Leksione 5-0

Ing.
Boris CFARKU 2018
LEKSIONI 5
RRYMAT E LIDHJES SË SHKURTËR
4-1 NJOHURI TE PËRGJITHSHME
Lidhje e shkurër (l.sh.) quhet një lidhje e çfardoshme midis fazave, midis fazës ose fazave me
përcjellësin e neutrit ose me tokën (sistemet me neuter te tokezuar), që nuk eshte parashikuar ne
kushtet e punimit normal.
Ne sistemet trefazore me neuter te tokezuar kemi keto lloje kryesore lidhjesh te shkurtera:
1. Lidhje te shkruter trefazore, d.m.th. lidhja e te tre fazave ne nje pike (fig 4-1,a). Pika e lidhjes
së shkurtër trefazore shënohet me K(3). Rrymat, tensionet, fuqitë dhe madhësitë e tjera, që i përkasin
lidhjes së shkurtër trefazore, përkatësisht i shënojmë me I(3), U(3), S(3) etj.
2. Lidhje të shkurtër dyfazore, që ndodh kur dy faza bashkohen midis tyre (fig. 4-1.b). Pikën e
lidhjes së shkurtër dyfazore e shënojmë me K(2). Rrymat, tensionet, fuqitë dhe madhësitë e tjera, që i
përkasin lidhjes së shkurtër dyfazore përkatësisht i shënojmë me I(2); U(2); S(2) etj.
3. Lidhje të shkurtër dyfazore me token, që ndodh kur lidhja e dy fazave me njëra-tjetrën
shoqërohet dhe me lidhjen e pikës së dëmtimit me token (fig.4-1.c). Pikën e lidhjes së shkurtër dyfazore
me token e shënojmë me K(1,1). Rrymat, tensionet, fuqitë dhe madhësitë e tjera, që i përkasin kësaj
lidhjeje të shkurtër, përkatësisht i shënojmë me I(1,1), U(1,1), S(1,1) etj.
4) Lidhje të shkurtër njëfazore, që ndodh kuar njëra nga fazat lidhet me përcjellësin e neutrit
ose me tokën (fig.4-1.d). Pikën e lidhjes së shkurtër njëfazore e shënojmë me K(1). Rrymat, tensionet,
fuqitë dhe madhësitë e tjera, që i përkasin kësaj lidhjeje të shkurtër, përkatësisht i shënojmë me I(1), U(1),
S(1) etj.
Takohen edhe lloje të tjera lidhjesh të shkurtëra si p.sh. lidhjet e shkurtëra të shoqëruara me
këputjet e përcjellësve etj, të cilat nuk hyjnë në programin e këtij teksti.
(3) (2)
Kemi lidhje të shkurtëra në bornat e gjeneratorëve, (fig.4-1, pikat 𝐾1 , 𝐾1 etj.) dhe lidhje të shkurtra
(3) (2)
në rrjet që ndahen nga gjeneratoret me rezistencen e rrjetit (fig.4-1, pikat𝐾2 , 𝐾2 etj.).
Lidhja e shkurtër trefazore është simetrike meqë në këtë lloj lidhje të tre fazat vihen në kushte
të njëjta. Të gjitha llojet e tjera të lidhjeve të shkurtëra janë asimetrike, meqë fazat e ndryshme vihen në
kushte të ndryshmei si rrjedhim, sistemet e tensioneve dhe të rrymave janë të deformuara.
Më shpesh takohen lidhjet e shkurtëra njëfazore që përbëjnë rreth 65% të numurit të
përgjithshëm të lidhjeve të shkurtëra. Lidhjet e shkurtëra trefazore janë shumë të rralla (≈5%). Shkaku
kryesor i lidhjeve të shkurtëra është prishja e izolimit në pajisjet elektrike.
Një gjë e tillë mund të ndodhë nga mbitensionet, nga goditjet e drejtpërdrejta të rrufeve, nga
vjetërimi i materialeve izoluese, nga kujdesi i pamjaftueshëm për pajisjet, si dhe nga dëmtimet e
drejtpërdrejta mekanike, si p.sh. nga dëmtimi i kablove gjatë gërmimeve etj.
Në praktikë janë vënë re dhe raste, kur shkaku i lidhjeve të shkurtëra kanë qënë kafshët ose
shpendët.
Zakonisht, në vëndin e lidhjes së shkurtër lind harku elektrik, i cili së bashku me rezistencën e
elementeve, nëpër të cilat kalon rryma e lidhjes së shkurtër, formon rezistencën kalimtare. Rezistenca
kalimtare ndryshon shumë në vartësi të gjatësisë së harkut dhe të rrymës së lidhjes së shkurtër, kështu
që për llogaritje praktikë ajo nuk merret parasysh.
Lidhja e shkurtër pa rezistencë kalimtare quhet lidhje e shkurtër metalike. Mosmarrja parasysh e
rezistences kalimtare thjeshton mjaft llogaritjet, dhe për po ato të dhëna fillestare jep rrymën
maksimale të mundëshme. Për zgjedhjet e aparaturës merret lidhja e shkurtër metalike, ndërsa në
llogaritjet për mbrojtjen rele, ulja e madhësisë së rrymës nga rezistenca kalimtare në vendin lidhjes së
shkurtër, merret parasysh me koeficentë të veçantë. Më poshtë analizohen vetëm lidhjet e shkurtëra
metalike.
Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 1/48

Ing. Boris CFARKU 2018
rgA xgA rrA xrA

A
rgB xgB rrB xrB

B
rgC xgC rrC xrC

C
(3)
(3)
K1 K2
Gjenerator Rrjet
- a -
rgA xgA rrA xrA
A
rgB xgB rrB xrB

B
rgC xgC rrC xrC

C
(2) (2)
Gjenerator K1 Rrjet K2
- b -
rgA xgA rrA xrA
A
rgB xgB rrB xrB

B
rgC xgC rrC xrC

C
(1.1) (1.1)
Gjenerator
K1 Rrjet K2
- c -
rgA xgA rrA xrA
A
rgB xgB rrB xrB

B
rgC xgC rrC xrC

C
(1) (1)
Gjenerator
K1 Rrjet K2
- d -
Fig. 4-1. Llojet e lidhjeve te shkurtera
Me lindjen e lidhjes së shkurtër, rezistenca e qarkut të sistemit të furnizimit zvoglohet dhe si

rrjedhim në krahasim me regjimin e ngarkesës, rrymat në degët e ndryshme të qarkut rriten menjëherë,
ndërsa tensioni në pika të ndryshme të sistemit ulet. Këndi i sfazimit φ midis rrymës e tensionit, si
rregull, rritet nga heqja e rezistencave aktive të ngarkesës prej skemës dhe arrin vleftën 90o për
rezistencë thjesht induktive.
Elementët e sistemit elektrik kanë rezistenca aktive dhe reaktive (induktive ose kapacitive),
kështu që me prishjen e menjëhershme të regjimit të punës (me lindjen e lidhjes së shkurtër), sistemi
elektrik sillet si një kontur luhatës. Rrymat në degët e sistemit dhe tensionet në pjesët e ndryshme të tij,
në varësi të parametrave të këtij konturi, pas lindjes së lidhjes së shkurtër, do te ndryshojnë gjatë një
fare kohë. Gjatë kohës së lidhjes së shkurtër, d.m.th. nga momenti i lindjes së saj deri në çkyçjen e pjesës
së dëmtuar, në qark ndodh procesi kalimtar.
Pjesa e procesit kalimtar që karakterizohet nga ndryshimi i madhësisë së amplitudës së rrymës
së lidhjes së shkurtër quhet regjim i pastabilizuar i lidhjes së shkurtër. Në regjimin e stabilizuar të lidhjes
së shkurtër amplituda e rrymës së lidhjes së shkurtër është e pandryshueshmr si madhësi. Në varësi të
faktit, që ndryshon ose jo f.e.m. e burimeve ushqyese gjatë kohës së lidhjes së shkurtër zhvillimi i
procesit kalimtar dhe koha e kalimit në regjimin e stabilizuar do të jenë të ndryshme.

Në figurën 4-2 janë treguar oshilogramat e rrymave të të tre fazave në pjesën e qarkut me lidhje
e shkurtër trefazore per gjeneratorët e pajisur me rregullator automatik të tensionit (RAT).
Në rastin e përgjithshëm, në secilën nga fazat, së bashku me komponenten e rrymës me shenjë
të ndryshueshme ose periodike, do të kemi dhe komponenten e rrymës me shenjë të pandryshueshme
ose aperiodike (e cila mundet gjithashtu të ndryshojë shënjë por pas një intervali shumë të gjatë kohe).
Komponentja periodike e rrymës së lidhjes së shkurtër 𝑰𝒕 (fig. 4-3) është e njëjtë për të tri fazat,
ndërsa komponentja aperiodike 𝒊𝒂 e rrymës së lidhjes së shkurtër është e ndryshme për të tri fazat (fig .
4-2) dhe ndryshon në varësi të momentit të lindjes së lidhjes së shkurtër.
Fig.4-2 Oshilogramat e rrymave në të tre fazat për l.sh. trefazore në gjeneratorët me RAT .
Gjatë llogaritjes së rrymave të lidhjes së shkurtër si burime ushqyese të pikës së lidhjes së shkurtër
merren :
1) turbogjeneratorët dhe hidrogjeneratorët;
2) kompensatorët dhe elektromotorët sinkronë;
3) elektromotorët asinkronë.
Elektrmotorët asinkronë të tensionit të lartë, si burime ushqyese të pikës së lidhjes së shkurtër,
merren parasysh vetëm në momentet fillestare të kohës dhe kur ndodhen afër vendit të lidhjes së
shkurtër.

Fig.4-3. Ndryshimi me kohën e vleftës së komponentes periodike të rrymës së l.sh.

a) për ushqim nga gjeneratorët pa RAT,
b) për ushqim nga gjeneratorët me RAT.
Madhësitë që përcaktohen. Gjatë llogaritjes së rrymave të lidhjeve të shkurtëra përcaktohen

madhësitë që vijojnë :
𝑰" − vlelta fillestare e komponentes periodike të rrvmës së lidhjes së shkurtër (vlefta fillestare
mbikalimtare e rrymës së lidhjes së shkurtër).
𝒊𝒈 − rryma goditëse e lidhjes së shkurtër, e domosdoshme për llogaritjen e aparateve elektrike,
të shinave dhe të izolatorëve në qendrueshmeri dinamike.
𝑰𝒈 − vlefta efektive maksimale e rrymës sëlidhjes së shkurtër, e domosdoshme për kontrollin e
aparateve elektrike në qendrueshmëri gjatë periodës së parë të procesit të lidhjes së shkurtër.
𝑰𝟎.𝟐 − vlefta e 𝑰𝒕 për t = 0,2 sek, e domosdoshme për kontrollin e çelësave sipas rrymës së tyre
çkyçëse;
𝑰∞ − vlefta efektive e rrymës së stabilizuar të lidhjes së shkurtër sipas së cilës kontrollohen
aparatet elektrike, shinat, izolatorët kalimtarë dhe kabllot në qëndrueshmëri termike;
𝑺𝟎.𝟐 − fuqia e lidhjes së shkurtër për kohën t=0,2sek; nevojitet për kontrollin e çelësave sipas
fuqisë çkyçëse maksimale të lejuar.
Koha e llogaritjes së lidhjes së shkurtër - Koha reale 𝒕 gjatë së cilës ndodh procesi i lidhjes së
shkutër, percaktohet nga kohët e veprimit të mbrojtjes 𝒕𝒗𝒎𝒃 − dhe të aparaturës çkyçëse 𝒕ç𝒌 sipas
shprehjes:
𝒕 = 𝒕𝒗𝒎𝒃 + 𝒕ç𝒌
Në llogaritjet për kontrollin në qëndrueshmëri termike përdoret koha fiktive. Kohë fiktive e
lidhjes së shkurtër quhet intervali i kohës, gjatë të cilit rryma e stabilizuar e lidhjes së shkurtër zhvillon
po atë sasi nxehtësie që do të zhvillonte rryma e kësaj lidhjeje që kalon në fakt gjatë kohës reale të
lidhjes së shkurtër. Koha fiktive 𝒕𝒇 që i përgjigjet rrymës së stabilizuar të lidhjes së shkurtër
përcaktohet sipas shprehjes :
𝒕𝒇 = 𝒕𝒇.𝒑 + 𝒕𝒇.𝒂
ku:
𝒕𝒇.𝒑 − koha fiktive për komponeneten periodike të rrymës së lidhjes së shkurtër;
𝒕𝒇.𝒂 −koha fiktive për komponenten aperiodike të rrymës së lidhjes së shkurtër .

Për kohë reale 𝒕 < 5 sek , koha fiktive e komponentes periodike të rrymës së lidhjes se shkurtër
përcaktohet nga kurbat (fig. 5-1) në varësi të kohës reale të lidhjes së shkurtër 𝒕 , dhe të raportit të
vleftës fillestare mbikalimtare të rrymës së lidhjes së shkurtër me vleftën e stabilizuar të saj;
𝑰"
𝜷" =
𝑰∞
Për kohë reale 𝒕 sek, koha fiktive e komponentes periodike të rrymës së lidhjes së shkurtër përcaktohet
sipas shprehjes:
𝒕𝒇.𝒑 = 𝒕𝒇.𝟓 + (𝒕 − 𝟓)𝑠𝑒𝑘
Ku 𝒕𝒇.𝟓 − është vlefta fiktive e kohës për 𝒕 = 5 sek.
Koha fiktive për komponenten aperiodike 𝒕𝒇.𝒂 përcaktohet për 𝒕 ≥ 𝟏, 𝟓 𝑻 sipas formulës :
𝒕𝒇.𝒂 ≈ 𝟎. 𝟎𝟓 (𝜷")𝟐
ndersa për 𝒕 ≤ 𝟏, 𝟓 𝑻 sipas formulës :
𝟐𝒕
𝒕𝒇.𝒂 ≈ 𝑻 (𝜷")𝟐 (𝟏 − 𝒆− 𝑻 )
𝒙
ku: 𝑻 = 𝟑𝟏𝟒∙𝒓 është konstantja e kohës së shuarjes së madhësisë 𝒊𝒂 .
Për kohë reale 𝒕 > 20 𝑇 ose , gjë që është njëlloj , 𝒕 > 1sek madhësia 𝒕𝒇.𝒂 mund të mos merret
parasysh.
4-2 QËLLIMI I LLOGARITJES SË RRYMAVE TË LIDHJES SË SHKURTËR
Rrymat e lidhjes së shkurtër llogariten për të:

1) krahasuar dhe zgjedhur variantin më racional të skemës së furnizimit me energji elektrike;
2) përcaktuar kushtet e punës së aparateve elektrike në regjimet e avarisë;
3) zgjedhur aparatet elektrike, shinat, izolatorët, kabllot e fuqisë etj. ;
4) zgjedhur mjetet për kufizimin e rrymave të lidhjes së shkurtër ;
5) përcaktuar ndikimin e linjave të transmetimit të energjisë elektrike mbi linjat e ndërlidhjes;
6) projektuar dhe taruar pajisjet e mbrojtjes rele dhe të automatikës ;
7) projektuar tokëzimet mbrojtëse ;
8) zgjedhur karakteristikat e shkarkuesve për mbrojtjen nga mbitensionet ;
9) vlerësuar dhe përcaktuar parametrat e pajisjes shuese të fushës magnetike të makinave
sinkrone;
10) vlerësuar sistemin e eksitimit të makinës sinkrone;
11) kryer eksperimentet e ndryshme;
12) bërë analizën e avarive .
Në sistemet elektrike të sotme, llogaritja me saktësi e rrymave të lidhjes së shkurtër duke marrë
parasysh të gjithë faktorët veprues, është shumë e vështirë. Nga ana tjetër, shkalla e saktësisë e kërkuar
në llogaritje varet nga qëllimi i saj. Përshembull, për zgjedhjen e aparateve elektrike është e
mjaftueshme një përcaktim shumë i afruar i rrymave të lidhjes së shkurtër, pas intervalet midis vleftave
të parametrave që karakterizojnë tipet e ndryshme të aparateve janë të mëdha. Për zgjedhjen dhe
tarimin e pajisjeve të mbrojtjes rele dhe të automatikës llogaritjet duhet të bëhen me një shkallë
saktësie më të lartë. Për këto arsye gjatë llogaritjes së rrymave të lidhjes së shkurtër bëhen një sërë
lëshimesh.
Lëshimet më kryesore janë :
1) forcat elektromotore të të gjithë gjeneratorëve të sistemit, gjatë gjithë procesit të lidhjes së
shkurtër, përputhen në fazë, d.m.th. supozohet se në gjeneratorët nuk lindin lëkundje ;

2) sistemet magnetike supozohen se janë të pangopura, gjë që lejon të merren të gjitha qarqet
lineare, pra mund të përdoret parimi i superpozimit në të gjitha format e tij ;
3) rrymat magnetizuese të transformatoreve nuk merren parasysh, me përjashtim të rasteve kur
në skemen e renditjes nuleare futen transformatorë trefazorë me trethupra me lidhje të pështjellave
Yo/Yo.
4) sistemi trefazor supozohet se është simetrik;
5) kapacitet e të gjitha elementeve të qarkut në lidhje të shkurtër nuk merren parasysh, me
përjashtim të linjave shumë të fuqishme dhe të gjata, si p.sh. linjat 400-500 kV e lart.
6) forcat elektromotore të të gjitha burimeve ushqyese, që janë shumë larg vendit të lidhjes së
shkurtër (𝒙𝒍𝒍𝒐𝒈 > 3), pranohen si të pandryshueshme;
7) rezistenca aktive e qarkut të lidhjes së shkurter 𝒓𝜮 merret parasysh vetëm ateherë, kur ajo
është madhe se 1/3 e rezistencës induktive 𝒙𝜮 të po atij qarku.
4-3 SISTEMI I NJËSIVE RELATIVE
Gjatë llogaritjes së rrymave të lidhjes së shkurtër të gjitha madhësitë që hyjnë në llogaritje mund
të shprehen në njësi të emërtuara (kilovolt-amper, amper,volt , om etj ) ose në njësi relative (pjesë ose
përqindje të madhësisë së pranuar si bazë ). Në praktikën e projektimit dhe të shfrytëzimit më tepër
përdoret sistemi i njësive relative. Përdorimi i sistemit të njësive relative i bën më të qarta rezultatet e
llogaritjes dhe bën të mundur të gjykohet më shpejt se sa të mëdha kanë dalë madhësitëe llogaritura,
Që të gjitha madhësitë të shprehen në njësi relative, duhet të përcaktohen njësitë bazë . Rryma bazë 𝑰𝒃
tensioni linear bazë 𝑼𝒃 fuqia bazë 𝑺𝒃 dhe rezistenca bazë 𝒁𝒃 janë te lidhura midis tyre sipas ekuacionit
të fuqisë:
𝑆𝑏 = √3𝐼𝑏 𝑈𝑏
dhe sipas ligjit te Omit:
𝑈𝑏
𝑍𝑏 =
√3𝐼𝑏
Nga të katër njësitë, vetëm dy janë të pavarura. Si rrjedhim në qoftë se janë zgjedhur dy njësi,
atëherë dy të tjerat përcaktohen nga raportet e përmëndura. Zakonisht si njësi bazë zgjidhet fuqia bazë
𝑺𝒃 dhe tensioni bazë 𝑼𝒃 .
Fuqi bazë është fuqia, madhësia e së cilës merret si njësi. Madhësia e fuqisë bazë zgjidhet sipas
rrethanave konkrete, në mënyrë që të kemi sa me pak veprime llogaritëse. Si fuqi bazë është e
përshtatëshme të merren madhësitë 1000 MVA, 100 MVA etj ose fuqia nominale(e dukshme) e njërit
prej burimeve të ushqimit (sistemit, centraleve, ose transformatorit ushqyes).
Si tension bazë këshillohet të marret për çdo shkallë tensioni i barabartë me tensionin nominal
mesatar.Në llogaritje nuk merren parasysh koeficientët realë të shndërrimit. Ata zëvëndësohen me
raportin e madhesive nominale mesatare. Në këtë rast rillogaritja e rezistencave sipas tensionit nuk
bëhet (bëjnë përjashtim reaktorët(1))
Tensionet nominale mesatare ne sistemin tone elektroenergjetik janë :400; 230; 115; 37; 21;10,5; 6.3;
dhe 0,4 kV.
Rryma bazë përcaktohet sipas formulës:
𝑆𝑏
𝐼𝑏 =
√3𝑈𝑏
Nga sa thamë f.e.m, tensioni, rryma, fuqia dhe rezistenca, të shprehur në njësi relative, për kushtet bazë
të pranuara, mund të shprehen sipas formulave që vijojnë :
𝑬
𝑬∗𝒃 = 𝑬 ; 5-1
𝒃.𝒎𝒆𝒔
𝑼
𝑼∗𝒃 = 𝑼𝒃.𝒎𝒆𝒔
; 5-2

