Caps SP Afrikaans Sal Web

Nasionale Kurrikulumverklaring (NKV)
TWEEDE ADDISIONELE TAAL
Kurrikulum- en
assesseringsbeleidsverklaring
Senior fase
Graad 7-9

KURRIKULUM- EN ASSESSERINGSBELEIDSVERKLARING
GRAAD 7-9
AFRIKAANS TWEEDE ADDISIONELE TAAL

AFRIKAANS TWEEDE ADDISIONELE TAAL GRAAD 7-9
Departement van Basiese Onderwys

Strubenstraat 222
Privaatsak X895
Pretoria 0001
Suid-Afrika
Tel: +27 12 357 3000
Faks: +27 12 323 0601
Pleinstraat 120 Privaatsak X9023

Kaapstad 8000
Suid-Afrika
Tel: +27 21 465 1701
Faks: +27 21 461 8110
Webtuiste: http://www.education.gov.za
© 2011 Departement van Basiese Onderwys
Isbn: 978-1-4315-0515-9
Ontwerp en uitleg deur: Ndabase Printing Solution
Gedruk deur: Staatsdrukkery
KURRIKULUM- EN ASSESSERINGSBELEIDSVERKLARING (KABV)

VOORWOORD VAN DIE MINISTER
Die nasionale kurrikulum is die hoogtepunt van ons poging oor ֹ’n tydperk van 17 jaar
om die apartheidskurrikulum wat ons geërf het, te hervorm. Sedert die aanvang van
demokrasie het ons gepoog om die kurrikulum op die waardes deur die Grondwet
(Wet No. 108 van 1998) geϊnspireer, te skoei. Die Aanhef van die Grondwet verklaar
die doelstellings van die Grondwet soos volg:
• Die verdeeldheid van die verlede te heel en ’n samelewing gegrond op

demokratiese waardes, maatskaplike geregtigheid en basiese menseregte te
skep;
• Die lewensgehalte van alle burgers te verhoog en die potensiaal van elke
mens te ontsluit;
• Die grondslag te lê vir ’n demokratiese en oop samelewing waarin regering

gebaseer is op die wil van die bevolking en elke burger gelyk deur die reg
beskerm word; en
• ’n Verenigde demokratiese Suid-Afrika te bou wat sy regmatige plek as soewereine staat in die gemeenskap
van nasies inneem.
Onderwys en die kurrikulum het ’n belangrike rol om in die verwesenliking van hierdie doelstellings te vervul.
Uitkomsgebaseerde onderwys, wat in 1997 ingestel is, was ’n poging om die verdeeldheid van die verlede te heel,
maar die ondervinding van implementering het as aansporing vir ’n kurrikulumvernuwing in 2000 gedien. Dit het
tot die eerste kurrikulumvernuwing, naamlik die Hersiene Nasionale Kurrikulumverklaring (2002) en die Nasionale
Kurrikulumverklaring Graad 10-12 (2002), gelei.
Deurlopende implementeringsuitdagings het tot ‘n volgende kurrikulumvernuwing in 2009 gelei, naamlik die
hersiening van die Hersiene Nasionale Kurrikulumverklaring (2002) en die Nasionale Kurrikulumverklaring Graad
10-12 (2002) wat tot die ontwikkeling van hierdie dokument gelei het.
Sedert 2012 is die twee onderskeie nasionale kurrikulumverklarings, naamlik diè vir Graad R-9 en Graad 10-12
in ’n enkele dokument, wat voortaan slegs as die Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R-12, bekend sal staan,
geamalgameer. Hoewel die Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R-12 sy vertrekpunt in die vorige kurrikulum vind,
het daar wel vernuwing ingetree wat ten doel het om groter duidelikheid oor dit wat op ’n kwartaal-tot-kwartaal-
grondslag onderrig en geleer moet word, te verskaf.
Die Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R-12 is ’n beleidsverklaring met betrekking tot onderrig en leer in Suid-
Afrikaanse skole en is in die volgende dokumente vervat:
(a) Kurrikulum- en assesseringsbeleidsverklarings vir alle vakke in hierdie dokument opgeneem;
(b) Nasionale beleid met betrekking tot die program-en bevorderingsvereistes van die Nasionale
Kurrikulumverklaring Graad R-12; en
(c) Nasionale Protokol vir Assessering Graad R-12.
MEV ANGIE MOTSHEKGA, LP

MINISTER VAN BASIESE ONDERWYS
KABV

INHOUD
afdeling 1 Inleiding tot die kURRIKULUM- EN ASSESSERINGSBELEIDSVERKLARING.......3
1.1 Agtergrond
..................................................................................................................................................... 3
1.2 Oorsig.............................................................................................................................................................. 3
1.3 Algemene doelwitte van die Suid-Afrikaanse kurrikulum.......................................................................... 4
1.4 Tydstoekenning.............................................................................................................................................. 6
1.4.1 Grondslagfase........................................................................................................................................ 6
1.4.2 Intermediêre fase................................................................................................................................... 6
1.4.3 Senior fase............................................................................................................................................. 7
1.4.4 Graad 10–12.......................................................................................................................................... 7
AFDELING 2 INLEIDING TOT TALE.........................................................................................................8
2.1 Tale in die Kurrikulum- en Assesseringsbeleidsverklaring...................................................................... 8
2.1.1 Taalvlakke.............................................................................................................................................. 8
2.1.2 Taalvaardighede................................................................................................................................... 10
2.1.3 Benadering tot taalonderrig.................................................................................................................. 10
2.2 Tydstoekenning vir die Eerste Addisionele Taal in die Kurrikulum......................................................... 13
2.3 Ondersteuningsmateriaal vir Leer-en Onderrig........................................................................................ 13
AFDELING 3 Inhoud en Onderrigplanne vir Taalvaardighede........................................14
3.1 Luister en praat............................................................................................................................................ 14
3.2 Lees en kyk................................................................................................................................................... 20
3.3 Skryf en aanbied.......................................................................................................................................... 25
3.4 Taalstrukture en- konvensies - verwysingstabel....................................................................................... 29
3.5 Onderrigplanne ........................................................................................................................................... 31
3.5.1 Graad 7: Onderrigplan......................................................................................................................... 34
KABV 1
AFDELING 4 Assessering in die Tweede Addisionele Taal.................................................63
4.1 Inleiding......................................................................................................................................................... 63
4.2 Informele of daaglikse assessering........................................................................................................... 63
4.3 Formele assessering................................................................................................................................... 63
4.4 Assesseringsprogram................................................................................................................................. 65
4.4.1 Oorsig van vereistes............................................................................................................................ 65
4.4.2 Eksamens............................................................................................................................................ 67
4.5 Rekordhouding en rapportering................................................................................................................. 68
4.6 Moderering van assessering....................................................................................................................... 68
4.6.1 Formele assessering (SGA)................................................................................................................. 68
4.6.2 Mondelinge assesseringstake.............................................................................................................. 69
4.7 Algemeen...................................................................................................................................................... 69
Woordelys.......................................................................................................................................................... 70
2 KURRIKULUM- EN ASSESSERINGSBELEIDSVERKLARING (KABV)

AFDELING 1
INLEIDING TOT DIE KURRIKULUM- EN ASSESSERINGSBELEIDSVERKLARING
1.1 Agtergrond
Die Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R-12 bepaal beleid ten opsigte van kurrikulum en assesserings-
aangeleenthede in die skoolsektor.
Ten einde die implementering van die Nasionale Kurrikulumverklaring te verbeter, is dit aangepas en die aanpassings
tree in Januarie 2012 in werking. ‘n Enkele samevattende Kurrikulum- en assesseringsbeleidsverklaring is vir elke
vak ontwikkel om die ou Vakverklarings, Leerprogramriglyne en Vakassesseringsriglyne in Graad R-12 te vervang.
1.2 Oorsig
(a) Die Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R-12 (Januarie 2012) is ‘n beleidsverklaring vir leer en onderrig in
Suid-Afrikaanse skole en bestaan uit die volgende dokumente:
(i) Kurrikulum- en assesseringsbeleidsverklarings vir al die goedgekeurde vakke in hierdie dokument

opgeneem;
(ii) Nasionale beleid met betrekking tot die program- en bevorderingsvereistes van die Nasionale
Kurrikulumverklaring Graad R-12; en
(iii) Nasionale Protokol vir Assessering Graad R-12 (Januarie 2012).
(b) Die Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R-12 (Januarie 2012) vervang die huidige twee Nasionale
Kurrikulumverklarings, naamlik:
(i) Nasionale beleid met betrekking tot Algemene Onderwysprogramme: Die Hersiene Nasionale
Kurrikulumverklaring Graad R-9 (Skole), gepromulgeer in Staatskoerant No. 23406 van 31 Mei 2002; en
(ii) Nasionale kurrikulumverklaring Graad 10-12 Staatskoerante, No. 25545 van 6 Oktober 2003 en No.
27594 van 17 Mei 2005.
(c) Die Nasionale Kurrikulumverklarings, soos vervat in subparagrawe b(i) en (ii), wat uit die volgende
beleidsdokumente bestaan, word jaarliks toenemend deur die Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R-12
(Januarie 2012), gedurende die periode 2012 - 2014, herroep en vervang:
(i) die Leerarea-/Vakverklarings, Leerprogramriglyne en Vakassesseringsriglyne vir Graad R-9 en Graad

10-12;
(ii) die beleid, Nasionale beleid ten opsigte van assessering en kwalifikasies vir skole in die Algemene
Onderwys- en Opleidingsfase, gepromulgeer in Goewermentskennisgewing No. 124, in Staatskoerant
No. 29626 van 12 Februarie 2007;
(iii) die beleid, die Nasionale Senior Sertifikaat: ‘n Kwalifikasie op Vlak 4 van die Nasionale
Kwalifikasieraamwerk (NKR), gepromulgeer in Staatskoerant No.27819 van 20 Julie 2005;
KABV 3
(iv) die beleidsdokument, ‘n Addendum tot die beleidsdokument, die Nasionale Senior Sertifikaat: ‘n
Kwalifikasie op Vlak 4 van die Nasionale Kwalifikasieraamwerk (NKR) met betrekking tot leerders
met spesiale leerbehoeftes, gepromulgeer in Staatskoerant, No. 29466 van 11 Desember 2006,
word geïnkorporeer in die beleidsdokument, Nasionale beleid met betrekking tot die program- en
bevorderingsvereistes van die Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R-12; en
(v) die beleidsdokument, ‘n Addendum tot die beleidsdokument, die Nasionale Senior Sertifikaat: ‘n
Kwalifikasie op Vlak 4 van die Nasionale Kwalifikasieraamwerk (NKR) met betrekking tot die Nasionale
Protokol vir Assessering Graad R-12, gepromulgeer in Goewermentskennisgewing, No. 1267, in
Staatskoerant No. 29467 van 11 Desember 2006.
(d) Die beleidsdokument, Nasionale beleid met betrekking tot die program- en bevorderingsvereistes van die
Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R-12 en die afdelings oor die Kurrikulum- en assesseringsbeleids-
verklaring soos in Afdeling 2, 3 en 4 van hierdie dokument vervat, beslaan die norme en standaarde van die
Nasionale Kurrikulumverklaring Graad 10-12. Die uitkomste en standaarde wat behoudens artikel 6(A) van die
Suid-Afrikaanse Skolewet, 1996 (Wet No. 84 van 1996) bepaal is, sal die grondslag vorm vir die Minister van
Basiese Onderwys om die minimum uitkomste en standaarde, sowel as die prosesse en prosedures vir die
assessering van leerderprestasie wat van toepassing sal wees op openbare en onafhanklike skole, te bepaal.
1.3 Algemene doelwitte van die Suid-Afrikaanse Kurrikulum
(a) Die Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R-12 vorm die grondslag van wat beskou kan word as die kennis,
vaardighede en waardes wat noodsaaklik is om te leer. Dit sal verseker dat leerders kennis en vaardighede
verwerf en toepas op maniere wat betekenisvol is vir hulle lewens. Hiervolgens bevorder die kurrikulum die
idee van begronde kennis binne plaaslike, bekende kontekste en terselfdertyd toon dit sensitiwiteit ten opsigte
van globale vereistes.
(b) Die Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R-12 het die volgende doelwitte:
• om leerders, ongeag hul sosio-ekonomiese agtergrond, ras, geslag, fisiese of intellektuele vermoë, toe te
rus met die kennis, vaardighede en waardes wat nodig is vir selfvervulling en betekenisvolle deelname in
die samelewing as burgers van ‘n vrye land;
• om toegang tot hoër onderwys te verskaf;
• om die oorgang van leerders vanaf onderwysinstellings na die werkplek te fasiliteer; en
• om aan werkgewers ‘n voldoende profiel van ‘n leerder se vermoëns te verskaf.
(c) Die Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R-12 is op die volgende beginsels gebaseer:
• Sosiale transformasie: Dit verseker dat onderwysongelykhede van die verlede aangepak word en dat
gelyke onderwysgeleenthede aan alle sektore van die bevolking voorsien word;
• Aktiewe en kritiese leer: Dit moedig ‘n aktiewe en kritiese benadering tot leer aan eerder as om te leer
sonder om te begryp, en nie-kritiese leer van gegewe waarhede;
• Hoë kennis en hoë vaardighede: Dit is die minimum standaarde vir die kennis en vaardighede wat in elke
graad verwerf moet word, word gespesifiseer en stel hoë, bereikbare standaarde in alle vakke;

• Progressie: Die inhoud en konteks van elke graad toon progressie van die eenvoudige tot die komplekse;
• Menseregte, inklusiwiteit, omgewings- en sosiale geregtigheid: Die infasering van die beginsels en praktyke van
sosiale en omgewingsgeregtigheid en menseregte soos dit in die Grondwet van die Republiek van Suid-Afrika
omskryf word. Die Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R-12 is veral sensitief vir kwessies wat diversiteit
weerspieël soos armoede, ongelykheid, ras, geslag, taal, ouderdom, gestremdhede en ander faktore;
• Waardering vir inheemse kennissisteme: Om erkenning te gee aan die ryke geskiedenis en erfenisse van
hierdie land as bydraende faktore om die waardes in die Grondwet te laat gedy; en
• Geloofwaardigheid, kwaliteit en doeltreffendheid: Dit voorsien onderwys wat vergelykbaar is met internasionale
standaarde in terme van kwaliteit, omvang en diepte.
(d) Die Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R-12 stel in die vooruitsig dat leerders die volgende kan doen:
• identifiseer en los probleme op en neem besluite deur kritiese en kreatiewe denke;
• werk doeltreffend saam met ander as lede van ‘n span, groep, organisasie en gemeenskap;
• organiseer en bestuur hulself en hulle aktiwiteite verantwoordelik en doeltreffend;
• versamel, ontleed en organiseer inligting en evalueer dit krities;
• kommunikeer doeltreffend deur middel van visuele, simboliese en / of taalvaardighede in verskillende vorme;
• gebruik wetenskap en tegnologie doeltreffend en krities deur verantwoordelikheid teenoor die omgewing en
die gesondheid van ander te toon; en
• begryp die wêreld as ‘n stel verwante stelsels waarin probleme nie in isolasie opgelos word nie.
(e) Inklusiwiteit behoort ‘n belangrike deel van organisering, beplanning en onderrig by elke skool te vorm. Dit kan
alleenlik gebeur indien alle onderwysers deeglik begryp hoe om leerstruikelblokke te herken en aan te pak,
asook hoe om vir diversiteit te beplan.
Die sleutel tot die goeie bestuur van inklusiwiteit is die versekering dat struikelblokke geïdentifiseer en
aangespreek word deur al die ondersteuningsisteme binne die skoolgemeenskap, insluitend onderwysers,
distriksondersteuningspanne, institusionele ondersteuningspanne, ouers en spesiale skole wat kan dien as
hulpbronsentrums. Om die leerhindernisse in die klaskamer aan te spreek, behoort onderwysers verskeie
kurrikulêre strategieë vir differensiëring te gebruik soos uiteengesit in die Departement van Basiese Onderwys
se Riglyne vir Inklusiewe Onderrig en Leer (2010).
KABV 5
1.4 Tydstoekenning
1.4.1 Grondslagfase
(a) Die onderrigtyd vir vakke in die Grondslagfase is soos in onderstaande tabel aangedui:
GRAAD R GRAAD 1-2 GRAAD 3

VAK
(UUR) (UUR) (UUR)
Huistaal 10 8/7 8/7
Eerste Addisionele Taal 2/3 3/4
Wiskunde 7 7 7
Lewensvaardighede 6 6 7
• Aanvangskennis (1) (1) (2)
• Skeppende Kunste
(2) (2) (2)
• Liggaamlike Opvoeding
(2) (2) (2)
• Persoonlike en Sosiale
Welsyn (1) (1) (1)
TOTAAL 23 23 25
(b) Onderrigtyd vir Graad R, 1 en 2 is 23 uur en Graad 3 is 25 uur.
(c) Onderrigtyd vir Tale in Graad R-2 is 10 uur en vir Graad 3 is 11 uur. ‘n Maksimum tyd van 8 uur en ‘n minimum
tyd van 7 uur word aan Huistaal toegeken. Vir Addisionele Taal word ‘n minimum tyd van 2 uur en ‘n maksimum
tyd van 3 uur vir Graad 1-2 toegeken. In Graad 3 word ‘n maksimum van 8 uur en ‘n minimum van 7 uur vir
Huistaal toegeken. ‘n Minimum van 3 uur en ‘n maksimum van 4 uur word in Graad 3 vir Addisionele Taal
toegelaat.
(d) In Lewensvaardighede is die onderrigtyd vir Aanvangskennis in Graad R-2 net 1 uur en in Graad 3 is dit 2 uur.
(Die aantal ure word in die tabel tussen hakies aangetoon.)
1.4.2 Intermediêre Fase
(a) Die onderstaande tabel dui die vakke en onderrigtyd in die Intermediêre Fase aan:
VAK UUR
Huistaal 6
Eerste Addisionele Taal 5
Wiskunde 6
Natuurwetenskappe en Tegnologie 3,5
Sosiale Wetenskappe 3
Lewensvaardighede 4
• Skeppende Kunste (1,5)
• Liggaamlike Opvoeding
(1)
• Persoonlike en Sosiale Welsyn
(1,5)
TOTAAL 27,5
Skole mag ‘n addisionele taal op ten minste tweede addisionele taalvlak aanbied as hulle ekstra tyd by die
voorgeskrewe 27,5 uur kan voeg.

1.4.3 Senior Fase
(a) Die onderrigtyd in die Senior Fase is soos volg:
VAK UUR
Huistaal 5
Eerste Addisionele Taal 4
Wiskunde 4,5
Natuurwetenskappe 3
Sosiale Wetenskappe 3
Tegnologie 2
Ekonomiese Bestuurswetenskappe 2
Lewensoriëntering 2
Skeppende Kunste 2
TOTAAL 27,5
Skole mag ‘n addisionele taal op ten minste tweede addisionele taalvlak aanbied as hulle ekstra tyd by die
voorgeskrewe 27,5 uur kan voeg.
1.4.4 Graad 10-12
(a) Die onderrigtyd in Graad 10-12 is soos volg:
VAK TYDSTOEKENNING PER WEEK (UUR)

Huistaal 4,5
Eerste Addisionele Taal 4,5
Wiskunde 4,5
Lewensoriëntering 2
Enige drie keusevakke uit Groep B (Bylaag B Tabel
B1-B8) van die beleidsdokument, Nasionale beleid met
betrekking tot die program- en bevorderingsvereistes
van die Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R-12, 12 (3 x 4 uur)
onderhewig aan die voorbehoudsbepalings soos
uiteengesit in paragraaf 28 van die genoemde
beleidsdokument.
TOTAAL 27,5
Die toegekende 27,5 uur per week mag slegs gebruik word vir die minimum vereistes vir vakke genoem in die
Nasionale Kurrikulumverklaring Graad R-12 soos hierbo gespesifiseer, en mag dus nie gebruik word vir addisionele
vakke gevoeg by die lys van minimum vakke nie. Indien ŉ leerder addisionele vakke wil aanbied, moet voorsiening
vir bykomende tyd vir die aanbieding van hierdie vakke gemaak word.
KABV 7
AFDELING 2: INLEIDING TOT TALE
2.1 Tale in die Kurrikulum- en Assesseringsbeleidsverklaring
Taal is ’n instrument vir denke en kommunikasie. Dit is ook ’n kulturele en estetiese middel wat mense deel om beter
sin te maak van die wêreld waarin hulle leef. Die doeltreffende gebruik van taal stel leerders in staat om kennis te
verwerf, hulle identiteit, gevoelens en idees uit te druk, in interaksie te tree met ander en om hul eie leefwêrelde te
bestuur. Dit voorsien leerders ook van ’n ryk, kragtige en diepgewortelde stel beelde en idees wat hulle kan gebruik
om hulle wêreld te verander en te verbeter. Deur taal word uitdrukking gegee aan kulturele diversiteit en word sosiale
verhoudings opgebou en aangeknoop. Juis deur taal word hierdie verhoudings aangepas, verbreed en verfyn.
2.1.1 Taalvlakke
Taalonderrig in die Senior Fase sluit al die amptelike tale in Suid-Afrika in, naamlik Afrikaans, Engels, isiNdebele,
isiXhosa, isiZulu, Sesotho, Sepedi (Sesotho sa Leboa), Setswana, siSwati, Tshivenda en Xitsonga – asook die nie-
amptelike tale. Hierdie tale kan op verskillende vlakke aangebied word.
Huistaal is die taal wat leerders eerste aanleer, terwyl Eerste Addisionele Taal die taal is wat bykomend tot die
Huistaal geleer word. Die Tweede Addisionele Taal is ‘n verdere taal wat leerders kan aanleer om wyer taalgebruik
en veeltaligheid te bevorder. Hierdie taal mag in die wyer gemeenskap of kultuur voorkom en sal nasiebou en
interkulturele verstaan bevorder. Baie Suid-Afrikaanse skole bied twee tale op huistaalvlak aan, maar dit kan gebeur
dat hierdie tale nie die huistaal van sommige of al die ingeskrewe leerders is nie. Dit beteken dat die name Huistaal,
Eerste Addisionele Taal en Tweede Addisionele Taal na die vaardigheidsvlak verwys, waarop die tale aangebied
word en nie na die moedertaal (Huistaal) of verworwe taal (soos in die addisionele tale) nie. Vir die doel van hierdie
beleidsdokument verwys Huistaal dus na die onderrigvlak waarop dit aangebied word en nie na die taal op sigself
nie.
Die Huistaalvlak maak voorsiening vir taalvaardighede wat die bemeestering van basiese interpersoonlike
kommunikasievaardighede en kognitiewe akademiese vaardighede reflekteer. Basiese interpersoonlike
kommunikasievaardighede word benodig in sosiale situasies en kognitiewe akademiese vaardighede is nodig vir
leer oor die kurrikulum heen. Klem word op die onderrig van luister-, praat-, lees- en skryfvaardighede gelê. Hierdie
vlak bevorder leerders se literêre, estetiese en verbeeldingryke bevoegdhede sodat hulle oor die vermoëns beskik
om hulle leefwêrelde te herskep, beter te begryp en hul verbeelding te gebruik. Vanaf Graad 7 word minder klem op
die onderrig van luister- en praatvaardighede en meer klem op die onderrig van lees- en skryfvaardighede geplaas.
Die Eerste Addisionele Taalvlak gaan van die standpunt uit dat dit nie die leerders se moedertaal is nie en dus
het hulle nie noodwendig enige kennis van die taal, wanneer hulle begin skoolgaan nie. Die kurrikulum verskaf sterk
ondersteuning aan daardie leerders wat daardie spesifieke taal as hul taal van leer en onderrig wil gebruik. Aan die
einde van Graad 9 behoort hierdie leerders in staat te wees om geletterdheid te besit in die huistaal sowel as in die
eerste addisionele taal en om taal effektief te gebruik vir ‘n veeltal van redes, o.a. vir leer.
In Suid Afrika word die addisionele taal, engels, deur baie leerders as die taal van leer-en-onderrig gebruik. Dit
beteken dat leerders hul addisionele taal op ’n hoë vlak moet kan gebruik en hulle moet hoë vlakke van lees en skryf
in daardie taal kan bemeester.
Die Eerste Addisionele Taalvlak gaan van die standpunt uit dat leerders nie noodwendig enige kennis van die taal
het wanneer hulle begin skoolgaan nie. Die kurrikulum in die eerste skooljare het ten doel om die leerder se vermoë
om die taal te praat en te verstaan, te ontwikkel – basiese interpersoonlike kommunikasievaardighede. In Graad 2 en

