Vol 4

ሰንደቅ መልካም
የትንሳኤ በዓል
ሰንደቅ 9ኛ ዓመት ቁጥር 449 ሚያዝያ 08 2006 ዋጋ 6 ብር
“ኒዮ-ሊብራሊዝም
የሚባል ነገር የለም” አቶ ስብሃት ነጋ
የ
በዘሪሁን ሙሉጌታ
ኢትዮጵያ ዓለም አቀፍ የሠላም ኢኒስቲትዩት ዳይሬክተር የሆኑትና

የቀድሞ የሕወሓት ሊቀመንበር አቶ ስብሃት ነጋ (አቦይ ስብሃት)
በአሁኑ ወቅት ኒዮሊብራሊዝም የሚባል ነገር የለም ሲሉ ተናገሩ።
አቦይ ስብሃት ይህንን የተናገሩት የሚመሩት ተቋም
በትናንትናው ዕለት Autocratic Developmental State (አምባገነን
ልማታዊ መንግስት) በሚል ርዕስ በሸራተን ሆቴል የተካሄደውን
ውይይት መሠረት በማድረግ ከሰንደቅ ጋዜጣ ለቀረበላቸው ጥያቄ
ነው።
አቦይ ስብሃት በአሁኑ ወቅት “ኒዮሊብራሊዝም” አስተሳሰብ
እያከተመ መምጣቱን የገለፁት እ.ኤ.አ ከ2008 ዓ.ም ጀምሮ የዓለም
በገፅ 13
የፀረ ግብረሰዶማዊያን ሰልፍ ጥሪ ሥጋ ቤቶች ከግብይት ማዕከላት

ብቻ የእርድ እንስሳትን
አሜሪካዊያንን አስግቷል
ነፃ ሃሳብ...18
እንዲገዙ ሊደረግ ነው
በፀጋው መላኩ
በጋዜጣው ሪፖርተር ጥቃት እንዲከላከሉ ነው። ዩናይትድ ስቴትስ አሜሪካ
ኤምባሲው ለማስጠንቀቂያው የግብረሰዶማዊያን መብት መከበር
ሥጋ ቤቶች (ሉካንዳቤቶ) እስከአሁን ባለው ሁኔታ የቁም እንስሳትን
በአዲስ አበባ ግብረሰዶማያንን ምክንያት አድርጎ የጠቀሰው፤ የአዲስአበባ አለበት በሚል የምትሟገት ሲሆን
የሚገበዩበት ስርዓት ያልነበረ ሲሆን የቁም እንስሳት ግብይት አዋጅ ቁጥር 819/2006ን
በመቃወም ሊደረግ የታሰበው ሰላማዊ ወጣቶች ፎረም እና ማኅበረ ወይንዬ አቡነ በቅርቡ የኡጋንዳ መንግሥት ካወጣው
መሰረት በማድረግ በቀጣይ ሥጋ ቤቶች የእርድ የቁም እንስሳትን ከግብይት ማዕከላት
ሰልፍ ጋር በተያዘ በአዲስአበባ የሚገኙ ተክለሃይማኖት ያስተባብሩታል የተባለው የጸረ ግብረሰዶማዊያን ጠንካራ ሕግ ጋር
ብቻ እንዲገዙ የሚደረግ መሆኑ ተመልክቷል። ማክሰኞ እለት አዋጁን ለባለድርሻ
አሜሪካዊያን ተገቢውን ጥንቃቄ ይኸው የተቃውሞ ሰላማዊ ሰልፍ በተያያዘ በግልጽ ኢኮኖሚያዊ ተጽዕኖ
አካላት የማስተዋወቅ ሥራ በተሰራበት ወቅት ሰፋ ያለ ማብራሪያ የሰጡት የቆዳና ሌጦ
እንዲያደርጉ ኤምባሲው በድረገጹ ሰሞኑን ስሜታዊነት ሊንጸባረቅበት እና ኃይል እስከማድረግ መዝለቋ የሚታወስ ነው።
ኢኮኖሚ...8
ግብይት ተወካይ ዳይሬክተር አቶ ከሊፋ ሁሴን ሉኳንዳ ቤቶች በርካታ የቁም እንስሳትን
ባወጣው መግለጫ አሳሰበ። የተቀላቀለበት እንቅስቃሴ ሊኖር ይችላል የአዲስ አበባውን የተቃውሞ ሰልፍ
ከገዙ በኋላ አንዱን ወይም ሁለቱን እንስሳት በቄራ በማሳረድ ቀሪዎቹን በህገወጥ
ኢምባሲው ከሶስት ቀናት በፊት ከሚል ሥጋት የመነጨ ነው። መነሻ በማድረግ ለዜጎቿ የሰጠችው
እርድ ወደ ሽያጭ መስመር የሚያስገቡ መሆኑን ገልፀዋል። በአዋጁ ትርጓሜ መሰረት
ባወጣውና በድረገጹ በለቀቀው በዚሁ ኤምባሲው ለዜጎቹ መረጃዎች ማስጠንቀቂያም ነገሩን ለማጦዝ ካላት
የቁም እንስሳት የግብይት ማዕከል ማለት አግባብ ባለው አካል የተሰየመና የቁም
መግለጫው በአዲስ አበባ የሚገኙ ለመስጠት ድረገጽ ማዘጋጀቱን ያመለከተ ፍላጎት የመነጨ እንጂ በአዲስ አበባው
እንስሳት ግብይት የሚከናወንበት ቦታ ነው። ይህ ማዕከል ልክ እንደ ኢትዮጵያ ምርት
አሜሪካዊያን ዜጎቹን ያስጠነቀቀው ሚያዝያ ሲሆን የኢንተርኔት አገልግሎቶች ሰልፍ አሜሪካዊያን ችግር ያጋጥማቸዋል
ድርጅት በተለያዩ የሀገሪቱ አካባቢዎች የሚቋቋም ሲሆን የግብይት ተሳታፊዎችን
18 ቀን 2006 ዓ.ም የተቃውሞ ሰላማዊ ለማያገኙ አሜሪካውያንም የተለያዩ የስልክ በሚል ሥጋት አለመሆኑን አንዳንድ
ማለትም አርቢውንና አድላቢዎችን፣ ላኪዎችን፣ ሉካንዳ ቤቶችን፣ የህብረት ሥራ
ሰልፍ በሚደረግባቸው አካባቢዎች ላይ ቁጥሮችን በአደጋ ወቅት እንዲጠቀሙበት አስተያየት ሰጪዎች ከወዲሁ እየተናገሩ
ማህበራትን እና ሸማቾችን ያካትታል ተብሏል።
እንዳይገኙ እና እራሳቸውን ከማንኛውም ጠቁሟል። ነው።¾
እንደ አቶ ከሊፋ ገለፃ ስጋቤቶች ይህንን ሰርዓት እንዲከተሉ መደረጋቸው
ሀገሪቱ በዘርፉ ማግኘት የሚገባትን ገቢ በተገቢው ሁኔታ እንድታገኝ ያደርጋታል።
መዝናኛ...10
በእለቱ በተሰጠው ማብራሪያ ለገበያ እየቀረበ ካለው የቆዳ ምርት ውስጥ በቄራ በኩል
ዶ/ር አረጋ ይርዳው፡ የሚቀርበው 20 በመቶው ብቻ ነው። ሉኳንዳ ቤቶች ከግብይት ማዕከላት ሲገዙ፤
የገዙት እንስሳ ቁጥር የሚመዘገብ ሲሆን በሚደረገው ቁጥጥርም የገዙት የእንስሳት
ቁጥርና በቄራ ያሳረዱት የቁም እንስሳት ቁጥር ስሌት ተሰልቶ በልዩነቱ የሚጠየቁበት
የግል ከፍተኛ ትምህርት

አሰራር የሚዘረጋ መሆኑ ታውቋል።
እስከ አሁን ባለው ሁኔታ የቁም እንስሳት በዘፈቀደ ከቦታ ቦታ የሚጓጓዙበት
ሁኔታ የነበረ ሲሆን በቀጣይ በሚኖረው አሰራር ግን የሚጓጓዙ እንስሳት የራሳቸው
መለያ ቁጥር የተሰጣቸውና አጓጓዡ አካል ወይም ግለሰብ ከሚመለከተው አካል
ተቋማት ፕሬዚደንት በመሆን

የመሸኛ ደብዳቤ እንዲኖረው ይደረጋል ተብሏል።
ይህ ብቻ ሳይሆን በቀጣይ አዲስ አበባን ጨምሮ በክልል ዋና ዋና ከተሞች
የቁም እንስሳትን እየነዱ ማጓጓዝ የማይቻልበት የህግ አግባብም ይኖራል ተብሏል።
ፖለቲካ...5-6
ዘመናዊ የቁም እንስሳት ግብይት አለመኖር ሀገሪቱን ክፉኛ የጎዳት
በድጋሚ ተመረጡ
መሆኑን የገለፁት ባለሙያው የጉዳቱንም መጠን ለመግለፅ በሶማሊያ ያለውን የቁም
እንስሳት የኮንትሮባንድ ገበያ አንስተዋል። እንደ አቶ ከሊፋ ገለፃ በበርበራና ቦሳሶ
ወደቦች በየዓመቱ 3.5 ሚሊዮን የቁም እንስሳት ወደ ተለያዩ ሀገራት የሚላኩ ሲሆን
ከነዚህም ውስጥ 63 በመቶው የሚሆነው በህገወጥ መንገድ ከኢትዮጵያ የሚወጡ
በገፅ 3 የቁም እንስሳት ናቸው።n
2 ሰንደቅ 9ኛ ዓመት ቁጥር 449 ረቡዕ ሚያዝያ 08 2006
ርዕሰ አንቀጽ
በዕቅዱ አፈጻጸም የሕዝቡም መሠረታዊ 1648962148

ችግሮች ቢተኮርባቸው
7965214569
8561546855 ቁጥሮች
4856554185
7985648985
654+689554
4654189568
98+5486555
ሚሊዮን ዶላር
36. 3
44 16489621 የኢታኖል ምርትን በመጠቀም ማዳን
4879652145 የሚቻለው የውጭ ምንዛሪ
6985615468
5548565541
8579856489
85654+6895 ከ44.7
5446541895
ሚሊዮን ሊትር በላይ
6898+54865
እስከአሁን ለቅይጥ ሥራና ለቤተሰብ
ምግብ ማብሰያ ጥቅም ላይ የዋለ
5544 164896
ኢታኖል መጠን
2148796521
የመንግሥት የዕድገትና የትራንስፎርሜሽን ዕቅድ (ከ2003-
2007) ወጥቶ ስራ ላይ ከዋለ አራተኛ ዓመቱን ይዟል። በቀጣይ
እንዲሁ በችግር የተሞሉ መሆናቸውና የመሣሠሉት አንገብጋቢ ችግሮች
የዕድገትና የትራንስፎርሜሽን ዕቅዱን ስኬታማነት የሚፈታተኑ ሆነው
4569856154
ዓመት መጨረሻ የሚጠናቀቀው ይኽው ዕቅድ ባለፉት ሶስት ዓመታት
አዎንታዊና አሉታዊ ሒደቶችን ማለፉን የገንዘብና ኢኮኖሚ ልማት
በመታየት ላይ ናቸው።
በተለይ የግሉ ኢንቨስትመንት መስፋፋትና ማደግ ሥራአጥነትን
6855485655
350
ሚኒስቴር አፈጻጸሙን አስመልክቶ ሰሞኑን ለህዝብ ተወካዮች ምክርቤት ከመዋጋትና አዲስ እሴት ከመፍጠር ባሻገር ለዕድገትና የትራንስፎርሜሽን
ያቀረበው ሪፖርት ይጠቁማል። የኢንቨስትመንት ማደግ፣ የቁጠባ እቅዱ ስኬታማነት የሚኖረው ድርሻ የላቀ እንደሚሆን የሚታወቅ ነው።
4185798564
ባህል መሻሻል፣ የመሰረተ ልማት ግንባታዎች (የመንገድ፣ የባቡር፣
የቴሌኮም፣ የኤሌክትሪክ ኃይል….) ለማሻሻል ርብርቡ መኖሩ፣ የሥራ
መንግሥት በራሱ አቅም ብቻ ዕቅዱን ማሳካት እንደማይችል ተረድቶ
ለግል ዘርፉ የባንክ ብድር፣ የመሥሪያ ቦታ አቅርቦት በማመቻቸት
8985654+68
አጥነትን ችግር ለመዋጋት አምራች ኃይሉን በአነስተኛ ጥቃቅን ዘርፎች ዘርፉ የበኩሉን አስተዋጽኦ እንዲወጣ እንዲሁም ኢምፖርትን የሚተኩ
ሚሊዮን ሊትር
ማሰማራትና መደገፍ፣ በከተሞች አካባቢ የቤት ልማት ፕሮግራም ምርቶችን ለማምረት በማምረቻ ኢንዱስትሪው ዘርፍ የሚሠማሩ
9554465418
መዘርጋቱ፣ የኢኮኖሚ ዕድገቱ ከተቀመጠው ዕቅድ ዝቅ ያለ ቢሆንም ባለሃብቶች በብዛት እንዲወጡ በማበረታታት ተሳትፎውን ለማሳደግ በ2025 ለማድረስ የታቀደው የኢታኖል
ከሰሃራ በታች ካሉ አገራት ጋር ሲነጻጸር የተሻለ መሆኑ በጥሩ ጎኑ መንቀሳቀስ ይጠበቅበታል። ምርት
956898+548
የተነሱ ናቸው። በከተሞች አካባቢ ያለው የቤት ልማት ዘርፍ በተመለከተ አቅርቦቱ
በአንጻሩ የመልካም አስተዳደርና የሙስና ችግሮች አሁንም ከፍላጎቱ ጋር የተጣጣመና የሕዝቡን ፍላጎት በአጭር ጊዜ የሚመልስ
6555442518
ያለመቀረፋቸው፣ በወጪ ንግዱና በገቢ ንግዱ መካከል ንግድ ሚዛን እንዲሆን መንግሥት ከሚያካሂደው ልማት ጎን ለጎን የግል ባለሃብቱ
ጉድለቱ መስፋት፣ የአምራች አንዱስትሪ ዘርፍ በተፈለገው ፍጥነት መካከለኛ ገቢ ላላቸው ዜጎች በተመጣጣኝ ዋጋ እንዲያቀርቡ በማድረግና
ምንጭ፡-
4558685417
አለማደጉ፣ የኤሌክትሪክ ኃይል መቆራረጥን ተከትሎ አምራቹና መንግሥትም ለዜጎች ለቤት መግዣ የብድር አቅርቦት እንዲኖር
አገልግሎት ሰጪ ተቋማት በሙሉ አቅማቸው ማምረት ያለመቻላቸው፣ በማድረግ የበኩሉን ሊወጣ ይገባል። ከዚሁ ጎን ለጎን አቅሙ ያላቸው የውሃ፣ መስኖና ኢነርጂ ሚኒስቴርn
8854818565
በተለይ የግሉ ዘርፍ እንዲያድግ በመንግሥት በኩል እየተሠጠ ያለው ወገኖች በማህበር ተደራጅተው በቀላሉ ቦታ አግኝተው የሚያለሙበትን
ድጋፍ አናሳ ከመሆን ጋር ተያይዞ ዘርፉ ለዕቅዱ መጎልበት ያለው ድርሻ አማራጭ መጠቀሙና የፋይናንስ አቅርቦት ማመቻቸቱ የቤት ችግርን
አነስተኛ ሆኖ መታየቱ፣ የቴሌኮም እና የመጠጥ ውሃ አገልግሎቶች በአጭር ጊዜ ለመቅረፍ የሚደረገውን ትግል ያግዛልና ቢታሰብበት።¾
መ ልዕ ክቶች
ትውልድ ገዳዮቹ አንድ ቢባሉ

አንድ የዩኒቨርስቲ ተማሪ የዩኒቨርስቲ ትምህርቱን አጠናቆ ለመመረቅ የመመረቂያ ጥናታዊ ፅሁፍ ማዘጋት ያስፈልገዋል። ይህ የመመረቂያ ጥናታዊ ፅሁፍም ሊዘጋጅ የሚገባው ተማሪው
የተማረውን ትምህርት ወደ ተግባር የመቀየር አቅሙን ለመለካት ነው። ሆኖም ግን ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ተማሪዎች ይህን ፅሁፍ በራሳቸው ከማዘጋጀት ይልቅ ብር እየከፈሉ (እየገዙ) ሲያቀርቡ
ይስተዋላሉ። ለዚህ አስነዋሪ ተግባር መፈፀም ደግሞ ተማሪዎቹ ብቻም ሳይሆኑ በየመንደሩ የሚከፈቱ የጥናት ሰጪዎች ነን ባዮች እጅም አለበት። እነዚህ አካላት በግልፅ የጥናት ወረቀት፣
ፕሮፖዛል እንዲሁም አሳይመንቶችን እንደሚሰሩ ሲያስተዋውቁ እረፉ የሚላቸው አንድም አካል የለም። አንድ ተማሪ እንዲህ አይነቱን አስነዋሪ ስራ ሰርቶ ከተገኘ ውጤቱ ሙሉ ለሙሉ
እንደሚሰረዝ የአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ ምክትል ፕሬዝዳንት ለመገናኛ ብዙሃን ገልፀዋል። ሆኖም ግን በእንዲህ አይነቱ ተግባር ላይ በመሰማራቱ እርምጃ የተወሰደበት ተማሪ ስለመኖሩ እርግጠኛ
አይደለሁም። በዚህ አይነት መልኩ ትውልድ እያለቀ ባለበት በዚህ ሁኔታ እስከ መቼ እንደሚቀጥል መገመት በጣም አሳሳቢ ነው። እነዚህ ተማሪዎች ነገ ተመርቀው ቢወጡም በሌላ ሰው ትከሻ
ላይ ተንጠልጥለው እንቅፋቶችን ለማለፍ የሚሞክሩ ነው የሚሆኑት። ይህ ጉዳይ እጅግ አሳሳቢ በመሆኑ አፋጣኝ እርምጃ ሊወሰድበት ይገባል። በተለይ እንዲህ የመመረቂያ ወቅት ሲደርስ በጣት
የሚቆጠረው ተማሪ መመረቂያ ፅሑፍ ለማዘጋጀት ቤተ መፃሐፍት ሲቀመጥ አብዛኛዎቹ ጥናት ሰጪ ማዕከላትም በዚሁ ስራ ተጠምደው ይገኛሉ። እነዚያ ትውልድ ለመቀጠል፤ እነዚህ ደግሞ
ትውልድ ለመግደል።
አቶ ታደሰ- ከስድስት ኪሎ n
ብታሳስቡልን
ወትሮውንም ከቧንቧው ውጪ ውሃውን አይተነው የማናውቅ ቢሆንም እንዲህ አውደዓመት ሲመጣ ግን የውሃ ጉዳይ በጣም ያሳስበናል። በአላት ሲመጡ ውሃ እና መብራት መጥፋታቸው
እንደማይቀር ሁላችንም የምንገምተው ቢሆንም ከዛሬ ነገ መሻሻል ሊመጣ ይችላል ብለን በትእግስት ስንጠብቅ ነው የኖርነው። የኑሮ ውድነቱን እንደየቤታችን ልናሳልፈው እንሞክራለን። የውሃ
እና መብራት ጉዳይ በእኛ እጅ ሳይሆን በሌሎች እጅ ስለሆነ የሚመለከተው አካል ከወዲሁ እንዲያስብበት አሳስቡልን።
ወ/ሮ ገነት በልሁ- ከ22 ማዞሪያn
“ሰንደቅ” ጋዜጣ በሰንደቅ የሕትመትና የማስታወቂያ አገልግሎት ኃ/የተ/የግ/ማኅበር በንግድ ሚኒስቴር በንግድ ሥራ ፈቃድ ቁጥር 14/673/7498/2004፣
በብሮድካስት ባለሥልጣን የምዝገባ ቁጥር 38/2001 የተመዘገበ ሳምንታዊ ጋዜጣ ነው
ዋና አዘጋጅ ም/ዋና አዘጋጅ አዘጋጅ ግራፊክ ኤዲተር ኮምፒዩተር ጽሁፍ የገበያ ጥናት፤የማስታወቂያ አታሚ፤ ብርሃንና ሰላም
ፍሬው አበበ ፋኑኤል ክንፉ ፀጋው መላኩ ነብዩ መሥፍን አለምነሽ ታከለ እና ስርጭት ማተሚያ ቤት
ቂርቆስ ክፍለ ከተማ ወረዳ 0911 865119 0911 18 09 33 ሰብለወንጌል ንጉሴ ባይለየኝ ወርቁ አድራሻ፤ አራዳ ክፍለ
10 የቤት ቁጥር 12/201 Kinfu2006@yahoo.com ከፍተኛ ሪፖርተሮች nebiyou1st@yahoo.com ምናለሸዋ ተ/አረጋይ 0921 56 95 03 ከተማ ቀበሌ 07 የቤት
0911 61 79 35 አሸናፊ ደምሴ ቁጥር 984
abebeferew@yahoo.com 0912 95 67 95
ከፍተኛ አዘጋጅ መስከረም አያሌው ህትመት ክትትልና
ዘሪሁን ሙሉጌታ ስርጭት
zerimugi@yahoo.com በዛብህ ተክሉ
0911 41 68 00
የአሳታሚው አድራሻ:- ቦሌ ክፍለ ከተማ ቀበሌ 05/03 የቤት ቁጥር 027 ከአትላስ ሆቴል በስተጀርባ 011-6-62 81 90/ 011-6-18 40 34/ 0911 73 59 18 / 0911 95 58 16 ፖ.ሣ.ቁ. 80964
www.sendeknewspaper.com
ሰንደቅ 9ኛ ዓመት ቁጥር 449 ረቡዕ ሚያዝያ 08 2006 3
ወቅታዊ
ዶ/ር አረጋ ይርዳው፡
የግል ከፍተኛ ትምህርት ተቋማት

ፕሬዚደንት በመሆን በድጋሚ ተመረጡ
በጋዜጣው ሪፖርተር ኅዳር 4 ቀን 2002 ዓ.ም. ማከፋፈሉ
በሪፖርቱ ተመልክቷል።
የኢትዮጵያ የግል ከፍተኛ ነሐሴ 7 ቀን 2002 ዓ.ም
ትምህርት፣ የቴክኒክና ሙያ በተካሄደው የሥራ አመራር ቦርድ
ትምህርትና ሥልጠና ተቋማት ስብሰባ የማኅበሩን የጥራት ማረጋገጫ
ማኀበር ጠቅላላ ጉባዔውን በመቻሬ አካል መመስረት አስፈላጊ መሆኑ
ሜዳ የሚድሮክ ኢትዮጵያ ቴክኖሎጂ ታምኖበት በጥራት ዙሪያ የሚሰራ
ግሩፕ ኩባንያዎች የመሰብሰቢያ 8 አባላት ያለው ኮሚቴ እንዲቋቋም
አዳራሽ ቅዳሜ መጋቢት 27 ቀን መደረጉን ዶ/ር አረጋ ተናግረዋል።
2006 ዓ.ም በማካሄድ ማኀበሩን በደቡብ ክልል በቴክኒክና
ለቀጣይ ሶስት ዓመታት የሚመሩ ሙያ ትምህርትና ሥልጠና
ዘጠኝ አባላት ያሉት የሥራ ዙሪያ ያጋጠሙ ችግሮችን
አመራር ቦርድ አባላትን መርጧል። በተመለከተ ጥቅምት 9 ቀን 2003
በዚሁ መሠረት የዩኒቲ ዩኒቨርሲቲ ዓ.ም በደቡብ ክልል ብሄር ብሄረሰቦችና
ፕሬዚደንት ዶ/ር አረጋ ይርዳው ሕዝቦች ርዕሰ መስተዳድር ጽ/
ማኀበሩን በፕሬዚደንትነት እንዲመሩ ቤት የክልሉ ርዕሰ መስተዳድርን
በድጋሚ ተመርጠዋል። ጨምሮ ሌሎች የመስተዳድር ከፍተኛ
ሚያዝያ 22 ቀን 1996 ዓ.ም. አመራር አካላት እና የማኅበሩ የሥራ
ህጋዊ ሰውነት አግኝቶ የኢትዮጵያ አመራር ቦርድ በደቡብ ክልል ከሚገኝ
የግል ከፍተኛ ትምህርት እና ቅርንጫፍ ማኅበራት የሥራ አመራር
የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ቦርድ ጋር በመሆን በክልሉ የቴክኒክና
ሥልጠና ተቋማት ማኅበር በሚል ሙያ ትምህርትና ሥልጠና ዙሪያ
ሲቋቋም የተረቀቀውና በሁሉም ባሉ ችግሮች ገንቢ ውይይት
አባላቱ ተቀባይነት አግኝቶ በፀደቀው በማካሄድ በክልሉ በሚንቀሳቀሱ
መተዳደሪያ ደንብ መሠረት ቀደም የግል የቴክኒክና ሙያ ትምህርት
ሲል የነበሩት የቦርድ አመራር አባላቱ እና ሥልጠና ተቋማት ላይ በነበረው
የሥራ ጊዜያቸውን በማጠናቀቃቸው ዶ/ር አረጋ በጉባኤው የሥራ አፈፃፀም ሪፖርት ሲያቀርቡ የእርምጃ አወሳሰድ አካሄድ ማስተካከያ
አዲስ ምርጫ ማካሄድ አስፈላጊ ለማድረግ መቻሉን ከዶ/ር አረጋ ገለጻ
ሆኗል። በዚሁ ጠቅላላ ጉባዔ ትኩረት የሚሰጡ ሊሆኑ እንደሚገባ ያሳያል። መረዳት ተችሏል።
በዚህ የመተዳደሪያ ደንብ ላይ በማኀበሩ ፕሬዚደንት በዶ/ር አሳስበው ማኀበሩ በአባላቱ ውስጥ ማህበሩ 54 የሚሆኑ ተቋማትን በ2004 በጀት ዓመት የማኅበሩ
መሠረት በቀጣዩ ጊዜ ማኅበሩን አረጋ ይርዳው አማካኝነት የቀረበውንና ያለውን ችግር በማጥራት ለትምህርት በአባልነት ያቀፈ ነው። ከእነዚህም አባላት የትምህርት ጥራት ማስጠበቂያ
በቦርድ አመራርነት የሚያስተዳድሩ ከጥቅምት 2002 እስከ የካቲት ጥራት ከፍተኛ ትኩረት ሰጥቶ ውስጥ 35 የሚሆኑት በከፍተኛ መመሪያ (Manual) ከአባል ተቋማት
ተወካዮች በጠቅላላ ጉባዔው ሰብሳቢ 2006 ዓ.ም የተከናወነውን ሥራ እንደሚሰራ ተናግረዋል። በቀጣይ ትምህርት ተቋማት የተመዘገቡ በተውጣጡ የኮሚቴ አባላት ተዘጋጅቶ
በአቶ እስራኤል መሪነት እንዲመረጡ የዳሰሰ የማኀበሩን ሥራ አፈጻጻም ከመንግሥት ጋር በሚኖር ግንኙነት ሲሆን፤ የተቀሩት 19 ተቋማት በሥራ አስፈጻሚ ቦርድ እንዲጸድቅ
ተደርጓል። የሚያሳየውን ሪፖርት አዳምጦ ችግሮችን ተቀራርቦ በውይይት ደግሞ በቴክኒክና ሙያ ትምህርት እና ተደርጓል። የተቋማት የብቃት
በዕለቱ በተካሄደው ምርጫ ከአባል ያጸደቀ ሲሆን፤ የ2004 እና የ2005 የመፍታት መርህን መከተሉ ጠቃሚ ሥልጠና ዘርፍ የሚያሰለጥኑ ናቸው። ግምገማ ውጤት ቦርዱ የከፍተኛ
ዩኒቨርሲቲዎችና ኮሌጆች ተመራጮች ዓ.ም የኦዲት ሪፖርትንም አጽድቋል። መሆኑን አስረድተዋል። ሆኖም ግን በቀጥታ ከማህበሩ ጋር ትምህርት አግባብነትና ጥራት
ለዕጩነት ቀርበው በጠቅላላ የማኀበሩን መተዳደሪያ ደንብ ማለትም (በክፍያም ሆነ በሌሎች ተግባራት) ኤጀንሲ ያካሄደውን የተቋማት የብቃት
ጉባዔው ዘጠኝ አባላት ማኀበሩን የሥራ አመራር ቦርድ አባላት ቁጥር አጽንኦት ባለው መልኩ ግንኙነት ግምገማ ውጤት በመከታተል ለአባል
በቦርድ አባልነት እንዲያገለግሉ ሰባት መሆናቸውን የሚገልጸውንና ማኀበሩ ያከናወናቸው ያላቸው ተቋማት 33 ብቻ ናቸው። ተቋማት ከማሳወቁም ባሻገር በወቅቱ
መርጧቸዋል። በዚሁ መሠረት በማኅበሩ የመተዳደሪያ ደንብ አንቀጽ ተግባራት አጭር ዳሰሳ የማኅበሩ ጽ/ቤት ከመጋቢት ማኅበሩ አባል የሆነበት የቅሬታ
በፕሬዚደንትነት ዩኒቲ ዩኒቨርሲቲን 19 ንዑስ አንቀጽ 1 ላይ የተጠቀሰውን የኢትዮጵያ የግል ከፍተኛ 2003 ዓ.ም. ጀምሮ የሚድሮክ ሰሚ ኮሚቴ በመቋቋሙ ቅሬታ
በመወከል ዶ/ር አረጋ ይርዳው በማሻሻል የቦርድ አባላቱ ቁጥር ወደ ትምህርትና ቴክኒክና ሙያ ኢትዮጵያ ቴክኖሎጂ ግሩፕ በሰጠው ያላቸውን ተቋማት ለማስተናገድ
የተመረጡ ሲሆን፤ በምክትል ዘጠኝ እንዲያድግ የቀረበውን ሃሳብ ትምህርትና ሥልጠና ተቋማት ጊዜያዊ ቢሮ በመጠቀም የሥራ ከሚመለከተው የመንግሥት አካል
ፕሬዚደንትነት ከአድማስ ዩኒቨርሲቲ ጠቅላላ ጉባዔው ምርጫው ከመካሄዱ ማኀበር አባል ተቋማት አገሪቱ ዕቅድ በማውጣትና በተገቢው አካል ጋር በመሆን ውጤታማ ሥራ
ኮሌጅ አቶ ሞላ ፀጋይ በጸሐፊነት በፊት ተወያይቶበት መተዳደሪያ በአገር አቀፍ ደረጃ የሰለጠነ የሰው በማጽደቅ ሲንቀሳቀስ መቆየቱን ሰርቷል፤ ለተለያዩ ጋዜጦች መግለጫ
ከኢትዮጲስ የርቀት ትምህርት ኮሌጅ ደንቡ እንዲሻሻል ፈቅዷል። ኃይል እና በዓለም አቀፍ ደረጃ ያስረዱት ዶ/ር አረጋ ማኅበሩ ለአባል በመስጠት የነበረውን የተዛባ
አቶ አዲል አብደላ ተመርጠዋል። የጉባዔው አባላት ዶ/ር አረጋ ደግሞ ተወዳዳሪ እንድትሆን ተቋማት የሰጣቸውን አገልግሎቶች አመለካከት ለማስተካከል ጥረት
በማኀበሩ የቦርድ አባልነት ደግሞ ይርዳው ባለፉት ዓመታት ማኀበሩ የሚያስችሏት ብቁ ምሩቃን በተገቢው እና ከመንግስትና መንግስታዊ አድርጓል። በተጨማሪም ቦርዱ
ከቅድስት ማርያም ዩኒቨርሲቲ ረዳት በሁለት እግሩ እንዲቆም ላደረጉት የሙያ መስኮችና የትምህርት ካልሆኑ አካላት ጋር የተደረጉ የዲግሪ ፕሮግራም እንዳይቀጥል
ፕሮፌሰር ወንድወሰን ታምራት፣ ከፍተኛ አስተዋጽኦ ምሥጋቸውን ዓይነቶች ማፍራት እንዲችሉ፣ ገንቢ ግንኙነቶችን (Constructive እገዳ የተደረገበትን አንድ አባል
ከአልፋ ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ ረ/ አቅርበዋል። ዶ/ር አረጋ ይርዳው ዘርፉ የሚጠይቀውን ሥነምግባር engagements) አብራርተዋል። ተቋምና የአንድ ዓመት የቆይታ ጊዜ
ፕሮፌሰር ኃይለሥላሴ ወ/ገሪማ፣ በጉባዔው ማጠቃለያ ላይ ባሰሙት አሟልተው እንዲንቀሳቀሱ ወቅታዊ ከጥቅምት 2002 እስከ የካቲት የተሰጣቸውን ሰባት አባል ተቋማት
ከሼባ ኮሌጅ አቶ ሱራፌል በርሄ፣ አጭር ንግግር እስከዛሬ አብረዋቸው መረጃዎችን በመስጠትና የሃሣብ 2006 ዓ.ም ከተከናወኑ በርካታ ጽ/ቤት ድረስ በመጥራት በቀጣይ
ከአልካን የጤና ሳይንስ ኮሌጅ አቶ የሠሩትንና በንቃት ተሳትፎ መለዋወጫ መድረኮችን በማዘጋጀት ተግባራት መካከል አስራ ሶስት አባል መደረግ ስላለበት ሁኔታ ሰፊ ውይይት
አዳሙ ካሤ፣ ከትሮፒካል የሕክምና የነበራቸውን የሥራ አመራር ቦርድ የእርስ በእርስና ከሌሎች መሰል ተቋማት ባቀረቡት ጥያቄ መሠረት ማካሄዱን ዶ/ር አረጋ አስረድተዋል።
ኮሌጅ አቶ አፈወርቅ ጊላይ፣ ከቅድስት አባላት አመስግነዋል። አያይዘውም ተቋማት ልምድ የሚለዋወጡባቸው 685 ፔንቲየም-IV ኮምፒዩተሮችን በቴክኒክና ሙያ ትምህርትና
ልደታ የጤና ሳይንስ ኮሌጅ አቶ የግል ከፍተኛ የትምህርት ተቋማት መንገዶችን ሲያመቻች መቆየቱን ከእንግሊዝ ሀገር ከሚገኘው ዲጂታል ሥልጠና ዘርፍ ስላጋጠሙ ችግሮች
ኃይለገብርኤል አቦምሳ መመረጣቸው የአገሪቱን ሕግና ሥርዓት አክብረው ዶ/ር አረጋ በዕለቱ ያቀረቡት ሪፖርት ሊንክ ኢንተርናሽናል ከሚባል በተመለከተም ሲያስረዱ ቦርዱ
ታውቋል። የሚሰሩ፣ ለትምህርት ጥራት ከፍተኛ ግብረሠናይ ድርጅት አስመጥቶ የማኅበሩ አባል ተቋማትን ሰብስቦ
በማነጋገርና የታዩትን ችግሮች እና
የመፍትሄ ሐሳቦችን በመዘርዘር
ለፌደራል የቴክኒክናሙያ ትምህርትና
ሥልጠና ኤጀንሲ በ2004 ዓ.ም.
ድሬዳዋ ላይ በተካሄደው የምክክር
መድረክ በማቅረብ አንዳንዶቹ
ችግሮች እልባት የሚያገኙበትን
ሁኔታ አመቻችቷል።
የማኀበሩ ቦርድ በ70፡30 የ
“hard to soft science” ሥልጠና
አተገባበር ላይ ከሚመለከታቸው
የመንግሥት አካላት ጋር በመመካከር
በግል ተቋማት ላይ ጫና እንዳይበዛ
ለማድረግ ከመቻሉም ባሻገር የሥራ
አመራር ቦርድ አባላት በመቀሌ፤
በባህር ዳርና በአዋሳ በመገኘት በ70፡
30 እና በትምህርት ጥራት ዙሪያ
የጉባኤው ተሳታፊዎች በገፅ 20
ማስታወቂያ
ለመላው የክርስትና ዕምነት ተከታዮች በሙሉ

