Professional Documents
Culture Documents
Hispania romana
Este mapa muestra la
reorganización
administrativa de
Hispania realizada en el
año 27 a.C. por el
emperador Augusto.
La antigua provincia de la
Hispania Ulterior fue
dividida en dos nuevas
circunscripciones,
denominadas Lusitania y
Bética, mientras que la
Hispania Citerior cambió
su nombre por el de
Tarraconense.
El estudio del Latín contiene, de manera evidente, las tres grandes finalidades que
hay en el bachillerato: la de formación general, la propedéutica y la orientativa. La
finalidad formativa se deduce fácilmente de lo anteriormente expuesto. Su valor
propedéutico reside en su función de llave para posteriores estudios filológicos y
humanísticos. El estudio de una cultura, no sólo afín, sino generadora de la actual, pero
distante y diferente, proporciona pautas para la crítica de comportamientos heredados,
pero evolucionados. Esta conciencia de origen, referida al pasado, y de situación,
referida al presente, es un claro factor de orientación.
B
D 4.- Ordenar los conceptos lingüísticos propios
4.-Identificar y utilizar palabras cultas, semicultas y patrimoniales,
E y establecer relaciones entre ámbitos
F lingüísticos diversos. reconociendo su origen.
G (42.8%) - Elaborar un vocabulario básico, ordenando conceptos
J lingüísticos.
B
C 5.- Reconocer algunos de los elementos de la 5.-Identificar y utilizar aspectos clásicos que se manifiestan en el
D mundo del arte.
herencia latina que permanecen en el
E - Utilizar citas y expresiones griegas para reconocer una cultura.
F mundo actual como clave para
G interpretarlos.
J (50%)
B
C 6.-Relacionar datos dispersos de la civilización 6.-Utilizar la prensa diaria como instrumento de información de nuestra
D romana en fuentes de información variadas, cultura.
E analizándolos críticamente. - Valorar el mensaje que el fenómeno cultural de la helenización
F (57%) nos transmite a través de unos documentos entregados por el
G profesor.
I
J
B
C 7.- Identificar y valorar las principales 7.-Conocer aspectos significativos heredados de la civilización griega.
D aportaciones de la cultura romana y de su - Identificar términos conocidos y usados en la vida diaria en todas
E lengua como instrumento transmisor. las parcelas temáticas.
F (57%) - Identificar signos, símbolos y huellas de la cultura griega en la
G realidad de nuestro entorno.
J
K
A
B 8.- Valorar las contribuciones del mundo 8.-Identificar las características más significativas del pensamiento
C clásico como elemento integrador de diferentes clásico.
D corrientes de pensamiento y actitudes (éticas, - Comprender el valor existente entre pensamientos éticos y
E estéticas) que conforman el ámbito cultural actitudes de una cultura.
F europeo.
G (57%)
J
CONTENIDOS
1.- LA LENGUA 1.1.- DEL INDOEUROPEO A LAS LENGUAS ROMANCES. HISTORIA
LATINA SUCINTA DE LA LENGUA LATINA: LATÍN ARCAICO, CLÁSICO Y
VULGAR.
4.- ROMA Y SU 4.1.- SINOPSIS HISTÓRICA DEL MUNDO ROMANO DE LOS SIGLOS
LEGADO VII A.C. AL VI D.C. MONARQUÍA, REPÚBLICA E IMPERIO.
CONCEPTOS ( 90%)
• Pruebas escritas
• Pruebas orales
PROCEDIMIENTOS (5%)
• Actividades
• Trabajos
El trabajo diario del alumno y las actividades que realice dentro y fuera del aula
quedarán reflejadas a través de signos como “positivo – negativo”.
ACTITUDES (5%)
• Asistencia y Puntualidad
• Comportamiento adecuado en el aula
• Buena disposición en el trabajo
• Traer el material de la asignatura
Para evaluar las actitudes nos basamos en la observación diaria del alumno
en el aula. Dicha evaluación no tiene calificación numérica, sino que se sirve
de los signos “positivo – negativo”.
Los alumnos que hayan aprobado el curso y quieran subir nota, tendrán un
examen escrito en el que entrará toda la materia del curso; dicho examen podrá
subir o bajar nota.
