™e Ë{e… ¼tus™ ytrŒ {txu
hnu™tht yr‚rÚtytu™u ç„d:-ºtý Úæç~æ:-htrºt r™ðtË fhtððtu. »„„ì-yu Y… ðt ¨éÚæ-Ëtu{hË ¥æ¨é„æ-
Ëðo he‚u rËØ fhu÷e r¢Þt Au, ‚u Ëðo™u ‚{u „úný fhtu. (14)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ÄtŠ{f rðît™T yr‚rÚtytu™tu Ëífth, Ëk„ y™u W…Œuþtu™wk ©ðý, ðehtu™wk
ËL{t™, Œrhÿtu™u ð† ytrŒ™wk Œt™, …tu‚t™t Ëuðftu™u W¥t{ r™ðtË™wk Œt™ ‚Útt Ëtu{hË™e r™hk‚h
rËrØ fhu Au. ‚uytu “ÞþMðe” ƒ™u Au. (14)
‚Ê◊fiSÿ M§¬¢ ∑˝§ËÃSÿfi ¬Á⁄U‚˝Èà¬Á⁄fiUÁ·ëÿÖ
•|‡flèÿʯ ŒÈÆÇœ¢ ÷fi·¡Á◊ãº˝ÊfiÿÒãº˝ö‚⁄UfiSflàÿÊH 15H
…ŒtÚto : nu †eytu ! su{ ¨ÚS±y²æ-«þM‚ rðãt y™u rð¿tt™Úte Þwõ‚ rðŒw»te …í™e îtht ÜíUè„S²-
„úný fhu÷t ¨æï}æS²-Ëtu{÷‚t ytrŒ yti»trÄ„ý™wk ÐçÚdé„ì-ËðoºtÚte Ëúrð‚ Út™th hË MÐ}æì-W¥t{
MðY…, ¥çE|²æ}æì-ðiãf rðãt{tk …qýo ƒu rðît™tu {txu Îéx{}æì-Œtunðt{tk ytðu÷t |æ﯅}æì-yti»tÄY…
ŒqÄ ‚Útt §‹Îíæ²-yiïÞo™t EåAwf {txu »ï‹Îí}æì-rðãw‚T ËkƒkÄe rð¿tt™ ÐçÚ + ç¯Ó²„ï-ËðoºtÚte rËØ
fhðt{tk ytðu Au, ‚u{ ‚{u …ý fhtu. (15)
¼tðtÚto : Ëðo fLÞtytu-fw{theytuyu ƒúñ[Þo …qðof ÔÞtfhý, rðãt, Ä{oþt† y™u ytÞwðuoŒ ¼ýe™u
MðÞkðh rððtn fhe™u, W¥t{ yti»tÄ ‚Útt yti»tÄ Ë{t™ „wýfthe yL™ ‚Útt ÔÞks™tu™u …ftðe™u,
‚u™u W¥t{ hËtuÚte ËkÞwõ‚ fhe™u, …r‚ ð„uhu™u ¼tus™ fhtðe™u ‚Útt MðÞk ¼tus™ fhe™u ƒ¤ ‚Útt
ythtuøÞ™e r™hk‚h WL™r‚ fhðe òuEyu. (15)
•Ê‚ãŒË M§¬ö ⁄UÊfi¡Ê‚ãlÒ fllfiÒ ∑ȧÆê÷Ë ‚Èfi⁄UʜʟËfi–
•ãÃfi⁄U˘©UûÊ⁄fllÊ M§¬¢ ∑§Êfi⁄UÊÃ⁄UÊ Á÷·∑˜Ô§H 16H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u Þ¿t™t {txu ¥æ¨‹Îè-Ëðo ‚hVÚte Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ [tufe, MÐ}æì-
W¥t{ r¢Þt, Úæ…樋lñ-htò su™t …h ƒuËu Au ‚u ±ïlñ-Ëw¾Œ ðuŒe™t {txu ÜéU}|æè-ÄtLÞ ytrŒ …ŒtÚttuo
ht¾ðt™e ftuXe, ¨éÚæ{æÝè-Ëtu{hË ht¾ðt™e Ëwhtne, ¥‹„Ú:-«tý nu‚w yL™trŒ …ŒtÚttuo, ©œæÚ±ïlæ:-
W¥th™e ðuŒe™t MÐ}æì-Y…™u ÜUæÚæï„Ú:-f{o[the y™u ç|æ¯ÜUì-ðiã yu Ëðo™tu Ëk„ún fhtu. (16)
¼tðtÚto : {™w»Þ su-su ftÞo fhðt™e RåAt fhu, ‚u™t Ëðo ËtÄ™tu™tu Ëk[Þ fhu. (16)
392 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fllÊ flÁŒ— ‚◊Êfiåÿà ’*„U·Êfi ’*„UÁ⁄Ufi|ãº˝ÿ◊˜Ô–
ÿͬfiŸ ÿͬfi •Êåÿà ¬˝áÊËfiÃÊ˘•|ÇŸ⁄UR|ÇŸŸÊfiH 17H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su rðît™T ±ïlæ-Þ¿t™e Ët{„úeÚte ±ïçÎ:-Þ¿t¼qr{™u, Ïæ<ã¯æ-{nt™ …wÁ»ttÚtoÚte
Ïæ<ã:-ð]rØ …t{u÷ §ç‹Îí²}æì-Ä™™u ¨}æ挲„ï-Ëthe he‚u «t fhu Au, ²êÐïÝ-r{r©‚ yÚtðt …]ÚtfT-…]ÚtfT
ÔÞðnthÚte ²êÐ:-r{r©‚ Y… ÔÞðnth™t Þí™™t WŒÞ™u, ¥çxÝÝæ-rðãw‚T ytrŒ yÂø™Úte Ðí‡æè„:-
yíÞk‚ Ëkr{r÷‚ ¥çxÝ:-yÂø™™u ¥æŒ²„ï-«t fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý ËtÄ™tuÚte ËtÄ™tu r{r©‚ fhe™u
Ë{„ú Ëw¾™u «t fhtu. (17)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ËtÄf‚{ ËtÄ™tuÚte ËtæÞ ftÞo™u rËØ fhðt RåAu Au, ‚uytu s ËtæÞ™u
rËØ fhe þfu Au. (17)
„UÁflœÊ¸Ÿ¢ ÿŒ|‡flŸÊÇŸËfiœ˝¢ ÿà‚⁄fiUSflÃË–
ßãº˝ÊfiÿÒãº˝ö‚ŒfiS∑ÎƧâ ¬fiàŸË‡ÊÊÀÊ¢ ªÊ„¸UÓ®¬àÿ—H 18H
…ŒtÚto : nu „]nMÚt †e-…wÁ»ttu ! su{ rðît™T ¥çEÝæ-†e y™u …wÁ»ttu™u ²„ì-su ãç±{æüÝ}æì-÷uðt
y™u Œuðt ÞtuøÞ þwØ …ŒtÚttuo™t …tºttu™u h[u÷ Au, y™u ²„ì-su ¨ÚS±„è-rðŒw»te †e™u ¥æxÝè{í}æ-
}ÂíðsT™u þhý fh‚e ‚Útt rðît™tu™u §‹Îíæ²-yiïÞo y™uu Ëw¾ «Œt™ fh™th …r‚™t {txu »ï‹Îí}æì-
yiïÞo-Ëk…L™ ¨Î:-su{tk hnu Au ‚u ˼t y™u ÐyÝèàææH}æì-…í™e þt÷t-½h™u rðît™tuyu ÜëU„}æì-‚iÞth
fhu÷ Au, ‚u Ëðo xææãüÐy²:-„]nMÚt ËkÞtu„e-ËkƒkÄe Ä{o Au, ‚u{ ‚u Ëðo f‚oÔÞ™u ‚{u …ý fhtu. (18)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu su{ }ÂíðfTs™tu Ët{„úe™tu Ëk[Þ fhe™u Þ¿t™u Ëwþtur¼‚ fhu Au, ‚u{
«u{Úte Þwõ‚ †e-…wÁ»t ½h™t ftÞtuo™u r™íÞ rËØ fÞto fhu. (18)
¬˝Ò·Á÷fi— ¬˝Ò·ÊŸÊfiåŸÊàÿʬ˝ËÁ÷fi⁄Uʬ˝Ëÿ¸ôÊSÿfi–
¬˝ÿÊ¡Á÷fi⁄UŸÈÿÊ¡Êãflfi·≈U˜Ô∑§Ê⁄UÁ÷⁄UÊ„fiÈUÃË—H 19H
…ŒtÚto : su rðît™T Ðí¯ñ çï |æ:-yt¿tt yt…ðt suðt f{tuÚo te Ðí¯ñ æÝì-yt¿tt yt…ðt ÞtuøÞ Ëuðftu™,u ¥æÐíèç|æ:-
Ëðo ‚hVÚte ‚]Â-«ËL™ fh™the r¢ÞtytuÚte ¥æÐíè:-ËðoÚtt «er‚™u Wí…L™ fh™the Ëurðftytu™u Ðí²æ…ïç|æ:-
W¥t{ Þ¿t ËtÄ™tuÚte ¥Ýé²æ…æÝì-y™wfq¤ Þ¿t …ŒtÚttuo™u y™u ²¿æS²-Þ¿t™e ±¯ÅìÜUæÚïç|æ:-r¢ÞtytuÚte
¥æãéç„:-yÂø™{tk yt…ðt ÞtuøÞ ytnwr‚ytu™u ¥æŒÝæïç„-«t fhu Au, ‚u Ëw¾e hnu Au. (19)
¼tðtÚto : su rðît™T Ëwrþrût‚ Ëuðf y™u Ëurðftytuðt¤t, ËtÄ™tu y™u W…ËtÄ™tuÚte Þwõ‚ ƒ™e™u
©uc ftÞtuo fhu Au, ‚u Ëðo™u Ëw¾e fhe þfu Au. (19)
¬‡ÊÈÁ÷fi— ¬‡ÊÍŸÊfiåŸÊÁà ¬È⁄UÊ«UʇÊfiÒ„¸UflËúcÿÊ–
393 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¿UãŒÊfiÁ÷— ‚ÊÁ◊œŸËÿʸÖÿ~ÊÁ÷fl¸·≈˜UÔ∑§Ê⁄UÊŸ˜ÔH 20H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ËŒT„]nMÚt Ðàæéç|æ:-„tÞ ytrŒ …þwytuÚte ÐàæêÝì-„tÞ ytrŒ …þwytu™u,
ÐéÚæïÇæàæñ:-…[™ r¢ÞtytuÚte ËkMf]‚-þwØ fhu÷t W¥t{ …ŒtÚttuoÚte ã±è¢ç¯-nð™ fhðt ÞtuøÞ W¥t{ …ŒtÚttuo™u,
À‹Îæïç|æ:-„tÞºte ytrŒ AkŒtu™e rðãtÚte ¨æç}æ{ïÝè:-yÂø™ «Œe…f W¥t{ Ër{Ätytu™u, ²æÁ²æç|æ:-
Þ¿t™e r¢ÞtytuÚte ±¯ÅìÜUæÚæÝì-Ä{oÞwõ‚ yt[hý fh™thtytu™u ¥æ + ¥æŒÝæïç„-ËðoÚtt «t fhu Au,
‚u{ ‚u™u ‚{u …ý «t fhtu. (20)
¼tðtÚto : su yt ËkËth{tk y™uf …þwytuðt¤t, ntu{ fhe™u ¼tus™ fh™thtytu, ðuŒrð‚T y™u
©uc yt[hýðt¤t {™w»Þtu ntuÞ Au ‚uytu «þkËt™u «t fhu Au. (20)
œÊŸÊ— ∑fi§⁄URê÷— ‚ÄfiÃfl— ¬⁄UËflʬ— ¬ÿÊ ŒÁœfi–
‚Ê◊fiSÿ M§¬ö „UÁfl·fi˘•ÊÁ◊ˇÊÊ flÊÁ¡fiŸ¢ ◊œÈfiH 21H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ã籯:-ntu{ fhðt ÞtuøÞ ¨æï}æS²-Þkºt îtht ¾U[ðt ÞtuøÞ yti»trÄY…
hË™t MÐ}æì-Y…™u {æÝæ:-þufu÷t Þð ytrŒ yL™, ÜUÚ}|æ:-{kÚt™™wk ËtÄ™, ¨v„±:-ËtÚtðtu, ÐÚè±æÐ:-
su{tk Ëðoºt ƒes ðtððt{tk ytðu Au ‚u ûtuºt, в:-ŒqÄ, Îç{-Œnª, ¥æç}æÿææ-ŒnªŒqÄ y™u {ÄwhÚte
ƒ™u÷ …ŒtÚto rðþu»t, ±æç…Ý}æì-«þM‚ yL™tu™t ËkƒkÄe Ëth ðM‚w y™u }æ{é-{Ä yu …ŒtÚttuo™t „wýtu™u
òýtu. (21)
¼tðtÚto : su …ŒtÚto …wrüfthf, Ëw„krÄ‚, {Äwh y™u htu„™tþf Au, ‚u nð™ fhðt ÞtuøÞ ‘ãç±:’
fnuðtÞ Au. (21)
œÊŸÊŸÊfiú M§¬¢ ∑ȧflfiÀÊ¢ ¬⁄UËflʬSÿfi ªÊœÍ◊Êfi—–
‚ÄÃÍfiŸÊú M§¬¢ ’Œfi⁄U◊ȬflÊ∑§Êfi— ∑§⁄URê÷SÿfiH 22H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u {æÝæÝæ}æì-þufu÷t sð ytrŒ yL™tu™wk ÜéU±H}æì-ƒtuh Ë{t™ ftu{¤ Y…
Au, ÐÚè±æÐS²-[qýo-÷tux ytrŒ™wk xææï{ê}ææ:-½ô MÐ}æì-Y… Au, ¨v„êÝæ}æì-ËtÚtðt™wk ÏæÎÚ}æì-ƒtuh ™t hk„
Ë{t™ MÐ}æì-Y… Au, ÜUÚ}|æS²-Œnª {u¤ðu÷ ËtÚtðt™wk ©Ð±æÜUæ:-Ë{e… «t sð MÐ}æì-Y… Au,
‚u{ òýtu. (22)
¼tðtÚto : su ÷tuftu yL™tu™wk ËwkŒh Y… ƒ™tðe™u ¼tus™ fhu Au y™u fhtðu Au, ‚uytu ythtuøÞ™u
«t fhu Au. (22)
¬ÿfi‚Ê M§¬¢ ÿlflÊfi ŒäŸÊ M§¬¢ ∑§∑¸§ãœfiÍÁŸ–
‚Ê◊fiSÿ M§¬¢ flÊÁ¡fiŸö ‚ÊÒêÿSÿfi M§¬◊ÊÁ◊ˇÊÊfiH 23H
394 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ²„ì-su ²±æ:-sð Au ‚u™e Ë{t™, в¨:-…týe yÚtðt ŒqÄ™t MÐ}æì-
Y…™u ÜUÜüU‹{êçÝ-…tfu÷tk {tuxtk ƒtuh Ë{t™, ΊÝ:-Œnª™t MÐ}æì-Y…™u ±æç…Ý}æì-ƒnw yL™™t Ëth™e
Ë{t™, ¨æï}æS²-Ëtu{ yti»trÄ™tk MÐ}æì-Y…™u ¥æç}æÿææ-ŒqÄ y™u Œnª™tk ËkÞtu„Úte ƒ™u÷ yÚtðt {Äwh
y™u yB÷ ytrŒ™t ËkÞtu„Úte ƒ™u÷ …ŒtÚto™e Ë{t™, ¨æñ}²S²-Ëtu{ ytrŒ yti»trÄytu™tu Ëth ntuðtÚte
MÐ}æì-MðY…™u rËØ fhtu. (23)
¼tðtÚto : {™w»Þtu su - su yL™™wk ËwkŒh Y… su he‚u ƒ™u, ‚u ‚u™t Y…™u ‚u he‚u ËŒt rËØ fhu. (23)
•Ê üÊÊfiflÿÁÃfi SÃÊÁòÊÿÊfi— ¬˝àÿÊüÊÊflÊ˘•ŸfiÈM§¬—–
ÿ¡ÁÃfi œÊƒÿÊM§¬¢ ¬fi˝ªÊÕÊ ÿfiÿ¡Ê◊„UÊ—H 24H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ‚wk rðãtÚteoytu™u ¥æ + Ÿææ±²-Ë{M‚ rðãt™tu W…Œuþ fh.
su S„æïç~æ²æ:-M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ™u Ðíy²æŸææ±:-Ëtk¼¤ðt-Ëk¼¤tððt ÞtuøÞ rðãt rð»tÞ ¥ÝéMÐ:-
y™wfq¤ su{ Þ¿t Au, ‚u{ ²ï²…æ}æãæ:-su yrÄf Þ¿t fhu Au, §ç„-yu he‚u yÚtto‚T ‚u™e Ë{t™ Ðíxææƒæ:-
W¥t{ he‚u „t™ fhu, ‚u™e ²…ïç„-Ëk„‚ fh. yt he‚u {æIJæMÐ}æì-Äthý fhðt ÞtuøÞ Y…™u ÞÚttð‚
òý. (24)
¼tðtÚto : suytu …hM…h «u{…qðof rðãt™t rð»tÞtu Ëtk¼¤u y™u Ëk¼¤tðu Au, ‚uytu rðît™T ƒ™e
òÞ Au. (24)
•h¸˘´§øÒL§ÄÕÊŸÊfiú M§¬¢ ¬ŒÒ⁄UÊfiåŸÊÁà ÁŸÁflŒfi—–
¬˝áÊflÒ— ‡ÊSòÊÊáÊÊfiú M§¬¢ ¬ÿfi‚Ê ‚Ê◊fi˘•ÊåÿÃH 25H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ¥hü «™ñ:-yÄo }[tytu yÚtto‚T {kºt ¼t„tu îtht ©vƒæÝæ}æì-fÚt™ fhðt
ÞtuøÞ ðirŒf M‚tuºttu™t MÐ}æì-MðY…™u, ÐÎñ:-…ŒtuÚte ¨éÏæ‹„-rð¼Âõ‚ …Œtu ‚Útt ç„Ñì ‹„-r¢Þt…ŒtuÚte y™u
Ðí‡æ±ñ:-ytu{fthtuÚte àæ›æ‡ææ}æì-þ†tu™t MÐ}æì-MðY…™u, ‚Útt çÝç±Î:-r™ùÞÚte rðãt «t fh™th
rs¿ttËwytu™u ¥æŒÝæïç„-«t fhu Au, y™u su rðît™T îtht в¨æ-s÷™e ËtÚtu ¨æï}æ:-Ëtu{ yti»trÄ™tu
hË ¥æŒ²„ï-«t fhðt{tk ytðu Au, ‚u rðît™ ðuŒ™t ¿tt‚t-òý™th fnuðtÞ Au. (25)
¼tðtÚto : suytu rðît™™e …tËu ¼ýe™u ðuŒtu™t …Œ, ðtõÞ, {kºtrð¼t„, þçŒ, yÚto y™u ËkƒkÄ™u
ÞÚttÚto òýe ÷u Au, ‚uytu ËkËth{tk yæÞt…f ƒ™u Au. (25)
•|‡flèÿʯ ¬˝ÊׂflŸÁ◊ãºfi˝áÊÒãº˝¢ ◊Êäÿfi|㌟◊˜Ô–
flÒ‡flŒflö ‚⁄fiUSflàÿÊ ÃÎÆÃËÿfi◊Ê#ö ‚flfiŸ◊˜ÔH 26H
…ŒtÚto : su {™w»Þtuyu ¥çE|²æ}æì-ËqÞo y™u [Lÿ{t îtht «Út{ Ðíæ„: ¨±Ý}æì-«t‚:ft÷ Þ¿tf{o™e
«uhýt™u §‹Îíï‡æ-rðãw‚T™t îtht »ï‹Îí}æì-yiïÞofthf, rî‚eÞ }æ抲ç‹ÎÝ}æì-{æÞtö™t ¨±Ý}æì-ythtuøÞfthe
395 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ntu{ ytrŒ f{o™u, ¨ÚS±y²æ-ËíÞðtýe îtht ±ñEÎï±}æì-Ëk…qýo rðît™tu™t Ëífth Y… „ë„è²}æì-ºteò
Ëð™ yÚtto‚T ËtÞkft÷™e r¢Þt™u ÞÚttð‚T ¥æŒ„}æì-«t fhu÷ Au, ‚uytu s„‚™t W…fthf Au. (26)
¼tðtÚto : suytu ¼q‚, ¼rð»Þ y™u ð‚o{t™ ºtýuÞ ft÷tu{tk Ëðo {™w»Þ ytrŒ «týeytu™wk rn‚
fhu Au, ‚uytu s„‚{tk Ëí…wÁ»t ƒ™u Au. (26)
flÊÿ√ÿÒ~flʸÿ√ÿ~ÊãÿÊåŸÊÁà ‚ÃfiŸ º˝ÊáÊ∑§ÀʇÊ◊˜Ô–
∑ȧÆê÷ËèÿÊfi◊ê÷ÎÆáÊÊÒ ‚ÈÆà SÕÊÀÊËÁ÷— SÕÊÀÊË⁄UÊfiåŸÊÁÃH 27H
…ŒtÚto : su rðît™T ±æ²Ã²ñ:-ðtÞw{tk rðã{t™ ðt ðtÞw Œuð‚t ðt¤t rŒÔÞ „wýtuí…tŒf Au, ‚u …ŒtÚttuoÚte
±æ²Ã²æçÝ-ðtÞw{tk rðã{t™ ðt ðtÞw Œuð‚t „wýtu y™u f{tuo™u, ¨„ïÝ-rð¼t„ Þwõ‚ f{oÚte Îíæï‡æÜUHàæ}æì-
ÿtuý …rh{tý [{t…] yÚtðt f÷þ™u ¥æŒÝæïç„-«t ÚttÞ Au.
ÜéU}|æè|²æ}æì-ÄtLÞ y™u s÷™t …tºttuÚte ¥}|æë‡ææñ-s÷™u Äthý fh™tht ƒu …tºttu ‚Útt ¨é„ï-‚iÞth
fhu÷t ƒu «fth™t hËtu™u SƒæHèç|æ:-…ŒtÚttuo™u ht¾ðt y™u …ftððt™e SƒæHè:-Útt¤eytu™u ¥æŒÝæïç„-
«t ÚttÞ Au, ‚uytu Ä™tZâ ƒ™u Au. (27)
¼tðtÚto : ftuE…ý {™w»Þ ðtÞw™t ftÞtuo™u ™ òýe™u, ‚u™t ¿tt™ rð™t …rh{tý-{t… rðãt™u,
yu™t rð™t …tf rðãt™u y™u ‚u™t rð™t yL™™t ËkMfth™e r¢Þt™u «t fhe þf‚tu ™Úte. (27)
ÿ¡Èfi*÷⁄UÊåÿãà ª˝„UÊ ª˝„ÒU— SÃÊ◊Êfi‡ø Áflc≈ÈUfiÃË—–
¿UãŒÊfiÁ÷L§ÄÕʇÊSòÊÊÁáÊ ‚ÊêŸÊfifl÷ÎÆÕ˘•ÊfiåÿÃH 28H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{™u su ²…é<|æ:-ÞswðuoŒtuõ‚ rðãt™t yðÞðtuÚte xæíãæ:-Ëðo r¢Þtftkz™t
„úný fh™tht ÔÞðnth, xæíãñ:-„úntuÚte S„æï}ææ:-…ŒtÚttuo™t „wýtu™e «þkËt ™-y™u ç±cÅé„è:-rðrðÄ
M‚wr‚ytu; À‹Îæïç|æ:-„tÞºte ytrŒ ALŒ ðt rðît™T y™u „wýtu™e M‚wr‚ fh™thtytuÚte ©vƒæàæ›æç‡æ-
fÚt™ fhðt ÞtuøÞ ðuŒ™t M‚tuºt y™u þ† ¥æŒ²‹„ï-«t fhðt{tk ytðu Au; ‚Útt ¨æ}Ýæ-Ët{ðuŒÚte
¥±|æëƒ:-þtuÄ™ ¥æŒ²„ï-«t fhðt{tk ytðu Au, ‚u™tu W…Þtu„ ÞÚttð‚T fhðtu òuEyu. (28)
¼tðtÚto : ftuE…ý {™w»Þ ðuŒtÇÞtË rð™t Ëðo Ëtk„tu…tk„ ðuŒ rðãt™u «t fhe þf‚tu ™Úte. (28)
ß«UfiÊÁ÷÷¸ˇÊÊŸÊfiåŸÊÁà ‚ÍÄÃflÊ∑§ŸÊÁ‡Ê·fi—–
‡Ê¢ÿÈŸÊfi ¬àŸË‚¢ÿÊ¡Êãà‚fiÁ◊CÔUÿ¡È·Êfi ‚öSÕÊ◊˜ÔH 29H
…ŒtÚto : su rðît™T ! §Çæç|æ:-…]rÚtðeÚte |æÿææÝì-¼ûtý fhðt ÞtuøÞ yL™trŒ …ŒtÚttuo™u ¨év„±æÜïUÝ-
su W¥t{ ð[™Úte ¥æçàæ¯:-RåAtytu-rËrØytu™u à梲éÝæ-Ëw¾{Þ ÔÞðnthÚte ÐyÝ訢²æ…æÝì-su …í™e™e
ËtÚtu {¤u Au ‚u™u ¨ç}æcŲ…é¯æ-W¥t{ Rü rËrØ fh™th ÞswðuoŒ™t f{oÚte ¨¢Sƒæ}æì-Ëthe he‚u hnuðt™t
MÚtt™™u ¥æŒÝæïç„-«t fhu Au. ‚u Ëw¾e fu{ ™ ƒ™u ? (29)
396 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : „]nMÚts™tu ðuŒ rð¿tt™Úte s …]rÚtðe™tk htßÞ™u ¼tu„ððt™e RåAt, ‚u™e rËrØ™u ‚Útt
ËkÂMÚtr‚™u «t fhu. (29)
fl˝ÃŸfi ŒËˇÊÊ◊ÊfiåŸÊÁà ŒËˇÊÿÊfiåŸÊÁà ŒÁˇÊfiáÊÊ◊˜Ô–
ŒÁˇÊfiáÊÊ üÊhÊ◊ÊfiåŸÊÁà üÊhÿÊfi ‚àÿ◊ÊfiåÿÃH 30H
…ŒtÚto : su ƒt¤f, fLÞt ðt {™w»Þ ±í„ïÝ-ƒúñ[Þo ytrŒ r™Þ{tu Îèÿææ}æì-ƒúñ[Þo ytrŒ Ëíf{tuo™t
ythk¼ Y… Œeûtt™u ¥æŒÝæïç„-«t fhu Au, Îèÿæ²æ-‚u ŒeûttÚte Îçÿæ‡ææ}æì-«r‚ct y™u Ä™™u ¥æŒÝæïç„-
«t fhu Au, Îçÿæ‡ææ-‚u «r‚ct y™u Ä™Úte Ÿæhæ}æì-ËíÞ™t Äthý{tk «er‚Y… ©Øt™u ¥æŒÝæïç„-
«t fhu Au. ðt ‚u Ÿæh²æ-©ØtÚte su™u ¨y²}æì-r™íÞ …ŒtÚto ðt ÔÞðnthtu{tk W¥t{ …h{uïh ðt Ä{o™e
¥æŒ²„ï-«tr fhe Au, ‚u Ëw¾e ÚttÞ Au. (30)
¼tðtÚto : ftuE…ý {™w»Þ rðãt, Ëwrþûtt y™u ©Øt rð™t ËíÞ ÔÞðnthtu™u «t ‚Útt yËíÞ
ÔÞðnthtu™tu íÞt„ fhe þf‚tu ™Úte. (30)
∞ÆÃÊflfiº˝ÍƬ¢ ÿôÊSÿ ÿgflÒ’˝¸rÊfiÔáÊÊ ∑ΧÆÃ◊˜Ô–
ÃŒÃà‚fl¸◊fiÊåŸÊÁà ÿôÊ ‚ÊfiÒòÊÊ◊áÊË ‚ÈÆÃH 31H
…ŒtÚto : su {™w»Þu ²„ì-su Îï±ñ:-rðît™tu îtht Ïæíræ‡ææ-…h{uïh ðt [thu ðuŒtuÚte ²¿æS²-Þ¿tf{o™tk
»„汄ì-yux÷t MÐ}æì-MðY…™u ÜëU„}æì-rËØ fhu÷ Au ðt «ftrþ‚ fhu÷ Au, „„ì-‚u »„„ì-yu ¨±ü}æì-
Ëðo™u ¨æñ~ææ}æ‡æè-su{tk s™tuE ytrŒ „úkrÚtÞwõ‚ Ëqºt Äthý fhðt{tk ytðu Au, ‚u ¨é„ï-rËØ fhu÷ ²¿æï-
Þ¿t{tk ¥æŒÝæïç„-«t fhu Au, ‚u rîs Útðt™tu ythk¼ fhu Au. (31)
¼tðtÚto : rðît™T {™w»Þtuyu sux÷wk Þ¿t™wk y™wct™™wk y™wËkÄt™ fhe þftÞ, ‚ux÷wk fhe™u Þ¿t™t
{nt™ W¥t{ V¤™u «t fhðwk òuEyu. (31)
‚È⁄UÊfiflãâ ’*„U·Œfiö ‚ÈÆflË⁄¢UÓ ÿôÊö Á„fiUãfl|ãà ◊Á„·Ê Ÿ◊ÊfiÁ÷—–
ŒœÊfiŸÊ— ‚Ê◊¯ ÁŒÁfl ŒflÃÊfi‚ÈÆ ◊Œ◊ãº˝¢ ÿ¡fi◊ÊŸÊ— Sfl∑§Ê¸—H 32H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su }æçã¯æ:-{nt™T …qs™eÞ, S±ÜUæü:-W¥t{ yL™ ytrŒ …ŒtÚttuðo t¤t, ²…}ææÝæ:-
Þ¿t fh™tht rðît™tu Ý}ææïç|æ:-yL™trŒÚte ¨éÚ汋„}æì-W¥t{ Ëtu{hËÞwõ‚, Ïæ<ã¯Î}æì-«þM‚ ytftþ{tk
ÂMÚt‚ Út™th, ¨é±èÚ}æì-W¥t{ þheh ‚Útt ytí{t™t ƒ¤Úte Þwõ‚ ðehtu™e «tr fhtð™tht ²¿æ}æì-Þ¿t™e
ç㋱狄-ð]rØ fhu Au; ‚uytu çÎç±-þwØ ÔÞðnthtu{tk Îﱄæ¨é-rðît™tu{tk ¨æï}æ}æì-yiïÞo y™u §‹Îí}æì-
…h{ yiïÞoÞwõ‚ …wÁ»t™u Î{æÝæ:-Äthý fh‚tk y{u }æÎï}æ-yt™krŒ‚ ƒ™eyu. (32)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yL™ ytrŒ yiïÞo™tu Ëk[Þ fhe™u, ‚uÚte rðît™tu™u Ëk‚wü fhe™u, W¥t{
rðãt y™u Ëwrþûttytu™tu Ëk„ún fhe™u Ëðo™t rn‚i»te ntuÞ Au, ‚uytu yt „]nt©{{tk …wºt y™u †e™t
yt™kŒ™u «t fhe þfu Au. (32)
397 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÿSà ⁄U‚— ‚ê÷ÎfiÃ˘•Ê·fiœË·ÈÆ ‚Ê◊fiSÿ ‡ÊÈc◊— ‚È⁄fiUÿÊ ‚ÈÆÃSÿfi–
ßfi Á¡ãfl ÿ¡fi◊ÊŸ¢ ◊ŒfiŸ ‚⁄UfiSflÃË◊|‡flŸÊÁflãºfi˝◊|ÇŸ◊˜ÔH 33H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ²:-su „ï-yt…™t ¥æï¯{è¯é-Ëtu{÷‚t ytrŒ yti»trÄytu{tk rðã{t™ ¨é„S²-
rËØ fhu÷ ¨æï}æS²-ykþw{t™ ytrŒ [tuðeË «fth™t Ëtu{™t ¨éÚ²æ-W¥t{ Œt™þe÷ †e™t îtht
¨}|æë„:-Ëthe he‚u ht¾u÷t àæéc}æ:-ƒ¤fthe Ú¨:-yt™kŒŒtÞf hË Au; „ïÝ-‚u }æÎïÝ-yt™kŒŒtÞf hËÚte
²…}ææÝ}æì-Ëw¾Œt‚t Þs{t™™u, ¨ÚS±„è}æì-«þM‚ rðãtÞwõ‚ †e™u, ¥çEÝæñ-rðãt{tk ÔÞt yæÞt…f
y™u W…Œuþf™u, §‹Îí}æì-yiïÞoÞwõ‚ ˼t…r‚ y™u Ëu™t…r‚™u ‚Útt ¥çxÝ}æì-yÂø™™e Ë{t™ þºtwytu™u
ƒt¤™tht ÞtuØtytu™u ç…‹±-«ËL™ fhtu. [yÚtto‚T ‚] fhtu.] (33)
¼tðtÚto : su rðît™T {™w»Þtu {nt yti»trÄytu™t Ëth™wk MðÞk Ëuð™ fhe™u ‚Útt yLÞtu™u Ëuð™
fhtðe™u r™hk‚h yt™kŒ™e ð]rØ fhu Au, ‚uytu ÄLÞðtŒ™u ÞtuøÞ Auu. (33)
ÿ◊|‡flŸÊ Ÿ◊fiÈø⁄UÊ‚ÈÆ⁄UÊŒÁœ ‚⁄fiUSflàÿ‚ÈfiŸÊÁŒ|ãº˝ÿÊÿfi–
ß◊¢ Ãö ‡ÊÈÆ∑˝¢§ ◊œÈfi◊ãÃÁ◊ãŒÈÆö ‚Ê◊ö ⁄UÊ¡ÊfiŸÁ◊„U ÷fiˇÊÿÊÁ◊H 34H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! §ã-yt ËkËth{tk §ç‹Îí²æ²-Ä™ y™u RrLÿÞ™t ƒ¤ {txu ²}æì-su Ý}æé™ï:-
s¤™u {wõ‚ ™ fh™th ¥æ¨éÚæ„ì-‚u {u½ ÔÞðnthÚte ¥ç{-yrÄf àæéÜíU}æì-þe½ú ƒ÷fthe }æ{é}æ‹„}æì-
W¥t{, {Äwh ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ §‹Îé}æì-…h{ yiïÞo fh™th Úæ…æÝ}æì-«ftþ{t™ ¨æï}æ}æì-…wÁ»ttÚto{tk
«uhf Ëtu{ yti»trÄ™u ¨ÚS±„è-rðŒw»te †e ¥¨éÝæï„ì-rËØ fhu Au, ¥çEÝæ-˼t…r‚ y™u Ëu™t…r‚
…ý rËØ fhu Au, „}æì + §}æ}æì-‚u yu™u nwk |æÿæ²æç}æ-¼ûtý fhwk y™u ¼ûtý fhtðwk Awk. (34)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ëth, yL™ y™u hË™w ¼tus™ fh™th ntuÞ Au, ‚uytu ƒ¤ðt™ RrLÿytu
Þwõ‚ ƒ™e™u ËŒt yt™kŒ ¼tu„ðu Au. (34)
ÿŒòÊfi Á⁄U#ö ⁄URÁ‚Ÿfi— ‚ÈÆÃSÿ ÿÁŒãº˝Ê˘•Á¬fi’ë¿UøËfiÁ÷—–
•„¢U ÃŒfiSÿ ◊Ÿfi‚Ê Á‡ÊflŸ ‚Ê◊ö ⁄UÊ¡ÊfiŸÁ◊„U ÷fiˇÊÿÊÁ◊H 35H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¥ã}æì-nwk §ã-yt ËkËth{tk ¥S²-yu ¨é„S²-‚iÞth fhu÷ Úç¨Ý:-
W¥t{ hËÞwõ‚ …ŒtÚto™tu ²„ì-su ¼t„ ¥~æ-yt ËkËth{tk s çÚŒ„}æì-«t Au, ðt §‹Îí:-ËqÞo àæ™èç|æ:-
ytf»toý ytrŒ r¢ÞtytuÚte ²G„ì-su ¥çÐÏæ„ì-…t™ fhu Au, „„ì-‚u™u ‚Útt Úæ…æÝ}æì-«ftþ{t™ ¨æï}æ}æì-
yti»trÄytu™t hË™u çàæ±ïÝ-fÕÞtýfthf }æݨæ-{™Úte }æÿæ²æç}æ-¼ûtý ‚Útt …t™ fhwk Awk, ‚u{ ‚{u
…ý ¼ûtý y™u …t™ fhtu. (35)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su ËqÞo …tu‚t™t rfhýtuÚte s÷™wk ytf»toý-¾U[e™u ‚Útt ðhËtðe™u Ëðo™u
Ëw¾e fhu Au, ‚u{s ‚{u y™wfq¤ r¢ÞtytuÚte hËtu™wk Ëuð™ fhe™u, ƒ¤™e ð]rØ fhe™u, feŠ‚™e ð»ttoÚte
Ëðo™u yt™krŒ‚ fhtu. (35)
398 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Á¬ÃÎèÿfi— SflœÊÁÿèÿfi— SflœÊ Ÿ◊fi— Á¬ÃÊ◊„Uèÿfi— SflœÊÁÿèÿfi— SflœÊ Ÿ◊—
¬˝Á¬fiÃÊ◊„Uèÿ— SflœÊÁÿèÿfi— SflœÊ Ÿ◊fi—– •ˇÊfiŸ˜Ô Á¬Ã⁄UÊ˘◊Ëfi◊Œãà Á¬Ã⁄UÊ˘ÃËfiÃάãÃ
Á¬Ã⁄UR— Á¬Ãfi⁄U— ‡ÊÈãœfiäfl◊˜ÔH 36H
…ŒtÚto : y{u …wºt, rþ»Þ ytrŒ {™w»Þ S±{æç²|²:-s÷ y™u yL™™u «t fhtð™tht çЄë|²:-
¿tt™e s™tu™u S±{æ-yL™ «Œt™ y™u Ý}æ:-Ëífth fheyu Aeyu; S±{æç²|²:-rð…w÷ yL™™t RåAwf
çЄæ}æãï|²:-r…‚t™t r…‚t yÚtto‚T ŒtŒtytu™u S±{æ-ËwkŒh yL™ yt…‚tk ‚Útt Ý}æ:-Ëífth fheyu Aeyu,
S±{æç²|²:-W¥t{ yL™™t RåAwf ÐíçЄæ}æãï|²:-r…‚t{n™t r…‚tytu™u yÚtto‚T …hŒtŒt™u S±{æ-
yL™ «Œt™ ‚Útt Ý}æ:-Ëífth fheyu Aeyu.
nu çЄÚ:-r…‚t ytrŒ ¿tt™es™tu ! yt… y{u Ëthe he‚u ƒ™tðu÷ yL™ ytrŒ™wk ¥ÿæÝì-¼tus™ fhtu.
nu çЄÚ:-yæÞt…fs™tu ! yt… yt™krŒ‚ ƒ™e™u y{™u ¥}æè}æ΋„-yíÞk‚ yt™kŒÞwõ‚ fhtu.
nu çЄÚ:-W…Œuþfs™tu ! yt… ‚] ƒ™e™u y{™u ¥„è„ëЋ„-‚] fhtu.
nu çЄÚ:-rðît™tu ! yt… þwØ ƒ™e™u y{™u àæé‹{Š±}æì-þwØ fhtu. (36)
¼tðtÚto : nu …wºttu, rþ»Þtu ‚Útt …wºtðÄq ytrŒ ytí{eÞs™tu ! ‚{u W¥t{ yL™ ytrŒ …ŒtÚttuo
îtht r…‚t ytrŒ ð]Øtu™e r™hk‚h Ëuðt fhtu. r…‚]s™tu …ý ‚{tu™u yt™krŒ‚ fhu.
su{ {t‚t-r…‚t ytrŒ ƒt¤…ý{tk ‚{the Ëuðt fhu Au, ‚u{ ‚{u ð]ØtðMÚtt{tk ‚uytu™e ÞÚttur[‚
Ëuðt fhtu. (36)
¬ÈÆŸãÃÈfi ◊Ê Á¬Ã⁄fiU— ‚ÊêÿÊ‚fi— ¬ÈÆŸãÃfiÈ ◊Ê Á¬ÃÊ◊„UÊ—– ¬ÈÆŸãÃÈÆ ¬˝Á¬fiÃÊ◊„UÊ— ¬ÁflòÊfiáÊ
‡ÊÃÊÿÈfi·Ê– ¬ÈÆŸãÃÈfi ◊Ê Á¬ÃÊ◊„UÊ— ¬ÈÆŸãÃÈÆ ¬˝Á¬fiÃÊ◊„UÊ—– ¬ÁflòÊfiáÊ ‡ÊÃÊÿÈfi·Ê
Áfl‡fl◊ÊÿÈÆ√ÿ~¸‡ŸflÒH 37H
…ŒtÚto : ¨æï}²æ¨:-yiïÞoÚte Þwõ‚ yÚtðt [Lÿ{t Ë{t™ þtL‚, çЄÚ:-¿tt™ «Œt™ fh™th …t÷™
fh™th r…‚h ÷tuftu Ðç±~æï‡æ-þwØ yt[hýÚte Þwõ‚ àæ„æ²é¯æ-Ëtu ð»to™e ytÞwÚte }ææ-{™u ÐéÝ‹„é-
…rðºt fhu.
yr‚ ƒwrØ{t™, [kÿ{t Ë{t™, yt™kŒf‚to çЄæ}æãæ:-r…‚t™t r…‚t-ŒtŒt ‚u yýeþwØ Ëtu ð»toÞwõ‚
ytÞwÚte }ææ-{™u ÐéÝ‹„é-…rðºt fhu.
yiïÞoŒt‚t, [Lÿ{t Ë{t™ þe‚÷ Mð¼tððt¤t ÐíçЄæ}æãæ:-…hŒtŒt þwØ Ëtu ð»to ËwÄe Sð™Úte
}ææ-{™u ÐéÝ‹„é-…rðºt fhu. rðãtrŒ yiïÞoÞwõ‚ ðt þtL‚ Mð¼tð çЄæ}æãæ:-ŒtŒt Ðç±~æï‡æ-yíÞk‚
þwØ yt™kŒÞwõ‚ àæ„æ²é¯æ-Ëtu ð»to …ÞoL‚ ytÞwÚte {™u ÐéÝ‹„é-…rðºt yt[hýÞwõ‚ fhu.
ËwkŒh yiïÞoŒt‚t ðt þtÂL‚Þwõ‚ ÐíçЄæ}æãæ:-…hŒtŒt …rðºt Ä{to[hýÞwõ‚ Ëtu ð»to ËwÄe {™u
ÐéÝ‹„é-…rðºt fhu, suÚte nwk ç±E}æì-Ëk…qýo ¥æ²é:-Sð™™u òàݱñ-«t fhwk. (37)
399 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : r…‚t, ŒtŒt, …hŒtŒt ytrŒyu …tu‚t™e …wºteytu y™u …wºttu™u ƒúñ[Þo, Ëwrþûtt y™u
Ä{o™t W…ŒuþÚte Ëk…L™ fhe™u rðãtðt™ ‚Útt Ëwþe÷ ƒ™tððt òuEyu.
Ëk‚t™tuyu …ý Ëuðt y™u y™wfq¤ yt[hý îtht r…‚t ytrŒ Ëðo™e r™íÞ Ëuðt fhðe òuEyu.
yt he‚u Ëðoyu …hM…h W…fth îtht „]nMÚtt©{{tk yt™kŒ…qðof hnuðwk òuEyu. (37)
•ÇŸ˘•ÊÿfiÍúÁ· ¬fl‚˘•Ê ‚ÈÆflÊ¡¸Á◊·¯ ø Ÿ—–
•Ê⁄U ’ÊfiœSfl ŒÈÆë¿UÈŸÊfi◊˜ÔH 38H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™ r…‚t, ŒtŒt y™u …hŒtŒt ! su yt… Ý:-y{the ¥æ²ê¢ç¯-ytÞw™u yt…™th-
yL™ ytrŒ™u б¨ï-…rðºt fhtu, ‚u yt… ª…ü}æì-…ht¢{ ™-y™u §¯}æì-RåAt-rËrØ™u ¥æ + ¨é±-
ËðoºtÚte rËØ fhtu.
‚u{s ¥æÚï-Œqh yÚtðt ™Sf ðË™tht ÎéÓÀéÝæ}æì-Œwü fq‚htk Ë{t™ ð‚toð fh™tht {™w»Þtu™t
Ëk„Úte Ïææ{S±-{wõ‚ fhtu. (38)
¼tðtÚto : r…‚t ytrŒs™tu, Ëk‚t™tu{tk Œe½o ytÞw, …ht¢{ y™u þw¼ RåAt™u Äthý fhtðe™u
…tu‚t™tk Ëk‚t™tu™u Œwütu™t Ëk„Úte Atuztðe™u ©uctu™t Ëk„{tk «ð]¥t fhe™u ÄtŠ{f ‚Útt Œe½toÞw ƒ™tðu,
suÚte ‚uytu ð]ØtðMÚtt{tk …ý fŒe yr«Þ yt[hý fhu ™rn. (38)
¬ÈÆŸãÃfiÈ ◊Ê Œfl¡ŸÊ— ¬ÈÆŸãÃÈÆ ◊Ÿfi‚Ê Áœÿfi—–
¬ÈÆŸãÃÈÆ Áfl‡flÊfi ÷ÍÆÃÊÁŸ ¡ÊÃfiflŒ— ¬ÈŸËÁ„U ◊ÊfiH 39H
…ŒtÚto : nu …愱ïÎ:-Wí…L™ ÚtÞu÷t {™w»Þtu{tk ¿tt™e rðît™T ! su{ Îï±…Ýæ:-rðît™tu }æݨæ-
rð¿tt™ y™u «u{Úte }ææ-{™u ÐéÝ‹„é-…rðºt fhu, y{the ç{²:-ƒwrØytu™u ÐéÝ‹„é-…rðºt fhu, ç±Eæ-
Ëk…qýo |æê„æçÝ-«týe {tºt {™u ÐéÝ‹„é-…rðºt fhu, ‚u{ yt… }ææ-{™u ÐéÝèçã-…rðºt fhtu. (39)
¼tðtÚto : rðît™T …wÁ»ttu y™u rðŒw»te †eytu™wk yu {wÏÞ f‚oÔÞ Au fu, …wºttu y™u …wºteytu™u r™hk‚h
ƒúñ[Þo ‚Útt Ëwrþûtt îtht Ëwþe÷, rðît™T y™u rðŒw»te ƒ™tðu, (39)
¬ÁflòÊfiáÊ ¬ÈŸËÁ„U ◊Ê ‡ÊÈÆ∑˝§áÊfi Œfl ŒËlfiØԖ •ÇŸ ∑˝§àflÊ ∑˝§ÃÍ°Æ2˘⁄UŸfiÈH 40H
…ŒtÚto : nu Îèl„ì-«ftþ{t™ Îï±-rðãt™t yt…™th ¥xÝï-rðît™T ! yt… Ðç±~æï‡æ-þwØ àæéÜíïU‡æ-
ðeÞo-…ht¢{Úte MðÞk …rðºt ƒ™e™u }ææ-{™u yt™tÚte ¥Ýé + ÐéÝèçã-…Ae …rðºt fh, …tu‚t™e ÜíUy±æ-
ƒwrØ ðt f{oÚte …tu‚t™e «¿tt y™u f{o™u …rðºt fhe™u y{the ÜíU„êÝ-ƒwrØytu ‚Útt f{tuo™u …rðºt fh.
(40)
¼tðtÚto : r…‚t, yæÞt…f y™u W…Œuþf MðÞk ÄtŠ{f rðît™T ƒ™e™u …tu‚t™t Ëk‚t™tu™u …ý yuðt
400 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
s ÞtuøÞ ÄtŠ{f y™u rðît™T ƒ™tðu. (40)
ÿûÊfi ¬ÁflòÊfi◊*øcÿÇŸ ÁflÃfiÃ◊ãÃ⁄UÊ– ’˝rÊÔ ÃŸfi ¬ÈŸÊÃÈ ◊ÊH 41H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-Mð«ftþMðY… s„Œeïh ! „ï-‚{tht ¥<™ç¯-Ëífth fhðt ÞtuøÞ „ï…:-
MðY…{tk ¥‹„Úæ-ËðoÚte r¼L™ ²„ì-su 籄„}æì-rðM‚]‚ Ëðo{tk ÔÞt Ðç±~æ}æì-þwØ MðY… Ïæíræ-W¥t{
ðuŒ rðãt Au, „ïÝ-‚u™t îtht }ææ-{™u yt… ÐéÝæ„é-…rðºt fhtu. (41)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su Œuðtu™t Œuð, …rðºttu{tk …rðºt, ÔÞtÂtu{tk ÔÞt yL‚Þto{e Eïh
Au, y™u ‚u™e rðãt ðuŒ Au, ‚u™u y™wfq¤ yt[hý fhe™u r™hk‚h …rðºt hntu. (41)
¬flfi◊ÊŸ— ‚Ê˘•l Ÿfi— ¬ÁflòÊfiáÊ Áfløfi·¸ÁáÊ—– ÿ— ¬ÊÃÊ ‚ ¬fiÈŸÊÃÈ ◊ÊH 42H
…ŒtÚto : ²:-su s„Œeïh Ý:-y{the {æÞ{tk Ðç±~æï‡æ-þwØ yt[hýÚte б}ææÝ:-…rðºt ç±™¯üç‡æ:-
rðrðÄ rðãtytu™t Œt‚t Au, ¨:-‚u ¥l-ytsu y{™u …rðºt fh™th y™u y{tht W…Œuþf Au, ¨:-
‚u Ðæï„æ-…rðºt MðY… …h{tí{t }ææ-{™u ÐéÝæ„é-…rðºt fhu. (42)
¼tðtÚto : {™w»Þ Eïh™e Ë{t™ ÄtŠ{f ƒ™e™u …tu‚t™t Ëk‚t™tu™u Ä{toí{t ƒ™tðu. yuðt [Ëk‚t™tu]
rð™t ‚uytu yLÞtu™u …ý …rðºt fhe þf‚t ™Úte. (42)
©U÷Êèÿʯ Œfl ‚Áfl× ¬ÁflòÊfiáÊ ‚flŸfi ø– ◊Ê¢ ¬ÈfiŸËÁ„U Áfl‡flÃfi—H 43H
…ŒtÚto : nu Îï±-Ëw¾tu™t Œt‚t ¨ç±„:-Ëíf{tuo™t «uhf s„Œeïh ! yt… Ðç±~æï‡æ-…rðºt yt[hýÚte
y™u ¨±ïÝ-Ë{„ú yiïÞo ‚Útt ©|ææ|²æ}æì-rðãt y™u …whw»ttÚtoÚte ç±E„:-ËðoºtÚte }ææ}æì-{™u ÐéÝèçã-
…rðºt fhtu. (43)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su Eïh Ëðo™u þwrØ y™u Ä{o „úný fhtðu Au, ‚u™tu yt©Þ fhe™u ‚{u
yÄ{to[hýÚte ËŒt zhtu. (43)
flÒ‡flŒflË ¬ÈfiŸÃË Œ√ÿʪÊlSÿÊfiÁ◊◊Ê ’uÔUK~SÃãfl~Ê flËìÎficΔUÊ—–
ÃÿÊ ◊Œfiã× ‚œ◊ÊŒfi·È flÿ¢ú SÿÊfi◊ ¬ÃfiÿÊ ⁄UÿËáÊÊ◊˜ÔH 44H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ±ñEÎï±è-Ëðo rðŒw»te †eytu{tk W¥t{, ÐéÝ„è-Ëðo™e …rðºt‚t fh™the,
Îï±è-Ëf÷ rðãt y™u Ä{o™t yt[hýÚte «ftþ{t™ rðãtytu™u ¼ýtð™the ƒúñ[trhýe fLÞt y{™u
¥æ + ¥xææ„ì-«t ÚttÞ.
su™t ntuðtÚte §}ææ:-yu ÏæuK:-y™uf „‹±:-rðM‚]]‚ rðãt Þwõ‚ ±è„ÐëcÆæ:-rðrðÄ «&™tu™u òý™the
ntuÞ, „²æ-‚u™t îtht Ëwrþrût‚ ¼tÞtoytu™u […í™eytu™u] «t fhe™u ±²}æì-y{u ¨{}ææÎï¯é-Ë{t™
MÚtt™tu{tk }æ΋„:-yt™kŒÞwõ‚ ƒ™e™u Ú²è‡ææ}æì-Ä™ ytrŒ yiïÞo™t Є²:-Mðt{e S²æ}æ-ƒ™eyu.
401 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su{ htò Ëðo fLÞtytu™u ¼ýtððt {txu …qýo rðãtÞwõ‚ †eytu™e r™ÞwÂõ‚ fhe™u Ëðo
ƒt¤tytu™u …qýo rðãt y™u ËwrþûttÚte Þwõ‚ fhu, ‚u{ ƒt¤ftu™u …ý fhu.
ßÞthu ‚u Þwðt™eÚte …qýo ƒ™u, íÞthu MðÞkðh rððtn fhtðu. yt he‚u htßÞ™e r™hk‚h ð]rØ
fhu. (44)
ÿ ‚fi◊ÊŸÊ— ‚◊fiŸ‚— Á¬Ã⁄UÊfi ÿ◊⁄UÊÖÿfi–
÷ʯ ÀÊÊ∑§— SflœÊ Ÿ◊Êfi ÿôÊÊ Œfl·fiÈ ∑§À¬ÃÊ◊˜ÔH 45H
…ŒtÚto : ²ï-su ¨}ææÝæ:-yuf Ë{t™ ¨}æݨ:-Ë{t™ rð¿tt™Þwõ‚ çЄÚ:-«ò™tk …t÷f / hûtf
s™tu ²}æÚæÁ²ï-ÞÚttð‚T LÞtÞfthe ˼tÄeþ htò™t htßÞ{tk Au, „ï¯æ}æì-‚u™e HæïÜU:-˼t ðt Œþo™,
S±{æ-yL™, Ý}æ:-Ëífth y™u ²¿æ:-Ëk„ fhðt ÞtuøÞ LÞtÞ Îï±ï¯é-rðît™tu{tk ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto
Īu. (45)
¼tðtÚto : ßÞtk rðþt¤ árüðt¤t, yL™ ytrŒ yiïÞoÚte Ëk…L™, Ëßs™tuÚte Ëífth …t{u÷t y™u
yuf {tºt Ä{o{tk s r™ct ht¾™tht rðît™tu™e ˼t Ët[tu LÞtÞ fhu Au, íÞtk Ëðo {™w»Þtu yiïÞo
y™u Ëw¾{tk r™ðtË fhu Au. (45)
ÿ ‚fi◊ÊŸÊ— ‚◊fiŸ‚Ê ¡ËflÊ ¡Ëfl·Èfi ◊Ê◊∑§Ê—–
÷Êú üÊË◊¸Áÿfi ∑§À¬ÃÊ◊|S◊°ÀÀÊÊ∑§ ‡ÊÃö ‚◊Êfi—H 46H
…ŒtÚto : ²ï-su ¥çS}æÝì-yt HæïÜïU-÷tuf{tk …è±ï¯é-Sðtu{tk ¨}ææÝæ:-Ë{t™ „wý, f{o Mð¼tððt¤t,
¨}æݨ:-Ë{t™ Ä{o{tk {™ ht¾™tht, }ææ}æÜUæ:-{tht …è±æ:-rsrð‚ r…‚t ytrŒ Au, „ï¯æ}æì-‚u™e
Ÿæè:-÷û{e }æç²-{the Ë{e… àæ„}æì-Ëtu ¨}ææ:-ð»to ËwÄe ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto ƒ™u. (46)
¼tðtÚto : ßÞtk ËwÄe {t‚t-r…‚t ytrŒ Sðu, íÞtk ËwÄe Ëk‚t™tu ‚u™e Ëuðt fhu.
Ëk‚t™ ßÞtk ËwÄe {t‚t-r…‚t ytrŒ™e Ëuðt fhðt{tk ‚í…h hnu, íÞtk ËwÄe ‚u Ëífth™u ÞtuøÞ Au.
{t‚t-r…‚t ytrŒ™t su Ä™trŒ …ŒtÚttuo Au, ‚u Ëðo Ëk‚t™tu™e y™u su Ëk‚t™tu™t …ŒtÚttuo Au ‚u {t‚t-
r…‚t ytrŒ™t hnu. (46)
m ‚ÎÆÃˢ•fi‡ÊÎáÊfl¢ Á¬ÃÏÆáÊÊ◊„¢U ŒflÊŸÊfi◊ÈÆà ◊àÿ¸ÓÊŸÊ◊˜Ô–
ÃÊèÿÊfiÁ◊Œ¢ Áfl‡fl◊¡à‚◊fiÁà ÿŒfiãÃ⁄UÊ Á¬Ã⁄U¯ ◊ÊÃ⁄U¯ øH 47H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ¥ã}æì-nwk su çЄë‡ææ}æì-r…‚t ytrŒ }æy²æüÝæ}æì-{™w»Þtu™e ™-y™u Îï±æÝæ}æì-
rðît™tu™e mï-ƒu „r‚ytu ¨ë„è-su{tk sL{ {hý™u «t ÚttÞ Au yÚtto‚T ytðt„{™ ÚttÞ Au yuðt
{t„tuo™u ¥Ÿæë‡æ±}æì-Ëtk¼¤wk Awk, „æ|²æ}æì-‚u ƒu „r‚ytuÚte §Î}æì-yt ç±E}æì-Ëðo s„‚T »…„ì-[÷tÞ{t™
ƒ™e™u ¨}æïç„-„r‚ fhe hnu÷ Au. ©„-y™u ²„ì-su çЄÚ}æì-r…‚t y™u }ææ„Ú}æì-{t‚tÚte ¥‹„Úæ-…]ÚtfT
402 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÚtE™u ƒeò þhehÚte yLÞ {t‚t y™u r…‚t™u «t ÚttÞ Au, ‚uu™u ‚{u òýtu. (47)
¼tðtÚto : Sðtu™e ƒu «fth™e „r‚ Au. yuf {t‚t-r…‚tÚte sL{ «t fhe™u ËkËth™tk rð»tÞ
Ëw¾tu™tu ¼tu„ fhðtu.
ƒeS-rðît™tu™t Ëk„ ytrŒÚte {wÂõ‚ Ëw¾™u ¼tu„ððwk.
yt ƒL™u „r‚ytu™e ËtÚtu s Ëðo «týeytu rð[hý fhu Au. (47)
ߌ¢ „UÁfl— ¬˝¡ŸfiŸ¢ ◊˘•SÃÈÆ Œ‡ÊfiflË⁄URö ‚flÓ¸ªáÊú SflSÃÿfi– •Êà◊‚ÁŸfi ¬˝¡Ê‚ÁŸfi
¬‡ÊÈÆ‚ÁŸfi ÀÊÊ∑§‚ãÿfi÷ÿ‚ÁŸfi– •|ÇŸ— ¬˝¡Ê¢ ’fi„ÈUÆÀÊÊ¢ ◊fi ∑§⁄UÊàfl㟢 ¬ÿÊ ⁄UÃÊfi˘•S◊Ê‚Èfi
œûÊH 48H
…ŒtÚto : ¥çxÝ:-yÂø™™e Ë{t™ «ftþ{t™ …r‚ }æï-{tht {txu ÏæãéHæ}æì-ƒnw s Ëw¾ yt…™the
Ðí…æ}æì-…wºt-…tiºt ytrŒ «ò™u ÜUÚæï„é-Wí…L™ fhu.
}æï-{thtu su §Î}æì-yt Ðí…ÝÝ}æì-Wí…r¥t fhðt™tu nu‚w, ãç±:-÷uý-Œuý ÞtuøÞ Îàæ±èÚ}æì-Œþ Ëk‚t™tu™u
Wí…L™ fh™tht, ¨±üxæ‡æ}æì-Ëðo Ë{wŒtÞtuÚte Ërn‚ ¥æy}æ¨çÝ-su™tÚte ytí{t™wk Ëuð™, Ðí…æ¨çÝ-
«ò™wk Ëuð™, Ðàæé¨çÝ-…þwytu™wk Ëuð™, HæïÜU¨çÝ-÷tuftu™wk W¥t{ he‚u Ëuð™ y™u ¥|沨çÝ-r™¼oÞ‚tÚte
Œt™Y… f{o ÚttÞ Au, ‚u Ëk‚t™™u Wí…L™ fhu, ‚u S±S„²ï-Ëw¾™t {txu ¥S„é-ÚttÞ.
nu {t‚t-r…‚t ytrŒ ÷tuftu ! yt… ¥S}ææ¨é-y{tht{tk «ò, ¥‹Ý}æì-yL™, в:-ŒqÄ y™u Úï„:-
ðeÞo™u {œæ-Äthý fhtu. (48)
¼tðtÚto : su †e-…wÁ»ttu …qýo ƒúñ[Þo…qðof Ëðo rðãtytu y™u rþûttytu™u „úný fhe™u, …hM…h
«u{Úte MðÞkðh rððtn fhe™u, }‚w„t{e ƒ™e™u, rðrÄ…qðof Ëk‚t™ Wí…L™ fhu Au, ‚uytu™t ‚u Ëk‚t™tu
þw¼ „wýtuÚte Ëk…L™ ƒ™e™u r…‚]s™tu™u r™hk‚h Ëw¾e fhu Au. (48)
©UŒËfi⁄UÃÊ◊flfi⁄UR˘©Uà¬⁄UÊfi‚ ©Uã◊fiäÿ◊Ê— Á¬Ã⁄Ufi— ‚ÊêÿÊ‚fi—–
•‚颮 ÿ˘ß¸ÿÈ⁄UfiflÎÆ∑§Ê ´§fiÃôÊÊSà ŸÊfi˘flãÃÈ Á¬Ã⁄UÊ „Uflfi·ÈH 49H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²ï-su ¥±ëÜUæ:-[tuhe ytrŒ Œtu»ttuÚte hrn‚, «„…æ:-ËíÞ™u òý™tht, çЄÚ:-
r…‚t ytrŒ …t÷f, ã±ï¯é-Ëk„út{ ytrŒ ÔÞðnthtu{tk ¥¨é}æì-«tý™u ©Îè²é:-W¥t{ he‚u «t fhu Au,
„ï-‚uytu Ý:-y{the ©„ì + ¥±‹„é-Wíf]ü‚tÚte hûtt fhu.
²ï-su ¨æï}²æ¨:-þtÂL‚ ytrŒ „wýtuÚte Ëk…L™ ¥±Úï-«Út{ yðMÚtt Þwõ‚-™ðe™, ÐÚæ¨:-Wíf]ü
yðMÚttðt¤t, }抲}ææ:-{æÞ{ rðît™T çЄÚ:-r…‚t ytrŒ s™tu Au, ‚uytu y{™u Ëk„tú { ytrŒ ÔÞðnthtu{tk
©ÎèÚ„æ}æì-Ëthe he‚u «urh‚ fhu. (49)
403 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su Srð‚ ËtÄthý, {æÞ{ y™u W¥t{ [fturx™t], [tuhe ytrŒ Œtu»ttuÚte hrn‚, Ëðo
òýðt ÞtuøÞ™u òýu÷t y™u Ëðo ËíÞtËíÞ-ÞÚttÚto ¼tð™u «t fhu÷ rðît™T Au, ‚uytu rðãtÇÞtË
y™u W…Œuþ îtht ËíÞÄ{o™u „úný fhtððt ‚Útt ƒt¤÷ø™™tu r™»tuÄ fhe™u, Ëðo «òytu™wk …t÷™
fhu. (49)
•ÁXÔfiU⁄U‚Ê Ÿ— Á¬Ã⁄UÊ ŸflfiÇflÊ •ÕfiflʸáÊÊ ÷Ϊfifl— ‚ÊêÿÊ‚fi—–
÷ʯ flÿö ‚Èfi◊ÃÊÒ ÿÁôÊÿÊfiŸÊ◊Á¬fi ÷º˝ ‚ÊÒfi◊Ÿ‚ SÿÊfi◊H 50H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su Ý:-y{the ¥çXÚ¨:-Ëðo rðãtytu rËØtL‚tu™u òý™tht, ݱx±æ:-
™ðe™ rð¿tt™™tu W…Œuþ fh™tht, ¥ƒ±æü‡æ:-y®nËf, |æëxæ±:-…rh…õð rð¿tt™Þwõ‚, ¨æï}²æ¨:-
yiïÞo Ëk…L™, çЄÚ:-r…‚t ytrŒ …t÷f ¿tt™e s™tu Au, „ï¯æ}æì-‚u ²ç¿æ²æÝæ}æì-W¥t{ ÔÞðnth
fh™thtytu™e ¨é}æ„æñ-Ëw{r‚{tk y™u |æÎíï-fÕÞtýfthf ¨æñ}æݨï-W¥t{ {™ rð¿tt™{tk ±²}æì-«ð]¥t
S²æ}æì-ƒ™eyu, ‚u{ ‚{u ¥çÐ-…ý ƒ™tu. (50)
¼tðtÚto : Ëk‚t™tuyu r…‚t ytrŒ™t su-su Ä{oÞwõ‚ f{o ntuÞ, ‚u-‚u™wk Ëuð™ fhðwk òuEyu y™u
su-su Ä{o rðhwØ ntuÞ ‚u™tu íÞt„ fhðtu òuEyu. r…‚t ytrŒ ðze÷tuyu …ý ‚u{ ÔÞðnth fhðtu
òuEyu. (50)
ÿ Ÿ— ¬Ífl¸Ó Á¬Ã⁄fiU— ‚ÊêÿÊ‚Êfi˘ŸÍÁ„U⁄U ‚Êfi◊¬ËÕ¢ flÁ‚ficΔUÊ—–
ÃÁ÷fiÿ¸◊— ‚fiö⁄U⁄UÊáÊÊ „UflËúcÿÈƇÊãŸÈƇÊ|jfi— ¬˝ÁÃ∑§Ê◊◊fiûÊÈH 51H
…ŒtÚto : ²ï-su Ý:-y{tht ¨æï}²æ¨:-ËtiBÞ „wýtuðt¤t ±ç¨cÆæ:-yíÞk‚ Ä™ðt™, Ðê±ïü-…qðos
çЄÚ:-…t÷f ¿tt™e r…‚t ytrŒ ¨æï}æÐèƒ}æì-Ëtu{…t™™u ¥ÝêçãÚï-«t fhu Au y™u fhtðu Au; „ïç|æ:-
‚uytu ©àæçj:-y{tht …t÷™™e ft{™t fh™tht r…‚]s™tu™e ËtÚtu ã±èüç¯-÷uðt-Œuðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™e
©àæÝì-ft{™t fh™tht, ¨¢ÚÚæ‡æ:-ËBÞfT Ëw¾tu™t Œt‚t, ²}æ:-LÞtÞfthe, ËkÞ{e Ëk‚t™ Ðíç„ÜUæ}æ}æì-
«íÞuf ft{™t™tu ¥œæé-¼tu„ fhu. (51)
¼tðtÚto : r…‚t …wºttu™e ËtÚtu y™u …wºt r…‚t™e ËtÚtu Ëðo Ëw¾-Œw:¾tu™tu ¼tu„ fhu, «r‚ ûtý Ëw¾™u
ðÄthu y™u Œw:¾tu™tu nÙtË fhu. (51)
àflö‚Êfi◊ ¬˝ ÁøfiÁ∑§ÃÊ ◊ŸË·Ê àflö ⁄UÁ¡ficΔU◊ŸÈfi ŸÁ· ¬ãÕÊfi◊˜Ô–
Ãfl ¬˝áÊËfiÃË Á¬Ã⁄UÊfi ŸßãŒÊ Œfl·ÈÆ ⁄àŸ◊÷¡ãà œË⁄UÊfi—H 52H
…ŒtÚto : nu ¨æï}æ-rðrðÄ yiïÞoÚte Þwõ‚ Ðíç™çÜU„ì:-rð¿tt™™u «t r…‚t ! y±}æì-‚wk }æÝè¯æ-W¥t{
ƒwrØÚte su Úç…cÆ}æì-yíÞk‚ ftu{¤ y™u Ëw¾ŒtÞf Ћƒæ}æì-{t„o™u Ýïç¯-«t ÚttÞ Au, ‚u™u y±}æì-
‚wk {™u …ý ¥Ýé-y™wfq¤‚tÚte «t fh.
404 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
nu §‹Îæï-yt™kŒfthf [Lÿ{t Ë{t™ r…‚t ! su „±-‚the Ðí‡æèç„-W¥t{ ™er‚Úte {èÚæ:-Äeh yÚtto‚T
Þtu„ehts çЄÚ:-r…‚t ytrŒ ¿tt™e ÷tuftu Îï±ï¯é-rðît™tu{tk Ý:-y{tht {txu ÚyÝ}æì-W¥t{ Ä™™wk ¥|æ…‹„-
Ëuð™ fhu Au, ‚u y{™u r™íÞ Ëífth fhðt ÞtuøÞ Au. (52)
¼tðtÚto : su Ëk‚t™tu r…‚t™t Ëuðf ƒ™e™u rðãt y™u rð™ÞÚte Ä{o™wk y™wct™ fhu Au, ‚uytu
…tu‚t™t sL{™u ËV¤ fhu Au. (52)
àflÿÊ Á„U Ÿfi— Á¬Ã⁄fiU— ‚Ê◊ ¬Ífl¸ ∑§◊¸ÊfiÁáÊ ø∑˝È§— ¬fifl◊ÊŸ œË⁄UÊfi—–
flãflãŸflÊfi× ¬Á⁄UœËö ⁄˘U¬ÊfiáÊȸ flË⁄UÁ÷⁄U‡flÒ◊¸ÉÊflÊfi ÷flÊ Ÿ—H 53H
…ŒtÚto : nu б}ææÝ-…rðºt MðY…, …rðºt f{o fh™tht y™u …rðºt fh™tht ¨æï}æ-yiïÞoÞwõ‚
Ëk‚t™ ! y±²æ-‚the ËtÚtu Ý:-y{tht Ðê±ïü-…qðos {èÚæ:-ƒwrØ{t™ çЄÚ:-r…‚t ytrŒ ¿tt™es™ su
Ä{oÞwõ‚ ÜU}ææüç‡æ-f{tuo™u ™ÜíéU:-fh‚tk n‚tk çã-‚u™wk Ëuð™ y{u …ý fheyu.
¥±æ„:-®nËtÚte hrn‚ ±‹±Ýì-Ä{o™wk Ëuð™ fh‚tk Ëk‚t™ ‚wk ±èÚïç|æ:-ðehtu y™u ¥Eñ:-½tuzt ytrŒ™e
ËtÚtu Ý:-y{tht þºtwytu™e ÐçÚ{èÝì-Ëðo ƒtswÚte …fzðt ÞtuøÞ þºtwytu™u ¥Ðæï‡æéü-ytåAtŒ™ fh y™u
y{the {æÞ{tk }æ{±æ-Ä™ðt™ |æ±-ƒ™. (53)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …tu‚t™t ÄtŠ{f r…‚t ytrŒ™wk y™wfhý fhe™u, þºtwytu™wk r™ðthý fhe™u,
…tu‚t™e Ëu™t™t yk„tu™e «þkËtÞwõ‚ ƒ™e™u Ëw¾e Útðwk òuEyu. (53)
àflö ‚Êfi◊ Á¬ÃÎÁ÷fi— ‚¢ÁflŒÊŸÊ˘ŸÈÆ lÊflÊfi¬ÎÁÕflˢ•Ê ÃfiÃãÕ–
ÃS◊Òfi Ã˘ßãŒÊ „UÁfl·Êfi Áflœ◊ flÿú SÿÊfi◊ ¬ÃfiÿÊ ⁄UÿËáÊÊ◊˜ÔH 54H
…ŒtÚto : nu ¨æï}æ-[kLÿ{t Ë{t™ yt™kŒfthf W¥t{ Ëk‚t™ ! çЄëç|æ:-¿tt™Þwõ‚ r…‚hs™tu™e
ËtÚtu ¨¢ç±ÎæÝ:-«r‚¿tt fh‚tk su y±}æì-‚wk ¥Ýé, læ±æ-Ðë烱è-ËqÞo y™u …]rÚtðe™t {æÞ{tk Ä{to™wfq¤
yt[hýÚte Ëw¾™tu ¥æ, „„‹ƒ-rðM‚th fh.
nu §‹Îæï-[Lÿ{t Ë{t™ r«ÞŒþo™ ! „S}æñ-‚u „ï-‚tht {txu ±²}æì-y{u ã籯æ-÷uðt-Œuðt ÞtuøÞ
ÔÞðnthÚte Ëw¾™wk ç±{ï}æ-rðÄt™ fheyu suÚte y{u Ú²è‡ææ}æì-Ä™tu™t Є²:-…t÷™ fh™tht Mðt{e
S²æ}æ-ƒ™eyu. (54)
¼tðtÚto : nu Ëk‚t™tu ! ‚{u su{ [Lÿ÷tuf …]rÚtðe™e [thu ‚hV ¼ú{ý fh‚tk ËqÞo™e …rh¢{t
fhu Au, ‚u{s r…‚t y™u yæÞt…f ytrŒ™wk y™w[hý fhtu. (54)
’*„Ufi·Œ— Á¬Ã⁄U ™§àÿõflʸÁª◊Ê flÊfi „U√ÿÊ øfi∑Χ◊Ê ¡ÈÆ·äflfi◊˜Ô–
Ã˘•ÊªÃÊflfi‚Ê ‡ÊãÃfi◊ŸÊÕÊfi Ÿ— ‡Ê¢ÿÊ⁄Ufi⁄UR¬Ê ŒfiœÊÃH 55H
…ŒtÚto : nu Ïæ<ã¯Î:-W¥t{ ˼t{tk rðhts{t™, çЄÚ:-LÞtÞÚte …t÷™ fh™th r…‚h ÷tuftu !
y{u ¥±æüÜUì-…ùt‚T su ±:-‚{tht {txu ª„è-hûtý ytrŒ r¢ÞtÚte §}ææ-yu ãòæ-¼tus™ ÞtuøÞ
405 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚttuo™tu ™ÜëU}æ-ËkMfth fheyu Aeyu, ‚u™wk ‚{u …鯊±}æì-Ëuð™ fhtu, àæ‹„}æïÝ-yíÞk‚ fÕÞtýfthf
¥±¨æ-hûtý ytrŒ f{o™e ËtÚtu ¥æ-xæ„-ytðtu.
¥ƒ-yu …Ae Ý:-y{tht {txu àæ}æì-Ëw¾ y™u ¥ÚÐ:-ËíÞt[hý™u Î{æ„-Äthý fhtu ‚Útt Œw:¾™u
²æï:-y{thtÚte Œqh fhtu. (55)
¼tðtÚto : su r…‚]-s™tu™e Ëuðt Ëk‚t™tu fhu ‚uytu …tu‚t™t Ëk‚t™tu™u ËwrþûttÚte Ëwþe÷‚t™u Äthý
fhu. (55)
•Ê„¢U Á¬ÃÏãà‚ÈfiÁflŒòÊ°ÓÊ2˘•Áfl|à‚ Ÿ¬Êfiâ ø Áfl∑˝§◊fiáÊ¢ ø ÁflcáÊÊfi—–
’*„U·ŒÊ ÿ SflœÿÊfi ‚ÈÆÃSÿ ÷¡fiãà Á¬àflSÃ˘ß„UʪfiÁ◊cΔUÊ—H 56H
…ŒtÚto : ²ï-su Ïæ<ã¯Î:-W¥t{ ytË™ …h rðhts{t™ r…‚h ÷tuftu §ã-yt ð‚o{t™ ft÷{tk
S±{²æ-yL™ ytrŒÚte ‚] ¨é„S²-þwØ fhu÷ çÐy±:-Ëw„krÄ‚ …t™™wk ™-…ý ¥æ-|æ…‹„-Ëuð™ fhu
Au „ï-‚uytu ¥æxæç}æcÆæ:-y{the …tËu ytðu.
su yt ËkËth{tk ç±c‡ææï:-ÔÞt…f …h{tí{t™t ÝÐæ„}æì-™tþhrn‚ ç±ÜíU}æ‡æ}æì-rðrðÄ Ë]rü¢{™u
™-…ý òýu Au, ‚u ¨éç±Î~ææÝì-W¥t{ Ëw¾trŒ™wk Œt™ yt…™tht çЄëÝì-r…‚htu™u ¥ã}æì-nwk ¥ç±çy¨-
òýwk Awk. (56)
¼tðtÚto : su r…‚h ÷tuftu rðãt y™u W¥t{ rþûtt fhu Au y™u fhtðu Au, ‚uytu™e …wºt y™u fLÞtytu
ËBÞfT Ëuðt fhu. (56)
©U¬fi„ÍUÃÊ— Á¬Ã⁄fiU— ‚ÊêÿÊ‚Êfi ’*„Ucÿ~·È ÁŸÁœ·Èfi Á¬˝ÿ·Èfi–
Ã˘•Êªfi◊ãÃÈÆ Ã˘ß„U üÊfiÈflãàflÁœfi ’˝ÈflãÃÈÆ Ã~˘flãàflS◊ÊŸ˜ÔH 57H
…ŒtÚto : su ¨æï}²æ¨:-yiïÞo™u «t Útðt ÞtuøÞ çЄÚ:-r…‚htu Ïæ<ãc²ï¯é-W¥t{tu{tk ©uc, çÐí²ï¯é-
«er‚fthf çÝç{¯é-hí™trŒÚte …qýo ftuþtu™u {txu ©Ðãê„æ:-ƒtu÷tðu÷t Au, „ï-‚uytu §ã-yu y{the Ë{e…™t
MÚtt™{tk ¥æ-xæ}æ‹„é-ytðu, „ï-‚uytu y{tht ð[™tu-ðt‚tu™u Ÿæ鱋„é-Ëtk¼¤u, „ï-‚uytu ¥S}ææÝì-y{™u
¥ç{-Ïæí鱋„é-yrÄf W…ŒuþÚte ƒtuÄÞwõ‚ fhu, „ï-‚uytu y{the ¥±‹„é-hûtt fhu. (57)
¼tðtÚto : su rðãtÚteo yæÞt…ftu™u Ë{e… ƒtu÷tðe™u, ‚uytu™tu Ëífth fhe™u ‚uytu îtht rðãt „úný
fhðt EåAu, ‚u™u ‚uytu «u{Úte ¼ýtðu.
‚u{s ‚u{™u rð»tÞtËÂõ‚ ytrŒ Œwü f{tuoÚte Ëðo he‚u Œqh ht¾u. (57)
•Ê ÿfiãÃÈ Ÿ— Á¬Ã⁄fiU— ‚ÊêÿÊ‚Êfi˘|ÇŸcflÊûÊÊ— ¬ÁÕÁ÷fiŒ¸flÿÊŸfiÒ—–
•|S◊Ÿ˜Ô ÿôÊ SflœÿÊ ◊ŒãÃÊ˘Áœfi ’˝ÈflãÃÈÆ Ã~˘flãàflS◊ÊŸ˜ÔH 58H
…ŒtÚto : su ¨æï}²æ¨:-[Lÿ{t™e Ë{t™ þtL‚, þ{-Œ{ ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚, ¥çxÝc±æœææ:-yÂø™
ytrŒ …ŒtÚtorðãt{tk r™…wý, Ý:-y{tht çЄÚ:-yL™ y™u rðãt™t Œt™Úte hûtf, s™f =r…‚t,
406 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yæÞt…f y™u W…Œuþf Au „ï-‚uytu Îï±²æÝñ:-ytÂ-rðît™T ÷tuftu su {t„tuoÚte òÞ Au ‚u Ðçƒç|æ:-
Ä{oÞwõ‚ {t„tuoÚte ¥æ + ²‹„é-ytðu.
¥çS}æÝì-yu ²¿æï-yæÞt…™ y™u W…Œuþ Y… Þ¿t-ÔÞðnth{tk rðã{t™ hne™u S±{²æ-yL™
ytrŒÚte }æ΋„:-yt™krŒ‚ ƒ™e™u ¥S}ææÝì-y{™u ¥ç{ + Ïæí鱋„é-yrÄct‚t ƒ™e™u W…Œuþ fhu y™u
¼ýtðu, y{the ¥±‹„é-ËŒt hûtt fhu. (58)
¼tðtÚto : rðãtÚteoytuyu rðãtð]Ø y™u ðÞtuð]Ø r…‚h ÷tuftuÚte rðãt y™u hûtt™u «t fhe™u
ytÂs™tu [ËíÞðtŒe, r™»f…xe y™u …htu…fthe]™t {t„oÚte [t÷e™u Ëðo™e hûtt fhðe òuEyu. (58)
•|ÇŸficflÊûÊÊ— Á¬Ã⁄U ˘ ∞„U ªfië¿Uà ‚Œfi—‚Œ— ‚ŒÃ ‚Ȭ˝áÊËÃÿ—–
•ûÊÊ „UflËúÁ· ¬˝ÿfiÃÊÁŸ ’*„UcÿÕÊfi ⁄UÁÿö ‚fl¸Ó®flË⁄¢U ŒœÊßH 59H
…ŒtÚto : ¨éÐí‡æ脲:-yíÞw¥t{ LÞtÞ{t„oÚte Þwõ‚, ¥çxÝc±æœææ:-yÂø™ ytrŒ rðãt™t ¿tt‚t
çЄÚ:-…t÷f çЄÚ:-yt… §ã-yt Ë{Þu rðãt «[th {txu ¥æ-xæÓÀ„-ytðtu.
¨Î: ¨Î:-«íÞuf ½h{tk ¨Î„-ƒuËtu, Ðí²„æçÝ-«Þí™Úte rËØ fhu÷ ã±èüç¯-¼tus™™u ÞtuøÞ yL™
ytrŒ …ŒtÚttuo™tu ¥œæ-¼tu„ fhtu.
¥ƒ-íÞth …Ae Ïæ<ãç¯-rðãt «[thY… ÔÞðnth{tk ÂMÚt‚ ƒ™e™u y{tht {txu ¨±ü±èÚ}æì-Ëðo
ðeh …wÁ»ttu™u fhtð™tht Úç²}æì-Ä™™u Î{æ„Ý-Äthý fhtu. (59)
¼tðtÚto : su rðît™tu W…Œuþ {txu «íÞuf ½h{tk ytðt„{™ fhe™u ËíÞÄ{o™tu «[th fhu Au,
‚uytu „]nMÚttu îtht ©Øt…qðof yt…u÷t yL™-…t™ ytrŒ™wk Ëuð™ fhu.
Ëðo™u þheh y™u ytí{t™t ƒ¤™u ÞtuøÞ y™u …wÁ»ttÚteo ƒ™tðe™u Ä™ðt™ ƒ™tðu. (59)
ÿ˘•fi|ÇŸcflÊûÊÊ ÿ˘•Ÿfi|ÇŸcflÊûÊÊ ◊äÿfi ÁŒfl— SflœÿÊfi ◊ÊŒÿfiãÖ
Ãèÿfi— Sfl⁄UÊ«U‚ÈfiŸËÁÃ◊ÃÊ¢ ÿfiÕÊfl‡Ê¢ Ããfl¢~ ∑§À¬ÿÊÁÃH 60H
…ŒtÚto : ²ï-su ¥çxÝc±æœææ:-W¥t{ her‚Úte yÂø™rðãt™t ¿tt‚t, ²ï-su ¥ÝçxÝc±æœææ:-yÂø™
rðãtÚte r¼L™ yLÞ …ŒtÚto rðãtytu™t ¿tt‚t ðt ¿tt™e r…‚htu çα:-ðt rð¿tt™ ytrŒ «fth™t }抲ï-
{æÞ{tk S±{²æ-…tu‚t™t …ŒtÚttuo™e Äthý r¢ÞtÚte }ææβ‹„ï-yt™krŒ‚ ÚttÞ Au, „ï|²:-‚u r…‚htu {txu
S±ÚæÅì-MðÞk «ftþ MðY… …h{tí{t »„æ}æì-yu ¥¨éÝèç„}æì-«týtu™u «t fh™tht „‹±}æì-þheh™u
²ƒæ±àæ}æì-ft{™t y™wËth ÜUËвæç„-Ë{Úto ƒ™tðu. (60)
¼tðtÚto : nu …h{uïh ! su yÂø™ ytrŒ …ŒtÚto rðãt™u òýe™u ‚u™tu «Ëth fhu Au y™u su ¿tt™e
rðît™tu …tu‚t™t s …ŒtÚttuoÚte Ëk‚wü hnu Au, ‚uytu™tk þhehtu™u yt… Œe½toÞw ƒ™tðtu, yu [rð»tÞ yt…Úte]
«tÚto™t ÞtuøÞ Au. (60)
•|ÇŸcflÊûÊÊŸfiÎÃÈÆ◊ÃÊfi „UflÊ◊„U ŸÊ⁄UʇÊö‚ ‚Êfi◊¬ËÕ¢ ÿ˘•Ê‡ÊÈ—–
407 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
à ŸÊ Áfl¬˝Êfi‚— ‚ÈÆ„UflÊfi ÷flãÃÈ flÿú SÿÊfi◊ ¬ÃfiÿÊ ⁄UÿËáÊÊ◊˜ÔH 61H
…ŒtÚto : ²ï-su ¨æï}æÐèƒ}æì-Ëtu{ ytrŒ W¥t{ yti»trÄ hË™wk ¥æàæé:-Ëuð™ fhu Au, su «„é}æ„:-
«þkrË‚ ðËk‚ ytrŒ }‚wytu{tk W¥t{ f{o fh™tht, ¥çxÝc±æœææÝì-W¥t{ he‚u yÂø™ rðãt™t ¿tt‚t,
r…‚t ytrŒ ¿tt™eytu™u y{u ÝæÚæà梨ï-{™w»Þtu{tk «þkËtY… Ëífth …qýo ÔÞðnthÚte ã±æ}æãï-ƒtu÷tðeyu
Aeyu, „ï-‚uytu ç±Ðíæ¨:-{uÄtðe ÷tuftu Ý:-y{tht {txu ¨éã±æ:-W¥t{ …ŒtÚttuo™t Œt‚t |汋„é-ƒ™u
y™u ±²}æì-‚uytu™e f]…tÚte Ú²è‡ææ}æì-Ä™tu™t Є²:-Mðt{e S²æ}æ-ƒ™eyu. (61)
¼tðtÚto : Ëk‚t™tuyu …ŒtÚto rðãt™t ¿tt‚t, Œuþft÷™t òýfth, «þM‚ yti»trÄytu™t hË™wk Ëuð™
fh™tht, rðãtð]Ø y™u ðÞtuð]Ø r…‚t ytrŒ™u Ëífth {txu ƒtu÷tðe™u, ‚uytu™t ËnÞtu„Úte Ä™ ytrŒ
yiïÞoÚte Ëk…L™ ƒ™u. (61)
•ÊëÿÊ ¡ÊŸÈfi ŒÁˇÊáÊÃÊ ÁŸ·l◊¢ ÿôÊ◊Á÷ªÎfiáÊËà Áfl‡flfi–
◊Ê Á„UfiöÁ‚CÔU Á¬Ã⁄R— ∑§Ÿfi ÁøãŸÊ ÿmÆ •Êªfi— ¬ÈL§·ÃÊ ∑§⁄UÊfi◊H 62H
…ŒtÚto : nu ç±Eï-Ëðo çЄÚ:-r…‚]÷tuftu ! ‚{u ÜïUÝ癄ì-ftuE fthýu Ý:-y{the su ÐéL¯„æ-…wÁ»t‚t
Au. ‚u™tu }ææ ôãç¨cÅ-™tþ ™ fhtu, suÚte y{u Ëw¾™u ÜUÚæ}æ-«t fheyu.
²„ì-su ±:-‚{tht ¥æxæ:-y…htÄ™u y{u Atuztðeyu.
‚{u §}æ}æì-yt ²¿æ}æì-Ëífth r¢ÞtY… ÔÞðnth™u ¥ç|æ-xæë‡æè„ì-y{the Ë{ût «þkrË‚ fhtu.
y{u …æÝé-„tuXý™u ¥æÓ²-™e[u ht¾e™u Îçÿæ‡æ„:-‚{the s{ýe ƒtsw{tk çݯl-ƒuËe™u ‚{thtu
r™hk‚h Ëífth fheyu. (62)
¼tðtÚto : su™t r…‚]s™tu ßÞthu ‚uytu™e Ë{e… ytðu yÚtðt ‚uytu MðÞk ‚uytu™e Ë{e… òÞ,
íÞthu ‚uytu Ëk‚t™ ¼qr{ …h „tuXý xufðe™u, «ýt{ fhe™u ‚uytu™u «ËL™ fhu,
r…‚]s™tu ytþeðtoŒ, rðãt ‚Útt Ëwrþûtt{Þ W…Œuþ™t Œt™Úte …tu‚t™t Ëk‚t™tu™u «ËL™ fhe™u
‚uytu™e ËŒt hûtt fhu. (62)
•Ê‚ËfiŸÊ‚Ê˘•L§áÊËŸÊfi◊ÈƬSÕfi ⁄U$ÿ œfiûÊ ŒÊ‡ÊÈ· ◊àÿ¸Êfiÿ–
¬ÈÆòÊèÿfi— Á¬Ã⁄URSÃSÿ flSfl— ¬˝ÿfië¿UÃ Ã˘ß„UÊ¡ZÓ ŒœÊÃH 63H
…ŒtÚto : nu çЄÚ:-r…‚]ytu ! ‚{u §ã-yt „]nt©{{tk ¥L‡æèÝæ}æì-„tihðýoÞwõ‚ †eytu™e ©ÐSƒï-
Ë{e…{tk ¥æ¨èÝæ¨:-ƒuXu÷tk Ðé~æï|²:-…wºttu™u ‚Útt Îæàæé¯ï-Œt‚t }æy²æü²-{™w»Þ {txu Úç²}æì-Ä™™u {œæ-
Äthý fhtu, „S²-‚u ±S±:-Ä™™t ¼t„tu™u Ðí-²ÓÀ„-«Œt™ fhtu, suÚte „ï-‚uytu †e ytrŒ Ëðuo ª…ü}æì-
…ht¢{™u Î{æ„-Äthý fhu. (63)
¼tðtÚto : ‚u s ð]Ø r…‚h Au, su Mð…í™e™t ðú‚Äthe, Mð…í™e™tu Ëífth fh™tht ƒ™e™u, …tu‚t™t
408 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëk‚t™tu™tu ŒtÞ¼t„ ‚Útt Ëí…tºttu™u ËŒt Œt™ yt…u Au. ‚uytu Ëk‚t™tu™t {txu {t™™eÞ Au. (63)
ÿ◊fiÇŸ ∑§√ÿflÊ„UŸ àfl¢ Áøã◊ãÿfi‚ ⁄URÁÿ◊˜Ô–
ÃãŸÊfi ªË*÷— üÊflʃÿ¯ ŒflòÊÊ ¬fiŸÿÊ ÿÈ¡fi◊˜ÔH 64H
…ŒtÚto : nu ÜUò±æãÝ-ƒwrØ{t™tu™e Ë{e… W¥t{ …ŒtÚto «t fhtð™th ¥xÝï-yÂø™™e Ë{t™
«ftþÞwõ‚ rðît™T ! y±}æì-yt… xæè<|æ:-{]Œw ðtýeytuÚte Ÿæ±æIJ}æì-Ëk¼¤tðt ÞtuøÞ, Îï±~ææ-rðît™tu{tk
²é…}æì-Þwõ‚ fhðt ÞtuøÞ ²}æì-su Úç²}æì-yiïÞo™u }拲¨ï-òýu Au, „}æì-‚u™u 癄ì-…ý Ý:-y{tht {txu
Ðݲ-«Œt™ fhtu. (64)
¼tðtÚto : r…‚htuyu …wºttu ‚Útt Ëí…tºttu™t {txu «þkË™eÞ Ä™™tu Ëk[Þ fhðtu òuEyu, ‚uÚte ‚uytu™u
rðît™T ƒ™tðe™u, ËíÞÄ{o™t W…Œuþftu ƒ™tðe™u, rðãt y™u Ä{o™tu «[th fhtððtu òuEyu. (64)
ÿÊ˘•|ÇŸ— ∑fi§√ÿflÊ„UfiŸ— Á¬ÃÏãÿˇÊfiŒÎÃÊflÎœfi—–
¬˝ŒfiÈ „U√ÿÊÁŸfi flÊøÁà Œflèÿfi‡ø Á¬ÃÎèÿ •ÊH 65H
…ŒtÚto : ²:-su ÜUò±æãÝ:-rðît™tu™t ©uc f{tuo™u «t fhtð™th, ¥çxÝ:-yÂø™™e Ë{t™
rðãtytu{tk «ftþ{t™ rðît™T «„æ±ë{:-ðuŒ rðãtÚte ð]Ø çЄëÝì-r…‚htu™tu ²ÿæ„ì-Ëífth fhu Au, ‚u
§„ì ©-rð[th…qðof Îï±ï|²:-rðît™tu ™-‚Útt çЄë|²:-s™f ytrŒ r…‚htu™u {txu ãòæçÝ-„úný fhðt
ÞtuøÞ rð¿tt™tu™tu Ðíæ±æï™ç„-Ëthe he‚u Ëðo «fthu W…Œuþ fhu Au. (65)
¼tðtÚto : su ƒúñ[ÞoÚte …qýo rðãtðt™ ntuÞ Au, ‚uytu rðît™tu{tk rðît™T y™u r…‚htu{tk r…‚h
{t™ðt{tk ytðu Au. (65)
àfl◊fiÇŸ˘ß¸Á«U× ∑fi§√ÿflÊ„UŸÊflÊfibÔUÆ√ÿÊÁŸfi ‚È⁄UR÷ËÁáÊfi ∑ΧÆàflË–
¬˝ÊŒÊfi— Á¬ÃÎèÿfi— SflœÿÊ Ã˘•fiˇÊãŸ|h àfl¢ Œfifl ¬˝ÿfiÃÊ „UflËúÁ·fiH 66H
…ŒtÚto : nu ÜUò±æãÝ-frðytu™tk «þM‚ f{tuo™u «t fh™th ¥xÝï-yÂø™™e Ë{t™ …rðºt rðît™T
…wºt ! §üçÇ„:-«þkËt™u «t y±}æì-‚wk ¨éÚ|æèç‡æ-Ëw„kÄ ytrŒ Þwõ‚ ãòæçÝ-¾tðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo ÜëUy±è-
ƒ™tðe™u ¥±æÅì-«t fhu Au, ‚u™u çЄë|²:-r…‚htu™u {txu ÐíæÎæ:-«Œt™ fh, „ï-‚u r…‚htu S±{²æ-
yL™ ytrŒ yu …ŒtÚttuo™tu ¥ÿæÝì-¼tu„ fhu.
nu Îï±-rðît™T Œt‚t ! y±}æì-‚wk Ðí²„æ-«Þí™Úte «t ã±èüç¯-¾tðtk ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™wk-yL™tu™wk ¥çh-
¼tus™ fh. (66)
¼tðtÚto : …wºt ytrŒ W¥t{ her‚Úte ËkMf]‚, Ëw„kÄ ytrŒÚte Þwõ‚, yL™ y™u …t™tuÚte r…‚]s™tu™u
¼tus™ fhtðe™u MðÞk Wõ‚ …ŒtÚttuo™wk ¼tus™ fhu, yu s …wºttu™e ÞtuøÞ‚t Au.
409 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su W¥t{ her‚Úte ËkMf]‚ yL™-…t™™wk Ëuð™ fhu Au, ‚uytu ™ehtu„ y™u þ‚tÞw ƒ™u Au. (66)
ÿ ø„U Á¬Ã⁄UÊ ÿ ø Ÿ„U ÿÊ°‡øfi Áflk ÿÊ°2˘©Ufi ø Ÿ ¬˝fiÁflk–
àfl¢ flfiàÕ ÿÁà à ¡ÊfiÃflŒ— SflœÊÁ÷fiÿ¸ôÊö ‚È∑fiΧâ ¡È·SflH 67H
…ŒtÚto : nu …愱ïÎ:-™ðe™ ‚eûý ƒwrØðt¤t rðît™T ! ²ï-su §ã-ynª ™-s çЄÚ:-r…‚t ytrŒ
¿tt™es™tu Au, ™-y™u ²ï-su §ã-ynª Ý-™Úte ™-y™u y{u ²æÝì-su™u ç±k-òýeyu Aeyu ™-
y™u ²æÝì-su™u Ý-Ðíç±k-òý‚t ™Úte, ‚u ²ç„-sux÷t™u y±}æì-yt… ±ïyƒ-òýtu Atu ©-y™u „ï-‚uytu
yt…™u …ý òýu Au, ‚u™wk ËuðtY… ¨éÜëU„}æì-…wÛÞs™f ²¿æ}æì-Ëífth Y… ÔÞðnth™u S±{æç|æ:-yL™trŒÚte
…é¯S±-Ëuð™ fhtu. (67)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su «íÞût yÚtðt y«íÞût rðît™T, yæÞt…f y™u W…Œuþf Au, ‚u Ëðuo™u
ƒtu÷tðe™u yL™trŒÚte ËŒt Ëífth fhtu. suÚte yt…-MðÞk …ý Ëðoºt Ëífth™u «t fhtu. (67)
ߌ¢ Á¬ÃÎèÿÊ Ÿ◊Êfi˘•Sàfll ÿ ¬Ífl¸Êfi‚Ê ÿ˘©U¬fi⁄UÊ‚ ߸ÿÈ—–
ÿ ¬Ê*Õfifl ⁄U¡SÿÊ ÁŸ·fiûÊÊ ÿ flÊfi ŸÍÆŸö ‚ÈfiflÎÆ¡ŸÊfi‚È ÁflˇÊÈH 68H
…ŒtÚto : ²ï-su r…‚htu Ðê±æü¨:-y{thtÚte rðãt ðt ðÞ{tk ð]Ø Au, ²ï-su ©ÐÚæ¨:-ðt™…]MÚt ðt
ËkLÞtË yt©{™u «tÂ, „]nt©{™t rð»tÞ ¼tu„tuÚte WŒtËe™ r[¥t r…‚hs™tu §ü²é:-«t ÚttÞ ;
²ï-su Ðæ<ƒ±ï-…]rÚtðe …h «rËØ Ú…ç¨-÷tuf{tk-MÚtt™{tk ¥æ-çݯœææ:-r™ðtË fh™tht Au, ±æ-
yÚtðt ²ï-su ÝêÝ}æì-r™rù‚ Y…Úte ¨é±ë…Ýæ¨é-W¥t{ „r‚ðt¤e ç±ÿæé:-«òytu{tk «Þí™ fhu Au; ‚u
çЄë|²:-r…‚htu™u {txu ¥l-yt s §Î}æì-yt Ý}æ:-Ëw„krÄ‚ yL™ ¥S„é-«t ÚttÞ. (68)
¼tðtÚto : yt ËkËth{tk su «ò™u þwØ fh™th, {thtÚte ©uc, rðhõ‚ yt©{ [ðt™«MÚt, ËkLÞtË]™u
«t r…‚t ytrŒ Au, ‚u™e …wºt ytrŒ {™w»Þtuyu ËŒt Ëuðt fhðe òuEyu, yLÞÚtt fux÷eÞ ntr™
ÚttÞ Au. (68)
•œÊ ÿÕÊfi Ÿ— Á¬Ã⁄UR— ¬⁄UÊfi‚— ¬˝àŸÊ‚Êfi˘•ÇŸ˘´§Ã◊Êfi‡ÊÈ·ÊáÊÊ—–
‡ÊÈøËŒfiÿãŒËÁœfiÁÃ◊ÈÄÕ‡ÊÊ‚— ˇÊÊ◊Êfi Á÷ãŒãÃÊfi˘•L§áÊË⁄U¬fi fl˝Ÿ˜ÔH 69H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! ²ƒæ-su{ Ý:-y{tht ÐÚæ¨:-W¥t{, ÐíyÝæ¨:-«t[e™, ©vƒàææ¨:-
W¥t{ rþûtt fh™tht, àæéç™-…rðºt «„}æì-ËíÞ™u ¥æàæé¯æ‡ææ:-Ëthe he‚u «t fh™th çЄÚ:-r…‚t
ytrŒ ¿tt™es™ Îèç{„}æì-rðãt-«ftþ, ¥L‡æè:-Ëwþe÷‚tÚte «ftþ{Þ †eytu y™u ÿææ}ææ-r™ðtË
¼qr{™u ¥²Ýì-«t fhu Au.
¥{-‚Œ™L‚h yrðãt™wk ç|æ‹Î‹„:-rðŒthý fh‚tk §„ì-s ykÄfthY… ytðhýtu™u ¥Ð-±íÝì-Œqh
410 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhu Au, ‚u™e ‚wk yu «fthu Ëuðt fh. (69)
¼tðtÚto : suytu s™f-r…‚t ytrŒ rðãt™u «t fhtðe™u yrðãt™wk r™ðthý fhu Au, ‚uytu yt
ËkËth{tk Ëðo ÷tuftu îtht Ëífth fhðt ÞtuøÞ ƒ™u Au. (69)
©U‡ÊãÃfiSàflÊ ÁŸ œËfi◊sÔÈƇÊã× ‚Á◊fiœË◊Á„U–
©U‡ÊãŸfiȇÊÃ˘•Ê flfi„U Á¬ÃÏã„UÁfl·˘•ûÊfiflH 70H
…ŒtÚto : nu rðãtÚteo ! ðt …wºt ! ‚the ©àæ‹„:-ft{™t fh‚tk y{u y±æ-‚™u çÝ-{è}æçã-rðãtr™rÄ
Y… ƒ™tðeyu.
©àæ‹„:-ft{™t fh‚tk y{u ‚™u ¨ç}æ{è}æçã-W¥t{ rðãtÚte «ftrþ‚ fheyu.
©àæÝì-ft{™t fh‚tk ‚wk ã籯ï-¼tus™ fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚto™u ¥œæ±ï-¾tðt {txu ©àæ„:-ft{™t
fh™tht y{u çЄëÝì-r…‚htu™u ¥æ-±ã-Ëthe he‚u «t fh. (70)
¼tðtÚto : su{ rðît™T ÷tuf; ƒwrØ{t™, rs‚urLÿÞ f]‚¿t-W…fth {t™™tht, …rh©{e y™u rð[thþe÷
rðãtÚteoytu™e r™íÞ ft{™t fhu.
‚u{s rðãtÚteo …ý yuðt yæÞt…f rðît™tu™e Ëuðt fhe™u rðît™T ƒ™u. (70)
•¬Ê¢ »§ŸfiŸ Ÿ◊Èfiø— Á‡Ê⁄fiU˘ßãº˝ÊŒfifløÿ—– Áfl‡flÊ ÿŒ¡fiÿ— S¬Îœfi—H 71H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-ËqÞo Ë{t™ ‚usMðe Ëu™t…r‚ ! su{ ËqÞo ¥Ðæ}æì-s÷tu™e ÈïUÝïÝ-ð]rØÚte Ý}æé™ï:-
…tu‚t™t s÷-MðY…™u ™ Atuz™th ðtŒ¤tu™tk çàæÚ:-½™tfth W…h™t ¼t„™u rð¾uhe ™t¾u Au, ‚u{ ‚wk
…tu‚t™e Ëu™tytu™u ©Î±œæü²:-WL™‚ fh, ²„ì-su ç±Eæ:-Ëðo SÐë{:-M…Äto fh™the þºtwytu™e Ëu™t
Au, ‚u™u ¥…²:-S‚. (71)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo îtht [‚u™t «ftþÚte] ZkftÞu÷ ðtŒ¤tkytu W{zu Au, ‚u{s ‚u þºtw …ý ðthkðth
QXu Au. ‚u ßÞtk ËwÄe …tu‚t™t ƒ¤™u yÕ… ‚Útt yLÞtu™t ƒ¤™u yrÄf swyu Au, íÞtk ËwÄe þtL‚
hnu Au. (71)
‚Ê◊Ê ⁄UÊ¡Ê◊ÎÃfiö ‚ÈÆà ´§fi¡Ë·áÊÊfi¡„UÊã◊ÎÆàÿÈ◊˜Ô–
´§ÃŸfi ‚àÿÁ◊fi|ãº˝ÿ¢ Áfl¬ÊŸfiö ‡ÊÈÆ∑˝§◊ãœfi‚ ßãºfi̋Sÿ|ãº˝ÿÁ◊Œ¢ ¬ÿÊ˘◊Îâ ◊œfiÈH 72H
…ŒtÚto : su «„ïÝ-ËíÞ ƒúñ™t Ëk„Úte ¥‹{¨:-ËwËkMf]‚ yL™trŒ™t ËkƒkÄe ¨y²}æì-rðã{t™
ÿÔÞtu{tk W¥t{ …ŒtÚto, ç±ÐæÝ}æì-rðrðÄ …t™ fhðt{tk ËtÄ™, àæéÜíU}æì-þe½ú ftÞo fhtð™th §ç‹Îí²}æì-
Ä™, §‹ÎíS²-…h{ yiïÞo ðt¤t Sð™t §ÝçÎí²}æì-©tu‚ ytrŒ ErLÿÞ, §Î}æì-s÷, в:-ŒqÄ, ¥}æë„}æì-
y{]‚Y… ƒúñ ðt yti»trÄ™tu Ëth y™u }æ{é-{Ä™wk „úný fhu Au; ‚u ¥}æë„}æì-y{]‚Y… yt™kŒ™u «tÂ
411 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÚtE™u ¨é„:-ËkMfth Þwõ‚ ¨æï}æ:-yiïÞoðt™ «uhf Úæ…æ-LÞtÞ rðãtÚte «ftþ{t™ htò «…è¯ï‡æ-Ëh¤
¼tðÚte }æëy²é}æì-{]íÞw Œw:¾™u ¥…ãæ„ì-Atuze Œu Au. (72)
¼tðtÚto : suytu Ëwþe÷ ƒ™e™u rðît™tu™t Ëk„Úte Ëðo þw¼ ÷ûtýtu™u «t fhu Au, ‚uytu {]íÞw-
Œw:¾™u Atuze™u {tuût-Ëw¾™u „úný fhu Au. (72)
•jK— ˇÊË⁄¢U √ÿfiÁ¬’Ã˜Ô ∑˝È§æ˜UÔ®æU®ÓÊÁXÔU⁄UR ‚Ê ÁœÿÊ–
´§ÃŸfi ‚àÿÁ◊fi|ãº˝ÿ¢ Áfl¬ÊŸfiö ‡ÊÈÆ∑˝§◊ãœfi‚˘ßãºfi̋Sÿ|ãº˝ÿÁ◊Œ¢¬ÿÊ˘◊Îâ ◊œfiÈH 73H
…ŒtÚto : su ¥æçXÚ¨:-ykr„ht rðît™Úte ƒ™u÷t rðît™T ç{²æ-f{o™t îtht ¥Îì|²:-s÷tuÚte
ÿæèÚ}æì-ŒqÄ™u ÜíéUÑì -¢tI[ …ûte™e Ë{t™ Úttuzwk-Úttuzwk òçÐÏæ„ì-…t™ fhu Au, ¨:-‚u «„ïÝ-ÞÚttÚto Þtu„t-
ÇÞtËÚte §‹ÎíS²-yiïÞoÞwõ‚ Sð™t ¥¢{¨:-yL™trŒ™t Þtu„Úte §Î}æì-yu «íÞût ¨y²}æì- ËíÞ
…ŒtÚttuo{tk yrð™tþe ç±ÐæÝ}æì- rðrðÄ þçŒ, yÚto, ËkƒkÄÞwõ‚ àæéÜíU}æì- …rðºt §ç‹Îí²}æì- rŒÔÞ
ðtýe™u, в:-W¥t{ hË, ¥}æë„}æì-htu„™tþf yti»trÄ, }æ{é-{Äwh‚t y™u §ç‹Îí²}æì-rŒÔÞ ©tu‚™u «tÂ
fhu Au. (73)
¼tðtÚto : suytu ËíÞ yt[hý ytrŒ f{tuoÚte ðiãfþt†™e rðrÄÚte Þwõ‚ ytnth-rðnth fhu Au,
‚uytu ËíÞ ƒtuÄ y™u ËíÞ rð¿tt™™u «t fhu Au. (73)
‚Ê◊fi◊jKÊ √ÿfiÁ¬’ë¿UãŒfi‚Ê „Uö‚— ‡ÊfiÈÁø·Ã˜Ô–
´§ÃŸ fi ‚àÿÁ◊fi|ãº˝ÿ
¢ Áfl¬ÊŸfiö ‡ÊÈ∑Æ §˝ ◊ãœfi‚˘ ßãºfi̋Sÿ|ãº˝ÿ
Á◊Œ¢ ¬ÿÊ˘ ◊Îâ ◊œfiH
È 74H
…ŒtÚto : su àæé癯„ì-…rðºt rðît™tu{tk ƒuË™th, 㢨:-Œw:¾™tþf rððufes™ À‹Î¨æ-MðåAkŒ‚tÚte
¥Îì|²:-W¥t{ ËkMfthÞwõ‚ s÷tuÚte ¨æï}æ}æì-Ëtu{÷‚t ytrŒ {nti»trÄytu™t Ëth hË™u òçÐÏæ„ì-rðrðÄ
«fthÚte …t™ fhu Au, ‚u «„ïÝ-ËíÞðuŒ rð¿tt™Úte ¥‹{¨:-Ëw„krÄ‚ yL™™t Œtu»t r™ðthf, àæéÜíU}æì-
þwrØ fh™th, ç±ÐæÝ}æì-rðrðÄ hûttÚte Þwõ‚ „wý, ¨y²}æì-…h{uïh ytrŒ ËíÞ …ŒtÚttuo{tk W¥t{,
§ç‹Îí²}æì-«¿tt™Y…, §‹ÎíS²-Þtu„rðãtÚte Wí…L™ …h{ yiïÞo™e «tr fhtð™th, §Î}æì-yu «íÞût
«‚er‚™t yt©Þ в:-W¥t{ ¿tt™ hËðt¤t, ¥}æë„}æì-{tuût, }æ{é-{Äw rðãt y™u §ç‹Îí²}æì-SðÚte
Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ þw¼f{o™u «t fhe þfu Au, ‚u s yr¾÷ yt™kŒ™u «t fhu Au. (74)
¼tðtÚto : su ÷tuftu Wr[‚ ytnth-rðnth fh™tht ƒ™e™u ðuŒtu™u ¼ýe™u, Þtu„tÇÞtË fhe™u, yrðãt
ytrŒ õ÷uþ™u nxtðe™u, Þtu„™e rËrØytu™u «t fhe™u, ‚u™t yr¼{t™™tu íÞt„ fhe™u {tuût «tÂ
fhu Au, ‚uytu ƒúñt™kŒ™u ¼tu„ðu Au. (74)
•ãŸÊfià¬Á⁄UdÈÃÊ ⁄U‚¢ ’˝rÊfiÔáÊÊ √ÿ~Á¬’Ã˜Ô ˇÊòÊ¢ ¬ÿ— ‚Ê◊¯ ¬˝¡Ê¬fiÁ×–
´§ à Ÿ fi ‚ à ÿÁ◊fi | ãº˝ ÿ ¢ Áfl ¬ ÊŸfi ö ‡ÊÈ Æ ∑ ˝ § ◊ãœfi ‚ ˘ ßãº˝ fi S ÿ | ãº˝ ÿ Á◊ Œ ¢ ¬ÿÊ ˘ ◊Î Ã ¢
412 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
◊œÈfiH 75H
…ŒtÚto : su Ïæíræ‡ææ-[thu ðuŒtu™t ¿tt‚t ƒúñt ËtÚtu Ðí…æÐç„:-«ò™t hûtf ˼t…r‚ htò, ÐçÚdé„:-
ËðoºtÚte …tfu÷t ¥‹Ýæ„ì-sð ytrŒ yL™Úte ™ef¤u÷t в:-ŒqÄ Ë{t™ …ŒtÚto, ¨æï}æ}æì-yiïÞoÞwõ‚ Ú¨}æì-
ËthY… hË y™u ÿæ~æ}æì-ûtrºtÞ fw¤™u òçÐÏæ„ì-„úný fhu Au; ‚u «„ïÝ-rðãt ‚Útt rð™ÞÚte Þwõ‚
LÞtÞÚte ¥‹{¨:-ykÄfth Y… yLÞtÞ™t r™ðthf …wÁ»t, àæéÜíU}æì-…ht¢{e, ç±ÐæÝ}æì-rðrðÄ hûtý™t
nu‚w, ¨y²}æì-ËíÞ ÔÞðnthtu{tk ©uc, §ç‹Îí²}æì-ELÿ™t{f …h{tí{t «Œ¥t …ŒtÚto, §‹ÎíS²-Ë{„ú yiïÞo™t
«Œt‚t htßÞ™e «tr fhtð™tht, §Î}æì-yu «íÞût в:-…eðt ÞtuøÞ ŒqÄ, ¥}æë„}æì-y{]‚ Ë{t™
Ëw¾ŒtÞf hË y™u }æ{é-{ÄwhtrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ §ç‹Îí²}æì-htò ytrŒÚte Ëurð‚ LÞtÞt[hý™u «tÂ
fhu Au, ‚u ËŒt Ëw¾e ƒ™u Au. (75)
¼tðtÚto : suytu rðît™tu™e y™w{r‚Úte htßÞ™e ð]rØ RåAu Au, ‚uytu yLÞtÞ™e r™ð]r¥t fhðt
y™u htßÞ™e ð]rØ{tk Ë{Úto ƒ™u Au. (75)
⁄UÃÊ ◊ÍòÊ¢ Áfl¡fi„UÊÁà ÿÊÁ®Ÿ¯ ¬˝Áfl‡ÊÁŒfi|ãº˝ÿ◊˜Ô– ª÷Ê¸Ó ¡⁄UÊÿÈÆáÊÊflfiÎà ˘ ©UÀfl¯
¡„UÊÁà ¡ã◊fiŸÊ– ´§ÃŸfi ‚àÿÁ◊fi|ãº˝ÿ¢ Áfl¬ÊŸfiö ‡ÊÈÆ∑˝§◊ãœfi‚˘ßãº˝fiSÿ|ãº˝ÿÁ◊Œ¢ ¬ÿÊ-
˘◊Îâ ◊œÈfiH 76H
…ŒtÚto : §ç‹Îí²}æì-…wÁ»t™wk ®÷„ ErLÿÞ ²æïçÝ}æì-†e™e Þtur™{tk Ðíç±àæ„ì-«rðü ÚtE™u Úï„:-ðeÞo™u
ç±-…ãæç„-rðþu»t fhe™u Atuzu Au, ‚uÚte yLÞºt }æê~æ}æì-«Ëútð™u Atuzu Au.
‚u ðeÞo …Úæ²é‡ææ-shtÞwÚte ¥æ±ë„:-ytåAtrŒ‚ xæ|æü:-„¼o Wí…L™ ÚttÞ Au. …‹}æÝæ-sL{ Út‚tk
©Ë±}æì-ytðhý™u …ãæç„-Atuze Œu Au.
‚u «„ïÝ-ƒnth™t ðtÞw™e ËtÚtu ¥‹{¨:-ytðhý™u Œqh fh™tht …ŒtÚttuo, ç±ÐæÝ}æì-rðrðÄ «fth™t
…t™, àæéÜíU}æì-…rðºt‚t, ¨y²}æì-ð‚o{t™{tk ©uc …ŒtÚto §‹ÎíS²-Sð™t ËkƒkÄe §ç‹Îí²}æì-Ä™™u ‚Útt §Î}æì-
yu в:-hË Ë{t™, ¥}æë„}æì-™tþ hrn‚ }æ{é-«íÞût ytrŒ ¿tt™™t ËtÄ™ §ç‹Îí²}æì-[ûtw ytrŒ
RrLÿÞtu™u «t fhu Au. (76)
¼tðtÚto : «týe su ftkE ytnth fhu Au, ‚u …hk…ht ¢{Úte ðeÞo ƒ™e™u [ƒeò ytí{t™t] þheh™wk
fthý ƒ™u Au. …wÁ»t™e W…MÚt-RrLÿÞ †e-Ëk„Úte ðeÞo™tu íÞt„ fhu Au. yLÞ ft÷{tk ‚u {qºt™tu íÞt„
fhu Au. ytÚte «‚e‚ ÚttÞ Au fu, þheh{tk {qºt™t MÚtt™ [{qºttþÞ]Úte ðeÞo yLÞ MÚtt™ …h hnu Au.
‚u ðeÞo fthý fu Ëðo yk„tuÚte Wí…L™ ÚttÞ Au, yuÚte s Ëðo yk„tu™e ytf]r‚ðt¤wk ntuÞ Au. yux÷t
{txu þhehÚte ðeÞo Wí…L™ ÚttÞ Au, ‚u™e ytf]r‚Þwõ‚ s Ëk‚t™ Wí…L™ ÚttÞ Au. (76)
ŒÎÆc≈˜UÔflÊ M§¬ √ÿÊ∑fi§⁄UÊà‚àÿÊŸÎÆà ¬˝¡Ê¬fiÁ×– •üÊfihÊ◊ŸÎÆÃ˘ŒfiœÊë¿˛UÆhÊú‚àÿ
¬˝¡Ê¬fiÁ×– ´§ÃŸfi ‚àÿÁ◊fi|ãº˝ÿ¢ Áfl¬ÊŸfiö ‡ÊÈÆ∑˝§◊ãœfi‚˘ßãº˝fiSÿ|ãº˝ÿÁ◊Œ¢ ¬ÿÊ˘◊Îâ
413 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
◊œfiÈH 77H
…ŒtÚto : su Ðí…æÐç„:-«ò™t …t÷f/hûtf Eïh «„ïÝ-…tu‚t™t ËíÞ rð¿tt™Úte ¨y²æÝë„ï-ËíÞ
y™u yËíÞ™wk su MÐï-r™Y…ý fhu÷ Au ‚u™u öcűæ-¿tt™ árüÚte òuE™u òæÜUÚæï„ì-rðrðÄ «fthÚte
W…Œuþ fhu Au; su ¥Ýë„ï-r{ÚÞt ¼t»tý ytrŒ{tk ¥Ÿæhæ}æì-y«er‚™u ¥Î{æ„ì-Äthý fhu Au y™u
¨y²ï-Ëí…wÁ»ttu{tk rðã{t™ ËíÞ{tk Ÿæhæ}æì-«er‚™u Äthý fhu Au.
su ¥‹{¨:-yÄ{to[hý™t r™ð‚of, àæéÜíU}æì-þwrØ fh™tht, ç±ÐæÝ}æì-rðrðÄ hûtt™t ËtÄ™, ¨y²}æì-
ËíÞMðY…, §ç‹Îí²}æì-r[¥t™u ‚Útt su §‹ÎíS²-…h{ yiïÞoÞwõ‚ Ä{o™t «t…f, §Î}æì-yu в:-y{]‚Y…
Ëw¾Œt‚t, ¥}æë„}æì-{]íÞw, htu„ r™ðthf, {tuût }æ{é-{L‚ÔÞ y™u §ç‹Îí²}æì-rð¿tt™™t ËtÄ™™u Äthý
fhu Au; ‚u Ðí…æÐç„:-…h{uïh Ëðo™e W…tË™t fhðt ÞtuøÞ Œuð Au. (77)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Eïh™t W…Œuþu÷t Ä{o™wk yt[hý fhu Au, yÄ{o™wk Ëuð™ fh‚t ™Úte,
‚uytu Ëw¾™u «t fhu Au. òu Eïh Ä{o y™u yÄ{o™wk ¿tt™ ™ fhtðu, ‚tu ‚u™t MðY…™wk ¿tt™ ftuE™u
…ý ÚttÞ ™nª.
suytu ytí{t™u y™wfq¤ yt[hý fhu Au y™u «r‚fq¤™tu íÞt„ fhu Au, ‚uytu s Ä{o y™u yÄ{o™t
¿tt™{tk Þwõ‚ ÚttÞ Au, yLÞ ™nª. (77)
flŒfiŸ M§¬ √ÿfiÁ¬’à‚ÈÃÊ‚ÈÆÃÊÒ ¬˝¡Ê¬fiÁ×– ´§ÃŸfi ‚àÿÁ◊fi|ãº˝ÿ¢ Áfl¬ÊŸfiö ‡ÊÈÆ∑˝§-
◊ãœfi‚˘ßãº˝fiSÿ|ãº˝ÿÁ◊Œ¢ ¬ÿÊ˘◊Îâ ◊œÈfiH 78H
…ŒtÚto : su Ðí…æÐç„:-«ò™t …t÷f Sð «„ïÝ-ËíÞ rð¿tt™Úte Þwõ‚, ±ïÎïÝ-Eïh «ftrþ‚ [thuÞ
ðuŒtu îtht ¨é„æ¨é„æñ-Ä{o «urh‚ y™u yÄ{o y«urh‚ MÐï-MðY…™u òçÐÏæ„ì-„úný fhu Au, ‚u §‹ÎíS²-
yiïÞoÞwõ‚ Sð™t ¥‹{¨:-yL™ ytrŒ™t ç±ÐæÝ}æì-rðrðÄ «fth™t …t™™t r™r{¥t, àæéÜíU}æì-…ht¢{
«Œt‚t ðeÞo, ¨y²}æì-ËíÞÄ{to[hý{tk ©uc f{o, §ç‹Îí²}æì-Ä™, §Î}æì-s÷ ytrŒ, в:-ŒqÄ ytrŒ,
¥}æë„}æì-{]íÞwÄ{ohrn‚ rð¿tt™, }æ{é-{ÄwhtrŒ „wýÞwõ‚ …ŒtÚto y™u §ç‹Îí²}æì-Eïh îtht «Œ¥t ¿tt™™u
«t ÚttÞ Au. (78)
¼tðtÚto : ðuŒtu™t ¿tt‚t s Ä{o-yÄ{o™u òýðt ‚Útt Ä{o™t yt[hý y™u yÄ{o™t íÞt„Úte
Ëw¾e ÚttÞ Au. (78)
ŒÎÆc≈˜UÔflÊ ¬fiÁ⁄UdÈÃÊ ⁄U‚fiö ‡ÊÈÆ∑˝§áÊfi ‡ÊÈÆ∑˝¢§ √ÿfiÁ¬’Ã˜Ô ¬ÿ— ‚Ê◊¯ ¬˝¡Ê¬fiÁ×–
´§ÃŸ fi ‚àÿÁ◊fi|ãº˝ÿ
¢ Áfl¬ÊŸfiö ‡ÊÈ∑Æ §˝ ◊ãœfi‚˘ ßãºfi̋Sÿ|ãº˝ÿ
Á◊Œ¢ ¬ÿÊ˘ ◊Îâ ◊œfiH
È 79H
…ŒtÚto : su ÐçÚdé„:-ËðoºtÚte «t Ðí…æÐç„:-«ò™t Mðt{e htò ytrŒ «„ïÝ-ÞÚttÚto ÔÞðnthÚte
¨y²}æì-yti»trÄytu{tk rðã{t™ hË™u öcÅì±æ-rð[th…qðof òuE™u àæéÜíïU‡æ-þwØ ¼tðÚte àæéÜíU}æì-þe½ú
Ëw¾fthe …ŒtÚto, в:-…t™™u ÞtuøÞ ¨æï}æ}æì-{nti»trÄ™t hË™wk ‚Útt Ú¨}æì-rðãt™t yt™kŒY… hË™wk
414 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
òçÐÏæ„ì-…t™ fhu Au ðt „úný fhu Au, „ï-‚u ¥‹{¨:-þwØ yL™trŒ™t «t…f, ç±ÐæÝ}æì-rðþu»t …t™Úte
Þwõ‚, àæéÜíU}æì-ƒ÷fthe-ðeÞoðt™T, §ç‹Îí²}æì-rðît™TÚte Ëurð‚ RrLÿÞ™u ‚Útt §‹ÎíS²-…h{ yiïÞoÞwõ‚
…wÁ»t™t §Î}æì-yt в:-W¥t{ hËÞwõ‚ ¥}æë„}æì-{]íÞwfthf htu„™t r™ðthf }æ{é:-{ÄwhtrŒ „wýÞwõ‚
y™u §ç‹Îí²}æì-Eïh hr[‚ Ä™™u-s„‚™u «t fhu Au. (79)
¼tðtÚto : su {™w»Þ ðiãfþt†™e her‚Úte W¥t{ yti»trÄytu™t hËtu™wk r™{toý fhe™u ÞÚttË{Þ,
ÞÚttÞtuøÞ …t™ fhu Au, ‚u htu„tuÚte Œqh hne™u þheh ‚Útt ytí{t™t ƒ¤™e ð]rØ fhe þfu Au. (79)
‚Ë‚fiŸ ÃãòÊ¢ ◊Ÿfi‚Ê ◊ŸËÁ·áÊfi ™§áÊʸ‚ÍÆòÊáÊfi ∑§flÿÊ flÿ|ãÖ
•|‡flŸÊfi ÿôÊö ‚fiÁflÃÊ ‚⁄UfiSflÃËãº˝fiSÿ M§¬¢ flLfi§áÊÊ Á÷·ÖÿŸ˜ÔH 80H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ÜU±²:-rðît™T , }æÝè篇æ:-ƒwrØ{t™, ¨è¨ïÝ-ËeËt™e Ät‚w™t …tºt
Ë{t™ {]Œw, ª‡ææü¨ê~æï‡æ-Q™™t Œtuht™t Ätƒ¤t Ë{t™ «Þtus™ ËtÄf, }æݨæ-yL‚:fhýÚte „‹~æ}æì-
fwxwkƒ™t Äthý™e Ë{t™ ÞLºtf÷tytu™wk ±²ç‹„-r™{toý fhu Au.
su{ ¨ç±„æ-y™uf rðãt-ÔÞðnthtu{tk «uhýt fh™th rðît™T ¨ÚS±„è-W¥t{ rðãtÞwõ‚ †e y™u
¥çEÝæ-rðãtytu{tk ÔÞt yæÞt…f y™u W…Œuþf ƒu …wÁ»t ²¿æ}æì-Ëk„r‚ fhðt ÞtuøÞ ÔÞðnth fhu Au.
su{ ç|æ¯Á²Ýì-r[rfíËt™t RåAwf ±L‡æ:-©uc rðît™T §‹ÎíS²-…h{ yiïÞo™t MÐ}æì-MðY…™u
Äthý fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý yt[hý fhtu. (80)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu y™uf Ät‚wytu y™u ËtÄ™-rðþu»ttu îtht ð† ytrŒ ƒ™tðe™u fwxwkƒ™wk …t÷™
fhu Au.
‚u{s Þ¿t fhe™u ‚Útt yti»trÄ yt…e™u htu„™wk r™ðthý fhu Au ‚Útt rþÕ… r¢ÞtytuÚte «Þtus™tu™u
rËØ fhu Au, ‚u{ yLÞ {™w»Þtuyu …ý fhðwk òuEyu. (80)
ÃŒfiSÿ M§¬◊◊ÎÃö ‡ÊøËfiÁ÷|SÃSòÊÊ ŒfiœÈŒ¸flÃÊfi— ‚ö⁄U⁄UÊáÊÊ—–
ÀÊÊ◊ÊfiÁŸ ‡Êc¬Òfi’¸„ÈUÆœÊ Ÿ ÃÊÄ◊fiÁ÷SàflªfiSÿ ◊Êú‚◊fi÷fl㟠ÀÊÊ¡Ê—H 81H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ¨¢ÚÚæ‡ææ:-W¥t{ Œt‚t ç„›:-yæÞt…f, rðãtÚteo y™u …heûtf-ºtý Îﱄæ:-
rðît™T, àæ™èç|æ:-©uc ƒwrØ y™u f{tuo™t îtht Ïæãé{æ-y™uf «fthÚte su Þ¿t™u àæcÐñ:-Œe½o ÷tu{tu-
Ykðtztytu™e ËtÚtu Hæï}ææçÝ-Ykðtztytu™u Î{é:-Äthý fhu Au, „„ì-su ¥S²-Þ¿t™t ¥}æë„}æì-™tþhrn‚
MÐ}æì-MðY…™u ‚{u òýtu.
su Þ¿t „æïv}æç|æ:-ƒt¤ftuÚte y™wct™ Ý-fhðt ÞtuøÞ ™Úte. ¥S²-yu™t {æÞ{tk y±ÜUì-íð[t,
}æ梨}æì-{tkË y™u Hæ…æ:-þufu÷wk Ëqfwk y™u ntu{ fhðt ÞtuøÞ Ý¥|汄ì-ntu‚wk ™Úte, ‚u{ …ý ‚{u
òýtu. (81)
¼tðtÚto : su ÷tkƒt Ë{Þ ËwÄe sxtÄthe ƒ™e™u yÚtðt ƒúñ[the hne™u …qýo rðãtðt¤t, rs‚urLÿÞ
415 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u ©uc {™w»Þ Au, ‚u s ‘²…-’ Ät‚w™tu yÚto òýe þfu Au, ƒt¤f y™u yrðît™ ™nª.
‚u s ntu{ ™t{f Þ¿t Au fu, su{tk {tkË, ûtth, ¾txt y™u fzðt ð„uhu „wýtuÚte hrn‚ …hk‚w
Ëw„krÄ‚, …wrü, {Äwh y™u htu„™tþf ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ nrð yt…ðt{tk ytðu Au, y™u Ëw„kÄe
ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ …ŒtÚttuo s ntu{™u ÞtuøÞ Au. (81)
ÃŒ|‡flŸÊfi Á÷·¡Êfi L§º˝flfiøŸË ‚⁄UfiSflÃË flÿÁà ¬‡ÊÊ˘•ãÃfi⁄U◊˜Ô–
•|SÕfi ◊îÊÊŸ¢ ◊Ê‚fi®®⁄ÒU— ∑§Ê⁄UÊÃ⁄UáÊ ŒœfiÃÊ ªflʯ àflÁøH 82H
…ŒtÚto : su™u ¨ÚS±„è-©uc ¿tt™ Þwõ‚ …í™e ±²ç„-rðM‚]‚ fhu Au-„„ì-‚u Ðïàæ:-ËwkŒh MðY…,
¥çSƒ-ntzftk, }æÁ…æÝ}æì-{ßò, ¥‹„Ú}æì-þheh™t {æÞ¼t„{tk ÂMÚt‚ yLÞ yðÞðtu™u }ææ¨Úñ:-…rh…õð
yti»trÄytu™t ËthÚte ÜUæÚæï„Úï‡æ-fqðtÚte Ëðo ft{tu™u, ‚u{ xæ±æ}æì-…]rÚtðe ytrŒ™e y±ç™-íð[t Y…
W…h™t ¼t„{tk LÎí±„üÝè-«tý™t {t„o Ë{t™ {t„oÚte Þwõ‚ ç|毅æ-ðiãf þt†™tk ¿tt‚t ¥çEÝæ-
rðãtytu{tk …qýo ƒu …wÁ»t Î{„:-Äthý fhu. (82)
¼tðtÚto : su{ ðiãfþt†™tk òý™tht …r‚ytu þheh™wk ythtuøÞ ytrŒ fhe™u †eytu™u r™hk‚h
Ëw¾e ht¾u, ‚u{s rðŒw»te †eytu …tu‚t™t …r‚ytu™u htu„-hrn‚ fhu. (82)
‚⁄UfiSflÃË ◊Ÿfi‚Ê ¬‡ÊÀÊ¢ fl‚ÈÆ ŸÊ‚fiàÿÊèÿÊ¢ flÿÁà Œ‡Ê¸Ã¢ fl¬Èfi—–
⁄U‚¯ ¬Á⁄UdÈÃÊ Ÿ ⁄UÊÁ„fiUâ ŸÇŸ„ÈUƜ˸⁄URSÂfi⁄¢UR Ÿ fl◊fiH 83H
…ŒtÚto : ¨ÚS±„è-W¥t{ rð¿tt™Þwõ‚ †e }æݨæ-rð¿tt™Úte ±ï}æ-™ðò‚™e Ý-Ë{t™ su ÐïàæH}æì-
W¥t{ yk„tuÚte Þwõ‚ Îàæü„}æì-Œþo™eÞ, ±Ðé:-þheh s÷™u ‚Útt „¨Ú}æì-Œw:¾™tþf, Úæïçã„}æì-WL™‚,
ÐçÚdé„æ-Ëðo ‚hVÚte «t ڨ}æì-yt™kŒŒtÞf hË™e Ý-Ë{t™ ±¨é-ÿÔÞ™u ±²ç„-ƒ™tðu Au, su
Ýæ¨y²æ|²æ}æì-yËíÞ ÔÞðnthÚte hrn‚ {t‚t-r…‚t ƒL™u™u ÝxÝãé:-þwØ™u „úný fh™th {èÚ:-æÞt™ðt™
‚thtu …r‚ Au, ‚u ƒL™u™u y{u «t fheyu. (83)
¼tðtÚto : su{ rðît™T yæÞt…f y™u W…Œuþf Ëth-Ëth ðM‚w™u „úný fhu Au, ‚u{ s Ëðo †e-
…wÁ»ttu „úný fhu. (83)
¬ÿfi‚Ê ‡ÊÈÆ∑˝§◊◊Îï ¡ÁŸòÊö ‚È⁄fiUÿÊ ◊ÍòÊÊfiîÊŸÿãà ⁄UÃfi—–
•¬Ê◊fi$à ŒÈ◊¸$à ’Êœfi◊ÊŸÊ ™§flfiäÿ¢ flÊÃfiö ‚éfl¢õ ÃŒÊ⁄UÊØÔH 84H
…ŒtÚto : su rðît™tu ¥}æç„}æì-™ü ƒwrØ Îé}æüç„}æì-ðt ŒwüƒwrØ™u ¥Ð Ïææ{}ææÝæ:-nXtð‚tk su ª±Š²}æì-
su™tÚte ytk„¤t ð„uhu f…tE òÞ yÚtto‚T yrÄf ™tþ fhðt™wk ËtÄ™ ±æ„}æì-«t ¨Ï±}æì-Ëðo …ŒtÚttuoÚte
ËkƒkÄ ht¾™th, в¨æ-s÷ ðt ŒqÄÚte ‚Útt ¨éÚ²æ-Ëtu{÷‚t ytrŒ yti»trÄ™t hËÚte Wí…L™ ÚtÞu÷,
}æê~ææ„ì-{qºttÄth RrLÿÞÚte …çÝ~æ}æì-Ëk‚t™tuí…r¥t™wk r™r{¥t ¥}æë„}æì-yÕ… ðÞ{tk {]íÞw, htu„ r™ðthf,
416 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
àæéÜíU}æì-þwØ Úï„:-ðeÞo Au, „„ì-‚u™t ¥æÚæ„ì-Ë{e…Úte …ݲ‹„-Wí…L™ fhu Au, ‚u «òðt™ ÚttÞ Au.
(84)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Œw„woýtu y™u Œwütu™tu Ëk„ íÞt„ fhe™u, ÔÞr¼[thÚte Œqh hne™u y™u ðeÞo™e
ð]rØ fhe™u Ëk‚t™tu™u Wí…L™ fhu Au, ‚uytu …tu‚t™t fw¤™u «þkrË‚ fhu Au. (84)
ßãº˝fi— ‚ÈÆòÊÊ◊Ê NUŒfiÿŸ ‚àÿ¢ ¬fiÈ⁄UÊ«UʇÊfiŸ ‚ÁflÃÊ ¡fi¡ÊŸ–
ÿ∑Îfi§Ã˜Ô ÄÀÊÊ◊ÊŸ¢ flLfi§áÊÊ Á÷·ÖÿŸ˜Ô ◊ÃfiSŸ flÊÿ√ÿÒõŸ¸ Á◊fiŸÊÁà Á¬ûÊ◊˜ÔH 85H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¨é~ææ}ææ-htu„Úte þheh™e W¥t{ he‚u hûtt fh™th, ¨ç±„æ-«uhf, §‹Îí:-
htu„™tþf ±L‡æ:-©uc rðît™T ç|æ¯Á²Ýì-r[rfíËt fhe™u NβïÝ-…tu‚t™t ytí{tÚte ¨y²G}æì-ÞÚttÚto
¼tð™u ……æÝ-«rËØ fhu Au y™u ÐéÚæïÇæàæïÝ-Ëw„krÄ‚ yL™Úte ‚Útt ±æ²Ã²ñ:-«týtu{tk ©uc-{t„tuoÚte
²ÜëU„ì-ÓŒÞÚte s{ýe ƒtsw hnu÷ {tkË®…z™u vHæï}ææÝ}æì-fkX™tze }æ„SÝï-ӌޙe ƒL™u ‚hV™e yÂMÚtytu
y™u çÐœæ}æì-r…¥t™tu Ý + ç}æÝæç„-™tþ ™Úte fh‚t, ‚u{ yu Ëðo™tu ‚{u ™tþ ™ fhtu. (85)
¼tðtÚto : ©uc ðiãs™tu MðÞk ™ehtu„ ƒ™e™u yLÞtu™t þheh™t htu„tu™u òýe™u ‚u™u ËŒt ™ehtu„
fhu. (85)
•ÊãòÊÊÁáÊfi SÕÊÀÊË◊¸œÈÆ Á¬ãflfi◊ÊŸÊ ªÈŒÊ— ¬ÊòÊÊfiÁáÊ ‚ÈÆŒÈÉÊÊ Ÿ œŸÈ—–
‡ÿŸSÿ ¬òÊ¢ Ÿ åÀÊË„UÊ ‡ÊøËfiÁ÷⁄UÊ‚ãŒË ŸÊÁ÷fiL§Œ⁄¢U Ÿ ◊ÊÃÊH 86H
…ŒtÚto : ÞwÂõ‚ðt™ …wÁ»t™u ÞtuøÞ Au fu, àæ™èç|æ:-©uc ƒwrØ y™u f{tuoÚte SƒæHè:-yL™ …ftððt™t
…tºttu™u yÂø™ …h ht¾e™u yti»trÄytu™tu …tf ƒ™tðe™u }æ{é-‚u{tk {Ä ™t¾e, ¼tus™ fhe™u, ¥æ‹~ææç‡æ-
WŒhMÚt yL™ …tf™e ytÄth¼q‚ ™tzeytu™u, çЋÎ}ææÝæ:-Ëuð™ y™u «er‚™t nu‚w xæéÎæ:-„wŒurLÿÞ™u,
Ðæ~ææç‡æ-¼tus™™t …tºttu™u ¨éÎéÍææ-Ëw¾Úte ŒqÄ yt…™the {ïÝé:-„tÞ™e Ý-Ë{t™, ŒHèãæ-hõ‚þtuÄf
{tkË®…z™u à²ïÝS² ƒts …ûte™e Ð~æ}æì-…tk¾™e Ý-Ë{t™, }ææ„æ-{t‚t™e Ý-Ë{t™ ¥æ¨‹Îè-ËðoºtÚte
hË «t fhtð™the Ýæç|æ:-™tr¼ ™tze ©ÎÚ}æì-WŒh™u …wü fhu Au. (86)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu W¥t{, Ëw„krÄ‚ yL™tu y™u hËtuÚte þheh™u ™ehtu„ ht¾e™u …wÁ»ttÚto fhu
Au, ‚uytu RÂåA‚ Ëw¾™u «t fhu Au. (86)
∑ȧÆê÷Ê flfiÁŸcΔÈU¡¸Ó®ÁŸÃÊ ‡ÊøËfiÁ÷ÿ¸|S◊㟪˝ ÿÊãÿÊ¢ ª÷ʸӮ˘•ã×–
åÀÊÊÁ‡Ê√ÿ¸Ó®Ä× ‡ÊÃœÊfi⁄UR ©à‚Êfi ŒÈÆ„U Ÿ ∑ȧÆê÷Ë SflœÊ¢ Á¬ÃÎèÿfi—H 87H
…ŒtÚto : su ÜéU}|æ:-f¤þ™e Ë{t™ ðeÞo ytrŒ Ät‚wytuÚte …qýo ±çÝcÆé:-Ë{t™¼t„ fh™th …çÝ„æ-
Ëk‚t™tu™tk Wí…tŒf, ŒHæçàæ:-W¥t{ ¼tus™ fh™th, òv„:-rðrðÄ …wrüytuÚte «rËØ, àæ™èç|æ:-W¥t{
f{tuo fhe™u àæ„{æÚ:-ËUfztu ðtýeytuÚte Þwõ‚, ©y¨:-ytÿo fh™th fqðt Ë{t™, Îéãï-…qŠ‚ fh™th
417 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÔÞðnth{tk ÂMÚt‚ Ý: Ë{t™ …wÁ»t Au-y™u su ÜéU}|æè-fwk¼e™e Ë{t™ †e Au-‚u ƒL™u çЄë|²:-r…‚htu™u
S±{æ}æì-yL™ «Œt™ fhu, ²çS}æÝì-su ¥xæíï-™ðe™ ²ææ}æì-„¼toþÞ™e ¥‹„:-ykŒh xæ|æü:-„¼o Äthý
fhðt{tk ytðu Au, ‚u™e r™hk‚h hûtt fhu. (87)
¼tðtÚto : †e y™u …wÁ»t ðeÞoðt™ ‚Útt …wÁ»ttÚteo ƒ™e™u, yL™ ytrŒÚte rðît™tu™u Ëk‚wü fhe™u,
Ä{o…qðof Ëk‚t™tu™e Wí…r¥t fhu. (87)
◊Èπö ‚ŒfiSÿ Á‡Ê⁄UR ßÃ˜Ô ‚ÃfiŸ Á¡uÔUÊ ¬ÁflòÊfi◊|‡flŸÊ‚ãà‚⁄fiUSflÃË–
øåÿfi ¢ Ÿ ¬ÊÿÈ*÷·ªfiSÿ ’ÊÀÊÊfi flÁS߸ ‡Ê¬Ê „U⁄fiU‚Ê Ã⁄URSflËH 88H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ç…uæ-hË„úný fh™the, ¨ÚS±„è-ðtýe™e Ë{t™ †e, ¥S²-yu …r‚™t
¨„ïÝ-ËwkŒh yðÞðtuÚte rð¼õ‚ rþh™e ËtÚtu çàæÚ:-rþh™u ht¾u, ¥æ¨Ýì-{w¾™e Ë{e… Ðç±~æ}æì-þwØ
}æé¶}æì-{w¾™u ht¾u, yt he‚u ¥çEÝæ-„]nt©{™t ÔÞðnth{tk ÔÞt †e-…wÁ»t ƒL™u §„ì-hnu/ð‚uo.
su ¥S²-yu htu„Úte Ðæ²é:-hûtf, ç|æ¯ÜUì-ðiã, ÏææH:-ƒt¤f™e Ý-Ë{t™ ±çS„:-ðtË fhðt™t
nu‚w …wÁ»t àæïÐ:-W…MÚt RrLÿÞ™u ãÚ¨æ-ƒ¤Úte „ÚS±è-fh™th ntuÞ Au, ‚u ™Œ²}æì-þtÂL‚ fhðt™t Ý-
Ë{t™ ¨„ì-ð‚o{t™{tk Ëk‚t™tuí…r¥t™t nu‚w ƒ™u, ‚u Ëðo™u ÞÚttð‚T fhu. (88)
¼tðtÚto : †e y™u …wÁ»t „¼toÄt™™t Ë{Þu …hM…h yk„tu™u …tu‚t™t yk„tu™u ytåAtrŒ‚ fhe™u
{w¾Úte {w¾, ™uºttuÚte ™uºt, {™Úte {™ y™u þheh ËtÚtu þheh™wk y™wËkÄt™ fhe „¼toÄt™ fhu suÚte
fwY… yÚtðt ð¢tk„ Ëk‚t™ Wí…L™ ÚttÞ ™rn. (88)
•|‡flèÿÊ¢ øˇÊÈfi®⁄UR◊Îâ ª˝„UÊfièÿÊ¢ ¿UʪfiŸ áÊfi „UÁfl·Êfi ‡ÊÎÆßfi–
¬ˇ◊ÊfiÁáÊ ªÊœÍ◊Ò— ∑ȧflfiÀÊÒL§ÃÊÁŸ ¬‡ÊÊ Ÿ ‡ÊÈÆ∑˝§◊Á‚fiâ fl‚ÊÃH 89H
…ŒtÚto : su{ xæëãæ|²æ}æì-„úný fh™tht ¥çE|²æ}æì-ƒnw¼tuS †e-…wÁ»ttu™e ËtÚtu ftuE rðŒw»te †e
y™u rðît™T …wÁ»t ©„æçÝ-ðýu÷tk rðM‚]‚ ð†tu Ðÿ}ææç‡æ-„úný fhu÷t yLÞ huþ{e y™u Œw…èt ytrŒ™u
±¨æ„ï-ytuZu, …nuhu yÚtto‚T Äthý fhu Au, yÚtðt su{ yt… …ý ÀæxæïÝ-ƒfhe ytrŒ™t ŒqÄ™e ËtÚtu
àæëë„ïÝ-…ftðu÷ ã籯æ-nrð™e ËtÚtu „ï…:-«ftþÞwõ‚, ¥}æë„}æì-y{]‚Y… ™ÿæé:-™uºt™u ÜéU±Hñ:-Ëtht
þçŒtuðt¤t ‚Útt xææï{ê}æñ:-½ô™e ËtÚtu àæéÜíU}æì-þwØ ¥ç¨„}æì-ft¤t Ðïàæ:-Y…™u Ý-Ë{t™ Mðefth fhu,
‚u{ yLÞ „]nMÚttu …ý fhu. (89)
¼tðtÚto : su{ r¢Þt fhu÷ †e-…wÁ»t r«Þ Œþo™ðt¤t, r«Þ ¼tus™ fhðtðt¤t y™u …qýo Ët{„úe™u
Ëk„úný fh™tht ntuÞ Au, ‚u{ yLÞ „]nMÚttu …ý ƒ™u. (89)
•ÁflŸ¸ ◊·Ê ŸÁ‚ flËÿ~ʸÿ ¬˝ÊáÊSÿ ¬ãÕÊfi •◊ÎÃÊ ª˝„UÊfièÿÊ◊˜Ô–
‚⁄UfiSflàÿȬflÊ∑Òfi§√ÿʸŸ¢ ŸSÿÊfiÁŸ ’*„U’¸Œfi®®⁄ÒU¡¸¡ÊŸH 90H
418 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : su{ xæíãæ|²æ}æì-„úný fh™tht™e ËtÚtu ¨ÚS±„è-«þM‚ rð¿tt™Úte Þwõ‚ †e-ÏæÎÚñ:-ƒtuh™e
Ë{t™ ©Ð±æÜñU:-Ë{e…‚t Wí…L™ fh™tht f{tuoÚte, ……æÝ-Ëk‚t™tuí…r¥t fhu Au, ‚u{-su ±è²æü²-ðeÞo™u
{txu Ýç¨-™tf{tk Ðíæ‡æS²-«tý™wk ¥}æë„:-r™íÞ Ð‹ƒæ:-{t„o, ðt }æï¯:-yLÞÚte M…Äto fh™the, ¥ç±:-
su hûtt fhu Au, ‚u™e Ý:-Ë{t™, òæÝ}æì-Ëðo þheh{tk ÔÞt ðtÞw ÝS²æçÝ-™tf™e rn‚fthf Ät‚w
y™u Ïæ<ã:-ð]rØ fh™th™tu W…Þtu„ fhðt{tk ytðu Au. (90)
¼tðtÚto : su{ ÄtŠ{f LÞtÞtÄeþ «ò™wk hûtý fhu Au, ‚u{ «týtÞt{ ytrŒÚte rËØ fhu÷t «tý
Þtu„e™wk Ëðo Œw:¾tuÚte hûtý fhu Au.
su{ rðŒw»te {t‚t rðãt y™u ËwrþûttÚte …tu‚t™t Ëk‚t™tu™u «„r‚þe÷ ƒ™tðu Au, ‚u{ rðrÄð‚T
y™wct™ fh™th Þtu„-f{o Þtu„eytu™e «„r‚ fhtðu Au. (90)
ßãºfi˝Sÿ M§¬◊fiÎcÊ÷Ê ’ÀÊÊfiÿ ∑§áʸÊfièÿÊú üÊÊòÊfi◊◊Îâ ª˝„UÊfièÿÊ◊˜Ô–
ÿflÊ Ÿ ’*„U÷˝ÈƸÁfl ∑§‚fi⁄UÊÁáÊ ∑§∑¸§ãœÈfi ¡ôÊ ◊œÈfi ‚Ê⁄URÉÊ¢ ◊ÈπÊfiØÔH 91H
…ŒtÚto : su{ xæíãæ|²æ}æì-„úný fh™tht ntÚttu™e ËtÚtu «¯|æ:-¿tt™e …wÁ»t ÏæHæ²-Þtu„-Ët{ÚÞo
{txu ²±æ:-Þðtu™e Ý-Ë{t™ ÜU‡ææü|²æ}æì-ft™tuÚte Ÿææï~æ}æì-þçŒ rð»tÞ, ¥}æë„}æì-y{]‚Y… s÷, ÜUÜüU‹{é-
f{o™u Äthý fh™the RrLÿÞtu, ¨æÚÍæ}æì-Ë{t™ Y…Úte MðtŒÚte Þwõ‚ …ŒtÚto, }æ{é-{Ä Ïæ<ã:-ð]rØfthf
ÔÞðnth, |æíéç±-™uºt y™u ÷÷tx™e {æÞ{tk ÜïU¨Úæç‡æ-rð¿tt™ yÚtto‚T Ëw»twBýt{tk «týðtÞw™tu r™htuÄ
fhe™u Eïh rð»tÞf rðþu»t ¿tt™™u }æé¶æ„ì-{w¾Úte «fx fhu Au, ‚u{ yu Ëðo §‹ÎíS²-…h{iïÞo™wk MÐ}æì-
MðY… …¿æï-«fx ÚttÞ Au. (91)
¼tðtÚto : su{ r™ð]r¥t {t„o{tk …h{ Þtu„e Þtu„ƒ¤Úte Ëðo rËrØytu™u «t fhu Au, ‚u{ s
„]nMÚtu …ý «ð]r¥t {t„o{tk Ëðo yiïÞo™u «t fhðt òuEyu. (91)
•Êà◊ãŸÈƬSÕ Ÿ flÎ∑fi§Sÿ ÀÊÊ◊ ◊Èπ ‡◊üÊÍfiÁáÊ √ÿÊfiÉÊ˝ÀÊÊ◊–
∑§‡ÊÊ Ÿ ‡ÊË·¸ãÿ‡Êfi‚ ÁüÊÿÒ Á‡ÊπÊfi Á‚ö„USÿ ÀÊÊ◊ |àflÁ·fiÁ⁄U|ãº˝ÿÊÁáÊfiH 92H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su™t ¥æy}æÝì-ytí{t{tk ©ÐSƒï-Ë{e… Útðt{tk ±ëÜUS²-ðhw™t Hæï}æ-ðt¤™e
Ý-Ë{t™ ±æ òæÍæíHæï}æ-ðt½™t ðt¤™e Ý-Ë{t™ }æé¶ï-{w¾ …h à}æŸæêç‡æ-ŒtZe y™u {qA, àæè¯üÝì-
rþh{tk ÜïUàææ:-ƒt÷™e Ý-Ë{t™ çàæ¶æ-÷tkƒe [tux÷e, ô¨ãS²-®Ën™t Hæï}æ-Ykðtzt-÷tu{ Ë{t™
çy±ç¯:-[{fŒth §ç‹Îí²æç‡æ-©tuºttrŒ þwØ RrLÿÞtu Au, ‚u ²àæ¨ï-Þþ y™u çŸæ²ñ-÷û{e™u «t fhðt{tk
Ë{Úto ƒ™u Au. (92)
¼tðtÚto : su …h{tí{t™e W…tË™t fhu Au, ‚u feŠ‚{t™ ƒ™u Au.
su Þtu„™tu yÇÞtË fhu Au, ‚u ðhw, ðt½ y™u ®Ën Ë{t™ yuftL‚ MÚtt™™wk Ëuð™ fhe™u …ht¢{e
ƒ™u Au. su …qýo ƒúñ[Þo™wk …t÷™ fhu Au, ‚u ûtrºtÞ …qýo W…{t ÞtuøÞ ƒ™u Au. (92)
419 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•XÔUÊfiãÿÊà◊Ÿ˜Ô Á÷·¡Ê ÃŒ|‡flŸÊà◊ÊŸ◊XÔÒUÆ— ‚◊fiœÊÃ˜Ô ‚⁄fiUSflÃË–
ßãº˝fiSÿ M§¬ö‡ÊÃ◊ÊfiŸ◊ÊÿÈfi‡øãº˝áÊ ÖÿÊÁÃfi⁄UR◊Îâ ŒœÊfiŸÊ—H 93H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ç|毅æ-©uc ðiã Ë{t™ ™ehtu„, ¥çEÝæ-rËØ y™u ËtÄf ƒu rðît™T
su{-¨ÚS±„è-Þtur„™e †e ¥æy}æÝì-…tu‚t™t ytí{t{tk ÂMÚth ƒ™e™u ¥XæçÝ-Þtu„™t yk„tu™wk y™wct™
fhe™u ¥æy}ææÝ}æì-…tu‚t™t ytí{t™wk ¨}æ{æ„ì-Ë{tÄt™ fhu Au, ‚u he‚u ¥Xñ:-Þtu„™t yk„tu™t îtht su
§‹ÎíS²-yiïÞo™wk MÐ}æì-Y… Au „„ì-‚u™u Äthý fhu.
su{ Þtu„™u Î{æÝæ:-Äthý fh‚tk Þtu„es™tu àæ„}ææÝ}æì-Ëtu ð»toÚte yrÄf ¥æ²é:-Sð™™u Äthý
fhu Au, ‚u{ ™‹Îíï‡æ-yt™kŒÚte ¥}æë„}æì-yrð™tþe Á²æïç„:-«ftþMðY… …h{tí{t™u Äthý fhu. (93)
¼tðtÚto : su{ htu„e ÷tuftu ©uc ðiã™u «t fhe™u yti»tÄ y™u …ÚÞ™wk Ëuð™ fhe™u ™ehtu„ y™u
yt™krŒ‚ ƒ™u Au.
‚u he‚u Þtu„™t rs¿ttËw Þtu„e ÷tuftu yu Þtu„™u «t fhe™u, Þtu„™t yk„tu™wk y™wct™ fhe™u,
õ÷uþtuÚte hrn‚ ƒ™e™u, r™hk‚h Ëw¾e ƒ™u Au. (93)
‚⁄fiUSflÃË ÿÊãÿÊ¢ ª÷¸Ó®◊ãÃ⁄UR|‡flèÿÊ¢ ¬àŸË ‚È∑Îfi§Ã¢ Á’÷*ûÊ–
•¬Êú ⁄U‚fiŸ flLfi§áÊÊ Ÿ ‚ÊêŸãºfi˝ú ÁüÊÿÒ ¡ŸÿfiãŸå‚È ⁄UÊ¡ÊfiH 94H
…ŒtÚto : nu Þtu„e ! su{ ¨ÚS±„è-rðŒw»te ÐyÝè-†e …tu‚t™t …r‚Úte ²ææ}æì-Þtur™™e ¥‹„:-ykŒh
¨éÜëU„}æì-…wÛÞY… xæ|æü}æì-„¼o™u çÏæ|æ<œæ-Äthý fhu Au.
yÚtðt su{ ±L‡æ:-W¥t{ Úæ…æ-htò ¥çE|²æ}æì-yæÞt…f y™u W…Œuþf™t îtht ¥Ðæ}æì-s÷tu™t
Ú¨ïÝ-hËÚte ¥Œ¨é-«týtu{tk ¨æ}Ýæ-ËkrÄ™e Ý-Ë{t™ Ëw¾Úte §‹Îí}æì-…h{ yiïÞo™u çŸæ²ñ-÷û{e {txu
…ݲÝì-«fx fh‚tk rðhts{t™ ÚttÞ Au, ‚u{ ‚wk ƒ™. (94)
¼tðtÚto : su{ Ä{o…í™e …r‚™e yt¿tt Ëtk¼¤ðt ‚í…h hnu Au y™u ‚u™e Ëthe he‚u Ëuðt fhu Au.
su{ htò Ët{ ytrŒ îtht htßÞ™t yiïÞo™e ð]rØ fhu Au, ‚u{ rðît™T {™w»Þ Þtu„™t W…Œuþf™e
ÞtuøÞ Ëuðt fhe™u Þtu„™t yk„tu™t y™wct™Úte Þtu„ rËrØ™e WL™r‚ fhu. (94)
áfi— ¬‡ÊÍÆŸÊú „UÁflÁ⁄Ufi|ãº˝ÿÊflfiÃ˜Ô ¬Á⁄UdÈÃÊ ¬ÿfi‚Ê ‚Ê⁄URÉÊ¢ ◊œÈfi–
•|‡flèÿʯ ŒÈÆÇœ¢ Á÷·¡Ê ‚⁄UfiSflàÿÊ ‚ÈÃÊ‚ÈÆÃÊèÿÊfi◊◊Î× ‚Ê◊˘ßãŒÈfi—H 95H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¨é„æ¨é„æ|²æ}æì-rËØ y™u yrËØ ç|毅æ-ðiãf rðãt™t ¿tt‚t, ¥çE|²æ}æì-
rðãt{tk ÔÞt…f ƒu rðît™tu ÐàæêÝæ}æì-„tÞ ytrŒ …þwytu™t ËkƒkÄÚte ÐçÚdé„æ-ËðoºtÚte «t Út™th
в¨æ-ŒqÄÚte „ï…:-«ftþY… §ç‹Îí²æ±„ì-RrLÿÞtu™u «þM‚ fh™th ¨æÚÍæ}æì-W¥t{ MðtŒÞwõ‚ }æ{é-{Äwh
ãç±:-¾tðt-…eðt ÞtuøÞ Îéx{}æì-ŒqÄ ytrŒ …ŒtÚttuo ‚Útt ¨ÚS±y²æ-rðŒw»te †eÚte ¥}æë„:-{]íÞwÄ{oÚte hrn‚
420 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
r™íÞ hnu™th ¨æï}æ:-yiïÞo y™u §‹Îé:-W¥t{ M™un Þwõ‚ …ŒtÚto Wí…L™ fhðt{tk ytðu Au, ‚u ƒL™u
Þtu„ rËrØ™u «t fhu Au. (95)
¼tðtÚto : su{ „tu…t÷f „tÞ ytrŒ …þwytu™e Ëthe he‚u hûtt fhe™u ŒqÄ ytrŒÚte Ëk‚wü hnu
Au, ‚u{ {™ ytrŒ RrLÿÞtu™u Œwüt[thÚte …]ÚtfT ht¾e™u Þtu„eytuyu yt™krŒ‚ hnuðwk òuEyu. (95)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk Ëtu{ ytrŒ …ŒtÚttuo™t „wý-ðýo™ fhðtÚte yt yæÞtÞ™t
yÚto™e …qðo yæÞtÞ™t yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au yu{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ »ÜUæïÝô±àææïùŠ²æ²: JJ
421 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ ô±àææùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
ˇÊòÊSÿ ÿÊÁŸfi⁄UÁ‚ ˇÊòÊSÿ ŸÊÁ÷fi⁄UÁ‚– ◊Ê àflÊfi Á„Uö‚Ëã◊Ê ◊Êfi Á„Uö‚Ë—H 1H
…ŒtÚto : nu ˼t…r‚ ! su™tÚte ‚wk ÿæ~æS²-htßÞ™wk ²æïçÝ:-fthý ¥ç¨-Au, ÿæ~æS²-htsfw÷™e
Ýæç|æ:-™tr¼™e Ë{t™ Sð™ nu‚w ¥ç¨-Au, yuÚte y±æ-‚™u ftuE …ý }ææ-ôã¨è„ì-{thu ™rn, ‚wk }ææ-
{™u }ææ-ôã¨è:-{th ™rn. (1)
¼tðtÚto : Mðt{e y™u Ëuðfs™tu …hM…h yuðe «r‚¿tt fhu fu, hts…wÁ»ttu «òs™tu™e y™u «òs™tu
hts…wÁ»ttu™e ËŒt hûtt fhu, suÚte Ëðo¤ Ëw¾™e WL™r‚ ÚttÞ. (1)
ÁŸ·fi‚ÊŒ œÎÆÃfl˝fiÃÊ flLfi§áÊ— ¬SàÿÊõSflÊ– ‚Ê◊˝ÊfiÖÿÊÿ ‚ÈÆ∑˝§ÃfiÈ—– ◊ÎÆàÿÊ— ¬ÊfiÁ„U
ÁfllÊà¬ÊfiÁ„UH 2H
…ŒtÚto : nu ˼t…r‚ ! yt… ¨éÜíU„é:-W¥t{ ƒwrØ y™u f{oðt¤t, {넱í„:-ËíÞ™u Äthý fh™th,
±L‡æ:-W¥t{ Mð¼tðÞwõ‚ ƒ™e™u ¨æ}æíæÁ²æ²-¼q„tu¤ …h [¢ð‚eo htßÞ fhðt {txu ÐSy²æ¨é-
LÞtÞt÷Þtu{tk ¥æ-çÝ-¯¨æÎ-Ëðoºt r™íÞ ƒuËtu ‚Útt y{tht ðehtu™wk }æëy²æï:-{]íÞwÚte Ðæçã-hûtý fhtu;
ç±læï„ì-«ftþ{t™ y†trŒÚte Ðæçã-hûtt fhtu. (2)
¼tðtÚto : su Ä{oÞwõ‚ „wý, f{o, Mð¼tððt¤t LÞtÞtÄeþ ˼t…r‚ ntuÞ Au, ‚u [¢ð‚eo htßÞ
‚Útt «ò™e hûtt fhe þfu Au; yLÞ ™rn. (2)
ŒflSÿfi àflÊ ‚ÁflÃÈ— ¬˝fi‚flõ˘|‡flŸÊfi’ʸ„ÈUèÿʯ ¬ÍÆcáÊÊ „USÃÊfièÿÊ◊Ỗ– •|‡flŸÊ÷Ò¸·fiÖÿŸ
áfi‚ ’˝rÊÔflø¸‚ÊÿÊÁ÷ Á·fiÜøÊÁ◊ ‚⁄UfiSflàÿÒ ÷Ò·fiÖÿŸ flËÿ~ʸÿÊãŸÊlÊfiÿÊ-
Á÷Á·fiÜøÊ◊Ëãºfi˝Sÿ|ãº˝ÿáÊ ’ÀÊÊfiÿ ÁüÊÿÒ ÿ‡Êfi‚˘Á÷Á·fiÜøÊÁ◊H 3H
…ŒtÚto : nu þw¼ ÷ûtýtuÚte Þwõ‚ …wÁ»t ! ¨ç±„é:-Ëf÷ yiïÞo™t yrÄct‚t Îï±S²-Ëðoºt «ftþ{t™
Eïhu Ðí¨±ï-Wí…L™ fhu÷t s„‚{tk ¥çEÝæï:-Ëk…qýo rðãt{tk ÔÞt yæÞt…f y™u W…Œuþftu™tk
Ïææãé|²æ}æì-ƒ¤ y™u …ht¢{Úte, Ðêc‡æ:-…qýo ƒ¤ðt™ ðtÞw Ë{t™ rðã{t™ …wÁ»t™t ãS„æ|²æ}æì-WíËtn
y™u …wÁ»ttÚtoÚte, ¥çEÝæï: ðiãf rðãt™u «t yæÞt…™ y™u yti»trÄ fh™thtytu™t |æñ¯Á²ïÝ-ðiãfÚte,
„ï…¨ï-«„Õ¼‚t {txu Ïæíræ±™ü¨ï-ðuŒtu™t yæÞÞ™ {txu y±æ-‚™u nwk hts…wÁ»t y™u «òs™{tk ¥ç|æ-
篆™æç}æ-ËðoºtÚte yr¼»tuf …qðof ˼t…r‚ Mðefth fhwk Awk.
|æñ¯Á²ïÝ-yti»trÄytuÚte ¨ÚS±y²ñ-Ëwrþrût‚ ðtýe, ±è²æü²-…ht¢{ y™u ¥‹Ýælæ²-yL™ ytrŒ™e
«tr {txu ¥ç|æ-篆™æç}æ-yr¼»tuf fhwk Awk.
422 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
§‹ÎíS²-…h{ yiïÞoðt™ …wÁ»t™tk §ç‹Îí²ï‡æ-Ä™Úte ÏæHæ²-…wrü, çŸæ²ñ-Ëwþtur¼‚ hts÷û{e y™u
²àæ¨ï-…wÛÞ feŠ‚™u {txu ¥ç|æ-篆™æç}æ-ËðoÚtt ˼t…r‚ Mðefth fhwk Awk. (3)
¼tðtÚto : ÷tuftuyu-yt s„‚{tk Ä{oÞwõ‚ f{tuo™tu «ftþ fhðt {txu þw¼ „wý, f{o, Mð¼tððt¤t
…wÁ»ttu™u htßÞ …t÷™ {txu yrÄfthe ƒ™tððt òuEyu. (3)
∑§Êfi˘Á‚ ∑§Ã◊~Ê˘Á‚ ∑§S◊fiÒ àflÊ ∑§Êÿfi àflÊ–
‚ȇÀÊÊfi∑§ ‚È◊fiXÔUÀÊ ‚àÿfi⁄UÊ¡Ÿ˜ÔH 4H
…ŒtÚto : nu ¨éÔHæïÜU-þw¼ feŠ‚ y™u ËíÞ ðtýeðt¤t, ¨é}æXH-«þM‚ {k„÷ yt[hýðt¤t,
¨y²Úæ…Ýì-ËíÞ LÞtÞ™t «ftþf ˼t…r‚ ! su ‚wk ÜU:-Ëw¾MðY… ¥ç¨-Au, ÜU„}æ:-yíÞk‚ Ëw¾fthe
¥ç¨-Au, yuÚte ÜUS}æñ-Ëw¾MðY… …h{uïh™t {txu y±æ-‚™u, ÜUæ²-ƒúñ Œuð‚tðt¤t ðuŒ{kºt {txu y±æ-
‚™u nwk ¥ç|æ篆™æç}æ-yr¼»tufÞwõ‚ fhwk Awk. yÚtto‚T ˼t…r‚ Mðefth fhwk Awk. (4)
¼tðtÚto : su Ëðo {™w»Þtu{tk yíÞk‚ «þkË™eÞ ntuÞ, ‚u ˼t…r‚ ƒ™e þfu Au. (4)
Á‡Ê⁄UÊfi ◊ üÊËÿ¸‡ÊÊ ◊Èπ¢ |àflÁ·— ∑§‡ÊÊfi‡ø ‡◊üÊÍfiÁáÊ–
⁄UÊ¡Êfi ◊ ¬˝ÊáÊÊ˘•◊ÎÃfiö‚◊˝Ê≈˜UÔ øˇÊfiÈ*fl⁄UÊ≈˜UÔ üÊÊòÊfi◊˜ÔH 5H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! htßÞ{tk yr¼»tuf™u «t ÚtÞu÷ }æï-{the ˼t…r‚™e Ÿæè:-þtu¼t y™u
Ä™, çàæÚ:-rþhMÚtt™e ²àæ:-ËífeŠ‚, }æé¶}æì-{w¾ MÚtt™e çy±ç¯:-LÞtÞ™t «ftþ™e Ë{t™ ÜïUàææ:-
fuþ ™-y™u à}æŸæêç‡æ-ŒtZe, {qA Úæ…æ-«ftþ{t™ Au.
}æï-{tht Ðíæ‡æ:-«tý ytrŒ ðtÞw ¥}æë„}æì-{hýÄ{oÚte hrn‚-[u‚™ ƒúñ ¨}æíæÅì-ËBÞfT «ftþ{t™
™ÿæé:-™uºt ç±ÚæÅì-rðrðÄ þt†tu™t ©ðýÚte Þwõ‚ Ÿææï~æ}æì-©ðýurLÿÞ Au; yu{ ‚{u òýtu. (5)
¼tðtÚto : su htßÞ{tk yr¼r»tõ‚ ˼t…r‚-htò ntuÞ, ‚uýu …tu‚t™t rþh ytrŒ yðÞðtu™u þw¼
f{tuo{tk «urh‚ ht¾ðt òuEyu. (5)
Á¡uÔUÊ ◊fi ÷º˝¢ flÊæ˜UÔ ◊„UÊ ◊ŸÊfi ◊ãÿÈ— Sfl⁄UÊ«˜UÔ ÷Ê◊fi—–
◊ÊŒÊfi— ¬˝◊ÊŒÊ˘•XÔ‰UÀÊË⁄UXÔUÊfiÁŸ Á◊òÊ¢ ◊ ‚„Ufi—H 6H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! }æï-{the ç…uæ-S¼ |æÎí}æì-fÕÞtýfthe yL™ ytrŒ™tu ¼tu„ fh™the ±æÜUì-
ðtýe }æã:-{nt™ …qs™eÞ ðuŒþt†™t ƒtuÄÚte Þwõ‚, }æÝ:-rð[th fh™th yL‚:fhý, }拲é:-Œwüt[the
…h ¢tuÄ fh™th, S±ÚæÅì-MðÞk «ftþ{t™ ƒwrØ, |ææ}æ:-¿tt™-«ftþðt¤e, }ææïÎæ:-n»to, WíËtn, Ðí}ææïÎæ:-
W¥t{ yt™kŒ, ¥XäHè:-ytk„¤eytu, ¥XæçÝ-yLÞ Ëðo yk„tu, ç}æ~æ}æì-r{ºt ™-y™u ¨ã:-Ën™ þÂõ‚
}æï-{the ËntÞf ƒ™u.
423 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su htò ÷tuftu ƒúñ[Þo, rs‚urLÿÞ‚t y™u Ä{to[hý îtht …ÚÞ ytnthðt¤t, ËíÞðtŒe,
Œwütu …h ¢tuÄ «fx fh™tht, MðÞk yt™krŒ‚ hnu™tht, yLÞtu™u yt™krŒ‚ fh™tht, …wÁ»ttÚteo, ËðoÚte
r{ºt‚t ht¾™tht y™u ƒ¤ðt™ ƒ™u, ‚uytu ËðoŒt Ëw¾e hne þfu Au. (6)
’Ê„ÍU ◊ ’ÀÊfiÁ◊|ãº˝ö„USÃÊfiÒ ◊ ∑§◊¸Ó flËÿ~¸◊˜Ô– •Êà◊Ê ˇÊòÊ◊È⁄UÊ ◊◊fiH 7H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! }æï-{thwk ÏæH}æì-ƒ¤, §ç‹Îí²}æì-Ä™, Ïææãê-¼wòytu, ÜU}æü-f{o, ±è²ü}æì-
…ht¢{, ãS„æñ-ntÚt }æ}æì-{thwk ¥æy}ææ-MðÞk¼q: MðY… y™u ©Ú:-ÓŒÞ ÿæ~æ}æì-ûtr‚-yr‚ Œw:¾Úte hûtt
fh™tÁk ¥S„é-ƒ™u. (7)
¼tðtÚto : htòyu ytí{t, yL‚:fhý y™u ƒtnwƒ¤™u Wí…L™ fhe™u Ëw¾™e ð]rØ fhðe òuEyu. (7)
¬ÎÆCÔUË◊¸Ó ⁄UÊc≈˛U ◊ÈÆŒ⁄UR◊ö‚ÊÒfi ª˝Ëflʇø üÊÊáÊËfi–
™§M§˘•fi⁄URàŸË ¡ÊŸÈfiŸË Áfl‡ÊÊ ◊˘XÔUÊfiÁŸ ‚fl¸Ãfi—H 8H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! }æï-{thwk ÚæcÅî}æì-htßÞ ÐëcÆè:-…eX, ©ÎÚ}æì-…ux, ¥¢¨æñ-¾¼t, xæíè±æ:-fkX«Œuþ,
Ÿææï‡æè-frx«Œuþ ªM-òk½, ¥ÚyÝè-¼wòytu™tu {æÞ«Œuþ, …æÝéÝè-„tuXý ‚Útt ¨±ü„:-ËðoºtÚte yLÞ
¥XæçÝ-yk„tu }æï-{tht ç±àæ:-«òs™tu Au. (8)
¼tðtÚto : su …tu‚t™t yk„tu™e Ë{t™ «ò™u òýu Au,‚u htò™e ËŒt WL™r‚ ÚttÞ Au. (8)
ŸÊÁ÷fi◊¸ ÁøûÊ¢ ÁflôÊÊŸ¯ ¬ÊÿÈ◊¸˘¬fiÁøÁÃ÷¸‚ØԖ •ÊŸãŒŸãŒÊflÊá«UÊÒ ◊ ÷ª—
‚ÊÒ÷ÊfiÇÿ¢ ¬‚fi—– ¡YÔUÊfièÿÊ¢ ¬jKÊ¥ œ◊ʸӮ˘|S◊ ÁflÁ‡Ê ⁄UÊ¡Ê ¬˝ÁÃfi|cΔU×H 9H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! }æï-{the 癜æ}æì-M{hý fh™the ð]r¥t, Ýæç|æ:-þheh™tu {æÞ«Œuþ ™tr¼,
籿ææÝ}æì-ËBÞfT ¿tt™ ðt rðrðÄ ¿tt™, Ðæ²é:-{q÷urLÿÞ, }æï-{the ¥Ðç™ç„:-«òs™f |æ¨Îì-Þtur™,
¥æ‡Çæñ-ykztfth ð]»tý, ¥æÝ¢ÎÝ‹Îæñ-Ëk¼tu„sLÞ Ëw¾Úte yt™kŒfthf, }æï-{thwk |æxæ:-yiïÞo, Ш:-
®÷„ y™u ¨æñ|ææx²}æì-…wºt-…tiºttrŒ Þwõ‚ ntuÞ; yu he‚u …Ñ Íææ|²æ}æì-òk½ y™u ÐÎì|²æ}æì-…„tu™e ËtÚtu
ç±çàæ-«ò{tk Ðíç„çcÆ„:-ËL{tr™‚, {}æü:-…ût…t‚hrn‚ LÞtÞÄ{o™e Ë{t™, Úæ…æ-htò ¥çS}æ-Awk,
suÚte ‚{u {tht y™wfq¤ ƒ™tu. (9)
¼tðtÚto : su …wÁ»t Ëðo yk„tuÚte þw¼ f{o fhu Au, ‚u Ä{toí{t ƒ™e™u «ò{tk «r‚rc‚-ËL{tr™‚
htò ƒ™u Au. (9)
¬˝ÁÃfi ˇÊòÊ ¬˝ÁÃfi ÁÃcΔUÊÁ◊ ⁄UÊc≈˛U ¬˝àÿ‡flfi·ÈÆ ¬˝ÁÃfi ÁÃcΔUÊÁ◊ ªÊ·fiÈ– ¬˝àÿXÔfiU·ÈÆ ¬˝ÁÃfi
ÁÃcΔUÊêÿÊà◊Ÿ˜Ô ¬˝ÁÃfi ¬˝ÊáÊ·ÈÆ ¬˝ÁÃfi ÁÃcΔUÊÁ◊ ¬ÈÆCÔU ¬˝Áà lÊflÊfi¬ÎÁÕ√ÿÊ— ¬˝ÁÃfi ÁÃcΔUÊÁ◊
ÿôÊH 10H
…ŒtÚto : «òs™tu{tk «r‚rc‚ nwk htò Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnthÚte ÿæ~æï-ûtr‚Úte hûtt fh™th ûtrºtÞ fw¤{tk
424 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ðíç„-«r‚ct …t{e ÚæcÅîï-htßÞ{tk Ðíç„ + ç„cÆæç}æ-«r‚ct …t{wk Awk, ¥Eï¯é-½tuzt ytrŒ ðtn™tu{tk Ðíç„
+ ç„cÆæç}æ-«r‚ct …t{wk Awk, xææï¯é-„tÞ y™u …]rÚtðe ytrŒ …ŒtÚttuo{tk Ðíç„ + ç„cÆæç}æ-«r‚ct …t{wk
Awk, ¥Xï¯é-htßÞ™t yk„tu{tk Ðíç„ + ç„cÆæç}æ-«r‚ct …t{wk Awk, ¥æy}ææüÝ-ytí{t{tk «r‚»Xt …t{wk Awk,
Ðíæ‡æï¯é-«týtu{tk Ðíç„ + ç„cÆæç}æ-«r‚ct …t{wk Awk, ÐécÅï-…wrü{tk Ðíç„ + ç„cÆæç}æ-«r‚ct …t{wk Awk,
læ±æÐëçƒÃ²æï:-ËqÞo y™u [Lÿ{t™e Ë{t™ LÞtÞ-«ftþ y™u …]rÚtðe{tk Ðíç„ + ç„cÆæç}æ-«r‚ct …t{wk
Awk, ²¿æï-rðît™tu™e Ëuðt, Ëk„ y™u rðãt-Œt™ ytrŒ f{o{tk Ðíç„ + ç„cÆæç}æ-«r‚ct …t{wk Awk. (10)
¼tðtÚto : su htò r«Þ y™u yr«Þ [™tu rð[th] Atuze™u LÞtÞÄ{oÚte «òytu …h «þtË™ fhe™u,
Ëðo htßÞ ftÞtuo{tk „wÂ[htu îtht árü ht¾e™u [[th ytk¾tuðt¤tu ƒ™e™u], {æÞMÚt ð]r¥tÚte Ëðo «òytu™wk
…t÷™ fhe™u, r™hk‚h rðãt y™u Ëwrþûtt™e ð]rØ fhu Au, ‚u Ëðo™tu …qßÞ ƒ™e þfu Au. (10)
òÊÿÊ ŒflÊ˘∞∑§ÊfiŒ‡Ê òÊÿ|SòÊö‡ÊÊ— ‚ÈÆ⁄UÊœfi‚—–
’΄US¬ÁÃfi¬È⁄UÊÁ„UÃÊ ŒflSÿfi ‚ÁflÃÈ— ‚fl– ŒflÊ ŒflÒ⁄fiUflãÃÈ ◊ÊH 11H
…ŒtÚto : su ~æ²æ:-ðËw, Áÿ, ytrŒíÞ ºtý «fth™t Îï±æ:-rŒÔÞ„wýðt¤t ÏæëãSÐç„ ÐéÚæïçã„æ:-
ƒ]nM…r‚ = ËqÞo su{tk «{w¾ Au, ¨éÚæ{¨:-suÚte W¥t{ ftÞtuo™e rËrØ ÚttÞ Au, »ÜUæÎàæ-Œþ «tý
y™u yr„Þth{tu Sðtí{t, ~æ²ô›àææ:-‚uºteË rŒÔÞ„wýðt¤t …ŒtÚttuo-Œuðtu ¨ç±„é:-Ëf÷ s„‚™t
Wí…tŒf Îï±S²-«ftþ{t™ Eïh™t ¨±ï-…h{uïÞoÚte Þwõ‚ Wí…L™ ÚtÞu÷t s„‚{tk Au, ‚u Îï±ñ:-
…]rÚtðe ytrŒ ‚uºteË …ŒtÚttuo Ërn‚ }ææ-{the Îï±æ:-rðît™tu hûtt y™u ¥±‹„é-WL™r‚ fhu. (11)
¼tðtÚto : su ÷tuftu …]rÚtðe, s÷, yÂø™, ðtÞw, ytftþ, ãw÷tuf, [Lÿ{t ‚Útt ™ûtºt yu ytX, «tý
ytrŒ Œþ ðtÞw, yr„Þth{tu Sðtí{t, ƒth {rn™tytu, rðãw‚T y™u Þ¿t yu ‚uºteË …]rÚtðe ytrŒ
…ŒtÚttuo™t „wý-f{o-Mð¼tð™t W…ŒuþÚte Ëðo {™w»Þtu™u WL™‚ fhu Au,‚uytu Ëðo™t W…fthf ntuÞ Au.
(11)
¬˝Õ◊Ê ÁmÃËÿÒfi*√ŒÃËÿÊfiSÃÎÆÃËÿÒfiSÃÎÆÃËÿÊfi— ‚àÿŸfi ‚àÿ¢ ÿôÊŸfi ÿôÊÊ ÿ¡Èfi*÷ÿ¸¡fiÍúÁ·
‚Ê◊fiÁ÷— ‚Ê◊ÊfiãÿÎÆ|Ç÷´¸§øfi— ¬È⁄UÊ˘ŸÈflÊÄÿ~ÊÁ÷— ¬È⁄UÊ˘ŸÈflÊÄÿ~Ê ÿÊÖÿ~ÊÁ÷ÿʸÖÿ~Ê
fl·≈˜U∑Ô §Ê⁄ÒUfl¸Ó®·≈˜U∑Ô §Ê⁄UÊ ˘-•Ê„fiÈUÁÃÁ÷⁄UÊ„fiÈUÃÿÊ ◊ ∑§Ê◊Êãà‚◊fiœ¸ÿãÃÈÆ ÷Í— SflÊ„UÊfiH 12H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! su{ Ðíƒ}ææ:-«Út{ …]rÚtðe ytrŒ ytX ðËw, çm„è²ñ:-ƒeò yr„Þth «tý
ytrŒ hwÿtuÚte, çm„è²æ:-ƒeò hwÿ „ë„è²ñ:-ºteò ƒth {rn™tytuÚte, „ë„è²æ:-ºteò ƒth {rn™tytu
¨y²ïÝ-fthý = «f]r‚Úte, ¨y²}æì-fthý = «f]r‚ ²¿æïÝ-rþÕ… r¢ÞtÚte, ²¿æ:-rþÕ… r¢Þt ²…é<|æ:-
Þsw{Oºttu™e r¢ÞtÚte Þwõ‚, ²…ê¢ç¯-ÞswðuoŒtuõ‚ r¢Þt ¨æ}æç|æ:-Ët{ðuŒtuõ‚ rðãtÚte, ¨æ}ææçÝ-Ët{ðuŒMÚt
r¢Þt ytrŒ «çx|æ:-ÉøðuŒMÚt rðãt r¢ÞtytuÚte, «™:-ÉøðuŒ™tu ÔÞðnth ÐéÚæïùÝé±æv²æç|æ:-yÚtðoðŒu tuõ‚
«fhýtuÚte, ÐéÚæïùÝé±æv²æ:-yÚtðoðŒu ™tu ÔÞðnth ²æÁ²æç|æ:-Þ¿t ËkƒÄk e r¢ÞtytuÚte, ²æÁ²æ:-Þ¿tr¢Þtytu
425 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
±¯ÅìÜUæÚñ:-W¥t{ f{tuoÚte, ±¯ÅìÜUæÚæ:-W¥t{ f{o ¥æãéç„ç|æ:-ytnwr‚ytuÚte, ¥æã鄲:-ytnwr‚ytu S±æãæ-
ËíÞ yt[hýÚte yu Ëðo |æê:-¼qr{{tk }æï-{the ÜUæ}ææÝì-RåAtytu™u ¨}æ{ü²‹„é-©uc he‚u rËØ fhu,
‚u{ yt… {™u W…Œuþ yt…tu. (12)
¼tðtÚto : yæÞt…f y™u W…Œuþftu «Út{ ðuŒtu™u ¼ýtðe™u, …]rÚtðe y™u …ŒtÚttuo™e rðãt™u ƒ‚tðe™u,
fthý-ftÞo ËkƒkÄÚte ‚u™t „wýtu™tu Ëtûtt‚T fhtðe™u, nM‚r¢ÞtÚte Ëðo {™w»Þtu™u r™…wý ƒ™tðu. (12)
ÀÊÊ◊ÊfiÁŸ ¬˝ÿfiÁÃ◊¸◊ àflæ˜UÔ ◊˘•ÊŸfiÁÃ⁄UʪfiÁ×–
◊Êú‚¢ ◊˘©U¬fiŸÁÃfl¸Sfl|SÕfi ◊îÊÊ ◊˘•ÊŸfiÁ×H 13H
…ŒtÚto : nu yÄt…ftu y™u W…Œuþftu ! su{ }æ}æì-{tht Hæï}ææçÝ-Ykðtztk, Ðí²ç„:-{thtu «Þí™, }æï-
{the y±ÜUì-íð[t, ¥æÝç„:-{the ™{ú‚t, }æ梨}æì-{thwk {tkË, ¥æxæç„:-yt„{™, }æï-{tht ±¨é-Ä™,
©ÐÝç„:-W…™{™ suÚte ™{ú ÚttÞ Au, }æï-{tht ¥çSƒ-yÂMÚt, }æÁ…æ-{ßò y™u ¥æÝç„:-Ëthe he‚u
Ëífth …t{u ‚u{ ‚{u «Þí™ fhtu. (13)
¼tðtÚto : yæÞt…ftu y™u W…Œuþftuyu yuðtu «Þí™ fhðtu òuEyu fu, suÚte ËwrþûttÚte Þwõ‚ Ëðo
…wÁ»ttu y™u Ëðo fLÞtytu ËwkŒh yk„tu y™u Mð¼tðÚte Þwõ‚, áZ ƒ¤Úte Þwõ‚ ÄtŠ{f y™u rðãtÚte
Ëk…L™ ƒ™u. (13)
ÿgfiflÊ Œfl„U«fiUŸ¢ ŒflÊfi‚‡ø∑ΧÆ◊Ê flÿ◊˜Ô–
•|ÇŸ◊ʸ ÃS◊ÊŒŸfi‚Ê Áfl‡flÊfiã◊ÈÜøàflö„Ufi‚—H 14H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ²„ì-su ±²}æì-y{u Îï±æ:-yæÞt…f y™u W…Œuþf rðît™T ‚Útt yLÞ Îï±æ¨:-
rðît™tu …hM…h Îï±ãïÇÝ}æì-rðît™tu™tu y™tŒh ™ÜëU}æ-fhu, „S}ææ„ì-‚u ç±Eæ„ì-Ë{M‚ »Ý¨:-y…htÄ
y™u ¥¢ã¨:-Œwü ÔÞË™Úte ¥çxÝ:-yÂø™™e Ë{t™ Ëðo rðãtytu{tk «ftþ{t™ yt… }ææ-{™u }æé@„é-
…]ÚtfT fhtu. (14)
¼tðtÚto : òu õÞthuf y[t™f ¼ú{Úte ftuE …ý rðît™™tu ftuE y™tŒh fhu, ‚tu ‚u™u ‚u s Ë{Þu
ût{t fhtðu.
su{ yÂø™ Ëðo{tk «rðü hne™u Ëðo™u …tu‚t™t MðY…{tk ÂMÚt‚ fhu Au, ‚u{ rðît™tuyu ËíÞ
W…Œuþ îtht Ëðo {™w»Þtu™u yËíÞ yt[hýÚte …]ÚtfT fhe™u, ËíÞ yt[hý{tk «ð]¥t fhe™u Ëðuo™u
ÄtŠ{f ƒ™tððt òuEyu. (14)
ÿÁŒ ÁŒflÊ ÿÁŒ ŸÄÃ◊ŸÊfiúÁ‚ ø∑ΧÆ◊Ê flÿ◊˜Ô–
flÊ‚È◊ʸ ÃS◊ÊŒŸfi‚Ê Áfl‡flÊfiã◊ÈÜøàflö„Ufi‚—H 15H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ²çÎ-su çαæ-rŒðËu ²çÎ-su Ýv„}æì-ht‚u »Ýæ¢ç¨-y…htÄ ±²}æì-y{u
426 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
™ÜëU}æ-fheyu „S}ææ„ì-‚u ç±ES}ææ„ì-Ë{„ú »Ý¨:-…t… y™u ¥¢ã¨:-Œwü ÔÞË™Úte }ææ-{™u ±æ²é:-
ðtÞw™e Ë{t™ ð‚toððt¤t yt rðît™ }æé@„é-…]ÚtfT fhtu. (15)
¼tðtÚto : su rŒðË y™u htrºt{tk y¿tt™Úte …t… fhu, ‚u …t…Úte Ëðo rþ»Þtu™u rþûtftu …]ÚtfT
fhu. (15)
ÿÁŒ ¡Êª˝lÁŒ SflåŸ˘∞ŸÊfiúÁ‚ ø∑ÆΧ◊Ê flÿ◊˜Ô–
‚ÍÿÊ¸Ó ◊Ê ÃS◊ÊŒŸfi‚Ê Áfl‡flÊfiã◊Üøàflö„UÓ‚—H 16H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ²çÎ-su …æxæí„ì-ò„]‚ yðMÚtt y™u ²çÎ-su S±ŒÝï-r™ÿt{tk »Ýæ¢ç¨-y…htÄtu
±²}æì-y{u ™ÜëU}æ-fheyu, „S}ææ„ì-‚u ç±Eæ„ì-Ë{„ú »Ý¨:-…t… y™u ¥¢ã¨:-«{tŒÚte ¨ê²ü:-ËqÞo™e
Ë{t™ ð‚toððt¤t yt… }ææ-{™u }æé@„é-…]ÚtfT fhtu. (16)
¼tðtÚto : su ftuE ÷tuftu Œwü [uüt fhu, rðît™T {™w»Þ ‚u™tÚte ‚u Ëðo™u þe½ú Œqh fhu. (16)
ÿŒ˜Ô ª˝Ê◊ ÿŒ⁄fiUáÿ ÿà‚÷ÊÿÊ¢ ÿÁŒfi®|ãº˝ÿ– ÿë¿ÍUƺ˝ ÿŒÿ¸
ÿŒŸfi‡ø∑ΧÆ◊Ê flÿ¢ ÿŒ∑§SÿÊÁœœ◊¸Ó®ÁáÊ ÃSÿÊfiflÿ¡fiŸ◊Á‚H 17H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ±²}æì-y{u ²„ì-su xæíæ}æï-„t{{tk, ²„ì-su ¥Ú‡²ï-ð™{tk, ²„ì-su ¨|ææ²æ}æì-
˼t{tk, ²„ì-su §ç‹Îí²ï-{™{tk, ²„ì-su àæêÎíï-þqÿ{tk, ²„ì-su ¥²ïü-Mðt{e ðt ði~Þ{tk, ²„ì-su »ÜUS²-
yuf ÔÞÂõ‚™tk, ¥ç{-yrÄf]‚ {}æ<‡æ-Ä{o{tk ²„ì-su »Ý:-y…htÄ-…t… ™ÜëU}æ-fheyu Aeyu yÚtðt
fhðt™t Aeyu, „S²-‚u ËðoÚte yt… ¥±²…Ý}æì-Œqh fhðt™t ËtÄ™ Atu, ‚uÚte {ntþÞ ¥ç¨-Atu. (17)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu õÞtkÞ õÞthuf …ý …t…™wk yt[hý ™ fhðwk òuEyu. òu õÞthuf ÚtE òÞ
‚tu …ý fwxwkƒ™e, rðît™tu™e Ët{u y™u hts˼t{tk ËíÞ ƒtu÷ðwk òuEyu.
su yæÞt…f y™u W…Œuþf MðÞk ÄtŠ{f ƒ™e™u yLÞtu™u ÄtŠ{f ƒ™tðu Au, ‚u™tÚte ðÄe™u Ëw¼qr»t‚
fh™th yLÞ ftuý [ntuE þfu Au] ? (17)
ÿŒÊ¬Ê˘fi •ÉãÿÊ˘ßÁà flL§áÊÁà ‡Ê¬Êfi◊„U ÃÃÊfi flL§áÊ ŸÊ ◊ÈÜø– •flfi÷Õ Î ÁŸøÈê¬ÈáÊ
ÁŸøL§⁄fiUÁ‚ ÁŸøÈê¬ÈÆáÊ—– •flfi ŒflÒŒ¸fl∑fiΧÃ◊ŸÊfi˘ÿˇÿfl ◊àÿÒ¸◊¸àÿ¸Ó®∑Χâ ¬ÈL§⁄UÊ√áÊÊfi Œfl
Á⁄UcÊS¬ÊfiÁ„UH 18H
…ŒtÚto : nu ±L‡æ:-W¥t{ «tr fhtð™th, Îï±-rŒÔÞ ƒtuÄ™t Œt‚t, ‚wk ²æ:-su ¥æÐ:-«tý ¥Í‹²æ:-
„tÞ níÞt {txu yÞtuøÞ Au §ç„-yu he‚u, ±L‡æ:-ËðoÚte Wíf]ü Au §ç„-yu{ y{u àæÐæ}æãï-þ…Út…qðof
fneyu Aeyu, „„:-yrðãt ytrŒ õ÷uþ ‚Útt yÄ{to[hýÚte Ý:-y{™u }æé@-Œqh fhtu.
nu ¥±|æëƒ-ƒúñ[Þo y™u rðãtðú‚ M™t‚f çÝ™é}Ðé‡æ-{kŒ„t{e ! ‚wk çÝ™ïL:-r™rù‚ yt™kŒŒt‚t,
427 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
çÝ™é}Ðé‡æ:-r™rù‚ yt™kŒÞwõ‚ ¥ç¨-Au, yuÚte ÐéLÚæÇæ:-yíÞk‚ Œw:¾ŒtÞf çÚ¯:-®nËtÚte Ðæçã-
hûtt fh.
su Îï±ÜëU„}æì-rðît™tuyu fhu÷ »Ý:-…t… Au, ‚u™u Îï±ñ:-rðît™tuÚte ¥±æ²çÿæ-™tþ fhu Au, su
}æy²üÜëU„}æì-{™w»Þtuyu fhu÷ y…htÄ »Ý:-…t… Au,‚u™u }æy²ñü:-yrðît™ {™w»Þtu™e ËtÚtu ¥±æ²çÿæ-
™tþ fhu Au. (18)
¼tðtÚto : yæÞt…ftu y™u W…Œuþftuyu rþ»Þtu™u yuðt ËíÞðtŒe ƒ™tððt òuEyu fu ‚u™u fŒe þ…Út
™ ÷uðt …zu.
{™w»Þtu îtht su su ©uc f{tuo™wk yt[hý fhðt{tk ytðu÷ ntuÞ, ‚u™wk Ëðuoyu yt[hý fhðwk òuEyu.
y™u su su …t…f{o ntuÞ, ‚u™wk fŒe…ý yt[hý fhðwk ™rn. (18)
‚◊Èƺ˝ à NUŒfiÿ◊åSflõã× ‚¢ àflÊfi Áfl‡ÊãàflÊ·fiœËL§Ãʬfi—– ‚ÈÆÁ◊ÁòÊÿÊ Ÿ˘•Ê¬˘-
•Ê·fiœÿ— ‚ãÃÈ ŒÈ*◊ÁòÊÿÊSÃS◊Òfi ‚ãÃÈÆ ÿÊõ˘S◊ÊŸ˜Ô m|c≈U ÿ¢ øfi flÿ¢ ÁmÆc◊—H 19H
…ŒtÚto : nu rþ»Þ ! „ï-‚thwk Nβ}æì-ÓŒÞ ¨}æéÎíï-ytftþ{tk, ¥Œ¨é-«týtu™e ¥‹„:-{æÞ{tk ntuÞ,
y±æ-‚tht{tk ¥æï¯{è:-yti»trÄytu ¨¢ç±àæ‹„é-«ðuþ fhu, ©„-y™u ¥æÐ:-«tý ðt s÷ ¨¢ç±àæ‹„é-W¥t{
he‚u «ðuþ fhu, suÚte Ý:-y{tht {txu ¥æÐ:-s÷ y™u ¥æï¯{²:-yti»trÄytu ¨éç}æç~æ²æ:-©uc r{ºt™e
Ë{t™ Ëw¾ŒtÞf ¨‹„é-ƒ™u, ²:-su ¥S}ææÝì-y{thtu mïçcÅ-îu»t fhu. ²¢-™-‚Útt su™tu ±²}æì-y{u
çmc}æ:-îu»t fheyu „S}æñ-‚u™t {txu yu Ëðo Îé<}æç~æ²æ:-þºtw™e Ë{t™ ¨‹„é-ƒ™u. (19)
¼tðtÚto : yæÞt…ftuyu yu{ fhðt™e RåAt fhðe òuEyu fu, suÚte rþûtt ÞtuøÞ {™w»Þ-rþ»Þ
yðftþ «t fhe™u, «tý y™u yti»trÄytu™e rðãt™tu ¿tt‚t þe½ú ƒ™u.
yti»trÄytu, s÷ y™u «tý™wk W¥t{ he‚u Ëuð™ fhu÷ r{ºt™e Ë{t™ rðît™tu™wk …t÷™ fhu.
yrðît™tu™u þºtw Ë{t™ …erz‚ fhu. ‚u™wk Ëuð™ y™u ‚u™tu LÞtÞ yð~Þ fhðtu òuEyu. (19)
º˝ÈƬŒÊÁŒfifl ◊È◊ÈøÊŸ— |Sfl㟗 SŸÊÃÊ ◊ÀÊÊfiÁŒfl–
¬ÍÆâ ¬ÁflòÊfiáÊflÊÖÿ◊ʬfi— ‡ÊÈãœãÃÈÆ ◊ÒŸfi‚—H 20H
…ŒtÚto : nu ¥æÐ:-«tý ðt s÷™e Ë{t™ rðît™tu ! yt… ÎíéÐÎæçα-}æé}æé™æÝ:-ð]ût™t V¤, hË,
…w»… y™u …ºt ytrŒ Ë{t™ …]ÚtfT ÚtE™u, ðt su{ çS±‹Ý:-MðuŒÞwõ‚ {™w»Þ SÝæ„:-M™t™ fhe™u
}æHæçα-{¤Úte {wõ‚ ÚttÞ Au, ðt Ðç±~æï‡æï±-…rðºt fh™tht …ŒtÚttuoÚte Ðê„}æì-þwØ ¥æÁ²}æì-½]‚ ÚttÞ
Au, ‚u{ }ææ-{™u »Ý¨:-y…htÄ-…t…Úte …]ÚtfT fhe àæé‹{‹„é-þwØ fhtu. (20)
¼tðtÚto : yæÞt…ftu y™u W…Œuþftu Ëðo™u yu he‚u Ëwrþrût‚ fhu fu, suÚte ‚uytu …rðºt ytí{t,
™ehtu„ þhehðt¤t ‚Útt Ä{oÞwõ‚ f{o fh™tht ƒ™u. (20)
428 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
©Umÿ¢ Ã◊fi‚S¬Á⁄U Sflõ— ¬‡ÿfiãÃ˘©UûÊfi⁄U◊˜Ô–
Œfl¢ ŒfiflòÊÊ ‚Íÿ¸◊ªfiã◊ ÖÿÊÁÃfiL§ûÊ◊◊˜ÔH 21H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ±²}æì-y{u „}æ¨:-ykÄfthÚte Œqh Á²æïç„:-Mð«ftþ MðY… ¨ê²ü}æì-
ËqÞo ðt [ht[h™t ytí{t …h{uïh™u ÐçÚ-ËðoºtÚte Ðಋ„:-òu‚tk; Îï±~ææ-rŒÔÞ„wýtuðt¤t Œuðtu{tk
Îï±}æì-W¥t{ Ëw¾Œt‚t, S±:-Ëw¾ MðY… ©œæÚ}æì-ËðoÚte Ëqû{, ©œæ}æ}æì-Wíf]ü Á²æïç„:-Mð«ftþ MðY…
…h{uïh™u ©Îxæ‹}æ-«t fheyu, ‚u{ ‚{u …ý ‚u™u «t fhtu. (21)
¼tðtÚto : su ËqÞo™e Ë{t™ Mð«ftþ{t™, Ëðo ytí{tytu™t «ftþf, {ntŒuð, s„Œeïh Au,
‚u™e Ëðo {™w»Þtuyu W…tË™t fhðe òuEyu. (21)
•¬Ê˘•lÊãflfiøÊÁ⁄U·ö⁄U‚fiŸ ‚◊fi‚Ρ◊Á„U–
¬ÿfiSflÊŸÇŸ˘•Êªfi◊¢ â ◊Ê ‚ö‚Îfi¡ flø¸Ó®‚Ê ¬˝¡ÿÊfi ø œŸfiŸ øH 22H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ rðît™T ! su Ðí²S±æÝì-«þkrË‚ s÷™e rðãtÚte Þwõ‚ nwk ‚™u
¥æxæ}æ}æì-«t fhwk, ¥l-yts Ú¨ïÝ-{Äwh ytrŒ hËtuÚte Þwõ‚ ¥Ð:-s÷tu™wk ¥‹±™æçÚ¯}æì-y™wfq¤‚tÚte
…t™ fhwk, „}æì-‚u }ææ-{™u ±™ü¨æ-Ëtk„tu…tk„ ðuŒtæÞÞ™, Ðí…²æ-W¥t{ Ëk‚t™ ™-y™u {ÝïÝ-Ä™Úte
¨¢¨ë…-Ëthe he‚u ËkÞwõ‚ fhu, suÚte yu ÷tuftu ‚Útt nwk yÚtto‚T y{u Ëðuo Ëw¾™t {txu ¨}æ¨ëÿ}æçã-ËkÞwõ‚
ƒ™eyu.-Ëw¾e ƒ™eyu. (22)
¼tðtÚto : òu rðît™tu yæÞÞ™ y™u W…Œuþ îtht yLÞtu™u rðît™ ƒ™tðu Au, ‚tu ‚uytu …ý «r‚rŒ™
yrÄf rðãtðt™ ƒ™‚t òÞ Au. (22)
∞œÊfi˘SÿÁœ·Ë◊Á„fiU ‚Á◊ŒfiÁ‚ áÊfi˘Á‚ Ã¡Ê ◊Áÿfi œÁ„U– ‚◊Êflfifl*Ã
¬ÎÁÕflË ‚◊ÈÆ·Ê— ‚◊ÈÆ ‚Íÿ¸Ó—– ‚◊ÈÆ Áfl‡flfiÁ◊Œ¢ ¡ªfiØԖ flÒ‡flÊ®Ÿ⁄UÖÿÊfiÁÃ÷͸ÿÊ‚¢
Áfl÷Íã∑§Ê◊Êã√ÿ~‡ŸflÒ ÷Í— SflÊ„UÊfiH 23H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! yt… »{:-ð]rØ fthf ¥ç¨-Atu, ¨ç}æ„ì-su{ yÂø™™wk «ftþf #Ä™-
ƒ¤‚ý Au, ‚u{ {™w»Þtu™t ytí{tytu™t «ftþf ¥ç¨-Atu, „ï…:-‚eðú ƒwrØðt¤t ¥ç¨-Atu, ‚uÚte
„ï…:-¿tt™™t «ftþ™u }æç²-{tht{tk {ïçã-MÚttr…‚ fhtu.
su yt… Ëðoºt ¨}ææ±±<œæ-ËBÞfT ÔÞt Atu, yt…u Ðë烱è-¼qr{ y™u ©¯æ:-«¼t‚ ¨}æì-Ëthe
he‚u Wí…L™ fÞto Au, ¨ê²ü:-ËqÞo ¨}æì-Ëthe he‚u Wí…L™ fhu÷ Au, §Î}æì-yt ç±E}æì-Ëðo s„‚T ¨}æì-
Wí…L™ fhu÷ Au, ©-‚u ±ñEæÝÚÁ²æïç„:-rðï™t ™tÞf «ftþ MðY… ƒúñ™u «t fhe™u y{u »ç{¯è}æçã-
r™íÞ WL™r‚ fheyu.
429 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su{ nwk S±æãæ-ËíÞðtýe y™u f{oÚte |æê:-Ë¥ttí{f «f]r‚, ç±|æêÝì-ytftþ ytrŒ ÔÞt…f …ŒtÚttuo
‚Útt ÜUæ}ææÝì-ft{™tytu òàݱñ-«t fhwk y™u Ëw¾e |æê²æ¨}æì-hnwk; ©-‚u{ ‚{u …ý rËØ ft{ y™u
Ëw¾e hntu. (23)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su þwØ, Ëðoºt ÔÞt…f, Ëðo™t «ftþf‚to, s„‚™e h[™t, …t÷™-Äthý
y™u «÷Þf‚to …h{uïh™e W…tË™t fhe™u su{ ‚{u yt™krŒ‚ ƒ™tu Atu, ‚u{ y{u ‚u™u «t fhe™u
yt™krŒ‚ ƒ™eyu. yu{ ytftþ, ft÷ ‚Útt rŒþtytu™u rð¼w-ÔÞt…f òýeyu. (23)
•èÿÊŒfiœÊÁ◊ ‚Á◊œ◊ÇŸfi fl˝Ã¬Ã àflÁÿfi–
fl˝Ã¢ øfi üÊhÊ¢ øʬfiÒ◊Ë㜠àflÊfi ŒËÁˇÊÃÊ˘•„U◊˜ÔH 24H
…ŒtÚto : nu ±í„Єï-ËíÞ ¼t»tý ytrŒ f{tuo™t …t÷f ¥xÝï-Mð«ftþ MðY… s„Œeïh ! y±çÐ-
‚tht{tk ÂMÚth ÚtE™u ¥ã}æì-nwk ¨ç}æ{}æì-yÂø™{tk Ër{Ät™e Ë{t™ æÞt™™u ¥|²æÎ{æç}æ-Äthý fhwk
Awk. suÚte ±í„}æì-ËíÞ ¼t»tý ytrŒ ÔÞðnth ™-y™u Ÿæhæ}æì-ËíÞ™u Äthý fh™tht r™Þ{tu™u ™-
…ý ©Ðñç}æ-«t fhwk Awk Îèçÿæ„:-ƒúñ[Þo ytrŒ Œeûtt™u «t fhe™u, rðãtðt™T ƒ™e™u y±æ-‚™u §‹{ï-
«ftrþ‚ fhwk Awk. (24)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Eïh™e yt¿tt y™wËth ËíÞ ¼t»tý ytrŒ ðú‚tu™u Äthý fhu Au, ‚uytu
y‚w÷ ©Øt™u «t fhe™u Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût™e rËrØ fhe þfu Au. (25)
ÿòÊ ’˝rÊfiÔ ø ˇÊòÊ¢ øfi ‚êÿÜøÊÒ ø⁄fiU× ‚„U–
â ÀÊÊ∑¢§ ¬Èáÿ¢ ¬˝ôÊ·¢ ÿòÊfi ŒflÊ— ‚„UÊ|ÇŸŸÊfiH 25H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ nwk ²~æ-su …h{tí{t{tk Ïæíræ-ƒútñýfw¤ yÚtto‚T rðît™tu™wk fw¤ ™-
y™u ÿæ~æ}æì-ûtrºtÞ fw¤ yÚtto‚T rðãt, þtiÞo ytrŒ „wýÞwõ‚ yu ƒL™u fw¤ ¨ã-{¤e™u ¨}²@æñ-Ëthe
he‚u «u{…qðof ™-‚Útt ði~Þ ytrŒ fw¤ ™Ú„:-{¤e™u ÔÞðnth fhu Au.
²~æ-su ƒúñ{tk Îï±æ:-rŒÔÞ „wýÞwõ‚ …]rÚtðe ytrŒ yÚtðt rðît™tu ¥çxÝÝæ-rðãw‚T™e ¨ã-ËtÚtu
rðã{t™ Au; „}æì-‚u HæïÜU}æì-Œþo™eÞ Ð釲}æì-Ëw¾ MðY…, r™»…t… …h{tí{t™u Ðí¿æï¯}æì-òýwk, ‚u{
‚{u …ý ‚u™u òýtu. (25)
¼tðtÚto : su yuf, [u‚™ {tºt, Ëðo™t yrÄfthe, …t…hrn‚, ¿tt™™t îtht Ëtûtt‚T fhðt ÞtuøÞ,
Ëðoºt …qýo‚Þt ÔÞt Au y™u Ëðo …ŒtÚttuo™e ËtÚtu ËkÞwõ‚ Au, ‚u s Ëðo™t îtht W…tË™eÞ Au. (25)
ÿòÊãºfi˝‡ø flÊÿȇøfi ‚êÿÜøÊÒ ø⁄Ufi× ‚„U–
â ÀÊÊ∑¢§ ¬Èáÿ¢ ¬˝ôÊfi·¢ ÿòÊfi ‚ÁŒŸ¸ ÁfllÃfiH 26H
430 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ nwk ²~æ-su Eïh{tk §‹Îí:-Ëðoºt ÔÞt rðãw‚T ™-y™u ±æ²é:-Ä™ksÞ
ytrŒ ðtÞw ¨ã-ËtÚtu ¨}²@æñ-Ëthe he‚u {¤e™u ™Ú„:-rð[hý fhu Au; ²~æ-su ƒúñ{tk ¨ïçÎ:-™tþ
ðt Wí…r‚ Ý-ç±l„ï-rðã{t™ ™Úte; „}æì-‚u Ð釲}æì-…wÛÞÚte Wí…L™ ¿tt™ îtht òýðt ÞtuøÞ HæïÜU}æì-
Ëðo™t ÿüt Eïh™u Ðí¿æï¯}æì-òýwk; ‚u{ ‚{u …ý ‚u™u òýtu. (26)
¼tðtÚto : òu ftuE rðît™T ðtÞw, rðãw‚T y™u ytftþ ytrŒ™wk …rh{tý-Ëe{t òýðt RåAu, ‚tu
‚u ‚u™tu yL‚ òýe þf‚tu ™Úte, ‚tu su ƒúñ{tk yu ÔÞtÃÞ Au, ‚u ƒúñ™tu yL‚ òýðt ftuý Ë{Úto
ƒ™e þfu Au ? (26)
•ö‡ÊÈŸÊfi à •ö‡ÊÈ— ¬ÎfiëÿÃÊ¢ ¬Lfi§·Ê ¬L§—–
ªãœSà ‚Ê◊fi◊flÃÈÆ ◊ŒÊfiÿ ⁄U‚Ê˘•ëÿfiÈ×H 27H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! „ï-‚tht ¥¢àæéÝæ-¼t„™e ËtÚtu ¥¢àæé:-¼t„, ÐL¯æ-{{o™e ËtÚtu ÐL:-{{o
ÐëÓ²„æ}æì-ËkƒkÄ Au.
„ï-‚tht ¥Ó²é„:-™tþhrn‚ xæ‹{:-„kÄ y™u Ú¨:-…ŒtÚto™tu Ëth }æÎæ²-yt™kŒ {txu ¨æï}æ}æì-
yiïÞo™e ¥±„é-hûtt fhu. (27)
¼tðtÚto : ßÞthu æÞt™{tk r™{ø™ {™w»Þ™e {™Ërn‚ RrLÿÞtu y™u «tý ƒúñ{tk ÂMÚth ƒ™e
òÞ Au, íÞthu ‚u r™íÞ yt™kŒ{tk hnu Au. (27)
Á‚Üø|ãà ¬Á⁄fiUÁ·ÜøãàÿÈ|à‚fiÜø|ãà ¬ÈÆŸ|ãÃfi ø–
‚È⁄UÊfiÿÒ ’èÊ˝ÍflÒ ◊Œfi Á∑§ãàflÊ flfiŒÁà Á∑§ãàfl—H 28H
…ŒtÚto : su Ïæ|æíê±ñ-ƒ¤™t Äthf ¨éÚæ²ñ-Ëtu{ y™u }æÎï-yt™kŒ™t {txu {nti»trÄytu™t hË™u
ç¨@ç‹„-sXhtÂø™{tk ®Ë[™-Ëuð™ fhu Au, ÐçÚ + ç¨@ç‹„-Ëðo ‚hVÚte …t™ fhu Au, ©çy¨@ç‹„-
Wíf]ü‚tÚte „úný fhu Au. ™-y™u ÐéÝç‹„-…rðºt fhu Au, ‚uytu þheh y™u ytí{t™t ƒ¤™u «tÂ
fhu Au.
su çÜU‹y±:-‚u þwk Au ? çÜU‹y±:-‚u þwk Au ? yu{ ±Îç„-fnu Au, ‚u ftkE …ý «t fh‚tu ™Úte.
¼tðtÚto : suytu yL™trŒ™u …rðºt fhe™u yÚtto‚T ËwËkMf]‚ fhe™u, W¥t{ hËtuÚte ®Ë[™ fhe™u,
Þwõ‚ ytnth…qðof Ëuð™ fhu Au, ‚uytu yíÞk‚ Ëw¾tu™u «t fhu Au.
suytu {q¾o‚tðþ yu{ fh‚t ™Úte, ‚uytu ƒ¤ y™u ƒwrØÚte ne™ hne ËŒt Œw:¾ ¼tu„ðu Au. (28)
œÊŸÊflfiãâ ∑§⁄UR|ê÷áÊfi◊¬ÍƬflfiãÃ◊ÈÆ|ÄÕŸfi◊˜Ô– ßãº˝fi ¬˝ÊáȸӮ·Sfl Ÿ—H 29H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-Ëw¾™t RåAwf, rðãt y™u yiïÞoÚte Þwõ‚ {™w»Þ ! ‚wk Ý:-y{tht {æÝ汋„}æì-
Ëw„krÄ‚ ÄtLÞ-yL™tuÚte Þwõ‚, ÜUÚç}|æ‡æ}æì-©uc r¢ÞtÚte rËØ fhu÷, ¥Ðêб‹„}æì-W¥t{ her‚Úte yufºt
431 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhu÷ {t÷…wðt ytrŒÚte Þwõ‚, ©çvƒÝ}æì-W¥t{ ð[™Úte Wí…L™ ƒtuÄÚte rËØ fhu÷tk ¼tußÞ …ŒtÚttuoÚte
Þwõ‚ ¼tußÞ yL™, hË ytrŒ™u Ðíæ„:-«t‚:ft÷ …é¯S±-Ëuð™ fh. (29)
¼tðtÚto : su rðãt™t yæÞt…™Úte ‚Útt W…ŒuþtuÚte Ëðo™u y÷kf]‚ fh™tht, ËkËth™t WØthf
rðît™tu-Ëw„krÄ‚ hË ytrŒÚte Þwõ‚ yL™-…t™ ytrŒ™wk ÞÚtt Ë{Þ Ëuð™ fhu Au. ‚uytu ‚Útt su ‚u™u
rðãt y™u ËwrþûttÚte ðtýe™wk „úný fhtðu Au, ‚uytu ÄLÞðtŒ™u ÞtuøÞ ƒ™u Au. (29)
’ÎÆ„UÁŒãº˝Êfiÿ ªÊÿà ◊Lfi§ÃÊ flÎòÊ„UãÃfi◊◊˜Ô–
ÿŸ ÖÿÊÁÃ⁄U¡fiŸÿãŸÎÃÊflÎœÊfi Œfl¢ ŒflÊÿ ¡ÊªfiÎÁflH 30H
…ŒtÚto : nu }æL„:-rðît™tu ! «„æ±ë{:-ËíÞ™e ð]rØ fh™tht yt… ÷tuftu ²ïÝ-su™tÚte Îï±æ²-rŒÔÞ
„wýðt¤t §‹Îíæ²-…h{ yiïÞoÚte Þwõ‚ Eïh™u {txu Îï±}æì-rŒÔÞ Ëw¾™t Œt‚t, …æxæëç±-ò„Áf yÚtðt
yr‚ «rËØ, Á²æïç„:-‚us-…ht¢{™u ¥…ݲÝì-Wí…L™ fhtu; ‚u ±ë~æã‹„}æ}æì-yr‚þÞ he‚u {u½™wk n™™
fh™th ËqÞo Ë{t™ ÏæëãÎì-{nt™ Ët{„t™™wk „S²-Wõ‚ Eïh™u {txu xæ沄-„t™ fhtu, ‚u™e «þkËt-
M‚wr‚ fhtu. (30)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ËðoŒt Þwõ‚ ytnth-rðnthÚte þheh y™u ytí{t™t htu„tu™wk r™ðthý fhe™u,
…wÁ»ttÚto™e ð]rØ fhe™u, …h{uïh™wk «r‚…tŒ™ fh™th „t™ fhðwk òuEyu. (30)
•äflfiÿʸ˘•Áº˝fiÁ÷— ‚ÈÆÃö‚Ê◊¯ ¬ÁflòÊ˘•ÊŸfiÿ– ¬ÈÆŸUË„UËãº˝Êfiÿ ¬ÊÃfiflH 31H
…ŒtÚto : nu ¥Š±²æïü-Þ¿t™u Þwõ‚ fh™th {™w»Þ ! ‚wk §‹Îíæ²-…h{uïÞoðt™T {™w»Þ™u Ð愱ï-…eðt
{txu ¥çÎíç|æ:-{u½ ðtŒ¤tkytuÚte ¨é„}æì-Wí…L™ ÚtÞu÷ ¨æï}æ}æì-Ëtu{ðÕ÷e ytrŒ yti»trÄytu™t Ëth Y…
hË™u Ðç±~æï-þwØ ÔÞðnth{tk ¥æݲ-÷tð, ‚u™tÚte ‚wk ÐéÝèçã-Ëðo™u …rðºt fh. (31)
¼tðtÚto : ðiã htòyu þwØ Œuþ{tk Wí…L™ yti»trÄytu™t Ëth¼q‚ hË™wk r™{toý fhe™u, ‚u™t
Œt™Úte Ëðo {™w»Þtu™t htu„tu™e r™hk‚h r™ð]r¥t fhðe òuEyu. (31)
ÿÊ ÷ÍÆÃÊŸÊ◊Áœfi¬ÁÃÿ¸|S◊°ÓÀÀÊÊ∑§Ê˘•ÁœfiÁüÊÃÊ—–
ÿ˘ß¸‡Êfi ◊„UÃÊ ◊„UÊ°Sßfi ªÎˆÔUÊÁ◊ àflÊ◊„¢U ◊Áÿfi ªÎˆÔUÊÁ◊ àflÊ◊„U◊˜ÔH 32H
…ŒtÚto : nu Ëðo™t rn‚™t RåAwf …h{uïh ! ²:-su yt… |æê„æÝæ}æì-…]rÚtðe ytrŒ ‚íðtu y™u
‚u™tÚte Wí…L™ ftÞoY… ÷tuftu™t ¥ç{Ðç„:-yrÄct‚t Atu; }æã„:-ytftþ ytrŒ {nt™ …ŒtÚttuoÚte …ý
}æãæÝì-{nt™ Atu; ²:-su §üàæï-Ëðo™t Eïh Au; ²çS}æÝì-su{tk Ëðo HæïÜUæ:-÷tuftu ¥ç{çŸæ„æ:-ytr©‚
Au; „ïÝ-‚uÚte y±æ}æì-‚™u ¥ã}æì-nwk xæëØæç}æ-„úný fhwk Awk; }æç²-{tht ÓŒÞ{tk y±æ-‚™u ¥ã}æì-nwk xæëØæç}æ-
„úný fhwk Awk. (32)
¼tðtÚto : su W…tËf {™w»Þ y™L‚ …h{uïh{tk r™ctðt™ ƒ™e™u EïhÚte r¼L™ ftuE yLÞ
432 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ðM‚w™u W…tË™t ÞtuøÞ Ë{s‚tu ™Úte, ‚u™u s ËkËth{tk rðît™T {t™ðtu òuEyu. (32)
©U®¬ÿÊ◊ªfi΄UËÃÊ˘Sÿ|‡flèÿʯ àflÊ ‚⁄UfiSflàÿÒ àflãº˝Êfiÿ àflÊ ‚ÈÆòÊÊêáÊfi˘
∞Æ· à ÿÊÁŸfi⁄UR|‡flèÿʯ àflÊ ‚⁄UfiSflàÿÒ àflãº˝Êfiÿ àflÊ ‚ÈÆòÊÊêáÊfiH 33H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su ‚wk ¥çE|²æ}æì-…qýo rðãtðt¤t yãt…f y™u W…ŒuþfÚte ©Ð²æ}æì xæëãè„:-
W¥t{ r™Þ{tuÚte „úný fhu÷ ¥ç¨-Au, su „ï-‚thtu »¯:-yu ¥çE|²æ}æì-yæÞt…f y™u W…Œuþf™e
ËtÚtu ²æïçÝ:-rðãt-ËkƒkÄ Au, ‚u y±æ-‚™u ¨ÚS±y²ñ-Ëwrþrût‚ ðtýe {txu, y±æ-‚™u §‹Îíæ²-…h{ yiïÞo™t
{txu ‚Útt y±æ-‚™u ¨é~ææ}‡æï-W¥t{ hûtf ƒ™ðt {txu „úný fhwk Awk.
¨ÚS±y²ñ-«þM‚ „wýðt¤e rðŒw»te †e {txu y±æ-‚™u, §‹Îíæ²-…h{ W¥t{ ÔÞðnth {txu y±æ-
‚™u ¨é~ææ}‡æï-W¥t{ hûtt {txu y±æ-‚™u „úný fhwk Awk. (33)
¼tðtÚto : su rðît™tu îtht rþrût‚, MðÞk ©uc ƒwrØ{t™, rs‚urLÿÞ, rðrðÄ rðãtytu™tk ¿tt‚t
y™u rðît™tu™u r«Þ ntuÞ, ‚u s rðãt y™u Ä{o™t «[th {txu yrÄct‚t ƒ™ðt ÞtuøÞ Au. (33)
¬˝ÊáÊ¬Ê ◊fi˘•¬ÊŸ¬Ê‡øfiˇÊÈÆc¬Ê— üÊÊfiòʬʇøfi ◊–
flÊøÊ ◊ Áfl‡fl÷fi·¡Ê ◊Ÿfi‚Ê˘Á‚ ÁflÀÊÊÿfi∑§—H 34H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! suÚte ‚wk }æï-{tht Ðíæ‡æÐæ:-«tý™t hûtf, ¥ÐæÝÐæ:-y…t™™t hûtf, }æï-
{tht ™ÿæécÐæ:-™uºttu™t hûtf, Ÿææï~æÐæ:-©tu‚tu™t hûtf ™-y™u }æï-{the ±æ™:-ðtýe™t ç±E|æ﯅:-
Ëðo™e yti»trÄ Y…, }æݨ:-rð¿tt™™wk ËtÄf {™™tu ç±Hæ²ÜU:-rðrðÄ «fthÚte ËkƒkÄ fh™th ¥ç¨-
Au, yuÚte ‚wk y{tht r…‚t™e Ë{t™ Ëífth™u ÞtuøÞ Au. (34)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ƒt¤…ýÚte ÷E™u rðãt y™u Ëwrþûtt îtht rs‚urLÿÞ‚t, rðãt ‚Útt Ëí…wÁ»ttu™t
Ëk„Úte «u{ ‚Útt Ä{toí{t y™u …htu…ftrh‚t „úný fhtðu Au. ‚u™u {t‚t Ë{t™ y™u r{ºt Ë{t™
òýðt òuEyu. (34)
•|‡flŸfi∑ΧÃSÿ à ‚⁄fiUSflÁÃ∑ΧÃSÿãºfi˝áÊ ‚ÈÆòÊÊêáÊÊfi ∑ΧÆÃSÿfi–
©U¬fi„ÍUÃ˘©U¬fi„ÍU ÃRSÿ ÷ˇÊÿÊÁ◊H 35H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ©Ðãê„:-Ëífth…qðof ƒtu÷tðu÷ nwk „ï-‚tht ¥çEÝÜëU„S²-su ËŒT„wýtuÚte ÔÞtÂ
rðît™tu {txu, ¨ÚS±ç„ÜëU„S²-rðŒw»te †e {txu, ¨é~ææ}‡ææ-W¥t{ hûtf §‹Îíï‡æ-rðãt y™u yiïÞoÚte Þwõ‚
htòÚte ÜëU„S²-ƒ™tðu÷t ©Ðãê„S²-Ë{e…{tk ÷tðu÷ yL™ ytrŒ™wk |æÿæ²æç}æ-¼ûtý fhwk Awk. (35)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu rðît™tu y™u yiïÞoÞwõ‚ ÷tuftu îtht fhu÷tk f{tuo™wk yt[hý fhðwk òuEyu,
W¥t{ her‚Úte rþrût‚ hËtuÞt îtht ƒ™tðu÷ ¼tus™ fhðwk òuEyu y™u Ëífth fh™th™tu Ëífth fhðtu
òuEyu. (35)
433 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚Á◊fih˘ßãº˝fi˘©U·‚Ê◊ŸËfi∑§ ¬È⁄UÊL§øÊfi ¬Ífl¸∑ΧmÊfiflΜʟ—–
ÁòÊÁ÷Œ¸flÒ|SòÊö‡ÊÃÊ flÖÊfi˝’Ê„ÈU¡¸ÉÊÊŸfi flÎÆòÊ¢ Áfl ŒÈ⁄UÊfi flflÊ⁄UH 36H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! Ðê±üÜëU„ì-…qðo rŒþt™t ƒ™tð™th ±æ±ë{æÝ:-ð]rØ …t{‚tk, ±…íÏææãé:-ntÚt{tk
ð@ Äthý fhu÷ ©¯¨æ}æì-«¼t‚ðu¤t™e ¥ÝèÜïU-Ëu™t{tk su{ ÐéÚæïL™æ-«Út{ «fxu÷e ‚us huu¾tÚte
¨ç}æh:-«ftrþ‚ ÚtÞu÷tu §‹Îí:-ËqÞo ç~æç|æ:-ºtý yrÄf ô~æàæ„æ-ºteË Îï±ñ:-…]rÚtðe ytrŒ rŒÔÞ …ŒtÚttuo™e
ËtÚtu hnu÷t ±ë~æ}æì-{u½™u …ÍææÝì-{thu Au, ÎéÚ:-îthtu™u ç±±±æÚ-«ftrþ‚ fhu Au-¾tu÷u Au; ‚u{ yr‚
ƒ¤ðt™ ÞtuØtytu™e ËtÚtu þºtwytu™u {the™u rðãt y™u Ä{o™t îthtu™u «ftrþ‚ fh. (36)
¼tðtÚto : rðît™ ÷tuf ËqÞo™e Ë{t™ rðãt y™u Ä{o™t «ftþf ƒ™u, ‚uytu yLÞ rðît™tu™e
þtÂL‚ y™u «er‚…qðof ËíÞ-yËíÞ™t rððuf {txu ËkðtŒ fhe™u ‚Útt W¥t{ r™ùÞ fhe™u Ëðo ÷tuftu™u
ËkþÞ hrn‚ fhu. (36)
Ÿ⁄UʇÊö‚— ¬˝Áà ‡ÊÍ⁄UÊ Á◊◊ÊfiŸSßÍÆŸ¬Êà¬˝ÁÃfi ÿôÊSÿ œÊ◊fi–
ªÊÁ÷fifl¸¬ÊflÊã◊œfiÈŸÊ ‚◊Ü¡|ã„U⁄fiUáÿÒ‡øãº˝Ë ÿfi¡Áà ¬˝øfiÃÊ—H 37H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ÝÚæà梨:-{™w»ÞtuÚte «þkËt fhðt ÞtuøÞ, ²¿æS²-ËíÞ ÔÞðnth™t {æ}æ-
MÚtt™™t Ðíç„ + ç}æ}ææÝ:-y™uf W¥t{ …ŒtÚttuo™t r™{to‚t, àæêÚ:-ËðoºtÚte r™¼oÞ, „ÝêÝÐæ„ì-þheh™tu
…t‚-™tþ ™ fh™th, xææïç|æ:-„tÞ y™u ƒ¤ŒtuÚte ±Ðæ±æÝì-¾u‚h ðtððt{tk ytðu Au ‚u «þkrË‚ W¥t{
r¢Þt Þwõ‚, }æ{éÝæ-{Äwh ytrŒ hËÚte ¨}æTÝì-¾u‚e™u Wí…L™ fh‚tk, çãÚ‡²ñ:-Ëwðýo ytrŒ …ŒtÚttuoÚte
™‹Îíè-ƒnw s Ëwðýoðt™T, Ðí™ï„æ:-W¥t{ ƒwrØÞwõ‚ rðît™T Ðíç„ + ²…ç„-«r‚rŒ™ Þ¿t fhu Au-fhtðu
Au, ‚u™tu y{u yt©Þ-Ëk„ fheyu. (37)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ftuE r™ÂLŒ‚, zh…tuf, …tu‚t™t þheh™tk ™tþf, …wÁ»ttÚtone™, yt¤Ëw, {qZ
y™u Œrhÿ {™w»Þ™tu Ëk„ fŒe ™ fhðtu. (37)
߸Á«UÃÊ ŒflÒ„¸UÁ⁄fiUflÊ°2 ˘ •Á÷|c≈U⁄UÊ¡ÈuÔUÊfiŸÊ „UÁfl·Ê ‡Êh¸Ó®◊ÊŸ—–
¬ÈÆ⁄URãŒ⁄UÊ ªÊfiòÊÁ÷mÖÊ˝fi’Ê„ÈUÆ⁄UÊÿÊfiÃÈ ÿôÊ◊Ȭfi ŸÊ ¡È·ÊáÊ—H 38H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! yt… su{ ãçÚ±æÝì-W¥t{ ½tuztðt¤t, ±…íÏææãé:-ntÚt{tk ð@ ht¾™th, ÐéÚ‹ÎÚ:-
þºtwytu™t ™„htu™wk rðŒthý fh™th Ëu™t…r‚ xææï~æç|æ„ì-{u½™wk ¼uŒ™ fh™th ËqÞo su{ hË-Ëuð™ fhu
Au ‚u™e Ë{t™ …tu‚t™e Ëu™t™wk Ëuð™ fhu Au, ‚u{ Îï±ñ:-rðît™tuÚte §üçÇ„:-«þkrË‚, ¥ç|æçcÅ:-Ëðoºt
Þ¿t fh™th, ¥æ…éuæÝ:-rðît™tuÚte Ëífth …qðfo r™{krºt‚, ã籯æ-ËŒTrðãt™t ytŒt™-«Œt™Úte àæhü}ææÝ:-
Ën™þe÷, …é¯æ‡æ:-«ËL™ ÚtE™u yt… Ý:-y{tht ²¿æ}æì-Þ¿t{tk © Ð + ¥æ + ²æ„é-W¥t{ he‚u
434 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ytðtu. (38)
¼tðtÚto : su{ Ëu™t…r‚ Ëu™t™u y™u ËqÞo {u½™e ð]rØ fhe™u ËkËth™e hûtt fhu Au, ‚u{ ÄtŠ{f
yæÞt…ftuyu yæÞÞ™ fh™tht rðãtÚteoytu™e ËtÚtu yæÞÞ™ y™u yæÞt…™ fhe™u rðãt îtht Ëðo
«týeytu™e hûtt fhðe òuEyu. (38)
¡ÈÆ·ÊáÊÊ ’*„U„¸UÁ⁄UfiflÊãŸ˘ßãºfi˝— ¬˝ÊøËŸfiö‚ËŒà¬˝ÁŒ‡ÊÊfi ¬ÎÁÕ√ÿÊ—–
©UL§¬˝ÕÊ— ¬˝Õfi◊ÊŸúSÿÊŸ◊ÊfiÁŒàÿÒ⁄URÄâ fl‚ÈfiÁ÷— ‚¡Ê·Êfi—H 39H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su{ Ïæ<ã:-yL‚rhût™wk …é¯æ‡æ:-Ëuð™ fh™th ãçÚ±æÝì-nhýþe÷ y™uf
rfhýtuðt¤t, ©LÐíƒæ:-ƒnws rðM‚th Þwõ‚, ¥æçÎy²ñ:-{rn™tytu, ±¨éç|æ:-…]rÚtðe ytrŒ ytX ðM‚wytu™e
¨…æï¯æ:-ËtÚtu rðã{t™ §‹Îí:-s÷tu™u Äthý fh™th ËqÞo ÐëçƒÃ²æ:-…]rÚtðe™e ÐíçÎàææ-W…rŒþt™e ËtÚtu
Ðíƒ}ææÝ}æì-rðM‚]‚, ¥v„}æì-«rËØ, Ðíæ™èÝ}æì-«t[e™ ‚Útt S²æïÝ}æì-Ëw¾fthf MÚtt™{tk ¨è΄ì-ÂMÚth
ÚttÞ Au; ‚u{ ‚wk y{the {æÞ{tk hnu. (39)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu rŒðË y™u ht‚ «Þí™…qðof ËqÞo™e Ë{t™ yrðãt Y…e ykÄfth™wk r™ðthý
fhe™u ËkËth{tk {nt™ Ëw¾ Wí…L™ fhðwk òuEyu.
su{ …]rÚtðeÚte ËqÞo {tuxtu Au, ‚u{ yrðît™tu™e {æÞ{tk rðît™ {nt™T Au, ‚u{ òýðwk òuEyu. (39)
ßãº˝¢ ŒÈ⁄fiU— ∑§flcÿÊõ œÊflfi◊ÊŸÊ flηÊfiáÊ¢ ÿãÃÈÆ ¡Ÿfiÿ— ‚ÈƬàŸËfi—–
mÊ⁄UÊfi ŒflË⁄URÁ÷ÃÊ Áfl üÊfiÿãÃÊú‚ÈÆflË⁄UÊfi flË⁄¢U ¬˝Õfi◊ÊŸÊ ◊„UÊfiÁ÷—H 40H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ÜU±c²:-ƒtu÷ðt{tk [‚wh ±ë¯æ‡æ}æì-yr‚ ðeÞoðt™T, §‹Îí}æì-…h{ yiïÞoðt™T,
±èÚ}æì-ðeh …wÁ»t™t «r‚ {æ±}ææÝæ:-Œtuz‚e …ݲ:-Ëk‚t™tu™u sL{ yt…™the †eytu ÎéÚ:-îth-½h™u
²‹„é-«t‚ ÚttÞ Au.
su{ Ðíƒ}ææÝæ:-«ÏÞt‚, ¨é±èÚæ:-yr‚ W¥t{ ðeh …wÁ»t }æãæïç|æ:-Ëw…qrs‚ „wýtuÚte mæÚ:-îth™e
Ë{t™ rðã{t™ Îï±è:-rðãt ytrŒ „wýtuÚte «ftþ{t™, …ݲ:-Ëk‚t™ Wí…L™ fh™th ¨éÐyÝè:-W¥t{
†eytu™u ¥ç|æ„:-ËðoºtÚte ç± + Ÿæ²‹„æ}æì-rðþu»t fhe™u «t fhu Au; ‚u{ ‚{u …ý «t fhtu. (40)
¼tðtÚto : su fw¤ y™u Œuþ{tk ÷tuftu …hM…h™e «er‚Úte MðÞkðh rððtn fhu Au, íÞtk {™w»Þ ËŒt
yt™kŒ{tk hnu Au. (40)
©U·Ê‚ÊŸÄÃÊfi ’΄UÃË ’ÎÆ„Uãâ ¬ÿfiSflÃË ‚ÈÆŒÈÉÊ ‡ÊÍ®⁄URÁ◊ãº˝fi◊˜Ô–
ÃãÃȯ Ãâ ¬‡Êfi‚Ê ‚¢flÿfiãÃË Œflʟʯ Œfl¢ ÿfi¡Ã— ‚ÈL§Ä◊H 41H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ Ðïàæ¨æ-Y…Úte ¨¢±²‹„è-«t fh™tht, вS±„è-ht‚™t ykÄfthÚte
435 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Þwõ‚, ¨éÎé{ï-Ëthe he‚u …qhý fh™th, Ïæëã„è-ð]rØ …t{‚tk, ¨éLv}æï-Ëtht «ftþðt¤t ©¯æ¨æÝv„æ-
ht‚ y™u rŒðË „„}æì-rðM‚]‚, Îï±æÝæ}æì-…]rÚtðe ytrŒ ÷tuftu™t Îï±}æì-«ftþf, Ïæëã‹„}æì-{nt™ §‹Îí}æì-
ËqÞo{kz¤™tu ²…„:-Ëk„ fhu Au, ‚u{ „‹„é}æì-rðM‚th fh™th àæêÚ}æì-þqhðeh …wÁ»t™tu ‚{u Ëk„ fhtu. (41)
¼tðtÚto : su{ Ëðo ÷tuf ËðoÚte {nt™ ËqÞo ÷tuf™tu yt©Þ fhu Au, ‚u{ Ëðo ÷tuftuyu yíÞk‚
©uc …wÁ»t™tu yt©Þ fhðtu òuEyu. (41)
ŒÒ√ÿÊ Á◊◊ÊfiŸÊ ◊ŸÈfi·— ¬ÈL§òÊÊ „UÊÃÊfi⁄UÊÁflãº˝¯ ¬˝Õ◊Ê ‚ÈÆflÊøÊfi–
◊ÍÆh¸ãÿôÊSÿ ◊œÈfiŸÊ ŒœÊfiŸÊ ¬˝ÊøËŸ¢ ÖÿÊÁÃfi„¸UÁfl·Êfi flÎœÊ×H 42H
…ŒtÚto : su Îñòæ-rŒÔÞ …ŒtÚttuo y™u rðît™tu{tk rðã{t™, ç}æ}ææÝæ-r™{toýf‚to, ãæï„æÚæñ-Œt‚t
¨é±æ™æ-Ëwrþrût‚ ðtýeÚte Þwõ‚ rðît™T, ²¿æS²-Ëk„ fhðt ÞtuøÞ ÔÞðnthÚte }æêhüÝì-W…h Ðíƒ}ææ-
«Út{ rðã{t™, ÐéL~ææ:-y™uf }æÝé¯:-{™w»Þtu™u Î{æÝæ-Äthý fh™th }æ{éÝæ-{Äwh ã籯æ-ntu{ ÞtuøÞ
…ŒtÚttuoÚte Ðíæ™èÝ}æì-«t[e™ Á²æïç„:-«ftþ y™u §‹Îí}æì-…h{ yiïÞo™e ±ë{æ„:-ð]rØ fhu Au, ‚uytu Ëðo
{™w»ÞtuÚte Ëífth fhðt ÞtuøÞ Au. (42)
¼tðtÚto : su rðît™tu yæÞt…™ y™u W…Œuþ îtht Ëðo {™w»Þtu™u WL™‚ fhu Au, ‚u Ëðo {™w»Þtu™u
Ëw¼qr»t‚ fh™tht Au. (42)
ÁÃdÊ ŒflË„¸UÁfl·Ê flh¸Ó®◊ÊŸÊ˘ßãº˝¯ ¡È·ÊáÊÊ ¡ŸfiÿÊ Ÿ ¬àŸË—–
•|ë¿Ufi㟢 ÃãÃ颮 ¬ÿfi‚Ê ‚⁄UfiSflÃË«UÊfi ŒflË ÷Ê⁄fiUÃË Áfl‡flÃÍfi*ûÊ—H 43H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ç±E„êçœæü:-rðï{tk þe½ú‚t Wí…L™ fh™the, Îï±è:-«ftþ{t™, ¨ÚS±„è-
W¥t{ rð¿tt™Þwõ‚ ËhMð‚e, §Çæ-þw¼„wýtu™t fthýu M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ ‚Útt |ææÚ„è-Äthý y™u …tu»tý
fh™the yu ç„d:-ºtý Îïò:-«ftþ{t™ þÂõ‚ytu в¨æ-þçŒ, yÚto y™u ËkƒkÄ Y… hËÚte ã籯æ-
ytŒt™-«Œt™™tu Ôððnth ðt «týÚte ±hü}ææÝæ:-ð]rØðt™ …ݲ:-Ëk‚t™ Wí…L™ fh™the ÐyÝè:-
†eytu™e Ý-Ë{t™, ¥çÓÀ‹Ý}æì-AuŒ™-¼uŒ™ hrn‚, „‹„é}æì-rðM‚eýo, §‹Îí}æì-rðãw‚T™wk …é¯æ‡ææ:-Ëuð™
fhe hne Au; ‚u™wk ‚{u …ý Ëuð™ fhtu. (43)
¼tðtÚto : su rðît™tuÚte ËkÞwõ‚ ðtýe, ™tze y™u ÄthýþÂõ‚Y… ºtý «fth™e þÂõ‚ytu Ëðuo{tk
yr¼ÔÞt y™u ËŒt Wí…L™ Út‚e ÔÞðnth™e nu‚w Au, ‚u™u {™w»Þtuyu ÔÞðnth{tk ÞÚttur[‚ ËkÞtu„
fhðtu òuEyu. (43)
àflCÔUÊ Œœë¿ÈUc◊Á◊ãº˝Êfiÿ flÎcáÊ˘¬Ê∑§Ê˘Áøfic≈ÈUÿ¸‡Ê‚fi ¬ÈÆM§ÁáÊfi–
flÎ·Ê ÿ¡ãflηfiáÊ¢ ÷ÍÁ⁄Ufi®⁄UÃÊ ◊ÆÍh¸ãÿôÊSÿ ‚◊fiŸÄÃÈÆ ŒflÊŸ˜ÔH 44H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su{ y±cÅæ-rðãw‚T™e Ë{t™ rðã{t™ rðît™T ±ë¯æ-Ëu[™f‚to §‹Îíæ²-…h{
436 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yiïÞo ±ëc‡æï-ƒeò™e þÂõ‚™u htuf™th {txu àæéc}æ}æì-ƒ¤™u, ¥ÐæÜU:-y«þkË™eÞ, ¥ç™cÅé:-«tÂ
Út™th ²àæ¨ï-feŠ‚ {txu ÐéMç‡æ-y™uf …ŒtÚttuo™u Î{„ì-Äthý fh‚tk, |æêçÚÚï„æ:-yíÞk‚ …ht¢{e ±ë¯‡æ}æì-
{u½™e ²…Ýì-Ëk„‚ fh‚tk, ²¿æS²-Ëk„r‚Úte Wí…L™ ÚtÞu÷ s„‚™t }æêhüÝì-{qØoLÞ Îï±æÝì-rðît™tu™e
¨}æÝv„é-ft{™t fhu Au; ‚u{ ‚wk …ý ft{™t fh. (44)
¼tðtÚto : ßÞtk ËwÄe {™w»Þ þwØ yL‚:fhýðt¤tu ™ ƒ™e òÞ, íÞtk ËwÄe ‚u rðît™tu™tu Ëk„,
ËíÞþt†tu™tu ‚Útt «týtÞt{™tu yÇÞtË fh‚tu hnu. suÚte ‚u þe½ú þwØ yL‚:fhýðt¤tu ƒ™e þfu. (44)
flŸS¬ÁÃ⁄Uflfi‚ÎCÔUÊ Ÿ ¬Ê‡ÊÒSà◊ãÿÊfi ‚◊Ü¡Ü¿UfiÁ◊ÃÊ Ÿ Œfl—–
ßãºfi˝Sÿ „U√ÿÒ¡¸ΔU⁄U¯ ¬ÎáÊÊŸ— SflŒÊfiÁà ÿôÊ¢ ◊œÈfiŸÊ ÉÊÎÆßfiH 45H
…ŒtÚto : su Ðæàæñ:-áZ ƒkÄ™tuÚte ±ÝS²-ð™™tu …t÷f, ¥±¨ëcÅ:-yt¿tt yt…u÷t …wÁ»t™e Ý-Ë{t™,
y}拲æ-ytí{tÚte ¨}æTÝì-ËkÞwõ‚ Îï±:-rŒÔÞ Ëw¾tu™t Œt‚t àæç}æ„æ-Þ¿t™e Ý-Ë{t™; §‹ÎíS²-yiïÞo™t
…ÆÚ}æì Îï±:-rŒÔÞ Ëw¾tu™t Œt‚t WŒh Ë{t™ ftuþ™u Ðë‡ææÝ:-…qýo fh‚tk, ãòñ:-¾tðt ÞtuøÞ }æ{éÝæ-
{Ä y™u Íæë„ïÝ-½e ytrŒ …ŒtÚttuoÚte ²¿æ}æì-y™wct™ fhðt ÞtuøÞ Þ¿t fh‚tk S±Îæç„-W¥t{ …ŒtÚttuo™wk
ytMðtŒ™ fhu Au, ‚u htu„hrn‚ hnu Au. (45)
¼tðtÚto : su{ ð™M…r‚ ðÄe™u V¤ yt…u Au, su{ ƒkÄ™tuÚte ƒkÄtÞu÷tu [tuh …t…Úte Aqxe òÞ Au.
yÚtðt su{ Þ¿t Ëðo s„‚™e hûtt fhu Au, ‚u{ Þ¿t™wk Ëuð™ fh™th y™u Þwõ‚ ytnth-rðnth
fh™th {™w»Þ W…fthf‚to ƒ™u Au. (45)
SÃÊ∑§ÊŸÊÁ◊ãŒÈ¢Æ ¬˝Áà ‡ÊÍ®⁄UR˘ßãº˝Êfi flηÊÿ◊ÊfiáÊÊ flη÷SÃÈfi⁄UÊ·Ê≈˜UÔ–
ÉÊÎÆì˝È·Ê ◊Ÿfi‚Ê ◊ÊŒfi◊ÊŸÊ— SflÊ„UÊfi ŒflÊ˘•◊ÎÃÊfi ◊ÊŒÿãÃÊ◊˜ÔH 46H
…ŒtÚto : su{ ±ë¯æ²}ææ‡æ:-ƒ¤ðt™ ƒ™e™u, ±ë¯|æ:-W¥t{, „éÚæ¯æÅì-®nËf þºtwytu™wk {»toý fh™th,
àæêÚ:-þqhðeh, §‹Îí:- yiïÞoðt™T S„æïÜUæÝæ}æì-yÕ… ÷tuftu{tk §‹Îé}æì-ftu{¤ Mð¼tððt¤t {™w»Þ™t
Ðíy²æùùÝ‹Îç„-«r‚ yt™krŒ‚ ƒ™u Au, ‚u{ Íæë„Ðíé¯æ-«ftþ™wk Ëuð™ fh™th }æݨæ-rð¿tt™Úte y™u
S±æãæ-ËíÞr¢ÞtÚte }ææïÎ}ææÝæ:-yt™krŒ‚ ƒ™e™u ¥}æë„æ:-ytí{MðY…Úte, {]íÞw Ä{o hrn‚ Îï±æ:-rðît™tu
}ææβ‹„æ}æì-MðÞk ‚] ƒ™e™u y{™u yt™krŒ‚ fhu. (46)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yÕ…„wýðt¤t {™w»Þ™u òuE™u ytÿor[¥t ŒÞtðt™ ƒ™u Au, ‚uytu Ëðoºt
Ëðo™u Ëw¾e fhu Au. (46)
•ÊÿÊ|àflãº˝Ê˘flfi‚˘©U¬fi Ÿ˘ß„U SÃÈÆ× ‚fiœ◊ÊŒfiSÃÈÆ ‡ÊÍ⁄fiU—–
flÊflÎƜʟSÃÁflfi·Ëÿ¸Sÿfi ¬ÍÆfl˸lÊÒ¸Ÿ¸ ˇÊòÊ◊Á÷÷ÍfiÁà ¬ÈcÿÊfiØÔH 47H
…ŒtÚto : su §‹Îí:-…h{ yiïÞo™u Äthý fh™th §ã-yt ð‚o{t™ Ë{Þ{tk S„é„:-«þkrË‚, àæêÚ:-
437 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
r™¼oÞ ðeh …wÁ»t Ðê±èü:-…qðo rðît™tu îtht ËwrþûttÚte W¥t{ fhu÷e „籯è:-Ëu™tytu™e ±æ±ë{æÝ:-
yíÞk‚ ð]rØ fh™th, ²S²-su™t ¥ç|æ|æêç„-þºtwytu™tu r‚hMfth fh™thtk ÿæ~æ}æì-htßÞ læñ:-ËqÞo™t
«ftþ™e Ý-Ë{t™ Au, su Ý:-y{™u Ðéc²æ„ì-…wü fhu, ‚u y{the ¥±¨ï-hûtt ytrŒ {txu ©Ð +
¥æ + ²æ„é-Ë{e… ytðu y™u ¨{}ææ„ì-Ë{t™ MÚtt™ðt¤t ¥S„é-ƒ™u. (47)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu LÞtÞ y™u rðãt ƒL™u™t «ftþf, Ëíf]‚ y™u Óü-…wü Ëu™tÞwõ‚, «ò™t
…tu»tf y™u Œwütu™tu ™tþ fh™th ntuÞ, ‚uytu htßÞ yrÄfthe ƒ™ðt™u ÞtuøÞ Au. (47)
•Ê Ÿ˘ßãº˝Êfi ŒÍÆ⁄UÊŒÊ Ÿfi˘•Ê‚ÊŒfiÁ÷|c≈U∑ΧŒflfi‚ ÿÊ‚ŒÈƪ˝—–
•ÊÁ¡fi®DÔUÁ÷ŸÎƸ¬ÁÃfl¸ÖÊfi˝’Ê„ÈU— ‚XÔU ‚◊à‚Èfi ÃÈÆfl¸ÁáÊfi— ¬ÎÃãÿÍŸ˜ÔH 48H
…ŒtÚto : su ¥ç|æçcÅÜëU„ì-ËðoºtÚte RÂåA‚ Ëw¾ Wí…L™ fh™th, ±…íÏææãé:-ð@Ë{t™ áZ ¼wòytu
ðt¤t, ÝëÐç„:-™htu™t …t÷f, ¥æïç…cÆïç|æ:-ƒr÷c ÞtuØtytu™t fthýu ©xæí:-Œwütu…h ¢tuÄ fh™th, „é±üç‡æ:-
þºtwytu™u þe½ú {th™th §‹Îí:-þºtw rðŒthf Ëu™t…r‚ Ý:-y{the ¥±¨ï-hûtt {txu ¨}æy¨é-y™uf
Ëk„út{tu{tk ¨Xï-ËtÚt ÎêÚæ„-Œqh ŒuþÚte y™u ¥æ¨æ„ì-Ë{e… ŒuþÚte ¥æ + ²æ¨„ì-ytðu y™u Ý:-
y{the Ðë„‹²êÝì-Ëu™t ‚Útt Ëk„út{™t RåAwf™e ¥æ-ËŒt hûtt y™u {t™ fhu, ‚u™wk y{u …ý {t™
fheyu. (48)
¼tðtÚto : ‚u …wÁ»ttu s htßÞ fhe þfu Au fu, suytu Œqh Œuþ ÂMÚt‚ ‚Útt Ë{e…Œuþ ÂMÚt‚ Ëðo
«òytu™e r™heûtý y™u Œq‚ ÔÞðMÚtt îtht hûtt fhu Au y™u þqhðehtu™tu ËŒt Ëífth fhu Au. (48)
•Ê Ÿ ßãº˝Ê „UÁ⁄fiUÁ÷ÿʸàflë¿UÊfiflʸøËŸÊ˘flfi‚ ⁄UÊœfi‚ ø–
ÁÃcΔUÊfiÁà flÖÊ˝Ë ◊ÉÊflÊfi Áfl⁄URå‡ÊË◊¢ ÿôÊ◊ŸÈfi ŸÊ flÊ¡fi‚ÊÃÊÒH 49H
…ŒtÚto : su }æÍæ±æ-…h{ «þkrË‚ Ä™Úte Þwõ‚, ç±ÚŒàæè-{nt™ ƒ¤ðt™, ¥±æü™èÝ:-rðãt ytrŒ
ƒ¤Úte ËL{w¾ s™th, ±…íè-«þM‚ þ† rðãt{tk rþrût‚ §‹Îí:-yiïÞo™t Œt‚t Ëu™t…r‚ Au-‚u ãçÚç|æ:-
Ëwrþrût‚ ½tuztytuÚte Ý:-y{the ¥±¨ï-hûtt ytrŒ {txu ™-y™u Úæ{¨ï-Ä™™u {txu ±æ…¨æ„æñ-Ëk„út{{tk
¥Ýé, ç„cÆæç„-y™wfq¤ ÂMÚth hnu, ‚u Ý:-y{tht §}æ}æì-yt ²¿æ}æì-ËíÞ LÞtÞ …t÷™ fhðt Y… htßÞ
ÔÞðnth™u ¥ÓÀ + ¥æ + ²æ„é-W¥t{ he‚u «t ÚttÞ. (49)
¼tðtÚto : su ÞwØ rðãt{tk r™…wý, {nt ƒ¤ðt™, «ò™t Ä™™e ð]rØ fh™th, Ëwrþrût‚ ½tuztytu
y™u ntÚteytuðt¤t y™u {k„÷fthe ÷tuftu Au, ‚u s hts…wÁ»t [htsf{o[the] ƒ™u. (49)
òÊÊÃÊ⁄URÁ◊ãº˝fi◊ÁflÃÊ⁄URÁ◊ãº˝ö„Uflfi„Ufl ‚ÈÆ„Uflö‡ÊÍ®⁄URÁ◊ãºfi˝◊˜Ô–
uÔUÿÊfiÁ◊ ‡Ê∑˝¢§ ¬ÈfiL§„ÍUÆÃÁ◊ãºfi˝úSfl|Sà ŸÊfi ◊ÉÊflÊfi œÊ|àflãº˝fi—H 50H
…ŒtÚto : nu ˼tæÞût ! hts™T ! su ã±ï ã±ï-«íÞuf Ëk„út{{tk ~ææ„æÚ}æì-hûtf, §‹Îí}æì-Œwütu™t ™tþf,
438 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¥ç±„æÚ}æì-«er‚ fh™th-‚] fh™th, §‹Îí}æì-…h{ yiïÞo™t Œt‚t, ¨éã±}æì-Ëthe he‚u ytnTðt™ fh™th,
àæêÚ}æì-þºtwytu™t ™tþf, §‹Îí}æì-htßÞ™t Äthf, àæéÜíU}æì-þe½úfthe, ÐéLãê„}æì-y™uftuÚte Ëífth …t{u÷t,
§‹Îí}æì-þºtw Ëu™t™t rðŒthf ‚™u u²æç}æ-Ëífth …qðof ƒtu÷tðwk Awk, ‚u }æÍæ±æ-ƒnw Ä™Þwõ‚ §‹Îí:-W¥t{
Ëu™t™t Äthf ‚wk Ý:-y{tht {txu S±çS„-Ëw¾™u {æ„é-Äthý fh. (50)
¼tðtÚto : {™w»Þ ‚u™tu ËŒt Ëífth fhu, su rðãt, LÞtÞ ‚Útt Ä{o™tu Ëuðf ntuÞ y™u su Ëwþe÷
y™u rs‚urLÿÞ hne™u Ëðo™tk Ëw¾™e ð]rØ {txu «Þí™ fhu. (50)
ßãº˝fi— ‚ÈÆòÊÊ◊Ê SflflÊ°2 ˘ •flÊfiÁ÷— ‚È◊ΫUË∑§Ê ÷fiflÃÈ Áfl‡flflfiŒÊ—–
’ÊœfiÃÊ¢ m·Ê˘•÷fiÿ¢ ∑ΧáÊÊÃÈ ‚ÈÆflËÿ¸Ó®Sÿ ¬Ãfiÿ— SÿÊ◊H 51H
…ŒtÚto : su ¨é~ææ}ææ-Ëthe he‚u hûtt fh™th, S±±æÝì-…tu‚t™t y™uf W¥t{ {týËtuðt¤t, ç±E±ïÎæ:-
Ë{M‚ Ä™ðt™, ¨é}æëÇèÜU:-yíÞk‚ Ëw¾fthe y™u §‹Îí:-yiïÞo™e ð]rØ fh™th htò, ¥±æïç|æ:-
LÞtÞ…qðof hûtt ytrŒÚte «ò™e hûtt fhu; ‚u mï¯:-þºtwytu™u Ïææ{„æ}æì-nxtðu, ¥|æ²}æì-Ëðo™u r™¼oÞ
ÜëU‡ææï„é-fhu, y™u MðÞk …ý ‚u{ r™¼oÞ |汄é-ƒ™u; suÚte y{u ¨é±è²üS²-W¥t{ …ht¢{™t Є²:-
…t÷f S²æ}æ-ƒ™eyu. (51)
¼tðtÚto : su hts…wÁ»t rðãt y™u rð™ÞÚte Þwõ‚ ƒ™e™u «ò™t hûtf ™ ntuÞ, ‚tu Ëw¾™e ð]rØ
…ý ÚttÞ ™rn. (51)
ÃSÿfi flÿö ‚Èfi◊ÃÊÒ ÿÁôÊÿSÿÊÁ¬fi ÷º˝ ‚ÊfiÒ◊Ÿ‚ SÿÊfi◊–
‚ ‚ÈÆòÊÊ◊Ê SflflÊ°2 ˘ ßãº˝Êfi˘•S◊˘•Ê⁄UÊ|ìÊŒ˜Ô m·fi— ‚ŸÈÆÃÿ¸ÈÓ®ÿÊÃÈH 52H
…ŒtÚto : su ¨é~ææ}ææ-Ëthe he‚u hûtt fh™th, S±±æÝì-«þM‚ …tu‚t™t fw¤ y™u Ä™ðt¤t, §‹Îí:-
r…‚t Ë{t™ rðã{t™ ˼t…r‚ htò ¥S}æï-y{tht mï¯:-þºtwytu™u ¥æÚæ„ì-Œqh ðt Ë{e… ŒuþÚte ç™Îì-
…ý ¨Ýé„:-ËŒt ²é²æï„é-Œqh fhu.