Graad 3 begin leerders om geletterdheid te ontwikkel op grond van hulle mondelinge taalverwerwing. Hulle gebruik
ook die geletterdheidsvaardighede wat hulle alreeds in die Huistaal geleer het.
In die Intermediêre Fase gaan leerders voort om hul luister-, praat-, lees- en skryfvaardighede te verbeter. In
hierdie stadium leer die meeste leerders deur middle van hul Eerste Addisionele Taal (Afrikaans) en moet dus
meer blootstelling daarin kry. ‘n Grooter beklemtoning sal dus op die denke en beredenerings aspek van die Eerste
Addisionele Taal val. Dit sal leerders in staat stel om kognitiewe akademiese vaardighede te ontwikkel om vakke
soos Natuurwetenskappe, Wiskunde en Afrikaans te bemeester. Leerders word ook meer blootgestel aan Afrikaanse
literêre tekste om hulle estetiese en verbeeldingsvermoë in die addisionele taal te ontwikkel.
Teen die tyd dat leerders die Senior Fase bereik, behoort hulle redelik bedrewe in hul Eerste Addisionele Taal te wees
ten opsigte van sowel interpersoonlike as kognitiewe akademiese vaardighede. In werklikheid kan baie leerders in
hierdie stadium egter steeds nie goed in hul addisionele taal kommunikeer nie. Die uitdaging in die Senior Fase is
dus om hierdie leerders te ondersteun en om terselfdertyd ’n kurrikulum te voorsien wat leerders in staat stel om
aan die vereiste standaard in verdere grade te voldoen. Hierdie standaarde moet sodanig wees dat leerders hul
addisionele taal op ’n hoë vlak kan gebruik om hulle voor te berei vir verdere of hoër onderwys of vir die wêreld van
werk. Dit word dus aanbeveel dat leerders deurgaans op beide taalvlakke aan dieselfde konsepte blootgestel word
binne die twee-weeklikse siklusse
Die Tweede Addisionele Taal-vlak gaan van die standpunt uit dat leerders nie noodwendig enige kennis van die
taal het wanneer hulle begin skoolgaan nie. Die fokus by die onderrig van ’n Tweede Addisionele taal lê dus by die
leerder se vermoë om die taal te verstaan en te praat - basiese interpersoonlike kommunikasievaardighede. In Graad
4 - 6 begin leerders om geletterdheid te ontwikkel op grond van hulle mondelinge taalverwerwing. Hulle gebruik ook
geletterdheidsvaardighede wat hulle alreeds in hulle Huistaal en Eerste Addisionele Taal geleer het.
In Graad 7-9 versterk leerders hulle luister- en spraakvermoë terwyl hulle lees en skryfvaardighede ontwikkel word.
Teen die tyd dat leerders in Graad 10 kom, behoort hulle redelik gemaklik in hulle Tweede Addisionele taal te kan
kommunikeer vir sosiale en interpersoonlike doeleindes. Baie leerders kan in hierdie stadium egter steeds nie goed
in hul addisionele taal kommunikeer nie. Die uitdaging in Graad 10-12 is dus om hierdie leerders te ondersteun en
om terselfdertyd ’n kurrikulum te voorsien wat leerders in staat stel om aan die vereiste standaard van Graad 12 te
voldoen. Hierdie standaarde moet sodanig wees dat leerders hul addisionele taal op ’n hoë vlak kan gebruik om hulle
voor te berei vir verdere of hoër onderwys of vir die wêreld van werk.
Spesifieke doelstellings by die aanleer van ‘n addisionele taal
Die aanleer van ’n Eerste Addisionele Taal behoort leerders in staat te stel om:
• taalvaardighede te verwerf wat nodig is om akkuraat en gepas te kommunikeer op ‘n basiese vlak;
• met vertroue en genot te luister, te praat, te lees/kyk, en te skryf/aan te bied. Hierdie vaardighede en houdings
vorm die grondslag vir lewenslange leer;
• eie idees, sienings en emosies, mondeling en skriftelik, met vertroue uit te druk en te regverdig ten einde die
taal met gemak te hannteer;
• die addisionele taal en verbeelding te gebruik om meer van hulself en verskillende kulture en die omliggende
wêreld te verken. Dit sal hulle in staat stel om hulle eie ervarings en bevindinge oor die wêreld mondelings en
skriftelik uit te druk;
KABV 9
• die addisionele taal te gebruik om inligting te verkry en te bestuur in ’n wye verskeidenheid ander kontekste.
Inligtingsgeletterdheid is ’n noodsaaklike vaardigheid in die “inligtingseeu” en vorm die grondslag vir
lewenslange leer;
• die addisionele taal te gebruik as ‘n instrument om inligting oor bekende temas uit te druk, in interaksie te
tree met ’n wye verskeidenheid bekende tekste, en om tekste vir ’n wye verskeidenheid doelwitte soos genot,
inligting en navorsing te lees.
2.1.2 Die taalvaardighede
Die Tweede Addisionele Taalkurrikulum word volgens die volgende vaardighede gestruktureer
1 Luister en Praat
2 Lees en Kyk
3 Skryf en Aanbied
4 Taalstrukture en -konvensies
2.1.3 Benaderings tot Taalonderrig
Die benaderings tot taalonderrig in hierdie dokument is teksgebaseerd, kommunikatief, geïntegreerd en

prosesgeoriënteerd.
Die teksgebaseerde en kommunikatiewe benaderings is beide afhanklik van die voortdurende gebruik en
produsering van tekste.
’n Teksgebaseerde benadering ondersoek, hoe tekste werk. Die rede vir dié benadering is, dat dit leerders in staat
stel om vaardige, vrymoedige en kritiese lesers, skrywers (en ontwerpers) van en kykers na tekste te word. Dit sluit
die luister en kyk na, en lees en ontleding van tekste in om te verstaan hoe dit saamgestel is en watter effek dit het.
Deur hierdie kritiese interaksie ontwikkel leerders die vermoë om tekste te evalueer. Die teksgebaseerde benadering
sluit ook die produsering van verskillende tekste vir spesifieke doelstellings en teikengroepe in. ’n Begrip van die
manier waarop tekste saamgestel word, rugsteun hierdie benadering
Die kommunikatiewe benadering beteken dat ’n leerder baie en ryke blootstelling aan die teikentaal moet kry. Om
dit te bereik moet leerders vele geleenthede gebied word om taal te gebruik en te oefen. Prosesse van taalaanleer
moet in die klaskamer ingebring word waar vaardighede van geletterdheid (lees/kyk en skryf/aanbied) ingeoefen
word en waar leerders leer om te lees deur baie te lees en om te skryf deur baie te skryf.
Taalleer is geïntegreerd en die onderwyser en onderwysers mag goeie voorbeelde volg en die leerders beoefen die
relevante vaardighede in groepsverband voordat hulle dié vaardighede op hul eie beoefen. Elke lesstruktuur behoort
eers die hele klas aan te spreek voordat inoefening in groepsverband plaasvind en uiteindelik die nuwe vaardigheid
individueel beoefen word.
Die prosesbenadering word gebruik wanneer leerders lees en mondelinge en geskrewe tekste produseer. Leerders
is betrokke by die verskillende stadiums van die luister-, praat-, lees- en skryfproses. Hulle moet gedurende hierdie
prosesse aan die gehoor en die doelstellings dink. Dit sal hulle daartoe in staat stel om op ’n natuurlike wyse te
kommunikeer en hulle denke oor te dra. So, byvoorbeeld, fokus die onderrig van skryf nie net op die produk nie, maar
ook op prosesskryf. Gedurende prosesskryf word die leerders geleer om idees te ontwikkel, om oor die teikengroep
en doel te dink, om konsepte te skryf, hulle werk te redigeer en om ’n geskrewe produk wat hulle eie denke weergee,
aan te bied.

Benaderings tot die onderrig van letterkunde
Die onderrig van letterkunde behoort op onderrig vir begrip uitgerig te wees en sal dienooreenkomstig die lees proses
strategieëi (pre-lees, lees, en post-lees) beklemtoon. Die belangrikste rede vir die lees van letterkunde in die klaskamer
is om by leerders ’n sensitiwiteit te wek vir taal wat meer verfyn, letterkundig, figuurlik, simbolies en betekenisvol
gebruik word. Terwyl die meeste literêre tekste geskryf is vir genot, vermaak en uitbeelding, skryf baie ander skrywers
prosawerke, dramas en gedigte oor hulle eie idees, gedagtes, beginsels, ideologieë, geloofsoortuigings en kwessies
wat hulle wil uitbeeld en verwoord en wat hulle met voornemende lesers wil deel. Hulle verbeeldingryke taalgebruik
is waardetoevoeging tot hulle skeppende werk.
Die onderrig van letterkunde is nie altyd maklik nie, maar dit is onmoontlik sonder die persoonlike en eerlike
interpretasie en kommentaar van leerders. Indien ’n leerder nie ’n literêre teks self kan verstaan nie, het hulle nie veel
geleer nie. Onderwysers moet daarteen waak om hulle eie interpretasies en idees oor literêre tekste aan leerders oor
te dra. Hulle moet eerder soveel as moontlik leerderdeelname in die klas toelaat. Interpretasie gaan nie oor wat reg
of verkeerd is nie, maar oor wat binne konteks van die literêre teks vir die leerder betekenisvol is.
Die beste benaderings tot die onderrig van letterkunde sluit onder andere die volgende in:
• Probeer om soveel as moontlik van die teks, sonder enige onderbreking van ander aktiwiteite, in die klas
te lees. Dit behoort nie meer as twee weke te neem nie. Dit is belangrik dat die leerders die elementêre
betekenisvlak van die teks moet verstaan. Indien daar te veel tyd aan die lees van ’n teks in die klas spandeer
word, ondermyn dit ’n duidelike begrip van die storielyn en intrige. Sommige leerders kan ’n teks sonder enige
ondersteuning lees - dit moet aangemoedig word. Poësie moet onderrig word, nie gedigte nie. Lees soveel as
moontlik gedigte in die klas. Maak seker leerders skryf ook gedigte in die klas.
• Literêre interpretasie is ‘n universele aktiwiteit. Op hierdie vlak egter is dit nie nodig om in diepte ‘n bepaalde
interpretasie aanslag aan te durf.
• Kreatiewe skryfwerk behoort baie nou met enige studie van ‘n letterkundige teks verweef te wees. Skryfaktiwiteite
wat ’n deeglike begrip van die voorgeskrewe literêre tekste vereis, help leerders om voorgeskrewe letterkunde
beter te waardeer. Klasbesprekings is vrugbaar indien elke leerder daaraan deelneem, maar klasbesprekings
wat tot skryfaktiwiteite lei, is meer doelgerig en bevorder die onderrig van die vaardighede lees en skryf.
• Laastens moet daar gekonstateer word, dat dit in letterkunde nie oor regte antwoorde gaan nie. ‘n Teks moet
in sy geheel bestudeer word en nie net dele daarvan nie. Deeglike lees van ’n teks behels interpretasie,
kreatiewe en persoonlike belewing en die ondersoek daarvan.
Daar is ook ander benaderings tot letterkunde wat maklik geïntegreer word as daar onderrig vir begrip aangedurf
word. Dit is die chronologiese-, die outeurs-, die tema- en die genre benaderings. Hierdie benaderings kan ook
met mekaar verbind word. Die onderwyser se pedagogiese vernuf moet ingespan word om te bepaal wat, hoe en
wanneer van hierdie metodes aangewend kan word.
Benaderings tot taalonderrig
Taalonderrig behoort te fokus op hoe taal gebruik word en wat met taal bereik kan word, bv. hoe om betekenis te
skep, hoe om problem op te los. Dit is belangrik om te onthou dat grammatika-onderrig korrekte taalgebruik moet
ondersteun en dat dit min waarde het indien dit bloot as ’n stel reëls buite konteks onderrig word.
Die benaderings tot taalonderrig (veral taalstrukture/grammatiese strukture) in hierdie dokument is teksgebaseerd,
kommunikatief en geïntegreerd.
KABV 11
Die volgende prinsiepes moet aandag kry as taalstrukture onderrig word:
• Grammatika en woordeskat moet binne konteks en tydens spesifieke taalaktiwiteite onderrig word.
• Grammatika kan binne konteks van ’n kort leesbegripteks onderrig word. Sommige vrae wat die onderwyser
stel, kan oor die taalgebruik in die teks handel. Dit gee die onderwyser en leerders die geleentheid om te
ontdek hoe grammatika en taal in ’n teks gebruik word.
• Die gebruik van outentiese tekste word aanbeveel.
• Verbind taalstruktuur met die funksionele gebruik van taal in verskeie sosiale kontekste, bv. om jou eie
gedagtes en gevoelens uit te druk, om mense aan mekaar voor te stel ens.
• Probeer om klaskamer aktiwiteite te doen wat vorm en funksie met mekaar verbind, bv. die gebruik van die
verlede tyd en ‘n beskrywende paragraaf.
• Fokus op aktiwiteite wat spesifiek op grammatika en woordeskat uitgerig is. Grammatika moet doelgerig
onderrig word en betekenis en struktuur moet aandag kry.
• Punktuasie moet ook in samehang met sinstrukture onderrig word
2.2 Tydstoekenning vir die Tweede Addisionele Taal
Die volgende tydstoekenning van die ondergenoemde taalvaardighede word in ‘n twee-weeklikse siklus voorgestel.
TYDSTOEKEN-
TYDSTOEKEN-
NING PER TWEE-
TAALVAARDIGHEDE NING PER WEEK %
WEEKLIKSE SIK-
(UUR)
LUS (UUR)
Luister en praat 1 25
Lees en kyk: Begrip en letterkunde 1 25
Skryf en aanbied 2 1 25
Taalstrukture en konvensies (hierdie afdeling word in
1 25
konteks van die 4 vaardighede onderrig)
Die tydstoekenning vir die onderrig van die Tweede Addisionele Taal is 2 uur per week. Die taalinhoud word in twee-
weeklikse siklusse onderrig (4 uur). Onderwysers hoef nie slaafs hierdie siklus te volg nie, maar moet verseker, dat
die verskillende taalvaardighede, in die besonder die lees- en skryfvaardighede ingeoefen word. Die tydstoekenning
in graad 7 – 9 vir die verskillende taalvaardighede is 36 weke. Vier weke word vir eksamens opsy gesit – twee vir die
Junie-eksamen en twee vir die Desember eksamens.

2.3 Leerboeke en onderrighulpmiddels
Leeerders wat die Tweede Addisionele Taalkursus volg behoort die volgende te hê:
GRAAD 7 – 9
KernMateriaal
Voorgeskrewe taalhandboek √
Woordeboek √
Een van die volgende goedgekeurde/voorgeskrewe literêre genres
Kort novelle √
Kortverhale √
Volksverhale √
Kort drama √
Gedigte √
Media tekste
Koerante √
Tydskrifte √
Radio diskussies/dramas √
TV aanbiedinge/dramas/dokumentêr √
* Leerders moet aan die einde van die fase kennis dra van drie genres, bv. doen een genre per graad.
Onderwysers van die Tweede Addisionele Taal behoort die volgende te hê:
a) ‘n Kurrikulum- en assesseringsbeleidsverklaring.
b) Taal-in-onderwys beleid.
c) Die voorgeskrewe taalhandboek wat deur leerders gebruik word en ander bykomende handboeke vir
naslaandoeleindes.
d) Woordeboeke (eentalig, tweetalig, veeltalig, tesourus)
e) Relevante voorgeskrewe literêre genres
f) ‘n Verskeidenheid van mediatekste: koerante, tydskrifte, brosjures, strooibiljette, ens.
g) Toegang tot oudio/visuele hulpmiddels vir gebruik in die klaskamer.
h) Ander media bronne (‘n verskeidenheid van koerante, joernale of brosjures)
Bronne in die klaskamer:
a) ‘n Reeks van tekste wat verskillende leesvlakke het, bv. ‘n seleksie van leesboeke met genoegsame kopieë en
tekste vir elke leesvlak in die klaskamer.
b) ‘n Verskeidenheid mediatekste: koerante, tydskrifte, brosjures, strooibiljette, advertensies, plakkate,

kennisgewings ens.
c) Oudio/visuele hulpmiddels.
KABV 13
AFDELING 3: Inhoud en onderrigplanne virTaalvaardighede
Hierdie afdeling word in TWEE komponente verdeel: ‘n Oorsig van die vaardighede, inhoud en strategieë en die
onderrigplanne.
3.1 Luister en praat
Luister en praat is verskillende vaardighede, maar is tog interafhanklik van mekaar. Albei vind voortdurend informeel
in die klaskamer plaas wanneer leerders inligting ontvang en bespreek. Formele luister en praat van spesifieke
vorme, bv.rolspel of dialoog, het gefokusde onderrig nodig. Formele en informele luister en praat word geïntegreer
met lees, skryf en taaloefening. Praat kan ‘n geskrewe teks na ‘n mondelinge teks verander, soos hardoplees.
LUISTER
Luisteronderrig betrek gewoonlik aspekte van die luisterproses. Dit is ’n aktiwiteit bestaande uit drie fases en wat
gebaseer is op onafhanklike luisterstrategieë vir die dekodering en begrip van spraak en ander oudiovorme. Elke stap
sal nie altyd tydens die luisterproses gebruik word nie. Byvoorbeeld, as leerders na die opname van ’n verduideliking
luister, moet hulle ’n pre-luisteraktiwiteit doen. Dit sal hulle bedag maak op gefokusde luister (luister met ’n doel)
en hulle help om assosiasies te maak met eie ervarings. Luisteraktiwiteite sal leerders help om besonderhede te
onthou. Post-luister kan beteken dat leerders deur bespreking reageer op wat hulle gehoor het.
Luisterbegripsaktiwiteite en -assessering bied ’n geleentheid om leerders te leer hoe om te luister.
Die Luisterproses
1. Pre-luister stel leerders bekend aan die luistersituasie. Dit laat leerders toe om hulle vorige kennis oor die
onderwerp te aktiveer en om hulle voor te berei om te luister. Dit ..
• stimuleer/aktiveer agtergrondkennis voordat daar geluister word;
• voorspel, op grond van die titel, waaroor die teks handel;
• behandel belangrike woordeskat wat vir leerders vreemd mag wees;
• bied aan die onderwyser die geleentheid om ’n pre-luister-vraag te stel om leerders se aandag te verkry; en
• berei leerders voor om aantekeninge te maak.
2. Tydens luister moet leerders weet wat die doel van die luisteroefening is:
Leerders kan verskeie kere na ’n teks luister sodat hulle hul aandag elke keer op ’n ander aspek kan toespits.
2.1 Luister vir spesifieke inligting
• Soek betekenis; identifiseer hoof- en ondersteunende idees.
• Bepaal leerders se begrip van ’n boodskap deur die volgende: maak en bevestig voorspellings en
bevraagtekening.

• Maak sinvolle aantekeninge; geheuekaart, skryf in breë trekke, kategoriseer, som op, vertel oor en volg
instruksies.
• Wees bewus van die spreker/aanbieder se liggaamstaal en ander gebare.
2.2 Luister vir interaksie
• Gebruik beurtnemingskonvensies in gesprekke of groepwerk.
• Vra vrae om kommunikasie vol te hou.
• Reageer op taal, gebare, oogkontak en liggaamstaal.
• Toon belangstelling op gepaste wyse deur gesigsuitdrukking, liggaamshouding, ens.
• Gebruik die gepaste konvensies om beleefd te wees en respek vir andere te toon.
2.3 Luister vir waardering
• Reageer op die estetiese eienskappe van mondelinge tekste bv. Ritme, tempo, klankeffekte ens.
• Reageer op kommunikatiewe situasies
• Verdedig ‘n standpunt
• Vra vrae om kommunikasie vol te hou.
• Reageer op taal, gebare, oogkontak en liggaamstaal
• Toon begrip van die verband tussen taal en kultuur deurdat daar respek vir kulturele konvensies getoon
word.
3. Post-luister volg op die luisterervaring. Leerders doen die volgende:
• Beantwoord vrae
• Hersien aantekeninge
• Maak opsommings
• Dra inligting oor vanaf mondelinge na geskrewe vorm, bv. gebruik inligting om ’n diagram van byskrifte te
voorsien.
• Sintetiseer nuwe inligting met vorige kennis.
• Maak gevolgtrekkings, gee eie mening.
KABV 15
Voorgestelde lengte van tekste wat vir luisterverstaan gebruik kan word
TEKSTE GRAAD
• Mondeling, visuele, oudio-visuele en multimedia tekste

• Oudiotekste Ten minste 30
7
sekondes
• Kreatiewe tekste
• Naslaantekste en inligtings tekste
• Tekste vir verryking Ten minste 45
8
sekondes
• Oudio-visuele tekste (Films, television programme en dokumentêre, skyfie vertonings,
bandopnames, radio programme, foto’s, musiek en video’s)
Ten minste 1
9
minuut
PRAAT
Praatonderrig moet ’n wye reeks informele en formele praatsituasies insluit – van alledaagse gesprekke tot voorbere-
ide toespraak en aanbieding. Die doel van praatonderrig is om leerders te leer om duidelik, vlot, samehangend, met
vertroue en gepas te praat.
Praatonderrig moet kennis van die praatproses en kommunikatiewe strategieë insluit.
Die praatproses
Die praatproses bestaan uit die volgende stappe:
• Beplanning: navorsing en organisering
• Voorbereiding
• Aanbieding
Formele praat en aanbied
’n Formele praatproses behels bogenoemde stappe. Formele aanbiedings kan ook geskrewe of mondelinge weer-
gawes insluit wat onderwysers mag assesseer.
1. Beplanning: navorsing en organisering
Leerders demonstreer die vaardighede van beplanning, navorsing en organisering vir mondelinge aanbieding deur:
• bronne en verwysingsmateriaal te gebruik om inligting te vind en te selekteer;
• organiseer en skryf van inligtingsstukke; kan notas neem;
• ’n gepaste inleiding en slot te gebruik;
• idees te ontwikkel en feite logies aan te bied; en
• gebruik van objekte en oudio en/of visuele hulpmiddels om die impak en korrektheid van die aanbieding te
verhoog.

