C.Ü.

Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2001, 5(1)

KENDİ KENDİNE ARALIKLI KATETERİZASYON

Nevin KUZU*
_________________________________________________________________________________________________________________

ÖZET SUMMARY
Kendi kendine aralıklı kateterizasyon, üriner Intermittent self-catheterization
inkontinans ve çeşitli mesane fonksiyon bozukluk-
Intermittent self-catheterization has been attract-
larının tedavisinde dikkat çeken bir tedavi şeklidir.
ing attention as a form of treatment for patients with
Bu makalede, kendi kendine aralıklı kateterizas-
problems of urinary incontinance and bladder dys-
yonun hangi hastalarda uygulandığı, bu yönteme
function. In this article, in which patients inter-
başlamak için değerlendirme kriterleri, yöntemin
mittent self-catheterization is performed; which
yararları ele alınmakta olup yöntem için kullanılan
evaluation criterion is needed in order to start this
kateter tipleri ve materyalleri, yöntemin temiz mi,
method; and advantages of this method are con-
yoksa steril mi yapılması gerektiği gözden geçiril-
sidered. The catheter types and materials used for
mekte ve önerilerde bulunulmaktadır. Ayrıca kadın
this methods are reviewed. The methods based on
ve erkek hastalar için kendi kendine aralıklı katete-
the clean and steril tecniques are evaluated and the
rizasyon uygulama örneği sunulmaktadır.
suggestions has been presented. In addidition, inter-
Anahtar Sözcükler: Kendi kendine kateterizas- mitttent self catheterization examples was proposed
yon, kateter tipleri for female and male patients.
Key Words: Self catheterisation, catheter types
_________________________________________________________________________________________________________________

Kendi kendine aralıklı kateterizasyon, üri-
ner inkontinans ve mesanede fonksiyon bozuk-
luğu olan hastaların tedavisinde dikkat çeken
bir tedavi şeklidir (Winder 1990). Bu yöntemin
tarihi, İsa’dan önce otuzlu yıllara kadar uzan-
maktadır (Winder 1994). Guttmann ve Frankel
tarafından 1966 yılında ilk kez steril aralıklı
kateter uygulanmıştır. Baklacıoğlu’na (1996)
göre Lapides ve arkadaşları 1972 yılında, Rabi-
novitch 1974 yılında ve Lyon ve arkadaşları
1975 yılında aralıklı kateterizasyonun başarılı
olduğunu ortaya koymuşlardır. Kendi kendine
aralıklı kateterizasyon dünyada uzun süreden
beri bilinmesine rağmen, son 20 yıldır yaygın
olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Kendi kendine aralıklı kateterizasyonun
amacı, mesanenin hastanın yaşamını kontrol
etmesinden ziyade, hastaların mesanelerini
kontrol etmelerine olanak sağlamaktır. Bu
yöntem mesanenin tamamıyle boş olmasını
sağlamasının yanısıra, hastanın idrarını kontrol
etmesine de yarar. Kendi kendine aralıklı kate-
terizasyon, tekrarlayan enfeksiyon vakalarında
üst üriner yolun enfeksiyondan korunmasına
yardım eder, kronik üriner retansiyon ve mesa-
_________________________________________________________________________________________________________________
nenin fazla dilatasyonunu da önler. Üst üriner
yolu reflü ve buna bağlı gelişebilecek hasardan
korumaya yardım eder. Kendi kendine katete-
rizasyon uygulamasının enfeksiyon insidansını
azalttığı, yaşam kalitesini artırdığı ve bu
yöntemle hastaların idrar yapma problemleriyle
daha rahat yaşayabildikleri bildirilmektedir
(Winder 1994).
Hangi hasta grupları, kendi kendine
aralıklı kateterizasyon uygulamasından
yararlanabilir?
