9 Sinif Fizik Konu Anlatim Cozum 2017

1.
BÖLÜM
FİZİK NEDİR?
TEST 1 ÇÖZÜMLER FİZİK NEDİR?
1. Fizik, evrenin sırlarını, evrendeki maddelerin 8. Klasik mekanik Newton; rölativite Einstein; çekir-
yapısını ve aralarındaki etkileşmeleri inceleyen dek ise Rutherford tarafından bulunmuştur.
bilim dalıdır. Hücre ve hücre içinde geçen temel Buna göre, I ve II eşleştirmeleri doğru, III. eşleş-
hayat olaylarını biyoloji inceler. tirme yanlıştır.
CEVAP C CEVAP D
2. Temel bilimler içerisinde fiziğe en yakın olan bilim 9. 1. Fen bilimleri fizik, kimya ve biyolojiden oluşur.
dalı kimyadır. Fizik ile kimyanın birçok ortak alanı (Yanlış)
vardır.
2. Fiziğe en yakın bilim dalı kimyadır. (Doğru)
CEVAP D
3. Evrenin yapısını fizik inceler. (Doğru)
4. Fizik diğer bilim dallarıyla ortak çalışır. (Doğru)
3. Tek hücreli canlılar biyolojinin çalışma alanına gi-
5. Biyoloji canlı varlıklarla ilgilenir. (Yanlış)
rer. Fizik canlı sistemlerle ilgilenmez.
6. Maddenin yapısı kimyanın konusudur. (Doğru)
CEVAP B
7. Canlı varlıklar biyolojinin konusudur. (Yanlış)
Y D D
4. Arşimed ve Coulomb fizik alanında çalışmalarda ❶ ❸ ❻ V. çıkış
bulunmuştur. Arşimed M.Ö 240’lı yıllarda basit ma-
CEVAP C
kineleri ve hidrostatiği, Coulomb 18. yy sonlarında
elektrik çekim kuvvetini bulmuştur. Mendel ise bi-
10. I. Kuşlar grup halinde “V” şeklinde uçarken en
yoloji alanında çalışmalar yapmıştır.
önde giden kuş yorulunca arkaya, arkasında-
CEVAP D ki kuş ise onun yerine geçer. Bu şekilde ener-
ji akışı sayesinde yönlerini yorulmadan bulabil-
5. Tüm yasalarda olduğu gibi fizik yasaları da bel- mektedirler. Bu olayın fizikle ilgisi vardır.
li özellikleri taşırlar. Bu yasalar deneysel gerçek- II. Kar kristalleri birbirlerine çok benzer ama aynı
lere dayanır. Her yasa belirli sınırlar içinde ve be- değildirler. Buharlaşma ile kar kristalinin yüze-
lirli alanlarda kullanılır. Her alanda aynı yasa kul- yinden havaya binlerce su molekülü kaçar; yo-
lanılmaz. Örneğin klasik fizikteki hızların büyüklü- ğunlaşmayla üzerine binlerce su molekülü ya-
ğü, modern fizikte geçerli olmayıp farklı bir şekil- pışır. Bu nedenle üzerindeki binlerce su mole-
de ifade edilir. Bu durumda I ve II yargıları doğru, külünün aynı yerde ve özellikte olduğu ikinci bir
III. yargı yanlıştır. kar kristali bulmak imkansızdır. Bu olayın fizikle
CEVAP B ilgisi vardır.
III. Bitkiler köklerinde bulunan kılcal yapılar saye-
6. Optik, Elektrik, Mekanik ve Manyetizma fiziğin alt sinde topraktaki suyu yapraklarına kadar taşı-
dallarındandır. Jeofizik; jeoloji ile fiziğin ortak çalış- yabilirler. Bu olay fizikteki kılcallık ile ilgilidir.
ma alanıdır. CEVAP E
CEVAP A
11. Rüzgarın hızı, basınç, görüş uzaklığı ve yağış
7. Kıyılarda görülen gelgit olayının sebebi Ay’ın Dün- miktarı ölçülürken fizik kanunlarından faydalanılır.
ya üzerindeki kütle çekimi kuvvetidir. Ortalama sıcaklık ise, ölçümlerin toplamının ölçüm
sayısına oranı alınarak bulunur.
CEVAP B
CEVAP E
FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ 1

12. I. Evrenin yapısını, evreni oluşturan en küçük te-
mel parçacıklardan en büyük galaksilere ka-
dar inceleyen bilim dalı fiziktir.
II. Canlıların yapısını, davranışlarını ve çevreleri ile
olan ilişkilerini inceleyen bilim dalı biyolojidir.
III. Maddelerin yapısını ve birbirleri ile olan ilişkile-
ri inceleyen bilim dalı kimyadır.
Buna göre; I. Fizik, II. Biyoloji, III. Kimya olmalıdır.
CEVAP A
13. Bilgisayar mühendisi fizikteki elektrik, elektronik gi-

bi konulardan; nükleer enerji mühendisi atom, rad-
yoaktivite gibi konulardan; petrol ve doğalgaz mü-
hendisi mekanik, ısı, sıcaklık, enerji gibi konular-
dan faydalanır.
Buna göre doğru eşleştirme,
I a
II b
III c
şeklinde olmalıdır.
CEVAP C
14. X-ışınları özellikle kanser tiplerinde hem teşhiste

hem tedavide kullanılır.
Ultrasonda, yüksek frekanslı ses dalgaları kullanı-
larak insan vücudunun içinde olup bitenler anlaşı-
labilir.
Film, EKG, NMR, ultrason gibi görüntüleme teknik-
leri bir hasta doku üzerine tanı koyarken sıkça kul-
lanılır.
Verilen üç uygulama da fiziğin tıptaki uygulamala-
rındandır.
CEVAP E
2 FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ

2. BÖLÜM
BİLİMSEL BİLGİ
TEST 2 ÇÖZÜMLER BİLİMSEL BİLGİ
1. Çağdaş bilimin; çeşitlilik, yenilik, süreklilik ve 6. Gözlem, deney, test, ölçme, araştırma, inceleme,
ayıklanma olmak üzere dört temel niteliği vardır. birer bilimsel yöntemdir. Yorum yapmak bilimsel
CEVAP A değildir, kişinin kendi düşüncesini yansıtır.
CEVAP C
2. Felsefi bilginin özellikleri
• Olgusal değildir. 7. Bilimsel bilgi dogmatik olmayan, gözlem, deney ve
• Gelişme göstermez. teoriye dayanır.
• Yöntem ve kesinlik yoktur. CEVAP D
• Kanunları olmaz.
• Subjektiftir. 8. Bir hipotezin belli başlı özellikleri;
Buna göre B şıkkı, felsefi bilginin özelliklerinden • Deney ve gözlemlere kapalı değil açık olmalı-
değildir. dır.
CEVAP B • Yeni gerçeklerin tahminine olanak sağlamalıdır.
• Probleme çözüm önermelidir.
3. Bir bilimsel çalışmada izlenmesi gereken yöntem
• Eldeki bütün verilere uygun olmalı ve onları açık-
aşağıdaki gibidir:
lamalıdır.
1. Bilimsel problem saptanır.
• Yeni deney ve gözlemlerle denenebilir olmalı-
2. Problemle ilgili veriler toplanır. dır.
3. Verilere uygun hipotez kurulur. CEVAP D
4. Hipoteze dayalı tahminlerde bulunulur.
5. Tahminlerin doğruluğunu araştırmak için 9. Doğrudan kanıtlanıp geçerli hale gelen bir hipotez
kontrollü deney ve gözlemler yapılır. gözlem ve deneylerle doğrulanırsa teori değil ger-
Buna göre D şıkkında verilen basamak en sonda çektir. Yeni gerçeklerle desteklenerek teori veya
yer almalıdır. kanun haline gelebilir. Deneylerle ispatlanamıyor-
CEVAP D sa çürütülüp terk edilebilir. Buna göre, Ι, ΙΙ ve ΙΙΙ
verileri bir hipotezin muhtemel sonuçlarıdır.
4. Eldeki bir problemi açıklamak için bilim insanı; CEVAP E
hipotez kurar, olguları inceler, gözlem yapar,
olguları açıklamak için eldeki verilerle bağdaşan
kendince bir cevap bulur ve bulduğu cevabın 10. Bir hipotezin başlıca özellikleri
doğruluğunu ispatlamak için kontrollü deneyler ve I) Eldeki bütün verilere uygun olmalı ve onları
gözlemler yapar. açıklamalıdır.
CEVAP E II) Yeni gerçeklerin tahminine olanak sağlamalı-
dır.
5. “Bir cismin üzerine etki eden net kuvvet sıfır III) Probleme çözüm önermelidir.
ise; cisim duruyorsa durur, hızı varsa aynı hızla
IV) Deney ve gözlemlere açık olmalıdır.
hareketine devam eder.” Newton tarafından
bulunan ve Newton’un hareket kanunları olarak V) Yeni deney ve gözlemlerle denenebilir olmalı-
adlandırılan kanunlar değişmezlik niteliği kazanmış, dır.
yanlışlanma olasılığı olmayan gerçek bilgilerdir. Verilerin hepsi hipotezin özelliklerindendir.
CEVAP A CEVAP E

11. Dağdaki taşlar neden aşağı doğru yuvarlanır soru- 16. Hipotez; var olan bir problemi çözmek için ortaya
suna, “Çünkü ova onları çeker” ve “Çünkü düşük atılır.
enerji seviyelerinde bulunmak isterler” derseniz Hipotez; kısmen doğrulanır tamamen reddedilmez-
bunlar bir hipotez olur. Çünkü deney yaparak doğ- se ve yeni bulgularla desteklenirse teori (kuram)
ru olup olmadığını anlamanıza izin verir. “Taşlar haline gelir.
dağdan korktukları için yuvarlanırlar” bir hipotez
Hipotez; deneylerle doğrulanamazsa değiştirilir.
değildir. Çünkü deneye izin vermez. Bu önermeyi
test etmek için dağdan korkmayan taşlar bulma- Ι, ΙΙ ve ΙΙΙ ifadeleri doğrudur.
mız ve onların yuvarlanıp yuvarlanmadığına bak- CEVAP E
mamız gerekir. Bu ise bilimsel olarak mümkün
değildir. Daha fazla incelemeye, deney yapmaya 17. Hareketi inceleyen fizik, maddeyi inceleyen kimya,
izin vermediği için bu önerme bir hipotez değildir. canlıyı inceleyen biyoloji, gök cisimlerini inceleyen
astronomi doğa bilimlerine örnektir. Felsefe doğa
CEVAP C
bilimi değildir.
CEVAP D
12. İnsanın kültürel yönünü konu edinen bilimdir.
18. Bilimsel çalışma bazı temel basamaklardan olu-
İnsanın tüm yaşantısından ve etkinliklerinden
şur. Bu basamaklara “Bilimsel Yöntem” denir.
doğar. Amacı açıklama değil, anlamadır. Ulaştığı
sonuçlar olaylara, belgelere ve anlama yöntemine Bu yönteme uymayan çalışmalar, bilimsel olarak
dayanır. Tarih, dil bilimi, sosyoloji ve felsefe insan kabul edilmezler. Bu aşamalar;
bilimlerine örnektir. 1. Problemin tespiti
CEVAP B 2. Problemle ilgili veri toplama
3. Problemle ilgili hipotez kurma
4. Tahminler yapma
13. Kontrollü deney ve gözlemler yapıldıktan sonra
5. Kontrollü deneylerle sınama
sonuçların hipotezi destekleyip desteklemediğine
karar verilir ve verilerden bir sonuç çıkarılır. Eğer aşamalarıdır. Bilimsel yöntemin başlıca özelliği
sonuç hipotezi desteklemezse yeni bir hipotez sorular sormak ve yanıtlar aramaktır. Yani neden-
kurulur. Problemle ilgili veri toplama, bilimsel sonuç ilişkisini açıklamaktır. Eleştiri yapmak bilim-
çalışmanın başlarında yapılması gereken bir sel yöntem basamaklarından değildir.
işlemdir. Buna göre I bu durumlardan biri olamaz. CEVAP C
CEVAP A
19. Bilimsel bilgi birbirini destekleyerek gelişir. Her bir
bilgi bir sonrasına öncülük eder. Bilim, her soruya
cevap veremeyebilir. Bilimin bugün için açıklayama-
14. Olgu, doğruluğu deneylerle ispatlanmış olan dığı bir çok soru vardır. Bilimsel teoriler ve model-
önermelerdir. Bir şeyin var olma durumudur. ler, mutlak gerçekler değillerdir. Zamanla değiş-
Gözlem ürünüdür, yaşadığımız dünyadan elde tirilip yerine yenileri konabilmektedir. Buna göre
ettiğimiz verilerdir. Bir kez olup yaşanmış şeye ΙΙ. önerme doğru, Ι ve ΙΙΙ önermeleri yanlıştır.
olay, üst üste yaşanan yerleşmiş kavramlara olgu CEVAP B
denir. II ve III doğrudur.
CEVAP D 20. Üst üste yaşanan kavramlara olgu, bir kez
olup yaşanmış şeylere olay denir. Buna göre,
Newton’un yer çekimini bulması, Fatih’in İstanbul’u
fethetmesi, ABD’nin Hiroşima’ya atom bombası
15. Bir hipotez doğrulanmamış bilgiler içerir. Dolayısı atması ve Einstein’in Nobel Ödülü kazanması
ile doğruluğu kesin değildir. birer olay; küresel ısınmanın insan sağlığını tehdit
CEVAP B etmesi bir süreç yani bir olgudur.
CEVAP A

TEST 3 ÇÖZÜMLER GÖZLEM, DENEY VE BİRİM
1. Hesap makinası ve E = mc2 formülü bize sayısal 8. Sarı kitap ve kıvırcık saç gözlemlerinin sonucu her-
sonuçlar verdiğinden nicel gözlemle ilişkilidir. kesce aynı olduğundan nitel gözlemdir. 90 km/h lik
CEVAP B hız sayısal bir sonuç olduğundan nicel gözlemdir.
Bu durumda I ve II nitel gözlemdir.
2. A, B, C ve D şıkları nitel gözlemlerdir. E şıkkı ise sayı- CEVAP D

sal sonuçlardan bahsettiğinden nicel gözlemdir. 9. Bir ölçümde hatayı azaltmak için; ölçüm sayısı
CEVAP E arttırılmalı, ölçümde duyarlı aletler kullanılmalıdır.
Ölçümü farklı kişilerin yapması hatayı azaltabilece-
3. Skaler büyüklükler ısı, hacim, uzunluk, yük, sıcaklık; ği gibi artmasına da neden olabilir.
vektörel büyüklükler ağırlık, hız, ivme, kuvvet, yer CEVAP D
değiştirmedir.
10. Bir deneyde kurulacak hipotez bağımsız değişken-
CEVAP C
deki değişiklikten bağımlı değişkenin nasıl etkilendi-
ği ile ilgili olmalıdır. Burada bağımsız değişken cismin
4. Ölçüm aleti kullanılarak yapılan ölçümlerin doğru-
yüksekliği, bağımlı değişken cismin yere çarpma hı-
dan ölçülmesine direkt ölçüm denir. Dolaylı ölçüm-
zı olduğuna göre hipotez “Cismin yere olan yüksekli-
lerde ise formül ile hesaplamalar kullanılır.
ği artarsa yere çarpma hızı artar.” olabilir.
Buna göre,
CEVAP A
Sınıfın hacmi 60 m3.
Suyun yoğunluğu 1 g/cm3. 11. Işık şiddeti temel büyüklük; hacim, alan, hız ve
enerji türetilmiş büyüklüklerdir.
Levhanın yüzey alanı 40 cm2.
CEVAP E
ölçümleri formül yardımıyla hesaplandığından do-
laylı ölçmelerdir. 12. Bir fiziksel olay hakkında yorum yapabilmek için,
Şu an saat 12. nitel gözlem, nicel gözlem ve deney yapılmalıdır.
Kalemin boyu 18 cm. Buna göre I ve II yargıları doğrudur.
Okul evden 1 km uzakta. CEVAP D
ölçümleri tek bir ölçüm aracıyla doğrudan ölçüldü-
ğünden direkt ölçümlerdir. 13. Ortamın sıcak olması metal ölçüm araçlarının gen-
leşmesine sebep olacağından hata kaynağı olabilir.
CEVAP C
Ölçüm yapan kişiden gelen hata kişinin yaşına,
eğitim düzeyine, psikolojik durumuna, beden-
5. Yüzey → m2
sel engeline bağlıdır. Ama saçına bağlı değildir.
Sıcaklık → K
Ölçümde yanlış alet kullanılması ölçme yönteminin
Enerji → J
yanlış olduğunu gösterir ve bu da bir hata kaynağı
CEVAP A olabilir. Buna göre I ve III hata kaynağı olabilir,
II olamaz.
6. Ölçüm yapan kişinin giydiği FB forması ölçümde bir
hata oluşturmaz. Ancak kişinin yaşı, öğrenim durumu, CEVAP B
ruh hali ve bedensel engeli hataya sebep olabilir. 14. Deneyde ortam değiştiğinden havalı ve havasız or-
CEVAP E tam bağımsız değişkendir. Cisimlerin yere düşme
sürelerinin bağımsız değişkenden etkilenip etkilen-
mediğine bakıldığından bağımlı değişken cisimle-
7. Zaman, sıcaklık, güç ve uzunluk yön belirtmediğin-
rin yere düşme süreleridir. h yüksekliği ise sabit tu-
den skaler büyüklük, yer değiştirme yön belirttiği
tulduğundan kontrol edilebilen değişkendir.
için vektörel büyüklüktür.
CEVAP C
CEVAP A

3. BÖLÜM
FİZİKTE MODELLEME VE MATEMATİĞİN YERİ

TEST 4 ÇÖZÜMLER FİZİKTE MODELLEME
1. Savaş tatbikatı, gerçek savaşın bir modellemesi; 9. Modelleme bilimden çok sanatla değil sanattan çok
YGS denemesi gerçek sınavın bir modellemesi; bilimle ilgilidir. I. yargı doğrudur.
tiyatro ise gerçek hayatta yaşananların modelle- Bilimsel model üzerinde değişiklik yapılabilir.
nerek sahnelenmesidir. II. yargı yanlıştır.
I, II ve III modeldir. Bir model her zaman açıklamaya çalıştığı hedefle
CEVAP E ilişkilidir. III. yargı doğrudur.
CEVAP C
2. Modelleme görseldir, ekonomiktir, güvenilirdir,
10. Bilimsel modeller basite indirgenmiştir. Hedefle iliş-
tekrar edilebilir. Modellemenin hızı ayarlanabilir.
kilidir. Test edilebilir. Bir araştırma aracıdır. Üzerin-
Bütün bunlar modellemenin avantajlarındandır.
de değişiklik yapılabilir.
Modelleme zamanı sınırlandırmaz.
Bu durumda E şıkkı yanlıştır.
CEVAP C CEVAP E
11. Fizikte ışığın yapısını anlamak için su dalgalarının
3. Ülkenin yönetim şekli, bir şehrin krokisi, güneş davranışından yararlanılır. Bu durumda hedef ışığın
sistemi modeli ve nüfus artış grafiği birer modeldir. yapısı; kaynak su dalgalarıdır.
Şarkı söylemek model olamaz. Çünkü şarkı söyle- CEVAP A
menin bilimle hiçbir ilgisi yoktur. 12. Dalga modeli → Işık
Evren modeli → Uzay
CEVAP B
Atom modeli → Atom
4. Varolan kaynaklardan hareketle bilinmeyen bir Uydu modeli → Güneş sistemi
hedefi basit ve anlaşılır hâle getirmek için yapılan Elektrik ve manyetik alan → Kuvvet çizgileri modeli
işlemler bütününe modelleme denir. Buna göre, manyetik alanı açıklamak için kuvvet
çizgileri modeli kullanılır.
CEVAP C
CEVAP D
5. Grafik, oyuncak bebek, elektrik alan kuvvet çizgileri 13. I. E = mc2 → matematiksel
ve araba şeklindeki yatak model olabilir. Bilinme- II. Molekül modeli → teorik
yen ve anlaşılmayan kavramlar bu şekilde model- III. Gaz modeli → teorik
lenmiş veya kopyalanmıştır. Mona Lisa tablosu ise IV. Elektrik motoru maketi → ölçeklendirme
bakarak çizilmiş bir resimdir, model olamaz. Buna göre II ve III teorik modeldir.
CEVAP B
CEVAP C
14. İlaç dizaynı ve ilaçların etki mekanizmasının ince-
6. Işığın yapısını anlamak için dalga modeli kullanılır. lenmesiyle vücuttaki bir çok kimyasal tepkime
Bu modellemede kaynak su dalgası; hedef ışıktır. mekanizmalarının açıklanmasında molekül model-
Işığın yapısını anlamak için su dalgalarının leme kullanılmaktadır.
davranışlarından yararlanılır. CEVAP A
15. • DNA modeli → teorik
CEVAP D • Kristal yapı gösterimi → benzeştirme
7. F = m.a, robot, harita, oyuncak araba ve deprem • Ülkenin yönetim şekli → teorik
tatbikatı birer modeldir. • Hücre zarı modeli → teorik
CEVAP E • Elektrik alan kuvvet çizgileri → benzeştirme
Buna göre, verilenlerden 2 tanesi teorik modeldir.
8. Galileo’ya göre evren matematik dilinde yazılmıştır. CEVAP B
16. Matematik evrenseldir, objektiftir, soyuttur. Doğru-
CEVAP D
luğu kesindir. Buna göre A seçeneği yanlıştır.
CEVAP A

Adı ve Soyadı : .....................................
Sınıfı : ..................................... Ünite
Numara : ..................................... Yazılı Soruları
Aldığı Not : .....................................
(Fizik Bilimine Giriş)
1. a) Fizik; evrenin yapısını, evreni oluşturan en kü- 3. Galileo Galilei: Serbest düşme yasasını, yani düş-
çük temel parçacıklardan başlayarak en büyük mede alınan yolun geçen sürenin karesiyle orantı-
galaksilere kadar tüm maddeleri ve bu madde- lı olduğunu buldu. Bunu eylemsizlik prensibiyle bir-
lerin özelliklerini, değişimlerini, etkileşimlerini leştirerek bir merminin yörüngesinin parabol oldu-
inceleyen; doğadaki olayların işleyişlerine hük- ğunu belirledi.
meden en genel yasaları bulan ve bu yasaları Sir Isaac Newton: Dinamiğin temel prensiplerini
insan için kullanan bilim dalıdır. ortaya çıkardı. Dinamiğin kurucusudur denilebilir.
b) Fizik; mekanik, elektrik, manyetizma, atom fizi- Albert Einstein: Görelilik kuramını geliştirdi. Ku-
ği, termodinamik, optik, nükleer fizik, katıhâl fi- antum mekaniği, istatistiksel mekanik ve kozmoloji
ziği olmak üzere sekiz alt dalda incelenir. dallarına önemli katkıları vardır.
c) Fiziğin ilgi alanı çok geniştir. Makroalemden Coulomb: Elektrikle yüklü cisimler arasındaki etki-
mikroaleme kadar tüm maddelerin hareketle- leşme kuvvetlerini incelemiştir.
ri ve bu hareketlerle ilgili olaylar fiziğin ilgi ala-
nına girer. Fiziğin geçerli olduğu sınırları çiz-
mek oldukça zordur. Çok genel bir ifade ile fi-
zik; Dünya’ya uzaklığı 1023 m olan en uzak ga- 4. a) Herhangi bir ölçü aleti kullanılmadan yalnızca
laksiden tutun da maddenin temelini oluştu- duyu organı olan göz ile gözlem yapıldığından
ran atomdaki çekirdekte bulunan ve yarıçapı nitel gözlemdir.
10–15 m olan protona kadar tüm sistemleri, bu
b) Duyu organlarının yanısıra ölçü aletleri kullanı-
sistemlerin birbiriyle ve çevreleriyle olan etki-
larak yapılan bir gözlem olduğu için nicel göz-
leşmelerini inceler.
lemdir.
d) Fen bilimleri; fizik, kimya ve biyoloji olmak üze-
c) Nicel ve nitel gözlemler birbirinin karşıtı değil-
re üçe ayrılır.
dir. Örnekte görüldüğü gibi ikisi birlikte de kul-
lanılabilmektedir. Nitel gözlem, gözlemin daha
sonraki gelişmelerinin nasıl yönlendirilmesi
hakkında bilgi verir. Genellikle nitel gözlem so-
nucunda ölçülmesi gereken büyüklükler belirle-
nerek nicel gözleme geçilmektedir.
2. a) I. Karışımların ayrıştırılması
II. Elektroliz ve piller
b) I. Teleskoplar 5. Deney yapan kişinin isteğine göre değiştirebildiği
II. Gök cisimlerinin hareketi değişkene bağımsız değişken; bağımsız değişke-
c) I. Yer kabuğunda meydana gelen kırılmalar, nin değişmesinden etkilenen niceliğe bağımlı de-
yer kabuğunun yapısı, bulunan taş, fosil gibi bir ğişken; deneyde sabit tutulan niceliklere kontrol
numunenin yaşının tespiti ve bulunduğu orta- edilebilen değişkenler denir. Soruda verilenlere gö-
mın fiziki değerleri re h bağımsız değişken, , bağımlı değişken, diğer-
leri ise kontrol edilebilen değişkenlerdir.
II. Depremin yeri, zamanı, şiddeti ve oluşturdu-
ğu etkiler a) Bağımsız değişken: h
d) I. Film, EKG, NMR, ultrason gibi görüntüleme b) Bağımlı değişken: ,
teknikleri c) Kontrol edilen değişkenler: m, dC ve dS
II. Lazer ışığı

6. Büyüklük Skaler Vektörel 10. 1) dalga modeli
a) Konum 2) atom modeli

✔
3) uydu modeli
b) Uzunluk ✔
4) evren modeli
c) Hız ✔ 5) benzeştirme modeli
d) İş ✔ 6) teorik modeli
e) Yer değiştirme ✔ 7) matematiksel modelleme
f) Yük ✔
g) İvme ✔
h) Ağırlık ✔
ı) Güç ✔
i) Kuvvet ✔
7. a) Uzunluk , metre (m) ✮

✔
b) Sıcaklık T kelvin (K) ✮
✔
c) Hız V metre/ saniye (m/s)
d) Kuvvet F newton (N)
e) Zaman t saniye (s) ✔
f) Kütle m kilogram (kg) ✔
8. a) Y b) Y c) D d) Y e) D f) D
9. a. Temel bilimler içerisinde fiziğe en yakın bilim

dalı kimyadır. (Yanlış)
b. Fen bilimleri; fizik, kimya ve biyoloji olmak
üzere üçe ayrılır. Bu üç bilim dalının birçok
ortak çalışma alanı vardır. (Yanlış)
c. Var olan kaynaklardan hareketle bilinmeyen bir
hedefi basit ve anlaşılır bir hale getirmek için
yapılan işlemler bütününe denir. (Doğru)
d. Mekanik, elektrik, manyetizma, atom fiziği,
nükleer fizik, optik, katıhal fiziği ve termodina-
mik fiziğin bir alt dalıdır. (Doğru)
e. Görme, işitme, temas duyusu ve sinir siste-
mi olaylarının açıklanmasında fizik yasaları
kullanılır. (Doğru)
f. Fizikte, atom, uydu, dalga, kuvvet çizgileri ve
evren modeli kullanılır. (Doğru)
g. Fizikte modelleme yapılırken bilinmeyen ve
yeterince anlaşılmayan olguya hedef denir.
(Yanlış)
Y D D
a c f 5. ç›k›fl

BULMACA 1
Fenerbahçe
1 4 5
2 E V R E N E R T E M 6
L I ‹
E N M
3 K Ü T L E S A
T T R
R E L
‹ I I
K N I L A K 7
1. Fiziğin alt dallarından biri: ELEKTRİK

2. Yeryüzü ve gökyüzünü oluşturan varlıkların tamamı: EVREN
3. Bir cisimde bulunan madde miktarı olan temel büyüklük: KÜTLE
4. Foton ve özel görelilik ilkesini bulan bilim adamı: EINSTEIN
5. Her çeşit binanın isteğe ve olanaklara göre plan ve projelerinin hazırlanması, yapının denetlenmesi
konularında eğitim ve araştırma yapan, fizikle iç içe olan meslek: MİMARLIK
6. SI birim sisteminde uzunluğun birimi: METRE
7. Miyop göz kusurunu düzeltmek için kullanılan mercek türü: KALIN

1. BÖLÜM
MADDE
ETKİNLİKLER ÇÖZÜMLER MADDELERİN ÖZELLİKLERİ
1. a) 2. a)
Kat› kurflun S›v› kurflun

Üzüm
Katı kurşun cisim: Belirli bir şekli olup,
tanecikleri titreşim hareketi yapar. Taneciklerin
Üzüm suyundan sirke oluşması kimyasal
potansiyel enerjileri en düşük, maksimum
değişmedir.
düzensizliği en az olan hâldir.
Sıvı kurşun: Fiziksel hâli, dış görünüşü değişir. b)
Kimyasal özelliği ve molekül formülü değişmez.
Kütlesi değişmez, özkütlesi, hacmi değişir.
b) +
Sodyum metali Klor gaz› Yemek tuzu

(Na) (Cl2) (NaCl)
Su Elementlerden bileşik oluşması ya da bileşiklerden

element oluşması sırasında atomların elektron
düzeni değişir. Elektron düzeninin değişmesi
Bulundukları kabın şekillerini alırlar. Tanecikleri
kimyasal olaydır. Sodyum ve klor elementlerinden
titreşim ve dönme hareketi yapar. Potansiyel
bileşik oluşması kimyasal bir olaydır.
enerjisi katıdan fazla, gazdan az olup maksimum
düzensizliği katıya göre fazladır.Fiziksel hâli
değişir, kimyasal özellikleri değişmez. Moleküller c)
arası çekim kuvvetleri azalır. (Uçuculuğu artar)
c)
Cam
K›r›k cam
Is›
Camın kırılması fiziksel değişmedir.

Kat› iyot Gaz iyot
d) Bileşiklerden element oluşması ya da

Gazların belirli şekil ve hacimleri yoktur. Gaz
elementlerden bileşik oluşması maddelerin
hâl, maddenin en düzensiz hâli olup, enerjisi
iç yapısında değişmeye neden olduğu için
en fazla olan hâldir. Hacmi artar. Kütlesi
değişmez. Özkütlesi ise azalır. Kimyasal kimyasal olay gerçekleşir. Suyun (H2O), H2 ve O2
özelikleri değişmez. Sadece fiziksel özellikleri gazlarına ayrışması bir bileşiğin elementlerine
değişir. ayrışmasıdır. Bu nedenle kimyasal bir olaydır.
MADDE VE ÖZELLİKLERİ 11
3. Maddelerin ortak ve ayırt edici özelliklerini yazdığımızda tablo şekildeki gibi olur.
Fiziksel Kimyasal Fiziksel Kimyasal

Olay Olay
de¤iflim de¤iflim de¤iflim de¤iflim
Etin kokmas› Kar oluflumu
Cam›n k›r›lmas› Grizu patlamas›
K›ra¤› oluflmas› Fotosentez olay›
Buzun suda erimesi Peynirin küflenmesi
Kat› ya¤lar›n erimesi Sütün ekflimesi
Ya¤lar›n donmas› Yapra¤›n sararmas›
Demirin paslanmas› Alkolün buharlaflmas›
Meyvenin çürümesi Naftalinin süblimleflmesi
Hava gaz›n›n yanmas› fiekerin suda çözünmesi
Gökkufla¤›n›n oluflmas› Hamurun mayalanmas›
Yo¤urttan ayran yap›lmas› Sütten yo¤urt yap›lmas›
Yemek tuzunun elektrolizi Reçelde flekerlenme olmas›
K›fl›n camda bu¤u oluflmas› Asit ya¤murlar›n›n oluflmas›
Odundan talafl elde edilmesi Zeytin ya¤›ndan sabun eldesi
Arpa suyundan bira yap›lmas› Bak›r telden elektri¤in geçmesi
Üzüm suyundan sirke oluflmas› Hidrojen ve oksijen gazlar›ndan su oluflmas›
Üzüm suyundan flarap yap›lmas› Yay›kla ayrandan tereya¤ elde edilmesi
Hidrojen ve azot gazlar›ndan

Ka¤›d›n parçalara ayr›lmas› amonyak elde edilmesi
Karbondioksit gaz›n›n kireç suyu- Çaya limon damlat›ld›¤›nda renginin
nu buland›rmas› aç›lmas›
Gün bat›m›nda gökyüzünün ma- Petrolün ayr›flt›r›larak, benzin, mazot

viden k›z›la dönmesi vs. elde edilmesi
Suyun donarken cam flifleyi pat- Elbisedeki ya¤l› lekenin benzinle

latmas› ç›kar›lmas›
Sodyum metalinin suya at›ld›¤›n- Deniz suyundan basit dam›tma ile

da gaz ç›kmas› su elde etme
Havadan oksijen ve azot gazlar›- Üzerine limon suyu damlat›lan mermerin

n›n elde edilmesi afl›nmas›
12 MADDE VE ÖZELLİKLERİ
4. a) Doğru
b) Doğru
c) Doğru
d) Yanlıştır. Sıkıştırılan sıvıların şekilleri değişir
ama hacimleri değişmez.
e) Yanlıştır. Bir maddenin değişmesi için kimyasal
halinin değişmesi gerekir.
5. a) Big Bang
b) Plazma
c) Madde
d) Tanecik
e) Gaz
6. Katı Sıvı Gaz Plazma

⎯⎯⎯ ⎯⎯⎯ ⎯⎯⎯ ⎯⎯⎯⎯
b c a d
g e c f
h e
h
ALIŞTIRMALAR 1 ÇÖZÜMLER MADDELERİN ÖZELLİKLERİ
1. K Vkalem = Vsilindir + Vkoni

1 2 2
93 = πr2.h1 + πr . h 2
3
M
1
h 93 = 3.12.30 + .3.12.h2
su
L
3
r
93 = 90 + h2 ⇒ h2 = 3 cm olur.
su
r Kalemin uzunluğu,
2r
h = h1+h2
VK + VL = VM = 30+3
4 3
. π.r = 33 cm
2
π .r .h + 3 = (2r)
3
2 = 330 mm olur.
4 3
.3.r
2
3.r .h + 3 = 8r
3
2
b) Kalemin A ucundan 10 cm kesildiğinde;
3h + 2r = 8r
3h = 6r h1› =20 cm h2=3cm B
h = 2r olur. r=1cm
Vkalem = Vsilindir + Vkoni

1 2
ı
2. K L = πr2.h1 + πr .h2
rL
3
O 1
= 3.12.20 + .3.12.3
h=8cm 3
= 60 + 3
rK=3cm
= 63 cm3 olur.
yatay düzlem
4 3
rr L 4. Küp şeklindeki oyun hamurunun hacmi,
n.πr2K.hK = 3
2 Vküp = a3= 43 = 64 cm3
2 1 tane küresel cismin hacmi,
16.32.8 = r 3L
3 4 3 4
Vküre = πr = .3.(1)3 = 4 cm3 olur.
64.27 = r3L 3 3
4.3 = rL & rL = 12 cm olur. Çocuğun yapabileceği küresel cisim sayısı,
N.Vküre = Vküp
N.4 = 64
N = 16 olur.
3. a) h
A B
h2
r=1cm
5. Yerleştirilebilecek küp sayısı;

h1=30cm 40 40 40
silindir koni n= . .
5 5 5
Kalem, silindir ve koniden oluşur. Kalemin = 8.8.8
hacmi 93 cm3 olduğundan; = 512 tane olur.
6. a) Konulacak bir kü- 8. a) Ön ve arka kapaklarının kalınlıkları toplamı,
pün kenarı 2a 2.0,1 = 0,2 mm dir.
14243
olduğundan tabana
3 tane Kitabın kalınlığı 2 cm = 20 mm olduğundan
toplam, 2.3=6 tane
yapraklarının kalınlığı,
küp yerleştirilebilir.
Dışa çıkmadan üst 7a
20 – 0,2 = 19,8 mm dir.
1
üste 3 küp Her bir yaprağın kalınlığı 0,09 mm olduğundan
4
6a
2
3 tane
4
19, 8
3
4a
14243 kitap N = = 220 yapraktan oluşmuştur.
2 tane 0, 09
konulabileceğinden kutu içine toplam 3.6=18

b) Kitap 2.220=440 sayfadır. Her sayfada yaklaşık
tane küp yerleştirilebilir.
7 soru olduğuna göre kitapta toplam,
b) I. Yol : Kutunun hacmi,
Vkutu=a.b.c=4a.6a.7a=168a3 7.440=3080 soru vardır.
18 tane küpün hacmi,

Vküp=18.(2a)3 = 144a3 olur.
Kutu içinde kalan boşluğun hacmi, 9.
Vboşluk = 168a3–144a3 = 24a3 olur.
r
II. Yol :
O
Vboşluk = 4a . 6a . a = 24a3 olur.
Silindirin yarıçapı;
Vsilindir = πr2.h
54π = πr2.2r
27 = r3
r = 3 cm olur.
7.
Kürenin hacmi;
Vküre = 4 π r3
8cm 3
1442443
2cm = 4 π 33
4tane 3
= 4 π 27
3
1cm
4
8cm 3
2
4tane
4
= 36π cm3 olur.