2. Voorbereiding en aanbieding
Leerders moet daartoe in staat wees om mondelinge aanbiedingsvaardighede in te oefen en te demonstreer deurdie
volgende:
• Gebruik gepaste aanspreekvorme.
• Toon ’n bewustheid van die gehoor.
• Toon ’n bewustheid van situasie: formele en informele taal.
• Gee eie opinie.
• Gebruik korrekte taalstrukture en -konvensies.
• Gebruik gepaste verbale en nieverbale tegnieke om betekenis te versterk, bv. toonhoogte, stembuiging,
projeksie/modulasie, volume, spoed/tempo, frasering, oogkontak, gesigsuitdrukking, gebare- en liggaamstaal.
• Praat met gepaste, duidelike intonasie en uitspraak om betekenis oor te dra.
Informele praat en groepwerk (Verwys na “Kenmerke en konvensies van mondelinge kommunikasietekste”

verderaan.)
• Begin gesprek om kommunikasie vol te hou.
• Vra vrae en beantwoord vrae om kommunikasie vol te hou .
• Verduidelik betekenis waar nodig.
• Toon belangstelling op gepaste wyse deur gesigsuitdrukking, liggaamshouding, ens.
Kenmerke en konvensies van mondelinge kommunikasietekste
1. Informele gesprek en groepwerk
PRAAT/MONDELINGE
DOEL KENMERKE
TEKSVORME
Informele gesprek/ Om rond om sekere • Begin gesprek om kommunikasie vol te hou.
dialoog/groepwerk temas te kommunikeer. • Gebruik beurtnemingskonvensies
Sien uitdrukkings
• Vul oop spasies en ondersteun die spreker.
gebruik in gesprek.
Verwysingslys. • Verduidelik betekenis waar nodig .
• Vra en beantwoord vrae om kommunikasie aan die gang te hou.
• Toon belangstelling op gepaste wyse deur gesigsuitdrukking,
liggaamshouding, ens.
Onvoorbereide hardop Om ‘n teks te deel • Lees vloeiend en hoorbaar
lees • Spreek woorde korrek uit sonder om die betekenis te verdraai.
KABV 17
2. Formele praat en aanbied
(Sien ook algemene opmerkings tov. beplanning en aanbieding)
PRAAT/MONDELINGE
DOEL KENMERKE
TEKSVORM
Voorbereide praat Verskeie: om in te lig/ • Berei voor/doen navorsing
te deel
Hierdie vorm sal bewys • Organiseer inligting samehangend. Kies en ontwikkel hoofidees
van voorbereiding en ondersteun met voorbeelde.
moet toon
• Gebruik die korrekte formaat, woordeskat, taal en konvensies.
• Gebruik toon, stemprojeksie, tempo, oogkontak,
liggaamshouding en gebare.
• Gebruik ’n doeltreffende inleiding en slot.
• Gebruik gepaste styl en register.
• Sluit gepaste visuele, oudio- en/of oudiovisuele hulpmiddels in,
bv. tabelle, plakkate, voorwerpe, beelde en toepaslike visuele
hulpmiddels
Voorbereide Om ’n eie of iemand • Lees vlot en aandagtig volgens doel en opdrag.
hardoplees anders se teks met
ander te deel; om te • Spreek woorde uit sonder om die betekenis te verwring.
vermaak. • Verhoog betekenis deur toon, stemprojeksie, tempo, oogkontak,
liggaamshouding en gebare.
3. Praat vir spesifieke doeleindes/kontekste
PRAAT/MONDELINGE
DOEL KENMERKE
TEKSVORM
Gee aanwysings Om, byvoorbeeld, • Gebruik hoofsaaklik bevelsinne.
padaanwysings vir
iemand te gee. • Gebruik kort en duidelike sinne.
• Gebruik chronologiese volgorde.
• Verwys na ’n spesifieke rigting.
• Dui die beraamde afstand aan.
• Verkaf inligting oor bakens langs die pad.
Instruksies Om te verduidelik hoe • Verduidelik hoe om iets te maak/doen
om ‘n taak af te handel/
kos te maak. • Beskryf die materiaal wat nodig is.
• Gee ’n duidelike, korrekte en logiese volgorde van instruksies.
• Gebruik gepaste woordeskat
Voorgestelde lengte van mondelinge kommunikasie
TYDSDUUR
TEKSTE
GRAAD 7-9
Gesprekke 5 – 10 minute per groep/klas
Dialoë 1-2 minute per paar
Aanwysings en instruksies 1 minuut
Voorbereide hardoplees 1 minuut
Voorbereide toesprake 1 minuut
Vertel ‘n gebeure Tot 2 minute
Daaglikse kommunikasie, bv. vra hulp, maak verskoning, 1 – 2 minute
ens.

Taalhandelinge (daaglikse mondelinge kommunikasie ‒ verwysingstabel)
VRA TOESTEMMING/VERSOEK GESPREK ONDERBREEK

• Kan ek .. ? • Verskoon my, mag ek .. ?
• Mag ek ..? • Jammer, dink jy ek kan .. ?
• Is dit moontlik om … ? • Verskoon my, weet jy dalk .. ?
• Is dit reg as … ? • Ekskuus, maar kan jy my help … ? (formeel)
• Is dit goed as ek …?
• Gee jy om as .. ?
• Ek vra toestemming om …
• Laat my asseblief toe …/vergun my om ../
• veroorloof my …
• Sal jy my toelaat om …
HULP AANBIED HULP VRA
• Mag ek jou help? • Kan jy my asseblief help met …?
• Kan ek jou help? • Sal jy my asseblief help om .. ?
• Soek jy iets? • Ek het hulp nodig met …/Ek benodig hulp met …
• Het jy hulp nodig? • Help my asseblief …
• Wat kan ek vandag vir jou doen? • Verleen hulp aan ../Help my om asseblief ..
APOLOGIE/VERSKONING AANBIED KLA OOR IETS
• Jammer. • Ek is jammer, maar ..
• Ek is jammer omdat .. • Jammer om jou te pla, maar ..
• Ek is spyt omdat … • Dalk het jy vergeet om ..
• Vergewe my, asseblief. • Ek dink jy het vergeet om ..
• Ek bied verskoning aan vir …/Ek vra om verskoning vir • Verskoon my, maar ..
…
• Moontlik bestaan daar ’n misverstand oor ..
• Vergewe my.
• Moenie my verkeerd verstaan nie, maar ek dink ons
• Verskoon my. behoort ..
• Ekskuus/Verskoon my, asseblief.
ADVIES/RAAD GEE VOORKEUR UITSPREEK
• Ek dink nie jy moet .. • Sal jy daarvan hou ..
• Jy behoort dit .. • Ek wil liewer/liefs …
• Jy behoort dit nie .. • Hoekom het ons nie … ?
• As ek jy was, sou ek .. • Wel, ek verkies … Wat dink jy?
• As ek in jou posisie was, sou ek .. • Wat dink jy moet ons doen?
• As ek in jou skoene was, sou ek .. • As dit van my afhang, moet ons gaan uiteet.
• Jy moet dit maar liewer doen .. • Ek dink ons moet na … gaan.
• Jy moenie ..
• Wat jy ook al doen, moet net nie ..
KABV 19
VERMOEDE UITSPREEK NIE PRESIESE INLIGTING GEE NIE
• Ek sou sê hy is amper gereed om te. • Daar is omtrent …
• Dit mag ‘n bietjie… benodig … • Daar is ongeveer ..
• Hy mag .. • Daar is ’n groot aantal …
• Dit lyk soos .. • Voorspel dat ..
• Miskien het hy ...nodig … • Dit is ’n voorbeeld van ..
• Miskien sal hulle.. • Hulle is soort van …
• Dit is moeilik om te sê, maar ek dink hulle gebruik dit om • Dit is moeilik om te bepaal, maar ek raai …
’n …
• Ek is nie seker nie, maar ek dink …
IEMAND GROET EVALUEER/BEOORDEEL JOUSELF
Voor ’n lang reis, vakansie, kort uitstappie • Dit het goed gewerk/was effektief omdat ….
• Geniet die reis. • Ek het dit goed gedoen omdat …
• Geniet die vakansie. • Dit sou beter gewees het indien ek ..
• Veilig reis. • Dit kan verbeter word deur ..
• Geniet jou vakansie. • Vooruitgang is/is nie sigbaar/voor die hand liggend omdat
..
• Geniet dit by (plek soos ’n restaurant).
• Geniet dit in (plek soos ’n stad).
Iemand groet wat van ’n reis terugkom
• Hoe was julle vakansie?
• Het julle dit in … geniet (plek)?
• Hoe was die reis/vlug/uitstappie/toer/rit?
3.2 Lees en kyk
Lees/kyk kombineer twee aspekte:
1) die leer en toepassing van strategieë vir die dekodering en verstaan van tekste; en 2) die leer en toepassing van
kennis van die kenmerke van tekste. Beide aspekte behoort teenwoordig te wees tydens die onderrig van lees/kyk
van literêre en nieliterêre tekste.
Die inhoud van lees en kyk is gerangskik in: 1) lees vir begrip; en 2) uitgebreide selfstandige lees.
Die Leesproses
Leesonderrig betrek fases van die leesproses. Dit is ’n driefase-aktiwiteit wat gebaseer is op verskillende leesstrategieë
vir die dekodering en begrip van tekste. Elke stap van die proses sal nie altyd gebruik word nie. Byvoorbeeld, as
leerders ’n onbekende tekssoort of genre lees, moet hulle ’n pre-leesaktiwiteit doen wat hul aandag vestig op
die opvallende kenmerke van die tekssoort. Dit sal hulle ook help om assosiasies met hul eie ervarings te skep.
Leesaktiwiteite sal leerders help om die struktuur en taalkenmerke van die teks in besonderhede te ontleed. Tydens
post-lees kan leerders probeer om die teks in hul eie geskrewe tekste te reproduseer.
Die Lees- en kyk proses
1. Pre-lees stel leerders aan die teks bekend. Dit aktiveer assosiasies en vorige kennis.
• Vluglees en soeklees tekskenmerke: titels, opskrifte, subopskrifte, onderskrifte, visuele elemente en grafiese
inligting, byvoorbeeld: lettertipe en numering, uitleg, ikone, illustrasies, grafieke, tabelle, kaarte, diagramme,
tuimelkieslyste, sleutelwoordsoektogte, ens.

• Maak voorspellings deur die inligting te gebruik wat uit vluglees en soeklees verkry is.
• Hanteer belangrike woordeskat wat vir leerders onbekend mag wees.
2. Lees verwys na die begrip van die teks en om meer aandag te skenk aan die taalkenmerke daarvan.
• Toon aktiewe begrip van die teks.
• Bepaal die betekenis van onbekende woorde en beelde deur woordaanpakvaardighede en kontekstuele
leidrade te gebruik.
• Gebruik leesbegripstrategieë: skep verbintenisse, moniteer begrip, pas die leesspoed aan by die
moeilikheidsvlak van die teks, herlees waar nodig, soek vooruit in die teks na inligting wat kan help, stel
en beantwoord vrae (laer-orde tot hoër-orde), visualiseer, maak afleidings, lees vir hoofgedagtes, let op
woordkeuse en taalstrukture, herken die tekssoort aan die struktuur en taalkenmerke.
• Maak aantekeninge of som die hoof- en ondersteunende gedagtes op.
3. Post-lees stel leerders in staat om die teks as geheel te beskou en daarop te reageer.
• Beantwoord vrae oor die teks vanaf laer-orde tot hoër-orde.
• Vergelyk en kontrasteer; sintetiseer.
• Evalueer, kom tot gevolgtrekkings en verwoord eie opinie.
• Reproduseer die genre in ’n eie skryfstuk (waar toepaslik).
Voorbeelde van soorte vrae
Kennisvrae Wie… ? Wat…? Waar ?

Begripsvrae Wie is die pa?
Toepassingsvrae Kan jy met hierdie werkwoord ‘n sin maak? Kan jy ‘n soortgelyke sin maak met hierdie word?
Analisevrae Hoe stem dit ooreen met … ? Hoe verskil dit van … ? Hoekom hou hierdie charakter van .. ?
Waar of fals?
Evalueringsvrae Watter van die volgende verkies jy?
Kies van ‘n tekstipe of genre
Onderwysers moet seker maak leerders lees ’n wye verskeidenheid van tekste/genres gedurende die jaar. Daar
moet ’n balans gehandhaaf word tussen tekste gelees vir begrip, kommunikasie en vir genot.
KABV 21
AANDAGTIG LEES
1.1 Aandagtige lees van kort geskrewe tekste vir WOORDBEGRIP
Leerders pas ’n verskeidenheid strategieë toe om ’n teks te verstaan. Hulle verwerf woordeskat deur middel
van woordaanpakvaardighede en blootstelling:
• Gebruik woordeboeke, tesourusse en ander naslaanwerke om die betekenis, spelling, uitspraak en

woordsoortelike funksie van onbekende woorde na te gaan.
• Identifiseer die betekenis van bekende prefikse/voorvoegsels (soos be-, her-, ont-, ve-r) en bekende suffikse/
agtervoegsels (soos -heid, -lik, -ing, ens.).
• Bepaal die betekenis van woorde en woordfamilies deur na die stam/basis, suffikse en prefikse te kyk.
• Gebruik tekstuele konteks (bv. soos definisies binne sinne), kontekstuele leidrade (soos kommas, aanhalings)
en grafiese leidrade (soos lettertipe en -grootte, vetdruk) om die betekenis van onbekende woorde te bepaal.
• Gebruik bekende idiomatiese uitdrukkings, idiome en spreekwoorde soos agteros kom ook in die kraal.
• Identifiseer die oersprong en betekenis van nuwe woorde, bv. sleng en leenwoorde (soos ubuntu, chakalala).
• Onderskei tussen woorde wat verwar word: homofone, homonieme, sinonieme, antonieme.
• Herken ‘n paar afkortings.
• Pas taalreëls toe om begrip te dekodeer.
1.2 Aandagtige lees van kort geskrewe tekste vir SINS- EN PARAGRAAFBEGRIP
Leerders pas grammatikale kennis toe om die sinsbou en die organisering van ’n teks te verstaan. Dit bied geleentheid
vir die geïntegreerde onderrig van taalstrukture
• Identifiseer en gebruik die betekenis en funksies van taalstrukture en -konvensies in tekste.
1.3 Aandagtige lees van kort geskrewe tekste vir TEKSBEGRIP resulteerend vanuit die hele teks
Leerders pas hulle kennis van verskillende genres toe om die doel, betekenis en effek van tekste as geheel te
verstaan.
• Bring die teks in verband met eie ervaring.
• Kom tot ’n gevolgtrekking; vorm eie opinie.
1.4 Aandagtige lees van kort tekste vir OPSOMMING EN AANTEKENINGE
Leerders pas kennis van teksstrategieë toe om tekste op te som. (Verwys na leesstrategieë.)
• Soek- en vluglees hoofidees en tema.
• Lys die hoof idees.

1.5 Aandagtige lees van MULTIMEDIA- EN VISUELE TEKSTE (Multimediatekste maak gebruik van visuele
en geskrewe materiaal in een teks soos ’n advertensie/spotprent. Dit kan ook met gesproke taal en
gebare gekombineer word.)
Leerders pas hulle kennis van prente en visuele hulpmiddels toe om te verstaan hoe dit die skryf van multimediatekste
ondersteun.
• Identifiseer en bespreek die doel en boodskap van visuele tekste gemaak vir genot en onderhouding bv. films
soos spotprente, prente, .musiek, video’s en strokiesprente.
Aandagtige lees van LITERÊRE TEKSTE/genres
Leerders lees, geniet en skat letterkundige tekste/genres na waarde en beantwoord begripsvrae. Hulle verstaan die
basiese kenmerke van letterkundige vorms, bv. dat ‘n gedig ander kenmerke het as ‘n kortverhaal.
Uitgebreide selfstandige lees en kyk
Leerders pas die strategieë aangeleer in aandagtige lees toe op leeswerk vir genot. Die begeleiding van die
onderwyser is noodsaaklik tydens hierdie leesaktiwiteite.
• Besoek biblioteke en ken boekklassifiseringskonvensies
• Lees/kyk gedurende en na klastyd na ’n wye verskeidenheid tekste soos boeke, tydskrifte, koerante, webwerwe
en films.
KABV 23
TEKSTE VIR GEBRUIK TYDENS DIE GEÏNTEGREERDE ONDERRIG VAN TAALVAARDIGHEDE, GRAAD 7 TOT 9
Bykomend tot die literêre tekste vir formele onderrig, moet die volgende tekste soos geskrewe, visuele en multimediatekste,
met verskillende doelstellings, in Graad 7 tot 9 behandel word. Sommige tekste word bestudeer vir estetiese waardering en
ander kan as voorbeelde vir skryf dien.
Literêre tekste vir formele onderrig Geskrewe tekste vir inligting (nas- Multimedia- of visuele tekste vir
laantekste) inligting
Voorgestelde genres
Ensiklopedieë Kaarte
Een van die Die volgende voorgestelde
literêre genres, soos in die Nasionale Woordeboeke Grafieke of tabelle
Letterkunde-katalogus vervat:
Roosters Kopkaarte of diagramme
Kort roman
Skedules Plakkate
Kortverhale/Folklore
Telefoongidse Strooibiljette, pamflette of brosjures
(Graad 7 – 1 storie)
Handboeke Tekens en simbole
(Graad 8 – 1 storie)
Tesourusse TV-dokumentêre programme Web-
(Graad 9 – 2 stories)
blaaie, webwerwe, blogs
TV-gidse
Facebook en ander sosiale netwerke
Kort Drama Geskrewe mediatekste
Rekenaargeprojekteerde aanbiedinge
Gedigte Tydskrifartikels
Transparante
(Graad 7 – 2 gedigte) Koerantberigte
Multimedia- of visuele tekste vir este-
(Graad 8 – 2 gedigte) Advertensies
tiese doeleindes
(Graad 9 – 3 gedigte) Hoofartikels
Films
Kennisgewings
Foto‟s
Verryking Geskrewe oudiotekste
Illustrasies
Films Dialoë
Multimedia- of visuele tekste vir
Geselekteerde TV-reekse of doku- Toesprake genot en vermaak
mentêre programme
Liedere Films
Radiodramas
Geskrewe interpersoonlike en trans- TV-programme
Essays aksionele tekste
Musiekvideo‟s
Biografieë
Briewe
Spotprente en karikature Strokiesprente
Outobiografieë
Dagboekinskrywings
Graffiti
Volksverhale
Uitnodigings
Oudiotekste
Mites en legendes
E-posboodskappe
Radioprogramme
Sms, twitter
Voorlesings van dramas, romans en
Notas kortverhale
Verslae Opnames van toesprake
Geskrewe interpersoonlike tekste in Advertensies op radio, TV, in koeran-
die sakewêreld te en tydskrifte

Lengte van geskrewe tekste vir aandagtige lees/begrip en opsommings
graAd
Teks vir hardoplees 200 – 250 woorde
7
5-6 sinne (1 paragraaf)
250 – 300 woorde
8
5-8 sinne (2 paragrawe)
300 – 350 woorde
9
5-10 sinne (3 paragrawe)
Leesbegrip 7 200 – 250 woorde
8 250 – 300 woorde
9 300 – 350 woorde
7 100 woorde
Opsomming 8 120 woorde
9 140 woorde
3.3 Skryf en aanbied: proses, inhoud, strategieë en tekste

Skryf en aanbied kombineer drie aspekte: 1) om die skryfproses te gebruik, 2) om die kennis van die strukture en
kenmerke van die verskillende tekste te leer en toe te pas, en 3) om die kennis van paragrawe, sinstrukture en
punktuasie te leer en toe te pas.
Prosesskryf
Die onderrig van skryf behels die skryfproses, alhoewel nie al die stappe van die proses tydens elke skryfaktiwitet
gebruik sal word nie. Byvoorbeeld, dit is nie nodig dat leerders elke struktuur- en taalkenmerk van bekende tekssoorte
in besonderhede hoef te ontleed nie. Onderwysers behoort per geleentheid te fokus op sinstrukture of die skryf van
paragrawe, of leerders kan tekste skryf sonder konseptekste, soos tydens eksamenvoorbereiding.
Keuse van ‘n teks
Onderwysers moet seker maak leerders skryf ‘n wye verskeidenheid tekste gedurende die jaar. Daar moet ‘n balans
gehandhaaf word tussen die skryf van lang en kort tekste en vir verskillende doeleindes: transaksionele tekste,
kreatiewe tekste, persoonlike/interpersoonlike tekste ens. Onderwysers behoort ‘n toepaslike tekssoort sowel as ‘n
tema te kies om oor te skryf, bv. “My gunsteling ete”.
Stappe tydens die prosesskryf
Pre-skryf/beplanning
• Stel leerders aan toepaslike woordeskat en soortgelyjke tekssoort voor.
• Hou ’n dinkskrum oor die onderwerp
Beplanning
• Maak ‘n plan vir die teks en gebruik daardie gedagtes wat in die pre-skryf fase geopper is.
• Identifiseer hoof idees deur die opstel van ‘n kopkaart
KABV 25
• Organiseer idees in ’n logiese volgorde sodat argumente duidelik is.
Skryf ‘n konsep
• Skryf ’n eerste poging en hou die doel, teikengroep, onderwerp en tekssoort in gedagte.
• Kies gepaste woorde
• Organiseer idees in ’n logiese volgorde sodat die opstel/teks sin maak.
• Organiseer idees en/prente
• Lees die konsep krities en verkry terugvoer van onderwyser.
Hersiening, redigering, proeflees en aanbieding
• Evalueer eie idees en dié van ander aan die hand van gestelde kriteria.
• Verfyn woordkeuse, sin- en paragraafstrukture
• Verfyn die volgorde en samehang van paragrawe
• Gebruik grammatika, spelling en punktuasie korrek
• Berei finale weergawe voor, insluitend uitleg.
• Bied teks aan
Leerders wend hul kennis van taalstrukture en konvensies aan terwyl hulle tekste skryf.
Woordkeuse
• Ken en gebruik ’n wye verskeidenheid woorde.
• Ken woordsoorte en hoe dit in ’n sin gebruik word
• Bepaal of woordgebruik formeel, informeel of sleng (aanstootlike taal) is en hoe om dit korrek in sinne
tegebruik.
• Spel woorde korrek.
• Gebruik woordeboeke en tesourusse om woordeskat uit te brei.
• Skep ’n persoonlike woordelys om woordeskat uit te brei.
Sinsbou
• Skryf enkelvoudige en saamgestelde sinne.
• Gebruik verbindingswoorde (soos voegwoorde, betreklike voornaamwoorde, bywoorde, telwoorde) korrek

om sinsdele in samegestelde sinne te verbind.

Leestekens
• Ken en gebruik leestekens (soos punt, komma, dubbelpunt, aandagstreep, vraagteken, uitroepteken, hakies,
aanhalingstekens, kommapunt, ellips) gepas en korrek.
Skryf van ’n paragraaf
• Skryf paragrawe met ’n logiese volgorde.
Register
• Gebruik ’n gepaste register
Tekssoorte ‒ strukture en taalkenmerke
Die tabel hieronder bevat die soorte tekste wat ’n leerder in Graad 7 – 9 behoort te skryf; ander tekste kan ook
ingesluit wees soos benodig.
Kreatiewe tekste
TEKSSOORT DOEL TEKSSTRUKTUUR TAALKENMERKE

Verhalend Om te vermaak Logiese ontwikkeling van Skryf in die eerste of derde
paragrawe persoon.
Gebruik meestal verlede tyd.
Beskryf opeenvolgende
gebeure.
Dialoog kan gebruik word.
Beskrywend Om iets lewendig te beskryf Beskryf wat gebeur in ‘n Gebruik teenwoordige tyd.
prent.
Skep ’n prent in woorde.
Gebruik bywoorde en
byvoeglike naamwoorde.
Lang en kort transaksionele tekste

Dagboekinskrywings Om persoonlike ervarings Skryf gewoonlik in ’n Skryf gewoonlik in die
dagboek of ’n joernaal. teenwoordige/verlede/
(Kort) neer te skryf/vooruit te toekomstige tyd.
beplan. Skryf inskrywings
gereeld(daagliks of Gebruik informele en nie
weekliks). beledigend styl.
Voorsien inskrywings van Skryf vir hom- of haarself.
datums.
Vriendskaplike briewe Om in te lig en vriendskap te Adres, datum en aanhef Gewoonlik informele styl,
onderhou maar taalkenmerke sal
(Lang) Struktuur hang af van die volgens die doel van die
doel van die brief (soos opdrag verander.
bekrywing van jou familie of
huis
Afsluiting/slot (naam)
Dialoog Kommunikasie Inleiding en slot; spesifieke Punktuasie
kenmerke van ‘n dialoog.
(Lang) Direkte rede
Vraagwoorde
Teenwoordige en
toekomstige tyd.
KABV 27
Uitnodiging Om iemand na ’n Kan in die format van Kan formele of informele styl
gebeurtenis uit te nooi of om ‘n informele brief of wees.
iets te doen. uitnodigingskaartjie wees.
Bondig en op die man af.
• Sluit die volgende in:
aard van die gebeurtenis;
waar dit plaasvind;
datum en tyd; mag
kleredragreëls insluit;
naam van uitgenooide;
mag RSVP insluit; en
mag visuele element/e
insluit.
Poskaart/Boodskap/E-pos Om in te lig en te Aanhef, adres of e-pos Teenwoordige/verlede en
kommunikeer. formaat. toekomstige tyd.
Tekste vir verryking

Vir verryking: Verskeie, bv. om vir ’n Sal verskil volgens die doel Voltooi vorms bondig,
biblioteekskaart aansoek te bv. Naam, adres, ouderdom, akkuraat, formeel, netjies
Invul van vorms. doen. skool ens. (skrif moet leesbaar wees -
(kort) gewoonlik drukskrif).
Strooibiljet/pamflet Om iemand te oorreed om Klein grootte, bv. A5-papier Spreek leser direk aan.
iets te koop of te gebruik Bondige taalgebruik.
(kort) Opskrif moet aandag trek Gebruik taal wat impak op
Kortlikse beskrywing van leser maak, bv. bywoorde,
produk byvoeglike naamwoorde,
Lys van voordele en
aanbiedinge
Kontakbesonderhede soos
webwerf
• Visuele inligting mag
gebruik word, soos
ontwerpelemente.
Advertensie Om iemand te oorreed om Neem verskeidenheid Maak impak op die leser
iets te koop of te gebruik formate aan. bv. gebruik van bywoorde,
(kort) byvoeglike naamwoorde en
Het gewoonlik visuele punktuasie.
ontwerpelemente.
Gebruik
advertensietegnieke.
Ontwerp moet aandag
trek sodat die leser die
advertensie onthou.
Prosedures soos instruksies, Om deur middel van ’n reeks ‘n Logiese stel Begin sinne altyd met ’n
opeenvolgende stappe te opeenvolgende stappe om ‘n bevelsin of werkwoord, bv.:
rigtingaanwysings en reëls beskryf of opdrag te gee oor doel te bereik Draai regs by die winkel.
hoe dinge gedoen word.
Skryf in chronologiese
volgorde bv. Eerstens
..vervolgens .
Gebruik van nommers en
kolmerkers om orde aan te
dui.

