2 Cay

CÂY
Bùi Tiến Lên
09/12/2013
Fall 2013 Graph Theory 1 / 43

Các Khái Niệm Cơ Bản
Định nghĩa 1 a
I Cây (Tree) là đồ thị liên
b c d
thông và không có chu trình
I Rừng (Forest) là đồ thị e f
không có chu trình (a) dạng cây
a g
b c d h i
e f j k
(b) dạng rừng
Hình 1: Các đồ thị dạng cây & rừng

Các Khái Niệm Cơ Bản (cont.)
Từ định nghĩa ta có những nhận xét sau
Nhận xét
I Một đồ thị dạng cây sẽ không có cạnh khuyên và không có
cạnh song song
I Một đồ thị dạng rừng sẽ có p thành phần liên thông và mỗi
thành phần liên thông là một đồ thị dạng cây

Định lý về sự tồn tại đỉnh treo
Định lý 1
Nếu một cây có n đỉnh với n ≥ 2 thì cây chứa ít nhất hai đỉnh treo
Chứng minh
I Cho cây T = (V , E ), xét cạnh (a, b) ∈ E
I Gọi P = u...a...b...v là đường đi sơ cấp dài nhất trên cây T
chứa cạnh (a, b)
I Ta nhận thấy u và v phải là 2 đỉnh treo

Các định nghĩa về cây
Cho một đồ thị G có n đỉnh, các phát biểu sau là tương đương
Định lý 2 (daisy chain)

1. Đồ thị G là cây.
2. Giữa hai đỉnh bất kỳ của đồ thị G, tồn tại duy nhất một dây
chuyền nối chúng.
3. Đồ thị G liên thông tối thiểu (nghĩa là G liên thông và nếu xóa
đi bất kỳ cạnh nào của nó thì nó không còn liên thông nữa).
4. Thêm một cạnh nối 2 đỉnh bất kỳ của G thì đồ thị sẽ chứa
một chu trình duy nhất.
5. Đồ thị G liên thông và có n−1 cạnh.
6. Đồ thị G không có chu trình và có n−1 cạnh.

Các định nghĩa về cây (cont.)
Từ các định nghĩa tương đương về cây ta có những nhận xét sau
về đồ thị n đỉnh
Nhận xét
I Cây là một cấu trúc tiết kiệm cạnh nhất nhưng vẫn đảm bảo
sự liên thông
I Cây là một cấu trúc không bền vững vì tính liên thông sẽ bị
mất khi bỏ đi bất cứ một cạnh nào

Cây khung
Định nghĩa 2
Cho một đồ thị G = (V , E ) liên thông và T = (V , F ) là đồ thị bộ
phận của G. Nếu T là cây thì nó được gọi là cây khung
(spanning tree) của đồ thị G.

Định lý về sự liên thông & cây khung
Định lý 3
Một đồ thị liên thông nếu và chỉ nếu nó có cây khung
Chứng minh
I (⇐) Đồ thị G có cây khung T thì đồ thị G liên thông. Điều
này suy ra tự định nghĩa về cây và cây khung
I (⇒) Đồ thị G liên thông thì đồ thị G có cây khung T
I Nếu đồ thị G có một chu trình C thì loại bỏ một cạnh của chu
trình để tạo ra đồ thị con G 0 . Đồ thị G 0 là một đồ thị liên
thông
I Tiếp tục quá trình loại bỏ cạnh cho đến khi không thể làm
được thì sẽ được đồ thị con T không có chu trình. Đồ thị T là
cây khung

Thuật toán tìm cây khung
Cho đồ thị G = (VG , EG ) là một đồ thị liên thông có n đỉnh. Xác
định cây khung T = (VT , ET ) của đồ thị G.
I Bước 1: Chọn tùy ý đỉnh v ∈ VG và khởi tạo VT = {v} và
ET = ∅
I Bước 2: Tìm đỉnh y ∈ VG \VT sao cho kề với một đỉnh
x ∈ VT . Nếu không tìm thấy thì DỪNG (1)
I Bước 3: Thực hiện thêm đỉnh và thêm cạnh VT = VT + {y}
và ET = ET + {e = (x, y)}
I Bước 4: Nếu T có đủ n đỉnh thì DỪNG (2) ngược lại tiếp tục
quay lại bước 2

