Professional Documents
Culture Documents
yogazsor 1
Bentuk Pangkat dan Akar. Modul Matematika SMA Insan Cendekia Kelas X
SIFAT-SIFAT
BENTUK PANGKAT
DEFINISI
BENTUK PANGKAT
SIFAT-SIFAT
BENTUK AKAR MERASIONALKAN
BENTUK AKAR
2 yogazsor
Modul Matematika SMA Insan Cendekia Kelas X Bentuk Pangkat dan Akar.
7. 8 1
0 Jawab:
2ab3 4a3b2 (2 22 )(a a3 )(b3 b2 )
Dari beberapa contoh di atas, yang termasuk 212 a13b32 23 a4 b5
bilangan pangkat positif adalah bentuk nomor 1,
2, 3, dan 6. Jadi bilangan pangkat positif dapat (4a2 b4 )3
2. Bentuk sederhana adalah ….
didefinisikan sebagai berikut : (2ab2 )2
Jawab:
DEFINISI
(4a2 b4 )3 (22 )3 (a2 )3 (b4 )3 223 a23b43
Jika a bilangan real atau a R dan 12 12 22
(2ab2 )2 (2)2 (a)2 (b2 )2 2 a b
n bilangan bulat positif, maka : 6 6 12
2 ab
an a a a a 2 2 4 26 2 a6 2 b124
n faktor a
2 ab
a disebut bilangan pokok (4a2 b4 )3
2 2
2 4 a 4 b8
dan n disebut pangkat. (2ab )
1. Tuliskan dalam bentuk pangkat positif yang 3. Sederhanakan bentuk pangkat berikut!
paling sederhana! 3m n 3n1 3nm 2n2 2n1
a. c.
a. 4 4
3 2 2 5
c. (3 ) 32n1 3n1 2n 2n 1
a 2 2
37
6 5
(2 ) 2 22 2a
( 13 )3 a4 b4
b. 4 d. b. d.
3 35 2a 2a 2 ( 13 )5 a3b5
4 yogazsor
Modul Matematika SMA Insan Cendekia Kelas X Bentuk Pangkat dan Akar.
D. PANGKAT PECAHAN
BIlangan pangkat erat kaitannya dengan bentuk Contoh
akar yang akan dibahas selanjutnya.
1. Nyatakan bentuk pangkat berikut ke
SIFAT-SIFAT dalam bentuk akar!
3 2
Jika
Jika aR,
a R;mmbilangan
bilanganbulat;
bulat; n,
n, tt bilangan
bilangan asli
asli dan
a. 37 b. x 3
dan n, t 2, maka :
n, t 2, maka : Jawab:
m 3 2
1. a n n am ( n a )m a. 3 7 7 33 7 27 b. x 3 3 x 2
# Jika a 0, maka berlaku untuk m
2. Sederhanakan bentuk di bawah ini!
dan n bilangan ganjil maupun genap. 3
# Jika a 0, maka tidak berlaku untuk 1 1
1 2
a. 22 23 b.
m dan n bilangan ganjil. 16
m
Jawab:
2. n t
a m
a t
n
1 1 1 1 5
m
1 a. 2 2 2 3 2 2 3 2 6 6 25
3. a n m
; a0 3 3
3
an 1 2 1 2
m b. 4 (24 ) 2
1 16 2
4. m
an ; a0 3
4
an (2) 2
(2)6
1. Sederhanakan dan nyatakan dalam bentuk 3. Jika diketahui x = 16 dan y = 27, maka
akar bentuk-bentuk berikut ini! tentukan hasil dari bentuk berikut!
2 1 2
a.