„S²-‚u …qðtuoõ‚ ²ç¿æ²S²-Þ¿t™wk y™wct™ fh™th htò™e ¨é}æ„æñ-ËwkŒh {™{tk y™u |æÎíï-fÕÞtý
fh™th ¨æñ}æݨï-ËwkŒh {™{tk Wí…L™ ÚtÞu÷t ÔÞðnth{tk ¥çÐ-…ý y{u htò™u y™wfq¤ ð‚o™tht
S²æ}æ-ƒ™eyu y™u ¨:-‚u y{tht htò y™u ±²}æì-y{u ‚u™e «ò yÚtto‚T ‚u™t htßÞ{tk hneyu. (52)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu ‚u™e Ëk{r‚Úte hnuðwk òuEyu, su …ût…t‚ hrn‚, ÄtŠ{f y™u LÞtÞÚte
«ò™wk …t÷™ fhu. (52)
•Ê ◊ãº˝ÒÁ⁄fiUãº˝ „UÁ⁄fiUÁ÷ÿʸÁ„U ◊ÿÍ⁄fiU⁄UÊ◊Á÷—–
◊Ê àflÊ ∑§ÁøÁ㟠ÿfi◊|ãfl¢ Ÿ ¬ÊÁ‡ÊŸÊ˘Áà œãflfifl ÃÊ°2H˘ßfiÁ„UH 53H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-…h{ yiïÞo™t ðÄof Ëu™t…r‚ ! ‚wk }æ‹Îíñ:-«þkrË‚ }æ²êÚÚæï}æç|æ:-{tuh™t htu{
439 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ë{t™ ftu{¤ htu{ðt¤t ãçÚç|æ:-½tuztytuÚte „æÝì-‚u þºtwytu™u S‚ðt {txu ²æçã-«MÚtt™ fh.
íÞtk y±æ-‚™u ÐæçàæÝ:-ò¤ ht¾™th rþfthe ô±, Ý-…ûte™u ƒtkÄu ‚u Ý-Ë{t™ ÜïU癄ì-ftuE…ý
çݲ}æÝì-ƒtkÄu }ææ-™rn, ‚wk ¥ç„{‹±ï±-{nt™ Ä™wÄtohe™e Ë{t™ §çã-Ëthe he‚u „{™ fh. (53)
¼tðtÚto : ßÞthu ðehtu þºtwytu …h rðsÞ {txu òÞ, íÞthu ËðoºtÚte …tu‚t™e þÂõ‚™e Ë{eûtt
fhe™u, …Þto Ët{„úeÚte Þwõ‚ ƒ™e™u, þºtwytu ËtÚtu ÞwØ fhe™u, …tu‚t™tu rðsÞ fhu y™u su{ þºtw
‚u™u ðþ{tk ™ fhe þfu, ‚u{ ftÞo fhu. (53)
∞flÁŒãº˝¢ flηfiáÊ¢ flÖÊ˝fi’Ê„È¢UÆ flÁ‚ficΔUÊ‚Ê˘•èÿ~ø¸ãàÿ∑Ò¸§—–
‚ Ÿfi SÃÈÆÃÊ flË⁄UflfihÊÃÈÆ ªÊ◊filÍÆÿ¢ ¬Êfià Sfl|SÃÁ÷— ‚ŒÊfi Ÿ—H 54H
…ŒtÚto : nu ±ç¨cÆæ¨:-yíÞk‚ ðtË fh™tht «òs™tu ! su ±ë¯‡æ}æì-ƒ¤ðt™, ±…íÏææãé}æì-þ†Äthe,
§‹Îí}æì-þºtw™tþf™tk ¥ÜñüU:-«þkrË‚ f{tuoÚte rðît™tu ¥|²™üç‹„-ÞÚttð‚T Ëífth fhu Au, »±-yu™tu
²ê²}æì-‚{u §„ì-…ý Ëífth fhtu.
¨:-‚u S„é„:-M‚wr‚™u «t ÚtE™u Ý:-y{™u ‚Útt xææï}æ„ì-W¥t{ „tÞ ytrŒ …þwytuÚte Þwõ‚
±èÚ±„ì-þqhðehtuÚte Þwõ‚ htßÞ™u {æ„é-Äthý fhu.
²ê²}æì-‚{u ÷tuftu S±çS„ç|æ:-Ëw¾tuÚte yÚtto‚T fÕÞtýfthf f{tuoÚte Ý:-y{the ¨Îæ-Ëðo ft÷{tk
Ðæ„-hûtt fhtu. (54)
¼tðtÚto : su{ hts…wÁ»ttu «ò™e hûtt fhu, ‚u{ «òs™tu …ý hts…wÁ»ttu™e hûtt fhu. (54)
‚Á◊fihÊ˘•|ÇŸ⁄fiU|‡flŸÊ Ã#Ê ÉÊ◊ʸ Áfl⁄UÊ≈˜UÔ ‚ÈÆ×–
ŒÈÆ„U œŸÈ— ‚⁄UfiSflÃË ‚Ê◊fiö‡ÊÈÆ∑˝§Á◊„U|ãº˝ÿ◊˜ÔH 55H
…ŒtÚto : su{ §ã-yt ËkËth{tk {ïÝé:-ŒqÄ yt…™the „tÞ™e Ë{t™ ¨ÚS±„è-þt† rð¿tt™Úte
Þwõ‚ ðtýe àæéÜíU}æì-þwØ ¨æï}æ}æì-yiïÞo y™u §ç‹Îí²}æì-Ä™™u …rh…qýo fhu Au, ‚u{ ‚u™u nwk Îéãï-…rh…qýo fhwk.
nu ¥çEÝæñ-þw¼ „wýtu{tk ÔÞt †e-…wÁ»ttu ! „Œ„:-‚t…Úte Þwõ‚, ç±ÚæÅì-rðrðÄ «fthÚte «ftþ{t™,
¨é„:-«uhýt™u «t ¨ç}æh:-«Œe Íæ}æü:-Þ¿t™e Ë{t™ Ëk„r‚Úte Þwõ‚, ¥çxÝ:-yÂø™ su{ rðï™e
hûtt fhu Au, ‚u{ nwk yu Ëðo s„‚™e hûtt fhwk. (55)
¼tðtÚto : yt ËkËth{tk Ë{t™ „wý-f{o-Mð¼tððt¤t †e-…wÁ»ttu ËqÞo Ë{t™ ËífeŠ‚Úte «ftþ{t™
y™u …wÁ»ttÚteo ƒ™e™u, Ä{oÞwõ‚ yiïÞo™u ËŒt Ëkr[‚ fhu. (55)
ßÍÆ¬Ê Á÷·¡Êfi ‚ÈÆÃõ˘|‡flŸÊ÷Ê ‚⁄UfiSflÃË–
◊äflÊ ⁄U¡Êfiú‚Ë|ãº˝ÿÁ◊ãº˝Êfiÿ ¬ÁÕÁ÷fifl¸„UÊŸ˜ÔH 56H
440 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! yt… su{ ç|毅æ-ðiãf rðãt™t ¿tt‚t, „ÝêÐæ-þheh™t hûtf, ©|ææ-ƒL™u,
¥çEÝæ-þw¼ „wý, f{o, Mð¼tð{tk ÔÞtÂ, rðãt y™u ËwrþûttÚte Þwõ‚ †e-…wÁ»t y™u ¨ÚS±„è-
y™uf rð¿tt™Þwõ‚ ðtýe, }抱æ-{Äwh „wýÚte Þwõ‚, ¨é„ï-Wí…L™ ÚtÞu÷ s„‚{tk ÂMÚth ÚtE™u Ðçƒç|æ:-
Ä{o-{t„tuoÚte §‹Îíæ²-htò™u {txu Ú…æ¢ç¨-÷tuftu y™u §ç‹Îí²}æì-Ä™™u Äthý fhu, ‚u{ ‚u™u yt… ±ãæÝì-
«t fhtu. (56)
¼tðtÚto : òu †e-…whw»t ðiãf rðãt™u òýu ™rn, ‚tu htu„tuÚte r™ð]r¥t ‚Útt ythtuøÞ™e «tr ÚtE
þf‚e ™Úte y™u Ä{o ÔÞðnth{tk r™hk‚h [t÷ðt™u Ë{Úto ƒ™e þf‚tk ™Úte. (56)
ßãº˝ÊÿãŒÈÆö‚⁄UfiSflÃË Ÿ⁄UʇÊö‚fiŸ ŸÇŸ„ÈfiU◊˜Ô–
•œÊfiÃÊ◊|‡flŸÊ ◊œÈfi ÷·¡¢ Á÷·¡Êfi ‚ÈÆÃH 57H
…ŒtÚto : ¥çEÝæ-ðiãf rðãt{tk ÔÞt…f, ç|毅æ-ƒu ©uc ðiãtu §‹Îíæ²-Œw:¾™tþ™ {txu ¨é„ï-Wí…L™
ÚtÞu÷tk yt s„‚{tk }æ{é-¿tt™ ðÄof }æ{éÚ-ftu{¤‚t ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ |æ﯅}æì-yti»tÄ™u ¥{æ„æ}æì-
Äthý fhu.
ÝÚæà梨ïÝ-{™w»ÞtuÚte M‚wr‚ fhu÷ ð[™tuÚte ¨ÚS±„è-«þM‚ rðãtÞwõ‚ ðtýe ÝxÝãé}æì-yt™kŒ™u
yt…™th §‹Îé}æì-…h{ yiïÞo™u ¥æÎ{æ„é-Äthý fhu. (57)
¼tðtÚto : ðiã ƒu «fth™t ntuÞ Au-yuf ßðh ytrŒ þheh™t htu„tu™wk nhý fh™th r[rfíËf
Au; ƒeò su {™™t yrðãt ytrŒ õ÷uþ htu„tu™t rð™tþf yæÞt…f y™u W…Œuþf Au.
ßÞtk yu [ðiãtu] hnu Au, íÞtk htu„tu™t rð™tþÚte «týeytu ytrÄ y™u ÔÞtrÄÚte {wõ‚ ÚtE™u Ëw¾e
Īu Au. (57)
•Ê¡ÈuÔUÊfiŸÊ ‚⁄fiUSflÃËãº˝Êfiÿ|ãº˝ÿÊÁáÊfi flËÿ¸~◊˜Ô–
ß«UÊfiÁ÷⁄UR|‡flŸÊÁfl·ö‚◊Í¡¸ö‚ö⁄UR$ÿ ŒfiœÈ—H 58H
…ŒtÚto : ¥æ…éuæÝæ-ËðoºtÚte «þkrË‚, ¨ÚS±„è-W¥t{ ¿tt™ð‚e †e §‹Îíæ²-…h{ yiïÞoÞwõ‚
…r‚ {txu §ç‹Îí²æç‡æ-©tu‚ ytrŒ RrLÿÞtu ðt yiïÞo Wí…tŒf Ëwðýo ytrŒ …ŒtÚttuo ‚Útt ±è²ü}æì-þheh{tk
ƒ¤ …uŒt fh™th ½]‚ ytrŒ …ŒtÚttuo™u Äthý fhu.
¥çEÝæñ-ðiãf rðãt™tk ftÞtuo{tk ËqÞo y™u [Lÿ{t Ë{t™ «ftþ{t™ ƒu ðiãtu §Çæç|æ:-yr‚ W¥t{
yti»trÄytuÚte §¯}æì-yL™ ytrŒ …ŒtÚttuo, ¨}æê…ü}æì-W¥t{ …ht¢{ y™u Úç²}æì-W¥t{ Ä{o îtht …uŒt fhu÷
Ä™™u ¨¢ÎŠ²é:-Äthý fhu. (58)
¼tðtÚto : ‚u s W¥t{ rðãtðt™ Au, su {™w»Þtu™t htu„tu™tu ™tþ fhe™u þheh y™u ytí{t™tk
ƒ¤™e ð]rØ fhu Au.
‚u s …r‚ðú‚t †e Au, su …r‚™tk Ëw¾ {txu Ä™ y™u ½]‚ ytrŒ ðM‚wytu™u Ëwhrût‚ ht¾u Au. (58)
441 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•|‡flŸÊ Ÿ◊Èfiø— ‚ÈÆÃö‚Ê◊fiö‡ÊÈÆ∑˝¢§ ¬fiÁ⁄UdÈÃÊfi–
‚⁄UfiSflÃË Ã◊Ê÷fi⁄UŒ˜Ô ’*„U·ãº˝Êfiÿ ¬ÊÃfiflH 59H
…ŒtÚto : su ÐçÚdé„æ-Ëðo ‚hVÚte yÔÞtn‚ „r‚Þwõ‚ ¥çEÝæ-þw¼ „wý, f{o, Mð¼tð{tk ÔÞt…f,
¨ÚS±„è-«þkrË‚ †e ‚Útt …wÁ»t Ïæ<ã¯æ-Ëw¾ðÄof f{oÚte §‹Îíæ²-…h{ yiïÞo™t Ëw¾™t {txu y™u
Ý}æé™ï:-™ {x™th yËtæÞ htu„™t r™ðthý {txu àæéÜíU}æì-ðeÞo ðÄof, ¨é„}æì-W¥t{ he‚u rËØ fhu÷
¨æï}æ}æì-Ëtu{ ytrŒ yti»trÄytu™t Ë{qn™e Ð愱ï-hûtt {txu „}æì-‚u hË™u ¥æ|æÚ„ì-ËðoºtÚte Äthý fhu
Au; ‚u s ËŒt Ëw¾e hnu Au. (59)
¼tðtÚto : su yk„ y™u W…tk„tu Ërn‚ ðuŒtu™u ¼ýe™u, nM‚-r¢Þt™u òýu Au, ‚u yËtæÞ htu„tu
r™ðthý fhe þfu Au. (59)
∑§flcÿÊõ Ÿ √ÿøfiSflÃË⁄UR|‡flèÿÊ¢ Ÿ ŒÈ⁄UÊ ÁŒ‡Êfi—–
ßãº˝Ê Ÿ ⁄UÊŒfi‚ˢ©U÷ ŒÈÆ„U ∑§Ê◊Êãà‚⁄UfiSflÃËH 60H
…ŒtÚto : ¨ÚS±„è-yr‚ ©uc ¿tt™ð‚e nwk §‹Îí:-rðãw‚T ¥çE|²æ}æì-ËqÞo y™u [Lÿ{t îtht ò™S±„è:-
ÔÞtrÂðt¤e ÜU±c²:-yíÞk‚ «þkrË‚ çÎàæ:-rŒþtytu™e Ý-Ë{t™; ÎéÚ:-îthtu™e Ý-Ë{t™ ©|æï-ƒL™u
ÚæïΨè-«ftþ y™u …]rÚtðe™e Ý-Ë{t™, ÜUæ}ææÝì-RåAtytu™u Îéãï-…qýo fhwk Awk. (60)
¼tðtÚto : su{ ELÿ = …h{uïh ËqÞo y™u [Lÿ{t îtht rŒþtytu y™u îthtu™t ykÄfth™tu ™tþ
fhu Au. yÚtðt su{ ¼qr{ y™u «ftþ™u Äthý fhu Au. ‚u{ rðŒw»te †e …wÁ»ttÚtoÚte RåAtytu™u …qýo
fhu. (60)
©U·Ê‚ÊŸÄÃfi◊|‡flŸÊ ÁŒflãº˝fiö‚ÊÿÁ◊fi|ãº˝ÿÒ—–
‚¢¡ÊŸÊŸ ‚ÈƬ‡Êfi‚Ê ‚◊fiÜ¡Êà ‚⁄fiUSflàÿÊH 61H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! su{ ¨éÐïàæ¨æ-ËwkŒh Y…ðt¤t ¥çEÝæ-ËqÞo y™u [Lÿ{t Ë{t™ ƒu rðît™tu
¨ÚS±y²æ-«þM‚ ËwrþûttÚte Þwõ‚ ðtýeÚte ©¯æ¨æ-«¼t‚ Ýv„}æì-htrºt ¨æ²}æì-ËkæÞtft÷ y™u çαæ-
rŒðËu §ç‹Îí²ñ:-Sð™t ÷ûtýtu RrLÿÞtuÚte §‹Îí}æì-rðãw‚T™u ¨¢…æÝæÝï-Ëthe he‚u «fx fh‚tk ¨}æTæ„ï-
«rËØ fhu Au; ‚u{ ‚{u …ý «rËØ fhtu.
¼tðtÚto : su{ W»tt htrºt™u y™u ËtÞkft÷ rŒðË™u r™ð]¥t fhu Au, ‚u{ rðît™tuyu yrðãt y™u
fwrþûtt™wk r™ðthý fhe™u Ëðo™u rðãt ‚Útt ËwrþûttÚte Þwõ‚ fhðt òuEyu. (61)
¬Êâ ŸÊfi˘|‡flŸÊ ÁŒflÊfi ¬ÊÁ„U ŸÄÃfiö‚⁄USflÁÖ
ŒÒ√ÿÊfi „UÊÃÊ⁄UÊ Á÷·¡Ê ¬ÊÃÁ◊ãº˝ö‚øÊfi‚ÈÆÃH 62H
442 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu Îñòæ-rŒÔÞ„wýtuÚte Ëk…L™ ¥çEÝæ-yæÞt…f y™u W…Œuþf ÷tuftu ! ‚{u ƒL™u-çαæ-
rŒðËu Ýv„}æì-htrºtyu Ý:-y{the Ðæ„}æì-hûtt fhtu.
nu ¨ÚS±„è-y™uf rðãtÚte Þwõ‚ {t‚t ! ‚wk Ý:-y{the Ðæçã-hûtt fh.
nu ãæï„æÚæ-Ëðo™t Ëw¾Œt‚t ¨™æ-{¤e™u ftÞo fh™tht ç|毅æ-ƒu ðiãtu ‚{u-¨é„ï-Wí…L™ ÚtÞu÷t
yt s„‚{tk §‹Îí}æì-yiïÞo «Œt™ fh™the Ëtu{÷‚t™t hË™e Ðæ„}æì-hûtt fhtu.
¼tðtÚto : su{ ©uc ðiã htu„ r™ðthf yti»tÄ òýu Au, ‚u{ yæÞt…f y™u W…Œuþf ÷tuftu ‚Útt
{t‚t-r…‚t yrðãt r™ðthf W…tÞtu™u òýu. (62)
ÁÃdSòÊœÊ ‚⁄UfiSflàÿ|‡flŸÊ ÷Ê⁄UÃË«UÊfi–
ÃËfl˝¢ ¬fiÁ⁄UdÈÃÊ ‚Ê◊Á◊ãº˝Êfiÿ ‚È·ÈflÈÆ◊¸Œfi◊˜ÔH 63H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¨ÚS±„è-Ëwrþrût‚ ðtýe, |ææÚ„è-Äthý fh™the {t‚t, §Çæ-M‚wr‚™u
ÞtuøÞ W…Œurþft ç„d:-yu ºtýuÞ; y™u ¥çEÝæñ-ƒu ©uc ðiãtu §‹Îíæ²-yiïÞo™t {txu ÐçÚdé„æ-ËðoºtÚte
Ëúð™tht ÞkºtÚte „è±í}æì-‚eðú„wý y™u Mð¼tððt¤t, }æÎ}æì-n»tofthf ¨æï}æ}æì-yti»trÄytu™tu hË ðt «uhýt
™t{f ÔÞðnth™u ~æï{æ-ºtý «fthÚte ¨é¯é±é:-Wí…L™ fhu, ‚u{ ‚{u …ý Ëthe he‚u Wí…L™ fhtu. (63)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu, Ëtu{ ytrŒ yti»trÄytu™tu hË r™{toý fhe™u, ‚u™wk …t™ fhe™u ‚Útt MðtMÚÞ
ƒ™tðe™u ðtýe, ƒwrØ y™u ðõ‚]¥ð-þÂõ‚™e WL™r‚ fhðe òuEyu. (63)
•|‡flŸÊfi ÷·¡¢ ◊œÈfi ÷·¡¢ Ÿ— ‚⁄fiUSflÃË–
ßãº˝ àflCÔUÊ ÿ‡Ê— ÁüÊÿfiöM§¬öMfi§¬◊œÈ— ‚ÈÆÃH 64H
…ŒtÚto : Ý:-y{tht {txu ¥çEÝæ-rðãt™t rþûtf-yæÞt…f y™u W…Œuþf, ¨ÚS±„è-rðŒw»te
rþrût‚ {t‚t y™u y±cÅæ-ƒwrØ™u Ëqû{ fh™th rðît™tu ¨é„ï-Wí…L™ ÚtÞu÷t §‹Îíï-…h{ yiïÞo{tk
|æ﯅}æì-Ët{tLÞ y™u }æ{é-}æ﯅}æì-{ÄwhtrŒ „wýÞwõ‚ yti»tÄ™u ²àæ:-feŠ‚, çŸæ²}æì-÷û{e y™u MТMÐ}æì-
«íÞuf Y…™u ¥{é:-Äthý fhu. (64)
¼tðtÚto : ßÞthu {™w»Þ yiïÞo™u «t fhu Au, íÞthu yu W¥t{ yti»trÄytu, Þþ y™u Ëwþtu¼t™u
«t fhe þfu Au. (64)
´§ÃÈÆÕãº˝Ê flŸS¬ÁÃfi— ‡Ê‡Ê◊ÊŸ— ¬fiÁ⁄UdÈÃÊfi–
∑§ËÀÊÊÀÊfi◊|‡flèÿÊ¢ ◊œfiÈ ŒÈÆ„U œŸÈ— ‚⁄UfiSflÃËH 65H
…ŒtÚto : su{ {ïÝé:-ŒqÄ yt…™the „tÞ™e Ë{t™ ¨ÚS±„è-«þM‚ rþûttÚte Þwõ‚ ðtýe ÐçÚdé„æ-
ËðoºtÚte Íhtð™the s÷trŒ …ŒtÚttuo™e ËtÚtu «„éƒæ-}‚w y™wËth àæàæ}ææÝ:-ð]rØ …t{‚t §‹Îí:-yiïÞo™u
Wí…L™ fh™th ±ÝSÐç„:-ðz ytrŒ ð]ût }æ{é-{Äwh ytrŒ hË ‚Útt ÜUèHæH}æì-yL™™u ¥çE|²æ}æì-
443 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ðiãtu îtht ft{™tytu™u …qýo fhu Au, ‚u{ nwk Îéãï-ft{™tytu™u …qýo fhwk. (65)
¼tðtÚto : su{ ©uc ðiãs™ þwØ ð™M…r‚ytuÚte Ëth™u „úný fhðt™tu «Þí™ fhu Au, ‚u{ Ëðuoyu
«Þí™ fhðtu òuEyu. (65)
ªÊÁ÷Ÿ¸ ‚Ê◊fi◊|‡flŸÊ ◊Ê‚fi®⁄UáÊ ¬Á⁄UdÈÃÊfi–
‚◊fiœÊÃö‚⁄UfiSflàÿÊ SflÊ„Uãºfi˝ ‚ÈÆâ ◊œfiÈH 66H
…ŒtÚto : nu ¥çEÝæ-Ëwrþrût‚ ðiãtu ! ‚{u ƒL™u ÐçÚdé„æ-ËðoºtÚte {Äwh ytrŒ hËtuÚte Þwõ‚ }ææ¨Úï‡æ-
…rhr{‚ {tkzÚte, ¨ÚS±y²æ-Ëwrþûtt y™u ¿tt™Úte Þwõ‚ ðtýeÚte S±æãæ-ËíÞ r¢ÞtytuÚte §‹Îíï-…h{
yiïÞo ntuðtÚte xææïç|æ:-„tÞtuÚte Œtunu÷t ŒqÄ ytrŒ™e Ý-Ë{t™ ¨é„}æì-‚iÞth fhu÷ }æ{é-{Äwh ytrŒ
„wýtuÚte Þwõ‚ ¨æï}æ}æì-yti»trÄytu™t hË™u ‚{u ¨}æ{æ„}æì-W¥t{ he‚u Äthý fhtu. (66)
¼tðtÚto : ðiãhtòuyu, ©uc nM‚r¢ÞtÚte Ë{M‚ yti»trÄytu™t hË™tu Ëk„ún fhðtu òuEyu. (66)
•|‡flŸÊfi „UÁflÁ⁄Ufi|ãº˝ÿ¢ Ÿ◊Èfiø*œÿÊ ‚⁄UfiSflÃË–
•Ê ‡ÊÈÆ∑˝§◊Êfi‚ÈÆ⁄UÊm‚Èfi ◊ÉÊÁ◊ãº˝Êfiÿ ¡Á÷˝⁄UH 67H
…ŒtÚto : ¥çEÝæ-W¥t{ ðiã y™u ¨ÚS±„è-«þM‚ rð¿tt™Úte Þwõ‚ †e ç{²æ-ƒwrØÚte Ý}æé™ï:-
™tþhrn‚ fthýÚte Wí…L™ ÚtÞu÷ ftÞoÚte yÚtto‚T «f]r‚Úte Wí…L™ ftÞoÚte ãç±:-„úný fhðt ÞtuøÞ
§ç‹Îí²}æì-{™ ytrŒ™u, ¥æ¨éÚæ„ì-{u½Úte àæéÜíU}æì-…ht¢{ y™u }æÍæ}æì-…qßÞ ±¨é-Ä™™u §‹Îíæ²-yiïÞo™u
{txu ¥æ + …ç|æíÚï-Äthý fhu. (67)
¼tðtÚto : †e y™u …wÁ»ttuyu yiïÞoÚte Ëw¾™e «tr {txu yti»tÄtu™wk Ëuð™ fhðwk òuEyu. (67)
ÿ◊|‡flŸÊ ‚⁄fiUSflÃË „UÁfl·ãº˝◊flfih¸ÿŸ˜Ô–
‚ Á’fi÷Œ ’ÀÊ¢ ◊ÉÊ¢ Ÿ◊fiÈøÊflÊ⁄U‚ÈÆ ‚øÊfiH 68H
…ŒtÚto : ¨™æ-ËkÞwõ‚ ¥çEÝæ-yæÞt…f y™u W…Œuþf ‚Útt ¨ÚS±„è-rðŒw»te †e Ý}æé™æñ-yrð™tþe
fthýÚte Wí…L™, ¥æ¨éÚï-{u½{tk rðã{t™ s÷{tk ã籯æ-Ëw„krÄ‚ ntu{ Ët{„úeÚte, ²}æì-su §‹Îí}æì-
yiïÞo™e ¥±hü²Ýì-ð]rØ fhu, ¨:-‚u }æÍæ}æì-…h{ …qßÞ ÏæH}æì-ƒ¤™wk çÏæ|æïÎ-¼uŒ™ fhu. (68)
¼tðtÚto : òu {™w»Þtu yti»trÄytu™t hË™u Þ¿t ytrŒ r¢ÞtsLÞ „wýtuÚte W¥t{ ƒ™tðu, ‚tu ‚u hË
htu„™tþf ƒ™u Au. (68)
ÃÁ◊ãº˝¯ ¬‡Êfl— ‚øÊ|‡flŸÊ÷Ê ‚⁄UfiSflÃË–
ŒœÊfiŸÊ˘•èÿ~ŸÍ·Ã „UÁfl·Êfi ÿôÊ˘ßfi|ãº˝ÿÒ—H 69H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ¨™æ-rðãtÚte ËkÞwõ‚ ¥çEÝæ-ðiãf rðãt{tk r™…wý yæÞt…f y™u
444 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
W…Œuþf ©|ææ-ƒL™u §ç‹Îí²ñ:-Ä™tuÚte su §‹Îí}æì-ƒ¤ ytrŒ „wýtu™u Äthý fh™th Ëtu{™u Äthý fhu,
„}æì-‚u™u ¨ÚS±„è-ËíÞ rð¿tt™Úte Þwõ‚ rðŒw»te Äthý fhu y™u su™u Ðàæ±:-„tÞ ytrŒ …þwytu Äthý
fhu, ‚u Ëtu{™u ã籯æ-W¥t{ Ët{„úeÚte Î{æÝæ:-Äthý fh‚tk ²¿æï-Þ¿t{tk ¥|²Ýꯄ-ËðoºtÚte «þkËt
fhtu. (69)
¼tðtÚto : su {™w»Þ Ä{to[hý …qðof Ä™Úte Ä™™e ð]rØ fhu Au, ‚u «þkËt™u «t fhu Au. (69)
ÿ˘ßãºfi˝˘ß|ãº˝ÿ¢ ŒœÈ— ‚fiÁflÃÊ flLfi§áÊÊ ÷ªfi—–
‚ ‚ÈÆòÊÊ◊Êfi „UÁflc¬fiÁÃÿ¸¡fi◊ÊŸÊÿ ‚‡øÃH 70H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ²:-su ÷tuftu §‹Îíï-yiïÞo{tk §ç‹Îí²}æì-Ä™™u Î{é:-Äthý fhu Au, ‚u Ëw¾e
ÚttÞ Au, yuÚte su |æxæ:-Ëuðt fhðt ÞtuøÞ, ±L‡æ:-©uc, ¨ç±„æ-yiïÞo™t RåAwf, ¨é~ææ}ææ-Ëthe he‚u
hûtf, ãç±cÐç„:-ntu{™t …t÷f …whturn‚, ²…}ææÝæ²-Þs{t™™t {txu Ä™™e ¨p„-Ëuðt fhu Au,
¨:-‚u «r‚ct™u «t fhu Au. (70)
¼tðtÚto : su{ …whturn‚ Þs{t™™tk yiïÞo™e ð]rØ fhu Au, ‚u{ Þs{t™ …ý …whturn‚™tk Ä™™e
ð]rØ fhu. (70)
‚ÁflÃÊ flLfi§áÊÊ Œœl¡fi◊ÊŸÊÿ ŒÊ‡ÊÈ·fi–
•ÊŒfiûÊ Ÿ◊fiÈøfl¸‚Èfi ‚ÈÆòÊÊ◊Ê ’ÀÊfiÁ◊|ãº˝ÿ◊˜ÔH 71H
…ŒtÚto : ±L‡æ:-W¥t{, ¨ç±„æ-«uhf, ¨é~ææ}ææ-©uc hûtfs™, Îæàæé¯ï-Œt‚t, ²…}ææÝæ²-Þs{t™™t
{txu ±¨é-ÿÔÞ™u Î{„ì-Äthý fh‚tk Ý}æé™ï:-Ä{o™u ™ Atuz™th ÄtŠ{f {™w»Þ™t ÏæH}æì-ƒ¤ y™u
§ç‹Îí²}æì-Ëwrþrût‚ {™™u ¥æ + ¥Îœæ-W¥t{ he‚u Äthý fhu. (71)
¼tðtÚto : su Œt‚t …wÁ»t™e Ëthe he‚u Ëuðt fhe™u, ‚u™tÚte …ŒtÚttuo™u «t fhe™u, Ëðo™t ƒ¤™e
ð]rØ fhu Au, ‚u ƒ¤ðt™ ƒ™u Au. (71)
flLfi§áÊ— ˇÊòÊÁ◊fi|ãº˝ÿ¢ ÷ªfiŸ ‚ÁflÃÊ ÁüÊÿfi◊˜Ô–
‚ÈÆòÊÊ◊Ê ÿ‡Êfi‚Ê ’ÀÊ¢ ŒœÊfiŸÊ ÿôÊ◊Êfi‡ÊÃH 72H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ±L‡æ:-W¥t{ …wÁ»t, ¨ç±„æ-yiïÞo™t Wí…tŒf, ¨é~ææ}ææ-Ëthe he‚u
hûtt fh™th ‚Útt yr‚ …wÁ»ttÚteo ˼t…r‚ |æxæïÝ-yiïÞo™e ËtÚtu hnu÷tk ÿæ~æ}æì-htßÞ, §ç‹Îí²}æì-{™
ytrŒ çŸæ²}æì-htßÞ ÷û{e y™u ²¿æ}æì-Þ¿t™u «t fhu Au; ‚u{ ²àæ¨æ-feŠ‚Úte ÏæH}æì-ƒ¤™u Î{æÝæ:-
Äthý fh‚tk ‚{u ¥æàæ„-htßÞ ytrŒ™u «t fhtu. (72)
¼tðtÚto : yiïÞo rð™t htßÞ, htßÞ rð™t htßÞ÷û{e, ÷û{e rð™t W…¼tu„ «t Út‚tu ™Úte.
‚uÚte r™íÞ …wÁ»ttÚto fhðtu òuEyu. (72)
445 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•|‡flŸÊ ªÊÁ÷fiÁ⁄U|ãº˝ÿ◊‡flfiÁ÷fl˸ÿZõ ’ÀÊfi◊˜Ô–
„UÁfl·ãº˝ö‚⁄UfiSflÃË ÿ¡fi◊ÊŸ◊flh¸ÿŸ˜ÔH 73H
…ŒtÚto : ¥çEÝæ-yæÞt…f y™u W…Œuþf ‚Útt ¨ÚS±„è-Ëwrþrût‚ rðŒw»te †e xææïç|æ:-Ëwrþrût‚
ðtýe ðt …]rÚtðe y™u „tÞtuÚte, ¥Eïç|æ:-Ëwrþrût‚ ½tuztytuÚte y™u ã籯æ-Mðef]‚ …wÁ»ttÚtoÚte §ç‹Îí²}æì-
Ä™, ±è²ü}æì-…ht¢{, ÏæH}æì-ƒ¤, §‹Îí}æì-yiïÞoÚte Þwõ‚ ²…}ææÝ}æì-ËíÞt[hýY… Þ¿t fh™th ¥±hü²Ýì-
WL™r‚ …t{u. (73)
¼tðtÚto : su ÷tuftu su™e Ë{e… hnu ‚u™u ÞtuøÞ Au fu, ‚uytu ‚u™u þw¼ „wý, f{tuoÚte y™u yiïÞo
ytrŒÚte WL™r‚™u «t fhtðu. (73)
ÃÊ ŸÊ‚fiàÿÊ ‚ÈƬ‡Êfi‚Ê Á„U⁄UfiáÿflûʸŸË Ÿ⁄UÊfi–
‚⁄fiUSflÃË „UÁflc◊ÃËãº˝ ∑§◊¸Ó®‚È ŸÊ˘flÃH 74H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-yiïÞoÚte Þwõ‚ rðît™T ! „æ-‚u ƒL™u ÝæSy²æ-yËíÞ yt[hýÚte hrn‚, ¨éÐïàæ¨æ-
ËwkŒh Y… Þwõ‚, çãÚ‡²±œæüÝè-Ëwðýo™tu ð‚toð fh™the, ÝÚæ-Ëðo „wýtu™t ™u‚t yæÞt…f y™u W…Œuþf
‚Útt ãç±c}æ„è-„úný fhðt ÞtuøÞ «þM‚ …ŒtÚttuoðt¤e ¨ÚS±„è-rð¿tt™ð‚e rðŒw»te †e y™u yt…
ÜU}æü¨é-þw¼ f{tuo{tk Ý:-y{the ¥±„-hûtt fhtu. (74)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu yæÞt…™ y™u W…ŒuþtuÚte Ëðo {™w»Þtu™u Œwü f{tuoÚte r™ð]¥t fhe™u ‚Útt
©uc f{tuo{tk «ð]¥t fhe™u hûtt fhu Au, ‚u{ ‚u Ëðo rðît™tu™e hûtt fhðe òuEyu. (74)
ÃÊ Á÷·¡Êfi ‚ÈÆ∑§◊¸Ó®áÊÊ ‚Ê ‚ÆÈŒÈÉÊÊ ‚⁄fiUSflÃË–
‚ flÎfiòÊ„UÊ ‡ÊÃ∑˝fi§ÃÈÆÁ⁄Uãº˝Êfiÿ ŒœÈÁ⁄U|ãº˝ÿ◊˜ÔH 75H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ „æñ-‚u ƒL™u ç|毅æ-þheh y™u ytí{t™t htu„tu™wk r™ðthý fh™tht
ðiã ‚Útt yãt…f-W…Œuþf ÷tuftu ¨éÜU}æü‡ææ-W¥t{ Ä{oÞwõ‚ yt[hýÚte ¨éÎéÍææ-ft{™tytu™u Ëthe he‚u
…qhý fh™the ¨ÚS±„è-…qýo rðãtÚte Þwõ‚ rðŒw»te-†e y™u ¨:-‚u ±ë~æãæ-{u½™tu ™tþ fh™th ËqÞo™e
Ë{t™ àæ„ÜíU„é:-yíÞk‚ ƒwrØ{t™ rðît™ yu Ëðo §‹Îíæ²-yiïÞo™u {txu §ç‹Îí²}æì-Ä™™u Î{é:-Äthý
fhu, ‚u{ ‚{u …ý yt[hý fhtu. (75)
¼tðtÚto : yt ËkËth{tk su{ rðît™ ÷tuftu ©uc-yt[hý-þe÷ {™w»Þ™e Ë{t™ rðãt y™u Ä™™e
ËBÞfT ð]rØ fhu Au, ‚u{ Ëðo {™w»Þtu fhu. (75)
ÿÈÆflö‚ÈÆ⁄UÊ◊fi◊|‡flŸÊ Ÿ◊fiÈøÊflÊ‚ÈÆ⁄U ‚øÊfi–
ÁflÁ¬¬ÊŸÊ— ‚⁄fiUSflÃËãº˝¢ ∑§◊¸Ó®SflÊflÃH 76H
446 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu ¥çEÝæ-…t÷™ ytrŒ f{o fh™tht yãt…f y™u W…Œuþf ! ¨™æ-ËkÞwõ‚ ²é±}æì-
‚{u ƒL™u ‚Útt nu ¨ÚS±ç„-«þM‚ rð¿tt™Úte Þwõ‚ «ò ! ‚wk su{ Ý}æé™æñ-«ðtnÚte r™íÞ MðY… ¥æ¨éÚï-
{u½{tk y™u ÜU}æü¨é-f{tuo{tk rðã{t™ ¨éÚæ}æ}æì-yr‚ ËwkŒh §‹Îí}æì-…h{ yiïÞo™wk ¥æ±„ì-…t÷™/hûtt
fhtu; ‚u{ ç±çÐÐæÝæ:-rðrðÄ hûtt fh™tht yLÞ …wÁ»ttu …ý yt[hý fhu. (76)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu …wÁ»ttÚtoÚte {nt™ yiïÞo™u «t fhe™u, Ä™™u Ëwhrût‚ fhe™u yt™kŒ ¼tu„ðu
Au, ‚uytu r™hk‚h WL™r‚ fhu Au. (76)
¬ÈÆòÊÁ◊fifl Á¬Ã⁄UÊfifl|‡flŸÊ÷ãº˝ÊflÕÈÆ— ∑§Ê√ÿÒfiŒ¸ö‚ŸÊfiÁ÷—–
ÿà‚ÈÆ⁄UÊ◊¢ √ÿÁ¬fi’— ‡ÊøËfiÁ÷— ‚⁄UfiSflÃË àflÊ ◊ÉÊflãŸÁ÷cáÊ∑˜Ô§H 77H
…ŒtÚto : nu }æÍæ±Ýì-W¥t{ Ä™, §‹Îí-rðãt y™u yiïÞoÞwõ‚ rðît™T ! ‚wk àæ™èç|æ:-ƒwrØÚte ²„ì-
su ¨éÚæ}æ}æì-yr‚ h{ýeÞ {nti»trÄ™t hË™wk òçÐÏæ:-…t™ fhu Au, ‚uÚte ¨ÚS±„è-Ëwrþrût‚ rðŒw»te
†e y±æ-‚the ¥ç|æc‡æÜUì-Ëuðt fhu.
©|ææ-ƒL™u ¥çEÝæ-yæÞt…f y™u W…Œuþf ÜUæòñ:-frðytuyu fhu÷t ΢¨Ýæç|æ:-f{tuoÚte su{
çЄÚæñ-{t‚t-r…‚t Ðé~æç}æ±-…wºt™wk …t÷™ fhu Au, ‚u{ ‚the ¥æ±ƒé:-hûtt fhu. (77)
¼tðtÚto : su{ {t‚t-r…‚t …tu‚t™t Ëk‚t™tu™e hûtt fhe™u ‚u™e r™íÞ WL™r‚ fhu Au, ‚u{ yæÞt…f
y™u W…Œuþftuyu rþ»Þtu™e Ëwhûtt fhe™u ‚uytu™e rðãt îtht WL™r‚ fhðe òuEyu. (77)
ÿ|S◊㟇flÊfi‚˘´§cÊ÷Ê‚fi˘©UˇÊáÊÊfi fl‡ÊÊ ◊·Ê˘•fifl‚ÎÆCÔUÊ‚˘•Ê„fiÈUÃÊ—–
∑§ËÀÊÊÀʬ ‚Ê◊fi¬ÎcΔUÊÿ flœ‚fi NUÆŒÊ ◊$à ¡fiŸÿ øÊLfi§◊ÇŸÿfiH 78H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ¥Eæ¨:-½tuztytu, «¯|ææ¨:-W¥t{ ƒ¤Œtu, ©ÿæ‡æ:-ðeÞo™wk ®Ë[™ fh™th
ËtkZ. ±àææ:-ðkæÞt „tÞtu, }æï¯æ:-½uxtk, yu ¥±¨ëcÅæ¨:-Ëwrþrût‚ y™u ¥æãé„æ:-ËðoºtÚte „úný fhu÷
²çS}æÝì-su ÔÞðnth{tk ft{ fh™th ntuÞ ‚u{tk ‚wk NÎæ:-yL‚:fhýÚte ¨æï}æÐëcÆæ²-Ëtu{ rðãt™u …qA™tht,
ÜUèHæHÐï-W¥t{ yL™™t hË™wk …t™ fh™th ±ï{¨ï-ƒwrØ{t™ ¥xݲï-yÂø™™e Ë{t™ rðãtÚte «ftþ{t™
{™w»Þ™tk {txu ™æL}æì-yr‚ ©uc }æç„}æì-ƒwrØ™u …ݲ-«fx fh. (78)
¼tðtÚto : …þwytu …ý Ëwrþûtt-fu¤ððtÚte W¥t{ ftÞo fhu Au, ‚tu …Ae þwk rðãt y™u rþûttÚte
Þwõ‚ {™w»Þ W¥t{ ftÞtuo™u rËØ ™ fhe þfu ? (78)
•„UÊfi√ÿÇŸ „UÁfl⁄UÊSÿ~ à dÈÆø~Ëfl ÉÊÎÆâ øêfl~Ëfl ‚Ê◊fi—–
flÊ¡‚ÁŸfiö⁄URÁÿ◊S◊ ‚ÈÆflË⁄U¯ ¬˝‡ÊSâ ÉÊÁ„U ÿ‡Ê‚¯ ’ÎÆ„UãÃfi◊˜ÔH 79H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-W¥t{ rðãtðt™ …wÁ»t ! su ‚u ¨æï}æ:-yiïÞoÞwõ‚ ãç±:-ntu{ ÞtuøÞ …ŒtÚttuo „ï-
‚tht ¥æS²ï-{w¾{tk ½]‚{T, dé™è±-su{ ½]‚ Ëúwðt™t {w¾{tk y™u ™}±è±-Þ¿t…tºt{tk ntu{ ÞtuøÞ
447 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ðM‚w™e Ë{t™ ¥ãæç±-„úný fhu Au, ‚u ‚wk ¥S}æï-y{tht{tk ÐíàæS„}æì-yr‚ W¥t{, ¨é±èÚ}æì-©uc ðehtu™u
W…Þtu„e, ±æ…¨çÝ}æì-yL™ rð¿tt™ ytrŒ™t „wýtu™t rð¼t„, ²àæ¨}æì-feŠ‚ fh™the Ïæëã‹„}æì-{nt™
Úç²}æì-htßÞ÷û{e ™u {ïçã-Äthý-MÚttr…‚ fh. (79)
¼tðtÚto : „]nMÚt ÷tuftuyu ‚u™tu s ¼tus™ ytrŒÚte Ëífth fhðtu òuEyu fu, su yæÞt…™, W…Œuþ
y™u ©uc f{tuo™wk y™wct™ fhe™u s„‚{tk ƒ¤, ðeÞo, feŠ‚, Ä™ y™u rð¿tt™™e WL™r‚ fhu. (79)
•|‡flŸÊ áfi‚Ê øˇÊfiÈ— ¬˝ÊáÊŸ ‚⁄UfiSflÃË flËÿ¸~◊˜Ô–
flÊøãº˝Ê ’ÀÊŸãº˝Êfiÿ ŒœÈÁ⁄U|ãº˝ÿ◊˜ÔH 80H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¨ÚS±„è-rðãtð‚e †e, ¥çEÝæ-yæÞt…f, W…Œuþf y™u §‹Îí:-
˼t…r‚ yu Ëðuo §‹Îíæ²-Sð™u {txu Ðíæ‡æïÝ-«týÚte ±è²ü}æì-…ht¢{™u, „ï…¨æ-«ftþÚte ™ÿæé:-™uºt™u,
±æ™æ-ðtýeÚte y™u ÏæHïÝ-ƒ¤Úte §ç‹Îí²}æì-RrLÿÞtu™u Î{é:-Äthý fhu Au, ‚u{ yt… Äthý fhtu. (80)
¼tðtÚto : {™w»Þtu su{-su{ rðît™tu™t Ëk„Úte rðãt™e ð]rØ fhu Au, ‚u{-‚u{ rð¿tt™{tk hwr[
ht¾ðtðt¤t ƒ™u Au. (80)
ªÊ◊fiŒÍÆ ·È áÊÊfi‚àÿʇflÊfifllÊÃ◊|‡flŸÊ– flûÊ˸ Lfi§º˝Ê ŸÎƬʃÿfi◊˜ÔH 81H
…ŒtÚto : nu Ýæ¨y²æ-ËíÞ ÔÞðnthÚte Þwõ‚ LÎíæ-Œwütu™u hztð™th ¥çEÝæ-rðãtð]Ø yãt…f y™u
W…Œuþftu ! su{ ‚{u ƒL™u xææï}æ„ì-„tÞtu™tk ±<„:-{t„o ©-y™u ¥E汄ì-«þM‚ ½tuztytu™tk ÝëÐæIJ}æì-
™h …rhýt{™u ¨é²æ„}æì-Ëthe he‚u «t fhtu Atu, ‚u{ y{u …ý «t fheyu. (81)
¼tðtÚto : „tÞ, ½tuzt, y™u ntÚte ytrŒ …t¤u÷t …þwytuÚte {™w»Þ …tu‚t™wk y™u yLÞtu™wk …t÷™
fhu. (81)
Ÿ ÿà¬⁄UÊ ŸÊãÃfi⁄U˘•ÊŒœ·¸Œ˜Ô flηáfl‚Í– ŒÈÆ—‡Êö‚Ê ◊àÿÊ¸Ó Á⁄U¬È—H 82H
…ŒtÚto : nu ±ë¯‡±¨ê-©uctu™u ðtË fhtð™th ˼t…r‚ y™u Ëu™t…r‚ ! ‚{uu ƒL™u ²„ì-suÚte
Îé:à梨:-Œw:¾Úte M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ ÐÚ:-yLÞ }æy²ü:-{™w»Þ çÚÐé:-þºtw Ý-™ ntuÞ y™u Ý-™ ¥‹„Ú:-
{æÞMÚt ntuÞ, su y{™u ¥æÎ{¯ü„ì-ËðoºtÚte ½Š»t‚ fhu, ‚u™u «Þí™Úte ðþ{tk fhtu. (82)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttuyu su yr‚ ƒ¤ðt™ y™u yíÞk‚ Œwü þºtw ntuÞ ‚u™u «Þí™Úte S‚ðt òuEyu
y™u …tu‚t™t ðþ{tk fhðt òuEyu. (82)
ÃÊ Ÿ˘•Ê flÊfi…U◊|‡flŸÊ ⁄UR$ÿ Á¬‡ÊXfiÔU‚ãŒÎ‡Ê◊˜Ô– ÁœcáÿÊfi flÁ⁄UflÊÁflŒfi◊˜ÔH 83H
…ŒtÚto : nu ¥çEÝæ-˼t…r‚ y™u Ëu™t…r‚ ! ç{c‡²æ-ƒwrØÚte „æñ-‚u ‚{u ƒL™u Ý:-y{™u
±çÚ±æïç±Î}æì-Ëuðt «tr™t nu‚w çÐàæÇGx樢öàæ}æì-su Ëwðýo Ë{t™ òuðt{tk ytðu Au ‚u Úç²}æì-Ä™™u
¥æ±æïÉ}æì-Ëðo ƒtswÚte «t fhtu. (83)
¼tðtÚto : ˼t…r‚ y™u Ëu™t…r‚yu htßÞ Ëw¾™u {txu yiïÞo™u «t fhðwk òuEyu, suÚte ËíÞ
448 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ä{o™tk yt[hý™e ð]rØ ÚttÞ. (83)
¬Êfl∑§Ê Ÿ— ‚⁄UfiSflÃË flÊ¡fiÁ÷flʸÁ¡ŸËfiflÃË– ÿôÊ¢ flfic≈ÈU ÁœÿÊflfi‚È—H 84H
…ŒtÚto : nu yæÞt…f y™u W…Œuþftu ! su{ ±æ…ïç|æ:-rð¿tt™ ytrŒ „wýtuÚte ±æç…Ý豄è-«þM‚
rðãtÚte Þwõ‚, Ðæ±ÜUæ-…rðºt fh™the ç{²æ±¨é:-ƒwrØ ËtÚtu suÚte Ä™ ntuÞ ‚u ¨ÚS±„è-W¥t{ ËkMfth
Þwõ‚ ðtýe Ý:-y{tht ²¿æ}æì-Þ¿t™u ±cÅé-Ëwþtur¼‚ fhu Au, ‚u{ ‚{u ƒL™u y{™u rþûtt fhtu. (84)
¼tðtÚto : {týË–ÄtŠ{f yæÞt…f y™u W…ŒuþftuÚte rðãt y™u Ëwrþûtt™u „úný fhe™u r™íÞ
rð¿tt™™e ð]rØ fhu. (84)
øÊŒÁÿòÊË ‚ÍÆŸÎÃÊfiŸÊ¢ øÃfiãÃË ‚È◊ÃËŸÊ◊˜Ô– ÿôÊ¢ Œfiœ ‚⁄UfiSflÃËH 85H
…ŒtÚto : nu †eytu ! su{ ¨êÝë„æÝæ}æì-Ëwrþrût‚ ðtýeytu™tu ™æïÎç²~æè-W…Œuþ fh™the, [yÚtto‚T
«uhýt fh™the], ¨é}æ„èÝæ}æì-þw¼ ƒwrØytu™u ™ï„‹„è-Ëthe he‚u ƒ‚tð™the ¨ÚS±„è-«þM‚ rð¿tt™Úte
Þwõ‚ nwk rðŒw»te ²¿æ}æì-Þ¿t™u Î{ï-Äthý fhwk Awk, ‚u{ ‚u™wk ‚{u …ý y™wct™ fhtu. (85)
¼tðtÚto : su †eytu™e ðå[u rðŒw»te †e ntuÞ, ‚u Ëðo †eytu™u ËŒt W¥t{ rþûtt yt…u, suÚte
†eytu{tk rðãt™e ð]rØ ÚttÞ. (85)
◊„UÊ˘•áʸ— ‚⁄UfiSflÃË ¬˝ øfiÃÿÁà ∑§ÃÈŸÊfi– ÁœÿÊ Áfl‡flÊ Áfl⁄UÊfi¡ÁÃH 86H
…ŒtÚto : nu †eytu ! su{ ¨ÚS±„è-ðtýe ÜïU„éÝæ-W¥t{ ¿tt™Úte }æã:-{nt™ ¥‡æü:-yL‚rhût{tk
þçŒY… Ë{wÿ™u Ðí™ï„²ç„-W¥t{ he‚u «fx fhu Au, ç±Eæ:-Ëðo ç{²:-ƒwrØytu™u ç±Úæ…ç„-«ftrþ‚
fhu Au, ‚u{ rðãtytu{tk ‚{u «ð]¥t hntu. (86)
¼tðtÚto : fLÞtytuyu ƒúñ[ÞoÚte …qýo rðãt y™u Ëwrþûtt™u „úný fhe™u ƒwrØytu™e ð]rØ fhðe
òuEyu. (86)
ßãº˝ÊÿÊfiÁ„U ÁøòÊ÷ÊŸÊ ‚ÈÆÃÊ˘ß◊ àflÊÿflfi—– •áflËfiÁ÷SßÊfi ¬ÍÆÃÊ‚fi—H 87H
…ŒtÚto : nu ç™~æ|ææÝæï-rðr[ºt rðãt «ftþðt¤t §‹Îí-˼t…r‚ ! yt… su §}æï-yu ¥‡±èç|æ:-
ytk„¤eytuÚte ¨é„æ:-‚iÞth fhu÷t, „Ýæ-rðM‚]‚ „wýÚte Ðê„æ¨:-…rðºt, y±æ²±:-‚™u {¤™tht …ŒtÚttuo
Au; ‚u™u ¥æ²æçã-«t fh; ‚u™wk Ëuð™ fh. (87)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ©uc r¢ÞtÚte …ŒtÚttuo™u þwØ fhe™u ¼tus™ fhðwk òuEyu. (87)
ßãº˝ÊÿÊfiÁ„U ÁœÿÁ·ÃÊ Áfl¬fi˝¡Í× ‚ÈÆÃÊflfi×– ©U¬ ’˝rÊÔÊfiÁáÊ flÊÉÊÃfi—H 88H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-rðãt y™u yiïÞoÚte Ëk…L™ ! §ç¯„:-«uhýtÚte Þwõ‚, ç±Ðí…ê„:-ƒwrØ{t™tuÚte
rþûtt «t fhe™u ðu„Þwõ‚, ±æÍæ„:-Ëwrþrût‚ ðtýeÚte òý™th ‚wk ç{²æ-ËBÞfT ƒwrØÚte ¨é„汄:-
rËØ fhu÷tk Ïæírææç‡æ-yL™ y™u Ä™tu™u ©Ð-¥æ-²æçã-Ëðo «fthÚte Ë{e… „úný fh. (88)
¼tðtÚto : rðît™ {™w»Þ rs¿ttËw ÷tuftu™tu Ëk„ fhe™u-{¤e™u ‚u{tk rðãt™t ftu»t-r™rÄ™u MÚttr…‚
449 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhu. (88)
ßãº˝ÊÿÊfiÁ„U ÃÍÃfiÈ¡ÊŸ˘©U¬ ’˝rÊÔÊfiÁáÊ „UÁ⁄Ufl—– ‚ÈÆà ŒfiÁœcfl Ÿ‡øŸfi—H 89H
…ŒtÚto : nu ãçÚ±:-«þM‚ ½tuztytuðt¤t §‹Îí-rðãt y™u yiïÞo™e ð]rØ fh™th rðît™T ! yt…
©Ðæ²æçã-y{tht ™Sf ytðtu, „ê„é…æÝ:-þe½ú ftÞofthe ƒ™e™u Ý:-y{tht {txu ¨é„ï-Wí…L™ ÚtÞu÷tk
ÔÞðnth{tk Ïæírææç‡æ-Ä{oÞwõ‚ f{oÚte «t ę™u y™u ™Ý:-¼tuøÞ yL™™u Îç{c±-Äthý fh. (89)
¼tðtÚto : rðãt y™u Ä{o™e ð]rØ™u {txu ftuEyu …ý yt¤Ë ™ fhðe òuEyu. (89)
•|‡flŸÊfi Á¬’ÃÊ¢ ◊œÈÆ ‚⁄UfiSflàÿÊ ‚¡Ê·fi‚Ê–
ßãº˝fi— ‚ÈÆòÊÊ◊Êfi flÎòÊ„UÊ ¡ÈÆ·ãÃÊfiú‚Êêÿ¢ ◊œÈfiH 90H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¨…æﯨæ-Ë{t™ Ëuð™ fh™tht ¥çEÝæ-yæÞt…f y™u W…Œuþf
¨ÚS±y²æ-yr‚ þwØ ðtýeÚte }æ{é-{Äwh ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ rð¿tt™™wk çÐÏæ„æ}æì-…t™ fhu.
su{ §‹Îí:-yiïÞoðt™ ¨é~ææ}ææ-©uc hûtf htò y™u ±ë~æãæ-{u½™tþf ËqÞo Ë{t™ ð‚toððt¤t
rðît™T ¨æï}²}æì-Ëtu{÷‚t ytrŒ yti»trÄ„ý{tk Wí…L™ }æ{é-{ÄwhtrŒ „wýÞwõ‚ yL™™wk …鯋„æ}æì-Ëuð™
fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý fhtu. (90)
¼tðtÚto : yæÞt…f y™u W…Œuþftuyu …tu‚t™t ytí{t Ë{t™ Ëðo™e rðãt y™u Ëw¾™e ð]rØ™e
RåAt fhu, suÚte Ëðo Ëw¾e ƒ™u. (90)
[yæÞtÞ™tu W…Ëk n th :] yt yæÞtÞ{tk - htò y™u «ò™tu Ä{o (1-4). yk „ y™u yk „ e
(5-11), „]nt©{™tu ÔÞðnth (22), ƒútñý, ûtrºtÞ (25), ËíÞðú‚ (24), Œuð-„wý (11, 12),
«òhûtf (50-52), y¼Þ (51), …hM…h Ëk{r‚ (52) †e™t „wý (85), Ä™ ytrŒ™e ð]rØ (89)
™t ðýo™Úte yt yæÞtÞ™t yÚto™e …qðo yæÞtÞ{tk «r‚…trŒ‚ yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au, yu{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ ô±àææïùŠ²æ²: JJ
450 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒñÜU ô±àæç„„}ææïùŠ²æ² ¥æÚ|²„ï JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
ß◊¢ ◊fi flL§áÊ üÊÈÆœË „Uflfi◊lÊ øfi ◊ΫUÿ– àflÊ◊fiflSÿÈ⁄UÊ øfi∑§H 1H
…ŒtÚto : nu ±L‡æ-W¥t{ rðît™T ! su ¥±S²é:-…tu‚t™e hûtt™tu RåAwf nwk §}æ}æì-yu y±æ}æì-‚™u ¥æ,
™ÜïU-[tnwk Awk, ‚u ‚wk }æï-{the ã±}æì-M‚wr‚™u Ÿæéç{-Ëtk¼¤, ™-y™u ¥l-ytsu {™u }æëDz-Ëw¾e fh.
(1)
¼tðtÚto : Ëðo rðãtytu™e RåAt fh™thtytuyu [thuÞ ðuŒtu™t ¿tt‚t rðît™T™e ft{™t fhðe òuEyu.
‚u rðãtÚteoytu™t MðtæÞtÞ™u Ëtk¼¤e™u, Ëthe he‚u …heûtt fhe™u, Ëðo™u yt™krŒ‚ fhu. (1)
ÃûflÊfi ÿÊÁ◊ ’˝rÊfiÔáÊÊ flãŒfi◊ÊŸSÌʇÊÊfiSà ÿ¡fi◊ÊŸÊ „UÁfl*÷fi—–
•„Ufi«U◊ÊŸÊ flL§áÊ„U ’ÊäÿÈLfi§‡Êö‚ ◊Ê Ÿ ˘ •ÊÿÈÆ— ¬˝ ◊Êfi·Ë—H 2H
…ŒtÚto : nu ±L‡æ-yr‚ W¥t{ rðît™T …wÁ»t ! su{ ²…}ææÝ:-Þs{t™ ãç±=|æ:-yt…ðt ÞtuøÞ
…ŒtÚttuoÚte „Îì-‚™u ¥æ + àææS„ï-[tnu Au, ‚u{ Ïæíræ‡ææ-ðuŒrð¿tt™Úte ±‹Î}ææÝ:-M‚wr‚ fh‚tk nwk „„ì-
Wõ‚ „wýtuÚte Þwõ‚ y±æ-‚™u ²æç}æ-«t fhwk Awk.
nu ©Mà梨-y™uf ÷tuftuÚte «þkrË‚ rðît™T ! {thtÚte ¥ãïGÇ}ææÝ:-ËkMfth™u …t{e ‚wk §ã-yt ËkËth{tk
Ý:-y{tht ¥æ²é:-Sð™ ðt rð¿tt™™u }ææ, Ðí}ææï¯è:-[tuheþ ™rn, y™u þt†™tu Ïææïç{-ƒtuÄ ytÃÞt
fh. (2)
¼tðtÚto : su {™w»Þ su™t îtht rðãt «t fhu, ‚u ‚u™u «Út{ «ýt{ fhu.
su su™tu yæÞt…f ntuÞ, ‚u ‚u™u rðãt yt…ðt{tk f…x ™ fhu. ftuEyu fŒe …ý yt[tÞo™wk y…{t™
™ fhðwk òuEyu. (2)
àfl¢ ŸÊfi ˘ •ÇŸ flLfi§áÊSÿ ÁflmÊŸ˜Ô ŒflSÿ „U«UÊ ˘ •flfi ÿÊÁ‚‚ËcΔUÊ—–
ÿÁ¡ficΔUÊ flÁqfiÔUÃ◊— ‡ÊʇÊfiÈøÊŸÊ Áfl‡flÊ m·ÊfiúÁ‚ ¬˝ ◊È◊fiÈÇäÿS◊ØÔH 3H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™™e Ë{t™ rðãtÚte «ftþ{t™, ²ç…cÆ:-yíÞk‚ Þ¿t fh™th, ±çq„}æ:-
yíÞk‚ Ëw¾™u «t fh™th, àææïàæé™æÝ:-þwØ fh™th ç±mæÝì-rðît™T ! y±}æì-‚wk ±L‡æS²-©uc Îï±S²-
rðît™tu™tu ãïÇ:-y™tŒh ¥±-²æ稨ècÆæ:-fh ™rn.
nu ‚usMðe ! ‚wk su Ý:-y{thtu y™tŒh ÚttÞ ‚u™tu Mðefth ™ fh.
nu rþûtf ! ‚wk ¥S}æ„ì-y{™u ç±Eæ-Ëðo mï¯æ¢ç¨-îu»t ytrŒÚte Þwõ‚ f{tuoÚte Ðí}æé}æéçx{-{wõ‚
451 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fh. (3)
¼tðtÚto : ftuE …ý {™w»Þ rðît™tu™tu y™tŒh (y…{t™) ™ fhu, ftuE …ý rðît™T rðãtÚteoytu™tu
r‚hMfth ™ fhu.
Ëðuo {¤e™u, R»tto, ¢tuÄ ytrŒ Œtu»ttu™tu íÞt„ fhe™u Ëðo™t r{ºt ƒ™u. (3)
‚ àfl¢ ŸÊfi ˘ •ÇŸ˘fl◊Ê ÷fiflÊÃË ŸÁŒficΔUÊ ˘ •SÿÊ©U·‚Ê √ÿÆÈCÔUÊÒ–
•flfi ÿˇfl ŸÊ flLfi§áÊö ⁄U⁄UÊfiáÊÊ flËÁ„U ◊Îfi«UË∑§ö ‚ÈÆ„UflÊfi Ÿ ˘ ∞ÁœH 4H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™™e Ë{t™ rðît™T ! su{ ¥S²æ:-yt ©¯¨:-«¼t‚ðu¤t{tk òécÅæñ-rðrðÄ
«ftþ{tk yÂø™ ÝïçÎcÆ:-yíÞk‚ Ë{e… y™u hûtý fh™th Au, ‚u{ ¨:-‚u y±}æì-‚wk ª„è-«u{Úte Ý:-
y{the ¥±}æì-hûtt fh™th |æ±-ƒ™.
Ý:-y{™u ±L‡æ}æì-W¥t{ „wý, W¥t{ rðît™T yÚtðt W¥t{ „wýes™™tu ¥±, ²ÿ±-Ëk„ fhtð,
ÚÚæ‡æ:-h{ý fh‚tk ‚wk }æëÇèÜU}æì-Ëw¾ŒtÞf rðãtrŒ …ŒtÚttuo ±èçã-«Œt™ fh. Ý:-y{™u ¨éã±:-þw¼
Œt™ yt…™th »ç{-ƒ™. (4)
¼tðtÚto : su{ «t‚:ft÷{tk ËqÞo Ë{e… ÂMÚt‚ ÚtE™u, Ëðo W…ÂMÚt‚ {q‚o …ŒtÚttuo™u ÔÞt fhu Au,
‚u{ rþ»Þtu™e Ë{e… yæÞt…f hne™u ‚uytu™u …tu‚t™e rðãtÚte ÔÞt fhu. (4)
◊„UË◊ÍÆ ·È ◊ÊÃ⁄fiUö ‚Èfl˝ÃÊŸÊfi◊ÎÆÃSÿ ¬àŸË◊flfi‚ „ÈUfl◊–
ÃÈÆÁflˇÊòÊÊ◊¡⁄UfiãÃË◊ÈM§øËú ‚ÈƇÊ◊¸ÊfiáÊ◊ÁŒfiÁÃö ‚ÈƬ˝áÊËfiÁÃ◊˜ÔH 5H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u }ææ„Ú}æì-{t‚t™e Ë{t™, ¨é±í„æÝæ}æì-W¥t{ ËíÞt[hýY… ðú‚tu{tk
«„S²-ËíÞ™u «t ÚtÞu÷ {™w»Þ™e ÐyÝè}æì-…í™e™e Ë{t™, „éç±ÿæ~ææ}æì-yr‚ Ä™ðt¤e, ¥…Ú‹„è}æì-
ð]ØíðÚte hrn‚, ©M™è}æì-y™uf …ŒtÚttuo™u «t fhtð™the, ¨éàæ}ææü‡æ}æì-ËwkŒh ½htuðt¤e, ¨éÐí‡æèç„}æì-
W¥t{ ™er‚ytuÚte Þwõ‚, ©-W¥t{, ¥çÎç„}æì-y¾krz‚ }æãè}æì-…]rÚtðe™e ¥±¨ï-hûtt {txu ¨éãé±ï}æ-„úný
fheyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý „úný fhtu. (5)
¼tðtÚto : su{ {t‚t Ëk‚t™tu™wk y™u …r‚ðú‚t †e …r‚™wk …t÷™ fhu Au, ‚u{ yt …]rÚtðe Ëðo™wk
hûtý-…t÷™ fhu Au. (5)
‚ÈÆòÊÊ◊ÊfiáÊ¢ ¬ÎÁÕflË¥ lÊ◊fiŸ„U‚fiö ‚ÈƇÊ◊¸ÊfiáÊ◊ÁŒfiÁÃö‚ÈƬ˝áÊËfiÁÃ◊˜Ô–
ŒÒflË¥ ŸÊflfiú SflÁ⁄UòÊÊ◊ŸÊfiª‚◊dfiflãÃË◊Ê Lfi§„U◊Ê SflSÃÿfiH 6H
…ŒtÚto : nu rþÕ…es™tu ! su{ y{u S±S„²ï-Ëw¾™u {txu ¨é~ææ}ææ‡æ}æì-W¥t{ hûtý ytrŒ™t ËtÄ™tuÚte
Þwõ‚, Ðë烱è}æì-rðM‚]‚, læ}æì-þw¼ «ftþðt¤e, ¥Ýïã¨}æì-®nËtÚte hrn‚, ¨éàæ}ææü‡æ}æì-Ëwþtur¼‚ ½htuðt¤e,
¥çÎç„}æì-y¾krz‚, ¨éÐí‡æèç„}æì-y™uf htò y™u «òs™tu™e y¾krz‚ ™er‚Úte Þwõ‚, S±çÚ~ææ}æì-W¥t{
452 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
n÷uËtkðt¤e, ¥Ýæxæ¨}æì-Œtu»thrn‚, ¥d±‹„è}æì-rAÿhrn‚, Îñ±è}æì-rðît™ …wh»w ttu™e Ýæ±}æì-«uhýt fh™the
™tift{tk, ¥æ, Lãï}æ-ƒuËeyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý ƒuËtu. (6)
¼tðtÚto : {™w»Þ, su ™tift{tk y™uf ½h, y™uf ËtÄ™, y™uf hûtý, y™uf «fth™tu «ftþ
y™u y™uf rðît™tu ntuÞ, ‚u rAÿhrn‚ rðþt¤ ™tift{tk ƒuËe™u, Ë{wÿ ytrŒ s÷tþÞtu{tk yth…th
‚Útt yLÞ Œuþtu y™u îe…tu{tk ytðt„{™ fhe™u, ¼q„tu¤™t Œuþtu y™u îe…tu™u òýe™u, ©e{t™T ƒ™u. (6)
‚ÈÆŸÊfl◊Ê Lfi§„Uÿ◊dfiflãÃË◊ŸÊª‚◊˜Ô– ‡ÊÃÊÁ⁄UfiòÊÊú SflSÃÿfiH 7H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ nwk S±S„²ï-Ëw¾™u {txu ¥d±‹„è}æì-rAÿtrŒ Œtu»ttuÚte yÚtðt ¥Ýæxæ¨}æì-
h[™trŒ Œtu»ttuÚte hrn‚, àæ„æçÚ~ææ}æì-y™uf ÷k„htuðt¤e ¨éÝæ±}æì-W¥t{ ™tift{tk ¥æLãï²}æì-nwk ƒuËwk Awk,
‚u{ ‚{u …ý ƒuËtu. (7)
¼tðtÚto : {™w»Þtu rðþt¤ ™tiftytu™e Ëthe he‚u …heûtt fhe™u, ‚u{tk ƒuËe™u Ë{wÿ ytrŒ s÷tþÞtu™e
yth…th òÞ.
su{tk y™uf yrhºt = n÷uËtk ð„uhu ntuÞ, ‚u ™tift yíÞk‚ W¥t{ ntuÞ Au. (7)
•Ê ŸÊfi Á◊òÊÊflL§áÊÊ ÉÊÎÆÃÒª¸√ÿfiÍÁÃ◊ÈˇÊÃ◊˜Ô– ◊äflÊ ⁄U¡ÊfiúÁ‚ ‚È∑˝§ÃÍH 8H
…ŒtÚto : nu ç}æ~ææ±L‡ææ-«tý y™u WŒt™™e Ë{t™ ð‚o™th ¨éÜíU „ê-þw¼ ƒwrØ ðt W¥t{ f{oÞwõ‚
ƒu rþÕ…es™tu ! ‚{u Íæë„ñ:-s÷tuÚte Ý:-y{tht xæòêç„}æì-ƒu ftuþ™wk ©ÿæ„}æì-®Ë[™ fhtu y™u ¥æ-
}抱æ-ËðoºtÚte {Äwh s÷Úte Ú…æ¢ç¨-÷tuftu Wæðo{t„tuo™wk ©ÿæ„}æì-®Ë[™ fhtu. (8)
¼tðtÚto : òu rþÕ…e ÷tuftu Þt™tu™u s÷ ytrŒ{tk [÷tðu, ‚tu ‚uytu W…h y™u ™e[u™t {t„tuo{tk
„r‚ fhe þfu Au. (8)
¬˝ ’Ê„UflÊfi Á‚‚Îâ ¡Ëfl‚fi Ÿ ˘ •Ê ŸÊ ª√ÿfiÍÁÃ◊ÈˇÊâ ÉÊÆÎßfi–
•Ê ◊Ê ¡Ÿfi üÊflÿâ ÿÈflÊŸÊ üÊÈÆâ ◊fi Á◊òÊÊflL§áÊÊ „Ufl◊ÊH 9H
…ŒtÚto : ç}æ~ææ±L‡ææ-r{ºt y™u ðÁý W¥t{ s™ Ïææã±æ-ƒk™u ¼wòytu Ë{t™ ²é±æÝæ-ËkÞwõ‚
y™u y÷„ fh™th ‚{u Ý: y{tht …豨ï-Sð™™u {txu }ææ-{™u Ðí稨ë„}æì - «t Úttytu. Íæë„ïÝ-
s÷Úte Ý:-y{tht xæòêç„}æì-ƒu ftuþ ËwÄe ¥æ, ©ÿæ„}æì-ËðoºtÚte ®Ë[™ fhtu, y™uf «fth™e feŠ‚
¥æŸæ±²„}æì-Ëthe he‚u Ëk¼¤tðtu, }æï-{tht …Ýï-{™w»Þ„ý{tk §}ææ-yt ã±æ-ËkðtŒtu™u Ÿæé„}æì-
Ëtk¼¤tu. (9)
¼tðtÚto : yæÞt…f y™u W…Œuþf «tý y™u WŒt™™e Ë{t™ Ëðo™t Sð™™t ytÄth ƒ™u. rðãt
y™u W…Œuþ îtht Ëðo™t ytí{tytu™u, s÷Úte ð]ûttu™e Ë{t™ ®Ë[™ fhu. (9)
‡ÊãŸÊ ÷flãÃÈ flÊÁ¡ŸÊ „Uflfi·È ŒflÃÊfiÃÊ Á◊ú˝fifl— Sfl∑§Ê¸—–
453 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¡ê÷ÿãÃÊ˘$„U flÎ∑§ö ⁄UˇÊÊfiúÁ‚ ‚ŸfiêÿS◊lÈfiÿflãŸ◊ËfiflÊ—H 10H
…ŒtÚto : nu S±ÜUæü:-W¥t{ yL™ ðt ðsÙðt¤t, ç}æ„Îí±:-…rhr{‚ „r‚ðt¤t, Îﱄæ„æ-rðît™tu™e
Ë{t™ ð‚o™ fh™tht ±æç…Ý:-yr‚ W¥t{ rð¿tt™Úte Þwõ‚, ã±ï¯é-ytŒt™-«Œt™{tk [‚wh yt… ¥çã}æì-
su{ ËqÞo {u½™wk n™™ fhu Au, ‚u{ ±ë Ü U}æì - [tuh y™u Úÿææ¢ç¨-Œwü Sðtu™tu …}|沋„:-rð™tþ fh‚tk
Ý:-y{tht {txu ¨Ýïç}æ-ËŒt-Ë™t‚™ àæ}æì-Ëw¾fthf |汋„é-ƒ™tu y™u ¥S}æ„ì-y{tht ¥}æè±æ:-
htu„tu™u ²é²±Ýì-Œqh fhtu. (10)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo ykÄfth™u Œqh fhe™u Ëðo™u Ëw¾e fhu Au, ‚u{ rðît™tu «týeytu™tk þheh
y™u ytí{t™t Ëðo htu„tu Œqh fhe™u yt™krŒ‚ fhu. (10)
flÊ¡fiflÊ¡˘flà flÊÁ¡ŸÊ ŸÊ œŸfi·È Áfl¬˝Ê •◊ÎÃÊ ´§ÃôÊÊ—–
•Sÿ ◊äflfi— Á¬’à ◊ÊŒÿfiäfl¢ ÃÎÆåÃÊ ÿÊfià ¬ÁÕÁ÷fiŒ¸flÿÊŸÒfi—H 11H
…ŒtÚto : nu ¥}æë„æ-ytí{t MðY…Úte yrð™tþe, «„¿ææ:-ËíÞ™u òý™tht, ±æç…Ý:-rð¿tt™Úte
Þwõ‚ ç±Ðíæ:-ƒwrØ{t™ s™tu ! ‚{u ±æ…ï±æ…ï-«íÞuf ÞwØ{tk y™u {Ýï¯é-Ä™tu{tk Ý:-y{the ¥±„-
hûtt fhtu.
¥S²-yu }抱:-{Äwh hË™wk çÐÏæ„-…t™ fhtu, ‚uÚte }ææβŠ±}æì-rðþu»t yt™kŒ™u «t fhtu, ‚uÚte
„댄æ:-‚] ÚtE™u Îï±²æÝñ:-rðît™tu™t sðt ÞtuøÞ Ðçƒç|æ:-{t„tuoÚte ²æ„-„{™ fhtu.
¼tðtÚto : su{ rðît™tu rðãtŒt™ y™u W…ŒuþÚte Ëðo™u Ëw¾e fhu Au, ‚u{ hts…whw»t hûtt y™u
y¼ÞŒt™Úte Ëðo™u Ëw¾e fhu. ‚Útt Ä{oÞwõ‚ {t„tuo{tk [t÷e™u Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût™u «tÂ
fhu. (21)
‚Á◊fihÊ ˘ •|ÇŸ— ‚Á◊œÊ ‚È‚fiÁ◊hÊ fl⁄Ufiáÿ—–
ªÊÿòÊË ¿UãŒfi ˘ ß|ãº˝ÿ¢ òÿÁflªÊÒ¸fl¸ÿÊfi ŒœÈ—H 12H
…ŒtÚto : su{ ¨ç}æh:-Ëthe he‚u «Œe ¥çxÝ:-yÂø™, ¨ç}æ{æ-W¥t{ «ftþÚte ¨é¨ç}æh:-yíÞk‚
«ftþ{t™ ËqÞo, ±Ú:-yk„efth fhðt ÞtuøÞ s™ y™u xææ²~æè, À‹Î:-„tÞºte AkŒ §ç‹Îí²}æì-{™™u
«t ÚttÞ Au; su{ ~²ç±: þheh, RrLÿÞ y™u ytí{t yu ºtýuÞ™e hûtt fh™th xææñ:-M‚wr‚-«þkËt
fh™th s™ ±²:-Sð™™u Äthý fhu Au, ‚u{ rðît™ ÷tuftu Î{é:-Äthý fhu. (12)
¼tðtÚto : rðît™tu rðãtÚte Ëðo™t ytí{tytu™u «ftrþ‚ fhe™u ‚Útt Ëðo™u rs‚urLÿÞ ƒ™tðe™u
Œe½toÞw fhu. (12)
ßÍÆŸ¬Êë¿ÈUÁøfifl˝ÃSßÍƬʇø ‚⁄fiUSflÃË–
454 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
©U|cáÊ„UÊ ¿UãŒfi ˘ ß|ãº˝ÿ¢ ÁŒfiàÿflÊ«˜UÔ ªÊÒfl¸ÿÊfi ŒœÈ—H 13H
…ŒtÚto : su{ àæéç™±í„:-…rðºt Ä{to[hý fh™th, „ÝêÝÐæ„ì-þheh™wk …‚™ ™ fh™th, „ÝêÐæ:-
þheh™e hûtt fh™th, ™-y™u ¨ÚS±„è-ðtýe ©çc‡æãæ À¢Î:-W»ýfT AkŒ §ç‹Îí²}æì-Sð™t r[öY…
RrLÿÞtu™u Äthý fhu Au; ðt su{ çÎy²±æÅì-¾kz™eÞ …ŒtÚto™u {txu rn‚ «t fhtð™th, xææñ:-M‚wr‚
fh™th s™ ±²:-RåAt-ft{™t™e ð]rØ fhu Au, ‚u{ ‚u Ëðo™u rðît™tu Î{é:-Äthý fhu. (13)
¼tðtÚto : su ÷tuftu …rðºt yt[hýÞwõ‚ Au, su™e ðtýe rðãt y™u ËwrþûttÚte Þwõ‚ Au, ‚uytu
…qýo Sð™ Äthý fhðt™u ÞtuøÞ Au. (13)
ß«UÊfiÁ÷⁄UR|ÇŸ⁄UË«UK— ‚Ê◊Êfi ŒflÊ ˘ •◊fiàÿ¸—–
•ŸÈÆc≈ÈU¬˜Ô ¿UãŒfi ˘ ß|ãº˝ÿ¢ ¬ÜøÊfiÁflªÊÒ¸fl¸ÿÊfi ŒœÈ—H 14H
…ŒtÚto : su{ ¥çxÝ:-yÂø™™e Ë{t™ rðãtÚte «ftþ{t™, ¥}æy²ü:-…tu‚t™t ytí{ MðY…Úte
™tþhrn‚, ¨æï}æ:-yiïÞoðt™, §üÇì²:-M‚wr‚ yÚtðt yLðu»tý fhðt ÞtuøÞ, Îï±:-rŒÔÞ „wýÞwõ‚,
Ð@æç±:-…tk[Úte hûtt fhðt ÞtuøÞ, xææñ:-rðãtÚte M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ rðît™ §Çæç|æ:-«þkËtytuÚte
¥ÝécÅéÐ À‹Î:-y™wüw… AkŒ §ç‹Îí²}æì-¿tt™ ytrŒ ÔÞðnth fh™th {™ y™u ±²: ‚]r™u Äthý
fhu Au, ‚u{ yu AkŒ ytrŒ™u Ëðo Î{é:-Äthý fhu. (14)
¼tðtÚto : su rðît™tu Ä{o…qðof rðãt y™u yiïÞo™u «t fhu Au, ‚uytu Ëðo {™w»Þtu™u rðãt y™u
yiïÞo «t fhtðe þfu Au. (14)
‚ÈÆ’*„U⁄UR|ÇŸ— ¬Ífi·áflÊãàSÃËáʸ’fi*„U⁄U◊fiàÿ¸—–
’ÎÆ„UÃË ¿UãŒfi ˘ ß|ãº˝ÿ¢ ÁòÊfiflà‚Ê ªÊÒfl¸ÿÊfi ŒœÈ—H 15H
…ŒtÚto : su{ Ðꯇ±æÝì-…wrüfthf „wýtuÚte Þwõ‚, S„è‡æüÏæ<ã:-ytftþ{tk ÔÞtÂ, ¥}æy²üü:-…tu‚t™t
MðY…Úte ™tþhrn‚, ¨éÏæ<ã:-ytftþ™u þwØ fh™th ¥çxÝ:-yÂø™™e Ë{t™ rðît™s™ y™u Ïæëã„è,
À‹Î:-ƒ]n‚e AkŒ §ç‹Îí²}æì-Sð™t r[öY… {™ ytrŒ RrLÿÞtu™u Äthý fhu Au; y™u ç~æ±y¨:-Œun,
RrLÿÞ y™u {™ yu ºtýuÞ su™t ðtAhztk Ë{t™ y™w„t{e Au ‚u xææñ:-„tÞ™e Ë{t™ rðît™T ±²:-
‚]r™u «t fhu, ‚u{ ‚u™u Ëðo Î{é:-Äthý fhu. (15)
¼tðtÚto : su{ yÂø™ yL‚rhût{tk rð[hý fhu Au, ‚u{ rðît™tu Ëqû{ r™htfth …ŒtÚto rðãt{tk
rð[hý fhu Au.
su{ „tÞ™e …tA¤ ðtAhzwk [t÷u Au, ‚u{ yrðît™ ÷tuftu rðît™tu™e …tA¤ [t÷u y™u RrLÿÞtu™u
ðþ{tk fhu. (15)
ŒÈ⁄UÊfi ŒflË*Œ‡ÊÊfi ◊„UË’˝¸rÊÔÊ ŒflÊ ’΄US¬ÁÃfi—–
455 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¬ÁæU®˜ÔÄÇ¿UãŒfi ß„U|ãº˝ÿ¢ Ãfiȃÿ¸flÊ«˜UÔ ªÊÒfl¸ÿÊfi ŒœÈ—H 16H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ §ã-ynª Îï±è:-«ftþ{t™ }æãè:-{nt™ ÎéÚ:-îth, çÎàæ:-rŒþtytu,
Ïæírææ-yL‚rhûtMÚt …ð™ Îï±:-«ftþ{t™ ÏæëãSÐç„:-{nt™™tu …t÷f ËqÞo, Тçv„àÀ‹Î:-…kÂõ‚ AkŒ,
§ç‹Îí²}æì-Ä™, „é²ü±æÅì-[‚wÚto yðMÚtt™u «t ËkLÞtËe ‚Útt xææñ:-ŒqÄthe „tÞ ±²:-Sð™™u Äthý
fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý Sð™™u Î{é:-Äthý fhtu. (16)
¼tðtÚto : ftuE …ý «týe ytftþ{tk ÂMÚt‚ ðtÞw ytrŒ rð™t Srð‚ hne þf‚tu ™Úte. (16)
©U· ÿuÔUË ‚ÈƬ‡Êfi‚Ê Áfl‡flfi ŒflÊ ˘ •◊fiàÿʸ—–
ÁòÊc≈ÈU¬˜Ô ¿UãŒfi ˘ ß„U|ãº˝ÿ¢ ¬ficΔUflÊ«˜UÔ ªÊÒfl¸ÿÊfi ŒœÈ—H 17H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ §ã-yt ËkËth{tk ¨éÐïàæ¨æ-MðY…ðt™ yæÞtr…ft y™u W…Œurþft
²uè-{nt™ ©¯ï-ykÄfth™tu ™tþ fh™the «¼t‚ðu¤t Ë{t™ ƒu †eytu, ¥}æy²æü:-‚¥ð MðY…Úte r™íÞ
ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-«ftþ{t™ …]rÚtðe ytrŒ ÷tuf, ç~æcÅéÐ À‹Î:-rºtüw… AkŒ y™u ÐcƱæÇì-…eXÚte ðn™
fh™th xææñ:-ƒ¤Œ ±²:-Wí…r¥t y™u §ç‹Îí²}æì-Ä™™u Äthý fhu Au, ‚u{ Î{é:-‚{u …ý yt[hý
fhtu. (17)
¼tðtÚto : su{ …]rÚtðe ytrŒ …ŒtÚttuo …htu…fthe Au, ‚u{ yt ÷tuf{tk {™w»Þtuyu …ý …htu…fthe
ƒ™ðwk òuEyu. (17)
ŒÒ√ÿÊ „UÊÃÊfi⁄UÊ Á÷·¡ãº˝fiáÊ ‚ÿÈ¡Êfi ÿÈÆ¡Ê–
¡ªfiÃË ¿UãŒfiU ˘ ß|ãº˝ÿ◊fiŸ«˜UÔflÊŸ˜Ô ªÊÒfl¸ÿÊfi ŒœÈ—H 18H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ §‹Îíï‡æ-yiïÞoÚte ¨²é…æ-yti»trÄ ytrŒ™u Ë{t™Y…Úte Þwõ‚ fh™th,
²é…æ-ËtðÄt™ r[¥tðt¤t, Îñòæ-rðît™tu{tk r™…wý, ãæï„æÚæ-rðãtrŒ™t Œt‚t, ç|毅æ-ƒu W¥t{ ðiã,
¥ÝGÇì±æÝì-ƒ¤Œ, xææñ:-„tÞ y™u …xæ„è À‹Î:-s„‚e ALŒ, ±²:-ËwkŒh §ç‹Îí²}æì-Ä™™u Î{é:-Äthý
fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý Äthý fhtu. (18)
¼tðtÚto : su{ ðiãtu …tu‚t™t ‚Útt yLÞtu™t htu„tu™wk r™ðthý fhe™u, MðÞk ‚Útt yLÞ ÷tuftu™u
yiïÞoðt™ ƒ™tðu Au, ‚u{ Ëðo {™w»Þtuyu yt[hý fhðwk òuEyu. (18)
ÁÃd ˘ ß«UÊ ‚⁄UfiSflÃË ÷Ê⁄UfiÃË ◊L§ÃÊ Áfl‡Êfi—–
Áfl⁄UÊ≈˜UÔ ¿UãŒfi ˘ ß„U|ãº˝ÿ¢ œŸÈªÊÒ¸Ÿ¸ flÿÊfi ŒœÈ—H 19H
…ŒtÚto : su{ §ã-yt s„‚{tk §Çæ-…]rÚtðe, ¨ÚS±„è-ðtýe y™u |ææÚ„è-Äthýtð‚e ƒwrØ, ç„d:-
yu ºtýuÞ; }æL„:-ðtÞw, ç±àæ:-{™w»Þ ytrŒ «ò, ç±ÚæÅì-rðrðÄ «fthÚte «ftþ{t™ À‹Î:-ƒ¤ §ç‹Îí²}æì-
456 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ä™, {ïÝé:-ŒqÄthe „tÞ y™u xææñ:-ƒ¤Œ™e Ý-Ë{t™ ±²:-«tÂÔÞ ðM‚w™u Î{é:-Äthý fhu Au; ‚u{
Ëðo {™w»Þtu ‚u™u Äthý fhe™u ð‚toð fhu. (19)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu Ëwrþrût‚ ðtýe, rðãt, «tý y™u …þwytuÚte yiïÞo™u «t fhu Au, ‚u{
yLÞ ÷tuftuyu …ý «t fhðt fhtððt òuEyu. (19)
àflCÔUÊfi ÃÈÆ⁄UË¬Ê ˘ •jfiÈà ˘ ßãº˝ÊÇŸË ¬fiÈ|c≈Uflœ¸Ó®ŸÊ–
Ám¬fiŒÊ ¿UãŒfi ˘ ß|ãº˝ÿ◊ÈÆˇÊÊ ªÊÒŸ¸ flÿÊfi ŒœÈ—H 20H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¥jé„:-yŒT¼w‚ „wý, f{o, Mð¼tððt¤tu, «rËØ yÂø™ „éÚèÐ:-þe½ú
…ntU[™th rðãw‚T, y±cÅæ-Ëqû{ fh™th sXhtÂø™, Ðéçcű{üÝæ-…wrüðÄof §‹ÎíæçxÝ-…ð™ y™u ðzðt™÷-
yÂø™, çmÐÎæ, À‹Î:-ƒu …tŒðt¤t AkŒ, §ç‹Îí²}æì-©tuºt ytrŒ RrLÿÞtu, ©ÿææ-ðeÞo Ëu[™{tk Ë{Úto
xææñ:-ËtkZ™e Ë{t™ ±²:-Sð™™u Î{é:-Äthý fhu Au; ‚u™u òýtu. (20)
¼tðtÚto : su{ «rËØ yÂø™, rðãw‚T, sXhtÂø™, ðzðt™÷ yu [th ‚Útt «tý, RrLÿÞtu y™u
„tÞ ytrŒ …þwytu Ëðo s„‚™e …wrü fhu Au; ‚u{ {™w»Þtuyu ƒúñ[Þo ytrŒÚte …tu‚t™tk ‚Útt yLÞtu™tk
ƒ¤™e ð]rØ fhðe òuEyu. (20)
‡ÊÁ◊ÃÊ ŸÊ flŸS¬ÁÃfi— ‚ÁflÃÊ ¬˝fi‚ÈÆflŸ˜Ô ÷ªfi◊˜Ô–
∑§∑ȧ¬˜Ô ¿UãŒfi ˘ ß„U|ãº˝ÿ¢ fl‡ÊÊ fl„UmÿÊfi ŒœÈ—H 21H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su àæç}æ„æ-þtÂL‚Œt‚t, ±ÝSÐç„:-yti»trÄytu™tu htò y™u ð]ûttu™tu …t÷f
¨ç±„æ-ËqÞo |æxæ}æì-Ä™™u Ðí¨é±Ýì-Wí…L™ fhu Au; ÜUÜéU Ðì, À‹Î:-ffw… AkŒ, §ç‹Îí²}æì-Sð™t r[öY…
RrLÿÞtu, ±àææ-y«Ëw‚t y™u ±ïã„ì-„¼o…r‚™e §ã-yt ËkËth{tk Ý:-y{tht ±²:-«t fhðt ÞtuøÞ
…ŒtÚto™u Î{é:-Äthý fhu Au; ‚u™u ‚{u òýe™u W…fth fhtu. (21)
¼tðtÚto : su {™w»Þ Ëðo htu„tu™e ™tþf yti»trÄytu y™u Äthý fhðt ÞtuøÞ ð†tu™wk Ëuð™ fhu
Au, ‚u r[hkSðe ƒ™u Au. (21)
SflÊ„UÊfi ÿôÊ¢ flLfi§áÊ— ‚ÈˇÊòÊÊ ÷fi·¡¢ ∑fi§⁄UØԖ
•ÁÃfië¿UãŒÊ ˘ ß|ãº˝ÿ¢ ’ÎÆ„UŒfiη÷Ê ªÊÒfl¸ÿÊfi ŒœÈ—H 22H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su{ ±L‡æ:-©uc ¨éÿæ~æ:-W¥t{ Ä™ðt™ {™w»Þ S±æãæ-ËíÞ r¢ÞtÚte
²¿æ}æì-Ëk„{{Þ |æ﯅}æì-yti»tÄ™u ÜUÚ„ì-ƒ™tðu Au; su ¥ç„ÓÀ‹Îæ:-yr‚AkŒ ‚Útt «¯|æ:-W¥t{ xææñ:-
ƒ¤Œ Ïæëã„ì-{nt™ §ç‹Îí²}æì-yiïÞo y™u ±²:-ft{™t fhðt ÞtuøÞ …tu‚t™t ÔÞðnth™u Äthý fhu
Au, ‚u{ Ëðo Î{é:-Äthý fhu, ‚u™u òýtu. (22)
457 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ëw…ÚÞ y™u yti»tÄ Ëuð™Úte htu„tu™wk r™ðthý fhu Au, …wÁ»ttÚtoÚte Ä™ y™u
ytÞw™u Äthý fhu Au, ‚uytu y‚w÷ Ëw¾™u «t fhu Au. (22)
fl‚ãßfi ˘ ´§ÃÈŸÊfi ŒflÊ fl‚fifl|SòÊflÎÃÊfi SÃÈÆÃÊ—–
⁄URÕãÃ⁄UáÊ Ã¡fi‚Ê „UÁflÁ⁄Uãº˝ flÿÊfi ŒœÈ—H 23H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ±¨±:-…]rÚtðe ytrŒ ytX ðËwytu ðt «Út{ fturx™t rðît™T Îï±æ:-
rŒÔÞ„wýtuÚte Þwõ‚ S„é„æ:-M‚wr‚™u «tÂ, ç~æ±ë„æ-ºtýu ft¤{tk rðã{t™, ±¨‹„ïÝ-su{tk {™w»Þ Ëw¾Úte
hnu Au ‚u ðËk‚, «„éÝæ-«t fhðt ÞtuøÞ }‚w™e ËtÚtu, ð‚o{t™ hne™u Úƒ‹„Úï‡æ-hÚtÚte …th fhðt
ÞtuøÞ „ï…¨æ-‚eûý MðY…Úte §‹Îíï-ËqÞo™t «ftþ{tk ±²:-ytÞwðÄof ãç±:-Œt™ fhðt ÞtuøÞ ðM‚w™u
Î{é:-Äthý fhu Au, ‚u™u MðY…Úte òýe™u ‚u™tu Ëk„ fhtu. (23)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu hnuðt {txu rŒÔÞ „wýtuÚte Þwõ‚ …]rÚtðe ytrŒ ÷tuf yÚtðt rðît™tu™tu ðËk‚
}‚w{tk Ëk„ fhu Au, ‚uytu ðËk‚ }‚w™tk Ëw¾™u «t fhu Au. (23)
ª˝Ëc◊áÊfi ´§ÃÈŸÊfi ŒflÊ L§º˝Ê— ¬fiÜøŒ‡Ê SÃÈÆÃÊ—–
’΄UÃÊ ÿ‡Êfi‚Ê ’ÀÊfiö „UÁflÁ⁄Uãº˝ flÿÊfi ŒœÈ—H 24H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su S„é„æ:-«þM‚ LÎíæ:-Œþ «tý yr„Þth{tu Sðtí{t ðt {æÞ{ fturx™t
Îï±æ:-rŒÔÞ „wýtuÚte Þwõ‚ rðît™tu Ð@Îàæï-…kŒh{tk ÔÞðnth{tk xæíèc}æï‡æ-Ëðo hËtu™u ytf»teo™u «„éÝæ-
W»ý‚t yt…™the „úe»{ }‚w ðt Ïæëã„æ {nt™ ²àæ¨æ-feŠ‚Úte §‹Îíï-Sðtí{t{tk ãç±:-„úný fhðt
ÞtuøÞ ÏæH}æì-ƒ¤ y™u ±²:-Sð™™u Î{é:-Äthý fhu Au; ‚u™u ‚{u òýtu. (24)
¼tðtÚto : su [wk{t¤eË ð»ttuo ËwÄe ƒúñ[Þo-…t÷™ fhe™u rðît™T ƒ™e™u yLÞtu™t þheh y™u
ytí{t™tk ƒ¤™e ð]rØ fhu Au, ‚u ¼tøÞþt¤e ntuÞ Au.(24)
fl·Ê¸Á÷fi´¸§ÃÈŸÊfiÁŒàÿÊ SÃÊ◊fi ‚#Œ‡Ê SÃÈÆÃÊ—–
flÒM§¬fiáÊ Áfl‡ÊÊÒ¡fi‚Ê „UÁflÁ⁄Uãº˝ flÿÊfi ŒœÈ—H 25H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ±¯æüç|æ:-su{tk ðtŒ¤tk ð»tto fhu Au ‚u ð»tto «„éÝæ-«t Útðt ÞtuøÞ }‚w,
±ñLÐï‡æ-rðrðÄ Y…tuðt¤t ¥æï…¨æ-ƒ¤ ‚Útt ç±àææ-«ò™e ËtÚtu hnu™tht ¥æçÎy²æ:-ƒth {rn™tytu
ðt W¥t{ fturx™t rðît™T ¨Œ„Îàæï-Ë¥th{t S„æï}æï-M‚wr‚™t ÔÞðnth{tk S„é„æ:-«þkrË‚ ƒ™e™u §‹Îíï-
Sðtí{t{tk ãç±:-yt…ðt ÞtuøÞ ±²:-ft¤™t ¿tt™™u Î{é:-Äthý fhu Au, ‚u™u ‚{u òýe™u W…fth
„úný fhtu. (25)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu rðît™tu™t Ëk„ îtht ft¤™e Ëqû{ y™u MÚtq÷ „r‚™u òýe™u yuf ûtý …ý
458 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÔÞÚto „w{tð‚tk ™Úte, ‚uytu y™uf yiïÞo™u «t fhu Au. (25)
‡ÊÊ⁄URŒŸfi ˘ ´§ÃÈŸÊfi ŒflÊ ˘ ∞fi∑§Áflö‡Ê ˘ ´§÷flfi SÃÈÆÃÊ—–
flÒ⁄UÊ¡Ÿfi ÁüÊÿÊ ÁüÊÿfiö „UÁflÁ⁄Uãº˝ flÿÊfi ŒœÈ—H 26H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su »ÜUô±àæï-yufðeË{tk ÔÞðnth{tk S„é„æ:-M‚wr‚™u «t «|æ±:-ƒwrØ{t™
Îï±æ:-rðît™T - Œuð„wýÞwõ‚ àææÚÎïÝ-þhŒ «„éÝæ-}‚w, ðt ±ñÚæ…ïÝ-rðhtx AkŒ{tk rðã{t™ yÚto™e
ËtÚtu, çŸæ²æ-þtu¼t y™u ÷û{e™e ËtÚtu rðã{t™ hne™u §‹Îíï-Sðtí{t{tk çŸæ²}æì-÷û{e y™u ãç±:-
ytŒt™-«Œt™ ÞtuøÞ ±²:-RÂåA‚ Ëw¾™u Î{é:-Äthý fhu Au; ‚u™e ‚{u Ëuðt fhtu. (26)
¼tðtÚto : Ëw…ÚÞ Ëuð™ fh™tht su {™w»Þtu þhŒ}‚w{tk htu„hrn‚ hnu Au, ‚uytu ©e-÷û{e™u
«t fhu Au. (26)
„U◊ãßfi ˘ ´§ÃÈŸÊfi ŒflÊ|SòÊfiáÊfl ◊L§Ãfi— SÃÈÆÃÊ—–
’ÀÊfiŸ ‡ÊÄflfi⁄UË— ‚„UÊfi „UÁflÁ⁄Uãº˝ flÿÊfi ŒœÈ—H 27H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ç~æ‡æ±ï-Ë¥ttðeË{t ÔÞðnth{tk ãï}æ‹„ïÝ-su{tk Œun ðÄu Au ‚u «„éÝæ-
«t Útðt ÞtuøÞ nu{L‚ }‚w™e ËtÚtu rðã{t™ S„é„æ:-«þkËt™u ÞtuøÞ Îï±æ:-rŒÔÞ„wýÞwõ‚ }æL„:-
{™w»Þ Au, ‚u ÏæHïÝ-{u½Úte àæv±Úè:-þÂõ‚ {txu „tÞ, ¨ã:-ƒ¤, ãç±: ytŒt™ «Œt™ ÞtuøÞ …ŒtÚttuo
y™u ±²:-Rü Ëw¾™u §‹Îíï-Sðtí{t{tk Î{é:-Äthý fhu Au; ‚{u yu™e Ëuðt fhtu. (27)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ëðo hËtu™tu …rh…tf fh™th nu{L‚ }‚w{tk ÞÚttÞtuøÞ ÔÞðnth fhu Au,
‚u ƒ¤ðt™ ƒ™u Au. (27)
‡ÊÒÁ‡Ê⁄UáÊfi ˘ ´§ÃÈŸÊfi ŒflÊSòÊfiÿ|SòÊö‡Êõ˘◊ÎÃÊfi SÃÈÆÃÊ—–
‚àÿŸfi ⁄UflÃËfi— ˇÊòÊö „UÁflÁ⁄Uãº˝ flÿÊfi ŒœÈ—H 28H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¥}æë„æ:-…tu‚t™t MðY…Úte r™íÞ S„é„æ:-«þkrË‚, àæñçàæÚï‡æ-rþrþh «„éÝæ-
}‚w™e ËtÚtu, Îï±æ:-rŒÔÞ „wý - f{o - Mð¼tðÞwõ‚, ¨y²ïÝ-ËíÞ™e ËtÚtu ~æ²ô›àæï-‚uºteË ðËw ytrŒ
Ë{wŒtÞ{tk rðã{t™ rðît™tu Au, ‚uytu Úﱄè:-þºtw Ëu™t™wk WÕ÷k½™ fh™the Ä™ðt™ «ò™u §‹Îíï-
Sð{tk ãç±:-ytŒt™-«Œt™ ÞtuøÞ …ŒtÚto, ÿæ~æ}æì-Ä™ ðt htßÞ y™u ±²:-Rü Ëw¾™u Î{é:-Äthý
fhu Au; ‚u™tÚte …]rÚtðe ytrŒ™e rðãtytu™u „úný fhtu. (28)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu …qðtuoõ‚ - ytX ðËwytu, yr„Þth Áÿ, ƒth ytrŒíÞ, rðãw‚T y™u Þ¿t
yu ‚uºteË rŒÔÞ …ŒtÚttuo™u òýu Au, ‚uytu yûtÞ Ëw¾™u «t fhu Au. (28)
„UÊÃÊfi ÿˇÊà‚Á◊œÊ|ÇŸÁ◊«US¬Œõ˘|‡flŸãº˝ö ‚⁄UfiSflÃË◊¡Ê œÍÆ◊˝Ê Ÿ ªÊœÍ◊Ò—
459 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
∑ȧflfiÀÊÒ÷¸·¡¢ ◊œÈÆ ‡Êc¬ÒŸ¸ áfi ˘ ß|ãº˝ÿ¢ ¬ÿ— ‚Ê◊fi— ¬Á⁄UdÈÃÊfi ÉÊÆÎâ ◊œÈÆ √ÿãàflÊÖÿfiSÿ
„UÊÃÿ¸¡fiH 29H
…ŒtÚto : nu Þtr¿tf ! su{ ãæï„æ-Œt‚t, §ÇSÐÎï-…]rÚtðe y™u yL™™t MÚtt™{tk ¨ç}æ{æ-ƒ¤‚ý
ytrŒ ËtÄ™tuÚte ¥çxÝ}æì-yÂø™™u, ¥çEÝæñ-ËqÞo y™u [Lÿ{t §‹Îí}æì-yiïÞo ðt Sð™u; ‚Útt ¨ÚS±„è}æì-
Ëwrþrût‚ ðtýe™u; {ê}æí:-Äq{úðýoðt¤t ¥…:-«t fhðt ÞtuøÞ ƒfhtk™e Ý-Ë{t™ ftuE Sð xææï{ê}æñ:-
½ô y™u ÜéU ±Hñ:-ƒ¤™tþf ƒtuhV¤™e |æ﯅}æì-yti»tÄ™u ²ÿæ„ì-¼u¤ðu Au; ‚u{ àæcÐñ:-®nËtytu™e
Ý-Ë{t™ ËtÄ™tuÚte su „ï…:-«„Õ¼‚t, }æ{é-{Äwh s÷, §ç‹Îí²}æì-Ä™, в:-ŒqÄ ðt yL™™u ÐçÚdé„æ-
ËðoºtÚte «t hË™e ËtÚtu ‚u ¨æï}æ:-yti»trÄ„ý Íæë„}æì-½]‚ }æ{é-{Ä™u ò‹„é-«t fhu, ‚u™e ËtÚtu
‚wk ¥æÁ²S²-½]‚™tu ²…-ntu{ fh. (29)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yt ËkËth{tk ËtÄ™ y™u W…ËtÄ™tuÚte …]rÚtðe ytrŒ™e rðãt™u òýu Au,
‚uytu Ëðo ©uc …ŒtÚttuo™u «t fhu Au. (29)
„UÊÃÊfi ÿˇÊûÊŸÍÆŸ¬Êà‚⁄UfiSflÃË◊Áflfi◊¸·Ê Ÿ ÷fi·¡¢ ¬ÕÊ ◊œÈfi◊ÃÊ ÷⁄UfiãŸ|‡flŸãº˝Êfiÿ
flËÿZõ ’Œfi®®⁄ÒUL§¬flÊ∑§ÊfiÁ÷÷¸·¡¢ ÃÊÄ◊fiÁ÷— ¬ÿ— ‚Ê◊fi— ¬Á⁄UdÈÃÊfi ÉÊÎÆâ ◊œÈÆ √ÿãàflÊÖÿfiSÿ
„UÊÃÿ¸¡fiH 30H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-nð™ fh™th …wÁ»t ! su{ - „ÝêÝÐæ„ì-þhehÚte r™ƒo¤™e hûtt fh™th, ãæï„æ-
„úný fh™th s™ ¨ÚS±„è}æì-y™uf ¿tt™ðt¤e ðtýe™u, ¥ç±:-½uxtk y™u }æï¯:-ƒfhtk™e Ý-Ë{t™
}æ{é}æ„æ-yrÄf s÷Þwõ‚ Ѓæ-{t„oÚte |æ﯅}æì-yti»tÄ™u |æÚÝì-„úný fh‚tk, §‹Îíæ²-yiïÞo™u {txu
¥çEÝæ-ËqÞo y™u [Lÿ{t y™u ±è²ü}æì-…ht¢{™u, ÏæÎÚñ:-ƒtuhV¤Úte ‚Útt ©Ð±æÜUæç|æ:-W…Œuþtí{f
r¢ÞtytuÚte |æ﯅}æì-yti»tÄ™tu ²ÿæ„ì-Ëk„ fhu Au, ‚u{ òu „æïv}æç|æ:-Ëk‚t™tu™e ËtÚtu в:-s÷, ÐçÚdé„æ-
ËðoºtÚte «t hË™e ËtÚtu ¨æï}æ:-yti»trÄytu™tu Ë{qn, Íæë„}æì-½e y™u }æ{é-{Ä™u ò‹„é-«t fhu,
‚u™e ËtÚtu ‚wk ¥æÁ²S²-½e™tu ²…-nð™ fh. (30)
¼tðtÚto : su Ëk„ fh™tht {™w»Þtu rðãt y™u ËwrþûttÚte Þwõ‚ ðtýe™u «t fhe™u, …ÚÞ ytnth-
rðnthÚte ðeÞo™e ð]rØ fhe™u, …ŒtÚto rð¿tt™™u «t fhe™u yiïÞo™e ð]rØ fhu Au, ‚uytu s„‚{tk y÷kf]‚
Īu Au. (30)
„UÊÃÊfi ÿˇÊãŸ⁄UʇÊö‚¢ Ÿ ŸÇŸ„È¢UÆ ¬ÁÃö ‚È⁄UfiÿÊ ÷·¡¢ ◊·— ‚⁄UfiSflÃË Á÷·ª˝ÕÊ
Ÿ øãº˝Kõ|‡flŸÊfifl¸¬Ê ßãº˝fiSÿ flËÿZõ ’Œfi®®⁄ÒUL§¬flÊ∑§ÊfiÁ÷÷¸·¡¢ ÃÊÄ◊fiÁ÷— ¬ÿ— ‚Ê◊fi—
¬Á⁄UdÈÃÊfi ÉÊÎÆâ ◊œÈÆ √ÿãàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 31H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-nð™ fh™th {™w»Þ ! su{ ãæï„æ-Œt‚t ÝÚæà梨}æì-{™w»ÞtuÚte M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ
460 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
{™w»Þ™e Ý-Ë{t™ ÝxÝãé}æì-Œwü …wÁ»ttu™u su÷{tk ™t¾™th Ðç„}æì-Mðt{e™tu, ¨éÚ²æ-s÷™e ËtÚtu rðã{t™
|æ﯅}æì-yti»tÄ™u §‹ÎíS²-Œwütu™wk rðŒthý fh™th …wÁ»t ±è²ü}æì-þqhðeh{tk W¥t{ ƒ¤™tu ²ÿæ„ì-Ëk„
fhu Au, ‚u }æï¯:-W…Œuþf, ¨ÚS±„è-rðãt ËkƒkÄe ðtýe, ç|æ¯ÜUì-ðiã, Úƒ:-hÚt™e Ý-Ë{t™ ™‹Îíè-
y™uf «fth™t Ëwðýoðt¤t ƒ™e™u, ¥çEÝæï:-ytftþ y™u …]rÚtðe™e ±Ðæ:-r¢Þtytu, ðt ÏæÎÚñ:-ƒtuh™e
Ë{t™ ©Ð±æÜUæç|æ:-Ë{e… «t ðtýeytuÚte |æ﯅}æì-r[rfíËf™tu ²ÿæ„ì-Ëk„ fhu Au; ‚Útt su™u „æïv}æç|æ:-
Ëk‚t™tu™e ËtÚtu в:-ŒqÄ ‚Útt ÐçÚdé„æ-ËðoºtÚte «t hË™e ËtÚtu ¨æï}æ:-yti»trÄ„ý, Íæë„}æì-½e y™u
}æ{é-{Ä Ã²‹„é-«t ÚttÞ Au, ‚u™e ËtÚtu hne™u ‚wk ¥æÁ²S²-½e ™tu ²…-nð™ fh. (31)
¼tðtÚto : su {™w»Þ r™÷oßòu™u Œkz yt…u Au, «þkË™eÞtu™e «þkËt fhu Au, s÷™e ËtÚtu yti»tÄ™wk
Ëuð™ fhu Au, ‚uytu ƒ¤ y™u ythtuøÞ™u «t fhe™u yiïÞoðt™ ƒ™u Au. (31)
„UÊÃÊfi ÿˇÊÁŒ«UÁ«Uà ˘ •Ê¡ÈuÔfiUÊŸ— ‚⁄UfiSflÃËÁ◊ãº˝¢ ’ÀÊfiŸ flœ¸ÿfiãŸÎ·÷áÊ
ªflfi|ãº˝ÿ◊|‡flŸãº˝Êfiÿ ÷·¡¢ ÿflÒfi— ∑§∑¸§ãœfiÈÁ÷◊¸œfiÈ ÀÊÊ¡ÒŸ¸ ◊Ê‚fi⁄¢UR ¬ÿ— ‚Ê◊fi— ¬Á⁄UdÈÃÊfi
ÉÊÎÆâ ◊œÈÆ √ÿãàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 32H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-nð™ f‚to {™w»Þ ! su §Çæ-«þkrË‚ ðtýeÚte §üçÇ„:-«þkrË‚ ¥æ…éuæÝ:-
Ëífth…qðof r™{krºt‚ ãæï„æ-«þkËt ÞtuøÞ {™w»Þ Au, ‚u ÏæHïÝ-ƒ¤Úte ¨ÚS±„è}æì-ðtýe y™u §‹Îí}æì-
yiïÞo™u «¯|æï‡æ-[t÷ðt ÞtuøÞ W¥t{ xæ±æ-ƒ¤ŒÚte §ç‹Îí²}æì-Ä™ ‚Útt ¥çEÝæ-yæÞt…f y™u
W…Œuþf™tu ²±ñ: sð ytrŒ yL™tuÚte, §‹Îíæ²-yiïÞo™u {txu |æ﯅}æì-yti»tÄ™e ±hü²Ýì-ð]rØ fh‚tk,
ÜUÜüU‹{éç|æ:-ƒtuh™e r¢Þt™u Äthý fh™thtytuÚte }æ{é - {eXt Hæ…ñ:-Vq÷u÷tk yL™tu™e Ý-Ë{t™
}ææ¨Ú}æì-¼t‚™tu ²ÿæ„ì-Ëk„‚ fhu, ‚u{ su ÐçÚdé„æ-ËðoºtÚte «t ÚtÞu÷t hË™e ËtÚtu ¨æï}æ:-
yti»trÄ„ý в:-hË, Íæë„}æì-½e y™u }æ{é-{Ä Ã²‹„é-«t ÚttÞ, ‚u™e ËtÚtu hne™u ‚wk ¥æÁ²S²-
½e ™tu ²…-ntu{ fh. (32)
¼tðtÚto : {™w»Þ ƒúñ[ÞoÚte þheh y™u ytí{t™tk ƒ¤™u, rðît™tu™e ËuðtÚte rðãt™u ‚Útt
…wÁ»ttÚtoÚte yiïÞo™u «t fhe™u, …ÚÞ ‚Útt yti»tÄ™tk Ëuð™Úte htu„tu™tu ™tþ fhe™u, ythtuøÞ™u «tÂ
fhu. (32)
„UÊÃÊfi ÿˇÊŒ˜Ô ’*„UM§áʸӮ◊˝ŒÊ Á÷·æ˜UÔ ŸÊ‚fiàÿÊ Á÷·¡Ê|‡flŸÊ‡flÊ Á‡Ê‡ÊÈfi◊ÃË
Á÷cÊÇœŸÈ— ‚⁄fiUSflÃË Á÷·ÇŒÈÆ„ U˘ ßãº˝ÓÊÿ ÷·¡¢ ¬ÿ— ‚Ê◊fi— ¬Á⁄UdÈÃÓÊ ÉÊÎÆâ ◊œÈÆ
√ÿãàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 33H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-nð™ fh™th {™w»Þ ! su{ ãæï„æ-Œt‚t, ª‡æü}æíÎæ:-Ëw¾™u Ztkf™th™wk {Œo™ fh™th
{™w»Þ, ç|æ¯ÜUì -ðiã y™u çàæàæé}æ„è-«þkrË‚ ƒt¤ftu ðt¤e ¥Eæ-þe½ú [t÷™the ½tuze Îéãï-Ëw¾™u
461 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…rh…qýo fhðt {txu Ïæ<ã:-yL‚rhût™tu ²ÿæ„ì-Ëk„ fhu Au; su{ Ýæ¨y²æ-ËíÞ ÔÞðnth fh™thtytu
¥çEÝæ-ðiãf rðãt{tk ÔÞt…f ç|毅æ-ƒu W¥t{ ðiã ç|æ¯ÜUì-htu„ r™ðthf Ët{tLÞ ðiã {ïÝé:-ŒwÄthe
„tÞ ¨ÚS±„è-rð¿tt™Þwõ‚ ðtýe ‚Útt ç|æ¯ÜUì-htu„ r™ðthf Ët{tLÞ ðiã …ŒtÚttuo™tu ËkÞtu„ fhu Au;
su{ ç|æ¯ÜUì-ðiã, §‹Îíæ²-Sð™u {txu ²ÿæ„ì-«Œt™ fhu Au, ‚u{ su™u ÐçÚdé„æ-ËðoºtÚte «t hË™e
ËtÚtu ¨æï}æ:-yti»trÄ„ý в:-hË, Íæë„}æì-½e y™u }æ{é-{Ä Ã²‹„é-«t ÚttÞ, ‚u{ ‚u™e ËtÚtu hne™u
‚wk ¥æÁ²S²-½e™tu ²…-nð™ fh. (33)
¼tðtÚto : òu {™w»Þtu rðãt y™u Ëk„r‚ îtht Ëðo …ŒtÚttuoÚte W…fth „úný fhu, ‚tu ‚uytu ðtÞw
y™u yÂø™™e Ë{t™ Ë{M‚ rðãtytu y™u Ëw¾tu™u «t fhe þfu Au. (33)
„UÊÃÊfi ÿˇÊgÈ⁄UÊ ÁŒ‡Êfi— ∑§flcÿÊõ Ÿ √ÿøfiSflÃË⁄UR|‡flèÿÊ¢ Ÿ ŒÈ⁄UÊ ÁŒ‡Ê ˘ ßãº˝Ê
Ÿ ⁄UÊŒfi‚Ë ŒÈÉÊfi ŒÈÆ„U œŸÈ— ‚⁄UfiSflàÿ|‡flŸãº˝Êfiÿ ÷·¡ö‡ÊÈÆ∑˝¢§ Ÿ ÖÿÊÁÃfiÁ⁄U|ãº˝ÿ¢ ¬ÿ—
‚Ê◊fi— ¬Á⁄UdÈÃÊfi ÉÊÎÆâ ◊œÈÆ √ÿãàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 34H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! su{ ãæï„æ-÷u™th {™w»Þ ÜU±c²:-rAÿtuðt¤e ðM‚wytu™u ÎéÚ:-
îthtu™e Ý-Ë{t™ ò™S±„è:-ÔÞt…f çÎàæ:-rŒþtytu™u ¥çE|²æ}æì-RLÿ y™u yÂø™™e Ý-Ë{t™ ÎéÚ:-
îthtu çÎàæ:-rŒþtytu™u §‹Îí:-rðãw‚T™e Ý-Ë{t™ ÎéÍæï-…qýo ÚæïΨè-ytftþ y™u …]rÚtðe™u {ïÝé:-„tÞ™e
Ë{t™, ¨ÚS±„è-rð¿tt™Þwõ‚ ðtýe, §‹Îíæ²-Sð™u {txu ¥çEÝæ-ËqÞo y™u [Lÿ{t™u àæéÜíU}æì-ƒ¤fthe
s÷™e Ý-Ë{t™, |æ﯅}æì-yti»tÄ, Á²æïç„:-«ftþf §ç‹Îí²}æì-{™ ytrŒ™u Îéãï-…rh…qýo‚t {txu ²ÿæ„ì-
Ëk„‚ fhu Au; ‚u{ su ÐçÚdé„æ ËðoºtÚte «t hË™e ËtÚtu в:-ŒqÄ, ¨æï}æ:-yti»trÄ„ý, Íæë„}æì-½e
y™u }æ{é-{Ä Ã²‹„é-«t ÚttÞ; ‚u™e ËtÚtu hne™u ‚wk ¥æÁ²S²-½e ™tu ²…-nð™ fh. (34)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ëðo rŒþtytu{tk îthðt¤t, Ëðo }‚wytu{tk Ëw¾fthf ½h ƒ™tðu Au, ‚uytu
…qýo Ëw¾™u «t fhu Au.(34)
„UÊÃÊfi ÿˇÊà‚ÈƬ‡Êfi‚Ê· ŸÄâ ÁŒflÊ|‡flŸÊ ‚◊fiÜ¡Êà ‚⁄fiUSflàÿÊ |àflÁ·Á◊ãº˝ Ÿ
÷fi·¡ö‡ÿŸÊ Ÿ ⁄U¡fi‚Ê NUŒÊ ÁüÊÿÊ Ÿ ◊Ê‚fi⁄¢UR ¬ÿ— ‚Ê◊fi— ¬Á⁄UdÈÃÊfi ÉÊÎÆâ ◊œÈÆ
√ÿãàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 35H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! su{ ¨éÐïàæ¨æ-ËwkŒh MðY…ð‚e ©¯ï-ft{™u ŒøÄ fh™the †eytu
Au ‚Útt Ýv„}æì-htrºt y™u çαæ-rŒðËu ¥çEÝæ-ÔÞt Út™th ËqÞo y™u [Lÿ{t ¨ÚS±y²æ-rð¿tt™Þwõ‚
ðtýeÚte §‹Îíï-…h{ yiïÞoðt™ «týe{tk çy±ç¯}æì-«ftþ ‚Útt |æ﯅}æì-s÷™u ¨}憅æ„ï-Ëthe he‚u
«ftrþ‚ fhu Au, ‚u™e Ý-Ë{t™ y™u Ú…¨æ-÷tuftu™e ËtÚtu hnu÷t à²ïÝ:-rðþu»t ¿tt™Œt‚t rðît™™e
462 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ý-Ë{t™, ãæï„æ-¿tt™ ÷u™th {™w»Þ çŸæ²æ-÷û{e ðt þtu¼t™e Ý-Ë{t™ NÎæ-{™Úte }ææ¨Ú}æì-¼t‚
ðt ËwËkMf]‚ ¼tus™™t …ŒtÚttuo™tu ²ÿæ„ì-Þ¿t fhu Au, ‚u{ su ÐçÚdé„æ-ËðoºtÚte «t hË™e ËtÚtu в:-
Ëðo yti»trÄytu™tu hË, ¨æï}æ:-Ëðo yti»trÄ„ý, Íæë„}æì-s÷ }æ{é-{Ä Ã²‹„é-«t ÚttÞ, ‚u™e ËtÚtu hne™u
‚wk ¥æÁ²S² ½e ™tu ²…-ntu{ fh.
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ rŒðË, ht‚, ËqÞo y™u [Lÿ{t Ëðo™u «ftrþ‚ fhu Au.
su{ Y… y™u Þtið™Úte Ëk…L™ …í™eytu …tu‚t™t …r‚ytu™e Ëuðt fhu Au.
yÚtðt su{ …tf r¢Þt™tu ¿tt‚t …tf r¢Þt™tu W…Œuþ fhu Au, ‚u{ ‚{u Ëðo™u «ftrþ‚ fhtu y™u
Ëðo™e Ëuðt fhtu ‚Útt ¼tus™™t …ŒtÚttuo W¥t{ he‚u ƒ™tðtu. (35)
„UÊÃÊfi ÿˇÊgÒ√ÿÊ „UÊÃÊfi⁄UÊ Á÷·¡Ê|‡flŸãº˝¢ Ÿ ¡ÊªfiÎÁfl ÁŒflÊ ŸÄâ Ÿ ÷fi·¡Ò—
‡ÊÍ·ö ‚⁄fiUSflÃË Á÷·∑§˜U ‚Ë‚fiŸ ŒÈ„ U˘ ß|ãº˝ÿ¢ ¬ÿ— ‚Ê◊fi— ¬Á⁄UdÈÃÊfi ÉÊÎÆâ ◊œÈÆ
√ÿãàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 36H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! su{ ãæï„æ-÷uðtðt¤t Îñòæ-rŒÔÞ „wýðt¤tytu{tk «tÂ, ãæï„æÚæ-
„úný fh™th, ç|毅æ-ðiã™e Ë{t™ htu„™wk nhý fh™th ¥çEÝæ-yÂø™ y™u ðtÞw ‚Útt §‹Îí}æì-
rðãw‚T™e Ý-Ë{t™ ²ÿæ„ì-Þ¿t fhu Au, çαæ-rŒðË Ýv„}æì-htrºt{tk …æxæëç±-ò„]‚ yÚtto‚T ftÞo
fhðt{tk «{tŒ hrn‚ ¨ÚS±„è-ðiãfþt† òý™the y™u «þM‚ ¿tt™ðt¤e †e ç|æ¯ÜUì-ði ã |æ﯅ñ:-
s÷tuÚte ‚Útt ¨è¨ïÝ-Ä™w»Þ rðþu»tÚte àæê¯}æì-ƒ¤™e Ý-Ë{t™ §ç‹Îí²}æì-Ä™™u Îéãï-…rh…qýo fhu Au,
‚u{ su ÐçÚdé„æ-ËðoºtÚte «t hË™e ËtÚtu в:-ŒqÄ, ¨æï}æ:-yti»trÄ„ý, Íæë„}æì-½e y™u }æ{é-{Ä
«t ÚttÞ, ‚u™e ËtÚtu hne™u ‚wk ¥æÁ²S²-½e™tu ²…-nð™ fh. (36)
¼tðtÚto : nu rðît™tu ! su{ ©uc ðiã †eytu ftÞtuo™u rËØ fhðt {txu rŒðË y™u ht‚ «Þí™
fhu Au, yÚtðt su{ ðiãtu htu„tu™wk r™ðthý fhe™u þheh™tk ƒ¤™e ð]rØ fhu Au, ‚uðtu ð‚toð fhe™u
Ëðo yt™krŒ‚ hnu. (36)
„UÊÃÊfi ÿˇÊÁûÊdÊ ŒflËŸ¸ ÷fi·¡¢ òÊÿfi|SòÊœÊÃfiflÊ˘¬‚Êfi M§¬Á◊ãºfi̋ Á„U⁄URáÿÿfi◊|‡flŸ«UÊ
Ÿ ÷Ê⁄fiUÃË flÊøÊ ‚⁄fiUSflÃË ◊„U ßãº˝Êfiÿ ŒÈ„U ˘ ß|ãº˝ÿ¢ ¬ÿ— ‚Ê◊fi— ¬Á⁄UdÈÃÊfi ÉÊÎÆâ
◊œÈÆ √ÿãàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 37H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-rðãt™t Œt‚t rðît™T ! su{ ãæï„æ-rðãt ÷u™th ç„d:-ºtý Îï±è:-ŒuŒeÃÞ{t™T
™er‚ytu™e Ý-Ë{t™ |æ﯅}æì-yti » tÄ™u ²ÿæ„ì-W¥t{ he‚u «t fhu Au; su{ ¥Ð¨:-f{o fh™th
ç~æ{愱:, ~æ²:-Ëðo rð»tÞtu™u Äthý fh™tht Ë¥ð, hs y™u ‚{ ºtýuÞ „wýtuÚte Þwõ‚ yu ºtý yÚtto‚T
463 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
„„ì-‚u, ¥S}æ„ì-y{u, ²éc}æ„ì-‚{u yu ºtý …ŒtuÚte ðtåÞ Sð çãÚ‡²}æì-ßÞtur‚{oÞ MÐ}æì-™uºt™t rð»tÞ
Y…™u §‹Îíï-rðãw‚T{tk ²…ïÚÝì-«tÂ/Ëk„‚ fhu Au;
¥çEÝæ-ËqÞo y™u [Lÿ{t ‚Útt §Çæ-M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ |ææÚ„è-Äthýtðt¤e ƒwrØ™e Ý-Ë{t™
¨ÚS±„è-…h{ rðŒw»te ±æ™æ-rðãt y™u Ëwrþûtt Þwõ‚ ðtýeÚte §‹Îíæ²- yiïÞoðt™™u {txu }æã:-{nt™
§ç‹Îí²}æì-Ä™™e Îéãï-…rh…qýo‚t fhu Au; ‚u{ su ÐçÚdé„æ-ËðoºtÚte «t ÚtÞu÷ hË™e ËtÚtu в:-ŒqÄ,
¨æï}æ:-yti»trÄ„ý, Íæë„}æì-½e y™u }æ{é-{Ä Ã²‹„é-«t ÚttÞ, ‚u™e ËtÚtu hne™u ‚wk ¥æÁ²S²-½e™tu
²…-nð™ fh. (37)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ yÂMÚt, {ßò y™u ðeÞo þheh{tk ftÞo™tk ËtÄ™ Au; su{ ËqÞo ytrŒ
‚Útt ðtýe Ëðo™t ¿tt…f Au, ‚u{ ƒ™e™u ‚{u Ë]rürðãt™u «t fhe™u ©e-÷û{eðt™T ƒ™tu. (37)
„UÊÃÊfi ÿˇÊà‚ÈÆ⁄UÃfi‚◊η÷¢ Ÿÿ¸Êfi¬‚¢ àflCÔUÊfi⁄URÁ◊ãº˝◊|‡flŸÊfi Á÷·¡¢ Ÿ ‚⁄fiUSflÃË◊Ê¡Ê
Ÿ ¡ÍÆÁÃÁ⁄fiU|ãº˝ÿ¢ flÎ∑§Ê Ÿ ⁄fiU÷‚Ê Á÷·ª˜ ÿ‡Ê— ‚È⁄UfiÿÊ ÷·¡úÁüÊÿÊ Ÿ ◊Ê‚fi⁄¢UR ¬ÿ—
‚Ê◊fi— ¬Á⁄UdÈÃÊfi ÉÊÎÆâ ◊œÈÆ √ÿãàflÊ-ÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 38H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! su{ ãæï„æ-rðãt „úný fh™th rðît™T ¨éÚ}æì-W¥t{ …ht¢{e
«¯|æ}æì-ƒ¤Œ, ݲæüШ}æì-{™w»Þtu{tk Ëtht f{o fh™th y±cÅæÚ}æì-Œw:¾tu™u ft…™tht §‹Îí}æì-…h{ yiïÞoðt™T
{™w»Þ™u ¥çEÝæ-ðtÞw y™u rðãw‚T ç|毅}æì-©uc ðiã™e Ý-Ë{t™ ¨ÚS±„è}æì-yr‚ rð¿tt™Þwõ‚
ðtýe™u ¥æï…:-ƒ¤™e Ý-Ë{t™ ²ÿæ„ì-«t fhu Au.
ç|æ¯ÜUì-ðiã, ±ëÜU:-ðsÙ™e Ý-Ë{t™ …êç„:-ðu„ §ç‹Îí²}æì-{™, Ú|æ¨:-ðu„, ²àæ:-Ä™ ðt yL™
¨éÚ²æ-s÷™e ËtÚtu |æ﯅}æì-yti»tÄ, çŸæ²æ-Ä™™e Ý-Ë{t™ r¢ÞtÚte }ææ¨Ú}æì-Ëthe he‚u …õð yL™™u
²ÿæ„ì-«t fhu Au; ‚u{ ÐçÚdé„æ-ËðoºtÚte «t …wÁ»ttÚtoÚte в:-…eðt ÞtuøÞ hË, ¨æï}æ:-yiïÞo, Íæë„}æì-
½e y™u }æ{é-{Ä Ã²‹„é-«t ÚttÞ, ‚u™e ËtÚtu ð‚o{t™ ‚wk ¥æÁ²S²-½e ™tu ²…-nð™ fh. (38)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu ƒúñ[Þo, Ä{to[hý, rðãt y™u ËíËk„ ytrŒÚte Ë{M‚ Ëw¾™u «tÂ
fhu Au, ‚u{ Ëðo {™w»Þtu …wÁ»ttÚtoÚte ÷û{e™u «t fhu. (38)
„UÊÃÊfi ÿˇÊmŸS¬ÁÃfiö ‡ÊÁ◊ÃÊ⁄fiUö ‡ÊÃ∑˝§fiÃÈ¢ ÷Ë◊¢ Ÿ ◊ãÿÈö ⁄UÊ¡ÊfiŸ¥ √ÿÊÉÊ˝¢
Ÿ◊fi‚Ê|‡flŸÊ ÷Ê◊ö ‚⁄UfiSflÃË Á÷cÊÁªãº˝Êfiÿ ŒÈ„U˘ß|ãº˝ÿ¢ ¬ÿ— ‚Ê◊fi— ¬Á⁄UdÈÃÊfi ÉÊÎÆâ
◊œÈÆ √ÿãàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 39H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! su{ ç|æ¯ÜUì-ði ã ãæï„æ-rðãt™u „úný fh™th rðît™T §‹Îíæ²-
Ä™™u {txu ±ÝSÐç„}æì-rfhýtu™t …t÷f™e Ë{t™, àæç}æ„æÚ}æì-þtÂL‚ŒtÞf, àæ„ÜíU„é}æì-y™k‚ ƒwrØ y™u
y™uf f{o fh™th |æè}æ}æì-¼Þkfh {™w»Þ™e Ý-Ë{t™, }拲é}æì-¢tuÄ ‚Útt Ý}æ¨æ-ðsÙÚte òæÍæí}æì-®Ën™e
464 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ý-Ë{t™ Úæ…æÝ}æì-ŒuŒeÃÞ{t™ htò™u ²ÿæ„ì-«t fhu Au.
yÚtðt ¨ÚS±„è-«þM‚ rð¿tt™Þwõ‚ †e, ¥çEÝæ-˼t…r‚ ‚Útt Ëu™t…r‚ |ææ}æ}æì-¢tuÄ™u Îéãï-
…rh…qýo fhu, ‚u{ ÐçÚdé„æ-ËðoºtÚte «t ÚtÞu÷ …wÁ»ttÚto™e ËtÚtu §ç‹Îí²}æì-Ä™, в:-hË, ¨æï}æ:-[Lÿ,
Íæë„}æì-½e y™u }æ{é-{Äwh ðM‚w ò‹„é-«t ÚttÞ, ‚u™e ËtÚtu hne™u ‚wk ¥æÁ²S²-½e™tu ²…-nð™
fh. (39)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu rðãtÚte yÂø™™u, þtÂL‚Úte rðît™™u, …wÁ»ttÚtoÚte ƒwrØ™u y™u LÞtÞÚte htßÞ™u
«t fhe™u yiïÞo™e ð]rØ fhu Au, ‚uytu ÷tirff y™u …th{tŠÚtf Ëw¾tu™u «t fhu Au. (39)
„UÊÃÊfi ÿˇÊŒ|ÇŸú SflÊ„UÊÖÿfiSÿ SÃÊ∑§ÊŸÊú SflÊ„UÊ ◊Œfi‚Ê¢ ¬ÎÕ∑˜Ô§ SflÊ„UÊ
¿Uʪfi◊|‡flèÿÊú SflÊ„UÊfi ◊·ö ‚⁄UfiSflàÿÒ SflÊ„fiU˘´§·÷Á◊ãº˝fiÊÿ Á‚ö„UÊÿ ‚„fiU‚-
˘ß|ãº˝ÿú SflÊ„UÊ|ÇŸ¢ Ÿ ÷fi·¡ú SflÊ„UÊ ‚Ê◊fiÁ◊|ãº˝ÿú SflÊ„Uãºfi˝ö ‚ÈÆòÊÊ◊ÊfiáÊö
‚ÁflÃÊ⁄¢UR flLfi§áÊ¢ Á÷·¡Ê¢ ¬ÁÃú SflÊ„UÊ flŸS¬Á®Ã¯ Á¬˝ÿ¢ ¬ÊÕÊ Ÿ ÷fi·¡ú SflÊ„UÊ
ŒflÊ ˘ •ÊfiÖÿ¬Ê ¡Èfi·ÊáÊÊ ˘ •|ÇŸ÷¸·fi¡¢ ¬ÿ— ‚Ê◊fi— ¬Á⁄UdÈÃÊfi ÉÊÎÆâ ◊œÈÆ
√ÿãàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 40H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! su{ ãæï„æ-„úný fh™th rðît™T ¥æÁ²S²-«t fhðt ÞtuøÞ ½e,
S±æãæ-W¥t{ r¢ÞtÚte S„æïÜUæÝæ}æì-MðÕ… }æïΨæ}æì-ÂM™øÄ …ŒtÚttu™
o e S±æãæ-Ëthe he‚u hûtý r¢ÞtÚte, ¥çxÝ}æì-
yÂø™™u ÐëƒÜUì-rðr¼L™ S±æãæ-W¥t{ her‚Úte, ¥çE|²æ}æì-htßÞ™t Mðt{e y™u …þw…t÷™™t îtht
Àæxæ}æì - Œw : ¾™tu ™tþ fh™th ÿÔÞ™u ¨ÚS±y²ñ - rð¿tt™Úte Þw õ ‚ ðtýe™u {txu S±æãæ-W¥t{
r¢ÞtÚte, }æï¯}æì-Ëuð™ fh™th {u½™u §‹Îíæ²-…h{ yiïÞo™u {txu S±æãæ-…h{ W¥t{ r¢ÞtÚte, «¯|æ}æì-
©uc …wÁ»ttÚto™u ¨ã¨ï-ƒ¤™u {txu ‚Útt ô¨ãæ²-þºtwytu™t n™™f‚to {txu S±æãæ-…h{ W¥t{ r¢ÞtÚte,
§ç‹Îí²}æì-Ä™™u S±æãæ-W¥t{ ðtýeÚte, ¥çxÝ}æì-yÂø™™e Ý-Ë{t™ |æ﯅}æì-yti»tÄ, ¨æï}æ}æì, Ëtu{÷‚t
ytrŒ yti»trÄ„ý ‚Útt §ç‹Îí²}æì-{™ ytrŒ RrLÿÞtu™u S±æãæ-W¥t{ þtÂL‚ ytrŒ r¢Þt y™u rðãtÚte,
¨ê~ææ}ææ‡æ}æì-W¥t{ hûtf §‹Îí}æì-Ëu™t…r‚™u, ç|毅æ}æì-ðiãtu™t Ðç„}æì-…t÷f, ¨ç±„æÚ}æì-yiïÞo™t f‚to
±L‡æ}æì-©uc …wÁ»t™u S±æãæ-r™Œt™ ytrŒ rðãtÚte, ±ÝSÐç„}æì-ð™tu™t …t÷f™u S±æãæ-W¥t{ rðãtÚte,
çÐí²}æì-«er‚ fhðt ÞtuøÞ Ðæƒ:-…t÷f yL™™e Ý-Ë{t™ |æ﯅}æì-W¥t{ yti»tÄ™u ²ÿæ„ì- Ëk„‚
fhu Au.
yÚtðt su{ ¥æÁ²Ðæ:-rð¿tt™™t hûtf/…t÷f Îï±æ:-rðît™tu ‚Útt |æ﯅}æì-r[rfíËt™u ÞtuøÞ htu„tu™e
…é¯æ‡æ:-Ëuðt fh™th ¥çxÝ:-yÂø™™e Ë{t™ rðãtÚte «Œe rðît™T ²ÿæ„ì-Þ¿t fhu Au/Ëk„‚ fhu
Au; ‚u{ su ÐçÚdé„æ-ËðoºtÚte «t ÚtÞu÷ hË™e ËtÚtu в:-ŒqÄ, ¨æï}æ:-yti»trÄytu™tu Ë{qn, Íæë„}æì-
½e y™u }æ{é-{Ä Ã²‹„é-«t ÚttÞ; ‚u™e ËtÚtu hne™u ‚wk ¥æÁ²S²-½e ™tu ²…-nð™ fh. (40)
465 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su {™w»Þtu rðãt, r¢Þtfwþ¤‚t ‚Útt «Þí™Úte yÂø™ ytrŒ™u òýe™u, „tÞ ytrŒ
…þwytu™wk …t÷™ fhe™u Ëðo™tu W…fth fhu Au, ‚uytu ðiãtu™e Ë{t™ «ò™tk Œw:¾tu™tu rðæðkË fh™tht
ntuÞ Au. (40)
„UÊÃÊfi ÿˇÊŒ|‡flŸÊÒ ¿UʪfiSÿ fl¬ÊÿÊ ◊Œfi‚Ê ¡ÈÆ·ÃÊfiú„UÁfl„UʸÃÿ¸¡fi– „UÊÃÊfi
ÿˇÊà‚⁄UfiSflÃË¥ ◊·Sÿfi fl¬ÊÿÊ ◊Œfi‚Ê ¡ÈÆÃÊ·fiú „UÁfl„UʸÃÿ¸¡fi– „UÊÃÊfi ÿˇÊÁŒãº˝fi◊η÷Sÿfi
fl¬ÊÿÊ ◊Œfi‚Ê ¡ÈÆ·ÃÊfiú „UÁfl„UʸÃÿ¸¡fiH 41H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! ãæï„æ-‚wk su{ ãæï„æ-rðãt™wk Œt™ fh™th rðît™T ²ÿæ„ì-y™uf
«fth™t ÔÞðnth™e Ëk„r‚ fhu Au ‚Útt ¥çEÝæñ-…þw…t÷f y™u ¾uzq‚ ÀæxæS²-ƒfhtk, „tÞ, ¼UË
ytrŒ …þw ËkƒkÄe ±Ðæ²æ:-ƒes ðtððt ðt ‚k‚wytuÚte ð†trŒ ƒ™tððt™e r¢Þt ‚Útt }æïΨ:-ÂM™øÄ
…ŒtÚto™e ãç±:-ytŒt™-«Œt™ ÞtuøÞ ÔÞðnth™wk …é¯ï„æ}æì-Ëuð™ fhu Au, ‚u{ ²…-ÔÞðnthtu™e Ëk„r‚ fh.
nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! ‚wk su{ ãæï„æ-rðãt „úný fh™th rðît™T }æï¯S²-½uxtkÚte ±Ðæ²æ:-ƒes™e
ð]rØ fh™the r¢Þt y™u }æïΨ:-M™unÞwõ‚ …ŒtÚto ãç±:-Ëw„krÄ‚ yL™ ytrŒ™e nrð ‚Útt ¨ÚS±„è}æì-
rð¿tt™Þwõ‚ ðtýe™wk …鯄æ}æì-Ëuð™ fhu Au, ²ÿæ„ì-‚u …ŒtÚttuo™e ÞÚttÞtuøÞ ²…-Ëk„r‚ fh-ntu{ fh.
nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! ‚wk su{ ãæï„æ-rðãt™t Œt‚t rðît™T «¯|æS²-ƒ¤Œ™u ±Ðæ²æ:-ðÄthðt™e
her‚ ‚Útt }æïΨ:-ÂM™øÄ …ŒtÚto™e ãç±:-yt…ðt ÞtuøÞ nrð y™u §‹Îí}æì-…h{ yiïÞo™u Wí…L™ fh™th™wk
…鯄æ}æì-Ëuð™ fh, ðt ²ÿæ„ì-Wõ‚ …ŒtÚttuo™e ÞÚttÞtuøÞ Ëk„r‚ fhu ‚u{ ²…-ÞÚttÞtuøÞ …ŒtÚttuo™e Ëk„r‚
fh/ntu{ fh. (41)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu …þwytu™e ËkÏÞt y™u ƒ¤™e ð]rØ fhu Au, ‚uytu MðÞk …ý ƒ¤ðt™ ƒ™u Au.
suytu …þwytuÚte Wí…L™ ŒqÄ, ŒqÄÚte Wí…L™ ½e y™u ÂM™øÄ …ŒtÚttuo™wk Ëuð™ fhu Au, ‚uytu {]Œw-ftu{¤
«f]r‚™t ntuÞ Au.
suytu ¾u‚e fhðt ytrŒ ftÞtuo™t {txu yu ƒ¤Œtu™u Þwõ‚ fhu Au. ‚uytu Ä™-ÄtLÞÚte Þwõ‚ ƒ™u
Au. (41)
„UÊÃÊfi ÿˇÊŒ|‡flŸÊÒ ‚⁄fiUSflÃËÁ◊ãºfi˝ö ‚ÈÆòÊÊ◊ÊfiáÊÁ◊◊ ‚Ê◊Êfi— ‚ÈÆ⁄UÊ◊Êfiáʇ¿Uʪҟ¸
◊·Ò´¸§·fi÷Ò— ‚ÈÆÃÊ— ‡Êc¬ÒŸ¸ ÃÊÄ◊fiÁ÷ÀÊʸ¡Ò◊¸„fiUSflãÃÊ ◊ŒÊ ◊Ê‚fi®⁄UáÊ ¬Á⁄fiUc∑ΧÃÊ— ‡ÊÈÆ∑˝§Ê—
¬ÿfiSflãÃÊ˘◊ÎÃÊ— ¬˝|SÕfiÃÊ flÊ ◊œÈƇøÈÃRSÃÊŸ|‡flŸÊ ‚⁄fiUSflÃËãºfi˝— ‚ÈÆòÊÊ◊Êfi flÎòÊ„UÊ
¡ÈÆ·ãÃÊfiú ‚Êêÿ¢ ◊œÈÆ Á¬’fiãÃÈÆ ◊ŒfiãÃÈÆ √ÿãÃÈÆ „UÊÃÿ¸¡fiH 42H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! su{ ãæï„æ-rðãt™t Œt‚t rðît™T ¥çEÝæñ-yæÞt…f y™u W…Œuþf,
¨ÚS±„è}æì-rð¿tt™Þwõ‚ ðtýe, ¨é~ææ}ææ‡æ}æì-«ò™t W¥t{ hûtf §‹Îí}æì-…h{ yiïÞoÞwõ‚ htò™tu ²ÿæ„ì-
Ëk„ fhu Au, y™u yu su ¨éÚæ}ææ‡æ:-W¥t{ Œt‚t, ¨æï}ææ:-yiïÞoðt™ ˼tËŒT ¨é„æ:-yr¼»tuf r¢ÞtÚte
466 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ƒ™u÷ Au; ‚u Àæxæñ:-rð™tþ fh™th …ŒtÚto ðt ƒfhtk ytrŒ …þwytu™e Ý-Ë{t™, }æï¯ñ:-òuðt ÞtuøÞ
…ŒtÚto ðt ½uxtk «¯|æñ:-©uc …ŒtÚto ðt ƒ¤Œtu y™u àæcÐñ:-®nËf …þwytu™e Ë{t™, „æïv}æç|æ:-Ëk‚t™tu
y™u Hæ…ñ:-þufu÷tk yL™tuÚte }æãS±‹„:-…qò Ëífthðt¤t ; }æÎæ:-yt™kŒ, }ææ¨Úï‡æ-¼t‚Úte ÐçÚcÜëU„æ:
þtu¼tÞ{t™, àæéÜíUæ:-þwØ Ð²S±‹„:-«þM‚ s¤ y™u ŒqÄ ytrŒÚte Þwõ‚ ¥}æë„æ:-y{]‚tí{f yuf
hËðt¤t, }æ{éà™é„:-{Äwh „wý x…f‚tk, ÐíçSƒ„æ:-«MÚtt™ fh™th, ±:-‚{tht {txu …ŒtÚto ƒ™tðu÷
Au „æÝì-‚u™e ²ÿæ„ì-Ëk„‚ fhu Au; su{ ¥çEÝæñ-W¥t{ her‚Úte Ëíf]‚ ƒu …wÁ»t, ¨ÚS±„è-«þM‚
rðãtÞwõ‚ †e, ¨é~ææ}ææ-W¥t{ hûtf y™u ±ë~æãæ-{u½™u rAL™-r¼L™ fh™th ËqÞo™e Ë{t™ §‹Îí:-…h{
yiïÞoðt™ Ëßs™ ¨æñ}²}æì-þe‚ „wýÚte Þwõ‚ }æ{é-{Äwh hË™wk …鯋„æ}æì-Ëuð™ fhu Au, çÐÏæ‹„é-…t™
fhu Au, }æ΋„é-yt™kŒ «t fhu Au y™u Ë{M‚ rðãtytu™u ò‹„é-«t fhu Au, ‚u{ ‚wk ²…-Ëðo
…ŒtÚttuo™e ÞÚttÞtuøÞ Ëk„r‚ fh. (42)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ë]rü™t …ŒtÚttuo™e rðãt, ËíÞðtýe y™u W¥t{ hûtf htò™u «t fhe™u,
…þwytu™tk ŒqÄ ð„uhuÚte …wü ÚttÞ Au, ‚uytu [‚Útt su]W¥t{ hËÞwõ‚ ‚Útt Ëw„krÄ‚ yL™ ytrŒ ‚Útt
Ëw…herût‚ ¼tu„tu™u ÞwÂõ‚…qðof ¼tu„ðe™u, hËtu™wk …t™ fhe™u Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût {txu «Þí™
fhu Au, ‚uytu Ëw¾e hnu Au. (42)
„UÊÃÊfi ÿˇÊŒ|‡flŸÊÒ ¿UʪfiSÿ „UÁfl· ˘ •ÊûÊÊfi◊l ◊fiäÿÃÊ ◊Œ ˘ ©UjfiÎâ ¬ÈÆ⁄UÊ m·Êèÿ—
¬ÈÆ⁄UÊ ¬ÊÒLfi§·ƒÿÊ ªÎÆ÷Ê ÉÊSÃʯ ŸÍÆŸ¢ ÉÊÊ‚ ˘ •fi¡˝ÊáÊÊ¢ ÿflfi‚¬˝Õ◊ÊŸÊú ‚ÈÆ◊àˇÊfi⁄UÊáÊÊú
‡ÊÃL§Áº˝ÿÊfiáÊÊ◊|ÇŸcflÊûÊÊŸÊ¢ ¬ËflÊfi¬fl‚ŸÊŸÊ¢ ¬Ê‡fl¸Ã— üÊÊfiÁáÊ× Á‡ÊfiÃÊ◊à ˘
©Ufià‚ÊŒÃÊ˘XÔUfiÊŒXÔUÆÊÆŒflfiûÊÊŸÊ¢ ∑§⁄fiUà ˘ ∞ÆflÊ|‡flŸÊfi ¡ÈÆ·ÃÊfiú „UÁfl„UʸÃÿ¸¡fiH 43H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! su{ - ãæï„æ-rðãt™u „úný fh™th rðît™T ¥çEÝæñ-yæÞt…f
y™u W…Œuþf™tu ²ÿæ„ì-Ëk„ fhu Au; y™u ‚u ƒL™u ¥l-ytsu ÀæxæS²-ƒfhe ytrŒ …þwytu™e }抲„:-
{æÞÚte ã籯:-„úný fhðt ÞtuøÞ }æïÎ:-ŒqÄ, ½e ytrŒ ÂM™øÄ …ŒtÚttuo™u ©Îì}æë„}æì-W¥t{ he‚u Äthý
fhe™u ¥æœææ}æì-Ëuð™ fhu.
yÚtðt su{ mï¯æï|²:-ŒwütuÚte ÐéÚæ-«Út{ xæë|æ:-…ztððt suðwk ÐæñL¯ïIJæ:-…wÁ»t™t Ë{qn{tk W¥t{
†e™e ÐéÚæ–…nu÷tk ÝêÝ}æì–r™ùÞ fhe™u ÍæS„æ}æì–¾tðwk.
yÚtðt su{ ²±¨Ðíƒ}ææÝæ}æì-su yL™™u «Út{ {t™™th, Íææ¨ï ¥…íæ‡ææ}æì-¼tus™{tk «Út{ …ntU[™th,
¨é}æyÿæÚæ‡ææ}æì-W¥t{ yt™kŒ™wk fk…™-[t÷™ fh™th, àæ„LçÎí²æ‡ææ}æì-Œwütu™u hztð™th ËUfztu Œuð‚tðt¤t,
Ðè±æïб¨ÝæÝæ}æì-MÚtq÷ ð†tu™u Äthý fh™th, ¥çxÝc±æœææÝæ}æì-yÂø™ rðãt™u W¥t{ he‚u „úný
fh™th ‚u Ëðo «týeytu™t ÐæEü„:-…tïo¼t„, Ÿææïç‡æ„:-frx «Œuþ çàæ„æ}æ„:-‚eûý y™u y…rh…õð
MÚtt™Úte ©y¨æ΄:-W¾tz‚t yk„ y™u ¥XæÎXæ„ì-«íÞuf yk„Úte ÔÞðnth ðt ¥±œææÝæ}æì-™{ú y™u
Wíf]»x yk„tu™e »±-s ¥çEÝæ-ƒu ©uc ðiãtu ÜUÚ„:-r[rfíËt fhu, ãç±:-W¥t{ ¼tus™ ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™wk
…é¯ï„æ}æì-Ëuð™ fhu, ‚u{ ‚wk ²…-Þ¿t fh yÚtto‚T ÔÞðnthtu™e Ëk„r‚ fh. (43)
467 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ƒfhe ytrŒ …þwytu™e hûtt fhe™u, ‚u™t ŒqÄ ytrŒ™u Ëw„krÄ‚ fhe™u, ‚u™wk
Ëuð™ fhe™u, îu»t…qýo Œtu»ttuÚte Þwõ‚ …wÁ»ttu™u Œqh fhe™u, ©uc ðiãtu™tu Ëk„ fhe™u, W¥t{ ¼tus™ fhu
Au ‚Útt W¥t{ ð† Äthý fhu Au, ‚uytu «íÞuf yk„tuÚte htu„tu™u Œqh fhe™u Ëw¾e hnu Au. (43)
„UÊÃÊfi ÿˇÊÃ˜Ô ‚⁄fiUSflÃË¥ ◊·Sÿfi „UÁfl· ˘ •ÊflfiÿŒl ◊fiäÿÃÊ ◊Œ ˘ ©UjfiÎâ
¬ÈÆ⁄UÊ m·Êfièÿ— ¬ÈÆ⁄UÊ ¬ÊÒLfi§·ƒÿÊ ªÎÆ÷Ê ÉÊ‚fiãŸÍÆŸ¢ ÉÊÊ‚ ˘ •fiÖÊ˝ÊáÊÊ¢ ÿflfi‚¬˝Õ◊ÊŸÊú
‚ÈÆ◊àˇÊfi⁄UÊáÊÊú ‡ÊÃL§Áº˝ÿÊfiáÊÊ◊|ÇŸcflÊûÊÊŸÊ¢ ¬ËflÊfi¬fl‚ŸÊŸÊ¢ ¬Ê‡fl¸Ã— üÊÊfiÁáÊ×
Á‡Êfi à Ê◊ à ˘ -©Ufi à ‚ÊŒ Ã Ê ˘ XÔ U Êfi Œ XÔ U Æ Ê Æ Œ flfi û ÊÊŸÊ¢ ∑§⁄fi U Œ fl ö ‚⁄Ufi S flÃË ¡È Æ · ÃÊfi ú
„UÁfl„UʸÃÿ¸¡fiH 44H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-rðãt „úný fh™th {™w»Þ ! su{ ãæï„æ-rðãt™t Œt‚t rðît™T - ¥l-ytsu
}æï¯S²-W…Œuþ «t fhu÷ {™w»Þ™t çàæ„æ}æ„:-‚eûý Mð¼tðÚte ã籯:-yt…ðt ÞtuøÞ …ŒtÚto™t
}抲„:-{æÞ{tk «rËØ ÔÞðnthÚte su }æïÎ:-ÂM™øÄ …ŒtÚto™u ©Îì|æë„}æì-„úný fhu÷ Au ‚u™u ‚Útt
¨ÚS±„è}æì-ðtýe™u, ¥æ±²„ì-«t fhu Au y™u ²ÿæ„ì-Ëífth fhu Au. ‚u{s mï¯æï|²:-þºtwytuÚte ÐéÚæ-
«Út{ xæë|æ:-„úný fhðt ÞtuøÞ ÐæñL¯ïIJæ:-…wÁ»t ËkƒkÄe †eÚte ÐéÚæ-«Út{ ÝêÝ}æì-r™ùÞÚte Í樄ì-
¼tus™ fhu Au.
yÚtðt Íææ¨ï ¥…íæ‡ææ}æì-su ¼tus™{tk ËwŒk h ²±¨Ðíƒ}ææÝæ}æì-r{r©‚-yr{r©‚ ytrŒ ¨é}æyÿæÚæ‡ææ}æì-
©uc yt™kŒ™e ð»tto fh™th, Ðè±æïб¨ÝæÝæ}æì-òztk ð†tu …nuh™th, ¥çxÝc±æœææÝæ}æì-yÂø™ rðãt™u
W¥t{ he‚u „úný fh™th, àæ„LçÎí²æ‡ææ}æì-y™uf rðît™tu™tu yr¼«tÞ ht¾™tht™e ÐæÔ±ü„:-Ë{e…,
Ÿææïç‡æ„:-frx¼t„Úte ©y¨æ΄:-þheh™u W¾uze™u ¥XæÎXæ„ì-«íÞuf yk„Úte ¥±œææÝæ}æì-„úný
fhu÷ ÔÞðnthtu™e ðiãfrðãt™u ÜUÚ„ì-„úný fhu Au, »±}æì-yu he‚u yu ¨ÚS±„è-rðŒw»te †e ‚u™wk
…é鯄æ}æì Ëuð™ fhu Au; ‚u{ ‚wk …ý ãç±:-„úný fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚto ðt ÔÞðnth™e ²…-Ëk„r‚
fh. (44)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ëßs™tu™tu Ëk„ fhe™u Œwütu™wk r™ðthý fhe™u, Þwõ‚ ytnth-rðnthÚte
ythtuøÞ™u «t fhe™u Ä{o™wk Ëuð™ fhu Au, ‚uytu f]‚f]íÞ ƒ™e òÞ Au. (44)
„UÊÃÊfi ÿˇÊÁŒãºfi˝◊η÷Sÿfi „UÁfl· ˘ •ÊflfiÿŒl ◊fiäÿÃÊ ◊Œ ˘ ©UjfiÎâ ¬ÈÆ⁄UÊ m·Êfièÿ—
¬ÈÆ⁄UÊ ¬ÊÒLfi§·ƒÿÊ ªÎÆ÷Ê ÉÊ‚fiãŸÍÆŸ¢ ÉÊÊ‚ ˘ •fiÖÊ˝ÊáÊÊ¢ ÿflfi‚¬˝Õ◊ÊŸÊú ‚ÈÆ◊àˇÊfi⁄UÊáÊÊú
‡ÊÃL§Áº˝ÿÊfiáÊÊ◊|ÇŸcflÊûÊÊŸÊ¢ ¬ËflÊfi¬fl‚ŸÊŸÊ¢ ¬Ê‡fl¸Ã— üÊÊfiÁáÊ× Á‡ÊfiÃÊ◊à ˘ -
©Ufi®à‚ÊŒÃÊ˘XÔUÊfiŒXÔUÊŒflfiûÊÊŸÊ¢ ∑§⁄UfiŒflÁ◊ãº˝Êfi ¡ÈÆ·ÃÊfiú „UÁfl„UʸÃÿ¸¡fiH 45H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! su{ ãæï„æ-rðãt „úný fh™th rðît™T Íææ¨ï ¥…íæ‡ææ}æì-¼tus™{tk
«Út{ «t Út™th, ²±¨Ðíƒ}ææÝæ}æì-sð ytrŒ yL™ ðt r{r©‚-yr{r©‚ …ŒtÚttuo™tu rðM‚th fh™th,
468 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¨é}æyÿæÚæ‡ææ}æì-Ëthe he‚u «{tŒ™tu ™tþ fh™th, ¥çxÝc±æœææÝæ}æì-sXhtÂø™Úte Ëthe he‚u „úný fh™th,
Ðè±æïб¨ÝæÝæ}æì-òztk ð†tu …nuh™th- ytuZ™th, àæ„LçÎí²æ‡ææ}æì-ËUfztu Œwütu™u hztð™th, ¥±œææÝæ}æì-
WŒth r[¥t rðît™tu™tk ÐæEü„:-Ë{e…™tk yk„tuÚte, Ÿææïç‡æ„:-¢{þ: çàæ„æ}æ„:-‚eûý‚t Þwõ‚ rAL™-
r¼L™ ÚtÞu÷t htu„tu™t ‚u yk„™tu © y¨æ΄:-íÞt„Úte y™u ¥XæÎXæ„ì-«íÞuf yk„Úte ãç±:-htu„™tþf
ðM‚w y™u §‹Îí}æì-…h{ yiïÞo™u ÜéU²æü„ì-rËØ fhu Au; §‹Îí:-…h{ yiïÞoðt™ htò …鯄æ}æì-Ëuð™
fhu Au; ‚u{ ‚u htò su{ ¥l-ytsu «¯|æS²-W¥t{ ã籯:-„úný fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚto™e }抲„:-
{æÞ{tk rðã{t™ }æïÎ:-ÂM™øÄ …ŒtÚto™u ©Îì|æë„}æì-Wíf]ü‚tÚte …tur»t‚ fhe™u ¥æ + ¥±²„ì-ÔÞt ÚttÞ
- ËðoºtÚte «t ÚttÞ, mï¯æï|²:-rðhtuÄeytu{tk ÐéÚæ-«Út{ xæë|æ:-„úný fhðt ÞtuøÞ ÐæñL¯ïIJæ:-…wÁ»t
ËkƒkÄe rðãt™t ËkƒkÄÚte ÐéÚæ-…nu÷tk ÝêÝ}æì-r™ùÞÚte ²ÿæ„ì-Ëífth fhu Au, ðt »±}æì-yu he‚u Í樄ì-
¼tus™ fhu Au; ‚u{ ‚wk ²…-Þ¿t fh - Ëðo ÔÞðnth™e Ëk„r‚ fh. (45)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu rðît™tu™t Ëk„Úte Œwütu™wk r™ðthý fhe™u, ©uctu™tu Ëífth fhe™u, „úný
fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™wk MðÞk „úný fhu Au ‚Útt yLÞtu™u „úný fhtðe™u Ëðo™u WL™‚ fhu Au, ‚uytu
…qßÞ-Ëífth™u ÞtuøÞ Au. (45)
„UÊÃÊfi ÿˇÊmŸS¬ÁÃfi◊Á÷ Á„U Á¬CÔUÃfi◊ÿÊ U⁄UÁ÷ficΔUÿÊ ⁄U‡ÊŸÿÊÁœfiÖ ÿòÊÊ|‡flŸÊ-
‡¿UʪfiSÿ „UÁfl·fi— Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊfiÁŸ ÿòÊ ‚⁄fiUSflàÿÊ ◊·Sÿfi „UÁfl·fi— Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊfiÁŸ
ÿòÊãº˝fiSÿ ˘ ´§·÷Sÿfi „UÁfl·fi— Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊfiÁŸ ÿòÊÊÇŸ— Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊfiÁŸ ÿòÊ ‚Ê◊fiSÿ
Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊfiÁŸ ÿòÊãºfi˝Sÿ ‚ÈÆòÊÊêáÊfi— Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊfiÁŸ ÿòÊfi ‚ÁflÃÈ— Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊfiÁŸ
ÿòÊ flLfi§áÊSÿ Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊfiÁŸ ÿòÊ flŸS¬Ãfi— Á¬˝ÿÊ ¬ÊÕÊfiúÁ‚ ÿòÊ ŒflÊŸÊfi◊ÊÖÿ-
¬ÊŸÊ¯ Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊfiÁŸ ÿòÊÊÇŸ„UʸÃfiÈ— Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊfiÁŸ ÃòÊÒÃÊŸ˜Ô ¬˝SÃÈàÿfiflʬSÃÈàÿfiflÊ-
¬ÊflfidˇÊº˝÷Ëfiÿ‚˘ßfl ∑ΧÆàflË ∑§⁄fiUŒfl¢ ŒflÊ flŸS¬ÁÃfi¡ÈƸ·ÃÊfiú „UÁfl„UʸÃÿ¸¡fiH 46H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! su{ ãæï„æ-rðãt™u „úný fh™th rðît™T - çÐcÅ„}æ²æ-¾qƒ …eËu÷
yÚtto‚T Ëqû{, Úç|æcƲæ-yr‚ þe½ú‚tÚte ð]rØ …t{™the ðt W¥t{ her‚Úte ƒ™u÷ ðM‚w Úàæݲæ-hÂ~{™e
ËtÚtu ²~æ-ßÞtk ¥çEÝæï:-ËqÞo y™u [Lÿ{t™t ËkƒkÄÚte …tr÷‚, ÀæxæS²-½tË™u AuŒ™th ðt ƒfhtk ytrŒ
…þwytu ‚Útt ã籯:-yt…ðt ÞtuøÞ …ŒtÚto ËkƒkÄe çÐí²æ-{™tunh, {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{ Au;
ðt ²~æ-ßÞtk ¨ÚS±y²æ: ™Œe, }æï¯S²-½uxtk ‚Útt ã籯: „úný fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚto ËkƒkÄe çÐí²æ-{™tunh
{æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{ Au ; ²~æ-ßÞtk §‹ÎíS²-yiïÞoÚte Þwõ‚ {™w»Þ, «¯|æS²-«t fhðt
ÞtuøÞ ‚Útt ã籯:-yt…ðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™t çÐí²æ-{™tunh {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{ Au; ²~æ-
ßÞtk ¥xÝï:-«rËØ y™u rðãw‚TY…e yÂø™™t çÐí²æ-{™tunh {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{ Au; ²~æ-
ßÞtk ¨æï}æS²-yti»trÄytu™t çÐí²æ-{™tunh {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{ Au.
469 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
²~æ-ßÞtk ¨é~ææ}‡æ:-W¥t{ hûtf §‹ÎíS²-yiïÞo Þwõ‚ W¥t{ …wÁ»t™tk çÐí²æ-{™tunh {æ}ææçÝ-sL{,
MÚtt™ y™u ™t{ Au; ²~æ-ßÞtk ¨ç±„é:-«uhf ðtÞw™t çÐí²æ-{™tunh {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{
Au; ²~æ-ßÞtk ±L‡æS²-©uc …ŒtÚto™t çÐí²æ-{™tunh {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{ Au; ²~æ- ßÞtk
±ÝSЄï:-ðz ytrŒ ð]ûttu™t çÐí²æ-W¥t{ Ðæƒæ¢ç¨-yL™ y™u ‚u™u …eðt™t s¤ Au’ ²~æ-ßÞtk ¥æÁ²ÐæÝæ}æì-
„r‚Úte …t÷™ fh™the yÚtto‚T …tu‚t™e fûtt{tk ½q{™the Sðtu™wk …t÷™ fh™the Îï±æÝæ}æì-…]rÚtðe ytrŒ
rŒÔÞ ÷tuftu™t çÐí²æ-W¥t{ {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{ Au.
²~æ-ßÞtk ãæï„é:-©uc Ëw¾ŒtÞf y™u ¥xÝï:-rðãtÚte «ftþ{t™ Út™th yÂø™™t çÐí²æ-{™tunh
{æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{ Au; „~æ-íÞtk »„æÝì-yu …ŒtÚttuo™e ÐíS„éy²ï±-«fhýÚte «þkËt y™u
©ÐS„éy²ï±-Ë{e…‚tÚte M‚wr‚ fhe™u ©Ðæ±dÿæ„ì-‚u™u „wý, f{o y™u Mð¼tðÚte ÞÚttÞtuøÞ ft{tu{tk
W…tso™ fhu yÚtðt Wõ‚ …ŒtÚttuo™tu Ëk[Þ fhu Au; Ú|æ貨 §±-y™uf «fthÚte yíÞk‚ ythk¼™e Ë{t™
Üë U y±è-fhe™u ftÞtuo{tk W…Þtu„ fhe þfu yu he‚u ÜUÚ„ì-‚u™tu ÔÞðnth fhu.
su{ ±ÝSÐç„:-ËqÞo ytrŒ ÷tuftu™e rfhýtu™wk …t÷™ fh™th, Îï±:-rŒÔÞ „wýÞwõ‚ yÂø™ ãç±:-
Ëw„krÄ‚ yL™ ytrŒ nrð …ŒtÚttuo™wk …鯄æ}æì-Ëuð™ fhu Au, çã-r™ùÞÚte ±ÝSÐç„}æì-ðz ytrŒ ð]ûttu™u
¥ç|æ²ÿæ„ì-ËðoºtÚte ÔÞt fhu Au yÚtto‚T rðãw‚T Y…Úte «t ÚttÞ Au y™u ¥ç{„-‚u™u Äthý fhu
Au; ‚u{ ‚wk ²…-Ëðo ÔÞðnthtu™e Ëk„r‚ fh. (46)
¼tðtÚto : òu {™w»Þtu Eïh™t h[u÷t …ŒtÚttuo™t „wý, f{o y™u Mð¼tð™u òýe™u, ‚u™tu ftÞo
rËrØ {txu «Þtu„ fhu, ‚tu …tu‚t™t RÂåA‚ Ëw¾tu™u «t fhe þfu Au. (46)
„UÊÃÊfi ÿˇÊŒ|ÇŸú |SflfiCÔU∑ΧÃ◊ÿÊfi«U|ÇŸ⁄UR|‡flŸÊ‡¿UʪfiSÿ „UÁfl·fi— Á¬˝ÿÊ
œÊ◊ÊãÿÿÊ≈˜UÔ ‚⁄fiUSflàÿÊ ◊·Sÿfi „UÁfl·fi— Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊãÿÿÊÁ«Uãºfi˝Sÿ ˘ ´§·÷Sÿfi
„UÁfl·fi— Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊãÿÿÊfi«UÇŸ— Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊãÿÿÊ≈˜UÔ ‚Ê◊fiSÿ Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊãÿÿÊÁ«Uãº˝fiSÿ
‚ÈÆòÊÊêáÊfi— Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊãÿÿÊfi≈˜UÔ ‚ÁflÃÈ— Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊãÿÿÊ«˜UÔ flL§áÊSÿ Á¬˝ÿÊ
œÊ◊ÊãÿÿÊ«˜UÔ flŸS¬Ãfi— Á¬˝ÿÊ ¬ÊÕÊúSÿÿÊfi«˜UÔ ŒflÊŸÊfi◊ÊÖÿ¬ÊŸÊ¯ Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊfiÁŸ
ÿˇÊŒÇŸ„UʸÃfiÈ— Á¬˝ÿÊ œÊ◊ÊfiÁŸ ÿˇÊÃ˜Ô Sfl¢ ◊fiÁ„U◊ÊŸ◊Êfiÿ¡ÃÊ◊ÖÿÊ ˘ ß·fi— ∑ÎƧáÊÊÃÈÆ
‚Ê ˘ •fiäfl⁄UÊ ¡ÊÃflfiŒÊ ¡ÈÆ·ÃÊfiú „UÁfl„UʸÃÿ¸¡fiH 47H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! su{ ãæï„æ-rðãt™u „úný fh™th rðît™T - çS±cÅÜëU „}æì-W¥t{
RÂåA‚ …ŒtÚtoÚte «t fhu÷ ¥çxÝ}æì-yÂø™™tu ²ÿæ„ì-Ëk„ fhu Au yÚtto‚T «t fhu Au; ðt su{ ¥çxÝ:-
yÂø™ ¥çEÝæï:-ðtÞw ‚Útt rðãw‚T, ÀæxæS²-AuŒf ðt ƒfhtk ytrŒ …þwytu, ã籯:-„úný fhðt ÞtuøÞ
…ŒtÚttuo™t çÐí²æ-{™tunh {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{™u ¥²æÅì-«t ÚttÞ Au; ¨ÚS±y²æ:-ðtýe
470 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
}æï¯S²-®Ë[ðt ðt yLÞ™u S‚ðt™t RåAwf «týe, ã籯:-„úný fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚtoo™tk çÐí²æ-r«Þ
{™tunh {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{™e ¥²æÅì-«þkËt fhu Au;
yÚtðt §‹ÎíS²-…h{ yiïÞoÞwõ‚ «¯|æS²-W¥t{ „wý, f{o y™u Mð¼tððt¤t htò y™u çÐí²æ-
{™tunh {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{™e ¥²æÅì-«þkËt fhu Au; ðt ¥xÝï:-rðãw‚T Y… yÂø™™tk
çÐí²æ-{™tunh {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{™e ¥²æÅì-«þkËt fhu Au; ðt ¨æï}æS²-yiïÞo™t çÐí²æ-
{™tunh {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{™e ¥²æÅì-«þkËt fhu Au ðt ¨é~ææ}‡æ:-W¥t{ hûtf §‹ÎíS²-
Ëu™t…r‚™t çÐí²æ-{™tunh {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{™e ¥²æÅì-«þkËt fhu Au.
¨ç±„é:-Ë{M‚ yiïÞo™u Wí…L™ fh™th W¥t{ …ŒtÚto¿tt™™tk çÐí²æ-{™tunh {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™
y™u ™t{™e ¥²æÅì-«þkËt fhu Au; ðt ±L‡æS²-Ëðo ©uc …wÁ»t y™u s÷™t çÐí²æ-{™tunh {æ}ææçÝ-
sL{, MÚtt™ y™u ™t{™e ¥²æÅì-«þkËt fhu Au; ðt ±ÝSЄï:-ðz ytrŒ ð]ûttu™u çÐí²æ-‚] fhtð™th
Ðæƒæ¢ç¨-^÷tu™u ¥²æÅì-«t ÚttÞ Au; ðt ¥æÁ²ÐæÝæ}æì-¿tt‚ÔÞ hûtftu ðt hËtu™wk …t™ fh™th Îï±æÝæ}æì-
rðît™tu™tk çÐí²æ-r«Þ {™tunh {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{™e ²ÿæ„ì-«þkËt fhu Au, ðt ãæï„é:-
s÷ ytrŒ „úný fh™th ‚Útt ¥xÝï:-«ftþf ËqÞo™tk çÐí²æ-{™tunh {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{™e
²ÿæ„ì-«þkËt fhu Au; S±}æì-…tu‚t™tk }æçã}ææÝ}æì-{níð™u ¥æ + ²…„æ}æì-„úný fhu Au; ðt su{ …愱ïÎæ:-
W¥t{ ƒwrØ™u «t rðît™T su »Á²æ:-Ëthe he‚u Ëk„ fhðt ÞtuøÞ W¥t{ r¢Þtytu y™u §¯:-RåAtytu™u
ÜëU‡ææï„é-rËØ fhu Au; ¨:-‚u ¥Š±Úæ:-®nËt hrn‚ Þ¿ttu y™u ãç±:-Ëk„ fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚto™wk …鯄æ}æì-
Ëuð™ fhu Au; ‚u{ ‚wk ²…-Ëðo ÔÞðnthtu™e Ëk„r‚ fh. (47)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu …tu‚t™e RåAt™u rËØ fh™tht yÂø™ ytrŒ Ë]rü™t …ŒtÚttuo™u Ëthe he‚u
òýe™u r«Þ Ëw¾tu™u «t fhu Au, ‚uytu …tu‚t™e {rn{t™tu rðM‚th fhu Au. (47)
Œfl¢ ’*„U— ‚⁄fiUSflÃË ‚ÈŒflÁ◊ãºfi˝ ˘ •|‡flŸÊfi–
Ã¡Ê Ÿ øˇÊfiÈ⁄URˇÿ~ÊR’¸*„U·Êfi ŒœÈÁ⁄U|ãº˝ÿ¢ flfi‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ √ÿãÃÈÆ ÿ¡fiH 48H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su{ ¨ÚS±„è-«þkrË‚ rð¿tt™Þwõ‚ †e §‹Îíï-…h{ yiïÞo™u {txu Îï±}æì-
rŒÔÞ„wý Þwõ‚ ¨éÎï±}æì-ËwkŒh rðît™T …r‚™e Ïæ<ã:-yL‚rhût, ¥çEÝæ-yæÞt…f y™u W…Œuþf™t ‚Útt
™ÿæé:-™uºtY… „ï…:-‚us™e Ý-Ë{t™ ²…-«þkËt ðt Ëk„r‚ fhu Au; su{ rðît™T ÷tuftu ±¨é{ï²S²-
Ä™™u Äthý fh™thtytu™u ±¨é±Ýï-Ä™™e «tr fhtððt {txu ¥ÿ²æï:-ytk¾tu™tk Ïæ<ã¯æ-yL‚rhût -
yðftþÚte yÚtto‚T árüÚte òuE™u §ç‹Îí²}æì-Ä™™u Î{é:-Äthý fhu Au y™u ò‹„é-«t fhu Au, ‚u{
yu™u ‚wk Äthý y™u «t fh. (48)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu rðŒw»te ƒúñ[trhýe fw{the …tu‚t™t {txu r«Þ …r‚™u «t fhe™u yt™krŒ‚
ÚttÞ Au, ‚u{ rðãt y™u Ë]rü™t …ŒtÚttuo™wk ¿tt™ «t fhe™u ‚{u …ý yt™krŒ‚ hntu. (48)
471 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ŒflËmʸ⁄UÊfi ˘ •|‡flŸÊfi Á÷·¡ãº˝ ‚⁄fiUSflÃË–
¬˝ÊáÊ¢ Ÿ fl˃ÿ¸~ ŸÁ‚ mÊ⁄UÊfi ŒœÈÁ⁄U|ãº˝ÿ¢ flfi‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ √ÿãÃÈÆ ÿ¡fiH 49H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su{ ¥çEÝæ-ðtÞw y™u ËqÞo ¨ÚS±„è-rð¿tt™ðt¤e †e, ç|毅æ-ƒu ðiã
§‹Îíï-yiïÞo™u {txu Îï±è: ŒuŒeÃÞ{t™ mæÚ:-«ðuþ y™u ƒnth ™ef¤ðt {txu ƒ™u÷t îthtu™u «t fh‚t
«týeytu™tk Ýç¨-™Ëftuhtk{tk Ðíæ‡æ}æì-yL‚: ïË™™e Ý-Ë{t™ ±è²ü}æì-ðeÞo™u ‚Útt mæÚ:-îthtu-þheh™tk
«rËØ ™ð rAÿtu™u Î{é:-Äthý fhu Au, ðt ±¨é±Ýï-Ä™™wk Ëuð™ fhðt {txu ±¨é{ï²S²-Ä™ftuþ™t
§ç‹Îí²}æì-Ä™™u rðît™T ÷tuftu ò‹„é-«t fhu Au; ‚u{ ‚wk ²…-Ëðo ÔÞðnthtu™e Ëk„r‚ fh. (49)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo y™u [Lÿ™tu «ftþ îthtuÚte ½h{tk Œt¾÷ ÚtE™u ykŒh «ftþ fhu Au, ‚u{
rðît™tu™tu W…Œuþ ft™tu{tk Œt¾÷ ÚtE™u ÓŒÞ{tk «ftþ fhu Au. (49)
ŒflË ˘ ©U·Ê‚Êfifl|‡flŸÊfi ‚ÈÆòÊÊ◊ãº˝ ‚⁄fiUSflÃË–
’ÀÊ¢ Ÿ flÊøfi◊ÊSÿ~ ˘ ©U·Êèÿʯ ŒœÈÁ⁄U|ãº˝ÿ¢ flfi‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ √ÿãÃÈÆ ÿ¡fiH 50H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su{ Îï±è-ŒuŒeÃÞ{t™ ©¯æ¨æñ-Ëtks y™u Ëðth™e ËkrÄðu¤t, ¨é~ææ}ææ-ƒu W¥t{
hûtf, ¨ÚS±„è-rð¿tt™™e nu‚w †e ¥çEÝæ-ËqÞo y™u [Lÿ{t ±¨é±Ýï-Ä™™wk Ëuð™ fh™tht {txu
±¨é{ï²S²-Ä™ftuþ™t §‹Îíï-…h{ yiïÞo{tk rðã{t™ ÏæH}æì-ƒ¤™e Ý-Ë{t™ ¥æS²ï-{w¾{tk ±æ™}æì-
ðtýe™u ‚Útt ©¯æ|²æ}æì-Ëtks y™u Ëðth™e ðu¤tyu §ç‹Îí²}æì-Ä™™u Î{é:-Äthý fhu Au y™u Ëðo™u
ò‹„é-«t ÚttÞ Au; ‚u{ ‚wk ²…-Ëðo™u ÔÞðnthtu™e Ëk„r‚ fh. (50)
¼tðtÚto : su …wÁ»ttÚteo {™w»Þtu ËqÞo, [Lÿ, «t‚:ft÷ y™u ËtkÞft÷™e-ËkæÞt™e Ë{t™ «Þí™
fhu Au; ËkrÄ Ë{Þ{tk þÞ™ y™u yt¤Ë™tu íÞt„ fhe™u æÞt™ fhu Au; ‚uytu …Þto ©e-Ä™™u «tÂ
fhu Au. (50)
ŒflË ¡Êc≈U˛ÆËÆ ‚⁄fiUSflàÿ|‡flŸãºfi˝◊flœ¸ÿŸ˜Ô– üÊÊòÊ¢ Ÿ ∑§áʸӮÿÊÿ¸‡ÊÊ ¡Êc≈˛U ËfièÿÊ¢
ŒœÈÁ⁄U|ãº˝ÿ¢ flfi‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ √ÿãÃÈÆ ÿ¡fiH 51H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su{ Îï±è-«ftþ yt…™the …æïcÅîè-Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ ¨ÚS±„è-rð¿tt™™e
r™r{¥t †e, ¥çEÝæ-ðtÞw y™u rðãw‚T Y… yÂø™ §‹Îí}æì-ËqÞo™e ¥±{ü²Ýì-ð]rØ yÚtto‚T WL™r‚ fhu
Au, yÚtðt {™w»Þ …æïcÅîè|²æ}æì-ËkËth™e Ëuðt fh‚e «t‚:-ËtÞk ƒL™u ðu¤tyu ÜU‡æü²æï: ft™tu{tk ²àæ:-
feŠ‚ ð[™tu Ÿææï~æ}æì-Ëtk¼¤ðt™wk ËtÄ™ ©tuºturLÿÞ™e Ý-Ë{t™ Î{é:-Äthý fhu Au; ±¨é{ï²S²-Ä™ftuþ™t
±¨é±Ýï-Ä™™wk Ëuð™ fh™tht {txu §ç‹Îí²}æì-Ä™™u ò‹„é-rðþu»t‚tÚte «t fhu Au; ‚u{ ‚wk ²…-Ëðo
ÔÞðnthtu™e Ëk„r‚ fh.
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ËqÞo™tk fthýtu™u òýu Au, ‚uytu ÞþMðe ƒ™e™u Ä™ðt™, ftÂL‚{t™ y™u
472 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
þtu¼tÞ{t™ ƒ™u Au. (51)
ŒflË ˘ ™§¡Ê¸„fiÈÃË ŒÈÉÊfi ‚ÈÆŒÈÉÊãº˝ ‚⁄UfiSflàÿ|‡flŸÊfi Á÷·¡Êfifl×– ‡ÊÈÆ∑˝¢§ Ÿ ÖÿÊÁÃ
SßfiÿÊ⁄UÊ„fiÈUÃË œûÊ ˘ ß|ãº˝ÿ¢ flfi‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ √ÿãÃÈÆ ÿ¡fiH 52H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! ‚{u su{ Îï±è-{™tunh ÎéÍæï-Ëw¾™u …qýo fh™the «t‚: y™u ËtÞk ðu¤tytu,
§‹Îíï-…h{ yiïÞo™t {txu ª…æüãéç„-yL™™e ytnwr‚, ¨ÚS±„è-rðþu»t¿tt™ fhtð™the †e, ¨éÎéÍææ-
Ëw¾Úte …qýo fh™tht ç|毅æ-ƒu ©uc ðiã ðt ¥çEÝæ-yæÞt…f y™u W…Œuþf àæéÜíU}æì-þwØ s¤™e
Ý-Ë{t™ Á²æïç„:-«ftþ™e ¥±„:-hûtt fhu Au; ‚u{ S„ݲæï:-þheh{tk M‚™tu™e su ¥æãé„è-„úný
fhðt ÞtuøÞ r¢Þt Au ‚u™u {œæ-Äthý fhtu; ±¨é{ï²S²-Ä™™t ytÄth ËkËth™t {æÞ{tk ±¨é±Ýï-
Ä™™wk Ëuð™ fh™tht {txu §ç‹Îí²}æì-Ä™™u {œæ-Äthý fhtu; suÚte ‚u Wõ‚ …ŒtÚttuo™u ËtÄthý Ëðo {™w»Þtu
ò‹„é-«t fhu. nu „wý„útnes™ ! ‚u{ ‚wk Ëðo ÔÞðnthtu™e ²…-Ëk„r‚ fh. (52)
¼tðtÚto : su{ ©uc ðiã …tu‚t™t y™u ƒeòytu™tk þhehtu™e hûtt fhe™u ð]rØ fhu Au, ‚u{ Ëðo
{™w»Þtuyu Ä™™e hûtt fhe™u ð]rØ fhðe òuEyu. (52)
ŒflÊ Œflʟʯ Á÷·¡Ê „UÊÃÊfi⁄UÊÁflãº˝fi◊|‡flŸÊfi– fl®·≈˜UÔ∑§Ê⁄ÒU— ‚⁄fiUSflÃË |àfl$· Ÿ
NUŒfiÿ ◊ÁÃö „UÊÃfiÎèÿÊ¢ ŒœÈÁ⁄U|ãº˝ÿ¢ flfi‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ √ÿãÃÈÆ ÿ¡fiH 53H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! yt… su{ Îï±æÝæ}æì-Ëw¾ yt…™th rðît™tu™e {æÞ{tk, ãæï„æÚæñ-þheh Ëw¾
yt…™tht, Îï±æ-ðiã-rðãtÚte «ftþ{t™, ç|毅æ-ðiãs™tu, ¥çEÝæ-rðãt{tk ÔÞt…f ƒu rðît™tu
±¯ÅìÜUæÚñ:-©uc ft{tuÚte §‹Îí}æì-…h{ yiïÞo™u Äthý fhu Au.
¨ÚS±„è-«þM‚ rðãt y™u ËwrþûttÚte Þwõ‚ ðtýeðt¤e †e çy±ç¯}æì-«ftþ™e Ý-Ë{t™ Nβï-
yL‚:fhý{tk }æç„}æì-ƒwrØ™u Äthý fhu Au; ‚u{ ãæï„ë|²æ}æì-ƒu Œt‚t …wÁ»ttu™e ËtÚtu Wõ‚ ËŒTðiã y™u
ðtýeÞwõ‚ †e™u ±¨é{ï²S²-ftuþ™t ±¨é±Ýï-Ä™™tu rð¼t„ fh™th {txu §ç‹Îí²}æì-þwØ {™™u Î{é:-
Äthý fh‚e y™u ò‹„é-«t fhu Au, nu {™w»Þ ! ‚u{ ‚wk …ý ²…-Ëðo ÔÞðnthtu™e Ëk„r‚ fh.
(53)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu{tk rðît™ ƒu ©uc ðiãtu W¥t{ r¢ÞtytuÚte Ëðo™u ™ehtu„ fhe™u ©e{t™T–
ftÂL‚{t™ fu Ä™ðt™ ƒ™tðu Au; yÚtðt su{ rðît™tu™e ðtýe rðãtÚteoytu™tk yL‚:fhý{tk ƒwrØ™e
ð]rØ fhu Au, ‚u{ yLÞtuyu rðãt y™u Ä™™tu Ëk[Þ fhðtu òuEyu. (53)
ŒflË|SÃd|SÃdÊ ŒflË⁄UR|‡flŸ«UÊ ‚⁄fiUSflÃË– ‡ÊÍ·¢R Ÿ ◊äÿ ŸÊèÿÊÁ◊ãº˝Êfiÿ
ŒœÈÁ⁄U|ãº˝ÿ¢ flfi‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ √ÿãÃÈÆ ÿ¡fiH 54H
…ŒtÚto : nu rðãtŠÚt™e ! su{ ç„d:-{t‚t, yæÞtr…ft y™u W…Œurþft yu ºtý Îï±è:-r™hk‚h
473 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
rðãtÚte ŒuŒeÃÞ{t™ Œuðeytu, ±¨é{ï²S²-su{tk Ä™™u Äthý fhðt ÞtuøÞ yt ËkËth{tk }抲ï-{æÞ{tk
±¨é±Ýï-W¥t{ Ä™™t RåAwf §‹Îíæ²-Sð™u {txu ç„d:-W¥t{, {æÞ{, r™f]ü ºtý Îï±è:-rðãtÚte
«ftrþ‚ fLÞtytu™u Î{é:-Äthý fhu Au.
yÚtðt ¥çEÝæ-yæÞt…f y™u W…Œuþf, §Çæ-M‚wr‚ fh™the y™u ¨ÚS±„è-«þM‚ rð¿tt™Úte
Þwõ‚ †e Ýæ|²æ}æì-™tr¼{tk rðã{t™T àæé¯}æì-ƒ¤ ðt Ëw¾™e Ý-Ë{t™ §ç‹Îí²}æì-yL‚:fhý - {™™u
Î{é:-Äthý fhu Au; su{ yu Ëðo Wõ‚ …ŒtÚttuo™u ò‹„é-«t fhu Au; ‚u{ ‚wk Ëðo ÔÞðnthtu™e ²…-
Ëk„r‚ fh. (54)
¼tðtÚto : su{ {t‚t, yæÞtr…ft y™u W…Œurþft yu ºtý rðŒw»teytu fLÞtytu™u rðŒw»te ƒ™tðe™u
‚u™u Ëw¾e fhu Au; ‚u{ r…‚t, yæÞt…f y™u W…Œuþf fw{th yÚtto‚T rðãtÚteoytu™u rðît™T ƒ™tðe™u
‚u™u ËwËÇÞ ƒ™tðu. (54)
Œfl˘ßãº˝Ê Ÿ⁄UʇÊö‚fi|SòÊflM§Õ— ‚⁄fiUSflàÿÊ|‡flèÿÊfi◊Ëÿà ⁄UÕfi—– ⁄UÃÊ Ÿ M§¬◊◊Îï
¡ÁŸòÊÁ◊ãº˝fiÊÿ àflCÔUÊ ŒœfiÁŒ|ãº˝ÿÊÁáÊfi fl‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ √ÿãÃÈÆ ÿ¡fiH 55H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su{ ç~æ±Mƒ:-¼qr{, …t‚t¤ y™u yL‚rhût ºtýuÞ MÚtt™tu{tk ½htuðt¤t,
§‹Îí:-…h{ yiïÞoðt™T Îï±:-rðît™T ¨ÚS±y²æ-Ëwrþrût‚ ðtýeÚte ÝÚæà梨:-Ëwrþûtt yt…™th ™htu™u
¥çE|²æ}æì-yÂø™ y™u ðtÞw su{ Úƒ:-h{ýeÞ hÚtÞt™™u §ü²„ï-ËL{t„o …h ÷E òÞ Au.
su{ …çÝ~æ}æì-r…‚t yÚtðt W¥t{ Ëw¾ Wí…L™ fh™th ¥}æë„}æì-s¤, Úï„:-ðeÞo™e Ý-Ë{t™ MÐ}æì-
ytfth™u ‚Útt ±¨é{ï²S²-ËkËth™e {æÞ{tk ±¨é±Ýï-Ä™™wk Ëuð™ fh™tht §‹Îíæ²-Sð™u {txu §ç‹Îí²æç‡æ-
fýo-™uºt ytrŒ RrLÿÞtu™u y±cÅæ-Œw:¾tu™tu rð™tþ fhðtðt¤t Eïh Î{„ì-Äthý fhu Au; su{ ‚u Wõ‚
…ŒtÚttuo™u yu Ëðo ò‹„é-«t fhu, ‚u{ ‚wk ²…-Ëðo ÔÞðnthtu™e Ëk„r‚ fh. (55)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! òu ‚{u Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnthÚte ©e-÷û{e™tu Ëk[Þ fhe ÷tu, ‚tu s¤ y™u
yÂø™ îtht Ëk[tr÷‚ hÚt™e Ë{t™ ‚{u þe½ú Ëðo Ëw¾tu™u «t fhe þftu Atu. (55)
ŒflÊ ŒflÒfl¸ŸS¬ÁÃ*„U⁄fiUáÿ¬áÊʸ ˘ •|‡flèÿÊú ‚⁄UfiSflàÿÊ ‚ÈÁ¬å¬ÀÊ ˘ ßãº˝Êfiÿ
¬ëÿà ◊œÈfi– •Ê¡Ê Ÿ ¡ÍÆÁô¸Ó§·÷Ê Ÿ ÷Ê◊¢ flŸS¬ÁÃfiŸÊ¸ ŒœfiÁŒ|ãº˝ÿÊÁáÊfi fl‚ÈÆflŸfi
fl‚ÈÆœÿfiSÿ √ÿãÃÈÆ ÿ¡fiH 56H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su{ ¥çE|²æ}æì-s¤ y™u rðãw‚TY… yÂø™Úte Îï±ñ: «ftþf „wýtu™e ËtÚtu
Îï±:-«ftþ{t™ çãÚ‡²±‡æü:-‚us MðY… ±ÝSÐç„:-rfhýtu™tu hûtf ËqÞo Au, ‚u ¨ÚS±y²æ-„r‚{t™
™er‚Úte ¨éçÐŒÐH:-ËwkŒh V¤tuðt¤t …e…¤tu ytrŒ ð]ûttu §‹Îíæ²-«týeytu {txu }æ{é-{Äwh V¤tu su{
ÐÓ²„ï-…tfu ‚u{ …ftðu y™u «t ÚttÞ Au.
474 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…êç„:-ðu„™u ¥æï…:-s÷™e Ý-Ë{t™, |ææ}æ}æì-¢tuÄ™u «¯|æ:-ƒ¤ðt™ «týe™e Ý-Ë{t™, ±ÝSÐç„:
ðz ytrŒ ð]ûttu ±¨é{ï²S²-…ŒtÚttuo™t ytÄth ËkËth Ý:-y{u {™w»Þtu {txu ‚Útt ±¨é±Ýï-Ä™™t RåAwf
{txu §ç‹Îí²æç‡æ-Ä™tu™u Î{„ì-Äthý fhu Au; su{ yu Ëðo …ŒtÚttuo™u yu Ëðo ò‹„é-«t fhu, ‚u{ ‚wk
²…-Ëðo ÔÞðnthtu™e Ëk„r‚ fh. (56)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su{ ËqÞo ð»ttoÚte y™u ™Œe …tu‚t™t s¤Úte ð]ûttu™wk Ëkhûtý fhe™u
{Äwh V¤tu™u Wí…L™ fhu Au; ‚u{ Ëðo™t {txu Ëðo …ŒtÚttuo Wí…L™ fhtu.
su{ ÄtŠ{f htò Œwü …h ¢tuÄ fhu Au, ‚u{ Œwütu «íÞu y«er‚ fhe™u ©uctu™t «íÞu «u{ Äthý
fhu. (56)
Œfl¢ ’*„UflʸÁ⁄fiUÃËŸÊ◊äfl⁄U SÃËáʸ◊|‡flèÿÊ◊Íáʸ◊fi˝ŒÊ— ‚⁄fiUSflàÿÊ SÿÊŸÁ◊fiãº˝
à ‚Œfi—– ߸‡ÊÊÿfiÒ ◊ãÿÈö⁄UÊ¡ÊfiŸ¢ ’*„U·Êfi ŒœÈÁ⁄U|ãº˝ÿ¢ flfi‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ √ÿãÃÈÆ
ÿ¡fiH 57H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-RrLÿÞtu™t Mðt{e Sð ! su „ï-‚the ¨ÚS±y²æ-W¥t{ ðtýe™e ËtÚtu S²æïÝ}æì-
Ëw¾ŒtÞf y™u ¨Î:-su{tk ƒuXt Aeyu ‚u ™tift ytrŒ Þt™ Au; su{ ©‡æü}æíÎæ:-ytåAtrŒ‚ …ŒtÚttuoÚte
rþÕ…™t ÿÔÞtu™wk {Œo™ fh™th rðît™T - ¥çE|²æ}æì-ðtÞw y™u rðãw‚TÚte ¥Š±Úï-®nËthrn‚ rþÕ…Þ¿t{tk
±æçÚ„èÝæ}æì-s÷{tk „r‚ fh™th …ŒtÚttuo™u S„è‡æü}æì-ytåAtrŒ‚ fh™th, Îï±}æì-rŒÔÞ, Ïæ<ã:-yL‚rhût™u,
§àææ²ñ-yiïÞo «tr™u {txu }拲é}æì-{™™þe÷ Úæ…æÝ}æì-«ftþ{t™ htò™e Ë{t™; Ïæ<ã¯æ-yL‚rhûtÚte
±¨é{ï²S²-…]rÚtðe ytrŒ™t ytÄth s„‚{tk ±¨é±Ýï-…]rÚtðe ytrŒ™t ÷tuftu™e Ëuðt fh™tht Sð™u
{txu §ç‹Îí²}æì-Ä™™u Î{é:-Äthý fhu Au y™u ‚u™u ò‹„é-«t fhu Au, ‚u{ ‚wk Ëðo …ŒtÚttuo™e ²…-
Ëk„r‚ fh. (57)
¼tðtÚto : òu {™w»Þtu ytftþ™e Ë{t™ [k[¤‚t hrn‚, yt™kŒŒt‚t, yuf{tºt, «ËL™
Mð¼tððt¤t, yt¿tt™wk yð~Þ …t÷™ fh™tht y™u …wÁ»ttÚteo ntuÞ, ‚tu yt ËkËth{tk ‚uytu ÷û{eðt™
fu{ ™ ƒ™u ? (57)
ŒflÊ ˘ •|ÇŸ— |SflfiCÔU∑ΧgflÊãÿfiˇÊlÕÊÿÕö „UÊÃÊfi⁄UÊÁflãº˝fi◊|‡flŸÊfi flÊøÊ flÊøö
‚⁄UfiSflÃË◊|ÇŸö‚Ê◊fiú |SflCÔU∑Î§Ã˜Ô |Sflfic≈U ˘ ßãº˝fi— ‚ÈÆòÊÊ◊Êfi ‚ÁflÃÊ flLfi§áÊÊ Á÷·ÁªCÔUÊ
ŒflÊ flŸS¬Á× |S√ÊCÔUÊ ŒflÊ ˘ •ÊfiÖÿ¬Ê— |SflfiCÔUÊ ˘ •|ÇŸ⁄UR|ÇŸŸÊ „UÊÃÊfi
„UÊòÊ |SflfiCÔU∑Χl‡ÊÊ Ÿ ŒœfiÁŒ|ãº˝ÿ◊Í¡¸◊¬fiÁøÁÃú SflœÊ¢ flfi‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ √ÿãÃÈÆ
ÿ¡fiH 58H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su{ ±¨é{ï²S²-ËkËth™t ±¨é±Ýï-yiïÞo™t Ëuðf …wÁ»t™u {txu çS±cÅÜëU„ì-
475 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
W¥t{ RÂåA‚ Ëw¾fthe, Îï±:-rŒÔÞ-ËwkŒh, ¥çxÝ:-yÂø™ Îï±æÝì-rŒÔÞ „wý, f{o, Mð¼tððt¤t …]rÚtðe
ytrŒ ¼q‚tu™u ²ƒæ²ƒ}æì-ÞÚttÞtuøÞ ²ÿæ„ì-«t ÚttÞ Au - Ëk„‚ fhu Au.
su{ ãæï„Úæñ-…ŒtÚttuo™u „úný fh™tht ¥çEÝæ-ðtÞw y™u rðãw‚TY… yÂø™ §‹Îí}æì-ËqÞo™u; ±æ™æ-
ðtýeÚte ¨ÚS±„è}æì-rð¿tt™ Þwõ‚ ±æ™}æì-ðtýe™u ‚Útt ¥çxÝ}æì-yÂø™ y™u ¨æï}æ}æì-[kÿ™u ²ƒæ²ƒ}æì-
ÞÚttÞtuøÞ [÷tðu Au.
su{ çS±cÅÜëU„ì-W¥t{ Ëw¾fthe, çS±cÅ:-yíÞk‚ Rü-r«Þ, ¨é~ææ}ææ-W¥t{ …t÷f §‹Îí:-…h{ yiïÞoÚte
Þwõ‚ htò, ¨ç±„æ-ËqÞo, ±L‡æ:-s¤™tu Ë{wŒtÞ, ç|æ¯ÜUì-htu„ rð™tþf ðiã, §cÅ: Ëk„ fhðt ÞtuøÞ
Îï±:-rŒÔÞ Mð¼tððt¤t ±ÝSÐç„:-…e…¤ ytrŒ ð]ût, çS±cÅæ:-W¥t{ y¼eü™tk r™r{¥t ¥æÁ²Ðæ:-
…uÞ hË™wk …t™ fh™th Îï±æ:-rŒÔÞMðY… rðît™T ¥çxÝÝæ-rðãw‚TÚte çS±cÅ:-W¥t{ y¼eü™t nu‚w ãæï„æ-
Œt‚t {™w»Þ, çS±cÅÜëU„ì-W¥t{ y¼eüfthe ¥çxÝ:-yÂø™ ãæï~æï-Œt‚t {™w»Þ™u {txu ²àæ:-feŠ‚fh Ä™™e
Ý-Ë{t™ §ç‹Îí²}æì-Sð™t r[ö ft™ ytrŒ RrLÿÞtu ‚Útt ª…ü}æì-ƒ¤, ¥Ðç™ç„}æì-Ëífth y™u S±{æ}æì-
yL™™u ²ƒæ²ƒ}æì-ÞÚttÞtuøÞ Î{„ì-«íÞuf™u Äthý fhu Au; su{ ‚u™u yu Wõ‚ …ŒtÚttuo™u yu Ëðo ò‹„é-
«t ÚttÞ, ‚u{ ‚wk ²ƒæ²ƒ}æì-ÞÚttÞtuøÞ ²…-Ëðo ÔÞðnthtu™e Ëk„r‚ fh. (58)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Eïhf]‚ y™u yt {kºt{tk «r‚…trŒ‚ Þ¿t ytrŒ …ŒtÚttuo™u rðãtÚte W…Þtu„™t
{txu Äthý fhu Au, ‚uytu W¥t{ y¼eü Ëw¾tu™u «t fhu Au. (58)
•|ÇŸ◊l „UÊÃÊfi⁄U◊flÎáÊËÃÊÿ¢ ÿ¡fi◊ÊŸ— ¬øfiŸ˜ ¬ÄÃË— ¬øfiŸ˜ ¬È⁄UÊ«UʇÊÊfiŸ˜Ô ’äŸãŸ-
|‡flèÿÊ¢ ¿Uʪö ‚⁄UfiSflàÿÒ ◊·Á◊ãº˝Êfiÿ˘´§·÷ö‚ÈÆãflãŸ|‡flèÿÊú ‚⁄fiUSflàÿÊ˘ßãº˝Êfiÿ
‚ÈÆòÊÊêáÊfi ‚È⁄UÊ‚Ê◊ÊŸ˜ÔH 59H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¥²}æì-yu Ðv„è: …tftu™u ЙÝì-…ftð‚tk yÚtto‚T rËØ fh‚tk, ÐéÚæïÇæàææÝì-
Þ¿t ytrŒ f{o{tk …tf rðþu»ttu™u ЙÝì-…ftð‚tk ²…}ææÝ:-Þ¿t fh™th ãæï„æÚ}æì-Ëw¾tu™t Œt‚t ¥çxÝ}æì-
yÂø™™tu ¥±ë‡æè„-Mðefth fhu Au.
su{ ¥çE|²æ}æì-«tý y™u y…t™™t {txu Àæxæ}æì-ƒfhtkÚte, ¨ÚS±y²ñ rð¿tt™ Þwõ‚ ðtýe™u {txu
}æï¯}æì-½uxtkÚte §‹Îíæ²-…h{ yiïÞo™u {txu «¯|æ}æì-ƒ¤Œ™u ÏæŠÝÝì-ƒtkÄu Au; ¥çE|²æ}æì-«tý y™u
y…t™™u {txu, ¨ÚS±y²ñ-rð¿tt™Þwõ‚ ðtýe™u {txu ¨é~ææ}‡æï-W¥t{ hûtf §‹Îíæ²-htò™u {txu, ¨éÚæ¨æï}ææÝì-
W¥t{ hËÞwõ‚ …ŒtÚttuo™tu ¨é‹±Ýì-Ëth ftZu Au; ‚u{ ‚{u ¥l-ytsu = n{ýtk fhtu.
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su Ëk„r‚ fh™tht ðiãtu y…t™ [™u ƒ¤ðt™ ƒ™tððt]{txu ƒfhe™wk ŒqÄ,
ðtýe™e ð]rØ {txu ½uxe™wk ŒqÄ, yiïÞo {txu „tÞ™wk ŒqÄ y™u htu„ r™ðthý {txu yti»trÄytu™tu hË
‚iÞth fhe™u [‚Útt ‚u™wk Ëuð™ fhe™u]ËwËkMf]‚ Ëthe he‚u ƒ™tðu÷t yL™™wk Ëuð™ fhe™u, ƒ¤ðt™ ƒ™e™u,
Œwü þºtwytu™u ƒtkÄe Œu Au, ‚uytu …h{ yiïÞo™u «t fhu Au. (59)
476 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚ÍƬSÕÊ˘•l ŒflÊ flŸS¬ÁÃfi⁄U÷flŒ|‡flèÿÊ¢ ¿UʪfiŸ ‚⁄fiUSflàÿÒ ◊·áÊãº˝Êfiÿ˘
´§·÷áÊÊˇÊ°SÃÊŸ˜Ô ◊fiŒS× ¬˝ÁÃfi¬øÃʪÎfi÷Ë·ÃÊflËfiflÎœãà ¬È⁄UÊ«UʇÊÒ⁄U¬fiÈ®⁄UR|‡flŸÊ
‚⁄fiUSflÃËãºfi˝— ‚ÈÆòÊÊ◊Êfi ‚È⁄UÊ‚Ê◊ÊŸ˜ÔH 60H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu su{ ¥l-ytsu ¨êÐSƒæ:-Ëthe he‚u Ë{e… hnu÷t {™w»Þ - Îï±:-rŒÔÞ„wýtuÚte
Þwõ‚ ±ÝSÐç„:-ðz ytrŒ ð]ûttu™e Ë{t™ su-su ËtÄ™Úte y™u ¥çE|²æ}æì-«tý y™u y…t™™u {txu
ÀæxæïÝ-Œw:¾™tþf ƒfhtk ytrŒ …þwytuÚte ¨ÚS±y²ñ-ðtýe™u {txu }æï¯ï‡æ-½uxtkÚte §‹Îíæ²-…h{ yiïÞo™u
{txu «¯|æï‡æ-ƒ¤ŒÚte ¥ÿæÝì-…ŒtÚttuo™tu W…¼tu„ fhu Au; „æÝì-‚u }æïÎS„:-ËwkŒh ÂM™øÄ …þwytu™t
Ðíç„Й„æ-…ftððt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u ¥xæë|æ评-„úný fhu Au; ÐéÚæïÇæàæñ:-«Út{ Wí…L™ ËkMfth fhu÷t
yL™ rðþu»ttuÚte ¥±è±ë{‹„-ð]rØ™u «t fhu Au; ¥çEÝæ-«tý y™u y…t™, ¨ÚS±„è-«þM‚ ðtýe,
¨é~ææ}ææ-W¥t{ hûtf §‹Îí:-…h{ yiïÞoðt™ htò ¨éÚæ¨æï}ææÝì-yfo ftZu÷t yti»trÄhËtu™wk ¥Ðé:-…t™
fhu Au; ‚u{ yt… ¥|汄ì-ƒ™tu. (60)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ƒfhe ytrŒ™t ŒqÄ ð„uhuÚte «tý y™u y…t™™e hûtt {txu ÂM™øÄ …õð
…ŒtÚttuo™wk Ëuð™ fhe™u, W¥t{ hËtu™wk …t™ fhe™u ð]rØ …t{u Au ‚uytu W¥t{ Ëw¾™u «t fhu Au. (60)
àflÊ◊l˘´§fi·˘•Ê·̧ÿ˘´§·ËáÊÊ¢ Ÿ¬ÊŒflÎáÊËÃÊÿ¢ ÿ¡fi◊ÊŸÊ ’„UÈ èÿ ˘ •Ê ‚XfiUÔ Ãè ÿ-
˘ ∞Æ· ◊fi Œfl·ÈÆ fl‚ÈÆ flÊÿʸÿfiˇÿÃ˘ßÁà ÃÊ ÿÊ ŒflÊ Œfifl ŒÊŸÊãÿŒÈÆSÃÊãÿfiS◊Ê˘•Ê
ø ‡ÊÊSSflÊ øfi ªÈ⁄USflÁ·Ã‡øfi „UÊÃ⁄UÁ‚fi ÷º˝flÊëÿÊfiÿ ¬˝Á·fiÃÊ ◊ÊŸfiÈ·— ‚ÍÄÃÊflÊ∑§Êÿfi
‚ÍÆÄÃÊ ’fi˝ÍÁ„UH 61H
…ŒtÚto : nu «¯ï-{kºttu™t yÚto™t ¿tt‚t ðt ¥æ¯ïü²-{kºttÚto òý™tht-}r»tytu{tk ©uc rðît™T !
«¯è‡ææ}æì-{kºttÚto™t ¿tt‚t }r»tytu™e ÝÐæ„ì-Ëk‚t™ ²…}ææÝ:-Þs{t™, ¥²}æì-yu ¥l-ytsu Ïæãé|²:-
y™uf ¨X„ï|²:-Ëk„‚ ÷tuftu{tkÚte y±æ-‚™u ¥æ + ¥±ë‡æè„-Mðefth fhu, »¯:-yu Îï±ï¯é-rðît™tu{tk
}æï-{tht ±¨é-Ä™ ™-y™u ±æçÚ-s÷™tu ¥±ë‡æè„-Mðefth fhu.
nu Îï±:-rðît™ ! su ¥æ²ÿ²„ï-ËðoºtÚte Ëk„‚ fh‚tk ™-y™u Îï±æ:-rðît™T s™ ²æ-su ÎæÝæçÝ-
yt…ðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u ¥Îé:-yt…u Au; „æçÝ-‚u …ŒtÚttuo™u ¥S}æñ-yu Þs{t™™u ¥æàææSS±-Ëthe he‚u
þe¾ðtu; y™u Ðíï範:-«urh‚ ÚtE™u ‚wk ¥æxæéÚS±-Ëthe he‚u …wÁ»ttÚto fh.
nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! ‚wk §ç¯„:-Ëðo™tu r«Þ }ææÝé¯:-{™w»Þ Au; ‚u |æÎí±æÓ²æ²-¼ÿ - Ëthwk
fnuðt ÞtuøÞ y™u ¨êv„±æÜUæ²-su™t ð[™tu{tk W¥t{ fÚt™ y™u W¥t{ ÔÞtÏÞt™ Au, ‚u ¼ÿ
…wÁ»t™u {txu ¨êv„æ-W¥t{ ð[™ Ïæíêçã-ƒtu÷; §ç„-yu he‚u „æ-‚u W¥t{ …ŒtÚttuo™u «t fh™th
¥ç¨-ƒ™u Au. (61)
477 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su {™w»Þ y™uf rðît™tu™e …tËuÚte rðît™™wk ðhý-Mðefth fhe™u, ðuŒ ytrŒ rðãtytu™wk
yæÞÞ™ fhe™u, {nŠ»t ƒ™u Au, ‚uytu yLÞtu™u ¼ýtððt{tk Ë{Úto ƒ™e þfu Au.
su Œt™e y™u …wÁ»ttÚteo ntuÞ, ‚uytu rðãt „úný fhe™u, yrðît™tu …h ŒÞt fhe™u, rðãt „úný
fhtððt {txu htu»t…qðof ‚tz™t fhe™u ‚u™u ËwËÇÞ ƒ™tðu Au, ‚uytu yt ËkËth{tk Ëífth™u ÞtuøÞ ƒ™u
Au. (61)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk ðÁý (1-4), yÂø™ (9-12), rðît™T (11-13),
htò«ò - (25), rþÕ… (8), ðtýe (32), ½h (3 4), yïe (29, 30, 31, 33-40),
}‚w (23-28), ntu‚t (29-47) ytrŒ™t …ŒtÚttuo™t „wýtu™wk ðýo™ ntuðtÚte yt yæÞtÞ™t yÚto™e
…qðo yæÞtÞ™t yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au, yu{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ »ÜUô±àææïùŠ²æ²: JJ
478 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ mæô±àææïùŠ²æ² ¥æÚ|²„ï JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
áÊfi˘Á‚ ‡ÊÈÆ∑˝§◊◊ÎÃfi◊ÊÿÈÆc¬Ê ˘ •ÊÿÈfi◊¸ ¬ÊÁ„U–
ŒflSÿfi àflÊ ‚ÁflÃÈ— ¬fi˝‚flõ˘|‡flŸÊfi’ʸ„ÈUèÿʯ ¬ÍÆcáÊÊ „USÃÊfièÿÊ◊ÊŒfiŒH 1H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! nwk Îï±S²-Ëðo™t «ftþf ¨ç±„é:-Ë{M‚ s„‚™t Wí…tŒf Ëso™nth
s„Œeïhu Ðí¨±ï-Wí…L™ fhu÷ «týe ytrŒ™t ËkËth{tk ¥çEÝæï:-ðtÞw y™u rðãw‚T™t y™u Äthý
ytf»toý™t „wý Ë{t™ Ïææãé|²æ}æì-¼wòytuÚte ‚Útt Ðêc‡æ:-…wrüf‚to ËqÞo™tk rfhýtu™e Ë{t™ ãS„æ|²æ}æì-
ntÚttuÚte y±æ-‚™u ¥æ-ÎÎï „úný fhwk Awk.
su ‚wk ¥}æë„}æì-MðMðY…Úte rð™tþhrn‚, àæéÜíU}æì-ðeÞo ð t™T , „ï…:-«ftþ{t™, ¥æ²écÐæ:-ytÞw™e
hûtt fh™th ¥ç¨-Au, ‚u ‚wk …tu‚t™e ytÞw Œe½o fhe™u }æï-{the ¥æ²é:-ytÞw-Sð™™e Ðæçã-hûtt
fh. (1)
¼tðtÚto : su{ þheh{tk hnu÷e rðãw‚T þheh™e hûtt fhu Au, su{ ƒtÌt ËqÞo y™u ðtÞw Sð™™t
nu‚w Au, ‚u{ Eïh hr[‚ yt s„‚{tk yt rðît™T ntuÞ Au. yu{ Ëðuoyu òýðwk òuEyu. (1)
ß◊Ê◊fiªÎèáÊŸ˜Ô ⁄U‡ÊŸÊ◊ÎÆÃSÿ ¬Ífl¸ ˘ •ÊÿÈfiÁ· ÁflŒÕfi·È ∑§√ÿÊ–
‚Ê ŸÊfi ˘ •|S◊Ÿãà‚ÈÆà ˘ •Ê’fi÷Ífl˘´§ÃSÿ ‚Ê◊fiãà‚⁄U◊Ê⁄U¬fiãÃËH 2H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su «„S²-ËíÞ - fthýÚte ¨Ú}æì-«t fhðt ÞtuøÞ ¥æÚЋ„è-ÔÞõ‚Y…{tk
þ猙u ƒtu÷‚e ¥æÏæ|æê±-W¥t{ he‚u rðÏÞt‚ Au; su §}ææ}æì-yu ¥}æë„S²-ËíÞ fthý™e ÚàæÝæ}æì-ÔÞt…f
Œtuhe™e Ë{t™ ytÞw™u ç±Îƒï¯é-Þ¿t ytrŒ{tk Ðê±ïü-…nu÷e ¥æ²éç¯-«tý Äthý fh™the ytÞw{tk ÜUòæ-
frð {uÄtðe ÷tuftu ¥xæë|‡æÝì-„úný fhu Au; ¨æ-‚u ƒwrØ ¥çS}æÝì-yt ¨é„ï-Wí…L™ s„‚{tk Ý:-y{tht
¨æ}æÝì-yÂL‚{ ftÞo{tk ¥æÏæ|æê±-rðã{t™ hnu Au. yÚtto‚T ftÞo™e Ë{tr ËwÄe hnu Au. (2)
¼tðtÚto : su{ ÷„t{-ŒtuheÚte ƒtkÄu÷ «týe ßÞtk-íÞtk ¼t„e þf‚wk ™Úte, ‚u{ ÞwÂõ‚…qðof Äthý
fhu÷e ytÞw yft÷{tk ¼t„e þf‚e ™Úte. (2)
•Á÷œÊ ˘ •fiÁ‚ ÷ÈflfiŸ◊Á‚ ÿãÃÊÁ‚fi œûÊʸ–
‚ àfl◊|ÇŸ¢ flfiÒ‡flÊŸ⁄Uö ‚¬fi˝Õ‚¢ ªë¿U SflÊ„UÊfi∑Χ×H 3H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su ‚wk |æé±Ý}æì-s¤™e Ë{t™ þe‚¤ ¥ç¨-Au, ¥ç|æ{æ:-W…Œuþ fh™th
¥ç¨-Au, ²‹„æ-r™Þ{ fh™th ¥ç¨-Au, ¨:-‚u S±æãæÜëU„:-ËíÞr¢ÞtÚte Þwõ‚ {œææü-Ëðo ÔÞðnthtu™u
479 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Äthý fh™th y±}æì-‚wk ¨Ð탨}æì-rðÏÞt‚™e ËtÚtu ð‚o{t™ ±ñEæÝÚ}æì-Ë{M‚ …ŒtÚttuo{tk ™tÞf ¥çxÝ}æì-
yÂø™™u xæÓÀ-òý. (3)
¼tðtÚto : su{ Ëðo «týe y™u y«týeytu™tk Sð™™tk {q¤ s¤ y™u yÂø™ Au, ‚u{ rðît™™u
Ëðo ÷tuftu òýu. (3)
SflªÊ àflÊfi Œflèÿfi— ¬˝¡Ê¬fiÃÿ ’˝rÊÔ㟇fl¯ ÷ãàSÿÊÁ◊fi Œflèÿfi—
¬˝¡Ê¬fiÃÿ ßfi ⁄UÊäÿÊ‚◊˜Ô– â ’fiœÊŸ Œflèÿfi— ¬˝¡Ê¬fiÃÿ ßfi ⁄UÊäŸÈÁ„UH 4H
…ŒtÚto : nu ÏæíræÝì-rðãtÚte ð]Ø rðît™T ! nwk y±æ-‚™u S±xææ-MðÞk „r‚ðt¤tu ƒ™tðwk Awk, Îï±ï|²:-
rðît™tu ‚Útt Ðí…æЄ²ï-Ëk‚t™tu™e hûtt fh™th „]nMÚt™u {txu ¥E}æì-{nt™ ËðoÔÞt…e W¥t{ „wý™u
|æ‹yS²æç}æ-ƒtkÄeþ - Ëwhrût‚ fheþ, „ïÝ-‚uÚte Îï±ï|²:-rŒÔÞ „wýtuÚte Þwõ‚ rðît™tu™u {txu y™u Ðí…æЄ²ï-
Ëk‚t™tu™tk …t÷f „]nMÚt™u {txu Ú抲æ¨}æì-Ëthe he‚u rËØ - ‚iÞth ƒ™wk, „}æì-‚u™u ‚wk Ïæ{æÝ-ƒtkÄ,
„ïÝ-‚uÚte Îï±ï|²:-rŒÔÞ „wý, f{o, Mð¼tððt¤t rðît™tu™u {txu ‚Útt Ðí…æЄ²ï-«ò™t …t÷f „]nMÚt™u
{txu ÚæŠÝéçã-Ëthe he‚u ‚iÞth ƒ™u. (4)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu rðãt, Ëwrþûtt, ƒúñ[Þo y™u ËíËk„Úte þheh y™u ytí{t™tk {nt™
ƒ¤™e ð]rØ fhe™u, rŒÔÞ„wýtu™u „úný fhe™u ‚Útt rðît™tu™u Ëw¾ yt…e™u …tu‚t™e ‚Útt yLÞtu™e ð]rØ
fhðe òuEyu. (4)
¬˝¡Ê¬fiÃÿ àflÊ ¡ÈCÔ¢U ¬˝ÊˇÊÊfi◊Ëãº˝Ê|ÇŸèÿʯ àflÊ ¡Èc≈¢U ¬˝ÊˇÊÊfiÁ◊ flÊÿflfi àflÊ ¡ÈCÔ¢U
¬˝ÊˇÊÊfiÁ◊ Áfl‡flfièÿSàflÊ ŒflèÿÊ ¡ÈCÔ¢U ¬˝ÊˇÊÊfiÁ◊ ‚fl¸èfiÿSàflÊ ŒflèÿÊ ¡ÈCÔ¢U ¬˝ÊˇÊÊfiÁ◊–
ÿÊ ˘ •fl¸ãfiâ Á¡ÉÊÊfiú ‚Áà Ã◊èÿ~◊ËÁà flLfi§áÊ—– ¬⁄UÊ ◊ûʸӗ ¬⁄U— ‡flÊH 5H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ²:-su ÐÚ:-W¥t{ ±L‡æ:-©u c }æœæü:-{™w»Þ ¥±ü‹„}æì-þe½ú„t{e ½tuzt™u
ç…Íæ梨ç„-Vxfthðt ðt Œtuztððt RåAu Au „}æì-‚u™u ¥ç|æ, ¥}æèç„-ËðoºtÚte «t fhu Au; su ÐÚ:-
yLÞ {™w»Þ Eæ-fq‚htk Ë{t™ rðã{t™ yÚtto‚T Œw»f{eo Au ‚u™u su htufu Au, ‚u Ðí…æЄ²ï-«ò™t …t÷f
ƒ™ðt {txu …écÅ}æì-«er‚…qðof y±æ-‚™u Ðíæïÿææç}æ-Ëthe he‚u ®Ë[w Awk.
§‹ÎíæçxÝ|²æ}æì-Sð y™u yÂø™™t {txu …écÅ}æì-«er‚…qðof y±æ-‚™u Ðíæïÿææç}æ-Ëthe he‚u ®Ë[w Awk;
±æ²±ï-ðtÞw™t {txu y±æ-‚™u …écÅ}æì-«er‚…qðof y±æ-‚™u Ðíæïÿææç}æ-Ëthe he‚u ®Ë[w Awk; ç±Eï|²:-Ë{M‚
Îï±ï|²:-rðît™tu™t {txu …écÅ}æì-«er‚…qðof y±æ-‚™u Ðíæïÿææç}æ-Ëthe he‚u ®Ë[w Awk; ¨±ïü|²:-Ë{M‚
Îï±ï|²:-rŒÔÞ …]rÚtðe ytrŒ …ŒtÚttuo™u {txu …écÅ}æì-«er‚…qðof y±æ-‚™u Ðíæïÿææç}æ-Ëthe he‚u ®Ë[w Awk yÚtto‚T
yr¼r»tõ‚ fhwk Awk. (5)
¼tðtÚto : su {™w»Þ W¥t{ …þwytu™u {thðt™e RåAt fhu ‚u™wk ®Ën Ë{t™ n™™ fhðwk òuEyu
480 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u su yu …þwytu™e hûtt fhðt RåAu ‚u™u Ëðo™e hûtt fhðt {txu yrÄfthe ƒ™tððt òuEyu. (5)
•ÇŸÿ SflÊ„UÊ ‚Ê◊Êfiÿ SflÊ„Uʬʢ ◊ÊŒÊfiÿ SflÊ„UÊfi ‚ÁflòÊ SflÊ„UÊfi flÊÿfl SflÊ„UÊ
ÁflcáÊfifl SflÊ„Uãº˝Êfiÿ SflÊ„UÊ ’΄US¬Ãfiÿ SflÊ„UÊfi Á◊òÊÊÿ SflÊ„UÊ flLfi§áÊÊÿ SflÊ„UÊfiH 6H
…ŒtÚto : òu {™w»Þ ¥xݲï-yÂø™™u {txu S±æãæ-©uc r¢Þt, ¨æï}ææ²-yti»trÄytu™t þtuÄ™ {txu
S±æãæ-©uc r¢Þt, ¥Ðæ}æì-s÷tu™t }ææïÎæ²-yt™kŒ™u {txu S±æãæ-Ëw¾ŒtÞf r¢Þt, ¨ç±~æï-ËqÞo™t {txu
S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ±æ²±ï ðtÞw™t {txu S±æãæ-©uc r¢Þt, ç±c‡æ±ï-ÔÞt…f rðãw‚TY… yÂø™™u {txu
S±æãæ-©uc r¢Þt, §‹Îíæ²-Sð™u {txu S±æãæ-©uc r¢Þt, ÏæëãSЄ²ï-{tuxt™t …t÷f ƒ]nM…r‚™u {txu
S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ç}æ~ææ²-r{ºt™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ±L‡ææ²-©uc …wÁ»t™u {txu S±æãæ-W¥t{
r¢Þt fhu ‚tu þwk þwk Ëw¾ «t ™ ÚtE þfu ? (6)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su yÂø™{tk ËkMfthÞwõ‚ ½e ð„uhu nrð™tu ntu{ fhðt{tk ytðu Au, ‚u
yti»trÄ, s÷, ËqÞorfhý, ðtÞw y™u rðãw‚T™u Ëthe he‚u þwØ fhe™u, yiïÞo™e ð]rØ, «tý, y…t™
‚Útt «òytu™e hûtt y™u ©uctu™t Ëífth™e r™r{¥t ƒ™u Au.
ftuE…ý …ŒtÚto MðY…Úte ™tþ …t{‚tu ™Úte, …hk‚w yLÞ yðMÚtt™u «t fhe™u Ëðoºt …rhýt{Þwõ‚
hnu Au.
yux÷t {txu Ëw„kÄ, {tÄwÞo, …wrüfthf y™u htu„™tþf ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ ÿÔÞtu™tu yÂø™{tk
ntu{ fhe™u, yti»trÄ ytrŒ™e þwrØ îtht ËkËth™wk MðtMÚÞ rËØ fhðwk òuEyu - ™ehtu„ ƒ™tððwk
òuEyu. (6)
Á„UVÔUÆÊÆ⁄UÊÿ SflÊ„UÊ Á„Uæ˜UÔ®∑fiΧÃÊÿ SflÊ„UÊ ∑˝§ãŒfià SflÊ„UÊfi ˘ fl∑˝§ãŒÊÿ SflÊ„UÊ ¬˝ÊÕfiÃ
SflÊ„UÊfi ¬˝¬˝ÊÕÊÿ SflÊ„UÊfi ªãœÊÿ SflÊ„UÊfi ÉÊ˝ÊÃÊÿ SflÊ„UÊ ÁŸÁflfiCÔUÊÿ SflÊ„UʬfiÁflCÔUÊÿ
SflÊ„UÊ ‚|ãŒfiÃÊÿ SflÊ„UÊ flÀªfià SflÊ„UÊ‚ËfiŸÊÿ SflÊ„UÊ ‡ÊÿÊfiŸÊÿ SflÊ„UÊ Sfl¬fiÃ
SflÊ„UÊ ¡Êª˝fià SflÊ„UÊ ∑ͧ¡fià SflÊ„UÊ ¬˝’ÈfihÊÿ SflÊ„UÊfi Áfl¡Îê÷fi◊ÊáÊÊÿ SflÊ„UÊ
ÁfløfiÎÃÊÿ SflÊ„UÊ ‚ö„UÊfiŸÊÿ SflÊ„Uʬfi|SÕÃÊÿ SflÊ„UÊ˘ ÿfiŸÊÿ SflÊ„UÊ ¬˝ÊÿfiáÊÊ
SflÊ„UÊfiH 7H
…ŒtÚto : su {™w»Þ ôãÜUæÚæ²-‘®n’ þçŒ fh™th {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ôãÜë U „æ²-‘®n’ þçŒ
ƒtuÕÞtu ‚u™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ÜíU‹Î„ï-ƒtu÷tð™th ‚Útt hz™th {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ¥±ÜíU‹Îæ²-
™e[t MðhÚte ƒtu÷™th {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, Ðíæï-Ëðo ftÞtuo{tk …rh…qýo {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt,
ÐíÐíæïƒæ²-yíÞk‚ …rh…qýo™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, xæ‹{æ²-Ëw„kÄ™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, Íæíæ„æ²-
481 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëqk½ðt{tk ytðu÷™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, çÝç±cÅæ²-r™hk‚h «ðuþ fhe™u ƒuËu Au ‚u™u {txu S±æãæ-
W¥t{ r¢Þt, ©Ðç±cÅæ²-ƒuË™th {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ¨¢ç΄æ²-¾krz‚ Út™th {txu S±æãæ-W¥t{
r¢Þt, ±Ëxæ„ï-s™th™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ¥æ¨èÝæ²-ƒuXu÷t™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, àæ²Ýæ²-
Ëq‚u÷t™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt S±Ð„ï-r™ÿtÄe™™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, …æxæí„ï-ò„‚t™u {txu
S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ÜêU…„ï-yM…ü þçŒ Wå[thý fh™th™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ÐíÏæémæ²-©uc
¿tt™e™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ç±…ë}|æ}ææ‡ææ²-ƒ„tËwk ¾t™th™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ç±™ë„æ²-
rðþu»t h[™t fh™th™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ¨¢ãæÝæ²-Ëk½t‚ - Ë{qn™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt,
©ÐçSƒ„æ²-Ë{e…MÚt™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ¥²Ýæ²-ËðoºtÚte rð¿tt™™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt,
Ðí沇ææ²-«f]ü rð¿tt™™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt fhu Au, ‚u {™w»Þtu™t Œw:¾tu ™tþ …t{u Au y™u
Ëw¾™u «t fhu Au. (7)
¼tðtÚto : {™w»Þ yÂø™ntuºt ytrŒ Þ¿t{tk su ntu{ fhu Au, ‚u Ëðo «týeytu {txu Ëw¾ŒtÞf
Īu Au. (7)
ÿà SflÊ„UÊ œÊflfià SflÊ„UÊfiŒ˜Ôº˝ÊflÊÿ SflÊ„UÊŒ˜Ô®ºfi˝ÈÃÊÿ SflÊ„UÊfi ‡ÊÍ∑§Ê⁄UÊÿ SflÊ„UÊ
‡ÊÍ∑fiΧÃÊÿ SflÊ„UÊ ÁŸ·fiááÊÊÿ SflÊ„UÊ|àÕfiÃÊÿ SflÊ„UÊfi ¡flÊÿ SflÊ„UÊ ’ÀÊfiÊÿ SflÊ„UÊfi
ÁflflûʸӮ◊ÊŸÊÿ SflÊ„UÊ ÁflflÎfiûÊÊÿ SflÊ„UÊfi ÁflœÍãflÊŸÊÿ SflÊ„UÊ ÁflœÍfiÃÊÿ SflÊ„UÊ
‡ÊÈüÊfiÍ·◊ÊáÊÊÿ SflÊ„UÊfi ‡ÊÎáflà SflÊ„UˇÊfi◊ÊáÊÊÿ SflÊ„fiUÁˇÊÃÊÿ SflÊ„UÊfi flË~ÁˇÊÃÊÿ
SflÊ„UÊfi ÁŸ◊·Êÿ SflÊ„UÊ ÿŒÁûÊ ÃS◊Ò SflÊ„UÊ ÿÃ˜Ô |¬’fiÁà ÃS◊Ò SflÊ„UÊ ÿã◊Íòʯ
∑§⁄UÊÁà ÃS◊Ò SflÊ„UÊfi ∑ȧfl¸Ã SflÊ„UÊfi ∑ΧÆÃÊÿ SflÊ„UÊfiH 8H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ²„ï-©uc «Þí™ fh™th™u {txu S±æãæ-Ëífth - W¥t{ r¢Þt, {汄ï-
Œtuz™th™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ©ÎìÎíæ±æ²-W…h [Zu÷t ¼e™t …ŒtÚto {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt,
©ÎìÎíé„æ²-Wíf»to™u «t™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, àæêÜUæÚæ²-þe½úfthe™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt,
çݯ‡‡ææ²-r™ùÞÚte ƒuXu÷t™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ©çyƒ„æ²-WXu÷t™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt,
…±æ²-ðu„™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ÏæHæ²-ƒ¤™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ç±±œæü}ææÝæ²-rðþu»t‚tÚte
ð‚o{t™™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ç±±ëœææ²-rðrðÄ‚tÚte ð‚o{t™™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ç±{ꋱæÝæ²-
rðrðÄ fk…™ðt¤t™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ç±{ê„æ²-rðrðÄ fk…™u «t™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt,
àæéŸæé¯}ææ‡ææ²-Ëtk¼¤ðt RåAwf™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, Ÿæ뇱„ï-Ëtk¼¤™th™u {txu S±æãæ-W¥t{
r¢Þt, §üÿæ}ææ‡ææ²-Œþof™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, §üçÿæ„æ²-yLÞ îtht Œwü™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt,
±èçÿæ„æ²-rðþu»t‚tÚte Œþo™™u «t™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, çÝ}æï¯æ²-r™{u»t - ytk¾ ƒkÄ fhðt™u
{txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ²„ì-su ¥çœæ-¾tÞ Au „S}æñ-‚u™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ²„ì-su çÐÏæç„-
482 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…eðu Au „S}æñ-‚u™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ²„ì-su }æê~æ}æì-{qºt ÜUÚæïç„-fhu Au „S}æñ-‚u™u {txu S±æãæ-
W¥t{ r¢Þt, Üé U ±ü „ ï - ftÞo fh™th™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt ‚Útt Üë U „æ²-fhu÷t ftÞo™u {txu S±æãæ-
W¥t{ r¢Þt fhu Au; ‚uytu Ëðo Ëw¾tu™u «t fhu Au. (9)
¼tðtÚto : su «Þí™ y™u Œtuzðt ytrŒ r¢Þtytu™u rËØ fh™th ‚Útt Ëw„krÄ ytrŒ™t ntu{ ytrŒ
f{tuo fhu Au, ‚u Ëðo RÂåA‚ …ŒtÚttuo™u «t fhu Au. (8)
Ãà‚fiÁflÃÈfl¸®⁄‘Ufiáÿ¢ ÷ªÊ¸Ó ŒflSÿfi œË◊Á„U– ÁœÿÊ ÿÊ Ÿfi— ¬˝øÊŒÿÊfiØÔH 9H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ¨ç±„é:-Ëf÷ s„‚™t Wí…tŒf, Îï±S²-Mð «ftþ MðY…, Ëðo ft{™t
fhðt ÞtuøÞ, Ëðo Ëw¾tu™t Œt‚t …h{tí{t™wk su ±Ú}æì-Mðefth fhðt ÞtuøÞ yr‚ W¥t{ |æxæü:-Ëðo
Œtu»ttu™wk Œn™ fh™th ‚uòu{Þ þwØ MðY… Au, ‚u™u y{u {è}æçã-Äthý fheyu Aeyu, „„ì-‚u™u ‚{u
Äthý fhtu.