1
8cm
1442443
4tane
a) Tabanının bir kenarına 4 tane silindir

yerleştirilebileceğinden tabana 4.4=16 tane 10. a) Silindirin hacmi,
silindir yerleştirilebilir. Üst üste 4 tane silindir Vsilindir = πr2.h = 3.(5)2.30 = 2250 cm3
konulabileceğinden toplam 16.4=64 tane silindir
yerleştirilebilir. b) 1 bilyenin hacmi,
b) Küpün hacmi, 4 3 4
V= πr = .3.(1)3 = 4 cm3 olur.
Vküp=a3=(8)3=512 cm3 3 3
64 tane silindirin hacmi, Kaba 1250 cm3 su döküldüğünde kap dolduğuna

göre,
Vsilindir=64.(πr2.h)=64.(3.12.2) = 384 cm3
Vsilindir = N.V + 1250
olur. Konulabilecek su,
Vsu=Vküp–Vsilindir=512–384=128 cm3 2250 = N.4 + 1250
bulunur. 1000 = 4.N ⇒ N = 250 tanedir.
1. K Bu durumda kaptaki hacim (cm3)

60
suyun hacminin bilye 50
sayısına göre değişim
h grafiği şekildeki gibi
bilye
olur. 8 10 say›s›
b) Her h yüksekliği 10 yükseklik

yatay düzlem cm3 olduğundan 10h
9h
her iki bilyeyi 8h
7h
a) Kabın kesiti yukarı attığımızda su 6h
doğru genişlediğin- su yüksekli¤i

yüksekliği h bölme 2 4 6 8 10
bilye
say›s›
den sıvının yükselme yükselir.
hızı giderek azalır.
8 bilyeden sonra su taşacağından su seviyesi
değişmez.
zaman
Kabın kesit alanı yu- su yüksekli¤i

karı doğru daraldığın-
dan sıvının yükselme
3. fleker+un(g)
hızı giderek artar.
30
zaman
Bu iki aralıktaki gra- su yüksekli¤i 20

123
10g fleker + un kar›fl›m›
fikleri birleştirecek 2h 10
olursak, su yüksekliği-
h
nin zamanla değişim fleker(g)
2 4
grafiği şekildeki gibi
t 2t zaman
olur. a) Grafiğe bakıldığında 10 g şeker + un karışımında
2 g şeker + 8 g un vardır.
b) Musluk sabit debili 10 g karışımda 8 g un varsa
suyun hacmi
100 g karışımda x un vardır.
olduğundan ve kapta- 2V
ki su miktarı kabın 10.x = 100.8
V x = 80 g olur.
şekline bağlı olmadı-
ğından grafik düzgün b) 10 g karışımda 2 g şeker varsa
t 2t zaman 500 g karışımda x şeker vardır.
olarak artar.
10.x = 500.2
2. a) 1 tane bilyenin x = 100 g olur.
100
hacmi 5 cm 3 h
90
h
olduğundan 8 h
80
70
h
tane bilyenin h
60
50
h
hacmi 8.5=40 h
40
30
4. a) Kap eşit 5 bölmeye ayrılmış ve 2 bölmesi su ile
h
cm olur. Kap
3
h
20 3 bölmesi yağ ile doludur.
10
h
içine 8 tane Kaptaki su 600 cm3 olduğuna göre, bir bölme-
bilye attığımızda nin hacmi,
bu bilyeler suyu 40 cm3 yükselterek kabı tama- 600
V1 = = 300 cm3 olur.
men doldurur. Daha sonra 2 bilyede atıldığında 2
bu bilyeler hacmi kadar hacimde sıvı taşıraca- Kapta 3 bölme zeytinyağı olduğuna göre hacmi,
ğından kaptan 2.5=10 cm3 su taşar. Vyağ = 3.V1 = 3.300 = 900 cm3 olur.
b) Kap 5 bölme olduğundan kabın hacmi 8. 100 cm3 tebeşirin içinde 40 cm3 su vardır. 120 cm3
Vkap = 5.300 = 1500 cm3 su döküldüğünde toplam hacim 300 cm3 olduğun-
da bunun 120 cm3 ü su dur. Geri kalanı tebeşir
= 1,5 litredir.
atomlarıdır.
100 40
V 120
V = 300 cm3
5. a) Bilye suya atıldığında su seviyesi iki bölme ar-
tıyor ve her bir bölme 128 cm3 olduğuna göre Bu durumda tebeşir boşluğunun tamamı su ile dol-
bilyenin hacmi muştur.
V = 2.128 = 256 cm3 olur.

b) Bilye küre olduğundan hacmi;
4 3 9. Etil-alkol ve su molekülleri arasında boşluk olma-
V= πr
3 saydı karışımın hacmi,
4 VK = 20 + 10 = 30 lt olurdu.
256 = .3.r3 ⇒ r = 4 cm olur.
3
Karışımın hacmi 29,5 lt olduğunda boşluğun hacmi
ΔV = 30 – 29,5 = 0,5 lt = 500 cm3 olur.
6. a) Süngerin hacmi
V = a.b.c 10. 300 cm3 hacmindeki alkol üzerine 200 cm3 su dö-
= 2.5.30 küldüğünde toplam hacim 480 cm3 olduğuna göre,
alkol-su karışımında 20 cm3 boşluk vardır.
= 300 cm3
Toplam hacim 300 + 200 = 500 cm3 tür.
olur.
500 cm3 20 cm3 boşluk
b) Sünger suya batırılıp çıkarıldığında su seviyesi
A dan B ye indiğine göre sünger içindeki boşlu- 100 cm3 V
ğun hacmi, V.500 = 100.20
ΔV = 400 – 300 = 100 cm3 olur. V = 4 olur.
c) Süngerin gerçek hacmi, Boşluğun hacmi %4 tür.
Vsün = V – ΔV
= 300 – 100
= 200 cm3 olur.
7. a) Karışımda %25 şeker olduğuna göre karışım-

daki şekerin hacmi
25
Vşeker = .600 = 150 , olur.
100
b) Karışımda 150 , şeker
600 – 150 = 450 , su bulunur.
150 , su eklersek suyun hacmi,
Vsu = 450 + 150 = 600 , olur.

Şeker oranı
V fle ker 150 1
= = bulunur.
V su 600 4
1. a) 500 cm3 kuru kum 1000cm3 3000 cm3 kuru kum içinde 30 cm3 hava varsa
üzerine 200 cm3 100 cm3 kuru kum içinde x cm3 hava vardır.
su döküldüğün-
500cm3
de su seviyesi 3000.x = 100.60
600 cm3 olduğu- kum x = 1 cm3
na göre 500 cm 3
%1 boşluk vardır.
kuru kum içinde
100 cm3 hava b) I. Yol : Kuru kum içindeki boşluk % 1 olduğuna göre
vardır. 20 cm3 suyun doldurabileceği hacim,
500 cm3 kuru kum içinde 100 cm3 hava varsa 100 cm3 kuru kumun içinde 1 cm3 boşluk varsa
100 cm3 kuru kum içinde x cm3 hava vard›r. V cm kuru kumun içinde 20 cm3 boşluk vardır.
3
–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
500 . x = 100 . 100 V.1 = 20.100
x = 20
V = 2000 cm3 olur.
%20 hava vard›r.
Bu seviyedeki suyun yüksekliği,
b) 500 cm3 kuru kum içinde 100 cm3 boşluk
πr2.h = V
olduğundan bir burayı doldurmak için 100 cm3
su, bir de kabın üst kısmını doldurmak için πr2.h = 2000
500 cm3 suya ihtiyaç vardır. Bu durumda toplam
3.(5)2.h = 2000
100 + 500 = 600 cm3 suya ihtiyaç vardır.
80
75h = 2000 ⇒ h = cm olur.
3
2. a) 1000cm3
800cm3
600cm3
II. Yol : Kabın yüksekliği 40 cm ve içinde 30 cm3
400cm3 boşluk var. Kaba 20 cm3 su döktüğümüzde
200cm3
suyun yüksekliği orantı ile,
40 cm’de 30 cm3 su varsa
h cm’de 20 cm3 su vardır.
⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯
Kuru kum içinde % 10 oranında boşluk varsa h.30 = 40.20
kumun hacmi 100 cm3 ise bunun 10 cm3 lük 80
h= cm olur.
kısmı boşluk, 500 cm3 kuru kumun 50 cm3 lük 3
kısmı boşluktur.
Bu durumda kuru kum üzerine 50 cm3 su
dökülürse su seviyesi 500 cm3 olur. 4. Kuru kum içindeki havanın oranı %20 olduğuna
göre, 160 cm3 kuru kumdaki havanın hacmi,
b) 800 cm kuru kumun 80 cm lük kısmı boşluktur.
3 3
20
80 cm3 su döküldüğünde su seviyesi 800 cm3 Vhava = 160. = 32 cm3 tür.
100
olur. Saf kumun hacmi,
3. a) Kuru kum dolu kabın hacmi, Vsaf kum = 160 – 32
V = rr2.h = 128 cm3 bulunur.
= 3.52.40 Bu iki hacim değerini oranlarsak,

V hava 32
= 3000 cm3 =
V saf kum 128
Kum üzerine 100 cm3 su döküldüğünde boş
1
kap içinde 70 cm3 su biriktiğine göre kum içinde = bulunur.
4
30 cm3 hava vardır.
5. Şekil-I deki kaba 20 cm3 su eklendiğinde su-kum
seviyesi eşit olduğuna göre 80 cm3 kumun içinde
20 cm3 boşluk vardır.
Şekil-II deki kapta 100 cm3 kum olduğuna göre
içindeki boşluk miktarı,
80 cm3 te 20 cm3 boşluk varsa
100 cm3 te V boşluk vardır.
80.V = 100.20
V = 25 cm3 olur.
Kaba 70 cm3 su ilave edilirse 25 cm3 ü boşluğa gi-
der. Bu durumada kaptaki su seviyesi,
V = 100 + (70 – 25)
= 145 cm3 bulunur.
6. 80 cm3 kum üzerine 20 cm3 su eklendiğinde kum-

su seviyesi eşit olduğuna göre 80 cm3 kum içinde
20 cm3 boşluk vardır.
Bu durumda Şekil-II deki kuru kum içinde
80 cm3 te 20 cm3 boşluk varsa
200 cm3 te x boşluk vardır.
80.x = 200.20
x = 50 cm3 boşluk vardır.
Kaba 50 cm3 su konulduğunda su taşmaz.
TEST 1 ÇÖZÜMLER MADDE VE ÖZELLİKLERİ
1. Maddelerin ortak özelliği kütle, hacim ve eylemsiz- 8.

liktir. Bunlar madde miktarına bağlıdır ve maddenin 4 cm
türü konusunda fikir vermezler.

Sıcaklık ve basınca bağlıdır.
Kütle sıcaklığa bağlı değildir. Fakat hacim sıcaklığa
bağlıdır. A = 8cm2
I. ve II. yargılar doğrudur.

III. yargı yanlıştır.
CEVAP C
2. Cisim maddenin şekil almış hâlidir. Yapıldığı mad-

denin kimyasal özelliklerini üzerinde taşır. Bardağın hacmi,
Maddeler için ayırt edici özellik olarak kullanılmaz. Vb = A.h = 8.4 = 32 cm3
I. ve II. yargılar doğrudur. Silindirin hacmi,
III. yargı yanlıştır. Vsil = πr2.h
CEVAP D = 3.(4)2.10
= 480 cm3 olur.
3. Maddeler tanecikli yapıya sahiptir. Ayırt edici özel- Silindir N bardak su ile dolacak olursa,
likler madde miktarına bağlı değildir. Hacimleri eşit
Vsil = N.Vb
olan maddelerin kütleleri için kesin birşey söylene-
mez. 480 = N.32 ⇒ N = 15 cm bardak su ile dolar.
I. yargı için kesin birşey söylenemez. CEVAP D
II. yargı kesinlikle doğrudur.

CEVAP B
4. Kütle, tanecikli yapı, elektrikli yapı maddelerin ortak

özelliklerindendir. Çözünürlük ve esneklik ayırt edici 9.
özelliklerindendir.
CEVAP C
5. Camın kırılması, yoğurttan ayran yapılması fiziksel

değişmeye örnektir. Gümüşün kararması kimyasal
değişimdir.
CEVAP E
Kutunun hacmi
6. Çözünürlük ve öz hacim maddelerin katı, sıvı ve Vkutu = a.b.c = 20.12.9 = 2160 cm3 olur.
gaz fazlarında ayırt edici özellik olarak kullanılır. Kutunu içine konan şekerlerin hacmi,
CEVAP B Vşeker = a.b.c = 3.2.1 = 6 cm3 olur.
Kutunun içine boşluk olmadan şekerler yerleştirildi-
7. Molekül yapısının bozulmadığı değişimler fiziksel- ğine göre kutudaki şeker sayısı,
dir. Şekerin suda çözünmesi buna bir örnek olarak V kutu 2160
N= = = 360 tane olur.
verilebilir. V fleker 6
CEVAP E
CEVAP B
10. Küp şekerlerin toplam hacmi, 14. Kaptaki su kütlesinin zamanla kütle
Vşeker = 5.(2)3 değişim grafiği şekildeki gibi

= 40 cm3 tür. olur.
Küp şeker, suda çözüneceğinden oluşan çözeltinin

0 zaman
hacmi 20 cm3 den büyük, 20 + 40 = 60 cm3 ten kü-
çüktür. CEVAP A
CEVAP C
11. Kaptaki su kütlesinin zamanla kütle

değişim grafiği şekildeki gibi
olur.
0 zaman
CEVAP A
12.
70cm3
150cm3
120cm3
kum
Kum üzerine 70 cm3 su döküldüğünde su-kum ka-

rışımı 150 cm3 olduğuna göre boşluğun hacmi,
Vboş = (120 + 70 – 150)
= 40 cm3 olur.
Kuru kumdaki hava boşluğunun hacminin, kuru ku-
mun hacmine oranı,
Vhava 40 1
= = olur.
Vkuru kum 120 3
CEVAP D
13.
17cm
Büyük küpün bir kenarı 17 cm olduğundan küçük

küplerden en fazla 4 tane konulabilir. Tabana ise,
4x4 = 16 tane dizilebilir.
16 tane de 4 sıra dizileceğinden,
NT = 16.4 = 64 olur.
CEVAP E
TEST 2 ÇÖZÜMLER MADDE VE ÖZELLİKLERİ
1. Kimyasal olaylarda maddenin kimyasal özellikleri 7. Vküp = a3 = 103 = 1000 cm3

değişir. Toplam kütle değişmez. Fiziksel özellikler 4 4
Vküre = . π . r3 = . 3 . 53 = 500 cm3
değişir. 3 3
Vboşluk = Vküp – Vküre
CEVAP A
= 1000 – 500
2. Sıvıların bulundukları kabın şeklini almalarının ne- = 500 cm3 olur.

deni akışkan olmaları ve sıvı moleküllerinin zayıf CEVAP D
bağları nedeni ile birbirleri üzerinden hareket ede- 8.
bilmeleridir.
CEVAP D
3. Ayırt edici özellikler madde miktarına bağlı değildir.

Kaynama noktası ve özkütle maddelerin ayırt edici
özelliklerinin başında gelir.
CEVAP D Kaptaki erimiş maddenin hacmi,
1 4
V = . c .rr 3 m
2 3
4.
1 4
= . .3. (12) 3
2 3
= 3456 cm3 olur.
Bir madeni paranın hacmi,
10m
V1 = πr2.h
= 3.(1)2.0,2
4m
= 0,6 cm3 olur.
5m
Elde edilebilecek para sayısı,
Deponun hacmi,
V 3456
N= = = 5760 tane olur.
V = a.b.c V1 0, 6
= 10.5.4 CEVAP E
= 200 m3
= 200.106 9.
= 2.108 cm3 200cm3
olur. su
CEVAP E
kaya tuzu
5. Yoğunlaşma noktası yalnız gazlar için ayırt edici

Kaya tuzundaki boşluk,
özelliktir.
Vboşluk = (200 + 25) – 220
CEVAP A
Vboşluk = 5 cm3
25 cm3’te 5 cm3 boflluk varsa

6. Ayırt edici özellikleri aynı olan maddeler aynı mad- 100 cm3’te x cm3 boflluk vard›r
de olabilir. Bu durumda çözünürlükleri aynı olan
maddeler aynı olabilir. 100 . 5
x= = 20
25
CEVAP B % 20 boflluk vard›r.
CEVAP C
10. 13. r
h=2r
O r h=2r
a su h›
a
2r su
2r r r
I II III
Vsilindir 2
(2r)2 = a2 + a2 rr h 4 3 1
= r.r.2r +
2
3 r . = 3r . h
›
Vküp a
3
3 2
4r2 = 2a2 3 3 2 ›
2 2r + 2r = 3r h
2 a ›
2 a 3. .a 4r = 3h
r = Vsilindir 2
2 = › 4
Vküp 3 h = r kadar› dolar.
a 3
Vsilindir 3 III. kabının boş kalan kısmı,
= olur.
Vküp 2 4 2
x = 2r – r= r
3 3
CEVAP A
2r h ederse
2
11. Tabloda verilen öz hacim, kaynama noktası, erime r x eder.
3
ısısı, ısı iletkenliği için ayırt edici özellikler doğru 2
rh
işaretlenmiştir. Erime noktası katılar için ayırt edici x= 3
özelliktir. Sıvı ve gazlar için değildir. 2r
1
CEVAP B x = ü bofl kal›r.
3
CEVAP B
12.
14. I. kaptaki kuru kumun içerisindeki boşluğun hacmi,

Vboşluk = 32 cm3 tür.
Kitabın kalınlığı, II. kaptaki kuru kumun içerisindeki boşluğun hacmi,
V = en . boy . yükseklik 160 cm3 te 32 cm3 boşluk varsa
1200 = 20.30.h 180 cm3 te x boşluk vardır.
h = 2 cm 160.x = 180.32
h = 20 mm olarak bulunur. x = 36 cm3 boşluk vardır.
Kaptaki su seviyesinin 200 cm3 olması için kaba
Kitaptaki yaprak sayısı, eklenmesi gereken suyun hacmi,
h = 0,2 + 0,2 + N.0,08 Vsu = 36 + (200 – 180)
20 = 0,4 + N.0,08 = 56 cm3 tür.
N = 245 yaprak olarak bulunur. CEVAP E
Bir yaprak 2 sayfadan oluştuğundan,
sayfa sayısı,
NS = 245.2
= 490 sayfa
bulunur.
CEVAP C
2. BÖLÜM
ÖZKÜTLE
ALIŞTIRMALAR 4 ÇÖZÜMLER ÖZKÜTLE
Y sıvısının hacmi,
1. Madde Özkütle (g/cm3) Sıcaklık (°C)
3
VY = .50
K 1,5 30 5
L 1,5 20 = 30 cm3 olur.
M 1,5 10 Grafiğe baktığımızda 20 cm3 X in kütlesinin; mX = 20 g,
Eşit sıcaklık 20°C olsun. Bu durumda K’nin özküt- 30 cm3 Y nin kütlesinin; mY = 15 g olduğu görülür.
lesi 1,5 g/cm3 ten büyük, L’nin özkütlesi 1,5 g/cm3
Kabın kütlesindeki artış,
ve M’nin yoğunluğu 1,5 g/cm3 ten küçük olur.
Özkütleler arasındaki ilişki, dK > dL > dM dir. Δm = mX + mY
= 20 + 15
= 35 g olur.
2. 4. Kürenin hacmi,
4
V = .π.r3
Z 3h
3
2h
X 4
Y h = .3.53
3
A 2A A = 500 cm3 tür.
Kaplardaki sıvıların hacimleri, Kürenin kütlesi,
VX = 2h.A = 2V
m = d.V = 4.500 = 2000 g = 2 kg olur.
VY = h.2A = 2V
VZ = 3h.A = 3V dir.
Sıvıların kütleleri eşit olduğundan;
VX.dX = VY.dY = VZ.dZ olur. 5. X maddesi donduğunda kütlesi değişmez. Bu du-
VZ > VX = VY olduğundan sıvıların özkütleleri; rumda katı X maddesinin kütlesi 300 g olur. 300 g
X katısının hacmi,
dX = dY > dZ olur.
m
d=
V
300
1,2 = ⇒ V = 250 cm3 olur.
V
3.
m (g)
X 6. a) Prizmanın
3 10
V
5 hacmi,
Y
5 Y
2 V = a.b.c
V 10cm
5 X
= 2.5.10
10 V (cm3)
= 100 cm3
2 Prizmanın
Kabın i X sıvısı ile doldurulursa,
5
m
5c
özkütlesi,
2 2cm
VX = .50
5 m 200
d= = = 2 g/cm3 tür.
= 20 cm3 olur. V 100
b) Küpün hacmi, Hacimdeki değişme,
V=a = (20) = 8.10 cm
3 3 3 3
∆V = Vson – Vilk
Küpün kütlesi, = 200 – 210
m=d.V=2.8.103=16.103g=16 kg = –10 cm3
bulunur. Metalin hacmi 10 cm3 azalmıştır.
7. a) X ve Y kürelerinin hacimleri
10.
4 3
VX = πr = V 75cm3
3
4 4 50cm3
VY = π(2r)3 = 8. πr3 = 8V
3 3
VX ve VY taraf tarafa oranlanırsa,
VX V 1
= = olur. 50 cm3 kuru kum üzerine 50 cm3 su döküldüğünde
V Y 8V 8
su seviyesi 75 cm3 olduğuna göre, saf kumun hacmi
25 cm3 tür. Saf kumun özkütlesi,
b) X ve Y kürelerinin kütleleri eşit olduğundan,
m saf kum 100
mX = mY dsaf kum = = = 4 g/cm3 olur.
V saf kum 25
dX.VX = dY.VY
11. Kaptaki suyun kütlesi,
d X VY 100. bölme
= = 8 bulunur. msu = dsu.Vsu
d Y VX
ya¤
= 1.(20.40.0,5)
= 400g 40. bölme

su
8. Kütlesi 100 gram olan cisim X kabına atıldığında yağın kütlesi,
kabın kütlesinin 100 gram artması gerekirdi ama
myağ = dyağ.Vyağ
80 gram artmış. Bu durumda 20 g su taşmıştır.
Taşan suyun hacmi 20 cm3 olur. = 0,8.(20.60.0,5)
= 480 g
Vcisim = (100 – 60) + 20 = 60 cm3
Sıvıların toplam kütlesi,
m cisim 100 5
dcisim = = = g/cm3 ’tür.
Vcisim 60 3 msıvı = msu + myağ
Aynı cismin Y kabına atıldığında,cismin yoğunluğu = 400 + 480
Y sıvısının yoğunluğundan büyük olduğundan
batacaktır ve hacmi kadar sıvı taşıracaktır. Bu = 880 g olur.
durumda kaptaki ağırlaşma, 12.
K
Δm = mcisim – mtaşan
= mc – Vc .d
= 100 – 60 . 1,5
= 10 g olur. bofl
s›v›
yatay düzlem
9. a) Kütle değişmez.
∆m = mcisim – mtaşan = mcisim – Vcisim . dsıvı
b) Metalin ilk durumdaki hacmi,
Vilk =
m
=
420
= 210 cm3 75 = 120 – Vcisim. 3
d ilk 2 2
Metalin eridiğindeki hacmi, 45 = Vcisim 3 ⇒ Vcisim = 30 cm3

2
m 420 m cisim 120
Vson = = = 200 cm3 dcisim = = = 4 g/cm3 olur.
d son 2, 1 Vcisim 30
ALIŞTIRMALAR 5 ÇÖZÜMLER KARIŞIMIN ÖZKÜTLESİ
1. a) Karışımın özkütlesi her zaman karışıma katılan e) 10 cm3 K ile 20 cm3 L sıvıları karıştırıldığında
sıvıların özkütleleri arasında olacağından, karışımın özkütlesi,
4 < dk < 8 m K + m L d K .V K + d L .V L
dK = =
olabilir. VK + VL VK + VL
b) Sıvılar eşit kütlede karıştırıldığında karışımın 6.10 + 3.20

=
10 + 20
özkütlesi,
2.d 1 .d 2 2.4.8 16 = 4 g/cm3 olur.
d kar›fl›m = = = g/cm3
d1 + d2 4+8 3 f) 12 g L ile 24 g K sıvıları karıştırıldığında
bulunur. karışımın özkütlesi
c) Sıvılar eşit hacimde karıştırıldığında karışımın mK + mL mK + mL 24 + 12
özkütlesi, dK = = =
VK + VL mK mL 24 12
d + d2 4 + 8 + +
dK dL 6 3
d kar›fl›m = 1 = = 6 g/cm3
2 2
bulunur. 36
= = 4,5 g/cm3
olur. 8
d) Hangi sıvıdan hacimce fazla katılmışsa
karışımın özkütlesi o sıvıya daha yakındır. Eşit g) 60 g L ile 30 cm3 K sıvıları karıştırıldığında
hacimde katıldığında dk = 6 g/cm3 olduğuna karışımın özkütlesi,
göre karışımın özkütlesi, m K + m L d K .V K + m L 6.30 + 60
dK = = =
4 < dk < 6 VK + VL m 60
VK + L 30 +
VL 3
olabilir.
240
e) Özkütlesi 8 g/cm3 olan sıvıdan hacimce daha =
50
fazla katıldığında, karışımın özkütlesi,
= 4,8 g/cm3 olur.
6 < dk < 8
3. Özkütlesi 0,8 g/cm3 m(g)
aralığında olabilir. K
olan sıvının kütlesi, 30 •
200 – 120 = 80g, sıvı-
2. K ve L sıvılarının özküt- kütle (g) 20 • L
nın hacmi,
leleri, K
12 •
L m = d.V 10 •
12
dK = = 6 g/cm3 80 = 0,8.V⇒V=100cm 3
V(cm3)
2 •
5
•
10
•
15
12 6• olur.
dL = = 3 g/cm3 olur.
4 Sıvının hacmi, kabın hacmine eşit olacağından
• • hacim kabın hacmi 100 cm3 olur. K ve L sıvılarının öz-
2 4 (cm3)
kütleleri,
a) K ve L sıvıları eşit hacimde karıştırıldığında,
20
dK + dL 6 + 3 dK = = 4 g/cm3
dK = = = 4,5 g/cm3 olur. 5
2 2
10
dL = = 1 g/cm3 olur.
b) K ve L sıvıları eşit kütlede karıştırıldığında, 10
2.d K .d L 2.6.3 Bu sıvılardan eşit kütlede karıştırıldığında karışı-
dK = = = 4 g/cm3 olur.
dK + dL 6+3 mın özkütlesi,
2.d K .d L 2.4.1 8
d kar = = = g/cm 3 olur.
c) 120 g L sıvısının hacmi, dK + dL 4+1 5
mL = dL.VL Karışımın kütlesi,
120 = 3.VL ⇒ VL = 40 cm3 olur. 8
mkar = dkar.V = .100 = 160 g olur.
5
d) 10 cm3 L sıvısının kütlesi, Kabın ağırlığı 120 g olduğundan toplam ağırlık,

mL = dL.VL = 3.10 = 30 g olur. mtoplam = mkap + mkar = 120 + 160 = 280 g olur.
4. X ten 40 cm3, Y den 80 gram alınıp karıştırılırsa ka-
kütle(g)
X rışımın yoğunluğu,
12 •
Y V X .d X + V Y .d Y
dK =
VX + VY
Z
8• 40.2, 5 + 80
=
80
40 +
1
4•
180
=
120
• • • • hacim(cm3) 3
2 4 6 8 = g/cm3 olur.
2
Sıvıların özkütleleri,
8
dX = = 4 g/cm3
2
8 6. a) Kap L seviyesine
dY = = 2 g/cm3 X Y
4 kadar dolduğunda 2d 4d
4 karışımın özkütlesi
dZ = = 1 g/cm3 2d + 4d
N
4 d kar = = 3d V h
olur. 2 M
V h
a) X, Y ve Z den eşit hacimde karıştırıldığında, olur.
L
dX + dY + dZ 4 + 2 + 1 7 b) L’de iken Y muslu- V h
dk = = = g/cm3 ğu kapatıldığından K
3 3 3 V h
M seviyesine gelin-
olur.
ceye kadar X mus-
b) X ve Y den eşit kütlede karıştırıldığında, luğu kabı dolduracağından karışımın özkütlesi,
2.d X .d Y 2.4.2 8
dk = = = g/cm3 3d.2V + 2d.V 8
dX + dY 4+2 3 d kar = = d olur.
2V + V 3
olur.
c) Y den 10 g, Z den 20 g alınıp karıştırıldığında, c) Kap N seviyesine kadar dolduğundan karışımın

özkütlesi,
mY + mZ mY + mZ
dk = = 3d.2V + 2d.2V 5
VY + VZ mY mZ d kar = = d olur.
+ 2V + 2V 2
dY dZ
10 + 20
=
10 20
+
2 1
6
= g/cm 3 olur.
5
7. X sıvısının;
5. kütle(g)
özkütlesi; dX = 2d
X
kütlesi; mX = m
10
Y
Y sıvısının;
6 özkütlesi; dY
kütlesi; mY = m
Karışımın özkütlesi 3d ve sıvılar eşit kütlede karıştı-
0 4 6 hacim rıldığından, Y sıvısının özkütlesi,
(cm3)
2.d X .d Y
Kütle - hacim grafiğinin eğimi yoğunluğu verir. dkar =
dX + dY
10
dX = = 2,5 g/cm3 2.2d.d Y
4 3d =
2d + d Y
6
dY = = 1 g/cm3
6
6d + 3dY = 4dY ⇒ dY = 6d olur.
olarak bulunur.
a) X ve Y sıvılarının hacimleri 9. Kabın boş ağırlığı m gram, d1 yoğunluklu sıvının
m hacmi 4V ise kütlesi,
VX =
2d
d1.4V=m.............. ❶
m
VY =
6d olur. Sıvının % 25 boşaltılıp d2 yoğunluklu sıvı ile
doldurulduğunda sıvıların kütlesi,
olur. Eşitlikler taraf tarafa oranlanırsa,
d1.3V+V.d2=2m....❷ olur.
m
V X 2d ❶ ve ❷ eşitliklerinden,
= = 3 olur.
VY m d1.3V + V.d2 = 2.(d1.4V)
6d
d1 1
V.d2 = 5.d1V ⇒ = olur.
b) Karışım eşit hacimde yapılsaydı, d2 5
dX + dY
d kar =
2 10. 2A
2d + 6d A A
=
2
= 4d olur.
h
8. d 4d
K L
2V K V L V
X Y Z
d 3d a) Kapların hacimleri sırasıyla 2V, V ve V’dir.

Karışımın özkütlesi,
d.2V + 4d.V 6dV
dkar = = = 2d olur.
I. yol : Karışımın yoğunluğu, 2V + V 3V
mK + mL mK + mL
d kar = = b) Bileşik kaplarda sıvıların yükseklikleri eşit
VK + VL mK mL
+ olacağından,
dK dL
2A.h + A.h = 2A.hı + A.hı + A.hı
mK + mL
= 3A.h = 4A.hı
mK mL
+
d 3d 3h
3h = 4hı ⇒ hı = olur.
4
mK + mL
=
3m K + m L Y kabındaki sıvının kütlesi,
3d
mY = dkar.VY
mK 1
= ⇒ mK = m, mL = 3m 3h
mL 3 = 2d. c A. m
4
eşitlikte yazılacak olursa, 3
= hdA
m + 3m 4m 2
dkar = = = 2d olur.
3m + 3m m 3
2 = m olur.
3d d 2
II. yol :
Kütlelerin oranından hacimlerin oranı bulunursa,
m V .d
= 1
3m V 2 .3d
V1 = V2 olur.
Karışımdaki sıvıların hacmi eşit olduğundan karışı-
mın özkütlesi,
d + 3d
dkar = = 2d olur.
2
TEST 3 ÇÖZÜMLER ÖZKÜTLE
1. Buzun suda yüzmesi ve sıvıların birbirine karışma- 5.

ması özkütle farkından kaynaklanır. Sıcak suyun özkütle
h
soğuması termodinamik denge ile ilgilidir.
CEVAP D
2h
h
0 zaman
2. kütle(g) 10 20 30 40
Kaptaki suyun özkütlesi kütleye bağlı olmayıp sa-
hacim (cm3) 5 10 15 20 bittir. Bu durumda özkütlenin zamanla değişimi sa-
Tabloya bakıldığında T sıcaklığındaki X sıvısının bit kalır, değişmez.
özkütlesi, CEVAP E
m V (cm3)
dX = X
VX
20 6. Kütle-hacim grafiğinin m (g)
10 15
= eğimi özkütleyi verir.
5 10 20 K
5
Bu durumda K cisminin
= 2 g/cm tür.
3
özkütlesi;
0 1 2 3 4 d (g/cm3) 10
20
Özkütle sabit olacağından C şıkkında verilen dK = = 2 g/cm3
10
0 5 10 V (cm3)
özkütle-hacim grafiği yanlıştır. olur.
CEVAP C I. yargı kesinlikle doğrudur.

100 g K nin hacmi 50 cm3 tür.
II. yargı yanlıştır.
Oda sıcaklığında K cisminin hangi halde olduğunu
bilemeyiz.
V(cm3) III. yargı için kesin birşey söylenemez.

3. Sıvılardan eşit kütlede
X CEVAP A
alındığında grafikten Y
VX
de görüldüğü gibi
Z
VX > VY > VZ VY
7. Kuru kum üzerine 3
VZ 200cm
olur. 30 cm3 su eklendi-
0 m m(g) ğinde kum-su se-
CEVAP A viyesi eşit olduğu- 120cm

3
na göre kumun
içinde 30 cm3 boş-
luk vardır.
4. Bir cismin kütlesi, Kabın tamamen dolması için kaba eklenecek su
m = V.d dir. miktarı,
Buna göre alınan sıvıların kütleleri, Vsu = 30 + (200 – 120)
mX = VX.dX = 3V.d = 3m = 110 cm3 tür.
mY = VY.dY = 2V.2d = 4m III. yargı kesinlikle doğrudur.
mZ = VZ.dZ = V.3d = 3m olur. Kumun kütlesi verilmediğinden özkütlesini bulamayız.
Buna göre, mY > mX = mZ olur. I. yargı için kesin birşey söylenemez.
CEVAP E CEVAP C
8. 11. kütle kütle hacim
X Y Z
K V
θ θ
d X Y α
α θ θZ
hacim hacim kütle
Kütle - hacim grafiğinin eğimi bize yoğunluğu verir.