3
1 5
a. 4 x 4 2y 3
a2 b 2
a a
3
2
1 3
1
2 1 4
3 2
x3y 3
b. b.
a 1 2 2
x2y 3
4
4 1 1
3 2 2 2
p 2q p x 2 x2
q 3
c. c. 1 1
1
p3q 2 y 3 y3
1
c. 24 x 24 x
2
1
c. 1
1 2
5 2 25 2
yogazsor 5
Bentuk Pangkat dan Akar. Modul Matematika SMA Insan Cendekia Kelas X
E. BENTUK AKAR
Pernyataan yang ditulis dengan tanda akar SIFAT-SIFAT
disebut bentuk akar. Penarikan akar : x akan
meng-hasilkan bilangan real positif apabila x 0 3. a x b y (a b) x y
dan akar : x akan menghasilkan bilangan non a x a x
4. a x b y
real jika x < 0. b y b y
DEFINISI
5. m
x n y mn x n mn y m mn x n y m
Bentuk akar adalah bilangan-bilangan di mn
xn xn
bawah tanda akar yang apabila ditarik 6. m
x n y mn
mn
ym ym
akarnya tidak dapat menghasilkan bilangan
rasional. 7. (a b) 2 a b a b ; a , b 0
8. (a b) 2 a b a b ; a, b 0; a b
(1) AKAR SENAMA
Bentuk akar dinamakan senama jika memiliki
akar pangkat yang sama. Contoh : Contoh
2 dengan 3 , 3 4 dengan 3 6 dsb. 1. Selesaikan operasi berikut ini.
(2) AKAR SEJENIS a. 75 2 48
Bentuk akar dinamakan sejenis jika memiliki nilai b. 5 3 2 6
akar yang sama. Contoh : c. 6 15 2 3
5 2 dengan 7 2 , 2 5 dengan 9 5 dsb. d. 35 4
(3) OPERASI BILANGAN BENTUK AKAR e. 11 4 7
Dalam menyelesaikan soal, sering kali suatu Jawab:
bentuk akar harus disederhanakan. Secara
umum perhatikan contoh berikut ini. a. 75 2 48 25 3 2 16 3
5 3 (2 4) 3
Contoh
(5 8) 3 13 3
1. 300 100 3 100 3 10 3 b. 5 3 2 6 (5 2) 3 6 10 18
2. 45 9 5 9 5 3 5 10 9 2 10 3 2
3. b b b b b b b
3 2 2
30 2
4. 50 z y 25 2 z z y
5 2 4 2
6 15
c. 6 15 2 3 3 5
25 2 z 4 z y 2 2 3
5z 2 y 2 z d. 3 5 4 25 35 42 10 35 42
e. 11 4 7 11 (2 2) 7
SIFAT-SIFAT 11 2 4 7
11 2 28
1. a x b x (a b) x
2. a x b x (a b) x (7 4) 2 7 4
7 4 7 2
6 yogazsor
Modul Matematika SMA Insan Cendekia Kelas X Bentuk Pangkat dan Akar.
SIFAT-SIFAT Contoh
1. Rasionalkan bentuk pecahan berikut!
a b
1. Bentuk kalikan dengan . 3
b b a.
2 5
a a b a b
5
b b b b b.
11 4
a b c Jawab:
2. Bentuk kalikan dengan .
b c b c 3 3 5 3 5
b c a b c
a.
a a 2 5 2 5 5 2 5 5
b c b c b c b c2 3 5 3 5
3. Bentuk
aa
kalikan b c b c. 2 5 10
3. Bentuk kali dg dengan .
bb cc b c b c 5 5 11 4
b b c c a b c
b.
aa aa 11 4 11 4 11 4
bb cc b b c c b b c c bc 55 4 5
catatan : a b c
11 16
.
c
b c sekawan bdengan b c 4 5 55
cat. :
b c sekawan dengan b c 5
b c sekawan dengan b c
b c sekawan dengan b c
Latihan Ulangan 1
A. Berilah tanda silang (x) huruf a, b, c, d, atau e pada jawaban yang paling benar!
11. 3 ....
a. (3)4 d. 4 3 b
b. (4) 3 e. 12
b8 a10
c. 34 a. d.
a7 b15
b15 a32
3. 1.800 = …. b. e.
a. 2 32 5 d. 23 32 52 a10 b243
a7
b. 2 32 52 e. 25 34 52 c.
c. 22 32 52 b8
2
43
4. (7) (7) ....