²:-su …h{tí{t Ý:-y{thtk Ëðo™e ç{²:-ƒwrØytu™u Ðí²æïβæ„ì-Ä{to[hý{tk «urh‚ fhu Au,
‚u yL‚Þto{e …h{tí{t™e Ëðoyu W…tË™t fhðe ÞtuøÞ Au.
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu ËÂå[Œt™kŒMðY…, r™íÞ, þwØ-ƒwØ-{wõ‚ Mð¼tðÞwõ‚ y™u Ëðo™t
yL‚Þto{e …h{uïh™u Atuze™u, ‚u™t MÚtt™{tk yLÞ ftuE …ŒtÚto™e W…tË™t y™u MÚtt…™t fŒe …ý
fhðe ™rn. fÞt «Þtus™™u {txu ?
suÚte ‚u y{tht îtht W…tË™t fhu÷t, y{the ƒwrØytu™u yÄ{to[hýÚte nxtðe™u Ä{to[hý{tk
«urh‚ fhu, suÚte þwØ ƒ™u÷tk y{u ÷tuftu ‚u …h{tí{t™u «t fhe™u ËtkËtrhf y™u …th{tŠÚtf -
ytæÞtÂí{f Ëw¾™tu W…¼tu„ fheyu yu «Þtus™ {txu. (9)
Á„U⁄fiUáÿ¬ÊÁáÊ◊ÍÆÃÿfi ‚ÁflÃÊ⁄U◊Ȭfi uÔUÿ– ‚ øûÊÓÊ ŒflÃÊfi ¬Œ◊˜ÔH 10H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! nwk su ª„²ï-hûtt ytrŒ {txu çãÚ‡²Ðæç‡æ}æì-su™e M‚wr‚ fhðt{tk çãÚ‡²-
ËqÞo ytrŒ ‚uòu{Þ …ŒtÚto Au, su ÐÎ}æì-«t fhðt ÞtuøÞ ¨ç±„æÚ}æì-Ë{M‚ yiïÞo™e «tr fhtð™th
s„Œeïh™u ©Ðu²ï-æÞt™ Þtu„Úte ƒtu÷tðwk Awk. ¨:-‚u ™ïœææ-ËBÞfT ¿tt™MðY… ntuðtÚte ËíÞ y™u
yËíÞ™tk ¿tt…f Îﱄæ-W…tË™t fhðt ÞtuøÞ Rü Œuð Au yu ‚u{ òýtu. (10)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ynªÚte ÷E™u …qðtuoõ‚ [‚íËrð‚w..] {kºt™wk rððhý Au, yu{ òýðwk òuEyu.
[u‚™ MðY… …h{tí{t™e W…tË™t™tu íÞt„ fhe™u yLÞ ftuE…ý sz …ŒtÚto™e W…tË™t fŒe
…ý ™ fhðe òuEyu. W…tË™t fhu÷ ‚u sz …ŒtÚto ntr™ yÚtðt ÷t¼ fh™th ‚Útt hûtt fh™th ntu‚tu
™Úte.
yux÷t {txu Ëðo [u‚™ Sðtí{tytu [u‚™ s„Œeïh™e W…tË™t fhðe òuEyu. yLÞ sz‚t
ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ …ŒtÚto™e ™rn. (10)
483 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ŒflSÿ øÃfiÃÊ ◊„UË¥¬˝ ‚fiÁflÃÈ„Ó¸U®flÊ◊„U– ‚ÈÆ◊ÁÃö ‚àÿ⁄UÊfiœ‚◊˜ÔH 11H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u ¨ç±„é:-Ë{M‚ ËkËth™t Wí…tŒf, ™ï„„:-[u‚™ MðY…, Îï±S²-
M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ Eïh™e W…tË™t fhe™u }æãè}æì-{nt™T ¨y²Úæ{¨}æì-ËíÞ™u rËØ fh™the ¨é}æç„}æì-
W¥t{ ƒwrØ™u Ðíã±æ}æãï-„úný fheyu Aeyu, ‚u{ ‚u …h{uïh™e W…tË™t fhe™u ‚u ƒwrØ™u ‚{u «tÂ
fhtu. (11)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su [u‚™MðY… Eïhu Ë{M‚ ËkËth™u Wí…L™ fhu÷ Au, ‚u™e ythtÄ™t-
¼Âõ‚Úte ËíÞ rðãtÚte Þwõ‚ ƒwrØ™u ‚{u «t fhe þftu Atu, yLÞ sz …ŒtÚto™e ¼Âõ‚Úte ™rn. (11)
‚ÈÆc≈ÈUÆÁÃö ‚Èfi◊ÃËflÎœÊfi ⁄UÊÁÃö ‚fiÁflÃÈ⁄UËfi◊„U– ¬˝ ŒflÊÿfi ◊ÃËÁflŒfiH 12H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u ¨é}æ„è±ë{: W¥t{ {r‚™e ð]rØ fh™th, ¨ç±„é:-Ëðo™t Wí…tŒf
Eïh™e ¨écÅéç„}æì-©uc M‚wr‚ fhe™u ‚uÚte }æ„èç±Îï-¿tt™™u «t fh™tht y™u Îï±æ²-rðãtrŒ „wýtu™e
ft{™t fh™tht {™w»Þtu™u {txu Úæç„}æì-Œt™ Ðíï}æãï-Ëthe he‚u {t„eyu Aeyu, ‚u{ ‚u Œt™™u ‚{u …ý
…h{tí{tÚte {t„tu.
¼tðtÚto : ßÞthu-ßÞthu …h{uïh™e «tÚto™t fhtu, íÞthu - íÞthu …tu‚t™t {txu yÚtðt yLÞtu™u {txu
Ëðo þt†tu™t rð¿tt™Úte Þwõ‚ ƒwrØ™e s Þt[™t fhðe òuEyu, su™e «trÂÚte Sð Ëðo Ëw¾™tk ËtÄ™tu™u
«t fhu Au. (12)
⁄UÊÁÃö ‚à¬fi$à ◊„U ‚fiÁflÃÊ⁄UR◊Ȭfi uÔUÿ– •Ê‚fl¢ ŒflflËfiÃÿH 13H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ nwk }æãï-{nt™ Îﱱ脲ï-rŒÔÞ„wý y™u rðît™tu™e «tr {txu Úæç„}æì-
Œt‚t, ¥æ¨±}æì-ËðoºtÚte yiïÞoÞwõ‚ ¨y²ç„}æì-ËíÞ ðt Sðtu ðt …ŒtÚttuo™t …t÷f ¨ç±„æÚ}æì-Ë{M‚
ËkËth™t Wí…tŒf Eïh™e ©Ðu²ï-æÞt™ Þtu„Úte M‚wr‚ fhwk Awk. ‚u{ ‚{u …ý ‚u™e «þkËt fhtu. (13)
¼tðtÚto : òu {™w»Þ Ä{o, yÚto, ft{™e rËrØ RåAu, ‚tu …h{tí{t™e W…tË™t fhe™u, ‚u Eïh™e
yt¿tt™wk …t÷™ fhu. (13)
ŒflSÿfi ‚ÁflÃÈ◊¸ÁÃ◊Êfi‚fl¢ Áfl‡flŒfi√ÿ◊˜Ô– ÁœÿÊ ÷Çʯ ◊ŸÊ◊„UH 14H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u ¨ç±„é:-Ëf÷ yiïÞo™t Œt‚t, Îï±S²-Ëf÷ Ëw¾ŒtÞf …h{tí{t™e
Ë{e…Úte }æç„}æì-ƒwrØ y™u ¥æ¨±}æì-Ëf÷ yiïÞo™t nu‚w™u «t fhe™u, ‚u ç{²æ-ƒwrØÚte ç±EÎïò}æì-
Ëðo rðît™tu {txu rn‚fthe |æxæ}æì-W¥t{ yiïÞo™u }æÝæ}æãï-{t„eyu Aeyu. ‚u{ ‚{u …ý {t„tu. (14)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu, …h{uïh™e W…tË™tÚte ƒwrØ «t fhe™u, yuÚte …qýo yiïÞo™u rËØ
fhe™u Ëðo «týeytu™wk rn‚ rËØ fhðwk òuEyu. (14)
484 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•|ÇŸú SÃÊ◊fiŸ ’Êœÿ ‚Á◊œÊŸÊ ˘ •◊fiàÿ¸◊˜Ô– „U√ÿÊ Œfl·Èfi ŸÊ ŒœÃ˜ÔH 15H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ¨ç}æ{æÝ:-«Œe ÚtÞu÷ ¥çxÝ}æì-yÂø™ Îï±ï¯é-rŒÔÞ„wýtuÚte Þwõ‚ ðtÞw ytrŒ{tk
ãòæ-ytŒt™-«Œt™ ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u Ý:-y{tht {txu Î{„ì-Äthý fhu Au; ‚u ¥}æy²ü}æì-fthýY…Úte
{hý Ä{oÚte hrn‚ ¥çxÝ}æì-yÂø™™u S„æï}æïÝ-$Ä™ yÚtto‚T ƒ¤‚ý Ë{qnÚte Ïææï{²-«Œe fh. (15)
¼tðtÚto : òu yÂø™{tk Ër{Ätytu ™t¾e™u Ëw„kÄe ytrŒ ÿÔÞtu™tu ntu{ fhðt{tk ytðu, ‚tu yu
yÂø™ ‚u™u ðtÞw ytrŒ{tk Vu÷tðe™u Ëðo «týeytu™u Ëw¾e fhu Au. (15)
‚ „fiU√ÿflÊ«U◊fiàÿ¸ ˘ ©UÁ‡ÊÇŒÍÆÇøŸÊfiÁ„U×– •|ÇŸ*œÿÊ ‚◊ÎfiáflÁÃH 16H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¥}æy²ü:-{]íÞw-Ä{ohrn‚ ãò±æÅì-ntu{ ÿÔÞtu™u ŒuþtL‚h{tk …ntU[tz™th,
©çàæÜUì -«ftþ{t™, Îê„:-Œq‚™e Ë{t™ ð‚o™th, ™Ýæïçã„:-yL™tu™u «t fhtð™th ¥çxÝ:-yÂø™ Au,
¨:-‚u ç{²æ-f{o yÚtto‚T ‚u™t W…Þtu„e rþÕ… ytrŒ ft{Úte ¨}æ뇱ç„-Ëthe he‚u «t ÚttÞ Au. (16)
¼tðtÚto : su{ ftÞo {txu {tuf÷ðt{tk ytðu÷ Œq‚ ftÞoËtÄf ntuÞ Au, ‚u{ Ëthe he‚u «Þwõ‚
fhu÷ yÂø™ Ëw¾™tk ftÞtuo™u rËØ fh™thtu ƒ™u Au. (16)
•|ÇŸ¢ ŒÍÆâ ¬ÈÆ⁄UÊ Œfiœ „U√ÿflÊ„U◊Ȭfi ’˝Èfl– ŒflÊ°2˘•Ê ‚ÊfiŒÿÊÁŒ„UH 17H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su §ã-yt ËkËth{tk Îï±æÝì-rŒÔÞ ¼tu„tu™u ¥æ-¨æβæ„ì-ËðoºtÚte «tÂ
fhtðu Au, ‚u ãò±æã}æì-¼tus™ ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u «t fhtð™th Îê„}æì-Œq‚™e Ë{t™ ftÞoËtÄf ¥çxÝ}æì-
yÂø™™u ÐéÚ:-«Út{ Î{ï-Äthý fhwk Awk; y™u ‚{tht {txu ‚u™tu ©ÐÏæíé±ï- W…Œuþ fhwk Awk fu, ‚{u …ý
yu{ fhtu. (17)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ yÂø™ rŒÔÞ Ëw¾tu™tu Œt‚t Au, ‚u{ ðtÞw …ý Au, ‚u{ ‚{u òýtu. (17)
•¡Ëfi¡ŸÊ Á„U ¬fifl◊ÊŸ ‚ÍÿZÓ ÁflœÊ⁄UR ‡ÊÄ◊fiŸÊ ¬ÿfi—–
ªÊ¡Ëfi⁄UÿÊ ⁄Uö„fiU◊ÊáÊ— ¬È⁄fiUãäÿÊH 18H
…ŒtÚto : nu б}ææÝ-…rðºt fh™th ‚Útt yÂø™™e Ë{t™ …rðºt {™w»Þ ! ‚wk su yÂø™ ÐéÚ‹Š²æ-
…wh-™„h™u Äthý fh™the rðãw‚TÚte Ú¢ã}ææ‡æ:-sE™u ¨ê²ü}æì-ËqÞo{kz¤™u ¥…è…Ý:-Wí…L™ fhu Au, ‚u
yÂø™™u y™u àæv}æÝæ-f{o ðt xææï…èÚ²æ-„tÞ ytrŒ …þwytu™e Sð™ r¢ÞtÚte в:-s¤™u nwk ç±{æÚï-
rðþu»t Y…Úte Äthý fhwk çã-s Awk.
¼tðtÚto : òu rðãw‚T ËqÞo™wk fthý ™ ntuÞ, ‚tu ËqÞo™e Wí…r¥t fu{ ÚttÞ ? òu ËqÞo ™ ntuÞ, ‚tu
¼q„tu¤™wk Äthý y™u ð»ttoÚte „tÞ ytrŒ …þwytu™t Sð™ fuðe he‚u Ëk¼ðe þfu ? (18)
Áfl÷Í◊ʸòÊÊ ¬˝÷Í— Á¬òÊʇflÊfi˘Á‚ „UÿÊ˘SÿàÿÊfi˘Á‚ ◊ÿÊ˘Sÿfl¸ÊfiÁ‚ ‚|#⁄fiUÁ‚
flÊÖÿ~Á‚ flηÓÊÁ‚ ŸÎ◊áÊÊfi ˘ •Á‚– ÿÿÈƟʸ◊ÊfiÁ‚ Á‡Ê‡ÊÈƟʸ◊ÊfiSÿÊÁŒàÿÊŸÊ¢ ¬àflÊ|ãflfiÁ„U
485 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ŒflÊfi ˘ •Ê‡ÊʬÊÀÊÊ ˘ ∞Æâ ŒflèÿÊ˘‡fl¢ ◊œÊfiÿ ¬˝ÊÁˇÊfiÃö ⁄UˇÊÄU ⁄U|ãÃfiÁ⁄U„U ⁄fiU◊ÃÊÁ◊„U
œÎÁÃfiÁ⁄U„U SflœÎfiÁ× SflÊ„UÊfiH 19H
…ŒtÚto : nu ¥æàææÐæHæ:-rŒþtytu™t …t÷f Îï±æ:-rðît™tu ! ‚{u su }ææ~ææ-{t‚t Ë{t™ rðã{t™
…] r ÚtðeÚte ç±|æê:-ÔÞt…f, çÐ~ææ-r…‚tY… ðtÞwÚte Ðí|æê:-Ë{Úto ¥E:-{t„tuo™tu ÔÞt fh™th yÂø™
¥ç¨-Au, ã²:-½tuztytu™e Ë{t™ þe½ú„t{e ¥ç¨-Au, ¥y²:-r™hk‚h „{™þe÷ ¥ç¨-Au, }æ²:-
Ëw¾fthe ¥ç¨-Au, ¥±æü-Ëðo™u fh™th ¥ç¨-Au, ¨çŒ„:-{q‚o ÿÔÞtuÚte ËkƒkrÄ‚ ¥ç¨-Au, ±æ…è-
ðu„ðt™ ¥ç¨-Au, ±ë¯æ-ð»tto fh™th ¥ç¨-Au, Ýë}æ‡ææ: Ëðo «fth™t ÔÞðnthtu «t fhtð™th …ŒtÚttuo{tk
{™™e Ë{t™ þe½ú„t{e ¥ç¨-Au, ²²é:-«tr ðt „r‚ fh™th ‚Útt Ýæ}æ-yÇÞtË™u ÞtuøÞ ¥ç¨-
Au, çàæàæé:-ÔÞðnth™u ÞtuøÞ rð»tÞ™u Ëqû{ fh‚e Ýæ}æ-W¥t{ ðtýe ¥ç¨-Au, ¥æçÎy²æÝæ}æì-{rn™tytu™u
Ðy±æ-…tz™th ƒ™e™u ¥ç‹±çã-«t ÚtE hnu÷ Au. »„}æì-yu ¥E}æì-ÔÞt…f yÂø™™u S±æãæ-ËíÞ
r¢ÞtÚte Îï±ï|²:-rŒÔÞ ¼tu„tu™u {txu ‚Útt }æï{æ²-Ëk„{, ƒwrØ™e «tr ðt Œwütu™u {thðt {txu Ðíæïçÿæ„}æì-
s¤Úte rËõ‚ fhe™u Úÿæ„-ht¾tu; suÚte Úç‹„:-h{ý, W¥t{ Ëw¾{tk §ã-ynª Ú}æ„æ}æì-h{ý fhu, §ã-
ynª {ëç„:-ÄiÞo y™u §ã-ynª S±{ëç„:-…tu‚t™t …ŒtÚttuo™wk Äthý ÚttÞ. (19)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu …]rÚtðe ytrŒ{tk ÔÞt…f, Ëðo ðu„ðt™tu{tk yíÞk‚ ðu„ðt™ yÂø™™t „wý,
f{o y™u Mð¼tð™u òýu Au, ‚uytu yt ËkËth{tk Ëw¾…qðof rðnth fhu Au. (19)
∑§Êÿ SflÊ„UÊ ∑§S◊Ò SflÊ„UÊfi§∑§Ã◊S◊Ò SflÊ„UÊ SflÊ„UÊÁœ◊ÊœËfiÃÊÿ SflÊ„UÊ ◊Ÿfi—
¬˝¡Ê¬fiÃÿ SflÊ„UÊfi ÁøûÊ¢ ÁflôÊÓÊÃÊÿÊÁŒfiàÿÒ SflÊ„UÊÁŒfiàÿÒ ◊sÔÒ SflÊ„UÊÁŒfiàÿÒ ‚È◊ΫUË∑§ÊÿÒ
SflÊ„UÊ ‚⁄fiUSflàÿÒ SflÊ„UÊ ‚⁄fiUSflàÿÒ ¬Êfl∑§ÊÿÒ SflÊ„UÊ ‚⁄fiUSflàÿÒ ’΄UàÿÒ SflÊ„UÊfi ¬ÍÆcáÊ
SflÊ„UÊfi ¬ÍÆcáÊ ¬˝fi¬âÿ~Êÿ SflÊ„UÊfi ¬ÍÆcáÊ Ÿ⁄UÊ|ãœfi·Êÿ SflÊ„UÊ àflc≈˛UÆ SflÊ„UÊ àflc≈˛Ufi ÃÈÆ⁄UˬÊfiÿ
SflÊ„UÊ àflc≈˛fiU ¬ÈL§M§¬Êfiÿ SflÊ„UÊ ÁflcáÊfifl SflÊ„UÊ ÁflcáÊfifl ÁŸ÷Íÿ¬Êÿ SflÊ„UÊ ÁflcáÊfifl
Á‡ÊÁ¬ÁflCÔUÊÿ SflÊ„UÊfiH 20H
…ŒtÚto : su {™w»Þtu - ÜUæ²-Ëw¾tu™t ËtÄf rðît™™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, ÜUS}æñ-Ëw¾ MðY…™u
{txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, ÜU„}æS}æñ-y™uftu™e {æÞ{tk ð‚o{t™ {™w»Þ™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, ¥æç{}æì-
ËðoºtÚte Äthý fh™th rðît™™u «t fhe™u S±æãæ-ËíÞr¢Þt, ¥æ{è„æ²-ËðoºtÚte rðãt™e ð]rØ {txu
S±æãæ-ËíÞr¢Þt, Ðí…æЄ²ï-«ò…t÷f™u {txu }æÝ:-{™™e S±æãæ-ËíÞr¢Þt, 籿ææ„æ²-rð¿tt™™u {txu
癜æ}æì-M{]r‚ ËtÄf yÚtto‚T [i‚LÞ {™-r[¥t y™u ¥çÎy²ñ-…]rÚtðe™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, }æsñ-
{nt™ ¥çÎy²ñ-rð™tþhrn‚ ðtýe™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, ¨é}æëÇèÜUæ²ñ-W¥t{ Ëw¾fthf ¥çÎy²ñ-
s™™e {t‚t™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, ¨ÚS±y²ñ-™Œe™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, Ðæ±ÜUæ²ñ-…rðºtfthf
486 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¨ÚS±y²ñ-rðãtÞwõ‚ ðtýe™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, Ïæëãy²ñ-{nt™ ¨ÚS±y²ñ-rðît™tu™e ðtýe™u {txu
‚Útt Ðêc‡æï-…wrüf‚to ðtÞw™t {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, ÐíЉ²æ²-yíÞk‚ …ÚÞ …t÷™ fhðt {txu ‚Útt
Ðêc‡æï-…wrü™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, ÝÚç‹{¯æ²-™htu™u W…Œuþ fh™th Ðêc‡æï-…tu»tf rðît™™u {txu
S±æãæ-ËíÞr¢Þt, y±cÅîï-rðãt™t «ftþ™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, „éÚèÐæ²-™tiftytu™t …t÷f y™u
y±cÅîï-rðãt™t «ftþf™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, ÐéLMÐæ²-y™ufY… y™u y±cÅîï-«ftþf ËqÞo™u {txu
S±æãæ-ËíÞr¢Þt, ç±c‡æ±ï-ÔÞt…f yÂø™™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, çÝ|æê²Ðæ²-r™hk‚h MðÞk hrût‚
ƒ™e™u yLÞtu™wk …t÷™ fh™th ç±c‡æ±ï-ÔÞt…f yÂø™™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, çàæçÐç±cÅæ²-yt¢tuþ
fh™tht [u‚™ «týeytu{tk ÔÞtrÂ{tk «rðü ç±c‡æ±ï-ÔÞt…f Eïh™u {txu S±æãæ-Þ¿tY… ËíÞr¢Þt
fhu Au ‚uytu Ëw¾e fu{ ™ ƒ™u ? (20)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu rðît™tu™t Ëw¾, yæÞÞ™, yL‚:fhý, rð¿tt™, ðtýe y™u ðtÞw ytrŒ™e
þwrØ {txu Þ¿t f{o fhu Au, ‚uytu Ëw¾e ƒ™u Au. (20)
Áfl‡flÊfi ŒflSÿfi ŸÃÈ◊¸ûÊÊ¸Ó flÈ⁄UËà ‚Åÿ◊˜Ô–
Áfl‡flÊfi ⁄UÊÿ˘ßfi·ÈäÿÁà lÈÆ꟢ flfiÎáÊËà ¬ÈÆcÿ‚ SflÊ„UÊfiH 21H
…ŒtÚto : su{ ç±E:-Ëðo }æœæü:-{™w»Þ Ýï„é:-™tÞf yÚtto‚T Ëðo ÔÞðnthtu™e «tr fhtð™tht
Îï±S²-rðît™™e ¨w²}æì-r{ºt‚t™tu ±éÚè„-Mðefth fhu Au; yÚtðt su{ ç±E:-Ëðo }æy²ü:-{™w»Þtu Úæ²ï-
Ä™™u {txu §¯éŠ²ç„-Þt[™t fhu Au yÚtðt ƒtýtu™u …tu‚t™t Ä™w»Þ …h Äthý fhu Au; ‚u{ S±æãæ-
ËíÞ-r¢ÞtÚte Ðéc²¨ï-…wrü™u {txu lé}Ý}æì-Ä™ ðt Þþ™tu ±ë‡æè„-Mðefth fhu.
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu rðît™tu ËtÚtu r{ºt‚t fhe™u, rðãt y™u Þþ™u „úný fhe™u, ©e{t™
y™u ftÂL‚{t™ ƒ™e™u Ëw…ÚÞ yt[hýÚte …wrü fhðe òuEyu. (21)
•Ê ’˝rÊfiŸÔ ˜Ô ’˝ÊrÊÔáÊÊ ’fi˝rÊÔflø¸‚Ë ¡ÊfiÿÃÊ◊Ê ⁄UÊc≈˛U ⁄UÊfi¡ãÿõ— ‡ÊÍ⁄fiU˘ß·√ÿ~Ê˘ÁÃ√ÿÊœË
◊fi„UÊ⁄URÕÊ ¡ÊfiÿÃÊ¢ ŒÊÇœ˝Ëfi œŸÈflʸ…UÊfiŸ«˜UÔflʟʇÊÈ— ‚|å× ¬È⁄fiU|ãœÿʸ·Êfi Á¡cáÊÍ ⁄UfiÕcΔUÊ—
‚÷ÿÊ ÿÈflÊSÿ ÿ¡fi◊ÊŸSÿ flË⁄UÊ ¡ÊfiÿÃÊ¢ ÁŸ∑§Ê◊ ÁŸfi∑§Ê◊ Ÿ— ¬¡¸ãÿÊfi fl·¸ÃÈÆ
»§ÀÊfiflàÿÊ Ÿ ˘ •Ê·fiœÿ— ¬ëÿãÃÊ¢ ÿʪˇÊ◊Ê Ÿfi— ∑§À¬ÃÊ◊˜ÔH 22H
…ŒtÚto : nu ÏæíræÝì-rðãt ytrŒ™t fthýu ËðoÚte {nt™ …h{uïh ! su{ y{tht ÚæcÅîï-htßÞ{tk
Ïæíræ±™ü¨è-ðuŒ rðãtÚte «ftrþ‚ Ïæíæræ‡æ:-ðuŒ y™u Eïh™t ¿tt‚t rðît™ - ƒútñý ¥æ…沄æ}æì-
Wí…L™ ÚttÞ; §¯Ã²:-ƒtý [÷tððt{tk W¥t{ „wýðt™, ¥ç„òæ{è-þºtwytu™wk yíÞk‚ ‚tz™ fh™th,
}æãæÚƒ:-{nt™ hÚt ðt ðehtu ðt¤t, àæêÚ:-r™¼oÞ, Úæ…‹²:-hts…wºt - ûtrºtÞ ¥æ …沄æ}æì-Wí…L™ ÚttÞ.
Îæïx{íè-ŒqÄthe ðt ft{™t …qýo fh™the {ïÝé:-ðtýe yÚtðt „tÞ ±æïÉæ-¼th ðn™ fhðt{tk Ë{Úto
¥ÝÇì±æÝì-{nt™ ƒ¤ðt™ ƒ¤Œ, ¥æàæé:-þe½ú„t{e ¨çŒ„:-½tuzt, ÐéÚç‹{:-y™uf ÔÞðnthtu™u Äthý
487 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fh™the ²æï¯æ-†e, ÚƒïcÆæ:-hÚt …h ƒuË™th ç…c‡æé:-rðsu‚t ¨|æï²:-˼t{tk W¥t{ ËÇÞ ²é±æ-
Þtið™™u «t Þwðf …wwÁ»t ¥æ…沄æ}æì-Wí…L™ ÚttÞ.
¥S², ²…}ææÝS²-yu rðît™tu™tu Ëífth y™u Ëw¾tu™tu Ëk„ fh™th ðt Ëw¾ŒtÞf htò™t htßÞ{tk
±èÚ:-rð¿tt™ðt™, þºtwytu™u nhtð™th ðeh …wÁ»t …沄æ}æì-Wí…L™ ÚttÞ,
Ý:-y{tht {txu çÝÜUæ}æï çÝÜUæ}æï-r™rù‚ Y…Úte «íÞuf ft{™t{tk Ð…ü‹²:-ðtŒ¤ ±¯ü„é-ðhËu,
¥æï¯{²:-yti»trÄytu ÈUH±y²:-W¥t{ V¤ðt¤e Ý:-y{tht {txu ÐÓ²‹„æ}æì-…tfu; Ý:-y{tht {txu
²æïxæ-y«t ðM‚w™e «trÂ, ÿæï}æ:-«t™e hûtt ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto ƒ™u yuðwk rðÄt™ fhtu yÚtto‚T ‚uðt
ÔÞðnth™u «fx fhtðtu. (22)
¼tðtÚto : rðît™tuyu Eïh™e «tÚto™t ËtÚtu yuðwk f{o fhðwk òuEyu fu, suÚte …qýo rðãtÞwõ‚ y™u
þqhðeh {™w»Þ ‚Útt †eytu, Ëw¾ŒtÞf …þw, ËÇÞ {™w»Þ, RåAt™wËth ðhËtŒ, {Äwh V¤tuÚte Þwõ‚
yL™ ‚Útt yti»trÄytu ÚttÞ, ‚Útt ft{™t …qýo ÚttÞ. (22)
¬˝ÊáÊÊÿ SflÊ„UÊfi¬ÊŸÊÿ SflÊ„UÊfi √ÿÊŸÊÿ SflÊ„UÊ øˇÊfiÈ· SflÊ„UÊ üÊÊòÊÊfiÿ SflÊ„UÊfi
flÊø SflÊ„UÊ ◊Ÿfi‚ SflÊ„UÊfiH 23H
…ŒtÚto : su {™w»Þ Ðíæ‡ææ²-ykŒhÚte ƒnth ™ef¤™th «tý-ðtÞw™u {txu S±æãæ-Þtu„Þwõ‚ r¢Þt,
¥ÐæÝæ²-ƒnthÚte ykŒh s™th y…t™™u {txu S±æãæ-Þtu„Þwõ‚ r¢Þt, òæÝæ²-rðrðÄ yk„tu{tk ÔÞt…f
ÔÞt™™u {txu S±æãæ-ðiãf rðãtÚte Þwõ‚ ðtýe, ™ÿæé¯ï-òuðt™t ™uºt™u {txu S±æãæ-«íÞût «{týÚte
Þwõ‚ðtýe, Ÿææï~ææ²-Ëtk¼¤ðt™t fýo™u {txu S±æãæ-yt W…ŒuþÚte Þwõ‚ ðtýe, ±æ™ï-ƒtu÷ðt™e
ðtýe™u {txu S±æãæ-ËíÞ ¼t»týÞwõ‚ ðtýe ‚Útt }æݨï-rð[th™wk r™r{¥t y™u ËkfÕ… rðfÕ… ytí{f
{™™u {txu S±æãæ-rð[thÞwõ‚ ðtýe™tu «Þtu„ fhu Au yÚtto‚T Ëthe he‚u Wå[thý fhu Au; ‚uytu rðît™
Īu Au. (23)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Þ¿tÚte þwØ fhu÷ s¤, yti»trÄ, ðtÞw, yL™, …ºt, …w»…, V¤, hË y™u
fkŒ ytrŒ™wk ¼tus™ fhu Au, ‚uytu ™ehtu„ ƒ™e™u ƒwrØ{t™, ƒ¤ðt™, ythtuøÞðt™ y™u ytÞw»Þ{t™
Īu Au. (23)
¬˝ÊëÿfiÒ ÁŒ‡Ê SflÊ„UÊflʸëÿfiÒ ÁŒ‡Ê SflÊ„UÊ ŒÁˇÊfiáÊÊÿÒ ÁŒ‡Ê SflÊ„UÊflʸëÿfiÒ ÁŒ‡Ê
SflÊ„UÊfi ¬˝ÃËëÿfiÒ ÁŒ‡Ê SflÊ„UÊflʸëÿÒfi ÁŒ‡Ê SflÊ„UÊŒËfiëÿÒ ÁŒ‡Ê SflÊ„UÊflʸëÿfiÒ ÁŒ‡Ê
SflÊ„UÊäflʸÿfiÒ ÁŒ‡Ê SflÊ„UÊflʸëÿfiÒ ÁŒ‡Ê SflÊ„UÊflʸëÿÒ ÁŒ‡Ê SflÊ„UÊflʸëÿÒfi ÁŒ‡Ê
SflÊ„UÊfiH 24H
…ŒtÚto : su rðît™T ÐíæÓ²ñ-su «Út{ ËqÞo™t ËkÞtu„Úte «t Út™the …qðo çÎàæï-rŒþt™u {txu S±æãæ-
ßÞtur‚:þt†™e rðãtÞwõ‚ ðtýe, ¥±æüÓ²ñ- su ™e[uÚte ËqÞo{kz¤™u «t yÚtto‚T ßÞthu 籯é±}ææÝ-
hu¾tÚte W¥th™tu ËqÞo ™e[u W‚hu Au ‚u ™e[u™e çÎàæï-rŒþt™u {txu S±æãæ-…qðtuoõ‚ - ßÞtur‚:þt† rðãtÞwõ‚
488 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ðtýe, Îçÿæ‡ææ²ñ-su …qðtor¼{w¾ …wÁ»t™e s{ýe ƒtsw rðã{t™ Œrûtý çÎàæï-rŒþt™u {txu S±æãæ-…qðtuoõ‚
ðtýe ¥±æüÓ²ñ-™e[u rðã{t™ yÚtto‚T ™e[u™e çÎàæï-rŒþt™u {txu S±æãæ-Wõ‚ ðtýe, Ðí„èÓ²ñ-su ËqÞ{
o zk ¤™e
Ët{u yÚtto‚T Vh‚e ðu¤tyu «t y™u …qðtor¼{w¾ …wÁ»t™e …eX …tA¤ …rù{ çÎàæï-rŒþt™u {txu
S±æãæ-Wõ‚ ðtýe, ¥±æüÓ²ñ-™e[u™e çÎàæï-rŒþt™u {txu S±æãæ-Wõ‚ ðtýe, ©ÎèÓ²ñ-…qðtor¼{w¾ …wÁ»t™e
ztƒe ƒtsw™e çÎàæï-rŒþt™u {txu S±æãæ-Wõ‚ ðtýe, ¥±æüÓ²ñ-…]rÚtðe „tu¤t{tk su W¥th rŒþt™e ™e[u
rŒþt Au ‚u çÎàæï-rŒþt™u {txu S±æãæ-Wõ‚ ðtýe, ªŠ±æü²ñ-W…h™e çÎàæï-rŒþt™u {txu S±æãæ-Wõ‚
ðtýe, ¥±æüÓ²ñ-rðÁØ «t Út™the yÚtto‚T fŒe …qðo, fŒe W¥th, fŒe Œrûtý, fŒe …rù{ {t™ðt{tk
ytðu Au ‚u çÎàæï-W…rŒþtytu™u {txu S±æãæ-Wõ‚ ðtýe, ¥±æüÓ²ñ-ËðoÚte ™e[u™e çÎàæï-rŒþt™u {txu
S±æãæ-Wõ‚ ðtýe y™u ¥±æüÓ²ñ-…]rÚtðe „tu¤t{tk su «íÞuf ¾qýu rŒþtytu™e ™e[u™e W…-rŒþtytu Au
‚u çÎàæï-W…rŒþtytu {txu S±æãæ-Wõ‚ ðtýe™tu W…Œuþ fhu Au, ‚u ËðoºtÚte fwþ¤‚tÞwõ‚ yÚtto‚T yt™krŒ‚
hnu Au. (24)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ [th {wÏÞ rŒþtytu Au, ‚u{ [th W…rŒþtytu …ý Au. yu s he‚u
W…h™e y™u ™e[u™e rŒþtytu Au. ‚u ƒÄe {¤e™u Œþ rŒþtytu ÚttÞ Au ‚u{ Ë{sðwk òuEyu.
yu rŒþtytu yr™rù‚ y™u ÔÞt…f MðY…ðt¤e Au. ßÞtk {™w»Þ MðÞk ÂMÚt‚ ntuÞ, ‚u MÚtt™Úte
ythk¼ fhe™u Ëðo rŒþtytu™e fÕ…™t fhðt{tk ytðu Au, ‚u{ ‚{u òýtu. (24)
•jK— SflÊ„UÊfi flÊèÿ¸— SflÊ„UÊfiŒ∑§Êÿ SflÊ„UÊ ÁÃDÔfiUãÃËèÿ— SflÊ„UÊ dflfiãÃËèÿ—
SflÊ„UÊ SÿãŒfi◊ÊŸÊèÿ— SflÊ„UÊ ∑ͧåÿÊfièÿ— SflÊ„UÊ ‚ÍlÊfièÿ— SflÊ„UÊ œÊÿʸӮèÿ—
SflÊ„UÊfiáʸflÊÿ SflÊ„UÊfi ‚◊Èƺ˝Êÿ SflÊ„UÊfi ‚Á⁄U⁄UÊÿ SflÊ„UÊfiH 25H
…ŒtÚto : su {™w»Þ Þ¿ttu{tk Ëw„kÄ ytrŒ ÿÔÞtu™tu nð™ fhðt {txu ¥Îì|²:-Ët{tLÞ s÷tu™u {txu
S±æãæ-‚u™u þwØ fhðt™e r¢Þt, ±æ|²ü:-Mðefth fhðt ÞtuøÞ yr‚ W¥t{ s÷tu™u {txu S±æãæ-þwØ fhðt™e
r¢Þt, ©ÎÜUæ² -ytÿo fh™th ðt ËqÞo™t rfhýtuÚte W…h s‚t s÷tu™u {txu S±æãæ-þwØ fh™the r¢Þt,
ç„cÆ‹„è|²:-ÂMÚth s÷tu™u {txu S±æãæ-Wõ‚ r¢Þt, d±‹„è|²:-þe½ú ðnu‚tk s÷tu™u {txu S±æãæ-Wõ‚
r¢Þt, S²‹Î}ææÝæ|²:- {kŒ „r‚yu ðnu‚tk s÷tu™u {txu S±æãæ-Wõ‚ r¢Þt, ÜêUŒ²æ|²:-fqðt™t s÷tu™u
{txu S±æãæ-Wõ‚ r¢Þt, ¨êlæ|²:-Ëthe he‚u ¼ªòðu yÚtto‚T ð»ttoÚte ¼ªòðu ‚u s÷tu™u {txu S±æãæ-
Wõ‚ r¢Þt, {æ²æü|²:-Äthý fhðt ÞtuøÞ s÷tu™u {txu S±æãæ-Wõ‚ r¢Þt, ¥‡æü±æ²-su{tk …w»f¤ s¤
Au ‚u ytftþ - Ët„h™u {txu S±æãæ-Wõ‚ r¢Þt,¨}æéÎíæ²-su{tk Ëðo ™Œeytu, Íhýtkytu, Ëhtuðh ð„uhu™wk
s¤ {¤u Au ‚u …]rÚtðe Sƒ-Ë{wÿ™u {txu S±æãæ-Wõ‚ r¢Þt y™u ¨çÚÚæ²G-ft{™t fhðt ÞtuøÞ yr‚
ËwkŒh s÷tu™u {txu S±æãæ-Wõ‚ ðtýe™tu W…Œuþ fhu Au, yÚtto‚T ‚u™e hûtt fh™the r¢Þt™wk rðÄt™ fhu÷
Au, ‚u Ëðo™u Ëw¾ŒtÞf ƒ™u Au. (25)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yÂø™{tk Ëw„kÄe ytrŒ ÿÔÞtu™tu ntu{ fhu Au, ‚uytu s¤ ytrŒ™e þwrØ
fh™tht …wÛÞ ytí{tytu ntuÞ Au.
s¤™e þwrØÚte s Ëðo™e þwrØ ÚttÞ Au, ‚u{ òýðwk òuEyu. (25)
489 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
flÊÃÊfiÿ SflÊ„UÊfi œÍÆ◊Êÿ SflÊ„UÊ÷˝Êÿ SflÊ„UÊfi ◊ÉÊÊÿ SflÊ„UÊfi ÁfllÊÃfi◊ÊŸÊÿ SflÊ„UÊfi
Sßÿfià SflÊ„UÊfiflS»Í§¡¸Ó®®Ã SflÊ„UÊ fl·¸Ó®®Ã SflÊ„UÊfiflfl·Ó¸®®Ã SflÊ„Uʪ˝¢ fl·¸Ó®®Ã SflÊ„UÓÊ
‡ÊËÉÊ˝¢ fl·¸Ó®®Ã SflÊ„UÊfiŒ˜ÔªÎˆÔUÆà SflÊ„UÊŒ˜Ôªfi΄UËÃÊÿ SflÊ„UÊfi ¬È˝cáÊà SflÊ„UÊfi ‡ÊË∑§Êÿà SflÊ„UÊ
¬˝ÈcflÊfièÿ— SflÊ„UÊfi OÔUÆÊƌȟËfièÿ— SflÊ„UÊfi ŸË„UÊ⁄UÊÿ SflÊ„UÊfiH 26H
…ŒtÚto : su {™ww»Þ ±æ„æ²-ðnu‚t ðtÞw™u {txu S±æãæ-þwrØfthf Þ¿t r¢Þt, {ê}ææ²-Äw{tzt™u {txu
S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ¥|æíæ²-{u½™tk fthý™u {txu S±æãæ-Þ¿t r¢Þt, }æïÍææ²-{u½™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt,
ç±læï„}ææÝæ²-rðãw‚T™t «ð‚of {u½™u ðtŒ¤™u {txu S±æãæ-Þ¿t r¢Þt, S„ݲ„ï-W¥t{ þçŒ fh‚e rðãw‚T™u
{txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ¥±SÈêU…ü„ï-yufƒeò™t ½»toýÚte ðsÙ Ë{t™ ™e[u …z‚e rðãw‚T™u {txu S±æãæ-
Þ¿tr¢Þt, ±¯ü„ï-ðhË‚t ðtŒ¤ {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ¥±±¯ü„ï-™e[u W…h {¤u÷t ðtŒ¤tkÚte ™e[uðt¤t
ðhË™th ðtŒ¤t™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ©xæí}æì-yr‚ ‚eðú ±¯ü„ï-ðhË™th ðtŒ¤ {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt,
àæèÍæí}æì-…ð™ðu„e ±¯ü„ï-Ít…xtk ðhËtð‚t ðtŒ¤ {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ©ÎìxæëØ„ï-W…h s¤™u Äthý
fh™th ðtŒ¤™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ©Îìxæëãè„æ²-W…h s¤™u „úný fh™th ðtŒ¤™u {txu S±æãæ-
Þ¿tr¢Þt, Ðíéc‡æ„ï-…wrü™u …qhý fh™th ðtŒ¤™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, àæèÜU沄ï-®Ë[™ fh™th -
hne-hne™u ðhË™th ðtŒ¤™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, Ðíéc±æ|²:-…qýo ½™½tuh ðhË™th ðtŒ¤™u {txu
S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, OæÎéÝè|²:-yÔÞõ‚ „z„ztx „ts‚tk ðtŒ¤tu™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt y™u ÝèãæÚæ²G-
Ítf¤™u {txu S±æãæ-‚u™e þwrØ fh™the Þ¿tr¢Þt™tu «Þtu„ fhu Au, ‚uytu «týtu™e Ë{t™ r«Þ ƒ™u
Au. (26)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ÞÚttrðrÄ yÂø™ntuºt ytrŒ Þ¿t fhu Au, ‚uytu ðtÞw ytrŒ™e þwrØ fh™th
ƒ™e™u Ëðo™wk rn‚ fh™th ƒ™u Au. (26)
•ÇŸÿ SflÊ„UÊ ‚Ê◊Êfiÿ SflÊ„Uãºfi˝Êÿ SflÊ„UÊfi ¬ÎÁÕ√ÿÒ SflÊ„UÊãÃÁ⁄fiUˇÊÊÿ SflÊ„UÊfi
ÁŒfl SflÊ„UÊfi ÁŒÇèÿ— SflÊ„UÊ˘˘ ‡ÊÊfièÿ— SflÊ„UÊ√ÿ¸Ò~ ÁŒ‡Ê SflÊ„UÊflʸëÿÒfi ÁŒ‡Ê
SflÊ„UÊfiH 27H
…ŒtÚto : {™w»Þtuyu ¥xݲï-sXhtÂø™™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ¨æï}ææ²-W¥t{ hË™u {txu S±æãæ-
W¥t{ r¢Þt, §‹Îíæ²-Sð, rðãw‚T ðt …h{ yiïÞo™u {txu S±æãæ-Wõ‚ r¢Þt, ÐëçƒÃ²ñ-…]rÚtðe™u {txu
S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ¥‹„çÚÿææ²-ytftþ™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, çαï-«ftþ™u {txu S±æãæ-W¥t{
r¢Þt, çÎx|²:-…qðtorŒ rŒþtytu™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt ¥æàææ|²:-ÔÞt…f yÚtto‚T Eþt™ ytrŒ
W…rŒþtytu™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, © òñ - y™uf Y… Œþtoð™the yÚtto‚T ð»tto, „h{e, Xkze Ë{Þ
y™wY… rðr¼L™ «‚er‚ fhtð™th çÎàæï-rŒþt™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt y™u ¥±æüÓ²ñ-™e[u™e rŒþt™u
{txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt™wk rðÄt™ yð~Þ fhðwk òuEyu. (27)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yÂø™ îtht yti»trÄ ytrŒ …ŒtÚttuo Ëw„kÄ ytrŒ [th ÿÔÞtu™u Vu÷tðu Au,
490 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚uytu ËkËth™wk rn‚ fh™tht ntuÞ Au. (27)
ŸˇÊfiòÊèÿ— SflÊ„UÊfi ŸˇÊÁòÊÿfièÿ— SflÊ„UÊfi„UÊ⁄UÊòÊèÿ— SflÊ„UÊfih¸◊Ê‚èÿ— SflÊ„UÊ
◊Ê‚fièÿ— SflÊ„fiU˘´§ÃÈèÿ— SflÊ„UÊfiûʸflèÿ— SflÊ„UÊfi ‚¢flà‚⁄UÊÿ SflÊ„UÊ lÊflÊfi¬ÎÁÕflËèÿÊ-
ú SflÊ„UÊfi øãº˝Êÿ SflÊ„UÊ ‚ÍÿÊÓ¸®ÿ SflÊ„UÊfi ⁄UR|‡◊èÿ— SflÊ„UÊ fl‚Èfièÿ— SflÊ„UÊfi L§º˝èÿ—
SflÊ„UÊfiÁŒàÿèÿ— SflÊ„UÊfi ◊L§jK— SflÊ„UÊ Áfl‡flfièÿÊ Œflèÿ— SflÊ„UÊ ◊ÍÀÊfièÿ— SflÊ„UÊ
‡ÊÊπÊfièÿ— SflÊ„UÊ flŸS¬ÁÃfièÿ— SflÊ„UÊ ¬Èc¬fièÿ— SflÊ„UÊ »§ÀÊfièÿ— SflÊ„UÊÒ·fiœËèÿ—
SflÊ„UÊfiH 28H
…ŒtÚto : {™w»Þ Ýÿæ~æï|²:-ûteý ™ Út™th ™ûtºttu™u {txu S±æãæ-W¥t{ Þ¿t r¢Þt, Ýÿæç~æ²ï|²:-
™ûtºt Ë{qn™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ¥ãæïÚæ~æï|²: rŒðË y™u htrºt™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ¥hü}ææ¨ï|²:
yÄo{tË - ËwŒ-ðŒ …ûttu™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, }ææ¨ï|²:-{rn™tytu™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, «„é|²:-
ðËk‚ ytrŒ A }‚wytu™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ¥æœæü±ï|²:-}‚wytu{tk Wí…L™ ‚u™t …ŒtÚttuo™u {txu
S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ¨¢±y¨Úæ²-ð»to™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, læ±æÐë烱è|²æ}æì-«ftþ y™u ¼qr{™u {txu
S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ™‹Îíæ²-[Lÿ÷tuf™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ¨ê²æü²-ËqÞo ÷tuf™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt,
Úçà}æ|²:-ËqÞtorŒ™t rfhýtu™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ±¨é|²: …]rÚtðe ytrŒ ÷tuftu™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt
LÎíï|²:-Œþ «týtu™u {txu yÚtðt «týÄthe Sðtu™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ¥æçÎy²ï|²:-yrð™tþe
ft÷™t yðÞðtu™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, }æLÎì|²:-ðtÞwytu™u {txu S±æãæ-‚u™u y™wfq¤ r¢Þt, ç±Eï|²:-
Ë{M‚ Îï±ï|²:-rŒÔÞ„wýtu™u {txu S±æãæ-ËwkŒh r¢Þt, }æêHï|²:-{q¤tu™u {txu S±æãæ-‚u y™wËth r¢Þt,
àææ¶æ|²:-þt¾tytu™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ±ÝSÐç„|²:-ð™M…r‚ytu™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt,
ÐécÐï|²:-Vq÷tu™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ÈUHï|²:-V¤tu™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt y™u ¥æï¯ç{|²:-
yti»trÄytu™u {txu S±æãæ-r™íÞ W¥t{ r¢Þt yð~Þ fhðe òuEyu. (28)
¼tðtÚto : {™w»Þ «r‚rŒ™ Ëw„krÄ‚ ytrŒ ÿÔÞtu™tu yÂø™{tk ntu{ fhe™u, ‚u™u ðtÞw y™u rfhýtu
îtht ð™M…r‚, yti»trÄ, {q¤, þt¾t, …w»… y™u V¤ ytrŒ{tk «rðü fhtðe™u Ëðo …ŒtÚttuo™e þwrØ
fhe™u MðtMÚÞ™u «t fhu. (28)
¬ÎÆÁÕ√ÿÒ SflÊ„UÊãÃÁ⁄fiUˇÊÊÿ SflÊ„UÊfi ÁŒfl SflÊ„UÊ ‚ÍÿʸӮÿ SflÊ„UÊfi øãº˝Êÿ SflÊ„UÊ
ŸˇÊfiòÊèÿ— SflÊ„UÊjK— SflÊ„UÊÒ·fiœËèÿ— SflÊ„UÊ flŸS¬ÁÃfièÿ— SflÊ„UÊfi ¬Á⁄UåÀÊflèÿ—
SflÊ„UÊfi ø⁄UÊø⁄Uèÿ— SflÊ„UÊfi ‚⁄UË‚ÎƬèÿ— SflÊ„UÊfiH 29H
…ŒtÚto : òu {™w»Þ ÐëçƒÃ²ñ-rðM‚]‚ Äh‚e™u {txu S±æãæ-W¥t{ Þ¿tr¢Þt, ¥‹„çÚÿææ²-ytftþ™u
491 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
{txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, çαï-rðãw‚T™e þwrØ {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt ¨ê²æü²-ËqÞo{kz¤™e W¥t{‚t™u {txu
S±æãæ-‚Œ™wY… Þ¿tr¢Þt, ™‹Îíæ²-[kÿ{kz¤™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, Ýÿæ~æï|²:-yrï™e ytrŒ ™ûtºttu™e
W¥t{‚t™u {txu S±æãæ-W¥t{ Þ¿tr¢Þt, ¥Îì|²:-s÷tu™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ¥æï¯{è|²:-ðz ytrŒ
ð]ûttu™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ±ÝSÐç„|²:-ð™M…r‚ytu™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt ÐçÚŒH±ï|²:-„r‚þe÷
‚thtytu™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ™Úæ™Ú|²:-MÚttðh sk„{ …ŒtÚttuo™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ¨Úè¨ëÐï|²:-
Ë…o ytrŒ™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt™u Ëthe he‚u fhu ‚tu, ‚uytu Ëðo™u þwØ fhðt{tk Ë{Úto ƒ™u Au. (29)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ëw„kÄ ytrŒ ÿÔÞtu™u …]rÚtðe ytrŒ{tk yÂø™ îtht Vu÷tðe™u, ‚u™u ðtÞw y™u
s¤ îtht yti»trÄytu{tk «rðü fhe™u, Ëðo™u þwØ fhe™u Ëðo™t ythtuøÞ™wk r™{toý fhu Au, ‚uytu ytÞw™e
ð]rØ fh™tht ntuÞ Au. (29)
•‚fifl SflÊ„UÊ fl‚fifl SflÊ„UÊfi Áfl÷Èfl SflÊ„UÊ ÁflflfiSflà SflÊ„UÊfi ªáÊÁüÊÿ SflÊ„UÊfi
ªáʬfiÃÿ SflÊ„UÊfiÁ÷÷Èfl SflÊ„UÊÁœfi¬Ãÿ SflÊ„UÊfi ‡ÊÍÆ·Êÿ SflÊ„UÊfi ‚ö‚¬Ê¸ÿ SflÊ„UÊfi
øãº˝Êÿ SflÊ„UÊ ÖÿÊÁÃfi· SflÊ„UÊfi ◊ÁÀÊêÀÊÈÆøÊÿ SflÊ„UÊ ÁŒflÊfi ¬Ãÿ SflÊ„UÊfiH 30H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ¥¨±ï-«týtu™u {txu S±æãæ-W¥t{ Þ¿tr¢Þt, ±¨±ï-yt þheh{tk ðË™th
Sð™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ç±|æé±ï-ÔÞt…f ðtÞw™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ç±±S±„ï-ËqÞo™u {txu S±æãæ-
Þ¿tr¢Þt, xæ‡æçŸæ²ï-Ë{qntu™e þtu¼t Y… rðãw‚T™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, xæ‡æЄ²ï-…ŒtÚttuo™t Ë{qntu™t
…t÷f ðtÞw™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ¥ç|æ|æé±ï-ËL{w¾ hnu™th yÂø™™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ¥ç{Є²ï-
Ëðo™t Mðt{e htò™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, àæê¯æ²-ƒ¤ y™u ‚eûý‚t™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ¨¢¨Ðæü²-
Ëhfe™u [t÷™th Sð™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ™‹Îíæ²-Ëwðýo™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, Á²æï焯ï-
ßÞtur‚: yÚtto‚T ËqÞo, [kÿ y™u ‚tht„ýtu™t «ftþ™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, }æçH}Hé™æ²-[tuh™u {txu
S±æãæ-‚u™tu «ƒkÄ fhðt™e r¢Þt ‚Útt çαæ, Є²ï-rŒðË™t …t÷f ËqÞo™u {txu S±æãæ-W¥t{ Þ¿t r¢Þt™u
Ëthe he‚u Þwõ‚ fhtu. (30)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu «tý ytrŒ™e þwrØ {txu yÂø™{tk, …wrüfthf ytrŒ ÿÔÞtu™tu ntu{ fhðtu
òuEyu. (30)
◊œfifl SflÊ„UÊ ◊ÊœfiflÊÿ SflÊ„UÊfi ‡ÊÈÆ∑˝§Êÿ SflÊ„UÊ ‡ÊÈøfiÿ SflÊ„UÊ Ÿ÷fi‚ SflÊ„UÊfi
Ÿ÷Sÿ~Êÿ SflÊ„U·Êÿ SflÊ„Uʡʸÿ SflÊ„UÊ ‚„fiU‚ SflÊ„UÊfi ‚„USÿ~Êÿ SflÊ„UÊ Ã¬fi‚
SflÊ„UÊfi ìSÿ~Êÿ SflÊ„UÊfiú„U‚S¬Ãÿ SflÊ„UÊfiH 31H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! yt… }æ{±ï-{Äwh ytrŒ „wýtu™t Wí…tŒf [iºt {tË™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt,
}ææ{±æ²-{Äwh…ýtk{tk W¥t{ ðiþt¾™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, àæéÜíUæ²-s÷ ytrŒ™u …ð™™t ðu„Úte
492 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
r™{o¤ fh™th suX™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, àæ陲ï-ð»ttoÚte ¼qr{ ytrŒ™u …rðºt fh™th y»ttZ™u {txu
S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, Ý|æ¨ï-©uc ½xtxtu… ðtŒ¤tk™tu „z„ztx Ëk¼¤tð™th ©tðý™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt,
Ý|æS²æ²-ytftþ{tk ð»ttoÚte «rËØ ¼tŒhðt {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, §¯æ²-yL™™t Wí…tŒf ytËtu™u
{txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ª…æü²-ƒ¤ y™u yL™™t Wí…tŒf ðt ƒ¤Þwõ‚ yL™ yÚtto‚T õÞtht{tk …tfu÷t
ƒtsht ytrŒ yL™™u …ftðe™u …wü fh™th fth‚f™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ¨ã¨ï-ƒ¤ŒtÞf {t„Ëh™u
{txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, ¨ãS²æ²-ƒ¤{tk ©uc …tu»t™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt, „Шï-}‚w …rhð‚o™Úte
Äehu-Äehu Xkze™e r™ð]r¥t y™u Sðtu™t þheh{tk „h{e™e «ð]r¥t fhtð™th {nt {tË™u {txu S±æãæ-
Þ¿tr¢Þt, „ÐS²æ²-Sðtu™t þheh{tk „h{e™e «ð]r¥t fhtð™th W¥t{ Vt„ý {rn™t™u {txu S±æãæ-
Þ¿tr¢Þt y™u ¥¢ã¨SЄ²ï-{rn™tytu{tk r&÷ü {¤u÷, …t÷f yrÄf {tË™u {txu S±æãæ-Þ¿tr¢Þt™wk
y™wct™ fhtu. (31)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu «r‚rŒ™ yÂø™ntuºt ytrŒ Þ¿t y™u Þwõ‚ ytnth-rðnth fhu Au, ‚uytu
™ehtu„e hne™u Œe½toÞw «t fhu Au. (31)
flÊ¡Êfiÿ SflÊ„UÊfi ¬˝‚flÊÿ SflÊ„UÊfiÁ¬¡Êÿ SflÊ„UÊ ∑˝§Ãfifl SflÊ„UÊ Sflõ— SflÊ„UÊfi ◊ÍÆ䟸
SflÊ„UÊfi √ÿ‡ŸÈÆÁflŸ SflÊ„UÊãàÿÊfiÿ SflÊ„UÊãàÿÊfiÿ ÷ÊÒflŸÊÿ SflÊ„UÊ ÷ÈflfiŸSÿ ¬Ãfiÿ
SflÊ„UÊÁœfi¬Ãÿ SflÊ„UÊfi ¬˝¡Ê¬fiÃÿ SflÊ„UÊfiH 32H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ±æ…æ²-yL™™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, Ðí¨±æ²-…ŒtÚttuo™e Wí…r¥t
fh™th™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ¥çÐ…æ²-½h™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt Üí U „±ï - ƒwrØ ðt f{o™u
{txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, S±:-yíÞk‚ Ëw¾™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, }æêŠÝïü-rþh™e þwrØ™u {txu S±æãæ-
W¥t{r¢Þt, òàÝéç±Ýï-ÔÞt ðeÞo™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ¥æ‹y²æ²-ÔÞðnthtu™t yL‚{tk Út™th
ÔÞðnth [yÚtðt yL‚{tk rðã{t™ Eïh]™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, ¥æ‹y²æ²-yL‚{tk rðã{t™,
|ææñ±Ýæ²-÷tufY…{tk rðã{t™ «f]r‚™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt, |æé±ÝS²-ËkËth™t Є²ï-…t÷f Mðt{e-
Eïh™u {txu S±æãæ-W¥t{r¢Þt, ¥ç{Є²ï-Ëðo™t yrÄct‚t Eïh™u {txu yÚtto‚T Ëðo™t rþûtt «Œt‚t™u
{txu S±æãæ-W¥t{r¢Þt, Ðí…æЄ²ï-Ëðo «ò™t …t÷f …wÁ»t™u {txu S±æãæ-W¥t{ r¢Þt™tu Ëthe he‚u
ËŒt «Þtu„ fhu. (32)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yL™, Ëk‚t™, ½h, ƒwrØ y™u {M‚f ytrŒ™t þtuÄ™Úte Ëw¾™e ð]rØ {txu
ËíÞ r¢Þt fhu Au, ‚uytu …h{tí{t™e W…tË™t fhe™u «ò™t yrÄ…r‚ ƒ™u Au. (32)
•ÊÿÈfiÿ¸ôÊŸfi ∑§À¬ÃÊú SflÊ„UÊfi ¬˝ÊáÊÊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ÃÊú SflÊ„UÊfi˘¬ÊŸÊ ÿôÊŸfi
∑§À¬ÃÊú SflÊ„UÊfi √ÿÊŸÊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ÃÊú SflÊ„UÊfiŒÊŸÊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ÃÊú SflÊ„UÊfi
‚◊ÊŸÊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ÃÊú SflÊ„UÊ øˇÊÈfiÿ¸ôÊŸfi ∑§À¬ÃÊú SflÊ„UÊ üÊÊòʯ ÿôÊŸfi ∑§À¬ÃÊú
493 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
SflÊ„UÊ flÊÇÿôÊŸfi ∑§À¬ÃÊú SflÊ„UÊ ◊ŸÊfi ÿôÊŸfi ∑§À¬ÃÊú SflÊ„UÊ˘˘à◊Ê ÿôÊŸfi
∑§À¬ÃÊú SflÊ„UÊfi ’˝rÊÔÊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ÃÊú SflÊ„UÊ ÖÿÊÁÃfiÿ¸ôÊŸfi ∑§À¬ÃÊú SflÊ„UÊ
Sfl~ÿ¸ôÊŸfi ∑§À¬ÃÊú SflÊ„UÊfi ¬ÎÆDÔ¢U ÿôÊŸfi ∑§À¬ÃÊú SflÊ„UÊfi ÿôÊÊ ÿôÊŸfi ∑§À¬ÃÊú
SflÊ„UÊfiH 33H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u yuðe ft{™t fhtu fu, y{the ¥æ²é:-ytÞw S±æãæ-©uc r¢Þt-Þ¿t y™u
²¿æïÝ-…h{uïh y™u rðît™tu™tu Ëífth, Ëk„, f{o y™u rðãt ytrŒ™t Œt™™e ËtÚtu ÜUËЄæ}æì-Ë{Š…‚T
ntuÞ, Ðíæ‡æ:-Sð™™tu {q÷ «týðtÞw S±æãæ-W¥t{ r¢Þt y™u ²¿æïÝ-Þtu„tÇÞtË ytrŒ™e ËtÚtu ÜUËЄæ}æì-
Ë{Š…‚ ntuÞ, ¥ÐæÝ:-Œw:¾™u Œqh fh™th y…t™ ðtÞw S±æãæ-W¥t{r¢ÞtÚte ²¿æïÝ-©uc ft{™e ËtÚtu
ÜUËЄæ}æì-Ë{Š…‚ ntuÞ, òæÝ:-Ëðo ËkrÄytu{tk ÔÞt yÚtto‚T þheh™e [uüt™tu r™r{¥t ÔÞt™ ðtÞw
S±æãæ-W¥t{ r¢ÞtÚte ²¿æïÝ-©uc ft{™e ËtÚtu ÜUËЄæ}æì-Ë{Š…‚ ntuÞ, ©ÎæÝ:-ƒ¤ yt…™th WŒt™ðtÞw
S±æãæ-W¥t{r¢ÞtÚte ²¿æïÝ-©uc ft{™e ËtÚtu ÜUËЄæ}æì-Ë{Š…‚ ntuÞ, ¨}ææÝ:-hË™u Ë{t™ fh™th
Ë{t™ðtÞw S±æãæ-W¥t{r¢ÞtÚte ²¿æïÝ-Þ¿t™e = ©uc ft{™e ËtÚtu ÜUËЄæ}æì-Ë{Š…‚ ntuÞ.
™ÿæé:-™uºt S±æãæ-W¥t{ r¢ÞtÚte ²¿æïÝ Ëíf{o™e ËtÚtu ÜUËЄæ}æì-Ë{Š…‚ ntuÞ, Ÿææï~æ}æì-¿tt™urLÿÞ™t
W…÷ûtý fýo S±æãæ-W¥t{r¢ÞtÚte ²¿æïÝ-Ëíf{o™e ËtÚtu ÜUËЄæ}æì-Ë{Š…‚ ntuÞ, ±æÜUì-ðtýe ytrŒ
f{uorLÿÞtu S±æãæ-W¥t{ r¢ÞtÚte ²¿æïÝ-©uc ft{™e ËtÚtu ÜUËЄæ}æì-Ë{Š…‚ ntuÞ, }æÝ:-yL‚:fhý
S±æãæ-W¥t{ r¢ÞtÚte ²¿æïÝ-Ëíf{o™e ËtÚtu ÜUËЄæ}æì-Ë{Š…‚ ntuÞ.
¥æy}ææ-Sð S±æãæ-W¥t{ r¢ÞtÚte ²¿æïÝ-Ëíf{o™e ËtÚtu ÜUËЄæ}æì-Ë{Š…‚ ntuÞ. Ïæírææ-[thuÞ
ðuŒtu™t ¿tt‚t S±æãæ-W¥t{ r¢ÞtÚte ²¿æïÝ-Þ¿t ytrŒ Ëíf{o™e ËtÚtu ÜUËЄæ}æì-Ë{Š…‚ ntuÞ.
Á²æïç„:-¿tt™™tu «ftþ S±æãæ-W¥t{ r¢ÞtÚte ²¿æïÝ-Þ¿t™e ËtÚtu ÜUËЄæ}æì-Ë{Š…‚ ntuÞ.
ÐëcÆ}æì-«&™-rs¿ttËt ‚Útt su þu»t hnu÷ Au ‚u S±æãæ-W¥t{ r¢ÞtÚte ²¿æïÝ-Þ¿t™e ËtÚtu ÜUËЄæ}æì-
Ë{Š…‚ ntuÞ.
²¿æ:-ÔÞt…f …h{uïh S±æãæ-W¥t{r¢ÞtÚte ²¿æïÝ-…tu‚t™e ËtÚtu ÜUËЄæ}æì-Ë{Š…‚ ntuÞ, yuðe
ft{™t Au. (33)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Sð™ …ÞoL‚ þheh, «tý, yL‚:fhý, RrLÿÞtu y™u Ëðtuo¥t{ Ët{„úe Þ¿t™u
{txu Ë{Š…‚ fhðe òuEyu, suÚte ‚uytu …t…hrn‚ y™u f]‚f]íÞ ƒ™e™u …h{tí{t™u «t fhe™u ÷tuf
y™u …h÷tuf{tk Ëw¾ «t fhe þfu. (33)
∞∑fi§S◊Ò SflÊ„UÊ mÊèÿÊú SflÊ„UÊfi ‡ÊÃÊÿ SflÊ„ÒU∑§fi‡ÊÃÊÿ SflÊ„UÊ √ÿÈÆCÔU®KÒ SflÊ„UÊfi
SflªÊ¸ÿ SflÊ„UÊfiH 34H
494 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u »ÜUS}æñ-yuf yrî‚eÞ …h{tí{t™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, mæ|²æ}æì-
ƒu yÚtto‚T ftÞo y™u fthý™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, àæ„æ²-yËkÏÞ …ŒtÚttuo™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt,
»ÜUàæ„æ²-yufËtu yuf …ŒtÚttuo ðt ÔÞðnthtu™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, òécÅKñ-«ftrþ‚ ÚtÞu÷t …ŒtÚttuo™e
Œtn r¢Þt™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt y™u S±xææü²-Ëw¾ «t fhðt …wÁ»ttÚto™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt™tu
«Þtu„ fhtu. (34)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ¼Âõ‚ rðþu»tÚte yrî‚eÞ Eïh™u ‚Útt «u{ y™u …wÁ»ttÚtoÚte yËkÏÞ Sðtu™u
«ËL™ fhðt òuEyu, suÚte ËtkËtrhf y™u {tuût ËkƒkÄe Ëw¾ «t ÚtE þfu. (34)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth] : yt yæÞtÞ{tk ðÁý (6), yÂø™ (16), rðît™T (21) htò-«ò
(22), rþÕ… (19), ðtýe (20), ½h (32), yïe (1), }‚w (31), ntu‚t (33) ytrŒ „wýtu™tk
ðýo™Úte yt yæÞtÞ™t yÚto™e …qðo yæÞtÞ™t yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au; ‚u{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ mæô±àææïùŠ²æ²: JJ
495 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ ~æ²æïç±àææùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
Á„U®⁄URáÿª÷¸— ‚◊fiflûʸÃʪ˝ ÷ÍÆÃSÿfi ¡Ê× ¬ÁÃ⁄U∑fi§˘•Ê‚ËØԖ
‚ ŒÊfiœÊ⁄U ¬ÎÁÕflË¥ lÊ◊ÈÆÃ◊Ê¢ ∑§S◊Òfi ŒflÊÿfi „UÁfl·Êfi Áflœ◊H 1H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su |æê„S²-Wí…L™ ftÞoY… s„‚™t ¥xæíï-…qðo çãÚ‡²xæ|æü:-ËqÞo, [Lÿ, ‚tht
ytrŒ ßÞtur‚ytu™u „¼o{tk Äthý fh™th Au, ‚u ËqÞo ytrŒ fthýY… …ŒtÚttuo{tk „¼o Ë{t™ ÔÞt…f
M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ ¨}汜æü„-Ëthe he‚u rðã{t™ y™u yt s„‚™t »ÜU:-yuf-yrî‚eÞ Eïh …æ„:-
«rËØ Ðç„:-Mðt{e ¥æ¨è„ì-Au.
¨:-‚u §}ææ}æì-yt Ðë烱è}æì-rðM‚eýo ¼qr{ ©„-y™u læ}æì-ËqÞo ytrŒ Ë]rü™u h[e™u ‚u™u Îæ{æÚ-
ºtýuÞ ft¤{tk Äthý fhu Au; ‚u ÜUS}æñ-Ëw¾MðY… Îï±æ²-Ëðo Ëw¾tu™t Œt‚t …h{tí{t™u {txu su{
y{u ã籯æ-ytí{t ytrŒ Ëðo MðŒt™Úte ‚u™e ç±{ï}æ-Ëuðt fheyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý fhtu. (21)
¼tðtÚto : ßÞthu Ë]rü «÷Þ™u «t ÚtE™u «f]r‚ Y… ƒ™e òÞ Au [«f]r‚{tk ÂMÚt‚ ƒ™u Au ]
‚Útt Vhe Wí…L™ [ftÞoY…] ƒ™u Au, ‚u™t …nu÷tk su yuf …h{tí{t ò„‚t hnu Au, ‚u Ë{Þu Ëðo
Sð {qŠA‚™e Ë{t™ ntuÞ Au. ‚u fÕ… [r{‚ ft÷] ft÷™t yL‚{tk «ftþhrn‚ …]rÚtðe ytrŒ y™u
«ftþÞwõ‚ ËqÞo ytrŒ Ë]rü™u h[e™u ‚Útt Äthý fhe™u, Ëðo™u f{to™wËth sL{ yt…e™u, Ëðo™t r™ðton
{txu Ëðo …ŒtÚttuo™e h[™t fhu Au, ‚u s Ëðo™t W…tMÞ Œuð Au, ‚u{ òýðwk òuEyu. (1)
©U®¬ÿÊ◊ªÎfi„UËÃÊ˘Á‚ ¬˝¡Ê¬fiÃÿ àflÊ ¡ÈC¯U ªÎˆÔUÊêÿ· à ÿÊÁŸ— ‚Íÿ¸Ó®Sà ◊Á„U◊Ê–
ÿSÃ˘„fiUãà‚¢flà‚⁄U ◊fiÁ„U◊Ê ‚fiê’÷Ífl ÿSÃfi flÊÿÊflãÃÁ⁄fiUˇÊ ◊Á„◊Ê ‚fiê’÷ÍflR ÿSÃfi
ÁŒÁfl ‚Íÿ¸Ó ◊Á„U◊Ê ‚ê’÷Ífl ÃS◊Òfi à ◊Á„UêŸ ¬˝¡Ê¬fiÃÿ SflÊ„UÊfi Œflèÿfi—H 2H
…ŒtÚto : nu ¼„ð™T ! s„Œeïh ! su yt… ©Ð²æ}æxæëãè„:-Þ{ su Þtu„tÇÞtË ËkƒkÄe f{tuo îtht
ÓŒÞtftþ{tk Ëtûtt‚T fhu÷t ¥ç¨-Atu, ‚u …écÅ}æì-«er‚ ðt Ëuðt…qðof y±æ-yt…™u Ðí…æЄ²ï-«ò™t
…t÷f htò™e hûtt {txu nwk xæëØæç}æ-„úný fhwk Awk.
su „ï-yt…™e »¯:-yu ²æïçÝ:-s„‚™wk fthý = «f]r‚ Au, su „ï-yt…™wk ¨ê²ü:-ËqÞo{kz¤ }æçã}ææ-
{rn{t Y… Au, su „ï-yt…™t ¥ãÝì-rŒðË y™u ¨¢±y¨Úï-ð»to{tk r™Þ{ ƒkÄ™ îtht }æçã}ææ-{rn{tðk‚
¨}Ïæ|æê±-Ëk¼rð‚ Au, ²:-su „ï-yt…™tu ±æ²æñ-ðtÞw y™u ¥‹„çÚÿæï-yL‚rhût{tk }æçã}ææ-{rn{t ¨}Ïæ|æê±-
«rËØ Au, ²:-su „ï-yt…™tu çÎç±-rðãw‚T ðt ËqÞo«ftþ y™u ¨ê²ïü-ËqÞo{tk }æçã}ææ-{rn{t ¨}Ïæ|æê±-
«íÞût Au, „S}æñ-‚u }æçã}Ýï {rn{t ‚Útt Ðí…æЄ²ï-«ò…t÷f ‚u yt…™u {txu y™u Îï±ï|²:-rðît™tu™u
{txu S±æãæ-W¥t{ rðãtÞwõ‚ ƒwrØ™u Ëðuoyu „úný fhðe òuEyu. (2)
496 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su …h{uïh™t {rn{t™u yt Ë{M‚ ËkËth «ftrþ‚ fhu Au, ‚u™e W…tË™t™u
Atuze™u ftuE yLÞ™e yÚtðt ‚u™t MÚtt™u ftuE yLÞ™e W…tË™t ™ fhðe òuEyu.
òu ftuE fnu fu, …h{uïh™e Ë¥tt-ntuðt{tk þwk «{tý Au ? ‚tu ‚u™u yu W¥th yt…ðtu òuEyu fu,
yt su ËkËth Au, ‚u Ëðo …h{uïh™u «{trý‚ fhe hnu÷ Au. (2)
ÿ— ¬˝ÊfiáÊÃÊ ÁŸfiÁ◊·ÃÊ ◊fiÁ„UàflÒ∑§˘ßº˝Ê¡Ê ¡ªfiÃÊ ’÷Íflfi–
ÿ˘ß¸‡Êfi˘•Sÿ Ám¬Œ‡øÃÈfic¬Œ— ∑§S◊fiÒ ŒflÊÿfi „UÁfl·Êfi Áflœ◊H 3H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u ²:-su »ÜU-yuf §„-s }æçãy±æ-…tu‚t™t {rn{tÚte çÝç}毄:-
™uºt ytrŒÚte [uüt fh™th Ðíæ‡æ„:-«týeY…, çmÐÎ:-ƒu …„t {™w»Þ ytrŒ ™„écÐÎ:-[tu…„t „tÞ
ytrŒ ¥S²-yt …xæ„:-ËkËth™t Úæ…æ-yrÄct‚t Ïæ|æê±-Au.
su ¥S²-yt ËkËth™t §üàæï-Ëðtuo…he Mðt{e Au; ‚u ÜUS}æñ-yt™kŒMðY… Îï±æ²-ft{™t fhðt ÞtuøÞ
Eïh™e ã籯æ-¼Âõ‚ rðþu»tÚte ç±{ï}æ-Ëuðt fheyu Aeyu, ‚u{ rðþu»t ¼Âõ‚ yt… …ý fhtu. (3)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su yuf s Ë{M‚ ËkËth™t {nthtòrÄhts, Ëk…qýo s„‚™t h[rÞ‚t,
Ëf¤ yiïÞoÚte Þwõ‚, {ntí{t y™u LÞtÞtÄeþ Au, ‚u™e W…tË™tÚte Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuûtY…
V¤tu™u «t fhe™u yt… Ëðo ÷tuftu Ëk‚wü hntu. (3)
©U®¬ÿÊ◊ªÎfi„UËÃÊ˘Á‚ ¬˝¡Ê¬fiÃÿ àflÊ ¡ÈC¯U ªÎˆÔUÊêÿ· à ÿÊÁŸfi‡øãº˝◊ÊfiSÃ
◊Á„U◊Ê– ÿSà ⁄UÊòÊÊfiÒ ‚¢flà‚⁄U ◊fiÁ„U◊Ê ‚fiê’÷Í®fl ÿSÃfi ¬ÎÁÕ√ÿÊ◊ÇŸÊÒ ◊fiÁ„◊Ê
‚fiê’÷Í®fl ÿSà ŸˇÊfiòÊ·È øãº˝◊fiÁ‚ ◊Á„◊Ê ‚fiê’÷Í®fl ÃS◊fiÒ Ã ◊Á„UêŸ ¬˝¡Ê¬fiÃÿ
Œflèÿ— SflÊ„UÊfiH 4H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! su yt… ©Ð²æ}æxæëãè„:-Ëíf{oY… yÚtto‚T Þtu„tÇÞtË ytrŒ W¥t{ ft{Úte
Mðef]‚ ¥ç¨-Atu, ‚u y±æ, …écÅ}æì-yt…™u Ëuðt…qðof Ðí…æЄ²ï-«ò…t÷f htò™e hûtt {txu nwk xæëØæç}æ-
„úný fhwk Awk.
su „ï-yt…™t ËkËth{tk »¯:-yt ²æïçÝ: s¤ Au, su „ï-yt…™t ËkËth{tk ™‹Îí}ææ:-[kÿ÷tuf Y…
}æçã}ææ-{rn{t Au, su „ï-yt…™tu ²:-su Úæ~ææñ-htrºt y™u ¨¢±y¨Úï-ð»to{tk }æçã}ææ-{rn{t ¨}Ïæ|æê±-
Au, n‚tu y™u Útþu; su „ï-yt…™e Ë]rü{tk ÐëçƒÃ²æ}æì-yL‚rhût y™u ¼qr{{tk ‚Útt ¥xÝæñ-rðãw‚T{tk
}æçã}ææ-{rn{t ¨}Ïæ|æê±-Au, n‚tu y™u Útþu; su „ï-yt…™e Ë]rü{tk ²:-su Ýÿæ~æï¯é-fthýY…Úte ™tþhrn‚
÷tuf-÷tuftL‚htu{tk ‚Útt ™‹Îí}æç¨-[kÿ÷tuf{tk }æçã}ææ-{rn{t ¨}Ïæ|æê±-Au, n‚tu y™u Útþu; ‚u „ï-yt…™tu
„S}æñ-‚u }æçã}Ýï-{rn{t, Ðí…æЄ²ï- «ò…t÷f htò y™u Îï±ï|²:-rðît™tu™u {txu S±æãæ-ËíÞ
yt[hýÞwõ‚ Þ¿t-r¢Þt™wk y{u y™wct™ fheyu. (4)
497 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su™t {rn{tY… Ët{ÚÞoÚte Ëðo s„‚T rðhts{t™ Au, su™tu y™k‚ {rn{t Au,
su™e rËrØ{tk h[™t-rðþu»t Ëðo s„‚T áütL‚Y… Au, ‚u s Eïh™e Ëðo {™w»Þtuyu W…tË™t fhðe
òuEyu. (4)
ÿÈÆÜ¡|ãÃfi ’˝äŸ◊fiL§·¢ ø⁄fiUãâ ¬Á⁄fiU ÃSÕÈ·fi—– ⁄UÊøfiãà ⁄ÊøŸÊ ÁŒÁflH 5H
…ŒtÚto : su …wÁ»ttu ÐçÚ-ËðoºtÚte „Sƒé¯:-MÚttðh …ŒtÚttuo{tk ™Ú‹„}æì-rðãw‚T™e Ë{t™ rðã{t™
y™u «tÂ, ¥L¯}æì-su{tk ½t‚ Út‚t «týeytu™wk þe½ú {]íÞw ÚttÞ Au ‚u {{oMÚtt™tu™e hûtt fhðt ÂMÚt‚
ÏæíŠÝ}æì-{nt™ Ëðtuo…rh rðhts{t™ …h{tí{t™u …tu‚t™t ytí{t™e ËtÚtu ²é†…ç‹„-Þwõ‚ fhu Au, ‚uytu
çÎç±-ËqÞo{tk hnu÷ Úæï™Ýæ:-rfhýtu y™u «ftþ™e Ë{t™ Úæ„ï-…h{tí{t{tk «ftþ{t™ ƒ™u Au. (5)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ «íÞuf ƒúñtkz{tk ËqÞo «ftrþ‚ ÚttÞ Au, ‚u{ Ë{M‚ ËkËth{tk …h{tí{t
«ftrþ‚ ÚttÞ Au.
òu Þtu„tÇÞtËÚte yL‚Þto{e …h{tí{t™u …tu‚t™t ytí{t{tk Þwõ‚ fhu Au, ‚uytu ËðoºtÚte «ftrþ‚
ÚttÞ Au. (5)
ÿÈÆÜ¡ãàÿfiSÿ ∑§ÊêÿÊ „U⁄UË Áfl¬fiˇÊ‚Ê ⁄UÕfi– ‡ÊÊáÊÊfi œÎÆcáÊÍ ŸÎÆflÊ„fiU‚ÊH 6H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ rþûtfs™tu ÜUæ}²æ-ft{™t fhðt ÞtuøÞ, ãÚè-nhýþe÷ ç±Ðÿæ¨æ-
rðrðÄ «fthtuÚte Ëthe he‚u „úný fhu÷ àææï‡ææ-÷t÷ hk„Úte Þwõ‚ {ëc‡æê-yr‚ …wü Ýë±æã¨æ-™htu™t
ðtnf ƒu ½tuzt™u Úƒï-Þt™{tk - hÚt{tk ²éTç‹„-òuzu Au; ‚u{ Þtu„es™tu ¥S²-yu …h{uïh ðt Sð™t
{æÞ{tk RrLÿÞtu, {™ y™u «týtu™u Þwõ‚ fhu Au. (6)
¼tðtÚto : su{ {™w»Þ Ëwrþrût‚ ½tuztytuÚte Þwõ‚ Þt™ îtht ƒeò MÚtt™{tk þe½ú „r‚ fhu Au,
‚u{s rðãt, ËíËk„ y™u Þtu„tÇÞtËÚte …h{tí{t™u þe½ú «t fhu Au. (6)
ÿmÊÃÊfi˘•¬Ê˘•ªfiŸËªÁã¬˝ÿÊÁ◊ãºfi˝Sÿ Ããfl~◊˜Ô–
∞ÆÃúSÃÊfiÃ⁄URŸŸfi ¬ÕÊ ¬ÈŸR⁄U‡fl◊ÊflfiûʸÿÊÁ‚ Ÿ—H 7H
…ŒtÚto : nu S„æï„:-M‚wr‚ fh™th rðît™T ! su{ rþÕ…e ÷tuftu §‹ÎíS²-rðãw‚T™t çÐí²æ}æì-yr‚ ËwkŒh
„‹±}æì-rðM‚]‚ þheh™u ±æ„:-ðtÞw™e Ë{t™ «t fhe™u ²„ì-su f÷tÞkºtÚte Þwõ‚ ½tuztytu ‚Útt ¥Ð:-
s÷tu™u ¥xæÝèxæÝì-«t fhu Au, ‚u{ »„}æì-yu ¥E}æì-þe½ú„t{e f÷tÞkºtY… ½tuztytu™u ¥ÝïÝ-Wõ‚
rðãw‚TY… Ѓæ-{t„oÚte yt… «t fhe™u ÐéÝ:-Vhe Ý:-y{™u ¥æ-±œæü²æç¨-Ëthe he‚u ¼ú{ý fhtðu
Au, ‚u yt…™tu y{u Ëífth fheyu Aeyu. (7)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su ‚{™u ËL{t„oÚte ÷E òÞ Au, ‚u™t Ëk„Úte ‚{u ðtÞw y™u rðãw‚T
498 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ytrŒ™e rðãt™u «t fhtu. (7)
flfi‚flSàflÊÜ¡ãÃÈ ªÊÿòÊáÊ ¿UãŒfi‚Ê L§º˝ÊSàflÊfiÜ¡ãÃÈÆ òÊÒc≈ÈUfi÷Ÿ ¿U㌂Ê-
ÁŒ à ÿÊSàflÊfi Ü ¡ãÃÈ Æ ¡Êªfi à Ÿ ¿U ã Œfi ‚ Ê– ÷Í ÷ È ¸ fl — Sflõ À Êʸ ¡ Ë3Ü¿U Ê øË3ãÿ√ÿ
ª√ÿfi˘∞ÆÃŒãŸfi◊ûÊ ŒflÊ˘∞ÆÃŒãŸfi◊Áh ¬˝¡Ê¬ÃH 8H
…ŒtÚto : nu Ðí…æЄï-«ò™t hûtf hts™T ! ±¨±:-«Út{ fûtt™t rðît™T xææ²~æï‡æ-„tÞºte À‹Î¨æ-
AkŒÚte «r‚…trŒ‚ yÚto™t îtht y±æ}æì-yt…™e ¥†…‹„é-ft{™t fhu; LÎíæ:-{æÞ{ fûtt™t rðît™T ~æñcÅé|æïÝ-
rºtüw… À‹Î¨æ-AkŒÚte «ftrþ‚ yÚto îtht y±æ-yt…™e ¥†…‹„é-ft{™t fhu; ¥æçÎy²æ:-W¥t{ fûtt™t
rðît™T …æxæ„ïÝ-s„‚e À‹Î¨æ-AkŒÚte «ftrþ‚ MðåAkŒ yÚto îtht y±æ-yt…™e ¥†…‹„é-ft{™t fhu;
‚u yt… »„„ì-yu ¥‹Ý}æì-yL™™u ¥çh-ythtu„tu.
nu Îï±æ:-rðît™tu ! ‚{u ²Ã²ï-sð™tk ¾u‚h{tk Wí…L™ yL™ y™u xæòï-„tÞ™tk ŒqÄ, Œnª ytrŒ
W¥t{ …ŒtÚttuo{tk r{© fhe™u »„}æì-yu ¥‹Ý}æì-yL™™u ¥œæ-ythtu„tu.
Hæ…èÝì-…tu‚-…tu‚t™e fûtt{tk ½q{™tht àææ™èÝì-«fx |æê:-yt «íÞût-¼q÷tuf, |æé±:-yL‚rhûtMÚt
÷tuf y™u S±:-«ftþ{tk ÂMÚth ËqÞtorŒ ÷tuftu™u «t Úttytu. (8)
¼tðtÚto : su rðît™tu Ëtk„tu…tk„-yk„tu-W…tk„tu Ërn‚ [thuÞ ðuŒtu {™w»Þtu™u ¼ýtðu Au, ‚uytu
ÄLÞðtŒ™u ÞtuøÞ ƒ™u Au. (8)
∑§— |SflfiŒ∑§Ê∑§Ë øfi⁄UÁà ∑§˘©fiU |SflîÊÊÿà ¬ÈŸfi—–
Á∑§ú|Sflfi|h◊Sÿfi ÷·¡¢ Á∑§êflÊfl¬fiŸ¢ ◊„UØÔH 9H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! y{u ‚{™u …qAeyu Aeyu fu, ÜU: çS±„ì-ftuý yuf÷tu rð[hu Au ? ©-y™u
ÜU: çS±„ì-ftuý ÐéÝ:-ðthkðth …沄ï-«fx - Wí…L™ ÚttÞ Au ? çã}æS²-þe‚™wk |æï…¯}æì-yti»tÄ çÜU}æì-
çS±„ì-fÞwk ? y™u }æã„ì-{nt™ - rðM‚]‚ ¥æ±ÐÝ}æì-ƒes ðtððt™wk MÚtt™ çÜU}æì-fÞwk ?
¼tðtÚto : yt «&™tu™t W¥th yt„¤™t {kºt{tk fnu÷ Au ‚u{ òýðwk òuEyu. {™w»Þtuyu yt{
«&™tu fhðt òuEyu. (9)
‚Íÿ¸Ó®˘∞∑§Ê∑§Ë øfi⁄UÁà øãº˝◊Êfi ¡Êÿà ¬ÈŸfi—–
•|ÇŸ*„U◊Sÿfi ÷·¡¢ ÷ÍÁ◊fi⁄UÊfl¬fiŸ¢ ◊„UØÔH 10H
…ŒtÚto : nu rs¿ttËw {™w»Þtu ! ¨ê²ü:-ËqÞo »ÜUæÜUè-ftuE™e ËntÞ rð™t …tu‚t™e fûtt{tk yuf÷tu
™Úç„-rð[hu Au, ÐéÝ:-Vhe yu ËqÞo™t «ftþÚte ™‹Îí}ææ:-[kÿ÷tuf «ftrþ‚ …沄ï-ÚttÞ Au, ¥çxÝ:-
499 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yÂø™ çã}æS²-þe‚™wk |æ﯅}æì-yti»tÄ Au, |æêç}æ:-¼qr{ }æã„ì-{nt™ ¥æ±ÐÝ}æì-ƒes ðtððt™wk ûtuºt-
MÚtt™ Au, ‚u{ ‚{u òýtu. (10)
¼tðtÚto : yt ËkËth{tk ËqÞo …tu‚t™tk ytf»toýÚte …tu‚t™e fûtt{tk hnu Au, ‚u™t «ftþ îtht [Lÿ{t
ytrŒ ÷tuftu «ftrþ‚ ÚttÞ Au. yÂø™™e Ë{t™ þe‚ r™ðthf ðM‚w y™u …]rÚtðe-¼qr{™e Ë{t™ {nt™
ûtuºt yLÞ ftuE ™Úte, ‚u{ {™w»Þtuyu òýðwk òuEyu. (10)
∑§Ê |SflfiŒÊ‚Ëà¬ÍÆfl¸ÁøfiÁûÊ— Á∑§ú|SflfiŒÊ‚ËŒ˜Ô ’ÎÆ„Umÿfi—–
∑§Ê |SflfiŒÊ‚Ë|à¬ÁÀÊ|å¬ÀÊÊ ∑§Ê |SflfiŒÊ‚Ë|ଇÊÁXÔUÆÀÊÊH 11H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! y{u ‚{™u …qAeyu Aeyu fu, ÜUæ, çS±„ì-ftu ý Ðê±üç™çœæ:-«Út{ M{]r‚™tu
rð»tÞ ¥æ¨è„ì-Au ? çÜU}æì, çS±„ì-ftuý Ïæëã„ì-{nt™ ±²:-Wz™th …ûte ¥æ¨è„ì-Au ? ÜUæ, çS±„ì-
ftuý çÐçHçŒÐHæ-ð»ttoÚte ¼e™e, [efýe y™u þtu¼tÞ{t™T ðM‚w ¥æ¨è„ì-‚Útt S±è„ì-ftuý çÐàæçXHæ-
«ftþ™u „¤e s™th ðM‚w ¥æ¨è„ì Au ?
¼tðtÚto : yt «&™tu™t W¥th yt„¤™t {kºt{tk Au. òu ftuE rðît™tu™u «&™tu ™ fhu ‚tu rðît™
ƒ™e þf‚t ™Úte. (11)
lÊÒ⁄UÊfi‚Ëà¬ÍÆfl¸ÁøfiÁûÊ⁄U‡flfi˘•Ê‚ËŒ˜ ’ÎÆ„Umÿfi—–
•Áflfi⁄UÊ‚Ë|à¬ÁÀÊ|å¬ÀÊÊ ⁄UÊÁòÊfi⁄UÊ‚Ë|ଇÊÁXÔUÆÀÊÊH 12H
…ŒtÚto : nu rs¿ttËw s™tu ! Ðê±üç™çœæ:-«Út{ M{]r‚™tu rð»tÞ læñ:-rŒÔÞ „wý «Œt™ fh™the ð»tto
¥æ¨è„ì-Au; Ïæëã„ì-{nt™ ±²:-„r‚ fh™th -Wz™th ¥E:-y™u {t„tuo™u ÔÞt fh™th …ûte™e Ë{t™
yÂø™ ¥æ¨è„ì-Au; çÐçHçŒÐHæ-ð»ttoÚte ¼e™e, [efýe y™u þtu¼tÞ{t™ ¥ç±:-yL™trŒÚte hûtt ytrŒ
W¥t{ „wý «fx fh™the …]rÚtðe ¥æ¨è„ì-Au y™u çÐàæçXHæ-«ftþ™u „¤e s™th yÚtto‚T ykÄfth
fh™the Úæç~æ:-htrºt ¥æ¨è„ì-Au; yu{ ‚{u òýtu. (12)
¼tðtÚto : nð™ y™u ËqÞo ytrŒ™e yÂø™™t ‚t…Úte Ëðo„wýtuÚte Ëk…L™, yL™ ytrŒ îtht ËkËth™e
ÂMÚtr‚™e r™r{¥t¼q‚t ð»tto ntuÞ Au, ‚uÚte ¼qr{ Ëðo hí™tuÚte Ëk…L™ ƒ™u Au, ËqÞo Y…e yÂø™™t fthýu
s «týeytu™u Ëqðt {txu htrºt ntuÞ Au. (12)
flÊÿÈc≈˜UÔflÊfi ¬øÃÒ⁄UfiflàflÁ‚fiê˝Ëfl‡¿UʪÒfiãÿ¸ª˝Êœfi‡ø◊‚Ò— ‡ÊfiÀ◊ÁÀÊflθhKÊfi– ∞Æ· Sÿ
⁄UÊâÿÊ flηÊfi ·«˜UÔÁ÷‡øÃÈ*÷⁄UŒfiªã’˝rÊÔÊ∑Îfi§cáʇø ŸÊ˘flÃÈÆ Ÿ◊Ê˘ÇŸÿfiH 13H
…ŒtÚto : nu rðãtÚteo ! Й„ñ:-…rh…tf Y… …rhýt{tuÚte ±æ²é:-MÚtq÷ ftÞo Y… ðtÞw; Àæxæñ:-ft…ðt™e
r¢ÞtytuÚte ¥ç¨„xæíè±:-ft¤e [tux÷eðt¤tu yÂø™, ™}æ¨ñ:-ðtŒ¤tuÚte ‹²xæíæï{:-ðz ð]ût ±ëhKæ-ð]rØ™e
500 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ËtÚtu àæË}æçH:-þe{¤t™wk ð]ût y±æ-‚thwk ¥±„é-…t÷™ - hûtý fhu.
su »¯:-yu Ú扲:-{t„tuo{tk [t÷ðt{tk fwþ¤ ±ë¯æ-Ëw¾tu™e ð»tto fh™th S²:-‚u ™„é<|æ:-[th
¯Çìç|æ:-A …„tuÚte §„ì-s y±æ-‚™u ¥æ + ¥xæÝì-«t ÚttÞ.
su ¥ÜëU c‡æ:-yrðãtY… ykÄfthÚte hrn‚ Ïæírææ-[thu ðuŒtu™t W¥t{ rðît™ Au ‚u Ý:-y{™u Ëðo
„wýtu{tk ¥±„é-«rðü fhu, ‚u ¥xݲï-rðãtÚte «ftþ{t™ [thu ðuŒtu™t ¿tt‚t rðît™™u {txu Ý}æ:-yL™
yt…ðwk òuEyu. (13)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ðtÞw «tý™t îtht, yÂø™ …t[™™t îtht, ËqÞo ð»tto™t îtht, ð]ût V¤
ytrŒ™t îtht, ½tuzt ytrŒ „r‚ îtht y™u rðît™ ÷tuftu rþûtýÚte ‚{the hûtt fhu Au, ‚u™u ‚{u òýtu
y™u rðît™tu™tu Ëífth fhtu. (13)
‚öÁ‡ÊfiÃÊ ⁄UR|‡◊ŸÊ ⁄UÕ— ‚öÁ‡ÊfiÃÊ ⁄UR|‡◊ŸÊ „Uÿfi—–
‚öÁ‡ÊfiÃÊ •åSfl~‚ÈÆ¡Ê ’˝rÊÔÊ ‚Ê◊fi¬È⁄Uʪfl—H 14H
…ŒtÚto : su {™w»ÞtuÚte Úçà}æÝæ-rfhý Ë{qnÚte Úƒ:-yt™kŒ™wk ËtÄ™ Þt™-hÚt™u ¨¢çàæ„:-Ëthe
he‚u Ëqû{ fthe„he ƒ™tðu÷e Úçà}æÝæ-÷„t{™e Œtuhe ytrŒÚte ã²:-½tuzt ¨¢çàæ„:-Ëthe he‚u [t÷u
Au, ¥Œ¨é-«týtu{tk ¥Œ¨é…æ:-su «týðtÞwY… Ëk[th fh™th …ð™ ðt ðht¤ ¨æï}æ ÐéÚæïxæ±:-yti»trÄ„ý™tu
ƒtuÄ y™u yiïÞo™tu Þtu„ suÚte «Út{ «t Út™th Au ‚u Ïæírææ-{nt™ Þtu„e rðît™™u ¨¢çàæ„:-yr‚
«þkrË‚ fhðt{tk ytðu ‚tu fÞwk Ëw¾ ™ {¤u ? (14)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu …ŒtÚto rð¿tt™Úte rðît™T ƒ™u Au, ‚uytu yLÞtu™u rðît™ ƒ™tðe™u «þkËt
«t fhu. (14)
Sflÿ¢ flÊfiÁ¡Sðãfl¢~ ∑§À¬ÿSfl Sflÿ¢ ÿfi¡Sfl Sflÿ¢ ¡Èfi·Sfl–
◊Á„U◊Ê Ã˘ãÿŸ Ÿ ‚㟇ÊfiH 15H
…ŒtÚto : nu ±æç…Ýì-rs¿ttËw ! ‚wk S±²}æì-‚tht …tu‚t™tk „‹±}æì-þheh™u ÜUËвS±-Ë{Úto ƒ™tð,
S±²}æì-MðÞk W¥t{ rðît™tu™tu ²…S±-Ëk„ fh y™u S±²}æì-MðÞk ‚u™e …é¯S±-Ëuðt fh, suÚte „ï-
‚the }æçã}ææ-{rn{t y™u «‚t… ¥‹²ïÝ-ƒeò™e ËtÚtu Ý-¨‹Ýàæï-™ü ™ ÚttÞ. (15)
¼tðtÚto : su{ yÂø™ MðÞk «ftþY…, Ëk„‚ y™u Ëuðt fh™th Au, ‚u{ rs¿ttËw MðÞk …wÁ»ttÚto
Þwõ‚ ntuÞ Au, ‚u™tu {rn{t fŒe ™tþ Út‚tu ™Úte. (15)
Ÿ flÊ˘©Ufi˘∞ÆÃ|ã◊˝fiÿ‚ Ÿ Á⁄fiUcÿÁ‚ ŒflÊ°2 ˘ßŒfiÁ· ¬ÁÕÁ÷fi— ‚ÈƪÁ÷fi—–
ÿòÊÊ‚fià ‚ÈÆ∑ΧÃÊ ÿòÊ Ã ÿÿÈSÃòÊfi àflÊ Œfl— ‚fiÁflÃÊ ŒfiœÊÃÈH 16H
501 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu rðãtÚteo ! ²~æ-ßÞtk „ï-‚u Þtu„e rðît™T ¨éÜëU „:-Ä{toí{t ¥æ¨„ï-ƒuËu Au y™u Ëw¾™u
²²é:-«t fhu Au.
²~æ-ßÞtk ¨éxæïç|æ:-Ëw„{ Ðçƒç|æ:-{t„tuoÚte ‚wk Îï±æÝì-rŒÔÞ ©uc „wýtu ðt rðît™tu™u »ç¯-«tÂ
fhu Au.
²~æ-ßÞtk »„„ì, ©-…qðtuoõ‚ Ëðo Au y™u ßÞtk ÂMÚt‚ ÚtE™u ‚wk Ý-ç}æí²¨ï-{h‚tu ™Úte y™u Ý,
±ñ, çÚc²ç¨-yLÞtu™tu ™tþ fh‚tu ™Úte, „~æ-íÞtk §„ì-s y±æ-‚™u ¨ç±„æ-Ëf¤ s„‚™t Wí…tŒf
Îï±:-Mð«ftþMðY… …h{uïh Î{æ„é-Äthý yÚtto‚T MÚtt…™ fhu. (16)
¼tðtÚto : òu {™w»Þtu …tu‚t™t MðY…™u òýe ÷u, ‚tu ‚uytu yrð™tþe…ýt™u òýe þfu. òu ‚uytu
Ä{oÞwõ‚ {t„oÚte [t÷u, ‚tu Ä{toí{tytu™t - …wÛÞf{o - f‚toytu™t yt™kŒ™u «t fhe þfu Au. òu
…h{tí{t™e Ëuðt-W…tË™t fhu, ‚tu ËíÞ {t„o{tk Sðtu™u MÚttr…‚ fhe þfu. (16)
•|ÇŸ— ¬‡ÊÈ⁄UÊfi‚ËûÊŸÊfiÿ¡ãà ‚˘∞Æâ ÀÊÊ∑§◊fi¡ÿl|S◊fiãŸ|ÇŸ— ‚ Ãfi ÀÊÊ∑§Ê
÷fiÁflcÿÁà å ¡ficÿÁ‚ Á¬’ÒÃÊ˘•¬—– flÊÿÈ— ¬‡ÊÈ⁄UÊfi‚ËûÊŸÊfiÿ¡ãà ‚˘∞Æâ
ÀÊÊ∑§◊fi¡ÿl|S◊fiãflÊÿÈ— ‚ Ãfi ÀÊÊ∑§Ê ÷fiÁflcÿÁà â ¡ficÿÁ‚ Á¬’ÒÃÊ˘•¬—– ‚Íÿ¸Ó—
¬‡ÊÈ⁄UÊfi‚ËûÊŸÊfiÿ¡ãà ‚˘∞Æâ ÀÊÊ∑§◊fi¡ÿl|S◊fiãà‚Íÿ¸— ‚ Ãfi ÀÊÊ∑§Ê ÷fiÁflcÿÁà â
¡ficÿÁ‚ Á¬’ÒÃÊ˘•¬—H 17H
…ŒtÚto : nu rs¿ttËw ! ²çS}æÝì-su ÷tuf{tk ¨:-‚u ¥çxÝ:-yÂø™ Ðàæé:-òuðt ÞtuøÞ ¥æ¨è„ì-Au,
„ïÝ-‚u™tÚte Þs{t™ ¥²…‹„-Þ¿t fhu Au, ‚u he‚u ‚wk Þ¿t fh. su{ ¨:-‚u rðît™ »„}æì-yu HæïÜU}æì-
Œþo™eÞ ÷tuftu™u ¥…²„ì-S‚u Au, ‚u{ ‚wk yu™u S‚. òu „}æì-‚u™u …ïc²ç¨-S‚þu ‚tu ‚u ¥çxÝ:-yÂø™
„ï-‚tht HæïÜU:-Œþo™ ÞtuøÞ |æç±c²ç„-Útþu. yuÚte ‚wk »„æ:-yu Þ¿tÚte þwØ fhu÷t ¥Ð:-s¤™wk çÐÏæ-
…t™ fh.
²çS}æÝì-su ÷tuf{tk ¨:-‚u ±æ²é:-ðtÞw Ðàæé:-òuðt ÞtuøÞ ¥æ¨è„ì-Au, „ïÝ-‚uÚte Þs{t™ ¥²…‹„-
Þ¿t fhu Au, „ïÝ-‚u™tÚte ‚wk Þ¿t fh. su{ ¨:-‚u rðît™T »„}æì-yu ðtÞw{kz¤{tk hnuðt™u HæïÜU}æì-
Œþo™eÞ ÷tuf™u ¥…²„ì-S‚u Au, ‚u{ ‚wk S‚. òu „}æì-‚u™u …ïc²ç¨-S‚þu ‚tu ‚u ±æ²é:-ðtÞw „ï-
‚tht HæïÜU:-Œþo™eÞ |æç±c²ç„-ƒ™e sþu, yuÚte ‚wk »„æ:-yu ¥Ð:-Þ¿tÚte þwØ fhu÷t «týY…e ðtÞw™wk
çÐÏæ-…t™ fh.
²çS}æÝì-su ÷tuf{tk ¨:-‚u ¨ê²ü:-ËqÞ{
o zk ¤ Ðàæé:-òuðt ÞtuøÞ ¥æ¨è„ì-Au „ïÝ-‚uÚte Þs{t™ ¥²…‹„-
Þ¿t fhu Au, su{ ¨:-‚u rðît™T »„}æì-yu ËqÞo{kz¤{tk yrÄrc‚ HæïÜU}æì-÷tuf™u ¥…²„ì-S‚u Au,
‚u{ ‚wk S‚. òu ‚wk „}æì-‚u™u …ïc²ç¨-S‚eþ ‚tu ¨:-‚u ¨ê²ü:-ËqÞo{kz¤ „ï ‚tht HæïÜU:-Œþo™eÞ
|æç±c²ç„-ƒ™e sþu, yuÚte ‚wk »„æ:-Þ¿tÚte þwrØ fhu÷t ¥Ð:-ËkËth{tk ÔÞt ËqÞo«ftþtu™wk çÐÏæ-
502 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…t™ fh. yÚtto‚T „úný fh. (17)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! Ëðo Þ¿ttu{tk yÂø™ ytrŒ™u s Ëðo ÷tuftuyu …þw ™t{Úte òýðt òuEyu.
Þ¿t{tk «týeytu™e ®nËt ™ fhðe òuEyu. ‚u{s Þ¿t{tk ‚u «týeytu ntu{ðt ÞtuøÞ ™Úte. su yt
he‚u òýe™u Ëw„krÄ‚ ytrŒ …ŒtÚttuo™u Ëthe he‚u þwØ fhe™u yÂø™{tk ntu{u Au, [íÞthu ‚u …ŒtÚttuo ] ðtÞw
y™u ËqÞo™u «t ÚtE™u, ð»tto îtht íÞtkÚte …tAt Vhe™u, yti»trÄ, «tý, þheh y™u ƒwrØ™u ¢{Úte
«t ÚtE™u Ëðo «týeytu™u «ËL™ fhu Au. yt Þ¿t f{o™u fh™tht ÷tuftu …wÛÞ™t {n¥ðÚte -fthýu
…h{tí{t™u «t fhe™u {rn{tðt¤t yÚtto‚T …qßÞ fu Ëífth ÞtuøÞ ƒ™e òÞ Au. (17)
¬˝ÊáÊÊÿ SflÊ„UfiʬʟÊÿ SflÊ„UÊfi √ÿÊŸÊÿ SflÊ„UÊfi– •ê’˘•|ê’∑§˘ê’ÊfiÁÀÊ∑§ Ÿ
◊Êfi ŸÿÁà ∑§‡øŸ– ‚‚fiSàÿ‡fl∑§— ‚È÷fiÁº˝∑§Ê¢ ∑§Êê¬ËÀÊflÊÁ‚ŸËfi◊˜ÔH 18H
…ŒtÚto : nu ¥}Ïæï-{t‚t ! ¥ç}ÏæÜïU-ŒtŒe ! ¥}ÏææçHÜïU-…hŒtŒe ! ÜUpÝ-ftuE ¥EÜU:-½tuzt™e
Ë{t™ þe½ú„t{e {™w»Þ su ÜUæ}ÐèH±æç¨Ýè}æì-Ëw¾™u «t fh™tht {™w»Þ™u ðËtð™the ¨é|æçÎíÜUæ}æì-
yíÞk‚ fÕÞtýfthe ÷û{e™u „úný fhe™u ¨¨çS„-Ëqyu Au; yt¤Ëw ƒ™e òÞ Au. ‚u }ææ-{™u Ý Ý²ç„-
ðþ{tk ht¾‚e ™Úte. ‚uÚte nwk Ðíæ‡ææ²-«tý™tk …tu»tý™u {txu S±æãæ-ËíÞðtýe, ¥ÐæÝæ²-Œw:¾ Œqh fhðt
{txu S±æãæ-Ëwrþrût‚ ðtýe, òæÝæ²-Ëðo þheh{tk ÔÞt Út™th …tu‚t™t ytí{t™u {txu S±æãæ-ËíÞ
ðtýe Þwõ‚-¼t»tý fhwk Awk. (18)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ {t‚t, ŒtŒe y™u …hŒtŒe …tu‚t™t Ëk‚t™tu™u W¥t{ rþûtt «t fhtðu
Au, ‚u{ ‚{thu …ý …tu‚t™t Ëk‚t™tu™u rþrût‚ fhðt òuEyu.
Ä™™tu yu Mð¼tð Au fu, ßÞtk ‚u Ëk[Þ …t{u Au - yufºt ÚttÞ Au, íÞtk ‚u ÷tuftu™u r™ÿt¤w, yt¤Ëw
y™u ™ft{t-f{one™ ƒ™tðe Œu Au, ‚uÚte Ä™ «t fhe™u …ý …whw»ttÚto s fhðtu òuEyu. (18)
ªáÊʟʯ àflÊ ªáʬfiÁÃú„UflÊ◊„U Á¬˝ÿÊáÊʯ àflÊ Á¬˝ÿ¬fiÁÃú „UflÊ◊„U ÁŸœËŸÊ¢
àflÊfi ÁŸÁœ¬ÁÃfiú „UflÊ◊„U fl‚Ê ◊◊– •Ê„U◊fi¡ÊÁŸ ª÷¸œ◊Ê àfl◊fi¡ÊÁ‚
ª÷¸œ◊˜H
Ô 19H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! y{u xæ‡ææÝæ}æì-„ýtu™e {æÞ xæ‡æÐç„}æì-„ýtu™t …t÷f y±æ-yt…™tu
ã±æ}æãï-Mðefth fheyu Aeyu. çÐí²æ‡ææ}æì-yr‚ ËwkŒh r«Þs™tu™e {æÞ çÐí²Ðç„}æì-yr‚ ËwkŒh r«Þ…r‚
yÚtto‚T …t÷f y±æ-yt…™e ã±æ}æãï-«þkËt fheyu Aeyu, çÝ{èÝæ}æì-rðãt ytrŒ …ŒtÚttuo™e …wrü
fh™thtytu™e {æÞ çÝç{Ðç„}æì-rðãt ytrŒ …ŒtÚttuo™t hûtf y±æ-yt…™tu ã±æ}æãï-Mðefth fheyu Aeyu.
nu ±¨æï-Ëðo ¼q‚tu{tk ðtË-MÚtt™ …h{tí{™T ! yt… }æ}æ-{tht LÞtÞtÄeþ ƒ™tu su xæ|æü{}æì-
„¼o™e Ë{t™ ËkËth™u Äthý fh™the «f]r‚™u Äthý fh™th y±}æì-yt… ¥æ, ¥…æç¨-sL{ ytrŒ
Œtu»t hrn‚ Ëthe he‚u «t Úttð Atu, ‚u xæ|æü{}æì-«f]r‚™t Äthýf‚to yt…™u ¥ã}æì-nwk ¥æ, ¥…æçÝ-
503 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëthe he‚u òýwk. (19)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su Ëðo s„‚™t hûtf, Rü …ŒtÚttuo™t rðÄt™ f‚to, yiïÞtuo™t «Œt‚t,
«f]r‚™t Mðt{e y™u Ëðo ƒeòu™u «fx fh™th Au, ‚u s„Œeïh™e Ëðo ÷tuftu W…tË™t fhu. (19)
ÃÊ˘©U÷ÊÒ øÃÈ⁄Ufi— ¬Œ— ‚ê¬˝‚Êfi⁄UÿÊfl Sflª¸ ÀÊÊ∑§
¬˝ÊáÊȸflÊÕÊ¢ flηÊfi flÊ¡Ë ⁄fiUÃÊœÊ ⁄UÃÊfi ŒœÊÃÈH 20H
…ŒtÚto : „æù©|ææñ-nu htò y™u «òs™tu ! ‚{u ©|ææñ-ƒL™u „æñ-htò y™u «ò - su{ S±xæïü-
Ëw¾{Þ HæïÜïU-òuðt ÞtuøÞ ÔÞðnth ðt …ŒtÚto{tk ™„éÚ:-Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût yu [thuÞ ÐÎ:-
«t fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo Au ‚u™u Ðíæï‡æéü±æƒæ}æì-«t fhtu, ‚u{ yu™tu y{u yæÞt…f y™u W…Œuþf
ƒL™u ¨}Ðí¨æÚ²æ±-rðM‚th fheyu.
su{ Úï„æï{æ:-yt®÷„™ yÚtto‚T ƒeò™u {¤e™u Äthý fh™th, ±ë¯æ-Œwütu™t Ët{ÚÞo™t ƒkÄf
yÚtto‚T ‚u™e þÂõ‚™u htuf™th, ±æ…è-rð¿tt™ðt™ htò, «ò{tk Úï„:-…tu‚t™t …ht¢{™u MÚttr…‚ fhu
‚u{ «ò …ý htò{tk …ht¢{™u Î{æ„é-MÚttr…‚ fhu. (20)
¼tðtÚto : òu htò y™u «ò r…‚t y™u …wºt Ë{t™ ð‚toð fhu, ‚tu Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût
Y… V÷tu™e rËrØ™u ÞÚttð‚T «t ÚttÞ.
su{ htò «òytu™tk Ëw¾ ‚Útt ƒ¤™e ð]rØ fhu, ‚u{ «òytu …ý htò™tk Ëw¾ y™u ƒ¤™e
ð]rØ fhu. (20)
©Uà‚fiÄâÿÊ˘•flfi ªÈÆŒ¢ œfiÁ„U ‚◊|Ü¡¢ øÊfi⁄UÿÊ flηŸ˜Ô–
ÿ SòÊËáÊÊ¢ ¡Ëfifl÷Ê¡fiŸ—H 21H
…ŒtÚto : nu ±ë¯Ýì-þÂõ‚{t™ hts™T ²:-su ›è‡ææ}æì-†eytu™t …è±|ææï…Ý:-«týtu™wk ¼ûtý fh™th
yÚtto‚T ÔÞr¼[the …wÁ»t ðt ÔÞr¼[trhýe †e ntuÞ, ‚u …wwÁ»t y™u †e™u …fze™u-ƒtkÄe™u ©y¨v‰²æ:-
W…h …„ y™u ™e[u {tÚtwk ht¾e Vxfthe™u, …tu‚t™e «ò{tk xæéÎ}æì-rð»tÞ ¢ezt™u ¥±, {ïçã-Ë{t fh
yÚtto‚T W¥t{ Ëw¾™u Äthý fh y™u ¥ç†…}æì-«rËØ LÞtÞ™tu ¨}æ + ™æÚ²-Ëk[th fh. (21)
¼tðtÚto : nu hts™T ! su rð»tÞËuð™{tk ¾u÷™th …wÁ»t ðt †eytu ÔÞr¼[th™u ðÄthu Au, ‚u …wÁ»ttu
y™u †eytu™u ‚eðú Œkz yt…e™u þtË™ fh. (21)
ÿ∑§Ê‚∑§ÊÒ ‡Êfi∑ȧ|ãÃ∑§Ê„ÀÊÁªÁà flÜøfiÁÖ
•Ê„Ufi|ãà ª÷ ¬‚Ê ÁŸªfiÀªÀÊËÁà œÊ⁄fiU∑§ÊH 22H
…ŒtÚto : su xæ|æï-«ò{tk htò Ш:-htßÞ™e hûtt fh‚tu ™Úte, ‚u {æÚÜUæ-Ëw¾™u Äthý fh™the
«ò çÝxæËxæHèç„-r™hk‚h Ëw¾Úte yíÞk‚ ûteý Út‚e òÞ Au; fthý fu ²ÜUæ-su ¥¨ÜUæñ-‚u «ò
504 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
àæÜéUç‹„ÜUæ-™t™e [f÷e™e Ë{t™ r™ƒo¤ ƒ™e òÞ Au. ‚uÚte ‚u «ò™tu ¥æãHÜUì-ËðoÚte ¾u‚e fhu÷e
yÚtto‚T n¤ ¾uzu÷e s{e™ …h fh ÷u™th htò §ç„-yuðe he‚u ±†™„èç„-X„u Au. yÚtto‚T htò yu
he‚u fh-Ä™ ÷u fu suÚte «ò™u Ëw¾ «t ÚttÞ. (22)
¼tðtÚto : òu htò LÞtÞ…qðof «ò™e hûtt ™ fhu y™u «ò …tËuÚte fh ÷u, ‚tu «ò ¢{þ: ûteý
ƒ™‚e òÞ Au y™u htò …ý ™tþ …t{u Au.
òu htò rðãt y™u rð™ÞÚte «ò™wk Ëthe he‚u hûtý fhu, ‚tu htò y™u «ò™e Ëðoºt WL™r‚
ÚttÞ Au. (22)
ÿ∑§~Ê˘‚∑§ÊÒ ‡Êfi∑ȧãÃ∑§˘•Ê„UÀÊÁªÁà flÜøÁÖ
ÁflflfiˇÊÃ˘ßfl à ◊Èπ◊äflfiÿʸ ◊Ê ŸSàfl◊Á÷÷Êfi·ÕÊ—H 23H
…ŒtÚto : nu ¥Š±²æïü-Þ¿t™e Ë{t™ ©uc yt[hý fh™th hts™T ! y±}æì-‚wk Ý:-y{the Ët{u
}ææ, ¥ç}æ|æ毃æ:-yËíÞ ™ ƒtu÷, ç±±ÿæ„:-r{ÚÞt ¼t»tý fh™th™e Ë{t™ „ï-‚thwk }æé¶}æì-{w¾
}ææ-™ [t÷u. òu yu he‚u ²ÜU:-òu ¥¨ÜUæñ-‚u htò fhþu àæÜéU‹„ÜU:-r™ƒo¤ …ûte™e Ë{t™ ‚u htò
¥æãHÜUì-ËðoºtÚte n¤ [÷tðu÷ ¾u‚h™e §ç„-Ë{t™ Ý ±†™ç„-«òÚte ðkr[‚ ƒ™‚tu ™Úte. (23)
¼tðtÚto : htò fŒe yËíÞ «r‚¿tt y™u fXtuh ð[™ ƒtu÷™th ™ ntuðtu òuEyu ‚Útt ftuE™u
X„u ™rn. òu htò yLÞtÞ fhu, ‚tu MðÞk …ý «ò îtht ðkr[‚ ƒ™e y™u X„tþu. (23)
◊ÊÃÊ øfi à Á¬ÃÊ ø Ã˘Çʯ˝ flÎÆˇÊSÿfi ⁄UÊ„U×–
¬˝ÁÃfiÀÊÊ◊ËÁÃfi à Á¬ÃÊ ª÷ ◊ÈÆ|c≈U◊fiÃö‚ÿØÔH 24H
…ŒtÚto : nu hts™T ! òu „ï-yt…™e }ææ„æ-…]rÚtðe™e Ë{t™ Ën™þe÷ {t™ fh™the {t‚t, ™-
y™u „ï-yt…™t çЄæ-ËqÞo Ë{t™ rðãtÚte «ftrþ‚ …t÷f r…‚t ™-…ý ±ëÿæS²-AuŒ™ fhðt ÞtuøÞ
ËkËth Y… ð]ût htßÞ™e ¥xæí}æì-{wÏÞ ©e þtu¼t ðt ÷û{e …h Úæïã„:-ytYZ ÚttÞ Au - «t fhu Au.
„ï-yt…™t çЄæ-r…‚t xæ|æï-«ò{tk }æéçcÅ}æì-{wêeÚte Ä™™u „úný fh™th htßÞ™u, Ä™ ÷E™u
¥„¢¨²„ì-«ftrþ‚ fhu-y÷kf]‚ fhu ‚tu nwk §ç„-yu he‚u «òs™ …ý Ðí, ç„Hæç}æ-Ëthe he‚u «u{
fhwk. (24)
¼tðtÚto : òu [htò y™u htýeY…] {t‚t-r…‚t …]rÚtðe y™u ËqÞo Ë{t™ ÄiÞo y™u rðãtÚte «ftrþ‚
ÚtE™u, LÞtÞÚte htßÞ™wk …t÷™ fhe™u, W¥t{ ÷û{e™u «t fhe™u, «ò™u Ëw¼qr»t‚ fhe™u ‚Útt …tu‚t™t
…wºt™u hts™er‚Úte Ëk…L™ ƒ™tðu, ‚u ƒL™u htßÞ fhe þfu Au. (24)
◊ÊÃÊ øfi à Á¬ÃÊ ø Ã˘ª˝fi flÎÆˇÊSÿfi ∑˝§Ë«U×–
ÁflflfiˇÊÃ˘ßfl à ◊Èπ¢ ’˝rÊÔã◊Ê àfl¢ flfiŒÊ ’„ÈUH 25H
…ŒtÚto : nu ÏæíræÝì-[thuÞ ðuŒtu™t ¿tt‚t ƒúñ™T ! su „ï-yt…™e }ææ„æ-…]rÚtðe Ë{t™ {t‚t ™-
505 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u su „ï-yt…™t çЄæ-ËqÞo Ë{t™ r…‚t ™-…ý ±ëÿæS²-ËkËth Y… htßÞ™t {æÞ{tk ¥xæíï-rðãt
y™u htßÞ™e þtu¼t{tk ÜíUèÇ„:-rðnth fhu Au; „ï-yt…™t ç±±ÿæ„ §±-ƒnw ƒtu÷ðt™u RåAwf …wÁ»t™tk
{w¾™e Ë{t™ }æé¶}æì-{w¾ Au, ‚uÚte y±}æì-‚wk Ïæãé-}ææ ±Î:-ƒnw ƒtu÷ ™nª.
¼tðtÚto : su {t‚t-r…‚t Ëwþe÷, Ä{toí{t, ©e{t™ y™u fw÷e™ ntuÞ Au, ‚u™t îtht rþrût‚ …wºt
r{‚¼t»te-ytuAwk ƒtu÷™th ƒ™e™u Þþ «t fhu Au. (25)
™§äflʸ◊fiŸÊ◊Èë¿Êfi¬ÿ Áª⁄UÊÒ ÷Ê⁄Uö „U⁄fiUÁãŸfl–
•ÕÊfiSÿÒ ◊äÿfi◊œÃÊú ‡ÊËà flÊÃfi ¬ÈÆŸÁãŸfiflH 26H
…ŒtÚto : nu hts™T ! ‚wk çxæÚæñ-…ðo‚ …h |ææÚ}æì-¼th™u ãÚÝì-…ntU[tz™th …wÁ»t™e §±-Ë{t™ »Ýæ}æì-
yu hts ÷û{eÞwõ‚ W¥t{ fûttðt¤e «ò™u ªŠ±æü}æì-WL™r‚™t ©ÓÀîæв-rþ¾h …h …ntU[tz yÚtto‚T
WL™r‚ fh.
¥ƒ-y™u ¥S²ñ-yu «ò™t }抲}æì-{æÞ ¼t„{tk ÷û{e™u «t fhe™u àæè„ï-þe‚¤ ±æ„ï-…ð™{tk
ÐéÝç‹Ý±-¾u‚e fh™thtytu™e r¢ÞtÚte su{ yL™ ytrŒ þwØ ÚttÞ ðt …ð™™t Þtu„Úte s¤ MðåA ƒ™u,
‚u{ yt… »{„æ}æì-ð]rØ™u «t fhtu. (26)
¼tðtÚto : su{ ftuE ¼th ðn™ fh™th rþh …h yÚtðt …eX …h ¼th™u W…tze™u …ðo‚ …h [Ze™u
‚u™t …h ¼th™u ht¾e Œu, ‚u{ htò ÷û{e™u WL™‚ fhu.
yÚtðt su{ ¾uzq‚ ¼qËt ytrŒÚte yL™™u swŒwk …tze™u ‚Útt ‚u™wk ¼tus™ fhe™u ð]rØ …t{u Au,
‚u{ ËíÞ LÞtÞÚte ËíÞ y™u yËíÞ™u swŒt …tze™u LÞtÞfthe htò r™íÞ WL™r‚™u …t{u Au. (26)
™§äfl¸◊fiŸ◊Èë¿˛fiÿÃÊŒ˜Ô Áª⁄UÊÒ ÷Ê⁄Uö „U⁄fiUÁãŸfl–
•ÕÊfiSÿ ◊äÿfi◊¡ÃÈ ‡ÊËà flÊÃfi ¬ÈÆŸÁãŸfiflH 27H
…ŒtÚto : nu «òMÚt rðît™T ! yt… çxæÚæñ-…ðo‚ …h |ææÚ}æì-¼th™u ãÚç‹Ý± …ntU[tz™th Ë{t™
»Ý}æì-yu htò™u ªŠ±ü}æì-Ëðo ÔÞðnthtu{tk y„ú„t{e ƒ™tðe™u ©ÓÀæ„ì-WL™r‚ Þwõ‚ fhtu, ¥ƒ-
yu …Ae su{ ¥S²-yu htßÞ™t }抲}æì-{æÞ¼t„ ÷û{e™u «t fhe™u àæè„ï-þe‚¤ ±æ„ï-…ð™{tk
ÐéÝç‹Ý±-þwØ Út‚tk yL™ ytrŒ™e Ë{t™ »…„é-W¥t{ f{tuo{tk «Þí™ fhtu. (27)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo ðtŒ¤tu{tk s¤ ¼th™u ÷E sE™u, ð»tto fhe™u, Ëðo™u WL™‚ fhu Au; ‚u{
«ò hts…wÁ»ttu™u WL™‚ fhu y™u yÄ{to[hýÚte zhu. (27)
ÿŒfiSÿÊ˘•ö„ÈUÆ÷lÊfi— ∑Î§ÆœÈ SÕÍÆÀÊ◊ÈƬÊÃfi‚ØԖ
◊ÈÆc∑§ÊÁflŒfiSÿÊ ∞¡ÃÊ ªÊ‡Ê»§ ‡Êfi∑ÈƧÀÊÊÁflfiflH 28H
…ŒtÚto : ²„ì-su htò y™u hts…wÁ»t ¥S²æ:-yt ¥¢ãé|æïlæ:-…t… ðt y…htÄ™tu rð™tþ fh™the
«ò™t ÜëU{é-yÕ… y™u SƒêH}æì-{nt™ W¥t{ f{o™e ©Ð愨„ì-«þkËt fhu Au; ‚u ƒL™u ¥S²æ:-yu™u
506 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
»…„:-f{o fhtðu Au; y™u ‚u yt… xææïàæÈïU-„tÞ™e ¾heÚte ¼qr{{tk ÚtÞu÷ ¾tƒtur[Þt{tk àæÜéU Hæç±±-
«ËL™ ƒu ™t™e {tA÷eytu™e Ë{t™ y™u }æécÜUæñ-ôŒhtu™e Ë{t™ «ò …tËuÚte {u¤ðu÷ fh™e [tuhe
fh‚t fk…u Au.
¼tðtÚto : su{ «er‚Þwõ‚ ƒu {tA÷eytu ™t™tk s¤tþÞ{tk …ý r™ðtË fhu Au ‚u{ htò y™u
hts…wÁ»t Úttuztu fh {¤u ‚tu …ý LÞtÞ…qðof «er‚Úte ð‚o™ fhu. òu Œw:¾AuŒf «ò™t Úttuzt y™u {nt™
W¥t{ f{o™e «þkËt fhu ‚tu ‚uytu «ò™u W…hõ‚ fhe™u …tu‚t™t «íÞu «er‚ðt™ ƒ™tðu. (28)
ÿgflÊ‚Êfi ÀÊÀÊÊ◊fiªÈ¢Æ ¬˝ÁflfiCÔUËÁ◊Ÿ◊ÊÁflfi·È—–
‚ÄâŸÊ ŒfiÁŒ‡ÿà ŸÊ⁄UËfi ‚àÿSÿÊfiÁˇÊ÷ÈflÊfi ÿÕÊH 29H
…ŒtÚto : nu hts™T ! ²ƒæ-su{ ¨y²S² ËíÞ ¥çÿæ|æé±:-™uºt™e Ët{u «fx ÚtÞu÷ «íÞût ÔÞðnth™e
{æÞ{tk ð‚o{t™ Îï±æ¨:-rðît™T ÷tuftu ¨v‰Ýæ-òk½ yÚtðt …tu‚t™t þheh™tk yk„Úte ÝæÚè-†e™e Ë{t™
²„ì-su ç±cÅèç}æÝ}æì-rðþu»t ¼e™t ftu{¤ …ŒtÚttuoðt¤t HHæ}æxæé}æì-RÂåA‚ V¤™u «t fhtð™th LÞtÞ™u
Ðíæ籯é:-«t fhu Au; ðt su{ yt rðît™T ËíÞ™tu s ÎïçÎ಄ï-r™hk‚h W…Œuþ fhu, ‚u{ yt…
yt[hý fhtu. (29)
¼tðtÚto : su{ þheh™tk yk„tuÚte †e y™u …wÁ»t™u ytu¤¾e þftÞ Au; ‚u{ «íÞût ytrŒ «{týtuÚte
ËíÞ òýe þftÞ Au. ‚u ËíÞÚte su{ rðît™T ÷tuftu «t fhðt ÞtuøÞ ŒÞt y™u fhwýt™t ¼tð™u
- ftu{¤ Mð¼tð™u «t fhu Au, ‚u{ yLÞ htò y™u «ò™t †e-…wÁ»ttu rðãtÚte rð™Þ™u «t fhe™u
Ëw¾™e ft{™t fhu. (29)
ÿhfiÁ⁄UáÊÊ ÿfl◊ÁûÊ Ÿ ¬ÈÆCÔ¢U ¬‡ÊÈ ◊ãÿfiÖ
‡ÊÍƺ˝Ê ÿŒÿ¸Ó¡Ê⁄UÊ Ÿ ¬Ê·Êfiÿ œŸÊÿÁÃH 30H
…ŒtÚto : ²„ì-su htò ãçÚ‡æ:-nhý su{ ²±}æì-¾u‚h{tk Q„u÷t sð ytrŒ™u ¥çœæ-¾tÞ Au;
‚u{ ÐécÅ}æì Ðàæé-«ò™u Ý, }拲„ï-{t™‚tu ™Úte yÚtto‚T «ò™u …wü fh‚tu ™Úte, ‚u ²„ì-su ¥Ä²ü…æÚæ-
Mðt{e ðt ði~Þfw¤™u yðMÚttÚte ð]Ø fh™the ŒtËe àæêÎíæ-þqÿ™e †e™e Ë{t™ Ðæï¯æ²-…wrü™u {txu
Ý-{Ýæ²ç„-fŒe Ä™ðt™ Út‚tu ™Úte. (30)
¼tðtÚto : su htò …þw™e Ë{t™ ÔÞr¼[th{tk ht[e™u «ò™e …wrü fh‚tu ™Úte, ‚u Ä™tZâ þqÿt
ÔÞr¼[trhýe ŒtËe™e Ë{t™ þe½ú htu„e ƒ™e™u ‚Útt …wrü™tu ™tþ fhe™u, Ä™ne™‚t™t fthýu Œrhÿ
ƒ™e™u {he SÞ Au, yux÷t {txu htò fŒe…ý E»tto y™u ÔÞr¼[th fhu ™nª. (30)
ÿhfiÁ⁄UáÊÊ ÿfl◊ÁûÊ Ÿ ¬ÈÆCÔ¢U ’„ÈU ◊ãÿfiÖ
‡ÊÍƺ˝Ê ÿŒÿ¸ÊfiÿÒ ¡Ê⁄UÊ Ÿ ¬Ê·◊ŸÈfi ◊ãÿÃH 31H
507 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : ²„ì-su àæêÎí:-{q¾ofw¤{tk Wí…L™ {™w»Þ ¥Ä²æü²ñ-Mðt{e ðt ði~Þ™e †e™tu …æÚ:-òh
yÚtto‚T ÔÞr¼[thÚte ytÞw™tu ™tþ fh™th Au, ‚u su{ Ðæï¯}æì-…wrü™u Ý + ¥Ýé + }拲„ï-{t™‚tu
™Úte; ðt ²„ì-su htò ãçÚ‡æ:-…þw yÚtto‚T nhý™e Ë{t™ ²±}æì-Q„u÷t sð ytrŒ™u ¥çœæ-¾tÞ
Au, ‚u{ ÐécÅ}æì-Ä™, Ëk‚t™, †e, Ëw¾, yiïÞo ytrŒÚte …wü …tu‚t™e «ò™u Ïæãé-yrÄf Ý + }拲„ï-
{t™‚tu ™Úte, ‚u ËðoºtÚte ûteý, ™ü y™u ¼úü ƒ™u Au. (31)
¼tðtÚto : òu htò y™u hts…wÁ»t …h†e„{™ y™u ðu~Þt„{™ fhðt {txu …þwytu™e Ë{t™
yt[hý fhu Au, ‚u™u Ëðo rðît™tu þqÿ™e Ë{t™ {t™u Au.
su{ þqÿ ©ucfw¤{tk ÔÞr¼[the ƒ™e™u Ëðo™u ðýoþkfh ƒ™tðe Œu Au, ‚u{ ƒútñý, ûtrºtÞ y™u
ði~Þ ð„uhu þqÿfw¤{tk ÔÞr¼[th fhe™u ‚Útt ðýoËkfh‚t™wk fthý ƒ™e™u ™tþ …t{u Au. (31)
ŒÁœ∑˝§Ê√áÊÊfi˘•∑§ÊÁ⁄U·¢ Á¡cáÊÊ⁄U‡flfiSÿ flÊÁ¡Ÿfi—–
‚ÈÆ®⁄URÁ÷ ŸÊ ◊ÈπÊfi ∑§⁄Uà¬˝ áÊ˘•ÊÿÍfiúÁ· ÃÊÁ⁄U·Ã˜ÔH 32H
…ŒtÚto : nu hts™T ! su{ nwk Îç{ÜíUæÇæ:-Äthý y™u …tu»tý fh™thtytu™u, ±æç…Ýì:-yíÞk‚ ðu„ðt™,
ç…c‡ææï:-sÞþe÷, ¥ES²-þe½ú„t{e ½tuzt™e §±-Ë{t™ ðeÞo-…ht¢{™e hûtt ¥ÜUæçÚ¯}æì-fhwk Awk; ‚u{
yt… Ý:-y{tht ¨éÚç|æ-«þM‚ Ëw„kÄeÚte Þwõ‚ }æé¶æ-{w¾tu™e Ë{t™ ðeÞo-…ht¢{™e hûtt ÐíÜUÚ„ì-
fhtu; Ý:-y{the ¥æ²ê¢ç¯-ytÞwytu™u „æçÚ¯„ì-‚u™e yðrÄÚte …th fhtu. (32)
¼tðtÚto : su{ ½tuzt™t rþûtf-yï…t÷ ½tuztytu™u ðeÞo hûtt™t r™Þ{Úte ƒ¤ðt™ ‚Útt ÞwØ{tk
rðsÞ fhtð™th ƒ™tðu Au; ‚u{s yæÞt…f y™u W…Œuþf ƒt¤ftu y™u fLÞtytu™u …qýo ƒúñ[Þo™tk
Ëuð™Úte rðît™T y™u rðŒw»te ƒ™tðe™u, þheh y™u ytí{t™tk ƒ¤™u {txu, «ð]¥t fhe™u Œe½toÞw y™u
ÞwØ-r™…wý ƒ™tðu. (32)
ªÊÿòÊË ÁòÊc≈ÈU顪fiàÿŸÈÆc≈ÈUå¬æ˜UÔ®ÄàÿÊ ‚„U–
’ÎÆ„UàÿÈõ|cáÊ„UÊfi ∑§∑ȧå‚ÍÆøËÁ÷fi— ‡ÊêÿãÃÈÆ àflÊH 33H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su rðît™T ÐÑì vy²æ-rðM‚]‚ r¢ÞtY… …kÂõ‚ AkŒ™e ¨ã-ËtÚtu xææ²~æè „tÞf™e
hûtt fh™the „tÞºte, ç~æŒÅéÐì-ytæÞtÂí{f, ytrļtir‚f y™u ytrÄŒirðf yu ºtýuÞ Ëw¾tu™u ÂMÚth
htuf™the rºtüw…, …xæ„è-s„‚™e Ë{t™ rðM‚eýo s„‚e, ¥ÝécÅéÐì-Œw:¾tu™u htuf™the y™wüw…T, ©çc‡æãæ-
W»ttytuÚte M™un fh™the W»ýfT™e ËtÚtu Ïæëã„è-{nt™ yÚtoðt¤e ƒ]n‚e y™u ÜUÜéU Ðì-÷tr÷íÞÚte Þwõ‚
}[tÚte ¨ê™èç|æ:-ËtuÞÚte su{ ð† Ëeððt{tk ytðu Au, ‚u{ y±æ-‚™u àæ}²‹„é-þtÂL‚Þwõ‚ fhu ðt Ëðo
rðãtytu™tu ƒtuÄ fhtðu ‚u™wk Ëuð™ fh. (33)
¼tðtÚto : su rðît™T s™ „tÞºte ytrŒ AkŒtu™t yÚto ƒ‚tðe™u {™w»Þtu™u rðît™T ƒ™tðu Au; ‚Útt
ËtuÞ îtht Vtxu÷t ð†tu™e Ë{t™ r¼L™ {‚tu™u yLðÞ = Ë{t™ „wýtu™t ytÄth …h òuzu Au yÚtto‚T
508 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yuf{‚{tk MÚttr…‚ fhu Au, ‚u ËkËth™wk fÕÞtý fh™tht ntuÞ Au. (33)
Ám¬fiŒÊ ÿʇøÃÈfic¬ŒÊ|SòʬfiŒÊ ÿʇø cÊ≈˜UÔ¬fiŒÊ—–
Áflë¿fiUãŒÊ ÿʇø ‚ë¿fiUãŒÊ— ‚ÍÆøËÁ÷fi— ‡ÊêÿãÃÈ àflÊH 34H
…ŒtÚto : su rðît™T ¨ê™èç|æ:-ËkrÄytu™u òuz™the r¢ÞtytuÚte ²æ:-su çmÐÎæ:-ƒu …Œtu-[hýtuðt¤e,
²æ:-su ™„écÐÎæ:-[th …Œtuðt¤e, ²Gæ:-su ç~æÐÎæ:-ºtý …Œtuðt¤e ²æ: , ™-y™u su ¯ÅìÐÎæ: A …Œtuðt¤e
²æ:-su ç±ÓÀ‹Îæ:-rðrðÄ AkŒtuðt¤e ²æ:, ™-y™u su ¨ÓÀ‹Îæ:-Ë{t™ AkŒtuðt¤e }[tytu™u y±æ-
‚™u „úný fhtðe™u àæ}²‹„é-þtÂL‚ y™u Ëw¾™u «t fhtðu, ‚u™wk r™íÞ Ëuð™ fh. (34)
¼tðtÚto : su rðît™T {™w»Þtu™u ƒúñ[Þo™t r™Þ{ îtht ðeÞo™u «t fhtðe™u, ‚u™u ™ehtu„, rs‚urLÿÞ
y™u rð»tÞtËÂõ‚Úte hrn‚ fhe™u Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnth{tk [÷tðu Au, ‚uytu Ëðo™t …qßÞ ƒ™u Au. (34)
◊„UÊŸÊfiêãÿÊ ⁄URflàÿÊ Áfl‡flÊ •Ê‡ÊÊfi— ¬˝÷Íflfi⁄UË—–
◊ÒÉÊËfi*fllÈÃÊ flÊøfi— ‚ÍÆøËÁ÷fi— ‡ÊêÿãÃÈ àflÊH 35H
…ŒtÚto : nu rs¿ttËw ! ¨ê™èç|æ:-ËkÄt™ fh™the r¢Þtytu-yt[hýtuÚte ²æ:-su }æãæÝæ}‹²:-{nt™
™t{-feŠ‚ðt¤e, Úï±y²:-y™uf «fth™t Ä™Úte Þwõ‚, Ðí|æê±Úè:-«¼w‚tÚte Þwõ‚, ç±Eæ:-Ë{M‚ ¥æàææ:-
rŒþtytu™e Ë{t™ }æñÍæè-{u½ ËkƒkÄe ç±lé„:-rðãw‚tu™e Ë{t™ ±æ™:-ðtýeytu y±æ-‚™u àæ}²‹„é-þtÂL‚
Þwõ‚ fhu, ‚u™u ‚wk „úný fh. (35)
¼tðtÚto : su™e ðtýeytu rŒþtytu™e Ë{t™ Ë{M‚ rðãtytu{tk ÔÞt y™u ðtŒ¤tkytu ÂMÚt‚
rðãw‚T™e Ë{t™ Ëk…qýo yÚttuo™u «ftrþ‚ fh™the Au, ‚u ÷tuftu þtÂL‚…qðof rs‚urLÿÞíð™u «t fhe™u
{nt ÞþMðe ƒ™u Au. (35)
ŸÊÿ¸ÓSà ¬àãÿÊ ÀÊÊ◊ ÁflÁøfiãflãÃÈ ◊ŸË·ÿÊfi–
ŒflÊŸÊ¢ ¬àãÿÊ ÁŒ‡Êfi— ‚ÍÆøËÁ÷fi— ‡ÊêÿãÃÈ àflÊH 36H
…ŒtÚto : nu rðŒw»te yæÞtr…ft ! su fw{theytu }æÝ诲æ-‚eûý ƒwrØÚte „ï-‚the Hæï}æ-y™wfq¤
ð[™ ðt yt¿tt™u ç±ç™‹±‹„é-Ëkr[‚ fhu Au, ‚u Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™e - …krz‚tu™e ÝæIJü:-…í™eytu ƒ™e™u
¨ê™èç|æ:-òuzðt™e r¢Þtytu yÚtto‚T yt[hýtuÚte çÎàæ:-rŒþtytu™e Ë{t™ þwØ rðŒw»teytu ƒ™u Au,
‚u y±æ-‚™u àæ}²‹„é-þtÂL‚ y™u ¿tt™ yt…u.
¼tðtÚto : su fLÞtytu «Út{ ytÞw{tk Ëtu¤Úte [tuðeË ð»to ËwÄe ƒúñ[Þo …qðof [y™uf ] rðãtytu
y™u Ëwrþûttytu™u «t fhe™u …tu‚t™e Ë{t™ rðît™tu™e …í™eytu ƒ™u Au, ‚u rŒþtytu™e Ë{t™
Ëw«ftrþ‚ feŠ‚ðt¤e ƒ™u Au. (36)
509 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
⁄UR¡ÃÊ „UÁ⁄fiUáÊË— ‚Ë‚Ê ÿÈ¡Êfi ÿÈÖÿãà ∑§◊¸Ó®Á÷—–
•‡flfiSÿ flÊÁ¡ŸfiSàflÁø Á‚◊Êfi— ‡ÊêÿãÃÈÆ ‡ÊêÿfiãÃË—H 37H
…ŒtÚto : su{ MðÞkðhÚte rððtn fhu÷e †eytu ±æç…Ý:-«þM‚ ƒ¤Þwõ‚, ¥ES²-W¥t{ „wýtu{tk
ÔÞt …r‚™e y±ç™-íð[t{tk ËkÞwõ‚ ƒ™u Au, [yÚtto‚T ²éÁ²‹„ï-…r‚™u ð† ytuZtzðt{tk ytrŒ Ëuðt{tk
ËkÞwõ‚ ƒ™u Au.] ‚u{ ÜU}æüç|æ:-Ä{oÞwõ‚ yt[hýtu - r¢ÞtytuÚte Ú…„æ:-y™whõ‚ yÚtto‚T «er‚Úte «tÂ
ÚtÞu÷e ãçÚ‡æè:-{™™wk «þM‚ nhý fh™the, ¨è¨æ:-«u{Úte ƒtkÄ™the, ²é…:-ÂMÚth r[¥tÚte ft{ fh™the
àæ}²‹„è:-þtÂL‚™u «t fh™the ðt fhtð™the ç¨}ææ:-«u{Úte ƒkÄtÞu÷e †e …tu‚t™t ÓŒÞÚte r«Þ
…r‚ytu™u «t fhe™u àæ}²‹„é-yt™kŒ «t fhu. (37)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su †e y™u …wÁ»t Ëwrþrût‚ ƒ™e™u, MðÞkðh fhe™u, MðuåAtÚte …hM…h
«u{Þwõ‚ ƒ™e™u, rððtn fhu Au, ‚u fÕÞtý{Þ ËtikŒÞo, „wý, Mð¼tðÚte Þwõ‚ Ëk‚t™tu™u sL{ yt…e™u
ËŒt yt™krŒ‚ hnu Au. (37)
∑ȧÆÁflŒXÔU ÿflfi◊ãÃÊ ÿflfi|ÜølÕÊ ŒÊãàÿfiŸÈ¬ÍÆflZ ÁflÿÍÿfi–
ß„U„fiÒU·Ê¢ ∑ΧáÊÈÁ„U ÷Ê¡fiŸÊÁŸ ÿ ’*„U·Ê Ÿ◊fi˘©UÁÄâ ÿ¡fi|ãÃH 38H
…ŒtÚto : nu ¥X-r{ºt ÜéU籄ì-y™uf rð¿tt™Úte Þwõ‚ ‚wk §ãïã-yu rðãt ÔÞðnth{tk »¯æ}æì-yu
yæÞt…f {™w»Þtu™tk ²ƒæ-su{ ²±}æ‹„:-ƒnw s sð ytrŒ yL™Þwõ‚ ¾uzq‚ ²±}æì-sð ð„uhu ÄtLÞtu™u
¼qËt ytrŒÚte ç±²ê²-swŒt fhðt 癄ì-y™u ¥ÝéÐê±ü}æì-¢{Úte Îæç‹„-ft…ýe fhu Au; ²ï-su yæÞt…ftu
Ïæ<ã¯:-s÷ y™u Ý}æ©çv„}æì-¼tus™™t ð[™™tu ²…ç‹„-Mðefth fhu Au, ‚u™tu |ææï…ÝæçÝ-¼tus™
ytrŒÚte ÜëU‡æéçã-Ëífth fh. (38)
¼tðtÚto : nu yæÞt…ftu y™u rðãtÚteoytu ! ‚{u su{ ¾uzq‚tu yuf ƒeò™t ¾u‚htu{tk …ÞtoÞ-ðthtVh‚e
ft…u Au - ÷ýýe fhu Au, ¼qËt ytrŒÚte yL™™u swŒw …tze™u, yLÞtu™u ¾ðztðe™u MðÞk ¾tÞ Au, ‚u{s
yu rðãt-ÔÞðnth{tk f…x hrn‚ ƒ™e™u rðãtÚteoytu yæÞt…ftu™e Ëuðt fhu y™u yæÞt…ftu rðãtÚteoytu™e
rðãt™e ð]rØ fhe™u …hM…h ¼tus™ ytrŒÚte Ëífth fhe™u Ëðo yt™krŒ‚ hnu. (38)
∑§SàflÊ¿UKfiÁà ∑§SàflÊ Áfl‡ÊÊfi|Sà ∑§Sà ªÊòÊÊfiÁáÊ ‡ÊêÿÁÖ
∑§˘©Ufi à ‡ÊÁ◊ÃÊ ∑§Áfl—H 39H
…ŒtÚto : nu yæÞu‚t rðãtÚteo y±æ-‚™u (1) ÜU:-ftuý ¥æÀ²ç„-ft…u Au ? (2) ÜU:-ftuý y±æ-
‚™u ç± + àææçS„-rðþu»t W…Œuþ yt…u Au ? (3) ÜU:-ftuý „ï-‚tht xææ~ææç‡æ-yk„tu™u àæ}²ç„-þtL‚
fhu Au ? (4) ÜU:-ftuý ©-rð[th…qðof „ï-‚tht àæç}æ„æ-yæÞÞ™ Þ¿t™t f‚to ÜUç±:-Ë{M‚ þt†tu™t
¿tt‚t yæÞt…f Au ? (39)
510 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : yæÞt…ftu rðãtÚteoytu™u …heûtt{tk yt he‚u «&™ …qAu - ‚{tht yæÞÞ™™u ftuý ntr™
…ntU[tzu Au ? ftuý ‚{™u ¼ýðt {txu fnu Au ? ftuý ‚{™u yk„tu™e þwrØ y™u W¥t{ ÔÞðnth Ë{òðu
Au ? yæÞt…f ftuý Au ? ‚{u þwk ¼ÛÞt Atu ? þwk ¼ýðt™wk Au ? ð„uhu «&™tu …qAe™u, Ëthe he‚u
…heûtt ÷E™u, W¥t{ rðãtÚteoytu™u WíËtrn‚ fhe™u ‚Útt r™B™ M‚h™t rðãtÚteoytu™u rĬth-Vxfth
yt…e™u rðãt™e WL™r‚ fhu. (39)
´§ÃflfiSÃ˘´§ÃÈÆÕÊ ¬fl¸Ó ‡ÊÁ◊ÃÊ⁄UÊ Áfl‡ÊÊfi‚ÃÈ–
‚¢flà‚⁄USÿ áfi‚Ê ‡Ê◊ËÁ÷fi— ‡ÊêÿãÃÈ àflÊH 40H
…ŒtÚto : nu rðãtÚteo ! su{ „ï-‚thwk «„±:-ðËk‚ ytrŒ }‚wytu «„éƒæ-}‚w y™wËth бü-…t÷™
fhu Au, ‚u{ àæç}æ„æÚ:-yæÞÞ™-yæÞt…™ ™t{f Þ¿t{tk þ{-Œ{ ytrŒ „wýtu™u «t fhtð™th
yæÞt…fs™tu rðãtÚteo™u ç±àæ樄é-rðþu»t W…Œuþ fhu, ¨¢±y¨ÚS²-ð»to™tk „ï…¨æ-s¤Úte àæ}æèç|æ:-
þtÂL‚ŒtÞf f{tuoÚte y±æ-‚™u àæ}²‹„é-þtÂL‚ «Œt™ fhu Au, ‚wk ‚u™e ËŒt Ëuðt fh. (40)
¼tðtÚto : su{ }‚wytu ðthtVh‚e …tu‚t™t ÷ûtýtu™u «fx fhu Au, ‚u{s †e-…wÁ»t ¢{þ: ƒúñ[Þo,
„]nMÚt, ðt™«MÚt y™u ËkLÞtË yt©{tu™u Äthý fhe™u, ƒútñý y™u ƒútñý-†eytu ¼ýtðu, ûtrºtÞ
«ò™e hûtt fhu, ði~Þ ¾u‚e™e ð]rØ fhu y™u þqÿ ‚uytu™e Ëuðt fhu. (40)
•h¸◊Ê‚Ê— ¬Mfi§úÁ· à ◊Ê‚Ê˘•Ê ë¿UKfiãÃÈÆ ‡Êêÿfiã×–
•„UÊ⁄UÊòÊÊÁáÊfi ◊L§ÃÊ ÁflÁÀÊfiCÔUö ‚ÍŒÿãÃÈ ÃH 41H
…ŒtÚto : nu rðãtÚteo ! su{ ¥ãæïÚæ~ææç‡æ-rŒðË-ht‚, ¥hü}ææ¨æ:-þwõ÷…ût y™u f]»ý…ût ‚Útt }ææ¨æ:-
[iºt ytrŒ {rn™tytu ytÞw™u ft…u Au - ½xtzu Au, ‚u{ „ï-‚tht ÐM¢ç¯-fXtuh ð[™tu™u àæ}²‹„:-þtL‚
fh™th }æL„:-W¥t{ {™w»Þ Œwü f{tuo™tu ¥æ + ÓÀ K‹„é ËðoºtÚte rð™tþ fhu, ‚Útt „ï-‚tht ç±çHcÅ}æì-
÷uþ {tºt ŒwÔÞoË™™u …ý ¨êβ‹„é-Œqh fhu. (41)
¼tðtÚto : òu {t‚t, r…‚t, yæÞt…f, W…Œuþf y™u yr‚rÚt ÷tuftu ƒt¤ftu™t Œw„woýtu™u Œqh ™
fhu, ‚tu ‚u fŒe …ý ©uc ƒ™e þf‚t ™Úte. (41)
ŒÒ√ÿÊfi˘•äflÿ¸flSàflÊë¿UKfiãÃÈÆ Áfl øfi ‡ÊÊ‚ÃÈ–
ªÊòÊÊfiÁáÊ ¬fl¸‡ÊSà Á‚◊Êfi— ∑ΧáflãÃÈÆ ‡ÊêÿfiãÃË—H 42H
…ŒtÚto : nu rðãtÚteo y™u rðãtŠÚt™e ! Îñòæ:-rðît™tu{tk fwþ¤ ¥Š±²ü±:-…tu‚t™e hûttY… Þ¿t™t
RåAwf yæÞt…f - W…Œuþf ÷tuftu - y±æ-‚™u ç± + àæ樄é-rðþu»t W…Œuþ fhu; ™-y™u „ï-‚tht Œtu»ttu™tu
¥æ + ÓÀ K‹„é-ËðoºtÚte rð™tþ fhu, бüàæ:-«íÞuf ËkrÄ y™u xææ~ææç‡æ-yk„tu™e …heûtt fhu; ‚Útt ç¨}ææ:-
«u{Úte ƒkÄtÞu÷e àæ}²‹„è:-Œwü Mð¼tð™u Œqh fh‚e {t‚t ytrŒ Ë‚e †eytu …ý yu he‚u rþûtt ÜëU‡±‹„é-
511 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhu. (42)
¼tðtÚto : yæÞt…f, W…Œuþf y™u yr‚rÚts™ ßÞthu ƒt¤ftu™u rþrût‚ fhu, íÞthu ‚u™t Œw„woýtu™tu
rð™tþ fhe™u ‚u™u rðãt «Œt™ fhu.
yu s he‚u yæÞtr…ft, W…Œurþft rðŒw»te †eytu …ý fLÞtytu «íÞu yt[hý fhu.
ðiãfþt†™e her‚Úte þheh™t yðÞðtu™e ÞtuøÞ …heûtt fhe™u yti»tÄ …ý «Œt™ fhu. (42)
lÊÒSÃfi ¬ÎÁÕ√ÿõãÃÁ⁄fiUˇÊ¢ flÊÿÈ|‡¿Uº˝¢ ¬fiÎáÊÊÃÈ Ã–
‚Íÿ¸®fiSà ŸˇÊfiòÊÒ— ‚„U ÀÊÊ∑¢§ ∑fiΧáÊÊÃÈ ‚ÊœÈÆÿÊH 43H
…ŒtÚto : nu rþ»Þt ðt yæÞtr…ft ! su{ læñ:-«ftþY… rðãw‚T, Ðë烱è-¼qr{, ¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ,
±æ²é:-…ð™, ¨ê²ü:-ËqÞo÷tuf y™u Ýÿæ~æñ:-‚tht „ýtu™e ¨ã-ËtÚtu [Lÿ÷tuf „ï-‚the çÀÎí}æì-«íÞuf
RrLÿÞtu™u Ðë‡ææ„é-Ëw¾ yt…u; „ï-‚tht ÔÞðnth™u rËØ fhu; „ï-‚tht ¨æ{é²æ-W¥t{ ËíÞ HæïÜU}æì-
Œþo™eÞ rðãt«ftþ™u ÜëU‡ææï„é-rËØ fhu. (43)
¼tðtÚto : su{ …]rÚtðe ytrŒ Ëw¾«Œ y™u ËqÞo ytrŒ «ftþf …ŒtÚto Au, ‚u{ s yæÞt…f y™u
W…Œuþf ‚Útt yæÞtr…ft y™u W…Œurþft …ý Ëðo™u ËL{t„o{tk ÂMÚt‚ fhe™u rðãt«ftþ™u Wí…L™
fhu. (43)
‡Ê¢ à ¬⁄fiUèÿÊ ªÊòÊfièÿ— ‡Ê◊Sàflflfi®®⁄Uèÿ—–
‡Ê◊SÕèÿÊfi ◊îÊèÿ— ‡ÊêflfiSÃÈ ÃãflÒõ ÃflfiH 44H
…ŒtÚto : nu rðãt™t RåAwf ! su{ …]rÚtðe ytrŒ ‚¥ð „±-‚tht „‹±ñ-þheh™u {txu àæ}æì Ëw¾ŒtÞf
¥S„é-ÚttÞ, ÐÚï|²:-yíÞk‚ W¥t{ xææ~æï|²:-þheh™t yk„™u {txu àæ}æì-Ëw¾ŒtÞf ÚttÞ, ©-y™u ¥±Úï|²:-
{æÞMÚt y™u r™f]ü yk„tu™u {txu àæ}æì-Ëw¾ŒtÞf ¥S„é-ÚttÞ, ¥Sƒ|²:-ntzftk y™u }æÁ…|²:-{ßò™u
{txu àæ}æì-Ëw¾ŒtÞf ¥S„é-ÚttÞ, ‚u{ …tu‚t™t „wý, f{o y™u Mð¼tð îtht yæÞt…f ÷tuftu „ï-‚tht
{txu Ëw¾fthe ÚttÞ. (44)
¼tðtÚto : {t‚t, r…‚t, yæÞt…f, W…Œuþf s™tuyu yu he‚u ¼ýtððt òuEyu y™u W…Œuþ yt…ðtu
òuEyu fu, suÚte Ëk‚t™tu™tk yk„ y™u Ät‚w áZ ƒ™u, suÚte ‚uytu fÕÞtý fhe þfu. (44)
∑§— |SflfiŒ∑§Ê∑§Ë øfi⁄UÁà ∑§˘©fiU |SflîÊÊÿà ¬ÈŸfi—–
Á∑§ú |Sflfi|h◊Sÿfi ÷·¡¢ Á∑§êflÊfl¬fiŸ¢ ◊„UØÔH 45H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! yt ËkËth{tk (1) ÜU: çS±„ì-ftuý »ÜUæÜUè-yuf÷tu ™Úç„-¼ú{ý fhu Au
y™u «t ÚttÞ Au ? (2) ÜU: ©-çS±„ì-y™u ftuý ÐéÝ:-Vhe …沄ï-Wí…L™ ÚttÞ Au ? (3) ôÜU
çS±„ì-fÞwk çã}æS²-Xkze™wk |æ﯅}æì-yti»tÄ Au ? (4) çÜU}æ, ©-y™u ftuý }æã„ì-{nt™ ¥æ±ÐÝ}æì-
512 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ËðtoÄth Au ? yÚtto‚T Ëthe he‚u ƒes ðtððt™tu ytÄth Au ? ‚u Ëðo yt… ƒ‚tðtu. (45)
¼tðtÚto : ftuý yuf÷tu ¼ú{ý fhu Au ? ftuý Xkze r™ðthf Au ? ftuý ðthkðth Wí…L™ ÚttÞ Au ?
{nt™ Wí…r¥t MÚtt™ fÞwk Au ? yt «&™tu™wk Ë{tÄt™ yt„¤™t {kºt{tk Au, ‚u{ Ë{sðwk. (45)
‚Íÿ¸Ó®˘∞∑§Ê∑§Ë øfi⁄UÁà øãº˝◊Êfi ¡Ê∞à ¬ÈŸfi—–
•|ÇŸ*„U◊Sÿfi ÷·¡¢ ÷ÍÁ◊fi⁄UÊfl¬fiŸ¢ ◊„UØÔH 46H
…ŒtÚto : nu rs¿ttËw ! (1) ¨ê²ü:-ËqÞo÷tuf »ÜUæÜUè-yuf÷tu ™Úç„-…tu‚t™e …rhrÄ{tk ¼ú{ý fhu
Au. (2) ™‹Îí}ææ:-yt™kŒ yt…™th [kÿ{t ÐéÝ:-Vhe-Vhe …沄ï-«ftrþ‚ ÚttÞ Au. (3) ¥çxÝ: yÂø™
çã}æS²-þe‚™wk |æ﯅}æì-yti»tÄ Au. (4) }æã„ì-{nt™ - rðM‚]‚ ¥æ±ÐÝ}æì-ƒes ðtððt™wk ûtuºt |æêç}æ:-
…]rÚtðe Au, ‚u{ Ë{òu. (46)
¼tðtÚto : nu rðît™tu ! ËqÞo …tu‚t™e …rhrÄ{tk ¼ú{ý fhu Au, ftuE ÷tuf™t [thu ƒtsw Vh‚tu ™Úte.
[Lÿ÷tuf ytrŒ ‚u™tÚte-ËqÞo™t «ftþÚte «ftrþ‚ Au. yÂø™ s þe‚ r™ðthf Au y™u Ëðo ƒes ðtððt™wk
{nt™ ûtuºt ¼qr{ s Au. yu{ ‚{u òýtu. (46)
Á∑§ú|Sflà‚Íÿ¸Ó‚◊¢ ÖÿÊÁ× Á∑§ö‚fi◊Èƺ˝‚fi◊ö‚⁄fiU—–
Á∑§ú|Sflfià¬ÎÁÕ√ÿÒ fl·Ë¸Ó®ÿ— ∑§Sÿ ◊ÊòÊÊ Ÿ ÁflfilÃH 47H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! (1) ôÜU çS±„ì-ftuý ¨ê²ü¨}æ}æì-ËqÞo™e Ë{t™ Á²æïç„:-«ftþ MðY… Au ?
(2) çÜU}æì-ftuý ¨}æéÎí¨}æ}æì-Ë{wÿË{t™ ¨Ú:-‚¤tð Au ? (3) ôÜU-çS±„ì-ftuý ÐëçƒÃ²ñ:-…]rÚtðeÚte
±¯èü²:-{tuxtu yrÄf Au ? (4) ÜUS²-ftu™wk }ææ~ææ-…rh{tý Ý, ç±l„ï-rðã{t™ ™Úte ? ‚u ƒ‚tðtu.
(47)
¼tðtÚto : ËqÞoË{t™ ‚usMðe, Ë{wÿ™e Ë{t™ ‚¤tð y™u ¼qr{Úte yrÄf ftuý Au ? y™u ftu™wk
…rh{tý yÚtto‚T {t… ™Úte ? yt «&™tu™t W¥th yt„¤™t {kºt{tk òýðt òuEyu. (47)
’˝rÊÔ ‚Íÿ¸Ó®‚◊¢ ÖÿÊÁÃlÊÒ¸— ‚fi◊Èƺ˝‚fi◊ö‚⁄fiU—–
ßãº˝fi— ¬ÎÁÕ√ÿÒ fl·Ë¸ÓÿÊŸ˜Ô ªÊSÃÈ ◊ÊòÊÊ Ÿ ÁflfilÃH 48H
…ŒtÚto : nu rs¿ttËw ! ‚wk (1) ¨ê²ü¨}æ}æì-ËqÞo™e Ë{t™ Á²æïç„:-Mð«ftþ MðY… Ïæíræ-ËðoÚte
{nt™ y™k‚ ƒúñ, (2) ¨}æéÎí¨}æ}æì-Ë{wÿ™e Ë{t™ ¨Ú:-‚¤tð - Ëhtuðh (3) læñ:-yL‚rhût,
ÐëçƒÃ²ñ-…]rÚtðeÚte ±¯èü²æÝì-{tu x tu §‹Îí:-ËqÞo, (4) xææï:-ðtýe™wk „é-‚tu }ææ~ææ-{t… fu …rh{tý Ý-
ç±l„ï-rðã{t™ ™Úte, ‚u{ òý. (48)
¼tðtÚto : ƒúñ™e Ë{t™ MðÞk «ftþMðY… yLÞ ftuE ßÞtur‚ ™Úte. ËqÞo-«ftþÚte Þwõ‚ {u½-
ðtŒ¤™e Ë{t™ ftuE s÷tþÞ-‚¤tð ™Úte. ËqÞo™e Ë{t™ ftuE ÷tuftu™tu Mðt{e ™Úte y™u ðtýe™e
513 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ë{t™ ÔÞðnth ËtÄf ftuE ðM‚w ™Úte, yuðtu Ëðo ÷tuftu r™ùÞ fhu. (48)
¬ÎÆë¿UÊÁ◊fi àflÊ ÁøÃÿfi Œfl‚π ÿÁŒ àfl◊òÊ ◊Ÿfi‚Ê ¡ªãÕfi–
ÿ·ÈÆ ÁflcáÊÈfi|SòÊ·È ¬ŒcflCÔUS÷ÈÆ Áfl‡fl¢ ÷ÈflfiŸ◊ÊÁflfifl ‡ÊÊ°3˘H 49H
…ŒtÚto : nu Îﱨ¶-rðît™tu™t r{ºt ! ²çÎ-òu y±}æì-‚wk ¥~æ-ynª }æݨæ-yL‚:fhýÚte …x拃-
òý‚tu ntu ‚tu y±æ-‚™u 癄²ï-[u‚™™t rð»tÞ{tk ÐëÓÀæç}æ-…qAwk Awk. su ç±c‡æé:-ÔÞt…f Eïh ²ï¯é-
su ç~æ¯é-ºtý ÐÎï¯é-™t{, MÚtt™ y™u sL{ ™t{f Ät{tu{tk-MÚtt™tu{tk »cÅ:-…qßÞ Au, „ï¯é-‚u{tk ÔÞtÂ
ÚtE™u ç±E}æì-Ëðo |æé±Ý}æì-…]rÚtðe ytrŒ ÷tuftu{tk ¥æç±±ïàæ-ÔÞt…f ÚtE hnu÷ Au, ‚u …h{tí{t™t
rð»tÞ{tk …qAwk Awk. (49)
¼tðtÚto : nu rðît™T ! su [u‚™, ËðoÔÞt…f y™u …qò™u ÞtuøÞ …h{uïh Au, ‚u™tu {™u W…Œuþ
fh. (49)
•Á¬ ÷fiÈ ÁòÊ·È ¬Œcflfi|S◊ ÿ·ÈÆ Áfl‡fl¢ ÷ÈflfiŸ◊Ê Áflfl‡Êfi–
‚l— ¬ÿ¸Ó®Á◊ ¬ÎÁÕflË◊ÈÆà lÊ◊∑§ŸÊXfiÔUŸ ÁŒflÊ˘•Sÿ ¬ÎÆcΔU◊˜ÔH 50H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su s„‚™tu h[™th nwk Eïh - ²ï¯é-su ç~æ¯é-ºtý ÐÎï¯é-«t fhðt ÞtuøÞ
™t{, MÚtt™ y™u sL{ ™t{f Ät{tu{tk ç±E}æì-Ë{M‚ |æé±Ý}æì-s„‚T ¥æç±±ïàæ-«rðü ÚtE hnu÷
Awk, „ï¯é-‚u ™t{, MÚtt™, sL{ ™t{f Ät{tu{tk ¥çÐ-…ý nwk ÔÞt ¥çS}æ-Awk.
¥S²-yt çα:-«ftþ{t™ ËqÞo ytrŒ ÷tuftu™tu ÐëcÆ}æì-ytÄth Ðë烱è}æì-¼qr{ ðt yL‚rhût ©„-
y™u læ}æì-Ëðo™t «ftþf ãw÷tuf™u »ÜïUÝ-yuf ¥XïÝ-f{™eÞ-yr‚ {™tunh «t Útðt ÞtuøÞ ÔÞðnth
ðt yk„-ŒuþÚte ¨l:-‚íft¤ ÐçÚ+»ç}æ-ËðoºtÚte «t Awk, ‚u ‚{u Ëðo {the W…tË™t fhtu. (50)
¼tðtÚto : su{ fu Ëðo Sðtu™u Eïh W…Œuþ fhu Au fu ‘‘nwk ftÞo-fthýÞwõ‚ ËkËth{tk ÔÞt Awk.
{tht rð™t yuf …h{týw yÔÞt [ntuÞ yuðwk] ™Úte, [yuf …h{týw …ý {the ÔÞtrÂÚte hrn‚ ™Úte]‚u
nwk, ßÞtk s„‚T ™Úte, íÞtk …ý nwk …tu‚t™t y™k‚ MðY…Úte …rh…qýo Awk. su yr‚ rðM‚eýo yt s„‚™u
yt… òuE hÌtt Atu, ‚u yu {the Ët{u yuf yýw {tºt …ý ™Úte.’’ ‚u{ rðît™tu Ëðo™u Ë{òðu. (50)
∑§cflã× ¬ÈLfi§·˘•Ê Áflfifl‡Ê ∑§Êãÿã× ¬ÈLfi§·˘•*®¬fiÃÊÁŸ–
∞ÆÃŒ˜Ô ’fi˝rÊÔãŸÈ¬fi flÀ„UÊ◊Á‚ àflÊ Á∑§ú|Sflfi㟗 ¬˝ÁÃfi flÊøÊSÿòÊfiH 51H
…ŒtÚto : nu ÏæíræÝì-ðuŒ¿t - ƒúñ™t ¿tt‚t rðît™T ! ÜïU¯é-ftu™t ¥‹„:-{æÞ{tk ÐéL¯:-Ëðoºt …qýo
…h{uïh ¥‹„:-ykŒh ¥æ + ç±±ïàæ-«rðü ÚtE hnu÷ Au ? ÜUæçÝ-ftuý ÐéL¯ï-…qýo …h{uïh™t ¥‹„-
{æÞ-ykŒh ¥<ЄæçÝ-MÚttr…‚ Au ? suÚte ¿tt™Úte y{u ©Ð, ±Ëãæ}æç¨-«Ät™ …wÁ»t ƒ™eyu. »„„ì-
yu y±æ-yt…™u …qAeyu Aeyu ‚u ôÜU çS±„ì-þwk Au ? ¥~æ-yu rð»tÞ{tk Ý:, Ðíç„-y{™u ±æï™æç¨-
514 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ƒ‚tðtu. (51)
¼tðtÚto : [thuÞ ðuŒtu™t ¿tt‚t rðît™T-ƒúñt™u yLÞ ÷tuftuyu yu he‚u …qAðwk òuEyu fu, nu ðuŒtu™t
¿tt‚t rðît™T ! …qýo …h{uïh ftu™t{tk «rðü Au ? ftuý …ŒtÚto ‚u™e [ÔÞtr™e] yL‚„o‚ Au, yu
ðt‚ yt…™u …qAeyu Aeyu, ‚u ÞÚttÚto Y…{tk ƒ‚tðtu, suÚte y{u «Ät™-{wÏÞ …wÁ»t ƒ™eyu. (51)
¬ÜøSflã× ¬ÈL§·fi˘•ÊÁflfifl‡Ê ÃÊãÿã× ¬ÈLfi§·˘•*¬fiÃÊÁŸ–
∞ÆÃûflÊòÊfi ¬˝ÁÃ◊ãflÊŸÊ˘•fi|S◊ Ÿ ◊ÊÿÿÊfi ÷flSÿÈûÊfi⁄UÊ ◊ØÔH 52H
…ŒtÚto : nu rs¿ttËw ! І™¨é-…tk[ ¼q‚tu ðt ‚u™e ‚L{tºttytu™e ¥‹„:-{æÞ-ykŒh{tk ÐéL¯:-
…qýo …h{tí{t ¥æ+ç±±ïàæ-…tu‚t™e ÔÞtrÂÚte Ëthe he‚u «rðü ÚtE hnu÷ Au; „æçÝ-‚u …k[¼q‚ ðt
‚L{tºtt ÐéL¯ï-…qýo …h{tí{t …wÁ»t™e ¥‹„:-{æÞ{tk ¥<ЄæçÝ-MÚttr…‚ Au; »„„ì-yu ¥~æ-yt s„‚{tk
[rð»tÞ{tk] y±æ-yt…™u Ðíç„}拱æÝæ:-«íÞût ¿tt‚t yuðtu nwk - Ë{tÄt™ f‚to ¥çS}æ-Awk.
òu }ææ²²æ-«¿tt - W¥t{ ƒwrØÚte Þwõ‚ ‚wk |æ±ç¨-Atu, ‚tu }æ„-{thtÚte ©œæÚ:-W¥t{ Ë{tÄt™
fh™th ftuE Ý-™Úte, yu{ ‚wk òý. (52)
¼tðtÚto : …h{uïh W…Œuþ fhu Au fu, nu {™w»Þtu ! {thtÚte ðÄe™u ƒeòu ftuE ™Úte. nwk s Ëðo™tu
ytÄth Awk y™u Ëðo™u ÔÞt fhe™u Äthý fhwk Awk. {tht ÔÞt ntuðt™t fthýu Ëðo …ŒtÚttuo …tu‚-…tu‚t™t
r™Þ{{tk hnu÷ Au.
nu Ëðtuo¥t{ Þtu„e rðît™tu ! yt… ÷tuftu {tht yu rð¿tt™™u [Ëðo {™w»Þtu™u ] ƒ‚tðtu. (52)
∑§Ê |SflfiŒÊ‚Ëà¬ÍÆfl¸ÁøfiÁûÊ— Á∑§ú|SflfiŒÊ‚ËŒ˜Ô ’ÎÆ„Umÿfi—–
∑§Ê |SflfiŒÊ‚Ë|à¬ÁÀÊ|å¬ÀÊÊ ∑§Ê |SflfiŒÊ‚ËÃ˜Ô |¬‡ÊÁXÔUÆÀÊÊH 53H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! yt s„‚{tk (1) ÜUæ çS±„ì-ftuý Ðê±üç™ç~æ:-y™trŒ Ë{Þ{tk Ëkr[‚ Út™the
¥æ¨è„ì-Au ? (2) ôÜU,-çS±„ì-fE Ïæëã„ì-{nt™ ±²:-«s™™ - Wí…L™ Y… ðM‚w ¥æ¨è„ì-Au ?
(3) ÜUæ, çS±„ì-fE ðM‚w çÐçHçŒÐHæ-¼e™e fu [efýe ¥æ¨è„ì-Au ? (4) ÜUæ, çS±„ì-ftuý çÐàæçXHæ-
yðÞðtu™u ykŒh fh™the-„¤e s™the ðM‚w ¥æ¨è„ì-Au ? yu yt…™u …qAwk Awk. (53)
¼tðtÚto : yt {kºt{tk [th «&™tu Au ‚u™tu W¥th yt„÷t {kºt{tk ÿüÔÞ Au. (53)
lÊÒ⁄UÊfi‚Ëà¬ÍÆfl¸ÁøfiÁòÊ⁄U‡flfi˘•Ê‚ËŒ˜Ô ’ÎÆ„Umÿfi—–
•Áflfi⁄UÊ‚Ë|à¬ÁÀÊ|å¬ÀÊÊ ⁄UÊÁòÊfi⁄UÊ‚Ë|ଇÊÁXÔUÆÀÊÊH 54H
…ŒtÚto : nu rs¿ttËw ! (1) læñ:-rðãw‚T Ðê±üç™ç„:-«Út{ Ëkr[‚ ðM‚w ¥æ¨è„ì-Au, (2) ¥E:-
{n‚T‚¥ð Ïæëã„ì-{nt™ ±²:-«s™™ ytí{f - Wí…r¥t MðY… ¥æ¨è„ì-Au, (3) ¥ç±:-hûtf «f]r‚
çÐçHçŒÐHæ-ytÿo fu [efýe ðM‚w ¥æ¨è„ì-Au, (4) Úæç~æ:-htrºt™e Ë{t™ «÷Þ çÐàæçXHæ-Ëðo yðÞðtu™u
515 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
„¤e s™the ¥æ¨è„ì-Au, yu{ ‚wk òý. (54)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su yr‚ Ëqû{ rðãw‚T Au, ‚u «Út{ …rhýt{ Au. {n‚T ™t{f rî‚eÞ
…rhýt{ Au. «f]r‚ {q÷ fthý Y… …rhýt{ Au y™u «÷Þ Ëðo MÚtq÷ Ëðo …ŒtÚttuo™tu rð™tþf Au,
‚u{ ‚{u òýtu. (54)
∑§Ê˘ß¸Ó®◊⁄U Á¬‡ÊÁXÔUÆÀÊÊ ∑§Ê˘ßZÓ ∑ȧL§Á¬‡ÊÁXÔUÆÀÊÊ–
∑§˘ß¸Ó®◊ÊS∑§ãŒfi◊·¸Áà ∑§˘ßZ ¬ãÕÊ¢ Áfl‚fi¬¸ÁÃH 55H
…ŒtÚto : ¥Úï-nu rðŒw»te †e ! (1) ÜUæ §ü}æì-ftuý ðthkðth çÐàæçXHæ-Y…™wk ytðhý fh™the Au
? (2) ÜUæ, §ü}æì-ftuý ðthkðth ÜéULçÐàæçXHæ-Þð ytrŒ yL™™t yðÞðtu™u „¤e s™the Au ? (3)
ÜU:, §ü}æì-ftuý ðthkðth ¥æSÜU‹Î}æì-swŒe swŒe „r‚Úte þe½ú ¥¯üç„-…ntU[u Au ? (4) ÜU:, ftuý §ü}æì-
s¤™t Ћƒæ}æì-{t„o{tk ç±+¨Ðüç„-rðþu»t „r‚ fhu Au ? yt «&™tu™wk Ë{tÄt™ fh. (55)
¼tðtÚto : ftuý Y…™wk ytðhý fhu Au ? ftuý ¾u‚e ytrŒ™u ™ü fhu Au ? ftuý þe½ú Œtuzu Au ?
ftuý {t„o{tk [t÷u Au ? yt [th «&™tu Au, ‚u™tu W¥th yt„¤™t {kºt{tk òýtu. (55)
•¡Ê⁄fiU Á¬‡ÊÁXÔUÆÀÊÊ ‡flÊÁflà∑fiȧL§Á¬‡ÊÁXÔUÆÀÊÊ–
‡Ê‡Ê˘•ÊS∑§ãŒfi◊·¸àÿÁ„— ¬ãÕÊ¢ Áfl ‚fi¬¸ÁÃH 56H
…ŒtÚto : ¥Úï- nu {™w»Þtu ! (1) ¥…æ-sL{hrn‚ «f]r‚ çÐàæçXHæ-rðï™t Y…™wk «÷Þ Ë{Þu
ytðhý fh™the Au. (2) Eæ籄ì-ÜéULçÐàæçXHæ-Ëtnwze-…þw™e Ë{t™ ¾u‚e ytrŒ™t yðÞðtu™tu
™tþ fh™the Au. (3) àæàæ:-ËË÷t Ë{t™ ðu„Þwõ‚ ðtÞw ¥æSÜU‹Î}æì-Ëðoºt WA¤e™u ¥¯üç„-…ntU[u
Au. (4) ¥çã:-ðtŒ¤ Ћƒæ}æì-{t„o{tk ç± + ¨Ðüç„-rðrðÄ „r‚ fhu Au yu{ ‚{u òýtu. (56)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su ysL{t «f]r‚ Au, ‚u Ëðo ftÞoY… s„‚™tu «÷Þ fh™the, ftÞofthýY…,
…tu‚t™t ftÞo™u [s„‚™u ] …tu‚t™e ykŒh ÷e™ fh™the Au; su Ëtnwze ¾u‚e™tu ™tþ fhu Au, su ðtÞw
ËË÷t™e Ë{t™ [t÷‚tu Ëðo™u Ëqfðe ™t¾u Au; su ðtŒ¤ Ët…™e Ë{t™ „r‚ fhu Au, ‚u Ëðo™u ‚{u
òýtu. (56)
∑§àÿfiSÿ ÁflcΔUÊ— ∑§àÿˇÊ⁄UÊfiÁáÊ ∑§Áà „UÊ◊Êfi‚— ∑§ÁÃœÊ ‚Á◊fih—–
ÿôÊSÿfi àflÊ ÁflŒÕÊfi ¬Îë¿U◊òÊ ∑§Áà „UÊÃÊfi⁄U˘´§ÃÈƇÊÊ ÿfi¡|ãÃH 57H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! (1) ¥S²-yt ²¿æS²-ËkÞtu„Úte Wí…L™ ÚtÞu÷ ËkËthY… Þ¿t™t ÜUç„-
fux÷tk ç±cÆæ:-rðþu»t ÂMÚtr‚{tk ytÄth Au ? (2) ÜUç„-fux÷tk ¥ÿæÚæç‡æ-s÷ ytrŒ r™{toý™tk
ËtÄ™ Au ? (3) ÜUç„-fux÷tk ãæï}ææ¨:-ytŒt™-«Œt™ yÚtto‚T ÔÞt…th Au ? (4) ÜUç„{æ-fux÷t
«fth™t ¨ç}æh:-Ër{Ät™e Ë{t™ ¿tt™ ytrŒ™t «ftþf Au ? (5) ÜUç„-fux÷tk ãæï„æÚ:-ytŒt™-
516 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
«Œt™ ytrŒ ÔÞðnth fh™th «„éàæ:-ðËk‚trŒ «íÞuf }‚w{tk ²…ç‹„-Ëk„ fhu Au ? yt he‚u ¥~æ-
yt rð»tÞ{tk ç±Îƒæ-rð¿tt™tu™u y±æ-yt…™u nwk ÐëÓÀ}æì-…qAwk Awk. (57)
¼tðtÚto : yt s„‚T õÞtk ÂMÚt‚ Au ? yu™t r™{toý ËtÄ™ fux÷tk Au ? fux÷e ÔÞt…th ÞtuøÞ
ðM‚w Au ? fux÷t ¿tt™ ytrŒ™t «ftþf Au ? y™u fux÷tk ÔÞðnthf‚to Au ? yt …tk[ «&™tu™t W¥th
yt„¤™t {kºt{tk òýðt òuEyu. (57)
·«UfiSÿ ÁflcΔUÊ— ‡ÊÃ◊ˇÊ⁄UÊfiáÿ‡ÊËÁÄUʸ◊Êfi— ‚Á◊œÊfi „U ÁÃd—–
ÿôÊSÿfi à ÁflŒÕÊ ¬˝ ’fi˝flËÁ◊ ‚# „UÊÃÊfi⁄U ´§ÃÈƇÊÊ ÿfi¡|ãÃH 58H
…ŒtÚto : nu rs¿ttËwytu ! (1) ¥S²-yt ²¿æS²-Ëk„‚ s„‚™e ¯Åì-A }‚wytu ç±cÆæ:-rðþu»t
ÂMÚtr‚™tu ytÄth Au; (2) àæ„}æì-yËkÏÞ ¥ÿæÚæç‡æ-s¤ ytrŒ Wí…r¥t™tk ËtÄ™ Au; (3) ¥çàæç„:-
yËkÏÞ ãæï}ææ: ÷uðt-Œuðt™tu ÔÞðnth Au; (4) ç„d:-ytæÞtÂí{f, ytrÄŒirðf y™u ytrļtir‚f yu
ºtý rðãtytu ã-«rËØ ¨ç}æ{:-¿tt™ ytrŒ™e «ftþf Au; (5) ¨Œ„-…tk[ «tý, {™ y™u ytí{t
yu Ët‚ ãæï„æÚ:-÷uý-Œuý™t ÔÞðnth™tu f‚to «„éàæ:-«íÞuf ðËk‚ ytrŒ }‚w{tk ²…ç‹„-Ëk„ fhu Au;
‚u Þ¿t = s„‚™wk ç±Îƒæ-rð¿tt™ „ï-‚tht {txu nwk Ðí + Ïæí±èç}æ-fnwk Awk. (58)
¼tðtÚto : nu rs¿ttËws™tu ! su Þ¿t{tk A }‚wytu ÂMÚtr‚™e ËtÄf Au, yËkÏÞ s¤ ðM‚wytu
ÔÞðnth™e ËtÄf Au, ƒnw s ÔÞðnth™u ÞtuøÞ …ŒtÚto Au, Ëðo «týe y™u y«týe ntu‚t ytrŒ
Y…{tk Ëk„ fhu Au y™u ßÞtk ¿tt™ ytrŒ™e «ftrþft ºtý «fth™e rðãtytu Au, ‚u Þ¿t™u ‚{u Ëðo
òýtu. (58)
∑§Ê˘•Sÿ flfiŒ ÷ÈflfiŸSÿ ŸÊ$÷ ∑§Ê lÊflÊfi¬ÎÁÕflˢ•ãÃÁ⁄fiUˇÊ◊˜Ô–
∑§— ‚Íÿ¸Ó®Sÿ flŒ ’΄UÃÊ ¡ÁŸòÊ¢ ∑§Ê flfiŒ øãº˝◊fi‚¢ ÿÃÊ¡Ê—H 59H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! (1) ¥S²-yt |æé±ÝS²-Ëðo™t ytÄth¼q‚ ËkËth™t Ýæç|æ}æì-{æÞ{ yk„
ðt ƒkÄ™ MÚtt™™u ÜU:-ftuý ±ïÎ-òýu Au ? (2) ÜU:-ftuý læ±æÐë烱è-ËqÞo y™u …]rÚtðe ‚Útt
¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ™u ±ïÎ-òýu Au ? (3) ÜU:-ftuý Ïæëã„:-{nt™ ¨ê²üS²-ËqÞo{kz¤™t …çÝ~æ}æì-
W…tŒt™ ðt r™r{¥t fthý™u ±ïÎ-òýu Au ? (4) y™u ²„æï…æ:-su™tÚte Wí…L™ Út™th ‚u [kÿ{t™t
Wí…tŒf™u ™‹Îí}æ¨}æì-[kÿ÷tuf™u ÜU:-ftu ý ±ïÎ-òýu Au ? ‚u™wk Ë{tÄt™ fhtu. (59)
¼tðtÚto : yt s„‚™t Äthýf‚to ƒkÄ™™u, ¼qr{, ËqÞo ‚Útt yL‚rhût™u, {nt™ ËqÞo™t fthý™u
‚Útt suÚte [kÿ{t Wí…L™ ÚtÞu÷ Au, ‚u™u ftuý òýu Au ? yt [th «&™tu™t W¥th yt„¤™t {kºt{tk
Au ‚u{ òýðwk òuEyu. (59)
flŒÊ„U◊Sÿ ÷ÈflfiŸSÿ ŸÊ$÷ flŒ lÊflÊfi¬ÎÁÕflˢ•ãÃÁ⁄fiUˇÊ◊˜Ô–
flŒ ‚ÍÿÓ¸®Sÿ ’΄UÃÊ ¡ÁŸòÊ◊ÕÊ flŒ øãº˝◊fi‚¢ ÿÃÊ¡Ê—H 60H
517 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu rs¿ttËw ! (1) ¥S²-yt |æé±ÝS²-ËkËth™e Ýæç|æ}æì-ƒkÄ™™tk MÚtt™ fthýY… {æÞ¼t„
…hƒúñ™u ¥ã}æì-nwk ±ïÎ-òýwk Awk; (2) læ±æÐë烱è-«ftþ y™u y«ftþY… ÷tuf Ë{qntu ‚Útt ¥‹„çÚÿæ}æì-
ytftþ™u …ý ±ïÎ-nwk òýwk Awk; (3) Ïæëã„:-{nt™ ¨ê²üS²-ËqÞo÷tuf™t …çÝ~æ}æì-W…tŒt™ ‚usËT fthý
y™u r™r{¥t fthý ƒúñ™u ±ïÎ-nwk òýwk Awk. (4) ¥ƒæï-‚Œ™L‚h ²„æï…æ:-su …h{tí{tÚte Wí…L™
ÚtÞu÷ ‚u ™‹Îí}æ¨}æì-[kÿ™u ±ïÎ-nwk òýwk Awk. (60)
¼tðtÚto : rðît™ W¥th yt…u fu, nu rs¿ttËw ! yt s„‚™t ƒkÄ™ y™u ÂMÚtr‚™t fthý, ºtýuÞ
÷tuftu™wk fthý, ËqÞo y™u [kÿ{t™t W…tŒt™ fthý y™u r™r{¥t fthý yu Ëðo™u nwk òýwk Awk.
ƒúñ-Eïh yu s Ëðo™t r™r{¥t fthý Au y™u «f]r‚ W…tŒt™ fthý Au, yu{ òýtu. (60)
¬ÎÆë¿UÊÁ◊fi àflÊ ¬⁄UR◊ãï ¬ÎÁÕ√ÿÊ— ¬ÎÆë¿UÊÁ◊ ÿòÊ ÷ÈflfiŸSÿ ŸÊÁ÷fi—–
¬ÎÆë¿UÊÁ◊fi àflÊ flÎcáÊÊ˘•‡flfiSÿ ⁄UÃfi— ¬ÎÆë¿UÊÁ◊fi flÊø— ¬fi⁄UR◊¢ √ÿÊfi◊H 61H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! (1) nwk y±æ-yt…™u ÐëçƒÃ²æ: …]rÚtðe™e, ¥‹„}æì, ÐÚ}æì-…h¼t„ Ëe{t fu
yðrÄ™u ÐëÓÀæç}æ-…qAwk Awk. (2) ²~æ-ßÞtk |æé±ÝS²-ËkËth™e Ýæç|æ:-™tr¼ yÚtto‚T {æÞ-ytf»toýÚte
ƒkÄ™ fhu Au ‚u™u ÐëÓÀæç}æ-…qAwk Awk. (3) su ±ëc‡æ:-Ëu[™ fh™th ¥ES²-ƒ¤ðt™ …wÁ»t™wk Úï„:-
…ht¢{ [ðeÞo]Au ‚u™u ÐëÓÀæç}æ-…qAwk Awk. (4) ±æ™:-ºtý ðuŒ Y… ðtýe™t ÐÚ}æ}æì-W¥t{ òæï}æ-ytftþ
Y… MÚtt™™u y±æ-yt…™u ÐëÓÀæç}æ-…qAwk Awk. yt… ‚u™t W¥th yt…tu. (61)
¼tðtÚto : …]rÚtðe™e Ëe{t, ÷tuf™wk ytf»toýÚte ƒkÄ™, ƒ¤ðt™ …wÁ»t™wk …ht¢{ y™u ðtýe{tk …thk„‚
ftuý Au ? yu «&™tu™t W¥th yt„¤™t {kºt{tk òýtu. (61)
ßÿ¢ flÁŒ— ¬⁄UÊ˘•ãÃfi— ¬ÎÁÕ√ÿÊ˘•ÿ¢ ÿôÊÊ ÷ÈflfiŸSÿ ŸÊÁ÷fi—–
•ÿö ‚Ê◊Ê flÎcáÊÊ˘•‡flfiSÿ ⁄UÃÊfi ’˝rÊÔÊÿ¢ flÊø— ¬fi⁄UR◊¢ √ÿÊfi◊H 62H
…ŒtÚto : nu rs¿ttËw ! (1) §²}æì-yt ±ïçÎ:-{æÞhu¾t ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{™t ÐÚ:-…h¼t„™e ¥‹„:-
Ëe{t Au; (2) ¥²}æì-yu «íÞût „wýtuðt¤t ²¿æ:-Ëðo™t …qßÞ s„Œeïh |æé±ÝS²-ËkËth™e Ýæç|æ:-
r™Þ‚ ÂMÚtr‚™t ƒkÄf Au; (3) ¥²}æì-yu ¨æï}æ:-yti»trÄytu{tk ©uc ykþw{t™ ™t{f Ëtu{ ±ëc‡æ:-
…ht¢{ fh™th ¥ES²-ƒ¤ðt™ …wÁ»t™wk Úï„:-…ht¢{-ðeÞo Au y™u (4) ¥²}æì-yu Ïæírææ-[thuÞ ðuŒtu™t
¿tt‚t ±æ™:-ºtý ðuŒY… ðtýe™t ÐÚ}æ}æì-W¥t{ òæï}æ-MÚtt™ Au; ‚wk yu™u òý. (62)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! òu yt ¼q„tu¤™e {æÞhu¾t ¾U[ðt{tk ytðu, ‚tu ‚u W…hÚte ¼qr{™t yL‚-
Ëe{t™u «t fh‚e [‚u™e] ÔÞtË Ëk¿tt™u «t fhu Au. yu s ¼qr{™tu yL‚-Ëe{t Au. Ëðo™wk {æÞ
ytf»toý-™tr¼ s„Œeïh Au. Ëðo «týeytu™t …ht¢{™e ð]rØ fh™the Ëðtuo¥t{ yti»trÄ Ëtu{ Au y™u
ðuŒtu™t …thk„‚ rðît™T-ƒúñt ðtýe™t …thk„‚ Au, ‚u{ ‚{u òýtu. (62)
518 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚ÈÆ÷Í— Sflfiÿê÷Í— ¬˝fiÕ◊Êõ˘ãÃ◊¸Ó®„Uàÿ~áʸfl–
Œœ „U ª÷¸Ó®◊ÎÆ|àflÿ¢ ÿÃÊfi ¡Ê× ¬˝¡Ê¬fiÁ×H 63H
…ŒtÚto : nu rs¿ttËw ! ²„:-su s„ŒeïhÚte Ðí…æÐç„:-«ò™tu hûtf-…t÷f ËqÞo …æ„:-Wí…L™
ÚtÞu÷ Au; su ¨é|æê:-ËwkŒh rðã{t™, S±²}|æêê:-MðÞk «rËØ y™u Wí…r¥t ‚Útt ™tþ hrn‚, Ðíƒ}æ:-
ËðoÚte «Út{ s„Œeïh }æãç„-{nt™ rðM‚]‚ ¥‡æü±ï-s¤ ytrŒ …ŒtÚttuoÚte ËkƒkrÄ‚ ËkËth™t ¥‹„:-
{æÞ{tk «çy±²}æì-}‚w y™wfq¤ «t xæ|æü}æì-ƒes™u Î{ï-Äthý fhu Au; ‚u™e ã-s Ëðo ÷tuftuyu W…tË™t
fhðe òuEyu. (63)
¼tðtÚto : òu {™w»Þ ËqÞo ytrŒ™t …h{ fthý {q÷ W…tŒt™ fthý «f]r‚™u ‚Útt ‚u{tk ƒes
Äthý fhtð™th …h{tí{t™u òýe ÷u, ‚tu ‚uytu yt ËkËth{tk rðM‚]‚ Ëw¾ðt¤t ƒ™u. (63)
„UÊÃÊfi ÿˇÊà¬˝¡Ê¬fiÁÃö ‚Ê◊fiSÿ ◊Á„Uꟗ– ¡ÈÆcÊÃÊ¢ Á¬’fiÃÈÆ ‚Ê◊ö „UÊÃÿ¸¡fiH 64H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Œt‚t …wÁ»t ! su{ ãæï„æ-þw¼ „wýtu™u „úný fh™th rðît™T ¨æï}æS²-Ëf¤ yiïÞoÚte
Þwõ‚ …h{tí{t™t }æçã}Ý:-{rn{tÚte Ðí…æÐç„}æì-rðï™t …t÷f Eïh™e ²ÿæ„ì-…qò fhu Au; ðt …鯄æ}æì-
ËuðtÚte «ËL™ fhu Au y™u ¨æï}æ}æì-Ëðo W¥t{ yti»trÄytu™t hË™wk çÐÏæ„é-…t™ fhu Au; ‚u{ ‚wk ²…-
‚u™e …qò fh y™u hË™wk …t™ fh. (64)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ rðît™T s™ yt s„‚{tk h[™t ytrŒ rðþu»t fthýtuÚte …h{tí{t™e
{rn{t™u òýe™u ‚u™e W…tË™t fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý yu™e W…tË™t fhtu. (64)
¬˝¡Êfi¬Ã Ÿ àflŒÃÊãÿãÿÊ Áfl‡flÊfi M§¬ÊÁáÊ ¬Á⁄U ÃÊ ’fi÷Ífl–
ÿà∑§Êfi◊ÊSà ¡È„ÈUÆ◊SÃãŸÊfi˘•SÃÈ flÿú SÿÊfi◊ ¬ÃfiÿÊ ⁄UÿËáÊÊ◊˜ÔH 65H
…ŒtÚto : nu Ðí…æЄï-Ëðo «ò™t hûtf-Mðt{e …h{tí{™T > ftuE y±„ì-yt…™tÚte ¥‹²:-r¼L™
„æ-‚u™t »„æçÝ-yu …]rÚtðe ytrŒ ¼q‚tu ‚Útt ç±Eæ-Ëðo MÐæç‡æ-Y… Þwõ‚ ðM‚wytu Ý + ÐçÚ + Ïæ|æê±-
ƒ¤ðt™ ™Úte.
²yÜUæ}ææ:-su-su …ŒtÚto™e ft{™t fh™tht ±²}æì-y{u yt…™e …éãé}æ:-«þkËt fheyu „„ì-‚u-‚u
ft{™t ÞtuøÞ ðM‚w Ý:-y{™u ¥S„é-«t ÚttÞ. „ï-yt…™e f]…tÚte y{u Ú²è‡ææ}æì-rðãt, Ëwðýo ytrŒ
Ä™tu™t Є²:-hûtf–Mðt{e S²æ}æ-ƒ™eyu. (65)
¼tðtÚto : òu …h{uïhÚte W¥t{, {nt™, yiïÞoÞwõ‚, Ëðo þÂõ‚{t™ …ŒtÚto ftuE ™Úte, y™u
™ ‚tu ‚u™e Ë{t™-‚wÕÞ …ý ftuE Au.
su rðï™t ytí{t-Ëðtoí{t, Ëðor™{to‚t, Ë{M‚ yiïÞo «Œt‚t Eïh Au, ‚u™e s rðþu»t ¼Âõ‚Úte
519 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u …wÁ»ttÚtoÚte ËtkËtrhf yiïÞo y™u Þtu„tÇÞtËÚte …th{tŠÚtf Ët{ÚÞo y{u «t fhe þfeyu
Aeyu. (65)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk …h{tí{t™tu {rn{t (1-3), Ë]rü™t „wýtu™wk ðýo™
(4), Þtu„™e «þkËt (5-6), «&™ y™u W¥th (9-12), Ë]rü™t …ŒtÚttuo™e «þkËt (14), htò
y™u «ò™t „wýtu™wk ðýo™ (20-23), þt† ytrŒ™tu W…Œuþ (25-29), …X™-…tX™ (32, 33),
†e-…wÁ»t™t „wýtu™wk ðýo™ (36, 37), …w™: «&™ y™u W¥th (45 - 62), …h{uïh™t „wýtu™wk
ðýo™ (64, 65), Þ¿t™e ÔÞtÏÞt (57, 58), hu¾t „rý‚ (62) ð„uhu™tu W…Œuþ fhu÷ Au. yuÚte
yt yæÞtÞ™t yÚto™e …qðo yæÞtÞ{tk «r‚…trŒ‚ yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ òýðe òuEyu.
JJ §ç„ ~æ²æïô±àææïùŠ²æ²: JJ
520 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ ™„é=±àææïùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
•‡flfiSÃͬ⁄UÊ ªÊfi◊ÎƪSà ¬˝Êfi¡Ê¬àÿÊ— ∑ÎƧcáʪ˝Ëfifl˘•ÊÇŸÿÊ ⁄UR⁄UÊ≈fiU ¬ÈÆ⁄USÃÊfiØ‚
Ô Ê⁄USflRÃË
◊RcÿõœSÃÊhãflÊfi⁄UÊ|‡flŸÊflœÊ⁄UÊfi◊ÊÒ ’ÊuÔUÊ— ‚ÊfiÒ◊ʬÊÒcáÊ— ‡ÿÊ◊Ê ŸÊèÿÊfiú ‚ÊÒÿ¸ÿÊ◊ÊÒ
‡flÇøfi ∑ΧÆcáʇøfi ¬Ê‡fl¸ÿÊfiSàflÊc≈˛UÊÒ ÀÊÊfi◊‡Ê‚fiÄÕÊÒ ‚ÄâÿÊflʸ®fiÿ√ÿ~— ‡fl×
¬Èë¿U˘ßãº˝Êfiÿ Sfl¬Sÿ~Êÿ fl„UmfiÒcáÊflÊ flÊfi◊Ÿ—H 1H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su ¥E:-þe½ú„t{e ½tuzt, „êÐÚ:-®nËf …þw, xææï}æëxæ:-„tÞ Ë{t™
™e÷„tÞ, „ï-‚uytu Ðíæ…æÐy²æ:-«ò…t÷f ËqÞo Œuð‚tðt¤t yÚtto‚T ËqÞo{kz¤™t „wýtuÚte Þwõ‚ …þwytu,
ÜëUc‡æxæíè±:-ft¤e ztufðt¤t …þwytu, ¥æxÝï²: yÂø™ Œuð‚tðt¤t …þwytu, ÐéÚS„æ„ì-ytrŒ{tk - «Út{Úte
ÚÚæÅï-÷÷tx™t r™r{¥t }æï¯è-þçŒ fh™the ½uxe y™u ¨æÚS±„è-ËhMð‚e Œuð‚tðt¤e …þw †e, ¥{S„æ„ì-
™e[uÚte ㋱æï:-ztƒe y™u s{ýe nz…[e Ïææuæï:-¼wòytuÚte ¥{æïÚæ}ææñ-™e[u h{ý fh™th ¥æçEÝæñ-
yrïŒuð‚t ðt¤t ƒu …þwytu, ¨æñ}ææÐæñc‡æ:-Ëtu{ y™u …q»tt Œuð‚tðt¤t à²æ}æ:-ft¤t hk„™tk …þwytu,
Ýæ|²æ}æì-™tr¼™e r™r{¥t ÐæEü²æï:-ztƒe y™u s{ýe ƒtsw™tk r™r{¥t Eï„p-ËVuŒ y™u ÜëUc‡æp-
ft¤t hk„™t ¨æñ²ü²æ}ææñ ËqÞo y™u Þ{Úte ËkƒkrÄ‚ …þwytu, ¨v‰²æï:-òk½™u r™r{¥t Hæï}æàæ¨vƒæñ-
Ykðtzt Þwõ‚ òk½ðt¤t y±æcÅæñ-íðüt Œuð‚tðt¤t …þwytu, ÐéÓÀï-…qkA™t r™r{¥t Eï„: - ËVuŒ hk„ðt¤t
±æ²Ã²:-ðtÞw Œuð‚tðt¤t …þw, ±ïã„ì-yË{Þ{tk ËtkZ™t Ëk„Úte „¼o…t‚ fh™the „tÞ, ±ñc‡æ±: rð»ýw
Œuð‚tðt¤t …þwytu y™u ±æ}æÝ:-ðtkft yk„tuðt¤t …þwytu Au, ‚u Ëðo™u S±ÐS²æ²-ËwkŒh fu W¥t{
f{tuoðt¤t §‹Îíæ²-yiïÞo Þwõ‚ …wÁ»t™u {txu ËkÞwõ‚ fhtu. yÚtto‚T ‚u «íÞuf yk„™t yt™kŒ {txu Wõ‚
„wýðt¤t …þwytu™u r™Þ‚ fhtu. (1)..
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ½tuzt ð„uhu …þwytuÚte ftÞo rËØ fhe™u, yiïÞo™e WL™r‚ fhe™u Ä{oÞwõ‚
ftÞo fhu Au, ‚uytu Ëti¼tøÞþt¤e ntuÞ Au.
ynª Œuð‚t þçŒÚte ‚u-‚u „wýÚte Þwõ‚ …þwytu Ë{sðt òuEyu. (1)
⁄UÊÁ„fiUÃÊ œÍÆ◊˝⁄UÊfiÁ„U× ∑§∑¸§ãœfiÈ⁄UÊÁ„UÃSà ‚ÊÒêÿÊ ’÷fi˝È⁄UL§áÊ’fi÷˝È— ‡ÊÈ∑fi§’÷˝ÈÆSÃ
flÊfiL§áÊÊ— Á‡ÊfiÁÃ⁄Uãœ˝Ê˘ãÿÃfi—Á‡ÊÁÃ⁄Uãœ˝— ‚◊ãÃÁ‡ÊfiÁÃ⁄Uãœ˝Sà ‚ÊfiÁflòÊÊ— Á‡ÊfiÁÃ’Ê„ÈU®-
⁄URãÿ×Á‡ÊÁÃ’Ê„ÈU— ‚◊ãÃÁ‡ÊfiÁÃ’Ê„ÈUÆSà ’Êfi„¸US¬àÿÊ— ¬Î·fiÃË ˇÊÈƺ˝¬Îfi·ÃË SÕÍÆÀʬfiηÃË
521 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÃÊ ◊ÒfiòÊÊflL§áÿ~—H 2H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su Úæïçã„:-Ët{tLÞ ÷t÷ hk„ðt¤t, {ê}æíÚæïçã„:-Äq{tzt Ë{t™ ÷t÷
hk„ðt¤t y™u ÜUÜüU‹{éÚæïçã„:-…tft ƒtuh Ë{t™ ÷t÷ hk„ðt¤t …þwytu Au. „ï-‚uytu ¨æñ}²æ:-Ëtu{-
[kÿ Œuð‚tðt¤t; su Ïæ|æíé:-™tu¤eÞt Ë{t™ ¼q¾ht hk„ðt¤t, ¥L‡æÏæ|æíé:-÷t÷ hk„Úte Þwõ‚ ¼q¾ht
hk„ðt¤t àæéÜUÏæ|æíé:-‚tu‚t Ë{t™ ¼q¾ht hk„ðt¤t …þwytu Au, „ï- ‚uytu ±æL‡ææ:-Œuð‚tðt¤t yÚtto‚T
©uc; su çàæç„Ú‹{í:-rAÿtu{tk ËVuŒ hk„ðt¤t, ¥‹²„:çàæç„Ú‹{í:-yuf ƒtsw Wõ‚ rAÿtu™e Ë{t™ ËVuŒ
r[öðt¤t, ¨}æ‹„çàæç„Ú‹{í: Ëðoºt Wõ‚ rAÿtu™e Ë{t™ ËVuŒ r[öðt¤t …þwytu Au, „ï-‚uytu Ëðo
¨æç±~ææ:-ËqÞo Œuð‚tðt¤t; su çàæç„Ïææãé: ¼wòytu{tk ËVuŒ r[öðt¤t, ¥‹²„: çàæç„Ïææãé:-yuf ƒtsw
¼wò{tk ËVuŒ r[öðt¤t y™u ¨}æ‹„çàæç„Ïææãé:-Ëðoºt ¼wòytu{tk ËVuŒ r[öðt¤t …þwytu Au „ï-‚uytu
ÏææãüSÐy²æ:-ƒ]nM…r‚ Œuð‚tðt¤t ntuÞ Au; y™u su Ð믄è-yk„tu{tk Atkx-x…ftk ðt¤e, ÿæéÎíÐ믄è-™t™t
x…ftkðt¤e y™u SƒêHÐ믄è-{tuxtk x…ftkðt¤e „tÞtu Au, „æ-‚u Ëðo }æñ~ææ±L‡²:-r{ºt =«tý y™u ðÁý-
WŒt™ Œuð‚tðt¤e ntuÞ Au; yu{ òýðwk òuEyu. (2)
¼tðtÚto : su …þwytu [Lÿ{t ytrŒ™t „wýtuÚte Þwõ‚ Au, ‚u™tÚte ‚u-‚u ftÞtuo {™w»Þtuyu rËØ fhðt
òuEyu. (2)
‡ÊÈÆhflÊfiÀÊ— ‚fl¸‡ÊfiÈhflÊÀÊÊ ◊ÁáÊflÊÀÊSÃ˘•Êfi|‡flŸÊ— ‡ÿÃfi— ‡ÿÃÊˇÊ~Ê˘L§áÊSÃ
L§º˝Êÿfi ¬‡ÊÈƬÃfiÿ ∑§áÊʸ ÿÊ◊Ê˘•fiflÁÀÊ#Ê ⁄UÊÒº˝Ê Ÿ÷ÊfiM§¬Ê— ¬Ê¡¸ãÿÊ—H 3H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su àæéh±æH:-þwØðt¤ðt¤t, ¨±üàæéh±æH:-Ëðo þwØðt¤ðt¤t, }æç‡æ±æH:-
{rý Ë{t™ MðåA ftu{¤ y™u [¤f‚t ðt¤ðt¤t …þwytu Au, „ï ‚uytu ¥æçEÝæ:-ËqÞo y™u [kÿ™t
Œuð‚tðt¤t yÚtto‚T ËqÞ-o [Lÿ Ë{t™ rŒÔÞ „wýðt¤t; su à²ï„:-ËVuŒ hk„ðt¤t, Ô²ï„æÿæ:-ËVuŒ ytk¾tuðt¤t
y™u ¥L‡æ:-÷t÷ hk„ðt¤t Au; „ï-‚uytu ÐàæéЄ²ï-…þwytu™t …t÷f-hûtf LÎíæ²-Œwütu™u hztð™th ‚u
Áÿ™u {txu Au; su ÜU‡ææü:-rðþu»t ftÞo fh™th Au, „ï-‚uytu ²æ}ææ:-ðtÞw Œuð‚tðt¤t, su ¥±çHŒ„æ:
áZ yk„ y™u MÚtq÷ þhehðt¤t Au, ‚uytu ÚæñÎíæ:-«tý ytrŒ Œuð‚tðt¤t; su Ý|ææïMÐæ:-su ytftþ™e
Ë{t™ ™e÷ Y…ðt¤t Au, ‚uytu Ðæ…ü‹²æ:-{u½-ðtŒ¤ Œuð‚tðt¤t Au; ‚u{ òýðwk òuEyu. (3)
¼tðtÚto : su su …þwytu™t Œuð‚t Au, ‚u ‚u „wýðt¤t Au, yu{ òýðwk òuEyu. (3)
¬Î|‡Ÿfi|SÃ⁄UR‡øËŸfi¬Î|‡ŸM§äfl¸¬fiÎ|‡ŸSà ◊ÊfiL§ÃÊ— »§ÀªÍÀʸÊfiÁ„UÃÊáÊ˸ ¬fiÀÊˇÊË ÃÊ—
‚Êfi⁄USflàÿ~— åÀÊË„UÊ∑§áʸӗ ‡ÊÈáΔUÊ∑§áÊʸӮ˘äÿÊÀÊÊ„U∑§áʸSà àflÊc≈˛U Ê— ∑ÎƧcáʪ˝Ëfifl—
Á‡ÊÁÃ∑§ˇÊÊfi˘ |Ü¡‚ÄÕSÃ˘∞ãfi º˝ÊÇ ŸÊ— ∑ΧcáÊÊ|Ü¡⁄UÀ¬Êfi|Ü¡◊„¸ UÊ|Ü¡SÃ˘©U·fi S ÿ~Ê— H 4H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ÐëçÔÝ:-M…þoðt¤t, ç„Úà™èÝÐëçÔÝ:-r™f]ü M…þoðt¤t, ªŠ±üÐëçÔÝ:-
Wíf]ü M…þoðt¤t …þwytu Au, „ï-‚uytu }ææL„æ:-ðtÞw Œuð‚tðt¤t; su ÈUËxæê:-V¤tu™u «t fh™the,
522 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Hæïçã„æï‡æèü-÷t÷ hk„ðt¤e y™u ÐHÿæè-[k[¤ ytk¾tuðt¤e „tÞtu Au „æ:-‚u Ëðo ¨æÚS±y²:-ËhMð‚e
Œuð‚tðt¤e; su ŒHèãæÜU‡æü:-ƒhtu¤ Ë{t™ ft™tuðt¤t àæé‡ÆæÜU‡æü:-Ëqft ft™tuðt¤t y™u ¥Š²æHæïãÜU‡æü:-
W¥t{ Ëwðýo Ë{t™ ft™tuðt¤t …þwytu Au, „ï-‚uytu y±æcÅîæ:-íðüt Œuð‚tðt¤t; su ÜëUc‡æxæíè±:-ft¤e
ztufðt¤t, çàæç„ÜUÿæ:-ËVuŒ …tïoðt¤t y™u ¥ç†…¨vƒ:-«rËØ òk½ðt¤t MÚtq÷ ntuðtÚte swŒe ‚he
ytðu ‚uðt …þwytu Au, „ï-‚uytu »ï‹ÎíæxÝæ:-RLÿ = ðtÞw y™u yÂø™ = rðãw‚T Œuð‚tðt¤t; su ÜëUc‡ææçT:-
ËtÄthý „r‚ðt¤t, ¥ËÐæçT:-Äe{e „r‚ðt¤t y™u }æãæçT:-‚u s „r‚ðt¤t …þwytu Au, „ï-‚uytu
©¯S²æ:-W»tt Œuð‚tðt¤t ntuÞ Au; ‚u{ òýðwk òuEyu. (4)
¼tðtÚto : su …þwytu y™u …ûteytu ðtÞw™t „wýtuðt¤t, su ™Œe™t „wýtuðt¤t, su ËqÞo™t „wýtuðt¤t,
su ðtÞw ‚Útt rðãw‚T™t „wýtuðt¤t y™u W»tt™t „wýtuðt¤t Au, ‚uytu îtht ‚u™u y™wfq¤ ftÞtuo rËØ fhðt
òuEyu. (4)
Á‡ÊÀ¬Ê flÒ‡fi flŒ√ ÿÊõ ⁄UÊÁ „fiUáÿSòÿflfiÿÊ flÊø˘ ÁflfiôÊÊÃÊ˘•ÁŒfiàÿÒ ‚Mfi§¬Ê œÊòÊ flfià‚ÃÿÊ~ ̧
ŒflÊŸÊ¢ ¬àŸËfièÿ—H 5H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{™u çàæËÐæ: su ËwkŒh Y…ðt™ y™u rþÕ… ftÞo rËØ fh™the ±ñEÎïò:-
rðïŒuð Œuð‚tðt¤e rðãtytu ±æ™ï-ðtýe™u {txu; Úæïçㇲ:-…ðo‚ ytrŒ …h [zðtðt¤t ~²±²:-ºtý
«fth™tk ½uxtk ¥æçÎy²ñ:-…]rÚtðe™u {txu, ¥ç±¿ææ„æ:-rðþu»tY…Úte y¿tt‚ …þwytu {æ~æï-Äthf ðtÞw™t {txu
¨MÐæ:-Ë{t™ Y…ðt¤t …þwytu Îï±æÝæ}æì-rŒÔÞ„wýtuðt¤t rðît™tu™e ÐyÝè|²:-…í™eytu {txu y™u
±y¨„²ü:-yÕ… ytÞwðt¤e „tÞtu; ðíË‚he = ðtAhze Au; ‚u™u òýtu. (5)
¼tðtÚto : òu Ëðo rðît™tu rþÕ… rðãt îtht y™uf Þt™ ytrŒ™e h[™t fhu y™u …þwytu™wk …t÷™
fhe™u ‚u™tu W…Þtu„ fhu, ‚tu ‚uytu Ä™ Ëk…L™-©e{t™ ƒ™e þfu Au. (5)
∑ΧÆcáʪ˝ËfiflÊ •ÊÇŸÿÊ— Á‡ÊfiÁÃ÷˝flÊ fl‚ÍfiÆŸÊú ⁄UÊÁ„UfiÃÊ L§º˝ÊáÊÊfiú ‡flÃÊ˘-
•fifl⁄UÊÁ∑§áÊfi •ÊÁŒàÿÊŸÊ¢ Ÿ÷ÊfiM§¬Ê— ¬Ê¡¸ãÿÊ—H 6H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ÜëUc‡æxæíè±æ:-ztufÚte ¾U[ðt ðt¤t …þwytu Au, ‚uytu ¥æxÝï²æ:-yÂø™
Œuð‚tðt¤t Au; su çàæç„|æí±:-ËVuŒ ¼{hðt¤t Au, ‚uytu ±¨éÝæ}æì-…]rÚtðe™e ðËw-Äthýr¢Þtðt¤t Au;
su Úæïçã„æ:-÷t÷ hk„ðt¤t Au, ‚uytu LÎíæ‡ææ}æì-«tý ytrŒ yr„Þth Áÿ™t yÚtto‚T ðtÞwytu™e «htuný
= Ÿ[t [zðt™e r¢Þtðt¤t Au; su Eï„æ:-ËVuŒ hk„ðt¤t ¥±ÚæïçÜU‡æ:-yðhtuÄf Au, ‚uytu ¥æçÎy²æÝæ}æì-
ËqÞo ËkƒkÄe {rn™tytu™e yðhtuÄf r¢Þtðt¤t Au; su Ý|ææïMÐæ:-s¤™e Ë{t™ Y…ðt¤t Au, ‚u™u
Ðæ…ü‹²æ: {u½ Œuð‚tðt¤t yÚtto‚T {u½ Ë{t™ „wýðt¤t òýðt òuEyu. (6)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu yÂø™™e ytf»toý r¢Þt, …]rÚtðe ytrŒ™e Äthý r¢Þt, ðtÞwytu™e «htunýr¢Þt,
ytrŒíÞ-{rn™tytu™e yðhtuÄf r¢Þt y™u {u½tu™e s÷ð»tof r¢Þt™u òýe™u ‚u™t ftÞtuo™tu W…Þtu„
523 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhðtu òuEyu. (6)
©U ã Ÿ à ´§fi · ÷ Ê flÊfi ◊ Ÿ SÃ˘∞ fi ã º˝ Ê flÒ c áÊ fl Ê ©fi U ã Ÿ à — Á‡Êfi Á Ã’Ê „ È U — Á‡Êfi Á Ã-
¬ÎÆcΔUSÃ˘∞fiãº˝Ê’Ê„¸US¬àÿÊ— ‡ÊÈ∑fi§M§¬Ê flÊÁ¡ŸÊ— ∑§À◊Ê·Êfi •Ê|ÇŸ◊ÊL§ÃÊ— ‡ÿÊ◊Ê—
¬ÊÒcáÊÊ—H 7H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! yt… su ©‹Ý„: Ÿ[t, «¯|æ:-©uc y™u ±æ}æÝ:-ðtkftk yk„tuðt¤t …þwytu
Au, „ï-‚uytu »ï‹Îíæ±ñc‡æ±æ:-rðãw‚T y™u ðtÞw Œuð‚tðt¤t Au; su ©‹Ý„:-Ÿ[t çàæç„Ïææãé:-…ŒtÚttuo™u Ëqû{
fh™the ¼wòytu™e Ë{t™ ƒ¤ðt¤t y™u çàæç„ÐëcÆ:-Ëqû{ …eXðt¤t …þwytu Au, „ï-‚uytu »ï‹ÎíæÏææãüSÐy²æ:-
ðtÞw y™u ËqÞo Œuð‚tðt¤t Au; su àæéÜUMÐæ:-‚tu‚t™e Ë{t™ Y…ðt¤t, ±æç…Ýæ:-ðu„ðt™ ÜUË}ææ¯æ:-
ËVuŒ y™u ft¤t hk„ðt¤t …þwytu Au, „ï-‚uytu ¥æçxÝ}ææL„æ:-yÂø™ y™u ðtÞwŒuð‚tðt¤t Au; su
à²æ}ææ:-ft¤t hk„ðt¤t Au, ‚uytu Ðæñc‡ææ:-…wrü™t fthýu {u½-ðtŒ¤ Œuð‚tðt¤t Au; ‚u{ òýðwk òuEyu.