Sıvının kütlesi artırılırsa hacim artar. Yoğunluk de-
ğişmez. Sıvının üzerine T sıcaklığında sıvı eklenirse, dX = tanα
sıcaklığı azalır. Hacim azalır ve yoğunluğu artar. Yo- dY = tanθ
ğunluk madde miktarına bağlı değildir. dZ = tanα
II işlemi tek başına yapılmalıdır. α > θ olduğundan dX = dZ > dY olur.
CEVAP B
CEVAP B
9. Açılan hacim,
Va = (4)3 = 64 cm3
12.
kütledeki değişim, K
∆m = mek – mçıkan
= 5.64 – 2.64
200cm3
= 192 g 160cm3
Küpün kütlesi 192 g artmıştır.
s›v› bofl
CEVAP D
yatay düzlem
K cisminin kütlesi,
∆m = mK – mtaşan
290 = mK – 70
mK = 360 g olur.
10. V hacmindeki oyuk X sıvısı ile doldurulduğunda K cisminin hacmi,
küp G kadar ağırlaştığına göre,
VK = (200 – 160) + 70
G = dX.Vg – d.Vg ......... (★) 1, 4
= 40 + 50
Y sıvısı ile doldurulduğunda G kadar hafiflediğine
= 90 cm3 olur.
göre,
G = d.Vg – dY.Vg ......... (★★) olur. K cisminin özkütlesi,
m 360
Her iki denklem birbirine eşit olduğundan; dK = K = = 4 g/cm3 olur.
VK 90
CEVAP C
dX.Vg – d.Vg = d.Vg – dY.Vg
V(dX + dY) = 2.d.V
dX + dY
d= olur.
2
d yi bulmak için dX ve dY nin bilinmesi gerekli ve ye-
terlidir.
CEVAP D
TEST 4 ÇÖZÜMLER KARIŞIMIN ÖZKÜTLESİ
1. X ve Y sıvılarının m(g) 4. I. durumda:

özkütleleri, X Y 1
50 • m + V.2d = 3m
2
50
dX = = 2 g/cm3
25 Vd = 2m
25 •
50 II. durumda:
dY = = 1 g/cm3 V(cm3 )
50 1 1 1
• • mtoplam = m + V . 4d + V 6d + V. 2d
25 50 4 2 4
olur.
= m + 2m + 6m + m
d + dY 2 + 1 3
VX = VY ⇒ d1 = X = = g/cm3 = 10m olur.
2 2 2
CEVAP A
2.d X .d Y 2.2.1 4
mX = mY ⇒ d2 = = = g/cm3 5.
dX + dY 2+1 3 L
d(g/cm3)
d1 ve d2 özkütleleri oranlanırsa,
3
3
d1 2
=
d2 4 2
K s›v›s›
3
3 3
= . t 2t t(s)
2 4
9 t = 0 anında musluk açıldığında kaptaki sıvının yo-
= olur.
8
ğunluğu 3 g/cm3 olduğundan K sıvısının yoğunluğu
CEVAP C 3 g/cm3 tür.
I. yargı doğrudur.
Kabın hacmi 4V ise, yarısına kadar (2V) K sıvısı ile
dolar. L sıvısı da kabı 2t saniyede doldurduğundan
2. Karışımın yoğunluğu değişmediğinden karışımdaki t saniyede kapta V hacminde L, 2V hacminde K sı-
K ve L sıvılarının oranı sabittir. K ve L sıvılarının vısı vardır. Karışımın yoğunluğu,
yoğunlukları için birşey söylenemez. 2V.3 + V.1 7
dkar. = = g/cm3 tür.
CEVAP A 3V 3
Kap dolduğunda karışımın yoğunluğu 2 g/cm3 oldu-
ğunda L sıvısının yoğunluğu,
3+d
dkar. =
2
m(g)
3. K, L ve M sıvılarının özküt- 3+d
K 2 = ⇒ d = 1 g/cm3 olur.
leleri, 4m •
L 2
III. yargı doğrudur.
4m 2m CEVAP D
dL = = = d ise 3m •
2V V
4m 2m • M 6.
dK = = 2d , Madde X Y Z
V
m•
S›cakl›k (°C) 10 30 40
2m m d
dM = = = olur. V(cm3 )
2V V 2 0 • • Yo¤unluk (g/cm3) d d d
V 2V
d 30°C’de X’in özkütlesi d’den küçük, Z’nin özkütlesi ise

2d + d +
V1 = V2 = V3 ⇒ dK = 2 = 7d olur. d’den büyüktür. Çünkü sıcaklık arttığında hacim artar,
3 6
azaldığında ise azalır. Özkütleler arasındaki ilişki,
CEVAP A
dZ > dY > dX olur. CEVAP D
7. Aynı sıcaklıkta özkütleleri aynı olan maddeler aynı 10. K ve L maddelerinin kütle (g)
K
olabilir. özkütleleri, 20 •
X’in özkütlesi, 20
dK = = 2 g/cm3 15 •
10
40
dX = = 2 g/cm3
20 10
10 • L
dL = = 1 g/cm3
Y’nin özkütlesi, 10 5•
80 hacim (cm3)
dY = = 2 g/cm3
40 •
5
•
10
Z’nin özkütlesi,
20 gram K sıvısı ile 90 gram L sıvısı karıştırıldığın-
40
dZ = = 1 g/cm3
40 da karışımın yoğunluğu,
olarak bulunur. mK + mL
dk =
X ile Y aynı olabilir, Z ise farklıdır. VK + VL
CEVAP E mK + mL
=
8. mK mL
K L M +
dK dL
20 + 90
=
20 90
+
2 1
2d 110
3V =
6d 100
V
= 1,1 g/cm3 olur. CEVAP E
2d ve 6d yoğunluklu sıvılar birbiri içinde çözülüp 11. Kabın hacmi gittikçe bü-
çözülmediğini bilmediğimizden M kabındaki sıvının yüdüğünden yükseklikler h
L
hacmi için kesin birşey söylenemez. eşit olsa bile L sıvısının
I. yargı için kesin birşey söylenemez. hacmi K sıvısının hacmin- 2d
K h
Bundan dolayı karışımın yoğunluğu da kesin he- den büyüktür.
saplanamaz. Aynı zamanda K ve L kaplarındaki III. yargı kesinlikle doğrudur.
sıvıların sıcaklıklarını bilmediğimizden karışımın Hacimler tam bilinmediğinden kütleler ve karışımın
yoğunluğu hakkında birşey söylenemez. yoğunluğu için kesin birşey söylenemez.
II. yargı için kesin birşey söylenemez.
I. ve II. yargılar için kesin birşey söylenemez.
K kabındaki sıvının kütlesi,
CEVAP B
mK = 2d . 3V
12. Karışımın kütlesi 10m ise 8m yoğunluğu 2 g/cm3,
= 6Vd
2m yoğunluğu da 4 g/cm3 tür. Bu durumda karışı-
=m mın yoğunluğu,
M kabındaki sıvının kütlesi, m1 + m2
mM = 2d . 3V + 6d . V dk =
V1 + V2
= 12 dV
8m + 2m
=
= 2m olur. 8m 2m
+
III. yargı kesinlikle doğrudur. 2 4
CEVAP C 10m
=
18m
9. Karışımın yoğunluğu, 4
d.2V + 1, 2.V 10.4
dK = =
2V + V 18
2d + 1, 2 20
1= = g/cm3 olur.
3 9
800 gramın hacmi ise,
3 = 2d + 1,2 ⇒ d = 0,9 g/cm3
m 800 800.9
VK = = = = 360 cm3 olur.
olarak bulunur. dK 20 20
CEVAP B 9 CEVAP C
3. BÖLÜM
KATILARDA DAYANIKLILIK
TEST 5 ÇÖZÜMLER KATILARDA DAYANIKLILIK
1. 3.
K L h
r r r r
r 2r 90kg
• •
X Y
Düzgün geometrik şekle sahip cisimlerde daya- fiekil-I fiekil-II

nıklılık yükseklikle ters orantılıdır. Burada K ve L
cisimlerinin yükseklikleri eşit olduğundan dayanık-
lıkları da eşittir. Taşınabilecek yük, halatların kesit alanına bağlı ol-
CEVAP A duğuna göre,
A1 = πr2
A2 = 3.πr2
G1 G2
=
A1 A2
90 G2
2
= ⇒ G2 = 270 kg olur.
rr 3.rr 2
CEVAP D
2. 4. Dayanıklılığın kalınlığa bağlı değişimi,

D α k.(kalınlık)2 ile ifade edilir.
4a
Düzgün geometrik cisimler için dayanıklılık,
a kesit alan›
Dα ile ifade edilir.
hacim
a 4a
CEVAP C
a 4a
I. durum II. durum
5.
Kutunun ilk durumdaki,
kesit alanı A1 = a2
hacmi V1 = a3 3h Y
ağırlığı G1 = d.V1 olur.
2h X
Kutunun ikinci durumdaki, h Z
kesit alanı A2 = (4a) = 16a = 16A1

2 2
2A A 3A
hacmi V2 = (4a) = 64a = 64V1

3 3
ağırlığı G2 = d.V2 = d.64V1 = 64G1 olur.

Düzgün geometrik şekle sahip cisimler için,
CEVAP D
kesit alan› 1
dayanıklılık α a
hacim yükseklik
ifadesi kullanılır.
Buna göre, cisimlerin dayanıklılıklarını sırasıyla 9. Hacimleri eşit ve kapalı olan cisimlerden yüzey
bulalım: alanı en küçük olan küredir.
1 I. yargı kesinlikle doğrudur.
X in dayanıklılığı, DX α
2h
Cisimlerin yoğunlukları bilinmediğinden kütleleri
1
Y nin dayanıklılığı, DY α için bir şey söylenemez. Küp ile silindirin yüzey
3h
1 alanları arasında bir ilişki kurulamaz.
Z nin dayanıklılığı, DZ α bulunur.
h II. ve III. yargılar için kesin birşey söylenemez.
Bu durumda, DZ > DX > DY olur. CEVAP D
CEVAP C
10. Kütle, hacim, tanecikli yapı ve elektrikli yapı mad-

6. K delerin ortak özelliklerindendir. Dayanıklılık, katı
rK cisimler için ayırt edici bir özelliktir.
L CEVAP B
rL
Dayanıklılığın kalınlığa bağlı değişimi,

11. Dev bir mavi balinanın iskelet sistemi vücuduy-
D α k.(kalınlık)2 şeklinde ifade edildiğine göre, la orantılı olarak düşünüldüğünde fazla dayanıklı
D K k. (r K) 2 değildir. Suyun içindeyken balinanın ağırlığı suyun
=
D L k. (r L) 2 kaldırma kuvveti tarafından dengelenir. Kıyıya vur-
duğunda bütün ağırlığı kemiklerinin üzerine biner.
DK r 2
=d K n Kemikler bu ağırlığı taşıyamaz ve balina ölür.
DL rL
I, II. ve III. yargılar doğrudur.
DK 1 2 D 1 CEVAP E
=c m ⇒ K = bulunur.
DL 3 DL 9
CEVAP A
7. Düzgün geometrik bir cismin dayanıklılığı,

1
Dα ile ifade edilir.
h
Dayanıklılık ile yükseklik ters dayan›kl›l›k
orantılıdır. Yükseklik artarsa
dayanıklılık azalır.
1
y= grafiği bize dayanıklılı-
x
yükseklik
ğın yüksekliğe bağlı değişimi-
ni verir.
CEVAP B
8. Aynı ağırlıktaki küçük patateslerin yüzey alanı,

büyük patateslere göre daha fazladır. Dolayısıyla
büyük patates almak daha kârlıdır. Çünkü atılacak
kabuk miktarı az olacaktır.
CEVAP E
TEST 6 ÇÖZÜMLER KATILARDA DAYANIKLILIK
1. Katı cisimlerin dayanıklılığı, yüzey alanları ile 3.

doğru orantılıdır.
Aynı kalınlık ve uzunluktaki tahta çubuğu kırabildi-
h
ğimiz halde demir çubuğu kıramamamızın nedeni
dayanıklılıklarının farklı olmasıdır. Yani dayanıklı- h›
lık maddelerin cinsine bağlıdır.

fiekil-I fiekil-II
II. yargı doğrudur.
Dayanıklık maddenin rengine bağlı değildir. I. durumda cismin dayanıklılığı,
III. yargı doğrudur. kesit alan› 1
Dα a
CEVAP E hacim yükseklik
1
DI α
h
II. durumda dayanıklılık,
1
DII α bulunur.
h›
hı < h olduğundan, DI < DII dir. Bu durumda K cis-
minin dayanıklılığı artmıştır.
II. yargı doğru, I. yargı yanlıştır.

kesit alan›
Dayanıklılık α olduğundan dayanıklılık
hacim
kesit alan›
arttığına göre oranı da artmıştır.
hacim
2. II. patates III. yargı yanlıştır. CEVAP B
I. patates
r2
4. Bir cismin dayanıklılığı o cismin cinsine, kalınlığına
r1 ve sıcaklığına bağlıdır.
CEVAP E
kesit alan› 1
V 2V
5. Dayanıklılık α a
hacim yükseklik
4 3
Kürenin hacmi V = πr olduğuna göre, V α r3 ifadesinden cisimlerin dayanıklılıklarını bulalım.
3
tür.
O halde I. patates için,
V α r13 ⇒ r1 α V1/3
hK
K
II. patates için, hL
L hM
2V α r23 ⇒ r2 α (2V)1/3 M
r r r
• • •
Patatesler eşit kalınlıkta soyulduklarına göre, ağır-
lıkları patateslerin yüzey alanları ile doğru orantılı- 1 1 1
DK α DL α DM α
hK hL hM
dır.
Görüldüğü gibi dayanıklılık yükseklikle ters oran-
Bu durumda kabukların ağırlıkları oranı,
tılı olduğundan kısa olan cisim en dayanıklı, uzun
G 1 4rr 12 r 12 (V 1/3) 2 V 2/3 1
= = = = = ( ) 1/3 olan cisim az dayanıklı olmalıdır. Bu durumda;
G 2 4rr 22 r 22 [(2V) 1/3] 2 4 1/3 .V 2/3 4
hK > hL > hM olduğuna göre DM > DL > DK olur.
bulunur.
CEVAP B CEVAP C
6. Fil gibi yüzey alanının hacmine oranı küçük olan 8. Düzgün geometrik şekle sahip kapalı cisimlerden
canlılar fazla enerjilerini dışarı atabilmeleri için yü- eşit hacimde en dayanıklısı, yüzey alanı en küçük
zey alanlarını artıracak fiziksel özelliklerle donatıl- olan küredir. Hacmine oranla kesit alanı en büyük
mıştır. Canlılarda ısı üretimi hacimleriyle orantılıdır. olan cisim de küredir. Kütlesine oranla en dayanık-
Canlılar ürettikleri ısıyı derileri ile yani yüzey alan- lı cisim yine küredir.
ları ile dış ortama verirler. Filin kulakları bu kadar CEVAP D
büyük olmasaydı ısısını yani enerjisini dışarıya ak-
taramaz, kendi ısısıyla pişerdi. Fil büyük kulakları
sayesinde kendi ısısını ayarlar.
9.
I., II. ve III. yargılar doğrudur.
CEVAP E
r r r
2G G2
fiekil-I fiekil-II
Taşınabilecek yük, halatların kesit alanına bağlıdır.

7.
Şekil-I deki iki halatın kesit alanı,
A1 = 2.πr2 dir.
Şekil-II deki halatın kesit alanı,
8m
m 8V A2 = πr2 dir.
V
Şekil-II deki halatın taşıyabileceği yük,
G1 G2
a1 a2 =
A1 A2
Küpün kütlesi 8 katına çıktığına göre özkütlesi 2G G
= 22 ⇒ G2 = G olur.
sabit olacağından hacmi de 8 katına çıkar. Bu 2rr 2 rr
durumda bir kenar uzunluğu, CEVAP A
V1 a 13
=
V2 a 23
V a 13 10. X Y
= & a 2 = 2a 1 olur.
8V a 23
r
I. yargı doğrudur. h=2r
İlk durumda küpün dayanıklılığı, r

2
kesit alan› a 1 1
D1 α a 3a dir.
hacim a1 a1
Son durumda ise, X küresinin dayanıklılığı,
(2a 1) 2
1 kesit alan› rr 2 3
D2 α a bulunur. DX α a a
(2a 1) 3 2a 1 hacim 4 3 4r
rr
3
Bu durumda dayanıklılık yarıya inmiştir.
Y silindirinin dayanıklılığı,
kesit alan› rr 2 1
İlk durumda yüzey alanı, DY α a 2 a
hacim rr .2r 2r
A1 = 6a12 dir.
olduğuna göre DX ve DY birbirine oranlanırsa,
Son durumda yüzey alanı,
3
A2 = 6(2a1)2 = 24 a12 olur. D X 4r 3
= = olur.
Küpün yüzey alanı 4 katına çıkar. DY 1 2
2r
III. yargı yanlıştır. CEVAP C CEVAP D
11. Bir canlının dayanıklılığı ağırlığına (hacmine), kas
ile iskelet sisteminin dayanıklılığına ve karakteris-
tik uzunluğuna yani boyuna bağlıdır.
I, II ve III niceliklerine bağlıdır.
CEVAP E
12. X
rX
Y
rY
Dayanıklılığın kalınlığa bağlı değişimi,

D = k.(kalınlık)2 şeklinde ifade edilir.
Buna göre,
D X k. (r X) 2
=
D Y k. (r Y) 2
1 r 2 r 1
=d X n ⇒ X = bulunur.
4 rY rY 2
CEVAP A
4. BÖLÜM
SIVILARDA ADEZYON VE KOHEZYON
TEST 7 ÇÖZÜMLER SIVILARDA ADEZYON VE KOHEZYON
1. Adezyon kuvvetinin büyüklüğü, sıvının bulunduğu 5. Bitkiler köklerinde bulunan kılcal tüylerle, toprakta-
yüzey alanına ve sıvının molekül sayısına bağlı ki suyu yapraklarına kadar kılcallık olayı sayesin-
iken yer çekimi ivmesine bağlı değildir. de taşıyabilirler.
Buna göre, II ve III nicelikleri doğrudur. CEVAP B
CEVAP D
6. Bazı kertenkelelerin su yüzeyinde koşabilmeleri

yüzey gerilimi ile, yağmur sularının cama yapışma-
2. Fırçanın tüyleri- sı adezyon kuvveti ile açıklanır. Ağaçların toprak-
nin sudan çıkar- tan su çekmeleri ise kılcallık olayı ile ilgilidir.
ken toplanması CEVAP A
yüzey gerilimin-
den kaynaklanır.
Çünkü suyu ter-
ketmekte olan fır-
çanın tüylerindeki 7. Şekil-I de sıvı ile kap arasındaki adezyon d›fl
bükey
su taneciklerine aşağı yönlü ağırlıkları ile birlikte kuvveti, sıvı mülekülleri arasındaki kohez-
yüzeye yakın tanecikler tarafından çekim kuvveti yondan küçük olduğu için K tüpünde sıvı K
etki eder. Böylece fırçadaki sular aşağı doğru yüzeyi dış bükey bir şekil almıştır.
süzülürken fırçanın tüyleri bir bütün halinde görü- (kohezyon > adezyon)
nür.
CEVAP C
fiekil-I
Şekil-II de sıvı ile kap arasındaki adez- iç

bükey
yon kuvveti, sıvı molekülleri arasındaki
3. İnce madeni paranın suda batmaması ve bazı kohezyondan büyük olduğu için L tüpün- L
böceklerin su üzerinde yürüyebilmeleri yüzey geri- de sıvı yüzeyi iç bükey şekil almıştır.
limi ile ilgiliyken cıvanın yüzeyi ıslatmaması cıva (adezyon > kohezyon)
molekülleri arasındaki kohezyon kuvvetinin büyük
olmasıyla ilgilidir.
CEVAP D fiekil-II
Şekil-III te adezyon ile kohezyon kuvveti düz

birbirine eşit olduğundan M tüpünde sıvı
M
yüzeyi düz bir görünüm almıştır.
4. Yüzey gerilim katsayısı, sıvının yoğunluğuna, sı-
(adezyon = kohezyon)
caklığına ve saflığına bağlıdır.
Sıvının hacmi yüzey gerilim katsayısını etkilemez.
Buna göre yüzey gerilim katsayısı I ve II nicelikle-
fiekil-III
rine bağlıdır.
CEVAP C CEVAP E
r r
8. 11. K
r
L
2r
2h h1
h2
h
X Y su su
fiekil-I fiekil-II
Sıvıların yüzey gerilim katsayıları, Her iki kapta da su olduğuna göre yüzey gerilim
h.r.g.d X katsayıları aynıdır.
γX =
2 K borusu için,
2h.r.g.d Y
γY = h 1 .r.g.d
2 γ=
2
olduğuna göre, L borusu için,
cX d h 2 .2r.g.d
= X γ=
cY 2d Y 2
3 d d yazılabilir.
= X & X = 3 olur.
2 2d Y d Y h 1 .r.g.d h 2 .2r.g.d
CEVAP A
=
2 2
h 1 = 2h 2
h1
= 2 bulunur.
h2
9. Sıcaklık arttıkça yüzey gerilimi azalır. Sıvının içine
sıvıda çözünen madde atıldığında yüzey gerilimi CEVAP B
artar ya da azalır. Yani yüzey gerilimi sıvının saflı-
ğına, sıcaklığına ve cinsine bağlıdır.
CEVAP E
10. Gözyaşı sıvısı hem korneayı

12. Sıvının cinsi yüzey gerilimini etkiler. Özkütlesi
hem de kontakt lensi kuvvetlice
büyük olan sıvıların molekülleri birbirini daha
çektiğinden burada adezyondan
kuvvetli tutacağından kohezyon kuvveti büyüktür.
söz edilebilir.
Dolayısıyla yüzey gerilimi de büyüktür.
I
Sıcaklıkla yüzey gerilimi ters orantılıdır. Sıcaklık
Su moleküllerinin birbirini çeke- artarsa sıvı moleküllerindeki hareketlilik kohezyon
rek musluktan bir bütün halinde kuvvetini zayıflatacağından yüzey gerilimi azalır.
akması kohezyon kuvveti sebe-
biyledir.
Suyun üzerine deterjan döktüğümüzde yüzey gerili-
mi azalır. Çünkü su molekülleri deterjan molekülleri
II
ile etkileşime girer ve kohezyon kuveti zayıflar.
Çay tabağı ile çay bardağı ara-
sında ince bir su veya çay taba-
CEVAP E
kası oluştuğunda tabakla bardak
birbirine yapışır. Burada da adez-
yon kuvveti etkilidir. I ve III olay-
ları adezyona örnek olabilir. III
CEVAP C
TEST 8 ÇÖZÜMLER SIVILARDA ADEZYON VE KOHEZYON
1. Yüzey gerilimi sıvı- 4. Adezyon kuvveti, katı-sıvı etkileşmesinde görülür.

larda gözlenir. Sıvı • Kohezyon kuvveti sıvı moleküllerini bir arada tutan
yüzeyindeki sıvı kuvvettir.
mülekülleri arasında- I. ve II. ifadeler doğrudur.
ki kohezyon kuvveti- • Yüzey gerilimini oluşturan kuvvet adezyon değil
nin bir sonucu olarak s›v›
kohezyon kuvvetidir.
kendini gösterir.
Sıvının cinsine bağlıdır. Sıvının derinliği yüzey III. ifade yanlıştır.
gerilimini etkilemez. CEVAP C
I. ve III. ifadeler doğrudur.
II. ifade yanlıştır. 5. Bir tek damlanın r
CEVAP D ağırlığı G ise,
2. Kılcal borunun içinde ağırlıkla yüzey
r
sıvının yükselme mik- gerilim katsayısı
r L 2r
tarı (h), arasında, 2h
h.r.g.d h G
c= c=
2 2rr K M
h h
eşitliğine göre, yüzey ilişkisi bulunur.
gerilim katsayısı (γ)
Damlaların ağır-
ile doğru, yerçekimi
lıkları eşit oldu-
ivmesi (g), sıvının d r r 2r
ğundan,
yoğunluğu (d) ve kıl-
1
cal borunun yarıçapı (r) ile ters orantılı olarak c a yazabiliriz.
r
değişir. h yüksekliği verilen niceliklerin hepsine Buna göre, sıvıların yüzey gerilim katsayıları sıra-
bağlıdır. lanırsa,
CEVAP E rK = rL < rM olduğundan γK = γL > γM olur.
3. CEVAP D
hX
hY r1 r2 r3
6.
h1 h2
X s›v›s› Y s›v›s› h3
Y sıvısının kohezyon kuvveti X ten büyüktür.

Çünkü Y nin molekülleri birbirini kuvvetli tuttuğun- fiekil-I fiekil-II fiekil-III
dan kılcal boruda yükselememiştir. Kohezyon kuv-

Borular aynı sıvıya daldırıldıklarından yüzey geri-
vetinin büyük olması, sıvının özkütlesinin ve yüzey
lim katsayıları (γ) ve yoğunlukları (d) aynıdır.
geriliminin büyük olmasını gerektirir. O halde X in
Yerçekimi ivmesi (g) sabit olduğundan,
özkütlesi Y ninkinden küçüktür. Ι. yargı doğrudur.
h.r.g.d
X sıvısının kılcal boruda yükselmesi bu sıvının γ=
2
ıslatan sıvı olduğunu gösterir. ΙΙ. yargı doğrudur. eşitliğine göre borulardaki sıvı seviyeleri (h) ile
Y sıvısına daldırılan kılcal boruda sıvı seviyesinin düş- boruların yarıçapları (r) ters orantılıdır. O halde,
mesi Y sıvısının ıslatmayan sıvı olduğunu gösterir. O h3 > h1 > h2 ise r2 > r1 > r3 olur.
halde Y sıvısına batırılan bir kağıt mendil ıslanmaz.
CEVAP B
III. yargı doğrudur. CEVAP E
7. K L M 10. Su molekülleri ile yaprak arasındaki adezyon kuv-
veti, sıvı molekülleri arasındaki kohezyon kuvvetin-
den büyük olduğunda, damla yaprağa tutunur.
hK
hL F1 adezyon kuvvetidir.
hM
Su moleküllerinin en düşük yüzey alana sahip olan
küre şeklini almasını sağlayan kuvvet kohezyon
kuvvetidir.
F2 kohezyon kuvvetidir.
CEVAP B
Aynı sıvı içine daldırılan kılcal borularda sıvı yük-
seklikleri farklı ise bu durum kılcal boruların yarı-
çaplarının farklı oluşundan kaynaklanır. Borunun
sıvı içindeki derinliği ve boru uzunluklarının bu
olayla ilgisi yoktur. Buna göre yalnızca I. ifade 11. Sıcaklıkla yüzey gerilimi ters orantılıdır. Sıcaklık
doğrudur. azaltıldığında yüzey gerilimi artar.
CEVAP A I. işlem yapıldığında yüzey gerilimi artar.
Sıvının içine çözünen bir madde koyduğumuzda
yüzey gerilimi artar ya da azalır.
II. işlem için kesin birşey söylenemez.
8. Yüzey geriliminin sebebi, sıvıların açık yüzeyin-
Karışımların yoğunlukları için kesin birşey söyle-
deki sıvı mülekülleri arasındaki çekim kuvveti yani
nemez.
kohezyon kuvvetidir.
III. işlem için kesin birşey söylenemez.
Sıvının kütlesi ve hacmi yüzey geriliminin oluşma-
CEVAP A
sını etkilemez.
Buna göre yalnız III. nicelik etkilidir.
CEVAP C
12. Kılcal borudaki h yük-
A
sekliği, kılcal borunun
kesit alanına (A) ve
sıvının cinsine bağlı-
h
dır.
9. Suyun ince bir tüp
Kaptaki suyun yük-
içinde yükselmesinin y
sekliği (y) ve borunun
temelinde adezyon x
h derinliği (x), h yüksek- su
etkisi vardır. Çünkü
liğini etkilemez.
su ve cam molekülle-
ri arasındaki adez- CEVAP E
yon, su taneciklerinin
kendi arasındaki
kohezyondan daha su
büyüktür. Bu nedenle
kılcal boru suya batı-
rıldığında adezyon etkisiyle borunun iç ve dış
yüzeyleri belli bir yüksekliğe kadar ince bir film
tabakası gibi su ile kaplanır. Bu sırada suyun
yüzey gerilimi halen etkin durumdadır.
Açık hava basıncını ve yerin çekim ivmesini bu
olayla ilişkilendiremeyiz.
Bu durumda yalnız III. nicelik doğrudur.
CEVAP C
5. BÖLÜM
GAZLAR VE PLAZMA
TEST 9 ÇÖZÜMLER GAZLAR VE PLAZMA
1. 4. Atmosferin yoğunluğu her yerde aynı değildir. Üst

tabakalara çıkıldıkça yoğunluk azalır.
I. ifade yanlıştır.
Atmosferde %78 oranında azot bulunur. Argon,
karbondioksit, neon, metan gibi gazlar ise çok az
miktarda bulunur.
Güneş (uzayda) Aurora (Dünya’da) II. ifade yanlıştır.
Atmosferde gazların yanında az da olsa katı ve
sıvı maddeler bulunur.
III. ifade doğrudur.
CEVAP C
Şimşek (Dünya’da) Magma (Dünya’da)

5. Bir plazmada iyonlaşmış gaz, uyarılmış atomlar,
elektron ve protonlar, yüksüz atomlar ve molekül-
ler bulunur. Plazmada cisim bulunmaz.
CEVAP B
6. Atmosfer içinde en çok bulunan gaz %78 oranıyla

İyonosfer (Dünya’da)
azottur. Ayrıca %21 oksijen, %1 de argon ve diğer
CEVAP A
gazlar bulunur.
2. Atmosfer;
Atmosfer; troposfer, stratosfer, mezosfer, termos-
• Güneş’ten gelen zararlı ışınları süzer. fer ve egzosfer olmak üzere 5 katmandan oluşur.
• Canlılar için gerekli gazları bulundurur. II. ifade doğrudur.
• Dünya’nın aşırı ısınmasını ve soğumasını önler. Atmosfer ağırlığından dolayı Dünya’ya belirli bir
Bu durumda her üçü de atmosferin faydalarından- basınç uygulamaktadır.
dır. III. ifade doğrudur.
CEVAP E CEVAP D
3. Atmosferin gaz kısmına hava denir.

7. I. Elektriği ve ısıyı çok iyi iletir.
I. ifade doğrudur.
II. Elektrik ve manyetik alandan etkilenir.
Atmosfer canlıların yaşamı için gereklidir.
III. Yük bakımından nötr durumdadır.
II. ifade yanlıştır.
IV. Maddenin dördüncü hâli olan plazmada kimya-
Atmosferin içinde oksijen, hidrojen, azot, karbondi- sal reaksiyon gerçekleşir ve çok hızlıdır.
oksit gibi gazlar vardır.
Buna göre, IV. ifade yanlış, I, II ve III. ifadeler
III. ifade doğrudur. doğrudur.
CEVAP B CEVAP D
8. Ateşin plazma olup olmadığını anlamak için mık- 14. Füzyon, iyonlaşmış gaz, yüksüz atom ve manyetik
natıs yaklaştırmak yeterlidir. Ateş mıknatısa tep- alan plazmayla ilgilidir. Fisyon çekirdek kaynaşma-
ki verdiğine göre plazma hâldedir. Yani manyetik sıdır. Plazmayla ilişkilendirilemez.
alandan etkilenmiştir. CEVAP B
Plazma elektrik alandan da etkilenir. 15. Atmosferde gazlardan başka az da olsa sıvı ve
II. yargı doğrudur. katı maddeler de bulunur.
Plazmada iyonlaşmış gaz, uyarılmış atom, elekt- I. ifade yanlıştır.

ron, proton, yüksüz atom ve moleküller bulunur. Yerküreyi saran bir katmandır.
III. yargı da doğrudur. II. ifade doğrudur.
CEVAP E Güneş’ten gelen zararlı ışınları süzer.
III. ifade doğrudur.
9. Atmosferde bulunan gazlar Dünya’nın kütle çekim
CEVAP D
kuvveti sebebiyle Dünya’ya bağlı kalırlar.
CEVAP C
10. Atmosferde azot, oksijen, helyum, neon, metan,

ksenon ve karbondioksit gibi gazlar bulunur.
Verilenlerin hepsi atmosferde bulunur.
CEVAP A
11. Güneş sıcak plazmaya, iyonosfer ve kutup ışıkları

soğuk plazmaya örnektir.
CEVAP A
12. Plazma yalıtkan değil iletkendir. Isıyı ve elektriği

çok iyi iletir.
Plazma yüksek sıcaklık ve enerji yoğunluğuna
sahiptir.
II. ifade doğrudur.
Elektrik ve manyetik alanla etkileşir.
III. ifade yanlıştır.
CEVAP C
13. Atmosferin en kalın tabakası termosferdir. A seçe-

neği yanlıştır.
Atmosferdeki gazların yaklaşık %21 ini oksijen
oluşturur. B seçeneği yanlıştır.
Ozon tabakası stratosfer tabakasında bulunur. C
seçeneği yanlıştır.
Atmosferdeki gazlar yer çekimi sayesinde dağıl-
mazlar. D seçeneği yanlıştır.
Atmosfer olmasaydı Dünya’da gece ile gündüz
arasındaki sıcaklık farkı çok yüksek olurdu. E
seçeneği doğrudur.
CEVAP E
Adı ve Soyadı : .....................................
Sınıfı : .....................................
Numara : ..................................... Ünite
Yazılı Soruları
Aldığı Not : .....................................
1. Tabandaki toplam bilye sayısı 10.2 = 20 dir.

a 10
Kutunun yüksekliği 10 cm olduğuna göre =5
2
b 1 8 7 5 sıra bilye üst üste yerleştirebiliriz. O hâlde kutudaki
toplam bilye sayısı 20.5 = 100 bulunur.
2
Vkutu = a.b.c = 4.20.10 = 800 cm3
3 4. . 3 4. . 3
Vbilye = π r = 3 1 = 4 cm3 tür.
3 3
c 4 0 0 Kutuda 100 tane bilye olduğuna göre bilyelerin
toplam hacmi Vtoplam = 4.100 = 400 cm3 olur.
5
Buna göre bilyeler arasındaki boşluk,
6 Vboşluk = Vkutu – Vtoplam
= 800 – 400
a) 1 lt = 1 dm3 = 1.103 cm3 olduğundan, = 400 cm3 tür.
123,456 lt = 123456 cm3 olur.
2. a) 50 yapraktan oluşan ve kalınlığı 20 mm olan
b) Silindir macunun hacmi,
Vs = πr2 . h duvar takviminin bir yaprağının kalınlığı,
20
= 3 . (20)2 .50 = 0,4 mm dir.
h=50 cm
50
= 6. 104 cm3 b) Yaprakların yüzey alanı 40 cm2 olduğundan
Küre şeklindeki bir r=20 cm
takvimin hacmi,
macunun hacmi, V = A.h = 40.2
4 3
Vk = πr = 80 cm3
3
4. . 3 r=2 cm = 80.10–6 m3
= 3 (2)
3
= 32 cm3 olur. = 8.10–5 m3 bulunur.
N tane boncuğun hacmi, silindirin hacmine eşit

olacağından, 3.
Fiziksel Kimyasal
Olay
N. Vk = Vs de¤iflim de¤iflim
N . 32 = 6 . 104 Etin kokmas›
N = 1875 tane boncuk yapılabilir.
Cam›n k›r›lmas›
Ya¤›n donmas›
c) Kutunun boyu 20 cm,
1 cm
kürenin çapı 2 cm Demirin paslanmas›
olduğuna göre taba- Gökkufla¤›n›n oluflmas›

nının bir sırasına,
Fotosentez olay›
20
= 10 tane bilye 10 cm Reçelde flekerlenme olmas›
2
yerleştirebiliriz. Kutunun Yo¤urttan ayran yap›lmas›
m
eni 4 cm, kürenin çapı

4c
20 cm Yemek tuzunun elektrolizi

2 cm olduğuna göre
4 Üzüm suyundan sirke oluflmas›
= 2 tane bilye de kutunun enine yerleştirebiliriz.
2
4. a) Hacmi 2000 cm3 olan kuru a) Tahtaya doldurulan maddenin kütlesi,
kum içine 400 cm su 3
meklenen = 10.V
konulduğunda kova = 10.10
dolduğuna göre, kuru = 100 g olur.
kum içinde 400 cm3
boşluk vardır. b) Tahta parçasının hacmi,
b) Bu durumda saf kumun Vtahta = 5.V
hacmi, = 5.10
= 50 cm3 olur.
Vsaf kum = 2000 – 400 = 1600 cm3 olur.
7.
5.
3h
h Y 2
X
100
80
r 2r
• •
su
Düzgün geometrik şekle sahip şekiller için daya-
K L nıklılık,
Kaptaki su seviyesi 80 cm3 olduğundan 5 bilye kaba kesit alan› 1

Dα a
hacim yükseklik
atıldığında L kabında 10 cm3 su birikiyor ise bir bil-
yenin hacmi V, olduğundan X silindirin dayanıklılığı,
5V = (100 – 80) + VL 1
DX α dir.
h
5V = 20 + 10
Y silindirinin dayanıklılığı ise,
V = 6 cm3 olur.
2
Bilyelerin özkütleleri 3 g/cm3 ise bir bilyenin kütlesi, DY α dir.
3h
m = V.d
Buna göre,
= 6.3 1
DX D 3
= 18 g olur. = h ⇒ X= olur.
DY 2 DY 2
3h
6. Tahta parçasının hacmi, Vtahta = 5V olsun. Tahta

parçasının kütlesi, 8. r: kılcal borunun yarıçapı
mtahta = 5V.0,6 = 3V olur.
h: sıvı yüzeyinden itibaren kılcal boruda yükselen
Tahta parçasının 2/5’lik kısmı oyulup atıldığına sıvı miktarı
2 g: yer çekimi ivmesi
göre oyulan kısmın hacmi, Voyuk = 5V. = 2V olur.
5
Atılan parçanın kütlesi ise, d: sıvının özkütlesi
matılan = 2V.0,6 = 1,2V olur. γ: sıvının yüzey gerilim katsayısı
Tahtaya doldurulan maddenin kütlesi, olmak üzere yüzey gerilimi,
meklenen = Voyuk.d h.r.g.d
c=
= 2V.5 2
= 10V olur. şeklinde ifade edilir. Aynı sıvıdan bahsedildiğine
göre γ ve d aynı, g sabittir. Buna göre h ve r değer-
Tahtanın kütlesindeki artma,
leri ters orantılıdır.
∆m = meklenen – matılan
h1 > h2 > h3 olduğundan
88 = 10V – 1,2V
88 = 8,8V ⇒ V = 10 cm3 olur. r1 < r2 < r3 olmalıdır.
9.
Yüzey
Adezyon Kohezyon Kılcallık
gerilimi
a) Sabunlu sudan küresel balonların oluşması ✔
b) İnce madeni bir paranın su yüzeyinde batmadan durması ✔
c) Bazı böceklerin su üzerinde yürüyebilmesi ✔
d) Bir ağacın topraktan yapraklarına kadar su taşıması ✔
e) Musluktan suyun bir bütün hâlinde akması ✔
f) Yağmur damlalarının cama yapışması ✔
g) Kontakt lenslerin göze yapışması ✔
h) Gaz lambasındaki fitilin gaz yağını emmesi ✔
ı) Yüzeye dökülen cıvanın dağılmaması ✔
i) Çay bardağı ile çay tabağının yapışması ✔
10. D Y
a Günefl dev bir plazma topudur. 4
b Plazma manyetik alandan etkilenmez, elektrik alandan etkilenir. 4
Plazma manyetik alandan ve elektrik alandan etkilenir.
c Kuzey ve Güney Kutup Ifl›klar› (Aurora) dünyada görülen plazmad›r. 4
d Magma, uzayda görülen plazma türüdür. 4
Magma dünyada görülen bir plazmad›r.
e Aurora ve iyonosfer so¤uk plazmad›r. 4
f Atmosfer Günefl’ten gelen zararl› ›fl›nlar› süzer. 4
Plazma hâlindeki kimyasal tepkimeler gaz hâlindeki kimyasal tepkimelerden

g daha yavaflt›r.
4
Plazma halinde kimyasal tepkimeler gaz halindeki kimyasal tepkimelerden

daha h›zl› gerçekleflir.
h Atmosfer, Dünya’n›n afl›r› ›s›nmas›n› veya so¤umas›n› önler. 4
Laboratuvarlarda gerçeklefltirilen plazma çal›flmalar› yüksek bas›nç alt›nda olur. 4
Laboratuvarlarda gerçeklefltirilen plazma çal›flmalar› düflük bas›nç alt›nda olur.
Normal gazda yaln›zca ses dalgalar› üretilebilirken plazma ortam›nda plazma

i titreflimleri ve plazma dalgalar› oldukça s›k görülür.
4
BULMACA 2
1 4 6 10 11
12
2 1 9 2 8 1 5 4 0 9 6 6 4 3
4 3
2 9 1 5 7
7
3 7 0 6 6 5
8 1 2 5 0
3 8 0 0 1 0 7 0
5
4 0 0 8 0
2 8
5 0 9 4 3 2 0 0 9 4
13
1. 1dm3 = 1 , olduğun- konulabilir. Buna göre, dikdörtgenler prizması içine

1
dan, en fazla N = 20.5.8 = 800 tane küp yerleştirilebilir.
123845 dm3 = 123845 , 2 1 9 2 8
olur.
2
3
4. Bardağın hacmi,
4
3 8 0 0 V = πr2.h
1
= 3.(3)2.10
4 9
= 270 cm3 tür.
5 Çocuk 1 günde, 7
Vgün = 2.270 = 540 cm 3
1
1 yılda ise
2. Kuru kum içinde hava vardır. Havanın kapladığı 0
Vyıl = 365.540
hacim, 0
10 = 197100 cm3 süt içer.
Vhava = 19280.
100
= 1928 cm3
olduğundan kaba en fazla 1928 cm3 su
konulabilir.
5. Küpün bir kenarına 16 tane 6
bilye konulabileceğinden 5 4 0 9 6
3. toplam, 4
N = 16.16.16 = 4096 7
0
tane bilye yerleştirilebilir. 8 1 2 5 0
16 cm
1442443
5
2
8 tane
4 3 2 0
3
9
cm
4
10
2
40cm 5 tane
4
1
14444244443
20 tane
6. Havuzun hacmi,
Küpün bir kenarı 2 cm olduğundan dikdörtgenler V = a.b.c
40
prizmasının tabanının bir sırasına = 20 = 400.200.80
2
= 6400000 cm3 tür.
10
tane küp, eninin bir sırasına = 5 tane küp Musluk saniyede 1000 cm3 su akıttığına göre
2
yerleştirilebilir. Dikdörtgenler prizmasının yüksekliği havuz,
16 6400000
t= = 6400 s de dolar.
16 cm olduğuna göre, = 8 tane küp üst üste 1000
2
7. Taban yarıçapı r, yüksekliği h olan kabın hacmi, 11. 1 , = 1dm3 = 103cm3 11
12
Vilk = πr2 . h = V olduğundan 3
4
Taban yarıçapı 2r, yüksekliği 3h olan kabın hacmi, 456,789 , = 456789 cm3 3
5 7
tür.
Vson = π.(2r)2.3h 6 5
= 12πr2h 7 0
= 12V olur. 8 0
V hacimli kap 127 saniyede dolarsa 8
9 4
12V hacimli kap t saniyede dolar. 13
⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯
V.t = 12V . 127
t = 1524 s
12. Bilyelerin çapı 2 cm olduğundan bir sıraya

30
= 15 tane bilye yerleştirilebilir. Kutuya toplam,
8. Tarlanın çevresi, 2
N = 15.15.15 = 3375 tane bilye yerleştirilebilir.
Ç = 2.(a + b)
= 2.(2000 + 500)
= 5000 m dir.
Tarlanın çevresine dikilecek fidan sayısı en az,
5000
fidan sayısı = = 1250 tanedir.
4
13. 100 cm3 tuzlu suyun 12 cm3 ü tuz ise

40000 cm tuzlu suyun
3 V cm3 ü tuzdur.
⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯⎯
9. Silindirin hacmi, V.100 = 40000.12
V = πr2.h V = 4800 cm3
= 3.(12)2.10
= 4320 cm3 olur.
10.
10
6
koni (V1) Silindir(V2)
1
6
r=20cm 0
kalem
0
h1=220cm h2=440cm 0
Kalem, koni ve silindirden oluşur.

