YAŞAM DÖNGÜSÜ

DEĞERLENDİRMESİ
-YDD-

BUTEKOM
 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK
“Gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme olanağından ödün
vermeksizin, bugünün ihtiyaçlarını karşılayabilecek kalkınma düzeyinin
sağlanmasıdır” (Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Komisyonu)
«Üçlü Bilanço»
• İş Etiği
• Adil Ticaret
• Çalışan Hakları

Sürdürülebilirlik
Yaklaşımı

Yerel ve global anlamda: • Enerji Verimliliği

• Çevresel adalet • Doğal Kaynakların verimli
• Doğal kaynakların yönetimi kullanımı

Sürdürülebilirlik; ürünün yaşam döngüsü boyunca ekonomik, çevresel & sosyal

etmenler arasında eşit dengeyi sağlamayı hedefler.
YAŞAM DÖNGÜSÜ
DEĞERLENDİRMESİ NEDİR?
Yaşam döngüsü değerlendirmesi (Life Cylce Assessment,LCA) bir ürün,
proses ya da hizmet için kullanılan enerji, ham madde ve bundan dolayı
oluşan atık ve emisyonların çevresel etkilerini ve bu süreçte doğal
kaynakların tüketimini ve çevresel iyileştirme fırsatlarını değerlendiren
bir araçtır.

• YDD sürdürülebilirliği ölçmek ve nicel olarak ortaya

koymak için kullanılan yöntemdir.

• Bilimsel metotları kullanır.

• ISO 14044:2006’ya göre standardize edilmiştir.

YAŞAM DÖNGÜSÜ
DÜŞÜNCESİ
• YDD beşikten mezara
kavramıyla yaklaşır:
• Hammadde Eldesi
• Üretim
• Nakliye
• Tüketim
• Bertaraf
• Geri kazanım
YAŞAM DÖNGÜSÜ
DÜŞÜNCESİ
“6 RE felsefesi”:
re-think (yeniden etraflıca düşünmek): ürün ve işlevi hakkında detaylı analiz
yapmak,
re-duce (azaltmak): hammadde ve enerji sarfiyatını yaşam döngüsü boyunca
azaltmak,
re-place (yerini değiştirmek/ikame): zararlı maddeler yerine daha az zararlı
olanları kullanmak,
re-cycle (geri dönüşüm): geri kazanılabilecek materyallerin seçimi,
re-use (yeniden kullanım): ürünün tekrar kullanılabilecek şekilde üretilmesi,
re-pair(onarmak): onarıma(tamire) uygun üretmek,
YAŞAM DÖNGÜSÜ AMACI
• Kaynak tüketiminin azaltılması,

• Çevresel salınımların dolayısıyla

etkilerin azaltılması,

• Sosyal etmenlerin iyileştirilmesi

ve/veya geliştirilmesi,

• Ekonomik ve çevresel faktörler

arasındaki pozitif bağlantıları
betimlemek ve vurgulamak.
YAŞAM DÖNGÜSÜ
DEĞERLENDİRMESİ
AŞAMALARI
Amaç Uygulamalar:
ve •Ürün etki ölçme
Kapsam •Ürün geliştirme ve
iyileştirme
•Stratejik Planlama
•Karar verme
•Pazarlama
Envanter Analizi Yorumlama •Diğer

•Teknik
Etki •Ekonomik
Değerlendirmes •Pazar
i •Sosyal

YDD çerçevesi (ISO 14040-44, 1997)

ÇEVRESEL ETKİ-SARFİYAT
AĞACI
NEDEN YAŞAM DÖNGÜSÜ
DEĞERLENDİRMESİ?
Neden YDD Kazanımlar
İş stratejisi • Rekabet avantajı
•Ürün kalitesinde iyileşme potansiyeli
•Risk yönetiminin iyileşmesi
•Kamuoyunda imaj geliştirme

Pazar gereklilikleri •Pazar payının artması, yeni iş fırsatları

•Tedarik zincirinin yönetimi
•EPD, Karbon etiketi, Eko etiketleme gibi
ürün yaşam döngüsüne dayanan diğer
konseptlere katılma fırsatı

Ulusal mevzuatlar ve •Mevzuatlarla uyumluluk ve cezai

bölgesel yönetmelikler yaptırımlarla karşılaşma riskinin azalması
YDD UYGULAMA AMAÇLARI
Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve bir çok devlet YDD analizini
yıllar önceden kullanmaya başlamış ve bu analizlerin sonuçlarına
göre politikalarına yön vermektedirler.