Kendi kendine aralıklı kateterizasyon
multiple skleroz, diyabetes mellitüs, spinal kord
zedelenmesi ve tümörler, kronik sistit, prostatla
ilgili sorunlar, meningomyelosel ve spinal
kordun diğer gelişimsel defektleri olan hasta-
larda başarılı olarak kullanılmaktadır (Moore
1995, Winder 1990, Winder 1994). Bu grupla-
rın dışında genellikle erkeklerde üretral darlık
gelişmesini önleyici bir yöntem olarak da kulla-
nılabilmektedir (Winder 1990). Ayrıca mesane
kasında fonksiyon bozukluğuna neden olan
narkotikler, antidepresanlar, psikotroplar, anti-
kolinerjikler, antispazmodikler, beta blokerler

* Yrd.Doç.Dr. Pamukkale Üniversitesi Denizli Sağlık Yüksekokulu, Denizli

54
gibi ilaçları kullanan bireylerde ve sfinkter- Kendi kendine aralıklı kateterizasyon
lerinde fonksiyon bozukluğuna neden olan tıka- uygulamasının yararları nelerdir?
nıklık, benign prostat hipertrofisi, prostat kanse-
Kendi kendine aralıklı kateterizasyon uygu-
ri, sistosel, postoperatif ya da postpartum ödemi
layan hastalardaki üriner yol enfeksiyonları
bulunan hastalarda kullanılır (Moore 1995,
uzun süreli kateter uygulayan hastalarla karşı-
Pomfret 1996, Webber-Jones 1991).
laştırıldığında en aza indirilmiş olur. Hasta üst
Kendi kendine aralıklı kateterizasyon üriner yol reflü sonucu gelişebilecek enfeksi-
uygulamasına başlamak için hastalarda yondan korunur. Hasta kendi mesanesini
değerlendirme kriterleri nelerdir? kontrol etme yeteneğine sahip olduğundan,
bağımsızlığını yitirmemiş olur. Bu yöntemle
Bu yöntemin uygulanabilmesinde, hastanın
mesanenin cinsel ilişki öncesi boş olması sağla-
fiziksel ve ruhsal olarak iyi olmasıyla birlikte;
narak inkontinans önlenir, böylece sağlıklı bir
bu işlemi yapabilmesi için güdülenmiş olması
cinsel ilişkiye olanak sağlanır. Dolayısıyla
da gerekir. İşlemin uygulanmasında yaş engel
hastanın yaşam kalitesi ve memnuniyeti artırı-
oluşturmamakta, gerektiğinde beş yaşındaki
labilir (Pomfret 1996, Webber-Jones 1991,
çocuklara bile öğretilebilmektedir (Winder
Winder 1990, Winder 1994, Winn ve Thomp-
1990, Winder 1994). Aralıklı kateterizasyon
son 1999).
programına başlamadan önce, bu yönteme
gereksinim duyan bireyler değerlendirilmeli ve West ve ark.’nın (1999) spinal kord zede-
belirli kriterler göz önüne alınmalıdır. Bu kriter- lenmesi olan hastalarla yaptıkları retrospektif
ler şunlardır: bir çalışmada, hastalar kalıcı kateter kullandık-
larında, mesane kanseri olasılığının artmış oldu-
* Hastaların rezidüel idrar miktarı normal ola-
ğu, aralıklı kateterizasyon gerçekleştirildiğinde
rak 100 ml den az olmamalıdır,
ise, kanser olasılığının azaldığı belirtilmektedir.
* Kateteri kullanabilmek için hastalar yeterli el
becerisine sahip olmalıdır, Aralıklı kateterizasyonun bu yararlarının
* Hasta yöntemin ilkelerini anlayabilmeli ve yanısıra, özellikle uzun süre bu yöntemi kulla-
yöntemi gerçekleştirmek için güdülenmiş olma- nan hastalarda, kanama gibi olumsuz etkilerin
lıdır, de oluştuğu bildirilmektedir. Aralıklı kateteri-
* Kadınlar özellikle üretrada kateterin giriş zasyon yöntemi uygulanan hastaların %2-
yerini saptayabilmelidir, 19’unda üretritis, %35-42’sinde üriner yol
* Hasta günlük ortalama idrar miktarını ve enfeksiyonlarının geliştiği rapor edilmiştir
mesanede kalan idrar miktarını saptamalıdır. (Winn ve Thompson 1999).
* Hastanın üretrası sağlam olmalıdır. Hasta
Kendi kendine aralıklı kateterizasyon
yöntemi uygulamaya başlamadan önce bir üro-
uygulamasında hangi tip kateterler kullanıl-
log tarafından muayene edilmelidir (Howard
maktadır?
