BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HCM

KHOA ĐIỆN - ĐIỆN TỬ
--------oOo----------

BÁO CÁO CHUYÊN ĐỀ THỰC TẾ

ĐỀ TÀI: GIỚI THIỆU VỀ HỆ THỐNG BÁO CHÁY

GVHD: PGS.TS Trương Việt Anh

SVTT : Lương Công Tuấn 14142356

Trần Ngọc Diện 14142039
Ngô Tuấn Kiệt 14142156
Chung Thành Vinh 14142376

TP HỒ CHÍ MINH 5/2018

NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ CỦA GIẢNG VIÊN
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
Thành Phố Hồ Chí Minh, Ngày…..Tháng…..Năm 2017

Giáo Viên Nhận Xét

 MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ ........................................................................................................................... 1
Chương 1: TỔNG QUAN VỀ TÌNH TRẠNG CHÁY NỔ HIỆN NAY TẠI VIỆT NAM....... 2
1. THỰC TRẠNG VỀ TÌNH TRẠNG CHÁY NỔ HIỆN NAY............................................... 2
1.1. Cháy trung tâm Thương mại quốc tế ITC ........................................................................... 3
1.2. Cháy chợ Lớn Quy Nhơn .................................................................................................... 4
1.3. Cháy lớn ở tầng 7 tòa nhà Keangnam ................................................................................. 4
1.4. Cháy chung cư Carina Plaza ............................................................................................... 5
2. NGUYÊN NHÂN XẢY RA CHÁY NỔ ............................................................................... 6
2.1. Nguyên nhân về Điện.......................................................................................................... 6
2.2. Nguyên nhân từ điện thoại di động và thiết bị sạc .............................................................. 6
2.3. Nguyên nhân từ việc thờ cúng ............................................................................................ 6
2.4. Nguyên nhân “Trong Bếp” ................................................................................................. 6
2.5. Nguyên nhân vì chất nổ ...................................................................................................... 6
2.6. Nguyên nhân từ thiết bị chiếu sáng..................................................................................... 7
2.7. Nguyên nhân từ bình xăng xe máy ..................................................................................... 7
Chương 2: GIỚI THIỆU VỀ HỆ THỐNG ................................................................................ 8
1. KHÁI NIỆM VỀ HỆ THỐNG BÁO CHÁY TỰ ĐỘNG ...................................................... 8
1.1. Phân loại hệ thống báo cháy ............................................................................................... 9
1.1.1. Hệ báo cháy thông thường(Conventional fire alarm system) .......................................... 9
1.2. Chức năng của hệ thống báo cháy tự động………………………………………10
1.3. Nguyên lý hoạt đông của hệ thống PCCC ........................................................................ 10
2. CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH CỦA HỆ THỐNG BÁO CHÁY TỰ ĐỘNG ..................... 12
2.1. Trung tâm báo cháy .......................................................................................................... 12
2.2. Cửa chống cháy................................................................................................................. 12
2.3. Công tắt khẩn (emergency breaker) .................................................................................. 13
2.4. Bình chữa cháy xách tay ................................................................................................... 14
2.5. Vòi chữa cháy ................................................................................................................... 14
2.6. Các đầu báo cháy .............................................................................................................. 15
2.6.1. Đầu báo cháy địa chỉ ..................................................................................................... 15
2.6.2. Đầu báo cháy thường..................................................................................................... 16
2.6.3. Đầu báo nhiệt................................................................................................................. 16
2.4.3.1. Đầu báo nhiệt cố định ................................................................................................. 16
2.4.3.2. Đầu báo nhiệt gia tăng ............................................................................................... 16
2.6.4. Đầu báo khói .................................................................................................................. 16
2.4.3.3. Đầu báo khói ion hoá (Ionization detector)................................................................ 16
2.4.3.4. Đầu báo khói quang điện (Photoelectric Smoke Detector) ....................................... 17
2.6.5. Đầu báo tia lửa .............................................................................................................. 18
2.6.6. Các lưu ý khi sử dụng đầu báo cháy .............................................................................. 20
2.7. Thiết bị đầu ra ................................................................................................................... 21
2.7.1. Bộ hiển thị phụ (Annurciator) ........................................................................................ 21
2.7.2. Chuông báo cháy ........................................................................................................... 22
2.7.3. Đèn báo cháy ................................................................................................................. 22
2.8. Quy trình kiể m tra, bảo trì hê ̣ thố ng PCCC tự đô ̣ng ......................................................... 23
2.8.1. Bình chữa cháy .............................................................................................................. 23
2.8.2. Trung tâm điề u khiể n, bình ắ c quy ................................................................................ 23
2.8.3. Hệ thống chữa cháy ....................................................................................................... 23
2.8.4. Dụng cụ cứu nạn, cứu hộ ............................................................................................... 24
2.8.5. Các đầ u báo khói, chuông báo, còi/đèn, nút nhấ n xã khí, nút nhấ n trì hoãn ................ 24
2.8.6. Kiểm kê lại toàn bộ những thiế t bi ̣ PCCC. .................................................................... 24
3. ĐỀ XUẤT Ý TƯỞNG CẢI TIẾN HỆ THỐNG CHỮA CHÁY TỰ ĐỘNG...................... 25
3.1. Dùng công nghệ Nano ...................................................................................................... 25
3.2. Dùng thiết bị chữa cháy bằng sóng âm ............................................................................. 27
Chương 3: CÁC HỆ THỐNG CHỮA CHÁY HIỆN NAY ..................................................... 28
1. HỆ THỐNG CỦA HỆ THỐNG FM-200 ............................................................................ 28
1.1. Khái niệm hệ thống FM-200 ............................................................................................. 28
1.2. Khái niệm khí FM-200 ..................................................................................................... 28
1.3. Các bộ phận của hệ thống FM200 .................................................................................... 28
1.4. Ưu điểm của hệ thống FM200 Sprinkler .......................................................................... 29
1.5. Ứng dụng chữa cháy của hệ thống FM-200...................................................................... 29
2. HỆ THỐNG CHỮA CHÁY SPRINKLER ......................................................................... 29
2.1. Giới thiệu về hề thống Sprinkler ....................................................................................... 29
2.2. Nguyên lí hoạt động .......................................................................................................... 30
2.3. Các loại hệ thống SPRINKLER ........................................................................................ 30
2.3.1. Hệ thống Sprinkler kiểu khô (Dry system) ..................................................................... 30
2.3.2. Hệ thống Sprinkler kiểu ướt (Wet system) ..................................................................... 31
2.3.3. Hệ thống Sprinkler kích hoạt trước (Preaction Sprinkler system) ................................ 31
2.3.4. Hệ thống Sprinkler kiểu xả tràn (Deluge system) .......................................................... 31
2.3.5. Hệ thống Sprinkler kết hợp xả tràn –kích hoạt trước (Combined Dry Pipe-Preaction
System) ..................................................................................................................................... 32
KẾT LUẬN.............................................................................................................................. 33
 ĐẶT VẤN ĐỀ

Từ xưa tới nay viêc ngăn ngừa đè phòng hỏa hoạn hay công tác phòng cháy chữa
cháy luôn đuộc coi là vấn đề quan trong hàng đầu trong mỗi quốc gia. Ở Việt Nam hiện
nay tốc đồ xây dựng cơ sở hạ tầng đang diễn ra một cách mạnh mẽ. Các toàn nhà cáo
tầng, trung tâm thương mại, trụ sở văn phòng... xuất hiện ngày một nhiều, đặc biệt ở
các thành phó lớn. Các toàn nhà với tính chất kiến trúc rộng đa dạng, lại là nơi thường
xuyên tập trung lượng lớn con người học tập, làm việc và được trang bị nhiều tài sản
quỷ giá luôn tiềm ẩn những nguy cơ khác nhau dẫn tới hỏa hoạn. Do đó việc trang bị
hệ thống báo cháy tự dộng nhằm phát hiện sớm các nguy cơ để ngăn chặn hiệu quả là
một yêu cầu cấp thiệt của các công trình. Từ những lý do trên chúng em đã chọn “Hệ
thống báo cháy tự động” làm đề tài báo cáo Chuyên đề thực tế.

1
 Chương 1: TỔNG QUAN VỀ TÌNH TRẠNG CHÁY NỔ
HIỆN NAY TẠI VIỆT NAM

1. THỰC TRẠNG VỀ TÌNH TRẠNG CHÁY NỔ HIỆN NAY

Vài năm trở lại đây, tình trạng cháy nổ diễn biến hết sức phức tạp và có dấu hiệu
tăng nhanh. Chỉ tính riêng trên địa bàn Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh đã có hàng chục vụ
cháy nhà cao tầng xảy ra. Không chỉ gây thiệt hại về người và của, cháy nhà cao tầng
đang là nỗi lo thường trực của nhiều người. Dưới đây là thông kê về số vụ cháy lớn xảy
ra từ 2010 tới nay.

Hình 1.1: Thống kê về cháy nổ tại Việt Nam qua các năm 2010-2017

2
1.1. Cháy trung tâm Thương mại quốc tế ITC
Vào lúc 12h ngày 29-10-2002, ngay giữa trung tâm TP.HCM, lửa bao trùm cả tòa
nhà Trung tâm Thương mại quốc tế (ITC, Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Q.1). Đến 17h30, ngọn
lửa bắt đầu được khống chế. Nguyên nhân được xác định là chập điện, và toàn bộ tầng
4 của toà nhà đã bị thiêu rụi. Khoảng 18h30, lửa chỉ còn ở các tầng trên cao. Vụ hỏa
hoạn cướp đi sinh mạng 60 người, làm 70 người khác bị thương. Thiệt hại tài sản hơn
32 tỷ đồng. 11 bị cáo phải hầu toà.