Kalemin toplam hacmi,
V = V1 + V2
1 2
= πr .h1 + πr2.h2
3
1
= .3.(20)2.220 + 3.(20)2.440
3
= 88000 + 528000
= 616000 cm3 tür.
1. BÖLÜM
BİR BOYUTTA HAREKET
ALIŞTIRMALAR 1 ÇÖZÜMLER HIZ, ORTALAMA HIZ VE SÜRAT
1. 4. Aracın tüm yol boyunca ortalama hızı,

2V 1 .V 2
Vort =
–40 –30 –20 –10 0 20 30 +x(m) V1 + V2
K L M N O P R S 2.60.120
=
60 + 120
Çocuğun yer değiştirmesi, 120.120
=

180
∆ x = xson – xilk
= xN – xP = 80 km/h olur.
= –10 – 10
5. V1=50m/s
= –20 m olur. t1
A B
t2
2. x1=300m V2=40m/s
0 200 300 x(m) a) I. yol:

K L M x1 + x2
x2=100m Vort.sürat =
t1 + t2
Dx 300 x1 + x2
a) Vort = = = 15 m/s olur.
Dt 20 =
x1 x2
+
x 300 V1 V2
b) Vsürat = = = 15 m/s olur.
t 20
x+x
=
Dx Dx 200 x x
c) Vort = = = = 8 m/s olur. +
Dt t 1 + t 2 20 + 5 50 40
2x
x + x 2 300 + 100 400 =
d) Vsürat = Rx = 1 = = = 16 m/s 9x
Rt t1 + t2 20 + 5 25 200
400
= m/s
3. Hareketli A noktasından 9
A x1 B
B noktasına, B nokta- II. yol:
2.V1 .V2
sından C noktasına gel- Vort. sürat =
sin. x2 V1 + V2
Δx
x1 = V1.t1 2.50.40
=
= 20.15 50 + 40
C
= 300 m 400
= m/s olur.
x2 = V2.t2 9
= 40.10 Dx 0
b) Vort = = = 0 olur.
= 400 m olur. Dt Dt
a) (∆x)2 = (300)2 + (400)2 x x _
c) t 1 = = b
∆x = 500 m olur. V 1 50 b x x
` & t1 + t2 = +
x x b 50 40
x 1 + x 2 300 + 400 700 t2 = =
b) Vort.ska = = = = 28 m/s olur. V 2 40 b
t1 + t2 15 + 10 25 a
9x
18 =
Dx 500 200
c) Vort.vek. = = = 20 m/s olur.
t1 + t2 25 x
2= ⇒ x = 400 m olur.
200
KUVVET VE HAREKET 49
6. K
10. V(m/s)
A
• •B •C 20 •
x 3x
40m 80m 20m 12

Otomobilin tüm yol boyunca ortalama hızı, • • • • • t(s)
0 4 8 10 –20m

Dx
Vort =
Dt –20 •
x + 3x
=
x 3x
+
V 5V a) Hız-zaman grafiğinin altında kalan alan yerde-
4 ğiştirmeyi vereceğinden,
=
1 3 Δx = 40 + 80 = 120 m olur.
+
V 5V
b) Aracın (0-12)s aralığında ortalama hızı,
20V
=
8

Dx 120
Vort = = = 10 m/s olur.
5 Dt 12
= V olur.
2
7. Otomobilin yol boyunca ortalama hızı,

Dx
Vort =
Dt
80.3 + 120.2 + 60.1
=
3+2+1
240 + 240 + 60 DV 1 + DV 2
= 11. a) aort =
6 Dt a(m/s2)
10
540 10.2 – 5.2
= =
6 6 ΔV1
= 90 km/h olur. t(s)
5
= m/s2 2 4 ΔV2 6
8. Aracın tüm yol boyunca ortalama hızı 50 km/h ol- 3
–5
duğuna göre, olur.

Dx b) İvme-zaman grafiğinin altındaki alan hızdaki
Vort =
Dt
değişmeyi verir. Bu durumda cismin hız-zaman
1 3
40. + 60. + V.2 grafiği şekildeki gibi olur.
50 = 2 2
V(m/s)
1 3
+ +2
2 2 30
200 = 20 + 90 + 2V 20
90 = 2V ⇒ V = 45 km/h olur. 10 x1 x2 x3
t(s)
2 4 6
9. a) (0-8) saniye aralığında aracın ortalama vektörel hız,

Hız-zaman grafiğinin altındaki alan yer değiştir-
Dx x 2 – x 1 10 – 0 10 5

V= = = = = m/s olur. meyi verir.

Dt t2 – t1 8–0 8 4
b) (0-8) saniye aralığında aracın ortalama skaler hız, Dx x 1 + x 2 + x 3
Vort = =
Dt Dt
Rx x 1 + x 2 + x 3
V= = (30 + 10) .2 (30 + 20) .2
Rt t1 + t2 + t3 + 30.2 +
= 2 2
10 + 10 + 10
= 6
2+4+2
30 40 + 60 + 50
= =
8 6
15 = 25 m/s olur.
= m/s
olur. 4
50 KUVVET VE HAREKET
ALIŞTIRMALAR 2 ÇÖZÜMLER YETİŞME, GEÇME VE KARŞILAŞMA
1. K aracı için, 200 = VK . t 5. L

K
L aracı için, 300 = VL . t VK=20m/s VL=15m/s
200 V K .t 2
Buna göre, = ( V K = .V L 3m 45m 12m
300 V L .t 3
2
= .15 K aracının L yi geçme süresi
3
= 10 m/s olur. , K + 45 + , L
t =
VK – VL
2. a) Öndeki aracın aldığı yol, 3 + 45 + 12

=
(20 – 15)
|BC| = 2V.t = 2V.2 = 4V
Arkadaki aracın aldığı yol, 60
=
5
|BC| + |AB| = 3V.t
= 12 s olur.
4V + |AB| = 3V.2
|AB| = 2V
50 = 2V ⇒ V = 25 km/h olur. 6. VY = 15 m/s
VX = 10 m/s
b) |BC| = 2V.t = 2.25.2 = 100 km olur. X
Y
900 m
600 m
3. Çarpışma olmaması K L
V(m/s) 2 km
için K nin hızı 20 m/s
30 1 dk = 60 s’de,
olana kadar en fazla K
100 m yol almalıdır. 100 α X aracının aldığı yol = VX . t

20
10.t
L = 10 . 60 = 600 m
x= xkamyon
2 t(s) Y aracının aldığı yol = VY . t
0 t
100 = 5t ⇒ t = 20 s = 15 . 60 = 900 m olur.
Kamyon sabit hızla gittiğine göre, 20 saniyede aldı- İki araç arasındaki mesafe ise,
ğı yol,
xXY = 2000 – 600 – 900 = 500 m olur.
xkamyon = VK.t = 20.20 = 400 m olur.
Otomobilin K noktasına uzaklığı,
7. V 1 = 90 km = 90. 1000m = 25 m/s
xK = 100 + xkamyon = 100 + 400 = 500 m olur. h 3600s
km 1000m
V 2 = 72 = 72. = 20 m/s
h 3600s
4. K
VK=20m/s
a) x=20m V1
5m L
VL=15m/s y=30m V2
15m
Araçlar aynı yönde gittiklerinde,
K aracının L yi tamamen geçme süresi, x + y = (V1 – V2).t
,K + ,L 20 + 30 = (25 – 20).t ⇒ t = 10 s’de geçer.
t =
(V K – V L) b) x V1
5 + 15
=
(20 – 15) V2 y
20 Araçlar zıt yönde gittiklerinde,

=
5
= 4 s olur. x + y = (V1 + V2).t
50 10
20 + 30 = (25 + 20).t ⇒ t = = s’de
Bu sürede K aracının yere göre aldığı yol, 45 9
xK = VK.t = 20.4 = 80 m olur. birbirlerini geçerler.
8. K
VK=20m/s
12. 54 km = 54000 m = 15 m/s
h 3600 s
L
3m 75m km 36000 m
36 = = 10 m/s
VL h 3600 s
12m
Araçlar zıt yönde gittiklerinden birbirlerini,
K aracının L yi tamamen 3 saniyede geçtiğine göre,
,1 + ,2 = (VK + VL).t
, + 75 + , L
t = K 75 + 100 = (15 + 10).t
VK + VL
175 = 25.t
3 + 75 + 12
3 =
20 + V L t = 7s de geçerler.
60 + 3VL = 90
3VL = 30
VL = 10 m/s olur.
9. 72 km = 72000 m = 20 m/s V(m/s)

h 60.60 20
ΔV α
V
20.10
a) Dx = = 100 m olur.
2 α t(s)
3 10
–20 DV
b) tan a = = ⇒ ΔV = –6 m/s olur.
10 3
10. Öğrenci ile otobüs arasındaki en az mesafe, hızla-

rının eşit olduğu andır.
V = a.t
8 = 2.t
t = 4s
Öğrenci ile otobüs arasındaki uzaklık en az 4m ol-
duğuna göre,
Δx = x + xotobüs – xöğrenci
1 2
4=x+ at – Vöğrenci.t
2
1
4 = x + 2.42 – 8.4
2
x = 4 + 32 – 16
x = 20 m olur.
11. 36. km = 3600 m = 10 m/s

h 3600 s
km 72000 m
72. = = 20 m/s
h 3600 s
Aynı yönde gittiklerinden birbirlerini,
,1 + ,2 = (VY – VX).t
30 + 40 = (20 – 10).t ⇒ t = 7s’de geçerler.
ALIŞTIRMALAR 3 ÇÖZÜMLER GRAFİKLER
1. a) x(m) V(m/s) b) Cisim (0-2) saniyeler arasında (+) yönde sabit

40•
hızlı hareket yapmakta, (2-4) saniyeler arasın-
20•
da durmakta, (4-6) saniyeler arasında (–) yön-
80m
b de sabit hızlı hareket yapmaktadır.
0 •4 •8 t(s) 0• 4• •8
t(s)
– 40m
–10•
a . 3. Konum-zaman grafiğinde doğru ya da eğri t
–40 •
ekseninden uzaklaşıyorsa hareketli bulunduğu
Konum-zaman grafiğinde doğrunun eğimi hızı noktadan uzaklaşmakta, t eksenine yaklaşıyorsa
vereceğinden. bulunduğu noktaya yaklaşmaktadır.
a) Araç I ve III aralıklarında bulunduğu konumdan
40 – (–40) 80
tanα = V1 = = = 20 m/s uzaklaşmaktadır.
4–0 4
0 – 40 – 40 b) Araç II aralığında t = 0 anındaki konumuna
tanβ = V2 = = = –10 m/s
4 4 yaklaşmaktadır.
Konum-zaman grafiğine göre (0-4) s aralığında c) Konum-zaman grafiğinde doğrunun eğimi
araç aldığı yolu düzgün artırdığına göre aracın aracın hızını verir.
hızı sabit ve 20 m/s dir. 4. saniyede araç yön
x
değiştirerek –10 m/s sabit hızla ilerlemektedir. (0-t) aralığında V1 = – = –V
t
Buna göre aracın hız-zaman grafiği yukarıdaki x
(t-2t) aralığında V2 = =V
gibi olmalıdır. t
x
b) Hareketlinin ortalama hızı, (2t-3t) aralığında V3 = =V
t
Dx 40
Vort = = = 5 m/s olur. hız
Dt 8
+V
c) Hareketlinin ortalama sürati,
Rx 80 + 40 zaman
Vort.sürat = = = 15 m/s dir. t 2t 3t
Rt 8
–V
Hız-zaman grafiği şekildeki gibi olur.

2. a) Konum - zaman grafiğinde eğim hızı verir. d) Hız-zaman grafiğinde doğrunun eğimi ivmeyi
(0–2) s aralığında cismin hızı, verir. Her aralıkta doğruların eğimleri sıfırdır.
Tx 20 – 10 ivme
V= = = 5 m/s'dir.
Tt 2
(2–4) s aralığında cisim yer değiştirmediğinden,
0 zaman
V = 0 dır. t 2t 3t
(4–6) s aralığında cismin hızı,

Tx 0 – 20
V= = = –10 m/s İvme-zaman grafiği şekildeki gibi olur.
Tt 2
(6–8) s aralığında cisim düzgün yavaşlayan
hareket yapmaktadır. Buna göre, cismin hız- 4. a) I. aralıkta (+) yönde düzgün hızlanan
zaman grafiği şekildeki gibi olur.
II. aralıkta (+) yönde düzgün yavaşlayan
V(m/s)
III. aralıkta (–) yönde düzgün hızlanan
IV. aralıkta (–) yönde sabit hızlı hareket
5
b) Hız-zaman grafiğinin eğimi ivmeyi verir.

2 4 6 20
0
t(s) (0-2) saniye aralığında, a1 = = 10 m/s2
2
–20
(2-4) saniye aralığında, a2 = = –10 m/s2
-10 2
4 – 5 saniye aralığında, c) V – t grafiğinin eğimi ivmeyi verir.
(0 – 2) s aralığında,
–10
a3 = = –10 m/s2 TV 4 – 0
1 a1 = = = 2 m/s
2
Tt 2–0
5 – 6 saniye aralığında, (2 – 4) s aralığında, a2 = 0
0 (4 – 6) s aralığında,
a4 = =0 TV –4 – 4
1 a3 = = = –4 m/s
2
Tt 6–4
Bu durumda cismin ivme-zaman grafiği aşağıdaki
şekildeki gibi olur. (6 – 8) s aralığında, a4 = 0
a(m/s2) a(m/s2)
10 2
0 t(s)
2 4 5 6 t(s)
2 4 6 8
–10
c) Hız-zaman grafiğinde hız sıfır olduğunda –4

cisim yön değiştirebilir. Bu durumda cisim 4.
saniyede yön değiştirmiştir. Hareketlinin ivme-zaman grafiği şekildeki gibi olur.
5. a) V – t grafiğinin altındaki alan yer değiştirmeyi

verir.
(0 – 2) s aralığında
4.2
x1 = =4m
2
(2 – 4) s aralığında
x2 = 2.4 = 8 m 6. a) V(m/s)
(4 – 5) s aralığında 20•
4.1
x3 = =2 m
2 10•
(5 – 6) s aralığında 75m 50m 75m

–4.1 •5 • •
x4 = = – 2m 0 10 15 t(s)
2
(6 – 8) s aralığında Hız-zaman grafiğinin altında kalan alan aracın
yer değiştirmesini vereceğinden,
x5 = 2.(–4) = – 8 m
Δx = 75 + 50 + 75 = 200 m olur.
Cismin yer değiştirmesi, b) Aracın ortalama hızı,
Dx = x1 + x2 + x3 + x4 + x5 Dx 200 40
Vort = = = m/s
Dt 15 3
=4+8+2–2–8
olur.
= 4 m olur.
c) Aracın hızı sıfır olduğunda yön değiştirebilir.

b) Cismin ortalama hızı, Aracın hızı, zaman aralıklarında hiç sıfır olma-
Dx 4 1 dığından yön değiştirmemiştir. (0-15) saniye
Vort = = = m/s olur. aralığında hep +x yönünde hareket etmiştir.
Dt 8 2
d) 8. a)
a(m/s2)
a (m/s2) V(m/s)
4• 28 •
2•
20 •
16m/s
0 •5 •
10 15
•
t(s)
• •4 •8 12 • 80m 96m
0 t(s)
–2• –8m/s
–2• 0• •
4
•8
t(s)
Hız-zaman grafiğinde doğrunun eğimi ivmeyi İvme-zaman grafiğinin altında kalan alan ara-
verir. cın hız değişimini verir.
DV
Aracın ivmesi, a = eşitliğinden Aracın ilk hızı 12 m/s olduğuna göre (0-4) s
Dt
10 – 20 aralığında araç düzgün hızlanarak hızını 16
(0-5) s aralığında a1 = = –2 m/s2
5–0 m/s artırmış ve 28 m/s ye çıkarmıştır.
(5-10) s aralığında a2 = 0
(4-8) s aralığında araç düzgün yavaşlayarak
20 – 10
(10-15) s aralığında a3 = = 2 m/s2 dir.
15 – 10 hızını 8 m/s azaltmış ve 20 m/s yapmıştır. Bu-
Buna göre aracın ivme-zaman grafiği şekildeki na göre aracın hız-zaman grafiği yukarıdaki gi-
gibi olur. bi olur.
b) Hız-zaman grafiğinin altında kalan alan yer
7. a) 2 saniye sonunda K ve N cisimlerinin aldıkları yollar,
değiştirmeyi vereceğinden,
20.2
xL = = 20 m Δx = 80 + 96 = 176 m olur.
2
xK = 10.2 = 20 m olur. c) Aracın (0-8) s aralığında ortalama hızı,
Araçlar aynı yönde gittiklerinden, Dx 176

Vort = = = 22 m/s olur.
Dt 8
2. saniye sonunda ∆x = 0 olur.
Araçlar yan yana olur.
9. Cisimlerin V – t grafiği şekildeki gibidir.
b) V–t grafiğinde grafiğin hız doğrusunun zaman V(m/s) V(m/s)
eksenini kestiği yerlerde cisim yön değiştirir. Bu
10 L
durumda N cismi 2. ve 6. saniyelerde yön değiş- K 12
tirmiştir. 4 xL
xK
t(s) t(s)
0 2 4 0 3 4
c) L nin hızı 6. saniyede sıfır olmuştur. 6 saniyede
L ve N nin aldığı yol, 4.2 (10 + 4) .2
xK = + = 18 m
2 2
2. (–10) 12.3
ΔxL = – 10.4 + = –50 m xL = + 12.1 = 30 m
2 2
20.2 20.2 20.2 xK ve xL taraf tarafa oranlanacak olursa,
ΔxN = – – = –20 m
2 2 2
x K 18 3
= = olur.
olur. L ve N aynı yönde yer değiştirdikleri için 6 x L 30 5
saniyede aralarındaki uzaklık,
∆x = ∆xN – ∆xL = –20 – (–50) = 30 m olur. 10. t süre sonra araçların V(m/s)
hızları eşittir. Hızları 40 •

d) 8. saniyede, K ve L arasındaki uzaklık maksi-
eşit olduğunda arala-
mum olur. L
rındaki 90 m lik uzak- 90m
xK = 10.8 = 80m
10.2 10.2 lık, şekildeki taralı 10 •
K
xL = –10.4 – + = –40 m
2 2 alana eşittir. Bu du- • •
0 t t(s)
K ve L arasındaki uzaklık, rumda t süresi,
Δx = xK – xL 30.t
90 =
= 80 – (– 40) 2
= 120 m olur. t = 6 s olur.
11. K nin ivmesi L aracı ikinci defa durduğu anda araçlar yan yana
V(m/s)
6–0 geldiklerine göre, t = 0 anında araçlar arasındaki
aK = = 3 m/s2 K
2–0 18 • uzaklık,
olur.
K nin 6. saniyede hızı, Δx = ΔxL – ΔxK
6•
VK = a.t = 6.3 = 18 m/s = 50 – (–100)
olur. = 50 + 100
Hız-zaman grafiğinde = 150 m olur.

2• L
doğrunun altında kalan t = 0 anında araçlar arasındaki uzaklık 150 metredir.
alan yer değiştirmeyi ve- • • •
0 2 6 t(s)
rir.
6 saniyede K aracının aldığı yol, h›z h›z
13.
1 2 2V• K 2V•
x K = at x x/2 x
2 V• V•
x x L
1 zaman x/2 x x x zaman
0• •t • 2t •3t •4t 0• • t • 2t •3t •4t
2
= .3 (6)
2
–V• –V•
= 54 m olur.
Hız-zaman grafiğinde doğrunun altındaki alan yer
L aracının aldığı yol,
değiştirmeyi vereceğinden K ve L araçlarının yer
XL = 2.6 = 12 m olur. değiştirmeleri,
Araçlar arasındaki yol, ΔxK = 3x , ΔxL = 5x olur.
Tx = x K – x L 4t süresi sonunda araçlar arasındaki uzaklık,
= 54 – 12 Δx = ΔxL – ΔxK
= 42 m bulunur. = 5x – 3x
Denklemi düzenlersek, = 2x olur.
3t2 – 4t – 160 = 0
4 " 16 + 4.3.160
t1,2 =
2.3
4 " 44
t1,2 =
6
48
t= = 8s olur.
6
12. V(m/s) V(m/s)
20• 20•
K
0• •
5
• 10 •15 t(s) 0• •
5
• 10 •15 t(s)
L
–20• –20•
Şekildeki taralı alanlar K ve L araçlarının yer değiştir-

melerini verir.
ΔxK = –100 m
ΔxL = 50 m olur.
TEST 1 ÇÖZÜMLER BİR DOĞRU BOYUNCA HAREKET
1. B
90 km
C K noktasındaki aracın aldığı yol,
•. •
|KL| + |LM| = 2V.t
150 + V.t = 2V.t
150 = V.t
km
120 km
|LM| yolu, |LM| = V.t = 150 km olur.
50
=1
CEVAP A
Dx
A• 4.
h›z(m/s)
Otomobilin ortalama hızı, t–10

fi 8• L

Dx 150
Vort = = = 50 km/h olur.
Dt 2+1 x
6• K
Otomobilin ortalama sürati,
Rx x 1 + x 2 120 + 90
Vort. sürat = = = = 70 km/h Δt
Rt t1 + t2 2+1 0 • •
10 t zaman(s)
olur.
I. yol:
Başlangıçta L aracı 10m öndedir. K aracı önce L’yi
CEVAP B
yakalar ve geçtikten sonra L’nin hızı daha büyük oldu-
ğundan K’yi yakalar. Bu durumda ilk 10 saniyede,
2.
h›z xK = 6.10 = 60 m
8.10
xL = = 40 m yol alır.
V• 2
4x xK=60m
x
0• • • xL=40m
t 2t zaman K L L
›
K
›
–x
xo=10m Δx=10m
–V• Başlangıçta K aracı 10 m geridedir. 10s’de K ve L

Aracın ortalama vektörel hızı V1, araçlarının konumu şekildeki gibi olur. Bu durumda
fi
D x 4x 2x K aracı L aracından 10 m öndedir. ∆t aralığında ta-
V1 = = = ⇒ V1 = 2V olur.
Dt 2t t ralı alan 10 m olursa L aracı K aracını yakalar.
Aracın ortalama skaler hızı V2, x = 10 m
Rx x + x + 4x 6x 3x ∆t.(8 – 6) = 10
V2 = = = = ⇒ V2 = 3V olur.
Rt 2t 2t t ∆t = 5 s
Bu iki değer oranlanırsa, Bu durumda araçlar 10 + 5 = 15 saniye sonra ikinci
V 1 2V 2 kez yan yana gelirler.
= = olur.
V 2 3V 3 II. yol:
CEVAP A
x K = x L + 10
t + (t – 10
2V V 6t = = G.8 + 10
3. 2
K L M 6t = 8t – 40 + 10
150km
2t = 30
Araçlar M noktasına aynı anda varırlar. t = 15 s olur.
L noktasındaki aracın aldığı yol,
|LM| = V.t CEVAP C
5. I II
ΔxK = 140 m, ΔxL = 20 – 40 = – 20 m olur.
V1=2V V2=3V
Araçlar arasındaki uzaklık,
2br 3br
Δx = ΔxK – ΔxL
K L M N P R = 140 – (–20)
= 140 + 20
Atletler ilk kez M noktasında yan yana geldiklerine
göre, V1 = 2V ise V2 = 3V dir. = 160 m olur.
Buna göre, atletler ikinci kez P noktasında yan ya- L aracı ikinci kez durduğu anda, K aracı L den
na gelirler. 160 m öndedir.
CEVAP D
CEVAP C
6. Araçlar zıt yönde hareket ettiklerinden,
,X + ,Y = (VX + VY).t 9. Araçların hız-zaman grafikleri şekildeki gibi olur.
V(m/s) V(m/s)
,X + ,Y = (8 + 3).2
12 12
2,X = 11.2 ⇒ ,X = 11 m olur. K L
CEVAP C 8 8
6
7. a(m/s2) 0 2 4 6
t(s)
0 2 4 6
t(s)
3• (8 + 12)
xK = 8.2 + .2 + 12.2
2
6m/s = 16 + 20 + 24
= 60 m
0• • •4 •6 t(s)
2
–2m/s
(8 + 6) .2 (12 + 8)
xL = + .2 + 12.2
–1 • 2 2
= 14 + 20 + 24
= 58 m
İvme-zaman grafiğinin altında kalan alan hız değişi- Araçlar aynı yönde gittiklerinden 6. saniyede arala-
mini vereceğinden aracın 2. saniye sonunda hızı, rındaki uzaklık,
V1 = Vo + ΔV1 ∆x = xK – xL
=4+6 = 60 – 58
= 10 m/s olur. = 2 m olur.
Aracın 6. saniye sonunda hızı, K aracı 2 m öndedir.
CEVAP B
V2 = Vo + ΔV2
= 4 + (6 – 2) 10. h›z h›z
V• V•
= 8 m/s olur. K
3t zaman x/2 zaman
V1 ve V2 taraf tarafa oranlanırsa, 0• t• •2t •
–
x •4t 0• t• •2t •3t •4t
–x 2 L
–V• –V•
V 1 10 5
= = olur.
V2 8 4
CEVAP D Hız-zaman grafiğinde doğrunun altındaki alan yer
değiştirmeyi vereceğinden K ve L araçlarının yer
8. V(m/s) V(m/s)
20 • 20 • değiştirmeleri,
K
10 • 10 • 3 x
ΔxK = – x, ΔxL = olur.
2 2
0• • 2 • 4 • 6 • 8 t(s) •
0
•2 •4 •6 •8
t(s)
4t süresi sonunda araçlar arasındaki uzaklık,
–10 • –10•
L
Δx = ΔxL – ΔxK
–20 • –20•
x 3x
Δx = –c– m
2 2
L aracı ilk kez t = 4 s, ikinci kez t = 8 s anında
x 3x
durmuştur. Hız-zaman grafiğinin altında kalan alan = +
2 2
yerdeğiştirmeyi vereceğinden K ve L araçlarının
= 2x olur.
yer değiştirmeleri,
CEVAP B
11. h›z
2V •
K
V•
L
I II III
0
• •
t
•
2t
• 3t zaman
–V •
K aracı I. aralıkta hızını düzgün azaltarak ilerler-

ken L aracı düzgün yavaşlayarak t anında durup
yön değiştiriyor, II ve III aralıklarında zıt yönde
ilerlemeye devam ediyor. K aracı II. aralıkta V sa-
bit hızıyla , III. aralıkta hızını düzgün yavaşlatıp 3t
anında duruyor.
Buna göre, I., II. ve III. zaman aralıklarında K ve L
araçları arasındaki uzaklık artmaktadır.
CEVAP E
12. X Y
K asfalt yol toprak yol L

300km 300km
300
X aracı asfalt yolu tX = = 5 saatte alır. Geri
60
kalan 1 saatte toprak yolda hareket eder. X aracının
6 saatte aldığı yol,
x1 = 300 + 1.20 = 320 km
Y aracının 6 saatte toprak yolda aldığı mesafe,
x2 = 20.6 = 120 km olur.
Araçların 6 saat sonra aralarındaki uzaklık,
xı = 600 – 440 = 160 km olur.
CEVAP C
TEST 2 ÇÖZÜMLER BİR DOĞRU BOYUNCA HAREKET
1. Cismin ilk hızı,

V(m/s) X aracının aldığı yol , a + b + b = 80.6
Vo a + 2b = 480 km olur.
Vo 40
tanα= = V
› Buna göre, IABI yolu,
6 4
α 6 10 t(s) 240 + 2b = 480
4.Vo = 6.40 3 α
Vo = 60 m/s 2b = 240
– 40
b = 120 km
Cismin 3. saniyedeki hızı V ise, ı
IABI = a + b = 240 + 120 = 360 km olur.
›
40 60 – V › CEVAP A
tana = = & V = 30 m/s bulunur.
4 3
4. Polis ve suçlu M noktasına aynı sürede varırlar.
CEVAP B
Suçlunun aldığı yol,
ILMI = V suçlu .t
2. V(m/s) 20 = 4.t & t = 5 s olur.

2V •
Polisin aldığı yol,
K
V• |KL| + |LM| = Vpolis.t
x + 20 = 6.5
0 • • • • • t(s)
t 2t 3t 4t 5t x = 10 m olur.
–V • CEVAP D
L 5. h›z
–2V •
2V•
K
t anında araçların arasındaki uzaklık 20 m ise
L
Vt + Vt = 20 V•
2Vt = 20
Vt = 10 m 0
• • • • zaman
t 2t 3t
5t anında K aracının aldığı yol, Hız-zaman grafiğinde doğrunun altındaki alan yer-
xK = 6Vt değiştirmeyi verir. t ve 3t anlarında K ve L araçları-
L aracının aldığı yol, nın hız-zaman grafiklerinin altındaki alanlar eşit ol-
duğundan K ve L araçları t ve 3t anlarında tekrar
xL = 2Vt
yan yana gelirler.
olur. Araçlar zıt yönde gittiklerinden aralarındaki
CEVAP E
uzaklık
x = xK + xL 6. VK = 108 km = 108000 m = 30 m/s
h 60.60 s
= 6Vt + 2Vt km 90000 m
VL = 90 = = 25 m/s
= 8Vt h 60.60 s
= 8.10 K tüneli trenden 1 dakikada çıktığına göre tünelin
= 80 m olur. uzunluğu,
CEVAP D lK + x = VK.tK
400 + x = 30.60
3. x = 1400 m olur.
VX =80km/h
X L treninin tünelden çıkma süresi,
lL + x = VL.tL
Y VY =40km/h
300 + 1400 = 25.tL
A a C b B tL = 68 s olur.
Buna göre, L treni K treninden 68 – 60 = 8 s sonra
Araçlar C noktasında karşılaşsınlar. tünelden çıkar.
Y aracının aldığı yol, a = 40.6 = 240 km olur. CEVAP A
7. Hız-zaman grafiğinin altında kalan alan yerdeğiş-
K L M N P R
–x • • • • • • +x tirmeyi vereceğinden (0-2t) zaman aralığında K ve
fiekil-I L araçlarının yerdeğiştirmeleri,
h›z 2V.2t
ΔxK = = 2Vt
2
V• ΔxL = 2Vt olur.
x x 2t süresi sonunda araçlar tekrar yan yanadır.
0
• • • • • • zaman
t 2t –x 3t 4t 5t
–2x –x III. yargı doğrudur.
–V•
fiekil-II
CEVAP E
Hız-zaman grafiğinin altında kalan alan yer değiş-

tirmeyi verir. N noktasından harekete geçen bir ha-
reketli 2t süresi sonunda R noktasında olduğuna
göre her bir bölme aralığı x’e karşılık gelir.
Hareketli, 5t süresi sonunda Δx = 2x – 4x = –2x ka-
dar yerdeğiştirdiğinden N noktasından 2 birim ön-
ceki L noktasında olur.
CEVAP B
8. Vsürat = Rx
Rt
V 1 .t 1 + V 2 .t 2 + V 3 + t 3 10. Araştırmacı, bağımlı değişkenin bağımsız değiş-
= kenden nasıl etkilendiğini yani yolun hıza göre na-
t1 + t2 + t3
sıl değiştiğini araştırıyor olabilir.
4.5 + 10.4 + 10.1
= CEVAP C
5+4+1
20 + 40 + 10
=
10
70
=
10
= 7 m/s olur. CEVAP E
9. h›z
2V• 11. Yolun tamamı 6x olsun.