1991, Moore 1995, Webber-Jones 1991,
Winder 1990, Winder 1994, Winn ve Thomp- Kendi kendine aralıklı kateterizasyon uygu-
son 1999). laması için belirli kateterler vardır. En yaygın
düzenlenmiş kateter tipi, nelaton tiptir. Bu kate-
Kendi kendine aralıklı kateterizasyona
terin ucunda iki tane göz ve huni şekli verilmiş
başlamadan önce, hastanın öğrenmeye güdülen-
bir uç vardır. Bu, görme yeteneği azalmış insan-
mesi ve başaracağına inanmış olmasının sağlan-
ların, kateterin ucunu üretraya doğru sokabilme-
ması önemlidir. Yöntemin avantaj ve dezavan-
lerine olanak sağlamakta ve idrarı enfeksiyon
tajları açıklanmalı ve hastanın durumuyla ilgili
bulguları yönünden gözlemeye yardım etmekte-
diğer alternatif yaklaşımlar tartışılmalıdır. Dik-
dir (Winn ve Thompson 1999). Aralıklı kulla-
katli bir tıbbi öykü alınması, kendi kendine ara-
nım için kateterlerin çoğu PVC’den (poly vinyl
lıklı kateterizasyon uygulanmadan önce önem-
chloride) yapılmıştır. Son zamanlarda,
lidir. Bir çok hasta için kendi kendine aralıklı
hidrophilic ile kaplanmış olan kateter tipleri
kateterizasyon; karına basınç uygulayarak
geliştirilmiştir. Bu tip kateterlerde suda ıslan-
boşaltma, uzun süreli kateter uygulanması,
dıktan sonra bu kateterlerin yüzeyine su mole-
cerrahi ya da ilaç tedavilerine alternatif bir teda-
külleri bağlanır, ek bir yağlamaya gereksinim
vi yöntemidir. Bir çok insan için kendi kendine
duyulmaz. Bu kateterler, önceden yağlanmış
aralıklı kateterizasyon mevcut diğer yöntem-
kateterler, hidrophilicle kaplanmış kateterler,
lerden daha güvenli, daha etkili ve daha fazla
düşük sürtünme yaratan kateterler, LoFric ya da
kabul edilebilir bir yöntemdir (Winder 1994).

55
Easicath olarak adlandırılmaktadır (Pomfret
1996, Winn ve Thompson 1999). Erkek hastalar
için 16-20 nolu, bayan hastalar için 14-16 nolu
kateter kullanılmalıdır. Bu kateterlerin uzunlu-
ğu erkekler için ortalama 40 cm, kadınlar için
22 cm.dir. Kateterin mesane içerisinde kalması-
na gerek olmadığından, aralıklı kateterizasyon
için kateterler üzerinde balon mevcut değildir.
Bu kateterler kalıcı kateterlerin kullanımına
göre, tek başına kullanıma yardım etmek için
daha sert bir yapıya sahiptir (Winn ve Thomp-
son 1999).
Aşağıda hidrophilic kaplanmış kateterlerle
standart kateterlerin avantaj ve dezavantajları,
tekrar kullanıma karşı steril tek kullanımlık
kateterler, kateterizasyonun temiz mi yoksa
steril mi uygulanacağı ve kateterlerin temizli-
ğinde kullanılan bazı solüsyonların etkinliğini
belirten araştırma sonuçları sunulmuştur.
Sutherland ve ark. (1996) kendi kendine
aralıklı kateterizasyon uygulayan hastalarda
hematüri, infeksiyon ve hasta memnuniyetini
belirlemek için yaptıkları araştırmada, hidro-
philic kaplanmış kateterle, standart polietilen
kateteri karşılaştırmıştır. Hidrophilic kaplanmış
kateter kullanan grupta, mikroskopik hematüri
önemli derecede az gözlenmiştir. Bakteriüri
görülen vaka sayısında gruplar arasında istatis-
tiksel olarak önemli bir fark bulunmamıştır.
Bununla birlikte erkek çocuklar, hidrophilic
kaplanmış kateterin kullanımını polietilen kate-
terlere göre daha rahat ve uygun bulmuşlardır.
Buna göre üretral travma ya da sfinkterik spazm
öyküsü olan belirli hastalarda kullanılan hidro-
philic kaplanmış kateterin önemli avantajları
olduğu ve daha az travmaya sebep olduğu
sonucuna varmışlardır.