Lengte van geskrewe tekste
TEKSTE GRAAD AANTAL WOORDE

Paragrawe: verhalend en beskrywend 7 70- 100 woorde
8 90- 120 woorde
9 110- 140 woorde
Lang transaksionele tekste : Vriendskaplike briewe/
7-9 70 - 90 woorde (slegs inhoud)
dialoog
Kort transaksionele tekste:
Advertensie/dagboekinskrywing/ poskaart/
uitnodigingskaartjie (en antwoord)/invul van vorms/ 7-9 40 – 60 words (slegs inhoud)
instruksies/aanwysings/
plakkaat/strooibiljet (pamflet)/e-pos
3.4 Taalstrukture en -konvensies ‒ verwysingstabel
Die volgende taalstrukture en -konvensies moet binne die konteks van lees en skryf onderrig word. Dit vorm ook deel
van sistematiese taalonderrig. Die meeste taalstrukture en -konvensies is reeds in die vorige fases onderrig maar
mag weer versterk word.
LW: Die besondere kenmerke van ‘n taal moet in aanmerking geneem word. Daarom sal hier slegs die besondere
kenmerke van ‘n spesifieke taal aangedui word.
Selfstandige naamwoorde Soortnaam (meervoud, verkleining): huis - huise - huisie; man - mans - mannetjie
Eienaam: Piet, Nonxeto, Gauteng, Suid-Afrika
Versamelnaam: swerm voëls, skool visse (ook uitbreiding van woordeskat)
Abstrak: liefde, haat, jaloesie
Meervoud: -e, -s, -ers, -ere, -ens, -de, -te; meervoude met die afkappings ‘s; meervoude met
die deelteken ë; meervoude met ’n kappie ê; dubbele meervoude op -kus en -ci; ander woorde
vir meervoudsvorm: ding > goed
Verkleining: -tjie, -jie, -ie, -etjie, -pie, -kie, ‘tjie en die reëls vir die vorming van verkleining
Geslag: aparte woorde (man x vrou); agtervoegsels (-esse, -es, -in, -ster, -ise, -e, -te); woorde
soos mannetjie, wyfie, haan, hen, ram, ooi, merrie, hings, ens.
Telwoorde Hooftelwoord: vyf, twintig
Rangtelwoord: eerste, tweede, derde, drie-en-veertigste
Lidwoorde Onbepaalde lidwoord: ’n
Bepaalde lidwoord: die
Voornaamwoorde Aanwysende voornaamwoorde: hierdie, daardie
Persoonlike: ek, jy, ons, ens.
Besitlike: my, sy, joune, hare, s’n, ens.
Vraende: waarin, wat, wie, ens.
Betreklike: wat, wie se, met wie, waaruit, waarop, waarmee
Onpersoonlike: dit, daar
Onbepaalde: iets, ’n mens, hulle, iemand, niemand
Wederkerende: hy .. hom, Juffrou .. haar
Wederkerige: mekaar
KABV 29
Byvoeglike naamwoorde Attributief: Die lang man ..
Predikatief: Die man is lank ..
Trappe van vergelyking: stellende, vergrotende en (die) oortreffende trap; reëls vir die onderrig
van die vorming van trappe van vergelyking
Intensiewe vorme: doodmoeg, springlewendig
Verboë vorme: Die lawwe kind ..
Bywoorde Bywoord van tyd: nou-nou, gister
Bywoord van wyse: gesels-gesels, vinnig, stadig
Bywoord van plek: op die sokkerveld, Winburg, in die dorp
Bywoord van modaliteit: dalk, moontlik
Voorsetsels Alle voorsetsels in vaste en vrye verbindings: met, op, onder; onderaan, daarin
Werkwoorde Selfstandige/hoofwerkwoord: kom, gaan, groet
Deeltjiewerkwoorde: ingaan – gaan in, opteken – teken op, teengaan – gaan teen
Koppelwerkwoorde: is, was, word, lyk, blyk, heet, skyn
Hulpwerkwoorde: tyd, wyse, plek, vorm
Infinitief: om te + werkwoord, te + werkwoord: behoort, hoef, skyn, blyk
Tyd Teenwoordige tyd: Ek drink ’n melkskommel.
Verlede tyd: Ek het ’n melkskommel gedrink.
Toekomende tyd: Ek sal ’n melkskommel drink.
Voegwoorde Verbind sinsdele en sinne aan mekaar:
Groep 1: maar, en, want, of, dog, sowel as (woordorde verander nie – neweskikkend);
Groep 2: dus, daarom, intussen, al, nogtans anders (woordorde verander – voegwoordelike
bywoorde); en
Groep 3: dat, omdat, indien, terwyl, alhoewel, voordat, as, ens. (onderskikkend).
Tussenwerpsels Eina!, sjoe!
Verbindingswoorde (skryf Sluit in woorde soos voegwoorde, betreklike voornaamwoorde, bywoorde, telwoorde
van sinne en paragrawe)
Lydende en bedrywende Stelsin, sinne sonder onderwerp, sinne in verlede tyd, sinne in toekomende tyd, sinne
vorm (aktief en passief) methulpwerkwoorde, bevelsin, vraagsin, woordorde
Direkte en indirekte rede Stelsin, vraagsin, bevelsin, verandering van leestekens, verandering van bywoorde van plek en
tyd, verandering van voornaamwoorde, woordorde
Sinne en sinsdele Bou van ’n enkelvoudige sin: onderwerp, gesegde, voorwerp, byvoeglike en bywoordelike
bepalings
Woordorde in sinne: tyd, wyse, plek, infinitief
Sinsoorte: stel-, bevel-, vraag-, uitroepsinne (eksklamasie)
Saamgestelde sinne: hoofsinne en bysinne (byvoeglike, bywoordelike – tyd, wyse, plek,
modaliteit)
Veelvoudige sinne (hoof- en neweskikkende sinne)
Ontkenning: dubbele ontkenning, vraag (Nee, dit is nie .. nie); bevel (Moenie ..), asseblief (Moet
asseblief nie .. nie); woorde wat verander (iemand – niemand; ooit – nooit)
Spelling Spelpatrone, spelreëls en konvensies, afkortings en verkortings, akronieme
Woordeskatuitbreiding/- Sinonieme, antonieme, een woord vir ’n omskrywing.
ontwikkeling en idiomatiese uitdrukkings (vergelyking, personifikasie, metafoor, ironie, kontras, sarkasme,
idiomatiese taalgebruik
antiklimaks, woordspeling)
(Vir verryking: simbool, inversie, onomatopee/klanknabootsing, eufemisme, hiperbool,
metonimia, onderbeklemtoning,
oksimoron, sinekdogee, litotes, paradoks oxymoron, metonymy, )
Idiomatiese uitdrukkings/idiome
Leenwoorde
Leestekens/punktuasie Komma, punt, vraagteken, dubbelpunt, kommapunt, aandagstreep, uitroepteken,
aanhalingstekens, beletselteken/ellips, asterisk, hakie, parentese

3.5 ONDERWYSPLANNE
Hierdie dokument stel voor dat elke onderrigsiklus op een of meer eenhede fokus wat die vaardighede luister, praat,
lees, kyk, skryf, aanbied en taal insluit. Elke siklus maak voorsiening vir leerderaktiwiteite waartydens geleer, gelees
en gekyk word deur middel van ’n reeks mondelinge, geskrewe en visuele tekste. In elke siklus sal leerders se
aandag gevestig word op die korrekte grammatika en die soort genre. Gedurende ’n jaar sal 18 siklusse die inhoud
van die kurrikulum in 36 weke dek. Die moeilikheidsvlak sal ook oor ’n tydperk van drie jaar van kwartaal tot kwartaal
en jaar tot jaar in die Senior Fase toeneem. Progressie is daarom deel van die organisering van die onderrigplanne.
Hierdie struktuur bied aan leerders en onderwysers die geleentheid om inhoud, taalkennis en woordeskat te verwerf
en om taalstrukture aan te leer. Dit gebeur oor ’n tydperk van twee weke en daarna word ’n volgende vaardigheid
aangepak. Dit sorg ook vir verskeidenheid en kan by ’n spesifieke groep leerders aangepas word. So kan die een
tema oor klere handel en die volgende oor die weer.
Geïntegreerde taalonderrig: die onderrigsiklus
In die praktyk beteken integrering verskeidenheid: ’n verskeidenheid teksformate, aktiwiteite, tekste en temas. (Verwys
na “Voorgestelde temas – verwysingstabel” verderaan). Wanneer ’n geïntegreerde tweeweeklikse siklus ontwerp
word, mag die onderwyser aktiwiteite volgens ’n bepaalde onderwerp groepeer, byvoorbeeld: Sport. Die lesse van
’n tweeweeklikse siklus kan in enige volgorde wees, byvoorbeeld, ’n siklus kan begin met lees wat ontwikkel tot ’n
besprekingsaktiwiteit, gevolg deur ’n skryfaktiwiteit. Die voorgeskrewe literêre teks (waar toepaslik) of enige ander
teks kan vir die aktiwiteite wat volg, gebruik word. Die lesse van ’n tweeweeklikse siklus kan in enige volgorde wees,
byvoorbeeld, ’n siklus kan begin met lees wat ontwikkel tot ’n besprekingsaktiwiteit, gevolg deur ’n skryfaktiwiteit. Die
voorgeskrewe literêre teks (waar toepaslik) of enige ander teks kan vir die aktiwiteite wat volg, gebruik word.
Die onderwyser kies ’n literêre teks. Dit kan gedigte, kortverhale, eenbedryf of novelle wees. (Verwys na “Tekste vir
gebruik tydens die geïntegreerde onderrig van taalvaardighede”.) Die onderwyser mag die orde om teks te onderrig
self bepaal. As die onderwyser ‘n langer deurlopende teks soos ‘n kortverhaal of eenbedryf kies, word daar voorgestel
dat daardie teks eers afgehandel word, sodat die leerders nie die detail moet vergeet nie. As daar 'n korter verhaal of
‘n kort drama gekies is, moet die onderwyser die teks oor die beskikbare periodes verdeel soos wat sulke periodes
beskikbaar is. Bykomende afdelings van die werk mag as huiswerk gelees word of mag deel vorm van enige vorm
van uitgebreide leeswerk.
Die kurrikulum fokus op taalstrukture. In die praktyk sal taalonderrig omtrent een uur in ’n tweeweeklikse siklus duur.
Dertig minute word gebruik vir die onderrig van taal in konteks saam met lees- en skryfvaardighede en die ander
dertig minute is uitsluitlik vir taalonderrig. Remediërende taalonderrig na aanleiding van taalfoute gedoen tydens
skryfaktiwiteite, moet ook gedoen word.
KABV 31
Voorgestelde temas – verwysingstabel
• Diere • Die Huis
• Die liggaam • Voorkeure en afkeure
• Klere • Musiek
• Kleure • Natuur/omgewing
• Dae en maande • Plekke
• Gevoelens • Die skool
• Familie • Sport
• Kos • Tyd
• Groete • Vervoer
• Stokperdjies • Die weer en seisoene
Die ontwikkeling van onderrigplanne vir onderrig- en leeraktiwiteite
’n VOORBEELD van ’n ONDERRIGPLAN vir Graad 7 Kwartaal 1, Week 1 en 2 (6 x 40-minute-lesse) = 4 uur

onderrigtyd
GRAAD 7 KWARTAAL 1
Taalstrukture en
Luister & Praat Lees en Kyk Skryf en Aanbied
Weeks -konvensies
1 uur 1 uur 1 uur
1 uur (geïntegreerd)
Luister vir spesifieke Lees vir begrip Kreatiewe skryfwerk: ‘n Paar eenvoudige
inligting: (strategieë) op woord- en byvoeglike naamwoorde.
sinsvlak Beskrywende paragraaf
Onderrig kenmerke om vir Gebruik van teenwoordige
inligting te luister. Bv.dialoë tussen mense Bv. Skryf ‘n beskrywende tyd
wat mekaar vir die eerste paragraaf
Klas luister na bv. ‘n keer groet, en dan ook die Woordeskat in konteks
klankbaan van ‘n dialoog Volg al die stappe van die
vraag stel wie hulle is en skryfproses, bv.
oor ontmoetings en groet- hoe dit gaan.
formulier • voorbereidingsfase
Informele gesprek • beplanning (breinkaart)
Die klas oefen in pare
Weke 1 en 2
• skryf eerste weergawe

groet en ontmoet.
• eerste
redigeringsproses
• aanbieding vir
opvoeder en
assessering.
Skryf sinne neer waar
jy iemand aan anderes
voorstel en beskryf
iemand – daarna skryf ‘n
beskrywende paragraaf
en gebruik dieselfde sinne
daarvoor op ‘n logiese
wyse.
Voorbeeld van ’n siklustema: Ontmoet en groet
Les 1: (hoofsaaklik luister en praat)
• Inleiding: Groet die klas en stel jou voor. Onderrig die leerdes hoe om hulself voor te stel.
• Ontwikkeling van woordeskat na aanleiding van tema.
• Onderrig kenmerke hoe om vir inligting te luister.

Les 2: (hoofsaaklik luister en praat)
• Luister verskeie kere na ‘n dialoog hoe mense mekaar groet.
• Leerders oefen in pare om te groet en te ontmoet.
Les 3: (hoofsaaklik lees)
• Kyk na foto’s, opskrifte en titels van dialoë
• Leerders lees onafhanklik, waarna die onderwyser die teks herlees terwyl die leerders die dialoog probeer
verstaan.
• Die onderwyser verduidelik die grammatiese verskynsels en ook nuwe woordeskat.
• Huiswerk: die leerders herlees die dialoë en beantwoord vrae, bv. waar/fals
Les 4: (verskillende aspekte)
• Geïntegreerde taalkenmerke en –konvensies in die teks.
• Verduidelikking van die skryfproses
• Leerders lees voorbeelde van beskrywende paragrawe
• Huiswerk: Leerders skryf maklike sinne waarin iemand voorgestel en beskryf word deur middel van
grammatiese strukture en konvensies soos verduidelik.
Les 5: (hoofsaaklik skryf)
• Leerders skryf ‘n beskrywende paragraaf
Les 6: (Skryf)
• Leerders redigeer en herskryf die eerste weergawe van die paragraaf.
Hierna volg onderrigplanne vir Graad 7 - 9. Let daarop dat dit slegs VOORBEELDE is van hoe om die onderrig
van Tweede Addisionele Taal te beplan vir ’n tydperk van een jaar.
KABV 33
3.5.1 Graad 7
GRAAD 7 KWARTAAL 1
34
Luister & Praat Lees en Kyk Skryf en Aanbied Taalstrukture en -konvensies
Weke
1 uur 1 uur 1 uur 1 uur (geïntegreerd)
Luister vir spesifieke inligting: Lees vir begrip op woord- en sinsvlak Kreatiewe skryfwerk: ‘n Paar eenvoudige byvoeglike naam-
woorde.
Onderrig kenmerke om vir inligting te Bv.dialoë tussen mense wat mekaar vir Beskrywende paragraaf
luister. die eerste keer groet, en dan ook die Gebruik van teenwoordige tyd
vraag stel, wie hulle is en hoe dit gaan. Bv. Skryf ‘n beskrywende paragraaf
Klas luister na bv. ‘n klankbaan van ‘n di- Woordeskat in konteks
aloog oor ontmoetings en groet-formulier Volg al die stappe van die skryfproses,
bv.
Informele gesprek
• voorbereidingsfase
Die klas oefen in pare groet en ontmoet.
• beplanning (breinkaart)
1 en 2
• eerste redigeringsproses
• aanbieding vir opvoeder en
assessering.
Skryf sinne neer waar jy iemand aan
anderes voorstel en beskryf iemand –
daarna skryf ‘n beskrywende paragraaf
en gebruik dieselfde sinne daarvoor op
‘n logiese wyse.
Luister vir waardering: Literêre tekste: Langer transaksionele tekste: Direkte rede
Luister na ‘n lied/gedig wat die alpha- Lees ‘n gedig/lied bv. dieselfde een wat Volg al die stappe van die skryfproses, Vraagwoorde
bet uitbeeld. . Gebruik dit om sekere tydens die luisterverstaan en waardering bv.
woorde te spel wat leerders daarna kan gedoen is. Leestekens
neerskryf as deel van hul luisterverstaan Nuwe werkwoorde word gebruik.

oefening. • beplanning (breinkaart) Remediëring van taalkonvensies vanuit
Formele praat: • skryf eerste weergawe leerders se geskrewe produkte
3 en 4

Bv. rolspeel tov. groet en ontmoet Woordeskat in konteks
assessering
Skryf ‘n dialoog.
Luister & Praat Lees en Kyk Skryf en Aanbied Taalstrukture en
Weke 1 uur 1 uur 1 uur -konvensies
1 uur (geïntegreerd en eksplisiet )
KABV
Luister vir inligting en begrip Lees vir begrip op word- en sinsvlak. Kreatiewe teks: Selfstandige naamwoorde
Bv. die dae van die week, maande in ‘n Stel die kenmerke van visuele teks voor. Bv. stel jou eie rooster in die teikentaal Werkwoorde
jaar en getalle. op./Invul van ‘n vorm na aanleiding van
Bekyk en bespreek verskeie visuele die oefening in luister begrip. Om tyd te lees
Vul inligting in op ‘n vorm, bv. ‘n tekste bv. ‘n prent of ‘n foto
kalender, dae van die week, maande van Woordeskat binne konteks
die jaar. Bv. Kyk na die skoolrooster en lees ‘n
5 en 6
teks oor die tema: “Die skool”
Informele praat en groepwerk:
Groepe stel vrae en gee antwoorde en
gebruik daarby ‘n visuele teks, soos bv.
‘n kalender.
Luister vir begrip: Aandagtig lees: Kreatiewe teks: Werkwoorde
Bv. luister na ‘n dialoog waar leerders Bv. Lees ‘n teks van leerders oor hul Bv. Skryf sinne en gebruik kontekstuele Byvoeglike naamwoorde
oor die vak praat wat hulle meeste/ beste vak. woordeskat.
minste van hou. Remediëring van taalkonvensies vanuit
en Skryf ‘n dialoog oor dié vakke wat dié leerders se geskrewe produkte
7 en 8
Formele praat en aanbied: belangstelling wek wat leerders van hou.
Beantwoord begripsvrae oor die teks. Woordeskat binne konteks
Bv. Leeerders stel hulself voor and sê
watter vak hulle meeste van hou.
Luister vir waardering/spesifieke Lees vir begrip: Kreatiewe/Transaksionele tekste: Werkwoorde, byvoeglike naamwoorde,
inligting
Bv. Lees ‘n teks op die gekose tema. Bv. skryf sinne/verskaf onderskrifte Verbindingswoorde
Bv. Luisterbegrip op ‘n tema vir prente op die gekose tema en
verduidelik die beste prent. Hersiening van taalstrukture gedoen
Informele praat en groepwerk: gedurende die kwartaal
Bv. sê, hoekom hulle van ‘n sekere vak Remediëring van taalkonvensies vanuit
9 en 10
hou. leerders se geskrewe produkte
of Woordeskat binne konteks.
Voorbereide hardoplees van ‘n teks op ‘n
gekose teks.
Formele assesseringstake vir Kwartaal 1
Taak 1 Taak 2 Taak 3

Mondeling: Luisterbegrip/voorbereide toespraak/ Skryf: Kreatiewe (verhalend/beskrywend) paragrawe/ Toets 1: Begrip en taal
Voorbereide hardoplees Transaksionele tekste (kort of lang)
35
GRAAD 7 KWARTAAL 2
36
Weke
1 uur 1 uur 1 uur 1 uur (geïntegreerd en eksplisiet)
Luister vir spesifieke inligting. Lees vir begrip op sinsvlak Kort transaksionele teks Voorsetsels
Bv. Luister na ‘n dialoog tussen leerders Bv. Lees ‘n dialoog gehou tussen mense Prosesskryf Leestekens
wat oor hul tuistes gesels. wat van verskillende plekke/lande kom.
• Beplanning Verbindingswoorde
Praat vir spesifieke redes/formele
praat en aanbieding (Voorbereide • konsep, Ontkenning
hardoplees) • hersiening Woordeskat in konteks.
1 en 2
Bv. Voorbereide hardoplees oor die
• redigering,
gekose tema
• proeflees en aanbieding
Bv. leerders skryf ‘n verhalende
paragraaf om te vertel waar hulle
vandaan kom.
Luister vir spesifieke inligting: Lees vir begrip op woord- en sinsvlak Kort transaksionele tekste: Remediëring van taalkonvensies vanuit
leerders se geskrewe produkte
Bv. gebruik ‘n visuele teks soos ‘n kaart Bv. Lees ‘n teks waar mense van Bv. skryf vir ‘n spesifieke rede.
om vrae oor te stel en antwoorde te verskillende nasionaliteite uitgebeeld Byvoeglike naamwoorde
bekom. word. Proses om ‘n voorbereide toespraak te
skryf. Leestekens
Formele praat en aanbied:
Skryfproses, . Voegwoorde
Bespreek die kenmerke van ‘n
voorbereide toespraak. • voorbereidingsfase Voorsetsels
• beplanning (geheuekaart) Ontkenning
3 en 4
• skryf eerste weergawe Woordeskat binne konteks
• herskryf en finale redigering

assessering.

Voorbereide toespraak
Luister vir spesifieke inligting: Aandagtige lees van ‘n visuele teks: Kreatiewe skryf: Bevel
Luisterbegrip Kyk na en inerpreteer die kenmerke van Bv. in ‘n groep - skryf ‘n beskrywende Teenwoordige tyd
bv. ‘n prent van die klaskamer. paragraaf oor ‘n prent en wend die
Informele praat: Bv. Klasbespreking oor skryfproses aan. Nuwe werkwoorde
5 en 6
die interpretasie van ‘n prent.
Remediëring van taalkonvensies vanuit
leerders se geskrewe produkte
Woordeskat binne konteks
Weke
Luister vir waardering Lees vir begrip: Korter transaksionele tekste: Ontkenning
KABV
Luister, bv. na ‘n gedig/liedjie wat aan ‘n Lees ‘n teks wat op ‘n familie of Bv. Skryf ‘n beskrywende paragraaf oor Lidwoorde
familie opgedra is. verwantskap gebasseer is. jou familie.
Meervoude
Informele praat en groepsaktiwiteit: Skryfproses, .
Afkortings
Bv. Bespreek die familie. • voorbereidingsfase
Possessives
• beplanning (geheuekaart) Identifiseer en bevestig die verskillende
7 en 8
• skryf eerste weergawe taalstrukture en -konvensies.
• eerste redigeringsproses Remediëring van taalkonvensies vanuit

leerders se geskrewe tekste
assessering.
Halfjaareksamen
9 en 10
Mondeling: Luisterbegrip/voorbereide toespraak/ Letterkunde: Halfjaareksamen: Begrip, taal;

voorbereide hardoplees
Kontekstuele vrae letterkunde en skryf
37
GRAAD 7 KWARTAAL 3
38
Weke
Luister vir waardering Aandagtige lees van tekste vir sins- Langer trasaksionele teks: Voorsetsels.
Luister bv. na klanke. Die tema is bv. en paragraafbegrip Inleiding tot en bespreking van die Woordorde
transport . Lees ‘n teks oor ‘n spesifieke tema en kenmerke van ‘n vriendskaplike brief/ Lidwoorde
Formele praat en aanbied beantwoord begripsvrae. nota/e-pos/verhalende/beskrywende
paragraaf Teenwoordige Tyd
Voorbereide hardoplees met die fokus en
Skryf ’n vriendskaplike brief/nota/e-pos/ Aanhef vir ‘n vriendskaplike brief/nota/e-
op vlotheid, uitspraak en klank. Bv ‘n ‘n voorbeeld van ‘n vriendskaplike brief pos.
bepaalde teks van die tema (transport) of paragraaf. verhalende/beskrywende paragraaf oor
bv. Waarheen gaan ek vandag? Woordeskat binne konteks
Fokus op die skryfproses, .
1 en 2
• beplanning (geheuekaart)
assessering.
Luister vir interaksie: Lees vir begrip: Langer transaksionele tekste: Besitlike voornaamwoorde
Luister na ‘n kort teks/beantwoord Bv. kyk na ‘n visuele teks oor dié tema (voortsetting) Voorsetsels.
vrae op ‘n visuele stimulus (waar is die vir begrip en om vrae te beantwoord. Inleiding tot en bespreking van die Woordorde
hond?) kenmerke van ‘n vriendskaplike brief/
nota/e-pos/verhalende/beskrywende Lidwoorde
Informele praat en groepwerk.
paragraaf Teenwoordige tyd
Bv. beantwoord mondelinge vrae op die
visuele stimulus. Skryf ’n vriendskaplike brief/nota/e-pos/ Groetformulier vir ‘n vriendskaplike brief/
3 en 4
verhalende/beskrywende paragraaf oor nota/e-pos.
bv. Waarheen gaan ek vandag?