Ürün Etki Ölçme

Eko Etiketleme
Çevresel Etkileri Belirleme
Ürün Karşılaştırma
Ürün Geliştirme ve İyileştirme
Stratejik Planlama
Karar Verme
Pazarlama
Diğer
GLOBAL YDD UYGULAMA
AMAÇLARINA YÖNELİK ÖRNEKLER
Protecter&Gamble, yıkama alışkanlıklarının değişmesi ve
kullanıcıların çevresel duyarlılığının artması sonucu daha
düşük sıcaklıkta yıkama yapılabilen Ariel "Actif à froid"
(coolclean) isimli yeni çamaşır deterjanını geliştirerek 2005
senesinde piyasaya sürdü. LCA, öncelikle ürün geliştirmede
ve beraberinde ürünün eski varyantlarıyla
karşılaştırılmasında kullanıldı. Çalışmada ürünler 11
çevresel indikatör bazında karşılaştırıldı.
GLOBAL YDD UYGULAMA
AMAÇLARINA YÖNELİK ÖRNEKLER

• Novozymes firması, YDD analizini ürün geliştirme, karşılaştırma

ve pazarlama amaçlı olarak kullanmaktadır.
• Çevresel verimliliğin çoğu durumda enerji, hammadde ve sarfiyat
verimliliği anlamına geldiği göz önünde bulundurulduğunda
aslında ürünlerinin ayrıntılı maliyet analizlerini de yapmış
olmaktadır.
GLOBAL YDD UYGULAMA
AMAÇLARINA YÖNELİK ÖRNEKLER

Novozymes gerçekleştirdiği bir çok YDD çalışmasını firmanın web

sitesinden yayınlamaktadır.
GLOBAL YDD UYGULAMA
AMAÇLARINA YÖNELİK ÖRNEKLER
• H&M Firması 2009 yılında, BSR (Business for Social
Responsibility) ile birlikte giysi sektörünün sera
gazı salınımını haritasını belirlemek üzere
kapsamlı bir çalışmaya imza atmıştır.
• Proje kapsamında 8 farklı tekstil ürününde ve ek
olarak 3 elyafta YDD analizi gerçekleştirmiştir.
PROJEDE YDD ANALİZİ PROJEDE EK OLARAK
YAPILAN KONFEKSİYON YDD ANALİZİ YAPILAN
ÜRÜNLERİ ELYAFLAR
• Pamuk t-shirt • Naylon
• Denim pantolon • Akrilik
• Keten gömlek • Yün
• Viskon elbise
• Polyester bluz
• Erkek pamuklu iç
çamaşırı
• Polyester pantolon
• Polyester ceket
BUTEKOM’DA YDD ANALİZLERİ
• BUTEKOM sektörde bir çok YDD çalışmasına imza atmıştır.
• Gerçekleştirilen kapsamlı projelerin yanı sıra firmaların talebi
üzerine özel YDD analizleri de gerçekleştirilmektedir.
 BUTEKOM’DA
YDD ANALİZLERİ
• Bu konuda gerçekleştirdiğimiz son kapsamlı proje Avrupa
Girişimcilik Teşvik Ödüllerinde finale kalan «Tekstil
Terbiye Sektöründe Temiz Üretim İçin Örnek Modellerin
Oluşturulması» projesidir.
• 2014 yılı Avrupa Girişimcilik Teşvik Ödülleri sonucunda
Avrupa Birliği Girişimcilik Teşvik Ödüllerinde kısa listeye
kalan "Tekstil Terbiye Sektöründe Temiz Üretim İçin
Örnek Modellerin Oluşturulması" isimli projemiz “Yeşil
Pazarın ve Kaynak Verimliliğinin Desteklenmesi”
kategorisinde ilk üçe girerek National Winner Ödülü
2014 aldı.
 Tekstil Terbiye Sektöründe Temiz
Üretim İçin Örnek Modellerin
Oluşturulması Projesi
• Proje kapsamında 6 farklı firmada 6 farklı tekstil ürününün
prosesinde «0» maliyet ile iyileştirmeler yapılmıştır.
• Proje Adımları:
• Çevresel açıdan problemli noktaların YDD ile tespiti
• Mevcut prosesin Mevcut En İyi Teknikler(MET) ile karşılaştırılması
• Temiz Üretim Çalışması
• Proseslerin yeniden düzenlenerek verimliliğinin arttırılması
• Kazanımların YDD ile tespiti
• Ürünler:
• MODEL 1: Keten-Polyester Perdelik Kumaşın Boyanması
• MODEL 2: Antibakteriyel Apreli Polyester Perdelik Kumaş
• MODEL 3: Keten İplik Bobin Boyama
• MODEL 4: Polyester Giysilik Kumaş(Jet Boyama)
• MODEL 5: Polyester İplik Bobin Boyama
• MODEL 6: Baskılı Pamuklu Giysilik Kumaş
 Tekstil Terbiye Sektöründe Temiz
Üretim İçin Örnek Modellerin
Oluşturulması Projesi