Minh họa thuật toán tìm cây khung
Cho đồ thị G dưới và đỉnh bắt đầu là a. Cây khung T = (VT , ET )
được tìm như sau
Bảng 1: Bảng tính toán Hình 2: Đồ thị G và cây khung
Thêm vào VT Thêm vào ET f

a ∅ g
e
d
b
c

a ∅ g
b (a,b)
a
e
d
b
c

a ∅ g
b (a,b)
a
d (a,d)
e
d
b
c

a ∅ g
b (a,b)
a
d (a,d)
g (a,g) e
d
b
c

a ∅ g
b (a,b)
a
d (a,d)
g (a,g) e
c (b,c) d
b
c

a ∅ g
b (a,b)
a
d (a,d)
g (a,g) e
c (b,c) d
e (c,e)
b
c

a ∅ g
b (a,b)
a
d (a,d)
g (a,g) e
c (b,c) d
e (c,e)
f (e,f)
b
c

Cây khung có trọng số nhỏ nhất & lớn nhất
Định nghĩa 3
Cho một đồ thị có trọng số G = (V , E , L) và T là tập các cây
khung của G
I Đồ thị T ∈ T được gọi là cây khung có trọng số nhỏ nhất
(minimum spanning tree) nếu trọng số của nó nhỏ nhất
T = arg min(L(T )) (1)

T ∈T
I Đồ thị T ∈ T được gọi là cây khung có trọng số nhỏ nhất

(maximum spanning tree) nếu trọng số của nó lớn nhất
T = arg max(L(T )) (2)

T ∈T

Ứng dụng cây khung có trọng số nhỏ nhất
I Bài toán xây dựng đường cao tốc

I Bài toán xây dựng hệ thống mạng máy tính

Thuật toán tìm cây khung nhỏ nhất
Hai thuật toán Prim và Kruskal là những thuật toán thông dụng
để tìm cây khung nhỏ nhất

Thuật toán Prim
Cho đồ thị G = (VG , EG , LG ) là một đồ thị liên thông có n đỉnh.
Xác định cây khung T = (VT , ET ) của đồ thị G.
I Bước 1: Chọn tùy ý đỉnh v ∈ VG và khởi tạo VT = {v} và
ET = ∅
I Bước 2: Trong số những cạnh e = (x, y) với y ∈ VG \VT chọn
cạnh e có trọng số nhỏ nhất. Nếu không tìm thấy thì DỪNG
(1)
I Bước 3: Thực hiện thêm đỉnh và thêm cạnh VT = VT + {y}
và ET = ET + {e}
I Bước 4: Nếu T có đủ n đỉnh thì DỪNG (2) ngược lại tiếp tục
quay lại bước 2

Thuật toán Prim (cont.)
Định lý 4
Thuật toán Prim là đúng đắn
Chứng minh
Sinh viên tự chứng minh

Minh họa thuật toán Prim
Cho đồ thị có trọng số G dưới và đỉnh bắt đầu là a. Cây khung
nhỏ nhất T = (VT , ET ) được tìm như sau
Bảng 2: Bảng tính toán Hình 3: Đồ thị G và cây khung nhỏ

nhất
Thêm vào VT Thêm vào ET
a ∅ 12
f
g
6
a 17
4
2
3
e
8
9 d
4 5
1
b 8 c

nhất
a ∅ 12
f
g
d (a,d)
6
a 17
4
2
3
e
8
9 d
4 5
1
b 8 c

nhất
a ∅ 12
f
g
d (a,d)
6
c (d,c) 17
a 4
2
3
e
8
9 d
4 5
1
b 8 c

nhất
a ∅ 12
f
g
d (a,d)
6
c (d,c) 17
a 4
g (d,g) 2
3
e
8
9 d
4 5
1
b 8 c

nhất
a ∅ 12
f
g
d (a,d)
6
c (d,c) 17
a 4
g (d,g) 2
b (d,b) 3
e
8
9 d
4 5
1
b 8 c

nhất
a ∅ 12
f
g
d (a,d)
6
c (d,c) 17
a 4
g (d,g) 2
b (d,b) 3
e
e (g,e) 8
9 d
4 5
1
b 8 c