Hình 1.2: Cháy trung tâm Thương mại quốc tế ITC

3
1.2. Cháy chợ Lớn Quy Nhơn
Tối 16/12, chợ Lớn Quy Nhơn (tỉnh Bình Định) đã xảy ra một vụ hỏa hoạn lớn.
Ngọn lửa khởi nguồn từ gian hàng bán giày dép, lan sang các quầy bên cạnh. Những
vòi nước yếu ớt của lực lượng chữa cháy không thể nào khống chế được chảo lửa khổng
lồ bùng phát .Sau gần 2 giờ hoành hành, thiệt hại do vụ hỏa hoạn lên tới hàng tỷ đồng.

Hình 1.3: Cháy chợ Lớn Quy Nhơn

1.3. Cháy lớn ở tầng 7 tòa nhà Keangnam
Khoảng 14h ngày 27/08/2011 , một vụ hỏa hoạn đã xảy ra tại tòa nhà Keangnam
nằm trên đường Phạm Hùng (Hà Nội) khiến nhiều người hoảng loạn. Giao thông trên
đường Phạm Hùng tắc nghẽn nghiêm trọng suốt nhiều giờ.
Khu vực cháy được xác định là tại tầng 7, tòa nhà phụ cao 25 tầng thuộc khu nhà
Keangnam. Nguyên nhân sau đó được xác định do công nhân nhà thầu phụ trong quá
trình thi công hàn, cắt lắp đặt hệ thống máy tản nhiệt, máy làm mát cho tòa nhà 72 tầng,
đặt trên nóc tòa nhà đỗ xe đã bất cẩn gây ra hỏa hoạn. Vụ cháy may mắn không gây
thiệt hại về người. Ước tính thiệt hại vật chất do vụ cháy gây ra khoảng 30.000USD.
Đây là vụ cháy thứ 3 xảy ra tại tòa nhà này (vụ cháy lần 1 xảy ra vào tháng 3/2010 và
lần 2 xảy ra vào tháng 11/2010).

4
 Hình 1.4: Cháy lớn ở tầng 7 tòa nhà Keangnam
1.4. Cháy chung cư Carina Plaza
Đặc biệt nhất là trong những ngày vừa qua, cộng đồng đang xôn xao vụ cháy chung
cư Carina Plaza. Cụ thể, 1h30 sáng 23/3/2018 vụ hỏa hoạn xảy ra tại chung cư Carina
Plaza, phường 16, quận 8, TP.HCM. Ít nhất 13 người thiệt mạng và 30 người bị thương.

5
 Hình 1.5: Cháy chung cư Carina Plaza
2. NGUYÊN NHÂN XẢY RA CHÁY NỔ
2.1. Nguyên nhân về Điện
Những nguyên nhân gây cháy về điện phổ biến là: tự ý câu, móc thêm các thiết bị
tiêu thụ điện ngoài thiết kế ban đầu như gắn máy lạnh, tủ lạnh…., đấu nối dây dẫn điện
tùy tiện, cứ cần thêm một ổ cắm là cắt dây ở bất cứ đâu nối vào; đường dây dẫn điện,
thiết bị điện lâu năm đã bị lão hóa không kiểm tra, thay thế kịp thời để thay thế … dẫn
đến đường dây quá tải, chập mạch…và gây cháy. Từ đốm cháy nhỏ đó nếu không được
phát hiện sẽ lan vào các vật dụng dễ cháy trong nhà rồi bùng phát. Tâm lý chủ quan của
người dân khi ra khỏi nhà không rút phích cắm, không tắt tivi, quạt, ấm đun nước
v.v…cũng góp phần không nhỏ làm tăng hậu quả cháy nổ khi có xảy ra chập mạch.

2.2. Nguyên nhân từ điện thoại di động và thiết bị sạc

Hiện nay việc sử dụng điện thoại di động, đặc biệt là smartphone đã vô cùng phổ
biến. Thế nhưng ít ai quan tâm đến việc trang bị cho chiếc điện thoại của mình những
phụ kiện đi kèm an toàn. Các thiết bị sạc, đặc biệt là sạc điện thoại hiện nay được bày
bán rất nhiều trên đường với giá vài chục ngàn đồng tiềm ẩn nguy cơ gây chập điện rất
cao. Đặc biệt với smartphone, cấu hình, vi mạch phức tạp nên nguồn điện dẫn vào máy
chỉ cần một chút không ổn là sẽ gây nổ thiết bị ngay. Các linh kiện điện thoại rẻ tiền,
không rõ xuất xứ, không được kiểm định chất lượng càng dễ có sự cố.

2.3. Nguyên nhân từ việc thờ cúng

Việc thờ cúng tổ tiên là hoạt động tâm linh tất yếu của mọi nhà. Tuy nhiên, việc
thắp nhang trên bàn thờ rồi không để ý tới nữa vì chủ quan tàn nhang dù có rơi vãi cũng
không thể gây cháy lại chính là nguyên nhân “làm lớn chuyện” trong nhiều trường hợp.

2.4. Nguyên nhân “Trong Bếp”

Đa số các hộ dân trong nội đô thành phố sử dụng bếp gas để đun nấu. Nhiều gia
đình chuyển sang dùng bếp từ, bếp hồng ngoại vì tính an toàn song vẫn có những hộ
đến bây giờ vẫn dùng bếp củi để chụm lửa. Bếp từ, bếp hồng ngoại nếu bất cẩn sẽ nảy
sinh sự số điện, còn bếp gas, bếp củi trực tiếp phát lửa càng dễ gây cháy hơn. Một số
nguyên nhân dẫn đến cháy, nổ khi sử dụng gas là không khóa van bình gas khi nấu xong,
tắt bếp gas chưa đúng quy trình; sử dụng các chai chứa gas và các phụ kiện không đảm
bảo chất lượng làm gas xì ra khỏi bình. Khi đó chỉ cần một mồi lửa nhỏ cũng gây hậu
quả khôn lường.

2.5. Nguyên nhân vì chất nổ

Tuy các gia đình có tích trữ chất dễ gây cháy trong nhà như xăng, bình gas các
loại, dầu hỏa v.v…. không nhiều nhưng đa số lại không có các biện pháp đảm bảo an
6
toàn, PCCC. Ngay cả các đại lý gas, người bán xăng lẻ…cũng rất chủ quan khi cất
những mồi lửa này trong nhà. Khi trong không khí luôn có sẵn các hợp chất dễ cháy, rò
rỉ hoặc thoát ra từ những “quả bom” này nếu gần đó có người hút thuốc hoặc đun nấu
bằng lửa là có thể gây cháy nổ tức thì. Những đám cháy ban đầu có thể rất nhỏ, tưởng
như không có gì đáng ngại nhưng lại lây lan rất nhanh do môi trường xung quanh tác
động. Khi đó con người đảnh phải bó tay.
2.6. Nguyên nhân từ thiết bị chiếu sáng
Ít ai ngờ rằng việc lắp đặt đèn chiếu sáng quá sát với trần nhà, vách nhà cũng là
nguyên nhân gây cháy. Lý do là đèn không chỉ đốt nóng trực tiếp mà nguồn nhiệt có
thể là sự bức xạ nhiệt từ các đèn cũng gây cháy. Đa phần loại thiết bị chiếu sáng hiện
nay là đèn huỳnh quang, halogen có chấn lưu, biến áp do đó khi lắp đặt sát trần và vách
mà làm bằng những vật liệu dễ cháy thì rất nguy hiểm.
2.7. Nguyên nhân từ bình xăng xe máy
Thời gian gần đây tình hình cháy, nổ xe máy diễn ra rất phức tạp, nguyên nhân
gây cháy xe hiện còn chưa rõ nhưng việc bố trí xe máy ngay trong nhà cũng là ẩn họa
về cháy, nổ trong mỗi hộ gia đình.

7
 Chương 2: GIỚI THIỆU VỀ HỆ THỐNG
BÁO CHÁY TỰ ĐỘNG

1. KHÁI NIỆM VỀ HỆ THỐNG BÁO CHÁY TỰ ĐỘNG

Hệ thống báo cháy là hệ thống gồm tập hợp các thiết bị có nhiệm vụ phát hiện và
báo động khi có cháy xảy ra. Việc phát hiện ra các tín hiệu cháy có thể được thực hiện
tự động bởi các thiết bị hoặc bởi con người, và nhất thiết phải hoạt động liên tục trong
24/24 giờ.