እንኳን ለብርሃነ ትንሣኤው በዓል በሰላም አደረሣችሁ
ደርባ ሚድሮክ ሲሚንቶ ኃላ.የተ.የግ.ማኅበር

ደርባ ሲሚንቶ
ነገን ዛሬ እንስራ!
ፖለቲካ
የግብፅ ፖለቲከኞች ከምሁራኑ በተለየ፤
በናይል ወንዝ ላይ የኃይል ማመንጫ

ግድብ መገንባቱ ለምን አሰጋቸው?
በፋኑኤል ክንፉ ሙርሲን በወታደራዊ መፈንቅለ መንግስት
ግ
ከስልጣን እንዲወገዱ የተደረጉበት መንገድ
ብፃዊው የምህንድስና ፕሮፌሰር ግብፅን ዳግም በዓለም ዓቀፍ መድረክ አንገቷን
ሃይሰም ማሃዎዲ የኢትዮጵያ እንድትደፋ አድርጓታል።
ህዳሴ የኃይል ማመንጫ ግድብ በቀጣይ ፕሬዝደንታዊ ምርጫም
ግንባታ ዙሪያ ሰፋ ያለ ቃለ ምልልስ በብዙሃኑን ንፁሃን ግብፆች ደም እጁ
ለናይል ቲቪ መስጠታቸው ይታወሳል። የተጨማለቀውን ጀነራል ወታደራዊ ልብሱን
በዚሁ ቃለ ምልልስ ላይ ፕሮፌሰር ሃይሰም አውልቀውለት፣ የሲቪል ልብስ አልብሰው
ጥያቄ ለምታቀርብላቸው ጋዜጠኛ የሰጡት የግብፅ ቀጣዩ ፕሬዝደነት ሊያደርጉት ሽርጉድ
ምላሽ አንድን ነገር ደጋግመን እንድናስብ እያሉ ነው። በንፁሃን ደም እጁ የተጨማለቀው
የሚጋብዝ ነው። ጋዜጠኛዋ ከሰነዘረቻው ጀነራል አል ሲሲን ፕሬዝደነት አድርጎ ለግብፅ
የተለያዩ መሰረታዊ ጭብጦች መካከል የግብፅ ሕዝብ ማቅረብ፣ ለሌሎች የአፍሪካ ሀገሮች
ፖለቲከኞች በአፍሪካ አህጉር ውስጥ መስራት ግብፅ ምን ዓይነት መልዕክት እያስተላለፈች
ያለባቸውን የቤት ስራ አለመስራታቸው፣ መሆኗን የተረዱት አይመስልም። ይህም ሲባል
በናይል የውሃ ስምምነት ላይ ያስከፈላቸው ዋጋ የናይል ቲቪ ጋዜጠኛ ዲና ሁሴን እና አብዛኛው
እንዳለ ጠቆም ለማድረግ ሞክራለች። ግብፃዊያን የቀድሞ መሪያቸው የፕሬዝደንት
ጋዜጠኛዎ በቁጭት መልክ የሰነዘረችው ናስር ዘመን ግብፅ በአፍሪካ አህጉር የነበራት ሚና
ጥያቄ “ኢትዮጵያ የዲፕሎማሲዋን ተፅዕኖ ዳግም እንዲያንፀባርቅ ያላቸው ፍላጎት ምኞት፣
የመፍጠር አቅሟን ከጊዜ ወደ ጊዜ እያጎለበተች ለአንዴ እና ለመጨረሻ ጊዜ የሚቀበርበት፣ ግብፅ
መጥታለች። በአንፃሩ ግብፅ በሙባረክ በአፍሪካ አህጉር የሚኖራት ተቀባይነት ቁልቁል
መንግስት ዘመን ከአፍሪካ ተለይታ ነው የሚወርድበት ጊዜ ሩቁ አይደለም። አሁን በግብፅ
የቆየችው። በናስር ዘመን በኢትዮጵያ ኃላፊነት ውስጥ እየተደረገ ባለው ኢ-ዴሞክራሲያዊ
የሚሰማው መንግስት እያለ ማለትም በአፄ ሂደት መነሻ የአፍሪካ ሕብረት ግብፅን ከአፍሪካ
ኃ/ስላሴ የነበራት ክብርና በሁለቱም ሀገራት ሕብረት እንቅስቃሴ እንድትታገድ የመጀመሪያ
መካከል የነበረው የጋራ ተጠቃሚነት ከፍተኛ የመጨረሻ ውሳኔ አስተላልፎ፣ ተግባራዊም
ነበር። አሁን የኃይል ሚዛኑ ወደ ኢትዮጵያ ሆኗል። በቀጣይም ይህን በግብፅ ንፁሃን ዜጎች
ያደላ እየመሰለ ነው። ግብፅ ይህንን የሃይል ደም የተጨማለቀውን ጀነራል የአፍሪካ ሕብረት
ሚዛን ማስተካከል የለባትም ይላሉ?” የሚቀበለው ከሆነም፣ ሕብረቱ በአፍሪካ ህዝቦች
ፕሮፌሰር ሃይሰም የሰጡት ምላሽ ላይ መከራን የሚጭኑ መሪዎችን ለመሸከም
“…. ግድቡ የግብፅንና የሱዳንን የውሃ ዳግም ቃሉን የሚያድስበት ዕለት ይሆናል።
ድርሻ ይቀንሳል የሚባለው በፖለቲካዊ ቋንቋ
“የኢትዮጵያ ሕዳሴ የኃይል ማመንጫ ግድብ ላይ በተደረገው ጥናት የኃይል የሚገርመው ግን የቤት ሥራቸውን
ነው። … ይቅርታ አድርጊልኝ እኔ ፖለቲከኛ በአግባቡ መስራት ያልቻሉት የግብፅ ፖለቲከኞች
አይደለሁም። ከሳይንሱ አንፃር ነው እየነገርኩሽ ማመንጫው ግድብ ለሶስት መቶ አመታት አገልግሎት እንደሚሰጥ መረጋገጡን” አሁን ሁሉ ነገር ከእጃቸው ማምለጡን
ያለሁት። በሳይንሱ ከሄድሽ ግን ግድቡ ሲገነባ ያስተዋሉት አይመስልም። ይሄውም ግብፅ ወደ
የሚለቀቀው ውሃ መጠን እንደከዚህ ቀደሙ ገልጸውልናል። እንዲሁም “አሁን እየተደረገ ያለው የአፈርና የውሃ ጥበቃ ዴሞክራሲያዊ መንግስት ላትመለስ፣ ወታደራዊ
ክረምት ብቻ መሆኑ ቀርቶ በመደበኛነት አገዛዝ በግብፅ ሕዝብ ላይ ለመጫን የወራት
ክረምት ከበጋ ይሆናል፤ ጎርፍና ደለልም ስራዎች በዚሁ መልኩ የሚቀጥሉ ከሆነ ተጨማሪ ለአንድ መቶ አመታት እድሜ ብቻ ቀርተዋታል። የናይል የውሃ
ይቀንሳል፣ የውሃ ብክነት አይኖርም። ያ ደግሞ ፖለቲካም ለግብፅ ፖለቲከኞች ምርኩዝ ለመሆን
የውሃ ድርሻችንን በእርግጠኝነት ይጨምራል።” አገልግሎት እንደሚሰጥ በጥናት መረጋገጡን ጨምረው” ገልፀውልናል፡፡ ያለው እድል እየተሸረሸረ ይገኛል። ይህም
የፕሮፌሰሩ ምላሽ ጋዜጠኛዋን ያደናገጠ ስለመሆኑ በአደባባይ ምልክቶችም ብቅ ብቅ
ብቻ ሳይሆን በግብፅ ምሁራን እና በግብፅ እያሉ ይገኛሉ። በተለይ በአደባባይ በመውጣት
ፖለቲከኞች መካከል ያለውን የአቋም ልዩነት ሐሞዛዊ “The Nile in crisis - The End እንደሚሉት፣ በአንዳንድ የአፍሪካ ሀገሮች ግብፅ ግብፃዊው የምህንድስና ፕሮፌሰር ሃይሰም
ቁልጭ አድርጎ ያሳየ ነበር። of Egypt’s Soft Power” የሚል ጽሁፍ ከአፍሪካ ውጪ የሆነች ሀገር ተደርጋ ነው ማሃዎዲ ግብፅ ከሱዳን እና ከኢትዮጵያ ጋር
ከዚህም በፊት ከሙባረክ ውድቀት ለንባብ አብቅተው ነበር። በዚህ ጽሁፋቸው የምትወሰደው ሲሉ የግብፅን አህጉራዊ ርቀት የሚኖራት የመግባቢያ ቋንቋ ሳይንሳዊ መሆን
በኋላ ግብፅን በጠቅላይ ሚኒስትርነት የመሩት ላይ ጋዜጠኛ ዲና ሁሴን ለፕሮፌሰር ሃይሰም ለማሳየት ሞክረዋል። ይህን የግብፅ የቤት ስራ አለበት ያሉበት አግባብ፣ የግብፅ ፖለቲከኞችን
የምህንድስና ባለሙያው ዶ/ር ኢሳም ሻራፍ ማሃዎዲ ያቀረበችውን ጥያቄ በስፋት ምላሽ መስራት የነበረባቸው ፖለቲከኞች ዛሬ ላይ የናይል ጉዳይን ከፖለቲካ አጀንዳ እንዲያወጡ
ከአቶ መለስ ዜናዊ ጋር በሰጡት የጋራ ሰጥተውበታል። አሚር ሐሞዛዊ በጽሁፋቸው ሰፊ የዲፕሎማሲ ሥራዎችን በአፍሪካ አህጉር ማሳሰባቸው መሆኑ አሻሚ አይደለም።
ጋዜጣዊ መግለጫ ላይ የተናገሩት ፍሬ የቀድሞ የግብፅ መሪ የነበሩትን ናስርን ውስጥ ለመዘርጋት እጠሯሯጡ ይገኛሉ፤ ፖለቲከኞች ግን ከእጃቸው ያመለጠውን “soft
ነገር፣ በመሪነት ደረጃ ከቀድሞው የግብፅ በማስታወስ፤ ለአፍሪካ ሀገሮች ነፃ መውጣት፣ ጊዜው የረፈደ ቢሆነም። power” ለመመለስ በመረጡት የተሳሳተ ጓዳና
መንግስታት ሊሰማ የማይችል አገላለጽ ብቻ ቅኝ አገዛዝን በመቃወምና ተቃውሞውን ፀሃፊው የግብፅ መንግስት ውስጥ ለማግኘት የሚችሉትን ያህል እየቧጠጡ
ሳይሆን በወቅቱ የወደፊቱን የሁለቱ ሀገሮች በማስፋፋት፣ የአፍሪካ አንድነት ድርጅት ዲፕሎማሲያዊ ውድቀት በዚህ ብቻ የሚታይ ይገኛሉ። እንዲሁም በግብፅ ንፁሃን ዜጎች ደም
ግንኙነትን መልካም ተስፋ ያመላከተ ተደርጎም እንዲመሰረት ከሌሎች የአፍሪካ ሀገሮች ጋር አለመሆኑን አስፍረዋል። ላለፉት ዓመታት ለተጨማለቀው ጀነራል በአጃቢነት የቀረቡት
ተወስዶ ነበር። ጠቅላይ ሚኒስትር ኢሳም በመተባበር እና በትብብር በመስራት፣ ለአፍሪካ የግብፅ ዲፕሎማሲ አቅም እየተዳከመ “እጩ” ፕሬዝደንታዊ ተወዳዳሪዎች፣ በግብፅ
ሻራፍ በወቅቱ ያሉት፤ “ለልጆቻችን እና ለልጅ መንግስታት እድገትና ለአፍሪካ ሕዝቦች ተፅዕኖውም አቅም እያጣ መሆኑን ማጣቀሻ ሕዝብ ላይ አዲስ ብሔራዊ ስሜት ለመጫር
ልጆቻችን፤ ግድብ መስራት ችግር ያመጣል ዴሞክራሲያዊ ሕብረተሰብ ለመፍጠር ከፍተኛ በማሳየት አቅርበዋል። በተለይ በሙባረክ ዘመን የተሰጣቸውን ሃላፊነት የጦርነት ነጋሪት
ብለን ያስተላለፍነው መልዕክት ስህተት ነው። አስተዋጽዖ በማድረግ እና ከአፍሪካ ሀገሮች ጋር የኢራቅ መወረር፣ የኢራን አዲስ ኃይል ሆኖ እየጎሰሙ በተገቢው ሁኔታ እየተወጡ ይገኛሉ።
የእኛ ዋና እና የመጨረሻ ግብ ሁለቱን ሀገሮች የንግድ እና የኢኮኖሚ ግንኙነት በመፍጠር ብቅ ማለት፣ የቱርክ አህጉራዊ ሚና መጨመር፣
ተጠቃሚ የሚያደርግ የተቀናጀ የዴቨሎፕመንት ግብፅ በአፍሪካ ሀገሮች ተፈላጊና ሁሉም ሀገሮች የእስራኤል ሊባኖስ ጦርነት፣ የፍልስጤሞች
ዕቅድ ማዘጋጀት ነው።” የእሳቸውን አቋም ከኃይል ማመንጨት በስተጀርባ ያለውን፣
የእሷን ፈለግ እንዲከተሉ ተፅዕኖ መፍጠር ውስጣዊ ሁከት፣ የሃማስ ከጋዛ መነጠል፣
ባጠናከረ መልኩ ጠቅላይ ሚኒስትር መለስ “Soft Power” የቻሉ መሪ መሆናቸውን የእስራኤል የጋዛ ጥቃትና ከበባ እንዲሁም ሌላውን ኃይል ግብፆች ለምን ፈሩት
በወቅቱ የሠጡት አስተያየት፣ “የናይል ወንዝ ተንትነው አስፍረዋል። በተለያዩ የዓረብ ሀገሮች በግብፅ ኤምባሲዎች የግብፅ ፖለቲከኞች የኢትዮጵያ ህዳሴ
ለሁለቱ ሀገሮች ግንኙነት ድልድይ እንጂ አሚር ሐሞዛዊ አያይዘውም ላይ ተደጋጋሚ የተቃውሞ ሰላማዊ ሰልፎች የሃይል ማመንጫ ግድብ ግንባታ ችግር
የልማታቸው ማነቆ ሊሆን አይችልም” ሲሉ እንዳሰፈሩት፣ ይህን የተፈጠረውን “Soft መከናወናቸው በወቅቱ የሙባረክ አገዛዝ እንደማያመጣ በጓዳቸው ያውቁታል። ቢያንስ
ነበር። የጋራ ተጠቃሚነት ሩቅ አመላካች Power” በመጠቀም በ70ዎቹ እና በ80ዎቹ እንዲሁም የግብፅ መንግስት ዲፕሎማሲ ደግሞ የግብፅ ሕዝብ አብራክ ክፋይ የሆኑት
መርህን ያደረገ አባባል መሰንዘራቸውንም ልብ በአፍሪካ ሀገሮች መካከል ግብፅ የአመራር ተሰሚነት ቁልቁል እየወረደ እና ተደማጭ፣ የቀድሞ የግብፅ ጠቅላይ ሚኒስትር የምህንድስና
ይሏል። ሚና እንዲኖራት አስችሏት እንደነበርም ተፈሪ የመሆናቸው ጉዳይ እያበቃለት መሆኑን ዶክተር ኢሳም ሻራፍ እና ፕሮፌሰር ሃይሰም
ከላይ በሁለቱ የግብፅ የምህንድስና አስረድተዋል። ሆኖም ግን ይላሉ አሚር፤ ማሳያ አድርገው አቅርበዋል። የግብፅም ማሃዎዲ የህዳሴው የኃይል ማመንጫ ግድብ
ባለሙያዎች የሰፈረው በኢትዮጵያ የህዳሴ ላለፉት ሁለት አስርት ዓመታት ግብፅ ከአፍሪካ የዲፕሎማሲ ፀሃይም እየጠለቀች መሆኑን ግንባታ በግብፅ ላይ ችግር እንደማያመጣ
የኃይል ማመንጫ ፕሮጀክት ላይ ያላቸውን አህጉር ራሷን አርቃለች። ይህ የጠቀሱት ዘመን አመላክተዋል። በግልፅ ለሕዝባቸው አስረድተዋል። መሬት ላይ
የጠራ ግንዛቤ ነው። ይህን መሰል ውሃ የሆስኒ ሙባረክ አገዛዝ ዘመንን በማስታወስ እሳቸው ይህን የግብፅ ተፅዕኖ ፈጣሪነት የወረደውም እውነት እነሱ ከላይ ያስቀመጡት
የሚቋጥር እውነታን የግብፅ ጋዜጠኞች እና ነበር። ስለዚህም ግብፅ ለናይል ተፋሰስ ሀገሮች ማብቃቱን ካስነበቡ በኋላም የሙባረክ አገዛዝ ብቻ ነው። ይህ ከሆነ ታዲያ የግብፅ ፖለቲከኞች
ፖለቲከኞች ያጡበት ምክንያት ምንድን ነው በውጭ ግንኙነት ፖሊስ ሰነዷ ላይ ቅድሚያ ሲወገድ በዓረብ ሀገራት እንዲሁም በግብፅ ፍትሃዊ የናይል ውሃ ስምምነትን በስጋትነት
ብሎ መፈተሸ ተገቢ ነው። ኢትዮጵያስ በመስጠት አልተጓዘችም ሲሉ አስፍረዋል። በደስታ ሲጨፈር እና ሲለቀስ ለተመለከተ እንዴት ሊመለከቱት ይችላል?
ከህዳሴው የሃይል ማመንጫ ግድብ ግንባታ የግብፅ ከአህጉራዊ ሚና መራቅ እና ተፅዕኖዋን የሙባረክ አገዛዝ እንደግብፅ መንግስት በዓረቡ ስማቸው እንዳይጠቀስ የፈለጉ በአዲስ
በስተጀርባ ሊኖራት የሚችል አዲስ የተፅዕኖ መቀነስ በተለይ የባሕል ግንኙነቷ፣ ለአፍሪካ ዓለም የነበራቸውን ተጠይነት ተቀባይነት ማጣት አበባ ዩኒቨርስቲ የዕፅዋት እና የብዝሃ ሂይወት
ምህዳር ይኖር ይሆን የሚለውንም መመልከት እድገት ያላት ሚና እና ሌሎችም ተደምረው ከግምት መውሰድ ይቻላል። በአንፃሩ ከሙባረክ ተመራማሪ እንዲሁም በሕዳሴው ግድብ ዙሪያ
ሌላው ማሳያ ነው? አዲስ የተፅዕኖ ምህዳር ካለስ የአፍሪካ ሀገሮች ከካይሮ ጋር የሚያደርጉት አገዛዝ መገርሰስ በኋላም አዲስ በዴሞክራሲ በሚደረጉ ጥናቶች ላይ ቀጥተኛ ተሳታፊ
የግብፅ ፖለቲከኞችን ለምን ረበሻቸው? ሌሎች ግንኙነት በብሔራዊ ጥቅም ደረጃ ላይ ብቻ ጎዳና የምትጓዝ ግብፅን ለመመልከት ግብፃዊያን የሆኑ ፕሮፌሰር ለሰንደቅ ጋዜጣ እንደገለጽት፣
ለግብፅ ፖለቲከኞች ስጋት ሊሆኑ የሚችሉ የተመሠረት እንዲሆኑ አስገድዷቸዋል ብለዋል። እና የዓለም ዓቀፉ ሕብረተሰብ ቋምጦ ጠብቆ “የኢትዮጵያ ሕዳሴ የኃይል ማመንጫ ግድብ
ምክንያቶችን ከመመልከታችን በፊት የአሚር ግብፅ ከሌሎች የአፍሪካ ሀገሮች ጋር ያላትን ነበር። በጊዜው የነበረውን ሂደት በዚህ ጽሁፍ ላይ በተደረገው ጥናት የኃይል ማመንጫው
ሐሞዛዊ ያቀረቡትን ጽሁፍ እንመልከተው። የሕዝብ ለሕዝብ ግንኙነት በጣም የላላ መሆኑን ለመዘርዘር አስቸጋሪ ቢሆንም፣ በዴሞክራሲያዊ
እ.ኤ.አ. ግንቦት 28 ቀን 2010 አሚር ታሳቢ አድርገው ነበር ያቀረቡት።ፀሐፊው መንገድ የተመረጡትን ፕሬዝደነት መሐመድ በገፅ 20
6
ፖለቲካ
ሰንደቅ 9ኛ ዓመት ቁጥር 449 ረቡዕ ሚያዝያ 08 2006
አንድ ሕዝብ፣ ተመሳሳይ በዘሪሁን ሙሉጌታ
በአዲስ አበባ ሁለት ሰላማዊ ሰልፎች ተደግሰዋል። ምናልባትም የፖለቲካ ይዘቱ ባይጎላም “የተመሳሳይ ጾታ ግንኙነት”ን መስፋፋትን በተመለከተም ትልቅ የተቃውሞ ሰልፍ ተጠርቷል። በከተማይቱም ታሪክ እንደዚህ አይነት
የሰልፍ ጥያቄ ሲበዛም የመጀመሪያው ተደርጎ ሊወሰድ ይችላል። በከተማዋ የሰላማዊ ሰልፍ ጥያቄው በቅድሚያ የአንድነት ፓርቲ በከተማዋ ውስጥ የሚታየውን የማኅበራዊ አገልግሎት መጓደልን በዋናነት በማንሳት “የእሪታ
ቀን” በሚል መሪ ቃል ሰላማዊ ሰልፍ ለማድረግ በመንግሰት ላይ ጫና ለማድረግ እየተንቀሳቀሰ ሲሆን በማስከተልም የሰማያዊ ፓርቲ “የተነጠቁ መብቶቻችንን እናስመልስ” በሚል መሪ ቃል የሰላማዊ ሰልፍ እንደሚያደርግ
አስታውቋል። በተለያዩ ምክንያቶች እስካሁን ያልተካሄደው የአንድነት ሰልፍ ሚያዚያ 26 ሊካሄድ እንደሚችል የፓርቲው የህዝብ ግንኙት አስታውቋል። በተመሳሳይ ሰማያዊ ፓርቲ የሰላማዊ ሰልፍ የእውቅና ጥያቄ ያቀረበው
ሚያዚያ 19 ቀን 2006 ዓ.ም ነው። ሁለቱ ፓርቲዎች የያዙት አጀንዳ ተመሳሳይ ቢሆንም ሰልፉን እየጠሩ ያሉት በተናጠል ነው። በዚህ ጉዳይ ላይ የሁለቱን ፓርቲ የሕዝብ ግንኙነት ኃላፊዎች አነጋግረናል።
“አብረን ሰልፍ ለማካሄድ ምንም ችግር የለም” አቶ ብርሃኑ ተ/ያሬድ

ሰንደቅ፡- ሰማያዊ ፓርቲ ሰላማዊ ሰልፍ ማስመለስ ይገባናል። ያቀረብናቸውም የመብት መጠን ብዙ ሕዝብ የሚይዝ ቦታ ያስፈልገናል።
በዚህ ወቅት የጠራው በድንገት ነው ወይስ ቀድሞ ጥያቄዎች ግልፅ ናቸው። ስልጣንን መንጠቅና ለዚህ ነው ጃንሜዳን የመረጥነው።
የታቀደ ነገር ነው? የተነጠቁ መብቶችን ማስመለስ የተለያዩ
አቶ ብርሃኑ፡- ቀደም ሲል እንደገለፅነው ነገሮች ናቸው። ጥያቄውንም በሰላማዊ ሰልፍ ሰንደቅ፡- ከእናንተ ጋር በሚመሳሰል አጀንዳ
በዓመት ውስጥ ለመስራት ያቀድናቸው አምስት የጠየቅነው ለዚሁ ነው። እኛ ወደማንፈልገው አንድነት ፓርቲ አስቀድሞ ሰልፍ ጠርቷል። አጀንዳው
አበይት ጉዳዮች አሉ። ከዚህ በፊትም በተደጋጋሚ አቅጣጫ የሚሄድ ከሆነም መንግስት የፀጥታ ተመሳሳይ ከመሆኑ አንፃር ሰልፉን በጋራ ማካሄዱ
ጊዜያት አንስተናቸዋል። ግንቦት 25 ቀን 2005 ኃይሉን እንዲመድብልንም የምንጠይቀው አይሻልም?
ዓ.ም ባካሄድነውም ሰልፍ ያነሳነው ጉዳይ ነው። ለዚሁ ነው። አቶ ብርሃኑ፡- እንደተባለው አብሮ
በመቀጠልም መስከረም 12 ቀን ያካሄድነው መስራቱ እንዳለ ሆኖ ያነሳናቸው ጥያቄዎች
ሰንደቅ፡- ሰልፉ የሚካሄደው “ጃንሜዳ” ምን ያህል ተመሳሳይ ናቸው? የሚለው ነገር
ሰልፍ ቀበና ላይ የታገደ ቢሆንም ጥያቄዎቹን
ተብሎ በሚጠራው ሰፊ ቦታ ነው። ከዚህ በፊት በዛ በጣም ያሳስበናል። የእኛ ጥያቄ መንግስት ሀገር
አንግበን ወጥተናል። አሁንም ሌሎች ወቅታዊ
ቦታ ላይ ሰልፍ ለማካሄድ የሕግና የመርህ ጥያቄ ማስተዳደር አልቻለም በሚል ነው የመብራት፣
ነገሮችን በመጨመር ነው ወደ አደባባይ
ስታነሱ ነበር። አሁን ግን የሰላማዊ ሰልፍ ጥያቄውን የውሃና የስልክ ችግሮች እናንሳ እንጂ ከነዚህ
የምንወጣው። ከዚህ ቀደም በይፋ እንዲታረሙ
ያቀረባችሁት በጃን ሜዳ ነውና እንዴት ሊሆን ቻለ? ችግሮች ጋር ተያይዞ ፖለቲካዊ ጥያቄ ነው
የጠየቅናቸው ጥያቄዎች ከመታረም ይልቅ
አቶ ብርሃኑ፡- አዎን። ከዚህ በፊት እያነሳን ያለነው። ሕዝቡ እየተቸገረ ያለው
ተባብሰው ስለቀጠሉ መንግስት ሀገር የመምራት
ጃንሜዳ አንሄድም ብለናል። በተለይ መስከረም በኢህአዴግ የተሳሳተ ፖሊሲ ስለሆነ የእኛ ግልፅ
ችሎታ የለውም ለማለት ነው።
12 ቀን የጠራነውን ሰልፍ በመጀመሪያ የፖለቲካ ጥያቄ ነው።
ሰንደቅ፡- “የተነጠቁ መብቶቻችንን መስቀል አደባባይ ነበር። በኋላ ጃን ሜዳ ሂዱ
እናስመልስ” የሚለው መሪ ቃል ምን ማለት ነው? ነው የተባልነው። በወቅቱም የመርህ ጥያቄ ሰንደቅ፡- የአንድነት ጥያቄ ፖለቲካዊ
መብት ሊመለስ የሚችለው ሀገሪቷ ባስቀመጠችው አንስተናል። እኛ በፈለግንበት እንጂ አስተዳደሩ የማይሆነው ከምን አንፃር ነው?
የምርጫ ስርዓት እንደሆነ ይታወቃልና መሪ ቃሉ በፈለገበት አይደለም ብለናል። አስተዳደሩ አቶ ብርሃኑ፡- በተደጋጋሚ
የሁከትና ብጥብጥ እንደምታ ያዘለ አይመስልም? በቦታው ሰልፍ ለማካሄድ የሚያስችሉ ከአቅም ከአመራሮቻቸው እንደሚገለፀው፤ ጥያቄአቸው
አቶ ብርሃኑ፡- “የተነጠቁ መብቶቻችንን በላይ የሆኑ ችግሮች ከሌሉ በስተቀር እኛ የፖለቲካ ሳይሆን የሕዝቡን ችግር ይዘን አደባባይ
ማስመለስ” ሲባል ሁከትና ብጥብጥን በፈለግነው ቦታ ሰልፍ የመጥራት መብት መውጣት ስለፈለግን ነው ሲሉ እየሰማን ነው።
ለማመልከት አይደለም። በምርጫ የመንግሰት አለን። ሌላው በወቅቱ በጃንሜዳ ተሰለፉ ሲሉ ሰንደቅ፡- እነሱም [አንድነት ፓርቲ]
ሽግግር እንደሚካሄድ እናውቃለን። ነገር ግን ከግንፍሌ ጃንሜዳ ያለችውን አጭር መንገድ የውሃ፣ የመብራት፣ የስልክ መቆራረጥ በድምሩ
በምርጫም መጣ በሌላ መንገድ የሕዝቡን ታሳቢ በማድረግ ሕዝቡ ወደ ሰልፉ እንዳይመጣ ሲታዩ የመልካም አስተዳደር ችግሮች ጋር የተያያዙ
መሠረታዊ የሆኑ ሰብአዊና ዴሞክራሲያዊ ተፈልጎ ነበር። በወቅቱም ለመርህ በመቆማችን እሽቅድምድም አይደለም። እንደመሆናቸው መጠን ጥያቄው ፖለቲካዊ ነው ብሎ
መብቶች ነጥቆ በኃይል ሲቀጥል የምርጫ ሰልፉ ከቀበና እንዳያልፍ ተደርጓል። አሁን ግን መፈረጅ አይቻልም? ምናልባት የእምነት ነፃነት
ጊዜ እስኪደርስ መጠበቅ ተገቢ አይደለም። 500 ሺህ ሰው የሚገኝበት ሰልፍ እንደመሆኑ የፖለቲካ ትርፍ ላልከው የሰዎች መፈናቀልን ካለማካተታቸው ባለፈ በሌሎቹ
ጥያቄዎቹ ሕገ-መንግስታዊ እንደመሆናቸው ጥያቄዎች ላይ አብራችሁ መስራት አትችሉም ነበር?
መጠን በማንኛውም ጊዜ በሰላማዊ መንገድ
ግን ትክክል ነው፤ ለፖለቲካ
አቶ ብርሃኑ፡- አብረን ሰልፉን
ሊጠየቁ የሚችሉ ናቸው። እግረመንገዳችንንም ትርፍ ነው። ስራችንም ላለማካሄድ ምንም ችግር የለም። ዋናው እኛም
ሕዝቡን ለማነቃቃትና የዓለም አቀፍ ኅብረተሰብ ሰልፉን ለማካሄድ መግለጫ ስንሰጥ ማንኛውም
እንዲያውቀው ለማድረግ ነው። መንግስትም ይሄው ነው። አጀንዳ የፖለቲካ፣ የሲቪል ተቋምና ሌሎች አብሮን
መንግስት አልባ ከሆነችው ሶማሌ ባነሰ ደረጃ እንዲሰራ ጠይቀናል፤ አብሮ መስራቱም
የሕዝቡን መሠረታዊ የአገልግሎት ጥያቄ እያነሳን ሕዝብ እያታገለን
ያለምንም ገደብ መሆኑን አስረድተናል።
መመለስ ባለመቻሉ፤ ሕዝብን የመምራት የሚፈለገውን መስዋዕትነት
ሞራል የሌለው መሆኑን በቀጣዩም ምርጫ ሰንደቅ፡- ቀድሞ ጥያቄ ያቀረበው አንድነት
ለኢህአዴግ ድምፁን ለመንፈግ እንዲችል ነው። እየከፈልን ከዚህ ጎን ለጎን ፓርቲ እንደመሆኑ መጠን ለብቻችሁ አዲስ ጥሪ
መብትን መጠየቅ ስልጣንን በኃይል ከመንጠቅ ከማስተላለፍ አብሮ መስራቱ አይሻልም? አለበለዚያ
ጋር አይገናኝም። ፓርቲያችን ከሕዝብ ጎን በከተማዋ ውስጥ የሕዝብን ተቀባይነት ለማግኘት
ጊዜአዊ የፖለቲካ ትርፍ ለማግኘት የሚደረግ
ሰንደቅ፡- ምን ያህል ሰው በሰላማዊ ሰልፉ የቆመ እንደመሆኑ አባላትን እሽቅድምድም እንደሆነም እየተገለፀ ነው?
ይገኛል ብላችሁ የምትጠብቁት? አቶ ብርሃኑ፡- እሽቅድምድም አይደለም።
አቶ ብርሃኑ፡- በሰላማዊ ሰልፉ ላይ ለማብዛትና የተጠናከረ ስራ የፖለቲካ ትርፍ ላልከው ግን ትክክል ነው፤
አምሰት መቶ ሺህ ሕዝብ ይወጣል ብለን ለፖለቲካ ትርፍ ነው። ስራችንም ይሄው ነው።
ገምተናል። በእውቅናም ደብዳቤውም የገለፅነው
ለመስራት ጭምር ነው
አጀንዳ እያነሳን ሕዝብ እያታገለን የሚፈለገውን
የተሳታፊ ሕዝብ መጠን ይህንን ያህል ነው። መስዋዕትነት እየከፈልን ከዚህ ጎን ለጎን
በየክፍለከተማው ኮሚቴ አቋቁመን የቅስቀሳና ፓርቲያችን ከሕዝብ ጎን የቆመ እንደመሆኑ
ለሰልፉ የሚያስፈልጉ ተግባራትን እያከናወንን አባላትን ለማብዛትና የተጠናከረ ስራ ለመስራት
ነው። ጭምር ነው። ከዚሁ ጋር ተያይዞ ግን ጥያቄው
ሰንደቅ፡- “የተነጠቅነውን መብት እናስመልስ” የሕዝብ እንደመሆኑ መጠን እከሌ ቀድሟል
የሚለው መሪ ቃል በመንግስት በኩል በጎዳና ላይ እከሌ አልቀደመም የሚለው ሚዛን አይደፋም።
ነውጥ የቀለም አብዮት በመቀስቀስ ስልጣን ሊነጥቁ አንድነቶች ቢቀድሙንም የእምነት ነፃነት
ነው የሚለውን የመንግሥት አቤቱታ አያጠናክረውም? ጥያቄውና የሕዝብ መፈናቀሉ ሰለሚያሳስበን
አቶ ብርሃኑ፡- “የቀለም አብዮት” ከእነሱ የእኛ ጥያቄ ይሰፋል። በተጨማሪም
መነሻው አይገባኝም፤ መንግስት በማንኛውም በመንግስትም ጫና ይሁን በእራሳቸው ችግር
ጊዜ ተቃዋሚዎቹን በመፈረጅ ይታወቃል። በእኛ እስካሁን ሰልፉን ማካሄድ አልቻሉም።
በኩል ሰማያዊ ፓርቲ በሕግ ተመዝግቦ የሚሰራ አቶ ብርሃኑ ተ/ያሬድ
ሰንደቅ፡- አንድነቶች ሰላማዊ ሰልፉን
የምርጫ ፓርቲ ነው። ፓርቲውን ከቀለም ላለማካሄዳቸው ማረጋገጫ አላችሁ?
አብዮትና ከጎዳና ላይ ነውጥ ጋር ማመሳሰል አቶ ብርሃኑ፡- ማረጋገጥ የምንችለው
ግልፅ አይደለም። በመጀመሪያ ደረጃ ሰልፉ ተጠርቶ የነበረው
ሰንደቅ፡- “እናስመልሳለን” የሚለው ቃል መጋቢት 28 ቀን 2006 ዓ.ም ነበር። የመጋቢት
ኃይለ ቃል ከመሆኑ አንፃር ችግር የለውም?
አቶ ብርሃኑ፡- የተነጠቁ መብቶቻችንን
በገፅ 20
ፖለቲካ
አጀንዳ ፓርቲ!
“በጋራ እንሰራለን ብለው ከመጡ ጥሩ ነው” አቶ ሀብታሙ አያሌው
ሰንደቅ፡- አንድነት የጠራው ሰላማዊ ሰልፍ ተወደደም ተጠላም ይሄ ስርዓት በመላ ሀገሪቱ አቅጣጫ ይዘን ነው እየተንቀሳቀስን ያለነው።
የእውቅና ጥያቄ ሂደት ከምን ደርሷል? ቢያንስ ደመወዝ ከፍሎ የሚያስተዳድረው ለአስተዳደሩም ይህንኑ ጉዳይ አቅርበናል።
አቶ ሀብታሙ፡- ሰልፉን ለመጥራት ከአንድ ሚሊዮን በላይ ሰራተኛ ወይም አባላት በጃንሜዳው ጉዳይ ክስ መስርተን አለአግባብ
የተገደድነው በሀገሪቱ በተለይም የአፍሪካ መዲና አሉት። ይሄ ስርዓት የሚያንቀሳቅሳቸውን የጦር ካምፕ ወዳለበት ቦታ ሂዱ ብሎ ገፍቶናል
በተባለችው አዲስ አበባ ከፍተኛ የሆነ የመልካም እነዚህን ወገኖች ኢትዮጵያዊ አይደላችሁም ብለን የቃል ክርክር ተደርጓል። በቃል ክርክሩም
አስተዳደር ችግር በመኖሩ ነው። ከዚሁ ጎን ለጎን ብለህ ፖለቲከኛ ልትሆን አትችልም። ስለሆነም አስተዳደሩ ላይ ክሱን ሲከላከል የነበረው ጃንሜዳ
የሀገሪቱ የመሠረተ ልማት አቅርቦት ጋር በተያያዘ በመነጋገርና ዴሞክራሲያዊ በሆነ መንገድና አካባቢ ምንም አይነት የጦር ካምፕ የለንም
የመብራት፣ የውሃ እና የስልክ እንዲሁም ሕዝቡ በሰለጠነ መንገድ ለመፍታት መሞከር ሀገሪቷን ቀደም ሲል ነበር አሁን ግን የለም ብሎ ክዶ
ሊሸከመው የማይችል የኑሮ ውድነትና የፍትህ ዘመናዊ ፖለቲካ እንድትላበስ ያደርጋል። ተከራክሯል። በእኛ በኩል የጦር ካምፕ አለ ብለን
እጦት በመባባሱ ነው። በጥቅሉም ኢህአዴግ መንግስት ከሕግ ውጪ ሲሆን አንድነት ተከራክረናል። ጉዳዩም በፍርድ ቤት እንደተያዘ
አዲስ አበባን ማስተዳደር አለመቻሉንና አይታገስም። አንድነት ተንበርካኪ ቢሆን ደሴ ነው። ዋናው ነገር የአዲስ አበባ አስተዳደር
ችግሩንም ለመፍታት የሚያስችል አቅም ወላይታ፣ አርባ ምንጭ፣ ጎንደር ሰላማዊ አካባቢው በጦር ካምፕነት አያገለግልም።
በማጣቱ ነው፤ የተቃውሞ ሰልፍ የጠራነው። ሰልፍ አያደርግም ነበር። መደራደር ማለት በቦታውም ሰላማዊ ሰልፍ ማድረግ አለባችሁ
የሰልፉን እውቅና ሂደት በተመለከተ በመጀመሪያ የዘመናዊ ፖለቲካ ማሳያ እንጂ የአንበርካኪና ብሎ ደብዳቤ እስከፃፈና ጉዳዩም በፍርድ ሂደት
እውቅና የጠየቅነው መጋቢት 28 ቀን 2006 የተንበርካኪነት ስሜት አይደለም። ይሄንን ላይ እስካለ ድረስ በጃንሜዳ ሰልፍ አናደርግም
ዓ.ም ሰልፉን ለማካሄድ ነበር። ነገር ግን በወቅቱ ሰልፍ ለማካሄድ የአዲስ አበባ አስተዳደር በአንድ የምንልበት ምክንያት የለም። ከዚህ አንፃር
ሦስት አማራጮችን አያይዘን ነበር የጠየቅነው። ሳምንት ውስጥ አራት ደብዳቤ ነው የፃፈልን። ኃላፊነትም የሚወስደውም ሕግ በመጣስ
የመጀመሪያው በጠቅላይ ሚኒስትር ጽ/ቤት፣ ይህ አስተዳደር በተቋም ደረጃ ወደ መነጋገር የሚጠየቀውም አስተዳደሩ ነው። በእኛ እምነት
ሌላው መስቀል አደባባይ እንዲሁም ሦስተኛው ሲመጣ እናበረታታለን እንጂ ወደ ሌላ ጫፍ ቦታው የትም ይሁን የትም ዋናው ጉዳያችን
አማራጭ ድላችን ሐውልት ነበር። የሁሉም ገፍተን “አሰርን ፈታን” እያልን በጭቅጭቅ በዚህ ስርዓት ተቸግሬአለሁ ያለ፣ የአስተዳደሩን
የሰልፉ መነሻ የፓርቲው ጽ/ቤት ከሚገኝበት ፖለቲካ የሚዲያውን አየር ለመቆጣጠር በደል የተረዳ ከሚደረገው የደህንነትና የካድሬ
ቀበና ነበር፣ ሆኖም የከተማው አስተዳደር መሞከር መሠረት የሌለው ፖለቲካ የሚያሳይ አፈና ተላቆ አንድ ሚሊዮን ሕዝብ ጽ/ቤት
ለሰልፉ እውቅና አልሰጠውም የሚል ደብዳቤ ነው። አንድነት ግን መሠረት ያለው የፖለቲካ ቢመጣ በቀላሉ ሰልፉ አራት ኪሎ ደርሷል
በመላኩ፣ በአዋጁ መሠረት የሰልፉን ጥያቄ ፓርቲ እንደመሆኑ መጠን ሀገር በጀብደኝነት ማለት ነው። ስለሆነም በእኛ በኩል የሕዝቡን
እውቅና መከልከል ከተሰጠው ስልጣን ውጪ ይመራል ብሎም አያምንም። ከማንኛውም አካል የትግል ስሜት የምንለካበት ነው። ሕዝቡ
ስለሆነ የተሰጠን ደብዳቤ ተቀባይነት የሌለው ጋር ይነጋገራል። ይውጣ እንጂ የትም ቦታ ይሁን ችግራችን
መሆኑን ገልፀን፣ ቦታውንና ቀኑን እንዲቀየር አይደለም። ነገር ግን ኢህአዴግ መስቀል
አዋጁም የሚሰጣቸው መብት እንዳለ ተገንዝበን፣ ሰንደቅ፡- ቀደም ሲል በጃንሜዳ ሰልፍ
እውነት ነው ጥያቄአችን ማድረግ ሕገ-ወጥ መሆኑን ስትጠቅሱ ነበር አሁን አደባባይ እየተሰለፈ አንድነትን ወደሌላ የሚገፋ
ሦስት አማራጮችን አቅርበን ያቀረብናቸው ከሆነ ግን አንቀበለውም፤ አንታገሰውም።
ደግሞ ሰልፉን ጃንሜዳ ለማድረግ ወስናችኋልና
አማራጮችም ከቀበና ተነስተን በአራት ኪሎ ላይ የጎላ ልዩነት የለም።
አድርገን ቴዎድሮስ አደባባይ ለመጨረስ ነበር። ለምን? ሰንደቅ፡- ሰማያዊ ፓርቲ ከሞላ ጎደል
ሁለተኛው አማራጭ ደግሞ ከቀበና ተነስተን የሕዝብ መፈናቀልን አቶ ሀብታሙ፡- በእኛ በኩል ግልፅ እናንተ ያነሳችሁትን የሚመስል ጥያቄ በማንገብ
በቤልኤር ሲግናል አድርገን ዳያስፖራ አደባባይ ለሚያዝያ 19 ሰላማዊ ሰልፍ ጠርተዋል። ጥያቄአችሁ
በተመለከተ በደሴው ሰልፍ ከመቀራረቡ አንፃር የአንድን ከተማ ሕዝብ በየሳምንቱ
ለማጠናቀቅ ነበር። ሦስተኛው ደግሞ ከቀበና
ተነስተን በቀበና አደባባይ በብሪትሽ ኤምባሲ ላይ ተነስቷል። ከዚህ ሰልፍ ውጣ ማለት ምን ያህል ተገቢ ነው?
አድርገን ዲያስፖራ አደባባይ ለመጨረስ ነበር። አቶ ሀብታሙ፡- እንደማስበው
ነገር ግን ወደ ዲያስፖራ አደባባይ የሚደረገው በፊትም አንስተነዋል፤ ዛሬም የኢትዮጵያ ፖለቲካ ታሟል የሚባለው ከዚህ
ሰልፍ ከፍተኛ የትራፊክ መጨናነቅ መፍጠሩና በመነሳት ነው። በተመሳሳይ ጉዳይ ላይ ለምን
ፖሊስም ለደህንነት አመቺ አለመሆኑን እናነሳዋለን። ነገር ግን ትጠራላችሁ አንልም። ነገር ግን የፖለቲካ
በመጥቀሱና ለአስተዳደሩም አቤቱታ በማቅረቡ ጠቀሜታውን መገምገም የፖለቲከኞቹ ብቃትና
አንድነት ሁልጊዜ በአንድ ቅንነት ጉዳይ ይመስለኛል። ግልፅ የሆነ የትግል
ይሄንን እኛም ተረድተናል። በዚህ ወቅት እንደ
አማራጭ የቴዎድሮስ አደባባይ ቢቀርብም ይሄም ጉዳይ ማላዘን የለበትም ብለን አላማ ማስቀመጥና ያለማስቀመጥ ጉዳይ
አማራጭ ተቀባይነት ባለማግኘቱ አሁን ባለው ይመስለኛል። እውነት ነው ጥያቄአችን ላይ የጎላ
ሁኔታ የሕዝብን ደህንነት ለመጠበቅ ምቹ ቦታ እናስባለን። ስለዚህ በእኛ ልዩነት የለም። የሕዝብ መፈናቀልን በተመለከተ
ነው ብለን የምንወስደው ከቀበና አንድነት ጽ/ በደሴው ሰልፍ ላይ ተነስቷል። ከዚህ በፊትም
በኩል ተራማጅ የሆነ የተጠና አንስተነዋል፤ ዛሬም እናነሳዋለን። ነገር ግን
ቤት ተነስተን በቀበና አደባባይ ተደርጎ በምኒልክ
ሆስፒታል ጃንሜዳ ይጠናቀቅ የሚለውን ባለፈው ትግል ነው የምናደርገው አንድነት ሁልጊዜ በአንድ ጉዳይ ማላዘን
ዕሮብ በፃፉልን ደብዳቤ ቢያረጋግጡም ደብዳቤው የለበትም ብለን እናስባለን። ስለዚህ በእኛ
ዕሮብ እለት ከሰዓት የደረሰን በመሆኑ ቅዳሜ በኩል ተራማጅ የሆነ የተጠና ትግል ነው
ለምናካሄደው ሰልፍ በቂ የቅስቀሳ ጊዜ ባለመኖሩ የምናደርገው። በአንድ ጊዜ ሁለት ሦስት
ቀኑ እንዲራዘም ጠይቀናል። ጥያቄውም ከተማ ሰልፎች መጥራት ጀምረናል። በመላ
ተቀባይነት በማግኘቱ በ19 ወይም በ26 ሀገሪቱ በአንድ ቀንና በተመሳሳይ ሰዓት ሰልፍ
ከፀጥታ ኃይሎች ጋር ተነጋግሮ እንደሚወስን ማድረግ እንችላለን። በእርግጥም እኛ አደባባይ
አሳውቆናል። ባንናፍቅም ስርዓቱ እየገፋን ነው። በዚያው ጎን
ለጎን ወደ በመነጋገር ፖለቲካ እየለመንን ሳይሆን
ሰንደቅ፡- ሰላማዊ ሰልፍ ሕገ-መንግስታዊ ሕዝባዊ አቅማችንን ከፍ በማድረግ ኢህአዴግን
መብት ከመሆኑ አንፃር ከመንግስት ጋር ተደጋጋሚ ለመለወጥ እየሰራን ነው። ከመንግስት ጋር
የደብዳቤ ልውውጥ በማድረጋችሁ መብታችሁን ውይይት እያደረግን ባለንበት ወቅት በመሐል
ተለማምጣችሁ እየጠየቃችሁ እንደሆነ የሚገልፁ መጥቶ ሰልፍ ጠርቼአለሁ ከማለት ይልቅ
ወገኖች አሉና ስለዚህ ጉዳይ ያለዎት አስተያየት አቶ ሀብታሙ አያሌው
አንድነት የጠራውን ሰልፍ ደግፎ መውጣት
ምንድነው? በተገባ ነበር። በአንፃሩ የዚህችን ሀገር ትልቅ
አቶ ሀብታሙ፡- እኔ እንደማስበው ችግር ፈጣሪ ትቶ አንድነት መታገል ትክክል
ይሄንን እያሉ ያሉ ወገኖች ፖለቲካን በአግባቡ ነው ብለው ካመኑና አዋጪም ነው ብለው ካሰቡ
ያልተረዱ ይመስለኛል። በአጉል ጀብደኝነት አገር ይቀጥሉ።
አይመራም። ጀብደኝነት ፖለቲከኝነት አይደለም።
ፖለቲከኛነት ብስለት ይጠይቃል። ፖለቲከኝነት በገፅ 20
መግባባትና ድርድር ማድረግ ያስፈልጋል።
ከጎረቤት ሀገራት ጋር ጠንካራ ትስስርን