Fokus op die Skryfproses:

Beplanning, konsep,
hersiening, redigering,
proeflees en aanbieding
Weke
Luister vir begrip Aandagtig lees van ‘n visuele teks. Kreatiewe skryf: Byvoeglike naamwoorde
KABV
Bv. luister na klankimpulse Kyk na ‘n prent oor die gekose tema, bv. Bou sinne met nuwe woordeskat Vraagwoorde
en Die stad. en Nuwe werkwoorde en selfstandige
Luister na ‘n dialoog oor ‘n nuwe tema, Skryf ‘n beskrywende paragraaf oor bv. naamwoorde
bv. waar ek woon. ‘n prent wat oor die tema handel. Spelreëls en –patrone.
Informele praat en groepwerk: Prosesskryf Remediëring van taalkonvensies vanuit
5 en 6
Bv. Gebruik woordeskat van die nuwe leerders se geskrewe tekste
• Beplanning
tema, praat oor die klankimpulse en Woordeskat binne konteks.
vorm sinne. • konsep,
• hersiening
• redigering
• proeflees en aanbied
Luister vir inligting Lees vir paragraafbegrip Kreatiewe skryf: Nuwe werkwoorde en selfstandige
Bv. Luister na die voorstelling van Bv. lees in pare ‘n beskrywende Voorsien ‘n kaart met byskrifte en skryf naamwoorde
verskillende lande/provinsies in Suid paragraaf . Dit moet ‘n self-geskrewe sinne neer waarin nuwe woorde gebruik Getalle
Afrika. paragraaf vanuit ‘n vorige siklus wees. word. Spelreëls
Informele gesprek of Beskryf ‘n besienswaardigheid wat op Meervoude
Rolspel oor die gekose tema, bv. die Literêre teks die kaart voorkom en hoe jy daar sal
7 en 8
uitkom, bv. verkeersmoontlikhede om Voorsetsels
voorstelling van verskillende lande/ Bv. lees vir genot ‘n gedig/kort verhaal/
provinsies in Suid Afrika. daar te kom, bakens en toeristiese Lidwoorde
kort drama/kort novelle. kentekens.
Luister vir waardering Literêre teks Kreatiewe skryf: Versterk en lê die taalstrukture vas, wat
Luister na ‘n gedeelte van ‘n verhaal/ Bv. lees ‘n verhaal/gedigte/liedjies/ Bv. skryf onderskrifte vir ‘n fotoverhaal deurlopend deur die kwartaal aandag
volle verhaal/gedigte/liedjies/klankbaan strokiesprente/kort drama/kort novelle en wat op die tema gegrond is en gekry het. .
van ‘n strokiesprent/kort drama/kort beantwoord vrae oor die begrip. gebruik taal wat bewys lewer van die Woordeskat binne konteks
novelle grammatika wat deurentyd gebruik is.
9 en 10
Hardoplees
Fokus op uitspraak, intonasie, spoed,
vlotheid en liggaamstaal
Mondeling: Luisterbegrip/voorbereide toespraak/ Skryfwerk: Kreatiewe (verhalend/beskrywend) paragrwe/ Toets 2: Begrip en taal
39
Voorbereide hardoplees Transaksionele (korter of langer) tekste OF
Letterkunde : kontekstuele vrae.
GRAAD 7 KWARTAAL 4
40
Weke
Luister vir begrip Aandagtig lees van visuele tekste. Kreatiewe skryf: Ontkenning
Luister na ‘n dialoog oor die tema: "My Kyk na en lees prente oor die gekose Oefen vrae- en antwoordsinne oor die Byvoeglike naamwoorde en bywoorde
liggaam". tema bv. verskillende liggaamsdele. tema
Besitlike voornaamwoorde
Informele praat. Voorsien prente met onderskrifte.
Spelreëls
Kyk na ‘n visuele teks en beantwoord Langer Transaksionele tekste:
vrae. Meervoude
Skryf ‘n brief aan jou vriend oor wat
jy geleer het rakende hoe om vir jou Woordeskat binne konteks.
liggaam te sorg.
1 en 2
Prosesskryf
• Beplanning
• konsep,
• hersiening
• redigering
• proeflees en aanbied
Luister vir spesifieke inligting Leesbegrip Transaksionele teks: Remediëring van taalkonvensies vanuit
leerders se geskrewe tekste.
Luisterbegrip oor tema van vorige siklus Lees van leerders se geskrewe Skryf ‘n voorbereide toespraak oor: “My
paragrawe liggaam”. Ontkenning
Formele praat en aanbieding.
of Vraende voornaamwoorde
Bv. voorbereide toespraak wat in hierdie
sowel as die vorige siklus geskryf is. Bv. ‘n uitgesoekte teks wat tot die tema Verbindingswoorde
spreek.
Lidwoorde
3 en 4
Byvoeglike naamwoorde en bywoorde
Betreklike voornaamwoorde
Spelreëls

Meervoude
Weke
Luister vir spesifieke inligting Aandagtige lees van visuele tekste: Kreatiewe skryf: Betreklike voornaamwoorde
KABV
Leerders luister na nuwe woorde deur ‘n Leerders kyk na en lees ‘n teks, bv. ‘n Leerders teken eie prente in verskillende Byvoeglike naamwoorde
visuele teks te gebruik. Inleiding tot die prent met verskeie kleure en met dialoog kleure, maak byskrifte en skryf dan sinne
nuwe tema: kleure. oor dieselfde tema. neer, wat die prent beskryf. Spelreëls
Informele praat. en Meervoude
Oefen vraagstelling, bv. Watter kleur het skryf ‘n beskrywende paragraaf om dié Teenwoordige tyd
die boek? veelkleurige prent te beskryf. Ontkenning
Fokus op die skryfproses, Aanwysende voornaamwoorde
5 en 6
• voorbereidingsfase Besitlike voornaamwoorde
• beplanning (geheuekaart) Woordeskat in konteks
• skryf eerste weergawe Remediëring van taalkonvensies vanuit
• aanbieding vir onderwyser.
Luister vir waardering Leesbegrip Voorbereiding vir eksamens. Hersien sinskonstruksie en
taalkonvensies
Luister na ‘n liedjie/gedig/beskrywende Werk met teks wat die tema uitbeeld en Herhaal die prosesse om in verskillende
paragraaf geskryf van die leerders in een beantwoord begripsvrae tekstipes soos dialoog, beskrywende/ Remediëring van taalkonvensies vanuit
van die vorige siklusse. leerders se geskrewe tekste
verhalende paragrawe te skryf.
7 en 8
Informele praat Woordeskat binne konteks
Hersiening van vrae en sinne wat
mondeling gedoen was.
Jaareindeksamen
9 en 10
Formele assesseringstaak vir Kwartaal 4
Taak 10
Jaareindeksamen
Vraestel 1: *Mondelinge
Vraestel 2: Taal in konteks, letterkunde en skryf.
41
*Mondeling: Die mondelingpunt word saamgestel uit punte vir praat, luister en lees. Die finale punt bestaan uit ten minste die volgende take: een voorbereide toespraak, een luister
taak en een voorbereide taak van hardoplees.
3.5.2 Graad 8
GRAAD 8 KWARTAAL 1
42
Weke
Luister vir interaksie en dialoog: Lees vir begrip: Inligting Korter transaksionele teks: Die enkelvoudige sin (onderwerp,
gesegde, voorwerp)
Bv. luister na ‘n dialoog tussen twee Lees ‘n dialoog en beantwoord basiese Onderrig kenmerke om vorms in te vul.
mense begripsvrae. Algemene kommunikatiewe frases
Vul ‘n vorm in wat inligting het, wat uit
Informele praat en groepwerk: Gebruik van woordeboek om nuwe die luistertaak gekom het. Vraende voornaamwoorde
woorde na te slaan.
Leerders identifiseer vrae en antwoorde Hou die persoonlike woordeboek Druk basiese gevoelens uit.
in die dialoog en oefen dit dan in pare. op datum deur nuwe selfstandige
naamwoorde en werkwoorde by te voeg. Gebruik van die teenwoordige tyd.
Woordeskat en tekste.
1 en 2
Personlike voornaamwoorde.
Spelreëls
Leestekens
Enkelvoud/meervoud.
Selfstandige naamwoorde
Gebruik van persoonlike woordeboek
Luister vir waardering: Literêre teks 1: Langer transaksionele tekste: Die enkelvoudige sin
Luister na rym/‘n lied/‘n gedig Bv. Lees rym/gedig(te)/liedjies vir begrip Herhaal kenmerke van die dialoog/ (onderwerp, gesegde,
en waardering beskrywende/verhalende paragraaf
Informele praat en groepwerk voorwerp)
Beantwoord basiese vrae oor die bg. Skryf ‘n dialoog/beskrywende/
Bv. memoriseer rym/liedjie en dra in pare teks. verhalende paragraaf met gegewe Algemene kommunikatiewe frases
of groeep voor. inligting bv. persoonlike inligting oor twee
Gebruik tweetalige woordeboek om Vraende voornaamwoorde
Leerders werk aan uitspraak, toon, ritme karakters.
nuwe woorde na te slaan Druk basiese gevoelens uit.

ens. (Dit sou kon geassesseer word)
Gebruik van die teenwoordige tyd.
Prosesskryf Woordeskat van tekste.
3 en 4

• Beplanning Personlike voornaamwoorde.
• konsep, Spelreëls
• hersiening
Leestekens
• redigering
Enkelvoud/meervoud.
• proeflees en aanbieding
Selfstandige naamwoorde
Hou die persoonlike woordeboek op
datum Gebruik van persoonlike woordeboek
Weke
Luister vir inligting en interaksie. Leesbegrip op word en sinsvlak Kort transaksionele/kreatiewe teks. Inleiding tot nuwe woordeskat oor
KABV
emosies en gevoelens.
Bv. leerders luister na ‘n opname of Bv. lees sinne wat met gevoelens en Bv. Leerders voltooi ‘n dialoog deur
die onderwyser wat die gevoelens emosies te doen het. ontbrekende dele in te vul. Fokus Gebruik van persoonlike
van verskillende mense uitbeeld. op taalgebruik deurdat hulle op voornaamwoorde.
Leerders probeer om die beskrywing in Gebruik tweetalige woordeboek om taal konsentreer sowel as die nuwe
visuele (prent) vorm vas te vang, sodat nuwe woorde na te slaan. woordeskat om gevoelens/emosies uit Spelreëls en leestekens.
verskillende gevoelens uitgebeeld word. te druk. Ontkenning
(gelukkig, treurig, besig ens.)
Herhaal die kenmerke van ‘n dialoog. Remediëring van taalkonvensies vanuit
5 en 6
(sou kon geassesseer word) leerders se geskrewe tekste/dialoog/
Bou die persoonlike woordeboek uit.
Informele praat en groepwerk.: beskrywende/ verhalende paragraaf
Leerders gebruik prente en probeer van

mekaar vasstel hoe iemand voel. Hulle
antwoord met nuwe woordeskat om
sodoende gevoelens en emosies uit te
beeld.
Luister vir waardering: Aandagtige lees van ‘n visuele teks.: Kreatiewe teks: Leestekens
Leerders luister na ‘n lied/‘n gedig/‘n rym Kenmerke van visuele tekste bv. Onderrig kenmerke van ‘n beskrywende Voorsetsels
of verhalende paragraaf.
Nuwe woordeskat word bygebring. Prente/strokiesprente wat Spelreëls
ondersteunende geskrewe teks het. Bv. leerders skryf ‘n paragraaf wat op
Informele praat en groepwerk: visuele teks gebasseer is. Vraende voornaamwoorde
Beantwoord begripsvrae oor
Leerders lees nuwe woorde hardop voor die strokiesprent/prent (sou kon Fokus op die skryfproses, . verbindingswoorde
en oefen in pare. geassesseer word) Teenwoordige tyd
Luister vir spesifieke inligting: Gebruik tweetalige woordeboek om ontkenning
Leerders luister na ‘n passasie vir nuwe woorde na te slaan. • beplanning (geheuekaart)
spesifieke inligting bv. hulle luister vir Woordeskat binne konteks
7 en 8
woorde wat plek aandui.
Informele praat en groepwerk:
Leerders beantwoord die “waar is” vrae
gebasseer op die teks wat na geluister • aanbieding vir onderwyser
is.
Gebruik nou die nuwe woorde in sinne./
vergelyk die sinne met die visuele
stimulus/skryf byskrifte/voorsien prente
met teks/doen ‘n blokkiesraaisel/vul die
persoonlike woordeboek in.
(sou kon geassesseer word)
43
Weke
44
Luister vir waardering/spesifieke Aandagtige lees van tekste vir Transaksionele teks: Remediëring van taalkonvensies vanuit
inligting: paragraafbegrip leerders se geskrewe tekste
Bv geskrewe oefening wat op die
In pare en as klas luister na ‘n kreatiewe Leerders lees aan ekaar hul paragrawe tema gegrond is en war leerders nuut Herhaling van taalkonvensies en
paragraaf voor/’n bykomende teks gebasseer op verworwe woordeskat moet aanwend structure sowel as woordeskat.
die tema word gekies en gelees. wat tydens die kwartaal geleer is. .
Voorbereide praat en aanbied
9 en 10
Byvoegings tot persoonlike woordeboek.
Bv leerders lees eie paragrawe hardop
voor.
Formele Assesseringstake vir Kwartaal 1

Mondeling: Luisterbegrip/voorbereide gesprek/ Skryf: Kreatiewe (verhalende/beskrywende) Toets 1: Begrip en taal
voorbereide hardoplees paragraaf/we / transaksionele teks (langer/korter)

GRAAD 8 KWARTAAL 2
Weke
KABV
Luister vir waardering Literêre teks: Korter transaksionele tekste: Leestekens
Bv. luister na ‘n kortverhaal/volksverhaal Lees ‘n kortverhaal/volksverhaal. Skryf vir ‘n spesifieke rede: Bevel
Informele praat en groepswerk: Inleiding tot die kenmerke van ‘n Bv. hervertelling van die verhaal en Verbindingswoorde
kortverhaal/volksverhaal. gebruik prente as ‘n stimulus.
Leerders reageer mondeling op Voorsetsels
‘n prentverhaal/vrae rakende die • pre-lees Fokus op die skryfproses, .
luisteroefening. Leerders mag ook Teenwoordige tyd
luidlees oefen. • lees • voorbereidingsfase
Ontkenning
• post-lees • beplanning (geheuekaart) Woordeskat binne konteks
1 en 2
Beantwoord vrae oor die verhaal. • skryf eerste weergawe Spelreëls
(sou kon geassesseer word) • eerste redigeringsproses
Verrykende lees (leerders lees • herskryf en finale redigering
individueel nog ‘n verdere kortverhaal)
• aanbieding vir onderwyser
Bring persoonlike woordeboek by
Luister vir spesifieke inligting: Aandagtige lees van visuele en Korter transaksionele tekste: Remediëring van taalkonvensies
geskrewe tekste: vanuit leerders se geskrewe tekste/
Luister na nuwe woordeskat en luister Leerders word voorgestel aan die hervertellings
vir spesifieke inligting in tekste.Bv. ‘n Leerders lees ‘n visuele teks bv. ‘n kenmerke van korter transaksionele
weeklikse rooster/dagboek van iemand - rooster. Daarna beantwoord hulle vrae. tekste. Leestekens
‘n skool tema.
(sou kon geassesseer word) Bv. leerders kan ‘n dagboekinskrywing Bevel
Informele praat en groepswerk: doen/lys opstel wat aktiwiteite beinhoud
wat vir die volgende week beplan is. Die Vraagstelling
3 en 4
Leerders beantwoord mondeling vrae teenwoordige tyd of toekomstige tyd kan
wat op die luister oefening gebaseer is Tydwoorde soos: wanneer, watter tyd, op
gebruik word. watter dag ens.
en dan ook vrae oor hulself.
(sou kon geassesseer word) Teenwoordige tyd
Toekomstige tyd
Woordeskat binne konteks.
45
Weke
46
Luister vir spesifieke inligting: Aandagtige lees van tekste vir sins- Transaksionele teks: Voorkeure/afkeure word tov. die nuwe
en paragraafbegrip : tema uitgedruk.
Luisterbegrip Bv. skryfoefening gebasseer op die
Gebruik visuele stimulus/paragraaaf tema. Leerders moet nuwe woordeskat Remediëring van taalkonvensies vanuit
(sou kon geassesseer word) as ‘n leesoefening tot ‘n nuwe tema. en taalstrukture aanwend – die skool en leerders se dagboekinskrywing/lyste
Formele praat en aanbied: Beantwoord vrae wat op die paragraaf toekomstige tyd.
Teenwoordige/toekomstige tyd
5 en 6
gebasseer is.
Voorbereide toespraak. Leerders praat (geïintegreerde grammatika en skryf).
(sou kon geassesseer word) Nuwe tydsbepalings
oor wat hulle volgende week sal doen. (sou kon geassesseer word)
Vraende voornaamwoorde
Bring die persoonlike woordeboek op
datum. Woordeskat binne konteks
Luister vir waardering/spesifieke Leesbegrip: Kreatiewe skryf: Bywoorde van plek: tussen, binne, links,
inligting/interaksie: regs, agter ens.
Bv. lees ‘n dialoog wat op die tema en Leerders skryf ‘n beskrywende paragraaf
Bv. leerders luister na ‘n liedjie wat nuwe grammatika konsepte gebasseer gebasseer op die visuele teks, bv. ‘n Vraagwoorde
nuwe woordeskat voorstel/neem deel is. Beantwoord begripsvrae. foto/prent.
aan ‘n spel deurdat daar na instruksies Meervoude
geluister word, wat plek aanduidende (sou kon geassesseer word). Fokus op die skryfproses, .
Punktuasie
frases bevat en dan ook uitgevoer moet Gebruik tweetalige woordeboek om • voorbereidingsfase
word. nuwe woorde na te slaan. Woordeskat binne konteks
Informele praat en groepswerk:
Beantwoord mondeling die vrae wat met
7 en 8
die visuele stimulus te doen het. Doen • eerste redigeringsproses
dit in pare en ook binne klasverband.
(sou kon geassesseer word).
Herhaling van werk – skryf van sinne wat
nuwe woordeskat en taalstrukture bevat

(geïntegreerde taalwerk en skrywerk)

Halfjaareksamen
9 en 10
Taak 4 Taak 5 Taak 6:
Mondeling: Luisterbegrip/formele voorbereide toespraak/ Letterkunde: Halfjaareksamen: Begrip, taal;

GRAAD 8 KWARTAAL 3
Weke
KABV
Luister vir waardering: Aandagtige lees vir paragraafbegrip Langer transaksionele tekste: Infinitief
Luister na nuwe woorde en klanke wat Bv. Lees tekste oor die spesifieke tema Bespreek die kenmerke van ‘n dialoog. Punktuasie
met die nuwe tema geassosieer word. en beantwoord vrae wat begrip aantoon.
Bv. kos. Lerders skryf ‘n dialoog en gebruik Uitdrukkings vir voor- en afkeure.
(sou kon geassesseer word) daarvoor nuwe woordeskat en
Informele praat in groepe: taalstrukture. Spelreëls
Gebruik tweetalige woordeboek.
Oefen nuwe woorde in, en gebruik Fokus op die skryfproses, . Woorde wat dikwels verwar word.
enkelvoudige sinne om prente te beskryf Woordeskat binne konteks.
wat met die nuwe tema te doen het. • voorbereidingsfase
Fokus op uitspraak en en klank. • beplanning (geheuekaart)
1 en 2
Bring persoonlike woordeboek op datum.
Luister vir waardering: Aandagtige lees van tekste vir sins- Kort transaksionele teks: Remediëring van taalkonvensies vanuit
en paragraafbegrip leerders se geskrewe dialoë.
Bv. luister na dialoë wat deur die Inleiding van en bespreking oor die
portuurgroep voorgelees word. Lees vir spesifieke inligting wat met kenmerke hoe om ‘n kort transaksionele Ten eerste, tweedens, laastens, nadat,
die nuwe tema te doen het, bv. hoe om teks vir spesifieke doeleindes te skryf. dan, die ens.
Formele praat en aanbieding ‘n besondere gereg of drankie voor te
berei. Skryf instruksie bv. hoe om jou eie Bevelsin
Bv. Leerders lees dialoë hardop voor. geliefkooste gereg/drankie te maak.
Infinitief
(hierdie aktiwiteit sou kon geassesseer Fokus op die skryfproses, .
word) Opeenvolgende bevele
Punktuasie
3 en 4
• beplanning (geheuekaart) Spelreëls
• skryf eerste weergawe Woorde wat dikwels verwar word.
• eerste redigeringsproses Woordeskat binne konteks.
47
Weke
48
Luister vir waardering: Aandagtige lees van ‘n visuele teks Korter tansaksionele tekste: Remediëring van taalkonvensies
vanuit leerders se geskrewe tekste vir
Leerders luister na aanbiedings van die Kyk na oudiovisuele tekste, wat op die Voorsien ‘n prent bv. ‘n kook geleentheid spesifieke redes.
portuurgroep, bv. hoe om die geliefde tema gebasseer is. Bv. kook programme met byskrifte.
ete voor te berei. op TV Ten eerste, tweedens, laastens, nadat,
Skry ‘n inkopielys vir toebehore. dan, die, ens.
Formele praat en aanbieding. Beantwoord begripsvrae, nadat daar
gekyk is. Fokus op die skryfproses, Bevelsinne
Leerders bied voorbereide toespraak
aan . Bv. gee instruksies om ‘n • voorbereidingsfase Opeenvolgende bevele
spesifieke taak te doen.
5 en 6
• beplanning (geheuekaart) Punktuasie
(sou kon geassesseer word. ) • skryf eerste weergawe Spelreëls
• eerste redigeringsproses Woorde wat dikwels verwar word.
• herskryf en finale redigering Woordeskat binne konteks
Luister vir inligting/waardering: Aandagtige lees van tekste vir Transaksioneel: Aanhef formulier
paragraafbegrip
Luister na ‘n dialoog tussen, bv.klant en Vul inligting in wat op die luisteroefening Vriendelike versoeke
winkeleienaar. Bv. lees ‘n beskrywende paragraaf op ‘n gegrond is. Bv. dinge wat deur die klant
hedendaagse tema en beantwoord vrae gekoop is en hul pryse. Voorsetsels
Informele praat en groepwerk
(begrip sou kon geassesseer word) Skryf sinne/byskrifte vir ‘n prent wat op Vraende woorde soos: waar, het jy,
Beantwoord vrae op die luister oefening. die tema sowel as die taal gegrond is . hoeveel, wat is die hoeveelheid ens.
Nuwe werkwoorde en selfstandige
naamwoord
7 en 8
Getalle
Afkortings
Spelreëls
Meervoude

