Talimat No : 6/1

Sterilizasyon/Dezenfeksiyon Talimatı Düzenleme Tarihi : 02.11.2006

İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fak. Güncelleme Tarihi:
Hastane İnfeksiyon Kontrol Komitesi

1. AMAÇ
Hastane genelindeki sterilizasyon/dezenfeksiyon uygulamaları için sterilizasyon yöntemlerini,
dezenfektan seçimi ve dezenfektanların kullanım ilkelerini belirlemektir.

2. KAPSAM
Hastanedeki tüm birimleri ve çalışanları kapsar.

3. TANIMLAR

TEMİZLİK : Kir ve organik artıkların fiziksel olarak uzaklaştırılması

STERİLİZASYON : Tüm canlı organizmaların uzaklaştırılması veya inaktivasyonu
DEZENFEKSİYON : Sporlu bakteriler dışındaki mikroorganizmaların cansız ortamdan elimine edilmesi
Yüksek seviye dezenfeksiyon : Tüm vejetatif bakteriler, virüsler ve mantar sporları ile bakteri sporlarının
bir kısmının eliminasyonu
Orta seviye dezenfeksiyon :Tüberküloz etkenleri ve diğer vejetatif bakterilerle virüs ve mantarların
çoğunun inaktive edilmesi
Düşük seviye dezenfeksiyon :Tüberküloz etkenleri ve zarfsız virüslere etkisiz olan, ancak bir kısım vejetatif
mikroorganizmaları inaktive edebilen dezenfeksiyon seviyesi
Dekontaminasyon : Kontamine malzemenin temizlik, dezenfeksiyon veya sterilizasyon ile kullanıma
elverişli hale getirilmesi
GERMİSİT : Mikroroganizmaları tahrip eden herhangi bir madde (dezenfektan, antiseptik, sanitizer)
Dezenfektan : Cansız ortamda mikroorganizmaları inaktive etmek için kullanılan maddeler
Antiseptik : Canlı üzerinde kullanılabilen germisitler
Sanitizer : Başlıca gıda ve içeceklerle ilgili malzemelerde kullanılan dezenfektanlar
Aşağıdaki tabloda hastanede kullanılan araç-gerece göre yapılacak sterilizasyon ve dezenfeksiyon
gereklilikleri sunulmuştur
Tablo 1. Spaulding Sınıflaması
Sınıflama Tanım Sterilizasyon/dezenfeksiyon önerisi
Kritik araç gereçler Steril dokulara temas eden veya vasküler Mutlaka steril olmalıdır
sisteme giren, araç gereçler (cerrahi aletler,
kardiak kateterler, bazı endoskoplar,
protezler vb.)
Yarı - kritik araç Mukoza ve bütünlüğü bozulmuş deri ile Sterilizasyon veya yüksek düzey dezenfeksiyon
gereçler temas eden araç gereçler gerektirir
(solunum ekipmanları, gastroenterolojik
endoskoplar, larengeskoplar, bronkoskoplar
vb.)
Kritik olmayan araç Vücut bütünlüğü bozulmamış, sağlam deri Orta veya düşük düzeyde dezenfeksiyon veya
gereçler ile temas eden araç gereçler sadece su ile basit temizlik önerilir
( tansiyon aleti kılıfı, steteskop, vb.)

Hastane İnfeksiyon Kontrol Komitesi

11
 Talimat No : 6/1
Sterilizasyon/Dezenfeksiyon Talimatı Düzenleme Tarihi : 02.11.2006
İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fak. Güncelleme Tarihi:
Hastane İnfeksiyon Kontrol Komitesi

Tablo 2, 3, 4 de hastanemizde bulunan yüksek düzey, yer-yüzey ve el/cilt antiseptikleri yer almaktadır.
Tablo 2. Hastanemizde bulunan yüksek seviye (sporisit) dezenfektanlar
Optimal Avantajları Dezavantajları Temas süresi
pH Yük.sev.dez. Sterilizasyon Maksimum
(dakika) kullanım
(mükerrer)
süresi
Glutaraldehit 8 -Korozyon yapmaz -Toksik, alerjik, iritan
( >%2) -Malzemelerle uyumludur -Fiksatif
-Organik maddelerden pek * Kullanıcılar maske,
20’ >3 saat 30 gün
etkilenmez eldiven, önlük
-Ucuzdur giymelidir. Ortam
havalandırılmalıdır.
Hidrojen asit -Koku ve toksisitesi yoktur -Bazı materyallerle
peroksit -Zararlı atık oluşturmaz (bakır, pirinç, çinko,
(%7.5) -Organik kirlerin, biofilm naylon, doğal kauçuk)
tabakasının uzaklaştırılmasını uyumsuzdur
kolaylaştırır. -Endoskopların
10’ >6 saat 21 gün
polimer kaplamalarına
zarar verebilir
-Kullanıcılar maske,
eldiven, önlük
giymelidir.