Diokno ve ark. (1995) kendi kendine aralık-
lı kateterizasyona yeni başlayan 16 hasta ve
deneyimi olan 25 hasta üzerinde yürüttükleri
pilot çalışmada, hidrophilic kaplanmış kateterin
hasta memnuniyeti üzerindeki etkisini incele-
mişler ve çalışma sonunda katılan tüm yeni
hastalar, hidrophilic kaplanmış kateteri kullan-
mak istemişler, kendi kendine aralıklı kateteri-
zasyonda deneyimli olanlar da uygunluğu ve
uygulama kolaylığı nedeniyle yeni kullanmaya
başladıkları hidrophilic kaplanmış kateteri
tercih etmişlerdir.
Vaidyanathan ve ark. (1994) PVC kateter ve
lignocaine gel kullanan iki hastada, üretrada
hissizlik geliştiğini, eksternal üretral meatus
çevresinde kızarıklık ve şişme şeklinde allerjik
56
reaksiyon oluştuğunu rapor etmişlerdir. Bu
hastalar hidrophilic kaplanmış katetere geçtiğin-
de ise problemin ortadan kalktığı bildirilmek-
tedir.
Waller ve ark. (1995), 1983 ve 1992 yılları
arasında spinal kord zedelenmesi olan 30 hasta-
yı retrospektif olarak izlemişler ve izlenen tüm
hastalar beş ile dokuz yıl süre ile hidrophilic
kateter kullanmışlardır. Çalışma süresince 30
hastanın dördünde darlık geliştiği, fakat hiçbi-
rinin üretrotomiye gereksinim duymadığı belir-
lenmiş ve çalışmacılar komplikasyonların
önlenmesinde, hidrophilic kaplanmış kateter-
lerin; polietilen kateterlerden daha etkili olduğu
sonucuna varmışlardır. Buna karşılık Vaidya-
nathan ve ark. (1996)’nın bir çalışmasında ise,
hidrophilic kaplanmış kateterlerle ilgili üretral
kanama rapor edilmiştir. Üç erkek paraplejik
hasta üzerinde yapılan çalışmada aşırı gergin
haldeki mesanenin boşaltılması sırasında hidro-
philic kaplanmış kateterin, üretradan geçeme-
yecek kadar yapışkan hale geldiği ve bu
durumun kateterin geri çekilmesi sırasında
zorlanma sonucu üretral mukozada travma ve
kanamaya neden olduğu belirlenmiştir. Bu
nedenle hastaların uzun süre beklemek yerine
kateterizasyonu düzenli aralıklarla uygulamaları
ve mesane doluluğunun 450 ml’nin üzerine
çıkmamasına özen göstermelerinin gerekli oldu-
ğu belirtilmektedir.
Robertson ve ark. (1991) ve Kjaergaard ve
ark. (1994) yaptıkları çalışmalarda tekrarlayıcı
üretral darlık durumlarında üretral açıklığı
sağlamak için hidrophilicle kaplanmış kateter
kullanılmasının yararlı olduğunu bulmuşlar ve
bu uygulamanın haftada bir veya iki kez düzenli
yapılmasını önermişlerdir.
Vaidyanathan ve ark (1994) hidrofilic kate-
terlerle, PVC kateterleri kullanan hastalar
arasındaki üretral değişiklikleri karşılaştırmak
için üretral sitolojik inceleme yapmışlar ve
çalışma sonunda üretral sitolojideki değişik-
liklerin çok az olduğunu belirlemiş; hidrofilic
kateterlerle darlık gelişimi olasılığının düşük
olduğu sonucuna varmışlardır.
Kendi kendine aralıklı kateterizasyon uygu-
lamasında eğitici ve danışman rolünü üstlenen
hemşirenin, hastaya hangi tip kateterleri seçece-
ği konusunda yol göstermesi beklenir. Çalışma-
lar gözden geçirildiğinde ortaya çıkan sonuç;
hidrofilicle kaplanmış kateterlerin birkaç komp-
likasyon dışında diğer kateterlerden üstün oldu-
ğu, hastalar tarafından daha rahat kullanıldığıdır
 Ülkemizde hidrofilicle kaplanmış kateterler,
medikal firmalar tarafından hastalara sağlan-
maktadır. Bu kateterler sosyal güvencesi olan
hastaların ücretsiz alabilmeleri için reçete edil-
mektedir. Kendi kendine aralıklı kateterizasyon
uygulayan bir hasta, bu disposable kateterlerden
günde ortalama 6, ayda 180 kateter kullanma
gereksinimi duyacaktır. Sosyal güvencesi olma-
yan bireyler için hidrophilicle kaplanmış kate-
terler oldukça pahalı olmasına karşın, araştır-
malar sonucunda hastalar için uygun bir kateter
gibi görülmektedir. Bu nedenle hemşirenin
danışmanlık rolünde hidrofilicle kaplanmış
kateterleri önermesi uygun olacaktır.