ያላበጀው የኢትዮጵያ ኢኮኖሚ
በፀጋው መላኩ
ኢትዮጵያ ከጎረቤት ሀገራት ጋር ያላት ኢኮኖሚያዊ ትስስር እጅግ ደካማ ነው። በዓፄውና በደርግ የነበረው የጎረቤት ሀገራት ግንኙነት ዝግ ነው የሚባልበት
ደረጃ ላይ የነበረ ሲሆን ይህ ሂደት እስከ ኢህአዴግ የስልጣን ዘመን ዘልቆ ይታያል። በኢህአዴግ ዘመን ከኢኮኖሚያዊ ግንኙነቱ ይልቅ በዋነኝነት ጎልቶ
የሚታየው ፀጥታውና ፖለቲካዊ ግንኙነቱ ነው። ኢትዮጵያ በተለይ በአንድ መልኩ የአፍሪካ ህብረት እንዲሁም በተባበሩት መንግስታት በኩል በሱዳን፣
በደቡብ ሱዳንና በሶማሊያ በሌሎችም የአፍሪካ ሀገራት ሰፊ የሰላምና መረጋጋት ስራን ሰርታለች። ሆኖም የጎረቤት ሀገራትን ጨምሮ ሌሎች የአፍሪካ ሀገራት
እርስ በእርሳቸው ካላቸው የመሰረተ ልማትና የንግድ ትስስር አኳያ ሲታይ ሀገሪቱ በዚህ ዘርፍ በቀጣይ ብዙ መስራት ያለባት መሆኑን የሚያመለክት ነው።
በዚህ ዙሪያ የተወሰኑ ማሳያዎችን መመልከቱ ነገሩን የበለጠ ግልፅ ያደርገዋል።
ኢትዮጵያና ሱዳን ነበር። የሱዳን መንግስት የውጪ ግንኙነት ፖሊሲውን

ሱዳንና ኢትዮጰያ የረዥም ጊዜ ይህ በሁለቱ ሀገራት መካከል የነበረው በማሻሻል በሌሎቸ ሀገራት የሚኖረውን ውስጥ
ታሪካዊ ግንኙነት ያላቸው ሀገራት ናቸው። የአለመተማመን ግንኙነት ለተወሰኑ ዓመታትም ጣልቃ ገብነት በመተው ከጎረቤት ሀገራት ጋር
የግንኙነታቸው ታሪክ ወደኋላ ሲመዘዝ እስከ 2 ቢሆን በኢህአዴግ ዘመን ቀጥሎ ቆይቷል። በሰላም የሚኖርበትን አዲስ ሰነድ ይፋ ካደረገ
ሺ ዓመት ወደኋላ ተጉዞ ወደ ሜሮይና አክሱም በኢህአዴግ ዘመን በሁለቱ ሀገራት መካከል በኋላ ነው።
ስልጣን የሚያመራ ነው። ሀገራቱ ይሄንን ያህል የነበረው ግንኙነት የበለጠ አጣብቂኝ ውስጥ ከዚያ በኋላም እ.ኤ.አ ከ1999 ጀምሮ
ረዥም እድሜን ያስቆጠረ ግንኙነት ይኑራቸው የገባው እ.ኤ.አ በ1995 የቀድሞው የግብፁ ሱዳን ነዳጅ ዘይትን መላክ መጀመሯ በተወሰነ
እንጂ በኢኮኖሚም ሆነ በመሰረተ ልማት ፕሬዝዳንት ሆስኒ ሙባረክ በአዲስ አበባ የግድያ ደረጃም ቢሆን ሁለቱ ሀገራት ኢኮኖሚያዊ
ያላቸው ግንኙነትና ትስስር ሲታይ ግን ያን ሙከራ ከተደረገባቸው በኋላ ነበር። ግድያውን ግንኙነትን እንዲያጠናክሩ አድርጓቸዋል። ከዚያ
ያህል የሚባል አይደለም። በንጉሱ ዘመን ሱዳን የሞከሩት የግብፅ እስላማዊ ኃይሎች ሱዳን በኋላ ደቡብ ሱዳን ተገንጥላ ሁለቱ ሀገራት
ከድንበር ተጋሪ ሀገርነት ባለፈ ከኢትዮጵያ ጋር ማስጠጋቷ ከተረጋገጠ በኋላ ሀገሪቱ ግለሰቦቹን በነዳጅ ማስተላለፊያ ቱቦ ኪራይ ውዝግብ ውስጥ
የተለየ ግንኙነት የነበራት ሀገር አልነበረችም። እንድታስረክብ የተደረገው ጥረት ባለመሳካቱ እስከገቡበት ወቀት ድረስ የኢትዮጵያን 85 በመቶ
በደርግ ዘመነ መንግስት ሁለቱም ሀገራት በኢትዮጵያ አነሳሽነት በፀጥታው ምክርቤት የሚሆነውን የነዳጅ ፍላጎት ታቀርብ የነበረው
የውስጥ አማፅያንን ያግዙና አንዱ በሌላው በኩል ማዕቀብ እንዲጣልበት የተደረገበት ሁኔታ ሱዳን ነበረች። ይህም በአንድ መልኩ የመርከብ
የውስጥ ፖለቲካ ውስጥ ጣልቃ የመግባትን ይታወሳል። ይህም ለረዥም ጊዜ የሁለቱን መጓጓዣን በመቀነስ ኢትዮጵያ በተመጣጠነ ዋጋ
ፖለቲካዊ ሚናን ይጫወቱ ስለነበር በመሰረተ ሀገራት ግንኙነት ዝግ ሆኖ እንዲቆይ አድረጎት ነዳጅን እንድታገኝ ያደረገ ሲሆን በሌላ መልኩ
ልማትም ሆነ በሌሎቹ ኢኮኖሚያዊ ዘርፎች የቆየ ሲሆን ይህ የቆየ የጥላቻ ግንኙነት ደግሞ ለሱዳንም በኢትዮጵያ ተጨማሪ ገበያን
የመተሳሰሩ ሁኔታ ፈፅሞ ሊታሰብ የማይችል የመርገብ ሁኔታ የታየበት እ.ኤ.አ በ1998 ፈጥሮላታል። ሆኖም በሱዳንና በደቡብ ሱዳን
መካከል የተነሳውን የነዳጅ ማስተላለፊያ ቱቦ ማድረጋቸውን ተከትሎ በርካታ የሀገሪቱ ኩባንያዎች ምርቶቻቸውን ለውጪ የማቅረብን እንደሌሎቹ ጎረቤት ሀገራት ሁሉ ወደ ጅቡቲ
ኪራይ ውዝግብ ተከትሎ ኢትዮጵያ ነዳጅን ባለሀብቶች በኢትዮጵያ መዋዕለ ነዋያቸውን ጉዳይ ሲያስቡ በዋነኝነት ታሳቢ የሚያደርጉት ያደላ መሆኑን ነው። ሁለቱን ሀገራት በባቡር
ከተለያዩ ሀገራት ለማሰመጣት ተገዳለች። ለማፍሰስ ብሎም የምርቶቻቸው መዳረሻ የአውሮፓና የአሜሪካ ገበያን ነው። እነዚህ መስመር ለማገናኘት የተጀመረው የባቡር
ሁለቱ ሀገራት በሂደት በፈጠሩት ለማድረግ ሰፊ ፍላጎት ያላቸው መሆኑን ሀገራት ካላቸው ከፍተኛ የኑሮ ደረጃ አኳያ ሲታይ መስመር ግንባታ በተሻለ ደረጃ ላይ ይገኛል።
የመተማመን መንፈስ በመንገድ፤ በኤሌክትሪክና በየሚዲያዎቻቸው በመግለፅ ላይ ይገኛሉ። ምርቶችን የሚቀበሉት በከፍተኛ የጥራት ደረጃ ግንባታው በሁለቱም ሀገራት ግዛት ውስጥ
ባቡር ለማገናኘት እየተዳረጉ ያሉ ጥረቶች ኬኒያውያን የኢትዮጵያን ገበያ ለመጠቀም ፅኑ ነው። ከዚህ አኳያ ኢትዮጵያ ረሷን ለጎረቤት እየተከናወነ ሲሆን ብዙም ሩቅ በማይባል ጊዜ
አሉ። በመንገድ ግንኙነት በዳንሻ ሁመራ በኩል ፍላጎትን ሲያሳዩ በሁለት መሰረታዊ ምክንያቶች ሀገራት ገበያ ክፍት ከማድረግ ባለፈ ተወዳዳሪ ውስጥ ይጠናቀቃል ተብሎ ይጠበቃል። ይህ
ሁለቱን ሀገራት የሚያገናኘው 100ኪሎ ሜትር መሆኑን ይገልፃሉ። የመጀመሪያው ሀገሪቱ ኩባንያዎችን በማፍራት የጎረቤት ሀገራትን የባቡር ግንባታ ሲጠናቀቅ የሁለቱን ሀገራት
ርዝመት ያለው መንገድ ይገኝበታል። አካባቢው ለተከታታይ አመታት የባለሁለት አሀዝ እድገት የገበያ ክፍተት ለመጠቀም ያደረገችው ጥረት የንግድ ግንኙነት ብሎም የኢትዮጵያን ገቢና
በጥጥና በቅባት እህል ምርት እምቅ አቅም እያስመዘገበች ነው የሚለውን መረጃ በመውሰድ ያን ያህል የጎለበት አይደለም። ዝግ የሆነው ወጪ ንግድ በከፍተኛ ደረጃ በማቀላጠፍ
ያለው በመሆኑ የአካባቢውን ምርት በሱዳን ሲሆን በሌላ መልኩ ደግሞ የህዝቡ ቁጥር ወደ ኢኮኖሚ ቢያንስ በጎረቤት ሀገር ባለሀብቶች ጎረቤታዊ ትስስሩን የበለጠ ያጠናክረዋል የሚል
በኩል በውጪ ገበያ ለማቅረብ እገዛ የሚያደርግ ዘጠና ሚሊዮን የሚጠጋ በመሆኑ ከዚሁ ጋር ውድድር ውስጥ መፈተን አልቻለም። ግምት አለ። ኢትዮጵያ በጅቡቲ ለወደብ ኪራይ
ነው። ከዚህም በተጨማሪ ከአሶሳ ሱዳን ኩምሩክ በተያያዘ “ከፍተኛ ምርት ተጠቃሚ የህዝብ የምታስገባው ገቢ ከፍተኛ ቢሆንም በተወሰነ
ተሰርቶ የተጠናቀቀው የ105 ኪሎ ሜትር ቁጥር አለ” በሚል መነሻ ግምት መሆኑን ደረጃም ቢሆን በኃይል አቅርቦት የሁለቱን
መንገድም የሁለቱ ሀገራት የመሰረተ ልማት የዴይሊ ኔሽን ዘገባ ያመለክታል። ሀገራት የገቢና ወጪ ክፍተት ለማጥበብ
ትስስር ጥረት አንዱ ማሳያ ነው። ቀደም ሲል ፕሬዝዳንት ኡሁሩ ኬኒያታ በኢትዮጵያ እንቅስቃሴ ከጀመረች ዋል አደር ብላለች።
በመተማ በኩል የተገነባው መንገድ በገዳሪፍ ያደረጉትን የሶስት ቀናት ጉብኝት ተከትሎ በአጠቃላይ ሲታይ እስከአሁን ባለው
በኩል የኢትዮጵያን ምርት በፓርት ሱዳን ወደ የኬኒያ የሀገር ውስጥ ባንኮች ወኪሎቻቸውን ናሽናል ሲሚንቶ ወደሶማሊያ ሁኔታ ኢትዮጵያ ከጎረቤቶቿ ጋር ያላት
ተለያዩ ሀገራት ለመላክ የሚያስችል ነው። በኢትዮጵያ መክፈት ይችላሉ የሚል የሁለትዮሽ የንግድ ትስስር እዚህ ግባ የሚባል አይደለም።
ሁለቱን ሀገራት በኤሌክትሪክ ሃይል ለማገናኘት ስምምነት ላይ ተደርሷል። ይህ ስምምነት ምርቱን አስገብቶ ለመሸጥ ከኤርትራ ጋር ያለው ዝግ ድንበር፣ መንግስት
የሚደረገውም ጥረት በተወሰነ ደረጃ ስኬት በኢትዮጵያ ፓርላማ በኩል ጸድቋል። ይህንንም አልባዋ ሶማሊያ ለረዥም ጊዜ ሰላም ማጣቷ፣
ደቡብ ሱዳን ገና አዲስ ሀገር መሆኗ፣ ኬኒያም
እየታየበት ነው። የኢትዮጵያ መንግስት አዎንታዊ ምላሽ ተከትሎ ቢሞክርም በሶማሊያ ወደብ በኩል ቢሆን ከኢትዮጵያ ጋር ያላት የንግድ ግንኙነት
ሱዳን ሰፊ የቆዳ ስፋት ያላት ሀገር እ.ኤ.አ በ2016 የኢትዮጵያን የባንክ ዘርፍ
ከመሆኗም በተጨማሪ ካላት የመሬት አቀማመጥ ለመቀላቀል የራሱን ዝግጅት እያደረገ መሆኑን እጅግ ደካማ መሆን ኢትዮጵያን በአጠቃላይ
አኳያ በኢትዮጵያ ከፍተኛ የኤሌክትሪክ ሃይልን የኬኒያ ኮኦ-ርፓሬቲቭ ባንክ ገልጿል። ይህንኑ
በሚገቡት የፓኪስታንና የግብጽ ደካማ አካባቢያዊ የንግድ ትስስር እንዲኖራት
የማመንጨት አቅም ያለው አባይ የሱዳንን ምድር ጉዳይ አስመልክተው ሀሳባቸውን ለኢስት አፍሪካ አድርጓል። አብዛኛው የኢትዮጵያ የኤክስፖርት
ሲረግጥ አቅሙ ይቀንሳል። ይህም በመሆኑ ጋዜጣ የገለፁት የኬኒያ መሠረታዊ ፖሊሲዎች ሲሚንቶ ምርቶች ውድድር ተሸንፎ ምርት ገቢ ከፍተኛ የጥራት እሴትን ከሚጠይቁት
በኢትዮጵያ ኤሌክትሪክ ሃይልን በማመንጨት ተንታኝ ሚስተር ጆሴፍ ሜያህ በሁለቱ ሀገራት ያደጉ ሀገራት ጋር ነው። የኢትዮጵያ አምራች
ለሱዳን ማቅረቡ በሱዳን ኤሌክትሪክ አመንጭቶ የተደረሰው ስምምነት ኬኒያ በአፍሪካ ፈጣን ለመውጣት ተገዷል። ባለሀብቶች የጎረቤት ሀገራትን የገበያ ክፍተት
መጠቀሙ በእጅጉ የተሻለና ውቴታማ የኢኮኖሚ እድገት እያሰመዘገቡ ካሉት አፍሪካ የሚያዩበት ሁኔታ የለም። እስከአሁን ድረስ
ያደርገዋል። አለም ባንክ ባቀረበው 41 ሚሊዮን ሀገራት መካከል አንዷ በሆነችው ኢትዮጵያ በተለይ መንገድን የመሰሉ መሰረተልማቶች
ዶላር ብድር ኢትዮጵያ በሱዳን አንድ መቶ ሜጋ ኢኮኖሚ መጠቀም እንድትችል የተመቻቸ አለመኖራቸው የኢትዮጵያ ምርቶች ተወዳዳሪነት
ዋት የኤሌክትሪክ ሃይልን ለማቅረብ የሙከራ ሁኔታን የሚፈጥርላት መሆኑን ገልፀዋል። ክፉኛ ጎድቶታል።
ስርጭትን ከጀመረች ዋል አደር ብላለች። ኬኒያ የምስራቅ አፍሪካ ማህበረሰብ እንደማሳያም ያህል ናሽናል ሲሚንቶ
ሱዳናውያን ወደብ አልባዋ ኢትዮጵያ ከጅቡቲ (East African Community) ተብሎ ኢትዮ-ጂቡቲ ወደሶማሊያ ምርቱን አስገብቶ ለመሸጥ
ወደብ በተጨማሪ ፓርት ሱዳንን በመጠቀም የሚጠራው የኢኮኖሚ ትስስር (Economic የኢትዮጵያና የጅቡቲ የኢኮኖሚ ቢሞክርም በሶማሊያ ወደብ በኩል በሚገቡት
ተጨማሪ ገቢን እንድትፈጥርላቸው ከፍተኛ Integration) ዋነኛ ማጠንጠኛ ሀገር ናት። ግንኙነት በዋነኝነት የተመሰረተው ከጅቡቲ የፓኪስታንና የግብጽ ሲሚንቶ ምርቶች
ፍላጎት አላቸው። ኡጋንዳን፣ ኬኒያን፣ ሩዋንዳን ያጠቃለለው ወደብ ላይ ነው። ከዘጠና በመቶው በላይ ውድድር ተሸንፎ ለመውጣት ተገዷል።
ሁለቱ ሀገራት በፖለቲካው፤ በተለይም ይህ የምስራቅ አፍሪካ ማህበረሰብ የኢኮኖሚ የኢትዮጵያ ገቢና ወጪ ምርት የሚካሄደው ይህም በቅርቡ በኩባንያው የስራ ኃላፊዎች
ከአባይ ጋር በተያያዘ የተጠናከረ ግንኙነት ላይ ትስስር ሌሎች ጎረቤት ሀገራት በጥሩ ምሳሌነት በጂቡቲ ወደብ በኩል ነው። መረጃዎቹ ለጋዜጠኞች ተገልጿል። ቬራ ፓስታም ቢሆን
እየደረሱ ነው። የመሰረተ ልማት ትስስራቸውም የሚጠቀስ ጠንካራ መሰረትን እየጣለ ነው። እስከ እንደሚያመለክቱት ከሆነ ኢትዮጵያ በጅቡቲ በተመሳሳይ መልኩ ሙከራ አድርጎ ብዙም
ካለፉበት ታሪክ አኳያ ሲታይ የተሻለ ነው ሊባል አሁን ባለው ደረጃ ሀገራቱ በንግድና በመሰረተ ወደብ ለምታገኘው አገልግሎት በየዓመቱ የ7 ስኬትን አላገኘም። ሞሶበ ሲሚንቶም በደቡብ
የሚችል ነው። የህዝብ ለህዝብ ግንኙነቱም ልማት ለመተሳሰር ያደረጉት ጥረት ሲታይ መቶ ሚሊዮን ዶላር ክፍያን ትፈፅማለች። ይህ ሱዳን ምርቱን ለማቅረብ ሞክሮ የትራንስፖርት
ቢሆን ብዙ ቢቀረውም ከድንበር ህዝቦች የተሻለ ነው ሊባል የሚችል ነው። ሀገራቱ በጋራ ሲታይ በሁለቱ ሀገራት የንግድ ግንኙነት ሚዛን ዋጋው ተወዳዳሪ ሊያደርገው አልቻለም።n
ግንኙነት ባለፈ በኩባንያዎች ላይ የተመሰረተ የኢኮኖሚ እድገትን ለማምጣት እየሰራቸው
የንግድ ግንኙነትን በማጠናከሩ በኩል ግን ካሉት ስራዎች መካከል አንዱ የጋራ የነዳጅ
እንቅስቃሴው እጅግ ደካማ ነው። ግንኙነቱ ማጣሪያን መገንባት ነው። የነዳጅ ማጣሪያው
እስከአሁንም ድረስ በድንበር አካባቢ ህዝቦች የሚገነባው ነዳጅ ኤክስፖርት እደረገች ባለችው
የታጠረ ከመሆኑም በተጨማሪ ወደ ፖለቲካዋ ኡጋንዳ ሲሆን በቀጣይም በተጠናከረ መልኩ
ግንኙነትም ያደላ ነው። የኢትዮጰያ የኢንዱስትሪ
ምርቶች በሱዳን ምድር ገበያ ሰብረው መግባት
ሀገሪቱ በኬኒያ በኩል ነዳጅ በቱቦ ወደ ውጪ
የምትልክበት ሁኔታ ይፈጠራል ተብሏል።
ያገለገሉ የተለያዩ ተሽከርካሪዎች
አልቻሉም። በአጠቃላይ ሲታይ በሁለቱ ሀገራት ሶስቱን ሀገራት አጠቃላይ የኢኮኖሚ ግንኙነት
መካከል ባለው የንግድ ግንኙነት የንግድ ሚዛኑ
ወደ ሱዳን ያደላ ነው።
በማጠናከሩ በኩል የኬኒያው ኡሁሩ ኬኒያታ፣
የኡጋንዳው ዩዋሪ ሞሶቬኔ እና የሩዋንዳው ፖል
የጨረታ ማስታወቂያ
ካጋሜ ጠንክረው እየሰሩ ይገኛሉ።
ኢትዮ ኬኒያ በባቡሩ መስመር ለመተሳሰርም በቅርቡ 1. ተጫራቾች በአካል በመገኘት መኪኖችን መመልከት የሚችሉ ሲሆን
ኢትዮጵያና የኬኒያ ኢኮኖሚያዊ በጋራ የፕሮጀክቱን መጀመር የሚያመለክት
ማንኛውም ተጫራች በጨረታው ተሳታፊ ለመሆን ለአንድ ተሽከርካሪ ብር
ግንኙነት በእጅጉ የተዳከመ ነው። ምን የመሰረት ድንጋይን አኑረዋል። ሶስቱ
አልባትም መነቃቃት ሊታይበት ይችላል ተብሎ ሀገራት ከዚህም በተጨማሪ አንዱን ሀገር 5000 /አምስት ሺህ/ በባንክ በተረጋገጠ ሲፒኦ ጨረታ ማስከበሪያ ቦንድ
የሚገመተው በሚቀጥሉት ጥቂት አመታት መጎብኘት የፈለገ ቱሪስት ሶስቱንም ሀገራት ማስያዝ ይጠበቅበታል፡፡
ውስጥ ነው። ለዚህም የሚጠቀሱት ሁለትና በቀላሉ መጎብኘት እንዲችል የሚያደርግ
ሶስት መሰረታዊ ነጥቦች አሉ፡፤ የመጀመሪያው ጋራ የቱሪስት ቪዛን (Joint tourist visa)
2. ተጫራቾች የተዘጋጀውን የጨረታ ሰነድ የማይመለስ ብር 100 /አንድ
ሁለቱን ሀገራት በኤሌክትሪክ ሃይል ለማገናኘት እንዲተገበር አድርገዋል። ይህም ስምምነት መቶ/ በመግዛት የሚፈልጓቸውን የመኪኖች ዓይነት፣ ሰሌዳ ቁጥር እና
እየተደረገ ያለው ጥረት ነው። ከኢትዮጵያ የቱሪስት ሀገር የሆነችው ኬኒያ ለሩዋንዳና የሚገዙበትን ዋጋ በመጥቀስ የጨረታ ሰነዱን በሰም በታሸገ ኢንቨሎፕ
መንጭቶ ለኬኒያ የሚቀርበው የኤሌክትሪክ ለኡጋንዳ እንድትተርፍ የሚያደርግ ይሆናል።
ኃይል ማስተላለፊያ መስመርን ለመገንባት የምስራቅ አፍሪካ ማህበረሰብ የሆኑት አባል እስከ ሚያዚያ 22 ቀን 2006 ዓ.ም ከቀኑ 5 ሰዓት ድረስ ማቅረብ ይችላሉ፡
የአፍሪካ ልማት ባንክና የአለም ባንክ ሰፊ ሀገራት የጋራ የመገበያያ ገንዘብን ለመጠቀምም ፡ ጨረታውም በዕለቱ በ8 ሰዓት ተጫራቾች ወይም ሕጋዊ ወኪሎቻቸው
የብድር እገዛን አድርገዋል። በዚህ ፕሮጀክት ጥረትን እያደረጉ ነው። የሁሉም አባል ሀገራት በተገኙበት ይከፈታል፡፡
እውን መሆን የአለም ባንክ 654 ሚሊዮን የሁለትዮሽን የንግድ ልውውጥ መጠንም
ዶላር እንደዚሁም የአፍሪካ ልማት ባንክ ደግሞ በከፍተኛ ደረጃ እያደገ ነው። ለምሳሌ የኡጋንዳ 3. አንዱ ተጫራች ባቀረበው ዋጋ ላይ ተንተርሶ ዋጋ መስጠት ክልክል
338 ሚሊዮን ዶላር ፈቅዷል። ይህ 500 ኪሎ እና የኬኒያ አመታዊ የንግድ ልውውጥ መጠን ነው፡፡
ቮልት እና 1040 ኪሎ ሜትር ርዝመት ያለው ወደ አንድ ቢሊዮን ዶላር እየተጠጋ ነው።
4. በጨረታው ለሚሸነፉ ተወዳዳሪዎች ያስያዙት ሲ.ፒ.ኦ. ሲመለስላቸው
የአሌክትሪክ ማስተላለፊያ መስመር ለኬኒያ ኢትዮጵያ የዚህ የምስራቅ አፍሪካ
በመጀመሪያው ዙር እስከ 4 መቶ ሜጋ ዋት ማህበረሰብ አባል ሀገር አይደለችም። ያላት ለአሸናፊዎች ከግዥው ክፍያ ታሳቢ ይሆናል፡፡
የኤሌክትሪክ ኃይልን የማቅረብ አቅም አለው። የኢኮኖሚ ግንኙነትም እዚህ ግባ የሚባል 5. የጨረታ አሸናፊዎች ለሚገዟቸው መኪኖች ማንኛውንም የመንግሥት
ይህ የኤሌክትሪክ ሃይል ግንኙነት መቶ አይደለም። እነዚህ ሀገራት እርስ በእርሳቸው
ሚሊዮን ዶላር እንኳን መሙላት ያልቻለውን ካላቸው የኢኮኖሚ ትስስር አኳያ ሲታይ
ታክስና የስም ማዛወሪያ ወጪ ሙሉ በሙሉ ይሸፍናሉ፡፡
የሁለቱን ሀገራት የሁለትዮሽ የንግድ ግንኙነት ኢትዮጵያ ገለልተኛ ሀገር ትመስላለች። ከጎረቤት 6. የጨረታ አሸናፊዎች ያሸነፉበትን የመኪና ዋጋ ከፍለው በ7 የስራ ቀናት
በከፍተኛ ደረጃ እንዲጨምር ያደርገዋል። እስከ ሀገራት መካከል ሶማሊያ መንግስት አልባ ሀገር ውስጥ ማንሳት አለባቸው፡፡ ይህ ሳይሆን ቢቀር ያስያዙት ገንዘብ ለድርጅቱ
አሁን ባለው ሁኔታ የሁለቱ ሀገራት የንግድ ናት፣ ሱዳን ዋነኛ ግንኙነቷ ከተለያዩ የአረብ
ግንኙነት መጠን በዓመት 54 ሚሊዮን ዶላር ሀገራትና ከሰሜን አፍሪካ ሀገራት ጋር ነው፣ ገቢ ሆኖ ጨረታው ይሰረዛል፡፡
ብቻ መሆኑን የ2012 የንግድ ልውውጡን ኤርትራ በፖለቲካም ሆነ በኢኮኖሚ ዝግ የሆነች 7. ድርጅቱ የተሻለ መንገድ ካገኘ ጨረታውን ሙሉ በሙሉ ወይም በከፊል
ጠቅሶ ኢስት አፍሪካን ጋዜጣ ባሰራጨው ሀገር ናት፣ ደቡብ ሱዳን አዲስ ሀገር ከመሆኗም የመሰረዝ መብቱ የተጠበቀ ነው፡፡
ዘገባ ገልጿል። እንደዘገባው ከሆነ በ2012 በተጨማሪ የቅርብ ጊዜ አዝማሚዎች
ሁለቱ ሀገራት 54 ሚሊዮን ዶላር የሚያወጣ እንደሚያሳዩት ከሆነ ሀገሪቱ ኢኮኖሚ ግንኙነቷን
የሁለትዮሽ የንግድ ልውውጥን ያደረጉ ሲሆን የበለጠ እያጠናከረች ያለችው ከምስራቅ አፍሪካ ለበለጠ ማብራሪያ በስልክ ቁጥር 0913 92 77 58፣ 0911 41 41
ከዚህም ውስጥ ኢትዮጵያ ወደ ኬኒያ መላክ የኢኮኖሚ ማህበረሰቡ አባል ሀገራት ከሆኑት 72፣ 0113 72 26 37 ይደውሉ፡፡
የቻለችው 4 ሚሊዮን ዶላር የሚያወጣ ሸቀጥን ኬኒያና ኡጋንዳ ጋር ነው። ኢትዮጵያ ከኬኒያ፣
ብቻ ነበር። ቀሪው 50 ሚሊዮን ዶላር ከኬኒያ ከደቡብ ሱዳን፣ ከሱዳንና ከጅቡቲ ጋር በመሰረተ
አድራሻችን፤ ሬይንቦ የመኪና ኪንይና የአስጎብኚ አገልግሎት ኃ.የተ.የግል ማኅበር
ወደ ኢትዮጵያ የተላከ የምርት መጠን ነው። ልማት ለመተሳሰር ከምታደርገው ጥረት
የሁለቱ ሀገራት የእርስ በእርስ ውጪ በንግድ ግንኙነት በኢንቬስትመንት፣ ሣር ቤት ግቢ ውስጥ ከፑሽኪን አደባባይ ወደ በስራተ ገብርኤል በሚወስደው
የንግድ ልውውጥ እጅግ ደካማ ነው ተብሎ በፋይናንስ ተቋማት ትስስርና በመሳሰሉት መንገድ መታጠፊያ ላይ እንገኛለን፡፡
የሚጠቀስ ቢሆንም፤ የኬኒያው ፕሬዝዳንት ያላት ጎረቤታዊ ግንኙነት እዚህ ግባ የሚባል
ኡሁሩ ኬኒያታ በቅርቡ በኢትዮጵያ ጉብኝት አይደለም። አብዛኞቹ የኢትዮጵያ ባለሀብቶችና
ብዙዎች በኢትዮጵያ ቴሌቭዥን እሁድ መዝናኛ

ላይ በሚተላለፈው “ዳና” ድራማ ውስጥ ባለው ገፀ-
ባህሪይው በቀላሉ ያስታውሱታል። ከ48 በላይ የሆኑ
የመድረክ ተውኔቶችን እና በርካታ የቲቪና የሬዲዮ
ድራማዎችን የሰራው አርቲስት ተስፉ ብርሃኔ
የዛሬው የመዝናኛ እንግዳችን ነው።
በአሸናፊ ደምሴ
“የንጉስ ገፀ-ባህሪን ተላብሼ መተወን እፈልጋለሁ”

አርቲስት ተስፉ ብርሃኔ
ሰንደቅ፡- በፕሮፌሽናል መድረክ ሁለት ሰዎች ያለፍነው። እነሙናዬ መንበሩ፣ እነሃይማኖት አለሙ፣
የመጀመሪያ ስራህና አጀማመርህ ምን ይመስላል ፍቃዱ ተ/ማርያም እነወለላ አሰፋ፣ ከእነ
ሰንደቅ፡- የሚታወስህ ከሆነ እስከዛሬ
ከሚለው ጥያቄ ብንጀምርስ? ኩንዬ ሁሉ ጋር መስራቴ እድለኛ መሆኔን
በፕሮፌሽናል መድረኮች ላይ ምን ያህል ቴአትሮችን
ተስፉ፡- ስራዬን የጀመርኩት በዚሁ የሚያሳዩ ናቸው። ግን በጣም የሚቆጨንና
ሰርተሃል?
በሀገር ፍቅር ቴአትር ቤት ውስጥ ነው። የምናፍቀው ከተፈሪ አለሙ እና ከኤልሳቤጥ
ተስፉ፡- አሁን በመጨረሻ መድረክ
የመጀመሪያ ስራዬ የነበረውም የፋዘር መላኩ ጋር እስካሁን አለመስራቴ ነው።
ላይ እየሰራሁት ያለውን “የጉድ ቀን”ን
(ተስፋዬ አበበ) ድርሰትና ዝግጅት በሆነው አንድ ቀን ተሳክቶ ከነዚህ ትላልቅ ተዋንያን
ጨምሮ ወደ 48 ቴአትሮችን ሰርቻለሁ።
“ሕይወት በየፈርጁ” የተሰኘ ተውኔት ነው። ጎን እንደምቆም ተስፋ አለኝ።
ሰንደቅ፡- የመድረክ ቴአትሮችን ትሰራለህ፤
ሰንደቅ፡- ከሀገር ፍቅር መድረክስ ሰንደቅ፡- ከትወናውና ከዝግጅቱ በተጨማሪ
የቲቪ ድራማዎችን ትሰራለህ፤ ፊልሞችንም እንዲሁ
በፊት የሙከራ ጊዜህን የሰራህባቸው መድረኮች ድርሰት መፃፉስ ላይ እንዴት ነህ?
ለመሆኑ የጊዜ አጠቃቀምህ እንዴት ነው?
ይታወሳሉ? ተስፉ፡- የሚገርምህ ነገር የፅሁፍ
ተስፉ፡- አዎ! ብዙ ጊዜ በተለያየ
ተስፉ፡- ተወልጄ ያደኩት መርካቶ ስራዎች እጄ ላይ አሉ። ነገር ግን አንድ ፅሁፍ
ምክንያት ሁሉም ሰው ወደራሱ ስራ ነው
አካባቢ ነው። ይህም በመሆኑ ተ/ሃይማኖት ተሰርቶ ቶሎ ከእጅህ መውጣት አለበት።
የሚያተኩረው። እኔ በተቻለኝ መጠን ጊዜዬን
ቤተ-ክርስቲያን ውስጥ ምከሃ ደናግል በተለይ አጫጭር የመድረክ ስራዎችና የቲቪ
በአግባቡ ለመጠቀምና ለመስራት እየሞከርኩ
መንፈሳዊ ወጣቶች ማህበር በሚባል የሰንበት ስራዎችን ሰርቻለሁ። ከዚህ ውጪ ግን
ነው። ያም ሆኖ በጣም ከባድ ጊዜ እንደሆነ
ትምህርት ቤቱ ክበብ ውስጥ ቴአትር እሰራ የመድረክና የፊልም ያለቁ ፅሁፎች በእጄ ላይ
ይሰማኛል። ግን ከልጅነቴ ጀምሮ በምወደው
ነበር። ከዚያም በከፍተኛ ሁለተኛ ደረጃ አሉ። ነገር ግን ቆይ ዛሬ ቆይ ነገ እያልኩ
ሙያ ውስጥ በመኖሬ እያጣጣምኩ እየሄድኩ
ትምህርቴ ወቅት በከፍተኛ 7 ት/ቤት ሳለሁ ጊዜ አጣሁ በዚህ መሃል ታናሽ ወንድሜ
ነው ብዬ ማለት እችላለሁ።
ቴአትር እንሰራ ነበር። ያኔ የቀይ መስቀል ሚሊዮን ብርሃኔ “የፈጣሪ ያለህ” የተሰኘ
በዓል ሲከበር ለተማሪው ቴአትር ስንሰራ ሰንደቅ፡- ከሰራሃቸው ገፀ-ባህሪያት ድርሰቱን በፊልም ይዞ ሲመጣ ለእርሱ
ለካ ቴአትሩ የጋሽ ተስፋዬ አበበ ነበር። እኛ የማትረሳው ይኖራል? ቅድሚ ሰጥቻለሁ። ተስፋ አለኝ በሚቀጥሉት
አላወቅንም። ይህ ለኔ ከመንፈሳዊ ተውኔቶች ተስፉ፡- ምን አስባለሁ መሰለህ፤ ይህን አንድና ሁለት አመታት ውስጥ የራሴን ስራ
ወደአለማዊ ስራዎች የተሸጋገርበት ስራዬ ገፀ-ባህሪይ በዚህ ምክንያት አልረሳውም ፕሮዲዩስ አደርጋለሁ።
ነበር። ከተመልካች ያገኘነው ምላሽ ጥሩ ወይም ለኔ ልዩ ነው ለማለት መስራት ማቆም
ሰንደቅ፡- እስቲ ደግሞ ስለ “ዳና” ድራማ
ስለነበር በመቀጠል ወደፋዘር ቤት ገብቼ ያለብኝ ይመስለኛል። እስካሁን ባለውም ቢሆን
እናውራ፤ “ዳና” ላይ የዘዉዱን ገፀ-ባህሪይ
ቴአትርን መማር ጀመርኩ። የሚገርምህ እዛ የሚመጡት ከዚህ ቀደም ያልተጫወትኳቸው
እንደተመልካች ስታየው ምን ይሰማሃል?
ለመግባት 14 ተፈታኞች ተወዳደረን ነው አዳዲስ ገፀ-ባህሪያት በመሆናቸው አንዱን
ተስፉ፡- እውነቱን ለመናገር አሁን
ብቻ መምረጥ ይከብደኛል። ለኔ የመጨረሻው
-አሁን ብዙ ጊዜዬን እየወሰደብኝ ነው።
ስራ የመጨረሻው ፈተናዬ ነው። ግን አዲስ
የዘውዱን አይነት ገፀ-ባህሪይ ተጫውቼ
ስራ ሲመጣ ደግሞ እርሱ አዲሱ የመጨረሻ
ለኔ የመጨረሻው ስራ የመጨረሻው ፈተናዬ ይሆናል ማለት ነው።
አላውቅም። ግን ገና ፅሁፉ ሲሰጠኝ
ነው ብዙዎቹ ተመልካቾች ስለገፅባህሪው
ሰንደቅ፡- መልካም! እስካሁን በተለያዩ የሚሰማቸው ስሜት የሚሰማኝ። በጣም
መድረኮች ላይ ከተለያዩ ዕውቅ ተዋንያን ጋር
ፈተናዬ ነው። ግን አዲስ ስራ ሲመጣ ተውነሃል። ወደፊት ከእገሌ ጋር ብሰራ ብለህ
የሚያሳዝነኝ ገፀባህሪይ ነው። ባይገርምህ
ቀጣይ ክፍል ከመቅረፃችን በፊት ያለፉትን
የምትናፍቀው ሰው አለ? ክፍሎች ማየት አዘወትራለሁ። ለምን?
ተስፉ፡- አይገርምህም እኔ በጣም መሰረታዊ የሆነውን ባህሪ0የመጀመሪውን
ደግሞ እርሱ አዲሱ የመጨረሻ እድለኛ ልጅ ነኝ። ማለት ልጅ ሆኜ በቲቪ ምዕራፍ አጠናቀን ስናቆም ብዙ መልዕክት
አያቸው ከነበሩ ሰዎች ጋር የመተወን ከተለያዩ ቦታዎች ደርሰውኛል። በተለይ ደግሞ
አጋጣሚውን አግኝቻለሁ። ቴአትር ጀምሬም በአረብ አገራት፣ በአውሮፓና በአሜሪካ ያሉ
ፈተናዬ ይሆናል ማለት ነው ትልቅ ከሆኑ ተዋንያን ጋር አብሬ የመተወን
አጋጣሚውን አግኝቻለሁ። ከአብራር አብዶ ፣
ተመልካቾች በትኩረት ነው የሚከታተሉት፤
ይህንንም ከሚያደርሱኝ መልዕክት መመልከት
በገፅ 15
አንዳንድ
በመስከረም አያሌው
እይታዬን ከማጣቴ በፊት ማየት ለጠቅላላ እውቀት