DECLINACIONES
1ª 2ª 3ª 4ª 5ª
Singular
F M N M.F N M.F N F
Nom. A US, ER, IR UM -------- -------- US U ES
Voc. A E, ER, IR UM -------- -------- US U ES
Acu.. AM UM UM EM -------- UM U EM
Gen. AE I I IS IS US US EI
Dat. AE O O I I UI UI EI
Abl. A O O E (I) E (I) U U E
Plural
Nom. AE I A ES A / IA US UA ES
Voc. AE I A ES A / IA US UA ES
Acu.. AS OS A ES A / IA US UA ES
Gen. ARUM ORUM ORUM UM/IUM UM/IUM UUM UUM ERUM
Dat. IS IS IS IBUS IBUS IBUS IBUS EBUS
Abl. IS IS IS IBUS IBUS IBUS IBUS EBUS
A D J E T IV O S
A D J E T IV O S D E T R E S T E R M I N A C IO N E S A D J E T IV O S D E D O S T E R M IN A C IO N E S A D J E T IV O S D E U N A T E R M IN A C IÓ N
(B O N U S - B O N A - B O N U M ) (F O R T IS -E ) (P R U D E N S -N T IS )
Singular
F M N
Nom. A US UM
Voc. A E UM
Acu.. AM UM UM ADJETIVOS 3 TERMINACIONES
Gen. AE I I
Dat. AE O O
Abl. A O O 2ª M + 1ª F + 2ª N
Plural
Nom. AE I A
Voc. AE I A
Acu.. AS OS A
Gen. ARUM ORUM ORUM
Dat. IS IS IS
Abl. IS IS IS
3ª M F + 3ª N 3ª M F + 3ª N
singular plural
COMPARATIVOS
NUMERALES
P R O N O M B R E S P E R S O N A L E S P R O N O M B R E S D E M O S T R A T IV O S P R O N O M B R E S R E L A T IV O S
PRONOMBRES DEMOSTRATIVOS
SINGULAR PLURAL
ESTE-ESTA- M F N M F N
ESTO
Nom. HIC HAEC HOC HI / HII HAE HAEC
Acu.. HUNC HANC HOC HOS HAS HAEC
Gen. HUIUS HUIUS HUIUS HORUM HARUM HORUM
Dat. HUIC HUIC HUIC HIS HIS HIS
Abl. HOC HAC HOC HIS HIS HIS
EL / LA / LO SINGULAR PLURAL
MISMO M F N M F N
Nom. IDEM EADEM IDEM EIDEM EAEDEM EADEM
Acu.. EUNDEM EANDEM IDEM EOSDEM EASDEM EADEM
Gen. EIUSDEM EIUSDEM EIUSDEM EORUMDEM EARUMDEM EORUMDEM
Dat. EIDEM EIDEM EIDEM EISDEM/ EISDEM/ EISDEM/
IISDEM IISDEM IISDEM
Abl. EODEM EADEM EODEM EISDEM / EISDEM / EISDEM /
IISDEM IISDEM IISDEM
VERBOS
VERBO “SUM”
Indicativo
Presente P. Imperfecto Futuro Imperf. P. Perfecto P. Pluscuaperf. Futuro Perf.
1ª P. SG SUM ERAM ERO FUI FUERAM FUERO
2ª P. SG ES ERAS ERIS FUISTI FUERAS FUERIS
3ª P. SG EST ERAT ERIT FUIT FUERAT FUERIT
1ª P. PL SUMUS EAMUS ERIMUS FUIMUS FUERAMUS FUERIMUS
2ª P. PL ESTIS ERATIS ERITIS FUISTIS FUERATIS FUERITIS
3ª P. PL SUNT ERANT ERUNT FUERUNT / FUERANT FUERINT
FUERE
Subjuntivo
Presente P. Imperfecto Futuro Imperf. P. Perfecto P. Pluscuaperf. Futuro Perf.