1) Rezistencë reaktorëve , zakonisht, është pjesa mbizotëruese e rezistencës së përgjithshme të qarkut, prandaj për
tensionin nominal të reaktorëve të ndryshëm nga tensioni nominal mesatar i shkallës së pranuar si bazë , rillogaritja e
rezistencës relative të reaktorit sipas tensionit është e domosdoshme.
𝑰
𝑰∗𝒃 = 𝑰𝒃
5-3
𝑺
𝑺∗𝒃 = 𝑺𝒃
5-4
𝒁
𝒁∗𝒃 = 5-5
𝒁𝒃
Rezistenca bazë 𝒁𝒃 , si rregull, shprehet nëpërmjet tensionit, rrymës ose fuqisë, sipas formulës:
√3∙𝐼𝑏 𝑆
𝑍∗𝑏 = 𝑍 ∙ 𝑈 = 𝑍 ∙ 𝑈2 𝑏 ; 4-6
𝑏𝑚𝑒𝑠 𝑏𝑚𝑒𝑠
ku:
𝒁 − rezistenca e një faze, në om;
𝑰𝒃 − rryma bazë,në kA;
𝑼𝒃.𝒎𝒆𝒔 − tensioni linear i shkallës, i përcaktuar nga tensioni nominal mesatar, në KV.
Tensioni i lidhjes së shkurtër i transformatorit 𝒖𝒌 % rezistenca induktive e reaktorit 𝒙𝒓 % dhe

rezistencat kalimtare të gjeneratorit dhe të elektromotorit 𝒙′𝒅 dhe 𝒙"𝒅 jepen në njësi relative (ose në
përqindje) për kushte nominale:
𝒁% = 𝒁𝒙 ∙ 100.
Që llogaritja të bëhet në njësi relative është e domosdoshme që f.e.m. dhe rezistencat e
elementeve të skemës të shprehen në njësi relative bazë.
Duke patur parasysh që f.e.m. dhe rezistencat shprehen në njësi relative nominale sipas
raporteve:
𝑬
𝑬∗𝒏 = 𝑼 ; 5-7
𝒏
𝒁 𝑺 √𝟑∙𝑰𝒏
𝒁∗𝒏 = 𝒁𝒏
= 𝒁 ∙ 𝑼𝒏𝟐 = 𝒁 ∙ 𝑼𝒏
5-8
𝒏
Shprehjet e mëposhtëme për kalimin nga njësitë relative nominale në njësi relative bazë mund t'i
shkruajmë:
𝑼
𝑬∗𝒃 = 𝑬∗𝒏 𝒏 ; 5-9
𝑼𝒃𝒎𝒆𝒔
𝑼𝒏 𝑰
𝒁∗𝒃 = 𝒁∗𝒏 ∙ 𝑼 ∙ 𝑰𝒃 ; 5-10
𝒃𝒎𝒆𝒔 𝒏
𝑺 𝑼𝟐𝒏
𝒁∗𝒃 = 𝒁∗𝒏 ∙ 𝑺𝒃 ∙ 𝟐 ; 5-11
𝒏 𝑼𝒃𝒎𝒆𝒔
Në qoftë se 𝑼𝒃.𝒎𝒆𝒔 = 𝑼𝒏 , atëhere:
𝑬∗𝒃 = 𝑬∗𝒏 , 5-12
Pra:
𝑰 𝑺
𝒁∗𝒃 = 𝒁∗𝒏 ∙ 𝑰𝒃 = 𝒁∗𝒏 ∙ 𝑺𝒃 ; 5-13
𝒏 𝒏
4-4 PËRCAKTIMI I REZISTENCAVE TË ELEMENTEVE TË SISTEMIT TË SHPERNDARJES
1. Rezistenca e gjeneratorëve sinkronë, e kompensatorëve dhe e elektromotoreve sinkronë dhe

asinkronë.
Uzina prodhuese jep për këto makina rezistencën reaktive (reaktancën) mbikalimtare gjatë aksit
gjatësor referuar njësive nominale, 𝒙"𝒅 . Sipas formulës (5-13) reaktanca e makinës, referuar njësive bazë
përcaktohet sipas shprehjes :

𝑺𝒃
𝑿∗𝒃.𝒈 = 𝑿"𝒅 ∙ ; 5-14
𝑺𝒏
ku: 𝑺𝒃 – fuqia bazë, në MVA,
𝑺𝒏 – fuqia nominale e makinës, ne MVA.
Në qoftë se vlefta e 𝒙"𝒅 nuk njihet, atëhere mund të përdoren vleftat mesatare të reaktancës
mbikalimtare të burimeve ushqyese që jepen në tabelën e mëposhtëme:
Burimi i ushqimit 𝒙"𝒅

Turbogjenerator 0.125
Hidrogjenerator me pështjella qetësimi 0.20
Hidrogjenerator pa pështjella qetësimi 0.27
Kompensator sinkron 0.16
Motor sinkron ose asinkron 0.20
Për turbogjeneratorët shumë të fuqishëm të kohës së sotme me ftohje të forcuar duhet që

vlefta mestare e reaktancës mbikalimtare të merret 𝑋𝑑" ≈0,19. Resistenca aktive të pështjellave të
generatorit, të kompensatorit sinkron dhe të motorëve nuk merren parasysh.
2) Rezistenca e transformatorëve.
Për transformatorët me dy pështjella uzina prodhuese jep në përqindje tensionin e lidhjes së

shkurtër, referuar njësive nominale (𝒖𝒌 %). Për transformatorët me fuqi nominale Sn≥ 60 – 750 kVA
merret:
𝑿∗𝒏𝑻 = 𝑼𝒌∗ 5-15
ku: 𝑈𝑘∗ = 0.01∙Uk%
Reaktanca në njësi relative, referuar njësive bazë, përcaktohet sipas shprehjes:
𝑼𝒌% 𝑺𝒃
𝑿∗𝒃.𝑻 = 𝟏𝟎𝟎 ∙𝑺 5-16
𝒏
Për transformatorët me fuqi nominale S ≤ 560 ÷ 600 KVA përdoret formula:
𝑺𝒃
𝑿∗𝒃𝑻 = √𝑼𝒌∗ 𝟐 + 𝒓∗𝐧𝐓 𝟐 ∙ 5-17
𝑺𝒏
ku 𝒓∗𝐧𝐓 është rezistenca aktive e transformatorit në njësi relative referuar fuqisë nominale, që
përcaktohet sipas formules:
𝚫𝑷
𝒓∗𝐧𝐓 = 𝑺 𝒄𝒖 5-18
𝒏
ku: 𝚫𝑷𝒄𝒖 janë humbjet e transformatorit në bakër, në kW
Rezistenca aktive e transformatorit, referuar fuqisë bazë, përcaktohet sipas formules:
𝑺 𝑺
𝑿∗𝒃.𝑻 = 𝒓∗𝐧𝐓 ∙ 𝒃 = 𝒓𝐧.𝐓 ∙ 𝒃𝟐 5-19
𝑺𝒏 𝑼𝒃
ku: 𝒓𝐧𝐓 rezistenca e transformatorit, reduktuar në tensionin bazë, në om ;
𝑼𝒃 - tensioni base, në kV;
𝑺𝒃 - fuqia bazë, në MVA;
Për transformatoret me tre pështjella, uzina prodhuese jep tensionet e lidhjes së shkurtër në
përqindje, referuar njësive nominale:
𝑈𝑘𝐿−𝑈 % ; 𝑈𝑘𝐿−𝑀 % ; 𝑈𝑘𝑀−𝑈 % ;
Tensionet e lidhjes së shkurtër të pështjellave të tensionit të lartë, të mesëm dhe të ulët përcaktohen
sipas shprehjeve:

(𝑼𝒌𝑳−𝑼 +𝑼𝒌𝑳−𝑴 − 𝑼𝒌𝑴−𝑼 )%

𝑼𝒌𝑳 % = 2
(𝑼𝒌𝑳−𝑴 +𝑼𝒌𝑴−𝑼 − 𝑼𝒌𝑳−𝑼 )%
𝑼𝒌𝑴 % = 5-20
2
(𝑼𝒌𝑳−𝑼 +𝑼𝒌𝑴−𝑼 − 𝑼𝒌𝑳−𝑴 )%
𝑼𝒌𝑼 % = }
2
Rezistencat induktive të pështjellave të transformatorit me tre pështjella, referuar njësive bazë, do të

jenë:
𝑼𝒌𝑴 % 𝑺𝒃
𝑿∗𝐛𝐋 = ∙
𝟏𝟎𝟎 𝑺𝒏𝑳
𝑼𝒌𝑴 % 𝑺𝒃
𝑿∗𝐛𝐌 = 𝟏𝟎𝟎 ∙ 𝑺 5-21
𝒏𝑴
𝑼𝒌𝑼 % 𝑺𝒃
𝑿∗𝐛𝐔 = 𝟏𝟎𝟎 ∙𝑺
} 𝒏𝑼
ku: 𝑆𝑛𝐿 , 𝑆𝑛𝑀 , 𝑆𝑛𝑈 − janë fuqitë nominale të pështjellave përkatësisht të tensionit të lartë, të mesëm dhe
të ulët në MVA.
Për autotransformatorët uzina prodhuese jep tensionin e lidhjes së shkurtër 𝑈𝑘′ 𝐿−𝑀 %,referuar
fuqisë nominale të autotransformatorit 𝑺𝒏 = √𝟑 ∙ 𝑼𝑳 ∙ 𝑰𝑳 , ndërsa 𝑼′𝒌 𝑳−𝑼 %dhe 𝑼′𝒌 𝑴−𝑼 % referuar
fuqisë tipeke të autotransformatorit 𝑺𝑻 = 𝜶 ∙ 𝑺𝒏
ku:
𝟏 𝟏
𝛼 =𝟏− =𝟏−
𝑲𝑳−𝑴 𝑼𝑳
⁄𝑼
𝑴
Tensionet e lidhjes së shkurtër, referuar fuqisë nominale, janë:
𝑺
𝑼𝐤𝐋−𝐔 % = 𝑼′𝒌 𝑳−𝑼 % ∙ 𝒏 5-22
𝑺𝑻
𝑺𝒏
𝑼𝐤𝐌−𝐔 % = 𝑼′𝒌 𝑴−𝑼 % ∙
𝑺𝑻
Rezistencat induktive të pështjellave të autotransformatorit llogariten sipas formulava (5-20)
dhe (5-21). Rezistencat aktive të pështjellave të transformatorit me tri pështjella dhe të
autotransformatorit nuk merren parasysh.
3) Rezistenca e reaktorëve.
Uzina prodhuese jep reaktancën e reaktorit në përqindje, referuar njësive nominale 𝑿𝒓 %.

Rezistenca e reaktorit, referuar njësive bazë, përcaktohet sipas formulës :
𝑿𝒓 % 𝑰𝒃 𝑼𝒏 𝑿𝒓 % 𝑺 𝑼
𝑿∗𝐛𝐫 = 𝟏𝟎𝟎
∙ ∙
𝑰𝒏 𝑼𝒃
= ∙ 𝒃 ∙ 𝒏
𝟏𝟎𝟎 √𝟑 𝑰𝒏 𝑼𝟐𝒃
5-23
ku: 𝐼𝑛 - rryma nominale e reaktorit, në kA;

𝑈𝑛 - tensioni nominal , në kV.
4) Rezistenca e linjave.
Rezistencat aktive dhe reaktive të linjave përcaktohen sipas formulave:

𝑺
𝑿∗𝐛 = 𝒙𝟎 ∙ 𝒍 ∙ 𝑼𝒃𝟐 5-24
𝒏
𝑺𝒃
𝒓∗𝐛 = 𝒓𝟎 ∙ 𝒍 ∙ 𝟐
𝑼𝒃

ku: 𝒙𝟎 - reaktanca e 1 km gjatësi linje, në om/km,

𝒓𝟎 - rezistenca aktive e 1km gjatësi linje, në om/km;
l - gjatësia e linjës, ne km.
Madhësija 𝑟0 gjendet në materialet udhëzuese ose përcaktohet sipas formulës :
𝟏𝟎𝟎𝟎
𝒓𝟎 = 𝜸∙𝑺 , Om/km. 5-25
2
ku: 𝛾 - përcjellshmëria specifike e përcjellësve, në m/om*mm
S - seksioni i përcjellësit të njërës fazë,
Vlefta 𝜸 merret: 53 për bakërin, 52 për aluminin dhe alumin-çelikun dhe 10(1)për përcjellësit prej
çeliku.
Në tabelën e mëposhtëme jepen vleftat mesatare të 𝒙𝟎 për linja të ndryshme.
Karakteristika e linjës 𝑿𝟎 Om/Km.
Linjë ajrore me tension 6-220kV 0.4

Linjë ajrore me tension deri 1kV 0.3
Linjë kabllore trefazore me tension 35kV 0.12
Linjë kabllore trefazore me tension 6-10kV 0.08
Linjë kabllore trefazore me tension deri 1kV 0.07
Në qoftë se llogaritja bëhet në njësi të emërtuara, atëherë është e domosdoshme që rezistencat

elementeve të skemës 𝒁∗𝐧 , referuar njësive nominale, të kthehen në njësi të emërtuara sipas formulës:
𝑼
𝒁 = 𝒁∗𝐧 ∙ 𝒏 5-26
√𝟑 𝑰𝒏
ose
𝑼𝟐𝒏
𝒁 = 𝒁∗𝐧 ∙ 5-27
𝑺𝒏
4-5 METODA PRAKTIKE TË LLOGARITJES SË RRYMAVE TË LIDHJES SË SHKURTËR SIMETRIKE
Për llogaritjen e procesit kalimtar që ndodh gjatë lidhjes së shkurtër është i domosdoshëm
përpilimi i skemës së zëvendësimit, në të cilën të gjitha qarqet me lidhje magnetike zëvëndësohen me
qarqe ekuivalente por me lidhje elektrike. Në skemën e zëvëndësimit hyjnë të gjitha burimet e ushqimit
që marrin pjesë në furnizimin e pikës së lidhjes së shkurtër, si dhe të gjitha resistencat, nëpër të cilat
kalon rryma e lidhjes së shkurtër. Përpilimi i skemës së zëvëndësimit është reduktimi i të gjitha
parametrave të elementeve dhe të f.e.m që gjënden në shkalle të ndryshme tensioni, në një shkalle të
vetme, të çfarëdoshme, e cila në skemën e dhënë merret si bazë. Llogaritjet thjeshtohen në qoftë se si
baze merret shkalla për të cilën llogaritet rryma e lidhjer së shkurtër.
Reduktimi i parametrave të elementeve dhe i f.e.m. të shkallëve të ndryshme të shndërrimit tek
shkalla bazë bëhet sipas raporteve të nxjerra nga teoria e përgjithshme e transformatorëve.
Supozojmë se qarku elektrik i një shkalle të çfarëdoshme tensioni në skemën e dhënë është
lidhur me shkallën bazë, të pranuar në skemë, me një radhë transformatorësh të lidhur në seri.
Kur llogaritja bëhet në njësi të emërtuar, reduktimi i f.e.m.(ose i tensioneve), i rrymave dhe i
rezistencave në shkallën bazë bëhet sipas formulave:
𝐸̇ = (𝐾1 ∙ 𝐾2 ∙ … ∙ 𝐾𝑛 ) ∙ 𝐸; 5-28
̇
𝑈 = (𝐾1 ∙ 𝐾2 ∙ … ∙ 𝐾𝑛 ) ∙ 𝑈 5-29
1
̇𝐼 = ∙𝐼 5-30
(𝐾1 ∙𝐾2 ∙…∙𝐾𝑛 )
𝑍̇ = (𝐾1 ∙ 𝐾2 ∙ … ∙ 𝐾𝑛 ) ∙ 𝑍
2
5-31
Ku: 𝑲∗𝟏 , 𝑲∗𝟐 , 𝑲∗𝟑 … . 𝑲∗𝐧 janë koeficientët e shndërrimit të të gjithë transformatoreve në rrugën
midis qarkut që i reduktohet dhe shkallës bazë të pranuar.

