1.

Στην ερώτηση με ποιο μέσο πηγαίνετε στη δουλειά σας 20 άτομα

απάντησαν: αυτοκίνητο, τραμ, τρόλεϊ, αυτοκίνητο, λεωφορείο, τραμ,
τραμ, αυτοκίνητο, λεωφορείο, τραμ, τρόλεϊ, αυτοκίνητο, τραμ,
αυτοκίνητο, μετρό, τρόλεϊ, μετρό, αυτοκίνητο, μετρό, μετρό. Να
κατασκευάσετε το ραβδόγραμμα συναρτήσεων.

ΛΥΣΗ

Κάνουμε πρώτα διαλογή και κατασκευάζουμε τον πίνακα συχνοτήτων:

και επίσης κατασκευάζουμε το ραβδόγραμμα:

0
Αυτοκίνητο Τραμ Τρόλεϊ Μετρό Λεωφορείο

2.Τα τμήματα ενός Λυκείου έχουν τους εξής μαθητές:

25, 23, 26, 25, 24, 25, 23, 24, 26, 23, 25,26, 24, 25, 26

Nα κατασκευάσετε διάγραμμα και πολύγωνο συχνοτήτων και

σχετικών συχνοτήτων, απόλυτων και αθροιστικών.
ΛΥΣΗ

Κατασκευάζουμε πρώτα τον πίνακα συχνοτήτων και σχετικών

συχνοτήτων και έχουμε:

x v f N F

23 3 0,20 3 0,20

24 3 0,20 6 0,40

25 5 0,33 11 0,73

26 4 0,27 15 1

Σύνολο 15 1

3.Στις βουλευτικές εκλογές το Α κόμμα πήρε το 30% των ψήφων, το Β

κόμμα το 20% των ψήφων, το Γ κόμμα το 25% των ψήφων και το 25%
απείχε από την ψηφοφορία. Να κατασκευαστεί το κυκλικό διάγραμμα.

ΛΥΣΗ

Υπολογίζουμε τις γωνίες των κυκλικών τομέων από τον τύπο

α = 360 · f , και βρίσκουμε:

 KOMMA α
α = 360 · 0,30 = 108

α = 360 · 0,20 = 72
A 108

α · B 72

Γ 90

ΑΠΟΧΗ 90

A
B
Γ
ΑΠΟΧΗ

4.Στην ερώτηση πόσες ώρες τηλεόραση βλέπετε κάθε μέρα

οι μαθητές ενός τμήματος απάντησαν:
2,4,3,7,4,6,4,5,6,3.
Να σχηματίσετε το σημειόγραμμα.

ΛΥΣΗ

0 1 2 3 4 5 6 7 8

5.Οι παρακάτω αριθμοί δίνουν την ημερομηνία γέννησης 30 παιδιών

τον μήνα Ιανουάριο σε μία πόλη:
1, 7, 12, 4, 18, 25, 13, 18, 26, 30, 13, 18, 4, 9, 6, 15, 20, 17, 26, 13, 18, 29,
9, 12, 17, 25, 6, 29, 31, 8.
Να ομαδοποιηθούν τα παρακάτω δεδομένα σε πίνακα συχνοτήτων.

ΛΥΣΗ

Πρώτα βρίσκουμε το εύρος που είναι R = μεγαλύτερη παρατήρηση

μικρότερη παρατήρηση = 31 – 1 = 30.

Εφόσον οι παρατηρήσεις είναι 30 < 50 από τον πίνακα βλέπουμε ότι ο

αριθμός των κλάσεων είναι κ = 5.

Έτσι το πλάτος της κάθε κλάσης είναι: c = = =6

Οπότε έχουμε:

6.Να συμπληρωθεί ο παρακάτω πίνακας:

xi vi fi fi% Ni Fi Fi%

1 0.1

2 0.1 8

3 50

ΛΥΣΗ
F = f = 0,1

F % = F · 100 = 0,1 · 100 = 10

F = F + f = 0,1 + 0,1 = 0,2

F % = F · 100 = 0,2 · 100 = 20 F = F % : 100 = 0,5

F =F +f 0,5 = 0,2 + f f = 0,3

F % = 100 εξ ορισμού και F = 1

F =F +f 1 = 0,5 + f f = 0,5

f = f = 0,1 ν =ν

Όμως Ν = ν + ν = 2ν = 2ν = 8

Άρα ν = ν = 4

Ν =ν =4

f =
ν
0,1 = ν= = 40
ν ν ,

f =
ν ν
0,3 = ν = 12
ν

ν =ν ν ν ν = 40 – 4 – 4 – 12 = 20

Ν = Ν + ν = 8 + 12 = 20

Ν = ν = 40

f % = f · 100 = 10

f % = f · 100 = 10

f % = f · 100 = 30

f % = f · 100 = 10

Άρα

x v f f% N F F%

1 4 0,1 10 4 0,1 10

2 4 0,1 10 8 0,2 20

3 12 0,3 30 20 0,5 50

4 20 0,5 50 40 1 100
7.Οι βαθμοί ενός μαθητή στα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα
είναι: 15,19,14,17,18,17.Να υπολογισθεί ο μέσος όρος της βαθμολογίας
ν

t1 + t 2 + ... + t ν ∑
ti
του. x= = i =1
= =16,6
ν ν
8.Δίνονται οι παρακάτω πίνακες συχνοτήτων:
Να υπολογισθεί η µέση τιµή.
Βαθμός Συχνότητα

xi νi xi νi

13 2 26

14 1 14

15 4 60

16 2 32

18 1 18

Σύνολο ν A = 10 Σxi νi = 150

xA =
∑ xi νi = 150 = 15 .
νA 10

Ύψος Κεντρικές τιμές

σε cm xi Συχνότητα

νi xi νi

156-162 159 2 318

162-168 165 8 1320

168-174 171 12 2025

174-180 177 11 1947

180-186 183 5 915

186-192 189 2 378

Σύνολο Σν i = 40 Σx i ν i = 6903
 x=
∑ x i νi = 6903 = 172,6 cm.
ν 40

9.Ένας μαθητής στο πρώτο μάθημα βαρύτητας με συντελεστή 1,3 πήρε

βαθμό 15.Στο δεύτερο μάθημα με βαρύτητα 0.7 πήρε 18,και στο τρίτο
μάθημα με συντελεστή βαρύτητας 1 πήρε 17. Να βρεθεί ο σταθμικός
μέσος του.

1,3 15 " 0,7 18 " 1 17

16,36
1,3 " 0,7 " 1

10.Μια ποσοτική μεταβλητή όταν παίρνει τιμές α1,α2,…,α8 έχει μέση

τιμή x 1 = 8. Η ίδια μεταβλητή όταν παίρνει τιμές β1,β2,…,β12 έχει μέση
τιμή x 2 = 3. Ποια είναι η μέση τιμή της μεταβλητής όταν πάρει τιμές
α1,α2,…,α8,β1,β2,…β12;

ΛΥΣΗ

Στις ασκήσεις με τη μέση τιμή χρησιμοποιούμε τον τύπο της μέσης

τιμής για να προσδιορίσουμε το ∑ν( x και εκεί προσθέτουμε ή
αφαιρούμε ανάλογα με την άσκηση.
∑+*,- α*
x) = 8 =8 ∑.( α = 64
.
/
∑*,-
∑ ( β = 36
β*
x) = 3 =3

∑+*,- α* 0∑*,-
/
β* 0
x) = = = =5
.0
11.Δίνεται η παρακάτω κατανομή:

Κεντρικές Σχετική Αθρ. Σχετ.

Συχνότητα
Κλάσεις τιμές Συχν. Συχν.
fi %
[ - ) xi νi Fi %

156-162 159 2 5,0 5,0

162-168 165 8 20,0 25,0

168-174 171 12 30,0 55,0

174-180 177 11 27,5 82,5

180-186 183 5 12,5 95,0

186-192 189 2 5,0 100,0

Σύνολο 40 100 —

100 Fi %
90
80
70
60 Ζ
Ε
50 A
B
40 ∆
30
20 Η
10
0 Γ
156 1 62 168 174 180 186 192 x
δ

Η διάμεσος, όπως ορίστηκε, αντιστοιχεί στην τιμή x = δ της

μεταβλητής Χ (στον οριζόντιο άξονα), έτσι ώστε το 50% των
παρατηρήσεων να είναι μικρότερες ή ίσες του δ. Δηλαδή, η
διάμεσος θα έχει αθροιστική σχετική συχνότητα Fi = 50% .
Εφόσον στον κάθετο άξονα έχουμε τις αθροιστικές σχετικές
 συχνότητες, από το σημείο Α (50% των παρατηρήσεων) φέρουμε
την AB // 0 x και στη συνέχεια τη BΓ⊥0 x . Τότε, στο σημείο Γ
αντιστοιχεί η διάμεσος δ των παρατηρήσεων.

