‘De vrouw doet het werk in de keuken, de man is er voor het geweer’ DIANE VERNON® De Ndyuka hebben een woord voor het westerse huwelljk: t00, dat zowel trouwen als huwelijk nt. Ndyuka-mannen hebben voor deze vorm van echtverbintenls nooit enige interesse noch opvallende afkec zealjn erdoor gefascineerd, maar worden er veelal door afgeschrikt. De meeste vrowwven k uyka-vrouwen wel; len zich er niet in ‘oegen, zelfs niet als ze er de Franse nationaliteit mee verkrijgen. Ze gaan ervan uit dat het» wel lijkt op hun eigen model, al kent het eerste geen polygamie. Het westerse huwelijk is een verankering omst; het is een ver bintenis voor het leven, waar je als viouw niet vanaf kunt. lemand die ik sprak, verbaasde 2. thet onder Mar tons heel gemakkelik is om te scheiden van een levende partner, maar dat een weduwe of geruime tijd moet wachten voordat hij of 2 een nieuwe verbintenis kan aangaan, De Mareons kennen namelijk ik lang ritueel rouwproces, om zo beter afstand te kunnen nemen van de geest van de overleden partner. (De verschillen in reactie tussen vrouwen en mannen op het westerse huweljk kunnen worden verklaard door twee ‘specifieke kenmerken van het Marronhuwelijk Ten eerste Is er asymmetse inde verplichtingen van de echtelieden. Ten ‘tweede is het huwelijk flexibel en experimentee! van karakter.Hierdoor ontstaat grote variatie in de verschijningsvermen. -ervaringen en tijdsduur van de verbintenis. 4lif een eigen | Zo kan i} ainver : . leven waarvan zijn echtgenote niet alles van weet meerdere wouner Le + ontuurtjes aangaan en relzen maken. De persoonile vifheld van de man bestaat er 00k wit nt heeft van 2ijn vrouw te sche dae hee reche Ree va) ih Wo te schelden zonder dat 2 een out helt began, Als deze suatezch vordoet Ka devour wraak meme = (Br0¢p van verwanten)hirvan op de hoogte te brengen. Deze kan vervolgens Welg® yn aan een andere vrouw le fenomademan aan ee ‘uw te koppelen. Ook kunnen hierdoor huweljken tussen broers van de man en viouwen worden geweigerd uitde bee ‘ voor de vrouw is het anders. Bi haar heeft de verbintenis alleen weerslag op haat als persoon. Zolang 2¢ mg eenvrouw meerdere geliefden hebben, '5 ze eenmaal getrouwd, dan wordt ze geacht haar man te gehoorzamen (teke @ tak), Zonder deze plicht 20u ze het recht hebben haar partner te verstoten en zijn gellefde aan te vallen. Gehoorsaarmt de vrouw net, dan kan ze hlervoor door de broers van haarp kan zijn dat de man voor zijn werk langere tijd artner worden gestraft. ME soms maanden ~ weg is. Zijn viouw moet gedurende die perlode inkuisheld leven. Een vrouw in ‘quarantaine' zei daarover het volgende: “Als je echtgenoot er nlet is, kun je nog wel een oman heb set een huwelik verkrjgt de echtgenote onderhoud, de toewijding en affectie van haar man, haar waarde als Wrouw en een voorkeursrol bij bepaalde zaken, die Hurault nlet anders ziet dan als materiéle belangen in een relatie. Als deze v enis niet lldt tot een excl ie met haar man, dan mag hij met steun en hulp van haar familie de bint De vrees die Marra pzichte van het westerse hu lik ko onttrekken. Bij een Martonhuwellk is dat bij een slechte behandeling ren, is begrijpelik. Hierin hebben ze name Be icom zich wel het geval. Het hhuwelik wordt dan symbolisch fen door de man een kledingstuk of een hangmat ~ een object dat symbool staat ss‘voor hui verbintenis ~ terug te geven, Om een scheliding officieel te maken, moet deze worden bekrachtigd door de kabl- ten van het dorp. Een ander kenmerk van het Marronhuwelijk is het flexibele karakter. Nergens zijn algemeen geldende voorschriften ‘opgesteld. f kan bijvoorbeeld een voorkeur zijn voor een verbintens tussen neef en nicht ~ dat wil zeggen: tussen achter- Neef en -nicht,nlet tussen de kinderen van broers of zussen. Erzin echter wel regels die voor het aangaan van een echte- {ike verbintenis bepaalde personen uitsluiten, Met deze voorschriften will men incestueuze relaties vootkomen. Verder 2jn ‘er geen bepalingen waar (aanstaande of getrouwde) paren zich aan moet houden. Ze hebben de mogeljkheid in meerdere orpen een huis te bezitten en bewonen, samen of apart van elkaar. Thoden van Velzen gebruikt voor de verschillende vor- men van vestiging onder de Ndyuka de term ‘polylokaal’. Ook aangaande hun levensstij wordt de gehuwden niets opge- legd. Eris een breed scala aan mogelikheden. Zo kan een echtgenoot die bootsman is, in meerdere dorpen langs de rivier Waarop hij regelmatig vaart, maltresses of covrouwen hebben. Tijdens zijn boottochten bezoekt hij de verschillende vrou- Wen langs de route, fen ander uiterste is een monogame intieme relate tussen een man en yrouw die voor het leven bij elkaar bijven. Deze laatste kan als de ideale verbintenis worden gezie Door deze flexibiitet lijkt het alsof de kemnfamilie niet de basi Is van het sociale leven. Niets drukt op de stereotype ‘maar hieruit vioeien geen verplichtingen voort orm; er zijn geen grenzen door grondrechten, geen socialisatie van de kinderen, gcen economische productie en geen utoriteit of urisprudentie, al deze aspecten zijn al bepaald door 4 (matrlineages) definicert orfamille, dle de identiteit van de uwelifken Matrilineaire basis komt waarschijnlijk voort uit de ervaring die de Marrons hadden met de matrilineaire structuurin ‘Afrika, Ook de omstandigheden tijdens de slavernij in Suriname, waarbij kinderen alleen bij de moeder hoorden, spelen een rol: haar eigenaar was ook automatisch eigenaar van haar kroost, terwijl de vader vaak op een belendende plantage woonde. De ideologie van de matrilineaire verwantschap heeft zic tu ngepast aan de situatie gedurende de slaverni) Inde theorie van de verwantschap via de moederlike of de vader + p dezelfde manier, Bij een patrilineair georganiseerde cultuur komen de vrou esne familiegroep. De vrou- Wen moeten in de familie integreren en er wordt of uiken van de mannelijke lijn opvoeden. in een dergelijk sy in. in vee Afrikaanse samenlevingen moet aan satie worden gege ven. in een matrilineaire samenleving ig. In deze situa~ Boven,Saumaks vou ut Lombe met schooaheids scarica, 546 Diswas en wid verbrelce pai. mear korn n ba net meet voor Rechts Zchscherende varon man ope Matevlne rec 1930 KUNST VAN OVERLEVEN