(7)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu …þwytu™e WL™r‚ y™u …wrü fhu Au, ‚uytu y™uf «fth™t Ëw¾tu™u «tÂ
fhu Au. (7)
∞ÃÊfi ∞ãº˝ÊÇŸÊ ÁmfiM§¬Ê •fiÇŸË·Ê◊ËÿÊfi flÊ◊ŸÊ •fiŸ«˜UÔflÊ„fiU •ÊÇŸÊflÒcáÊflÊ fl‡ÊÊ
◊ÒfiòÊÊflL§áÿÊõ˘ãÿÃfi˘∞ãÿÊ ◊Òòÿ~—H 8H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ‚{u su »„æ:-yu …qðtuoõ‚ çmMÐæ: ƒu Y…tuðt¤t Au, ‚uytu »ï‹ÎíæxÝæ:-ðtÞw y™u
rðãw‚T™t Ëk„e Au; su ±æ}æÝæ:-ðtkftk yk„tuðt¤t ¥ÝÇì±æã:-ƒ¤Œtu Au, ‚uytu ¥çxݯæï}æè²æ:-yÂø™
y™u Ëtu{ Œuð‚tðt¤t ‚Útt ¥æxÝæ±ñc‡æ±æ:-yÂø™ y™u ðtÞw Œuð‚tðt¤t Au; su ±àææ:-ðkæÞt „tÞtu
Au, ‚u Ëðo }æñ~ææ±L‡²:-«tý y™u WŒt™ Œuð‚tðt¤e Au; su ¥‹²„»‹²:-yLÞºt «t Út™tht Au, ‚uytu
}æñ~²:-r{ºt™wk r«Þ ÔÞðnth-yt[hý fhu Au; ‚u{ òýðwk òuEyu. (8)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ðtÞw y™u yÂø™ ytrŒ™t „wýðt¤t …þwytu™wk …t÷™ fhu Au, ‚uytu Ëðo™t
W…fthf ƒ™u Au. (8)
∑ÎƧcáʪ˝ËfiflÊ •ÊÇŸÿÊ ’÷˝flfi— ‚ÊÒêÿÊ— ‡flÃÊ flÊfiÿ√ÿÊõ •ÁflfiôÊÊÃÊ •ÊÁŒfiàÿÒ
‚Mfi§¬Ê œÊòÊ flfià‚Ãÿ~ʸ ŒflÊŸÊ¢ ¬àŸËfièÿ—H 9H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su ÜëUc‡æxæíè±æ:-ft¤e ztufðt¤t …þwytu Au, ‚uytu ¥æxÝï²æ:-yÂø™
Œuð‚tðt¤t Au; su Ïæ|æí±:-™tu¤eÞt™t hk„ Ë{t™ hk„ðt¤t Au, ‚uytu ¨æñ}²æ:-Ëtu{ Œuð‚tðt¤t Au;
su Eï„æ:-ËVuŒ ðýo™t Au, ‚uytu ±æ²Ã²æ:-ðtÞw Œuð‚tðt¤t Au; su ¥ç±¿ææ„æ:-yrðrŒ‚-r[öÚte ýe
™ þftÞ ‚uðt Au, ‚uytu ¥çÎy²ñ-y¾krz‚ «ss™ r¢Þt™u {txu Au; su ¨MÐæ:-Ë{t™ Y…ðt¤t Au,
524 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚uytu {æ~æï-Äthý fh™th ðtÞw™u {txu Au y™u su ±y¨„²ü:-™t™e ðÞ™e ðtAhzeytu Au, ‚u Ëðo Îï±æÝæ}æì-
ËqÞo ytrŒ™e ÐyÝè|²:-…t÷f r¢Þtytu™u {txu Au; yu{ òýðwk òuEyu. (9)
¼tðtÚto : su …þwytu ¾U[™tht y™u „¤™tht Au, ‚uytu yÂø™™e Ë{t™ Au; su Äthf Au, ‚uytu
yti»trÄ™e Ë{t™ Au; su ytðhý-Ztkf™th Au, ‚uytu ðtÞw™e Ë{t™ Au; su yrð¿tt‚ Au, ‚uytu «s™™
r¢Þt™u {txu Au; su Äthf „wýðt¤t Au, ‚uytu Äthý r¢Þtytu {txu Au y™u su ËqÞo™tk rfhýtu™e Ë{t™
…ŒtÚto Au, ‚u™u ÔÞðnth ËtÄ™ {txu «Þtu„ fhðt ÞtuøÞ Au. (9)
∑ÎƧcáÊÊ ÷ÊÒ◊Ê œÍÆ◊˝Ê •ÊfiãÃÁ⁄UˇÊÊ ’ÎÆ„UãÃÊfi ÁŒ√ÿÊ— ‡Ê’ÀÊÊfi flÒlÈÆÃÊ— Á‚ä◊Ê-
SÃÊfi⁄R∑§Ê—H 10H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su ÜëUc‡ææ:-su ft¤t hk„ðt¤t yÚtðt ¾u‚h ¾uzðt™t nu‚w Au, „ï-‚uytu
|ææñ}ææ: ¼qr{ Œuð‚tðt¤t Au; su {ê}æíæ:-Äq{trzÞt hk„™t …þwytu Au, ‚uytu ¥æ‹„çÚÿææ:-yk‚rhût Œuð‚tðt¤t
Au; su çÎòæ:-rŒÔÞ „wý, f{o, Mð¼tð ðt¤t Ïæëã‹„:-{tuxt àæÏæHæ:-Úttuzt ËVuŒ hk„™t Au, ‚uytu
±ñlé„æ:-rðãw‚T Œuð‚tðt¤t Au y™u su 稊}ææ:-{k„÷fthe Au, ‚uytu „æÚÜUæ:-Œw:¾Úte …th fh™tht Au,
‚u{ òýtu. (10)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu rð÷u¾™-¾uzðt ytrŒ ftÞo fh™th …þw ytrŒ …ŒtÚttuo™u ¼qr{ ytrŒ{tk ËkÞwõ‚
fhu, ‚tu ‚uytu {k„÷™u «t fhu Au. (10)
œÍÆ◊˝ÊŸ˜Ô flfi‚ãÃÊÿÊÀÊfi÷à ‡flUÃÊŸ˜Ô ª˝Ëc◊Êÿfi ∑ΧÆcáÊÊŸ˜Ô fl·Ê¸èÿÊfi˘L§áÊÊÜ¿U⁄UŒ ¬Î·fiÃÊ
„U◊ãÃÊÿfi Á¬‡ÊXÔUÆÊÆ|Ü¿UÁ‡Êfi⁄UÊÿH 11H
…ŒtÚto : su {™w»Þ ±¨‹„æ²-ðËk‚ }‚w{tk Ëw¾™u {txu {ê}æíæÝì-Äq{tzt™t hk„™t …ŒtÚttuo y™u
…þwytu™u; xæíèc}ææ²-„úe»{ }‚w{tk yt™kŒ™u {txu Eï„æÝì-ËVuŒ hk„™t; ±¯æü|²:-ð»tto}‚w{tk ftÞo rËrØ™u
{txu ÜëUc‡ææÝì-ft¤t hk„™t yÚtðt ¾u‚e™e rËrØ fhtð™th ; àæÚÎï-þhŒ }‚w{tk Ëw¾™u {txu ¥L‡ææÝì-
Úttuzt ÷t÷ hk„™t; ãï}æ‹„æ²-nu{L‚ }‚w{tk ftÞo rËrØ™u {txu Ð믄:-òzt-{tuxt; çàæçàæÚæ²-rþrþh
}‚w{tk ÔÞðnth rËrØ {txu çÐàæXæÝì-÷t÷-…e¤t hk„™t …ŒtÚttuo y™u …þwytu™u ¥æ+H|æ„ï-ËðoºtÚte
«t fhu Au; ‚u ËŒt Ëw¾e hnu Au. (11)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su }‚w{tk su …ŒtÚto Ëk[Þ fhðt ÞtuøÞ y™u Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ Au, ‚u™tu
Ëk[Þ fhe™u ‚Útt Ëuð™ fhe™u, ™ehtu„ ƒ™e™u Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût™t ËtÄ™tu™wk y™wct™ fhðwk
òuEyu. (11)
òÿflfiÿÊ ªÊÿòÿÒ ¬ÜøÊfiflÿ|SòÊc≈ÈU÷fi ÁŒàÿflÊ„UÊ ¡ªfiàÿÒ ÁòÊflà‚Ê˘•fiŸÈÆc≈ÈU÷fi ÃÈÿ¸flÊ„fiU
©U|cáÊ„fiUH 12H
525 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : su ~²±²:-ºtý ½uxtkðt¤t Au, ‚uytu xææ²~²ñ-„tÞf™e hûtt™u {txu; su ÐTæ±²:-…tk[
½uxtkðt¤t Au, ‚uytu ç~æcÅé|æï-ºtý þtherhf, ðtr[f y™u {t™rËf ºtý Ëw¾tu™u ÂMÚth fhðt {txu; su
çÎy²±æã:-¼qr{ ytrŒ™u ¾uz™tht ƒ¤Œtu™u «t fh™tht Au, ‚uytu …xæy²ñ-s„‚™e hûtt™u {txu;
ç~æ±y¨æ:-ºtý ðtAhztkðt¤t yÚtðt ™t{, MÚtt™ y™u sL{ ºtýuÞ{tk r™ðtË fh™tht Au, ‚uytu
¥ÝécÅé|æï-y™wfq¤‚t …qðof Ëw¾tu™u ÂMÚth fhðt {txu; y™uu „é²ü±æã:-su ‚wÞo yðMÚtt yÚtto‚T …tu‚t™t
…þwytu{tk [tuÚtt™u «t fh™tht Au, ‚uytu ©çc‡æãï-W¥t{ M™un™u {txu «Þí™ fhu ‚tu Ëw¾e hnu. (12)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu „tÞºte ytrŒ AkŒtu™u ¼ýe™u yÚttuo îtht Ëw¾tu™e ð]rØ fhu Au, ‚u{ …þw…t÷f
÷tuftu ½e ytrŒ …ŒtÚttuo™e ð]rØ fhu. (12)
¬cΔUflÊ„UÊfi Áfl⁄UÊ¡fi˘©UˇÊÊáÊÊfi ’΄UàÿÊ˘´§fi·÷Ê— ∑§∑ȧ÷fi˘Ÿ«˜UÔflÊ„fiU— ¬æ˜UÔÄàÿÒ
œŸflÊ˘ÁÃfi¿U㌂H 13H
…ŒtÚto : su {™w»Þtu ç±Úæ…ï-rðhtxT AkŒ™t yÚto™u {txu ÐcƱæã:-…eXÚte ¼th ðn™ fh™tht; Ïæëãy²ñ-
ƒ]n‚e AkŒ™t yÚto™u ©ÿææ‡æ:-ðeÞo Ëu[™{tk Ë{Úto ËtkZ, ÜUÜéU |æï-ffw…T W»ýfT AkŒ™t yÚto™u {txu
«¯|ææ:-yr‚ ƒ¤ðt™ ƒ¤Œ, ÐÑì v„ì²ñ-…kÂõ‚ AkŒ™t yÚto™u {txu ¥ÝÇì±æã:-„tzt™u ¾U[ðt{tk Ë{Úto
ƒ¤Œtu, ¥ç„ À‹Î¨ï-yr‚ s„‚e AkŒ™t yÚto™u {txu {ïݱ:-ŒwÄt¤e „tÞtu™tu Mðefth fhu Au, ‚uytu
Ëw¾™u «t fhu Au. (13)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu rðhtxT ytrŒ AkŒtuÚte y™uf rðãt ftÞtuo™u rËØ fhu Au, ‚u{ „]nMÚttuyu
Ÿx ytrŒ …þwytuÚte Ë{M‚ ftÞtuo rËØ fhðt òuEyu. (13)
∑ÎƧcáʪ˝ËfiflÊ •ÊÇŸÿÊ ’÷˝flfi— ‚ÊÒêÿÊ˘©Ufi¬äflSÃÊ— ‚ÊfiÁflòÊÊ flfià‚Ãÿ~¸— ‚Ê⁄USflàÿ—
‡ÿÊ◊Ê— ¬ÊÒcáÊÊ— ¬Î‡ŸfiÿÊ ◊ÊL§ÃÊ ’fi„ÈUM§¬Ê flÒfi‡flŒflÊ fl‡ÊÊ lÊfiflʬÎÁÕflËÿÊfi—H 14H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su ÜëUc‡æxæíè±æ:-ft¤e ztufðt¤t …þwytu Au, ‚uytu ¥æxÝï²æ:-yÂø™
Œuð‚tðt¤t; su Ïæ|æí±:-Ëðo™t Äthf y™u …tu»tf …þwytu Au, ‚uytu ¨æñ}²æ:-Ëtu{ Œuð‚tðt¤t; su
©ÐŠ±S„æ:-™e[u …z™tht …þwytu Au, ‚uytu ¨æç±~ææ:-Ërð‚t =ËqÞo Œuð‚tðt¤t Au; su ±y¨„²ü:-™t™t
ðtAhztkðt¤e „tÞtu Au, ‚u Ëðo ¨æÚS±y²:-ðtýe Œuð‚tðt¤e Au; su à²æ}ææ:-ft¤t hk„™t Au, ‚uytu
Ðæñc‡ææ:-…wrüfthf {u½ Œuð‚tðt¤t Au; su Ðëàݲ:-…qAðt ÞtuøÞ =y¿tt‚ Au, ‚uytu }ææL„æ:-{™w»Þ
Œuð‚tðt¤t Au; su ÏæãéMÐæ:-y™uf Y…ðt¤t Au, ‚uytu ±ñEÎï±æ:-rðïŒuð Œuð‚tðt¤t Au; su ±àææ:-
r™hk‚h «ftþ{t™ Au, ‚uytu læ±æÐë烱è²æ:-ytftþ y™u …]rÚtðe Œuð‚tðt¤t òýðt òuEyu. (14)
¼tðtÚto : su{ rþÕ…e ÷tuftu yÂø™ ytrŒ …ŒtÚttuoÚte y™uf ftÞtuo rËØ fhu Au, ‚u{ ¾uzq‚tu …þwytuÚte
y™uf ftÞtuo rËØ fhu. (14)
©UÄÃÊ— ‚fiÜø⁄Ê˘∞ÃÊfi ∞ãº˝ÊÇŸÊ— ∑ΧÆcáÊÊ flÊfiL§áÊÊ— ¬Î‡ŸfiÿÊ ◊ÊL§ÃÊ—
526 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
∑§ÊÿÊSÃfiͬR⁄UÊ—H 15H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u »„æ:-yu ©v„æ:-fnu÷t ¨¢™Úæ:-Ëthe he‚u [hðt ðt¤t …þwytu™u
»ï‹ÎíæxÝæ:-ELÿ y™u yÂø™ Œuð‚tðt¤t; su ÜëU c‡ææ:-n¤™u ¾U[™tht Au, ‚uytu ±æL‡ææ:-ðÁý Œuð‚tðt¤t;
su ÐëÔݲ:-r[ºt-rðr[ºt r[öðt¤t Au, ‚uytu }ææL„æ:-{™w»Þ Œuð‚tðt¤t y™u su „êÐÚæ:-®nËf Au,
‚uytu ÜUæ²æ:-«ò…r‚ Œuð‚tðt¤t Au; ‚u{ òýtu. (15)
¼tðtÚto : su rðrðÄ Œuþtu{tk rð[h™tht «týeytu Au, ‚u™tÚte {™w»Þtuyu ÞÚttÞtuøÞ W…fth „úný
fhðtu òuEyu. (15)
•ÇŸÿ˘ŸËfi∑§flà ¬˝Õ◊¡ÊŸÊÀÊfi÷à ◊L§ŒỖèÿfi— ‚ÊãìŸèÿfi— ‚flÊàÿÊŸỖ ◊L§ŒỖèÿÊfi
ªÎ„U◊ÁœèÿÊ ’|c∑fi§„UÊŸ˜Ô ◊L§jKfi— ∑˝§ËÁ«Uèÿ— ‚ö‚ÎÆCÔUÊŸ˜Ô ◊L§Œ˜Ôèÿfi— SflÃfiflŒ˜ÔèÿÊfi-
˘ŸÈ‚ÆÎCÔUÊŸ˜ÔH 16H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ rðît™T ¥ÝèÜU±„ï-«þkrË‚ Ëu™tðt¤t ¥xݲï-yÂø™™e Ë{t™ ‚usMðe
Ëu™t…r‚™u {txu Ðíƒ}æ…æÝì-«Út{ rðM‚thÞwõ‚ fthýÚte Wí…L™ ðehtu™u; ¨æ‹„ÐÝï|²:-W¥t{ ‚… yÚtto‚T
ƒúñ[Þo ytrŒ™wk yt[hý fh™tht }æLÎì|²:-«tý™e Ë{t™ «er‚ Wí…L™ fh™tht {™w»Þtu™u {txu
¨±æy²æÝì-y™wfq¤ ðtÞw{tk hnu™tht …þwytu™u; xæëã}æïç{|²:-½h{tk su™e Äeh ƒwrØ Au ‚u }æLÎì|²:-
{™w»Þtu™u {txu ÏæçcÜUãæÝì-r[h ft÷™t Wí…L™ …þwytu™u; ÜíUèçÇ|²:-«þkrË‚ rðnth yt™kŒ fh™tht
}æLÎì|²:-{™w»Þtu™u {txu ¨¢¨ëcÅæÝì-W¥t{ „wýÞwõ‚ …þwytu™u; S±„±Îì|²:-Mð‚: r™ðtËðt¤t }æLÎì|²:-
{™w»Þtu™u {txu ¥Ýé¨ëcÅæÝì-ËtÚt hnu™tht …þwytu™u ¥æH|æ„ï-«t fhu Au; ‚u{ ‚{u …ý ‚u™u «tÂ
fhtu. (16)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu îtht rðãtÚteoytu y™u …þwytu™u …t¤ðt{tk ytðu Au, ‚u{ yLÞ {™w»Þtuyu
…ý ‚u™u …t¤ðt òuEyu. (16)
©UÄÃÊ— ‚fiÜø⁄UÊ˘∞ÃÊfi ∞ãº˝ÊÇŸÊ— ¬˝ÊfioÎÆXUÔ Ê ◊Ê„Uãº˝Ê ’fi„ÈUM§¬Ê flfiÒ‡fl∑§◊¸áÊÊ—H 17H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ‚{u su »„æ:-yu »ï‹ÎíæxÝæ: ðtÞw y™u rðãw‚T Œuð‚tðt¤t, ÐíæŸæëXæ:-W¥t{
®þ„ztðt¤t, }ææãï‹Îíæ:-{nuLÿ Œuð‚tðt¤t, ÏæãéMÐæ:-y™uf hk„tuðt¤t, ±ñEÜU}æü‡ææ:-rðïf{to Œuð‚tðt¤t
…þwytu y™u ¨¢™Úæ:-‚u™t …t÷™™tu {t„o ©ÜU„æ:-ƒ‚tðu÷ Au; ‚u {t„tuo …h [t÷tu. (17)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu îtht …þw ytrŒ™t …t÷™™t su «fthtu fnu÷ Au, ‚u{s ðuŒtu{tk ƒ‚tðu÷
Au. (17)
œÍÆ◊˝Ê ’÷˝ÈŸËfi∑§Ê‡ÊÊ— Á¬ÃÏÆáÊÊú ‚Ê◊fiflÃÊ¢ ’÷˝flÊfi œÍÆ◊˝ŸËfi∑§Ê‡ÊÊ— Á¬ÃÏÆáÊÊ¢ ’fi*„UcÊŒfiÊ¢
527 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
∑ÎƧcáÊÊ ’÷È˝ŸËfi∑§Ê‡ÊÊ— Á¬ÃÏÆáÊÊ◊fi|ÇŸcflÊûÊʟʯ ∑ÎƧcáÊÊ— ¬Î·fiãÃSòÊÒÿê’∑§Ê—H 18H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ‚{u ¨æï}汄æ}æì-Ëtu{-þtÂL‚ „wýÚte Þwõ‚ çЄë‡ææ}æì-{t‚t y™u r…‚t™u {txu
Ïæ|æíéÝèÜUæàææ:-™tu¤eÞt™e Ë{t™ {ê}æíæ:-Äq{tzt™t hk„ðt¤t …þwytu, Ïæ<ã¯Îæ}æì-˼tËŒ çЄë‡ææ}æì-
…t÷™ fh™tht rðît™tu™u {txu ÜëU c‡ææ:-ft¤t, {ê}æíÝèÜUæàææ: Äq{trzÞt Ë{t™ Ïæ|æí±:-…wrü fh™tht
…þwytu; ¥çxÝc±æœææÝæ}æì-yÂø™ rðãt™t ¿tt‚t çЄë‡ææ}æì-…t÷f rðît™tu™u {txu Ïæ|æíéÝèÜUæàææ:-…t÷f™e
Ë{t™, ÜëUc‡ææ:-ft¤t hk„ðt¤t, Ð믋„:-MÚtq÷ yk„tuðt¤t ~æñ²}ÏæÜUæ:-ºtý MÚtt™tu{tk rðþu»t r[öðt¤t
…þwytu ðt …ŒtÚto Au; ‚u{ òýtu. (18)
¼tðtÚto : su {t‚t-r…‚t y™u rðãt sL{™t Œt‚t r…‚h-rðît™tu Au, ‚uytu™tu ½e ytrŒ …ŒtÚttuo
‚Útt „tÞ ytrŒ …þwytu™tk Œt™Úte ÞÚttÞtuøÞ Ëífth fhðtu òuEyu. (18)
©UÄÃÊ— ‚fiÜø⁄UÊ˘∞ÃÊfi— ‡ÊÈŸÊ‚Ë⁄UËÿÊfi— ‡flÃÊ flÊfiÿ√ÿ~Ê— ‡flÃÊ— ‚ÊÒÿʸ—H 19H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su »„æ:-yu àæéÝæ¨èÚè²æ: Ëw™tþeh Œuð‚tðt¤t, ¾u‚e™t ËtÄf, ¨¢™Úæ:-
Ëk[hý fh™tht, ±æ²Ã²æ:-ðtÞw™e Ë{t™ rŒÔÞ „wýtu ðt¤t, Eï„æ:-ËVuŒ hk„ðt¤t ¨æñ²æü:-ËqÞo™e
Ë{t™ «ftþ{t™ y™u Eï„æ:-ËVuŒ hk„ðt¤t …þwytu ©v„æ:-fnu÷ Au; ‚uytu™u …tu‚t™t ftÞtuo{tk Ëthe
he‚u «Þwõ‚ fhtu. (19)
¼tðtÚto : su …þwytu™t su Œuð‚tytu ƒ‚tðu÷ Au, ‚u …þwytu ‚uytu™t „wýtu™t „úný fhðt
ÞtuøÞ Au. (19)
fl‚ãÃÊÿfi ∑§Á¬Ü¡fiÀÊÊŸÊÀÊfi÷à ª˝Ëc◊Êÿfi ∑§ÀÊÁflVÔUÊfiŸ˜Ôfl·Ê¸èÿfi|SÃÁûÊ⁄UËfiÜ¿U⁄UŒ
fl*ûÊfi∑§Ê „U◊ãÃÊÿ ∑§∑fi§⁄UÊ|Ü¿UÁ‡Êfi⁄UÊÿ Áfl∑fi§∑§⁄UÊŸ˜ÔH 20H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! …ûteytu™t ¿tt‚t {™w»Þ ±¨‹„æ²-ðËk‚ }‚w™u {txu ÜUçÐTHæÝì-[t‚f,
‚u‚h …ûte rðþu»ttu™u; xæíèc}ææ²-„úe»{ }‚w™u {txu ÜUHç±Ñ ìÜUæÝì-[f÷tytu™u, ±¯æü|²:-ð»tto}‚w™u {txu
ç„çœæçÚÝì-‚u‚htu ™u, àæÚÎï-þhŒ }‚w™u {txu ±çœæüÜUæ:-ƒ‚f y™u ÷tðt …ûte rðþu»ttu™u, ãï}æ‹„æ²-nu{L‚
}‚w™u {txu ÜUÜUÚæÝì-ffh ™t{f …ûte rðþu»ttu™u, çàæçàæÚæ²-rþrþh }‚w™u {txu ç±ÜUÜUÚæÝì-rð¬h
™t{f …ûte rðþu»ttu™u ¥æ+H|æ„ï-Ëthe he‚u «t ÚttÞ Au, ‚u™u ‚{u òýtu. (20)
¼tðtÚto : su-su }‚w{tk su su …ûte «ËL™ fu n»toÞwõ‚ ntuÞ Au, ‚u-‚u „wýtuðt¤t òýðt òuEyu. (20)
‚◊Èƺ˝Êÿfi Á‡Ê‡ÊÈÆ◊Ê⁄UÊŸÊÀÊfi÷à ¬¡¸ãÿÊfiÿ ◊á«ÍU∑§ÊfiŸŒ˜ÔèÿÊ ◊àSÿÊfiŸ˜ÔÁ◊òÊÊÿfi ∑ȧÀÊˬ
ÿÊŸ˜ÔflLfi§áÊÊÿ ŸÊ∑˝§ÊŸ˜ÔH 21H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ s¤™t Sð-sk‚wytu™tk …t÷™™u òý™th ¨}æéÎíæ²-{nts÷tþÞ - Ë{wÿ™u
{txu çàæàæé}ææÚæÝì-…tu‚t™t ƒå[tytu™u {th™tht s÷[htu™u, Ð…ü‹²æ²-{u½-ðtŒ¤™u {txu }æ‡ÇêÜUæÝì-
528 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Œuzftkytu™u; ¥Îì|²:-s÷tu™u {txu }æyS²æÝì-{tA÷eytu™u, ç}æ~ææ²-r{ºt™e Ë{t™ Ëw¾ŒtÞf ËqÞo™u {txu
ÜéUHèвæÝì-fw÷e…Þ ™t{f s÷s sk‚wytu™u, ±L‡ææ²-s¤™u {txu ÝæÜíUæÝì-{„htu™u ¥æ+H|æ„ï-«tÂ
fhu Au; ‚u{ ‚{u …ý «t fhtu. (21)
¼tðtÚto : su{ s÷[h sk‚wytu™t „wýtu™t ¿tt‚t ‚u™e ð]rØ fhe þfu Au yÚtðt …fze þfu Au,
‚u{ yLÞ ÷tuftu …ý fhu. (21)
‚Ê◊Êfiÿ „Uö‚ÊŸÊÀÊfi÷à flÊÿflfi ’ÀÊÊ∑§Êfi˘ßãº˝Ê|ÇŸèÿ¢Ê ∑˝È§ÜøÊfiŸ˜ÔÁ◊òÊÊÿfi ◊Œ˜ÔªÍŸ-
flLfi§áÊÊÿ ø∑˝§flÊ∑§ÊŸ˜ÔH 22H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ …ûteytu™t „wýtu™tu ¿tt‚t …wÁ»t ¨æï}ææ²-[Lÿ{t ðt yti»trÄytu{tk W¥t{
Ëtu{™u {txu 㢨æÝì-nkËtu™u, ±æ²±ï-ðtÞw™u {txu ÏæHæÜUæ:-ƒ„÷eytu™u, §‹ÎíæçxÝ|²æ}æì-ðtÞw y™u rðãw‚T™u
{txu ÜíéU†™æÝì-ËthËtu™u ç}æ~ææ²-ðtÞw™u [r{ºttu™u] {txu }æÎìxæêÝì-s÷ ft„ztytu™u, ±L‡ææ²-s¤™u {txu
™ÜíU±æÜUæÝì-[fðtytu …ûte ¥æ+H|æ„ï-«t fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý «t fhtu. (22)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su W¥t{ …ûteytu Au, ‚uytu™u «Þí™…qðof …t¤e™u ðÄthðt òuEyu. (22)
•ÇŸÿfi ∑ȧÆ≈UM§ŸÊÀÊfi÷à flŸS¬ÁÃfièÿ˘©UÀÊÍfi∑§ÊŸÇŸË·Ê◊ÊfièÿÊ¢ øÊ·ÊfiŸ|‡flèÿʯ
◊ÿÍ⁄UÊfiŸ˜ÔÁ◊òÊÊflLfi§áÊÊèÿÊ¢ ∑§¬ÊÃÊfiŸ˜ÔH 23H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ …ûteytu™t „wýtu™tu ¿tt‚t …wÁ»t ¥xݲï-yÂø™™u {txu ÜéUÅMÝì-{h½tkytu™u,
±ÝSÐç„|²:-ð™M…r‚ yÚtto‚T Vq÷ rð™t V¤ yt…™th ð]ûttu™u {txu ©HêÜUæÝì-½wðztu™u, ¥xÝè¯æï}ææ|²æ}æì-
yÂø™ y™u Ëtu{™u {txu ™æ¯æÝì-™e÷fkXtu™u, ¥çE|²æ}æì-ËqÞo y™u [Lÿ{t™u {txu }æ²êÚæÝì-{tuhtu™u,
ç}æ~ææ±L‡ææ|²æ}æì-r{ºt y™u ðÁý™u {txu ÜUÐæï„æÝì-fƒq‚htu™u, ¥æ+H|æ„ï-«t fhu Au, ‚u{ ‚uytu™u
‚{u …ý «t fhtu. (23)
¼tðtÚto : su fqfzt ytrŒ …ûteytu™tk „wýtu™u òýu Au, ‚uytu ËŒt ‚u™e ð]rØ fhu Au. (23)
‚Ê◊Êfiÿ ÀÊ’ÊŸÊÀÊfi÷à àflc≈˛Ufi ∑§ÊÒÀÊË∑§ÊŸ˜Ô ªÊfi·ÊŒËŒ¸flÊŸÊ¢ ¬àŸËfièÿ— ∑ÈƧÀÊË∑§Êfi
Œfl¡ÊÁ◊èÿÊ˘ÇŸÿfi ªÎ„U¬fiÃÿ ¬ÊL§cáÊÊŸ˜ÔH 24H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ …ûteytu™tk ft{™tu ¿tt‚t …wÁ»t - ¨æï}ææ²-yiïÞo™u {txu HÏææÝì-÷tðt-
ƒxuhtu™u, y±cÅîï-«ftþf ËqÞo™u {txu ÜUæñHèÜUæÝì-fti÷ef ™t{f …ûteytu™u, Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™e ÐyÝè|²:-
…í™eytu™u {txu xææï¯æÎè:-„tÞ™u {th™th …ûteýeytu™u, Îï±…æç}æ|²:-rðît™tu™e ƒu™tu™u {txu ÜéUçHÜUæ:-
fwr÷ft ™t{f …ûteýeytu™u, ¥xݲï-yÂø™™e Ë{t™ xæëãЄ²ï-„]n…r‚™u {txu ÐæLc‡ææÝì-…tÁ»tý
™t{f …ûteytu™u ¥æ+H|æ„ï-«t fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý «t fhtu. (24)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu …ûteytu™tk Mðt¼trðf f{tuo™u òýe™u ‚u™wk y™wfhý fhu Au, ‚uytu ƒnw©w‚
÷tuftu™e Ë{t™ ntuÞ Au. (24)
529 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•qÔUfi ¬Ê⁄UÊflfiÃÊŸÊÀÊfi÷à ⁄UÊòÿfiÒ ‚ËøʬÍ⁄Ufi„UÊ⁄UÊòÊÿÊfi— ‚|ãœèÿÊfi ¡ÃÍ◊ʸ‚fièÿÊ
ŒÊàÿÊÒ„UÊãà‚¯flà‚⁄UÊÿfi ◊„U× ‚Èfi¬áÊʸŸ˜ÔH 25H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ft¤™tu ¿tt‚t …wÁ»t ¥qï-rŒðË™u {txu ÐæÚ汄æÝì-f÷hð fh‚tk fƒq‚htu™u,
Úæ~²ñ-htrºt™u {txu ¨è™æÐê:-Ëe[t…q ™t{f …ûteytu™u, ¥ãæïÚæ~æ²æï:-rŒðË-htrºt™e ¨ç‹{|²:-ËkrÄytu
yÚtto‚T Ëðth-Ëtks™u {txu …„ê:-s‚q ™t{f …ûteytu™u, }ææ¨ï|²:-{rn™tytu™u {txu Îæy²æñãæÝì-ft¤t
ft„ztytu™u ‚Útt ¨¢±y¨Úæ²-ð»to™u {txu }æã„:-{nt™ ¨éЇææüÝì-ËwkŒh …tk¾tuðt¤t „Áz …ûteytu™u
¥æH|æ„ï-«t fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý ‚uytu™u «t fhtu. (25)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu …tu‚…tu‚t™t Ë{Þ™u y™wfq¤ ¢ezt fh™tht …ûteytu™t Mð¼tð™u òýe™u
…tu‚t™tu Mð¼tð ‚uðtu ƒ™tðu Au, ‚uytu y™uf rð»tÞtu™t ¿tt‚t ƒ™e þfu Au. (25)
÷ÍêÿÊfi •ÊπÍŸÊÀÊfi÷Ã˘ãÃÁ⁄fiUˇÊÊÿ ¬Êæ˜U ÄÔÃÊŸ˜Ô ÁŒfl ∑§‡ÊÊfiŸ˜Ô ÁŒÇèÿÊ Ÿfi∑ÈƧÀÊÊŸ˜Ô
’÷fi˝È∑§ÊŸflÊãÃ⁄UÁŒ‡ÊÊèÿfi—H 26H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¼qr{™tk sL‚wytu™t „wýtu™tu ¿tt‚t …wÁ»t - |æê}²ñ-¼qr{™u {txu ¥æ¶êÝì-
ôŒhtu™u, ¥‹„çÚÿææ²-ytftþ™u {txu ÐæÑì v„æÝì-…kÂõ‚ Y…{tk [t÷™th …ûteytu™u, çαï-«ftþ™u {txu
ÜUàææÝì - fþ ™t{f …ûteytu™u, çÎx|²:-…qðo ytrŒ rŒþtytu™u {txu ÝÜé U HæÝì - ™tur¤Þtytu™u,
¥±æ‹„ÚçÎàææ|²:-W…rŒþtytu™u {txu Ïæ|æíéÜUæÝì-¼qht hk„™t ™tur¤Þtytu™u, ¥æH|æ„ï-«t fhu Au, ‚u{
‚{u …ý «t fhtu. (26)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ¼qr{ ytrŒ™e Ë{t™ ôŒh ytrŒ™t „wýtu™u òýe™u W…fth fhu Au, ‚uytu
y™uf rð¿tt™ðt™ ƒ™e þfu Au. (26)
fl‚Èfièÿ˘´§‡ÿÊŸÊÀÊfi÷à L§º˝èÿÊ L§Mfi§ŸÊÁŒàÿèÿÊ ãÿæ˜UÔ®∑ͧƟ˜Ô Áfl‡flfièÿÊ Œflèÿfi—
¬Î·ÃÊãà‚Êäÿèÿfi— ∑ȧÀÊÈÆXÔUÊŸ˜ÔH 27H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ …þwytu™t „wýtu™tu ¿tt‚t …wwÁ»t - ±¨é|²:-yÂø™ ytrŒ ðËwytu™u {txu
«à²æÝì-}»Þ òr‚™t nhýtu™u, LÎíï|²:-«tý ytrŒ hwÿtu™u {txu LMÝì-htus ™t{f {]„ rðþu»ttu™u,
¥æçÎy²ï|²:-ƒth {rn™tytu™u {txu ‹²VåÝì-LÞkfw ™t{f …þwytu™u ç±à±ï|²:-Ë{M‚ Îï±ï|²:-rŒÔÞ
…ŒtÚttuo ðt rðît™tu™u {txu Ð믄æÝì-…]»t‚T òr‚™t {]„tu™u,¨æŠ²ï|²:-ËtæÞ ÷tuftu™u {txu ÜéUHéìÑì xææÝì-
fw÷wk„ ™t{f …þw rðþu»t™u ¥æH|æ„ï-«t fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý ‚u™u «t fhtu. (27)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu nhý ytrŒ …þwytu™t ðu„{Þ „wýtu™u òýe™u ‚u™tÚte W…fth „úný fhu,
‚tu ‚uytu yíÞk‚ Ëw¾™u «t fhe þfu Au. (27)
߸‡ÊÊfiŸÊÿ àflÊ ¬⁄UfiSflÃ•Ê ÀÊfi÷à Á◊òÊÊÿfi ªÊÒ⁄UÊŸ˜Ô flLfi§áÊÊÿ ◊Á„U·ÊŸ˜Ô ’΄US¬Ãfiÿ
ªflÿÊ°Sàflc≈˛U Æ ©Uc≈˛U ÊfiŸ˜ÔH 28H
530 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu hts™T ! su {™w»Þ - §üàææÝæ²-Ë{Úto s™™u {txu y±æ-yt… y™u ÐÚS±„:-…hMðt™
™t{f {]„ rðþu»ttu™u, ç}æ~ææ²-r{ºt™u {txu xææñÚæÝì-„tih ðýo™t …þwytu™u, ±L‡ææ²-yr‚ ©uc™u {txu
}æçã¯æÝì-¼UËtu™u, ÏæëãSЄ²ï-ƒ]nM…r‚ yÚtto‚T {ntí{tytu™t hûtf™u {txu xæ±²æÝì-™e÷„tÞtu™u ‚Útt
y±cÅîï-íðüt yÚtto‚T …ŒtÚto rðãtÚte …ŒtÚttuo™u Ëqû{ fh™tht {txu ©cÅîæÝì-Ÿxtu™u ¥æH|æ„ï-«t fhu
Au, ‚u Ä™-ÄtLÞÚte Þwõ‚ ƒ™u Au. (28)
¼tðtÚto : su …þwytuÚte ÞÚttð‚T W…fth „úný fhu Au, ‚uytu Ë{Úto ƒ™u Au. (28)
¬˝¡Ê¬fiÃÿ ¬ÈLfi§·ÊŸ˜Ô „U|Sß •ÊÀÊfi÷à flÊø åÀÊÈ·Ë®° ‡øˇÊfiÈ· ◊‡Ê∑§ÊÜ¿˛UÊòÊÊfiÿ
÷ÎXÔUÊfi—H 29H
…ŒtÚto : su {™w»Þ Ðí…æЄ²ï-«ò…t÷ htò™u {txu ÐéL¯æÝì-…wwÁ»t =…w®÷„ ãçS„Ý:-ntÚteytu™u,
±æ™ï-ðtýe™u {txu ŒHé¯èÝì-Ã÷w»te ™t{f sk‚wytu™u, ™ÿæé¯ï-™uºt™u {txu }æàæÜUæÝì-{åAhtu™u, Ÿææï„æ²-
ft™™u {txu |æëÑì xææ:-¼{htytu™u ¥æH|æ„ï-«t fhu Au, ‚u ƒ¤ðt™ y™u áZ RrLÿÞtuðt¤tu ƒ™u
Au. (29)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu «ò™e hûtt™u {txu [‚whkr„ýe Ëu™t ‚Útt rs‚urLÿÞ‚t™u rËØ fhu Au, ‚uytu
©e{t™ yÚtto‚T Ä™ðt™ y™u ftkr‚{t™ ƒ™u Au. (29)
¬˝¡Ê¬fiÃÿ ø flÊÿflfi ø ªÊ◊ÎÆªÊ flLfi§áÊÊÿÊ⁄URáÿÊ ◊·Ê ÿ◊Êÿ ∑ΧcáÊÊÓ ◊ŸÈcÿ⁄UÊ¡Êÿfi
◊∑¸§≈fiU— ‡Êʌ͸ÆÀÊÊÿfi ⁄UÊÁ„UŒfiη÷Êÿfi ªflÿË ÁˇÊfi¬˝‡ÿŸÊÿ fl*ûÊfi∑§Ê ŸËÀÊfiXÔUÆÊÆ— ∑ΧÁ◊fi—
‚◊Èƺ˝Êÿfi Á‡Ê‡ÊÈÆ◊Ê⁄UÊfi Á„U◊flfià „USÃËH 30H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ‚{u - Ðí…æЄ²ï-«ò…r‚ ™-y™u ‚u™t ËkƒkÄeytu™u {txu ‚Útt ±æ²±ï-ðtÞw ™-
y™u ‚u™t ËkƒkÄe …ŒtÚttuo™u {txu xææï}æëxæ:-™e÷„tÞ, ±L‡ææ²-©uc …wwÁ»t™u {txu ¥æÚ‡²:-sk„÷e }æï¯:-½uxtk,
²}ææ²-LÞtÞtÄeþ™u {txu ÜUëc‡æ:-ft¤wk nhý, }æÝéc²Úæ…æ²-htò™u {txu }æÜüUÅ:-ðt™h, àææÎêüHæ²-{tuxt
®Ën yÚtto‚T fuËhe™u {txu Úæïçã„ì-÷t÷ nhý, «¯|ææ²-©uc y™u ËÇÞ …wÁ»t™u {txu xæ±²è-™e÷„tÞ,
çÿæÐíà²ïÝæ²-þe½ú„t{e y™u à²ïÝ-ƒts …ûte™e Ë{t™ …wÁ»t™u {txu ±<œæÜUæ-ƒ‚f ÝèHÑì xææï:-™e÷ hk„™t
«týe-™t™t fex™u {txu ÜëUç}æ:-™t™wk sk‚w, ¨}æéÎíæ²-Ë{wÿ™u {txu çàæàæé}ææÚ:-ƒå[tytu™u {th™th rþþw{th-
s÷sk‚w y™u çã}汄ï-su™t y™uf rn{¾kz rðã{t™ Au, ‚u …ðo‚™u {txu ãS„è-ntÚte™tu «Þtu„ fhtu. (30)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu-{™w»ÞtuÚte ËkƒkÄ ht¾™tht W¥t{ «týeytu™e hûtt fhu Au, ‚uytu Ëtk„tu…tk„
ƒ¤ðt™ ƒ™u Au. (30)
◊ÿÈ— ¬˝Êfi¡Ê¬àÿ ©UÀÊÊ „UÁÀÊˇáÊÊfi flηŒö‡ÊSà œÊòÊ ÁŒ‡ÊÊ¢ ∑§VÔUÊ œÈæ˜UÔ®ˇÊÊfiÇŸÿË
∑fi§ÀÊÁflVÔUÊfi ÀÊÊÁ„UÃÊÁ„U— ¬Èfic∑§⁄U‚ÊŒSà àflÊc≈˛U Ê flÊø ∑˝È§Üøfi—H 31H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u Ðíæ…æy²:-«ò…r‚ Œuð‚tðt¤t }æ²é:-rfL™h ®™rŒ‚ {™w»Þ, ©H:-™t™wk
531 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
sk‚w ãçHÿ‡æ:-®Ën rðþu»t y™u ±ë¯Î¢àæ:-rƒ÷tztu Au „ï-‚uytu {æ~æï-Äthf ðtÞw™u {txu ÜUÑì ÜU:-fXtuh
…eXðt¤t ƒ„÷t çÎàææ}æì-rŒþtytu™u {txu, {éÑì ÿææ-Äwkûtt ™t{f …ûteýe ¥æxÝï²è-yÂø™ Œuð‚tðt¤e,
ÜUHç±Ñì ÜU:-[f÷tu, Hæïçã„æçã-÷t÷ Ë…o y™u ÐécÜUÚ¨æÎ:-‚¤tð{tk hnu™th w«týe Au, „ï-‚u Ëðo
y±æcÅîæ: ËqÞo Œuð‚tðt¤t Au y™u ±æ™ï-ðtýe™u {txu ÜíéU@:-ËthË …ûte Au, ‚u™u òýðt òuEyu. (31)
¼tðtÚto : suytu rþÞt¤ y™u Ë…o™u ðþ{tk fhe ÷u Au, ‚uytu ÄwhkÄh Au. (31)
‚Ê◊Êfiÿ ∑ȧÀÊÈÆXÔU •Êfi⁄URáÿÊõ˘¡Ê Ÿfi∑ÈƧÀÊ— ‡Ê∑§Ê à ¬ÊÒcáÊÊ— ∑˝§ÊCÔUÊ ◊ÊÿÊÁ⁄Uãº˝fiSÿ
ªÊÒ⁄U◊Îƪ— Á¬mÊ ãÿæ˜UÔ®∑fiȧ— ∑§Ä∑§≈USÃ˘ŸÈfi◊àÿÒ ¬˝ÁÃüÊÈà∑fi§ÊÿÒ ø∑˝§flÊ∑§—H 32H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! òu ‚{u - ¨æï}ææ²-Ëtu{™t {txu ÜéUHéÑì xæ:-fw÷wk„ ™t{f …þw rðþu»t, ¥æÚ‡²:-
sk„÷e ¥…:-ƒfhtu, ÝÜéU H:-™tur¤Þtu y™u àæÜUæ-þÂõ‚{t™ …þw Au, „ï-‚uytu Ðæñc‡ææ:-…wrüfthf™t
ËkƒkÄe Au; }ææ²æï:-rðþu»t «fth™wk rþÞt¤ ÜíU æïcÅæ Ët{tLÞ rþÞt¤ Au; §‹ÎíS²-yiïÞo …wÁ»t™t ËkƒkÄe
xææñÚ}æëxæ:-„tuht hk„™wk nhý Au; su çÐm:-‘r…î’ ™t{f {]„ rðþu»t, ‹²Ñì ÜéU : -LÞkfw ™t{f {]„ rðþu»t
y™u ÜUPUÅ:-f¬x ™t{f {]„ rðþu»t Au, „ï-‚uytu ¥Ýé}æy²ñ-y™w{r‚™u {txu y™u Ðíç„ŸæéyÜUæ²ñ-
«r‚æðr™™u {txu ™ÜíU ±æÜU:-[t‚f …ûte rðþu»t™tu «Þtu„ fhtu ‚tu y™uf ftÞo fhe þftu Atu. (32)
¼tðtÚto : su sk„÷e …þw ytrŒÚte W…fth ÷uðt òýu, ‚u ËV¤ ftÞtuoðt¤t ƒ™u Au. (32)
‚ÊÒ⁄UË ’ÀÊÊ∑§Êfi ‡Êʪ¸— ‚Îfi¡ÿ— ‡ÊÿÊá«Ufi∑§Sà ◊ÒòÊÊ— ‚⁄UfiSflàÿÒ ‡ÊÊÁ⁄fiU— ¬ÈL§·flÊ∑˜Ô§
‡flÊÁfljÊÒ◊Ë ‡ÊÊfiŒÍ¸ÆÀÊÊ flÎ∑§— ¬ÎŒÊfi∑ȧÆSà ◊ãÿfl ‚⁄UfiSflà ‡ÊÈ∑fi§— ¬ÈL§·flÊ∑˜Ô§H 33H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su ¨æñÚè-ËqÞo Œuð‚t ðt¤e ÏæHæÜUæ-ƒ„÷e, su àææxæü:-[t‚f, ¨ë…²:-
Ë]ßÞ ™t{f …ûte rðþu»t y™u àæ²æ‡ÇÜU:-þÞtkzf ™t{f …ûte rðþu»t Au, „ï-‚uytu }æñ~ææ:-«tý Œuð‚tðt¤t
Au; àææçÚ:-{u™t, ÐéL¯±æÜUì-‚tu‚t ¨ÚS±y²ñ-™Œe™u {txu Au; Eæ籄ì-Ëtnwze |ææñ}æè-¼qr{ Œuð‚tðt¤e Au;
àææÎêüH:-fuËhe ®Ën ±ëÜU:-ðhw y™u ÐëÎæÜéU :-Ë…o Au, „ï-‚uytu }拲±ï-¢tuÄ™u {txu Au; àæéÜU:-þwrØ
fh™th ÐéL¯±æÜUì-{™w»Þ Ë{t™ ðtýeðt¤t ‚tu‚t ¨ÚS±„ï-Ë{wÿ™u {txu Au, ‚u{ òýtu. (33)
¼tðtÚto : su ƒ„÷tk ytrŒ …þw-…ûte Au, ‚u{tkÚte ftuE …t¤ðt ÞtuøÞ y™u ftuE ‚tz™ ÞtuøÞ Au,
‚u{ òýðwk òuEyu. (33)
‚ÈƬáʸ— ¬Êfi¡¸ãÿ •ÊÁÃflʸӮ„U‚Ê Œ*®flfiŒÊ à flÊÿfl ’΄US¬Ãfiÿ flÊøS¬Ãfiÿ ¬ÒXUÔ ⁄UÊ¡~Ê-
˘ÀÊ¡ •ÊfiãÃÁ⁄UˇÊ— åÀÊflÊ ◊Œ˜ÔªÈ◊¸àSÿSà ŸfiŒË¬Ãÿfi lÊflʬÎÁÕflËÿfi— ∑ͧÆ◊¸—H 34H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su ¨éЇæü:-ËwkŒh …tk¾tuðt¤t …ûteytu Au, ‚u Ðæ…ü‹²:-ðtŒ¤ Ë{t™
„wýtuðt¤t Au; su ¥æç„:-ytr‚ ™t{f …ûte, ±æã¨:-ys„h, Ë…o y™u Î<±Îæ-÷¬z¾tuŒ …ûte rðþu»t
Au, „ï-‚uytu ±æ²±ï-ðtÞw™u {txu Au; ÐñÑì Úæ…:-…I„hts ™t{f …ûte ÏæëãSЄ²ï-{tuxt …ŒtÚttuo ‚Útt
±æ™SЄ²ï-ðtýe™t …t÷f™u {txu ¥H…:-y÷s ™t{f …ûte ¥æ‹„çÚÿæ:-yL‚rhût Œuð‚tðt¤t Au;
532 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ŒH±:-s÷ ƒ‚f }æÎìxæé:-s÷ ft„ztu y™u }æyS²:-{tA÷e Au, ‚u Ëðo ÝÎèЄ²ï-Ë{wÿ™u {txu Au y™u
su ÜêU}æü:-ft[ƒtu Au, ‚u læ±æÐë烱è²:-«ftþ y™u ¼qr{ Œuð‚tðt¤t Au, ‚u{ òýtu. (34)
¼tðtÚto : su {u½-ðtŒ¤tk ytrŒ™t Ë{t™ „wýðt¤t …þw y™u …ûteytu rðþu»t Au, ‚u™u W…Þtu„-
ftÞo {txu «Þwõ‚ fhðt òuEyu. (34)
¬ÈLÆ §·◊ ªÎ ‡øãº˝◊‚
fi Ê ªÊœ
Ê ∑§ÊÀÊfi∑§Ê ŒÊflʸÉÊÊ≈USà flŸS¬ÃËfiŸÊ¢ ∑Χ∑§flÊ∑fi§È — ‚ÊÁflòÊÊ
„Uö‚Ê flÊÃfiSÿ ŸÊ∑˝§Ê ◊∑fi§⁄U— ∑ȧÀÊˬÿSÃ˘∑fiͧ¬Ê⁄USÿ ÁOÔUÆÿÒ ‡ÊÀÿfi∑§—H 35H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su ÐéL¯}æëxæ:-…wÁ»ttu™u þwØ fh™th …þw rðþu»t Au, ‚u ™‹Îí}æ¨:-[Lÿ{t™tk
„wýtuðt¤t Au; su xææï{æ-[kŒ™ ½tu, ÜUæHÜUæ-ft÷ft ™t{f …ûte y™u Îæ±æüÍææÅ:-÷¬z¾tuŒ Au, „ï-
‚uytu ±ÝSЄèÝæ}æì-ð™M…r‚ytu™t „wýtuðt¤t Au; ÜëUÜU±æÜéU:-fqfztk ¨æç±~æ:-ËqÞo Œuð‚tðt¤t Au; su
㢨:-±æ„S²-ðtÞw™t „wýtuðt¤t Au; su ÝæÜíU:-{„h™tk ƒå[tk, }æÜUÚ:-{„h {åA y™u ÜéUHèв:-
fw÷e…Þ ™t{f s÷ sk‚wytu Au, „ï-‚uytu ¥ÜêUÐæÚS²-Ë{wÿ™t „wýtuðt¤t Au; su àæ˲ÜU:-ftkxtu™e
…tk¾tuðt¤e Ëtnwze Au, ‚u çO²ñ-÷ßò™u {txu Au, ‚u{ òýtu. (35)
¼tðtÚto : su [Lÿ{t ytrŒ™t „wýðt¤t …þw rðþu»t y™u …ûte rðþu»t Au, ‚u™u {™w»Þtuyu òýðt
òuEyu. (35)
∞ÆáÿqÔUÊfi ◊á«ÍU∑§Ê ◊ÍÁ·fi∑§Ê ÁÃÁûÊÁ⁄USà ‚¬Ê¸áÊʯ ÀÊÊ¬Ê‡Ê •Êfi|‡flŸ— ∑ΧcáÊÊ
⁄UÊòÿÊ ´§ˇÊÊfi ¡ÃÍ— ‚ÈfiÁ·ÀÊË∑§Ê à ßfiÃ⁄U¡ŸÊŸÊ¢ ¡„fiU∑§Ê flÒcáÊflËH 36H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su »‡æè-nrhýe Au, ‚u ¥q:-rŒðË™t „wýtuðt¤e Au; su }æ‡ÇêÜU:-
Œuzftu, }æêç¯ÜUæ-ôŒhze y™u ç„çœæçÚ:-‚u‚h Au, „ï-‚uytu ¨Ðæü‡ææ}æì-Ë…o™t „wýtuðt¤t Au; HæïÐæàæ:-
ð™[h …þw rðþu»t Au, ‚u ¥æçEÝ:-yrï™ Œuð‚tðt¤wk Au; su ÜëUc‡æ:-ft¤t hk„™wk …þw Au, ‚u Úæ~²ñ-
htrºt™t „wýtuðt¤wk Au; su «ÿæ:-hªA, …„ê:-s‚q ™t{f …ûte y™u ¨éç¯HèÜUæ-Ëwr»t÷eft …ûte Au, „ï-
‚uytu §„Ú…ÝæÝæ}æì-yLÞ {™w»Þtu™t „wýtuðt¤t Au ‚Útt …ãÜUæ-yk„tu™tu Ëkftu[ fh™the …rûtýe Au,
‚u ±ñc‡æ±è-rð»ýw Œuð‚tðt¤e Au; yu{ òýtu. (36)
¼tðtÚto : su rŒðË ytrŒ™t „wýðt¤t …þw-…ûteytu rðþu»t Au, ‚uytu™u ‚u-‚u „wýtuÚte òýðt ÞtuøÞ
Au. (36)
•ãÿflʬÊ~ ˘ h¸◊Ê‚ÊŸÊ◊‡Î ÿÊfi ◊ÿ⁄Í U—fi ‚Ȭá ʸSà ªfiãœflʸáÊÊfi◊¬ Ê◊ÈºÆ Ê˝ ◊Ê‚ÊŸ˜ ∑§‡ÿ¬Êfi
⁄UÊÁ„Uà∑Èfi§á«ÎUÆáÊÊøËfi ªÊÀÊÁûÊfi∑§Ê Ã~˘å‚⁄U‚ʯ ◊ÎÆàÿflfi˘Á‚×H 37H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u-su ¥‹²±æÐ:-ftuÞ÷ …ûte Au, ‚u ¥hü}ææ¨æÝæ}æì-yÄo{tË-…trûtf „wýtuðt¤t
Au; su «c²:-}»Þ ™t{f {]„, }æ²êÚ:-{tuh y™u ¨éЇæü:-ËwkŒh …tk¾tuðt¤t „hwz …ûteytu Au, „ï-
‚uytu xæ‹{±æü‡ææ}æì-„tÞftu™t „wýtuðt¤t Au; ¥Ðæ}æì-„wýtu™tk yÚto su ©Îí:-s¤[h fh[÷tu Au, ‚u }ææ¨æÝì-
533 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
{rn™tytu™t „wýtuðt¤tu Au; su ÜUà²Ð:-ft[ƒtu, Úæïçã„ì-{]„ rðþu»t, ÜéU‡Çë‡ææ™è-fwkzwýt[e ™t{f
ð™[he y™u xææïHçœæÜUæ-„tu÷r¥tft ™t{f ð™[he rðþu»t Au, „ï-‚uytu ¥Œ¨Ú¨æ}æì-rfhý ytrŒ™t
„wýtuðt¤t Au ‚Útt su ¥ç¨„:-ft¤t hk„™wk …þw rðþu»t Au, ‚u }æëy²±ï-{]íÞw™u {txu Au; ‚u{ òýtu. (37)
¼tðtÚto : su ft÷ ytrŒ „wýðt¤t …þw-…ûte Au ‚uytu W…fthðt¤t Au, ‚u{ ‚{u òýtu. (37)
fl·Ê¸„ÍU´¸Ó§ÃÍÆŸÊ◊ÊπÈ— ∑§‡ÊÊfi ◊ÊãÕÊÀÊSà Á¬fiÃÏÆáÊÊ¢ ’ÀÊÊfiÿÊ¡ª⁄UÊ fl‚fiÍŸÊ¢ ∑§Á¬Ü¡fiÀÊ—
∑§¬Êà ©UÀÊfiÍ∑§— ‡Ê‡ÊSà ÁŸ´¸§fiàÿÒ flLfi§áÊÊÿÊ⁄UáÿÊ ◊·—H 38H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u - ±¯æüãê:-ð»tto™u ƒtu÷ð™the Œuzfe Au, ‚u «„éÝæ}æì-ðËk‚ ytrŒ™t „wýtuðt¤e
Au; ¥æ¶é:-ôŒh, ÜUàæ:-þtË™{tk ht¾ðt ÞtuøÞ ½tuzt ytrŒ ‚Útt }æ拃æH:-{tLÚtt÷ ™t{f sL‚w rðþu»t
Au, „ï-‚uytu çЄë‡ææ}æì-…t÷f™t „wýtuðt¤t Au; ÏæHæ²-ƒ¤™u {txu ¥…xæÚ:-ys„h - {tuxtu Ë…o,
±¨êÝæ}æì-yÂø™ ytrŒ ðËwytu™t „wýtu™u {txu ÜUçÐTH:-[t‚f, ÜUÐæï„:-fƒq‚h, ©HêÜU:-½qðz y™u
àæàæ:-ËË÷t Au; „ï-‚uytu çÝ«üy²ñ-rð™tþ™u {txu Au ‚Útt su ¥æÚ‡²:-sk„÷e }æï¯:-½uxtk Au, ‚u ±L‡ææ²-
ðhwý™u {txu Au; ‚u{ òýtu. (38)
¼tðtÚto : su }‚w ytrŒ™t „wýtuÚte Þwõ‚ …þw-…ûteytu Au, ‚u™u ‚u-‚u „wýtuðt¤t òýðt òuEyu. (38)
|‡flòÊ •ÊfiÁŒàÿÊŸÊ◊Èc≈˛UÆÊÆ ÉÊÎáÊËflÊŸ˜ flÊœ˝Ë¸Ÿ‚Sà ◊àÿÊ˘•⁄UfiáÿÊÿ ‚Î◊⁄UÊ L§Mfi§
⁄UÊÒº˝— ÄflÁÿfi— ∑ÈƧ≈ULfi§ŒÊ¸àÿÊÒ„USà flÊÁ¡ŸÊ¢ ∑§Ê◊Êfiÿ Á¬∑§—H 39H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u - su çE~æ:-hk„-ƒuhk„e …þw rðþu»t Au, ‚u ¥æçÎy²æÝæ}æì-ft÷-yðÞðtu™t
„wýðt¤wk Au; su ©cÅî:-Ÿx Íæë‡æè±æÝì-‚usMðe …þw rðþu»t y™u ±æ{íèüݨ:-„¤u ytk[¤ Ähtð‚tu {tuxtu
ƒtufztu Au, „ï-‚uytu }æy²ñ-ƒwrØ™u {txu Au; su ¨ë}æÚ:-™e÷„tÞ Au, ‚u ¥Ú‡²æ²-ð™™u {txu Au; su
LM:-{]„ rðþu»t Au, ‚u ÚæñÎí:-Áÿ Œuð‚tðt¤wk Au; su v±ç²:-fðrÞ ™t{f …ûte rðþu»t, ÜéUÅL:-fqfztu
y™u Îæy²æñã:-ft„ztu Au, „ï-‚uytu ±æç…Ýæ}æì-½tuztytu™t „wýtuðt¤t Au; su çÐÜU:-ftuÞ÷ Au, ‚u ÜUæ}ææ²-
ft{™u {txu Au; yu{ òýtu. (39)
¼tðtÚto : su ËqÞo ytrŒ™t „wýtuðt¤t …þw-…ûteytu Au, ‚uytu ‚u ‚u Mð¼tð ðt¤t Au, ‚u{ òýðwk
òuEyu. (39)
π«˜UÔªÊ flfiÒ‡flŒfl— ‡flÊ ∑ÎƧcáÊ— ∑§áÊʸ ªfiŒ¸÷SÃ⁄UˇÊÈÆSà ⁄UˇÊfi‚ÊÁ◊ãº˝Êfiÿ
‚Í∑§⁄U— Á‚ö„UÊ ◊ÊfiL§Ã— ∑fiΧ∑§ÀÊÊ‚— Á¬å¬fi∑§Ê ‡Ê∑ȧÁŸSà ‡Êfi⁄U√ÿ~ÊÿÒ Áfl‡flfi·Ê¢ Œflʟʯ
¬Î·Ã—H 40H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u - ¶Çìxæ:-Ÿ[t y™u ‚eýtk ˪„ztðt¤tu „Uztu Au, ‚u ±ñEÎï±:-Ëðo
rðît™tu™t „wýtuðt¤tu Au; su ÜëUc‡æ:-ft¤t hk„™tu Eæ-fq‚htu, ÜU‡æü:-÷tkƒt ft™ðt¤tu xæÎü|æ:-„Äuztu y™u
„Úÿæé:-ðt½ Au, „ï-‚uytu Úÿæ¨æ}æì-htûtË - Œwü ®nËf „wýtuðt¤t Au; su ¨éÜUÚ:-W¥t{ þwrØ fh™th
534 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ƒ¤ðt™ Ëwðh-zw¬h Au, ‚u §‹Îíæ²-þºtw rðŒthf htò™u {txu Au; su ô¨ã:-®nËf ðt½ yÚtðt ®Ën
Au, ‚u }ææL„:-{Á‚ Œuð‚tðt¤tu Au; su ÜëUÜUHæ¨:-fh[÷tu, çÐŒÐÜUæ-r…Ã…ft ™t{f …rûtýe y™u
àæÜéUçÝ:-…ûte {tºt Au, „ï-‚uytu àæÚòæ²ñ-þh-rþûtt{tk fwþ¤ †e™u {txu Au ‚Útt su Ð믄:-Atkx-
x…ftkŒth {]„ rðþu»t Au, ‚u ç±Eï¯æ}æì-Ëðo Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™tk „wýtuðt¤t Au; ‚u{ òýtu. (40)
¼tðtÚto : su Ë{M‚ …þw-…ûteytu Ëðo „wýtuðt¤t Au, ‚uytu™u òýe™u ÔÞðnth™e rËrØ™u {txu
Ëðo {™w»Þtu ‚u™u r™Þwõ‚ fhu yu W…Œuþ Au. (40)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk …þw …ûte, {]„, Ë…o, s÷sk‚wytu y™u f]r{ ytrŒ™t
„wýtu™wk ðýo™ ntuðtÚte yt yæÞtÞ™t yÚto™e …qðo yæÞtÞ™t yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au, ‚u{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ ™„é=±àææïùŠ²æ²: JJ
535 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ Ð@ô±àææïùŠ²æ² ¥æÚ|²„ï JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
‡ÊÊŒ¯ ŒÁj⁄Uflfi∑§Ê¢ ŒãÃ◊ÍÆÀÊÒ◊θŒ¢ ’SflÒ¸Ó®Sà ªÊãŒúc≈˛U ÊfièÿÊú ‚⁄UfiSflàÿÊ ˘ •ª˝Á¡uÔ¢U
Á¡uÔUÊÿÊfi ©Uà‚ÊŒ◊fifl∑˝§ãŒŸ ÃÊÀÊÈÆ flÊ¡ö „UŸfiÈèÿÊ◊¬ •ÊSÿ~Ÿ flηfiáÊ◊Êá«UÊèÿÊfi-
◊˜UÁŒàÿÊ° ‡◊üÊÈfiÁ÷— ¬ãÕÊfiŸ¢ ÷˝ÍÆèÿÊ¢ lÊflÊfi¬ÎÁÕflË flûÊʸӮèÿÊ¢ ÁfllÈï ∑§ŸËŸfi∑§ÊèÿÊ-
ú ‡ÊÈÆ∑˝§Êÿ SflÊ„UÊfi ∑ÆΧcáÊÊÿ SflÊ„UÊ ¬Êÿ¸ÊfiÁáÊ ¬ˇ◊ÊfiáÿflÊÿ~ʸ ߡÊflÊfi˘flÊÿ~ʸÁáÊ
¬ˇ◊ÊfiÁáÊ ¬Êÿ¸Êfi ߡÊflfi—H 1H
…ŒtÚto : nu rs¿ttËw rðãtÚteo ! „ï-‚tht Îçj:-Œtk‚tuÚte àææÎ}æì-÷ûÞ …ŒtÚttuo™wk AuŒf {w¾, ΋„}æêHñ:-
Œtk‚tu™tk {q¤ y™u ÏæS±ñü:-Œtk‚tu™t …tA¤™t ¼t„tuÚte ¥±ÜUæ}æì-hûtf }æëÎ}æì-{txe, ΢cÅæ|²æ}æì-ŒtZ y™u
¨ÚS±y²ñ-«þM‚ rð¿tt™ðt¤e ðtýeÚte xææ}æì-ðtýe, ç…uæ²æ:-S¼Úte ¥xæíç…u}æì-S¼™tu y„ú¼t„,
¥±ÜíU‹ÎïÝ-rðf¤‚t hrn‚ ÔÞðnthÚte ©y¨æÎ}æì-ðýtuo™wk Qæðo MÚtt™ „æHé, ãÝé|²æ}æì-szƒt™t ƒu
¼t„tuÚte ±æ…}æì-yL™, ¥æS²ïÝ-¼ûÞ …ŒtÚttuo™u ¼e™t fh™th {w¾Úte ¥Ð:-s¤, ¥æ‡Çæ|²æ}æì-ðeÞo™t
ytÄth Y… ykzftu»ttuÚte ±ë¯‡æ}æì-ðeÞo™e ð»tto fh™th yk„, à}æŸæéç|æ:-ŒtZe y™u {qA™t ðt¤Úte ¥æçÎy²æÝì-
{wÏÞ rðît™tu |æíê|²æ}æì-™uºt „tu÷f™tu W…h™tu ¼t„ yÚtto‚T ¼{hÚte ЋƒæÝ}æì-{t„o, ±„æïü|²æ}æì-sðt-
ytððtÚte læ±æÐë烱è-ËqÞo y™u ¼qr{, ÜUÝèÝÜUæ |²æ}æì-‚uòu{Þ f]»ý „tu÷f™tk ‚thf-árüÚte ç±lé„}æì-
rðãw‚T™tu nwk ƒtuÄ fhwk Awk.
‚wk àæéÜíUæ²-ðeÞo™u {txu S±æãæ-ƒúñ[Þo™wk yt[hý, ÜëUc‡ææ²-rðãt™tk ytf»toý™u {txu S±æãæ-
ËwkŒhþe÷‚t Þwõ‚ yt[hý-r¢Þt, Ðæ²æüç‡æ-…qýo fhðt Þtu„ ð[™, Ðÿ}ææç‡æ-Mðefth fhðt ÞtuøÞ
f{o ðt ™uºttu™tk W…h™tk …tu»tý-ðt¤, ¥±æ²æü: ™Œe ytrŒ™t ™e[u™t ¼t„{tk Út™th §ÿæ±:-þuhze,
¥±æ²æüç‡æ-™e[u™tk Ðÿ}ææç‡æ-Mðefth fhðt ÞtuøÞ f{o ðt …tk…ý ‚Útt Ðæ²æü:-…t÷™ fhðt ÞtuøÞ §ÿæ±:-
þuhze Au, ‚u™u „úný fh. (1)
¼tðtÚto : yæÞt…ftuyu …tu‚t™t rþ»Þtu™t yk„tu™t W…ŒuþÚte …wü ƒ™tðe™u, ytnth-rðnth ytrŒ
Ëthe he‚u ƒtuÄ fhtðe™u, Ë{M‚ rðãtytu™u «t fhtðe™u, y¾krz‚ ƒúñ[Þo™wk Ëuð™ fhtðe™u ‚Útt
yiïÞo™u «t fhtðe™u Ëw¾e ƒ™tððt òuEyu. (1)
flÊï ¬˝ÊáÊŸÊfi¬ÊŸŸ ŸÊÁ‚fi∑§˘©U¬ÿÊ◊◊œfi®®⁄URáÊÊÒDfiÔUŸ ‚ŒÈûÊfi®®⁄UáÊ ¬˝∑§Ê‡ÊŸÊãÃfi⁄-
◊ŸÍ∑§Ê‡ÊŸ ’ÊsÔ¯ ÁŸflcÿ¢ ◊ÍÆäŸÊ¸ SÃfiŸÁÿàŸÈ¢ ÁŸfi’ʸœŸÊ‡ÊÁ®Ÿ¯ ◊|SÃc∑fi§áÊ ÁfllÈï
∑§ŸËŸfi∑§ÊèÿÊ¢ ∑§áʸÊfièÿÊú üÊÊòÊú üÊÊòÊÊfièÿÊ¢ ∑§áÊÊÒ¸Ó ÃŒŸË◊fiœ⁄U∑§áΔUŸÊ¬—
536 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‡ÊÈfic∑§∑§áΔUŸfi ÁøûÊ¢ ◊ãÿÊfiÁ÷⁄UÁŒfiÁÃö ‡ÊËcáÊʸ ÁŸ´¸§fi$à ÁŸ¡¸Ó¡¸À¬Ÿ ‡ÊËcáÊʸ ‚¯∑˝§Ê‡ÊÒ—
¬˝ÊáÊÊŸ˜Ô ⁄URc◊ÊáÊfiú SÃÈƬŸfiH 2H
…ŒtÚto : nu rs¿ttËw {tht W…Œuþ™t „únýÚte ‚wk Ðíæ‡æïÝ-«tý y™u ¥ÐæÝïÝ-y…t™Úte ±æ„}æì-
ðtÞw, Ýæç¨ÜïU-™tf™t ƒu rAÿtu ‚Útt ©Ð²æ}æ}æì-Mðef]‚ r™Þ{™u; ¥{Úï‡æ-{w¾™e ™e[u ¥æïcÆïÝ-ntuXÚte
y™u ©œæÚï‡æ-W…h™t ÐíÜUæàæïÝ-«ftþY… ntuXÚte ¨Î‹„Ú}æì-{æÞ{tk hnu÷ {w¾ ytrŒ MÚtt™™u, ¥ÝéÜUæàæïÝ-
y™wfq¤ «ftþÚte Ïææræ}æì-ƒnth™tk yk„™u }æêŠÝæü-rþhÚte çݱïc²}æì-r™ùÞÚte «t fhðt ÞtuøÞ ¿tt™™u;
çÝÏææü{ïÝ-r™hk‚h ‚tz™t™t fthýu S„Ýç²yÝé}æì-þçŒ fh™the ¥àæçÝ}æì-ÔÞt…f rðãw‚T™u, }æçS„cÜïU‡æ-
rþh{tk ÂMÚt‚ {ßò™t ‚k‚w Ë{qnÚte ç±lé„}æì-yr‚ «ftþ{t™ rðãw‚T™u; ÜUÝèÝÜUæ|²æ}æì-«Œe y™u
f{™eÞ ÜU‡ææü|²æ}æì-þçŒtu™u Ëk¼¤tð™th ðtÞwÚte ÜU‡ææïü-ft™tu™u; Ÿææï„æ|²æ}æì-Ëtk¼¤ðt™tk ËtÄ™ ft™tu™tk
„tu÷ftuÚte Ÿææï~æ}æì-©ðýurLÿÞ ‚Útt „ïÎÝè}æì-©ðý r¢Þt™u, ¥{ÚÜU‡ÆïÝ-fkX™t ™e[u™t ¼t„Úte ¥Ð:-
s÷tu™u, àæécÜUÜU‡ÆïÝ-þw»f fkXÚte 癄}æì-rð¿tt™™e ËtÄf yL‚:fhý™e ð]r¥t™u, }拲æç|æ:-rð¿tt™™e
r¢ÞtytuÚte ¥çÎç„}æì-yrð™tþf ©uc ƒwrØ™u, àæèc‡ææü-rþhÚte çÝÚì«ç„}æì-¼qr{™u, çÝ…ü…üËÐïÝ-r™hk‚h
ssohe ¼q‚ àæèc‡ææü-rþhÚte y™u ¨¢ÜíUæïàæñ:-W¥t{ ytbt™tuÚte Ðíæ‡ææÝì-«týtu™u «t fh. S„éÐïÝ-®nËtÚte
Úïc}ææ‡æ}æì-®nËf yrðãt ytrŒ htu„tu™tu çãç‹{-rð™tþ fh. (2)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu «Út{ ðÞ{tk þheh ytrŒ ËtÄ™tuÚte þheh y™u ytí{t™tk ƒ¤™u
Ëthe he‚u «t fhðwk òuEyu. yrðãt, fwrþûtt ‚Útt Œwüt[hý ytrŒ htu„tu™tu ËðoÚtt ™tþ fhðtu
òuEyu. (2)
◊‡Ê∑§ÊŸ˜Ô∑§‡ÊÒÁ⁄Uãº˝ú Sfl¬fi‚Ê fl„UfiŸ ’΄US¬ÁÃfiö ‡Ê∑ȧÁŸ‚ÊŒŸfi ∑ͧÆê◊ʸܿU»Ò§⁄UÊ-
∑˝§◊fiáÊ- úSÕÍÆ⁄UÊèÿÊfi◊ÎÆˇÊÀÊÊfiÁ÷— ∑§Á¬ Ü¡fiÀÊÊ¡fl¢ ¡YÔUÊfièÿÊ◊äflÊfiŸ¢ ’Ê„ÈUèÿÊ¢
¡Êê’ËfiÀÊŸÊ-⁄fiUáÿ◊|ÇŸ◊fiÁÃL§Çèÿʯ ¬ÍÆ·áʯ ŒÊèÿʸ◊|‡flŸÊflö‚ÊfièÿÊú L§º˝ö
⁄UÊ⁄UÊfièÿÊ◊˜ÔH 3H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ÜïUàæñ:-rþh™t ðt¤Úte §‹Îí}æì-yiïÞo™u, àæÜéUçݨæÎïÝ-…ûteytu™u «tÂ
fhðt™t ËtÄ™Úte ÜêU }ææüÝì-ft[ƒt™u ‚Útt }æàæÜUæÝì-{åAhtu™u S±Ð¨æ-W¥t{ f{o y™u ±ãïÝ-ŒuþtL‚h{tk
…ntU[tz™th ðtn™Úte ÏæëãSÐç„}æì-{nt™ ðtýe™t Mðt{e rðît™™u, SƒêÚæ|²æ}æì-MÚtq÷ «ÿæHæç|æ: „r‚
y™u „úný fhðt ytrŒ r¢ÞtytuÚte ÜUçÐTHæÝì-f®…s÷ ™t{f …ûteytu™u …Ñì Íææ|²æ}æì-òk½tuÚte ¥Š±æÝ}æì-
{t„o y™u …±}æì-ðu„™u; ¥¢¨æ|²æ}æì-¾k¼t, Ïææãé|²æ}æì-¼wòytu ‚Útt àæÈñU:-¾heÚte ¥æÜíU }æ‡æ}æì-yt¢{ý™u-
„r‚™u; …æ}ÏæèHïÝ-[ftu‚htu - {tuxt ÷ªƒw ytrŒ V¤Úte ¥Ú‡²}æì-ð™™u, ¥çxÝ}æì-yÂø™™u ¥ç„Lx|²æ}æì-
yíÞk‚ hwr[, «er‚ y™u RåAtÚte Ðꯇæ}æì-…wrü™u, Îæï|²æü}æì-ntÚttuÚte ¥çEÝæñ-«ò y™u htò™u «tÂ
fhtu y™u ÚæïÚæ|²æ}æì-fnuðt y™u Ëtk¼¤ðtÚte LÎí}æì-hztð™th rðΙ™u Œqh fhtu. (3)
537 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto :{™w»Þtuyu y™uf W…tÞtu îtht W¥t{ „wýtu™e «tr ‚Útt rðΙtu™kw r™ðthý fhðwk òuEyu. (3)
•ÇŸ— ¬fiˇÊÁÃflʸÿÊ*Ÿ¬fiˇÊÁÃÁ⁄Uãºfi˝Sÿ ÃÎÆÃËÿÊ ‚Ê◊fiSÿ øÃÈÆâÿ¸ÁŒfiàÿÒ ¬Üø◊Ëãº˝ÊáÿÒ
·cΔUË ◊L§ÃÊfiú ‚#◊Ë ’΄US¬Ãfi⁄UCUÔ êÿ~ÿ¸êáÊÊ Ÿfifl◊Ë œÊÃÈŒÓ̧‡Ê◊Ëãºfi̋SÿÒ∑§ÊŒ‡ÊË flLfi§áÊSÿ
mÊŒ‡ÊË ÿ◊Sÿfi òÊÿÊŒ‡ÊËH 4H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ¥xÝï:-yÂø™™e Ðÿæç„:-ËðoºtÚte „úný fhðt ÞtuøÞ ÔÞðnth =r¢Þt
fhðt™wk {q¤, ±æ²æï:-ðtÞw™e çÝÐÿæç„:-r™rù‚ rð»tÞ™wk {q¤, §‹ÎíS²-ËqÞo™e „ë„è²æ-ºtý™u …qhe fhðt™e
r¢Þt, ¨æï}æS²-[kÿ{t™e ™„éƒèü-[tuÚte, ¥çÎy²ñ-yL‚rhût™e Ð@}æè-…tk[{e, §‹Îí懲ñ-rðãw‚T™e †e™e
Ë{t™ Œer™e ¯cÆè-Aêe, }æL„æ}æì-…ð™™e ¨Œ„}æè-Ët‚{e, ÏæëãSЄï:-{tuxt™wk …t÷™ fh™th {n¥tíð™e
¥cÅ}æè-ytX{e, ¥²ü}‡æ:-Mðt{e s™tu™tu Ëífth fh™th™e ݱ}æè-™ð{e, {æ„é:-Äthý fh™th™e
Îàæ}æè-Œþ{e, §‹ÎíS²-yiïÞoðt™™e »ÜUæÎàæè-yr„Þth{e, ±L‡æS²-©uc …wÁ»t™e mæÎàæè-ƒth{e
y™u ²}æS²-LÞtÞtÄeþ™e ~æ²æïÎàæè-‚uh{e r¢Þtytu™u fhtu. (4)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{thu r¢Þt, rð¿tt™ y™u ËtÄ™tuÚte yÂø™ ytrŒ™t „wýtu™u òýe™u Ëðo
ftÞtuo rËØ fhðt òuEyu. (4)
ßãŒ˝ÊÇãÿÊ— ¬fiˇÊÁ× ‚⁄UfiSflàÿÒ ÁŸ¬fiˇÊÁÃ*◊òÊSÿfi ÃÎÆÃËÿÊ˘¬Ê¢ øfiÃÈÆÕ˸ ÁŸ´¸Ó§àÿÒ
¬ÜøêÿõÇŸË·Ê◊fiÿÊ— ·cΔUË ‚¬Ê¸áÊÊfiú ‚#◊Ë ÁflcáÊÊfi⁄UCÔU◊Ë ¬ÍÆcáÊÊ Ÿfifl◊Ë
àflc≈ÈUfiŒ¸‡Ê◊Ëãºfi˝SÿÒ∑§ÊŒ‡ÊË flLfi§áÊSÿ mÊŒ‡ÊË ÿêÿÒ òÊfiÿÊŒ‡ÊË lÊflÊfi¬ÎÁÕ√ÿÊŒ¸ÁˇÊfiáÊ¢
¬Ê‡flZ Áfl‡flfi·Ê¢ ŒflÊŸÊ◊ÈûÊfi⁄U◊˜ÔH 5H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u §‹Îíæx‹²æï:-ðtÞw y™u yÂø™™e Ðÿæç„:-ËðoºtÚte „úný fhðt ÞtuøÞ
ÔÞðnth™e {q¤ …nu÷e, ¨ÚS±y²ñ-ðtýe™u {txu çÝÐÿæç„:-r™rù‚ …ût™wk {q¤ ƒeS, ç}æ~æS²-r{ºt™e
„ë„è²æ-ºteS, ¥Ðæ}æì-s÷tu™e ™„éƒèü-[tuÚte, çÝ«üy²ñ-¼qr{™e Ð@}æè-…tk[{e, ¥xÝè¯æï}æ²æï:-W»ý
y™u þe‚fthf yÂø™ y™u s÷™e ¯cÆè-Aêe, ¨Ðæü‡ææ}æì-Ë…tuo™e ¨Œ„}æè-Ët‚{e, ç±c‡ææï:-ÔÞt…f
Eïh™e ¥cÅ}æè-ytX{e, Ðêc‡æ:-…tu»tf™e ݱ}æè-™ð{e, y±cÅé:-«Œe ËqÞo™e Îàæ}æè-Œþ{e, §‹ÎíS²-
Sð™e »ÜUæÎàæè-yr„Þth{e, ±L‡æS²-©ucs™™e mæÎàæè-ƒth{e y™u ²}²ñ-LÞtÞf‚to †e™e ~æ²æïÎàæè-
‚uh{e r¢Þt Au, ‚u Ëðo™u ‚Útt læ±æÐëçƒÃ²æï:-«ftþ y™u ¼qr{™t Îçÿæ‡æ}æì-s{ýt ÐæEü}æì-¼t„™u
y™u ç±Eï¯æ}æì-Ëðo Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™t ©œæÚ}æì-W¥th ¼t„™u òýtu. (5)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu yu {kºttuõ‚-ðtÞw, yÂø™ ytrŒ™t rð¿tt™™u {txu y™uf «fth™e r¢Þtytu
fhe™u ftÞtuo™u rËØ fhðt òuEyu. (5)
◊L§ÃÊfiú S∑§ãœÊ Áfl‡flfi·Ê¢ Œflʟʯ ¬˝Õ◊Ê ∑§Ë∑fi§‚Ê L§º˝ÊáÊʯ ÁmÃËÿÊfiÁŒàÿʟʯ
538 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÃÎÆÃËÿÊfi flÊÿÊ— ¬Èë¿fiU◊ÇŸË·Ê◊fiÿÊ÷ʸ‚fiŒÊÒ ∑˝È§ÜøÊÒ üÊÊÁáÊfièÿÊÁ◊ãº˝Ê’Î„US¬ÃËfi ™§L§èÿʯ
Á◊òÊÊflLfi§áÊÊflÀªÊèÿÊfi◊Ê∑˝§◊fiáÊú SÕÍÆ⁄UÊèÿÊ¢ ’ÀÊ¢ ∑ȧcΔUÊfièÿÊ◊˜ÔH 6H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u }æL„æ}æì-{™w»Þtu™t SÜU‹{æ:-¾k¼t ç±Eï¯æ}æì-Ëðo Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™e
Ðíƒ}ææ-…nu÷e r¢Þt ÜUèÜU¨æ-yíÞk‚ þtË™, LÎíæ‡ææ}æì-hztð™th rðît™tu™e çm„è²æ-ƒeS ‚tz™ r¢Þt,
¥æçÎy²æÝæ}æì-y¾krz‚ LÞtÞ fh™tht rðît™tu™e „ë„è²æ-ºteS LÞtÞ r¢Þt, ±æ²æï:-ðtÞw ËkƒkÄe ÐéÓÀ}æì-
…þw™wk …qAzwk ¥çxݯæï}æ²æï:-yÂø™-ËqÞo y™u s÷-[Lÿ ËkƒkÄe |ææ¨Îæñ-«ftþ yt…™th ÜíéU@æñ-ƒu ËthË
…ûte, Ÿææïç‡æ|²æ}æì-frx «Œuþtu™u {txu §‹ÎíæÏæëãSЄè-ðtÞw y™u ËqÞo, ªL|²æ}æì-ËtÚt¤™u {txu ç}æ~ææ±L‡ææñ-
«tý y™u WŒt™, ¥Ëxææ|²æ}æì-yíÞk‚ „r‚ fh™the Whw ËkrÄytu™u {txu ¥æÜíU}æ‡æ}æì-„r‚ rðþu»t,
SƒêÚæ|²æ}æì-MÚtq÷ ÜéUcÆæ|²æ}æì r™‚kƒ™t fq…ftu™u {txu ÏæH}æì-ƒ¤™u rËØ fhtu. (6)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ƒtnwƒ¤, …tu‚t™tk þheh™e …wrü, Œwütu™wk ‚tz™T y™u LÞtÞ™t «ftþ ytrŒ™t
f{tuo ËŒt fhðt òuEyu. (6)
¬ÍÆcÊáʯ flÁŸcΔÈUŸÊfiãœÊ„UËãàSÕfiÍÀʪÈÆŒÿÊfi ‚¬Ê¸Ÿ˜Ô ªÈŒÊfiÁ÷*flOÔ‰UÃfi •ÊãòÊÒ⁄UR¬Ê fl|SßÊ
flηfiáÊ◊Êá«UÊèÿ¢Ê flÊÁ¡fiŸö ‡Ê¬fiŸ ¬˝¡Êö ⁄UÃfi‚Ê øÊ·ÊfiŸ˜Ô Á¬ûÊŸfi ¬˝Œ⁄UÊŸ˜Ô ¬ÊÿÈŸÊfi
∑ͧƇ◊ÊÜ¿Ufi∑§Á¬á«ÒU—H 7H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ‚{u - ±çÝcÆéÝæ-{t„ðtÚte Ðꯇæ}æì-…wrü fh™th™u, SƒêHxæéβæ-MÚtq÷„wŒtÚte
Þwõ‚ ¥‹{æãèÝì-ytkĤt Ë…tuo™u, xæéÎæç|æ:-„wŒtËrn‚ ç±O„:-rðþu»t fwrx÷ ¨ÐæüÝì-Ë…tuo™u, ¥æ‹~æñ:-
ytLºttuÚte ¥Ð:-s÷tu™u, ±çS„Ýæ-{qºttþÞÚte ±ë¯‡æ}æì-ykzftu»t™u, ¥æ‡Çæ|²æ}æì-ykztuÚte ±æç…Ý}æì-½tuzt™t
àæïÐïÝ-®÷„ y™u Úæ-ðeÞoÚte Ðí…æ}æì-Ëk‚t™™u, çÐœæïÝ-r…¥tÚte ™æ¯æÝì-¼tus™tu™u ÐíÎÚæÝì-WŒh™tk
yðÞðtu™e Ðæ²éÝæ-„wŒurLÿÞÚte, àæÜUçЇÇñ:-þÂõ‚ytuÚte ÜêUà}ææÝì-þtË™™u „úný fhtu. (7)
¼tðtÚto : su-su yk„ yÚtðt …ŒtÚtoÚte su-su ftÞo rËØ ÚttÞ, ‚u-‚u yk„ yÚtðt …ŒtÚtoÚte ‚u-‚u
ftÞtuo rËØ fhtu. (7)
ßãº˝fiSÿ ∑˝§Ê«UÊ˘ÁŒfiàÿÒ ¬Ê¡Sÿ¢~ ÁŒ‡ÊÊ¢ ¡òÊflÊ˘ÁŒfiàÿÒ ÷‚îÊË◊ÍÃÊfiŸ˜Ô NUŒÿÊÒ-
¬‡ÊŸÊãÃÁ⁄fiUˇÊ¢ ¬È⁄UËÃÃÊ Ÿ÷fi ©UŒÿ¸~áÊ ø∑˝§flÊ∑§ÊÒ ◊ÃfiSŸÊèÿÊ¢ ÁŒfl¯ flÎÆÄ∑§Êèÿʯ Áª⁄UËŸ˜Ô
åÀÊÊÁ‡ÊÁ÷L§¬fiÀÊÊŸ˜Ô åÀÊËqÔUÊ flÀ◊Ë∑§ÊfiŸ˜Ô ÄÀÊÊ◊Á÷fiÇÀÊÊÒ¸Á÷ªÈ¸À◊ÊfiŸ˜Ô Á„U⁄UÊÁ÷—
dflfiãÃËO¸ÔUŒÊŸ˜Ô ∑ÆȧÁˇÊèÿÊfiú ‚◊Èƺ˝◊ÈÆŒ⁄UfiáÊ flÒ‡flÊŸ⁄¢U ÷S◊fiŸÊH 8H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u W¥t{ «Þí™Úte §‹ÎíS²-rðãw‚T™wk ÜíUæïÇ:-zqƒðwk, ¥çÎy²ñ-…]rÚtðe™u {txu
Ðæ…S²}æì-yL™tu™e ©uc‚t, çÎàææ}æì-rŒþtytu™e …~æ±:-ËkrÄytu y™u ¥çÎy²ñ-«ftþ™e |樄ì-Œer™u
539 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
òýtu.
…è}æê„æÝì-{u½tu™u NβæñÐàæïÝ-ÓŒÞ{tk þÞ™ fh™th SðÚte; ÐéÚè„„æ-ÓŒÞ{tk hnu÷e ™tzeÚte
¥‹„çÚÿæ}æì-ÓŒÞtftþ™u ©Î²ïü‡æ-WŒh{tk Út‚t ÔÞðnthÚte Ý|æ:-s÷™u, ™ÜíU±æÜUæñ-…ûte Ë{t™ su …ŒtÚto™u
{txu }æ„SÝæ|²æ}æì-„¤t™t ƒL™u ¼t„tuÚte; çα}æì-«ftþ™u ±ëPUæ|²æ}æì-su r¢ÞtytuÚte yð„wýtu™tu íÞt„
ÚttÞ Au, ‚uÚte çxæÚèÝì-…ðo‚tu™u ŒHæçàæç|æ:-W¥t{ ¼tus™ ytrŒ r¢ÞtytuÚte,. ©ÐHæÝì-yLÞ «fth™t
{u½tu™u ŒHèqæ-ÓŒÞMÚt Ã÷ent (ƒhtu¤) ™t{f yðÞðÚte ±Ë}æèÜUæÝì -{t„tuo™u vHæï}æç|æ:-¼e™tþ
fhðt y™u xHæñç|æ:-n»to™t ûtÞÚte, xæéË}ææÝì-WŒh{tk Œrûtý ¼t„{tk ÂMÚt‚ „wÕ{ ™t{f yk„™e çãÚæç|æ:-
ð]rØÚte, d±‹„è:-™Œeytu y™u NÎæÝì-™t™t ‚¤tðtu™u ÜéUçÿæ|²æ}æì-ftk¾tuÚte, ¨}æéÎí}æì-Ë{wÿ™u ©ÎÚï‡æ-
WŒhÚte; |æS}æÝæ-ƒ¤u÷ …ŒtÚto™t þu»t¼t„ ht¾Úte, ±ñEæÝÚ}æì-Ëðo™t «ftþf yÂø™™u ‚{u òýtu. (8)
¼tðtÚto : òu {™w»Þtu y™uf rðãt ËkƒkÄe ƒtuÄtu™u «t fhe™u ‚Útt Wr[‚ ytnth-rðnthÚte Ëðo
yk„tu™e …wrü fhe™u htu„tu™wk r™ðthý fhu, ‚tu ‚uytu Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût™u «t fhe þfu Au. (8)
ÁflœÎfi$à ŸÊèÿÊfi ÉÊÎÆÃö ⁄U‚fiŸÊ¬Ê ÿÍÆcáÊÊ ◊⁄UËfiøË*fl¬˝È«˜UÔÁ÷fiŸË¸„UÊ⁄U◊ÍÆc◊áÊÊfi ‡ÊËŸ¢
fl‚fiÿÊ ¬˝ÈcflÊ˘•üÊfiÈÁ÷OÔUÔ Ê¸ŒÈŸËfiŒÍ¸Æ·Ë∑§ÊfiÁ÷⁄URSŸÊ ⁄UˇÊÊfiúÁ‚ ÁøòÊÊáÿXÒUÔ Ÿ¸ˇÊfiòÊÊÁáÊ M§¬áÊfi
¬ÎÁÕflË¥ àfløÊ ¡Èfiê’∑§Êÿ SflÊ„UÊfiH 9H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u - Ýæ|²æ-þheh™t {æÞ¼t„ ™tr¼Úte ç±{ëç„}æì-rðþu»t fhe™u Äthýt™u
Íæë„}æì-½]‚™u, Ú¨ïÝ-hËÚte ¥Ð:-s÷tu™u, ²êc‡ææ-fðtÚt Y… hËÚte, }æÚè™è:-rfhýtu™u; ç±ÐíéÑì ç|æ:-rðþu»t
…qýo rƒLŒwytuÚte ÝèãæÚ}æì-Ëðth™t Ë{Þu [kÿË{t™ Ítf¤™u, ©c}æ‡ææ-„h{eÚte àæèÝ}æì-ò{u÷t ½e
™u, ±¨²æ-r™ðtË™t nu‚w Sð™Úte Ðíéc±æ:-…tu»tf y™u ®Ë[™ r¢Þtytu™u, ¥Ÿæéç|æ:-ytkËwytuÚte OæÎéÝè:-
þçŒtu™e yM…ü Wå[thý r¢Þtytu™u, Îêç¯ÜUæç|æ:-rðfthtuÚte ç™~ææç‡æ-r[ºt-rðr[ºt yÚtto‚T yŒT¼w‚
Úÿææ¢ç¨-…t÷™ fhðt ÞtuøÞ ¥SÝæ-hõ‚ ytrŒ …ŒtÚttuo™u, ¥Ñì xæñ:-yk„tu y™u MÐï‡æ-Y…Úte Ýÿæ~ææç‡æ-
™ûtºttu™u, y±™æ-{tkË y™u hõ‚ ytrŒ™wk ytåAtŒ™ fh™th íð[t RrLÿÞÚte Ðë烱è}æì-¼qr{™u òýe™u
…é}ÏæÜUæ²-yr‚ ðu„ðt™ ŒwÔÞoË™tu™tk r™ðthý™u {txu S±æãæ-ËíÞðtýe™tu «Þtu„ fhtu. (9)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Äthýt ytrŒ f{tuo îtht ŒwÔÞoË™tu y™u htu„tu™wk r™ðthý fhe™u ËíÞ ¼t»tý
ytrŒ Ä{o™tk ÷ûtýtu™u rð[th …qðof Ëðoºt «ð]¥t fhðt òuEyu. (9)
Á„U®⁄URáÿª÷¸— ‚◊fiflûʸÃʪfi˝ ÷ÍÆÃSÿfi ¡Ê× ¬ÁÃ⁄U∑fi§ •Ê‚ËØԖ
‚ ŒÊfiœÊ⁄U ¬ÎÁÕflË¥ lÊ◊ÈÆÃ◊Ê¢ ∑§S◊fiÒ ŒflÊÿfi „UÁfl·Êfi Áflœ◊H 10H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u su çãÚ‡²xæ|æü:-ËqÞo ytrŒ ‚uòu{Þ …ŒtÚto su™t „¼o{tk Au ‚u
…h{tí{t …æ„:-«fx y™u |æê„S²-Wí…L™ ÚtÞu÷t s„‚™t »ÜU:-yuf yLÞ ËntÞ rð™t ¥xæíï-¼qr{
540 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ytrŒ Ë]rüÚte …qðo …ý Ðç„:-…t÷f ¥æ¨è„ì-Au, y™u Ëðo™t «ftþf ¥±œæü„-rðã{t™ n‚t.
¨:-‚u Ðë烱è}æì-…tu‚t™e ytf»toý þÂõ‚Úte ¼qr{™u ©„-y™u læ}æì-«ftþ™u ¨}æì Îæ{æÚ-Ëthe
he‚u Äthý fhe hnu÷ Au. suýu §}ææ}æì-yt Ë]rü™u h[u÷ Au, ‚u ÜUS}æñ-Ëw¾fthf Îï±æ²-«ftþ{t™
…h{tí{t™u {txu ã籯æ-ntu{ fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuoÚte ç±{ï}æ-…rh[Þto yÚtto‚T Ëuðt fheyu Aeyu; ‚u{
‚{u …ý Ëuðt fhtu. (10)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su …h{uïhu ËqÞo ytrŒ Ëk…qýo s„‚™u ƒ™tðu÷ Au y™u …tu‚t™t Ët{ÚÞoÚte
Äthý fhu÷ Au, ‚u™e W…tË™t fhtu. (10)
ÿ— ¬˝ÊfiáÊÃÊ ÁŸfiÁ◊·ÃÊ ◊fiÁ„UàflÒ∑§ ߺ˝Ê¡Ê ¡ªfiÃÊ ’÷Íflfi–
ÿ ߸‡Êfi˘•Sÿ Ám¬Œ‡øÃÈfic¬Œ— ∑§S◊Òfi ŒflÊÿfi „UÁfl·Êfi Áflœ◊H 11H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u ²:-su ËqÞo Ðíæ‡æ„:-ïtË ÷u™th «týe y™u çÝç}毄:-[uüt
fh™th …xæ„:-ËkËth™e }æçãy±æ-…tu‚t™t {rn{tÚte »ÜU:-yuf yLÞ™e ËntÞ rð™t §„ì-s Úæ…æ-
«ftþ fh™th Ïæ|æê±-Au.
²:-su ¥S²-yu çmÐÎ:-ƒu …„ðt¤t {™w»ÞtrŒ y™u ™„écÐÎ:-[th …„ðt¤t „tÞ ytrŒ …þwY…
s„‚T™tu §üàæï-«ftþ fhu Au, ‚u ÜUS}æñ-Ëw¾fthf Îï±æ²-«ftþf s„Œeïh™u {txu ã籯æ-„úný fhðt
ÞtuøÞ …ŒtÚto ðt ÔÞðnthÚte ç±{ï}æ-Ëuð™ fheyu Aeyu; ‚u{ ‚{u …ý Ëuð™ fhtu. (11)
¼tðtÚto : òu ËqÞo ™ ntuÞ ‚tu MÚttðh-sz y™u sk„{-[u‚™ s„‚T …tu‚t™wk ftÞo fhe þfu ™rn.
su ËðoÚte {nt™, Ëðo™tu «ftþf y™u yiïÞo «tr™tu nu‚w Au, ‚u™wk Ëðo {™w»Þtuyu ÞwÂõ‚Úte Ëuð™
fhðwk òuEyu. (11)
ÿSÿ◊ Á„U◊flfiãÃÊ ◊Á„UàflÊ ÿSÿfi ‚◊Èƺ˝ö ‚⁄UÿÊfi ‚„UÊ„ÈU—–
ÿSÿ◊Ê— ¬˝ÁŒ‡ÊÊ ÿSÿfi ’Ê„ÍU ∑§S◊Òfi ŒflÊÿfi „UÁfl·Êfi Áflœ◊H 12H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²S²-su ËqÞo™t }æçãy±æ-{rn{tÚte §}æï-yu çã}汋„:-rn{t÷Þ ytrŒ …ðo‚
ytfŠ»t‚ Au; ²S²-su™t ¨Ú²æ-M™un™e ¨ã-ËtÚtu ¨}æéÎí}æì-su{tk s÷ hnu Au ‚u yL‚rhût™u ¥æãé:-
fnu Au.
²S²-su™e §}ææ:-rŒþtytu y™u ²S²-su™e ÐíçÎàæ:-W…rŒþtytu Ïææãê-¼wòytu Ë{t™ rðã{t™
¥æãé: fnu Au; „S}æñ-‚u ÜUS}æñ-Ëw¾Y… Îï±æ²-ft{™t fhðt ÞtuøÞ ËqÞo{kz¤™wk ã籯æ-nð™ fhðt ÞtuøÞ
…ŒtÚttuoÚte y{u ç±{ï}æ-Ëuð™ fheyu Aeyu; ‚u{ ‚{u …ý fhtu. (12)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su ËðoÚte {nt™, Ëðo™tu «ftþf‚to, ƒÄtÚte hË™u ¾U[™thtu Au ‚Útt su™t
«‚t…Úte rŒþtytu y™u W…rŒþtytu™tu rð¼t„ ÚttÞ Au, ‚u ËqÞo÷tuf™wk ÞwÂõ‚Úte Ëuð™ fhðwk
541 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÞtuøÞ Au. (12)
ÿ •Êfià◊ŒÊ ’fiÀÊŒÊ ÿSÿ Áfl‡flfi˘©U¬Ê‚fià ¬˝Á‡Ê·¢ ÿSÿfi ŒflÊ—–
ÿSÿfi ë¿UÊÿÊ◊Îâ ÿSÿfi ◊ÎÆàÿÈ— ∑§S◊Òfi ŒflÊÿfi „UÁfl·Êfi Áflœ◊H 13H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²:-su ¥æy}æÎæ:-ytí{t™tu Œt‚t ‚Útt ÏæHÎæ:-ƒ¤™tu Œt‚t Au y™u ²S²-
su™e Ðíçàæ¯}æì-W¥t{ rþûtt™e ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-rðît™tu ©Ð樄ï-W…tË™t - Ëuð™ fhu Au; ²S²-su™t
Ëtr™æÞÚte Ëðo ÔÞðnth Wí…L™ ÚttÞ Au; ²S²-su™e Àæ²æ-yt©Þ ¥}æë„}æì-y{]‚ MðY… Au; ²S²-
su™e yt¿tt™tu ¼k„ fhðtu yu }æëy²é:-{]íÞw Ë{t™ Au; ‚u ÜUS}æñ-Ëw¾Y… Îï±æ²-M‚wr‚™u ÞtuøÞ …h{tí{t™u
{txu y{u ã籯æ-ntu{ ÞtuøÞ …ŒtÚttuoÚte ç±{ï}æ-Ëuðt fheyu Aeyu. (13)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su s„Œeïh™tk y™wþtË™{tk ‚Útt ‚u™t îtht MÚttr…‚ {ÞtoŒt{tk ËqÞo
ytrŒ ÷tuf r™Þ{Úte [t÷u Au, su ËqÞo rð™t ð»tto y™u ytÞw™tu ûtÞ Út‚tu ™Úte, ‚u ËqÞo suýu h[u÷
Au, ‚u […h{uïh]™e s W…tË™t y{u {¤e™u fheyu. (13)
•Ê ŸÊfi ÷º˝Ê— ∑˝§ÃfiflÊ ÿãÃÈ Áfl‡flÃÊ˘ŒfiéœÊ‚Ê •¬fi⁄UËÃÊ‚ ©UÁjŒfi—–
ŒflÊ ŸÊ ÿÕÊ ‚ŒÁ◊Œ˜ÔflÎÆœ•‚㟬˝ÊfiÿÈflÊ ⁄UÁˇÊÃÊ⁄UÊfi ÁŒflÁŒfiflH 14H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! su{ Ý:-y{u ç±E„:-ËðoºtÚte |æÎíæ:-fÕÞtýfthe ¥ÎÏ{æ¨:-®nËt hrn‚
¥ÐÚè„æ¨:-yLÞtuÚte yÔÞt yÚtto‚T Ëðo ftÞtuo{tk ©uc, ©çjÎ:-Œw:¾tu™wk ¼uŒ™ fh™th ÜíU„±:-Þ¿t
ðt ƒwrØ ¥æ + ²‹„é-Ëthe he‚u «t ÚttÞ.
²ƒæ-su{ Ý:-y{the ¨Î}æì-˼t{tk «t ÚtÞu÷ ¥Ðíæ²é±:-y™ü ytÞwðt¤t - Þwðf, Îï±æ:-
…]rÚtðe ytrŒ™e Ë{t™ rðît™T §„ì-su çαï çαï-«r‚rŒ™ ±ë{ï-ð]rØ™u {txu Úçÿæ„æÚ:-hûtf ¥¨Ýì-
ƒ™u; yuðwk yt[hý fhtu. (14)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu …h{uïh™tk rð¿tt™Úte y™u rðît™tu™t Ëk„Úte …w»f¤ ƒwrØytu™u «tÂ
fhe™u ‚Útt Ëðo «fthu Ä{o™wk yt[hý fhe™u Ëðo™t r™íÞ hûtf ƒ™ðwk òuEyu. (14)
Œflʟʯ ÷º˝Ê ‚Èfi◊RÁô¸§fi¡ÍÿÃÊ¢ ŒflÊŸÊfiú ⁄UÊÁÃ⁄URÁ÷ ŸÊ ÁŸflfiûʸÃÊ◊˜Ô–
ŒflÊŸÊfiú ‚Åÿ◊Ȭfi‚ÁŒ◊Ê flÿ¢ ŒflÊ Ÿ •ÊÿÈÆ— ¬˝ÁÃfi⁄UãÃÈ ¡Ëfl‚fiH 15H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™e |æÎíæ-fÕÞtýfthe ¨é}æç„:-W¥t{ ƒwrØ y{™u «tÂ
ÚttÞ; «…겄æ}æì-Ëh¤ ÔÞðnth fh™tht Îï±æÝæ}æì-Œt‚t rðît™tu™wk Úæç„:-rðãt ytrŒ Œt™ Ý:-y{™u
¥ç|æ+çݱœæü„æ}æì-ËðoºtÚte «t ÚttÞ; ±²}æì-y{u Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™e ¨w²}æì-r{ºt‚t™u ©Ð+¥æ¨ïçÎ}æì-
Ëthe he‚u «t fheyu; Îï±æ:-rðît™tu Ý:-y{tht …豨ï-Sð™™u {txu ¥æ²é:-ytÞw™u Ðíç„Ú‹„é-…qýo
¼tu„ðu; ‚u{ ‚{tht «íÞu ð‚toð fhu. (15)
542 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu yt rðît™tuÚte «¿tt-ƒwrØ™u «t fhe™u, ƒúñ[ÞoÚte ytÞw™e ð]rØ
fhe™u ËŒt ÄtŠ{f s™tu™e ËtÚtu r{ºt‚t ht¾ðe òuEyu. (15)
ÃÊŸ˜Ô¬Ífl¸Ó®ÿÊ ÁŸÁflŒÊfi „ÍU◊„U flÿ¢ ÷Çʯ Á◊òÊ◊ÁŒfi$à ŒˇÊfi◊|SòÊœfi◊˜Ô–
•ÿ¸◊áÊ¢ flLfi§áÊö ‚Ê◊fi◊|‡flŸÊ ‚⁄fiUSflÃË Ÿ— ‚ÈÆ÷ªÊ ◊ÿfiS∑§⁄UØÔH 16H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ±²}æì-y{u Ðê±ü²æ-…qðoòuÚte Mðef]‚ çÝç±Îæ-ðuŒðtýe™tk fthýu Îÿæ}æì-
[‚wh, ¥²ü}æ‡æ}æì-«ò™t …t÷f, ¥çd{}æì-®nËt™u yÞtuøÞ, |æxæ}æì-yiïÞofthf, ç}æ~æ}æì-Ëðo™t r{ºt,
¥çÎç„}æì-y¾krz‚ ƒwrØðt¤t, ±L‡æ}æì-©uc, ¨æï}æ}æì-yiïÞoðt™ rðît™ ¥çEÝæ-‚Útt yæÞt…f y™u
W…Œuþf™e ãê}æãï M…Äto = ft{™t fheyu Aeyu; su{ ¨é|æxææ-ËwkŒh yiïÞoðt¤e ¨ÚS±„è-Ëðo rðãtytuÚte
…qýo {t‚t-ðuŒðtýe Ý:-y{tht y™u ‚{tht {txu }æ²:-Ëw¾ ÜUÚ„ì-yt…u Au; ‚u{ „æÝì-…qðtuoõ‚ rðît™tu™u
‚{u …ý ƒtu÷tðtu y™u Ëw¾ «Œt™ fhtu. (16)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su-su ðuŒtuõ‚ f{tuo Au, ‚u-‚u fhðt òuEyu. su{ W¥t{ rðãtÚteo M…ÄtoÚte
rðãt™e ð]rØ fhu Au, ‚u{ s Ëðuoyu rðãt™e ð]rØ fhðe òuEyu.
su{ …qýo rðãtÚte Þwõ‚ {t‚t …tu‚t™t Ëk‚t™tu™u Ëwrþûtt îtht rðãtytu «t fhtðe™u ‚u™e ð]rØ
fhu Au, ‚u{ Ëðuoyu Ëðo™u Ëw¾ yt…e™u Ëðo™e ð]rØ fhðe òuEyu. (16)
ÃãŸÊ flÊÃÊfi ◊ÿÊ÷È flÊfiÃÈ ÷·¡¢ Ãã◊ÊÃÊ ¬ÎfiÁÕflË Ã|à¬ÃÊ lÊÒ—–
ÃŒ˜Ôª˝ÊflÊfiáÊ— ‚Ê◊‚ÈÃÊfi ◊ÿÊ÷ÈflSÃŒfi|‡flŸÊ oÎáÊÈâ ÁœcáÿÊ ÿÈÆfl◊˜ÔH 17H
…ŒtÚto : nu ¥çEÝæ-yæÞt…f y™u W…Œuþf ç{c‡²æ-¼qr{™e Ë{t™ Äthý fh™tht ²é±}æì-‚{u
ƒL™u y{u su ¼ÛÞt Aeyu ‚u™u Ÿæë‡æé„}æì-Ëtk¼¤tu ! su{ Ý: y{tht {txu ±æ„:-ðtÞw „„ì-‚u }æ²æï|æé-
Ëw¾fthe |æ﯅}æì-yti»tÄ™u ±æ„é-«t fhtðu Au; „„ì-‚u™u }ææ„æ-{t™™eÞt {t‚t Ðë烱è-rðM‚thÞwõ‚
¼qr{ y™u „„ì-‚u™u çЄæ-…t÷f r…‚t læñ:-ËqÞo ±æ„é-«t fhtðu Au, „„ì-‚u™u ¨æï}æ¨é„:-yti»trÄ
yiïÞo™t Wí…tŒf }æ²æï|æé±:-Ëw¾fthf xæíæ±æ‡æ:-{u½ ±æ‹„é-«t fhtðu; „„ì-‚u yti»tÄ ‚{tht {txu
…ý «t ÚttÞ. (17)
¼tðtÚto : su™t …]rÚtðe™e Ë{t™ {t‚t y™u ãti-ËqÞoË{t™ r…‚t ntuÞ, ‚u ËðoºtÚte fwþ¤ ƒ™e™u
Ëðo™u ™ehtu„ y™u [‚wh ƒ™tðu. (17)
Ã◊ˇÊÊfiŸ¢ ¡ªfiÃSÃSÕÈ·S¬Á®Ã¯ Áœÿ|Ü¡ã◊flfi‚ „ÍU◊„U flÿ◊˜Ô–
¬ÍÆ·Ê ŸÊ ÿÕÊ flŒfi‚Ê◊‚fiŒ˜ÔflÎÆœ ⁄fiUÁˇÊÃÊ ¬ÊÿÈ⁄UŒfi霗 SflSÃÿfiH 18H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ±²}æì-y{u ¥±¨ï-hûtt ytrŒ™u {txu …xæ„:-[h y™u „Sƒé¯:-y[h s„‚™t
Ðç„}æì-…t÷f/hûtf, ç{²¢ ç…‹±}æì-ƒwrØ™u Œe fhtð™th „}æì-‚u y¾kz §àææÝ}æì-Ëðo™u ðþ{tk ht¾™th,
543 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëðo™t Mðt{e …h{uïh™e ãê}æãï-M‚wr‚ fheyu Aeyu; ‚u ²ƒæ-su{ Ý:-y{tht ±ïΨæ}æì-Ä™tu™e ±ë{ï-
ð]rØ™u {txu Ðê¯æ-…wrüf‚to ‚Útt Úçÿæ„æ-hûtf S±S„²ï-Ëw¾ {txu Ðæ²é:-ƒÄt™tu hûtf y™u ¥ÎÏ{:-
y®nËf ¥¨„ì-ƒ™u; ‚u{ ‚{u ‚u™e M‚wr‚ fhtu y™u ‚uu ‚{tht {txu …ý hûtt ytrŒ fh™th ƒ™u.
(18)
¼tðtÚto : Ëðo rðît™tu Ëðo {™w»Þtu™u yt he‚u W…Œuþ yt…u fu - ‘‘su ËðoþÂõ‚{t™, r™htfth
y™u ËðoÔÞt…f …h{uïh™e y{u W…tË™t fheyu Aeyu y™u ‚u™u s Ëw¾ ‚Útt yiïÞo™e ð]rØ fh™th
òýeyu Aeyu, ‚u™e W…tË™t ‚{u …ý fhtu y™u ‚u™u s Ëðo™e WL™r‚ fh™th òýtu.’’ (18)
Sfl|Sà Ÿ ßãº˝Êfi flÎÆhüÊfiflÊ— Sfl|Sà Ÿfi— ¬ÍÆ·Ê Áfl‡flflfiŒÊ—–
Sfl|Sà ŸSÃÊˇÿʸ˘•Á⁄fiUCÔUŸÁ◊— Sfl|Sà ŸÊ ’΄US¬ÁÃfiŒ¸œÊÃÈH 19H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ±ëhŸæ±æ:-{nt™ ©ðý rð¿tt™ §‹Îí:-…h{ yiïÞoðt™ Eïh Ý:-
y{tht {txu S±çS„-W¥t{ Ëw¾ Äthý fhu Au; su ç±E±ïÎæ:-Ë{M‚ s„‚{tk ðuŒY… Ä™ðt¤t, Ðê¯æ-
ËðoºtÚte …wrü fh™th Ý:-y{tht {txu S±çS„-Ëw¾™u Äthý fhu Au.
su „æÿ²ü:-½tuzt™e Ë{t™ ¥çÚcÅÝïç}æ:-Ëw¾tu™u fhtð‚t Ý:-y{tht {txu S±çS„-W¥t{ Ëw¾™u
Äthý fhu Au; su ÏæëãSÐç„:-{n‚T‚¥ð ytrŒ™t Mðt{e y™u …t÷f …h{uïh Ý:-y{tht {txu S±çS„-
W¥t{ Ëw¾™u Î{æ„é-Äthý fhu Au; ‚u ‚{tht {txu …ý Ëw¾™u Äthý fhu. (19)
¼tðtÚto : {™w»Þ su{ …tu‚t™tk {txu Ëw¾ RåAu, ‚u{ yLÞtu™u {txu …ý Ëw¾™e ft{™t fhu.
su{ ftuE…ý {™w»Þ …tu‚t™t {txu Œw:¾ ™Úte RåA‚tu, ‚u{ yLÞtu™u {txu …ý Œw:¾™e ft{™t
fhu ™rn. (19)
¬Î·fiŒ‡flÊ ◊L§Ã— ¬Î|‡Ÿfi◊ÊÃ⁄U— ‡ÊÈ÷¢ÿÊflÊfiŸÊ ÁflŒÕfi·ÈÆ ¡Ç◊fiÿ—–
•|ÇŸÁ¡uÔUÊ ◊Ÿfifl— ‚Í⁄fiUøˇÊ‚Ê Áfl‡flfi ŸÊ ŒflÊ •fl‚ʪfi◊|㟄UH 20H
…ŒtÚto : su ÐëçàÝ}ææ„Ú:-yL‚rhût su™e {t‚t Au, ‚u ðtÞwytu™e Ë{t™, Ðë¯ÎEæ:-…rh…wü ½tuztytu
ðt¤t }æL„:-{™w»Þ Au ‚Útt ç±Îƒï¯é-Ëk„út{tu{tk àæé|梲æ±æÝ: þw¼-fÕÞtý™u «t fhtð™tht, …x}æ²:-
Ëk„ fh™tht ¥çxÝç…uæ:-yÂø™ Ë{t™ Ëw«ftrþ‚ ðtýeðt¤t, ¨êÚ™ÿæ¨:-yiïÞo ðt «uhýt{tk árü
ht¾™tht ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-rðît™tu }æݱ:-{™™þe÷ {™w»Þtu ¥±¨æ-hûtt ytrŒ™e ËtÚtu hnu÷t Au;
‚uytu §ã-yt ËkËth{tk ðt yt Ë{Þ{tk Ý:-y{™u ¥æ+¥xæ}æÝì-«t ÚttÞ. (20)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu rðît™tu™t Ëk„™e ËŒt Þt[™t fhðe òuEyu. su{ yt ËkËth{tk Ëðo ðtÞw
Ëðo™tk Sð™™tu nu‚w Au, ‚u{ ynª [u‚™ [{™w»Þtu{tk] rðît™tu Au. (20)
÷º˝¢ ∑§áʸӮÁ÷— oÎáÊÈÿÊ◊ ŒflÊ ÷º˝¢ ¬fi‡ÿ◊ÊˇÊÁ÷fiÿ¸¡òÊÊ—–
544 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
|SÕ⁄ÒU⁄UXÒfiÔUSÃÈc≈ÈUÆflÊú‚fiSßÍÁ÷√ÿ¸~‡Ê◊Á„U ŒflÁ„Ufiâ ÿŒÊÿfiÈ—H 21H
…ŒtÚto : nu ²…~ææ:-Ëk„ fhðtðt¤t Îï±æ:-rðît™tu ! yt…™t Ëk„Úte y{u ÜU‡æïüç|æ:-ft™tuÚte |æÎí}æì-
ËíÞ ÷ûtýÞwõ‚ ð[™™u Ÿæë‡æé²æ}æ-Ëtk¼¤eyu; ¥ÿæç|æ:-ytk¾tuÚte |æÎí}æì-fÕÞtý Ðà²ï}æì-r™nt¤eyu;
çSƒÚñ:-áZ ¥Ñ xì æñ:-yk„tuÚte „écÅé±æ¢¨:-M‚wr‚ fh‚t „Ýêç|æ:-þhehtuÚte ²„ì-su Îï±çã„}æì-rðît™tu™u rn‚fthe
¥æ²é:-ytÞw Au; ‚u ç±+¥àæï}æçã-Ëthe he‚u «t fheyu. (21)
¼tðtÚto : òu {™w»Þtu rðît™tu™t Ëk„Úte rðît™T ƒ™e™u ËíÞ Ëtk¼¤u, ËíÞ Œu¾u y™u Eïh™e
M‚wr‚ fhu, ‚tu ‚uytu Œe½toÞw ƒ™u. {™w»Þtuyu yËíÞ ©ðý, ¾htƒ Œþo™, ¾tuxe «þkËt y™u ÔÞr¼[th
fŒe …ý ™ fhðt òuEyu. (21)
‡ÊÃÁ◊ãŸÈ ‡Ê⁄UŒÊ •|ãÃfi ŒflÊ ÿòÊÊfi Ÿ‡ø∑˝§Ê ¡⁄USʯ ß͟Êfi◊˜Ô–
¬ÈÆòÊÊ‚Ê ÿòÊfi Á¬Ã⁄UÊ ÷flfi|ãà ◊Ê ŸÊfi ◊äÿÊ ⁄UËfiÁ⁄U·ÃÊÿÈƪ¸ãÃÊfi—H 22H
…ŒtÚto : nu Îï±æ:-rðît™tu ! yt…™t ¥ç‹„-Ë{e…{tk hnu÷ Ý:-y{tht ²~æ-su ÔÞðnth{tk „ÝêÝæ}æì-
þhehtu™e …Ú¨}æì-ð]ØtðMÚtt àæ„}æì-Ëtu àæÚÎ:-ð»ttuo ËwÄe hnu yu ÔÞðnth™u Ýé-þe½ú ™ÜíU-rËØ fhtu.
²~æ-suÚte Ðé~ææ¨:-ð]ØtðMÚttsLÞ Œw:¾tuÚte hûtt fh™th Ëk‚t™tu §„ì-s çЄÚ:-r…‚t™e Ë{t™
|æ±ç‹„-ntuÞ Au, ‚u™u Ý:-y{tht xæ‹„æï:-{t„o, ¥æ²é:-Sð™ y™u }抲æ-…qýo ytÞw™t ¼tu„™e ðå[uÚte
}ææ; ÚèçÚ¯„-™ü ™ fhtu. (22)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Œe½o yz‚t¤eË ð»to™e ytÞw™t ƒúñ[Þo™wk ËŒt Ëuð™ fhðwk òuEyu, suÚte
Ëtu ð»to™e ytÞw ÔÞ‚e‚ ÚttÞ íÞthu þhehtu™e ð]ØtðMÚtt ntuÞ. suÚte r…‚t™e rðã{t™‚t{tk …wºt …ý
r…‚t ƒ™e òÞ [yÚtto‚T …wºt™u íÞtk …ý …wºt ÚtE òÞ].
òu ƒúñ[Þo™e ËtÚtu ytuAt{tk ytuAt …å[eË ð»to ÔÞ‚e‚ ÚtE òÞ íÞth…Ae …ý su yr‚ {iÚtw™Úte
òu ðeÞo™tu ûtÞ fhu Au, ‚tu ‚u htu„„úM‚ y™u ƒwrØne™ ƒ™e™u Œe½toÞw fŒe…ý ƒ™e þf‚tu ™Úte. (22)
•ÁŒfiÁÃlÊÒ¸⁄UÁŒfiÁÃ⁄URãÃÁ⁄fiUˇÊ◊ÁŒfiÁÃ◊ʸÃÊ ‚ Á¬ÃÊ ‚ ¬ÈÆòÊ—–
Áfl‡flfi ŒflÊ •ÁŒfiÁ× ¬Üø ¡ŸÊ •ÁŒfiÁáʸÃ◊ÁŒfiÁá¸ÁŸfiàfl◊˜ÔH 23H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u læñ:-fthýY…Úte «ftþ ¥çÎç„:-y¾krz‚ Au; ¥‹„çÚÿæ}æì-yL‚rhût
¥çÎç„:-yrð™tþe Au; }ææ„æ-Ëðo s„‚™u Wí…L™ fh™the «f]r‚ ¨:-‚u …h{uïh çЄæ-r™íÞ …t÷f
y™u ¨:-‚u Ðé~æ:-Eïh™t …wºt Ë{t™ yrð™tþe Sð ¥çÎç„:-rð™tþ hrn‚ Au; ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-
rŒÔÞ „wýðt¤t …]rÚtðe ytrŒ …ŒtÚttuo ¥çÎç„:-fthýY…Úte ™tþhrn‚ Au; Ð@-…tk[ …Ýæ:-{™w»Þ ðt
«tý ¥çÎç„:-…tu‚t™t Y…Úte-fthýY…Úte r™íÞ Au; …æ„}æì-su ftkE Wí…L™ ÚtÞu÷ ftÞo Y… s„‚ y™u
…çÝy±}æì Wí…L™ Út™th yu Ëðo ¥çÎç„:-fthýY…Úte r™íÞ Au; yu{ òýtu. (23)
545 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! yt… su ftkE ftÞo Y… s„‚ òuE hÌtt Atu, ‚u™u yáü-™uºttuÚte yŒþo™eÞ
fthýðt¤wk òýtu. s„‚™t h[rÞ‚t …h{tí{t y™u Sð™u [yrð™tþe òýtu ]. …]rÚtðe ytrŒ ‚¥ð,
su Wí…L™ s„‚ Au y™u su Wí…L™ Útþu ‚Útt su «f]r‚ Au, ‚u Ëðo [fthý] MðY…Úte r™íÞ Au. yu
Ëðo™tu fŒe…ý y¼tð Út‚tu ™Úte ‚u{s y¼tð™e ËtÚtu Wí…r¥t Út‚e ™Úte. yu{ òýtu. (23)
◊Ê ŸÊfi Á◊òÊÊ flLfi§áÊÊ •ÿ¸◊ÊÿÈÁ⁄Uãºfi˝ ´§÷ÈÆˇÊÊ ◊L§Ã— ¬Á⁄UfiÅÿŸ˜Ô–
ÿmÊÁ¡ŸÊfi Œfl¡ÊfiÃSÿ ‚#fi— ¬˝flˇÿÊ◊Êfi ÁflŒÕfi flËÿʸÁáÊH 24H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! su{ ç}æ~æ:-«tý™e Ë{t™ r{ºt, ±L‡æ:-WŒt™™e Ë{t™ ©uc, ¥²ü}ææ-
LÞtÞtÄeþ™e Ë{t™ r™Þk‚t, §‹Îí:-htò ‚Útt «|æéÿææ:-{nt™ }æL„:-{™w»Þ Ý:-y{the ¥æ²é:-ytÞw™u
}ææ; ÐçÚw²Ýì-™ü ™ fhu; suÚte y{u Îï±…æ„S²-rŒÔÞ„wýtuÚte «rËØ ±æç…Ý:-ðu„ðt™ ¨Œ„ï:-½tuzt™e
Ë{t™ W¥t{ ðeh …wÁ»t™t ç±Îƒï-ÞwØ{tk ²„ì-su ±è²æüç‡æ-ƒ¤tu™u Ðí±ÿ²æ}æ:-ƒ‚tðeyu; ‚u™u }ææ,
ÐçÚw²Ýì-™ü ™ fhu; ‚uðtu ‚{u W…Œuþ fhtu. (24)
¼tðtÚto : su{ Ëðo {™w»Þtu …tu‚t™t s™tu™tk ƒ¤™u ðÄthðt RåAu Au, ‚u{ yLÞtu™tk ƒ¤™u ðÄthðt™e
RåAt fhu. (24)
ÿÁãŸÁáʸ¡Ê ⁄UÄáÊfi‚Ê ¬˝ÊflfiÎÃSÿ ⁄UÊ$à ªÎfi÷ËÃÊ¢◊ÈfiπÃÊ Ÿÿfi|ãÖ
‚Ȭ˝ÊfiæU¡Ê ◊êÿfiÁm‡flMfi§¬ ßãº˝Ê¬ÍÆcáÊÊ— Á¬˝ÿ◊åÿfiÁà ¬ÊÕfi—H 25H
…ŒtÚto : ²„ì-su {™w»Þ çÝ<‡æ…æ-ËwkŒh Y… ‚Útt Úïv‡æ¨æ-Ä™Úte Ðíæ±ë„S²-Þwõ‚ {™w»Þ™e Úæç„}æì-
Œt™™u xæë|æè„æ}æì-„úný fhe™u }æ鶄:-yt„¤ ݲ狄-…ntU[tzu Au; su }æï}²„ì-«t Út™th, ¨éÐíæÑì -
Ëthe he‚u …qA™th, ç±EMÐ:-y™uf Y…ðt¤t, ¥…:-sL{ ytrŒÚte hrn‚ Au, ‚u §‹ÎíæÐêc‡ææï:-rðãw‚T
y™u ðtÞw™t çÐí²}æì-r«Þ Ðæƒ:-yL™™u …ý ¥Œ²ïç„-ËðoºtÚte «t fhu Au, ‚u {™w»Þ y™u ‚u Sð
Ëw¾™u «t fhu Au. (25)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ä™™u «t fhe™u þw¼ f{tuo{tk ÔÞÞ fhu Au, ‚uytu Ëðo ft{™tytu™u «tÂ
fhu Au. (25)
∞Æ· ¿Uʪfi— ¬ÈÆ⁄UÊ •‡flfiŸ flÊÁ¡ŸÊfi ¬ÍÆcáÊÊ ÷ÊªÊ ŸËfiÿà Áfl‡flŒfi√ÿ—–
•Á÷Á¬˝ÿ¢ ÿà¬Èfi⁄UÊ«UʇÊ◊fl¸Ó®ÃÊ àflCÔUŒfiŸö ‚ÊÒüÊfl‚Êÿfi Á¡ãflÁÃH 26H
…ŒtÚto : rðît™tuÚte su »¯:-yu ÐéÚ:-«Út{ ç±EÎïò:-Ëðo rðît™tu{tk W¥t{, Ðêc‡æ:-…tu»tf
{™w»Þ™t |ææxæ:-Ëuððt ÞtuøÞ Àæxæ:-ƒfhtk [yÚtto‚T AuŒf «týe]±æç…Ýæ-ðu„ðt™ ¥EïÝ-½tuztytu™e
ËtÚtu Ý貄ï-«t fhðt{tk ytðu Au; ²„ì-su ¥ç|æçÐí²}æì-yr‚ r«Þ ÐéÚæïÇæàæ}æì-…whtuztþ ™t{f Þ¿t
¼t„™u ¥±ü„æ-Wõ‚ ½tuztytu™e ËtÚtu y±cÅæ-…ŒtÚttuo™u Ëqû{ fh™th {™w»Þ »Ý}æì-yu …qðtuoõ‚
546 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…whtuztþ™u ¨æñŸæ±¨æ²-W¥t{ feŠ‚{t™ ƒ™ðt {txu §„ì-s ç…‹±ç„-…t{e™u «ËL™ ÚttÞ Au; ‚u ËŒt
…t÷™ fhðt ÞtuøÞ Au. (26)
¼tðtÚto : òu ½tuzt ytrŒ™e ËtÚtu yLÞ ƒfhe ytrŒ …þwytu™e ð]rØ fhðt{tk ytðu, ‚tu ‚u {™w»Þtu
Ëw¾™e ð]rØ fhe þfu Au. (26)
ÿhfiÁflcÿ~◊ÎÃÈƇÊÊ ŒfiflÿÊŸ¢ ÁòÊ◊ʸŸfiÈ·Ê— ¬ÿ¸‡fl¢Ÿÿfi|ãÖ
•òÊÊfi ¬ÍÆcáÊ— ¬˝fiÕ◊Ê ÷ʪ ∞fiÁà ÿôÊ¢Œflèÿfi— ¬˝ÁÃflŒÿfi㟡—H 27H
…ŒtÚto : ²„ì-su }ææÝé¯æ:-{™w»Þtu «„éàæ:-}‚w y™wËth ãç±c²}æì-nrð {txu rn‚fthe W¥t{ …ŒtÚto
‚Útt Îï±²æÝ}æì-rŒÔÞ„wýðt¤t rðît™tu™u ŒuþtL‚h{tk …ntU[tz™th ¥E}æì-þe½ú„t{e ½tuztytu™u ç~æ:-
ºtýðth ÐçÚ, ݲ狄-Ëðoºt ÷E òÞ Au; su ¥~æ-yt ËkËth{tk Ðêc‡æ:-…wrü ËkƒkÄe Ðíƒ}æ:-«Út{
|ææxæ:-Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚto Îï±ï|²:-rðît™tu™u {txu ²¿æ}æì-Þ¿t™u-Ëífth™u Ðí焱ïβÝì-sýtð™th
¥…:-ƒfhtk »ç„-«t ÚttÞ Au, ‚u ËŒt hûtt fhðt ÞtuøÞ Au. (27)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu }‚w y™wËth ytnth-rðnth fhu Au, ½tuztk, ƒfhtk ytrŒ …þwytuÚte Wr[‚
ftÞo ÷u Au, ‚uytu yíÞk‚ Ëw¾ «t fhu Au. (27)
„UÊÃÊfiäflÿȸ⁄UÊflfiÿÊ •|ÇŸÁ◊ãœÊ ª˝Êfiflª˝Ê÷ ©Uà ‡ÊúSÃÊ ‚ÈÁflfi¬˝—–
ßfi ÿôÊŸ Sfl~⁄Uæ˜UÔ∑Χß |S~flCÔUŸ flˇÊáÊÊ •Ê˘¬fiÎáÊäfl◊˜ÔH 28H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ãæï„æ-þw¼ „wýtu™u „úný fh™th, ¥æ±²æ:-Þ¿t y™u Œt™ fh™th,
¥çxÝç}æ‹{:-yÂø™™u «Œe fh™th, xæíæ±xæíæ|æ:-{u½™u „úný fh™th, àæ¢S„æ-«þkËt fh™th ©„ì-y™u
¨éç±Ðí:-W¥t{ {uÄtðe rðît™tu Þwõ‚, ¥Š±²éü:-y®nËt Þ¿t™tu RåAwf W¥t{ rðît™T su S±Ú¢ÜëU„ïÝ-
ËwkŒh, Ëwþtur¼‚ fhu÷ =y÷kf]‚ çS±cÅïÝ-yr‚ r«Þ ²¿æïÝ-{¤u÷t Þ¿t ytrŒ W¥t{ ft{Úte ±ÿæ‡ææ:-
™Œeytu™u y÷kf]‚ fhu Au yÚtto‚T Þ¿t îtht …týe ðhËtðe ‚u ðhËtðu÷t s¤Úte ™Œeytu™u ðntðu Au,
‚u{ „ïÝ-‚u ft{Úte ¥æ, Ðë‡æŠ±}æì-ËðoºtÚte Ëw¾e hntu. (28)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ëw„krÄ‚ ytrŒ Ëthe he‚u ËkMf]‚ fhu÷ ntu{ fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u yÂø™{tk
ntu{e™u ðtÞw y™u ð»tto-s¤™u þwØ fhe™u ™Œe ytrŒ™t s÷tu™u þwØ fhu Au, ‚uytu ËŒt Ëw¾e hnu
Au. (28)
ÿÍƬfl˝S∑§Ê˘©Uà ÿ ÿÍfi¬flÊ„Uʇø·ÊÀÊ¢ ÿ•fi‡flÿÍƬÊÿ ÃˇÊfiÁÖ
ÿ øÊfl¸Ó®Ã ¬øfiŸö ‚ê÷⁄fiUãàÿÈÆÃÊ Ã·Êfi◊Á÷ªÍfi*ûÊ㟸˘ßãflÃÈH 29H
…ŒtÚto : ²ï-su ²êбíSÜUæ:-Þq… = Þ¿t M‚k¼™wk AuŒ™ ‚Útt ƒ™tð™th ©„-y™u ²ï-su ²êбæãæ:-
547 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Þ¿t M‚k¼™u …ntU[tz™th ¥E²êÐæ²-½tuzt™u ƒtkÄðt {txu ™¯æH}æì-M‚k¼™t ¾kz™u „ÿæç„-Atu÷u Au;
²ï ™-y™u su ¥±ü„ï-½tuzt™u {txu ЙÝ}æì-…tf™t ËtÄ™™u ¨}|æÚç‹„-Ëthe he‚u Äthý ðt …wü fhu
Au; ©„æï-y™u su W¥t{ «Þí™ fhu Au; „ï¯æ}æì-‚uytu™tu ¥ç|æxæê<œæ:-…wÁ»ttÚto Ý:-y{™u §‹±„é-ÔÞtÂ
y™u «t ÚttÞ. (29)
¼tðtÚto : su rþÕ…e s™tu ½tuzt™u ƒtkÄðt {txu W…Þtu„e ÷tfzt rðþu»tÚte ƒ™™the ðM‚wytu™wk r™{toý
fhu Au y™u su ðiã ½tuzt ytrŒ™t yti»tÄtu ‚Útt Ëts-Ët{t™tu™tu Ëk„ún fhu Au, ‚uytu ËŒt …wÁ»ttÚteo
ƒ™e™u y{™u «t ÚttÞ. (29)
©U¬ ¬˝ÊªÊfià‚ÈÆ◊ã◊fiœÊÁÿ ◊ã◊fi ŒflÊŸÊ◊ʇÊÊ˘©U¬fi flËìÎficΔU—–
•ãflfiŸ¢ Áfl¬˝Ê ´§·fiÿÊ ◊Œ|ãà Œflʟʯ ¬ÈÆCÔU øfi∑Χ◊Ê ‚ÈÆ’ãœÈfi◊˜ÔH 30H
…ŒtÚto : òu ¨é}æ„ì-MðÞk Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™t ±è„ÐëcÆ:-Þ¿t™u - W¥t{ ÔÞðnth™u ¥{æç²-Äthý
fhu Au; su yu rðît™tu ‚Útt }æï-{tht }æ‹}æ-rð¿tt™™u ‚Útt ¥æàææ:-rŒþtytu-rŒþtL‚htu™u ©Ð, Ðí, ¥xææ„ì-
«t fhu Au; »Ý}æì-yu «íÞût ÔÞðnth™u ¥Ýé-y™wfq¤ Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™e {æÞ{tk ÐécÅï-…wü ƒ¤ðt™
s™™e r™r{¥t «¯²:-{kºttu™t yÚto òý™th ç±Ðíæ:-Äeh ƒwrØ …wÁ»t ©Ð, }æÎç‹„-Ë{e… hne™u yt™kŒ™u
«t fhu Au; ‚u™u y{u ¨éÏæ‹{é}æì W¥t{ ƒkÄw ™ÜëU}æ-ƒ™tðeyu. (30)
¼tðtÚto : suytu rðît™tuÚte rð¿tt™ «t fhe™u }r»t ƒ™u Au; ‚uytu Ëðo™u rð¿tt™™tk Œt™Úte …wü
fhu Au.
suytu …hM…h WL™r‚ fhe™u ft{™tytu™u rËØ fhu Au, ‚uytu ËkËth™tk rn‚i»te ƒ™u Au. (30)
ÿmÊÁ¡ŸÊ ŒÊ◊fi ‚ãŒÊŸ◊fl¸Ó®ÃÊ ÿÊ ‡ÊËfi·¸áÿ~Ê ⁄U‡ÊŸÊ ⁄UîÊfiÈ⁄USÿ–
ÿmÊfi ÉÊÊSÿ ¬˝÷fiÎÃ◊ÊSÿõ ÃÎáÊö ‚flʸ ÃÊ Ã •Á¬fi ŒflcflfiSÃÈH 31H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ±æç…Ý:-«þM‚ ðu„ðt¤t ¥S²-¥±ü„:-ƒ¤ðt™ ½tuzt™u ²„ì-su Îæ}æ-WŒh
ƒkÄ™-‚k„, ¨¢ÎæÝ}æì-yt„¤-…tA¤ …„ ytrŒ™wk ƒkÄ™, ²æ-su àæè¯ü‡²æ-rþh™e ÚàæÝæ-{w¾{tk ÔÞt…f
ÚÁ…é:-Œtuhe ÷„t{ ytrŒ, ²„ì, ±æ-yÚtðt su ¥S²-yu ½tuzt™tk ¥æS²ï-{w¾{tk „ë‡æ}æì-½tË Ðí|æë„}æì-
ht¾u÷wk Au „æ-‚u ¨±æü-Ëðo „ï-‚thu ytÄe™ ntuÞ yu Ëðo Íæ-s Îï±ï¯é-yLÞ rðît™tu™u ¥çÐ-…ý ¥S„é-
ytÄe™ ntuÞ. (31)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ½tuztytu™u W¥t{ rþûtt yt…e™u ‚u™t Ëðo yk„tu™t ƒkÄ™tu™u ËwkŒh; ©uc
ytnth-…t™ y™u W¥t{ yti»tÄ fhu Au, ‚uytu rðsÞ ftÞtuo rËØ fhe þfu Au. (31)
ÿŒ‡flfiSÿ ∑˝§Áfl·Ê ◊ÁˇÊ∑§Ê‡Ê ÿmÊ Sfl⁄UÊÒ SflÁœfiÃÊÒ Á⁄U#◊|SÃfi–
ÿhSÃfiÿÊ— ‡ÊÁ◊ÃÈÿ¸ãŸπ·ÈÆ ‚flʸ ÃÊ Ã •Á¬fi ŒflcflfiSÃÈH 32H
548 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²„ì-su }æçÿæÜUæ-{t¾e ÜíU籯:-[t÷™tht ¥ES²-þe½ú„t{e ½tuzt™t yk„tu™wk
¥æàæ-¼tus™ fhu Au yÚtto‚T {÷, hõ‚trŒ ¾tÞ Au, ±æ-yÚtðt ²„ì-su S±Úæñ-Mðh S±ç{„æñ-ðsÙ™e
Ë{t™ Au; àæç}æ„é:-Þ¿tf‚to™t ãS„²æï:-ntÚttu{tk ²„ì-su çÚŒ„}æì-nrð [tUxu÷e Au, y™u su ²„ì-ݶï¯é-
™¾tu{tk ¼htÞu÷e ¥çS„-Au, „æ:-‚u ¨±æü:-Ëðo …ŒtÚto „ï-‚{thu ytÄe™ hnu ‚Útt yu Ëðo ÔÞðnth
Îï±ï¯é-rðît™tu™t yrÄfth{tk ¥çÐ-…ý ¥S„é-hnu. (32)
¼tðtÚto : {™w»Þtu yuðe yïþt÷t{tk ½tuztytu™u ƒtkÄu, ßÞtk ‚u™t hõ‚ ytrŒ™wk {t¾eytu ytrŒ
…t™ ™ fhu. su{ Þ¿tf‚to {™w»Þ ntÚttu{tk ÷t„u÷ nrð™u Ätuðt ð„uhuÚte Œqh fhu Au, ‚u{s ½tuzt ytrŒ™t
þheh{tk [tuxu÷ Äq¤ ytrŒ™wk r™íÞ r™ðthý fhðwk òuEyu. (32)
ÿŒÍflfiäÿ◊ÈÆŒ⁄UfiSÿʬflÊÁà ÿ •Ê◊Sÿfi ∑˝§Áfl·Êfi ªãœÊ˘•|SÃfi–
‚ÈÆ∑ÆΧÃÊ Ãë¿UfiÁ◊ÃÊ⁄Ufi— ∑ΧáflãÃÍÆà ◊œfiö üÊÎìÊ∑¢§fi ¬øãÃÈH 33H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ©ÎÚS²-WŒh™t ftucÚte ²„ì-su ª±Š²}æì-{÷e™{÷ ¥Ð±æç„-™ef¤u Au;
y™u ²:-su ¥æ}æS²-™ …[uu÷ ft[t «í籯:-¾tÄu÷t ytnth™e xæ‹{:-„kÄ ¥çS„-Au „„ì-‚u™u àæç}æ„æÚ:-
þ{tð™th ¨éÜëU „æ-Ëthe he‚u Ëw„krÄ‚ ÜëU ‡±‹„é-fhu; ©„-y™u }æïÍæ}æì-…rðºt Ÿæë„ÐæÜU}æì-W¥t{…tf
Й‹„é-ƒ™tðu. (33)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Þ¿t fhðt RåAu, ‚uytu Œw„oLÄ Þwõ‚ ÿÔÞtu™u Atuze™u Ëw„kÄ ytrŒÚte Þwõ‚,
þwØ …tf ƒ™tðe™u yÂø™{tk ntu{ fhu. su ‚u{ fhu Au, ‚uytu s„‚T™t rn‚i»te ƒ™u Au. (33)
ÿûÊ ªÊòÊÊfiŒ|ÇŸŸÊfi ¬ëÿ◊ÊfiŸÊŒÁ÷ ‡ÊÍÀÊ¢ ÁŸ„fiUÃSÿÊflœÊflfiÁÖ
◊Ê ÃŒ˜Ô÷ÍêÿÊ◊ÊÁüÊfi·ã◊Ê ÃÎáÊfi·È ŒflèÿSÃŒÈƇʌ˜ÔèÿÊfi ⁄UÊÃ◊fiSÃÈH 34H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! çÝã„S²-r™ùÞÚte ©{ fhu÷ yÚtto‚T Úttfu÷ „ï-‚tht ¥çxÝÝæ-yL‚:fhý
Y… ‚usÚte ÐÓ²}ææÝæ„ì-…ftððt{tk ytð‚t xææ~ææ„ì-yk„Úte ²„ì-su àæêH}æì-þe½ú ƒtuÄ fhtð™th ð[™
¥ç|æ;-¥±{æ±ç„-ËðoºtÚte ™ef¤u Au; „„ì-‚u |æê}²æ}æì-¼qr{ …h }ææ, ¥æ, çŸæ¯„ì-ytð‚t ™Úte, „„ì-
‚u „ë‡æï¯é-½tË …h }ææ-ytð‚t ™Úte; …hL‚w „„ì-‚u ©àæÎì|²:-Ëí…wÁ»ttu y™u Îï±ï|²:-rðît™tu™u {txu
Úæ„}æì-Œt™ ¥S„é-ntuÞ. (34)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ‚{tht su yk„tu ßðh ytrŒÚte …erz‚ ntuÞ, ‚uytu™u ðiãtu™t ËnÞtu„Úte
™ehtu„ ƒ™tððt òuEyu; ‚uytu su yti»tÄ yt…u Au, ‚u htu„eytu™u {txu rn‚fthe ntuÞ Au. (34)
ÿ flÊÁ¡Ÿ¯ ¬Á⁄U¬‡ÿ|ãà ¬Äfl¢ ÿ ߸◊Ê„ÈU— ‚fiÈ⁄URÁ÷*Ÿ„¸U®⁄UÁÃfi–
ÿ øÊfl¸Ó®ÃÊ ◊Êú‚Á÷ˇÊÊ◊ÈƬʂfià ©UÃÊ Ã·Êfi◊Á÷ªÍfi*ûÊŸ¸ ßãflÃÈH 35H
…ŒtÚto : ²ï-su ¥±ü„:-½tuzt™wk }æ梨ç|æÿææ}æì-{tkË {tk„ðt™e ©Ð樄ï-W…tË™t-Þt[™t fhu Au; ™-
549 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u ²ï-su §ü}æì-«t ÚtÞu÷ ½tuzt™u {thðt ÞtuøÞ ¥æãé:-fnu Au; ‚u™u çÝ:, ãÚ-r™hk‚h VUftu, ËðoÚtt
ftZe {qftu.
²ï-su ±æç…Ý}æì-ðu„ðt™ ½tuzt™u Ðv±}æì-…rh…õð Mð¼tð™e ÐçÚÐà²ç‹„-…heûtt fhu Au; ©„æï-
y™u „ï¯æ}æì-‚u™e Ëthe ¨éÚç|æ:-Ëw„kÄ y™u ¥ç|æxæê<„:-…wÁ»ttÚto Ý:-y{™u §‹±„é-«t ÚttÞ §ç„-yuðe
ft{™t Au. (35)
¼tðtÚto : su ÷tuftu ½tuzt ytrŒ ©uc …þwytu™wk {tkË ¾tðt™e RåAt fhu ‚u™u htò ð„uhu ©uc
…wÁ»ttu htufu, suÚte {™w»Þ™t …wÁ»ttÚto™e rËrØ ÚttÞ. (35)
ÿãŸËˇÊfiáÊ¢ ◊Ê°S¬øfiãÿÊ ©UπÊÿÊ ÿÊ ¬ÊòÊÊfiÁáÊ ÿÍÆcáÊ •Ê‚øfiŸÊÁŸ–
™§c◊áÿ~Ê˘Á¬œÊŸÊfi øM§áÊÊ◊VÔUÊ— ‚ÍÆŸÊ— ¬Á⁄Ufi ÷Í·ãàÿ‡flfi◊˜ÔH 36H
…ŒtÚto : ²æ-su ©c}懲æ-W»ý‚t{tk W…Þtu„e ¥çÐ{æÝæ-Ztkfýwk, ¥æ¨ï™ÝæçÝ-Ëðoºt s÷ ytrŒ
®Ë[™™tk Ðæ~ææç‡æ-…tºttu, ²„ì-su }ææ¢SЙ‹²æ:-{tkË htkÄðt™e ©¶æ²æ:-‚…u÷e™u Ýèÿæ‡æ}æì-½]ýtÚte òuðt,
™L‡ææ}æì-…tºttu™tk ¥Ñì ÜUæ:-rðþu»t r[ötu ¨êÝæ:-«rËØ Au ‚Útt ²êc‡æ:-þw¼ f{o™e ð]rØ fh™tht …wÁ»t™t
¥E}æì-½tuzt™u ÐçÚ|æê¯ç‹„-ËðoÚte Ëwþtur¼‚ fhu Au; ‚u Ëðo Mðefth fhðt ÞtuøÞ Au. (36)
¼tðtÚto : òu ftuE ½tuzt ytrŒ W…fthe …þwytu y™u W¥t{ …ûteytu™tk {tkË™tu ytnth fhu, ‚tu
‚u™u ÞÚtt y…htÄ Œkz yt…ðtu òuEyu. (36)
◊Ê àflÊ|ÇŸäfl¸ÓŸÿËŒ˜Ô œÍÆ◊ªfi|ãœ◊ʸπÊ ÷˝Ê¡fiãàÿÁ÷ ÁflfiÄà ¡ÁÉÊfi˝—–
ßCÔ¢U flËÃ◊ÁèʪfiÍûÊZ fl·fi≈˜UÔ∑Χâ â ŒflÊ‚— ¬˝ÁÃfi ªÎèáÊãàÿ‡flfi◊˜ÔH 37H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ Îï±æ¨:-rðît™ ÷tuftu su §cÅ}æì-r«Þ ±è„}æì-«tÂ, ¥ç|æxæê„ü}æì-ËðoºtÚte
Wã{e, ±¯ÅìÜëU„}æì-yuðe r¢ÞtÚte rËØ-ËeÄt fhu÷ ¥E}æì-ðu„ðt™ ½tuzt™u Ðíç„xæë|‡æç‹„-«‚er‚Úte
„úný fhu Au, ‚u™u ‚{u ¥ç|æ-ËðoºtÚte ç±v„-òýtu. y±æ-‚u ½tuzt™u {ê}æxæç‹{:-„kÄÚte Þwõ‚ Äq{tztðt¤tu
¥çxÝ:-yÂø™ }ææ, Š±Ý²è„ì-þçŒÞwõ‚ ™ fhu. „}æì-‚u™u …çÍæí:-„kÄðt¤e |æíæ…‹„è-[{f‚e ©¶æ-‚…u÷e
}ææ, Š±Ý貄ì-þçŒÞwõ‚ ™ fhu. (37)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ rðît™T ÷tuftu {tkËtnthe ÷tuftu™wk r™ðthý fhe™u ½tuzt ytrŒ …þwytu™e
ð]rØ y™u hûtt fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý fhtu, ‚Útt ‚u™u yÂø™ ytrŒ™t rðΙtuÚte …]ÚtfT ht¾tu. (37)
ÁŸ∑˝§◊fiáÊ¢ ÁŸ·ŒfiŸ¢ ÁflflûʸӮŸ¢ ÿìÊ ¬«˜UÔflËfi‡Ê◊fl¸Ó®Ã—–
ÿìÊfi ¬¬ÊÒ ÿìÊfi ÉÊÊ$‚ ¡ÉÊÊ‚ ‚flʸ ÃÊ Ã •Á¬fi ŒflcflfiSÃÈH 38H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su „ï-‚tht ¥±ü„:-½tuzt™wk çÝÜíU}æ‡æ}æì-r™hk‚h „r‚ fhðt™wk MÚtt™, çݯÎÝ}æì-
550 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ƒuËðt™wk MÚtt™, ç±±œæüÝ}æì-rðþu»t ð‚toð™wk MÚtt™ Au, ²Ó™-‚Útt su ÐÇì±èàæ}æì-…„{tk «rðü Út™the
…Atze Au, ²„ì, ™-y™u su ÐÐæñ-…týe …eðu Au, ²„ì-™-y™u su Íææç¨}æì-½tË …Íææ¨-¾tÞ Au, „æ-
‚u ¨±æü-Ëðo ft{ ÞwÂõ‚ …qðof ÚttÞ y™u yu Ëðo Îï±ï¯é-rŒÔÞ W¥t{ „wýðt¤tytu{tk ¥çÐ-…ý ¥S„é-
ÚttÞ. (38)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! yt… ÷tuftu ½tuzt ytrŒ™u W¥t{ rþûtýÚte y™u ‚u™u ¾tðt-…eðt ÞtuøÞ
…ŒtÚttuo yt…ðtÚte Ëðo ftÞtuo rËØ fhtu. (38)
ÿŒ‡flÊfiÿ flÊ‚fi ©U¬SÃÎÆáÊãàÿfiœËflÊ‚¢ ÿÊ Á„U⁄fiUáÿÊãÿS◊Ò–
‚ãŒÊŸ◊fl¸Ó®ãâ ¬«˜UÔflËfi‡Ê¢ Á¬˝ÿÊ ŒflcflÊ ÿÊfi◊ÿ|ãÃH 39H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! yt… ¥S}æñ-yt ¥Eæ²-½tuzt™u {txu ²„ì-su ±æ¨:-ð†, ¥ç{±æ¨}æì-S™
…÷tý, ¨‹ÎæÝ}æì-rþh ƒkÄ™ - {wnuht ytrŒ Au - ‚Útt ‚u™u ²æ-su çãÚ‡²æçÝ-Ëwðýo™t yt¼q»týtuÚte
©ÐS„ë‡æç‹„-þý„thðt{tk ytðu Au, su ÐÑì ç±àæ}æì-…„Úte «ðuþ fh‚tk ¥±ü‹„}æì-„r‚þe÷ ½tuzt™wk
¥æ + ²æ}æ²ç‹„-Ëthe he‚u r™Þ{™ fhu Au; ‚u Ëðo …ŒtÚto y™u ft{ Îï±ï¯é-rðît™tu{tk çÐí²æ-«er‚fthf
Au. (39)
¼tðtÚto : òu {™w»Þtu ½tuzt ytrŒ …þwytu™e ÞÚttð‚T hûtt fhe™u ‚u™tu W…fth „úný fhu, ‚tu ‚u
y™uf ftÞtuo™e rËrØ{tk W…fthf ƒ™u Au. (39)
ÿûÊfi ‚ÊŒ ◊„Ufi‚Ê ‡ÊÍ∑fiΧÃSÿ ¬Êcáÿ¸Êfi flÊ ∑§‡ÊfiÿÊ flÊ ÃÈÆÃÊŒfi–
dÈÆøfl ÃÊ „UÁfl·Êfi •äfl⁄U·ÈÆ ‚flʸ ÃÊ Ã ’˝rÊfiÔáÊÊ ‚ÍŒÿÊÁ◊H 40H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! „ï-yt…™t ¨æÎï-½h{tk }æã¨æ-{n¥ttÚte ±æ-yÚtðt àæêÜëU„S²-þe½ú fu¤ðu÷t
½tuzt™u ÜUàæ²æ-[tƒwfÚte ²„ì-su fthýu Ðæc‡²æü-…tkˤe ytrŒ MÚtt™ ±æ-yÚtðt fûtt-…tïo ¼t„tu{tk
W…Þwõ‚ ðM‚wÚte Ëthe he‚u yÚtðt „é„æïÎ-ËtÄthý he‚u Vxfthðt{tk ytðu Au, „æ-‚u Ëðo™u ¥Š±Úï¯é-
®nËt hrn‚ Þ¿ttu{tk ã籯:-ntu{™u ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u dé™ï±-su{ ËúwðtÚte n÷tððt{tk ytðu Au, ‚u{
ƒ™tðu Au. „æ-‚u ¨±æü-Ëðo ðM‚wytu „ï-‚tht {txu Ïæíræ‡ææ-Ä™Úte nwk ¨êβæç}æ-«t fhwk Awk. (40)
¼tðtÚto : su{ Þ¿t™t ËtÄ™ Ëúwðt ytrŒÚte nrðytu™u yÂø™{tk ™t¾ðt{tk ytðu Au, ‚u{ s ½tuzt
ytrŒ™u ËwrþûttÚte fu¤ðe™u [÷tððt òuEyu. (40)
øÃÈfi|SòÊö‡ÊmÊÁ¡ŸÊfi Œfl’fiãœÊfl¸æ˜UÔ®∑˝§Ë⁄U‡flfiSÿSflÁœfi ÁÃS‚◊fiÁÖ
•|ë¿Ufiº˝Ê ªÊòÊÊfi flÿÈŸÊfi ∑ΧáÊÊÃÈÆ ¬Lfi§c¬L§⁄UŸÈÆÉÊÈcÿÊ Áfl ‡ÊfiSÃH 41H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ yï…t÷ Îï±Ïæ‹{æï: rðît™T su™t ƒkÄw Ë{t™ Au, ‚u ±æç…Ý:-ðu„ðt™
551 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¥ES²-½tuzt™e ™„éô›àæ„-[tuºteË-34 ±Ñì ÜíU è:-ðtkfe-[qfe [t÷tu™u ¨}æì, »ç„-Ëthe he‚u «t fhu
Au/òýu Au; ‚Útt ¥çÓÀÎíæ-Œtu»t yÚtto‚T AuŒ-¼uŒ hrn‚ xææ~ææ-yk„tu™u ‚Útt ±²éÝæ-W¥t{ ¿tt™tu™u ÜëU ‡ææï„é-
rËØ fhu Au; ‚u{ ‚u™t ÐLcÐL:-«íÞuf {{oMÚtt™™u ¥ÝéÍæéc²-y™wfq¤ ½tur»t‚ fhe™u S±ç{ç„:-ðsÙ™e
Ë{t™ rðã{t™ ‚{u ç±, àæS„-rðþu»t Y…Úte ftÞtuo fhtu-rAL™-r¼L™ fhtu. (41)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu su{ r™…wý yï rþûtf yÚtto‚T yï…t÷ [tuºteË-34 rðr[ºt „r‚ytuÚte
½tuztytu™u [÷tðu Au y™u ðiã ™ehtu„ fhu Au, ‚u{ s yLÞ …þwytu™e hûttÚte WL™r‚ fhðe òuEyu. (41)
∞∑§Sàflc≈ÈUÆ⁄U‡flfiSÿÊ Áfl‡ÊSÃÊ mÊ ÿãÃÊ⁄UÊfi ÷flÃSÃÕfi˘´§ÃÈ—–
ÿÊ Ã ªÊòÊÊfiáÊÊ◊ÎÃÈÆÕÊ ∑ÆΧáÊÊÁ◊ ÃÊÃÊ Á¬á«UÊfiŸÊ¢ ¬˝ ¡Èfi„UÊêÿÇŸÊÒH 42H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! »ÜU:-yuf «„é:-ðËk‚ ytrŒ }‚w y±cÅé:-Ëwþtur¼‚ ¥ES²-½tuzt™t ç±àæS„æ-
rðþu»t Y…™u swŒw …tz™th Au; su mæ-ƒu }‚wytu ²‹„æÚæ-½tuzt™wk r™Þ{™ fh™the |汄:-ntuÞ Au;
„ƒæ-‚u{ ²æ-su „ï-‚{tht xææ~ææ‡ææ}æì-yk„tu ðt çЇÇæÝæ}æì-®…ztu™u «„éƒæ-}‚w ËkƒkÄe …ŒtÚttuo™u nwk
ÜëU ‡ææïç}æ-ƒ™tðwk Awk; „æ„æ-‚u-‚u ðM‚wytu™u ¥xÝæñ-yÂø™{tk Ðí, …éãæïç}æ-ntu{wk Awk. (42)
¼tðtÚto : su{ yï…t÷ «íÞuf }‚w{tk ½tuzt™u Ëwrþrût‚ fhu Au-fu¤ðu Au, ‚u{ „wÁs™ rðãtÚteoytu™u
rðrðÄ W¥t{ [uüt f{o þe¾ðu Au.
su{ yÂø™{tk nrðytu™t ®…z ntu{e™u ðtÞw™u þwØ fhu Au, ‚u{ rðãt Y…e yÂø™{tk yrðãtY…e
¼úú{tu™u ntu{e™u ytí{tytu™u þwØ fhu Au. (42)
◊Ê àflÊfi ì|à¬˝ÿ˘•Êà◊ÊÁ¬ÿãâ ◊Ê SflÁœfiÁÃSÃãflõ •ÊÁÃfi|cΔU¬ûÊ–
◊Ê Ãfi ªÎÆäŸÈ⁄fiUÁfl‡ÊSÃÊÁÄUÊÿfi Á¿Uº˝Ê ªÊòÊÊfiáÿÁ‚ŸÊ Á◊ÕÍfi ∑§—H 43H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! „ï-yt…™t çÐí²:-ft{™t fhðt ÞtuøÞ yÚtðt yt™kŒŒtÞf ¥æy}ææ-ytí{t
yÚtto‚T …tu‚t™wk MðY… ¥çв‹„}æì-r™ùÞÚte «t Út‚tk y±æ-yt…™u ¥ç„ãæ²-yíÞk‚ Atuze™u }ææ, „Єì-
fü yÚtto‚T Ëk‚t… ™ yt…tu.
S±ç{ç„: ðsÙ „ï-yt…™t „‹±:-þheh™tk {æÞ{tk }ææ, ¥æç„çcÆЄì-MÚttr…‚ ™ ÚttÞ.
„ï-yt…™t çÀÎíæ-Œtu»tÞwõ‚ fu rAL™-r¼L™ xææ~ææç‡æ-yk„tu™u ¥ç±àæS„æ-™ ft…™th xæëŠÝé:-÷t÷[w
{™w»Þ }ææ, ¥ç„çcÆЄì-MÚttr…‚ ™ fhu ‚Útt ¥ç¨Ýæ-‚÷ðthÚte ç}æƒê-ÜU:-…hM…h [uüt ™ fhu. (43)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …tu‚-…tu‚t™t ytí{t™u þtuf{tk r™{ø™ ™ fhðtu òuEyu, ftuE™t …h …ý
ðsÙ™tu …t‚ ™ fhðtu òuEyu ‚Útt ftuE™t W…fth™u ¼q÷ðtu ™ òuEyu. (43)
Ÿ flÊ˘©Ufi˘∞ÆÃ|ã◊˝fiÿ‚ Ÿ Á⁄UficÿÁ‚ ŒflÊ°2 ߌfiÁ· ¬ÁÕÁ÷fi— ‚ÈƪÁ÷fi—–
552 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
„U⁄UËfi à ÿÈÜ¡Ê ¬Î·fiÃˢ•÷ÍÃÊ◊ȬÊfiSÕÊmÊ¡Ë œÈÆÁ⁄U ⁄UÊ‚fi÷SÿH 44H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! òu ‚wk »„„ì-yu …qðtuoõ‚ rð¿tt™™u «t fhu Au, ‚tu ‚wk Ý, ç}æí²¨ï-{h‚tu
™Úte; Ý, ±ñ, çÚc²ç¨-r™ùÞÚte {th‚tu ™Úte; …hL‚w ¨éxæïç|æ:-Ëw„{ Ðçƒç|æ:-{t„tuoÚte Îï±æÝì-rðît™tu™u
§„ì-s »ç¯-«t fhu Au. òu „ï-‚tht Ð믄è-MÚtq¤ þhehÞwõ‚ ²é¢…æ-hÚt{tk òuzt™th ãÚè-ƒu ½tuzt
…ntU[tz™th ¥|æê„æ}æì-Au; ©-‚tu ±æ…è-ðu„ðt™ yuf ½tuztu Úæ¨|æS²-½tuzt™e ò‚Úte ËkƒkrÄ‚ ¾å[h
{éçÚ-hÚt ytrŒ™t Äthý fhðt{tk ©Ð, ¥Sƒæ„ì-W…ÂMÚt‚ ÚttÞ. (44)
¼tðtÚto : su{ rðãt…qðof ËkÞwõ‚ fhu÷t ðtÞw, s÷ y™u yÂø™Úte Þwõ‚ hÚt{tk ƒuËe™u {™w»Þ
{t„tuo{tk Ëw¾…qðof òÞ Au, ‚u{ s [Ëðo ÷tuftu] ytí{¿tt™ îtht …tu‚t™tk - ytí{t™tk r™íÞ MðY…™u
òýe™u {]íÞw y™u ®nËt™t ¼Þ™tu íÞt„ fhe™u rŒÔÞ Ëw¾tu™u «t fhu. (44)
‚Èƪ√ÿ¯ ŸÊ flÊ¡Ë Sfl‡√ÿ¯ ¬ÈÆö‚— ¬ÈÆòÊÊ°2 ˘©Uà Áflfi‡flʬȷfiö⁄URÁÿ◊˜Ô–
•ŸÊªÊSàfl¢ ŸÊ˘•ÁŒfiÁ× ∑ΧáÊÊÃÈ ˇÊòÊ¢ ŸÊ˘•‡flÊfi flŸÃÊú „UÁflc◊ÊfiŸ˜ÔH 45H
…ŒtÚto : su Ý:-y{tht ±æ…è-½tuzt ¨éxæò}æì-W¥t{ „tÞtu™u {txu rn‚fthe ‚Útt S±àò}æì-W¥t{
½tuztytu{tk rðã{t™ ft{tu™u fhu Au; su rðît™T Ð風:-…wkM‚ðÚte Þwõ‚ y™u …wÁ»ttÚteo Ðé~ææÝì-…wºttu™u ©„-
y™u ç±EæÐé¯}æì-Ë{M‚ …wrü fh™th Úç²}æì-Ä™™u «t fhu Au, ðt su{ ¥çÎç„:-fthýY…Úte yrð™tþe
¼qr{ Ý:-y{tht {txu ¥ÝæxææSy±}æì-y…htÄ hrn‚ fhu Au; ‚u{ yt… ÜëU ‡ææï„é-fhtu, su{ ãç±c}ææÝì-
«þM‚ Ëw¾ŒtÞf ¥E:-ÔÞtrÂþe÷ ½tuzt Ý:-y{tht ÿæ~æ}æì-htßÞ™e ±Ý„æ}æì-Ëuðt fhu Au; ‚u{ yt…
…ý Ëuðt fhtu. (45)
¼tðtÚto : su rs‚urLÿÞ …wÁ»t ƒúñ[ÞoÚte ðeÞoðt™ ½tuzt™e Ë{t™ y{tu½ðeÞo ntuÞ Au ‚Útt
…wÁ»ttÚtoÚte Ä™™u «t fhe™u LÞtÞ…qðof htßÞ™u WL™‚ fhu Au, ‚uytu Ëw¾e ÚttÞ Au. (45)
ß◊Ê ŸÈ ∑§¢§ ÷ÈflfiŸÊ ‚Ë·œÊ◊ãº˝fi‡ø Áfl‡flfi ø ŒflÊ—–
•ÊÁŒàÿÒÁ⁄Uãº˝— ‚ªfiáÊÊ ◊L§|jfi⁄URS◊èÿ¯ ÷·¡Ê ∑fi§⁄UØԖ
ÿôÊ¢ øfi ŸSÃãfl¢~ ø ¬˝¡Ê¢ øÊfiÁŒàÿÒÁ⁄Uãºfi˝— ‚„U ‚Ëfi·œÊÁÃH 46H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ §‹Îí:-…h{ yiïÞoðt™T htò ™-y™u ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-rðît™tu ™-
…ý §}ææ-yt Ë{M‚ |æé±Ýæ-÷tuftu™u Äthý fhu Au; ‚u{ y{u ÜU}æì-Ëw¾™u Ýé-þe½ú ¨è¯{æ}æì-rËØ
fheyu.
su{ ¨xæ‡æ:-…tu‚t™t Ën[the ytrŒ „ýtu Ërn‚ rðã{t™ §‹Îí:-ËqÞo ¥æçÎy²ñ:-{rn™tytu Ërn‚
Ëðo ÷tuftu™u «ftrþ‚ fhu Au; su{ }æLÎìç|æ:-{™w»Þtu Ërn‚ ðiã ¥S}æ|²}æì-y{tht {txu |æ﯅æ-
yti»trÄytu ÜUÚ„ì-ƒ™tðu.
553 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su{ ¥æçÎy²ñ:-W¥t{ rðît™tu ¨ã-Ërn‚ §‹Îí:-…h{ yiïÞoðt™ ˼t…r‚ Ý:-y{tht ²¿æ}æì-
rðît™tu™t Ëífth ytrŒ W¥t{ ftÞo Y… Þ¿t™u ™-y™u „‹±}æì-þheh™u ™-y™u Ðí…æ}æì-Ëk‚t™ ytrŒ™u
™-…ý ¨è¯{æç„-rËØ fhu Au, ‚u{ y{u …ý ‚u™u rËØ fheyu. (46)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ËqÞo Ë{t™ r™Þ{…qðof «ð]¥t hne™u þheh™u ™ehtu„ y™u ytí{t™u rðît™T
ƒ™tðe™u, …qýo ƒúñ[Þo fhe™u, MðÞk ðhý fhu÷e r«Þ †e™tu Mðefth-rððtn fhe™u, ‚u{tk Ëk‚t™ Wí…L™
fhe™u ‚Útt ‚u™u Ëwrþrût‚ fhe™u rðŒw»te ƒ™tðu Au ‚uytu Ä™™t …r‚ ƒ™u Au. (46)
•ÇŸ àflãŸÊ •ãÃfi◊ ©Uà òÊÊÃÊ Á‡ÊflÊ ÷fiflÊ flM§âÿ~—–
fl‚Èfi⁄UR|ÇŸfl¸‚ÈfiüÊflÊ •ë¿UÊfi ŸÁˇÊ lÈÆ◊ûÊfi◊ö ⁄UR$ÿŒÊfi—H 47H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-ðuŒ™t ¿tt‚t yæÞt…f y™u W…Œuþf rðît™T ! yt… ¥çxÝ:-yÂø™™e Ë{t™
Ý:-y{the ¥‹„}æ:-™Sf hnu™th, ~ææ„æ-hûtf/…t÷f, çàæ±:-fÕÞtýfthe ©„-y™u ±M‰²:-½htu{tk
©uc ÔÞðnth fh™th, ±¨éŸæ±æ:-Ä™™u Ëtk¼¤™th y™u ±¨é:-rðãtytu{tk ðtË fh™th |æ±-ƒ™tu.
su lé}æœæ}æ}æì-yíÞk‚ «ftþ{t™ Úç²}æì-Ä™ y{tht {txu ¥ÓÀ-Ëthe he‚u Îæ:-yt…u Au, y{™u Ýçÿæ-
«t ÚttÞ Au, ‚u y±}æì-yt… y{thtÚte Ëífth …t{ðt ÞtuøÞ Atu. (47)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Ëðo™t W…fthf, ðuŒtrŒ þt†tu™t ¿tt‚t yæÞt…f y™u W…Œuþf rðît™tu™tu
ËŒt Ëífth fhðtu òuEyu y™u ‚uytu Ëífth™u «t fhe™u Ëðo™u ËíÞ W…Œuþ ytrŒ W¥t{ „wý
y™u Ä™ ytrŒ ËŒt «Œt™ fhu. suÚte …hM…h «er‚…qðof W…fthÚte {nt™-Ëw¾™tu ÷t¼ «t ÚttÞ. (47)
â àflÊfi ‡ÊÊÁøcΔU ŒËÁŒfl— ‚ÈÆêŸÊÿfi ŸÍÆŸ◊Ëfi◊„ ‚Áπfièÿ—–
‚ ŸÊfi ’ÊÁœ üÊÈÆœË „Uflfi◊ÈL§cÿÊ áÊÊfi •ÉÊÊÿ× ‚◊fiS◊ÊØÔH 48H
…ŒtÚto : nu àææïç™cÆ-ËŒT„wýtuÚte «ftþ{t™ Îèçα:-rðãt ytrŒ „wýtuÚte þtu¼tÞwõ‚ rðît™T !
su yt… Ý:-y{™u Ïææïç{-ƒtuÄ = ¿tt™ «Œt™ fhtu Atu, „}æì-‚u y±æ-yt…™u ¨é}Ýæ²-Ëw¾ yt…ðt
{txu ‚Útt ¨ç¶|²:-r{ºttu™u {txu …ý ÝêÝ}æì-r™rù‚ Y…Úte y{u §ü}æãï-RåAeyu Aeyu-«tÚto™t fheyu
Aeyu, ¨:-‚u yt… Ý:-y{the ã±}æì-«tÚto™t™u Ÿæé{è-Ëtk¼¤tu; ¨}æS}ææ„ì-yÄ{o-…t…t[hý fhðt™t
„wý, f{o Mð¼tððt¤t ¥Íæ沄:-…t…t[hý yÚtto‚T ytí{t™t y…htÄ™wk yt[hý fh™tht Œwüt[the
ztfw y™u ÷k…xÚte y{the ©Lc²-hûtt fhtu.
¼tðtÚto : rðãtÚteoytu yæÞt…ftu™u yt he‚u fnu- yt… ÷tuftu, su y{u ¼ÛÞt Aeyu, ‚u™e …heûtt
fhtu, y{™u Œwü yt[hýÚte Œqh ht¾tu, suÚte y{u Ëðo™e ËtÚtu r{ºt™e Ë{t™ ÔÞðnth fheyu. (48)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk Ë]rü™t …ŒtÚttuo™t „wýtu™wk ðýo™ (1-9), …þw ytrŒ
«týeytu™e rþûtt y™u hûtt (26, 27), …tu‚t™tk yk„tu™e hûtt (34), …h{uïhÚte «tÚto™t (10-
13), Þ¿t™e «þkËt (14), «¿tt-Ëw{r‚™e «tr (15), Ä{o™e RåAt (21), ½tuzt™t „wýtu™wk
554 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fÚt™ (35 - 40), ½tuztytu™u fu¤ððt-rþûtý (41), ytí{¿tt™ (43) y™u Ä™ «tr (46)
™wk rðÄt™ fhðt{tk ytðu÷ Au, yuÚte yt yæÞtÞ{tk «r‚…trŒ‚ yÚto™e …qðo yæÞtÞ™t yÚto™e ËtÚtu
Ëk„r‚ Au; ‚u{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ Ð@ô±àææïùŠ²æ²: JJ
555 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ ¯Çìô±àææïùŠ²æ² ¥æÚ|²„ï JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
•ÁÇŸ‡øfi ¬ÎÁÕflË ø ‚ãŸfià à ◊ ‚ãŸfi◊ÃÊ◊ŒÊ flÊÿȇøÊãÃÁ⁄fiUˇÊ¢ ø ‚ãŸfiÃ
à ◊ ‚ãŸfi◊ÃÊ◊Œ˘•ÊfiÁŒàÿ‡ø lÊÒ‡ø ‚ãŸfià à ◊ ‚ãŸfi◊ÃÊ◊Œ˘•Ê¬fi‡ø flLfi§áʇø
‚ãŸfià à ◊ ‚¢ Ÿfi◊ÃÊ◊Œ—– ‚# ‚ö‚ŒÊfi •CÔU◊Ë ÷fiÍÂʜŸË– ‚∑§Êfi◊Ê°2H-
˘•äflfiŸS∑ȧL§ ‚¢ôÊÊŸfi◊SÃÈ ◊˘◊ÈŸÊfiH 1H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{-su }æï-{tht {txu ¥çxÝ:-yÂø™ ™-y™u Ðë烱è-¼qr{ ™-…ý ¨‹Ý„ï-
y™wfq¤ Au; „ï-‚uytu ¥Î:-yu ð‚o{t™ Ëw¾™u ¨‹Ý}æ„æ}æì-y™wfq¤ fhu. su }æï-{tht {txu ±æ²é:-ðtÞw
™-y™u ¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ ™-…ý ¨‹Ý„ï-y™wfq¤ Au; „ï-‚uytu ¥Î:-yu ð‚o{t™ Ëw¾™u ¨‹Ý}æ„æ}æì-
y™wfq¤ fhu. su }æï-{tht {txu ¥æçÎy²:-ËqÞo ™-y™u læñ:-‚u™tu «ftþ ™-…ý ¨‹Ý„ï-y™wfq¤ Au;
„ï-‚uytu ¥Î:-yu ð‚o{t™ Ëw¾™u ¨‹Ý}æ„æ}æì-y™wfq¤ fhu. su }æï-{tht {txu ¥æÐ:-s¤ ™-y™u ±L‡æ:-
s¤™t yðÞðe ™-…ý ¨‹Ý„ï-y™wfq¤ Au; „ï-‚uytu ¥Î:-yu ð‚o{t™ Ëw¾™u ¨‹Ý}æ„æ}æì-y™wfq¤
fhu. su }æï-{tht {txu ¥cÅ}æè-ytX{e |æꄨæ{Ýè-«týeytu™tk ftÞtu™
o u rËØ fh™the ðt ¨Œ„-Ët‚ ¨¢¨Î:-
˼tytu ‚Útt ¨ÜUæ}ææÝì-Ë{t™ ft{™tðt¤t ¥Š±Ý:-{t„tuo™u rËØ fhu; ‚u{ ‚{u ÜéUL:-yt[hý fhtu.
¥}æéÝæ-yt he‚u }æï-{tht {txu ¨¢¿ææÝ}æì-W¥t{ ¿tt™ ¥S„é-«t ÚttÞ, ‚u{ yu Ëðo ‚{tht {txu …ý
«t ÚttÞ. (1)
¼tðtÚto : òu yÂø™ ytrŒ …k[¼q‚tu™u ÞÚttð‚ òýe™u «Þtu„ fhðt{tk ytðu, ‚tu ‚uytu yt ð‚o{t™
Ëw¾™u «t fhtðu Au. (1)
ÿÕ◊Ê¢ flÊø¯ ∑§ÀÿÊáÊË◊ÊflŒÊfiÁŸ ¡Ÿfièÿ—– ’˝rÊÔ⁄UÊ¡ãÿ~ÊèÿÊú‡ÊÍƺ˝Êÿ øʃÿ¸Êfiÿ
ø SflÊÿ øÊ⁄UfiáÊÊÿ– ø Á¬˝ÿÊ ŒflÊŸÊ¢ ŒÁˇÊfiáÊÊÿÒ ŒÊÃÈÁ⁄U„U ÷fiÍÿÊ‚◊ÿ¢ ◊ ∑§Ê◊—
‚◊ÎfiäÿÃÊ◊Ȭfi ◊ÊŒÊ Ÿfi◊ÃÈH 2H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²ƒæ-su{ nwk Eïh ÏæíræÚæ…‹²æ|²æ}æì-ƒútñý, ûtrºtÞ, ¥²æü²-ði~Þ, àæêÎíæ²-
[‚wÚto ðýo-þqÿ, ™-y™u S±æ²-…tu‚t™tk †e, Ëuðf ytrŒ ™-y™u ¥Ú‡ææ²-W¥t{ ÷ûtýðt¤t, Ë{e…
«t ykíÞs™u {txu ™-…ý …Ýï|²:-yu Wõ‚ Ëðo {™w»Þtu™u {txu §ã-yt ËkËth{tk §}ææ}æì-yu «ftrþ‚
ÜU˲æ‡æè}æì-fÕÞtý fh™the/Ëw¾Œtºte ±æ™}æì-[th ðuŒ Y… ðtýe™tu ¥æ±ÎæçÝ-W…Œuþ fhwk Awk; ‚u{
556 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚{u …ý Ëthe he‚u W…Œuþ fhtu.
su{ nwk Îæ„é:-Œt™ yt…™th™t ËkË„eo Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™e Îçÿæ‡ææ²ñ-Œrûtýt yÚtto‚T Œt™ ytrŒ™u
{txu çÐí²:-r«Þ |æê²æ¨}æì-ƒ™wk Awk; ‚Útt }æï-{the ¥²}æì-yt ÜUæ}æ:-ft{™t ¨}æ늲„æ}æì-©uc‚tÚte ð]rØ
…t{u Au; }ææ-{™u ¥Î:-‚u …htuût Ëw¾ ©Ð, Ý}æ„é-«t ÚttÞ Au; ‚u{ yt… ÷tuftu™u …ý «t ÚttÞ;
‚u …htuût Ëw¾ y™u ft{™t yt…™u …ý «t ÚttÞ. (2)
¼tðtÚto : …h{tí{t Ëðo {™w»Þtu™e «íÞu W…Œuþ yt…u Au fu - [thu ðuŒtu™e yu ðtýe™tu Ëðo {™w»Þtu™tk
rn‚™u {txu {U W…Œuþ fhu÷ Au, ‚u{tk ftuE™tu y™rÄfth ™Úte. [Ëðo yrÄfthe Au.] su{ nwk …ût…t‚
hrn‚ Ëðo {™w»Þtu{tk ð‚o{t™ hne™u r«Þ ƒ™wk Awk, ‚u{ ‚{u …ý ƒ™tu. ‚u{ fhðtÚte ‚{the Ëðo
ft{™tytu rËØ Útþu yu{ r™rù‚ Au. (2)
’΄UfiS¬Ã •Áà ÿŒÿʸ •„¸UÊfiŒ˜Ô lÈÆ◊ÁmÆ ÷ÊÁà ∑˝§ÃfiÈ◊îÊŸfi·È– ÿgËŒÿë¿Uflfi‚˘
´§Ã¬˝¡Êà ÌS◊Ê‚ÈÆ º˝ÁflfiáÊ¢ œÁ„U ÁøòÊ◊˜Ô– ©U¬ÿÊ◊ªÎfi„UËÃÊ˘Á‚ ’΄US¬fiÃÿ àflÒ· Ã
ÿÊÁŸ’¸Î„US¬Ãfiÿ àflÊH 3H
…ŒtÚto : nu ÏæëãSЄï-«f]r‚ ytrŒ {nt™ …ŒtÚttuo ‚Útt Sðtu™t …t÷f Eïh ! su yt… ©Ð²æ}æxæëãè„:-
Þ{-r™Þ{ ytrŒ Þtu„ ËtÄ™tuÚte ytu¤¾tÞt ¥ç¨-Atu; ‚u y±æ-yt…™u ÏæëãSЄ²ï-{nt™ ðuŒðtýe™t
…t÷™ {txu »¯:-yt „ï-yt…™t ²æïçÝ:-«{tý Au. ‚u ÏæëãSЄ²ï-{nt™ yt s™tu™t …t÷f y±æ-
yt…™tu y{u Mðefth fheyu Aeyu.
nu «„Ðí…æ„-©uc‚tÚte ËíÞ™u Wí…L™ fh™th ¥²ü:-Mðt{e y™u Eïh yt… …Ýï¯é-{™w»Þtu{tk
¥ãæü„ì-ÞtuøÞ ft{Úte ²„ì-su lé}æ„ì-«þM‚ «ftþÚte Þwõ‚ {™ ÜíU „é}æ„ì-«þM‚ ƒwrØ y™u f{oÚte Þwõ‚
{™ ¥ç„ ç±|ææç„-rðþu»t Y…Úte «ftþ fhe hnu÷ Au; ²„ì-su à汨æ-ƒ¤Úte Îèβ„ì-«ftrþ‚ Út‚wk
ð‚o{t™ Au „„ì-ç™~æ}æì-rðr[ºt rð¿tt™{Þ {™™u y™u Îí籇æ}æì-Ä™ y™u Þþ™u ¥S}ææ¨é-y{tht{tk
{ïçã-MÚttr…‚ fhtu. (3)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! suÚte {nt™, ŒÞt¤w, LÞtÞfthe y™u Ëqû{ yLÞ ftuE …ŒtÚto ™Úte, suytuyu
ðuŒtu™t ytrð¼toð-«ftþ îtht Ëðo {™w»Þtu™u Ëwþtur¼‚ fhu÷ Au. suytuyu yŒT¼w‚ rð¿tt™ y™u Ä™™tu
rðM‚th fhu÷ Au, su Þtu„tÇÞtË îtht òýðt «t fhðt ÞtuøÞ Au, ‚u s Eïh yt…ýt Ëðo™t
ËðtorÄf W…tË™eÞ Au; yu{ ‚{u òýtu. (3)
ßãº˝ ªÊ◊fi|㟄UÊ ÿÊfiÁ„U Á¬’Ê ‚Ê◊fiö ‡ÊÃ∑˝§ÃÊ Áfll|jª˝Ê¸flfiÁ÷— ‚ÈÆÃ◊˜Ô–
©U®¬ÿÊ◊ªfi΄UËÃÊ˘‚Ëãº˝Êfiÿ àflÊ ªÊ◊fià ∞Æ· à ÿÊÁŸÁ⁄Uãº˝Êfiÿ àflÊ ªÊ◊fiÃH 4H
…ŒtÚto : nu àæ„ÜíU„æï-yËkÏÞ ƒwrØÞwõ‚, xææï}æÝì-«þM‚ ðtýeÞwõ‚, §‹Îí-rðît™T …wÁ»t ! yt…
557 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
§ã-yt ËkËth{tk ¥æ+²æçã-ytðtu, «t Úttytu; y™u ç±lç|Î:-rðã{t™ xæíæ±ç|æ:-{u½tuÚte ¨é„}æì-
Wí…L™ ¨æï}æ}æì-hË™wk çÐÏæ-…t™ fhtu.
suÚte yt… ©Ð²æ}æxæëãè„:-Þ{-r™Þ{tu™tk y™wct™Úte ErLÿÞtu™u S‚™th - rs‚urLÿÞ ¥ç¨-Atu,
‚uÚte xææï}æ„ï-«þM‚ …]rÚtðe™tk htßÞÚte Þwõ‚ …wÁ»t™u {txu §‹Îíæ²-W¥t{ yiïÞo™e «tr {txu y±æ-
yt…™u ‚Útt su „ï-yt…™t »¯:-yt ²æïçÝ:-r™r{¥t = WÆu~Þ Au, ‚u xææï}æ„ï-«þM‚ ðuŒðtýeðt¤t ‚Útt
§‹Îíæ²-«þM‚ yiïÞoðt¤t y±æ-yt…™tu y{u Ëífth fheyu Aeyu. (4)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ðiãfþt†™e rðãtÚte rËØ fhu÷, {u½Úte Wí…L™ yti»tÄtu™wk Ëuð™ fhu Au
y™u Þtu„™tu yÇÞtË fhu Au, ‚uytu Ëw¾ y™u yiïÞo Ëk…L™ ƒ™u Au. (4)
ßãº˝ÊÿÓÊÁ„U flÎòÊ„UŸ˜Ô Á¬’Ê ‚Ê◊fiö ‡ÊÃ∑˝§ÃÊ– ªÊ◊fi|jª˝Ê¸flfiÁ÷— ‚ÈÆÃ◊˜Ô–
©U¬ÿÊ◊ªfi΄UËÃÊ˘‚Ëãº˝Êfiÿ àflÊ ªÊ◊fiÃ˘∞Æ· à ÿÊÁŸÁ⁄Uãº˝Êfiÿ àflÊ ªÊ◊fiÃH 5H
…ŒtÚto : nu àæ„ÜíU„æï-þ‚ = yËkÏÞ ƒwrØ y™u f{oÞwõ‚ ±ë~æãÝì-{u½™wk n™™ fh™th ËqÞo Ë{t™
þºtwytu™wk n™™ fh™th §‹Îí-…h{ yiïÞo Þwõ‚ rðît™T yt… xææï}æçj:-su{tk ¾qƒs rfhýtuÚte rðã{t™
…ŒtÚttuo xæíæ±ç|æ:-„so™tÞwõ‚ ðtŒ¤tu™e ËtÚtu ¥æ+²æçã-ytðtu; ‚Útt {u½tuÚte ¨é„}æì-Wí…L™ ÚtÞu÷ ¨æï}æ}æì-
yiïÞofthf hË™wk çÐÏæ-…t™ fhtu.
su fthýu yt… xææï}æ„ï-¾qƒ ŒqÄ yt…‚e „tÞtuÚte Þwõ‚ §‹Îíæ²-yiïÞo™u {txu ©Ð²æ}æxæëãè„:-W¥t{
r™Þ{tu™t y™wct™Úte ytí{t™u ðþ{tk fhu÷ ¥ç¨-Atu. ‚u y±æ-yt…™u ‚Útt su „ï-yt…™t »¯:-
yu xææï}æ„ï-«þM‚ ¼qr{™t htßÞÚte Þwõ‚ §‹Îíæ²-yiïÞo™tk RåAwf {txu ²æïçÝ:-½h Au, ‚u y±æ-yt…™tu
y{u Ëífth fheyu Aeyu. (5)
¼tðtÚto : nu {™w»Þ ! su{ {u½™tþf ËqÞo Ë{M‚ ËkËth™t hË™wk …t™ fhe™u [y™u …Ae] ‚u™u
ðhËtðe™u Ëk…qýo ËkËth™u ‚] fhu Au, ‚u{ s ‚wk …ý {ntyti»trÄytu™t hË™wk …t™ fhe™u yiïÞo™e
WL™r‚ {txu «Þí™ fh. (5)
´§ÃÊflÊfiŸ¢ flÒ‡flÊŸ⁄U◊ÎÆÃSÿ ÖÿÊÁÃfi·S¬ÁÃfi◊˜Ô– •¡fid¢ ÉÊ◊¸◊Ëfi◊„U–
©U®¬ÿÊ◊ªfi΄UËÃÊ˘Á‚ flÒ‡flÊŸ⁄UÊÿfi àflÒ· à ÿÊÁŸfiflÒ¸‡flÊŸ⁄UÊÿfi àflÊH 6H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u «„æ±æÝ}æì-}‚ = s¤™u rð¼õ‚ fh™th, ±ñEæÝÚ}æì-Ëðo {™w»Þtu{tk
«ftþ{t™ «„S²-s¤ y™u Á²æï焯:-«ftþ™t Ðç„}æì-…t÷f {}æü}æì-«‚t… =yÂø™™e ¥…d}æì-
r™hk‚h §ü}æãï-ft{™t fheyu Aeyu; ‚u{ ‚{u …ý ‚u™e ft{™t fhtu.
su yt… ±ñEæÝÚæ²-ËkËth™t ™tÞf™u {txu ©Ð²æ}æxæëãè„:-W¥t{ r™Þ{tu™t y™wct™Úte {™™u
ðþ{tk fhu÷ ¥ç¨-Atu; ‚u y±æ-yt…™u ‚Útt su „ï-yt…™t »¯:-yu ²æïçÝ:-½h Au, ‚u y±æ-yt…™u
±ñEæÝÚæ²-Ë{M‚ ËkËth™t ™tÞf™tu ËkËth™t rn‚ {txu Ëífth fheyu Aeyu; ‚u{ ‚{u …ý fhtu. (6)
558 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su yÂø™, s¤ ytrŒ {qŠ‚{t™ …ŒtÚttuo™u …tu‚t™t ‚usÚte rAL™-r¼L™ fhu Au y™u
r™hk‚h s¤™wk ytf»toý fhu Au, ‚u™u òýe™u {™w»Þ Ëðo }‚wytu{tk Ëw¾ŒtÞe ½h™u Ëwþtur¼‚ ƒ™tðu. (6)
flÒ‡flÊŸ⁄USÿfi ‚È◊ÃÊÒ SÿÊfi◊ ⁄UÊ¡Ê Á„U ∑¢§ ÷ÈflfiŸÊŸÊ◊Á÷üÊË—– ßÃÊ ¡ÊÃÊ Áfl‡flfiÁ◊Œ¢
Áfl øfiCÔU flÒ‡flÊŸ⁄UÊ ÿfiÃà ‚Íÿ¸ÓáÊ– ©U¬ÿÊ◊ªÎfi„UËÃÊ˘Á‚ flÒ‡flÊŸ⁄UÊÿfi àflÒ· Ã
ÿÊÁŸfiflÒ¸‡flÊŸ⁄UÊÿfi àflÊH 7H
…ŒtÚto : su{ y{u Úæ…æ-«ftþ{t™ |æé±ÝæÝæ}æì-÷tuftu™e {æÞ{tk ¥ç|æŸæè:-ËðoÚte Ëwþtur¼‚ fh™th
ËqÞo ÜU}æì-Ëw¾™u çã-r™ùÞÚte rËØ fhu Au; §„:-yu fthýu …æ„:-«rËØ ÚtE™u §Î}æì-yt ç±E}æì-
rðï™u ç±, ™cÅï-«ftrþ‚ fhu Au.
su{ ¨ê²ïü‡æ-ËqÞo{kz¤™e ËtÚtu ±ñEæÝÚ:-rðãw‚TY… yÂø™ ²„„ï-[uüt fhu Au, ‚u{ y{u ±ñEæÝÚS²-
ËkËth™t ™tÞf …h{uïh ðt W¥t{ ˼t…r‚™e ¨é}æ„æñ-yíÞw¥t{ Œuþ-ft÷™u òý™the A¤-f…x ytrŒ
Œtu»t hrn‚ Ëw{r‚{tk = ƒwrØ{tk S²æ}æ-ÂMÚt‚ hneyu.
nu rðît™T ! suÚte yt… ©Ð²æ}æxæëãè„:-©uc r™Þ{tuÚte Mðef]‚ ¥ç¨-Au; yuÚte ±ñEæÝÚæ²-yÂø™™u
{txu y±æ-yt…™u ‚Útt su „ï-yt…™wk »¯:-yu ²æïçÝ:-½h Au, ‚u y±æ-yt…™u …ý ±ñEæÝÚæ²-yÂø™Úte
ËtæÞ ftÞo™t ËtÄ™ {txu yt…™tu Ëífth fhwk Awk. (7)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo™t Ëk…fo™t fthýu [kÿ{t htrºt™u Ëwþtur¼‚ fhu Au, ‚u{ W¥t{ htò îtht
«ò «ftrþ‚ ÚttÞ Au y™u rðît™ rþÕ…e yÂø™ îtht Ëðtuo…Þtu„e ftÞtuo rËØ fhu Au. (7)
flÒ‡flÊŸ⁄UÊ Ÿfi ™§Ãÿ˘•Ê ¬˝ ÿÊfiÃÈ ¬⁄UÊflÃfi—– •|ÇŸL§ÄÕŸ flÊ„fiU‚Ê–
©U®¬ÿÊ◊ªÎfi„UËÃÊ˘Á‚ flÒ‡flÊŸ⁄UÊÿfi àflÒ· à ÿÊÁŸfiflÒ¸‡flÊŸ⁄UÊÿ àflÊH 8H
…ŒtÚto : su{ ±ñEæÝÚ:-™tÞf s™tu{tk «ftþ{t™ rðît™T ÐÚ汄:-Œqh ŒuþÚte Ý:-y{the ª„²ï-
hûtt™u {txu ¥æ + Ðí + ²æ„é-Ëthe he‚u «t ÚttÞ Au; ‚u{ ¥çxÝ:-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe {™w»Þ
©vƒïÝ-«þkË™eÞ ±æã¨æ-ÔÞðnth™e ËtÚtu «t ÚttÞ.
su yt… ±ñEæÝÚæ²-«ftþ{t™ rs¿ttËw™u {txu ©Ð²æ}æxæëãè„:-rðãt™t rð[thÚte Þwõ‚¥ç¨-Au,
‚u y±æ-yt…™u ‚Útt su „ï-yt…™t »¯:-yt ±ñEæÝÚæ²-Ë{M‚ ™tÞftu{tk W¥t{™u {txu [yÚtto‚T «ftþ{t™
rs¿ttËw™u {txu] ²æïçÝ:-½h Au; ‚u y±æ-yt…™tu y{u Mðefth fheyu Aeyu. (8)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo Œqh ŒuþÚte …tu‚t™t «ftþ îtht Œqh hnu÷t …ŒtÚttuo™u «ftrþ‚ fhu Au, ‚u{
rðît™tu …tu‚t™t W¥t{ W…Œuþ îtht Œqh hnu÷t rs¿ttËwytu™u «ftrþ‚ fhu Au. (8)
•|ÇŸ´¸§Á·— ¬flfi◊ÊŸ— ¬ÊÜøfi¡ãÿ— ¬ÈÆ⁄UÊÁ„fiU×– Ã◊Ëfi◊„U ◊„Uʪÿ◊˜Ô–
©U®¬ÿÊ◊ªÎfi„UËÃÊ˘SÿÇŸÿfi àflÊ flø¸Ó‚ ∞Æ· à ÿÊÁŸfi⁄UÆÇŸÿfi àflÊ flø¸®fi‚H 9H
559 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! Ðæ@…‹²:-…tk[ s™tu ðt «týtu™e r¢Þt{tk W¥t{ ÐéÚæïçã„:-«Út{Úte rn‚fthe,
б}ææÝ:-…rðºt, «ç¯:-{kºttÚto™t ¿tt‚t, ¥çxÝ:-yÂø™ Ë{t™ rðãtÚte «ftrþ‚ rðît™ „}æì-‚u }æãæxæ²}æì-
{nt™ „Þ = ½h Ëk‚t™ ðt Ä™ðt¤t Wõ‚ rðît™™e su{ y{u §ü}æãï-ft{™t fheyu Aeyu; ‚u{
yt… ±™ü¨ï-yæÞt…f y™u ¥xݲï-rðît™™t {txu ©Ð²æ}æxæëãè„:-W¥t{ r™Þ{tuÚte Mðef]‚ ¥ç¨-Atu.
‚uÚte y±æ-yt…™u ‚Útt su „ï-yt…™tu »¯:-yu ²æïçÝ:-r™r{¥t = WÆu~Þ ±™ü¨ï-rðãt «ftþ y™u ¥xݲï-
rðît™™t {txu Au. ‚u y±æ-yt…™e y{u Þt[™t-ft{™t fheyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý fhtu. (9)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu ðuŒtrŒ þt†tu™t ¿tt‚t rðît™tuÚte ËŒt rðãt «tr™e Þt[™t fhðe
òuEyu, suÚte Ëðo {™w»Þtu {n¥ð™u «t fhu. (9)
◊„UÊ°2˘ßãº˝Ê flÖÊfi˝„US× ·Ê«U‡ÊË ‡Ê◊¸Ó ÿë¿UÃÈ– „UãÃfiÈ ¬Êå◊ÊŸ¢ ÿÊõ˘S◊Êãm|c≈Ufi–
©U®¬ÿÊ◊ªÎfi„UËÃÊ˘Á‚ ◊„Uãº˝Êÿfi àflÒ· à ÿÊÁŸfi◊¸®„Uãº˝Êÿfi àflÊH 10H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ±…íãS„:-ƒL™u ntÚttu{tk ðsÙÄthe ¯æïÇàæè-Ëtu¤ f¤tÚte Þwõ‚, }æãæÝì-{nt™
y™u §‹Îí:-…h{ yiïÞoðt™ htò àæ}æü-Œw:¾ rð™tþf ½h yÚtto‚T MÚtt™ ²ÓÀ„é-«Œt™ fhu.
²:-su ¥S}ææÝì-y{thtu mïçcÅ-îu»t fhu ‚u ÐæŒ}ææÝ}æì-Œwü f{o fh™th …t…e™u ã‹„é-{thu. su yt…
}æãï‹Îíæ²-{nt™ „wýtuÞwõ‚ rðrþü {™w»Þ™u {txu ©Ð²æ}æxæëãè„:-W¥t{ r™Þ{tuÚte Mðef]‚ ¥ç¨-Atu;
‚u y±æ-yt…™u ‚Útt su „ï-yt…™t »¯:-yu }æãï‹Îíæ²-{nt™ „wýtuÞwõ‚ {™w»Þ™u {txu ²æïçÝ:-r™r{¥t
= WÆu~Þ Au, ‚u y±æ-yt…™tu …ý y{u Ëífth fheyu. (10)
¼tðtÚto : nu «òs™tu ! su ‚{™u Ëw¾ yt…u, Œwütu™tu ™tþ fhu y™u {nt™ yiïÞo™e ð]rØ fhu;
‚u™tu ‚{tuyu ËŒt Ëífth fhðtu òuEyu. (10)
â flÊfi ŒS◊◊ÎfiÃË·„¢U fl‚Êfi◊¸ãŒÊŸ◊ãœfi‚—–
•Á÷ flà‚¢ Ÿ Sfl‚fi®⁄U·È œŸfl˘ßãº˝¯ ªËÁ÷¸Ÿ¸Ó®flÊ◊„UH 11H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! y{u S±¨Úï¯é-«r‚rŒ™ {ïݱ:-„tÞtu su{ ±y¨}æì-ðtAhzt™u [tnu Ý-‚u™e
Ë{t™ su ÎS}æ}æì-Œw:¾rð™tþf, «„è¯ã}æì-„r‚™u Ën™ fh™thtytu, ±¨æï:-Ä™ y™u ¥‹{¨:-yL™™t
}æ‹ÎæÝ}æì-yt™kŒ™u «t fh™th §‹Îí}æì-…h{ yiïÞoðt™ htò-˼t…r‚™e ±:-‚{thu {txu xæè<|æ:-
ðtýeytuÚte ¥ç|æ, ݱæ}æãï-ËðoºtÚte M‚wr‚ fheyu Aeyu; ‚u{ „}æì-‚u htò™e yt… …ý ËŒt «er‚
¼tðÚte M‚wr‚ fhtu. (11)
¼tðtÚto : su{ „tÞtu …tu‚-…tu‚t™t ðtAhztytu™wk …t÷™ fhu Au, ‚u{ «òhûtf …wÁ»t-htò «ò™e
r™íÞ hûtt fhu y™u «ò™tk {txu Ä™-ÄtLÞÚte Ëw¾™e ð]rØ fhu. (11)
ÿmÊÁ„fiUDÔ¢U Ìǟÿfi ’ÎÆ„UŒfiø¸ Áfl÷Êfl‚Ê–
560 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
◊Á„Ufi·Ëfl àflº˝ÁÿSàflmÊ¡Ê ©UŒËfi⁄UÃH 12H
…ŒtÚto : nu ç±|æ汨æï-«ftrþ‚ Ä™ðt¤t rðît™T ! ¥xݲï-yÂø™™u {txu ²„ì-su Ïæëã„ì-{nt™
y™u ±æçãcÆ}æì-ÿÔÞtu™u «t fhtð™th Au ‚u™tu ¥™ü-Ëífth fhtu, „„ì-‚u™tu y{u …ý Ëífth fheyu.
}æçã¯è±-htýe™e Ë{t™ y±„ì-‚{thtÚte Úç²:-Ä™™u ‚Útt y±„ì-‚{the …tËuÚte ±æ…æ:-yL™ ytrŒ
…ŒtÚto ©„ì, §üÚ„ï-«t fheyu Aeyu; ‚u yt…™tu y{u Ëífth fheyu Aeyu. (12)
¼tðtÚto : su{ htýe Ëw¾tu™u yt…™the ‚Útt ¾qƒs Ä™ «Œt™ fh™the ntuÞ Au, ‚u{ htò™e
…tËuÚte …ý Ëðo ÷tuftu Ä™ y™u yLÞ ©uc ðM‚wytu™u «t fhu. (12)
∞sÔÆÍ·È ’˝flÊfiÁáÊ Ã˘ÇŸfi ßàÕÃfi⁄UÊ Áª⁄fiU—– ∞ÆÁ÷fl¸Óhʸ‚ ßãŒÈfiÁ÷—H 13H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-«ftrþ‚ ƒwrØðt¤t rðît™T ! nwk §yƒæ-yu fthýu „ï-yt…™t {txu §„Úæ:-yt…™tÚte
y¿tt‚ çxæÚ:-ðtýeytu™tu ¨é, Ïæí±æç‡æ-Ëthe he‚u W…Œuþ fÁk Awk; suÚte yt… yu ðtýeytu™u ¥æ, §çã-
Ëthe he‚u «t fhtu, ©-y™u »ç|æ:-yu §‹Îéç|æ:-s¤ ytrŒ …ŒtÚttuoÚte ±hæü¨ï-ð]rØ™u «t fhtu. (13)
¼tðtÚto : su rþûttÚte rðãtÚteoytu rð¿tt™ ËtÚtu ð]rØ™u «t fhu, ‚u rþûtt™tu rðît™tu W…Œuþ
fhu. (13)
´§ÃflfiSà ÿôÊ¢ ÁflÃfiãflãÃÈÆ ◊Ê‚Êfi ⁄URˇÊãÃÈfi à „UÁflfi—–
‚¢flà‚⁄USÃfi ÿôÊ¢ ŒfiœÊÃÈ Ÿ— ¬˝¡Ê¢ ø ¬Á⁄fiU ¬ÊÃÈ Ÿ—H 14H
…ŒtÚto : nu rðît™ ! „ï-yt…™t ²¿æ}æì-Ëífth ytrŒ ÔÞðnth™u «„±:-ðËk‚ ytrŒ }‚wytu ç± +
„‹±‹„é-rðM‚]‚ fhu-Vu÷tðu; „ï-yt…™e ãç±:-ntu{ðt ÞtuøÞ ðM‚w™e }ææ¨æ:-fth‚f ytrŒ {rn™tytu
Úÿæ‹„é-hûtt fhu; „ï-yt…™t ²¿æ}æì-Þ¿t™u-Ëífth ytrŒ ÔÞðnth™u Ý:-y{tht ¨¢±y¨Ú:-ð»to Î{æ„é-
Äthý-…wü fhu ™-y™u Ý:-y{the Ðí…æ}æì-«ò™e ÐçÚ, Ðæ„é-ËðoºtÚte yt… hûtt fhtu. (14)
¼tðtÚto : rðît™tuyu Ë{M‚ Ët{„úeytu îtht rðãt…qðof ÔÞðnth™e ËŒt ð]rØ fhðe òuEyu y™u
LÞtÞ…qðof «òytu™wk …t÷™ fhðwk òuEyu. (14)
©U®¬uÔU⁄U Áªfi⁄UËáÊÊú ‚fiXÔÆU◊ øfi ŸŒËŸÊfi◊˜Ô– ÁœÿÊ Áfl¬˝Êfi •¡ÊÿÃH 15H
…ŒtÚto : su {™w»Þ çxæÚè‡ææ}æì-…ðo‚tu™e ©ÐuÚï-Ë{e… ™-y™u ÝÎèÝæ}æì-™Œeytu™t ¨X}æï-Ëk„{
MÚtt™ …h Þtu„tÇÞtËÚte Eïh™e y™u rð[thÚte rðãt™e W…tË™t fhu Au; ‚u ç{²æ-W¥t{ ƒwrØ ðt
f{oÚte Þwõ‚ ç±Ðí:-{uÄtðe - rð[thþe÷ ƒwrØ{t™ ¥…沄-ƒ™e òÞ Au. (15)
¼tðtÚto : su rðît™tu rðãt yæÞÞ™ fhe™u yuftL‚{tk rð[th fhu Au, ‚uytu Þtu„eytu™e Ë{t™
«t¿t = rðît™ ƒ™e òÞ Au. (15)
561 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
©UìÊÊ Ãfi ¡ÊÃ◊ãœfi‚Ê ÁŒÁfl ‚Œ˜Ô÷ÍêÿÊŒfiŒ– ©Uª˝ö ‡Ê◊¸ ◊Á„U üÊflfi—H 16H
…ŒtÚto : nu rðît™ ! nwk „ï-yt…™t su ©Ó™æ-Ÿ[t ¥‹{¨:-yL™Úte …æ„}æì-«rËØ ÚtÞu÷ çÎç±-
«ftþ{tk ¨„ì-ð‚o{t™ ©xæí}æì-W¥t{ }æçã-{nt™ Ÿæ±:-«þkË™eÞ àæ}æü-½h™u ¥æ, ÎÎï-Ëthe he‚u „úný
fhwk Awk; ‚u |æêç}æ-¼qr{™e Ë{t™ áZ yÚtto‚T Ëw¾ŒtÞf ƒ™u. (16)
¼tðtÚto : rðît™ {™w»Þtuyu ËqÞo™tk rfhýtu, …w»f¤ ðtÞw y™u yL™ ytrŒ Ët{„úeÚte ¼h…qh rðþt¤
y™u Ÿ[t ½htu ƒ™tðe™u, ‚u{tk r™ðtË fhe™u Ëw¾™tu W…¼tu„ fhðtu òuEyu. (16)
‚ Ÿ ßãº˝Êfiÿ ÿÖÿfifl flLfi§áÊÊÿ ◊L§Œ˜Ôèÿfi—– flÁ⁄UflÊÁflà¬Á⁄Ufi dflH 17H
…ŒtÚto : nu rðît™ ! ¨:-‚u Wõ‚ „wýtuÚte Þwõ‚ yt… }æLÎì|²:-{™w»Þtu™u {txu Ý:-y{tht §‹Îíæ²-
…h{ yiïÞo ²Á²±ï-Ëk„‚ ÔÞðnth ‚Útt ±L‡ææ²-©uc {™w»Þ™u {txu ±çÚ±æï籄ì-Ëuðt™t ¿tt‚t ƒ™e™u
ÐçÚ, d±-ËðoºtÚte «t Út‚t hntu. (17)
¼tðtÚto : su rðît™ sux÷t Ët{ÚÞo™u «t fhu, ‚u yux÷t Ët{ÚÞoÚte Ëðo™t Ëw¾™e ð]rØ fhu. (17)
∞ÆŸÊ Áfl‡flÊfiãÿÿ¸ •Ê lÈÆêŸÊÁŸ ◊ÊŸfiÈ·ÊáÊÊ◊˜Ô– Á‚·Êfi‚ãÃÊ flŸÊ◊„UH 18H
…ŒtÚto : su ¥²ü:-Eïh }ææÝé¯æ‡ææ}æì-{™w»Þtu™e »Ýæ-yt ç±EæçÝ-Ëðo lé}ÝæçÝ-þtu¼tÞ{t™
feŠ‚™wk rþûtý yt…u Au ‚u™e 稯樋„:-Ëuðt fhðt™e EåAt fh‚t y{u ¥æ, ±Ýæ}æãï-Ëw¾tu™e ft{™t
fheyu Aeyu. (18)
¼tðtÚto : su Eïhu {™w»Þtu™t Ëw¾™u {txu Ä™, ðuŒ y™u ¾tðt-…eðt™e ðM‚wytu Wí…L™ fhu÷
Au, ‚u™e s Ëðo {™w»Þtuyu W…tË™t fhðe òuEyu. (18)
•ŸÈfi flË®⁄ÒU⁄UŸfiÈ ¬ÈcÿÊS◊ ªÊÁ÷⁄Uãfl‡flÒ⁄UŸÈÆ ‚fl¸Ó®áÊ ¬ÈÆCÔÒU—–
•ŸÈÆ Ám¬ŒÊŸÈÆ øÃÈfic¬ŒÊ flÿ¢ ŒflÊ ŸÊfi ÿôÊ◊fiÎÃÈÆÕÊ ŸfiÿãÃÈH 19H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! su{ ±²}æì-y{u ÐécÅñ:-…wü ±èÚñ:-«þM‚ ƒ÷ðt¤t ðeh…wÁ»ttu™e ¥Ýé,
Ðéc²æS}æì-…wrüÚte …wü ƒ™eyu; ƒ¤ðt™ xææïç|æ:-„tÞtu™e …wrüÚte ¥Ýé-…wü ƒ™eyu, ƒ¤ðt™ ¥Eñ:-
½tuztytu™e …wrüÚte ¥Ýé-…w»x ƒ™eyu ¨±ïü‡æ-Ëðo™e …wrüÚte ¥Ýé-…wü ƒ™eyu. çmÐÎæ-ƒu …„ðt¤t
{™w»Þ ytrŒ «týeytu™e …wrüÚte ¥Ýé-…ùt‚T …wü ƒ™eyu, ™„écÐÎæ-[th …„ðt¤t „tÞ ytrŒ™e
…wrüÚte ¥Ýé-…wü ƒ™eyu; ‚u{ Îï±æ:-rðît™tu Ý:-y{tht ²¿æ}æì-Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnth™u «„éƒæ-}‚w
y™wËth ݲ‹„é-«t fhtðu. (19)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ðeh …wÁ»ttu y™u …þwytu™u ËBÞfT …wrü fhe™u íÞth…Ae …ý ‚uytu™u …wü
fh‚t hnuðwk òuEyu y™u ËŒt }‚wÚte y™wfq¤ ÔÞðnth-yt[hý fhðwk òuEyu. (19)
562 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•ÇŸ ¬%ËfiÁ⁄U„UÊ flfi„U ŒflÊŸÊfi◊ȇÊÃËL§¬fi– àflCÔUÊfi⁄URö ‚Ê◊fi¬ËÃÿH 20H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï - yæÞt…f ðt yæÞtr…ft ! ‚w k §ã-yt „] n t©{{tk Ë{t™ „w ý Þw õ ‚
…r‚ytu ðt ©àæ„è:-ft{™t fh™the Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™e ÐyÝè:-…í™eytu™u ‚Útt ¨æï}æÐ脲ï-W¥t{
yti»trÄytu™t hË™wk …t™ fhðt {txu y±cÅæÚ}æì-‚usMðe …wÁ»t™u ©Ð+¥æ+±ã-Ëthe he‚u Ë{e… «tÂ
fh, fhtð. (20)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu fLÞtytu™u Ëwrþrût‚ fhe™u, ‚u™u rðŒw»te ƒ™tðe™u, MðÞk ðhý fhu÷ r«Þ
…r‚ytu™u «t fhtðe™u Ëk‚t™tu™u Wí…L™ fhtðu, ‚tu Ëk‚t™ yíÞk‚ «þkË™eÞ ÚttÞ Au. (20)
•Á÷ ÿôÊ¢ ªfiÎáÊËÁ„U ŸÊ ÇŸÊflÊ ŸCÔU— Á¬’fi ´§ÃÈŸÊfi– àflö Á„U ⁄U%œÊ •Á‚fiH 21H
…ŒtÚto : nu xÝæ±:-«þM‚ ðtýeðt¤t ÝïcÅ:-™u‚t ! yt… «„éÝæ-ðËk‚ ytrŒ }‚wytu™e ËtÚtu Ý:-
y{tht ²¿æ}æì-W¥t{ ÔÞðnth™e ¥ç|æ+xæë‡æèçã-{wÏÞ Y…Úte M‚wr‚ fhtu.
fthýfu y±}æì, çã-‚{u ÚyÝ{æ:-«ËL™‚t {txu h{ýeÞ ðM‚wytu™u Äthý fh™th ¥ç¨-Atu; ‚uÚte
W¥t{ yti»trÄytu™t hË™wk ËŒt çÐÏæ-…t™ fhtu. (21)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ëwrþrût‚ ðtýe™t Ëk„‚ ÔÞðnth™u òýðt EåAu, ‚uytu rðît™ ƒ™u. (21)
º˝ÁfláÊʌʗ Á¬fi¬Ë·Áà ¡ÈÆ„UÊà ¬˝ øfi ÁÃcΔUÖ Ÿc≈˛U ÊŒÎÆÃÈÁ÷fiÁ⁄UcÿÃH 22H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ Îí籇ææïÎæ:-Ä™ ðt Þþ™u «Œt™ fh™th ðiã «„éç|æ:-ðËk‚ ytrŒ
}‚wytu™e ËtÚtu ÝïcÅîæ„ì-rð™ÞÚte hË™u çÐÐè¯ç„-…eðt RåAu Au; ‚u{ ‚{u hË™u §c²„-«t fhtu;
…éãæï„-„úný ðt nð™ fhtu. ™-y™u Ðí,ç„cÆ„-«r‚ct™u «t fhtu. (22)
¼tðtÚto : nu rðît™T {™w»Þtu ! su{ ©uc ðiãtu …ÚÞ y™u W¥t{ rðãtÚte MðÞk ™ehtu„ hne™u yLÞ™tk
htu„™u Œqh fhe™u «þkËt™u «t fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý yt[hý fhtu. (22)
ÃflÊÿö ‚Ê◊Sàfl◊sÔflʸæ˜UÔ ‡Êfi‡flûÊ◊ö ‚ÈÆ◊ŸÊfi •Sÿ ¬ÊfiÁ„U–
•|S◊ãÿôÊ ’*„UcÿÊÁŸ·lÊfi ŒÁœcfl◊¢ ¡ΔU⁄UR˘ßãŒfiÈÁ◊ãº˝H 23H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-…h{ yiïÞo™t RåAwf rðît™ ! su „±-yt…™t ¥²}æì-yt ¨æï}æ:-yiïÞo™tu
Þtu„ Au; ‚u™u y±}æì-yt… ¥æ, §çã-ËðoºtÚte «t fhtu. ¨é}æÝæ:-Ä{o ftÞtuo{tk «ËL™r[¥t ¥±æüÑì-Ëðo™e
ËL{w¾ ÚtE™u ¥S²-yu …tu‚t™t ytí{t™t àæS±œæ}æ}æì-yrÄf‚h y™trŒ Ä{o™e Ðæçã-hûtt fhtu.
¥çS}æÝì-yt Ïæ<ãç¯-W¥t{ ²¿æï-«t Út™th ÔÞðnth{tk çݯl-r™hk‚h ÂMÚt‚ ƒ™e™u …ÆÚï-sXhtÂø™{tk
§}æ}æì-yt «íÞût §‹Îé}æì-htu„™tþf yti»trÄytu™t hË™u ¥æ, Îç{c±-Äthý fhtu. (23)
¼tðtÚto : rðît™tuyu Ëðo™e ËL{w¾ ytðe™u ‚Útt «ËL™ {™ðt¤t ÚtE™u, Ë™t‚™-þtï‚ Ä{o
y™u rð¿tt™™tu W…Œuþ fhðtu òuEyu, rn‚fthe yL™ ytrŒ™w Ëuð™-…ÚÞ …t÷™ fhðwk òuEyu y™u
563 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ËðoŒt …wÁ»ttÚto{tk «Þí™þe÷ hnuðwk òuEyu. (23)
•◊flfi Ÿ— ‚È„UflÊ •Ê Á„U ªãÃfiŸ ÁŸ ’*„UÁ·fi ‚ŒÃŸÊ ⁄UÁáÊfiCÔUŸ–
•ÕÊfi ◊ŒSfl ¡È¡È·ÊáÊÊ •ãœfi‚SàflCÔUfiŒ¸flÁ÷¡¸ÁŸfiÁ÷— ‚ÈÆ◊Œ˜ÔªfiáÊ—H 24H
…ŒtÚto : nu y±cÅ:-rðãtÚte ŒuŒeÃÞ{t™ rðît™T ! …é…é¯æ‡æ:-«ËL™r[¥t „wÁ ytrŒ™e Ëuðt fh‚tk
¨é}æÎìxæ‡æ:-ËwkŒh «ËL™ {kz¤eðt¤t yt… Îï±ïç|æ:-W¥t{ „wýðt¤t …çÝç|æ:-sL{tu™e ËtÚtu-Ëk‚t™tu™e
ËtÚtu ¥‹{¨:-yL™ ytrŒ W¥t{ …ŒtÚttuo™e «trÂ{tk }æÎS±-yt™kŒ fhtu, ¥ƒ-y™u ¥}æï±-W¥t{ ½h™e
Ë{t™ yLÞtu™u …ý yt™krŒ‚ fhtu.
nu rðît™tu ! ¨éã±æ:-W¥t{ r™{kºtýðt¤t ‚{u W¥t{ ½h™e Ë{t™ Ïæ<ãç¯:-W¥t{ ÔÞðnth{tk
Ý:-y{™u ¥æ, xæ‹„Ý-«t Úttytu; yt MÚtt™{tk çã-r™rù‚ ƒ™e™u çÝ, ¨Î„Ý-r™hk‚h ƒuËtu y™u
Úç‡æcÅÝ-©uc W…Œuþ fhtu. (24)
¼tðtÚto : su rðît™tu MðÞk W¥t{ ÔÞðnth{tk ÂMÚt‚ ƒ™e™u yLÞtu™u ‚u{tk MÚttr…‚ fhu Au, ‚uytu
yt™krŒ‚ hnu Au.
†e …wÁ»t «u{Úte ËkÞwõ‚ ƒ™e™u su Ëk‚t™tu™u Wí…L™ fhu Au, ‚u Ëk‚t™tu rŒÔÞ „wýðt¤t ƒ™u
Au. (24)
SflÊÁŒficΔUÿÊ ◊ÁŒficΔUÿÊ ¬flfiSfl ‚Ê◊ œÊ⁄fiUÿÊ– ßãº˝Êfiÿ ¬ÊÃfifl ‚ÈÆ×H 25H
…ŒtÚto : nu ¨æï}æ-yiïÞoÞwõ‚ rðît™T ! yt… su §‹Îíæ²-Ëk…r¥t™e Ð愱ï-hûtt fhðt {txu ¨é„:-
‚iÞth fhu÷t W¥t{ hË™e S±æçÎcƲæ-yíÞk‚ MðtŒÞwõ‚ }æçÎcƲæ-yíÞk‚ yt™kŒ «Œt™ fh™the,
{æÚ²æ-Äthý fh™the ÄthtÚte бS±-…rðºt ƒ™tu. (25)
¼tðtÚto : su rðît™ {™w»Þtu Ëðo htu„™tþf, yt™kŒ «Œt™ fh™th yti»trÄhË™wk …t™ fhe™u …tu‚t™t
þheh y™u ytí{t™u …rðºt fhu Au, ‚uytu Ä™tZâ ƒ™u Au. (25)
⁄URˇÊÊ„UÊ Áfl‡fløfi·¸ÁáÊ⁄URÁ÷ ÿÊÁŸ◊¬Êfi„UÖ º˝ÊáÊfi ‚œSÕ◊Ê‚fiŒÃ˜ÔH 26H
…ŒtÚto : su Úÿææïãæ-Œwü «týeytu™wk n™™ fh™th, ç±E™¯üç‡æ:-Ë{M‚ ËkËth™t «ftþf rðît™
¥²æïã„ï-y…=ËwðýoÚte «t Îíæ‡ï æï-ÿtuý ™t{f yL™ ht¾ðt™t …tºt rðþu»t{tk ¨{Sƒ}æì-Ë{t™ ÂMÚtr‚ðt¤t
²æïçÝ}æì-½h{tk ¥ç|æ, ¥æ, ¥¨Î„ì-Ëthe he‚u ÂMÚt‚ ÚttÞ Au; ‚u Ëðo Ëw¾tu™u «t fhu Au. (26)
¼tðtÚto : su yrðãt™tu ™tþ fh™tht, rðãt™t «ftþf rðît™tu, Ëðo }‚wytu{tk Ëw¾fthf, Ëwðýo
ytrŒÚte Þwõ‚ ½htu{tk hne™u rð[th fhu Au, ‚uytu Ëw¾e ƒ™u Au. (26)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk …wÁ»ttÚto V¤™wk ðýo™ (1), Ëðo {™w»Þtu™u ðuŒ ¼ýðt
y™u Ëtk¼¤ðt™tu yrÄfth (2), …h{uïh, rðît™ y™u ËíÞ™wk r™Y…ý (3, 9, 13), yÂø™ ytrŒ
…ŒtÚttuo™wk fÚt™ (6-8), Þ¿t™wk ðýo™ (14), ËwkŒh ½htu™wk r™{toý (16) y™u W¥t{ MÚtt™{tk ÂMÚtr‚™tu
564 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
W…Œuþ fhðt{tk ytðu÷ Au; ‚uÚte yt yæÞtÞ{tk «r‚…trŒ‚ yÚto™e …qðo yæÞtÞ™t yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚
Au, ‚u{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ ¯Ñì ô±àææïùŠ²æ²: JJ
565 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ ¨Œ„ô±àææïùŠ²æ²: ¥æÚ|²„ï JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
‚◊ÊfiSàflÊ˘ÇŸ ´§ÃflÊfi flh¸ÿãÃÈ ‚¢flà‚⁄UÊ˘´§·fiÿÊ ÿÊÁŸfi ‚àÿÊ–
‚¢ ÁŒ√ÿŸfi ŒËÁŒÁ„U ⁄UÊøŸŸ Áfl‡flÊ •Ê ÷ÊfiÁ„U ¬˝ÁŒ‡Ê‡øÃfid—H 1H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! ¨}ææ:-ð»to, «„±:-þhŒ ytrŒ }‚wytu, ¨¢±y¨Úæ:-«¼ð ytrŒ ËkðíËh,
«¯²:-{kºttÚto™t ¿tt‚t rðît™tu-}r»tytu y™u ²æçÝ-su ¨y²æ-ËíÞ ºtýu ft¤{tk yƒtæÞ f{o Au, ‚u
y±æ-yt…™e ±hü²‹„é-ð]rØ fhu.
su{ yÂø™ çÎòïÝ-yr‚ þwØ Úæï™ÝïÝ-«ftþÚte ç±Eæ:-Ëðo ™„d:-[th ÐíçÎàæ:-W¥t{ „wýÞwõ‚
rŒþtytu™u «ftrþ‚ fhu Au; ‚u{ rðãt™e ¨¢, ÎèçÎçã-Ëthe he‚u ft{™t fh ‚Útt LÞtÞÞwõ‚ Ä{o™u
¥æ+|ææçã-Ëðoºt «ftrþ‚ fh. (1)
¼tðtÚto : yt rðît™ ËðoŒt ËíÞ rðãt y™u f{tuo™tu W…Œuþ fhe™u Ëðo «týeytu™tk ythtuøÞ,
…wrü, rðãt y™u Ëwþe÷‚t™e ð]rØ fhu.
su{ ËqÞo …tu‚t™t ËL{w¾ …ŒtÚttuo™u «ftrþ‚ fhu Au, ‚u{ Ëðo {™w»Þtuyu Ëwrþûtt îtht Ëðo™u ËŒt
yt™krŒ‚ fhðt òuEyu. (1)
‚¢ øäÿSflÊfiÇŸ ¬˝ øfi ’ÊœÿÒŸ◊ÈìÊfi ÁÃcΔU ◊„Uà ‚ÊÒ÷fiªÊÿ–
◊Ê øfi Á⁄U·ŒÈ¬‚ûÊÊ Ãfi •ÇŸ ’˝rÊÔÊáÊfiSà ÿ‡Ê‚fi— ‚ãÃÈÆ ◊Ê˘ãÿH 2H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ rðãtÚte «ftrþ‚ rðît™T ! yt… ¨}æì, §Š²S±-rðãtÚte Ëthe
he‚u «ftrþ‚ ƒ™tu; ™-y™u »Ý}æì-yu rs¿ttËw™u ÐíÏææï{²-rþrût‚ fhtu; ™-y™u }æã„ï-{nt™ ¨æñ|æxææ²-
W¥t{ yiïÞo™e «tr™u {txu ©„ì, ç„cÆ-Q¼t Úttytu - «Þí™ fhtu. ©Ð¨œææ-©uc s™tu™e Ë{e…
hnu™tht yt… W¥t{ yiïÞo™e }ææ, çÚ¯„ì-®nËt ™ fhtu. yÚtto‚T ƒ„tztu ™rn.
nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ rðãtÚte «ftrþ‚ rðît™T ! „ï-yt… Ïæírææ‡æ:-[thu ðuŒtu™t ¿tt‚t ntuÞ,
¥‹²ï-yLÞ r¼L™ ƒwrØðt¤t ™-…ý }ææ, ¨‹„é-™ ƒ™e òÞ; ™-y™u „ï-yt… …tu‚t™e ²àæ¨:-feŠ‚-
Þþ™e WL™r‚™tu ™tþ ™ fhtu. (2)
¼tðtÚto : suytu rðît™tuÚte r¼L™ ÷tuftu™u W¥t{ yrÄfth{tk r™Þwõ‚ fh‚t ™Úte, ËŒt WL™r‚™u
{txu «Þí™ fhu Au ‚Útt yLÞtÞÚte ftuE™e ®nËt-™tþ fh‚t ™Úte, ‚uytu feŠ‚ «t fhe™u yiïÞoÞwõ‚
Īu Au. (2)
566 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
àflÊ◊fiÇŸ flÎáÊà ’˝ÊrÊÔáÊÊ ß◊ Á‡ÊflÊ •fiÇŸ ‚¢fl⁄UfiáÊ ÷flÊ Ÿ—–
‚¬àŸ„UÊ ŸÊfi •Á÷◊ÊÁÃÁ¡ìÊ Sfl ªÿfi ¡ÊªÎÆsÔ¬˝fiÿÈë¿UŸ˜ÔH 3H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™™e Ë{t™ rðãtÚte «ftrþ‚ ð‚o{t™ rðît™T ! su §}æï-yt Ïæíæræ‡ææ:-
ƒúñ¿tt™e y±æ}æì-yt…™wk ±ë‡æ„ï-ðhý-Mðefth fhu Au, ‚u™t «r‚ yt… ¨¢±Ú‡æï-ËBÞfT ðhý-Mðefth
Út‚tk çàæ±:-{k„÷fthe |æ±-ƒ™tu; ‚Útt Ý:-y{tht ¨ÐyÝãæ-þºtwY… Œtu»ttu™t n™™f‚to ƒ™tu.
nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ «ftþ{t™ rðît™T ! ¥Ðí²éÓÀÝì-«{tŒ ™ fh‚t ™-y™u ¥ç|æ}ææç„ç…„ì-
yr¼{t™™u S‚™tht yt… S±ï-…tu‚t™t xæ²ï-½h{tk …æxæëçã-ò„tu yÚtto‚T „]nftÞo fhðt{tk r™ÿt,
yt¤MÞ ytrŒ™u Atuztu y™u Ý:-y{™u þe½ú ò„]‚ fu [u‚™ fhtu. (3)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu ƒúñ™tu Mðefth fhe™u {k„÷™u «t fhu Au, Œtu»ttu™tu ™tþ fhu Au, ‚u{
rs¿ttËw ƒúñ¿tt™eytu™u «t fhe™u, {k„÷ yt[hýðt¤t ƒ™e™u, fwþe÷‚t™tu ™tþ fhe™u ‚Útt yt¤MÞ™u
Atuze™u rðãt™e WL™r‚ fhu. (3)
ß„ÒUflÊÇŸ˘ •Áœfi œÊ⁄UÿÊ ⁄UR$ÿ ◊Ê àflÊ ÁŸ ∑˝fi§ã¬Ífl¸ÁøÃÊ ÁŸ∑§ÊÁ⁄UáÊfi—–
ˇÊòÊ◊fiÇŸ ‚ÈÆÿ◊fi◊SÃÈ ÃÈèÿfi◊Ȭ‚ûÊÊ flfih¸ÃÊ¢ Ã˘•ÁŸfiCÔUÎ×H 4H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðãw‚T™e Ë{t™ «ftþ{t™ hts™T - rðît™T ! yt… §ã-yt ËkËth{tk Úç²}æì-
÷û{e™u {æÚ²-Äthý fhtu, Ðê±ü癄:-…qðo «tÂrð¿tt™ ytrŒÚte ©ucs™ su çÝÜUæçÚ‡æ:-r™hk‚h þw¼
f{o fhðt™t Mð¼tððt¤t Au, ‚uytu y±æ-yt…™u }ææ, çÝ, ÜíUÝì-™e[t ™ fhu-yÚtto‚T {t™ fhu.
nu ¥xÝï-rð™ÞÚte þtu¼tÞ{t™ hts™T-˼t…r‚ ! „ï-yt…™t ¨é²}æ}æì-r™Þr{‚ yÚtto‚T ËwkŒh
r™Þ{ su™tÚte [t÷u ‚u ÿæ~æ}æì-Ä™ ðt htßÞ ¥S„é-ÚttÞ; suÚte ©Ð¨œææ-Ëðtuo…rh rðhts{t™ ‚Útt
¥çÝc^„:-®nËt ðt rðΙhrn‚ ƒ™e™u »±-s yt… ¥ç{, ±hü„æ}æì-ËðoºtÚte ð]rØ-WL™r‚™u «tÂ
fhtu; ‚Útt „é|²}æì-yt…™t {txu htßÞ ðt Ä™ Ëw¾ŒtÞf ƒ™u. (4)
¼tðtÚto : nu hts™T ! yt… yuðtu rð™Þ Äthý fhtu fu, suÚte …qðos ð]Øs™ yt…™wk ƒnw{t™
fhu. htßÞ{tk W¥t{ r™Þ{tu™u «ð]¥t fhtu, fu suÚte yt… y™u yt…™wk htßÞ rðΙ hrn‚ ƒ™e™u ËðoÚte
WL™‚ ƒ™u y™u «ò yt…™u Ëðtuo…rh {t™u. (4)
ˇÊòÊáÊÊfiÇŸ SflÊÿÈÆ— ‚ö⁄Ufi÷Sfl Á◊òÊáÊÊfiÇŸ Á◊òÊœÿfi ÿÃSfl–
‚¡ÊÃʟʯ ◊äÿ◊SÕÊ ∞fiÁœ ⁄UÊôÊÊfi◊ÇŸ Áfl„U√ÿ~Ê ŒËÁŒ„UË„UH 5H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe rðît™T ! hts™T ! yt… §ã-yt ËkËth{tk ðt htßÞtrÄfth{tk
ÿæ~æï‡æ-htßÞ ðt Ä™™e ËtÚtu S±æ²é:-W¥t{ ÞwðtðMÚtt™tu ¨}æì, Ú|æS±-Ëthe he‚u «thk¼ fhtu-«t fhtu.
nu ¥xÝï-rðãt y™u rð™ÞÚte Ëwþtur¼‚ hts™T ! ç}æ~æï‡æ-ÄtŠ{f rðît™ r{ºttu™e ËtÚtu ç}æ~æ{ï²ï-
r{ºttu™u Äthý fhðt ÞtuøÞ ÔÞðnth{tk ²„S±-«Þí™ fhtu.
567 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
nu ¥xÝï-LÞtÞ™t «ftþf ˼t…r‚ - hts™T ! ¨…æ„æÝæ}æì-Ë{t™ sL{ðt¤t Úæ¿ææ}æì-Ä{toí{t
htòrÄhtòytu{tk }抲}æSƒæ:-{æÞMÚt yÚtto‚T …ût…t‚ hrn‚ »ç{-ƒ™tu, ‚Útt ç±ãò:-rðþu»t M‚wr‚™u
ÞtuøÞ ƒ™e™u ÎèçÎçã-«ftrþ‚ ƒ™tu. (5)
¼tðtÚto : htò ËŒt ƒúñ[ÞoÚte Œe½toÞw, ËíÞ, Ä{o™t r«Þ {kºteytu™e ËtÚtu {kºtýt fh™th, yLÞ
htòytu ËtÚtu ©uc ËkrÄ fh™th, …ût…t‚ hrn‚ LÞtÞtÄeþ ‚Útt Ëðo W¥t{ ÷ûtýtuÚte Þwõ‚ y™u Œwü
ÔÞË™tuÚte hrn‚ ƒ™e™u Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût™u ÄiÞo, þtÂL‚ y™u y«{tŒÚte Äehu-Äehu rËØ
fhu. (5)
•Áà ÁŸ„UÊ •Áà |dœÊ˘àÿÁøfiÁûÊ◊àÿ⁄UÊfiÁÃ◊ÇŸ–
Áfl‡flÊ sÔ~ÇŸ ŒÈÁ⁄UÃÊ ‚„USflÊÕÊ˘S◊èÿfiö ‚„UflËfi⁄UÊú ⁄UR$ÿ ŒÊfi—H 6H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-‚usMðe ˼t…‚u ! yt… ¥ç„-yíÞk‚ çÝã:-yËíÞ™tu íÞt„ fh™th ƒ™e™u
ç›{:-Œwüt[trhytu™tu ¥ç„-ËðoÚtt ¨ãS±-™tþ fhtu, ¥ç™çœæ}æì-yíÞk‚ y¿tt™, ¥ç„-yíÞk‚ ¥Úæç„}æì-
yŒt™-Œt™™t r™»tuÄ™tu ™tþ fhtu.
nu ¥xÝï-áZ rðãtðt¤t ˼t…‚u ! yt… çã-r™ùÞ…qðof ç±Eæ-Ëðo ÎéçÚ„æ-Œwü yt[hýtu™tu ¥ç„-
yíÞk‚ ™tþ fhtu; ¥ƒ-‚Œ™L‚h ¥S}æ|²}æì-y{tht {txu ¨ã±èÚæ}æì-ðeh…wÁ»ttuÚte Þwõ‚ Ëu™t ‚Útt
Úç²}æì-Ä™™u Îæ:-«Œt™ fhtu. (6)
¼tðtÚto : su Œwü yt[hý™tu íÞt„ fh™th, fwÂíË‚-®™Œ™eÞ ftÞtuo™u htuf™th, y¿tt™ y™u
yŒt™™u Œqh fh™th, ŒwÔÞoË™tuÚte …]ÚtfT, Ëw¾-Œw:¾™u Ën™ fh™th, ðeh Ëu™t™tk r«Þ, „wý y™wËth
÷tuftu™tu ÞtuøÞ Ëífth fh‚t LÞtÞ…qðof htßÞ™wk …t÷™ fhu Au, ‚u ËŒt Ëw¾e hnu. (6)
•ŸÊœÎÆcÿÊ ¡ÊÃflfiŒÊ •ÁŸfiCÔÎUÃÊ Áfl⁄UÊ«fiUÇŸ ˇÊòÊ÷ÎgËfiÁŒ„UË„U–
Áfl‡flÊ •Ê‡ÊÊfi— ¬˝◊ÈÆÜøã◊ÊŸÈfi·Ë*÷ÿ— Á‡ÊflÁ÷fi⁄URl ¬Á⁄fiU ¬ÊÁ„U ŸÊ flÎÆœH 7H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-hts™er‚™t Ëthe he‚u Ëk„ún fh™th hts™T ! su yt… ¥l-yt Ë{Þu §ã-
yt htßÞ ÔÞðnth{tk }ææÝé¯è:-{™w»Þ ËkƒkÄe ç|æ²:-htu„, Œtu»t ytrŒ ¼Þtu™tu ™tþ fhtu Atu; çàæ±ïç|æ:-
fÕÞtýfthe ËÇÞs™tu™e ËtÚtu ¥çÝc^„:-Œw:¾Úte …]ÚtfT ¥Ýæ{ëc²:-yLÞtuÚte ½»toý™u yÞtuøÞ, …愱ïÎæ:-
rðãtÚte Þwõ‚, ç±ÚæÅì-rðþu»t Y…Úte «ftþ{t™ ÿæ~æ|æë„ì-htßÞ™wk Äthý-…tu»tý fhtu Atu, ‚u yt… Ý:-
y{the ÎèçÎçã-ft{™t fhtu. ç±Eæ:-Ëðo ¥æàææ:-rŒþtytu™u Ðí}æé@Ýì-Ëthe he‚u {wõ‚ fh‚tk yt…
y{the ±ë{ï-ð]rØ {txu ÐçÚ, Ðæçã-ËðoºtÚte hûtt fhtu. (7)
¼tðtÚto : su htò y™u hts…wÁ»ttu «ò™u Ëk‚tu»t yt…e™u {k„÷ yt[hý fh™th, Ëðo rðãt
y™u LÞtÞ™t «u{e ƒ™e™u «ò™wk …t÷™ fhu Au, ‚u Ëðo rŒþtytu{tk feŠ‚{t™ ƒ™u Au. (7)
568 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
’΄fiUS¬Ã ‚ÁflÒʸœÿÒfiŸö ‚öÁ‡Êfiâ Áøà‚ãÃ⁄UÊú ‚öÁ‡Êfi‡ÊÊÁœ–
flœ¸ÿfiÒŸ¢ ◊„Uà ‚ÊÒ÷fiªÊÿ Áfl‡flfi˘∞ŸR◊ŸÈfi ◊ŒãÃÈ ŒflÊ—H 8H
…ŒtÚto : nu ÏæëãSЄï-{nt™ Ëßs™tu™t hûtf-…t÷f, ¨ç±„:-…qýo rðãt™t W…Œuþf ‚Útt rðãt-
yiïÞoÚte Þwõ‚ rðît™T ! yt… »Ý}æì-yt htò™u ¨¢çàæ„}æì-‚eûý ƒwrØ y™u Mð¼tððt¤t ƒ™tðe™u
Ïææï{²-Ë[u‚™ fhtu; y™u ¨}æ, çàæàææç{-ËBÞfT rþûtý yt…tu, 癄ì-y™u ¨‹„Úæ}æì-«ò™u ËðoÚtt W¥t{
her‚Úte rþûtý yt…tu, »Ý}æì-yt htò™e }æã„ï-{nt™ ¨æñ|æxææ²-W¥t{ yiïÞo {txu ±{ü²-ð]rØ fhtu.
ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-ËwËÇÞ rðît™ »Ý}æì-yt htò™u ¥Ýé, }æ΋„é-y™wfq¤ «ËL™-yt™krŒ‚ fhu. (8)
¼tðtÚto : su hts˼t™t W…Œuþf ntuÞ ‚u ‚u htò ytrŒ™u ŒwÔÞoË™tuÚte …]ÚtfT fhe™u, Ëwþe÷ ƒ™tðe™u
{nt™-yiïÞo™e ð]rØ {txu «ð]¥t fhu. (8)
•◊ÈÆòÊ÷ÍÿÊŒœ ÿl◊Sÿ ’΄fiUS¬Ã •Á÷‡ÊfiSÃ⁄U◊ÈfiÜø—–
¬˝àÿÊÒfi„UÃÊ◊|‡flŸÊfi ◊ÎÆàÿÈ◊fiS◊ÊgflÊŸÊfi◊ÇŸ Á÷·¡Ê ‡ÊøËfiÁ÷—H 9H
…ŒtÚto : nu ÏæëãSЄï-{nt™ hûtf-…t÷f rðît™T ! yt… ¥}æé~æ|æê²æ„ì-…hsL{{tk Út™tht ¥ç|æàæS„ï:-
Ëðo «fth™t y…htÄtuÚte ¥}æé@:-{wõ‚ fhtu.
¥{-‚ŒL‚h ²„ì-su ²}æS²-Ä{toí{t, r™Þk‚ts™™e rþûtt{tk hnu ‚u™t }æëy²é}æì-{]íÞwÚte Atuztðtu-
{wõ‚ fhtu.
nu ¥xÝï-©uc ðiã ! yt… su{ ¥çEÝæ-yæÞt…f y™u W…Œuþf àæ™èç|æ:-f{o ðt ƒwrØytuÚte
ç|毅æ:-htu„™tþf …ŒtÚttuo-yti»tÄtu™u Ðíç„, ¥æñã„æ}æì-rðþu»t ‚foÚte rËØ fhtu Atu; ‚u{ ¥S}ææ„ì-yu™tÚte
Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™t ythtuøÞ™u rËØ fhtu. (9)
¼tðtÚto : ‚u s ©uc yæÞt…f y™u W…Œuþf Au, su yt sL{ y™u …hsL{{tk Ëw¾ {txu Ëðo™u
Ëwrþrût‚ fhu Au, su{tk ƒúñ[Þo ytrŒ f{tuo™wk Ëuð™ fhe™u {™w»Þ yÕ… ðÞ{tk {]íÞw y™u yt™kŒ™e
ntr™™u «t fhu ™rn. (9)
©UmÆÿãÃ◊fi‚S¬Á⁄U Sflõ— ¬‡ÿfiãà ©UûÊfi⁄U◊˜Ô–
Œfl¢ ŒfiflòÊÊ ‚Íÿ¸◊ªfiã◊ ÖÿÊÁÃfiL§ûÊ◊◊˜ÔH 10H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ±²}æì-y{u „}æ¨:-ykÄfthÚte …]ÚtfT hnu™tht Á²æïç„:-«ftþ{t™
ËqÞo{kz¤™u Ðಋ„:-òu‚tk, S±:-Ëw¾™tk ËtÄf ©œæ}æ-Ëðo ÷tuftu™u Œw:¾Úte …th fh™th Îï±~ææ-rŒÔÞ
…ŒtÚttuo ðt rðît™tu{tk rðã{t™ ©œæ}æ}æì-yr‚©uc ¨ê²ü}æì-[ht[h™t ytí{t s„Œeïh Îï±}æì-Œuð™u ÐçÚ,
©„ì, ¥xæ‹}æ-ËðoºtÚte W¥t{ he‚u «t fheyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý ‚u Eïh™u «t fhtu. (10)
569 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ËqÞo™e Ë{t™ yrðãtY… ykÄfthÚte …]ÚtfT, Mð«ftþMðY…, {ntŒuð, ËðoÚte
W¥t{ y™u ËðtoL‚Þto{e …h{tí{t™e s W…tË™t fhu Au, ‚uytu {wÂõ‚Ëw¾™u yð~Þ r™ŠðΙ «er‚…qðof
«t fhu Au. (10)
™§äflʸ •fiSÿ ‚Á◊œÊfi ÷flãàÿÍÆäflʸ ‡ÊÈÆ∑˝§Ê ‡ÊÊøËúcÿÇŸ—–
lÈÆ◊ûÊfi◊Ê ‚ÈƬ˝ÃËfi∑§Sÿ ‚ÍÆŸÊ—H 11H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¥S²-yt ¨éÐí„èÜUS²-W¥t{ «‚er‚-«rËrØfthf f{tuoÚte Þwõ‚, ¨êÝæï:-
«týeytu™u „¼tuoÚte {wõ‚ fhtð™th ¥xÝï:-yÂø™™e ªŠ±æü:-W¥t{ ¨ç}æ{:-ËBÞfT «ftþ fh™the
Ër{Ätytu; ªŠ±æü-W…h s™the lé}æœæ}ææ-yíÞk‚ «þM‚ «ftþÚte Þwõ‚ àæéÜíUæ-þwØ àææï™è¢ç¯-‚us
|æ±ç‹„-ÚttÞ Au, ‚u yÂø™™u ‚{u òýtu. (11)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su yu W…h s™th, Ëðo …ŒtÚttuo™tk Œþo™™wk fthý y™u Ëðo™t …t÷™™tu
r™r{¥t yÂø™ Au, ‚u™u òýe™u ftÞtuo™u ËŒt rËØ fhtu. (11)
ßÍÆŸ¬ÊŒ‚Èfi⁄UÊ Áfl‡flflfiŒÊ ŒflÊ Œfl·fiÈ Œfl—– ¬ÕÊ •fiŸÄÃÈÆ ◊äflÊfi ÉÊÎÆßfiH 12H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su Îï±ï¯é-W¥t{ „wýðt¤t …ŒtÚttuo{tk Îï±:-rŒÔÞ„wýðt¤t, ¥¨éÚ:-«ftþhrn‚
ðtÞw, ç±E±ïÎæ:-Ëðo™u «t Út™th, „ÝêÝÐæ„ì-þhehtu{tk …r‚‚ ™ Út™th, Îï±:-ft{™t fhðt ÞtuøÞ
}抱æ-{Äwh Íæë„ïÝ-s¤™e ËtÚtu Ѓ:-©tuºttrŒ™t {t„tuo™u ¥Ýv„é-«t ÚttÞ Au, ‚u™u ‚{u òýtu. (12)
¼tðtÚto : su …h{uïh {ntŒuð, rðïÔÞt…e, Ëðo™t Ëw¾fthe Au, ‚u{ ðtÞw …ý Au. fthý fu
‚u™t rð™t ftuE …ý õÞtkÞ „r‚ fhe þf‚t ™Úte. (12)
◊äflÊfi ÿôÊ¢ ŸfiˇÊ‚ ¬˝ËáÊÊŸÊ Ÿ⁄UʇÊö‚Êfi˘•ÇŸ–
‚ÈÆ∑Χgfl— ‚fiÁflÃÊ Áfl‡flflÊfi⁄U—H 13H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! su ÝÚæà梨:-™htu™e «þkËt fh™th, ¨éÜëU„ì-W¥t{ ft{ fh™th, ç±E±æÚ:-
rðï™wk ðhý-Mðefth fh™th, Ðíè‡ææÝ:-ft{™t fh™th, ¨ç±„æ-yiïÞo™t RåAwf Îï±:-þwØ ÔÞðnth
fh™th Au, ‚u }抱æ-{Äwh ð[™Úte ²¿æ}æì-Þ¿tY… Ëk„‚ ÔÞðnth™u Ýÿæ¨ï-«t fhu Au, ‚u yt…™u
y{u «ËL™ fheyu Aeyu. (13)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Þ¿t{tk Ëw„kÄ ytrŒ …ŒtÚttuo™t ntu{Úte ðtÞw y™u s÷™u þwØ fhe™u Ëðo™u
Ëw¾e fhu Au, ‚uytu Ëðo Ëw¾tu™u «t fhu Au. (13)
•ë¿UÊÿ◊fiÁà ‡Êflfi‚Ê ÉÊÎÆßfi«UÊŸÊ flÁqÔUÆŸ¸◊fi‚Ê–
•|ÇŸúdÈøÊfi •äfl⁄U·Èfi ¬˝˝ÿà‚ÈfiH 14H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¥²}æì-yt §üÇæÝ:-M‚wr‚™u ÞtuøÞ, ±çq:-rðãt™u «t fhtð™th rðît™
570 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ðí²y¨é-«Þí™Úte ËtæÞ ¥Š±Úï¯é-®nËt-rðΙtuÚte hrn‚ Þ¿ttu{tk à汨æ-ƒ¤ Íæë„ïÝ-s¤ y™u Ý}æ¨æ-
…]rÚtðe ytrŒ™t yL™™e ËtÚtu rðã{t™ ¥çxÝ}æì-yÂø™™u ‚Útt dé™:-ntu{™t ËtÄ™ Ëúwðt ytrŒ™u
¥ÓÀ-Ëthe he‚u »ç„-«t fhu Au, ‚u™tu ‚{u Ëífth fhtu. (14)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su yÂø™ ƒ¤‚ý y™u s¤Úte Þwõ‚ ðtn™tu{tk «Þwõ‚ ÚtE™u ƒ¤Úte
þe½ú ŒuþtL‚h{tk …ntU[tzu Au, ‚u™u òýe™u W…fth „úný fhtu. (14)
‚ ÿfiˇÊŒSÿ ◊Á„U◊ÊŸfi◊ÇŸ— ‚ ßZÓ ◊ãº˝Ê ‚fiȬ˝ÿ‚fi—–
fl‚ÈƇøÁÃficΔUÊ fl‚ÈÆœÊÃfi◊‡øH 15H
…ŒtÚto : ¨:-‚u …qðtuoõ‚ rðît™T {™w»Þ ¨éÐí²¨:-W¥t{ «ËL™‚tfthf yL™ ytrŒ …ŒtÚttuo™tu nu‚w
¥S²-yt ¥xÝï:-yÂø™™tk }æçã}ææÝ}æì-{n¥ð™u ²ÿæ„ì-Ëthe he‚u Ë{su Au; ¨:-‚u ±¨é:-yLÞtu™u
ðËtð™th, ™ïç„cÆ:-yíÞk‚ Ë[u‚ ™-y™u ±¨é{æ„}æ:-yíÞk‚ Ä™tu™u Äthý fh™tht ƒ™e™u §ü}æì-
s÷ ‚Útt }æ‹Îíæ-yt™kŒŒtÞf ntu{ ðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u «t fhu Au. (15)
¼tðtÚto : su {™w»Þ yt he‚u yÂø™™t {n¥ð™u òýu Au, ‚u yr‚ Ä™ðt™ ƒ™u Au. (15)
mÊ⁄UÊfi ŒflË⁄UãflfiSÿ Áfl‡flfi fl˝ÃÊ ŒfiŒãà •ÇŸ—–
©UL§√ÿøfi‚Ê œÊêŸÊ ¬àÿfi◊ÊŸÊ—H 16H
…ŒtÚto : su ç±Eï-Ëðo Ðy²}ææÝæ:-Mðt{eíð fh™th rðît™ Au, ‚u ©Lò™¨:-y™uftu{tk ÔÞt…f
¥S²-yt ¥xÝï:-yÂø™™t {æ}Ýæ-MÚtt™Úte Îï±è:-«ftrþ‚ mæÚ:-îthtu ‚Útt ±í„æ-ËíÞ ¼t»týtrŒ ðú‚tu™tu
¥Ýé, Î΋„ï-y™wfq¤‚t…qðof W…Œuþ yt…u Au, ‚uytu W¥t{ yiïÞoðt™ ƒ™u Au. (16)
¼tðtÚto : su ÷tuftu-rðît™tu yÂø™™e rðãt™tk îthtu™u òýu Au, ‚uytu ËíÞ yt[hýðt¤t ƒ™e™u
«ËL™ hnu Au. (16)
à •fiSÿ ÿÊ·fiáÊ ÁŒ√ÿ Ÿ ÿÊŸÊfi ©U·Ê‚ÊŸÄÃÊfi– ß◊¢ ÿôÊ◊fiflÃÊ◊äfl⁄¢U Ÿfi—H 17H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu „ï-‚uytu ©¯æ¨æÝv„æ-ht‚ y™u rŒðË ¥S²-yu …wÁ»t™u ²æïÝæñ-½h{tk çÎòï-
W¥t{ Y…ðt¤e ²æ﯇æï-ƒu †eytu™e Ý-Ë{t™ rðã{t™ Ý:-y{tht su §}æ}æì-yu ¥Š±Ú}æì-®nËt-rð™tþ
hrn‚ ²¿æ}æì-Þ¿t™e ¥±„æ}æì-hûtt fhu Au, ‚u yÂø™™u ‚{u òýtu. (17)
¼tðtÚto : su{ rðŒw»te †e-…í™e „]nftÞtuo™u rËØ fhu Au, ‚u{ yÂø™Úte Wí…L™ ht‚ y™u rŒðË
Ëðo ÔÞðnth™u rËØ fhu Au. (17)
ŒÒ√ÿÊfi „UÊÃÊ⁄UÊ ™§äfl¸◊fiäfl⁄¢U ŸÊ˘ÇŸ*¡uÔUÊ◊Á÷ ªÎfiáÊËÃ◊˜Ô–
∑ÆΧáÊÈÆâ Ÿ— |S~fl|c≈U◊˜ÔH 18H
571 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : su Îñòæ-rðît™tu{tk «rËØ ƒu rðît™tu, ãæï„æÚæ-Ëw¾Œt‚t rs¿ttËw y™u yæÞt…f Ý:-
y{the ©Š±ü}æì-WL™r‚™u «t ¥Š±Ú}æì-®nËt hrn‚ ÔÞðnth™e ¥ç|æ, xæë‡æè„}æì-ËðoºtÚte «þkËt fhu
Au, ‚u ƒL™u Ý:-y{the çS±çcÅ}æì-ËwkŒh yÂø™™tk r™r{¥t ¥xÝï:-yÂø™™e ç…uæ}æì-ßðt¤t™u ÜëU‡æé„}æì-
rËØ fhu. (18)
¼tðtÚto : òu rs¿ttËw y™u yæÞt…f ƒL™u yÂø™™e rðãt™u òýu, ‚tu rðï™e WL™r‚ fhe þfu
Au. (18)
ÁÃdÊ ŒflË’¸*®„U®⁄UŒö ‚fiŒ|ãàfl«UÊ ‚⁄UfiSflÃË ÷Ê⁄UfiÃË– ◊„UË ªÎfiáÊÊŸÊH 19H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su }æãè-{nt™ xæë‡ææÝæ-M‚wr‚ fh™the §Çæ-M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ, ¨ÚS±„è-
«þM‚ rð¿tt™Þwõ‚ y™u |ææÚ„è-Ëðo þt†tu™u Äthý fh™the su ç„d:-ºtý Îï±è-ft{™t™u ÞtuøÞ
ðtýeytu §Î}æì-yt Ïæ<ã:-yL‚rhût™u ¥æ, ¨Î‹„é-Ëðoºt «t ÚttÞ Au, ‚u ºtýuÞ «fth™e ðtýeytu™u
ËBÞfT he‚u òýtu. (19)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ÔÞðnth{tk fwþ¤, Ëðo þt†tu™e rðãtÚte Þwõ‚ y™u ËíÞ ytrŒ ÔÞðnth™u
Äthý fh™the ðtýe™u «t fhu Au, ‚uytu M‚wr‚ ÞtuøÞ ƒ™e™u {nt™ ƒ™u Au. (19)
ÃãŸfiSÃÈÆ⁄Uˬ◊jÈfiâ ¬ÈL§ˇÊÈ àflCÔUÊfi ‚ÈÆflËÿ¸Ó®◊˜Ô– ⁄UÊÿS¬Ê·¢ ÁflcÿfiÃÈÆ ŸÊÁ÷fi◊S◊H 20H
…ŒtÚto : y±cÅæ-rðãtÚte «ftrþ‚ Eïh ¥S}æï-y{tht Ýæç|æ}æì-{æÞ«Œuþ™t «r‚ „éÚèÐ}æì-þe½ú
«t Út™th y™u þe½úfthe, ¥jé„}æì-ytùÞoY… „wý, f{o y™u Mð¼tðÚte Þwõ‚, ÐéLÿæé-y™uftu{tk
ÔÞt…f, ¨é±è²ü}æì-W¥t{ ƒ¤Þwõ‚ ‚Útt „}æì-‚u «rËØ Úæ²:-Ä™™e Ðæï¯}æì-…wrü™u «Œt™ fhu, ‚Útt Ý:-
y{™u Œw:¾Úte ç±,S²„é-rð{wõ‚ fhu. (20)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su þe½úfthe, ytùÞoY…, y™uftu{tk ÔÞt…f Ä™ y™u ƒ¤ Au, ‚u™u ‚{u
Eïh™e «tÚto™tÚte «t fhe™u yt™krŒ‚ hntu. (20)
flŸfiS¬Ã˘flfi ‚Î¡Ê ⁄U⁄UÊfiáÊSà◊ŸÊfi Œfl·fiÈ– •|ÇŸ„¸U√ÿö ‡ÊfiÁ◊ÃÊ ‚ÍfiŒÿÊÁÃH 21H
…ŒtÚto : nu ±ÝSЄï-ð™ = Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ þt†™t hûtf rs¿ttËw …wÁ»t ! su{ àæç}æ„æ-Þ¿t
ËkƒkÄe ¥çxÝ:-yÂø™ ãò}æì-„úný fhðt ÞtuøÞ ntu{™t ÿÔÞtu™u ¨êβæç„-Ëqû{ fhe™u ðtÞw{tk Vu÷tðu
Au, ‚u{ y}æÝæ-…tu‚t™t ytí{tÚte Îï±ï¯é-rŒÔÞ„wýtu™e Ë{t™ rðît™tu{tk ÚÚæ‡æ:-h{ý fh‚tk „úný fhðt
ÞtuøÞ ntu{ …ŒtÚttuo™u ¥±, ¨ë…-W¥t{ he‚u ‚iÞth fhtu. (21)
¼tðtÚto : su{ rŒÔÞ yL‚rhût ytrŒ{tk yÂø™ «ftþ{t™-þtu¼tÞ{t™ Au, ‚u{ rðît™tu{tk ÂMÚt‚
rs¿ttËw …wÁ»t …ý Ëthe he‚u «ftrþ‚ ytí{tðt¤t ƒ™e òÞ Au. (21)
•ÇŸ SflÊ„UÊfi ∑ΧáÊÈÁ„U ¡ÊÃflŒ ßãŒ˝Êfiÿ „√ÿ◊˜Ô–
Áfl‡flfi ŒflÊ „UÁflÁ⁄UŒ¢ ¡Èfi·ãÃÊ◊˜ÔH 22H
572 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu …愱ïÎ:-rðãt{tk «rËØ ¥xÝï-rðît™T ! yt… §‹Îíæ²-…h{ yiïÞo™u {txu S±æãæ-
ËíÞðtýe y™u ãò}æì-„úný ÞtuøÞ ntu{ ÿÔÞtu™u ÜëU‡æéçã-«t fh y™u ƒ™tð.
ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-rðît™ §Î}æì-yu ãç±:-„úný fhðt ÞtuøÞ nrð™wk …鯋„æ}æì-Ëuð™ fhu. (22)
¼tðtÚto : òu {™w»Þ yiïÞo™e ð]rØ {txu «Þí™ fhu, ‚tu ËíÞ, …h{tí{t y™u rðît™tu™e Ëuðt
fhu. (22)
¬ËflÊfiU •ãŸÊ ⁄UÁÿflÎœfi— ‚È◊œÊ— ‡fl× Á‚fi·ÁÄà ÁŸÿÈÃÊfi◊Á÷üÊË—–
à flÊÿfl ‚◊fiŸ‚Ê ÁflÃfiSÕÆÈ*fl‡flÛÊ⁄fi— Sfl¬àÿÊÁŸfi ø∑˝È§—H 23H
…ŒtÚto : su ¨}æݨ:-Ë{t™ rð¿tt™ðt¤t, Úç²±ë{:-Ä™™e ð]rØ fh™th, ¨é}æï{æ:-W¥t{ ƒwrØ{t™
ÝÚ:-™tÞf, Ðè±æ屢Ýæ-…wrüfthf yL™ðt¤t rðît™ ç±Eæ-Ëðo S±Ðy²æçÝ-©uc Ëk‚t™tu™u ™ÜíéU :-
Wí…L™ fhu Au; „ï-‚uytu §„ì-s ±æ²±ï-ðtÞw™e rðãt {txu ç±, „Sƒé:-rðþu»t Y…Úte ÂMÚt‚ ÚttÞ Au.
ßÞthu çݲé„æ}æì-r™rù‚ „r‚{t™ {™w»Þtu™u ¥ç|æŸæè:-ËðoºtÚte þtu¼tÞwõ‚, Eï„:-„r‚þe÷ ðt
ðÄof ðtÞw Ëðo™u 稯çv„-®Ë[™-yr¼»tuf fhu Au, íÞthu ‚u ©e{t™-þtu¼tÞ{t™ ƒ™u Au. (23)
¼tðtÚto : su{ ðtÞw Ëðo™tk Sð™™wk {q¤ Au, ‚u{ W¥t{ Ëk‚t™ Ëðo™tk Ëw¾tu™tk r™r{¥t ntuÞ
Au. (23)
⁄UÊÿ ŸÈ ÿ¢ ¡ôÊÃÍÆ ⁄UÊŒfi‚Ë◊ ⁄UÊÿ ŒflË Áœ·áÊÊfi œÊÁà Œfl◊˜Ô–
•œfi flÊÿÈ¢ ÁŸÿÈ× ‚‡øà SflÊ ©Uà ‡flâ fl‚ÈfiÁœ$à ÁŸ⁄UR∑§H 24H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! §}æï-yt ÚæïΨè-ytftþ y™u ¼qr{ Úæ²ï-Ä™™u {txu ²}æì-su ðtÞw™u …¿æ„é:-
Wí…L™ fhu Au; Îï±è-W¥t{ „wýtuðt¤e ç{¯‡ææ-ƒwrØ™e Ë{t™ ð‚toð fh™the †e su Îï±}æì-W¥t{ …r‚™u
Úæ²ï-Ä™™u {txu Ýé-þe½ú {æç„-Äthý fhu Au; ¥{-‚Œ™L‚h çÝÚïÜïU-r™:þkf MÚtt™{tk S±æ:-…tu‚t™t
ËkƒkÄe çݲé„:-r™ùÞÚte {u÷-r{÷t… fh™th ƒ™e™u Eï„}æì-ð]Ø …wÁ»t™u ©„-y™u ±¨éç{ç„}æì-…]rÚtðe
ytrŒ ðËwytu™u Äthý fh™th ±æ²é}æì-ðtÞw™u ¨à™„-«t fhu Au, ‚u™u ‚{u òýtu. (24)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! yt… ƒ¤ ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚, Ëðo™u Äthý fh™th ðtÞw™u òýe™u Ä™
y™u ƒwrØ™e ð]rØ fhtu.
òu yuftL‚{tk ÂMÚt‚ ƒ™e™u yu «tý™t îtht …tu‚t™t ytí{t y™u …h{tí{t™u òýðt RåAu,
‚tu ‚u ƒL™u™tu-ytí{t y™u …h{tí{t™tu Ëtûttífth ÚttÞ Au. (24)
•Ê¬Êfi „U ÿŒ˜Ô’Îfi„UÃË*fl‡fl◊ÊÿŸ˜Ô ª÷Z ŒœÊfiŸÊ ¡ŸÿfiãÃË⁄UR|ÇŸ◊˜Ô–
ÃÃÊfi ŒflÊŸÊú ‚◊fiflûʸÃÊ‚ÈÆ⁄U∑§— ∑§S◊Òfi ŒflÊÿfi „UÁfl·Êfi Áflœ◊H 25H
…ŒtÚto : Ïæëã„è:-{tuxtk …rh{týðt¤e, …ݲ‹„è:-…]rÚtðe ytrŒ s„‚™u «fx fh™the ²„ì-su
573 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ç±E}æì-Ëðo{tk «rðü xæ|æü}æì-{q¤Y… «Ät™-«f]r‚™u Î{æÝæ:-Äthý fh‚e ¥æÐ:-ÔÞt…f s÷tu™e Ëqû{{tºtt
- ‚L{tºttytu ¥æ²Ýì-«t ÚttÞ Au; „„:-‚u™tÚte ¥çxÝ}æì-ËqÞo ytrŒ ™t{f yÂø™ ‚Útt Îï±æÝæ}æì-
W¥t{ …]rÚtðe ytrŒ{tkÚte »ÜU:-yuf yËntÞ ¥¨é:-«tý = ðtÞw ¨}æì, ¥±œæü„-ËBÞfT «ð]¥t fhu
Au, ‚u ã-s ÜUS}æñ-Ëw¾™tk r™r{¥t Îï±æ²-rŒÔÞ„wýÞwõ‚ Eïh™u {txu y{u ã籯æ-Äthý…qðof ç±{ï}æ-
Ëuð™ fheyu. (25)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su MÚtq÷ …tk[ ‚¥ð òuðt{tk ytðu Au, ‚u™u Ëqû{, «f]r‚™tk ftÞo, …k[
‚L{tºtt ™t{f ‚¥ðÚte Wí…L™ ÚtÞu÷t òýtu.
‚u™e {æÞ{tk yuf Ëqû{ ðtÞw Au, ‚u Ëðo™u Äthý fh™th Au, ‚u{ òýtu.
òu ‚{u ‚u ðtÞw = «tý™t îtht Þtu„tÇÞtËÚte …h{tí{t™u òýðt RåAtu, ‚tu ‚u™u Ëtûtt‚T
òýtu. (25)
ÿ|‡øŒÊ¬Êfi ◊Á„UŸÊ ¬ÿ¸¬fi‡ÿgˇÊ¢ ŒœÊfiŸÊ ¡ŸÿfiãÃËÿ¸ôÊ◊˜Ô–
ÿÊ ŒflcflÁœfi Œfl ∞∑§ •Ê‚ËàÔ∑§S◊Òfi ŒflÊÿ „UÁfl·Êfi Áflœ◊H 26H
…ŒtÚto : ²:-su …h{uïh }æçãÝæ-…tu‚t™e ÔÞt…õ‚t™t {rn{tÚte Îÿæ}æì-ƒ¤™u Î{æÝæ:-Äthý
fh™the, ²¿æ}æì-Ëk„‚ ËkËth™u …ݲ‹„è:-Wí…L™ fh™the ¥æÐ:-ÔÞtÂþe÷ Ëqû{ s¤™e ‚L{tºtt
Au; ‚u™u вüÐ಄ì-ËðoºtÚte r™nt¤u Au.