1ª P. SG SIM ESSEM FUERIM FUISSEM
2ª P. SG SIS ESSES FUERIS FUISSES
3ª P. SG SIT ESSET FUERIT FUISSET
1ª P. PL SIMUS ESSEMUS FUERIMUS FUISSEMUS
2ª P. PL SITIS ESSETIS FUERITIS FUISSETIS
3ª P. PL SINT ESSENT FUERINT FUISSENT
IMPERATIVO INFINITIVO PARTICIPIO GERUNDIO SUPINO
Presente Futuro Presente Perfecto Futuro Presente Futuro
ES ESTO ESSE FUISSE FUTURUM, --------- FUTURUS,
ESTE ESTO -URAM, -A, -UM
ESTOTE -URUM
SUNTO
V.A P. Perfecto
1ª P. SG - M / -O -I
2ª P. SG -S -ISTI
3ª P. SG -T -IT
1ª P. PL -MUS -IMUS
2ª P. PL -TIS -ISTIS
3ª P. PL -NT -ERUNT/ERE
V.P
1ª P. SG -R
2ª P. SG -RIS/RE
3ª P. SG -TUR
1ª P. PL -MUR
2ª P. PL -MINI
3ª P. PL -NTUR
INFINITIVO
V.A V.P
Presente Perfecto Futuro Presente Perfecto Futuro
-RE -ISSE -URUM,A,UM -RI / -I -TUM, A, UM -TUM IRI
ESSE ESSE
SEPARAR ORACIONES
O. P : S + V // V // V est + atributo
O. I : resto de palabras
FUNCIONES DE LA O.I
SUJETO (Si en O.P. hay verbo sum, impersonal o pasivo)
COMPLEMENTO DIRECTO (Si en O.P. NO hay verbo sum, impersonal o pasivo)
- Concertada ( possum, debeo, soleo, consuesco, incipio)
- No Concertada
FUNCIONES DE LOS CASOS EN O. I:
Nominativo
1 Acusativo : SUJETO (vb es intr.). ATRIBUTO ( vb es sum). CD ( vb. es tr.)
2 Acusativos: SUJETO (se refiere a persona) ATRIBUTO (generalmente un adjetivo) CD
TRADUCCIÓN DE LOS INFINITIVOS
O. P O.I TRADUCCIÓN
presente presente presente
presente perfecto perfecto
p. perf / p. imp. Presente p. imperfecto
p. perf / p. imp. Perfecto p. pluscuaperfecto
ESCALERA DE TRADUCCIÓN DE O.P + OI
S UJETO + V ERBO + (QUE) S + INFINITIVO + CD/ ATRIB + CI +CC +...
V “sum” + ATRIBUTO + (QUE) S + INFINITIVO + CD/ ATRIB + CI +CC +...
VERBO + (QUE) S + INFINITIVO + CD/ ATRIB + CI +CC +...
PARTICIPIO
MODELO TRADUCCIÓN TRADUCCIÓN VBS DEPONENTES
Presente -NS, -NT- -NDO - DO
O. Relativo
Perfecto -TUS, -TA, -TUM -DO - NDO
-viene en el diccionario
Futuro - TURUS, -TURA, -TURUM O. Relativo O. Relativo
SINGULAR PLURAL
M F N M F N
Nominativo US A UM I AE A
Vocativo E A UM I AE A
Acusativo UM AM UM OS AS A
Genitivo I AE I ORUM ARUM ORUM
Dativo O AE O IS IS IS
Ablativo O A O IS IS IS
SUPINO
-TUM ⇒ ORACIÓN FINAL ⇒ CON VERBOS DE MOVIMIENTO: “EO” “VENIO” “DUCO” “FERO”
-TU ⇒ COMPLEMENTO DE NOMBRE ⇒ Con adjetivos de tipo “facilis” “difficilis”
VERBOS IRREGULARES
VOLO NOLO MALO FERO EO
*** Ver el APÉNDICE GRAMATICAL del DICCIONARIO.
PERIFRÁSTICA
PERIFRÁSTICA ACTIVA EJ: AMATURUS- A- UM TRAD: “PIENSO + -------------------------------------
SUM INFINITIVO”
PERIFRÁSTICA PASIVA EJ: amandus-a-um sum TRAD: “ debe ser + participio” C. AGENTE en DATIVO
*** Para su conjugación hay que mirar el cuadro del verbo “SUM”.
CASOS LATINOS
CASOS ANÁLISIS ANÁLISIS MORFOLÓGICO “ PISTA “
LATINOS SINTÁCTICO
CONJUNCIONES
COORDINADAS COPULATIVAS ET, -QUE, ATQUE, AC, NEQUE, NEC, NON SOLUM...SED ETIAM, ET...ET,......
ADVERSATIVAS SED, AUTEM, VERUM, VERO, AT, TAMEN.........
DISYUNTIVAS AUT, VEL, -VE, SEU, SIVE,...........
CAUSALES NAM, ENIM, ETENIM,..........
ILATIVAS ERGO, IGITUR, QUARE, ITAQUE,..........
SUBORDINADAS FINALES UT, NE,..........
CONDICIONALES SI, NISI, SEU...SEU, MODO, DUM, ..........
CONSECUTIVAS NE,.........
TEMPORALES CUM, UBI, UT, PRIUSQUAM, POSTQUAM, DUM, DONEC, SIMUL, ..........
COMPARATIVAS QUASI, TAMQUAM, UT,.........