Kendi kendine aralıklı kateterizasyon
uygulaması, temiz mi yoksa steril mi uygu-
lanmalıdır?
Temiz aralıklı kateterizasyon ilk defa
Lapides ve ark. (1972) tarafından ortaya atıl-
mıştır. Steril kateterlerin bakteriüri ve sempto-
matik üriner yol enfeksiyonunu azalttığı düşün-
cesiyle, hekimler ve hemşireler, steril kateter
kullanımını tercih etmektedirler. Bununla
birlikte, günde dört ya da beş kez yeni bir kate-
terin kullanılmasının maliyeti artırdığı gerek-
çesi ile kateterlerin ev kullanımı için farklı
çeşitleri geliştirilmiş ve bazıları araştırmacılar
tarafından test edilmiştir (Moore ve ark 1995).
Bununla ilgili olarak Moore ve ark. (1993)
steril, tek kullanımlık plastik kateterler ile
yeniden kullanılabilen kateterleri (sıvı deterjan-
la yıkanan) bakteri insidansı yönünden incele-
miştir. Araştırma sonunda steril kateterlerin
bakteriüri insidansını azaltmadığı, buna karşılık
temiz yeniden kullanılan plastik kateterlerin
güvenli olduğu ve bakteriüriye katkıda bulun-
madığı gösterilmiştir. Yani her iki kateter
arasında hiçbir farklılık bulunmamış ve yazarlar
PVC kateterlerin tekrarlı olarak kullanıla-
bileceği sonucuna varmışlardır (Moore 1995).
King ve ark. (1992) tarafından yapılan çalış-
mada en azından 6 saatte bir kendi kendine
kateter takmak zorunda olan 46 hasta, temiz ve
steril aralıklı kateterizasyon için seçilmişlerdir.
Spinal kord zedelenmesi nedeniyle yatan bir
grup hastaya temiz (steril olmayan) kateteri-
zasyon, diğer bir grup hastaya ise steril aralıklı
kateterizasyon uygulanmıştır. Yapılan çalışma-
da gruplar arasında infeksiyon insidansı yönün-
den istatistiksel olarak bir fark bulunmamıştır
ve çalışmacılar farklı tanı gruplarında ve farklı
klinik ortamlarda daha ileri bir çalışma yapıl-
ması gerektiği sonucuna varmıştır. Diğer taraf-
57
tan çalışmacılar, oluşturdukları kendi kendine
aralıklı kateterizasyon rehberinde genç, erkek,
nörolojik sorunu olan hastaların temiz aralıklı
kateterizasyonu kullanmalarını, yaşlı ve immün
sistemi bozuk hastaların ise steril yöntemi
kullanmalarını tavsiye etmişlerdir.
Hemşirelere hastaları için yukarıdaki öneri-
lere ek olarak, hastanede kros enfeksiyon riski
nedeniyle steril, ev kullanımı için temiz aralıklı
kateterizasyon yöntemini seçmeleri ve önerme-
leri tavsiye edilebilir.
Kendi kendine aralıklı kateterizasyon
uygulamasında kullanılan kateterlerin temiz-
liği ve dezenfeksiyonu nasıl yapılmalıdır?
Moore’un yaptığı (1995) bir çalışmada, bir
yıldan daha fazla süredir günde dört ya da beş
kez kateterizasyon uygulayan spina bifidalı 31
hasta, hem sıvı deterjan hem de setrimide ile
kateterlerini temizlemek için rastgele seçilmiş-
tir. Her deneğe, biri setrimide solüsyonunda ve
diğeri ise sıvı deterjanla temizlemek için iki
kateter sağlanmıştır. Sıvı deterjan kullananlar
on saniye akan suyun altında kateterlerini sıvı
deterjanla yıkamış, kateteri durulamış ve kağıt
havlu üzerinde kurumasını sağlamışlardır.