Tablo 3. Hastanemizde bulunan yüzey dezenfektanları

Org. mad. Tüberkülosit Avantajları Dezavantajları Kullanım

etkilenme etki
Hipokloritler + + -Hızlı etkili
-Geniş etki spektrumu
-Ucuz
-Toksisitesi az
-Yüzeylere fikse olmuş
mikropların, biofilm
tabakasının
uzaklaştırılmasında
etkilidir
-Geniş etki spektrumu
Hidrojen -Toksisite ve koku
peroksit problemi göstermez
(H2O2) -Organik kirlerin, biofilm
tabakasının giderilmesini
Hafif + kolaylaştırır.
-Tıbbi aletlerin ulstrasonik
temizliğinde, lens ve
endoskopların
dezenfeksiyonunda
kullanılmaktadır.
-Organik maddelerden oldukça -Günlük temizlik için
etkilenir 1/100 oranında
-Koroziv sulandırılır
-Stabil değildir -Yoğun kontaminasyonda
-Amonyak ve asitlerle toksik 1/10 oranında sulandırılır
bileşikler oluşturur -Başka temizlik
-Tekstil ürünlerinin rengini ürünleriyle
giderir. karıştırılmamalıdır.
-Bakır, prinç, çinko gibi bazı Günlük temizlik için
materyallerle uyumsuzluk 1/100 oranında
gösterirler. sulandırılır
-Endoskopların bazı polimer
kaplamalarına zarar
verebilirler.

Hastane İnfeksiyon Kontrol Komitesi

12
 Talimat No : 6/1
Sterilizasyon/Dezenfeksiyon Talimatı Düzenleme Tarihi : 02.11.2006
İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fak. Güncelleme Tarihi:
Hastane İnfeksiyon Kontrol Komitesi

Tablo 4. Hastanemizde bulunan antiseptik bileşikler (el ve cilt)

Org. mad. Tüberkülosit Avantajları Dezavantajları

etkilenme etki
Alkoller Hafif + -Çabuk etkili
(%60-90) -Toksik-allerjik etkileri yok
-Su ve kurutma gerektirmez
-Diğer dezenfektanlarla (iyot,
klorhekzidin...) etkili
kombinasyonlar
-Cilt-el antisepsisi ve temiz sert
yüzeylerin dezenfeksiyonu için
uygun
İyodoforlar + + -İyot’un ağır koku, tahriş edici etki
(povidon ve kalıcı boyama özelliklerini
iyot) göstermezler.
-Hem antiseptik ve hem de
dezenfektan olarak kullanılabilirler.
-Deterjanlarla (noniyonik ve
katyonik) kombine etki gösterirler.
-Çabuk buharlaşır
-Farkedilmez
-Yanıcı
-Kalıcı (rezidüel) etkisi yok
-Penetrasyonu zayıf
-Temiz şartlarda etkili
-Uzun süreli kullanımda cildi kurutabilir
-Mercekli aletlerin montaj materyalini
bozabilir, lastik-plastik malzemeyi
sertleştirebilir.
-Nispeten yavaş etki gösterirler.
-Kan varlığında aktivitelerini büyük ölçüde
kaybederler
-Metallere koroziv etki yapabilir.
-Nadiren iyot alerjisi oluşturabilir
-Cilt,göz irritasyonu yapabilir.

4. UYGULAMA
1. El antisepsisi “el hijyeni ve eldiven kullanımı talimatında” ayrıntılı olarak ele alınmıştır
2. Cilt antisepsisi “cilt antisepsisi talimatında” ayrıntılı olarak ele alınmıştır
3. Endoskopik aletlerin sterilizasyon / dezenfeksiyonu, “endoskopik cihazların dezenfeksiyonu/
sterilizasyon talimatında ” ayrıntılı olarak ele alınmıştır
4. Yer ve yüzeylerin dezenfeksiyonu “hastane temizliği talimatında” ayrıntılı olarak ele alınmıştır

ALET DEZENFEKSİYONU
1. Kullanıcı önlük ve eldivenini giyer, maskesini takar
2. Tablo 1’e göre sınıflandırılan aletler ayrılabilir parçaları sökülerek bol su ve deterjanla organik
kirden arındırılır
3. Bol su ile durulanır ve kurulanır
4. Isıya dayanıklı kritik yada yarı kritik aletler paketlenerek sterilizasyon ünitesine gönderilir,
5. Isıya dayanıklı olmayan yarı kritik aletler için yüksek düzey dezenfeksiyon çözeltisi hazırlanır
6. Aletler dezenfektan çözeltisi içine tamamen batırılır (glutaraldehit çözeltisi kapalı kaplarda
kullanılır)
7. Tablo 2’de belirtilen sürelerde bekletilir
8. Çıkarılan aletler bol su ile durulanır (tercihen distile su) ve iyice kurutulduktan (tercihen basınçlı
sıcak hava ile) sonra kolay temizlenebilir dolaplarda saklanır
Hastane İnfeksiyon Kontrol Komitesi