K
1
x1 = 6x. = 2x
V•
3
L
1
x2 = 6x. = 3x
2
0• •t •
2t zaman x3 = x olur. Hareketlinin ortalama hızı,
➞ fi
Dx x top
(0-t) zaman aralığında K ve L nin ortalama hızları, ΔVort = =
Dt t 1 + t 2 + t 3
2V + V
c m .t x top
2 3
VK = = V =
t 2 x1 x2 x3
+ +
VL = V olur. V1 V2 V3
I. yargı doğrudur. 6x
=
2x 3x x
+ +
(0-2t) zaman aralığında K ve L nin ortalama hızları, 40 50 100
2V.2t 600x
=
12x
VK = 2 = V
2t
= 50 km/h olur.
VL = V olur.
CEVAP C
12. X
K L
X
VX VX
Y Y
VY VY
M N
t1 t2
X ve Y otoraylarının Δt = t2 – t1 sürede aldıkları yollar,

xX = 7 bölme + 3 bölme = 10 bölme
xY = 7 bölme – 2 bölme = 5 bölme olur.
Bu iki değeri oranlarsak,
x X V X .Dt
=
x Y V Y .Dt
10 V X V
= & X = 2 olur.
5 VY VY
CEVAP B
3. BÖLÜM
NEWTON’UN HAREKET YASALARI

ALIŞTIRMALAR 4 ÇÖZÜMLER TEK KÜTLELİ CİSİMLER
a a
1. K L FK = mK.aK = m.2a = 2F
. fi . fi
2F 3F FL = mL.aL = m.a = F
a F
FM = mM.aM = m. = olur.
2 2
Cisimlerin birim zamandaki hız değişimleri eşit ol-
duğundan ivmeleri de eşittir. Bu durumda kütlelerin Kuvvetlerin büyüklükleri arasındaki ilişki,
oranı, FK > FL > FM olur.
2F
mK 2
= a = olur.
m L 3F 3
a
4. V(m/s)
15 •
2. 3a 2a 10 •
X Y
. . i
mX F 3F mY 5•
• • •
Dinamiğin temel prensibine göre cisimler üzerine 2 4 t(s)
uygulanan kuvvetler ile ivme ve kütleler arasındaki Hız-zaman grafiğinin eğimi cismin ivmesini verir.
ilişki, F = m.a şeklindedir. Buna göre kütlelerin oranı,
İvme,
F m .3a mX 2 DV 15 – 5 5
= X & = olur. a= = = m/s 2 olur.
3F m Y .2a mY 9 Dt 4–0 2
Bu durumda cismin üzerine uygulanan kuvvet,
5
F = m.a = 4. = 10 N bulunur.
2
3. h›z
K L
2V •
M
V• 5. a) İvme-kuvvet gra- ivme
1 K
fiğinin i cis- 2a • L
0• • • • e¤im
t 2t 3t zaman
min kütlesini ve-
Ortam sürtünmesiz olduğundan sürtünme kuvve- rir. K cisminin küt- a• M
ti sıfırdır. Cisimlerin ivmeleri hız-zaman grafiğinin lesi
eğimine eşit olacağından. F
mK = = 4 kg 0• • •
2V 2a F 2F kuvvet
K nin ivmesi: aK = = 2a,
t ise L cismin kütlesi
V F
L nin ivmesi: aL = =a mL = = 8 kg olur.
t a
V a
M nin ivmesi: aM = = olur. b) M cisminin kütlesi ise,
2t 2
Cisimlerin kütleleri eşit olduğundan kuvvetler ivme- 2F
mM = = 2.8 = 16 kg olur.
lerle orantılıdır. a
6. Hız-zaman grafiği- h›z 9. F(N)
nin eğimi ivmeyi
8
verir. Grafiğe ba-
K
kıldığında K ve L
cisimlerinin ivme-
0 t(s)
lerinin eşit olduğu a L
2 4 6
görülür. Bu du- –4
rumda kuvvetler
kütleler ile orantılı- 0
a
zaman a) Cismin kütlesi m = 2 kg olduğundan
dır. Kuvvetler,
F
FK = mK.a = m.a F = m.a & a = eşitliğinden grafikteki kuv-
m
FL = mL.a = 3m.a vet değerleri kütleye bölündüğünde ivme-zaman
oranları da, grafiğine geçebiliriz.
8
FK ma 1 (0-2) s aralığında: a1 = = 4 m/s2
= = olur. 2
FL 3ma 3 (2-4) s aralığında: a2 = 0
–4
(4-6) s aralığında: a3 = = –2 m/s2 olur.
2
7. F = m.a olduğundan ivme (m/s2) a(m/s2)
kuvvet-zaman grafi- 3F
m•
a= 4
ği ile ivme-zaman DV1

DV2
0 t(s)
grafiği benzerdir. 2 4 DV3 6
–2
Cismin hız-zaman
• •
2t 3t zaman
grafiği şekildeki gi- (s)
h›z(m/s)
Cismin ivme-zaman grafiği şekildeki gibi olur.
bi olur. Hız-zaman
V• b) İvme-zaman grafiğinde doğrunun altındaki alan
grafiğinin altındaki
hızdaki değişmeyi verir.
alan yolu verir. 0-2t
aralığında araç A DV1 = 4.2 = 8 m/s
xAB xBC
dan B ye gelmiş 60 • • DV2 = 0
2t 3t zaman
km yol almış işe (t)
DV3 = – 4 m/s olur.
V.2t
xAB = = V.t = 60 km
2 V(m/s)
xBC = V.t = 60 km olur. 8
4
A-C şehirleri arasındaki uzaklık ise Dx1 Dx2 Dx3
0 t(s)
2 4 6
xAC = 60 + 60 = 120 km olur.
Cismin ilk hızı sıfır olduğundan hız-zaman grafiği

8. Hız-zaman grafi- h›z şekildeki gibi olur.
ğinin eğimi ivmeyi
c) Hız-zaman grafiğinde doğrunun altındaki alan
verir. Cismin I, III
yer değiştirmeyi vereceğinden,
ve IV aralıklarında
ivmeleri sıfırdan I II III Dx = Dx1 + Dx2 + Dx3
farklı olduğundan IV zaman 2.8 (4 + 8)
= + 2.8 + .2
cisim üzerine bir 2 2
kuvvet uygulan- = 8 + 16 + 12
mıştır. = 36 m olur.
10. a) Cismin kütlesi m = 3 kg a(m/s2) 12. K, L, M cisimleri sa h›z
olduğundan, ivme-za- bit hızla hareket et-
2
man grafiğine geçerken tiğinden cisimlere 2V K
F 1 uygulanan kuvvet-
a= eşitliğinde kuv- t(s)
m ler sürtünme kuv- V L
2 4 6 8
vet, kütleye bölünür. Bu
–1 vetlerine eşittir. Bu
durumda cismin ivme- durumda zaman
zaman grafiği şekildeki gibi olur. fK = F –V M
fL = 2F
b) İvme–zaman grafi-
V (m/s) fM = F olacağından
ğinin altındaki alan
fL > fK = fM olur.
hızdaki değişmeyi 10
verir. 8
∆V1 = 2.2 = 4 m/s

∆V2 = 2.1 = 2 m/s 4 Δx1 Δx2 Δx3 Δx4 13. fi
F1
fi
F1
t(s)
∆V3 = 0 2 4 6 8
fi
fi
F1 fi fi
X F X F X F
∆V4 = –(2.1) = –2 m/s
olur Cismin ilk hızı 4 m/s olduğundan hız–zaman fs1 fs2 fs3
mg mg mg
grafiği şekildiki gibi olur.
fiekil-I fiekil-II fiekil-III
c) Hız-zaman grafiğinin altındaki alan hareketlinin Sürtünme kuvveti yüzeye etki eden net dik kuvve-
yer değiştirmesini verir. te bağlıdır. Bu durumda,
(0-2)s aral›¤›nda, fs1 = k.(mg + F1)
Δx1 =
4 + 8 .2 = 12 m
fs2 = kmg
2 fs3 = k.(mg – F1) olur.
(2-4)s aral›¤›nda,
Büyüklük ilişkisi fs1 > fs2 > fs3 olur.
(8 +10) .2=18 m
Δx2 =
2
(4-6)s aral›¤›nda,
Δx3 = 2.10 = 20 m
14. Dinamiğin temel pren- X
(6 − 8)s aral›¤›nda, 2kg
sibine göre cismin üze- . fi
F
(8 +10) .2 = 18 m
Δx 4 = rine etkiyen kuvvet fs=8N
2
bulunur. Fnet mg=20N
a=
mX
Tx = Tx 1 + Tx 2 + Tx 3 + Tx 4
F – fs
= 12 + 18 + 20 + 18 3= ⇒ F = fs + 6
2
= 68 m =8+6
3m = 14 N olur.
11. 2m
m
F 2F
3F Z
X Y

fX fY fZ
15. 2 kg cisim F kuvveti ile dengede kal-
fi
2mg mg 3mg fs
dığına göre sürtünme kuvveti G ye
2m, m, 3m kütleli X, Y, Z cisimleri F, 3F, 2F kuv- eşit olmalıdır.
vetleri uygulandığında harekete geçtiklerine gö- Bu durumda, F
fi
2kg
.
re, sürtünme kuvvetleri bu kuvvetlere eşittir. Bu du- fs = G
rumda,
k.F = m.g fi
fX = F, fY = 3F ve fZ = 2F olur. G=mg
0,5.F = 2.10
Büyüklük ilişkisi ise,
F = 40 N olur.
fY > fZ > fX olur.
16. .
fi
fi
|F|=20N |F|=20N
• • •
X yatay fsür Y Z
düzlem
Sürtünmesiz XY yolunda cismin ivmesi,

F 20
a1 = = = 5 m/s2 dir.
m 4
YZ arasında cisme etki eden sürtünme kuvveti,
fs = k.mg = 0,2.4.10 = 8 N olur.
YZ yolunda cismin ivmesi,

F – fs 20 – 8
a2 = = = 3 m/s2 olur.
m 4
a 5
İvmelerin oranı, 1 = olur.
a2 3
17. Cisme uygulanan a(m/s2)

kuvvet sürtünme
2•
kuvvetine eşit ol-
duğunda cisim
1•
harekete geçer.
Bu durumda sür- F(N)
tünme kuvveti 0• • • •
3 6 9
fs = 3N dur. Cis-
min kütlesi,
F – fs
a=
m
9–3
2= ⇒ m = 3 kg olur.
m
18. ivme(a)
K
3a •
2a •
a• L
K kuvvet(F)
0• L • • •
F 2F 3F
Verilen ivme-kuvvet grafiğinden K cisminin kütlesi,

2F – F F
2a = ⇒ mK = = 4 kg dır.
mK 2a
L cisminin kütlesi de:
3F – F 2F
a= ⇒ mL = = 2.(8) = 16 kg
mL a
olur.
ALIŞTIRMALAR 5 ÇÖZÜMLER SİSTEMİN İVMESİ
1. mL=6kg b) Fnet = mtop . a

mK=4kg
T ip L . fi F – fs(K) – fs(L) = (mK + mL) . a
K • |F|=30N
42 – 16 – 8 = (4 + 2) . a
yatay
düzlem
a = 3 m/s2 olur.
Sistemin ivmesi,
F F 30
a = net = = = 3 m/s 2 olur. c) Fnet = mK . a
Rm m K + m L 4 + 6
İpte oluşan T gerilme kuvvetinin büyüklüğü, Tip – fs(K) = mK . a
T = mK.a = 4.3 = 12 N olur. Tip – 16 = 4 . 3
Tip = 28 N olur.
4. mK=3kg
2. a) Dinamiğin temel prensibi sisteme uygulandığın- fi
mL=2kg
|F|=25N . . .
da,
FKL FLK
Fnet = m.a
yatay düzlem
30 = 6.a ⇒ a = 5 m/s2 olur.
b) Dinamiğin temel prensibi 3kg’lık kütleye Sistemin ivmesi,
uygulandığında,
Fnet = m.a a=5m/s2 Fnet F 25
a= = = = 5 m/s 2 olur.
30 – T1 = 3.5 T1 Rm m K + m L 3 + 2
3kg F=30N
T1 = 15 N olur. L nin K uyguladığı tepki kuvvetinin büyüklüğü,
Dinamiğin temel pren- yatay düzlem
F – FLK = mK.a
sibi 1kg’lık kütleye uy- a=5m/s2
guladığında, T2 25 – FLK = 3.5

1kg
Fnet = m.a FLK = 25 – 15
yatay düzlem
T2 = 1.5 FLK = 10 N olur.
T2 = 5 N olur.
T1 ve T2 taraf tarafa oranlanırsa,
T1 15
= = 3 olur. 5. Dinamiğin temel prensibi sisteme uygulanırsa,
T2 5
8kg
a) Fnet = mtoplam.a
4kg
42 = 14.a ⇒ a = 3 m/s2
2kg N2
bulunur. N1
F
3. a) mK=4kg mL=2kg
K
T
• L IFI = 42N
b) Dinamiğin temel prensibi 4 kg ve 8 kg lık kütlele-
yatay
düzlem
re ortak uygulandığında,
fs fs
(K) (L) N1 = 12.a = 12.3 = 36 N olur.
mK.g = 4.10 mL.g = 2.10 Dinamiğin temel prensibi 8kg’lık kütleye
= 40N = 20N
uygulandığında,
fs(K) = k . N fs(L) = k . N
N2 = 8.a = 8.3 = 24 N olur.
= k . mK . g = k . mL . g
olur. N1 ve N2 taraf tarafa oranlanırsa,
= (0,4) . 40 = (0,4) . 20
N1 36 3
= 16 N = 8 N olur. = = olur.
N2 24 2
6. Sistemin ivmesi; düfley FnetK = mK.a
IFI=45N T– 10 = 5.4 ⇒ T = 30 N olur.
F – (G K + G L)
a=
mK + mL .
45 – 30 10. I. durumda: mK=2m
= K mK=2kg
3 mg g T
2 a= = olur. K
= 5 m/s ip 3m 3 .
T gerilme kuvveti; •T g 3 yatay düzlem
T = 2m. = mg olur.
GK=20N 3 2
T – GL = mL a ip a
T – 10 = 1.5 L mL=1kg II. durumda:

T = 5 + 10 L mL=m
› 2mg 2
a = = g
T = 15 N olur. GL=10N 3m 3
mg
› 2 2 mL=m
T = m. g = mg T›
3 3 L
7. Dinamiğin temel prensibi sisteme uygulanacak .
Buna göre; yatay düzlem
olursa,
Fnet = m.a a: Artar. ip a›
70 – 30 = (3 + 7) a T: Değişmez.
K mK=2m
40 = 10 . a ⇒ a = 4 m/s2 olur.
2mg
a) Dinamiğin temel perensibi Y cismine uygulana-
cak olursa,
Fnet = m.a
11.
70 – T1 = 7.4 mK=2m
T1 = 42 N olur. T1
K
.
b) T2 gerilme kuvveti, yatay düzlem
T2 = 2.T1 = 2.42 = 84 N olur. L mL=m
8. Cisimlerin ivmesi, a • T2
T=16N
GL – T = mL.a fs=10N K
20 – 16 = 2.a • . M mM=3m
yatay
4 = 2a düzlem T=16N
a = 2 m/s2 Sistemin ivmesi;
olur. F ( m L + m M) . g 4mg 2
L 2kg a a = net = = = g olur.
/m m K + m L + m M 6m 3
K cisminin kütlesi,
T1 gerilme kuvveti,
T – fs = mK.a
GL=20N 2 4
16 – 10 = mK.2 T1 = m K .a = 2m. g = mg
3 3
6 = mK.2 ⇒ mK = 3 kg olur. T2 gerilme kuvveti,
m M .g – T2 = m M .a
9. K cismine etki eden a T2 = m M .g – m M .a
mK=5kg
sürtünme kuvveti, 2g
K T = 3mg – 3m
fsK = k.mK.g fs 3
= 0,2.5.10 a = 3mg – 2mg
= 10 N olur.
50N = mg
L mL=5kg
Sistemin ivmesi, olur. T1 ve T2 kuvvetleri taraf tarafa oranlanırsa;
Fnet = mtoplam.a 4
50N T1 3 mg 4
50 – 10 = (5 + 5).a = = olur.
T2 mg 3
40 = 10.a ⇒ a = 4 m/s2
olur. İpte oluşan T gerilme kuvvetinin büyüklüğü,
TEST 3 ÇÖZÜMLER NEWTON’UN HAREKET YASALARI
1. V V 4. V V
. . . 2m 2m
K F F L F . .
fs K 2F fs L 3F
K L
yatay yatay k1 yatay k2 yatay

düzlem düzlem düzlem düzlem
fiekil-I fiekil-II fiekil-I fiekil-II
V V
3m
. M .
M F fs 2F
M
yatay yatay
düzlem düzlem
fiekil-III fiekil-III
K ve M cisimlerinin zamanla hızları değişir. L cismi- K, L ve M cisimleri sabit hızla hareket ettiklerinden
ne etki eden net kuvvet sıfır olduğundan cisim sa- cisimlere etki eden net kuvvetler sıfırdır.
bit hızla gider. Bu durumda cisimlere etki eden sürtünme kuvvet-
leri uygulanan kuvvete büyüklükçe eşit olmalıdır.
CEVAP E
K cismi için:
fs = k1 mK g
2. 2F K
2m F
. 2F = k1 2m g ⇒ k1 = olur.
m
. . . mg
K 2F 2F L 4F
L cismi için:
yatay yatay fs = k2 mL g
düzlem düzlem L
fiekil-I fiekil-II 3F
3F = k2 2m g ⇒ k2 = olur.
3m 2mg
. . M cismi için:
4F M 5F
fs = k3 mM g
M
yatay 2F
düzlem 2F = k3 3m g ⇒ k3= olur.
3mg
fiekil-III
Buna göre,
Cisimlerin ivmeleri, k2 > k1 > k3 olur.
2F CEVAP A
aK = = 2a
m
2F + 4F 6F 3F
aL = = = = 3a
2m 2m m
4F + 5F 9F 3F
aM = = = = 3a olur. 5. Cisimlere uygulanan net kuvvetlerin büyüklükleri:
3m 3m m
Buna göre, A seçeneğinde: Fnet = 2F + 3F – 4F = F
aL = aM > aK olur. B seçeneğinde: Fnet = 3F + 4F – 2F = 5F
CEVAP A C seçeneğinde: Fnet = 5F + 2F – 3F = 4F

D seçeneğinde: Fnet = 5F + 3F – 2F = 6F
3. m kütlesi F1 kuvveti 4a ivmesini kazandırıyorsa E seçeneğinde: Fnet = 5F + 2F – 4F = 3F olur.
F1 = m.4a Fnet
a = bağıntısına .
F2 kuvveti 3a ivmesini kazandırıyorsa, m 2F . m . 3F
göre, D seçeneğindeki 5F
F2 = m.3a olur.
yatay düzlem
Kuvvetlerin oranı, cisme uygulanan net
F1 4ma 4 kuvvet en büyük olduğundan bu cismin ivmesi en
= = olur.
F2 3ma 3
büyüktür.
CEVAP E CEVAP D
6. F1 = 4.m ve F2 = 6.m 9. V=sabit a=2m/s2 a=?
Fnet = m.a F
m
2F
m
4F
m
F1 + F2 = m.a
fs fs fs
fiekil - I fiekil - II fiekil - III
4m + 6m = m.a
10m = m.a
Şekil-Ι de, F = fs
a = 10 m/s2
CEVAP E Şekil-ΙΙ de, 2F – fs = m.2
F
2F – F = 2m ⇒ = 2 m/s2 olur.
m
Şekil-ΙΙΙ de, 4F – fs = m.a
4F – F = m.a
3F
3F = m.a ⇒ a = = 6 m/s2
m
CEVAP B
7.
V
2at 10. Cisme uygulanan h›z

kuvvet ile hız aynı
at V
yönlü ise cisim
0 t yavafl
t 2t 3t hızlanır. Zıt yönlü h›zl›
ise yavaşlar. Bu 0 zaman
t 2t 3t
İvme-zaman grafiğinin altındaki alan hız değişimini durumda,
yavafl
verir. Cismin hız-zaman grafiği şekildeki gibidir. (0-t) ve (2t-3t) –V
V – t grafiğinin altındaki alan yer değiştirmeyi verir. aralığında cisim
(0-t) aralığında alınan yol, yavaşlamış kuvvet ile hız zıt yönlü, (t-2t) aralığında
2at.t cisim hızlanmış kuvvet ile hız aynı yönlüdür.
2
x= = at CEVAP B
2
(t-3t) aralığında alınan yol,
› 2 (2at + at) .t
x = 2at + 11. Hız-zaman grafiğinin eği-
2 a(m/s2)
mi ivmeyi verir. Buna gö-
2
2 3at re cismin ivme zaman
= 2at + 10
2 grafiği şekildeki gibi olur.
2
5
7at İvme-zaman grafiğinden
= t(s)
2 kuvvet-zaman grafiğine 2 4 6
geçilirken F = m.a ifade-
7x F(N)
= sine göre kütle ile çarpı-
2 CEVAP C
larak kuvvet-zaman grafi- 20
ğine geçilir. Cismin kütle- 10

si 2 kg olduğundan kuv- t(s)
2 4 6
vet-zaman grafiği şekil-
deki gibi olur.
CEVAP C
8. Kurulacak hipotez, bağımsız değişkenin değişme-

sinden bağımlı değişkenin nasıl etkilendiği ile ilgili
Fnet
olmalıdır. Deneyde bağımlı değişken cismin ivmesi, 12. a =
m
bağımsız değişken cisme uygulanan kuvvet oldu-
ğundan hipotez cümlesi “cismin ivmesi, cisme uy- 6–4
1= & m = 2 kg olur.
m
gulanan kuvvete bağlı olarak değişir” olabilir. CEVAP B
CEVAP D
TEST 4 ÇÖZÜMLER SİSTEMİN İVMESİ
1. Sistemlerin ivmesi, 4.
T
T = m K .a 1 & a 1 = 4kg
6 3kg
F .
2kg
T
T = m L .a 2 & a 2 =
4 yatay düzlem
T 5 F = mtop.a
F1 = (m K + m L) .a 1 = (6 + 4) . = T
6 3
F = (2 + 3 + 4).a1
T 5
F2 = (m K + m L) .a 2 = (6 + 4) . = T F = 9.a1
4 2
➞ ➞
F1 ve F2 kuvvetleri oranlanırsa, 4 kg lık kütle alındığında,
F = (2 + 3).a2
5
T F = 5.a2 olur.
IF1 I 3 2
= = olur.
IF2 I 5 3 Kuvvetler eşit olduğundan,
T CEVAP B
2
9.a 1 = 5a 2
a1 5
= olur.
2. İlk durumda sistemin ivmesi, a2 9
Fnet = mt.a1 CEVAP A
3mg = (3m+m).a1
3
a1 = g
4
Şekil-II de sistemin ivmesi, 5. İp kopmadan önce sistemin ivmesi,
Fnet = mt a2 F F
g a1 = = olur.
mg = (3m+m).a2 ⇒ a2 = olur. m + 2m + 3m 6m
4
3 İp kopunca ortamda sürtünme olmadığından
T1 = m.a 1 & T1 = m. g ➞
4 K cismi kazandığı hızla yoluna devam eder. F kuvve-
g ti değişmediğinden P ve L cisimlerinin ivmesi,
T2 = 3m.a 2 & T2 = 3m.
4 F F
a2 = = olur.
2m + 3m 5m
T1 ve T2 gerilme kuvvetleri oranlanırsa,
3 Bu durumda L ve P daha büyük ivme ile hızlanırlar.
m. g CEVAP D
T1 4
= = 1 olur.
T2 g
3m.
4
CEVAP C
6. Sürtünme kuvveti,
düfley
fs = k.F = 0,4.30 = 12 N duvar
fs
3. K cisminin kazanacağı ivme, olur. Cismin ivmesi,
m=2kg yukar›
F 12 2
aK = = = 6 m/s Fnet
mK 2 a= IFI=30N .
/m
L cisminin kazanacağı ivme, G – fs
= afla¤›
F 12 2 m
aL = = = 3 m/s 20 – 12 G=20N
mL 4 =
2
İvmelerinin oranı, 2
= 4 m/s olur.
aK 6 CEVAP C
= = 2 bulunur.
aL 3
CEVAP E
T 1 9.
7. = & F = 3T olur. ip
F 3 F=3T L
Dinamiğin temel prensibini yatay düzlem

K
L cismine yazarsak, K m
mK.g
Fnet = mL.a T mg
T–mLg = mL.a yer(yatay)
L
T= mLa + mL.g ....∂
mL.g Cisimlerin kütleleri m olsun. Sistemin ivmesi,
Dinamiğin temel prensibini K
mg
cismine yazarsak, a= = 5 m/s2 bulunur.
2m
Fnet = mK.a
CEVAP A
3T–T–mK.g = mK.a
10. Sistemin ivmesi
2T= mKa + mK.g ....∑
60 - 40 2
∂ eşitliğini ∑ eşitliğinde yazarsak, a= = 2 m/s olur.
6+4
2m L .a + 2m L g = m K .a + m K .g Cisimlerin bağlı olduğu
2m L (a + g) = m K . (a + g) T
ipteki gerilme kuvveti
mK Fnet = m.a
2m L = m K & = 2 olur. T1 – 40 = 4.a
mL T1 T1
CEVAP B T1 – 40 = 4.2 a a
L K
4kg 6kg
T1 = 48 N
25m
Makarayı çeken ipteki 40N 60N
8. ip 2m ip
gerilme kuvveti
m yer
. .
yatay a1 yatay a2 T = 2T1 = 2.48 = 96 N
düzlem düzlem
bulunur.
CEVAP D
m m
mg mg
11. Sistemin ivmesi,
fiekil-I fiekil-II Fnet 20 2
a= = = 4 m/s
2m
ip mT 5
.
yatay a3 4 saniyede L cisminin kazanacağı hız,
düzlem V = a.t = 4.4 = 16 m/s olur.
İp koptuktan sonra L cisminin ivmesi,
2m F 20 2
a= = m/s olur.
2m.g
mL 3
fiekil-III
Geri kalan 6 saniyede L cisminin kazanacağı hız,
Şekil-I deki cisimlerin ivmeleri: 20
Vs = Vo + a.t = 16 + .6 = 56 m/s olur.
mg g 3
a1 = = olur.
2m 2
Bu durumda cismin V – t grafiği E şıkkında olduğu
gibidir.
Şekil-II deki cisimlerin ivmeleri: CEVAP E
mg g
a2 = = olur.
3m 3 12. Sistemin ivmesi, a = 4 m/s2 ise, dinamiğin temel
prensibi sisteme uygulandığında,
Şekil-III teki cisimlerin ivmeleri: Fnet = m.a
2mg g mL.g = (2 + mL).4
a3 = = olur.
4m 2
10mL = 8 + 4 mL
Buna göre, a1 = a3 > a2 olur.
4
CEVAP D 6m L = 8 & m L = kg olur.
3
CEVAP C
Adı ve Soyadı : .....................................
Sınıfı : ..................................... Ünite
Aldığı Not : .....................................
(Kuvvet ve Hareket)
1. konum(m) 2.
K L
VK=20m/s VL=10m/s
60 •
40 • 5m 100m 15m
20 •
0 • • • • • K aracının L yi geçme süresi,

2 4 6 8 10 zaman(s)
, K + 100 + , L
t=
VK – VL
a) (0-6) s aralığında,
Dx 60 – 0 5 + 100 + 15
h›z = = =
Dt 6–0 20 – 10
= 10 m/s olur. 120

=
10
al›nan yol
sürat = = 12s olur.
zaman
60 K aracının L yi geçinceye kadar yere göre aldığı yol,
=
6 xK = VK.t = 20.12 = 240 m olur.
= 10 m/s olur.
3. a-t grafiğinin altındaki alan hız değişimini verir.

b) (6-8) s aralığında, a) Cismin 6. saniye a(m/s2)
Tx 20 – 60 sonunda hızı, 6
h›z = =
Tt 8–6 4
V = Vo + 4.2 – 4.2
– 40 2 4 6 8 10 t(s)
= = –20 m/s olur. =4+8–8 0
2 –2
= 4 m/s olur.
al›nan yol
sürat = b) Cismin V – t grafiği V(m/s)
zaman
şekildeki gibidir. Grafi- 16
40
= = 20 m/s olur. ğin altındaki alan cis- 12
2
min yer değiştirmesini 4
Hızın negatif (–) çıkması, sadece aracın hare- verir. Cismin 8 s’de al- t(s)
0
ket yönünü gösterir. dığı yol,
2 6 8 10
4 + 12 4 + 12
Tx 8 = .2 + .4 + 2.4
c) (0-10) s aralığında, 2 2
Tx 40 – 0 = 16 + 32 + 8
Ortalama h›z = =
Tt 10 – 0
= 56 m olur.
= 4 m/s olur.
c) Hareketlinin 10s’de aldığı yol,
al›nan yol Tx 10 = Tx 8 + Tx
Ortalama sürat =
zaman
(4 + 16)
60 + 40 + 20 = 56 + .2
= 2
10
120 = 56 + 20
=
10 = 76 m olur.
= 12 m/s olur Hareketlinin ortalama hızı,
fi
fi D x 76
V ort = = = 7, 6 m/s olur.
Dt 10
4. V(m/s) 7.
50 K T1 T2 5m
m 2m F
40 L
yatay düzlem
Cisimlerin ivmeleri aynı olacağından, dinamiğin te-

t(s)
0 mel prensibi m kütlesine uygulanırsa,
4 4
T1 = m.a olur.
Araçların 4 saniye sonunda aralarındaki uzaklık,
Dinamiğin temel prensibi m ve 2m kütlelerine bir-
50.4
Tx = 40.4 – = 60 m likte uygulanırsa,
2
T2 = (m+2m).a = 3.m.a olur.
Araçlar t anında yanyana gelsinler. Bu durumda
T1 ve T2 taraf tarafa oranlanırsa,
grafikte taralı bölge 60 m olmalıdır.
T1 m.a 1
(t – 4).10 = 60 = = olur.
T2 3m.a 3
t – 4 = 6 ⇒ t = 10 s bulunur.
5. a) Cisim ile yüzey arasındaki sürtünme kuvveti,

fs = k.mg = 0,2.2.10 = 4 N olur. 8. a) F–t grafiğinden a–t a(m/s2)
Cisme 5m/s ivme kazandıracak kuvvet,
2
grafiğine geçerken
2
Fnet = m.a kuvvet kütleye bölü-
F – fs = 2.5 2kg F nür. Cismin kütlesi 3kg t(s)
fs=4N 2 4 6
F – 4 = 10 olduğundan a–t grafiği -1
F = 14 N olur. şekildeki gibi olur. 4. V(m/s)

b) V = Vo + a.t saniyedeki ivme sıfır-
= 0 + 6.10 dır. 6
4
= 60 m/s 2 x1 x2 x3
b) a–t grafiğinin altındaki 2 4 6
t(s)
alan hızdaki değişmeyi
verir.
(0–2)s aralığında, ∆V1 = 2.2 = 4 m/s
6. a) (2–4)s aralığında, ∆V2=0
a
T (4–6)s aralığında, ∆V3=–1.2=–2 m/s
2kg Hareketlinin ilk hızı 2 m/s olduğundan hız–zaman
grafiği şekildeki gibi olur.
yatay düzlem
Cismin 6. saniyedeki hızı 4 m/s olur.
3kg a
c) Hız–zaman grafiğinin altındaki alan, alınan yolu
30N
verir. Alınan yol,
2+6
x1 = .2 = 8 m
Dinamiğin temel prensibi sisteme uygulanırsa, 2
Fnet = mtoplam.a x 2 = 2.6 = 12 m
30 = (2 + 3).a
4+6
30 = 5.a ⇒ a = 6 m/s2 olur. x3 = .2 = 10 m
2
Tx = x 1 + x 2 + x 3
b) Dinamiğin temel prensibi 2 kg’lık kütleye uygula-
nırsa, = 8 + 12 + 10
T = m.a = 2.6 = 12 N olur. = 30 m olur.
9. a) h›z (m/s) konum
L L
0 zaman (s) 0 zaman (s)
K K
b) h›z (m/s) konum
L L
K
K
c) h›z (m/s) konum
L
θ
L

α K
K
VK > V L θ>α
d) h›z (m/s) konum
L L
10. a) Yer değiştirme : Bir hareketlinin son konum

vektörü ile ilk konum vektörü arasındaki vektö-
rel farka cismin yer değiştirmesi denir.
b) Alınan yol : Bir hareketlinin herhangi bir zaman
diliminde izlediği yörüngenin uzunluğuna denir.
c) Hız : Bir hareketlinin birim zamandaki yer değiş-
tirme miktarına denir.
d) Sürat : Hareketlinin birim zamanda aldığı yola
denir.
e) Ortalama hız : Bir hareketlinin ∆t zaman aralı-
ğındaki yer değiştirmesine denir.
BULMACA 3
beşiktaş
1 2 7 9
10
3 2 3 2 1 9 5 1
6
6 1 8 0 0
0
4 2 1 2 5 6 1 0
0
7 6 2 0 0 0
6
5 1 5 6 8 8 1 0 2 0 0 3
11
1. Karıncanın aldığı yol, 6. 4kg
|F |=94N
x = V.t = 1,251.21 fs
= 26,271 m
G=mg=4.10=40N
= 26271 mm olur.
2. Trenin hızı, Cisme etkiyen sürtünme kuvveti,
10 m
3 fs = k.G = kmg = 0,25.4.10 = 10 N olur.
V = 86, 4 km/saat = 86, 4.
3600s Dinamiğin temel prensibine göre cismin kazanacağı
= 24 m/s ivme,
Lokomotif tünelden 4,82 saniyede çıktığına göre Fnet 94 - 10 2

a= = = 21 m/s olur.
m 4
tünelin uzunluğu,
l = V.t = 24.4,82 7. Sürtünmesiz ortamda cismin ivmesi,

= 115,68 m a = 9,81 m/s2 = 981 cm/s2 olur.
= 11568 cm olur.
Cismin kütlesi 100 gram ise üzerine uygulanan
3. Hareketlinin gittiği toplam yol, kuvvet,
x = x1 + x2 + x3 F = m.a = 100.981
= 1200 + 21 + 1100 cm
= 98100.g
= 2321 cm s
2
4. Otomobilin hızı, = 98100 dyn olur.

3
km 10 m m
V = 76, 5 = 76, 5 = 21, 25 8. Sistem dengede olduğundan
saat 3600 s s
F = G = 500 N olur.
olur. Otomobil 100 saniyede,
x = V.t = 21,25.100 = 2125 m yol alır. Makaranın asılı olduğu ipteki gerilme kuvveti,
T = Gm + F + G
5. Cismin ağırlığı, = 20 + 500 + 500
m = 0,16 ton = 160 kg
= 1020 N
G = m.g = 160.9,8 = 1568 N olur. olur.
9. Sistemin ivmesi,
Fnet 1 1 2
a= = = m/s olur.
mt 3 + 5 + 8 16
M cismine uygulanan kuvvet,
FM = m M .a
1
= 8.
16
= 0, 5N
5
= 0, 5.10 dyn
= 50000 dyn
olur.
10.Dinamiğin temel prensibinden,

Fnet = m.a
8000 = m.5 ⇒ m = 1600 kg
olur.
11.Sistemin ivmesi,
Fnet 7200 2
a= = = 1200 m/s
mt 1+2+3
T gerilme kuvveti,
T = mT . a
= (1 + 2) . a
= 3.1200
= 3600 N
olur.
4. ÜNİTE
ENERJİ
ALIŞTIRMALAR 1 ÇÖZÜMLER İŞ VE KİNETİK ENERJİ
1. c) Cisim üzerine yapılan net iş,

F2
F1
Wnet = WF – Ws
F3
= 60 – 24
F1x F2x
F3x
= 36 J olur.
m 2br 2m 2br 3m 2br
Kuvvetlerin yatay bileşenleri;

IF1xI = IF2xI = IF3xI = 2 br
Yatay kuvvetler ve yatayda alınan yollar eşit olduğu- 5.
5m/s
na göre, yapılan işler birbirine eşittir. W = F . x m
x
W1 = W2 = W3 IFI = 40N
fs=40N
2. a) W1 = 2F.x , W2 = F.2x olduğuna göre, K 10m L

W 1 2F.x Cismin hızı sabit olduğuna göre; Fnet = 0 olur.
= = 1 olur.
W 2 F.2x Buna göre IfsI = IFI = 40 N olur.
b) W1 = E1 ve W2 = E2 olur. a) Kuvvetin yaptığı iş:

E1 W1 WF = F . x = 40.10 = 400 J
Buna göre = = 1 olur.
E2 W2
b) fs nin yaptığı iş:
Ws = fs . x = –40.10 = –400 J
1 2
2mV1 2
E1 2 V1 V1 c) Net kuvvet sıfır olduğuna göre, net iş de sıfır
c) = &1= & = 2 olur.
E2 1 2 2V2
2 V2 olur.
4mV2
2
1
3. F . IKLI = mV2
2
1 1
F . ILMI = m(3V)2 – mV2
2 2
6. Net kuvvetin yaptığı iş: Wnet
IKLI V2 1 Wnet = Fnet.d
olduğuna göre, = = olur.
ILMI 9V 2 –V 2 8
= 10.5
= 50 J olur.
Cismin ilk kinetik enerjisi: Ek
4. 6m/s
IFI = 30N
fs=12N 3kg 1
Ek = mV2
2
L P
200cm = 2m 1
= .2.42
2
a) Cisim L’den P’ye geldiğinde çocuğun yaptığı iş,
= 16 J
WF = F.|LP| = 30.2 = 60 J olur.
Cismin son kinetik enerjisi: Ek(son)
b) Sürtünme kuvveti 12 N olduğuna göre yaptığı iş, Ek(son) = Ek + Wnet
Ws = –fs.|LP| = –12.2 = –24 J olur. = 16 + 50
= 66 J olur.
ENERJİ 79
7. a) F(N) b) 6. metre sonunda cismin hızı maksimumdur. Bu
durumda hız,
10
1. . 2
m Vm = W1 + W2 + W3
2
yol (m) 1 . . 2 4.2 4.2
0
50 2 Vm = + 4.2 +
2 2 2
Cisme uyugulanan kuvvet sabit ve 10 N dur. 2
Cismin hareketi süresince kuvvet – yol grafiği Vm = 4 + 8 + 4
şekildeki gibi olur. 2
V m = 16
Vm = 4 m/s olur.
b) Ek(J)
c) W = W1 + W2 + W3 – W4
500 = 4+8+4–4
= 12 J olur.
0 yol (m)
50
9. net kuvvet
Cisim doğrusal yolda hareket ettiği için kuv-
vet-yol grafiğinde alan, cismin kinetik enerjisini
4F •
verir.
F.d = Ek ⇒ Ek = 10.50 = 500 J olur.
E
0 • • • yol
c) Ek(J) x 4x 6x
500 x yolu sonunda cismin kinetik enerjisi: E

4F.x
E= = 2Fx olur.
2
V(m/s)
6x yolu sonunda cismin kinetik enerjisi: Eı
0
10v5
4F.x 4F.2x
Eı = + 4F.3x +
Kinetik enerji-hız grafiği şekildeki gibi olur. 2 2
1 = 18 Fx
Ek = mV2
2
1 = 9E olur.
500 = .2.V2⇒V =10v5 m/s olur.
2
8.
F(N)
W1 W2 W3
0 x(m)
2 4 6 W4 8
–4
a) Cismin 2. metre sonundaki hızı,

1. . 2
W1 = m V1
2
4.2 1 . . 2
= 2 V1
2 2
2
4 = V 1 & V1 = 2 m/s olur.
80 ENERJİ
ALIŞTIRMALAR 2 ÇÖZÜMLER POTANSİYEL ENERJİ
1. 3. tavan
Z 4m h
L
2h 3h
2h
K K
Y 2m
5h
h
L 3h
X 8m
h
yatay düzlem yer
a) Yere göre; a) Tavana göre EP(K) = EP(L) ise