Koeficientët e shndërrimit përcaktohen duke u nisur nga shkalla e tensionit, të pranuar si bazë,
deri në shkallën, elementet e së cilës do të reduktohen.
Meqë në llogaritjen e rrymave të lidhjes së shkurtër tensionet nominale reale të secilës shkallë
shndërrimi zëvëndësohen me tensionet nominale mesatare 𝑼𝐦𝐞𝐬 (shiko shkallën e tensioneve
mesatare), koficientët e shndërrimit te secilit transformator do të jene të barabartë me raportin e
madhësive të 𝑼𝐦𝐞𝐬 të shkallëve që ai lidh, ndërsa koeficienti rezultant i shndërrimit të transformatoreve
të lidhur në seri do të përcaktohet si raport i madhësive të 𝑼𝐦𝐞𝐬 të shkallëve kufitare.
Si rrjedhim, shprehjet për llogaritjen e thjeshtuar marrin formën:
𝑼
𝑬̇ = 𝒎𝒆𝒔.𝒃 ∙ 𝑬 5-32
𝑼𝒎𝒆𝒔
𝑼𝒎𝒆𝒔.𝒃
𝑼̇ = 𝑼𝒎𝒆𝒔
∙ 𝑼 5-33
𝑼𝒎𝒆𝒔
𝑼̇ = 𝑼𝒎𝒆𝒔.𝒃
∙ 𝑰 5-34
𝑼𝒎𝒆𝒔.𝒃 𝟐
𝒁̇ = 5-35
𝑼𝒎𝒆𝒔 𝟐
ku :
𝑼𝐦𝐞𝐬 - tensioni nominal mesatar i shkallës përtë cilën bëhet llogaritja;
𝑼𝐦𝐞𝐬.𝐛- tensioni nominal mesatar i shkallës së zgjedhur si bazë.
Kur llogaritja bëhet në njësi relative duhet që para së gjithash, të jepen madhësitë bazë 𝑺𝐛 , 𝑼𝐛
në njërën nga shkallët e skëmës së dhënë. Madhësitë bazë per një shkallë të çfarëdoshme përcaktohen
nga formulat:
𝟏
𝑼̇𝒃 = 𝑲 ∙𝑲 ∙∙∙∙∙∙∙𝑲 ∙ 𝑼𝒃 5-36
𝟏 𝟐 𝒏
𝑰̇𝒃 = (𝑲𝟏 ∙ 𝑲𝟐 ∙∙∙∙∙∙∙ 𝑲𝒏 ) ∙ 𝑰𝒃 5-37
𝑺𝒃
𝑰̇𝒃 = (𝑲𝟏 ∙ 𝑲𝟐 ∙∙∙∙∙∙∙ 𝑲𝒏 ) ∙ 5-38
√𝟑∙𝑼𝒃
Reduktimi i f.e.m. (ose i tensioneve) i rrymave dhe i rezistencave në shkallën bazë bëhet sipas
formulave (5-1), (5-2), (5-3) dhe (5-5), ku në vënd të 𝑼𝐦𝐞𝐬.𝐛 dhe 𝑰𝐛 duhen të vendosen madhësitë e
reduktuara në shkallën bazë 𝑼̇𝐛 dhe 𝑰̇𝐛 .
Pasi përpilohet skema llogaritëse e zëvëndësimit, llogaritja e procesit kalimtar, për pikën e
dhënë të lidhjes së shkurtër, mund të bëhet me metoda të ndryshme.
Metoda më e thjeshtë, por dhe më e afruara, qëndron në zëvëndësimin e f.e.m. të të gjitha
burimeve ushqyese të barabarta me njësinë dhe në shndërrimin e skemës reale në një skemë
zëvëndësimi të thjeshtë (fig.5-4), që përmban një rezistencë rezultante (të reduktuar në njësi bazë), dhe
një burim ushqimi me f.e.m. 𝐸∗𝑏𝛴 = 1
E bΣ
*
Z bΣ
*
“
I bKo
*
Fig. 5-4. Skeme e thjeshtuar

e zevendesimit
Rryma fillestare mbikalimtare në pikën e lidhjes së shkurtër (vlefta efektive e komponentes

periodike në gjysmën e pare të periodës) në njësi relative, për skemën e thjeshtuar të zëvendësimit do
të jetë:
𝟏
𝑰"∗𝒃𝑲𝒐 = 5-39
𝑿∗𝒃𝜮

ose në njësi të emërtuar:
𝑰𝒃
𝑰"𝑲𝒐 = 𝑿∗𝒃𝜮
ne kA 5-39/a
Një metodë tjetër llogaritjeje për procesin kalimtar gjatë lidhjes së shkurtër trefazore bazohet
në përdorimin e kurbave të shuarjes, të ndërtuara për turbogjeneratorë dhe hidrogjeneratorë tip, të
pajisur me rregullaterë automatikë tensioni (RAT ) ose pa RAT (Fig.5-5 deri Fig.5-9)·
Kurbat llogaritëse (ose kurbat e shuarjes) përfaqësojnë varësinë e shumëfishit të rrymës së
lidhjes së shkurtër nga reaktanca 𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈𝜮 e qarkut të lidhjes së shkurtër për momente të ndryshme kohe ,
të llogaritura që nga momenti i lindjes së lidhjes së shkurtër 𝑲𝒕 = 𝒇(𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈𝜮 ).
Për ndërtimin e kurbave llogaritëse supozohet, që:
1) gjeneratorët deri në momentin e çfaqjes së lidhjes së shkurtër punonin me ngarkesën nominale
simetrike dhe me cos(φ) = 0.8
2) reaktancat mbikalimtare gjatësore dhe tërthore janë të njëjta (𝑿"𝒅 = 𝑿"𝒒)
3) lidhja e shkurtër është trefazore, simetrike dhe me ushqim të njëanshëm. Reaktanca llogaritëse
e qarkut të lidhjes së shkurtër përcaktohen sipas formulës:
𝑺
𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈 = 𝑿∗𝒃𝜮 ∙ 𝒏 4-40
𝑺𝒃
ku: 𝑿∗𝒃𝜮 − reaktanca rezultante nga burimi (ose burimet) i ushqimit deri ne pikën e lidhjes së
shkurtër ne njësi relative, referuar fuqisë bazë:
𝑺𝒏 − fuqia e burimit ( ose e burimeve ) të ushqimit të pikës së lidhjes së shkurtër, në Mva ;
𝑺𝒃 − fuqia bazë në MVA

Fig. 5-5 Kurbat llogaritëse për turbogjeneratorin tip të pajisur me RAT.

Fig.5-6 Kurbat llogaritëse per turbogjentratorin tip të papajisur me RAT
Në qoftë se fuqia bazë zgjidhet e barabartë me fuqinë e burimit (ose të burimeve ) të ushqimit,
atëherë reaktanca rezultante është njëkohësisht reaktancë llogaritëse d.m.th.
𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈 = 𝑿∗𝒃𝜮 5-41
Shumëfishi i komponentes periodike të rrymës së lidhjes së shkurtër përcaktohet sipas kurbave

llogaritëse(fig.5-5 deri 5-9) në varësi të reaktancës llogaritëse dhe të kohës, të llogaritur që nga momenti
i lindjes së lidhjes së shkurtër.
Komponentja periodike e rrymës së lidhjes së shkurtër për momentin t të kohës përcaktohet
sipas formulës:
𝑰𝒕 = 𝑲𝒕 ∙ 𝑰𝜮 5-42
ku : 𝑲𝒕 − shumefishi i rrymes se lidhjs se shkurter i percaktuar nga kurbat e shuarjes.

𝑰𝜮 − rryma shumare nominale e burimit ( ose burimeve) te ushqimit e barabarte me:
𝑺
𝑰𝜮 = 𝜮 5-43
√𝟑∙𝑼𝒏𝒔
ku : 𝑼𝒏𝒔 − tensioni nominal i sistemit ne piken e lidhjes se shkurter.
𝑺𝜮 − fuqia shumare e burimit ( ose burimeve) te ushqimit.
Kurbat llogaritese nuk perdoren ne dy raste

1) kur reaktanca llogaritese 𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈 >3, per percaktimin e komponentes periodike te rrymes
se lidhjes se shkurter, per cdo moment kohe, perdoret formula:
𝑰
𝑰𝑲 = 𝑿 𝜮 5-44
𝒍𝒍𝒐𝒈
ose formula (5-39/a)
2) kur percaktimi i vleres efektive te komponentes periodike te rrymes se lidhjes se
shkurter, gjate gjysmes se pare te periodes, per turbogjeneratoret per cfaredo vlere te 𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈 behet
sipas formules:
𝑰
𝑰"𝑲𝒐 = 𝑿 𝜮 5-45
𝒍𝒍𝒐𝒈
Kur ne skeme ka edhe hidrogjeneratore, llogaritja nuk duhet behet sipas kesaj formule, sepse
jep rezultate te gabuara.
Fig. 5-7. Kurbat llogaritese per hidrogjenerator te pajisur me RAT
Eshte e domosdoshme te vihet re qe ne llogaritjen e rrymave te lidhjes se shkurter me anen e

kurbave te shuarjes, nje ndikim te madh ka largesia e gjeneratorit nga pika e lidhjes se shkurter. Si
rrjedhim, neqoftese ne ushqimin e pikes se lidhjes se shkurter marrin pjese burime, te cilat ndryshojne
shume nga largesia qe kane kundrejt pikes se lidhjes se shkurter, atehere llogaritja e rrymave te lidhjes
se shkurter me anen e kurbave te shuarjes, duke perdorur rezistencen rezultante te skemes dhe fuqine
shumare te burimit te ushqimit ose, siç quhet ndryshe llogaritja sipas ndryshimit te perbashket, mund te
jape gabime te palejuara.
Ne keto raste rrymat e lidhjes se shkurter duhet te llogariten duke marre parasysh largesit e
burimeve gjeneruese ose siç quhet ndryshe llogaritja sipas ndryshimit individual. Per llogaritje

praktikeeshte e mjaftueshme qe burimet e ushqimit te ndahen ne dy seri ne tre grupe, te cilet dallohen
shume nga njeri - tjetri nga largesia qe kane kundrejt pikes s elidhjes se shkurter.
Vlera maksimale e rrymes se çastit ( piku i rrymes) 𝒊𝒈 , quhet rryme goditese e lidhjes se
shkurter dhe percaktohet sipas formules:
𝒊𝒈 = √𝟑 ∙ 𝒌𝒈 ∙ 𝑰"𝑲𝒐 5-46
Fig. 5-8. Kurbat llogaritese per hidrogjenerator te pa pajisur me RAT
Vlera efektive e rrymes se plote te lidhjes se shkurter 𝑰𝒕 ,per çfaredo moment kohe percaktohet
sipas formules:
𝑰𝒕 = √𝑰𝟐𝒑𝒕 + 𝑰𝟐𝒂𝒕 5-46
ku: 𝑰𝒑𝒕 −vlera efektive e komponentes periodike te rrymes se lidhjes se shkurter per çfaredo kohe
(sipas kurbave llogaritese);
𝑰𝒂𝒕 − vlera efektive e komponentes aperiodike te rrymes se lidhjes se shkurter per po ate
moment kohe dhe qe percaktohet sipas formules:
−𝒕
𝑰𝒂𝒕 = √𝟐 ∙ 𝑰"𝑲𝒐 ∙ 𝒆 𝑻 5-48
𝒙
𝑻= - konstantja e kohes e procesit te ndryshimit ( ose te shuarjes), ne sek. Per 𝒕 ≥ 20𝑇
𝟑𝟏𝟒∙𝒓
mund te pranojme 𝑰𝒕 = 𝑰𝒑𝒕

Fig. 5-9. Kurbat llogaritese per burime te largeta te ushqimit qe permbajne

turbogjenerator dhe hidrogjenerator te pajisur me RAT
Vlera efektive e rrymes se lidhjes se shkurter per perioden e pare te procesit te lidhjes se
shkurter 𝑰𝒈 percaktohet sipas formules:
𝟐
𝑰𝒈 = 𝑰"𝑲𝒐 ∙ √𝟏 + 𝟐(𝒌𝒈 − 𝟏) = 𝒒 ∙ 𝑰"𝑲𝒐 5-49
ku: 𝒌𝒈 − eshte koeficienti godites, i cili percaktohet nga kurba e paraqitur ne fig. (5-10)
𝒙
Fig. 5-10. Koeficienti godites 𝒌𝒈 ne varesi te konstantes se kohes 𝑻 ( ose te raportit 𝒓 )
Per raste te ndryshme konkrete madhesia e koeficenteve 𝒌𝒈 dhe 𝒒 percaktohet nga tab. 5-1.
Fuqia e lidhjes se shkurter per nje moment te çfaredoshem te kohes percaktohet sipas
formules:
𝑺𝒕 = √𝟑 ∙ 𝑼𝒎𝒆𝒔.𝒏 ∙ 𝑰𝒕 5-50
ku: 𝑼𝒎𝒆𝒔.𝒏 − eshte tensioni nominal mesatar i rrjetit ne piken, per te cilen eshte llogaritur
rryma e lidhjes se shkurter.
Tabela 5-1

Koeficienti
Vendi i lidhjes se shkurter
𝒌𝒈 𝒒
Daljet e hidrogjeneratorit pa peshtjella qetesimi 1,95 1,68
Daljet e hidrogjeneratorit me peshtjella qetesimi 1,93 1,65
Daljet e turbogjeneratorit pa peshtjella qetesimi 1,91 1,63
Ne te gjitha rastet e tjera kur nuk merret parasysh rezistenca aktive e qarkut te L.Sh. 1,8 1,52
Pika te largeta te L.Sh., kur merret parasysh rezistenca aktive Sipas fig.4-10
4-6 SKEMA LLOGARITESE
Per te percaktuar rrymen trefazore te lidhjes se shkurter me ane te kurbave te shuarrjes eshte e
domosdoshme te perpilohet skema llogaritese, e cila reduktohet ne nje skeme te thjeshte. Rryma e
lidhjes se shkurter percaktohet sipas radhes qe vijon:
1) perpilohet skema e plote llogaritese dhe ne te shenohen te gjitha elementet e sistemit te
furnizimit me energji elektrike me parametrat e tyre nominale;
2) caktohen ne skeme pikat llogaritese te lidhjes se shkurter;
3) zgjidhen njesite baze te fuqise dhe tensionit (ose te tensioneve);
4) shprehen ne njesi relative, referuar njesive baze rezistencat e te gjithe elementeve te
skemes;
5) behen thjeshtime te skemes;
6) percaktohen rezistencat rezultante deri ne pikat elidhjes se shkurter;
7) gjenden shumefishat e rrymes se lidhjes se shkurter ne kurbat e shuarjes, per momente te
ndryshme kohe;
8) percaktohen rrymat dhe fuqite e lidhjes se shkurter;
Menyrat kryesore qe perdoren per thjeshtimin e skemes jane:

1) zevendesimi i lidhjes ne seri, lidhjes ne paralel ose i lidhjes te perzier ne rezistence
ekuivalente. Shnderimi i trekendeshit ne yllin ekuivalent ose anasjelltas. Formulat perkatese te
shnderimit paraqiten ne tab. 5-2.
2) Zevendesimi i dy ose me shume burimeve te ushqimit ne nje burim ekuivalent, p.sh.
bashkimi i dy centraleve elektrike te ndryshem. Zevendesimi i tille eshte i mundur vetem per rastet kur
burimet e ushqimit ndodhen ne te njetat kushte kundrejt pikes se lidhjes se shkurter. Ne qofte se çdo
njeri nga qarqet e bashkuara ka reaktance llogaritese 𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈>3, atehere bashkimi i qarqeve te burimeve
te ushqimit lejohet per te gjitha rastet. Bashkimi i deges se burimit me f.e.m. te pandryshueshme me
degen e burimit te ushqimit me reaktance llogatitese 𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈 <3 nuk lejohet, pasi rrymat e lidhjes se
shkurter, qe vjen ne piken e lidhjes se shkurter nga burimi i ushqimit me f.e.m. te pandryshueshme nuk
duhet te percaktohet sipas kurbave te shuarjes.
3) Burimet e largeta me fuqi te vogel mund te mos merren parasysh

Tabela 5-2
Skema e thjeshtuar ose e
Skema fillestare Formula e kalimi
shnderruar
x1
S1 x2 𝒏
x 𝟏 𝟏
S1 =∑
𝒙 𝒙𝒊
𝒊=𝟎
xn
𝒏
S1 x1 x2 xn S1 x 𝒙 = ∑ 𝒙𝒊
𝒊=𝟎
S1 x12 S2 S1 S2 𝒙𝟏𝟐 ∙ 𝒙𝟏𝟑

𝒙𝟏 =
𝒙𝟏𝟐 + 𝒙𝟏𝟑 + 𝒙𝟐𝟑
x1 x2
𝒙𝟏𝟐 ∙ 𝒙𝟐𝟑
𝒙𝟐 =
x13 x23 𝒙𝟏𝟐 + 𝒙𝟏𝟑 + 𝒙𝟐𝟑
x3 𝒙𝟐𝟑 ∙ 𝒙𝟏𝟑
𝒙𝟑 =
𝒙𝟏𝟐 + 𝒙𝟏𝟑 + 𝒙𝟐𝟑
S3 S3
S1 S2 S1 x12 S2 𝒙𝟏 ∙ 𝒙𝟐
𝒙𝟏𝟐 = 𝒙𝟏 + 𝒙𝟐 +
𝒙𝟑
x1 x2
𝒙𝟏 ∙ 𝒙𝟑
𝒙𝟏𝟑 = 𝒙𝟏 + 𝒙𝟑 +
x13 x23 𝒙𝟐
x3 𝒙𝟐 ∙ 𝒙𝟑
𝒙𝟐𝟑 = 𝒙𝟐 + 𝒙𝟑 +
𝒙𝟏
S3 S3

𝒏+𝟏
𝟏
𝒙𝑰 = 𝒙𝟏 ∙ 𝒙𝒏+𝟏 ∑
S1 S1 𝒙𝒊
x1 xI 𝒊=𝟏
S2 S2 xII 𝒏+𝟏
𝟏
𝒙𝑰𝑰 = 𝒙𝟐 ∙ 𝒙𝒏+𝟏 ∑
Xn+1 𝒙𝒊
𝒊=𝟏
xn xk ………………………………….
𝒏+𝟏
Sn Sn 𝟏
𝒙𝑲 = 𝒙𝒏 ∙ 𝒙𝒏+𝟏 ∑
𝒙𝒊
𝒊=𝟏
4-6 METODA PRAKTIKE TE LLOGARITJES SË RRYMAVE TË LIDHJEVE TË SHKURTËRA ASIMETRIKE
Studimi i procesit kalimtar per lidhje te shkurter asimetrike ne pergjithesi paraqet veshtersi. Ne
makinat sinkrone, per regjim asimetrik, krahas rrymave te renditjes se drejte me frekuence industriale (
harmonika kryesore) induktohen edhe rrymat e renditjes se kundert dhe nulare si te harminikes se pare
ashtu edhe ato te harmonikave me te larta. Rrymat renditjes se drejte edhe te kundert te frekuencave te
ndryshme jane ne lidhje reciproke. Analiza e perpikte e nje regjimi te tille eshte shume e veshtire. Per
zgjedhjen e problemeve praktike, zakonisht merren parasysh vetem harmonikat kryesore te rrymave
dhe tensineve. Ky leshim na jep mundesi qe per llogaritjen e procesit kalimtar per lidhje te shkurter
asimetrike, te perdorim metoden e komponenteve simetrike ne formen e saj te zakonshme.
Per perdorimin e metodes se komponenteve simetrike ne llogaritjen e çfaredo regjimi te
stabilizuar asimetrik ose proces kalimtar asimetrik, nje nga detyrat kryesore eshte perpilimi i skemes se
zevendesimit, ne rastin e pergjithshem per te tre renditjet ( e drejte, te kundert dhe nulare).
Skema e renditjes se drejte eshte nje skeme e zakonshme, te cilen e perpilojme per çfaredo
regjimi simetrik trefazor te stabilizuar ose kalimtar. Skema e renditjes se kundert perbehet po nga ato
elemente, si dhe skema e renditjes se drejte,meqense rruget e qarkullimit te rrymes per te dy renditjet
jane te njejta. Dallimi midis tyre eshte, para se gjithash, se ne skemen e renditjes se kundert f.e.m. te te
gjitha degeve gjeneruese merren te barabarta me zero. Per elementet, ne te cilat qarqet induktivisht te
lidhura midis tyre jane te palevizshem kundrejt njeri – tjetrit, rezistencat e renditjes se drejte dhe te
kundert jane te njejta meqense nga ndryshimi i renditjes se fazave te sistemit simetrik trefazor te
rrymave, induktiviteti reciprok midis fazave te ketyre elementeve nuk ndryshon. Si rrjedhim, per
transformatoret, autotransformatoret, linjat ( ajrore dhe kabllore) si dhe per reaktoret do te kemi 𝒁𝟏 =
𝒁𝟐 .
Per elektromotorat asinkron dhe sinkron, per gjeneratoret dhe per kompensatoret sinkron 𝒁𝟏 ≠
𝒁𝟐 . Ne llogaritjet praktike mund te marrim rezistencat shumare te renditjes se drejt dhe te kundert te
barabarta, d.m.th. 𝒁𝟏𝜮 = 𝒁𝟐𝜮 .
Rruga e qarkullimit te rrymave te renditjes nulare ndryshon shume nga rruga, neper te cilen
qarkullojne rrymat e renditjes se drejte dhe te kundert. Rryma e renditjes nulare eshte rryme njefazore,
e degezuar midis fazave dhe qe kthehet nepermjet tokes dhe qarqeve paralele me te.
Skema e renditjes nulare kryesisht percaktohet nga lidhja e peshtjellave te transformatoreve
dhe te autotransformatoreve qe hyjne ne skeme.
Reaktanca e renditjes nulare 𝑿𝟎 , per transformatoret dhe te autotransformatoret, varet nga
konstruksioni dhe skemat e lidhjes se peshtjellave te tyre. Reaktanca nulare e transformatorit
(autotransformatorit) nga ana e peshtjelles se lidhur ne yll (𝒀), me neuter te patokezuar, ose ne
trekendesh (∆) eshte infinit: 𝑿𝟎 = ∞.