Weke
Luister vir waardering: Literêre teks Kreatiewe teks: Remediëring van taalkonvensies vanuit
KABV
Bv. Luister na ‘n gedeelte van/ Bv. Lees ‘n verhaal/gedigte/liedjies/ Bv. skryf onderskrifte vir ‘n fotoverhaal
totale verhaal/gedigte/liedjies/kort kort drama/kort novelle en beantwoord verhaal wat op die tema gegrond is en Herhaling van alle taalstrukture geleer in
drama/kort novelle begripsvrae. die nodige taal gedek het, sodat die hierdie kwartaal.
grammatika herhaal kan word, wat deur
Informele praat en groepwerk (sou kon geassesseer word) die kwartaal geleer is. Woordeskat binne konteks.
9 en 10
Bv. antwoord mondeling op vrae/maak (sou kon geassesseer word)
vooruitskattings rondom die titel/prente.
Voorbereide hardoplees van verhaal/
gedig/liedjie ens.
TAAK 7 TAAK 8 TAAK 9
Mondeling: Luisterbegrip/Voorbereide gesprek/ Skryf: Kreatiewe (verhalende/beskrywende) Toets 1: Begrip en taal

voorbereide hardoplees paragraaf (we) / transaksionele teks (langer/korter)
49
GRAAD 8 KWARTAAL 4
Taalstrukture en
50
Weke -konvensies
1 uur 1 uur 1 uur
1 uur (geïntegreerd en eksplisiet)
Luister vir begrip Aandagtige lees van teks op Kort transaksionele teks: Groetformuliere
woordvlak.
Inleiding tot nuwe woorde deur Oefen om nuwe woorde in die Versoeke
klankimpulse wat met die nuwe tema Kyk na en lees nuwe woorde soos persoonlike woordeboek neer te skryf /
geassosieer word. bepaal deur die tema. doen ‘n blokkiesraaisel / skryf byskrifte Bevele
vir prente. Vraende voornaamwoorde
Bv. luister na klanke van verskillende EN
transport moontlikhede. Verbindingswoorde
Aandagtige lees van tekste vir sins-
Informele praat en paragraafbegrip Hoeveelhede
Beantwoord vrae nadat daar na die’ Lees’n dialoog oor die gekose tema bv. Spelreëls
klankimpulse geluister is, bv maniere oor iemand wat vanaf punt A na punt
1 en 2
van transport B wil kom met ‘n bepaalde manier van Meervoude
transport. Beantwoord begripsvrae oor Afkortings
die’ dialoog..
Byvoeglike naamwoorde en bywoorde.
Teenwoordige tyd
Toekomstige tyd
Tye en dae van die week
Luister vir waardering: Lees vir begrip Kreatiewe teks: Punktuasie
Luister na ‘n gedig/liedjie/verhaal ‘n literêre teks Leerders skryf ‘n kreatiewe teks wat op Spelreëls
gebasseer op die tema. ‘n visuele stimulus gebaseer is bv. 'n
Leerders mag addisionele gedigte/ Stadstoneel Voorsetsels
Informele praat en groepwerk: tekste lees wat met diebepaalde tema te
doen het. Fokus op die skryfproses,. Teenwoordige tyd
Leerders leer om ‘n lied te sing of ‘n

gedig te dramatiseer.. Beantwoord begripsvrae oor die teks.. Toekomstige tyd
Ontkenning
3 en 4
Vestig die aandag op uitspraak, ritme, Slaan nuwe woordeskat in tweetalige • beplanning (geheuekaart)

liggaamstaal en gebare.. woordeboek na.. Frases wat plek aandui.
Byvoeglike naamwoorde en bywoorde
Taalstrukture en
Weke -konvensies
1 uur 1 uur 1 uur
1 uur (geïntegreerd en eksplisiet)
KABV
Luister vir waardering: Aandagtige lees van visuele tekste: Kreatiewe teks: Remediëring van taalkonvensies vanuit
leerders se geskrewe kreatiewe tekste.
Leerders luister na kreatiewe stukke wat Leerders kan kyk na visuele tekste en Leerders skryf onderskrifte vir ‘n
deur maats voorgelees word. sinne daarmee verbind. fotoverhaal. Herhaling van grammatika gedoen
gedurende die kwartaal.
Formele praat en aanbied: Fokus op die skryfproses,.
Vraagwoorde
Leerders lees ‘nvoorbereide kreatiewe • voorbereidingsfase
teks of ‘n gedig. Byvoeglike naamwoorde
Kleure
5 en 6
Vriendelike versoeke
Spelreëls
Meervoude
• aanbieding vir onderwyser Teemwoordige tyd
Aanwysende voornaamwoord
Besitlike voornaamwoorde
Luister vir inligting/ interaksie: Lees vir begrip Kreatiewe en transaksionele tekste: Hersiening van taalstrukture en
konvensies sowel as woordeskat
Herhaling van die werk wat deur die Uitgesoekte tekste vir herhaling van Herhaal en versterk die proses
jaar gedoen is deur die temas weer te begrips tegnieke . om verskeie tekstipes soos dialoë, Remediëring van taalkonvensies vanuit
bespreek. beskrywende/verhalende paragrawe en leerders se geskrewe tekste
Herhaling van literêre tekste.
7 en 8
korter tranaksionele tekste te skryf.
Informele praat s Onderskrifte vir prentverhale.
Leerders beantwoord vrae wat oor die
jaar se werk gestel word.
10
9 en
Jaareindeksamen
Formele assesseringstake in Kwartaal 4
Taak 10
Jaareindeksamen:
Vraestel 1: *Mondeling
Vraestel 2 : Taal in konteks, letterkunde en skryfwerk.
*Mondeling: Die mondelingpunt word saamgestel uit punte vir praat, luister en lees. Die finale punt bestaan uit ten minste die volgende take: een voorbereide toespraak, een
51
luisterbegrip, een voorbereide hardoplees taak.
3.5.3 Graad 9
GRAAD 9 KWARTAAL 1
52
Weke
Luister vir interaksie en dialoog: Lees vir begrip: Kreatiewe teks/Langer transaksionele Struktuur van sinne (onderwerp,
teks: gesegde, voorwerp)
In pare of as klas luister na Inligting
Paragraaf/dialoog Gebruik van die teenwoordige tyd
gedetailleerde voorstelling Bv. ‘n beskrywing van iemand/‘n foto van
iemand. Bv. Skryf ‘n beskrywende paragraaf/ Woordeskat vanuit tekste wat behandel
van maat n.a.v. inligting verskaf: dialoog is.
Nasionaliteit Verskaf inligting in logiese volgorde.
Naam Fokus op die skryfproses, .
1 en 2
Ouderdom
Graad
Van waar?
Formele praat en aanbied: • herskryf en finale redigering

Voorbereide hardoplees • aanbied
Luister vir waardering Literêre teks : Kreatiewe teks. Stel nuwe werkwoorde bekend.
Informele praat en groepwerk: Bv. begripslees van rym(e)/gedigte/ Skryf ‘n verhalende paragraaf Remediëring van taalkonvensies vanuit
liedjies. Lees ook vir waardering. leerders se geskrewe tekste.
Bv. Leer rym van buite/liedjie en stel dit Fokus op die skryfproses, .
aan die groep voor. Bespreek die teks Woordeskat binne konteks
3 en 4

• aanbieding

Weke
Luister vir inligting en begrip. Lees vir woordbegrip en ook Kort transaksionele teks/kreatiewe Selfstandige naamwoorde
KABV
sinsbegrip: teks:
Informele praat en groepwerk. Werkwoorde
Bv. begin met ‘n nuwe tema. Bv. Invul van ‘n vorm na aanleiding van
Onderrig kenmerke om vir inligting te luister oefening. Woordeskat binne konteks
luister. Lees ‘n teks oor: "My huis.”
Bv. skryf ‘n verhalende paragraaf oor
Bv. inligting word in ‘n vorm ingevul. leerder se huis.
Aantal slaapkamers Fokus op die skryfproses, .
Tuin
5 en 6
Kombuis
Badkamer
Luister vir interaksie en inligting. Aandagtig lees van ‘n visuele teks: Korter transaksionele tekste: Punktuasie
Praat vir spesifieke redes/informele Onderrig die kenmerke van ‘n visuele Bv. onderrig kenmerke van ‘n dialoog/ Voorsetsels
praat teks. voorbereide rede
Vraende voornaamwoorde
Bv. foto van ‘n huis soos gebruik onder Bv. ‘n foto van ‘n familiehuis en Skryf ‘n dialoog/voorbereide toespraak.
lees. bykomende teks. Direkte rede
Stel vrae oor die foto en gee ook Remediëring van taalkonvensies vanuit
antwoorde op vrae. • voorbereidingsfase leerders se geskrewe tekste.
7 en 8
• beplanning (geheuekaart) Woordeskat binne konteks

53
Weke
54
Luister vir waardering/spesifieke Lees vir begrip: Kreatief/Transaksioneel: Werkwoorde, byvoeglike naamwoorde
inligting. en selfstandige naamwoorde -
Lees ‘n paragraaf Bv. skryf sinne. Maak byskrifte vir die hersiening geïntegreerd met lees en
Bv. luisterbegrip prent(e)/ skryf.
Kyk na ‘n verskeidenheid van visuele
Voorbereide praat en aanbied. tekste.bv. ‘n prent, ‘n foto. Vertaling van sinne om te bepaal watter
Bv. dialoog of voorbereide toespraak. taalstrukture onderrig is.
Verduidelik die betekenis van
werkwoorde, byvoeglike naamwoorde en
9 en 10
selfstandige naamwoorde.
Hersiening van taalstrukture gedoen
tydens die eerste kwartaal.
Formele assesseringstake in Kwartaal (4)

Mondeling: Luisterbegrip/Voorbereide gesprek/Voorbereide Skryf: Kreatiewe (verhalende/beskrywende) paragraph Toets 1: Begrip en taal
hardoplees (we)/Transaksionele teks (langer/korter)

GRAAD 9 KWARTAAL 2
Weke
KABV
Luister vir spesifieke inligting. Aandagtige lees van tekste vir Korter transaksionele tekste: Punktuasie
sinsbegrip
Bv. Luister na instruksies en aanwysings Bv. Skryf rigting-aanwysings of Bevel
wat gegee word. Lees voorbeelde van instruksies en instruksies.
aanwysings. Verbindingswoorde
Praat vir spesifieke redes./Formele Fokus op die skryfproses, .
praat en aanbied (voorbereide Woorde wat oorsak aandui: bv. omdat,
hardoplees) • beplanning (geheuekaart) daarom en tyd (dan, die volgende,
daarna)
1 en 2
Bv. Gee instruksies en aanwysings in • skryf eerste weergawe
groepe (hoe om van A na B te kom)/ voorvoegsels (hersiening)
individueel. Woordeskat binne konteks
of
Voorbereide hardoplees - voorbelde van • aanbieding vir onderwyser
instruksies en rigtingaanwysings.
Luister vir spesifieke inligting. Lees vir word/sinsbegrip: Kort transaksionele teks: Remediëring van taalkonvensies vanuit
Bv. Luister na padaanwysings/instruksies Lees, bespreek en identifiseer die Bv. Skryf vir ‘n spesifieke doel.
vir luisterbegrip/na ‘n voorbereide gebruik van bv. die bevelsinne/ Punktuasie
toespraak. voorvoegsels vanuit 'n teksverband. Proses om ‘n voorbereide toespraak te
skryf. Bevel
Fokus op die skryfproses, . Verbindingswoorde
Bespreek die kenmerke van ‘n
voorbereide toespraak • beplanning (geheuekaart) Woorde wat oorsak aandui: bv. omdat,
daarom en tyd (dan, die volgende,
3 en 4
Voorbereide toespraak • skryf eerste weergawe daarna)
Bv. gee rigtingsaanwysings of maak iets • eerste redigeringsproses Voorvoegsels (hersiening)
(instruksies)
Voorbereide toespraak (vir verryking)

Luister vir spesifieke inligting: Aandagtige lees van tekste vir sins- Transaksionele skryf: Frases en strukture van sinne en hul
en paragraafbegrip konvensies
Luisterbegrip Bv. voorsien ‘n weerberig met byskrifte/
Lees en interpreteer weer simbole/prente. Teenwoordige tyd/toekomstige tyd
Informele praat
kenmerke van tekste, bv. strokiesprente/ Nuwe werkwoorde
Informele praat, bv. die weer weerkaart/weerberig/gedig/liedjie
5 en 6
Idiome
55
Weke
56
Formele praat en aanbied: Lees vir begrip. Transaksionele skryf: Identifiseer en versterk die verskillende
taalstrukture- en konvensies .
Bv. rolspel/berig oor die weer. Almal lees weerberigte/dialoë Bv. skryf ‘n weerberig/dialoog.
Meervoude
Luister vir waardering: Fokus op die skryfproses
Afkortings
Bv. luister na die weerberig/rolspel • beplanning (geheuekaart)
7 en 8
• skryf eerste weergawe leerders se geskrewe tekste
• eerste redigeringsproses Woordeskat binne konteks
Halfjaarlikse eksamen
9 en 10
Formele assesseringstake in Kwartaal 2
Mondeling: Luisterbegrip/formele voorbereide toespraak/ Letterkunde: Halfjaareksamen: Begrip, taal;


GRAAD 9 KWARTAAL 3
Weke
KABV
Luister vir waardering : Aandagtige lees van tekste vir Langer transaksionele teks: Voorvoegsels.
paragraafbegrip
Bv. Luister na klanke rondom die tema – Bespreek die kenmerke om ‘n Woordorde
die plaas. Lees teks rondom die tema en vriendskaplike brief/verhalende/
beantwoord begripsvrae. beskrywende paragraaf te beskryf. Besitlike voornaamwoorde
Formele praat en aanbied
Skryf n vriendskaplike brief/verhalend/ Byvoeglike naamwoorde en bywoorde
Voorbereide hardoplees met fokus op beskrywende paragraaf bv. "My besoek
vlotheid, uitspraak en klank gebruik bv.’n Vergelykings
op die plaas"
teks rondom die tema. Punktuasie
Fokus op die skryfproses
1 en 2
Die enkelvoudige sin (onderwerp,
• beplanning (geheuekaart) gesegde, voorwerp)
• skryf eerste weergawe Teenwoordige tyd/verlede en
toekomstige tyd/groetformuliere vir 'n
• eerste redigeringsproses vriendskaplike brief
Luister vir interaksie : Lees vir begrip: Langer transaksionele teks: (vervolg) Voorvoegsels.
Bv. Luister na vrae wat op ‘n visuele Lees van literêre teks vir inligting en Bespreek die kenmerke om ‘n Woord orde
stimulus gegrond is (foto van die plaas) begrip. vriendskaplike brief/verhalende/
beskrywende paragraaf te skryf. Besitlike voornaamwoorde
Informele praat en groepwerk: Of
Skryf n vriendskaplike brief/verhalende/ Byvoeglike naamwoorde en bywoorde
bv. Gee antwoorde op mondelinge vrae Voorbeeld van ‘n vriendskaplike brief of beskrywende paragraaf t.o.v. – "My
wat betrekking het op die stimulus. paragraaf. Vergelykings
besoek aan die plaas".
Punktuasie
3 en 4
Die enkelvoudige sin (onderwerp,
• beplanning (geheuekaart) gesegde, voorwerp)
• skryf eerste weergawe Teenwoordige tyd/verlede en
toekomstige tyd/
• aanbieding
57
Weke
58
Luister vir begrip Aandagtig lees van ‘n visuele teks. Kreatiewe skryf: Remediëring van taalkonvensies vanuit
Bv. luister na klanke Kyk na die prent oor die gekose tema .– Voorsien die prent met byskrifte, bv die
bv. die garage motorhuis. Vriendelike versoeke
en
Of Hersiening van bevele
Luister na ‘n dialoog rondom ‘n nuwe
tema, bv. die garage/die winkel. Transaksioneel: Vraende voornaamwoorde
Informele praat en groepwerk. Vul inligting in wat uitgelaat is vanuit die Nuwe werkwoorde en selfstandige
inligting gegee deur die dialoog naamwoorde.
Bv. Gebruik die woordeskat van die
nuwe tema en praat oor die klanke, EN Spelling
waarna geluister was. Praat oor die
Skryf 'n beskrywende paragraaf oor 'n Woordeskat binne konteks
5 en 6
klanke en oefen, om jou eie sinne te
bou. prent wat die tema voorstel
Luister vir waardering. Aandagtige lees van tekste vir Kreatiewe skryf: Remediëring van taalkonvensies vanuit
paragraafbegrip leerders se geskrewe tekste.
Luister na die rolspel van leerders Skryf sinne/onderskrifte vir ‘n prent wat
Bv. Die portuurgroep lees beskrywende die tema uitbeeld en die taal omvattend Vriendelike versoeke
Formele praat en aanbied paragrawe wat gedurende ‘n vorige gebruik.
siklus geskryf is (vir genot) Hersiening van bevele
Rolspel op tema, bv. die garage.
of Vraende voornaamwoorde
Literêre teks Nuwe werkwoorde en selfstandige

naamwoorde.
7 en 8
Bv. Lees vir genot bv.gedig/kort kort
Getalle

verhaa/kort drama/novelle.
Afkortings
Spelling
Meervoude
Weke
Luister vir waardering Literêre teks Kreatiewe skryf: Herhaling van alle taalstrukture en
KABV
konvensies wat in hierdie kwartaal
Bv. Luister na 'n gedeelte of die hele Bv. lees verhaal/gedig/liedjies/kort Bv. skryf byskrifte vir ‘n fotoverhaal gedoen is.
storie/gedig/liedjie/kort drama/kort drama/kort novelle en beantwooord wat op die tema gegrond is en die taal
novelle begripsvrae. goed aanwend, sodat taalstrukture wat Woordeskat binne konteks
deurlopend ingeskerp is, goed herhaal
Informele praat en groepwerk. kan word.
Bv. antwoord mondeling/maak
9 en 10
vooruitskattings tov. Die title/foto’s
en
Hardoplees
Werk aan uitspraak en vlotheid
Formele assesseringtake in kwartaal 3
Mondeling: Voorbereide hardoplees/Luisterbegrip/ Skryf: Kreatiewe (verhalende/beskrywende) Toets 1: Begrip en taal

Voorbereide praat paragraaf (we) / Transaksionele teks (langer/korter)
Of
Letterkunde: kontekstuele vrae
59
GRAAD 9 KWARTAAL 4
60
Weke
Luister vir begrip Aandagtig lees van ‘n visuele teks. Kreatiewe skryf: Vraende voornaamwoorde
Luister na ‘n dialoog bv. oor ‘n nuwe Kyk na en lees prente/‘n spyskaart oor Oefen vraag- en antwoord sinne oor die Vriendelike versoeke
tema – iemand bestel kos in ‘n restau- die tema bv. verskillende kos-tipes. betrokke tema. Spelling
rant. En Plaas byskrifte op die prente wat gebruik Meervoude
Beantwoord vrae, nadat visuele teks na Lees dialoë oor die gekose tema bv. is.
gekyk is en dit gelees is. Teenwoordige tyd
‘n restaurant gebeure of kos inkopies. Transaksioneel:
Beantwoord begripsvrae oor die Aanwysende voornaamwoorde
Skryf ‘n dialoog oor bv. ‘n restaurant
dialoog/dialoë gebeure Voor- en afkeure
Fokus op die skryfproses, . Verbindingswoorde.
1 en 2
• voorbereidingsfase Anheffingsformulier.
• beplanning (geheuekaart) Lidwoorde
Rangtelwoorde
• eerste redigeringsproses Besitlike voornaamwoorde. Aanwysende
• herskryf en finale redigering voornaamwoorde
• aanbieding vir onderwyser Afkortings

Weke
Luister vir spesifieke inligting. Lees vir begrip Transaksioneel : Remediëring van taalkonvensies vanuit
KABV
Bv. Luisterbegrip op die gekose tema Bv. Lees van dialoë wat deur leerders Skryf ‘n dialoog met drie karakters in ‘n leerders se geskrewe tekste.
gedurende een van die vorige siklusse. self geskryf is. restaurant – die kelner en twee kliënte. Vraende voornaamwoorde
Formele praat en aanbied: of Vriendelike versoeke
Bv. Dialoë/rolspel soos bepaal in hierdie Bv. ‘n gekose teks oor die tema. . Spelling
en vorige siklusse. Meervoude
Teenwoordige tyd
Aanwysende voornaamwoorde
Voor- en afkeure
3 en 4
Verbindingswoorde.
Anheffingsformulier.
Lidwoorde
Rangtelwoorde
Besitlike voornaamwoorde. Aanwysende
voornaamwoorde
Afkortings
Woordeskat binne konteks t
Luister vir spesifieke inligting Aandagtig lees van ‘n visuele teks. Kreatiewe skryf: Vraagwoorde
Bv. Leerders luister na nuwe woordeskat Leerders kyk na en lees teks, bv. ‘n prent Bv. voorsien byskrifte tot die prente. Byvoeglike naamwoorde
terwyl na ‘n visuele teks gekyk word. – van verskillende mense wat verskillende Oefen om beskrywende sinne te skryf. Kleure
Die nuwe tema word voorgestel – klere. klere dra. Hulle kan bv. die teks met die Oefen om vrae en antwoorde neer te
prent laat ooreenstem. Vriendelike versoeke
Informele praat skryf.bv. Wat het sy aan? Hoeveel kos
hierdie rok? Spelreëls
Oefen om vrae en antwoorde te sê: bv.
Wat het sy aan? Hoeveel kos hierdie En Meervoude
rok? Bv. Skryf ‘n beskrywende paragraaf om Teenwoordige tyd
5 en 6
te beskryf, wat iemand dra of koop. Aanwysene voornaamwoorde
Fokus op die skryfproses, . Besitlike voornaamwoorde.
• beplanning (geheuekaart) Woordeskat binne konteks
61
Weke
62
Luister vir waardering. Lees vir begrip Eksamen voorbereiding Hersien sinskonstruksie en taalstrukture-
Bv. Luister na ‘n liedjie/gedig/beskry- Bv. Geselekteerde teks oor tema met Versterk die proses om verkillende teken konvensies.
wende paragraaf geskryf deur leerders begripsvrae wat beantwoord moet word. stipes soos dialoog/beskrywende/verhal- Remediëring van taalkonvensies vanuit
tydens een van die vorige siklusse. ende paragraaf te skryf. leerders se geskrewe tekste.
7 en 8
Informele praat. Woordeskat binne konteks
Bv. versterking van die vrae en sinne
wat mondeling gedurende die kwartaal
gedoen is.
Jaareindeksamen
9 en 10
FORMELE ASSESSERINGSTAAK IN KWARTAAL 4
Taak 10
Jaareindeksamen:
Vraestel 2 : Taal in konteks, letterkunde en skryfwerk.
*Mondeling: Die mondelingpunt word saamgestel uit punte vir praat, luister en lees. Die finale punt bestaan uit ten minste die volgende take: een voorbereide
toespraak, een luisterbegrip, een voorbereide hardoplees taak.