Για να υπολογίσουμε την διάμεσο δ με ακρίβεια μπορούμε να

χρησιμοποιήσουμε την ομοιότητα των τριγώνων ΗΕΖ και ΔΗΒ
οπου ισχύει ότι:
ΗΔ ΔΒ 50-25 ΔΒ
ΗΕ ΕΖ 55-25 174-168

9:
⇒ 150 30 ΔΒ ⇒ ΔΒ 5

Αρα δ=168+5=173

12.Η βαθμολογία στα 10 μαθήματα ενός μαθητή είναι:

13, 9, 6, 10, 15, 12, 11, 0, 20, 14. Να υπολογίσετε:

α) Τη μέση τιμή. β) Τη διακύμανση.

γ) Την τυπική απόκλιση. δ) Τη διάμεσο.

ε) Το εύρος (R). στ) Το συντελεστή μεταβολής (CV).

ΛΥΣΗ

0;0 0 0 0 0 0 0 0
α) x) = = 11

∑ =/* ;0. 0 0 0 0 0 0 0 0 ;
β) s = x) =
ν
>
11 = – 121 = 147,2 – 121 = 26,2

γ) s = √s = √26,2
δ) Βάζουμε τις παρατηρήσεις σε αύξουσα σειρά και έχουμε:

0, 6, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 20

@0 @ 0
Οπότε δ = παρατήρηση = = 11,5

ε) R = 20 – 0 = 20
,
στ) cv = √

13. Να συμπληρώσετε τον πίνακα.

Κλάσεις Κέντρο νi xiνi xi2νi

κλάσης (xi)

[4, 6) 7

[6, 8) 13

[8, 10) 17

[10, 12) 18

[12, 14) 29

[14, 16) 11

[16, 18) 5

ΣΥΝΟΛΑ 100

α)Να συμπληρώσετε τον πίνακα.

β)Να υπολογίσετε: i) Τη μέση τιμή.

 ii) Τη διακύμανση.
iii) Την τυπική απόκλιση της κατανομής.
iv) Το συντελεστή μεταβολής..
v) Το εύρος
ΛΥΣΗ

α)

Κλάσεις Κέντρο νi xiνi xi2νi

κλάσης (xi)

[4, 6) 5 7 35 175

[6, 8) 7 13 91 637

[8, 10) 9 17 153 1377

[10, 12) 11 18 198 2178

[12, 14) 13 29 377 4901

[14, 16) 15 11 165 2475

[16, 18) 17 5 85 1445

ΣΥΝΟΛΑ 100 1104 13188

β)
∑ =* ν*
i) x) = = = 11,04
ν

∑ =/* ν* ..
ii) s = x) = 11,04 = 131,88 – 121,88 = 10
ν

iii) s = √10

√
iv) cv =
,

v) R = 18 – 4 = 14

14.Άν σέ ένα δείγμα μεγέθους ν=50,ισχύουν:

 50 50

∑ t i =2500, και
i =1
∑ (t
i =1
i − x ) =8450, νά εξετάσετε άν τό δείγμα είναι
2

ομοιογενές

ΛΥΣΗ

∑E- ) D/
*, AB* C= .
s = = = 169

Άρα s = √169 = 13
∑E-
*, B*
x) = = = 50

cv = = = 0,26 > 0,10

Άρα το δείγμα είναι ανομοιογενές.

−
15.Ο μέσος όρος τών απουσιών τών μαθητών μιάς τάξης είναι: x = 18
ν
ενώ η διακύμανση είναι s2=2,25 καί ∑t i
2
= 7830 .Νά υπολογίσετε
i =1

το s και τον αριθμό τών μαθητών τής τάξης.

ΛΥΣΗ
∑ =/* >. >.
s = x) 2,25 = 18 2,25 + 324 =
G G G

>.
ν= ν = 24
,

( Παρατηρούμε ότι το ν είναι φυσικός αριθμός και όχι στρογγυλοποίηση

κάποιου δεκαδικού.)

16.Επτά αδέρφια γεννήθηκαν ένα κάθε έτος σε συνεχόμενα έτη. Να

υπολογισθεί η τυπική απόκλιση των ηλικιών τους.