Hình 2.1: Các thiết bị trong hệ thống báo cháy tự động

8
 Hình 2.2: Sơ đồ nguyên lý hoạt động của hệ thống báo cháy
Giải pháp kỹ thuật đối với hệ thống PCCC của công trình phải đảm bảo tính khoa
học, kỹ thuật, mỹ thuật, phù hợp với các tiêu chuẩn, quy phạm của Nhà nước trong lĩnh
vực PCCC, đồng thời mang tính khả thi cao, phù hợp với yêu cầu đã đặt ra của dự án.
1.1. Phân loại hệ thống báo cháy
Hệ thống báo cháy được chia làm 3 hệ thống:
1.1.1. Hệ báo cháy thông thường(Conventional fire alarm system)

Với tính năng đơn giản, giá thành không cao, hệ thống báo cháy thông thường chỉ
thích hợp lắp đặt tại các công ty có diện tích vừa hoặc nhỏ (khoảng vài ngàn m2), số
lượng các phòng ban không nhiều (vài chục phòng); lắp đặt cho những nhà, xưởng
nhỏ… Các thiết bị trong hệ thống được mắc nối tiếp với nhau và mắc nối tiếp với trung
tâm báo cháy, nên khi xảy ra sự cố trung tâm chỉ có thể nhận biết khái quát và hiển thị
toàn bộ khu vực (zone) mà hệ thống giám sát (chứ không cho biết chính xác vị trí từng
đầu báo, từng địa điểm có cháy). Điều này làm hạn chế khả năng xử lý của nhân viên
giám sát.

1.1.2. Hệ báo cháy địa chỉ(Addressable fire alarm system)

Với tính năng kỹ thuật cao, hệ thống báo cháy địa chỉ dùng để lắp đặt tại các công
ty mà mặt bằng sử dụng rộng lớn (vài chục ngàn m2), được chia ra làm nhiều khu vực
độc lập, các phòng ban trong từng khu vực riêng biệt với nhau. Từng thiết bị trong hệ
9
thống được mắc trực tiếp vào trung tâm báo cháy giúp trung tâm nhận tín hiệu xảy ra
cháy tại từng khu vực, từng địa điểm một cách rõ ràng, chính xác. Từ đó trung tâm có
thể nhận biết thông tin sự cố một cách chi tiết và được hiển thị trên bảng hiển thị phụ
giúp nhân viên giám sát có thể xử lý sự cố một cách nhanh chóng.

1.1.3. Hệ thống báo cháy thông minh (Intelligent fire alarm system)

Là hệ thống báo cháy tự động ngoài chức năng báo cháy thường và địa chỉ còn
có thể đo được một số thông số về cháy của khu vực nơi lắp đặt báo cháy như nhiệt độ,
nồng độ khói và tự động thay đổi ngưỡng tác động của đầu báo cháy theo yêu cầu của
nhà thiết kế và lắp đặt.

1.2. Chức năng của hệ thống báo cháy tự động

- Tự động phát hiện đám cháy nhanh chóng, chính xác tới từng vị trí
- Tự phát tín hiệu báo động để thông báo cho mọi người biết và nhanh chóng có
biện pháp xử lý
- Hệ thống sử dụng đầu báo khói còn có nhiệm vụ cảnh báo, phát hiện đám cháy
khi chưa có lửa.
1.3. Nguyên lý hoạt đông của hệ thống PCCC
- Qui trình hoạt động của hệ thống báo cháy là một qui trình khép kín. Khi có hiện
tượng về sự cháy(chẳng hạn như nhiệt độ gia tăng đột ngột có sự xuất hiện của khói
hoặc các tia lửa) các thiết bị đầu vào (đầu báo, công tắc khẩn) nhận dữ liệu truyền thông
tin của sự cố về trung tâm báo cháy. Tại đây trung tâm sẽ sử lý thông tin nhận được,
xác định vi trí nơi xảy ra sự cháy(thông qua các zone) và truyền thông tin đến các thiết
bị đầu ra (bảng hiển thị phụ, chuông, còi, đèn...). các thiết bị này sẽ phát tín hiệu âm
thanh, ánh sáng để mọi người nhận biết khu vực đang xảy ra sự cháy và xử lý kịp thời.
- Bình thường toàn bộ hệ thống ở chế độ trực. Ở chế độ này trung tâm báo cháy
luôn có tín hiệu kiểm tra sự làm việc đến các thiết bị trong hệ thống đồng thời các đầu
báo cháy địa chỉ, modul… cũng có tín hiệu hồi đáp về trung tâm. Định kỳ, theo thời
gian (tuỳ đặt) trung tâm sẽ in tình trạng của hệ thống và thông tin về các thiết bị cần bảo
dưỡng. Trong mạch luôn có dòng điện Io chạy qua.
- Trong chế độ giám sát nếu trung tâm nhận được tín hiệu báo lỗi từ các thiết bị
hoặc không nhận được tín hiệu hồi đáp từ các thiết bị thì trung tâm sẽ chuyển sang chế
độ sự cố. Mọi thông tin về sự cố sẽ được hiển thị trên màn hình tinh thể lỏng LCD. Khi
lỗi được khắc phục chế độ sự cố sẽ kết thúc và tự đưa hệ thống về chế độ giám sát bình
thường.
- Khi cháy xảy ra ở các khu vực bảo vệ, các yếu tố môi trường sự cháy (nhiệt độ,
khói, ánh sáng) thay đổi sẽ tác động lên các đầu báo cháy. Khi các yếu tố này đạt tới
ngưỡng làm việc thì các đầu báo cháy sẽ làm việc tạo ra tín hiệu truyền về trung tâm
10
(gồm tín hiệu báo cháy và tín hiệu báo địa chỉ của thiết bị báo cháy). Tại trung tâm báo
cháy sẽ diễn ra các hoạt động xử lý tín hiệu truyền về theo chương trình đã cài đặt để
đưa ra tín hiệu thông báo khu vực xảy ra cháy qua loa trung tâm và màn hình tinh thể
lỏng LCD. Đồng thời các thiết bị ngoại vi tương ứng sẽ kích hoạt để phát tín hiệu báo
động cháy và thực hiện các nhiệm vụ đã đề ra.
- Trong trường hợp trung tâm báo cháy có cài đặt thêm chức năng giám sát các
thiết bị khác thì khi có sự có thay đổi về trạng thái của thiết bị (Ví dụ: bơm chữa cháy
hoạt động, công tắc dòng chảy hoạt động…) thì hệ thống sẽ chuyển sang thông báo thiết
bị cần giám sát thay đổi trạng thái. Thông tin về sự thay đổi này sẽ hiển thị trên màn
hình tinh thể lòng của trung tâm. Chế độ này cũng sẽ tự kết thúc nếu các thiết bị cần
giám sát trở về vị trí bình thường.
1.4. Yêu cầu kỹ thuật hệ thống báo cháy tự động
Theo tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 5738 – 2001 “Hệ thống báo cháy tự động-Yêu
cầu thiết kế” có quy định Hệ thống báo cháy tự động phải đáp ứng các yêu cầu sau:
- Phát hiện cháy nhanh chóng theo chức năng đã được đề ra.
- Chuyển tín hiệu cháy thành tín hiệu báo động rõ ràng để những người xung
quanh có thể thực hiện ngay những biện pháp thích hợp.
- Có khả năng chống nhiễu tốt (nhiễu thường xảy ra khi dây dẫn tín hiệu nằm
trong vùng có điện trường mạnh hoặc khi dây dẫn đặt cạnh dây điện). Như vậy để
chống nhiễu có thể sử dụng dây tín chống nhiễu hoặc dây tín hiệu thông thường nhưng
phải được đi trong ống kim loại.
- Báo hiệu nhanh chóng và rõ ràng mọi trường hợp sự cố của hệ thống.
- Không bị tê liệt một phần hay toàn bộ do cháy gây ra trước khi phát hiện ra
cháy.
- Hệ thống phải hoạt động liên tục trong mọi điều kiện (nguồn AC, DC).
- Việc lắp đặt các đầu báo cháy với trung tâm báo cháy phải chú ý đến sự phù
hợp của hệ thống (Điện áp cấp cho đầu báo cháy, dạng tín hiệu báo cháy, phương pháp
phát hiện ra sự cố…).
- Hệ thống báo cháy phải đảm bảo độ tin cậy. Hệ thống này phải thực hiện đầy
đủ các chức năng đã được đề ra mà không xảy ra sai sót.
- Những tác động bên ngoài gây ra sự cố cho một bộ phận của hệ thống không
được gây ra những sự cố tiếp trong hệ thống.
- Hệ thống báo cháy tự động ngoài đáp ứng những yêu cầu trên thì các bộ phận
của hệ thống cũng cần phải đáp ứng những yêu cầu riêng của nó theo đúng như tiêu
chuẩn đã đề ra.

11
2. CÁC THÀNH PHẦN CHÍNH CỦA HỆ THỐNG BÁO CHÁY TỰ ĐỘNG
2.1. Trung tâm báo cháy
Trung tâm báo cháy là thiết bị quan trọng nhất trong hệ thống và quyết định chất
lượng của hệ thống. Là thiết bị cung cấp năng lượng cho các đầu báo cháy tự động. Có
khả năng nhận và xử lý các tín hiệu báo cháy từ các đầu báo cháy tự động hoặc các tín
hiệu sự cố kỹ thuật, hiển thị các thông tin về hệ thống và phát lệnh báo động, chỉ thị nơi
xảy ra cháy. Trong trường hợp cần thiết có thể truyền tín hiệu đến nơi nhận tin báo cháy.
Có khả năng tự kiểm tra hoạt động bình thường của hệ thống, chỉ thị sự cố của hệ thống
như đứt dây, chập mạch.