²:-su …h{uïh Îï±ï¯é-W¥t{ „wýðt¤t «f]r‚ ytrŒ ‚Útt Sðtu{tk »ÜU:-yuf rî‚eÞ ¥ç{,
Îï±:-Ëðo™e W…h rŒÔÞ„wý, f{o, Mð¼tððt¤t ¥æ¨è„ì-Au; ‚u 癄ì-s ÜUS}æñ-Ëw¾MðY… Îï±æ²-
Ëðo Ëw¾tu™t Œt‚t Eïh™e y{u ã籯æ-‚u™e yt¿tt…t÷™ ‚Útt Þtu„tÇÞtË™t ÄthýÚte ç±{ï}æ-
Ëuðt fheyu. (26)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! òu yt… Ëðo™t ÿüt, Ä‚to, f‚to yrî‚eÞ, yrÄct‚t …h{tí{t™u òýðt
r™íÞ Þtu„tÇÞtË fhtu Atu, ‚tu yt™kŒ™u «t fhtu Atu. (26)
¬˝ ÿÊÁ÷ÿʸÁ‚fi ŒÊ‡flÊú‚◊ë¿UÊfi ÁŸÿÈ|jfiflʸÿÁflCÔUÿfi ŒÈ⁄UÊáÊ–
ÁŸ ŸÊfi ⁄URÁÿö ‚ÈÆ÷Ê¡fi‚¢ ÿÈflSfl ÁŸ flË⁄¢U ª√ÿ◊‡√ÿ¯ ø ⁄UÊœfi—H 27H
…ŒtÚto : nu ±æ²æï-rðît™T ! ðtÞw™e Ë{t™ ð‚toð fh™th yt… Ðí²æç|æ:-ft{™t fhðt ÞtuøÞ
çݲéçj:-r™Þ‚ „wýtuÚte §cŲï-y¼eü Ëw¾™u {txu ¥ÓÀ-Ëthe he‚u ²æç¨-«t ÚttÞ Au; ÎéÚæï‡æï-
½h{tk Ý:-y{tht ¨é|ææï…¨}æì-W¥t{ ¼tus™™t nu‚w, ÎæԱ梨}æì-Ëw¾™t Œt‚t, Úç²}æì-Ä™™u çÝ, ²é±S±-
ËðoÚtt «t fhtu; ±èÚ}æì-rð¿tt™ ytrŒ „wýtu™u «t fhtð™tht, xæò}æì-„tÞ™t rn‚fthe ™-‚Útt
¥àò}æì-½tuzt™u {txu rn‚fthe Úæ{:-Ä™™u çÝ-ËðoÚtt «t fhtu. (27)
574 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su{ ðtÞw Sð™ ytrŒ Ëðo Rü f{tuo™u rËØ fhu Au, ‚u{ rðît™ yt ËkËth{tk ð‚o™
fhu. (27)
•Ê ŸÊfi ÁŸÿÈ|jfi— ‡ÊÁßËfiÁ÷⁄Uäfl⁄Uö ‚fi„U|dáÊËfiÁ÷L§¬fi ÿÊÁ„U ÿôÊ◊˜Ô–
flÊÿÊfi •|S◊ãà‚flfiŸ ◊ÊŒÿSfl ÿÍÆÿ¢ ¬Êfià Sfl|SÃÁ÷— ‚ŒÊfi Ÿ—H 28H
…ŒtÚto : nu ±æ²æï-ðtÞw™e Ë{t™ ƒ¤ðt™ rðît™T ! su{ ðtÞw çݲéçj:-r™rù‚ r{r©‚-yr{r©‚
„{™t„{™Y…, àæç„Ýèç|æ:-y™uf f{tuoðt¤tu ¨ãçd‡æèç|æ: yËkÏÞ ðu„tuÚte Þwõ‚ „r‚ytuÚte ¥çS}æÝì-
yt ¨±Ýï-Wí…r¥t™t ytÄth s„‚{tk Ý:-y{tht ¥Š±Ú}æì-®nËt hrn‚ ²¿æ}æì-Ëk„r‚ ÞtuøÞ ÔÞðnth™u
©Ð-«t ÚttÞ Au; ‚u{ yt… ¥æ²æçã-Ëthe he‚u «t fhtu; y™u }ææβS±-yt™kŒ fhtu.
nu rðît™tu ! ²é²}æì-yt… yt rðãtÚte S±çS„ç|æ:-Ëw¾tuÚte ¨Îæ-Ëðo ft¤{tk Ý:-y{the Ðæ„-
hûtt fhtu. (28)
¼tðtÚto : rðît™tuyu su{ ðtÞw rðrðÄ „r‚ytuÚte Ëðo™u …wü fhu Au, ‚u{ s ËwrþûttÚte Ëðo™e
…wrü fhðe òuEyu. (28)
ÁŸÿÈàflÊfiãflÊÿflÊ ªfisÔÿö ‡ÊÈÆ∑˝§Ê •fiÿÊÁ◊ Ö ªãÃÊfiÁ‚ ‚ÈãflÃÊ ªÎÆ„U◊˜ÔH 29H
…ŒtÚto : nu ±æ²æï-ðtÞw™e Ë{t™ þe½ú „r‚{t™ çݲéy±æÝì-r™ÞL‚t Rïh ! yt… su{ ¥²}æì-
yt àæéÜíU:-…rðºtf‚to, xæ‹„æ-„r‚þe÷ ðtÞw ¨é‹±„:-Ëtu{-hË ftZ™th™t xæëã}æì-½h òÞ Au; ‚u{ {™u
¥æ, xæçã-ËðoºtÚte «t ÚttÞ.
fthý fu yt… Eïh ¥ç¨-Atu, ‚uÚte „ï-yt…™t MðY…™u nwk ¥²æç}æ-«t fhwk Awk. (29)
¼tðtÚto : su{ ðtÞw Ëðo™tu þtuÄf, Ëðoºt „r‚þe÷ y™u Ëðo™tu r«Þ Au, ‚u{ Eïh …ý Au. (29)
flÊÿÊfi ‡ÊÈÆ∑˝§Ê˘•fiÿÊÁ◊ à ◊äflÊ˘•ª˝¢ ÁŒÁflfi|c≈U·È–
•Ê ÿÊfiÁ„U ‚Ê◊fi¬ËÃÿ S¬Ê„Uʸ Œfifl ÁŸÿÈàflfiÃÊH 30H
…ŒtÚto : nu ±æ²æï-su ðtÞw™e Ë{t™ ð‚o™ fh™th rðît™T ! àæéÜíU:-yt… þwrØfthf Atu, „ï-yt…™t
}抱:-{Äwh ð[™Úte ¥xæí}æì-W¥t{ ¼t„™u çÎç±çcůé-rŒÔÞ Ëk„r‚ytu{tk nwk ¥²æç}æ-«t fhwk Awk.
nu Îï±-rŒÔÞ „wý Ëk…L™ rðît™T ! SÐæãü:-W¥t{ „wýtu™e yr¼÷t»ttÚte Þwõ‚™t …wºt yt… çݲéy±„æ-
ðtÞw™e ËtÚtu ¨æï}æÐ脲ï-W¥t{ yti»trÄytu™t hË™wk …t™ fhðt {txu ¥æ, ²æçã-Ëthe he‚u ytðtu. (30)
¼tðtÚto : nu {™w»Þ ! su{ ðtÞw Ëðo «fth™t hË, „kÄ ytrŒ™wk …t™ fhe™u Ëðo™u …wü fhu Au,
‚u{ ‚wk …ý Ëðo™u …wü fh. (30)
flÊÿÈ⁄fiUª˝ªÊ ÿfiôʬ˝Ë— ‚Ê∑¢§ ªã◊Ÿfi‚Ê ÿôÊ◊˜Ô– Á‡ÊflÊ ÁŸÿÈ|jfi— Á‡ÊflÊÁ÷fi—H 31H
575 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su{ ±æ²é:-ðtÞw çݲéçj:-r™rù‚ çàæ±æç|æ:-{k„÷fthe r¢ÞtytuÚte ²¿æ}æì-
Þ¿t™u xæÝì-«t fhu Au, ‚u{ çàæ±:-{k„÷MðY… ¥xæíïxææ:-y„ú„t{e y™u ²¿æÐíè:-Þ¿t™u …qýo fh™th
ƒ™e™u yt… }æݨæ-{™™e ð]r¥t™e ¨æÜU}æì-ËtÚtu Þ¿t™u «t fhtu. (31)
¼tðtÚto : su{ ðtÞw y™uf …ŒtÚttuo™e ËtÚtu „{™t„{™ fhu Au, ‚u{ rðît™s™tu Ä{oÞwõ‚ f{tuo™u
rð¿tt™Úte «t fhu. (31)
flÊÿÊ ÿ Ãfi ‚„U|dáÊÊ ⁄UÕÊfi‚SÃÁ÷⁄UÊ ªfiÁ„U– ÁŸÿÈàflÊãà‚Ê◊fi¬ËÃÿH 32H
…ŒtÚto : nu ±æ²æï-ðtÞw™e Ë{t™ ð‚toð fh™th rðît™T ! ²ï-su „ï-yt…™t ¨ãçd‡æ:-«þM‚ nòhtu
{™w»ÞtuÚte Þwõ‚ Úƒæ¨:-h{ýeÞ ðtn™ Au, „ïç|æ:-‚u™tÚte çݲéy±æÝì-Ë{Úto ƒ™e™u yt… ¨æï}æÐ脲ï-
Ëtu{ yti»trÄ™t hË™wk …t™ fhðt {txu ¥æ, xæçã-ytðtu. (32)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ðtÞw™e yËkÏÞ h{ýeÞ „r‚ytu Au, ‚u{ rðrðÄ „r‚ytuÚte Ë{Úto
ƒ™e™u ‚{u yiïÞo™tu ¼tu„ fhtu. (32)
∞∑fi§ÿÊ ø Œ‡ÊÁ÷fi‡ø Sfl÷Íà mÊèÿÊfiÁ◊CÔUÿfi Áflö‡ÊÃË øfi–
ÁÂÎÁ÷fi‡ø fl„Ufi‚ ÁòÊö‡ÊÃÊfi ø ÁŸÿÈ|jfiflʸÿÁfl„U ÃÊ Áfl ◊fiÈÜøH 33H
…ŒtÚto : nu S±|æê„ï-…tu‚t™t yiïÞoÚte þtu¼tÞ{t™ ±æ²æï-ðtÞw™e Ë{t™ rðît™T ! su{ …ð™ §ã-
yt s„‚{tk §cŲï-rðãt™e Ëk„r‚™u {txu »ÜU²æ-yuf «fth™e „r‚Úte, ™-y™u Îàæç|æ:-Œþ «fth™e
„r‚ytuÚte, ™-y™u mæ|²æ}æì-rðãt y™u …wÁ»ttÚto ƒL™uÚte §cŲï-rðãt™e Ëk„r‚™u {txu ô±àæ„è-
20 × 2 = 40 - [t¤eË, ™-y™u 焨ëç|æ:-ºtý «fth™e „r‚ytuÚte ™-y™u ô~æàæ„æ-ºteË yÚtto‚T
‚uºteË ™-y™u çݲéçj:-r™rù‚ „r‚ytu™e ËtÚtu Þ¿t™u «t fhu Au, ‚u{ yt… Ïæã¨ï-«t fhtu
y™u yt… „æ-‚u Ëðo™u ç± + }æé@-rð{wõ‚ fhtu yÚtto‚T ‚u™u W…Œuþ yt…tu. (33)
¼tðtÚto : su{ ðtÞw-RrLÿÞ, «tý; y™uf „r‚ytu ‚Útt …]rÚtðe ytrŒ ÷tuftu™e ËtÚtu Ëðo™t Rü™u
rËØ fhu Au, ‚u{ rðît™ …ý rËØ fhu. (33)
Ãflfi flÊÿflÎÃS¬Ã àflc≈ÈUfi ¡Ê¸◊ÊÃ⁄UjÈÖ •flÊúSÿÊ flÎfiáÊË◊„UH 34H
…ŒtÚto : nu «„SЄï-ËíÞ™t hûtf, …æ}ææ„:-s{tE™e Ë{t™ ð‚toð fh™th, ¥jé„-ytùÞoY…
f{o fh™th ±æ²æï-yíÞk‚ ƒ¤ðt™ rðît™T ! y{u y±cÅéé:-rðãtÚte «Œe „±-yt…™t ¥±æ¢ç¨-hûtt
ytrŒ f{tuo™tu ¥æ, ±ë‡æè}æãï-Mðefth fheyu Aeyu, ‚u™tu ‚{u …ý Mðefth fhtu.
¼tðtÚto : su{ s{tE yŒT¼w‚ „wýtuðt¤tu, ËíÞ Eïh™tu Ëuðf ‚Útt Mðefth fhðt ÞtuøÞ ntuÞ
Au, ‚u{ ðtÞw …ý ðhý-Mðefth fhðt ÞtuøÞ Au. (34)
•Á÷ àflÊfi ‡ÊÍ⁄U ŸÊŸÈÆ◊Ê˘ŒÈfiÇœÊ ßfl œŸflfi—–
576 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
߸‡ÊÊfiŸ◊Sÿ ¡ªfi× SflŒ¸Î‡Ê◊ˇÊÊfiŸÁ◊ãº˝ ÃSÕÈ·fi—H 35H
…ŒtÚto : nu àæêÚ-r™¼oÞ §‹Îí-˼t…‚u ! ¥Îéx{æ §±-ŒqÄ ð„h™e {ïݱ:-„tÞtu™e Ë{t™ y{u
¥S²-yt …xæ„:-sk„{ ‚Útt „Sƒé¯:-MÚttðh s„‚™t §üàææÝ}æì-r™Þk‚t S±öüàæ}æì-Ëw¾…qðof òuðt ÷tÞf
Eïh™e Ë{t™ §üàææÝ}æì-Ë{Úto y±æ-yt…™tu ¥ç|æ, ÝæïÝé}æ:-ËL{w¾Úte Ëífth fheyu Aeyu, «þkËt
fheyu Aeyu. (35)
¼tðtÚto : òu yt… …ût…t‚ hrn‚ Eïh™e Ë{t™ LÞtÞÄeþ hntu, òu fŒt[ y{u fh …ý ™
yt…eyu, A‚tk …ý y{the hûtt fhtu, ‚tu y{u ËŒt yt…™u y™wfq¤ ƒ™e hneyu. (35)
Ÿ àflÊfl°Êfi 2H˘ •ãÿÊ ÁŒ√ÿÊ Ÿ ¬Ê*ÕfiflÊ Ÿ ¡ÊÃÊ Ÿ ¡fiÁŸcÿÖ
•‡flÊÿãÃÊfi ◊ÉÊflÁãŸãº˝ flÊÁ¡ŸÊfi ª√ÿãàÊfiSàflÊ „UflÊ◊„UH 36H
…ŒtÚto : nu }æÍæ±Ýì-…h{ …qrs‚ yiïÞoÚte Þwõ‚ §‹Îí-Ëðo Œw:¾tu™t rð™tþf …h{uïh ! ±æç…Ý:-
ðu„ðt™, xæò‹„:-W¥t{ ðtýeÚte W…Œuþ fh™th ¥E沋„:-…tu‚t™u þe½ú‚tÚte [tn™th y{u y±æ-
yt…™e ã±æ}æãï-M‚wr‚ fheyu Aeyu.
fthý fu ftuE ¥‹²:-yLÞ …ŒtÚto Ý, y±æ±æÝì-yt…™e Ë{t™ çÎò:-þwØ ™Úte, Ý, Ðæ<ƒ±:-
…]rÚtðe{tk «rËØ ™Úte, Ý, …æ„:-Wí…L™ ÚtÞu÷ ™Úte Ý, …çÝc²„ï-Útþu ™rn, ‚uÚte yt… s y{tht
W…tMÞ Œuð Atu. (36)
¼tðtÚto : …h{uïh™e Ë{t™ ftuE þwØ ™Úte, ftuE Wí…L™ ÚtÞu÷ ™Úte y™u ftuE Wí…L™ Útþu
™rn y™u ð‚o{t™ …ý ™Úte.
yux÷t {txu Ëðo {™w»Þtuyu ‚u …h{uïh™u Atuze™u yLÞ ftuE™e …ý W…tË™t ‚u™t MÚtt™{tk
™ fhðe òuEyu.
yt f{o™u yt ÷tuf y™u …h÷tuf{tk yt™kŒŒtÞf {t™ðwk òuEyu. (36)
àflÊÁ◊Áh „UflÊfi◊„U ‚ÊÃÊÒ flÊ¡fiSÿ ∑§Ê⁄Uflfi—–
àflÊ¢ flÎÆòÊ|cflfiãº˝ ‚à¬fi$à Ÿ⁄USàflÊ¢ ∑§ÊcΔUÊSflfl¸Ó®Ã—H 37H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-ËqÞo™e Ë{t™ s„‚™t …t÷f Ëu™t…r‚ ! ±æ…S²-rðãt y™u rð¿tt™Úte Wí…L™
ftÞo™t çã-s ÜUæÚ±:-fh™tht ÝÚ:-™tÞf y{u ¨æ„æñ-hý{tk y±æ}æì-yt…™u su{ ±ë~æï¯é-{u½tu{tk ËqÞo™e
Ë{t™ ¨yÐç„}æì-ËíÞ™t «[th™t hûtf y±æ}æì-yt…™u, ¥±ü„:-þe½ú„t{e ½tuzt™e Ë{t™ Ëu™t{tk
r™nt¤eyu Aeyu, ÜUæcÆæ¨é- rŒþtytu{tk y±æ}æì-yt…™u §„ì-s ã±æ}æãï-Ëu™t…r‚ Mðefth fheyu
Aeyu. (37)
¼tðtÚto : nu Ëu™t…r‚ y™u ˼t…r‚ ! ‚{u ƒL™u-ËqÞo™e Ë{t™ LÞtÞ y™u y¼Þ™t «ftþf,
577 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
rþÕ…eytu™u „úný fh™tht ‚Útt ËíÞ™t «[thf ƒ™tu. (37)
‚ àfl¢ Ÿfi|‡øòÊ flÖÊ˝„USà œÎcáÊÈÆÿÊ ◊„U SÃfiflÊŸÊ˘•fiÁº˝fl—–
ªÊ◊‡flfiö ⁄URâÿ~Á◊ãº˝ ‚¢ Á∑fi§⁄U ‚òÊÊ flÊ¡¢ Ÿ Á¡ÇÿÈ·fiH 38H
…ŒtÚto : nu ç™~æ-ytùÞoMðY… ±…íãS„-ntÚt{tk ðsÙÄthe, ¥çÎí±:-«þM‚ …ÚÚthÚte r™Š{‚ ðM‚wytuÚte
Þwõ‚, §‹Îí-þºtw™tþf rðît™T ! {ëc‡æé²æ-áZ‚tÚte }æã:-{nt™ S„±æÝ:-M‚wr‚ðt¤t ¨:-‚u …qðtuoõ‚ y±}æì-
yt… ç…x²é¯ï-sÞþe÷ Útðt {txu Ý:-y{thu {txu ¨~ææ-ËíÞ ±æ…}æì-rð¿tt™™e Ý-Ë{t™ xææ}æì-ƒ¤Œ
‚Útt Ú‰²}æì-hÚt™u ÞtuøÞ ¥E}æì-½tuztytu™u ¨¢ çÜUÚ-ËBÞfT «t fhtu. (38)
¼tðtÚto : su{ {u½ ËkƒkÄe ËqÞo ð»tto îtht ËðoÚte ËkƒkÄtu ht¾u Au, ‚u{ rðît™ ËíÞ rð¿tt™Úte
Ëðo yiïÞo™u «ftrþ‚ fhu Au. (38)
∑§ÿÊfi Ÿ|‡øòÊ •Ê ÷ÈfiflŒÍÆÃË ‚ŒÊflÎfiœ— ‚πÊfi– ∑§ÿÊ ‡ÊÁøficΔUÿÊ flÎÆÃÊH 39H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ç™~æ:-yŒT¼w‚ „wý, f{o, Mð¼tððt¤t ¨Îæ±ë{:-su ËŒt ð]rØ …t{™tht
…wÁ»t™t ¨¶æ-r{ºt ¥æ, |æ鱄ì-ƒ™tu. ÜU²æ-ftuE ª„è-hûtý ytrŒ r¢ÞtÚte Ý:-y{the hûtt fhtu.
ÜU²æ-ftuE àæç™cƲæ-yíÞk‚ r™fx™tu ËkƒÄk ht¾™th ±ë„æ-ð‚toðY… r¢ÞtÚte y{™u r™Þwõ‚ fhtu. (39)
¼tðtÚto : su yŒT¼w‚ „wý, f{o, Mð¼tððt¤t rðît™ Ëðo™t r{ºt ƒ™e™u, fwf{tuo™e r™ð]r¥t fhe™u,
y{™u Ëwf{tuo{tk Þwõ‚ fhu Au, ‚u y{tht {txu Ëífth™u ÞtuøÞ Au. (39)
∑§SàflÊfi ‚àÿÊ ◊ŒÊfiŸÊ¢ ◊öÁ„fiUcΔUÊ ◊à‚Œãœfi‚—– ŒÎÆ…UÊ ÁøfiŒÊL§¡ fl‚fiÈH 40H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su ÜU:-Ëw¾ŒtÞf, ¨y²:-©uctu{tk W¥t{, }æ¢çãcÆ:-yíÞk‚ {n¥ðÚte r™Þwõ‚
rðît™ ! y±æ-yt…™u ¥‹{¨:-yL™-¼tus™Úte }æÎæÝæ}æì-yt™kŒtu{tk }æy¨„ì-«ËL™ fhu Au; ¥æL…ï-yr‚
htu„™t {txu yti»tÄtu™u su{ yufºt fhu Au, 癄ì-‚u{ öÉæ-áZ ±¨é-ÿÔÞtu™u Ëk[Þ fhu Au, ‚u y{tht
…qs™eÞ-Ëífth™u ÞtuøÞ Au. (40)
¼tðtÚto : su ËíÞ{tk «er‚ ht¾™th, yt™kŒŒtÞf rðît™ …htu…fth™u {txu, htu„ r™ðthý™u {txu
yti»tÄ™e Ë{t™ ðM‚wytu™tu Ëk[Þ fhu Au, ‚u s Ëífth™u ÞtuøÞ Au. (40)
•÷Ë ·È áÊ— ‚πËfiŸÊ◊ÁflÃÊ ¡fiÁ⁄UÃÏÆáÊÊ◊˜Ô– ‡Êâ ÷fiflÊSÿÍÆÃÿfiH 41H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su yt… Ý:-y{tht ¨¶èÝæ}æì-r{ºttu ‚Útt …çÚ„ë‡ææ}æì-M‚wr‚ fh™thtytu™t
¥±„æ-hûtf Atu; ª„²ï-«er‚ ytrŒ™u {txu àæ„}æì-ËUfztu «fthÚte ¨é,|æ±æç¨-W¥t{ Ëw¾ «Œt™ fhtu
Atu, ‚u yt… ¥ç|æ-ËðoºtÚte Ëífth™u ÞtuøÞ Atu. (41)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu …tu‚t™t r{ºttu™t hûtf, yíÞk‚ Ëw¾ «Œt™ fh™th ‚Útt y™tÚttu™e hûtt{tk
«Þí™ fhu Au, ‚uytu yËkÏÞ Ä™ «t fhu Au. (41)
578 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÿôÊÊÿfiôÊÊ flÊ˘•ÇŸÿfi Áª⁄UÊÁªfi⁄UÊ ø ŒˇÊfi‚–
¬˝¬˝fi flÿ◊◊Îï ¡ÊÃflfiŒ‚¢ Á¬˝ÿ¢ Á◊òÊ¢ Ÿ ‡ÊfiöÁ‚·◊˜ÔH 42H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ nwk ¥xݲï-yÂø™™u {txu ™-y™u çxæÚæçxæÚæ-«íÞuf ðtýeÚte, Îÿæ¨ï-
ƒ¤™u {txu ²¿æ沿ææ-«íÞuf Þ¿t{tk ±:-‚{the ÐíÐí, àæ¢ç¨¯}æì-yíÞk‚ «þkËt fhwk Awk; ±²}æì-y{u
…愱ïΨ}æì-rð¿tt™Úte Þwõ‚ ¥}æë„}æì-ytí{Y…Úte yrð™tþe, çÐí²}æì-«er‚Þwõ‚ ç}æ~æ}æì-r{ºt™e Ý-
Ë{t™ ‚{the «þkËt fheyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý yt[hý fhtu. (42)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ëwrþrût‚ ðtýeÚte Þ¿ttu™wk y™wct™ fhe™u, ƒ¤™e ð]rØ fhe™u, r{ºttu™e
Ë{t™ rðît™tu™tu Ëífth fhe™u ‚u™tu Ëk„ fhu Au, ‚uytu yíÞk‚ ¿tt™e y™u ÄLÞ ƒ™u Au. (42)
¬ÊÁ„U ŸÊfi •ÇŸ ∞∑§fiÿÊ ¬ÊsÈõà ÁmÃËÿfiÿÊ–
¬ÊÁ„U ªË*÷|SÂÎÁ÷fiM§¡ÊZ ¬Ã ¬ÊÁ„U øfiÂÎÁ÷fifl¸‚ÊH 43H
…ŒtÚto : nu ±¨æï-W¥t{ r™ðtË yt…™th ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe rðît™T ! yt… »ÜU²æ-
ËwrþûttÚte Ý:-y{the Ðæçã-hûtt fhtu, çm„è²²æ-yæÞt…™ r¢ÞtÚte Ðæçã-hûtt fhtu, 焨ëç|æ:-f{o,
W…tË™t y™u ¿tt™™e ¿tt…f xæè<|æ:-ðtýeytuÚte Ðæçã-hûtt fhtu.
nu ª…æü}æì-ƒ¤tu™t Єï-hûtf yt… y{the ™„¨ëç|æ:-Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût™e rð¿tt…f
[th «fth™e ðtýeytuÚte ©„-…ý Ðæçã-hûtt fhtu. (43)
¼tðtÚto : yt rðît™T W…Œuþ y™u yæÞt…™ rËðtÞ yLÞ ftuE ËtÄ™™u {™w»Þ™t fÕÞtýfthf
{t™‚t ™Úte. suÚte ‚uytu rŒðË y™u ht‚ y¿tt™eytu …h f]…t fhe ËŒt W…Œuþ fhu Au y™u ¼ýtðu
Au. (43)
™§¡Ê¸ Ÿ¬ÊfiÃö ‚ Á„UŸÊÿ◊fiS◊ÿȌʸ‡Êfi◊ „U√ÿŒÊfiÃÿ–
÷ÈflmÊ¡ficflÁflÃÊ ÷ÈflfiŒ˜ÔflÎÆœ˘©Uà òÊÊÃÊ ÃŸÍŸÊfi◊˜ÔH 44H
…ŒtÚto : nu rðãtÚteo ! ¨:-‚u yt… ª…:-…ht¢{™u ÝÐæ„}æì-™ü ™ fh™th rðãtƒtuÄ™e çãÝ-
ð]rØ fhtu, suÚte ¥²}æì-yt «íÞût yt… ¥S}æ²é:-y{the ft{™tðt¤t ƒ™e™u ±æ…ï¯é-Ëk„út{tu{tk ¥ç±„æ-
hûtf |æ鱄ì-ƒ™u.
©„-y™u „ÝêÝæ}æì-þhehtu™e ±ë{ï-ð]rØ™u {txu ~ææ„æ-hûtf-…t÷f |æ鱄ì-ƒ™u; yuÚte yt…™u ãòÎ愲ï-
yt…ðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™tk Œt™ {txu y{u Îæàæï}æ-Mðefth fheyu Aeyu. (44)
¼tðtÚto : su rðãtÚteo …tu‚t™t …ht¢{ y™u ðeÞo™tu ™tþ ™ fhu, þheh y™u ytí{t™t ƒ¤™e
ð]rØ fh™th ƒ™e™u hûtf ƒ™u, yt rðît™ ‚u™u rðãt «Œt™ fhu.
579 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
òu ytÚte rð…he‚ yrs‚urLÿÞ, Œwüt[the y™u ®™Œf ntuÞ, ‚u rðãt „úný fhðt™tu yrÄfthe
ƒ™‚tu ™Úte. ‚u{ òýðwk òuEyu. (44)
‚¢flà‚⁄UÊ~˘Á‚ ¬Á⁄Uflà‚⁄UÊ~˘‚ËŒÊflà‚⁄UÊ~˘‚Ëmà‚⁄UÊ~Á‚ flà‚⁄UÊ~˘Á‚– ©U·‚fiSÃ
∑§À¬ãÃÊ◊„UÊ⁄UÊòÊÊSÃfi ∑§À¬ãÃÊ◊h¸◊Ê‚ÊSÃfi ∑§À¬ãÃÊ¢ ◊Ê‚ÊfiSà ∑§À¬ãÃÊ◊ÎÆÃflfiSÃ
∑§À¬ãÃÊú ‚¢flà‚⁄USÃfi ∑§À¬ÃÊ◊˜–Ô ¬̋àÿÊ˘∞àÿÒ ‚¢ øÊÜø ¬˝ øfi ‚Ê⁄Uÿ– ‚ÈƬáʸÁøŒfiÁ‚
ÃÿÊfi ŒflÃfiÿÊ˘ÁXÔU⁄URSflŒ˜Ô œ˝ÈÆfl— ‚ËfiŒH 45H
…ŒtÚto : nu rðît™T ðt rs¿ttËw …wÁ»t ! suÚte ‚wk ¨¢±y¨Ú:-ð»to™e Ë{t™ r™Þ{Úte ð‚o™ fh™th
¥ç¨-Au, ÐçÚ±y¨Ú:-íÞtßÞ ð»to™e Ë{t™ Œwü yt[hý™tu íÞt„ fh™th ¥ç¨-Au, §Îæ±y¨Ú:-r™rù‚
ð»to™e Ë{t™ ¥ç¨-Au, §my¨Ú:-r™rù‚ ËkðíËh™e Ë{t™ ¥ç¨-Au, ±y¨Ú:-ð»to™e Ë{t™ ¥ç¨-
Au ‚uÚte „ï-‚tht {txu fÕÞtýfthe ©¯¨:-«¼t‚ðu¤t ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto W¥t{ ƒ™u, „ï-‚tht {txu
¥ãæïÚæ~ææ:-rŒðË-ht‚ {k„÷ŒtÞf ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u, „ï-‚tht {txu ¥hü}ææ¨æ:-þwõ÷-f]»ý…ût
ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u, „ï-‚tht {txu }ææ¨æ:-[iºt ytrŒ {rn™tytu ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u, „ï-‚tht
{txu «„±:-ðËk‚ ytrŒ }‚wytu ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u, „ï-‚tht {txu ¨¢±y¨Ú:-ð»to ÜUËЄæ}æì-Ë{Úto
ƒ™u, ™-y™u ‚wk Ðíïy²ñ-Wíf]ü «tr™u {txu ¨}æì, ¥¢™-«Þí™ fh. ™-y™u ‚wk »y²ñ-Ëðoºt „r‚™u {txu
Ðí, ¨æÚ²-…tu‚t™t «¼tð™tu «Ëth fh. fthý fu ‚wk ¨éЇæü癄ì-ËwkŒh hûtt™t ËtÄ™tu™tu Ëk[Þf‚to
¥ç¨-Au, yuÚte „²æ-‚u Îﱄ²æ-rŒÔÞ „wýtuÚte Þwõ‚ Ë{ÞY… Œuð‚t™e ËtÚtu ¥çÑ ìxæÚS±„ì-Ëqºttí{t-
Ëqû{ «týðtÞw™e Ë{t™ {íé±:-áZ r™ù÷ ¨èÎ-ÂMÚth hnu. (45)
¼tðtÚto : su yt {™w»Þ ÔÞÚto Ë{Þ ™ü fh‚t ™Úte, W¥t{ r™Þ{tu™e ËtÚtu f‚oÔÞ f{tuo™u
fhu Au y™u íÞtßÞ f{tuo™tu íÞt„ fhu Au; ‚uytu™t W¥t{ «t‚:ft÷, rŒðË-ht‚, …ût-þwõ÷ y™u f]»ý…ût,
{rn™tytu y™u }‚wytu Ëthe he‚u ÔÞ‚e‚ ÚttÞ Au. yuÚte {™w»Þ™e WL™r‚™t {txu «Þí™ fhe™u,
Ëw{t„o{tk [t÷e™u, þw¼ „wýtu™tu y™u Ëw¾tu™tu «Ëth fhu. W¥t{ ÷ûtýtuðt¤e ðtýe y™u …í™e™e ËtÚtu
Ä{o™t „úný{tk y™u yÄ{o™t íÞt„{tk ËŒt áZ WíËtne hnu. (45)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk - ËíÞ™e «þkËt™u sýtððt (1), ËŒT„wýtu™tu Mðefth
fhðtu (3), htßÞ ð]rØ (4), yr™ü™wk r™ðthý (6), Sð™™e ð]rØ (9), r{ºt™tu rðïtË (5),
Ëðoºt feŠ‚ Vu÷tððe (9), yiïÞo™e ð]rØ (8), yÕ… {]íÞw™wk r™ðthý (9), þwrØ fhðe (11),
Ëwf{o™wk y™wct™ (13), Þ¿t fhðtu (14), yrÄf Ä™™wk Äthý fhðwk (15), Mðt{eíð™wk «r‚…tŒ™
(16), W¥t{ðtýe™wk „úný (19), ËŒT„wýtu™e RåAt (20), yÂø™™e «þkËt (21), rðãt y™u
Ä™™e ð]rØ fhðe (24), fthý™wk ðýo™ (25), Ä™™tu W…Þtu„ (27), …hM…h™e hûtt (28),
ðtÞw™t „wýtu™wk ðýo™ (29-35), ytÄth y™u ytÄuÞ™wk ðýo™ (24), Eïh™t „wýtu™wk ðýo™ (36),
þqhðeh™tk f]íÞtu™wk ðýo™ (37), «ËL™‚t™u «t fhðe (40), r{ºttu™e hûtt (41), rðît™tu™tu
580 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yt©Þ (42), …tu‚t™t ytí{t™wk …t÷™ (43), ðeÞo hûtt (44) y™u Þwõ‚ ytnth-rðnth (45)™tu
W…Œuþ Au, ‚uÚte yt yæÞtÞ{tk «r‚…trŒ‚ yÚto™e …qðo yæÞtÞ™t yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au, ‚u{ òýðwk
òuEyu.
JJ §ç„ ¨Œ„ô±àææïùŠ²æ²: JJ
581 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒæcÅæô±àææïùŠ²æ² ¥æÚ|²„ï JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
„UÊÃÊfi ÿˇÊà‚Á◊œãºfi˝Á◊«US¬Œ ŸÊ÷Êfi ¬ÎÁÕ√ÿÊ •Áœfi–
ÁŒflÊ flc◊¸ãà‚Á◊fiäÿÃ˘•ÊÁ¡ficΔU‡ø·¸áÊË‚„UÊ¢ flàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 1H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Þs{t™ ! ‚wk su{ ãæï„æ-rðãtrŒ þw¼ „wýtu™t „úný fh™th rðît™ ¨ç}æ{æ-
¿tt™™t «ftþÚte, §Ç:-ðtýeÚte ÐÎï-«t fhðt ÞtuøÞ ÔÞðnth{tk, ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{™t Ýæ|ææ-{æÞ{tk
ð‚o{t™, çα:-«ftþ™e ¥ç{-W…h ±c}æüÝì-ð»tto fh™th {u½{kz¤{tk ÂMÚt‚ §‹Îí}æì-rðãw‚T ™t{f
yÂø™{tk ²ÿæ„ì-Ëk„‚/Þ¿t fhu Au, ‚uÚte ¥æïç…cÆ:-yíÞk‚ ƒ¤ðt™ ƒ™e™u ™¯ü‡æè¨ãæ}æì-{™w»Þtu™t
Ë{qntu{tk Ën™ fh™th ÞtuØtytu{tk ¨}æì, §Š²„ï-ËBÞfT «ftrþ‚ ÚttÞ Au; ¥æÁ²S²-½e ytrŒ™u ±ï„é-
«t fhu Au, ‚u{ ²…-Þ¿t fh, rðît™tu™tu Ëk„ fh. (1)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ðuŒ™t {kºttu îtht Ëw„kÄe ytrŒ ÿÔÞtu™tu yÂø™{tk ntu{ fhe™u, ‚u™u {u½{kz¤{tk
…ntU[tze™u, s¤™u þwØ fhe™u, Ëðo™t ƒ¤™e ð]rØ fhðe òuEyu. (1)
„UÊÃÊfi ÿˇÊûÊŸÍÆŸ¬ÊfiÃ◊ÍÆÁÃÁ÷¡¸ÃÊfi⁄UR◊¬fi⁄UÊÁ¡Ã◊˜Ô– ßãº˝¯ Œflú Sfl*flŒ¯ ¬ÁÕÁ÷-
◊¸œÈfi◊ûÊ◊ÒŸ¸⁄UʇÊö‚fiŸ áfi‚Ê flà‚ÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 2H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-„úný fhðt ÞtuøÞ …wÁ»t - Þs{t™ ! yt… su{ ãæï„æ-Ëw¾™t Œt‚t rðît™
ªç„ç|æ:-hûtt ytrŒ ‚Útt }æ{é}æœæ}æñ:-yíÞk‚ {Äwh s¤ ytrŒÚte Þwõ‚ Ðçƒç|æ:-Ä{oÞwõ‚ {t„tuoÚte
„ÝêÝÐæ„}æì-þhehtu™t hûtf, …ï„æÚ}æì-sÞþe÷, ¥ÐÚæç…„}æì-þºtwytuÚte …htsÞ ™ …t{™th, S±<±Î}æì-
Ëw¾™u «tÂ, Îï±}æì-rðãt y™u rð™ÞÚte Ëwþtur¼‚ §‹Îí}æì-…h{ yiïÞofthf htò™tu ²ÿæ„ì-Ëk„ fhu
Au, ÝÚæà梨ïÝ-{™w»ÞtuÚte «þkrË‚ „ï…¨æ-«„Õ¼‚tÚte ¥æÁ²S²-òýðt ÞtuøÞ rð»tÞ-¿tt™™u ±ï„é-
«t fhu Au, ‚u{ ²…-Ëk„ fh.
¼tðtÚto : òu htò MðÞk LÞtÞ™t {t„tuo …h [t÷e™u «òytu™e hûtt fhu, ‚tu ‚uytu y…htrs‚
ƒ™e™u þºtwytu™u S‚™th ƒ™u Au. (2)
„UÊÃÊfi ÿˇÊÁŒ«UÊfiÁ÷Á⁄Uãºfi˝◊ËÁ«UÃ◊Ê¡ÈuÔUÊfiŸ◊◊fiàÿ¸◊˜Ô–
ŒflÊ ŒflÒ— ‚flËfiÿʸ flÖÊfi˝„US× ¬È⁄UãŒ⁄UÊ flàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 3H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-„úne‚t …wÁ»t ! yt… su{ ãæï„æ-Ëw¾™t Œt‚t hts…whw»t §Çæç|æ:-Ëwrþrût‚
ðtýeytuÚte ¥}æy²ü}æì-ËtÄthý {™w»ÞtuÚte rð÷ûtý, ¥æ…éuæÝ}æì-M…Äto fh™th, §üçÇ„}æì-«þkrË‚, §‹Îí}æì-
582 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
W¥t{ rðãt y™u yiïÞoÞwõ‚ hts…whw»t™tu ²ÿæ„ì-Ëk„ fhu Au.
su{ yu ±…íãS„:-ntÚttu{tk þ†-y†™u Äthý fhu÷, ÐéÚ‹ÎÚ:-þºtwytu™t ™„htu™t ™tþf, ¨±è²ü:-
ƒ¤ðt™, Îï±:-rðît™ htò Îï±ñ:-rðît™tu™e ËtÚtu ¥æÁ²S²-rð¿tt™Úte hûtt fhðt ÞtuøÞ htßÞ™t
yðÞðtu™u ±ï„é-«t fhu Au, ‚u{ ²…-Ëk„ fhtu.
¼tðtÚto : su{ htò y™u hts…whw»ttu «ò™wk r…‚t Ë{t™ …t÷™ fhu Au, ‚u{ «ò ‚uytu™e r…‚t
Ë{t™ Ëuðt fhu.
suytu yt rðît™tu™e y™w{r‚Úte Ëðo ftÞtuo fhu Au, ‚uytu ¼ú{™u «t Út‚t ™Úte. (3)
„UÊÃÊfi ÿˇÊŒ˜Ô ’*„U·Ëãº˝¯ ÁŸ·m⁄¢U flfiη÷¢ Ÿÿ¸Êfi¬‚◊˜Ô–
fl‚Èfi÷Ë L§º˝Ò⁄UÊfiÁŒàÿÒ— ‚ÿÈ|Ç÷fi’¸*„U⁄UÊ‚fiŒmàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 4H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-W¥t{ Œt™™t Œt‚t …wÁ»t ! su{ ãæï„æ-Ëw¾™t RåAwf «òs™ ¨²éçx|æ:-ËkÞwõ‚
hnu™tht, ±¨éç|æ:-«Út{ fûtt™t, LÎíñ:-{æÞ{ fûtt™t ‚Útt ¥æçÎy²ñ:-W¥t{ fûtt™t rðît™tu™e ËtÚtu
Ïæ<ãç¯-W¥t{ rðît™tu™e ˼t{tk çݯmÚ}æì-su™e Ë{e… ©uc {™w»Þ ƒuËu Au, ‚u ±ë¯|æ}æì-Ëðtuoíf]ü,
ƒ¤ðt™, ݲæüШ}æì-Ëðo {™w»Þtu{tk W¥t{ f{o fh™tht §‹Îí}æì-™er‚Úte Ëwþtur¼‚ htò™tu ²ÿæ„ì-Ëk„
fhu Au, ¥æÁ²S²-fhðt ÞtuøÞ LÞtÞ™e Ïæ<ã:-W¥t{ ˼t{tk ¥æ¥¨Î„ì-ƒuËu Au; ‚Útt Ëw¾™u ±ï„é-
«t fhu Au, ‚u{ ²…-Þ¿t fhtu, «t Úttytu. (4)
¼tðtÚto : su{ …]rÚtðe ytrŒ ÷tuf, «tý ytrŒ ðtÞw, ft÷™t yðÞð {rn™tytu Ëðo™e ËtÚtu
ð‚o{t™ Au, ‚u{ su htò y™u «òs™ …hM…h y™wfq¤ ð‚toð fhe™u ˼t îtht «ò™wk …t÷™ fhu
Au. ‚uytu ©uc «þkËt™u «t fhu Au. (4)
„UÊÃÊfi ÿˇÊŒÊ¡Ê Ÿ flËÿ¸õö ‚„UÊ mÊ⁄UR ßãºfi˝◊flh¸ÿŸ˜Ô– ‚ÈƬ˝ÊÿáÊÊ •|S◊Ÿ˜Ô ÿôÊ
Áfl üÊfiÿãÃÊ◊ÎÃÊflÎœÊ mÊ⁄UR ßãº˝Êfiÿ ◊Ë…ÈU· √ÿãàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 5H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Þs{t™ ! su{ su ¨êÐí沇ææ:-ËwkŒh yðftþÞwõ‚ mæÚ:-îth ¥æï…:-s¤™t ðu„™e
Ý-Ë{t™ ±è²ü}æì-ƒ¤, ¨ã:-Ën™þe÷‚t y™u §‹Îí}æì-yiïÞo™e ¥±hü²Ýì-ð]rØ fhu Au. ‚u «„æ±ë{:-
ËíÞ™e ð]rØ fh™th, mæÚ:-rðãt y™u rð™ÞY… îthtu™u }æèÉé¯ï-ÂM™øÄ=r«Þ y™u ðeÞo Ëu[™{tk Ë{Úto
§‹Îíæ²-…h{ yiïÞoÞwõ‚ htò™u {txu ¥çS}æÝì-yt ²¿æï-Ëk„r‚™u ÞtuøÞ ËkËth{tk rðît™, ÷tuftu ç±,
Ÿæ²‹„æ}æì-rðþu»t Ëuð™ fhu Au, ¥æÁ²S²-rð¿tt™™u ÞtuøÞ htßÞ™t rð»tÞ™u ò‹„é-«t fhu Au; y™u
ãæï„æ-Ëw¾Œt‚t {™w»Þ ²ÿæ„ì-‚u™tu Ëk„ fhu Au, ‚u{ ²…-Þ¿t fhtu. (5)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yt ËkËth{tk rðãt y™u Ä{o™tk îthtu™u ¾tu÷e™u, …ŒtÚtorðãt™wk Ëuð™ fhe™u
yiïÞo™e ð]rØ fhu Au, ‚uytu …w»f¤ Ëw¾tu™u «t fhu Au. (5)
„UÊÃÊfi ÿˇÊŒÈÆ· ßãºfi˝Sÿ œŸÍ ‚ÈÆŒÈÉÊfi ◊ÊÃ⁄UÊfi ◊„UË–
583 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚flÊÃ⁄UÊÒ Ÿ áfi‚Ê flà‚Á◊ãº˝fi◊flh¸ÃÊ¢ flËÃÊ◊ÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 6H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Ëw¾Œt‚t …wÁ»t ! yt… su{ §‹ÎíS²G-rðãw‚T™e ¨éÎé{ï-ËwkŒh ft{™tytu™e …qhf
}ææ„Úæ-{t‚t™e Ë{t™ rðã{t™ }æãè-{nt™ {ïÝê-ƒu ŒwÄt¤e „tÞtu™e Ý-Ë{t™ ¨±æ„Úæñ-ðtÞw™e ËtÚtu
rðã{t™ ©¯ï-«‚t…Úte Þwõ‚ ƒk™u W»ttðu¤t, §‹ÎíS²-¼tir‚f yÂø™ y™u ËqÞoY… yÂø™™t „ï…¨æ-
‚usÚte §‹Îí}æì-…h{ yiïÞoY… ±y¨}æì-ðtAhzt™u ±è„æ}æì-«t fhu.
ãæï„æ-Ëw¾™t Œt‚t …wÁ»t ¥æÁ²S²-ntu{{tk «ûtu…™u ÞtuøÞ …ŒtÚto™tu ²ÿæ„ì-ntu{ fhu y™u ¥±hü„æ}æì-
ð]rØ™u «t fhu, ‚u{ ²…-Þ¿t fhtu. (6)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su{ ðtÞwÚte «urh‚ ¼qr{ ËkƒkÄe yÂø™ y™u rðãw‚TY… yÂø™ ËqÞo÷tuf™t
‚us™e ð]rØ fhu Au, su{ ŒqÄt¤e „tÞ™e Ë{t™ ƒL™u W»ttft¤ Ëðo ÔÞðnthtu™tu ythk¼ y™u r™ð]r¥t
fh™th ntuÞ Au. ‚u{ «Þí™ fhtu. (6)
„UÊÃÊfi ÿˇÊgÒ√ÿÊ „UÊÃÊfi⁄UÊ Á÷·¡Ê ‚πÊfiÿÊ „UÁfl·ãº˝¯ Á÷·Öÿ×–
∑§flË ŒflÊÒ ¬˝øfiÂÊÁflãº˝Êfiÿ œûÊ ß|ãº˝ÿ¢ flËÃÊ◊ÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 7H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Þwõ‚ ytnth-rðnth fh™th ðiãs™ ! su{ ãæï„æ-Ëw¾™t Œt‚t yt…-ðiã
¥æÁ²S²-òýðt ÞtuøÞ r™Œt™ ytrŒ rð»tÞ™tu ²ÿæ„ì-Ëk„ fhu Au, Îñòæ-rðît™tu{tk ©uc, ãæï„æÚæ-
htu„r™ð]r¥t fhe™u Ëw¾ «Œt‚t, ¨¶æ²æ-…hM…h r{ºt, ÜU±è-ƒwrØ{t™, Ðí™ï„¨æñ-W¥t{ rð¿tt™Úte
Þwõ‚, Îï±æñ-ðiãf rðãtÚte «ftþ{t™ ç|毅æ-ƒu r[rfíËftu ã籯æ-ÞÚttÞtuøÞ „úný fhðt ÞtuøÞ
ÔÞðnthÚte §‹Îí}æì-…h{ yiïÞo™t RåAwf Sð™e ç|æ¯Á²„:-r[rfíËt fhu Au, §‹Îíæ²-W¥t{ yiïÞo™u
{txu §ç‹Îí²}æì-Ä™™u {œæ:-Äthý fhu Au y™u ytÞw™u ±è„æ}æì-«t fhu Au; ‚u{ ²…-ytÞw™u «tÂ
fhtu. (7)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ©uc ðiã ÷tuftu htu„eytu …h y™wfk…t fhe™u, yti»tÄ ytrŒÚte htu„tu™wk
r™ðthý fhe™u, yiïÞo y™u ytÞw™e ð]rØ fhu Au, ‚u{ ‚{u ÷tuftu Ëðo «týeytu™e r{ºt‚t fhe™u Ëðo™tk
Ëw¾ y™u ytÞw™e ð]rØ fhtu. (7)
„UÊÃÊfi ÿˇÊÁÃdÊ ŒflËŸ¸ ÷fi·¡¢ òÊÿ|SòÊœÊÃfiflÊ˘¬‚ ß«UÊ ‚⁄fiUSflÃË ÷Ê⁄UfiÃË
◊„UË—– ßãºfi˝¬%Ë„¸UÁflc◊fiÃË√ÿ¸ãàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 8H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Ëw¾™t RåAwf s™ ! su{ ãæï„æ-rðãt™t Œt‚t ðt „úný fh™th rðît™T ¥æÁ²S²-
«t fhðt ÞtuøÞ ¼ýðt-¼ýtððt Y… ÔÞðnth™tu ²ÿæ„ì-Ëk„ fhu Au; su{ ç~æ{愱:-yÂMÚt, {ßò
y™u ðeÞo yu ºtý Ät‚wytu™t ðÄof, ¥Ð¨:-f{o ÷tuftu, ~æ²:-ºtý - yæÞt…f, W…Œuþf y™u ðiã,
ç„d:-ºtý Îï±è:-Ëf÷ rðãt™e «ftþf Œuðeytu™e Ý-Ë{t™ |æ﯅}æì-yti»tÄ™u }æãè:-{tuxe …qò™u
ÞtuøÞ, §Çæ-«þkËt™u ÞtuøÞ, ¨ÚS±„è-yr‚ rð¿tt™Úte Þwõ‚ y™u |ææÚ„è-W¥t{ rðãt™e Äthf ðt …tu»tf
584 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ðtýe ãç±c}æ„è:-rðrðÄ rð¿tt™tuÚte Þwõ‚ §‹ÎíÐyÝè:-Sðtí{t™e …í™e-†e Ë{t™ ð‚toð fh™the Œuðeytu™u
ò‹„é-«t ÚttÞ; ‚u{ ²…-Ëk„ fhtu.
¼tðtÚto : su{ «þkË™eÞ, rð¿tt™ð‚e y™u W¥t{ {uÄtðt¤e †eytu …tu‚t™e Ë{t™ …r‚ytu™u
«t fhe™u «ËL™ hnu Au, ‚u{ yæÞt…f, W…Œuþf y™u ðiã ÷tuftu M‚wr‚, rð¿tt™, Þtu„ ÄthýÚte
Þwõ‚ ðtýeytu™u «t fhe™u yt™krŒ‚ hnu Au. (8)
„UÊÃÊfi ÿˇÊûflCÔUÊfi⁄URÁ◊ãº˝¢ Œfl¢ Á÷·¡fiö ‚ÈÆÿ¡¯ ÉÊÎÃÁüÊÿfi◊˜Ô– ¬ÈÆL§M§¬fiö ‚ÈÆ⁄UÃfi‚¢
◊ÉÊÊŸÁ◊ãº˝Êfiÿ àflCÔUÊ ŒœfiÁŒ|ãº˝ÿÊÁáÊ flàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 9H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-þw¼ „wýtu™t Œt‚t ! su{ ãæï„æ-…ÚÞ ytnth-rðnth f‚to y±cÅæÚ}æì-Ät‚wytu™e
rð»t{‚tÚte ÚtÞu÷t Œtu»ttu™tu ™tþ fh™th ¨éÚ}æì-ËwkŒh …ht¢{Þwõ‚, }æÍææïÝ}æì-…h{ «þM‚ Ä™ðt™,
ÐéLMÐ}æì-y™uf Y…Þwõ‚, Íæë„çŸæ²}æì-s¤Úte þtu¼tÞ{t™, ¨é²…}æì-ËwkŒh Ëk„ fh™th, ç|毅}æì-ðiã
Îï±}æì-þw¼ „wýtuÚte ŒuŒeÃÞ{t™ §‹Îí}æì-yiïÞoðt™ …wÁ»t™tu ²ÿæ„ì-Ëk„ fhu Au, ¥æÁ²S²-òýðt ÞtuøÞ
ð[™™t §‹Îíæ²-«uhf Sð™u {txu §ç‹Îí²æç‡æ-fýo ytrŒ RrLÿÞtu ðt Ä™™u Î{„ì-Äthý fh‚tk y±cÅæ-
rðãt™t «ftþf rðît™ ±ï„é-«t fhu Au, ‚u{ ‚wk …ý ²…-Ëk„ fh. (9)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ytÂ, htu„ r™ðthf, ©uc yti»tÄ yt…™th, Ä™ y™u yiïÞo™e
ð]rØ fh™th ðiã™e Ëuðt fhe™u, þheh, ytí{t, yL‚:fhý y™u RrLÿÞtu™tk ƒ¤™e ð]rØ fhe™u, …h{
yiïÞo™u «t fhtu. (9)
„UÊÃÊfi ÿˇÊmŸS¬ÁÃfiö ‡ÊÁ◊ÃÊ⁄fiUö ‡ÊÃ∑˝fi§ÃÈ¢ ÁœÿÊ ¡ÊCUÔ Ê⁄fiUÁ◊|ãº˝ÿ◊˜–Ô ◊äflÊfi ‚◊Ü¡Ÿ˜Ô
¬ÁÕÁ÷fi— ‚ÈƪÁ÷— SflŒÊfiÁà ÿôÊ¢ ◊œÈfiŸÊ ÉÊÎÆß flàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 10H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! su{ ãæï„æ-Þ¿t f‚to …wÁ»t ±ÝSÐç„}æì-ð™ =rfhýtu™t Mðt{e
ËqÞo™e Ë{t™ àæç}æ„æÚ}æì-Þs{t™ àæ„ÜíU„é}æì-yËkÏÞ ƒwrØÞwõ‚ ç{²:-ƒwrØ ðt f{o™u …æïcÅæÚ}æì-
«er‚…qðof Ëuð™ fh™th rðît™™tu ²ÿæ„ì-Ëk„ fhu Au; }抱æ-{Äwh rð¿tt™Úte ¨éxæïç|æ:-Ëw¾…qðof „{™™tu
ytÄth Ðçƒç|æ:-{t„tuoÚte ¥æÁ²S²-òýðt ÞtuøÞ ËkËth™t §ç‹Îí²}æì-Ä™™u ¨}æTÝì-ËBÞfT «fx fh‚t
S±Îæç„-MðtŒ ÷u Au; }æ{éÝæ-{Äwh Íæë„ïÝ-½e, ðt s¤Úte ²¿æ}æì-Ëk„r‚ ÞtuøÞ ÔÞðnth™u ±ï„é-«tÂ
fhu Au; ‚u{ ²…-‚wk …ý «t fh. (10)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ËqÞo™e Ë{t™ rðãt, ƒwrØ, Ä{o y™u yiïÞo™u «t fhtð™th, Ä{oÞwõ‚
{t„tuoÚte [t÷e™u Ëw¾tu™u ¼tu„ðu Au, ‚uytu yLÞtu™u …ý Ëw¾ «Œt™ fhtð™th ƒ™u Au. (10)
„UÊÃÊfi ÿˇÊÁŒãº˝ú SflÊ„UÊÖÿfiSÿ SflÊ„UÊ ◊Œfi‚— SflÊ„UÊfi SÃÊ∑§ÊŸÊú SflÊ„UÊ
SflÊ„UÊfi∑ΧÃËŸÊú SflÊ„UÊfi „U√ÿ‚ÍfiÄÃËŸÊ◊˜Ô– SflÊ„UÊfi ŒflÊ •ÊfiÖÿ¬Ê ¡Èfi·ÊáÊÊ ßãº˝-
•ÊÖÿfiSÿ √ÿãÃÈÆ „UÊÃÿ¸¡fiH 11H
585 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu ãæï„:-rðãtŒt‚t {™w»Þ ! su{ §‹Îí:-…h{ yiïÞo™t Œt‚t, ãæï„æ-rðãtuL™r‚™u „úný
fh™th {™w»Þ ¥æÁ²S²-òýðt ÞtuøÞ þt†™e S±æãæ-ËíÞðtýeÚte, }æïΨ:-ÂM™øÄ …ŒtÚto™e S±æãæ-
ËíÞr¢ÞtÚte, S„æïÜUæÝæ}æì-Ëk‚t™tu™e S±æãæ-W¥t{ r«Þ ðtýeÚte, S±æãæÜëU„èÝæ}æì-ËíÞ ðtýe ‚Útt
ËíÞt[hý™t y™wct™tu™e S±æãæ-ntu{ r¢Þt™u, ãò¨êv„èÝæ}æì-y™uf „úný fhðt ÞtuøÞ þt†tu™t
ËwkŒh ð[™tuÚte Þwõ‚ ƒwrØytu™e S±æãæ-W¥t{ r¢ÞtÚte, §‹Îí}æì-…h{ yiïÞo™u ²ÿæ„ì-«t ÚttÞ Au;
y™u su{ S±æãæ-ËíÞ ðtýe ‚Útt ¥æÁ²S²-òýðt ÞtuøÞ þt†™u …é¯æ‡ææ:-«ËL™ fhu÷ ¥æÁ²Ðæ:-
½]‚™wk …t™ fh™tht ðt htßÞ™e hûtt fh™tht Îï±æ:-rðît™ yiïÞo™u ò‹„é-«t fhu Au, ‚u{ ²…-
Þ¿t fh. (11)
¼tðtÚto : su …whw»ttu þheh, ytí{t, Ëk‚t™, ËíÞ yt[hý y™u rðãt™e ð]rØ fhðt RåAu Au,
‚uytu ËðoºtÚte Ëw¾Þwõ‚ ƒ™u Au. (11)
Œfl¢ ’*„UÁ⁄Uãºfi˝ö ‚ÈŒfl¢ ŒflÒfl˸⁄UflfiÃ˜Ô SÃËáÊZ fllÊfi◊flh¸ÿØ–Ô flSÃÊfiflθÆâ ¬˝ÊÄÃÊ÷¸ÎÆÃö
⁄UÊÿÊ-’*„Uc◊ÃÊ˘àÿfiªÊm‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flÃÈÆ ÿ¡fiH 12H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ Ïæ<ãc}æ„:-yL‚rhûtÚte ËkƒkrÄ‚ ðtÞw, s¤ ytrŒ™wk ¥ç„, ¥xææ„ì-WÕ÷k½™
fhu Au, ±¨é{ï²S²-su{tk Ä™tu™wk Äthý ÚttÞ Au ‚u s„‚{tk ±¨é±Ýï-Ä™™t Ëuð™{tk, ±ïlæ}æì-nð™™t
fwkz{tk S„è‡æü}æì-Ër{Ät y™u ½]‚trŒÚte hûtt fhðt ÞtuøÞ, ±S„æï:-rŒðË{tk ±ë„}æì-Mðef]‚, ¥v„æï:-htrºt{tk
|æë„}æì-Äthý fhu÷ ntu{ ÿÔÞ ythtuøÞ™e Ðíæ±hü²„ì-ð]rØ fhu Au, Ëw¾ ±ï„é-…ntU[tzu Au, ‚u{ Ïæ<ã:-
yL‚rhût™e Ë{t™ Úæ²æ-Ä™™e ËtÚtu Îï±}æì-rŒÔÞ„wýðt¤t Îï±ñ:-rðît™tu™e ËtÚtu ±èÚ±„ì-ðehtu™e Ë{t™
ð‚toð fh™tht §‹Îí}æì-W¥t{ yiïÞo fh™tht ¨éÎï±}æì-ËwkŒh rðît™™tu ²…-Ëk„ fh. (12)
¼tðtÚto : su{ Þs{t™ ðuŒe{tk Ër{Ätytu{tk ËwkŒh he‚u [Þ™ fhu÷-ht¾u÷ y™u ½]‚™tu ntu{
fhe™u, yÂø™™e ð]rØ fhe™u, yL‚rhût{tk hnu÷ ðtÞw y™u s¤ ytrŒ™u þwØ fhe™u, htu„ r™ðthý
fhe™u, Ëðo «týeytu™u «ËL™ fhu Au, ‚u{ s Ëßs™ ÷tuftu Ä™ ytrŒÚte Ëðo™u Ëw¾e fhu Au. (12)
ŒflËmʸ⁄UR ßãºfi˝ö ‚YÔUÆÊÆà flË«˜UÔflËÿʸ◊fiãŸflh¸ÿŸ˜Ô– •Ê flà‚Ÿ ÃLfi§áÊŸ ∑ȧ◊Ê⁄UáÊfi
ø ◊ËflÃʬÊfl¸ÊfiáÊö ⁄URáÊÈ∑fi§∑§Ê≈¢U ŸÈŒãÃÊ¢ fl‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ √ÿãÃÈÆ ÿ¡fiH 13H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ ±èÇì±è:-rðþu»t M‚wr‚™u ÞtuøÞ, Îï±è:-«ftþ{t™ mæÚ:-îth Úï‡æéÜUÜUæÅ}æì-
Äq¤ðt¤t fqðt yÚtto‚T ytkĤt fqðt™u ²æ}æÝì-{t„o{tk Atuze™u, „L‡æïÝ-Þwðt™ }æ豄æ-Œwütu™e ®nËt
fh™tht, ™-y™u ÜéU}ææÚï‡æ-ƒúñ[the ±y¨ïÝ-ðtAhzt Ë{t™ ð‚o{t™ðt¤t ¥±æü‡æ}æì-„r‚þe÷ ½tuzt
su{ §‹Îí}æì-yiïÞo™e ¥æ, ¥±{ü²Ýì-ð]rØ fhu Au, ±¨é±Ýï-Ä™™t Ëuð™Y… ¨Ñì Íææ„ï-ËkƒÄk {tk ±¨é{ï²S²-
Ä™Äthf ËkËth™t rðΙ™u ¥Ð, Ýé΋„æ}æì-Œqh fhu Au, ò‹„é-rðãt™u «t fhtðu Au, ‚u{ ²…-Þ¿t
fh. (13)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ Þtºte {t„o{tk rðã{t™ fqðt™u Œqh fhe™u, þwØ {t„o ƒ™tðe™u «týeytu™u
586 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëw¾Úte …ntU[tzu Au, ‚u{ ƒtÕÞtðMÚtt{tk rððtn ytrŒ rðΙtu™u Œqh fhe™u, rðãt™u «t fhtðe™u,
…tu‚t™t Ëk‚t™tu™u Ëw¾™t {t„o …h [÷tðu. (13)
ŒflË ©U·Ê‚ÊŸÄÃãº˝¯ ÿôÊ ¬fi˝ÿàÿ~uÔUÃÊ◊˜Ô–
ŒÒflË*fl‡Ê— ¬˝ÊÿÊfiÁ‚CÔUÊú ‚Ȭ˝Ëfià ‚ÈÁœfià fl‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flËÃÊ¢ ÿ¡fiH 14H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ ¨éÐèí „ï-W¥t{ «er‚ {txu ¨éç{„ï-W¥t{ rn‚fthe, Îï±è-«ftþ{t™ ©¯æ¨æÝv„æ-
ht‚-rŒðË Ðí²ç„-«Þí™™u {txu, ²¿æï-Ëk„r‚™u ÞtuøÞ Þ¿ttrŒ ÔÞðnth{tk §‹Îí}æì-…h{ yiïÞoÚte Þwõ‚
Þs{t™™u ¥uï„æ}æì-ƒtu÷tðu Au, ±¨é{ï²S²-ftu»t™t ±¨é±Ýï-Ä™™t rð¼t„{tk Îñ±è:-LÞtÞfthe rðît™tu™e
yt ç±àæ:-«ò™u Ðí, ¥²æç¨cÅæ}æì-«t fhtðu Au, Ëðo s„‚™u ±è„æ}æì-ÔÞt fhu Au, ‚u{ ²…-
Þ¿t fh. (14)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ rŒðË-ht‚ r™Þ{Úte «ð]¥t ÚtE™u «týeytu™u ÔÞðnth{tk òuzu Au,
‚u{ ‚{u r™Þ{Úte ð‚toð fhe™u, «ò™u yt™krŒ‚ fhe™u Ëw¾e fhtu. (14)
Œfl Ë ¡Êc≈˛U Ë fl‚fiÁÈ œÃË Œfl
Á◊ãºfi̋◊flh¸ÃÊ◊˜–Ô •ÿÊfi√ÿãÿÊÉÊÊ m·ÊúSÿÊãÿÊ flfiˇÊm‚ÈÆ
flÊÿ¸ÊfiÁáÊ ÿ¡fi◊ÊŸÊÿ Á‡ÊÁˇÊà flfi‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flËÃÊ¢ ÿ¡fiH 15H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ ±¨éç{„è-ÿÔÞtu™u Äthý fh™tht, …æïcÅîè-Ëðo …ŒtÚttuo™wk Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ,
Îï±è-«ftþ{t™ rŒðË-ht‚ Îï±}æì-«ftþMðY… §‹Îí}æì-ËqÞo™e ¥±hü„æ}æì-ð]rØ fhu Au, ‚u rŒðË-ht‚™e
{æÞ{tk ¥‹²æ-yuf ¥Íææ-ykÄfthY… htrºt mï¯æ¢ç¨-îu»tÞwõ‚ sk‚wytu™u ¥æ + ¥²æç±-Ëthe he‚u …]ÚtfT
fhu Au y™u ¥‹²æ-‚u ƒL™u{tkÚte yuf «t‚:ft÷ Y… W»tt ±¨é-Ä™ ‚Útt ±æ²æüç‡æ-s¤ ËkƒkÄe ÔÞðnth™u
±ÿæ„ì-«t fhtðu Au; ²…}ææÝæ²-…wÁ»ttÚteo {™w»Þ™u {txu ±¨é{ï²S²-ytftþ™e {æÞ{tk ±¨é±Ýï-
…]rÚtðe ytrŒ™t Ëkrð¼t„Y… s„‚{tk çàæçÿæ„ï-rþûtý {txu fhu÷t rŒðË-ht‚ ±è„æ}æì-ÔÞt ÚttÞ;
‚u{ ²…-Þ¿t fhtu. (15)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ht‚ y™u rŒðË rð¼õ‚ ƒ™e™u, {™w»Þ ytrŒ™t Ë{M‚ ÔÞðnth™e
ð]rØ fhu Au. ‚u{tk htrºt «týeytu™u Ëwðztðe™u îu»t ytrŒÚte r™ð]¥t fhu Au y™u rŒðË yu îu»t ytrŒ™u
«t fhtðu Au y™u Ëðo ÔÞðnthtu™u «ftrþ‚ fhu Au; ‚u{ ‚{u ÷tuftu Þtu„tÇÞtËÚte ht„ ytrŒ™tu
íÞt„ fhe™u, þtÂL‚ ytrŒ „wýtu™u «t fhe™u Ëw¾tu™u «t fhtu. (15)
Œflˢ™§¡Ê¸„fiÈUÃË ŒÈÉÊfi ‚ÈÆŒÈÉÊ ¬ÿ‚ãºfi˝◊flh¸ÃÊ◊˜Ô– ß·◊Í¡¸Ó®◊ãÿÊ flfiˇÊà‚|Çœö
‚¬ËfiÁÃ◊ãÿÊ ŸflfiŸ ¬ÍflZ Œÿfi◊ÊŸ ¬È⁄UÊáÊŸ Ÿfl◊œÊfiÃÊ◊Í¡¸Ó®◊ÍơʸӄÈUÃË ™§¡¸ÿfi◊ÊŸ fl‚ÈÆ
flÊÿ¸ÊfiÁáÊ ÿ¡fi◊ÊŸÊÿ Á‡ÊÁˇÊà flfi‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flËÃÊ¢ ÿ¡fiH 16H
587 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ ±¨é{ï²S²-yiïÞo™u Äthý fh™th Eïh™tk ±¨é±Ýï-Ä™-Œt™™t ytÄth
s„‚{tk rðît™™t îtht ±æ²æüç‡æ-„úný fhðt ÞtuøÞ f{o ±¨é-Ä™™e çàæçÿæ„ï-rðît™tu™e rþûtt{tk ht‚-
rŒðË ²…}ææÝæ²-Ëk„r‚™u {txu «ð]¥t Sð™u {txu ÔÞðnth™u ±è„æ}æì-ÔÞt fhu Au; ‚u{ ª…æüãé„è-
ƒ¤ ‚Útt «tý™u Äthý fh™the ytnwr‚ytu Îï±è-rŒÔÞ „wýtu™u «t fh™th rŒðË-ht‚, в¨æ-s¤Úte
Îé{ï-Ëw¾tu™u …qýo y™u ¨éÎéÍæï-W¥t{ ft{™tytu™e ðÄof ƒ™e™u §‹Îí}æì-yiïÞo™e ¥±{ï„æ}æì-ð]rØ fhu
Au; ‚u{tkÚte ¥‹²æ-yuf htrºt §¯}æì-yL™ y™u ª…ü}æì-ƒ¤™u ±ÿæ„ì-«t fhtðu Au; ¥‹²æ-ƒeòu rŒðË
¨Ðèç„}æì-…t™™e Ërn‚ ¨çx{}æì-Ë{t™ ¼tus™™u ±ÿæ„ì-«t fhtðu Au; β}ææÝï-ytðt„{™ „wýðt¤e
yt„¤-…tA¤™e ƒu htrºt «ð]¥t ÚtE™u ݱïÝ-™ðt …ŒtÚto ËtÚtu Ðê±ü}æì-«t[e™ y™u ÐéÚæ‡æïÝ-…whtýt
MðY… ËtÚtu ݱ}æì-™ðe™ MðY…™u ¥{æ„æ}æì-Äthý fhu Au; ª…ü²}ææÝï-ƒ¤™e ð]rØ fh‚t ª…æüãé„è-
ƒ¤ y™u «tý™u Äthý fh™the ƒ™e™u ©…ü}æì-«tý = Sð™™u Äthý fhu Au; ‚u{ yt… ²…-Ëk„
fhtu. (16)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ht‚ y™u rŒðË ð‚o{t™ MðY… îtht …qðto…h™t MðY…™u ƒ‚tð™th
‚Útt ytnth-rðnth™u «t fhtð™th Au, ‚u{ yÂø™{tk ntu{ðt{tk ytðu÷e ytnwr‚ytu Ë{M‚ Ëw¾tu
…qýo fh™the Au.
òu {™w»Þtu Ë{Þ™t yíÞÕ… ¼t„™u …ý ÔÞÚto rð‚tðu, ðtÞw ytrŒ …ŒtÚttuo™u þwØ ™ fhu, yáü
(¼rð»Þ ytrŒ)™u y™w{t™Úte ™ òýu, ‚tu Ëw¾™u fŒe …ý «t fhe þf‚t ™Úte. (16)
ŒflÊ ŒÒ√ÿÊ „UÊÃÊfi⁄UÊ ŒflÁ◊ãº˝fi◊flh¸ÃÊ◊˜Ô– „UÃÊÉÊfi‡Êö‚ÊflÊ÷ÊfiCÔUÊZ fl‚ÈÆ flÊÿ¸ÊfiÁáÊ
ÿ¡fi◊ÊŸÊÿ Á‡ÊÁˇÊÃÊÒ flfi‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flËÃÊ¢ ÿ¡fiH 17H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ Îñòæ-rŒÔÞ „wýtuÚte Þwõ‚, ãæï„æÚæ-s„‚™t Ä‚to, Îï±æ-Ëw¾ «Œt™ fh™tht
ðtÞw y™u yÂø™ Îï±}æì-rŒÔÞ „wýtuÚte Þwõ‚ §‹Îí}æì-ËqÞo™e ¥±hü„æ}æì-ð]rØ fhu Au; ã„æÍæà梨æñ-[tuhtu™u
{th™tht ‚u htu„tu™u ¥æ, ¥|ææcÅæü}æì-Ëthe he‚u ™ü fhu Au; ²…}ææÝæ²-f{o «ð]¥t ÚtÞu÷ Sð™u {txu
çàæçÿæ„æñ-rð¿ttr…‚ ƒ™e™u ±¨é{ï²S²-Ëðo yiïÞo™t ytÄth Eïh™tk ±¨é±Ýï-Ä™ Œt™™t MÚtt™
s„‚{tk ±¨é-Ä™ y™u ±æ²æüç‡æ-„úný fhðt ÞtuøÞ s÷tu™u ±è„æ}æì-ÔÞt fhu Au, ‚u{ yt… ²…-
Þ¿t fhtu. (17)
¼tðtÚto : òu {™w»Þ ðtÞw y™u rðãw‚T™u ËqÞo™tk r™r{¥t {t™e™u, Ä™tu™tu Ëk[Þ fhu ‚tu S„ïÝ-
[tuhtu™t ™tþf ƒ™u. (17)
ŒflË|SÃd|SÃdÊ ŒflË— ¬ÁÃÁ◊ãºfi˝◊flh¸ÿŸ˜Ô– •S¬ÎfiˇÊjÊ⁄fiUÃË ÁŒflfiö L§º˝Òÿ¸ôÊö
‚⁄UfiSflÃË«UÊ fl‚Èfi◊ÃË ªÎÆ„UÊãflfi‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ √ÿãÃÈÆ ÿ¡fiH 18H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su LÎíñ:-«týtu™t îtht |ææÚ„è-Äthý fh™the ðtýe çα}æì-«ftþ™u, ¨ÚS±„è-
rð¿tt™Úte Þwõ‚ ðtýe ²¿æ}æì-Ëk„r‚™u ÞtuøÞ ÔÞðnth™u, ±¨é}æ„è-y™uf ÿÔÞtuðt¤e §Çæ-«þkË™eÞ
588 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ðtýe xæëãæÝì-½htu ðt „]nMÚttu™u Äthý fh‚e Îï±è: ç„d:-yu ºtý rŒÔÞ ðtýeytu ç„d: Îï±è:-ºtý
rŒÔÞ r¢Þtytu™u [ynª …w™hwÂõ‚ ytð~Þf‚t ƒ‚tððt {txu Au.] ‚Útt Ðç„}æì-…t÷f §‹Îí}æì-ËqÞo™e
Ë{t™ ‚usMðe Sð™e ¥±hü²Ýì-ð]rØ fhu Au; ±¨é{ï²S²-Ëðo Ä™ ftu»t™tk ±¨é±Ýï-Ä™ Œt™{tk ½htu™u
ò‹„é-ÔÞt fhu Au; ‚u™u yt… ²…-«t fhtu y™u yt… ‚u™e ¥SÐëÿæ„ì-M…]nt=ft{™t fhtu. (18)
¼tðtÚto : su{ s¤, yÂø™ y™u ðtÞw™e „r‚ytu rŒÔÞ r¢Þtytu ‚Útt ËqÞo™t «ftþ™e ð]rØ fhu
Au, ‚u{ su {™w»Þtu Ë{M‚ rðãtytu™u Äthý fh™the, Ëðo r¢Þtytu™tu nu‚w, Ëðo „wý-Œtu»ttu™e ¿tt…f,
ºtý «fth™e ðtýe™u òýu Au, ‚uytu yu Ëðo ÿÔÞtu™t ytÄth ËkËth{tk ©e = ÷û{e™u «t fhu Au. (18)
Œfl ßãº˝Ê˘Ÿ⁄UʇÊö‚fi|SòÊflM§Õ|SòÊfi’ãœÈÆ⁄UÊ ŒflÁ◊ãºfi˝◊flh¸ÿØԖ ‡Êßfi Á‡ÊÁÃ-
¬ÎÆcΔUÊŸÊ◊ÊÁ„fiU× ‚„UdfiáÊ ¬˝flfiûʸà Á◊òÊÊflL§áÊŒfiSÿ „UÊòÊ◊„UÓ¸ÃÊ ’΄US¬ÁÃfi SÃÊòÊ◊-
|‡flŸÊ˘äflfiÿ¸fl¢ fl‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flÃÈÆ ÿ¡fiH 19H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ ç~æÏæ‹{éÚ:-}r»t ytrŒ Y… ºtý ƒkÄ™tuðt¤t, ç~æ±Mƒ:-ºtý Ëw¾ŒtÞf
½htu™t Mðt{e, ÝÚæà梨:-{™w»Þtu™e M‚wr‚ fh™th, §‹Îí:-yiïÞo™t RåAwf Îï±:-Sð àæ„ïÝ-ËUfztu
«fth™tk f{tuoÚte Îï±}æì-«ftþ{t™ §‹Îí}æì-rðãw‚TY… yÂø™™e ¥±{ü²„ì-ð]rØ fhu.
su çàæç„ÐëcÆæÝæ}æì-su™e …eX …h Ëðth ÚtðtÚte þe½ú„{™ ÚttÞ Au ‚u …þwytu™e {æÞ{tk ¥æçã„:-
rðã{t™ Sð ¨ãdï‡æ-yËkÏÞ …wÁ»ttÚtoÚte Ðí±œæü„ï-«ð]¥t ÚttÞ Au, ç}æ~ææ±L‡ææ-«tý y™u WŒt™ ¥S²-
yu Sð™t §„ì-s ãæï~æ}æì-¼tus™™e ¥ãü„:-ÞtuøÞ Au; ±¨é{ï²S²-ËkËth™t ÏæëãSÐç„:-{nt™ …ŒtÚttuo™t
hûtf rðãw‚T Y… yÂø™ S„æï~æ}æì-M‚wr‚™t ËtÄ™ Au; ¥çEÝæ-ËqÞo y™u [kÿ{t ¥Š±²ü±}æì-…tu‚t™t Þ¿t™t
RåAwf™u ‚Útt ±¨é±Ýï-ðËw =Ä™™e Þt[™t fh™thtytu {txu ±ï„é-«t ÚttÞ; ‚u{ ²…-Ëk„ fhtu.
(19)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ºtýu «fth™t Ëw¾tu™u «Œt™ fh™tht, ºtýu ft÷tu™t «ƒkÄÚte Þwõ‚ ½htu™wk
r™{toý fhe™u, yËkÏÞ Ëw¾ «t fhe™u, ¼tus™ fhe™u Þt[f™u {txu ÞÚttur[‚ ðM‚w yt…u Au, ‚uytu
feŠ‚™u «t fhu Au. (19)
ŒflÊ ŒflÒfl¸ŸS¬ÁÃ*„U⁄fiUáÿ¬áÊʸ ◊œÈfi‡ÊÊπ— ‚ÈÁ¬å¬ÀÊÊ ŒflÁ◊ãº˝fi◊flh¸ÿØԖ
ÁŒfl◊ª˝fiáÊÊS¬ÎˇÊŒÊãÃÁ⁄fiUˇÊ¢ ¬ÎÁÕflË◊fiŒÎö„UËm‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flÃÈÆ ÿ¡fiH 20H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ Îï±ñ:-rŒÔÞ «ftþ{t™ „wýtu™e ËtÚtu rðã{t™, çãÚ‡²Ð‡æü:-Ëwðýo Ë{t™
[¤f‚t …t™ðt¤t, }æ{éàææ¶:-{eXe zt¤eytuðt¤t, ¨éçÐŒÐH:-ËwkŒh V¤tuðt¤t, Îï±:-rŒÔÞ„wý «Œt™
fh™th ±ÝSÐç„:-ËqÞo™tk rfhýtu{tk s¤ …ntU[tze W»ý‚t™e þtkr‚ îtht rfhýtu™e hûtf ð™M…r‚ §‹Îí}æì-
Œrhÿ‚t™tþf Îï±}æì-rŒÔÞ„wýtuðt¤t ÷tuftu™e ðt {u½™e ¥±{ü²„ì-ð]rØ fhu Au.
589 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¥xæíï‡æ-y„ú„t{e ƒ™e™u çα}æì-«ftþ™e ¥SÐëÿæ„ì-M…]nt fhu Au; ¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ y™u ‚u{tk
ÂMÚt‚ ÷tuftu™u ‚Útt Ðë烱è}æì-¼qr{™u ¥æ + ¥ö¢ãè„ì-ËðoºtÚte Äthý fhu Au; ±¨é±Ýï-Ä™ «Œt™ fh™th
Sð™u {txu ±¨é{ï²S²-ËkËth™wk Ëðo Ä™ ±ï„é-«t fhu Au; ‚u{ ²…-yt… Þ¿t fhtu.
¼tðtÚto : su{ ð™M…r‚ytu {u½tu™e ð]rØ fhu Au y™u ËqÞo ÷tuftu™u Äthý fhu Au, ‚u{ rðît™
÷tuftu rðãt™t Þt[f rðãtÚteoytu™e ð]rØ fhu Au. (20)
Œfl¢ ’*„UflʸÁ⁄fiUÃËŸÊ¢ ŒflÁ◊ãºfi˝◊flh¸ÿØԖ
SflÊ‚SÕÁ◊ãº˝áÊÊ‚fiãŸ◊ãÿÊ ’„U˸úcÿèÿ~÷Ím‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flÃÈÆ ÿ¡fiH 21H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ Îï±}æì-rŒÔÞ, ±æçÚ„èÝæ}æì-„úný™u ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™e {æÞ{tk ð‚o{t™,
S±æ¨Sƒ}æì-Ëthe he‚u ƒuËðt™tu ytÄth, §‹Îíï‡æ-…h{uïh™e ËtÚtu ¥æ¨‹Ý}æì-Ë{e…MÚt, §‹Îí}æì-rðãw‚T
Ïæ<ã:-ytftþ Îï±}æì-rŒÔÞ „wýtu™e ¥±{ü²„ì-ð]rØ fhu Au; ¥‹²æ-yLÞ Ïæãèüç¯-yL‚rhût™t yðÞðtu
¥ç|æ+¥|æê„ì-Ëðoºt ÔÞt Au; ±¨é{ï²S²-Ëðo ÿÔÞtu™t ytÄth s„‚™e {æÞ{tk ±¨é±Ýï-…ŒtÚtorðãt™t
Þt[f™u {txu ±ï„é-…ŒtÚttuo™u «t fhtðu Au; ‚u{ yt… ²…-«t fhtu. (21)
¼tðtÚto : nu rðît™ {™w»Þtu ! ‚{u su{ Ëðoºt ÔÞt ytftþ Ëðo …ŒtÚttuo™u ƒÄe ƒtswÚte ÔÞtÂ
fhu Au y™u Ëðo™e Ë{e… Au, ‚u{ Eïh™t Ë{e…ð‚eo Sð™u òýe™u, yt ËkËth{tk Ëw…tºt Þt[f™u
Œt™ yt…tu. (21)
ŒflÊ •ÁÇŸ— |SflfiCUÔ ∑ΧgflÁ◊ãºfi̋◊flh¸ÿØ–Ô |SflfiC¢UÔ ∑Æȧfl¸|ãàSflfiCUÔ ∑Î§Ã˜Ô |SflCÔUfi◊l ∑fi§⁄UÊÃÈ
ŸÊ fl‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flÃÈÆ ÿ¡fiH 22H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ çS±cÅÜëU„ì-W¥t{ Rü™u rËØ fh™th, Îï±:-rŒÔÞ„wýtuÚte Þwõ‚ ¥çxÝ:-
yÂø™ §‹Îí}æì, Îï±}æì-rŒÔÞ„wýtuðt¤t Sð™e ¥±{ü²„ì-WL™r‚ fhu Au; ‚Útt su{ çS±cÅ}æì-W¥t{ Rü™u
ÜéU±üÝì-rËØ fh‚tk çS±cÅÜëU„ì-W¥t{ Rüfthe yÂø™ çS±cÅ}æì-yíÞk‚ y¼eü rËØ fhu Au, ‚u{ ¥l-
yts Ý:-y{tht {txu Ëw¾™u ÜUÚæï„é-rËØ fhu, ±ï„é-Ä™™u «t fhtðu y™u ±¨é{ï²S²-s„‚™tk
{æÞ{tk ±¨é±Ýï-…ŒtÚtorðãt™t Þt[f™u {txu ²…-‚u rðãt™wk Œt™ fhtu. (22)
¼tðtÚto : su{ „wý, f{o, Mð¼tðtu îtht òýu÷t, f{tuo{tk Ëthe he‚u «Þwõ‚ ÚtÞu÷ yÂø™ y¼eü
ftÞtuo™u rËØ fhu Au, ‚u{ rðît™tuyu ð‚oðwk òuEyu. (22)
•|ÇŸ◊l „UÊÃÊfi⁄U◊flÎáÊËÃÊÿ¢ ÿ¡fi◊ÊŸ— ¬øŸ˜Ô ¬ÄÃË— ¬øfiŸ˜Ô ¬È⁄UÊ«Uʇʯ ’äŸÁ㟺˝Êfiÿ
ë¿Uʪfi◊˜Ô– ‚ÍƬSÕÊ •l ŒflÊ flŸS¬ÁÃfi⁄U÷flÁŒãº˝Êfiÿ ë¿UʪfiŸ– •lûÊ¢ ◊fiŒS× ¬˝ÁÃfi
¬øÃʪ˝fi÷ËŒflËfiflÎœà¬È⁄UÊ«UʇÊfiŸ àflÊ◊˝l ´ fi· H 23H
590 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu «¯ï-{kºttÚto™t ¿tt‚t rðî™T ! su{ ¥²}æì-yt ²…}ææÝ:-Þs{t™ ¥l-yts §‹Îíæ²-
yiïÞo «tr™u {txu Ðv„è:-…tftu™u ЙÝì-…ftð‚t, ÐéÚæïÇæàæ}æì-ntu{™u {txu …tf-rðþu»t™u ЙÝì-…ftð‚t,
Àæxæ}æì-htu„ AuŒf þtf™u ÏæŠÝÝì-ƒtkÄ‚t ãæï„æÚ}æì-ntu{ fhðt{tk fwþ¤ ¥çxÝ}æì-‚usMðe rðît™™tu ¥±ë‡æè„-
ðhý-Mðefth fhu Au.
su{ ±ÝSÐç„:-rfhý Ë{qn™tu hûtf Îï±:-«ftþÞwõ‚ ËqÞo{kz¤ §‹Îíæ²-yiïÞo™u {txu ÀæxæïÝ-
AuŒ™Úte ¥l-yt Ë{Þu ¥|汄ì-«rËØ ÚttÞ, }æïÎS„:-ÂM™øÄ ntuðtÚte „}æì-‚u nw‚ …ŒtÚto™u ¥l„ì-
¾tÞ Au; Й„æ-…tf f‚to ðt ËqÞo îtht ¨éÐSƒæ:-þtf ð„uhu Ëthe he‚u W…ÂMÚt‚ ÚttÞ Au, ‚u{ Ðíç„,
¥xæí|æè„-Ëðo™u „úný fhu Au, …ftðu Au. ÐéÚæïÇæàæïÝ-ntu{ {txu …ftðu÷ …ŒtÚto rðþu»tÚte ¥±è±ë{„ì-
yrÄf ð]rØ yÚtto‚T WL™r‚ ÚttÞ Au; ‚u{ y±æ}æì-yt…™e ¥l-yts nwk WL™r‚ fhwk Awk, ‚u{ ‚{u …ý
yt[hý fhtu. (23)
¼tðtÚto : su{ hËtuÞtytu þtf ytrŒ™u Atu÷e™u, ft…e™u, yL™ y™u þtf ð„uhu …ftðu Au, su{
ËqÞo Ëðo™u …ftðu Au. su{ ËqÞo ð»tto îtht Ëðo™e ð]rØ/WL™r‚ fhu Au, ‚u{ Ëuðt ytrŒ îtht {kºttÚto™t
ÿüt rðît™tu™e Ëðuoyu ð]rØ yÚtto‚T WL™r‚ fhðe òuEyu.(23)
„UÊÃÊfi ÿˇÊà‚Á◊œÊŸ¢ ◊„Ul‡Ê— ‚È‚fiÁ◊h¢ fl⁄fiUáÿ◊|ÇŸÁ◊ãº˝¯ flÿÊœ‚fi◊˜Ô–
ªÊÿòÊË¥ ¿UãŒfi ß|ãº˝ÿ¢ òÿ$fl ªÊ¢ flÿÊ ŒœmàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 24H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-rðãtrŒ™t „úný fh™th {™w»Þ ! yt… su{ ãæï„æ-rðãtrŒ™t Œt‚t rðît™
¥çxÝ}æì-yÂø™™e Ë{t™ ¨ç}æ{æÝ}æì-rðãtrŒÚte ËBÞfT «ftþ{t™, ¨é¨ç}æm}æì-ËwkŒh þtu¼tÞ{t™ -
«ŒeÂ, ±Ú}æì-ðhý fhðt ÞtuøÞ, }æã„ì-{nt™ ²àæ:-feŠ‚™u; ±²æï{¨}æì-ft{™t fhðt ÞtuøÞ ytÞw™u
Äthý fh™tht, §‹Îí}æì-…h{ yiïÞo™u Wí…L™ fh™tht …ŒtÚttuo™u, xææ²~æè}æì-ËíÞ yÚttuo™tu «ftþ fh™the
„tÞºte™u À‹Î:-Mð‚kºt‚t™u, §ç‹Îí²}æì-Ä™ ðt ©tuºttrŒ RrLÿÞtu™u ~²ç±}æì-ºtý «fthÚte hûtt fh™the
xææ}æì-…]rÚtðe™u y™u ±²:-Sð™™u Î{„ì-Äthý fh‚t ²ÿæ„ì-Ëk„ fhu Au; ¥æÁ²S²-rð¿tt™™t hË™u
±ï„é-«t fhu Au, ‚u{ yt… …ý ²…-Þ¿t - Ë{t„{ fhtu. (24)
¼tðtÚto : su {™w»Þ ©uc rðãt ytrŒ …ŒtÚttuo™wk Œt™ fhu Au, ‚uytu y‚w÷ feŠ‚™u «t fhe™u
Ëw¾e ÚttÞ Au, [‚Útt yLÞtu™u Ëw¾e fhu Au.] (24)
„UÊÃÊfi ÿˇÊûÊŸÍÆŸ¬ÊfiÃ◊ÈÆÁjŒ¢ ÿ¢ ª÷¸◊ÁŒfiÁÃŒ¸œ ‡ÊÈÁøÁ◊ãºÓ˝¢ flÿÊœ‚fi◊˜Ô–
©U|cáÊ„¢U ¿UãŒfi ß|ãº˝ÿ¢ ÁŒfiàÿflÊ„¢U ªÊ¢ flÿÊ ŒœmàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 25H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-¿tt™Þ¿t™t f‚to ! su{ ãæï„æ-rðãtrŒ þw¼ „wýtu™tu „úný fh™th rðît™ „ÝêÝÐæ„}æì-
þheh ytrŒ™t hûtf ©çjÎ}æì-þheh™wk ¼uŒ™ fhe™u ™ef¤™th xæ|æü}æì-„¼o™e Ë{t™ ¥çÎç„:-{t‚t
591 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
²}æì-su{ Î{ï-Äthý fhu Au; ‚u ±²æï{¨}æì-ytÞw™t ðÄof àæéç™}æì-…rðºt §‹Îí}æì-ËqÞo™tu ²ÿæ„ì-Ëk„ fhu
Au; ¥æÁ²S²-rð¿tt™, ©çc‡æã}æì-W»ýf AkŒÚte «r‚…trŒ‚ yÚto, À‹Î:-ƒ¤fthf …ŒtÚto, §ç‹Îí²}æì-
Sð™t r[öY… ©tuºttrŒ RrLÿÞtu, çÎy²±æã}æì-rŒíÞ = ¾krz‚ (RrLÿÞtu™u «t fhtð™th (þheh),
xææ}æì-ðtýe y™u ±²:-ËwkŒh …ŒtÚttuo™u Î{„ì-Äthý fh‚t ±ï„é-«t fhu Au. ‚u{ ‚u Ëðo™tu yt… ²…-
Ëk„ fhtu. (25)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! yt… su{ {t‚t „¼o™e y™u Wí…L™ ÚtÞu÷ ƒt¤f™e hûtt fhu Au, ‚u{
þheh y™u RrLÿÞtu™e hûtt fhe™u rðãt y™u ytÞw™e ð]rØ fhtu. (25)
„UÊÃÊfi ÿˇÊŒË«Uãÿfi◊ËÁ«Uâ flÎfiòÊ„UãÃfi◊Á◊«UÊfiÁ÷⁄UË«UKö ‚„U— ‚Ê◊Á◊ãº˝fi ¢ flÿÊœ‚fi◊˜–Ô
•ŸÈÆc≈ÈU÷¢ ¿UãŒfi ß|ãº˝ÿ¢ ¬ÜøÊfi$fl ªÊ¢ flÿÊ ŒœmàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 26H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Þs{t™ ! su{ ãæï„æ-rðãtrŒ þw¼ „wýtu™wk „úný fh™th rðît™ ±ë~æã‹„}æ}æì-
ð]ºt = {u½ ã‹„æ-ËqÞo Ë{t™ yÚtto‚T {u½™tþf ËqÞo™e Ë{t™, §Çæç|æ:-Ëwrþrût‚ ðtýeytuÚte §üÇ}æì-
M‚wr‚™u ÞtuøÞ, §üçÇ„}æì-«þkrË‚ ¨ã:-ƒ¤, §üÇK}æì-«þkËt™u ÞtuøÞ ¨æï}æ}æì-Ëtu{ ytrŒ yti»trÄ„ý,
±²æï{¨}æì-{™tunh «týtu™t Äthf §‹Îí}æì-Sðtí{t™u ²ÿæ„ì-Ëk„ fhu Au.
§ç‹Îí²}æì-©tuºt ytrŒ RrLÿÞ ¥ÝécÅé|æ}æì-M‚wr‚™u ÞtuøÞ À‹Î:-Mð‚kºt‚t, Ð@æç±}æì-…tk[ «týtu™e
hûtt fh™the xææ}æì-…]rÚtðe y™u ±²:-y¼eü ðM‚w ¥æÁ²S²-òýðt ÞtuøÞ s„‚™tk {æÞ{tk Î{„ì-
Äthý fh‚t ±ï„é-«t fhu Au; ‚u{ yt… yu Ëðo™tu ²…-Ëk„ fhtu - «t fhtu. (26)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu LÞtÞÚte «þM‚ „wýðt¤t ËqÞo™e Ë{t™ «þM‚ ƒ™e™u, òýðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u
òýe™u, M‚wr‚, ƒ¤, Sð™, Ä™, rs‚urLÿÞ‚t y™u htßÞ™u Äthý fhu Au, ‚uytu «þkËt™u ÞtuøÞ
Īu Au. (26)
„UÊÃÊfi ÿˇÊà‚È’*„U·¯ ¬Í·RáflãÃ◊◊fiàÿ¸ö ‚ËŒfiãâ ’*„UÁ·fi Á¬˝ÿõ˘◊ÎÃãº˝¯ flÿÊœ‚fi◊˜Ô
’ÎÆ„UÃË¥ ¿UãŒfi ß|ãº˝ÿ¢ ÁòÊfiflà‚¢ ªÊ¢ flÿÊ ŒœmàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 27H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! ‚wk su{ ‚u ãæï„æ-rðãtrŒ þw¼ „wýtu™wk „úný fh™th rðît™ ¥}æë„æ-
™tþÄ{oÚte hrn‚ Ïæ<ãç¯-ytftþ™e Ë{t™ ÔÞtÂ, çÐí²ï-f{™eÞ …h{uïh™tk MðY…{tk ¨è΋„}æì-
ÂMÚt‚, ¥}æy²ü}æì-þwØ MðY…Úte {]íÞwhrn‚, Ðꯇ±‹„}æì-¾qƒ s …wrüÚte Þwõ‚, ¨éÏæ<ã¯}æì-ËwkŒh ytftþ
ðt s¤ðt¤t, ±²æï{¨}æì-f{™eÞ «týtu™u Äthý fh™th §‹Îí}æì-…tu‚t™t Sð MðY…™u ²ÿæ„ì-«tÂ
fhu Au.
‚u ¥æÁ²S²-rð¿tt™™e Ïæëã„è}æì-ƒ]n‚e À‹Î:-AkŒ §ç‹Îí²}æì-©tuºttrŒ RrLÿÞtu ðt Ä™, ç~æ±y¨}æì-
f{o, W…tË™t y™u ¿tt™ su™u …wºt Ë{t™ Au ‚u ðuŒ ËkƒkÄe xææ}æì-«t fhðt ÞtuøÞ ƒtuÄ ‚Útt ±²:-
{™tunh Ëw¾™u Î{„ì-Äthý fh‚t fÕÞtý™u ±ï„é-«t fhu Au; ‚u{ yu™u ²…-Ëk„‚-«t fhtu. (27)
592 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ðuŒ…tXe, ƒúñr™c y™u Þtu„e™e Ëuðt fhu Au, ‚uytu Rü Ëw¾tu™u «tÂ
fhu Au. (27)
„UÊÃÊfi ÿˇÊmKøfiSflÃË— ‚Ȭ˝ÊÿáÊÊ ´fi§ÃÊflÎœÊ mÊ⁄UÊfi ŒflË*®„®fiU⁄RáÿÿËfi’˝¸rÊÔÊáÊ-
Á◊ãº˝¯ flÿÊœ‚fi◊˜Ô– ¬Áæ˜ Äâ ¿UãŒfi ß„U|ãº˝ÿ¢ ÃfiÈÿ¸flÊ„¢U ªÊ¢ flÿÊ ŒœmKãàflÊÖÿfiSÿ
„UÊÃÿ¸¡fiH 28H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Þs{t™ ! ‚wk su{ §ã-yt ËkËth{tk ãæï„æ-rðît™ ò™S±„è:-„{™™t yðftþÚte
Þwõ‚, ¨éÐí沇ææ:-W¥t{ «Þtý = „{™ðt¤t, «„æ±ë{:-}‚ = ÞÚttÞtuøÞ ËíÞ™e ð]rØ fh™th,
çãÚ‡²²è:-Ëwðýo ytrŒÚte y™wr÷Â, Îï±è:-rŒÔÞ„wýðt¤t mæÚ:-îthtu™u ±²æï{¨}æì-ft{™t™u ÞtuøÞ
rðãt ‚Útt ƒtuÄ™u Äthý fh™tht, Ïæírææ‡æ}æì-[thuÞ ðuŒtu™t ¿tt‚t ƒúñt™u, §‹Îí}æì-rðãtY…e yiïÞoðt¤t
rðît™™u, Тçv„}æì-…kÂõ‚ À‹Î:-AkŒ, §ç‹Îí²}æì-Ä™, „é²ü±æã}æì-‚wÞo = [th „ýt ¼th™u ðn™ fh™tht,
xææ}æì-ƒ¤Œ™u ‚Útt ±²:-„r‚™u Î{„ì-Äthý fh‚t ¥æÁ²S²-½]‚ ytrŒ …ŒtÚttuo™u ²ÿæ„ì-«t fhu Au.
‚Útt su{ yLÞ {™w»Þ ò‹„é-«t fhu Au, ‚u{ ‚uu™u ²…-«t fhtu. (28)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yr‚ W¥t{, ËwkŒh îthtuðt¤t, Ëwðýo ytrŒÚte Þwõ‚ ½h ƒ™tðe™u, ‚u{tk
r™ðtË y™u ðuŒtÇÞtË fhu Au, ‚uytu ™ehtu„ hnu Au. (28)
„UÊÃÊfi ÿˇÊà‚ÈƬ‡Êfi‚Ê ‚ÈÁ‡ÊÀ¬ ’Îfi„UÃË ©U÷ ŸÄÃÊ·Ê‚Ê Ÿ Œfi‡Ê¸Ã Áfl‡flÁ◊ãº˝¯
flÿÊœ‚fi◊˜ – ÁòÊc≈ÈU÷¢ ¿UãŒfi ß„U|ãº˝ÿ¢ ¬ficΔUflÊ„¢U ªÊ¢ flÿÊ ŒœfimËÃÊ◊ÊÖÿfiSÿ
„UÊÃÿ¸¡fiH 29H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Þs{t™ ! ‚wk su{ §ã-yt ËkËth{tk Ïæëã„è-{tuxt ©|æï-ƒu ¨éçàæËÐï-ËwkŒh
rþÕ…Þwõ‚,Îàæü„ï-Œþo™eÞ Ýv„æï¯æ¨æ-ht‚ y™u rŒðË™e Ý-Ë{t™ ¨éÐïàæ¨æ-ËwkŒh MðY…ðt™ yæÞt…f
y™u W…Œuþf ƒu rðît™ ç±E}æì-Ëðo ±²æï{¨}æì-ft{™t™u Äthý fh™tht §‹Îí}æì-W¥t{ yiïÞo™,u ç~æcÅé|æ}æì-
rºtüw…T ™t{f AkŒ™t yÚto™u, À‹Î:-ƒ¤, ±²:-yðMÚtt yÚtto‚T „r‚ §ç‹Îí²}æì-Ä™ ðt ©tuºttrŒ RrLÿÞtu,
ÐcƱæã}æì-…eX …h ¼th ðn™ fh™tht xææ}æì-ƒ¤Œ™e Ë{t™ ±è„æ}æì-«t fhu Au, su{ ¥æÁ²S²-
«t fhðt ÞtuøÞ ½]‚trŒ …ŒtÚttuo™u Î{„ì-Äthý fh‚t ãæï„æ-rðît™ ‚u™u ²ÿæ„ì-«t fhu Au, ‚u{ ²…-
«t fhtu. (29)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ëf÷ yiïÞo™u Wí…L™ fh™tht rþÕ…-f{tuo™u rËØ fhu Au, ‚uytu Ëw¾e ƒ™u
Au. (29)
„UÊÃÊfi ÿˇÊà¬˝øfiÃ‚Ê ŒflÊŸÊfi◊ÈûÊ◊¢ ÿ‡ÊÊ „UÊÃÊfi⁄UÊ ŒÒ√ÿÊfi ∑§flË ‚ÿÈ¡ãº˝fi ¢ flÿÊœ‚fi◊–˜Ô
¡ªfiÃË¢ ¿UãŒfi ß|ãº˝ÿ◊fiŸ«˜UÔflÊ„¢U ªÊ¢ flÿÊ ŒœfimËÃÊ◊ÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 30H
593 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Þs{t™ ! ‚wk su{ Îï±æÝæ}æì-rðît™tu{tk Ðí™ï„¨æ-Wíf]ü rð¿tt™ðt¤t, ¨²é…æ-
ËtÚtu ËkƒkÄ ht¾™tht, Îñòæ-rŒÔÞ f{tuo{tk ©uc, ãæï„æÚæ-rðãt ytrŒ™t Œt‚t ÜU±è-yæÞt…f-yæÞu‚t
yÚtðt Ëtk¼¤ðt-Ëk¼¤tð™th {uÄtðe rðît™ ©œæ}æ}æì-W¥t{ ²àæ:-feŠ‚, ±²æï{¨}æì-Rü Ëw¾™t Äthf
§‹Îí}æì-…h{ yiïÞo, …xæ„è}æì, À‹Î:-s„‚e AkŒ ±²:-rð¿tt™, §ç‹Îí²}æì-Ä™, ¥ÝÇì±æã}æì-„tze ðn™
fh™th xææ}æì-ƒ¤Œ™u ±è„æ}æì-«t fhu Au; su{ ¥æÁ²S²-òýðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™e {æÞ{tk yu Wõ‚
Ëðo™wk Î{„ì-Äthý fh‚t ãæï„æ-„úný fh‚t rðît™T ²ÿæ„ì-«t fhu Au; ‚u{ ²…-«t fhtu. (30)
¼tðtÚto : òu {™w»Þ …whw»ttÚto fhu, ‚tu rðãt, feŠ‚ y™u Ä™™u «t fhe™u {t™™eÞ ƒ™u. (30)
„UÊÃÊfi ÿˇÊଇÊfiSflÃË|SÃdÊ ŒflË*®„®fiU⁄RáÿÿËU÷ʸ⁄fiUÃË’¸Î„UÃË◊¸„UË— ¬ÁÃÁ◊ãº˝¯ flÿÊ-
œ‚fi◊˜Ô– Áfl⁄UÊ¡¢ ¿UãŒfi ß„U|ãº˝ÿ¢ œŸÈ¢ ªÊ¢ Ÿ flÿÊ ŒœmKãàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 31H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Þs{t™ ! su{ §ã-yt ËkËth{tk su ãæï„æ-rðãtrŒ þw¼ „wýtu™u „úný fh™th
rðît™ ç„d:-ºtý çãÚ‡²²è:-Ëwðýo Ë{t™ r«Þ, ÐïàæS±„è:-ËwkŒh Y…tuðt¤e, |ææÚ„è:-Äthý fh™the,
Ïæëã„è:-{tuxe }æãè:-{n¥ð…qýo Îï±è:-Œt™þe÷ †eytu, ºtý «fth™e ðtýeytu ‚Útt ±²æï{¨}æì-r[h
ytÞw™u Äthý fh™tht Ðç„}æì-hûtf §‹Îí}æì-htò™t ç±Úæ…}æì-rðrðÄ …ŒtÚttuo™t «ftþf rðhtxT ™t{f
AkŒ, À‹Î:-ƒ¤fthe …ŒtÚto, ±²:-ft{™t ÞtuøÞ ðM‚w y™u §ç‹Îí²}æì-SðtuÚte Ëurð‚ Ëw¾™tu ²ÿæ„ì-
Ëk„ fhu Au; ‚u {ïÝé}æì-ŒqÄt¤e xææ}æì-„tÞtu™e Ý-Ë{t™ ò‹„é-yu™u «t fhtðu Au; ‚u{ ‚u …ŒtÚttuo™u
Î{„ì-Äthý fh‚t ¥æÁ²S²-rð¿tt™™t V¤™u ²…-«t fhtu. (31)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu f{o, W…tË™t rð¿tt™™e ¿tt…f ðtýe™u òýu Au, ‚uytu {nt™ feŠ‚™u «tÂ
fhu Au. su{ „tÞ ðtAhzt™u ‚]Â fhu Au, ‚u{ ynª rðît™tu y¿tt™ ƒt¤ftu™u ‚]Â fhu Au. (31)
„UÊÃÊfi ÿˇÊà‚ÈÆ⁄UÃfi‚¢ àflCÔUÊfi⁄¢U ¬È|c≈Uflh¸Ó®Ÿö M§¬ÊÁáÊ Á’÷fi˝Ã¢ ¬ÎÕ∑˜Ô§ ¬È|c≈UÁ◊ãº˝¯
flÿÊœ‚fi◊˜Ô– ÁmƬŒ¢ ¿UãŒfi ß|ãº˝ÿ◊ÈÆˇÊÊáÊ¢ ªÊ¢ Ÿ flÿÊ ŒœmàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 32H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Œt‚t {™w»Þ ! su{ ãæï„æ-rðît™ ¨éÚ}æì-©uc …ht¢{Þwõ‚, y±cÅæÚ}æì-«ftþ{t™,
Ðéçcű{üÝ}æì-…wrüðÄof, MÐæç‡æ-Y…tu™u ÐëƒÜUì-…]ÚtfT çÏæ|æí„}æì-Äthý fh™tht, ±²æï{¨}æì-r[h ytÞw™u
Äthý fh™tht ÐéçcÅ}æì-…wrüfthf §‹Îí}æì-…h{ yiïÞo™u ‚Útt çmÐÎ}æì-ƒu …„ðt¤t {™w»ÞtrŒ À‹Î:-
Mð‚kºt‚t §ç‹Îí²}æì-Ä™ ðt ©tuºttrŒ RrLÿÞtu, ©ÿææ‡æ}æì-ðeÞo Ëu[™{tk Ë{Úto xææ}æì-swðt™ yt¾÷t™e
Ý-Ë{t™ ±²:-„r‚™u Î{„ì-Äthý fh‚t ¥æÁ²S²-rð¿tt™™tu ²ÿæ„ì-Ëk„ fhu Au; ±ï„é-‚u™u «tÂ
fhu Au; ‚u{ ²…-Ëk„ fhtu. (32)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ yt¾÷tu-ËtkZ „tÞtu™u „¼eoýe fhe™u …þwytu™e ð]rØ fhu Au, ‚u{
„]nMÚttu †eytu-…í™eytu™u „¼oð‚e fhe™u «ò™e ð]rØ fhu.
òu Ëk‚t™tu™e ft{™t ntuÞ ‚tu [þheh™e] …wrü™u «t fhðe òuEyu. su{ ËqÞo Y…™tu ¿tt…f
594 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Au, ‚u{ rðît™T rðãt y™u Ëwrþûtt™u «ftrþ‚ fhu Au. (32)
„UÊÃÊfi ÿˇÊmŸS¬ÁÃfiö ‡ÊÁ◊ÃÊ⁄fiUö ‡ÊÃ∑˝fi§ÃÈÆö Á„U⁄Ufiáÿ¬áʸ◊ÈÆ|ÄÕŸfiö ⁄U‡ÊŸÊ¢ Á’÷˝fiâ
fl$‡Ê ÷ªÁ◊ãº˝¯ flÿÊœ‚fi◊˜Ô– ∑§∑ȧ÷¢ ¿UãŒfi ß„U|ãº˝ÿ¢ fl‡ÊÊ¢ fl„U⠪ʢ flÿÊ
ŒœmàflÊÖÿfiSÿ „UÊÃÿ¸¡fiH 33H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Þs{t™ ! su{ §ã-yt ËkËth{tk ¥æÁ²S²-½]‚ ytrŒ W¥t{ …ŒtÚttuo™tu ãæï„æ-
ntu{ fh™th àæç}æ„æÚ}æì-þtÂL‚fthf, çãÚ‡²Ð‡æü}æì-‚usY… hûtf, ±ÝSÐç„}æì-rfhýtu™t …t÷f ËqÞo™e
Ë{t™, àæ„ÜíU„é}æì-yrÄf ƒwrØ{t™, ©çvƒÝ}æì-«þM‚ fnuðt ÞtuøÞ ð[™tuÚte Þwõ‚, ÚàæÝæ}æì-ytk„¤e™u
ç±|æí„}æì-Äthý fh™th, ±çàæ}æì-ðþ{tk fh™th, |æxæ}æì-Ëuð™eÞ yiïÞo™u ‚Útt ±²æï{¨}æì-ytÞw™u Äthý
fh™th §‹Îí}æì-Sð™u, ÜUÜéU|æ}æì-yÚto™t htuÄf, À‹Î:-«ËL™‚tfthf §ç‹Îí²}æì-Ä™™u, ±àææ}æì-ðkæÞt ‚Útt
±ïã„}æì-„¼o…tr‚™e xææ}æì-„tÞtu™u ‚Útt ±²:-y¼eü ðM‚w™u Î{„ì-Äthý fh‚t ²ÿæ„ì-‚u™tu Ëk„ fhu
Au; ±ï„é-‚u™u «t fhu Au, ‚u{ ²…-Þ¿t fh. (33)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ËqÞo™e Ë{t™ rðãt, Ä{o y™u Ëwrþûtt™t «ftþf, ƒwrØ{t™, …tu‚t™t yk„tu™u
Äthý fh‚t rðãtY… yiïÞo™u «t fhe™u yLÞtu™u «Œt™ fhu Au, ‚uytu «þkËt™u «t fhu Au. (33)
„UÊÃÊfi ÿˇÊÃ˜Ô SflÊ„UÊfi∑ΧÃË⁄UR|ÇŸ¢ ªÎÆ„U¬fi$â ¬ÎÕÇflLfi§áÊ¢ ÷·¡¢ ∑§$fl ˇÊòÊÁ◊ãº˝¯-
flÿÊœ‚fi◊˜Ô– •ÁÃfi¿U㌂¢ ¿UãŒfi ß|ãº˝ÿ¢ ’ÎÆ„UŒfiÎcÊ÷¢ ªÊ¢ flÿÊ ŒœmKãàflÊÖÿfiSÿ
„UÊÃÿ¸¡fiH 34H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-Þs{t™ ! ‚wk su{ ãæï„æ-rðãt™t Œt‚t rðît™ S±æãæÜëU„è:-ðtýe ytrŒÚte rËØ
fhu÷, ¥çxÝ}æì-yÂø™™e Ë{t™ rðã{t™ ‚usMðe xæëãÐç„}æì-½h™t hûtf ±L‡æ}æì-©u c ÐëƒÜUì-…]ÚtfT
|æ﯅}æì-yti»tÄ, ÜUç±}æì-{uÄtðe-ƒwrØ{t™, ±²æï{¨}æì-ËwkŒh Sð™™u Äthý fh™th §‹Îí}æì-htò, ÿæ~æ}æì-
htßÞ, ¥ç„À‹Î¨}æì-yr‚ s„‚e ytrŒ AkŒtuÚte «r‚…trŒ‚ yÚto, À‹Î:-„tÞºte ytrŒ AkŒ Ïæëã„ì-
{tuxe §ç‹Îí²}æì-©tuºt ytrŒ RrLÿÞtu «¯|æ}æì-yr‚ ©uc xææ}æì-ƒ¤Œ y™u ±²:-Sð™™u Î{„ì-Äthý
fh‚t ¥æÁ²S²-½]‚™e ytnwr‚™tu ²ÿæ„ì-ntu{ fhu Au [yÚtðt rð¿tt™™e ytnwr‚™tu Ëk„ fhu Au.] y™u
su{ ÷tuftu yu Ëðo™u ò‹„é-«t fhu Au; ‚u{ ²…-ntu{ fhtu. [Ëk„r‚ fhtu.] (34)
¼tðtÚto : òu {™w»Þtu ðuŒMÚt „tÞºte ytrŒ AkŒtu ‚Útt yr‚s„‚e ytrŒ yr‚ AkŒtu™u ¼ýe™u
yÚto™t ¿tt‚t ƒ™u Au, ‚uytu Ë{M‚ rðãtytu™u «t fhu Au. (34)
Œfl¢ ’*„Ufl¸ÿÊœ‚¯ ŒflÁ◊ãº˝fi◊flh¸ÿØԖ ªÊÿòÿÊ ¿UãŒfi‚|ãº˝ÿ¢ øˇÊÈÆÁ⁄Uãº˝ flÿÊ
Œœfim‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flÃÈÆ ÿ¡fiH 35H
595 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ Îï±}æì-W¥t{ „wýðt¤t Ïæ<ã:-yL‚rhût ±²æï{¨}æì-ytÞw ðÄof Îï±}æì-
W¥t{ MðY…Þwõ‚ §‹Î}æì-ËqÞo™e ¥±{ü²„ì-ð]rØ fhu Au yÚtto‚T „r‚™tu yðftþ yt…u Au.
su{ xææ²~²æ-„tÞºte À‹Î¨æ-AkŒÚte ™ÿæé:-™uºt, §ç‹Îí²}æì-RLÿ = Sð™t r[öY… RrLÿÞtu y™u
±²:-Sð™™u §‹Îíï-Sð{tk Î{„ì-Äthý fh‚t ±¨é{ï²S²-ÿÔÞtu™t ytÄth ËkËth™tk ±¨é±Ýï-Ä™™tu
rð¼t„ fh™th {™w»Þ™u {txu ±ï„é-«t fhu Au; ‚u{ ²…-Ëk„r‚ fhtu. (35)
¼tðtÚto : su{ ytftþ{tk ËqÞo™tu «ftþ ð]rØ …t{u Au, ‚u{ ðuŒtu™tu yÇÞtË fhðtÚte Ðí ¿ ææ =
ƒwrØ™e ð]rØ ÚttÞ Au. su yt ËkËth{tk ðuŒ îtht Ëðo ËíÞ rðãtytu™u òýu Au, ‚uytu ËðoºtÚte WL™r‚
…t{u Au. (35)
ŒflËmʸ⁄UÊfi flÿÊœ‚ö ‡ÊÈÁøÁ◊ãº˝fi◊flh¸ÿŸ˜Ô– ©U|cáÊ„UÊ ¿UãŒfi‚|ãº˝ÿ¢ ¬˝ÊáÊÁ◊ãº˝fi
flÿÊ Œœfim‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ √ÿãÃÈÆ ÿ¡fiH 36H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ Îï±è:-«ftþ{t™, mæÚ:-„{™-yt„{™™t {txu ƒ™u÷ îth, ±²æï{¨}æì-
Sð™™t ytÄth, àæéç™}æì-…rðºt, §‹Îí}æì-þwØ ðtÞw™u §ç‹Îí²}æì-SðÚte Ëurð‚ RrLÿÞ ‚Útt Ðíæ‡æ}æì-«tý™u
§‹Îíï-Sð{tk ±¨é{ï²S²-Ä™™t ytÄth ftu»t™u ±¨é±Ýï-Ä™™t Þt[f™u {txu ¥±{ü²„ì-ðÄthu Au; ò‹„é-
‚u™u «t fhtðu Au. ‚u{ ©çc‡æãæ-À‹Î¨æ-W»ýf AkŒÚte yu …qðtuoõ‚ …ŒtÚttuo ‚Útt ±²:-r«Þ …ŒtÚttuo™u
Î{„ì-Äthý fh‚t ²…-«t fhtu. (36)
¼tðtÚto : su ½h™t îth™t Ët{u™t îthÚte ðtÞw Ëk[th fhu Au, ‚u ½h{tk r™ðtË fhðtÚte Sð™,
…rðºt‚t, ƒ¤ y™u ythtuøÞ™e ð]rØ ÚttÞ Au, yux÷t {txu y™uf îthtuðt¤wk {tuxkw ½h ƒ™tððwk òuEyu. (36)
ŒflË ©U·Ê‚ÊŸÄÃÊfi ŒflÁ◊ãº˝¯ flÿÊœ‚¯ ŒflË Œfl◊fiflh¸ÃÊ◊˜Ô– •ŸÈÆc≈ÈU÷Ê ¿UãŒfi-
‚|ãº˝ÿ¢ ’ÀÊÁ◊ãº˝fi flÿÊ Œœfim‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flËÃÊ¢ ÿ¡fiH 37H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ ©¯æ¨æÝv„æ-ht‚ y™u rŒðË™e Ë{t™ Îï±è-rðãtrŒ „wýtu{tk ŒuŒeÃÞ{t™
yæÞtr…ft y™u yæÞuºte †eytu ±²æï{¨}æì-Sð™™u Äthý fh™th Îï±}æì-rŒÔÞ „wýtuÚte Þwõ‚ §‹Îí}æì-
Sð™u; su{ Îï±è-rŒÔÞ …r‚ðú‚t †e Îï±}æì-rŒÔÞ †eðú‚ …r‚-÷k…x‚t ytrŒÚte hrn‚ …r‚™e WL™r‚
fhu ‚u{ ¥±{ü„æ}æì-WL™r‚-ð]rØ fhu.
su{ ±¨é{ï²S²-Ä™™t ytÄth ftu»t™tu ±¨é±Ýï-Ä™™t Þt[f™u {txu ±è„æ}æì-Wí…r¥t fhu Au; ‚u{
±²:-«týtu™t Äthý™u Î{„ì-…wü fh‚t ¥ÝécÅé|ææ, À‹Î¨æ-y™wüw… AkŒÚte §‹Îíï-Sðtí{t{tk §ç‹Îí²}æì-
SðÚte Ëurð‚ RrLÿÞ y™u ÏæH}æì-ƒ¤™u ²…-«t fhtu. (37)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! «u{…qðof †e-…wÁ»t y™u ÔÞðMÚttÚte rŒðË-ht‚ ð]rØ …t{u Au, ‚u{ «er‚
y™u Ä{o-ÔÞðMÚttÚte yt… ÷tuftu ð]rØ …t{tu. (37)
ŒflË ¡Êc≈˛U ÆË fl‚ÈfiÁœÃË ŒflÁ◊ãº˝¯ flÿÊœ‚¯ ŒflË Œfl◊fiflh¸ÃÊ◊˜Ô– ’ÎÆ„UàÿÊ
596 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¿UãŒfi‚|ãº˝ÿú üÊÊòÊÁ◊ãº˝ flÿÊ Œœfim‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flËÃÊ¢ ÿ¡fiH 38H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ Îï±è-rðãtÚte ŒuŒeÃÞ{t™, …æïcÅîè-«er‚Úte Þwõ‚, ±¨éç{„è-rðãt™u Äthý
fh™the ¼ýðt-¼ýtððtðt¤e ƒu †eytu ±²æï{¨}æì-Sð™ Äthf §‹Îí}æì-yL™Œt‚t Îï±}æì-rŒÔÞ„wýÞwõ‚
Ëk‚t™™u, Îï±è-Ä{toí{t †e™e su{ Îï±}æì-Ä{toí{t …r‚™u «t fhe™u ¥±{ü„æ}æì-WL™r‚™u «t fhu Au.
Ïæëãy²æ, À‹Î¨æ-ƒ]n‚e AkŒÚte §‹Îíï-Sðtí{t{tk Ÿææï~æ}æì-þçŒ Ëtk¼¤ðt {txu ©tuºt™t{f §ç‹Îí²}æì-
RLÿ = Eïhu h[u÷ RrLÿÞ™u ±è„æ}æì-«t fhu Au, ‚u{ ±¨é{ï²S²-Ä™™t ytÄth ftu»t™tu ±¨é±Ýï-
Ä™™t Þt[f™u {txu ±²:-W¥t{ {™tunh Ëw¾™u Î{„ì-Äthý fh‚t ²…-«t fhtu. (38)
¼tðtÚto : nu {™w»Þ ! su{ yæÞtr…ft y™u W…Œurþft †eytu-…tu‚t™tk Ëk‚t™tu, yLÞ fLÞtytu
y™u †eytu™u rðãt y™u rþûttÚte WL™‚ fhu Au; ‚u{ †e y™u …wÁ»t …h{ «er‚Úte rðãt-rð[th™t
îtht …tu‚t™tk Ëk‚t™tu™u WL™‚ fhu y™u MðÞk WL™r‚™u «t fhu Au. (38)
ŒflË ™§¡Ê¸„fiÈUÃË ŒÈÉÊfi ‚ÈÆŒÈÉÊ ¬ÿ‚ãº˝¯ flÿÊœ‚¯ ŒflË Œfl◊fiflh¸ÃÊ◊˜Ô– ¬ñKÊ
¿UãŒfi‚|ãº˝ÿö ‡ÊÈÆ∑˝§Á◊ãº˝ flÿÊ Œœfim‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flËÃÊ¢ ÿ¡fiH 39H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ ÎéÍæï-Ëw¾Úte …qhý fh™the, ¨éÎéÍæï-W¥t{ he‚u ft{™tytu™u …qhý fh™the
Îï±è-Ëw¾Œtºte ©…æüãé„è-Ëw„krÄ‚ yL™™e ƒu ytnwr‚ytu в¨æ-s¤™e ð»ttoÚte ±²æï{¨}æì-«týÄthe
§‹Îí}æì-Sð™u; Îï±è-…r‚ðú‚t rðŒw»te †e Îï±}æì-ÔÞr¼[th ytrŒ Œtu»tÚte hrn‚ - †eðú‚ …r‚™e WL™r‚
fhu Au, ‚u{ ¥±{ü„æ}æì-WL™r‚ fhu.
Тvy²æ, À‹Î¨æ-…kÂõ‚ AkŒÚte §‹Îíï-Sðtí{t{tk àæéÜíU}æì-ðeÞo-…ht¢{ y™u §ç‹Îí²}æì-Ä™™u ±è„æ}æì-
«t fhtðu Au; ‚u{ ±¨é{ï²S²-ftu»t™t ±¨é±Ýï-Ä™-Ëuðf™u {txu ±²:-ËwkŒh „útÌt Ëw¾™u Î{„ì-Äthý
fh‚tk ²…-«t fhtu - Þ¿t fhtu. (39)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ yÂø™{tk yt…u÷e ytnwr‚, {u½{kz÷{tk …ntU[e™u íÞtkÚte Vhe ytðe™u
þwØ s¤ îtht Ëðo s„‚™u …wü fhu Au, ‚u{ rðãt™tk „úný y™u Œt™Úte Ëðo™u …wü fhtu. (39)
ŒflÊ ŒÒ√ÿÊ „UÊÃÊfi⁄UÊ ŒflÁ◊ãº˝¯ flÿÊœ‚¯ ŒflÊÒ Œfl◊fiflh¸ÃÊ◊Ỗ– ÁòÊc≈ÈU÷Ê ¿UãŒfi‚|ãº˝ÿ¢
|àflÁ·Á◊ãº˝ flÿÊ Œœfim‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flËÃÊ¢ ÿ¡fiH 40H
…ŒtÚto : nu ãæï„æÚæ-rðãt ytrŒ™t Œt‚t yæÞt…f y™u W…Œuþftu ! su{ Îñòæ-ËwkŒh rðît™tu{tk
fwþ¤ Îï±æ-{™tunh rðît™ ±²æï{¨}æì-ytÞw™t Äthf, Îï±}æì-ft{™t fh™th, §‹Îí}æì-Sðtí{t™u; Îï±æñ-
þw¼ „wýtu™e ft{™t fh™tht {t‚t-r…‚t ‚Útt Îï±}æì-ËwkŒh …wºt™e Ë{t™ ¥±{ü„æ}æì-WL™r‚ fhtðu
Au, ‚u{ ±¨é{ï²S²-Ä™ ftu»t™t ±¨é±Ýï-Ä™ Þt[f™u {txu ±è„æ}æì-«t fhu Au.
nu rðî™T ! ç~æcÅé|ææ, À‹Î¨æ-rºtüw¼ AkŒÚte §‹Îíï-…tu‚t™t ytí{t{tk çy±ç¯}æì-«ftþÚte Þwõ‚
597 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
§ç‹Îí²}æì-©tuºt ytrŒ RrLÿÞ ‚Útt ±²:-Ëw¾™u Î{„ì-Äthý fh‚t ‚wk ²…-Þ¿ttrŒ W¥t{ f{o fh. (40)
¼tðtÚto : su{ yæÞt…f y™u W…Œuþf rðãtÚteo y™u rþ»Þtu™u, {t‚t-r…‚t …tu‚t™t Ëk‚t™tu™e
WL™r‚ fhu Au, ‚u{ rðît™ †e-…wÁ»t ðuŒ rðãt îtht Ëðo™e WL™r‚ fhu. (40)
ŒflË|SÃd|SÃdÊ ŒflËfl¸ÓÿÊœ‚¢ ¬ÁÃÁ◊ãº˝fi◊flh¸ÿŸ˜Ô– ¡ªfiàÿÊ ¿UãŒfi‚|ãº˝ÿö-
‡ÊÍ·Á◊ãº˝ flÿÊ Œœfim‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ √ÿãÃÈÆ ÿ¡fiH 41H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ ç„d:-ºtý Îï±è:-rðãtÚte ŒuŒeÃÞ{t™ rðŒw»teytu, ç„d:-yæÞtr…ft,
W…Œurþft y™u …heûtt ÷u™the ºtý Îï±è:-rðãtÚte ŒuŒeÃÞ{t™ rðŒw»teytu ±²æï{¨}æì-Sð™ Äthý
fh™th, Ðç„}æì-hûtf Mðt{e, §‹Îí}æì-…h{ yiïÞoðt™ Ë{útx™e ¥±hü²Ýì-ð]rØ-WL™r‚ fhu Au, ò‹„é-
‚u™u «t fhu Au.
‚u{ …xæy²æ, À‹Î¨æ-s„‚e AkŒÚte §‹Îíï-…tu‚t™t ytí{t{tk àæê¯}æì, ±²:-þºtw Ëu™t{tk ÔÞt…f
Út™th …tu‚t™t ƒ¤ ‚Útt §ç‹Îí²}æì-©tuºt ytrŒ RrLÿÞ™u Î{„ì-Äthý fh‚t ±¨é{ï²S²-Ä™ftu»t™t
±¨é±Ýï-Ä™™t Þt[f™u {txu ²…-«t fhtu - yÂø™ntuºttrŒ Þ¿t fhtu. (41)
¼tðtÚto : su{ yæÞt…f, W…Œuþf y™u …heûtf †e-…whw»t «ò{tk rðãt y™u ËŒw…Œuþtu™tu «[th
fhu Au, ‚u{ htò ‚uytu™e ÞÚttð‚T hûtt fhu, yt he‚u htò y™u «òs™tu …hM…h «ËL™ ƒ™e™u
ËðoºtÚte ð]rØ™u «t fhu. (41)
ŒflÊ Ÿ⁄UʇÊö‚Êfi ŒflÁ◊ãº˝¯ flÿÊœ‚¯ ŒflÊ Œfl◊fiflh¸ÿØԖ Áfl⁄UÊ¡Ê ¿UãŒfi‚|ãº˝ÿö
M§¬ÊÁ◊ãº˝ flÿÊ Œœfim‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flÃÈÆ ÿ¡fiH 42H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ ÝÚæà梨:-{™w»Þtu{tk «þkËt fhðt ÞtuøÞ, Îï±:-rðît™T, ±²æï{¨}æì-
r[hkSð Îï±}æì-W¥t{ „wý, f{o, Mð¼tðÞwõ‚ §‹Îí}æì-htò™u; su{ Îï±:-rðît™T Îï±}æì-rðît™™e Ë{t™
¥±{ü²„ì-WL™r‚ fhu Au.
ç±Úæ…æ, À‹Î¨æ-rðhtxT ™t{f AkŒÚte §‹Îíï-Sðtí{t{tk MÐ}æì-ËwkŒh Y… ‚Útt §ç‹Îí²}æì-©tuºt ytrŒ
RrLÿÞtu™u ±ï„é-«t fhu Au; ‚u{ ±¨é{ï²S²-Ä™ftu»t™t ±¨é±Ýï-Ä™™t Þt[f™u {txu ±²:-y¼eü
Ëw¾™u Î{„ì-Äthý fh‚t ‚wk ²…-«t fh. [Ëk„‚ ðt Œt™ fh.] (42)
¼tðtÚto : rðît™tuyu fŒe…ý …hM…h R»ttoÚte yufƒeò™e ntr™ ™ fhðe òuEyu, …hk‚w ËŒið
«u{…qðof WL™r‚ fhðe òuEyu. (42)
ŒflÊ flŸS¬ÁÃfiŒ¸flÁ◊ãº˝¯ flÿÊœ‚¯ ŒflÊ Œfl◊fiflh¸ÿØԖ
Ám¬fiŒÊ ¿UãŒfi‚|ãº˝ÿ¢ ÷ªÁ◊ãº˝ flÿÊ Œœfim‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flÃÈÆ ÿ¡fiH 43H
598 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ ±ÝSÐç„:-ð™™t hûtf ðz ytrŒ ð]ûttu Îï±:-rŒÔÞ„wýÞwõ‚ Au; ‚u
±²æï{¨}æì-r[h ytÞwðt¤t Îï±}æì-W¥t{ „wýÞwõ‚ §‹Îí}æì-yiïÞo™u su{ Îï±:-rŒÔÞ, ËÇÞ Îï±}æì-rŒÔÞ
Mð¼tððt¤t rðît™™e Ë{t™ ¥±hü²„ì-WL™r‚ fhu Au.
çmÐÎæ-ƒu …„ðt¤t À‹Î¨æ-AkŒÚte §‹Îíï-Sð{tk |æxæ}æì-yiïÞo ‚Útt §ç‹Îí²}æì-Ä™™u ±ï„é-«tÂ
fhu Au, ‚u{ ±¨é{ï²S²-Ä™ftu»t™t ±¨é±Ýï-Ä™™t Þt[f™u {txu ±²:-y¼eü Ëw¾™u Î{„ì-«tÂ
fh‚t ‚wk ²…-«t fh - Þ¿t fh. (43)
¼tðtÚto : nu rðît™T {™w»Þtu ! ‚{u su{ ð™M…r‚ytu ™e[uÚte-{q¤Úte …w»f¤ s¤™u ¾U[e™u, ðtÞw
y™u {u½{kz¤{tk Vu÷tðe™u Ëðo ð]ûttu™e hûtt fhu Au; su{ hts…wÁ»t hts…wÁ»ttu™e hûtt fhu Au, ‚u{
yiïÞo™e ð]rØ fhtu. (43)
Œfl¢ ’*„UflʸÁ⁄fiUÃËŸÊ¢ ŒflÁ◊ãº˝¢ flÿÊœ‚¯ Œfl¢ Œfl◊fiflh¸ÿØԖ
∑§∑ȧ÷Ê ¿UãŒfi‚|ãº˝ÿ¢ ÿ‡Ê ßãº˝ flÿÊ Œœfim‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flÃÈÆ ÿ¡fiH 44H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ ±æçÚ„èÝæ}æì-yL‚rhût{tk ÂMÚt‚ Ë{wÿ™tk Îï±}æì-rŒÔÞ Ïæ<ã:-s¤ ±²æï{¨}æì-
yrÄf ytÞw Äthý fh™th, Îï±}æì-rŒÔÞ §‹Îí}æì-htò™u y™u Îï±}æì-W¥t{ „wýðt¤t Îï±}æì-«ftþ{t™
«íÞuf Sð™e ¥±{ü²„ì-WL™r‚ fhu Au.
ÜUÜéU|ææ, À‹Î¨æ-ffw… ™t{ AkŒÚte §‹Îíï-htò ²àæ:-feŠ‚ ‚Útt §ç‹Îí²}æì-RLÿ = Sð™tk r[ö
RrLÿÞ™u ±ï„é-«t ÚttÞ Au; ‚u{ ±¨é{ï²S²-Ä™ftu»t™t ±¨é±Ýï-Ä™™t Þt[f™u {txu ±²:-y¼eü
Ëw¾™u Î{„ì-Äthý fh‚t ²…-«t fhtu. (44)
¼tðtÚto : nu rðît™T {™w»Þtu ! su{ s¤ Ë{wÿtu™wk …qhý fhe™u, sk‚wytu™wk Ëkhûtý fhe™u, {tu‚e
ytrŒ hí™tu™u Wí…L™ fhu Au. ‚u{ Ä{o îtht Ä™ftu»t™u …qhý fhe™u, yLÞ Œrhÿtu™wk Ëkhûtý fhe™u
feŠ‚™e ð]rØ fhtu. (44)
ŒflÊ •ÁÇŸ— |SflfiCÔU∑ΧgflÁ◊ãº˝¯ flÿÊœ‚¯ ŒflÊ Œfl◊fiflh¸ÿØԖ •ÁÃfi¿U㌂Ê
¿UãŒfi‚|ãº˝ÿ¢ ˇÊòÊÁ◊ãº˝ flÿÊ Œœfim‚ÈÆflŸfi fl‚ÈÆœÿfiSÿ flÃÈÆ ÿ¡fiH 45H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ çS±cÅÜëU„ì-W¥t{ Rü™u rËØ fh™th, Îï±:-Ëðo¿t, ¥çxÝ:-MðÞk «ftþ{t™
Eïh - ±²æï{¨}æì-ytÞw™t Äthf, Îï±}æì-ÄtŠ{f §‹Îí}æì-Sð™u su{ Îï±:-rðît™T Îï±}æì-rðãtÚteo™e
Ë{t™ ¥±{ü²„ì-ð]rØ fhu Au.
¥ç„À‹Î¨æ; À‹Î¨æ-ytnT÷tŒfthf AkŒÚte §‹Îíï-rðãt y™u rð™ÞÚte Þwõ‚ htò™u {txu ±¨é{ï²S²-
Ä™ftu»t™t ±¨é±Ýï-Ä™Œt‚t™u {txu ±²:-{™tunh ðM‚w ÿæ~æ}æì-htßÞ y™u §ç‹Îí²}æì-SðÚte Ëurð‚
RrLÿÞ™u Î{„ì-Äthý fh‚t ±ï„é-‚u™u «t fhu Au, ‚u{ ²…-«t fhtu. (45)
¼tðtÚto : nu rðît™T {™w»Þtu ! su{ …h{uïhu …tu‚t™e ŒÞt fhe™u Ëðo …ŒtÚttuo™u Wí…L™ fhe™u,
599 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Sðtu™u Ë{…oý fhe™u, s„‚™e ð]rØ-WL™r‚ fhe Au, ‚u{ ‚{u rðãt, rð™Þ, ËíËk„, …wÁ»ttÚto y™u
Ä{o™tk y™wct™tuÚte htßÞ™e WL™r‚ fhtu. (45)
•|ÇŸ◊l „UÊà Êfi⁄U◊flÎáÊËÃÊÿ¢ ÿ¡fi◊ÊŸ— ¬øŸÔ˜ ¬ÄÃË— ¬øfiŸÔ˜ ¬È⁄UÊ« Uʇʯ ’äŸÁãŸãº˝Êÿ
fi
flÿÊœ‚ ¿Uʪfi◊˜–Ô ‚ÍƬSÕÊ •l ŒflÊ flŸS¬ÁÃfi⁄U÷flÁŒãº˝Êfiÿ flÿÊœ‚ ¿UʪfiŸ– •ÉÊûÊ¢
◊fiŒS× ¬˝ÁÃfi¬øÃÊ˘ª˝fi÷ËŒflËfiflÎœà¬È⁄UÊ«UʇÊfiŸ àflÊ◊l´ · 46H
…ŒtÚto : nu «¯ï-{kºttÚto™t ¿tt‚t rðît™T …wÁ»t ! su{ ¥²}æì-yt ²…}ææÝ:-Þ¿tf‚to Þs{t™ ¥l-
yts Ðv„è:-ò‚-ò‚™t …tftu™u ЙÝì-…ftð‚t ÐéÚæïÇæàæ}æì-Þ¿t{tk ntu{ðt™t …ŒtÚto™u yÚtto‚T …whtuztþ
™t{f …tfrðþu»t™u ЙÝì-…ftð‚t ¥çxÝ}æì-‚usMðe ãæï„æÚ}æì-ntu‚t-rðît™™u ¥l-yts ¥±ë‡æè„ì-ðhý-
Mðefth fhu Au; ‚u{ ±²æï{¨ï-Ëðo™t Sð™™e WL™r‚ fh™th, §‹Îíæ²-W¥t{ yiïÞo™u {txu Àæxæ}æì-
AuŒf „wýÚte Þwõ‚ ƒfhe ytrŒ …þw™u ÏæŠÝÝì-ƒtkÄ‚t ±ë‡æéçã-ðhý-Mðefth fhtu.
su{ ¥l-yts ±ÝSÐç„:-ð™tu™t hûtf Îï±:-rðît™T ±²æï{¨ï-Ëðo™t Sð™™e ð]rØ fh™th
§‹Îíæ²-þºtw rð™tþf htò™u {txu ÀæxæïÝ-AuŒf „wýÚte Þwõ‚ ƒfhe ytrŒ …þw™u {txu Wã‚ ¥|汄ì-
ÚttÞ Au; ‚u{ ¨éÐSƒæ:-Ëthe he‚u Ë{e… hnu™th hËtuRÞt ftÞo{tk Wã‚ hnu.
su{ Й„æ-Ëthe he‚u …õð ÚtÞu÷ ÐéÚæïÇæàæïÝ-…whtuztþ ™t{f Þ¿t …tf rðþu»tÚte ‚Útt }æïÎS„:-
ÂM™øÄ …ŒtÚto™t fthýu y±æ}æì-yt…™u Þs{t™ Ðíç„, ¥xæí|æè„ì-Mðefth-„úný fhu Au; y™u ¥±è±ë{„ì-
ðÄu ‚u{ nu Þs{t™ y™u ntu‚t ! ‚{u ƒL™u …ý ÐéÚæïÇæàæ}æì-…whtuztþ ™t{f Þ¿t…tf™t þu»t ¼t„™u
¥Íæœæ}æì-¾tytu.
¼tðtÚto : su{ hËtuÞtytu W¥t{ yL™tu y™u ÔÞks™tu™u …ftðe™u ¼tus™ fhtðu, ‚u{ ‚u™wk Ëuð™
fh™th - ¾t™th rðît™T ‚u™wk {t™ fhu.
su{ ƒfhe ytrŒ …þw ½tË ytrŒ™u ¾tE™u ËBÞfT …[tðu Au, ‚u{ {™w»Þtuyu ¾tÄu÷t ¾tuhtf™u
Ëthe he‚u …[tððtu òuEyu. (46)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk ntu‚t™t „wýtu™wk ðýo™, ðtýe (31), y™u yrï™ti
= yæÞt…f y™u W…Œuþf, {t‚t y™u r…‚t (40), „wýtu™wk «r‚…tŒ™, …w™: ntu‚t™wk «r‚…tŒ™, Þ¿t™wk
ðýo™ y™u rðît™tu™e «þkËt™wk ðýo™ (42-46){tk fhðt{tk ytðu÷ Au. ‚uÚte yt yæÞtÞ™t yÚto™e
ËtÚtu …qðo yæÞtÞ™t yÚto™e Ëk„r‚ Au, yu{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ ¥cÅæô±àææïùŠ²æ²: JJ
600 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒñÜUæïÝô~æàææïùŠ²æ² ¥æÚ|²„ï JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
‚Á◊fihÊ˘•Ü¡Ÿ˜Ô ∑ΧŒfi⁄¢U ◊ÃËŸÊ¢ ÉÊÎÆÃ◊fiÇŸ ◊œÈ◊Ã˜Ô Á¬ãflfi◊ÊŸ—–
flÊ¡Ë fl„UfiãflÊÁ¡Ÿ¯ ¡ÊÃflŒÊ Œflʟʯ flÁˇÊ Á¬˝ÿ◊Ê ‚œSÕfi◊˜ÔH 1H
…ŒtÚto : nu …愱ïÎ:-Wí…L™ ƒwrØ{t™, ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe rðît™T ! su{ ¨ç}æh:-
ËBÞfT «ŒeÂ, ¥TÝì-«fx Út‚tu ¥çxÝ-yÂø™ }æ„èÝæ}æì-{™w»Þtu™tk ÜëUÎÚ}æì-WŒh ‚Útt }æ{é}æ„ì-yr‚
{Äwh„wýðt¤t Íæë„}æì-s¤ ðt ½]‚™wk çЋ±}ææÝ:-Ëuð™ fh‚tk; su{ ±æ…è-ðu„ðt™ {™w»Þ ±æç…Ý}æì-
þe½ú„t{e ½tuzt™u ±ãÝì-[÷tð‚tk Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™e ¨{Sƒ}æì-˼t™u yÚtto‚T ËtÚtu™t MÚtt™™u ¥æ-
«t fhu Au, ‚u{ çÐí²}æì-«er‚ {txu MÚtt™™u ±çÿæ-«t fhtu. (1)
¼tðtÚto : òu {™w»Þ sXhtÂø™™u «Œe ht¾u ‚Útt ƒnth™t yÂø™™tu [f÷t-ftiþ÷{tk] ËBÞfT
«Þtu„ fhu, ‚tu ‚u ½tuzt™e Ë{t™ ðtn™tu™u ŒuþtL‚h{tk þe½ú …ntU[tze þfu Au. (1)
ÉÊÎÆßÊÜ¡ãà‚¢ ¬ÕÊ ŒfiflÿÊŸÊfiŸ˜Ô ¬˝¡ÊŸãflÊÖÿåÿfiÃÈ ŒflÊŸ˜Ô–
•ŸÈfi àflÊ ‚# ¬˝ÁŒ‡Êfi— ‚øãÃÊúSflœÊ◊S◊Ò ÿ¡fi◊ÊŸÊÿ œÁ„UH 2H
…ŒtÚto : nu ¨Œ„ï-½tuzt™e Ë{t™ ðu„ðt™ rðît™T ! su{ ±æ…è, ¥çÐ-ðu„ðt™ yÂø™ …ý Íæë„ïÝ-
s¤ yÚtðt ½]‚Úte ¥TÝì-ËBÞfT «fx Út‚t Îï±²æÝæÝì-su{tk rðît™tu [t÷u Au ‚u Ѓ:-{t„tuo™u ¨}æ,
»„é-ËBÞfT «t fhu Au, ‚u™u Ðí…æÝÝì-Ëthe he‚u òý‚tk yt… Îï±æÝì-rðît™tu™u »çã-«t fhtu; suÚte
y±æ-yt…™u ¥Ýé-y™wfq¤ ÐíçÎàæ:-Ëðo rŒþtytu ¨™‹„æ}æì-«t ÚttÞ. yt… ¥S}æñ-yt ²…}ææÝæ²-
Þs{t™™t {txu S±{æ}æì-yL™™u {ïçã-Äthý fhtu. (2)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yÂø™ y™u s¤ ytrŒ™t «Þtu„Úte Þwõ‚ ƒt»…ÞtL‚u - ðht¤Úte [t÷‚tk
ðtn™tuÚte þe½ú {t„tuo{tk ytðt„{™ fhe™u Ë{M‚ rŒþtytu{tk ¼ú{ý fhu Au, ‚uytu íÞtk …w»f¤ yL™
ytrŒ …ŒtÚttuo «t fhe™u, ƒwrØÚte ftÞo rËØ fhe þfu Au. (2)
߸«UK‡øÊÁ‚ flãlfi‡ø flÊÁ¡ãŸÊ‡ÊȇøÊ˘Á‚ ◊äÿfi‡ø ‚#–
•|ÇŸc≈˜UÔflÊfi ŒflÒfl¸‚fiÈÁ÷— ‚¡Ê·Êfi— ¬˝Ëâ flÁqÔU¯ fl„UÃÈ ¡ÊÃflfiŒÊ—H 3H
…ŒtÚto : nu ±æç…Ýì-«þM‚ ðu„ðt™T ¨Œ„ï-½tuzt™e Ë{t™ …whw»ttÚto, WíËtne rþÕ…e rðît™T ! su
fthýu …愱ïÎæ:-Wí…L™ Ä™ðt¤t ¨…æï¯æ:-Ë{t™ «er‚Þwõ‚ ÚtÞu÷t yt…, ±¨éç|æ:-…]rÚtðe ytrŒ
Îï±ñ:-rŒÔÞ „wýtuðt¤t …ŒtÚttuo™e ËtÚtu Ðíè„}æì-«þM‚ ±ôq}æì-Þ¿t{tk ntu{u÷t …ŒtÚttuo™u {u½{kz¤{tk
…ntU[tz™th yÂø™™u ±ã„é-«t fhtu.
601 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su y±æ-yt…™u ¥çxÝ:-«t ÚttÞ Au; ‚uÚte yt… §üÇ K:-M‚wr‚™u ÞtuøÞ ™-…ý ¥ç¨-Atu; ±‹l:-
™{Mfth fhðt ÞtuøÞ ™-…ý Atu; ™-y™u ¥æàæé:-þe½ú„t{e ™-‚Útt }æ:-Ëk„{™u ÞtuøÞ ¥ç¨-
Atu. (3)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu …]rÚtðe ytrŒÚte ƒ™u÷t …ŒtÚttuoÚte ðtn™ ytrŒ ƒ™tðe™u, ‚u{tk ðu„ðt™,
‚Útt ¼th ðn™ fh™th yÂø™™tu ËBÞfT «Þtu„ fhu Au, ‚uytu «þkË™eÞ y™u {t™™eÞ ƒ™u Au.
(3)
SÃËáÊZ ’*„U— ‚ÈÆCÔU⁄UËfi◊Ê ¡È·ÊáÊÊL§ ¬ÎÆÕÈ ¬˝Õfi◊ÊŸ¢ ¬ÎÁÕ√ÿÊ◊˜Ô–
ŒflÁ÷fiÿȸÆÄÃ◊ÁŒfiÁ× ‚¡Ê·Êfi— SÿÊŸ¢ ∑Îfi§áflÊŸÊ ‚fiÈÁflà ŒfiœÊÃÈH 4H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! y{u ÐëçƒÃ²æ}æì-¼qr{ …h ©L-ƒnw s Ðëƒé-rðM‚]‚ Ðíƒ}ææÝ}æì-«ÏÞt‚, S„è‡æü}æì-
ËðoºtÚte yk„-W…tk„tuÚte ytåAtrŒ‚ ðtn™ ‚Útt Ïæ<ã:-yL‚rhût ðt s¤™wk …é¯æ‡ææ-Ëuð™ fh‚e,
¨…æï¯æ:-Ë{t™ Y…tuÚte Ëurð‚, Îï±ïç|æ:-rŒÔÞ …ŒtÚttuoÚte ²év„}æì-Þwõ‚ S²æïÝ}æì-Ëw¾™u ÜëU‡±æÝæ-rËØ
fh™the ¥çÎç„:-™tþhrn‚ rðãw‚T ¨é籄ï-ËðoÚte «urh‚ ðtn™{tk Ëðo™u Î{æ„é-Äthý fhu Au; ‚u™u
¨écÅÚè}æ-Ëthe he‚u rðM‚th-ytåAtrŒ‚ fhu, ‚u{ yt… …ý «Þí™ fhtu. (4)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su …]rÚtðe ytrŒ{tk ÔÞtÂ, y¾krz‚ rðãw‚T Au; ‚u {nt™ ftÞtuo™u rËØ
fhe™u Ëw¾™u Wí…L™ fhu Au, ‚u™u ftÞtuo{tk «Þwõ‚ fhe™u «Þtus™tu™e rËrØ fhtu. (4)
∞ÆÃÊ ˘ ©fiU fl— ‚ÈÆ÷ªÊfi Áfl‡flMfi§¬Ê Áfl ¬ˇÊÊfiÁ÷— üÊÿfi◊ÊáÊÊ ©UŒÊÃfiÒ—–
´§cflÊ— ‚ÃË— ∑§fl·Ê— ‡ÊÈê÷fi◊ÊŸÊ mÊ⁄UÊfi ŒflË— ‚Èfi¬˝ÊÿáÊÊ ÷fiflãÃÈH 5H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ±: - ‚{tht {txu »„æ:-yu Œer ¨é|æxææ:-W¥t{ yiïÞoŒtÞf, ç±EMÐæ:-
rðrðÄY… y™u „wýtuðt¤t, «c±æ:-{nt™ ÜU±¯æ:-þçŒ fh™th - «r‚æðr™ fh™th, àæé}|æ}ææÝæ:-ËwkŒh
Ëwþtur¼‚, ¨„è:-rðã{t™ hnu™th Îï±è:-ŒuŒeÃÞ{t™ mæÚ:-„]nîth ©„ì + ¥æ„ñ:-W¥t{ her‚Úte r™hk‚h
„{™þe÷ Ðÿææïç|æ:-ztƒt-s{ýt ¼t„Úte-…ûttuÚte Ÿæ²}ææ‡ææ:-Ëurð‚ …ûteytu™e …kÂõ‚ytu™e Ë{t™
¨éÐí沇ææ:-Ëw¾…qðof „{™™t MÚtt™ ç±, |汋„é-rðþu»tY…Úte ÚttÞ, ‚u{ „]nîthtu™u ©-rð[th…qðof yt…
…ý ƒ™tðtu. (5)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu yuðt „]n îthtu ƒ™tððt òuEyu fu ‚u{tk ðtÞw™tu yðhtuÄ ™ ntuÞ. su{
ytftþ{tk htuftÞt-yðhtuÄ rð™t …ûte „{™t„{™ fhu Au, ‚u{ îthtu{tk „{™-yt„{™ ÚttÞ. (5)
•ãÃ⁄UÊ Á◊òÊÊflLfi§áÊÊ ø⁄UfiãÃË ◊ÈÅʯ ÿôÊÊŸÊfi◊Á÷ SʯÁflŒÊŸ–
©U·Ê‚Êfi flÊú ‚ÈÁ„U⁄URáÿ ‚ÈfiÁ‡ÊÀ¬ ´§ÃSÿ ÿÊŸÊfiÁfl„U ‚ÊfiŒÿÊÁ◊H 6H
…ŒtÚto : nu rþÕ… rðãt{tk «[thf ƒu rðît™tu ! su{ nwk ¥‹„Úæ-þheh{tk-r¼L™-r¼L™, ç}æ~ææ±L‡ææ-
602 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
«tý y™u WŒt™™u ™Ú‹„è-«t fhtð™the, ²¿ææÝæ}æì-Ëk„r‚™u ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™t }æé¶}æì-{wÏÞ ¼t„™u
¥ç|æ, ¨¢ç±ÎæÝï-ËðoºtÚte ËBÞfT ƒ‚tð™the, ¨éçãÚ‡²ï-ËwŒk h ‚usÚte Þwõ‚, ¨éçàæËÐï-W¥t{ rþÕ… r¢Þtðt¤e
©¯æ¨æ-«t‚: y™u ËtÞkft¤™e ðu¤tytu™u «„S²:-ËíÞ™t ²æïÝæñ-{txu §ã-yt ½h{tk ¨æβæç}æ-MÚttr…‚
fhwk Awk, ‚u{ ±æ}æì-‚{u ƒL™u {tht {txu ‚u™u MÚttr…‚ fhtu. (6)
¼tðtÚto : su{ «t‚: y™u ËtÞkft¤™e ðu¤tytu þwØ MÚtt™{tk Ëuð™ fhu÷e {™w»Þtu™t «tý ‚Útt
WŒt™™e Ë{t™ Ëw¾fthf ƒ™u Au, ‚u{ þwØ Œuþ{tk ƒ™tðu÷, ¾qƒ s rðM‚]‚ îthðt¤wk ½h Ëðo «fthÚte
Ëw¾ŒtÞf ƒ™u Au. (6)
¬˝Õ◊Ê flÊfiú ‚⁄UÁÕŸÊfi ‚ÈÆfláʸÊfi ŒflÊÒ ¬‡ÿfiãÃÊÒ ÷ÈflfiŸÊÁŸ Áfl‡flÊfi–
•Á¬fi¬˝ÿ¢ øÊŒfiŸÊ flÊ¢ Á◊◊ÊfiŸÊ „UÊÃÊfi⁄UÊ ÖÿÊÁÃfi— ¬˝ÁŒ‡ÊÊfi ÁŒ‡ÊãÃÊfiH 7H
…ŒtÚto : nu ƒu rðãtÚteoytu ! su Ðíƒ}ææ-…nu÷tk ¨ÚçƒÝæ-hÚtðt¤t™e ËtÚtu hnu÷t, ¨é±‡ææü-ËwkŒh
„tuht ðýoðt¤t ƒu rðît™tu, ç±Eæ-Ëðo |æé±ÝæçÝ-r™ðtËMÚtt™Y… ¼wð™tu™u Ðಋ„æñ-r™nt¤‚tk, ±æ}æì-
‚{u ƒL™u™u ™æïÎÝæ-«uhýtY… f{tuo™u ç}æ}ææÝæ-r™ùÞ fh™tht, Á²æïç„:-«ftþ™u ÐíçÎàææ-Ëthe he‚u
sýtð™tht, çÎàæ‹„æ-r™Œuoþ fh™tht, ãæï„æÚæ-rðãt™t Œt‚t, Îï±æñ-rðãtÚte ŒuŒeÃÞ{t™ ƒu rðît™tu
yt[hý fhu Au, su{ ‚u™u nwk ¥çÐÐí²}æì-‚] yÚtto‚T «ËL™ fhwk Awk, ‚u{ ±æ}æì-‚{u ƒL™u ‚u rðît™tu™u
«t fhtu. (7)
¼tðtÚto : su rðãtÚteoytu r™»f…x‚tÚte rðît™tu™e Ëuðt fhu Au, ‚uytu rðãt™t «ftþ™u «t fhu
Au. òu rðît™tu f…x y™u yt¤Ë hrn‚ ƒ™e ‚u Ëðo™u ËíÞ™tu W…Œuþ fhu, ‚tu ‚uytu Ëw¾e fu{ ™
Īu ? (7)
•ÊÁŒàÿҟʸ ÷Ê⁄fiUÃË flc≈ÈU ÿôÊö ‚⁄UfiSflÃË ‚„U L§º˝ÒŸ¸®fi˘•ÊflËØԖ
ß«Uʬfi„ÍUÃÊ fl‚fiÈÁ÷— ‚¡Ê·Êfi ÿôÊ¢ ŸÊfi ŒflË⁄UR◊ÎÃfi·È œûÊH 8H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! yt… su ¥æçÎy²ñ:-…qýo rðãtðt¤t rðît™tu™t W…Œuþ™e, ©Ðãê„æ-ÞÚttð‚T ft{™t
fhu÷e, |ææÚ„è-Ëðo rðãtytu™u Äthý fh™the ‚Útt Ëðo he‚u …wrü fh™the ðtýe Ý:-y{tht {txu
²¿æ}æì-Ëk„‚, ÞtuøÞ ƒtuÄ™u rËØ fhu Au, ‚u ðtýe™e ¨ã-ËtÚtu Ý:-y{the ±cÅé-ft{™t fhtu.
su LÎíñ:-{æÞ{ fûtt™t rðît™tu îtht W…rŒü ¨ÚS±„è-«þM‚ rð¿tt™Þwõ‚ ðtýe Au, ‚u Ý:-
y{™u ¥æ±è„ì-«t fhtðtu.
su ¨…æï¯æ:-Ë{t™ rðît™tuÚte Ëurð‚ §Çæ-M‚wr‚ fhðt Þwõ‚ ðtýe ±¨éç|æ:-«Út{ fûtt™t rðît™tu
îtht W…rŒü Au, ‚u ²¿æ}æì-«t fhðt ÞtuøÞ yt™kŒ™u rËØ fhu Au.
nu {™w»Þtu ! yu Îï±è:-rŒÔÞY… ºtý «fth™e ðtýeytu y{™u ¥}æë„ï¯é-™tþhrn‚ Sð ytrŒ
603 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚttuo{tk MÚttr…‚ fhu, ‚u™u ‚{u …ý y{tht {txu {œæ-Äthý fhtu. (8)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu W¥t{, {æÞ{ y™u Ët{tLÞ rðît™tu …tËuÚte Ëtk¼¤u÷e yÚtðt ¼ýu÷e
rðãtðtýe™tu Mðefth fhðtu òuEyu. {w¾toytu …tËuÚte ™rn. ‚u ðtýe {™w»Þtu™tk Ëw¾™e ËŒt rËrØ
fh™the ntuÞ Au. (8)
àflCÔUÊfi flË⁄¢U Œfl∑§Êfi◊¢ ¡¡ÊŸ àflc≈ÈUÆ⁄Ufl¸Êfi ¡ÊÿÃ˘•Ê‡ÊÈ⁄U‡flfi—–
àflc≈ÔUŒ¢ Áfl‡fl¢ ÷ÈflfiŸ¢ ¡¡ÊŸ ’„UÊ— ∑§ûÊʸ⁄fiUÁ◊„U ÿfiÁˇÊ „UÊ×H 9H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-rðãt™u „úný fh™th rðît™T ! ‚wk su{ y±cÅæ-rðãtrŒ W¥t{ „wýtuÚte «ftþ{t™
rðît™ Îï±ÜUæ}æ}æì-rðît™tu™e ft{™t fh™tht ±èÚ}æì-ðeh …whw»t™u ……æÝ-Wí…L™ fhu Au; su{ y±cÅé:-
«ftþ{t™ rþûttÚte ¥æàæé:-‚eðú ðu„ðt¤t ¥±æü-þe½ú„t{e ¥E:-½tuzt …沄ï-ƒ™u Au.
su{ y±cÅæ-…tu‚t™t ytí{t{tk «ftrþ‚ Eïh §Î}æì-yt ç±E}æì-Ëðo |æé±Ý}æì-÷tuf Ë{qn™u ……æÝ-
Wí…L™ fhu Au ‚u Ïæãæï:-y™uf «fth™t ËkËth™t ÜUœææüÚ}æì-f‚to Eïh™tu §ã-yt ËkËth{tk ²çÿæ-Ëk„
fhu Au, ‚u{ y{u …ý fheyu. (9)
¼tðtÚto : su rðãt™e ft{™t fh™tht {™w»Þtu™u rðît™ ƒ™tðu (‚u yæÞt…f) Au, su þe½ú rþrût‚
½tuzt™e Ë{t™ ‚eðú ðu„Úte rðãt™u «t fhe ÷u Au, (‚u rðãtÚteo ntuÞ Au.) su{ y™uf «fth™tk s„‚™t
h[rÞ‚t …h{uïh Ëðo™u ÔÞðÂMÚt‚ fhu Au, ‚u{ yæÞt…f y™u rðãtÚteo ntuÞ Au. (9)
•‡flÊfi ÉÊÎÆß à◊ãÿÊ ‚◊fiÄÃ˘©U¬fi ŒflÊ°2˘´fi§ÃÈƇʗ ¬ÊÕfi˘∞ÃÈ–
flŸS¬ÁÃfiŒ¸flÀÊÊ∑¢§ ¬fi˝¡ÊŸãŸ|ÇŸŸÊfi „U√ÿÊ SflfiÁŒÃÊÁŸfi flˇÊØÔH 10H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! Îï±HæïÜU}æì-Ëðo™t {t„oŒþof rðît™tu™t {t„o™u Ðí…æÝÝì-Ëthe he‚u òý‚t
ntuðtÚte, su{ Íæë„ïÝ-s¤™e ËtÚtu ËkÞwõ‚ fhu÷ ¥E:-þe½ú„t{e yÂø™ y}拲æ-ytí{t=MðMðY…Úte
«„éàæ:-«íÞuf }‚w{tk Îï±æÝì-W¥t{ ÔÞðnthtu™u ¨}æv„:-ËBÞfT «fx fh‚tk Ðæƒ:-yL™™u ©Ð, »„é-
™SfÚte «t fhu Au; ¥çxÝÝæ-yÂø™™e ËtÚtu ±ÝSÐç„:-rfhýtu™tu hûtf ËqÞo S±ç΄æçÝ-MðtrŒü,
ãòæ-¼tus™™u ÞtuøÞ yL™tu™u ±ÿæ„ì-«t fhu Au, ‚u{ y}拲æ-ytí{tÚte ð‚toð fhtu.
¼tðtÚto : nu rðît™T {™w»Þtu ! su{ ËqÞo }‚wytu™tu rð¼t„ fhe™u W¥t{ y™u Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ
ðM‚wytu™u Wí…L™ fhu Au, ‚u{ yt… ÷tuftu W¥t{ y™u r™B™ fturx™t rðãtÚteoytu™u rðãt y™u yrðãt™e
…]ÚtfT-…]ÚtfT …heûtt fhtðe™u, ‚u{™u Ëwrþrût‚ ƒ™tðtu y™u yrðãt™wk r™ðthý fhtðtu. (10)
¬˝¡Ê¬fiÃSìfi‚Ê flÊflΜʟ— ‚lÊ ¡ÊÃÊ ŒfiÁœ· ÿôÊ◊fiÇŸ–
SflÊ„UÊfi∑Χß „UÁfl·Êfi ¬È⁄UÊªÊ ÿÊÁ„U ‚ÊäÿÊ „UÁfl⁄UfiŒãÃÈ ŒflÊ—H 11H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe rðît™T ! yt… ¨l:-þe½ú …æ„:-«rËØ ÚtE™u Ðí…æЄï:-
604 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
«ò™t …t÷f Eïh™t „Шæ-«‚t…Úte ±æ±ë{æÝ:-WL™r‚ …t{‚t S±æãæÜëU„ïÝ-W¥t{ ËkMfthY… r¢ÞtÚte
rËØ fhu÷, ã籯æ-ntu{{tk Œt™™u ÞtuøÞ …ŒtÚtoÚte ²¿æ}æì-Þ¿t™u Îç{¯ï-Äthý fhu Au.
su ÐéÚæïxææ:-y„ú„ÛÞ ðt y„ú„t{e ¨æŠ²æ-ËtÄ™tuÚte Ëk…L™ Îï±æ:-rðît™tu ãç±:-¾tðt ÞtuøÞ
yL™™wk ¥Î‹„é-¼tus™ fhu Au, ‚u™u ²æçã-«t fhtu. (11)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ËqÞo™e Ë{t™ «ò™t …t÷f ‚Útt Ä{oÚte «t …ŒtÚttuo™tu ¼tu„ fh™th ntuÞ
Au, ‚uytu™u Ëðtuo¥t{ {t™ðt{tk ytðu Au. (11)
ÿŒ∑˝fi§ãŒ— ¬˝Õ◊¢ ¡Êÿfi◊ÊŸ˘©Ulãà‚fi◊Èƺ˝ÊŒÈÆà flÊ ¬È⁄UËfi·ÊØԖ
‡ÿŸSÿfi ¬ˇÊÊ „UfiÁ⁄UáÊSÿ ’Ê„ÍU˘©fiU¬SÃÈàÿ¢ ◊Á„Ufi ¡Êâ Ãfi˘•fl¸Ÿ˜ÔH 12H
…ŒtÚto : nu ¥±üÝì-½tuzt™e Ë{t™ ðu„ðt™ rðît™T ! ²„ì-ßÞthu ¨}æéÎíæ„ì-yL‚rhût ©„; ±æ-yÚtðt
ÐéÚè¯æ„ì-hûtf …h{tí{tÚte Ðíƒ}æ}æì-«Út{ …æ²}ææÝ:-Wí…L™ Út™th ðtÞw™e Ë{t™ ©lÝì-WŒÞ™u «tÂ
ÚtE™u ¥ÜíU‹Î:-þçŒ fhu Au; íÞthu ãçÚ‡æS²-nhýþe÷ ðehs™ „ï-yt…™e Ïææãê-¼wòytu su à²ïÝS²-
ƒts …ûte™e Ðÿææ-…tk¾tu™e Ë{t™ ƒ¤ðt™ Au. ‚u ‚Útt }æçã-{nt™ f{o …æ„}æì-«rËØ yÚtto‚T Ë{qn
©ÐS„éy²}æì-Ë{e…MÚt M‚wr‚ rð»tÞ™u «t ÚttÞ Au. (12)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ytftþÚte «fx ðtÞw f{tuo™u fhu Au, ‚u{ {™w»Þ™t þw¼ „wýtu™tu
‚{u Mðefth fhtu.
su{ …þwytu{tk ½tuztu ðu„ðt™ Au, ‚u{ þºtwytu™u htufðt{tk ðu„ðt™ ƒts …ûte™e Ë{t™ ðeh-
Ëu™tðt¤t ‚Útt fwþ¤ ƒ™tu. òu ‚{u yu{ fhþtu, ‚tu ‚{tht Ëðo ftÞtuo «þkrË‚ ƒ™þu. (12)
ÿ◊Ÿfi ŒûÊ¢ ÁòÊÃ˘∞fiŸ◊ÊÿÈŸÁªãºfi˝˘∞áÊ¢ ¬˝Õ◊Ê˘•äÿfiÁÃcΔUØԖ
ªãœflʸ˘•fiSÿ ⁄U‡ÊŸÊ◊fiªÎèáÊÊà‚Í⁄UÊŒ‡fl¯ fl‚flÊ ÁŸ⁄fiUÃCÔUH 13H
…ŒtÚto : nu ±¨±:-rðît™tu ! su §‹Îí:-rðãw‚T ç~æ„:-…]rÚtðe, s¤ y™u ytftþ ºtýuÞÚte ²}æïÝ-
r™ÞL‚t ðtÞwÚte Îœæ}æì-«Œ¥t yÚtto‚T Wí…L™ fhu÷ »Ý}æì-yu yÂø™™u ¥æ²éÝÜUì-Þwõ‚ fhu Au; »Ý}æì-
yu yÂø™™u «t fhe™u Ðíƒ}æ:-rðM‚]‚ y™u «ÏÞt‚ rðãw‚T ¥Š²ç„cÆ„ì-Ëðtuo…rh ÂMÚt‚ hnu Au,
xæ‹{±ü:-…]rÚtðe™u Äthý fh‚t ¥S²-yu ËqÞo™e ÚàæÝæ}æì-Œtuhe Ë{t™ rfhýtu™e „r‚™u ¥xæë|‡ææ„ì-„úný
fhu Au; yu ¨êÚæ„ì-ËqÞoY…Úte ¥E}æì-þe½ú„t{e ðtÞw™u çÝÚ„cÅ-Ëqû{ fhu Au, ‚u rðãw‚T™tu ‚{u rðM‚th
fhtu. (13)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! Eïhu yt ËkËth{tk su …ŒtÚto™e suðe h[™t fhe Au, ‚u™u ‚{u rðãtÚte
òýtu y™u yu Ë]rürðãt™u „úný fhe™u Ëw¾tu™u rËØ fhtu. (13)
•Á‚fi ÿ◊Ê˘•SÿÊÁŒàÿÊ˘•fifl¸ãŸÁ‚fi ÁòÊÃÊ ªÈsfiÔŸ fl˝ÃŸfi–
•Á‚ ‚Ê◊fiŸ ‚◊ÿÊ Áfl¬ÎfiÄÃ˘•Ê„ÈUSà òÊËÁáÊfi ÁŒÁfl ’ãœfiŸÊÁŸH 14H
605 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu ¥±üÝì-ðu„ðt™ yÂø™™e Ë{t™ rðã{t™ {™w»Þ ! suÚte ‚wk xæésïÝ-„w ±í„ïÝ-Mð¼tð
‚Útt ç~æ„:-f{o, W…tË™t y™u ¿tt™Úte Þwõ‚ ²}æ:-r™Þ{™ f‚to, LÞtÞtÄeþ™e Ë{t™ ¥ç¨-Au,
¥æçÎy²:-ËqÞo™e Ë{t™ rðãtÚte «ftrþ‚ rðît™™e Ë{t™ ¥ç¨-Au, rðît™ Ëáþ ¥ç¨-Au, ¨æï}æïÝ-
yiïÞo™e ¨}æ²æ-Ë{e… ç±Ðëv„:-rðþu»tY…Úte ËkƒØ ¥ç¨-Au, ‚u „ï-‚tht çÎç±-«ftþ{tk ~æèç‡æ-
ºtý Ïæ‹{ÝæçÝ-ƒkÄ™tu yÚtto‚T Ér»t, Œuð y™u r…‚]Éýtu™t ƒkÄ™tu™u ¥æãé:-fnu Au. (14)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{thu LÞtÞtÄeþ, ytrŒíÞ = ËqÞo y™u Ëtu{ = [kÿ{t™e Ë{t™ „wýtuðt¤t
ƒ™ðwk òuEyu.
su{ yt ËkËth{tk ðtÞw y™u ËqÞo™tk ytf»toýtuÚte ƒkÄ™ Au, ‚u{ s …hM…h™t þheh, ðtýe y™u
{™™tk ytf»toýtuÚte «u{ ƒkÄ™tu fhðt òuEyu. (14)
òÊËÁáÊfi Ã˘•Ê„ÈU*ŒÁfl ’ãœfiŸÊÁŸ òÊËáÿå‚È òÊËáÿã× ‚fi◊Èƺ˝–
©UÃflfi ◊ flLfi§áʇ¿UãàSÿfl¸ãÿòÊÊfi Ã˘•Ê„ÈU— ¬fi⁄UR◊¢ ¡ÁŸòÊfi◊˜ÔH 15H
…ŒtÚto : nu ¥±üÝì-rð¿tt™Úte Þwõ‚ rðît™T ! ²~æ-su sL{{tk çÎç±-rðãt™t «ftþ{tk „ï-yt…™t
~æèç‡æ-ºtý Ïæ¢{ÝæçÝ-ƒkÄ™tu rðît™T ÷tuftu ¥æãé:-ƒ‚tðu Au, ²~æ-sL{{tk ¥Œ¨é-«týtu{tk ç~æ‡æè-ºtý
ƒkÄ™tu, ²~æ-su sL{{tk ¥‹„:-{æÞ{tk y™u ¨}æéÎíï-yL‚rhût{tk ~æèç‡æ-ºtý Ïæ‹{ÝæçÝ-ƒkÄ™tu ¥æãé:-
ƒ‚tðu Au; y™u „ï-yt…™t ÐÚ}æ}æì-W¥t{ …çÝ~æ}æì-sL{ ¥æãé:-ƒ‚tðu Au, suÚte ±L‡æ:-©uc ƒ™e™u
rðît™tu™tu Àç‹y¨-Ëífth fhtu Atu, ©„ï±-‚u{s ‚uytu }æï-{tht ƒ™u. (15)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ytí{t, {™ y™u þheh™t ƒúñ[Þo™e ËtÚtu rðãtytu{tk ÂMÚth ƒ™e™u
rðãt y™u Ëwrþûtt™tu Ëk[Þ fhtu. rî‚eÞ rðãtsL{™u «t fhe™u …qrs‚ ƒ™tu, su™e-su™e ËtÚtu sux÷tu
…tu‚t™tu ËkƒkÄ Au, ‚u™u òýtu. (15)
ß◊Ê Ãfi flÊÁ¡ãŸfl◊Ê¡¸ÓŸÊŸË◊Ê ‡Ê»§ÊŸÊfiú ‚ÁŸÃÈ*ŸœÊŸÊfi–
•òÊÊfi à ÷º˝Ê ⁄Ufi‡ÊŸÊ˘•fi¬‡ÿ◊ÎÆÃSÿ ÿÊ˘•fiÁ÷⁄UˇÊfi|ãà ªÊ¬Ê—H 16H
…ŒtÚto : nu ±æç…Ýì-½tuzt™e Ë{t™ ðu„ ytrŒ „wýtu™e Ë{t™ Ëu™tÄeþ ! su{ nwk „ï-yt…™t
§}ææ-yu «íÞût ½tuzt™tk ¥±}ææ…üÝæçÝ-þwrØ fh™tht s¤ ytrŒ, §}ææ-yu àæÈUæÝæ}æì-¾he™e hûtt fh™th
÷tu¾kz™e ™t¤ ytrŒ, ¨çÝ„é:-r™Þk‚t™tk çÝ{æÝæ-MÚtt™tu™u ¥Ðà²}æì-r™nt¤wk Awk; ¥~æ-yu Ëu™t{tk
„ï-yt…™t ½tuzt™e su |æÎíæ:-ËwkŒh fÕÞtýfthe xææïÐæ:-W…ÿðÚte hûtt fh™the ÚàæÝæ:-Œtuhe-
÷„t{ «„S²-ÞÚttÚto{tk ¥ç|æÚÿæç‹„-ËðoºtÚte hûtt fhu Au, ‚u™u nwk ¥Ðà²}æì-r™nt¤wk Awk ‚u{ ‚{u …ý
r™nt¤tu. (16)
¼tðtÚto : su ÷tuftu M™t™Úte ½tuzt ytrŒ …þwytu™e þwrØ, ‚u™e ¾he™e hûtt {txu ÷tuZt™e ™t¤
606 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚Útt yLÞ Œtuhe-÷„t{ ytrŒÚte ËkÞwõ‚ fhe™u Ëwrþrût‚ fhe™u hûtt fhu Au, ‚u ÞwØ ytrŒ ftÞtuo{tk
rËrØ™u «t fhu Au. (16)
•Êà◊ÊŸ¯ à ◊Ÿfi‚Ê⁄UÊŒfi¡ÊŸÊ◊flÊ ÁŒflÊ ¬Ãÿfiãâ ¬ÃXÔU◊˜Ô–
Á‡Ê⁄UÊfi˘•¬‡ÿ¢ ¬ÁÕÁ÷fi— ‚ÈƪÁ÷fi⁄U⁄URáÊÈÁ÷¡¸„Ufi◊ÊŸ¢ ¬ÃÁòÊH 17H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! nwk su{ }æݨæ-rð¿tt™Úte ¥æÚæ„ì-Ë{e… y™u ¥±:-™e[u, çαæ-ytftþ™e
ËtÚtu ЄX}æì-ËqÞo™t «r‚ Є²‹„}æì-„r‚ fh™th „ï-yt…™t [Єç~æ-…‚™þe÷, çàæÚ:-ŒqhÚte rþh™e
Ë{t™ òuðt{tk ytð‚t] ¥æy}ææÝ}æì-ytí{MðY…™u ¥…æÝæ}æì-òýwk Awk; y™u ¥Úï‡æéç|æ:-Äq¤hrn‚ r™{o¤
¨éxæïç|æ:-Ëw¾…qðof Ðçƒç|æ:-{t„tuoÚte …ïã}ææÝ}æì-«Þí™…qðof [t÷™th Єç~æ-…ûte Ë{t™ Wz™tht
çàæÚ:-ŒqhÚte rþh™e Ë{t™ „tu¤ Œu¾t‚t rð{t™ ytrŒ Þt™™u ¥Ðà²}æì-r™nt¤wk Awk, ‚u{ ‚{u …ý
r™nt¤tu. (17)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ËðoÚte ðu„ðt™, þe½ú „{™þe÷ y™u yÂø™™e Ë{t™ ytí{t™u
swytu. ‚{u ËBÞfT «Þwõ‚ fhðt{tk ytðu÷ yÂø™ ytrŒ […ŒtÚttuoÚte]Þwõ‚ ðtn™tu{tk ƒuËe™u s¤, MÚt¤
y™u yL‚rhût{tk «Þí™…qðof ytðt„{™ fhtu. su{ rþh ËðoÚte W¥t{ yk„ Au, ‚u{ rð{t™™u Ëðtuo¥t{
Þt™ {t™ðwk òuEyu. (17)
•òÊÊfi à M§¬◊ÈfiûÊ◊◊fi¬‡ÿ¢ Á¡ªËfi·◊ÊáÊÁ◊·˘•Ê¬Œ ªÊ—–
ÿŒÊ à ◊ûÊʸ˘•ŸÈÆ ÷ʪ◊ÊŸ«UÊÁŒŒ˜Ô ª˝Á‚ficΔU˘•Ê·fiœË⁄U¡Ëª—H 18H
…ŒtÚto : nu ðeh…wÁ»t ! „ï-yt…™t ç…xæè¯}ææ‡æ}æì-þºtwytu™u S‚™tht, ©œæ}æ}æì-W¥t{ MÐ}æì-Y…™u
‚Útt xææï:-…]rÚtðe™u ÐÎï-«t fhðt {txu ¥~æ-yt ÔÞðnth{tk §¯:-yL™tu™u ¥æ, ¥Ðà²}æì-Ëthe he‚u
òuô.
„ï-yt…™t }æœæü: {™w»Þ ²Îæ-ßÞthu |ææïxæ}æì-¼tu„™u ¥æÝÅì-«t fhu Au; íÞthu ¥æ„ì-íÞth …Ae
§„ì-s xæíç¨cÆ:-yíÞk‚ ¾t™th yt… ¥æï¯{è:-yti»trÄytu™u ¥Ýé, ¥…èxæ:-y™wfq¤‚t…qðof ¼tu„ðtu
Atu. (18)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ W¥t{ …þw-½tuzt ytrŒ Ëu™t™tk yk„ rðsÞ fh™th ntuÞ Au, ‚u{
þqhðeh rðsÞ™tk fthý ƒ™e™u ¼qr{-htßÞ{tk ¼tu„tu™u «t fhu. (18)
•ŸfiÈ àflÊ ⁄UÕÊ˘•ŸÈÆ ◊ÿʸӮ˘•fl¸ãŸŸÈÆ ªÊflÊ˘ŸÈÆ ÷ªfi— ∑§ŸËŸÊfi◊˜Ô–
•ŸÈÆ fl˝ÊÃÊfi‚SÃflfi ‚Åÿ◊ËfiÿÈÆ⁄UŸÈfi ŒflÊ ◊fiÁ◊⁄U flËÿZ~ ÃH 19H
607 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu ¥±üÝì-½tuzt™e Ë{t™ ð‚o{t™ rðît™T ! „ï-yt…™t ÜUÝèÝæ}æì-þtu¼tÞ{t™ {™w»Þtu™e
{æÞ{tk ð‚o{t™ Îï±æ:-rðît™tu ‚Útt ±íæ„æ¨:-{™w»Þtu ¥Ýé, ±è²ü}æì-y™wfq¤ ƒ¤ ‚Útt …ht¢{™u ¥Ýé
+ }æç}æÚï-y™wfq¤‚tÚte «t fhu; „±-yt…™e ¨w²}æì-r{ºt‚t™u ¥Ýé, §ü²é:-íÞth…Ae «t fhu.
y±æ-yt…™t ¥Ýé-y™wfq¤ Úƒ:-rð{t™ ytrŒ Þt™, y±æ-yt…™t ¥Ýé-y™wfq¤ ðt …tA¤ }æ²ü:-
{™w»Þ, y±æ-yt…™u ¥Ýé-y™wfq¤ ðt …tA¤ xææ±:-„tÞ y™u y±æ-yt…™u ¥Ýé-y™wfq¤ |æxæ:-yiïÞo
«t ÚttÞ. (19)
¼tðtÚto : òu {™w»Þtu Ëwrþrût‚ ƒ™e™u yLÞtu™u Ëwrþrût‚ fhu, ‚u [Ëwrþrût‚tu]{tkÚte W¥t{tu™u ˼tËŒ
ƒ™tðe™u, ˼tËŒtu™tk {æÞ{tkÚte yíÞw¥t{ ˼t…r‚ ƒ™tðe™u, htò, «ò y™u «Ät™ …whw»ttu™e yuf
y™w{r‚Úte htßÞ-ftÞtuo™u rËØ fhu, ‚tu ‚uytu Ëðo™u y™wfq¤ ƒ™e™u Ëðo ftÞtuo™u ËwËk…L™ fhe þfu.
(19)
Á„U⁄UfiáÿoÎÆXÔUÊ˘ ÿÊfi˘Sÿ ¬ÊŒÊ ◊ŸÊfi¡flÊ˘•flfi⁄UR˘ßãº˝fi˘•Ê‚ËØԖ
ŒflÊ˘ßŒfiSÿ „UÁfl⁄Ulfi◊ÊÿãÿÊ˘•flÓ¸ãâ ¬˝Õ◊Ê˘•äÿÁÃficΔUØÔH 20H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²:-su ¥±Ú:-™ðe™ çãÚ‡²ŸæëX:-®þ„zt Ë{t™ rðrðÄ ‚usðt¤t, §‹Îí:-
…h{ yiïÞo™t nu‚w rðãw‚T™e Ë{t™ ˼t…r‚ ¥æ¨è„ì-ntuÞ, su Ðíƒ}æ:-«Út{ ˼t…r‚ ¥±ü‹„}æì-
½tuzt™e Ë{t™ «t Út™th yÂø™ ‚Útt ¥²:-Ëwðýo™t ¥Š²ç„cÆ„ì-yrÄct‚t yÚtto‚T yÂø™ «Þwõ‚
Þt™ …h ƒuËe™u [÷tð™th ntuÞ, ¥S²-yu™t ÐæÎæ:-…„tu }æÝæï…±æ:-{™™e Ë{t™ ðu„ðt¤t ntuÞ
yÚtto‚T …„™t [t÷ðt™wk ft{ rð{t™trŒÚte ÷u. Îï±æ:-rðît™ ˼tËŒs™tu ¥S²-yu htò™tk ãç±Úl}æì-
yt…ðt y™u ¼tus™ fhðt ÞtuøÞ yL™™u §„ì-s ¥æ²Ýì-«t fhu Au, ‚u™tu ‚{u yt©Þ fhtu. (20)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yÂø™ ytrŒ …ŒtÚttuo™t „wý, f{o y™u Mð¼tð™u ÞÚttð‚T òýu Au, ‚uytu
y™uf yŒT¼w‚ ftÞtuo™u rËØ fhe þfu Au.
suytu «er‚…qðof htßÞ ftÞtuo™u «t fhu Au, ‚uytu Ëífth™u [«t fhu Au] y™u su ‚u™u ™ü
fhu Au, ‚uytu yð~Þ Œkz™u «t ÚttÞ. (20)
߸◊ʸãÃÊfi‚— Á‚ÁÀÊfi∑§◊äÿ◊Ê‚— ‚ö ‡ÊÍ⁄fiUáÊÊ‚Ê ÁŒ√ÿÊ‚Ê˘•àÿÊfi—–
„Uö‚Ê˘ßfifl üÊÁáʇÊÊ ÿfiÃãà ÿŒÊÁˇÊfi·È*Œ√ÿ◊Ö◊◊‡flÊfi—H 21H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²„ì-su yÂø™ ytrŒ …ŒtÚttuo™e Ë{t™ §ü}ææü‹„æ¨:-§ü}æü = «urh‚ ÂMÚtr‚«tL‚=
…eXðt¤t, ç¨çHÜU}抲}ææ¨:-„Œt ytrŒÚte Ëk÷ø™ {æÞ Œuþðt¤t, àæêÚ‡ææ¨:-þe½ú hý=ÞwØ{tk
rðsÞ fh™tht, çÎòæ¨:-W¥t{ rþrût‚, ¥y²æ:-r™hk‚h „r‚{t™, ¥Ô±æ:-þe½ú„t{e ½tuztytu Au,
‚uytu Ÿæïç‡æàæ:-…kÂõ‚ƒØ 㢨æ:-nkËtu™e §±-Ë{t™ ²„‹„ï-«Þí™ fhu Au; çÎò}æì-þwØ ¥Á}æ}æì-{t„o™u
608 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¨}æì, ¥æçÿæ¯é:-«t fhu Au; ‚u™u ‚{u «t fhtu. (21)
¼tðtÚto : su hts…wÁ»ttu™e …tËu Ëwrþrût‚, rŒÔÞ „r‚ðt¤t, rðsÞ™tk fthý, þe½ú„t{e, «uhýt
y™wËth [t÷™tht, nkË™e Ë{t™ „r‚ðt¤t ½tuztytu yÂø™ ytrŒ …ŒtÚttuo™e Ë{t™ ftÞo™t ËtÄf
ntuÞ Au, ‚uytu Ëðoºt rðsÞ «t fhu Au. (21)
Ãfl ‡Ê⁄UËfi⁄¢U ¬ÃÁÿcáfl~fl¸ãÃflfi ÁøûÊ¢ flÊÃfi˘ßfl œ˝¡Ëfi◊ÊŸ˜Ô–
Ãfl oÎXÔUÊfiÁáÊ Áfl|DÔfiUÃÊ ¬ÈL§òÊÊ⁄fiUáÿ·ÈÆ ¡÷ȸÓ⁄UÊáÊÊ ø⁄U|ãÃH 22H
…ŒtÚto : nu ¥±üÝì-½tuzt™e Ë{t™ ðu„ðt™ ðeh…whw»t ! su „±-‚thwk Єç²c‡æé-™tþðt™ àæÚèÚ}æì-
þheh Au; su „±-‚tht 癄}æì-yL‚:fhý™e ð]r¥t ±æ„Þù§±-ðtÞw™e Ë{t™ {í…è}ææÝì-ðu„ðt™ Au.
yÚtto‚T Œqh™e ðM‚w™u Íz…Úte òýe ÷u™th Au; „±-‚tht ÐéL~ææ-y™uf ¥Ú‡²ï¯é-ð™tu{tk …|æéüÚæ‡ææ-
þe½ú Äthý y™u …tu»tý fh™tht, ç±çcÆ„æ-rðþu»tY…{tk ÂMÚt‚, ŸæëXæç‡æ-©]k„tu™e Ë{t™ Ÿ[t Ëu™t™tk
yk„ ™Úç‹„-rð[hu Au; ‚u ‚wk Ä{o™wk yt[hý fh. (22)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yr™íÞ þhehtu{tk hne™u r™íÞ ftÞo rËØ fhu Au, ‚uytu y™w…{ Ëw¾ «tÂ
fhu Au.
suytu ð™{tk hnu÷ …þwytu™e Ë{t™ f{o[the ÷tuftu ‚Útt Ëu™tytu Au, ‚uytu ½tuztytu™e Ë{t™
þe½ú„t{e ƒ™e™u þºtwytu™u S‚e þfu Au. (22)
©U¬¬˝ÊªÊë¿U‚fiŸ¢ flÊÖÿfl¸Êfi Œflº˝ËøÊ ◊Ÿfi‚Ê ŒËäÿÊfiŸ—–
•¡— ¬ÈÆ⁄UÊ ŸËfiÿà ŸÊÁ÷fi⁄URSÿÊŸÈfi ¬‡øÊà∑§flÿÊfi ÿ|ãà ⁄UR÷Ê—H 23H
…ŒtÚto : su Î芲æÝ:-ËwkŒh «ftþ{t™ Út‚t - [{f‚t, ¥…:-VUf™th, ±æ…è-ðu„ðt™, ¥±æü-
[t÷tf ½tuztu Au; ‚u Îï±Îíè™æ-rðît™tu™u «t }æݨæ-{™Úte-rð[thÚte àæ¨Ý}æì-®nËt™t MÚtt™ ÞwØ™u
©Ð, Ðí, ¥xææ„ì-Ëthe he‚u «t ÚttÞ Au; rðît™tuÚte ¥S²-yu™t Ýæç|æ:-{æÞ¼t„-…eX™u ÐéÚ:-yt„¤
Ý貄ï-÷E òÞ Au; Ðpæ„ì-íÞth…Ae Úï|ææ:-Ëðo rðãtytu™e M‚wr‚ fh™tht ÜU±²:-{uÄtðe-ƒwrØ{t™
÷tuftu ¥Ýé, ²ç‹„-y™wfq¤‚t…qðof «t ÚttÞ Au. (23)
¼tðtÚto : su rðît™tu W¥t{ rð[thÚte ½tuztytu™u Ëwrþrût‚ fhe™u, yÂø™ ytrŒ …ŒtÚttuo™u rËØ
fhe™u, yiïÞo™u «t fhu Au, ‚uytu s„‚™tk rn‚fthe ntuÞ Au. (23)
©U¬¬˝ÊªÊfià¬⁄UR◊¢ ÿà‚œSÕ◊fl°Ê¸2H˘•ë¿UÊfi Á¬Ã⁄¢Ufi ◊ÊÃ⁄¢Ufi ø–
•lÊ ŒflÊÜ¡ÈCÔUfiÃ◊Ê Á„U ªêÿÊ˘•ÕʇÊÊfiSà ŒÊ‡ÊÈ· flÊÿ¸ÊfiÁáÊH 24H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ²„ì-su ¥±æüÝì-¿tt™es™ …écÅ„}æ:-yíÞk‚ Ëurð‚ ÚtE™u ÐÚ}æ}æì-W¥t{ ¨{Sƒ}æì-
609 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
sL{ çЄÚ}æì-s™f-r…‚t, }ææ„Ú}æì-{t‚t ™-y™u Îï±æÝì-rðît™tu™e ¥l-yíÞthu ¥æ, àææS„ï-ËðoÚte
RåAt fhu Au; ¥ƒ-y™u Îæàæé¯ï-rðãt™t Œt‚t rðît™™u {txu ±æ²æüç‡æ-Mðefth fhðt ÞtuøÞ ¼tus™™u
ÞtuøÞ ðM‚wytu™u ©Ð, Ðí, ¥xææ„ì-Ë{e… «t fhu Au, „}æì-‚u™u çã-r™ùÞÚte yt… ¥ÓÀ-Ëthe he‚u
xæ}²æ:-«t fhtu. (24)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu LÞtÞ y™u rð™Þ îtht …htu…fth fhu Au, ‚uytu W¥t{-W¥t{ sL{, ©uc
…ŒtÚto, rðît™ r…‚t y™u rðŒw»te {t‚t™u «t fhe™u, rðît™tu™t ¼õ‚ ƒ™e™u {nt™ Ëw¾™u «tÂ
fhu Au. ‚uytu htßÞ™wk y™wþtË™ fhe þfu Au. (24)
‚Á◊fihÊ˘•l ◊ŸÈfi·Ê ŒÈ⁄UÊáÊ ŒflÊ ŒflÊãÿfi¡Á‚ ¡ÊÃflŒ—–
•Ê ø fl„Ufi Á◊òÊ◊„U|‡øÁ∑§àflÊãàfl¢ ŒÍÆ× ∑§Áfl⁄UfiÁ‚ ¬˝øfiÃÊ—H 25H
…ŒtÚto : nu …愱ïÎ:-«¿tt ©uc ƒwrØ™u «t fh™tht, ç}æ~æ}æã:-r{ºt™tu Ëífth fh™tht rðît™T !
su y±}æì-yt… ¥l-yt Ë{Þu ¨ç}æh:-ËBÞfT «ftrþ‚ yÂø™™e Ë{t™, }æÝé¯:-{™™þe÷ Îï±:-
rðît™ ƒ™e™u ²…ç¨-rðît™tu™tu Ëk„ fhu Au; ™-y™u ç™çÜUy±æÝì-rð¿tt™ðt™, Îê„:-Œwütu™u Œw:¾ŒtÞf;
Ðí™ï„æ:-W¥t{ ¿tt™-[u‚™tðt¤t ÜUç±:-Ëðo rð»tÞtu{tk yÔÞtn‚ ƒwrØ{t™ ¥ç¨- Atu; ‚u yt… ÎéÚæï‡æï-
½h{tk Îï±æÝì-rðît™tu ðt W¥t{ „wýtu™u ¥æ, ±ã-Ëthe he‚u «t fhtu. (25)
¼tðtÚto : su{ yÂø™ Œe…f ytrŒ Y…{tk ½htu™u «ftrþ‚ fhu Au, ‚u{ ÄtŠ{f rðît™tu …tu‚t™tk
fw¤tu™u «ftrþ‚ fhu Au. suytu Ëðo™e ËtÚtu r{ºt Ë{t™ ð‚o™ fhu Au, ‚uytu s ÄtŠ{f Au. (25)
ß͟fi¬Êà¬Õ˘´§ÃSÿ ÿÊŸÊã◊äflÊfi ‚◊Ü¡ãàSflfiŒÿÊ ‚ÈÁ¡uÔU–
◊ã◊ÊfiÁŸ œËÁ÷L§Ã ÿôÊ◊ÎÆãœãŒfiflòÊÊ øfi ∑ΧáÊÈsÔäfl⁄¢U Ÿfi—H 26H
…ŒtÚto : nu ¨éç…u-ËwkŒh rsbt ðt ðtýeðt¤t, „ÝêÝÐæ„ì-‚™w=rðM‚]‚ …ŒtÚttuo™u …r‚‚ ™ fh™tht
ÄtŠ{f rðît™s™ ! yt… «„S²-ËíÞ yÚtðt s¤™t ²æÝæÝì-Þt™tu™u Ѓ:-{t„tuo™u yÂø™™e Ë{t™
}抱æ-{Äwh‚t yÚtto‚T ftu{¤‚tÚte ¨}æTÝì-ËBÞfT «fx fh‚t S±Î²-ytMðtŒ™ fhtu yÚtto‚T «ËL™
fhtu. {èç|æ:-ƒwrØ ðt f{tuo™t îtht }æ‹}ææçÝ-Þt™tu™u ©„-‚Útt Ý:-y{tht ¥Š±Ú}æì-™ü ™ fhðt y™u
²¿æ}æì-Ëk„‚ fhðt ÞtuøÞ ÔÞðnth™u «‹{Ýì-ËBÞfT rËØ fh‚t ™-…ý Îï±~ææ-rðît™tu{tk ƒuËe™u Ëuð™
ÜëU‡æéçã-fhtu. (26)
¼tðtÚto : ÄtŠ{f {™w»Þtuyu …ÚÞ y™u yti»tÄtu™tk Ëuð™ îtht Ëw«ftrþ‚ Útðwk òuEyu. ytÂ
rðît™tu{tk hne™u, ƒwrØ «t fhe™u y®nËt Y…e Ä{o™wk Ëuð™ fhðwk òuEyu. (26)
Ÿ⁄UʇÊö‚fiSÿ ◊Á„U◊ÊŸfi◊·Ê◊Ȭfi SÃÊ·Ê◊ ÿ¡ÃSÿfi ÿôÊÒ—–
ÿ ‚ÈÆ∑˝§Ãfifl— ‡ÊÈøfiÿÊ ÁœÿãœÊ— SflŒfi|ãà ŒflÊ˘©U÷ÿÊfiÁŸ „U√ÿÊH 27H
610 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u ²ï-su ¨éÜíU„±:-ËwkŒh ƒwrØytu y™u f{tuoðt¤t, àæ陲:-…rðºt,
ç{²‹{æ:-©uc «¿tt = Äthýtð‚e ƒwrØ y™u W¥t{ f{o™u Äthý fh™tht Îï±æ:-rðît™tu ©|æ²æçÝ-
þheh y™u ytí{t ƒL™u Ëw¾fthe ãòæ-¼tus™™u ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u S±Îç‹„-¼tu„ðu Au - ¾tÞ Au;
»¯æ}æì-yu rðît™tu™t ²¿æñ:-ËíËk„ ytrŒ Y…Þ¿ttu îtht ÝÚæà梨S²-{™w»ÞtuÚte «þkrË‚ ²…„S²-
Ëk„ fhðt ÞtuøÞ ÔÞðnth™t }æçã}ææÝ}æì-{n¥ð™e ©Ð, S„æï¯æ}æ-«þkËt fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý fhtu. (27)
¼tðtÚto : suytu MðÞk þwØ, rðît™T y™u ðuŒ þt†™t ¿tt‚t ™Úte ntu‚t, ‚uytu yLÞtu™u …ý rðît™
y™u …rðºt fhe þf‚t ™Úte.
su™t suðt „wý y™u suðt f{tuo ntuÞ ‚u f{tuo™e Ä{toí{t ÷tuftu ÞÚttð‚T «þkËt fhu. (27)
•Ê¡ÈuÔUfiÊŸ˘ß¸«UKÊ flãl‡øÊÿÊfisÔÇŸ fl‚ÈfiÁ÷— ‚¡Ê·Êfi—–
àfl¢ ŒflÊŸÊfi◊Á‚ ÿuÔUÆ „UÊÃÊ ‚˘∞fiŸÊãÿˇÊËÁ·ÃÊ ÿ¡ËfiÿÊŸ˜ÔH 28H
…ŒtÚto : nu ²u-{nt™ W¥t{ „wýtuÚte Þwõ‚, ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ …rðºt rðît™T ! su y±}æì-yt…
Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™e {æÞ{tk ãæï„æ-rðãt™t Œt‚t ‚Útt ²…è²æÝì-yíÞk‚ Þüt = Ëk„ fh™th ¥ç¨-
Atu, §ç¯„:-«urh‚ ÚtE™u »ÝæÝì-yu rðît™tu™tu ²çÿæ-Ëk„ fhu Au; ¨:-‚u yt… ±¨éç|æ:-r™ðtË™u {txu
‘ðËw’ ™t{f rðît™tu™e ËtÚtu ¨…æï¯æ:-Ë{t™ Y…Úte «er‚ Ëuðt fh™tht, ¥æ…éuæÝ:-ËðoºtÚte ft{™t
fh™tht §üÇ K:-«þkËt™u ÞtuøÞ y™u ±‹l:-™{Mfth fhðt ÞtuøÞ rðît™ Au; ‚u™e Ë{e… ¥æ, ²æçã-
ytðtu. (28)
¼tðtÚto : su ÷tuftu, …rðºttí{t y™u «þkrË‚ rðît™tu™t Ëk„Úte MðÞk …rðºttí{t ƒ™u, ‚tu ‚uytu
Ä{toí{t ƒ™e™u Ëðoºt ËL{t™™u «t fhu Au. (28)
¬˝ÊøËŸ¯ ’*„U— ¬˝ÁŒ‡ÊÊfi ¬ÎÁÕ√ÿÊ flSÃÊfi⁄URSÿÊ flÎfiÖÿÃ˘•ª˝˘•qÔUÊfi◊˜Ô–
√ÿfiÈ ¬˝Õà ÁflÃ⁄¢U fl⁄UËfiÿÊ ŒflèÿÊ˘•ÁŒfiÃÿ SÿÊŸ◊˜ÔH 29H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ¥S²æ:-yt ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{™e {æÞ{tk Ðíæ™èÝ}æì-Ë™t‚™ Ïæ<ã:-yL‚rhût™e
Ë{t™ ÔÞt…f ƒúñ ±S„æï:-rŒðË™t «ftþÚte ±ëÁ²„ï-y÷„ ÚttÞ ¥qæ}æì-rŒðË™t ¥xæíï-«t‚:ft¤™t
ythk¼{tk Îï±ï|²:-rðît™tu ©-y™u ¥ç΄²ï-yrð™tþe ytí{t™u {txu 籄Ú}æì-Œw:¾tuÚte {wÂõ‚ y…tð™th
±Úè²:-yr‚ ©uc S²æïÝ}æì-Ëw¾™u ç±, Ð탄ï-rðþu»t he‚u «fx fh™th™u ‚{u ÷tuftu ÐíçÎàææ-ðuŒ þt†™t
r™Œuoþ™u òýtu y™u «t fhtu. (29)
¼tðtÚto : su rðît™tu™u Ëw¾ «Œt™ fhu Au, ‚uytu Ëðtuo¥t{ Ëw¾™u «t fhu Au. su{ ytftþ
Ëðo rŒþtytu y™u …]rÚtðe ð„uhu{tk ÔÞt Au, ‚u{ s„Œeïh Ëðoºt ÔÞt Au. su ÷tuftu ‚u …h{uïh™e
«t‚:ft÷ W…tË™t fhu Au, ‚u Ä{toí{t ƒ™e™u rðM‚]‚ Ëw¾™u …t{u Au. (29)
611 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
√ÿøfiSflÃËL§*flÿÊ Áfl üÊfiÿãÃÊ¢ ¬ÁÃfièÿÊ Ÿ ¡Ÿfiÿ— ‡ÊÈê÷fi◊ÊŸÊ—–
ŒflËfimʸ⁄UÊ ’΄UÃË*fl‡flÁ◊ãflÊ ŒflèÿÊfi ÷flà ‚Ȭ˝ÊÿáÊÊ—H 30H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ©<±²æ-yrÄf‚tÚte ò™S±„è:-þw¼ „wýtu{tk ÔÞtrÂðt¤e, Ïæëã„è:-
{nt™, ç±Eç}拱æ:-Ëðo ÔÞðnthtu{tk ÔÞt…f, ¨éÐí沇ææ:-yr‚ W¥t{ ½htuÚte Þwõ‚, Îï±è:-«ftþÚte
ŒuŒeÃÞ{t™ mæÚ:-yðftþY… rŒþtytu™e Ý-Ë{t™ Ðç„|²:-…trý„úný-rððtn fh™tht, Îï±ï|²:-
rŒÔÞ „wýtuÚte Þwõ‚ …r‚ytu™u {txu àæé||æ}ææÝæ:-Ëwþtu¼tÚte Þwõ‚ …ݲ:-¼Þt= …í™eytu …tuu‚-…tu‚t™t
Ëðo …r‚ytu™e ç±, Ÿæ²‹„æ}æì-Ëuðt fhu Au; ‚u{ ‚{u Ëðo rðãtytu{tk ÔÞt…f |汄-ƒ™tu.
¼tðtÚto : su{ ÔÞt…f rŒþtytu yðftþ «Œt™ îtht Ëðo {™w»Þtu™t ÔÞðnth™e ËtrÄft ntuðtÚte
yt™kŒŒtrÞ™e Au, ‚u{s …hM…h «u{Þwõ‚ †e-…whw»t rŒÔÞ Ëw¾tu™u «t fhe™u yLÞtu™tk rn‚fthe
Īu. (30)
•Ê ‚ÈÆcflÿfiãÃË ÿ¡Ã˘©U¬Êfi∑§˘©U·Ê‚ÊŸÄÃÊfi ‚ŒÃÊ¢ ÁŸ ÿÊŸÊfiÒ–
ÁŒ√ÿ ÿÊ·fiáÊ ’΄UÃË ‚fiÈL§Ä◊˘•Áœ ÁüÊÿfiö ‡ÊÈ∑˝§Á¬‡Ê¢ ŒœÊfiŸH 31H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! òu çÎòï-rŒÔÞ „wý, f{o, Mð¼tððt¤t, ²æ﯇æï-ƒu †eytu™e Ë{t™, ¨éLv}æï-
Ëwþtur¼‚, Ïæëã„è-{nt™, ¥ç{-yrÄf çŸæ²}æì-þtu¼t ðt ÷û{e™u ‚Útt àæéÜíUçÐàæ}æì-þw¢ = ïu‚ yÚtto‚T
«ftþ ‚Útt çÐàæ = f]»ý yÚtto‚T ykÄfthY…tu™u Î{æÝï-Äthý fh‚e, ¨éc±²‹„è-þÞ™ fhu÷, Ë{t™
©ÐæÜïU-r™fxðŠ‚™e, ©¯æ¨æÝv„æ-ht‚ y™u rŒðË ²æïÝæñ-ft÷Y… fthý{tk çÝ, ¥æ, ¨Î„æ}æì-ËðoÚtt
ËðoºtÚte òÞ Au; ‚u™tu yt… ²…„ï-Ëk„ fhtu ‚tu y‚w÷ çŸæ²}æì-þtu¼t ðt ÷û{e™u «t fhe þftu
Atu. (31)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ft÷™e ËtÚtu ð‚o{t™ ht‚ y™u rŒðË …hM…h ËkƒØ …hk‚w rð÷ûtý
Mð¼tððt¤t Au, ‚u{ htò y™u «ò …hM…h «u{Úte ð‚toð fhu. (31)
ŒÒ√ÿÊ „UÊÃÊfi⁄UÊ ¬˝Õ◊Ê ‚ÈÆflÊøÊ Á◊◊ÊfiŸÊ ÿôÊ¢ ◊ŸfiÈ·Ê ÿ¡fiäÿÒ–
¬˝øÊŒÿfiãÃÊ ÁflŒÕfi·È ∑§ÊM§ ¬˝ÊøËŸ¢ ÖÿÊÁÃfi— ¬˝ÁŒ‡ÊÊfi ÁŒ‡ÊãÃÊfiH 32H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su Îñòæ-rðît™tu{tk fwþ¤, ãæï„æÚæ-Œt‚t, Ðíƒ}ææ-rðÏÞt‚, ¨é±æ™æ-«þkrË‚
ðtýeðt¤t, ç}æ}ææÝæ-r™{toý fh™tht, ²¿æ}æì-Ëk„r‚Y… ²…Š²ñ-Þ¿t fhðt {txu }æÝé¯æ-{™w»Þtu™u ç±Îƒï¯é-
rð¿tt™tu{tk Ðí™æïβ‹„æ-«uhýt fh™tht ÐíçÎàææ-ðuŒtrŒ þt†tu™tk «{týÚte Ðíæ™èÝ}æì-«t[e™ Á²æïç„:-
rþÕ…rðãt™t «ftþ™tu çÎàæ‹„æ-W…Œuþ fh™tht ÜUæM-ƒu rþÕ…es™tu ntuÞ, ‚u™e …tËuÚte rþÕ…þt†™wk
yæÞÞ™ fhðwk òuEyu. (32)
¼tðtÚto : yt {kºt{tk ÜUæL-þçŒ{tk su rîð[™™tu «Þtu„ ÚtÞtu Au ‚u yæÞt…f y™u nM‚r¢Þt™t
612 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
rþûtf™t yr¼«tÞÚte fhðt{tk ytðu÷ Au.
su rþÕ…e ÷tuftu Au, ‚uytu sux÷wk òýu Au, ‚ux÷wk Ëðo yLÞ ÷tuftu™u þe¾ðu, suÚte W¥thtu¥th
rðãtËk‚r‚™e ð]rØ ÚttÞ. (32)
•Ê ŸÊfi ÿôÊ¢ ÷Ê⁄fiUÃË ÃÍÿfi◊|àfl«UÊfi ◊ŸÈÆcflÁŒ„U øÃÿfiãÃË–
ÁÃdÊ ŒflË’¸*„U®⁄UŒú SÿÊŸö ‚⁄fiUSflÃË Sfl¬fi‚— ‚ŒãÃÈH 33H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su |ææÚ„è-rþÕ…rðãt™u Äthý fh™the r¢Þt, §Çæ-Ëwrþrût‚ {Äwh ðtýe,
¨ÚS±„è-rð¿tt™ðt¤e «¿tt = ƒwrØ §ã-yt rþÕ… rðãt™t „únýY… ÔÞðnth{tk Ý:-y{tht {txu
„ê²}æì-ðÄof ²¿æ}æì-rþÕ…rðãt™t «ftþ{Þ Þ¿t™u }æÝéc±„ì-{™w»Þ™e Ë{t™ ™ï„²‹„è-ƒ‚tð‚e
y{™u ¥æ, »„é-ËðoºtÚte «t fhtðu. yu …qðtuoõ‚ ç„d:-ºtý Îï±è:-rðãtÚte «ftþ{t™ ðtýeytu
§Î}æì-yu Ïæ<ã:-ðÄu÷ S²æïÝ}æì-Ëw¾fthe ft{tu™u S±Ð¨:-ËwkŒh f{tuoðt¤t y{™u ¥æ, ¨Î‹„é-ËðoºtÚte
«t fhtðu. (33)
¼tðtÚto : yt rþÕ… ÔÞðnth{tk W¥t{ W…Œuþ, r¢ÞtrðrÄ™wk ¿tt™ fhtððwk y™u rðãt™wk Äthý
fhtððwk Rü Au, òu yu ºtý her‚ytu™u {™w»Þtu „úný fhe ÷u, ‚tu {nt™ Ëw¾™u «t fhe þfu Au. (33)
ÿ˘ß◊ lÊflÊfi¬ÎÁÕflË ¡ÁŸfiòÊË M§¬Ò⁄UÁ¬fiö‡ÊjÈflfiŸÊÁŸ Áfl‡flÊfi–
Ã◊l „UÊfiÃÁ⁄UÁ·ÃÊ ÿ¡ËfiÿÊãŒfl¢ àflCÔUÊfi⁄UÁ◊„U ÿfiÁˇÊ ÁflmÊŸ˜ÔH 34H
…ŒtÚto : nu ãæï„:-rþÕ…rðãt™u „úný fh™th rðît™T ! ²:-su ²…è²æÝì-yíÞk‚ Ëk„r‚ fh™th,
§ç¯„:-«uhýtÚte Þwõ‚ ç±mæÝì-ËðoºtÚte rðãt™u «t rðît™T - su{ Eïh §ã-yt h[™t ÔÞðnth{tk
MÐñ:-rðr[ºt ytnwr‚ytuÚte §}æï-yt …çÝ~æè-y™uf ftÞtuo™e Wí…tŒf læ±æÐë烱è-rðãw‚T y™u ¼qr{
‚Útt ç±Eæ-Ëðo |æé±ÝæçÝ-÷tuftu™u ¥ôÐàæ„ì-yðÞðY…{tk h[u Au, ‚u{ „}æì-‚u y±cÅæÚ}æì-rðÞtu„ =
«÷Þ. ËkÞtu„ = Wí…r¥t fh™tht Îï±}æì-Eïh™tu ¥l-yts ‚wk ²çÿæ-Ëk„ fhu Au, ‚uÚte Ëífth™u
ÞtuøÞ Au. (34)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu yt Ë]rü{tk …h{tí{t™e rðþu»t h[™tytu™wk ¿tt™ «t fhe™u, ‚u he‚u
rþÕ…rðãt™tu «Þtu„ fhðtu òuEyu. (34)
©U¬Êflfi‚Ρ à◊ãÿÊfi ‚◊Ü¡ãŒflÊŸÊ¢ ¬ÊÕfi˘ ´§ÃÈÆÕÊ „UflËúÁ·fi–
flŸS¬ÁÃfi— ‡ÊÁ◊ÃÊ ŒflÊ˘•|ÇŸ— SflŒfiãÃÈ „U√ÿ¢ ◊œÈfiŸÊ ÉÊÎÆßfiH 35H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™u Ðæƒ:-¼tuøÞ yL™ ytrŒ™u }æ{éÝæ-{Äwh ytrŒ hË y™u
Íæë„ïÝ-½]‚ ytrŒÚte ¨}æTÝì-ËBÞfT {u¤ðe™u y}拲æ-…tu‚t™t ytí{tÚte ã±è¢ç¯-„úný fhðt ÞtuøÞ
nrðytu™tu «„éƒæ-}‚w y™wËth ©Ð汨ë…-ÞÚttð‚T ntu{ fh, suÚte ‚tht yt…u÷t ãò}æì-¼tus™ ÞtuøÞ
613 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚttuo™u ±ÝSÐç„:-rfhýtu™t Mðt{e ËqÞo, àæç}æ„æ-þtÂL‚f‚to Îï±:-W¥t{ „wýtuðt¤t {u½ y™u ¥çxÝ:-
yÂø™ …ý S±Î‹„é-«t fhu yÚtto‚T ntu{ fhu÷ …ŒtÚto ‚u™u …ntU[u. (35)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu þwØ ÿÔÞtu™tu «íÞuf }‚w{tk ntu{ fhðtu òuEyu, suÚte ‚u ntu{ fhu÷ ÿÔÞ
Ëqû{ ƒ™e™u ¢{þ: yÂø™, ËqÞo y™u {u½tu{tk …ntU[e™u ð»tto îtht Ëðo™t W…fthe ƒ™u. (35)
‚lÊ ¡ÊÃÊ √ÿfiÁ◊◊Ëà ÿôÊ◊|ÇŸŒ¸flÊŸÊfi◊÷flà¬È⁄Uʪʗ–
•Sÿ „UÊÃfiÈ— ¬˝ÁŒ‡ÿÎÆÃSÿfi flÊÁø SflÊ„UÊfi∑ΧÃö „UÁfl⁄fiUŒãÃÈ ŒflÊ—H 36H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¨l:-þe½ú …æ„:-«fx ÚtÞu÷ ¥çxÝ:-rðãtÚte «ftrþ‚ rðît™ ãæï„é:-
„úný fhðt ÞtuøÞ «„S²-ËíÞ™tu ÐíçÎçàæ-r™Œuþ o fh™the ±æç™-ðtýe{tk ²¿æ}æì-y™uf «fth™t ÔÞðnth™u
ç±, ¥ç}æ}æè„-rðþu»t r™{toý fhu Au, Îï±æÝæ}æì-rðît™tu{tk ÐéÚæïxææ:-y„ú„t{e ¥|汄ì-ƒ™u Au; ¥S²-
yu™t S±æãæÜëU„}æì-ËíÞ ÔÞðnthÚte r™»…trŒ‚ f{o ðt ntu{ fhu÷Úte ƒ[u÷t ãç±:-¼tus™ ÞtuøÞ
yL™trŒ™u Îï±æ:-rðît™tu ¥Î‹„é-¼ûtý fhu Au; ‚u™u Ëðtuo…rh rðhts{t™ {t™tu. (36)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo Ëðo «ftþftu{tk «ftþf Au; ‚u{ su rðît™tu{tk rðît™T Ëðo™tu W…fth fh™th
{™w»Þ Au, ‚u s Ëðo™u yt™kŒ™tu W…¼tu„ fhtð™th ntuÞ Au. (36)
∑§ÃÈ¢ ∑ÆΧáflãŸfi∑§Ãfl ¬‡ÊÊfi ◊ÿʸ˘•¬‡Ê‚fi– ‚◊ÈÆ·|jfi⁄U¡ÊÿÕÊ—H 37H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! su{ }æ²æü:-{™w»Þ ¥Ðïàæ¨ï-…uþ = ËwðýoÚte hrn‚ {™w»Þ™u {txu Ðïàæ:-
Ëwðýo, ¥ÜïU„±ï-ƒwrØ hrn‚ {™w»Þ™u {txu ÜïU„é}æì-ƒwrØ™u ÜéU±üç‹„-rËØ fhu Au; ‚u ©¯çj:-ntu{ fh™tht
Þs{t™tu™e ËtÚtu ƒwrØ y™u Ä™™u ÜëU‡±Ýì-fh‚tk yt… ¨}æì, ¥…沃æ:-ËBÞfT «rËØ Úttytu. (37)
¼tðtÚto : ‚uytu s yt …whw»t Au, su …tu‚t™e Ë{t™ yLÞtu™wk …ý Ëw¾ RåAu Au, ‚u™t Ëk„Úte
rðãt™e «trÂ, yrðãt™e ntr™, ©e = ÷û{e™tu ÷t¼ y™u Œrhÿ‚t™tu ™tþ ÚttÞ Au. (37)
¡Ë◊ÍÃfiSÿfl ÷flÁà ¬˝ÃËfi∑¢§ ÿmÆ◊˸ ÿÊÁÃfi ‚◊ŒÊfi◊ÈƬSÕfi–
•ŸÊfiÁflhÿÊ Ããfl~Ê ¡ÿ àflö ‚ àflÊ fl◊¸Ó®áÊÊ ◊Á„U◊Ê Á¬fi¬ûÊȸH 38H
…ŒtÚto : ²„ì-su ±}æèü-fð[ðt¤t ÞtuØt ¥Ýæç±h²æ-ût‚ = ½tÚte hrn‚ „‹±æ-þhehÚte ¨}æÎæ}æì-
{Œ = n»toÞwõ‚ ÞwØtu{tk rðã{t™ Ëir™ftu™e ©ÐSƒï-Ë{e… Ðí„èÜU}æì-«‚er‚fthf r[ö rðþu»t™u ²æç„-
«t fhu Au; ¨:-‚u …è}æê„S²ï±-{u½™e r™fx rðãw‚T™e Ë{t™ |æ±ç„-ntuÞ Au.
nu rðî™T ! su y±æ-yt…™e ±}æü‡æ:-hûtt™wk }æçã}ææ-{n¥ð çÐÐœæéü-…t¤u Au ‚u{ y±}æì-yt… þºtwytu™u
…²-S‚tu. (38)
¼tðtÚto : su{ {u½™e Ëu™t ËqÞo™t «ftþ™u Ztkfe Œu Au, ‚u{ [ÞtuØt {™w»Þ] fð[ ytrŒÚte þheh™u
Ztkfe ÷u.
614 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su{ Ë{e… hnu÷t ËqÞo y™u {u½™wk ÞwØ ÚttÞ Au, ‚u{ ðeh hts…whw»ttuyu [ÞwØ™t rð»tÞ{tk] òýðwk
òuEyu y™u ËðoºtÚte hûtt fhðe òuEyu. (38)
œãflfiŸÊ ªÊ œãflfiŸÊ$¡ ¡fiÿ◊ œãflfiŸÊ ÃËfl˝Ê— ‚◊ŒÊfi ¡ÿ◊–
œŸÈÆ— ‡ÊòÊÊfi⁄U¬∑§Ê◊¢ ∑fiΧáÊÊÁà œãflfiŸÊ ‚fl¸Êfi— ¬˝ÁŒ‡ÊÊfi ¡ÿ◊H 39H
…ŒtÚto : nu ðehtu ! su{ y{u {Ýé:-þ†-y† àæ~ææï:-þºtw™e ¥ÐÜUæ}æ}æì-ft{™tytu™u ™ü ÜëU‡ææïç„-
fhu Au; ‚u {‹±Ýæ-Ä™w»Þ ytrŒ þ†-y† rðþu»tÚte xææ:-…]rÚtðe y™u {‹±Ýæ-Wõ‚ þ†rðþu»tÚte
¥æç…}æì-Ëk„út{™u …²ï}æì-S‚u Au; {‹±Ýæ-‚tuÞ ytrŒ þ†-y†tuÚte „è±íæ:-‚eðú ðu„ðt¤e þºtwytu™e
¨}æÎ:-nŠ»t‚ Ëu™tytu™u …²ï}æ-S‚u Au; {‹±Ýæ-Wõ‚ Ä™w»Þ ytrŒ þ†-y†tuÚte ¨±æü:-Ëðo ÐíçÎàæ:-
rŒþt-W…rŒþtytu™u …²ï}æ-S‚u Au; ‚u{ ‚{u …ý yu Ä™w»Þ ytrŒÚte þºtwytu™u S‚tu. (39)
¼tðtÚto : òu {™w»Þtu Ä™wðuoŒ™wk rð¿tt™ y™u ‚u™e r¢Þtytu{tk r™…wý ntuÞ, ‚tu Ëðo MÚtt™tu{tk ‚u™tu
rðsÞ «ftrþ‚ ÚttÞ Au.
òu rðãt, rð™Þ y™u ðeh‚t ytrŒ „wýtuÚte …]rÚtðe™wk yuf Aºt htßÞ RåAtu, ‚tu fkE …ý yËk¼ð
™Úte. (39)
flˇÿãÃËflŒÊªfiŸËª|ãà ∑§áÊZÓ Á¬˝ÿö ‚πÊfiÿ¢ ¬Á⁄U·Sfl¡ÊŸÊ–
ÿÊ·fifl Á‡ÊñÆ ÁflÃÃÊÁœ œãflÜÖÿÊ ßÿö ‚◊fiŸ ¬Ê⁄UÿfiãÃËH 40H
…ŒtÚto : nu ðehtu ! su §²}æì-yt 籄„æ-rðM‚thÞwõ‚ {‹±Ýì-Ä™w»Þ{tk ¥ç{-W…h ÷„tðu÷e Á²æ-
«íÞk[t = Œtuhe = …ýA ±ÿ²‹„è±-W…Œuþ fhðtðt¤e rðŒw»te †e Ë{t™ §„ì-s ¥æxæÝèxæç‹„-þe½ú
ƒtuÄ™u fhtð‚e, ÜU‡æü}æì-M‚wr‚Þwõ‚, çÐí²}æì-ft{™t fhðt ÞtuøÞ, ¨¶æ²}æì-r{ºt™e Ë{t™ ð‚o{t™
…r‚™u ÐçÚ¯S±…æÝæ-ËðoºtÚte Ëk„ fh‚e ²æï¯ï±-†e™e Ë{t™ çàæÑì v„ï-þçŒ fhu Au; ¨}æÝï-Ëk„út{{tk,
ÐæÚ²‹„è-rðsÞ™u «t fhtð™the Au; ‚u™t r™{toý, ƒkÄ™ y™u [÷tððt™u ‚{u òýtu. (40)
¼tðtÚto : òu {™w»Þ Ä™w»Þ y™u «íÞk[t = Œtuhe = …ýA ytrŒ þ†-y†tu™e h[™t, ËkƒkÄ
y™u [÷tððt™e r¢Þt™u òýe ÷u, ‚tu yu W…Œurþft {t‚t™e Ë{t™ Ëw¾ŒtrÞ™e …í™e™u y™u rðsÞ
Ëw¾™u «t fhe þfu Au. (40)
Ã˘•Êø⁄UfiãÃË ‚◊fiŸfl ÿÊ·Êfi ◊ÊÃflfi ¬ÈÆòÊ¢ Á’fi÷ÎÃÊ◊ÈƬSÕfi–
•¬ ‡ÊòÊfiÍ|ãfläÿÃÊú ‚¢ÁflŒÊŸ˘•ÊàŸË¸Ó®˘ß◊ Áflfic»ÈƧ⁄UãÃËfi˘•Á◊òÊÊfiŸ˜ÔH 41H
…ŒtÚto : nu ðehtu ! su ²æï¯æ-rðŒw»te ¨}æÝï±-ËBÞfT «tý™e Ë{t™ r«Þ †e …r‚™u, }ææ„ï±-s™™e™e
Ë{t™ Ðé~æ}æì-Ëk‚t™™u çÏæ|æë„æ}æì-Äthý fhu Au; ©ÐSƒï-Ë{e…{tk ¥æ™Ú‹„è-Ëthe he‚u «t ÚtE àæ~æêÝì-
þºtwytu™u ¥Ð, ç±l„æ}æì-Œqh fhu Au.
615 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
§}æï-yu ¨¢ç±ÎæÝï-ËBÞfT rð¿tt™™u r™r{¥t ¥æyÝèü-«t Út™the ¥ç}æ~ææÝì-þºtwytu™u ç±cÈéU Ú‹„è-
rð[r÷‚ fh™the Au; „ï-‚u ƒL™u™tu Ä™w»Þ™e «íÞk[t yÚtto‚T …ýA™tu ÞÚttð‚T ËBÞfT «Þtu„ fhtu. (41)
¼tðtÚto : su{ ӌޙu r«Þ, …í™e …r‚™u y™u rðŒw»te {t‚t …wºt™u …wü fhu Au, ‚u{ «rËØ r¢Þtðt¤e
Ä™w»Þ™e «íÞk[t = Œtuhe yÚtto‚T …ýA þºtwytu™u …htrs‚ fhe™u ðehtu™u «ËL™ fhu Au. (41)
’uÔUËŸÊ¢ Á¬ÃÊ ’„ÈU⁄fiUSÿ ¬ÈÆòÊ|‡ø‡øÊ ∑fiΧáÊÊÁà ‚◊fiŸÊflªàÿfi–
ß·ÈÆÁœ— ‚VÔUÆÊÆ— ¬ÎÃfiŸÊ‡ø ‚fl¸Êfi— ¬ÎÆDÔU ÁŸŸfihÊ ¡ÿÁà ¬˝‚fiÍ×H 42H
…ŒtÚto : nu ðehtu ! su ÏæqèÝæ}æì-y™uf …ýA = Œtuheytu™t çЄæ-r…‚t™e Ë{t™ hûtf ¥S²-
yt r…‚t™t Ïæãé:-y™uf „wýtuðt¤t Ðé~æ:-Ëk‚t™™e Ë{t™ ÐëcÆï-…eX …h çÝÝh:-r™ù÷ ƒkÄtÞu÷
§¯éç{:-ƒtýtu™u Äthý fh™tht ¼tÚttk Ðí¨ê„:-Wí…L™ ÚtE™u, ¨}æÝæ-Ëk„út{tu™u ¥±xæy²-«t fhe™u
ç™pæ-®[ ®[ ð„uhu rðrðÄ þçŒ ÜëU‡ææïç„-fhu Au; ™-suÚte ðeh …wÁ»t ¨±æü:-Ëðo ¨Væ:-Ë{ðu‚ =
yufºt ðt rðfeýo = Vu÷tÞu÷e Ðë„Ýæ:-Ëu™tytu™u …²ç„-S‚u Au; ‚u™e ÞÚttð‚T hûtt fhtu. (42)
¼tðtÚto : su{ y™uf fLÞtytu y™u ƒnws …wºttu™tu r…‚t […tu‚t™t] Ëk‚t™tu™t þ猙t fthýu Ëkfeýo-
½uhtÞu÷tu hnu Au; ‚u{ s Ä™w»Þ™e «íÞk[t = …ýA ‚Útt ¼tÚttu {¤e™u y™uf «fth™t þçŒtu™u Wí…L™
fhu Au.
su{ ztƒt ntÚt{tk Ä™w»Þ, …eX …h ¼tÚttu [ntuÞ y™u] su s{ýt ntÚtÚte ƒtý ftZe™u, ‚u™u Ä™w»Þ™e
…ýA = Œtuhe …h [ztðe™u ‚Útt ‚u™u Atuze™u yÇÞtË îtht þe½ú‚t «t fhe ÷u Au, ‚u s rðsÞe
Īu Au. (42)
⁄UÕ ÁÃDfiÔUãŸÿÁà flÊÁ¡Ÿfi— ¬ÈÆ⁄UÊ ÿòÊfiÿòÊ ∑§Ê◊ÿfià ‚È·Ê⁄URÁÕ—–
•÷ˇÊÍfiŸÊ¢ ◊Á„U◊ÊŸ¯ ¬ŸÊÿà ◊Ÿfi— ¬‡øÊŒŸfiÈ ÿë¿U|ãà ⁄UR‡◊ÿfi—H 43H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! ¨é¯æÚçƒ:-W¥t{ ËthrÚt yÚtto‚T ½tuztytu yÚtðt yÂø™ ytrŒ™u r™Þ{{tk
ht¾™th Úƒï-h{ý fhðt ÞtuøÞ ¼qr{, s¤ y™u yL‚rhût{tk [t÷™th Þt™{tk ç„cÆÝì-ƒuËe™u, ²~æ²~æ-
su-su Ëk„út{ ðt Œuþ{tk ÜUæ}沄ï-sðt RåAu Au; „~æ-„~æ-íÞtk-íÞtk ±æç…Ý:-½tuztytu ðt yÂø™ ytrŒ™u
ÐéÚ:-yt„¤ ݲç„-nkfthu Au.
su™wk }æÝ:-{™ Ëwrþrût‚ Au, Úà}æ²:-÷„t{ ðt rfhýtu ntÚt{tk Au, Ðpæ„ì-…tA¤Úte ½tuztytu
ðt yÂø™ ytrŒ™tu ¥Ýé, ²ÓÀç‹„-y™wfq¤ r™„ún fhu Au; ‚u ¥ç|æàæêÝæ}æì-Ëðo ƒtswÚte þe½ú „r‚
fh™th™e }æçã}ææÝ}æì-{n¥ð™e ‚{u ÐÝ沄-«þkËt fhtu. (43)
¼tðtÚto : òu htò y™u hts…wÁ»ttu Ët{útßÞ y™u r™rù‚ rðsÞ™e ft{™t fhu, ‚tu ‚uytu Ëwrþrût‚
{kºte, ½tuztytu ytrŒ, yLÞ ðtn™ ËkƒkÄe …Þto Ët{„úe, yæÞût, þ†t† y™u þheh ‚Útt ytí{t™tk
ƒ¤™tu yð~Þ rðftË fhu. (43)
616 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÃËRfl˝ÊŸ˜Ô ÉÊÊ·ÊfiŸ˜Ô ∑Χáflà flηfi¬ÊáÊÿÊ˘‡flÊ ⁄UÕfiÁ÷— ‚„U flÊ¡ÿfiã×–
•fl∑˝§Ê◊fiã× ¬˝¬fiŒÒ⁄URÁ◊òÊÊfiŸ˜Ô ÁˇÊáÊ|ãà ‡ÊòÊÍ°Æ1˘⁄UŸfi¬√ÿÿã×H 44H
…ŒtÚto : nu ðehtu ! su ±ë¯Ðæ‡æ²:-hûtf, ƒ¤ðt™ ƒ¤Œ ytrŒ W¥t{ «týe su™t …trý = ntÚttu™e
Ë{t™ Au; ‚uytu Úƒïç|æ:-h{ýeÞ Þt™tu™e ¨ã-ËtÚtu ±æ…í²‹„:-ðeh ytrŒ s™tu™u þe½ú …ntU[tz™tht
ÐíÐÎñ:-W¥t{ …„tu™t „{™Úte ¥ç}æ~ææÝì-r{ºt‚thrn‚ Œwütu™u ¥±ÜíU æ}æ‹„:-Ä{ftð‚t, ¥Eæ:-þe½ú„t{e
½tuztytu „è±íæÝì-‚eûý Íææï¯æÝì-þçŒtu = nýnýtx ÜëU ‡±„ï-fhu Au; ¥ÝÐò²‹„:-ÔÞÚto ¾[o ™ fhtð‚tk
ÞtuØtytu àæ~æêÝì-þºtwytu™u çÿæ‡æç‹„-ûteý = ™ü fhu Au; ‚u™wk ‚{u «týtu™e Ë{t™ …t÷™ fhtu. (44)
¼tðtÚto : òu hts…wÁ»ttu ntÚte, ½tuzt, ƒ¤Œ ytrŒ …þwytu f{o[theytu y™u yæÞûttu™u Ëwrþrût‚
fhe™u ‚Útt y™uf «fth™t Þt™tu™wk r™{toý fhe™u þºtwytu™u S‚ðt RåAu Au, ‚tu ‚u™tu r™rù‚ rðsÞ
ÚttÞ Au. (44)
⁄URÕflÊ„UfiŸö „UÁfl⁄fiUSÿ ŸÊ◊ ÿòÊÊÿÈfiœ¢ ÁŸÁ„UfiÃ◊Sÿ fl◊¸Ó–
ÃòÊÊ ⁄UÕ◊Ȭfi ‡ÊÇ◊ö ‚fiŒ◊ Áfl‡flÊ„UÊfi flÿö ‚Èfi◊ŸSÿ◊ÊfiŸÊ—H 45H
…ŒtÚto : nu ðehtu ! ¥S²-yt ÞtuØt™t ²~æ-su Þt™{tk Úƒ±æãÝ}æì-hÚt [÷tððt™tk ËtÄ™Y… ãç±:-
nrð yÚtto‚T „úný fhðt ÞtuøÞ yÂø™, ƒ¤‚ý, s¤, ftc y™u Ät‚w ytrŒ Ët{„úe, ¥æ²é{}æì-
¼wþwkze = ƒkŒqf, þ‚Ιe = ‚tu…, ‚÷ðth, Ä™w»Þ, ƒtý, þÂõ‚ y™u …È…tþ ytrŒ þ† ‚Útt ¥S²-
yu ÞtuØt™tk ±}æü-fð[ y™u Ýæ}æ-«rËØ ðM‚wytu çÝçã„}æì-ÂMÚt‚ Au; „~æ-‚u Þt™{tk ¨}æéÝS²}ææÝæ:-
ËwkŒh rð[th fh‚t ±²}æì-y{u àæx}æ}æì-Ëw¾ŒtÞf ‚Útt ‚u Úƒ}æì-h{ý™t ËtÄ™ hÚt™u ç±Eæãæ-Ëðo
rŒðË = nk{uþtk ©Ð, ¨Îï}æ-Ë{e…Úte «t fheyu. (45)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su Þt™{tk yÂø™ ytrŒ ‚Útt ½tuztytu ytrŒ «Þwõ‚ ÚttÞ Au, ‚u{tk ÞwØ™tk
ËtÄ™-W…ËtÄ™tu™u ht¾e™u, ‚u™wk r™íÞ r™heûtý fhe™u, ‚u{tk ƒuËe™u ‚Útt rð[th…qðof þºtwytu™e ËtÚtu
ÞwØ fhe™u ‚{u r™íÞ Ëw¾ «t fhtu. (45)
SflÊŒÈÆ·ö‚Œfi— Á¬Ã⁄UÊfi flÿʜʗ ∑Îfi§ë¿˛UÆÁüÊ× ‡ÊÄÃËfiflãÃÊ ª÷Ë⁄UÊ—–
ÁøòÊ‚fiŸÊ˘ß·Èfi’ÀÊÊ˘•◊ÎfiäÊ˝Ê— ‚ÃÊflËfi⁄UÊ˘©U⁄UflÊfi fl˝ÊÂʄUÊ—H 46H
…ŒtÚto : nu ÞwØ fh™tht ðeh …wÁ»ttu ! ‚{u S±æÎ鯢¨Î:-MðtŒw = ¼tus™ ytrŒ yL™tu™wk ËBÞfT
Ëuð™ fh™tht, ±²æï{æ:-Œe½oSð™™u Äthý fh™tht, ÜëUÓÀîïçŸæ„:-fü{tk rðã{t™ fü Ën™ fh™tht,
àæv„豋„:-Ët{ÚÞoÞwõ‚, xæ|æèÚæ:-y„tÄ ytþÞðt¤t, ç™~æ¨ïÝæ:-yŒT¼w‚ Ëu™tðt¤t, §¯ÏæHæ:-R»tw
= þ†t†tu Ërn‚ ÏæH = Ëu™tðt¤t, ¥}æë{íæ:-y{] Œ w = áZ þhehðt¤t ©Ú±:-rðþt¤ òk½ y™u
At‚eðt¤t, ±í愨æãæ:-ðút‚= ðehtu™t Ë{qntu™u Ën™ fh™tht, ¨„æï±èÚæ:-rðã{t™ Ëu™t™e {æÞ{tk
617 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ðehtu y™u ÞwØ™e rðãt ‚Útt rþûttÚte Þwõ‚ çЄÚ:-…t÷™ fh™tht r…‚h-«t ÷tuftu hts…wÁ»ttu Au,
‚u™tu yt©Þ fhe™u ÞwØ fhtu. (46)
¼tðtÚto : ‚uytu™u s ËŒt rðsÞ, htßÞ÷û{e, «r‚ct, Œe½toÞw, ƒ¤ y™u rðãtytu «t ÚttÞ
Au, su …tu‚t™t yrÄct‚t yt ÷tuftu™tk þtË™{tk hnu Au. (46)
’˝ÊrÊfiÔáÊÊ‚— Á¬Ãfi⁄UR— ‚ÊêÿÊfi‚— Á‡Êfl ŸÊ lÊflÊfi¬ÎÁÕflˢ•fiŸ„U‚Êfi–
¬ÍÆ·Ê Ÿfi— ¬ÊÃÈ ŒÈÁ⁄UÃÊŒfiÎÃÊflÎœÊ ⁄UˇÊÊ ◊ÊÁ∑§fiŸÊ¸˘•ÉʇÊfiö‚˘ß¸‡ÊÃH 47H
…ŒtÚto : su {™w»Þ ! su ¨æï}²æ¨:-W¥t{ yt™kŒfthf „wýtuÚte Þwõ‚, «„æ±ë{:-}‚ = ËíÞ™e
ð]rØ fh™tht, çЄÚ:-hûtf yÚtto‚T …t÷f, Ïæíæræ‡ææ¨:-ðuŒ y™u Eïh™t ¿tt‚t rðît™ Au, ‚uytu Ý:-
y{tht {txu fÕÞtýfthe Au; ¥Ýïã¨æ-fthýY…Úte yrð™tþe læ±æÐë烱è-ytftþ y™u ¼qr{ çàæ±ï-
fÕÞtýfthe ƒ™u.
Ðê¯æ-…wrü fh™tht …h{tí{t Ý:-y{the ÎéçÚ„æ„ì-Œwü yLÞtÞt[hýÚte Ðæ„é-hûtt fhu, suÚte Ý:-
y{™u {thðt{tk ¥Íæà梨:-…t…™t «þkËf [tuh }ææçÜU: + §üàæ„-Ë{Úto ™ ƒ™u. Wõ‚ rðît™tu™e Úÿæ-
hûtt fhtu ‚Útt [tuhtu™tu ™tþ fhtu. (47)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su rðît™tu ‚{tu™u Ä{oÞwõ‚ f{o{tk «ð]¥t fhe™u Œwü yt[hýÚte Œqh
ht¾u Au, Œwüt[theytu™tk ƒ¤™u htufu Au y™u y{the …wrü fhu Au, ‚uytu Ëífth™u ÞtuøÞ-ËL{t™™eÞ
Au. (47)
‚ÈÆ®¬áÊZ flfiSà ◊ÎÆªÊ˘•fiSÿÊ ŒãÃÊ ªÊÁ÷— ‚ãŸfihÊ ¬ÃÁà ¬˝‚fiÍÃÊ–
ÿòÊÊ Ÿ⁄U— ‚¢ ø Áfl ø º˝flfi|ãà ÃòÊÊS◊èÿÁ◊·fifl— ‡Ê◊¸Ó ÿö‚Ÿ˜ÔH 48H
…ŒtÚto : nu ðehtu ! ²~æ-su Ëu™t{tk ÝÚ:-™tÞf ntuÞ, su ¨éЇæü}æì-ËwkŒh …ýo = …t÷™ ‚Útt …qhý™u
{txu hÚt ytrŒ™u ±S„ï-Äthý fhu Au; ²~æ-su{tk xææïç|æ:-ŒqÄt¤e „tÞtu™e ËtÚtu ΋„:-s™tuÚte Œ{™
fhðt ÞtuøÞ }æëxæ:-fM‚qhe {]„™e Ë{t™ §¯±:-ƒtý ð„uhu þ†-rðþu»t Œtuzu Au; su ¨‹Ýhæ-ËBÞfT
ƒtkÄu÷e Ðí¨ê„æ-Ëu™t…r‚Úte «urh‚ ÚtE™u þºtwytu …h Єç„-…zu Au; ™-y™u ynª-‚nª ¥S²æ:-yu
Ëu™t™t ðeh …wÁ»t ¨}æì + Îí±ç‹„-ËBÞfT „r‚ fhu Au; ™-y™u ç± + Îí±ç‹„-rðþu»t „r‚ fhu Au;
„~æ-‚u Ëu™t{tk ¥S}æ|²}æì-y{thu {txu yt… àæ}æü-Ëw¾ ²¢¨Ýì-«Œt™ fhtu. (48)
¼tðtÚto : nu hts…wÁ»ttu ! ‚{tuyu þºtw îtht fŒe …htsÞ ™ …t{u ‚uðe Óü-…wü Ëu™t ƒ™tððe
òuEyu. ‚u [Ëu™t{tk] Ëw…herût‚ ÞtuØtytu y™u yæÞûttu ht¾ðt òuEyu ‚Útt ‚u þ†t† [÷tððt{tk
r™…wý ÷tuftu îtht rðsÞ «t fhðtu òuEyu. (48)
´§¡Ëfià ¬Á⁄fiU flÎæ˜UÔ®Áœ ŸÊ˘‡◊Êfi ÷flÃÈ ŸSß͗–
618 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚Ê◊Ê˘•Áœfi ’˝flËÃÈÆ ŸÊ˘ÁŒfiÁ× ‡Ê◊¸Ó ÿë¿UÃÈH 49H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! yt… «…è„ï-Ëh¤ ÔÞðnth{tk Ý:-y{tht þhehÚte htu„tu™u ÐçÚ, ±ëÑì ç{-
ƒÄe ƒtswÚte Œqh fhtu, suÚte Ý:-y{tht „Ýê:-þheh ¥à}ææ-…ÚÚth™e Ë{t™ áZ |汄é-ƒ™u.
su ¨æï}æ:-W¥t{ yti»trÄ Au; y™u su ¥çÎç„:-…]rÚtðe Au, ‚u ƒL™u™tu yt… Ý:-y{tht {txu ¥ç{,
Ïæí±è„é-yrÄfth…qðof W…Œuþ fhtu; Ý:-y{thu {txu àæ}æü-Ëw¾ ðt ½h ²ÓÀ„é-«Œt™ fhtu. (49)
¼tðtÚto : òu {™w»Þ ƒúñ[Þo, yti»tÄ, …ÚÞ y™u W¥t{ r™Þ{tu™wk …t÷™ fhe™u þheh™e hûtt
fhu, ‚tu ‚u™tk þheh áZ ƒ™u Au.
su{ þhehtu™wk …]rÚtðe ytrŒ ½h Au, ‚u{ þheh yu Sð™wk ½h Au. (49)
•Ê ¡fiYÔU|ãà ‚Êãflfi·Ê¢ ¡ÉÊŸÊ°2˘©U¬fi Á¡ÉŸÃ–
•‡flÊfi¡ÁŸ ¬˝øfiÃ‚Ê˘‡flÊfiãà‚◊à‚Èfi øÊŒÿH 50H
…ŒtÚto : nu ¥Eæ…çÝ-½tuztytu™u Ëwrþûtt yt…‚e rðŒw»te htýe ! su{ ðeh…wÁ»t »¯æ}æì-yu ½tuzt
ytrŒ …þwytu™t ¨æÝé-yðÞðtu™u ¥æ + …Ñì Íæç‹„-Ëthe he‚u Vxfthu Au; …ÍæÝæÝì-Þwðftu™u ©Ð +
ç…ÍÝ„ï-Ë{e…Úte [÷tðu Au; ‚u{ ‚wk ¨}æy¨é-Ëk„út{tu{tk Ðí™ï„¨:-rþûttÚte rðþu»t Ëwrþrût‚ - [u‚™
fhu÷ ¥EæÝì-½tuztytu™u ™æïβ-«uhýt fh. (50)
¼tðtÚto : su{ htò y™u hts…wÁ»t Þt™, [t÷™, yï Ëk[t÷™ ytrŒ ÞwØ ÔÞðnthtu™u òýu,
‚u{ ‚uytu™e †eytu …ý òýu. (50)
•Á„fiUÁ⁄Ufl ÷ʪҗ ¬ÿ¸Áà ’Ê„È¢U ÖÿÊÿÊfi „U$à ¬fiÁ⁄U’Êœfi◊ÊŸ—–
„USÃÉŸÊ Áfl‡flÊfi flÿÈŸÊfiÁŸ ÁflmÊã¬È◊Êã¬È◊ÓÊú‚¢ ¬Á⁄fiU ¬ÊÃÈ Áfl‡flÃfi—H 51H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! su ãS„ÍÝ:-ntÚttuÚte {th™tht ç±mæÝì-rðît™ Ðé}ææÝì-…wÁ»ttÚteo yt… Á²æ²æ:-
«íÞk[t = …ýAÚte ãïç„}æì-ƒtý Atuze™u Ïææãé}æì-ƒtÄf þºtw™u ÐçÚÏææ{}ææÝ:-ËðoºtÚte r™ðthý fh‚t
Ðé}æ梨}æì-…wÁ»ttÚteo {™w»Þ™e ç±E„:-ËðoºtÚte yÚtto‚T ËtkËtrhf rðΙÚte ÐçÚ + Ðæ„é-ËðoÚtt hûtt fhtu
Atu, ‚u ¥çãçÚ±-{u½™e Ë{t™ „so™t fh‚t yt… |ææïxæñ:-Ëw¾ ¼tu„tuÚte ç±Eæ-Ëðo ±²éÝæçÝ-rð¿tt™tu™u
ÐçÚ + »ç„-ËðoºtÚte «t fhtu Atu. (51)
¼tðtÚto : su rðît™ ƒtnwƒ¤ðt¤t, þ† y†™u [÷tð™th, þºtwytu™wk r™ðthý fh‚t, …wÁ»ttÚto
îtht Ëðo™e hûtt fh‚t, {u½™e Ë{t™ Ëw¾ W…¼tu„tu™e ð]rØ fh™th ntuÞ Au, ‚u Ëðo {™w»Þtu™u rðãt
«t fhtððt{tk Ë{Úto ƒ™e þfu Au. (51)
flŸfiS¬Ã flË«˜UÔfl~XÔUÆÊÆ Á„U ÷ÍÆÿÊ˘•S◊à‚fiπÊ ¬˝Ã⁄UfiáÊ— ‚ÈÆflË⁄fiU—–
619 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ªÊÁ÷— ‚ãŸfihÊ˘•Á‚ flË«UÿfiSflÊSÕÊÃÊ Ãfi ¡ÿÃÈÆ ¡àflÊfiÁŸH 52H
…ŒtÚto : nu ±ÝSЄï-rfhýtu™t hûtf ËqÞo™e Ë{t™ ð™ ytrŒ™t hûtf rðît™ hts™T ! yt…
¥S}æy¨¶æ-y{tht hûtf r{ºt Ðí„Ú‡æ:-þºtwytu™tk ƒ¤™wk WÕ÷k½™ fh™th, ¨é±èÚ:-ËwkŒh ðeh …wÁ»ttuÚte
Þwõ‚ ±èÑì±X:-«þkrË‚ yk„tuðt¤t çã-r™ùÞÚte Atu; |æê²æ:-su fthýu yt… xææïç|æ:-…]rÚtðe ytrŒÚte
¨‹Ýh:-‚í…h y™u ËkƒØ ¥ç¨-Atu; ‚uÚte y{™u ±èDzS±-áZ fhtu. „ï-yt…™t ¥æSƒæ„æ-ÞwØ{tk
Ëðoºt ÂMÚth hnu™th ðeh Ëu™t…r‚ …ïy±æçÝ-S‚ðt ÞtuøÞ þºtw-ËiLÞ™u …²„é-S‚u. (52)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo™e ËtÚtu rfhýtu™tu y™u rfhýtu™e ËtÚtu ËqÞo™tu r™íÞ ËkƒkÄ Au, ‚u{ hts,
Ëu™t ‚Útt «ò™tu ËkƒkÄ ntuðtu ÞtuøÞ Au.