• ስትራስበርግ ውስጥ የሚገኘው Notre Dame Cathedral የተሰኘው ካቴድራል
የምፈልጋቸው ግንባታ የተጀመረው እ.ኤ.አ በ1015 ሲሆን እስከ 1439 ዓ.ም ድረስ ግንባታው
አልተጠናቀቀም ነበር። በመሆኑም ግንባታው 424 ዓመታትን ፈጅቷል።
የስድስት አመቷ ሞሊ ከቀናት በአንዱ የአይኗ እይታ እንደሚቋረጥ ተነግሯታል። ከወላጆቿ
• በእንግሊዝ ውስጥ የሼክስፒር ቴአትሮች በተፃፉበት ወቀት ሴቶች መድረክ ላይ
በወረሰችው የዘር ችግር ምክንያት መቼ እንደሆነ ባታውቅም በቅርብ ቀናት ውስጥ የአይን ብርሃኗን
እንዲወጡ ስለማይፈቀድላቸው ሁሉም የሼክስፒር የቴአትር ድርሰቶች የተፃፉት ወንዶች
እንደምታጣ ተነግሯታል። በመሆኑም ህይች ታዳጊ ወደ አይነ ስውራን ጎራ ከመቀላቀሏ በፊት ማየት
እንዲተውኑባቸው ተደርገውነበር።
የምትፈልጋቸውን ነገሮች ዘርዝራለች። እነዚህን ማየት የምትፈልጋቸውን እና ትዝታ ለማቆየት
• Leeuwarden የምትባለው የደች ከተማ በ225 የተለያዩ መንገዶች ልትፃፍ
የምትፈልጋቸውን ቦታዎች ለማዳረስ ጥረት እያደረገች ነው። ሞሊ ለንደንን፣ አውስትራሊያን እና
ትችላለች።
የግብፅን ፒራሞዶች የመጎብኘት ሀሳብ እንዳላት ዘርዝራለች።
• ሰጎን ለምግብ መንሸራሸር እንዲረዳው ጠጠሮችን ይመገባል። ጠጠሮቹም
በመንግስት ስራ ላይ የተሰማሩት የ27 አመቱ አባቷ ቤንት እና የ26 ዓመቷ እናቷ ኤቭ
ምግቡን በመፍጨት እንዲብላላ ያደርጋሉ።
የልጃቸውን ፍላጎት ሁሉ ለማሟላት የሚያስችል አቅም ባይኖራቸውም የቻሉትን ያህል ጥረት
• በአማካይ እድሜ ላይ የሚገኝ አንድ ሰው የራስ ቆዳ ላይ 100ሺ ፀጉሮች
በማድረግ ላይ ይገኛሉ። “የልጃችን ሁኔታ ልብ የሚነካ ነው። ሞሊ ተስፈኛ ልጅ ናት። የእርሷን
ይገኛሉ።n
ፍላጎት ግማሹን እንኳ ማሟላት እንደማልችል አውቃለሁ። ነገር ግን ልጃችን የማይረሳ ትውስታ
እንዲኖራት የቻልነውን ሁሉ እናደርጋለን” ብሏል። ሞሊ እየሆነ ባለው ነገር ምንም አይነት
መበሳጨት እየተሰማት እንዳልሆነ እና በዙሪያዋ ያለውን አለም በጣም እንደምታፈቅር የተናገሩት
አባቷ፣ የልጃቸውን ፍላጎት ለማሟላት የገቢ ማሰባሰቢያ ዝግጅት በማዘጋጀት ላይ መሆናቸውን
ዴይሊ ሜል ዘግቧል።n ማዕበሉ ብቻ ይለፍ
ጋብሮቮው እና ልጁ ጀልባቸውን እየቀዘፉ ሲዝናኑ ከፍተኛ ማዕበል ይነሳል።
ማዕበሉ ጀልባይቱን ሽቅብ አጉኖ ቁልቁል ሲመልሳት የተመለከተው አባትም በሁኔታው
የዘመን ግጭት ተደናግጦ “አምላኬ ሆይ! ከዚህ መከራ ካወጣኸኝ የጀልባዬን ተራዳ የሚያክል ሻማ
አበራልሃለሁ” ሲል ይሳላል።
“ብዙ ጊዜ ሴቶች ገንዘብ ይወዳሉ
ለባለብዙ ነዋይ ቶሎ እሺ ይላሉ” በፍራቻ ተውጦ ጭብጥ ብሎ ተቀምጦ የነበረው ልጅ ይህንን ሲሰማ ተገርሞ
ሲል ሰምቼ “አባዬ! ሻማ ሰሪዎች ተራዳ የሚያክል ሻማ ይሰራሉ እንዴ?” በማለት ቢጠይቀው
ፍቅርን ቸል አልኩት፤ ተዘጉ በሮቼ። አፍህን ዝጋ አንተ ክልፍልፍ! ማዕበሉ ይለፍ እንጂ ሌላውን በኋላ እናስብበታለን” አለው
ከዚያም.. . ይባላል።n
የጉብዝናዬን ጊዜ ጎጆዬን ስሰራ
ቁሳቁስ ሳከማች ቋሚ ቅርስ ሳፈራ
ወጣትነቴን ሸኘሁት
አፍላነቴን አጣሁት
ዛሬ! እግዜርን ማቄል
ሁሉም ሞልቷል አንዱ ገጠሬ ከአያ ሚንዮ ብድር ይጠይቃል። ብዙ ከተከራከሩ በኋላ ዘጠኝ
እቤቱም ተሰርቷል በመቶ ወለድ ሊከፍል ተስማምቶ ውሉ እየተረቀቀ ሳለ ገጠሬው፤ “ይህን አይነት ውል
ቆነጃጂቶቹ ግን - ኢኮኖሚው ሲያድግ ታይቶም ተሰምቶም አይታወቅ። አያ ሚንዮ ዘጠኝ በመቶ ወለድ ሲያስከፍሉ እግዜርን
የአቋም ለውጥ አረጉ እንኳ አይፈሩም? ቢላቸው “ ምን ያስፈራኛል ወዳጄ? እግዜር ዘቅዝቆ ከላይ ወደታች
“ፍቅርን ከሰጠ፣ ገንዘብም ባይኖረው ሲመለከት ዘጠኝዋ ስድስት ስለምትመስለው የሚያቀያመን ነገር አይኖርም” አሉት።
ትዳረስ - የሚያምረው
ቀልዶች ከጋብሮቭ ምድር - ከአረፈአይኔ ሐጎስn
ካቻ ጋር ሲሆን ነው”
ሲሉ ደነገጉ።
እኔስ?
የጭን ስር ብሌኖች - በእስጢፋኖስ በፈቃዱn
12
ሕግ
በኪዳኔ መካሻ (የሕግ ባለሙያ)

Kidane1983@yahoo.com
የሃይማኖት ነክ ስራዎች
የቅጂ መብቶች
- ሃይማኖታዊ ይዘት ያላቸው ስራዎች የቅጂ መብት በአዋጁ እንዴት ይታያል?
- ያለ ባለቤቱ ፍቃድ ማሳተም አለመከልከሉ የቅጂ መብትን ሌላ ሰው እንዲጠቀም መፍቀድ ማለት ነው፤
- በመፅሔት፣ በጋዜጣ እና በመፅሐፍ የወጡ ስራዎች የሚኖራቸው የቅጂ መብት ጥበቃ ይለያያል?
- በአለቃ አያሌው ታምሩ ወራሾችና በአንድ አሳታሚና ማተሚያ ቤት መሀከል እስከ ሰበር የደረሰው የቅጂ መብት ጥሰት ክርክር በምን ተቋጨ?
እንዴት ናችሁ ሰላም ነው? አለን። ሲቃወም። በፍሬ ነገሩ ላይ ደግሞ ሟች ስራውን ሰበር ሰሚ ችሎት የአሳታሚውና የአታሚውን ክስ ተከሳሾች ካነሱአቸው የመከራከሪያ ነጥቦች
ባለፈው ሳምንት ስለ ቅጂና ተዛማጅ መብቶች የማሰራጨት መብታቸውን አልጠበቁም። አቤቱታ መርምሮ ለሰበር ያስቀርባል ካለ አንዱ ሟቹ ስራቸውን እንዳይባዛ ወይም
ጥበቃ አዋጅ አንስተናል። የቀይ ሽብር ሰማዕታት ስራዎቹ በቤተክርስቲያኒቷ አውቀት ላይ በኋላ የአለቃ አያሌው 9 ወራሾች በተጠሪነት እንዳይሰራጭ አልከለከሉም ስለዚህ በመፅሐፍ
ሐውልት ላይ ተነስቶ የነበረ እስከ ፌ/ጠ/ፍ/ቤት ስለተመሰረቱ አለቃ የስራው አመንጪ ቀርበው መከራከሪያቸውን እንዲያቀርቡ አዞ መልክ አሳትመን በማሰራጨታችን የቅጂ
ሰበር ሰሚ ችሎት የደረሰ ክርክርና የተሰጠውን እንደማይባሉ ስራው ወጥ /ለመጀመሪያ ጊዜ የፅሁፍ መከራከሪያ ያቀረቡ ሲሆን፤ የግራ መብት ጥሰት አልፈፀምንም የሚል ነው።
ውሳኔ ተመልክተናል። ዛሬ ደግሞ የሟቹን የቀረበ/ ባለመሆኑ የሕግ ጥበቃ እንደሌለው ቀኙን የፅሁፍ ክርክሮች መርምሮ በሰ.መ.ቁ ለዚህ ክርክራቸው መነሻ ያደረጉት
የአ/አ/ተ/ቤ/ክ መምህር ሊቀ ሊቃውንት አያሌው ሟች የጀመሩትን የሃይማኖት ትምህርት 68369 ጥር 4 ቀን 2004 ዓ.ም በዋለው የአዋጁን አንቀፅ 13 ሲሆን፤ የቅጁ ኢኮኖሚያዊ
ታምሩን ስራዎች ካሳተመ አታሚና አሳታሚ ለህዝብ በማሰራጨታቸው አቶ ሳሙኤል ሊከሰስ ችሎት ውሳኔ ሰጥቷል። ውሳኔው የፌ/ጠ/ፍ/ መብቶች ሥራውን ማባዛት ብሮድካስት
ወራሾች መካከል በቅጂ መብት ዙሪያ እስከ አይገባም ብለዋል። ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት ውሳኔዎች ቅፅ 13 ላይ ማድረግ ወይም ሥራን በሌላ መንገድ
ሰበር የደረሰ ክርክር እና የሰጠውን የመጨረሻ ሁለተኛ ተከሳሹ ሆራይዘን ማተሚያ ታትሞ ወጥቷል፤ ሙሉውን ማንበብ የፈለገ የማሰራጨት መብትን ለስራ አመንጪው
ውሳኔ እናነሳና ሕጉንም እንመለከታለን። ቤት ደግሞ ምንጩ የአለቃ አያሌው ታምሩ ገፅ 576 ላይ ያገኘዋልና ወደዚያ መርቼዋለሁ። ወይም ለሥራው ባለቤት በራሱ የመስራት
መሆኑ በመገለፁ ሊጠየቅ እንደማይገባ የመጨረሻውን ውሳኔ ከማየታችን በፊት ሌሎች እንዲሰሩት የመፍቀድ መብቱን ቢሰጥም
1. ሃይማኖታዊ ስራዎችና የቅጂ መብት የሠራተኞችን ፍቃድ መጠየቅ ያለበት 1ኛ በክርክሩ ላይ የተነሱ አበይት የሕግ ነጥቦችን የሥራ አመንጪውን ስም እስከጠቀሰ ድረስ
ሟች የአለቃ አያሌው ታምሩ ተከሳሽ አታሚው እንጂ አታሚው ስራው እናንሳ። የማባዛት ብሮድካት የማድረግ ወይም ለህዝብ
(ነፍሳቸውን ይማርና) የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ የሟች ፈጠራ መሆኑን ማስረጃ አለመቅረቡን የማሰራጨት መብቱ የሥራው አመንጪ ወይም
ተዋህዶ ቤ/ክ አስተምህሮቶች ላይ የጠለቀ በራሱ አነሳሽነት ያለማተሙንና የሟች ስራ 2. ሃይማኖታዊ ስራዎች የፈጠራ ስራዎች ናቸው? የቅጅ ባለመብቱ መሆኑን በቅጅው ላይ በግልፅ
እውቀት የነበራቸው ሊቀ ሊቃውንት ነበሩ። መሆኑን ስለማያውቅ የቀረበበት ክስ ውድቅ በቅጅና ተዛማጅ መብቶች ጥበቃ አወጅ የተጠቀሰ ነገር ከሌለ የቅጂ መብት ባለቤቱ
በርካታ ሃይማኖታዊ ስብከቶችን፣ ትምህርቶችን እንዲሆን ጠየቀ። ቁጥር 410/96 በአንቀፅ 2(ለ) የቅጅ መብት ሌሎች እንዳያሰራጩ እንዳይባዙ መከልከል
አስተያየቶችን በመስጠት ይታወቃሉ። እኚህ ሊያመነጩ የሚችሉ ሥራዎች የሥነ ጽሁፍ እንደማይችል የተቀመጠው ድንጋጌ ነው።
ሰው ታዲያ በርካታ ስራዎቻቸውን ብቻ ሳይሆን ከ/ፍ/ቤት ምን ወሰነ፡- የኪነጥበብ እና ሳይንሳዊ መስኰች ውጤቶች ይሁን እንጂ ይህ ድንጋጌ አላማው
ሕጋዊ ወራሾቻቸው የሆኑ ዘጠኝ ልጆችን ክሱ የቀረበለት የፌ/ከ/ፍ/ቤት የዘጠኙን ሲሆኑ በተለይ ብሎ ከዘረዘራቸው ሥራዎች ለህዝብ መረጃ ለመስጠት አገልግሎት
ትተው ነበር ያለፉት። የአለቃ አያሌው ወራሾችና የሁለቱን ተከሳሾች ውስጥ አንዱ የሃይማኖት ስብከቶች (Sermons) የሚባዙና የሚሰራጩ ስራዎችን ባለመብቱ
አለቃ አያሌው ታምሩ ከሞቱ ‘ትምህርተ ክርክር መርምሮ ሁለተኛ ተከሳሽ የሆነውን ናቸው። ስለዚህ ከሃይማኖታዊ ስራዎች በተለይ እስካልከለከለ እንደተፈቀዱ ለመግለፅ ነው።
ሃይማኖት’ የሚል መፅሐፍ ተዘጋጅቶ ገበያ ላይ ሆራይዘን ማተሚያ ቤትን ከክሱ ነፃ ሲያደርግ ስብከቶች እንደ ፈጠራ ስራ የሚቆጠሩ ሲሆን፤ የሥራዎቹ አይነትም በአንቀፅ 13(1) ላይ
ይውላል። አሳታሚው አቶ ሳሙኤል ኃይሉ 1ኛ ተከሳሽ አቶ ሳሙኤል ግን ያቀረበውን የቅጅ መብት ጥበቃ ለማግኘት በአዋጁ አንቀጽ ተወስኖ የተመለከተ ሲሆን “… በወቅታዊ
የተባሉ ግለሰብ ሲሆኑ፤ አታሚው ደግሞ መከራከሪያዎች ባለመቀበል የቅጂ መብት ጥሰሀል 6(1) ወጥ (ኦርጅናል) የሆነ የሥራ አመንጪው የኢኰኖሚ የፖለቲካ ወይም የሃይማኖት
ሆራይዘን ማተሚያ ቤት የተባለ የግል ድርጅት መፅሐፍ መታተሙ ይቋረጥ የታተሙትም የአእምሮ ፈጠራ ሥራውን በመፍጠሩ ብቻ ጉዳዮች ላይ በጋዜጣ በመፅሔት የወጡ
ነበር። መፅሐፍ የያዘው የሟችን ፅሁፎች፣ ይወገዱ ከመፅሐፍ ሽያጭ የተገኘው ብር ስልሳ ጥበቃ ያገኛል። ሌሎች ሃይማኖታዊ ይዘት ወይም ተመሳሳይ ባህሪ ኖሮአቸው ብሮድካስት
በጋዜጣና በመፅሔቶች ላይ የወጡ ቃለ ሺህ እና ወራሾች ላይ ለደረሰ የህሊና ጉዳት ብር ያላቸው ሥራዎችን በተመለከተ በመጣጥፍ የተደረጉ መጣጥፎችን በሌላ ጋዜጣ ወይም
መጠይቆች፣ መጣጥፎችን፣ ከሟች የመንፈቅ መቶ ሺህ በድምሩ አንድ መቶ ስልሳ ሺህ ካሳ መልክ በአንቀፅ 2(30) (ሀ) ላይ ለተወሰነ ክፍል መፅሔት ማባዛትን በብሮድካሰቲንግ ወይም
መታሰቢያ ፖስተር ላይ የወጣ የሽፋን ስዕልና እንዲከፈል ወሰነበት። የሚደረግ መልዕክት አዘል ንግግር ወይም በሌላ መገናኛ ብዙሃን ለህዝብ ማድረስን”
የሐዘን መግለጫ ግጥሞችን ያካተተ ነበር። ሌላ በቃል የቀረበ ስራ በሚለው ስር ሊወድቁ በሚል ሌላ ሰው ባለመብቱ በግልፅ ካልከለከለ
አለመግባባቱ የተከሰተው አሳታሚውም ሆነ ዘጠኙ ወራሾችም 1ኛ ተከሳሽም ይግባኝ ጠየቁ፡- ስለሚችሉ ወጥ ከሆኑ የፈጠራ ስራ በመሆናቸው ሊያባዛ ወይም ሊያሰራጭ የሚችልበትን ሁኔታ
አታሚው አለቃ አያሌው ታምሩ ባይኖሩም ለማ ለፌ/ጠ/ፍ/ቤት። የአለቃ አያሌው ወራሾች የቅጅ መብት ጥበቃ ይደረግላቸዋል። ለይቶ አስቀምጦታል። ሆኖም ግን ሥራዎቹ
የፈጠራ ስራዎቻቸውን ለማሳተም ከዘጠኙ 2ኛ ተከሳሽ የነበረው ማተሚያ ቤቱ ነፃ መባሉ የፌ/ጠ/ፍ/ቤት ሰበር ሰሚ ችሎት በመፅሐፍ ወይም በሌላ መልክ የወጡ የፈጠራ
ወራሾቻቸው ፍቃድ ባለመጠየቁ ነው። አለአግባብ ነው የሚል ይግባኝ ሲያቀርቡ 1ኛው በመነሻችን ላይ ያነሳነውን ክርክር ሲወስን ስራዎች ከሆኑ “ያለደራሲው ወይም ያለ
ተከሳሽ የመፅሐፍ አሳታሚ አቶ ሳሙኤል በስራ በሰጠው ትንተናም ሟች አለቃ አያሌው አሳታሚው ፍቃድ በማንኛውም መንገድ ማባዛት
ዘጠኙ ወራሾች ከሰሱ፡- ፍ/ቤት የቅጅ መብት ጥሰሃል ኃላፊ ነህ መባሌ “የኦርቶዶክስ ቤ/ክ አገልጋይ በነበሩበት ጊዜ ማሰራጨት ክልክል ነው” ተብሎ በለመድነው
የሟች የአለቃ አያሌው ታምሩ አለአግባብ ነው አሉ። ፍ/ቤቱ የ1ኛ ተከሳሽ ስለሃይማኖቱ የሰጡትን አስተያየት ማንም መልክ አለመቀመጡ የቅጂ መብት ጥበቃውን
ወራሾች ያለ ፍቃዳችን የአባታችን የፈጠራ የአቶ ሳሙኤልን ይግባኝ አያስቀርብም ብሎ ሰው ለማሳተም የሚችልበት አግባብ አለ ወይስ የሚያሳጣው አይደለም። በተጨማሪም በጋዜጣ
ስራዎች ‘ትምህርተ ሃይማኖት’ በሚል ርዕስ ሲሰርዘው የአለቃ አያሌውን ወራሾች ይግባኝ የለም?” ብሎ በመጠየቅ ከሃይማኖት ስብከት በመፅሔት ወይም ተመሳሳይ ባህሪ ባላቸው
ታትመው ለገበያ ወለዋል። ከአባታችን በውርስ ደግሞ በመቀበል ማተሚያ ቤቱ በከ/ፍ/ቤት ውጨ ያሉ ሌሎች ሃይማኖት ነክ ስራዎች ማሰራጫዎች የወጡ ስራዎችን ለሚመለከት
በስራዎቹ ላይ ያገኘነው የቅጂ መብቶት ነፃ የተባለው ከሕግ ውጭ ነው በአንድነትና ያላቸውን የመብት ጥበቃ የሚያስረግጥ ትርጓሜ ባለቤቱ በግልፅ ያለፍቃዱ እንዳይሰራጩ
ተጥሰዋል። ጥሰቱን የፈፀሙት አሳታሚው በነጠላ ከአቶ ሳሙኤል ጋር የሟችን ስራ ከነ ሰጥቷል። ለጥያቄው መልስ ሲሰጥም “…ሐሳቡ ባይከለከልም ያለ ባለቤቱ ፈቃድ በመፅሐፍ
1ኛ ተከሳሽ አቶ ሳሙኤል ኃይሉ አታሚው ፎቶ ግራፋቸው ያለ ወራሾች ፍቃድ አትሞ የኦርቶዶክስ ቤ/ክ ሃይማኖታዊ ትምህርት መልክ አሳትሞ ማውጣት ግን የመብት ጥሰት
2ኛ ተከሳሽ ሆራይዘን ማተሚያ ቤት ናቸው። በማውጣቱ የተወሰነውን ካሳ የመክፈል ኃላፊነት ነው ቢባል እንኳን ሟቹ (አለቃ አያሌው) ነው። የፌ/ጠ/ፍ/ቤት ሰበር ባነሳነው ክርክር
ስለዚህ የታተሙት መፅሐፍት እንዲወገዱ አለበት ሲል ወሰነ። ሐሳቡን የገለፁበት ቅርፅ ግን የራሳቸው ላይ በሰጠው ትንተና “… ለህዝብ መረጃ
ህትመቱ እንዲቆም የህሊና ጉዳት ካሳ 100000 የፈጠራ ስራ በመሆኑ በሕጉ ጥበቃን ለማግኘት አገልግሎት ዓላማ የሚበዙና የሚሰራጩ ከሆነ
ብር (መቶ ሺህ ብር)፣ ከተሸጡት ሦስት ሺህ አሳታሚና አታሚ ለሰበር አቤቱታ አቀረቡ፡ የሚያስችለውን መመዘኛ ማሟላቱን በበታች በስራው ባለቤት በወጡበት መንገድ ከሚሆን
መፅሐፍት የተገኘ ገቢ ብር ስልሳ ሺህ ወራሾች - አሳታሚው አቶ ሳሙኤል ስራው የሟች ፍ/ቤቶች በተደረገው ክርክር ተረጋግጧል። … በቀር በመፅሐፍ መልክ ታትመው የሚበዙበት
መፅሐፉን እራሳቸው አሳትመው ቢሸጡ ኖሮ ወጥ ስራ ያለመሆኑንና ሟች ስራው ለህዝብ ሕጉ በዋነኝነት ጥበቃ የሚያደርገው የሐሳቡን አግባብ የሌለ መሆኑን ከአዋጁ አንቀጽ 13(1)
ሊያገኙ የሚችሉትን ብር ሁለት መቶ ሃምሳ እንዳይሰራጭ ባላደረጉበት ሁኔታ የቅጅ መብት አገላለፅ ቅርፅ እንጂ ሀሳቡን ራሱን አይደለም።” ድንጋጌ ለህዝብ ስለማሰራጨትና ሰለማባዛት
ሺህ በአንድነትና በነጠላ እንዲከፈላቸው ክስ ጥበቃ አለው ተብሎ መወሰኑ እንዲሁም በሚል የሰጠው ትርጓሜ ሃይማኖታዊ ይዘት ሕጉ ከሰጠው ትርጎሜ ጋር ተዳምሮ ሲነበብ
መሰረቱ። መከላከያ ማስረጃ በስር ፍ/ቤት ሳላሰማ መወሰኑ ያላቸው ስራዎችም መጨመራቸው የሃይማኖቱ የምንገነዘበው ጉዳይ ነው። በአዋጅ አንቀፅ
የሕግ ስህተት ነው አለ። ነባር አስተምህሮቶች ወይም ቅዱሳት መፅሐፍት 13(10) ስር “መፅሔት” የሚለው ቃል
የተከሳሾች መልስ፡- አታሚው ሆራይዘን ደግሞ እኔ ቢሆኑም የሥራው አመንጪ ሃሳቦቹን “Periodical” የሚለውን የእንግሊዘኛ ቃል
መቼም ክስ ቀርቦበት አዎን አጥፍቻለሁ አታሚ እንደመሆኔ ሌላ ሰው እንዲታተም ለማስተላለፍ የተጠቀመበት ቅርፅ ግን የራሱ የሚተካ መሆኑን ሕጉ የሚያሳይ በመሆኑ
ብሎ የሚያምን ወይም ዝም የሚል ብዙ ባቀረበልኝ ስራ መጠየቄ አላግባብ ነው። ስራው የፈጠራ ስራ በመሆኑ ሕጉ ጥበቃ እንደሰጠው ይኸው ቃል በማንኛውም መለኪያ መፅሐፍ
አይገኝም። 1ኛው ተከሳሽ አቶ ሳሙኤል አለቃ ወጥ ሳይሆን ሟች መፅሐፍ ቅዱስ ጠቅሰው የሚያሳይ ነው። በመሆኑም ሃይማኖታዊ ይዘት የሚለውን ቃል አይተካም።” በማለት በመፅሔት
አያሌው የሥራው አመንጪ መሆናቸውን ቤተክርስቲያኗን ወክለው ሲያስተምሩ የነበሩት ያላቸውም ቢሆኑ ሥራዎቹ የፈጠራ ስራ በጋዜጣ የወጡ ስራዎችን ያለ ባለቤቱ ፍቃድ
የሚያሳይ ማስረጃ አልቀረበም የጽሁፍ ስራዎቹ የቤተክርስቲያን ስራ በመሆኑና ሟች ከሀሳቡ እስከሆነ ድረስ የቅጅ መብት ጥበቃ አላቸው። በመፅሐፍ መልክ ማሳተም የቅጂ መብት ጥሰት
የአለቃ የግል ስራዎች ሳይሆኑ የኦርቶዶክስ ቤ/ አመንጪ ፍቃድ ውጨ ማባዛት ማሰራጨት ነው በሚል ድምዳሜ አስቀምጧል።
ክርስቲያንን ወቅታዊ ሃይማኖታዊ ጥያቄዎችን ማተም … ወዘተ የሚል ያስቀመጡት ክልከላ 3. በሥራው ላይ ያለ ባለቤቱ ሕጋዊ
አስመለክቶ ያላቸውን የእምነት አቋም የገለፁበት ስለሌለ ለቅጅ መብት ጥሰት ኃላፊ ነህ በመባሌ ፍቃድ ስራውን ማባዛት አለመከልከሉ የቅጂ መብት 4. የማተሚያ ቤቶች ኃላፊነት፡-
በመሆኑና ስራውን የማሰራጨት የእርሳቸው የሕግ ስህተት ተፈፅማል ስለዚህ ይታረምልኝ ጥበቃውን ያሳጣዋል? የሕትመቱን ስራ የሚያከናውኑ
ብቻ መሆኑን የሚያሳይ ነገር የለም በሚል ክሱን የጠ/ፍ/ቤት ውሳኔ ይሻር አለ። የፌ/ጠ/ፍ/ቤት በአለቃ አያሌው ወራሾች ላቀረቡት ማተሚያ ቤቶች የቀረበላቸውን ስራ የራሱ
በገፅ 22 ዞሯል
ዜና 13
ባለሃብቱ በሐሰተኛ ሰነድ በደል ደረሰብኝ፣ አደንዛዥ ዕፅ

ሲያዘዋውር
ተጠርጣሪ ወንጀለኞቹም ሊያዙልኝ አልቻሉም አሉ በቁጥጥር ስር
በጋዜጣው ሪፖርተር እየተፈለጉ መሆኑን በመጥቀስ በቦሌ ዓለም አቀፍ
ኤርፖርት ሲገቡም ሆነ ሲወጡ እንዲያዙ ለብሔራዊ የዋለው ጊኒያዊ
ኢሚግሬሽን መ/ቤት ደብዳቤ የተጻፈ መሆኑን
በእስራት ተቀጣ
የግል ተበዳይ አቶ ንጉሱ ሙሉጌታ
ነዋሪነታቸው በዱከም ከተማ ሲሆን ከሁለት የኦሮሚያ ፍትሕ ቢሮ ለኦሮሚያ ልዩ ዞን ፍትሕ
መንግሥታዊ አካላት ማለትም ከሰበታ ሐዋስ ወረዳ ጽ/ቤት ጉዳዩ እንዲጣራ ትዕዛዝ የሰጠበት ደብዳቤ
ፍ/ቤት እና ከሰበታ ሐዋስ ወረዳ ፍትሕ ጽ/ቤት ያስረዳል። አቶ ንጉሱ ይህ ሒደት በዚህ ወንጀል በአሸናፊ ደምሴ
በአንድ የደብዳቤ ቁጥርና በአንድ ፈራሚ፣ በአንድ የሚጠረጠሩ ግለሰቦች ሆን ብለው ያቀነባበሩትና እኔ
ከ
ወር ልዩነት እንደወጡ በሚገልጽ ሁለት አጠራጣሪ ይህን ፈርቼ ወደአገሬ እንዳልመለስ የታቀደ ሴራ ነበር
ይዘት ባላቸው ደብዳቤዎች አማካይነት በአቡዳቢ ይላሉ። ጁባ ወደ ባማኮ በአዲስ አበባ ቦሌ
ከተማ ከፍተኛ በደልና እንግልት እንደደረሰባቸው፣ የኦሮሚያ ፍትሕ ቢሮ በዚሁ ደብዳቤው ኤርፖርት በኩል ትራንዚት ያደረገው
በኢንቨስትመንት ሥራቸውም ላይ ኪሳራ የሰበታ ሐዋስ ወረዳ ፍትሕ ጽ/ቤት እና የሰበታ የ47 ዓመቱ ጊኒያዊ ሳቫኔ መሐመድ
መድረሱን አስታወቁ። የኦሮሚያ ፍትሕ ቢሮ ጉዳዩ ሐዋስ ወረዳ ፍ/ቤት ተመሳሳይ የፋይል ቁጥር በቦርሳው ይዞት በተገኘው 6 ነጥብ 3
እንዲጣራ የሰጠው ትዕዛዝ ተፈጻሚ አለመሆኑም ማለትም 36216 በሆነው በቀን 05/03/2005 እና ኪሎ ግራም አደንዛዥ ዕፅ ምክንያት
እንዳሳሰባቸውም ገልጸዋል። በ05/04/2005 ደብዳቤ መጻፉን በመጥቀስ እንዲህ በቁጥጥር ስር ውሎ ጥፋተኛ በመባሉ የፌዴራሉ
አቶ ንጉሱ ሙሉጌታ የተፈጸመባቸውን ዓይነት ተመሳሳይ ደብዳቤ ቁጥር የያዘ ደብዳቤ ከሁለት ከፍተኛ ፍርድ ቤት 3ኛ ወንጀል ችሎት
ድርጊት ለሚኖሩበት ከተማ ዱከም ፖሊስ ሪፖርት አካላት እንዴት ሊወጣ እንደቻለ፣ በአንድ ሰው ስም በትናንትናው ዕለት ሚያዚያ 7 ቀን 2006 ዓ.ም
ካደረጉ በኋላ ፖሊስ ሁኔታው እንዲጣራ በቁጥር መፈረሙም አጠራጣሪ ሁኔታ መፍጠሩንና በጉዳዩም በ7 ዓመት ፅኑ እስራት እና በ2000 ብር (ሁለት
PMD098/06 ጥቅምት 15 ቀን 2006 ዓ.ም ላይ አቤቱታ መቅረቡን በማስታወስ የኦሮሚያ ልዩ ሺህ ብር) የገንዘብ መቀጮ እንዲቀጣ ሲል ውሣኔ
ለኦሮሚያ ፍትሕ ቢሮ ባቀረበው ጥያቄ መሠረት ዞን ፍትሕ ጽ/ቤት ከኦሮሚያ ልዩ ዞን ፖሊስ ጽ/ ሰጠ።
ቢሮው ለፊንፊኔ ዙሪያ ኦሮሚያ ልዩ ዞን ፍትሕ ጽ/ ቤት ጋር በመቀናጀት አንድ የምርመራ ቡድን አቋቁሞ የፌዴራል ዐቃቤ ሕግ በክሱ
ቤት ጉዳዩ እንዲጣራ በቁጥር 01/15334 ጥቅምት የነገሩ መነሻ ቦታ ድረስ በመሄድ ተጣርቶ ውሳኔው እንዳስረዳው፤ ተከሳሹ ልዩ ፈቃድ ሳይኖረው ከጁባ
28 ቀን 2006 ዓ.ም ትዕዛዝ ሰጥቷል። እንዲገለጥለት ትዕዛዝ ሰጥቷል። ወደ ባማኮ በሚጓዝበት ወቅት ሰኔ 10 ቀን 2005
ወጥቷል የተባለው ደብዳቤ ይዘት ሆኖም አቶ ንጉሱ ሙሉጌታ እንደገለጹት ዓ.ም በግምት ከጠዋቱ አራት ሰዓት አካባቢ በአዲስ
አቶ ንጉሱ ሙሉጌታ በሙስና ወንጀል ተከሰው ይህ የኦሮሚያ ፍትህ ቢሮ ትዕዛዝ ከአምስት ወራት አበባ ቦሌ ኤርፖርት በኩል በትራንዚት ሲያደርግ
በላይ ቢሆነውም ምንም ያስገኘው ምላሽ የለም። በተደረገበት የኤክስሬ ምርመራ ይዞት በነበረው
ይህንንም በሚመለከት ጥር 23 ቀን 2006 ዓ.ም ጥቁር ሻንጣ ውስጥ መጠኑ 6 ነጥብ 3 ኪሎ
ለኦሮሚያ ፍትሕ ቢሮ በድጋሚ አቤቱታቸውን ግራም የሚሆን ክብደት ያለው እንዳይመረት፣
“ኒዮ-ሊብራሊዝም...
ማቅረባቸውን አቶ ንጉሱ ገልጸው ተጠርጣሪ ግለሰቦቹ እንዳይዘዋወርም ሆነ በጥቅም ላይ እንዳይውል
አሁንም በስልክ ማስፈራራትና ዛቻ እየፈጸሙባቸው የተከለከለን የኢምፊታሚን ዕፅ ደብቆ ሊያስተላልፍ
እንደሚገኙ አስረድተዋል። ሲል እጅ ከፍንጅ በመያዙ በፈፀመው አደገኛ ዕፅን
አቶ ንጉሱ ሙሉጌታ በአቡዳቢ ለሥራ የማዘዋወር ወንጀል ክስ ተመስርቶበታል ይላል።
ኢኮኖሚ ቀውስን ተከትሎ በአሜሪካና በአውሮፓ በቆዩበት ወቅት ከሰበታ ሐዋስ ፍትሕ ጽ/ቤት እና ጊኒያዊው የ47 ዓመት ተከሳሽ
እንዲሁም በቻይና በገበያ ውስጥ የመንግስት ጣልቃ አቶ ንጉሱ ሙሉጌታ እንደገለጹት ከሰበታ ሐዋስ ወረዳ ፍ/ቤት ወጥተዋል በተባሉ ሳቫኔ መሐመድ ዐቃቤ ሕግ የመሰረተበትን ክስ
ገብነት እየበረታ መምጣቱን በመግለፅ ነው። ሐሰተኛ ሰነዶች አማካይነት ለእስር መዳረጋቸውን፣ አልፈፀምኩም ሲል ክዶ ቢከራከርም፤ በከሳሹ
“ሁሉም ካፒታሊዝም ያደገው በልማታዊ ይህ የኦሮሚያ ፍትህ ቢሮ ትዕዛዝ በዚህም ምክንያት በሥራቸው ላይ ኪሳራ መድረሱን በኩል የቀረቡትን የሰውና የሰነድ ማስረጃዎች
መንግስት ወይም በአጭሩ በመንግስት ጣልቃ ገብነት ፣ ተጠርጣሪ ግለሰቦቹም በሐሰተኛ ሰነድ ስም ማጥፋት በሚገባ ሊከላከል ባለመቻሉ የፌዴራሉ ከፍተኛ
ነው” የሚሉት አቦይ ስብሃት በአሜሪካ፣ በቻይናም
ከአምስት ወራት በላይ ቢሆነውም
እንዳካሄዱባቸው አስረድተዋል። ፍርድ ቤት 3ኛ ወንጀል ችሎት በቀደመ ችሎቱ
ሆነ በአውሮፓ የካፒታሊዝም እድገት ሞተሩ ምንም ያስገኘው ምላሽ የለም ይህ ሰነድ ተመርምሮ አጥፊዎች ላይ ጥፋተኛ ብሎት ነበር።
መንግስት ነው ብለዋል። ይህም ማለት አሜሪካ ሕጋዊ እርምጃ ያልተወሰደበት ምክንያት እስካሁን በትናንትናው ሚያዚያ 7 ቀን 2006
አውሮፓና ቻይና ልማታዊ መንግስታት ነበሩ ማለት እንቆቅልሽ እንደሆነባቸው በመጥቀስ ጉዳዩ ዓ.ም የችሎት ውሎውም፤ ተከሳሹ የወንጀል
ነው ብለዋል። የሚመለከታቸው አካላት ሕገወጥነትን እንዲታገሉ ሪከርድ ያለበት ለመሆኑ የቀረበበት ማስረጃ
በዓለም ላይ ዴሞክራሲያዊ ሆኖ ልማታዊ ተማጽነዋል። ባለመኖሩና የቤተሰብ አስተዳዳሪ መሆኑን ከግምት
የነበረ መንግስት በፍፁም አልነበረም ሲሉ አቶ ንጉሱ ሙሉጌታ በዱባይ እና በኢትዮጵያ በማስገባት እንደቅጣት ማቅለያ የወሰደው ፍርድ
የሚጠቅሱት አቦይ፤ በኢትዮጵያ አሁን ያለው ስርዓት በሆቴልና በተለያዩ የንግድ የኢንቨስትመንት ሥራዎች ቤቱ፤ ግለሰቡን በ7 ዓመት ፅኑ እስራትና በ2000
ግን ዴሞክራሲያዊም ልማታዊ ስርዓት ነው ሲሉ በመሳተፍ ላይ ይገኛሉ። ብር (ሁለት ሺህ ብር) የገንዘብ መቀጮ እንዲቀጣ
አብራርተዋል። ከኢትዮጵያ ጋር ሊቀራረብ የሚችለው ጉዳዩን በተመለከተ ከኦሮሚያ ፍትሕ ቢሮ ሲል ውሳኔ አስተላልፎለታል።
በከፊልም ቢሆን፤ ዴሞክራሲንና ልማትን በማጣጣም ተጨማሪ መረጃ ለማግኘት ያደረግነው ጥረት ለጊዜው በተያያዘ ዜና በፌዴራሉ ከፍተኛ ፍርድ
ማስኬድ የቻለው ሀገር ህንድ ብቻ ነው ብለዋል። አልተሳካም።¾ ቤት 16ኛ ወንጀል ችሎት ቀርቦ ጉዳዩ ሲታይ
በሸራተን አዲስ ሆቴል በተጠራው ሕዝባዊ የነበረውና ለጊዜው ስሙን የማንጠቅስላችሁ የ17
የውይይት መድረክ ላይ በሁለት አሜሪካውያን ዓመቱ ታዳጊ ወጣት በሚማርበት የጥቁር አንበሳ
ኬንያ 46 ኢትዮጵያውያንን
ምሁራን የቀረበው ፅሁፍ “አምባገነናዊ ስርዓትና ትምህርት ቤት ግቢ ውስጥ በካልሲው ደብቆት
ልማታዊ መንግስት” አንፃር በኢንዶኔዢያ፣ በተገኘው 0.82 ግራም ዕፅ ምክንያት በ6 ወር ፅኑ
በማሌዢያና በሌሎች የሩቅ ምስራቅ አገሮች የነበረውን እስራት እንዲቀጣ ተፈርዶበታል።
ተሞክሮ ለማከፋፈልና ለመወያየት እንደሆነም ዐቃቤ ሕግ በክስ መዝገቡ ዝርዝር
ለፍርድ አቀረበች
ከአቦይ ስብሃት ገለፃ መረዳት ይቻላል። የውይይቱ እንዳስረዳው፤ የ17 ዓመት ዕድሜ ያለው ታዳጊ
አስፈላጊነት ምንድን እንደሆነም የተጠየቁት አቦይ ወጣት እንዳይመረት፣ እንዳይዘዋወርና በጥቅም
“እኛ ኢትዮጵያውያን የምናውቀው ነገር የለም። ባዶ ላይ እንዳይውል የተከለከለን ግምቱ 0.82 ግራም
ነን። ዴሞክራሲ ምን እንደሆነ አናውቅም፣ ልማት የካናቢስ ዕፅ በመጋቢት 25 ቀን 2006 ዓ.ም ከቀኑ
በመስከረም አያሌው የተመዘገቡ ስደተኞች መሆናቸው እንዲጣራ
ምን እንደሆነ አናውቅም፣ መልካም አስተዳደርም 5 ሰዓት ከ10 ደቂቃ አካባቢ ሲሆን፤ በአራዳ ክፍለ
ተፈቅዷል።
ምን እንደሆነ አናውቅም፣ ስለ ምርታማነትና የዋጋ ከተማ ቀበሌ 01/02 ልዩ ቦታው ጥቁር አንበሳ
በሕገ-ወጥ መንገድ ወደ ኬንያ የኮሚሽኑ ተወካይ ተጠርጣሪዎቹ ወደ
ግሽበት የጠለቀ እውቀት የለንም። ካለፉት ስርዓቶች ትምህርት ቤት ቅጥር ግቢ ውስጥ በካልሲው ደብቆ
ሳይገቡ አልቀሩም የተባሉ 46 ኢትዮጵያውያን ካሳራኒ መመለሳቸውን በመቃወማቸው በሪማንድ
እየወረስነው የመጣነው ነገር ስለሌለ፤ እነዚህን ሲዘዋወር የተገኘ በመሆኑ ለፈፀመው መርዛማ
ተጠርጣሪዎች በኬንያ ፍርድ ቤት ቀረቡ። ማረፊያ ቤት እንዲቆዩ ተደርጓል። ጉዳያቸው
ንድፈ-ኀሳቦች የባዕድ እቃ አድርገን ስለምንቆጥር የናርኮቲክና የሳይኮትሮፒክ መድሐኒቶችን
ሱዳን ትሪቡን እንደዘገበው 46ቱ በፍርድ ቤት መታየት በመጀመሩም ተጠርጣሪዎቹ
ማንኛውም የንድፈ-ኀሳብ ውይይት ያስፈልገናል” ወይም ዕጾችን የማምረትን፣ ማዘዋወርንና
ኢትዮጵያውያን ከትናንት በስቲያ ፍርድ ቤት በሪማንድ ማረፊያ ቤት እንዲቆዩ ተወስኗል።
ሲሉ መልሰዋል። ውይይቱ ግን ከመንግስት ከፖሊሲ መጠቀምን የሚከለክል ሕግ ተላልፎ በመገኘቱ ክስ
የቀረቡ ሲሆን፤ የተያዙትም በሳፋሪኮም ካሳራኒ በተያያዘም ባለፈው አርብ ከአንድ
መሻሻል ጋር ግንኙነት እንደሌለውም በዚህ አጋጣሚ ተመስርቶበታል።
ስታዲየም አካባቢ ነው። በቁጥጥር ስር ውለው የመንግስት ተሽከርካሪ እና ሹፌር ጋር በቁጥጥር
ጠቁመዋል። መስሪያ ቤታቸው በቀጣይ ግንቦት ወር ተከሳሹ የዐቃቤ ሕግን ክስ ማስተባበል
ፍርድ ቤት ከቀረቡት 46 ኢትዮጵያውያን መካከል ስር የዋሉ 18 ኢትዮጵያውያን ጉዳይም ከትናንት
ተመሳሳይ ዝግጅት እንደሚኖረውም ገልፀዋል። ባለመቻሉ በ6 ወራት ፅኑ እስራት የተቀጣ ሲሆን፤
28ቱ ለማካዳሪ ፍርድ ቤት ቀርበዋል። የተባበሩት በስትያ በሚሊማኒ ፍርድ ቤት መታየት ጀምሯል።
“ኒዮሊብራሊዝም” የሚለው ርዕዮተ ዓለም ታዳጊው ወጣት የ10 ክፍል ተማሪና በዘንድሮ
መንግስታት የስደተኞች ኮሚሽን ተወካይ እነዚህኞቹ ተጠርጣሪ ኢትዮጵያውያን በሕገ-ወጥ
በተመለከተም ይበልጥ ማብራሪያ እንዲሰጡ የተጠየቁት ዓመትም በ10ኛ ክፍል የሀገር አቀፍ ፈተና
ካኞንጌ ቤሚን በበኩላቸው አብዛኞቹ ተጠርጣሪ መንገድ ወደ ኬንያ የገቡ እና በመንግስት ተሽከርካሪ
አቦይ ስብሃት አሁን ኑዮሊብራሊዝም የሚባል ነገር ተፈታኝ መሆኑን የተረዳው ፍርድ ቤቱ ለፈተናው
ኢትዮጵያውያን ሕጋዊ ስደተኞች መሆናቸውን ተጠቅመው ወደ ታንዛኒያ ለመሻገር ያሰቡ ሳይሆኑ
የለም፣ ይህ አስተሳሰብ “የእናንተ መንግስት ወደ በፖሊስ ታጅቦ በፈተና ገበታው ላይ እንዲገኝ ሲል
ገልፀዋል። በመሆኑም 28ቱ ተጠርጣሪዎች ረቡዕ አይቀርም ተብሏል።¾
ገበያ አይግባ፣ ለእኛ ልቀቁልን” ከማለታቸውም ባለፈ ለማረሚያ ቤት ፖሊሶች ትዕዛዝ ሰጥቷል።¾
ፍ/ቤት ከመቅረባቸው በፊት በሕጋዊ መንገድ
የመንግስት ጣልቃ ገብነትን በአሁኑ ወቅት ከእኛ
በላይ እነሱን [አሜሪካና አውሮፓዊያንን ማለታቸው
ከሴት የዩኒቨርስቲ ተማሪዎች