Ne tab. 5-3 jepen skemat e zevendesimit te transformatoreve me trethupra

(autotransformatoreve) me lidhje me te perhapur te peshtjellave si dhe reaktancat e tyre te renditjes
nulare.
Madhesia e rezistences se manjetizimit 𝑿𝝁𝟎 varet nga konstruksioni i transformatoreve
(autotransformatoreve). Per grupin e perbere nga tre transformator njefazor ( N/st 400/220 kV-
Elbasan), si dhe per transformatore trefazor me kater thupra si dhe ato te koracave mund te pranojme
𝑿𝝁𝟎 = ∞ .
Per transformatoret trefazor me tre thupra, ne varesi te konstruksionit te tyre, reaktanca e
manjetizimit mund te merret e barabarte me 𝑿𝝁𝟎 = 0,3 ÷ 1 .
Reaktancat e renditjes nulare te linjave ajrore, per shkak te induksionit reciprok, ndryshojne
shume nga reaktancat e renditjes se drejt te tyre.
Per linjat ajrore te ndertuara deri tani ne vendin tone mund te keshillohen keto vlera te 𝑿𝟎 :
Per linjat njefishe alumin celik - 𝑿𝟎 ≈ 𝟑𝑿𝟏 ;
Per linjat njefishe alumin celik - 𝑿𝟎 ≈ 𝟑, 𝟓𝑿𝟏 ;
Per linjat dyfishe alumin celik - 𝑿𝟎 ≈ 𝟓𝑿𝟏 ;
duke pranuar per njeren linje mesatarisht 𝑿𝟏 = 𝟎, 𝟒 om/km.
Tabela 5-3
Skemat e lidhjes se transformatoreve Skema e zevendesimit Reaktanca e renditjes nulare
I II xI xII
yμ0 𝒙𝟎 ≈ 𝒙𝑰 + 𝒙𝑰𝑰 = 𝒙𝟏
I II xI xII
yμ0 ______________
I II xI xII
yμ0 𝒙𝟎 = 𝒙𝑰 + 𝒙𝝁𝟎
I II xIII
III
xI xII _______________
I II III xIII
xI 𝒙𝟎 = 𝒙𝑰 + 𝒙𝑰𝑰 = 𝒙𝑰−𝑰𝑰
xII
Perpilimi i skemes se renditjes nulare fillohet, si rregull nga pika ku behet lidhja e shkurter, duke
menduar se ne kete pike te gjitha fazat jane te lidhura ne te shkurter dhe po ketu ushtrohet tensioni i
renditjes nulare.
Per rrymat e renditjes nulare ekziston nje qark i mbyllur vetem atehere, kur ne qarkun
elektrikisht te lidhur me piken e lidhjes se shkurter ekziston te pakten nje neutral i tokezuar (

percjellshmerite kapacitive nuk merren parasysh). Kur jane disa neutra te tokezuara, ne qark per rrymat
e renditjes nulare formohen dias kontura paralele.
Rezistenca nepermjet se ciles tokezohen neutrat e gjeneratoreve, transformatoreve,
elektromotorave dhe ngarkesave duhet te futet ne skemen e renditjes nulare me trefishin e saj. Kjo
meqense skema e renditjes nulare perpilohet vetem per nje faze, ndersa neper rezistencen e mesiperme
kalon shuma e rrymave nulare e te tre fazave.
Skema e renditjeve te ndryshme, me ane te metodave te shnderimit te permendura me larte,
kthehen ne forma elementare te paraqitura ne fig. 5-11, ku 𝑬𝜮 eshte f.e.m. rezultante kundrejt pikes se
lidhjes se shkurter, 𝒁𝟏𝜮 , 𝒁𝟐𝜮 , 𝒁𝟎𝜮 jane perkatesisht rezistencat shumare te skemave te renditjes se
drejte, te kundert dhe nulare, kundrejt pikes se lidhjes se shkurter.
Z1Σ Z2Σ
I1K I2K
EΣ
a) b)
Z0Σ
I0K
c)
Fig. 5-11. Skema e zevendesimit te a) renditjes se drejte,

b) renditjes se kundert, c) renditjes nulare
Shqyrtimi i formave te ndryshme te lidhjeve te shkurtera asimetrike provan qe, rryma e
renditjes se drejte per çfardo lloj lidhjeje te shkurter asimetrike mund te percaktohet njelloj si rryma e
(𝒏)
lidhjes se shkurter trefazore e larguar nga pika e lidhjes se shkurter me nje rezistence suplementare 𝒁∆
. Kjo rezistence nuk varet nga parametrat e skemes se renditjes se drejte dhe per te gjitha llojet e
lidhjeve te shkurtera ajo percaktohet nga rezistenca rezultante te renditjes se kundert dhe nulare
kundrejt kesaj pike te skemes.
Nga sa u tha me siper mund te shkruajme:
(𝒏) 𝑬̇𝑨𝜮
𝑰𝒌𝑨𝟏 = (𝒏) (5-53)
𝒁𝟏𝜮 +𝒁∆
Ku:
(𝒏)
𝑰𝒌𝑨𝟏 − rryma e renditjes se drejte e fazes A per llojin e dhene (n) te lidhjes se shkurter ( me faze
A, gjate shqyrtimit te regjimeve asimetrike kuptohet faza qe ndodhet ne kushte te
ndryshme nga dy fazat e tjera);
𝑬̇𝑨𝜮 −f.e.m. rezultante kundrejt pikes se lidhjes se shkurter;
(𝒏)
𝒁∆ −nje rezistence suplementare, madhesia e se ciles per çdo lloj lidhje te shkurter
percaktohet nga tab.5-4.
Tabela 5-4
(𝒏)
Lloji i lidhjes se shkurter (n) 𝒁∆ 𝒎(𝒏)
Trefazore (3) 0 1
Dyfazore (2) 𝒁𝟐𝜮 √𝟑
Njefazore (1) 𝒁𝟐𝜮 + 𝒁𝟎𝜮 3

𝒁𝟐𝜮 ∙ 𝒁𝟎𝜮
Dyfazore me token (1.1) 𝒁𝟐𝜮 /𝒁𝟎𝜮 √𝟑 ∙ √
(𝒁𝟐𝜮 + 𝒁𝟎𝜮 )𝟐
Vlera absolute e rrymes se plote ne vendin e nje çfaredo (n) lidhjeje te shkurter asimetrike mund
te percaktohet nga shprehja e pergjithshme:
(𝒏) (𝒏)
𝑰𝒌 = 𝒎(𝒏) ∙ 𝑰𝒌𝟏 ( 5-54)
Çfaredo lloj lidhjeje e shkurter asimetrike karakterizohet nga kushte kufitare te percaktuara.
Duke perdorur raportet, te njohura nga metodat e komponeteve simetrike, dhe kushtet kufitare, mund
te percaktojme vlerat e komponenteve simetrike te rrymave dhe te tensineve per lloje te ndryshme te
lidhjeve te shkurtera ( tab. 5-5).
Tabela 5-4
Lloji i lidhjes se shkurter
Madhesite qe percaktohen (𝟐)
𝑲 𝑲(𝟏) 𝑲(𝟏.𝟏)
𝑬𝑨𝜮 𝑬𝑨𝜮 𝑬𝑨𝜮
Rryma e renditjes se drejte
𝒁𝟏𝜮 + 𝒁𝟐𝜮 𝒁𝟏𝜮 + 𝒁𝟐𝜮 + 𝒁𝟎𝜮 𝒁𝟏𝜮 + 𝒁𝟐𝜮 /𝒁𝟎𝜮
𝒁𝟎𝜮
Rryma e renditjes se kundert 𝑰𝑲𝑨𝟏 𝑰𝑲𝑨𝟏 ∙𝑰
𝒁𝟐𝜮 + 𝒁𝟎𝜮 𝑲𝑨𝟏
𝒁𝟐𝜮
Rryma e renditjes nulare 0 𝑰𝑲𝑨𝟏 ∙𝑰
𝒁𝟐𝜮 + 𝒁𝟎𝜮 𝑲𝑨𝟏
Tensioni i renditjes se drejte 𝒁𝟏𝜮 ∙ 𝑰𝑲𝑨𝟏 (𝒁𝟏𝜮 + 𝒁𝟎𝜮 ) ∙ 𝑰𝑲𝑨𝟏 (𝒁𝟏𝜮 /𝒁𝟎𝜮 ) ∙ 𝑰𝑲𝑨𝟏
Tensioni i renditjes se kundert 𝒁𝟐𝜮 ∙ 𝑰𝑲𝑨𝟏 −𝒁𝟐𝜮 ∙ 𝑰𝑲𝑨𝟏 (𝒁𝟐𝜮 /𝒁𝟎𝜮 ) ∙ 𝑰𝑲𝑨𝟏
Tensioni i renditjes nulare 0 −𝒁𝟎𝜮 ∙ 𝑰𝑲𝑨𝟏 (𝒁𝟐𝜮 /𝒁𝟎𝜮 ) ∙ 𝑰𝑲𝑨𝟏
Per llogaritjen e rrymes se renditjes se drejte ne nj2 moment te çfaredoshem te procesit per
çfaredo lidhje te shkurter asimetrik mund te perdorim kurbat e shuarrjes, te paraqitura ne fig 5-5 deri 5-
9.
Per kete qellimduhet te gjendet reaktanca llogaritese e skemes se renditjes se drejte kundrejt
(𝒏)
pikes se dhene te lidhjes se shkurter, te larguar me nje reaktance suplementare 𝒁∆ qe varet nga lloji i
lidhjes se shkurter.
Neqoftese per lidhje te shkurter trefazore ne piken e dhene reaktanca llogaritese e skemes
(𝟑)
eshte 𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈 atehere per lidhje te shkurter asimetrik ne te njeten pike reaktanca llogaritese do te jete:
(𝒏) (𝒏)
(𝒏) (𝒏) 𝑺𝒏𝜮 𝑿 𝑺𝒏𝜮 𝑿 (𝟑)
𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈 = (𝑿𝟏𝜮 + 𝑿∆ ) ∙ 𝑺𝒃
= (𝟏 + 𝑿∆ ) ∙ 𝑿𝟏𝜮 ∙ 𝑺𝒃
= (𝟏 + 𝑿∆ ) ∙ 𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈 5-55
𝟏𝜮 𝟏𝜮
Me anen e kurbave llogaritse (fig 4-5 deri 4-9) per vleren e caktuar sipas formules (4-55) te 𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈
dhe per momentin e deshiruar te kohes gjejme shumefishin e rrymes se renditjes se drejte 𝑲𝒕𝟏 ,si
rrjedhim dhe rrymen e renditjes se drejte.
Shembull (5-1)
Per skemen e dhene ne fig. 5-12a, te percaktohet rryma fillestare superkalimtare per lidhje te
shkurter trefazore dhe njefazore ne piken K.
Parametrat e skemes jane:
Sistemi 𝑺: hidrocentral, 𝑺 = 300 𝑀𝑉𝐴; 𝑿𝟏𝑺 = 𝑿𝟐𝑺 = 0,245 ; 𝑿𝟎𝑺 = 0,42 , reaktancat i
referohenfuqise baze: 𝑺𝒃 = 100 𝑀𝑉𝐴.
Termocentrali 𝑪𝟏 :
𝑮 − 𝟏 : 𝑷 = 12 𝑀𝑊 , 𝒄𝒐𝒔𝝋 = 0,8 ; 𝑿"𝒅 = 12,5% ≈ 𝑿𝟐

𝑮 − 𝟐 : 𝑷 = 25 𝑀𝑊 , 𝒄𝒐𝒔𝝋 = 0,8 ; 𝑿"𝒅 = 12,5% ≈ 𝑿𝟐

𝑻 − 𝟏 dhe 𝑻 − 𝟐 𝑺 = 20 𝑀𝑉𝐴 , 𝒖𝒌 = 10,5% ;
Hidrocentrali 𝑪𝟐 :
𝑮 − 𝟑 dhe 𝑮 − 𝟒 : 𝑷 = 7,5 𝑀𝑊 , 𝒄𝒐𝒔𝝋 = 0,85 ; 𝑿"𝒅 = 22% ≈ 𝑿𝟐
𝑻 − 𝟑 dhe 𝑻 − 𝟒 𝑺 = 15 𝑀𝑉𝐴 , 𝒖𝒌 = 10,5% ;
Linjat: 𝑳 − 𝟏 𝒍𝟏 = 74 𝑘𝑚 𝑿𝟎𝟏 = 0,4 𝛺/𝑘𝑚 𝑿𝟎 = 𝟑𝑿𝟎𝟏 = 1,2 𝛺/𝑘𝑚
𝑳 − 𝟐 𝒍𝟏 = 62 𝑘𝑚 𝑿𝟎𝟏 = 0,4 𝛺/𝑘𝑚 𝑿𝟎 = 𝟑𝑿𝟎𝟏 = 1,2 𝛺/𝑘𝑚
Gjeneratoret jane te pajisur me peshtjella qetesimi dhe me RAT.
L-1 L-2
110 kV 110 kV 110 kV
Sistemi N/ST
K
T1 T2 T3 T4
6, 3 kV 6, 3 kV
G1 G2 G3 G4
a)
Centrali 1 Centrali 2
1 6 7
0,245 0, 223 0, 197
E=1
2 4 8 9
12 14
0,525 0, 525 0,7 0,7
3 5 10 11
15
13
0,833 0,4 2,49 2,49
E=1 E=1 E=1

E=1 b)
1 17
0, 245 2, 182
S
C- 2
C- 1
E=1 E=1 18
19
16 K
0, 575
1,24
0, 532 17
2, 782
E=1
c)
K
ç)
Fig. 5-12. Skema per shembullin 5-1 ; a ) skema principale, b),c),ç)- skemat e zevendesimit.
Zgjidhje:
1) Zgjedhim njesite baze:
𝑺𝒃 = 100 𝑀𝑉𝐴 ; 𝑼𝒃 = 𝑼𝒏𝒎𝒆𝒔 = 115 𝑘𝑉

𝑆𝑏 100
𝑰𝒃 = = = 0,502 𝑘𝐴
√3𝑈𝑏 √3 ∙ 115
2) Hartojme skemen e zevendesimit ( fig 5-12 b), percaktojme rezistencat referuar njesive
baze:
𝑿𝟏 = 0,245
𝑢𝑘 % 𝑆𝑏 10,5 100
𝑿𝟐 = 𝑿𝟒 = ∙ = ∙ = 0,525
100 𝑆𝑛 100 20
𝑋𝑑" % 𝑆𝑏 12,5 100 ∙ 0,8

𝑿𝟑 = ∙ = ∙ = 0,833
100 𝑆𝑛 100 12
𝑋𝑑" % 𝑆𝑏 12,5 100 ∙ 0,8

𝑿𝟓 = ∙ = ∙ = 0,4
100 𝑆𝑛 100 25
𝑆𝑏 100
𝑿𝟔 = 𝑿𝟎𝟏 ∙ 𝑙1 ∙ 2 = 0,4 ∙ 74 ∙ 1152 = 0,223
𝑈𝑏
𝑆𝑏 100
𝑿𝟕 = 𝑿𝟎𝟏 ∙ 𝑙2 ∙ 2 = 0,4 ∙ 62 ∙ 1152 = 0,187
𝑈𝑏
𝑢𝑘 % 𝑆𝑏 10,5 100
𝑿𝟖 = 𝑿𝟗 = ∙ = ∙ = 0,7
100 𝑆𝑛 100 15
𝑋𝑑" % 𝑆𝑏 22 100 ∙ 0,85

𝑿𝟏𝟎 = 𝑿𝟏𝟏 = ∙ = ∙ = 2,49
100 𝑆𝑛 100 7.5
3) Bejme thjeshtime te skemes:

𝑋2 𝑋4 0,525
𝑿𝟏𝟐 = = = = 0,262
2 2 2
𝑋4 ∙ 𝑋5 0,833 ∙ 0,4
𝑿𝟏𝟑 = = = 0,27
𝑋4 + 𝑋5 0,833 + 0,4
𝑋8 𝑋9 0,7
𝑿𝟏𝟒 = = = = 0,35
2 2 2
𝑋10 𝑋11 2,49