Setrimide ile kateteri ıslama yolunu seçenler,
kateteri 30 dakika setrimide solüsyonunda ıslat-
mışlar, sonra kateteri akar suyun altında duru-
lamış ve böylece kullanmışlardır. Çalışmanın
sonunda sıvı deterjan ve setrimide arasında
hiçbir fark olmadığı görülmüş, kateterlerin sıvı
deterjanla %60’ı, setrimidle %43’ü steril bulun-
muştur.
Kurtz ve ark. (1995) tarafından çeşitli
kateter temizleme yöntemleri test edilmiştir.
Kateterlerin evde yeniden kullanımı için, %0.6
hidrojen peroksit, çeşme suyu ile sulandırılmış
1/4 çamaşır suyu, çeşme suyuyla sulandırılmış
1/2 povidoniodine karşılaştırılmıştır. Kateterler
hazırlanan her iki solüsyonda otuz dakika ısla-
tılmış ve sonra bir dakika çeşme suyunda duru-
lanmıştır. Uygulama sonunda her iki şekilde
temizlenen kateterlerin hiçbirinde temizlikten
48 saat sonra saptanabilir bakteriüri tespit
edilmemiştir.
Yapılan çalışmaların gözden geçirilmesiyle
ortaya çıkan diğer bir sonuç ise, steril kullanılan
kateterlerle, yeniden kullanılabilen PVC kate-
terler arasında enfeksiyon gelişimi açısından
önemli bir fark bulunmamasıdır.
Buna göre, PVC kateterler hidrofilicle
kaplanmış kateterlere göre daha ucuzdur ve
dezenfekte edilerek ya da sabun ve su ile yıka-
narak bir çok kez kullanılabilmektedir. Ancak
yukarıda belirtilen çalışmalar az sayıda hasta
grubu ile ve retrospektif olarak yapılmıştır.
Hemşirelere hastaları için yöntem seçiminde bu
araştırma sonuçlarını kullanmasının yanısıra,
halen ülkemizde kullanılmakta olan kateterler
ve dezenfeksiyon yöntemleriyle prospektif
kontrollü çalışma yapmaları önerilebilir. Bu
çalışmaların sonucunda hastalar için kullanımı
kolay, ekonomik ve rahat bir yöntem buluna-
bileceği düşünülmektedir.
Sonuç
Kendi kendine aralıklı kateterizasyon hasta-
nın bağımsızlığını kazanması ve mesane prob-
lemleriyle yaşamasını sağlayan bir uygulama-
dır. Ülkemizde sistematik olmayan gözlemler
sonucunda, kendi kendine aralıklı kateterizas-
yon uygulamasının birkaç merkez dışında kulla-
nılmadığı; bu yöntemin kullanıldığı merkez-
lerde de standart bir uygulama yönteminin
bulunmadığı gözlenmiştir. Hemşirenin bakım
verici rolünün yanısıra eğitim ve danışmanlık
rolü de önemli rollerindendir. Bu makalede
hemşirelerin bu rollerini yerine getirmelerinde
yardımcı olmak için kendi kendine aralıklı
kateterizasyon yöntemi ve bu yöntemi uygu-
lamada kullanılan kateterlerin tanıtımı amaç-
lanmıştır. Hemşirenin bu rolleri kapsamında her
uygulama yönteminde olduğu gibi öncelikle
hastasını değerlendirmesi gerekir. Bu değerlen-
dirme sonucunda kendi kendine aralıklı katete-
rizasyon uygulaması gereken hastasını, yönte-
min nasıl uygulanacağı, kullanılan kateter
tipleri, kateterin temizlenmesi ve temizliğinde
kullanılan solüsyonlara ilişkin bilgilendirmesi
ve eğitmesi gerekir. Ayrıca hastalarına kullana-
bileceği yazılı bir yönerge de vermelidir. Bu
makalede hemşirelere örnek olarak yararlana-
bilecekleri, bayan ve erkek hastaların bu
yöntemi nasıl uygulayabileceklerine ilişkin bir
yönerge verilmiştir (Bkz. Şekil 1, 2, 3, 4, 5, 6)
(Webber-Jones 1991). Bu yönerge yalnızca
hastalara yöntemi öğretmeyi amaçlamaktadır.
Hiç şüphesiz her hemşire kendi kurumu ve
hastalarının kullanabileceği farklı yöntemler
geliştirebilir.