òu Ëu™t…r‚ ytrŒ rs‚urLÿÞ y™u þqhðeh ntuÞ ‚tu Ëu™t y™u «ò …ý ‚uðe s ntuÞ Au. (52)
ÁŒfl— ¬fiÎÁÕ√ÿÊ— ¬ÿʸ¡˘©UŒ˜Ô÷fiÎâ flŸS¬ÁÃfièÿ— ¬ƒÿʸ÷ÎfiÃö‚„fiU—–
•¬Ê◊ÊÖ◊ÊŸ¢ ¬Á⁄U ªÊÁ÷⁄UÊflfiÎÃÁ◊ãº˝fiSÿ flÖÊfi˝ö „UÁfl·Ê ⁄UâÊfi ¢ ÿ¡H 53H
…ŒtÚto : yt… çα:-ËqÞoÚte y™u ÐëçƒÃ²æ:-…]rÚtðeÚte ©jë„}æì-Wíf]ü‚t…qðof Äthý fhu÷ ¥æï…:-
…ht¢{™u ÐçÚ + ²…-ËðoºtÚte «t fhtu; ±ÝSÐç„|²:-ðz ytrŒ ð™M…r‚Úte ¥æ|æë„}æì-Ëthe he‚u
…wü fhu÷ ¨ã:-ƒ¤™u ÐçÚ + ²¿æ-ËðoºtÚte «t fhtu; ¥Ðæ}æì-s÷tuÚte ¥æïÁ}ææÝ}æì-…ht¢{ðt¤t hË™u
ÐçÚ + ²¿æ-ËðoºtÚte «t fhtu; §‹ÎíS²-ËqÞo™tk xææïç|æ:-rfhýtuÚte ¥æ±ë„}æì-ytåAtrŒ‚ ±…í}æì-ðsÙ™e
Ë{t™ Úƒ}æì-Þt™™u ã籯æ-ytŒt™…qðof ²…-«t fhtu. (53)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …]rÚtðe ytrŒ ¼q‚tu ‚Útt ‚u™tÚte Wí…L™ Ë]rü™t ËkƒkÄÚte ƒ¤ y™u …ht¢{™e
ð]rØ fhðe òuEyu y™u ‚u™t Þtu„Úte rð{t™ ytrŒ Þt™tu™wk r™{toý fhðwk òuEyu. (53)
ßãº˝fiSÿ flÖÊ˝Êfi ◊L§ÃÊ◊ŸËfi∑¢§ Á◊òÊSÿ ª÷ʸ flLfi§áÊSÿ ŸÊÁ÷fi—–
‚◊Ê¢ ŸÊfi „U√ÿŒÊfi$à ¡È·ÊáÊÊ Œflfi ⁄UÕ ¬˝ÁÃfi „U√ÿÊ ªÎfi÷ÊÿH 54H
…ŒtÚto : nu Îï±-W¥t{ rðãtÚte Þwõ‚, Úƒ-h{ýeÞ MðY…ðt¤t ðeh ! su{ §}ææ}æì-yt ãòÎæç„}æì-
yt…ðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™t Œt™™u …é¯æ‡æ:-Ëuð™ fh™th Au; ¨:-…qðtuoõ‚ yt… su §‹ÎíS²-rðãw‚T™wk ±…í:-
…zðwk, }æL„æ}æì-{™w»Þtu™e ¥ÝèÜU}æì-Ëu™t, ç}æ~æS²-r{ºt™tu xæ|æü:-ytL‚rhf yr¼«tÞ ±L‡æS²-©uc
…wÁ»t™tu Ýæç|æ:-ytí{t™tu {æÞð‚eo rð[th Au; ‚u™u Ý: - y™u y{™u ãòæ-„úný fhðt ÞtuøÞ ðM‚wytu™u
Ðíç„ + xæë|ææ²-«r‚„ún yÚtto‚T Mðefth fhtu. (54)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu™u yr‚ ©uc Ëu™t, rðãw‚T rðãt, r{ºt¼tð, ytÂrð[th y™u rðãt ytrŒ™t
Œt™Úte Mðef]‚ fhu Au y™u [su™e …tËu] yu yLÞtu™u yt…ðt …ŒtÚttuo …ý Au, ‚uytu ËðoºtÚte {k„÷{Þ
[…ŒtÚttuo y™u ¼tðtu] ytð]‚ hnu Au. (54)
620 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
©U¬fi ‡flÊ‚ÿ ¬ÎÁÕflË◊ÈÆà lÊ¢ ¬ÈfiL§òÊÊ Ãfi ◊ŸÈÃÊ¢ Áfl|DfiÔUâ ¡ªfiØԖ
‚ ŒfiÈãŒÈ÷ ‚¡ÍÁ⁄Uãºfi˝áÊ ŒflҌ͸Æ⁄UÊgflËfiÿÊ˘•¬fi ‚œ ‡ÊòÊfiÍŸ˜ÔH 55H
…ŒtÚto : nu Îé‹Îé|æï-™„tht Ë{t™ „so™th ðeh ! ¨:-‚u yt… §‹Îíï‡æ-yiïÞoÚte Þwõ‚ Îï±ñ:-W¥t{
rðît™tu™t „wýtu™e ËtÚtu ¨…ê:-ËkÞwõ‚ ƒ™e™u ÎêÚæ„ì-ŒqhÚte …ý αè²:-yr‚ Œqh àæ~æêÝì-þºtwytu™u
¥Ð¨ï{-…]ÚtfT fhtu. ÐéL~ææ-rðrðÄ Ðë烱è}æì-ytftþ ©„-y™u læ}æì-rðãw‚T™t «ftþ™u ©Ð, E樲-
r™fx Sð™ Äthý fhtðtu, yt… ‚u yL‚rhût y™u rðãw‚TÚte ç±çcÆ„}æì-ÔÞt …xæ„ì-ËkËth™u }æÝé„æ}æì-
òýtu; ‚u „ï-yt…™wk htßÞ yt™krŒ‚ ƒ™u. (55)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu rðãw‚T rðãtÚte Wí…L™ þ†tuÚte þºtwytu™u Œqh ¼„tðe™u, yiïÞo™t
îtht rðît™tu™u ŒqhÚte ƒtu÷tðe™u ‚u™tu Ëífth fhu Au, yL‚rhût y™u rðãw‚TÚte ÔÞt Ë{M‚ s„‚™u
òýe™u, y™uf «fth™e rðãtytu y™u r¢Þtytu™u rËØ fhu Au, ‚uytu ËkËth™u yt™krŒ‚ fh™tht ƒ™e
þfu Au. (55)
•Ê∑fi˝§ãŒÿ ’ÀÊ◊Ê¡Êfi Ÿ˘•ÊœÊ ÁŸ CÔfiUÁŸÁ„U ŒÈÁ⁄UÃÊ ’Êœfi◊ÊŸ—–
•¬fi ¬˝ÊÕ ŒÈãŒÈ÷ ŒÈÆë¿ÈUŸÊfi˘ßÃ˘ßãºfi˝Sÿ ◊ÈÆ|c≈U⁄fiUÁ‚ flË«UÿfiSflH 56H
…ŒtÚto : nu Îé‹Îé|æï-™„tht™e Ë{t™ su™e Ëu™t „so‚e ntuÞ yuðt Ëu™t…r‚ ! ÎéçÚ„æ-Œwü ÔÞË™tu™wk
Ïææ{}ææÝ:-r™ðthý fh‚t yt… Ý:-y{™u ÏæH}æì-ƒ¤ = Ëu™t™u ¥æ, ÜíU‹Î²-ËðoºtÚte ƒtu÷tðe™u
yÚtðt þºtw Ëu™t™u hztðe™u, ¥æï…:-…ht¢{™u ¥æ, {æ:-Ëthe he‚u Äthý fhtu. Ëu™t™tu çÝ: + S„çÝçã-
ËðoÚtt rðM‚th fhtu.
su ÎéÓÀéÝæ:-Œwü ït™ = fq‚ht™e Ë{t™ {™w»Þ Au; ‚u™u ¥Ð, ¥æÜíU‹Î²-Ëðo ƒtswÚte hztðtu.
fthý fu yt… }æéçcÅ: - {wêe™e Ë{t™ áZ «ƒkÄf‚to ¥ç¨-Atu; yux÷t {txu §„:-yu Ëu™t ‚Útt §‹ÎíS²-
rðãw‚T™t yðÞðtu™u ±èDzS±-áZ fhtu y™u Ëw¾tu™u Ðíæïƒ-«t fhtu. (56)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttuyu ©uctu™tu Ëífth fhðtu òuEyu. ‚Útt Œwütu™u hztððt òuEyu. ‚Útt Ëðo™tk
ŒwÔÞoË™tu™u Œqh fhtðe™u Ëw¾™e «tr fhtððe òuEyu. (56)
•Ê◊Í⁄fiU¡ ¬˝àÿÊflfiûʸÿ◊Ê— ∑fi§ÃÈÆ◊gÈfiãŒÈÆÁ÷fl¸ÊfiflŒËÁÖ
‚◊‡flfi¬áÊʸ‡ø⁄fiU|ãà ŸÊ Ÿ⁄UÊ˘S◊Ê∑fi§Á◊ãº˝ ⁄URÁÕŸÊfi ¡ÿãÃÈH 57H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-…h{ yiïÞoÞwõ‚ hts…wÁ»t ! yt… ¥}æê:-‚u þºtwËu™tytu™u ¥æ + ¥…-Ëthe
he‚u Œqh fhtu. §}ææ:-yu …tu‚t™e ÜïU „é}æ„ì-«þM‚ æðòðt¤e Ëu™tytu™u Ðíç„ + ¥æ±œæü²-…tAe ÷tðtu.
su{ Îé‹Îéç|æ:-™„tht ±æ±Îèç„-òuhÚte ðt„u Au; ‚u{ Ý:-y{the ¥EЇææü:-½tuzt™wk …t÷™ fh™the
Ëu™tytu ¨}æì, ™Úç‹„-ËBÞfT rð[hu Au.
621 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su ¥S}ææÜU}æì-y{tht ÚçƒÝ:-«þkrË‚ hÚttuðt¤t ðeh ÝÚ:-™tÞf þºtwytu™u …²‹„é-S‚u Au, ‚u
Ëífth™u …t{u. (57)
¼tðtÚto : su hts…wÁ»ttu þºtwytu™e Ëu™tytu™wk r™ðthý fhe™u ‚Útt …tu‚t™e Ëu™tytu™u ÞwØ fhtððt{tk
Ë{Úto ntuÞ Au, ‚uytu þºtwytu™u ËðoºtÚte S‚e þfu Au. (57)
•ÊÇŸÿ— ∑ÆΧcáʪ˝Ëfifl— ‚Ê⁄USflÃË ◊·Ë ’÷˝È— ‚ÊÒêÿ— ¬ÊÒcáÊ— ‡ÿÊ◊— Á‡ÊfiÁìÎÆcΔUÊ
’Êfi„¸US¬àÿ— Á‡ÊÀ¬Ê flfiÒ‡flŒfl˘∞Æãº˝~Ê˘L§áÊÊ ◊ÊfiL§Ã— ∑§À◊Ê·fi˘∞ãº˝ÊÇŸ— ‚fiöÁ„UÃÊõ˘-
œÊ⁄UÊfi◊— ‚ÊÁflòÊÊ flÊfiL§áÊ— ∑ÆΧcáÊ˘∞∑§fiÁ‡ÊÁìÊà¬àflfi—H 58H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su ¥æxÝï²:-yÂø™ Œuð‚tðt¤t …þw Au yÚtto‚T yÂø™™t W¥t{ „wýtuÚte
Þwõ‚ Au, ‚u ÜëU c‡æxæíè±:-ft¤e ztufðt¤t Au; su ¨æÚS±„è-ËhMð‚e-ðtýe™t „wýðt¤e }æï¯è-½uxe Au;
su ¨æñ}²:-[kÿ{t™t „wýðt¤t …þw Au, ‚u Ïæ|æíé:-Äw{tzt™t ðýoðt¤t Au; su Ðæñc‡æ:-…wrü ytrŒ „wýtuðt¤t
…þw Au, ‚u à²æ}æ:-~Þt{ ðýoðt¤t Au; su ÏææãüSÐy²:-{nt™ ytftþ ytrŒ™t …t÷™ ytrŒ „wýÞwõ‚
Au, ‚u çàæç„ÐëcÆ:-ft¤e …eXðt¤t Au; su ç±EÎï±:-Ëðo rðît™tu™t „wýðt¤t Au, ‚u çàæËÐ:-y™uf
ðýoðt¤t Au; su »ï‹Îí:-ËqÞo™t „wýðt¤t Au, ‚u ¥L‡æ:-÷t÷ ðýoðt¤t Au; su }ææL„:-ðtÞw™t „wýðt¤t
Au, ‚u ÜUË}ææ¯:-ËVuŒ y™u ft¤t ðýoðt¤t Au; su »ï‹ÎíæxÝ:-ËqÞo y™u yÂø™™t „wýðt¤t Au, ‚u ¨¢çã„:-
áZ yk„tuðt¤t Au; su ¨æç±~æ:-ËqÞo™t „wýðt¤t Au, ‚u ¥{æïÚæ}æ:-™e[u ¢ezt fh™tht Au; su »ÜUçàæç„Ðæ„ì-
yuf …„ðt¤t Au, ‚u Ðïy±:-…‚™þe÷ Au y™u su ÜëU c‡æ:-ft¤t hk„ðt¤t Au, ‚u ±æL‡æ:-s¤™t þtL‚
ytrŒ „wýðt¤t …þwytu Au, yu Ëðo™u òýtu. (58)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su Œuð‚tðt¤t su su …þwytu rðÏÞt‚ Au, ‚u ‚u „wýðt¤t ƒ‚tðu÷
Au, ‚u{ òýtu. (58)
•ÇŸÿ˘ŸËfi∑§flà ⁄UÊÁ„UfiÃÊ|Ü¡⁄UŸ«˜UÔflÊŸœÊ⁄UÊfi◊ÊÒ ‚ÊÁflòÊÊÒ ¬ÊÒcáÊÊÒ ⁄Ufi¡ÃŸÊfi÷Ë
flÒ‡flŒflÊÒ Á¬‡ÊXÔUÊfiÒ Ãͬ⁄UÊÒ ◊ÊfiL§Ã— ∑§À◊Ê·fi˘•ÊÇŸÿ— ∑ÎΧÆcáÊÊõ˘¡— ‚Ê⁄fiUSflÃË ◊·Ë
flÊfiL§áÊ— ¬àflfi—H 59H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ¥ÝèÜU±„ï-«þM‚ Ëu™tðt¤t ¥xݲï-rð¿tt™ ytrŒ „wýtu™t «ftþf
Ëu™t…r‚™u {txu Úæïçã„æ熅:-hturn‚ = ÷t÷ ¥çT = ÷ûtýtuðt¤t ¥ÝÇì±æÝì-ƒ¤Œ, ¨æç±~ææñ-ËqÞo™t
„wýðt¤t, ¥{æïÚæ}ææñ-™e[u™t ïu‚ ðýoðt¤t …þw, Ðæñc‡ææñ-…wrü ytrŒ „wýðt¤t Ú…„Ýæ|æè-[tkŒe™e
Ë{t™ ïu‚™tr¼Þwõ‚ …þw, ±ñEÎï±æñ-Ëðo rðît™tu ËkƒkÄe „êÐÚæñ-®þ„zthrn‚ çÐàæXæñ-…e¤t hk„™t
ƒu …þwytu, }ææL„:-ðtÞw Œuð‚tðt¤t ÜUË}ææ¯:-ËVuŒ y™u ft¤t hk„ðt¤t …þw, ¥æxÝï²:-yÂø™Œuð‚tðt¤t
ÜëUc‡æ:-ft¤t ¥…:-ƒfhtk; ¨æÚS±„è-ðtýe™t „wýðt¤e }æï¯è-½uxe y™u ±æL‡æ:-s¤™t „wýðt¤t Ðïy±-
þe½ú„t{e …þw Au, ‚u Ëðuo™tu „wýtu™u y™wfq¤ «Þtu„ fhtu. (59)
622 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : yt {kºt{tk …þwytu™t sux÷t „wýtu fnu÷ Au, ‚u Ëðo „wý yuf yÂø™{tk yufºt Au
yu{ òýtu. (59)
•ÇŸÿfi ªÊÿòÊÊÿfi ÁòÊflÎà ⁄UÊÕfiãÃ⁄UÊÿÊCÔUÊ∑§fi¬ÊÀÊ˘ßãº˝Êfiÿ òÊÒc≈fiÈU ÷Êÿ ¬ÜøŒ‡ÊÊÿ
’Ê„¸U®fiÃÊÿÒ∑§ÊfiŒ‡Ê∑§¬ÊÀÊÊ Áfl‡flfièÿÊ ŒflèÿÊ ¡ÊªfiÃèÿ— ‚#Œ‡ÊèÿÊfi flÒM§¬èÿÊ
mÊŒfi‡Ê∑§¬ÊÀÊÊ Á◊òÊÊflLfi§áÊÊèÿÊ◊ÊŸÈfic≈ÈU÷ÊèÿÊ◊∑§Áflö‡ÊÊèÿʯ flÒ⁄UÊ¡Êèÿʯ ¬ÿSÿÊõ
’΄US¬Ãfiÿ ¬ÊñUÊfiÿ ÁòÊáÊflÊÿfi ‡ÊÊÄfl⁄UÊÿfi øL§— ‚fiÁflòÊ˘•ÊÒ|cáÊfi„UÊÿ òÊÿ|SòÊö‡ÊÊÿfi
⁄ÒUflÃÊÿ mÊŒfi‡Ê∑§¬ÊÀÊ— ¬˝Ê¡Ê¬àÿ‡øL§⁄UÁŒfiàÿÒ ÁflcáÊfiȬàãÿÒ øL§⁄URÇŸÿfi flÒ‡flÊŸ⁄UÊÿ
mÊŒfi‡Ê∑§¬ÊÀÊÊ˘ŸÈfi◊àÿÊ˘•CÔUÊ∑§fi¬ÊÀÊ—H 60H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ç~æ±ë„ï-Ëíð, hs y™u ‚{ „wýtuÚte Þwõ‚ Ú惋„Úæ²-hÚt = Þt™tuÚte
Ë{wÿ ytrŒ ‚hðtðt¤t, xææ²~ææ²-„tÞºte ytrŒ AkŒtu{tk ƒ‚tðu÷ ¥xݲï-yÂø™™u {txu ¥cÅæÜUÐæH:-
ytX f…t÷tu{tk ËkMfth fhu÷ …tf; Ð@Îàææ²-…kŒh «fth™t ~æñcÅé|ææ²-rºtüw… AkŒÚte «ÏÞt‚ Ïææãü„æ²-
{tuxt™e ËtÚtu ËkƒkÄ ht¾™th §‹Îíæ²-yiïÞo™u {txu »ÜUæÎàæÜUÐæH:-yr„Þth f…t÷tu{tk ËkMfth fhu÷
…tf; ç±Eï|²:-Ëðo …æxæ„ï|²:-s„‚e AkŒ{tk ƒ‚tðu÷ ¨Œ„Îàæï|²:-Ë¥th ±ñMÐï|²:-rðrðÄ Y…ðt¤t
Îï±ï|²:-rŒÔÞ „wýÞwõ‚ {™w»Þ™u {txu mæÎàæÜUÐæH:-ƒth f…t÷tu{tk ËkMfth fhu÷ …tf; ¥æÝécÅé|ææ|²æ}æì-
y™wüw… AkŒÚte «ftrþ‚ ÚtÞu÷ »ÜUô±àææ|²æ}æì- yufðeË ±ñÚæ…æ|²æ}æì-rðhtxT AkŒÚte ƒ‚tðu÷
ç}æ~ææ±L‡ææ|²æ}æì-«tý y™u WŒt™™u {txu вS²æ-s¤ r¢Þt{tk fwþ¤ rðît™, ÏæëãSЄ²ï-{nt™™t
hûtf, ÐæÑì v„æ²-…kÂõ‚ytu{tk ©uc ç~æ‡æ±æ²-f{o, W…tË™t y™u ¿tt™ yu ºtýuÞÚte W…tË™t fhðt
ÞtuøÞ àææv±Úæ²-þÂõ‚þt¤e …wÁ»t™u {txu ™L:-…tf rðþu»t ¥æñçc‡æãæ²-W»ýfT AkŒ{tk ƒ‚tðu÷
~æ²ô›àææ²-‚UºteË Úñ±„æ²-Ä™ ËkƒkÄe ¨ç±~æï-yiïÞo Wí…L™ fh™th …wÁ»t™u {txu mæÎàæÜUÐæH:-
ƒth f…t÷tu{tk ËkMf]‚ …tf Ðíæ…æÐy²:-«ò…r‚ Œuð‚tðt¤t ™L:-[Á ™t{f MÚtt÷e …tf ¥çÎy²ñ-
y¾krz‚ yL‚rhût Y…ðt¤e ç±c‡æéÐy‹²ñ-rð»ýw = ÔÞt…f „wýÚte …tr÷‚ rðãw‚T™u {txu ™L:-…tf,
±ñEæÝÚæ²-Ëðo {™w»Þtu{tk «ftþ{t™ ¥xݲï-rðãw‚TY…e yÂø™™u {txu mæÎàæÜUÐæH:-ƒth f…t÷tu{tk
…ftðu÷ …tf y™u ¥Ýé}æy²ñ-…tA¤ {t™™tht {txu ¥cÅæÜUÐæH:-ytX f…t÷tu{tk rËØ fhu÷ …tf
ƒ™tððtu òuEyu. (60)
¼tðtÚto : su ÷tuftu yÂø™ ytrŒ™t «Þtu„ {txu ytX ytrŒ «fthtu™tk ÞLºttu™u ƒ™tðe þfu, ‚uytuyu
h[u÷ ÔÞõ‚ …ŒtÚttuoÚte y™uf ftÞtuo rËØ fhe þfu Au. (60)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk yÂø™ (1-3), rðît™T (4), ½h (5), «tý-y…t™
(6), yæÞt…f-W…Œuþf (7), ðtýe (8), yï (9), yÂø™ (10), rðît™tuÚte «þM‚ …ŒtÚttuo (11),
„]nîth (30), ht‚-rŒðË (31), rþÕ…e (32), ©e (31), þ†-y† (39-45), Ëu™t (46),
623 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¿tt™e (47), hûtt (48), Ë]rü™t W…fth „úný (53), rðΙr™ðthý (56), þºtwËu™t™tu …htsÞ
y™u …tu‚t™e Ëu™t™tk yk„tu™e hûtt (57), …þw „wý (58-59) y™u Þ¿t(60)™tk r™Y…ýÚte yt
yæÞtÞ™t yÚto™e …qðo yæÞtÞ™t yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au ‚u{ òýtu.
JJ §ç„ »ÜUæïÝô~æàææïùŠ²æ²: JJ
624 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ ô~æàææïùŠ²æ² ¥æÚ|²„ï JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
Œflfi ‚Áfl× ¬˝ ‚Èfifl ÿôÊ¢ ¬˝ ‚Èfifl ÿôʬfi$à ÷ªÊfiÿ–
ÁŒ√ÿÊ ªfiãœfl¸— ∑fi§Ã¬Í— ∑§àʯ Ÿ— ¬ÈŸÊÃÈ flÊøS¬ÁÃflʸëʯ Ÿ— SflŒÃÈH 1H
…ŒtÚto : nu Îï±-rŒÔÞ MðY…, ¨ç±„:-Ëf÷ yiïÞoÚte Þwõ‚, s„‚™t Wí…tŒf s„Œeïh ! su
yt… çÎò:-þwØ MðY…{tk rðã{t™ xæ‹{±ü:-„ti = …]rÚtðe™u Äthý fh™tht, Üï U „Ðê : -fu‚ = rð¿tt™™u
…rðºt fh™th htò Ý:-y{the Üï U „}æì - ƒwrØ™u ÐéÝæ„é-…rðºt fhtu.
su ±æ™:-ðtýe™t Ðç„:-hûtf Ý:-y{the ±æ™}æì-ðtýe™u S±Î„é-rðãtÚte {Äwh, ÂM™øÄ, {]Œw
y™u r«Þ ƒ™tðtu; ‚u ²¿æÐç„}æì-Þ¿t - htßÞ™t hûtf htò™u |æxææ²-yiïÞoÞwõ‚ Ä™™u {txu Ðí +
¨é±-W¥t{ her‚Úte Wí…L™ fhtu y™u ²¿æ}æì-htsÄ{oY… Þ¿t™u …ý Ðí + ¨é±-W¥t{ her‚Úte Wí…L™
fhtu. (1)
¼tðtÚto : su rðãt y™u rþûtt™e ð]rØ fh™th, þwØ „wý, f{o, Mð¼tðÞwõ‚, htßÞ™t …t÷™
{txu ÞÚttÞtuøÞ yiïÞo™e ð]rØ fh™th, ÄtŠ{ftu™wk …t÷™ fh™th, …h{uïh™tu W…tËf y™u Ë{M‚
„wýtuÚte Ëk…L™ ntuÞ, ‚u s htò ƒ™ðt {txu ÞtuøÞ Au. (1)
Ãà‚fiÁflÃÈfl¸®⁄Ufiáÿ¢ ÷ªÊ¸Ó ŒflSÿfi œË◊Á„U– ÁœÿÊ ÿÊ Ÿfi— ¬˝øÊŒÿÊfiØÔH 2H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²:-su Ý:-y{the ç{²:-ƒwrØ ðt f{tuo™u Ðí™æïβæ„ì-«urh‚ fhu Au, ‚u ¨ç±„é:-
Ë{M‚ s„‚™t Wí…tŒf, Ë{„ú yiïÞo™t Œt‚t Îï±S²-Ëw¾ «Œt™ fh™tht …h{uïh™t su ±Ú}æì-
„úný-ðhý fhðt ÞtuøÞ yr‚ W¥t{ |æxæü:-Œw:¾tu™u ¼M{ fh™th þwØ MðY… Au; ‚u™u su{ y{u {è}æçã-
Äthý fheyu Aeyu, ‚u{ „„ì-‚u Eïh™t þwØ MðY…™u ‚{u …ý Äthý fhtu. (2)
¼tðtÚto : su{ …h{uïh Sðtu™u yþw¼ yt[hýÚte r™ð]¥t fhe™u þw¼ yt[hý{tk «ð]¥t fhu
Au, ‚u{ htò …ý fhu.
su{ …h{uïh «íÞu [«ò] r…‚t™tu ¼tð ht¾u Au, ‚u{ htò «íÞu …ý ht¾u. su{ …h{uïh Sðtu
«íÞu …wºt ¼tðÚte ÔÞðnth fhu Au, ‚u{ htò …ý «ò «íÞu …wºt ¼tðÚte ÔÞðnth fhu.
su{ …h{uïh Ëðo Œtu»ttu, õ÷uþtu y™u yLÞtÞtuÚte hrn‚ Au, ‚u{ s htò …ý hnu. (2)
Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿfij˝º˝ãÃãŸ˘•Ê ‚fiÈflH 3H
…ŒtÚto : nu Îï±-rŒÔÞ „wý, f{o, Mð¼tðÞwõ‚ ¨ç±„:-W¥t{ „wý, f{o, Mð¼tð{tk «uhýt fh™tht
…h{uïh ! yt… y{tht ç±EæçÝ-Ëðo ÎéçÚ„æçÝ-Œwü yt[hýtu ðt Œw:¾tu™u ÐÚæ + ¨é±-Œqh fhtu y™u
²„ì-su |æÎí}æì-Ä{to[hý ðt Ëw¾ Au „„ì-‚u™u Ý:-y{tht {txu ¥æ + ¨é±-ËðoºtÚte Wí…L™ fhtu. (3)
625 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su{ W…tË™t fhu÷t …h{uïh …tu‚t™t ¼õ‚tu™u Œwü yt[hýÚte r™ð]¥t fhe™u ©uc
yt[hý{tk «ð]¥t fhtðu Au, ‚u{ htò …ý «ò™u yÄ{oÚte r™ð]¥t fhe™u Ä{o{tk «ð]¥t fhu y™u MðÞk
…ý ‚u{ s fhu. (3)
Áfl÷ÄÃÊ⁄fiUö „UflÊ◊„U fl‚Êfi|‡øòÊSÿ ⁄UÊœfi‚—– ‚ÁflÃÊ⁄¢UÓ ŸÎÆøˇÊfi‚◊˜ÔH 4H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ±¨æï:-Ëw¾tu™t r™ðtË {txu, ç™~æS²-yŒT¼w‚ Úæ{¨:-Ä™™tu ç±|æv„æÚ}æì-
rð¼t„ fh™tht, ¨ç±„æÚ}æì-Ëðo™t Wí…tŒf Ýë™ÿæ¨}æì-Ëðo {™w»Þtu™t yL‚Þto{e MðY…Úte Ëðo ftÞtuo™u
òu™tht …h{tí{t™e y{u ã±æ}æãï-«þkËt fheyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý «þkËt fhtu. (4)
¼tðtÚto : nu hts™T ! su{ …h{uïh Ëðo Sðtu™u ‚uytu™t …tu‚-…tu‚t™t f{tuo™t y™wËth V¤ yt…u
Au, ‚u{ yt… …ý «Œt™ fhtu.
su{ s„Œeïh suðt su™t f{o y™u sux÷t …t… ‚Útt …wÛÞ Au ‚ux÷wk s ‚u™wk V¤ yt…u Au, ‚u{
yt… …ý su™e sux÷e ðM‚w y™u suðt f{o Au, ‚ux÷e y™u ‚ux÷wk s V¤ ‚u™u «Œt™ fhtu.
su{ …h{uïh …ût…t‚ hrn‚ Ëðo Sðtu «íÞu ð‚toð fhu Au, ‚u{ yt… …ý fhtu. (4)
’˝rÊÔfiáÊ ’˝ÊrÊÔáÊ¢ ˇÊòÊÊÿfi ⁄UÊ¡ãÿ¢~ ◊L§jKÊ flÒ‡ÿ¢ ìfi‚ ‡ÊÍƺ˝¢ Ã◊fi‚ ÃS∑fi§⁄¢U
ŸÊ⁄U∑§Êÿfi flË⁄UR„Uáʯ ¬Êå◊Ÿfi ÄÀÊË’◊Êfi∑˝§ÿÊÿÓÊ˘•ÿʪ͢ ∑§Ê◊Êfiÿ ¬È°‡øÀÊÍ◊ÁÃfi∑˝È§CÔUÊÿ
◊ʪœ◊˜ÔH 5H
…ŒtÚto : nu …h{uïh ðt hts™T ! yt… yt s„‚{tk Ïæíræ‡æï-ðuŒ, Eïh y™u rð¿tt™™t «[th™u
{txu Ïæíæræ‡æ¢-ðuŒ y™u Eïh™t ¿tt‚t ƒútñý™u, ÿæ~ææ²-htßÞ ðt hûtt™u {txu Úæ…‹²}æì-hts…wºt =
ûtrºtÞ™u }æLÎì|²:-…þw ytrŒ «ò™u {txu ±ñà²}æì-«ò{tk ð‚o{t™ ði~Þ™u, „Шï-Ëk‚t…sLÞ Ëuðt™u
{txu àæêÎí}æì-«er‚…qðof Ëuðt fh™tht y™u þwrØ fh™tht þqÿ™u ËðoºtÚte Wí…L™ fhtu.
„}æ¨ï-ykÄfth{tk «ð]¥t „SÜUÚ}æì-[tuh™u, ÝæÚÜUæ²-Œw:¾Y… ƒkÄ™ yÚtto‚T su÷™u {txu ±èÚã‡æ}æì-
ðehtu™u {th™tht™u, ÐæŒ}æÝï-…t…t[hý{tk «ð]¥t, vHèÏæ}æì-™…wkËf™u, ¥æÜíU²æ²ñ-«týeytu™t yt¢{ýY…
®nËt™u {txu «ð]¥t ¥²æïxæê}æ-þ†-rðþu»t™e ËtÚtu „r‚ fh™thtytu™u ÜUæ}ææ²-rð»tÞ Ëuð™ {txu «ð]¥t,
Ðé¢pHê}æì-…wÁ»ttu™e ËtÚtu [÷r[¥tðt¤e ÔÞr¼[trhýe †e™u, ¥ç„RéUcÅæ²-yíÞk‚ r™Œt™ {txu «ð]¥t
}ææxæ{}æì-™e[ {™w»Þ™u Œqh fhtu. (5)
¼tðtÚto : nu hts™T ! su{ s„Œeïh …htu…fth™u {txu s„‚{tk …ŒtÚttuo™u Wí…L™ fhu Au y™u
Œtu»ttu™u Œqh fhu Au, ‚u{ ‚wk yt htßÞ{tk Ëßs™tu™e ð]rØ y™u Œwütu™tu r™ft÷ fh; Œkz yt… ‚Útt
‚tz™ fh. suÚte þw¼ „wýtu™e «ð]r¥t y™u ŒwÔÞoË™tu™e r™ð]r¥t ÚttÞ. (5)
ŸÎÆûÊÊÿfi ‚ÍÆâ ªËÃÊÿfi ‡ÊÒÀÊÍÆ·¢ œ◊¸Êfiÿ ‚÷Êø⁄¢U ŸÁ⁄UcΔUÊfiÿÒ ÷Ë◊ÀÊ¢ Ÿ◊ʸÿfi ⁄U÷ö „U‚Êfiÿ
∑§ÊÁ⁄Ufi◊ÊŸãŒÊÿfi SòÊË·π¢ ¬˝◊Œfi ∑ȧ◊Ê⁄UˬÈÆòÊ¢ ◊œÊÿÒfi ⁄UÕ∑§Ê⁄¢U œÒÿ¸Êfiÿ ÃˇÊÊfiáÊ◊˜ÔH 6H
626 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ðt hts™T ! yt… Ýëœææ²-™]íÞ™u {txu ¨ê„}æì-ûtrºtÞÚte ƒútñýe{tk Wí…L™
Ëq‚™u, xæè„æ²-„tðt {txu àæñHê¯}æì-„tÞf ™x™u, {}ææü²-Ä{o™e hûtt™u {txu ¨|ææ™Ú}æì-˼t{tk rð[hý
fh™th ˼t…r‚™u, Ý}ææü²-ftu{¤‚t™u {txu Úï|æ}æì-M‚wr‚ fh™th™u, ¥æÝ‹Îæ²-yt™kŒ {týðt {txu
›è¯¶}æì-†e™t r{ºt …r‚™u, }æï{æ²ñ-ƒwrØ™u {txu ÚƒÜUæÚ}æì-rð{t™ ytrŒ™t h[rÞ‚t rþÕ…e™u, {ñ²æü²-
Äehs™u {txu „ÿææ‡æ}æì-‚ûtf = ËwÚtth su Ëqû{ ft{ fh™tht Au ‚u™u ¥æ + ¨é± = ËðoºtÚte Wí…L™ fhtu.
ÝçÚcÆæ²ñ-yíÞk‚ Œwü ™h su ®nËt {txu «ð]¥t, |æè}æH}æì-¼Þkfh rð»tÞtu™u „úný fh™thtytu™u,
ã¨æ²-nËðt {txu «ð]¥t ÚtÞu÷t ÜUæçÚ}æì-W…ntË fh™tht ‚Útt Ðí}æÎï-«{tŒ™u {txu «ð]¥t Üé U }ææÚèÐé ~ æ}æì -
rððtn …qðo ÔÞr¼[thÚte Wí…L™ fw{the™t …wºt™u ÐÚæ + ¨é±-Œqh fhtu. (6)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttuyu …h{uïh™t W…ŒuþÚte y™u htò™e yt¿ttÚte Ëðo ©uc ÄtŠ{f s™tu™u
WíËtrn‚ fhðt òuEyu. W…ntË fh™th [ÔÞÚto nËtð™th] ‚Útt ¼Þ …uŒt fh™th™wk r™ðthý
fhðwk òuEyu; y™uf ˼tytu ƒ™tðe™u ƒÄe ÔÞðMÚtt fhðe òuEyu y™u rþÕ…rðãt™e WL™r‚ fhðe
òuEyu. (6)
ìfi‚ ∑§ÊÒÀÊÊÀÊ¢ ◊ÊÿÊÿfiÒ ∑§◊ʸ⁄Uöfi M§¬Êÿfi ◊ÁáÊ∑§Ê⁄Uö ‡ÊÈ÷ Æ fl¬ö ‡Êfi⁄U√ ÿ~Êÿ
Ê˘ß·È∑§Ê⁄Uö
„Uà ÿÒ œfiŸcÈ ∑§Ê⁄U¢ ∑§◊Ó̧®áÊ ÖÿÊ∑§Ê⁄U¢ ÁŒCUÔ Êÿfi ⁄UîÊÈ‚¡
Z ◊ÎàÆ ÿflfi ◊Ϊÿ ◊È ãÃfi∑§Êÿ ‡flÁŸŸfi◊H Ô˜ 7H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ðt hts™T ! yt… „Шï-ðtËý …fððt {txu™e ¼êt™e „h{e ¾{ðt
{txu ÜUæñHæH}æì-fw÷t÷ = fwk¼th …wºt™u, }ææ²æ²ñ-ƒwrØ™u {txu ÜU}ææüÚ}æì-W¥t{ Ëwþtur¼‚ ft{ fh™th
÷wnth™u, MÐæ²-ËwkŒh MðY… ƒ™tððt {txu }æç‡æÜUæÚ}æì-Íðuhe™u àæé|æï-þw¼ yt[hý™u {txu ±Ð}æì-
¾u‚htu{tk ðtððtðt¤t ¾uzq‚™e Ë{t™ rðãt þw¼ „wýtu™u ðtð™th™u, àæÚòæ²ñ-þh = ƒtý ƒ™tððt
{txu §¯éÜUæÚ}æì-ƒtý ƒ™tð™th™u, ãïy²ñ-ðsÙ ytrŒ þ†tu ƒ™tððt {txu {ÝécÜUæÚ}æì-Ä™w»Þ ytrŒ™t
f‚to™u, ÜU}æü‡æï-r¢Þt™e rËrØ™u {txu Á²æÜUæÚ}æì-ßÞt = «íÞk[t = …ýA f‚to™u, çÎcÅæ²-yr‚ h[™t™u
{txu ÚÁ…騅ü}æì-hßsw = Œtuhe ƒ™tð™th™u ¥æ¨é±-ËðoÚte Wí…L™ fhtu. }æëy²±ï-{]íÞw fhðt {txu «ð]¥t
}æëxæ²é}æì-rþfthe™u ‚Útt ¥‹„ÜUæ²-yL‚ fh™th™u {txu rn‚fthe EçÝÝ}æì-y™uf ït = fq‚ht …t¤™tht™u
ÐÚæ + ¨é±-Œqh fhtu-swŒt ðËtðtu. (7)
¼tðtÚto : su{ …h{uïh™e Ë]rü{tk rðrþü h[™tytu òuðt{tk ytðu Au, ‚u{ hts…wÁ»ttuyu rþÕ…rðãt
îtht Ë]rü™tk áütL‚Úte rðrþü h[™tytu fhðe òuEyu. ®nËf y™u fq‚ht™t …t¤™thtytu [tkzt÷
ytrŒ™u Œqh ðËtððt òuEyu. (7)
ŸŒËèÿfi— ¬ÊÒ|Ü¡cΔU◊ÎÆˇÊË∑§ÊfièÿÊ ŸÒ·ÊfiŒ¢ ¬ÈL§·√ÿÊÉÊ˝Êÿfi ŒÈÆ◊¸Œ¯ ªãœflʸå‚⁄UÊèÿÊ
fl˝Êàÿ¯ ¬˝ÿÈÇèÿ˘©Uã◊fiûÊö ‚¬¸Œfl¡ŸèÿÊ˘¬fi˝ÁìŒ◊ÿfièÿ— Á∑§Ãfl◊Ëÿ¸ÃÊfiÿÊ˘•Á∑fi§Ãfl¢
Á¬‡ÊÊøèÿÊfi ÁflŒÀÊ∑§Ê⁄UË¥ ÿÊfiÃÈƜʟfièÿ— ∑§á≈U∑§Ë∑§Ê⁄UË◊˜ÔH 8H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ðt hts™T ! yt… ÝÎè|²:-™Œeytu™t rð™tþ fu ƒ„tzðt{tk «ð]¥t ÐæñçTcÆ}æì-
627 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…w¬Ë = ™e[ {™w»Þ™u, «ÿæèÜUæ|²:-}ûtt =„r‚ fhðtðt¤e heAýeytu™u {txu «ð]¥t Ýñ¯æÎ}æì-r™»ttŒ
= …thÄe™t …wºt™u, ÐéL¯Ã²æÍæíæ²-ÔÞt½ú™e Ë{t™ ®nËf …wÁ»t™u {txu rn‚fthe, Îé}æüÎ}æì-Œwü yr¼{t™e™u,
xæ‹{±æüŒ¨Úæï|²:-„kÄðo = „tðt yÃËht = ™t[™the †eytu™u {txu «ð]¥t ±íæy²}æì-ËkMfthhrn‚ =
yþwØ {™w»Þ™u, Ðí²éx|²:-n¤ òuz™th yÚtto‚T «Þtu„þe÷ {txu «ð]¥t ©‹}æœæ}æì-WL{tŒ™t htu„e-„tkzt™u,
¨ÐüÎï±…Ýï|²:-Ë…o y™u Œuðs™tu™u {txu rn‚fthe ¥Ðíç„ÐÎ}æì-yr™rù‚ ƒwrØ-ËkþÞtí{tðt¤t™u,
¥²ï|²:-«t fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u {txu «ð]¥t çÜU„±}æì-sw„the™u §üIJü„æ²ñ-fk…™ = ¼Þ™u {txu
«ð]¥t ¥çÜU„±}æì-sw„th ™ h{™th™u, çÐàææ™ï|²:-r…rþ‚ = ™tþ …t{e Au su™e ytþt ‚u n‚tþ
s™tu yÚtðt r…rþ‚ = hõ‚Ërn‚ ft[wk {tkË ¾tðt {txu «ð]¥t r…þt[e™u {txu ç±ÎHÜUæÚè}æì-{tkË™t
…]ÚtfT-…]ÚtfT xwfztytu fh™the™u, ²æ„é{æÝï|²:-Þt‚w: {t„tuo{tk Ä™ nhý fh™thtytu™u {txu «ð]¥t
ÜU‡ÅÜUèÜUæÚè}æì-{t„tuo{tk ftkxt ðtð™the™u ÐÚæ + ¨é±-Œqh fhtu-…]ÚtfT fhtu. (8)
¼tðtÚto : nu hts™T ! su{ …h{uïh ŒwütuÚte {ntí{tytu™u Œqh ðËtðu Au y™u Œwü …h{uïhÚte
Œqh hnu Au, ‚u{ ‚wk ŒwütuÚte Œqh hnu y™u Œwütu™u …tu‚tÚte Œqh ht¾ yÚtðt W¥t{ rþûtt îtht ‚u™u Ëßs™
= ©uc ƒ™tð. (8)
‚ãäÊÿfi ¡Ê⁄¢U ª„UÊÿÊfi¬¬ÁÃ◊ÊàÿÒ¸ ¬Á⁄UfiÁflûÊ¢ ÁŸ´¸§fiàÿÒ ¬Á⁄UÁflÁflŒÊŸ◊⁄UÓÊhKÊ˘-
∞ÁŒÁœ·È—¬$à ÁŸc∑Îfi§àÿÒ ¬‡ÊS∑§Ê⁄UËú ‚¢ôÊÊŸÊfiÿ S◊⁄U∑§Ê⁄UË¥ ¬fi˝∑§Ê◊ÊlÊfiÿʬ‚Œ¢
fláʸÊfiÿÊŸÈÆL§œ¢ ’ÀÊÊfiÿʬŒÊ◊˜ÔH 9H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ðt ˼t…r‚ hts™T ! yt… ¨‹{²ï-…h†e Ë{t„{™u {txu «ð]¥t …æÚ}æì-
ÔÞr¼[the™u, xæïãæ²-„]n…í™e™t Ëk„™u {txu «ð]¥t ©ÐÐç„}æì-…r‚™e rðã{t™{tk ƒeò ÔÞr¼[the
…r‚™u ¥æy²ñü:-ft{¢ezt™u {txu «ð]¥t ÐçÚ籜æ}æì-™t™t ¼tE™t rððtn fhu÷ A‚tk yrððtrn‚ {tuxt¼tE™u,
çÝ«üy²ñ-…]rÚtðe™u {txu «ð]¥t ÐçÚç±ç±ÎæÝ}æì-{tuxt¼tE ðthËt¼t„™u y«t ‚Útt ðthËt¼t„™u «tÂ
™t™t¼tE™u, ¥Ú抲ñ-yrðã{t™ …ŒtÚto™u rËØ fhðt {txu «ð]¥t »çÎç{¯é:Ðç„}æì-{tuxe …wºte yrððtrn‚
hnuðt A‚tk ™t™e …wºteÚte rððtn fh™th …r‚™u, çÝcÜëUy²ñ-«tÞrù‚™u {txu «ð]¥t ÐïàæSÜUæÚè}æì-Y…
ƒ™tð™the ÔÞr¼[trhýe™u ¨}æì, ¿ææÝæ²-Wíf]ü ft{™t «ƒtuÄ™™u {txu «ð]¥t S}æÚÜUæÚè}æì-ft{™u Wí…L™
fh™the Œqr‚ft™u, ÐíÜUæ}ææïlæ²-yíÞk‚ ft{ðtË™tytuÚte Wã‚ {™w»Þ™u {txu ©Ð¨Î}æì-Ë{e… hnu™tht
ËtÚte™u, ±‡ææü²-Mðefth fhðt {txu «ð]¥t ¥ÝéL{}æì-…tA¤Úte htuf™tht™u ÏæHæ²-ƒ¤™e ð]rØ {txu
©ÐÎæ}æì-W…Œt = ¼ux = ÷tk[™u ÐÚæ¨é±-Œqh fhtu. (9)
¼tðtÚto : nu hts™T ! su{ …h{uïh ÔÞr¼[the ytrŒ Œwütu™u Œkz yt…u Au, ‚u{ ‚wk ‚u™u Œkz yt…
[su{] …h{uïh …t…™tu íÞt„ fh™th …h f]…t fhu Au, ‚u{ ‚wk ÄtŠ{ftu …h f]…t fh. (9)
628 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
©Uà‚ÊŒèÿfi— ∑Æȧ顢 ¬˝◊ÈŒfi flÊ◊Ÿ¢ mÊèÿ¸— dÊ◊ö SflåŸÊfiÿÊãœ◊œfi◊ʸÿ ’Áœ⁄¢U
¬ÁflòÊÊfiÿ Á÷·¡¯ ¬˝ôÊÊŸÊfiÿ ŸˇÊòÊŒ‡Ê¸◊ÊfiÁ‡ÊˇÊÊÿfiÒ ¬˝|‡ŸŸfi◊ȬÁ‡ÊˇÊÊÿÊfi˘•Á÷¬˝|‡ŸŸ¯
◊ÿʸŒÊfiÿÒ ¬˝‡ŸÁflflÊ∑§◊˜ÔH 10H
…ŒtÚto : nu …h{uïh ðt hts™T ! yt… ©y¨æÎï|²:-™tþ fhðt {txu «ð]¥t ÜéUÏ…}æì-ð¢tk„ = fqƒzt™u
= ZqkrZÞt™u Ðí}æéÎï-«ƒ÷ ft{trŒ™t yt™kŒ™u {txu ±æ}æÝ}æì-Xª„ýt™u, mæ|²ü:-Ëwðýo ytåAt™™u {txu
«ð]¥t dæ}æ}æì-su™t ™uºtÚte r™hk‚h s¤ ™ef¤u ‚u™u, S±ŒÝæ²-Ëqðt {txu ¥‹{}æì-ykÄ™u ‚Útt ¥{}ææü²-
Ä{to[hýÚte hrn‚ Ïæç{Ú}æì-ƒnuht™u ÐÚæ¨é±-Œqh-…]ÚtfT fhtu.
Ðç±~ææ²-htu„ r™ðthýÚte þwrØ fhðt {txu ç|毅}æì-ðiã™u, Ðí¿ææÝæ²-W¥t{ ¿tt™™e ð]rØ™u {txu
Ýÿæ~æÎàæü}æì-™ûtºttu™t áüt™u yÚtto‚T ‚u™t îtht W¥t{ rð»tÞtu™u ƒ‚tð™th „rý‚¿t ßÞtur‚»te™u, ¥æçàæÿææ²ñ-
Ëthe he‚u rðãt „úný fhðt™u {txu ÐíçÔÝÝ}æì-«þM‚ «&™f‚to™u, ©Ðçàæÿææ²ñ-W…ðuŒ ytrŒ™e rðãt™u
„úný fhðt {txu ¥ç|æ, ÐíçÔÝÝ}æì-ËL{w¾ y™uf «&™ fh™th™u, }æ²æüÎæ²ñ-LÞtÞ-yLÞtÞ™e ÔÞðMÚtt™u
{txu ÐíÔÝç±±æÜU}æì-«&™tu™wk rððu[™ fhe W¥th yt…™th™u ¥æ¨é±-Wí…L™ fhtu. (10)
¼tðtÚto : nu hts™T ! su{ Eïh …t…t[hý™tk V¤ «Œt™ MðY… {™w»Þ ytrŒ ¢qƒzt, Xª„ýt,
r[…zt [s÷Ëútðe ™uºtðt¤t], ytkĤt y™u ƒnuhtk ƒ™tðu Au, ðiã, ßÞtur‚»te, yæÞt…f, …heûtf,
«&™tu¥th™wk rððu[™ fh™thtytu™u ©uc ©uc f{tuo™t V¤ «Œt™ MðY… …rðºt‚t, ƒwrØ, rðãt„úný,
yæÞt…™, …heûtý ‚Útt «&™tu¥th fhðt™wk Ët{ÚÞo «Œt™ fhu Au, ‚u{ ‚wk su-su yk„Úte {™w»Þ fw[uüt
fhu Au, ‚u-‚u yk„ W…h Œkz r™…t‚™ fhe™u ‚Útt ðiã ytrŒ™e «r‚ct fhðt îtht htsÄ{o™e r™hk‚h
WL™r‚ fh. (10)
•◊̧ÓèÿÊ „U|Sì¢ ¡flÊÿÊfi‡fl¬¢ ¬ÈCUÔ KfiÒ ªÊ¬ÊÀÊ¢ flËÿ~ʸÿÊÁfl¬ÊÀÊ¢ áfi‚˘¡¬ÊÀÊÁ◊⁄UÊfiÿÒ
∑§ËŸÊ‡Ê¯ ∑§ËÀÊÊÀÊÊfiÿ ‚È⁄UÊ∑§Ê⁄¢U ÷º˝Êÿfi ªÎ„U¬ö üÊÿfi‚ ÁflûÊœ◊ÊäÿfiˇÿÊÿÊŸÈ-
ˇÊûÊÊ⁄fiU◊˜ÔH 11H
…ŒtÚto : nu Eïh ðt hts™T ! yt… ¥}æïü|²:-ŒuþtL‚h™u «t fhtððt {txu ãçS„Ð}æì-ntÚteytu™t
…t÷f™u, …±æ²-ðu„™u {txu ¥Ô±Ð}æì-½tuzt™t hûtf ðt rþûtf™u, ÐécÅì²ñ-…wrü™u {txu xææïÐæH}æì-„tÞtu™t
…t÷f™u, ±è²æü²-ðeÞo™e ð]rØ™u {txu ¥ç±ÐæH}æì-½uxt™t hûtf™u, „ï…¨ï-‚us ð]rØ™u {txu ¥…ÐæH}æì-
ƒfhtytu™t …t÷f™u, §Úæ²ñ-yL™ ytrŒ™e ð]rØ™u {txu ÜUèÝæàæ}æì-¾uzq‚™u, ÜUèHæHæ²-yL™™u {txu
¨éÚæÜUæÚ}æì-Ëtu{ yti»trÄ™t hË™u ƒ™tð™th™u, |æÎíæ²-fÕÞtý™u {txu xæëãÐ}æì-½h™t hûtf™u, Ÿæﲨï-
Ä{o, yÚto y™u ft{™e «tr™u {txu 籜æ{}æì-Ä™ Äthý fh™th™u, ¥æŠ²ÿ²æ²-yæÞûttu™t Mðíð™u
{txu ¥ÝéÿæœææÚ}æì-ËthrÚt™u y™wfq¤ {™w»Þ™u ¥æ¨é±-ËðoºtÚte Wí…L™ fhtu. (11)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttuyu Ëwrþrût‚ ntÚte ytrŒ™t hûtf …wÁ»t™tu Ëk„ún fhe™u ‚u™t îtht y™uf
629 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÔÞðnthtu™e rËrØ fhðe òuEyu. (11)
÷ÊÿÒfi ŒÊflʸ„UÊ⁄¢U ¬˝÷ÊÿÊfi˘•Çãÿœ¢ ’˝äŸSÿfi ÁflCÔU¬ÊfiÿÊÁ÷·ÄÃÊ⁄¢UR fl*®·ficΔUÊÿ
ŸÊ∑§Êfiÿ ¬Á⁄UflCÔUÊ⁄¯U ŒflÀÊÊ∑§Êÿfi ¬Á‡ÊÃÊ⁄¯U ◊ŸÈcÿÀÊÊ∑§Êÿfi ¬˝∑§Á⁄UÃÊ⁄URö ‚fl¸ÓèÿÊ
ÀÊÊ∑§èÿfi˘©U¬‚ÄÃÊ⁄U◊flfi˘´§àÿÒ flœÊÿÊfi¬◊|ãÕÃÊ⁄¢UR ◊œÊfiÿ flÊ‚—¬À¬ÍÆÀÊË¥ ¬fi˝∑§Ê◊Êÿfi
⁄U¡ÁÿòÊË◊˜ÔH 12H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ðt hts™T |ææ²ñ-Œer™u {txu Îæ±æüãæÚ}æì-ŒtÁ =÷tfzt ÷tð™th frXÞtht™u,
Ðí|ææ²ñ-ftÂL‚-þtu¼t™u {txu ¥x‹²ï{}æì-yÂø™ y™u RkÄ™™u, ÏæíŠÝS²-½tuztytu™t ç±cÅÐæ²-{t„o™u {txu
¥ç|æ¯ïv„æÚ}æì-yr¼»tuf-htsr‚÷f yÚtðt Akxftð fh™th™u, ±<¯cÆæ²-yr‚©uc ÝæÜUæ²-Ëðo Œw:¾tuÚte
hrn‚ Ëw¾rðþu»t™u {txu ÐçÚ±ïcÅæÚ}æì-¼tus™ …ehË™th™u, Îï±HæïÜUæ²-rðît™tu™tk Œþo™™u {txu Ðïçàæ„æÚ}æì-
rðãt™t yðÞð™t ¿tt‚t™u, }æÝéc²HæïÜUæ²-{™w»Þ‚t™tk Œþo™™t ÐíÜUçÚ„æÚ}æì-Œtu»ttu™t rðûtu… fh™th™u,
¨±ïü|²:-Ëðo HæïÜïU|²:-÷tuftu™u {txu ©Ð¨ïv„æÚ}æì-W…Ëu[™ fh™th™u, }æï{æ²-Ëk„{™u {txu
±æ¨:ÐËÐêHè}æì-ð†tu™u þwØ fh™the yti»trÄ™u ÐíÜUæ}ææ²-W¥t{ ft{™t™e rËrØ™u {txu Ú…ç²~æè}æì-
rðrðÄ W¥t{ hk„ fh™the yti»trÄ™u ¥æ¨é±-ËðoºtÚte Wí…L™ fhtu.
¥±«y²ñ-rðhwØ «tr = yr™ü™u {txu ±{æ²-ðÄ fhðt™u «ð]¥t ©Ð}æ狃„æÚ}æì-‚tz™ ytrŒÚte
…ezt yt…™th Œwü™u yÚtto‚T Ë{e…{tk {kÚt™ fh™th {™w»Þ™u ÐÚæ¨é±-Œqh fhtu. (12)
¼tðtÚto : hts…wÁ»t ytrŒ {™w»Þtuyu Eïh™e Ë]rü{tkÚte Ëðo Ët{„úeytu „úný fhðe òuEyu.
‚u™t îtht þhehƒ¤, rðãt y™u LÞtÞ™tu «ftþ, {nt™ Ëw¾ htßÞtr¼»tuf, Œw:¾™tu rð™tþ, rðît™tu™tu
Ëk„, {™w»Þ Mð¼tð, ðM‚w ytrŒ™e …rðºt‚t™u rËØ fhðe òuEyu ‚Útt rðhtuÄ™tu íÞt„ fhðtu
òuEyu. (12)
´§Ãÿfi SßNfiUŒÿ¢ flÒ⁄fiU„UàÿÊÿ Á¬‡ÊfiÈÆŸ¢ ÁflÁflfiÄàÿÒ ˇÊûÊÊ⁄UR◊ÊÒ¬fiº˝c≈˛U KÊÿÊŸÈˇÊûÊÊ⁄¢UR
’ÀÊÊfiÿÊŸÈø⁄¢U ÷ÍÆêŸ ¬fiÁ⁄Uc∑§ãº¢ Á¬˝ÿÊÿfi Á¬˝ÿflÊÁŒŸ◊Á⁄UfiCÔUKÊ˘•‡fl‚ÊŒö SflªÊ¸ÿfi
ÀÊÊ∑§Êÿfi ÷ʪŒÈÆÉÊ¢ fl*·ficΔUÊÿ ŸÊ∑§Êfiÿ ¬Á⁄UflCÔUÊ⁄fiU◊˜ÔH 13H
…ŒtÚto : nu …h{tí{™T ðt hts™T ! yt… «„²ï-®nËt™u {txu «ð]¥t S„ïÝNβ}æì-[tuh™e Ë{t™
A¤-f…xe ‚wÕÞ ÓŒÞðt¤t {™w»Þ™u, ±ñÚãy²æ²-ðuh níÞt su f{o{tk ntuÞ ‚u™u {txu «ð]¥t çÐàæéÝ}æì-
rðhwØ Ëq[™t yt…™th ®™Œf-[tze ¾t™th™u ÐÚæ¨é±-Œqh fhtu.
ç±ç±ÜUy²ñ-rððuf fhðt {txu «ð]¥t ÿæœææÚ}æì-ût‚ = rð™tþ™t ‚thf Ä{toí{t™u, ¥æñÐÎícÅîKæ²-
W…ÿüt™u {txu ¥ÝéÿæœææÚ}æì-Ä{toí{t™tk y™wfq¤ ð‚o™th™u, ÏæHæ²-ƒ¤™u {txu ¥Ýé™Ú}æì-Ëuðf™u,
|æê}Ýï-ƒnw ËkÏÞt™u {txu ÐçÚcÜU‹Î}æì-ËðoºtÚte ðeÞo™wk ®Ë[™ fh™th™u, çÐí²æ²-«er‚™u {txu çÐí²±æçÎÝ}æì-
r«ÞðtŒe™u, ¥çÚcÅKñ-fwþ¤ «tr™u {txu ¥E¨æÎ}æì-½tuzuËðth™u, S±xææü²-Ëw¾rðþu»t HæïÜUæ²-Œþo™
630 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ðt Ëk[Þ fhðt {txu |ææxæÎé{}æì-¼t„tu™u …qýo fh™th™u, ±<¯cÆæ²-yr‚©uc ÝæÜUæ²-Ëðo Œw:¾tuÚte
hrn‚ yt™kŒ™u {txu ÐçÚ±ïcÅæÚ}æì-ËðoºtÚte rðãtÚte ÔÞt rðît™™u ¥æ¨é±-ËðoºtÚte Wí…L™ fhtu. (13)
¼tðtÚto : htò ytrŒ {™w»Þtuyu Œwütu™tu Ëk„ Atuze™u, ©uctu™tu Ëk„ fhe™u, rððuf ytrŒ „wýtu™u
Wí…L™ fhe™u Ëw¾e ƒ™ðwk òuEyu. (13)
◊ãÿflfi˘ÿSÃʬ¢ ∑˝§ÊœÊfiÿ ÁŸ‚⁄¢U ÿʪÊfiÿ ÿÊÄÃÊ⁄URö ‡ÊÊ∑§ÊfiÿÊ˘Á÷‚ûÊʸ⁄¢UR ˇÊ◊Êfiÿ
Áfl◊ÊÄ ÃÊ-⁄U◊fi àÈ ∑ͧÀÊÁŸ∑ͧÀÆ Êèÿfi|SòÊ|cΔUŸ¢ fl¬È·fi ◊ÊŸS∑ƧΠÃö ‡ÊËÀÊÊfiÿÊÜ¡ŸË∑§Ê⁄UË¥ ÁŸ´¸§àfi ÿÒ
∑§Ê‡Ê∑§Ê⁄UË¥ ÿ◊ÊÿÊ‚Í◊˜ÔH 14H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ðt hts™T ! yt… }拲±ï-ytk‚rhf ¢tuÄ™u {txu «ð]¥t ¥²S„æÐ}æì-÷tu¾kz
y™u Ëwðýo™u ‚…tð™th™u, ÜíUæï{æ²-ƒtÌt ¢tuÄ™u {txu «ð]¥t çݨÚ}æì-r™ùÞ Þtºtt fh™th™u, àææïÜUæ²-
þtuf™u {txu «ð]¥t ¥ç|樜ææüÚ}æì-yr¼Ëthf™u, ²}ææ²-Œkz yt…ðt «ð]¥t ÚtÞu÷t ¥¨ê}æì-¢tuÄÚte ntÚt
ytrŒ ynª-‚nª {th™th †e™u ÐÚæ¨é±-Œqh fhtu.
²æïxææ²-Þtu„tÇÞtË™u {txu «ð]¥t ²æïv„æÚ}æì-Þtu„e™u, ÿæï}ææ²-hûtt™u {txu «ð]¥t ç±}ææïv„æÚ}æì-Œw:¾Úte
Atuztð™th™u, ©yÜêUHçÝÜêU Hï|²:-Ÿ[t-™e[t rf™tht …h [Ztððt-W‚thðt {txu ç~æçcÆÝ}æì-s¤, MÚt¤
y™u yL‚rhût ºtýuÞ{tk hnu™tht rð{t™trŒ Þt™tuÚte Þwõ‚ …wÁ»t™u, ±Ðé¯ï-þheh™t rn‚™u {txu }ææÝSÜëU „}æì-
{™Úte fhu÷ rð[thtu{tk fwþ¤ {™w»Þ™u, àæèHæ²-rs‚urLÿÞ‚t ytrŒ W¥t{ Mð¼tððt¤t™u {txu
¥æTÝèÜUæÚè}æì-«rËØ r¢Þt fh™the †e™u çÝ«üy²ñ-¼qr{™u {txu ÜUæïàæÜUæÚè}æì-ftuþ Wí…L™ fh™the †e™u
¥æ¨é±-ËðoºtÚte Wí…L™ fhtu. (14)
¼tðtÚto : nu htò ytrŒ {™w»Þtu ! su ‚…u÷t ÷tuZt™e Ë{t™ ¢tuÄe, ƒeòytu™u Œw:¾ yt…™th
y™u ÄtŠ{f r™Þ{tu™tu ™tþ fh™tht ntuÞ, ‚u™u Œkrz‚ fhe™u, Þtu„tÇÞtËe ytrŒ s™tu™tu Ëífth fhe™u
‚Útt Ëðoºt Þt™ [÷tð™th™tu Ëk„ún fhe™u ‚{thu ÞÚtther‚ Ëw¾™e ð]rØ fhðe òuEyu. (14)
ÿ◊Êÿfi ÿ◊‚Í◊Õfifl¸èÿÊ˘flfiÃÊ∑§Êú ‚fl¢à‚⁄UÊÿfi ¬ÿʸÁÿáÊË¥Ó ¬Á⁄Uflà‚⁄UÊÿÊ-
Áflfi¡ÊÃÊÁ◊ŒÊflà‚⁄UÊÿÊÃËàflfi⁄UËÁ◊mà‚⁄UÊÿÊfiÁÃc∑§mfi⁄UË¥ flà‚⁄UÊÿ Áfl¡fi¡¸⁄UÊú ‚¢flà‚⁄UÊÿ
¬ÁÀÊfiÄŸË◊ÎÆ÷ÈèÿÊfi˘Á¡Ÿ‚ãœö ‚Êäÿèÿfi‡ø◊¸êŸ◊˜ÔH 15H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ðt hts™T ! yt… ²}ææ²-r™Þ{f‚to™u {txu ²}æ¨ê}æì-r™Þk‚t™u Wí…L™ fh™the
†e™u, ¥ƒ±ü|²:-y®nËftu™u {txu ¥±„æïÜUæ}æì-su™t Ëk‚t™ ƒnth ™ef¤e „Þt Au ‚u Ëk‚t™hrn‚
†e™u, ¨¢±y¨Úæ²-«Út{ ð»to™u {txu вæü粇æè}æì-ËðoºtÚte ft÷ ¢{™u òý™the™u ÐçÚ±y¨Úæ²-rî‚eÞð»to™t
r™ýoÞ™u {txu ¥ç±…æ„æ}æì-y«Ëq‚t ƒúñ[trhýe™u, §Îæ±y¨Úæ²-‚]‚eÞ ð»to{tk ftÞo rËrØ™u {txu
¥„èy±Úè}æì-yíÞk‚ [t÷™the™u, §my¨Úæ²-…tk[{t ð»to™u {txu ¥ç„cÜUmÚè}æì-yr‚¿tt™ðt¤e™u ±y¨Úæ²-
631 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ët{tLÞ ð»to™u {txu ç±……üÚæ}æì-ð]Øt †e™u, ¨¢±y¨Úæ²-[tuÚtt ð»to™u {txu ÐçHvÝè}æì-ËVuŒ ðt¤ðt¤e™u,
«|æé|²:-ƒwrØ{t™tu™u {txu ¥ç…ݨ‹{}æì-ysuÞ ÷tuftu™e ËtÚtu ËkrÄ fh™th™u, ¨æŠ²ï|²:-ËtæÞ ÞtuøÞ
ftÞtuo™u {txu ™}æü}Ý}æì-[{o = rð¿tt™™tu yÇÞtË fh™th …wÁ»t™u ¥æ¨é±-ËðoºtÚte Wí…L™ fhtu. (15)
¼tðtÚto : «¼ð ytrŒ ËtX ËkðíËhtu - ð»ttuo{tk …tk[-…tk[ fhe™u ƒth Þw„ ƒ™u Au. «íÞuf Þw„{tk
¢{Úte ËkðíËh, …rhðíËh, RŒtðíËh, y™wðíËh ‚Útt RîíËh yu …tk[ ™t{tuðt¤t …tk[ ð»to™t ntuÞ
Au. ft¤™tk Ë{M‚ yðÞðtu™tk {q¤¼q‚ ‚u ð»ttuo™u òýe™u rðþu»t Y…Úte su †eytu ÔÞÚto [Ë{Þ] „w{tð‚e
™Úte, ‚u Ëðo «Þtus™tu™u rËØ fhe ÷u Au. (15)
‚⁄UÊfièÿÊ œÒfl⁄U◊Èfi¬SÕÊflfi⁄UÊèÿÊ ŒÊ‡Ê¯ flÒ‡ÊãÃÊèÿÊfi ’Ò㌢ Ÿfi«˜UÔflÀÊÊèÿ— ‡ÊÊÒc∑fi§ÀÊ¢
¬Ê⁄UÊÿfi ◊ʪʸ⁄U◊fiflÊ⁄UÊÿfi ∑Ò§flûÊZÓ ÃËÕ¸èÿfi˘•Ê㌢ Áfl·fi◊èÿÊ ◊ÒŸÊÀÊú SflŸfièÿ— ¬áʸÓ∑¢§
ªÈ„UÊfièÿ— Á∑§⁄UÊfiÃö ‚ÊŸÈfièÿÊ ¡ê÷fi∑¢§ ¬fl¸Ó®Ãèÿ— Á∑§ê¬ÍL§·◊˜ÔH 16H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ðt hts™T ! yt… ¨Úæï|²:-{tuxt ‚¤tðtu™u …th fhðt {txu {ñ±Ú}æì-Äeðh
= ™trðf = ¾÷tËe™t …wºt™u, ©ÐSƒæ±Úæ|²:-W…ÂMÚt‚ yðh = r™»f]x r¢Þtytu™u {txu Îæàæ}æì-
ŒtË™u ±ñàæ‹„æ|²:-ðuþL‚ = ™t™t s÷tþÞtu™u {txu ±ñ‹Î}æì-r™»ttŒ = ¼e÷™t …wºt™u, ÝÇì±Hæ|²:-
™z = ½tË rðþu»tðt¤e ¼qr{ytu™u {txu àææñcÜUH}æì-{tA÷e …h Sð™tht™u, 籯}æï|²:-rðfx Œuþtu™u
{txu }æñÝæH}æì-{i™ = ft{Œuð™u htuf™th rs‚urLÿÞ™u, ¥±æÚæ²-…tu‚t™e ‚hV ytð™th™u {txu ÜñU ±œæü}æì-
s÷{tk ™tð™u yth…th ÷E s™th-™trðf™u, „èƒïü|²:-…th fhðt™t ËtÄ™tu {txu ¥æ‹Î}æì-…w÷ ytrŒ
ƒtkÄ™tht™u ¥æ¨é±-ËðoºtÚte Wí…L™ fhtu.
ÐæÚæ²-nhý ytrŒ™e [uüt™e Ë{tr {txu «ð]¥t, }ææxææüÚ}æì-rþfthe™t …wºt™u, S±Ýï|²:-þçŒtu™u
{txu ЇæüÜU}æì-hûtt fhðt{tk ®™rŒ‚ ¼e÷™u, xæéãæ|²:-fkŒht-„wVtytu™u {txu çÜUÚæ„}æì-rfht‚ = …ntze
sk„÷e s™rðþu»t™u, ¨æÝé|²:-rþ¾htu …h hnuðt™u {txu «ð]¥t …}|æÜU}æì-™tþ fh™th™u, бü„ï|²:-
…ðo‚tu™u {txu çÜU}ÐêL¯}æì-sk„÷e fwÂíË‚ {™w»Þtu™u ÐÚæ¨é±-Œqh fhtu. (16)
¼tðtÚto : {™w»Þ Eïh™t „wý, f{o, Mð¼tðtu™u y™wfq¤ f{tuoÚte ™trðf ytrŒ ÷tuftu™e hûtt fhe™u
‚Útt rþfthe ytrŒ ÷tuftu™tu …rhíÞt„ fhe™u W¥t{ Ëw¾ «t fhu. (16)
’Ë÷à‚ÊÿÒ ¬ÊÒÀ∑§‚¢ fláʸÊfiÿ Á„U⁄Uáÿ∑§Ê⁄¢U ÃÈÆÀÊÊÿÒfi flÊÁáÊ¡¢ ¬fi‡øʌʷÊÿfi ÇÀÊÊÁflŸ¢
Áfl‡flfièÿÊ ÷ÍÆÃèÿfi— Á‚ä◊ÀÊ¢ ÷ÍàÿfiÒ ¡Êª⁄URáÊ◊÷fiÍàÿÒ Sfl¬Ÿ◊ÊàÿÒ¸Ó ¡ŸflÊÁŒŸ¢
√ÿÎ~hKÊ˘•¬ªÀ÷ö ‚fiö‡Ê⁄UÊÿfi ¬˝|ë¿UŒfi◊˜ÔH 17H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ðt hts™T ! yt… Ïæè|æy¨æ²ñ-Ä{ftððt {txu «ð]¥t ÐæñËÜU¨}æì-ykíÞs™t
…wºt™u, ÐpæÎæï¯æ²-…tA¤Úte Œtu»t Œuðt{tk «ð]¥t xHæç±Ý}æì-ø÷tr™ fh™tht™u, ¥|æêy²ñ-y™iïÞo™u {txu
632 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
S±ÐÝ}æì-r™ÿt™u òëh Kñ-Ë{]rØ™t y¼tð™u {txu ¥ÐxæË|æ}æì-«„Õ¼‚t hrn‚™u, ¨¢àæÚæ²-ËBÞfT
®nËt™u {txu «ð]¥t ÐíçÓÀÎ}æì-yrÄf AuŒ™ fh™th™u ÐÚæ¨é±-Œqh fhtu.
±‡ææü²-ËwY… ƒ™tððt {txu çãÚ‡²ÜUæÚ}æì-Ëtu™e yÚtðt ËqÞo™u „éHæ²ñ-‚tu÷ðt {txu ±æç‡æ…}æì-
ðtrýÞt™t …wºt™u, ç±Eï|²:-Ëðo |æê„ï|²:-«týeytu™u {txu 稊}æH}æì-Ëw¾ËtÄfðt¤t s™™u, |æêy²ñ-
yiïÞo™u {txu …æxæÚ‡æ}æì-ò„hý™u, ¥æy²ñü-…ezt™e r™ð]r¥t™u {txu …ݱæçÎÝ}æì-{™w»Þtu™e «þkËt™u
ÞtuøÞ ðtŒrððtŒ fh™tht W¥t{ {™w»Þ™u ¥æ¨é±-ËðoºtÚte Wí…L™ fhtu. (17)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ™e[™tu Ëk„ Atuze™u W¥t{tu™tu Ëk„ fhu Au, ‚uytu Ë{M‚ ÔÞðnthtu™e rËrØÚte
yiïÞoðt™ ƒ™e òÞ Au. su yt¤Ëhrn‚ ƒ™e™u rËrØ™u {txu «Þí™ fhu Au ‚u Ëw¾™u ‚Útt su yt¤Ëw
Au, ‚u Œrhÿ‚t™u «t fhu Au. (17)
•ˇÊ⁄UÊ¡Êÿfi Á∑§Ãfl¢ ∑ÆΧÃÊÿÊfiÁŒŸflŒ‡ÊZ òÊÃÊfiÿÒ ∑§|À¬Ÿ¯ mʬ⁄UÊfiÿÊÁœ∑§|À¬-
Ÿfi◊ÊS∑§ãŒÊÿfi ‚÷ÊSÕÊáÊÈ¢ ◊ÎÆàÿflfi ªÊ√ÿë¿U◊ãÃfi∑§Êÿ ªÊÉÊÊâ ˇÊÈÆœ ÿÊ ªÊ¢ Áflfi∑ÆΧãÃãâ
Á÷ˇÊfi◊ÊáÊ˘©U¬ ÁÃDÔfiUÁà ŒÈc∑ÆΧÃÊÿ ø⁄fiU∑§ÊøÊÿZ ¬Êå◊Ÿfi ‚ÒÀʪ◊˜ÔH 18H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ðt hts™T ! yt… ¥ÿæÚæ…æ²-¥ÿæ = …tËtÚte h{™tht™t htò™u {txu
rn‚fthe çÜU„±}æì-sw„th h{™thtytu™u, }æëy²±ï-{thðt {txu xææïòÓÀ}æì-„tÞtu{tk rðrðÄ [uüt fh™th™u,
¥‹„ÜUæ²-™tþ™u {txu xææïÍææ„}æì-„tÞtu™t ½t‚f™u, ÿæé{ï-¼q¾™u {txu ²:-su xææ}æì-„tÞtu™u ft…u Au ‚u
ç±ÜëU‹„‹„}æì-fËtE™u, su ç|æÿæ}ææ‡æ:-¼e¾ {t„‚t ©Ðç„cÆç„-W…ÂMÚt‚ ÚttÞ Au ‚u ÎécÜëU„æ²-Œwü
yt[hý™u {txu «ð]¥t ™ÚÜUæ™æ²ü}æì-[hf = ¼ûtý fh™th™t „whw™u, ÐæŒ}æÝï-…t…tí{t™u {txu rn‚fthe
¨ñHxæ}æì-Œwü™™t …wºt™u ÐÚæ¨é±-Œqh fhtu.
ÜëU„æ²-fhu÷t™u [f]‚ = Ë‚Þw„™u] {txu ¥æçÎݱÎàæü}æì-ytrŒ{tk ™ðe™ …wÁ»ttu™u òu™th™u, ~æï„æ²ñ-
ºtý ntuðt™u [ºtu‚t™u] {txu ÜUçËÐÝ}æì-«þkË™eÞ Ët{ÚÞoðt™™u, mæÐÚæ²-su™t ynª ƒu ËkƒkÄe Au ‚u™t
{txu [ît…h™u {txu] ¥ç{ÜUçËÐÝ}æì-yrÄf‚h Ët{ÚÞoÞwõ‚™u, ¥æSÜU‹Îæ²-Œwütu™t ËðoºtÚte þtu»tý™u
{txu ¨|ææSƒæ‡æé}æì-˼t{tk ÂMÚt‚ …wÁ»t™u ¥æ¨é±-ËðoºtÚte Wí…L™ fhtu. (18)
¼tðtÚto : su ßÞtur‚»t þt†™t ¿tt‚t ytrŒ ËíÞ yt[hýðt¤t rðît™tu™tu Ëífth fhu Au y™u
„tÞtu™t ½t‚f ytrŒ Œwü yt[hýðt¤t ÷tuftu™wk ‚tz™ fhu Au, ‚uytu htßÞ fhðt™u Ë{Úto ƒ™u Au. (18)
¬˝ÁÃüÊÈà∑§ÊfiÿÊ˘•ûʸŸ¢ ÉÊÊ·Êfiÿ ÷·◊ãÃÊfiÿ ’„ÈUflÊÁŒŸfi◊ŸãÃÊÿ ◊Í∑§ö ‡ÊéŒÊfiÿÊ-
«Uê’⁄UÊÉÊÊâ ◊„fiU‚ flËáÊÊflÊŒ¢ ∑˝§Ê‡ÊÊfiÿ ÃÍáÊflä◊◊fifl⁄US¬⁄UÊÿ ‡Êæ˜ πä◊¢ flŸÊfiÿ
flŸ¬◊ãÿÃÊfi⁄UáÿÊÿ ŒÊfl¬◊˜ÔH 19H
633 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu …h{uïh ðt hts™T ! yt… Ðíç„ŸæéyÜUæ²ñ-«r‚¿tt fh™the †e™u {txu ¥œæüÝ}æì-rðãt
«t fhtð™th™u, Íææï¯æ²-½tu»týt™u {txu |æ¯}æì-WŒT½tu»tf™u, ¥‹„æ²-Ë{e…ð‚eo yÚtðt ËËe{™u {txu
Ïæãé±æçÎÝ}æì-yrÄf ƒtu÷™th™u, ¥Ý‹„æ²-yËe{™u {txu }æêÜU}æì-ðtýe hrn‚™u, }æã¨ï-{nt™™u {txu
±è‡ææ±æ΢-ðeýt ð„tz™th™u, ¥±ÚSÐÚæ²-yðhð‚eo ÷tuftuÚte …hð‚eo …wÁ»t™u {txu àæWŠ}æ}æì-þk¾
ð„tz™th™u, ±Ýæ²-ð™™u {txu ±ÝÐ}æì-ð™™t hûtf™u, ¥æ¨é±-ËðoºtÚte Wí…L™ fhtu.
àæÏÎæ²-þçŒ fhðt {txu «ð]¥t ¥æÇ}ÏæÚæÍææ„}æì-þtuhƒftuh fh™th™u, ÜíUæïàææ²-hzðt {txu «ð]¥t
„ê‡æ±Š}æ}æì-‚qýð = ðt®sºt rðþu»t ð„tz™th™u, ¥‹²„æïÚ‡²æ²-yLÞ yÚtto‚T EïheÞ Ë]rüÚte ßÞtk
ð™ ntuÞ ‚u Œuþ™t rð™tþ™u {txu «ð]¥t Îæ±Ð}æì-ð™™t ƒt¤™th™u ÐÚæ¨é±-Œqh fhtu. (19)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …tu‚t™t †e-…whw»ttu ytrŒ™e ËtÚtu yæÞt…™ y™u ËkðtŒ ytrŒ ÔÞðnthtu rËØ
fhðt òuEyu. (19)
Ÿ◊ʸÿfi ¬È°‡øÀÊÍú „U‚Êfiÿ ∑§Ê$⁄U ÿÊŒfi‚ ‡ÊÊ’ÀÿÊ¢ ª˝Êfi◊áÿ¢õ ªáÊfi∑§◊Á÷∑˝§Ê‡Êfi∑¢§
ÃÊã◊„fiU‚ flËáÊÊflÊŒ¢ ¬ÊfiÁáÊÉŸ¢ ÃÍfiáÊflä◊¢ ÃÊãŸÎÆûÊÊÿÊŸãŒÊÿfi ÃÀÊfl◊˜ÔH 20H
…ŒtÚto : nu …h{uïh ðt hts™T ! yt… Ý}ææü²-¢ezt™u {txu «ð]¥t Ðé¡pHê}æì-ÔÞr¼[trhýe †e™u,
ã¨æ²-nËðt™u «ð]¥t ÚtÞu÷™u ÜUæçÚ}æì-rðrût …t„÷™u, ²æΨï-s÷-sk‚wytu™u {thðt™u {txu «ð]¥t
àææÏæ˲æ}æì-þƒ÷ = ftƒht ðýo™t {™w»Þ™e …wºte™u ÐÚæ¨é±-Œqh fhtu.
xæíæ}懲}æì-„út{™t ™tÞf, xæ‡æÜU}æì-„rý‚™t ¿tt‚t-ßÞtur‚»te, ¥ç|æÜíUæïàæÜU}æì-ËðoºtÚte ytbt™
fh™tht „æÝì-s™tu™u }æã¨ï-Ëífth™u {txu, ±è‡ææ±æÎ}æì-ðeýt ð„tz™th, Ðæç‡æÍÝ}æì-ƒL™u ntÚttuÚte
Ztu÷f ð„uhu ð„tz™th, „ê‡æ±Š}æ}æì-‚qýð ™t{f ðt®sºt ð„tz™th „æÝ-s™tu™u Ýëœææ²-™t[™u {txu,
¥æÝ‹Îæ²-yt™kŒ™u {txu „H±}æì-‚t¤e ytrŒ …tz™th™u ¥æ¨é±-ËðoºtÚte Wí…L™ ðt «rËØ fhtu.
(20)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ¾htƒ ntMÞ y™u ÔÞr¼[th ytrŒ Œtu»ttu™tu íÞt„ fhe™u, „tðwk, ð„tzðwk
y™u ™]íÞ ytrŒ™e rþûtt «t fhe™u yt™krŒ‚ hnuðwk òuEyu. (20)
•ÇŸÿ ¬ËflÊfiŸ¢ ¬ÎÁÕ√ÿÒ ¬ËfiΔU‚*¬áʯ flÊÿflfi øÊá«UÊÀÊ◊ãÃÁ⁄fiUˇÊÊÿ flö‡ÊŸ*ûÊŸ¯
ÁŒfl πfiÀÊÁÃö ‚Íÿ¸Êfiÿ „Uÿ¸ˇÊ¢ ŸˇÊfiòÊèÿ— Á∑§*◊⁄¢U øãº˝◊fi‚ Á∑§ÀÊÊ‚◊qfiÔU ‡ÊÈÆÄÀÊ¢
Á¬fiXÔUÊˇÊö ⁄UÊòÿÒfi ∑ÆΧcáÊ¢ Á¬fiXÔUÆÊÆˇÊ◊˜ÔH 21H
…ŒtÚto : nu …h{uïh ðt hts™T ! yt… ¥xݲï-yÂø™™u {txu Ðè±æÝ}æì-MÚtq¤ …ŒtÚto™u, ÐëçƒÃ²ñ-
…]rÚtðe™u {txu Ðèƨ<Їæ}æì-…„ rð™t [t÷™tht-…]cÚte Ëhf™tht Ë…o ytrŒ™u, ¥‹„çÚÿææ²-ËqÞo y™u
…]rÚtðe™e {æÞ{tk hnu÷ ytftþ™u {txu ±¢àæÝ<œæÝ}æì-ðtkË …h ™t[™th ™x™u, ¨ê²æü²-ËqÞo™tu ‚t…
634 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u «ftþ {¤ðt {txu ãIJüÿæ}æì-nrh = ðtkŒht™e ™t™e ytk¾tu™e Ë{t™ Xkzt «Œuþ™t {™w»Þtu™u,
™‹Îí}æ¨ï-[kÿ{t™e Ë{t™ yt™kŒ yt…ðt {txu çÜUHæ¨}æì-yÕ… ïu‚ ðýoðt¤t™u, ¥qï-rŒðË™u {txu
àæévH}æì-þwØ = ïu‚ y™u çÐXæÿæ}æì-…ª„¤e ytk¾tuðt¤t™u ¥æ¨é±-ËðoºtÚte Wí…L™ fhtu.
±æ²±ï-ðtÞw™t M…þo {txu ™æ‡ÇæH}æì-[tkzt¤™u, çαï-¢ezt™u {txu «ð]¥t ¶Hç„}æì- {tÚtt{tk
xt÷ðt¤t™u, Ýÿæ~æï|²:-htßÞ rðhtuÄ™u {txu «ð]¥t s™tu™u {txu çÜU<}æÚ}æì-ftƒht hk„ðt¤t™u, Úæ~²ñ-htrºt™u
{txu ÜëUc‡æ}æì-ft¤t hk„ðt¤t™u ‚Útt çÐXæÿæ}æì-…ª„¤e ytk¾tuðt¤t™u ÐÚæ¨é±-Œqh fhtu. (21)
¼tðtÚto : yÂø™ MÚtq¤™u ƒt¤e þfu Au, Ëqû{™u ™rn. …]rÚtðe …h …eX …h Ëhf™tht Ë…o ytrŒ
r™hk‚h rð[hu Au, yLÞ …ûte ytrŒ ™rn. [tkzt÷™t þhehÚte ytðu÷tu ðtÞw Œw„OÄÞwõ‚ ntuðtÚte Ëuð™
fhðt ÞtuøÞ ntu‚tu ™Úte. (21)
•ÕÒÃÊŸCÔUÊÒ ÁflMfi§¬ÊŸÊ ÀÊfi÷Ã˘ÁÃfiŒËÉÊZ øÊÁÃfiOÔUSfl¢ øÊÁÃfiSÕÍÀÊ¢ øÊÁÃfi∑Χ‡Ê¢
øÊÁÃfi‡ÊÈÄÀÊ¢ øÊÁÃfi∑ΧcáÊ¢ øÊÁÃfi∑ȧÀfl¢ øÊÁÃfiÀÊÊ◊‡Ê¢ ø– •‡Êfiͺ˝Ê˘•’˝ÊfirÊÔáÊÊSÃ
¬˝Êfi¡Ê¬àÿÊ—– ◊ʪœ— ¬È°‡fiøÀÊË Á∑fi§Ãfl— ÄÀÊË’Ê˘‡ÊÍfiº˝Ê˘•’˝ÊfirÊÔáÊÊSà ¬˝Êfi¡Ê¬àÿÊ—
H 22H
…ŒtÚto : nu htò ÷tuftu ! su{ rðît™T ¥ç„ÎèÍæü}æì-yr‚ ÷tkƒt ™-y™u ¥ç„OS±}æì-yr‚ Xª„ýt
™-y™u ¥ç„SƒêH}æì-yr‚ òzt ™-y™u ¥ç„ÜëUàæ}æì-yr‚ …t‚¤t ™-y™u ¥ç„àæévH}æì-yr‚ „tih
- ïu‚ðýo ™-y™u ¥ç„ÜëU c‡æ}æì-yr‚ ft¤t ™-y™u ¥ç„ÜéU ˱}æì-÷tu{hrn‚ = þheh …h Ykðtzt
ð„h™t ™-y™u ¥ç„Hæï}æàæ}æì-yíÞk‚ ÷tu{Þwõ‚ [yÚtto‚T ËðtO„{tk ‚Útt fýo ytrŒ yk„-«íÞtk„tu
…h yr‚ Ykðtztðt¤t] ™-…ý »„æÝì-yu ç±MÐæÝì-rðrðÄ MðY…ðt¤t ¥cÅæñ-ytX «týeytu™u ¥æH|æ„ï-
ËðoºtÚte «t fhu Au, ‚u{ ‚{u …ý «t fhtu.
¥ƒ-y™u ¥àæêÎíæ:-þqÿ ™rn, ¥Ïæíæræ‡ææ:-ƒútñý ™rn ‚uytu Ðíæ…æÐy²æ:-«ò…r‚ Œuð‚t™t „wýtuÚte
Þwõ‚ Au „ï-‚uytu …ý «t fhu.
su }ææxæ{:-{™w»Þtu{tk ®™rŒ‚-™e[ Ðé¢pHè-…wÁ»ttu™e ËtÚtu [k[¤ r[¥tðt¤e ÔÞr¼[trhýe, çÜU„±:-
sw„the, vHèÏæ:-™…wkËf Au ‚Útt ¥àæêÎíæ:-su™t{tk þqÿ ™Úte ‚Útt ¥Ïæíæræ‡ææ:-ƒútñý ™Úte. ‚u [tkzt÷tu™u
Œqh ðËtððt òuEyu. su Ðíæ…æÐy²æ:-htò ðt Eïh™t ËkƒkÄe yÚtto‚T «ò…r‚™t „wýtuÚte Þwõ‚ Au,
„ï-‚uytu™u Ë{e…{tk ðËtððt òuEyu. (22)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ rðît™tu Ëqû{ y™u rðþt¤ …ŒtÚttuo™u òýe™u ÞÚttÞtuøÞ ÔÞðnth™u
rËØ fhu Au, ‚u{ yLÞ ÷tuftu …ý rËØ fhu.
Ëðo ÷tuftuyu «ò…r‚ Eïh™e W…tË™t r™íÞ fhðe òuEyu. (22)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk …h{uïh™wk MðY… ‚Útt htò™t f]íÞtu™wk ðýo™ ntuðtÚte
635 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yt yæÞtÞ™t yÚto™e …qðo yæÞtÞ™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au. ‚u{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ ô~æàææïùŠ²æ²: JJ
636 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒñÜUô~æàæœæ}ææùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
‚„Udfi‡Ê˷ʸ ¬ÈLfi§·— ‚„UdÊˇÊ— ‚„Udfi¬ÊØԖ
‚ ÷ÍÁ◊fiö ‚fl¸Ãfi S¬ÎÆàflÊ˘àÿfiÁÃcΔUg‡ÊÊæ˜UÔªÈÆÀÊ◊˜ÔH 1H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¨ãdàæè¯æü-Ëðo «týeytu™tk Ën† = yËkÏÞ rþh Au, ¨ãdæÿæ:-
Ën† = yËkÏÞ ™uºttu Au y™u ¨ãdÐæ„ì-yËkÏÞ …tŒ = …„ su™e {æÞ{tk Au, ‚u ÐéL¯:-Ëðoºt
…rh…qýo ÔÞt…f s„Œeïh Au.
¨:-‚u ¨±ü„:-Ëðo ŒuþtuÚte |æêç}æ}æì-¼q„tu¤™u SÐëy±æ-ËðoºtÚte ÔÞt fhe™u ÎàææÑì xæéH}æì-…tk[
MÚtq÷¼q‚ y™u …tk[ Ëqû{¼q‚ yÚtto‚T Œþ yk„wr÷ytu = yðÞððt¤t s„‚™wk ¥ç„ + ¥ç„cÆ„ì-
WÕ÷k½™ fhe™u ÂMÚt‚ Au, yÚtto‚T ËðoÚte …]ÚtfT …ý ÂMÚth Au. ‚u s„Œeïh™e W…tË™t fhtu. (1)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu su […wÁ»t =] …qýo …h{tí{t{tk y{tht Ëðo™tk yËkÏÞ rþh, ™uºt y™u
…„ ytrŒ yk„tu rðã{t™ Au, su ¼qr{ ytrŒÚte Ëkfur‚‚ …tk[ MÚtq÷ y™u …tk[ Ëqû{¼q‚tuÚte Þwõ‚
ËkËth™u …tu‚t™e Ë¥ttÚte …rh…qýo fhe™u, ßÞtk ËkËth ™Úte, íÞtk …ý …qýo Au.
‚u Ëðo™t r™{toýf‚to …rh…qýo, ËÂå[Œt™kŒMðY…, r™íÞ-þwØ-ƒwØ-{wõ‚Mð¼tððt¤t …h{uïh™u
Atuze™u yLÞ™e W…tË™t ‚{u fŒe …ý ™ fhtu, …hk‚w ‚u Eïh™e W…tË™tÚte Ä{o-yÚto-ft{-{tuût™u
«t fhtu. (1)
¬ÈLfi§·˘∞ÆflŒö ‚flZ ÿŒ˜Ô ÷ÍÆâ ÿìÊfi ÷Ê√ÿ~◊˜Ô–
©UÃÊ◊fiÎÃàflSÿ‡ÊÊfiŸÊ ÿŒãŸfiŸÊÁÃ⁄UÊ„fiUÁÃH 2H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²„ì-su |æê„}æì-Wí…L™ ÚtÞu÷wk ™-y™u ²„ì-su |ææò}æì-¼rð»Þ{tk Wí…L™
Útþu, ©„-y™u ²„ì-su ¥‹ÝïÝ-…]rÚtðe ytrŒ™t ËkƒkÄÚte ¥ç„Úæïãç„-yíÞk‚ rðM‚]‚ Au, ‚u §Î}æì-«íÞût
y™u y«íÞûtY… ¨±ü}æì-Ë{M‚ s„‚™u ¥}æë„y±S²-yrð™tþe {tuûtËw¾™t ‚Útt fthý = «f]r‚™t
§üàææÝ:-yrÄct‚t ÐéL¯:-ËíÞ „wý, f{o, Mð¼tðtuÚte …rh…qýo …h{tí{t »±-s h[u Au. (2)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su Eïhu ßÞthu-ßÞthu Ë]rü ƒ™e íÞthu-íÞthu [‚u™u ] h[e Au, ð‚o{t™{tk
‚u™u Äthý fhe hnu÷ Au, Vhe ‚u™tu Ëknth fhe™u h[þu, su™t ytÄthÚte Ëðo rðã{t™ Au y™u ð]rØ
…t{u Au, ‚u …huþ = Ëðo©uc yrÄct‚t …h{uïh™e ‚{u W…tË™t fhtu. ‚u™t rËðtÞ ƒeò ftuE™e
™rn. (2)
637 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
∞ÆÃÊflÊfiŸSÿ ◊Á„U◊ÊÃÊ ÖÿÊÿ°Êfi‡ø ¬ÍLfi§·—–
¬ÊŒÊfi˘Sÿ Áfl‡flÊfi ÷ÍÆÃÊÁŸfi ÁòʬʌfiSÿÊ◊Îï ÁŒÁflH 3H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ¥S²-yu …h{uïh s„Œeïh™wk »„æ±æÝì-yt á~Þ-yá~Þ ƒúñtkz }æçã}ææ-
{rn{tËq[f Au ¥„:-yu ƒúñtkzÚte yu ÐêL¯:-…rh…qýo …h{tí{t Á²æ²æÝì-yr‚ «þkrË‚ y™u {nt™
Au; ™-y™u ¥S²-yu s„Œeïh™t ç±Eæ-Ëðo |æê„æçÝ-…]rÚtðe ytrŒ [ht[h s„‚ yu ÐæÎ:-ykþ™e
Ë{t™ Au; ¥S²-yu s„‚T Ëúüt™t ç~æÐæÎì-ºtý …„-ykþ ¥}æë„}æì-™tþhrn‚ Au, su çÎç±-ãtu‚™tí{f
= «ftþtí{f MðMðY…{tk rðã{t™ hnu Au. (3)
¼tðtÚto : yt Ë{M‚ ËqÞo y™u [kÿ ytrŒ ÷tuf÷tuftL‚hY… [ht[h s„‚ Au, ‚u r[ºt-rðr[ºt
h[™tytu™tk y™w{t™Úte Eïh™tk {n¥ð™wk «r‚…tŒ™ fhe™u, Wí…r¥t, ÂMÚtr‚ y™u «÷Þ™tk Y…Úte ºtýuÞ
ft¤{tk nÙtË y™u ð]rØ ytrŒ™t îtht …h{uïh™t [‚wÚto ykþ{tk hnu Au; […hk‚w] yu [Eïh]™t [‚wÚto
ykþ™e Ëe{t ËwÄe …ý …ntU[e þf‚wk ™Úte.
yu™t Ët{ÚÞo™t ºtý ¼t„ …tu‚t™t yrð™tþe {tuûtMðY…{tk ËŒt ð‚o{t™ hnu Au. yt fÚt™Úte
‚u [Eïh]™e y™L‚‚t™e ntr™ Út‚e ™Úte. …hk‚w s„‚™e y…uûttyu ‚u™e {n¥tt y™u [‚u™e y…uûtt]s„‚™e
LÞq™‚t ƒ‚tðu Au. (3)
ÁòʬʌÍÆäfl¸ ©UŒÒà¬ÈLfi§·— ¬ÊŒÊfi˘Sÿ„UÊ÷fiflà¬ÈŸfi—–
ÃÃÊ Áflcflæ˜UÔ √ÿ~∑˝§Ê◊à‚ʇʟʟ‡ÊŸ˘•Á÷H 4H
…ŒtÚto : …qðtuoõ‚ ç~æÐæ„ì-ºtý ykþtuðt¤t ÐéL¯:-…t÷f …h{uïh ªŠ±ü:-ËðoÚte Wíf]ü ËkËthÚte
…]ÚtfT {wÂõ‚MðY…{tk ©„ì, »ï„ì-WŒÞ™u «t ÚttÞ Au.
¥S²-yu …wÁ»t™tu ÐæÎ:-yuf ¼t„ §ã-yt s„‚{tk ÐéÝ:-ðthkðth Wí…r¥t y™u «÷Þ™tk [¢Úte
¥|汄ì-«fx ÚttÞ Au. „„:-íÞth …Ae ¨æàæÝæÝàæÝï-þtË™ =¼tus™ fh™tht [u‚™ «týe, y™þ™=
¼tus™ ™ fh™tht y«týe - sz yu ƒu «fth™tk s„‚™u ¥ç|æ-«r‚ ç±c±Ñì-Ëðoºt «t Út‚tk
ç± + ¥ÜíUæ}æ„ì-‚u™u rðþu»tY…Úte ÔÞt ÚttÞ Au.
¼tðtÚto : yu …h{uïh ftÞos„‚Úte …]ÚtfT ºtý ykþÚte «ftrþ‚ ÚtE™u …tu‚t™t Ët{ÚÞoÚte yuf
ykþ [[‚wÚttOþ] = Ëk…qýo s„‚™u ðthkðth Wí…L™ fhu Au. ‚í…ùt‚T yu [h =[u‚™ y™u y[h
=sz s„‚{tk ÔÞt ƒ™e™u hnu Au. (4)
ÃÃÊfi Áfl⁄UÊ«fiU¡Êÿà Áfl⁄UÊ¡Ê˘•Áœ ¬ÍLfi§·—–
‚ ¡ÊÃÊ˘ •àÿfiÁ⁄Uëÿà ¬‡øÊŒ˜Ô ÷ÍÁ◊◊ÕÊfi ¬ÈÆ⁄U—H 5H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! „„:-‚u Ë™t‚™ …qýo …h{tí{tÚte ç±ÚæÅì-rðrðÄ «fth™t …ŒtÚttuoÚte «ftþ{t™
638 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
rðhtx ƒúñtkzY… ËkËth ¥…沄-Wí…L™ ÚttÞ Au. ç±Úæ…:-‚u rðhtx ËkËth™t ¥ç{-Ëðtuo…rh yrÄct‚t
ÐêL¯:-…rh…qýo …h{tí{t Au. ¥ƒæï-y™u ¨:-‚u …wÁ»t ÐéÚ:-«Út{Úte ð‚o{t™, …æ„:-«tŒw¼qo‚ = «rËØ
‚Útt ¥ç„ + ¥çÚÓ²„-s„‚Úte …]ÚtfT hnu Au, Ðpæ„ì-…Ae |æêç}æ}æì-…]rÚtðe™u Wí…L™ fhu Au; ‚u™u òýtu.
¼tðtÚto : …h{uïhÚte s Ëðo Ë{rü = Ëk½t‚Y… s„‚ Wí…L™ ÚttÞ Au y™u ‚u ‚u™tÚte …]ÚtfT
hne™u yÚtto‚T ‚u{tk ÔÞt ÚtE™u …ý …t…rðfthÚte yr÷ hne™u Ëðo™t yrÄct‚t Au. yt he‚u
Ët{tLÞY…Úte ËkËth™e h[™t™wk fÚt™ fhe™u rðþu»tY…Úte ¼qr{ ytrŒ™tu r™{toý¢{ fnuðt{tk ytðu
Au. (5)
ÃS◊ÊfilôÊÊà‚fifl¸„ÈU× ‚ê÷Îfiâ ¬ÎcÊŒÊÖÿ◊˜Ô–
¬‡ÊÍ°SÃÊ°‡øfi∑˝§ flÊÿ√ÿ~ÊŸÊ⁄UÆáÿÊ ª˝Êêÿʇø ÿH 6H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! „S}ææ„ì-‚u …qðtuoõ‚ ¨±üãé„:-ËðoÚte „úný fhðt™u ÞtuøÞ ²¿ææ„ì-…qs™eÞ
…wÁ»t-…h{tí{tÚte Ëðo Ðë¯ÎæÁ²}æì-Œnª ytrŒ ¼tußÞ ðM‚wytu ¨}|æë„}æì-ËBÞfT rËØ ÚtÞu÷e Au.
²ï-su ¥æÚ‡²æ:-ð™™t ®Ën ytrŒ ™-y™u xæíæ}²æ:-„t{{tk hnu™th „tÞ ytrŒ …þwytu Au; „æÝì-
‚u ±æ²Ã²æÝì-ðtÞw Ë{t™ „wýðt™ ÐàæêÝì-…þwytu™u ™ÜíïU-Wí…L™ fhu Au; ‚u™u ‚{u òýtu.
¼tðtÚto : Ëðo™t îtht „úný fhðt ÞtuøÞ su …qßÞ s„Œeïhu Ëk…qýo ËkËth™tk rn‚™u {txu Œnª
ytrŒ ¼tußÞ …ŒtÚttuo ‚Útt „útBÞ y™u ðLÞ …þwytu™u ƒ™tÔÞt Au, ‚u™e Ëðo W…tË™t fhtu. (6)
ÃS◊ÊfilôÊÊà‚fifl¸„ÈUÃ˘´§ø— ‚Ê◊ÊfiÁŸ ¡ÁôÊ⁄U–
¿UãŒÊfiúÁ‚ ¡ÁôÊ⁄UR ÃS◊Êl¡ÈÆSÃS◊ÊfiŒ¡ÊÿÃH 7H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u „S}ææ„ì-‚u …qýo, ²¿ææ„ì-yíÞk‚ …qs™eÞ, ¨±üãé„:-su™u {txu Ëðo ÷tuftu
Ë{M‚ …ŒtÚttuo yt…u Au ðt Ë{…oý fhu Au, ‚u …h{tí{tÚte «™:-}øðuŒ y™u ¨æ}ææçÝ-Ët{ðuŒ …ç¿æÚï-
Wí…L™ ÚtÞt Au. „S}ææ„ì-‚u …h{tí{tÚte À‹Îæ¢ç¨-yÚtðoðŒu …ç¿æÚï-Wí…L™ ÚtÞu÷ Au. „S}ææ„ì-‚u …h{tí{tÚte
²…é:-ÞswðuoŒ ¥…沄-Wí…L™ ÚtÞu÷ Au; ‚u™u òýtu. (7)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! yt… su™t îtht Ëðo ðuŒtu Wí…L™ «fx ÚtÞt Au; ‚u …h{tí{t™e W…tË™t
fhtu, ðuŒtu™wk yæÞÞ™ fhtu y™u ‚u™e yt¿tt™u y™wfq¤ ð‚o™-yt[hý fhe™u Ëw¾e hntu. (7)
ÃS◊ÊŒ‡flÊfi˘•¡Êÿãà ÿ ∑§ øÊfi÷ÿÊŒfi×–
ªÊflÊfi „U ¡ÁôÊ⁄UR ÃS◊ÊûÊS◊ÊfiîÊÊÃÊ˘•fi¡Êflÿfi—H 8H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{tht ¥Eæ:-½tuztytu y™u ²ï-su ÜïU-ftuE ™-„Äuztk ytrŒ ©|æ²æ΄:-
W…h-™e[u ƒL™u ƒtsw Œtk‚tuðt¤t …þwytu Au, ‚uytu „S}ææ„ì-‚u …h{uïhÚte ¥…沋„-Wí…L™ ÚtÞt Au.
„S}ææ„ì-‚u …h{uïhÚte xææ±:-„tÞtu ã-…ý …ç¿æÚï-Wí…L™ ÚtE Au. ‚u yuf ƒtsw Œtk‚ðt¤t™wk W…÷ûtý
Au yuÚte yLÞ …ý yuf ƒtsw Œtk‚ðt¤t™wk „úný fhðt{tk ytðu Au. „S}ææ„ì-‚u …h{uïhÚte ¥…æ±²:-
639 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ƒfheytu y™u ½uxtkytu …ý …æ„æ:-Wí…L™ ÚtÞtk Au, ‚u{ òýtu (8)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u „tÞ, ½tuzt ytrŒ „útBÞ Ëðo …þwytu su Ë™t‚™, …qýo …wÁ»t […h{uïh]Úte
Wí…L™ ÚtÞtk Au, ‚u™e yt¿tt™wk WÕ÷k½™ fŒe …ý ™ fhtu. (8)
â ÿôÊ¢ ’*„UÁ· ¬˝ÊÒˇÊŸ˜Ô ¬ÈLfi§·¢ ¡ÊÃ◊fiª˝Ã—–
ßfi ŒflÊ˘•fiÿ¡ãà ‚ÊäÿÊ˘´§·fiÿ‡ø ÿH 9H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²ï-su Îï±æ:-rðît™ ™-y™u ¨æŠ²æ:-Þtu„tÇÞtË ytrŒ ËtÄ™ fh™tht
¿tt™e y™u «¯²:-{kºttÚto™t ¿tt‚t }r»t Au; ‚uytu su ¥xæí„:-Ë]rüÚte …qðo …æ„}æì-«tŒw¼qo‚, s„‚™t
f‚to, ²¿æ}æì-…qs™eÞ ÐéL¯}æì-…qýo …h{tí{t™u Ïæ<ãç¯-{t™Ë ¿tt™Þ¿t{tk Ðí + ¥æñÿæÝì-W¥t{ her‚Úte
®Ë[™ yÚtto‚T Äthý fhu Au, ‚uytu s „ïÝ-‚u™t W…Œuþ fhu÷t ðuŒÚte y™u ¥²…‹„-‚u™e …qò fhu
Au; „}æì-‚u™u ‚{u …ý òýtu. (9)
¼tðtÚto : rðît™T {™w»Þtuyu Ë]rü™t f‚to Eïh™wk Þtu„tÇÞtË ytrŒ îtht …tu‚t™tk ÓŒÞY…e
yL‚rhût{tk ËŒt æÞt™ y™u …qs™ fhðwk òuEyu. (9)
ÿà¬ÈLfi§·¢ √ÿŒfiœÈ— ∑§ÁÃœÊ √ÿfi∑§À¬ÿŸ˜Ô–
◊Èπ¢ Á∑§◊fiSÿÊ‚Ë|à∑¢§ ’Ê„ÍU Á∑§◊ÍÆM§ ¬ÊŒÊfi˘©ëÿÃH 10H
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! yt… ²„ì-su ÐéL¯}æì-…qýo …h{uïh™u ç± + ¥Î{é:-rðrðÄ «fthÚte Äthý
fhtu Atu, ‚u™u ÜUç„{æ-fux÷t «fthÚte ç± + ¥ÜUËвÝì-rðþu»tY…Úte fnu Au; ¥S²-yu Eïh™e Ë]rü{tk
}æé¶}æì-{w¾™e Ë{t™ ©uc ðM‚w çÜU}æì-fE ¥æ¨è„ì-Au ? Ïææãê-¼wsƒ¤™u Äthý fh™th çÜU}æì-ftuý
fnuðtÞ Au ? ªM-ò™w-„tuXýÚte W…h yðÞð-MÚtt™ðt¤t ‚Útt ÐæÎæñ-™e[u™tk MÚtt™ðt¤t çÜU}æì-ftuý
©Ó²ï„ï-fnuðt{tk ytðu Au ? (10)
¼tðtÚto : nu rðît™tu ! yt ËkËth{tk Eïh™t yËkÏÞ Ët{ÚÞo Au. ‚u Ët{ÚÞo-Ë{wŒtÞ{tk W¥t{tk„
{w¾ y™u ƒtnw ytrŒ yk„ fÞtk Au, ‚u ƒ‚tðtu. (10)
’˝ÊrÊÔáÊ~Ê˘Sÿ ◊Èπfi◊Ê‚ËŒ˜Ô ’Ê„ÍU ⁄UÊfi¡ãÿ~— ∑ÆΧ×–
©UM§ ÃŒfiSÿ ÿmÒ‡ÿfi— ¬jKÊú ‡ÊÍƺ˝Ê˘•fi¡ÊÿÃH 11H
…ŒtÚto : nu rs¿ttËws™tu ! ‚{u ¥S²-yt Eïh™e Ë]rü{tk Ïæíæræ‡æ:-ðuŒ y™u Eïh™t ¿tt‚t
‚u™t Ëuðf ðt W…tËf …wÁ»t }æé¶}æì-{w¾™e Ë{t™ W¥t{ ƒútñý ¥æ¨è„ì-Atu.
Ïææãê-¼wòytu™e Ë{t™ ƒ÷ y™u …ht¢{Þwõ‚ Úæ…‹²:-ûtrºtÞ ÜëU„-ƒ™tðu÷ Au. ²„ì-su ªM-
òk½™e Ë{t™ ðu„ ytrŒ f{o fh™th „„ì-‚u ¥S²-yt Eïh™e Ë]rü{tk ±ñà²:-Ëðo Œuþ{tk «ðuþ
640 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fh™th ði~Þ Au. ÐÎì|²æ}æì-ËuðtÞwõ‚ y™u yr¼{t™hrn‚ ntuðtÚte àæêÎí:-{q¾o‚t ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚
þqÿ ¥…沄ì-Wí…L™ ÚttÞ Au; yu W¥th ¢{Úte òýtu. (11)
¼tðtÚto : su rðãt þ{, Œ{ ytrŒ W¥t{ „wýtu{tk {w¾™e Ë{t™ W¥t{ Au, ‚u ƒútñý; su yrÄf
…ht¢{ðt¤t {™w»Þ ¼wò™e Ë{t™ ftÞoËtÄf Au, ‚u ûtrºtÞ; su ÔÞðnthrðãt{tk fwþ¤ Au, ‚u ði~Þ
y™u su Ëuðt{tk ©uc, rðãthrn‚ ‚Útt …„™e Ë{t™ {q¾o‚t ytrŒ ne™ „wýtuÚte Þwõ‚ Au, ‚u þqÿ
Au ‚uðtu r™ùÞ fhðtu y™u {t™ðwk òuEyu. (11)
øãº˝◊Ê ◊Ÿfi‚Ê ¡ÊÇøˇÊÊ— ‚Íÿʸ®fi•¡ÊÿÖ
üÊÊòÊÊfimÊÿȇøfi ¬˝Êáʇø ◊ÈπÊfiŒ|ÇŸ⁄Ufi¡ÊÿÃH 12H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! yu …qýo ƒúñ™t }æݨ:-¿tt™MðY… Ët{ÚÞoÚte ™‹Îí}ææ:-[kÿ÷tuf …æ„:-Wí…L™
ÚtÞu÷ Au; ™ÿææï:-ßÞtur‚MðY… Ët{ÚÞoÚte ¨ê²ü:-ËqÞo{kz÷ ¥…沄-Wí…L™ ÚtÞu÷ Au; Ÿææï~ææ„ì-©tuºt
™t{f yðftþY… Ët{ÚÞoÚte ±æ²é:-ðtÞw ™-‚Útt ytftþ «Œuþ ™-‚Útt Ðíæ‡æ:-Sð™™t r™r{¥t Œþ
«tý ‚Útt }æé¶æ„ì-{wÏÞ ßÞtur‚{oÞ ¼ûtýY… Ët{ÚÞoÚte ¥çxÝ:-yÂø™ ¥…沄-Wí…L™ ÚtÞu÷ Au;
‚u{ òýtu. (12)
¼tðtÚto : su yt Ëk…qýo ËkËth fthý = «f]r‚Úte Eïhu Wí…L™ fhu÷ Au, ‚u{tk [kÿ÷tuf {™Y…
Au, ËqÞo [ûtwMÚtt™eÞ Au, ðtÞw y™u «tý ©tuºt™e Ë{t™, yÂø™ {w¾™e Ë{t™, yti»trÄytu ‚Útt
ð™M…r‚ytu htu{-Ykðtztk Ë{t™, ™Œeytu ™tzeytu™e Ë{t™ ‚Útt …ðo‚ ytrŒ yÂMÚtytu™e Ë{t™
Au. yu{ òýðwk òuEyu. (12)
ŸÊèÿÊfi˘•Ê‚ËŒãÃÁ⁄UfiˇÊú ‡ÊËcáÊʸ lÊÒ— ‚◊fiflûʸÖ
¬Œ˜ÔèÿÊ¢ ÷ÍÁ◊ÁŒ¸‡Ê— üÊÊòÊÊûÊÕÊfi ÀÊÊ∑§Ê°2˘•fi∑§À¬ÿŸ˜ÔH 13H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ yu …wÁ»t …h{uïh™t Ýæ|²æ:-yðftþY… {æÞ{ Ët{ÚÞoÚte ¥‹„çÚÿæ}æì-
{æÞð‚eo ytftþ ¥æ¨è„ì-Wí…L™ ÚtÞu÷ Au; àæèc‡æü:-rþh™e Ë{t™ W¥t{ Ët{ÚÞoÚte læñ:-«ftþÞwõ‚
÷tuf ‚Útt ÐÎì|²æ}æì-…]rÚtðe™t fthýY… Ët{ÚÞoÚte |æêç}æ:-…]rÚtðe ¨}æì ¥±œæü„-ËBÞfT Wí…L™ ÚtE
Au; Ÿææï~ææ„ì-yðftþY… Ët{ÚÞoÚte çÎàæ:-…qðo ytrŒ rŒþtytu™u Wí…L™ ¥ÜUËвÝì-ƒ‚tðu Au; „ƒæ-
yu he‚u Eïh™tk Ët{ÚÞoÚte yLÞ HæïÜUæÝì-÷tuftu …ý Wí…L™ ÚtÞu÷tk òýtu. (13)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su su yt Ë]rü{tk ftÞoY… ðM‚w Au, ‚u ‚u Ëðo rðhtxT ™t{f ftÞofthý™e
yðÞðY… ðM‚w Au; ‚u{ òýðwk òuEyu. (13)
ÿà¬ÈLfi§·áÊ „UÁfl·Êfi ŒflÊ ÿôÊ◊ÃfiãflÖ
fl‚ãÃ~Ê˘SÿÊ‚ËŒÊÖÿ¯ ª˝Ëc◊˘ßä◊— ‡Ê⁄UhÁfl—H 14H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²„ì-ßÞthu ã籯æ-„úný fhðt ÞtuøÞ ÐéL¯ï‡æ-…qýo …h{tí{t™e ËtÚtu Îï±æ:-
641 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
rðît™s™ ²¿æ}æì-{t™rËf ¿tt™{Þ Þ¿t™u ¥„‹±„-rðM‚]‚ fhu Au; íÞthu ¥S²-yu Þ¿t™t ±¨‹„:-
ðËk‚Y… …qðtoö ft÷ s ¥æÁ²}æì-½]‚ Au; xæíèc}æ:-{æÞtö ft÷ §Š}æ:-«Œe $Ä™ Au; àæÚ„ì-yÄo
htrºtY… þhŒ ãç±:-ntu{ðt ÞtuøÞ …ŒtÚto ¥æ¨è„ì-Au; ‚u{ ‚{u òýtu. (14)
¼tðtÚto : ßÞthu ƒnth™e Ët{„úe™t y¼tð{tk rðît™ ÷tuftu Ë]rü™t hr[Þ‚t Eïh™e W…tË™t
™t{f {t™Ë ¿tt™Þ¿t™tu rðM‚th fhu Au, íÞthu …qðtoö ytrŒ ft÷™u s ËtÄ™ =Ët{„úe™tk Y…{tk
fÂÕ…‚ fhðe òuEyu. (14)
‚#ÊSÿÊfi‚Ÿ˜Ô ¬Á⁄Uœÿ|SòÊ— ‚# ‚Á◊œfi— ∑ÆΧÃÊ—–
ŒflÊ ÿlôÊ¢ ÃfiãflÊŸÊ˘•’fi䟟˜Ô ¬ÈLfi§·¢ ¬‡ÊÈ◊˜ÔH 15H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²„ì-su ²¿æ}æì-{t™Ë¿tt™ Þ¿t™u „‹±æÝæ:-rðM‚]‚ fh‚t Îï±æ:-rðît™T ÷tuftu
Ðàæé}æì-òýðt yÚtto‚T Œþo™ fhðt ÞtuøÞ ÐéL¯}æì-…h{tí{t™u ÓŒÞ{tk ¥ÏæŠÝÝì-ƒtkÄu Au; ¥S²-yu Þ¿t™u
¨Œ„-Ët‚ „tÞºte ytrŒ AkŒ ÐçÚ{²:-ËðoºtÚte Œtuht™e Ët‚ ÷…ux Ë{t™ ¥æ¨Ýì-Au;
ç~æ:, ¨Œ„-ºtý ðth Ët‚ 3 × 7 = 21 yufðeË yÚtto‚T «f]r‚, {n¥t¥ð, ynkfth, …tk[
Ëqû{¼q‚, …tk[ MÚtq÷¼q‚, …tk[ ¿tt™urLÿÞ, Ë¥ð, hs, ‚{, ºtý „wý, yufðeË, ¨ç}æ{:-Ët{„úeY…
ÜëU„æ:-ƒ™tðu÷ Au; ‚u Þ¿t™u ÞÚttð‚T òýtu. (15)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u y™uf «fthÚte fÂÕ…‚ …rhrÄ ytrŒ Ët{„úeÚte Þwõ‚ yu {t™ËÞ¿t
fhe™u, …rh…qýo …h{uïh™u òýe™u Ëðo «Þtus™tu™u rËØ fhtu. (15)
ÿôÊŸfi ÿôÊ◊fiÿ¡ãà ŒflÊSÃÊÁŸ œ◊ʸӮÁáÊ ¬˝Õ◊ÊãÿÊfi‚Ÿ˜Ô–
à „U ŸÊ∑¢§fi ◊Á„U◊ÊŸfi— ‚øãà ÿòÊ ¬ÍflÓ¸ ‚ÊäÿÊ— ‚|ãÃfi ŒflÊ—H 16H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su Îï±æ:-rðît™T s™ ²¿æïÝ-…qðtuoõ‚ ¿tt™Þ¿tÚte ²¿æ}æì-…qs™eÞ, Ëðohûtf,
yÂø™™e Ë{t™ ‚usMðe …h{uïh™e ¥²…‹„-…qò fhu Au; „æçÝ-‚u Eïh …qs™ ytrŒ {}ææüç‡æ-
ÄthýtY… Ä{o Ðíƒ}ææçÝ-y™trŒ y™u {wÏÞ ¥æ¨Ýì-Au. „ï-‚u rðît™ }æçã}ææÝ:-{n¥ðÞwõ‚ ƒ™e™u
²~æ-su™t {w¾{tk Ðê±ïü-…qðos ¨æŠ²æ:-ËtÄ™ fh™tht Îï±æ:-rðãt ytrŒÚte ŒuŒeÃÞ{t™ rðît™tu ¨ç‹„-
Au; ‚u ÝæÜU}æì-Œw:¾hrn‚ {wÂõ‚Ëw¾™u ã-s ¨™‹„-«t fhu Au; ‚u™u ‚{u …ý «t fhtu. (16)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Þtu„tÇÞtË ytrŒ îtht ËŒt …h{uïh™e W…tË™t fhðe òuEyu. yu y™trŒ-
ft÷e™ Ä{o™t îtht {wÂõ‚Ëw¾ = {tuût «t fhe™u, …qðoft÷™t {wõ‚ rðît™tu™e Ë{t™ yt™krŒ‚
hnuðwk òuEyu. (16)
•Œ˜Ôèÿ— ‚ê÷fiÎ× ¬ÎÁÕ√ÿÒ ⁄U‚ÊfiìÊ Áfl‡fl∑§fi◊¸áÊ— ‚◊fiflûʸÃʪfi˝–
ÃSÿ àflCÔUÊfi ÁflŒœfiº˝Æͬ◊fiÁà Ãã◊àÿ¸Ó®Sÿ Œflàfl◊Ê¡ÊŸ◊ª˝fiH 17H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¥Îì|²:-s÷tuÚte, ÐëçƒÃ²ñ-…]rÚtðeÚte ™-y™u ç±EÜU}æü‡æ:-Ëðo f{o su™t
642 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yt©Þu ÚttÞ Au, ‚u ËqÞoÚte ¨}|æë„:-ËBÞfT …wü Au; ‚u Ú¨æ„ì-rsbt rð»tÞf hËÚte ¥xæíï-«Út{ yt
Ëðo s„‚ ¨}æì + ¥±œæü„-ð‚o{t™ hnu Au; „S²-‚u yt s„‚™t „„ì-‚u MÐ}æì-MðY…™u y±cÅæ-
Atu÷™th-Ëqû{ fh™th Eïh ç±Î{„ì-ƒ™tð‚t ¥xæíï-ytrŒ{tk }æy²üS²-{™w»Þ™t ¥æ…æÝ}æì-Ëthe he‚u
f‚oÔÞ f{o y™u Îï±y±}æì-rðî¥tt™u »ç„-«t fhu Au. (17)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su Ëk…qýo ftÞos„‚™t f‚to …h{tí{t fthýÚte ftÞtuo™wk r™{toý fhu Au
y™u Ëk…qýo ËkËth™tk þhehtu™tk Y…tu™e h[™t fhu Au, ‚u™wk ¿tt™ fhðwk ‚Útt ‚u™e yt¿tt™wk …t÷™ fhðwk
yu s ‘Îï±y±’ Au, ‚u{ òýtu. (17)
flŒÊ„U◊â ¬ÈLfi§·¢ ◊„UÊãÃfi◊ÊÁŒàÿflfiáÊZ Ã◊fi‚— ¬⁄USÃÊfiØԖ
Ã◊fl ÁflfiÁŒàflÊÁÃfi ◊ÎÆàÿÈ◊fiÁà ŸÊãÿ— ¬ãÕÊfi ÁfllÃ˘ÿfiŸÊÿH 18H
…ŒtÚto : nu rs¿ttËw ! ¥ã}æì-nwk su »„}æì-yu …qðtuoõ‚ }æãæ‹„}æì-{nt™ „wýtuÚte Þwõ‚, ¥æçÎy²±‡æü}æì-
ytrŒíÞ = ËqÞo Ë{t™ «ftþMðY… Au, ‚u Mð«ftþMðY… …h{tí{t™u „}æ¨:-ykÄfth ðt y¿tt™Úte
ÐÚS„æ„ì-…]ÚtfT ð‚o{t™ ÐéL¯}æì-MðMðY…Úte Ëðoºt …qýo …h{tí{t™u ±ïÎ-òýwk Awk.
„}æì + »±-‚u ™ u s ç±çÎy±æ-òýe™u yt… }æëy²é}æì-Œw:¾ŒtÞf {]íÞw™wk ¥ç„ + »ç„-WÕ÷k½™
fhe òytu Atu; ¥‹²:-ytÚte r¼L™ Ћƒæ:-{t„o ¥²Ýæ²-y¼eü MÚtt™ {tuût™u {txu Ý, ç±l„ï-
rðã{t™ ™Úte. (18)
¼tðtÚto : òu {™w»Þtu ËtkËtrhf y™u ytæÞtÂí{f Ëw¾ RåAu, ‚tu ‚uytu ËðoÚte {n¥t{, MðÞk«ftþ{t™,
yt™kŒMðY… ‚Útt y¿tt™ y™u õ÷uþÚte …]ÚtfT ð‚o{t™ …h{tí{t™u òýe™u s {]íÞw ytrŒ y„tÄ
Œw:¾Ët„hÚte …]ÚtfT ÚtE þfu Au. yt s Ëw¾ŒtÞe {t„o Au. ytÚte r¼L™ yLÞ ftuE {™w»Þtu™e {wÂõ‚™tu
{t„o ™Úte. (18)
¬˝¡Ê¬fiÁÇø⁄UÁà ª÷¸Ó®˘•ãÃ⁄U¡Êfiÿ◊ÊŸÊ ’„ÈÆœÊ Áfl ¡ÊfiÿÖ
ÃSÿ ÿÊÁŸ¢ ¬Á⁄Ufi ¬‡ÿ|ãà œË⁄UÊSÃ|S◊fiã„U ÃSÕÈÆ÷ȸflfiŸÊÁŸ Áfl‡flÊfiH 19H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¥…æ²}ææÝ:-…tu‚t™t MðY…Úte Wí…L™ ™t Út™th, Ðí…æÐç„:-«ò™t hûtf
s„Œeïh xæ|æïü-„¼oMÚt Sðtí{t{tk y™u ¥‹„:-Ëðo™t ÓŒÞ{tk ™Úç„-rð[hý fhu Au; y™u Ïæãé{æ-
y™uf «fthÚte ç±, …沄ï-rðþu»tY…Úte «fx ÚttÞ Au; „S²-‚u «ò…r‚™tk su ²æïçÝ}æì-MðY…™u {èÚæ:-
æÞt™e = Þtu„e ÷tuftu ÐçÚ + Ðà²ç‹„-ËðoºtÚte swyu Au.
„çS}æÝì-‚u s„Œeïh{tk ã-s ç±Eæ-Ëðo |æé±ÝæçÝ-¼wð™ = ÷tuf-÷tuftL‚h „Sƒé:-ÂMÚt‚ Au. (19)
¼tðtÚto : su yu Ëðohûtf Eïh MðÞk Wí…L™ ™ Út‚tk …tu‚t™tk Ët{ÚÞoÚte ËkËth™u Wí…L™ fhe™u
‚u™e ykŒh «rðü ÚtE™u Ëðoºt rð[hý fhu Au.
su y™uf «fthÚte «rËØ Eïh™u rðît™tu s òýe þfu Au, ‚u ËkËth™t ytÄth y™u ËðoÔÞt…f
…h{tí{t™u òýe™u, {™w»Þtuyu yt™krŒ‚ Útðwk òuEyu. (19)
643 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÿÊ Œflèÿfi˘•ÊìfiÁà ÿÊ Œflʟʯ ¬ÈÆ⁄UÊÁ„fiU×–
¬Íflʸ ÿÊ ŒflèÿÊfi ¡ÊÃÊ Ÿ◊Êfi L§øÊÿ ’˝ÊrÊÔÔfiÿH 20H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²:-su ËqÞo÷tuf Îï±ï|²:-rŒÔÞ„wýtuðt¤t …]rÚtðe ytrŒ™u {txu ¥æ + „Ðç„-
ËðoºtÚte ‚…e hnu÷ Au; ²:-su Îï±æÝæ}æì-…]rÚtðe ytrŒ ÷tuftu™t ÐéÚæïçã„:-«Út{Úte rn‚™u {txu {æÞ{tk
ht¾u÷ Au; ²:-su Îï±ï|²:-…]rÚtðe ytrŒÚte Ðê±ü:-«Út{ …æ„:-Wí…L™ ÚtÞu÷ Au; ‚u L™æ²-Ár[fh
Ïæíæræ²ï-ƒúñ = …h{uïh™t …wºt™e Ë{t™ ËqÞoÚte Ý}æ:-yL™ Wí…L™ ÚttÞ Au. (20)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su s„Œeïhu Ëðo™t rn‚ {txu yL™ ytrŒ™e Wí…r¥t r™r{‚T ËqÞo h[u÷
Au, ‚u [Eïh]™e ‚{u r™hk‚h W…tË™t fhtu. (20)
L§ø¢ ’˝ÊrÊÔ¢ ¡ŸÿfiãÃÊ ŒflÊ˘•ª˝ ÃŒfi’˝ÈflŸ˜Ô–
ÿSàflÒfl¢ ’˝ÓÊrÊÔáÊÊ ÁfllÊûÊSÿfi ŒflÊ˘•fi‚ãfl‡ÊfiH 21H
…ŒtÚto : nu ƒúñr™c rs¿ttËw ! su L™}æì-hwr[fthf Ïæíæræ}æì-ƒúñ™t W…tËf y±æ-yt…™u …ݲ‹„:-
Ëk…L™ fh‚t = ƒ™tð‚t Îï±æ:-rðît™tu ¥xæíï-«Út{ „„ì-ƒúñ, Sð y™u «f]r‚™tk MðY…™tu ¥Ïæíé±Ýì-
W…Œuþ fhu Au.
²:-su Ïæíæræ‡æ:-rðît™T »±}æì-‚u «fthÚte ç±læ„ì-ƒúñ ytrŒ™u òýe ÷u Au, „S²-‚u™t ‚u Îï±æ:-
rðît™tu ±àæï-ðþ{tk - ytÄe™ ¥¨Ýì-ƒ™u Au. (21)
¼tðtÚto : rðît™tu™wk «Út{ yu s f‚oÔÞ Au fu, ðuŒ, Eïh y™u Ä{o ytrŒ{tk Ár[, W…Œuþ, yæÞt…™,
ÄtŠ{f‚t, rs‚urLÿÞ‚t, þheh y™u ytí{t™tk ƒ¤™e ð]rØ fhðe. yt he‚u fhðtÚte Ëðo rŒÔÞ „wý
y™u ¼tu„ «t ÚtE þfu Au. (21)
üÊˇøfi à ÀÊˇ◊ˇø ¬àãÿÊfifl„UÊ⁄UÊòÊ ¬Ê‡fl¸ ŸˇÊfiòÊÊÁáÊ M§¬◊|‡flŸÊÒ √ÿÊûÊfi◊˜Ô–
ßcáÊÁãŸfi·ÊáÊÊ◊È¢ ◊fi˘ß·ÊáÊ ‚fl¸ÀÊÊ∑¢§ ◊fi˘ß·ÊáÊH 22H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! su „ï-yt…™e Ÿæè:-Ë{„ú þtu¼t Au ™-y™u Hÿ}æè:-Ëðo yiïÞo ™-
…ý Au; Ðy‹²æñ-ƒu †eytu™e Ë{t™ rðã{t™ ¥ãæïÚæ~æï-rŒðË y™u ht‚ Ðæà±ïü-yt…™t ƒu …tïo ¼t„
Au; ‚u yt…™e Ë]rü{tk ¥çEÝæñ-ËqÞo y™u [kÿ{t òæœæ}æì-rðfrË‚ {w¾™e Ë{t™ Au; Ýÿæ~ææç‡æ-
™ûtºttu MÐ}æì-Y… Au.
‚tu yt… }æï-{tht ¥}æé}æì-…htuût Ëw¾™u §c‡æÝì-[tn‚t §¯æ‡ææ-{™u «t fhtððt™e ft{™t fhtu.
}æï-{tht {txu ¨±üHæïÜU}æì-Ëðo™t Œþo™™u §¯æ‡æ-«t fhtðtu, {tht {txu Ëðo Ëw¾tu™u §¯æ‡æ-«tÂ
fhtðtu. (22)
¼tðtÚto : nu htò ytrŒ ÷tuftu ! su{ Eïh™t LÞtÞ, ÔÞt…f‚t, f]…t, …wÁ»ttÚto, ËíÞ h[™t
644 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u ËíÞ r™Þ{ Au, ‚u{ ‚{tht{tk …ý ntuÞ, suÚte ‚{thwk Ëw¾ W¥thtu¥th ð]rØ …t{u. (22)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk Eïh, Ë]rü y™u htò™t „wýtu™t ðýo™Úte yt yæÞtÞ{tk
«r‚…trŒ‚ yÚto™e …qðo yæÞtÞ{tk «r‚…trŒ‚ yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au, ‚u{ òýðwk òuRyu.
JJ §ç„ »ÜUô~æàææïùŠ²æ²: JJ
645 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ mæô~æàæœæ}ææùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸ®Á⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜÷º˝¢ ÃÛÊ •Ê ‚Èfifl
ÃŒflÊ|ÇŸSÃŒÊfiÁŒàÿSÃmÊÿÈSÃŒÈfi øãº˝◊Êfi— –
ÃŒfl ‡ÊÈÆ∑˝¢§ ÃŒ˜Ô ’˝rÊÔ ÃÊ˘•Ê¬— ‚ ¬˝¡Ê¬fiÁ×H 1H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! „„ì-‚u Ëðo¿t, Ëðo ÔÞt…f, Ë™t‚™, y™trŒ, ËÂå[Œt™kŒ MðY…, r™íÞ
þwØ-ƒwØ-{wõ‚ Mð¼tð, LÞtÞfthe, ŒÞt¤w, s„‚™t Ëúüt, s„‚™t Ä‚to y™u ËðtoL‚Þto{e Eïh
»±-s ¥çxÝ:-¿tt™ MðY… y™u Mð «ftþ MðY… ntuðtÚte yÂø™ Au; „„ì-‚u ¥æçÎy²:-«÷Þ Ë{Þu
Ëðo™u „úný fh™th - ÷u™th ntuðtÚte ytrŒíÞ Au.
„„ì-‚u ±æ²é:-y™k‚ ƒ¤ðt™ y™u Ëðo™t Äthýf‚to ntuðtÚte ðtÞw Au; „„ì-‚u ™‹Îí}ææ:-yt™kŒ
MðY… y™u ytnT÷tŒf ntuðtÚte [kÿ{t Au; „„ì, »±-‚u s àæéÜíU}æì-þe½úfthe y™u þwØ ¼tð ntuðtÚte
þw¢ Au; „„ì-‚u Ïæíræ-ËðoÚte {nt™ ntuðtÚte ƒúñ Au; „æ:-‚u ¥æÐ:-Ëðoºt ÔÞt…f ntuðtÚte ©-y™u ¨:-
‚u Ðí…æÐç„:-Ëðo «ò™t Mðt{e ntuðtÚte «ò…r‚ Au; yu{ ‚{u òýtu.
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ Eïh™t yu yÂø™ ytrŒ „tirýf = „wýðt[f ™t{ Au, ‚u{ yLÞ
RLÿ ytrŒ ™t{tu …ý Au, yu Eïh™e W…tË™t V¤ŒtÞf Au, ‚u{ òýtu. (1)
‚fl¸Ó ÁŸ◊·Ê ¡fiÁôÊ⁄U ÁfllÈ× ¬ÈLfi§·ÊŒÁœfi–
ŸÒŸfi◊ÍÆŒ˜äflZ Ÿ ÁÃÿ¸Üø¢ Ÿ ◊äÿ ¬Á⁄fiU ¡ª˝÷ØÔH 2H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ç±lé„:-rðþu»t «ftþ{t™ ÐéL¯æ„ì-…qýo rð¼w ƒúñÚte ¨±ïü-Ëðo çÝ}æï¯æ:-
™uºt ¾tu÷ðt ytrŒ ÷ûtýðt¤t, ftctrŒ ft÷™t yðÞð ¥ç{, …ç¿æÚï-yrÄf‚h Wí…L™ ÚttÞ Au; ‚u
»Ý}æì-yu …h{tí{t™u ftuE …ý Ý, ªŠ±ü}æì-™ W…hÚte, Ý, 焲ü@}æì-™ r‚Þof ðt ™ ™e[u y™u Ý,
}抲ï-™ {æÞ{tkÚte ÐçÚ, …xæí|æ„ì-„úný fhe þfu Au; ‚u™e ‚{u Ëuðt =W…tË™t fhtu. (2)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su™t r™{toýÚte Ëðo ft÷¾kz Wí…L™ ÚtÞt Au, su™e W…h, ™e[u, …tïo
= ƒhtƒh, Œqh ðt ™Sf{tk [Au yu{] fnuðwk Ëk¼ð ™Úte y™u su Ëðoºt …qýo ƒúñ Au, ‚u ƒúñ™u
Þtu„tÇÞtË îtht òýe™u yt… Ëðuo ‚u™e W…tË™t fhtu. (2)
Ÿ ÃSÿfi ¬˝ÁÃ◊Ê˘•fi|Sà ÿSÿ ŸÊ◊fi ◊„Ul‡Êfi—–
Á„U®⁄URáÿª÷¸˘ßàÿ· ◊Ê ◊Êfi Á„Uö‚ËÁŒàÿ·Ê ÿS◊Ê㟠¡ÊÃ˘ßàÿ·—H 3H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²S²-su™wk }æã„ì-…qßÞ y™u {nt™, ²àæ:-feŠ‚ fh™th Ä{oÞwõ‚ f{tuo™wk
646 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yt[hý s Ýæ}æ-™t{ M{hý Au; su çãÚ‡²xæ|æü:-ËqÞo, rðãw‚T, ytrŒ …ŒtÚttuo™t ytÄth, §ç„-yu he‚u
»¯:-yL‚Þto{e ntuðtÚte «íÞût Au; su™e }ææ-{™u Sðtí{t™u }ææ, ôã¨è„ì-{th ™rn, ‚tz™t fh ™rn,
rð{w¾ fh ™rn §ç„, »¯æ:-yu «tÚto™t ðt ƒwrØ Au.
²S}ææ„ì-su ftuE …ý fthýÚte Ý, …æ„:-Wí…L™ ÚtÞu÷ ™Úte. §ç„, »±:-yu …h{tí{t W…tË™t™u
ÞtuøÞ Au. „S²-‚u …h{uïh™e Ðíç„}ææ-…rh{tý, ‚u™e Ë{t™ yðrÄ™wk ËtÄ™, «r‚f]r‚, {qŠ‚ ðt
ytf]r‚ Ý, ¥çS„-™Úte.
rî‚eÞ …ût : çãÚ‡²xæ|æü:-yu 25 : 10-13 {kºt ËwÄe §ç„-yu s he‚u »¯æ:-yu fnu÷ y™wðtŒ{tk
}ææ, ôã¨è„ì 12-102 yu fnu÷ }[t y™u ²S}ææ‹Ý …æ„:-§y²ï¯:-8 : 36, 37 yu fnu÷ y™wðtŒ
²S²-su …h{uïh™e Ýæ}æ-«rËØ }æã„ì-{nt™ ²àæ:-feŠ‚ Au, „S²-‚u™e Ðíç„}ææ-{qŠ‚-«r‚®ƒƒ Ý,
¥çS„-™Úte. (3)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su fŒe þhehÄthe ƒ™‚tu ™Úte, su™wk ftuE …rh{tý ={t… ™Úte, su™e
yt¿tt™wk …t÷™ fhðwk ‚u s ‚u™t ™t{™wk M{hý fhðwk Au, su W…tË™t fhðtÚte W…tËftu …h y™w„ún
fhu Au, ðuŒtu™t y™uf MÚtt™tu{tk su™tu {rn{t «r‚…trŒ‚ fhðt{tk ytðu÷ Au.
su fŒe {]íÞw …t{‚tu ™Úte, rðfth™u «t Út‚tu ™Úte, ûteý Út‚tu ™Úte, ‚{u ‚u™e r™hk‚h W…tË™t
fhtu. òu ‚u™tÚte r¼L™ - ƒeò ftuE™e W…tË™t fhþtu, ‚tu {nt™ …t…™t ¼t„e ƒ™e™u yt… ÷tuftu
Œw:¾ y™u õ÷uþtuÚte …erz‚ Útþtu. (3)
∞Æ·Ê „Ufi Œfl— ¬˝ÁŒ‡ÊÊ˘ŸÈÆ ‚flʸ— ¬ÍflÊ¸Ó „U ¡Ê× ‚˘©U ª÷¸Ó®˘•ã×–
‚˘∞Æfl ¡Ê× ‚ ¡fiÁŸcÿ◊ÊfiáÊ— ¬˝àÿæ˜UÔ ¡ŸÊfi|SÃcΔUÁà ‚fl¸ÃÊfi◊Èπ—H 4H
…ŒtÚto : nu …Ýæ:-rðît™tu ! »¯:-yu ã-s Îï±:-rŒÔÞ MðY… …h{tí{t ¨±æü:-Ëðo rŒþtytu ‚Útt
ÐíçÎàæ:-W…rŒþtytu™u ¥Ýé-y™wfq¤‚tÚte ÔÞt fhe™u, ¨:-‚u ©-s xæ|æïü-yL‚:fhý™tk ¥‹„:-{æÞ{tk
Ðê±ü:-«Út{ fÕ…™t ytrŒ{tk ã-s …æ„:-«fx ÚtÞu÷ Au; ¨:-‚u »±-s …æ„:-«rËØ ÚtE™u, ¨:-
‚u …çÝc²}ææ‡æ:-yt„t{e fÕ…tu{tk «Út{ «rËrØ™u «t Útþu, ¨±ü„æï}æé¶:-ƒÄe ƒtswÚte {w¾ ytrŒ
yðÞððt¤t yÚtto‚T {w¾ ytrŒ RrLÿÞtu™tk ft{ Ëðoºt fh‚t, Ðíy²Ñì-«íÞuf …ŒtÚto™u «t ÚtE™u ç„cÆç„-
y[÷-Ëðoºt ÂMÚth Au; ‚u s ‚{tht ÷tuftu™e W…tË™t fhðt ÞtuøÞ y™u òýðt ÞtuøÞ Au. (4)
¼tðtÚto : yu …qðtuoõ‚ Eïh s„‚™u Wí…L™ fhe™u «ftrþ‚ ÚtE™u, Ëðo rŒþtytu{tk ÔÞt ƒ™e™u
RrLÿÞtu rð™t Ëðo RrLÿÞtu™tk f{tuo™u, Ëðo ÔÞt…f ntuðt™t fthýu fh‚t hne™u, Ëðo «týeytu™tk ÓŒÞ{tk
hnu Au. ‚u y‚e‚ = ¼q‚ y™u y™t„‚ = ¼rð»Þ™t fÕ…tu{tk s„‚™e Wí…r¥t {txu «Út{ «fx
= Ër¢Þ ÚttÞ Au. ‚u™u æÞt™™t yÇÞtËe {™w»Þ s òýe þfu Au, yLÞ ™rn. (4)
ÿS◊ÊfiîÊÊâ Ÿ ¬ÈÆ⁄UÊ $∑§ øŸÒfl ÿ •Êfi’÷Ífl ÷ÈflfiŸÊÁŸ Áfl‡flÊfi–
¬˝¡Ê¬fiÁ× ¬˝¡ÿÊfi ‚ö⁄U⁄UÊáÊSòÊËÁáÊ ÖÿÊÃËfiúÁ· ‚øà ‚ ·Êfi«U‡ÊËH 5H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²S}ææ„ì-su …h{uïhÚte ÐéÚæ-…nu÷tk çÜU@Ý-fkE …ý Ý …æ„}æì-Wí…L™ ÚtÞwk
647 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
™Úte, ²:-su ¥æ + Ïæ|æê±-Ëðoºt rðã{t™ Au, su{tk ç±Eæ-Ëðo |æé±ÝæçÝ-ðM‚wytu™t ytÄth ÷tuf
Ë{qn hnu÷t Au.
¨:-‚u »±-s ¯æïÇàæè-Ëtu¤ f÷tðt¤t Eïh Ðí…²æ-«ò™e ËtÚtu ¨¢ÚÚæ‡æ:-ËBÞfT h{ý fh‚t
Ðí…æÐç„:-«ò™t hûtf y™u yrÄct‚t ƒ™e™u ~æèç‡æ-rðãw‚T, ËqÞo y™u [kÿY… ºtý Á²æï„è¢ç¯-‚uòu{Þ
«ftþf ßÞtur‚ytu™u ¨™„ï-ÔÞt fhu Au. (5)
¼tðtÚto : su fthýu Eïh y™trŒ Au, yuÚte ‚u™t …qðuo ftuE ðM‚w ÚtE þf‚e ™Úte.
‚u s Ëðo «òytu{tk ÔÞt ÚtE™u Sðtu™t f{tuo™u òuE™u ‚u™t y™wËth V¤ yt…e™u LÞtÞ fhu Au.
suýu «tý ytrŒ »ttuzþ = Ëtu¤ ðM‚wytu h[u÷ Au, ‚uÚte ‚u »ttuzþe fnuðtÞ Au. «tý, ©Øt,
ytftþ, ðtÞw, yÂø™, s÷, …]rÚtðe, RrLÿÞ, {™, yL™, ðeÞo, ‚…, {kºt, f{o ÷tuf y™u ™t{ yu
Ëtu¤ f÷tytu «&™tu…r™»tŒ{tk Aêt «&™{tk ðŠý‚ Au.
yt Ë{M‚ Ëtu¤ f÷t{Þ ËkËth …h{tí{t{tk hnu÷ Au, ‚u™t îtht h[u÷ Au y™u ‚u s …t÷™
fhe hnu÷ Au. (5)
ÿŸ lÊÒL§ª˝Ê ¬fiÎÁÕflË øfi ŒÎÆ…UÊ ÿŸ Sfl~ SÃÁ÷â ÿŸ ŸÊ∑fi§—–
ÿÊ˘•ãÃÁ⁄fiˇÊ ⁄U¡fi‚Ê Áfl◊ÊŸ— ∑§S◊Òfi ŒflÊÿfi „UÁfl·Êfi Áflœ◊H 6H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²ïÝ-su s„Œeïhu ©xæíæ-‚eðú ‚usðt¤t læñ:-«ftþÞwõ‚ ËqÞo ytrŒ …ŒtÚto,
™-y™u Ðë烱è-¼qr{ öÉæ-áZ fhu÷ Au; ²ïÝ-su™u S±:-Ëw¾™u S„ç|æ„}æì-Äthý fhu÷ Au; ²ïÝ-su™u
ÝæÜU:-Ëðo Œw:¾tuÚte hrn‚ {tuût™u Äthý fhu÷ Au; ²:-su ¥‹„çÚÿæï-{æÞð‚eo ytftþ{tk rðã{t™
Ú…¨:-÷tuf Ë{qn™wk ç±}ææÝ:-rðrðÄ he‚u r™{toý fh™th Au yÚtto‚T rðrðÄ …rh{tý fh™th Au; ‚u
ÜUS}æñ-Ëw¾MðY… Îï±æ²-MðÞk «ftþ{t™, Ëf¤ Ëw¾Œt‚t Eïh™u {txu y™u ã籯æ-«u{ ¼Âõ‚¼tðÚte
ç±{ï}æ-Ëuðt fheyu ðt ‚u™u «t «t fheyu; yu he‚u ‚{u …ý yu™e Ëuðt fhtu. (6)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su Ë{M‚ s„‚™u Äthý fh™th, Ëðo Ëw¾Œt‚t, {tuût™t ËtÄf y™u
ytftþ™e Ë{t™ ÔÞt…f …h{uïh Au, ‚u™e s ¼Âõ‚ fhtu. (6)
ÿ¢ ∑˝§ãŒfi‚ˢ•flfi‚Ê ÃSÃ÷ÊŸ˘•èÿÒˇÊfiÃÊ¢ ◊Ÿfi‚Ê ⁄U¡fi◊ÊŸ–
ÿòÊÊÁœ ‚Í⁄UR˘©UÁŒfiÃÊ Áfl÷ÊÁà ∑§S◊Òfi ŒflÊÿfi „UÁfl·Êfi Áflœ◊H 7H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²}æì-su …h{tí{t™u «t yÚtto‚T ‚u™t yrÄfth{tk hnu™tht, „S„|ææÝï-
Ëðo™u Äthý fh™tht, Úï…}ææÝï-„r‚{t™ ÜíU‹Î¨è-Mð„wýtuÚte «þkËt fhðt ÞtuøÞ ËqÞo y™u …]rÚtðe
÷tuf, ¥±¨æ-hûtt ytrŒÚte Ëðo™u Äthý fhu Au.
²~æ-su Eïh{tk ¨êÚ:-ËqÞo÷tuf ¥ç{,©ç΄:-yrÄf‚h WŒÞ ÚttÞ Au. ²„ì-su Ïæëã„è:-{nt™
648 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¥æÐ:-ÔÞt…f s¤ Au; ã-r™ùÞ s ²:-y™u su fkE ¥æÐ:-ytftþ Au; ‚u™u 癄ì-…ý ç±|ææç„-
rðþu»t Y…Úte «ftrþ‚ fhu Au.
‚u Eïh ‚Útt ãtðt …]rÚtðe™u yæÞt…f y™u W…Œuþf }æݨæ-rð¿tt™Úte ¥ç|æ, »ïÿæï„æ}æì-{wÏÞY…Úte
swyu y™u ‚u ÜUS}æñ-Ëw¾ËtÄf Îï±æ²-þwØ MðY… …h{tí{t™e «tr {txu ã籯æ-„úný fhðt ÞtuøÞ
Þtu„tÇÞtËÚte y{u ç±{ï}æ-Ëuðt-W…tË™t fheyu Aeyu; ‚{u …ý ‚u™e W…tË™t fhtu. (7)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su ËðoÔÞt…f Eïh{tk ËqÞo, …]Úðe ytrŒ ÷tuf ¼ú{ý fh‚t òuðt{tk
ytðu Au, suýu «tý y™u ytftþ …ý Wí…L™ fhu÷ Au, ‚u yt…ýt ytí{t{tk hnu÷ Eïh™e ‚{u
W…tË™t fhtu. (7)
flŸSÃà¬fi‡ÿÁãŸÁ„fiU⠪ȄUÊ ‚lòÊ Áfl‡fl¢ ÷flàÿ∑fi§ŸË«U◊˜Ô–
Ã|S◊fiÁ㟌ö ‚¢ ø Áfl øfiÒÁà ‚fl¸ö ‚˘•Ê× ¬˝ÊÃfi‡ø Áfl÷Í— ¬˝¡Ê‚fiÈH 8H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²~æ-su{tk ç±E}æì-Ëðo s„‚ »ÜUÝèÇ}æì-yuf MÚtt™-yt©Þ™e Ë{t™ |æ±ç„-
Au; „„ì-‚u xæéãæ-ƒwrØ ðt „w fthý{tk çÝçã„}æì-ÂMÚt‚ ¨„ì-r™íÞ [u‚™ ƒúñ™u ±ïÝ:-…krz‚ rðît™T
s™ Ð಄ì-¿tt™ árüÚte swyu Au.
„çS}æÝì-‚u{tk §Î}æì-yt ¨±ü}æì-Ëðo s„‚ ¨}æ, »ç„, ™-«÷Þft÷{tk ÷e™ ƒ™e òÞ Au òïç„,
™ y™u Ë„oft÷ - Wí…r¥t Ë{Þ{tk rðrðÄ Y…{tk «fx ÚttÞ Au.
¨:-‚u ç±|æêê:-ÔÞt…f Eïh Ðí…æ¨é-«òytu{tk - «f]r‚, Sð ytrŒ{tk ¥æï„:-ð†{tk ‚týt™e
Ë{t™ ™-y™u Ðíæï„:-ð†{tk ðtýt™e Ë{t™ ÔÞt…f Au; ‚u s Ëðo™t W…tMÞ Au. (8)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! rðît™ s su Ë‚T = Eïh™u ƒwrØ ƒ¤Úte òýu Au, su ytftþ ytrŒ
Ëðo …ŒtÚttuo™tu ytÄth Au, su{tk «÷Þft¤{tk Ë{M‚ ËkËth ÷e™ ÚtE òÞ Au y™u Ë„o = Ë]rüft÷{tk
su{tkÚte ™ef¤u Au, su™e ÔÞtr rð™t™e ftuE ðM‚w ™Úte, ‚u™u Atuze™u yt Ë]rü{tk yLÞ ftuE™u W…tMÞ -
Eïh òýtu ™rn. (8)
¬˝ ÃmÊfiøŒ◊Îâ ŸÈ ÁflmÊŸ˜Ô ªfiãœflʸ œÊ◊ Áfl÷fiÎ⠪ȄUÊ ‚ØԖ
òÊËÁáÊfi ¬ŒÊÁŸ ÁŸÁ„fiUÃÊ ªÈ„UÊfiSÿ ÿSÃÊÁŸ flŒ ‚ Á¬ÃÈ— Á¬ÃÊ˘‚fiØÔH 9H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²:-su xæ‹{±ü:-„tu =ðuŒðtýe™u Äthý fh™th ç±mæÝì-…krz‚ xæéãæ-ƒwrØ{tk
ç±|æë„}æì-rðþu»t Äthý fhe™u ¥}æë„}æì-™tþhrn‚, {æ}æ-{wÂõ‚ Ëw¾™wk MÚtt™, „„ì-‚u [u‚™ ƒúñ ¨„ì-
r™íÞ Eïh™t Ýé-þe½ú Ðí±æï™ï„ì-„wý - f{o - Mð¼tðÚte W…Œuþ fhu Au; y™u su ¥S²-yu yrð™tþe
ƒúñ™e xæéãæ-ƒwrØ{tk-¿tt™{tk çÝçã„æ-ÂMÚt‚ ÐÎæçÝ-òýðt ÞtuøÞ ~æèç‡æ-Wí…r¥t, ÂMÚtr‚, «÷Þ yÚtðt
¼q‚, ¼rð»Þ y™u ð‚o{t™ ºtý ft÷ Au; „æçÝ-‚u™u ±ïÎ-òýu Au; ¨:-‚u çЄé:-r…‚t ðt Ëðo Eïh™t
çЄæ-¿tt™ «Œt™Úte ðt ytÂM‚f‚tÚte hûtf ¥¨„ì-ƒ™u Au. (9)
649 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! suytu Eïh™e {wÂõ‚ ËtÄf ƒwrØ{tk ÂMÚt‚ MðY…™tu W…Œuþ fhu Au ‚Útt
ÞÚttÚto Y…Úte …ŒtÚttuo™t y™u Eïh™t „wý, f{o y™u Mð¼tðtu òýu Au, ‚uytu ðÞtuð]Ø r…‚htu™t …ý
r…‚htu Útðt ÞtuøÞ Au, ‚u{ òýtu. (9)
‚ ŸÊ ’ãœfiÈ¡¸ÁŸÃÊ ‚ ÁflfiœÊÃÊ œÊ◊ÊfiÁŸ flŒ ÷ÈflfiŸÊÁŸ Áfl‡flÊfi–
ÿòÊfi ŒflÊ˘•◊ÎÃfi◊ÊŸ‡ÊÊŸÊSÃÎÆÃËÿ œÊ◊fiãŸäÿÒ⁄UfiÿãÃH 10H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²~æ-su „ë„è²ï-Sð y™u «f]r‚Úte rð÷ûtý ºteò {æ}æÝì-Ät{ = ytÄth¼q‚
s„Œeïh{tk ¥}æë„}æì-{tuût Ëw¾™u ¥æÝàææÝæ:-«t fh‚tk Îï±æ:-rðît™ ÷tuftu ¥Š²ñÚ²‹„-Ëðoºt
MðuåAt…qðof rð[hu Au.
su ç±Eæ-Ëðo |æé±ÝæçÝ-÷tuf-÷tuftL‚htu y™u {æ}ææçÝ-sL{, MÚtt™ y™u ™t{tu™u ±ïÎ-òýu Au;
¨:-‚u …h{tí{t Ý:-y{tht Ïæ‹{é:-¼tE™e Ë{t™ {t™™eÞ, ËntÞf Au; …çÝ„æ-Wí…L™ fh™th
Au; ¨:-‚u ç±{æ„æ-Ëðo …ŒtÚttuo y™u f{oV÷tu™wk rðÄt™ fh™th Au; ‚u{ ‚{u r™ùÞ fhtu. (10)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su þwØ MðY… …h{tí{t{tk Þtu„e rðît™ s™ {wÂõ‚ Ëw¾™u «t fhe™u
«ËL™ hnu Au, ‚u™u s Ëðo¿t, Ëðo™t Wí…tŒf y™u ËntÞf = ƒkÄw {t™ðt òuEyu. (10)
¬⁄UËàÿfi ÷ÍÆÃÊÁŸfi ¬⁄UËàÿfi ÀÊÊ∑§ÊŸ˜Ô ¬⁄UËàÿ ‚fl¸Êfi— ¬˝ÁŒ‡ÊÊ ÁŒ‡Êfi‡ø–
©U®¬SÕÊÿfi ¬˝Õ◊¡Ê◊ÎÆÃSÿÊà◊ŸÊà◊ÊŸfi◊Á÷ ‚¢ Áflfifl‡ÊH 11H
…ŒtÚto : nu rðî™T ! yt… su |æê„æçÝ-«týeytu™u ÐÚèy²-ÔÞt fhe™u; HæïÜUæÝì-Œþo™eÞ …]rÚtðe,
ËqÞo ytrŒ ÷tuftu™u ÐÚèy²-ËðoºtÚte ÔÞt fhe™u, ¨±æü:-Ëðo ÐíçÎàæ:-ytø™uÞ ytrŒ W…rŒþtytu,
çÎàæ:-…qðo ytrŒ rŒþtytu, ™-y™u W…h ‚Útt ™e[u™e rŒþtytu™u ÐÚèy²-ËðoºtÚte ÔÞt fhe™u, «„S²-
ËíÞ™t ¥æy}ææÝ}æì-MðY… ðt yrÄct™{tk ¥ç|æ, ¨}æì, ç±±ïàæ-{wÏÞ Y…Úte ËBÞfT «rðü fhu Au.
‚uÚte Ðíƒ}æ…æ}æì-«Út{ fÕ… ytrŒ{tk Wí…L™ [th ðuŒY… ðtýe™u ©ÐSƒæ²-¼ýe™u ðt ËBÞfT Ëuð™
fhe™u ¥æy}æÝæ-…tu‚t™t þwØ MðY… ðt yL‚:fhýÚte ‚u™u «t fhtu. (11)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u Ä{to[hý, ðuŒtÇÞtË, Þtu„tÇÞtË y™u ËíËk„ ytrŒ f{tuoÚte þheh™e
…wrü, ytí{t y™u yL‚:fhý™e þwrØ fhe™u, Ëðoºt ÔÞt…f …h{tí{t™u «t fhe™u Ëw¾e hntu. (11)
¬Á⁄U lÊflÊfi¬ÎÁÕflË ‚l˘ßàflÊ ¬Á⁄fiU ÀÊÊ∑§ÊŸ˜Ô ¬Á⁄Ufi ÁŒ‡Ê— ¬Á⁄U Sfl~—–
´§ÃSÿ ÃãÃÈÆ¢ ÁflÃfiâ ÁfløÎàÿ ÃŒfi¬‡ÿûÊŒfi÷flûÊŒÊfi‚ËØÔH 12H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su …h{uïh læ±æÐë烱è-ËqÞo y™u ¼qr{™u ¨l:-þe½ú §y±æ-«t fhe™u
ÐçÚ, ¥Ð಄ì-ËðoºtÚte swyu Au; su HæïÜUæÝì-Œþo™eÞ Ë]rüMÚt ¼q„tu÷tu™u ¨l:-þe½ú §y±æ-«t fhe™u
650 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÐçÚ, ¥|汄ì-Ëðoºt hnu Au. su çÎàæ:-…qðtorŒ rŒþtytu™u þe½ú «t fhe™u ÐçÚ, ¥æ¨è„ì-Ëðoºt rðã{t™
Au.
su S±:-Ëw¾™u þe½ú «t fhe™u ÐçÚ + ¥Ð಄ì-Ëðoºt swyu Au, su «„S²-ËíÞ™t 籄„}æì-
rðM‚]‚ „‹„é}æì-fthýY… ‚k‚w™u ç±™ëy²- rðrðÄ «fthÚte „qkÚte™u ƒtkÄe™u „„ì-‚u™t Ëw¾™u ¥Ð಄ì-
swyu Au; suÚte „„ì-‚u Ëw¾ ¥|汄ì-ÚttÞ Au; suÚte „„ì-‚u™wk rð¿tt™ ¥æ¨è„ì-Au, ‚u™u ÞÚttð‚T òýe™u
‚u™e W…tË™t fhtu. (12)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu …h{uïh™wk s ¼s™ fhu Au, ‚u™e h[u÷e Ë]rü™tu Ëw¾™u {txu W…Þtu„
fhu Au, ‚uytu yirnf = ËtkËtrhf y™u …th{tŠÚtf = ytæÞtÂí{f ‚Útt rðãtsLÞ Ëw¾™u þe½ú «tÂ
fhe™u r™hk‚h yt™krŒ‚ hnu Au. (12)
‚Œfi‚S¬ÁÃ◊jÈfiâ Á¬˝ÿÁ◊ãº˝fiSÿ ∑§Êêÿfi◊˜Ô– ‚$Ÿ ◊œÊ◊fiÿÊÁ‚·ú SflÊ„UÊfiH 13H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! nwk S±æãæ-ËíÞr¢Þt ðt ðtýeÚte su ¨Î¨:-˼t, ¿tt™, LÞtÞ ðt ŒkzÚte
Ðç„}æì-hûtf = Mðt{e, ¥jé„}æì-ytùÞo…qýo „wý, f{o, Mð¼tððt¤t §‹ÎíS²-RrLÿÞ™t Mðt{e Sðu
™u {txu ÜUæ}²}æì-ft{™t fhðt ÞtuøÞ, çÐí²}æì-«er‚ rð»tÞðt¤t, «Þí™ fhðtðt¤t ðt MðÞk ËŒt «ËL™
hnu™tht …h{tí{t™e W…tË™t y™u Ëuðt fhe™u ¨çÝ}æì-ËíÞ-yËíÞ™tu ËBÞfT rð¼t„ fh™the }æï{æ}æì-
W¥t{ ƒwrØ™u ¥²æ稯}æì-«t fhwk Awk. ‚u Eïh™e Ëuðt fhe™u yu ƒwrØ™u ‚{u …ý «t fhtu. (13)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ËðoþÂõ‚{t™ …h{tí{t™e Ëuðt fhu Au, ‚uytu Ëðo rðãtytu™u «t fhe™u
þwØ ƒwrØÚte Ëðo Ëw¾tu™u «t fhu Au. (13)
ÿÊ¢ ◊œÊ¢ ŒfiflªáÊÊ— Á¬Ã⁄Ufi‡øʬʂfiÖ
ÃÿÊ ◊Ê◊l ◊œÿÊÇŸfi ◊œÊÁflfiŸ¢ ∑ȧL§ SflÊ„UÊfiH 14H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! yæÞt…f ! ðt Mð«ftþ MðY… ntuðtÚte rðãt™t ¿tt…f s„Œeïh !
Îï±xæ‡ææ:-y™uf rðît™tu y™u çЄÚ:-hûtt fh™th ¿tt™e ÷tuftu ²æ}æì-su }æï{æ}æì-ƒwrØ ðt Ä™™u ©Ð樄ï-
«t fhe™u Ëuð™ fhu Au, „²æ-‚u }æï{²æ-ƒwrØ ðt Ä™Úte }ææ}æì-{™u ¥l-ytsu S±æãæ-ËíÞðtýeÚte
}æï{æç±Ý}æì-«þM‚ ƒwrØ ðt Ä™Þwõ‚ ÜéUL-fhtu. (14)
¼tðtÚto : su {™w»Þ …h{uïh™e W…tË™t y™u rðît™tu™e Ëuðt fhe™u þwØ rð¿tt™ y™u Ä{oÚte
Wí…L™ fhu÷ Ä™™u «t fhðt™e RåAt fhu ‚Útt yLÞtu™u …ý yu he‚u «t fhtðu. (14)
◊œÊ¢ ◊ flLfi§áÊÊ ŒŒÊÃÈ ◊œÊ◊|ÇŸ— ¬˝¡Ê¬fiÁ×–
◊œÊÁ◊ãº˝fi‡ø flÊÿȇøfi ◊œÊ¢ œÊÃÊ ŒfiŒÊÃÈ ◊ SflÊ„UÊfiH 15H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ±L‡æ:-…h{uïh ðt ©uc rðît™T S±æãæ-Ä{to[hýÚte }æï-{tht
651 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
{txu }æï{æ}æì-þwØ ƒwrØ ðt Ä™™u ÎÎæ„é-yt…u ¥çxÝ:-rðãtÚte «ftrþ‚ Ðí…æÐç„:-«ò™t hûtf rðît™
}æï{æ}æì-ƒwrØ yt…u §‹Îí:-…h{ yiïÞoðt™ }æï{æ}æì-ƒwrØ™u yt…u ™-y™u ±æ²é:-ƒ¤Œt‚t y™u ƒ¤ðt™
}æï{æ}æì-ƒwrØ yt…u ™-y™u {æ„æ-ËkËth ðt htßÞ™wk Äthý fh™th Eïh ðt rðît™ }æï-{tht {txu
ƒwrØ ðt Ä™ ÎÎæ„é-yt…u, ‚u{ ‚{™u …ý «Œt™ fhu. (15)
¼tðtÚto : {™w»Þ su{ …tu‚t™u {txu „wý, f{o, Mð¼tð™e ‚Útt Ëw¾™e RåAt fhu, ‚u{ yLÞtu™u
{txu …ý fhu. su{ …tu‚t™e WL™r‚™u {txu «tÚto™t fhu, ‚u{ yLÞtu™e WL™r‚ {txu …ý …h{uïh y™u
rðît™tuÚte «tÚto™t fhu. {tºt «tÚto™t s ™rn …hk‚w ËíÞ yt[hý …ý fhu. ßÞthu ßÞthu rðît™tu™e
…tËu òÞ, íÞthu-íÞthu Ëðo™t fÕÞtý™u {txu «&™tu¥th fhu. (15)
ߌ¢ ◊ ’˝rÊfiÔ ø ˇÊòÊ¢ øÊ÷ ÁüÊÿfi◊‡ŸÈÃÊ◊˜Ô–
◊Áÿfi ŒflÊ ŒfiœÃÈÆ ÁüÊÿ◊ÈûÊfi◊Ê¢ ÃSÿÒ Ã SflÊ„UÊfiH 16H
…ŒtÚto : nu …h{uïh ! yt…™e f]…tÚte y™u nu rðît™T ! ‚tht …wÁ»ttÚtoÚte S±æãæ-ËíÞt[hýY…
r¢ÞtÚte }æï-{tht §Î}æì-yt Ïæíræ-ðuŒ y™u Eïh™wk rð¿tt™ ðt ‚u™t ¿tt‚t…wÁ»t = ƒúñfw¤, ™-y™u
ÿæ~æ}æì-htßÞ, Ä™wðuoŒ™e rðãt ‚Útt ûtrºtÞfw¤ ™-…ý yt ©|æï-ƒL™u çŸæ²}æì-htßÞ™e ÷û{e™u ¥Ÿæéé„æ}æì-
«t fhu.
su{ Îï±æ:-rðît™tu }æç²-{tht{tk ©œæ}ææ}æì-yr‚©uc, çŸæ²}æì-þtu¼t y™u ÷û{e™u Î{„é-MÚttr…‚
fhu, ‚u{ yLÞtu{tk …ý fhu.
nu rs¿ttËw ! „ï-‚tht {txu „S²ñ-Wõ‚ ©e™e «tr {txu y{u «Þí™ fheyu. (16)
¼tðtÚto : su {™w»Þ …h{tí{t™e yt¿tt™tk …t÷™Úte, rðît™tu™e Ëuðt ‚Útt ËífthÚte Ëðo {™w»Þtu{tkÚte
ƒútñýtu y™u ûtrºtÞtu™u Ëwhrût‚ fhe™u, ‚uytu™u rðãt ytrŒ ËŒT„wýtuÚte ËkÞwõ‚ fhe™u, Ëðo™e WL™r‚
fhe™u …tu‚t™t ytí{t™e Ë{t™ Ëðo™e ËtÚtu ÔÞðnth fhu Au, ‚uytu Ëðo™t …qßÞ ƒ™e þfu Au. (16)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk …h{uïh, rðît™, ƒwrØ ‚Útt Ä™™e «tr™t W…tÞtu
y™u ‚u™t „wýtu™wk ðýo™ ntuðtÚte yt yæÞtÞ™t yÚto™e …qðo yæÞtÞ{tk «r‚…trŒ‚ yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚
òýðe òuEyu.
JJ §ç„ mæô~æàææïùŠ²æ²: JJ
652 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ ~æ²ô›àæœæ}ææùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
•SÿÊ¡⁄UÊfi‚Ê Œ◊Ê◊Á⁄UòÊÊfi˘ø¸hÍfi◊Ê‚Ê˘•ÇŸÿfi— ¬Êfl∑§Ê—–
|‡flÃËøÿfi— ‡flÊòÊÊ‚Êfi ÷È⁄URáÿflÊfi flŸ·¸ŒÊfi flÊÿflÊ Ÿ ‚Ê◊Êfi—H 1H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¥S²-yu …qðo yæÞtÞtuõ‚ s„Œeïh y™u …h{uïh™e Ë]rü{tk ¥…Úæ¨:-
ðÞntr™ hrn‚ - ð]ØtðMÚtt hrn‚, ¥çÚ~ææ:-þºtwytuÚte hûtt fh™tht, ¥™üÎì{ê}ææ¨:-Ëw„kÄeÚte Þwõ‚
Äq{ðt¤t, Ðæ±ÜUæ:-…rðºtfthf, çE„虲:-ïu‚ ðýo™u …ËkŒ fh™tht, Eæ~ææ¨:-Ä™™e ð]rØ fh™tht,
|æéÚ‡²±:-Äthý y™u „r‚ fh™tht, ¨æï}ææ:-yiïÞo™u «t fhtð™tht, ¥xݲ:-rðãw‚T ytrŒ Au; ‚uytu
±Ý¯üÎ:-ð™ = rfhýtu{tk hnu™tht ±æ²±:-…ð™tu™e Ý-Ë{t™ Î}ææ}æì-½htu™u Äthý fh™tht …ŒtÚttuo
Au; ‚u™u ‚{u òýtu. (1)
¼tðtÚto : òu {™w»Þtu yÂø™ y™u ðtÞw ytrŒ Ë]rü™t …ŒtÚttuo™u òýu, ‚tu ‚u™t îtht y™uf W…fthtu
„úný fhe þfu Au. (1)
„U⁄UfiÿÊ œÍÆ◊∑fi§ÃflÊ flÊÃfi¡ÍÃÊ˘©U¬ lÁflfi– ÿÃfiãà flÎÕfiªÇŸÿfi—H 2H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su {ê}æÜïU„±:-fu‚w = æðò™e Ë{t™ Äq{ su™tu ¿tt…f Au, ±æ„…ê„æ:-ðtÞwÚte
‚us™u «t Út™th, ãÚ²:-nhýþe÷ = ŒuþtL‚h{tk …ntU[tz™th ¥xݲ:-yÂø™ytu ±ëƒÜUì-…]ÚtfT
lç±-«ftþ{tk ©Ð + ²„‹„ï-[uüt fhu Au; ‚u™t ftÞtuo™e rËrØ {txu ËBÞfT «Þtu„ fhtu. (2)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su™tu Äq{ rð¿tt…f Au, ðtÞw «Œe fh™th Au y™u su{tk nhýþe÷‚t
Au, ‚u yÂø™ytu Au; ‚u{ òýtu. (2)
ÿ¡Êfi ŸÊ Á◊òÊÊflLfi§áÊÊ ÿ¡Êfi ŒflÊ°2˘´§Ã¢ ’ÎÆ„UØԖ
•ÇŸ ÿÁˇÊ Sfl¢ Œ◊fi◊˜ÔH 3H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! yt… Ý:-y{tht ç}æ~ææ±L‡ææ-r{ºt, ©ucs™ y™u Îï±æÝì-rðît™tu™tu
²…-Ëífth fhtu; Ïæëã„ì-{nt™ «„}æì-ËíÞ ²…-«Œt™ fhtu y™u ‚u™tu W…Œuþ fhtu; suÚte S±}æì-…tu‚t™tk
Î}æ}æì-½h™u ²çÿæ-«t fheyu. (3)
¼tðtÚto : nu rðît™tu ! y{tht r{ºttu, ©ucs™tu y™u rðît™tu™tu Ëífth fh™tht, ËíÞ™t W…Œuþf
‚Útt …tu‚t™tk ½h™tk ftÞtuo™u rËØ fh™tht ‚{u ƒ™tu. (3)
653 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÿÈÆˇflÊ Á„U Œfifl„ÍUÃfi◊Ê°2˘•‡fl°ÓÊ2˘•ÇŸ ⁄URÕËÁ⁄fiUfl– ÁŸ „UÊÃÊfi ¬ÍÆ√ÿ¸— ‚fiŒ—H 4H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ! yt… ÚƒèçÚ±-ËthrÚt™e Ë{t™ Îï±ãê„}ææÝì-rðît™tu îtht yíÞk‚ M‚wr‚
…t{u÷ ¥EæÝì-þe½ú„t{e yÂø™ ytrŒ yÚtðt ½tuztytu™u ²éÿ±-Þwõ‚ fhtu; Ðêòü:-…qðos rðît™tuÚte
rðãt™u «t fhe™u ãæï„æ-„úný fh™tht çã-s çÝ + ¨Î:-ftÞtuo{tk ËŒt ÂMÚth ƒ™tu. (4)
¼tðtÚto : su{ Ëwrþrût‚ ËthrÚt ½tuztytu îtht y™uf ftÞtuo™u rËØ fhu Au, ‚u{ rþrût‚ {™w»Þu
yÂø™ ytrŒÚte y™uf ftÞtuo™u rËØ fhðt òuEyu. (4)
m ÁflMfi§¬ ø⁄U× SflÕ¸Ó®˘•ãÿÊãÿÊfi flà‚◊Ȭfi œÊ¬ÿÖ
„UÁ⁄fiU⁄URãÿSÿÊ¢ ÷flfiÁà SflœÊflÊfiÜ¿ÈUÆ∑˝§Ê ˘ •ãÿSÿʯ ŒŒÎ‡Ê ‚ÈÆflø¸Êfi—H 5H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ S±ƒïü-W¥t{ «Þtus™ðt¤e mï-ƒu ç±MÐï-rðÁØ Y…ðt¤e †eytu ™Ú„:-
¼tus™trŒ yt[hý fhu Au y™u ¥‹²æ‹²æ-r¼L™ r¼L™ y÷„ Ë{Þ{tk ±y¨}æì-r™hk‚h ƒtu÷™tht
ƒt¤f™u ©Ð, {æвï„ï-™Sf ÷tðe™u ŒqÄ…t™ fhtðu Au, ‚u ƒL™u{tkÚte ¥‹²S²æ}æì-yuf{tk S±{æ±æÝì-
«þM‚ þtÂL‚ ytrŒ MðÄt = y{]‚ Ë{t™ „wý Þwõ‚ ãçÚ:-{™tunh …wºt |æ±ç„-Wí…L™ ÚttÞ Au;
¥‹²S²æ}æì-ƒeS †e{tk àæéÜíU:-þe½úfthe ¨é±™æü:-ËwkŒh ‚usMðe ¥‹²S²æ}æì Îöàæï-Wí…L™ ÚttÞ Au yÚtto‚T
òuðt{tk ytðu Au.
yu s he‚u ËwkŒh «Þtus™ ðt¤t ƒu ft¤t y™u ËVuŒ r¼L™ Y…ðt¤t htrºt y™u rŒðË rðã{t™
Au, ‚u{tk r¼L™-r¼L™ y÷„ Ë{Þ{tk yuf ËkËthY… ƒt¤f™u ŒqÄ ð„uhu …eðztðu Au, ‚u ƒL™u{tkÚte
yuf htrºt{tk y{]‚Y… „wýðt¤tu, {™™u «ËL™ fh™th [kÿ{t Wí…L™ ÚttÞ Au y™u ƒeò rŒðË
Y… Ë{Þ{tk …rðºtf‚to, ËwkŒh ‚usðt¤tu ËqÞoY… …wºt Îöàæï-òuðt{tk ytðu Au. ‚u{ ƒL™u ht‚-rŒðË
Au; ‚u{ ‚{u òýtu. (5)
¼tðtÚto : su{ Ëk‚t™™tk «Þtus™ðt¤e ƒu †eytu yÚtðt „tÞtu …]ÚtfT-…]ÚtfT hne™u ft÷¼uŒÚte yuf
ƒt¤f™wk …t÷™ fhu Au; ‚u{tkÚte yuf{tk {™tunh, {nt™ „wýðt™ y™u þtL‚ Mð¼tððt¤tu ƒt¤f
Wí…L™ ÚttÞ Au y™u ƒeS{tk þe½úfthe y™u ‚usMðe y™u þºtwytu™u ‚…tð™th ƒt¤f Wí…L™ ÚttÞ Au.
yu s he‚u ht‚ y™u rŒðË ƒL™u r¼L™ MðY…ðt¤t Au, ft÷¼uŒÚte yuf ËkËth™wk …t÷™ fhu
Au. fuðe he‚u ? ht‚ y{]‚™e ð»tto fh™th, r[¥t™u «ËL™ fh™th [Lÿ{t™u Wí…L™ fhe™u ‚Útt rŒðË
yÂø™Y…, ËwkŒh «ftþðt¤t ËqÞo™u Wí…L™ fhe™u ËkËth™wk …t÷™ fhu Au. (5)
•ÿÁ◊„U ¬˝fiÕ◊Ê œÊfiÁÿ œÊÃÎÁ÷„UʸÃÊ ÿÁ¡ficΔUÊ ˘ •äfl⁄UcflË«UKfi—–
ÿ◊åŸfiflÊŸÊ ÷ΪfiflÊ ÁflL§L§øÈfl¸Ÿfi·È ÁøòÊ¢ Áflèfl¢~ Áfl‡ÊÁflfi‡ÊH 6H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ {æ„ëç|æ:-Äthý fh™thtÚte §ã-yt ËkËth{tk ç±àæï-ç±àæï-«íÞuf «òs™™u
{txu ¥²}æì-yt rðãw‚T ytrŒ MðY…ðt¤tu yÂø™, su Ðíƒ}æ:-rðM‚eýo, ãæï„æ-Ëw¾Œt‚t, ²ç…cÆ:-yíÞk‚
654 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ëk„{ fhtð™th, ¥Š±Úï¯é-®nËthrn‚ = hûtýeÞ ÔÞðnthtu{tk §üÇK:-M‚wr‚™u ÞtuøÞ Au; ‚u {æç²-
Äthý fhðt{tk ytðu Au.
su{ |æëxæ±:-áZ ¿tt™ðt¤t ‚Útt ¥ŒÝ±æÝ:-W¥t{ Ëk‚t™ðt¤t ©uc rþ»Þs™ ²}æì-su ±Ýï¯é-ð™tu
ðt rfhýtu{tk ç™~æ}æì-ytùÞoY… „wý, f{o Mð¼tððt¤t ç±|±}æì-rð¼w = ÔÞt…f rðãw‚T ™t{f yÂø™™u
ç± + LL™é:-rðþu»t Y…Úte «Œe fhu Au; ‚u™u ‚{u Äthý y™u «ftrþ‚ fhtu. (6)
¼tðtÚto : su rðît™ yt ËkËth{tk rðãw‚T™e rðãt™u òýu Au, ‚u Ëðo «ò™u Ë{M‚ Ëw¾tuÚte Þwõ‚
fhe þfu Au. (6)
òÊËÁáÊfi ‡ÊÃÊ òÊË ‚„UdÊfiáÿ|ÇŸ¢ ÁòÊö‡ÊìÊfi ŒflÊ Ÿflfi øÊ‚¬ÿ¸Ÿ˜Ô–
•ÊÒˇÊfiŸ˜Ô ÉÊÎÆÃÒ⁄USÃÎfiáÊŸ˜Ô ’*„U⁄UfiS◊Ê ˘ •ÊÁŒhÊÃÊfi⁄¢UR ãÿ~‚ÊŒÿãÃH 7H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ô~æàæ„ì-…]rÚtðe ytrŒ ºteË, ™-y™u ™ð «fth™t ™-yt ƒÄtk y™u
ݱ-™ð Îï±æ:-rðît™tu ~æèç‡æ-ºtý àæ„æ-Ëtu ~æè-ºtý ¨ãdæç‡æ-nòh ftuþ {t„o{tk ¥çxÝ}æì-yÂø™™wk
¥¨Ð²üÝì-Ëuð™ fhu Au; Íæë„ñ:-½]‚ yÚtðt s¤Úte ‚u™u ¥æñÿæÝì-®Ë[u Au; ÏæçãZ:-yL‚rhût™u ¥S„ë‡æÝì-
ytåAtrŒ‚ fhu Au; ¥S}æñ-yu yÂø™™u {txu ãæï„æÚ}æì-ntu{ fh™tht™u ¥æ„ì-Ëðoºt §„ì-s çÝ + ¥¨æÎ첋„-
ËðoŒt MÚttr…‚ fhu Au; ‚u{ ‚{u …ý fhtu. (7)
¼tðtÚto : su rþÕ…e rðît™ yÂø™ ‚Útt s¤ ytrŒ …ŒtÚttuo™u Þt™tu{tk ËBÞfT «Þwõ‚ fhe™u W¥t{,
{æÞ{ ‚Útt r™B™ ðu„tuÚte y™uf Ëtu, nòhtu ftuþtu™t {t„tuo™u …th fhe þfu Au, ‚uytu ytftþ „{™{tk
…ý Ë{Úto ƒ™e þfu Au. (7)
◊ÍÆhʸŸÓ¢ ÁŒflÊ˘•fi⁄UR$à ¬ÎÁÕ√ÿÊ flÒfi‡flÊŸ⁄U◊ÎÆÃ˘•Ê ¡ÊÃ◊|ÇŸ◊˜Ô–
∑§Áflö‚◊˝Ê¡◊ÁÃfiÁÕ¢ ¡ŸÊfiŸÊ◊Ê‚ãŸÊ ¬Êòʯ ¡Ÿÿãà ŒflÊ—H 8H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ Îï±æ:-rþÕ…e rðît™ s™ çα:-ytftþ™t }æêÎì{æüÝ}æì-rþh™e Ë{t™
WL™‚ «Œuþ{tk ËqÞYo …{tk rðã{t™, ÐëçƒÃ²æ:-…]rÚtðe™u ¥Úç„}æì-«tÂ, ±ñEæÝÚ}æì-Ëðo {™w»Þtu™u rn‚fthe,
«„ï-Þ¿t™t r™r{¥t, ¥æ, …æ„}æì-Ëðoºt «tŒw¼qo‚, ÜUç±}æì-¢tL‚ Œþof, ¨}æíæ…}æì-ËBÞfT «ftþ{t™,
…ÝæÝæ}æì-{™w»Þtu™t ¥ç„çƒ}æì-yr‚rÚt™e Ë{t™ «Út{ ¼tus™{tk ¼t„ ÷u™th, Ðæ~æ}æì-hûtt™tk ËtÄ™,
¥æ¨Ýì-Eïh™tk {w¾Y… Ët{ÚÞo{tk Wí…L™ ÚtÞu÷ ¥çxÝ}æì-yÂø™™u ¥æ + …ݲ‹„-Ëthe he‚u «fx
= «tŒw¼toð fhu Au; ‚u{ ‚{u …ý ‚u™tu «tŒw¼toð fhtu. (8)
¼tðtÚto : su rðît™ …]rÚtðe, s¤, ðtÞw y™u ytftþ{tk ÔÞt rðãw‚T ™t{f yÂø™™u «fx fhe™u
Þkºt ytrŒÚte ÞwÂõ‚…qðof [÷tðu Au, ‚u fÞt fÞt ftÞtuo™u rËØ ™Úte fhe þf‚t ? (8)
•|ÇŸflθÆòÊÊÁáÊfi ¡YÔUŸŒ˜Ô º˝ÁfláÊSÿÈ*flfi¬ãÿÿÊfi– ‚Á◊fih— ‡ÊÈÆ∑˝§˘•Ê„fiÈU×H 9H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su{ ¨ç}æh:-ËBÞfT «ŒeÂ, àæéÜíU:-þe½úfthe, ¥çxÝ:-ËqÞtorŒY… yÂø™
655 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
±ë~ææç‡æ-{u½™tk yk„tu™u-ðtŒ¤tkytu™wk …YÝ„ì-yíÞk‚ n™™ fhu Au, ‚u{ Îí籇æS²é:-…tu‚t™u Ä™ {u¤ððt™e
RåAt fhe™u; ¥æãé„:-yt…™u r™{krºt‚ fhu Au - ƒtu÷tðu Au, ç±Ð‹²²æ-rðþu»t ÔÞðnth™e ÞwÂõ‚Úte
Œwütu™wk yíÞk‚ n™™ fhtu. (9)
¼tðtÚto : su{ ÔÞðnth fwþ¤ {™w»Þ Ä™ y™u Ëífth «t Út‚tk Œtu»ttu™tu ™tþ fhu Au, ‚u{
ËqÞo {u½™u-ðtŒ¤tkytu™u rAL™-r¼L™ fhu Au. (9)
Áfl‡flfiÁ÷— ‚Êêÿ¢ ◊äflÇŸ˘ßãº˝fiáÊ flÊÿÈŸÊfi– Á¬’Êfi Á◊òÊSÿ œÊ◊fiÁ÷—H 10–
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe rðît™T ! yt… su{ ËqÞo ç±Eïç|æ:-Ëðo {æ}æç|æ:-MÚtt™tuÚte
§‹Îíï‡æ-Ä™™t Äthf ±æ²éÝæ-ƒ¤ðt™ ðtÞw™e ËtÚtu ¨æï}²}æì-Ëtu{ = W¥t{ yti»trÄytu{tk rðã{t™ }æ{é-
{Äwh ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ hË™wk …t™ fhu Au; ‚u{ ç}æ~æS²-r{ºt™tk Ëðo MÚtt™tuÚte W¥t{ yti»trÄytu{tk
rðã{t™ {ÄwhtrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ hË™wk çÐÏæ-…t™ fh. (10)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su{ ËqÞo Ëðo …ŒtÚttuo{tkÚte hË [qËe™u, ð»tto fhe™u, Ëðo …ŒtÚttuo™u
…wü fhu Au, ‚u{ rðãt y™u rð™ÞÚte Ëðo™u …wü fhtu. (10)
•Ê ÿÁŒ· ŸÎƬ$à á˘•ÊŸ≈˜UÔ ‡ÊÈÁø ⁄UÃÊ ÁŸÁ·fiÄâ lÊÒ⁄UR÷Ë∑fi§–
•|ÇŸ— ‡Êh¸Ó®◊Ÿfll¢ ÿÈflÊfiŸöSflÊäÿ¢~ ¡Ÿÿà‚ÍÆŒÿfiìÊH 11H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ²„ì-ßÞthu §¯ï-ð»tto {txu çÝç¯v„}æì-yÂø™{tk ½]‚ ytrŒ …zðtÚte ËðoÚtt
rËõ‚ = rðM‚]‚ ÚtE™u, àæéç™:-…rðºt „ï…:-Þ¿tÚte Wí…L™ ‚us ÝëÐç„}æì-htò™e Ë{t™ ËqÞo™u ¥æ,
¥æÝÅì-ËðoºtÚte ÔÞt fhu Au; íÞthu ¥çxÝ:-ËqÞoY… yÂø™ àæÎì{ü}æì-ƒ¤™u {txu, ¥Ý±l}æì-r™Œtuo»t,
²é±æÝ}æì-Þwðf‚tÚte Ëk…tŒf, S±æŠ²}æì-æÞt™ fhðt ÞtuøÞ, Úï„:-ðeÞo™u Wí…L™ fh™th ð»tto s¤™u læñ:-
ytftþ™e ¥|æèÜïU-™Sf …ݲ„ì-Wí…L™ fhu Au ™-y™u ¨êβ„ì-ðhËtðu Au. (11)
¼tðtÚto : su{ yÂø™{tk ntu{ðt{tk ytðu÷t ÿÔÞtu ‚us™e ËtÚtu ËqÞo-rfhýtu™u «t ÚttÞ Au, ËqÞo
s¤ ytrŒ™wk ytf»toý fhe™u, ðhËtðe™u, Ëðo™wk …t÷™ fhu Au; ‚u{ htò «òytu …tËuÚte fh ÷E™u,
s¤ ytrŒ™tu Ëk„ún fhe™u, Œwft¤{tk Vhe yt…e™u, ©uctu™wk …t÷™ fhe™u, Œwütu™wk ‚tz™ fhe™u, áZ‚t
y™u ƒ¤™u «t fhu Au. (11)
•ÇŸ ‡Êh¸Ó ◊„Uà ‚ÊÒ÷fiªÊÿ Ãflfi lÈÆêŸÊãÿÈfiûÊ◊ÊÁŸfi ‚ãÃÈ–
‚¢ ¡ÊfiS¬àÿö ‚ÈÆÿ◊◊Ê ∑fiΧáÊÈcfl ‡ÊòÊÍÿÃÊ◊Á÷ ÁÃficΔUÊ ◊„UÊfiúÁ‚H 12H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðît™T ðt hts™T ! yt… }æã„ï-{nt™ ¨æñ|æxææ²-Ëti¼tøÞ = W¥t{ yiïÞo™u
{txu àæhü-Œwü „wýtu ‚Útt þºtwytu™t ™tþf ƒ¤™u ¥æÜëU‡æéc±-ËðoºtÚte Wí…L™ fhtu, suÚte „±-yt…™t
lé}ÝæçÝ-Ä™ ðt Þþ ©œæ}ææçÝ-©uc ¨‹„é-ÚttÞ.
yt… …æS²y²¢-†e-…wÁ»t™t ¼tð™u ¨é²}æ}æì-ËwkŒh r™Þ{tu Þwõ‚, þt†t™wfq¤ ƒúñ[ÞoÞwõ‚ ¨}æ,
656 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¥æ-ËBÞfT Ëthe he‚u ƒ™tðtu - fhtu. yt… àæ~æ겄æ}æì-þºtw‚t™e RåAt fh™th {™w»Þtu™t }æãæ¢ç¨-
‚u s ¥ç|æ, ç„cÆ-™ütu fhtu - r‚hMf]‚ fhtu. (12)
¼tðtÚto : su yíÞk‚ ËkÞ{e {™w»Þ Au, ‚u™t {nt™ yiïÞo, ƒ¤, feŠ‚, Ëwþe÷ = W¥t{
Mð¼tððt¤e …í™e [«t ÚttÞ Au] y™u þºtwytu™tu …htßÞ ÚttÞ Au. (12)
àflÊúÁ„U ◊ãº˝Ãfi◊◊∑¸§‡ÊÊ∑Ò§fl¸ÓÆ®flÎÆ◊„U ◊Á„Ufi Ÿ— üÊÊcÿfiÇŸ–
ßãº˝¢ Ÿ àflÊ ‡Êflfi‚Ê ŒflÃÊfi flÊÿÈ¢ ¬ÎfiáÊ|ãà ⁄UÊœfi‚Ê ŸÎÃfi◊Ê—H 13H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ð‚o{t™ rðît™T ! çã-suÚte yt… Ý:-y{u ƒúñ[Þo ytrŒ Ëíf{tuo{tk
«ð]¥t s™tu™t }æçã-{nt™ - „k¼eh ð[™™u Ÿææïç¯-Ëtk¼¤tu Atu; ‚uÚte }æ‹Îí„}æ}æì-yíÞk‚ «þkËt ytrŒ
Ëífth™u «t y±æ}æì-yt…™u ¥ÜüUàææïÜñU:-yfo = ËqÞo™e Ë{t™ þtuf =«ftþ Þwõ‚ s™tuÚte yÚtðt
…ŒtÚttuoÚte y{u ±±ë}æãï-Mðefth fheyu Aeyu.
Ýë„}ææ:-su yíÞk‚ ™tÞf - ©uc s™ Au, ‚u à汨æ-ƒ¤Úte Þwõ‚ §‹Îí}æì-ËqÞo™e Ý-Ë{t™ ‚usMðe
y™u ±æ²é}æì-ðtÞw™e Ë{t™ ƒ¤ðt™ Îﱄæ-rŒÔÞ „wýtuÚte Þwõ‚ y±æ-yt…™u Úæ{¨æ-Ä™Úte Ðë‡æç‹„-
…t÷™ ðt …rh…qýo fheyu Aeyu. (13)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Œw:¾tu™u Ën™ fhe™u, ËqÞo™e Ë{t™ ‚usMðe y™u ðtÞw™e Ë{t™ ƒ¤ðt™
ƒ™e™u rðãt ‚Útt Ëwrþûtt™u „úný fhu Au, ‚uytu ðtŒ¤tuÚte ËqÞo™e Ë{t™ Ëðo™u yt™krŒ‚ fh™tht
‘‘…wÁ»ttu¥t{’’ ƒ™u Au. (13)
àfl•fiÇŸ SflÊ„ÈUà Á¬˝ÿÊ‚fi— ‚ãÃÈ ‚ÍÆ⁄Uÿfi—–
ÿãÃÊ⁄UÊ ÿ ◊ÉÊflÊfiŸÊ ¡ŸÊfiŸÊ◊ÍÆflʸãŒÿfiãà ªÊŸÊfi◊˜ÔH 14H
…ŒtÚto : nu S±æãé„-ËwkŒh he‚u rðãt™u „úný fh™th ¥xÝï-rðît™T ! ²ï-su …ÝæÝæ}æì-{™w»Þtu™e
{æÞ{tk ðeh …wÁ»t ²‹„æÚ:-rs‚urLÿÞ, }æÍæ±æÝ:-yr‚ Ä™ðt™, xææïÝæ}æì-…]Úðe ðt „tÞ ytrŒ™t ª±æüÝì-
®nËftu™wk β‹„-n™™ fhu Au; ‚uytu ¨êÚ²:-rðît™T y±ï-yt…™t çÐí²æ¨:-r«Þ ¨‹„é-ƒ™tu. (14)
¼tðtÚto : su{ rðît™tu yÂø™ ytrŒ …ŒtÚto rðãt™u „úný fhe™u, rðît™tu{tk r«Þ ƒ™e™u, Œwütu™tu
™tþ ‚Útt „tÞ ytrŒ …þwytu™e hûtt fhe™u {™w»Þtu{tk r«Þ ƒ™u Au, ‚u{ ‚{u …ý ƒ™tu. (14)
üÊÈÆÁœ üÊÈfià∑§áʸ flÁqÔfiUÁ÷Œ¸flÒ⁄fiUÇŸ ‚ÿÊflfiÁ÷—–
•Ê ‚ËfiŒãÃÈ ’*„UÁ·fi Á◊òÊÊ˘•fiƒÿ¸◊Ê ¬˝ÊfiÃÿʸflÊfiáÊÊ˘•äfl⁄U◊˜ÔH 15H
…ŒtÚto : nu ŸæéyÜU‡æü-«tÚteo™tk ð[™™u Ëtk¼¤™tht ft™tuÚte Þwõ‚ ¥xÝï-yÂø™™e Ë{t™ ‚usMðe
rðît™T ðt hts™T ! ¨²æ±ç|æ:-ËtÚtu [t÷™tht, ±çqç|æ:-ftÞtuo™t r™ðtonf Îï±ñ:-rðît™tu™e ËtÚtu ¥Š±Ú}æì-
®nËthrn‚ htßÞ ÔÞðnth™u Ÿæéç{-Ëtk¼¤tu.
657 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ðí愲æü±æ‡æ:-«t‚:ft÷ htsftÞtuo™u «t fhtð™tht ç}æ~æ:-…ût…t‚ hrn‚, Ëðo™t r{ºt y™u
¥²ü}ææ-yÞo = ði~Þ yÚtðt Mðt{es™tu™wk {t™ fh™th LÞtÞtÄeþ Ëðo Ïæ<ãç¯-ytftþ™e Ë{t™
rðþt¤ ˼t{tk ¥æ, ¨è΋„é-Ëthe he‚u ƒuËtu. (15)
¼tðtÚto : ˼t…r‚ htòyu Ëw…herût‚ {kºteytu™e …ËkŒ„e fhe™u, ‚uytu™e ËtÚtu ˼t{tk ƒuËe™u,
ðtŒe - «r‚ðtŒeytu™tk ð[™tu Ëtk¼¤e™u ‚Útt ‚u™e Ë{eûtt fhe™u ÞÚttur[‚ LÞtÞ fhðtu òuEyu. (15)
Áfl‡flfi·Ê◊ÁŒfiÁÃÿ¸ÁôÊÿÊfiŸÊ¢ Áfl‡flfi·Ê◊ÁÃfiÁÕ◊ʸŸÈfi·ÊáÊÊ◊˜Ô–
•|ÇŸŒ¸flÊŸÊ◊flfi˘•ÊflÎáÊÊŸ— ‚fiÈ◊ΫUË∑§Ê ÷fiflÃÈ ¡ÊÃflfiŒÊ—H 16H
…ŒtÚto : nu ˼t…‚u ! yt… ç±Eï¯æ}æì-Ëðo ²ç¿æ²æÝæ}æì-Þ¿t = …qò™u ÞtuøÞ Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™e
{æÞ{tk ¥çÎç„:-y¾krz‚ ƒwrØðt¤t; ç±Eï¯æ}æì-Ëðo }ææÝé¯æ‡ææ}æì-{™w»Þtu{tk ¥ç„çƒ:-…qs™eÞ ¥±:-
hûtt ytrŒ™tu ¥æ±ë‡ææÝ:-Ëthe he‚u Mðefth fh‚t, ¨é}æëÇèÜU:-W¥t{ Ëw¾ «Œt™ fh™th, …愱ïÎæ:-
rðãt y™u Þtu„{tk «rËØ ƒwrØðt¤t ¥çxÝ:-‚usMðe htò |汄é-ƒ™tu. (16)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu su Ëðo rðît™tu{tk „k¼eh ƒwrØðt¤t, Ëðo {™w»Þtu{tk {t™™eÞ, «ò™t hûtt
ytrŒ htsftÞo™tu Mðefth fh™th, Ëðo Ëw¾tu™t Œt‚t ðuŒtrŒ þt†tu™t ¿tt‚t y™u ðeh …wÁ»t ntuÞ,
‚u™u htò ƒ™tððtu òuEyu. (16)
◊„UÊ˘•ÇŸ— ‚fiÁ◊œÊŸSÿ ‡Ê◊¸áÿŸÊfiªÊ Á◊òÊ flLfi§áÊ SflSÃÿfi–
üÊDÔUfi SÿÊ◊ ‚ÁflÃÈ— ‚flËfi◊ÁŸ ÃgflÊŸÊ◊flÊfi˘•lÊ flfiÎáÊË◊„UH 17H
…ŒtÚto : y{u hts…wÁ»ttu }æã:-{nt™ ¨ç}æ{æÝS²-«ftþ{t™ ¥xÝï:-rð¿tt™ðt™ ˼t…r‚™t
àæ}æüç‡æ-yt©Þ{tk rðã{t™ ŸæïcÆï-©uc ç}æ~æï-r{ºt y™u ±L‡æï-Mðefth fhðt ÞtuøÞ {™w»Þ™t «íÞu
¥Ýæxææ:-y…htÄ hrn‚ S²æ}æ-ƒ™eyu.
¥l-yts ¨ç±„é:-Ëf¤ s„‚™t Wí…tŒf …h{uïh™e ¨±è}æçÝ-yt¿tt™wk …t÷™ fh‚t S±S„²ï-
Ëw¾™u {txu Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™e „„ì-ðuŒtuõ‚ ¥±:-hûtt ytrŒ f{o™tu ±ë‡æè}æãï-Mðefth fheyu
Aeyu. (17)
¼tðtÚto : ÄtŠ{f rðît™ hts…wÁ»ttuyu yÄ{o™tu íÞt„ fhe™u, Ä{o{tk «ð]¥t ÚtE™u, …h{uïh™e
Ë]rü{tk rðrðÄ h[™tytu™u òuE™u, …tu‚t™e ‚Útt yLÞtu™e hûtt fhe™u Eïh™tu ÄLÞðtŒ fhðtu
òuEyu. (17)
•Ê¬fi|‡ø|à¬åÿÈ SÃÿʸõ Ÿ ªÊflÊ ŸˇÊfiãŸÎÆâ ¡fiÁ⁄UÃÊ⁄fiUSÃ˘ßãº˝–
ÿÊÁ„U flÊÿÈŸ¸ ÁŸÿÈÃÊfi ŸÊ˘•ë¿UÊ àflöÁ„U œËÁ÷Œ¸ÿfi‚ Áfl flÊ¡ÊfiŸ˜ÔH 18H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-…h{ yiïÞoÞwõ‚ rðît™T ! „ï-yt…™e …çÚ„æÚ:-M‚wr‚ fh™tht ¥æÐ:-s÷tu™e
658 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ë{t™ çÐŒ²é:-ð]rØ …t{u Au; S„²ü:-ytåAtrŒ‚ fh™tht xææ±:-rfhýtu™e Ý-Ë{t™ «„}æì-ËíÞ™u
ÝÿæÝì-ÔÞt fhu Au; ‚u{ ±æ²é:-ðtÞw™e Ý-Ë{t™ ±æ…æÝì-rð¿tt™ðt™ Ý:-y{™u çݲé„:-ðtÞw™t ðu„
ytrŒ „wýtu™u, y±}æì-yt… ¥ÓÀ-Ëthe he‚u ²æçã-«t Úttytu; çã-su fthýu {èç|æ:-ƒwrØ ðt f{tuoÚte
ç±, β¨ï-rðþu»t f]…t fhtu Atu, ‚uÚte 癄ì-…ý Ëífth™u ÞtuøÞ Atu. (18)
¼tðtÚto : òu …ŒtÚttuo™t „wý - f{o - Mðt¼tðtu™e M‚wr‚ fh™tht W…Œuþftu y™u yæÞt…ftu ntuÞ,
‚tu Ëðo {™w»Þtu rðãt{tk ÔÞt…f ƒ™e™u ŒÞtðt™ ƒ™u Au. (18)
ªÊfl˘©U¬ÊfiflÃÊflâ ◊„UË ÿôÊSÿfi ⁄URå‚ÈŒÊfi– ©U÷Ê ∑§áʸÊfi Á„U⁄URáÿÿÊfiH 19H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ xææ±:-„tÞtu ðt rfhýtu ©|ææ-ƒL™u ÚŒ¨éÎæ-Y… yt…™the }æãè-{nt™
ytftþ y™u …]Úðe™e hûtt fhu Au; ‚u{ ‚{u çãÚ‡²²æ-Ëwðýo™t yt¼q»týtuÚte Þwõ‚ ÜU‡ææü-ft™tu™e ‚Útt
²¿æS²-hûtt ÞtuøÞ Þ¿t™e ¥±„}æì-ðuŒe ytrŒ fwkz™e ©Ð + ¥±„-Ë{e… hne™u hûtt fhtu. (19)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo™t rfhýtu ‚Útt „tÞ ytrŒ …þwytu Ëðo ðM‚wytu™e hûtt fhu Au, ‚u{ Ëðo
{™w»Þtuyu Ëwðýo ytrŒÚte ƒ™u÷t fwkz÷ ytrŒ yt¼q»týtu™e ËŒt hûtt fhðe òuEyu. (19)
ÿŒl ‚Í®⁄UR˘©UÁŒÃ˘ŸÊfiªÊ Á◊òÊÊ˘•fiƒÿ¸◊Ê– ‚ÈÆflÊÁÃfi ‚ÁflÃÊ ÷ªfi—H 20H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²„ì-su ¥l-yts ¨êÚï-ËqÞo™tu ©ç΄ï-WŒÞ Út‚tk yÚtto‚T «tÂ:ft÷u ¥Ýæxææ:-
yÄ{to[hýÚte hrn‚ ç}æ~æ:-Ëðo™t r{ºt ¨ç±„æ-htsr™Þ{tuÚte «uhýt fh™th, |æxæ:-yiïÞoðt™, ¥Ä²üü}ææ-
LÞtÞfthe htò «ò{tk ythtuøÞ™u ¨é±æç„-Wí…L™ fhu Au, ‚u htßÞ fhðt™u ÞtuøÞ ƒ™u Au. (20)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo™tu WŒÞ Út‚tk ykÄfth™tu ™tþ ‚Útt «ftþ «fx Út‚t Ëðo yt™krŒ‚ ƒ™u Au,
‚u{ ÄtŠ{f htò™t ntuðtÚte «ò{tk Ëðo «fth™wk ythtuøÞ hnu Au. (20)
•Ê ‚Èà Á‚fiÜøà ÁüÊÿö ⁄UÊŒfiSÿÊ⁄UÁ÷ÁüÊÿfi◊˜Ô– ⁄R‚Ê ŒfiœËà flη÷◊˜Ô â
¬˝àŸÕÊfi– •ÿ¢ flŸ—H 21H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! Ú¨æ-hË y™u yt™kŒ «Œt™ fh™tht ‚{u, ¨é„ï-Wí…L™ ÚtÞu÷t s„‚{tk,
±ë¯|æ}æì-yr‚ ƒ¤ðt™, ÚæïÎS²æï: ytftþ y™u …]Úðe™u ¥ç|æçŸæ²}æì-ËðoÚte þtu¼tÞ{t™ fh™tht çŸæ²}æì-
MðÞk þtu¼tÞwõ‚ ˼t…r‚™tu ¥æ + ç¨@„-Ëthe he‚u yr¼»tuf fhtu; y™u ‚u ˼t…r‚ ‚{™u Î{è„-
Äthý fhu. {kºt™t yðrþü yÚto {txu swytu yæÞtÞ-7™tu {kºt 12 y™u 16{tu. (21)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu htßÞ™e WL™r‚ îtht ËkËth™u «ftrþ‚ fh™th, ËtIŒÞo ytrŒ „wýtuÚte Ëk…L™,
ƒ¤ðt™, rðît™, þqhðeh y™u Ëk…qýo yk„tuðt¤t {™w»Þ™tu s htßÞ{tk [htò™t Y…{tk]yr¼»tuf fhðtu
òuEyu. y™u ‚u «òs™tu{tk Ëw¾™u MÚttr…‚ fhu Au. (21)
•ÊÁÃcΔUfiãâ ¬Á⁄U Áfl‡flfi˘•÷Í·|Ü¿˛UÿÊ fl‚ÊfiŸ‡ø⁄UÁà Sfl⁄UÊfiÁø—–
◊„UûÊŒ˜ÔflÎcáÊÊ˘•‚fiÈ⁄USÿ ŸÊ◊Ê Áfl‡flMfi§¬Ê˘•◊ÎÃÊfiÁŸ ÃSÕÊÒH 22H
659 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu rðît™tu ! ç±Eï-yt… Ëðo su{ çŸæ²:-Ä™tu ðt þtu¼tytu™u ±¨æÝ:-Äthý fh™th,
S±Úæïç™:-MðÞk ŒerÂðt™, ç±EMÐ:-Ë{M‚ yÚtto‚T …ŒtÚttuo{tk ‚u™e Ë{t™ Y…Úte ÔÞt yÂø™ ™Úç„-
rð[hý fhu Au; ¥}æë„æçÝ-™tþ hrn‚ ðM‚wytu{tk ¥æ, „Sƒæñ-ÂMÚt‚ Au; ‚u{ yu ¥æ + ç„cÆ‹„}æì-
Ëthe he‚u ÂMÚth yÂø™™u ÐçÚ + ¥|æê¯Ýì-ËðoºtÚte þtu¼tÞ{t™ fhtu.
fthý fu su ±ëc‡æ:-ð»tto fh™tht ¥¨éÚS²-®nËf, rðãw‚T ™t{f yÂø™™wk }æã„ì-{nt™ „„ì-‚u
Ýæ}æ-™t{ Au; ‚u™t Ëðo ftÞtuo™u þtur¼‚ fhtu. (22)
¼tðtÚto : su fthýu yu rðãw‚T ™t{f yÂø™ Ëðo …ŒtÚttuo{tk ÂMÚt‚ ntuðt A‚tk ftuE™u «ftrþ‚
fh‚tu ™Úte, ‚uÚte ‚u™wk ‘yËwh’ [tuÚtw ™t{ Au. suytu yu rðãw‚T rðãt™u òýu Au, ‚uytu ËðoÚte þtu¼tÞ{t™
Īu Au. (22)
¬˝ flÊfi ◊„U ◊ãŒfi◊ÊŸÊÿÊãœ‚Ê˘ø¸Êfi Áfl‡flÊŸfi⁄UÊÿ Áfl‡flÊ÷Èflfi–
ßãºfi˝Sÿ ÿSÿ ‚È◊fiπö ‚„UÊ ◊Á„U üÊflÊfi ŸÎÆêáÊ¢ ø ⁄UÊŒfi‚Ë ‚¬ÿ¸Ãfi—H 23H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! ‚wk ÚæïΨè-ytftþ y™u ¼qr{ ²S²-su §‹ÎíS²-…h{uïh™t ¨é}æ¶}æì-ËwkŒh
{¾ = Þ¿t™t fthýu Ýë}‡æ}æì-Ä™, ¨ã:-ƒ¤ y™u }æçã-{nt™ Ÿæ±:-Þ¿t™e ¨Ð²ü„:-Ëuðt fhu Au;
‚u ç±EæÝÚæ²-Ëðo {™w»Þtu su™tÚte Au, ‚u }æãï-{nt™ }æ‹Î}ææÝæ²-yt™kŒ MðY…, ç±Eæ|æé±ï-Ëðo™u «tÂ
ðt Ëðo …]Úðe™t Mðt{e ðt su™tÚte ËkËth Au ‚u Eïh™e Ðí + ¥™ü-…qò fh.
‚u ±:-‚{tht {txu ¥‹{¨:-yL™ ytrŒ™wk Ëw¾ «Œt™ fhu. (23)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su™u Wí…L™ fhu÷t Ä™ y™u ƒ¤ ytrŒ™wk Ëðuo Ëuð™ fhu Au, ‚u s {nt™
ÞþMðe, Ëðo™t Mðt{e, yt™kŒ{Þ, Ëðo ÔÞtÂ, Eïh ‚{tht …qßÞ y™u «tÚto™eÞ Au, ‚u ‚{™u
Ä™trŒÚte Wí…L™ Ëw¾ «Œt™ fhþu. (23)
’ÎÆ„UÁãŸÁŒä◊˘∞fi·Ê¢ ÷ÍÁ⁄fiU ‡ÊSâ ¬ÎÆÕÈ— SflLfi§—– ÿ·ÊÁ◊ãº˝Ê ÿÈflÊ ‚πÊfiH 24H
…ŒtÚto : ²ï¯æ}æì-su™t §Š}æ:-‚usMðe, Ðëƒé:-rðM‚th Þwõ‚, S±L:-«‚t…e, ²é±æ-Þwðt™, ÏæëãÝì-
{nt™ §‹Îí:-…h{ yiïÞoðt™ …h{tí{t ¨¶æ-r{ºt Au; »¯æ}æì-yu {™w»Þtu™tk §„ì-s |æêçÚ-yr‚
àæS„}æì-M‚wr‚ ÞtuøÞ f{o ntuÞ Au. (24)
¼tðtÚto : su™t W¥t{ …h{uïh ˾t = r{ºt Au, ‚u su{ yt ƒúñtkz{tk ËqÞo «‚t…Úte Þwõ‚ Au,
‚u{ «‚t…e ntuÞ Au. (24)
ßãº˝Á„U ◊àSÿãœfi‚Ê Áfl‡flfiÁ÷— ‚Ê◊¬fl¸Ó®Á÷—– ◊„UÊ°2˘•fiÁ÷|c≈U⁄UÊ¡fi‚ÊH 25H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-yiïÞo «Œt™ fh™th rðît™T ! su fthýu yt… ¥æï…¨æ-…ht¢{™e ËtÚtu }æãæÝì-
{nt™ ¥ç|æçcÅ:-ËðoºtÚte …qßÞ = Ëífth™u ÞtuøÞ Atu, ‚Útt ç±Eïç|æ:-Ëðo ¨æï}æбüç|æ:-Ëtu{ ytrŒ
660 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yti»trÄytu™tk yðÞðtu™e ËtÚtu ¥‹{¨:-yL™Úte }æçy¨-‚] Úttytu Atu, ‚u y{™u ¥æ, §çã-«tÂ
ÚttÞ. (25)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su fthýu yL™ ytrŒÚte {™w»Þ ytrŒ «týeytu™tk þheh ytrŒ™tu r™ðton
ÚttÞ Au, ‚uÚte ‚uytu™e ð]rØ, Ëuð™ ‚Útt ytnth - rðnth™u ÞÚttð‚ òýtu. (25)
ßãº˝Êfi flÎÆòÊ◊fiflÎáÊÊë¿Uh¸Ó®ŸËÁ× ¬˝ ◊ÊÁÿŸÊfi◊Á◊ŸÊm¬¸®fiáÊËÁ×–
•„UŸ˜Ô √ÿ~ö‚◊ÈƇʜÇflŸficflÊÁflœ¸ŸÊfi˘•∑ΧáÊʺ˝ÊêÿÊáÊÊfi◊˜ÔH 26H
…ŒtÚto : àæhüÝèç„:-þØo = ƒ¤™u «t fhtð™th, ±Ðü‡æèç„:-ð»to = y™uf «fth™t Y…tu™u «tÂ
fhtð™th, ©àæ{ÜUì-…thft Ä™™e RåAt fh™th™tu ™tþ fh™th, §‹Îí:-ËqÞo Ë{t™ «‚t…e ˼t…r‚
±ë~æ}æì-«ftþ™u htuf™th {u½™e Ë{t™ Ä{o™t r™htuÄf Œwü þºtwytu™wk ¥±ë‡ææï„ì-ÞwØ™u {txu ðhý fhu Au.
}ææç²Ýæ}æì-{tÞt = Œwü ƒwrØðt¤t A÷e, f…xe ytrŒ™tu Ðí, ¥ç}æÝæ„ì-™tþ fhu Au; ±Ýï¯é-ð™tu{tk
hnu™tht ò¢¨}æì-f…xe, ykË = ¼qò™tk {q¤Úte hrn‚ [tuh™wk ¥ãÝì-n™™ fhu Au; Úæ}²æ‡ææ}æì-h{ý
= yt™krŒ‚ fh™tht W…Œuþftu™e {ïÝæ:-ðtýeytu™u ¥æç±: + ¥ÜëU‡ææï„ì-«fx fhu Au; ‚u s htò Útðt™u
…tºt Au. (26)
¼tðtÚto : su ËqÞo™e Ë{t™ Ëwrþrût‚ ðtýeytu™u «fx fhu Au; su{ yÂø™ ð™tu™u ƒt¤u Au, ‚u{
Œwü þºtwytu™u ƒt¤u Au; su{ rŒðË htrºt™u Œqh fhu Au, ‚u{ A¤, f…x, yrðãt ytrŒ™u Œqh fhu
Au; su ƒ¤™u «fx fhu Au, ‚u Ëw«r‚rc‚ hts…wÁ»t ƒ™u Au. (26)
∑ȧÃSàflÁ◊fiãº˝ ◊ÊÁ„UfiŸ— ‚ãŸ∑§Êfi ÿÊÁ‚ ‚à¬Ã $∑§ Ãfi˘ßàÕÊ–
‚¢ ¬fiÎë¿U‚ ‚◊⁄UÊáÊ— ‡ÊÈfi÷ÊŸÒflʸøSÃãŸÊfi „UÁ⁄UflÊ ÿûÊfi˘•S◊ ◊„UÊ°2˘ ßãº˝Ê
ÿ˘•Ê¡fi‚Ê – ∑§ŒÊ øŸ SÃ⁄UË⁄fiUÁ‚– ∑§ŒÊ øŸ ¬˝ÿfiÈë¿UÁ‚H 27H
…ŒtÚto : nu ¨yЄï-©uc ËíÞ ÔÞðnth ðt Ëí…wÁ»ttu™t …t÷f §‹Îí-˼t…‚u ! }ææçãÝ:-{n¥ðÚte
Þwõ‚ y™u …qßÞ = Ëífth™u ÞtuøÞ y±}æì-yt… »ÜU:-yËntÞe ¨Ýì-ntuðt A‚tk ÜéU„:-fuðe he‚u ²æç¨-
«t Úttð Atu ðt rð[hý fhtu Atu ? çÜU}æì + „ï + §yƒæ-yt{ fhðt™wk yt…™wk «Þtus™ þwk Au ?
nu ãçÚ±:-«þkrË‚ {™tunh ½tuztðt¤t hts™T ! ²„ì-su fthýu ¥S}æï-y{u „ï-yt…™t Aeyu; ‚u Ú te
¨}æÚæ‡æ:-ËBÞfT [t÷‚t yt… Ý:-y{™u ¨}æì, ÐëÓÀ¨ï-…qAtu, Ëk{r‚ ÷tu; àæé|ææÝñ:-{k„÷{Þ ð[™tu™e
ËtÚtu „„ì-‚u yuftfe = yËntÞ hnuðt™tk fthý™u ±æï™ï:-fntu. {kºt™t yðrþü yÚto {txu ÞswðuoŒ™t
yæÞtÞ-7™tu {kºt-40; y™u yæÞtÞ-8™tu {kºt-2 y™u 3 swytu. (27)
¼tðtÚto : hts…wÁ»ttu y™u «òs™tuyu ˼tæÞût™u yt he‚u fnuðwk òuEyu - nu ˼t…‚u ! yt…u
ËntÞf rð™t [yuf÷tyu] ftuE ftÞo ™ fhðwk òuEyu. …hk‚w Ëßs™tu™e hûtt y™u Œwütu™tu ™tþ fhðt{tk
y{™u ËntÞ Y…{tk ËŒt ht¾ðt òuEyu. yt…u þw¼t[hýÞwõ‚ ƒ™e™u y{the rþü s™tu™e Ëk{r‚
661 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u {]Œw ð[™tu îtht Ëk…qýo «ò …h þtË™ fhðwk òuEyu. (27)
•Ê ÃûÊfi˘ßãº˝Êÿflfi— ¬ŸãÃÊÁ÷ ÿ˘™§flZ ªÊ◊fiãâ ÁÃÃÎfià‚ÊŸ˜Ô–
‚∑ÆΧàSfl¢õ ÿ ¬ÈfiL§¬ÈÆòÊÊ¢ ◊„UËú ‚„UdfiœÊ⁄UÊ¢ ’΄UÃË¥ ŒÈŒfiÈˇÊŸ˜ÔH 28H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-hts™T ! su ²ï-su ¥æ²±:-ËíÞ™u «t fh™tht «òs™tu - ¨ÜëUyS±}æì-yuf
ðth Wí…L™ fh™the, ÐéLÐé~ææ}æì-yL™ ytrŒ Y…{tk «fx y™uf …wºttu ðt¤e, ¨ãd{æÚæ}æì-yËkÏÞ Ëwðýo
ytrŒ …ŒtÚttuoðt¤e yÚtðt yËkÏÞ «týeytu™u Äthý fhðtðt¤e, Ïæëã„è}æì-rðM‚eýo }æãè}æì-rðþt¤
¼qr{™u ÎéÎéÿæÝì-Œtunðt RåAu yÚtto‚T ‚u™tÚte RåAt™e …qŠ‚ fhðt RåAu Au.
²ï-su {™w»Þ xææï}æ‹„}æì-Œwü RrLÿÞtuðt¤t ÷k…x ª±ü}æì-®nËfs™™u ¥ç|æ, ç„„ëy¨æÝì-{wÏÞ Y…Úte
„ÎüÝ-{thðt RåAu Au; su „ï-yt…™t „„ì-‚u htsf{o™e ¥æ, ÐÝ‹„-«þkËt fhu Au; ‚u™e yt… ËŒt
WL™r‚ fhtu. (28)
¼tðtÚto : su hts¼õ‚, Œwütu™t ®nËf y™u yuf ðth{tk y™uf V¤ yt…™the ‚Útt Ëðo™u Äthý
fh™the ¼qr{™u yuf ðth{tk Œtunðt™u Ë{Úto ntuÞ, ‚u htßÞ ftÞtuo™u fhðt™u Ë{Úto ƒ™e þfu Au. (28)
ß◊Ê¢ à ÁäÊÿ¢ ¬˝ ÷fi®⁄U ◊„UÊ ◊„UË◊Sÿ SÃÊòÊ Áœ·áÊÊ ÿûÊfi˘•ÊŸ¡–
Ã◊Èfià‚fl øfi ¬˝‚fl øfi ‚Ê‚Á„UÁ◊ãº˝¯ ŒflÊ‚— ‡Êflfi‚Ê◊ŒãŸŸÈfiH 29H
…ŒtÚto : nu hts™T ! nwk }æãè}æì-…qò™u ÞtuøÞ ðtýe ‚Útt §}ææ}æì-yu „ï-yt…™e ç{²}æì-ƒwrØ ðt f{o™u
Ðí, |æÚï-Äthý fÁk Awk; S„æï~æï-M‚wr‚{tk ²S²-yu {the ç{¯‡ææ-ƒwrØ ²„ì-su „ï-yt…™u ¥æÝ…ï-«fx
fhu Au ; „}æì-‚u à汨æ-ƒ¤Úte ¨æ¨çã}æì-yíÞk‚ Ën™ fh™th §‹Îí}æì-…h{ ƒ¤™t Þtu„Úte þºtwytu™t
rðŒthf ˼t…r‚™u }æã:-{nt™ ftÞo™t ©y¨±ï-yt™kŒ Ë{Þ{tk ™-y™u Ðí¨±ï-Wí…r¥t ft¤{tk ™-
…ý Îï±æ¨:-rðît™ ÷tuftu ¥Ýé + ¥}æÎÝì-y™wfq¤‚t…qðof yt™krŒ‚ fhu. (29)
¼tðtÚto : òu htò ytrŒ ÷tuftu rðît™tu îtht W¥t{ ƒwrØ y™u ðtýe „úný fhu Au, ‚uytu ËíÞ™u
y™wfq¤ hne™u MðÞk yt™krŒ‚ ƒ™e™u yLÞtu™u …ý yt™krŒ‚ fhu Au. (29)
Áfl÷˝Ê«˜UÔ ’ÎÆ„U|à¬fi’ÃÈ ‚Êêÿ¢ ◊äflÊÿÈÆŒ¸œfilôʬfiÃÊflÁflfiOÔ‰UÃ◊˜Ô–
flÊÃfi¡ÍÃÊ ÿÊ˘•fiÁ÷⁄UˇÊfiÁà à◊ŸÊfi ¬˝¡Ê— ¬Èfi¬Ê· ¬ÈL§œÊ Áfl ⁄UÊfi¡ÁÃH 30H
…ŒtÚto : ²:-su ±æ„…ê„:-ðtÞwÚte ðu„™u «t ËqÞo™e Ë{t™ ç±|æíæÇì-rðþu»t Y…Úte «ftþ{t™
htò - ¥ç±Oé„}æì-y¾krz‚ ¥æ²é:-Sð™™u ²¿æЄæñ-Þ¿t = Þwõ‚ ÔÞðnth™t …t÷f …tu‚t™t ytí{t{tk
Î{„ì-Äthý fh‚t y}æÝæ-ytí{tÚte Ðí…æ:-«ò™e ¥ç|æÚÿæç„-ËðoºtÚte hûtt fhtu Atu, ÐéÐæï¯-…tu»tý
fhtu Atu. y™u ÐéL{æ-y™uf «fthÚte ç± Úæ…ç„-rðþu»t fhe™u «ftþ{t™ ƒ™tu Atu; ‚u yt… Ïæëã„ì-
{nt™ ¨æï}²}æì-Ëtu{ = yti»trÄ™t }æ{é-{Äwh hË™wk çÐÏæ„é-…t™ fhtu. (30)
¼tðtÚto : nu htò ytrŒ {™w»Þtu ! su{ ËqÞo ð»tto îtht Ëðo™u Sð™ yt…u Au y™u Ëðo™wk …t÷™
fhu Au, ‚u{ ‚{u ËŒT„wýtuÚte {nt™ ƒ™e™u LÞtÞ y™u rð™ÞÚte «òs™tu™e r™hk‚h hûtt fhtu. (30)
662 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
©UŒÈÆ àÿ¢ ¡ÊÃflfiŒ‚¢ Œfl¢ flfi„U|ãà ∑§Ãflfi—– ŒÎÆ‡Ê Áfl‡flÊfiÿ ‚Íÿ¸Ó®◊˜ÔH 31H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su …愱ïΨ}æì-Wí…L™ ÚtÞu÷ …ŒtÚttuo{tk rðã{t™, Îï±}æì-«ftþ{t™ su
¨ê²ü}æì-ËqÞo{kz¤™u ç±Eæ²-rðï™t Îëàæï-Œþo™ {txu ÜïU„±:-rfhýtu ©„ì + ±ãç‹„-ytùÞoÚte ðn™
fhu Au; y²}æì-‚u™u ©-rð[th…qðof ‚{u òýtu. (31)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo rfhýtu îtht ËkËth™t Œþo™ fhtðu Au y™u MðÞk Ëwþtur¼‚ ƒ™u Au, ‚u{
rðît™ s™tu Ëðo rðãtytu y™u rþûttytu™u ƒ‚tðe™u - Œþtoðe™u Ëwþtur¼‚ ƒ™u. (31)
ÿŸÊfi ¬Êfl∑§ øˇÊfi‚Ê ÷È⁄URáÿãâR ¡ŸÊ°2˘•ŸÈfi– àfl¢ flfiL§áÊ ¬‡ÿfiÁ‚H 32H
…ŒtÚto : nu Ðæ±ÜU-…rðºt f‚to, ±L‡æ-©uc rðît™T ðt hts™T ! y±}æì-yt… ²ïÝ-su ™ÿæ¨æ-«fx
Œþo™ ðt W…ŒuþÚte |æéÚ‡²‹„}æì-…t÷™ fh™th {™w»Þ™u ¥Ýé, Ðà²ç¨-y™wfq¤ swytu Atu; ‚uÚte …ÝæÝì-
y{u Ëðo {™w»Þtu™u swytu y™u y{u yt…™u y™wfq¤ ð‚toð fheyu. (32)
¼tðtÚto : su{ htò y™u hts…wÁ»ttu suðe he‚u ÔÞðnthÚte «òs™tu™t «íÞu ÔÞðnth fhu, ‚u{
‚uðt s ¼tðÚte ‚uytu™t «íÞu «òs™tu …ý ð‚toð-ÔÞðnth fhu. (32)
ŒÒ√ÿÊfifläflÿÍ¸Æ˘•Ê ªfiÃö⁄UÕfiŸ ‚Íÿ¸ÓàfløÊ– ◊äflÊfi ÿôÊö ‚◊fiÜ¡ÊÕ Ã¢ ¬˝àŸÕÊfi–
•ÿ¢ flŸ—– ÁøòÊ¢ ŒflÊŸÊfi◊˜ H 33H
…ŒtÚto : nu Îïòæñ-©uc rðît™tu ðt rŒÔÞ „wýtu{tk [‚wh ¥Š±²êü-…tu‚t™t y®nËt Y… Þ¿t™t
RåAwf ƒu hts…wÁ»ttu ! yt… ¨ê²üy±™æ-ËqÞo™e Ë{t™ «ftþ{t™ íð[t - ƒtÌt ytðhýðt¤t, ÚƒïÝ-
‚u „{™þe÷ rð{t™trŒ Þt™Úte ¥æ + xæ„}æì-ytðtu; y™u }抱æ-{]Œw Ët{„úeÚte ²¿æ}æì-Þtºtt, Ëk„út{
ðt nð™ Y… Þ¿t™u ¨}æì, ¥Tæƒï-ËBÞfT «fx fhtu. {kºt™t yðrþü yÚto {txu ÞswðuoŒ™t
yæÞtÞ-7™tu {kºt-12; 16 y™u 42{tk swytu. (33)
¼tðtÚto : htò ytrŒ {™w»Þtu ËqÞo™t «ftþ™e Ë{t™ rð{t™ ytrŒ Þt™tu, Ëk„út{ ‚Útt nð™
ytrŒ h[e™u Þtºtt ytrŒ ÔÞðnthtu™u rËØ fhu. (33)
•Ê Ÿ˘ß«UÊfiÁ÷*flŒÕfi ‚ȇÊ|Sà Áfl‡flÊŸfi⁄U— ‚ÁflÃÊ Œfl˘∞fiÃÈ–
•Á¬ ÿÕÊfi ÿÈflÊŸÊ ◊à‚fiÕÊ ŸÊ Áfl‡fl¢ ¡ªfiŒÁ÷Á¬àfl ◊fiŸË·ÊH 34H
…ŒtÚto : nu ²é±æÝ:-ƒúñ[Þo …qðof rðãt ¼ýu÷t Þwðftu ! ²ƒæ-su{ ç±EæÝÚ:-Ëðo™t ™tÞf, Îï±:-
rŒÔÞ „wýtuÚte Þwõ‚ ¨ç±„æ-ËqÞo™e Ë{t™ «ftþ{t™ W…Œuþf - §Çæç|æ:-Ëwrþrût‚ ðtýeytuÚte ç±Îƒï-
ƒ‚tððt ÞtuøÞ ÔÞðnth{tk ¨éàæçS„-ËwkŒh «þkËtÞwõ‚ Ý:-y{tht ç±E}æì-Ëðo …xæ„ì-sk„{ = …wºt
y™u „tÞ ytrŒ™u ¥æ + »„é-ËðoºtÚte «t fhu Au; ‚u{ ¥ç|æçÐy±ï-‚u™e ËL{w¾ „{™{tk ‚{u }æy¨ƒ-
yt™krŒ‚ hntu; su Ý:-y{the }æÝè¯æ-{uÄt ƒwrØ Au, ‚u™u ¥çÐ-…ý þwØ fhtu. (34)
¼tðtÚto : su ÷tuftu ËqÞo™e Ë{t™ rðãtÚte «ftrþ‚ ytí{tðt¤t, þheh ‚Útt ytí{tÚte …qýo Þwðt™,
Ëwrþrût‚, rs‚urLÿÞ y™u Ëwþe÷ ntuÞ Au, ‚uytu Ëðo™u W…Œuþ îtht ¿tt™ «t fhtðe þfu Au. (34)
663 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÿŒl ∑§ìÊfi flÎòÊ„UãŸÈÆŒªÊfi˘•Á÷ ‚Ífiÿ¸– ‚flZ ÃÁŒfiãº˝ à fl‡ÊfiH 35H
…ŒtÚto : nu ±ë~æãÝì-ð]ºt = {u½™wk n™™ fh™th ËqÞo Ë{t™, ¨ê²ü-rðãtY… yiïÞo™t Wí…tŒf
§‹Îí-rðît™T ! „ï-yt…™t ²„ì-su ¥l-ytsu ¨±ü}æì-Ëðo fkE ±àæï-ðþ{tk Au; „„ì-‚u™u ÜU„ì ™-ËðoÚtt
¥ç|æ + ¥xææ:-WL™‚ fhtu. (35)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ËqÞo™e Ë{t™ yrðãtY… ykÄfth y™u Œwü‚t™wk r™ðthý fhe™u Ëðo™u
ðþe¼q‚ fhu Au, ‚uytu yÇÞwŒÞ™u «t fhu Au. (35)
Ã⁄UÁáÊfi*fl‡flŒfi‡Ê¸ÃÊ ÖÿÊÁÃc∑ΧŒfiÁ‚ ‚Íÿ¸– Áfl‡fl◊Ê ÷ÊfiÁ‚ ⁄UÊøŸ◊˜ÔH 36H
…ŒtÚto : nu ¨ê²ü-ËqÞo™e Ë{t™ «ftþ{t™ hts™T ! su{ „Úç‡æ:-ËqÞo - ç±EÎàæü„:-Ëðo™u òuðt
ÞtuøÞ, Á²æïç„cÜëU„ì-yÂø™, rðãw‚T, [kÿ{t , ™ûtºt, „ún, ‚tht ytrŒ™u «ftrþ‚ fh™th ËqÞo÷tuf
Au; ‚u Úæï™Ý}æì-Ár[fthf, ç±E}æì-Ë{„ú htßÞ™u «ftrþ‚ fhu Au; ‚uðt yt… ¥ç¨-Atu. suÚte yt…
LÞtÞ y™u rð™ÞÚte htßÞ™u ¥æ, |ææç¨-Ëthe he‚u «ftrþ‚ fhtu Atu, ‚uÚte Ëífth™u …tºt Atu. (36)
¼tðtÚto : òu hts…wÁ»t rðãt™t «ftþf ntuÞ, ‚tu Ëðo™u yt™krŒ‚ fhe þfu Au. (36)
Ãà‚ÍÿÓ¸Sÿ Œflàfl¢ Ãã◊fiÁ„Uàfl¢ ◊äÿÊ ∑§ûÊʸ*flÃfiÃö‚¢ ¡fi÷Ê⁄U–
ÿŒŒÿÈfiÄà „UÁ⁄UÃfi— ‚œSÕʌʺ˝ÊòÊË flÊ‚fiSßÈà Á‚◊S◊ÒfiH 37H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! s„Œeïh ytftþ™tk }抲æ-{æÞ{tk ãçÚ„:-su{tk …ŒtÚttuo™wk nhý ÚttÞ ‚u
rŒþtytu y™u 籄„}æì-rðM‚]‚ ftÞo s„‚™tu ¨}æì, …|ææÚ-Ëknth fhe™u …tu‚t™t{tk ÷e™ fhu Au; ç¨}æS}æñ-
Ëðo™u {txu Úæ~æè-ht‚™e Ë{t™ ±æ¨:-ykÄfth Y… ytåAtŒ™™u „Ýé„ï-Vu÷tðu Au; ¥æ„ì-‚Œ™L‚h
¨{Sƒæ„ì-yuf MÚtt™Úte yÚtto‚T Ëðo Ëtûte ð„uhuÚte r™ð]¥t ÚtE™u yuft„ú §„ì-s ¥²év„-Ë{trÄMÚt
ÚttÞ Au; „„ì-‚u ÜUœææïü:-fhðt™u Ë{Úto ¨ê²üS²-[ht[h™t ytí{t - …h{tí{t™t Îï±y±}æì-Œuðíð „„ì-
‚Útt ‚u™t }æçãy±}æì-{rn{t™u ‚{u òýtu. (37)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu yt… ÷tuftu su Eïh Ëðo s„‚™e h[™t, Äthý y™u rð™tþ fhu Au ,
‚u™t ‚u {rn{t™u òýe™u r™hk‚h ‚u™e W…tË™t fhtu. (37)
Ã|ã◊òÊSÿ flLfi§áÊSÿÊÁ÷øˇÊ ‚ÍÿÊ¸Ó M§¬¢ ∑Îfi§áÊÈà lÊL§¬SÕfi–
•ŸãÃ◊ãÿŒÈ˝‡ÊfiŒSÿ ¬Ê¡fi— ∑ÆΧcáÊ◊ãÿhÆÁ⁄U× ‚¢ ÷fi⁄U|ãÃH 38H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! læñ:-«ftþ™e ©ÐSƒï-Ë{e…{tk rðã{t™ ¨ê²ü:-[ht[h™t ytí{t Eïh
ç}æ~æS²-«tý y™u ±L‡æS²-WŒt™™t „„ì-‚u MÐ}æì-Y…™u ÜëU‡æé„ï-h[u Au; suÚte {™w»Þ ¥ç|æ™ÿæï-swyu
Au - òýu Au; ¥S²-‚u …h{tí{t™t Làæ„ì-þwØ MðY…, Ðæ…:-ƒ¤, ¥Ý‹„}æì-y…rhr{‚ ¥‹²„ì-
664 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yt…ýtÚte r¼L™ Au; y™u ¥‹²„ì-ƒeò ÜëUc‡æ}æì-yrðãtrŒ {r÷™ „wýðt¤t r¼L™ s„‚™u ãçÚ„:-
nhýþe÷ rŒþtytu ¨}æì, |æÚç‹„-Äthý fhu Au, ‚u{ ‚{u òýtu. (38)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su y™k‚ ƒúñ Au, ‚u «f]r‚ y™u SðtuÚte r¼L™ Au, yu he‚u «f]r‚ ™t{f
s„‚™wk fthý rð¼w [ÔÞt…f - rðM‚]‚ ] Au. ‚u™tÚte su Wí…L™ ÚttÞ Au, ‚u - ‚u Ë{Þ «t fhe™u
EïheÞ r™Þ{Úte rðr™ü ÚtE òÞ Au.
su{ Sð «tý y™u WŒt™ îtht Ëðo ÔÞðnthtu™u rËØ fhu Au, ‚u{ s Eïh …tu‚t™t y™k‚
Ët{ÚÞoÚte yt [s„‚]™e Wí…r‚, ÂMÚtr‚ y™u «÷Þ fhu Au. (38)
’á◊„UÊ°2˘•fiÁ‚ ‚Íÿ¸ ’«UÊfiÁŒàÿ ◊„UÊ°2˘•fiÁ‚–
◊„USÃfi ‚ÃÊ ◊fiÁ„U◊Ê ¬fiŸSÿÃ˘hÊ Œfifl ◊„UÊ°2˘•fiÁ‚H 39H
…ŒtÚto : nu ¨ê²ü-[ht[h™t yL‚Þto{e Eïh ! suÚte yt… ÏæÅì-ËíÞ s }æãæÝì-{nt™ Atu; {n¥ð
ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ ¥ç¨-Atu.
nu ¥æçÎy²-yrð™tþe MðY… Eïh ! suÚte yt… ÏæÅì-y™L‚ ¿tt™ðt™ ‚Útt }æãæÝì-{nt™ =
{n¥ð ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ ¥ç¨-Atu; ¨„:-ËíÞ MðY…ðt¤t }æã:-{nt™ „wýtuðt¤t „ï-yt…™t
}æçã}ææ-{rn{t™e ÐÝS²„ï-M‚wr‚ fhðt{tk ytðu Au.
nu Îï±-rŒÔÞ „wý - f{o - Mð¼tðÞwõ‚ Eïh ! suÚte yt… ¥hæ-«rËØ ‚Útt }æãæÝì-{n¥ð
ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ ¥ç¨-Atu; ‚uÚte y{tht W…tMÞ ¥ç¨-Atu. (39)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su …h{uïh™t {rn{t™w ËqÞo y™u …]Úðe ytrŒ …ŒtÚttuo ¿tt™ fhtðu Au
y™u su ËðoÚte {nt™ Au, ‚u™u Atuze™u ftuE yLÞ™e W…tË™t ™ fhðe òuEyu. (39)
’≈˜UÔ ‚fiÍÿ¸ üÊflfi‚Ê ◊„UÊ°2˘•fiÁ‚ ‚òÊÊ Œfifl ◊„UÊ°2˘•fiÁ‚–
◊qÔUÊ ŒflÊŸÊfi◊‚ÈÆÿ¸~— ¬ÈÆ⁄UÊÁ„fiUÃÊ Áfl÷È ÖÿÊÁÃ⁄UŒÊfièÿ◊˜ÔH 40H
…ŒtÚto : nu ÏæÅì-ËíÞ ¨ê²ü-ËqÞo Ë{t™ Ëðo™t «ftþf Eïh ! suÚte yt… Ÿæ±¨æ-Þþ ðt Ä™Úte
}æãæÝì-{nt™ ¥ç¨-Atu.
nu Îï±-rŒÔÞ Ëw¾ «Œt™ fh™tht Eïh ! yt… ¨~ææ-ËíÞ™u fthýu }æãæÝì-{nt™ ¥ç¨-Atu.
suÚte yt… Îï±æÝæ}æì-…]Úðe ytrŒ Œuðtu ðt rðît™tu™tk ÐéÚæïçã„:-«Út{Úte rn‚fthe Atu, }æqæ-{n¥ðÚte
¥¨é²ü:-«týtu™u {txu rn‚i»te Út‚t ¥Îæ|²}æì-y®nË™eÞ ç±|æé-ÔÞt…f Á²æïç„:-«ftþ MðY… Atu, ‚uÚte
Ëífth™u ÞtuøÞ Atu. (40)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su Eïhu Ëðo™t …t÷™™u {txu yL™ ytrŒ™u Wí…L™ fh™the ¼qr{, {u½
y™u «ftþ™u Wí…L™ fh™th ËqÞo ƒ™tðu÷ Au, ‚u s …h{uïh W…tË™t fhðt™u ÞtuøÞ Au. (40)
665 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
üÊÊÿfiãÃ˘ßfl ‚ÍÿZ Áfl‡flÁŒãºfi˝Sÿ ÷ˇÊÖ
fl‚ÍfiÁŸ ¡Êà ¡Ÿfi◊ÊŸ˘•Ê¡fi‚Ê ¬˝ÁÃfi ÷ʪ¢ Ÿ ŒËfiÁœ◊H 41H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u ¥æï…¨æ-Eïh™t Ët{ÚÞoÚte …æ„ï-Wí…L™ ÚtÞu÷ y™u …Ý}ææÝï-
Wí…L™ Út™tht s„‚{tk ¨ê²ü}æì-Mð«ftþ MðY…, Ëðo™t ytí{t s„Œeïh™tu Ÿæ沋„§±-yt©Þ fh‚tk
Ë{t™ ç±Eæ-Ëðo ±¨êçÝ-ðM‚wytu™u Ðíç„ + Îèç{}æ-«t fheyu Aeyu; ‚Útt |ææxæ}æì, Ý-Ëuð™eÞ
ykþ™t Ë{t™ Ëuð™ fheyu Aeyu; ‚u{ §„ì-s §‹ÎíS²-W¥t{ yiïÞo™t yu ¼t„™wk ‚{u |æÿæ„-Ëuð™
fhtu. (41)
¼tðtÚto : òu y{u …h{uïh™wk Ëuð™ fh‚t rðît™tu™e Ë{t™ ƒ™e sEyu, ‚tu yt ËkËth{tk
Ë{M‚ yiïÞo™u «t fhe þfeyu. (41)
•lÊ ŒfiflÊ˘©UÁŒfiÃÊ ‚Íÿ¸Ó®Sÿ ÁŸ⁄Uö„fiU‚— Á¬¬ÎÆÃÊ ÁŸ⁄UfifllÊØԖ
ÃãŸÊfi Á◊òÊÊ flLfi§áÊÊ ◊Ê◊„UãÃÊ◊ÁŒfiÁ× Á‚ãœfiÈ— ¬ÎÁÕflˢ©Uà lÊÒ—H 42H
…ŒtÚto : nu Îï±æ-rðît™tu ! suÚte ¨ê²üS²-ËqÞo™tu ©ç΄-WŒÞ Út‚tk ¥l-yts ¥¢ã¨:-y…htÄÚte
Ý:-y{™u çÝ:-ËðoÚtt Œqh fhtu Atu; ¥±læ„ì-®™rŒ‚ Œw:¾Úte çÝ: + çÐÐë„-ËðoÚtt hûtt fhtu Atu; „„ì-
‚uÚte ç}æ~æ:-r{ºt ±L‡æ:-©uc s™, ¥çÎç„:-ytftþ, 程{é:-Ë{wÿ, Ðë烱è-¼qr{, ©„-y™u læñ:-
«ftþ yu Ëðo Ý:-y{thtu }ææ}æã‹„æ}æì-Ëífth fhu Au. (42)
¼tðtÚto : su rðît™ {™w»Þtu «tý ytrŒ™e Ë{t™ Ëðo™u Ëw¾ yt…u Au, y…htÄÚte Œqh ht¾u
Au, ‚uytu s„‚™u þtur¼‚ fh™tht Au. (42)
•Ê ∑ÆΧcáÊŸ ⁄U¡fi‚Ê flûʸӮ◊ÊŸÊ ÁŸfl‡ÊÿfiãŸ◊Îâ ◊àÿZÓ ø–
Á„U⁄URáÿÿfiŸ ‚ÁflÃÊ ⁄UÕŸÊ ŒflÊ ÿÊfiÁà ÷ÈflfiŸÊÁŸ ¬‡ÿfiŸ˜ÔH 43H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su çãÚ‡²²ïÝ-ßÞtur‚{oÞ ÚƒïÝ-h{ýeÞ MðY… ‚Útt ÜëUc‡æïÝ-ytf»toýÚte
Ú…¨æ-÷tuf Ë{qn™e ËtÚtu ¥æ, ±„ü}ææÝ:-…tu‚t™t ¼ú{ý™e ytð]r¥t fh‚t rðã{t™ ÚtE™u |æé±ÝæçÝ-
Ëðo ÷tuftu™u Ðà²Ýì-Œu¾tz‚t hne Îï±:-«ftþ{t™ ¨ç±„æ-ËqÞoŒuð ¥}æë„}æì-s¤ ðt {hýÄ{oÚte hrn‚
ytftþ ytrŒ ™-y™u }æy²ü}æì-{hýÄ{to {™w»Þ ytrŒ «týeytu™u çݱïàæ²Ýì-…tu‚-…tu‚t™t «Œuþ{tk
MÚttr…‚ fh‚tk hne ¥æ + ²æç„-WŒÞ - yM‚ Ë{Þ{tk ytðt„{™ fhu Au; ‚u Eïh™tu h[u÷tu ËqÞo÷tuf
Au. (43)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ yt ¼q„tu¤ ytrŒ ÷tuftu™e ËtÚtu ‚u ËqÞo™wk ytf»toý Au, su ð»tto™t
îtht y{]‚{Þ s÷ ðhËtðu Au y™u su Ëðo {q‚o …ŒtÚttuo™tu «ftþf Au, ‚u{ ËqÞo ytrŒ™u …ý Eïh™tk
ytf»toý îtht Äthý fhðt{tk ytðu÷ Au, yu{ òýðwk òuEyu. (43)
666 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¬˝ flÊfiflΡ ‚Ȭ˝ÿÊ ’*®„U®⁄fiU·Ê◊Ê Áfl‡¬ÃËfifl ’ËÁ⁄Ufi≈U˘ßÿÊÖ
Áfl‡ÊÊ◊ÄÃÊL§·‚fi— ¬ÍÆfl¸„ÍUfiÃÊÒ flÊÿÈ— ¬ÍÆ·Ê SflSÃÿfi ÁŸÿÈàflÊfiŸ˜ÔH 44H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ Ðê±üãê„æñ-…qðoòuÚte «þkrË‚ ¨éÐí²æ:-Ëthe he‚u „r‚ðt¤t, çݲéy±æÝì-
þe½úfthe ðu„ ytrŒ „wýðt¤t ±æ²é:-…ð™ y™u Ðê¯æ-ËqÞo »¯æ}æì-yu {™w»Þtu™tk S±S„²ï-Ëw¾™u {txu
Ðí, ±æ±ë…ï-„r‚ fhu Au; ç±àææ}æì-«òytu™e {æÞ{tk ç±à±Ð„è±-«ò hûtf ƒu htòytu™e Ë{t™ ÏæèçÚÅï-
yL‚rhût{tk ¥æ + §²æ„ï-Ëðoºt [÷tðu Au; ‚u{ ¥v„æï:-htrºt y™u ©¯¨:-rŒðË™tk Ïæ<ã:-s¤™u «tÂ
fhu Au. (44)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su ðtÞw y™u ËqÞo LÞtÞfthe htò™e Ë{t™ …t÷f Au, ‚u ƒL™u Eïh™t
îtht h[u÷ Au, ‚u{ òýðwk òuEyu. (44)
ßãº˝flÊÿÍ ’΄US¬$®Ãfi Á◊òÊÊÁÇŸ¢ ¬ÍÆ·áÊ¢ ÷ªfi◊˜Ô– •ÊÁŒàÿÊã◊ÊLfi§Ã¢ ªáÊ◊˜ÔH 45H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u §‹Îí±æ²ê-rðãw‚T y™u …ð™, ÏæëãSÐç„}æì-{tuxt ÷tuftu™t hûtf ËqÞo,
ç}æ~ææ-r{ºt = «tý, ¥çxÝ}æì-yÂø™, Ðꯇæ}æì-…wrüfthf |æxæ}æì-yiïÞo, ¥æçÎy²æÝì-ƒth {rn™tytu,
}ææL„}æì-{Á‚ = ðtÞw ËkƒkÄe xæ‡æ}æì-„ý = Ë{qn™u òýe™u W…Þtu„ fhu Au; ‚u{ ‚{u …ý ‚u™tu «Þtu„
fhtu. (45)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Ë]rü™tk rðãw‚T ytrŒ …ŒtÚttuo™u òýe™u, ‚u™u ËkÞwõ‚ fhe™u ftÞtuo™u rËØ fhðt
òuEyu. (45)
flLfi§áÊ— ¬˝ÊÁflÃÊ ÷Èfifl|ã◊òÊÊ Áfl‡flÊfiÁ÷M§ÁÃÁ÷fi—– ∑§⁄fiUÃÊ¢ Ÿ— ‚ÈÆ⁄UÊœfi‚—H 46H
…ŒtÚto : nu yæÞt…f y™u W…Œuþf rðît™tu ! su{ ±L‡æ:-WŒt™ ðtÞw™e Ë{t™ W¥t{ rðît™
y™u ç}æ~æ:-«tý™e Ë{t™ r«Þr{ºt ç±Eæç|æ:-Ëðo ªç„ç|æ:-hûtt ytrŒ r¢ÞtytuÚte Ðíæ籄æ-hûtf
|æ鱄ì-ƒ™u Au; ‚u{ yt… ƒL™u Ý:-y{™u ¨éÚæ{¨:-W¥t{ Ä™Úte Þwõ‚ ÜUÚ„æ}æì-fhtu. (46)
¼tðtÚto : su yæÞt…ftu y™u W…Œuþftu «tý™e Ë{t™ Ëðo{tk «er‚ðt¤t, WŒt™™e Ë{t™ þheh
y™u ytí{t™u ƒ¤ «Œt™ fh™tht ntuÞ Au, ‚u s Ëðo™t hûtf ƒ™e™u, Ëðo™u Ä™ðt™ ƒ™tðe þfu
Au. (46)
•Áœfi Ÿ ßãº˝ Ò · Ê¢ ÁflcáÊÊ fi ‚¡Ê à ÿ~ Ê Ÿ Ê◊˜ Ô – ß Ã Ê ◊Lfi § ÃÊ •|‡flfi Ÿ Ê Ã¢
¬˝àŸÕÊfi– •ÿ¢ flŸ—– ÿ ŒflÊ‚fi—– •Ê Ÿ˘ß«UÊfiÁ÷—– Áfl‡flfiÁ÷— ‚Êêÿ¢ ◊œÈfi–
•Ê◊Êfi‚‡ø·¸áÊËœÎ×H 47H
…ŒtÚto : nu §‹Îí:-…h{ yiïÞo «Œt‚t rðît™T ! nu ç±c‡ææï:-ÔÞt…f Eïh ! nu }æL„:-{™w»Þtu !
nu ¥çEÝæ-yæÞt…f y™u W…Œuþftu ! ‚{u Ëðo ¨…æy²æÝæ}æì-y{tht ËnÞtu„e »¯æ}æì-yu Ý:-y{the
667 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
{æÞ{tk ¥ç{-Mðt{eíð™u §„-«t fhtu. {kºt™t yðrþü yÚto {txu ÞswðuoŒ™t yæÞtÞ-7™tu {kºt-
12, 16 y™u 19; yæÞtÞ-33™tu {kºt-34 y™u 10 y™u yæÞtÞ-7™tu {kºt-33 swytu. (47)
¼tðtÚto : su rðît™T Eïh™e Ë{t™ …ût…t‚ Atuze™u y{the {æÞ{tk ð‚toð fhu Au, ‚u™e ËtÚtu
y{u …ý ‚uðtu ð‚toð fheyu. (47)
•ÇŸ˘ßãº˝ flLfi§áÊ Á◊òÊ ŒflÊ— ‡Êh¸— ¬˝ ÿfiãà ◊ÊMfi§ÃÊà ÁflficáÊÊ–
©U÷Ê ŸÊ‚fiàÿÊ L§º˝Ê˘•fiœ ÇŸÊ— ¬ÍÆ·Ê ÷ª— ‚⁄fiUSflÃË ¡È·ãÃH 48H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-rðãt™t «ftþf rðît™T ! §‹Îí-{nt™ yiïÞoÞwõ‚ hts™T ! ±L‡æ-yr‚ ©uc
s™ ç}æ~æ-r{ºt }ææL„-{™w»Þtu™e {æÞ{tk rðã{t™ «Ät™ …wÁ»t ! ©„-y™u ç±c‡ææï-rðãt{tk ÔÞtÂ
Îï±æ:-rðît™tu ! ‚{u y{tht {txu àæhü:-þheh y™u ytí{t™t ƒ¤™u Ðí, ²‹„-«Œt™ fhtu.