CAUSALES QUOD, QUIA, QUONIAM, CUM,..........
CONSECUTIVAS QUAMVIS, ETSI, TAMETSI, QUAMQUAM,.........
EL LATÍN Y LAS LENGUAS ROMÁNICAS
Lengua latina, idioma de la Roma antigua y de los territorios del
Lacio. Gracias a la expansión del pueblo romano el latín llegó a todo el
mundo entonces conocido y se convirtió en lengua predominante de Europa
occidental. Se ha empleado el latín en la enseñanza superior y en las
relaciones diplomáticas hasta el siglo XVIII y sigue siendo la lengua
universal de la iglesia católica.
No era lengua nativa de Italia, sino que en tiempos prehistóricos el latín fue
traído a la península Itálica por unos pueblos que procedían del norte. El
latín pertenece a la familia de lenguas indoeuropeas y es miembro de la
subfamilia itálica; por otro lado es el antecedente inmediato de las actuales
lenguas románicas. En el conjunto de las lenguas indoeuropeas, que no eran
itálicas, se encontraba relacionado con el sánscrito y el griego, y con las
subfamilias céltica y germánica. Una vez introducido en Italia fue el
dialecto de la región de Roma. Las lenguas itálicas están constituidas por el
grupo latino al que pertenecieron los dialectos falisco, latino y algunos
otros dialectos, y por otro lado el osco y el umbro menos documentados.
Las primeras inscripciones en latín son del siglo VI a.C., en tanto que los
primeros textos escritos son ligeramente anteriores al siglo III a.C. Sufrió la
influencia de los dialectos célticos del norte de Italia, de la lengua etrusca,
que no era indoeuropea, y se hablaba en el región central de la península
Itálica, y del griego que se hablaba en el sur antes del siglo VIII a.C. Bajo
la influencia de la lengua y la literatura griega, que se tradujo al latín ya en
la segunda mitad del siglo III a.C., se convirtió en una lengua de cultura
con literatura propia.
1 Periodo antiguo
2 Edad de oro
Abarca desde el año 70 a.C. hasta el 14 d.C. En este periodo se incluyen los
prosistas Julio César, Cicerón y Tito Livio, los poetas Catulo, Lucrecio,
Virgilio, Horacio y Ovidio. En esta época la lengua alcanza las más altas
cotas de expresión artística tanto en prosa como en verso y permite una
enorme riqueza y flexibilidad.
3 Edad de plata
Calificación:
Cada cuestión tiene un valor de 2 puntos siempre que esté correctamente realizada
Enunciados
Amo 1: amar Moneo 2: aconsejar Lego 3: elegir Audio 4: oír
Amaverimus
Moneatis
Legimus
Audiet
Audiam
Calificación:
Cada cuestión tiene un valor de 2 puntos siempre que esté correctamente realizada
VILLALKOR Nombre y Apellidos:
LATÍN CONTROL DE LA 1ª EVALUACIÓN
VERBOS EN VA-V.P. (LATÍN – CASTELLANO)
1º BACHILLERATO (GRAMÁTICA)
VERBO SUM
CURSO: 2004-2005
Enunciados
Amo 1: amar Moneo 2: aconsejar Lego 3: elegir Audio 4: oír
Amentur
Monita erit
Simus
Legaris
audiremur
Calificación:
Cada cuestión tiene un valor de 1 punto siempre que esté correctamente realizada
• NOS
• QUAE
• HOC
• ILLO
• ISTA
• EI
• IDEM
• IPSUM
• HAEC
INDICACIONES
Tiempo: 50 minutos
Calificación: Cada oración tiene un valor de dos puntos siempre que esté correctamente realizada. Cada
error, ya sea morfosintáctico o de traducción, se penaliza con un punto.
ENUNCIADOS DE SM
Amo, -as, -are, -avi, -atum (1): amar Mare, maris (3) s.n.: mar
Artifex, artificis. Adj 1 term.: diestro Moneo, -es, -ere, monui, monitum (2): aconsejar
Audio, -is, -ire, audivi, auditum (4): oír Prudens, prudentis. Adj 1 term. : prudente
Bonus, -a, -um. Adj 3 term.: bueno Puer, pueri (2) s.m./f. : niño,niña
Cónsul, consulis (3) s.m. : cónsul Res, rei (5) s.f.: cosa
Cornu, -us (4) s.n. :cuerno Rex, regis (3) s.m.: rey
Exercitus, -us (4) s.m. : ejército Sum, es, esse, fui, (irreg) v. copulativo: ser
Fortis, -e. adj 2 term.: fuerte Templum, -i (2) s.n.: templo
Lego, -is, -ere, legi, lectum (3): coger Testa, -ae (1) s.f. :vasija
Amaverimus Moneatis
Se Nos
Templi Legimus
Forte Quae
Prudens Puer
Rex Artificissimi
Audiet Fortior
Hoc Qui
Artifici fueramus
Bonum Audiam
Exercitus Illo
Res Amentur
Fuistis Ista
Ei Monita erit
Sit Testae
Idem Prudentius
Mare Legaris
Cornus Ipsum
Audiremur es
Haec Fortioris
INDICACIONES
Tiempo: 50 minutos
Calificación: Cada oración tiene un valor de dos puntos siempre que esté correctamente realizada. Cada
error, ya sea morfosintáctico o de traducción, se penaliza con un punto.