KAYNAKLAR
Baklacıoğlu D (1996) Çocuklara Temiz Aralıklı
Kateter Uygulamasında Hemşirenin Rolü. Yayınlan-
mamış Bilim Uzmanlığı Tezi, Ankara, Gülhane
Askeri Tıp Akademisi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
58
Diokno AC ve ark. (1995) Patient satisfaction and
the lofric catheter for clean intermittent catheter-
ization, J Urol, 153(2):349-351 (In: Winn C,
Thompson MA (1999) Urinary catheters for
intermittent use. Prof Nurse, 14(12):859-865).
Howard P (1991) The benefits of ISC, J District
Nurs 10(4):18-19 (In: Winn C, Thompson MA
(1999) Urinary catheters for intermittent use. Prof
Nurse, 14(12):859-865).
King RB ve ark. (1992) Clean and sterile inter-
mittent catheterization methods in hospitalized
patients with spinal cord injury, Arch Phys Med
Rehabil, 73:798-802.
Kjaergaard B ve ark. (1994) Prevention of urethral
stricture recurrence using clean intermittent self-
catheterization, Br J Urol, 73:692-695.
Kurtz MJ, Van Zandt K, Burns JL (1995) Compa-
rison study of home catheter cleaning methods.
Rehabil Nurs, 20(4):212-217 (In: Winn C, Thomp-
son MA (1999) Urinary catheters for inter-mittent
use. Prof Nurse, 14(12):859-865).
Lapides J ve ark. (1972) Clean intermittent cath-
eterization in the treatment of urinary tract disease,
J Urol, 107:458-461 (In: Moore KN (1995)
Intermitttent self-catheterisation: research-based
practice. Br J Nurs, 4(18):1057-1063).
Lavallee DJ ve ark. (1995) Catheter cleaning for
reuse in intermittent catheterization: new light on an
old problem, Spinal Cord Injury Nurs 12(1):10-12
(In: Moore KN (1995) Intermitttent self-catheter-
ization: research-based practice. Br J Nurs,
4(18):1057-1063).
Moore KN ve ark. (1993) Bacteriuria in intermittent
catheterization users: the effect of steril versus clean
reused catheters, Rehabil Nurs, 18(5):306-309 (In:
Winn C, Thompson MA (1999) Urinary catheters for
intermittent use. Prof Nurse, 14(12):859-865).
Moore KN (1995) Intermitttent self-catheterisation:
research-based practice, Br J Nurs, 4(18):1057-
1063.
Pomfret IJ (1996) Catheters: design, selection and
management, Br J Nurs, 5(4):245-251.
Robertson ve ark. (1991) Treatment of recurrent
urethral strictures using clean intermittent self-
catheterization. Br J Urol. 69:89-92.
Sutherland RS ve ark. (1996) Clean intermittent
catheterization in boys using the lofric catheter, J
Urol 156(6):2041-2043 (In: Winn C, Thompson MA
(1999) Urinary catheters for intermittent use. Prof
Nurse, 14(12):859-865).
Vaidyanathan S ve ark. (1994) Uretral cytology in
spinal cord injury patients performing intermittent
catheterization, Paraplegia 32:493-500 (In: Moore
KN (1995) Intermitttent self-catheterisation:
research-based practice, Br J Nurs, 4(18):1057-
1063).
Vaidyanathan S ve ark. (1996) Unusual compli-
cations of intermittent self catheterization in spinal
cord injury patients, Spinal Cord, 34(12):745-747.
Waller L ve ark. (1995) Clean intermittent catheter-
ization in spinal cord injury patients: long-term
folow-up of a hydrophilic low friction technique, J
Urol, 153:345-348.
Webber-Jones JE (1991) Performıng clean, inter-
mittent self-catheterization. Nursing 1991 August:
56-59.
59
West D ve ark. (1999) Role of chronic catheter-
ization in the development of bladder cancer in
patients with spinal cord injury, Urology 53(2):292-
297 (In: Winn C, Thompson MA (1999) Urinary
catheters for intermittent use, Prof Nurse,
14(12):859-865).
Winder A (1994) Achievıng ındependence, Nurs
Times, 90(22):50-52.
Winder E (1990) Intermittent self-catheterisation,
Nurs Times, 86(43):63-64.
Winn C, Thompson MA (1999) Urinary catheters
for intermittent use, Prof Nurse, 14(12):859-865.