©|ææ-ƒL™u Ýæ¨y²æ-ËíÞ MðY… yæÞt…f y™u W…Œuþf, LÎí:-Œwütu™u hztð™th Áÿ, xÝæ:-
Ëwrþrût‚ ðtýeytu, Ðê¯æ-…tu»tf, |æxæ:-yiïÞoðt™T ¥{-y™u íÞthƒtŒ ¨ÚS±„è-«þM‚ ¿tt™Úte †e
yu Ëðuo y{the …鯋„-Ëuðt fhu. (48)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu rðît™tu™e Ëuðt fhe™u rðãt y™u Ëwrþûtt „úný fhe™u yLÞtu™u …ý rðît™T
ƒ™tððt òuEyu. (48)
ßãº˝ÊÇŸË Á◊òÊÊflL§áÊÊÁŒfiÁÃö Sfl~— ¬ÎÁÕflË¥ lÊ¢ ◊L§Ã— ¬fl¸Ó®ÃÊ°2˘•¬—–
„ÈUÆfl ÁflcáÊÈfi ¬ÍÆ·áÊ¢ ’˝rÊÔfiáÊS¬Áâ ÷ª¢ ŸÈ ‡Ê ö‚fiö ‚ÁflÃÊ⁄Ufi◊ÍÆÃÿfiH 49H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ nwk yæÞt…f - ª„²ï-hûtt ytrŒ™u {txu §‹ÎíæxÝè-ËkÞwõ‚ rðãw‚T y™u
yÂø™, ç}æ~ææ±L‡ææ-{¤u÷t «tý y™u WŒt™, ¥çÎç„}æì-yL‚rhût, Ðë烱è}æì-¼qr{, læ}æì-ËqÞo, }æL„:-
rð[thþe÷ {™w»Þtu, бü„æÝì-ðtŒ¤tu yÚtðt …ntztu ¥Ð:-s¤, ç±c‡æé}æì-ÔÞt…f Eïh, Ðꯇæ}æì-
…wrüf‚to, Ïæíræ‡æSÐç„}æì-ƒúñtkz ðt ðuŒ™t …t÷f Eïh, |æxæ}æì-yiïÞo à梨}æì-«þkËt™u ÞtuøÞ, ¨ç±„æÚ}æì-
yiïÞofthf htò ðt s„‚™t Wí…tŒf y™u S±:-Ëw¾™e Ýé-þe½ú ãé±ï-M‚wr‚ fÁk Awk, ‚u{ ‚{u …ý
‚u™e M‚wr‚ fhtu. (49)
¼tðtÚto : yæÞt…f y™u yæÞu‚t = rþ»Þ ÷tuftu «f]r‚Úte ÷E™u ¼qr{ ËwÄe™t Ëðo …ŒtÚttuo™e
hûtt ytrŒ™u {txu òýu. (49)
•S◊ L§º˝Ê ◊„UŸÊ ¬fl¸Ó®ÃÊ‚Ê flÎòÊ„Uàÿ ÷⁄fiU„ÍUÃÊÒ ‚¡Ê·Êfi—–
ÿ— ‡Êö‚fià SÃÈflà œÊÁÿfi ¬ÖÊ˝˘ßãº˝fiÖÿcΔUÊ˘•S◊Ê°2˘•fiflãÃÈ ŒflÊ—H 50H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²:-su Ð…í:-yiïÞo™u …uŒt fh™th s™ su™e à梨„ï-«þkËt fhu Au; S„鱄ï-
M‚wr‚ fhu Au; y™u su Ä™™u {æç²-Äthý fhu Au, ‚u {™w»Þ™e ‚Útt ¥S}ææÝì-y{the - su ¥S}æï-
y{the {æÞ{tk }æïãÝæ-Ä™ ytrŒ™u ðuhu, LÎíæ:-þºtwytu™u hztð™th, бü„æ¨:-…ðo = WíËð fh™tht,
668 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
±ë~æãy²ï-ð]ºt = Œwü™u {thðt {txu |æÚãê„æñ-yk„t{{tk ytbt™ fhðt ¨…æï¯æ:-Ë{t™ Y…{tk «er‚
y™u Ëuðt fh™tht, §‹ÎíÁ²ïcÆæ:-RLÿ = ˼t…r‚™u ßÞuc = {tuxt {t™™tht Îï±æ:-rðît™tu ¥±‹„é-
hûtt fhu Au; ‚uytu ‚{the …ý hûtt fhu. (50)
¼tðtÚto : su hts…wÁ»ttu …ŒtÚttuo™e M‚wr‚ fh™tht, ©uctu™t hûtf, Œwütu™e ‚tz™t fh™tht, Ëk„út{{tk
¼t„ ÷u™tht, {u½™e Ë{t™ …t÷™ fh™tht y™u «þkË™eÞ Au, ‚uytu™e Ëðo ÷tuftu Ëuðt fhu. (50)
•flʸÜøÊfi˘•lÊ ÷fiflÃÊ ÿ¡òÊÊ˘•Ê flÊ „UÊ*Œ ÷ÿfi◊ÊŸÊ √ÿÿÿ◊˜Ô–
òÊÊäfl¯ ŸÊ ŒflÊ ÁŸ¡È⁄UÊ flÎ∑fi§Sÿ òÊÊäfl¯ ∑§ûÊʸŒfifl¬ŒÊfi ÿ¡òÊÊ—H 51H
…ŒtÚto : nu ²…~ææ:-Ëk„r‚ fhðtðt¤t Îï±æ:-rðît™ hts…wÁ»ttu ! ‚{u ¥l-yts ¥±æü@:-y{tht
ËL{w¾ |汄-ƒ™u yÚtto‚T y{the rðÁØ rð{w¾ ™ ƒ™tu.
|æ²}ææÝ:-¼Þ¼e‚ Út‚tk nwk ±:-‚{tht ãæ<Î-ÓŒÞ{tk rðã{t™ {™™u ¥æ, ò²ï²}æì-Ëthe he‚u
«t fÁk.
Ý:-y{the çÝ…éÚ:-®nËf ±ëÜUS²-[tuh ðt ÔÞt½úÚte ~æ抱}æì-hûtt fhtu.
nu ²…~ææ:-rðît™tu™tu Ëífth fh™tht hts…wÁ»ttu ! ‚{u ¥±ÐÎ:-…zðt™t MÚtt™ ÜUœææü„ì-fqðt ðt
¾tztÚte y{the ~æ抱}æì-hûtt fhtu. (51)
¼tðtÚto : «òs™tuyu hts…wÁ»ttuÚte yt he‚u «tÚto™t fhðe òuEyu - nu …qßÞ hts…wÁ»t rðît™tu !
‚{u Ëðo ËðoŒt y{tht yrðhtuÄe, f…x ytrŒÚte hrn‚ ‚Útt ¼Þ™u Œqh fh™th ƒ™tu. [tuh
y™u ÔÞt½ú ytrŒÚte ‚Útt {t„o ytrŒ™t þtuÄ™ [ÔÞðMÚtt] îtht ¾tzt ð„uhuÚte ‚{u y{the hûtt
fhtu. (51)
Áfl‡flfi˘•l ◊L§ÃÊ Áfl‡flfi˘™§ÃË Áfl‡flfi ÷flãàflÇŸÿ— ‚Á◊fihÊ—–
Áfl‡flfi ŸÊ ŒflÊ˘•fl‚Ê ªfi◊ãÃÈÆ Áfl‡flfi◊SÃÈÆ º˝ÁflfiáÊ¢ flÊ¡Êfi˘•S◊H 52H
…ŒtÚto : nu htò ytrŒ {™w»Þtu ! ¥l-yts su{ ç±Eï-yt… Ëðo ÷tuftu ç±Eï-Ëðo }æL„:-{hýÄ{to
{™w»Þ, ç±Eï-Ëðo ¨ç}æhæ:-«Œe ¥xݲ:-yÂø™ytu ª„è-hûtt ytrŒ r¢ÞtÚte Ý:-y{tht hûtf
|汋„é-ƒ™u Au.
ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-rðît™tu ¥±¨æ-hûtt ytrŒ™e ËtÚtu Ý:-y{™u ¥æ + xæ}æ‹„é-ËðoºtÚte «t ÚttÞ
Au; ‚u{ ç±E}æì-Ëðo Îí籇æ}æì-Ä™ y™u ±æ…:-yL™ ¥S}æñ-yu {™w»Þ™u {txu ¥S„é-«t ÚttÞ. (52)
¼tðtÚto : {™w»Þ suðwk Ëw¾ …tu‚t™t {txu RåAu, ‚u{ yLÞtu™u {txu …ý RåAu. yt ËkËth{tk su
rðît™tu Au, ‚uytu yÄ{to[hýÚte …]ÚtfT ƒ™e™u yLÞtu™u …ý ‚uðt ƒ™tðu. (52)
Áfl‡flfi ŒflÊ— oÎáÊÈÆÃ◊ö „U√ʯ ◊ ÿ˘•ãÃÁ⁄fiUˇÊ ÿ˘©U¬ lÁfl cΔU–
ÿ˘•fi|ÇŸÁ¡uÔUÊ˘ ©Uà flÊ ÿ¡fiòÊÊ˘•Ê‚lÊ|S◊Ÿ˜Ô ’*„UÁ·fi ◊ÊŒÿäfl◊˜ÔH 53H
669 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-rðît™tu ! ‚{u ²ï-su ¥‹„çÚÿæï-ytftþ{tk y™u ²ï-su lç±-«ftþ{tk
rðã{t™ …ŒtÚto Au; ‚u™u Sƒ-òýðtðt¤t ƒ™tu. ²ï-su ¥çxÝç…uæ-rsbt™e Ë{t™ yÂø™ðt¤t ©„-
y™u ±æ-yÚtðt ²…~ææ:-Ëk„r‚ y™u …qò™u ÞtuøÞ su …ŒtÚto Au; ‚u™u Sƒ-òýðtðt¤t ƒ™tu. }æï-{tht
§}æ}æì-yt ã±}æì-yæÞÞ™ - yæÞt…™ Y… ÔÞðnth™u ©Ð + Ÿæë‡æé„ì-Ë{e…Úte Ëtk¼¤tu. ¥çS}æÝì-yu
Ïæ<ãç¯-˼t{tk yÚtðt ytË™ …h ¥æ¨l-ƒuËe™u }ææβŠ±}æì-yt™krŒ‚ ƒ™tu. (53)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u sux÷t ¼qr{, yL‚rhût y™u «ftþ = ãw÷tuf{tk …ŒtÚttuo Au, ‚u™u
òýe™u, rðît™tu™e ˼t fhe™u, rðãtÚteoytu™e …heûtt fhe™u, rðãt y™u Ëwrþûtt™e ð]rØ fhe™u MðÞk
yt™krŒ‚ ƒ™e™u yLÞtu™u ËŒt yt™krŒ‚ fhtu. (53)
ŒflèÿÊ Á„U ¬fi˝Õ◊¢ ÿÁôÊÿfièÿÊ˘◊ÎÃàflö ‚ÈÆflÁ‚fi ÷ʪ◊ÈfiûÊ◊◊˜Ô–
•ÊÁŒgÊ◊ÊŸfiö ‚ÁflÃ√ÿ͸~áÊȸ·˘ŸÍøËŸÊ ¡ËfiÁflÃÊ ◊ÊŸfiÈ·èÿ—H 54H
…ŒtÚto : nu ¨ç±„:-Ëf÷ s„‚™t Wí…tŒf s„Œeïh ! çã-fthý fu yt… ²ç¿æ²ï|²:-Þ¿t™e
rËrØ fh™tht Îï±ï|²:-rðît™tu™u {txu ©œæ}æ}æì-©uc Ðíƒ}æ}æì-{wÏÞ ¥}æë„y±}æì-{tuûtY… |ææxæ}æì-Ëuð™
fhðt ÞtuøÞ Ëw¾™u ¨é±ç¨-«urh‚ fhtu Atu; Wí…L™ fhtu Atu.
¥æ„ì, §„ì-‚Œ™L‚h s Îæ}ææÝ}æì-Ëw¾ŒtÞf …ŒtÚto y™u ¥Ýê™èÝæ-òýðt™t ËtÄ™ …è籄æ-
Sð™™t nu‚w f{tuo™u }ææÝé¯ï|²:-{™w»Þtu™u {txu ç±, ª‡æéü¯ï-rðM‚]‚ fhtu Atu; ‚uÚte y{tht {txu W…tË™t
ÞtuøÞ Au. (54)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u …h{uïh™t s Þtu„Úte y™u rðît™tu™t Ëk„Úte Ëðtuo¥t{ Ëw¾ {tuût™u
«t fhtu. (54)
¬˝ flÊÿÈ◊ë¿UÊfi ’΄UÃË ◊fiŸË·Ê ’ÎÆ„Uºfi˝$ÿ Áfl‡flflÊfi⁄Uö ⁄UÕ¬˝Ê◊˜Ô–
lÈÆÃlÊfi◊Ê ÁŸÿÈ× ¬àÿfi◊ÊŸ— ∑§Áfl— ∑§ÁflÁ◊fiÿˇÊÁ‚ ¬˝ÿÖÿÊH 55H
…ŒtÚto : nu Ðí²Á²æï-yíÞk‚ Þ¿t fh™th rðît™T ! çݲé„:-r™rù‚ …wÁ»ttu - …ŒtÚttuo™u Ðy²}ææÝ:-
«t fh™th ÜUç±:-{uÄtðe rðît™ ƒ™e™u yt… su yt…™e Ïæëã„è-{nt™ }æÝè¯æ-«¿tt =ƒwrØ Au;
‚u™tÚte ÏæëãÎíç²}æì-ƒnw s Ä™tu™u {txu ç±E±æÚ}æì-Ëðo™u ytåAtrŒ‚ fh™th ÚƒÐíæ}æì-rð{t™ ytrŒ Þt™tu
ÔÞt fh™tht, lé„læ}ææ-«ftþ{t™ yÂø™™u «t Út™tht ±æ²é}æì-«tý ytrŒ MðY… ðtÞw y™u
ÜUç±}æì-{uÄtðe rðît™™tu ¥ÓÀ-Ëthe he‚u Ðí, §²ÿæç¨-Ëk„ fhðt RåAtu Atu, ‚uÚte Ëðo™u {txu Ëífth™u
ÞtuøÞ Atu. (55)
¼tðtÚto : su {™w»Þ rðît™™u «t fhe™u …qýo rðãtÞwõ‚ ƒwrØ ‚Útt Ëðo Ä™™u «t fhu Au,
‚u Ëífth™u ÞtuøÞ Au. (55)
ßãº˝fiflÊÿ͢ß◊ ‚ÈÆÃÊ˘©U¬ ¬˝ÿÊfiÁ÷⁄UÊ ªfiÃ◊˜Ô– ßãŒfiflÊ flÊ◊ÈƇÊ|ãà Á„UH 56H
…ŒtÚto : nu §‹Îí±æ²ê-rðãw‚T y™u ðtÞw rðãt™t ¿tt‚t rðît™tu ! ‚{tht {txu §}æï-yu ¨é„æ:-‚iÞth
670 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhu÷t …ŒtÚttuo rðã{t™ Au; çã-fthý fu §‹Î±:-Ëtu{ ytrŒ yti»trÄytu™tu hË ±æ}æì-‚{the ©àæç‹„-
ft{™t fhe hnu÷ Au, yÚtto‚T ‚{thu ÞtuøÞ Au; ‚uÚte Ðí²æïç|æ:-W¥t{ „wý-f{o-Mð¼tðtuÚte ‚u™u ©Ð +
¥æ + xæ„}æì-Ë{e…Úte Ëthe he‚u «t fhtu. (56)
¼tðtÚto : nu rðît™tu ! su fthýu ‚{u y{tht …h f]…t fhtu Atu, ‚uÚte ‚{™u Ëðo «t fhðt-
{¤ðt RåAu Au. (56)
Á◊òÊö „ÈUfifl ¬ÍÆÃŒfiˇÊ¢ flL§áÊ¢ ø Á⁄U‡ÊÊŒfi‚◊˜Ô– Áœÿ¯ ÉÊÎÆÃÊøËú ‚ÊœfiãÃÊH 57H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ nwk ç{²}æì-ƒwrØ y™u Íæë„æ™è}æì-½] ‚ T = þe‚÷‚t Y… s¤™u «tÂ
Út™the htrºt™u ¨æ{‹„æ-rËØ fh™tht «tý y™u WŒt™™u ‚Útt Ðê„Îÿæ}æì-…rðºt ƒ¤Þwõ‚, ç}æ~æ}æì-
r{ºt, ™-y™u çÚàææΨ}æì-Œwü ®nËf™u {th™th, ±L‡æ}æì-Ä{toí{t s™tu™tu ãé±ï-Mðefth fÁk Awk; ‚u{
‚{u …ý ‚u™tu Mðefth fhtu.
¼tðtÚto : su{ «tý y™u WŒt™ ƒwrØ y™u htrºt™u rËØ fhu Au, ‚u{ rðît™tu Ëðo W¥t{ ËtÄ™tu™u
„úný fhe™u ftÞtuo™e rËrØ fhu. (57)
ŒdÊfi ÿÈÆflÊ∑fi§fl— ‚ÈÆÃÊ ŸÊ‚fiàÿÊ flÎÆÄÃ’fi*„U·—– •Ê ÿÊfiÃö L§º˝flûʸŸË â ¬˝àŸÕÊfi–
•ÿ¢ flŸ—HH 58H
…ŒtÚto : nu Ýæ¨y²æ-yËíÞ yt[hýÚte hrn‚, LÎí±œæüÝè-Áÿ™e Ë{t™ yÚtto‚T ŒwühtuÄf
LÞtÞtÄeþ™e Ë{t™ yt[hý fh™tht, Îdæ-Œwütu™t r™ðthf ƒu rðît™tu ! su ±ëv„Ïæ<ã¯:-Þ¿tÚte
…]ÚtfT yÚtto‚T ¼tus™™u {txu, ²é±æÜU±:-‚{™u RåA™th, ¨é„æ:-rËØ fhu÷t …ŒtÚttuo Au; ‚u™u ‚{u ¥æ
+ ²æ„}æì-Ëthe he‚u «t fhtu. {kºt™t yðrþü yÚto {txu ÞswðuoŒ yæÞtÞ-7™tu {kºt-12 y™u 16
swytu. (58)
¼tðtÚto : rðît™tu™u ÞtuøÞ Au, fu su {™w»Þtu rðãt™e ft{™t fhu Au, ‚u™u rðãt «Œt™ fhu. (58)
ÁflŒlŒËfi ‚⁄U◊ÓÊ L§ÇáÊ◊º˝◊¸Á„U ¬ÊÕfi— ¬ÍÆ√ÿ¸ö ‚œ˝K~Ä∑§—–
•Çʯ˝ Ÿÿà‚ÈƬlˇÊfi⁄UÊáÊÊ◊ë¿UÊ ⁄Ufl¯ ¬˝Õ◊Ê ¡ÊfiŸÃË ªÊfiØÔH 59H
…ŒtÚto : ²çÎ-òu ¨Ú}ææ-…r‚™u y™wfq¤ h{ý fh™the, Ðíƒ}ææ-«ÏÞt‚, ¨éÐÎè-ËwkŒh …„tuðt¤e,
¥ÿæÚæ‡ææ}æì-yfth ytrŒ ðýtuo™t Ú±}æì-Wå[thý™u …æÝ„è-òý‚e †e; Lx‡æ}æì-htu„e «týe™u ç±Î„ì-
òýu, ¥xæí}æì-yt„¤ ݲ„ì-«t ÚtÞu÷ ntuÞ, ¨{íKÜUì-ËtÚtu «t Út™th, Ðêòü}æì-…qðo «t }æçã-{nt™
„wýÞwõ‚ ¥Îíï:-{u½Úte Wí…L™ ÚtÞu÷ Ðæƒ:-yL™™u ÜU:-…uŒt fhu yÚtto‚T ¼tus™ {txu ‚iÞth fhu y™u
…r‚™u ¥ÓÀï-Ëthe he‚u xææ„ì-«t fhu, ‚tu ‚u †e Ëðo Ëw¾™u «t fhu Au. (59)
¼tðtÚto : su †e ðiã™e Ë{t™ Ëðo™wk rn‚ fh™the, yti»tÄ™e Ë{t™ [„wýfthe] yL™™u ‚iÞth
fhe þfu ‚Útt ÞÚttÞtuøÞ ðtýe-ÔÞðnth™u òý‚e ntuÞ, ‚u W¥t{ Ëw¾™u r™hk‚h «t fhe þfu Au. (59)
671 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ŸÁ„U S¬‡Ê◊ÁflfiŒãŸãÿ◊S◊ÊmÒfi‡flÊŸ⁄UÊà¬Èfi⁄U˘∞ÆÃÊ⁄fiU◊ÇŸ—–
∞◊fiŸ◊flÎœãŸ◊ÎÃÊ˘•◊fiàÿZ flÒ‡flÊŸ⁄¢U ˇÊÒòÊfiÁ¡àÿÊÿ ŒflÊ—H 60H
…ŒtÚto : su ¥}æë„æ:-ytí{ MðY…Úte {hýÄ{oÚte hrn‚, Îï±æ:-rðît™tu - ¥}æy²ü}æì-r™íÞ ÔÞt…f
Y… yÚtto‚T {]íÞwÄ{oÚte hrn‚, ±ñEæÝÚ}æì-Ëðo™t - rðï™t ™tÞf Eïh, ÿæñ~æç…y²æ²-su r¢ÞtÚte ûtuºttu™u
S‚ðt {txu ‚u ¼qr{ htßÞ Útðt™u {txu »Ý}æì-yu yÂø™™u ¥æ, ¥±ë{Ýì-Ëthe he‚u ðÄthu Au; ‚uytu
§ü}æì-ËðoºtÚte ¥S}ææ„ì-yu ±ñEæÝÚæ„ì-Ëðo {™w»Þtu™t rn‚fthe ¥xÝï:-…rðºt fh™tht …h{uïhÚte
ÐéÚ»„æÚ}æì-y„ú„t{e y™u þe½úfthe ¥‹²}æì-yLÞ ftuE™u SÐàæ}æì-Œq‚ Ýçã + ¥ç±ÎÝì-òý‚t
™Úte. (60)
¼tðtÚto : su ™tþ y™u Wí…r¥tÚte hrn‚ {™w»Þ ŒunÄthe Sð; rðsÞ™u {txu Wí…r¥t y™u ™tþ
hrn‚, ËkËth™t Mðt{e …h{tí{t™e W…tË™t fhe™u, ‚uÚte r¼L™™e ‚u™e Ë{t™ W…tË™t fh‚t ™Úte,
‚uytu ƒkÄ™tu íÞt„ fhe™u {tuût™u «t fhe þfu Au. (60)
©Uª˝Ê ÁflfiÉÊÁŸŸÊ ◊Îœfi˘ßãº˝ÊÇŸË „fiUflÊ◊„U– ÃÊ ŸÊfi ◊ΫUÊÃ˘ß¸ŒÎ‡ÊfiH 61H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! y{u su ©xæíæ-yrÄf ƒ¤ðt™ ‚usMðe Mð¼tððt¤t, }æë{:-®nËftu™wk ç±ÍæçÝÝæ-
rðþu»t fhe™u n™™ fh™tht, §‹ÎíæxÝè-˼t…r‚ y™u Ëu™t…r‚ Au, ‚u™u ã±æ}æãï-ƒtu÷tðeyu Aeyu;
„æ-‚uytu §ügàæï-yuðt Ëk„út{ ytrŒ ÔÞðnth{tk Ý:-y{™u }æëÇæ„:-Ëw¾e fhu Au. (61)
¼tðtÚto : su ˼t…r‚ y™u Ëu™t…r‚ …ût…t‚™tu íÞt„ fhe™u, ƒ¤™e ð]rØ fhe™u þºtwytu™u S‚u
Au, ‚uytu Ëðo™u Ëw¾ «Œt™ fh™tht ntuÞ Au. (61)
©U¬ÊfiS◊Ò ªÊÿÃÊ Ÿ⁄UR— ¬flfi◊ÊŸÊÿãŒfifl– •Á÷ ŒflÊ°2˘ßÿfiˇÊÃH 62H
…ŒtÚto : nu ÝÚ:-™tÞf yæÞt…f ÷tuftu ! ‚{u Îï±æÝì-rðît™tu™tu ¥ç|æ-ËðoºtÚte §²ÿæ„ï-Ëífth
fhðt™t RåAwf ¥S}æñ-yu б}ææÝæ²-…rðºt fh™tht §‹Î±ï-Ëh¤ rðãtÚteo™u ©Ð + xæ沋„-Ë{e…MÚt
ÚtE™u þt†tu™wk yæÞÞ™ fhtðtu. (62)
¼tðtÚto : su{ rs¿ttËw ÷tuftu yæÞt…ftu™u Ëk‚wü fhðt RåAu Au, ‚u{ yæÞt…f ÷tuftu …ý ‚u™u
¼ýtððt™e ft{™t - RåAt fhu. (62)
ÿ àflÊfiÁ„U„Uàÿfi ◊ÉÊflãŸflfih¸Æãÿ ‡ÊÊfiê’⁄U „fiUÁ⁄UflÊ ÿ ªÁflfiDÔUÊÒ–
ÿ àflÊfi ŸÍÆŸ◊fiŸÈÆ◊Œfi|ãà Áfl¬˝Ê— Á¬’fiãº˝ ‚Ê◊ö ‚ªfiáÊÊ ◊L§Ájfi—H 63H
…ŒtÚto : nu }æÍæ±Ýì-W¥t{ …qrs‚ Ä™Úte Þwõ‚ Ëu™t…r‚ ! ²ï-su ç±Ðíæ:-ƒwrØ{t™ s™tu ¥çããy²ï-
yrn = {u½™e níÞt fh™tht xæç±cÆæñ-rfhýtu™e Ëk„r‚{tk ËqÞo™e Ë{t™ y±æ-yt…™u ¥±{üÝì-
672 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
WíËtrn‚ fhu Au - ð]rØ fhu Au.
nu ãçÚ±:-nrh = rfhýtu™e Ë{t™ [{f‚t ½tuztðt¤t Ëu™t…‚u ! ²ï-su ÷tuftu àææ}ÏæÚï-{u½ y™u
ËqÞo™t Ëk„út{{tk rðãw‚T™e Ë{t™ y±æ-yt…™e ð]rØ fhu. ²ï-su ÝêÝ}æì-r™rù‚ Y…Úte [y±æ-yt…™u]
¥Ýé, }æÎç‹„-y™wfq¤‚tÚte yt™krŒ‚ fhu Au; y™u ²ï-su ‚the hûtt fhu Au.
nu §‹Îí-…h{ yiïÞoÚte Þwõ‚ rðît™T ! yt… ‚u }æLçj:-ðtÞw™e Ë{t™ {™w»Þtu™e ËtÚtu ¨xæ‡æ:-
„ý Ërn‚ rðã{t™ ÚtE™u - su{ ËqÞo hË™wk …t™ fhu Au, ‚u{ ¨æï}æ}æì-©uc yti»trÄytu™t hË™wk -
çÐÏæ-…t™ fh. (63)
¼tðtÚto : su{ {u½ y™u ËqÞo™t Ëk„út{{tk ËqÞo™e s S‚ ÚttÞ Au, ‚u{ {q¾tuo y™u rðît™tu™t
Ëk„út{{tk rðît™tu™e S‚ ÚttÞ Au. (63)
¡ÁŸficΔUÊ˘©Uª˝— ‚„fiU‚ ÃÈÆ⁄UÊÿfi ◊ãº˝˘•ÊÁ¡ficΔUÊ ’„ÈUÆÀÊÊÁ÷fi◊ÊŸ—–
•flfih¸ÆÁãŸãº˝¯ ◊L§Ãfi|‡øŒòÊfi ◊ÊÃÊ ÿmË⁄¢U ŒœŸhÁŸficΔUÊH 64H
…ŒtÚto : nu hts™T ! {çÝcÆæ-yíÞk‚ Ä™ðt¤e }ææ„æ-{t‚tyu ²„ì-su ±èÚ}æì-þqh‚trŒ „wýtuÚte Þwõ‚
yt… …wºt™wk Î{Ý„ì-…tu»tý fhu÷ Au; §‹Îí}æì-ËqÞo™u }æL„:-ðtÞw™e 癄ì-Ë{t™ ˼tËŒ ÷tuftu su yt…™e
¥±{üÝì-ð]rØ fhu Au; ‚u yt… ¥~æ-yt htßÞ…t÷™ Y… ÔÞðnth{tk ¨ã¨ï-ƒ¤ y™u „éÚæ²-ðu„™u
{txu ©xæí:-‚usMðe Mð¼tððt¤t }æ‹Îí:-M‚wr‚, «þkËt™u «t yt™kŒ «Œt™ fh™tht, ¥æïç…cÆ:-yíÞk‚
…ht¢{e ÏæãéHæç|æ}ææÝ:-y™uf «fth™t …ŒtÚttuo™tk yr¼{t™ðt¤t ƒ™e™u Ëw¾™u …çÝcÆæ:-Wí…L™ fhtu.
(64)
¼tðtÚto : su [htò] MðÞk, ƒúñ[Þo îtht þheh y™u ytí{t™tk ƒ¤Úte Þwõ‚ rðît™ Au, ‚u Œwütu™t
«íÞu W„ú yÚtto‚T fXtuh Mð¼tððt¤t, ‚u ©uc «íÞu {]Œw - [þtL‚] Mð¼tððt¤t ‚Útt y™uf W¥t{
˼tËŒtuÚte ytð]¥t ÚtE™u, Ä{toí{t ƒ™e™u, LÞtÞ y™u rð™Þ…qðof htßÞ™wk …t÷™ fhu Au, ‚u™e ËðoºtÚte
WL™r‚ ÚttÞ Au. (64)
•Ê ÃÍ Ÿfi˘ßãº˝ flÎòÊ„UãŸS◊Ê∑fi§◊h¸◊Ê ªfiÁ„U– ◊„UÊã◊„UËÁ÷fiM§ÁÃÁ÷fi—H 65H
…ŒtÚto : nu ±ë~æãÝì-þºtwytu™t rð™tþf §‹Îí-…h{ yiïÞoÞwõ‚ hts™T ! yt… ¥S}ææÜU}æì-y{the
¥Îì{ü}æì-ð]rØ - WL™r‚™u ¥æ + xæçã-ËðoºtÚte «t fhtu. yt… }æãæÝì-yíÞk‚ …qßÞ ƒ™e™u }æãèç|æ:
{nt™ ªç„ç|æ:-hûtt ytrŒ r¢ÞtytuÚte Ý:-y{™u „é-þe½ú ¥æ + Î{Ý„ì-ËðoºtÚte - Ëthe he‚u …wü
fhtu. (65)
¼tðtÚto : nu hts™T ! su{ yt… y{tht hûtf y™u ðÄof Atu, ‚u{ y{u …ý yt…™e ð]rØ fheyu,
yt…ýu Ëðo {¤e™u Œwütu™wk r™ðthý fhe™u ©uctu™u Ä™tZâ fheyu. (65)
673 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
àflÁ◊fiãº˝ ¬˝ÃfiÍ*ûÊcflÁ÷ Áfl‡flÊfi˘•Á‚ S¬Îœfi—–
•‡Ê|SÄUÊ ¡fiÁŸÃÊ Áflfi‡flÃÍ⁄UfiÁ‚ àfl¢ Ãfi̓ÿ¸ ÃL§cÿ×H 66H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-…h{ yiïÞo «Œt‚t hts™T ! su fthýu y±}æì-yt… Ðí„ê<„¯é-®nËt f{o fh™tht
Ëk„út{tu{tk ç±Eæ:-Ëðo SÐë{:-R»ttoÚte Þwõ‚ þºtwytu™e Ëu™tytu™u ¥ç|æ-¥ç¨-yr¼¼q‚ fhtu Atu;
¥àæçS„ãæ-®™Œf þºtwytu™wk n™™ fh™th; …çÝ„æ-Ëw¾tu™u fh™th, ç±E„ê:-Ëðo þºtwytu™wk n™™
fh™th ƒ™eu y±}æì-yt… rðsÞe ¥ç¨-ƒ™tu Atu, ‚uÚte „Lc²„:-n™™ fhðt ÞtuøÞ þºtwytu™u „ê²ü-
{thtu. (66)
¼tðtÚto : su hts…wÁ»t yÄ{oÞwõ‚ f{tuo™t r™ðthf, Ëw¾tu™t Wí…tŒf y™u ÞwØ rðãtytu{tk r™…wý
ntuÞ Au, ‚uytu þºtwytu™u S‚e þfu Au. (66)
•ŸfiÈ Ã ‡ÊÈc◊¯ ÃÈÆ⁄UÿfiãÃ◊ËÿÃÈ— ˇÊÊáÊË Á‡Ê‡ÊÈÆ¢ Ÿ ◊ÊÃ⁄UÊfi–
Áfl‡flÊfiSà S¬Îœfi— ‡ŸÕÿãà ◊ãÿflfi flÎÆòÊ¢ ÿÁŒfiãº˝ ÃÍfl¸ÓÁ‚H 67H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-þºtw rðŒthf hts™T ! „ï-yt…™t „éÚ²‹„}æì-þºtwytu™u nýe ™t¾‚t àæéc}æ}æì-
þºtwytu™t þtu»tf ƒ¤™u çàæàæé}æì-ƒt¤f™u }ææ„Úæ-{t‚t-r…‚t™e Ý-Ë{t™ ÿææï‡æè-…tu‚t™e y™u …thfe
¼qr{ ¥Ýé + §ü²„é:-y™w„{™ fhu Au; ‚u „ï-yt…™t }拲±ï-¢tuÄÚte ç±Eæ:, SÐë{:-Ëðo þºtwytu™e
R»tto fh™the Ëu™tytu Ô݃²‹„-™ü - ¼ü ÚtE òÞ Au; ²„ì-su ±ë~æ}æì-LÞtÞ™t r™htuÄf þºtw™u
yt… „ê±üç¨-{thtu Atu; ‚u …htrs‚ ÚttÞ Au. (67)
¼tðtÚto : su hts…wÁ»ttu™e su Óü-…wü y™u ÞwØ™u {txu «r‚¿ttƒØ Ëu™tytu ntuÞ, ‚u Ëðoºt rðsÞ
«t fhe þfu Au. (67)
ÿôÊÊ ŒflÊŸÊ¢ ¬˝àÿfiÁà ‚ÈÆêŸ◊ÊÁŒfiàÿÊ‚Ê ÷flfiÃÊ ◊ΫUÿãÃfi—–
•Ê flÊ˘flʸøËfi ‚È◊ÁÃfl¸Ó®flÎàÿÊŒö „UÊ|‡ølÊ flfiÁ⁄UflÊÁflûÊ⁄UÊ‚fiØÔH 68H
…ŒtÚto : nu ¥æçÎy²æ¨:-ËqÞo™e Ë{t™ ‚usMðe …qýo rðãtÞwõ‚ hts…wÁ»ttu ! yt… su{ Îï±æÝæ}æì-
rðît™tu™tu ²¿æ:-Ëk„r‚ ÞtuøÞ Ëk„út{ ytrŒ ÔÞðnth ¨é}Ý}æì-Ëw¾ Ðíy²ïç„-…ntU[tzu Au, ‚u{ }æëDz‹„:-
Ëw¾Œt‚t |汄-ƒ™tu.
su{ ±:-‚{the ±çÚ±æï籜æÚæ-yíÞk‚ Ëuðt™u «t fh™the ¥±æü™è-y{the yr¼{w¾ - y™wfq¤
¨é}æç„:-W¥t{ ƒwrØ ¥æ±±ëy²æ„ì-Au; ‚u ¥¢ãæï:-y…htÄeytu™t «íÞu 癄ì-‚uðe Ëw¾ yt…™the y{thu
y™wfq¤ ƒwrØ ¥¨„ì-ÚttÞ. (68)
¼tðtÚto : su Œuþ{tk …qýo rðãtÞwõ‚ htsf{o[the ntuÞ Au, íÞtk Ëðo™e yuf {r‚ - rð[th ÚtE™u
yíÞk‚ Ëw¾™e ð]rØ ÚttÞ Au. (68)
674 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•ŒfiéœÁ÷— ‚Áfl× ¬ÊÿÈÁ÷c≈˜UÔflö Á‡ÊflÁ÷fi⁄URl ¬Á⁄Ufi ¬ÊÁ„U ŸÊ ªÿfi◊˜Ô–
Á„U⁄UfiáÿÁ¡uÔU— ‚ÈÁflÃÊÿ Ÿ√ÿfi‚ ⁄UˇÊÊ ◊ÊÁ∑fi§ŸÊ¸˘•ÉʇÊfiö‚˘ ߸‡ÊÃH 69H
…ŒtÚto : nu ¨ç±„:-y™uf …ŒtÚttuo™t Wí…tŒf ‚usMðe rðît™ hts™T ! y±}æì-yt… ¥ÎÏ{ïç|æ:-
y®nrË‚ çàæ±ïç|æ:-fÕÞtýfthe Ðæ²éç|æ:-hûttytuÚte ¥l-yts Ý:-y{tht xæ²}æì-«þkËt™u ÞtuøÞ
Ëk‚t™, Ä™ ðt ½h™e ÐçÚÐæçã-ËðoºtÚte hûtt fhtu; çãÚ‡²ç…u:-Ëðo™t rn‚{tk h{ý fh™the rsbt
= ðtýeÚte Þwõ‚ ƒ™e™u yt… Ýò¨ï-yíÞk‚ ™ðe™ ¨é籄æ²-yiïÞo™u {txu Ý:-y{the Úÿæ-hûtt
fhtu suÚte ¥Íæà梨:-…t…™e «þkËt fh™tht [tuh Ý:-y{tht …h }ææçÜU: + §üàæ„-Ë{Úto ™ ƒ™u. (69)
¼tðtÚto : «òs™tu îtht hts…wÁ»t™u yt he‚u ËkƒtuÄ™ fhðwk òuEyu - ‚{u y{tht Ëk‚t™, Ä™
y™u ½h ytrŒ …ŒtÚttuo™e hûttÚte ™ðt ™ðt yiïÞo y{™u «t fhtðe™u, y{™u …ezt yt…™th™u
y{thtÚte Œqh ht¾tu. (69)
¬˝ flËfi⁄UÿÊ ‡ÊÈøfiÿÊ ŒÁº˝⁄U flÊ◊äflÿȸÁ÷◊¸œÈfi◊ã× ‚ÈÆÃÊ‚fi—–
fl„fiU flÊÿÊ ÁŸÿÈÃÊfi ÿÊsÔë¿UÊ Á¬’Êfi ‚ÈÆÃSÿÊãœfi‚Ê ◊ŒÊfiÿH 70H
…ŒtÚto : nu htò y™u «òs™tu ! su ±æ}æì-‚{tht ƒL™u™t }æ{é}æ‹„:-«þM‚ rð¿tt™Úte Þwõ‚,
¨é„æ¨:-rðãt y™u W¥t{ rþûttÚte r™»…L™, àæ陲:-…rðºt {™w»Þ ¥Š±²éüç|æ:-®nËt y™u yLÞtÞÚte
ðŠs‚ f{tuo™e ËtÚtu ±èÚ²æ-ðeh …wÁ»ttuÚte Þwõ‚ Ëu™tÚte þºtwytu™u ÐíÎçÎíÚï-Ëthe he‚u rðŒeýo fhu Au;
‚u™e ËtÚtu - nu ±æ²æï-ðtÞw™e Ë{t™ ƒr÷c hts™T ! yt… çݲé„:-r™hk‚h r{r©‚ - yr{r©‚ Út™th
ðtÞw ytrŒ™t „wýtu™u ±ã-«t fhtu ‚Útt ¥ÓÀæ-Ëthe he‚u MðÞk ²æçã-«t fhtu, }æÎæ²-yt™kŒ™u
{txu ¨é„S²-rËØ fhu÷ ¥‹{¨:-yL™™t hË™wk çÐÏæ-ÐæÝ ÜUÚæï. (70)
¼tðtÚto : su …rðºt yt[hýðt¤t, htò y™u «ò™t ¼õ‚, rð¿tt™ Ëk…L™ hts…wÁ»t - ðehËu™t
îtht þºtwytu™tu ™tþ fhu Au, ‚u™u «t fhe™u htò yt™krŒ‚ ƒ™u.
htò su{ …tu‚t™t {txu yt™kŒ™e ft{™t fhu, ‚u{ hts…wÁ»ttu y™u «òs™tu™u {txu …ý yt™kŒ™e
ft{™t fhu. (70)
ªÊfl˘©U¬ÊfiflÃÊflâ ◊„UË ÿôÊSÿfi ⁄URå‚ÈŒÊfi– ©U÷Ê ∑§áʸÊfi Á„U⁄URáÿÿÊfiH 71H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ÚŒ¨éÎæ-ËwkŒh Y… «Œt™ fh™the ©|ææ-ƒL™u ÜU‡ææü-ftÞoËtÄf çãÚ‡²²æ-
ßÞtur‚ MðY… }æãè-{n‚T …rh{týðt¤t ËqÞo y™u …]Úðe, ²¿æS²-Ëk„‚ ËkËth™e ¥±„}æì-fqðt™t s¤™e
Ë{t™ hûtt fh™the ƒ™u y™u xææ±:-rfhýtu …ý hûtf ƒ™u, ‚u{ ‚u™e ‚{u ©Ð + ¥±„-hûtt fhtu.
¼tðtÚto : su{ ¾uzq‚tu fqðt™t s¤Úte ¾u‚h y™u ƒ„e[tytu™e hûtt fhe™u Ä™ðt™ ƒ™u Au, ‚u{
…]Úðe y™u ËqÞo Ëðo™u {txu Ä™fthf ƒ™u Au. (71)
∑§Ê√ÿfiÿÊ⁄UÊ¡ÊŸfi·ÈÆ ∑˝§àflÊ ŒˇÊfiSÿ ŒÈ⁄UÊáÊ– Á⁄U‡ÊÊŒfi‚Ê ‚œSÕ˘•ÊH 72H
675 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu çÚ¨æΨæ-yrðãt ytrŒ Œtu»ttu™t ™tþf yæÞt…f y™u W…Œuþf ÷tuftu ! ‚{u ƒL™u
ÜUæò²æï:-frð = rðît™tu™t hr[‚ ÔÞðnth y™u …h{tÚto™t «r‚…tŒf „úkÚttu ‚Útt ¥æ…æÝï¯é-Ëðoºt
rðît™tu™u Wí…L™ fh™tht …X™-…tX™ ytrŒ ÔÞðnthtu{tk ÜíUy±æ-ƒwrØ ðt f{o™e ËtÚtu ÎÿæS²-fwþ¤
s™™e ¨{Sƒï-˼t{tk y™u ÎéÚæï‡æï-½h{tk ¥æ-ytðtu. (72)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su yæÞt…ftu y™u W…Œuþftu hts…wÁ»t y™u «òs™tu™u «t¿t =rðît™,
ƒ¤ðt™, ™ehtu„, …hM…h «er‚{t™, Ä{toí{t y™u …wÁ»ttÚteo ƒ™tðu Au, ‚uytu r…‚t™e Ë{t™ Ëífth™u
ÞtuøÞ Au. (72)
ŒÒ√ÿÊfifläflÿÍ¸Æ •Ê ªfiÃö ⁄UÕfiŸ ‚Íÿ¸Ó®àfløÊ– ◊äflÊfi ÿôÊö ‚◊fiÜ¡ÊÕ Ã¢ ¬˝àŸÕÊfi–
•ÿ¢ flŸ—HH 73H
…ŒtÚto : nu Îñòæñ-rðît™tu{tk fwþ¤-«ðeý ¥Š±²êü-…tu‚t™e y®nËt™t RåAwf ƒu rðît™tu ! ‚{u
¨ê²üy±™æ-ËqÞo™e Ë{t™ «Œe íð[tÞwõ‚ ÚƒïÝ-h{ý™t ËtÄ™ Þt™Úte ¥æ, xæ„}æì-ytðtu; ytðe™u
}抱æ-{Äwh ¼t»týÚte ²¿æ}æì-„{™ ™t{f ÔÞðnth™u ¨}æ, ¥Tæƒï-ËBÞfT «fx fhtu; ƒ‚tðtu. {kºt™t
yðrþü yÚto {txu swytu yæÞtÞ-7™tu {kºt-12 y™u 16{tu. (73)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu - su …]Úðe, s¤ y™u yL‚rhût{tk [t÷™tht, Ëwþtur¼‚, ËqÞo™e Ë{t™
«ftrþ‚ Þt™ ƒ™tððt òuEyu y™u ‚u™t îtht y¼eü ft{™tytu™u rËØ fhðe òuEyu. (73)
ÁÃ⁄UR‡øËŸÊ ÁflÃfiÃÊ ⁄UR|‡◊⁄fiU·Ê◊œ— |SflfiŒÊ‚Ë3ŒÈƬÁ⁄U |SflŒÊ‚Ë3ØԖ
⁄URÃÊœÊ˘•Ê‚ã◊Á„U◊ÊŸfi˘•Ê‚ãàSflœÊ˘•flSÃÊà¬˝ÿfiÁ× ¬⁄USÃÊfiØÔH 74H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! »¯æ}æì-yu rðãw‚T y™u ËqÞo ytrŒ™e ç„ÚpèÝ:-r‚hAe „r‚ðt¤t 籄„:-
rðM‚]‚ Úçà}æ: rfhý ðt Œe ¥{:-™e[u™e ‚hV çS±„ì-…ý ¥æ¨è„ì-Au; ©ÐçÚ-W…h çS±„ì-…ý
¥æ¨è„ì-Au; ¥±S„æ„ì-ynª y™u ÐÚS„æ„ì-‚nª Ðí²ç„:-«Þí™þe÷ Au; ‚u™t rð¿tt™Úte Úï„æï{æ:-
…ht¢{™u Äthý fh™tht ¥æ¨Ýì-ƒ™u ‚Útt }æçã}ææÝ:-…qßÞ y™u S±{æ-Ä™™u Äthý fh™tht ƒ™e™u
yt… ÷tuftu W…fthe ¥æ¨Ýì-ƒ™tu.
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su rðãw‚T™e Œer Ëðo™e ykŒh ÂMÚt‚ hne™u Ëðo rŒþtytu{tk ÔÞt Au,
‚u s Ëðo™u Äthý fhu Au, ‚u{ ‚{u òýtu. (74)
•Ê ⁄UÊŒfi‚ˢ•¬ÎáÊŒÊ Sflfi◊¸„UîÊÊâ ÿŒfiŸ◊¬‚Ê˘•œÊfi⁄UÿŸ˜Ô–
‚Ê˘•fiäfl⁄UÊÿ ¬Á⁄fiU áÊËÿà ∑§Áfl⁄UàÿÊ Ÿ flÊ¡fi‚ÊÃÿ øŸÊfiÁ„U×H 75H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²„ì-su rðãw‚TY…e yÂø™ ÚæïΨè-ãti, …]rÚtðe y™u }æã„ì-{nt™ …æ„}æì-
«rËØ S±:-yL‚rhût™u ¥æ, ¥Ðë‡æ„ì-Ëthe he‚u ÔÞt fhe hnu÷ Au; »Ý}æì-yu yÂø™™u ¥Ð¨:-
f{o ¥æ, ¥{æÚ²Ýì-Äthý fhu Au; ‚Útt su ÜUç±:-þ猙tu nu‚w yÂø™ Au; ‚u™u ¥Š±Úæ²-y®nËt ™t{f
676 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
rþÕ…{Þ Þ¿t™u {txu ‚Útt ±æ…¨æ„²ï-ðu„™t ËBÞfT Ëuð™™u {txu ¥y²:-{t„o™u ÔÞt fh™th
½tuztytu™e Ý:-Ë{t™ rðît™tu™t îtht ÐçÚ + Ý貄ï-ËðoºtÚte «t fhe þftÞ Au; ¨:-‚u ™Ýæïçã„:-
[™ = …]Úðe™tk yL™™u {txu rn‚fthe Au, ‚u{ ‚{u òýtu. (75)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu y™uf «fth™tk rð¿tt™ y™u f{tuoÚte rðãw‚T Y… yÂø™™e rðãt «t fhe™u,
¼qr{ ytrŒ{tk ÔÞt y™u rð¼t„f‚to rËØ fhu÷t ‚Útt Þt™ ytrŒ™u þe½ú [÷tð™tht yÂø™™tu ftÞtuo{tk
W…Þtu„ fhðtu òuEyu. (75)
©UÄÕÁ÷fifl¸ÎòÊ„UãÃfi◊Ê ÿÊ ◊fiãŒÊŸÊ ÁøŒÊ Áª⁄UÊ– •Êæ˜UÔ®ªÍÆ·Ò⁄UÊÁflflÊfi‚×H 76H
…ŒtÚto : ²æ-su }æ‹ÎæÝæ-yt™kŒ yt…™tht ±ë~æã‹„}ææ-ð]ºt = …t…eytu™w n™™ fh™tht ˼tæÞût
y™u Ëu™t…r‚™e 癄ì-Ë{t™ çxæÚæ-ðtýeÚte ¥æXå¯ñ:-WŒT½tu»ttu y™u ©vƒïç|æ:-«þË™eÞ, M‚wr‚ytu™t
ËtÄf, ðuŒ™t rð¼t„ rðþu»t ‘WfÚt’ {kºttuÚte rþÕ… rð¿tt™™u ¥æ 籱樄:-ËðoÚte Ëuðt fhu Au; ‚u
yæÞt…ftu y™u W…Œuþftu™e {™w»Þtuyu ¥æ-Ëthe he‚u - ËðoºtÚte Ëuðt fhðe òuEyu. (76)
¼tðtÚto : su {™w»Þ ˼tæÞût y™u Ëu™tæÞût™e Ë{t™ rðãt ytrŒ ftÞtuo™t ËtÄf, W¥t{
W…ŒuþtuÚte Ëðo™u rðît™T ƒ™tððt{tk «ð]¥t ntuÞ, ‚uytu™tu s Ëðo Ëífth fhu. (76)
©U¬fi Ÿ— ‚ÎÍÆŸflÊ Áª⁄fiU— oÎáflãàfl◊ÎÃfiSÿ ÿ– ‚ÈÆ◊ÎÆ«UË∑§Ê ÷fiflãÃÈ Ÿ—H 77H
…ŒtÚto : ²ï-su Ý: y{tht ¨êݱ:-Ëk‚t™ ¥}æë„S²-™tþhrn‚ …h{uïh ðt r™íÞ ðuŒ™e çxæÚ:-
ðtýeytu™u ©Ð, Ÿæ뇱‹„é-yæÞt…f ytrŒ™e Ë{e… Ëtk¼¤u Au; ‚uytu Ý:-y{tht {txu ¨é}æëÇèÜUæ:-
W¥t{ Ëw¾ yt…™tht |汋„é-ƒ™u. (77)
¼tðtÚto : su {t‚t-r…‚t …tu‚t™t …wºttu y™u fLÞtytu™u ƒúñ[Þo, ðuŒ-rðãt y™u ËwrþûttÚte Þwõ‚
fhe™u þheh y™u ytí{tÚte ƒ¤ðt™ ƒ™tðu, ‚tu ‚u™u {txu - Ëk‚t™tu™u {txu yíÞk‚ Ëw¾fthe ƒ™u. (77)
’˝rÊÔÊfiÁáÊ ◊ ◊Ãÿ— ‡Êö ‚ÈÆÃÊ‚— ‡ÊÈc◊fi˘ßÿ*ûÊ ¬˝÷fiÎÃÊ ◊˘•Áºfi˝—–
•Ê ‡ÊÊfi‚à ¬˝ÁÃfi „Uƒÿ¸ãàÿÈÆÄÕ◊Ê „U⁄UËfi fl„UÃSÃÊ ŸÊ˘•ë¿UfiH 78H
…ŒtÚto : ¨é„æ¨:-rðãt y™u ËwrþûttÚte Þwõ‚, yiïÞoðt™, }愲:-ƒwrØ{t™ rðît™T - }æï-{tht
{txu ²æçÝ-su Ïæírææç‡æ-Ä™tu™e Ðíç„ + ã²üç‹„-«‚er‚Úte ft{™t fhu Au, §}ææ-yu ©vƒæ-«þkË™eÞ
ðuŒ ð[™tu™e ¥æ, àæ樄ï-ytþt fhu Au; àæéc}æ:-ƒ÷fthe, Ðí|æë„:-Ëthe he‚u nð™ ytrŒÚte …wü fhu÷
¥çÎí:-{u½ }æï-{tht {txu su àæ}æì-Ëw¾™u §²<œæ-yŠ…‚ fhu Au; „æ-‚u™u Ý:-y{thu {txu ãÚè-nhýþe÷
yæÞt…f y™u rðãtÚteo ¥ÓÀæ-Ëthe he‚u ±ã„:-«t fhtðu Au. (78)
¼tðtÚto : nu rðît™tu ! su f{oÚte rðãt y™u {uÄt = ƒwrØ™e WL™r‚ ÚttÞ ‚u{ r¢Þt fhtu. su
‚{the rðãt y™u Ëwrþûtt™e ft{™t fhu Au, ‚u™u «er‚…qðof «Œt™ fhtu; su yt…™tÚte yrÄf rðãtðt™
ntuÞ, ‚u™tÚte ‚{u rðãt „úný fhtu. (78)
677 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•ŸÈfiûÊ◊Ê Ãfi ◊ÉÊflãŸÁ∑§ŸÈ¸ Ÿ àflÊfl°Êfi2˘•|Sà ŒflÃÊ ÁflŒÊfiŸ—–
Ÿ ¡Êÿfi◊ÊŸÊ Ÿ‡Êfià Ÿ ¡ÊÃÊ ÿÊÁŸfi ∑§Á⁄UcÿÊ ∑Îfi§áÊÈÆÁ„U ¬˝flfiÎhH 79H
…ŒtÚto : nu Ðí±ëh-ËðoÚte ©uc, Ëðo…qßÞ, }æ{±Ýì-rð…w÷ Ä™ðt™ Eïh ! su „ï-yt…™wk ¥Ýéœæ}æì-
y«urh‚ = „r‚hrn‚ MðY… Au, y±æ±æÝì-yt…™e Ë{t™ Îﱄæ-Œuð‚t ç±ÎæÝ:-rðît™ Ýé-r™ùÞÚte
¾hu¾h ftuE Ý-™Úte.
yt… …æ²}ææÝ:-Wí…L™ Út™th Ý-™Úte y™u …æ„:-Wí…L™ ÚtÞt …ý Ý-™Úte. ²æçÝ-s„‚™e
Wí…r¥t ytrŒ su f{tuo™u yt… ÜUçÚc²æ-fhþtu y™u ÜëU‡æéçã-fhtu Atu; ‚u™u ftuE …ý ÝçÜU:-™rn ¥æ,
Ýàæ„ï-M{]r‚Úte ÔÞt fhu Au, suÚte yt… Ëðo™t W…tMÞ Œuð Atu. (79)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su …h{uïh Ë{M‚ yiïÞoðt™, yËáþ - ftuE™e Ë{t™ ™rn, y™k‚
rðãtðt™, Wí…L™ ÚtÞt ™Úte, Wí…L™ Útþu ™rn y™u {nt™ Au, ‚u™e s ‚{u r™hk‚h W…tË™t
fhtu. (79)
ÃÁŒŒÊfi‚ ÷ÈflfiŸ·ÈÆ ÖÿDÔ¢U ÿÃÊfi ¡ôÊ ©Uª˝Sàfl·ŸfiÎêáÊ—–
‚lÊ ¡fiôÊÊŸÊ ÁŸÁ⁄UfiáÊÊÁà ‡ÊòÊÍÆŸŸ¢ÈÆ ÿ¢ Áfl‡fl ◊ŒãàÿÍ◊Êfi—H 80H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²„:-su™tÚte ©xæí:-‚us Mð¼tððt¤t, y±ï¯Ýë}‡æ:-yíÞk‚ «ftrþ‚ Ä™Þwõ‚
ðeh …wÁ»t …¿æï-Wí…L™ ÚttÞ Au; su …¿ææÝ:-Wí…L™ ÚtE™u àæ~æêÝì-þºtwytu™u ¨l:-þe½ú çÝçÚ‡ææç„-
r™hk‚h {thu Au.
ç±Eï-Ëðo ª}ææ:-hûttrŒ f{o fh™tht {™w»Þtu ²}æì-su™t ¥Ýé + }æÎç‹„-…ùt‚T yt™krŒ‚ ÚttÞ
Au; „„ì-‚u §„ì-s ƒúñ …h{tí{t |æé±Ýï¯é-÷tuf-÷tuftL‚htu{tk Á²ïcÆ}æì-ËðoÚte {nt™ y™u ©uc ¥æ¨-
Au, ‚u{ ‚{u òýtu. (80)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su™e W…tË™tÚte þqhðeh ÷tuftu ðeh‚t™u «t fhe™u þºtwytu™tu ™tþ fhe
þfu Au; su™e W…tË™t fhe™u rðît™ ÷tuftu yt™krŒ‚ ƒ™e™u Ëðo™u yt™krŒ‚ fhu Au; ‚u s …h{tí{t
ËðoÚte ©uc y™u Ëðo™t W…tMÞ Au, ‚u{ Ëðo r™ùÞ fhtu. (80)
ß◊Ê˘©Ufi àflÊ ¬ÈM§fl‚Ê Áª⁄UÊfi flh¸ãÃÈÆ ÿÊ ◊◊fi–
¬Êfl∑§flfiáÊʸ— ‡ÊÈøfiÿÊ Áfl¬|‡øÃÊ˘Á÷ SÃÊ◊fiÒ⁄UŸÍ·ÃH 81H
…ŒtÚto : nu ÐéL±¨æï-y™uf …ŒtÚttuo{tk ðtË fh™tht …h{tí{™T ! ²æ:-su §}ææ:-yu }æ}æ-{the çxæÚ:-
ðtýeytu y±æ-yt…™e ©-r™ùÞ …qðof ±hü‹„é-ð]rØ fhu; ‚u™u «t fhe™u Ðæ±ÜU±‡ææü:-yÂø™™e Ë{t™
ðýoðt¤e ‚usMðe, àæ陲:-…rðºt ÚtÞu÷t ç±Ðçp„:-rðît™tu S„æï}æñ:-…ŒtÚto rðãt™e «þkËtÚte ¥ç|æ,
¥Ýꯄ-Ëðoºt «þkËt fhu. (81)
¼tðtÚto : {™w»Þ - ËŒt Eïh™e M‚wr‚, «tÚto™t y™u W…tË™t îtht ‚u™e Ë¥tt™wk «r‚…tŒ™ y™u
678 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yÇÞtË ËíÞ¼t»týÚte …tu‚t™e ðtýeytu™u þwØ = …rðºt fhe™u, rðît™ ƒ™e™u, Ë{M‚ …ŒtÚto-
rðãtytu™u «t fhu. (81)
ÿSÿÊÿ¢ Áfl‡fl˘•Êÿʸ ŒÊ‚fi— ‡ÊflÁœ¬Ê˘•Á⁄U—–
ÁÃ⁄U|‡øfiŒƒÿ¸ L§‡Ê◊ ¬flËfi⁄UÁfl ÃÈèÿà‚Ê˘•fiÖÿà ⁄URÁÿ—H 82H
…ŒtÚto : nu hts™T ! ²S²-su yt…™t ¥²}æì-yt ç±E:-Ëðo ¥æ²ü:-Ä{oÞwõ‚ „wý, f{o, Mð¼tððt¤t
Îæ¨:-Ëuðf yt¿ttfthe àæï±ç{Ðæ:-þuðrÄ = r™rÄ™tu hûtf yÚtto‚T Ä{o ytrŒ ftÞo y™u hts™t fh{tk
Ä™ ™ ¾[o fh™th ¥çÚ:-þºtw Au, ‚u бèÚç±-Ä™ ytrŒ™e hûtt™u {txu …ðeh =þ†™u «t fh™th,
Làæ}æï-®nËf ÔÞðnth ðt ¥²ïü-Ä™™t Mðt{e ði~Þ ytrŒ™t Y…{tk ç„Ú:-Aw…tð™tht 癄ì-…ý „é|²-
yt…™u {txu §„ì-r™ùÞÚte ¨:-‚u yt… Úç²:-Ä™™e Ë{t™ ¥Á²„ï-«t fhu Au. (82)
¼tðtÚto : su htò™t Ëðo ytÞo htßÞ™t hûtf, Ëuðf Au, su Ä™ ytrŒ fh ™ yt…™th þºtw
Au, ‚u™tÚte …ý òu yt… Ä™ ytrŒ fh „úný fhtu Atu, ‚uÚte Ëðtuo¥t{ ©e = þtu¼tÞ{t™ yÚtto‚T
÷û{eðt¤t Atu. (82)
•ÿö ‚„Ud◊ÎÁ·fiÁ÷— ‚„UfiS∑Χ× ‚◊Èƺ˝˘ßfifl ¬¬˝Õ–
‚àÿ— ‚Ê •fiSÿ ◊Á„◊Ê ªÎfiáÊ ‡ÊflÊfi ÿôÊ·Èfi Áfl¬˝⁄UÊÖÿfiH 83H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ¥²}æì-yt ˼t…r‚ htò - «ç¯ç|æ:-ðuŒtÚto™t ¿tt‚t htsŠ»tytu™e ËtÚtu
¨ãd}æì-yËkÏÞ «fth™t ¿tt™™u «tÂ, ¨ãSÜëU„:-ƒ¤Úte Þwõ‚, ¨y²:-Ë‚T = ÔÞðnthtu ðt rðît™tu{tk
©uc Au; ¥S²-yu™tu }æçã}ææ-{rn{t ¨}æéÎí§±-Ë{wÿ ðt yL‚rhût™e Ë{t™, ÐÐíƒï-rðM‚]‚ ÚttÞ Au,
‚tu ¨:-‚u …qðtuoõ‚ nwk «òs™ yu htò™t ²¿æï¯é-Ëk„‚ htsftÞtuo{tk ‚Útt ç±ÐíÚæÁ²ï-rð« = {uÄtðe
s™tu™t htßÞ = ht»xÙ{tk àæ±:-ƒ¤™e xæë‡æï-M‚wr‚ fÁk Awk. (83)
¼tðtÚto : òu htò ytrŒ hts…wÁ»ttu rðît™tu™t Ëk„Úte «er‚ fh™tht, ËtnËe, ËíÞ „wý-f{o-
Mð¼tððt¤t, {uÄtðe s™tu™tk htßÞ{tk yrÄf]‚, Ëk„‚ LÞtÞ y™u rð™ÞÞwõ‚ ftÞo fhu Au, ‚u™e
feŠ‚ ytftþ™e Ë{t™ rðM‚th …t{u Au. (83)
•ŒfiéœÁ÷— ‚Áfl× ¬ÊÿÈÁ÷c≈˜UÔflö Á‡ÊflÁ÷fi⁄URl ¬Á⁄Ufi ¬ÊÁ„U ŸÊ ªÿfi◊˜Ô–
Á„U⁄fiUáÿÁ¡uÔU— ‚ÈÁflÃÊÿ Ÿ√ÿfi‚ ⁄UˇÊÊ ◊ÊÁ∑§fiŸÊ¸˘•ÉʇÊfiö‚˘ß¸‡ÊÃH 84H
…ŒtÚto : nu ¨ç±„:-Ë{„ú yiïÞoÞwõ‚ hts™T ! y±}æì-yt… ¥l-yts ¥ÎÏ{ïç|æ:-y®nË™eÞ
çàæ±ïç|æ:-{k„÷fthe Ðæ²éç|æ:-y™uf «fth™t hûtt™t W…tÞtuÚte Ý:-y{the xæ²}æì-«ò™e ÐçÚ, Ðæçã-
ËðoºtÚte hûtt fhtu.
çãÚ‡²ç…u:-rnhÛÞ = rn‚{tk h{ý fh™the ðtýeÚte Þwõ‚ yt… Ýò¨ï-yr‚þÞ ™ðe™ ¨é籄æ²-
yiïÞo™u {txu Ý:-y{the Úÿæ-hûtt fhtu. suÚte ¥Íæà梨-Œwü [tuh y{tht W…h }ææçÜU: + §üàæ„-
679 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ë{Úto ™ ƒ™u, Mðt{e ™ ƒ™u. (84)
¼tðtÚto : htòytu™u ÞtuøÞ Au, fu ‚uytu Ëðo «ò™t Ëk‚t™tu™e ƒúñ[Þo, rðãt-Œt™ y™u MðÞkðh
rððtn îtht ŒMÞwytu - ztfwytuÚte hûtt fhe™u WL™‚ fhu. (84)
•Ê ŸÊfi ÿôÊ¢ ÁŒfiÁflS¬Î‡Ê¢ flÊÿÊfi ÿÊÁ„U ‚ÈÆ◊ã◊fiÁ÷—–
•ã× ¬ÁflòÊfi˘©U¬Á⁄Ufi üÊËáÊÊŸÊõ˘ÿö ‡ÊÈÆ∑˝§Ê˘•fiÿÊÁ◊ ÃH 85H
…ŒtÚto : nu ±æ²æï-ðtÞw Ë{t™ ð‚o{t™ hts™T ! su{ nwk ¥‹„:-yL‚:fhý{tk Ðç±~æ:-þwØtí{t
ƒ™e™u ©ÐçÚ-Wíf»to{tk Ÿæè‡ææÝ:-yt©Þ fh‚t, ¥²}æì-yu àæéÜíU:-þe½úfthe y™u ðeÞoðt™ = …ht¢{e
ƒ™e™u ¨é}æ‹}æç|æ:-W¥t{ rð¿tt™tuÚte „ï-yt…™t çÎç±SÐëàæ}æì-rðãt «ftþÚte Þwõ‚ ²¿æ}æì-Ëk„‚ ÔÞðnth™u
¥²æç}æ-«t fÁk Awk; ‚u{ yt… Ý:-y{tht rðãt«ftþÞwõ‚ W¥t{ ÔÞðnth™u ¥æ + ²æçã-Ëthe
he‚u «t fhtu. (85)
¼tðtÚto : su{ ð‚o{t™ ð‚toðÚte htò «ò{tk [uüt fhe™u, suðt ¼tðÚte «ò htò{tk ð‚toð
fhu. yu he‚u ƒL™u {¤e™u Ëðo LÞtÞ - ÔÞðnth™u …qýo fhu. (85)
ßãº˝flÊÿÍ ‚Èfi‚ãŒÎ‡ÊÊfi ‚ÈÆ„Ufl„U „UfiflÊ◊„U–
ÿÕÊfi Ÿ— ‚fl¸˘ßîÊŸÊfi˘Ÿ◊Ëfl— ‚XÔU◊fi ‚ÈÆ◊ŸÊ˘•‚fiØÔH 86H
…ŒtÚto : nu yø™u ! su ¨é¨‹öàææ-W¥t{ her‚Úte ËBÞfT òu™tht ¨éã±æ-ËwkŒh he‚u ƒtu÷ððt ÞtuøÞ
§‹Îí±æ²ê-htò y™u «òs™tu™tu §ã-yt s„‚{tk ã±æ}æãï-Mðefth fheyu Aeyu. ²ƒæ-su{ ¨X}æï-
Ëk„út{ ðt Ë{t„{{tk Ý:-y{tht ¨±ü:, §„ì-Ëðo …Ý:-{™w»Þ ¥Ý}æè±:-™ehtu„ ¨é}æÝæ:-«ËL™
r[¥tðt¤t ¥¨„ì-ƒ™u, ‚u{ ‚uytu htò y™u «òs™ fhu. (86)
¼tðtÚto : htò y™u «òs™ ‚uðtu s «Þí™ fhu, su{ Ëðo {™w»Þ ytrŒ «týe ™ehtu„ y™u
«ËL™ r[¥t ÚtE™u …wÁ»ttÚteo ƒ™u. (86)
´§œfiÁªàÕÊ ‚ ◊àÿ¸Ó— ‡Ê‡Ê◊ ŒflÃÊfiÃÿ–
ÿÊ ŸÍÆŸ¢ Á◊òÊÊflLfi§áÊÊflÁ÷CÔUfiÿ˘•Êø∑˝§ „U√ÿŒÊfiÃÿH 87H
…ŒtÚto : ²:-su Îﱄ愲ï-rðît™tu ðt rŒÔÞ„wýtu™u {txu «{ÜUì-Ë{]Ø }æy²ü:-{™w»Þ ¥ç|æcŲï-
y¼eü = RÂåA‚ Ëw¾™e «tr™u {txu ‚Útt ãòÎ愲ï-nÔÞ = „úný fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™e «tr™u
{txu ç}æ~ææ±L‡ææñ-«tý y™u WŒt™™e Ë{t™ htò y™u «òs™tu™e ÝêÝ}æì-r™rù‚ ¥æ™ÜíïU-Ëuðt fhu
Au; ¨:-‚u s™ §yƒæ-yu Wõ‚ nu‚wÚte àæàæ}æï-þtk‚ hnu Au y™u W…ÿð hrn‚ hnu Au. (87)
¼tðtÚto : òu þ{, Œ{ ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ htò y™u «òs™tu Rü Ëw¾™e rËrØ™u {txu «Þí™
680 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fhu Au, ‚uytu yð~Þ Ë{]rØðt™ ƒ™u Au. (87)
•Ê ÿÊfiÃ◊Ȭfi ÷ͷâ ◊äflfi— Á¬’Ã◊|‡flŸÊ–
ŒÈÆÇœ¢ ¬ÿÊfi flηáÊÊ ¡ãÿÊfl‚ÍÆ ◊Ê ŸÊfi ◊*œCÔU◊Ê ªfiÃ◊˜ÔH 88H
…ŒtÚto : nu ±ë¯‡ææ-ðeÞoðt™ - …ht¢{ðt™, …汨ê-sÞþe÷ ÷tuftu™u ðËtð™th yÚtðt
Ä™™u S‚™tht ¥çEÝæ-rðãt ytrŒ þw¼ „wýtuÚte ÔÞt htò y™u «òs™ ! ‚{u ƒL™u - Ëw¾™u
¥æ, ²æ„}æì-«t fhtu; «òytu™u ©Ð, |æꯄ}æì-Ëwþtur¼‚ fhtu; }抱:-ðiãf þt†™e her‚Úte ‚iÞth
fhu÷ {Äwh hË™wk çÐÏæ„}æì-…t™ fhtu; в:-s¤™u Îéx{}æì-…qýo fhtu; yÚtto‚T ftuE s¤ rð™t Œw:¾e
™ hnu; Ý:-y{™u }ææ + }æçhücÅ}æì-{thtu ™rn y™u Ä{oÚte rðsÞ™u ¥æ + xæ„}æì-Ëthe he‚u «tÂ
fhtu. (88)
¼tðtÚto : su htò y™u «òs™tu Ëðo {™w»Þtu™u rðãt y™u ËwrþûttÚte Ëwþtur¼‚ fhu Au, Ëðoºt
ÜéU˲æ-™nuh ytrŒ îtht s¤ …ntU[tzu Au, ©uctu™e ®nËt ™ fhe™u Œwütu™e ®nËt fhu Au, ‚uytu rðsu‚t
ƒ™e™u y‚w÷ ©e = ÷û{e™u «t fhe™u ËŒt Ëw¾™u «t fhu Au. (88)
¬˝ÒÃÈÆ ’˝rÊfiÔáÊS¬Á× ¬˝ Œ√ÿ~ÃÈ ‚ÍÆŸÎÃÊfi–
•ë¿UÊfi flË⁄¢U ŸÿZÓ ¬Áñ⁄UÊfiœ‚¢ ŒflÊ ÿôÊ¢ ŸfiÿãÃÈ Ÿ—H 89H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su{ Ý:-y{™u Ïæíræ‡æ:, Ðç„:-ƒúñ =Ä™ ðt ðuŒ™t hûtf yrÄct‚t
rðît™ Ðí, »„é-«t ÚttÞ; ¨êÝë„æ-ËíÞ ÷ûtýtuÚte Wäð¤ Îï±è-þw¼ „wýtuÚte ŒuŒeÃÞ{t™ ðtýe Ðí,
»„é-«t ÚttÞ; ݲü}æì-{™w»Þtu{tk ©uc Тçv„Úæ{¨}æì-…kÂõ‚ = Ë{qn™e rËrØ fh™tht ²¿æ}æì-Ëk„‚,
Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnthðt¤t ±èÚ}æì-þqhðeh …wÁ»t™u Îï±æ:-rðît™tu ¥ÓÀ-Ëthe he‚u ݲ‹„é-MðÞk «t fhu,
ðt fhtðu; ‚u{ y{™u «t Úttytu. (89)
¼tðtÚto : su rðît™tu ËíÞðtýe y™u Ëðo™t W…fthf ðehtu™u «t fhtðu Au, ‚uytu Ëthe he‚u
Ëw¾™e WL™r‚ fhu Au. (89)
øãº˝◊Êfi˘•åSflõãÃ⁄UÊ ‚fiȬáÊʸ œÊfiflà ÁŒÁfl–
⁄UR$ÿ Á¬‡ÊX¯U ’„ÈUÆÀÊ¢ ¬fiÈL§S¬Î„Uö „UÁ⁄fiU ⁄UÁà ∑§ÁŸfi∑˝§ŒÃ˜ÔH 90H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u su{ ¨éЇæü:-W¥t{ …ýo = …‚™ = „r‚ytuðt¤t ™‹Îí}ææ:-þe‚÷
[kÿ{t ÜUçÝÜíU΄ì-þe½ú - yíÞk‚ þçŒ fh™tht ãçÚ:-nýný‚t ½tuzt™e Ë{t™ - çÎç±-ËqÞo™t «ftþ{tk
¥Œ¨é-yL‚rhût™tk ¥‹„:-{æÞ{tk ¥æ + {汄ï-þe½ú „r‚ fhu Au; ‚Útt ÐéLSÐëã}æì-y™uf™u [tnðt
ÞtuøÞ, ÏæãéH}æì-yrÄf çÐàæX}æì-Ëwðýo ytrŒ™e Ë{t™ ðýoÞwõ‚ Úç²}æì-þtu¼t-ftkr‚™u »ç„-«t ÚttÞ
Au, ‚u{ …wÁ»ttÚteo ƒ™e™u ðu„Úte ©e = ÷û{e™u «t fhtu. (90)
681 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ËqÞoÚte «ftrþ‚ [kÿ÷tuf yL‚rhût{tk ytðt„{™ fhu Au, su{ ©uc
½tuztu nýnýtx fh‚tu þe½ú Œtuzu Au, ‚u™e Ë{t™ ƒ™e™u ‚{u ÷tuftu - yíÞw¥t{, y…qðo ©e-÷û{e yÚtto‚T
þtu¼t™u «t fhe™u Ëw¾e ƒ™tu. (90)
Œfl¢Œfifl¢ flÊ˘flfi‚ Œfl¢Œfifl◊Á÷CÔfiUÿ–
Œfl¢Œfiflö „ÈUfl◊ flÊ¡fi‚ÊÃÿ ªÎÆáÊãÃÊfi Œ√ÿÊ ÁœÿÊH 91H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! Îïòæ-«ftþ{t™ ç{²æ-ƒwrØ ðt f{oÚte xæé‡æ‹„:-M‚wr‚ fh‚tk y{u su{
±:-‚{the ¥±¨ï-hûttrŒ™u {txu ÎﱋÎï±}æì-«íÞuf rðît™T ðt «íÞuf rŒÔÞ …ŒtÚto™u ãé±ï}æ-ƒtu÷tðeyu
Aeyu, ðt Mðefth fheyu Aeyu; ±:-‚{tht ¥ç|æcŲï-y¼eü Ëw¾™u {txu ÎﱋÎï±}æì-«íÞuf rðît™
ðt rŒÔÞ …ŒtÚto™u ãé±ï}æ-ƒtu÷tðeyu Aeyu ðt Mðefth fheyu Aeyu. ±:-‚{tht ±æ…¨æ„²ï-ðts =
ðu„ ytrŒ™t ËBÞfT Ëuð™™u {txu ÎﱋÎï±}æì-«íÞuf rðît™ ðt rŒÔÞ …ŒtÚto™u ƒtu÷tðeyu Aeyu ðt Mðefth
fheyu Aeyu, ‚u{ ‚{u …ý y{thu {txu fhtu. (91)
¼tðtÚto : su hts…wÁ»t - Ëðo «týeytu™tk rn‚™u {txu rðît™tu™tu Ëífth fhe™u, ‚u™t îtht ËíÞ
W…Œuþtu™tu «[th fhe™u, Ë]rü™t …ŒtÚttuo™wk ¿tt™ «t fhe™u, Ëðo™e ft{™t rËØ fhe™u Ëk„út{tu™u
S‚u Au, ‚uytu rŒÔÞ feŠ‚ y™u ƒwrØ™u «t fhu Au. (91)
ÁŒÁfl ¬ÎÆCÔUÊ˘•fi⁄UÊøÃÊ|ÇŸflÒ¸Ó‡flÊŸ⁄UÊ ’ÎÆ„UŸ˜Ô–
ˇ◊ÿÊfi flΜʟ˘•Ê¡fi‚Ê øŸÊfiÁ„UÃÊ ÖÿÊÁÃfi·Ê ’ʜà Ã◊fi—H 92H
…ŒtÚto : nu rðît™ {™w»Þtu ! su{ çÎç±-«ftþ{tk ÐëcÅ:-ÂMÚt‚ ±ñEæÝÚ:-Ëðo {™w»Þtu™u rn‚fthe,
ÿ}æ²æ-…]Úðe™e ËtÚtu ±ë{æÝ:-ð]rØ …t{u÷t ¥æï…¨æ-ƒ¤Úte ÏæëãÝì-{nt™ ™Ýæïçã„:-yti»trÄytu™u …ftððt™t
Ët{ÚÞoÚte yL™ ytrŒ™tu rn‚fthe ¥çxÝ:-ËqÞoY… yÂø™ Á²æï焯æ-…tu‚t™t «ftþÚte „}æ:-htrºtY…
ykÄfth™u Ïææ{„ï-nxtðu Au; y™u ¥Úæ-«ftþ fhu Au; ‚u{ ©uc „wýtuÚte yrðãtY… ykÄfth™u Œqqh
fhe™u ‚{u …ý «ftrþ‚ feŠ‚ðt¤t ƒ™tu. (92)
¼tðtÚto : su rðît™tu - su{ ËqÞo ykÄfth™u Œqh fhu Au, ‚u{ Œwü yt[th y™u yrðãtY…e ykÄfth™u
Œqh fhe™u rðãt™u «ftrþ‚ fhu Au, ‚uytu ËqÞo™e Ë{t™ Ëðoºt «rËØ «þkËtðt¤t ÚttÞ Au. (92)
ßãº˝ÊfiÇŸË˘•¬ÊÁŒÿ¢ ¬ÍflʸªÊfià¬mÃËfièÿ—–
Á„UàflË Á‡Ê⁄UÊfi Á¡uÔUÿÊ flÊflfiŒìÊ⁄Ufi|àòÊö‡Êà¬ŒÊ ãÿfi∑˝§◊ËØÔH 93H
…ŒtÚto : nu §‹ÎíæçxÝ-yæÞt…f y™u W…Œuþftu ! su §²}æì-yt ¥²æ„ì-…„ ð„h™e Q»tt - Ðm„è|²:-
y™uf …„ðt¤e Ëq‚u÷e «ò™u {txu Ðê±æü-«Út{ Wí…L™ Út™the ¥æ + ¥xææ„ì-ytðu Au; çàæÚ:-rþh™u
çãy±è-Atuze™u, yÚtto‚T rþh rð™t™t «týeytu™e ç…u²æ-ðtýeÚte ±æ±Î„ì-þe½ú ƒtu÷‚e yÚtto‚T fqfzt
682 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ytrŒ™e ðtýeÚte Q»ttft÷™e «‚er‚ ÚttÞ Au; yuÚte ƒtu÷ðt™t Ä{o™wk Q»tt{tk ythtu…ý fhðt{tk ytðu
Au; ™Ú„ì-rð[hý fhu Au, ô~æàæ„ì-ºteË ÐÎæ-{wnq‚tuo™e …ùt‚T çÝ, ¥ÜíU}æè„ì-«íÞuf «Œuþ{tk „r‚ fhu
Au; ‚u Q»tt™u ‚{u òýtu. (93)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su ðu„ðt¤e, …„ y™u rþh ytrŒ yðÞðtuÚte hrn‚, «týeytu™t ò„ðt
…nu÷tk ytð™the, ò„hý™e fthý¼q‚t, «týeytu™t {w¾tu™t {tæÞ{Úte ƒnws ƒtu÷™the [Au.]
su ºteË {wnq‚o [= 60 ½ze =24 f÷tf]™e …ùt‚T «íÞuf MÚtt™{tk „r‚ fhu Au - …ntU[e
òÞ Au, ‚u Q»tt ðu¤t, ‚{tht îtht r™ÿt y™u yt¤Ë™tu íÞt„ fhe™u Ëw¾™u {txu Ëuð™ fhðt
ÞtuøÞ Au. (93)
ŒflÊ‚Ê Á„U c◊Ê ◊Ÿfifl ‚◊fiãÿflÊ Áfl‡flfi ‚Ê∑§ö ‚⁄UÊfiÃÿ—–
à ŸÊfi˘•l à •fi¬⁄¢U ÃÈÆø ÃÈ ŸÊ ÷flfiãÃÈ flÁ⁄UflÊÁflŒfi—H 94H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¨Ú愲:-Ë{t™ htr‚ =Œt™ fh™tht, ¨}拲±:-Ë{t™ {LÞw =¢tuÄðt¤t,
ç±Eï-Ëðo Îï±æ¨:-rðît™ ÷tuftu - ¨æÜU}æì-ËtÚtu {¤e™u ¥l-yts Ý:-y{thu }æݱï-{™w»Þ™u {txu
S}æ-«rËrØ…qðof, ±çÚ±æïç±Î:-ðrhð = …rh[Þto™u òý™tht yÚtðt ±çÚ± = Ä™™u «t fhtð™tht
|汋„é-ÚttÞ; „é-y™u „ï-‚uytu ¥ÐÚ}æì-¼rð»Þ ft÷{tk Ý:-y{tht „é™ï-…wºt…tiºttrŒ Ëk‚t™tu™u {txu
‚Útt y{tht {txu ±æçÚ±æïç±Î:-…rh[Þto™u òý™tht yÚtðt Ä™™u «t fhtð™th ÚttÞ. „ï, çã-‚uytu
r™ùÞÚte ‚{tht {txu …ý …rh[Þto™u òý™tht yÚtðt Ä™™u «t fhtð™th ÚttÞ. (94)
¼tðtÚto : òu {™w»Þ …hM…h Ëw¾ yt…u Au, òu yuf ËtÚtu - {¤e™u Œwütu …h ¢tuÄ fhu Au, ‚uytu
…wºt-…tiºtðt¤t ƒ™e™u, ‚uytu {™w»Þtu™tk Ëw¾™e WL™r‚™u {txu Ë{Úto rðît™ ƒ™e þfu Au. (94)
•¬Êfiœ◊ŒÁ÷‡ÊfiSÃË⁄U‡Ê|SÄUÊÕãº˝Êfi lÈÆêãÿÊ÷fiflØԖ
ŒflÊSÃfi˘ßãº˝ ‚ÅÿÊÿfi ÿÁ◊⁄UR ’΄fiUjÊŸÊ ◊Lfi§Œ˜ÔªáÊH 95H
…ŒtÚto : nu ÏæëãÎì |ææÝæï-{nt™ rfhýtu™e Ë{t™ «ftrþ‚ feŠ‚ðt¤t }æLÎìxæ‡æ-{™w»Þtu ðt ðtÞwytu™t
Ë{qnÚte ftÞoËtÄf §‹Îí-…h{ yiïÞo «Œt™ fh™tht ˼t…r‚ hts™T ! Îï±æ:-rðît™tu „ï-yt…™e
¨w²æ²-r{ºt‚t™u {txu ²ïç}æÚï-ËkÞ{ fhu Au.
¥ƒ-y™u lé}Ýè-ƒnws «þkËt y™u Ä™Úte Þwõ‚ §‹Îí:-…h{ yiïÞoðt™ ˼t…r‚ htò yt…
- ¥ç|æàæS„è:-ËðoºtÚte ®nËtytu™u ¥Ðæ{}æ„ì-Œqh ¼„tðtu Atu, ¥àæçS„ãæ-y«þM‚ = Œwütu™tu ™tþ
fh™tht ¥æ + ¥|汄ì-ƒ™tu. (95)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ÄtŠ{f LÞtÞtÄeþtu™e yÚtðt Ä™ðt™tu™e r{ºt‚t fhu Au, ‚uytu ÞþMðe
ƒ™e™u Ëðo™t Œw:¾ Œqh fhðt {txu ËqÞo Ë{t™ ntuÞ Au. (95)
¬˝ fl˘ßãº˝Êfiÿ ’΄Uà ◊Lfi§ÃÊ ’˝rÊÔÊfiø¸Ã–
683 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
flÎòÊö „fiUŸÁà flÎòÊ„UÊ ‡ÊÃ∑fi˝§ÃÈÆfl¸¡˝fiáÊ ‡Êìfifl¸áÊÊH 96H
…ŒtÚto : nu }æL„:-{™w»Þtu ! su àæ„ÜíU „é:-yËkÏÞ «fth™e ƒwrØ ðt f{tuoðt¤t Ëu™t…r‚ - àæ„бü‡ææ-
su™tÚte yËkÏÞ Sðtu™wk …t÷™ ÚttÞ yuðt ±…íï‡æ-þ†-y† rðþu»tÚte ±ë~æãæ-{u½™tþf ËqÞo ±ë~æ}æì-
{u½™tu ™tþ fhu Au - ‚u{ Ïæëã„ï, §‹Îíæ²-…h{ yiïÞo™u {txu þºtwytu™u ãÝç„-{thu Au; ±:-‚{thu
{txu Ïæíræ-Ä™ ðt yL™™u «t fhtðu Au; ‚u™tu ‚{u Ðí, ¥™ü„-Ëífth fhtu. (96)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su ÷tuftu su{ ËqÞo {u½™tu ™tþ fhu Au, ‚u{ þºtwytu™tu ™tþ fhe™u ‚{tht
{txu yiïÞo™e ð]rØ fhu Au, ‚u™tu ‚{u Ëðo Ëífth fhtu. ËŒt f]‚¿t ƒ™e™u f]‚Ι‚t™tu íÞt„ fhe™u
«t¿t = rðît™ ƒ™e™u {nt™ yiïÞo™u «t fhtu. (96)
•SÿÁŒãº˝Êfi flÊflÎœ flÎcáÿö ‡ÊflÊ ◊Œfi ‚ÈÆÃSÿ ÁflcáÊfiÁfl–
•lÊ Ã◊fiSÿ ◊Á„U◊ÊŸfi◊ÊÿflÊ˘ŸÈfi c≈ÈUfl|ãà ¬ÍÆfl¸ÕÊfi ß◊Ê ©Ufi àflÊ– ÿSÿÊ◊˜–
•ÿ ö‚„Udfi◊˜– ™§äfl¸˘™§·ÈáÊfi—H 97H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su §‹Îí:-Sð y™u …h{ yiïÞoÞwõ‚ htò ç±c‡æç±-ÔÞt…f …h{uïh{tk
¨é„S²-Wí…L™ ¥S²-yt ËkËth™t }æÎï-yt™kŒ™u {txu ±ëc‡²}æì-…ht¢{ àæ±:-ƒ¤ y™u s¤™e ¥l-
yt ð‚o{t™ Ë{Þ{tk ±æ±ë{ï-ð]rØ fhu Au.
¥S²-yu …h{tí{t™tk §„ì-s }æçã}ææÝ}æì-{rn{t™e Ðê±üƒæ-…qðos ÷tuftu™e Ë{t™ ¥æ²±:-…tu‚t™t
f{o V÷tu™u «t fh™tht {™w»Þtu ¥Ýé, S„é±ç‹„-«þkËt fhu Au - y™wfq¤ M‚wr‚ fhu Au; „}æì-‚{u
÷tuftu …ý ‚u™e M‚wr‚ fhtu. {kºt™t yðrþü yÚto {txu swytu ÞswðuoŒ™t yæÞtÞ-33™t {kºt-81,
82, 83 yæÞtÞ-11™tu {kºt 42{tu. (97)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! òu ‚{u Ëðoºt ÔÞt…f, Ë{M‚ ËkËth™t Wí…tŒf, Ëðo™t ytÄth y™u
…h{ yiïÞo «t fhtð™th Eïh™e yt¿tt y™u {rn{t™u òýe™u Ë{M‚ ËkËth™tu W…fth fhtu,
‚tu ‚{u r™hk‚h yt™kŒ «t fhe þftu. (97)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk yÂø™ (1-4), «tý-WŒt™ (3), ht‚-rŒðË (5),
ËqÞo (35-38), yÂø™ (22), htò (21), yiïÞo W¥t{Þt™ (43), rðît™ (48), ©e (21),
ðiït™h (23), RLÿ (24-29), «¿tt (29), ðÁý (32), yrï™ti (58), yL™ (52), ËqÞo
(31), htò-«ò (30), …heûtf (15), RLÿ-ðtÞw (45) ytrŒ™t „wýtu™wk ðýo™ ntuðtÚte yt
yæÞtÞ{tk «r‚…trŒ‚ yÚto™e …qðo yæÞtÞ™t yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ òýðe òuEyu.
JJ §ç„ ~æ²ô›àææïùŠ²æ²: JJ
684 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ ™„éô›àææùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
ÿîÊʪ˝fiÃÊ ŒÍÆ⁄U◊ÈÆŒÒÁà ŒÒfl¢ ÃŒfiÈ ‚ÈÆ#Sÿ ÃÕÒflÒÁÃfi–
ŒÍÆ⁄URXÔU◊¢ ÖÿÊÁÃfi·Ê¢ ÖÿÊÁÃ⁄U∑¢§ Ãã◊ ◊Ÿfi— Á‡Êfl‚fiVÔUÀ¬◊SÃÈH 1H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ðt rðît™ ! yt…™e f]…tÚte - ²„ì-su Îñ±}æì-Œuð = ytí{t{tk rðã{t™
ðt Sðtí{t™wk ËtÄ™, ÎêÚX}æ}æì-Œqh s™th yÚtðt y™uf …ŒtÚttuo™u „úný fh™th, Á²æï焯æ}æì-þçŒ
ytrŒ rð»tÞtu™wk «ftþf ©tuºt ytrŒ RrLÿÞtu™wk Á²æïç„:-«ð‚of, »ÜU}æì-yuf …æxæí„:-ò„]‚ yðMÚtt{tk
ÎêÚ}æì-Œqh - Œqh ©„ì, »ïç„-òÞ Au, ©-y™u „„ì-su ¨éŒ„S²-r™ÿtðMÚtt{tk „ƒæ, »±-yu s he‚u »ç„-
ykŒh yL‚:fhý{tk òÞ Au; „„ì-‚u }æï-{tÁk }æÝ:-ËkfÕ…-rðfÕ…tí{f {™ çà汨¢ÜUËÐ}æì-rþð =
fÕÞtýfthe, Ä{orð»tÞf ËkfÕ… = RåAtðt¤wk ¥S„é-ÚttÞ. (1)
¼tðtÚto : su {™w»Þ …h{uïh™e yt¿tt™wk …t÷™ y™u rðît™tu™tu Ëk„ fhe™u, y™uf «fth™t
Ët{ÚÞoÚte Ëk…L™ {™™u þwØ fhu Au; su {™ ò„]‚ yðMÚtt{tk rðM‚]‚ ÔÞðnthðt¤wk Au, ‚u Ëw»twrÂ
yðMÚtt{tk þtk‚ ƒ™e òÞ Au.
su ðu„ðt™tu{tk yr‚ðu„ðt™ ‚Útt ¿tt™™wk ËtÄf ntuðtÚte RrLÿÞtu™tk …ý «ð‚of [{™™u su] ðþ{tk
ht¾u Au, ‚u yþw¼ ÔÞðnth™u Atuze™u [{™™u] þw¼ yt[hý{tk «urh‚ fhe þfu Au. (1)
ÿŸ ∑§◊¸Êfiáÿ¬‚Êfi ◊ŸËÁ·áÊÊfi ÿôÊ ∑ÆΧáfl|ãÃfi ÁflŒÕ·ÈÆ œË⁄UÊfi—–
ÿŒfi¬ÍÆflZ ÿˇÊ◊ã× ¬˝¡ÊŸÊ¢ Ãã◊ ◊Ÿfi— Á‡Êfl‚fiVÔUÀ¬◊SÃÈH 2H
…ŒtÚto : nu …h{uïh ðt rðît™ ! ßÞthu yt…™t Ëk„Úte ²ïÝ-su {™Úte ¥Ð¨:-f{o, Ä{or™c,
}æÝè篇æ:-{™™wk Œ{™ fh™tht, {èÚæ:-æÞt™ fh™tht, {uÄtðe ÷tuftu - ²¿æï-yÂø™ntuºt ytrŒ ðt
Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnth ðt Þtu„tÇÞtË{tk ‚Útt ç±Îƒï¯é-rð¿tt™ ËkƒkÄe y™u ÞwØ ytrŒ ÔÞðnthtu{tk ÜU}ææüç‡æ-
yíÞk‚ Rü f{tuo™u ÜëU‡±ç‹„-fhu Au.
²„ì-su ¥Ðê±ü}æì-Ëðtuo¥t{ „wý-f{o-Mð¼tððt¤t, Ðí…æÝæ}æì-«týe{tºt™t ¥‹„:-ÓŒÞ{tk ²ÿæ}æì-
…qs™eÞ ðt Ëk„‚ - yufe¼q‚ ÚtE hnu÷ Au; „„ì-‚u }æï-{tÁk }æÝ:-{™™, rð[thtí{fY… {™
çà汨V ËÐ}æì-Ä{o{tk «u{ fh™th ¥S„é-ÚttÞ. (2)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu, …h{uïh™e W…tË™t, W¥t{ rð[th, rðãt y™u ËíËk„Úte yL‚:fhý
[{™]™u yÄ{to[hýÚte nxtðe™u Ä{to[hý{tk «ð]¥t fhðwk òuEyu. (2)
685 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÿà¬˝ôÊÊŸfi◊ÈÆà øÃÊ œÎÁÃfi‡ø ÿí¡ÊÁÃfi⁄URãÃ⁄UR◊Îàʯ ¬˝¡Ê‚Èfi–
ÿS◊ÊãŸ˘´§Ã $∑§ øŸ ∑§◊¸Ó Á∑˝§ÿà Ãã◊ ◊Ÿfi— Á‡Êfl‚fiVÔUÀ¬◊SÃÈH 3H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ðt …h{ Þtu„e rðît™ ! yt…™t ¿tt…™ = ƒtuÄ™Úte ²„ì-su Ðí¿ææÝ}æì-
rðþu»t fhe™u ¿tt™™t Wí…tŒf yÚtto‚T ƒwrØY… ©„-y™u …ý ™ï„:-M{]r‚™wk ËtÄ™ {ëç„:-ÄiÞoMðY…
Au; ™-y™u su ÷ßò ytrŒ f{tuo™wk fthý Au. Ðí…æ¨é-s™tu™tk ¥‹„:-yL‚:fhý{tk ytí{t™wk ËtÚte
ntuðtÚte ¥}æë„}æì-™tþhrn‚ Á²æïç„:-«ftþMðY… Au.
²S}ææ„ì-su™t «„ï-rð™t çÜU}æì, ™Ý-ftuE …ý ÜU}æü-ft{ Ý, çÜíU²„ï-fhe þft‚wk ™Úte, „„ì-‚u
}æï-{ws Sðtí{t™t }æÝ:-Ëðo f{tuo™wk ËtÄ™Y… {™ çà汨¢ÜUËÐ}æì-fÕÞtýfthe …h{tí{t{tk ËkfÕ…
= RåAt ht¾™tÁk ¥S„é-ÚttÞ. (3)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su yL‚:fhý - ƒwrØ, r[¥t, {™ y™u ynkfthY… ð]r¥tðt¤wk ntuðtÚte
[th «fth™wk Au, su ytk‚rhf «ftþÚte Þwõ‚, «òytu™tk Ëðo f{tuo™wk ËtÄf, ™tþhrn‚, {™ Au, ‚u™u
‚{u LÞtÞ y™u ËíÞ yt[hý{tk «ð]¥t fhe™u …ût…t‚, yLÞtÞ y™u yÄ{to[hýÚte r™ð]¥t fhtu. (3)
ÿŸŒ¢ ÷ÍÆâ ÷ÈflfiŸ¢ ÷Áflcÿà¬Á⁄UªÎfi„UËÃ◊◊ÎÃfiŸ ‚fl¸Ó®◊˜Ô–
ÿŸfi ÿôÊSÃÊÿÃfi ‚#„UÊfiÃÊ Ãã◊ ◊Ÿfi— Á‡Êfl‚fiVÔUÀ¬◊SÃÈH 4H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²ïÝ-su ¥}æë„ïÝ-™tþhrn‚ …h{tí{t™e ËtÚtu ËkÞwõ‚ {™Úte |æê„}æì-¼q‚
|æé±Ý}æì-ð‚o{t™ y™u |æç±c²„ì-¼rð»Þ ¨±ü}æì, §Î}æì-yu Ëðo rºtft÷MÚt ðM‚w{tºt ÐçÚxæëãè„}æì-ËðoºtÚte
„]rn‚ = ¿tt‚ ÚttÞ Au –
²ïÝ-su™t îtht ¨Œ„ãæï„æ-Ët‚ {™w»Þ nð™ fh™tht ðt …tk[ «tý, Aêtu Sðtí{t y™u Ët‚{wk
yÔÞõ‚ yu ÷uðt-Œuðtðt¤t su{tk Au ‚u ²¿æ:-yÂø™ütu{trŒ ðt rð¿tt™Y… ÔÞðnth „沄ï-rðM‚]‚
fhðt{tk ytðu Au; „„ì-‚u }æï-{tÁk }æÝ:-Þtu„Úte Þwõ‚ r[¥t çà汨¢ÜUËÐ}æì-rþð = {tuûtY… ËkfÕ…ðt¤wk
¥S„é-ÚttÞ. (4)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su r[¥t Þtu„tÇÞtË™t ËtÄ™tu ‚Útt W…ËtÄ™tuÚte rËØ ¼q‚, ¼rð»Þ
y™u ð‚o{t™™u òý™tht, Ëðo Ë]rü™u òý™tht, f{o, W…tË™t y™u ¿tt™™t ËtÄf Au, ‚u™u ‚{u
ËŒt fÕÞtý™t «u{e ƒ™tðtu. (4)
ÿ|S◊ãŸÎø— ‚Ê◊ ÿ¡fiÍúÁ· ÿ|S◊Ÿ˜Ô ¬˝ÁÃfi|cΔUÃÊ ⁄UÕŸÊ÷ÊÁflfiflÊ⁄UÊ—–
ÿ|S◊°fi|‡øûÊö ‚fl¸◊Êàʯ ¬˝¡ÊŸÊ¢ Ãã◊ ◊Ÿfi— Á‡Êfl‚fiVÔUÀ¬◊SÃÈH 5H
…ŒtÚto : ²çS}æÝì-su {™{tk ÚƒÝæ|ææç±±-su{™t [¢-…izt™e ðå[u ftc{tk yðÞð ÷t„u÷t ntuÞ
686 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Au ‚u ¥Úæ:-hÚt™t …izt™t ytht™e Ë{t™, «™:-ÉøðuŒ, ¨æ}æ-Ët{ðuŒ y™u ²…ê¢ç¯-ÞswðuoŒ Ðíç„çcÆ„æ-
ËðoºtÚte «r‚rc‚ Au, ²çS}æÝì-su{tk yÚtðoðuŒ «r‚rc‚ Au; ²çS}æÝì-su{™t{tk Ðí…æÝæ}æì-«týeytu™t
¨±ü}æì-Ëðo 癜æ}æì-Ëðo …ŒtÚtoËkƒkÄe ¿tt™ ¥æï„}æì-Œtuht{tk {rýytu™e Ë{t™ …htuðu÷t Au; „„ì-‚u }æï-
{tÁk }æÝ:-{™ çà汨¢ÜUËÐ}æì-fÕÞtýfthe ðuŒtrŒ ËíÞþt†tu™t «[th™tu ËkfÕ… ht¾ðtðt¤wk ¥S„é-
ÚttÞ. (5)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su™t MðMÚt hnuðtÚte s ðuŒtrŒ™t …X™-…tX™ Y… ÔÞðnth Ëk¼ð ƒ™u
Au, ‚u {™ s ðuŒtrŒ rðãt™u Äthý fh™tÁk Au. su{tk Ëðo ÔÞðnthtu™wk ¿tt™ Ëkr[‚ ÚttÞ Au, ‚u yk‚:fhý
[{™]™u ‚{u rðãt y™u Ä{to[hý îtht …rðºt ƒ™tðtu. (5)
‚ÈÆ·Ê⁄URÁÕ⁄U‡flÊfiÁŸfl ÿã◊fiŸÈÆcÿ~Ê㟟ËÿÃ˘÷ˇÊÈfiÁ÷flʸÁ¡Ÿfi˘ßfl–
NUà¬˝ÁÃfiDÔ¢U ÿŒfi|¡⁄¢U ¡ÁflfiDÔ¢U Ãã◊ ◊Ÿfi— Á‡Êfl‚fiVÔUÀ¬◊SÃÈH 6H
…ŒtÚto : ²„ì-su {™ ¨é¯æÚçƒ:-su{ W¥t{ [‚wh ËthrÚt ¥Eæçݱ-÷„t{Úte ½tuztytu™u [÷tðu
Au, ‚u{ }æÝéc²æÝì-{™w»Þ ytrŒ «týeytu™u ÝïÝ貄ï-yíÞk‚ yt{ - ‚u{ ÷E òÞ Au; y™u ¥|æèàæéç|æ:-
su{ Œtuheytu-÷„t{Úte ±æç…Ý, §±-ðu„ðt™ ½tuztytu™u ËthrÚt ðþ{tk ht¾u Au, ƒ¤Úte - su{ ËthrÚt
½tuztytu™u ÷E òÞ Au, ‚u{ {™ «týeytu™u [÷tðu Au.
²„ì-su NyÐíç„cÆ}æì-ÓŒÞ{tk ÂMÚt‚, ¥ç…Ú}æì-rð»tÞtrŒ{tk «uhf yÚtðt ð]Ø ytrŒ yðMÚtthrn‚
y™u …ç±cÆ}æì-yíÞk‚ ðu„ðt™ Au; „„ì-‚u }æï-{tÁk }æÝ:-{™ çà汨¢ÜUËÐ}æì-{k„÷{Þ r™Þ{tu{tk «u{
fh™tÁk ¥S„é-ÚttÞ. (6)
¼tðtÚto : [òu fu] ßÞtk ytËõ‚ ÚttÞ Au, su{ ÷„t{tu îtht ËthrÚt ½tuztytu™u ðþ{tk fhe ÷u
Au, ‚u{ [{™w»Þ™u] ðþ{tk fh™th Au, Ëðo yrðît™ ‚u™wk y™wËhý fhu Au - …tA¤ [t÷u Au y™u
rðît™ su™u …tu‚t™t ðþ{tk ht¾u Au, òu þwØ ntuÞ ‚tu Ëw¾fthe y™u yþwØ ntuÞ ‚tu Œw:¾ŒtÞf ƒ™u
Au, òu S‚u÷ ntuÞ ‚tu rËrØ™u y™u ™ S‚u÷ ntuÞ ‚tu yrËrØ™u yt…™th Au, ‚u {™™u {™w»Þu ËŒt
ðþ{tk ht¾ðwk òuEyu. (6)
Á¬ÃÈ¢ ŸÈ SÃÊfi·¢ ◊„UÊ œ◊ʸáÊ¢ ÃÁflfi·Ë◊˜Ô–
ÿfiSÿ ÁòÊÃÊ √ÿÊ¡fi‚Ê flÎÆòÊ¢ Áfl¬fifl¸◊≤¸ÿfiØÔH 7H
…ŒtÚto : nwk ²S²-su™t çЄé}æì-yL™ }æã:-{nt™ {}ææü‡æ}æì-…ût…t‚hrn‚ LÞtÞt[hýY… Ä{o™e
‚Útt „籯è}æì-ƒ¤Þwõ‚ Ëu™t™e Ýé-þe½ú S„æï¯}æì-M‚wr‚ fÁk Awk; ‚u hts…wÁ»t ç~æ„:-ºtýu ft¤{tk su{
ËqÞo ¥æï…¨æ-s¤™e ËtÚtu hnu÷t ç±Ð±ü}æì-…ðo = „úkrÚtytuÚte hrn‚ ±ë~æ}æì-{u½™u ç± + ¥Îü²„ì-rðþu»t‚:
™ü fhu Au; ‚u{ þºtwytu™u S‚ðt™u Ë{Úto ƒ™u Au. (7)
687 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su ËíÞ Ä{o, ƒ¤ðt™ Ëu™t y™u rð…w÷ yL™ ytrŒ Ët{„úe™u Äthý fhu Au, ‚u ËqÞo
su{ {u½™tu ™tþ fhu Au, ‚u{ þºtwytu™u S‚e þfu Au. (7)
•|ãflŒfiŸÈ◊à àfl¢ ◊ãÿÊfi‚Ò ‡Ê¢ øfi ŸS∑ΧÁœ–
∑˝§àfl ŒˇÊÊfiÿ ŸÊ Á„UŸÈÆ ¬˝ áÊ •ÊÿÍfiúÁ· ÃÊÁ⁄U·—H 8H
…ŒtÚto : nu ¥Ýé}æ„ï-y™wfq¤ ƒwrØÞwõ‚ ˼t…r‚ rðît™ ! y±}æì-yt… su™u àæ}æì-Ëw¾fthe ¥Ýé,
}拲æ¨ñ-Mðefth fhtu; ‚uÚte Þwõ‚ Ý:-y{™u ÜëUç{-fhtu.
ÜíUy±ï-ƒwrØ, Îÿææ²-ƒ¤ ðt [‚whtE™u {txu Ý:-y{™u çãÝé-WL™‚ fhtu. ™-y™u Ý:-y{tht
¥æ²ê¢ç¯-Sð™ ytrŒ™e §„ì-Ë{t™ yLÞtu™u …ý Ðí, „æçÚ¯:-…th fhtu. [yÚtto‚T r™ùÞÚte ytÞw™u Ëthe
he‚u …qýo fhtu.] (8)
¼tðtÚto : {™w»Þ su{ MðtÚto™e «tr {txu «Þí™ fhu, ‚u{ yLÞtu™u {txu …ý «Þí™ fhu, su{
…tu‚t™wk fÕÞtý y™u ð]rØ RåAu, ‚u{ yLÞtu™e …ý RåAu, yt he‚u Ëðo™e …qýo ytÞw™u rËØ fhu. (8)
•ŸÈfi ŸÊ˘lÊŸÈfi◊ÁÃÿ¸ôÊ¢ Œfl·fiÈ ◊ãÿÃÊ◊˜Ô–
•|ÇŸ‡øfi „U√ÿflÊ„fiUŸÊ ÷flfi⠌ʇÊÈ· ◊ÿfi—H 9H
…ŒtÚto : su ¥Ýé}æç„:-y™wfq¤ rð¿tt™ðt¤t {™w»Þ ¥l-yts Îï±ï¯é-rðît™tu{tk Ý:-y{thtk ²¿æ}æì-
Ëw¾ yt…ðt™t ËtÄ™Y… ÔÞðnth™u ¥Ýé, }拲„æ}æì-y™wfq¤ {t™u Au; ‚u ™-y™u ãò±æãÝ:-„úný
fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u «t fhtð™th, ¥çxÝ:-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe ðt yÂø™rðãt™t rðît™ ‚{u
ƒL™u Îæàæé¯ï-Œt™þe÷ {™w»Þ™u {txu }æ²:-Ëw¾fthe |汄}æì-ƒ™tu. (9)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu þw¼f{tuo™t y™wct™{tk y™w{r‚ yt…™tht Au y™u Œwüf{tuo™tk y™wct™™tu
r™»tuÄ fh™tht Au, ‚uytu yÂø™ ytrŒ rðãt™t îtht Ëðo™u Ëw¾ «Œt™ fhu Au. (9)
Á‚ŸËfiflÊÁÀÊ ¬ÎÕÈfic≈ÈU∑§ ÿÊ ŒflÊŸÊ◊Á‚ Sfl‚Êfi–
¡ÈÆ·Sflfi „U√ÿ◊Ê„fiÈUâ ¬˝¡Ê¢ ŒfiÁfl ÁŒÁŒ«˜ÔUÁ… Ÿ—H 10H
…ŒtÚto : nu ç¨Ýè±æçH-rË™e = «u{Úte ƒkÄtÞu÷e y™u ƒ÷ftrhýe, ÐëƒécÅéÜïU-su™e rðM‚]‚ M‚wr‚,
rðM‚]‚ rþh™t ðt¤ - fuþ¼th, ðt yrÄf ft{ðt¤e Îïç±-rðŒw»te fw{the ! ²æ-su ‚wk Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™e
S±¨æ-ƒnu™ ¥ç¨-Au; ‚u ‚wk ãò}æì-„úný - Mðefth fhðt ÞtuøÞ ¥æãé„}æì-ËðoºtÚte ðh-Œeûtt ytrŒ
f{tuoÚte MðefthtÞu÷t …r‚™wk …é¯S±-Ëuð™ fh, y™u Ý:-y{thu {txu Ðí…æ}æì-ËwkŒh Ëk‚t™ Y… «ò™u
çÎçÎÇìçÉ-«Œt™ fh. (10)
688 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : nu fw{theytu ! ‚{u ƒúñ[Þo…qðof Ë{M‚ rðãt™u «t fhe™u, Þwð‚eytu ƒ™e™u, …tu‚t™u
y¼eü-RÂåA‚, Ëw…herût‚ ðhðt ÞtuøÞ …r‚ytu™wk MðÞk ðhý fhtu, ‚u™e ËtÚtu yt™kŒ fhe™u «ò-
Ëk‚t™tu™u Wí…L™ fhtu. (10)
¬Üøfi Ÿlõ— ‚⁄UfiSflÃË◊Á¬fi ÿ|ãà ‚dÊfi—–
‚⁄UfiSflÃË ÃÈ ¬fiÜøœÊ ‚Ê Œ‡Ê˘÷fiflà‚Á⁄UØÔH 11H
…ŒtÚto : {™w»Þ - ¨dæ:-yuf Ë{t™ {™Y… «ðtntu = Ëútu‚tuðt¤e, Ð@-…tk[ ¿tt™urLÿÞtu™e
ð]r¥tytu, su Ýl:-™Œe Ë{t™ «ðtnY… Au, ‚u su ¨ÚS±„è}æì-«þM‚ rð¿tt™Þwõ‚ ðtýe ¥çÐ, ²ç‹„-
…ý «t fhu Au; ¨æ, ©-‚u …ý ¨çÚ„ì-™ŒeY…e - [t÷™the ¨ÚS±„è-ðtýe Îïàæï-…tu‚t™t r™ðtËMÚtt™{tk
Ð@{æ-…tk[ ¿tt™urLÿÞtu™t þçŒ ytrŒ rð»tÞtu™wk «r‚…tŒ™ fhðtÚte …tk[ «fth™e „é-s ¥|汄ì-ÚttÞ
Au; ‚u™u òýtu. (11)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu, su ðtýe …tk[ þçŒ ytrŒ rð»tÞtu™t ytr©‚ ™Œe™t Y…{tk Au, ‚u™u òýe™u,
‚u™tu ÞÚttð‚T rðM‚th - «[th fhe™u ‚u™tu {Äwh y™u ÂM™øÄY…{tk «Þtu„ fhðtu òuEyu. (11)
àfl◊fiÇŸ ¬˝Õ◊Ê˘•ÁXfiÔU⁄UÊ˘´§Á·fiŒ¸flÊ ŒflÊŸÊfi◊÷fl— Á‡Êfl— ‚πÊfi–
Ãflfi fl˝Ã ∑§flÿÊfi ÁflkŸÊ¬‚Ê˘¡Êfiÿãà ◊L§ÃÊ ÷˝Ê¡fiŒÎCÔUÿ—H 12H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-…h{uïh ðt rðît™ ! su fthýu y±}æì-yt… Ðíƒ}æ:-«ÏÞt‚, ¥çXÚæ:-yk„tu™t
hË™e Ë{t™ ðt Sðtí{tytu™u Ëw¾ yt…™tht, Îï±æÝæ}æì-rðît™tu{tk Îï±:-rŒÔÞ „wý-f{o-Mð¼tð
ðt¤t, çàæ±:-fÕÞtýfthe ¨¶æ-r{ºt «ç¯:-ðuŒtÚto™t ¿tt‚t ¥|æ±:-Au; yuÚte „±-yt…™t ±í„ï-
Mð¼tð ðt r™Þ{™u ytÄe™ ç±kÝæШ:-rðrŒ‚ = «rËØ f{tuoðt¤t, |æíæ…öcŲ:-ËwkŒh }r»t =
þ†tuðt¤t ÜU±²:-ƒwrØ{t™ }æL„:-{™w»Þ ¥…沋„-Wí…L™ - «fx ÚttÞ Au. (12)
¼tðtÚto : òu {™w»Þtu Ëðo™t r{ºt rðît™ y™u Ëðo™t rn‚i»te …h{tí{t™u r{ºt {t™e™u, rð¿tt™
r™r{¥t™tk f{tuo fhe™u, «ftrþ‚ ytí{tðt¤t ƒ™u, ‚tu ‚uytu rðît™ ƒ™e™u …h{uïh™e yt¿tt{tk hne™u
ð‚eo þfu Au. (12)
àflãŸÊfi˘•ÇŸ Ãflfi Œfl ¬ÊÿÈÁ÷fi◊¸ÉÊÊŸÊfi ⁄UˇÊ Ããfl~‡ø flãl–
òÊÊÃÊ ÃÊ∑§Sÿ ßfiÿ ªflÊfi◊SÿÁŸfi◊·ö⁄UˇÊfi◊ÊáÊSÃflfi fl˝ÃH 13H
…ŒtÚto : nu Îï±-W¥t{ „wý-f{o-Mð¼tð Þwõ‚ ¥xÝï-hts™T ðt Eïh ! „±-yt…™t ±í„ï-W¥t{
r™Þ{{tk hnu÷t }æÍææïÝ:-yr‚ Ä™Þwõ‚ y{™u „±-yt…™t Ðæ²éç|æ:-hûtt ytrŒ nu‚w ftÞtuoÚte y±}æì-
yt… Úÿæ-hûtt fhtu; ™-y™u Ý:-y{tht „‹±:-þhehtu™e hûtt fhtu.
nu ±‹l-ðkŒ™t = M‚wr‚™u ÞtuøÞ ¼„ð™T ! fthý fu yt… - ¥çÝ}æï¯}æì-r™hk‚h Úÿæ}ææ‡æ:-hûtt
689 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
fh™th „æïÜUS²-Ëk‚t™ - …wºt, „ݲï-…tiºt, y™u xæ±æ}æì-„tÞ ytrŒ …þwytu™t ~ææ„æ-hûtf ¥ç¨-Atu;
‚uÚte y{tht {txu ËðoŒt Ëífth y™u W…tË™t™u ÞtuøÞ Atu. (13)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Eïh™t „wý-f{o-Mð¼tð ‚Útt ‚u™e yt¿tt y™wËth yt[hý fhu Au, su™t
Eïh y™u rðît™ hûtf Au, ‚uytu ©e = ÷û{e, Œe½o ytÞw y™u Ëk‚t™tuÚte hrn‚ fŒe Út‚t ™Úte. (13)
©UûÊÊŸÊÿÊ◊flfi ÷⁄UÊ ÁøÁ∑§àflÊãà‚l— ¬˝flËfiÃÊ flηfiáÊ¢ ¡¡ÊŸ–
•L§·SÃfiÍ¬Ê L§‡ÊfiŒSÿ ¬Ê¡˘ß«UÊfiÿÊS¬ÈÆòÊÊ flÿÈŸfi˘¡ÁŸCÔUH 14H
…ŒtÚto : nu rðît™ ! yt… su{ ç™çÜUy±æÝì-¿tt™ðt™ Ðí±è„æ-ft{™t fh™th rðît™ ©œææÝæ²æ}æì-
Ëthe he‚u rðM‚]‚ ¼qr{ ðt yL‚rhût{tk ±ë¯‡æ}æì-ð»tto {txu Þ¿t™u ……æÝ-Wí…L™ fhu Au; y™u ¥L¯S„êÐ:-
hûtftu™e WL™r‚ fh™th §Çæ²æ:-«þkrË‚ †e™t - ðtýe™t Ðé~æ:-…wºt ±²éÝï-rð¿tt™{tk ¥…çÝcÅ-Wí…L™
fhu Au; ¥S²-yu™wk Làæ„ì-ËwkŒh Y… y™u Ðæ…:-ƒ¤ …uŒt ÚttÞ Au; ‚u{ yu™u ¨l:-þe½ú ¥±,|æÚ-
…tu‚t™e ‚hV …wü fh. yÚtto‚T rðît™ ƒ™tðtu. (14)
¼tðtÚto : òu {™w»Þ yt Ë]rü{tk ƒúñ[Þo ytrŒ îtht fw{thtu y™u fLÞtytu™u rîs ƒ™tðu ‚tu
‚uytu þe½ú rðît™ ƒ™u. (14)
ß«UÊfiÿÊSàflÊ ¬Œ flÿ¢ ŸÊ÷Êfi ¬ÎÁÕ√ÿÊ˘•Áœfi–
¡ÊÃfiflŒÊ ÁŸ œËfi◊sÔÇŸfi „U√ÿÊÿ flÊ…fiUflH 15H
…ŒtÚto : nu …愱ïÎ:-Wí…L™ ƒwrØ - ¿tt™ðt¤t ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ‚usMðe rðît™ ðt hts™T !
±²}æì-y{u yæÞt…f y™u W…Œuþf ÷tuftu - §Çæ²æ:-«þkrË‚ ðtýe™e ÐÎï-«r‚ct{tk ÐëçƒÃ²æ:-rðM‚]‚
¼qr{™e ¥ç{-W…h y™u Ýæ|ææ-{æÞ{tk y±æ-yt…™u ãòæ²-yt…ðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u ±æïɱï-«t fhðt
ðt fhtððt {txu çÝ + {è}æçã-r™hk‚h yrÄfth{tk MÚttr…‚ fheyu Aeyu. (15)
¼tðtÚto : nu rðît™T ðt hts™T ! su yrÄfth{tk y{u yt…™u MÚttr…‚ fheyu, ‚u yrÄfth™u Ä{o
y™u …wÁ»ttÚtoÚte ÞÚttð‚T rËØ fhtu. (15)
¬˝ ◊fiã◊„U ‡Êfl‚ÊŸÊÿfi ‡ÊÍÆ·◊Êfiæ˜UÔªÍÆ·¢ Áªfl¸ÓáÊ‚˘•ÁXÔU⁄URSflØԖ
‚ÈÆflÎÆ|ÄÃÁ÷— SÃÈflà ´§fi|Ç◊ÿÊÿÊø¸Êfi◊Ê∑Z§ Ÿ⁄UR ÁflüÊfiÈÃÊÿH 16H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u ¨é±ëçv„ç|æ:-r™Œtuo»t r¢ÞtytuÚte à汨æÝæ²-rð¿tt™™u {txu
‚Útt çxæ±ü‡æ¨ï-Ëwrþrût‚ ðtýeytu™wk Ëuð™ fh™tht, «çx}æ²æ²-}[tytu™u ¼ý™tht, 籟æé„æ²-rðþu»t
«rËØ „wýtuðt¤t, S„鱄ï-þt†tu™t yÚttuo™e M‚wr‚ fh™tht, ÝÚï-™tÞf {™w»Þ™u {txu ¥çXÚS±„ì-
690 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
«týtu™e Ë{t™ ¥æÑì xæê¯}æì-rðãtþt†™t ƒtuÄY… y™u àæê¯}æì-ƒ¤™u Ðí, }æ‹}æãï-Þt[™t fheyu Aeyu;
‚Útt ¥ÜüU}æì-Ëífth fhðt ÞtuøÞ™tu ¥™æü}æ-Ëífth fheyu Aeyu; ‚u{ yu rðît™tu «r‚ ‚{u …ý
ð‚tuo. (16)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu Ëífth fhðt ÞtuøÞ™tu Ëífth y™u r™htŒh fhðt ÞtuøÞ™tu r™htŒh fhe™u
rðãt y™u Ä{o™e r™hk‚h ð]rØ fhðe òuEyu. (16)
¬˝ flÊfi ◊„U ◊Á„U Ÿ◊Êfi ÷⁄Uäfl◊Êæ˜UÔ ªÍÆcÿ~ö ‡Êfl‚ÊŸÊÿ ‚Ê◊fi–
ÿŸÊfi Ÿ— ¬Ífl¸Ó Á¬Ã⁄fiU— ¬ŒôÊÊ˘•ø¸ÓãÃÊ˘•ÁXÔfiU⁄U‚Ê ªÊ˘•fiÁfl㌟˜ÔH 17H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ Ðοææ:-…Œ = òýðt y™u «t fhðt ÞtuøÞ ytí{MðY…™u òý™tht
÷tuftu - Ý:-y{thtu ¥™ü‹„:-Ëífth fh‚t, ¥çXÚ¨:-Ëðo Ë]rü™e rðãt™tk yk„tu™t ¿tt‚t Ðê±ïü-…qðos
÷tuftu ‚Útt Ý:-y{tht çЄÚ:-hûtf ¿tt™e ÷tuftu ²ïÝ-su fthýÚte }æãï-{nt™ à汨æÝæ²-ƒúñ[Þo y™u
ËwrþûttÚte þheh y™u ytí{t™tk ƒ¤Úte Þwõ‚ …wÁ»t™u {txu y™u ±:-‚{thu {txu ¥æÑì xæêc²}æì-Ëífth
ðt ƒ¤™u {txu rn‚fthe ¨æ}æ-Ët{ðuŒ™u ‚Útt xææ:-Ëwrþrût‚ ðtýeytu™u ¥ç±‹ÎÝì-«t fhtðu Au; ‚uÚte
‚u™u {txu ‚{u }æçã-Ëífth {txu {nt™ Ý}æ:-Ëíf{o ðt yL™™u Ðí, |æÚŠ±}æì-Äthý fhtu. (17)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su rðît™tu ‚{™u rðãt y™u Ëwrþûtt îtht rðît™ ÄtŠ{f ƒ™tðu, ‚u «Út{
rðãt ¼ýu÷t ÷tuftu™u s r…‚h òýtu. (17)
ßë¿U|ãÃfi àflÊ ‚ÊêÿÊ‚— ‚πÊfiÿ— ‚ÈÆãfl|ãà ‚Ê◊¢ ŒœfiÁà ¬˝ÿÊfiúÁ‚–
ÁÃÁÃfiˇÊãÃ˘•Á÷‡Êfi|Sâ ¡ŸÊfiŸÊÁ◊ãº˝ àflŒÊ ∑§‡øŸ Á„U ¬fi˝∑§Ã—H 18H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-˼tæÞût hts™T ! su ¨æï}²æ¨:-yiïÞo ytrŒ{tk ©uc ¨¶æ²:-r{ºts™ - ¨æï}æ}æì-
yiïÞo ytrŒ™u ¨é‹±ç‹„-rËØ fhu Au; Ðí²æ¢ç¨-ft{™t fhðt ÞtuøÞ rð¿tt™ ytrŒ „wýtu Î{ç„-Äthý
fhu Au; y™u …ÝæÝæ}æì-{™w»Þtu™t ¥ç|æàæçS„}æì-Œwðo[™ - ðtŒrððtŒ™u ¥æ, ç„ç„ÿæ‹„ï-Ëthe he‚u Ën™
fhu Au; ‚u™tu yt… r™hk‚h Ëífth fhtu.
çã-fthý fu y±„ì-yt…Úte ÐíÜïU„:-W¥t{ ƒwrØ{t™ ÜU:, ™Ý-ftuE …ý ™Úte; ‚uÚte y±æ-yt…™u
Ëðo ÷tuftu §ÓÀç‹„-[tnu Au. (18)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yt ËkËth{tk ®™Œt - M‚wr‚, ntr™-÷t¼ ytrŒ™u Ën™ fh™tht, …wÁ»ttÚteo,
Ëðo™e ËtÚtu {iºte fh™tht yt Au, ‚uytu™e Ëðo Ëuðt fhu y™u ‚uytu™tu Ëífth fhu, ‚uytu s Ëðo™t
yæÞt…f y™u W…Œuþf ƒ™u. (18)
Ÿ Ãfi ŒÍÆ⁄U ¬fi⁄UR◊Ê Áøº˝¡ÊúSÿÊ ÃÈ ¬˝ ÿÊfiÁ„U „UÁ⁄UflÊ „UÁ⁄fiUèÿÊ◊˜Ô–
|SÕ⁄UÊÿ flÎcáÊ ‚flfiŸÊ ∑ÆΧÃ◊Ê ÿÈÆÄÃÊ ª˝ÊflÊfiáÊ— ‚Á◊œÊŸ˘•ÇŸÊÒH 19H
691 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu ãçÚ±:-«þM‚ ½tuztytuðt¤t hts™T ! su{ ¨ç}æ{æÝï-«Œe fhu÷ ¥xÝæñ-yÂø™{tk
§}ææ:, ¨±Ýæ-yu «t‚: Ëð™ ytrŒ f{o ÜëU„æ-fhðt{tk ytðu Au; „é-‚uÚte xæíæ±æ‡æ:-„so™t fh™th
{u½ ²év„æ:-¼u„t ÚtE™u ytðu Au; ‚u{ çSƒÚæ²-áZ ±ëc‡æï-Ëw¾ŒtÞf rðãt ytrŒ …ŒtÚto™u {txu ãçÚ|²æ}æì-
Äthý, ytf»toý y™u ðu„Y… „wýtuÚte Þwõ‚ ½tuztytu ðt s¤ ‚Útt yÂø™ îtht ¥æ + Ðí + ²æçã-
Ëthe he‚u ytðtu. yt he‚u fhðtÚte ÐÚ}æ-ŒqhMÚt Ú…æ¢ç¨-MÚtt™ 癄ì-…ý „ï-yt…Úte ÎêÚï-Œqh Ý-hnu‚wk
™Úte. (19)
¼tðtÚto : nu rðît™tu ! su{ yÂø™Úte Wí…L™ ‚Útt ðhËu÷t ðtŒ¤tu …]rÚtðe™e Ë{e… hne™u,
ytf»toýÚte Œqh …ý [tÕÞt òÞ Au, ‚u{ yÂø™ ytrŒ Þt™tuÚte Þtºtt fhðtÚte ftuE …ý Œuþ Œqh hnu‚tu
™Úte. yt he‚u …wÁ»ttÚto fhe™u …w»f¤ yiïÞo™u Wí…L™ fhtu. (19)
•·Êfi…¢U ÿÈÆà‚È ¬ÎÃfiŸÊ‚ÈÆ ¬Á¬fi˝ö Sfl·Ê¸◊å‚Ê¢ flÎÆ¡ŸfiSÿ ªÊ¬Ê◊˜Ô–
÷®⁄UR·ÈÆ¡Êú ‚ÈfiÁˇÊÁÃö ‚ÈÆüÊflfi‚¢ ¡ÿfiãâ àflÊ◊ŸÈfi ◊Œ◊ ‚Ê◊H 20H
…ŒtÚto : nu ¨æï}æ-Ë{M‚ yiïÞoÚte Ëk…L™ hts™T ðt Ëu™t…‚u ! y{u su ²éy¨é-ÞwØtu{tk ¥¯æÉ}æì-
yËÌt, Ðë„Ýæ¨é-{™w»Þtu™e Ëu™tytu{tk ÐçÐí}æì-…qýo ƒ¤, rðãtÞwõ‚ hûtf, S±¯æü}æì-Mð = Ëw¾™wk Ëuð™
fh™tht, ¥Œ¨æ}æì-y… = s¤ ðt «tý «Œt™ fh™tht, ±ë…ÝS²-ƒ¤™t xææïÐæ}æì-hûtf, |æÚï¯é…æ}æì-
Äthý fhðt ÞtuøÞ Ëk„út{tu{tk S‚ðtðt¤t, ¨éçÿæç„}æì-rûtr‚ = …]Úðe™t W¥t{ htßÞðt¤t, ¨éŸæ±¨}æì-
ËwkŒh Ÿæ±:-yL™ ðt Þþðt¤t …²‹„}æì-þºtwytu™t rðsu‚t, y±æ}æì-yt…™u ¥Ýé, }æÎï}æ-y™w{turŒ‚ fhu-
nŠ»t‚ fhu. (20)
¼tðtÚto : su htò ðt Ëu™t…r‚™t W¥t{ Mð¼tðÚte htò™e Ëu™t ‚Útt «òs™tu «ËL™ hnu, su™t
«ËL™ hnuðtÚte htò …ý «ËL™ ntuÞ, íÞtk r™rù‚ rðsÞ, r™ù÷ …h{ yiïÞo y™u rð…w÷ «r‚ct
«t ÚttÞ Au. (20)
‚Ê◊Êfi œŸÈ ö ‚Ê◊Ê •fl¸Ó®ãÃ◊ʇÊÈö ‚Ê◊Êfi flË⁄¢U ∑fi§◊¸áÿ¢~ ŒŒÊÁÖ
‚ÊŒãÿ¢~ ÁflŒâÿ~ö ‚÷ÿ¯ Á¬ÃÎÆüÊflfiáÊ¢ ÿÊ ŒŒÊfi‡ÊŒS◊ÒH 21H
…ŒtÚto : ²:-su «òMÚt {™w»Þ ¥S}æñ-yu Ëtu{ = htò, yæÞt…f y™u W…Œuþf™u Wr[‚ …ŒtÚto
ÎÎæàæ„ì-yt…u Au; ‚u™u ¨æï}æ:-yiïÞoðt™ yæÞt…f {ïÝé}æì-rðãt™u Äthý fh™the ðtýe ÎÎæç„-yt…u Au.
¨æï}æ:-ËíÞ yt[hý{tk «uhýt fh™tht htò ytrŒ s™ ‚u™u ¥±ü‹„}æì-ðu„Úte [t÷™tht ¥æàæé}æì-
{t„o™u þe½ú ÔÞt fh™tht ½tuztytu ÎÎæç„-yt…u Au.
¨æï}æ:-þheh y™u ytí{t™t ƒ¤Úte Þwõ‚ htò ytrŒ ÜU}æü‡²}æì-f{oÚte Þwõ‚ =…wÁ»ttÚteo, ¨æ΋²}æì-
ƒuËtzðt{tk «ðeý, ç±Î‰²}æì-Þ¿t fhðt{tk fwþ¤, çЄëŸæ±‡æ}æì-yt[tÞo - r…‚tÚte rðãt ©ðý fh™th,
¨|æï²}æì-˼t{tk ƒuËðt ÞtuøÞ = ËÇÞ ±èÚ}æì-þºtwytu™t ƒ¤tu™u ÔÞt fh™th þqhðeh …wÁ»t™u ÎÎæç„-
692 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
«Œt™ fhu Au. (21)
¼tðtÚto : su yæÞt…f, W…Œuþf ðt hts…wÁ»t Ëwrþrût‚ ðtýe, yÂø™ ytrŒ ‚¥ðtu™e rðãt,
…wÁ»t™wk ¿tt™ y™u ËÇÞ‚t Ëðo™u «Œt™ fhu Au, ‚uytu Ëðo™t Ëífth™u ÞtuøÞ Au. (21)
àflÁ◊◊Ê˘•Ê·fiœË— ‚Ê◊ Áfl‡flÊSàfl◊¬Ê˘•fi¡ŸÿSàfl¢ ªÊ—–
àfl◊Ê ÃfiÃãÕÊfl¸õãÃÁ⁄fiUˇÊ¢ àfl¢ ÖÿÊÁÃfi·Ê Áfl Ã◊Êfi flflÕ¸H 22H
…ŒtÚto : nu ¨æï}æ-W¥t{ Ëtu{÷‚t™e Ë{t™ Ëðohtu„™tþf hts™T ! y±}æì-yt… §}ææ:-yt ç±à±æ:-
Ëðo ¥æï¯{è:-Ëtu{ ytrŒ yti»trÄytu™u; y±}æì-yt… ËqÞo™e Ë{t™ ¥Ð:-s÷tu ðt f{o™u; ‚Útt y±}æì-
yt… xææ:-…]Úðe ðt „tÞtu™u ¥…ݲ:-Wí…L™ ðt «fx fhtu Atu; y±}æì-yt… ËqÞo™e Ë{t™ ©L-rðM‚]‚
¥‹„çÚÿæ}æì-s¤ ðt ytftþ™u ¥æ + „„‹ƒ-Ëðoºt rðM‚]‚ fhtu Au; ‚Útt y±}æì-yt… ËqÞo su{ Á²æï焯æ-
«ftþÚte „}æ:-ykÄfth™u y™u htrºt™u r™ð]¥t fhtu Atu; ‚u{ LÞtÞÚte yLÞtÞ™u ç± + ±±ƒü-ytåAtrŒ‚
ðt r™ð]¥t fhtu Atu; ‚u yt… y{tht {t™™eÞ Atu.
¼tðtÚto : su {™w»Þtu, su{ yti»trÄytu htu„tu™wk nhý fhu Au, ‚u{ Œw:¾tu™u nhu Au, «týtu™e Ë{t™
ƒ¤™u Wí…L™ fhu Au; y™u su hts…wÁ»ttu - su{ ËqÞo htrºt™u r™ð]¥t fhu Au, ‚u{ yÄ{o y™u yrðãt™t
ykÄfth™u Œqh fhu Au ‚uytu ËkËth{tk …qßÞ fu{ ™ ƒ™u ? (22)
ŒflŸfi ŸÊ ◊Ÿfi‚Ê Œfl ‚Ê◊ ⁄UÊÿÊ ÷ʪö ‚fi„U‚ÊflãŸÁ÷ ÿÈfiäÿ–
◊Ê àflÊ ÃfiŸŒËÁ‡Ê· flËÿ¸~SÿÊ÷ÿfièÿ— ¬˝ ÁøfiÁ∑§à‚Ê ªÁflfiCÔUÊÒH 23H
…ŒtÚto : nu ¨ã¨æ±Ýì-Ën = yrÄf Ëu™t ytrŒ ƒ¤ðt¤t, ¨æï}æ-Ëk…qýo yiïÞo™t «t…f Îï±-
rŒÔÞ „wýtuÚte Þwõ‚ hts™T ! òu yt… Îï±ïÝ-rŒÔÞ „wý-f{o-Mð¼tðÚte Þwõ‚ }æݨæ-{™Úte Úæ²:-Ä™™t
|ææxæ}æì-ykþ™u Ý:-y{thu {txu ¥ç|æ + ²éŠ²-ËðoºtÚte «t fhtðtu. fthý fu yt… ±è²üS²-ðehf{o
fhðt™u §üçàæ¯ï-Ë{Úto - Mðt{e Atu; y±æ-yt…™u ftuE }ææ, ¥æ, „Ý„ì-Ëkfwr[‚ fh‚t ™Úte; Œƒtð‚t ™Úte.
yt… xæç±cÅæñ-„ti = Mð„o yÚtto‚T Ëw¾ rðþu»t™e Rrü = RåAt Ähtð‚t ©|æ²ï|²:-yt ÷tuf
y™u …h÷tuf ƒL™u™tk Ëw¾tu™u {txu Ðí, ç™çÜUy¨-htu„ r™ðthý™e Ë{t™ rðΙ r™ðthý™t W…tÞ
fhtu. (23)
¼tðtÚto : htò ytrŒ rðît™tu - f…x ytrŒ Œtu»ttu™tu íÞt„ fhe™u, þwؼtðÚte Ëðo™t Ëw¾™e
yr¼÷t»tt fhu, ðeÞo = ƒ¤™e ð]rØ fhu. suÚte Œw:¾™e r™ð]r¥t ‚Útt Ëw¾™e ð]rØ yt ÷tuf{tk y™u
…h÷tuf{tk ÚttÞ. ‚uðtu ËŒt «Þí™ fhu. (23)
•CÔUÊÒ √ÿfiÅÿà∑§∑ȧ÷fi— ¬ÎÁÕ√ÿÊSòÊË œãfl ÿÊ¡fiŸÊ ‚# Á‚ãœÍfiŸ˜Ô–
Á„U⁄URáÿÊˇÊ— ‚fiÁflÃÊ Œfl˘•ÊªÊgœº˝àŸÊfi ŒÊ‡ÊÈ·R flÊÿ¸ÊfiÁáÊH 24H
693 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ çãÚ‡²æÿæ:-™uºttu™e Ë{t™ Y…Œþof ßÞtur‚ytuðt¤t, Îï±:-«ftþf,
¨ç±„æ-ËqÞo Îæàæé¯ï-Œt™þe÷ «týeytu™u {txu ±æ²æüç‡æ-Mðefth fhðt ÞtuøÞ ÚyÝæ-…]Úðe™t W¥t{
…ŒtÚttuo™u Î{„ì-Äthý fh‚tk, ~æè-ºtý {‹±-yðftþY… ²æï…Ýæ-Þtus™ = ƒth „tW, ¨Œ„-Ët‚
程{êÝì-¼qr{™t Ë{wÿÚte ÷E™u {u½™t W…h™tk yðÞðtu ËwÄe Ë{wÿtu, ÐëçƒÃ²æ:-…]Úðe ËkƒkÄe ¥cÅæñ-
ytX ÜUÜéU|æ:-rŒþtytu™u ç±, ¥w²„ì-rðÏÞt‚ fhu Au; y™u ¥æ, ¥xææ„ì-ytðu Au; ‚u{ ‚{u …ý
Ītu. (24)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ËqÞo …]ÚðeÚte ÷E™u ƒth „tW ËwÄe „wÁíð y™u ÷½wíðÚte Þwõ‚ Ët‚
«fth™tk s÷tu™tk yðÞðtu y™u Ë{M‚ rŒþtytu™tu rð¼t„ fhu Au, ð»tto ytrŒ îtht Ëðo™u Ëw¾ yt…u
Au, ‚u{ ‚{u þw¼ „wý-f{o-Mð¼tðtuÚte Ëðo rŒþtytu{tk feŠ‚™u «t fhe™u, y™uf «fth™tk yiïÞtuo™tk
Œt™Úte {™w»Þ ytrŒ «týeytu™u r™hk‚h Ëw¾e fhtu. (24)
Á„U⁄Ufiáÿ¬ÊÁáÊ— ‚ÁflÃÊ Áfløfi·¸ÁáÊL§÷ lÊflÊfi¬ÎÁÕflˢ•ãÃ⁄UËfiÿÖ
•¬Ê◊ËfiflÊ¢ ’Êœfià flÁà ‚Íÿ¸Ó®◊Á÷ ∑ÆΧcáÊŸ ⁄U¡fi‚Ê lÊ◊ÎfiáÊÊÁÃH 25H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su çãÚ‡²Ðæç‡æ:-ntÚttu™t Ë{t™ s¤ ytrŒ™t „útnf «ftþY… rfhýtuÚte
Þwõ‚, ç±™¯üç‡æ:-rðþu»tŒþof, ¨ç±„æ-Ëðo …ŒtÚttuo™e Wí…r¥t™t nu‚w ¨ê²ü}æì-ËqÞo÷tuf - ßÞthu ©|æï-ƒL™u
læ±æÐë烱è-«ftþ y™u ¼qr{™t ¥‹„:-{æÞ{tk §ü²„ï-«t ÚtE™u „r‚ fhu Au; - WŒÞ ÚtE™u ½q{u
Au; íÞthu ¥}æè±æ}æì-ÔÞtrÄY… ykÄfth™u ¥Ð + Ïææ{„ï-Œqh fhu Au.
ßÞthu ±ïç„-yM‚ ÚttÞ Au, íÞthu ÜëUc‡æïÝ-ft¤t hk„™t Ú…¨æ-ykÄfthY…Úte læ}æì-«ftþ™u ¥ç|æ
+ «‡ææïç„-ËðoºtÚte ÔÞt - ½uhe ÷u Au; ‚u ËqÞo™u ‚{u òýtu. (25)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ËqÞo Ë{e…™t ÷tuftu™u ytf»toý fhe™u Äthý fhu Au, ‚u{ s y™uf
÷tuftuÚte þtu¼tÞ{t™ ËqÞo ytrŒ Ë{M‚ s„‚™u ÔÞt fhe™u ‚Útt ytf»toý fhe™u Eïh Äthý fhe
hnu÷ Au, ‚u{ ‚{u òýtu.
Eïh rËðtÞ Ëðo™t rðÄt‚t - r™{toýf‚to y™u Äthýf‚to yLÞ ftuE ƒ™e þf‚t ™Úte. (25)
Á„U⁄fiUáÿ„USÃÊ˘•‚Èfi⁄U— ‚ÈŸËÕ— ‚fiÈ◊ΫUË∑§— Sflfl°Êfi ÿÊàflflʸæ˜UÔ –
•¬‚œfiŸ˜ ⁄ˇÊ‚Êfi ÿÊÃÈƜʟʟSÕÊ>gfl— ¬fi˝ÁÌʷ¢ ªfiÎáÊÊŸ—H 26H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su çãÚ‡²ãS„:-rfhýY… ntÚttuðt¤t, ¨éÝèƒ:-«ftþ ytrŒ™u Ëthe he‚u
…ntU[tz™th, ¥¨éÚ:-rfhýtu ðt s÷tu™u VUf™th, ¨é}æëÇèÜU:-ËwkŒh - yíÞk‚ Ëw¾fthe, S±±æÝì-…tu‚t™t
«ftþ ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ Îï±:-«ftþf ËqÞo÷tuf, Úÿæ¨:-[tuh, ztfw ytrŒ ‚Útt ²æ„é{æÝæÝì-yLÞtÞÚte
…thft …ŒtÚttuo™u Äthý fh™tht Œwütu™u ¥Ð¨ï{Ýì-r™ð]¥t fh‚t yÚtto‚T [tuh ztfw ytrŒ ËqÞtuoŒÞ Út‚tk
…tu‚t™wk ft{ fhe þf‚t ™Úte, …hk‚w htrºt{tk s …tu‚t™wk ft{ fhu Au; ‚Útt Ðíç„Îæï¯}æì-«íÞuf s™{tk
hnu÷ Œtu»t™u xæë‡ææÝ:-Wå[thý =«fx fh‚tk ¥Sƒæ„ì-WŒÞ ÚttÞ Au. ‚u ¥±æüÑ ì-…tu‚t™t ™Sf™t
694 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚttuo™u «t Út™th, ËqÞo - y{tht Ëw¾™u {txu ²æ„é-«t ÚttÞ; ‚u{ ‚u òýtu. (25)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ËŒt WŒth‚tÚte Þt[ftu™u Ëwðýo ytrŒ yt…e™u, Œwü yt[hýðt¤t™tu
r‚hMfth fhe™u, ÄtŠ{f s™tu™u Ëw¾ «Œt™ fhe™u ‚{u rŒðË-ht‚ ËqÞo™e Ë{t™ «þkrË‚ ƒ™tu. (26)
ÿ à ¬ãÕÊfi— ‚Áfl× ¬ÍÆ√ÿʸ‚Êfi˘⁄URáÊfl— ‚È∑Îfi ÃÊ˘•ãÃÁ⁄fiUˇÊ–
ÃÁ÷fiŸÊ¸˘•l ¬ÁÕÁ÷fi— ‚Èƪ÷Ë ⁄UˇÊÊfi ø ŸÊ˘•Áœfi ø ’˝ÍÁ„U ŒflH 27H
…ŒtÚto : nu ¨ç±„:-ËqÞo™e Ë{t™ yiïÞo «Œt™ fhðtðt¤t, Îï±-Ëw¾ y™u rðãt™t Œt‚t ytÂ
rðît™ ! „ï-yt…™t - su{ ËqÞo™tu ¥‹„çÚÿæï-ytftþ „{™{tk þwØ {t„o Au; ‚u{ - ²ï-su Ðêòæü¨:-
…qðos ytÂs™tuÚte Ëurð‚ ¥Úï‡æ±:-Äq¤ ð„uhuÚte hrn‚, ¨éÜëU„æ:-ËwkŒh he‚u ‚iÞth fhu÷ Ћƒæ:-{t„o
Au; „ïç|æ:-‚u ¨éxæïç|æ:-Ëw¾Úte „{™ fhðt ÞtuøÞ Ðçƒç|æ:-{t„tuoÚte ¥l-yts Ý:-y{™u [÷tðtu,
‚u {t„tuoÚte [t÷‚tk y{the Úÿæ-hûtt ™-…ý fhtu; ™-‚Útt Ý:-y{™u ¥ç{ + Ïæíêçã-yrÄf‚h W…Œuþ
fhtu. yt he‚u Ëðo™u ƒtuÄ fhtðtu. (27)
¼tðtÚto : nu rðît™tu ! ‚{u su{ ËqÞo™tu ytftþ{tk r™{o¤ {t„o Au, ‚u{ W…Œuþ y™u yæÞt…™Úte
rðãt, Ä{o y™u Ëwþe÷‚t «Œt™ fh™tht {t„tuo™tu «[th fhtu. (27)
©U÷Ê Á¬fi’Ã◊|‡flŸÊ÷Ê Ÿ— ‡Ê◊¸Ó ÿë¿UÃ◊˜Ô– •ÁflÁº˝ÿÊÁ÷fiM§ÁÃÁ÷fi—H 28H
…ŒtÚto : nu ¥çEÝæ-ËqÞo y™u [kÿ{t™e Ë{t™ yæÞt…f y™u W…Œuþftu ! ©|ææ-ƒL™u ‚{u - ßÞtk
W¥t{ hË™wk çÐÏæ„}æì-…t™ fhtu Atu, ‚u àæ}æü-W¥t{ yt©ÞMÚtt™ ðt Ëw¾™u ©|ææ-ƒL™u ‚{u - ¥ç±çÎí²æç|æ:-
rAÿhrn‚ ªç„ç|æ:-hûtt ytrŒÚte Ëwhrût‚ ½h™u Ý:-y{™u ²ÓÀ„}æì-«Œt™ fhtu. (28)
¼tðtÚto : yæÞt…f y™u W…Œuþftu ËŒt W¥t{ ½h™e h[™t y™u r™ðtË™tu W…Œuþ fhe™u ßÞtk
…qýo hûtt ntuÞ, íÞtk Ëðo™u «urh‚ fhu. (28)
•åŸfiSflÃË◊|‡flŸÊ flÊøfi◊S◊ ∑ÆΧâ ŸÊfi ŒdÊ flηáÊÊ ◊ŸË·Ê◊˜Ô–
•lÍÆàÿ˘flfi‚ ÁŸ uÔfiUÿ flÊ¢ flÎÆœ øfi ŸÊ ÷flâ flÊ¡fi‚ÊÃÊÒH 29H
…ŒtÚto : nu Îdæ-Œw:¾™tþf, ±ë¯‡ææ-Ëw¾™e ð»tto fhðtðt¤t, ¥çEÝæ-Ë{M‚ rðãtytu{tk ÔÞtÂ
yæÞt…f y™u W…Œuþftu ! ‚{u ƒL™u - ¥S}æï-y{the ±æ™}æì-ðtýe ™-y™u }æÝè¯æ}æì-ƒwrØ™u ¥ŒÝS±„è}æì-
«þM‚ f{tuoðt¤e ÜëU„}æì-fhtu’ Ý:-y{tht ¥lêy²ï-ãw‚ =sw„th ytrŒÚte hrn‚ f{o{tk ¥±¨ï-hûtt™u
{txu ftuE™u MÚttr…‚ fhtu; y™u ±æ…¨æ„æñ-ðts =Ä™™t rð¼ts™ {txu™t Ëk„út{{tk Ý:-s y{the
±ë{ï-ð]rØ™u {txu |汄}æì-hntu.
su ±æ}æì-‚{tht ƒL™u™e nwk çÝ + u²ï-r™hk‚h M‚wr‚ fÁk Awk; ‚uÚte ‚{u ƒL™u {the WL™r‚
fhtu. (29)
695 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su {™w»Þtu r™»f…x, ytÂ, ŒÞt¤w rðît™tu™wk r™hk‚h Ëuð™ fhu Au, ‚uytu [‚wh, rðsÞe
ÄtŠ{f, rðît™ ƒ™e™u, ËðoºtÚte WL™r‚ fh‚tk rðsÞe ƒ™e™u Ëðo™u Ëw¾ yt…™tht ƒ™u Au. (29)
lÈÁ÷fi⁄URÄÃÈÁ÷— ¬Á⁄fiU ¬ÊÃ◊S◊ÊŸÁ⁄UfiCÔUÁ÷⁄U|‡flŸÊ ‚ÊÒ÷fiªÁ÷—–
ÃãŸÊfi Á◊òÊÊ flLfi§áÊÊ ◊Ê◊„UãÃÊ◊ÁŒfiÁ× Á‚ãœÈfi— ¬ÎÁÕflˢ©Uà lÊÒ—H 30H
…ŒtÚto : nu ¥çEÝæ-˼t…r‚ y™u Ëu™t…r‚ ! su{ ¥çÎç„:-…]Úðe, 程{é:-Ët‚ «fth™t Ë{wÿ
Ðë烱è-ytftþ ©„-y™u læñ:-«ftþ - „„ì-‚uytu Ý:-y{thtu }ææ}æã‹„æ}æì-Ëífth fhu Au; ‚u{ ç}æ~æ:-
r{ºt y™u ±L‡æ:-Œwütu™u ƒtkÄ™tht ðt htuf™th ‚{u ƒL™u - léç|æ:-rŒðË, ¥v„éç|æ:-htrºt, ¥çÚcÅïç|æ:-
®nËthrn‚ ¨æñ|æxæïç|æ:-©uc Ä™tuÚte ¥S}ææÝì-y{the ÐçÚ + Ðæ„}æì-ËðoºtÚte hûtt fhtu. (30)
¼tðtÚto : nu ˼tÄeþ ytrŒ rðît™tu ! su{ …]Úðe ytrŒ ‚¥ð Ëðo «týeytu™e hûtt fhu Au, ‚u{
WL™‚ yiïÞtuoÚte rŒðË-ht‚ Ëðo {™w»Þtu™e WL™r‚ fhtu. (30)
•Ê ∑ÆΧcáÊŸ ⁄U¡fi‚Ê flûʸӮ◊ÊŸÊ ÁŸfl‡ÊÿfiãŸ◊Îâ ◊àÿZÓ ø–
Á„U⁄URáÿÿfiŸ ‚ÁflÃÊ ⁄UÕŸÊ ŒflÊ ÿÊfiÁà ÷ÈflfiŸÊÁŸ ¬‡ÿfiŸ˜ÔH 31H
…ŒtÚto : nu rðît™ ! yt… su ¥æ, ÜëUc‡æïÝ-Ëðoºt ytf»toýÚte Ú…¨æ-÷tufË{qn™e ËtÚtu ±„ü}ææÝ:-
hnu÷t, r™hk‚h ¥}æë„}æì-™tþhrn‚ = fthý ™-y™u }æy²ü}æì-™tþËrn‚ = ftÞo™u çݱïàæ²Ýì-r™íÞ
«rðü fh‚e, çãÚ‡²²ïÝ-‚uòu{Þ ÚƒïÝ-h{ýeÞMðY…Úte ¨ç±„æ-yiïÞo «Œt™ fh™the Îï±:-ŒuŒeÃÞ{t™
rðãw‚T |æé±ÝæçÝ-ËkËth™e Ëðo ðM‚wytu™u ²æç„-«t ÚttÞ Au, ‚u™u Ðà²Ýì-òu‚tk ËBÞfT he‚u ‚u™tu
«Þtu„ fhtu. (31)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su rðãw‚T ftÞo y™u fthý™u «ftrþ‚ fhe™u Ëðoºt ÔÞt Au, ‚uòu{Þe,
þe½ú„tr{™e, Ëðo™e ytf»tof Au, ‚u™u òu‚tk, ‚u™tu Ëk«Þtu„ fhe™u RÂåA‚ Ëw¾tu™u þe½ú «tÂ
fhtu. (31)
•Ê ⁄UÊfiÁòÊ ¬Ê*Õfiflö ⁄U¡fi— Á¬ÃÈ⁄Ufi¬˝ÊÁÿ œÊ◊fiÁ÷—–
ÁŒfl— ‚ŒÊfiúÁ‚ ’΄UÃË Áfl ÁÃficΔU‚˘•Ê àfl·¢ flfiûʸà Ã◊fi—H 32H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su Ïæëã„è-{nt™ Úæç~æ-ht‚ çα:-«ftþ™t ¨Îæ¢ç¨-MÚtt™tu™u ç± + ç„cƨï-
ÔÞt fhu Au; su çЄé:-{æÞ÷tuf{tk {æ}æç|æ:-Ëðo MÚtt™tuÚte Ðæ<ƒ±}æì-…]Úðe ËkƒkÄe Ú…:-÷tuf™u ¥æ
+ ¥Ðíæç²-ËðoºtÚte …qýo fhu Au; y™u su™tu y±ï¯}æì-…tu‚t™e ftkr‚Úte ð]rØ …t{u÷tu „}æ:-ykÄfth ¥æ,
±œæü„ï-ytðt„{™ fhu Au; ‚u htrºt™wk ÞwÂõ‚…qðof Ëuð™ fhtu. (32)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su …]Úðe ytrŒ™e AtÞt ht‚u «ftþ™u htufu Au, Ëðo™u ytåAtrŒ‚ fhu Au,
696 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚u™wk ÞÚttÞtuøÞ Ëuð™ fhtu. (32)
©U·SÃ|ìÊòÊ◊Ê ÷fi⁄UÊS◊èÿ¯ flÊÁ¡ŸËflÁÖ ÿŸfi ÃÊ∑¢§ ø ßfiÿ¢ ø œÊ◊fi„UH 33H
…ŒtÚto : nu ±æç…Ýè±ç„-rð…w÷ yL™ ytrŒ yiïÞtuoÚte Þwõ‚ ©¯:-W»tt™e Ë{t™ ftÂL‚{t™
rðã{t™ †e ! su{ - yiïÞoÞwõ‚ W»tt su{ ç™~æ}æì-yŒT¼w‚ MðY…™u Äthý fhu Au; „„ì-‚u MðY…™u
‚wk ¥S}æ|²}æì-y{thu {txu ¥æ + |æÚ-Ëthe he‚u …wü fh; ²ïÝ-suÚte y{u „æïÜU}æì-Ëãtuò‚ rþþw™u
™-y™u „ݲ}æì-fw{th™u ™-…ý {æ}æãï-Äthý fheyu. (33)
¼tðtÚto : su{ Ëðo þtu¼tÚte Þwõ‚, {k„÷«Œ, W»tt = «¼t‚ðu¤t Ëðo ÔÞðnthtu™u Äthý fh™the
ntuÞ Au, ‚u{ s òu †eytu ntuÞ, ‚tu ‚u ËŒt …tu‚-…tu‚t™t …r‚™u «ËL™ fhe™u …wºt-…tiºt ytrŒ™e
ËtÚtu yt™kŒ «t fhu. (33)
¬˝ÊÃ⁄UR|ÇŸ¢ ¬˝ÊÃÁ⁄Uãºfi˝ö „UflÊ◊„U ¬˝ÊÃ*◊òÊÊflLfi§áÊÊ ¬˝ÊÃ⁄UR|‡flŸÊfi–
¬˝ÊÃ÷¸Çʯ ¬ÍÆ·áÊ¢ ’˝rÊfiáÊS¬Áï ¬˝Ê× ‚Ê◊fi◊ÈÆà L§º˝ö „fiÈUfl◊H 34H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u Ðíæ„:-«t‚:ft¤u ¥çxÝ}æì-…rðºt ðt «ftþMðY… …h{tí{t ðt
yÂø™™u; Ðíæ„:-«¼t‚{tk §‹Îí}æì-…h{ yiïÞo™u, Ðíæ„:-«¼t‚ Ë{Þu, ç}æ~ææ±L‡ææ-«tý y™u WŒt™™u,
Ðíæ„:-«¼t‚{tk ¥çEÝæ-yæÞt…f y™u W…Œuþf™u ã±æ}æãï-Mðefth fheyu Aeyu ðt ƒtu÷tðeyu Aeyu.
Ðíæ„:-«¼t‚{tk |æxæ}æì-Ëuð™ fhðt ÞtuøÞ ¼t„™u, Ðꯇæ}æì-…wrüfthf ¼tu„™u, Ïæíræ‡æSÐç„}æì-
Ä™™t ðt ðuŒ™t Ðç„}æì-hûtf™u - Mðt{e™u, Ðíæ„:-«¼t‚{tk ¨æï}æ}æì-yti»trÄ„ý™u ©„-y™u LÎí}æì-Sð™u
…ý ãé±ï}æ-„úný ðt Mðefth fheyu Aeyu; ‚u{ ‚{u …ý fhtu. (34)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu «t‚: …h{uïh™e W…tË™t, nð™, yiïÞo™e WL™r‚™t W…tÞtu, «tý y™u
y…t™™e …wrü, yæÞt…ftu, W…Œuþftu y™u rðît™tu™tu [Ëk„] ‚Útt yti»trÄytu™wk Ëuð™ y™u Sðtí{t™u
òýðt ‚Útt «t fhðt™tu «Þí™ fhu Au, ‚uytu Ëðo Ëw¾tuÚte Ëwþtur¼‚ ƒ™e þfu Au. (34)
¬˝ÊÃ*¡Ã¢ ÷ªfi◊Èƪ˝ö„ÈUfifl◊ flÿ¢ ¬ÈÆòÊ◊ÁŒfiÃÿʸ ÁflfiœûÊʸ–
•Êœ˝|‡øl¢ ◊ãÿfi◊ÊŸSÃÈÆ⁄U|‡øº˝Ê¡Êfi Áøl¢ ÷Çʯ ÷ˇÊËàÿÊ„fiUH 35H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ±²}æì-y{u Ðíæ„:-«¼t‚ðu¤t{tk ²:-su ç±{œææü-rðrðÄ …ŒtÚttuo™u Äthý
fh™th Aeyu, ¥æ{í:-LÞtÞ ytrŒ{tk ‚]r ™ fh™tht™t …wºt [¥æ{í:-y…wºt™tu …wºt] Au, 癄ì-y™u
²}æì-su yiïÞo™u }拲}ææÝ:-rðþu»t fhe™u òý‚tk, „éÚ:-þe½úfthe 癄ì-y™u Úæ…æ-þtu¼tÞwõ‚ - «ftþ{t™
htò Au, ²}æì-su Wõ‚ |æxæ}æì-yiïÞo™u 癄ì-…ý |æçÿæ-‚wk Ëuð™ fh; §ç„-yt he‚u ¥æã-…h{uïh
W…Œuþ yt…u Au.
697 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚u ¥ç΄ï:-yrð™tþe fthý™e Ë{t™ {t‚t™t Ðé~æ}æì-…wºt, ç…„}æì-…tu‚t™t …wÁ»ttÚtoÚte «tÂ, ©xæí}æì-
yíÞw¥t{ |æxæ}æì-yiïÞo™u ãé±ï}æ-y{u „úný fheyu Aeyu; ‚u{ ‚{u …ý Mðefth fhtu. (35)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{thu ËŒt «t‚:ft÷Úte ÷E™u þÞ™ ËwÄe ÞÚttþÂõ‚ Ët{ÚÞoÚte rðãt
‚Útt …wÁ»ttÚtoÚte yiïÞo™e ð]rØ fhe™u yt™kŒ ¼tu„ððtu òuEyu y™u Œrhÿtu™u Ëw¾ yt…ðwk òuEyu,
‚u{ Eïh™tu W…Œuþ Au. (35)
÷ª ¬˝áÊfiÃ÷¸ª ‚àÿfi⁄UÊœÊ ÷ª◊Ê¢ Áœÿ◊ÈŒfiflÊ ŒŒfi㟗–
÷ª ¬˝ ŸÊfi ¡Ÿÿ ªÊÁ÷⁄U‡flÒ÷¸ª ¬˝ ŸÎÁ÷fiŸ¸ÎÆflãÃfi— SÿÊ◊H 36H
…ŒtÚto : nu |æxæ:-yiïÞoÞwõ‚, Ðí‡æï„:-…wÁ»ttÚto™t «uhf Eïh, ðt nu |æxæ-yiïÞo™t Œt‚t !
¨y²Úæ{:-ËíÞ Ä™tuÚte Þwõ‚, |æxæ-¼s™eÞ Eïh ! yt… Ý:-y{the §}ææ}æì-yt ð‚o{t™ ç{²}æì-
ƒwrØ™u Î΄ì-yt…‚tk ©„ì, ¥±-Wíf]ü‚tÚte hûtt fhtu.
nu |æxæ-rðãtY… yiïÞo™u «Œt™ fh™th Eïh ðt rðît™ ! yt… xææïç|æ:-„tÞ ytrŒ …þwytu
¥à±ñ:-½tuzt ytrŒ Ëðtheytu y™u Ýëç|æ:-™tÞf fw¤r™ðtonf {™w»Þtu™e ËtÚtu Ý:-y{™u Ðí, …ݲ-
«fx - «rËØ fhtu.
nu |æxæ-Ëuðt fh‚t rðît™ ! suÚte y{u Ý뱋„:-«þM‚ {™w»ÞtuÞwõ‚ Ðí + S²æ}æ-Ëthe he‚u ƒ™eyu;
‚u{ fhtu. (36)
¼tðtÚto : {™w»Þtu ßÞthu - ßÞthu Eïh™e «tÚto™t y™u rðît™tu™tu Ëk„ fhu, íÞthu - íÞthu ƒwrØ™e
s Þt[™t fhu, yÚtðt Ëk‚ …wÁ»ttu™e ft{™t fhu. (36)
©UÌʟ˥ ÷ªfiflã× SÿÊ◊Êà ¬fi˝Á¬àfl ©Uà ◊äÿ •qÔUÊfi◊˜Ô–
©UÃÊÁŒfiÃÊ ◊ÉÊflãà‚Íÿ¸Ó®Sÿ flÿ¢ ŒflÊŸÊfiú ‚È◊ÃÊÒ SÿÊfi◊H 37H
…ŒtÚto : nu }æÍæ±Ýì-W¥t{ Ä™Þwõ‚ Eïh ðt rðît™ ! ±²}æì-y{u §ÎæÝè}æì-ð‚o{t™ Ë{Þ{tk
©„-y™u ÐíçÐy±ï-…ŒtÚttuo™e «trÂ{tk, ©„-y™u ¼rð»Þft¤{tk ©„-y™u ¥qæ}æì-rŒðËtu™e }抲ï-{æÞ{tk
|æx汋„:-Ë{„ú yiïÞoÚte Þwõ‚ S²æ}æ-ƒ™eyu.
©„-y™u ¨ê²üS²-ËqÞo™t ©ç΄æ-WŒÞ Ë{Þ{tk ‚Útt Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™e ¨é}æ„æñ-W¥t{ ƒwrØ{tk
hnu‚tk |æx汋„:-Ë{„ú yiïÞoÚte Þwõ‚ à²æ}æ-ƒ™eyu. (37)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ð‚o{t™ y™u ¼rð»Þft¤{tk Þtu„™t yiïÞo™e WL™r‚Úte ÷tirff ÔÞðnth™e
ð]rØ y™u «þkËt{tk r™hk‚h «Þí™ fhðtu òuEyu. (37)
÷ªfi∞Æfl ÷ªfiflÊ°2˘•SÃÈ ŒflÊSßfi flÿ¢ ÷ªfiflã× SÿÊ◊–
â àflÊfi ÷ª ‚fl¸ ßîÊÊfi„UflËÁà ‚ ŸÊfi ÷ª ¬È⁄U∞ÆÃÊ ÷fifl„UH 38H
698 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu Îï±æ:-rðît™tu ! su |æxæ-¼s™eÞ y™u Ëuð™eÞ »±-s |æxæ±æÝì-«þM‚ yiïÞoÚte
Þwõ‚ ¥S„é-Au; „ïÝ-‚u yiïÞoÞwõ‚, yiïÞoðt™ …h{uïh™e ËtÚtu ±²}æì-y{u |æx汋„:-Ë{„ú þtu¼tÚte
Þwõ‚ S²æ}æ-ƒ™eyu.
nu |æxæ-Ëk…qýo þtu¼tÞwõ‚ Eïh ! „}æì-‚u y±æ-yt…™u ¨±ü:-Ëðo s™‚t §„ì-s …æïã±èç„-yíÞk‚
ƒtu÷tðu Au.
nu |æxæ-Ëf÷ yiïÞo™t Œt‚t Eïh ! ¨:-‚uÚte yt… §ã-yt ËkËth{tk Ý:-y{tht ÐéÚ,»„æ-
y„ú„t{e |æ±-ƒ™tu. (38)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u - su Ëf¤ yiïÞoÚte Ëk…L™ …h{uïh Au; y™u ‚u™e ËtÚtu yu™t
W…tËf rðît™ y™u ‚u™e ËtÚtu rËØ y™u ©e{t™-÷tuftu Au.
su s„Œeïh {t‚t-r…‚t Ë{t™ y{tht …h f]…t fhu Au, ‚u™e ¼Âõ‚…qðof yt ËkËth{tk {™w»Þtu™u
r™hk‚h yiïÞoðt™ fhtu. (38)
‚◊fiäfl⁄ÊÿÊ·‚Êfi Ÿ◊ãà ŒÁœ∑˝§Êflfifl ‡ÊÈøfiÿ ¬ŒÊÿfi–
•flʸøËŸ¢ flfi‚ÈÆÁflŒ¢ ÷Çʯ ŸÊ ⁄UÕfiÁ◊flʇflÊfi flÊÁ¡Ÿ •Ê flfi„UãÃÈH 39H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ©¯¨:-«¼t‚ Ë{Þu Îç{ÜíUæ±ï±-Ëðth™u Äthý fhe™u „r‚rðþu»tðt¤t
½tuztytu™e Ë{t™, àæ陲ï-…rðºt ÐÎæ²-«t fhðt ÞtuøÞ …Œ ‚Útt ¥Š±Úæ²-®nËtY… yÄ{ohrn‚
ÔÞðnth™u {txu ¨}æì, Ý}æ‹„-ËBÞfT her‚Úte ™{u Au; yÚtto‚T «t‚: Ë{Þu Ë¥ð„wý™e yrÄf‚tÚte Ëðo
«týeytu™tk r[¥t þwØ ™{ú ntuÞ Au; ¥à±æ:-þe½ú„t{e ±æç…Ý:-½tuztytu su{ Úƒç}æ±-h{ýeÞ Þt™
- hÚt™u ÷E òÞ Au - ‚u{ Ý:-y{™u ¥±æü™èÝ}æì-™ðe™ - yt Ë{Þ™t ±¨éç±Î}æì-rðrðÄ Ä™tu™u
«t fhtððtðt¤t |æxæ}æì-yiïÞo™u «t fhtðu Au; ‚u{ yu ƒL™u ½tuztytu™u yt… ¥æ + ±ã‹„é-Ëthe
he‚u-Ëðoºt [÷tðtu. (39)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu W»tt™e Ë{t™ rðãt y™u Ä{o™u «ftrþ‚ fhu Au; yï-Þt™tu™e Ë{t™
þe½ú Ë{„ú yiïÞo Ëðo™u …ntU[tzu Au, ‚uytu™u …rðºt rðît™ òýðt òuEyu. (39)
•‡flÊfiflÃ˪ʸ◊fiÃËŸ¸˘ ©U·Ê‚Êfi flË⁄UflfiÃË— ‚Œfi◊Èë¿UãÃÈ ÷º˝Ê—–
ÉÊÎÆ⠌ȄUÊfiŸÊ Áfl‡fl× ¬˝¬ËfiÃÊ ÿÍÆÿ¢ ¬Êfià Sfl|SÃÁ÷— ‚ŒÊfi Ÿ—H 40H
…ŒtÚto : nu rðŒw»te †eytu ! su{ ¥E汄è:-«þM‚ yï = ÔÞtrÂþe÷ s÷tuðt¤e, xææï}æ„è:-
y™uf „ti = rfhýtuðt¤e, ±èÚ±„è:-y™uf ðehtuðt¤e, |æÎíæ:-fÕÞtýfthe Íæë„}æì-þwØ, «Œe s¤™u
ÎéãæÝæ:-…qhý fh™the ç±E„:-Ëðoºt ÐíÐè„æ:-«f]»to‚tÚte ðÄu÷e, ©¯æ¨:-«¼t‚ðu¤t Ý:-y{the ¨Î}æì-
˼t ðt ½h™u «t ÚttÞ Au; ‚u{ y{tht ˼t r™ðtËMÚtt™{tk yt… ©ÓÀ‹„é-rðþu»tY…Úte
699 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ðtË fhtu.
Ý:-y{the ²ê²}æì-‚{u S±çS„ç|æ:-MðtMÚÞŒtÞf Ëw¾tuÚte ¨Îæ-ËŒt Ðæ„-hûtt fhtu. (40)
¼tðtÚto : su{ «¼t‚ðu¤t ò„™th {™w»Þtu™u Ëw¾ yt…™the Au, ‚u{ rðŒw»te †eytu - fw{the,
rðãtÚteo™e fLÞtytu™e rðãt, Ëwrþûtt y™u Ëti¼tøÞ™e WL™r‚ fhe ‚u fLÞtytu™u ËŒt yt™krŒ‚
fhu. (40)
¬Í·ãÃflfi fl˝Ã flÿ¢ Ÿ Á⁄fiUcÿ◊ ∑§ŒÊfi øŸ– SÃÊÃÊ⁄UfiSà ߄U S◊fiÁ‚H 41H
…ŒtÚto : nu Ðê¯Ýì-…wrüfthf …h{uïh ðt yt rðît™ ! ±²}æì-y{u „±-yt…™t ±í„ï-Mð¼tð
ðt r™Þ{{tk yux÷t {txu hneyu fu suÚte Ý + ÜUÎæ™Ý + çÚc²ï}æ-fŒe …ý r[¥t ™ ƒ„tzeyu.
§ã-yt s„‚{tk „ï-yt…™e S„æï„æÚ:-M‚wr‚ fh™tht y{u Ëw¾e S}æç¨-hneyu. (41)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu …h{uïh ðt yt rðît™™t „wý-f{o-Mð¼tð™u y™wfq¤ yt[hý fhu
Au, ‚uytu fŒe …ý ™ü Ëw¾ðt¤t Út‚t ™Úte. (41)
¬ÕS¬fiÕ— ¬Á⁄Ufi¬$à fløSÿÊ ∑§Ê◊fiŸ ∑ÆΧÃÊ •èÿ~ÊŸ«U∑¸§◊˜Ô–
‚ ŸÊfi ⁄UÊ‚ë¿ÈUÆL§œfi‡øãº˝Êª˝Ê Áœÿ¯ Áœÿö ‚Ë·œÊÁà ¬˝ ¬ÍÆ·ÊH 42H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ±™S²æ-ð[™ y™u ÜUæ}æïÝ-RåAtÚte ÜëU„:-rËØ Ðê¯æ-…wrüf‚to s„Œeïh
ðt ytÂs™ - àæéL{:-þe½ú Œw:¾tu™u htuf™th, ™‹Îíæxæíæ:-«Út{ s yt™kŒfthe ËtÄ™tu™u Ý:-y{thu {txu
Ú樄ì-yt…u Au; ç{²¢ ç{²}æì-«íÞuf ƒwrØ ðt f{o™u Ðí + ¨è¯{æç„-W¥t{‚tÚte rËØ fhu Au; ¨:-
‚u þw¼ „wý-f{o-Mð¼tðtu™u ¥ç|æ, ¥æÝÅì-ËðoºtÚte ÔÞt fhu Au; ‚u ¥ÜüU}æì-…qs™eÞ ÐƒSЃ:-«íÞuf
{t„o™t ÐçÚ + Ðç„}æì-Mðt{e™e y{u M‚wr‚ fheyu. (42)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su s„Œeïh Ëðo™t Ëw¾™u {txu ðuŒ™t «ftþ {txu™e ft{™t fhu Auu,
yt {™w»Þ ¼ýtððt RåAu Au y™u su [yu ƒL™u] Ëðo™u ©uc ƒwrØ y™u þw¼f{o™e rþûtt yt…u
Au, ‚u ƒL™u Ëðo ËL{t„tuo™t Mðt{e ËŒt Ëífth™u ÞtuøÞ Au. (42)
òÊËÁáÊfi ¬ŒÊ Áfløfi∑˝§◊ ÁflcáÊfiȪʸ¬Ê •ŒÊfièÿ—– •ÃÊ œ◊¸ÊfiÁáÊ œÊ⁄UÿfiŸ˜ÔH 43H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¥Îæ|²:-y®nËtÄ{oðt¤t ntuðtÚte ŒÞt¤w, xææïÐæ:-hûtf, ç±c‡æé:-[ht[h
s„‚{tk ÔÞt …h{uïh - {}ææüç‡æ-…wÛÞY… f{tuo™t Äthf …]Úðe ytrŒ™u {æÚ²Ýì-Äthý fh‚tk ¥„:-
yu fthýÚte ~æèç‡æ-ºtý ÐÎæ-òýðt ðt «t fhðt ÞtuøÞ fthý, Ëqû{ y™u MÚtq÷ s„‚ ç±™ÜíU}æï-
rðþu»t Y…Úte h[u Au; ‚u y{tht …qs™eÞ Au. (43)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su …h{uïhu ¼qr{, ytftþ y™u ËqÞoY…Úte ºtý «fth™wk s„‚ h[u÷
700 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Au, Ëðo™wk Äthý y™u hûtý fhu Au, ‚u s W…tË™t fhðt ÞtuøÞ RüŒuð Au. (43)
ÃÁm¬˝Êfi‚Ê Áfl¬ãÿflÊfi ¡ÊªÎÆflÊú‚— ‚Á◊fiãœÃ– ÁflcáÊÊÿ¸à¬fi⁄R◊¢ ¬Œ◊˜ÔH 44H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su …æxæë±æ¢¨:-yrðãtY… r™ÿtÚte QXe™u ò„Yf ÚtÞu÷t, ç±Ð‹²±:-rðþu»t
M‚wr‚ fhðt ÞtuøÞ yÚtðt Eïh™e M‚wr‚ fhðtðt¤t, ç±Ðíæ¨:-ƒwrØ{t™ Þtu„es™ - ç±c‡ææï:-Ëðoºt
ÔÞt…f …h{tí{t™wk ²„ì-su ÐÚ}æ}æì-W¥t{ ÐÎ}æì-«t fhðt ÞtuøÞ {tuûtŒtÞf MðY… Au - „„ì-‚u™u
¨}æì, §‹{„ï-ËBÞfT «ftrþ‚ fhu Au; ‚u™t ËíËk„Úte ‚{u …ý yuðt ƒ™tu. (44)
¼tðtÚto : su Þtu„tÇÞtË ytrŒ Ëíf{tuo fhe™u, þwØ yL‚:fhý ‚Útt ytí{tðt¤t, ÄtŠ{f, …wÁ»ttÚteo
÷tuftu Au, ‚u s ÔÞt…f …h{uïh™tk MðY…™u òýe þfu Au; y™u «t fhe þfu Au, yLÞ
™rn. (44)
ÉÊÎÆÃflfiÃË ÷ÈflfiŸÊŸÊ◊Á÷ÁüÊÿÊfl˸ ¬ÎÆâflË ◊fiœÈÆŒÈÉÊfi ‚ÈƬ‡Êfi‚Ê–
lÊflÊfi¬ÎÁÕflË flLfi§áÊSÿ œ◊¸Ó®áÊÊ Áflc∑fi§Á÷à •¡⁄UR ÷ÍÁ⁄fiU®⁄UÂÊH 45H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ±L‡æS²-Ëðo©uc s„Œeïh™t {}æü‡ææ-ÄthýY… Ët{ÚÞoÚte }æ{éÎéÍæï-
{Äw = s¤™u …qýo fh™tht, ¨éÐïàæ¨æ-ËwkŒh …uþ = Y…Þwõ‚, Ð뉱è-rðM‚eýo ©±èü-rð…w÷ …ŒtÚttuoÚte
Þwõ‚, Íæ넱„è-rð…w÷ ½]‚ s÷Þwõ‚ ¥…Úï-…tu‚t™tk MðY…Úte ™tþhrn‚ |æêçÚÚæ-¼qrh = rð…w÷ hu‚
= s¤Úte Þwõ‚ yÚtðt ¼qrh = rð…w÷ hu‚ = ðeÞo ðt …ht¢{™u nu‚w |æé±ÝæÝæ}æì-÷tuf-÷tuftL‚h™tk
¥ç|æçŸæ²æ-ËðoºtÚte ©e = þtu¼t y™u ÷û{e™u {txu læ±æÐë烱è-ËqÞo y™u ¼qr{ ç±cÜUç|æ„ï-rðþu»t
Y…Úte Äthý ðt áZ fhu÷ Au, ‚u™u ‚{u W…tË™t™u ÞtuøÞ òýtu. (45)
¼tðtÚto : su …h{uïh «ftþY… y™u y«ftþY… ƒu «fth™t s„‚™u ƒ™tðe™u, Äthý fhe™u,
…t÷™ fhu Au, ‚u s {™w»Þtu {txu ËðoŒt W…tË™eÞ Au. (45)
ÿ Ÿfi— ‚¬àŸÊ •¬ à ÷fifl|ãàflãº˝Ê|ÇŸèÿÊ◊fl ’ÊœÊ◊„UU ÃÊŸ˜Ô–
fl‚fiflÊ L§º˝Ê •ÊfiÁŒàÿÊ ©Ufi¬Á⁄US¬Î‡Ê¯ ◊ʪ˝¢ øûÊÊfi⁄U◊Áœ⁄UÊ¡◊fi∑˝§Ÿ˜ÔH 46H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²ï-su Ý:-y{tht ¨ÐyÝæ:-þºtws™ ntuÞ „ï-‚uytu ¥Ð + |汋„é-Œqh hnu
yÚtto‚T …htßÞ …t{u. su{ „æÝì-‚u þºtwytu™u y{u §‹ÎíæçxÝ|²æ}æì-ðtÞw y™u rðãw‚T™tk y†tuÚte ¥±
+ Ïææ{æ}æãï-…erz‚ fheyu; y™u su{ ±¨±:-…]Úðe ytrŒ ðËw LÎíæ:-Œþ «tý y™u yr„Þth{tu ytí{t
y™u ¥æçÎy²æ:-ƒth {rn™t ©ÐçÚSÐëàæ}æì-Wå[ MÚtt™ …h ƒuËðt, ©xæí}æì-‚usMð¼tð, y™u ™ïœææÚ}æì-
ËíÞtËíÞ™u ÞÚttð‚T òýðtðt¤t }ææ-{™u ¥ç{Úæ…}æì-yrÄ…r‚, Mðt{e Ë{Úto ¥ÜíUÝì-ƒ™tðu Au; ‚u{
‚u Wõ‚ þºtwytu™wk ‚{u r™ðthý fhtu y™u {thtu Ëífth fhtu. (46)
701 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su™t yrÄfth{tk …]Úðe ytrŒ …ŒtÚttuo ntuÞ ‚u s Ëðtuo…rh htò ƒ™e þfu Au. su htò
ntuÞ ‚u þ†-y†tuÚte þºtwytu™wk r™ðthý fhe™u htßÞ™u r™»fkxf fhu. (46)
•Ê ŸÊfi‚àÿÊ ÁòÊÁ÷⁄fiU∑§ÊŒ‡ÊÒÁ⁄U„U ŒflÁ÷fiÿʸâ ◊œÈƬÿfi◊|‡flŸÊ–
¬˝ÊÿÈÆSÃÊÁ⁄UCÔ¢U ŸË ⁄U¬ÊúÁ‚ ◊ΡÊÃö ‚œfiâ m·Ê ÷flfiÃö ‚øÊ÷ÈflÊfiH 47H
…ŒtÚto : nu Ýæ¨y²æ-yËíÞ yt[hýÚte hrn‚, ¥çEÝæ-htò y™u «òs™ ! su{ ‚{u ƒL™u
- §ã-yt s„‚{tk ç~æç|æ:-»ÜUæÎàæñ:-‚uºteË Îï±ïç|æ:-W¥t{ …]Úðe ytrŒ [ytX ðËw, «týtrŒ yr„Þth
Áÿ, ƒth {rn™t, rðãw‚T y™u Þ¿t] ‚uºteË Œuð‚tytu™e ËtÚtu }æ{éÐï²}æì-{Äwh „wýtuÚte Þwõ‚ …eðt
ÞtuøÞ yti»trÄytu™t hË™u ¥æ + ²æ„}æì-ËðoºtÚte «t fhtu Atu; ÚÐæ¢ç¨-…t…tu™u }æëÿæ„}æì-þwØ fhtu Atu;
mï¯:-îu»t ytrŒ Œtu»tÞwõ‚ «týeytu™tu çÝ: + ¨ï{„}æì-r™»tuÄ fhtu Atu; ¨™æ|æé±æ-ËíÞ …wÁ»ttÚto™e ËtÚtu
ftÞtuo{tk ËkÞwõ‚ |汄}æì-ƒ™tu Atu; ¥æ²é:-Sð™™u Ðí + „æçÚcÅ}æì-yíÞk‚ WL™‚ fhtu Atu; ‚u{ y{u
…ý fheyu. (47)
¼tðtÚto : ‚u ÷tuftu s s„‚™t rn‚i»te Au, su …]Úðe ytrŒ Ë]rü™e rðãt™u òýe™u, yLÞtu™u „úný
fhtðu Au, Œtu»ttu™u Œqh fhu Au y™u r[h ytÞw™t rðÄt™™tu «[th fhu Au. (47)
∞Æ· fl SÃÊ◊Êfi ◊L§Ã ßÿ¢ ªË◊ʸӮãŒÊÿ¸Sÿfi ◊ÊãÿSÿfi ∑§Ê⁄UÊ—–
∞·Ê ÿÊfi‚ËCÔU Ããfl~ flÿÊ¢ ÁfllÊ◊·¢ flÎÆ¡Ÿ¯ ¡Ë⁄UŒÊfiŸÈ◊˜ÔH 48H
…ŒtÚto : nu }æL„:-{hýÄ{to {™w»Þtu ! }ææ‹Îæ²üS²-«þM‚ f{tuo™t Ëuðf WŒth r[¥tðt¤t }æ拲S²-
Ëífth™u ÞtuøÞ ÜUæÚæï:-rþÕ…rðãt™t ¿tt‚t fthe„h™e »¯:-yu S„æï}æ:-«þkËt y™u §²}æì- yt
xæè:-ðtýe ±:-‚{thu {txu W…Þtu„e ƒ™u.
‚{u §¯æ-RåAt ðt yL™™t r™r{¥tÚte ±²æ}æì-ðÞ = yðMÚttðt¤t yÚtðt «týeytu™e „‹±ï-
þheh ytrŒ™e hûtt™u {txu ¥æ + ²æ¨ècÅ-ËðoºtÚte «t ÚtÞt fhtu; y™u y{u …èÚÎæÝé}æì-Sð™™u
{txu §¯}æì-rð¿tt™ ðt yL™ ‚Útt ±ë…Ý}æì-Œw:¾tu™u Œqh fh™th ƒ¤™u ç±læ}æ-«t fheyu. (48)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ËŒt «þkË™eÞ f{tuo™wk Ëuð™ fhe™u, rþÕ…rðãt™t ¿tt‚tytu™tu Ëífth fhe™u,
Sð™, ƒ¤ ‚Útt yiïÞo™u «t fhðt òuEyu. (48)
‚„USÃÊfi◊Ê— ‚„U¿Ufi㌂˘•ÊflÎÃfi— ‚„U¬˝fi◊Ê˘´§·fiÿ— ‚# ŒÒ√ÿÊfi—–
¬Ífl¸Ó®·Ê¢ ¬ãÕÊfi◊ŸÈƌ·ÿ œË⁄UÊfi •ãflÊÀÊfiÁ÷⁄U ⁄URâÿÊõ Ÿ ⁄UR‡◊ËŸ˜ÔH 49H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ¨ãS„æï}ææ:-«þkËtytu™e ËtÚtu ð‚o{t™ ðt þt†tu™e M‚wr‚ fhðtðt¤t,
¨ãÀ‹Î¨:-AkŒ = ðuŒtrŒ™wk yæÞÞ™ ðt Ëw¾¼tu„ðt¤t, ¥æ±ë„:-ƒúñ[Þo…qðof Ë{M‚ rðãt ¼ýe™u
„wÁfq¤Úte ½hu ytðu÷, ¨ãÐí}ææ:-ÞÚttÚto «¿tt™ðt¤t ¨Œ„-Ët‚ yÚtto‚T …tk[ ¿tt™urLÿÞ, yk‚:fhý y™u
702 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ytí{t yu Ët‚, Îñòæ:-rŒÔÞ „wý-f{o-Mðt¼tðtu{tk «ðeý {èÚæ:-æÞt™Þtu„e, «¯²:-ðuŒtrŒ þt†tu™t
¿tt‚t - Ú‰²:-hÚt [÷tððt{tk fwþ¤ ËthrÚt Úà}æèÝì-÷„t{™e Œtuhe™u Ý-su{ …fzu Au-‚u{ Ðê±ïü¯æ}æì-
…qðos rðît™tu™t Ћƒæ}æì-{t„tuo™u ¥Ýéöà²-y™wfq¤‚tÚte òuE™u ¥‹±æHïç|æÚï-…ùt‚T «t fhu Au; ‚u{
ƒ™e™u ‚{u …ý ytÂs™tu™t {t„o™u «t fhtu. (49)
¼tðtÚto : su ht„-îu»t ytrŒ Œtu»ttu™tu ŒqhÚte íÞt„ fhe™u, …hM…h «er‚{t™ ƒ™e™u, ƒúñ[ÞoÚte
Ä{to[hý…qðof Ëðo ðuŒtu™u òýe™u, ËíÞ ‚Útt yËíÞ™wk rððu[™ fhe™u, ËíÞ „úný fhe™u ‚Útt
yËíÞ™tu íÞt„ fhe™u, ytí{¼tðÚte «ð]¥t hnu Au, ‚uytu Ëwrþrût‚ ËthrÚt™e Ë{t™ y¼eü Ä{oÞwõ‚
{t„o …h [t÷e þfu Au, ‚uytu s Ér»t ™t{™u «t fhu Au. (49)
•ÊÿÈÆcÿ¢~ flëø¸Sÿ~ö ⁄UÊÿS¬Ê·◊ÊÒ|jfiŒ◊˜Ô–
ߌö Á„U⁄fiUáÿ¢ flëøfi ¸U®SflîÊÒòÊÊÿÊÁflfi‡ÊÃÊŒÈÆ ◊Ê◊˜ÔH 50H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¥æñçjÎ}æì-Œw:¾tu™t ™tþf, ¥æ²éc²}æì-Sð™ {txu rn‚fthe, ±™üS²}æì-
ð[o = yæÞÞ™™u {txu rn‚fthe, Úæ²:-Ä™™t Ðæï¯}æì-…tu»tf, ±™üS±„ì-«þM‚ yL™ =¼tus™ ytrŒ™t
{txu çãÚ‡²}æì-‚us: MðY… Ëwðýo ytrŒ yiïÞo Au; ‚u …ñ~ææ²-rðsÞ™u {txu }ææ}æì-{™u ¥æ, ç±àæ„æ„ì-
ËðoºtÚte «t ÚttÞ yÚtto‚T {the ™Sf ÂMÚth hnu; y™u ©-‚u ‚{™u …ý «t ÚttÞ-‚{the ™Sf
ÂMÚth hnu. (50)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu …tu‚t™t ytí{t Ë{t™ Ëðo™u òýu Au, rðît™tu™e ËtÚtu …ht{þo fhe™u ËíÞ
y™u yËíÞ™tu r™ýoÞ fhu Au, ‚uytu Œe½toÞw, …qýo rðãtytu, Ë{M‚ yiïÞo y™u rðsÞ «tÂ
fhu Au. (50)
Ÿ ú˝ˇÊÊfiúÁ‚ Ÿ Á¬fi‡ÊÊøÊSÃfi⁄U|ãà ŒflÊŸÊ◊Ê¡fi— ¬˝Õ◊¡ö sÔÃÃ˜Ô –
ÿÊ Á’÷*Ãfi ŒÊˇÊÊÿáÊö Á„U⁄Ufiáÿö‚ Œfl·fiÈ ∑ΧáÊÈà ŒËÉʸ◊ÊÿÈ—Æ ‚ ◊fiŸÈÆcÿ~·È ∑ΧáÊÈÃ
ŒËÉʸ◊ÊÿfiÈ—H 51H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su Îï±æÝæ}æì-rðît™tu™t Ðíƒ}æ…}æì-«Út{tðMÚtt ðt ƒúñ[Þto©{{tk Wí…L™
¥æï…:-ƒ¤, …ht¢{ Au; „„ì-‚u™u Ý, Úÿææ¢ç¨-™ yLÞtu™u …erz‚ fhe™u …tu‚t™e s hûtt fh™tht ‚Útt
Ý, çÐàææ™æ:-™ «týeytu™t hõ‚ ytrŒ™wk yt[{™ = ¼ûtý fh™tht ®nËf, B÷uåAt[the Œwüs™
„Úç‹„-WÕ÷k½™ fhu Au.
²:-su çã-r™ùÞ s »„„ì-‚u Îæÿæ沇æ}æì-Œût =[‚whs™™u «t fhðt ÞtuøÞ çãÚ‡²}æì-‚us :
MðY… ƒúñ[Þo™u çÏæ|æ<œæ-Äthý ðt …tu»tý fhu Au; ¨:-‚u Îï±ï¯é-rðît™tu{tk ÎèÍæü}æì-yrÄf ¥æ²é:-
ytÞw™u ÜëU‡æé„ï-«t fhu Au; y™u ¨:-‚u }æÝéc²ï¯é-{™™þe÷ {™w»Þtu{tk ÎèÍæü}æì-÷tkƒe ¥æ²é:-ytÞw™u
y™u ÜëU‡æé„ï-«t fhu Au. (51)
703 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su {™w»Þ «Út{ ytÞw{tk Œe½o Ä{oÞwõ‚ ƒúñ[Þo…qðof …qýo rðãt ¼ýu Au, ‚u™e ftuE
[tuh [tuhe fhe þf‚tu ™Úte, ftuE ¼tE ¼t„ {tk„e þf‚tu ™Úte y™u ‚u™u rðãt™tu ftuE ¼th ÷t„‚tu
™Úte, su rðît™tu yu he‚u Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnth fhu Au, ‚u rðît™tu y™u {™w»Þtu{tk Œe½toÞw™u «t fhe™u
r™hk‚h yt™kŒ{tk hnu Au ‚Útt yLÞtu™u yt™krŒ‚ fhu Au. (51)
ÿŒÊ’fiäŸãŒÊˇÊÊÿáÊÊ Á„U⁄Ufiáÿö ‡ÊÃÊŸËfi∑§Êÿ ‚È◊ŸSÿ◊ÊfiŸÊ—–
Ãã◊ •Ê ’fiäŸÊÁ◊ ‡ÊÇÊÊfi⁄UŒÊÿÊÿÈfic◊ÊÜ¡⁄UŒfi|c≈Uÿ¸ÕÊ‚fi◊˜ÔH 52H
…ŒtÚto : su Îæÿæ沇ææ:-[‚whtE y™u rð¿tt™Úte Þwõ‚, ¨é}æÝS²}ææÝæ:-ËwkŒh rð[th fh™tht
Ëßs™tu - àæ„æÝèÜUæ²-ËUfztu Ëu™tytuðt¤t, }æï-{tht {txu ²„ì-su çãÚ‡²}æì-ËíÞ - yËíÞ™tu «ftþ
fh™th rð¿tt™™u ¥æ, ¥ÏæŠÝÝì-ƒtkÄu Au, „„ì-‚u rð¿tt™™u nwk àæ„àææÚÎæ²-Ëtu ð»to Sððt {txu ¥æ
+ ÏæÍÝæç}æ-ƒtkÄwk Awk.
nu rðît™tu ! ²ƒæ-su{ nwk ²éc}ææÝì-‚{™u «t fhe™u …ÚÎçcÅ:-…qýo ytÞw™u «t fh™th ¥¨}æì-
ƒ™wk; ‚u{ ‚{u ÷tuftu {tht {txu W…Œuþ fhtu. (52)
¼tðtÚto : yuf ƒtsw ËUfztu Ëu™tytu y™u ƒeS ƒtsw {tºt yuf÷e rðãt [ntuÞ ‚tu …ý] rðsÞ
«t fhtð™the ƒ™u Au.
su Œe½oft÷ ËwÄe ƒúñ[Þo…qðof rðît™tuÚte rðãt y™u Ëwrþûtt „úný fhe™u ‚u y™wËth ÔÞðnth
fhu Au, ‚uytu yÕ… ytÞw fŒe…ý ƒ™‚t ™Úte. (52)
©Uà ŸÊ˘Á„Ufi’ÈƸäãÿ~— ‡ÊÎáÊÊàfl¡ ∞∑§fi¬Êà¬ÎÁÕflË ‚fi◊Èƺ˝—–
Áfl‡flfi ŒflÊ ´§fiÃÊflÎœÊfi „ÈUflÊŸÊ— SÃÈÆÃÊ ◊ãòÊÊfi— ∑§Áfl‡ÊSÃÊ •fiflãÃÈH 53H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! Ïæ銋²:-yL‚rhût{tk hnu™th ¥çã:-{u½™e Ë{t™ Ðë烱è-…]rÚtðe ‚Útt ¨}æéÎí:-
yL‚rhût™e Ë{t™ »ÜUÐæ„ì-yuf «fth™t …tŒ = ƒtuÄ yÚtto‚T r™ù÷ yÔÞr¼[the ƒtuÄðt¤t ¥…:-
ysL{t …h{uïh Ý:- y{tht ð[™tu™u Ÿæë‡ææï„é-Ëtk¼¤u.
«„æ±ë{:-ËíÞ™e ð]rØ fh™tht, ãé±æÝæ:-M…Äto fh™tht, ç±Eï-Ëðo Îï±æ:-rðît™tu ©„-y™u
ÜUç±àæS„æ:-ƒwrØ{t™tuÚte «þkrË‚ S„é„æ:-M‚wr‚™t «ftþf }æ‹~ææ:-rð[th™t ËtÄf {kºt Ý:-y{the
¥±‹„é-hûtt fhu. (53)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu su{ …]rÚtðe ytrŒ …ŒtÚttuo, {u½ y™u …h{uïh Ëðo™e hûtt fhu Au, ‚u{
s rðãt y™u rðît™ Ëðo™wk …t÷™ fhu Au. (53)
ß◊Ê Áª⁄Ufi •ÊÁŒàÿèÿÊfi ÉÊÎÆÃSŸÍfi— ‚ŸÊº˝Ê¡fièÿÊ ¡ÈÆ„ÍflUÊ ¡È„UÊÁ◊–
‡ÊÎáÊÊÃfiÈ Á◊òÊÊÔ •fiÿ¸◊Ê ÷ªÊfi ŸSÃÈÁfl¡ÊÃÊ flLfi§áÊÊ ŒˇÊÊ •ö‡Êfi—H 54H
704 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nwk ¥æçÎy²ï|²:-‚usMðe Úæ…‹²:-htòytu™u {txu su §}ææ:-yu ËíÞ çxæÚ:-ðtýeytu™u …éuæ-
„úný fhðt™tk ËtÄ™Úte ¨Ýæ„ì-r™íÞ …éãæïç}æ-„úný - Mðefth fÁk Awk. ‚u Íæ넨ê:-½]‚ = s¤™e Ë{t™
«ftrþ‚ ÔÞðnth™u þwØ fh™the Ý:-y{the çxæÚ:-ðtýeytu™u ç}æ~æ:-r{ºt ¥²ü}ææ-LÞtÞfthe, |æxæ:-
yiïÞoðt™, „éç±…æ„:-y™uf s™tu{tk «rËØ, Îÿæ:-[‚wh ¥¢àæ:-rð¼t„ fh™th y™u ±L‡æ:-©uc
…wÁ»ttu Ÿæë‡ææï„é-Ëtk¼¤u. (54)
¼tðtÚto : rðãtÚteoytu îtht yt[tÞtuoÚte su Ëwrþrût‚ ðtýeytu [rðãtytu]„úný fhu÷ Au,
‚u ™ e yLÞ yt rðît™ W¥t{ he‚u Ëtk ¼ ¤e™u , …heûtt fhe™u [‚u rð»tÞ{tk ] rþûtt fhu -
þe¾ðu. (54)
‚# ´§·fiÿ— ¬˝ÁÃfiÁ„UÃÊ— ‡Ê⁄UËfi⁄U ‚# ⁄UfiˇÊ|ãà ‚Œ◊¬fi˝◊ÊŒ◊˜Ô–
‚#ʬ— Sfl¬fiÃÊ ÀÊÊ∑§◊ËÿÈÆSÃòÊfi ¡ÊªÎÃÊ •Sflfi埡ÊÒ ‚òÊ‚ŒÊÒfi ø ŒflÊÒH 55H
…ŒtÚto : su ¨Œ„-…tk[ ¿tt™urLÿÞtu, {™ y™u ƒwrØ yu Ët‚ «¯²:-rð»tÞ™u «t fhtð™thtytu,
àæÚèÚï-þheh{tk Ðíç„çã„æ:-«‚er‚…qðof ht¾u÷ Au; ‚u s ¨Œ„-Ët‚ ¥Ðí}ææÎ}æì-«{tŒhrn‚ ƒ™e™u ¨Î}æì-
hnuðt™t ytÄth þheh™e Úÿæç‹„-hûtt fhu Au.
‚uytu S±Ð„:-Ëq‚u÷t {™w»Þ™t ¥æÐ:-þheh{tk ÔÞt Út™th Wõ‚ ¨Œ„-Ët‚ HæïÜU}æì-Sðtí{t™u
§ü²é:-«t fhu Au.
„~æ-‚u ÷tuf «tr Ë{Þu = MðÙtðMÚtt{tk ¥S±ŒÝ…æñ-MðÙÚte hrn‚ y™u ¨~æ¨Îæñ-Sðtí{t™t
hûtf þheh{tk hnu™tht ™-y™u Îï±æñ-rŒÔÞ MðY…ðt¤t «tý y™u y…t™ …æxæë„:-ò„u Au. (55)
¼tðtÚto : yt þheh{tk ÂMÚth, ÔÞt…f y™u rð»tÞ™tu ƒtuÄ fhtð™the yL‚:fhý Ërn‚ ¿tt™urLÿÞtu
s r™hk‚h þheh™e hûtt fhu Au.
ßÞthu Sð ËqE òÞ Au, íÞthu ‚u™tu yt©Þ fhe™u ‚{tu„wý™t «¼tðÚte ‚u ¿tt™urLÿÞtu yL‚{wo¾
hnu Au yÚtto‚T ƒtÌt rð»tÞ™wk ¿tt™ fhtð‚e ™Úte.
þÞ™ yðMÚtt - MðÙtðMÚtt{tk Sðtí{t™e hûtt{tk ‚í…h y™u ‚{tu„wýÚte y«¼trð‚ hnu÷t
«tý y™u y…t™ ò„‚t hnu Au. yLÞÚtt òu yu ƒL™u™wk …ý þÞ™ ÚtE òÞ, íÞthu ‚tu {hý s
Ëk¼ð Au. (55)
©UÁûÊficΔU ’˝rÊÔáÊS¬Ã ŒflÿãÃfiSàfl◊„U–
©U¬ ¬˝ ÿfiãÃÈ ◊L§Ãfi— ‚Èƌʟfifl— ßãº˝fi ¬˝Ê‡ÊÍ÷¸ÓflÊ ‚øÊfiH 56H
…ŒtÚto : nu Ïæíræ‡æ:-Ä™™t Єï-hûtf fu …t÷f §‹Îí-yiïÞofthf rðît™ ! Îï±²‹„:-rŒÔÞ rðît™tu™e
ft{™t fh™tht y{u y±æ-yt…Úte §ü}æãï-rðãt™e Þt[™t fheyu Aeyu; y±æ-yt…™u ¨éÎæݱ:-W¥t{
Œt™ yt…™tht }æL„:-{™w»Þ ©Ð + Ðí + ²‹„é-Ë{e…Úte «Þí™™e ËtÚtu «t ÚttÞ Au; ‚u yt… ©„ì,
ç„cÆ-QXtu y™u ¨™æ-ËíÞ™t ËkƒkÄÚte Ðíæàæê:-W¥t{ …ŒtÚttuo™u ¼tu„™th |æ±-ƒ™tu. (56)
705 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : nu rðît™ ! su rðãt™e ft{™t fh™tht yt…™e Ë{e… ytðu Au, ‚u™u rðãt «Œt™
fhðt yt… QXtu, Wã‚ ƒ™tu. (56)
¬˝ ŸÍÆŸ¢ ’˝rÊÔfiáÊS¬ÁÃ◊¸ãòʯ flŒàÿÈÆÄâÿ~◊˜Ô–
ÿ|S◊ÁãŸãº˝Ê flLfi§áÊÊ Á◊òÊÊ •fiÿ¸◊Ê ŒflÊ •Ê∑§ÊfiúÁ‚ øÁ∑˝§⁄UH 57H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²çS}æÝì-su …h{tí{t{tk §‹Îí:-rðãw‚T ðt ËqÞo, ±L‡æ:-s¤ ðt [kÿ{t,
ç}æ~æ:-«tý ‚Útt yLÞ y…t™trŒ ðtÞw, ¥²ü}ææ-Ëqºttí{f ðtÞw ‚Útt Îï±æ:-yu Ëðo rŒÔÞ „wýtuyu
¥æïÜUæ¢ç¨-…tu‚-…tu‚t™t r™ðtË = ½h ™çÜíUÚï-ƒ™tÔÞt Au; ‚u Ïæíræ‡æ:-ðuŒrðãt™t Ðç„:-hûtf s„Œeïh
©v‰²}æì-«þkË™eÞ …ŒtÚttuo{tk ©uc }æ‹~æ}æì-{kºtY… ðuŒ™tu ÝêÝ}æì-r™rù‚ Y…Úte Ðí + ±Îç„-W…Œuþ fhu
Au; yu{ òýtu. (57)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su …h{tí{t{tk ËkËth™t Ë{M‚ fthý [«f]r‚], ftÞos„‚ y™u Sð
r™ðtË fhu Au; y™u suýu Ëðo Sðtu™u rn‚fthf ðuŒtu™tu W…Œuþ fhu÷ Au; ‚u™wk ‚{u ¼s™ fhtu; W…tË™t
fhtu. (57)
’˝rÊÔfiáÊS¬Ã àfl◊Sÿ ÿãÃÊ ‚ÍÄÃSÿfi ’ÊÁœ ßfiÿ¢ ø Á¡ãfl–
Áfl‡flãÃjƺ˝¢ ÿŒflfiÁãà ŒflÊ ’ÎÆ„UmfiŒ◊ ÁflŒÕfi ‚ÈÆflË⁄UÊfi—H
ÿ ß◊Ê Áfl‡flÊ – Áfl‡fl∑§ê◊ʸ – ÿÊÔ Ÿ— Á¬ÃÊ –
•ãŸ¬Ã˘ãŸSÿ ŸÊÔ ŒÁ„ H 58H
…ŒtÚto : nu Ïæíræ‡æ:-ƒúñtkz™t Єï-hûtf Eïh ! Îï±æ:-rðît™ ÷tuftu ç±Îƒï-«fx fhðt ÞtuøÞ
rðãt y™u ËíÞ ÔÞðnth{tk ²„ì-su™e ¥±ç‹„-hûtt fhu Au, su™tu W…Œuþ fhu Au; ²„ì-su™u ¨é±èÚæ:-
ËwkŒh-W¥t{ ðeh …wÁ»t y{u ÷tuftu Ïæëã„ì-{nt™ ©uc ±Îï}æ-W…Œuþ fheyu Aeyu; ‚u ¥S²-yu ¨êÜU„S²-
W…Œuþ fhðt ÞtuøÞ rðãt y™u ËíÞ ÔÞðnth™t y±}æì-yt… ²‹„æ-r™Þk‚t ƒ™tu, ™-y™u y{tht
„ݲ}æì-rðît™tu™u þwØ rð[th fh™tht …wºtð‚T r«Þ …wÁ»t™u yÚtto‚T rðãt-…wºt™u Ïææïç{-Wõ‚ ÔÞðnth™tu
ƒtuÄ fhtðtu; „„ì-‚u |æÎí}æì-fÕÞtýfthe ÔÞðnth™t «r‚ ç±E}æì-Ëðo™u - Sð{tºt™u ç…‹±-«er‚Þwõ‚
fhtu-‚]Â fhtu. (58)
¼tðtÚto : nu s„Œeïh ! yt… y{the rðãt y™u ËíÞ ÔÞðnth™t r™Þk‚t ƒ™tu, y{tht Ëk‚t™tu™u
rðãtðt™ ƒ™tðtu, Ëðo s„‚™e ÞÚttð‚T hûtt fhtu, Ëðoºt LÞtÞ, Ä{o, Ëwrþûtt y™u …hM…h «er‚
Wí…L™ fhtu. (58)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk {™™wk ÷ûtý (1-6), rþûtý (8), rðãt™e RåAt
(9), rðît™tu™tu Ëk„ (9), fLÞtytu™u «ƒtuÄ (10), rðît™tu™wk ÷ûtý (12), hûtt™e «tÚto™t (13),
ƒ¤ y™u yiïÞo™e RåAt (14), Ëtu{ yti»trÄ™wk ÷ûtý (22), þw¼ f{o™e RåAt (23), …h{uïh
706 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
y™u ËqÞo™wk ðýo™ (24-27), …tu‚t™e hûtt (28), «t‚:ft÷ QXðwk (34-38), …wÁ»ttÚtoÚte rhrØ-
rËrØ™e «tr (39), Eïh îtht s„‚™e h[™t (43), {nthtòytu™wk ðýo™ (46), yrï™tu™t
„wýtu™wk fÚt™ (47), ytÞwð]rØ (50), rðît™ y™u «tý™wk ÷ûtý (55) y™u Eïh™tk ftÞo (57)
™tu W…Œuþ fhu÷ Au; ‚uÚte yt yæÞtÞ™t yÚto™e …qðo yæÞtÞ{tk «r‚…trŒ‚ yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au,
‚u{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ ™„éô›àææïùŠ²æ²: JJ
707 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ Ð@ô~æàææùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
•¬ÃÊ ÿfiãÃÈ ¬áÊÿÊ˘‚ÈfiêŸÊ Œfl¬Ëÿflfi—– •Sÿ ÀÊÊ∑§— ‚ÈÆÃÊflfi×–
lÈÁ÷⁄U„UÊfiÁ÷⁄UÄÃÈÁ÷√ÿ~¸Äâ ÿ◊Ê ŒfiŒÊàflfl‚ÊŸfi◊S◊ÒH 1H
…ŒtÚto : su Îï±Ðè²±:-rðît™tu™t îu»te, Їæ²:-ÔÞðnthe ÷tuftu ¥¨é}Ýæ-yLÞtu™u yËw¾ = Œw:¾
yt…u Au, ‚uytu §„:-ynªÚte ¥Ð, ²‹„é-Œqh òÞ.
HæïÜU:-Œþo™™u ÞtuøÞ ²}æ:-Ëðo™t r™Þk‚t …h{tí{t léç|æ:-«ftþ{t™ ¥ãæïç|æ:-rŒðË y™u
¥v„éç|æ:-htrºtytuÚte ¥S²-yu ¨é„汄:-ðuŒ ðt rðît™tuÚte «urh‚ «þM‚ f{tuoðt¤t s™tu™t ËkƒkÄe
¥S}æñ-yu {™w»Þ-Sð™u {txu òv„}æì-«rËØ ¥±¨æÝ}æì-yðftþ™u ÎÎæ„é-«Œt™ fhu Au. (1)
¼tðtÚto : su ÷tuftu yt rðît™tu™tu îu»t fhu Au, ‚uytu þe½ú Œw:¾ «t fhu Au. su Sð þheh
Atuze™u òÞ Au, ‚u™u ÞÚttÞtuøÞ yðftþ yt…e™u …h{uïh ‚u™t f{to™wËth Ëw¾-Œw:¾ «Œt™
fhu Au. (1)
‚ÁflÃÊ Ã ‡Ê⁄UËfi⁄Uèÿ— ¬ÎÁÕ√ÿÊ¢ ÀÊÊ∑§Á◊fië¿UÃÈ– ÃS◊Òfi ÿÈÖÿãÃÊ◊ÈÆ|dÿÊfi—H 2H
…ŒtÚto : nu Sð ! ¨ç±„æ-…h{tí{t su „ï-‚tht àæÚèÚï|²:-þhehtu™u {txu ÐëçƒÃ²æ}æì-yL‚rhût
ðt ¼qr{ …h HæïÜU}æì-f{to™wËth Ëw¾-Œw:¾™t ËtÄ™ «t…f ÷tuftL‚h™e §ÓÀ„é-RåAt fhu Au; „S}æñ-
‚u ‚tht {txu ©çd²æ:-«ftþY… rfhýtu ²éÁ²‹„æ}æì-Þwõ‚ ntuÞ, W…Þtu„e ntuÞ. (2)
¼tðtÚto : nu Sðtu ! su s„Œeïh ‚{tht {txu Ëw¾ RåAu Au y™u rfhýtu îtht ÷tuf-÷tuftL‚h{tk
…ntU[tzu Au, ‚u™u s ‚{u LÞtÞfthe {t™tu. (2)
flÊÿÈ— ¬ÈfiŸÊÃÈ ‚ÁflÃÊ ¬ÈfiŸÊàflÇŸ÷˝Ê¸¡fi‚Ê ‚Íÿ¸Ó®Sÿ flø¸Ó‚Ê–
Áfl ◊ÈfiëÿãÃÊ◊ÈÆ|dÿÊfi—H 3H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ±æ²é:-…ð™ ¥xÝï:-rðãw‚T™e |æíæ…¨æ-ŒerÂÚte ¨ê²üS²-ËqÞo™tk ±™ü¨æ-
‚usÚte y{™u ÐéÝæ„é-…rðºt fhtuu; ¨ç±„æ-ËqÞo ÐéÝæ„é-…rðºt fhtu; ©çd²æ:-rfhýtu ç±, }æéÓ²‹„æ}æì-
{wõ‚ fhtu - Atuztuu. (3)
¼tðtÚto : ßÞthu Sð þhehtu™u Atuze™u rðãw‚, ËqÞo™tu «ftþ y™u ðtÞw ytrŒ™u «t fhe™u rð[hý
fhu Au ‚Útt „¼o{tk «rðü ÚttÞ Auu, íÞthu rfhýtu ‚u™tu íÞt„ fhu Au - Atuze Œu Au. (3)
•‡flàÕ flÊfi ÁŸ·ŒfiŸ¢ ¬áʸ flÊfi fl‚ÁÃc∑ÆΧÃÊ–
708 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ªÊ÷Ê¡˘ ß|à∑§ÀÊÊfi‚Õ ÿà‚ŸflfiÕ ¬ÍLfi§·◊˜ÔH 4H
…ŒtÚto : nu Sðtu ! su s„Œeïhu - ¥Eyƒï-ft÷ hnuþu yÚtðt ™nª yuðt yr™íÞ ËkËth{tk
±:-‚{the çݯÎÝ}æì-ÂMÚtr‚™e Їæïü-…tkŒzt suðt [k[¤ Sð™{tk ±:-‚{thtu ±¨ç„:-r™ðtË ÜëU„æ-
ƒ™tÔÞtu Au; ²„ì-su ÐêL¯}æì-Ëðoºt …rh…qýo …h{tí{t™e çÜUH-r™ùÞÚte ¨Ý±ƒ-Ëuðt fhtu; W…tË™t
fhtu. ‚u™e ËtÚtu xææï|ææ…:-„ti = …]rÚtðe, ðtýe, RrLÿÞtu yÚtðt rfhýtu™wk Ëuð™ fhðtðt¤t ƒ™e™u
§„ì-s ‚{u «Þí™…qðof Ä{o{tk ÂMÚth ¥¨ƒ-hntu. (4)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu yr™íÞ ËkËth{tk yr™íÞ þhehtu y™u …ŒtÚttuo™u «t fhe™u, ûtý¼k„wh
Sð™{tk Ä{to[hý…qðof r™íÞ …h{tí{t™e W…tË™t fhe™u, ytí{t y™u …h{tí{t [™t ËkÞtu„Úte]Wí…L™
r™íÞ Ëw¾™u «t fhðwk òuEyu. (4)
‚ÁflÃÊ Ã ‡Ê⁄UËfi⁄UÊÁáÊ ◊ÊÃÈL§¬SÕ•Ê flfi¬ÃÈ– ÃS◊fiÒ ¬ÎÁÕÁfl ‡Ê¢ ÷fiflH 5H
…ŒtÚto : nu Ðë烱è-¼qr{ Ë{t™ Ën™þe÷ fLÞt ! ‚wk su „ï-‚tht àæÚèÚæç‡æ-yt©Þ-þhehtu™u
}ææ„é:-{t‚t™e Ë{t™ {t™™eÞ …]rÚtðe™e ©ÐSƒï-Ë{e…{tk ‚u ¨ç±„æ-Wí…r¥tf‚to r…‚t - ¥æ + ±Ð„é-
MÚttr…‚ fhu Au; ‚u ‚wk „S}æñ-‚u {t‚t-r…‚t™u {txu àæ}æì-Ëw¾ftrhýe |æ±-ƒ™. (5)
¼tðtÚto : nu fLÞtytu ! ‚{u rððtn …Ae r…‚t y™u {t‚t™e ËtÚtu™e «er‚ ™ Atuztu, fthý fu
‚u ƒL™uyu ‚{tht þheh™wk r™{toý y™u …t÷™ fhu÷ Au. (5)
¬˝¡
ʬfiÃÊÒ àflÊ Œfl
ÃÊfiÿÊ◊¬È ÊfiŒ ∑§ ÀÊÊ∑ § ÁŸ ŒfiœÊêÿ‚ÊÒ– •¬fi Ÿ— ‡ÊʇÊfiø
È ŒÉÊ◊˜H
Ô 6H
…ŒtÚto : nu Sð ! su ¥¨æñ-yt ÷tuf [‚u s„Œeïh]Ý:-y{thtk ¥Íæ}æì-…t…™u ¥Ð + àææïàæ附ì-
yíÞk‚ - þe½ú þtur»t‚ fhu Au; ‚u Ðí…æЄæñ-«ò™t …t÷f - hûtf Îﱄæ²æ}æì-…qs™eÞ …h{uïh{tk
‚Útt ©ÐæïÎÜïU-s÷™t Ë{e…ð‚eo HæïÜïU-Œþo™eÞ MÚtt™{tk y±æ-yt…™u çÝ + Î{æç}æ-r™hk‚h Äthý
- MÚttr…‚ fÁk Awk. (6)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su s„Œeïh W…tË™t fhðtÚte …t…t[hýÚte …]ÚtfT fhu Au; ‚u™e s ¼Âõ‚
fhðt {txu nwk ‚{™u ÂMÚth fÁk Awk, suÚte ‚{u ËŒt ©uc Ëw¾tu™wk Œþo™ fhe þftu. (6)
¬⁄U¯ ◊ÎàÿÊ ˘ •ŸÈÆ ¬⁄fiUÁ„U ¬ãÕÊ¢ ÿSÃfi˘•ãÿ˘ßÃfi⁄UÊ ŒflÿÊŸÊfiØԖ
øˇÊÈfic◊à ‡ÊÎáflà Ãfi ’˝flËÁ◊ ◊Ê Ÿfi— ¬˝¡Êú⁄UËfiÁ⁄U·Ê ◊Êà flË⁄UÊŸ˜ÔH 7H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! ²:-su „ï-‚thtu Îï±²æÝæ„ì-rðît™tu™t {t„oÚte §„Ú:-r¼L™, ¥‹²:-yLÞ
{t„o Au; ‚u Ћƒæ}æì-{t„o™u }æëy²æï-{]íÞw ÐÚæ, §çã-Œqh fhu, suÚte ‚wk ÐÚ}æì-W¥t{ Œuð{t„o™u ¥Ýé-
y™wfq¤‚tÚte «t fh.
‚uÚte ™ÿæéc}æ„ï-«þM‚ ™uºtðt¤t, Ÿæ뇱„ï-Ëtk¼¤ðtðt¤t „ï-‚tht {txu nwk Ïæí±èç}æ-W…Œuþ fÁk Awk.
suÚte {]íÞw Ý:-y{the Ðí…æ}æì-«ò™u {thu ™rn ©„-y™u ðeh …wÁ»ttu™u …ý {thu ™rn, ‚u{ ‚wk
709 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Ðí…æ}æì-Ëk‚t™trŒ™u }ææ ÚèçÚ¯:-™tþ ™ fh, ®nËt ™ fhðt rð»tÞ ytrŒÚte ™ü ™ fh ©„-y™u ±èÚæÝì-
rðãt™u «t fhu÷ þheh ƒ¤Úte Þwõ‚ ðeh …wÁ»ttu™u …ý {thu ™rn. (6)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ßÞtk ËwÄe Sð™ hnu, íÞtk ËwÄe rðît™tu™t {t„o …h [t÷e™u …h{ ytÞw™u
«t fhðe òuEyu. fŒe…ý ƒúñ[Þo rð™t MðÞkðh fhe™u yÕ… ytÞw™t Ëk‚t™tu Wí…L™ ™ fhðt
òuEyu. ‚u{s ƒúñ[Þo™t yr‚ …t÷™Úte «òytu™tu WåAuŒ …ý ™ fhðtu òuEyu. yÚtto‚T yu «ò™tu
ƒúñ[Þo y™wct™Úte rðÞtu„ ™ fhðtu òuEyu. (7)
‡Ê¢ flÊ× ‡ÊöÁ„U à ÉÊÎÁáÊ ‡Ê¢ Ãfi ÷fl|ãàflCÔfiU∑§Ê—–
‡Ê¢ Ãfi ÷flãàflÇŸÿ— ¬Ê*ÕfiflÊ‚Ê ◊Ê àflÊÁ÷ ‡Êfi͇ÊÈøŸ˜ÔH 8H
…ŒtÚto : nu Sð „ï-‚tht {txu ±æ„:-ðtÞw àæ}æì-Ëw¾fthe ÚttÞ, Íæëç‡æ:-rfhýÞwõ‚ ËqÞo àæ}æì; çã-
Ëw¾fthe s ÚttÞ; §cÅÜUæ:-ðuŒe{tk [Þ™ fhu÷e #xtu „ï-‚tht {txu àæ}æì-Ëw¾fthe |汋„é-ÚttÞ; Ðæ<ƒ±æ¨:-
…]rÚtðe{tk «rËØ ¥xݲ:-yÂø™ytu ‚tht {txu àæ}æì-Ëw¾fthe |汋„é-ÚttÞ; yu Ëðo y±æ-‚™u }ææ +
¥ç|æ + àæêàæé™Ýì-ËðoºtÚte þe½ú þtufÞwõ‚ fhu ™rn. (8)
¼tðtÚto : nu Sðtu ! ‚u{s ‚{u Ä{oÞwõ‚ ÔÞðnth{tk hntu, su{ Sððt y™u {hðt …Ae …ý
‚{™u Ë]rü™t ðtÞw ytrŒ …ŒtÚto Ëw¾fthe ƒ™u. (8)
∑§À¬fiãÃÊ¢ à Á‡ÊSÃÈèÿ◊ʬfi— ÁŒ‡ÊflÃfi◊ÊSÃÈèÿ¯ ÷flãÃÈÆ Á‚ãœfifl—–
•ãÃÁ⁄fiUˇÊöÁ‡Êfl¢ ÃÈèÿ¢ ∑§À¬fiãÃÊ¢ à ÁŒ‡Ê— ‚flʸӗH 9H
…ŒtÚto : nu Sð ! „ï-‚tht {txu çÎàæ:-…qðo ytrŒ rŒþtytu çà汄}ææ-yíÞk‚ Ëw¾ftrhýe Útðt{tk
ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u; „é|²}æì-‚tht {txu ¥æÐ:-«tý ðt s÷ yr‚ Ëw¾fthe ƒ™u; „é|²}æì-‚tht {txu
程{±:-™Œeytu ðt Ë{wÿ çà汄}ææ:-yíÞk‚ Ëw¾fh |汋„é-ƒ™u; „é|²}æì-‚tht {txu ¥‹„çÚÿæ}æì-
ytftþ çàæ±}æì-fÕÞtýfthe ƒ™u y™u „ï-‚tht {txu ¨±æü:-Ëðo çÎàæ:-Rþt™ ytrŒ rŒþtytu yíÞk‚
Ëw¾fthe Útðt{tk ÜUËЋ„æ}æì-Ë{Úto ƒ™u. (9)
¼tðtÚto : suytu yÄ{o™tu íÞt„ fhe™u ËðoÚtt Ä{o™wk yt[hý fhu Au, ‚u™t {txu …]rÚtðe ytrŒ
Ë]rü™t Ëðo …ŒtÚttuo {k„÷fthe ƒ™u Au. (9)
•‡◊fiãflÃË ⁄UËÿà ‚ö⁄Ufi÷äfl◊ÈÁûÊficΔUà ¬˝ Ãfi⁄UÃÊ ‚πÊÿ—–
•òÊÊfi ¡„UË◊Ê˘Á‡ÊfiflÊ ÿ˘•‚fi|Ü¿UflÊãflÿ◊ÈûÊfi⁄U◊ÊÁ÷ flÊ¡ÊfiŸ˜ÔH 10H
…ŒtÚto : nu ¨¶æ²:-r{ºttu ! su ¥à}拱„è-ƒnw s {u½tu ðt …ÚÚthðt¤e Ë]rü ðt ™Œe «ðtnÚte
Ú貄ï-[t÷u Au; ‚u ËtÚtu su{ ±²}æì-y{u ²ï-su ¥~æ-yt s„‚{tk ðt Ë{Þ{tk ¥çàæ±æ:-yfÕÞtýfthe
¥¨Ýì-Au; ‚u™u …ãè}æ:-Atuzeyu Aeyu.
710 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
çàæ±æÝì-Ëw¾fthe ±æ…æÝì-yíÞw¥t{ yL™trŒ ¼tu„tu™u ¥ç|æ, ©„ì, „Úï}æ-ËðoºtÚte …th fheyu Aeyu,
yÚtto‚T ¼tu„ðe [qõÞt Aeyu; ‚u{ ‚{u ÷tuftu ¨¢Ú|抱}æì-ËBÞfT ythk¼ fhtu, ©çœæcÆ„-Wã{ fhtu y™u
Ðí„Ú„-Œw:¾tu™u …th fhtu. (10)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu {tuxe ™tiftÚte Ë{wÿ Ë{t™-yþw¼ yt[hýtu y™u Œwütu™u …th fhe™u,
«Þí™…qðof …wÁ»ttÚteo ƒ™e™u {k„÷ ftÞo fhu Au, ‚uytu Œw:¾Ët„h™u Ëns¼tðÚte …th fhe
þfu Au. (10)
•¬ÊÉÊ◊¬ Á∑§|Àflfi·◊¬fi ∑ÆΧàÿÊ◊¬Ê ⁄U¬fi—–
•¬Êfi◊ʪ¸ àfl◊S◊Œ¬fi ŒÈÆ—cflåãÿfiö ‚ÈflH 11H
…ŒtÚto : nu ¥Ðæ}ææxæü-htu„ r™ðthf y…t{t„o ™t{f yti»trÄ™e Ë{t™ …t…tu™u Œqh fh™th rðît™T !
y±}æì-yt… ¥S}æ„ì-y{the ™SfÚte ¥Íæ}æì-…t…™u ¥Ð + ¨é±-Œqh fhtu; çÜUç˱¯}æì-yt… {™™e
{r÷™‚t™u ¥Ð-Œqh fhtu; ÜëUy²æ}æì-Œwü r¢Þtytu™u ¥Ð-Œqh fhtu; ÚÐ:-ƒtÌt RrLÿÞtu™e [k[¤‚tÚte
Wí…L™ y…htÄtu™u ¥Ð-Œqh fhtu; Îé:c±Œ‹²}æì-Œwü r™ÿt{tk ytð‚t Œwü rð[thtu = y…htÄ™u ¥Ð-
Œqh fhtu. (11)
¼tðtÚto : su{ y…t{t„o ytrŒ yti»trÄytu htu„tu™wk r™ðthý fhe™u «týeytu™u Ëw¾e fhu Au, ‚u{
MðÞk Ëðo Œtu»ttuÚte …]ÚtfT ƒ™e™u, yLÞtu™u yþw¼ yt[hýÚte …]ÚtfT fhe™u, su MðÞk þwØ ƒ™e™u yLÞtu™u
þwØ fhu Au; ‚uytu s {™w»Þ ytrŒ™u …rðºt fh™tht Au. (11)
‚ÈÆÁ◊ÁòÊÿÊ Ÿ˘•Ê¬˘•Ê·fiœÿ— ‚ãÃÈ ŒÈ*◊ÁòÊÿÊSÃS◊Òfi
‚ãÃÈÆ ÿÊõ˘S◊ÊŸ˜Ô m|c≈U ÿ¢ øfi flÿ¢ ÁmÆc◊—H 12H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¥æÐ:-«tý ðt s¤, ¥æï¯{²:-Ëtu{ ytrŒ yti»trÄytu Ý:-y{thu {txu
¨éç}æç~æ²æ:-©uc r{ºttu Ë{t™ rn‚ftrhýe ¨‹„é-ƒ™u; ‚u ‚{thu {txu …ý ‚u{ ƒ™u.
²:-su ¥S}ææÝì-y{thtu Ä{toí{tytu™tu mïçC-îu»t fhu Au; ™-y™u ²}æì-su Œwüt[theÚte ±²}æì-y{u
çmc}æ:-y«er‚ fheyu Aeyu; „S}æñ-‚u™u {txu ‚u …ŒtÚto Îé<}æç~æ²æ:-þºtwytu™e Ë{t™ Œw:¾ŒtÞf
¨‹„é-ƒ™u. (12)
¼tðtÚto : su ht„, îu»t ytrŒ Œtu»ttu™tu íÞt„ fhe™u Ëðo{tk …tu‚t™t ytí{t™e Ë{t™ yt[hý
fhu Au, ‚u Ä{toí{tytu™u {txu s¤, yti»trÄ ytrŒ …ŒtÚttuo Ëw¾fh ƒ™u Au.
su {tºt …tu‚t™t ytí{t™t …tu»tf = MðtÚteo, yLÞtuÚte îu»t fh™tht yÄ{toí{tytu™u {txu Wõ‚
Ëðo …ŒtÚttuo Œw:¾ŒtÞe ƒ™u Au.
{™w»Þtuyu Ä{toí{tytu™e ËtÚtu «er‚ y™u Œwü ytí{tytu ËtÚtu ËŒt y«er‚ fhðe òuEyu, …hk‚w
711 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚u Œwütu™wk {™Úte ËŒt fÕÞtý RåAðwk òuEyu. (12)
•Ÿ«˜UÔflÊ„Ufi◊ãflÊ⁄Ufi÷Ê◊„UU ‚ÊÒ⁄fiU÷ÿö SflSÃÿfi–
‚ Ÿ˘ßãºfi˝˘ßfl ŒflèÿÊ flÁqfiÔU— ‚ãÃ⁄fiUáÊÊ ÷flH 13H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su ±çq:-þe½ú …ntU[tz™th yÂø™ Ý:-y{u Îï±ï|²:-rðît™tu {txu ¨‹„Ú‡æ:-
ËBÞfT {t„oÚte …th fh™th ntuÞ Au; ‚u ¨æñÚ|æï²}æì-Ëwh¼e = „tÞ™t Ëk‚t™ ¥ÝÇì±æã}æì-„tze ytrŒ™u
¾U[™tht ƒ¤Œ™e Ë{t™ ð‚o{t™ yÂø™™u y{u S±S„²ï-Ëw¾™u {txu ¥‹±æÚ|ææ}æãï-Þt™tu™u ƒ™tðe™u
‚u{tk MÚttr…‚ fheyu Aeyu; ¨:-‚u yt…™u {txu §‹Îí §±-rðãw‚T™e Ë{t™ |æ±-ƒ™u. (13)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu rðãw‚T ytrŒ yÂø™rðãtÚte Þt™ ytrŒ™wk ftÞo fhðwk ythk¼ fhu Au, ‚uytu
ƒ¤ðt™ ƒ¤ŒtuÚte ¾uzq‚tu™e Ë{t™ …tu‚t™t ftÞtuo rËØ fhe þfu Au y™u rðãw‚T™e Ë{t™ ytðt„{™
fhe þfu Au. (13)
©UmÆÿãÃ◊fi‚S¬Á⁄U Sflõ— ¬‡ÿfiãÃ˘©UûÊfi⁄U◊˜Ô–
Œfl¢ ŒfiflòÊÊ ‚Íÿ¸◊ªfiã◊ ÖÿÊÁÃfiL§ûÊ◊◊˜ÔH 14H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ±²}æì-y{u su „}æ¨:-ykÄfthÚte ÐçÚ-…]ÚtfT S±:-MðÞk«ftþY… ËqÞo™e Ë{t™
rðã{t™ Îï±~ææ-rðît™tu ðt «ftþ{Þ ËqÞo ytrŒ …ŒtÚttuo{tk Îï±}æì-rðsÞ ytrŒ ÷t¼ «Œt™ fh™tht,
Á²æïç„:-Mð«ftþMðY…, ©œæ}æ}æì-ËðoÚte Wíf]ü, ©œæÚ}æì-Œw:¾tuÚte …th fhðtðt¤t ¨ê²ü}æì-yL‚Þto{eY…Úte
…tu‚t™e ÔÞtrÂÚte [ht[h™t ytí{t = Mðt{e …h{tí{t™u Ðಋ„:-¿tt™árüÚte r™nt¤‚tk ÐçÚ +
©„ì + ¥xæ‹}æ-ËðoºtÚte Wíf]ü‚t…qðof òýeyu; ‚u™u ‚{u …ý ËðoºtÚte òýtu. (14)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ËqÞo™u òuE™u Œe½toÞw Ä{toí{ts™tu Ëw¾™u «t fhu Au, ‚u{s ÄtŠ{f
Þtu„es™tu - {ntŒuð, Ëðo™t «ftþf, sL{-{]íÞw ytrŒ õ÷uþÚte …]ÚtfT ð‚o{t™, ËÂå[Œt™kŒMðY…
…h{tí{t™u Ëtûtt‚T òýe™u, {tuût™u «t fhe™u r™hk‚h yt™kŒ{tk hnu Au. (14)
ß◊¢ ¡Ëflèÿfi— ¬Á⁄UÁœ¢ ŒfiœÊÁ◊ ◊Ò·Ê¢ ŸÈ ªÊŒ¬fi⁄UÊ˘•Õ¸Ó®◊Ã◊˜Ô–
‡Êâ ¡ËfiflãÃÈ ‡Ê⁄UŒfi— ¬ÈM§øË⁄URãÃ◊θÆàÿÈ¢ ŒfiœÃÊ¢ ¬fl¸®fißH 15H
…ŒtÚto : nwk …h{uïh - »¯æ}æì-yu Sðtu™tk »„}æì-…rh©{Úte «t fhu÷ ¥ƒü}æì-…ŒtÚto™u ¥ÐÚ:-
ƒeò ftuE }ææ + Ýé + xææ„ì-s÷Œe «t fhu ™rn; yux÷t {txu §}æ}æì-yu …è±ï|²:-Sðtu™u {txu
yÚtto‚T «týeytu y™u MÚttðh ð]ûttrŒ þhehtu™u {txu ÐçÚç{}æì-{ÞtoŒt™u Î{æç}æ-ÔÞðÂMÚt‚ fÁk Awk.
yt he‚u yt[hý fh‚tk yt… = ÐéM™è:-y™uf ð»ttuoÚte Þwõ‚ àæ„}æì-Ëtu àæÚÎ:-þhŒ }‚w ËwÄe
…豋„é-Sðtu, бü„ïÝ-¿tt™ ðt ƒúñ[Þo ytrŒÚte }æëy²é}æì-{]íÞw™u ¥‹„: Î{„æ}æì-Œqh fhtu. (15)
712 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su ÷tuftu …h{uïh îtht ÔÞðMÚttr…‚ - Ä{to[hý fhu y™u yÄ{to[hý™tu
íÞt„ fhu = ‚u {ÞtoŒt™wk WÕ÷k½™ fh‚t ™Úte, yLÞtÞÚte …thft …ŒtÚttuo™u ÷u‚t ™Úte, ‚uytu ™ehtu„
hne™u Ëtu ð»to ËwÄe Srð‚ hne þfu Au, Eïh™e yt¿tt™tu ¼k„ fh™thtytu ™rn.
su …qýo ƒúñ[Þo…qðof rðãtytu™u ¼ýe™u Ä{o™wk yt[hý fhu Au, ‚u™u ðå[u {]íÞw «tÂ
Út‚wk ™Úte. (15)
•ÇŸ˘•ÊÿfiÍúÁ· ¬fl‚˘•Ê ‚ÈÆflÊ¡¸Á◊cʯ ø Ÿ—– •Ê⁄U ’ÓÊœSfl ŒÈÆë¿UÈŸÓÊ◊˜H
Ô 16H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-…h{uïh ðt rðît™T ! yt… ¥æ²ê¢ç¯-yL™ ytrŒ …ŒtÚttuo ðt Sð™-ytÞw™u б¨ï-
…rðºt fhtu Atu; Ý:-y{thu {txu ª…ü}æì-ƒ¤ ™-y™u §¯}æì-rð¿tt™™u ¥æ, ¨é±-Ëthe he‚u Wí…L™
fhtu. ‚Útt ÎéÓÀéÝæ}æì-fq‚htk Ë{t™ Œwü ®nËf «týeytu™u ¥æÚï-ŒqhÚte ðt Ë{e…Úte Ïææ{S±-ƒtrÄ‚ fhtu,
‚tz™t fhtu. (16)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Œwü yt[hý y™u Œwütu™tu Ëk„ Atuze™u …h{uïh y™u yt rðît™tu™e
Ëuðt fhu Au, ‚uytu Ä™-ÄtLÞÚte Þwõ‚ ƒ™e™u Œe½toÞw ƒ™u Au. (16)
•ÊÿÈfic◊ÊŸÇŸ „UÁfl·Êfi flÎœÊŸÊ ÉÊÎÆìfi˝ÃË∑§Ê ÉÊÎÆÃÿÊfiÁŸ⁄UÁœ–
ÉÊÎÆâ ¬ËàflÊ ◊œÈÆ øÊL§ ª√ÿ¯ Á¬Ãflfi ¬ÈÆòÊ◊Á÷ ⁄UfiˇÊÃÊÁŒ◊ÊãàSflÊ„UÊfiH 17H
…ŒtÚto : nu ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ ð‚o{t™ ‚usMðe hts™T ! su{ ã籯æ-½]‚ ytrŒ nrðÚte ±ë{æÝ:-
ð]rØ …t{‚tk, Íæë„Ðí„èÜU:-s¤™u «rËØ fh™th Íæ넲æïçÝ:-«Œe ‚us su™wk fthý ðt ½h Au; ‚u yÂø™
ð]rØ …t{u Au; ‚u{ ¥æ²éc}ææÝì-{tuxe ytÞwðt¤t yt… »ç{-ƒ™tu. }æ{é-{Äwh ™æL-ËwkŒh xæò}æì-„tÞ™t
Íæë„}æì-½e™wk Ðèy±æ-…t™ fhe™u Ðé~æ}æì-…wºt™e çЄï±-r…‚t™e Ë{t™ S±æãæ-ËíÞt[hýÚte §}ææÝì-yu
«òs™tu™e ¥ç|æ + Úÿæ„æ„ì-ËŒt-«íÞûtY…{tk hûtt fhtu. (17)
¼tðtÚto : su{ ËqÞo ytrŒ Y…Úte yÂø™ ƒnth y™u ykŒh hne™u Ëðo™e hûtt fhu Au, ‚u{ s
htò r…‚t™e Ë{t™ yt[hý fh™th ƒ™e™u …wºt™e Ë{t™ yuðe «ò™e ËŒt hûtt fhu. (17)
¬⁄UË◊ ªÊ◊fiŸ·Ã ¬ÿ¸|ÇŸ◊fiNU·Ã–
Œflcflfi∑˝§Ã üÊfl— ∑§˘ß◊Ê°2 •Ê Œfiœ·¸Áà H 18H
…ŒtÚto : nu hts…wÁ»ttu ! su §}æï-yu ‚{u xææ}æì-ðtýe ðt …]rÚtðe™tu ÐçÚ + ¥Ý﯄-Mðefth fhtu;
¥çxÝ}æì-yÂø™™u ÐçÚ + ¥N¯„-ËðoºtÚte nhtu yÚtto‚T ftÞo{tk ÷tðtu; yu Îï±ï¯é-rðît™tu{tk Ÿæ±:-yL™™u
¥ÜíU„-Wí…L™ fhtu. yt he‚u yt[hý fh™tht §}ææÝì-yt… ÷tuftu™u ÜU:-ftuý ¥æ + Î{¯üç„-Œƒtðe
fu Ä{ftðe þfu Au ?