nhất
a ∅ 12
f
g
d (a,d)
6
c (d,c) 17
a 4
g (d,g) 2
b (d,b) 3
e
e (g,e) 8
9 d
f (g,f) 5
4 1
b 8 c
Thuật toán Kruskal
Cho đồ thị G = (VG , EG , LG ) là một đồ thị liên thông có n đỉnh.
Xác định cây khung T = (VT , ET ) của đồ thị G.
I Bước 1: Sắp xếp các cạnh trong EG theo trọng số tăng dần
thành một danh sách L.
I Bước 2: Khởi tạo VT = ∅ và ET = ∅
I Bước 3: Lần lượt duyệt từng cạnh e = (x, y) trong danh sách
L. Nếu đồ thị T cùng với cạnh e không chứa chu trình thì
loại cạnh e ra khỏi danh sách L và thực hiện
VT = VT + {x, y} và ET = ET + {e}
I Bước 4: Nếu T có đủ n − 1 cạnh thì dừng lại ngược lại quay
lại bước 2

Thuật toán Kruskal (cont.)
Định lý 5
Thuật toán Kruskal là đúng đắn
Chứng minh
Sinh viên tự chứng minh

Minh họa thuật toán Kruskal
Cho đồ thị có trọng số G dưới. Danh sách cạnh L
(c,d),(d,g),(a,d),(b,d),(e,g),(c,e),(a,g),(b,c),(d,e),(a,b),(f,g),(e,f)

nhất
∅ ∅ 12 f
g
6
a 4 17
2
3
e
8
9 d
4 5
1
b 8 c
(d,g),(a,d),(b,d),(e,g),(c,e),(a,g),(b,c),(d,e),(a,b),(f,g),(e,f)

nhất
∅ ∅ 12 f
g
{c, d} (c,d) 6
a 4 17
2
3
e
8
9 d
4 5
1
b 8 c
(a,d),(b,d),(e,g),(c,e),(a,g),(b,c),(d,e),(a,b),(f,g),(e,f)

nhất
∅ ∅ 12 f
g
{c, d} (c,d) 6
{d, g} (d,g) a 4 17
2
3
e
8
9 d
4 5
1
b 8 c
(b,d),(e,g),(c,e),(a,g),(b,c),(d,e),(a,b),(f,g),(e,f)

nhất
∅ ∅ 12 f
g
{c, d} (c,d) 6
{d, g} (d,g) a 4 17
2
{a, d} (a,d) 3
e
8
9 d
4 5
1
b 8 c
(e,g),(c,e),(a,g),(b,c),(d,e),(a,b),(f,g),(e,f)

nhất
∅ ∅ 12 f
g
{c, d} (c,d) 6
{d, g} (d,g) a 4 17
2
{a, d} (a,d) 3
e
{b, d} (b,d) 8
9 d
4 5
1
b 8 c
(c,e),(a,g),(b,c),(d,e),(a,b),(f,g),(e,f)

nhất
∅ ∅ 12 f
g
{c, d} (c,d) 6
{d, g} (d,g) a 4 17
2
{a, d} (a,d) 3
e
{b, d} (b,d) 8
9 d
{e, g} (e,g)
4 5
1
b 8 c
(c,e),(a,g),(b,c),(d,e),(a,b),(e,f)

nhất
∅ ∅ 12 f
g
{c, d} (c,d) 6
{d, g} (d,g) a 4 17
2
{a, d} (a,d) 3
e
{b, d} (b,d) 8
9 d
{e, g} (e,g)
4 5
{f , g} (f,g) 1
b 8 c

Cây có hướng
Định nghĩa 4
Cho đồ thị có hướng G = (V , E ), đồ thị G được gọi là cây có
hướng nếu nó thỏa mãn hai điều kiện sau:
1. G không có chu trình
2. G có gốc