2ª EVALUACIÓN
CONTENIDOS DEL CONTROL DE GRAMÁTICA
LATÍN
• ALFABETO LATINO
• DECLINACIONES
• ADJETIVOS (de 1, 2, 3 terminaciones)
• GRADOS DEL ADJETIVO (COMPARATIVOS Y SUPERLATIVOS)
DECLINACIONES
CUADRO DE SINTAXIS
• PRONOMBRES
DEMOSTRATIVOS
RELATIVOS
PERSONALES
• VERBO SUM /SER
• VERBOS EN VOZ ACTIVA Y PASIVA EN LATÍN Y CASTELLANO
GRIEGO
• ALFABETO GRIEGO
• SIGNOS DE PUNTUACIÓN
• ARTÍCULO
• DECLINACIONES
• ADJETIVOS (de 2, 3 terminaciones)
• GRADOS DEL ADJETIVO (COMPARATIVOS Y SUPERLATIVOS)
DECLINACIONES
CUADRO DE SINTAXIS
• PRONOMBRES
DEMOSTRATIVOS
RELATIVOS
PERSONALES
INDEFINIDOS
• VERBO
• VERBO EN VOZ ACTIVA EN GRIEGO Y CASTELLANO
INDICACIONES
Tiempo: 50 minutos
Calificación:
• Cada oración tiene un valor de dos puntos siempre que esté correctamente realizada.
• Cada error, ya sea morfosintáctico o de traducción, se penaliza con un punto..
Indicación:
• Este examen tiene el mismo valor que los restantes controles realizados a lo largo de la evaluación.
INDICACIONES
Tiempo: 50 minutos
Calificación:
• Cada error, ya sea sintáctico o de traducción, se penaliza con un punto. El texto tiene que estar
terminado para se corregido.
Indicación:
• Este examen tiene el mismo valor que los restantes controles realizados a lo largo de la evaluación.
TEXTO
NOTAS:
Convenit: TR: “ encontrar”. INTR: acudir, reunirse.
Subsequi: inf. Pres. de subsequor
INDICACIONES
Tiempo: 100 minutos
Calificación:
• Cada error, ya sea sintáctico o de traducción, se penaliza con un punto. El texto tiene que estar
terminado para ser corregido.
Indicación:
• Este examen tiene el mismo valor que los restantes controles realizados a lo largo de la evaluación.
TEXTO
Prisco Tarquinio, quinto rey de Roma.
NOTAS:
3ª EVALUACIÓN
Notas:
- Funciones del nominativo: Sujeto, Atributo, Predicativo.
- Descubrir los valores de cum.
- Descubrir los valores del relativo
• -3- César, tras retirar la legión con la que defendía la costa, creía conveniente sondear el ánimo
de las provincias.
Caesar, Antoni exercitu coniuncto, deducta Orico legione, quam causa tuendae orae maritimae
posuerat (de “possum”), temptare provincias exsistimabat.
• -4- César intenta atacar Novioduno, pero no puede conquistar esta plaza a causa de sus buenas
defensas.
Caesar, oppidum Noviodunum ex itinere oppugnare conatus, quod vacuum ab defensoribus esse
audiebat, etsi pauci defenderent, exspugnare non potuit (de “possum”).
Notas:
- Texto con dificultades en su análisis sintáctico.
Notas:
- Descubrir los valores de “ut” y “ne”
INDICACIONES
Tiempo: 45 minutos
Instrucciones: El alumno deberá realizar por completo el texto para ser corregido
Calificación: El análisis sintáctico y traducción del texto tiene una calificación máxima
de 10 puntos. Un error sintáctico o de traducción queda penalizado con un punto.
TEXTO
Caesar, cognita militum voluntate, cum ea legione