ነው] ተግባራዊ እያደረጉት ነው ብለዋል።
“አሁን ባለው ሁኔታ በመንግስት ጣልቃ
ገብነት አሜሪካ አንደኛ፣ አውሮፓ ሁለተኛ ሦስተኛ
ቻይና ናት” የሚሉት አቦይ ስብሃት በተለይም ከ2008
ብዙ እንደሚጠበቅ ተገለፀ
እ.ኤ.አ በኋላ እስካሁን የአሜሪካ መንግስት በገበያው
ውስጥ እጁን ያስገባው በሚያስደነግጥ ደረጃ ነው
ብለዋል። መገለጫውም ቤል አውት፣ ሲትሙለስ
በማለት ደሃውን እየቀረጠ ሀብታሙን የሚያድን
ተግባር ውስጥ ዝፍቅ ብሎ ገብቷል ሲሉ አስረድተዋል።
በመስከረም አያሌው እንዲሆኑ እና ሁለንተናዊ ተሳትፎ እንዲያደርጉ የትምህርት ውጤታቸው መሆኑን የገለፁት ወይዘሮ
ስለዚህ በአሁኑ ወቅት የአሜሪካ ኢኮኖሚ የመንግስት
ተፅዕኖ ለመፍጠር የዩኒቨርስቲ ተማሪዎች በወሳኝ መቅደስ፤ በከፍተኛ ትምህርት ተቋማት ያለው
ኢኮኖሚ ነው ሲሉ ተከራክረዋል።
ሴት የዩኒቨርስቲ ተማሪዎች የሴቶችን ቦታ ላይ ይገኛሉ። ሴቶችን በውሳኔ ሰጪነት ቦታ ላይ ውጤታማነታቸው በቂ ላይ አልደረሰም ብለዋል።
በአውሮፓም የተከሰተውን የኢኮኖሚ ቀውስን
ሁለንተናዊ ተሳትፎ በማሳደግ ረገድ ከፍተኛ ኃላፊነት ለማስቀመጥ የተማሩ ሴቶች ሚና ወሳኝ መሆኑን በኢትዮጵያ የአሜሪካ ኤምባሲ
ገበያው ሊፈታው ባለመቻሉ ገበያው አንቅሮ የተፋውን
እንዳለባቸው ተገለፀ። የገለፁት ታህራ፣ ይህን እንቅስቃሴ ውጤታማ ለዩኒቨርስቲ የሰርዓተ ፆታ ቢሮና የተማሪዎች ዲን
ሠራተኛ እንደውሻ እየመገቡ የሚኖሩ የአውሮፓ
በኢትዮጵያ የአሜሪካ ኤምባሲ ባለፈው ለማድረግም ኤምባሲያቸው ያለው አስተዋፅኦ ያዘጋጀው የሶስት ቀናት ስልጠና የሴቶችን የአመራር
መንግስታት ተፈጥረዋል ሲሉ አስረድተዋል።
ሳምንት “ስርዓተ ፆታን በሁሉም የስራ መስኮች ከፍተኛ መሆኑን ጨምረው ገልጸዋል። ብቃት፣ ፆታዊ ጥቃትን በመከላከል፣ ሴት ተማሪዎች
ቀደም ሲል “ኒዮሊብራሊዝም” የሚለው
ማካተት” በሚል ርዕስ ከሁሉም ዩኒቨርስቲዎች በዝግጅቱ መክፈቻ ላይ የተገኙት ጊዜያቸውን በአግባቡ ተጠቅመው ውጤታማ መሆን
አመለካከት ያላደጉ አገሮችን መንግስታት ፖሊስ
ለተውጣጡ የስርዓተ ፆታ ቢሮና የተማሪዎች ዲን በትምህርት ሚኒስቴር የስርዓተ ፆታ ዳይሬክተር በሚችሉበት ሁኔታ ላይ ትኩርት ያደረገ ነው።
በማድረግ የአደጉ አገሮች እንዝረፋችሁ የሚል
ኃላፊዎች ስልጠና በሰጠበት ወቅት በኢትዮጵያ ወይዘሮ መቅደስ ኢዩኤል በበኩላቸው፤ በኢትዮጵያ በፕሮግራሙ ላይ ከተለያዩ የመንግስትና የግል
አቅጣጫ እንደነበር ጠቅሰው አሁን ግን እነሱም በገበያ
የአሜሪካ ኤምባሲ የባህል ጉዳዮች ኦፊሰር ታህራ ቮሴ ከጊዜ ወደ ጊዜ የሴቶች ተሳትፎ እየጨመረ መጥቷል። ዩኒቨርስቲዎች የተውጣጡ የስርዓተ ፆታ ኦፊሰሮችና
ስርዓታቸው ውስጥ ገብተው ሕዝባቸውን እየደጎሙ
እንደገለፁት፤ ሴቶች በትምህርታቸው ውጤታማ ሆኖም ከሴቶች ተሳትፎ ጋር ሊዳብር ያልቻለው ዲኖች ተሳታፊዎች ነበሩ።n
መሆኑን አብራርተዋል።¾
ፍልስፍና/ስነልቦና
ፍልስፍና እና ድህነት በአለሙ ታዬ
“ተድላ ልክ እንደ ሌሎቹ ፈላስፋዎች

ውስብስብ አይደለም። ሁልጊዜ ከፊቱ ላይ
ብዙ ሰዎች ለኢትዮጵያዊ
አይሆንም፤ አስፈላጊም አይደለም የሚሉት
ፍልስፍና
ነገር ሐሰት ነው ባይ ነኝ። ምክንያቱም እንደ

ብዙው ኢትዮጵያዊ ደሀ ሆኜ ኖሬአለሁና።
ንብ አሉታዊ ተፅዕኖ ከትክክለኛው የህይወት
መስመር የሚስወጡ ከሆነ
ስለመሆናቸው ያጠራጥራል። የአሾን መፅሀፍ
ትክክለኛ
አንብበው መርዝ የጠጡ ወጣቶች እንዳሉ

ፈገግታ አይለየውም። ምናልባትም እስከዛሬ ደሀ መሆኔ የፍልስፍናን ፍላጎቴን ከልክሎ ይታወቃል። መርዝ የሚያስጠጣ ፍልስፍና
ከማውቃቸው ጥያቄ ከማይፈሩ ሰዎች አያውቅም። የበለጠ እንድጠይቅ አድርጎኛል። ጥሩ ፍልስፍና ነው ብዬ አላስብም። እነዚህ
መካከል ዋነኛው ነው ብል ማጋነን አይሆንም። ለምን ደሀ ሆንን? የሚለው ነገሮች በጥንቃቄ ካለማሰብ የሚመጡ ነገሮች
ግልጽ እስከ ሆነ ድረስ ማንኛውንም ጥያቄ የኢኮኖሚስቶች ወይም የታሪክ አጥኚዎች ናቸው። ፍልስፍና መርዝ የሚያስጠጣበት
ለመመለስ ይሞክራል ካለወቀውም ፈገግ ብሎ ጥያቄ ብቻ አይደለም። በመሠረታዊነት ምክንያት አይታየኝም። ለዚህ የተጋለጥነው
“አላውቀውም!” ይላል ። ሙሉ ስሙ ተድላ ድህነት የፍልስፍናም ጥያቄ ነው። ስለዚህ በትምህርት ስርዓታችን አመክንዮን ወይም
ገብረ የሱስ ወልደ ዮሐንስ ይባላል። በኢትዮጵያ ኢትዮጵያውያን ፍልስፍናን የመሥራት ፍልስፍናን በደንብ ካለመሰጠታችን ሊሆን
ወንጌላውያን አብያተክርስቲያናት ውስጥ ችሎታ ያላቸውና አካባቢውም የበለጠ ይችላል።
መጠነኛ ታዋቂነት አለው። በተለይም የሰንበት የሚገፋፋቸው ይመስለኛል። ይቻላልም ብዬ በርከት ያሉ “ዘመነኛ” ወጣቶች
ቡድንን በመሳሰሉ የክርስቲያን ወጣቶች አምናለሁ። እኔንም ገፋፍቶኛልና።” ኦሾን ልክ እንደ ነብይ ነው የሚያዩት! እሱ
ሕብረት እንዲሁም አዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ በእርግጥ “ድህነት” ያፈላስፈል ግን “የገንፎ ውስጥ ስንጥር” ሆኖባቸዋል።
አልፎ አለፎ በሚያቀርባቸው ፅሁፎች በሚለው ሐሳብ መስማማት የሚያስቸግር ምክንያቱም ከሐይማኖት ከባህል እስራት
ይታወቃል። ተድላ በአሁን ሰዓት በሴንት አይመስለኝም። ነገር ግን በግርድፉ ነፃ አውጥቶ በነፃነት ሽቅብ ያጎነናል ብለው
ሉዊስ ዩኒቨርስቲ የዶክትሬት ትምህርቱን ስንመለከተው ለእኛ ድህነታችን ቁጭ አድርጎ ያስባሉ፤ ኦሾም በአንዳንድ ፅሁፎች ተመሳሳይ
እየተከታተለ ይገኛል። እስቲ ተድላ ፍልስፍናና ሲያፈላስፈን አላይም። ተግባራዊ ሊሆኑ ቃል ይገባል። በመጨረሻ ግን ብዙዎቹ
ሌሎች ጉዳዮችን በተመለከተ የሰጠውን የሚችሉ ጥያቄውን በአፋጣኝ መመለስ የኦሾን ፅሁፎች ያነበቡ ወጣቶች ሁሉን
አሰተያየት እንቃኘው” ይላል ስለፍልስፍና የሚችሉ መፍትሔዎችን እንፈልጋለን። መቀበል ተስኗቸው ይታያሉ። አማላይ በሆኑ
የተፃፉ ፅሁፎችን ስፈትሽ ያገኘሁት ፅሁፍ፡- ወይም ይሄማ “የአርባ ቀን ዕድሌ ነው!” ቃለቶቹ ያደርሰኛል ብለው ያሰቡት ቦታ ላይ
ብለን ተሰብስበን እንቀመጣለን። (በእርግጥ ሳያደርሳቸው ሜደ ላይ በትኗቸው ይቀራል።
መልስን ፈልጎ ለማግኘትስ “የዳቦ ሩጫችን” ለዚህ ይሆን እንዴ መርዝ የሚጠጡት!
ያስችለናል!) ይሄ ከላይ ያነሳሁት ሐሳብ በራሱ (አይ ኦሾ!) ለዚህ ሁሉ ግን መንስኤው የኦሾ
ፍልስፍና ነው! ግን መደበኛ (አካዳሚያዊ ) ሃሳቡን መግለጥ ሳይሆን የእነዚህ ወጣቶች
አይደለም? ያለመርመር መቀበል። “ምርቱን ከግርዱ”
“ድህነት ባለበት አገር ውስጥ ፍልስፍናን መማር፣ አለመለየት ነው።
ፍልስፍና እና ኦሾ ሰዎች ያነባሉ። ከበፊቱ የበለጠ
ለአብነት የኦሾ መጽሐፍ የፍልስፍና ግልጽነት አለ። ነገር ግን ትልቁ ችግር ብዙ
ፍልስፍናን እንደ ሙያ አድርጎ መከተል ቅንጦት ነው ይዘት አለው ወይ ቢባል አዎን ባይ ነኝ።
የፍልስፍና ይዘት አላቸው። የምናምናቸው
የተማሩ ሰዎች አይጽፉም። በእኛ ሰዎች
የተጻፉ ነገሮችን የማንበብ ዕድል ብዙም
ነገሮች የፍልስፍና ቅኝት ስላላቸው ለአብነት የለም። የእኛ ሰው ለምን አይጽፍም ብዙ
የሚሉ አሉ። የተመቻቸው ሰዎች ብቻ የሚገቡበት ኦሾ ፈጣሪ አለወይ ለሚለው ጥያቄ የሚሰጠው
ምላሽ ይኖረዋል። አለ ወይም የለም ብሎ ቢል
ማብራሪያ ሊኖረው ይችላል። ለእኔ ግን
የሚመስለኝ በልማዳችን ከመጻፍ ይልቅ
ይህ ፈላስፎች ሁሌም ሲያነሡ ሲጥሉት የኖረ ማውራት ይቀለናል። ወሬውን መስማት
ጉዳይ ነው። ራሳችንን ከምናደርገው ጥናት የበለጠ ቦታ
አድርገው የሚመለከቱት አሉ። እኔ ግን አላምንበትም። እሱ የጻፋቸው ነገሮች የፍልስፍና ያለው ነው። ሁሉም ነው ማለቴም አይደለም።
ምልከታ አላቸው ብዬ አስባለሁ። ለማንበብ ፍላጎት ያለው ሰው አእምሮውን
የሚታየውንም ሆነ የማይታየውን ዓለም የሚያሳድጉ ነገሮችን፣ በጥንቃቄ አሁን
ፍልስፍና ሰው ከመሆን የተነሳ፣ ሰው በሰውነቱ በተመለከተ ሰዎች የራሳቸው አመለካከት ካቆምንበት ቦታ ወደፊት ሊያስኬዱ የሚችሉ
አላቸው። የኦሾም ሆነ ሌሎች መጻሕፍት መጻሕፍት ቢጻፉ ብዙ ሰዎች ይጠቀማሉ።
የፍልስፍና ይዘት ሊኖራቸው ይችላል። ነገር በኢትዮጵያ ፍልስፍና የበለጠ
ሊያነሳቸው የሚችላቸው ጥያቄዎች ይኖሩታል። ግን ጥሩ ናቸው ወይ? ለሕዝቡ የሚጠቅሙ ሊሠራበትና ሰውም የሚቀበል ስለመሆኑ
ናቸው ወይ? ከባህላችን ጋርስ ምን ያህል ከራሴ አንዳንድ ተሞክሮዎች አይቻለሁ።
ይሄዳሉ? ከብዙ ሰዎች እምነቶች ጋርስ ስለዚህ የሚጽፉ ሰዎች መበረታታት
ይስማማሉ ወይ? ለሚለው ጥያቄ ማለት አለባቸው።
የምፈልገው አለኝ። “ሰዎች ያነባሉ።” እኔ እንጃ! የስፖርት
ሰዎች ከሚሉትና እኔም በጥቂቱ ጋዜጣ አንባቢዎች ቁጥር እያሻቀበ እንደሆነ
ለማንበብ ከሞከርኩት ከባህላችንና ብዙ አያለሁ! በፍቅር እና ማህበራዊ ጉዳይ ላይ
ሰዎች ከሚያምኑት ጋር የሚጋጩ ነገሮች የሚያተኩሩ ጋዜጦችንም የሚያነቡ ሰዎች
ፍልስፍና እና ድህነት አይቻለሁ። የሂንዱይዝምና ቡድሂዝም ቁጥር ጨምሯል። በመፅሐፍት ረገድ
“ድህነት ባለበት አገር ውስጥ እምነቶችን በእኛ አገር ካለው የክርስትናና ካየነው ግን “ማዝናናትን” ዓላማ ካደረጉ
ፍልስፍናን መማር፣ ፍልስፍናን እንደ እስልምና ጋር በሚጋጭ ዓይነት መልኩ ነው ፅሁፎች በስተቀር ብዙ መፅሐፍትን ሲነበቡ
ሙያ አድርጎ መከተል ቅንጦት ነው የሚሉ ጽሑፎቹ የሚቀርቡት ይባላል። አላየሁም። ከበፊቱ የበለጠ ግልጥነት አለ።
አሉ። የተመቻቸው ሰዎች ብቻ የሚገቡበት ብዙ ሰዎች ፈተና ሆኖባቸዋል። እዚህም ጉዳይ ላይ ከላይ የጠቀስኩት አይነት
አድርገው የሚመለከቱት አሉ። እምነታቸውን የጣሉም አሉ ይባላል። አሁን አመለካከት ነው ያለኝ። “መፃፍን” በተመለከተ
እኔ ግን አላምንበትም። ፍልስፍና ሰው ደግሞ የአሾን እምነት የሚከተሉ እንዳሉም ግን እንዲያውም ከዚህ በላይ ብጮህ ደስ
ከመሆን የተነሳ፣ ሰው በሰውነቱ ሊያነሳቸው ይነገራል። ሰው የፈለገውን ማመን ይችላል። ይለኛል።
የሚችላቸው ጥያቄዎች ይኖሩታል። እኔ መብቱም ነው። ነገር ግን የምናነበው ብዙ አስደናቂ ነገሮችን ስናወራ
ማን ነኝ? በእዚህ ዓለም ውስጥ ምንድን ነገር እውነት ነው ወይ ብለው ቢመዝኑና እንታያለን። ነገር ግን እነዚህን ጉዳዮች
ነው የምሰራው? ከየት መጣሁ? ወዴት ነው ቢገመግሙ መልካም ነው። እውነቱንና በወረቀት አስፍሮ ለህዝብ በማቅረብ በኩል
የምሄደው? የሚሉ ጥያቄዎችን ማንኛውም ሀሰቱን ለመለየት አመክንዮ ያስፈልጋል። ግን ብዙ ይቀረናል። ለዚህ መንስኤው
ሰው ሊያነሳ፣ ሊጠይቅ ይችላል። እንዲሁም ቁጭ ብለው በማሰብ ምክንያቱን ማወቅ የትምህርት ቤት ቆይታችን ነው። ብዙዎቻችን
ድሆች እንዲህ ያለውን ጥያቄ የበለጠ አለባቸው። የምንበረታታው የተፃፈን እንድንገለብጥ ነው
የሚያነሱት ይመስለኛል። የሰማነውን ነገር ሁሉ እውነት እንጂ ራሳችን እንድንፅፍ አይደለም። ተድላ
ሁሉም ነገር የተሟላለት ሰው ነው ብለን ካመንን ምስኪኖች እንሆናለን። እንዴት ግልፅ እንዳለው አላውቅም እንጂ እንደ
ከሚጠይቀው ይልቅ ብዙ ነገሮች ትክክለኛም መሆን አለብን። ስለዚህ ሰዎች እኔ አስተያየት “ግልፅነት” ላይ ለመድረስ ብዙ
ያልተሟሉለቱ ሰው ለምን አልተሟሉልኝም ለሚያምኑትና ህይወታቸውን ለሚመለከት ይቀረናል። በተለይ ፊደል ቆጥረናል የምንል
ከሚል ጥያቄ፣ የሕይወትን ትርጉም ለማወቅ ጉዳይ ጥንቃቄ ማድረግ ያላቸው ይመስለኛል። ሰዎች ኀሳባችን በፅሁፍ አኑረን ለትውልድ
የበለጠ ተፈላሳፊ የመሆንና ወደፍልስፍናውም ስለዚህ ጊዜ ወስደው ቢመለከቱ አንዳንዶቹ ልናሳልፍ ይገባል። የፃፉትንም ደግሞ ገዝተን
የመግባት ሰፊ እድል ያለው ይመስለኛል። የተሳሳቱ ሆነው ሊያገኟቸው ይችላሉ። ሰዎች በማንበብ እናበረታታ!n
በአሸናፊ ደምሴ ......... ashusun526@gmail.com
“ለፋሲካ አታርፍዱ!”
እነሆ ጊዜን የሚያዛንፈው አንድዬ፤ ሽፋን ምዝገባ ወቅት በዋሽንግተንና አካባቢዋ የሚመጡ ውድቀቶችን ማለፍን ነው” እንፈታዋለን ብለን ቃል የገባንለትን ማህበራዊ
አብይ ፆሙን እንደአሳሰረን ሁሉ ሊያስፈታን እንደአዲስ ረጃጅም ሰልፎች መታየታቸው እናላችሁ ለመልካም ነገር የመዘግየታችንን ሳንካ ለመቅረፍ የዘገየን፤ እንመራዋለን ካልነው
ነውም አይደል? እንኳን ለፋሲካ በዓል ግርም ያለው የቢቢሲው ዘጋቢ፤ እናንተ ደግሞ ያህል፤ ለምዝገባ የመዘግየታችንን ያህል፤ ህዝብ ኋላ የቀረን መሪዎች ስንቶች እንደሆንን
በሰላም አደረሳችሁ ወዳጆቼ! አበው ምን እነማን ናችሁ? ብሎ ለማጣራት ባደረገው ጥረት እውነትን ለመናገር የመዘግየታችንን ያህል፤ ቤቱ ይቀጠረው።
ይላሉ መሰላችሁ “ፋሲካን ሊያገኙ ሑዳዴን አብዛኞቹ ኢትዮጵያውያን (ሀበሾች) ሲሆኑ ለተጎዳ ወገናችን ለመድረስ የመዘግየታችንን አንድን ነገር ለማግኘትና የግላችን
ይመኙ” ይላሉ። (ችግርን አልፈን ነው ደስታን ጥቂቶች ደግሞ የላቲን ዘሮች መሆናቸውን ያህል ለክፋት አቋራጮች ስንጣደፍ መመልከቱ ለማድረግ የተሟሟትንለትን ያህል ተገቢውን
የምናገኘው ለማለተ ፈልገው ነው) ፈላስፎቹ አረጋግጧል። ይታያችሁ ምዝገባው በጥቅምት እጅግ በጣም አስተዛዛቢ ነው። እንክብካቤና ስራ ማከናወን ተስኖን ውጤት ላይ
ሊነጋ ሲል ይጨልማል እንደሚሉት አይነት መጀመሪያ ላይ ጀምሮ ሶስትና አራት ወራት የዘገየን ስንቶች እንሆን።
መሆኑ ነው። እስኪያልፍ ቤቱ ዘግቶ የከረመው ሀበሻ ሁሉ ጎበዝ ጀግናው አትሌት ኃይሌ ገ/ስላሴ
”ፆሙን አስረን ፈታው!” አለ አንድ በስተመጨረሻ ከረፈደ በኋላ ሰልፍ ይዞ ፆሙን አስረን ፈታው!” አለ አንድ በአንድ ወቅት ሲናገር ለአንድ ሯጭ በማይክሮ
ወዳጃችን፤ ይህን የሰማ ሌላኛው ወዳጄ ምን ሲመዘገብ ለአደባባይ ወሬ በቃላችሁ። ሰክንድ መዘግየት ትልቁን ሽልማት ሊያሳጣው
ቢል ጥሩ ነው፣ “ይህ ፆም ከአሸባሪዎች ጋር አበው፤ “ለንሰሃ አታዘግየኝ፣ ለክፉ ወዳጃችን፤ ይህን የሰማ ሌላኛው ይችላል ብሎ ነበር። እውነት ነው ይህው
ንክኪ ቢኖው ኖሮ በዚህች ሀገር ህግ እድሜ ተግባር አታድርሰኝ” ያላሉ። እኛ ግን ስጋ ጀግናዋ አትሌት ጥሩነሽ ዲባባ የመጀመሪያዋ
ልክ ታስሮ አይፈታም ነበር” ብሎላችሁ እርፍ። ለመብላት የምንሰለፈውን ያህል ስጋ ለማብላትም ወዳጄ ምን ቢል ጥሩ ነው፣ “ይህ በሆነው የለንደን ማራቶን ባሳለፍነው እሁድ
(በቃ ሕዝቤ ሁሉ የፖለቲካ አሽሙር ተናጋሪ እንዲሁ ብንተጋ ነፍሳችን የት በደረሰች ነበር። ፆም ከአሸባሪዎች ጋር ንክኪ ቢኖው መወዳደሯን አይተናል። አትሌቷ ለማራቶን
ሆኖ አረፈው ማለት ነው እንዴ? ቂ-ቂ-ቂ) ለማንኛውም ቀጠሮ የማያዛንፈው የፋሲካ በዓል ጀማሪ ከመሆኗ አንፃር ሶስተኛ መውጣቷ ጀግና
ያም ሆነ ይህ ፆሙ ከመንፈሳውያን እነሆ ደርሷልና በተከታዮቹ መልካም በዓል ኖሮ በዚህች ሀገር ህግ እድሜ ልክ የሚያስብላት ቢሆንም ሶስተኛ የወጣችበትን
እንጂ ከአሸባሪያን ጋር ባለመከረሙ እነሆ እንደ ማለቱ አይከፋም። ምክንያት መለስ ብለን ስንመረምረው ግን፤
ታስሮ አይፈታም ነበር” ብሎላችሁ
አንድዬ ፍቃድ እንዳስርነው ልንፈታው ነው። ስለቀጠሮና ስለመዘግየት ስንጨዋወት መሪነቷን በሰከንዶች ሽርፍራፊ ያጣችው በሩጫ
ይልቅዬ አንዲት ወግ መጣችልኝ። አንድ የሱፊ እምነት እርፍ። (በቃ ሕዝቤ ሁሉ የፖለቲካ መሀል ውሃ ለማንሳተ ወደጎን ፈቀቅ ማለቷን
“በሬ ጉድ ፈላብህ፤ በጉ ጉድ ፈላብህ፣ ሊቅ ትምህርት ይሰጡ ዘንድ ወደ ካሊፎርንያ ተከትሎና የወደቀባትን ውሃ ለመተካት በድጋሚ
የዶሮዋ ዋጋ ተንጠላጠለብህ” ይሉትን ተጋበዙ። በመርሃ ግብሩ መሰረት ከጧቱ ሁለት አሽሙር ተናጋሪ ሆኖ አረፈው መንሸራተቷን ስንታዘብ በሰከንዶች ማርፈዷን
ታሪክ ሰምታችሁልኛል። አንዳንዴ እኮ ሰዓት ላይ ለታዳሚ ክፍት የሆነው አዳራሽ ማለት ነው እንዴ? ቂ-ቂ-ቂ) እናያለን።
ሳስበው የሀበሻ እሽቅድድም ሁሉ ስጋ ነክ ጥቅጥቅ ብሎ ሞላ። ይሄኔ ከአስተናባሪዎች ሌላው ደግሞ አለላችሁ፤
ሲሆን ይገርመኛል። በብዙ ነገሮች ቀርፋፎችና መካከል አንደኛው ፈራ ተባ እያለ ወደ መድረክ ያወከበት ነገር ምዕራፍ አያገኝም
አርፋጆች ብንሆንም በስጋ ጉዳይ ግን የማንታማ ወጣ። ለመፆም የመጣደፋችንን ያህል ፆሙ ፍቅሬ ፍቅሬ በዛ እኔ አላማረኝም
መሆናችንን ለዓለም አስመስክረናል። “ሊቁ ገና ከእንቅልፋቸው መንቃታቸው የሚፈልጋቸውን መልካምነት፣ ለጋስነት፣
እኔ የምለው እግረ መንገዴን ሰሞኑን ነውና እባካችሁ ጥቂት ታገሷቸው” ሰዓታት ታጋሽነትና ህብረትን ለማሳየት የዘገየን ስንቶች እንዳለው ጋሽ ጥላሁን ገሰሰ፤
ከወደአሜሪካ የተሰማውን የሀበሻ ጉዳይ እያለፉ ሲመጡ ግን የተሰላቹ ሰዎች አዳራሹን እንደሆንን ቤቱ ይቁጠረን። ሞትኩልሽ፤ አበድኩልሽ ብለን ቶሎ ለማግባት
ሰምታችሁልኛል?. . . አልሰማችሁም? ጉድ እየለቀቁ መውጣት ጀመሩ። በትምህርታችን አጠናቀን ለመመረቅ የመረጥናትን ቆንጆ ራሱ ከትዳር ግብ ሳናደርሳት
ሆነናል እኮ ጎበዝ! አስተናባሪው ወደ መድረክ የተመለሰው የተጣደፍን ነውን ያህል ተገቢውን አገልግሎት አንጠልጥለን ያስቀረን ስንቶች እንደሆንን ቤቱ
እኩለ ቀን ላይ ነው። ይሄኔ ደግሞ ሊቁ መንገድ ለመስጠት የዘገየን፤ እውነተኛውን አሰራር ይቁጠረን።
አርቆ ማሰቢያ እያለን አእምሮ ላይ ያገኟትን ቆንጆ ኮረዳ አናግረው እንደጨረሱ ለመከተልና በጉቦ ካልሆነ እጄን አላነሳም በጣም የሚገርመው የኛ ችኮላ ውጤት
እነደምን ተሳነን ለማክበር ቀጠሮ ትምህርቱን መስጠት እንደሚጀምሩ አስታወቀ። ስንል የዛትን ስንቶች እንደሆንን አሁንም ቤቱ አልባ ነገር ላይ ሲሆን መታየቱ ነው። በአቋራጭ
ከቀሩት ታዳሚያን መካከል የበዙቱ ይቁጠረው። ለመክበርና ተገቢ ያልሆነ ብልፅግናን ለማግኘት
ሲል ዶክተር አርቲስት ጥላሁን ገሰሰ አዳራሹን ለቀው ወጡ። ቶሎ ለመሄድ የተጣደፍን ያህል ሲሆን ጥድፊያችን ለጉድ ነው። “የጅብ ችኩል
በዘፈን የጠየቀንን ጥያቄ አሁን ድረስ መመለስ ከሰዓት በኋላ አስር ሰዓት ሲሆን ሊቁ ረጅሙን መንገድ ያቋረጥን፤ ደከመን ብለን ቀንድ ይነክሳል” እንዲሉ የኛ ችኮላ ሁሉ ቀንድ
ተስኖን፤ ይባስ ብሎ ለቀጠሮ የማንሆን በስካር ተጋግለው መጡ። የተቀመጥን እንደርሳለን ብለን ካቀድንበት ጊዜ ለመንከስ ብቻ የሚውል ይመስለኛል።
መሆናችንን “በአያት አገር” አሜሪካ ይፋ በአዳራሹ የቀሩት ስድስት ሰዎች ብቻ የዘገየን ስንትና ስንት ተጓዞች መኖራችንን እናላችሁ አራዶች “አትፍዘዝ በሬም
አደረግነው እንዴት? ብላችሁ የምትጠይቁ ነበሩ። እንመጣለን ብለን የቀረን ወይም የዘገየን ስንቶች ቢፈዝ ነው የታረደው” እንደሚሉት ሁሉ እኛም
ካላችሁ ሰሞኑን ቢቢሲ ገርሞኛል ሲል በዜና “ይህን አስተምራችኋለሁ” አሉ ሊቁ እንደሆንን ቤቱ ይቁጠረን። ለመጀመር ብቻ ሳይሆን ለመጨረስም ባንፈዝ
ያወጀው ታሪክ የሚከተለውን ይመስላል። እንደሰከረ ሰው ማስመሰላቸውን ትተው። ካልተመረጥን ብለን የታገልን፤ ወይም ባንዘገይ መልካም ነው። ፋሲካችን
ባሳለፍነው የፈረንጆቹ ወር መጨረሻ “ረጅም መንገድ መጓዝ የፈለገ ማንም ካልመራን ብለን ስልጣን ለመያዝ የመጣደፋችንን እንደማንዘገይ ሁሉ ለመልካም ነገር መቼም
ላይ በተጠናቀቀው “የኦባማ ኬር” የጤና መድህን ሰው መማር ያለበት ቀዳሚው ነገር በመጀመርያ ያህል ፍትሃዊ አስተዳደርን ለማስፈን የዘገየን፤ ቢሆን አንዘግይ። ቸር እንሰንብት።n
“የንጉስ ገፀ-ባህሪን ተላብሼ...