Các định nghĩa tương đương về cây có hướng
Định nghĩa 5
Cho một đồ thị có hướng G = (V , E ) gồm n đỉnh. Các phát biểu
sau là tương đương
1. Đồ thị G là một cây có hướng
2. Đồ thị G có một đỉnh r và từ r tồn tại một đường đi duy nhất
đến các đỉnh còn lại
3. Đồ thị G tựa liên thông mạnh tối tiểu (tức là nếu xóa bớt bất
kỳ một cạnh nào thì G sẽ không còn tựa liên thông mạnh)
4. Đồ thị G liên thông và có đỉnh r sao cho d − (r ) = 0 và
d − (v) = 1 với mọi v 6= r
5. Đồ thị G không có chu trình và có đỉnh r sao cho d − (r ) = 0
và d − (v) = 1 với mọi v 6= r

Sự tồn tại cây có hướng
Định lý 6
Cho G là một đồ thị có hướng
I Nếu G chứa một đồ thị bộ phận là cây T có hướng thì G tựa
liên thông mạnh.
I Nếu G tựa liên thông mạnh thì G có chứa một đồ thị bộ phận
T là cây có hướng

Ứng dụng của cây
Cấu trúc cây thể hiện tính ”phân cấp”, ”kế thừa” do đó có thể
biểu diễn được những cấu trúc như
I Cây gia phả (trong các dòng họ)
I Cây phân cấp các loài (trong sinh học)
I Cây thư mục (trong máy tính)

Ứng dụng của cây (cont.)
I Quản lý hành chính phân cấp toàn thế giới
Trái đất
Việt Nam Mỹ Trung Quốc
TPHCM Hà Nội
Quận Tân Bình Quận 1
Ông Lên Ông Dũng

Hình 5: Quản lý hành chính toàn cầu

I Biểu thức toán học có thể được biểu diễn bằng cây. Ví dụ cây
dưới đây dùng để biểu diễn biểu thức
(a + b) ∗ (c − d)
+ -
a b c d
Hình 6: Cây biểu thức

I Các nhà ngôn ngữ học thường dùng cây ngữ pháp để biểu
diễn cấu trúc ngữ pháp của một câu. Ví dụ sau đây dùng để
biểu diễn câu ”the cat sat on the mat”
NP VP
Det N V PP
the cat sat P NP
on Det N
the mat
Hình 7: Cây ngữ pháp

Cấu trúc dữ liệu cây
Định nghĩa 6
I Cây (Tree) T gồm một tập hợp n đỉnh - nút (node)
{p1 , p2 , ..., pn }
I Trong đó một nút duy nhất là nút gốc pr ; nghĩa là có đường
đi đến tất cả các đỉnh còn lại
I Các nút còn lại được chia thành m tập hợp không giao nhau
{T1 , T2 , ..., Tm } và mỗi tập này lại là cây con (child tree)
I Nếu n = 0 thì cây T là cây rỗng (null tree)

Các thuật ngữ liên quan đến cây
I Nút (node): là những phần tử trong cây
E F
G H C D
I J
Hình 8: Cây có các nút {A, B, C, D, E, F, G, H, J}

Các thuật ngữ liên quan đến cây (cont.)
I Nhánh (branch): là cạnh mũi tên nối giữa hai nút trong cây
I Nút cha (parent node) và nút con (child node) là hai quan
hệ được định nghĩa trên một cạnh, nút cha là nút đầu cạnh và
nút con là nút cuối cạnh
E F
G H C D
I J
Hình 9: Nút E là nút cha của H, nút H là nút con của E

I Nút gốc (root node): là

A
nút không có cha
I Nút lá (leaf node): là nút E F
không có con
I Nút nội (internal node): là G H C D
nút có cha và có con
I Nút anh em (sibling node): I J
là những nút có cùng cha Hình 10: Nút A là nút gốc; nút G, I,
J, C, D là nút lá; nút E, H, F là nút
nội; nút G và H là anh em