Hình 2.3: Trung tâm báo cháy của hệ thống báo cháy
2.2. Cửa chống cháy
- Theo TCVN 6160:1996 về Yêu cầu thiết kế Phòng cháy, chữa cháy nhà cao
tầng do Bộ Xây dựng ban hành thì việc sử dụng các thiết bị chống cháy theo quy định
là một trong những yếu tố bắt buộc trước khi công trình được đưa vào sử dụng, một
trong số đó là cửa chống cháy. Việc sử dụng cửa chống cháy giúp hạn chế tối đa tổn
thất kinh tế và đảm bảo thời gian an toàn cho các công tác sơ tán, cứu trợ diễn ra kịp
thời.
- Sản phẩm được kiểm định theo tiêu chuẩn TCVN 2622 – 1995 của cục cảnh
sát PCCC.
12
 Hình 2.4: Cửa chống cháy
2.3. Công tắt khẩn (emergency breaker)
 Được lắp đặt tại những nơi dễ thấy của hành lang các cầu thang để sử dụng khi
cần thiết. Thiết bị này cho phép người sử dụng chủ động truyền thông tin báo cháy bằng
cách nhấn hoặc kéo vào công tắc khẩn, báo động khẩn cấp cho mọi người đang hiện
diện trong khu vực đó được biết để có biện pháp xử lý hỏa hoạn và di chuyển ra khỏi
khu vực nguy hiểm bằng các lối thoát hiểm.
 Gồm có các loại công tắc khẩn như sau: Khẩn tròn, vuông; Khẩn kính vỡ (break
glass); Khẩn giật.

Hình 2.5 : Các loại công tắc khẩn

13
2.4. Bình chữa cháy xách tay
Bình chữa cháy là bình mà trong đó có chứa chất chữa cháy dùng để dập tắt đám
cháy. Chất chữa cháy có thể là nước, bột, khí… lớp ngoài bình chữa cháy thường được
sơn màu đỏ.
Các loại bình chữa cháy:
- Bình chữa cháy lắp đặt cho các hệ thống chữa cháy tự động (thường là những
bình có kích thước lớn) đi kèm với hệ thống chữa cháy.
- Bình chữa cháy xách tay
- Bình chữa cháy hình cầu (bình cầu chữa cháy)
- Bình chữa cháy loại xe đẩy…
Hầu hết các tòa nhà, khu chung cư, các cơ quan, hộ gia đình… đều trang bị bình
chữa cháy xách tay. bình chữa cháy xách tay rất phổ biến với sự gọn nhẹ, nhiều loại,
nhiều kích thước phù hợp với nhiều không gian. Bình chữa cháy xách tay chữa cháy
hiệu quả đặc biệt là với đám cháy mới phát sinh.
Bình chữa cháy xách tay thì có nhiều loại như:
- Bình chữa cháy xách tay bột ABC
- Bình chữa cháy CO2
- Bình chữa cháy bọt Foam…

Hình 2.6 : Các loại công tắc khẩn

2.5. Vòi chữa cháy
Vòi chữa cháy là một loại ống chịu được áp suất cao dùng để dẫn nước hoặc bọt
chữa cháy để dập tắt các đám cháy.Theo TCVN 5740:2009 thì vòi chữa cháy là đường
ống dẫn nước mềm chịu áp lực cao đưuọc dệt từ sợi tổng hợp, bên trong có tráng cao
su, dùng để truyền chất chữa cháy đến đám cháy. Áp lực làm việc có thẻ khác nhau tùy
14
vào cấu tạo, từ 8 đến 20BAR, áp lực để vỡ có thể lên tới 83BAR. Chiều dài cụ thể là
vòi có chiều dài 20m, 30m, 40m...

Hình 2.7 : Vòi chữa cháy

2.6. Các đầu báo cháy
- Khái niệm: Đầu báo cháy là thiết bị cảm biến nhạy cảm với sự thay đổi của các
yếu tố môi trường khi cháy như nhiệt độ, ánh sáng, nồng độ khói, để tạo ra các tín hiệu
truyền về trung tâm khi giá trị của các yếu tố môi trường đạt một giá trị nhất định
(ngưỡng).
- Nhiệm vụ của đầu báo cháy: Tạo ra tín hiệu điện để truyền về trung tâm khi yếu
tố của môi trường xung quanh đầu báo đạt 1 giá trị nhất định. Có thể coi đầu báo cháy
như 1 thiết bị giao tiếp giữa các yếu tố môi trường của sự cháy với hệ thống tự động báo
cháy. Đầu báo cháy chỉ thực hiện được nhiệm vụ của mình khi các yếu tố môi trường
của sự cháy nằm trong diện tích bảo vệ của nó đạt đến ngưỡng làm việc. Tín hiệu điện
mà đầu báo háy tạo ra chủ yếu dưới 2 dạng chính là: tín hiệu đóng hoặc mở tiếp điểm
và tín hiệu biến thiên đột ngột về giá trị của dòng điện. Tuỳ thuộc vào từng loại đầu báo
cháy mà tín hiệu điện nó tạo ra là khác nhau.
- Yêu cầu kỹ thuật: Các đầu báo cháy tự động phải đảm bảo phát hiện cháy theo
chức năng đã được thiết kế và các đặc tính kỹ thuật. Việc lựa chọn đầu báo cháy tự động
phải căn cứ vào tính chất của các chất cháy, đặc điểm của môi trường bảo vệ và theo
tính chất của cơ sở được trang bị.
2.6.1. Đầu báo cháy địa chỉ
Ngoài chức năng cảnh báo cháy còn có khả năng: tự động đo được một số thông
số như độ bẩn cảm biến, tình trạng thiết bị, định vị trí, rồi gửi về tủ trung tâm nhờ có bộ
nhớ EPROM thông minh tích hợp trong đầu báo. Vì thế đầu báo địa chỉ giúp xác định
15
chính xác vị trí có cháy hỗ trợ tối đa con người trong công tác phát hiện sớm đám cháy
và xử lý kịp thời.
2.6.2. Đầu báo cháy thường
Là loại đầu báo cháy đơn giản chỉ có chức năng phát hiện đám cháy, không có khả
năng xác định các thông số như: độ bẩn của cảm biến, vị trí…Vì thế các đầu báo thường
được sử dụng lắp theo dạng kênh, khi có 1 đầu báo báo cháy sẽ cho biết kênh nào đó
bị cháy chứ không xác định chính xác vị trí có cháy.
2.6.3. Đầu báo nhiệt
Sử dụng cảm biến về sự gia tăng nhiệt độ để phát hiện có cháy, thường được chế
tạo theo 3 nhóm A,B,C. Nhóm A có nhiệt độ cố định từ 60ᴼC đến 75ᴼC. Nhóm B có
nhiệt độ cố định từ 80ᴼC đến 95ᴼC. Nhóm C có nhiệt độ từ 120ᴼC đến135ᴼC. Đầu báo
nhiệt là những đầu báo cháy được thiết kế dựa trên nguyên lý sự gia tăng nhiệt độ môi
trường nơi có đám cháy xảy ra. Khi có đám cháy nhiệt lượng sẽ tỏa ra và chúng được
phân tán tới các vùng không gian xung quanh qua truyền nhiệt hoặc đối lưu không
khí. Thông thường sẽ có 2 kiểu đầu báo cháy nhiệt đó là đầu báo nhiệt cố định và đầu
báo nhiệt gia tăng:
2.4.3.1. Đầu báo nhiệt cố định
Là loại đơn giản nhất, cấu tạo gồm một cảm biến nhiệt độ đo nhiệt độ không khí
xung quanh môi trường. Ngưỡng nhiệt độ tùy thuộc vào yêu cầu mà sản xuất đưa ra các
ngưỡng: 57, 70, 100 độ C. Đầu báo nhiệt cố định chỉ làm việc khi nhiệt độ môi trường
đạt tới một giới hạn không tính tốc độ gia tăng nhiệt.
2.4.3.2. Đầu báo nhiệt gia tăng
Đầu báo nhiệt gia tăng là loại đầu báo cháy sẽ hoạt động và giữ tín hiệu về trung
tâm. Cảm biến nhiệt độ đo sự thay đổi nhiệt độ không khí môi trường xung quanh. Nếu
nhiệt độ gia tăng từ 5 – 7 độ C trên phút đầu báo sẽ phát tín hiệu alarm. Đầu báo nhiệt
gia tăng chỉ làm việc khi tốc độ gia tăng nhiệt đạt đến mức giới hạn, không tính đến
mức nhiệt độ của môi trường
Bảng 1: Yêu cầu kỹ thuật khi sử dụng đầu báo cháy nhiệt
Khoảng cách tối đa, m
Độ cao lắp đầu Diện tích bảo vệ của
Giữa các đầu Từ đầu báo cháy
báo cháy, m một đầu báo cháy, m2
báo cháy đến tường nhà
Dưới 3.5 m Nhỏ hơn 50 7 3.5
3.5÷6 m Nhỏ hơn 25 5 2.5
6÷9 m Nhỏ hơn 20 4.5 2

2.6.4. Đầu báo khói

2.4.3.3. Đầu báo khói ion hoá (Ionization detector)

16
 Đầu báo khói ion hoá (còn gọi là báo khói ion) sử dụng một chất đồng vị phóng
xạ như Americium 241 (nguồn phát hạt alpha – α) để tạo ra sự ion hoá trong không khí.
Đầu báo khói ion có độ nhạy cao trong giai đoạn cháy rực (khói không nhìn thấy) hơn
so với đầu báo khói quang. Buồng thu khói (smoke chamber) hay còn gọi là
buồng ion hoá (ionization chamber) có cấu tạo đặc biệt để bụi và côn trùng khó lọt
vào được, nhưng khói có thể dễ dàng đi vào. Trong buồng thu khói có một lượng nhỏ
chất phóng xạ Americium 241 và 2 điện cực. Chất phóng xạ sản sinh ra các ion mang
điện trong không khí. Một điện thế được đặt giữa 2 điện cực làm cho các ion dịch chuyển
về các điện cực khác dấu tạo thành một dòng điện trong mạch của đầu báo. Nếu có một
số phần tử của khói chui vào buồng ion hoá, các ion sẽ kết hợp với các phần tử khói
làm giảm dòng điện giữa 2 điện cực. Một mạnh phát hiện sự suy giảm dòng điện và
phát tín hiệu báo động. Ở trạng thái báo động, đèn LED trên đầu báo sẽ sáng đồng thời
tín hiệu sẽ được chuyển về trung tâm báo cháy. Đầu báo ion có giá thành sản xuất rẻ
hơn so với đầu báo khói quang, nhưng dễ gây ra hiện tượng báo giả, nó chỉ thích hợp
với đám cháy có các hạt khói quá nhỏ bé (khói không nhìn thấy được).