ΛΥΣΗ
Συμβολίζοντας τις ηλικίες των αδελφών με τον κατάλληλο τρόπο,
δηλαδή:

x 3, x 2, x 1, x, x+1, x+2, x+3

=C 0=C 0=C 0=0=0 0=0 0=0 >=

Έχουμε: x) = = =x
> >

∑H*, A=* C=)D/

O τύπος που εξυπηρετεί στις πράξεις του s είναι ο s = =
ν

A=C C=D/ 0A=C C=D/ 0A=C C=D/ 0A=C=D/ 0A=0 C=D/ 0A=0 C=D/ 0A=0 C=D/
= =
>

;0 0 0 0 0 0; .
= =4
> >

Άρα s = 2.

17.Η μέση τιμή 8 παρατηρήσεων είναι 10, ενώ η μέση τιμή 12 άλλων
παρατηρήσεων της ίδιας μεταβλητής είναι 3. Οι αντίστοιχες τυπικές
αποκλίσεις είναι 8 και 4.Να βρεθεί η μέση τιμή και η τυπική απόκλιση
και των 20 παρατηρήσεων μαζί.

ΛΥΣΗ

Έστω x , x , …, x. με x) = 10 και y , y , …, y με y) = 3.

∑+*, =* ∑*,/ J*
Άρα 10 = ∑.( x = 80 και 3 = ∑ ( y = 36
.

. 0
Άρα x) = = = 5,8
.0

∑+*, =* / ∑+*, =* /
Έστω s= = 8 s= = 64 = 10 64 + 100 = ∑.( x
. .
= 164 · 8 = 1312
 ∑*,/ J* / ∑*,/ J* /
Έστω sJ = 4 sJ = 16 = 3 16 + 9 = ∑( y = 25
· 12 = 300

∑ =/* 0∑ J/* 0
Έστω η διακύμανση όλων s = x) = 5,8 = 80,6 –
.0
33,64 = 46,36 s = √46,36

18.Σέ έρευνα πού έγινε σχετικά μέ τό ύψος τών μισθών τών υπαλλήλων
μιάς επιχείρησης διαπιστώθηκε ότι τό ύψος τών μισθών τών
υπαλλήλων ακολουθεί τήν κανονική κατανομή.Συγκεκριμένα τό 50%
τών μισθών υπερβαίνει τα 900 ευρώ,ενώ τό 16% είναι χαμηλότερο
από τα 750 ευρώ.

α)Νά βρείτε τό μέσο μισθό τών υπαλλήλων καί τήν τυπική απόκλισή
τους

β)Άν οι υπάλληλοι είναι 3000 πόσοι από αυτούς παίρνουν μισθό από
450 έως 750 ευρώ;

ΛΥΣΗ

α) Εφόσον το 50% υπερβαίνει τα 900 ευρώ άρα η μέση τιμή της

κατανομής είναι 900.

Αφού το 16% είναι χαμηλότερο από τα 750 ευρώ και επειδή το 50%
34% = 16% είναι χαμηλότερο του x) – s = 750 και επειδή x) = 90 έχουμε
ότι s = 150.

Οπότε η κατανομή είναι της μορφής:

 ;;,>C .
β) Από 450 έως 750 ευρώ παίρνει το % = 15,85%.
,.
Εφόσον οι υπάλληλοι είναι 3000 το 15,85% αυτών είναι · 3000 =
15,85 · 30 K 476 υπάλληλοι.

19. Οι παρατηρήσεις μιας μεταβλητής x μεγέθους 800 ακολουθούν την

κανονική κατανομή. Είκοσι παρατηρήσεις είναι μικρότερες του 18 και
128 μεγαλύτερες του 36

i) Να βρείτε κατά προσέγγιση το εύρος του δείγματος.

ιi) Να εξετάσετε αν το δείγμα των παρατηρήσεων είναι ομοιογενές.

ΛΥΣΗ

Οι είκοσι παρατηρήσεις στις 800 είναι:

Στις 800 20

Στις 100 x;

Άρα x · 800 = 20 · 100 x= = 2,5

.
Άρα το 2,5% είναι μικρότερες του 18.

Όμως 2,5% = 50 – 47,5%.Άρα το 18 είναι το x) 2s.

Ομοίως οι 128 παρατηρήσεις στις 800 είναι:

Στις 800 128

Στις 100 x;
.
Άρα x · 800 = 128 · 100 x= = 16%
.