ትችላለህ። በርካታ አበረታች አስተያየቶች “በካፒቴን ፊሊፕስ” ፊልሙ ላይ ተውኖ ሳገኛት ደስ ይለኛል። ባለቤቴ ድምፃዊት ተስፉ፡- አዎ! የንጉስ ገፀ-ባህሪን
ይደርሱናል ሁሉንም አመሰግናለሁ። ያገኘው 67 ሺህ ዶላር ነው። ነገር ግን ሰብለ ግርማ ትባላለች። አውስትራሊያ መጫወት በጣም ነው የምናፍቀው።
በኦስካር ምሽት ክፍያው በቂ እንዳልነበር ነው ያለችው። እነርሱን በስልክ ሳገኛቸው
ሰንደቅ፡- ከስራህ አንፃር አሁን ጥሩ ሰንደቅ፡- የምታመሰግነው ሰው አለ?
ሲያማርር ትሰማዋለህ፡ አየህ መጀመሪያ በጣም ነው የምደሰተው። ብዙ ሰዓት
ተከፋይ ነኝ ብለህ ታስባለህ? ተስፉ፡- አዎ በቅርቡ የሃይሉ ፀጋዬ
በስክሪን መታየቱ ብቻ ላንተ እንደክፍያ እናወራለን። ከዚያ ውጪ ከጓደኞቼ ጋር
ተስፉ፡- ክፍያ አንፃራዊ ነው። ድርሰት የሆነ “ከራስ በላይ ራስ” የተሰኘ
ሊታይህ ይችላል። በሂደት ግን ያም በቂ ሀሳብ በመለዋወጥና ኳስ በመመልከት
ለምሳሌ ገና ስጀምር ምናለ አንድ ቀን ተውኔት አዘጋጅቻለሁ። ፕሮዲዩሰሩ ሙሉ
የማይሆንበት አጋጣሚ ይመጣል ማለት እዝናናለሁ።
እንኳን ድምፄን በሬዲዮ ብሰማው ብለህ ቀን ተሾመ ይባላል በጣም ጥሩ ሰው ነው።
ነው። ስለዚህ ስጀምር በተከፈለንና አሁን
ታስባለህ። ከዚያ በኋላ ድምፅህ ሲሰማ ሰንደቅ፡- ኳስ የማን ደጋፊ ነህ? አመሰግነዋለሁ። በተረፈ ግን በህይወቴ
በሚከፈለኝ መካከል በጣም ሰፊ ልዩነት
ደግሞ ትንሽ ቢከፍሉኝ ትላለህ። ትንሽ ተስፉ፡- ከውጪው የአርሰናል የማመሰግናቸው ብዙ ሰዎች አሉ በተለይ
አለ። ነገር ግን አሁንም የአርቲስቱ ክፍያ
ሲከፍሉህ ደግሞ እንዲጨመርልህ ከሀገር ውስጥ ደግሞ የጊዮርጊስ ደጋፊ ግን የልሄን እናት ድምፃዊት ሰብለ ግርማን፤
በቂ ነው ብዬ አላስብም።
ትሻለህ። ፍላጎትህና የአኗኗር ዘይቤህ ነኝ። አርሰናሎች ሲያቃጥሉን በጊዮርጊሶች ጓደኛዬ ዮሃንስ ፈለቀንና ደረጃ ፍቅሩን፣
በተለወጠ ቁጥር የሚከፈልህ ጥሩ የሚባል ሰንደቅ፡- በምን ትዝናናለህ? ደግሞ እደሰታለሁ (ሳቅ) እንዲሁም ታምሩ ብርሃኑንም በጣም
ክፍያ ሁሉ ላይበቃህ ይችላል። ለምሳሌ ተስፉ፡- እርስ በእርሱ ነው። አመሰግናቸኋለሁ በልልኝ። ከሁሉም በላይ
ሰንደቅ፡- ወደፊት ብሰራው ብለህ
አሁን በቅርቡ ለኦስካር እጩነት የቀረበውን ጓደኞቼ የሰሯቸውን ፊልሞችና ቴአትሮች ግን አምላኬን አመሰግናለሁ።n
የምትመኘው ገፀ-ባሀሪይ አለ?
ሱማሌያዊውን ተዋናይ ተመልከተው በማየት እዝናናለሁ። ልጄን ዳግማዊትን
5
ኪነ-ጥበብ እና ባህል
ሰዓሊ ቱሉ ጉያ እና የጥበብ ጉዞው

በጥበቡ በለጠ ቱሉ ጉያ ከቀዳማዊ ኃይለስላሴ እጅም
በሙያው የተሸለመ አንጋፋ ሰዓሊ
በኢትዮጵያ የስዕል ጥበብ ታሪክ ነው።
ውስጥ አንድ አስገራሚ ክስተት አለ። በዚሁ በ1962 ዓ.ም በጥር ወር
ይህም ከአንድ ቤት ውስጥ ሶስት በአስመራ ከተማ የስዕል ኤግዚቭሽን
ታዋቂ ሰዓሊዎች መውጣታቸው ለብቻው ከፍቶ አሳይቷል። የስዕል
ነው። ከዚሁ ከመዲናችን ከአዲስ አበባ ጥበብ በስፋት እና በጥራት በማቅረቡ
ብዙም ሳይርቅ በቀድሞው ምስራቅ በየግዜው ኤግዚቢሽኖች የማዘጋጀት
ሸዋ አድአ ሊበን ወረዳ ደሎ ገ/ማህበር ብቃቱ እየጎለበተ መጣ። በ1964
ውስጥ ማለትም ደብረዘይት (ቢሸፍቱ) ዓ.ም በሰኔ ወር በአዲስ አበባ ማዘጋጃ
አካባቢ ወ/ሮ ማሬ ጎበና እና አቶ ጉያ ቤት አሁንም ለብቻው ኤግዚቢሽን
ገመዳ ተጋብተው ከወለዷቸው ልጆች ከፍቶ የጥበብን ታዳሚ በስዕሎቹ
ውስጥ ሶስቱ አንቱ የተባሉ ሰዓሊዎች አስደምሟል። ከነዚህ ሌላ ቱሉ ጉያ
ሆነዋል። እነዚህም ልጆች ለማ ጉያ፣ ኤግዚቢሽኖን ያሳየባቸው ስፍራዎች
ቱሉ ጉያ እና አሰፋ ጉያ ናቸው። የሚከተሉት ናቸው።
ዛሬ ከሰዓሉ ቱሉ ጉያ ጋር ቆይታ • በ1965 ዓ.ም ህዳር ወር
እናደርጋለን። የኪነ-ጥበብ ሰው ነውና በአሊያንስ ኢትዮ ፍራሲስ በህብረት
አንተ እያልን ታሪኩን እናቀርበዋለን። • በ1965 ዓ.ም መጋቢት ወር በራስ
ሰዓሉ ቱሉ ጉያ የተወለደው ዳርጌ ት/ቤት አዳራሽ የብቻ ዝግጅት
መስከረም 16 ቀን 1939 ዓ.ም ነው። • በ1967 ዓ.ም ሰኔ ወር በአዲስ
ገና በልጅነቱ ቤቱ ውስጥ የጥበብን ሀሁ አበባ ማዘጋጃ ቤት በህብረት
ያየውና ምን እንደሚመስል የቀሰመው • በ1968 ዓ.ም ጳጉሜ ወር በአዲስ
ከእናቱ ከወ/ሮ ማሬ ጎበና ነው። እናቱ አበባ ማዘጋጃ ቤት በህብረት
የተለያዩ የአፈር አይነቶችን እየቀላቀሉ • በ1969 ዓ.ም ናይጄሪያ ሌጎስ
እና እየቀመሙ ቀለሞችን ይሰራሉ። በህብረት
ከዚያም የቤታቸውን ግድግዳ • በ1972 ዓ.ም በቼኮንዝሎቫኪያ
ተፈጥሮ በሰጠቻቸው እውቀት በስዕል ፕራግ በህብረት
ያስጌጣሉ። ህፃኑ ቱሉ ጉያ ይሄን እያየ • በ1975 ታህሳስ ወር በአዲስ አበባ
አደገ። የመስመሮችን ጉዞ እና ውህደት ማዘጋጃ ቤት በህብረት
በቤቱ ግድግዳ ላይ እናቱ ሲሰሩ • በ1975 በጅማ ከተማ ጊቤ አዳራሽ
ተዋወቀ። ወ/ሮ ማሬ ለኢትዮጵያ ስነ- እናም ቱሉ በቂ ትጥቅ የታጠቀ የጥበብ እየሄደ ነው የሚያስተምረው። አያሌ በህብረት
ጥበብ እድገት እየዘሩ ያሉትን አዝመራ ሰው ነው። ልጆችን አስተምሮ ወደ ጥበቡ ዓለም አያሌ ጥበበኞች ጥበብን • በ1982 ዓ.ም ነሐሴ ወር
ባያውቁትም በኋላ ታላላቅ የስነ-ጥበብ ከዚህ በተጨማሪም የቱሉ ጉያ አስገብቷል። በብሔራዊ ሙዚየም በህብረት
ሰዎች ከዚያ ቤት እያሸቱ መሆኑን የአሳሳል ዘይቤ ብዙዎች ያልሞከሩበትን ገና ስራ ሲጀምር (በ1963 ዓ.ም እንደ ችግር መፍቻ • በ1983 መጋቢት ወር በብሔራዊ
ተግባራቸው ይነግረናል። አንድ ሌላ መንገድ የሚከተል ነው። ማለት ነው) በአርሲ ክፍለ ሀገር ሙዚየም በህብረት
ጥበባዊ ውድድሮች በተማሪዎች ይህም ጥበብን የህብረተሰብ ችግር ውስጥ በሶስት መለስተኛ ሁለተኛ ደረጃ
አድርገው ሲጠቀሙበት • በ1984 ዓ.ም ሚያዚያ ወር
መካከል መደረግ ካቆመ ቆየ። ኧረ መፍቻ /Applied Art/ የሚሰኘውን ት/ቤቶች የስዕል መምህር ሆኖ ነው። በአስኒ ጋለሪ አዲስ አበባ የብቻ ዝግጅት
እንዲውም እየጠፋ ነው። የኢትዮጵያን
አይታይም። ይልቅ ጥበብ አቅርቧል።
የጥበብ መስክ በስፋት የሚከተል ሰዓሊ እዚያ አርሲ ውስጥም እስከ 1969
ተማሪዎች በሀገር አቀፍ ደረጃ በስነ- ቱሉ ጉያ ይህን ያህል የስዕል ጥበብ
ነው። ዓ.ም ድረስ በመምህርነት ቆይቷል። ለጥበብ /Art for Art
ጥበብ፣ በስነ-ፅሁፍ፣ በስነ-ግጥም እና አያሌ ጥበበኞች ጥበብን እንደ ከ1969 ዓ.ም እስከ 1974 ዓ.ም ደግሞ ችሎታ እያለው ለምንስ ወደ ከፍተኛ
በልዩ ልዩ ርዕስ ጉዳዮች እያወዳደሩ ችግር መፍቻ አድርገው ሲጠቀሙበት በጭላሎ አውራጃ ትምህርት ማዕከል Sake/ በሚለው ጎዳና ትምህርት ማዕከል ወደሆነው ሀገራት
መሸለም እና መምረጥ ወደፊት አይታይም። ይልቅ ጥበብ ለጥበብ / የኦፕሮፕሪዬት ሊኒር ቴክኒሽያን ሆኖ ሄዶ አልተማረም የሚል ጥያቄ መነሳቱ
ምርጥ ትውልድ እንዲመጡ በር Art for Art Sake/ በሚለው ጎዳና ሰርቷል። ከዚያ በስዕል መምህርነትና ላይ ናቸው አይቀርም። ለነገሩ በ1962 ዓ.ም ከሩስያ
ከፋች ስራ ይመስለኛል። በአሁኑ ላይ ናቸው። ሁለቱም ፍልስፍናዎች የጭላሎ አውራጃ ትምህርት ማዕከል ሀገር ጋር ተፃፅፎ የትምህርት ዕድል
ወቅት በሰፊው ተንሰራፍቶ ያለው የራሳቸው የሆነ ዝርዝር ትንታኔዎች ተጠሪ ሆኖ እስከ 1979 ዓ.ም ድረስ አግኝቶ ነበር። ይሁን እንጂ እድሉ
የሴቶቹ የቁንጅና ውድድር ነው። አሏቸው። አንዱ ከሌላው ይበልጣል ሰርቷል። ስለዚህ ከስነ-ጥበብ ት/ቤት ላንተ ብቻ አይሰጥም ተብሎ ቀረበት።
ለዚህ የውድድር አይነት ተቃውሞ የሚል አካሄድም የለም። ጥበብ አምስቱንም አመት አንደኛ እየሆነ እንደገና በ1966 ዓ.ም ሌላ የትምህርት
ባይኖረኝም፤ ሀገርንና ትውልድን ውቅያኖስ ስለሆነ ሁሉም በሚመቸው የጨረሰው ቱሉ ጉያ ወደ ገጠር እድል አገኘ። አሁን ደግሞ የግብርና
ነው የሚጠራው። ቱሉ ጉያም ከ1994
የሚጠቅሙ ሌሎች የውድድር ዘርፎች መንገድ መጓዝ ይችላል። መድረሻው ወርዶ የኢትዮጵያን ልጆች በጥበብ ሰዎች ሄደው ይማሩ ተብሎ ሥዕል
ዓ.ም ጀምሮ ጡረታ ወጣ።
ተረስተዋልና እነሱም እንዲነሱ በዚህ ግን ዘላለማዊ የምናብ ዓለም መፍጠር እንዲበለፅጉ ያደረገ ምናልባትም ወደ ግብርና ተቀየረበት። ለሶስተኛ
ቱሉ ጉያ ከ1962 ዓ.ም እስከ
አጋጣሚ መጠቆም እፈልጋለሁ። ነው። በዚህ የምናብ ዓለም ውስጥ ጎንደር ውስጥ ለበርካታ ዓመታት ጊዜ ሌላ እድል ቢያገኝም አሁን ደግሞ
1976 ዓ.ም በአውራጃ፣ በክፍለ ሀገር፣
በ1962 ዓ.ም ለነ ቱሉ ጉያ የሚገባ ደግሞ ተጠቃሚ ይሆናል። ያስተማረውን እውቁን ሰዓሊ ጣፋን በራሱ ምክንያት ተወው። የግራፊክስ
በሀገር አቀፍ እና በብሔራዊ ደረጃ
“አፖሎ 11” ጨረቃ ላይ ማረፏን ካየውና ከተገነዘበው የምናብ ዓለም ሳረሳ ቀዳሚው ሰው ሊሆን ይችላል። ትምህርት ግን ለአንድ ዓመት ያህል
አያሌ ሽልማቶችን አግኝቷል። ለምሳሌ
ምክንያት አድርገው የስዕል ውስጥ የሚገባ ደግሞ ተጠቃ ምክንያቱም እንዲህ አይነት ብቁ በ1958 ዓ.ም ከጀርመናዊው ፕሮፌሰር
በ1969 ዓ.ም 2ኛው የመላው ዓለም
ውድድር ያዘጋጁላቸው ትውልዶች ይሆናል። ካየውና ከተገነዘበው የምናብ የስዕል ተማሪ ሆኖ አዲስ አበባ ላይ ሀንሴን ባህያ ዘንድ ተምሯል።
ጥቁር ህዝቦችና የአፍሪካውያን የኪነትና
አርቆ አሳቢዎች ነበሩ። ዛሬ ስንት ዓለም ውስጥ ወስዶ በእውነታው የሙጥኝ ብሎ ተቀምጦ ቢሆን ኖሮ የሚገርመው ግን እርሱ በጣም ደስተኛ
የባህል ክብረ በዓል ላይ ኢትዮጵያን
የመወዳደሪያ ምክንያቶች እያሉ ዓለም ላይ ሲጠቀምበት የጥበብ አያሌ የውጭ ሀገር ትምህርቶችን የሆነበት በርካታ ጥበበኞችን አስተምሮ
ወክሎ በብሔራዊ ኤግዚቢሽን ዝግጅት
አልሰማም አላይም ብለን ረጅም ሕግ ታስገድዳለች። ምክንያቱም ያገኝ ነበር። ግን እርሱ ያደረገው፣ ላለቀ የሙያ ደረጃ ማድረሱ ነው።
በስዕል ሙያ ተካፍሎ የምስክር ወረቀት
እንቅልፍ ተኝተናል። እንንቃ ጎበዝ! የጥበብ ሰዎች የምናብ ዓለም ሰዎች ያለውን እውቀት ይዞ ወደታች ወርዶ የቱሉ ጉያ ስራዎች ብዙ ቦታዎች
አግኝቷል። ከዚህ ሌላ እድሜውን ሙሉ
የዛሬ 40 ዓመት በኢትዮጵያ ናቸው። እነሱ የምናብ አለማቸው የጥበብ ሀሁ ባልደረሰባቸው ስፍራዎች ላይ ይገኛሉ። ለምሳሌ በብሔዊ
ሲያስተምር በመኖሩ በ1976 ዓ.ም
ተማሪዎች ዘንድ አሸናፊ ሆኖ የፈጠሩትን እኛ አይተን ተገንዝበን እየተዘዋወረ ሲያስተምር ቆየ። ሙዚያም፣ በኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ
በብሔራዊ ደረጃ ምስጉን የትምህርት
የወጣው ቱሉ ጉያ፤ የራሱ የሆነ ነው ወደ ውስጣዊ ማንነታችን ከተን ቱሉ ጉያ ወደ አዲስ አበባ ቤተ-ክርስቲያን ጽ/ቤት ፣ በደብረዘይት
ባለሙያ የመሆን ከትምርት ሚኒስቴር
የአሳሳል ዘይቤዎች አሉት። እነዚህ የምንጠቀምበት። ተዛውሮ የመጣው በጥር ወር 1979 ሙዚየም፣ በፈረንሳይ፣ በሲውዲን፣
የወርቅ ሜዳሊያ ተሸላሚ ሆኗል።
የሚያተኩርባቸው ዘይቤዎች በሰዎች የቱሉ ጉያ አሳሳል ግን ምናቡ ዓ.ም ነው። እዚህም በየካቲት 66 በእስራኤልና በአሜሪካ አገር በግለሰቦች
የቱሉ ጉያ የጥበብ ስራዎች
የእለት ተዕለት የኑሮ እንቅስቃሴዎች የሚያስገድደው ወደ ህብረተሰብ ፖለቲካ ትምህርት ኢኒስትቲቲዩት እጅ ስራዎቹ በብዛት ይገኛሉ። በአቶ
ለህዝብ እይታ መቅረብ የጀመሩ ከአርባ
ላይ፤ እንዲሁም ደግሞ በህብረተሰቡ ችግር መፍቻ አድርጎ እየተጠቀመበት የኦዲዮቪዥዋል አገልግሎት ኃላፊ ዙቤር መሐመድ እጅ ከ50 በላይ
ዓመታት በፊት ነው። ለምሳሌ በ1961
ባህላዊ ቅርስ ላይ ነው። እራሱ ቱሉ ነው። ከአንድ የጥበብ ስራ ማህበረሰቡ ሆኖ እስከ ግንቦት 1983 ዓ.ም ስብስብ ስራዎቹ ይገኛሉ።
ዓ.ም በበልቬር አርት ጋሪ አዲስ አበባ
የመጣበት አካባቢ ቢሾፍቱ (ደብረዘይት) መጠቀም አለበት። ሰዓሊ ቱሉ ድረስ ሰርቷል። በመንግሥት ለውጥ ሰዓሊ ቱሉ ጉያ ከወ/ሮ አበበች ገና
ውስጥ ለብቻው ኤግዚቢሽን ከፍቶ
አያሌ ባህላዊና መንፈሳዊ ድርጊቶች ህብረተሰቡ በህይወቱ፣ በኑሮው ምክንያት ደግሞ ይህ ት/ቤት ተዘጋ። ጋር ትዳር መስርቶ 3 ወንድ ልጆችና
አሳይቷል። በ1962 ዓ.ም በታህሳስ
የሚከናወኑባት፤ በተለይ ደግሞ እንዲሻሻል እና ዓለምን ከዛሬ ነገ የሰዓሉ ቱሉ ጉያ ህይወት 2 ሴት ልጆችን በጋራ አፍርቷል።
ወርም በአዲስ አበባ ማዘጋጃ ቤት
በኦሮሞ ልዩ ልዩ እሴቶች የደመቀች እንዲያሻሽላት በቀጥታ መንገድ ግን ጥበብ ነውና የርሱ ዓለም ከልጆቹ መካከል ብስራት ቱሉ የተባለው
ከታላቅ ወንድሙ ከሰዓሊ ለማ ጉያ
አካባቢ በመሆኗ ቱሉ ጉያ የሀገሩን የሚያሳይ ሰዓሊ ነው። ከመስመሮችና ከቀለሞች ጋር መኖር ከአዲስ አበባ ዩኒቨርስቲ የስነ-ጥበብና
ጋር ሆነው ኤግዚቢሸን ከፍተው
በርካታ የባህል ሀብቶች ቀስሟል። ለዚህም ይመስላል ቱሉ ጉያ ነው። እናም ከህዳር ወር 1984 ዓ.ም ዲዛይን ት/ቤት በግራፊክስ ኮምኒኬሽን
አሳይተዋል። በዚህ ጊዜ በክብር
እነዚህን ሀብቶች ነው በስዕል ጥበቡ ረጅሙን የጥበብ ህይወቱን ከህፃናት ጀምሮ በየካቲት 12 ከፍተኛ 2ኛ ደረጃ በቢ.ኤ ዲግሪ ተመርቋል። የሰዓሊ ቱሉ
እንግድነት የተገኙላቸው የኢትዮጵያ
እየመነዘረ የሚጠቀምባቸው። ለነገሩ እስከ አዋቂዎች ድረስ እያስተማረ ት/ቤት የትምህርት ማዕከሉ ተጠሪ እናት የዘሯት የስዕል ጥበብ ከልጃቸው
ንጉሠ ነገሥት መንግሥት አልጋ
አንድ የኪነ-ጥበብ ሰው የተሟላ ትጥቅ የገፋው። ህይወቱ መምህርነት ነው። ሆኖ እስከ መስከረም 1994 ዓ.ም ድረስ አልፋ የልጅ ልጅ ጋር ደርሳለች። የጉያ
ወራሽ መርዕድ አዝማች አስፋው ወሰን
አለው የምንለው በተለይ ማንነቱን የነገዎቹን ጥበበኞች የማፍራት ሰራ። ይህ ት/ቤት የቀድሞው ስሙ ቤተሰብ የጥበብ ጉዞ ይቀጥላል። ቱሉ
ነበሩ። ይሄ የሚያሳየው የሰዓዎቹ
ሊያሳዩ የሚችሉ የራሱ ባህላዊ ተልዕኮ ነው ያለው። ለዚህ ተግባሩ እቴጌ መነን ሲሆን በአሁኑ ወቅት ጉያም ዛሬ 67 ዓመቱ ነው። አሁንም
ስራዎች ምን ያህል ክብር የሚሰጠው
መገለጫዎቹን ይዞ ሲቀርብ ነው። ስኬት ደግሞ ገጠር ውስጥ ሁሉ አብዛኛው ተማሪ በዚሁ በእቴጌ ስም ከወዳጁ ከጥበብ ጋር እየኖረ ነው።n
እና ደረጃውን ከፍ ያለ መሆኑን ነው።
ህይወት 17
የአውዳመት ገበያው
ምን ይመስላል
በመስከረም አያሌው
ልክ እንደ ልማዱ የአውዳመትን

መዳረስ ምክንያት አድርጎ ከተማው ደመቅመቅ
በተከታታይ ጭማሪ እያሳየ መምጣቱን ነው
ነጋዴዎችም ሆነ ሸማቾች የሚናገሩት። ከዚህ
በተጨማሪም በችርቻሮ ከትናንሽ መደብሮች
ከሚሸጠው ይልቅ የአትልክት ተራዎቹ ዋጋ
ወደሌሎች ማጣፈጫዎች ገበያ ስናቀናም
ዋጋቸውን እንደሚከተለው ቃኝተናል። በመርካቶ
ቅቤ በረንዳ አንድ ኪሎ የሸኖ ለጋ ቅቤ ከ180
እስክ 190 ብር በመሸጥ ላይ ሲሆን፤ በመካከለኛ
ካልቀረ በአለፉት ሁለት ወራት ከፍተኛ
ተፈላጊነት የነበራቸው አንዳንድ አትክልቶችን
ዋጋ መቃኘት ችለናል። ፎሰሊያ በኪሎ ከ15
እስከ 18 ብር፤ ጥቅል ጎመን ከ5 ብር እስከ
ማለት ጀምሯል። በተለይ የትንሳኤ በዓል የሚሻል መሆኑን የሚገልፁት ሸማቾች፤ ነገር የመብሰል ደረጃ ላይ የሚገኝ አንድ ኪሎ ቅቤ 7 ብር በኪሎ፤ ድንች ከ6 እስከ 7 ብር በኪሎ
ለሁለት ወራት ገደማ በጉጉት የሚጠበቅ ግን በአትክልት ተራ ከአምስት ኪሎ በታች ከ170 እስከ 180 ብር ዋጋ አለው። ብዙም ፈላጊ እንዲሁም ካሮት ከ18 እስከ 22 ብር በኪሎ
በዓል በመሆኑ ለእለቱ የሚደረገው ዝግጅት የማይሸጥ በመሆኑ ፊታቸውን ወደ ትናንሽ እንደሌለው የሚገለፀው በሳል ቅቤ ደግሞ በ160 በመሸጥ ላይ ይገኛል። ቃሪያ ከ25 እስከ 28 ብር
ገና ከሳምንታት በፊት ይጀመራል። የበረቱት መደብሮች እንዲያዞሩ እና ለተጨማሪ ዋጋም እስከ 170 ብር በኪሎ በመሸጥ ላይ ይገኛል። በኪሎ ሲሸጥ ቀይ ስር በኪሎ ከ20 ብር ጀምሮ
ከሰሞኑን ህማማት ቀደም ብለው ዝግጅታቸውን እንዲዳረጉ እንዳደረጋቸው ገልጸውልናል። አንድ በሳል የወለጋ ቅቤ በኪሎ ከ160 ብር እስከ በመሸጥ ላይ ይገኛል። ጎመን እንደየዝርያው
ሲያጠናቅቁ ያልሞላላቸው ደግሞ ይህችን ከዚህ ከሽንኩርት ዋጋ ሳንወጣ ሌላ 170 ብር ዋጋ ሲኖረው ለጋው ደግሞ በ180 በአስር በአምስት ብር ሲሸጥ በኪሎ ከ12 ብር
የህማማት ሳምንት ለቅመማ ቅመም ማዘጋጃ፣ የተመለከትነው የነጭ ሽንኩርት ዋጋ ነው። ብር በመሸጥ ላይ ይገኛል። ትኩስ አይብ በኪሎ እስከ 15 ብር ዋጋ አለው።
ለጠላ ማቀነባበሪያ እና ለመሳሰሉት ዝግጅቶች ጥሩ ጥሩ ራስ ያለው ነጭ ሽንኩርት በፒያሳ ከ25 እስከ 27 ብር ዋጋ ሲኖረው፤ ትንሽ ቆየት ወደ እንቁላል ገበያ ስናልፍ ደግሞ እስከ
ያውሏታል። በዚህ ሳምንት ታዲያ ገበያው አትክልት ተራ ከ40 እስከ 45 ብር በኪሎ ያለው ደግሞ 23 እስከ 25 ብር በኪሎ ይሸጣል። ዛሬ ባለው ዋጋ የአንዱ የሀበሻ እንቁላል ዋጋ
እንዴት ዋለ የሚለውን መቃኘቱ አስፈላጊ የሚሸጥ ሲሆን፣ በሾላ ገበያ ደግሞ ከ42 እስከ የዘይት ዋጋን ስንመለከት ደግሞ አንዳንድ ቦታዎች ላይ በ2ብር ከ70 ሳንቲም
ነው። 45 ብር በኪሎ በመሸጥ ላይ ይገኛል። አንድ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ የውጭ ሀገር ምርት የሆኑ የሚሸጥ ሲሆን፣ አንዳንድ ቦታዎች ደግሞ
በሳምንቱ መጀመሪያ በእለቱ ሰኞ ኪሎ ድፍን ኮረሪማ ከ95 እስከ 110 ብር በርታ የዘይት ምርቶች ወደ ሀገር ውስጥ በ2ብር ከ80 ሳንቲም ይሸጣል። የፈረንጁ ደግሞ
በከተማዋ ታላቁ እና ዋናው ወደሆነው የፒያሳ እየተሸጠ ሲሆን፤ የተፈለፈለው ደግሞ ከ200 በመግባታቸው በሀገር ውስጥ ዘይት ዋጋ ላይ ከ2 ብር ከ80 ሳንቲም ጀምሮ እስከ 3ብር ዋጋ
አትክልት ተራ አመራን። ከወትሮው በተለየ ብር እስከ 220 ብር በኪሎ በመሸጥ ላይ ነው። ቅናሽ እንዲደረግ ግፊት ያደረገ ይመስላል። አለው። የእንቁላል ዋጋ በፆሙ ውስጥም ቅናሽ
ለአውዳመት የሚጠቅሙ በርካታ ሸቀጦች ዝንጅብል በኪሎ ከ25 እስከ 27 ብር ይሸጣል። በዚህም መሰረት ያልታሸገው የኑግ ዘይት ከ48 እንዳላሳየ ነው የተገለፀው። ባለፉት የፆም
ወደገበያ እየገቡ መሆናቸውን ነው ማስተዋል ወትሮውንም ዋጋው እያሻቀበ እንደመጣ እስከ 50 ብር በሊትር የሚሸጥ ሲሆን የታሸገው ወራት ውስጥም አንድ እንቁላል ሁለት ብር
የቻልነው። በተለይ የቀይ ሽንኩርት አቅርቦት የሚገለፀው ቲማቲም ከሰሞኑ መጠነኛ ቅናሽ ከ50 ብር እስከ 53 ብር በሊትር ይሸጣል። ከሃምሳ ሳንቲም ጀምሮ እስከ 2 ብር ከ60
አስደሳች ይመስላል። ዋጋው ግን ከአቅርቦቱ በማሳየት ከ9 ብር እስከ 12 ብር ዋጋ አለው። ባለሶስት ሊትሩም እስከ 65 ብር ዋጋ አለው። ሳንቲም ሲሸጥ እንደከረመ የገለፁልን አንዲት
ጋር ብዙም የሚጣጣም አይደለም። አንድ ሌላው በተለይ ለትንሳኤ በዓል አስፈላጊ ከውጭ ወደ ሀገርውስጥ የሚገባ የአኩሪ አተር እናት፤ በአሉ ሲደርስ ያለው ዋጋም ይህን
ኪሎ ቀይ ሽንኩርት (የፈረንጅ) እንደደረቅነቱ ከሆነ ነገሮች ውስጥ ዋናው የባቄላ ክክ ነው። ዘይት በሊትር ከ58 እስከ 60 ብር በመሸጥ ላይ ያህል ጭማሪ እያሳየ እንዳልሆነ ገልፀዋል።
እና እርጥበቱ ከ12 እስከ 14 ብር በመሸጥ በሰሞኑን ህማማት የፀሎት ሐሙስ እለት ይገኛል። አንድ ሊትር የበቆሎ ዘይትም ከ65 ቀድሞ በፆም ወራት አንድ እንቁላል እስከ 1
ላይ ይገኛል። የሀበሻ የሚባለው እና ትናንሽ ለሚዘጋጀው ጉልባን የሚያገለግለው የባቄላ ክክ እስከ 68 ብር ዋጋ አለው። ብር ከሃምሳ ሳንቲም ድረስ ይረክስ እንደነበረ
መጠን ያለው ሽንኩርት በኪሎ ከ20 እስከ 23 በኪሎ ከ12 እስከ 14 ብር በመሸጥ ላይ ይገኛል። ወደ አትክልት ተራዎች ጎራ ማለታችን የገለፁት እኚህ እናት የዘንድሮ የፆም ጊዜ ግን
ብር ዋጋ አለው። ይህኛው የሽንኩርት አይነት ከፍስኩ ብዙም ያልተለየ መሆኑን ጠቅሰዋል።
ከፈረንጁ ሽንኩርት በተሻለ መልኩ የማስማት የዶሮ ገበያን ስንመለከት ደግሞ
አቅም ስላለው ከፈረንጁ ሽንኩርት በላይ ዋጋ ከአዲስ አበባ ዙሪያ ከተማዎች ዶሮ ይዘው
እንዳለው ተገልፆልናል። ወደ ከተማዋ በሚገቡ ግለሰቦች ዘንድ አንድ
እኛ እንደተመለከትነው በሾላ ገበያም የዘንድሮውን የትንሳኤ በዓል የሸቀጦች ዋጋ ባለፈው አመት በተመሳሳይ ወንድ ዶሮ ከ150 እስከ 180 ብር ዋጋ አለው፤
ሆነ በአትክልት ተራ ያለው የቀይ ሽንኩት አንዲት ሴት ዶሮ ደግሞ ከ120 እስከ 140
አቅርቦት ከፍተኛ ቢሆንም፣ ዋጋው ግን ወቅት ከነበረው ዋጋ ጋር ሲነፃፀር በቀይ ሽንኩርት እና በቅቤ ዋጋ ላይ ብር ዋጋ አላት። በቅርጫት አድርገው በሚሸጡ
እንደአቅርቦቱ አይደለም። ሽንኩርት ሲሸምቱ አትራፊዎች ዘንድ ወንድ ዶሮ ከ160 እስከ 180
ያገኘናቸው ሸማቾችም የገለፁልን ይህንኑ
መጠነኛ ጭማሪ ተስተውሏል። በመሆኑም በቀይ ሽንኩርት ዋጋ ላይ ብር ዋጋ አለው። ሙሉ ለሙሉ የፈረንጅ የሆነ
ነው። በፒያሳ አትክልት ተራ ሽንኩርት ሲገዙ ከ1ብር ከ50 ሳንቲም እስከ 2 ብር ጭማሪ የተስተዋለ ሲሆን፤ በቅቤ እና ትልቁ ዶሮ እስከ 190 ብር ዋጋ ያለው
ያገኘናቸው አንዲት እናትም እንዲህ ብለዋል። ሲሆን፤ የሀበሻ የሚባለው ዶሮ ደግሞ እስከ
“እንደምታዩት ሁሉም ነጋዴዎች በቂ ሽንኩርት ዋጋ ላይም ከ5 ብር እስከ 10 ብር የዋጋ ጭማሪ ተስተውሏል 170 ብር የሚደርስ ዋጋ አለው።
ይዘዋል። ዋጋቸው ግን አይቀመስም። በዓሉን የተዘጋጀ በርበሬ እና ሚጥሚጣ
የተመካከሩ ይመስል ሁሉም አንድ ዓይነት ዋጋ ገዝተው ለማሳለፍ ለሚፈልጉም በገበያ ላይ
ነው የሚናገሩት” ብለዋል። እኛም ተዘዋውረን ያለውን የዋጋ ዝርዝር እናሳውቅ። አንድ ኪሎ
እንደተመለክትነው በርካታ ሸማቾች ነጋዴዎቹ የተዘጋጀ በርበሬ ከ75 እስከ 80 ብር ዋጋ
በሚጠሩት ዋጋ ግራ በመጋባት ከመግዛት ይልቅ ሲኖረው፤ ግማሽ ከ38 እስከ 40 ብር ዋጋ
ያንንም ይህንንም መጠየቅን ይመርጣሉ። አለው። ሩብ ኪሎ ለሚፈልጉ ደግሞ በ20 ብር
ይህን የቀይ ሽንኩርት ዋጋ መናር ይሸጣል። አንድ ኪሎ የተዘጋጀ ሚጥሚጣም
አስመልክቶ ነጋዴዎችም አቅርቦቱ አስደሳች ከ40 እስከ 45 ብር ዋጋ አለው።
ቢሆንም ዋጋው ግን ከአምራቾቹ ከራሳቸው የዘንድሮውን የትንሳኤ በዓል የሸቀጦች
የጨመረ መሆኑን ይገልፃሉ። በሾላ ገበያ ዋጋ ባለፈው አመት በተመሳሳይ ወቅት
በአትክልት ንግድ ላይ ተሰማርተው ያገኘናቸው ከነበረው ዋጋ ጋር ሲነፃፀር በቀይ ሽንኩርት እና
ወይዘሮ ሙሽሪትም የሚናገሩት ይሄንኔ ነው። በቅቤ ዋጋ ላይ መጠነኛ ጭማሪ ተስተውሏል።
“እኛ ብቻችንን በገዢው ላይ የፈጠርነው በመሆኑም በቀይ ሽንኩርት ዋጋ ላይ ከ1ብር
ችግር አይደለም። ገበሬው ራሱ ዋጋውን ከፍ ከ50 ሳንቲም እስከ 2 ብር ጭማሪ የተስተዋለ
አድርጎታል። ገበሬዎቹ ተመካክረው ነው ሲሆን፤ በቅቤ ዋጋ ላይም ከ5 ብር እስከ 10
የሚመጡት። ኩንታሉን እስከ አንድ ሺህ ብር ብር የዋጋ ጭማሪ ተስተውሏል። በኮረሪማ ዋጋ
ነው የምንገዛው። ገዝተን ደግሞ ትራንስፖርት ላይም ከ3 እስከ 5 ብር ጭማሪ መስተዋሉን
አለብን። የእኛ ጉልበት አለ። ይሄንን አስበን ያገኘነው መረጃ ይጠቁማል።
ስንሸጥ ገዢው ደስተኛ አይደለም። እኛም በአንጻሩ ደግሞ በነጭ ሽንኩርት ዋጋ ላይ
እጃችን ላይ እንዳይበላሽ እያልን በዋናው ከ20 እስከ 25 ብር የዋጋ ቅናሽ ተስተውሏል።
የምንሸጥበት ጊዜ አለ” ሲሉ ያለውን ሁኔታ በዘይት ምርት ዋጋ ላይም ከአምናው ተመሳሳይ
ያስረዳሉ። ጊዜ ጋር ሲነፃፀር ከ2 እስከ 8 ብር ቅናሽ ማሳየቱ
የቀይ ሽንኩርት ዋጋ ከቅርብ ጊዜ ወዲህ ተስተውሏል።n
18
የኔ ሃሳብ ሰንደቅ 9ኛ ዓመት ቁጥር 449 ረቡዕ ሚያዝያ 08 2006
በዚህ ዓምድ ስር የሚወጡ ጽሁፎች የፀሐፊውን እንጂ የኤዲቶሪያሉን አቋም አያንፀባርቁም
የዶ/ር ኃይሉ ኣርኣያ እና የታምራት ታረቀኝ
መርህ አልባነት
አብዱራህማን አህመዲን
ዘመን የኢሠፓ አባል ነበሩ። እስከ ቅርብ ጊዜ ሲመሰረትም የኢዴፓ ምክትል ሊቀመንበር
የቀድሞ የፓርላማ አባል
ድረስ በተቃውሞው ጎራ፤ የኢዴፓ - የቅንጅት ነበሩ፣ ወደ ውህደት ተሸጋግሮ በሁለት እግሩ
Email: ahayder2000@gmail.com
- የአንድነት ፓርቲዎች አባል ነበሩ። ከፓርቲ - ሳይቆም ሲፈራርስ ደግሞ የምክር ቤት አባል
ፓርቲ መሸጋገር በእርሳቸው የተጀመረ አደለም። ነበሩ። አንድነት ከመድረክ ሲቀላቀልና ውሎ
ባለፉት ሁለት ተከታታይ የሰንደቅ
ነውርም፣ ሐጢያትም አደለም። ግን… አሁን ሳያድርም እንካ ሰላንቲያ ሲገጥም የአንድነት
ጋዜጣ እትሞች ላይ ቀድሞ የኢዴፓ አመራር
ደግሞ ወደ የት ተሻግረው ይሆን ተቃዋሚዎች ምክትል ሊቀመንበር ነበሩ። አንድነት ከመኢአድ
አባል የነበሩት ዶ/ር ኃይሉ ኣርኣያ እና አቶ
ይቀጡ፣ ይፍረሱ፣… ምናምን የሚሉት? ጋር ድርደር ሲጀምርም ምክትል ሊቀመንበር
ታምራት ታረቀኝ ያቀረቧቸውን ሃሳቦች
ወደ ታምራት ታረቀኝ እናምራ። በቅርብ ነበሩ፣… በመሆኑም ስለ ፓርቲዎች መሰባሰብ
አነበብኩና መርህ-አልባነታቸው ገረመኝ። አቋም
አውቀዋለሁ የሚሉ እንደነገሩኝ ከሆነ የመቶ ሆነ መተባበር ብሎም መበታተን መዘላለፍና
የለሽነታቸው ደነቀኝ። እናም ይቺን ማስታወሻ
አለቃ ታምራት ታረቀኝ መዐሕድ፣ አማራጭ መወነጃጀል ሰፊ የተግባር ልምድ አላቸው።
ጻፍኩ። በአንድ ወቅት እኔም የኢዴፓ አባል
ኃይሎች፣ ኢዳግ፣ ኢዴፓ፣ ቅንጅት፣ አንድነት፣ ከዚህ አንጻር ከዶ/ር ኃይሉ የምጠብቀው
ነበርኩ። ሁለቱንም የዚያን ጊዜ መሪዎቼን
መርህ ይከበር… እያለ እንደ ፌንጣ ከፓርቲ መፍትሄ …አሁን ህብረት፣ ግንባርም ይሁን
በቅርበትም በርቀትም አውቃቸዋለሁ። ሀሳቤን
ወደ ፓርቲ ሲዘል ቆይቶ አሁን ሰማያዊ ውህደት ለመፈጸም ከቅድመ ዝግጅት እስከ
የማቀርበውም ከዚያ በመነሳት ነው።
ፓርቲ ላይ የረጋ ይመስላል። የራሷ “እንትን” ፍጻሜ በቅደም ተከተል መከናወን ያለባቸውን
የ1997ቱ ምርጫ ከተጠናቀቀ በኋላ ዶ/ር
እንደማይታያት ‘እንስሳ’ አቶ ታምራት ይህንን ጉዳዮች አሳይተው፤ ምን ሲሆን ህብረት፣ ምን
ኃይሉን አንድ ቀን ኢዴፓ ቢሮ አገኘኋቸው።
ከፓርቲ ወደ ፓርቲ የመዝለል “ልክፍት” ላይ ሲደረስ ግንባር፣ ምን ሲሟላ ውህደት
የተለያዩ ወቅታዊ ጉዳዮችን ስናነሳ ስንጥል
ረስቶት ይሁን ሆነ ብሎ፤ ሥዩም መንገሻ እና መፈጸም እንደሚቻል፣ እነማን መቼ ቢያደርጉት
ቆየንና በመጨረሻ፤ “ይሄ ሕዝብ ሰክሯል…
ዘካሪያስ የተባሉ የዱሮ ጓዶቹን በአሽሙር ‘ወጋ’ ውጤታማ እንደሚሆን ወዘተ የሚያሳይ
ህብረት፣ ውህደት፣… የሚል እብደት ውስጥ
ያደርጋቸዋል። መፍትሄ ነበር” ይላል።
ገብቷል…” በማለት ኢዴፓ አላስፈላጊ ወደሆነ
እኔን የገረመኝ አቶ ዘካሪያስን አቶ ታምራት! ታዲያ ያኔ አቶ
የቅንጅት ውህደት እየተገፋ መሆኑን ነገሩኝ።
“ለማድነቅም ለመዝለፍም ጊዜ የማይፈጅበትና አብዱራህማን ከዚህ የተለየ ሃሳብ ነበር
መኢአድ ጋር ተጀምሮ የከሸፈውን የውህደት
ቃላት የማይመርጥ…” ማለቱ ነው። እርሱስ? ያቀረቡልህ? ነው ነገሩ አሁን ከዘጠኝ ዓመት
ሁኔታ በማንሳት አሁንም በሕዝቡ ግፊት
ሰውየው፤ “ብሳና የተባለው ዛፍ ይቆነቁናል በኋላ ነው የተገለጠልህ? ወይስ ሌሎች ሲሉት
መኢአድ ባለበት ስብስብ ውስጥ እንገባለን
ወይ?” ብሎ ቢጠይቀው፤ መላሹ “ለእንጨቱ ስህተት፣ አንተ ስታደርገው ትክክል ሆኖ ነው
የምንል ከሆነ አስቸጋሪ መሆኑን አብራሩ።
ሁሉ መቆንቆንን ማን አስተማረውና!” አለው የሚታይህ? ይሄ ሁሉ የሚያሳየው መርህ
በዚያ ወቅት የሕዝቡ ስሜት በምርጫ ቅስቀሳ
አሉ። አቶ ታምራት የቀድሞ ጓዶቹን በመዝለፍ አልባ፣ አቋም የለሽ መሆንህን ነው። ነገ ደግሞ
ከመለኪያ በላይ ወጥቶ ስለነበር የዶ/ር ኃይሉ
ረገድ ያለውን “ችሎታ” ለማወቅ የሚሻ፤ በ1999 ሕዝቡ ውስጥ ሞቅ ሞቅ ያለ ነገር ስታይ አሁን
ሃሳብ ትክክል ቢሆንም፤ የሚያስከፍለውን ዋጋ
ዓ.ም በጻፈው መጽሐፍ በአቶ ልደቱ አያሌው የተናገርከውን ሃሳብ እርግፍ አድርገህ ልትተው
በማሰብ ነገሩን በዝምታ አለፍኩት።
ላይ በግጥምም በስድ ንባብም ያወረደውን እንደምትችል ለመገመት ምርምር የሚያሻው
ይህንን ሃሳብ ያነሳሁት ያለምክንያት
የስድብ ዶፍ መመልከት ነው። አይመስለኝም።
አይደለም። በዚያው ሰሞን አቶ ልደቱ “ከቅንጅት
አቶ ታምራት የዛሬ ሳምንት በወጣው
ጋር ልዩነት ስላለኝ የሕዝብ ግንኙነት ኃላፊ
የሰንደቅ ጋዜጣ ላይ የቀድሞ ጓዱን ዶ/ር ኃይሉን
ሆኔ አልሰራም” በማለቱ ዶ/ር ኃይሉ እሱን
የወቀሰበትን መጣጥፍ የቋጨው እንዲህ በማለት
ተክተው እንዲሰሩ ወደ ቅንጅት ቢሮ ተላኩ። አቶ ታምራትና ዶ/ር ኃይሉ ብቻ ሳይሆኑ፤ በአጠቃላይ የሀገራችን ነበር፤ “ይልቁንስ ዶ/ር ኃይሉ… በውህደት
ዶ/ር ኃይሉ ቅንጅት አመራር ውስጥ የቀድሞ
የሚቆምሩትን፣ በሕዝቡ ትግል የሚቀልዱትን፣
ባልንጀሮቻቸውንና “የኢሠፓ ጓዶቻቸውን” ፖለቲከኞች (በተለይም ተቃዋሚዎች) ትልቁ ችግር ይኸው አቋም የውህደት ከበሮ እየደለቁ የውንጀላና የዘለፋ
ሲያገኙ ከላይ የጠቀስኩትን ሃሳብ እርግፍ
ጡሩምባ የሚነፉትን ፖለቲከኞች በግልጽ ክኒኗን
አድርገው ትተው፤ ዋነኛ የውህደት አጋፋሪ፣ የለሽነትና መርህ አልባነት ነው የሚል እምነት አለኝ። እናም ፓርቲዎች ዋጧት ይበሏቸው፣ ሕዝቡንም እነዚህን ለይተህ
የቅንጅት ፊት አውራሪ ሆነው ደፋ ቀና ሲሉ
ድጋፍ ንሳቸው… ይበሉ” ይላል። በኔ እምነት
አየኋቸው። በበዚያ ወቅት በቅንጅት ውህደት ከመሬት ተነስተው “ውህደት! ህብረት! ግንባር! መድረክ!...” የሚል በግልጽ “ክኒኗን ዋጧት” መባል የሚገባቸው
ላይ ያነክስ ለነበረው ልደቱ አያሌው እስከ ዛሬ
መፈክር አንግበው፣ ኮሚቴ አቋቁመው ወደ ተግባራዊ እንቅስቃሴ ራሳቸው አቶ ታምራት እና ዶ/ር ኃይሉ
ድረስ መታወቂያው የሆነውን “ከሀዲነት” ጋዜጣ
ናቸው። እነርሱ ራሳቸው ያልተጠና ውህደት
ላይ ወጥተው ለመጀመሪያ ጊዜ “ይሄ ክህደት
ከመግባታቸው በፊት፤ እነዚህን ተግባራት የሚያስፈጽሙበት የጠራ በመፈጸም ሕዝብ መስዋእትነት የከፈለበትን
ነው” ብለው መግለጫ የሰጡት ዶ/ር ኃይሉ
የትግል ውጤት የትም በትነዋልና!!!
መሆናቸውን አስታውሳለሁ። የዶ/ር ኃይሉ
ሳይታሰብ “ቀኝ ወደ ኋላ” መዞር እስከ አሁን አቋም መያዝ፣ የነጠረ መርህ ማስቀመጥ ይኖርባቸዋል። አቶ ታምራትም ሆነ ዶ/ር ኃይሉ
ትናንት የነበራቸውን አቋም ረስተው እንዲህ
ድረስ ሲገርመኝ ይኖራል።
ዓይነት ትዝብት ላይ የሚጥል ሃሳብ
ያኔ ቅንጅት በአራቱ ፓርቲዎች ውህደት
እንዲሰነዝሩ የሚያደርጋቸው ሌላ ሳይሆን
አንድ ፓርቲ ሆኖ፣ ስልጣን ይዞ፣ ሀገር መምራት
መርህ አልባነታቸው ነው። አቋም የለሽነታቸው
ይችላል፣ ስልጣን ላይ ይወጣል የሚል ተራ
የስድቡን ነገር ለጊዜው እንተወውና ነው። አንዴ አቋምና መርህ ያስቀመጠ ሰው፤
ስሌት ውስጥ በመግባታቸው፣ “ውህደቱ ደረጃ
አቶ ታምራት ስለ ፓርቲዎች ውህደት ያለውን በጊዜ ሂደት አቋምና መርሁን አይቀይርም
በደረጃ መፈጸም አለበት” የሚሉትን እነ ልደቱን
መርህ አልባ አቋም እንመልከት። በመጽሐፉ ማለት አይደለም። ፖለቲካ በለውጥ ሂደት
ክፉኛ የታገሉት ዶ/ር ኃይሉ፤ አሁን ደግሞ
ባሰፈረው ሃሳብ እንጀምር። በገጽ 98 ላይ (Dynamism) ውስጥ እስካለ ድረስ እንደ
“ፓርቲዎች ትክክለኛ መሪ የላቸውም፣…
“ፓርቲው [ኢዴፓ ማለቱ ነው] የተስማማበት ትግሉ ተጨባጭ ሁኔታ መቀየር ይቻላል።
ሀገር የመምራት ብቃት የላቸውም፣ በምርጫ
እኔም… አምኜ የምሰራው ቅንጅቱ ወደ ውህደት ይህንን የሚያደርገው ግን ሃሳቡን እንዲቀይር
ለማሸነፍ ሃያ ዓመት ያስፈልጋቸዋል፣…”
እንደሚሸጋገር ነው… ልደቱና ግብረ አበሮቹ ያስገደደውን በቂ ምክንያት (Justification)
የሚል መንፈስ ያለው ሃሳብ መሰንዘራቸውን
ውህደቱ እውን መሆን የለበትም በማለት… አንድ፣ ሁለት፣… ብሎ ዘርዝሮ በማቅረብ
ሳነብ፤ ከላይ የጠቀስኩት ሁኔታ ነው ፊቴ ላይ
በሚሯሯጡበት ወቅት… አብዱራህማን እንጂ እንዲሁ በዘፈቀደ ከመሬት ተነስቶ
ድቅን ያለው።
[ወደ ቢሮ] ተከትሎኝ ገባና ‘ስማ ታሜ ለምን መሆን የለበትም። ምክንያቱም ያንን አቋምና
ዶ/ር ኃይሉ የፓርቲ መሪ በሆኑበት
[የቅንጅት] ጥምረቱ አይቀጥልም? ለውህደት መርህ ለመጠበቅ ሲባል የጠፋ ሕይወት፣ የባከነ
ዘመን ፓርቲያቸው በግድም በውድም
ለምን ይቸኮላል?’ አለኝ። [ለምን ስለው] ‘ብዙ ጊዜና ንብረት፣ የአካልና የመንፈስ ጉዳት፣…
ውህደት መፍጠርም፣ በምርጫ ማሸነፍም፣
ነገሮችን ማየት አለብን… ደግሞስ ኢህአዴግ ስለሚኖር ያ ሁሉ መስዋእትነት ግምት ውስጥ
ሀገር መምራትም፣… እንደሚችል፤
የአራት ፓርቲዎች ግንባር ሆኖ አይደል ሀገር መግባት ስላለበት ነው።
እርሳቸው ከአመራርነት ሲወርዱ ግን ይህንን
እየመራ ያለው?...’ አለኝ። እናንተ ሰዎች ምን አቶ ታምራትና ዶ/ር ኃይሉ ብቻ
ማድረግ እንደማይችል እየነገሩን ይሆን?
እያሰባችሁ እንደሆነ ሊገባኝ አልቻለም… ብዬ ሳይሆኑ፤ በአጠቃላይ የሀገራችን ፖለቲከኞች
ሕዝቡ ተቃዋሚዎችን እንዲቀጣቸው ሃሳብ
ጥየው ወጣሁ…” ይላል አቶ ታምራት! (በተለይም ተቃዋሚዎች) ትልቁ ችግር
የሚያቀርቡትስ፤ “ኢህአዴግ አላሰራን አለ፣
ከዚህ ሃሳብ የምንገነዘበው ነገር፤ ያኔ ይኸው አቋም የለሽነትና መርህ አልባነት
ቀጣን፣ አሰረን፣…” የሚለውን የተቀዋሚዎች
የቅንጅት ውህደት ደረጃ በደረጃ እንዲከናወን ነው የሚል እምነት አለኝ። እናም ፓርቲዎች
ስሞታና ብሶት ሳያውቁ ቀርተው ነው? ነገሩ
እነ ልደቱ ሃሳብ ሲያነሱ፣ እነ አቶ ታምራት ከመሬት ተነስተው “ውህደት! ህብረት! ግንባር!
በእንቅርት ላይ ጆሮ ደግፍ እንዲሉ አይሆንም?
ደግሞ ውህደቱ አሁኑኑ መፈጸም አለበት መድረክ!...” የሚል መፈክር አንግበው፣
ለመሆኑ ተቃዋሚዎች በሕዝቡም፣
ብለው ክችች ማለታቸውን ነው። አቶ ታምራት ኮሚቴ አቋቁመው ወደ ተግባራዊ እንቅስቃሴ
በኢህአዴግም “ከተቀጡ” ሕልውናቸውን ጠብቀው
እንዲህ ብሎ መጻፉንና ቅንጅትን በተጣደፈ ከመግባታቸው በፊት፤ እነዚህን ተግባራት
መኖር ይቻላቸዋል? ሕዝቡ የሚቀጣቸው ከሆነ
ውህደት በአፍ ጢሙ መድፋቱን ይዘነጋውና የሚያስፈጽሙበት የጠራ አቋም መያዝ፣ የነጠረ
ድምፁን በመንፈግ ብቻ አያቆምም። ልጆቹን
ዶ/ር ኃይሉ አርአያን እንዲህ በማለት መርህ ማስቀመጥ ይኖርባቸዋል። በአቋማቸው
ለአባልነት አይሰጥም፣ በሚጠሩት ስብሰባ
ይወቅሳል፤ “የመኢአድና ኢዴፓ ውህደት ጸንተው፣ መርሃቸውን ተከትለው ከሰሩ
ላይ አይገኝም፣ እርዳታና ድጋፍ አያደርግም።
ከጫፍ ደርሶ ሲፈርስ ዶ/ር ኃይሉ የኢዴፓ የሚፈርስ ውህደት፣ ወደ ተግባር የማይለወጥ
ታዲያ አንድ ፊቱን “ፓርቲዎቹ ይፍረሱ!”
ምክትል ሊቀመንበር ነበሩ፤ ቅንጅት በጥምረት ስምምነት አይኖርም። ¾
ቢሉ አይሻልም ዶክተር!? ዶ/ር ኃይሉ በደርግ
የኔ ሃሳብ 19
በዚህ ዓምድ ስር የሚወጡ ጽሁፎች የፀሐፊውን እንጂ የኤዲቶሪያሉን አቋም አያንፀባርቁም
ከዎላይታ ሕዝብ ዴሞክራሲያዊ ግንባር (ዎሕዴግ) የተሰጠ መግለጫ
መማጸን ነው? ወይስ ማሳሰብ?