Hình 2.8 Cấu tạo đầu báo khói Ion

2.4.3.4. Đầu báo khói quang điện (Photoelectric Smoke Detector)
Đầu báo khói quang điện hay còn gọi là đầu báo khói quang bao gồm một nguồn
sáng nhỏ (LED phát hồng ngoại), một thấu kính hội tụ ánh sáng thành chùm tia và một
cảm biến quang điện (photoelectric hoặc photodiode) đặt lệch góc với chùm tia hồng
ngoại. Tất cả các thành phần trên đây được đặt trong một buồng quang học (optical
chamber). hay còn gọi là buồng khói. Hình 2.2 mô tả cấu tạo căn bản của đầu báo khói
quang. Buồng quang học (1) có cấu tạo đặc biệt để ánh sáng bên ngoài không thể lọt
vào được, nhưng khói có thể dễ dàng đi vào. Bên ngoài của buồng quang học có một
lớp lưới để ngăn bụi và côn trùng chui vào bên trong. Trong trường hợp bình thường
(không có khói), chùm tia sáng được tạo ra từ đèn phát hồng ngoại (5) đi theo đường
thẳng không đến được đầu cảm biến quang (4). Khi có khói vào bên trong buồng quang
học ngang qua đường đi của chùm tia hồng ngoại, một số tia sáng bị khuyếch tán bởi
các hạt khói đi đến đầu cảm biến quang (4) và kích hoạt báo động. Khi đó, mạch điện
sẽ chuyển tín hiệu hồng ngọai (quang) thành tín hiệu điện (báo động). Ở trạng thái báo

17
động, đèn LED trên đầu báo sẽ sáng đồng thời tín hiệu sẽ được truyền về tủ báo cháy.
Đầu báo khói quang phát hiện tốt đám cháy âm ỉ. Đầu báo khói quang phản ứng chậm
hơn đầu báo ion với đám cháy bùng phát nhanh, nhưng thử nghiệm và nghiên cứu cho
thấy đầu báo khói quang đáp ứng được tất cả các loại cháy và có tuổi thọ cao hơn. Ngày
nay, một số đầu báo khói quang hiện đại có độ nhạy rất cao, bao trùm phạm vi của đầu
báo khói ion và có thể thay thế hoàn toàn cho đầu báo ion.

Hình 2.2 Cấu tạo đầu báo khói quang điện

Bảng 2: Yêu cầu kỹ thuật khi sử dụng đầu báo cháy khói
Khoảng cách tối đa, m
Độ cao lắp đầu Diện tích bảo vệ của
Giữa các đầu Từ đầu báo cháy
báo cháy, m một đầu báo cháy, m2
báo cháy đến tường nhà
Dưới 3.5 m Nhỏ hơn 100 10 5.0
3.5÷6 m Nhỏ hơn 80 8.5 4.0
6÷10 m Nhỏ hơn 65 8 4.0
10÷12 m Nhỏ hơn 65 7.5 3.5

2.6.5. Đầu báo tia lửa

Đầu báo lửa tử ngoại thích hợp để sử dụng cho hệ thống báo cháy tự động ở những
nơi mà đám cháy có khả năng bùng phát nhanh hay những nơi chứa những tài sản giá
trị như: Kho chưa xăng dầu, Phòng máy tính, Thư viện, Bảo tàng. Đầu báo lửa tử ngoại
không phải là phương án thay thế cho đầu báo khói, báo nhiệt, nó chỉ nên sử dụng để
tăng mức độ bảo vệ với những đám cháy bùng phát nhanh. Ở đây không có bất cứ quy
định về diện tích bảo vệ cho đầu báo lửa tử ngoại. Lý do là bởi vì bất kỳ đám cháy nào
từ bất kỳ khoảng cách nào cũng sẽ ảnh hưởng đến đầu báo. Tuy nhiên, nếu một đám
cháy rất nhỏ cần phải có 7-15s ở khoảng cách dưới 12 feet để tác động và cần 20-30s
với khoảng cách 25 feet.

18
 Hình 2.9 Hình ảnh các đầu báo cháy

Bảng 3: Yêu cầu kỹ thuật đối với đầu báo cháy tự động (trích TCVN 5738:2000)
Đặc tính Đầu báo Đầu báo Đầu báo
kỹ thuật cháy nhiệt cháy khói cháy lửa

Độ ẩm không Không lớn hơn

Không lớn
khí tại nơi đặt Không lớn hơn 98% 98%
hơn 98%
đầu báo cháy
Nhiệt độ làm Từ -10°C Từ -10°C đến
Từ -10°C đến +50°C +50°C
việc đến 170°C
Hình chóp có
Diện tích bảo Từ 15m2 Lớn hơn 50m2 đến góc 120°, chiều
vệ đến 50m2 100m2 cao từ 3 đến 7m

Không lớn Không lớn hơn

Thời gian tác
hơn 120 Không lớn hơn 30 giây 5 giây
động
giây
Từ 40°C Độ che mờ do khói : Từ 5 đến Ngọn lửa trần
đến 170°C. 20% đối với đầu báo cháy khói cao 15mm, cách
Ngưỡng tác
Sự gia tăng thông thường. Từ 20 đến 70% trên đầu báo cháy
động
nhiệt độ khoảng cách giữa đầu phát và đầu 3m
trên 5°C/ph thu của đầu báo khói tia chiếu
19
2.6.6. Các lưu ý khi sử dụng đầu báo cháy
- Các đầu báo cháy phải có đèn chỉ thị khi tác động. Trường hợp đầu báo cháy tự
động không có đèn chỉ thị khi tác động thì đế đầu báo cháy tự động phải có đèn báo
thay thế. Đối với đầu báo cháy không dây (đàu báo cháy vô tuyến và đầu báo cháy tại
chỗ), ngoài đèn chỉ thị khi tác động còn phải có đèn báo về tình trạng của nguồn cấp.
- Số lượng đầu báo cháy tự động cần phải lắp đặt cho một khu vực bảo vệ phụ
thuộc và mức độ cần thiết để phát hiện cháy trên toàn bộ diện tích của khu vực đó và
phải đảm bảo yêu cầu về kinh tế kỹ thuật. Nếu hệ thống báo cháy tự động dùng để điều
khiển hệ thống chữa cháy tự động thì mỗi điểm trong khu vực bảo vệ phải được kiểm
soát bằng 2 đầu báo cháy tự động thuộc 2 kênh khác nhau. Trường hợp nhà có trần treo
và giữa các lớp trần có lắp đặt các hệ thống kỹ thuật, cáp điện, cáp tín hiệu thì phải lắp
bổ sung đầu báo cháy ở trần phía trên.
- Các đầu báo cháy khói và đầu báo cháy nhiệt được lắp trên trần nhà hoặc mái
nhà. Trong trường hợp không lắp được trên trần nhà hoặc mái nhà, cho phép lắp trên xà
và cột hoặc treo trên dây dưới trần nhà nhưng các đầu báo cháy phải cách trần nhà không
quá 0,3m tính cả kích thước của đầu báo cháy tự động.
- Các đầu báo cháy khói và đầu báo cháy nhiệt phải được lắp trong từng khoang
của trần nhà được giới hạn bởi các cấu kiện xây dựng nhô ra về phía dưới (xà, dầm,
cạnh panel) lớn hơn 0,4m. Trường hợp trần nhà có những phần nhô về phía dưới trên
0,4m và độ rộng lớn hơn 0,75m thì phải lắp đặt bổ sung các đầu báo cháy ở những phần
nhô ra đó.
- Trường hợp các đống nguyên liệu, giá kê, thiết bị và cấu kiện xây dựng có điểm
cao nhất cách trần nhà nhỏ hơn hoặc bằng 0,6m thì các đầu báo cháy tự động phải được
lắp ngay phía trên những vị trí đó.
- Số đầu báo cháy tự động mắc trên một kênh của hệ thống báo cháy phụ thuộc
vào đặc tính kỹ thuật của trung tâm báo cháy nhưng diện tích bảo vệ của mỗi kênh
không được lớn hơn 2000m2 đối với khu vực bảo vệ hở và 500m2 đối với khu vực bảo
vệ kín. Các đầu báo cháy tự động phải được sử dụng theo yêu cầu kỹ thuật, tiêu chuẩn
và lý lịch kỹ thuật của chúng có tính đến điều kiện môi trường nơi cần bảo vệ.
- Khu vực bảo vệ là khu vực mà ở đó khi cháy có thể nhìn thấy khói, ánh lửa, như
kho tàng, phân xưởng sản xuất, hội trường... Khu vực kín là khu vực mà ở đó khi cháy
không thể nhìn thấy được khói, ánh lửa như trong hầm cáp, trần giả, các phòng đóng
kín...
- Trường hợp trung tâm báo cháy không có chức năng chỉ thị địa chỉ của từng đầu
báo cháy tự động, các đầu báo cháy tự động mắc trên một kênh cho phép kiểm soát đến
20 căn phòng hoặc khu vực trên cùng tầng nhà có lối ra hành lang chung nhưng ở phía
ngoài từng phòng phải có đèn chỉ thị về sự tác động báo cháy của bất cứ đầu báo cháy
nào được lắp đặt trong các phòng đó. Trường hợp căn phòng có cửa kính hoặc vách