EX = 8m.g.h = 8 mgh mK 1
EY = 2m.g.2h = 4 mgh mK.g.3h = mL.g.h ⇒ = olur.
mL 3
EZ = 4m.g.4h = 16 mgh olur.
Buna göre, EZ > EX > EY olur. b) Yere göre potansiyel enerjileri oranı;
EP(K) = mK.g.3h
b) Yere göre toplam enerji;
EP(L) = mL.g.5h
Etop = EX + EY + EZ
Buradan,
= 8 mgh + 4 mgh + 16 mgh
E P(K) m K .g.3h 3 1
= 28 mgh olur. = = = olur.
E P(L) m L .g.3h 3.5 5
c) L seviyesine göre;
EX = 8m.g.0 = 0
EY = 2m.g.h = 2mgh
EZ = 4m.g.3h = 12 mgh
Etop = EX + EY + EZ = 14 mgh olur.
d) K seviyesine göre toplam enerji;
Etoplam = EX + EY + EZ 4. tavan
= 8m.g.(–h) + 2m.g.0 + 4m.g.2h 4T h

= –8mgh + 8mgh 5T 2h
M
= 0 olur. 6T 3h
L 4G
8h
2. K 5G 7h
l l l
F3 W h 6h
F1 W1 h F2 W2 h 3 6G 5h
40° 50° 60°

fiekil – I fiekil – II fiekil – III yer
Cisimlerin kütleleri m olsun.

a) Cisimler h kadar yükseltilince,
K nin ağırlığı: 6G
W1 = W2 = W3 = mgh olur.
L nin ağırlığı: 5G
b) F3 > F2 > F1 olur.
M nin ağırlığı: 4G olur.
Cisimler l kadar ilerletilince,
EK = 6G.5h = 30Gh = E dir.
W1 = F1.l
W2 = F2.l a) EL = 5G.6h = 30Gh = E olur.
W3 = F3.l E 14
b) EM = 4G.7h = 28Gh = 28. = E olur.
Buradan W3 > W2 > W1 olur. 30 15
ENERJİ 81
5. 7.
mMg h
mMg h h
mg Y mMg fiekil- I fiekil- II
mg mg mg
Şekile dikkatle baktığımızda en alttaki bir cismin alı-
X
M nıp en üste koyulduğunu görürüz. Diğer cisimlerin
h
yüksekliğinin değişmediği görülür.
K mg
mMg Bu durumda en alttaki cismin sahip olduğu potansi-
3
L yel enerji,
mg
2h
h h
E p1 = mg
yer 2
2. durumda sahip olduğu potansiyel enerji,
mK = m olsun.
X makarası dengededir; 5h
E p2 = mg.
2
mg + mg = mg + mLg
mL = m olur. olur. Yapılan iş,
Y makarası dengededir;
W = E p2 – E p1
mMg + mMg = mg+mg
mM = m olur. 5 1
= mgh – mgh
2 2
mK = mL = mM = m olur.
3 = 2mgh
EK = m.g. h
2 = 2Gh olur.
EL = m.g.h
EM = m.g.2h
olduğuna göre, EM > EK > EL olur.
8. Cisimler yer değiştirince;
X 2m
∆EP(X) = 2mgh azalır.
∆EP(Y) = 3mgh artar. h
Y 3m
Buradan;
3h
DE P (X) 2mgh 2
= =
6. DE P (Y) 3mgh 3 2h
h olur.
L y
h
K
9. m
h/4
m m m
3h
2m m yatay
h/4
h L h K yer m
h/4
a) K küpünü h kadar kaldırmak için yapılması gere-

h/4
ken iş,
E = mgh = 20 J olur. m
K küpünü 3h kadar yıkarı çıkarmak için yapıl-

Eilk = 0
ması gereken iş,
h h 3h 3
Eı = mg3h = 3.20 = 60 J olur. Eson = mg –mg –mg = – mgh
4 4 4 4
b) Etop = mg3h + 2mg4h
3
= 11mgh İlk duruma göre potansiyel enerji mgh azalmış-
4
=11.20 tır.
= 220 J olur.
82 ENERJİ
10. a) Kalasın ağırlık merkezi
ortasındadır. B ucu K
B
noktasına konulduğun- K
10m
da benzerlikten x1 = 2 4m
A x1
m olur. Bu durumda mg
yapılan iş,
WK = m.g.x1
B
= 4.10.2 L
10m
= 80 J olur. 6m
x2
A
mg
b) B ucu L noktasına ko-
nulduğunda, benzerlikten
x2 = 3 m olur. Bu durumda yapılan iş,
EL = m.g.x2
= 4.10.3
= 120 J olur.
c) B ucu M noktasına ko-

B
nulduğunda, benzerlik- M
ten x3 = 4 m olur. Bu 10m

8m
durumda yapılan iş, x3
A
mg
EM = m.g.x3
= 4.10.4
= 160 J olur.
ENERJİ 83
ALIŞTIRMALAR 3 ÇÖZÜMLER MEKANİK ENERJİ
1. a) Sürtünme olmadığından enerji korunur. P nok- 3. a) Ci sim ye re gel di ği an da ki K 2kg

tasındaki enerji K noktasındaki enerjiye eşittir. mekanik enerjisi kinetik ener-
Enerjinin korunumu, ji si ne eşit tir. L’de ki ki ne tik
EP = EK enerji de K’deki potansiyel
1 2 enerjiye eşit olur. 60m
m.g.]20g = m.VK + m.g.]5g
2 Mekanik enerji = EK = EP
VK = 10 3 m/s olur. = mgh
b) L noktasındaki hızı, = 2.10.60
L
= 1200 J
EP = EL
olur.
1
m.g.]20g = m.VL2 + m.g.]15g
2 b) 1200 = 400 + mghı
VL = 10 m/s olur. 800 = 2.10.hı ⇒ hı = 40 m olur.
c) R noktasındaki hızı enerjinin korunumundan,

EP = ER 4. Ek değişmez, Ep azalır ve Es artar.
1
m.g.]20g = m.VR2
2
5. Cisim K’den L’ye gelirken sürtünmeye harcanan
VR = 20 m/s olur.
enerji Es olsun.
K’den L’ye;
1
mV2 + mgh = mg2h + Es
2
1
mV2 = mgh + Es
2
L’den K’ye;
2. a) mgh1 + 1 mVK2 = mgh2 + 1 mVM2
2 2 mg2h = Es + mgh ⇒ Es = mgh olur.
V K2 82 Buna göre;
10.(4,2) + = 10.6 +
2 2
1
VK2 = 2.(60 + 32 – 42) E2 = mV2 = mgh + Es
2
VK2 = 100 = 2mgh olur.
Cismin L noktasındaki yere göre potansiyel ener-
VK = 10 m/s olur.
jisi: E1 = mg2h
E 1 mg2h
1 1 = =1 olur.
b) mVL2 = mgh1 + mVK2 E 2 2mgh
2 2
V L2 10 2
= 10.(4,2) +
2 2 6. E1 = mgh 5kg
VL = 2(42 + 50)
2 K
E2 = mgh olur.
h
VL = 184 E 1 mgh
= =1 olur. L
E 2 mgh
VL = 2 46 m/s olur. h
h
N
84 ENERJİ
7. 9. P
m
K
N
2h
h V
h
Ws Ws Ws Ws
K L M
yatay L M N P yatay
Ws Ws
Her bir bölmede sürtünmeye harcanan enerji Ws Her bir bölümde sürtünmeye harcanan enerji Ws
olsun. olsun.
mgh = Ws olur.
1
Cismin P’de durması için; mV2 = E
2
mgh + Ek = 3Ws
Ek = 3Ws – mgh K den N ye: E = Ws + Ws + mgh
Ek = 3 mgh – mgh N den L ye : mgh = Ws
Ek = 2 mgh olur. Buna göre;
E = mgh + mgh + mgh = 3mgh olur.
Cismin K’den P’ye çıkması için;
K deki enerjisi: Eı
Eı = Ws + Ws + mg2h
= 4mgh
E
= 4.
3
4
= E olur.
3
8.
V h
m Ws Ws Ws
yatay
K L M N
Her bir bölümde sürtünmeye harcanan enerji Ws

olsun.
1
K den P ye : mV2 = Ws + Ws + Ws + mgh
2
P den M ye: mgh = Ws
Buna göre;
1
mV2 = 3mgh + mgh = 4mgh olur.
2
ENERJİ 85
ALIŞTIRMALAR 4 ÇÖZÜMLER GÜÇ VE VERİM
W 6000
1. a) P = = = 10 watt olur.
t 10.60
al›nan enerji 4800
b) Verim = = = 0, 8
verilen enerji 6000
% verim = 0,8.100 = % 80 olur.
2. W 30000
P= = = 500 watt olur.
t 1.60
3. Tasarruflu ampulun harcadığı enerji: WK

WK = P . t
= 18.(1.60.60)
= 64800 J olur.
L ampulünün harcadığı enerji,

WL = P . t
= 100.(1.60.60)
= 360000 J
= 3,6.105 olur.
4. 1200 J enerji harcıyor.

270.4 = 1080 J mekanik enerji üretiyor.
1080 .
% verim = 100 = %90 olur.
1200
86 ENERJİ
TEST 1 ÇÖZÜMLER İŞ VE KİNETİK ENERJİ
1. I. Alışveriş arabasını iterken bir iş yaparız. 4. V(m/s)
II. Öğrenci düz bir yolda çantasını taşırken iş yap- 4

maz. Çünkü çanta uygulanan kuvvet doğrultu- 3 4
0 t(s)
sunda hareket etmez. 1 2
–4
III. Halteri yerden kaldırırken halter üzerinde iş
Ek(J)
yapılır. Çünkü uygulanan kuvvet doğrultusun-
da halter hareket eder.
16
IV. Asansörle yukarı çıkan kişi iş yapmaz. Asansör
kişiye kuvvet uygulayarak kişi üzerine iş yapar; t(s)
0 1 2 3 4
potansiyel enerji kazandırır.
Bir cismin kinetik enerjisi ile hızı arasındaki ilişki,
CEVAP D
1
E k = .m.v 2 d›r.
2
t = 1 s de hız ⇒ V = 4 ise
1
2. E k = .24 2 = 16 J olur.
2
10 m/s 5 m/s
t = 1 ile t = 2 saniyeleri arasında,

K L M N
1
V = sabit ⇒ Ek = sabit = E k = .2. (4) 2 = 16 J
Cismin kayıp ettiği enerji sürtünmeye harcanmıştır. 2
Sürtünmeye harcanan enerjiden sürtünme kuvveti; olur.
1
1. . 2 1 V = – 4 m/s ise, E k = .2. (– 4) 2 = 16 J olur.
m V K = fs . ILM | + .m.V N
2 2
2 2
1. . 1 Bu durumda kinetik enerji-zaman grafiği şekildeki
2 2
2 (10) = fs .5 + .2. (5)
2 2 gibi olur.
CEVAP B
100 = 5.fs + 25 & fs = 15 N
olarak bulunur.
CEVAP B
3. İş = Kuvvet . Yol
5. Motorun verimi,
= N.m al›nan enerji
m Verim =
= kg. 2 .m verilen enerji
s
300
m2 =
= kg. 2 400
s
= Joule 3
=
4
Yada, W = P . t = 0, 75 olur.
= kwat . saat Yüzde verim = 100.0,75 = 75 olur.
= kwat-saat CEVAP C
olur.
kg.m/s2 enerji birimi olarak kullanılmaz.
CEVAP D
ENERJİ 87
6. Grafiğe bakıldığında cis- Ek ( J) 8. Kütle (m) sabit iken,
39 EK
min ilk kinetik enerjisi 3J 1
Ek = .m.V 2
dür. Cisim üzerine yapı- 27 2
lan iş kinetik enerji deği- 15
ΔE
Ek α V 2 olur.
V
şimine eşittir. 3
Δx V = sabit ise
x(m)
W = TE k 2 4 6 Ek α m olur. EK
Bu durumda Şekil - I ve
F.Tx = TE
Şekil - III deki grafikler
TE 39– 3
F= = = 6 N olur. doğru olur. m
Tx 6 – 0
Cismin ivmesi 2 m/s2 olduğuna göre,
CEVAP E
F = m.a
6 = m.2 ⇒ m = 3 kg olur.
Cismin ilk kinetik enerjisi 3 J olduğuna göre, 9. Cisme etki eden
1 2 sürtünme kuvveti
E ilk = mV o F
2 fs ise cisim üzeri- fs X
1 2 ne yapılan net iş,

3= 3.V o & Vo = 2 m/s olur.
2 W = (F – fs).x
CEVAP A
olur. Sürtünme kuvveti artarsa W azalır. Cismin
kütlesi azaltılırsa ivmesi artar dolayısıyla t saniyede
daha fazla yol alır ve iş artar.
II ve III işlemleri tek başına yapılmalıdır.
CEVAP E
10. net kuvvet
7. Sürtünmesiz ortam- fi F•
V
da hız sabit oldu- K
+ x 2x 3x 4x
ğundan kontrol edi- • • • •
– – yol
lebilen değişkendir. yatay düzlem
–F •
Kütle değişeceğinden bağımsız değişken, kütlenin
değişmesiyle kinetik enerji değişeceğinden enerji Bir cismin kuvvet – yol grafiğinin altında kalan alan
bağımlı değişkendir. cisim üzerine yapılan işi dolayısı ile cisme aktarılan
Buna göre, II. seçim doğru, I. ve III. seçimler yan- kinetik enerjiyi verir. Grafiğe baktığımızda;
lıştır. 0 – x cisim üzerine (+) yönde kuvvet uygulanmış
CEVAP D ve cisim hızlanmıştır.
x – 2x cisim üzerine (–) yönde kuvvet uygulanmış
cisim yavaşlamış 2x anında toplam iş = 0 ve cis-
min başlangıçtaki hızı sıfır olduğundan durmuştur.
2x – 3x arasında kuvvet ters yönde uygulanmış ve
3x anında cismin hızı maksimumdur.
3x – 4x aralığında kuvvet sıfır olduğundan iş yapıl-
mamış dolayısı ile hız sabittir.
I. yargı yanlıştır.
II. ve III. yargılar doğrudur.
CEVAP D
88 ENERJİ
11. Bir cismin hızı 1 m/s kinetik
enerji (J)
olduğunda kinetik
enerjisi 2 J ise küt-
E
lesi,
1
Ek = .m.V 2 2
2 h›z(m/s)
1
2 = .m. (1) 2 0 1 2
2
m = 4 kg olur.
Cismin hızı 2 m/s ise kinetik enerjisi,
1
E= .m.V 2
2
1
= .4. (2) 2
2
= 8 J olur.
Cismin hızı 3 m/s ise kinetik enerjisi,
1
Ek = .4. (3) 2
2
= 18 J olur.
CEVAP D
12. F(N)
4•
W1 2 4 6 8
0 • • • •
W2 x(m)
–6 •
Kuvvet – yol grafiğinin altında kalan alan cisim üze-

rine yapılan işi verir.
Bu durumda x2 = 2 m sonundaki kinetik enerjisi,
E1 = Eo + W1
1 4.2
= .m.V 2o +
2 2
1 2
= .4. (4) + 4
2
= 36 J olur.
x2 = 6 m sonundaki cismin kinetik enerjisi,

E2 = Eo + W1 + W2
1 4.2 2.6
= .m.V 2o + +c– m
2 2 2
1
= .4. (4) 2 + 4 - 6
2
= 30 J olur.
Kinetik enerjilerin oranı ise,

E 1 36 6
= = olur.
E 2 30 5 CEVAP B
ENERJİ 89
TEST 2 ÇÖZÜMLER POTANSİYEL ENERJİ
1. 6m 4. X cisminin yüksekliği değişmediğinden üzerine iş

yapılmaz.
4m WX = 0
8m
3m
Y cisminin üzerine yapılan iş,
6m h2 =4m WY = mY . g . hY
h1 =3m
= 2.10.2
fiekil-I fiekil-II = 40 J
Z cisminin üzerine yapılan iş,
Cisim Şekil-I deki durumdan Şekil-II deki duruma WZ = mZ . g . hZ
getirilirse ağırlık merkezi 4 – 3 = 1 m yükselir. = 1.10.4
Bu durumda yapılan iş, = 40 J
W = mg∆h
Yapılan toplam iş ise,
= mg . (4 – 3)
W = WX + WY + WZ
= 10.10.1
= 0 + 40 + 40
= 100 J olur.
CEVAP C = 80 J olur.
CEVAP C
2.
T
2T 3T
L 5. 4m
K 3h M V. tu¤la
GL
2h 2h
IV. tu¤la
4G
yer GK GM
III. tu¤la
İplerdeki gerilme kuvvetleri cisimlerin ağırlığına 1m
eşittir. Bu durumda potansiyel enerjiler, h=50cm

20 cm II. tu¤la
EK = GK . 2h = 2T . 2h = 4T.h = E ise,
3
EL = GL . 3h = T . 3h = E 20 cm I. tu¤la
4 10cm
6 3
EM = GM . 2h = 3T . 2h = E = E olur. Tuğlanın ağırlığı : G = mg = 0,5 . 10 = 5 N olur.
4 2
CEVAP D h = 50 cm = 0,5 m
Hasan usta bir kenarı 20 cm olan tuğlalarla 1 m
yüksekliğinde duvar örmesi için 5 tuğlayı üst üste
koyması gerekir.
3. Yerçekim kuvvetine karşı yapılan iş cismin kazan- I. tuğlayı koyarken iş yapmaz, diğer dört tuğlayı
dığı potansiyel enerjiye eşittir. Buna göre, koyarken yaptığı iş : W
W1 = mg . h = W W = 4G . h = 4 . 5 . 0,5 = 10 J olur.
Hasan ustanın duvarı 4 m örmesi için,
W2 = mg . (2h – h) = W
400
= 20 sıra yanyana koyması gerekir.
W3 = mg . (3h – 2h = W 20
olur. Buda bize W1 = W2 = W3 olduğunu gösterir. Bu durumda yapılan toplam iş : Wtop
CEVAP B Wtop = W . 20 = 10 . 20 = 200 J olur.
CEVAP D
90 ENERJİ
6. 8.
X
3h h
6h h
Y
h
yer
3h
ho
6h
O h Cisimlerin hacimleri eşit olduğundan X cisminin

2h 2h
yüksekliği 2h ise Y’nin yüksekliği de 2h olur. Bu
fiekil-I fiekil-II durumda cisimlerin kütleleri oranı,
Blok Şekil-I deki konumdan Şekil-II deki konuma (Ep)X = (Ep)Y
getirildiğinde ağırlık merkezi (O noktası) toplam, mX.g.(3h) = mY.g.h
ho = 3h + h
mX 1
= 4h kadar değişir. = olur.
mY 3 CEVAP A
Bloğun potansiyel enerjisindeki değişme de,
∆h = Gho = G . 4h = 4Gh olur.
CEVAP C
9.
h2
h1
su
7.
Kap ters çevrilirse taban alanı azaldığından su
2m
seviyesi yükselir. Yani h2 > h1 olur. Bu durumda
kabın yere uyguladığı kuvvet değişmez, potansi-
Ça¤r›
yel enerji artar. Dolayısı ile kap üzerine bir kuvvet
3m hmak2
Selim uygulanmış ve iş yapılmış olur.
II. ve III. yargılar yanlıştır.
hmak1
CEVAP A
İlk durumda Selim ile Çağrı’nın ellerindeki topların

potansiyel enerjileri eşit olduğuna göre yükseklikle- 10.
ri,
ESelim = EÇağrı ip
3m . g . hmax = 2m . g . hmax F F
1 2
3hmax = 2hmax olur. fi

F
fi
F
1 2 ip
Selim ile Çağrı ellerindeki topları değiştirirse, yeni
durumda topların potansiyel enerjileri, 2F F
h
(EP)Selim = 2m . g . hmax
1
(EP)Çağrı = 3m . g . hmax
2 X Y
(E P) Selim 2m.g.h max 1 X cismini çeken kuvvet 2F’dir. Cisim h kadar yük-
=
(E P) Ça¤r› 3m.g.h max
2 selirse yapılan iş, WX = 2F . h = 2Fh olur.
2 2
= .c m Y cismini çeken kuvvet F, cisim h kadar yükselir-
3 3
4 se yapılan iş, WY = F . h olur.
= olur.
9
İşlerin oranı ise,
CEVAP B W X 2Fh
= = 2 olur.
WY Fh
CEVAP D
ENERJİ 91
11. K cisminin yüksekliği 1 m iken potansiyeli 4 J dur.
Cisim 3 m yüksekliğe çıkarılırsa potansiyel enerji-
si,
EPK = 4 . 3 = 12 J olur.
L cisminin yüksekliği 1 cm iken potansiyel enerjisi
2 J yükseklik 3 m olursa potansiyel enerji,
EPL = 2 . 3 = 6 J olur.
M cisminde ise yükseklik 2 m iken potansiyel
enerji 2 J yükseklik 3 m olduğunda potansiyel
enerji de,
EPM = 3 J olur.
Cisimlerin üçü de 3 m yüksekte iken potansiyel
enerji,
EP = EPK + EPL + EPM
= 12 + 6 + 3
= 21 J olur.
CEVAP D
12. düfley
X 3N
X Y
yatay
2m 2m
Y 5N
Yatay konuma göre potasiyel enerji Ep1 = 0 olur.

Çubuk serbest bırakılıp düşey konuma geldiğinde
yatay konuma göre potansiyel enerjisi
Ep2 = mX.g.2 – mY.g.2
= GX.2 – GY.2
= 3.2 – 5.2
=–4J
Enerji 4 J azalır.
CEVAP E
92 ENERJİ
TEST 3 ÇÖZÜMLER KİNETİK VE POTANSİYEL ENERJİ
1. h›z Cisimlerin yatay düzlemlere göre potansiyel ener-

jileri yatay düzlemlere çarpma kinetik enerjilerine
3V•
eşittir.
2V• EK = 2Gh
EL = G.2h = 2Gh
• • • EM = 3Gh olur.
0 t 2t 3t zaman
Buna göre, EM > EK = EL olur.
F = m.a olduğundan kuvvet-zaman grafiğini ivme-
zaman grafiği gibi düşünebiliriz. Bu durumda cis- CEVAP B
min hız-zaman grafiği şekildeki gibidir.
Cismin 3t süresi sonunda kinetik enerjisi,
1
m (2V) 2
8E 2
=
E› 1
m (3V) 2
2 4. Kinetik enerji-yol grafiğinin kinetik enerji
8E 4 eğiminden araca etkiyen
= 2E•
E› 9
net kuvvet bulunur.
Eı = 18 E olur. F E•
CEVAP C a = net bağıntısı ile aracın
m
2. • •x
mL=2m ivmesi bulunur. 0 yol
L •
1 2
yatay 2E = .m.V2 bağıntısı ile
2
2h
aracın x yolu sonundaki hızı bulunur.
mK=3m
CEVAP E
K •
yatay h
yatay yer
K ve L cisimlerinin yere göre potansiyel enerjileri-

nin oranı, 5. net kuvvet
EP 2F•
3mg.h 1
K
= = olur.
EP 2mg.3h 2
L CEVAP A F•
3. tavan
K L M
ip ip 0
• •x •
2x 3x
• yol
• 2T • 4T
Kuvvet-yol grafiğinin altındaki alanlar yapılan işi,
L
K • • yatay
dolayısıyla kinetik enerji değişimini verir.
ip
• 3T h K, L, M aralıklarının altındaki alanlar pozitif oldu-
. M ğundan, bunların üçünde de cismin kinetik enerjisi
• yatay
yatay artmaktadır.
düzlem h
I. ve II yargılar yanlıştır.
. . .
F.x _
yatay düzlem WL = b
2 b
` 2WL = WM olur.
Cisimlerin ağırlıkları, 2Fx
WM = = Fx b
b
2
GK = 2G ise a
GL = G,
GM = 3G olur. CEVAP C
ENERJİ 93
6. tavan 8. Kinetik enerji yol grafiğin- net kuvvet
de doğrunun eğimi kuv- 2F•
veti vereceğinden araca
GK
etkiyen net kuvvetin yola
ip bağlı değişim grafiği şe-
ip
yatay
0
• •
x 2x
• •3x
kildeki gibidir. yol
ip
M • –F•
GM
L •
CEVAP D
4h
K • GL
3h
2h
GK
yatay yer
GK = 3G ise, 9. M
GL = 2G K L
GM = G olur.
Cisimlerin yere göre potansiyel enerjileri, ›
h
EK = 3G.2h = 6Gh h
X s›v›s› Y s›v›s›
EL = 2G.3h = 6Gh
EM = G.4h = 4Gh olur.
2A 3A 2A yatay
Buna göre, EK = EL > EM olur. yer
CEVAP A Ep = Ep
X Y
h h
GX. = GY.
2 2
GX = GY olur.
GX = GY = G olsun
Karışımın yüksekliği,
2A.h + 3A.h = 2Ahı
5
hı = h olur.
2
Karışımın yere göre potansiyel enerjisi,
h
G.
7. tavan E 2
=
ip E › 2G. 5h
K 4
h
Eı = 5E olur. CEVAP D
h
h h Oh h h O•
• L h
K
yatay
destek h
yatay yer h
L
fiekil-I h
yatay yer 10. Kinetik enerji yol grafiğin- Fnet(N)

fiekil-II de doğrunun eğimi kuv-
8•
veti vereceğinden cisme
Şekil-I de, çubuğun dengesinden ağırlık merkezi O
etkiyen net kuvvetin yola
noktasıdır. Buna göre, Şekil-II de, KL çubuğunun 15
bağlı değişim grafiği şe- • •5
10
• •
yere göre potansiyel enerjisi, 0 x(m)
kildeki gibidir.
Ep = mg4h = 4mgh olur. –4•
CEVAP E
CEVAP B
94 ENERJİ
TEST 4 ÇÖZÜMLER MEKANİK ENERJİ
1. m 4.
A•
•C
2m/s
VC
h1=5m •C m=2kg h=2m
8m/s
h2=2m
.
• A• •B yatay
B yatay
C noktasına çıkışta:
Enerjinin korunumundan, cismin C noktasından
1 2
geçme hızı, m VA = Wsür + mgh
2
1 2 1 2
mgh1 + m VA = mgh2 + m VC 1
2 2 2.82 = Wsür + 2.10.2
2
22 V2
10.5 + = 10.2 + C 64 = Wsür + 40 ⇒ Wsür = 24 J olur.
2 2
V 2C C noktasından geri dönüşte:
50 + 2 = 20 +
2 1 ı2
mgh = Wsür + m VA
V 2C 2
32 = 1 ı2
2 2.10.2 = 24 + 2 VA
2
2
64 = VC ⇒ VC = 8 m/s olur. ı2
VA = 16
CEVAP D ı
VA = 4 m/s olur.
CEVAP C
2. Elektrik enerjisi üreten nükleer reaktörlerde enerji

dönüşümleri,
Kimyasal → ısı → hareket → elektrik
sırasıyla olur.
CEVAP A
5.
mK=m
K •
3. I
m • mL=2m
h 4h L •
mM=3m
II
2m • 2h M •
h
h
yatay yer
yatay yer Cisimlerin yere göre potansiyel enerjileri, yere

V1 V2
çarpma kinetik enerjilerine eşittir.
Enerjinin korunumundan EK = mg 4h = 4 mgh
1 EL = 2mg 2h = 4 mgh
mgh = mV2 ⇒ V = 2gh olur.
2
EM = 3 mgh olur.
Bu durumda cisimlerin yere çarpma hızlarının oranı,
Buna göre, EK = EL > EM olur.
V1 2g.h 1 2h
= = = 2 olur.
V2 2g.h 2 h CEVAP A
CEVAP D
ENERJİ 95
6. m = 2 kg
9.
A . K
V= 2 m /s V=0
h=1m VL VM
V= 0
i
yatay L M N
•
yatay
B C LN yolunda cisme etki eden sürtüne kuvveti sabit
Sürtünme kuvveti, ve |LM| = |MN| olduğundan cisim enerjisinin yarı-

sını LM yolunda yarısını da MN yolunda kayıp
fs = k.mg
etmiştir.
= 0,4.2.10 Buna göre L noktasında enerji 2E ise, M nokta-
= 8 N olur. sında E dir.
Enerjinin korunumundan, Hızları ise,
1 1
mgh + m V2 = fs.|BC| .m.V 2L = 2E
2 2
1 1
2.10.1 + 2.22 = 8.|BC| .m.V 2M = E oranlarsak,
2 2
20 + 4 = 8|BC| V 2L V
= 2 ( L = 2 olur.
VM2 V M CEVAP B
24 = 8|BC| ⇒ |BC| = 3 m olur.
CEVAP C
7. 10. N-O yolunda cismin kinetik enerjisi azalır. P’de

m •C
A• cismin hızı sıfır olduğuna göre, O-P yolunda da
V 3h cismin kinetik enerjisi azalır.
2h
CEVAP E
. .
•
B yatay yer
Cismin A noktasında yere göre potansiyel enerjisi,

11. Cisim N’de durduğuna göre N-P bölümü sürtün-
Ep = mg2h = 2mgh olur.
A melidir. Yolun diğer bölümleri için kesin bir şey
Cismin A noktasında kinetik enerjisi, söylenemez.
mg2h + Ek = mg3h CEVAP B
A
Ek = mgh olur.
A
Buna göre,
Ep 2mgh 12. m=2kg
A
= = 2 olur.
Ek mgh •
A
A
CEVAP E
h=3m
8. K’den S’ye 7 bölme vardır. Her bir bölmede sür-
tünmeye harcanan enerji Ws olsun.
.
•
K’den S’ye; 4mgh = 7Ws + 3mgh B yatay yer
mgh = 7Ws olur.

AB yolu boyunca sürtünmeye harcanan enerji,
1
S’den geri dönüşte cisim M’ye geldiğinde; mgh = mV2 + Wsür
2
mg3h = 5Ws + 2mgh + Ek 1
2.10.3 = 2.62 + Wsür
2
5
mg3h = mgh + 2mgh + Ek
7 60 = 36 + Wsür ⇒ Wsür = 24 J olur.
Cismin kinetik enerjisi vardır. Bu durumda cisim CEVAP E

L-M arasında durur. CEVAP C
96 ENERJİ
TEST 5 ÇÖZÜMLER ENERJİ KAYNAKLARI VE VERİMLİLİĞİ
1. A, C, D ve E şıkları bu projenin amaçları arasındadır. 8. Biyokütle, Nükleer ve Hidrojen enerjileri yakıt olarak
Enerjide tamamen biyokütle enerjisine geçildiğinde kullanılabilmektedir.
tarımdaki düzen alt üst olur. Biyokütle enerjisi ge- CEVAP E
rektiğince kullanılmalıdır.
CEVAP B
2. Güneş enerjisi, fotosentez olayı ile organik mole- 9. Şehir içi kavşak, alt ve üst geçit sayısı azaltılmamalı,
küllerin bağlarında kimyasal enerjiye dönüştürülüp, aksine artırılmalıdır. Bu sayede araçlar fazla yakıt
büyüme, üreme, hareket gibi biyolojik olaylarda kul- harcamaktan kurtulacaktır.
lanılır. CEVAP D
Cevap A
3. Kömür, petrol, doğal gaz ve odun yenilenemez

enerji kaynağıdır. Güneş ise yenilenebilir bir enerji 10. Verilen enerji türlerinin hepsi elektrik üretiminde
kaynağıdır. kullanılmaktadır.
CEVAP B CEVAP A
4. Yenilenebilir enerji kaynakları fosil yakıtlara göre

daha temizdir ve tükenmeden güç üretirler. Bu ne- 11. Enerji etiketindeki verimlilik A, B, C, D, E, F, G
denle yenilenebilir enerji kaynakları daha avantajlı- olarak sınıflandırılmıştır. A en yüksek, G ise en
dır. Dolayısıyla E şıkkı yanlıştır. düşük verimlilik derecesidir. Buna göre bulaşık
CEVAP E makinesi alırken A sınıfı enerji verimine sahip olup
olmadığına dikkat edilmelidir.
CEVAP D
5. Türkiye’nin en çok güneş alan bölgeleri Akdeniz ve
Güneydoğu Anadolu bölgeleridir.
CEVAP E
12. Piramitten de anlaşılacağı gibi kırmızı et, yani sı-
ğır eti çok nadir tüketilmelidir. Günde bir öğün
mutlaka kırmızı et tüketmek sağlığa zararlıdır.
6. Fisyon ve füzyon sonrası ortaya çıkan enerji türü A, B, C, E şıkları doğrudur.
nükleer enerjidir. CEVAP D
CEVAP C
7. Hidrojen; evrenin en basit elementi ve temel enerji

kaynağıdır. Hidrojen zehirsiz bir gazdır ve atmos-
ferde bol miktarda bulunur. Ayrıca doğada serbest
hâlde değil, bileşik hâlde bulunurlar.
Buna göre, I, II ve III doğru IV ve V yanlıştır.
CEVAP C
ENERJİ 97
Adı ve Soyadı : .....................................
Sınıfı : ..................................... Ünite
Aldığı Not : .....................................
(Enerji)

1. a) F kuvvetinin yaptığı iş : W1 = F . 2x c) E1 = F . 30

2F kuvvetinin yaptığı iş : W2 = 2F . 2x = 40 . 30

3F kuvvetinin yaptığı iş : W3 = 3F . x = 1200 J
Buna göre, W2 > W3 > W1 olur. E2 = F . (30 + 10) – fs . 10
1
= 40 . 40 – 40 . 10
b) Kuvvetlerin yaptığı işler cismin kinetik enerjisine = 1200 J
eşit olur. E1
olduğuna göre, = 1 olur.
W 1 = E k _b E2
1
b
W 2 = E k È k > E k > E k
2 2 3 1
b
W3 = Ek b
3
a 3. a) K, L, M’nin potansiyel enerjileri EP , EP , EP
(K) (L) (M)
birbirine eşittir.
c) 1
W1 = .m.V 21
2 EP = m K .g.3h _b
(K )
1 4F.x b
E P = m L .g.h ` m L > m M > m K olur.
F.2x = .m.V 21 ( V 21 =
2 m (L)
1 E P = m M .g.2h b b
W2 = .2m.V 2 2 (M )
a
2
2F.2x =
1
.2m.V 22 ( V 22 =
4F.x b) m.g.h = 1 .m.V 2 ( V = 2g.h
2 m 2
_
1 2 V 1 = 2g.3h b
W3 = .3m.V 3 b
2
V 2 = 2g.h ` V 1 > V 3 > V 2 olur.
1 2F.x
3F.x = .3m.V 23 ( V 23 = V 3 = 2g.2h b
b
2 m a
Buna göre, V1 = V2 > V3 olur. c) Cisimlerin yere geldiği andaki kinetik enerjileri
cismin ilk potansiyel enerjilerine eşittir.
2. fi
IFI=40N
fi fi Cisimlerin kinetik enerjileri eşit olur.
m F F
fs
1
fs
2
4.
tavan
K 30m L 10m M 20m N
2T
a) Cisim LM aralığında sabit hızla hareket ettiğine 2T
3T
göre, Fnet = 0 olur. Y

| fs | = | F | X GY=2T
1
= 40 N olur. 2h GX=2T 3h
Z
h

GZ=3T
b) F kuvvetinin yaptığı iş sürtünme enerjisine har-
canır. Cisimlerin asıldıkları iplerdeki gerilme kuvvetleri
F . (30 + 10 + 20) = fs . 10 + fs . 20 cisimlerin ağırlığına eşittir.
1 2
40 . 60 = 40 . 10 + fs . 20 GX = 2T
2
2000 = fs . 20 GY = 2T
2
fs = 100 N olur. GZ = 3T dir.