2 3
12. 4 ....
a. 75 6
d. 492
b. 343 e. 7 5 38 26
a. d.
c. 75 24 38
36 24
b. e.
5. (7a3b4 )(3a5b2 ) .... 24 38
a. 21a2b2 d. 21a6 b2 212
c.
b. 21a8 b6 e. 21a6 b8 38
c. 21a8 b8
ab c
13. ....
6. 3 2 18 50 .... a bc
a. 3 6 d. 0 ab d. c
a.
b. 2 6 e. 6 c e. b
c. 6 ac
b.
b
7. (3p2 )4 .... bc
c.
a. 81p16 d. 27p8 a
b. 27p16 e. 9p 14. (6a5b3 ) (2a2b7 ) ....
c. 81p8 a. 12a10 b21 d. 8a2b2
b. 12a3b4 e. 12a3b4
8. Nilai dari 2 8 3 3 .... c. 8a10 b21
a. 43 6 d. 8 2 3 6
15. 2 22 (23 )1 ....
2
b. 4 3 5 e. 10 3 5
c. 2 8 3 6 a. 8 1
e.
b. 2 8
9. 00 .... c. 1
a. 1 d. 1
b. 0 e. tidak terdefinisi d.
2
c. 1
8 yogazsor
Modul Matematika SMA Insan Cendekia Kelas X Bentuk Pangkat dan Akar.
22 x 3 y 4 (a3 )2 a5 a 7
16. .... 23. Hasil dari adalah ....
1 4 5 a 6
x y a. a4 d. a12
2
a. 2xy y b. a4 e. a14
d.
2x 2x c. a10
b.
y 2y
xy
e. 24. Jika diketahui a 1 dan b 2 maka nilai dari
c. x
2 a 1b ab1
....
a 1 b1
1 1 1 a. 3 d. 1
17. ....
20 5 80 b. 2 1
e.
1 1 3 2
a. 5 d. 5 c.
2 5 2
1 1
b. 5 e. 5 272 35
3 6 25. Bentuk sederhana dari adalah ....
1 92
c. 5 a. 35 d. 39
4
b. 37 e. 310
18. (2a3b4 )2 .... c. 38
a. 2a6 b2 4a6 26. Nilai x yang memenuhi persamaan
d.
4a8 b8 53 x 2 25x 1 adalah ....
b.
b6 e. 2a6 b a. 8 d. 2
c. 4a6 b8 b. 6 e. 1
c. 4
2 1 1
19. a 3 a 4 a 6 .... (0,12)4 (0,243)6 2 x 3y
a. 3 a d. a 3 27. Jika z , maka nilai
(1,8)10 10
b. 4
a3 e. a2 2x – y + z adalah ....
c. 3
a4 a. 2 d. 1
b. 1 e. 2
c. 0
20. Jika 125 3125 80 x 5 maka x .... 6
m 3 n2
a. 24 d. 27
28. Bentuk ekuivalen dari 4 3 adalah ....
b. 25 e. 28 m
c. 26 m n
2
1 mn
3a6 b5
21. 9 2
.... a. m11n9 d. m9 n10
81a b b. m10 n11 e. m8 n11
a. (3ab)3 d. (3ab)2 c. m9 n11
b. (3ab)1 e. (3ab)3
c. 3ab 29. Jika diketahui 2x 2 x 5, maka nilai dari
22 x 22 x adalah ....
1
23 1 a. 23 d. 26
22. 1
a 1 1
b2
2
.... b. 24 e. 27
a 3 b2 1
c. 25
b2
a 3
4
a. ab d. a b 30. 3 ....
27
b. a b 1
e. a b
3
a. 3 d. 9
c. ab
b. 3 e. 9 3
c. 3 3
yogazsor 9
Bentuk Pangkat dan Akar. Modul Matematika SMA Insan Cendekia Kelas X
1 a 2 b2
c. e.
3
a4 3 a a a 2 b2 a 2 b2
32. Bentuk sederhana adalah ....
a3 a
2 3
1 1 38. Bentuk dapat
a. d.