¼tðtÚto : su htò-hts…wÁ»ttu …]rÚtðe™e Ë{t™ Äeh, yÂø™™e Ë{t™ ‚usMðe , yL™™e Ë{t™
713 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ytÞw™e ð]rØ fh™th ƒ™e™u Ä{oÚte «ò™e hûtt fhu Au, ‚uytu rð…w÷ hts÷û{e™u «t fhu Au. (18)
∑˝§√ÿÊŒfi◊|ÇŸ¢ ¬˝ Á„fiUáÊÊÁ◊ ŒÍÆ⁄¢U ÿfi◊⁄UÊÖÿ¯ ªë¿UÃÈ Á⁄U¬˝flÊ„U—–
ß„ÒUflÊÿÁ◊Ãfi⁄UÊ ¡ÊÃflfiŒÊ ŒflèÿÊfi „U√ÿ¢ flfi„UÃÈ ¬˝¡ÊŸŸ˜ÔH 19H
…ŒtÚto : Ðí…æÝÝì-W¥t{ ¿tt™ðt™ nwk ÜíUòæÎ}æì-¢ÔÞ =ft[wk {tkË ¾t™th ‚Útt ¥çxÝ}æì-yÂø™™e
Ë{t™ ƒeò™u Œw:¾Úte ‚…tð™th Œwü {™w»Þ™u, ÎêÚ}æì-Œqh Ðí + çã‡ææïç}æ-ftZwk Awk; y™u su çÚÐí±æã:-
…t…™u «t ÚtÞu÷t Œwütu™u Œqh ftZwk Awk; ‚u {tkË ¾t™th ²}æÚæÁ²}æì-Þ{ =LÞtÞtÄeþ htò™t LÞtÞt÷Þ{tk
xæÓÀ„é-òÞ, y™u …t…e ÷tuftu §ã-yt ËkËth{tk ‚Útt §„Ú:-‚u™tÚte r¼L™ ¥²}æì-yu …愱ïÎæ:-
«¿tt™ðt¤t rðît™ Îï±ï|²:-ÄtŠ{f rðît™tu™u {txu ãò}æì-„úný fhðt ÞtuøÞ rð¿tt™™u »±-s
±ã„é-«t fhu. (19)
¼tðtÚto : nu LÞtÞtÄeþ hts…wÁ»ttu ! ‚{u Œwüt[theytu™u ‚tz™ ‚Útt «týtuÚte …ý Atuztðe™u ‚u{s
©uctu™tu Ëífth fhe™u yt Ë]rü{tk Ët{útßÞ fhtu. (19)
fl„Ufi fl¬Ê¢ ¡ÊfiÃflŒ— Á¬ÃÎèÿÊ ÿòÊfiÒŸÊãflàÕ ÁŸÁ„fiUÃÊŸ˜Ô ¬⁄UÊ∑§–
◊Œfi‚— ∑ÆȧÀÿÊ˘©U¬ ÃÊãàdfiflãÃÈ ‚àÿÊ˘∞fi·Ê◊ÊÁ‡Ê·— ‚¢ Ÿfi◊ãÃÊú SflÊ„UÊfiH 20H
…ŒtÚto : nu …愱ïÎ:-«¿tt™Þwõ‚ rðît™ ! yt… ²~æ-ßÞtk »„æÝì-yu ÐÚæÜïU-Œqh çÝçã„æÝì-ÂMÚt‚
r…‚]s™tu™u ±ïyƒ-òýu Au; íÞtk çЄë|²:-s™f ðt rðãt; rþûttŒt‚t s™tu™u {txu ±Ðæ}æì-¼qr{™u ±ã-
«t fhtu.
su{ }æïΨ:-ÂM™øÄ ÜéU˲æ:-s÷«ðtnÚte Þwõ‚ Äthtytu =™Œe ðt ™nuhtu „æÝì-‚u Ëßs™tu™u ©Ð,
d±‹„é-«t ÚttÞ; ‚u{ S±æãæ-ËíÞt[hýÚte »¯æ}æì-yu ÷tuftu™e ¨y²æ:-Ët[e ¥æçàæ¯:-RåAtytu ¨}æì
+ Ý}æ‹„æ}æì-ËBÞfT «t ÚttÞ yÚtto‚T Ëthe he‚u V¤u. (20)
¼tðtÚto : su Œqh MÚtt™ - Œuþ{tk hnu™tht r…‚h s™tu ‚Útt rðît™tu™u ƒtu÷tðe™u ‚uytu™tu Ëífth
fhu Au, su{ ƒ„e[t™t ð]ût ytrŒ™e s÷ y™u ðtÞw ð]rØ fhu Au, ‚u{ ‚uytu™e RåAtytu ËíÞ y™u
ËðoºtÚte ðÄu Au. (20)
SÿÊŸÊ ¬fiÎÁÕÁfl ŸÊ ÷flÊŸÎˇÊ⁄UÊ ÁŸfl‡ÊfiŸË– ÿë¿UÊfi Ÿ— ‡Ê◊¸Ó ‚¬˝ÕÊfi—–
•¬fi Ÿ— ‡ÊʇÊfiÈøŒÉÊ◊˜ÔH 21H
…ŒtÚto : nu Ðë烱è-¼qr{™e Ë{t™ rðã{t™ ût{tþe÷ †e ! ‚wk su{ ¥ÝëÿæÚæ-r™»fkxf çݱïàæÝè-
ƒuËðt™tu ytÄth ¼qr{ S²æïÝæ-Ëw¾ŒtÞf ntuÞ Au; ‚u{ Ý:-y{thu {txu |æ±-Úttð, ‚wk ¨Ðíƒæ:-yíÞk‚
«þkËt ËtÚtu rðã{t™ Ý:-y{tht {txu àæ}æü-Ëw¾™u ²ÓÀ-yt….
714 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
su{ LÞtÞtÄeþ Ý:-y{thu {txu ¥{}æì-…t…™u ¥Ð + àææïàæ附ì-þe½ú Œqh fhu ðt þwØ fhu, ‚u{
‚wk y…htÄ™u Œqh fh. (21)
¼tðtÚto : su †e Äh‚e™e Ë{t™ ût{tþe÷, ¢qh‚t ytrŒ Œtu»ttuÚte hrn‚, yíÞk‚ «þkrË‚, yLÞtu™t
Œtu»ttu™wk r™ðthý fh™the ntuÞ Au, ‚u s ½h™tk ftÞtuo{tk ÞtuøÞ ntuÞ Au. (21)
•S◊Êûfl◊Áœfi ¡ÊÃ~Ê˘Á‚ àflŒÿ¢ ¡ÊfiÿÃÊ¢ ¬ÈŸfi—–
•‚ÊÒ SflªÊ¸ÿfi ÀÊÊ∑§Êÿ SflÊ„UÊfiH 22H
…ŒtÚto : rðît™T …wÁ»t ! y±}æì-yt… ¥S}ææ„ì-yt ÷tufÚte yÚtto‚T ð‚o{t™ {™w»ÞtuÚte ¥ç{-Ëðtuo…rh
…æ„:-«rËØ rðhts{t™ ¥ç¨-Atu; yuÚte ¥²}æì-yt …wºt y±„ì-yt…Úte Wí…L™ ÚtÞt ÐéÝ:-…Ae ¥¨æñ-
rðþu»t ™t{ðt¤tu ƒ™e™u S±æãæ-ËíÞ - yt[hýÚte S±xææü²-rðþu»t Ëw¾¼tu„ðt¤t HæïÜUæ²-r™nt¤ðt
ÞtuøÞ ÷tuf™u {txu - …沄æ}æì-Wí…L™ fhu - Ë{Úto ƒ™u. (22)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u yt ËkËth{tk {™w»Þ™wk þheh Äthý fhe™u, rðãt, Ëwrþûtt, Ëwþe÷‚t,
Ä{o, Þtu„ y™u rð¿tt™™u „úný fhe™u {wÂõ‚Ëw¾™u {txu «Þí™ fhtu. ‚u™u s {™w»Þ sL{™e ËV¤‚t
Ë{sðe òuEyu. (22)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk ÔÞðnth (1), Sð™e „r‚ (1), sL{-{]íÞw (8),
ËíÞ (16), RåAt (17), yÂø™ (18-19), ËíÞ RåAt (20) ytrŒ™wk ÔÞtÏÞt™ ntuðtÚte yt
yæÞtÞ{tk «r‚…trŒ‚ yÚto™e …qðo yæÞtÞ{tk «r‚…trŒ‚ yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au, ‚u{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ Ð@ô~æàææïùŠ²æ²: JJ
715 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ ¯Åìô~æàæ抲æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
´§ø¢ flÊø¢ ¬˝ ¬fil ◊ŸÊ ÿ¡ÈÆ— ¬˝ ¬fil ‚Ê◊fi ¬˝ÊáÊ¢ ¬˝ ¬fil
øˇÊÈÆ— üÊÊòÊ¢ ¬˝ ¬fil– flʪʡfi— ‚„UÊÒ¡Ê ◊Áÿfi ¬˝ÊáÊʬʟÊÒH 1H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ }æç²-{tht ytí{t{tk Ðíæ‡ææÐæÝæñ-«tý = WåATðtË y…t™ = r™:ïtË
áZ Au; {the ±æÜUì-ðtýe ¥æï…:-{t™rËf ƒ¤™u «t fhu Au; ‚u ðtýe y™u ‚u ïtËtuÚte nwk ¥æï…:-
þheh ƒ¤™u «t fhwk Awk; «™}æì-«þkË™eÞ }øðuŒ Y… ±æ™}æì-ðtýe™u ÐíÐlï-«t fÁk Awk; }æÝ:-
{™™ ytí{f r[¥tY… ²…é:-ÞswðuoŒ™u ÐíÐlï-«t fÁk Awk; Ðíæ‡æ}æì- «tý™e r¢Þt yÚtto‚T Þtu„tÇÞtËtrŒf
W…tË™t™t ËtÄf ¨æ}æ-Ët{ðuŒ™u ÐíÐlï-«t fÁk Awk; ™ÿæé:-ytk¾ ‚Útt Ÿææï~æ}æì-ft™™u ÐíÐlï-«tÂ
fÁk Awk;-‚u{ ‚{u …ý yu™u «t fhtu. (1)
¼tðtÚto : nu rðît™tu ! ‚{tht Ëk„Úte {the ðtýe }øðuŒ™e Ë{t™ «þkË™eÞ, {™ ÞswðuoŒ™e
Ë{t™, «tý Ët{ðuŒ™e Ë{t™ y™u Ë¥th ‚¥ðtuÚte Þwõ‚ ®÷„ þheh =Ëqû{ þheh MðMÚt, W…ÿð
hrn‚ y™u Ë{Úto ƒ™u. (1)
ÿã◊fi Á¿Uãº˝¢ øˇÊfiÈ·Ê NUŒfiÿSÿ ◊Ÿfi‚Ê flÊÁÃfiÃÎááÊ¢ ’΄US¬ÁÃfi◊¸ ÃgfiœÊÃÈ–
‡Ê¢ ŸÊfi ÷flÃÈÆ ÷ÈflfiŸSÿ ÿS¬ÁÃfi—H 2H
…ŒtÚto : ²„ì-su }æï-{the ™ÿæé¯:-™uºt™e ðt NβS²-yL‚:fhý™e çÀÎí}æì-LÞq™‚t ±æ-yÚtðt
}æݨ:-{™™e ¥ç„„뇇æ}æì-yíÞk‚ ÔÞtfw¤‚t Au; „„ì-‚u™u ÏæëãSÐç„:-{nt™ ytftþ ytrŒ™t …t÷f
Eïh }æï-{tht {txu Î{æ„é-…wü fhu - …qýo fhu; ²:-su |æé±ÝS²-Ëðo ËkËth™t Ðç„:-…t÷f, Mðt{e
Eïh Au; ‚u Ý:-y{thu {txu àæ}æì-fÕÞtýfhe |汄é-ÚttÞ. (2)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtuyu …h{uïh™e W…tË™t y™u yt¿tt…t÷™Úte y®nËt Ä{o™tu Mðefth fhe™u
rs‚urLÿÞ‚t™u «t fhðe òuEyu. (2)
÷Í÷fl
Ȩ̀ — Sfl~—– Ãà‚ÁflÃfl
È ®¸ ⁄‘Uáfi ÿ¢ ÷ªȨ̂Ó Œfl
Sÿfi œË◊Á„U– ÁœÿÊ ÿÊ Ÿfi— ¬˝øÊŒ ÿÊfiÃH
Ô˜ 3H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u |æê:-f{oftkz™e rðãt |æé±:-W…tË™t ftkz™e rðãt y™u S±:-
¿tt™ftkz™e rðãt™u Ëk„ún…qðof ¼ýe™u; ²:-su Ý:-y{the ç{²:-Äthýtð‚e ƒwrØytu™u Ðí™æïβæ„ì-
«urh‚ fhu Au; ‚u Îï±S²-ft{™t fhðt ÞtuøÞ ¨ç±„é:-Ë{M‚ yiïÞo™t Œt‚t Eïh™t „„ì-‚u RrLÿÞtuÚte
„úný ™ fhðt ÞtuøÞ = …htuût ±Ú}æì-Mðefth fhðt ÞtuøÞ |æxæü:-Ëðo Œw:¾tu™t ™tþf, ‚usMðY…™wk
716 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
{è}æçã-æÞt™ fheyu Aeyu; ‚u{ ‚{u …ý ‚u™wk æÞt™ fhtu. (3)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu f{o, W…tË™t y™u ¿tt™™e rðãtytu™u Ëthe he‚u „úný fhe™u, Ë{M‚
yiïÞtuoÚte Þwõ‚ …h{uïh™e ËtÚtu …tu‚t™t ytí{tytu™u Þwõ‚ fhu Au y™u yÄ{o, Œrhÿ‚t ‚Útt Œw:¾tu™u
Œqh fhe™u Ä{o, yiïÞo y™u Ëw¾tu™u «t fhu Au, ‚u™u yL‚Þto{e s„Œeïh MðÞ{uð Ä{o™wk y™wct™
y™u yÄ{o™tu íÞt„ ËŒt fhtððt RåAu Au. (3)
∑§ÿÊfi Ÿ|‡øòÊ˘•Ê ÷ÈfiflŒÍÆÃË ‚ŒÊflÎfiœ— ‚πÊfi– ∑§ÿÊ ‡ÊÁøficΔUÿÊ flÎÆÃÊH 4H
…ŒtÚto : ‚u ¨Îæ±ë{:-ËŒt ð]rØ …t{™th yÚtto‚T fŒe LÞq™‚t «t ™nª, ç™~æ:-yŒT¼w‚ „wý-
f{o-Mð¼tðÞwõ‚ …h{uïh Ý:-y{the ÜU²æ-fE ª„è-hûtt ytrŒ r¢ÞtÚte ¨¶æ-r{ºt ¥æ + |æ鱄ì-
ƒ™u Au; ‚Útt ÜU²æ-fE ±ë„æ-ð‚o{t™ àæç™cƲæ-yíÞk‚ «¿tt = ©uc ƒwrØÚte y{™u þw¼ „wý-
f{o-Mð¼tð{tk «urh‚ fhu Au. (4)
¼tðtÚto : y{u yu ÞÚttÚto Y…{tk ™Úte òý‚t fu ‚u Eïh fE ÞwÂõ‚Úte y{™u «urh‚ fhu Au,
su™e ËntÞ‚tÚte s y{u Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût™u «t fhe þfeyu Aeyu. (4)
∑§SàflÊfi ‚àÿÊ ◊ŒÊfiŸÊ¢ ◊öÁ„UficΔUÊ ◊à‚Œãœfi‚—– ŒÎÆ…UÊ ÁøfiŒÊL§¡ fl‚ÈfiH 5H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! }æÎæÝæ}æì-yt™kŒtu™e ðå[u }æ¢çãcÆ:-yíÞk‚ ð]rØ …t{u÷tk, ÜU:-Ëw¾MðY…,
¨y²:-Ëðo …ŒtÚttuo{tk ©uc‚{ Eïh y™u «ò…r‚ - ¥‹{¨:-yL™trŒ …ŒtÚttuoÚte y±æ}æì-‚{™u }æy¨„ì-
yt™krŒ‚ fhu Au; y™u ¥æL…ï-Œw:¾™tþf ‚tht {txu = Sð™u {txu 癄ì-…ý öÉæ-áZ ±¨é-Ä™ «Œt™
fhu Au. (5)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su yL™ ytrŒÚte y™u ËíÞ™t W…ŒuþÚte Ä™ «Œt™ fhe™u, Ëðo™u yt™krŒ‚
fhu Au, ‚u Ëw¾MðY… …h{tí{t™e s ‚{u r™íÞ W…tË™t fhtu. (5)
•÷Ë ·È áÊ— ‚πËfiŸÊ◊ÁflÃÊ ¡fiÁ⁄UÃÏÆáÊÊ◊˜Ô– ‡Êâ÷fiflÊSÿÍÆÁÃÁ÷fi—H 6H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! ¥æÐ, àæ„}æì-yËkÏÞ yiïÞo yt…‚tk, ¥ç|æ, ªç„ç|æ:-ËðoºtÚte hûtt
ytrŒ r¢ÞtytuÚte Ý:-y{tht ¨¶èÝæ}æì-r{ºttu y™u …çÚ„÷‡ææ}æì-ËíÞ™e M‚wr‚ fh™tht s™tu™t ¥ç±„æ-
hûtf ¨é + |æ±æç¨-W¥t{ her‚Úte ƒ™u Au; yuÚte yt… y{thu {txu ¥ç|æ-ËðoºtÚte Ëífth™u ÞtuøÞ
Atu. (6)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu su ht„-îu»tÚte hrn‚, yò‚þºtw =ðuh¼tð hrn‚, Ëðo™t r{ºt s™tu™u
yËkÏÞ yiïÞo y™u rð…w÷ rð¿tt™ «Œt™ fhe™u ËðoºtÚte hûtt fhu Au, ‚u …h{uïh™e r™íÞ Ëuðt
= W…tË™t fhtu. (6)
∑§ÿÊ àfl¢ Ÿfi ™§àÿÊÁ÷ ¬˝ ◊fi㌂ flηŸ˜Ô– ∑§ÿÊfi SÃÊÃÎèÿ˘•Ê ÷fi⁄UH 7H
…ŒtÚto : nu ±ë¯Ýì-ËðoºtÚte Ëw¾™e ð»tto fh™tht Eïh ! y±}æì-yt… ÜU²æ-fE ªy²æ-hûtt ytrŒ
717 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
r¢ÞtÚte Ý:-y{™u ¥ç|æ + Ðí + }æ‹Î¨ï-ËðoºtÚte yt™krŒ‚ fhtu Atu ? ÜU²æ-fE he‚u S„æï„ë|²:-
«þkËf s™tu™u {txu Ëw¾™u ¥æ, |æÚ-Ëthe he‚u Äthý-…t÷™ fhtu Atu ? (7)
¼tðtÚto : nu ¼„ð™T …h{tí{™T ! su ÞwÂõ‚Úte yt… Ä{toí{tytu™u yt™krŒ‚ fhtu Atu, ‚u™wk ËðoºtÚte
…t÷™ fhtu Atu, ‚u ÞwÂõ‚™tu y{™u ƒtuÄ fhtðtu. (7)
ßãº˝Ê Áfl‡flfiSÿ ⁄UÊ¡ÁÖ ‡ÊãŸÊfi˘•SÃÈ Ám¬Œ ‡Ê¢ øÃÈfic¬ŒH 8H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! su yt… §‹Îí:-rðãw‚T™e Ë{t™ ç±ES²-ËkËth™e {æÞ{tk Úæ…ç„-
«ftþ{t™ Atu; ‚u yt…™e f]…tÚte Ý:-y{tht çmÐÎï-…wºt ytrŒ™u {txu àæ}æì-Ëw¾Y… ¥S„é-ƒ™u;
™„éc²Îï-„tÞ ytrŒ …þwytu™u {txu àæ}æì-Ëw¾Y… ¥S„é-ƒ™u. (8)
¼tðtÚto : nu s„Œeïh ! yt… Ëðoºt ÔÞt…f, {™w»Þ y™u …þw ytrŒ™t Ëw¾™t RåAwf Atu,
‚uÚte Ëðo™t W…tË™eÞ Atu. (8)
‡ÊãŸÊfi Á◊òÊ— ‡Ê¢ flLfi§áÊ— ‡ÊãŸÊfi ÷flàflƒÿ¸◊Ê–
‡ÊãŸ˘ßãº˝Ê ’΄US¬Á× ‡ÊãŸÊ ÁflcáÊfiÈL§L§∑˝§◊—H 9H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! Ý:-y{thu {txu ç}æ~æ:-«tý Ë{t™ r«Þ r{ºt àæ}æì-Ëw¾fthe |汄é-ƒ™u;
±L‡æ:-s÷™e Ë{t™ þtkr‚Œt‚t rðît™T àæ}æì-Ëw¾fthe ƒ™u; ¥²ü}ææ-…ŒtÚttuo™t Mðt{e ðt ði~Þtu™u
{t™™tht LÞtÞtÄeþ Ý:-y{thu {txu àæ}æì-Ëw¾fthe |汄é-ƒ™u; §‹Îí-…h{ yiïÞoðt™, ÏæëãSÐç„:-
ðuŒY… ðtýe™t hûtf rðît™T - Ý:-y{thu {txu àæ}æì-Ëw¾fthe ƒ™u; ©LÜíU}æ:-ËkËth™e h[™t{tk ƒnw
þe½ú‚t fh™tht ç±c‡æé:-ÔÞt…f Eïh Ý:-y{thu {txu àæ}æì-fÕÞtýfhe - Ëw¾fthe ƒ™u; ‚u{ ‚{thu
{txu …ý ƒ™u. (9)
¼tðtÚto : {™w»Þtu su{ …tu‚t™t {txu Ëw¾™e RåAt fhu, ‚u{ yLÞtu™u {txu …ý fhu; su{ ‚uytu
MðÞk ËíËk„™e RåAt fhu, ‚u{ ‚u{tk yLÞtu™u …ý «urh‚ fhu. (9)
‡ÊãŸÊ flÊÃfi— ¬flÃÊú ‡ÊãŸfiSìÃÈÆ ‚Íÿ¸Ó—–
‡ÊãŸÓ— ∑§ÁŸfi∑˝§Œgfl— ¬¡¸ãÿÊfi˘•Á÷ flfi·¸ÃÈH 10H
…ŒtÚto : nu …h{uïh ðt rðît™T …wÁ»t ! su{ ±æ„:-ðtÞw Ý:-y{thu {txu àæ}æì-Ëw¾fthe б„æ}æì-
[t÷u; ¨ê²ü:-ËqÞo Ý:-y{thu {txu àæ}æì-Ëw¾fthe „Єé-‚…u; ÜUçÝÜíU΄ì-yíÞk‚ þçŒ fh™th, Îï±:-
W¥t{ „wýÞwõ‚ rðãw‚TY… yÂø™ Ý:-y{thu {txu àæ}æì-Ëw¾fthe ƒ™u; Ð…ü‹²:-{u½ = ðtŒ¤tk Ý:-
y{thu {txu ¥ç|æ + ±¯ü„é-Ëðoºt ð»tto fhu; ‚uðwk y{™u rþûtý yt…tu. (10)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ðtÞw, ËqÞo, rðãw‚T y™u {u½ Ëðo™u {txu Ëw¾fthe ƒ™u, ‚u{ ‚uðwk
y™wct™ = yt[hý fhtu. (10)
•„UÊfiÁŸ ‡Ê¢ ÷flfiãÃÈ Ÿ— ‡Êö⁄UÊòÊË— ¬˝ÁÃfi œËÿÃÊ◊˜Ô– ‡ÊãŸfi˘ßãº˝ÊÇŸË ÷fiflÃÊ◊flÊfiÁ÷—
718 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‡ÊãŸ˘ßãº˝ÊflLfi§áÊÊ ⁄UÊÄfiU√ÿÊ– ‡ÊãŸfi˘ßãº˝Ê¬ÍÆ·áÊÊ flÊ¡fi‚ÊÃÊÒ ‡ÊÁ◊ãº˝Ê‚Ê◊Êfi ‚ÈÁflÃÊÿ
‡Ê¢ÿÊ—H 11H
…ŒtÚto : nu …h{uïh ðt rðît™T ! su{ ¥±æïç|æ:-hûtt ytrŒÚte à梲æï:-Ëw¾™e ¨é籄æ²-«uhýt
{txu Ý:-y{thu {txu ¥ãæçÝ-rŒðË àæ}æì-Ëw¾fthe |汋„é-ƒ™u; Úæ~æè:-htrºtytu àæ}æì-Ëw¾™u Ðíç„{貄æ}æì-
Äthý fhu; §‹ÎíæxÝè-rðãw‚T y™u yÂø™ Ý:-y{thu {txu àæ}æì-Ëw¾fthe |汄æ}æì-ƒ™u; Úæ„ãòæ-yt…ðt
ÞtuøÞ Ëw¾™u {txu §‹Îíæ±L‡ææ-rðãw‚T y™u s¤ Ý:-y{thu {txu àæ}æì-Ëw¾fthe ƒ™u; ±æ…¨æ„æñ-yL™tu™t
Ëuð™ {txu Ëk„út{{tk §‹ÎíæÐꯇææ-rðãw‚T y™u …]rÚtðe Ý:-y{thu {txu àæ}æì-Ëw¾fthe ƒ™u ‚Útt §‹Îíæ¨æï}ææ-
rðãw‚T y™u yti»trÄytu y{thu {txu àæ}æì-Ëw¾fthe ƒ™u. ‚uðwk y{™u y™wfq¤ rþûtý yt…tu. (11)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! òu yt… ÷tuftu Eïh y™u yt rðît™tu™e rþûtt{tk «ð]¥t hntu, ‚tu rŒðË
y™u ht‚ ‚Útt ¼qr{ ytrŒ Ëðo …ŒtÚttuo ‚{thu {txu Ëw¾fthe ƒ™u. (11)
‡ÊãŸÊfi ŒflË⁄URÁ÷CÔUfiÿ˘•Ê¬Êfi ÷flãÃÈ ¬ËÃÿfi– ‡Ê¢ÿÊ⁄URÁ÷ dfiflãÃÈ Ÿ—H 12H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ðt rðît™T ! su{ ¥ç|æcŲï-Rü Ëw¾™e rËrØ™u {txu ‚Útt Ð脲ï-…eðt™u
{txu Îï±è:-rŒÔÞ - W¥t{ ¥æÐ:-s¤ Ý:-y{thu {txu àæ}æì-Ëw¾fthe |汋„é-ƒ™u; Ý:-y{thu {txu
à梲æï:-Ëw¾™e ð»tto ¥ç|æ + d±‹„é-ËðoºtÚte fhtu; ‚u{ W…Œuþ yt…tu. (12)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Þ¿t ytrŒÚte þwØ s¤ ytrŒ …ŒtÚttuo™wk Ëuð™ fhu Au, ‚uytu™t W…h r™hk‚h
Ëw¾Y… y{]‚™e ð»tto ÚttÞ Au.
SÿÊŸÊ ¬ÎfiÁÕÁfl ŸÊ ÷flÊŸÎˇÊ⁄UÊ ÁŸfl‡ÊfiŸË– ÿë¿UÊfi Ÿ— ‡Ê◊¸Ó ‚¬˝ÕÊfi—H 13H
…ŒtÚto : nu Äh‚e™e Ë{t™ rðã{t™ ût{tþe÷ †e ! su{ ¥ÝëÿæÚæ-ftkxt, ¾tzt ytrŒÚte hrn‚,
çݱïàæÝè-r™íÞ ÂMÚth …ŒtÚttuo™wk MÚtt…™ fh™the Ðë烱è-¼qr{ Ý:-y{thu {txu Ëw¾ŒtÞf Au; ‚u{
‚wk …ý |æ±-ƒ™.
‚u ¨Ðíƒæ:-rðM‚]‚ ¼qr{ Ý:-y{thu {txu àæ}æü-½h - MÚtt™ yt…u, ‚u{ S²æïÝæ-Ëw¾fthf ‚wk Ý:-
y{thu {txu ½h™wk Ëw¾ ²ÓÀ-yt…. (13)
¼tðtÚto : su{ Ëðo «týeytu™u Ëw¾ y™u yiïÞo yt…™the …]rÚtðe Au, ‚u{ s rðŒw»te …r‚ðú‚t
†e …r‚ ytrŒ™u yt™kŒ yt…™the ntuÞ Au. (13)
•Ê¬Ê Á„U cΔUÊ ◊fiÿÊ÷ÈflSÃÊ Ÿfi˘™§¡¸ ŒfiœÊß– ◊„U ⁄UáÊÊfiÿ øˇÊfi‚H 14H
…ŒtÚto : nu ¥æÐ:-s¤™e Ë{t™ þtkr‚þe÷ rðŒw»te ©uc †eytu ! su{ }æ²æï|æé±:-Ëw¾™u Wí…L™
fh™th s¤ çã-su fthýu Ý:-y{™u }æãï-{nt™ Ú‡ææ²-Ëk„út{ ‚Útt ™ÿæ¨ï-«rËØ ª…ïü-ƒ¤ ðt
…ht¢{™u {txu Äthý ðt …tu»tý fhu Au; ‚u{ „æ:-‚{u yu™u Î{æ„Ý-Äthý fhtu; ‚Útt ÃÞthe Sƒ-
Ītu. (14)
719 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su{ ©uc, Ë‚e, …rððú‚t †eytu Ëðo™u Ëw¾ yt…u Au, ‚u{ s s¤ ytrŒ …ŒtÚttuo Ëw¾fthf
Au. ‚u{ òýtu. (14)
ÿÊ flfi— Á‡ÊflÃfi◊Ê ⁄U‚SÃSÿfi ÷Ê¡ÿÄU Ÿfi—– ©U‡ÊÃËÁ⁄fiUfl ◊ÊÃ⁄Ufi—H 15H
…ŒtÚto : nu ©uc †eytu ! ²:-su ±:-‚{tht çà汄}æ:-yíÞk‚ fÕÞtýfthe Ú¨:-yt™kŒðÄof M™un
Y… hË Au, „S²-‚u™wk §ã-yt s„‚{tk Ý:-y{™u ©àæ„èçÚ±-ft{™t fh™the }ææ„Ú:-{t‚tytu™e Ë{t™
|ææ…²„-Ëuð™ fhtðtu. (15)
¼tðtÚto : òu ntu{ ytrŒÚte s¤™e þwrØ fhðt{tk ytðu, ‚tu ‚u su{ {t‚t …tu‚t™tk Ëk‚t™tu y™u
…r‚ðú‚t †eytu …r‚ytu™u Ëw¾e fhu Au, ‚u{ Ëðo «týeytu™u Ëw¾e fhu Au. (15)
ÃS◊Ê˘•⁄¢Ufi ª◊Ê◊ flÊ ÿSÿ ˇÊÿÊfiÿ Á¡ãflfiÕ– •Ê¬Êfi ¡ŸÿfiÕÊ ø Ÿ—H 16H
…ŒtÚto : nu †eytu ! su{ ‚{u Ý:-y{™u ¥æÐ:-s¤ Ë{t™ þtk‚ …ݲƒ-fhtu Atu; ‚u{ ±:-
‚{™u y{u þtk‚ fheyu Aeyu; ™-y™u ‚{u ²S²-su …r‚™t ÿæ²æ²-r™ðtË™u {txu ç…‹±ƒ-‚u™u ‚]Â
fhtu; „S}æñ-‚u™u {txu y{u ¥Ú}æì-…qýo Ët{ÚÞo xæ}ææ}æ-«t fheyu. (16)
¼tðtÚto : †e-…wÁ»t …hM…h yt™kŒ™u {txu s¤™e Ë{t™ Ëh¤‚tÚte ð‚uo y™u þw¼ yt[hýtuÚte
…hM…h Ëwþtur¼‚ hnu. (16)
lÊÒ— ‡ÊÊ|ãÃfi⁄URãÃÁ⁄UfiˇÊú ‡ÊÊ|ãÃfi— ¬ÎÁÕflË ‡ÊÊ|ãÃ⁄Uʬ— ‡ÊÊ|ãÃ⁄UÊ·fiœÿ— ‡ÊÊ|ã×–
flŸS¬Ãfiÿ— ‡ÊÊ|ãÃ*fl‡flfi ŒflÊ— ‡ÊÊ|ãÃ’˝¸rÊÔ ‡ÊÊ|ã× ‚fl¸~ú ‡ÊÊ|ã× ‡ÊÊ|ãÃfi®⁄URfl
‡ÊÊ|ã× ‚Ê ◊Ê ‡ÊÊ|ãÃfi®⁄UÁœH 17H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su læñ:, àææç‹„:-«ftþÞwõ‚ …ŒtÚto ¥‹„çÚÿæ}æì-ƒL™u ÷tuf ðå[u™wk ytftþ
àææç‹„:-þtÂL‚fthe ntuÞ, Ðë烱è-¼qr{ àææç‹„:-Ëw¾fthe r™Á…ÿð ntuÞ, ¥æÐ:-s¤ ðt «tý àææç‹„-
þtÂL‚ŒtÞf ntuÞ, ¥æï¯{²:-Ëtu{÷‚t ytrŒ yti»trÄytu àææç‹„:-Ëw¾ŒtÞe ntuÞ, ±ÝSЄ²:-ðz ytrŒ
ð™M…r‚ytu àææç‹„:-þtÂL‚fthf ntuÞ, ç±Eï, Îï±æ:-Ëðo rðît™tu àææç‹„-W…ÿð r™ðthf ntuÞ, Ïæíræ-
…h{uïh ðt ðuŒ àææç‹„:-Ëw¾ŒtÞe ntuÞ, ¨±ü}æì-Ëk…qýo ðM‚wytu àææç‹„:-þtÂL‚fthf àææç‹„Úï±-þtÂL‚
s àææç‹„:-þtÂL‚ }ææ-{™u »ç{-«t ÚttÞ, ¨æ-‚u àææç‹„:-þtÂL‚ ‚{™u …ý «t ÚttÞ. (17)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ytftþ ytrŒ …ŒtÚttuo þtÂL‚fthf ƒ™u, ‚u{ ‚{u «Þí™ fhtu. (17)
ŒÎà ŒÎö„Ufi ◊Ê Á◊òÊSÿfi ◊Ê øˇÊfiÈ·Ê ‚fl¸ÊfiÁáÊ ÷ÍÆÃÊÁŸ ‚◊ËfiˇÊãÃÊ◊˜Ô– Á◊òÊSÿÊ˘„¢U
øˇÊfiÈ·Ê ‚fl¸ÊfiÁáÊ ÷ÍÆÃÊÁŸ ‚◊ËfiˇÊ– Á◊òÊSÿ øˇÊÈfi·Ê ‚◊ËfiˇÊÊ◊„UH 18H
…ŒtÚto : nu Îë„ï-yrðãt ykÄfth™t r™ðthf s„Œeïh ðt rðît™T ! suÚte ¨±æüç‡æ-Ëðo |æê„æçÝ-
720 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
«týeytu ç}æ~æS²-r{ºt™e ™ÿæé¯æ-árüÚte }ææ-{™u ¨}æì + §üÿæ‹„æ}æì-ËBÞfT swyu; ¥ã}æì-nwk ç}æ~æS² r{ºt™e
™ÿæé¯æ-árüÚte ¨±æüç‡æ-Ëðo |æê„æçÝ-«týeytu™u ¨}æèÿæï-ËBÞfT Œu¾wk - r™nt¤wk. yt he‚u y{u …hM…h
ç}æ~æS²-r{ºt™e ™ÿæé¯æ-árüÚte ¨}æèÿææ}æãï-r™nt¤eyu. yt rð»tÞ{tk y{™u ö¢ã-áZ fhtu-ÂMÚth fhtu.
(18)
¼tðtÚto : su …tu‚t™t ytí{t™e Ë{t™ Ëðo «týeytu™u {t™u Au, ftuEÚte …ý îu»t fh‚t ™Úte,
r{ºt Ë{t™ Ëðo™tu ËŒt Ëífth fhu Au, ‚u s {™w»Þtu Ä{toí{t Au. (18)
ŒÎà ŒÎö„fiU ◊Ê– ÖÿÊÄÃfi ‚¢ŒÎÁ‡Êfi ¡Ë√ÿÊ‚¢ ÖÿÊÄÃfi ‚¢ŒÎÁ‡Êfi ¡Ë√ÿÊ‚◊˜ÔH 19H
…ŒtÚto : nu ö„ï-Ë{„ú {tun™t ytðhý™tu ™tþ fh™tht W…Œuþf rðî™T ðt …h{tí{™T ! suÚte
y{u „ï-yt…™t ¨¢öçàæ-ËBÞfT Œþo™ ðt ¿tt™{tk Á²æïÜUì-r™hk‚h …èòæ¨}æì-Sðeyu, „ï-yt…™e
¨¢öçàæ-Ë{t™ árü rð»tÞ{tk Á²æïÜUì-r™hk‚h …èòæ¨}æì-Sð™ ÔÞ‚e‚ fheyu, ‚u Sð™ rð»tÞ{tk
}ææ-{™u ö¢ã-áZ fhtu. - ÂMÚth fhtu. (19)
¼tðtÚto : {™w»Þu Eïh™e yt¿tt™wk …t÷™ y™u Þwõ‚ ytnth-rðnth îtht Ëtu ð»to ËwÄe Sððwk
òuEyu. (19)
Ÿ◊fiSà „U⁄Ufi‚ ‡ÊÊÁø· Ÿ◊fiSÃ˘•Sàfl*ø·fi–
•ãÿÊ°SÃfi˘•S◊ûÊfi¬ãÃÈ „UÃÿfi— ¬Êfl∑§Ê˘•S◊èÿfiöÁ‡ÊflÊ ÷fiflH 20H
…ŒtÚto : nu ¼„ð™T Eïh ! ãÚ¨ï-…t…tu™wk nhý fhðtðt¤t, àææï癯ï-«ftþ{t™ „ï-yt…™u {txu
Ý}æ:-™{Mfth; ‚Útt ¥<™¯ï-M‚wr‚™u ÞtuøÞ „ï-yt…™u {txu Ý}æ:-™{Mfth ¥S„é-ntu; ã:, „ï-yt…™e
ðsÙ™e Ë{t™ ÔÞðMÚttytu ¥S}æ„ì-y{thtÚte ¥‹²æÝì-r¼L™, yLÞtÞe þºtwytu™u „Ћ„é-Œw:¾ yt…tu;
yt… ¥S}æ|²}æì-y{thu {txu Ðæ±ÜU:-…rðºt f‚to çàæ±:-fÕÞtýfthe |æ±-ƒ™tu. (20)
¼tðtÚto : nu …h{uïh ! y{u yt…™t þw¼ „wý-f{o-Mð¼tð Ë{t™ y{tht „wý-f{o-Mð¼tð
fhðt {txu yt…™u ™{Mfth fheyu Aeyu. yu r™rù‚ Y…{tk òýeyu Aeyu fu, yt…™wk þtË™ =ÔÞðMÚtt
yÄtŠ{ftu™u …erz‚ fhu Au ‚Útt ÄtŠ{ftu™u yt™krŒ‚ fhu Au, ‚uÚte y{u {k„÷MðY… yt…™e s W…tË™t
fheyu Aeyu. (20)
Ÿ◊fiSÃ˘•SÃÈ Áfllà Ÿ◊fiSà SßÁÿàŸflfi–
Ÿ◊fiSà ÷ªflãŸSÃÈÆ ÿ× Sfl~— ‚◊Ë„fiU‚H 21H
…ŒtÚto : nu |æxæ±Ýì-yíÞk‚ yiïÞoÞwõ‚ …h{uïh ! ²„:-suÚte yt… y{thu {txu S±:-Ëw¾ yt…ðt
{txu ¨}æì + §üã¨ï-ËBÞfT [uüt fhtu Atu; ‚uÚte ç±lé„ï-rðãw‚T™e Ë{t™ ÔÞt…f „ï-yt… …h{uïh™u
Ý}æ:-™{Mfth ¥S„é-ntu; S„Ýç²yݱï-¼Þkfh „so™t fh‚e rðãw‚T™e Ë{t™ Œwütu™u {txu ¼Þkfh „ï-
721 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yt…™u {txu Ý}æ:-™{Mfth ¥S„é-ntuu; Ëðo™e Ëðo «fthu hûtt fh™th „ï-yt…™u {txu Ý}æ:-r™hk‚h
™{Mfth fheyu. (21)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! Eïh y{™u ËŒt yt™kŒ™u {txu Ëðo ËtÄ™tu - W…ËtÄ™tu yt…u Au,
‚uÚte y{tht ËuÔÞ = W…tMÞ Au. (21)
ÿÃÊfiÿ× ‚◊Ë„fiU‚ ÃÃÊfi ŸÊ˘•÷fiÿ¢ ∑ȧL§–
‡Ê¢ Ÿfi— ∑ȧL§ ¬˝˘¡ÊèÿÊ˘÷fiÿ¢ Ÿ— ¬‡ÊÈèÿfi—H 22H
…ŒtÚto : nu ¼„ð™T Eïh ! yt… yt…™e f]…t fxtûtÚte ²„æï ²„:-su - su MÚtt™Úte ¨}æèã¨ï-
ËBÞfT [uüt = «Þí™ fhtu Atu; „„:-‚u - ‚u MÚtt™Úte Ý:-y{™u ¥|æ²}æì-¼Þhrn‚ ÜéUL-fhtu Ý:-
y{the Ðí…æ|²:-«ò y™u Ý:-y{tht Ðàæé|²:-„tÞ ytrŒ …þwytu {txu àæ}æì-Ëw¾ y™u ¥|æ²}æì-
r™¼oÞ‚t ÜéUL-Wí…L™ fhtu. (22)
¼tðtÚto : nu …h{uïh ! yt… su fthýu Ëðo{tk ÔÞt…f Atu, ‚uÚte y{™u ‚Útt yLÞtu™u …ý Ëðo
ft÷ y™u Ëðo Œuþtu{tk Ëðo «týeytuÚte r™¼oÞ fhtu. (22)
‚ÈÆÁ◊ÁòÊÿÊ Ÿ˘•Ê¬˘•Ê·fiœÿ— ‚ãÃÈ ŒÈ*◊ÁòÊÿÊSÃS◊Òfi ‚ãÃÈÆ– ÿÊõ˘S◊ÊŸ˜Ô m|c≈U
ÿ¢ øfi flÿ¢ ÁmÆc◊—H 23H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu su yu ¥æÐ:-«tý ðt s¤ ‚Útt ¥æï¯{²:-sð ytrŒ yti»trÄytu Ý:-y{thu
{txu ¨éç}æç~æ²æ:-©uc r{ºt Ë{t™ rn‚fthe ¨‹„é-ƒ™u; y™u ‚u s ²:-su yÄ{eo ¥S}ææÝì-y{tu
Ä{toí{tytu™tu mïçcÅ-îu»t fhu; ™-y™u ²}æì-suÚte ±²}æì-y{u çmc}æ:-îu»t fheyu; „S}æñ-‚u yÄtŠ{f™u
{txu Îé<}æç~æ²æ:-þºtw Ë{t™ rðÁØ ¨‹„é-ƒ™u. (23)
¼tðtÚto : su{ y™wfq¤‚t…qðof S‚u÷e RrLÿÞ r{ºt Ë{t™ rn‚fthe ntuÞ Au, ‚u{ s¤ ytrŒ
…ŒtÚto …ý Œuþ–ft¤ y™wËth ÞtuøÞ he‚u Ëuð™ fhðt{tk ytðu ‚tu rn‚fthe y™u Œuþ–ft¤ rðhwØ
÷uðt{tk ytðu ‚tu þºtw Ë{t™ Œw:¾ŒtÞe ™eðzu Au. (23)
ÃìÊˇÊÈfiŒ¸flÁ„Uâ ¬ÈÆ⁄USÃÊfië¿ÈUÆ∑˝§◊ÈìÊfi⁄UØԖ ¬‡ÿfi◊ ‡Ê⁄UŒfi— ‡Êâ ¡Ëflfi◊ ‡Ê⁄UŒfi— ‡ÊÃö
‡ÊÎáÊfiÈÿÊ◊ ‡Ê⁄UŒfi— ‡Êâ ¬˝ ’˝fiflÊ◊ ‡Ê⁄UŒfi— ‡ÊÃ◊ŒËfiŸÊ— SÿÊ◊ ‡Ê⁄UŒfi— ‡Êâ ÷Íÿfi‡ø
‡Ê⁄UŒfi— ‡ÊÃÊØÔH 24H
…ŒtÚto : nu …h{uïh ! yt… su Îï±çã„}æì-rðît™tu™u {txu rn‚fthe, àæéÜíU}æì-þwØ, ™ÿæé:-™uºt™e
Ë{t™ Ëðo™t áüt ƒúñ ‚Útt ÐéÚS„æ„ì-…qðoft÷ = y™trŒft÷Úte ©„ì, ™Ú„ì-Wíf]ü‚tÚte Ëðo™t ¿tt‚t
722 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Atu; „„ì-‚u [u‚™ ƒúñ yt…™u y{u àæ„}æì, àæÚÎ:-Ëtu ð»ttuo ËwÄe Ðà²ï}æ-r™nt¤eyu; àæ„}æì, àæÚÎ:-
Ëtu ð»ttuo ËwÄe …è±ï}æ-Sðeyu = «týtu™u Äthý fheyu; àæ„}æì, àæÚÎ:-Ëtu ð»ttuo ËwÄe Ÿæë‡æé²æ}æ-þt†tu
‚Útt {k„÷ ð[™tu™u Ëtk¼¤eyu; àæ„}æì, àæÚÎ:-Ëtu ð»ttuo ËwÄe ÐíÏæí±æ}æ-ðuŒtrŒ ¼ýtðeyu ðt ËíÞ™tu
W…Œuþ fheyu àæ„}æì, àæÚÎ:-Ëtu ð»ttuo ËwÄe ¥ÎèÝæ:-Œe™‚thrn‚ S²æ}æ-hneyu; ™-y™u àæ„æ„ì, àæÚÎ:-
Ëtu ð»ttuoÚte |æê²:-yrÄf …ý r™nt¤eyu, Sðeyu, Ëtk¼¤eyu, W…Œuþ fheyu y™u yŒe™ hneyu.
(24)
¼tðtÚto : nu …h{uïh ! yt…™e f]…tÚte yt…™t [îtht «Œ¥t]rð¿tt™™t îtht yt…™e Ë]rü™u
r™nt¤‚tk ‚Útt ‚u™tu W…Þtu„ fh‚tk, ™ehtu„ y™u yuft„ú ƒ™e™u, Ë{M‚ RrLÿÞtuÚte Þwõ‚ hne™u, y{u
Ëtu ð»ttuoÚte …ý yrÄf Sðeyu, ËíÞ þt†tu ‚Útt yt…™t „wýtu™u Ëtk¼¤eyu, ðuŒ ytrŒ™u ¼ýtðeyu
‚Útt ËíÞ™tu W…Œuþ fheyu, fŒe …ý ftuE …ý ðM‚w™t y¼tð™t fthýu …htÄe™ ™ ƒ™eyu ‚Útt
ËŒt ytí{ðþ = Mð‚kºt fu yt…™t ðþ{tk hne™u r™hk‚h yt™krŒ‚ hneyu ‚Útt yLÞtu™u …ý yt™krŒ‚
fheyu. (24)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk …h{uïh™e «tÚto™t (3), Ëðo™t Ëw¾™wk ¼t™ (8),
…hM…h r{ºt‚t™e ytð~Þf‚t (9), rŒ™[Þto™e þwrØ (11), Ä{o™wk ÷ûtý (18), ytÞw™e ð]rØ
y™u …h{uïh™t rð¿tt™ (24)™tu W…Œuþ fhu÷ Au; ‚uÚte yt yæÞtÞ™t yÚto™e …qðo yæÞtÞ{tk
«r‚…trŒ‚ yÚto ËtÚtu Ëk„r‚ Au; ‚u{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ ¯Åìô~æàææïùŠ²æ²: JJ
723 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ ¨Œ„ô~æàææùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
Œ fl Sÿfi àflÊ ‚Áfl Ã È — ¬fi ˝ ‚ fl õ ˘ |‡flŸÊ fi ’ ʸ „ È U è ÿʯ ¬Í Æ c áÊÊ „U S ÃÊfi è ÿÊ◊˜ Ô – •ÊŒfi Œ
ŸÊÁ⁄Ufi⁄Á‚H 1H
…ŒtÚto : nu rðît™ ! su fthýu yt… ÝæçÚ:-™tÞf ¥ç¨-Atu, ‚uÚte ¨ç±„é:-s„‚™t Wí…tŒf Îï±S²-
Ë{M‚ Ëw¾™t Œt‚t Eïh™t Ðí¨±ï-Wí…L™ fhu÷t s„‚{tk ¥çEÝæï:-yæÞt…f y™u W…Œuþf™tk
Ïææãé|²æ}æì-ƒ¤ y™u …ht¢{Úte, Ðêc‡æ:-…tu»tf s™™t ãS„æ|²æ}æì-ntÚttuÚte y±æ-yt…™u ¥æ + ÎÎï-
ËðoºtÚte Ëthe he‚u „úný fÁk Awk. (1)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u rðît™tu™u «t fhe™u ‚Útt ‚uytu™e Ëuðt fhe™u, rðãt y™u Ëwrþûtt™u
„úný fhe™u yt Ë]rü{tk ™tÞf ƒ™tu. (1)
ÿÈÆÜ¡Ã ◊Ÿfi˘©Uà ÿÈfiÜ¡Ã ÁœÿÊ Áfl¬˝Ê Áfl¬fi˝Sÿ ’΄UÃÊ Áflfi¬|‡øÃfi—–
Áfl „UÊòÊÊfi Œœ flÿÈŸÊÁflŒ∑§˘ ßã◊„UË ŒflSÿfi ‚ÁflÃÈ— ¬Á⁄fiUc≈ÈUÁ×H 2H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ±²éÝæ籄ì-W»f]ü ¿tt™tu{tk «ðeý »ÜU:-yrî‚eÞ s„Œeïh Ëðo™u ç±
+ Î{ï-rðþu»t Y…Úte Äthý fhe hnu÷ Au; su ¨ç±„é:-ËðtoL‚Þto{e Îï±S²-Ë{M‚ s„‚™t «ftþf
Eïh™e yt }æãè-{nt™ = rðþt¤ …]rÚtðe ÐçÚcÅéç„:-ËðoºtÚte M‚wr‚ = «þkËt Au.
ãæï~ææ:-þw¼ „wý „úný fh™th ç±Ðíæ:-rðrðÄ «fth™e ƒwrØytu{tk ÔÞt {uÄtðe Þtu„es™ su
Ïæëã„:-ËðoÚte {nt™ ç±Ðçp„:-y™k‚ rðãtðt™ ç±ÐíS²-rðþu»t Y…Úte Ëðoºt ÔÞt…f Eïh™t {æÞ{tk
}æÝ:-ËkfÕ… - rðfÕ…Y… {™™u ²éT„ï-Ë{trn‚ fhu Au; ©„-y™u ç{²:-ƒwrØ ðt f{o™u ²éT„ï-Þwõ‚
fhu Au; §„ì-‚u™e s ‚{u W…tË™t fhtu. (2)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su Þtu„es™tu {txu æÞuÞ = æÞt™ fhðt ÞtuøÞ Au, su™e «þkËt™u {txu
ËqÞo ytrŒ áütL‚ hnu÷tk Au, su Ëðo¿t, yËntÞe ËÂå[Œt™kŒMðY… Au, su™t {txu Ëðo ÄLÞðtŒ
yt…ðt ÞtuøÞ Au, ‚u™u s ‚{u RüŒuð {t™tu. (2)
ŒflËfi lÊflʬÎÁÕflË ◊πSÿfi flÊ◊l Á‡Ê⁄UÊfi ⁄UÊäÿÊ‚¢ Œflÿ¡fiŸ ¬ÎÁÕ√ÿÊ—–
◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸH 3H
…ŒtÚto : nu Îï±è-rŒÔÞ - W¥t{ „wýtuÚte Ëk…L™, læ±æÐë烱è-«ftþ y™u ¼qr{™e Ë{t™ yæÞtr…ft
y™u W…Œurþft †eytu ! ¥l-ytsu ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{™e {æÞ{tk hnu÷t Îï±²…Ýï-rðît™tu™t Þ¿t
{krŒh{tk ±æ}æì-‚{tht ƒL™u™t }æ¶S²-Þ¿t™t çàæÚ:-W¥t{tk„™u Ú抲æ¨}æì-rËØ fÁk Awk.
724 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
}æ¶S²-Þ¿t™t àæèc‡æïü-W¥t{tk„™u {txu y±æ-‚{™u - yæÞtr…ft™u }æ¶æ²-Þ¿t™u {txu y±æ-‚{™u-
W…Œurþft™u Ú抲æ¨}æì-ËBÞfT rËØ fÁk Awk. (3)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! yt s„‚{tk su{ ËqÞo y™u ¼qr{ W¥t{tk„ = rþh™e Ë{t™ Au, ‚u{
s yt… ÷tuf Ëðtuo¥t{ ƒ™tu, suÚte Ëðo™e Ëk„r‚™wk yrÄct™ Þ¿t …qýo ÚttÞ. (3)
Œ√ÿÊfi fl◊˝ÿÊ ÷ÍÆÃSÿfi ¬˝Õ◊¡Ê ◊πSÿfi flÊ˘l Á‡Ê⁄UÊfi ⁄UÊäÿÊ‚¢ Œflÿ¡fiŸ ¬ÎÁÕ√ÿÊ—–
◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸH 4H
…ŒtÚto : nu Ðíƒ}æ…æ:-«Út{Úte s Wí…L™ ±}æí²:-yÕ… ytÞwðt¤e Îïò:-rðãtÚte ŒuŒeÃÞ{t™ rðŒw»te
†eytu ! |æê„S²-Wí…L™ ÚtÞu÷ }æ¶S²-Þ¿t™e ËkƒkrÄ™e ÐëçƒÃ²æ:-…]rÚtðe™e {æÞ{tk ‚Útt Îï±²…Ýï-
rðît™tu™e Ëk„r‚ fhðt{tk ¥l-ytsu ±:-‚{™u çàæÚ:-rþh™e Ë{t™ nwk Ú抲æ¨}æì-ËBÞfT rËØ fÁk Awk.
}æ¶S²-Þ¿t™wk r™{toý fh™the y±æ-‚™u - rðŒw»te™u, }æ¶æ²-Þ¿t™u {txu àæèc‡æïü-rþh™e Ë{t™
ð‚o{t™ Þ¿t™u {txu y±æ-‚™u nwk Ú抲æ¨}æì-ËBÞfT Wã‚ ðt rËØ fÁk Awk. (4)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ßÞtk ËwÄe †eytu rðŒw»te ƒ™‚e ™Úte, íÞtk ËwÄe W¥t{ rþûtt™e …ý ð]rØ
Út‚e ™Úte. (4)
ßÿàÿªfi˝˘•Ê‚Ëã◊πSÿfi Ã˘l Á‡Ê⁄UÊfi ⁄UÊäÿÊ‚¢ Œflÿ¡fiŸ ¬ÎÁÕ√ÿÊ—–
◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸH 5H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! nwk ¥xæíï-«Út{ }æ¶æ²-Ëífth ™t{f Þ¿t™u {txu y±æ-‚™u ‚Útt }æ¶S²-
Ëk„r‚fhý™e àæèc‡æïü-W¥t{‚t™u {txu y±æ-‚™u Ú抲æ¨}æì-rËØ fÁk Awk.
su „ï-‚tht }æ¶S²-Þ¿t™tu çàæÚ:-W¥t{ „wý ¥æ¨è„ì-Au; ‚u y±æ-‚™u ¥l-ytsu ÐëçƒÃ²æ:-
…]rÚtðe™t §²ç„-ytx÷t Îï±²…Ýï-rðît™tu™u …qsðt{tk ËBÞfT rËØ fÁk Awk. (5)
¼tðtÚto : ‚u s yæÞt…ftu ©uc Au, suytu …]rÚtðe™e {æÞ{tk Ëðo™u W¥t{ rþûtt y™u rðãtÚte
Þwõ‚ fhðt{tk Ë{Úto Au. (5)
ßãº˝SÿÊÒ¡fi— SÕ ◊πSÿfi flÊ˘l Á‡Ê⁄UÊfi ⁄UÊäÿÊ‚¢ Œflÿ¡fiŸ ¬ÎÁíÕ√ÿÊ—– ◊πÊÿfi
àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸ– ◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸ– ◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi
àflÊ ‡ÊËcáʸH 6H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ nwk §‹ÎíS²-…h{ yiïÞoÞwõ‚ ÄtŠ{f …wÁ»t™t ¥æï…:-…ht¢{™u Ú抲æ¨}æì-
rËØ fÁk Awk; ‚u{ ¥l-ytsu ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{™t Îï±²…Ýï-Œuð = rðît™tu™tk …qs™{tk çàæÚ:-rþh™e
Ë{t™ ±:-‚{™u rËØ fÁk; àæèc‡æïü-rþh ËkƒkÄe }æ¶æ²-Ä{toí{tytu™t Ëífth™t ð[™™u {txu y±æ-
725 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚™u }æ¶æ²-r«Þ yt[hýY… ÔÞðnth ËkƒkÄe y±æ-‚™u rËØ fÁk; àæèc‡æïü-W¥t{ „wýtu™t «[thf ð[™™u
{txu ‚Útt }æ¶æ²-rþÕ… Þ¿t™t rðÄt™™u {txu y±æ-‚™u, ‚Útt }æ¶S²-ËíÞ yt[hý Y… ÔÞðnth
ËkƒkÄe y±æ-‚™u rËØ fÁk; àæèc‡æïü-W¥t{ }æ¶æ²-rð¿tt™™u Wí…L™ fhðt {txu y±æ-‚™u, }æ¶S²-rðãt
y™u ƒwrØ™u Wí…L™ fh™th ÔÞðnth™u {txu y±æ-‚™u rËØ fÁk; ‚u{ ‚{u ytusMðe = …ht¢{e Sƒ-
Ītu. (6)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ä{oÞwõ‚ f{o fhu Au, ‚uytu Ëðo™t rþhtu{rý ƒ™u Au. (6)
¬˝ÒÃÈÆ ’˝rÊfiÔáÊS¬Á× ¬˝ Œ√ÿ~ÃÈ ‚ÍÆŸÎÃÊfi– •ë¿UÊfi flË⁄¢U ŸÿZÓ ¬Áñ⁄UÊfiœ‚¢ŒflÊ ÿôÊ¢
ŸfiÿãÃÈ Ÿ—– ◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸ– ◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸ
◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸH 7H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su ±èÚ}æì-Ëðo Œw:¾tu™u Œqh fh™tht ÝIJü}æì-{™w»Þtu{tk ©uc, Тçv„Úæ{¨}æì-
…kÂõ‚ = Ë{wŒtÞ™u rËØ fh™tht, ²¿æ}æì-Ëw¾ «t fhtð™th Þ¿t™u Îï±æ:-rðît™ ÷tuftu Ý:-y{™u
ݲ‹„é-«t fhtðu; Ïæíræ‡æ:, Ðç„:-Ä™™t hûtf s™ Ðí,»„é-«t fhu; ¨êÝë„æ-ËíÞ ¼t»tý ytrŒ
Ëwþe÷‚tÚte Þwõ‚ Îï±è-rðŒw»te †e ¥ÓÀ + Ðí + »„é-Ëthe he‚u ‚u Þ¿t™u «t fhu; ‚u y±æ-‚™u
}æ¶æ²-rðãt ð]rØ™u {txu }æ¶S²-Ëw¾™e hûtt™t àæèc‡æïü-W¥t{ yðÞð™u {txu y±æ-‚™u, }æ¶æ²-Ä{o
hûtt™u {txu y±æ-‚™u }æ¶S²-Ä{o hûtt™u {txu àæèc‡æïü-rþh Ë{t™ ntuðt {txu y±æ-„Ýï, }æ¶æ²-Ëw¾ðÄof
…wÁ»t™u {txu y±æ-‚™u }æ¶S²-Ëw¾ðÄof …wÁ»t™u àæèc‡æïü-W¥t{ Ëw¾ «Œt™ fhðt {txu y±æ-‚™u y{u
ytr©‚ fheyu Aeyu; ‚thtu yt©Þ fheyu Aeyu. (7)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu y™u su †eytu MðÞk rðãt ytrŒ „wýtu™u «t fhe™u, yLÞtu™u «t fhtðe™u
rðãt, Ëw¾ y™u Ä{o™e ð]rØ {txu yrÄf s™tu™u Ëwrþrût‚ rðît™ ƒ™tðu Au, ‚u …wÁ»t y™u †eytu
ËŒt yt™krŒ‚ hnu Au. (7)
◊πSÿ Á‡Ê⁄UÊfi˘Á‚ ◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸ– ◊πSÿ Á‡Ê⁄UÊfi˘Á‚ ◊πÊÿfi
àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸ– ◊πSÿ Á‡Ê⁄UÊfi˘Á‚ ◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸ–
◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸ– ◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸ– ◊πÊÿfi àflÊ
◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸH 8H
…ŒtÚto : nu ç±mÝì-rðît™T ! su fthýu yt… }æ¶S²-ƒúñ[Þo ™t{f Þ¿t™t çàæÚ:-rþh™e Ë{t™
¥ç¨-Atu; ‚uÚte }æ¶æ²-rðãt„únýY… y™wct™™u {txu y±æ-yt…™u; ‚Útt }æ¶S²-¿tt™ ËkƒkÄe àæèc‡æïü-
W¥t{ ÔÞðnth™u {txu y±æ-yt…™wk Ëuð™ fheyu Aeyu.
su fthýu yt… }æ¶S²-rð[thY… Þ¿t™t çàæÚ:-W¥t{tk„ Ë{t™ ¥ç¨-Atu; ‚uÚte }æ¶æ²-„]nMÚttu™t
726 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÔÞðnth™u {txu y±æ-yt…™u; }æ¶S²-Þ¿t™t àæèc‡æïü-W¥t{tk„™u {txu y±æ-yt…™wk Ëuð™ fheyu Aeyu.
su fthýu yt… }æ¶S²-½h™t (= „]nt©{™t) çàæÚ:-rþh Ë{t™ ¥ç¨-Atu; ‚uÚte }æ¶æ²-
„]nMÚt™t ftÞtuo™e Ëk„r‚™u {txu y±æ-yt…™u; }æ¶S²-Þ¿t™t yÚtto‚T ¿tt™™t àæèc‡æïü-W¥t{ ÔÞðnth™u
{txu y±æ-yt…™wk y{u Ëuð™ fheyu Aeyu.
‚uÚte - }æ¶æ²-©uc ÔÞðnth {txu y±æ-yt…™u, ‚Útt }æ¶S²-©uc – ËŒT ÔÞðnth™e rËrØ ËkƒkÄe
àæèc‡æïü-W¥t{tk„ Ë{t™ Útðt {txu y±æ-yt…™u; }æ¶æ²-Þtu„tÇÞtË™u {txu y±æ-yt…™u; }æ¶S²-
Ëtk„tu…tk„ Þtu„™t àæèc‡æïü-Ëðtuo…rh ð‚o{t™ rð»tÞ™u {txu y±æ-yt…™u; }æ¶æ²-yiïÞo «Œt‚t™u {txu
y±æ-yt…™u; }æ¶S²-yiïÞo «Œt‚t™t àæèc‡æïü-Ëðtuo¥t{ ftÞo™u {txu y±æ-yt…™wk y{u Ëuð™ fheyu
Aeyu; yt…™e y{u Ëuðt fheyu Aeyu. (8)
¼tðtÚto : su ÷tuftu ©uc f{tuo{tk W¥t{ Au, ‚uytu yLÞtu™u …ý ©uc f{o fh™tht ƒ™tðe™u {M‚f
Ë{t™ W¥t{ yk„tuðt¤t ƒ™u Au. (8)
•‡flfiSÿ àflÊ flÎcáÊfi— ‡ÊÄŸÊ œÍfi¬ÿÊÁ◊ Œflÿ¡fiŸ ¬ÎÁÕ√ÿÊ—– ◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi
àflÊ ‡ÊËcáʸ– •‡flfiSÿ àflÊ flÎcáÊfi— ‡ÊÄŸÊ œÍfi¬ÿÊÁ◊ Œflÿ¡fiŸ ¬ÎÁÕ√ÿÊ—– ◊πÊÿfi
àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸ– •‡flfiSÿ àflÊ flÎcáÊfi— ‡ÊÄŸÊ œÍfi¬ÿÊÁ◊ Œflÿ¡fiŸ ¬ÎÁÕ√ÿÊ—–
◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸ– ◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸ– ◊πÊÿfi àflÊ
◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸ– ◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸH 9H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ! su{ nwk ÐëçƒÃ²æ-yL‚rhût ËkƒkÄe Îï±²…Ýï-rðît™tu™tk Þ¿t MÚtt™{tk ±ëc‡æ:-
ƒ÷ðt™ ¥ES²-yÂø™ ytrŒ™t àævÝæ-Œw„OÄ ytrŒ r™ðthý{tk Ë{Úto Äq{ ytrŒÚte y±æ-‚™u; }æ¶æ²-
ðtÞw™e þwrØ fhðt {txu y±æ-‚™u; }æ¶S²-þtuÄf …wÁ»t™t àæèc‡æïü-rþh™t htu„™e r™ð]r¥t {txu y±æ-
‚™u {êвæç}æ-Äqr…‚ fÁk Awk, ËBÞfT ‚…tðwk Awk.
ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{ ËkƒkÄe Îï±²…Ýï-rðît™tu™tk Þ¿t MÚtt™{tk ±ëc‡æ:-ƒ¤ðt™ ¥ES²-½tuzt™e àævÝæ-
þf]‚ = ÷tŒÚte - {÷Úte y±æ-‚™u; }æ¶æ²-…]rÚtðe ytrŒ™t rð¿tt™™u {txu y±æ-‚™u; }æ¶S²-‚¥ðƒtuÄ™t
àæèc‡æïü-rþh™e Ë{t™ ƒ™ðt {txu y±æ-‚™u }æ¶æ²-Þ¿t™e rËrØ™u {txu y±æ-‚™u }æ¶S²-Þ¿t™t
àæèc‡æïü-W¥t{ yðÞð™e rËrØ™u {txu y±æ-‚™u {êвæç}æ-Äqr…‚ fÁk Awk, - ‚…tðwk Awk.
ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{ ËkƒkÄe Îï±²…Ýï-rðît™tu™tk …qs™ MÚtt™{tk ±ëc‡æ:-ƒ¤ðt™ ¥ES²-þe½ú„t{e
yÂø™™tk àævÝæ-‚us ytrŒÚte y±æ-‚™u }æ¶æ²-W…Þtu„™u {txu y±æ-‚™u; }æ¶æ²-W…Þwõ‚ ftÞo™t
àæèc‡æïü-rþh = W¥t{ yðÞð {txu y±æ-‚™u; }æ¶æ²-Þþ™u {txu y±æ-‚™u; }æ¶S²-Þ¿t™t àæèc‡æïü-
W¥t{ yðÞð™u {txu y±æ-‚™u; }æ¶æ²-Þ¿t™u {txu y±æ-‚™u ‚Útt }æ¶S²-Þ¿t™t àæèc‡æïü-W¥t{ yðÞð™u
{txu y±æ-‚™u {êвæç}æ-Äqr…‚ fÁk Awk yÚtto‚T ‚…tðwk Awk; ‚u{ ‚wk …ý Äqr…‚ fh, ‚…tð. (9)
727 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su {™w»Þtu htu„ ytrŒ õ÷uþtu™e r™ð]r¥t {txu yÂø™ ytrŒ …ŒtÚttuo™tu Ëthe he‚u «Þtu„
fhu Au, ‚uytu Ëw¾e hnu Au. (9)
´§¡flfi àflÊ ‚Êœflfi àflÊ ‚ÈÁˇÊàÿÒ àflÊfi– ◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸ– ◊πÊÿfi
àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸ– ◊πÊÿfi àflÊ ◊πSÿfi àflÊ ‡ÊËcáʸH 10H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! «…±ï-Ëh¤ Mð¼tððt¤t y±æ-yt…™u; }æ¶æ²-rðît™tu™t Ëífth {txu y±æ-
yt…™u; }æ¶S²-Þ¿t™t àæèc‡æïü-W¥t{ yðÞð {txu y±æ-yt…™u; ¨æ{±ï-…htu…fth™t ËtÄf ƒ™ðt
{txu y±æ-yt…™u; }æ¶æ²-Þ¿t™u {txu y±æ-yt…™u; }æ¶S²-Þ¿t™t àæèc‡æïü-rþh™u {txu y±æ-yt…™u;
¨éçÿæy²ñ-W¥t{ ¼qr{™u {txu y±æ-yt…™u; }æ¶æ²-Þ¿t™u {txu y±æ-yt…™u; }æ¶S²-Þ¿t™t àæèc‡æïü-
rþh™u {txu y±æ-yt…™u y{u MÚttr…‚ fheyu Aeyu. (10)
¼tðtÚto : su ÷tuftu rð™Þ y™u ËtÄw‚t - Ëh¤‚tÚte Þwõ‚ hne™u Ëðtuo…fthf ™t{f Þ¿t™u rËØ
fhu Au; ‚uytu {nt™ htßÞ™u «t fhu Au. (10)
ÿ◊Êÿfi àflÊ ◊πÊÿfi àflÊ ‚Íÿ¸Ó®Sÿ àflÊ Ã¬fi‚– ŒflSàflÊfi ‚ÁflÃÊ ◊äflÊfiŸÄÃÈ
¬ÎÁÕ√ÿÊ— ‚ú S¬Î‡ÊfiS¬ÊÁ„U– •*ø⁄UfiÁ‚ ‡ÊÊÁø⁄UfiÁ‚ ìÊfi˘Á‚H 11H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! ¨ç±„æ-yiïÞo™tu Wí…tŒf Îï±:-Œt‚t s™ }æ¶æ²-LÞtÞt[hý™u {txu ²}ææ²-
r™Þ{™u {txu y±æ-yt…™u; ‚Útt ¨ê²üS²-«uhf Eïh™t „Шï-Ä{o™t y™wct™™u {txu y±æ-yt…™u
„úný fheyu Aeyu; ÐëçƒÃ²æ:-¼qr{™t y±æ-yt…™u }抱æ-{Äwh „wýÚte ¥Ýv„éU-ËkÞwõ‚ fheyu Aeyu;
‚u yt… ¨¢SÐëàæ:-Œw:¾™t M…þoÚte Ðæçã-hûtt fhtu.
su fthýu yt… ¥<™:-‚usMðe ¥ç¨-Atu; àææïç™:-‚us Ë{t™ …rðºt ¥ç¨-Atu; „Ð:-Ä{o{tk ©{
fh™tht ¥ç¨-Atu; ‚uÚte y±æ-yt…™tu y{u Ëífth fheyu Aeyu. (11)
¼tðtÚto : su ÷tuftu LÞtÞÔÞðnthÚte «ftrþ‚ feŠ‚ðt¤t ntuÞ Au, ‚uytu Œw:¾™t M…þoÚte …]ÚtfT
hne™u ‚usMðe ƒ™u Au y™u Œwüs™tu™u …rh‚ fhe™u ©uctu™u Ëw¾e fhu Au. (11)
•ŸÊfiœÎCÔUÊ ¬ÈÆ⁄USÃÊfiŒÇŸ⁄UÊÁœfi¬àÿ˘•ÊÿÈfi◊¸ ŒÊ—– ¬ÈÆòÊflfiÃË ŒÁˇÊáÊÃ˘ßãº˝SÿÊÁœfi¬àÿ
¬˝¡Ê¢ ◊fi ŒÊ—– ‚ÈÆ·ŒÊfi ¬pÊgflSÿfi ‚ÁflÃÈ⁄UÊÁœfi¬àÿ øˇÊÈfi◊¸ ŒÊ—– •ÊüÊÈfiÁÃL§ûÊ⁄UÃÊ
œÊÃÈ⁄UÊÁœfi¬àÿ ⁄UÊÿS¬Êfi·¢ ◊ ŒÊ—– ÁflœÎfiÁÃL§¬Á⁄UfiCÔUÊŒ˜Ô ’΄US¬Ã⁄UÊÁœfi¬àÿ˘•Ê¡Êfi ◊
ŒÊ— ÁflEÊfièÿÊ ◊Ê ŸÊc≈˛U ÊèÿfiS¬ÊÁ„U ◊ŸÊ⁄UEÊfiÁ‚H 12H
…ŒtÚto : nu †e ! ‚wk ¥Ýæ{ëcÅæ-yLÞtuÚte ™ Ä{ftðu÷e ÐéÚS„æ„ì-…qðoŒuþÚte ¥xÝï:-yÂø™™t ¥æç{Ðy²ï-
728 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Mðt{eíð{tk }æï-{tht {txu ¥æ²é:-Sð™ «Œt™ fh™th yL™ Îæ:-yt….
Ðé~汄è-«þkrË‚ …wºttuðt¤e ƒ™e™u, Îçÿæ‡æ„:-Œrûtý ŒuþÚte §‹ÎíS²-rðãw‚T ðt ËqÞo™t ¥æç{Ðy²ï-
Mðt{eíð{tk }æï-{tht {txu Ðí…æ}æì-«ò - Ëk‚t™ Îæ:-yt….
¨é¯Îæ-W¥t{ ˼t™e Ë{t™ ƒ™e™u Ðpæ„ì-…rù{ ŒuþÚte ¨ç±„é:-ËqÞo{kz¤™t Îï±S²-«ftþ{t™
¥æç{Ðy²ï-Mðt{eíð{tk }æï-{tht {txu ™ÿæé:-™uºt Îæ:-yt….
¥æŸæéç„:-ËðoºtÚte ©ðý fh™the ƒ™e™u ©œæÚ„:-W¥th ŒuþÚte {æ„é:-Äthýf‚to ðtÞw™t ¥æç{Ðy²ï-
Mðt{eíð{tk }æï-{tht {txu Úæ²:-Ä™™e Ðæï¯}æì-…wrü Îæ:-fh.
ç±{ëç„:-rðrðÄ Äthý þÂõ‚ðt¤e ƒ™e™u ©ÐçÚcÅæ„ì-QÎðo ŒuþÚte ÏæëãSЄï:-{tuxt {tuxt …ŒtÚttuo™t
hûtf-…t÷f Ëqºttí{t™t ¥æç{Ðy²ï-Mðt{eíð{tk }æï-{tht {txu ¥æï…:-ƒ¤ Îæ:-yt….
fthý fu ‚wk }æÝæï:-{™™þe÷ yL‚:fhý™u ¥Eæ-ÔÞt fh™the ¥ç¨-Atu; ‚uÚte ç±Eæ|²:-Ëðo
ÝæcÅîæ|²:-™ü-¼úü Mð¼tððt¤e ÔÞr¼[trhýe †eytuÚte }ææ-{the Ðæçã-hûtt fh. (12)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ yÂø™ Sð™™u, su{ rðãw‚ «ò™u, su{ ËqÞo Œþo™™u, Ät‚t =Eïh
[yÚtðt ðtÞw] ÷û{e™u y™u {ntþÞ = WŒth ÓŒÞ {™w»Þ ƒ¤ «Œt™ fhu Au, ‚u{ s W¥t{ ÷ûtýtuðt¤e
…í™e Ëðo Ëw¾tu™u «Œt™ fhu Au, ‚u™e ‚{u ÞÚttð‚T hûtt fhtu. (12)
SflÊ„UÊfi ◊L§Áj— ¬Á⁄fiU üÊËÿSfl ÁŒfl— ‚öS¬Î‡ÊfiS¬ÊÁ„U– ◊œÈÆ ◊œÈÆ ◊œÈfiH 13H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! yt… }æLçj:-{™w»Þtu™e ËtÚtu S±æãæ-ËíÞ r¢Þt, }æ{é-f{o, }æ{é-W…tË™t
y™u }æ{é-rð¿tt™™wk Ÿæè²S±-Ëuð™ fhtu.
¨¢SÐëàæ:-ËBÞfT M…þo fh™the, çα:-«ftþY… rðãw‚TÚte y{the ÐçÚ + Ðæçã-ËðoºtÚte hûtt fhtu.
(13)
¼tðtÚto : suytu …qýo rðît™tu™e ËtÚtu f{o, W…tË™t y™u ¿tt™™e rðãt ‚Útt W¥t{ r¢Þt™u „úný
fhe™u ‚u™wk Ëuð™ fhu Au, ‚uytu ËðoºtÚte hrût‚ ƒ™e™u {nt™ yiïÞo™u «t fhu Au. (13)
ª÷Ê¸Ó Œflʟʯ Á¬ÃÊ ◊fiÃËŸÊ¢ ¬ÁÃfi— ¬˝¡ÊŸÊfi◊˜Ô–
‚¢ ŒflÊ ŒflŸfi ‚ÁflòÊÊ ªfià ‚ö ‚Íÿ¸ÓáÊ ⁄UÊøÃH 14H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su Îï±æÝæ}æì-rðît™tu ðt …]rÚtðe ytrŒ ‚uºteË Œuðtu™e xæ|æü:-„¼o™e Ë{t™
ykŒh ÔÞtÂ, }æ„èÝæ}æì-{™™þe÷ {uÄtðe {™w»Þtu™t çЄæ-r…‚t Ë{t™, Ðí…æÝæ}æì-Wí…L™ …ŒtÚttuo™t
Ðç„:-hûtf - Mðt{e Îï±:-Mð«ftþMðY… …h{tí{t Au; ‚u ¨ç±~ææ-Wí…r¥t™u {txu Îï±ïÝ-rðît™ ‚Útt
¨ê²ïü‡æ-«ftþf ËqÞo™e ËtÚtu ¨}æì + Úæï-ËBÞfT «ftrþ‚ ÚttÞ Au, ‚u™u ‚{u ¨}æì + xæ„-ËBÞfT «tÂ
fhtu. (14)
729 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su Ëðo™t Wí…tŒf r…‚t = r…‚t™e Ë{t™ …t÷™f‚to, ËqÞo ytrŒ™t …ý
«ftþf y™u Ëðoºt ÔÞt…f s„Œeïh Au, ‚u …qýo …h{tí{t™e yt… ÷tuftu ËŒt W…tË™t
fhtu. (14)
‚◊|ÇŸ⁄UR|ÇŸŸÊfi ªÃ ‚¢ ŒÒflfiŸ ‚ÁflòÊÊ ‚ö‚ÍÿÓ¸®áÊÊ⁄UÊÁøCÔU–
SflÊ„UÊ ‚◊|ÇŸSìfi‚Ê ªÃ ‚¢ ŒÒ√ÿfiŸ ‚ÁflòÊÊ ‚ö‚Íÿ¸ÓáÊÊM§L§øÃH 15H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ¥çxÝÝæ-MðÞk «ftþ{t™ s„Œeïh îtht ¥çxÝ:-«ftþf yÂø™ Au;
Îñ±ïÝ-Eïhu h[u÷ ¨ç±~ææ-«uhf ¨ê²ïü‡æ-ËqÞo™e ËtÚtu ¨}æì + ¥Úæïç™cÅ-Ëthe he‚u «ftrþ‚ ÚttÞ Au;
‚u …h{tí{t™u ‚{u S±æãæ-ËíÞt[hýÚte ¨}æì + xæ„-ËBÞfT òýtu.
su ¥çxÝ:-«ftþf Eïh ÎñòïÝ-…]rÚtðe ytrŒ …ŒtÚttuo{tk rðã{t™ ¨ç±~ææ-yiïÞo™u Wí…L™ fh™tht
¨ê²ïü‡æ-«uhf ËqÞo ‚Útt „Шæ-Ä{to™wct™Úte ¨}æì + ¥ML™„-ËBÞfT «ftrþ‚ ÚttÞ Au; ‚u™u ‚{u ¨}æì
+ xæ„-Ëthe he‚u òýtu. (15)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu yÂø™™t yÂø™, Ërð‚t™t Ërð‚t = «uhf™t «uhf, ËqÞo™t ËqÞo yuðt
…h{tí{t™u òýu Au, ‚uytu™u yÇÞwŒÞ = ËkËth ËkƒkÄe Ëw¾ y™u r™:©uÞËT = {tuût ËkƒkÄe Ëw¾
Ëthe he‚u «t ÚttÞ Au. (15)
œûÊʸ ÁŒflÊ Áfl ÷ÊfiÁà ìfi‚S¬ÎÁÕ√ÿÊ¢ œûÊʸ ŒflÊ ŒflÊŸÊ◊◊fiàÿ¸Sìʡʗ–
flÊøfi◊S◊ ÁŸ ÿfië¿U ŒflÊÿÈflfi◊˜ÔH 16H
…ŒtÚto : nu rðît™T ! su ÐëçƒÃ²æ}æì-ytftþ{tk „Ш:-Ëðo™u ‚…tð™th, çα:-«ftþ{Þ ËqÞo
ytrŒ™u {œææü-Äthý fh™th Au; su „Ðæï…æ:-‚…Úte «fx Út™th, ¥}æy²ü:-{hýÄ{oÚte hrn‚, Îï±:-
«ftþ MðY… Îï±æÝæ}æì-…]rÚtðe ytrŒ ‚uºteË Œuðtu™t Ä¥tto - Äthýf‚to s„Œeïh ç± + |ææç„-rðþu»t
fhe™u «ftrþ‚ ÚttÞ Au; ‚u™t rð¿tt™Úte ¥S}æï-y{thu {txu Îï±æ²é±}æì-Œuð yÚtto‚T …]rÚtðe …ŒtÚttuo,
rŒÔÞ„wý ðt rðît™tu™u «t fhtððtðt¤e ±æ™}æì-Ëwrþrût‚ ðtýe™u çÝ + ²ÓÀ-r™hk‚h «Œt™
fhtu. (16)
¼tðtÚto : nu rðît™tu ! su …h{uïh Ëðo™u Äthý fh™th, «ftþf y™u ‚…Úte òýðt ÞtuøÞ Au,
‚u™e ¿tt…f = ƒ‚tð™the rðãt y{™u «Œt™ fhtu. (16)
•¬fi‡ÿ¢ ªÊ¬Ê◊ÁŸfi¬l◊ÊŸ◊Ê ø ¬⁄UÊfi ø ¬ÁÕÁ÷‡ø⁄fiUãÃ◊˜Ô–
‚ ‚œ˝ËøË— ‚ Áfl·ÍfiøËfl¸‚ÊfiŸ˘•Ê flfi⁄UËflÁûʸ ÷ÈflfiŸcflã×H 17H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! nwk su Ðçƒç|æ:-þwØ ¿tt™™t {t„tuoÚte ¥æ + ™Ú‹„}æì, ÐÚæ + ™Ú‹„}æì-ynª-
730 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚nª «t Út™th, ¥çÝÐl}ææÝ}æì-y[÷, „r‚ hrn‚, xææïÐæ}æì-hûtf, s„Œeïh™u ¥Ðà²}æì-r™nt¤wk Awk.
¨, ™-‚u …ý ¨{íè™è:-ËtÚtu ð‚o{t™ rŒþtytu™u ™-‚Útt ¨:-‚u 籯ê™è:-ÔÞt W…rŒþtytu™u
±¨æÝ:-ytåAtrŒ‚ fh™th ƒ™e™u |æé±Ýï¯é-÷tuf-÷tuftL‚h™e ¥‹„:-{æÞ{tk ¥æ + ±èÚ±<œæ-ËðoºtÚte
Ëðo™u yíÞk‚ ytåAtrŒ‚ fhe hnu÷ Au; yÚtðt Ëðoºt rðã{t™ Au; ‚u™u ‚{u …ý òýtu. (17)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Ëðo ÷tuftu{tk ÔÞt…f, yL‚Þto{e Y…{tk «tÂ, yÄtŠ{f, yrðît™ ‚Útt
yÞtu„e ÷tuftuÚte ™ òýðt ÞtuøÞ, …h{tí{t™u òýe™u …tu‚t™t ytí{t™e ËtÚtu Þwõ‚ fhu Au, ‚uytu
Ëðo Ä{oÞwõ‚ {t„tuo™u «t fhe™u rðþwØ ƒ™u Au. (17)
Áfl‡flÊfi‚Ê¢ ÷ÈflÊ¢ ¬Ã Áfl‡flfiSÿ ◊Ÿ‚S¬Ã– Áfl‡flfiSÿ flø‚S¬Ã ‚fl¸®fiSÿ
flø‚S¬Ã– ŒflüÊÈûfl¢Œfifl ÉÊ◊¸ ŒflÊ ŒflÊŸ˜Ô ¬ÊsÔòÊ ¬˝ÊflË⁄UŸÈ¯ flÊ¢ ŒflflËfiÃÿ– ◊œÈÆ
◊ÊäflËfièÿÊ¢ ◊œÈÆ ◊ÊœfiÍøËèÿÊ◊˜ÔH 18H
…ŒtÚto : nu ç±Eæ¨æ}æì-Ëðo |æé±æ}æì-…]rÚtðeytu™t Єï-Mðt{e™T ! ç±ES²-Ëðo }æݨ:-ËkfÕ… -
rðfÕ… ytrŒ ð]r¥tÚte Þwõ‚ yL‚:fhý™t Єï-hûtf ! ç±ES²-Ëðo ±™¨:-ðuŒ ðtýe™t Єï-…t÷f !
¨±üS²-Ëðo ð[™tu™t Єï-hûtf ! Íæ}æü-«ftþf ! Îï±-Ëðo Ëw¾tu™t Œt‚t s„Œeïh ! Îﱟæé„ì-rðît™tu™e
«tÚto™t™u Ëw™™tht ‚Útt Îï±:-hûtf ƒ™e™u y±}æì-yt… ¥~æ-yt s„‚{tk Îï±æÝì-ÄtŠ{f rðît™tu™e Ðæçã-
hûtt fhtu.
yt… }æ抱è|²æ}æì-{Äwh ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ rðãt y™u Ëwrþûtt™u }æ{é-{Äwh rð¿tt™™u Ðí, ¥±è:-
«f»to™e ËtÚtu «Œt™ fhtu.
yt… }ææ{ê™è|²æ}æì-rð»t™tu ™tþ fh™the {Äw rðãt™u «t fh™tht yæÞt…f y™u W…Œuþftu™e
ËtÚtu }æ{é-{Äwh ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ Ä{o™u ‚Útt Îﱱ脲ï-rŒÔÞ „wýtu™e «tr™u {txu rðît™tu™e ¥Ýé-
y™wfq¤ hûtt fhtu.
nu yæÞt…f y™u W…Œuþftu ! ±æ}æì-‚{thu ƒL™u™u {txu nwk W…Œuþ fÁk Awk. (18)
¼tðtÚto : nu rðît™tu ! ‚{u Ëk…qýo ËkËth™t, Œuðtu™t ytí{tytu™t ‚Útt {™tu™t Mðt{e [Îﱟæé„ =]
Ëðo™wk Ëtk¼¤™th y™u Ëðo™e hûtt fh™th …h{tí{t™u òýe™u, ‚Útt rŒÔÞ Ëw¾ «t fhe™u yLÞtu™u
«t fhtðtu. (18)
NUÆŒ àflÊ ◊Ÿfi‚ àflÊ ÁŒfl àflÊ ‚ÍÿʸÓÿ àflÊ–
™§äflʸ˘•fiäfl⁄¢U ÁŒÁfl Œfl·fiÈ œÁ„UH 19H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh ! su NÎï-ÓŒÞ{tk [u‚™t™u {txu y±æ-yt…™wk, }æݨï-rð¿tt™ðt™ yL‚:fhý™u
{txu y±æ-yt…™wk, çαï-rðãt «ftþ ðt rðãw‚T rðãt™u {txu y±æ-yt…™wk, ¨êIJæü²-ËqÞtorŒ ÷tuftu™t
731 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
rð¿tt™™u {txu y±æ-yt…™wk y{u æÞt™ fheyu Aeyu; ‚u ªŠ±ü:-ËðoÚte Wíf]ü yt… çÎç±-rŒÔÞ - W¥t{
ÔÞðnth{tk ‚Útt Îï±ï¯é-rðît™tu{tk ¥Š±Ú}æì-y®nËt{Þ Þ¿t™tu {ïçã-«[th fhtu. (19)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu ËíÞ ¼tðÚte ytí{t y™u yL‚:fhý™e þwrØ {txu ‚Útt Ë]rürðãt™u {txu
Eïh™e W…tË™t fhu Au, ‚uytu™t ‚u f]…t¤w Eïh rðãt y™u Ä{o™t Œt™Úte Ëðo Œw:¾tuÚte WØth fhu
Au. (19)
Á¬ÃÊ ŸÊfi˘Á‚ Á¬ÃÊ ŸÊfi ’ÊÁœ Ÿ◊fiSÃ˘•SÃÈÆ ◊Ê ◊Êfi Á„Uö‚Ë—– àflCÔÎfiU◊ãÃSàflÊ
‚¬◊ ¬ÈÆòÊÊ㬇ÊÍŸ˜Ô ◊Áÿfi œÁ„U ¬˝¡Ê◊S◊Ê‚fiÈ œsÔÁ⁄UfiCÔUÊ„Uö‚„U¬fiàÿÊ ÷ÍÿÊ‚◊˜ÔH 20H
…ŒtÚto : nu s„Œeïh yt… Ý:-y{tht çЄæ-r…‚t™e Ë{t™ ¥ç¨-Atu; yt… çЄæ-htò™e
Ë{t™ hûtf ƒ™e™u Ý:-y{™u Ïææïç{-ƒtuÄ fhtðtu.
„ï-yt…™u {txu Ý}æ:-™{Mfth ¥S„é-Au; yt… }ææ-{™u }ææ, ôã¨è:-®nËtÚte Þwõ‚ ™ fhtu.
y±cÅë}æ‹„:-ƒnw s MðåA «ftþY… …ŒtÚttuoðt¤t y{u y±æ-yt…™tÚte ¨Ðï}æ-ËkƒkÄ MÚttr…‚ fheyu.
yt… Ðé~ææÝì-…rðºt „wý-f{o-Mð¼tððt¤t Ëk‚t™tu™u ‚Útt ÐàæêÝì-„tÞ …þwytu™u }æç²-{tht{tk
{ïçã-MÚttr…‚ - Äthý fhtu, ¥S}ææ¨é-y{tht{tk Ðí…æ}æì-«ò™u {ïçã-MÚttr…‚ fhtu, suÚte ¥ã}æì-nwk ¥çÚcÅæ-
y®nrË‚ ƒ™e™u ¨ãÐy²æ-…r‚™e ËtÚtu |æê²æ¨}æì-hnwk. (20)
¼tðtÚto : nu s„Œeïh ! yt… y{tht r…‚t yÚtto‚T Mðt{e, ƒkÄw, r{ºt y™u hûtf Atu, ‚uÚte
y{u yt…™e r™hk‚h W…tË™t fheyu Aeyu.
nu †eytu ! ‚{u …h{tí{t™e r™íÞ W…tË™t fhtu, suÚte Ëðo Ëw¾tu™u «t fhtu. (20)
•„fiU— ∑§ÃÈŸÊfi ¡È·ÃÊú ‚ÈÆÖÿÊÁÃÖÿʸÁÃfi·Ê SflÊ„UÊfi–
⁄UÊÁòÊfi— ∑§ÃÈŸÊfi ¡È·ÃÊú ‚ÈÆÖÿÊÁÃÖÿʸÁÃfi·Ê SflÊ„UÊH 21H
…ŒtÚto : nu rðît™T ðt rðŒw»te †e ! yt… S±æãæ-ËíÞ yt[hýÚte, ÜïU„éÝæ-Wíf]ü ¿tt™ y™u
ò„]‚ yðMÚttÚte, ‚Útt Á²æï焯æ-ËqÞo ytrŒ™t ðt ‚zft ytrŒ™t «ftþÚte ¥ã:-«r‚rŒ™ ¨éÁ²æïç„:-
rðãt™wk …鯄æ}æì-Ëuð™ fhtu.
S±æãæ-ËíÞ ðtýe, ÜïU„éÝæ-«¿tt ðt f{o ‚Útt Á²æï焯æ-«ftþ™e ËtÚtu ¨éÁ²æïç„:-rðãt «ftþ™u
Úæç~æ:-«íÞuf htrºt y{™u …鯄æ}æì-Ëuð™ fhtðu; rðãt «ftþ «Œt™ fhu. (21)
¼tðtÚto : su †e-…wÁ»t rŒðËu Ëqðt™wk y™u htºtu yr‚ ò„ðwk. yt ƒL™u™tu íÞt„ fhe™u, Wr[‚
ytnth-rðnth ðt¤t ƒ™e™u Eïh™e W…tË™t{tk ‚í…h hnu, ‚tu ‚u™u rŒðË y™u ht‚ Ëw¾fthf ðM‚w
«t ÚttÞ Au. ‚uÚte su{ «¿tt = ƒwrØ™e ð]rØ ÚttÞ, ‚u{ Ëðo ftÞtuo fhðt òuEyu. (21)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk Eïh (1), Þtu„e (2), ËqÞo y™u …]rÚtðe (3), Þ¿t
(6-10), ËL{t„o (17), †e y™u …r‚ ‚Útt r…‚t Ë{t™ ð‚o{t™ (20), …h{uïh (21) ‚Útt
732 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Þwõ‚ ytnth-rðnth™tk y™wct™ (21)™tu W…Œuþ Au, ‚uÚte yt yæÞtÞ™t yÚto™e …qðo™t yæÞtÞ™e
ËtÚtu Ëk„r‚ Au, ‚u{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ ¨Œ„ô~æàææïùŠ²æ²: JJ
733 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒæcÅæô~æàææïùŠ²æ² ¥æÚ|²„ï JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
ŒflSÿfi àflÊ ‚ÁflÃÈ— ¬fi˝‚flõ˘|‡flŸÊfi’ʸ„ÈUèÿʯ ¬ÍÆcáÊÊ „USÃÊfièÿÊ◊˜Ô– •Ê ŒŒ˘ÁŒfiàÿÒ
⁄UÊSŸÊfi˘Á‚H 1H
…ŒtÚto : nu rðŒw»te †e ! su fthýu ‚wk ¥çÎy²ñ-™tþhrn‚ ™er‚™u {txu ÚæSÝæ-Œt™þe÷ yÚtto‚T
Ëw¾Œtºte ¥ç¨-Au; ‚uÚte ¨ç±„é:-Ë{M‚ s„‚™t Wí…tŒf Îï±S²-ft{™t fhðt ÞtuøÞ …h{uïh™t
Ðí¨±ï-Wí…L™ Út™th s„‚{tk ¥çEÝæï:-ËqÞo y™u [kÿ{t™t Ïææãé|²æ}æì-ƒ¤ y™u ðeÞo-…ht¢{™e Ë{t™
¼wòytuÚte, Ðêc‡æ:-…tu»tf ðtÞw™t ãS„æ|²æ}æì-„r‚ y™u Äthý þÂõ‚™e Ë{t™ ntÚttuÚte y±æ-‚™u ¥æ,
ÎÎï-„úný fhwk Awk. (1)
¼tðtÚto : nu †e ! su{ ËqÞo ¼q„tu¤tu™u, «tý þheh™u ‚Útt yæÞt…f y™u W…Œuþftu ËíÞ™u „úný
fhu Au, ‚u{ s nwk ‚™u „úný fhwk Awk. ‚wk r™hk‚h y™wfq¤ y™u Ëw¾ yt…™the ƒ™. (1)
ß«U˘∞sÔÁŒfiÃ˘∞Á„U ‚⁄UfiSflàÿÁ„fiU– •‚ÊflsÔ‚ÊflsÔ‚ÊflÁ„fiUH 2H
…ŒtÚto : nu §Çï-Ëwþwrût‚ ðtýe™e Ë{t™ †e ! ‚wk {™u »çã-«t Útt; su ¥¨æñ-…wÁ»t ‚™u «tÂ
ÚttÞ, ‚u™u ‚wk »çã-«t Útt.
nu ¥ç΄ï-y¾krz‚ yt™kŒ yt…™the †e ! ‚wk y¾krz‚ yt™kŒ™u »çã-«t fh. su ¥¨æñ-…wÁ»t
‚™u y¾krz‚ yt™kŒ yt…u, ‚u™u ‚wk »çã-«t Útt.
nu ¨ÚS±ç„-«þM‚ rð¿tt™Þwõ‚ †e ! ‚wk rðît™™u »çã-«t fh, su ¥¨æñ-yu …wÁ»t W¥t{ rþûtf-
Ëwrþrût‚ ntuÞ, ‚u™u ‚wk »çã-«t fh. (2)
¼tðtÚto : ßÞthu †e-…wÁ»t rððtn fhðt™e EåAt fhu, íÞthu ƒúñ[ÞoÚte rðãt îtht †e-…wÁ»t
y™u Ä{to[hý™u òýe™u s fhu. (2)
•ÁŒfiàÿÒ ⁄UÊSŸÊfi‚Ëãº˝ÊáÿÊ ©UcáÊË·fi—– ¬ÍÆ·ÊÁ‚fi ÉÊ◊ʸÿfi ŒËcflH 3H
…ŒtÚto : nu fLÞt ! su ‚wk ¥çÎy²ñ-r™íÞ rð¿tt™™u ÚæSÝæ-yt…™the ¥ç¨-Au; ©c‡æè¯:-rþhtuðuü™
= …t½ze ytrŒ™e Ë{t™ Ëw¾ŒtÞf Au; ‚Útt §‹Îí懲ñ-…h{ yiïÞo™u Wí…L™ fh™the hts™er‚™u
{txu Ðê¯æ-¼qr{™e Ë{t™ …tur»tft ¥ç¨-Au; ‚u ‚wk Íæ}ææü²-«rËØ-y«rËØ Ëw¾ŒtÞf Þ¿t™u {txu Îèc±-
Œt™ fh. (3)
¼tðtÚto : nu †e ! su{ …t½ze ytrŒ ð† Ëw¾ŒtÞf ntuÞ Au, ‚u{ ‚wk y…íÞ = Ëk‚t™™u Ëw¾
«Œt™ fh. (3)
734 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•|‡flèÿʯ Á¬ãflSfl ‚⁄UfiSflàÿÒ Á¬ãflSflãº˝Êfiÿ Á¬ãflSfl–
SflÊ„Uãºfi˝flØÔSflÊ„Uãºfi˝flØÔSflÊ„Uãº˝fiflØÔH 4H
…ŒtÚto : nu rðŒw»te †e ! ‚wk §‹Îí±„ì-…h{ yiïÞoÞwõ‚ ðM‚w™u „úný fhe™u S±æãæ-ËíÞ yt[hýÚte
¥çE|²æ}æì-ËqÞo y™u [kÿ{t™u {txu çЋ±S±-‚] Útt.
§‹Îí±„ì-[u‚™ ytí{t™t „wýtuÚte Þwõ‚ þheh™u «t fhe™u S±æãæ-ËíÞðtýeÚte ¨ÚS±y²ñ-Ëwrþrût‚
ðtýe™u {txu çЋ±S±-‚]Â Útt.
§‹Îí±„ì-rðãw‚T rðãt™u òýe™u S±æãæ-ËíÞ r¢ÞtÚte §‹Îíæ²-…h{ yiïÞo™u {txu çЋ±S±-‚]Â
Útt. (4)
¼tðtÚto : su †e-…wwÁ»ttu rðãw‚T ytrŒ rðãt îtht yiïÞo™u WL™‚ fhu Au; ‚uytu Ëw¾™u …ý «tÂ
fhu Au. (4)
ÿSà Sßfi— ‡Ê‡ÊÿÊ ÿÊ ◊fiÿÊ÷Íÿʸ ⁄UfiàŸœÊ flfi‚ÈÆÁfll— ‚ÈÆŒòÊfi—– ÿŸ Áfl‡flÊ
¬ÈcÿfiÁ‚ flÊÿʸӮÁáÊ ‚⁄UfiSflÁà ÃÁ◊„U œÊÃfifl˘∑§—– ©Ufl¸õãÃÁ⁄UfiˇÊ◊ãflfiÁ◊H 5H
…ŒtÚto : nu ¨ÚS±ç„-ƒnws rð¿tt™Úte Þwõ‚ †e ! ²:-su „ï-‚tht àæàæ²:-su™tu yt©Þ fhe™u
ƒt¤f Ëqðu Au; ‚u S„Ý:-…ÞtuÄh =ŒqÄ™t ytÄth M‚™ Au, ‚Útt ²:-su }æ²æï|æê:-{Þ = Ëw¾ Wí…L™
fh™th, ²:-su ÚyÝ{æ:-hí™tu™u Äthý fh™th, ±¨é籄ì-Ä™™u «t Út™th ²:-su ¨éÎ~æ:-W¥t{ Œt™Œt‚t
…r‚ Au; ²ïÝ-su™t yt©ÞÚte ç±Eæ-Ëðo ±æ²æüç‡æ-ðhý-„úný fhðt ÞtuøÞ ƒt¤ftu™u Ðéc²ç¨-…wü
fhu Au; „}æì-‚u …r‚™u §ã-yt ËkËth{tk ðt ½h{tk {愱ï-Äthý fhðt™u {txu ðt ŒqÄ …eðztððt™u
r™Þ‚ ¥ÜU:-fh. ‚uÚte nwk ©L-ƒnw s rðM‚]‚ ¥‹„çÚÿæ}æì-ytftþ™tu ¥‹±ïç}æ-y™w„t{e ƒ™wk. (5)
¼tðtÚto : òu †e ™ ntuÞ ‚tu ƒt¤ftu™wk …t÷™ ÚtE þf‚wk ™Úte. su †eÚte …wÁ»t yrÄf Ëw¾ y™u
su …wÁ»tÚte †e yrÄf‚h Ëw¾ «t fhe þfu, ‚u ƒL™u …hM…h rððtn fhu. (5)
ªÊÿòÊ¢ ¿UãŒÊfi˘Á‚ òÊÒc≈ÈUfi÷¢ ¿UãŒÊfi˘Á‚ lÊflÊfi¬ÎÁÕflËèÿÊfiãàflÊ ¬Á⁄fiUÔ
ªÎˆÔUÊêÿãÃ-Á⁄UfiˇÊáÊʬfi ÿë¿UÊÁ◊– ßãº˝Êfi|‡flŸÊ ◊œÈfiŸ— ‚Ê⁄UÉÊSÿfi ÉÊ◊Z ¬Êfià fl‚fiflÊ
ÿ¡fià flÊ≈˜UÔ– SflÊ„UÊ ‚Íÿ¸Ó®Sÿ ⁄U‡◊ÿfi flÎ|c≈UflŸfiÿH 6H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-…h{ yiïÞo Þwõ‚ …wÁ»t ! su{ yt… xææ²~æ}æì-„tÞºte AkŒÚte «ftrþ‚ À‹Î:-
Mð‚kºt yt™kŒfthf yÚto™e Ë{t™ ӌޙu r«Þ †e™u «t fhe [qõÞt ¥ç¨-Atu; ~æñcÅé|æ}æì-rºtüw…T
AkŒÚte ÔÞtÏÞt™ À‹Î:-Mð‚kºt yÚto {tºt™e Ë{t™ «þkrË‚ …í™e™u «t fhe [qõÞt ¥ç¨-Atu; ‚u{
nwk y±æ-‚{™u òuE™u læ±æÐë烱è|²æ}æì-ËqÞo y™u ¼qr{Úte yr‚ þtu¼tÞ{t™ r«Þt †e™u Mðefth fhwk
Awk; ÐçÚ+xæëãì‡ææç}æ-ËðoºtÚte ¥‹„çÚÿæï‡æ-ntÚt{tk s¤ = yt[{™™e ËtÚtu «r‚¿tt fhu÷e †e™u ©Ð +
735 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
²ÓÀæç}æ-†eíð™e ËtÚtu „úný fhwk Awk.
nu ¥çEÝæ-«tý y™u y…t™™e Ë{t™ ftÞo-ËtÄf †e-…wÁ»ttu ! ‚{u ƒL™u …ý ‚u{ s ð‚toð fhtu.
nu ±¨±:-…]rÚtðe ytrŒ ðM‚wytu™e Ë{t™ «Út{ fûtt™t rðît™tu ! ‚{u S±æãæ-ËíÞ r¢ÞtÚte }æ{éÝ:,
¨æÚ{S²-ËhÄt = {Ä {t¾eytuyu ƒ™tðu÷ {ÄwhtrŒ „wýÞwõ‚ {Ä y™u {}æü}æì-Ëw¾ðÄof Þ¿t™e
Ðæ„-hûtt fhtu. ¨ê²üS²-ËqÞo™t ±ëçcűݲï-ð»tto™tu rð¼t„ fh™tht Úà}æ²ï-rfhýtu™e þwrØ™u {txu ±æÅì
Ëthe he‚u ²…„-Þ¿t fhtu; rðît™tu™tu Ëk„ fhtu. (6)
¼tðtÚto : su{ þçŒtu™t yÚttuo™e ËtÚtu ðtåÞ-ðt[f ËkƒkÄ Au, ËqÞo™e ËtÚtu …]rÚtðe™tu, rfhýtu™e
ËtÚtu ð»tto™tu Þ¿t™e ËtÚtu Þs{t™™tu y™u }Âíðf™e ËtÚtu …ý Þs{t™™tu ËkƒkÄ Au, ‚u{ s rððtrn‚
†e-…wÁ»ttu™tu ËkƒkÄ hnu. (6)
‚◊Èƺ˝Êÿfi àflÊ flÊÃÊfiÿ SflÊ„UÊfi– ‚Á⁄U⁄UÊÿfi àflÊ flÊÃÊfiÿ SflÊ„UÊfi–
•ŸÊœÎcÿÊÿfi àflÊ flÊÃÊfiÿ SflÊ„UÊfi– •¬˝ÁÃœÎÆcÿÊÿfi àflÊ flÊÃÊfiÿ SflÊ„UÊfi– •flSÿflfi
àflÊ flÊÃÊfiÿ SflÊ„UÊfi– •Á‡ÊÁ◊ŒÊÿfi àflÊ flÊÃÊfiÿ SflÊ„UÊfiH 7H
…ŒtÚto : nu †e ðt …wÁ»t ! nwk S±æãæ-ËíÞ ðtýe ðt ËíÞr¢ÞtÚte ¨}æéÎíæ²-yL‚rhût{tk „{™
{txu ‚Útt ±æ„æ²-ðtÞw rðãt ðt ðtÞw™e þwrØ™u {txu y±æ-‚™u; S±æãæ-ËíÞ ðtýe ðt r¢ÞtÚte ¨çÚÚæ²-
s÷™e þwrØ™u {txu ‚Útt ±æ„æ²-½h™t ðtÞw™e þwrØ™u {txu y±æ-‚™u; S±æãæ-ËíÞðtýe ðt r¢ÞtÚte
¥Ýæ{ëc²æ²-¼Þ y™u ½»toýÚte hrn‚ ƒ™ðt {txu ‚Útt ±æ„æ²-yti»trÄ™t ðtÞw rð¿tt™™u {txu y±æ-
‚™u; S±æãæ-ËíÞðtýe ðt r¢ÞtÚte ¥Ðíç„{ëc²æ²-y½»toý™u ÞtuøÞs™tu «íÞu ð‚toð™u {txu ‚Útt ±æ„æ²-
ðtÞw™t ðu„ y™u „r‚™u òýðt {txu y±æ-‚™u; S±æãæ-ËíÞðtýe ðt r¢ÞtÚte ¥±S²±ï-ytí{t y™u
{™™e hûtt™t EåAwf™u {txu ‚Útt ±æ„æ²-«tý þÂõ‚™u rðþu»t òýðt {txu y±æ-‚™u; S±æãæ-ËíÞðtýe
ðt r¢ÞtÚte ¥çàæç}æÎæ²-¼tuøÞ ÂM™øÄ yL™ ‚Útt hË™u {txu y™u ±æ„æ²-WŒt™ ðtÞw™u {txu y±æ-
‚™u Ë{e…Úte „úný ðt Mðefth fhwk Awk. (7)
¼tðtÚto : rððtrn‚ †e-…wÁ»ttuyu Ë]rü rðãt™e WL™r‚ {txu «Þí™ fhðtu òuEyu. (7)
ßãº˝Êfiÿ àflÊ fl‚Èfi◊à L§º˝flfià SflÊ„Uãº˝Êfiÿ àflÊÁŒàÿflfià SflÊ„Uãº˝Êfiÿ àflÊÁ÷◊ÊÁÃÉŸ
SflÊ„UÊfi– ‚ÁflòÊ àflfi˘´§÷ÈÆ◊Ãfi Áfl÷ÈÆ◊à flÊ¡fiflà SflÊ„UÊ ’΄US¬Ãfiÿ àflÊ Áfl‡flŒfi√ÿÊflÃ
SflÊ„UÊfiH 8H
…ŒtÚto : nu †e ðt …wÁ»t ! nwk S±æãæ-ËíÞðtýe ðt r¢ÞtÚte ±¨é}æ„ï-ƒnws Ä™Úte Þwõ‚ ‚Útt §‹Îíæ²-
…h{ yiïÞoðt™ Ëk‚t™™u {txu y±æ-‚™u; †e ðt …wÁ»t™u S±æãæ-W¥t{ r¢ÞtÚte ¥æçÎy²±„ï-…qýo rðãtÞwõ‚
…tkrzíÞÚte Þwõ‚,LÎí±„ï-ƒnws LÎí =«týtu™t ƒ¤ðt¤t §‹Îíæ²-Œw:¾™tþf Ëk‚t™™u {txu y±æ-‚™u;
736 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
S±æãæ-ËíÞðtýe ðt r¢ÞtÚte ¥ç|æ}ææç„ÍÝï-þºtwytu™u {th™th §‹Îíæ²-W¥t{ yiïÞo™t Œt‚t Ëk‚t™™u
{txu y±æ-‚™u; S±æãæ-ËíÞðtýe ðt r¢ÞtÚte ¨ç±~æï-ËqÞo rðãt™t ¿tt‚t, «|æé}æ„ï-y™uf {uÄtðe =
ƒwrØ{t™tuÚte Þwõ‚, ç±|æé}æ„ï-ytftþ ytrŒ y™uf …ŒtÚttuo™t ¿tt‚t, ±æ…±„ï -…w»f¤ yL™Úte Þwõ‚
Ëk‚t™™u {txu y±æ-‚™u; S±æãæ-ËíÞðtýe ðt r¢ÞtÚte ÏæëãSЄ²ï-{nt™ ðuŒY… ðtýe™t hûtf ‚Útt
ç±EÎïò汄ï-Ë{M‚ rðît™tu™tk rn‚fthe …ŒtÚttuoðt¤t Ëk‚t™™u {txu y±æ-‚™u „úný fhwk Awk. (8)
¼tðtÚto : su †e-…wÁ»ttu …]rÚtðe ytrŒ ðËwytu y™u [iºt ytrŒ ytrŒíÞtu = {rn™tytu™tk yiïÞo™e
ð]rØ fhu Au; ‚uytu rðΙtu™tu ™tþ fhe™u, ƒwrØ{t™ Ëk‚t™tu™u «t fhe™u, Ëðo™e hûtt fhe þfu Au. (8)
ÿ◊Êÿ àflÊÁXÔUfi⁄USflà Á¬ÃÎÆ◊à SflÊ„UÊfi– SflÊ„UÊfi ÉÊ◊ʸÿ– SflÊ„UÊfi ÉÊ◊¸— Á¬òÊH 9H
…ŒtÚto : nu †e ðt …wÁ»t ! Íæ}æü:-Þ¿t MðY… nwk S±æãæ-ËíÞðtýe ðt r¢ÞtÚte ¥çXÚS±„ï-rðãw‚T
ytrŒ rðãt òý™tht ²}ææ²-LÞtÞtÄeþ™u {txu, çЄë}æ„ï-hûtf ¿tt™es™tuÚte Þwõ‚ Ëk‚t™™u {txu;
S±æãæ-ËíÞðtýe ðt r¢ÞtÚte Íæ}ææü²-Þ¿t™u {txu S±æãæ-ËíÞðtýe ðt r¢Þt™t çÐ~æï-hûtf = …t÷f
r…‚t™u {txu y±æ-‚{™u Mðefth fh‚e/fhwk Awk. (9)
¼tðtÚto : su †e-…wÁ»ttu «tý™e Ë{t™ LÞtÞ, s™f-r…‚htu ‚Útt rðît™tu™e Ëuðt fhu Au, ‚uytu
ƒL™u Þ¿t™e Ë{t™ Ëðo™u Ëw¾fthe ƒ™u Au. (9)
Áfl‡flÊ˘•Ê‡ÊÊfi ŒÁˇÊáÊ‚Ám‡flÊfiãŒflÊŸÿÊfiÁ«U„U–
SflÊ„UÊfi∑ΧÃSÿ ÉÊ◊¸Sÿ ◊œÊfi— Á¬’Ã◊|‡flŸÊH 10H
…ŒtÚto : nu ¥çEÝæ-yæÞt…f y™u W…Œuþftu ! su{ ‚{u ƒL™u §ã-yt ËkËth{tk S±æãæÜëU„S²-
ËíÞr¢ÞtÚte rËØ fhu÷ Íæ}æüS²-}æ{æï:-{Äwh ytrŒ „wýÞwõ‚ Þ¿t™t yðrþü ¼t„™wk çÐÏæ„}æì-…t™
fhtu Atu; ‚u{ yt Îçÿæ‡æ¨„ì-ðuŒe™e Œrûtý rŒþt{tk ƒuË™tht yt[tÞo = ƒúñt ç±Eæ:-Ëðo ¥æàææ:-
rŒþtytu ‚Útt ç±EæÝì-Ë{M‚ Îï±æÝì-þw¼ „wýtu ðt rðît™tu™t ¥²æÅì-Ëk„ fhtu ðt ‚uytu™e Ëuðt-…qs™
fhtu. (10)
¼tðtÚto : su{ W…Œuþftu y™u yæÞt…ftu rþûtt yt…u y™u ¼ýtðu, ‚u{ s Ëðo ÷tuftu „úný fhu.
(10)
ÁŒÁfl œÊfi ß◊¢ ÿôÊÁ◊◊¢ ÿôÊ¢ ÁŒÁfl œÊfi—–
SflÊ„UÊ˘ÇŸÿfi ÿÁôÊÿÊfiÿ ‡Ê¢ ÿ¡fiÈèÿ¸—H 11H
…ŒtÚto : nu †e ðt …wÁ»t ! ‚wk ²…é|²ü:-Þ¿t fhtð™th ðt ÞswðuoŒ™t rð¼t„tuÚte S±æãæ-ËíÞr¢ÞtÚte
¥xݲï-yÂø™ ‚Útt ²ç¿æ²æ²-Þ¿t™u ÞtuøÞ …wÁ»t™u {txu çÎç±-ËqÞo ytrŒ™t «ftþ{tk §}æ}æì-yt ²¿æ}æì-
Ëk„ fhðt ÞtuøÞ „]nt©{ ÔÞðnth™t W…Þtu„e Þ¿t™u àæ}æì-Ëw¾…qðof {æ:-Äthý fh.
737 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
çÎç±-rð¿tt™™t «ftþ{tk §}æ}æì-yt …h{tÚto{tk ËtÄf ËkLÞtË yt©{{tk W…Þtu„e ²¿æ}æì-rðît™tu™t
Ëk„Y… Þ¿t™u Ëw¾…qðof {æ:-Äthý fh. (11)
¼tðtÚto : su †e-…wÁ»ttu ƒúñ[Þo…qðof Ë{„ú rðãt y™u Ëwrþûtt «t fhe™u, ðuŒher‚Úte f{tuo™wk
y™wct™ fhu Au, ‚uytu y‚w÷ Ëw¾™u «t fhu Au. (11)
•|‡flfiŸÊ ÉÊ◊Z ¬ÊfiÃö „UÊmʸ®fiŸ◊„Ufi*ŒflÊÁ÷fiM§ÁÃÁ÷fi—–
ÃãòÊÊÁÿáÊ Ÿ◊Ê lÊflÊfi¬ÎÁÕflËèÿÊfi◊˜ÔH 12H
…ŒtÚto : nu ¥çEÝæ-Ëwrþrût‚ †e-…wÁ»ttu ! ‚{u ƒL™u - ¥ã:-«r‚rŒ™ çαæç|æ:-rŒðË ht‚ ð‚o{t™
hnu™the ªç„ç|æ:-hûtt ytrŒ r¢ÞtytuÚte „‹~ææ粇æï-rþÕ… rðãt™t þt†tu™u òýðt ðt «t fhtð™th
rðît™™u {txu ãæmæüÝ}æì-ӌޙu «t ÚtÞu÷ ¿tt™ ËkƒÄk e Íæ}æü}æì-Þ¿t™e Ðæ„}æì-hûtt fhtu. læ±æÐë烱è|²æ}æì-
ËqÞo y™u yL‚rhût ËkƒkÄe‚T rþÕ… þt†¿t …wwÁ»t™u {txu Ý}æ:-yL™ yt…tu. (12)
¼tðtÚto : su{ ¼qr{ y™u ËqÞo ËŒt …hM…h W…fthe ƒ™e™u ËtÚtu hnu Au, ‚u{ ËtintŒo = r{ºt
¼tðÚte †e-…wÁ»t r™hk‚h ð‚toð fhu. (12)
•¬ÊfiÃÊ◊|‡flŸÊfi ÉÊ◊¸◊ŸÈÆ lÊflÊfi¬ÎÁÕflË •◊fiö‚ÊÃÊ◊˜–Ô ß„ÒUfl ⁄UÊÃÿfi— ‚ãÃÈH 13H
…ŒtÚto : nu ¥çEÝæ-Ëwher‚Úte ð‚toð fh™tht †e-…wÁ»ttu ! ‚{u ƒL™u ðtÞw y™u rðãw‚T™e Ë{t™
Íæ}æü}æì-„]nt©{ ÔÞðnth™t y™wct™™e ¥æÐæ„æ}æì-hûtt fhtu. læ±æÐë烱è-ËqÞo y™u ¼qr{™e Ë{t™
{}æü}æì-„]nt©{ ÔÞðnth™t y™wct™™tu ¥Ýé+¥}梨æ„æ}æì-y™wfq¤‚t…qðof Mðefth fhtu. suÚte §ã-yt
„]nt©{{tk Ú愲:-rðãt ytrŒ Ëw¾tu™wk Œt™ »± s ¨‹„é-ÚttÞ. (13)
¼tðtÚto : su{ ðtÞw y™u rðãw‚T, ¼qr{ y™u ËqÞo ËtÚtu hne™u Ëw¾ yt…u Au, ‚u{ s †e-…wÁ»t
«er‚…qðof hne™u Ëðo™u y‚w÷ Ëw¾ yt…u. (13)
ß· Á¬fiãflSflÊ¡¸ Á¬fiãflSfl ’˝rÊfiÔáÊ Á¬ãflSfl ˇÊòÊÊÿfi Á¬ãflSfl
lÊflÊfi¬ÎÁÕflËèÿʯ Á¬ãflSfl– œ◊ʸӮÁ‚ ‚ÈÆœ◊ʸ◊fiãÿS◊ ŸÎÆêáÊÊÁŸfi œÊ⁄Uÿ ’˝rÊfiÔ œÊ⁄Uÿ
ˇÊòÊ¢ œÊfi⁄Uÿ Áfl‡Ê¯ œÊ⁄UÿH 14H
…ŒtÚto : nu {}æü-ËíÞ™t Äthf ¨é{}æü-W¥t{ Ä{oÞwõ‚ …wÁ»t ðt †e ! ‚wk ¥}æïçÝ-®nËtÚte hrn‚
¥ç¨-Au; suÚte ¥S}æï-y{thu {txu Ýë}‡ææçÝ-Ä™tu™u {æÚ²-Äthý fh; Ïæíræ-ðuŒ ðt ƒútñý™u {æÚ²-
Äthý fh; ÿæ~æ}æì-ûtrºtÞ ðt htßÞ™u {æÚ²-Äthý fh; ç±àæ}æì-«ò™u {æÚ²-Äthý fh. ‚uÚte §¯ï-
yL™ ytrŒ™u {txu çЋ±S±-Ëuð™ fh; ª…ïü-ƒ¤ ytrŒ™u {txu çЋ±S±-Ëuð™ fh, Ïæíræ‡æï-ðuŒrð¿tt™,
…h{uïh ðt ðuŒ¿t ƒútñý™u {txu çЋ±S±-Ëuð™ fh, ÿæ~ææ²-htßÞ™u {txu çЋ±S±-Ëuð™ fh y™u
læ±æÐë烱è|²æ}æì-¼qr{ y™u ËqÞo™u {txu çЋ±S±-Ëuð™ fh. (14)
738 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su †e-…wÁ»ttu y®nËf y™u ÄtŠ{f ƒ™e™u MðÞk Ä™, rðãt, htßÞ y™u «ò™u Äthý
fhe™u yLÞtu™u Äthý fhtðu Au; ‚uytu yL™, ƒ¤, rðãt y™u htßÞ™u «t fhe™u ¼qr{ y™u ËqÞo™e
Ë{t™ «íÞût Ëw¾ðt¤t ƒ™u Au. (14)
SflÊ„UÊfi ¬ÍÆcáÊ ‡Ê⁄fiU‚ SflÊ„UÊ ª˝Êflfièÿ— SflÊ„UÊfi ¬˝ÁÃ⁄Uflèÿfi—– SflÊ„UÊfi Á¬ÃÎèÿfi ˘-
™§äfl¸’fi*„Uèÿʸ ÉÊ◊¸¬Êflfièÿ— SflÊ„UÊ lÊflÊfi¬ÎÁÕflËèÿÊú SflÊ„UÊ Áfl‡flfièÿÊ
Œflèÿfi—H 15H
…ŒtÚto : †e y™u …wÁ»t - Ðêc‡æï-…wrüfthf àæÚ¨ï-®nËf™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt yÚtto‚T yÄ{oÚte
ƒ[tððt™tu W…tÞ, Ðíç„Ú±ï|²:-«r‚þçŒ fh™th™u {txu S±æãæ-ËíÞðtýe, xæíæ±|²:-„so‚t {u½™u {txu
S±æãæ-ËíÞr¢Þt, ªŠ±üÏæ<ã|²:-W¥t{ ƒwrØ™u {txu Íæ}æüÐæ±|²:-Ä{o =Þ¿t îtht ËkËth™u …rðºt fh™tht,
çЄë|²:-}‚wytu™e Ë{t™ …t÷fs™tu™u {txu S±æãæ-ËíÞðtýe; læ±æÐë烱è|²æ}æì-ËqÞo y™u yL‚rhût™u
{txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt; ç±Eï|²:-Ëðo Îï±ï|²:-rŒÔÞ …]rÚtðe ytrŒ ðt rðît™tu™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt
ðt ËíÞðtýe™tu ËŒt «Þtu„ fhtu. (15)
¼tðtÚto : †e y™u …wÁ»t ËíÞrð¿tt™ ‚Útt ËíÞr¢Þt îtht yuðtu …wÁ»ttÚto fhu fu, suÚte rðï =
Ëðo™u …wrü y™u yt™kŒ «t ÚttÞ. (15)
SflÊ„UÊfi L§º˝Êÿfi L§º˝„fiÍUÃÿ SflÊ„UÊ ‚¢ ÖÿÊÁÃfi·Ê ÖÿÊÁÃfi—– •„Ufi— ∑§ÃÈŸÊfi ¡È·ÃÊú
‚ÈÆÖÿÊÁÃÖÿʸÁÃfi·Ê SflÊ„UÊfi– ⁄UÊÁòÊfi— ∑§ÃÈŸÊfi ¡È·ÃÊú ‚ÈÆÖÿÊÁÃÖÿʸÁÃfi·Ê SflÊ„UÊfi– ◊œÈfi
„ÈUÆÃÁ◊ãº˝fiÃ◊ ˘ •ÇŸÊfl‡ÿÊ◊fi à Œfl ÉÊ◊¸ Ÿ◊fiSÃ˘•SÃÈÆ ◊Ê ◊Êfi Á„Uú‚Ë—H 16H
…ŒtÚto : nu †e ðt …wÁ»t ! yt… ÜïU„éÝæ-«¿tt = ƒwrØ îtht LÎíãꄲï-«tý ðt Sðtu™e M‚wr‚ fh™tht
LÎíæ²-Sð™u {txu S±æãæ-ËíÞðtýeÚte, Á²æï焯æ-«ftþ™e ËtÚtu Á²æïç„:-«ftþ™u S±æãæ-ËíÞr¢ÞtÚte,
Á²æï焯æ-ËíÞrðãt™t W…ŒuþY… «ftþÚte ¨éÁ²æïç„:-W¥t{ rðãt ytrŒ þw¼ „wýtu™t «ftþÚte ¥ã:-
«r‚rŒ™ S±æãæ-ËíÞðtýeÚte ¨¢…鯄æ}æì-ËBÞfT Ëuð™ fhtu.
ÜïU„éÝæ-Ëkfu‚Y… r[ö y™u Á²æï焯æ-{™™ ytrŒ Y… «ftþÚte ¨éÁ²æïç„:-Ä{o ytrŒ Y… þw¼
„wýtu™t «ftþ™u ‚Útt Úæç~æ:-htrºt™u S±æãæ-ËíÞr¢ÞtÚte …鯄æ}æì-Ëuð™ fhtu.
nu Íæ}æü-«ftþ{t™ Îï±-rðît™ ! suÚte „ï-yt…™u {txu §‹Îí„}æï-yíÞk‚ yiïÞofthf rðãw‚Y…
¥xÝæñ-yÂø™{tk }æ{é-{Äwh ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ ãé„}æì-ntu{™u {txu ½]‚ ytrŒ …ŒtÚttuo™u ½útý îtht
¥à²æ}æ-«t fheyu Aeyu; ‚uÚte „ï-yt…™u {txu Ý}æ:-™{Mfth ¥S„é-Au; yt… }ææ-{™u }ææ, ôã¨è:-
{thtu ™rn; {the ®nËt fhtu ™rn. (16)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu «tý, Sð™ y™u Ë{ts™e hûtt {txu rð¿tt™Úte f{tuo y™u rŒðË-ht‚™wk
739 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÞwÂõ‚Úte Ëuð™ fhðwk òuEyu.
«r‚rŒ™ «t‚: - ËtÞk fM‚qhe ytrŒ Ëw„kÄeÚte Þwõ‚ ½]‚™tu yÂø™{tk ntu{ fhe™u ðtÞw ytrŒ™e
þwrØ™t îtht r™íÞ yt™kŒ{tk hnuðwk òuEyu. (16)
•÷Ëõ◊¢ ◊fiÁ„U◊Ê ÁŒfl¢ Áfl¬˝Êfi ’÷Ífl ‚¬˝ÕÊfi—– ©Uà üÊflfi‚Ê ¬ÎÁÕflËú ‚ú‚ËfiŒSfl
◊„UÊ°2˘ •fiÁ‚ ⁄UÊøfiSfl ŒflflËÃfi◊—– Áfl ÉÊÍÆ◊◊fiÇŸ˘•L§·¢ Á◊fiÿhK ‚ÎÆ¡ ¬˝fi‡ÊSÃ
Œ‡Ê¸Ã◊˜ÔH 17H
…ŒtÚto : nu ÐíàæS„-«þkËt™u «tÂ, ç}æ²ïŠ²-Œwütu™u Œqh fh™th ¥xÝï-yÂø™ Ë{t™ «ftþ{t™
‚usMðe rðît™T ! }æçã}ææ-{nt™, ¨éÐíƒ:-«rËØ W¥t{ feŠ‚Þwõ‚ ç±Ðí:-ƒwrØ{t™ yt… §}æ}æì-çα}æì
yrðãt ytrŒ „wýtu™t «ftþ™u ¥ç|æ+Ïæ|æê±-yr¼¼q‚ fhtu Atu.
©„-y™u Ÿæ±¨æ-©ðý ðt yL™™e ËtÚtu Ðë烱è}æì-¼qr{ …h ¨}æì + ¨èÎS±-Ëthe he‚u ƒuËtu,
fthýfu yt… Îï±±è„}æ:-rŒÔÞ „wýtu ðt rðît™tu™u yíÞk‚ «t fh™th ‚Útt }æãæÝì-{nt™ ¥ç¨-
Atu, suÚte Úæï™S±-ËðoºtÚte «ËL™ hntu, ¥L¯}æì-yÕ… ÷t÷ ðýoÚte Þwõ‚ Îàæü„}æì-Œþo™eÞ Íæê}æ}æì-
Äq{tzt™u ç±+¨ë…-rðþu»t Y…Úte Wí…L™ fhtu. (17)
¼tðtÚto : {™w»Þtu™tu yu s {rn{t Au fu, ƒúñ[Þo…qðof rðãt «t fhe™u, Ëðoºt ‚u™tu rðM‚th
fhe™u, þw¼ „wýtu™tu «[th fhe™u, Ë]rü™e rðãt™u WL™‚ fhu Au. (17)
ÿÊ Ãfi ÉÊ◊¸ ÁŒ√ÿÊ ‡ÊÈÇÿÊ ªÊfiÿòÿÊú „fiUÁflœÊ¸Ÿfi– ‚Ê Ã ˘ •Ê åÿÊfiÿÃÊÁãŸCÔUKÊfiÿÃÊ¢
ÃSÿÒ Ã SflÊ„UÊfi– ÿÊ Ãfi ÉÊ◊ʸãÃÁ⁄UfiˇÊ ‡ÊÈÇÿÊ ÁòÊc≈ÈUèÿÊÇŸËfiœ˝– ‚Ê Ã ˘ •Ê åÿÊfiÿÃÊ-
ÁãŸCÔUKÊfiÿÃÊ¢ ÃSÿfiÒ Ã SflÊ„UÊfi– ÿÊ Ãfi ÉÊ◊¸ ¬ÎÁÕ√ÿÊú ‡ÊÈÇÿÊ ¡ªfiàÿÊú‚ŒSÿ~Ê–
‚Ê Ã ˘ •Ê åÿÊfiÿÃÊÁãŸCÔUKÊfiÿÃÊ¢ ÃSÿÒfi à SflÊ„UÊfiH 18H
…ŒtÚto : nu Íæ}æü-«ftþMðY… rðît™T ðt rðŒw»te ! ²æ-su „ï-‚the xææ²~²æ}æì-¼ý™tht-„t™thtytu™e
hûtfrðãt{tk ‚Útt ãç±{æüÝï-ntu{ðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™t Äthý{tk àæéÜUì-rð[th™e ËtÄ™Y… r¢Þt y™u
²æ-su çÎòæ-rŒÔÞ r¢Þt Au; ¨æ-‚u „ï-‚the ƒwrØ ‚Útt rŒÔÞ r¢Þt ¥æ+Œ²æ²„æ}æì-ËðoºtÚte ð]rØ …t{u
‚Útt çÝ, Sy²æ²„æ}æì-r™hk‚h ËkÞwõ‚ hnu; „S²ñ-‚u ƒwrØ ‚Útt rŒÔÞ r¢Þt™e «tr™u {txu „ï-‚tht {txu
S±æãæ-ËíÞðtýe ƒ™u.
nu Íæ}æü-rŒðË™e Ë{t™ «ftrþ‚ rðãtðt¤t rðît™ ðt rðŒw»te ! ²æ-su „ï-‚the ¥‹„çÚÿæï-ytftþ{tk
àæéÜUì-ËqÞo™e Œer™e Ë{t™ rð{t™ ytrŒ™e „{™ r¢Þt; ²æ-su ¥xÝè{íï-yÂø™™t yt©Þ{tk ‚Útt
ç~æcÅéç|æ-rºtüw… AkŒÚte «r‚…trŒ‚ yÚto{tk rð[thY… r¢Þt Au; ¨æ-‚u „ï-‚the ¥æ+Œ²æ²„æ}æì-ËðoºtÚte
ðÄu y™u çÝ, Sy²æ²„æ}æì-r™hk‚h ËkÞwõ‚ hnu. „S²ñ-‚u r¢Þt y™u „ï-‚tht {txu S±æãæ-ËíÞðtýe
Īu.
740 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
nu Íæ}æü-rðãw‚T™t «ftþ™e Ë{t™ ð‚o{t™ †e ðt …wÁ»t ! ²æ-su „ï-‚the ÐëçƒÃ²æ}æì-¼qr{ …h
y™u ²æ-su ¨ÎS²æ-˼t{tk ‚Útt …xæy²æ}æì-[u‚™ «òÞwõ‚ Ë]rü{tk àæéÜUì-«ftþÞwõ‚ r¢Þt Au; ¨æ-
‚u „ï-‚the ¥æ + Œ²æ²„æ}æì-ðÄu y™u çÝ, Sy²æ²„æ}æì-r™hk‚h ËkÞwõ‚ hnu, „S²ñ-‚u r¢Þt ‚Útt „ï-
‚tht {txu S±æãæ-ËíÞðtýe ƒ™u. (18)
¼tðtÚto : su †e-…wÁ»ttu rŒÔÞ r¢Þt, þwØ W…tË™t y™u …rðºt rð¿tt™™u «t fhe™u «ftrþ‚
ÚttÞ Au, ‚uytu s {™w»Þ sL{™t V¤™u «t fhu Au. ‚uytu yLÞtu™u …ý ‚uðt s ƒ™tðu. (18)
ˇÊòÊSÿfi àflÊ ¬⁄US¬Êfiÿ ’˝rÊfiÔáÊSÃãfl¢~ ¬ÊÁ„U–
Áfl‡ÊfiSàflÊ œ◊¸ÓáÊÊ flÿ◊ŸÈfi ∑˝§Ê◊Ê◊ ‚ÈÁflÃÊÿ Ÿ√ÿfi‚H 19H
…ŒtÚto : nu hts™ ðt htýe ! yt… ÐÚSÐÚæ²-ƒeòytu™e hûtt™tk ËtÄ™tu™e «tr™u {txu ÿæ~æS²-
ûtrºtÞ fw¤ ðt htßÞ™t ‚Útt Ïæíræ‡æ:-ƒúñ¿tt™e - ðuŒrð‚T ƒútñý fw¤™t rðît™™e ‚Útt y±æ-yt…™t
„‹±}æì-þheh™e Ðæçã-hûtt fhtu.
su{ ±²}æì-y{u Ýò¨ï-yíÞk‚ ™ðe™ ¨éç±„æ² yiïÞo™e «tr™u {txu {}æü‡ææ-Ä{oÚte ¥Ýé Ü í U æ}ææ}æ-
y™wfq¤ [t÷eyu Aeyu, ‚u{ s Ä{o…qðof ð‚toð fh™th y±æ-yt…™u y™wfq¤ ç±àæ:-«òs™ [t÷u.
(19)
¼tðtÚto : htò y™u hts…wÁ»ttuyu Ä{oÚte rðît™tu y™u «òs™tu™e hûtt fhðe òuEyu. yu s
he‚u «ò y™u hts…wÁ»ttuyu htò™e hûtt fhðe òuEyu. yt he‚u LÞtÞ y™u rð™ÞÚte ð‚toð fhe™u
htò y™u «ò ™ðe™ yiïÞo™u WL™‚ fhu, y™u ‚u{tk ð]rØ fhu. (19)
øÃfiÈ—dÁÄßʸÁ÷fi´¸§ÃSÿfi ‚¬˝ÕÊ— ‚ ŸÊfi Áfl‡flÊÿfiÈ— ‚¬˝ÕÊ— ‚ Ÿfi— ‚flʸÿÈfi—
‚¬˝ÕÊfi—– •¬ m·Ê˘•¬ uÔU⁄UÊ˘ãÿfl˝fiÃSÿ ‚|‡ø◊H 20H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ™„é:dçv„:-[th ¾qýtðt¤e Ýæç|æ:-™tr¼™e Ë{t™ ¨Ðíƒæ:-rðM‚thÚte
Þwõ‚ Ëí…wÁ»t ¥‹²±í„S²-yLÞ Ëðo s„‚™e hûtt fhðt™t Mð¼tððt¤t «„S²-ËíÞ MðY… …h{tí{t™e
Ëuðt = W…tË™t fhu Au; ¨:-‚u ¨Ðíƒæ:-rðM‚]‚ ftÞtuoðt¤t ç±Eæ²é:-Ëk…qýo ytÞwÚte Þwõ‚ rðît™T Ý:-
y{™u ƒtuÄ fhtðu.
¨:-‚u ¨Ðíƒæ:-yrÄf Ëw¾e ¨±æü²é:-Ëk…qýo ytÞwÚte Þwõ‚ rðît™ Ý:-y{™u Eïh ËkƒkÄe rðãt™u
„úný fhtðu; suÚte y{u mï¯:-îu»te þºtwytu™u ¥Ð+¨çp}æ-Œqh fheyu ‚Útt uÚ:-fwrx÷ „r‚Þwõ‚ ÷tuftu™u
¥Ð-…]Útf fheyu; ‚u{ ‚{u …ý fhtu. (20)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ hËtu™u «t ÚtÞu÷e ™tr¼ hË™u Wí…L™ fhe™u þheh™t Ëðo yðÞðtu™u
…wü fhu Au, ‚u{ Ëuð™ fhu÷ rðît™ ‚Útt W…tË™t fhu÷ …h{uïh îu»t y™u fwrx÷‚t ytrŒ Œtu»ttu™wk
741 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
r™ðthý fhe™u Ëðo Sðtu™e hûtt fhu Au, yu{ {t™e™u ‚{thu ‚u rðît™tu y™u ‚u …h{uïh™wk r™hk‚h
Ëuð™ fhðwk òuEyu. (20)
ÉÊ◊Ò¸ÃûÊ ¬È⁄UËfi·¢ ß flh¸Sfifl øÊ øfi åÿÊÿSfl–
flÁh¸·Ë◊Á„fiU ø flÿ◊Ê øfi åÿÊÁ‚·Ë◊Á„UH 21H
…ŒtÚto : Íæ}æü-Ëðoºt «ftþ{Þ, …qßÞ‚{ s„Œeïh ðt rðît™ ! su »„„ì-yt „ï-yt…™e ÐéÚè¯}æì-
ÔÞtr ðt …t÷™ Au, „ïÝ-‚u™tÚte yt… ±hüS±-ð]rØ …t{tu, ™-y™u ƒeò™e ð]rØ fhtu; yt… MðÞk
¥æ, Œ²æ²S±-…wü Úttytu ™-‚Útt ƒeò™u …wü fhtu.
yt…™e f]…t ðt rþûttÚte su{ ±²}æì-y{u ±çhü¯è}æçã …qýo ð]rØ™u «t fheyu, ™-‚u{ yLÞtu™e
…ý ð]rØ fheyu. ™-y™u su{ y{u ¥æ-Œ²æ稯è}æçã-ËðoºtÚte ð]rØ …t{eyu, ‚u{ ƒeò™u r™hk‚h
…wü fheyu; ‚u{ ‚{u …ý fhtu. (21)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ËðoÔÞt…f Eïh îtht Ëðo™e hûtt y™u …wrü fhðt{tk ytðu Au,
‚u{ s ð]rØÞwõ‚ y™u …wü ÚtÞu÷tk yt…ýu ÷tuftuyu Ëðo Sðtu™e ð]rØ y™u …wrü fhðe òuEyu. (21)
•Áøfi∑˝§ŒŒ˜Ô flÎ·Ê „UÁ⁄Ufi◊¸„UÊ|ã◊òÊÊ Ÿ Œfi‡Ê¸Ã—–
‚ö ‚Íÿ¸áfiÊ ÁŒlÈÌȌÁœ*ŸÁœ—H 22H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ±ë¯æ-ð»tto fh™th, ãçÚ:-þe½ú„t{e }æãæÝì-ËðoÚte {nt™, ¥ç™ÜíU΄ì-
þçŒ fh™th, ç}æ~æ:-r{ºt™e Ý-Ë{t™ Îàæü„:-Œþo™eÞ ‚Útt ¨ê²ïü‡æ-ËqÞo™e ËtÚtu ©Îç{:-s¤™u Äthý
fh™th Ë{wÿ ‚Útt ytftþ su çÝç{:-…ŒtÚttuo™u Äthý fh™th Au; ‚u ¨}æì, çÎlé„„ì-ËBÞfT «ftrþ‚
ÚttÞ Au; ‚u rðãw‚Y… yÂø™™tu Ëðuo «Þtu„ fhðtu òuEyu. (22)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ƒ¤Œ y™u ½tuztytu þçŒ fhu Au, su{ r{ºt r{ºttu™u «u{ fhu Au,
‚u{ s Ëðo ÷tuftu™e ËtÚtu rðã{t™ rðãw‚T Ëðo™u «ftrþ‚ fhu Au; ‚u™u ‚{u òýtu. (22)
‚ÈÆÁ◊ÁòÊÿÊ Ÿ˘•Ê¬˘•Ê·fiœÿ— ‚ãÃÈ ŒÈ*◊ÁòÊÿÊSÃS◊Òfi ‚ãÃÈÆ–
ÿÊõ˘S◊ÊŸ˜Ô m|c≈U ÿ¢ øfi flÿ¢ ÁmÆc◊—H 23H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ¥æÐ:-«tý ðt s¤ ‚Útt ¥æï¯{²:-Ëtu{ ytrŒ yti»trÄytu Ý:-y{thu
{txu ¨éç}æç~æ²æ:-©uc r{ºttu™e Ë{t™ Ëw¾ŒtÞf ¨‹„é-ƒ™u.
²:-su …ût…t‚e yÄ{eo ¥S}ææÝì-y{tu Ä{toí{tytuÚte mïçcÅ-îu»t fhu Au, ™-y™u ²}æì-su ŒwüÚte
±²}æì-y{u çmc}æ:-îu»t fheyu, „S}æñ-‚u yÄ{eo™u {txu «tý y™u yti»trÄytu Îé<}æç~æ²æ:-Œwü r{ºttu™e
Ë{t™ Œw:¾ŒtÞf ¨‹„é-ƒ™u. (23)
742 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
¼tðtÚto : su {™w»Þtu W¥t{ …ÚÞ, yti»trÄ y™u «týtu™e Ë{t™ yLÞtu™tk htu„tu ‚Útt Œw:¾tu™t
r™ðthf Au, ‚uytu ‘ÄLÞ’ Au. y™u suytu fw…ÚÞ, rðf]‚ yti»tÄ y™u {]íÞw™e Ë{t™ yLÞtu™u Œw:¾ŒtÞe
Au, ‚uytu™u ðthkðth rĬth Au. (23)
©UmÆÿãÃ◊fi‚S¬Á⁄U Sflõ— ¬‡ÿfiãÃ˘©UûÊfi⁄U◊˜Ô–
Œfl¢ ŒfiflòÊÊ ‚Íÿ¸◊ªfiã◊ ÖÿÊÁÃfiL§ûÊ◊◊˜ÔH 24H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ±²}æì-y{u „}æ¨:-ykÄfthÚte …]ÚtfT ©„Ú}æì-Ëðo …ŒtÚttuo™t W¥th¼t„{tk
rðã{t™ Îï±~ææ-rŒÔÞ …ŒtÚttuo{tk Îï±}æì-rŒÔÞ „wý-f{o-Mð¼tðÚte Þwõ‚ ©œæ}æ}æì-ËðoÚte ©uc Á²æïç„:-
Ëðo™t «ftþf ¨ê²ü}æì-ËqÞoË{t™ «ftþMðY… Eïh™u Ðಋ„:-¿tt™árüÚte r™nt¤‚tk S±:-Ëw¾™u
ÐçÚ + ©„ì + ¥xæ‹}æ-ËðoºtÚte Wíf]ü‚t…qðof «t fheyu Aeyu; ‚u{ ‚{u …ý «t fhtu. (24)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu rðãw‚ ytrŒ rðãt™u «t fhe™u …h{tí{t™u Ëtûtt‚ r™nt¤u Au, ‚uytu
«ftrþ‚ ƒ™e™u Ëw¾™u «t fhu Au. (24)
∞œÊfiSÿÁœ·Ë◊Á„fiU ‚Á◊ŒfiÁ‚ áÊfi˘Á‚ Ã¡Ê ◊Áÿfi œÁ„UH 25H
…ŒtÚto : nu …h{uïh ! su yt… y{tht ytí{tytu{tk »{:-«ftþ …tÚth™th #Äý-ƒ¤‚ý™e
Ë{t™ «ftþf ¥ç¨-Atu; ¨ç}æ„ì-ËBÞfT «Œe Ër{Ät™e Ë{t™ ¥ç¨-Atu; „ï…:-«ftþ{Þ rðãw‚™e
Ë{t™ Ëðo rðãt™t Œþof ¥ç¨-Atu; ‚u yt… }æç²-{tht{tk „ï…:-‚us™u {ïçã-Äthý yÚtto‚T MÚttr…‚
fhtu. yt…™u «t fhe™u y{u »ç{¯è}æçã-ËðoºtÚte ð]rØ™u «t fheyu. (25)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ #ÄýÚte y™u ½eÚte yÂø™™e ßðt¤t ðÄu Au, ‚u{ s s„Œeïh™e
W…tË™tÚte Þtu„es™tu™t ytí{tytu «ftrþ‚ ÚttÞ Au. (25)
ÿÊflfiÃË lÊflÊfi¬ÎÁÕflË ÿÊflfiìÊ ‚# Á‚ãœfiflÊ ÁflÃ|SÕ⁄U–
ÃÊflfiãÃÁ◊ãº˝ à ª˝„fiU◊Íơʸ ªfi΄ԘáÊÊêÿÁˇÊfiâ ◊Áÿfi ªfi΄ԘáÊÊêÿÁˇÊfiÃ◊˜ÔH 26H
…ŒtÚto : nu §‹Îí-rðãw‚T™e Ë{t™ ð‚o{t™ …h{uïh ! „ï-yt…™e ²æ±„è-sux÷e læ±æÐë烱è-
ËqÞo y™u ¼qr{ ™-y™u ²æ±„ì-sux÷t {nt™ ¨Œ„-Ët‚ 程{±: Ë{wÿtu 籄çSƒÚï-hnu÷tk Au; „汋„}æì-
‚ux÷t ¥çÿæ„}æì-™tþhrn‚ xæíã}æì-„úný fhðt ÞtuøÞ rðãw‚ ytrŒ „wýtu™u yÚtto‚T Ët{ÚÞo™u ª…æü-
ƒ÷Úte nwk xæëãì‡ææç}æ-„úný-Mðefth fhwk Awk, „汋„}æì-‚ux÷t ¥çÿæ„}æì-™tþhrn‚ Ët{ÚÞo™u-Ëw¾™u }æç²-
{tht{tk xæëãì‡ææç}æ-„úný fhwk Awk. (26)
¼tðtÚto : rðît™tuyu ßÞtk ËwÄe ƒ™e þfu, íÞtk ËwÄe …]rÚtðe y™u rðãw‚ ytrŒ™t „wýtu™u „úný
fhe™u yûtÞ = fŒe ûteý ™ Út™th Ëw¾™u «t fhðwk òuEyu. (26)
◊Áÿ àÿÁŒfi|ãº˝ÿ¢ ’ÎÆ„Uã◊Áÿ ŒˇÊÊ ◊Áÿ ∑˝§ÃfiÈ—–
743 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÉÊ◊¸|SòʇÊÈ|Çfl ⁄UÊfi¡Áà Áfl⁄UÊ¡Ê ÖÿÊÁÃfi·Ê ‚„U ’˝rÊÔfiáÊÊ Ã¡fi‚Ê ‚„UH 27H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ç±Úæ…æ-rðþu»t «ftþ ‚Útt Á²æï焯æ-«Œe ßÞtur‚™e ¨ã-ËtÚtu,
Ïæíræ‡ææ-Ä™ y™u „ï…¨æ-¨ã-‚us™e ËtÚtu hnu÷ ç~æàæéÜUì-{]Œw, {æÞ y™u ‚eðú ºtý «fth™e ŒerÂðt¤tu
Íæ}æü-«‚t… ðt Þ¿t ç±Úæ…ç„-rðþu»t «ftrþ‚ ÚttÞ Au, ‚u{ }æç²-{tht Sðtí{t{tk Ïæëã„ì-{nt™ y²„ì-
‚u §ç‹Îí²}æì-{™ ytrŒ RrLÿÞtu, }æç²-{tht{tk Îÿæ:-ƒ¤ y™u }æç²-{tht{tk ÜíU„é:-«¿tt = ƒwrØ ðt
f{o rðþu»t fhe™u «ftrþ‚ ÚttÞ Au; ‚u{ ‚{tht{tk …ý MðÞk «ftrþ‚ ÚttÞ. (27)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ yÂø™, rðãw‚ y™u ËqÞoY…Úte ºtý «fth™tu «ftþ s„‚™u «ftrþ‚
fhu Au, ‚u{ W¥t{ ƒ¤, f{o y™u ƒwrØ, Ä{oÞwõ‚ Ëkr[‚ Ä™ y™u S‚u÷e RrLÿÞtu yíÞk‚ Ëw¾
«Œt™ fhu Au. (27)
¬ÿfi‚Ê ⁄UÃ˘•Ê÷Îfiâ ÃSÿ ŒÊ„fiU◊‡ÊË◊sÔ‰ûÊfi⁄UÊ◊ÈûÊ⁄UÊú ‚◊Êfi◊˜Ô– |àfl·fi— ‚¢flÎ∑§˜
∑˝§àfl ŒˇÊfiSÿ à ‚È·ÈÆêáÊSÿfi à ‚È·ÈêáÊÊ|ÇŸ„ÈUÆ×– ßãŒfi˝¬ËÃSÿ ¬˝¡Ê¬fiÁÃ÷ÁˇÊÃSÿ
◊œfiÈ◊Ã˘ ©U¬fi„ÍUÃ˘©U¬fi„ÍUÃSÿ ÷ˇÊÿÊÁ◊H 28H
…ŒtÚto : nu ¨é¯é}‡æ-þtu¼™ Ëw¾Þwõ‚ rðît™T {™w»Þ ! su{ yt…u su в¨:-s¤ ðt ŒqÄ™t Úï„:-
…ht¢{™u ¥æ + |æë„}æì-ËðoºtÚte …wü ðt Äthý fhu÷ Au; „S²-‚u™e Îæïã}æì-…qý‚o t™u ‚Útt ‚u™t ©œæÚæ}æéœæÚæ}æì-
«íÞuf yt„t{e ¨}ææ}æì-Ë{Þ™u-ft÷™u Ýì-y{u ¥àæè}æçã-«t fheyu.
‚u „ï-yt…™e ÜíUy±ï-ƒwrØ™u {txu çy±¯:-«Œe ÎÿæS²-ƒ¤™e y™u „ï-yt…™e ¥æ|æë„}æì-…wrü
ðt Äthý™u y{u ¥àæè}æçã-«t fheyu.
¨é¯é}‡æS²-©uc Ëw¾ŒtÞf §‹ÎíÐè„S²-ËqÞo ðt Sð™t îtht …t™ fhu÷ Ðí…æÐç„|æçÿæ„S²-
«òhûtf htò™t îtht Ëuð™ ðt ¼ûtý fhu÷ [«ò hûtf Eïhu Ëuð™ fhu÷ ðt Sð™t ¼tus™
{txu] ©Ðãê„S²-Ë{e… ÷tðu÷ }æ{é}æ„:-{Äwh ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ в¨:-s¤ ðt ŒqÄ™t Œtu»ttu™u
¨¢±ëÜUì-Œqh fh™th ƒ™e™u ©Ðãê„:-yt{krºt‚ ‚Útt ¥çxÝãé„:-yÂø™{tk ntu{ fh™th nwk yL™trŒ™wk
|æÿæ²æç}æ-¼ûtý fhwk Awk. (28)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu ËŒt ðeÞo™e ð]rØ fhðe òuEyu, rðãt ytrŒ þw¼ „wýtu Äthý fhðt òuEyu
y™u «r‚rŒ™ Ëw¾™e ð]rØ fhðe òuEyu. su{ …tu‚t™t Ëw¾™e RåAt fhu, ‚u{ ƒeò™t Ëw¾™u {txu
…ý ft{™t fhðe òuEyu. (28)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk yt Ë]rü{tk þw¼ „wýtu™wk „úný (1), …tu‚t™wk y™u
ƒeòytu™wk …tu»tý (15), Þ¿t îtht s„‚™t …ŒtÚttuo™wk þtuÄ™ (16), Ëðoºt Ëw¾ «tr™tk ËtÄ™tu
(11-15), Ä{o™wk y™wct™ (19), …wrü™e ð]rØ fhðe (21), Eïh™t „wýtu™e ÔÞtÏÞt (24),
ËðoºtÚte ƒ¤™e ð]rØ (25) y™u Ëw¾ ¼tu„ (28)™tu W…Œuþ fhu÷ Au; ‚uÚte yt yæÞtÞ{tk «r‚…trŒ‚
744 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
yÚto™e …qðo yæÞtÞ™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au; ‚u{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ ¥cÅæô~æàææïùŠ²æ²: JJ
745 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒñÜ UæïÝ™y±æôÚàææïùŠ²æ² ¥æÚ|²„ï JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
SflÊ„UÊfi ¬˝ÊáÊèÿ— ‚ÊÁœfi¬ÁÃ∑§èÿ—– ¬ÎÆÁÕ√ÿÒ SflÊ„UÊ˘ÇŸÿ SflÊ„UÊ˘ãÃÁ⁄fiUˇÊÊÿ
SflÊ„UÊfi– flÊÿfl SflÊ„UÊfi ÁŒfl SflÊ„UÊ ‚Íÿ¸Êfiÿ SflÊ„UÊfiH 1H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ¨æç{Ðç„ÜïU|²:-RrLÿÞ ytrŒ™t yrÄ…r‚ = Sð™e ËtÚtu hnu÷t
Ðíæ‡æï|²:-Sð™™e Ë{t™ «týtu™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt; ÐëçƒÃ²ñ-¼qr{™u {txu S±æãæ-ËíÞðtýe;
¥xݲï-yÂø™™u {txu S±æãæ-ËíÞðtýe; ¥‹„çÚÿææ²-ytftþ{tk „{™ fhðt {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt;
±æ²±ï-þwØ ðtÞw™e «tr™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt; çαï-rðãw‚™e «tr™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt
¨ê²æü²-ËqÞo{kz¤™e «tr™u {txu S±æãæ-Mðtnt ™t{f ËíÞr¢Þt™u ÞÚttð‚T ËkÞwõ‚ fhtu-Ëk«Þtu„
fhtu. (1)
¼tðtÚto : yt yæÞtÞ{tk yLíÞurüf{o™tu W…Œuþ Au. su™u ™h{uÄ, …wÁ»t{uÄ y™u Œtnf{o …ý
fnu Au. ßÞthu ftuE {he òÞ, íÞthu {h™th™t þheh™t ðs™ sux÷wk ½e ÷E™u, ‚u{tk «r‚þuh™t
rnËtƒu yuf h‚e fM‚qhe, yuf {tËt fuËh y™u [kŒ™ ytrŒ ftc-÷tfztk ytð~Þf‚t™wËth ÷uðt
òuEyu.
ðuŒe : - …wÁ»t W¼tu hne {tÚtt ‚hV ntÚt ô[t fhu ‚ux÷e ÷tkƒe, Ëtzt ºtý ntÚt …rh{tý W…hÚte
…ntu¤e y™u ‚ux÷e Ÿze, ™e[u ‚r¤Þt{tk yuf ðU‚ sux÷e ðuŒe ƒ™tððe.
ðuŒe{tk ™e[uÚte ÷E™u yÄeo Ÿ[tE ËwÄe Ër{Ätytu-ftc ¼he™u, ‚u™t …h {]‚Œun™u ht¾e™u
…Ae ƒL™u …tïo ¼t„{tk y™u W…h Ëthe he‚u Ër{Ätytu™u „tuXðe™u, At‚e ytrŒ …h f…qh ht¾e™u,
f…qhÚte «Œe fhu÷t yÂø™™u r[‚t{tk Œt¾÷ fhe™u, ßÞthu yÂø™ «ßðr÷‚ ÚtE òÞ, íÞthu yt
yæÞtÞ™t MðtntL‚ {kºttuÚte …w™: …w™: ytð]r¥t îtht ½e ntu{e™u þƒ™tu Ëthe he‚u Œtn fhðtu.
yt he‚u fhðtÚte Œtn fh™th™u Þ¿t™t V÷™e «tr ÚttÞ Au. þƒ™u fŒe …ý ¼qr{{tk Œtxðwk
™rn, sk„÷{tk Atuzðwk ™rn. ‚u{s …týe{tk zwƒtzðwk ™rn. þƒ™tu Œtn fÞto rð™t ‚u™t ËkƒkÄeytu
{nt…t…™u «t ÚttÞ Au; fthýfu {]‚ Œun™t rðf]‚ þhehÚte yrÄf Œw„OÄ Vu÷tðtÚte [u‚™ y™u sz
…ŒtÚttuo{tk [«týeytu y™u y«týeytu{tk]yËkÏÞ htu„tu Wí…L™ ÚttÞ Au. ‚uÚte …qðtuoõ‚ rðrÄÚte þƒ™tu
Œtn fhðt{tk ¼ÿ = fÕÞtý Au; yLÞÚtt ™rn. (1)
ÁŒÇèÿ— SflÊ„UÊfi øãº˝Êÿ SflÊ„UÊ ŸˇÊfiòÊèÿ— SflÊ„UÊ˘jK— SflÊ„UÊ flLfi§áÊÊÿ SflÊ„UÊfi–
ŸÊèÿÒ SflÊ„UÊfi ¬ÍÆÃÊÿ SflÊ„UÊfiH 2H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u þheh™tk Œtn-f{o{tk çÎxæì|²:-rŒþtytu{tk ntu{ fhu÷ nw‚ ÿÔÞtu™t
746 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
„{™ yÚtto‚T …ntU[tzðt {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, ™‹Îíæ²-[kÿ÷tuf™e «tr™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt,
Ýÿæ~æï|²:-™ûtºttu™t «ftþ™e «tr™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, ¥Îì|²:-s÷tu{tk „{™ fhðt {txu
S±æãæ-ËíÞr¢Þt, ±L‡ææ²-Ë{wÿ ytrŒ{tk „{™™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, Ýæ|²ñ-™tr¼™u ƒt¤ðt {txu
S±æãæ-ËíÞr¢Þt, Ðê„æ²-…rðºt fhðt {txu S±æãæ-Mðtnt ™t{f ËíÞr¢Þt™tu Ëk«Þtu„ fhtu. (2)
¼tðtÚto : {™w»Þ …qðtuoõ‚ rðrÄÚte þheh™tu Œtn fhe™u-ƒt¤e™u Ëðo rŒþtytu{tk þheh™tk yðÞðtu™u
yÂø™ îtht Vu÷tðu-…ntU[tzu. (2)
flÊø SflÊ„UÊfi ¬˝ÊáÊÊÿ SflÊ„UÊfi ¬˝ÊáÊÊÿ SflÊ„UÊfi–
øˇÊÈfi· SflÊ„UÊ øˇÊfiÈ· SflÊ„UÊ üÊÊòÊÊfiÿ SflÊ„UÊ üÊÊòÊÊfiÿ SflÊ„UÊfiH 3H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u {]‚ þheh™e ±æ™ï-ðtýe RrLÿÞ ËkƒkÄe ntu{™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt,
Ðíæ‡ææ²-þheh™tk yðÞðtu™u s„‚™t ðtÞw{tk …ntU[tzðt™u S±æãæ-ËíÞr¢Þt, Ðíæ‡ææ²-Ä™ksÞ ™t{f
ðtÞw™u «t Útðt {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, ™ÿæé¯ï-yuf ™uºt„tu÷f™u ƒt¤ðt {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt,
™ÿæé¯ï-ƒeò ™uºt„tu÷f™u ƒt¤ðt {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, Ÿææï~ææ²-yuf ©tuºt„tu÷f-ft™™t rð¼t„™u
{txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt, Ÿææï~ææ²-ƒeò ©tuºt „tu÷f™t rð¼t„™u {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt. Mðtnt yt þçŒ
ƒtu÷e™u Wõ‚ ½e™e ytnwr‚ytu r[‚t{tk yt…ðe. (3)
¼tðtÚto : su ÷tuftu Ëw„kÄÞwõ‚ ½]‚ ytrŒ Ët{„úeÚte {]‚ þheh™tu Œtn fhu Au, ‚uytu …wÛÞ¼t„e
Īu Au. (3)
◊Ÿfi‚— ∑§Ê◊◊Ê∑fiͧ$à flÊø— ‚àÿ◊fi‡ÊËÿ–
¬‡ÊÍÆŸÊú M§¬◊ãŸfiSÿ ⁄U‚Ê ÿ‡Ê— üÊË— üÊfiÿÃÊ¢ ◊Áÿ SflÊ„UÊfiH 4H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu su{ nwk S±æãæ-ËíÞr¢ÞtÚte yu{ yt„¤ y™u …tA¤ fnu÷ «fthÚte {]‚
þhehtu™tu yÂø™Œtn fhe™u }æݨ:-yk‚:fhý y™u ±æ™:-ðtýe™t ¨y²}æì-ËíÞ ð[™tu™u, ÜUæ}æ}æì-
RåAt…qŠ‚™u, ¥æÜêUç„}æì-WíËtn™u ÐàæêÝæ}æì-„tÞ ytrŒ …þwytu™tk MÐ}æì-ËwkŒh MðY…™u ¥àæè²-«tÂ
fhwk Awk; su{ }æç²-{ws Sðtí{t™u ¥‹ÝS²-¾tðt ÞtuøÞ ytuŒ™ =¼t‚ ytrŒ™t Ú¨:-{Äwh ytrŒ
hË, ²àæ:-feŠ‚ y™u Ÿæè:-þtu¼t ðt yiïÞo Ÿæ²„æ}æì-«t ÚttÞ; ‚u{ ‚{u …ý ‚u™u «t fhtu, ‚Útt
yu ðtýe ytrŒ ‚{™u «t ÚttÞ. (4)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu W¥t{ rð¿tt™, WíËtn y™u ËíÞ ð[™tuÚte {]‚ þhehtu™tu rðrÄ…qðof yÂø™Œtn
fhu Au, ‚uytu …þw, «ò, Ä™ y™u yL™ ytrŒ™u …wÁ»ttÚto îtht «t fhu Au. (4)
¬˝¡Ê¬fiÁ× ‚|ê÷˝ÿ◊ÊfiáÊ— ‚◊˝Ê≈˜UÔ ‚ê÷ÎfiÃÊ flÒ‡flŒfl— ‚fiú‚ãŸÊ ÉÊ◊¸— ¬˝flfiÎÄÃSá
747 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
˘ ©Ulfià ˘ •Ê|‡flŸ— ¬ÿfiSÿÊŸËÿ◊ÊfiŸ ¬ÊÒcáÊÊ Áflfic¬ãŒ◊ÊfiŸ ◊ÊL§Ã— ÄÀÊÕfiŸ˜Ô– ◊ÒòÊ—
‡Ê⁄fiUÁ‚ ‚ãÃʃÿ◊ÊfiŸ flÊÿ√ÿ~Ê ÁOÔURÿ◊ÊfiáÊ ˘ •ÊÇŸÿÊ „ÍUÆÿ◊ÊfiŸÊ flÊÇÉÊÈÆ×H 5H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su Eïh™t îtht ¨ç}|æí²}ææ‡æ:-ËBÞfT …tu»tý ðt Äthý fhðt ÞtuøÞ, ¨}æíæÅì-
ËBÞfT «ftþ{t™, ±ñEÎï±:-Ëðo Œuð yÚtto‚T rŒÔÞ Sðtu ðt …ŒtÚttuoÚte ËkƒkÄ ht¾™th, ¨¢¨‹Ý:-ËBÞfT
«t Út™th, Íæ}æü:-…rðºt, „ï…:-‚us MðY…, Ðí±ëv„:-þhehÚte …]ÚtfT, ©l„:-W…h „r‚ fh™th,
¥æçà±Ý:-«tý–y…t™ ËkƒkÄe ‚us ¥æÝè²}ææÝï-ËðoºtÚte «t вç¨-s÷{tk Ðæñc‡æ:-…]rÚtðe ËkƒkÄe
‚us, ç±cЋÎ}ææÝï-rðþu»t „r‚{tk }ææL„:-{™w»ÞŒunËkƒkÄe, ‚Útt vHƒÝì-®nËt fh™th, }æñ~æ:-r{ºtÚte
ËkƒkÄ ht¾™th, ¨‹„æIJ}ææÝï-rðM‚th ðt …t÷™™u {txu àæÚç¨-‚¤tð{tk ±æ²Ã²:-ðtÞw{tk rðã{t™,
çO²}ææ‡æ: -÷ßòþe÷, ¥æxÝï²:-yÂø™™t „wýtuÚte Þwõ‚, ãê²}ææÝ:-W…Œuþ fhðt ÞtuøÞ, ±æÜUì-
ƒtu÷™th, ãé„:-W…Œuþ fhu÷t y™u Ðí…æÐç„:-«ò™t …t÷f Sð ¨}|æë„:-ËBÞfT …tu»tý ðt Äthý
fhu÷t Au; ‚u s …h{tí{t™e ‚{u W…tË™t fhtu. (5)
¼tðtÚto : ßÞthu yt Sð þheh™tu íÞt„ fhe™u …]rÚtðe ytrŒ Ëðo …ŒtÚttuo{tk ¼ú{ý fh‚tu ßÞtk-
íÞtk «rðü ÚtE™u yt{-‚u{ „r‚ fh‚tu f{to™wËth Eïh™e ÔÞðMÚtt y™wËth sL{ «t fhu Au,
íÞthu s Ëw«rËØ ÚttÞ Au. (5)
‚ÁflÃÊ ¬fi˝Õ◊˘„fiUãŸ|ÇŸ*mÃËÿfi flÊÿÈSÃÎÃËÿfi ˘ •ÊÁŒàÿ‡øfiÃÈÆÕ¸ øãº˝◊Êfi— ¬Üø◊
˘ ´§ÃÈ— ·cΔU ◊L§Ãfi— ‚åÃ◊ ’΄US¬ÁÃfi⁄Uc≈ÔU◊– Á◊òÊÊ Ÿfifl◊ flLfi§áÊÊ Œ‡Ê◊˘-ßãº˝fi
˘ ∞∑§ÊŒ‡Ê Áfl‡flfi ŒflÊ mÊfiŒ‡ÊH 6H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! yt Sð™u Ðíƒ}æï-þheh Atuz‚tk yt ¥ãÝì-rŒðËu ¨ç±„æ-ËqÞo, çm„è²ï-
ƒeò rŒðËuï ¥çxÝ:-yÂø™, „ë„è²ï-ºteò rŒðËu ±æ²é:-ðtÞw, ™„éƒïü-[tuÚtt rŒðËu ¥æçÎy²:-
ytrŒíÞ={rn™t, І™}æï-…tk[{tk rŒðËu - ™‹Îí}ææ:-[kÿ{t, ¯cÆï-Aêt rŒðËu «„é:-ðËk‚ ytrŒ }‚w,
¨Œ„}æï-Ët‚{t rŒðËu }æL„:-{™w»Þ ytrŒ «týeytu, ¥cÅ}æï-ytX{t rŒðËu ÏæëãSÐç„:-{tuxt™tu hûtf
Ëqû{ ðtÞw, ݱ}æï-™ð{t rŒðËu ç}æ~æ:-«tý, Îàæ}æï-Œþ{t rŒðËu ±L‡æ:-WŒt™, »ÜUæÎàæï-yr„Þth{u
rŒðËu §‹Îí:-rðãw‚T y™u mæÎàæï-ƒth{u rŒðËu ç±Eï- Ëðo Îï±æ:-rŒÔÞ yÚtto‚T W¥t{ „wýtu «tÂ
fhu Au. (6)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ßÞthu yu Sð þheh™u Atuzu Au, íÞthu ËqÞo«ftþ ytrŒ …ŒtÚttuo™u «tÂ
fhe™u, Úttuztu Ë{Þ ¼ú{ý fhe™u, …tu‚t™tk f{tuo™u y™wËth „¼toþÞ{tk sE™u, þheh Äthý fhe™u
sL{ ÷u Au, íÞthu …wÛÞ y™u …t… f{o™t fthýu Ëw¾ y™u Œw:¾ Y… V¤ ¼tu„ðu Au. (6)
©Uª˝‡øfi ÷Ë◊‡ø äfl~ÊãÇø œÈÁŸfi‡ø–
‚Ê‚uÔUÊ°‡øÊfiÁ÷ÿÈÆÇflÊ øfi ÁflÁˇÊ¬— SflÊ„UÊfiH 7H
748 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! {]íÞw™u «t ÚtÞu÷ Sð S±æãæ-…tu‚t™tk f{oÚte ©xæí:-‚eðú ™-y™u þtL‚
Mð¼tððt¤tu, |æè}æ:-¼Þkfthe ™-y™u r™¼oÞ, Š±æ‹„:-ykÄfth ™-y™u «ftþ™u «tÂ, {éçÝ:-ftk…‚tu
™-y™u r™»fk…, ¨æ¨uæÝì-þe½ú = yíÞk‚ Ën™þe÷ ™-y™u yËn™þe÷, ¥ç|æ²éx±æ-Ëðoºt r™Þ{Äthe
= ËkÞwõ‚ ™-y™u rðÞwõ‚ ƒÄtÚte y÷„ Út™th y™u ç±çÿæÐ:-rðûtu…™u «t ÚttÞ Au. (7)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su Sð …t…t[hýÞwõ‚ Au ‚u W„ú, su Ä{to[hýÞwõ‚ Au ‚u þtL‚, su
¼Þ «Œt™ fh™th Au ‚u ¼Þkfh, su ¼ÞÞwõ‚ Au ‚u ¼e‚, su y¼Þ «Œt™ fh™th Au ‚u r™¼oÞ,
su yrðãtÚte Þwõ‚ Au ‚u ykÄfthÚte ytð]¥t, su rðît™ Þtu„e Au ‚u «ftþÞwõ‚, su yrs‚urLÿÞ Au
‚u [k[¤, su rs‚urLÿÞ Au ‚u y[k[÷ = þtL‚ [fnuðtÞ Au yt he‚u yt ƒÄt Sðtu ] …tu‚-…tu‚t™t
f{oV¤tu™u Ën™ fh‚t ËkÞwõ‚ [ƒ™e™u]rðûtu…™u «t fhe™u yt ËkËth{tk r™íÞ ¼ú{ý fh‚tu hnu
Au; ‚u{ òýtu. (7)
•|ÇŸúNUŒfiÿŸÊ‡ÊÁŸfiú NUŒÿʪ˝áÊfi ¬‡ÊÈƬÁ®Ã¯ ∑ΧàSŸNUŒfiÿŸ ÷fl¢ ÿÄŸÊ– ‡ÊflZ
◊ÃfiSŸÊèÿÊ◊ˇÊÊfiŸ¢ ◊ãÿÈŸÊfi ◊„UÊŒfl◊fiã× ¬‡Ê¸√ÿŸÊª˝¢ Œfl¢ flfiÁŸcΔÈUŸÊfi flÁ‚cΔU„UŸÈÆ—
Á‡ÊXÔUËfiÁŸ ∑§Ê‡ÿÊfièÿÊ◊˜ÔH 8H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! yu {]‚ Sð NβïÝ-ÓŒÞY… yðÞðÚte ¥çxÝ}æì-yÂø™™u, Nβæxæíï‡æ-ӌޙt
y„ú¼t„Úte ¥àæçÝ}æì-rðãw‚T™u ÜëUySÝNβïÝ-Ëk…qýo ӌޙtk yðÞðtuÚte ÐàæéÐç„}æì-…þwytu™t …t÷f,
s„‚™t f‚to, Áÿ, Ëðo «týtu™t nu‚w …h{uïh™u, ²vÝæ-Þf]‚Y… þheh™tk yðÞðtuÚte |æ±}æì-ËðoÔÞt…f
Eïh™u, }æ„SÝæ|²æ}æì-ӌޙt …tïo yðÞðtuÚte àæ±ü}æì-rð¿tt‚t Eïh™u, }拲éÝæ-Œwüt[the y™u …t…™t
«r‚ ð‚o{t™ ¢tuÄÚte §üàææÝ}æì-Ëðo s„‚™t Mðt{e Eïh™u, ¥‹„:ÐàæüòïÝ-ytk‚rhf …tïo yðÞðÚte
}æãæÎï±}æì-{nt™ Œuð™u, ©xæí}æì-Îï±}æì-‚eûý Mð¼tððt¤t «ftþ{t™ Eïh™u, ±çÝcÆéÝæ-ytLºt rðþu»tÚte
±ç¨cÆãÝé:-yíÞk‚ ðtË™u {txu htò™e Ë{t™ r[ƒwfðt¤t s™™u, ÜUæïà²æ|²æ}æì-ftuþ = WŒh{tk hnu÷tk
ƒu {tkË®…ztuÚte çàæXèçÝ-òýðt y™u «t fhðt ÞtuøÞ Ëw¾tu™u «t fhu Au; ‚u{ ‚{u òýtu. (8)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu [þheh™t] Ëðo yk„tuÚte Ä{to[hý, rðãt„úný, ËíËk„ y™u s„Œeïh™e
W…tË™t fhu Au, ‚uytu ð‚o{t™ y™u ¼rð»Þ™t sL{tu™wk Ëðo Ëw¾ «t fhu Au. (8)
©Uª˝¢ ÀÊÊÁ„fiUß Á◊òÊú ‚ÊÒflfi˝àÿŸ L§º˝¢ ŒÊÒfl˝¸àfiÿŸãº˝¯ ¬˝∑˝§Ë«UŸfi ◊L§ÃÊ ’ÀÊfiŸ ‚ÊäÿÊŸ˜Ô
¬˝◊ÈŒÊfi– ÷flSÿ ∑§áΔUKfiú L§º˝SÿÊfiã× ¬Ê‡√ÿZ ◊fi„UÊŒflSÿ ÿ∑fiΧë¿Ufl¸Sÿfi flÁŸcΔÈU—
¬‡ÊÈƬÃfi— ¬È⁄UËÃØÔH 9H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! „¼toþÞ{tk ÂMÚt‚ ðt ƒnth hnu÷ Sð - Hæïçã„ïÝ-þwØ hõ‚Úte ©xæí}æì-
‚eûý „wý™u, ¨æñ±yí ²ïÝ-©uc f{oÚte ç}æ~æ}æì-«tý™e Ë{t™ r{ºt™u, Îíæ±
ñ yüí ²ïÝ-Œwüt[hýÚte LÎí}æì- hztð™th™u,
749 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÐíÜíUèÇïÝ-W¥t{ rðnthÚte §‹Îí}æì-…h{ yiïÞo ðt rðãw‚T™u, ÏæHïÝ-ƒ¤Úte }æL„: W¥t{ {™w»Þtu™u, Ðí}æéÎæ-
yíÞk‚ yt™kŒÚte ¨æŠ²æÝì-rËrØ fhðt ÞtuøÞ …ŒtÚttuo™u, |æ±S²-«þkrË‚ Út™th …wÁ»t™t ÜU‡ÆK}æì-
fkX{tk hnu÷t Mðh™u, LÎíS²-Œwütu™u hztð™th s™™t ¥¢„:ÐæÔòü}æì-ykŒh™t …tïo yðÞð™u }æãæÎï±S²-
{nt™ rðît™T™t ²ÜëU„ì-ÓŒÞ{tk hnu÷ ÷t÷ ®…z™u, àæ±üS²-Ëw¾ŒtÞf {™w»Þ™t ±çÝcÆé:- ytkºt
rðþu»t™u ÐàæéЄï:-…þwytu™t hûtf …wÁ»t™t ÐéÚè„„ì-ӌޙe ™tze™u «t fhu Au. (9)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ ŒunÄthe [Sð] hõ‚ ytrŒÚte W„ú ytrŒ Mð¼tðtu™u «t fhu Au,
‚u{ Sð „¼toþÞ{tk …ý «t fhu Au. (9)
ÀÊÊ◊fièÿ— SflÊ„UÊ ÀÊÊ◊fièÿ— SflÊ„UÊfi àflø SflÊ„UÊfi àflø SflÊ„UÊ ÀÊÊÁ„UfiÃÊÿ SflÊ„UÊ
ÀÊÊÁ„UfiÃÊÿ SflÊ„UÊ ◊ŒÊfièÿ— SflÊ„UÊ ◊ŒÊfièÿ— SflÊ„UÊfi ◊Êú‚èÿ— SflÊ„UÊfi ◊Êú‚èÿ—
SflÊ„UÊ SŸÊflfièÿ— SflÊ„UÊ SŸÊflfièÿ— SflÊ„UÊSÕèÿ— SflÊ„UÊSÕèÿ— SflÊ„UÊfi ◊îÊèÿ—
SflÊ„UÊfi ◊îÊèÿ— SflÊ„UÊfi– ⁄UÃfi‚ SflÊ„UÊfi ¬Êÿfl SflÊ„UÊfiH 10H
…ŒtÚto : {™w»Þtuyu Œtnf{o{tk ½e ð„uhuÚte Hæï}æ|²:-íð[t™e W…h™t ðt¤ {txu S±æãæ-ËíÞr¢Þt
yu þ猙tu, Hæï}æ|²:-™¾ ytrŒ™u {txu S±æãæ, y±™ï-þheh™e íð[t ƒt¤ðt™u S±æãæ, y±™ï-ykŒh™e
íð[t ƒt¤ðt™u S±æãæ, Hæïçã„æ²-÷tune ƒt¤ðt™u S±æãæ, Hæïçã„æ²-ÓŒÞ{tk ÂMÚt‚ ÷tun ®…z ƒt¤ðt™u
S±æãæ, }æïÎæï|²: ÂM™øÄ Ät‚wytu™u ƒt¤ðt™u S±æãæ, }æïÎæï|²:-þheh™t yðÞðtu™u ytÿo fh™th yðÞðtu™u
ƒt¤ðt™u S±æãæ, }æ梨ï|²:-ƒnth™t {tkËtu™u ƒt¤ðt™u S±æãæ, }æ梨ï|²:-ykŒh™t {tkËtu™u ƒt¤ðt™u
S±æãæ, SÝæ±|²:-MÚtq÷ ™tzeytu™u ƒt¤ðt™u S±æãæ, SÝæ±|²:-ykŒh™e Ëqû{ ™tzeytu™u, rþhtytu™u
ƒt¤ðt™u S±æãæ, ¥Sƒ|²:-þheh™t frX™ yðÞð yÂMÚt = ntzftkytu™u ƒt¤ðt™u S±æãæ, ¥Sƒ|²:
Ëqû{ yÂMÚtY… yðÞðtu ({]Œw yÂMÚtytu™)u ƒt¤ðt™u S±æãæ, }æÁ…|²:-yÂMÚt™e ykŒh™e Ät‚w =
{ßò™u ƒt¤ðt™u S±æãæ, }æÁ…|²:-Wõ‚ Ät‚w™t yL‚„o‚ ¼t„™u ƒt¤ðt™u S±æãæ, Úï-ðeÞo™u
ƒt¤ðt™u S±æãæ, Ðæ²±ï-…tÞw = „wŒtY… yðÞð™u ƒt¤ðt™u S±æãæ Mðtnt ™t{f ËíÞr¢Þt™tu [yu
þ猙tu Ëðo yðÞðtu™u ƒt¤ðt™t {txu Ëðo™e ËtÚtu Mðtnt þ猙t yÚto™tu] ËŒt «Þtu„ fhðtu.
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ßÞtk ËwÄe ÷tu{ = Ykðtzt™t ƒt¤ðtÚte ÷E™u ðeÞo ËwÄe [yðÞðtu] ¼M{
ÚtE òÞ, íÞtk ËwÄe [r[‚t{tk] ½e y™u ftc ™t¾‚t hnuðwk òuEyu. (10)
•ÊÿÊ‚Êÿ SflÊ„UÊfi ¬˝ÊÿÊ‚Êÿ SflÊ„UÊfi ‚¢ÿÊ‚Êÿ SflÊ„UÊfi ÁflÿÊ‚Êÿ SflÊ„UÊfilÊ‚Êÿ
SflÊ„UÊfi– ‡ÊÈÆø SflÊ„UÊ ‡ÊÊøfià SflÊ„UÊ ‡ÊÊøfi◊ÊŸÊÿ SflÊ„UÊ ‡ÊÊ∑§Êfiÿ SflÊ„UÊfiH 11H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ¥æ²æ¨æ²-ËðoºtÚte Ëw¾ «t fhðt {txu S±æãæ-yu þ猙tu, Ðíæ²æ¨æ²-
sðt™u {txu S±æãæ, ¨¢²æ¨æ²-Ëthe he‚u [t÷ðt™u {txu S±æãæ, ç±²æ¨æ²-rðrðÄ ðM‚wytu™e «tr™u
750 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
{txu S±æãæ, ©læ¨æ²-Qæðo „r‚™u {txu S±æãæ, àæé™ï-…rðºt Útðt {txu S±æãæ, àææï-þwrØ fh™tht™u
{txu S±æãæ, àææï™}ææÝæ²-rð[thtu™t «ftþ™u {txu S±æãæ y™u àææïÜUæ²-su{tk þtuf ÚttÞ Au, ‚u™u {txu
S±æãæ-[yu™tu yÚto - ËíÞr¢Þt]þ猙tu «Þtu„ fhtu.
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu …wÁ»ttÚto ytrŒ™e rËrØ™u {txu ËíÞðtýe, ËíÞƒwrØ y™u ËíÞr¢Þt fhðe
òuEyu. suÚte ŒuntL‚h ‚Útt sL{tL‚h{tk {k„÷ ÚttÞ. (11)
ìfi‚ SflÊ„UÊ Ãåÿfià SflÊ„UÊ Ãåÿfi◊ÊŸÊÿ SflÊ„UÊfi Ã#Êÿ SflÊ„UÊfi ÉÊ◊ʸÿ SflÊ„UÊfi–
ÁŸc∑ΧfiàÿÒ SflÊ„UÊ ¬˝Êÿfi|‡øûÿÒ SflÊ„UÊfi ÷·¡Êÿ SflÊ„UÊfiH 12H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! „Шï- «‚t…™u {txu S±æãæ, „Œ²„ï-Ëk‚t… …t{™th™u {txu S±æãæ, „Œ²}ææÝæ²-
‚t…-„h{e «t ÚtÞu÷™u {txu S±æãæ, „Œ„æ²-‚…u÷t™u {txu S±æãæ, Íæ}ææü²-rŒðË Útðt™u {txu S±æãæ,
çÝcÜëUy²ñ-r™ðthý™u {txu S±æãæ, Ðíæ²çpy²ñ-…t… r™ðthý™u {txu S±æãæ-y™u |æ﯅æ²-Ëw¾™u {txu
S±æãæ-ËíÞr¢Þt yu þ猙tu r™hk‚h «Þtu„ fhtu. (12)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu «týtÞt{ ytrŒ ËtÄ™tu îtht Ëðo rfÂÕð»t = …t…™wk r™ðthý fhe™u MðÞk
Ëw¾ «t fhðwk òuEyu ‚Útt yLÞtu™u «t fhtððwk òuEyu. (12)
ÿ◊Êÿ SflÊ„UÊ˘ãÃfi∑§Êÿ SflÊ„UÊfi ◊ÎÆàÿfl SflÊ„UÊfi– ’˝rÊÔfiáÊ SflÊ„UÊfi ’˝rÊÔ„UàÿÊÿÒ SflÊ„UÊ
Áfl‡flfièÿÊ Œflèÿ— SflÊ„UÊ lÊflÊfi¬ÎÁÕflËèÿÊúSflÊ„UÊfiH 13H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚{u ²}ææ²-r™Þk‚t LÞtÞtÄeþ ðt ðtÞw™u {txu S±æãæ-yt þ猙tu, ¥‹„ÜUæ²-
™tþf ft¤™u {txu S±æãæ, }æëy²±ï-«týíÞt„ fhtð™th Ë{Þ™u {txu S±æãæ, Ïæíræ‡æï-ËðoÚte {nt™
…h{tí{t ðt ƒúñ¿tt™e rðît™™u {txu S±æãæ, Ïæíræãy²æ²ñ-ƒúñ yÚtto‚T ðuŒ, Eïh ðt rðît™™e níÞt™t
r™ðthý {txu S±æãæ; ç±Eï|²:-Ëðo Îï±ï|²:-rŒÔÞ„wýtuÚte Þwõ‚ rðît™tu ðt s¤ ytrŒ …ŒtÚttuo™u {txu
S±æãæ-y™u læ±æÐë烱è|²æ}æì-ËqÞo ‚Útt ¼qr{™t þtuÄ™™u {txu S±æãæ-™t{f ËíÞr¢Þt™tu «Þtu„
fhtu. (13)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu LÞtÞ ÔÞðMÚtt™wk …t÷™ fhe™u, yÕ… ytÞw{tk {]íÞw™wk r™ðthý fhe™u, Eïh
y™u rðît™tu™wk Ëuð™ fhe™u, ƒúñníÞt ytrŒ Œtu»ttu™wk r™ðthý fhe™u ‚Útt Ë]rürðãt™u òýe™u yLíÞurü
r¢Þt fhu Au, ‚uytu Ëðo™u {k„÷ «Œt™ fh™th ƒ™u Au. ËŒt yt he‚u - rðrÄÚte {]‚f þheh™u ƒt¤e™u
Ëðo™t Ëw¾™e ð]rØ fhðe òuEyu. (13)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk yLíÞurü f{o™wk ðýo™ ntuðtÚte yt yæÞtÞ™t yÚto™e
…qðo yæÞtÞ{tk «r‚…trŒ‚ yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au, ‚u{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ »ÜUæïÝ™y±æôÚàææïùŠ²æ²: JJ
751 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
JJ ¥ƒ ™y±æôÚàææùŠ²æ²æÚ}|æ: JJ
•Ù3◊˜Ô Áfl‡flÊfiÁŸ Œfl ‚ÁflÌȸÁ⁄UÃÊÁŸ ¬⁄UÊfi ‚Èfl– ÿŒ˜ ÷º˝¢ Ã㟠•Ê‚ÈfiflH
߸‡ÊÊ flÊSÿ~Á◊Œú ‚flZ ÿ|à∑§Üø ¡ªfiàÿÊ¢ ¡ªfiØԖ
ßfi àÿÄßfi ÷ÈÜ¡ËÕÊ ◊Ê ªfiÎœ— ∑§Sÿfi |SflhŸfi◊˜ÔH 1H
…ŒtÚto : nu {™w»Þ ‚wk ²„ì-su §Î}æì-«f]r‚Úte ÷E™u …]rÚtðe ËwÄe ¨±ü}æì-Ëðo …xæy²æ}æì-[÷tÞ{t™
Ë]rü{tk …xæ„ì-sz-[u‚™ s„‚T Au, ‚u §üàææ-Eïh yÚtto‚T Ëf÷ yiïÞo Ëk…L™, ËðoþÂõ‚{t™ …h{tí{t™t
îtht ±æS²-ytåAtrŒ‚ yÚtto‚T yr¼ÔÞt ÚtÞu÷ Au. „ïÝ-‚uÚte y²v„ïÝ-íÞt„…qðof yÚtto‚T s„‚Úte
r[¥t nxtðe™u |æ醅èƒæ:-¼tu„tu™tu W…Þtu„ fh.
ôÜU ™-…hk‚w ÜUS², çS±„ì-yt Ä™ ftu™wk Au. yÚtto‚T ftuE™wk …ý ™Úte, yux÷t {txu ftuE™t …ý
{Ý}æì-Ä™ yÚtto‚T ðM‚w{tºt™e }ææ+xæë{: yr¼÷t»tt ™t fh. (1)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu Eïh™tu zh ht¾u Au fu, ‚u y{™u ËŒt ËðoºtÚte òuE hnu÷ Au, ‚Útt yt
ËkËth EïhÚte ÔÞt Au y™u Eïh Ëðoºt hnu÷ Au.
yt he‚u Eïh™u ÔÞt…f y™u yL‚Þto{e r™rù‚ Y…{tk òýe™u [su] fŒe…ý yLÞtÞ…qýo yt[hýÚte
ftuE™tu …ý ftuE …ý …ŒtÚto ÷uðt-„úný fhðt RåA‚tu ™Úte, ‚uytu ÄtŠ{f ƒ™e™u ÷tuf{tk yÇÞwŒÞ
= ËtkËtrhf WL™r‚ y™u …h÷tuf{tk r™:©uÞË = {tuûtY…e V¤™u «t fhe™u ËŒt yt™kŒ{tk hnu
Au. (1)
∑Æȧfl¸ãŸfl„U ∑§◊¸ÊfiÁáÊ Á¡¡ËÁfl·ë¿UÃú ‚◊Êfi—–
∞Æfl¢ àflÁÿ ŸÊãÿÕÃ~Ê˘|Sà Ÿ ∑§◊¸Ó ÁÀÊåÿà Ÿ⁄fiUH 2H
…ŒtÚto : {™w»Þ §ã-yt ËkËth{tk ÜU}ææüç‡æ-Ä{oÞwõ‚, ðuŒtuõ‚ r™»ft{ f{tuo™u ÜéU±üÝì-fh‚tk fh‚tk
»±-s àæ„}æì-Ëtu ¨}ææ:-ð»to ç……è籯ï„ì-Sððt™e RåAt fhu.
»±}æì-yt he‚u Ä{oÞwõ‚ f{o{tk «ð]¥t{t™ y±ç²-‚wk ÝÚï-ÔÞðnthtu™u [÷tð™th Sð™™t RåAwf
ƒ™e™u ÜU}æü-…tu‚t™t ftBÞ = {™tuhÚt™u {txu yÄ{oÞwõ‚, yðirŒf f{o{tk Ý çHŒ²„ï-r÷ Út‚tu ™Úte.
§„:-yt{ ðuŒtuõ‚ «fthÚte r¼L™ ¥‹²ƒæ-yLÞ «fth™t f{o{tk r÷Â Ý + ¥çS„-Útðt™tu y¼tð
Út‚tu ™Úte. (2)
¼tðtÚto : {™w»Þtu yt¤Ë™tu íÞt„ fhe™u, Ëðo™t ÿüt, LÞtÞtÄeþ …h{tí{t™u ‚Útt ‚u™e …t÷™
fhðt ÞtuøÞ yt¿tt™u {t™e™u þw¼ f{o fh‚tk ‚Útt yþw¼ f{tuo™tu íÞt„ fh‚tk, ƒúñ[Þo îtht rðãt
y™u Ëwrþûtt «t fhe™u, W…MÚt-RrLÿÞ™t ËkÞ{Úte ðeÞo™e ð]rØ fhe™u yÚtto‚T Qæðo„t{e ƒ™tðe™u
yÕ… ytÞw{tk s Út‚tk {]íÞw™u Œqh fhu, ‚u{s Þwõ‚ ytnth-rðnthÚte Ëtu ð»to ËwÄe™e ytÞw™u «t fhu.
su{-su{ {™w»Þ þw¼-©uc f{tuo{tk «Þí™þe÷ hnu Au, ‚u{-‚u{ …t… f{tuoÚte ‚u™e ƒwrØ r™ð]¥t
752 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÚttÞ Au, ‚uÚte rðãt, ytÞw y™u Ëwþe÷‚t ytrŒ „wýtu™e ð]rØ ÚttÞ Au. (2)
•‚ÈÆÿʸõ ŸÊ◊ à ÀÊÊ∑§Ê˘•ãœŸ Ã◊‚ÊflfiÎÃÊ—–
ÃÊ°Sà ¬˝àÿÊÁ¬fi ªë¿U|ãà ÿ ∑§ øÊfià◊„UŸÊ ¡ŸÊfi—H 3H
…ŒtÚto : su HæïÜUæ:-òuE þfu yuðt ÷tuftu ¥‹{ïÝ-ykÄfthY… „}æ¨æ-y¿tt™™t ytðhýÚte ¥æ±ë„æ:-
ËðoºtÚte ytð]¥t = ZkftÞu÷t ²ï, ÜïU, ™-y™u su ftuE ¥æy}æãÝ:-ytí{t™e rðhwØ yt[hý fh™tht
…Ýæ: {™w»Þtu Au, „ï-‚uytu ¥¨é²æü:-…tu‚t™tk «tý …tu»tý{tk ‚í…h, yrðãt ytrŒ Œtu»ttuÚte Þwõ‚ y™u
‚u™t ËkƒkÄeytu™e Ë{t™ …t…f{o fh™tht Ýæ}æ-«rËØ ntuÞ Au, „ï-‚uytu Ðíïy²-{]íÞw …Ae ¥çÐ-y™u
Sð‚tk …ý „æÝì-‚u Œw:¾ y™u y¿tt™Y… ykÄfthÚte Þwõ‚ ¼tu„tu™u xæÓÀç‹„-«t ÚttÞ Au. (3)
¼tðtÚto : ‚u s {™w»Þtu yËwh, ŒiíÞ, htûtË, r…þt[ y™u Œwü Au, su ytí{t{tk yLÞ y™u
ðtýe{tk yLÞ y™u f{o{tk swŒw yt[hý fhu Au. ‚uytu fŒe…ý yrðãtY…e Œw:¾Ët„h™u …th fhe™u
yt™kŒ™u «t fhe þf‚t ™Úte.
su ÷tuftu ytí{t{tk ntuÞ ‚uðwk {™Úte, {™{tk ntuÞ ‚uðwk ðtýeÚte y™u ðtýe{tk ntuÞ ‚uðwk f{o{tk
f…xhrn‚ yt[hý fhu Au, ‚uytu s Œuð, ytÞo, Ëti¼tøÞðt™ ÷tuftu Ëk…qýo ËkËth™u …rðºt fh‚t
hne™u, yt ÷tuf y™u …h÷tuf{tk y™w…{ Ëw¾™u «t fhu Au - ¼tu„ðu Au. (3)
•Ÿfi¡Œ∑¢§ ◊Ÿfi‚Ê ¡flËfiÿÊ ŸÒŸfigflÊ ˘ •ÊfiåŸÈflRŸ˜ Ô¬Ífl¸R◊·¸Ã˜Ô–
ÃhÊflfiÃÊ˘ãÿÊŸàÿfiÁà ÁÃcΔUûÊ|S◊fiãŸ¬Ê ◊ÊfiÃÁ⁄U‡flÊfi ŒœÊÁÃH 4H
…ŒtÚto : nu rðît™ {™w»Þtu ! su »ÜU}æì-yrî‚eÞ ƒúñ Au, ‚u ¥Ýï…„ì-fk…™ hrn‚ yÚtto‚T …tu‚t™e
yðMÚtt = MðY…Úte fŒe rð[r÷‚ Út‚tu ™Úte; ‚u }æݨ:-{™™t ðu„Úte …ý …±è²:-yr‚ ðu„ðt™
Ðê±ü}æì-Ëðo™tu y„úýe, …qýo ¥¯ü„ì-Ëðoºt ÔÞt ntuðtÚte {™Úte …ý «Út{ …ntU[™th ƒúñ Au.
»Ý„ì-yu …qðtuoõ‚ ƒúñ™u Îï±æ:-yrðît™ yÚtðt [ûtw ytrŒ RrLÿÞtu Ý, ¥æŒÝé±Ýì-«t fhe þf‚e
™Úte. „„ì-…hƒúñ MðÞk ç„cÆ„ì-…tu‚t™t MðY…{tk ÂMÚth hne™u …tu‚t™e y™k‚ ÔÞt…f‚tÚte {汄:-
rð»tÞtu™e ‚hV Œtuz™tht ¥‹²æÝì-‚u™t …tu‚t™t MðY…Úte r¼L™ {™, ðtýe, RrLÿÞtu ytrŒ™u ¥y²ïç„-
WÕ÷k½™ fhe òÞ Au, «t Út‚tu ™Úte.
„çS}æÝì-‚u Ëðoºt yr¼ÔÞt…f ÂMÚth ƒúñ{tk }ææ„çÚEæ-yL‚rhût{tk ðtÞw r¢Þtþe÷ hnu Au - yÚtto‚T
yL‚rhût{tk «týtu™u Äthý fh™th ðtÞw hnu Au - ‚u{ s Sð [‚u ƒúñ{tk] ¥Ð:-f{o{tk ðt r¢Þt™u
Î{æç„-Äthý fhu Au. ‚u{ òýtu. (4)
¼tðtÚto : Eïh y™k‚ ntuðtÚte ßÞtk-ßÞtk {™ òÞ Au, íÞtk-íÞtk «Út{Úte s Eïh ykŒh-ƒnth
ÔÞt y™u yt„¤ ÂMÚt‚ Au ‚u ƒúñ™wk ¿tt™ þwØ {™ îtht ÚttÞ Au. ‚u™u [ûtw ytrŒ RrLÿÞtu y™u
yrðît™ ÷tuftu òuE þf‚t ™Úte. ‚u MðÞk y[÷-ÂMÚth hnuðt A‚tk Ëðo Sðtu™u r™Þ{{tk [÷tðu
753 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Au y™u Äthý fhu Au, ‚u ƒúñ yr‚ Ëqû{ y™u y‚erLÿÞ ntuðtÚte ÄtŠ{f, rðît™T, Þtu„e™u s ‚u™tu
Ëtûttífth ÚttÞ Au; yLÞtu™u ™rn. (4)
ÃŒfi¡Áà ÃãŸÒ¡fiÁà ̘ԌÍÆ⁄U Ãmfi|ãÃ∑§–
ÃŒãÃ⁄UfiSÿ ‚fl¸Ó®Sÿ ÃŒÈÆ ‚fl¸Ó®SÿÊSÿ ’ÊsÔ×H 5H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! „Îìì-‚u ƒúñ »…ç„-{q¾tuo™e árüyu [t÷u Au; „„ì-‚u Ý, »…ç„-[t÷‚tu
™Úte y™u ‚u™u ftuE [÷tðe þf‚wk ™Úte. „„ì-‚u ÎêÚï-yÄ{toí{t, yrðît™T y™u yÞtu„eytuÚte Œqh hnu
Au yÚtto‚T fhtuztu ð»ttuo{tk …ý ‚uytu™u «t Út‚tu ™Úte.
„„ì-‚u ©-r™ùÞÚte s ¥ç‹„ÜïU-Ä{toí{t, rðît™, Þtu„eytu™e Ë{e… Au. „„ì-‚u ƒúñ ¥S²-
yt ¨±üS²-Ëðo s„‚ y™u Sðtu™e ¥‹„:-ykŒh rðhts{t™ Au. „„ì-‚u ©-r™ùÞÚte ¥S², ¨±üS²-
yt Ëðo «íÞût y™u y«íÞût s„‚™e Ïæçã:-ƒnth …ý rðhts{t™ Au; yu{ r™rù‚ òýtu.
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ‚u ƒúñ {q¾tuo™e árüyu fk…™ fh‚tu ntuÞ ‚uðtu [t÷u Au […hL‚w ðtM‚ð{tk]
‚u ÔÞt…f ntuðtÚte …tu‚t™t MðY…Úte - Mðt¼trðf Y…Úte fŒe…ý [÷tÞ{t™ Út‚tu ™Úte.
su ÷tuftu ‚u™e yt¿tt™e rðÁØ yt[hý fhu Au, ‚uytu ‚u™e «tr™u {txu ßÞtk-íÞtk ¼xf‚t ntuðt
A‚tk ‚u™u òýe þf‚t ™Úte. suytu Eïh™e yt¿tt™wk …t÷™ fhu Au, ‚uytu yr‚ Ë{e… …tu‚t™t ytí{t{tk
ÂMÚt‚ ƒúñ™u «t fhe ÷u Au.
su ƒúñ Ëðo «f]r‚ ytrŒ […ŒtÚttuo]™e ƒnth y™u ykŒh™t yðÞðtu{tk ÔÞt…f ƒ™e™u yk‚Þto{e
Y…{tk Ëðo Sðtu™t Ë{M‚ …t…-…wÛÞY… f{tuo™u òýe™u ÞÚttÚto V¤ «Œt™ fhu Au, yu s ƒúñ™wk Ëðuoyu
æÞt™ [W…tË™t]fhðwk òuEyu y™u ƒÄtyu ‚u™tu zh ht¾ðtu òuEyu. (5)
ÿSÃÈ ‚fl¸ÊfiÁáÊ ÷ÍÆÃÊãÿÊà◊ãŸflÊŸÈƬ‡ÿfiÁÖ
‚fl¸÷ÍÆ÷fiÈ øÊà◊ÊŸ¢ ÃÃÊ Ÿ Áfl ÁøfiÁ∑§à‚ÁÃH 6H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²:-su rðît™ s™ ¥æy}æÝì-…h{tí{t™e ykŒh »±-s ¨±æüç‡æ-Ëðo |æê„æçÝ-
sz y™u [u‚™™u ¥ÝéÐà²ç„-rðãt, Ä{to[hý y™u Þtu„tÇÞtË fÞto …Ae æÞt™[ûtwÚte swyu Au.
²:, „é-y™u su rðît™ ¨±ü|æê„ï¯é-Ëðo «f]r‚ ytrŒ …ŒtÚttuo{tk ¥æy}ææÝ}æì-Ëðoºt ÔÞt…f …h{tí{t™u
™-…ý swyu Au, ‚u rðît™ „„:-yuðt ËBÞfT Œþo™ …Ae Ý, ç± ç™çÜUy¨ç„-ËðoÚtt ËkŒun™u «tÂ
Út‚t ™Úte; ‚u{ ‚{u òýtu. (6)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su ÷tuftu ËðoÔÞt…f, LÞtÞfthe, Ëðo¿t, Ë™t‚™, Ëðtoí{t = Ëðo ytí{tytu™t
ytí{t y™u Ëðo™t ÿüt …h{tí{t™u òýe™u, Ëw¾-Œw:¾ y™u ntr™-÷t¼{tk …tu‚t™t ytí{t™e Ë{t™
Ëðo «týeytu™u òýe™u ÄtŠ{f ƒ™u Au, ‚uytu s {tuût™u «t fhu Au. (6)
754 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÿ|S◊ãà‚fl¸ÊfiÁáÊ ÷ÍÆÃÊãÿÊà◊ÒflÊ÷ÍfiÁm¡ÊŸÃ—–
ÃòÊ ∑§Ê ◊Ê„U— ∑§— ‡ÊÊ∑fi§˘ ∞∑§àfl◊fiŸÈƬ‡ÿfi×H 7H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²çS}æÝì-su …h{tí{t ¿tt™, rð¿tt™ y™u Ä{o™t rð»tÞ{tk ç±…æÝ„:-
ËBÞõ¿tt‚t s™™u {txu [yÚtto‚T rðþu»t fhe™u æÞt™árüÚte òu™th™u] ¨±æüç‡æ-Ëðo |æê„æçÝ-«týe{tºt
¥æy}ææ, »± …tu‚t™t ytí{t™e Ë{t™ s Ëw¾-Œw:¾ðt¤t ¥|æê„ì-ntuÞ Au; „~æ-‚u …h{tí{t{tk
rðhts{t™, »ÜUy±}æì-…h{tí{t™t yufíð-yrî‚eÞ ¼tð™u ¥Ýé, Ð಄:-y™wfq¤ Þtu„tÇÞtË îtht
Ëtûtt‚T òu™th Þtu„es™™u ÜU:-þwk }ææïã:-{tun y™u ÜU:-þwk àææïÜU:-þtuf ðt õ÷uþ ¥|æê„ì-ÚttÞ ?
yÚtto‚T ftuE {tun-þtuf Út‚t ™Úte. (7)
¼tðtÚto : su rðît™ ËkLÞtËe ÷tuftu …h{tí{t™e ËtÚtu ð‚o{t™ «týe{tºt™u …tu‚t™t ytí{t™e
Ë{t™ òýu Au, yÚtto‚T su{ …tu‚t™wk rn‚ RåAu Au, ‚u{ yLÞ «týeytu™t rð»tÞ{tk ÔÞðnth fhu
Au ‚Útt yuf{tºt yrî‚eÞ …h{tí{t™tk þhý™u «t fhu÷ Au, ‚uytu™u {tun, þtuf, ÷tu¼ ytrŒ Œtu»ttu
fŒe «t Út‚t ™Úte.
y™u suytu …tu‚t™t ytí{t™u ÞÚttð‚T he‚u òýe™u …h{tí{t™u òýu Au, ‚uytu ËŒt Ëw¾e hnu Au.
(7)
‚ ¬ÿ¸ªfiÊë¿ÈUÆ∑˝§◊fi∑§Êÿ◊fifl˝áÊ◊fiSŸÊÁfl⁄Uú ‡ÊÈÆh◊¬Êfi¬Áflh◊Ỗ– ∑§Áfl◊¸ÓŸË·Ë ¬fiÁ⁄U÷Í—
Sflfiÿê÷Íÿ¸ÊfiÕÊÃâÿÃÊ˘ÕʸŸ˜Ô √ÿ~ŒœÊë¿UʇflÃËèÿ— ‚◊Êfièÿ—H 8H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su ƒúñ àæéÜíU}æì-þe½úfthe, ËðoþÂõ‚{t™ ¥ÜUæ²}æì-MÚtq÷, Ëqû{ y™u fthý
þhehÚte hrn‚ Au, ¥±í‡æ}æì-rAÿhrn‚ y™u su™t ƒu xwfzt ÚtE þf‚t ™Úte, ¥SÝæç±Ú}æì-™tze ytrŒ
ƒkÄ™Úte hrn‚ Au, àæéh}æì-yrðãt ytrŒ Œtu»ttuÚte hrn‚ ntuðtÚte ËŒt …rðºt Au, ¥ÐæÐç±h}æì-su fŒe
…ý …t…Úte Þwõ‚, …t… fh™th y™u …t…Úte «u{ fh™th ™Úte, ‚u ÐçÚ+¥xææ„ì-Ëðoºt ÔÞt…f Au, su
ÜUç±:-Ëðo¿t, }æÝè¯è-Ëðo Sðtu™e {™tuð]r¥tytu™u òý™th, ÐçÚ|æê:-Œwü …t…eytu™tu r‚hMfth fh™th,
S±²}|æê:-y™trŒ MðY…, su™e ËkÞtu„Úte Wí…r¥t y™u rðÞtu„Úte rð™tþ Út‚tk ™Úte, su™t {t‚t-r…‚t
ftuE ™Úte y™u su™t „¼oðtË, sL{, ð]rØ y™u ûtÞ Út‚tk ™Úte, ‚u …h{tí{t àææౄè|²:-Ë™t‚™,
y™trŒMðY…Þwõ‚, …tu‚t™tk MðY…™e árüyu Wí…r¥t y™u rð™tþÚte hrn‚ ¨}ææ|²:-«òytu™u {txu
²æƒæ„‰²„:-ÞÚttÚto ¼tðÚte ¥ƒæüÝì-ðuŒtu îtht Ëðo …ŒtÚttuo™tu òÎ{æ„ì-rðþu»t fhe™u W…Œuþ yt…u Au.
¨:-‚u s …h{tí{t ‚{tht {txu W…tË™t fhðt ÞtuøÞ Au. (8)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! òu y™L‚ þÂõ‚{t™, ysL{t, y¾kz, ËŒt{wõ‚, LÞtÞfthe, r™{o÷
= þwØ fu …t…hrn‚, Ëðo¿t, Ëðo™t Ëtûte = áüt, r™Þk‚t y™u y™trŒMðY… ƒúñ Ë]rü™e ytrŒ{tk
MðÞk W…rŒü ðuŒtu îtht þçŒ, yÚto y™u ËkƒkÄ ƒ‚tð™the rðãt™tu W…Œuþ ™ fhu, ‚tu ftuE…ý rðît™
ƒ™e þfu ™rn y™u Ä{o-yÚto-ft{ y™u {tuût Y… V¤™u «t fhe þfu ™rn, yux÷t {txu yt ƒúñ™e
755 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
‚{u ÷tuftu ËŒt W…tË™t fhtu. (8)
•ãœãÃ◊— ¬˝ Áflfi‡Ê|ãà ÿ˘‚fiê÷ÍÁÃ◊ÈƬʂfiÖ
ÃÃÊ ÷Íÿfi ˘ ßfl à Ã◊Ê ÿ ˘ ©U ‚ê÷fiÍàÿÊú ⁄URÃÊ—H 9H
…ŒtÚto : ²ï-su ÷tuftu …h{uïh™u Atuze™u ¥¨}|æêç„}æì-y™trŒ, y™wí…L™, Ëíð, hs y™u ‚{tu-
„wýY… «f]r‚ ™t{f sz …ŒtÚto™u ©Ð樄ï-W…tË™eÞ {t™u Au „ï-‚uytu ¥‹{}æì-ytðhý fh™th „}æ:-
ykÄfth{tk Ðí-Ëthe he‚u ç±àæç‹„-«ðuþ fhu Au.
²ï-su ÷tuftu ¨}|æêy²æ}æì-{n¥t¥ðtrŒ MðY…{tk …rhý‚ ÚtÞu÷e Ë]rü{tk Ú„æ:-h{ý fhu Au, „ï-
‚uytu ©-r™:ËkŒun „„:-‚uÚte |æê², §±-yrÄf‚h „}æ:-yrðãtY… ykÄfth™u [Ðíç±àæç‹„]-«t ÚttÞ
Au. yÚtto‚T - ykÄfth{tk «ðuþ fhu Au. (9)
¼tðtÚto : su ÷tuftu Ë{M‚ sz s„‚™tk y™trŒ r™íÞ fthý = «f]r‚™tu W…tMÞY…{tk Mðefth
fhu Au, ‚uytu y¿tt™-yrðãt™u «t fhe™u ËŒt õ÷uþ = Œw:¾ ¼tu„ðu Au.
su ‚u fthý = «f]r‚Úte Wí…L™ ÚtÞu÷ …]rÚtðe ytrŒ MÚtq÷ yÚtðt Ëqû{ ftÞofthý ™t{f yr™íÞ
ËkÞtu„Úte Wí…L™ ftÞo s„‚™u W…tMÞ {t™u Au, ‚uytu ½tuh yrðãt-y¿tt™™u «t fhe™u ‚u™tÚte …ý
yrÄf‚h f÷uþ = Œw:¾ ¼tu„ðu Au, ‚uÚte ËÂå[Œt™kŒMðY… …h{tí{t™e s ËŒt W…tË™t fhðe òuEyu.
(9)
•ãÿŒflÊ„ÈU— ‚fiê÷flÊŒãÿŒÊfi„ÈUÆ⁄U‚fiê÷flÊØԖ
ßÁÃfi ‡ÊÈüÊÈ◊ œË⁄UÊfiáÊÊ¢ ÿ ŸSÃÁmfiøøÁˇÊ⁄UH 10H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ y{u {èÚæ‡ææ}æì-{uÄtðe, rðît™T, Þtu„es™tu™t ð[™ =W…Œuþ àæéŸæé}æ:-
Ëtk¼¤eyu Aeyu ²ï-suytuyu Ý:-y{™u „„ì-‚u Ëk¼qr‚ y™u yËk¼qr‚ ƒL™u™wk rððu[™ ç±™™çÿæÚï-
ÔÞtÏÞt…qðof Ë{òðu÷ Au ‚u Þtu„es™tu ¨}|æ±æ„ì-ËkÞtu„Úte Wí…L™ ftÞoÚte ¥‹²„ì »±-yLÞ s ftÞtuo
ðt V¤ ¥æãé:-ƒ‚tðu Au ‚Útt ¥¨}|æ±æ„ì-Wí…L™ ™ Út™th fthýÚte ¥‹²„ì-r¼L™ ftÞo ðt V¤ ¥æãé:-
ƒ‚tðu Au. §ç„-yu he‚u ‚{u …ý Ëtk¼¤tu.
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! su{ rðît™ ÷tuftu ftÞoY…e y™u fthýY…e ðM‚wÚte, ðûÞ{tý =yt„¤
fnuðt{tk ytð™th r¼L™-r¼L™ W…fth™u „úný fhu Au ‚Útt ‚u™t „wýtu™u òýe™u yLÞtu™u „úný fhtðu
Au-ƒ‚tðu Au.
‚u ftÞo y™u fthý™t „wýtu™u òýe™u yLÞtu™u sýtðu Au, ‚u{ ‚{u …ý r™ùÞ fhtu. (10)
‚ê÷fiÍ$à ø ÁflŸÊ‡Ê¢ ø ÿSÃmŒÊ÷ÿfiú ‚„U–
756 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
ÁflŸÊ‡ÊŸfi ◊ÎÆàÿÈ¢ ÃËàflʸ ‚ê÷fiÍàÿÊ◊ÎÃfi◊‡ŸÈÃH 11H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²:-su rðît™T ¨}|æêç„}æì-su{tk Ëðo …ŒtÚttuo Wí…L™ ÚttÞ Au ‚u ftÞoY… Ë]rü™u
™-y™u Ë]rü™t „wý-f{o-Mð¼tð™u ‚Útt ç±Ýæàæ}æì-su{tk …ŒtÚto rð™»x = yá~Þ ÚttÞ Au ‚u fthýY…
s„‚ yÚtto‚T «f]r‚™u ™-y™u ‚u™t „wý-f{o-Mð¼tð™u ¨ã-yuf ËtÚtu ©|æ²}æì- ƒL™u „„ì-‚u ftÞo
y™u fthý Y… s„‚™u ±ïÎ-òýu Au; ‚u rðît™ ç±ÝæàæïÝ-r™íÞMðY…™u òýðt™t fthýu }æëy²é}æì-
þheh y™u ytí{t™t rðÞtu„Úte Wí…L™ Œw:¾™u „蜱æü-…th fhe™u ¨}|æêy²æ-þheh, RrLÿÞ y™u
yL‚:fhýY… Wí…L™ Út™the ftÞoY…, Ä{oftÞo{tk «ð]¥t fhtð™the Ë]rü™t ËnÞtu„Úte ¥}æë„}æì-
{tuûtËw¾™u ¥àÝé„ï-«t fhu Au. (11)
¼tðtÚto : nu {™w»Þtu ! ftÞo = Ë]rü, fthý = «f]r‚ ™t{f ðM‚wytu r™hÚtof ™Úte. …hL‚w ‚{u
÷tuftu ftÞo y™u fthý yu ƒL™u™t „wý-f{o-Mð¼tð™u òýe™u, Ä{oÚte ÷E™u {tuût ËwÄe™tk ËtÄ™tu{tk
‚u™tu W…Þtu„ fhe™u, …tu‚t™t ytí{t™t ËkƒkÄe ftÞo ‚Útt fthý™tk rð¿tt™Úte y™u [ytí{t™e] r™íÞ‚t
[™t ¿tt™]Úte {]íÞw™t ¼Þ™tu íÞt„ fhe™u {tuût™e rËrØ fhtu. yt he‚u ftÞo = Ë]rü y™u fthý
= «f]r‚™t îtht r¼L™-r¼L™ Ä{torŒ y™u {tuûtrËrØY… V¤™u «t fhðt òuEyu. W…tË™t «fhý{tk
yt ftÞofthý™e yÚtto‚T Ë]rü y™u «f]r‚™e W…tË™t fhðt™tu r™»tuÄ Ë{sðtu òuEyu. (11)
•ãœãÃ◊— ¬˝ Áflfi‡Ê|ãà ÿ˘ÁflfilÊ◊ÈƬʂfiÖ
ÃÃÊ ÷Íÿfi ˘ ßfl à Ã◊Ê ÿ ˘ ©fiU ÁfllÊÿÊfiú ⁄URÃÊ—H 12H
…ŒtÚto : ²ï-su {™w»Þtu ¥ç±læ}æì-yr™íÞ™u r™íÞ, y…rðºt™u …rðºt, Œw:¾™u Ëw¾ y™u y™tí{t
= þhehtrŒ sz™u ytí{t = [u‚™ òýðtY… yrðãt Au, ‚u ¿tt™trŒ „wýtuÚte hrn‚, fthýY…
…h{uïhÚte r¼L™ sz ðM‚w™e ©Ð樄ï-W…tË™t fhu Au, „ï-‚uytu ¥‹{}æì-¿tt™ árü™u Ztkf™th „}æ:-
½tuh ykÄfth y™u yíÞk‚ y¿tt™{tk Ðí,ç±àæç‹„-«ðuþ fhu Au.
²ï-su …tu‚t™e ò‚™u …krz‚ {t™™tht ç±læ²æ}æì-þçŒ, yÚto y™u ‚uytu™t ËkƒkÄ™u òýðt {tºt
‚Útt yðirŒf yt[hý{tk Ú„æ:-h{ý fhu Au „ï-‚uytu ©-r™ùÞÚte s „„:-‚u™tÚte |æê², §±-yrÄf‚h
„}æ:-y¿tt™Y…e ykÄfth{tk «ðuþ fhu Au. (12)
¼tðtÚto : su su ¿tt™ ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ [u‚™ ðM‚w Au, ‚u ¿tt‚t y™u su yrðãtY… Au ‚u
{tºt ¿tuÞ fnuðtÞ Au. su [u‚™ ƒúñ yÚtðt ytí{t rðît™ ytí{t Au, ‚u s W…tË™t y™u Ëuð™
fhðt ÞtuøÞ Au. su ‚u™tÚte r¼L™ Au, ‚u W…tË™t ÞtuøÞ ™rn …hk‚w W…Þtu„ fhðt ÞtuøÞ Au.
su {™w»Þtu yrðãt, yÂM{‚t, ht„, îu»t y™u yr¼r™ðuþ yu …tk[ õ÷uþtuÚte Þwõ‚ Au, ‚uytu
…h{uïh™u Atuze™u ‚u™tÚte r¼L™ sz ðM‚w™e W…tË™t fhe™u {nt™ Œw:¾Ët„h{tk zqƒu Au.
su þçŒ, yÚto y™u ËkƒkÄ [þçŒtÚto y™u yLðÞ]{tºt ËkMf]‚ ¼t»tt ¼ýe™u ËíÞ¼t»tý y™u
…ût…t‚hrn‚ LÞtÞt[hýY…e Ä{o™wk …t÷™ fh‚t ™Úte, …hk‚w yr¼{t™e ƒ™e™u rðãt™tu r‚hMfth
fhe™u, yrðãt™u s {t™u Au; ‚uytu …ý yíÞk‚ y¿tt™Y…-ykÄfthY… Œw:¾Ët„h{tk r™hk‚h Œw:¾e
757 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
hnu Au. (12)
•ãÿŒflÊ„ÈU*fllÊÿÊfi ˘ •ãÿŒÊfi„ÈUÆ⁄UÁflfilÊÿÊ—–
ßÁÃfi ‡ÊÈüÊÈ◊ œË⁄UÊfiáÊÊ¢ ÿ ŸSÃÁmfiøøÁˇÊ⁄UH 13H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! ²ï-su rðît™ ÷tuftu Ý:-y{thu {txu ç±™™çÿæÚï-ÔÞtÏÞt fhe „Þt Au fu
ç±læ²æ:-…qðo{kºt{tk fnu÷e rðãt™wk ¥‹²„ì-swŒw s ftÞo ðt V¤ ¥æãé:-fnu÷ Au. ¥ç±læ²æ:-…qðo {kºt{tk
«r‚…trŒ‚ yrðãt™wk ¥‹²„ì, »±-swŒw s V¤ ¥æãé:-fnu÷ Au. §ç„-yu{ ‚u {èÚæ‡ææ}æì-ytí{¿tt™e
rðît™tu™e …tËuÚte „„ì-yu W…Œuþ y{u àæéŸæé}æ-Ëtk¼¤u÷ Au. (13)
¼tðtÚto : ¿tt™ ytrŒ „wýtuÚte Þwõ‚ [u‚™Úte su W…Þtu„ ÷E þftÞ Au, ‚u y¿tt™Þwõ‚ sz
ðM‚wÚte ÷E þft‚tu ™Úte y™u su sz ðM‚wÚte su «Þtus™ rËØ ÚttÞ Au, ‚u [u‚™Úte Út‚wk ™Úte. yt
he‚u Ëðo {™w»Þtuyu rðît™tu™tu Ëk„, rð¿tt™, Þtu„ y™u Ä{to[hýÚte yu ƒL™u™tu rððuf fhe™u, sz
y™u [u‚™ ƒL™u™tu ËBÞfT «Þtu„ fhðtu òuEyu. (13)
ÁfllÊ¢ øÊÁflfilÊ¢ ø ÿSÃmŒÊ÷ÿfiú ‚„U–
•ÁflfilÿÊ ◊ÎÆàÿÈ¢ ÃËàflʸ ÁfllÿÊ ◊ÎÃfi◊‡ŸÈÃH 14H
…ŒtÚto : ²:-su rðît™T ç±læ}æì-…qðo{kºttuõ‚ rðãt ™-y™u ‚u™t ËtÄ™ W…ËtÄ™tu™u ‚Útt
¥ç±læ}æì-…qðo «r‚…trŒ‚ yrðãt ™-y™u ‚u™t W…Þtu„e rðrðÄ ËtÄ™tu™u „„ì, ©|æ²}æì, ¨ã-‚u
ƒL™u™e ËtÚtu-ËtÚtu ±ïÎ-òýu Au; ¨:-‚u ¥ç±l²æ-þheh ytrŒ sz …ŒtÚttuo™t îtht fhu÷t …wÁ»ttÚtoÚte
}æëy²é}æì-{]íÞw Œw:¾™t ¼Þ™u „èy±æü-‚he™u=…th fhe™u ç±l²æ-ytí{t y™u þwØ yL‚:fhý™t
ËkÞtu„Y… Ä{oÚte Wí…L™ ÞÚttÚto Œþo™Y… ¿tt™Úte ¥}æë„}æì-yrð™tþe ytí{MðY…™u yÚtðt
…h{tí{t™u ¥àÝé„ï-«t fhu Au. (14)
¼tðtÚto : su {™w»Þtu rðãt y™u yrðãt™tk MðY…™u òýe™u, yu ƒL™u sz y™u [u‚™ …ŒtÚto
ËtÄf Au, yuðtu r™ùÞ fhe™u Ë{M‚ þheh ytrŒ sz y™u [u‚™ ytí{t™tu Ä{o, yÚto, ft{ y™u
{tuût™e rËrØ™u {txu yuf ËtÚtu «Þtu„ fhu Au, ‚uytu ÷tirff Œw:¾Úte Aqxe™u …th{tŠÚtf Ëw¾ ={tuût™u
«t fhu Au.
òu sz = yrðãt «f]r‚ ytrŒ fthý ðM‚w yÚtðt þheh ytrŒ ftÞo ðM‚w ™ ntuÞ, ‚tu …h{tí{t
s„‚™e Wí…r¥t ‚Útt Sð f{o, W…tË™t ‚Útt ¿tt™™e «tr fuðe he‚u fhe þfu ?
yux÷t {txu {tºt sz = yrðãt îtht y™u {tºt [u‚™ = rðãt îtht, yÚtðt {tºt f{o =
yrðãt îtht y™u {tºt ¿tt™ = rðãt îtht ftuE…ý {™w»Þ Ä{o, yÚto, ft{ y™u {tuût™e rËrØ
fhe þf‚tu ™Úte. (14)
flÊÿÈ⁄UÁŸfiÀÊ◊◊ÎÃ◊ÕŒ¢ ÷S◊ÊfiãÃú ‡Ê⁄UËfi⁄U◊˜Ô–
758 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
•Ê3◊˜Ô ∑˝§ÃÊfi S◊⁄U |ÄÀÊ’ S◊fi⁄U ∑ÎƧÃú S◊fi⁄UH 15H
…ŒtÚto : nu ÜíU„æï-f{o fh™th Sð ! Œun™t yL‚ Ë{Þu ¥æï3}æì-ytu{T, yu su™wk r™s ™t{ Au,
‚u Eïh™wk S}æÚ-M{hý fh; çvHÏæï-…tu‚t™t Ët{ÚÞo™e «tr {txu …h{tí{t y™u …tu‚t™tk MðY…™wk
S}æÚ-M{hý fh; ÜëU„}æì-y™u su fkE Sð™{tk [f{o] fhu÷ Au, ‚u™wk S}æÚ-M{hý fh.
ynª rðã{t™ ±æ²é:-Ä™ksÞ ytrŒ Y… ðtÞw ¥çÝH}æì-fthýY… ðtÞw™u ‚Útt yr™÷ ¥}æë„}æì-
™tþhrn‚ fthý™u Äthý fhu Au.
¥ƒ-y™u §Î}æì-yt àæÚèÚ}æì-[uüt ytrŒ™wk yt©Þ yuðwk yt ™tþðt™ þheh |æS}ææ‹„}æì-yL‚{tk
¼M{ Út™th Au; ‚u{ òýtu. (15)
¼tðtÚto : {™w»Þtuyu, su{ {]íÞw Ë{Þu r[¥t™e ð]r¥t ntuÞ Au y™u þhehÚte ytí{t y÷„-Aqxtu
…zu Au, ‚u{ s r[¥t™e ð]r¥t y™u þheh ‚Útt ytí{t™t ËkƒkÄ™u Sð™ft¤{tk òýðt òuEyu.
yt þheh™e ¼M{tL‚ = yLíÞurü r¢Þt fhðe òuEyu, yt Œtn r¢Þt …Ae ftuE…ý ËkMfth
Vhe ™ fhðtu òuEyu.
Sð™ft¤{t yuf …h{uïh™e yt¿tt™wk …t÷™, W…tË™t ‚Útt …tu‚t™t Ët{ÚÞo™e ð]rØ fhðe
òuEyu.
fhu÷wk f{o fŒe …ý r™»V¤ ntu‚wk ™Úte, ‚u{ {t™e™u Ä{o{tk hwr[ y™u yÄ{o{tk yhwr[ ht¾ðe
òuEyu. (15)
•ÇŸ Ÿÿfi ‚ÈƬÕÊfi ⁄UÊÿ ˘ •S◊Ê|ãfl‡flÊfiÁŸ Œfl flÿÈŸÊfiÁŸ ÁflmÊŸ˜Ô–
ÿÈÆÿÊäÿõS◊îÊÈfi„ÈU⁄UÊáÊ◊ŸÊ ÷ÍÁÿficΔUÊ¢ à Ÿ◊fi ˘ ©ÁÄâ Áflœ◊H 16H
…ŒtÚto : nu Îï±-rŒÔÞMðY… ¥xÝï-Mð«ftþMðY… fÁýt{Þ s„Œeïh ! suÚte y{u „ï-yt…™u
{txu |æêç²cÆæ}æì-yrÄõ‚h Ý}æ:, ©çv„}æì-Ëífth…qðof «þkËt ç±{ï}æ-fheyu ‚uÚte ç±mæÝì-Ëðo™u òý™th
yt… ¥S}æ„ì-y{thtÚte …éãéÚæ‡æ}æì-fwrx÷‚tY… »Ý:-…t…t[hý™u ²é²æïç{-Œqh fhtu.
¥S}ææÝì-y{™u-Sðtu™u Úæ²ï-rð¿tt™, Ä™ y™u Ä™Úte «t Út™th Ëw¾™e «tr™u {txu ¨éЃæ-
Ä{to™wfq¤ {t„oÚte ç±à±æçÝ-Ëðo ±²éÝæçÝ-©uc ¿tt™ y™u ©uc ƒwrØ Ý²-«t fhtðtu. (16)
¼tðtÚto : su ËíÞ ¼tð™tÚte Eïh™e W…tË™t fhu Au, …tu‚t™e þÂõ‚ y™wËth ‚u™e yt¿tt™wk
…t÷™ fhu Au ‚Útt …h{tí{t™u ËðoÚte yrÄf Ëífth fhðt ÞtuøÞ {t™u Au, ‚u™u ŒÞt¤w Eïh …t…t[hý™t
{t„oÚte …]ÚtfT fhe™u, Ä{o™t {t„o{tk [÷tðe™u ‚Útt rð¿tt™ «Œt™ fhe™u, Ä{o-yÚto-ft{-{tuût™e «tr™u
{txu Ë{Úto ƒ™tðe Œu Au. ‚uÚte Ëðo {™w»Þtuyu yuf yuðt yrî‚eÞ Eïh™u Atuze™u ƒeò ftuE™e
W…tË™t fŒe…ý fhðe ™rn. (16)
759 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
Á„U⁄URá◊ÿfiŸ ¬ÊòÊfiáÊ ‚àÿSÿÊÁ¬fiÁ„Uâ ◊Èπfi◊˜Ô–
ÿÊ˘‚ÊflÊfiÁŒàÿ ¬ÈÈLfi§·— ‚Êõ˘‚Êfl„U◊˜Ô– •Ê3◊˜Ô π¢ ’˝rÊfiÔH 17H
…ŒtÚto : nu {™w»Þtu ! su çãÚ‡}æ²ïÝ-ßÞtur‚MðY… Ðæ~æï‡æ-Ëðo™t hûtf {tht îtht ¨y²S²-yrð™tþe
Ë‚TY…fthý [«f]r‚]™t ¥çÐçã„}æì-ytåAtrŒ‚-Ztkfu÷t }æé¶}æì-{w¾™e Ë{t™ W¥t{ yk„™tu rðftË
fhðt{tk ytðu Au; ²:-su ¥¨æñ-‚u ¥æçÎy²ï-«tý ðt ËqÞo{kz¤{tk ÐéL¯:-…qýo …h{tí{t Au, ¨:-‚u
¥¨æñ-…htuûtY… ¥ã}æì-nwk ¶}æì-ytftþ Ë{t™ ÔÞt…f Ïæíræ-„wý, f{o y™u Mð¼tð™e árüyu ËðoÚte
{nt™ Awk ¥æï3}æì-Ëðo s„‚™tu hûtf ‘¥æï3}æì’ Awk ‚u ™t{ òýtu. (17)
¼tðtÚto : Ëðo {™w»Þtu™u Eïh W…Œuþ fhu Au - nu {™w»Þtu ! su nwk ynª Awk, ‚u s yLÞ ËqÞo
ytrŒ{tk Awk; su yLÞºt ËqÞo ytrŒ{tk Awk, ‚u s ynª Awk; nwk Ëðoºt …rh…qýo, ytftþ™e Ë{t™ ÔÞt…f
Awk; {thtÚte {nt™ ƒeòu ftuE ™Úte, nwk s ËðoÚte {nt™ = {tuxtu Awk.
©uc ÷ûtýtuðt¤t …wºt™e Ë{t™ «týtuÚte r«Þ {thwk …tu‚t™wk ™t{ ‘¥æï3}æì’ Au.
su «u{ y™u ËíÞt[hý îtht {tht þhý{tk ytðu Au; ‚u™e yrðãt™u nwk yL‚Þto{eY…Úte
™ü fhe™u, ‚u™t ytí{t™u «ftrþ‚ fhe™u, ‚u™u ©uc „wý-f{o-Mð¼tððt¤tu ƒ™tðe™u, ‚u™t{tk
ËíÞ{Þ yt[hý MÚttr…‚ fhe™u, ‚u™u Þtu„Úte Wí…L™ Út™th þwØ rð¿tt™ yt…e™u ‚Útt Ëðo Œw:¾tuÚte
Atuztðe™u {tuûtËw¾ «Œt™ fhwk Awk. ÞswðuoŒ¼t»Þ™e ynª Ë{t …h yk‚{tk ¥æï3}æì-™t{™wk M{hý
f h u ÷
Au. (17)
[yæÞtÞ™tu W…Ëknth :] yt yæÞtÞ{tk Eïh™t „wýtu™wk ðýo™ (1), yÄ{o™t íÞt„™tu W…Œuþ
(1), ËŒt þw¼ f{o™tk y™wct™™e ytð~Þf‚t (2), yÄ{to[hý™e ®™Œt (3), …h{uïh™t yr‚
Ëqû{ MðY…™wk ðýo™ (4), Eïh™wk rðît™tu îtht ¿tuÞíð y™u yrðît™tu îtht y¿tuÞíð (5), Ëðoºt
ytí{¼tðÚte y®nËt Ä{o™wk …t÷™ y™u ‚uÚte {tun, þtuf ytrŒ™tu íÞt„ (6-7), Eïh™wk sL{
ytrŒ Œtu»thrn‚ ntuðwk (8), ðuŒrðãt™tu W…Œuþ (8), ftÞo-fthýY… sz™e W…tË™t™tu r™»tuÄ, (9),
‚u ftÞofthý y™u fthýÚte {]íÞw™wk r™ðthý (10), {tuût™e rËrØ fhðe (11), sz ðM‚w™e
W…tË™t™tu r™»tuÄ (12), [u‚™™e W…tË™t™wk rðÄt™ (12), sz-[u‚™ ƒL™u™tk MðY…™tk ¿tt™™e
ytð~Þõ‚t (14), þheh™t Mð¼tð™wk ðýo™ (15), …h{tí{t™u ytí{t{tk MÚttr…‚ fhe™u þheh™tu
íÞt„ fhðtu (15), þheh™t Œtn …Ae yLÞ r¢Þt™t y™wct™™tu r™»tuÄ (15), yÄ{o™tu íÞt„
y™u Ä{o™e ð]rØ™u {txu …h{uïh™u «tÚto™t (16), Eïh™tk MðY…™wk ðýo™ (17) y™u Ëðo ™t{tuÚte
Eïh™tk ‘¥æï3}æì’ yu ™t{™e «Ät™‚t™wk «r‚…tŒ™ (17) fhu÷ Au; ‚uÚte yt yæÞtÞ™t yÚto™e
…qðo yæÞtÞ™t «r‚…trŒ‚ yÚto™e ËtÚtu Ëk„r‚ Au; ‚u{ òýðwk òuEyu.
JJ §ç„ ™y±æôÚàææïùŠ²æ²: JJ
760 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
§ç„ Ÿæè}æyÐÚ}æ㢨ÐçÚ±íæ…ÜUæ™æIJæü‡ææ¢ ŸæèÐÚ}æç±Îé¯æ¢ ç±Ú…æ݋ΨÚS±„èS±æ}æèÝæ¢ çàæc²ï‡æ
Ÿæè}æg²æÝ‹Î-¨ÚS±„èS±æ}æèÝæ çÝ<}æ„ï ²…é±ïüÎ|ææ¯æ|ææc²ï ™y±æôÚàæœæ}ææïùŠ²æ²: ¨}æ挄: J
¨}æ挄pæ²¢ xæ틃 §ç„ JJ
761 ÞswðuoŒ ¼t»Þ
You might also like
- Hayoc Lezu Shtem 2 2017-18Document256 pagesHayoc Lezu Shtem 2 2017-18vahe2021No ratings yet
- 5Չափագիտությունևստանդարտացում Դաս 3 (30.03.2020)Document4 pages5Չափագիտությունևստանդարտացում Դաս 3 (30.03.2020)Aro PetrosyanNo ratings yet
- Hayoc Lezu Shtem 4 2017-18Document256 pagesHayoc Lezu Shtem 4 2017-18Ani HovhannisyanNo ratings yet
- Jareri YntraniDocument113 pagesJareri YntraniСтёп АзизянNo ratings yet
- 4Չափևստանդարտ ,դաս 24․03 2020Document5 pages4Չափևստանդարտ ,դաս 24․03 2020Aro PetrosyanNo ratings yet
- 5Document67 pages5rubenbens2020No ratings yet
- Dasagirq Qaxii New 2008Document596 pagesDasagirq Qaxii New 2008Rudik FilipovNo ratings yet
- HAYOC LEZU SHTEM - 4 2017-18-MinDocument256 pagesHAYOC LEZU SHTEM - 4 2017-18-MinTV for allNo ratings yet
- Physics 2 PDFDocument435 pagesPhysics 2 PDFelen danielyanNo ratings yet
- Al Avaraachan Makan Bin Sulthan Al Philipose 05Document9 pagesAl Avaraachan Makan Bin Sulthan Al Philipose 05nithajose1No ratings yet
- Kashful QulasaDocument40 pagesKashful QulasaSyed Obaidullah Qadri100% (3)
- BlablacartestDocument575 pagesBlablacartestvincentNo ratings yet
- Ammavanum Meerachechiyum Pinne Njanum PDFDocument11 pagesAmmavanum Meerachechiyum Pinne Njanum PDFShimaNo ratings yet
- చంద్రగ్రహణ పరిహార శ్లోకాః PDFDocument1 pageచంద్రగ్రహణ పరిహార శ్లోకాః PDFanantha lsNo ratings yet
- DescargaDocument799 pagesDescargagabriela ormazaNo ratings yet
- Kambi Kathakal Oru Vedik 2 Pakshi PDFDocument7 pagesKambi Kathakal Oru Vedik 2 Pakshi PDFSajeev cNo ratings yet
- 1885e 3Document206 pages1885e 3gegamhayrapetyan17No ratings yet
- Mukhtasar Khulasa'Ay Mazameen e Qur'Aan (Para 7-10)Document34 pagesMukhtasar Khulasa'Ay Mazameen e Qur'Aan (Para 7-10)JawedsIslamicLibraryNo ratings yet
- 01-03 Mutalia Quran Ka Muntakhab Nisab (Urdu) - DR Israr Ahmad-Www - IslamchestDocument74 pages01-03 Mutalia Quran Ka Muntakhab Nisab (Urdu) - DR Israr Ahmad-Www - IslamchestMateen YousufNo ratings yet
- Tanzeem-E-Islami Ki Da'Wat Aik Ajmali KhakaDocument8 pagesTanzeem-E-Islami Ki Da'Wat Aik Ajmali KhakaTanzeem E IslamiNo ratings yet
- Ghalba-E-Deen Ki Jidd-O-Juhd Karney Waloun K Liye Ba'z Dakhli KhatraatDocument16 pagesGhalba-E-Deen Ki Jidd-O-Juhd Karney Waloun K Liye Ba'z Dakhli KhatraatTanzeem E IslamiNo ratings yet
- Makro TNT Esaka NDocument177 pagesMakro TNT Esaka Ngreta.badalyan14No ratings yet
- Bible ReportDocument30 pagesBible ReportvincentNo ratings yet
- Physics 1 PDFDocument430 pagesPhysics 1 PDFelen danielyanNo ratings yet
- 2015Document102 pages2015Bach. Keybord compositionsNo ratings yet
- 2014 Թիւ 1Document84 pages2014 Թիւ 1Souren KhedeshianNo ratings yet
- Mukhtasar Khulasa'Ay Mazameen e Qur'Aan (Para 1-3)Document24 pagesMukhtasar Khulasa'Ay Mazameen e Qur'Aan (Para 1-3)JawedsIslamicLibraryNo ratings yet
- A Young Girls DiaryDocument6,173 pagesA Young Girls DiarySarvjit MannNo ratings yet
- Õß×Ï : Éïøíõy Øí Âz / Ç Þoßçè×x D¿Þxøíëv Áíîß×X: Èßvçgöbz Øâºè:: Çä Èoùßw 27/07/2023 Æü ØvaáüvDocument3 pagesÕß×Ï : Éïøíõy Øí Âz / Ç Þoßçè×x D¿Þxøíëv Áíîß×X: Èßvçgöbz Øâºè:: Çä Èoùßw 27/07/2023 Æü ØvaáüvNafia ShalidNo ratings yet
- Ameer Muawiya Per Aik Nazar (Ahmed Yar Khan Naeemi)Document51 pagesAmeer Muawiya Per Aik Nazar (Ahmed Yar Khan Naeemi)mughal_usNo ratings yet
- Hayoc 1 2013Document176 pagesHayoc 1 2013suren.hakobyan.vardaniNo ratings yet
- 2Document37 pages2Lab Customer ServiceNo ratings yet
- Nertir EsmerianDocument56 pagesNertir EsmerianSouren KhedeshianNo ratings yet
- Windows Vista Windows XP Ùçç Í Ûñ ÑáõùDocument37 pagesWindows Vista Windows XP Ùçç Í Ûñ Ñáõùurtsadzor onlainNo ratings yet
- 8-Ban 2013.3-4 KARAVARUMDocument24 pages8-Ban 2013.3-4 KARAVARUManahitmak2004No ratings yet
- Keraleeyam Eweekly 10th EditionDocument17 pagesKeraleeyam Eweekly 10th EditionRony FredyNo ratings yet
- Sony HCD Gn880Document77 pagesSony HCD Gn880Hugo CortésNo ratings yet
- 2Document178 pages2Мисак МаркосянNo ratings yet
- 5 6271755844006707224.rarDocument592 pages5 6271755844006707224.rarLala Latifah WiyandiNo ratings yet
- ကံချွန် - အပျိုစင်တို့သိဖို့ ယောက်ျားတို့အကြောင်း (၃)Document150 pagesကံချွန် - အပျိုစင်တို့သိဖို့ ယောက်ျားတို့အကြောင်း (၃)17harrypotterNo ratings yet
- BiologyDocument241 pagesBiologyshushanikhakobyan94No ratings yet
- Antro 1Document1,513 pagesAntro 1HAROLD JOSEPH PALOMINO QQUECCAÑONo ratings yet
- panchangam-2022-2023Document8 pagespanchangam-2022-2023madhukar devarasettiNo ratings yet
- Hayoc Patmutyun-2018Document412 pagesHayoc Patmutyun-2018f68zrmdnftNo ratings yet
- Riya KariDocument179 pagesRiya KariAale Rasool AhmadNo ratings yet
- Qurb e Ilahi Ke 2 MaratibDocument37 pagesQurb e Ilahi Ke 2 MaratibTanzeem E IslamiNo ratings yet
- Aids Day Avagahana Asalina AsthamDocument4 pagesAids Day Avagahana Asalina Asthamrajas60No ratings yet
- Hayoc IVDocument284 pagesHayoc IVVardanNo ratings yet
- Haryana Stamp PaperDocument837 pagesHaryana Stamp PaperRamu RoyNo ratings yet
- SH Doydoyan Book FinalDocument244 pagesSH Doydoyan Book FinalEd996No ratings yet
- Mukhtasar Khulasa'Ay Mazameen e Qur'Aan (Para 11-13)Document29 pagesMukhtasar Khulasa'Ay Mazameen e Qur'Aan (Para 11-13)JawedsIslamicLibraryNo ratings yet
- João Calvino - Institutas Da Religião Cristã III.17.11-12Document46 pagesJoão Calvino - Institutas Da Religião Cristã III.17.11-12Alessandra Dos SantosNo ratings yet
- Ente Gramathilekku (Malayalam) by Sabu M HDocument1 pageEnte Gramathilekku (Malayalam) by Sabu M HneehaarabindhukkalNo ratings yet
- Lecture Intro ExamplesDocument3,115 pagesLecture Intro ExamplesharikakarriNo ratings yet
- Informarika KosemyanDocument130 pagesInformarika KosemyanAnush AsrianNo ratings yet
- Tafseer e Noorul Quran 7Document165 pagesTafseer e Noorul Quran 7Rizwan Opai100% (1)