𝑿𝟏𝟓 = = = = 1,245
2 2 2
𝑿𝟏𝟔 = 𝑿𝟏𝟐 + 𝑿𝟏𝟑 = 0,262 + 0,27 = 0,532
𝑿𝟏𝟕 = 𝑿𝟏𝟒 + 𝑿𝟏𝟓 + 𝑿𝟕 = 0,35 + 1,245 + 0,187 = 2,782
Pas ketyre transformimeve skema e zevendesimit merr formen e treguar ne fig.(5-12 c).
Neqoftese kerkohet llogaritja e afruar e komponetes periodike te rrymes se lidhjes se shkurter ne

momentin e lindjes se saj, atehere duhet te behen transformime te metejshme te skemes, te cilat nuk
paraqiten ne fig. (5-12);
𝑋1 ∙ 𝑋16 0,245 ∙ 0,532
𝑿𝟐𝟎 = + 𝑋6 = + 0,223 = 0,391
𝑋1 + 𝑋16 0,245 + 0,532
𝑋20 ∙ 𝑋17 0,391 ∙ 2,782
𝑿𝜮 = = = 0,343
𝑋20 + 𝑋17 0,391 + 2,782
Dhe rryma e lidhjes se shkurter do te jete:
𝐼𝑏 0,502
𝑰"𝑲𝟎 =
= = 1,463 𝑘𝐴
𝑋𝛴 0,343
Per llogaritjen e komponentes periodike te rrymes se lidhjes se shkurter me anen e kurbave te
shuarjes, shohim ne menyre te pavarur secilin burim ushqimi. Per kete qellim, percaktojme ne fillim
reaktancat qe lidhin secilin burim me piken e lidhjes se shkurter fig. (5-12ç).
Per centralin 𝑪𝟐 : 𝑿𝟏𝟕 = 2,732
Per sistemin 𝑺 dhe per centralin 𝑪𝟏 duke perdorur formulen e kalimit

𝒏+𝟏
𝟏
𝒙𝑲 = 𝒙𝒏 ∙ 𝒙𝒏+𝟏 ∑
𝒙𝒊
𝒊=𝟏
te dhene ne tabelen 5-2 percaktojme:
Per sistemin 𝑺 :
1 1 1
𝑿𝟏𝟖 = 0,245 ∙ 0,223 ∙ ( ∙ ∙ ) = 0,575
0,245 0,532 0,223
Per centralin 𝑪𝟏 :
1 1 1
𝑿𝟏𝟗 = 0,532 ∙ 0,223 ∙ ( ∙ ∙ ) = 1,24
0,245 0,532 0,223
Ne baze te ketyre madhesive percaktojme reaktancat llogaritese per sistemin 𝑺 :
𝑆 300
𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈𝟏𝟖 = 𝑿𝟏𝟖 ∙ = 0,575 ∙ = 1,725
𝑆𝑏 100
𝑆 37
𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈𝟏𝟗 = 𝑿𝟏𝟗 ∙ = 1,24 ∙ = 0,418
𝑆𝑏 100 ∙ 0,8
Per centralin 𝑪𝟐 :
𝑆 15
𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈𝟏𝟕 = 𝑿𝟏𝟕 ∙ = 2,782 ∙ = 0,492
𝑆𝑏 100 ∙ 0,85
Rryma qe dergon secili burim ne piken e lidhjes se shkurter percaktohet si me poshte:

Sistemi :
per 𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈𝟏𝟖 = 1,725 + 0,07 = 1,795 ( 0,07 merr parasysh peshtjellene e qetesimit te
hidrogjeneratoreve), nga kurbat e shuarrjes fig 5-7, gjeme: 𝑲𝒕=𝟎 = 0,59 , si rrjedhim:

300
𝑰"𝑲𝟎𝑺 = 𝐼𝑛𝑠 ∙ 𝑲𝒕=𝟎 = ∙ 0,59 = 0,888 𝑘𝐴
√3 ∙ 115
Centrali 𝑪𝟏 :
per 𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈𝟏𝟗 = 0,418, nga kurbat e shuarrjes fig 5-7, gjeme: 𝑲𝟏𝒕=𝟎 = 2,34 , si rrjedhim:
37
𝑰"𝑲𝟎𝑪𝟏 = 𝐼𝑛𝐶1 ∙ 𝑲𝟏𝒕=𝟎 = ∙ 2,34 = 0,397 𝑘𝐴
√3 ∙ 115 ∙ 0,8
Centrali 𝑪𝟐 :
per 𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈𝟏𝟕 = 0,492 + 0,07 = 0,562 , nga kurbat e shuarrjes fig 5-7, gjeme: 𝑲𝟐𝒕=𝟎 = 2,18 , si
rrjedhim:
15
𝑰"𝑲𝟎𝑪𝟐 = 𝐼𝑛𝐶2 ∙ 𝑲𝟏𝒕=𝟎 = ∙ 2,18 = 0,14 𝑘𝐴
√3 ∙ 115 ∙ 0,85
Komponentja periodike e rrymes se lidhjes se shkurter ne momentin e lindjes se sja , pra per t=0+, do te
jete e barabarte me shumen e rrymave qe dergon secili burim ne piken e lidhjes se shkurter, pra:
𝑰"𝑲𝟎 = 𝑰"𝑲𝟎𝑺 + 𝑰"𝑲𝟎𝑪𝟏 + 𝑰"𝑲𝟎𝑪𝟐 = 0,888 + 0,397 + 0,14 = 1,425 𝑘𝐴
Sikurse shiket rezultatet e llogarritjes sipas te dy metodave jane shume te aferta.
Lidhje e shkurter njefazore ne piken K. Skema e zevendesimtit per rrymat e renditjes se drejte eshte e
njejte me skemen e zevendesimit per lidhje te shkurter trefazore sikures shqyrtuam me larte fig. (5-12
b). rezistencat e elementeve te skemes per renditjen e kunderet jane te njejta, si rrjedhim edhe skemat
e zevendesimit te tyre jane te njejta, me te vetmin ndryshim qe f.e.m. ne skemen e renditjes se kundert
jane zero. Skema e zevendesimit per rrymat e renditjes nulare paraqitet ne fig.5-13 a. pas
transformimesh kalojme ne skemat e fig.5-13 b, c, ne te cilat:

1 4 5
0,42 0, 669 0, 561
K
2 3 6 7
9
0, 525 0, 525 0,7 0,7
a)
1 4 11
0,42 0, 669 0, 561
K 10 11
8
0,83 0, 011
0, 252 a)
c)
Fig. 5-13. Skema e zevendesimit te renditjes nulare per shembullin 5-1
𝑋2 𝑋3 0,525
𝑿𝟖 = = = = 0,262
2 2 2
𝑋6 𝑋7 0,7
𝑿𝟗 = = = = 0,35
2 2 2
𝑋1 ∙ 𝑋8 0,42 ∙ 0,262
𝑿𝟏𝟎 = + 𝑋4 = + 0,669 = 0,83
𝑋1 + 𝑋8 0,42 + 0,262
𝑿𝟏𝟏 = 𝑿𝟓 + 𝑿𝟗 = 0,561 + 0,35 = 0,911
Reaktanca rezultante per rrymat e renditjes nulare eshte:
𝑋10 ∙ 𝑋11 0,83 ∙ 0,911

𝑿𝟎𝚺 = = = 0,436
𝑋10 + 𝑋11 0,42 + 0,911
Rryma e renditjes se drejte me perafersi mund te llogaritet sipas formules:
(𝟏) 𝐸AΣ ∙ 𝐼b1 1,0 ∙ 0,502

𝑰𝑨𝟏 = = = 0,447 kA
𝑋1Σ + 𝑋2Σ + 𝑋0Σ 0,343 + 0,0,343 + 0,436
Per llogaritje me te sakta perdoren kurbat e shuarrjes, duke marre burimet e ushqimit te vecuara, pra
sipas ndryshimit individual.
Reaktanca llogaritese per secilen nga deget gjeneruese percaktohet sipas formules:
(1)
(𝟏) 𝑋1𝛴 + 𝑋𝛥 𝑆𝑛
𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈 = ∙
𝐶 𝑆𝑏

Ku: C – eshte koeficienti i shperndarjes, i percaktuar ne skemen e renditjes se drejte, qe karakterizon

pjesen e rrymes qe dergon secili burim ne pikene lidhjes se shkurter, kur rryma shumare ne kete pike
merret e barabarte me njesine.
Koeficentet e shperndarjes jane:
Per sistemin 𝑺 :
𝑋1𝛴 0,343
𝑪𝑺 = = = 0,597
𝑋18 0,575
𝑋1𝛴 0,343
𝑪𝑪𝟏 = = = 0,277
𝑋19 1,24
𝑋1𝛴 0,343
𝑪𝑪𝟐 = = = 0,124
𝑋17 2,782
Prova: 𝑪𝑺 + 𝑪𝑪𝟏 + 𝑪𝑪𝟐 = 0,597 + 0,277 + 0.124 = 0.998 ≈ 1
Reaktancat llogaritese jane:
Per sistemin 𝑺 :
(1)
(𝟏) 𝑋1𝛴 + 𝑋𝛥 𝑆𝑠 0,343 + 0,343 + 0,436 300
𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈𝑺 = ∙ = ∙ = 5,637
𝐶𝑆 𝑆𝑏 0,597 100
(1)
(𝟏) 𝑋1𝛴 + 𝑋𝛥 𝑆1 0,343 + 0,343 + 0,436 27
𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈𝑪−𝟏 = ∙ = ∙ = 1,366
𝐶𝑐−1 𝑆𝑏 0,597 100 ∙ 0,8
(1)
(𝟏) 𝑋1𝛴 + 𝑋𝛥 𝑆2 0,343 + 0,343 + 0,436 15
𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈𝑪−𝟐 = ∙ = ∙ = 1,596
𝐶𝑐−2 𝑆𝑏 0,597 100 ∙ 0,85
Rryma qe dergon secili burim ne piken e lidhjes se shkurter percaktohet si me poshte:
(𝟏)
meqense 𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈𝑺 > 3 atehere nga sistemi:
"(𝟏) 𝑰𝒏𝒔 300

𝑰𝑲𝟎𝑨𝟏𝑺 = (𝟏)
= = 0,267 𝑘𝐴
𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈𝑺 √3 ∙ 115 ∙ 5,637

Nga centrali 𝑪𝟏 :
(𝟏)
ne kurbat llogaritese (fig.5-5) per 𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈𝑪−𝟏 = 1,366 gjejme 𝑲𝟏𝒕=𝟎 = 0,72 si rrjedhim
"(𝟏) 37
𝑰𝑲𝟎𝑨𝟏𝑪−𝟏 = 𝑰𝒏𝑪−𝟏 ∙ 𝑲𝟏𝒕=𝟎 = ∙ 0.72 = 0,122 𝑘𝐴
√3 ∙ 115 ∙ 0,8
dhe nga centrali 𝑪𝟐 :
(𝟏)
ne kurbat llogaritese (fig.5-5) per 𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈𝑪−𝟐 = 1,596 + 0,07 = 1,666 gjejme 𝑲𝟐𝒕=𝟎 = 0,63 si rrjedhim
"(𝟏) 15
𝑰𝑲𝟎𝑨𝟏𝑪−𝟐 = 𝑰𝒏𝑪−𝟐 ∙ 𝑲𝟐𝒕=𝟎 = ∙ 0.63 = 0,056 𝑘𝐴
√3 ∙ 115 ∙ 0,85
Rryma e plote e renditjes se drejte ne vendin e lidhjes se shkurter eshte:
"(𝟏) "(𝟏) "(𝟏) "(𝟏)

𝑰𝑲𝟎𝑨𝟏 = 𝑰𝑲𝟎𝑨𝟏𝑺 + 𝑰𝑲𝟎𝑨𝟏𝑪−𝟏 + 𝑰𝑲𝟎𝑨𝟏𝑪−𝟐 = 0,267 + 0,122 + 0,056 = 0,445 kA
Rryma e plote ne vendin e lidhjes se shkurter njefazore per fazen A eshte:
"(𝟏)
𝑰𝑲𝟎𝑨 = 3,0 ∙ 0.445 = 1,335 𝑘𝐴
Shembulli 5-2
Per nenstacionin ules fig. 5-14a te llogariten rrymat dhe fuqit e lidhjes se shkurter per lidhje te shkurter
ne fund te linjes kabllore 6kV.
Parametrat e skemes jane:
Sistemi : 𝑺 = 350 𝑀𝑉𝐴 ; 𝑿𝜮 = 0,343 , reaktanca i referohet fuqise baze 𝑺𝒃 = 100 𝑀𝑉𝐴 .
Transformatori : 𝑺𝑻 = 6,3 𝑀𝑉𝐴 , 𝒖𝒌 = 10,5%
Linja kabllore me tension 𝟔 𝒌𝑽, 𝑪𝒖 𝟑𝒙 𝟓𝟎 𝒎𝒎𝟐 , 𝒍 = 𝟒 𝒌𝒎 :

Sistemi
110 kV N/St E=1
x1
T
E=1
x2
ZS
x3
K
c)
K
K
b)
6, 3 kV
K a)
Fig. 5-14. Skema per shembullin 5-2 ; a ) skema principale

,
b) dhe c) skemat e zevendesimit
.
Zgjidhje:
Zgjedhim njesite baze:
𝑺𝒃 = 100 𝑀𝑉𝐴 ; 𝑼𝒃 = 𝑼𝒏𝒎𝒆𝒔 = 6,3 𝑘𝑉
𝑆𝑏 100
𝑰𝒃 = = = 9,175 𝑘𝐴
√3𝑈𝑏 √3 ∙ 6,3
Percaktojme rezistencat duke ja referuar fuqise baze:
𝑿𝟏𝒃 = 0,343
𝑢𝑘 % 𝑆𝑏 10,5 100
𝑿𝟐 = ∙ = ∙ = 1,67
100 𝑆𝑇 100 6,3
𝑆𝑏 100
𝑿𝟑 = 𝑿𝟎 ∙ 𝑙 ∙ 2 = 0,08 ∙ 4 ∙ 6,32 = 0,805
𝑈𝑏
𝑆𝑏 1000 100
𝒓𝟑 = 𝒓𝟎 ∙ 𝑙 ∙ 2 = 5350 ∙ 4 ∙ 6,32 = 3,8
𝑈𝑏
Thjeshtojme skemen dhe kalojme ne skemen e fig. 5-14 c ne te cilen:
𝑿𝜮 = 𝑿𝟏 + 𝑿𝟐 + 𝑿𝟑 = 0,343 + 1,67 + 0,805 = 2,818

𝒓𝜮 = 𝒓𝟑 = 3,8
Meqense 𝒓𝜮 > 1/3𝑋𝛴 , rezistencen aktive duhet ta marrim parasysh.

Pra:
𝒁𝜮 = √𝒓𝟐𝜮 + 𝑿𝟐𝜮 = √3,82 + 2,8182 = 4,738
𝑺 350
𝒁𝒍𝒍𝒐𝒈 = 𝒁𝜮 ∙ = 4,73 ∙ = 16,5 > 3
𝑺𝒃 100
Rrymat dhe fuqite e lidhjes se shkurter per te gjitha momentet e kohes jane te njejta:
𝑰𝒃 9,175
𝑰𝑲 = = = 1,94 𝑘𝐴
𝐙𝚺 4,73
𝑺𝒌 = √𝟑 ∙ 𝑼𝒃 ∙ 𝑰𝑲 = √3 ∙ 6,3 ∙ 1,94 = 21,4 𝑀𝑉𝐴

𝑿 𝟐,𝟖𝟏𝟖
Per 𝒓 𝜮 = 𝟑,𝟖
= 0,74 nga kurba e fig.5-10 gjejme 𝒌𝒈 = 𝟏
𝜮
Si rrjedhim rrymat goditese do te jene:
𝑰𝒈 = √2 ∙ 1 ∙ 1,94 = 2,74 𝑘𝐴
𝒊𝒈 = 1 ∙ 1,94 = 1,94 𝑘𝐴
Llogaritjet mund te thjeshtohen nese pranojme fuqine e sistemit infinit ( d.m.th. 𝑿𝟏 = 0 )
Zgjedhim njesite baze:
𝑺𝒃 = 𝑺𝑻 = 6,3 𝑀𝑉𝐴 dhe do te kemi:
𝑿𝟏 = 0
𝑢𝑘 % 10,5
𝑿𝟐 = = = 0,105
100 100
𝑆𝑏 6,3
𝑿𝟑 = 𝑿𝟎 ∙ 𝑙 ∙ 2 = 0,08 ∙ 4 ∙ 6,32 = 0,051
𝑈𝑏
𝑆𝑏 1000 6,3
𝒓𝟑 = 𝒓𝜮 = 𝒓𝟎 ∙ 𝑙 ∙ 2 = 5350 ∙ 4 ∙ 6,32 = 0,239
𝑈𝑏
𝑿𝜮 = 𝑿𝟐 + 𝑿𝟑 = 0,105 + 0,051 = 0,156
𝒁𝜮 == √0,2392 + 0,1562 = 0,285
𝑰𝒃 6,3
𝑰𝑲 = = = 2,028 𝑘𝐴
𝐙𝚺 √3 ∙ 6,3 ∙ 0,285

d.m.th. 5,53% me e madhe se ne llogaritjen e mesiperme.
4–8 LLOGARITJA RRYMAVE TE LIDHJEVE TE SHKURTERA NE IMPIANTETE ME TENSION DERI

NE 1000V
Njohuri te pergjithshme
Ne sistemet e furnizimit me energji elektrike, rrjeti elektrik me tension deri ne 1000V ka

gjatesine me te madhe. Rrjeti elektrik me tension deri ne 1000V ka ne perberjen e tij nje numer te
madh aparatesh, transformator rryme, kontaktor, automat etj.
Rezistencat aktive te linjave si dhe rezistencat induktive te transformatoreve te rrymes, te

bobinave te automateve dhe te kontaktoreve ndikojne shume ne rrymen e lidhjes se shkurter. Ne qofte
se nuk merren parasysh keta faktore, siç veprohet ne llogaritjen e rrymve te lidhjeve te shkurtera ne
rrjetin me tension me te larte se 1000V, mund te kemi rezultate shume te gabuara qe kane si pasoje
zgjedhjen jo te drejte te seksioneve te percjellsave, te kabllove apo te aparateve elektrike. Rezistencat
𝟏
aktive te qarkut te lidhjes se shkurter nuk merret parasysh vetem kur plotesohet kushti : 𝒓𝜮 ≤ 𝟑 𝒙𝜮
ku - 𝒓𝜮 dhe 𝒙𝜮 rezistencat aktive dhe induktive shumare te qarkut te lidhjes se shkurter.
Rezistenca aktive e qarkut ndikon shume ne komponeten aperiodike te rrymes se lidhje se

shkurter e cila shuhet shume shpejt. Rrjetet shperndarese, si rregull ushqehen nga sistemi energjetik me
fuqi te madhe, si rrjedhim, tensionin ne shinat e tensionit te mesem ose te larte te nenstacionit mund ta
marrim te pandryshueshem. Nga kjo rezulton qe komponetja periodike e rrymes se lidhje se shkurter,
praktikisht nuk ndryshon me kohen, por mbetet konstante gjate gjithe se lidhje se shkurter. Rezistencat
e sistemit, referuar fuqise se tij, perbehen nga:
1) Rezistencat e gjeneratoreve (𝒙𝑮 ≥ 𝟎, 𝟏𝟐𝟓;)