2
98 ENERJİ
X cisminin yere göre potansiyel enerjisi, 7.
EX = GX.2h
80 = 2T . 2h ⇒ T.h = 20 J olur.
4m/s 8m/s
a) Y nin yere göre potansiyel enerjsii, O K L
EY = 2T.3h
a) Çocuğun yaptığı iş arabanın kinetik enerji deği-
= 6.Th şimine eşittir.
= 6.20 W = ΔEk
= 120 J olur. Çocuğun K-L noktaları arasında arabaya
b) Z nin yere göre potansiyel enerjisi, kazandırdığı enerji,
1 . 2 1 . 2
EZ = 3T.h TE k = m VL – m VK
2 2
= 3.Th 1. . 2 1. . 2
= 28 – 24
= 3.20 2 2
= 64–16
= 60J
= 48 J olur.
olur. b) Çocuğun K-L noktaları arasında arabaya
uyguladığı güç ise,
m=2kg W 48
5. P= = = 8 watt olur.
.
IFI = 20N
t 6
1
fs=5N 8. a) mVL2 + E1 = mgh
2
K 10m L
1
a) Cisme etkiyen sürtünme kuvveti, m.82 + E1 = m.10.5
2
fs = kmg = 0,25.2.10 = 5 N olur.
E1 = 18m
Sürtünme kuvvetinin yaptığı iş,
Ws = –fs.∆x = –5.10 = –50 J olur. E2 yi hesaplayalım.
➞
b) F kuvvetinin yaptığı iş, 1 1
mVM2 + mgh + E2 = mϑL2
WF = F.∆x = 20.10 = 200 J olur. 2 2
c) Net kuvvetin yaptığı iş, 1 1
m.(2 2 )2 + m.10.1 + E2 = m.82
WFnet = (F – fs).∆x = (20 – 5).10 = 150 J olur. 2 2
E2 = 18 m
E1 ve E2 taraf tarafa oranlanırsa;
6. a) Kuvvetin yaptığı iş
kuvvet(N) E 1 18m
W, cismin kinetik = = 1 olur.
E 2 18m
enerjisine eşit olur. 2
1 b) Cismin L deki hızı: VL

W= .m.V 2
2 W
1
yol(m) mVL2 = mgh
2.20 1 2
= .m.4 2 0 10 20
2 2
5 1
m = kg olur. mVL2 = m.10.5
2 2
VL = 10 m/s olur.
b) 1 kuvvet(N)
W› =.m. (V ›) 2 Cismin M deki hızı: VM
2
2.10 1 5 2
= . . (V ›) 2 mgh +
1 1
mVM2 = mVL2
2 2 2 2 2
8 = (V ›) 2 W›
yol(m) 1 1
V › = 2 2 m/s m.10.1 + mVM2 = m.102
0 10 20 2 2
olur.
VM = 4v5 m/s olur.
ENERJİ 99
9. a) Dünyadaki yenilenemez enerji kaynaklarının 10. 1. Y
kullanımı (petrol, kömür ve doğal gaz) % 88
2. D
iken yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı
malesef % 12’dir. Petrol, dünyada kullanılan 3. Y
bir numaralı enerji kaynağı durumundadır.
4. D
Ülkemizdeki durum dünyadan pek farklı değildir.
Zaten ihtiyacımızın çoğunu başka ülkelerden 5. D
satın almaktayız. Bu da ülkemizi ekonomik
6. D
açıdan zora sokmaktadır. Neyse ki son yıllarda
tüm dünyada yenilenebilir enerji kaynaklarını 7. Y
değerlendiren ülkelerin sayısı hızla artmakta
8. D
ve yeni projeler geliştirilmektedir.
b) Petrol , kömür, doğal gaz (fosil yakıtlar) ve 9. D
odun yakıldıklarında havaya karbondioksit ve
10. D
zehirli gazlar salarlar. Bu da asit yağmurlarına
ve sera etkisine sebep olur, yani hem atmos-
fer hem de çevremiz kirlenir. Dolayısıyla insan
sağlığı ciddi bir tehdit altındadır. Ayrıca bu
enerji kaynakları her ülkede bulunmadığından
ülkeler arası ekonomik krize sebep olmakta-
dır.
c) Yenilenebilir enerji kaynaklarına şüphesiz ihti-
yacımız vardır. Yukarıda yenilenemez enerji
kaynaklarının ne kadar zararlı olduğunu belirt-
tik. Yenilenemez enerji kaynakları sınırlıdır.
Kendimiz ve gelecekte dünyamızı miras bıra-
kacağımız çocuklarımız için yenilenebilir enerji
kaynaklarına tam anlamıyla muhtacız.
d) Türkiye yenilenebilir enerji kaynakları bakı-
mından çok zengindir ancak bu zenginlik iyi
değerlendirilmemektedir. Ülkemizdeki hidro-
jen kaynaklarının zenginliği dünyanın dikkatini
çekmektedir. Güneydoğu ve Doğu Anado-
lu’nun fazla güneş görmesi, Karadeniz’in 60 m
tabanında hidrojen elde etmek için kullanılan
hidrojen sülfürün yoğun bir şekilde bulunması
Türkiye’nin gelecekte enerji üssü olmaya aday
olduğunun kanıtıdır. Ayrıca hidrojen, evrende
en bol bulunan elementtir. Zararlı gazlar yayıp
sera etkisi yaratmaz. Çevreyi kirletmez, temiz-
dir. Petrol yakıtlarına göre de 1,33 kat daha
verimlidir.
100 ENERJİ
BULMACA 4
trabzonspor
2 4
1 1 2 4 8 0 3 2 0 0 0
0 4
0 6 6
0 5 8 4 2 2
0 4
0 0
0 7 2 9 0 0
1. fi
Otomobilin kinetik enerjisi,
. IFI=260N 1 2
E k = m.V
2
1 2
x=4800cm=48m = . 2000. (20)
2
Sürtünmesiz ortamda yapılan iş, 6
= 4.10 J olur.
W = F.x
= 260.48
= 12480 J olur.
3. Sürtünmesiz bir ortamda mekanik enerji korunaca-
ğından cismin çıkabileceği maksimum yükseklik,
1
m.g.h = m.V2
2
1
10.h = .(200)2
2
2. Otomobilin kütlesi, h = 2000 m olur.
m = 20 ton = 20.1000 kg = 20000 kg
Otomobilin hızı, 4. Aracın gücü,
3
km 10 m W 49360
V = 72 = 72. = 20 m/s olur. P= = = 2468 watt olur.
h 3600 s t 20
ENERJİ 101
5. Cismin kütlesi: m = 8422 g = 8,422 kg olur.
Cismin sahip olduğu potansiyel enerji,
Ep = m.g.h
= 8,422.10.100
= 8422 J olur.
6. Motorun gücü 80 kW olduğundan 30 günde tükettiği

enerji,
E = P.t.30
= 80.4.30
= 9600 kW-h olur.
1 kW-h 25 kuruş = 0,25 TL olduğundan tüketilen
enerjinin TL değeri,
Tüketim bedeli = 9600.0,25
= 2400 TL olur.
7. Mekanik enerji, kuşun sahip olduğu kinetik ve po-

tansiyel enerjilerin toplamıdır.
E = Ek + Ep
1 2
= mV + m.g.h
2
1 2
= .2. (30) + 2.10.100
2
= 900 + 2000
= 2900 J olur.
102 ENERJİ
1. BÖLÜM
ISI, SICAKLIK VE İÇ ENERJİ

ALIŞTIRMALAR 1 ÇÖZÜMLER
1. a) Fahrenheit termometresi ile Celcius termomet- 3. a) Kelvin termometresinin gösterdiği en küçük sı-
resi arasındaki bağıntıyı kullanırsak – 40 °F, caklık değeri 0 K dir. Bundan daha düşük bir
sıcaklık değeri yoktur.
C F – 32
=
100 180 b) Kelvin termometresi ile X termometresi arasın-
C – 40 – 32 daki ilişki,
= & C = – 40°C a eflit olur.
100 180 K–273 X– (–20)
=
b) – 40 °F ın Reomür termometresindeki değeri, 373–273 180– (–20)
K–273 X + 20
R F – 32 =
= 100 200
80 180
Kelvin termometresinde okunan en küçük de-
R – 40 – 32 ğer 0 olduğundan X termometresinde okunan
= & R = –32°R olur.
80 180 değer,
0 – 273 X + 20
=
100 200
2. a) Verilen değerleri şekil- X Y –546 = X + 20 ⇒ X = –566°X olur.

deki gibi gösterirsek, 60 100
c) K termometresindeki, K X
X termometresindeki,
373–273 = 100 bölme, 373 180
60 – 30 = 30 bölme
30 40 X termometresinde,
Y termometresinde,
180 – (–20) = 200
273 –20
100 – 40 = 60
bölmeye karşılık gelir.
bölmeye karşılık gelir.
Buna göre, K termo-
Görüldüğü gibi X termometresinde 1 °X lik bir metresinde 10 K lik
artış Y termometresinde 2 °Y lik artışa eşittir. değişme, X termometresinde 20 °X lik değişime
X termometresi 50 °X i gösterdiğinde 20 °X lik karşılık gelir.
bir artış olmuştur. Bu durumda Y termometre-
sindeki değer 40 °Y artarak, 4. a) İki termometrenin aynı K L
gösterdiği K değeri, kaynama
Y = 40 + 40 = 80 °Y yi gösterir. 110
noktas›
50
K – (–90) K–0
=
b) İki termometre arasındaki sıcaklık ilişkisi, 110 – (–90) 50 – 0 K K
X – 30 Y – 40 K + 90 K -90
donma
0
= = noktas›
60 – 30 100 – 40 200 50
X – 30 Y – 40 K + 90 = 4K
=
30 60 K = 30 olur.
2X – 60 = Y – 40 b) K termometresindeki 10 °K değeri, L termomet-
2X = Y + 60 – 40 resinde,
2X = Y + 20 olur. K – (–90) L–0
=
X ve Y termometreleri aynı değeri gösterdiğinde, 110 – (–90) 50 – 0
X = Y olacağından Y yerine X yazalım. 10 + 90 L
=
2X = Y + 20 200 50
2X = X + 20 ⇒ X = 20°X olur. L = 25° L olur.
ISI VE SICAKLIK 103

5. a) X termometre- X Y 7. X Y Z
sindeki, 80 120
100 60 140
80–20 = 60 bölme 60 bölme 90 bölme
Y termometresinde, 20 30 X X ?
120 – 30 = 90 –20 DN –20 0 –40
bölmeye karşılık
gelir. Bu durumda,
60°X = 90°Y X ve Y termometrelerinin aynı gösterdiği sıcaklık,
2°X = 3°Y dir.
X– (–20) X–0
Yani X termometresindeki 1°X lik artış Y termo- =
2 100– (–20) 60–0
metresinde °Y lik artışa denk gelir.
3 X + 20 X
=
X termometresindeki, 20 – (–20) = 40 bölme, 120 60
2 X = 20 °X olur.
Y termometresinde, (30 – D.N) a eşittir.
3
Bu durumda donma noktası, Bu sıcaklık Z termometresinde,
2 20– (–20) Z– (–40)

40 = (30 – D.N) =
3 100– (–20) 140– (–40)
60 = 30 – D.N 40 Z + 40
=
D.N = –30°Y 120 180
Z = 20 °Z
olarak bulunur.
b) İki termometrenin aynı gösterdiği sıcaklık de- olarak bulunur.
ğerine X dersek,
X– (–20) X– (–30)
=
80– (–20) 120– (–30)
X + 20 X + 30
=
100 150
3X + 60 = 2X + 60
X = 0 olur.
6. X Y 8. Suyun kaynama ve don- X Y
ma noktaları arasındaki 60 Y
80 140
uzaklık X termometresin-
60 bölme 120 bölme
20 20
de,
40 bölme 60 – (–40) = 100 –40 –50
–20 D.N
bölme olarak gösteril-
miştir. Aynı değer Y ter-
mometresinde,
X termometresindeki 80 – 20 = 60 bölme,
Y – (–50) = Y + 50 olarak gösterilmiştir.
Y termometresinde 140 – 20 = 120 bölmeye karşılık
1 °X = 2 °Y olduğundan,
gelir. Bu bize X termometresindeki 1 bölmenin, Y ter-
mometresinde 2 bölmeye karşılık geldiğini gösterir. 100 °X = 200 °Y olur.
Bu durumda X termometresinde, Bu durumda,
20 – (–20) = 40 bölme Y + 50 = 200
Y termometresinde 80 bölmeye karşılık gelir. Bu Y = 150°Y olarak bulunur.

eşitlikten Y termometresi suyun donma noktasını,
20 – D.N = 80
20 – 80 = D.N ⇒ D.N = –60°Y olur.
104 ISI VE SICAKLIK

9. a) K ile M termometreleri K M b) Suyun kaynama sıcaklığı Celcius termometre-
arasındaki ilişki, 70 140 sinde 100°C olduğundan bu değeri X termomet-
resi benzer üçgenlerden,
K– (–10) M– (–20) 40
=
70– (–10) 140– (–20) 20 20
–10 –20 =
20 + KN 100
K + 10 M + 20
= dir. 20 + KN = 100
80 160
KN = 80°X i gösterir.
K termometresi 40°K olduğunda M termometresi,
40 + 10 M + 20
=
80 160 11. a) Grafiğe bakıldığın- Celcius (°C)
100 = M + 20 & M = 80°M olur. da suyun donma 100
b) sıcaklığını Celcius
K L M
termometresi 0°C 40
70 120 140 iken X termomet-
resinde, α
°X
0 D.N X 90
K α
20 DN
=
–10 0 –20 100 90 – DN
1 DN –20
=
5 90 – DN
K ve L termometrelerinin aynı gösterdiği değer, 90 – DN = 5 DN

K olsun. Bu K değeri, DN = 15°X
K– (–10) olarak bulunur.
L–0
= b) Celcius termometresinin 40°C gösterdiği değer
70– (–10) 120–0
X termometresinde,
K + 10 K
=
80 120 40 X – 15
=
3K + 30 = 2K & K = –30 olur. 20 15
–30 °L M termometresinde, X – 15
2=
15
–30–0 M– (–20)
=
120–0 140– (–20) X = 45°X olur.
–30 M + 20
=
120 160
–160 = 4M + 80 & M = –60°M olur.
10. a) Celcius (°C)
100
40
30
20
°X
D.N 0 10 20 K.N
Suyun donma sıcaklığını Celcius termometresi

0°C olarak gösterdiğinden bu değeri X termo-
metresi benzer üçgenlerden,
DN 20
=
DN + 10 30
DN 2
=
DN + 10 3
3DN = 2DN + 20 & DN = –20°X i gösterir.
ISI VE SICAKLIK 105

1. K sıvısının sıcaklığını 60°C tan 100°C a çıkaracak b) Kaba L suyu eklendiğinde kapta 70oC sıcaklı-
ısı miktarı, ğında,
QK = mK.cK (100–60) = 40.mK.cK olur. 200+200 = 400 g su vardır.
Bu kadarlık ısı L sıvısının sıcaklığını 40°C tan 70°C Bu durumda karışımın sıcaklığı T2,
a çıkardığına göre, Qverilen = Qalınan
QL = mL.cL.(70 – 40) = 30.mL.cL olur. mK.c.∆T = mL.c.∆TL
QK ve QL eşit olduğuna göre, 400.c.(70 – T2) = 800.c.(T2 – 10)
QK = QL
70 – T2 = 2T2 – 20
40.m K .c K = 30.m L .c L 3T2 = 90
mK cK 3 T2 = 30oC olarak bulunur.
. =
mL cL 4
1 cK 3 cK 3
. = & = olur.
2 cL 4 cL 2
2. Kap düzgün olsaydı 4. s›cakl›k (oC)

oluşan karışımın sı- h
caklığı, 70
Qverilen
40 + 120 X s›v›s› h K
T=
2 60
= 80°C olurdu. yatay düzlem L

Qal›nan
Kaba eklenen 120°C taki sıvının hacmi daha bü- 50
›s› (cal)
yük olduğundan karışımın sıcaklığı 80°C tan büyük
olur. Kapta 40°C ta sıvı da bulunduğundan karışı-
mın sıcaklığı 120°C olmaz. O halde, a) Karışımın sıcaklığı 60oC ve K’nin verdiği ısı
80°C < T < 120°C olur. L nin aldığı ısıya eşittir. Bu durumda sıvıların ısı
sığaları oranı,
Q verilen = Q alınan
m K .c K .TTK = m L .c L .TTL
M K . (70–60) = M L . (60–50)
3. a) K kabındaki su
K L
80oC taki suya M K .10 = M L .10
200g 800g
eklendiğinde, MK
karışımın sıcak- 60°C 10°C = 1 olur.
ML
lığı T1 olursa ısı su
b) Verilen ısı, alınan ısıya eşit olduğundan, sıvıla-
korunumundan, 80°C
200g rın öz ısıları oranı,
Q verilen = Q alınan
Qverilen = Qalınan m K .c K .TTK = m L .c L .TTL

m.c.∆T = mK.c.∆TK m K .c K . (70–60) = m L .c L . (60–50)
200.c.(80–T1) = 200.c.(T1–60) cK mL 1
= =
T1 = 70 C olur.
o cL mK 2
olarak bulunur.
106 ISI VE SICAKLIK

5. K M L
s›cakl›k(°C)
80
K
h 60°C 40°C 30°C

T
su su su
L
20
A 3A 2A ›s›(cal)
a) K kabındaki suyun hacmi V ise M kabındaki su- Karışımın sıcaklığı,

yun hacmi 3V, L kabındaki suyun hacmi 2V olur. Qalınan = Qverilen
Bu suların kütleleri, m1.c1.∆T1 = m2.c2.∆T2
mK = V.d = m 3m.c.(T – 20) = m.c.(80 – T)
mM = 3V.d = 3m 3T – 60 = 80 – T
mL = 2V.d = 2m 4T = 140 ⇒ T = 35°C olur.
olur. K kabındaki su ile L kabındaki su karıştırı- b) Kabın yarısı dolduğunda L kapatıldığına göre
lırsa K kabındaki su ısı verir, L kabındaki su ısı kalan yarısı K den akan 80°C taki sıvı ile dola-
alır. Karışımın sıcaklığı T1, caktır. Kabın yarısı dolduğunda sıcaklık 35°C
Qverilen = Qalınan olduğuna göre tamamı dolduğunda sıcaklık,
T + 80 35 + 80 115
mK.c.(60–T1) = mL.c.(T1–30) T son = = = °C
2 2 2
m.c.(60–T1) = 2m.c.(T1–30) olarak bulunur.
60–T1 = 2T1 – 60
3T1 = 120 8. a) Verilen ısı sıcaklığı T kadar arttığına göre,
T1 = 40°C olur. Q = m.c.∆T
b) K ile L karıştırıldığında karışımın sıcaklığı 40°C, Q = m.c.T olur.
kütlesi 3m, M sıvısının sıcaklığı 40°C, kütlesi
X maddesinin sıcaklığını 2T artırmak için veril-
3m olduğundan karışımın sıcaklığı,
mesi gereken ısı,
T1 + T2 40 + 40
T= = = 40°C olur. QX = mX.cX.∆TX
2 2
= m.2c.2T
6. a) Kaba eşit debili musluklardan su aktığından
= 4mcT
birim zamanda kaba musluklardan eşit kütleli su
= 4Q olur.
akar. Bu durumda kaptaki suyun sıcaklığı,
b) Y maddesinin sıcaklığını T kadar artırabilmek
T K + T L 60 + 20
T ilk = = = 40°C olur. için verilmesi gereken ısı miktarı,
2 2
b) Kap yarısına kadar dolduğunda L kapatılıyor. QY = mY.cY.∆TY
Bu durumda kabın geri kalan kısmı 60°C taki = 2m.3c.T
su ile dolar. Karışımın son sıcaklığı, = 6mcT
T + T K 40 + 60
T son = ilk = = 50°C olur. = 6Q olur.
2 2
7. a) Kabı K musluğu K L
9. X çubu¤u
3 saatte L ise Y çubu¤u
1 saatte doldur- 70°C 10°C

duğuna göre, K 80°C 20°C
m 3m
nin debisi 1 br a) X çubuğunun sıcaklığı 70°C, Y çubuğunun sıcak-
ise L nin debisi lığı 10°C olduğundan çubuklar birbirine dokundu-
3 br dir. Kaplar ğunda X ısı verir, Y ısı alır. Denge sıcaklığı,
aynı anda açıldı- Qverilen = Qalınan
ğından kabın yatay düzlem
mX.cX.(70 – T) = mY.cY.(T – 10)
% 25 lik kısmı dolduğunda K den akan sudan
200.(70 – T) = 100.(T – 10)
m gram var ise, L den akan sudan 3m gram
vardır. 140 – 2T = T – 10 ⇒ T = 50°C olur.
ISI VE SICAKLIK 107

b) X çubuğunun verdiği ısı miktarı, Cisimlerin aldığı ısı eşit olduğundan,
QX = mX.cX.∆TX = 200 (70 – 50) QX = QY
= 4000 cal mX.cX.∆TX = mY.cY.∆TY
= 4 kcal olur. 2m.cX.20 = 3m.cY.10

cX 3
= olur.
10. s›cakl›k (°C) cY 4
K
4T
L
3T b) X in sıcaklığı,
2T 0-t aralığında 20°C artarsa,

0-2t aralığında 40°C artar.
Y nin sıcaklığı ise 0-t aralığında 10°C, 0-2t
0 ›s›(cal)
Q1 Q2 aralığında 20°C artar. Cisimlerin 2t anında
sıcaklıkları oranı,
a) K ve L özdeş ısıtıcılarda Q1 ısısını aldığında TX 40 4
= = olur.
K nin sıcaklığı 3T, L nin sıcaklığı 3T – 2T = T T Y 10 + 20 3
cK
kadar değişir. = 2 olduğuna göre ısıları oran-
cL
larsak,
Q m K .c K .3T
=
Q m L .c L .T
m K .c K .3T
1=
m L .c L .T
mK mK 1
1= $2$3& = olur.
mL mL 6
b) Grafiğe bakıldığında K sıvısının sıcaklığını

Q1 ısısı 3T, Q2 ısısı ise 4T kadar değiştirmiştir.
Bu durumda ısıların oranı,
Q1 m K .c K .3T
=
Q2 m K .c K .4T
Q1 3
= olur.
Q2 4
11. a) s›cakl›k(°C) X
Y
20•
10•
zaman
0• •
t
Cisimler özdeş ısıtıcılarda ısıtıldığından eşit

ısı alırlar. 0-t aralığında, X cisminin kütlesi 2m,
sıcaklık değişimi,
∆TX = 20 – 0 = 20°C tır.
Y cisminin kütlesi 3m, sıcaklık değişimi,
∆TY = 20 – 10 = 10°C tır.
108 ISI VE SICAKLIK

TEST 1 ÇÖZÜMLER
1. Isı bir enerjidir, sıcaklık enerji değildir. Isı kalorimet- 5. Deneyi yapan kişinin, deney esnasında amacına
re kabı ile sıcaklık termometre ile ölçülür. Bir mad- uygun bir şekilde, bilinçli olarak istediği gibi değişti-
deye ısı verdiğimizde sıcaklığı artabileceği gibi hâl rebildiği değişkene bağımsız değişken denir. Bağım-
değişimi de gözlenir. Bu durumda II. ifade kesinlik- sız değişkenin değişmesinden etkilenen değişken
le doğru iken I. ifade yanlış, III. ifade doğru olabilir, bağımlı değişkendir. Deney esnasında sabit tutulan
kesin doğru değildir. değişkene de kontrol edilebilen değişken denir. Bu
CEVAP B deneyde öğrenci sıcaklık değişimi ile kütle arasında-
2. Sıcak olan 80oC taki m s›cakl›k
ki ilişkiyi gözlemlemek istediğine göre bilinçli olarak
80
gram su ısı verir. 20oC taki m değiştirebileceği nicelik sıcaklık olacağından bağımlı
100 gram su da ısı alır. Alı- değişken sıcaklık değişimi olmalıdır.
50
nan ısı verilen ısıya eşit
CEVAP D
olduğundan, 80oC taki su- 100g
yun kütlesi,
20
6. C X
zaman
100 K.N 180
Qalınan = Qverilen
m1.c.∆T1 = m2.c.∆T2
30 X
100.c.(50–20) = m.c.(80–50)
0 –20
3000 = 30.m
m = 100 g olarak bulunur.
3. s›cakl›k(°C)
CEVAP C C–0 X– (–20)
=
100–0 180– (–20)
4T • K
C X + 20
=
3T • 100 200
2T • L 30 X + 20
=
100 200
T•
zaman
(dk) 60 = X + 20
0• •
t
•
2t
•
3t X = 40°X olarak ölçülür.
CEVAP A
Isıtıcılar, özdeş olduğuna göre, K ve L sıvıları 3t 7. s›cakl›k(°C)
anında eşit ısı alacaklarından,
K L
4T •
QK = QL
3T •
m.c K . (4T – T) = 2m.c L . (2T – T)
2T • M
cK 2
c K .3T = 2.c L .T & = olur.
cL 3 T•
›s›(cal)
CEVAP D
0• •
Q
•
2Q
•
3Q
•
4Q
4. Maddeler özdeş ısıtıcılarda ısıtıldıklarından aldıkla-
cK 2
rı ısı enerjileri eşit ve öz ısıları oranı = oldu- Isı denkleminden öz ısıyı çekersek,
cL 3 Q
Q = m.c.∆T & c =
ğundan kütleleri oranı, m.DT
QK m K .c K .TTK olur. K, L ve M nin öz ısıları,
= Q
QL m L .c L .TTL cK =
m.T
m K .2. (40–0) 4Q 4 Q
1= cL = = .
m L .3. (40–20) m.3T 3 mT
2Q Q
mK 4 mK 3 cM = =2
1= $ & = olarak bulunur. m.T m.T
mL 3 mL 4 olur. Buna göre doğru sıralama,
CEVAP A cM > cL > cK olur. CEVAP C
ISI VE SICAKLIK 109

8. K L
Bu durumda X, Y ve Z nin kütleleri,
Q
Q = mX.c.(3T – T) ⇒ mX =
2cT
60°C 30°C
2Q
2V V 2Q = mY.c.(3T – 0) ⇒ mY =
3cT
2Q
2Q = mZ.c.(3T – 2T) ⇒ mZ =
cT
olur. Bu eşitliklerden mZ > mY > mX olur.
CEVAP A
Aynı kabı K musluğu 2t, L musluğu 4t sürede doldurdu-
ğundan birim zamanda K den 2V hacminde su akıyor-
sa L den V hacminde su akar. Verilen ısı, alınan ısıya
eşit olacağından, kaptaki karışımın son sıcaklığı,
11. I. yol:
20°C taki su ile 80°C
QK = QL
taki suyun kütlesi
mK.c.(60–T) = mL.c.(T–30)
eşit olduğundan
60°C 20°C
2V.d.(60–T) = V.d.(T–30) önce sadece bu iki-
120–2T = T–30 sinin karıştığı düşü- su
3T = 150 nülürse karışımın sı- 80°C

su
caklığı,
T = 50°C olarak bulunur.
CEVAP D
T80 + T20 80 + 20
TK = = = 50°C olur.
2 2
9. Kapta karıştırılan su- s›cakl›k (°C)
ların kütleleri eşit oldu- Sonra bu su ile 60oC deki suyun karıştığını düşüne-
40
ğundan karışımın biliriz. Bu durumda da kütleler eşit olduğundan,
30
sıcaklığı,
TK + T60 50 + 60
T + T2 Tson = = = 55°C olur.
T son = 1 2 2
2
40 + 20 II. yol:
= 0 zaman
2 (dk)
= 30°C Karışımın son sıcaklığı,
olur. Karışımın sıcaklık-zaman grafiği şekildeki m 1 T1 + m 2 T2 + m 3 T3

Tson =
gibidir. m1 + m2 + m3
CEVAP C
m.80 + 2m.60 + m.20
=
m + 2m + m
10. 80 + 120 + 20
s›cakl›k s›cakl›k
=
3T • X 3T • Y 4
= 55°C olur.
T•
CEVAP E
0 • • • zaman 0 • • zaman
t 2t 3t 2t 3t
s›cakl›k 12. X termometresi

3T • Z
2T • 5•
a
Y termometresi
0 • • zaman α
• •
2t 3t –20 0 20
Cisimlerin birim zamanda aldıkları ısı enerjileri eşit Grafiğe bakıldığında X termometresinin 0°X göster-
olduğuna göre, t sürede aldıkları ısılar eşittir. diği değeri, Y termometresi –20°Y olarak gösterir.
110 ISI VE SICAKLIK

Grafiğin eğiminden,
TX 5 1
tana = = = & TY = 8TX olur.
TY 40 8
Bu bize X termometresindeki 1°X lik artışın Y ter-
mometresinde 8°Y lik bir değişim oluşturduğunu
gösterir.
Doğrunun y eksenini kestiği noktaya a dersek benzer
üçgenlerden,
a 20 5
= &a= olur.
5 40 2
X termometresi ile Y termometresi arasındaki ilişki
doğrunun denkleminden,
1 5
X= Y + fleklindedir.
8 2
X termometresi 10°X i gösterdiğinde Y termometresi,
1 5
10 = Y+
8 2
80 = Y + 20 & Y = 60°Y olur.
CEVAP E
13. s›cakl›k (°C) s›cakl›k (°C)
75 L
65 K
25 25
›s›(cal) ›s›(cal)
0 40 0 20
s›cakl›k (°C)
75 M
25
›s›(cal)
0 50
Q = m.c.∆T ısı denkleminden c yi çekersek,

Q
c=
m.TT
olur. Sıvıların öz ısıları ayrı ayrı yazıldığında,
40 1
cK = =
m.40 m
20 2
cL = =
m.50 5m
50 1
cM = =
m.50 m
olduğundan, c K = c M > c L olur.
CEVAP C
ISI VE SICAKLIK 111

2. BÖLÜM
HÂL DEĞİŞİMİ
1. a) S›cakl›k (°C) 3. a) (0-t1) aralığında

s›cakl›k (°C)
cismin sıcaklığı 60
70
60oC değiştiğin-
buhar
den verilen ısı Q1
30 miktarı,
s›v›
t1 t2 t3
10 Q1 = m.c.∆T 0
Is›(cal) Q2 Q3 zaman
50 100 150 = 100.2.60
–20
Kütlesi 5 gram olan K sıvısı, 50 cal ısı aldığında = 12000 cal
sıcaklığı 30 – 10 = 20oC değiştiğinden öz ısısı, = 12 kcal olur.
Q = m.c.∆T
50 = 5.c.20 ⇒ c = 0,5 cal/g.°C olur.
b) (t1-t2) aralığında cisim hal değiştirmiş ve katı
b) Sıvının buharlaşma ısısı, grafikteki veriler kulla- hale geçmiştir. Bu durumda dış ortama verilen
nıldığında, ısı miktarı,
Q = m.L Q2 = m.Lk
100 – 50 = 5.L = 100.100
50 = 5.L ⇒ L = 10 cal/g = 10000 cal
olduğu görülür. = 10 kcal olur.
c) (t2-t3) aralığında cisim katı haldedir. Bu durumda

dış ortama salınan ısı miktarı,
Q3 = m.ck.∆T
= 100.1.20
= 2000 cal
2. a) s›cakl›k (°C)
= 2 kcal olur.
25
s›v› 4. s›cakl›k (°X)
150 •
130 • gaz
0
100 300 600 ›s›(cal)
kat›
s›v›
–20
Grafiğe bakıldığında, cismin sıcaklığı –20°C tan 0

4
• •
5
•
10
•
12
•
14
zaman
(dk)
0°C a gelene kadar 100 cal ısı aldığı görülüyor. –20 •
kat›
Cismin kütlesi 5 g ise katı halde ısınma ısısı,
Q = m.ck.∆T a) Buz erirken sıcaklık değişmez. Grafiğe baktığı-
100 = 5.ck.(0 – (–20)) ⇒ ck = 1 cal/g.°C olur. mızda (0-4) dakikaları arasında termometrenin
sıcaklığı sabit kalmıştır. Bu da bize buzun 4 da-
b) Sıvı halde ısınma ısısı, kikada eridiğini gösterir.
Q = m.cs.∆T
b) Su kapta 4. dakika ile 10. dakika arasında sıvı
(600 – 300) = 5.cs.(25 – 0) haldedir. Suyun sıvı olarak kaldığı süre,
300 = 125.cs ⇒ cs = 2,4 cal/g.°C olur. ∆t = 10 – 4 = 6 dakikadır.
112 ISI VE SICAKLIK

c) Katı halden gaz haline geçerken erime ve kay- 7. s›cakl›k (oC)
nama sürelerinde yani, (0-4) ve (10-12) dakika- 120
ları arasında termometrenin sıcaklığı sabit kal- Q5
100
mıştır. Q4
Sıcaklığın sabit kaldığı süre, Q3
0 ›s› (cal)
t = (4-0) + (12-10) Q2
Q1
= 6 dakika olur.
–20
5. a) s›cakl›k(°X)
Her aralıktaki ısı değerlerini bulalım:
150 • Q1 = m.cb.∆T1 = 100.0,5.(20 – 0) = 1000 cal
80 • Q2 = m.Lb = 100.80 = 8000 cal

Q3 = m.c.∆T2 = 100.1.(100 – 0) = 10000 cal
0 zaman Q4 = m.Lb = 100.540 = 54000 cal

Q5 = m.c.∆T3 = 100.0,5.(120 – 100) = 1000 cal
–10 •
–20°C taki buzu 120°C ta buhar haline getirmek için
Su donarken X termometresinin gösterdiği sı- vermemiz gereken ısı miktarı,
caklık değeri sabittir. Grafiğe bakıldığında bu QT = Q1 + Q2 + Q3 + Q4 + Q5
değerin –10°X olduğu görülür.
= 1000 + 8000 + 10000 + 54000 + 1000
b) X termometresi suyun kaynama noktasını 80oX,
= 74000 cal
donma noktasını da –10°X olarak gösterdiğine
göre, 20°C lik sıcaklığı, = 74 kcal olarak bulunur.
X – (–10) C–0
=
80 – (–10) 100
X + 10 20
=
90 100
X + 10 = 18
X = 8 °X olur. 8. a) Buz su karışımlarında karışımın son sıcaklığı
bulunurken öncelikle buzun tamamen eriyip eri-
mediği test edilmelidir.
–20°C taki m gram buzu eritmek için gerekli
6. a) Suyun kaynama sıcaklığı 100°C olduğuna göre, olan ısı miktarı,
20°C taki 20 gram suyu kaynatmak için gerekli Qerime = m.Lb + m.cb.∆T
ısı enerjisi,
= m.80 + m.0,5.(20–0)
Q= m.c.∆T
= 90 m
= 20.1.(100–20)
olur. 90°C taki suyun vereceği maksimum ısı
= 1600 cal dir. miktarı,
–40°C taki m1 gram buzu bu ısı enerjisi ile eriti- Qsu = m.c.∆T
yorsak m1 değeri,
= m.1.(90 – 0)
Q = m1.cbuz.∆T + m1.Lbuz
= 90 m
1600 = m1.0,5.(40–0) + m1.80
suyun verdiği ısı buzun verdiği ısıya eşit oldu-
1600 = 100.m1 ⇒ m1 = 16 g olur. ğundan karışımın son sıcaklığı 0°C olur.
b) 1600 cal ısı enerjisi 0°C taki m2 gram buzu erit-
miş ise m2 değeri,
b) Karışımda suyun verdiği ısı 90 m, buzun erimesi
Q = m2.L için gerekli olan ısıya eşit olduğundan karışımın
1600 = m2.80 ⇒ m2 = 20 gram son sıcaklığı 0°C tır ve karışımda 2m gram su
olarak bulunur. vardır.
ISI VE SICAKLIK 113

9. a) Suyun içine buz atıldığından önce buz erir, sonra 11. Buz suyun içine atıldığında suyun kütlesi azaldı-
sıcaklığı artar. Buzun erimesi için gerekli olan ısı, ğına göre su donmaya başlamıştır. Suyun sıcaklığı
Qerime = mbuz.Lbuz 0°C tır. Buz ısı almıştır. Sıcaklığı 0oC ın altındadır.
(t1-t2) aralığında suyun kütlesi değişmediğinden ısıl
= 6m.80
denge korunmuştur. Kapta buz-su karışımı vardır.
= 480m olur.
I., II. ve III. yargılar doğrudur.
80°C taki 4m gram suyun vereceği maksimum
ısı miktarı,
Qmak = msu.c.∆T
= 4m.1.(80–0)
= 320m olur.
Qerime > Qmak olduğundan buzun tamamı erimez. 12. s›v› kütlesi
0°C ta buz-su karışımı oluşur.

b) 80oC taki 4m gram suyun eritilebileceği buzun
maksimum kütlesi merime,
merime.Lbuz = Qmak
merime.80 = 320m zaman
• •
0 t1 t2
merime = 4m olur.
Karışımdaki suyun kütlesi, Sıvının kütlesi önce (0 - t1) aralığında azalıp sonra
mT = merime + msu (t1 - t2) aralığında sabit kaldığından sıvı başlangıçta
= 4m + 4m bir karışımdır.
= 8m olur. I. yargı kesinlikle doğrudur.

Hacimdeki değişme bilinmediğinden yoğunluk için
kesin bir şey söylenemez.
II. yargıda kesinlik yoktur.
10. a) Buz-su karışımına ısı verildiğinde önce buz erir, (0-t1) aralığında karışımdaki sıvının birisi hâl değiş-
sonra suyun sıcaklığı artar. 0°C taki m gram tirmektedir.
buz-su karışımına 1600 cal ısı verildiğinde III. yargı yanlıştır.
40°C ta 20 gram su oluştuğuna göre,
Q = mbuz.Lbuz + 20.c.∆T
1600 = mbuz.80 + 20.1.(40–0)
1600 = 80.mbuz + 800
800 = 80.mbuz ⇒ mbuz = 10 gram
olarak bulunur. 13. Kaptaki buz ile su ısıl dengede olduğundan suyun
b) Karışımın tamamı buz olsaydı kütlesi 20 gram sıcaklığı 0°C tır. t anında suyun kütle artışı bittiğin-
olurdu. 0°C taki 20 gram buzu eritmek için ge- den buzun tamamı erimiş ve suyun sıcaklığı 0°C
rekli ısı miktarı, olmuştur.
Q = m.Lbuz I. yargı doğrudur.
= 20.80 2t anından itibaren kütle azalmaya başladığından
= 1600 cal olur. su buharlaşmaya, yani kaynamaya başlamıştır.
Verilen ısı da 1600 cal olduğunda sıcaklık 0°C II. yargı doğrudur.
olurdu. 0 ve 3t anlarında suyun kütlesi eşit olduğundan
eriyen buzun kütlesi, buharlaşan suyun kütlesine
eşittir.
III. yargı da doğrudur.
114 ISI VE SICAKLIK

TEST 2 ÇÖZÜMLER
1. Madde miktarına bağlı olmayan özellikler ayırt edi- Q1 > Q2 olduğunda su 0°C a gelir ve donmaya
cidir. Erime noktası ve kaynama noktası madde başlar. Donan suyun kütlesi,
miktarına bağlı olmadığından ayırt edici özel- Q1 = Q2 + mdonan.Le
liklerdir.
Isı sığası madde miktarına bağlı olduğundan ayırt 50m = 10m + mdonan.80
edici özellik değildir. m
40m = mdonan.80 ⇒ m donan = olur.
CEVAP C 2
Buzun toplam kütlesi,
2. mT = mb + m
T(°C)
m
= 2m +
2
40 •
= 2, 5m olur.
20 • I, II ve III yargıları doğrudur.
Q(cal)
• •
0 200 600
CEVAP E
Cismin kütlesi,
Q = m.c.∆T
5. Katı bir madde eridiğinde, kütlesi sabit kalır,
(200–0) = m.2.(40–20)
yoğunluğu artar veya azalır, kimyasal özellikleri
200 = 40m ⇒ m = 5 g olur. değişmez. I. ve III. ifadeler kesinlikle doğrudur.
Grafikteki yatay aralıkta katı hâl değiştirmiştir. Buna CEVAP D
göre katının hâl değişim ısısı,
∆Q = m.L
600–200 = 5.L 6. Maddenin kütlesi,
400 = 5.L ⇒ L = 80 cal/g olur. Qerime = m.Le
CEVAP D 400 – 200 = m.50

200 = m.50
m = 4 g olur.
3. Suyun kütlesinin artması için buzun erimesi gerekir.
Buz ise sıcaklığı 0°C ın üzerindeki su içine atıldı- Maddenin öz ısısı,
ğında erir. Bu durumda 10°C taki arı suya, 0°C taki Q = m.c.∆T
buz atıldığında buzun bir kısmı eriyeceğinden su- 600 – 400 = 4.c.(45 – 20)
yun kütlesi artar.
200 = 4.c.25
CEVAP B
c = 2 cal/g.°C olur.
CEVAP C
4. –50°C taki buzun 0°C taki
2m
buz haline gelmesi için buz
gerekli olan ısı, 7. Alınan ısı, verilen ısıya eşit olacağından,
Q1 = mbuz.cbuz.∆T Qalınan = Qverilen

T = 10°C
= 2m.0,5.[0–(–50)] 2m.0,5.2T + 2m.80 = 3m.1.6T
= 50m olur. 2T + 160 = 18T
Su 0°C a geldiğinde vereceği maksimum ısı, 16T = 160
Q2 = msu.csu.∆T T = 10°C olur.