20
kính với hành lang chung mà từ hành lang nhìn được vào căn phòng qua vách kính hoặc
cửa kính này thì cho phép không lắp đặt các đèn chỉ thịc ở căn phòng đó.
- Khoảng cách từ đầu báo cháy đến mép ngoài của miệng thổi của các hệ thống
thông gió hoặc hệ thống điều hòa không khí không được nhỏ hơn 0,5m. Không được
lắp đặt đầu báo cháy trực tiếp trước các miệng thổi trên.
- Trường hợp trong một khu vực bảo vệ được lắp đặt nhiều loại đầu báo cháy phải
đảm bảo sao cho mỗi vị trí trong khu vực đó đều được bảo vệ bởi ít nhất là một đầu báo
cháy. Trường hợp trong một khu vực bảo vệ được lắp đặt đầu báo cháy hỗn hợp thì
khoảng cách giữa các đầu báo cháy được xác định theo tính chất của chất cháy chính
của khu vực đó.
- Đối với khu vực bảo vệ có nguy hiểm về nổ, phải sử dụng các đầu báo cháy có
khả năng chống nổ. Ở những khu vực có độ ẩm cao và/hoặc nhiều bụi phải sử dụng các
đầu báo cháy có khả năng chống ẩm và/hoặc chống bụi. Ở những khu vực có nhiều côn
trùng phải sử dụng các đầu báo cháy có khả năng chống côn trùng xâm nhập vào bên
trong đầu báo cháy hoặc có biện pháp chống côn trùng xâm nhập vào trong đầu báo
cháy.

2.7. Thiết bị đầu ra

2.7.1. Bộ hiển thị phụ (annurciator)
- Tại những hiện trường rộng lớn, nơi mà việc hiển thị thông tin báo cháy cần
thông báo tại hơn một vị trí, thì dùng annunciator như là một thiết bị hiển thị bổ sung.
Control Panel là nơi hiển thị thứ nhất. Annunciator là nơi hiển thị thứ hai. Có thể nối
kết cùng lúc nhiều annunciator.
- Hiển thị thông tin các khu vực xảy ra sự cố từ trung tâm báo cháy truyền đến,
giúp nhận biết tình trạng nơi xảy ra sự cố để xử lý kịp thời.

Hình 2.10. Bộ hiển thị phụ (Annurciator)

21
 2.7.2. Chuông báo cháy
- Được lắp đặt tại phòng bảo vệ, các phòng có nhân viên trực ban, hành lang, cầu
thang hoặc những nơi đông người qua lại nhằm thông báo cho những người xung quanh
có thể biết được sự cố đang xảy ra để có phương án xử lý, di tản kịp thời.
- Khi xảy ra sự cố hỏa hoạn, chuông báo động sẽ phát tín hiệu báo động giúp cho
nhân viên bảo vệ nhận biết và thông qua thiết bị theo dõi sự cố hỏa hoạn (bảng hiển thị
phụ) sẽ biết khu vực nào xảy ra hỏa hoạn, từ đó thông báo kịp thời đến các nhân viên
có trách nhiệm phòng cháy chữa cháy khắc phục sự cố hoặc có biện pháp xử lý thích
hợp.
2.7.3. Đèn báo cháy
- Đèn Báo Cháy Hành Lang (Corridor Lamp): Được đặt bên trên công tắc khẩn
của mỗi tầng. Đèn báo cháy sẽ sáng lên mỗi khi công tắc khẩn hoạt động (Hinh 2.3a).
- Đèn Báo Cháy Phòng (Room Lamp): Được lắp đặt trước cửa mỗi phòng giúp
nhận biết phòng nào có cháy một cách dễ dàng và nhanh chóng (Hinh 2.3b).
- Đèn chỉ lối thoát hiểm (exit light): Được đặt gần các cầu thang của mỗi tầng lầu,
để chỉ lối thoát hiểm trong trường hợp có cháy.Tự động chiếu sáng trong trường hợp
mất nguồn AC (Hinh 2.3c).
- Đèn chiếu sáng trong trường hợp khẩn: Khi có báo cháy, thao tác đầu tiên là
phải cúp điện. Bây giờ đèn chiếu sáng này sẽ tự động bật sáng (nhờ có bình điện dự
phòng battery), nó giúp cho mọi người dễ dàng tìm đường thoát hiểm, hoặc giúp cho
các nhân viên có trách nhiệm nhanh chóng thi hành phận sự. Hoặc trong trường hợp
mất điện đột ngột do có sự cố về điện, đèn Emergency cũng tỏ ra hữu hiệu (Hinh 2.3d).
- Loa phóng thanh: Là thiết bị khuếch đại âm thanh giọng nói, các tín hiệu báo
động khi có cháy xảy ra (Hinh 2.3e).

22
 Hình 2.11: Đèn báo cháy và loa phát thanh
2.8. Quy trình kiể m tra, bảo tri ̀ hê ̣ thố ng PCCC tự đô ̣ng
Theo thông tư 52 và theo TCVN 5738/2001 có quy định rất rõ ràng một năm cần
bảo trì hệ thống PCCC 1 năm là 1 lần và bảo trì kiểm tra định kỳ bình chữa cháy 3
tháng/ lần của nhà máy, cơ quan, xí nghiệp, 6 tháng/1 lần do đơn vị có nghiệp vụ &
năng lực thực hiện bảo trì hê ̣ thố ng phòng cháy chữa cháy. Quy trình kiểm tra, bảo trì
hệ thống như sau:
2.8.1. Bình chữa cháy
 Kiểm tra đồng hồ áp suất bình
 Kiểm tra và niêm phong chì
 Kiểm tra thời hạn kiểm định
 Kiểm tra các hướng dẫn vị trí bình, cách sử dụng bình
 Đảm bảo đạt TCVN về bảo dưỡng bình chữa cháy
2.8.2. Trung tâm điề u khiể n, bình ắ c quy
 Kiểm tra tín hiệu thông số kỹ thuật bo mạch
 Kiếm tra bộ phận nguồn
 Lập trình lại trung tâm, bảng điều khiển, tín hiệu đèn, bàn phím, màn hình,
chương trình vv… (nếu cần)
 Lau chùi tiếp điểm và thổi bụi
 Test toàn bộ tủ điều khiển sau khi đã kiểm tra và bảo dưỡng
 Đảm bảo là bình ắc quy đang trong tình trạng tốt
2.8.3. Hệ thống chữa cháy
 Kiểm tra áp suất duy trì, sự ổn định của hệ thống với hệ thống duy trì áp.
23
  Kiểm tra, thử nghiệm đóng mở các van, tủ điều khiển, động cơ, dầu nhớt, vòi...
 Kiểm tra các tín hiệu kiểm soát, báo động của hệ thống ( nếu có)
 Thử áp xuất ở điểm cao nhất, xa nhất ( đảm bảo cột áp đầu lăng 6m) . Hệ thống
chữa cháy di động, biển báo:
 Kiểm tra các bình chữa cháyxách tay, cố định đảm bảo áp suất, trọng lượng
 Kiểm tra các biển báo hiệu, nội quy, khu vực đặt bình, hộp chữa cháy không bi
che khuất và xâm phạm.
2.8.4. Dụng cụ cứu nạn, cứu hộ
 Kiểm tra tình trạng các thiết bị cứu nạn: Quần áo, chăn, thang dây, dây thừng,
mặt nạ chống cháy.
 Kiểm tra tình trạng của các thiết bị cứu hộ: Rìu, kìm, cát, nước, các dụng cụ phá
dỡ khác.
 Kiểm tra thông gió hút khói, tăng áp, thang máy, cửa từ … đảm bảo hoạt động
đúng với yêu cầu kỹ thuật.
2.8.5. Các đầ u báo khói, chuông báo, còi/đèn, nút nhấ n xã khí, nút nhấ n trì hoãn
 Kiểm tra bộ phận nguồn, dây tín hiệu, lao chùi và test thử đầ u báo khói bàng
cách dùng bình ta ̣o khói xiṭ vào đầ u báo khói
 Kiểm tra bộ phận nguồn, dây tín hiệu, lao chùi và test thử đầ u báo nhiê ̣t bàng
cách dùng máy sấ y thổ i gầ n đầ u báo nhiê ̣t
 Kiể m tra nút nhấ n tác đô ̣ng bàng tay và nút nhấ n trì hoan
̃ có đảm bảo hoa ̣t đô ̣ng
tố t hay không, Kiểm tra bộ phận cung cấp tín hiệu, bộ phận nguồn
 Chuông báo cháy, Còi/đèn chớp báo cháy: kiểm tra độ rung, bộ phận nguồn dây
tín hiệu
2.8.6. Kiểm tra lại toàn bộ hệ thống PCCC
 Kiể m kê la ̣i toàn bô ̣ những thiế t bi ̣ PCCC hư hỏng hoăc là thiế t bi ̣ PCCC hoa ̣t
đô ̣ng không tố t để có biê ̣n pháp sửa chữa, thay thế nhanh chóng và kip̣ thời.
 Sau khi thực hiện, thấy hệ thống đã hoạt động tốt ta tiến hành vệ sinh sơ bộ lại
cho các cảm biến này đảm bảo các cảm biến đã hết khói và nhiệt.
 Kết nối lại hệ thống và đảm bảo rằng hệ thống hoạt động bình thường và trong
tình trạng tốt.