2) Rezistencat e transformatoreve ngrites (𝒙𝑻.𝒏𝒈 ≥ 𝟎, 𝟏𝟎𝟓;)
3) Rezistencat e linjave te transmetimit (𝒙𝑳.𝒕𝒓 ≥ 𝟎, 𝟎𝟓);
4) Rezistencat e transformatoreve ules te nenstacioneve rajonale ose te nenstacioneve
ules kryesor te rrjeteve shperndares (𝒙𝑻.𝒖𝒍 ≥ 𝟎, 𝟏𝟎𝟓).
Ne kete menyre, rezistenca rezultante e sistemit elektroenrgjetik ne njesi relative ne rastin e

pergjithshem, nuk do te jete me e vogel se 0,34:
𝑥𝑠 = 𝑥𝐺 + 𝑥𝑇.𝑛𝑔 + 𝑥𝐿.𝑡𝑟 + 𝑥𝑇.𝑢𝑙 = 0,125 + 0,105 + 0,05 + 0,105 = 0,34
Praktika e llogaritjes se rrymave te lidhje se shkurter ne impiantet me tension deri ne 1000V,

tregon se per fuqi te sistemit 𝑺𝒔 ≥ 𝟐𝟓𝑺𝑻 , komponentja periodike e rrymes se lidhje se shkurter nuk
ndryshon gjate gjithe se lidhje se shkurter. Ky parim mund te vertetohet me arsyetimin e meposhtem:

Rezistenca induktive e transformatorit 1000kVA, e vendosur ne nenstacionin TM/TU , referuar

fuqise se sistemit, do te jete:
𝒖𝒌 % 𝑺𝒔
𝒙𝑻 = 𝟏𝟎𝟎
∙ 𝑺𝑻
(5 – 56)
Ne qofte se supozojme se rezistenca shumare e sistemit eshte me e madhe se 3, atehere do te
kemi:
𝒖𝒌 % 𝑺𝒔 𝑺𝒔
𝒙𝒔 + ∙ = 𝟎, 𝟑𝟒 + 𝟎, 𝟎𝟏 ∙ 𝒖𝒌 % ∙ ≥𝟑
𝟏𝟎𝟎 𝑺𝑻 𝑺𝑻
d.m.th. 𝑺𝒔 ≥ 25𝑺𝑻 ose neqofte se 𝑺𝑻 = 1000kVA , atehere fuqia esistemit duhet te jete: 𝑺𝒔 ≥
25000 kVA.
Ne nenstacionet e rrjeteve shperndares, zakonisht transformatoret punojne te ndare ( pra edhe
kur jane dy ose me shume transformator ata nuk punojne ne paralel). Ne qofte se transformatoret
punojne ne parallel, atehere per dy transformator ne pune me fuqi 1000 kVA secili, madhesia e 𝑺𝒔 rritet
ne 50000 kVA. Ky kusht, kuptohet, eshte i vertet dhe per transformatoret me fuqi me te vogel se 1000
kVA, pasi rezistenca e tyre, referuar fuqise se sistemit do te jete me e madhe se sa ajo e transformatorit
1000 kVA.
Sot, rrjete shperndarese te TU po kthehen gjithnje e me shume edhe ne rrjete transmetues si
pasoje e pranise se gjenerimit te shperndare, d.m.th. ato ushqehen nga burime brenda tyre ose nga
sisteme me fuqi me te vogel se 25000 kVA, ne rastin e punes ne “ ishull”, drejtepersedrejti nga shinat e
tensinove te gjeneratoreve te burimeve te energjive te rinovueshme 6-12,kV, ne keto raste rrymat e
lidhjeve te shkurtera llogariten si ne rastin e rrjeteve te TL ( shih 4-1 der 4-5).
Ne madhesine e rrymave te lidhjeve se shkurter mund te ndikojne mjaft elektromotorat
asinkron dhe sinkron kur ata jane te lidhur drejtpersedrejti me piken e lidhjes se shkurter me kabllo me
degezime te shkurtera( 3-15 ml). Kjo ka vend ne qofte se lidhja e shkurter ndodh, p.sh. ne fund te lidhjes
ushqyese te shinave te pikes shperndares.
a) Skemat llogaritese dhe percaktimi i rezistences se qarkut te lidhjes se shkurter.
Lidhja elektrike e shumices se rrjeteve shperndares me sistemin realizohet nepermjet

transformatoreve ules te n/st rajonale me anen e linjave te transmetimit nga n/st ules deri ne piken
shperndarese kryesore te rajonit, ose deri ne n/st ules kryesor.
Skema llogaritese per percaktimin e rrymave te lidhjeve te shkurtera, per rastin me pike
shperndarse kryesore ne impiantet deri ne 1000 V paraqitet ne fig 5-15, ku 𝒁𝒖𝒍 eshte rezistenca e plote
e peshtjelles se transformatorit ules. Llogaritja e rrymave te lidhjeve te shkurtera ne impiantin e TU
fillohet nga percaktimi i fuqise se sistemit. Percaktimi i fuqise se sistemit dhe i rezistences se tij
induktive, sipas te dhenave te gjeneratoreve, te transformatoreve, te linjave dhe te skemes se lidhjes se
tij, eshte nje detyre e lodhshme meqense duhen shume llogaritje, shnderime te skemes. Kjo detyre
zgjidhet shume lehte, ne qofte se njihen 𝑰"𝑲𝟎 dhe 𝑰∞ te cilet zakonisht jepen nga sistemi. Nga keto te
dhena percaktojme madhesine:
𝑰"𝑲𝟎
𝜷" =
𝑰∞
"
Nga kurbat 𝜷 = 𝒇(𝒙𝒍𝒍𝒐𝒈 ) te treguara ne fig.5-16 gjejme 𝒙𝒍𝒍𝒐𝒈 te sistemit.
Fuqia e sistemit ushqyes percaktohet sipas shprehjes:

𝑺𝜮𝒔 = √𝟑 ∙ 𝑰"𝑲𝟎 ∙ 𝒙𝒍𝒍𝒐𝒈 ∙ 𝑼𝒎𝒆𝒔.𝒏𝒔
ku: 𝑼𝒎𝒆𝒔.𝒏𝒔 − tensioni nominal mesatar ne piken e lidhjes se shkurter ne kV;

𝑰"𝑲𝟎 − vlera efektive fillestare ( per t=0+) e rrymes superkalimtare ne kA;
𝒙𝒍𝒍𝒐𝒈 − rezistenca llogaritese e sistemit deri ne piken e lidhjes se shkurter ne njesi relative.
Fuqia e sistemit ushqyes, kur njihen 𝑰"𝑲𝟎 dhe 𝑰∞ mund ta percaktojme nga te dhenat teknike te
çelsave qe ushqejne piken , per te cilen llogaritet rryma e lidhjes se shkurter. Ne kete rast fuqia e lidhjes
se shkurter e sistemit merret e barabarte me fuqine çkyçese te çelsave 𝑺" = 𝑺ç.𝒌ç dhe rryma e lidhjes se
shkurter percaktohet sipas shprehjes:
𝑺"𝒌𝒔
𝑰"𝑲𝟎 = (5-57)
√𝟑∙𝑼𝒎𝒆𝒔.𝒏𝒔
Fuqia e sistemit e perfituar sa me siper del me e madhe se ajo reale, meqense çelsat zgjidhen
me njefare rezerve, ne krahasim me fuqine reale te lidhjes se shkurter te cilen ato duhet te çkyçin gjate
kohes se lidhjes se shkurter.
Gjate llogaritjeve te rrymave te lidhjeve te shkurtera, kur deshirohet qe aparatet e zgjedhura te
ruajne qellimin e tyre per çfaredo zhvillimi te sistemit elektroenergjetik, rezistenca shumare e sistemit
deri ne transformatorin ules (TU) merret e barabarte me zero ( me fjale te tjera pranojme se sistemi
eshte praktikiaht me fuqi pambarimisht te madhe).
Sistemi E=1
xs
x1
U1=110-400 kV
xT xT
U2=10-35 kV
xl x 2s
xTsh xTsh
xTsh xTsh
U3=0,23-0.4 kV
K K K
K
a) b) c) d)
Fig. 5-15 Skema llogaritese dhe skemat e zevendesimit

per llogaritjen e rrymave te l.sh. ne impiantet
me tension deri 1000 V
Gjate llogaritjeve te rrymave te lidhjeve te shkurtera eshte e pershtashme qe rezistencat e
elementeve te rrjetit shpermdares te shprehen ne miliom (mΩ).

b) Rezistencat e elementeve te sistemit te furnizimit elektrik
Reaktancat specifike te linjave ajrore pranohen te barabarta me 𝒙𝟎𝒍𝒂 = 400 mΩ/km, ndersa per
linjat kabllore 𝒙𝟎𝒍𝒂 ≈ 80 mΩ/km; reaktancat e linjave ajrore dhe kabllore me gjatesi 𝒍, llogariten sipas
formulave:
𝑿𝒍𝒂 = 𝒙𝟎𝒍𝒂 ∙ 𝒍 𝑚Ω
𝑿𝒍𝒌𝒂 = 𝒙𝟎𝒍𝒌 ∙ 𝒍 𝑚Ω
Rezistencat aktive te linjave kabllore dhe ajrore percaktohen sipas formules se njohur:
𝒍
𝒓 = 𝜸∙𝒔 ∙ 106 𝑚Ω
ku: 𝒍 − gjatesia e linje ajrore ose kabllore ne km;
s – seksioni i percjellesit te linjes ne mm2;
𝜸 – percjellshmeria ne, m/Ωmm2.
Rezistencat specifike te percjellsave dhe te kabllove me seksion terthor 1,5÷300 mm2, me
tension deri ne 1000 V jepen ne tab.5-6.
Reaktoret. Rezistencat e reaktoreve llogariten sipas te dhenave te katalogeve dhe te

materialeve udhezuese.
Transformatoret. Vlerat relative te rezistencave aktive te transformatoreve percaktohen sipas
formules:
3
β“
2
1
3
1
X llog
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 2 3 4
Fig.5-16. Varesia e 𝜷" = 𝒇(𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈 ) 1- per turbogjenerator, 2 – per

hidrogjeneratore me peshtjella qetsimi, 3 – per hidrogjeneratore pa
peshtjella qetsimi. Ne llogaritjet praktike orientuese, sidomos kur
𝑿𝒍𝒍𝒐𝒈 > 1 madhesia 𝜷" mund te merret si mesatare e vlerave te marra
nga kurbat 1,2 dhe 3.

∆𝑷𝒄𝒖
𝒓∗𝑻 = (5-58)
𝑺𝒏𝑻
Rezistenca induktive relative e transformatorit percaktohen sipas shprehjes:
𝑼 % 𝟐
𝑿∗𝑻 = √( 𝟏𝟎𝟎
𝒌
) − 𝒓𝟐∗𝑻 (5-59)
Rezistenca induktive dhe aktive te transformatoreve mund te llogariten, duke perdorur te
dhenat e katalogeve dhe te materialeve udhezuese, si dhe me ane te tab.5-9, ne te cilen jepen
rezistencat e transformatoreve ules me fuqi deri ne 1000kVA, reduktuar ne anen e TU.
Rezistencat induktive dhe aktive te transformatoreve te rrymes te nje tip te caktuar (tip LQ)
gjenden ne tab.5-8.
Rezistencat aktive te shinave te sheshta prej bakri ose alumini per largesine mesatare
gjeometrike midis fazave 100÷300 mm jepe ne tab. 5-7
Per shinat drejtekendeshe rezistenca induktive mund te percaktohet ne menyre te afruar me
ane te formules:
4𝒂
𝒙𝟎 = 0,145 𝑙𝑔 𝒃𝒎𝒆𝒔 , mΩ/m (5-60)
ku: 𝒂𝒎𝒆𝒔 = 𝟑√𝒂𝟏𝟐 ∙ 𝒂𝟏𝟑 ∙ 𝒂𝟐𝟑 ; mesatarja gjeometrike e largesise midis fazave ne mm, per
vendosje te shinave ne nje plan dhe te baraslarguara nga njera tjetra 𝒂𝒎𝒆𝒔 = 1,26 ∙ 𝒂 ;
b – lartesia e shines ne mm.
Rezistencat aktive dhe induktive te automateve, ndarsave te TU dhe kontaktoreve merren nga
kataloget e uzinave prodhuese ose nepermjet matjeve direkte. Rezistenca superkalimtare e kontakteve
te ndarsave dhe automateve gjenden vetem me matje. Ne tab. Sh-10 dhe Sh-11 jepen vlerat e paraferta
te ndarsave dhe automateve te cilat mund te perdoren per llogaritje te peraferta.
c) Llogaritja e rrymave te lidhjeve te shkurtera.
Nje pjese e rezistences te qarkut te lidhur ne te shkurter mund te jete dhene vetem ne njesi
relative. Per ti shprehur keto rezistenca relative ne miliom, duhet qe ato te llogariten sipas formules:
𝑈2
𝒙 = 𝒙∗ ∙ 𝑺𝑛 ∙ 106 , 𝑚𝛺 (5-61)
𝒏
ku: 𝒙∗ − rezistenca relative e elementit;
𝑼𝒏 − tensioni nominal i elementit ne kV;
𝑺𝒏 − fuqia nominale e elementit ne kVA.
Per te percaktuar rrymen e lidhjes se shkurter duhet qe rezistencat e te gjitha elementeve te

skemes se zevendesimit te reduktohen ne tensioni linear te shkalles per te cilen llogaritet lidhja e
shkurter 𝑼𝒔𝒉.𝒌. sipas formules:
𝑼𝟐𝒔𝒉.𝒌
𝒙̇ = 𝒙𝒊 ∙ 𝑼𝟐𝒏
, 𝑚𝛺 (5-62)
ku: 𝒙̇ − rezistenca e elementit, reduktuar ne tensionin e shkalles per te cilen

llogaritet lidhja e shkurter;
𝒙𝒊 − rezistenca e elementit, ne 𝑚𝛺 e llogaritur per tensionin nominal 𝑼𝒏
Nga barazimet (4-61) dhe (4-62) gjeme:
𝒙̇ = 𝒙∗ ∙ 𝑺𝒏
∙ 106 , 𝑚𝛺 (5-63)
Duke patur parasyah se fuqia e lidhjes se shkurter 𝑺𝒌 mund te shprehet:
𝑺
𝑺𝒌 = 𝒙𝒏
∗
atehere ne vend te formules (4-63) shkruajme:
𝒙̇ = 𝑺𝒌
∙ 106

ose , ne qofte se zevendesojme 𝑺𝒌 = 𝑺𝒏.ç𝒌 do te kemi:

𝒙̇ = 𝑺𝒏.ç𝒌
∙ 106, 𝑚𝛺 (5-64)
ku: 𝑺𝒏.ç𝒌 − eshte fuqia nominale e celsave sipas rrymes se lidhjes se shkurter ne kVA.
Tensionet eshkalleve llogaritese per lidhje te shkurtera duhet te merren te barabarta me 0,23;
0,40 kV
Transformimi i skemes per percaktimin e te lidhjeve te shkurtera, ne shumicen e rasteve, behet
me mbledhjen e rezistencave aktive dhe induktive te lidhura ne seri, pasi rrjeti shperndares me tension
deri ne 1000V ka ushqim tr njeanshem, d.m.th.
𝒙𝜮 = ∑ 𝒙𝒊 , 𝒓𝜮 = ∑ 𝒓𝒊
Kur takohen dege paralele, p.sh. per ushqim nga dy transformatore qe punojne ne parlel,
rezistencat aktive dhe induktive mund te percaktohen sipas fomules se lidhjes ne paralel te dy
elementeve, ne qofte se plotesohet kushti:
𝒓𝟏 𝒓𝟐
≈
𝒙𝟏 𝒙𝟐
Ne kete rast mund te shkruajme:
𝒙𝟏 ∙ 𝒙𝟐
𝒙𝜮 =
𝒙𝟏 + 𝒙𝟐
𝒓𝟏 ∙ 𝒓𝟐
𝒓𝜮 =
𝒓𝟏 + 𝒓𝟐
Ne qofte se
𝒓𝟏 𝒓𝟐
≠
𝒙𝟏 𝒙𝟐
atehere rezistencat shumare percaktohen sipas formulave:
𝒙𝟏 ∙(𝒓𝟐𝟐 +𝒙𝟐𝟐 )+𝒙𝟐 (𝒓𝟐𝟏 +𝒙𝟐𝟏 )

𝒙𝜮 = (𝒓𝟏 +𝒓𝟐 )𝟐 +(𝒙𝟏 +𝒙𝟐 )𝟐
(5-65)
𝒓𝟏 ∙(𝒓𝟐𝟐 +𝒙𝟐𝟐 )+𝒓𝟐 (𝒓𝟐𝟏 +𝒙𝟐𝟏 )

𝒓𝜮 = (𝒓𝟏 +𝒓𝟐 )𝟐 +(𝒙𝟏 +𝒙𝟐 )𝟐
(5-66)
Rrymat e lidhjeve te shkurtera ne TU, si rregull llogariten per kontrollin e aparateve dhe te
pajisjeve, neper te cilat kalon rryma, ne qendrueshmeri per lidhjeve te shkurtera.
Per vlera te njejta te rezistencave te tre fazeve rryma me e madhe e lidhjes se shkurter dote jete
per lidhje te shkurter trefazore pavaresisht nga ekzistencaeose mungesa e percjellesit te neutrit.
Rrymat e lidhjes se shkurter trefazore percaktohet nga formula:
𝑼𝒔𝒉.𝒌
𝑰𝒌 = ∙ 103 , 𝑘𝐴 (5-67)
√𝟑∙√𝒓𝟐𝜮 +𝒙𝟐𝜮
Ne qofte se transformatoret e rrymes nuk vendosen ne te gjitha fazat, atehere rezistencat e
fazave do te jene te ndryshme. Ne kete rast rryma e lidhjes se shkurter mund te percaktohet gjitheashtu
me ane te formules (4-67) por me madhesite 𝒓𝜮 dhe 𝒙𝜮 duhet kuptuar rezistencat e fazave pa llogaritur
rezistencat e transformatoreve te rrymes.
Per kontrollin e transformatoreve te rrymes ne qendrueshmeri per lidhje te shkurtera duhet te
perdoret formula:
𝑼
𝑰𝒌 = (𝟐𝒓 +𝒓 )𝟐𝒔𝒉.𝒌
+(𝟐𝒙 +𝒙 )𝟐
, (5-68)
𝜮 𝑻.𝑹 𝜮 𝑻.𝑹
ku: 𝒓𝑻.𝑹 , 𝒙𝑻.𝑹 , − jane rezistencat aktive dhe induktive te transformatoreve te rrymes.