6
a 5 6
a 5 8 2 15
6 disederhanakan menjadi ....
b. 6
a5 e. a
1 1
c. a5 a a. 4 15 6 d. 4 15 6
17 17
1 1
33. Bentuk sederhana dari
y 1 xy 2
adalah ....
b. 4 15 6 e. 4 15 6
17 17
1 x 2 y 2
1
a.
1
d.
1 c. 4 15 6
17
yx xy
1 yx
4
2a2
3
b. e. b
yx 39. Hasil dari 1 2 8a6 c 3 ....
c a
c. xy
4 3
2a b c
a. d.
34. Jika a > 0 , b > 0 dan a ≠ b, maka bentuk c 2a 4 b3
(a b)1 (a2 b2 ) 2a4 a 4 b3
b. e.
sederhana dari 1 1 1 1 .... b3 c 2c
(a b )(ab a b)
2b3
ab ab c.
a. d. a4 c
(a b)2 (a b)2
1 e. (a b)2
b. 40. Hasil dari 1 3 13 4 3 ....
(a b)2
c. ab 1 1
a. 5 3 d. 3 7
4 4
35. Jika diketahui x 25 dan y 64, maka nilai 1 1
3
b. 6 2 e. 5 7
2 3 2
4 4
x y
.... 1
dari 1 1 c. 7 1
y x
3 2 4
a. 2.000 d. 100
16 e. 2.000 41. Hasil f (n) 22 n 2 6n 4 dan g(n) 12n1 ,
b. f (n)
125 n bilangan asli, maka ....
16 g(n)
c.
125 1 1
a. d.
32 9
f (x 3) 1 2
36. Hasil f (x) 2 x maka .... b. e.
f (x 1) 27 9
a. f (2) x 3 c.
1
d. f
b. f (4) x 1 18
c. f (16) e. f (2x 2)
10 yogazsor
Modul Matematika SMA Insan Cendekia Kelas X Bentuk Pangkat dan Akar.
42. 3
2 5 3 2 5 .... 47. Jika 9x 9 x 51, maka 3x 3 x adalah ....
a. 1 d. 4 a. 8 d. 4 3
b. 2 e. 5 b. 53 e. 6
c. 3 c. 7
3 x 2 y
2
1
8 x 2 y 4 3 2
43. 1 2
.... 48. Nilai x yang memenuhi 128
125x y x 2y 3
a. 0,16x 2 y 4 d. 0,16x 2 y 4 adalah ….
b. 0,16xy 2 e. 1,6x 2 y 4 1 d. 1
a. 2
c. 1,6x y 2 4
2 1
e. 2
b. 2 2
c. 1
44. 83 x1 ....
3
a. 2 x 1 d. 23 x (2a3b2 )2 (ab)
49. Bentuk sederhana dari
b. 23 x 1 e. 23 x 2 4
a2 4 b5
3
c. 23 x 3 3
4b a
45. Nilai x yang memenuhi persamaan adalah ….
1 1 a. ab2 d. 16a2 b2
2 3 1 adalah .... b. a2 b e. 64a2 b2
2
x2
2
c. 4a2b2
a. 4 d. 2
b. 2 e. 4
50. Bentuk sederhana dari
c. 0
1
9 80 .... dapat
46. Hasil 2 4 x 232 x 17, nilai dari 22 x .... 2 5
disederhanakan menjadi ....
1 1 1
a. atau 8 d. atau 2 a. 5 d. 2 5
2 2 2
b. 4 e. 0
1 1 c. 3
b. atau 4 e. 2 atau 2 2
2 2
c. 1 atau 4
yogazsor 11
Bentuk Pangkat dan Akar. Modul Matematika SMA Insan Cendekia Kelas X
Latihan Ujian 1
A. Berilah tanda silang (x) huruf a, b, c, d, atau e pada jawaban yang paling benar!
yogazsor 13
Bentuk Pangkat dan Akar. Modul Matematika SMA Insan Cendekia Kelas X
23. (UMPTN 1996/Dasar) 28. (SPMB 2002/Dasar)
3x 1 y 2 Jika x > 0 dan x 1 memenuhi
Bentuk 2 dapat dituliskan tanpa
x 2y 1 x x x
eksponen negatif menjadi …. xp , p bilangan rasional maka
x
x(3y x) x(3y 2 x) p ....