24
3. ĐỀ XUẤT Ý TƯỞNG CẢI TIẾN HỆ THỐNG CHỮA CHÁY TỰ ĐỘNG
3.1. Dùng công nghệ Nano
- Trong khi, bình chữa cháy hay hệ thống chữa cháy tự động được thiết kế khá
cồng kềnh thì một thiết bị chữa cháy mới nhỏ gọn bằng công nghệ nano vừa được sáng
chế tại Hàn Quốc, được xem là giải pháp rất đáng chú ý.
- Công nghệ viên nang Nano, công nghệ phản ứng nhiệt độ, công nghệ dập lửa
(chất dập lửa với lượng siêu nhỏ) đều sử dụng công nghệ Nano để phát huy chức năng
dập lửa đặc biệt. Mỗi viên nang siêu nhỏ Nano có chứa chất chữa cháy, viên nang siêu
nhỏ sẽ phát ra khi cháy xảy ra và phun khí trơ dập lửa. Thông thường, chất chữa cháy
được bảo quản an toàn trong viên nang. Khi cháy xảy ra, viên nang siêu nhỏ phản ứng
với hơi nóng, phun ra vùng bị cháy chất chống cháy và có tác dụng dập lửa. Chỉ phần
bị cháy chịu ảnh hưởng của chất chữa cháy, những vật thể xung quanh hay tòa nhà bên
cạnh sẽ không bị ảnh hưởng gì.
- Các sản phẩm như miếng dán chống cháy (Nano sticker); dây chống cháy (Nano
cord); sơn chống cháy(Nano paint) ... Các sản phẩm này đều có thể sử dụng ở nhà chung
cư, nơi công cộng, trang thiết bị công cộng, bệnh viện, trung tâm y tế, khách sạn, trường
học, các phương tiện vận chuyển, trang thiết bị cao cấp, trạm điện, các di sản văn hóa
và đền chùa, phòng văn kiện...
- Một số hình ảnh của sản phẩm công nghệ nano:

Hình 2.12: Miếng dán 5S-ACT 25.

Miếng dán chữa cháy tự động 5S – ACT là thiết bị phòng cháy mới hoạt động đặc biệt
để bảo vệ thiết bị điện dân dụng, 5S – ACT sẽ kích hoạt bởi nhiệt độ.

25
 Hình 2.10: Dây chống cháy (Nano cord)

Dây chống cháy được áp dụng cùng lúc công nghệ gói gọn chất dập cháy trong bọc siêu
nhỏ và công nghệ toả khí mới. Là một thế hệ sản phẩm chống cháy mới. Dây chống cháy được
làm từ các nguyên liệu tổng hợp gồm các hạt siêu nhỏ có chứa chất dập cháy và chất dẫn nhiệt.
Dưới tác động nhiệt từ lửa ở bất cứ phần nào trên sợi dây, tất cả các phần khác đều được kích
hoạt và toả ra khí dập cháy lấp đầy bao quanh khu vực cháy, vì vậy không còn oxy và lửa được
dập tắt.
Dùng cho thiết bị điện có thể tích từ 60dm3 trở lên, nhiệt độ kích hoạt >180 độ C.

Hình 2.13: Sơn chống cháy(Nano paint)

Sơn chống cháy là loại sơn hệ nước được chế tạo từ vật liệu Nano vỏ trấu, tạo thành màng
sơn phồng xốp lên như tổ ong khi gặp lửa. Các lớp xốp này bao vây ngăn cản Oxy trong không
khí tiếp xúc bề mặt vật liệu. Các thành phần phụ tạo ra các khí ngăn cản sự cháy và tạo ra các
lớp gốm để bao phủ bề mặt vật cháy.

26
3.2. Dùng thiết bị chữa cháy bằng sóng âm
- Một phát kiến về dập lửa đã được 2 kỹ sư thuộc Đại học Geogre Mason (Mỹ) ra
mắt. Cụ thể, đây là một thiết bị có thể dập lửa mà không dùng tới nước.
- Đây được coi là một phát kiến rất thực tế, do thiết kế đơn giản, tiện dụng. Không
những thế, còn có thể giảm thiểu tối đa thiệt hại trong quá trình chữa cháy.
- Về cơ bản, phát kiến này là một thiết bị cầm tay có khả năng phát ra âm thanh ở
âm tần thấp (30-60 hertz) nhằm khuếch tán oxy xung quanh ngọn lửa và khiến chúng
tắt ngúm

Hình 2.14: Thiết bị chữa cháy bằng sóng âm

27
 Chương 3: CÁC HỆ THỐNG CHỮA CHÁY HIỆN NAY

1. HỆ THỐNG CỦA HỆ THỐNG FM-200

1.1. Khái niệm hệ thống FM-200
Hệ thống PCCC FM200 là hệ thống chữa cháy tự động trong nhà, công trình xây
dựng. Hệ thống FM200 sử dụng đầu phun tự động đầu dò tín hiệu tự động, khởi động
trong vòng 2 phút, dập tắt đám cháy và ngăn cháy trở lại.
FM-200 là một trong những hệ thống chữa cháy hàng đầu của ngành công nghiệp
chất khí sạch. Được thiết kế để dập tắt đám cháy, các chất lỏng dễ cháy và cháy điện
trong vòng chưa đầy 10 giây, là hệ thống chống cháy nhanh nhất hiện nay. Điều này
có nghĩa là nó sẽ làm giảm thiệt hại, cũng như chi phí sửa chữa thấp hơn, và quan trọng
nhất là an toàn cho nhân viên và tài sản.
FM-200 là hệ thống chữa cháy cho một loạt các ứng dụng thương mại và công
nghiệp có độ nguy hiểm cao, bao gồm các trung tâm xử lý dữ liệu, các phòng điều khiển
quá trình, cơ sở sản xuất sạch, kho tiền của ngân hàng, phòng pin dự phòng và khu vực
lưu trữ tài liệu.
Với một hệ thống FM-200, bạn có thể yên tâm khi biết rằng, nếu công ty của bạn
xảy ra một sự cố cháy nào đó, bạn sẽ có thể ngay lập tức tiếp tục hoạt động mà không
có sự gián đoạn của một công việc vệ sinh tốn kém từ các dư lượng hóa chất và các chi
phí thiệt hại tài sản.

1.2. Khái niệm khí FM-200

- Khí FM-200 (HFC - 227EA) có công thức CF3CHFCF3, tên gọi là
Heptafluoropropane. Là khí rất an toàn.
- Tính chất vật lý: Ở điều kiện tiêu chuẩn FM-200 là chất khí không màu, không
mùi, không dẫn điện, nhiệt độ sôi là trừ -16,40C, nhiệt độ đông đặc -132,10C
- Tính chất hóa học: Không phá hủy tần Ozone, không có độc tính, không gây hại
cho con người, không ảnh hưởng đến môi trường, không làm hư hỏng các thiết bị điện.

1.3. Các bộ phận của hệ thống FM200

Hệ thống có 4 bộ phận:
- Đầu dò, tự động dò tín hiệu và xử lý, truyền tín hiệu về trung tâm điều khiển.
- Hộp điều khiển, là nơi xử lý các tín hiệu và điều hướng hoạt động
- Bình khí FM-200, chứa chất chữa cháy
- Đường ống, đầu phun dập tắt đám cháy

28
 Hình 3.1: Hệ thống FM-200
1.4. Ưu điểm của hệ thống FM200 Sprinkler
- FM-200: là chất chữa cháy sạch
- Dập tắt cháy trong vài giây, với thiệt hại ít nhất
- An toàn - đã được chứng minh để đảm bảo tiếp xúc an toàn cho người dân
- Bảo vệ - không có dư lượng, các loại hạt, nước hoặc ăn mòn các vật liệu gây hại,
không để lại dấu vết trên vật dụng,máy móc.
- Trong sạch - tác động môi trường thấp, có thể thở khi phun FM-20 chữa cháy.
- Gọn gàng tốn ít diện tích, chỉ cần khoảng 1/7 không gian lưu trữ so với hệ thống
khác

1.5. Ứng dụng chữa cháy của hệ thống FM-200

Được sử dụng trong các khu vực điều khiển, phòng điều khiển, xử lý dữ liệu, khu
vực thiết bị(y tế, công nghiệp, điện tử,...) phòng cách âm, thư viện bảo tàng...