CEVAP C
= m.1.(10–0)
= 10m olur.
ISI VE SICAKLIK 115

8. Bu tür sorularda öncelikle buzun tamamen eriyip 11. Grafiğe bakıldığında kapta başlangıçta m g su var-
erimeyeceğine bakmak gerekir. Buzun tamamen ken sonrasında 3m g olmuştur. Bu bize başlangıçta
erimesi için, buzun kütlesinin suyun kütlesinin iki katı olduğunu
gösterir. Kaba 2Q ısısı verildiğinde suyun kütlesi
Q1 = m . Le
2m olduğundan buzun yarısı erimiştir. Q ısısını ala-
= 100 .80 na kadar suyun kütlesi değişmediğinden buzun ilk
= 8000 cal sıcaklığı 0°C’nin altındadır.
ısıya ihtiyaç vardır. 80°C taki 40 g su, ısısının hep- I., II. ve III. yargılar doğrudur.
sini verip 0°C ta su olsa vermesi gereken ısı, CEVAP E
Q2 = m . c . ΔT
= 40.1 .80
= 3200 cal olur.
12. Buz - su karışımı ısıl
olarak dengede ise sı-
Verilen ısı, alınan ısıdan küçük (Q2 < Q1) olduğun- buz
caklık 0°C tır. Kaba ısı
dan buzun hepsi erimez. Bu durumda 3200 cal ısı
verilirse buzun kütlesi
ile kaç gram buz eritilebilir? Bu sorunun cevabını azalır, suyun kütlesi ar- su
bulmamız gerekir. tar. Buz suda yüzdü-

Q = m . Le ğünden eridiğinde su
seviyesi değişmez.
3200 = m . 80
I. ve II. yargılar doğru, III. yargı yanlıştır.
m = 40 gram buz erir.
Kapta, 0°C ta 80 gram su ile 100 – 40 = 60 g buz
bulunur. CEVAP D
CEVAP C
13. Grafikte T1 erime, T2
9. ise kaynama sıcaklı-
s›cakl›k(°C)
s›cakl›k s›cakl›k s›cakl›k
ğıdır. 2 ve 4 zaman T2 •
L P
aralıklarında hâl de-
K
T1 •
ğişimi gerçekleş-
miştir. Madde hâl de- 1 2 3 4 zaman
›s› ›s› ›s›
ğiştirirken potansiyel
Maddenin ısı enerjisi sabit iken sıcaklık artışı ola- enerji artar.
maz. Bundan dolayı K nin grafiği yanlıştır. Ayrıca I. ve II. yargılar doğru, III. yargı yanlıştır.
sıcaklık azalırken ısı enerjisi de azalır. Bu nedenle
P nin grafiği de yanlıştır. Madde erime ya da kayna-
ma sıcaklığında ise ısı enerjisi değişirken sıcaklık CEVAP C
sabit kalabilir. L nin grafiği doğrudur.
CEVAP D
14. (0-t1) zaman aralığında kapta bulunan suyun kütlesi
10. 5 oC ta K : sıvı K L M
arttığına göre kaba su ilave edilmiştir.
L : sıvı
gaz
gaz
M : sıvı 200 (t1-t2) zaman aralığında kütle sabittir. Su ısıtıldığın-

gaz
150 dan sıcaklığı artmıştır.

160 oC ta K : sıvı 80
Sıcaklık artışı suyun yoğunluğunu artırabilir veya
s›v›
s›v›
L : gaz
s›v›
M : gaz 0 azaltabilir. Kaynama olurken kaptaki suyun kütlesi

–10 azalır.
kat›
–15 oC ta K : katı
–30 I. yargı kesinlikle doğrudur.
kat›
L : katı
kat›
M : sıvı II. yargı için kesin birşey söylenemez.

hâlde bulunurlar. Bu durumda yalnız I. yargı doğ-
rudur. CEVAP A
CEVAP A
116 ISI VE SICAKLIK

3. BÖLÜM
ISIL DENGE VE İLETİM
TEST 3 ÇÖZÜMLER
1. İki nokta arasındaki iletim hızı, 5. Pencerelerdeki çift cam, tuğlalar arasına konulan
DQ DT köpük, bodrum katlarındaki strofor, çatılardaki izo-
= kA
Dt Dx cam, ısı yalıtımına birer örnektir. Sıcak cisimlerin
TQ
eşitliği ile ifade edilir. Burada iletim hızı, k ilet- ışıma yapması ısının yayılmasıdır.
Tt
CEVAP E
TT
kenlik katsayısı, A kesit alanı, birim uzaklığa
Tx
göre sıcaklık değişimidir. 6. Verilen durumlar içinde yanlış olan ifade gazların
ısıyı en iyi iletmesidir. Isıyı en iyi katılar iletir.
İletkenlik katsayısı ve sıcaklık farkı artırılırsa ısı ile-
CEVAP D
tim hızı artmaktadır. Isı iletim hızı yoğunluğa bağlı
değildir.
7. Isı alışveriş hızı,
CEVAP C
DQ DT
= kA
Dt Dx
2. Termodinamiğin dört yasası vardır:
şeklinde tanımlanır. Formülden de görüldüğü gibi
Sıfırıncı kanun: Eğer A ile B ve B ile C sistemleri
ısı alışveriş hızı, ısı iletim katsayısı (k) ve birim
termodinamik dengedeyseler, A ile C sistemleri de
uzaklığa göre sıcaklık değişimine (∆T/∆x) bağlıdır.
termodinamik dengededirler.
Ortamın basıncına (P) bağlı değildir.
Birinci kanun: Bir sistemin iç enerjisindeki artış,
CEVAP C
sisteme verilen ısı ile sistemin çevresine uyguladı-
ğı iş arasındaki farktır. Bu yasa “enerjinin korunu-
mu” olarak da bilinir.
8. Isı akışını indirgemek için ısıl (termal) yalıtkanlar,
elektrik akışını önlemek için elektrik yalıtkanlar,
İkinci kanun: Birçok alanda uygulanabilen ikinci
ses dalgalarını indirgemek için akustik yalıtkanlar
yasa şöyle tanımlanabilir: Bir ısı kaynağından ısı
kullanılır.
çekip buna eşit miktarda iş yapan ve başka hiçbir
CEVAP E
sonucu olmayan bir döngü elde etmek imkânsız-
dır.
Üçüncü kanun: Bu yasa bir maddeyi mutlak sıfıra 9. Su iyi bir iletken ol-
(0 K) kadar soğutmanın imkânsız olduğunu belirtir. madığından A nokta-
su
sındaki suyun sıcak-
CEVAP E A
lığı B noktasındaki
suyun sıcaklığından
3. Katı maddelerin ısı iletim katsayısı, maddenin cin- yüksektir. Isınan su
B
sine, sıcaklığına ve kalınlığına bağlıdır. moleküllerinin hacmi

CEVAP E artar, yoğunluğu aza-
lır ve kabın üst kısmına doğru hareket ederler. Isı
4. Maddelerin molekülleri ne kadar sık ve düzenli ise suda konveksiyon yolu ile yayılır.
ısı iletkenlikleri o kadar iyidir. CEVAP E
En düzenli molekül yapısı X te, sonra Z de ve en
düzensiz yapı Y dedir. 10. Su saatleri üzerine dökülen odun talaşı ve oda ze-
Buna göre ısı iletim katsayıları kX, kY ve kZ arasın- minlerinin parke ile döşenmesi ısı yalıtımı ile ilgili-
daki ilişki, dir. Sıcak cisimlerin elektromanyetik dalga yayma-
kX > kZ > kY şeklindedir. ları ısının yayılması ile ilgilidir.
CEVAP B CEVAP D
ISI VE SICAKLIK 117

11. Hissedilen sıcaklık, termometrenin ölçtüğü gün- 16. Eğer belirtilen değer termometre ile ölçülebiliyorsa
cel fiziksel hava sıcaklığından farklı olarak, insan sıcaklıktır. Isı ise belirli sıcaklıktaki bir cisimden,
vücudunun hissettiği, algıladığı sıcaklıktır. Bu daha düşük sıcaklıktaki bir cisme, sıcaklık farkı
sıcaklık, iklimsel çevre, giysilerin ısı direnci, vücut nedeniyle geçen enerjidir. Verilen ifadelerin doğ-
yapısı ve kişisel durumlara göre değişir. rusu,
CEVAP E Düşük sıcaklıklarda bile mükemmel temizlik!
Doğu Anadolu’da düşük sıcaklık hakim!
12. Serin bir günde tahta bankta oturan bir kişi, beton Tüm yurtta sıcaklık 10°C düşecek!
banka geçerse daha fazla üşür. Çünkü betonun ısı
Bugün Ankara’da en yüksek sıcaklık 32 °C.
iletimi tahtaya göre oldukça fazladır.
CEVAP A şeklinde olmalıdır.
D şıkkında verilen ifade doğrudur.
13. Kyoto Protokolü ile atmosfere salınan sera gazı CEVAP D
miktarının düşürülmesi, atmosfere bırakılan metan
ve karbondioksit oranının düşürülmesi için yenile-
nebilir enerji kaynaklarına yönelinmesi hedeflen-
mektedir.
Kyoto Protokolü’nün dünyadaki enerji tüketimini
artırmak gibi bir öngörüsü yoktur. Tam tersine ener-
ji tüketimini azaltmayı hedeflemektedir.
CEVAP C
14. Hissedilen sıcaklık, termometre sıcaklığı, nisbi

(bağıl) nem, rüzgâr ve radyasyon (ışınım) gibi dört
meteorolojik etkenden etkilenir. Yer çekimine bağlı
değildir.
CEVAP B
15. Havadaki su buharı nem olarak adlandırılır. Mutlak

nem 1 m3 havada bulunan nemin gram cinsinden
değeridir. Bağıl nem basınca ve sıcaklığa göre
değişir.
CEVAP E
118 ISI VE SICAKLIK

4. BÖLÜM
GENLEŞME
1. K L M K M L 3. K L
50 °C
fiekil- I
K
L
30 °C
fiekil-I fiekil-II fiekil-III
M
a) Şekil-I de lK > lL
fiekil- II
Şekil-II de lM > lK
M çubuğu K den daha çok eğildiğinden,
Şekil-III üe lL > lM dir.
αM > αK dir.
Çubuklar ısıtılırsa,
L çubuğu M den daha çok eğildiğinden,
Şekil-I deki şeritte αK > αL olduğundan şerit αL > αM dir.
daha çok eğilir.
Buna göre, αL > αM > αK olur.
Şekil-II deki şeritte αK > αM olduğundan şerit
doğrusal hâle gelebilir.
Şekil-III teki şeritte αL > αM olduğundan şerit
daha çok eğilir.
b) Çubuklar soğutulduğunda,
Şekil-I deki şeritte lK > lL ve αK > αL
Şekil-III teki şeritte lL > lM ve αL > αM Sıcaklık Uzama
4. Çubuk İlk boy
artışı (°C) miktarı
olduğundan şeritler doğrusal hâle gelebilir.
X , 3T 3∆,
Y 2, 4T 4∆,
Z 6, 2T 6∆,
2.
∆, = ,o.α.∆T ifadesinden boyca genleşme katsayı-
sı α çekilirse,
T,
K L K M M L a=
, o .TT
olur. X, Y ve Z çubuklarının boyca uzama katsayıları,
yal›t›lm›fl
yatay 3T, T,
I II III düzlem aX = =
,.3T ,T
Metal çiftler ısıtıldığında: 4T, T,

aY = =
2,.4T 2,.T
aK > aL olduğundan, I metal çifti ok yönüne ters
6T, T,
yönde eğilir. aZ = =
6,.2T ,.2T
aK > aM olduğundan, II metal çifti ok yönüne ters
yönde eğilir. olduğundan aX > aY = aZ olur.
aL > aM olduğundan, III metal çifti ok yönünde eğilir. Bu durumda Y ile Z aynı olabilir, X farklıdır.
ISI VE SICAKLIK 119

5. Çubukların boyca boy 7.
l = 20r
genleşme katsayı-
ları, 4L • K
r
DL r
a= 3L • L i¤ne
L o .DT
2L 1 2L • M
aK = = I. yol
2L.20 20°C
L•
L 1 s›cakl›k Çubuk 3r kadar genleştiğinde silindir θ açısı kadar
aL = = (°C)
2L.20 40°C döner. Silindir bir kez döndüğünde 2πr kadar döner,
0• •
20
L 1 2πr kadar ötelenir. Bu durumda çubuk 4πr kadar
aM = = genleşir.
L.20 20°C
ilerleme dönme
olduğundan aK = aM > aL olur. 2πr
Buna göre, K ile M aynı olabilir, L farklıdır.
2πr
4πr kadar genleştiğinde iğne 360o dönerse

3r kadar genleştiğinde iğne θ döner.
–––––––––––––––––––––––––––––––––––
6. a) lK = 2lo
4πr.θ = 360.3r
A K 4.3.θ = 360.3
θ = 90o olur.
2A P
II. yol
lP = 3lo
rr
Δ, = .θ
90°
0 C ta K çubuğunun boyu,
o
3.r
loK = 2lo ise loP = 3lo dır. 3r = .θ ⇒ θ = 90° olur.
90
Çubukların sıcaklığı 50oC artırılırsa K çubuğu-
nun boyu,
lK = loK + ∆lK = 2lo + 2lo . αK . ∆T
P çubuğunun boyu,
lP = loP + ∆lP = 3lo + 3lo . αP . ∆T
olur. αK = αP ve ∆T eşit olduğunda çubukların
boyları oranı,
, K 2, o + 2, o .a.DT 2 8. y
= =
, P 3, o + 3, o .a.DT 3 a α
olarak bulunur.
b
x
b) K çubuğunun hacmi
VK = 2lo.A = 2Vo c
P çubuğunun hacmi d
VP = 3lo.2A = 6Vo olur.

K nin kütlesi mK = 2m ise, P nin kütlesi mP = 6m
olur. Çubuklara eşit ısı verildiğinde sıcaklıklar, a) Levha ısıtılırsa yüzey alanı büyür, böylece a, b,
Q = m.c.∆T olduğundan, c, d artar, α ise değişmez. Çünkü x ve y kenar-
larındaki genleşmeler oranı hep sabittir.
K nin sıcaklığı 3T artarsa P nin sıcaklığı T artar.
Boylarındaki artışların oranı, b) Levha soğutulursa yüzey alanı küçülür. Bu da a,
D, K 2, o .a.3T b, c, d değerlerinin küçülmesi demektir. x ve y de-
= = 2 olur. ki küçülme oranı sabit olduğundan α değişmez.
D, P 3, o .a.T
120 ISI VE SICAKLIK

9. K ve L nin yüzey alanları, K L kabındaki sıvının yüksekliği,
3 2 2 90° DV L 2DV
AoK = πr AoL = π.9r2 r hL = = = 2h
4 3 A A
Büzülme miktarları oranı, M kabındaki sıvının yüksekliği,
DA K A .a .DT K 4α DV M 3DV
= oK K hM = = = 3h
DA L A oL .aL .DT L L A A
3 2
DA K rr .4a.DT olduğuna göre, hM > hL > hK olur.
= 4
DA L 2 120°
r.9r 2 .2a.2DT
3 3r b) Kaplardaki sıvılara Q kadar ısı verildiğinde gen-
DA K 1
= olur. leşmeleri eşit olacağından sıvı yükseklikleri,
DA L 8 2α
hL = hM > hK olur.
10. L
M
K P 12. Isıl denge sağlandığında K ve L katıları sıvıya batı-
yor. Bu durumda sıvı, K ve L den daha çok genleş-
miştir. Buna göre,
asıvı > 3αK
Oda sıcaklığında K, L den geçiyor, M den geçmiyor. asıvı > 3αL dir.
P her iki halkadan da geçiyor. Cisimler ısıtıldığın-
Sıvıya K cismi L den daha az batmıştır. Bu durum-
da K, M den geçiyor. L den geçmiyor. Bu durumda
da K cismi L den daha fazla genleşmiştir. Buna gö-
αM > αK ve αK > αL olur. P önce hepsinden geçiyor-
re, 3αK > 3αL dir.
ken, ısıtıldığında geçmediğinden en büyük genleş-
Bu durumda, asıvı > 3αK > 3αL olur.
meye sahiptir. Bu da bize,
αP > αM > αK > αL
olduğunu gösterir.
13. M
N L K
11. K L M L M
K N
s›v› s›v›
hK hL hM
A A fiekil - I fiekil - II
3Vo
ho 2Vo 3Vo
3A 2A 3A a) Şekil-II deki kaba bakıldığında yoğunluğu en
çok değişen cisim K dir. Başlangıçta yoğunluğu
a) Kaplarda bulunan sıvıların hacimleri, sıvının yoğunluğundan büyük iken sıcaklık ∆T
kadar artırıldığında yoğunluğu sıvıdan daha kü-
VK = 3Vo ⇒ VL = 2Vo, VM = 3Vo olur.
çük olmuştur.
Sıvıların sıcaklıkları eşit miktarda artırıldığında sı- m
d = olduğundan V deki değişim en fazla
vılarda meydana gelen genleşme miktarları, V
∆VK = VK.a.∆T = 3∆V K de olmuştur. Bu da bize K nin hacmindeki
genleşmenin en büyük olduğunu gösterir.
∆VL = VL.a.∆T = 2∆V
∆VM = VM.a.∆T = 3∆V
b) Yoğunluğundaki değişmenin en az olduğu cisim
olur. K kabındaki borunun taban alanı 3A, L ve
N olduğundan genleşme katsayısı en küçük olan
M kaplarında ise A dır. K kabındaki sıvının yük-
cisim N dir.
sekliği,
DV K 3DV
hK = = =h
3A 3A
ISI VE SICAKLIK 121

TEST 4 ÇÖZÜMLER
1. Cisimlerin boyları eşit 4. Çubukların boyca genleşme katsayıları,

olduğundan K ve L TL boy
L a =
uzamış veya kısalmış- L o . TT X
4L
tır. Bu konuda kesin
2L 1
birşey söylenemez. Fa- K aX = = 3L Y
2L . T T
kat aynı ortamda ol-
duklarında cisimlerin L 1 2L Z
aY = =
son sıcaklıkları kesin- 2L . 2T 4T
L
likle eşittir. L 1
aZ = =
L . 2T 2T 0
s›cakl›k
T 2T (°C)
CEVAP C
olduğuna göre,
α X > α Z > α Y olur.
CEVAP B
2. 5. Y
X X X
yatay
X Y
Z Z
yatay
Y Y
yatay
Z s›v›s› Z s›v›s›
yal›t›lm›fl yatay düzlem
yatay düzlem yatay düzlem
Metal şeritlerin boyca genleşme katsayıları arasın- fiekil-I fiekil-II
daki ilişki, X cisminden 1 bölme, Y cisminden 2 bölme Z sıvı-

aZ > aX > aY olduğuna göre metal çiftlerin boyları- sı dışına çıktığına göre,
nın eşit olması için, 3aY > 3aX > aZ olur.
XY → Soğutulmalı CEVAP D
YZ → Soğutulmalı 6. Suyun hacim-sıcaklık grafiği aşağıdaki gibidir.
XZ → Isıtılmalı
V
CEVAP A K L M
+8 oC +4 oC 0 oC
V 2V 3V
T
3. Sıvıların hacimleri, su su su
0 +4 +8
VX = 10 cm3
VY = 5 cm3 tür. Buna göre K kabı +3°C taki fırına konulduğunda
Sıcaklık değişimleri ∆T eşit olduğuna göre hacimle- ısı vererek sıcaklığı azalacaktır. Bu durumda K ka-
rindeki genleşme miktarları, bındaki suyun hacmi azalacak, su taşmayacaktır.
∆VX = VX.aX.∆T L kabındaki +4°C taki su da ısı verecek ancak bu

kaptaki suyun hacmi grafikten görüldüğü gibi ar-
∆VY = VY.aY.∆T olur.
tacaktır. Bu durumda L kabındaki su taşacaktır.
Bu değerler ile aX ve aY karşılaştırılabilir.
M kabındaki 0°C taki su ısı alacak ancak bu kap-
Maddelerin kütleleri bilinmeden yoğunlukları ve taki suyun hacmi grafiğe göre azalacak, su taşma-
kaynama noktaları karşılaştırılamaz.
yacaktır.
CEVAP A CEVAP A
122 ISI VE SICAKLIK

7. ›s›ca yal›t›lm›fl 10. X küresinin dönme sayısı, X küresinin yarıçapı ve K
düfley duvar
L L çubuğunun l kadarlık parçasındaki genleşme mik-
tarına bağlıdır. Boyca uzama, dönmenin iki katına
I
•
X Y
eşit olduğundan,
2NX.2πrX = ∆l
II
•
X Z 2NX.2πrX = l.α.∆T
III 4NX.π.rX = l.α.∆T olur.
•
Y Z
Görüldüğü gibi NX, K cisminin boyuna bağlı değildir.
Sistemler eşit miktarda soğutulduklarında: CEVAP D
• LII > LI olduğundan, αY > αZ dir.
• LIII > LI olduğundan, αX > αZ dir.
• LII > LIII olduğundan, αY > αX tir.
Buna göre, αY > αX > αZ olur. 11. Öğrencinin değiştirdiği nicelik sıcaklık olduğundan
CEVAP D
sıcaklık bağımsız değişken, sıcaklıktan etkilenen
nicelik genleşme miktarı olduğundan genleşme
miktarı bağımlı değişken, cismin boyu sabit
8. Boyca
Sıcaklık Uzama
Çubuk genleşme tutulduğundan cismin boyu kontrol edilebilen nice-
artışı (°C) miktarı
katsayısı (1/°C) liktir.
X a T a Öğrenci üç değişkeni doğru seçmiştir.
Y a 2T 2a CEVAP E
Z 2a T a
∆L = Lo.a.∆T ifadesinden çubukların ilk boyları,

12.
a 2a a a A A 2A
LX = LY = = LZ =
a.T a.2T aT 2a.T
olduğuna göre, LX = LY > LZ olur.

ΔV h2 ΔV h3
CEVAP E ΔV h1
V 2V 2V
9. 0°C tan +4°C a ka-
ip
dar suyun hacmi
yatay
azalır, özkütlesi ar- T I II III düzlem
tar. +4°C ta suyun
hacmi en küçük, Fkal
Aynı tür sıvılara eşit miktarda ısı enerjisi verildiğinde,
özkütlesi en bü- sıvıların hacimce genleşme miktarları eşit olur. Buna
K h
yüktür. Bu durum- göre sıvıların yükselme miktarları,
su
da su 0°C tan +4°C yatay TV
düzlem A . h 1 = TV & h 1 =
a kadar ısıtıldığın- A
G
da hacmi azalaca- TV
A . h 2 = TV & h 2 =
ğından su seviyesi h azalır. A
Suyun sıcaklığı 0°C tan +4°C a çıkarıldığında öz- TV
2A . h 3 = TV & h 3 =
kütlesi artarak en büyük değer olan 1 g/cm3 olur. 2A
Kaldırma kuvveti, Fkal = Vb.ds.g eşitliğinden ds arta- Buna göre, h1 = h2 > h3 olur.
cağından kaldırma kuvveti artar. Kaldırma kuvveti CEVAP E
artınca ipteki T gerilme kuvveti azalır.
Buna göre,
h → Azalır T → Azalır
CEVAP C
ISI VE SICAKLIK 123

Adı ve Soyadı : .....................................
Sınıfı : .....................................
Numara : ..................................... Ünite
Yazılı Soruları
Aldığı Not : .....................................
1. a) Termometrelerin suyun A B m
3. Suyun özkütlesi 1 g/cm3 olduğundan d = formü-
donma ve kaynama nokta- V
larını gösterdiği değerler lüne göre V yerine m alabiliriz.
şekilde verilmiştir. Buna 80 120 a) 2t anında sıvıların kütleleri eşit olduğuna göre
göre, A B kaptaki suyun sıcaklığı,
A – 20 B–0
= TX + TY
80 – 20 120 – 0 Tson =
20 0
2
A – 20 B
=
60 120 20 + 80
olur. =
2
Termometrelerin aynı gösterdikleri değer,
= 50°C olur.
X – 20 X
= & X = 40 olur. b) 4t anında kaptaki suyun sıcaklığı,
60 120
b) A termometresinin 50°A gösterdiği değeri B ter- 4m.20 + 3m.80
Tson =
mometresi, 7m
50 – 20 B 80m + 240m
= & B = 60°B olarak gösterir. =
60 120 7m
320
= cC bulunur.
7
2. s›cakl›k (°C)
4. Suyun verebileceği maksimum ısı miktarı, sıcaklığı
80 •
0 °C olduğu andır. Bu ısı değeri,
Qverilen = m.c.∆T
z
= 30.1.(80 – 0)
ga
s›v›+gaz
40 •
= 2400 cal olur.
v›
s›
20 • Buzun tamamen erimesi için gerekli ısı,
• • •
Qerime = m.Lbuz
200 400 600 ›s› (cal)
= 50.80
= 4000 cal olur.
a) Maddeler hâl değiştirirken sıcaklık değişmez.
Qerime > Qverilen olduğundan buzun tamamı eriyemez.
Grafiğe bakıldığında sıcaklık 40°C ta sabittir. Bu
Bu durumda karışımda bir miktar buz kalır. Eriyebi-
da bize sıvının kaynama sıcaklığının 40 °C oldu-
lecek buzun kütlesi,
ğunu gösterir.
Qverilen = me.Lbuz
b) Buharlaşma ısısı,
2400 = me.80 ⇒ me = 30 g olur.
Q = m.Lb
50 gram buzun 30 gramı erir. 20 gramlık kısmı buz
400 – 200 = 20.Lb
olarak kalır. Son durumda 0°C ta buzun ve suyun
200 = 20.Lb ⇒ Lb = 10 cal/g olur.
kütleleri,
c) Sıvının öz ısısı,
mbuz = 20 g
Q = m.c.∆T
msu = 30 + 30 = 60 g olur.
200 = 20.c.(40 – 20)
1
200 = 400.c ⇒ c = cal/g °C olur.
2
124 ISI VE SICAKLIK

5. 7. s›ca nem(%)
kl›k 10 30 50
(°C
a )
25 25 26 26
1 c
30 28 29 31
b 9 3 6
35 32 35 41
5 5 40 37 43 55
3
Sıcaklık ile bağıl nemin kesiştiği sıcaklık değeri, his-
sedilen sıcaklığı verir. Hissedilen sıcaklık değerleri
a) Suyun eritebileceği buz miktarı en fazla, yukarıdaki gibi olur.
Qver = m.Lb
80 . 1 . (100 – 0) = m.80 ⇒ m = 100 g dır. 8. a) Aynı sıvılara eşit miktarda ısı verildiğinde
Buzun kalan kütlesi, hacimce genleşme miktarları eşit olur.
DV
mbuz = 2053 - 100 = 1953 g bulunur. ∆V = A.hI ⇒ hI =
A
b) Suya verilmesi gereken ısı, DV
∆V = 2A.hII ⇒ hII =
Qtop = Q1 + Q2 + Q3 2A
DV
= m . cbuz . ∆T1 + m.Lb + m.csu . ∆T2 ∆V = 2A.hIII ⇒ hIII =
2A
= 6.0,5.(50 – 0) + 6.80 + 6.1.(51-0) olduğundan hI > hII = hIII olur.
= 936 cal olur.
b) I. kaptaki sıvının hacmine 2V dersek, II. kap-
c) Alınan ısı, verilen ısıya eşit olacağından,
taki sıvının hacmi 3V, III. kaptaki sıvının hacmi
Qalınan = Qverilen ise 4V olur. Kaplardaki sıvıların sıcaklıkları eşit
400.1.(T – 20) = 1200 . 1 . (80 – T) miktarda artırıldığında genleşme miktarları,
T – 20 = 240 – 3T ⇒ T = 65°C olur. sıvıların ilk hacimlerine bağlıdır.
6. a) ΔV = Vo .a. ΔT olduğundan,
madde s›cakl›k art›fl› ilk boy son boy
ΔVI = 2V .a. ΔT = A.hI ⇒ hI = 2V.a.DT
X ΔT , 2, A
ΔVII = 3V .a. ΔT = 2A.hII ⇒ hII = 3V.a.DT

Y 2ΔT 2, 4,
Z ΔT , 3,
2A
X çubuğunun genleşme katsayısı, ΔVIII = 4V .a. ΔT = 2A.hIII ⇒ hIII = 2V.a.DT

A
∆lX = loX.αX.∆T hI = hIII > hII olur.
2l – l = l.αX.∆T
1
9. 1) İletim a) Betona oturan kişi tahtaya oturan
αX = =α kişiden daha fazla üşür. b) Pencerelerin çift camlı
DT
olarak tanımlanıyor. olması sayesinde ısının yayılması engellenmiş
Y çubuğunun genleşme katsayısı, olur. c) Kışın tek battaniye yerine aynı kalınlıkta çift
∆lY = loY.αY.∆TY battaniye ile yattığımızda daha çok ısınırız.
2) Konveksiyon a) Yanan soba ile odanın ısıtılması
4l – 2l = 2l.αY.2∆T
b) Kalorifer ile odanın ısıtılması c) Ocakta suyun
1 m
aY = = ısıtılması
2DT 2
olarak bulunur. 3) Işıma a) Güneş’in Dünya’yı ısıtması b) Sıcak
b) Z çubuğunun genleşme katsayısı ise, cisimlerin çevrelerine ısı yayması c) Seraların

ısıtılması
∆lZ = loZ . αZ . ∆T
3l–l = l . αZ . ∆T
10. 1. (D) 2. (Y) 3. (D) 4. (D) 5. (D)
2
aZ = = 2a 6. (D) 7. (Y) 8. (D) 9. (D) 10. (Y)
DT
olarak bulunur.
ISI VE SICAKLIK 125

BULMACA 5
galatasaray
1 6
2 2 0 8 0 0 7 3 3 9 0
5 6
0 0 9
6 4 8 8 9 6 5
0 5 4 1 9
0 5 5
0 0 0 4 5 3 10 7 4 7 5
1. Suya vermemiz gereken ısı, 4. Karışan sıvılar aynı cins ve kütleleri eşit olduğundan
Q = m.c.∆T karışımın son sıcaklığı,
= 200000.1.(12,53) T1 + T2 200 + 110
= 2506000 cal dir. Tson = = = 155°C olur.
2 2
2. Buzu eritmek için verilmesi gereken ısı miktarı,

Q = m.Le
= 260.80
5. Aynı cins sıvılar farklı kütlelerde karıştırıldığında
= 20800 cal dir.
karışımın son sıcaklığı,
T1 .m 1 + T2 .m 2
Tson =
3. Su buharı yoğunlaştığında dışarıya verdiği ısı m1 + m2
miktarı, 30.3m + 74.m
=
Q = m.Lb 3m + m
= 100.540 164
=
= 54000 cal dir. 4
= 41°C olur.
126 ISI VE SICAKLIK

6. Buzu eritmek için gereken ısı, 10. Dış ortama verilen ısıyı her aralık için bulalım:
Q = m.c b .TT + m.L e Q1 = m.cb.∆T1
= 10.0,5.(150–100)
1
= 44 $ $ (0– (–4)) + 44.80 = 250 cal
2
Q2 = m.Lb
= 88 + 3520
= 10.540
= 3608 cal dir.
= 5400 cal
Q3 = m.c.∆T
= 10.1.(100–0)
= 1000 cal
7. Su buharının verdiği ısı,
Q4 = m.Lbuz
Q = m.c buhar .TT + m.L k = 10.80
1 = 800 cal
= 6$ $ 50 + 6.540
2
Q 5 = m.c b .TT
= 150 + 3240
1
= 3390 cal dir. = 10 $ $5
2
= 25 cal
Dış ortama verilen toplam ısı,

Q = Q1 + Q2 + Q3 + Q4 + Q5
8. Verilen ısı,
= 250 + 5400 + 1000 + 800 + 25
Q = m.L e + m.c b .TT
= 7475 cal dir.
1
= 110 $ 80 + 110 $ $ 3
2
= 8800 + 165
= 8965 cal
bulunur.
9. –36°C taki buzun, 0°C a gelene kadar alacağı ısı,

Q = m.c.∆T
= 200.0,5.36
= 3600 cal dir.
Donan suyun kütlesi,
Q = md.Le
3600 = md.80
md = 45 g dır.
Suyun kütlesi,
msu = 6000 – 45
= 5955 g dır.
ISI VE SICAKLIK 127

128 ISI VE SICAKLIK

9 Sinif Fizik Konu Anlatim Cozum 2017

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

9 Sinif Fizik Konu Anlatim Cozum 2017

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1.

FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ 1

13. Bilgisayar mühendisi fizikteki elektrik, elektronik gi-

14. X-ışınları özellikle kanser tiplerinde hem teşhiste

2 FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ

FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ 3

4 FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ

2. A, B, C ve D şıkları nitel gözlemlerdir. E şıkkı ise sayı- CEVAP D

FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ 5

FİZİKTE MODELLEME VE MATEMATİĞİN YERİ

6 FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ

FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ 7

a) Konum 2) atom modeli

7. a) Uzunluk , metre (m) ✮

9. a. Temel bilimler içerisinde fiziğe en yakın bilim

8 FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ

1. Fiziğin alt dallarından biri: ELEKTRİK

FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ 9

Kat› kurﬂun S›v› kurﬂun

Sodyum metali Klor gaz› Yemek tuzu

Su Elementlerden bileşik oluşması ya da bileşiklerden

Camın kırılması fiziksel değişmedir.

d) Bileşiklerden element oluşması ya da

Fiziksel Kimyasal Fiziksel Kimyasal

Etin kokmas› Kar oluflumu

Cam›n k›r›lmas› Grizu patlamas›

K›ra¤› oluflmas› Fotosentez olay›

Buzun suda erimesi Peynirin küflenmesi

Kat› ya¤lar›n erimesi Sütün ekflimesi

Ya¤lar›n donmas› Yapra¤›n sararmas›

Demirin paslanmas› Alkolün buharlaflmas›

Meyvenin çürümesi Naftalinin süblimleflmesi

Hava gaz›n›n yanmas› fiekerin suda çözünmesi

Gökkufla¤›n›n oluflmas› Hamurun mayalanmas›

Yo¤urttan ayran yap›lmas› Sütten yo¤urt yap›lmas›

Yemek tuzunun elektrolizi Reçelde flekerlenme olmas›

K›fl›n camda bu¤u oluflmas› Asit ya¤murlar›n›n oluflmas›

Odundan talafl elde edilmesi Zeytin ya¤›ndan sabun eldesi

Arpa suyundan bira yap›lmas› Bak›r telden elektri¤in geçmesi

Üzüm suyundan sirke oluflmas› Hidrojen ve oksijen gazlar›ndan su oluflmas›

Üzüm suyundan flarap yap›lmas› Yay›kla ayrandan tereya¤ elde edilmesi

Hidrojen ve azot gazlar›ndan

Gün bat›m›nda gökyüzünün ma- Petrolün ayr›flt›r›larak, benzin, mazot

Suyun donarken cam flifleyi pat- Elbisedeki ya¤l› lekenin benzinle

Sodyum metalinin suya at›ld›¤›n- Deniz suyundan basit dam›tma ile

Havadan oksijen ve azot gazlar›- Üzerine limon suyu damlat›lan mermerin

6. Katı Sıvı Gaz Plazma

1. K Vkalem = Vsilindir + Vkoni

Vkalem = Vsilindir + Vkoni

5. Yerleştirilebilecek küp sayısı;

konulabileceğinden kutu içine toplam 3.6=18

18 tane küpün hacmi,

= 36π cm3 olur.

a) Tabanının bir kenarına 4 tane silindir

64 tane silindirin hacmi, Kaba 1250 cm3 su döküldüğünde kap dolduğuna

bulunur. 1000 = 4.N ⇒ N = 250 tanedir.

1. K Bu durumda kaptaki hacim (cm3)

b) Her h yüksekliği 10 yükseklik

doğru genişlediğin- su yüksekli¤i

Kabın kesit alanı yu- su yüksekli¤i

Bu iki aralıktaki gra- su yüksekli¤i 20

V = 2.128 = 256 cm3 olur.

7. a) Karışımda %25 şeker olduğuna göre karışım-