a. d.
y(y 2x 2 ) y(y 2 x 2 ) 1 3
a. d.
x(3y 2 x) x(3y 2 x) 4 8
b. e.
y(x 2 x 2 ) y(y 2 x 2 ) 1 7
b. e.
x(3y 2 x) 8 8
c.
y(y 2 x 2 ) 1
c.
8
24. (UMPTN 2000/Dasar)
Diberikan persamaan 29. (SPMB 2003/Dasar)
1
3x 2 1 3 1 3
3 1 Jika a dan b , maka
3 x 2 3 . Jika x0 memenuhi 1 3 1 3
243 3 9
a b ....
3
persamaan maka nilai 1 x0 .... a. 4 3 d. 4
4
b. 4 e. 4 3
3 1
a. 1 d. 2 c. 1
16 3
1 3 30. (SPMB 2004/Dasar)
b. 1 e. 2
4 4 Nilai x yang memenuhi persamaan :
3 1 1
c. 1 2 3 1 adalah ….
4
2
x2
2
b2 c. 0
a 3 1
2
....
1 a 3 b2 1
b2 a 2
31. (SPMB 2006/Dasar)
a. ab d. a b
Jika p x 2 x 2
3 1
x 1
3
x
1
3 dan
a b e. a13b12
q x x x , maka p ....
b. 1 1 1
c. ab 2
x 2 3
q
3
26. (UMPTN 1999/Dasar) a. x d. x3 x
Bentuk sederhana dari b. 3
x2 e. x 3 x2
5 7 6
1 1 p 1 c. x
....
1 p 1 p 1 p
32. (SPMB 2006/Dasar)
a. p d. p2 2 p 1
Jika a > 0, b > 0 dan a b, maka
b. 1 p2 e. p2 2 p 1 (a b)1 (a 2 b2 )
c. p2 1 ....
(a 1 b1 )(ab1 a 1b)
1 ab
27. (SPMB 2002/Dasar) a. d.
(a b) 2
(a b)
2 3
Jika a b 6. a dan b bilangan b. (a b) 2 e. ab
2 3
ab
bulat, maka a b .... c.
a. 5
(a b)2
d. 2
b. 3 e. 3
c. 2
14 yogazsor
Modul Matematika SMA Insan Cendekia Kelas X Bentuk Pangkat dan Akar.
33. (SPMB 2007/IPA) 39. (SBMPTN 2014/TKPA)
Jika x memenuhi persamaan 9x 8(3x1 ) 1, Jika 4 x 4 x1 6, maka (2x)x ....
9x
2
a. 3 d. 9 3
maka ....
3x b. 3 3 e. 27
1 c. 9
a. d. 27
27
1 40. (UM UGM 2007/Dasar)
b. e. 81 5( 3 2)( 3 2)3
9 ....
c. 9 2 2 3
a. 8 7 d. 5 2
34. (SNMPTN 2008/Dasar)
b. 7 6 e. 4 3
1 1
c. 8 1
2 5 a b 5 maka a b ....
Jika
1 1
41. (UM UGM 2008/Dasar)
2 5
a. 1 d. 4 6
x2 3 x2 x 1
....
b. 2 e. 5 x 6 x 1
c. 3 1
a. x x 1 d.
6
b. x x2
35. (SNMPTN 2010/Dasar)
x
Jika n memenuhi c. 1 e.
250,25 250,25 250,25 250,25 125 x 1
n faktor
x y x y
1 1
2 2 7 2
b. 1
4 1
3 3 3
Bentuk sederhana dari c.
x y x y
1 1
1 6 1 3
2
2 3 4 5
x 4
3
x x x
1
3
x
2
3 a 6 6 6 ... dan
16 yogazsor