Rryma goditese e lidhjes se shkurter percaktohet njelloj si ne impiantet me tension mbi 1000V:
𝒊𝒈 = 𝒌𝒈 ∙ √𝟐 ∙ 𝑰𝒌 , (5-69)
Vlera e koeficientit godites ne impiantet me tension deri ne 1000V eshte me e vogel se ne
impiantet me tension mbi 1000V, sepse kane rezistence aktive te madhe, komponentja aperiodike e
rrymes se lidhjes se shkurter shuhet shumeshoejt.
Vlera e koeficientit godites mund te percaktohet nga kurba e fig.(5-10), e cila paraqet varesine e
koeficientit godites nga raporti 𝒙𝜮 /𝒓𝜮 , ose nga konstantja e kohes se shuarjes se komponentes
𝑿
aperiodike 𝑻𝒂 = 𝟑𝟏𝟒∙𝒓 sek.
𝜮
Vlera efektive e rrymes se plote te lidhjes se shkurter per perioden e pare mund te percaktohet
nga formula:
𝟐
𝑰𝒈 = 𝑰𝒌 ∙ √𝟏 + 𝟐(𝒌𝒈 − 𝟏) , (5-70)
Per 𝒌𝒈 ≤ 1,3 , rezultate me te sakta mund te merren sipas formules:
𝑰𝒈 = 𝑰𝒌 ∙ √𝟏 + 𝟓𝟎𝑻𝒂 , (5-71)
Ne qofte se kerkohet nje percaktim i afruar i rrymes goditese te lidhjeve te shkurtera, atehere
mund te pranojme per lidhje te shkurter ne panelin kryesor shperndares: 𝒌𝒈 = 1,3; kur ushqehet nga
transformator me fuqi 560÷1000kVA me 𝒖𝒌 % = 5,5% ; 𝒌𝒈 = 1,2; kur ushqehet nga transformator me
fuqi 100÷400kVA me 𝒖𝒌 % = 5,5% .
Ne qofte se lidhja e shkurter ndodh ne pika me te larguara atehere mund te pranojme 𝒌𝒈 = 1.
Me larte permendem qe elektromotorat asinkron merren parasysh ne ato raste kur ata jane te
lidhur drejtperdrejt me piken e lidhjes se shkurter. Vlera efektive e komponetes peridike te rrymes se
lidhjes se shkurter trefazore nga elektromotorat asinkron mund te percaktohet sipas formules:
𝟎,𝟗
𝑰𝒌𝒎 = 𝑿" ∙ 𝑰𝒏𝒎 , (5-72)
∗𝒎
ku: 𝟎, 𝟗 − f.e.m. llogaritse relative e elektromotorit asinkron ( vlera fillestare e f.e.m.
superkalimtare e elektromotorit asinkron);
𝑿"∗𝒎 − rezistenca induktive relative superkalimtare e elektromotorit asinkron;
𝑰𝒏𝒎 − rryma nominale e elektromotorave asinkron qe punojne njekohesisht, ne kA.
Ne percaktimin e madhesise se rrymes se lidhjes se shkurter nga elektromotorat asinkron
supozohet qe lidhja e shkurter ndodh drejtperdrejt ne daljen e elektromotorit meqense rezistenca e
percjellsave lidhes ose kabllove ne qarqet e elektromotorit nuk kalon 5-10% te rezistences se
elektromotorit, si rrjedhim nuk merret parasysh. Me afersi mund te pranojme 𝑿"∗𝒎 = 0,2 ; si rrjedhim
𝑰𝒌𝒎 = 4,5 ∙ 𝑰𝒏𝒎 .
Komponetja aperiodike e rrymes se lidhjes se shkurter qe dergojne elektromotorat shuhet
shume shpejt, si rrjedhim nuk merret parasysh.
Vlera e plote e rrymes goditese te lidhjes se shkurter ne pikendodhjen e saj percaktohet nga
shuma e rrymave goditese te derguara nga sistemi ushqyes dhe nga elektromotorat asinkron, d.m.th.:
𝒊𝒈 = √𝟐 ∙ 𝒌𝒈 ∙ 𝑰𝒌 + √𝟐 ∙ 𝟒, 𝟓 ∙ 𝑰𝒏𝒎 = √𝟐 ∙ 𝒌𝒈 ∙ 𝑰𝒌 + 𝟔, 𝟓 ∙ 𝑰𝒏𝒎 , (5-69)
Vlera efektive e rrymes se plote te lidhjes se shkurter per perioden e pare 𝑰𝒈 , si dhe te gjitha
vlerat e rrymes se lidhjes se shkurter per momente te tjera te kohes, percaktohet pa marre parasysh
elektromotorat asinkron, meqense komponentja periodike e rrymes se lidhjes se shkurter e derguar prej
tyre shuhet shume shpejt.
Rezistenca aktive e percjellsave gjate kohes se lidhjes se shkurter nga rritja e temperatures se
tyre do te ndryshoje, si rrjedhim per llogaritjen e rrymave te lidhjeve te shkurtera ne impiantet me
tension deri ne 1000V duhet te merret parasysh ky ndryshim. Per kete qellim, ne fillim percaktohet vlera

e rrymes se lidhjes se shkurter, pa marre parasysh ngrohjen e percjellsave, pas kesaj perserite llogaritja
per vleren e ndryshuar te rezistencave te pjeseve te vecanta te qarkut te lidhjes se shkurter.
Vlera erezistences se ndryshuar, per shkak te ngrohjes nga rryma e lidhjes se shkurter,
percaktohet sipas formules:
𝒎∙𝒕 𝑰 𝟐
𝒓′ = 𝒓 ∙ [𝟏 + 𝟏+𝟎,𝟎𝟎𝟒𝜭 ∙ ( 𝑺𝒌 ) ] 𝑚𝛺 , (5-74)
𝟎
ku: 𝒓 − rezistenca e percjellsave ne temperaturen fillestare ( para lidhjes se shkurter), ne
𝑚𝛺 ;
𝑺 − seksioni terthor i percjellesit, ne mm2;
𝑰𝒌 − rryma e lidhjes se shkurter e llogaritur pa marre parasysh ngrohjen e percjellsave (
supozohet qe kjo rryme nuk ndryshon), ne kA;
m – koeficient i barabarte: per bakrin 22, per aluminin 5;
t – koha e veprimit te rrymes se lidhjes se shkurter, ne sek;
𝜭𝟎 − temperatura e percjellesit para fillimit te lidhjes se shkurter ( mund ta pranojme
50oC).
Theksojme se formula (4-73) mund te perdoret kur koha e zgjatjes se lidhjes se shkurter eshte
𝒕 ≤ 3 sek.
Ne qofte se rezistenca induktive shumare e qarkut te lidhjes se shkurter 𝒙𝜮 < 0,32 𝒓𝜮 , atehere
ndikimin e saj ne rrymen e lidhjes se shkurter mund te mos e marrim parasysh, pra supozojme 𝒙𝜮 = 0 .
Shembulli 5-3.
Per n/st e pampave , skema e te cilit paraqitet ne fig. 5-17, te llogariten rrymat e lidhjeve te
shkurtera ne pika K-1, K-2 dhe K-3.
Parametrat e sistemit ushqyes nuk njihen. Eshte dhene se ne shinat 10kV te n/st del nje linje me
çeles me vaj tip SN2-10 me fuqi minimale çkyçese 𝑺𝜮𝒏.çk = 200 𝑀𝑉𝐴.
Te dhenat e elementeve te tjera jane si me poshte: transformatori 𝑻: 𝑺𝑻 = 320 𝑘𝑉𝐴, 10/0,4 kV,
𝒖k = 5,5%, 𝜟𝑷𝒄𝒖 = 6,07 𝑘𝑊; elektromotorat asinkron 𝑴: 𝑷𝒏 = 75 𝑘𝑊, 𝜼𝒏 = 0,92 , 𝑼𝒏 = 380 𝑉,
𝒄𝒐𝒔𝝋 = 0,88 , nga keta ne pune njehohesisht jane 𝑴𝟏 , 𝑴𝟐 , dhe 𝑴𝟑 ; kablloja 𝑲 eshte prej alumini qe
furnizon kuadrin e ndriçimit: Al 3x10+1x6 mm2 me gjatesi 100 ml; automati 𝑨 me 𝑰𝒏 = 200 𝐴 ;
transformatori i rrymes 𝑻𝑹 , tip LQ-1, 200/5 ( vendoset ne dy faza); ndaresit 𝑵 − 𝟏 me 𝑰𝒏 = 600 𝐴 ; dhe
𝑵 − 𝟐 me 𝑰𝒏 = 100 𝐴 ; shinat 𝑺𝒉 − 𝟏 jane prej bakri me seksion terthor 40x4 mm2, gjatesi 8 ml.,
largesia midis fazave 𝒂 = 240 𝑚𝑚 ; shinat 𝑺𝒉 − 𝟐 ( pjeset e shinave midis degezimeve) jane prej bakri
me seksion terthor 40x4 mm2, gjatesi 0,8 ml., largesia midis fazave 𝒂 = 240 𝑚𝑚 ; shinat 𝑺𝒉 − 𝟑 jane
prej bakri me seksion terthor 25x4 mm2, gjatesi 1,7ml, largesia midis fazave 𝒂 = 120 𝑚𝑚 ; te gjitha
shinat vendosen ne nje plan.

Ç
10kV
T; uk%
Sh-1 N-1
K-1
Sh-2
400 V
N-2 Sh-2 Sh-3 A
Sh-3 S
TR
K-2
M M M M M
1 2 3 4 5
K-3
Fig. 5-17. Skema llogaritese per shembullin 5-3
Zgjidhje:
Lidhje e shkurter ne piken K – 1. Rezistenca e sistemit percaktohet afersisht sipas formules (4-
64), duke ja referuar tensionit te shkalles se lidhur ne te shkurter 𝑼𝒔𝒉.𝒌 = 400 𝑉 sipas (4-62), do te
𝑼𝟐𝒔𝒉.𝒌 𝟒𝟎𝟎𝟐
marrim: 𝒙𝒔 = = = 0,8 𝑚𝛺
𝑺𝒏.ç𝒌 𝟐𝟎𝟎∙𝟏𝟎𝟑
Rezistenca aktive e transformatorit sipas formules (4-58) eshte:
∆𝑷 𝟔,𝟎𝟕
𝒓∗𝑻 = 𝑺 𝒄𝒖 = 𝟑𝟐𝟎 = 0,019
𝒏𝑻
Rezistenca induktive relative e transformatorit percaktohen sipas (4-59):
𝑼𝒌 % 𝟐
𝑿∗𝑻 = √( ) − 𝒓𝟐∗𝑻 = √0,0552 − 0.0192 = 0,0516
𝟏𝟎𝟎
Rezistenca e transformatorit sipas formules (4-61) te shprehura ne 𝑚𝛺 jane:
𝑈2 4002
𝒙𝑻 = 𝒙∗ ∙ 𝑺𝑛 = 0,0516 ∙ 320
= 25,8 𝑚𝛺
𝒏
𝑈𝑛2 4002
𝒓𝑻 = 𝒓∗ ∙ 𝑺 = 0,019 ∙ 320
= 9,5 𝑚𝛺
𝒏

Rezistenca shume te aferta mund te merren nga tabela 5-9.

Rezistencat e shinave 𝑺𝒉 − 𝟏, sipas tabeles 5-7 per 𝒂 = √240 ∙ 240 ∙ 480 = 300 𝑚𝑚 jane:
𝒓𝑺𝒉−𝟏 = 𝒓𝟎 ∙ 8 = 0,125 ∙ 8 = 1 𝑚𝛺
𝒙𝑺𝒉−𝟏 = 𝒙𝟎 ∙ 8 = 0,214 ∙ 8 = 1,712 𝑚𝛺
Rezistenca kalimtare e kantakteve te ndaresit 𝑵 − 𝟏 sipas tab. 5-11, eshte:
𝒓𝑵−𝟏 = 0,15 𝑚𝛺
Per piken e lidhjes se shkurter K – 1 rezistenca shumare e qarkut te lidhjes se shkurter do te jete
𝒓𝜮 = 𝒓𝑻 + 𝒓𝑺𝒉−𝟏 + 𝒓𝑵−𝟏 = 9,5 + 1 + 0,15 = 10,65 𝑚𝛺

𝒙𝜮 = 𝒙𝒔 + 𝒙𝑻 + 𝒙𝑺𝒉−𝟏 = 0,8 + 25,8 + 1,712 = 28,312 𝑚𝛺
𝒁 = √𝒓𝟐𝜮 + 𝒙𝟐𝜮 = √10,652 + 28,3122 = 30,3 𝑚𝛺
Rryma e lidhejs se shkurter eshte:

400
𝑰𝒌 = = 7,63 𝑘𝐴
√3∙30,3
Ne qofte se nuk marrim parasysh rezistencen e shinave dhe ato te kontakteve te ndaresit ne
anen e TU, atehere rryma e lidhjes se shkurter do te jete:
400
𝑰𝒌 = 2 2
= 8,18 𝑘𝐴
√3∙√9,5 +26,6
d.m.th. afersisht rritet me 7%. Si rrjedhim per rastin e marre ne shqyrtim ndikimi i rezistences se shinave
dhe ajo e kantakteve te ndaresit ne madhesine e rrymes se lidhjes se shkurter eshte i konsiderueshem.
Ne qofte se nuk marrim parasysh rezistencen e sistemit ushqyes, d.m.th. supozojme 𝑺𝒔 = ∞ dhe
𝑿𝒔 = 0, atehere rryma e lidhjes se shkurter do te jete:
400
𝑰𝒌 = = 7,89 𝑘𝐴
√3 ∙ √10,6522 + 27,512
d.m.th. 3,4% me e madhe. Siç rezulton nga llogaritjea ndikimi i rezistences se sistemit eshte relativisht i
vogel.
Rrymen maksimale te mundshme te lidhjes se shkurter ne anen e TU mund ta percaktojme, ne
qofte se marrim parasysh vetem rezistencen e transformatorit, sipas formules:
𝑆𝑇 320
𝑺𝒌 = = = 5818 𝑘𝑉𝐴
𝑢𝑘∗ 0,055
Rryma e lidhjes se shkurter eshte:
5818
𝑰𝒌 = = 8,41 𝑘𝐴
1,73 ∙ 400
d.m.th. 10% me e madhe.
𝒙 28,312
Percaktojme rrymen goditese qe vjen nga sistemi. Ne kurben e fig. 5-10 per 𝒓𝜮 = 10,65 gjejme
𝜮
𝒌𝒈 = 1,3. Atehere:
𝒊𝒈 = 1,3 ∙ 1,42 ∙ 7,63 = 14 𝑘𝐴 ;
2
𝑰𝒈 = 𝑰𝒌 ∙ √1 + 2(𝑘𝑔 − 1) = 7,63 ∙ √1 + 2(1,3 − 1)2 = 8,28 𝑘𝐴 ;
Percaktojme rrymen goditese te lidhjes se shkurter duke marre parasysh elektromotorat.
Rezistencen e elementeve nga elektromotorat deri ne piken K – 1 nuk e marrim parasysh. Rryma
nominale e elektromotorave eshte:
3 ∙ 75
𝑰𝒏.𝒎 = = 0,422 𝑘𝐴
1,73 ∙ 380 ∙ 0,92 ∙ 0,88
Rryma e plote goditese, sipas formules (4-73) eshte:
𝒊𝒈 = 14 + 6,5 ∙ 0,42 = 17,743 𝑘𝐴
d.m.th. marrja parasysh e elektromotorave rrit rrymen godites rreth 20%.

Lidhje e shkurter ne piken K – 2. Rryma e lidhjes se shkurter ne kete pike percaktohet per
kontrollin e transformatoreve te rrymes ne qendryshmeri per lidhje te shkurtera.
Rezistencat e shinave 𝑺𝒉 − 𝟐, sipas tabeles 4-7 per 𝒂 = √240 ∙ 240 ∙ 480 = 300 𝑚𝑚 jane:
𝒓𝑺𝒉−𝟐 = 𝒓𝟎 ∙ 0,8 = 0,125 ∙ 0,8 = 0,1 𝑚𝛺
𝒙𝑺𝒉−𝟐 = 𝒙𝟎 ∙ 0,8 = 0,214 ∙ 0,8 = 0,1712 𝑚𝛺
Rezistencat e shinave 𝑺𝒉 − 𝟑, sipas tabeles 4-7 per 𝒂 = √120 ∙ 120 ∙ 240 = 150 𝑚𝑚 jane:
𝒓𝑺𝒉−𝟑 = 𝒓𝟎 ∙ 1,7 = 0,286 ∙ 0,8 = 0,0,48 𝑚𝛺
𝒙𝑺𝒉−𝟑 = 𝒙𝟎 ∙ 1,7 = 0,2 ∙ 1,7 = 0,34 𝑚𝛺
Per automatin 𝑨 me rryme nominale 𝑰𝒏 = 200 𝐴 , ne tab 4 – 10 rezistencat e bobinave te tij
jane:
𝒓𝑨 = 0,36 𝑚𝛺 , 𝒙𝑨 = 0,28 𝑚𝛺 dhe ne tab.4 – 11 rezistenca kalimtare e kontakteve te tij eshte 𝒓𝑲𝑨 =
0,6 𝑚𝛺
Rezistencat e transformatoreve te rrymes 𝑻𝑹 sipas tab. 4 – 8 jane: 𝒓𝑻𝑹 = 0,42 𝑚𝛺 dhe 𝒙𝑻𝑹 =
0,67 𝑚𝛺
Rezistencat shumare te qarkut te lidhur ne te shkurter, pa marre parasysh rezistencat e
transformatoreve te rrymes, do te jene:
𝒓𝜮 = 𝒓𝑻 + 𝒓𝑺𝒉−𝟏 + 𝒓𝑵−𝟏 + 𝟐 ∙ 𝒓𝑺𝒉−𝟐 + 𝒓𝑺𝒉−𝟑 + 𝒓𝑨 + 𝒓𝑲𝑨
= 9,5 + 1 + 0,15 + 2 ∙ 0,1 + 0,48 + 𝑜, 36 + 0,6 = 12,29 𝑚𝛺
𝒙𝜮 = 𝒙𝒔 + 𝒙𝑻 + 𝒙𝑺𝒉−𝟏 + 𝟐 ∙ 𝒙𝑺𝒉−𝟐 + 𝒙𝑺𝒉−𝟑 + 𝒙𝑨
= 0,8 + 25,8 + 1,712 + 2 ∙ 1,712 + 0,34 + 0,28 = 29,27 𝑚𝛺
Rryma e lidhjes se shkurter eshte:

400
𝑰𝒌 = = 7,27 𝑘𝐴
1,73 ∙ √12,292 + 29,272
Rryma e lidhjes se shkurter, duke marre parasysh transformatoret e rrymesw, percaktohet sipas
formules (5-68):
400
𝑰𝒌 = = 6,22 𝑘𝐴
√(2 ∙ 12,29 + 0,42)2 + (2 ∙ 29,27 + 0,67)2
𝒙 29,27
Ne kurben e fig. 4 – 10 per 𝒓𝜮 = 12,29 = 2,28 , gjeme 𝒌𝒈 = 1,27
𝜮
Per llogaritjen e rrymes goditese, qe kalon nepermjet transformatoreve te rrymes, marrim
parasysh elektromotorat 𝑴𝟏 dhe 𝑴𝟐 ( rezistenca e qarkut nga elektromotori deri ne vendin e lidhjes se
shkurter nuk e marrim parasysh):
2
𝒊𝒈 = 1,27 ∙ 6,22 ∙ 1,42 + 6,5 ∙ 3 ∙ 0,422 = 12,96 𝑘𝐴 ;
2
𝑰𝒈 = 𝑰𝒌 ∙ √1 + 2(𝑘𝑔 − 1) = 6,22 ∙ √1 + 2(1,27 − 1)2 = 6,63 𝑘𝐴 ;
Lidhje e shkurter ne piken K – 3.
Rezistencat e kabllit sipas tab.4 – 6 jane:

𝒓𝒌𝒃 = 𝒓𝟎 ∙ 100 = 3,1 ∙ 100 = 310 𝑚𝛺
𝒙𝒌𝒃 = 𝒙𝟎 ∙ 100 = 0,073 ∙ 100 = 73 𝑚𝛺
Rezistenca kalimtare e kantakteve te ndaresit 𝑵 − 𝟐 sipas tab. 4-11, eshte: 𝒓𝑵−𝟐 = 0,5 𝑚𝛺
Rezistencat shumare te qarkut te lidhur ne te shkurter do te jene:
𝒓𝜮𝒌𝒃 = 𝒓𝑻 + 𝒓𝑺𝒉−𝟏 + 𝒓𝑵−𝟏 + 𝒓𝑺𝒉−𝟐 + 𝒓𝑺𝒉−𝟑 + 𝒓𝑵−𝟐 + 𝒓𝒌𝒃 =
= 9,5 + 1 + 0,15 + 0,1 + 0,48 + 0,5 + 310 = 322 𝑚𝛺
𝒙𝜮 = 𝒙𝒔 + 𝒙𝑻 + 𝒙𝑺𝒉−𝟏 + 𝒙𝑺𝒉−𝟐 + 𝒙𝑺𝒉−𝟑 + 𝒙𝒌𝒃
= 0,8 + 25,8 + 1,712 + 1,712 + 0,34 + 73 = 36 𝑚𝛺

𝒙 36
Meqense 𝒓𝜮 = 322 = 0,11 < 3 , mud te marrim 𝒙𝜮 = 0 si rrjedhim rryma e lidhjes se shkurter
𝜮
do te jete:
400
𝑰𝒌 = = 0,718 𝑘𝐴
1,73 ∙ 322
ndersa rryma goditese:
𝒊𝒈 = 1,41 ∙ 0,718 = 1,012 𝑘𝐴 ;
𝒊𝒈 = 𝑰𝒈 = 1,012 𝑘𝐴
Rrymen goditese qe dergojnr elektromotorat nuk e marrim parasysh per shkak te laresise se
madhe qe kane ata nga pika e lidhjes se shkurter.
Ne qofte se marrim parasysh vetem rezistencat aktive te kabllit dhe te transformatorit, rryma e
lidhjes se shkurter ne kete rast do te jete:
400
𝑰𝒌 = = 0,723 𝑘𝐴
1,73 ∙ (9,5 + 310)
d.m.th. per kete rast mund te mos merren parasysh rezistencat e elementeve te tjera.
Shembulli 5-4
Te percaktohen rrymen e lidhjes se shkurter ne pika K, per skemen e cila paraqitet ne fig. 5-18.
(transformatori ushqehet nga sistemi ne fuqi pambarimisht te madh, pra 𝒙𝒄 = 0 ). Transformatori me
fuqi 750kVA, 10/0,4 kV; shinat 𝑺𝒉 jane prej bakri me seksion terthor 60x8 mm2, 𝒍 = 10 ml., largesia
midis fazave 𝒂 = 160 𝑚𝑚 , vendosja e shinave ne nje plan; pjesa e linjes ajrore 𝑳 eshte prej percjellsash
bakri me seksion 35 mm2, 𝒍 = 50 ml.; pjesa e linjes 𝑷 realizohet me tre percjellesa 16 mm2 te vendosur
ne tuba ( celiku ose PVC), 𝒍 = 25ml. 𝑴𝟏 , 𝑴𝟐 , 𝑴𝟑 − tre elektromotora te njejte, secili me fuqi, 𝑷𝒏 =
120 𝑘𝑊, 𝜼𝒏 = 0,9 , 𝑼𝒏 = 380 𝑉, 𝒄𝒐𝒔𝝋 = 0,85 .
400 V
Sh L L L
P P P
K
M M M
1 2 3
Fig. 5 -18. Skema llogaritese per shembullin 5-4
Rezistencat e elementeve te qarkut:

Transformatori sipas tab. Sh-7;
𝒓𝑻 = 3,4 𝑚𝛺 ; 𝒙𝑻 = 10,8 𝑚𝛺
Shinat 𝑺𝒉 − sipas tab. Sh-9 dhe per 𝒂𝒎𝒆𝒔 = 1,26 ∙ 160 = 200 𝑚𝑚 jane:
𝒓𝑺𝒉 = 0,0418 ∙ 10 = 0,418 𝑚𝛺; 𝒙𝑺𝒉 = 0,163 ∙ 10 = 1,63 𝑚𝛺

Pjesa e linjes se rrjetir ajror 𝑳 sipas tab. Sh-6 jane:

𝒓𝑳 = 0,57 ∙ 50 = 28,5 𝑚𝛺 ; 𝒙𝑳 = 0,26 ∙ 50 = 13 𝑚𝛺
Pjesa e linjes me percjellesa 𝑷 sipas tab. Sh-6 jane:

𝒓𝑷 = 1,25 ∙ 25 = 31,2 𝑚𝛺 ; 𝒙𝑷 = 0,068 ∙ 25 = 1,7 𝑚𝛺
Rezistenaca shumare e qarkut te lidhjes se shkurter:

𝒓𝜮 = 3,4 + 0,42 + 3 ∙ 28,5 + 31,2 = 120 𝑚𝛺
𝒙𝜮 = 10,8 + 1,63 + 3 ∙ 13 + 1,7 = 53 𝑚𝛺
Rryma e lidhjes se shkurter do te jete:

400
𝑰𝒌 = = 1,76 𝑘𝐴
√3√1202 + 532
𝒙𝜮 53
Meqense = = 0,44 < 3 , atehere 𝒌𝒈 = 1, dhe 𝑰𝒈 = 𝑰𝒌 .
𝒓𝜮 120
Pe rpercaktimin e rrymes goditese te duke marre parsysh vetem grupin e elektromotorave
𝑴𝟑 − , meqense dy grupet e tjera jane relativisht te larguar nga vendi i lidhjes se shkurter:
120
𝑰𝒏.𝒎𝒐𝒕 = = 0,24 𝑘𝐴
1,73 ∙ 380 ∙ 0,9 ∙ 𝑜, 85
ndersa rryma goditese:
𝒊𝒈 = 𝒌𝒈 ∙ √2 ∙ 𝐼𝑘 + 6,5 ∙ 𝐼𝑛.𝑚𝑜𝑡 = 1 ∙ 1,41 ∙ 1,76 + 6,5 ∙ 0,24 = 4,1 𝑘𝐴 ;
Ne kete rast elektromotori rrit rrymen goditese te lidhjes se shkurter me rreth 65%.
4-9 Llogaritjet kompjuterike dhe përfundime

Janë zhvilluar metoda të ndryshme për llogaritjen e rrymave të lidhjeve të shkurtra. Disa janë
përfshirë në një numër standardesh si pershembull metoda IEC 90909 etj.
Disa metoda të standardizuara janë projektuar në atë mënyrë që rrymat e lidhjeve të shkurtër
mund të llogariten me dorë ose duke përdorur një kalkulator të vogël.
Keta softuer fillimisht u zhvilluan në sistemet kompjuterike kryesore, pastaj në mini-kompjutera,
por ishte e vështirë për t'u përdorur dhe prandaj u kufizua në një numër të vogël ekspertësh. Ky
program më në fund u transferua në mjedisin mikro-kompjuterik të PC-ve, duke u provuar shumë më
lehtë për tu përdorur.
Sot, janë në dispozicion një gamë e gjerë e paketave softuerike të cilat përputhen me standardet
e aplikueshme që përcaktojnë llogaritjen e rrymave te lidhjeve te shkurtera në aplikacionet TU, për
shembull Ecodial, një program i hartuar dhe i tregtuar nga Schneider Elektrik.
Të gjitha programet kompjuterike të dizajnuara për të llogaritur rrymat e të lidhjeve të shkurtëra
janë të lidhura kryesisht me qellimin qe te projektohen dhe ndertohen pajisje me veti te caktuar sipas
standarteve
Programe të tjera përdoren nga ekspertë të specializuar në dizajnimin e rrjetit, për shembull,
kërkime mbi sjelljen dinamike të rrjeteve elektrike.
Programe të tilla kompjuterike mund të përdoren për simulime të sakta të fenomeneve elektrike
gjatë kohës dhe përdorimi i tyre po përhapet për të përfshirë gjithë sjelljen elektro-mekanike të rrjeteve
dhe instalimeve. Mos harroni, megjithatë, se të gjithë softuerët, cilado shkallë e sofistikimit, është
vetëm një mjet. Për të siguruar rezultate të sakta, duhet të përdoret nga profesionistë të kualifikuar të
cilët kanë fituar njohuritë dhe ekspertizën përkatëse.

Tabela 5-6
Rezistencat aktive dhe induktive e percjellsave dhe kabllove
me tre, kater, pese percjellesa per tensionin deri ne 100 V
Rezistenca ne, mΩ Rezistenca ne, mΩ
Aktive Induktive Aktive Induktive

Seksioni ne mm2
Seksioni ne mm2
Percjellesa dhe kabllo Cu
Percjellesa dhe kabllo Cu

Percjellesa dhe kabllo Al
Percjellesa dhe kabllo Al

Percjellesa te zhveshur
Percjellesa te zhveshur
Percjelles ne tuba
Percjelles ne tuba
dhe te izoluar te
dhe te izoluar te
ose ne kabllo
ose ne kabllo
pambuluar
pambuluar
1,5 12.3 0.11 50 0.37 0.62 0.25 0.0625
2,5 7.45 12.4 0.10 70 0.26 0.443 0.24 0.0612
4 4.6 7.74 0.33 0.095 95 0.129 0.326 0.23 0.0602
6 3.07 5.17 0.32 0.09 120 0.153 0.258 0.22 0.0602
10 1.84 3.10 0.31 0.075 150 0.122 0.206 0.21 0.0596
16 1.15 1.94 0.29 0.0675 185 0.099 0.167 0.21 0.0596
25 0.74 1.24 0.27 0.0662 240 0.077 0.129 0.20 0.0587
35 0.52 0.89 0.26 0.0637 300 0.061 0.103 0.19 0.058
Tabela 5-7
Rezistencat aktive dhe induktive te shinave te zhveshura te sheshta
Permasat e shinave ne mm
Rezistenca ne, mΩ /ml
aktive per 60oC Induktive ( bakri dhe Alumini)
Per largesi mesatare midis fazave ames, mm

Bakri Alunin
100 150 200 300
25x3 0.268 0.475 0.179 0.200 0.295 0.244

30x3 0.223 0.394 0.163 0.189 0.206 0.235
30x4 0.167 0.296 0.163 0.189 0.206 0.235
40x4 0.125 0.222 0.145 0.170 0.189 0.214
40x5 0.100 0.177 0.145 0.170 0.189 0.214
50x5 0.080 0.142 0.137 0.156 0.180 0.200
50x6 0.067 0.118 0.137 0.156 0.180 0.200
60x6 0.056 0.099 0.119 0.145 0.163 0.189
60x8 0.042 0.074 0.119 0.145 0.163 0.189

80x8 0.025 0.044 0.102 0.126 0.145 0.170

100x10 0.020 0.035 0.090 0.113 0.133 0.157
Tabela 5-8
Rezistencat e bobinave te transformatoreve te rrymes tip LQ- mΩ
Koeficienti i
transformi 7.5/ 10./ 15/ 20/ 30/ 40/ 50/ 75/ 100/ 150 200 300 400 600
mit 5 5 5 5 5 5 5 5 5 /5 /5 /5 /5 /5
LQ- r 480 270 120 67 30 17 11. 4.8 2.7 1.2 0.67 0.30 0.17 0.07
1 x 300 170 75 42 20 11 7.0 3.0 1.7 0.75 0.42 0.20 0.11 0.05
LQ- r 120 70 30 17 8 4.2 2.8 12. 0.7 0.3 0.17 0.08 0.04 0.02
3 x 130 75 33 19 8 4.8 3.0 1.3 0.75 0.33 0.19 0.08 0.05 0.02
Tabela 5-10
Rezistencat e bobinave te rrymes maksimale te automateve
Rryma nominale e bobines, A 50 70 100 140 200 400 600
X, mΩ 2.70 1.30 0.86 0.55 0.28 0.10 0.09
o
r, per 60 C, mΩ 5.50 2.35 1.30 0.74 0.36 0.15 0.12
Tabela 4-11
Rezistencat ekalimtare te kontakteve te aparateve ckyces ne mΩ
Rryma nominale , A 50 70 100 140 200 400 600 1000
Automatet 1.30 1.00 0.75 0.65 0.60 0.40 0.25
Ndaresat 0.50 0.40 0.20 0.15 0.08
Tabela 5-9
Rezistencat e transformatoreve ules me fuqi deri ne 1000kVA
Tensioni dytesor ne, kV
Fuqia nominale, kVA
Tensioni paresor, kV
ΔPcu , KW
ΔPo , KW
Rezistenca ne, mΩ
Uk%
x r
0.400 698 536
10 6 5.5
0.230 224 172

0.400 369 240

6
0.230 123 80
20
0.400 369 240
10
0.230 123 80
0.400 153 84
6
0.230 50.6 28
50
0.400 152 84
10
0.230 50.6 28
0.400 78.5 38
10
0.230 26.8 13
100
0.400 96 38
35 6.5
0.230 32.8 13
0.400 45.2 20
6
0.230 15.1 6.7
5.5
0.400 44 20
180 10
0.230 14.7 6.7
0.400 53.4 20
35 6.5
0.230 17.8 6.7
0.400 26 9.7
6
0.230 8.4 3.1
5.5
0.400 25.8 9.7
320 10
0.230 8.55 3.2
0.400 31 9.7
35 6.5
0.230 10.2 3.2
0.400
10
0.230
400
0.400
20
0.230
0.400
10
0.230
630
0.400
35
0.230
0.400
10
0.230
0.400
1000 20
0.230
0.400
35
0.230

Leksione 5-0

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Leksione 5-0

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ing.

Boris CFARKU 2018

RRYMAT E LIDHJES SË SHKURTËR

4-1 NJOHURI TE PËRGJITHSHME

Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 1/48

rgA xgA rrA xrA

rgB xgB rrB xrB

rgC xgC rrC xrC

rgB xgB rrB xrB

rgC xgC rrC xrC

rgB xgB rrB xrB

rgC xgC rrC xrC

rgB xgB rrB xrB

rgC xgC rrC xrC

Me lindjen e lidhjes së shkurtër, rezistenca e qarkut të sistemit të furnizimit zvoglohet dhe si

Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 2/48

Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 3/48

Fig.4-3. Ndryshimi me kohën e vleftës së komponentes periodike të rrymës së l.sh.

Madhësitë që përcaktohen. Gjatë llogaritjes së rrymave të lidhjeve të shkurtëra përcaktohen

Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 4/48

Ku 𝒕𝒇.𝟓 − është vlefta fiktive e kohës për 𝒕 = 5 sek.

4-2 QËLLIMI I LLOGARITJES SË RRYMAVE TË LIDHJES SË SHKURTËR

Rrymat e lidhjes së shkurtër llogariten për të:

Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 5/48

4-3 SISTEMI I NJËSIVE RELATIVE

Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 6/48

Tensioni i lidhjes së shkurtër i transformatorit 𝒖𝒌 % rezistenca induktive e reaktorit 𝒙𝒓 % dhe

4-4 PËRCAKTIMI I REZISTENCAVE TË ELEMENTEVE TË SISTEMIT TË SHPERNDARJES

1. Rezistenca e gjeneratorëve sinkronë, e kompensatorëve dhe e elektromotoreve sinkronë dhe

Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 7/48

Burimi i ushqimit 𝒙"𝒅

Për turbogjeneratorët shumë të fuqishëm të kohës së sotme me ftohje të forcuar duhet që

Për transformatorët me dy pështjella uzina prodhuese jep në përqindje tensionin e lidhjes së

Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 8/48

(𝑼𝒌𝑳−𝑼 +𝑼𝒌𝑳−𝑴 − 𝑼𝒌𝑴−𝑼 )%

Rezistencat induktive të pështjellave të transformatorit me tre pështjella, referuar njësive bazë, do të

Uzina prodhuese jep reaktancën e reaktorit në përqindje, referuar njësive nominale 𝑿𝒓 %.

ku: 𝐼𝑛 - rryma nominale e reaktorit, në kA;

Rezistencat aktive dhe reaktive të linjave përcaktohen sipas formulave:

Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 9/48

ku: 𝒙𝟎 - reaktanca e 1 km gjatësi linje, në om/km,

Karakteristika e linjës 𝑿𝟎 Om/Km.

Linjë ajrore me tension 6-220kV 0.4

Në qoftë se llogaritja bëhet në njësi të emërtuara, atëherë është e domosdoshme që rezistencat

4-5 METODA PRAKTIKE TË LLOGARITJES SË RRYMAVE TË LIDHJES SË SHKURTËR SIMETRIKE

Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 10/48

Fig. 5-4. Skeme e thjeshtuar

Rryma fillestare mbikalimtare në pikën e lidhjes së shkurtër (vlefta efektive e komponentes

Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 11/48

ose në njësi të emërtuar:

Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 12/48

Fig. 5-5 Kurbat llogaritëse për turbogjeneratorin tip të pajisur me RAT.

Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 13/48

Fig.5-6 Kurbat llogaritëse per turbogjentratorin tip të papajisur me RAT

Shumëfishi i komponentes periodike të rrymës së lidhjes së shkurtër përcaktohet sipas kurbave

ku : 𝑲𝒕 − shumefishi i rrymes se lidhjs se shkurter i percaktuar nga kurbat e shuarjes.

Kurbat llogaritese nuk perdoren ne dy raste

Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 14/48

Fig. 5-7. Kurbat llogaritese per hidrogjenerator te pajisur me RAT

Eshte e domosdoshme te vihet re qe ne llogaritjen e rrymave te lidhjes se shkurter me anen e

Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 15/48

Fig. 5-8. Kurbat llogaritese per hidrogjenerator te pa pajisur me RAT

Shperndarje dhe Perdorimi i energjise elektrike I - Leksioni 5- 16/48

Fig. 5-9. Kurbat llogaritese per burime te largeta te ushqimit qe permbajne