I Bậc của nút (node degree): là tổng số nút con của nút này
A 2
E 3 F 2
G 0 K 0 H 2 C 0 D 0
I 0 J 0
Hình 11: Cây và bậc của các nút

I Bậc của cây (tree degree): là bậc lớn nhất của các nút của
cây
deg (T ) = max (deg (pi ) , pi ∈ T ) (3)
A 2
E 3 F 2
G 0 K 0 H 2 C 0 D 0
I 0 J 0
Hình 12: Bậc của cây là 3

I Mức của nút (node level):
p = root

0
level (p) = (4)
level (parent (p)) + 1 p =
6 root
A 0
E 1 F 1
G 2 K 2 H 2 C 2 D 2
I 3 J 3
Hình 13: Cây và mức của các nút

I Chiều cao của cây (tree height):
height (T ) = max (level (pi ) , pi ∈ T ) (5)
A 0
E 1 F 1
G 2 K 2 H 2 C 2 D 2
I 3 J 3
Hình 14: Chiều cao của cây là 3

I Đường đi (path): là một chuỗi các nút khác nhau
{p1 , p2 , ..., pk } sao cho giữa pi , pi+1 có cạnh giữa chúng. Nút
p1 gọi nút đầu và pk là nút cuối của đường đi.
E F
G K H C D
I J
Hình 15: Dãy {A, E, H, I} là đường đi, dãy {A, E, C} không phải là
đường đi

Phân Loại Cây
Định nghĩa 7
I Cây tuyến tính (linear tree): là cây có bậc bằng 1
I Cây nhị phân (binary tree): là cây có bậc bằng 2
I Cây tam phân (ternary tree): là cây có bậc bằng 3
I Cây m-nhánh (m-way tree): là cây có bậc bằng m
Hình 16: Các loại cây

Một số loại cây nhị phân
Định nghĩa 8
Một số cây nhị phân đặc biệt
I Cây nhị phân đầy đủ (full binary tree): là cây mà mỗi nút có
0 hoặc 2 nút con
I Cây nhị phân hoàn chỉnh (complete binary tree): là cây mà
có
1. Đầy đủ các nút từ mức 0 đến h − 1 (h là chiều cao của cây)
2. Riêng mức h thì các nút liên tiếp từ trái sang phải

Một số loại cây nhị phân (cont.)
Hình dưới minh họa cây đầy đủ và cây hoàn chỉnh.
Hình 17: Các loại cây đầy đủ và hoàn chỉnh

Các Định Lý Về Cây Nhị Phân
Định lý 7
1. Nếu T là cây nhị phân có chiều cao là h thì số nút tối đa của
cây là 2h − 1
2. Nếu T là cây nhị phân có chiều cao là h thì số nút lá tối đa
của cây là 2h−1
3. Nếu T là cây nhị phân thì sẽ không có quá 2k nút có mức
k≥0
4. Nếu T là một cây nhị phân có n nút thì chiều cao nhỏ nhất
có thể của cây là là log2 (n + 1)

Các Định Lý Về Cây Nhị Phân (cont.)
Định lý 8
Cho T là một cây nhị phân đầy đủ. Gọi n là số nút, l là số nút lá
và i là số nút nội (tính cả gốc)
l =i +1
n = 2i + 1
i = n−1
2 (6)
l = n+1
2
n = 2l − 1
i =l −1

Duyệt cây nhị phân
Có thể sử dụng thuật toán duyệt tổng quát như DFS hay BFS.
Ngoài ra có thể sử dụng những kỹ thuật duyệt đặc thù cho cây nhị
phân như
I Duyệt các nút của cây theo thứ tự NLR; nghĩa là duyệt nút
trước (N), sau đó duyệt cây con trái (L), cuối cùng duyệt cây
con phải (R)
I Duyệt các nút của cây theo thứ tự LNR
I Duyệt các nút của cây theo thứ tự LRN

Duyệt cây nhị phân (cont.)
N 1 N 2 N 3
L 2 R 3 L 1 R 3 L 1 R 2
(a) NLR (b) LNR (c) LRN