Όμως 50 – 34 = 16%.Άρα το 36 είναι το x) + s.

x) 2s x) 18 " 2s L
Έχουμε λοιπόν L M N
x) " s 18 " 2s " s 36
Άρα 3s = 18 s = 6 και x) = 18 + 2 · 6 = 40

α) R = 6s = 6 · 6 = 36
O
β) cv = = = 0,15 > 0,10 άρα το δείγμα είναι ανομοιογενές
|=)|

20.Μια εταιρία κινητής τηλεφωνίας καθορίζει πρόγραμμα τηλεφωνικών

συνδιαλέξεων διάρκειας 3 έως 6 λεπτών με τη χαμηλότερη χρέωση.
Κατά τη διάρκεια μιας ημέρας με πολλές συνδιαλέξεις βρέθηκε ότι το
2,5% των τηλεφωνημάτων ήταν μικρότερης διάρκειας από 3 λεπτά ενώ
το 16% των τηλεφωνημάτων ήταν μεγαλύτερης διάρκειας των 6 λεπτών.
Υποθέτουμε ότι η κατανομή των χρόνων συνδιαλέξεων είναι περίπου
κανονική.

α) Να βρείτε τη μέση τιμή και την τυπική απόκλιση των χρόνων

συνδιαλέξεων.
β) Αν κατά τη διάρκεια αυτής της ημέρας έγιναν 2000 τηλεφωνήματα να
βρείτε:

i) Πόσα τηλεφωνήματα είχαν διάρκεια από 3 έως 5 λεπτά.

ii)Πόσα τηλεφωνήματα είχαν διάρκεια μεγαλύτερη από 7 λεπτά.

ΛΥΣΗ

α)

34% 34% 13,5%

2,35% 13,5%
0,15% 2,35%
0,15%

x -35 x -25 x -5 x x +5 x +25 x +35

2 3 4 5 6 7 8
− −
x -25=3 ⇔ x =5 και S=1

−
x +5=6

β)

1ο )13,5%+34%=47,5% , το πλήθος των τηλεφωνημάτων που είχαν

47,5
διάρκεια από 3 εώς 5 λεπτά είναι : 2000=950
100

2,5
2ο )2,35%+0,15%=2,5% οπότε 2000=50 τηλεφωνήματα.
100
6.1.Σε ένα διαγώνισμα μαθηματικών μιας τάξεως ο μέσος όρος
βαθμολογίας ήταν 8,5, με μεγαλύτερο βαθμό το 12. Ο καθηγητής για
να βοηθήσει την τάξη σκέπτεται ή να προσθέσει 5 μονάδες σε κάθε
γραπτό ή να αυξήσει το βαθμό κάθε γραπτού κατά 10%. Πώς
επηρεάζει τον μέσο όρο της βαθμολογίας κάθε ένα από τα δύο αυτά
μέτρα;

ΛΥΣΗ

Έστω x οι βαθμοί των μαθητών με μέσο όρο 8,5. Αν προσθέσει σε κάθε

γραπτό 5 μονάδες οι βαθμοί θα γίνουν y = αx + β οπότε y) = x) + 5 = 8,5
+ 5 = 13,5. Αν αυξήσει το βαθμό κάθε γραπτού κατά 10% οι βαθμοί θα
γίνουν y = 1,1 · x άρα

y) = 1,1 · x) = 1,1 · 8,5 = 9,35

20 2
21.Σέ ένα δείγμα ν=20,με μέση τιμή 25,ισχύει ∑ xi
i =1
=12820.Να βρεθεί

πόσο τουλάχιστον πρέπει να αυξηθεί κάθε παρατήρηση ώστε το

δείγμα να γίνει ομοιογενές.

ΛΥΣΗ

Έστω x) = 25 , ν = 20.
∑ =/* .
s = x) = 25 = 641 – 625 = 16
ν

O
Άρα s = √s = 4 και CV = = = 0,16 > 0,10 άρα ανομοιογενές.
|=)|

Έστω ότι αυξάνουμε τις παρατηρήσεις κατά α, α > 0.

Οπότε έχουμε y = x + α y) = x) + α , 5y = 5x.

Για να είναι ομοιογενές το δείγμα πρέπει το καινούργιο CV να είναι
OQ OS
μικρότερο ή ίσο του 0,10 δηλαδή CV΄ = =) T 0,10 T 0,10
R|
|J =0α 0α
4 T 2,5 + 0,1α 1,5 α U 1,5

Άρα κάθε παρατήρηση πρέπει να αυξηθεί τουλάχιστον κατά 15 για να

προκύψει ομοιογενές δείγμα.