AFDELING 4: ASSESSERING IN TWEEDE ADDISIONELE TAAL
4.1 INLEIDING
Assessering is ’n deurlopende, beplande proses om inligting oor leerderprestasie te identifiseer, in te samel en te
vertolk. Verskeie vorme van assessering word in hierdie proses gebruik. Dit bestaan uit vier stappe: die ontwikkeling
en insameling van bewyse van prestasie; die evaluering van die bewyse; rekordhouding van die bevindinge en
die gebruik van hierdie inligting om die leerder se ontwikkeling te verstaan en te ondersteun. Sodoende word die
onderrig- en leerproses bevorder.
Assessering behoort sowel informeel (assessering vir leer) as formeel (assessering van leer) te wees. In albei gevalle
moet leerders gereelde terugvoering ontvang om die leerervaring te verbeter.
Die assessering van taalvaardighede moet geïntegreer word. Die assessering van leesbegrip moet aan die
assessering van taalgebruik gekoppel word. Die assessering van skryfwerk behoort onderwerpe in te sluit wat oor
werklike situasies handel.
4.2 INFORMELE OF DAAGLIKSE ASSESSERING

Die doel van assessering vir leer is om deurlopend inligting oor ’n leerder se prestasie in te samel wat gebruik kan
word om leer te bevorder.
Informele assessering behels die daaglikse monitering van leerders se vordering. Dit word gedoen deur waarnemings,
besprekings, praktiese demonstrasies, leerder-onderwyser-konferensies, informele klaskamerinteraksie, ens.
Informele assessering kan so eenvoudig wees soos om leerders tydens ’n les waar te neem of om die vordering van
die leerproses met leerders te bespreek. Informele assessering moet gebruik word om terugvoering aan leerders te
verskaf en om die beplanning van onderrig te rig. Dit hoef egter nie opgeteken te word nie. Dit moet nie beskou word
as losstaande van die leeraktiwiteite wat in die klaskamer plaasvind nie. Hierdie assesseringstake kan deur leerders
of onderwysers nagesien word.
Selfassessering en portuurassessering betrek leerders direk by assessering. Dit is belangrik omdat dit leerders
toelaat om oor hul eie prestasie te leer en daaroor te besin. Die uitslae van informele daaglikse assessering word nie
formeel opgeteken nie, behalwe as die onderwyser dit graag wil doen. Die uitslag van die daaglikse assesseringstake
word ook nie in ag geneem vir bevordering en sertifisering nie.
4.3 formele ASSESSERING

Alle assesseringstake wat deel vorm van die formele assesseringsprogram vir die jaar word beskou as formele
assessering. Formele assesseringstake word nagesien en formeel deur die onderwyser vir progressie en sertifisering
opgeteken. Alle formele assesseringstake word gemodereer ter wille van gehalteversekering en om te verseker dat
gepaste standaarde gehandhaaf word.
Formele assessering voorsien aan onderwysers ’n sistematiese manier om te evalueer hoe goed leerders in ’n graad
en in ’n betrokke vak vorder. Voorbeelde van formele assesseringstake sluit in toetse, eksamens, geskrewe take,
mondelinge aanbiedings, demonstrasies, optredes, ens. Die voorbereiding van dié take kan buite die klaskamer
plaasvind, maar die finale weergawe moet onder gekontroleerde omstandighede (binne die klaskamer) plaasvind.
Formele assesseringstake vorm deel van ’n jaar se formele assesseringsprogram vir elke graad en vak.
KABV 63
Die volgende tabelle gee ’n oorsig van die assesseringsvereistes vir Tweede Addisionele Taal
Tabel 1: Graad 7 - 9
Formele Assessering
Gedurende die jaar Jaareindeksamen
40% 60%
Skoolgebaseerde assessering (SGA) Jaareindvraestelle
40% 35% 25%
• 2 toetse Skriftelike eksamen Mondelinge assesseringstake:
• 6 take (1½ uur) – Taal in konteks, skryf en Luisterbegrip
letterkunde
• 1 eksamen (halfjaar-year) Voorbereide toespraak
Voorbereide hardoplees
Gesprekvoering
Die mondelinge take wat deur die loop
van die jaar gedoen word, vorm die
jaareind- interne assessering.
Die vorme van assessering behoort geskik te wees vir leerders se ouderdom en ontwikkelingsvlak. Die take moet so
ontwikkel word dat dit die vakinhoud dek en ’n verskeidenheid take insluit om die doelwitte van die vak aan te spreek.
Formele assesseringstake moet ’n reeks kognitiewe vlakke en vermoëns van leerders dek, soos hieronder aangetoon:
Tabel 2
Kognitewe Persentasie
Aktiwiteit
Vlakke van Taak
Letterlik Vrae wat handel oor inligting wat direk/eksplisiet in die teks staan.
(Vlak 1) • Noem die feite/redes/aspekte/idees ..
• Identifiseer die persone..
• Maak ’n lys van die feite/redes ..
Herorganisasie • Beskryf die plek/persoon ..
(Vlak 2) -- Wie was die persoon?
-- Wat het die persoon gedoen?
-- Hoekom het die persoon...? Vlakke 1 en 2:
-- Wanneer het dit gebeur? 80%
-- Waar het dit gebeur?
Vrae wat analise, sintese of herorganisasie vereis van inligting wat direk/eksplisiet
in die teks staan.
• Lys twee kerngedagtes ..
• Identifiseer die persoon/persone..
• Verduidelik wat gebeur het...
• Beskryf die situasie/omgewing/mense..
Evaluering Hierdie vrae handel oor die beoordeling van waardes, houdings en oortuigings.
(Vlak 3) Dit sluit in beoordeling van die werklikheid, geloofwaardigheid, feite en menings,
geldigheid, logika en beredenering, asook kwessies soos die gewenstheid en
aanvaarbaarheid van besluite en optredes in terme van morele waardes.
• Stem jy saam met die karakter se gedrag/verklaring? Vlak 3: 20%
• Is die karakter se houding/gedrag/handeling na jou mening aanvaarbaar?
• Kritiseer die gedrag van die karakter.
• Kies woorde wat die person se karakter die beste beskryf…

4.4 ASSESSERINGSPROGRAM
Die assesseringsprogram is ontwikkel om formele assesseringstake in alle vakke in ’n skool oor ’n kwartaal te
versprei.
4.4.1 Oorsig van vereistes
Die onderstaande tabelle gee ’n oorsig van die kwartaallikse assesseringsprogram vir Afrikaans Tweede Addisionele
Taal.
Tabel 4.1: Graad 7 - 9
Assesseringsprogram
Graad SGA per Kwartaal Jaareindeksamen
Kwartaal 1: Kwartaal 2: Kwartaal 3: Kwartaal 4:
1 geskrewe toets 2 Tasks 1 geskrewe toets 1 interne
7-9 jaareindeksamen
+ + +
2 Take 1 halfjaareksamen 2 Take
Graad Die format van die vraestel
1 vraestel 1 interne
jaareindeksamen
Taal in konteks - begrip,
taal, letterkunde en skryf. bestaande uit 2
vraestelle:
7-9 Vraestel 1:
Mondelinge
Vraestel 2: Taal in
konteks - begrip, taal,
letterkunde en skryf.
Graad 7-9
Kwartaalpunt (Kwartaal 1 – 3):
• Elke kwartaal word die werklike punte bymekaar getel en die totaal word na ’n % verwerk om die kwartaalpunt te bepaal
Promosiepunt:
• Tel die werklike punte en die total vir die formele skoolgebaseerde assesseringstake vanaf Kwartaal 1 tot 3 bymekaar en
verwerk dit na 40%
• Verwerk mondelinge punt (vraestel 1) na 25%
• Verwerk vraestel 2 na 35%
KABV 65
Tabel 4.2: Graad 7-9
Assesseringsprogram
Formele assesseringstake vir kwartaal 1
Mondeling: Luisterbegrip/Voorbereide Skryf: Kreatiewe skryf (verhalend/ Toets 1: Begrip en taal

gesprek/Voorbereide hardoplees beskrywende) paragraaf(awe)/
Transaksionele tekste (kort of langer).

Mondeling: Luisterbegrip/Voorbereide Letterkunde: Kontekstuele vrae Halfjaareksamen:
gesprek/Voorbereide hardoplees
Taal in konteks – begrip, taal,
letterkunde en skryf
Taak 7 Taak 8 Taak 9:
Mondeling: Luisterbegrip/Voorbereide Skryf: Kreatiewe skryf (verhalend/ Test 2: Begrip en taal OF

gesprek/Voorbereide hardoplees beskrywende) paragraaf(awe)/
transaksionele tekste (kort of langer). Letterkunde: kontekstuele vrae
Formele assesseringstaAK vir kwartaal 4

Taak 10
Jaareindeksamen:
Vraestel 2: Taal-in-konteks - begrip, taal, letterkunde en skryf
*Mondeling: Leerders behoort gedurende die jaar die volgende take te doen: EEN voorbereide gesprek, EEN
luisterbegrip en EEN voorbereide hardoplees.
Nota:
’n Toets in die assesseringsprogram mag nie uit verskeie klein toetse bestaan nie. Elke toets moet oor meer as een
aspek van die vakinhoud opgestel word en behoort 30 - 60 minute te duur. Die kognitiewe vlakke soos vasgestel vir
die eksamenvraestelle, is ook van toepassing op toetse.

4.4.2 Eksamen: Graad 7 – 9
Formaat van Vraestel 1
Vraestel AFDELING TYD

A: Begrip
1. Taal in konteks, letterkunde en skryf
(‘n Verskeidenheid tekste kan gebruik word, insluitende visuele en/of grafiese tekste.)
B: Taal
• Taalstrukture en –konvensies (woorde en sinne) behoort binne konteks van ‘n
verskeidenheid van tekste geassesseer te word.
Graad 7 - 9
C. Letterkunde
1½ uur
Enige EEN van die volgende:
gedigte/kortverhale/kort novelle/kort drama (kontekstuele vrae)
D. Skryf
Kreatiewe (verhalend/beskrywend) paragraaf (-awe)/Transaksionele (korter of langer) tekste.
Inhoud wat gedek moet word
Tydens assessering word aandag geskenk aan die inhoud soos in hierdie document vervat. As gevolg van die
konseptuele progressie van die inhoud oor die grade heen, sal inhoud en vaardighede van Graad 7 –9 in die
jaareindeksamens geassesseer word.
Mondelinge assesseringstake: Vraestel 2
Die mondelinge assesseringstake wat deur die loop van die jaar gedoen word, vorm die jaareind interne assessering.
Die besonderhede van die mondelinge take wat tydens die loop van die jaar gedoen word, is soos volg:
Vraestel 2 INHOUD
*Mondeling word intern opgestel, intern geassesseer en intern gemodereer.
• Lees
Voorbereide hardoplees
Assesseer: teksbegrip, oordra van betekenis, gebruik van stemtoon, korrekte uitspraak
Mondeling
• Praat:
Voorbereide gesprek
Assesseer: Beplanning en organisasie van inhoud, toon, praat en aanbiedingsvaardig-hede, oudio-visuele
hulpmiddels en korrekte taalgebruik.
• Luister
Luisterbegrip
Assesseer: Luister vir begrip en inligting
*Mondeling: Die mondelingpunt word saamgestel uit punte vir praat, luister en lees. Die finale punt bestaan uit ten
minste die volgende take: EEN voorbereide gesprek; EEN luisterbegrip, EEN voorbereide hardoplees.
Formele asseseringstake se punte word aangeteken en word gebruik om te bepaal of ‘n leerder na die volgende
graad oorgeplaaas of bevorder kan word.
Die onderwyser moet ‘n formele assesseringsprogram beplan en aan die Skool se bestuursspan voor die begin van die
nuwe akademiese jaar oorhandig. Hierdie assesseringsprogram sal gebruik word om ‘n skool assesseringsprogram
KABV 67
vir elke graad op te stel. Hierdie skool assesseringsprogram sal aan elke leerder en sy/haar ouers in die eerste week
van die eerste kwartaal verskaf word.
4.5 REKORDHOUDING EN RAPPORTERING

Rekordhouding is ’n proses waartydens die onderwyser die vlak van ’n leerder se prestasie in ’n spesifieke
assesseringstaak dokumenteer. Dit dui aan hoe ’n leerder vorder in die bereiking van die kennis soos voorgeskryf
in die Kurrikulum- en assesseringsbeleidsverklarings. Rekords van leerderprestasie behoort bewys te lewer van die
leerder se konseptuele groei in ’n graad en sy of haar gereedheid om na die volgende graad te vorder of bevorder
te word. Rekords van leerderprestasie behoort ook gebruik te word om te verifieer watter vordering onderwysers en
leerders in die onderrig- en leerproses maak.
Rapportering is ’n proses waarvolgens leerderprestasie aan leerders, ouers, skole en ander rolspelers
gekommunikeer word. Daar kan op verskeie maniere oor leerderprestasie verslag gelewer word. Dit sluit in rapport
(verslagkaarte), ouervergaderings, skoolbesoekdae, ouer-onderwyser-konferensies, telefoonoproepe, briewe,
klas- of skoolnuusbriewe, ensovoorts. Onderwysers in alle grade lewer in persentasies verslag oor die vak. Die
prestasievlakke met die ooreenstemmende persentasies word in onderstaande tabel aangedui
KODES en PERSENTASIES VIR REKORHOUDING EN RAPPORTERING
Beskrywing van
Prestasiekode PERSENTASIE
vaardigheid
7 Uitmuntende prestasie 80 – 100
6 Verdienstelike prestasie 70 – 79
5 Beduidende prestasie 60 – 69
4 Voldoende prestasie 50 – 59
3 Matige prestasie 40 – 49
2 Basiese prestasie 30 – 39
1 Ontoereikend prestasie 0 - 29
Onderwysers sal werklike punte teenoor die taak aandui deur ’n rekordblad/verslagblad te gebruik en die persentasie
vir die vak op die leerder se rapport/verslagkaart aantoon
4.6 Moderering van ASSESSering

Moderering verwys na die proses wat verseker dat die assesseringstake regverdig, geldig en betroubaar is. Moderering
behoort op skool-, distriks-, provinsiale en nasionale vlakke plaas te vind. Deeglike en gepaste modereringspraktyke
moet ingestel word vir die gehalteversekering van alle vakassesserings.
4.6.1 Formele Assessering
• Die toetse en eksamen in Graad 7 en 8 word intern gemodereer. Die vakadviseur/provinsiale-/

distriksamptenaar moet ’n steekproef van hierdie take gedurende sy/haar skoolbesoeke modereer om die
standaard van die take en die interne moderering te verifier.
• Graad 9 se toetse en eksamen moet op distriks/provinsiale vlak gemodereer word. Hierdie proses sal deur
die provinsiale onderwysdepartement bestuur word.

• Vakadviseurs/provinsiale-/distriksamptenare moet steekproewe van toetse en eksamenvraestelle modereer
voordat leerders dit aflê om die standaard te verifieer en aan onderwysers leiding te verskaf oor die opstel
van hierdie take.
4.6.2 Mondelinge assesseringstake
• Graad 7 - 9: Elke mondelinge taak wat as deel van die assesseringsprogram gebruik word, moet by die Hoof
van Onderwys of vakhoof vir moderering ingedien word voordat leerders dit aanpak. Onderwysers assesseer
die mondelinge take.
Die vakadviseur/provinsiale-/distriksamptenaar moet ’n steekproef van hierdie mondelinge take gedurende sy/haar
skoolbesoeke modereer om die standaard van die take en die interne moderering daarvan te verifieer.
‘n Moderator wat afgevaardig is deur die Dept. van Basiese Onderwys moet ‘n steekproef van mondelinge
assesseringstake vir graad 9 modereer.
4.7 ALGEMEEN
Hierdie dokument moet in samehang met die volgende gelees word:
4.7.1 Die Nasionale beleid met betrekking tot die program- en bevorderingsvereistes vir die Nasionale Kurrikulumbeleid
Graad R-12; en
4.7.2 Die beleidsdokument, Nasionale Protokol vir Assessering Graad R-12
KABV 69
WOORDELYS
addisionele taal (verwys ook na huistaal) ‒ ’n taal wat bykomend tot die huistaal geleer word
afgeleide betekenis ‒ die skep van betekenis uit wat geïmpliseer word om ’n nuwe begrip te vorm; dit wat tussen
die reëls staan
aflei ‒ ’n oordeel vorm uit wat vooraf gegee is of gebeur het; om die implikasies van wat gesê of geskryf is, te bepaal
afleiding ‒ ’n woord wat bestaan uit ’n basisvorm (stam) en voor- en/of agtervoegsels (hierdie proses vorm dikwels
’n ander woordsoort), bv. ritus: rituele gebruike.
akroniem (ook letterwoord) ‒ ’n afkorting wat soos woorde optree; word uitgespreek as ’n woord, gevorm deur die eerste
letters van ander woorde, bv. Soweto vir South Western Townships of vigs vir Verworwe immuniteitsgebreksindroom
alliterasie ‒ herhaling van dieselfde beginletters (medeklinkers/konsonante) in beklemtoonde lettergrepe; ’n
algemene stylmiddel, bv. Kind nog kraai
anekdote ‒ ’n kort, onderhoudende storie; klein voorvalle of gebeure wat vir ’n spesifieke doel vertel word, bv.
inligting, vermaak, humor, venyn, of om karakter te openbaar
antiklimaks ‒ die omgekeerde van klimaks; onverwagte teleurstellende uiteinde, afloop; ommeswaai van iets
belangriks na iets nietig, gewoonlik met ’n komiese effek
antitese ‒ teenstelling van gedagtes wat uitgedruk word deur parallelisme wat skerp teenoor mekaar staan, bv. hoe
meer haas hoe minder spoed
antoniem ‒ woorde wat min of meer die teenoorgestelde betekenis van ander woorde uitdruk, bv. kurkdroog en
sopnat
assessering ‒ ’n deurlopende beplande proses van inligtingversameling op verskillende maniere oor leerderprestasie
assonansie ‒ herhaling van klinkers of vokale in beklemtoonde lettergrepe in twee of meer woorde, bv. Oor die
groen poel wat stil en dik/was van die bronslaai en die warm slik (N.P. van Wyk Louw, Raka)
beeld ‒ ’n prent of visuele voorstelling
beelding ‒ ook figuurlike taal; woorde wat beelde (in konteks/sinsverband) in die gedagtes oproep; sluit
implikasieverskynsels in
beeldspraak ‒ taaluiting wat van figuurlike, oordragtelike taal gebruik maak, bv. vergelykings, metafore, personifikasie,
metonimia (oornoeming), sinekdogee (gedeeltelike aanduiding), antonomasia (naamsverwisseling)
beklemtoning ‒ die klemtoon lê op, aksentueer, benadruk
beurtnemingskonvensies ‒ die gebruike wat die vloei van gesprekke tussen mense reguleer, soos om ander toe

te laat om ’n opinie te lug, stiltes te hanteer, inligting te herhaal vir duidelikheid, aan te moedig waar gepas, te vra vir
duidelikheid, inligting te verskaf, tussenbeide te tree om fokus te herstel
cliché ‒ afgesaagde, verslete beeldspraak; holruggeryde uitdrukking of idee wat so dikwels gebruik word dat dit
uitdrukkingskrag verloor, bv. laaste, maar nie die minste nie
debat ‒ tydens debattering wissel twee spanne gedagtes oor ’n saak. Hulle probeer om die beoordelaar en die
gehoor van hul standpunt te oortuig
denotasie (teenoorgestelde van konnotasie) ‒ dit wat die begripsinhoud weergee of saamvat, die letterlike betekenis
van ’n woord of uitdrukking
determineerders ‒ bepaler of aanwyser soos lidwoorde en aanwysende woorde
deurlopende assessering ‒ dit is assesseringsaktiwiteite wat deur die loop van die jaar plaasvind
dialek ‒ ’n variëteit van ’n taal wat deur ’n sekere taalgemeenskap gepraat word
diskriminerende taalgebruik ‒ taal wat kwessies met onderskeid behandel, bv. om manlike terme vir alle persone
te gebruik
doeblette ‒ twee vorme van dieselfde woord wat mettertyd in betekenis begin verskil het, bv. darem en daarom;
teken en teiken; kwes die bok, maar kwets gevoelens
dramatiese doelstelling ‒ om ’n spesifieke reaksie by die toeskouer/leser te ontlok
dramatiese ironie ‒ ’n vorm van kontras ‒ die karakter is onbewus van die ware toedrag van sake, terwyl die
leser/toeskouer/ander karakters weet wat werklik plaasvind. Dié ironie verhoog (of ontlont) spanning, genot en
gehoordeelname.
dramatiese struktuur ‒ die bou van die drama (eksposisie/aanloop, motoriese moment, verwikkeling, ontwikkeling,
klimaks/hoogtepunt, ontknoping/afloop)
dubbelsinnigheid ‒ tweërlei betekenis geskep deur die manier waarop woorde of sinne gebruik word; meer as een
betekenis of vertolking hê. Wanneer dit onbewus gebruik word, kan dubbelsinnigheid betekenis versluier.
eksplisiet (in teenstelling met implisiet) ‒ betekenis wat duidelik of direk gestel word
essay ‒ korter prosageskrif waarin ’n literêre, estetiese, politieke of sosiale probleem op kernagtige wyse behandel
of bespreek word; krities en bespiegelend van aard; kan ’n gesprektoon hê; taal en styl is helder, duidelik en logies,
dikwels vol humor
esteties ‒ betreffende die skoonheidsin; staan in verband met sensitiwiteit en waardering vir die skone soos die
skoonheid van taal of die blywende waarde van tekste
evalueer ‒ om ’n opinie te vorm, ’n oordeel te vel oor ’n teks
KABV 71
eufemisme ‒ versagtende uitdrukking of omskrywing; verbloeming; word gebruik om nie gevoelens seer te maak
nie, bv. lang vingers hê (steel)
figuurlike taal (teenoor letterlike taal) ‒ sinnebeeldig, metafories, oordragtelik; woorde en frases wat gebruik word
om ’n spesifieke effek te bereik soos vergelykings, personifikasie, metafoor. Literêre tekste maak baie van figuurlike
taal gebruik.
formaat ‒ die vorm van tekssoorte soos ’n verslag, brief; ook grootte van iets
forum ‒ groepe leerders debatteer ’n onderwerp. Elke groepe bestaan uit vier lede en elke lid praat oor ’n verskillende
aspek van die onderwerp.
gebaar ‒ die beweging van die gesig of liggaam wat betekenis kommunikeer soos om die kop ter bevestiging te knik
gebalanseerde benadering tot geletterdheid ‒ ’n benadering wat leerders se vormende geletterdheid ondersteun,
hulle aanmoedig om tekste te geniet en om op betekenis te fokus, en wat hulle ook help om tegnieke en strategieë
te ontwikkel wat die kode van die geskrewe woord ontsluit
geïmpliseerde betekenis ‒ betekenis wat gevolgtrekking inhou of toelaat; betekenis wat nie eksplisiet in die teks
uitgedruk word nie
geletterdhede ‒ daar is verskillende soorte geletterdheid: lees/kyk en skryf/aanbied (tradisionele basiese
geletterdhede), kulturele geletterdheid (begrip van die kulturele, sosiale en ideologiese waardes wat ons lees van
tekste vorm), kritiese geletterdheid (die vermoë om krities op die boodskap in tekste te reageer), visuele geletterdheid
(die vermoë om beelde, tekens, prente, visuele simbole, ens., te lees/teken/skryf), mediageletterdheid (die lees van
koerante, tydskrifte, TV en film as kulturele boodskappe), inligtingsgeletterdheid (die vermoë om inligting te vind,
ontsluit, evalueer, berg, gebruik, ens.) en rekenaargeletterdheid (die vermoë om rekenaars en rekenaarprogramme
‒ ook die internet ‒ te gebruik)
geletterdheid ‒ die vermoë om te lees en geskrewe inligting te gebruik en om vir verskillende doeleindes te skryf.
Dit is ’n deel van ’n algemene menslike vermoë om sin van jou wêreld te maak.
genre ‒ ’n soort letterkunde, bv. drama, kortverhale, gedigte, roman, volksverhale/folklore
gepastheid ‒ taal moet gepas wees vir die konteks waarin dit gebruik word. Die groetwyse “Goeiedag, mnr. Vosloo”
is gepas in ’n formele situasie, teenoor “Hallo, Vossie” vir ’n informele situasie.
gevoelstaal (ook emotiewe taal) ‒ taal en styl wat persoonlik is; sterk gevoelens wek; teenoorgestelde van nugtere,
saaklike taal
gevolg (sien ook oorsaak) ‒ die resultaat van handeling/gebeure of ’n aksie
grafiese voorstelling ‒ produkte van die visuele en tegniese kunste soos teken, ontwerp; lewendige, beskrywende,
skilderende voorstelling
groeptaal ‒ variëteit van ’n taal wat deur ’n bepaalde groep mense soos boere, vissers, fabriekswerkers, studente,
tieners gepraat word, en dit van die algemene taal onderskei deur onder andere uitdrukkings en betekenisverskille
herlees ‒ ’n leesstrategie wat die leser nog ’n kans gee om ’n uitdagende teks te verstaan