“ምርጫ ቦርድ ከሕገ-ወጥ ድርጊት
እንዲቆጠብ ደኢዴኃአ አሳሰበ። በሚል ደኢዴኃአ ቀደም ሲል ከዎላይታና መስሏቸው ሥነ-ልቦናዊ አመለካከታቸውን
አርዕስት ሚያዚያ 1 ቀን 2006 ዓ.ም በወጣ ከጋሞ ጎፋ ውጪ እንዳይደራጅ በእገታና ወደዚሁ አስተካክለው እንዲቆዩ ለማድረግ
ሰንደቅ ጋዜጣ ቁጥር 448 ላይ የተሰጠ በአፈና ተይዞ የነበረበት ቀርቶ በዳውሮ፣ የታሰበ ዘዴ እንደሆነ መረዳት ይቻላል።
መግለጫን ተመልክተናል። በሃዲያ፣ በከምባታ፣ በሲዳማ፣ በጉራጌ፣ ደኢዴኃአ አባል ድርጅቶች በማያውቁት
የደኢዴኃአ መሥራች አባል የሆነ በደቡብ ኦሞ ዞኖች በኮንሶና በደራሼ ልዩ መንገድ በተለመደው ድብቅ የአሰራር ስልት
የዎላይታ ዴሞክራሲያዊ ግንባር (ዎሕዴግ) ወረዳዎ አደረጃጀት ተፈጥሯል በማለት ከእነዚህ ብሔር ብሔረሰቦች የመጡ ናቸው
ይህ መግለጫ የተሰጠው በአንድ ግለሰብ የተሰጠ ማብራሪያም ከመግለጫው ስር እየተባለ፤ የሆነ ስም ዝርዝር በማስመሰል
ወይም በደኢዴኃአ ሁነኛ አባል ባልሆኑ ከሰፈሩ ሐተታዎች ከፊሉ ሆኖ ተገኝቷል። ከተዘጋጀ ፊርማ ጋር በሰነድ ላይ ሰፍሮ “ጉባኤ
ጥቂት ግለሰቦች ነው ብሎ ያምናል። እንደዚህ ያለ እገታና አፈና በማን፣ ተካሂዷል” ወይም “መደበኛ ስብሰባ ተደርጓል”
ዎሕዴግ ወደዚህ አባባል ለመድረስ መቼና እንዴት እንደተፈፀመ መግለጫው ተብሎ በፋይል ውስጥ እንዲወተፍ ለማድረግ
የተገደደው በመግለጫው ውስጥ ከተንፀባረቁ አሟልቶ አላሳየም። የዚህ አይነት ርምጃ የሚካሄድ ቅድመ ዝግጅት መሆኑን በቀላሉ
ሃሳቦች በአንዳንዶቹ ይዘት ምክንያት ነው። መውሰድ በዎህዴግ ዘንድ ተሰምቶ አያውቅም። ለመረዳት አያስቸግርም።
መግለጫ ሰጪው ግለሰብ ወይም እንደነዚህ ያሉ መሰረተ ቢስ የሆኑ ሃሳቦች በመጨረሻም በግንቦት ወር 2006
ቡድን ደኢዴኃአ መጋቢት 28 ቀን 2006 የአንባቢን ወይም የሰሚን ስሜት ለመሳብ ዓ.ም ጠቅላላ ጉባኤ ስለሚካሄድ፤ የአባል
ዓ.ም ለ4ኛ ጊዜ መደበኛ ስብሰባን አካሂዷል የሚያስችሉ ቀላል ዘዴዎች ናቸው እየተባሉ ፓርቲዎችንና የሚመለከታቸው አካላትን
ብሎ እንደገለፀ የሚጠቁም ዐረፍተ ነገር ሲገለፁ በመጀመሪያ ደረጃ ገላጩን በትዝብት ድጋፍ የሚፈልግ የሚያስመስል አነጋገርም
ከመግለጫው ውስጥ ሊነበብ ችሏል። ውስጥ የሚከቱ መሆናቸውን አቅራቢው አንዱ የዚህ መግለጫ አካል ሆኖ ተገኝቷል።
ይህ ድርጅት በበጀት እጥረትና በአግባቡ ተረድቶ ጥንቃቄ ማድረግ ይገባል። ይህ አባባል ደግሞ የዚህ መግለጫ
በሌሎችም ከአደረጃጀት ጋር በተያያዙ ችግሮች ደኢዴኃአ የተደራጀው በብሔር አዘጋጁን ግለሰብ ወይም ቡድን ለዚህ ዓይነት
ምክንያት ጉባኤ ጠርቶ እንደማያውቅ ከዚህ ብሔረሰቦች ፖለቲካ ፓርቲዎች ስብስብ እንጂ ሥራ አፈፃፀም ምንም አይነት ቅርበት
ቀደም በተለያዩ ጊዜያት በተሰጡ ጋዜጣዊ በግለሰቦች ስብስብ አይደለም። ከላይ የተዘረዘሩ የሌለው አለዚያም የመሰለኝን ብዬ በወጣ
መግለጫዎች ተገልፆ እንደነበር ዎሕዴግ ብሔር፣ ብሔረሰቦች የተደራጁባቸው ያውጣ ያለ መሆኑን ያመለክታል።
በቅርብ ያውቃል። አንድም መደበኛ ስብሰባ ደኢዴኃአ ከብሔራዊ ምርጫ ቦርድ
ሳያደርግ 4ኛ ዙር መደበኛ ስብሰባ ተደርጓል ጽ/ቤት በወጣ መርሃ ግብር መሰረት እስ
ተብሎ መነገር ተገቢ አይደለም። መግለጫው ሚያዚያ 30 ቀን 2006 ዓ.ም ባሉት ጊዜት
ደኢዴኃአ አባል ድርጅቶች በማያውቁት መንገድ በተለመደው ድብቅ
በመደበኛ ኮሚቴ የተዘጋጀ ቢሆን ኖሮ የዚህ ውስጥ መካሄድ በሚገባ ስብሰባ መካፈል
አይነት ስህተት አይፈጠርም ነበር። የአሰራር ስልት ከእነዚህ ብሔር ብሔረሰቦች የመጡ ናቸው እየተባለ፤ የሚገባቸው አባል ፓርቲዎች ማለትም፡-
አንዳንድ ሳይሆኑ ሆነዋል፤
ሳይፈፀሙ ተፈፅመዋል፤ እየተባሉ የሚገለፁ የሆነ ስም ዝርዝር በማስመሰል ከተዘጋጀ ፊርማ ጋር በሰነድ ላይ ሰፍሮ 1.የዎላይታ ሕዝብ ዲሞክራሲያዊ ግንባር
ነገሮችን በመደበኛ ስብሰባ ውሳኔ መሠረት (ዎሕዴግ)
ተከናውነዋል ለማሰኘት ሲባል የተሰነዘረ ሃሳብ “ጉባኤ ተካሂዷል” ወይም “መደበኛ ስብሰባ ተደርጓል” ተብሎ በፋይል
እንጂ፤ የተባለው መደበኛ ስብሰባ በእርግጥም 2.ጋሞ ዲሞክራሲዊ ኅብረት (ጋዴኅ) እና
ውስጥ እንዲወተፍ ለማድረግ የሚካሄድ ቅድመ ዝግጅት መሆኑን
ተደርጓል ብሎ ዎሕዴግ አያምንም።
ምክንያቱም የአሁኑም ሆነ ባለፉት ጊዜያት 3.ጋሞ ጎፋ ሕዝብ ዲሞክራሲያዊ ኃይሎች
በቀላሉ ለመረዳት አያስቸግርም።
ለሶስት ጊዜ ተደርገዋል የተባሉ ስብሰባዎች አንድነት (ጋጎሕዴኃአ) በመጀመሪያ
በትክክል ተካሂደው ቢሆን ኖሮ ዎሕዴግ የየራሳቸውን ጠቅላላ ጉባኤ ማካሄድ
ግንባር ቀደም ተሳታፊ መሆን በቻለ ነበር። የፖለቲካ ፓርቲዎች የሕጋዊነት አለባቸው። የደኢዴኃአ ጠቅላላ ጉባኤ
ሌሎችም የደኢዴኃአ ሕጋዊ አባላት የሆኑ ማረጋገጫ ምስክር ወረቀት ይዘው በደኢዴኃአ ተሳታፊዎችንም ከጉባኤያቸው በኋላ በፅሁፍ
ፓርቲዎች ስለጉዳዩ በተመሳሳይ ሁኔታ አባልነት ለመመዝገብ ቀርበው የተከለከሉበት መወከል ይጠበቅባቸዋል።
ሳይረዱ አይቀሩም የሚል እምነት አለን። ጊዜን እኛ አባል ፓርቲዎች አናውቅም። እነዚህ ጉዳዮች ከደኢዴኃአ ጉባኤ
የደኢዴኃአ መደበኛ ስብሰባንም ሆኖ አልነበረምም። በስም የተጠቀሱ ብሔር በፊት ህግና ደንብን ጠብቆ የአሰራር
ጉባኤ የመሳተፍ መብት ያላቸው ከአባል ብሔረሰብ ፓርቲዎችም ይህንኑ አስረግጠው ስርዓትንም በተላበሰ አቀራረብ መፈፀም
ፓርቲዎች በፅሁፍ ተወክለው የሚላኩ ሊመሰክሩ ይችላሉ። ከዚህ ስንነሳ ገላጩ የሚገባቸው ቅድመ ሁኔታዎች ናቸው።
ሰዎች እንጂ፤ እንዲሁ በጥቅሻና በሹክሹክታ እገታና አፈና የተባሉ ሐረጎችን ያለቦታቸው በዚህ መልኩ ክንዋኒዎች ሳይፈፀሙ
በግላቸው ተጠርተውና ተደብቀው የሚሰበሰቡ ለመጠቀም የወደደበት የራሱ የሆነ ምክንያት የደኢዴኃአ ጉባኤ ብሎ ማውራት ትክክለኛ
ግለሰቦች ሊሆኑ አይችሉም። ሊኖር ይችላል ብለን መገመት እንችላለን። ሕገ-ወጥ ድርጊት ተብሎ የሚጠቀስ ይሆናል።
በዚህ አይነት ሁኔታ በሐሰት የተዘጋጀ፤ ተፈጥሯል ተብሎ የተወራ አደረጃጀትም ስለሆነም እነዚህን አሟልቶ መገኘት የግድ
የሆኑ ግለሰቦች ስም ዝርዝርና ፊርማቸው ፈፅሞ ሊሆን የሚችል አይደለም። ደኢዴኃአ ይላል።
በወረቀት ላይ ተለቅልቆ (ቀደም ሲል ይደረግ በአንድ እጁ ፓርቲዎችን በሌላ እጁ ደግሞ ከዚህ ዓይነት ተግባር ውጪ ለሚደረግ
እንደነበረው) ጉዳዩን እውነተኛ ለማስመሰል ግለሰቦችን በአባልነት ይዞ ሊጓዝ የሚችል አደናጋሪ ተግባር ማንም የሚተባበር አካል
“መደበኛ ስብሰባ!” ወይም “ጉባኤ!” የሚሉና ድርጅት አይደለም። በመሆኑም እንደዚህ ያለ አይኖርም። አባል ድርጅቶችም ቢሆኑ በዚህ
የመሳሰሉ ቃላትን ይዞ ያለይሉኝታ አግባብነት መላው የጠፋበትን የእኛን ህጋዊ በሆነ መንገድ የደኢዴኃአን የአደረጃጀትና የአሰራር መርህን
ወዳለው አካል መቅረብ ጥሩ አይደለም። የደኢዴኃአ አባል የሆነን ፓርቲዎች ሕልውና በጣሰ አካሄድ ሕልውናቸውን ከምድረ ገፅ
ብሔራዊ ምርጫ ቦርድም የዚህ ዓይነት አደጋ ላይ የመጣል ተልዕኮ በውስጡ ያዘለ ለማጥፋት የሚዘጋጅ የደባ አፈፃፀም ተካፋዮች
ሕገወጥ አቀራረብ ነቅቶ፤ ወግድ ብሎ ሊሆን አደረጃጀትን “አደረጃጀት ተፈጥሯል” ብሎ እንዳይሆኑ ዎሕዴግ ጥሪውን ያስተላልፋል።
ይችላል። መግለጫ ሰጪው ግን ጭራሹን ለመናገር መድፈር ራሱ ወደር የማይገኝለት
በርሱ ብሶት “ቦርዱ ከሕገ-ወጥ ድርጊት ሕገ-ወጥነት ስለሆነ ገላጩ ከዚህ ዓይነት
ይቆጠቡ” ሲል በሌላ አነጋገር በፖለቲካ አደገኛ ድርጊት እንዲቆጠብ ዎሕዴግ አጥብቆ
ስም የምፈፅማቸውን የቁማር ጨዋታዎቼን ያሳስባል።
በእርግጥ አባባሉ የተሰነዘረው
የዎላይታ ሕዝብ ዲሞክራሲያዊ ግንባር
አትንቃብኝ ማለትን የሚመስል በጭንቀትና
በሥጋት የተነከረ አባባልን መሰንዘር ችሏል። ያለምክንያት ላይሆን ይችላል። ነገ ከነገወዲያ (ዎሕዴግ)
ይሁን እንጂ ጉዳዩ ተገልብጦ ሲታይ መማፀን አንድ ከዚሁ ጉዳይ ጋር በተያያዘ ሁኔታ ሚያዚያ 3 ቀን 2006 ዓ.ም
እንጂ ማሳሰብ ሊል አልቻለም። ታዛቢውም ሊፈፀም የታሰበ “ደባ” ስላለ የሚመለከታቸው አዲስ አበባn
ለተቃራኒው እንጂ ለተባለው ጆሮን ሊሰጥ አካላት ሁሉ ነገሩ እውነትነት ያለው
አልቻለም።
“በጋራ እንሰራለን ብለው . . . የግብፅ ፖለቲከኞች...

ሰንደቅ፡- “አንድነትን እየታገሉ ነው” ስለሚለው ለሕዝቡም ይጠቅማል። የፖለቲካም ትርፍ ይኖረዋል። ግድብ ለሶስት መቶ አመታት አገልግሎት እንደሚሰጥ መረጋገጡን”
መረጃ አልዎት? እነሱም እንደ ፓርቲ ሰልፍ የመጥራት መብት
ሰንደቅ፡- በሰማያዊ በኩል ደግሞ ከእምነት ነፃነትና ገልጸውልናል። እንዲሁም “አሁን እየተደረገ ያለው የአፈርና የውሃ ጥበቃ
እንዳላቸው እየገለፁ ነው?
ከሕዝብ መፈናቀል ጋር በተያያዘም አጀንዳቸው እንደሚሰፋ ስራዎች በዚሁ መልኩ የሚቀጥሉ ከሆነ ተጨማሪ ለአንድ መቶ አመታት
አቶ ሀብታሙ፡- ግልፅ በሆነ አማርኛ ፕሮፌሰር በየነ
ይገልፃሉ፣ በሌላ በኩል አንድነት ሰልፉን የጠራው በፓርቲው አገልግሎት እንደሚሰጥ በጥናት መረጋገጡን ጨምረው” ገልጸውልናል።
ጴጥሮስ ለአንድ የውጪ ሀገር ሬዲዮ ጣቢያ ከኢህአዴግ
የአዲስ አበባ ም/ቤት በኩል ዝቅ ባለ ደረጃ ሲሆን፤ በእኛ በኩል የዚህ ኢኮኖሚያዊና ፖለቲካዊ አንደምታዎች የግብፅ ፖለቲከኞች እራስ
ባልተናነሰ አንድነትን እንታገለዋለን ብለዋል። እና እንዲህ
ግን በዋናው የፓርቲው አመራር ነው ይላሉ? ምታት ሊሆን እንደሚችል መገመት ከባድ አይሆንም።
አይነት የተበላሸ የፖለቲካ አስተሳሰብ ይታየኛል። አሁንም
አቶ ሀብታሙ፡- የአንድነት የአዲስ አበባ አደረጃጀት በዚህ ጥናት መነሻነት ኢኮኖሚያዊ የአካባቢ ተፅዕኖ ከተመለከትነው፤
አንድነት ሰላማዊ ሰልፍ ለማድረግ ከመንግስት ጋር እሰጥ
138 መቀመጫ ያለው አደረጃጀት አለን። ይሄ አደረጃጀት ኢትዮጵያ በምታመነጨው 6ሺ ሜጋዋት የኃይል አቅርቦት ለቀንዱ ሀገሮች
አገባ በገባበት ሁኔታ ተመሳሳይ አጀንዳ ሰላማዊ ሰልፍ ይዞ
በዞን ደረጃም አለው። እያነሳነው ያለው ጉዳይ የአዲስ የኤሌክትሪክ የኃይል ቋት በመሆን ቢያንስ ለሚቀጥሉት ሶስት መቶ
መምጣት በእርግጥም ስርዓቱን ነው ወይ እየታገሉ ያሉት
ሕዝብ ጉዳይ እንደመሆኑ መጠን ዝቅ ባለ ደረጃ ቀርቧል አመታት አገልግሎት ትሰጣለች። ይህን መሰል የኢኮኖሚ ትስስር በቀንዱ
ብለን እንድንጠይቅ ያደርገናል። በእኛ እምነት ለአንድነት
የሚል እምነት የለም። ይልቁኑ ጠንካራ አደረጃጀት ያለን ሀገሮች በሚቀጥሉት ሶስት መቶ ዓመታት ኢትዮጵያ ማከናወን ከቻለች
ከኢህአዴግ በላይ ሌላ የሚታገለው አካል የለም።
መሆኑን ያሳያል። በሌላ በኩል ጉዳዩ የአዲስ አበባ ቢሆንም፤ ከሚገኘው ኢኮኖሚያዊ ጥቅም ባሻገር ሊገኝ የሚችለው የ“soft power”
ሰንደቅ፡- እንደ አማራጭ ምን መሆን ነበረበት ይላሉ እቅዱ በፓርቲው የብሔራዊ ምክር ቤት ፀድቆ የሚሰራ የበላይነት ለግብፅ ፖለቲከኞች የሚዋጥ አይደለም።
እነሱም ሰልፍ የመጥራት መብት አላቸው? እናንተም ቀድማችሁ ስራ ነው። በቀጣይም የተያዘው “የሚሊዮኖች ድምፅ ሌላው በዚህ የኢኮኖሚ ትስስር ውስጥ በሚፈጠረው የማያቋርጥ
ጠርታችኋልና ምን ነበር መሆን የነበረበት? ለመሬት ባለቤትነት” በዚህ በአዲስ አበባና በለገጣፎም የተረጋጋ ሰላም ለቀንድ ሀገሮች የኢኮኖሚ እድገት ግስጋሴ ያለው
አቶ ሀብታሙ፡- እውነት ለመናገር የአዲስ አበባ የሚቀጥል ነው። በአጠቃላይ የፓርቲው የብሔራዊ ሁለንተናዊ ድርሻ ሀገሮቹ በጋራ ከፍተኛ የኢኮኖሚ ደረጃ ላይ እንዲደርሱ
ሕዝብ ተቸግሯል። መብቱን ከማጣቱ ባለፈ ማኅበራዊ ግብረኃይል ከአዲስ አበባው ጋር እየተነገረና እየተናበበ ያስችላቸዋል። ከዚህ ጋር በተያያዘ የሀገሮች የኃይል ፍላጎት በማያቋርጥ
አገልግሎት እያገኘ አይደለም። ችግሩም እየከፋ፣ ነው የሚሰራው። ጥያቄአችን ይሰፋል ለሚለው ደግሞ ሂደት ውስጥ ይወድቃል። በሚፈጥሩትም የካፒታል ክምችት በናይል ውሃ
ኢህአዴግም የከተማውን ሕዝብ መምራት አልቻለም ብለን በየሳምንቱም ከቻሉም በየቀኑ ማድረግ ይችላሉ። ነገር ላይ የተለየ ፍላጎት ሊያሳድሩ እንደሚችሉም የሚጠበቅ ነው። እንዲሁም
ከተነሳን ዘንድ ተደራርበን በየሳምንቱ ከመጥራት ይልቅ ግን በእኛ እምነት በተመሳሳይ ጉዳይ ሕዝቡን መጥራቱ ከጠንካራ ኢኮኖሚ የሚወለድ አስተማማኝ ወታደራዊ ሃይል በቀንዱ ሀገሮች
በአንድነት በኩል የተጠራውን ሰልፍ ሰኬታማ አድርጎ ጠቃሚ አለመሆኑን እንደአስተያየት እንሰጣለን። በጋራ ውስጥ መፈጠሩ አይቀሬም ነው። እነዚህ ተያያዥ እድገቶች ሲጠናቀቁም
ሕዝቡ በነቂስ እንዲወጣና መፍትሄ እንዲያገኝ ማድረግ እንሰራለን ብለው ከመጡም ጥሩ ነው።¾ የግብፅ ፖለቲከኞች በቀንዱ ሀገሮች ውስጥም ሆነ በአፍሪካ ደረጃ ማሳረፍ
የሚችሉት የኢኮኖሚም ሆነ የዲፕሎማሲ ጫና እየቀነሰ መሄዱ ተፈጥሮያዊ
ሂደት ነው። ይህን አይቀሬ የኢኮኖሚ እድገት የግብፆች ፖለቲከኞች
“አብረን ሰልፍ . . . በግልፅ የተረዱት ይመስላል።
ይህም ሆኖ የግብፅ ኢኮኖሚ በሕዳሴው ግድብ ግንባታ ወደ ከፍተኛ
28ቱ ውድቅ ከሆነ በኋላ ለሚያዚያ 5 ጠርተው ነበር፤ ግንኙነት አለን ብለው ሊያምኑ ይችላሉ። በእርግጥም
እመርታ እንደሚያድግ ባለሙያዎች በግልፅ ከላይ አስፍረውታል። ወታደራዊ
እንደገና ሚያዚያ 4 ተባለ። ስለዚህ ይህንን ጥያቄ እኛ አንዳንድ ግለሰቦች ጋር ጤናማ የማይመስል ነገር ሊኖር
ጀነራሎቹ እና ፖለቲከኞች በአፍሪካ አህጉር እንዲሁም በመካከለኛው ምስራቅ
ይዘነው በተሻለ ዝግጅት ለመውጣት ነው ያሰብነው። ይችላል።
ውስጥ አለን ብለው የሚያስቡት ተፅዕኖ ወደፊት በሕዳሴው ግድብ ግንባታ
ለዚህም ደግሞ በይፋ ጥሪ አድርገናል። በጋራ መስራት
ሰንደቅ፡- በሰማያዊና በአንድነት ፓርቲዎች መካከል በሚፈጠር አካባቢያዊ የበላይነት ልናጣው እንችላለን የሚል ከፍተኛ ስጋት
የሚቻል ከሆነም በጋራ እንስራው የሚል ውሳኔ ነው
በአዲስ አበባ ውስጥ የፖለቲካ የበላይነት ለማግኘት ጤናማ ውስጥ የወደቁበት ሁኔታ መኖሩን ያሳያል። ይህም በመሆኑ የህዳሴውን
ያሳለፍነው።
ውድድር አለ ማለት ይቻላል? ግድብ ግንባታ ማስቆም ባይችሉም ቢያንስ ግን በሕዳሴው ግድብ ላይ የጋራ
ሰንደቅ፡- በዚህ ወቅት ሁለቱ ፓርቲዎች ጤናማ ግንኙነት አቶ ብርሃኑ፡- ውድድር ጤናማ ጉዳይ ነው። ተቆጣጣሪነት ቦታን ለማግኘት የሚችሉትን ያህል እየሰሩ ነው።
አላቸው? መወዳደር አለብን፤ ካልተወዳደርን ደግሞ አንድ መሆን ይህን ስጋታቸው በግልፅ የሚቀርፍላቸው የኤንቴቤው ፍትሃዊ የውሃ
አቶ ብርሃኑ፡- እኔ በማየው ያለን ጤናማ ግንኙነት ነው ያለብን። ሕዝቡ ውስጥ ተቀባይነት ለማግኘት ስምምነት ሰነድ መሆኑ በማያሻማ ሁኔታ ቢነገራቸውም፣ እነሱ በተናጠል
ነው ብዬ ነው የማምነው። አመራሮቻቸው ከአመራሮቻችን ትክክለኛና የጠራ ትግል ማካሄድ አለብን። በእኛ በኩል በኢትዮጵያ ላይ ተፅዕና በማሳረፍ መደራደርን ነው የመረጡት። ይህን
ጋር የጓደኝነት ግንኙነት አለን። ከዚህ የተለየ በተለያየ በዚህ ትግል ውስጥ የሚያጋጥሙ መስዋዕትነቶች በልበ የሚያደርጉት ቢያንስ ከእጃቸው ያመለጠውን “soft power” ከኢትዮጵያ
ፖለቲካ አጥር ውስጥ ያለን ሰዎች ነን። በተለይ በግል ሙሉነት የሕዝቡን ጥያቄ በማንሳት ማንኛውም ነገር ዋጋ ጋር በጋራ ለመጋራት ካላቸው ፍላጎት የመነጨ መሆኑ ይታመናል። አሁን
ጉዳይና በፖለቲካ እንቅስቃሴ ላይ ጤናማ ግንኙነት እየከፈሉ በመሄድ ላይ ጠንካራ አቋም አለን። ¾ ጥያቄው አካባቢያዊ ተፅዕኖ ከመፍጠር እንጂ ከሕዳሴው ግድብ ግንባታ ጋር
አለን ብዬ አምናለሁ። አንዳንድ ግለሰቦች ጤናማ ያልሆነ የተያያዘ አለመሆኑን የዚህ ጽሁፍ አቅራቢ ያምናል።¾
ዶ/ር አረጋ ይርዳው. . .