• Proje Kapsamında «0» maliyet ile:

• Elektrik enerjisinde %29’lara
• Suda %50
• Buharda %40
• Doğalgazda %34
• Kümülatif enerji sarfiyatında %30’lara
varan iyileştirmeler sağlanmıştır.
Model Çalışma 5: %100 Polyester İplik Boyama
Mevcut Durum İçin Temiz Üretim Önerileri Temiz Üretim Uygulamaları Sonucu

Optimize sıcaklık-süre diyagramı ile boyama

gerçekleştirildiğinde ulaşılmak istenen renk kalitesinde
herhangi bir değişim olmadığı ve istenen kalitenin elde
edildiği görülmüştür.
- Boyama süresi 228 dakikadan 157 dakikaya kadar
1. Enerji ve zaman tasarrufu sağlanması amacıyla
düşmüştür.
mevcut boyama sıcaklık-süre diyagramı üzerinde
- Günlük şarj sayısı 6’dan 9’a çıkarak üretim
süre, pompa debileri gibi parametreler değiştirilerek
verimliliğinin yaklaşık olarak %30 artması
yeni bir boyama sıcaklık- süre diyagramı
beklenmektedir.
tasarlanması önerilmiştir.
- Parti başına harcanacak enerji miktarında da %20
oranında tasarruf sağlanmıştır. (Toplam enerji 39,5
MJ’den 34,3 MJ’e düşmüştür.)
- Doğalgaz tüketiminden %34 oranında tasarruf
edildiği gözlenmiştir.
2. Boyama işleminde boyama kalitesini
1 kg ürün için harcanan toplam su miktarı 52,31 L iken
etkilemeyecek şekilde su tasarrufu sağlanması
yarım banyo boyama işlemi ile bu miktar 44,923 L’ye
amacıyla boyama, redüktif yıkama ve nötralizasyon
düşmüştür. Atıksu miktarı da buna bağlı olarak 44,4 L’den
işlemlerinin yarım flotte oranında yapılması
32,9L’ye düşmüştür.
önerilmiştir.

Boyanan bobinler üzerinde oligomer olmadığı ve rengin

3. Redüktif yıkama adımında yer alan oligomer
kalitesi üzerinde herhangi bir olumsuz etki olmadığı
önleyicinin reçeteden çıkarılması önerilmiştir.
görülmüştür. Mevcut çevresel etkiler de azalmıştır.
Çalışma Sonucunda Çevresel
Etkiler
OZON TABAKASININ İNCELMESİ
FOTOKİMYASAL OKSİDASYON
İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLER
ÖTROFİKASYON
ASİDİFİKASYON
KARASAL EKOTOKSİSİTE
KÜRESEL ISINMA ETKİSİ
DOĞAL KAYNAKLARIN TÜKENMESİ
AKARSU EKOTOKSİSİTESİ
DENİZ EKOTOKSİSİTESİ
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

OPTİMİZE PROSES MEVCUT PROSES

1 kg Polyester İplik Boyama İşlemi

İçin Karbon Ayak İzi Değeri
Temiz Üretim Öncesi

1 kg Polyester İplik Boyama İşlemi İçin

Karbon Ayak İzi Değeri
Temiz Üretim Sonrası
TEŞEKKÜRLER…