13
 Talimat No : 6/1
Sterilizasyon/Dezenfeksiyon Talimatı Düzenleme Tarihi : 02.11.2006
İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fak. Güncelleme Tarihi:
Hastane İnfeksiyon Kontrol Komitesi

Tablo 5. Aletlerin sınıflandırılması ve sterilizasyon/dezenfeksiyon yöntemleri

Cerrahi aletler -Isıya dayanıklı olanlar için otoklav ile Tek kullanımlık aletlerin yeniden
Kardiak kateterler sterilizasyon kullanımında (re-usable aletler) her ünite
Protezler -Isıya dayanıksız malzeme için formaldehit kendi protokollerini oluşturmalı ve bu
buharı ile sterilizasyon uygulamalar sürecinde protokole titizlikle
uyulmalıdır
Kritik
Endoskoplar Endoskoplar için glutaraldehid ile yüksek
aletler
düzey dezenfeksiyon (Bkz : Endoskopik
Cihazların Dezenfeksiyonu / Sterilizasyonu
Talimatı)
Vaginal/rektal ultrason Problar için uygulama sürecinde kondom Vaginal problar gamet ve embriyo üzerinde
probları kullanılması riski azaltacak bir olumsuz etki riski taşıdığı için gluteraldehit
uygulamadır. Bu uygulama sonrasında da yerine 1/100 çamaşır suyu içinde 2 dakika
dezenfeksiyon işlemi yapılmalıdır bekletmek önerilmektedir.Aletlerle
uyumsuzluk varsa % 70 alkol içinde 2dk
bekletmek yeterlidir
Endotrakeal tüpler % 2 glutaraldehit içine 20 dakika yüksek Dezenfeksiyon sonrası çeşme suyu ile
Trakeostomi kanülü düzey dezenfeksiyon durulanmalı, kurutulmalı ve dolapta
Hava yolu araçları saklanmalıdır
Anestezi solunum devreleri
Laringoskop bladleri
Termometreler % 70 etil / isopropil alkol ile kuvvetlice Her hastaya özel termometre kullanılması
ovuşturarak silmek önerilir. Ortak termometre kullanımı
önerilmemektedir
Hidroterapi tankları 1/100 dilüe çamaşır suyu ile tank Fenoller ve dezenfektan etkili
Yarı doldurulup 10 dakika beklenir, sonra iyodoforlar da aynı amaçla
Kritik boşaltılıp kuruyuncaya kadar beklenir kullanılabilir
aletler Tonometreler -% 3 H2O2 Kullanımdan hemen sonra silinerek
-1/10 çamaşır suyu dezenfekte edilmelidir
-% 70 alkol
Yukarıdaki herhangi bir solüsyon içinde
5-10 dakika beklenmesi, sonra su ile
durulanıp (alkol kullanıldı ise durulama
gerekmez), kuru olarak saklanması önerilir

Tansiyon aleti manşonu,
EKG kablo ve probları,
tutucuları, steteskop, ilaç
kadehleri, oksijen maskeleri,
ambu mask
Kritik Nemlendiriciler
Olmayan
aletler
Medikasyon nebülizatörleri
Kumaş ve tekstil malzemeler
1/100 dilüe çamaşır suyu
ya da %70 alkol ile silinir
Tek kullanımlık olması önerilir
Tek kullanımlık olması önerilir. Aynı
hastada tedavi sonuna kadar kullanılabilir
% 3 H2O2 kullanılır.Sağlanamadığı takdirde
1/100 çamaşır suyu kullanılabilir
Çamaşır suyu sadece sert ve düzgün
yüzeyler için uygundur. Deri, mukoza
ve göz irritasyonu yapabilir ve metal
yüzeylerde korozyon yapabilir
Mutlaka içine steril su konulmalı.
Sabit nemlendiriciler kullanılıyor ise her
hastadan sonra çıkarılmalı 1/10 çamaşır
suyu ile dezenfekte edilmeli,
kullanılmadığında rezervuarları kuru olarak
tutulmalıdır
Alkolle silinip kuruduktan sonra
kullanılabilir

*Yukarıdaki işlemler mekanik temizlik sonrası yapılır.

Hastane İnfeksiyon Kontrol Komitesi

14