በአባል ተቋማት ላይ የተፈጠረውን ችግር የሚሰለጥኑበትን ሁኔታ ከሚመለከታቸው ቦንድ ለመግዛት በገቡት ቃል መሠረት እንዲገባ ከስምምነት ላይ ተደርሷል።
ለመፍታት ጥረት አድርገዋል። አካላት ጋር ተደጋጋሚ ውይይት በማድረግ በጎ ያለባቸውን ጊዜያዊ የገንዘብ እጥረት ግምት አዲሶቹ የቦርድ አባላት በቀጣይ ሥራቸው
የኢትዮጵያ የግል ከፍተኛ ትምህርት እና ምላሽ በመገኘቱ አባል ተቋማት በሚያቀርቡት ውስጥ በማስገባት የማኅበሩ አባል የሆነው ዩኒቲ መላ አባላቱን በማንቀሳቀስ የመንግሥት ደንብና
የቴክኒክና ሙያ ትምህርት ሥልጠና ተቋማት ጥያቄ መሠረት ለትምህርት ሚኒስቴር የድጋፍ ዩኒቨርሲቲ ወጪውን ለመሸፈን በመስማማት መመሪያዎችን በማክበር ተቋማቱ ገንቢ ሥራ
ማኀበር በ2005 በጀት ዓመት ካከናወናቸው ደብዳቤ እንዲጻፍላቸው መደረጉን በዚሁ ተቋማት በሂደት ለዩኒቲ ዩኒቨርሲቲ እንዲከፍሉ መሥራት እንዲችሉ የሚያደርግ የክትትልና
ተግባራት መካከል በከፍተኛ ትምህርት መሠረት ሰባት መምህራን የዕድሉ ተጠቃሚ በማድረግ አባል ተቋማት ለግድቡ ሥራ ቦንድ የአፈፃፀም ሥራ እንደሚሰራ ተመልክቷል።
የተማሪዎች ቅበላ በሚመለከት ከሚመለከታቸው መሆናቸውን ጠቅሰዋል። በመግዛት እንዲሳተፉ ዩኒቲ ዩኒቨርሲቲ ከፍተኛ አባል ተቋማት ቀደም ሲል በተዘጋጀውና
አካላት ጋር ውይይት በማድረግ በ2005 እና ማህበሩ ለአባላቱ በቀጥታ ከሚሰጠው አስተዋፅኦ አድርጓል። ጠቅላላ ጉባዔው ባፀደቀው መሠረት ባቋቋሙት
በ2006 ዓ.ም. ወደ ከፍተኛ ትምህርት መግቢያ አገልግሎት በተጨማሪ በአገር አቀፍ ደረጃ በ2006 በጀት ዓመትም የማህበሩ የጥራት የጥራት ማረጋገጫ ዩኒት አማካኝነት የጥራት
የመቁረጫ ነጥብ የመንግሥት ዩኒቨርስቲዎችን በተለያዩ አደረጃጀቶች ውስጥ ጉልህ ተሳትፎ አካል የተዘጋጀውን መመሪያ መሠረት በማድረግ መለኪያ መስፈርቶችን ማሟላታቸውን
የመቀበል አቅም ብቻ ሳይሆን የግል ከፍተኛ እያደረገ እንደሚገኝ ዶ/ር አረጋ ጠቁመው የጥራት ማስጠበቂያ መስፈርት በማዘጋጀት በተመለከተ ጠንካራ ሥራ እንደሚሠራ ለዚህም
ትምህርት ተቋማትንም በመጠኑም ቢሆን ተሳትፎውን ዘርዝረዋል። በዚሁ መሠረት በአባል ተቋማት በማስተቸትና በማዳበር በአሁኑ ተግባር ብርቱ ክትትል እንደሚደረግ በአጽንኦት
ያገናዘበ እንዲሆን አድርጓል። የከፍተኛ ትምህርት አግባብነትና ጥራት ኤጀንሲ ወቅት በሁለት ተቋማት (ዩኒቲ ዩኒቨርሲቲ እና ተገልጿል።
በተጨማሪም የግል ከፍተኛ ትምህርት ቦርድ በአባልነት፣ በቴክኖሎጂ ኢኖቬሽን ምክር አድማስ ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ) ላይ ሙከራ (pilot በዚሁ ጉባዔ በቀረበው ሪፖርት መሠረት
ተቋማት የደረጃ ስያሜ በተመለከተ በሀገሪቱ ቤት በአባልነት፣ በቴክኒክና ሙያ ትምህርትና test) ለማድረግ ሁኔታዎች መመቻቸታቸውን ከጥቅምት 2002 ዓ.ም. እስከ የካቲት 2006
ውስጥ የሚገኙ የከፍተኛ ትምህርት ተቋማት ሥልጠና ኢንስቲትዩት አስተዳደር ቦርድ ዶ/ር አረጋ አስረድተዋል። ዓ.ም. ድረስ ከተከናወኑ ተግባራት ውሰጥ በልዩ
በዘፈቀደ የራሳቸውን ስያሜ በመስጠት በአባልነት፣ በከፍተኛ ትምህርት ስርዓተ በተጨማሪም በርቀት ትምህርትና በሌሎች ልዩ ምክንያቶች ያልተከናወኑ ዕቅዶች ማለትም
ሲንቀሳቀሱ የነበረ በመሆኑ ማህበሩ ከከፍተኛ ትምህርት ምክር ቤት በአባልነት፣ በቴክነክና ፕሮግራሞች በተደጋጋሚ ከከፍተኛ ትምህርት የማኅበሩን ድረ ገጽ የመስራትና በሥራ ላይ
ትምህርት ጥራትና አግባብነት ኤጀንሲ ሙያ ትምህርትና ሥልጠና ምክር ቤት አግባብነትና ጥራት ኤጀንሲ ከትምህርት የማዋል፣ ማኅበሩ በውጭ ሀገር ከሚገኙ
(HERQA) ጋር በጋራ በመሆን ወጥነት ያለው በአባልነት፣ በአዲስ አበባ ከተማ አስተዳደር ሚኒስቴር የሥራ ኃላፊዎች ጋር ገንቢ መሠል ማኅበራት ጋር መሥራት የሚችልበትን
ሥራ አንዲሰራ ቅስቀሳ በማድረግ በጥር 29 ቀን የሙያ ብቃት ምዘናና ማረጋገጫ ማዕከል ውይይቶች ማድረጉን እንዲሁም በድንበር ዘለል ግንኙነት የመፍጠር፣ በተሻሻለው የመተዳደሪያ
2005 ዓ.ም. መመሪያው ተዘጋጅቶ ለሁሉም የሥራ አመራር ቦርድ በአባልነት፣ በህዳሴ የርቀት ትምህርት ዙሪያ የሚከሰቱ ችግሮችን ደንብ መሠረት አባላትን የመመዝገብና ገቢን
ከፍተኛ ትምህርት ተቋማት እንዲደርስ የኤሌክትሪክ ኃይል ማመንጫ ግድብ ብሔራዊ በተመለከተ ከሚመለከታቸው አካላት ጋር የማሳደግ ሥራን፣ በክልል የተቋቋሙ ቅርንጫፍ
ተደርጓል። ምክር ቤት በአባልነት በመሳተፍ ላይ መሆኑን የተደረጉ ውይይቶች ፍሬያማ እንደነበሩ ዶ/ር ማኅበራትን የማጠናከርና ባልተቋቋሙባቸው
የግል ከፍተኛ ትምህርት ተቋማት ተናግረዋል። አረጋ በሪፖርታቸው ጠቅሰዋል። ክልሎችም ማኅበራትን የማቋቋም እንቅስቃሴንና
እየሰሩበት ባለው የእውቅና አሰጣጥ መመሪያ የማህበሩን ጥራት ማረጋገጫ ዩኒት (quality ማኀበሩ ባለፉት አራት ዓመታት ውስጥ የመሣሠሉት ሥራዎች ለመሥራት አትኩሮት
በተቀመጠው መስፈርት መሠረት በተለይ Unit) እንዲቋቋም ጠቅላላ ጉባኤው ባፀደቀው በአገር ውስጥና በውጪ አገር በተዘጋጁ እንደሚሰጠው ተጠቅሷል።
መምህራንን ማሟላት ባለመቻላቸው መፍትሔ መሠረት የማህበሩ የጥራት አካል ተቋቋሞ ስብሰባዎችና የልምምድ ልውውጥ መድረኮች ቀደም ሲል በዶ/ር አረጋ በተገለጸው
እንዲሰጥበት ማኅበሩ በተደጋጋሚ ባቀረበው ከአባል ተቋማት በተውጣጡ ባለሙያዎች ላይ መሳተፉን በሚድሮክ ኢትዮጵያ ሪፖርት እንደተጠቀሰውና ባለፉት የማኅበሩ
ጥያቄ መሠረት ጉዳዩ ለ HERQA ቦርድ ቀርቦ የጥራት ማረጋገጫ መመሪያ እንዲዘጋጅ ቴክኖሎጂ ግሩፕ ስፖንሰርነት የቦርዱ አባላት አመራር የሥራ ዘመን እንደተከናወነው ሁሉ
ቦርዱም ጉዳዩ እንዲታይ ባስቀመጠው አቅጣጫ ከተደረገ በኃላ ይህንን ሊሠራ የሚችል የጥራት በባህርዳር፣ በመቀሌ፣ በሃዋሳ፣ የሥራ ጉብኝት በቀጣዩ የሥራ ዘመንም ከመንግሥትና ጉዳዩ
መሠረት የመምህራን ስብጥር እና ሌሎች ተገቢ ኦዲት ባለሙያ በመቅጠር ወደ ሥራ መግባት ማድረጋቸውን ከሪፖርቱ ለመረዳት ተችሏል። ከሚመለከታቸው አካላት ጋር በመግባባትና
ጉዳዮችን (classroom size, student staff ተችሏል። በኢትዮጵያ የግል ከፍተኛ ትምህርት እና በመወያየት መርህ ሥራዎች እንደሚከናወኑ፤
ratio, etc.) በመፈተሽ የውሳኔ ሃሳብ ቀርቦ ማኅበሩ መተዳደሪያ ደንብ መሠረት አባል የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ሥልጠና ተቋማት የውይይት መንገዶችን በመጠቀምም
የቅድመ ምረቃም ሆነ የድኅረ ምረቃ የዕውቅና ለመሆን ጥያቄ ካቀረቡ ተቋማት መካከል ባለፉት ማኀበር ፕሬዚደንት ዶ/ር አረጋ ይርዳው የመንግሥትና የግል ከፍተኛ ትምህርት
መመሪያ እንዲሻሻል መደረጉን ዶ/ር አረጋ አራት ዓመታት በድምሩ አሥራ አንድ (11) ለጠቅላላ ጉባዔው ያቀረቡትን (ከጥቅምት 2002 ተቋማት የሚለውን የልዩነት ጐራ በማጥበብ
ለጉባዔው አስረድተዋል። ያህል የከፍተኛ ትምህርት ተቋማት ማለትም እስከ የካቲት 2006 ዓ.ም) የሥራ አፈጻጸም ብሎም በማክሰም ለቀጣይ ሥራዎች ምቹ
የጤና ትምህርትና ሥልጠናን በተመለከተ አዲስ ኮንቲኔንታል የጤና ኢንስቲቲዩት፣ ሪፖርት እንዲሁም በባለሙያ የቀረበውን ሁኔታዎችን እንደሚፈጥር በዕቅድ ተይዟል።
ተቋማት በጤና ፕሮግራሞች ትምህርትም ሆነ ዘመን ዲቨሎፕመንት ኤንድ ማኔጅመንት የ2004 እና የ2005 የማኀበሩ የኦዲት ሪፖርት ቀጣዩ የሥራ ዕቅድ እንደሚያመለክተው
ሥልጠና በማታ፣በቅዳሜና እሁድ እንዳይሰጡ ኢንስቲቲዩት፣ ያኔት የጤና ሳይንስ ኮሌጅ፣ ጉባዔው አዳምጦና ተወያይቶ በሙሉ ድምጽ የተሻሻለውን የመተዳደሪያ ደንብ በጠቅላላ
የተላለፈውን እገዳ ተከትሎ አባል ተቋማት አዲስ አበባ ፖሊ ቴክኒክ ኮሌጅ፣ ሮሃ ኮሌጅ፣ አጽድቆታል። ጉባዔው ማፀደቅ፣ አባል ተቋማት
ለማህበሩ ጽ/ቤት ያቀረቡትን ጥያቄ መሠረት ሰሚት ኢንተርናሽናል ሊደርሺፕ ኢንስቲቲዩት፣ መጋቢት 27 ቀን 2006 ዓ.ም. በቀረበው የሚጠበቅባቸውን መዋጮ እንዲከፍሉና
በማድረግ ከሚመለከታቸው አካላት ጋር ቅድስት ልደታ የጤና ሳይንስ ኮሌጅ፣ ሆፕ ሪፖርት ላይ በፕሬዚዳንቱ በዶ/ር አረጋ ይርዳው ማኅበራቸውን እንዲያጠናክሩ የማበረታታት
ተደጋጋሚ ውይይት በማድረግና የመፍትሔ ዩኒቨርሲቲ ኮሌጅ፣ አዲስ አበባ ሜዲካል ኮሌጅ፣ እንደተገለፀው በቀጣይ ሥራውን የሚያከናውነው ሥራ ይከናወናል።
ሀሳቦችን በማቅረብ ለችግሩ መፍትሄ ኢትዮጵያን አድቬንቲስት ኮሌጅ አስፈላጊውን አዲሱ ቦርድ በነባሩ ቦርድ የተዘጋጀለትን የሥራ በመጨረሻም አዲስ የተመረጠው የሥራ
እንዲሰጠው አድርጓል። ፎርማሊቲ አሟልተው የማኅበሩ አባል መሆን ዕቅድ እንደ ግብአት በመጠቀም ከራሱ ዕቅድ አስፈፃሚ ቦርድ ማክሰኞ መጋቢት 29 ቀን
ማህበሩ የአባል ተቋማት መምህራን ችለዋል። ጋር በማጣጣም በሁለት ወራት ጊዜ ውስጥ 2006 ዓ.ም. የመጀመሪያ ስብሰባ በማካሄድ
በዶክትሬት (ፒ ኤች ዲ) እና በማስተርስ ደረጃ የህዳሴው ግድብን በተመለከተ ተቋማት አጠናቅቆ በጠቅላላ ጉባዔው በማፀደቅ ወደ ሥራ የሥራ ክፍፍል አድርጐ ሥራውን ጀምሯል።¾
ማስታወቂያ 21
ስፖርት
ጥሩነሽ ዲባባ የትራክ ስኬቷን

በማራቶንም ማሳየት ትፈልጋለች
ባ
ለፈው እሁድ በተካሄደው
በለንደን ማራቶን በመወዳደር
ለመጀመሪያ ጊዜ የማራቶን
ውደድሯን ያደረገችው
ጥሩነሽ ዲባባ በትራክ ላይ
ያስመዘገበችውን ስኬቶች
በማራቶንም መድገም
እንደምትፈለግ ገልጻለች።
አትሌቷ አሁን ወደ ማራቶን
ውድድር ብታመራም የትራክ
ሩጫን ሙሉ በሙሉ እንዳልተወችም አስታውቃለች።
የአለምና ኦሊምፒክ ሻምፒዮኗ ጥሩነሽ
ዲባባ እሁድ እለት በለንደን ማራቶን በመሳተፍ
ኬንያውያኑን ኤድና ኪፕላጋትና ፍሎረንስ ኪፕላጋትን
ተከትላ በመግባት ሶስተኛ ደረጃን በመያዝ ማጠናቀቋ
ይታወቃል። በውድድሩ አንደኛ ደረጃ ለማጠናቀቅ
ተዘጋጅታ የነበረ ቢሆንም በመጀመሪያ ተሳትፎዋ
የአገኘችው ውጤት እንዳላስከፋት ነው የተናገረችው።
ቀጣይ አመታት በትራክ ላይ ያስመዘገበችውን ስኬት
በማራቶንም መድገም እንደምትፈልግ ከውድድሩ
በኋላ በሰጠችው አስተያየት ገልጻለች።
“ውድድር ላይ ሁለተኛ ወይም ሶስተኛ
መሆንን አልፈልግም። በትራክ ውድድር ሁልጊዜም
አንደኛ ሆኔ ነው የምጨርሰው። በማራቶንም
እንዲሁ ስኬታማ መሆን እፈልጋለሁ” ያለችው
ጥሩነሽ በለንደኑ ማራቶን ለመጠጣት የያዘችው
ውሀ ወድቆባት ለማንሳት ስትሞክር አብረዋት
የነበሩት ሯጮች ጥለዋት በመሄዳቸው እንደተሸነፈች
ተናግራለች።
“በማራቶን በአገኘሁት ውጤት ደስተኛ ነኝ።
በርቀቱ ለመጀመሪያ ጊዜ ነውና የተሳተፍኩት። ነገር
ግን በጣም የተበሳጨሁት በተሸነፍኩበት መንገድ
ነው። የያዝኩት ውሀ ወድቆብኝ ነበር። ውሀውን
ለማንሳት በመሞከሬ ፍጥነቴን አስተካክዬ መቀጠል
አልቻልኩም። ይህ ነው በጣም ያበሳጨኝ”ብላለች።
ከትራክ ውድድሮች ሙሉ በመሉ
እንዳልወጣች ያሳወቀችው ሶስት የኦሊምፒክ የወርቅ
ሜዳልያ ባለቤት ጥሩነሽ “በማራቶን ጥሩ ዝግጅት
አድርጌ መወዳደሬን እቀጥላለሁ” በማለትም የጎዳና
ሩጫዋን አጠናከራ እንደምትቀጥል ገልጻለች።n
የሮጀር ሚላ የእድሜ ክብረወሰን ተሰብሯል

የቀድሞው የካሜሮን ብሔራዊ እግር
ኳስ ቡድን ተጫዋች ሮጀር ሚላ ለብሔራዊ
ቡድን በመሰለፍ በእድሜ ትልቁ የአፍሪካ
ተጫዋች በመሆን ለሀያ አመታት የያዘው
ከብረወሰን ተሰብሯል። ክብረወሰኑን የሰበረው
ደግሞ የሞሪታንያው ኬርስሌይ አፑ የተባለው
ተጫዋች ነው።
ሮጀር ሚላ በ1994 የአለም ዋንጫ ግብ
አስቆጥሮ በሳየው የዳንስ እንቅስቃሴው አለም
የሚረሳው አይደለም። በአለም ዋንጫው ሀገሩ
በሩሲያ 6ለ1 በተሸነፈችበት ጨዋታ ሲሰለፍ
42አመት ከ39 ቀን ነበር። ይህ እድሜውም
በኢንተርናሽናል ጨዋታ በመሰለፍ በእድሜ
ትልቁ የአፍሪካ ተጫዋች አድርጎታል። አሁንም
ድረስ በአለም ዋንጫ ግብ ያስቆጠረ በእድሜ ባለፈው ቅዳሜ ሀገሩ ሞሪታንያ በሞሪሺየስ በእድሜ ትልቁ ተጫዋች በመሆን ክብረወሰኑን
ትልቁ ተጫዋች ክብረወሰንን መያዙ ይታወቃል። 1ለ0 በተሸነፈችበት ጨዋታ ተቀይሮ በመግባት የያዘው አሜሪካዊው ማክዶናልድ ቴይለር
ሮጀር ሚላ በአንተርናሽናል ጨዋታ ሲጫወት እድሜው 43 አመት ከ354 ቀን ነበር። ነው። የሞሪሺየሱ አፑ የሮጀር ሚላን የአፍሪካ
ለብሔራዊ ቡድን በመሰለፍ በእድሜ ትልቁ ይህም በሮጀር ሚላ የተያዘውን ክብረወሰን ክብረወሰንን እንደሰበረ ሁሉ በማክዶናልድ
ተጫዋች የተባለበት ክብረወሰን ግን ሰሞኑን የበለጠ ነበር። ለብሔራዊ ቡድኑ በ46 አመት ቴይለር የተያዘውን የአለም ክብረወሰንንም
ተሰብሯል። ሞሪታኒያዊው ኬርስሌይ አፑ ከ217 ቀን እድሜው በመጫወት የአለማችን ለመስበር እንደሚፈልግ ገልጿል።n
የሃይማኖት ነክ ስራዎች...
የአሳታሚው ካልሆነ በቀር የሌላ ሰው ስራ ወይም በአንድነትና በነጠላ ማለት ባለመብቱ መቶ ስልሳ ሺህ ብር የጉዳት ካሳ እንዲከፈሉ
ምስል ያለበት ሲሆን አሳታሚው ይሄንን ስራ ከአንደኛቸው ወይም ከሁሉም እንደምርጫው በፌ/ጠ/ፍ/ቤት የተሰጠው ውሳኔ ላይ የተፈፀመ
ለማሳተም ከስራው ባለቤት ወይም ከወራሾቹ የተወሰነለትን ካሳ ወይም ገንዘብ በሕግ አስገድዶ የሕግ ስህተት የለም ብሎ ውሳኔውን በማፅናት
ፍቃድ እንዳለው ማረጋገጥ አለባቸው። በፍ/ሕ/ቁ መቀበል የሚያስችለውን የስራ የማስፈፀም አሰናብቷቸዋል። የሟች የአለቃ አያሌው ዘጠኝ
26 እና 29 ላይ ያለባለቤቱ ፍቃድ የማንንም መብት የሚሰጥ ከአንድ በላይ የሆኑ ሰዎች ላይ ወራሽ ልጆቻቸው ከመቶ ስልሳ ሺህ ብር
ሰው ፎቶ ግራፍ ማባዛትም ሆነ ማሰራጨት የሚኖር ኃላፊነት ነው። ካሳ በተጨማሪ ያለ ፈቃዳቸው ‘ትምህርተ
እንደማይቻል በመደንገጉና በፍ/ብ/ሕ/ቁ 2027 ሃይማኖት’ የሚለው መፅሐፍ ተከሳሾች
ላይ አንድ ሰው የወል ግዴታ ባይኖርበትም በመጨረሻስ? የፌ/ጠ/ፍ/ቤት ሰበር ሰሚ ማሳተማቸውን እንዲያቆሙና የታተሙና
በሚሰራው ስራ ሌላ ሰው ላይ ለደረሰው ጉዳት ችሎት ክርክሮቹን መርምሮ የአለቃ አያሌውን ወደፊት የሚታተሙት መፅሐፍት እንዲወገዱ
ኃላፊ በመሆኑ አታሚዎች ከሚመጣላቸው ስራዋች ያለወራሾች ፍቃድ በመፅሐፍ በስር ፍ/ቤት የተሰጠው ትዕዛዝም ፀንቶላቸው
ሥራ ውስጥ ባለቤቱ ወይም ባለምስሉ ሌላ በማሳተማቸው አሳታሚው (አቶ ሳሙኤል ክርክሩ ለመጨረሻ ጊዜ እልባት አግኝተል።
ሰው ከሆነ ፍቃዱን መስጠቱን ሳያረጋግጡ ኃይሉ) እና አታሚው (ሆራይዘን ማተሚያ
ካሳተሙ ለሚደርሰው ኃላፊነት ከአሳታሚው ቤት) ለወራሾች በውርስ የተላለፈውን የቅጂ ለዛሬ በዚሁ ይብቃን።¾
ጋር በአንድነትና በነጠላ ተጠያቂ ይሆናሉ። መብት በመጣሳቸው በአንድነተና በነጠላ አንድ
ስፖርት
በቆንጂት ተሾመ
ተቀባይ ያጣው የኢትዮጵያ አትሌቶች
የትራክ ሽግግር
በቆንጂት ተሾመ በሚመራውና በሚያስተዳድረው የኢትዮጵያ
አትሌቲክስ ፌዴሬሽን ላይ ነው።
የ
ገንዘቤ ዲባባን አስገራሚ የትራክ በመሆኑም ፌዴሬሽኑ ከሌሎች በዘርፉ
ላይ ብቃት ያየንበት የዘንድሮው ከሚሰሩ አካላት ጋር በመተባበር የመካከለኛና
የ2014 የውድድር ዓመት ጅማሮ ብዙ ረጅም ርቀት የትራቅ ሩጫዎች ላይ መስራት
አትሌቶቻችንን ወደ ጎዳና ሩጫዎች ሽግግርንም ይኖርበታል። በተለይም ደግሞ ውጤታማ
እየተመለከትንበት ነው። በሴቶቹም ሆነ የሆኑትንም ጭምር ገፍቶ የሚጥለውን
በወንዶቹ በትራክ ላይ ሩጫዎች ለዓመታት አሰራረና አመራርን ማስቀረት ይኖርበታል።
የነገሱ አትሌቶቻችን እግራቸውን ወደ ማራቶን ኢትዮጰያ በየቦታው በተፈጥሮ ተሰጥኦን
እያስፈነጠሩ ነው። በቅርብ ጊዜያት ትራክ የታደሉ አትሌቶች በብዛት የሚገኙባት በመሆኗ
ላይ ይነግሳሉ ያልናቸውም ሆኑ ገና በለጋነት ችሎታ ያላቸው አትሌቶችን ያለልፋት ማግኘት
የሚገኙ አዳዲስ አትሌቶችም የጎዳናውን ይችላል። ፌዴሬሽኑም ያንን ተሰጥኦና ችሎታ
ሩጫ መርጠዋል። በዚህ ሒደት ደግሞ ማሳደግና በብዛት ወደ ውጤት ማምጣት
የትራኩን የበላይነት የሚረከቡ አትሌቶች የሚቻልበትን መንገድ ከኬንያ ልምድ በመውሰድ
አለመኖራቸው የኢትዮጵያ አትሌቲክስ ሌላው መስራት ይጠበቅበታል።
ስጋት ምንጭ ሆኗል። በተለይም በውጤታማት በሌላ በኩል ደግሞ በአለም ላይ ከአጭር
የምንታወቅባቸው የመካከለኛና ረጅም ርቀቶች ርቀት ውጪ ላሉ የትራክ ሩጫዎች ትኩረት
ከእጃችን የሚወጡበት ዕድል ሰፊ ሆኖ አለመሰጠቱ ኢትዮጵያውያን አትሌቶችንም
ይታያል። እንዳናይ የሚያደርገን ምክንያት ነው።
ቀደም ባሉት ዓመታት በትራክ ላይ የመካከለኛና ረጅም ርቀት የትራክ ላይ ሩጫዎች
የነገሱና ውጤታማ የሆኑ አትሌቶቻችን እንደ በአፍሪካውያን አትሌቶች የበላይነት መያዙ
ማራቶን ባሉ የጎዳና ሩጫዎች ሲሻገሩ ትራኩን የውድድር አዘጋጆችንንና ስፖንሰር አድራጊ
የሚቀበሏቸው ውጤታማ አትሌቶች ነበሩ። ተቋማት የሚያስደስት አልሆነም። በዚሀም
ለአብነት እንኳ ብንጠቅስ ሀይሌ ገብረስላሴ የተነሳ ጥቂት ሀገራት ብቻ የበላይነታቸውን
የእነ ምሩጽ ይፍጠርና ማሞ ወልዴን የሚያሳዩባቸው የትራክ ላይ ሩጫዎች በብዛት
እግር ተክቶ በትራኩ መድረክ በውጤት እንዲካሄዱ አያደርጉም። በተለይም የ5 እና
ቆይቶበታል። ኃይሌም የትራክ ላይ ቆይታው 10 ሺ ሜትር ርቀቶችን በታላላቅ የውድድር
በቅቶት ወደ ማራቶን ሲያመራ አደራውን መድረኮች ማካሄድ አይፈልጉም። የ10ሺ
የሚረከብ ትውልድ ነበረው። ቀነኒሳ በቀለ፣ ሜትር ርቀት ሩጫ ከዳይመንድ ሊግ እንዲወጣ
ስለሺ ስህን፣ ገብረእግዚአብሔር ገብረማርያም ማድረጋቸው ለዚህ ዋንኛው ማረጋጫ ሲሆን፣
የኃይሌን የትራክ ላይ ጉልበት ለሌላ አሰልፈው የ5ሺ ሜትርንም ለውድድር ማድመቂያነት እንጂ
አልሰጡም። ቀነኒሳ ደግሞ ንግስናውን ለመረከብ ሽልማት ለሚያስገኝ መድረክ አይመርጡትም።
ችሏል። በሴቶችም እንዲሁ የቀደሙትን ይህንን በተመለከተ አትሌት ሀይሌ
አትሌቶች ስኬት እየተቀበሉ አሁን ድረስ ገብረስላሴ የውድድር አዘጋጆንችንና ስፖንሰር
የተጓዙ አትሌቶች አሉን። አድራጊዎችን ያሳሰበበትን አስተያየት ሰሞኑን
አሁን ግን በሁለቱም ጾታ በርካታ ሰጥቷል። በእሁዱ የለንደን ማራቶን በወንዶች
አትሌቶች ከትራክ ወጥተው ወደ ጎዳና ለአሯሯጭነት የተሳተፈው ሀይሌ ከውድድር
ያመሩበት ዘመን ላይ ተገኝተናል። በወንዶቹ በፊት በሰጠው መግለጫ የትራክ ላይ ውድድሮች
ቀነኒሳ በቀለ፣ ገብረእግዚአብሄር ገብረማርያም፣ መጥፋቸው ለጥቂት ሀገራት ብቻ ሳይሆን
ኢብራሂም ጄይላን፣ ኢማና አበራ ዋንኞቹ ለአትሌቲክሱ ስፖርት ራሱ አደጋ እንደሆነ
ናቸው። በሴቶች ጥሩነሽና እጅጋየሁ ዲባባ፣ ተናግሯል። የትራክ ላይ ውድድሮች እንደ ልብ
ወርቅነሽ ኪዳኔ፣ መሰለች መልካሙ፣ ስንታየሁ አለመገኘታቸው አትሌቶች የትራክ ላይ የቤት
እጅጉ ጥቂቶቹ ሲሆኑ፣ መሰረት ደፋር ስራቸውን ሳይጨርሱ ወደ ጎዳና እንዲያመሩ
ቀጣይዋ ወደ ጎዳና ሩጫ የምታመራ አትሌት መገደዳቸውን ሀይሌ አስረድቷል። እንደ
እንድምትሆን ይጠበቃል። ኢትዮጵያዊው የ18 አመት ወጣት አትሌት
ቀነኒሳ በቅርቡ ፓሪስ ላይ በማራቶን ፀጋዬ መኮንን ያሉ ሯጮች በለጋ እድሜያቸው
የመጀመሪያ ውድድሩን ያደረገ ሲሆን ሙሉ ወደ ረጅሙ የጎዳና ሩጫ ወደ ማራቶን
በሙሉ ትራክ እንዳልወጣ ተናግሯል። ግን ለማምራት የተገደዱት የትራክ ሩጫ መድረኮች
እንደቀድሞው በትራክ ላይ ውጤታማ ይሆናል ደራሪቱ ቱሉና ጌጤ ዋሚ እንዲሁም ብርሀኔ ይቻላል። ለዚህ ስጋት ምንጭነት ብዙ በመጥፋቸው እንደሆነም ነው ያስረዳው።
ተብሎ አይጠበቅም። በ2011 የአለም ሻምፒዮና አደሬ በእነ ጥሩነሽ ዲባባና መሰረት ደፋር፣ ምክንያቶችን መጥቀስ ቢቻልም መትሄውን “የ18 አመቱ ጸጋዬ መኮንን ማራቶን
በ10ሺ ሜትር የወርቅ ሜዳልያ ያሸነፈውና ወርቅነሽ ኪዳኔ፣ እንዲሁም መሰለች መልካሙ መፈለግ ደግሞ ለስፖርቱ ትኩረት ሰጥተው መወዳደሩን ስሰማ በጣም ነው የደነገጥኩት።
ቀነኒሳን ይተካል ተብሎ የነበረው ኢብራሂም ቀጥሎ ነበር። አሁን እነ ጥሩነሽንና መሰረት የሚሰሩ አካላት ሀላፊነት ነው። በዋናነት እርሱ የማራቶን ርቀትን ለመሮጥ የሚችልበት
ጄይላንም ወደ ማራቶን አምርቷል። ኢብራሂም ደፋርን በትራክ የሚተኩ አትሌቶችን መጥራት የአትሌቲክስ ፌዴሬሽን አመራሮች፣ ክለቦችና እድሜ ላይ አይደለም። በዚህ ርቀት ብዙ
ባለፈው እሁድም በለንደን ማራቶን የመጀመሪያ አይቻልም። ዘንድሮ ጥሩ ብቃት ማሳየት አሰልጣኞች እንዲሁም ባለሞያዎች በዋናነት መቆየት አይችልም። እንዲህ አይነቱ መንገድ
የማራቶን ውድድሩን አድርጓል። የጀመረችው ገንዘቤ ዲባባ ተስፋ የተደረገባት የሚጠቀሱ ናቸው። እነዚህ አካላት ተተኪዎችን ብዙ አትሌቶችን በለጋ እድሜያቸው ያሳጣናል።
ሀጎስ ገብረህይወት፣ ደጀን ብቸኛዋ አትሌት ነች። በብዛት ማፍራት የሚቻልበትን አሰራርና ከዚህ በተጨማሪም የእተሌቲክስ ስፖርትን
ገብረመስቀል፣ መኮንን ገብረመድህን በወንዶቹ በአጠቃላይም በቀጣዮቹ አመታት የስልጠና መንገድ አለመከተላቸው ተጠያቂ ተወዳጅነት እየቀነሰ ይሄዳል። አትሌቲክሱን
የእነ ቀነኒሳን እግር ተከትለው የትራክ ንግስናን ኢትዮጵያውያን የትራክ ላይ ሯጮችን ማየት ያደርጋቸዋል። በተለይም ደግሞ የተጠያቂነት የሚመሩ አካላትና ስፖንሰር አድራጊዎች
ይቀበላሉ ተብለው ተስፋ የሚጣልባቸው ብርቅ ሊሆን እንደሚችል ከወዲሁ መገመት ሚዛኑ የሚያደላው ስፖርቱን በበላይነት ከወዲሁ ሊያስቡበት ይገባል”ብሏልn
አይደሉም። ሁሉም ወጥ አቋም የሌላቸውና
ቼልሲ ዲያጎ ኮስታን በ50 ሚሊዮን

በታላላቅ መድረኮች የአሸናፊነት ስነልቦናም ሆነ
ብቃቱ እንደሌላቸው በተደጋጋሚ ታይቷል።
ስለዚህም በትራክ ላይ ሩጫዎች የቀነኒሳን
ፓውንድ ለማዛወር ተስማምቷል

ስኬት መድገም ሊቀራረብ ቀርቶ የሚችል
ውጤት ያስመዘግባሉ ተብለው አይጠበቁም።
የትራኩን ክፍተት ገና አዳዲስ
አትሌቶች ክፍተቱን ይሞሉታል ተብሎ ተስፋ የእንግሊዙ ቼልሲ ስፔናዊውን አጥቂ እያስመዘገበ ላለው ስኬትም ቁልፍ ሚና አጥቂ ወደ ሰሜን ለንደን ለማምጣትም 50
እንዳይደረግ እንኳ ገና በለጋ እድሜያቸው ወደ ከሊቨርፑል ሲያዛውር የከፈለውን ሂሳብ መጠን ተጫውቷል። በዚህም የበርካታ የአለማችን ሚሊዮን ፓውንድ ለመክፈል እንዳላቅማማ
ጎዳና ሩጫዎች ማምራትን የመረጡ አትሌቶች የአትሌቲኮ ማድሪዱን ዲያጎ ኮስታን ለማስፈረም ክለቦችን የዝውውር ጥያቄ እየጎረፉለት ነው ያስታወቁት። ከሁለት ወራት በኋላ
እየበዙ ናቸው። ይህም የኢትዮፕያ አትሌቲክስ መስማማቱን አስታውቋል። አሰልጣኝ ጆዜ ነው። የእንግሊዙ ቼልሲ ደግሞ ተጫዋቹን በሚከፈተው የዝውውር መስኮትም ተጫዋቹ
ይበልጥ አሳሳቢ አድርጎታል። በቅርቡ እንኳ ሞውሪንሆ በ50 ሚሊዮን ፓውንድ ዲያጎ ለማስፈረም ከስፔኑ ክለብ የተጠየቀውን ወደ ቼልሲ ይመጣል ብለው እንደሚያምኑ
የ18 አመት እድሜ ያለው ኢትዮጵያዊው ኮስታን ለማስፈረም ጫፍ መድረሳቸው እውነት 50ሚሊዮን ፓውንድ ለመክፈል መስማማቱን ገልጸዋል።
ጸጋዬ መኮንን የማራቶን ሯጭ መሆኑን እንደሆነ በይፋ ተናግረዋል። አስታውቋል። የዲያኮ ኮስታ ወደ ቼልሲ
አይተናል። አትሌቱ ከወራት በፊት የዱባይ ከአንድ አመት በፊት ለስፔን ለመጫወት የሰማያዊዎቹ አሰልጣኝ ጆዜ መዛወር የክለቡን የአጥቂ ችግር ያስቀራል
ማራቶንን በማሸነፍ ስሙን ያስጠራ ሲሆን፣ ዜግነት ያገኘውና በብራዚል ተወልዶ ያደገው ሞውሪንሆ ሰሞኑን ለጋዜጠኞች በሰጡት ተብሎ ታምኖበታል። ዘንድሮ ግብ ማምረት
ባለፈው ሳምንትም በለንደን ማራቶን በመሮጥ ዲያጎ ኮስታ በአትሌቲኮ ማድሪድ አስገራሚ አስተያየት ዲያጎ ኮስታን ለማስፈረም የተሳናቸው አጥቂዎቹ ፈርናንዶ ቶሬስ፣ ዴምባ
አለምን አስገርሟል። ብቃት እያሳየ ይገኛል። ዘንድሮ አትሌቲኮ መፈለጋቸው እውነት መሆኑና ድርድር ባ እና ሳሙኤል ኤቶም በክለቡ የሚኖራቸው
በሴቶች የትራክ ላይ ቅብብሉ ከእነ በላሊጋውም ሆነ በአውሮፓ ቻምፒየንስ ሊግ ማካሄዳቸውን ተናገረዋል። ቼልሲ የ25 አመቱን ቆይታ አጠራጣሪ ሆኗል።n
24
ማስታወቂያ

Vol 4

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Vol 4

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ሰንደቅ መልካም

ሰንደቅ 9ኛ ዓመት ቁጥር 449 ሚያዝያ 08 2006 ዋጋ 6 ብር

ኢትዮጵያ ዓለም አቀፍ የሠላም ኢኒስቲትዩት ዳይሬክተር የሆኑትና

የፀረ ግብረሰዶማዊያን ሰልፍ ጥሪ ሥጋ ቤቶች ከግብይት ማዕከላት

የግል ከፍተኛ ትምህርት

ተቋማት ፕሬዚደንት በመሆን

ዘመናዊ የቁም እንስሳት ግብይት አለመኖር ሀገሪቱን ክፉኛ የጎዳት

በዕቅዱ አፈጻጸም የሕዝቡም መሠረታዊ 1648962148

4879652145 የሚቻለው የውጭ ምንዛሪ

ትውልድ ገዳዮቹ አንድ ቢባሉ

የግል ከፍተኛ ትምህርት ተቋማት

የጉባኤው ተሳታፊዎች በገፅ 20

ለመላው የክርስትና ዕምነት ተከታዮች በሙሉ

ደርባ ሚድሮክ ሲሚንቶ ኃላ.የተ.የግ.ማኅበር

በናይል ወንዝ ላይ የኃይል ማመንጫ

አንድ ሕዝብ፣ ተመሳሳይ በዘሪሁን ሙሉጌታ

“አብረን ሰልፍ ለማካሄድ ምንም ችግር የለም” አቶ ብርሃኑ ተ/ያሬድ

ከጎረቤት ሀገራት ጋር ጠንካራ ትስስርን

ኢትዮጵያና ሱዳን ነበር። የሱዳን መንግስት የውጪ ግንኙነት ፖሊሲውን

ብዙዎች በኢትዮጵያ ቴሌቭዥን እሁድ መዝናኛ

“የንጉስ ገፀ-ባህሪን ተላብሼ መተወን እፈልጋለሁ”

እይታዬን ከማጣቴ በፊት ማየት ለጠቅላላ እውቀት

በኪዳኔ መካሻ (የሕግ ባለሙያ)

ባለሃብቱ በሐሰተኛ ሰነድ በደል ደረሰብኝ፣ አደንዛዥ ዕፅ

ከሴት የዩኒቨርስቲ ተማሪዎች

ፍልስፍና እና ድህነት በአለሙ ታዬ

“ተድላ ልክ እንደ ሌሎቹ ፈላስፋዎች

ነገር ሐሰት ነው ባይ ነኝ። ምክንያቱም እንደ

አንብበው መርዝ የጠጡ ወጣቶች እንዳሉ

በአሸናፊ ደምሴ ......... ashusun526@gmail.com

“የንጉስ ገፀ-ባህሪን ተላብሼ...

ሰዓሊ ቱሉ ጉያ እና የጥበብ ጉዞው

ልክ እንደ ልማዱ የአውዳመትን

በዚህ ዓምድ ስር የሚወጡ ጽሁፎች የፀሐፊውን እንጂ የኤዲቶሪያሉን አቋም አያንፀባርቁም

የዶ/ር ኃይሉ ኣርኣያ እና የታምራት ታረቀኝ

በዚህ ዓምድ ስር የሚወጡ ጽሁፎች የፀሐፊውን እንጂ የኤዲቶሪያሉን አቋም አያንፀባርቁም

ከዎላይታ ሕዝብ ዴሞክራሲያዊ ግንባር (ዎሕዴግ) የተሰጠ መግለጫ

መማጸን ነው? ወይስ ማሳሰብ?

“በጋራ እንሰራለን ብለው . . . የግብፅ ፖለቲከኞች...

ዶ/ር አረጋ ይርዳው. . .

ጥሩነሽ ዲባባ የትራክ ስኬቷን

የሮጀር ሚላ የእድሜ ክብረወሰን ተሰብሯል

ተቀባይ ያጣው የኢትዮጵያ አትሌቶች

ቼልሲ ዲያጎ ኮስታን በ50 ሚሊዮን

ፓውንድ ለማዛወር ተስማምቷል

You might also like