2. HỆ THỐNG CHỮA CHÁY SPRINKLER

2.1. Giới thiệu về hề thống Sprinkler
Hệ thống chữa cháy Sprinkler là loại hệ thống chữa cháy phổ biến nhất hịện nay. Nó dập
tắt đám cháy bằng cách phun nước trực tiếp vào khu vực đang cháy mà tại đó đầu phun
Sprinkler bị kích hoạt ở ngưỡng nhiệt độ đã được xác định trước.

29
 Hệ chữa cháy tự động được coi là hệ thống tin cậy và hữu hiệu nhất trong các loại hệ
thống PCCC. Hệ thống Sprinkler gồm hệ thống ống dẫn và các đầu phun tự động. Hệ thống
Sprinkler có thể dập tắt 95% các đám cháy ngay từ khi chúng bắt đầu. Diện tích chữa cháy 9-
12𝒎𝟐 , thời gian phun chất chữa cháy 60 phút, khoảng cách các đầu Sprinkler là 3 – 4m.
Tiêu chuẩn áp dụng: TCVN 7336:2003 – Hệ thống Sprinkler tự động; TCVN 5760:2001
– Hệ chữa cháy – Yêu cầu kỹ thuật
Đầu phun Sprinkler là loại đầu phun mà chất lỏng giản nở được đóng kín trong bóng thủy
thinh đặc biệt , khi xảy ra hoạn hoạn nhiệt độ xunh quanh tăng lên làm cho chất lỏng trong
bóng thủy tinh bị giản nở và làm cho thủy tinh vỡ ra, và thoát nước ra ngoài. Nhiệt độ vỡ của
bóng thủy tính được đề cập trong Hình 3.

Hình 3.2: Đầu phun Sprinkler và nhiệt độ thủy tinh vỡ

2.2. Nguyên lí hoạt động
Hệ Thống Sprinkler là một hệ thống liên kết các đường ống chạy ngầm dưới đất và trên
mặt đất, được thiết kế theo những tiêu chuẩn của công nghệ chữa cháy. Có thể bố trí một hoặc
nhiều nguồn cấp nước tự động. Phần hệ thống nằm trên mặt đất là một mạng đường ống được
thiết kế theo nguyên tắc “tính toán thủy lực” hoặc nguyên tắc “định cỡ đường ống”, và được
lắp đặt bên trong một building, một công trình kiến trúc, hoặc một khu vực, mà nhìn chung, nó
nằm cao qúa đầu, và trên đường ống ấy, những đầu sprinklers được bố trí sao cho khi phun
nước ra, nó bao trùm một vùng không gian được tính toán trước. Van điều khiển mỗi riser của
hệ thống được đặt trên riser hoặc trên đường ống cấp nước cho nó. Mỗi riser của hệ thống
sprinkler gồm có một thiết bị kích hoạt báo động khi hệ thống khởi động vận hành chữa cháy.
Thường thì hệ thống được kích hoạt bằng nhiệt phát ra từ đám cháy, và nó phun nước ra phủ
trên khu vực có cháy.

2.3. Các loại hệ thống SPRINKLER

2.3.1. Hệ thống Sprinkler kiểu khô (Dry system)
30
 Hệ thống Sprinkler khô là hệ thống sprinkler có các đầu sprinkler tự động được gắn trong
đường ống không có nước mà thay bằng không khí hay Nitrogen nén, có áp lực. Khi đầu phun
Sprinkler hoạt động bởi nhiệt độ của đám cháy, khí sẽ thoát ra qua đầu phun làm giảm áp lực
mở van hệ thống khô (dry pipe valve), cho phép nước chảy vào hệ thống đường ống đi đến đầu
phun đã mở. Hệ thống khô được sử dụng cho những khu vực mà hệ thống ướt không đáp ứng
được như những nơi nhiệt độ có thể gây ra đóng băng nước. So với hệ thống ướt đòi hỏi phức
tạp hơn về thiết kế, lắp đặt, bảo dưỡng cũng như hệ thống duy trì khí nén.

Hình 3.3: Hệ thống Sprinkler

2.3.2. Hệ thống Sprinkler kiểu ướt (Wet system)
Hệ thống Sprinkler ướt là hệ thống có các đầu phun sprinkler tự động được gắn vào hệ
thống đường ống luôn có chứa sẵn nước và được kết nối với nguồn nước cung cấp, nhờ đó
nước sẽ phun ra ngay lập tức qua các đầu prinkler đã được mở do nhiệt độ của đám cháy. Do
các thiết bị của hệ thống đơn giản và dễ dàng sử dụng nên hệ thống Sprinkler ướt được ứng
dụng rộng rãi hơn so với các hệ thống khác.

2.3.3. Hệ thống Sprinkler kích hoạt trước (Preaction Sprinkler system)

Là hệ thống Sprinkler có các đầu Sprinkler tự động được gắn vào hệ thống đường ống có
chứa không khí, có thể có hoặc không có áp lực và có một hệ thống báo cháy bổ sung được lắp
đặt tại cùng những khu vực có đặt đầu Sprinkler. Khi hệ thống báo cháy kích hoạt, nó sẽ mở
van cho phép nước chảy vào hệ thống đường ống và rồi phun nước ra qua các sprinkler đã mở.
Hệ thống kích hoạt trước cũng giống như hệ thống Sprinkler xả tràn ngoại trừ là sử dụng đầu
phun Sprinkler kín. Hệ thống này thích hợp cho những nơi chứa các thiết bị vật phẩm có giá
trị hay những nhà kho mà không gian làm ảnh hưởng đến tính hoạt động hiệu quả của đầu phun
như dễ va đập gây hư hỏng đầu phun. Van của hệ thống kích hoạt trước luôn luôn đóng và chỉ
mở khi được kích hoạt bởi hệ thống báo cháy.Hệ thống báo cháy sẽ kích hoạt mở van kích hoạt
trước, để cho nước đi vào hệ thống đường ống. Nước vẫn chưa phun ra từ đầu phun cho đến
khi nhiệt độ kích hoạt cho đầu phun mở ra và phun nước ra ngoài. Hoạt động lúc này của van
kích hoạt trước giống như kiểu loại hệ thống Sprinkler ướt.
2.3.4. Hệ thống Sprinkler kiểu xả tràn (Deluge system)
Hệ thống xả tràn được sử dụng ở những nơi đòi hỏi cần một lượng nước lớn phun ra để
nhanh chóng kiểm soát được đám cháy trên một phạm vi rộng, không cho đám cháy lan truyền
31
đi. Van xả tràn có thể kích để hoạt động bằng hệ thống điện, khí nén hay áp lực nước. Bố trí
sắp xếp đường ống của hệ thống xả tràn cũng giống như hai hệ thống đường ống ướt và khô
nhưng có hai điểm khác biệt lớn: Sử dụng các đầu phun Sprinkler theo tiêu chuẩn, nhưng các
đầu phun này không có nút chặn và luôn mở do yếu tố kích hoạt cảm ứng nhiệt của đầu phun
bởi nhiệt độ của đám cháy đã loại bỏ, vì vậy khi van xả tràn mở ra, nước chảy vào hệ thống
đường ống và đi đến tất cả các đầu phun đã mở, phun nước ra cùng một lúc. Van xả tràn luôn
luôn đóng và chỉ mở khi được kích hoạt do hệ thống báo cháy lắp riêng rẽ độc lập trong cùng
khu vực với hệ thống đầu phun Sprinkler mở.
2.3.5. Hệ thống Sprinkler kết hợp xả tràn –kích hoạt trước (Combined Dry Pipe-
Preaction System)
Là hệ thống Sprinkler có các đầu Sprinklers tự động được gắn vào hệ thống đường ống
có chứa không khí, có áp lực và có một hệ thống dò cháy bổ sung được lắp đặt tại cùng những
vị trí có đặt đầu Sprinkler. Khi hệ thống dò cháy kích hoạt, nó sẽ kích các thiết bị nhả và rồi
thiết bị nhả này sẽ mở các Dry pipe valves cùng lúc mà không mất áp lực không khí trong hệ
thống. Việc kích hoạt hệ thống báo cháy cũng làm mở các van xả khí đặt ở điểm cuối của feed
main. Các van xả khí, thông thường, sẽ được mở trước khi các đầu Sprinkler mở. Hệ thống dò
cháy đồng thời cũng hoạt động như một hệ thống báo động”

32
 KẾT LUẬN

Hiện nay với tốc độ phát triển nhanh của cả nước, các dự án tòa nhà cao tầng
chung cư mọc lên rất nhanh, vấn đề đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy cho nhà
cao tầng là vấn đề hàng đầu luôn được quan tâm. Xuất phát từ yêu cầu thực tế khách
quan và tầm quan trọng của công tác PCCC, việc thiết kế và lắp đặt các hệ thống PCCC
cho công trình là không thể thiếu được. Hệ thống chữa cháy tự động cho tầng hầm, hệ
thống các bình chữa cháy cho công trình tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn, quy định của
Nhà nước về Phòng cháy và chữa cháy và phù hợp với tính chất, đặc điểm nguy hiểm
cháy nổ của công trình. Trang bị phương tiện phòng cháy chữa cháy cho các nhà cao
tầng phải được đề ra và thực hiện ngay từ giai đoạn đầu tư xây dựng cho đến giai đoạn
sử dụng sau này. Các giải pháp thiết kế phairt vừa đảm bảo tính kinh tế, tiết kiệm vừa
đảm bảo an toàn về phòng cháy chữa cháy và mang tính khả thi cao.

33