Hình 18: Ba kiểu duyệt đặc thù của cây

Tài Liệu Tham Khảo

2 Cay

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2 Cay

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

CÂY

Bùi Tiến Lên

Fall 2013 Graph Theory 1 / 43

Fall 2013 Graph Theory 2 / 43

Fall 2013 Graph Theory 3 / 43

Fall 2013 Graph Theory 4 / 43

Định lý 2 (daisy chain)

Fall 2013 Graph Theory 5 / 43

Fall 2013 Graph Theory 6 / 43

Fall 2013 Graph Theory 7 / 43

Fall 2013 Graph Theory 8 / 43

Fall 2013 Graph Theory 9 / 43

Bảng 1: Bảng tính toán Hình 2: Đồ thị G và cây khung

Thêm vào VT Thêm vào ET f

Bảng 1: Bảng tính toán Hình 2: Đồ thị G và cây khung

Thêm vào VT Thêm vào ET f

Bảng 1: Bảng tính toán Hình 2: Đồ thị G và cây khung

Thêm vào VT Thêm vào ET f

Bảng 1: Bảng tính toán Hình 2: Đồ thị G và cây khung

Thêm vào VT Thêm vào ET f

Bảng 1: Bảng tính toán Hình 2: Đồ thị G và cây khung

Thêm vào VT Thêm vào ET f

Bảng 1: Bảng tính toán Hình 2: Đồ thị G và cây khung

Thêm vào VT Thêm vào ET f

Bảng 1: Bảng tính toán Hình 2: Đồ thị G và cây khung

Thêm vào VT Thêm vào ET f

Fall 2013 Graph Theory 10 / 43

T = arg min(L(T )) (1)

I Đồ thị T ∈ T được gọi là cây khung có trọng số nhỏ nhất

T = arg max(L(T )) (2)

Fall 2013 Graph Theory 11 / 43

I Bài toán xây dựng đường cao tốc

Fall 2013 Graph Theory 12 / 43

Fall 2013 Graph Theory 13 / 43

Fall 2013 Graph Theory 14 / 43

Fall 2013 Graph Theory 15 / 43

Bảng 2: Bảng tính toán Hình 3: Đồ thị G và cây khung nhỏ

Bảng 2: Bảng tính toán Hình 3: Đồ thị G và cây khung nhỏ

Bảng 2: Bảng tính toán Hình 3: Đồ thị G và cây khung nhỏ

Bảng 2: Bảng tính toán Hình 3: Đồ thị G và cây khung nhỏ

Bảng 2: Bảng tính toán Hình 3: Đồ thị G và cây khung nhỏ

Bảng 2: Bảng tính toán Hình 3: Đồ thị G và cây khung nhỏ

Bảng 2: Bảng tính toán Hình 3: Đồ thị G và cây khung nhỏ

Fall 2013 Graph Theory 17 / 43

Fall 2013 Graph Theory 18 / 43

Bảng 3: Bảng tính toán Hình 4: Đồ thị G và cây khung nhỏ

Bảng 3: Bảng tính toán Hình 4: Đồ thị G và cây khung nhỏ

Bảng 3: Bảng tính toán Hình 4: Đồ thị G và cây khung nhỏ

Bảng 3: Bảng tính toán Hình 4: Đồ thị G và cây khung nhỏ

Bảng 3: Bảng tính toán Hình 4: Đồ thị G và cây khung nhỏ

Bảng 3: Bảng tính toán Hình 4: Đồ thị G và cây khung nhỏ

Bảng 3: Bảng tính toán Hình 4: Đồ thị G và cây khung nhỏ

Fall 2013 Graph Theory 19 / 43

Fall 2013 Graph Theory 20 / 43

Fall 2013 Graph Theory 21 / 43

Fall 2013 Graph Theory 22 / 43

Fall 2013 Graph Theory 23 / 43

Việt Nam Mỹ Trung Quốc

Quận Tân Bình Quận 1

Ông Lên Ông Dũng

Fall 2013 Graph Theory 24 / 43

Hình 6: Cây biểu thức

Fall 2013 Graph Theory 25 / 43