herformuleer ‒ ’n leesstrategie waarvolgens die leser die betekenis van ’n gelese gedeelte mondelings of skriftelik
oorvertel, verkort of opsom
hiperbool ‒ ’n stylfiguur waarin buitensporige, doelbewuste oordrywing gebruik word; om iets groter as wat dit
werklik is, voor te stel, bv. Hulle het ons ’n berg koek gegee om te eet
holistiese benadering ‒ dit is ’n benadering wat al die vaardighede en verskillende soorte kennis in aktiwiteite
integreer en nie op elkeen afsonderlik fokus nie
homofone ‒ woorde wat dieselfde klankvorm as ’n ander woord in ’n taal het, maar in betekenis en spelling verskil,
bv. ’n blyk van waardering; die wasgoed bleik in die son
homonieme ‒ woorde met dieselfde klank- en spelvorm, maar wat verskil in betekenis, bv. Sy het ’n kuiltjie in haar
ken; Hy ken al die name van die bome in die wildtuin
houdings ‒ maniere van optrede of gedrag
huistaal (sien ook addisionele taal) ‒ die taal wat kinders eerste aangeleer het deur by die huis en/of in hul
gemeenskap konstant daaraan blootgestel te wees; dit is die taal ‘waarin ’n mens dink’
idiomatiese uitdrukking ‒ ’n uitdrukking wat die idioom of taaleie betref, volgens die taaleie; idiome sluit in
spreekwoorde, segswyses, gesegdes en spreuke
implisiet (teenoor eksplisiet) ‒ dit wat nie direk in ’n teks gestel word nie, maar wel afgelei kan word
inklusiwiteit ‒ die beginsel om onderwys toeganklik vir alle leerders te maak, ten spyte van hul leerstyl, agtergrond
en vermoëns; neiging om in te sluit, te omvat, op te neem
inisieer ‒ om te begin (bv. om ’n gesprek te inisieer)
intonasie ‒ vloei van die stem by praat, stembuiging
intrige ‒ verwikkelde situasie wat ’n skrywer uitdink en waarop die verhaal gebaseer is (verwikkeling)
ironie ‒ woordgebruik waarmee ’n mens die teenoorgestelde sê van wat jy bedoel; omstandigheid of stand van sake
wat die teenoorgestelde sê van wat ’n mens kon verwag het
jargon ‒ taal van bepaalde groepe; vaktaal (bv. rekenaargebruikers verwys na “RAM”). Jargon kan soms gebruik
word om luisteraars/lesers uit te sluit.
karikatuur ‒ ’n oordrewe uitbeelding (geskrewe of visueel) van ’n karakter deur die spot te dryf met persoonlike
karaktertrekke of voorkoms; spotprent, spotbeeld, spotfiguur
klankbewustheid (ook fonologiese bewustheid) ‒ die vermoë om tussen die afsonderlike klanke van ’n taal te
onderskei
klanknabootsing (ook onomatopee) ‒ die gebruik van woorde om die klanke wat hulle beskryf, te skep
KABV 73
klem (in ’n woord of ’n sin) ‒ om ’n lettergreep in ’n woord of ’n woord in ’n sin te benadruk
klimaks (ook hoogtepunt) ‒ die opwindendste, effektiefste of belangrikste deel van die storie. Hierdie belangrike deel
is nie noodwendig aan die einde van die verhaal nie.
koherensie ‒ samehang in ’n paragraaf en die samehang binne die verskillende paragrawe van ’n teks wat idees
saambind
kohesie ‒ samehang binne sinne
komposisie ‒ samestelling van verskillende dele tot een geheel
konflik ‒ stryd; botsing; worsteling; die stryd wat tussen karakters of individue of groepe en hul omstandighede
ontstaan. Konflik in letterkunde kan ook as gevolg van strydende begeertes of waardes tussen karakters ontstaan.
konnotasie ‒ wat gesuggereer word deur ’n woord of ding, dieperliggend as die letterlike of eksplisiete betekenis
kontaminasie (ook taalbesmetting) ‒ saamvoeging of vermenging van woorde, woorddele of uitdrukkings wat
dieselfde of verwante funksies of betekenis het tot ’n nuwe woord of uitdrukking, bv. skokwekkend (skokkend +
skrikwekkend); van voornemens (van plan + voornemens)
konteks ‒ die konteks waarbinne ’n teks geskep en ontvang word, verwys na die breë en onmiddellike situasie
waarin dit bestaan en wat daarin oorgedra word
kontekstuele leidrade ‒ ’n leestegniek om alle aanduidings of leidrade in ’n teks te gebruik om betekenis te verklaar
kontras (ook antitese, teenstelling) ‒ stylmiddel waarin twee uiterstes teenoor mekaar gestel word
konvensies ‒ aanvaarde gebruike of reëls in taalgebruik. Sommige konvensies help om betekenis (bv. taalreëls,
punktuasie, hoofletters) te skep; sommige help met die aanbieding van inhoud (bv. inhoudsopgawe, algemene
uiteensetting, opskrifte, voetnotas, kaarte, onderskrifte, lyste, prente, indeks) en ander weerspieël ’n vaste taalpatroon,
bv. groetvorme.
kopkaarte/breinkaarte ‒ grafiese netwerkvoorstelling van idees of onderwerp in die vorm van sleutelwoorde en
illustrasies
kreatiewe denke ‒ die denkproses oor idees of situasies op skeppende en ongewone maniere met die doel om die
situasie of idee beter te verstaan en op ’n nuwe en konstruktiewe manier daarop te reageer
kritiese taalbewustheid ‒ die vermoë om die konstruksie van betekenis te ontleed deur begrip van magsverhoudings
binne en tussen tale. Dit bemagtig die leerder om manipulasie te weerstaan en om taal sensitief te gebruik.
leenwoorde ‒ woorde wat aan ’n ander taal ontleen is, vreemde woorde wat nou deel van Afrikaans is
letterlik (teenoor figuurlik) ‒ die eenvoudigste, mees direkte betekenis van woorde

lettertipe ‒ die soort letters wat gebruik word wanneer daar geskryf, getik of gedruk word (bv. Times New Roman)
lettergrootte ‒ die grootte van die letters wat gebruik word wanneer daar geskryf, getik of gedruk word (bv. 12 pt
Times New Roman)
literêre tegnieke ‒ letterkundige begrippe wat in literêre tekste gebruik word
litotes ‒ ’n stylfiguur waarby iets verklein word om die betekenis of bedoeling beter te laat uitkom, veral deur die
teenoorgestelde te ontken (bv. dit gaan nie sleg nie = goed)
magsverhoudings ‒ verhoudings gemeet aan gesag en invloed
manipulerende taal ‒ taal wat daarop gemik is om ’n onregverdige voorsprong te kry of ander te beïnvloed, meestal
op ’n onderduimse manier
metafoor ‒ gebruik een ding om ’n ander met soortgelyke eienskappe te beskryf
metataal ‒ taalterminologie om oor taal te praat; sluit terminologie in soos teks, konteks, teikengroep, genre en
polisemie
modus ‒ daar is verskillende modusse van kommunikasie ‒ die geskrewe modus, die gesproke of mondelinge
modus, die visuele modus wat grafiese vorms soos tabelle insluit. Die vermoë om inligting van een modus na ’n
ander te verander soos om ’n grafiek te gebruik om ’n teks te skryf, of om inligting uit ’n mondelinge teks te gebruik
om byskrifte by ’n prent te skryf, is ’n belangrike deel van ’n taalkurrikulum
multimedia ‒ ’n geïntegreerde reeks modusse wat teks, visuele materiaal, klank, video, ens. kan insluit
oksimoron ‒ stylfiguur waarby twee teenoorgestelde begrippe met mekaar verbind word, bv. ou nuus; gewoonlik vir
beklemtoning
oorsaak (sien ook gevolg) ‒ dit wat aanleiding gee tot ’n handeling/gebeure/aksie of ’n toestand
onderbeklemtoning ‒ die uitdruk van iets op ’n terughoudende wyse, eerder as om die volle feite of waarheid te
ontbloot, gewoonlik vir beklemtoning
onderhoud ‒ ’n proses of ’n gesprek om inligting in te samel om ’n spesifieke doel te bereik
onderskrif ‒ ’n titel of kommentaar saam met ’n artikel, prent, foto, ens.
outentieke tekste ‒ tekste wat buite die klaskamer (“in die regte lewe”) gebruik word, soos tydskrifartikels,
koerantberigte, radio- of televisie-opnames, advertensies, verpakkingsetikette, brosjures, vorms, briewe
paneelbespreking ‒ ’n groep wat byeenkom om ’n onderwerp te bespreek, vrae te beantwoord en op kommentaar

te reageer
paradoks ‒ skynbare teenstrydigheid, bv. om die waarheid te sê moet ek lieg
parafrase ‒ die herbewoording van ’n idee in jou eie woorde
KABV 75
paronieme ‒ woorde van dieselfde wortel of stam afgelei, bv. drink, drank, dronk; besin, versin; inwoner, bewoner
partydig ‒ eensydig, vooringenome, wat by ’n beoordeling die saak nie onbevange beskou nie
personifikasie ‒ beeldspraak waardeur menslike eienskappe en handelinge aan lewelose dinge, diere of plante
toegeken word, bv. As ek ’n huis kon hê/met sulke mure wat sing.. (Marlise Joubert, Domus)
perspektief ‒ ’n karakter/verteller se standpunt/siening oor kwessies in ’n roman of drama
pleonasme (ook woordoortolligheid) ‒ woorde waarvan die betekenisse nie sinoniem is nie, maar die betekenis van
die tweede woord is reeds in die eerste opgesluit, bv. Ek persoonlik het dit self ervaar; ’n dooie lyk
polisemie ‒ eienskap van ’n woord om verskillende betekenisse te hê; betekenisonderskeidings van ’n woord, bv.
Die koppie val uit sy hand/Dit is uit tussen hulle/Hulle uit ’n gil van blydskap
posisie ‒ plasing, plek; posisionering van die onderwerp in fokus (in of naby die voorkant van die raam)
postuur ‒ die manier waarop ’n mens staan of jouself oordra terwyl jy praat
rame ‒ gewoonlik reghoekige omlyning van die onderwerp van visuele teks
redigering ‒ die proses van proeflees en herskryf van ’n teks, insluitend taalgebruik, punktuasie en spelling en om
samehang van idees en struktuur na te gaan; in die finale vorm sit, vir publikasie inlewer, gereed maak
register ‒ die woorde, styl en grammatika wat in verskillende kontekste of situasies deur sprekers en skrywers gebruik
word. (Amptelike dokumente word byvoorbeeld in ’n formele register geskryf, regsdokumente in ’n regsregister.)
retoriek ‒ valse, oordrewe, verslete beeldspraak wat as oorversiering aangebied word; uitgedien, afgesaag, geyk
retoriese middels ‒ middels soos pouses en herhaling, deur ’n spreker/skrywer/aanbieder gebruik om doeltreffend
te oortuig
retoriese vraag ‒ ’n vraag wat gevra word nie om iets uit te vind nie, maar vir beklemtoning, jou mening uit te spreek
of vir dramatiese effek (bv. Weet jy hoe gelukkig jy is?)
ritme ‒ afgemete beweging; in poësie die natuurlike beweging veroorsaak deur die reëlmatige opeenvolging van
beklemtoonde en minder beklemtoonde lettergrepe
rym ‒ ooreenstemming van klank in die laaste lettergreep of woorde in digreëls
samehang ‒ onderlinge verband, deurlopendheid, aaneenskakeling
sarkasme ‒ bytend, bitter spot, minagting wat wil seermaak of skok op persoonlike vlak; dit sê wat die spreker/
skrywer bedoel
satire ‒ iets wat hekelend spot met die lewe; dwaashede en wanpraktyke van die mens/maatskappy word onthul of
geopenbaar; ’n satiriese literêre werk het gewoonlik ’n bewustelike sosiale inslag
simbool ‒ ’n teken/voorwerp wat ’n ander saak verteenwoordig. ’n Tradisionele simbool soos ’n kruis is as
beeldspraakvorm nie net ’n afbeelding van die werklikheid nie, maar dit kry ook ’n dieper betekenis deurdat dit na

iets anders verwys.
sinoniem (teenoor antoniem) ‒ ’n woord wat min of meer dieselfde betekenis as ’n ander het
sintetiseer ‒ die saamvoeg van idees uit verskeie bronne; ’n duidelike opsomming van hierdie saamgevoegde idees
skote ‒ neem van foto’s uit verskillende hoeke
sleng (ook slang) ‒ ’n variëteit van Afrikaans wat dikwels by jongmense, bv. studente, gehoor word en nie noodwendig
verkeerd is nie, bv. Hulle het my ’n kop aangesit/Jy kan kwai bestuur
soeklees ‒ om jou oë oor ’n teks te laat beweeg om spesifieke inligting te vind, soos wanneer jy ’n naam of nommer
in ’n telefoongids soek of ’n trein- of busrooster raadpleeg
stemprojeksie ‒ luidheid, volume van stem
spelstrategieë ‒ uitwerk van maniere om korrek te spel
standaard ‒ die standaardvariëteit van ’n taal is die vorm wat meestal in koerante, amptelike dokumente en taalboeke
gebruik word. Dit is nie noodwendig die beste vorm van die taal nie, maar dit is die vorm wat om historiese en/of
politieke redes as die standaardvariëteit aanvaar is.
stem ‒ dit verwys ook na die skrywer se eie persona ‒ wie die skrywer is. As ’n mens lees of kyk, kan jy ’n indruk
van die skrywer se bedoeling/voorneme kry.
stemming ‒ atmosfeer of emosie in geskrewe tekste. Dit toon karakters se gemoedsgesteldheid; dit verwys ook na
die atmosfeer wat deur visuele, oudio en oudiovisuele tekste geskep word.
stereotipe ‒ vaste (en dikwels partydige) siening oor ’n spesifieke soort persoon (bv. vrou, immigrant, priester)
strategie ‒ ’n sekere prosedure gebruik om ’n probleem te hanteer
styl ‒ trant of manier van skryf; die unieke manier waarop ’n skrywer woorde en sinne “rangskik” om ’n bepaalde
effek te verkry. Dit sluit woordkeuse, toon, asook sinslengte in.
stylfigure (ook stylleer) ‒ uitdrukking wat ’n styleffek teweegbring deur woorde nie in hulle normale of letterlike
betekenis en funksie aan te wend nie (afwyking in woordgebruik), maar op ’n besondere wyse groter krag of
dramatiese beeld aan skryfwerk verleen, bv. oksimoron, metonimia, klanknabootsing, hiperbool, kontras, ironie,
satire, humor, sarkasme, antiklimaks, klimaks, simboliek, eufemisme, litotes, paradoks, sinekdogee, sinestesie,
antitese, antonomasia, elisie, woordspeling
subintrige ‒ ondergeskikte verwikkelde situasie wat ’n skrywer uitdink en waarop die verhaal gebaseer is (knoop,
verwikkeling)
taalflater (ook malapropisme) ‒ die verkeerdelike of deurmekaar gebruik van lang woorde om indruk te skep.
Alhoewel hierdie woorde soms byna korrek klink, bly dit verkeerd en kan humoristies wees.
taalvariëteite (sien ook variëteit) ‒ vorme van ’n taal wat patroonmatig van mekaar verskil
KABV 77
teikengroep ‒ die bedoelde lesers van, luisteraars na, toeskouers of waarnemers van ’n spesifieke teks. Tydens
beplanning van ’n skryfstuk/aanbieding, moet ’n skrywer/spreker die doel en teikengroep in aanmerking neem deur
’n gepaste formaat te kies.
teks ‒ enige geskrewe, gesproke of visuele vorm van kommunikasie
tekstuur ‒ rangskikking en samestelling van bestanddele, struktuur
tema ‒ die sentrale idee of idees in ’n literêre werk. ’n Teks mag meer as een tema hê en dit mag dalk nie eksplisiet
vanselfsprekend wees nie.
tempo ‒ tydmaat, snelheid van byvoorbeeld praat
tesourus ‒ ’n woordeboek wat volgens saakverbande georden is, saakwoordeboek
toevoegende veeltaligheid ‒ ’n taalvermoë verwerf deur die aanleer van ’n taal of tale benewens jou huistaal.
Dit vervang nie die huistaal nie, maar word daarmee saam geleer. In ’n toevoegende, veeltalige program word die
huistaal versterk en bevestig, terwyl enige verdere taal wat aangeleer word, waarde toevoeg.
toneelaanwysings ‒ inligting wat ’n dramaturg oor agtergrond, plasing, tyd en karakters by wyse van toneelaanwysings
gee; karakters se emosies en hul uiterlike voorkoms word ook beskryf; word gewoonlik in skuinsdruk aangedui of ná
’n karakter se naam of aan die begin van die drama
toon ‒ klank van ’n bepaalde hoogte, toonhoogte, stembuiging wat ’n gevoelsboodskap van ’n teks kan oordra. In ’n
geskrewe teks word dit in woorde uitgedruk. In film kan toon ook deur musiek of agtergrond geskep word.
toutologie (ook stapelvorme) ‒ woorde wat dieselfde betekenis saam gebruik; onnodige herhaling van wat reeds
gesê is, bv. tortelduif (tortel + duif); verwys ook na pleonasme
transaksionele skryfwerk ‒ funksionele skryfwerk (bv. briewe, notules, verslae, fakse)
transformasie ‒ verandering van die vorm van sinne, bv. van bedrywende na lydende vorm
trappe van vergelyking ‒ soos van toepassing op byvoeglike naamwoorde en bywoorde soos mooi, mooier, mooiste
en gou, gouer, gouste
vaktaal ‒ taalgebruik by die beoefening van ’n vak, beroep of enige spesifieke groep soos rekenaartaal
verbindingswoord ‒ ’n woord soos voegwoorde en betreklike voornaamwoorde wat gebruik word om sinne of
sinsdele te verbind
vergelyk (verwys ook na kontras) ‒ om vas te stel op watter maniere dinge dieselfde is
vergelyking ‒ naasmekaarstelling van dinge om die ooreenkoms of verskil te vergelyk; stylfiguur. Woorde soos soos
en net soos of nes word gebruik om aandag op die vergelyking te vestig.
verslag (formeel of informeel) ‒ om presiese terugvoering oor ’n situasie/geleentheid te gee, bv. ’n ongeluk
vertellersperspektief ‒ verteller se standpunt vanuit ’n spesifieke hoek gesien (alwetend, alomteenwoordig, eerste

en derdepersoonsvertelling)
visuele voorstellings ‒ boodskappe wat deur middel van die sintuig van gesig oorgedra word (bv. foto’s, spotprente,
modelle, tekeninge, skilderye, rekenaarbeelde)
vloeidiagramme ‒ oorsigtelike, grafiese uiteensetting (voorstelling)
vluglees ‒ om ’n teks baie vinnig te lees ten einde ’n oorsig te verkry soos om die koerantopskrifte vir hoofnuus te
vluglees
voegwoord ‒ ’n woord wat twee sinsnedes/frases of sinne verbind
volksetimologie ‒ onverstaanbare woorde word soms uit onkunde of grappenderwys omvorm tot ’n klank of word
wat verstaan is, bv. oliekolonie uit “eau de cologne’
vooroordeel ‒ vooropgestelde idees oor ’n individu, groep, idee of saak. Sodanige neiging om een saak bo ’n ander
te bevoordeel, bring mee dat billike assessering baie moeilik word.
vooropplasing (in teenstelling met agterplasing) ‒ letterlik gebruik, beteken dit om iets (’n objek) naby die voorkant
van ’n raam te plaas. Figuurlik gebruik beteken dit om een aspek meer as ander te beklemtoon.
weergawe ‒ ontwerp, voorlopige plan, konsep
woordaanpakvaardighede ‒ die strategieë wat gebruik word vir die lees van onbekende woorde (bv. verdeling van
woorde in lettergrepe om na die betekenis van die voor- en agtervoegsels te kyk of om betekenis uit die konteks aft
e lei
woordoortolligheid ‒ plekke in tekste waar woorde voorkom wat weggelaat kan word sonder om die betekenis te
beïnvloed
woordspeling ‒ die humoristiese gebruik van ’n woord om ’n ander betekenis uit te bring; maak op geestige wyse
gebruik van woorde wat verskillende betekenisse kan hê of woorde wat eenders klink, bv. woordspeling by grappe
wyse (ook sinswyse) ‒ die wyse waarop ’n skrywer/spreker sy bedoeling, gevoel en houding teenoor ’n betrokke
saak openbaar. In die klassieke tale word wyse d.m.v. werkwoorde uitgedruk, maar in Afrikaans word dit deur die sin
uitgedruk, bv. onbepaald/infinitief, aanwysend/indikatief, aanvoegend/konjunktief, vraend/interrogatief en gebiedend/
imperatief.
KABV 79

KABV 81

KABV 83

Caps SP Afrikaans Sal Web

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Caps SP Afrikaans Sal Web

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Nasionale Kurrikulumverklaring (NKV)

TWEEDE ADDISIONELE TAAL

AFRIKAANS TWEEDE ADDISIONELE TAAL

Departement van Basiese Onderwys

Pleinstraat 120 Privaatsak X9023

© 2011 Departement van Basiese Onderwys

Ontwerp en uitleg deur: Ndabase Printing Solution

Gedruk deur: Staatsdrukkery

KURRIKULUM- EN ASSESSERINGSBELEIDSVERKLARING (KABV)

• Die verdeeldheid van die verlede te heel en ’n samelewing gegrond op

• Die grondslag te lê vir ’n demokratiese en oop samelewing waarin regering

(a) Kurrikulum- en assesseringsbeleidsverklarings vir alle vakke in hierdie dokument opgeneem;

(c) Nasionale Protokol vir Assessering Graad R-12.

MEV ANGIE MOTSHEKGA, LP

KURRIKULUM- EN ASSESSERINGSBELEIDSVERKLARING (KABV)

afdeling 1 Inleiding tot die kURRIKULUM- EN ASSESSERINGSBELEIDSVERKLARING.......3

1.3 Algemene doelwitte van die Suid-Afrikaanse kurrikulum.......................................................................... 4

1.4.2 Intermediêre fase................................................................................................................................... 6

1.4.3 Senior fase............................................................................................................................................. 7

1.4.4 Graad 10–12.......................................................................................................................................... 7

AFDELING 2 INLEIDING TOT TALE.........................................................................................................8

2.1 Tale in die Kurrikulum- en Assesseringsbeleidsverklaring...................................................................... 8

2.1.3 Benadering tot taalonderrig.................................................................................................................. 10

2.2 Tydstoekenning vir die Eerste Addisionele Taal in die Kurrikulum......................................................... 13

2.3 Ondersteuningsmateriaal vir Leer-en Onderrig........................................................................................ 13

AFDELING 3 Inhoud en Onderrigplanne vir Taalvaardighede........................................14

3.1 Luister en praat............................................................................................................................................ 14

3.2 Lees en kyk................................................................................................................................................... 20

3.3 Skryf en aanbied.......................................................................................................................................... 25

3.4 Taalstrukture en- konvensies - verwysingstabel....................................................................................... 29

3.5 Onderrigplanne ........................................................................................................................................... 31

3.5.1 Graad 7: Onderrigplan......................................................................................................................... 34

3.5.2 Graad 8: Onderrigplan......................................................................................................................... 42

3.5.3 Graad 9: Onderrigplan......................................................................................................................... 52

4.2 Informele of daaglikse assessering........................................................................................................... 63

4.3 Formele assessering................................................................................................................................... 63

4.4.1 Oorsig van vereistes............................................................................................................................ 65

4.5 Rekordhouding en rapportering................................................................................................................. 68

4.6 Moderering van assessering....................................................................................................................... 68

4.6.1 Formele assessering (SGA)................................................................................................................. 68

4.6.2 Mondelinge assesseringstake.............................................................................................................. 69

2 KURRIKULUM- EN ASSESSERINGSBELEIDSVERKLARING (KABV)

INLEIDING TOT DIE KURRIKULUM- EN ASSESSERINGSBELEIDSVERKLARING

(i) Kurrikulum- en assesseringsbeleidsverklarings vir al die goedgekeurde vakke in hierdie dokument

(iii) Nasionale Protokol vir Assessering Graad R-12 (Januarie 2012).

(i) die Leerarea-/Vakverklarings, Leerprogramriglyne en Vakassesseringsriglyne vir Graad R-9 en Graad

1.3 Algemene doelwitte van die Suid-Afrikaanse Kurrikulum

• om toegang tot hoër onderwys te verskaf;

• om die oorgang van leerders vanaf onderwysinstellings na die werkplek te fasiliteer; en

• om aan werkgewers ‘n voldoende profiel van ‘n leerder se vermoëns te verskaf.

4 KURRIKULUM- EN ASSESSERINGSBELEIDSVERKLARING (KABV)

• identifiseer en los probleme op en neem besluite deur kritiese en kreatiewe denke;

• organiseer en bestuur hulself en hulle aktiwiteite verantwoordelik en doeltreffend;

• versamel, ontleed en organiseer inligting en evalueer dit krities;

GRAAD R GRAAD 1-2 GRAAD 3

(b) Onderrigtyd vir Graad R, 1 en 2 is 23 uur en Graad 3 is 25 uur.

1.4.2 Intermediêre Fase

6 KURRIKULUM- EN ASSESSERINGSBELEIDSVERKLARING (KABV)

(a) Die onderrigtyd in die Senior Fase is soos volg:

1.4.4 Graad 10-12

(a) Die onderrigtyd in Graad 10-12 is soos volg:

VAK TYDSTOEKENNING PER WEEK (UUR)

2.1 Tale in die Kurrikulum- en Assesseringsbeleidsverklaring