SCRIPT NG EL FILIBUSTERISMO tagarito ay pinipilit na maghakot ng malalaking kahoy
Magsisimula na po and aming dula-dulaan sa loob ng
isang minuto.
 Sa oras po na patayin na ang mga ilaw,
hindi niyo kailangan sumigaw dahil ito ay
hudyat na ng pagsisimula ng palabas.
 Laging tandaan na hindi lang kayo ang
nanonood, kaya iwasan po natin ang pagku-
kwentuhan.
 Ang pumalakpak at tumawa sa mga
parteng nakakatuwa at kapuri-puri ay hindi
ipinagbabawal. Ngunit ang inyong
katahimikan ay mahalaga sa ating mga
tauhan.
 Ang inyong kooperasyon ay isang
mahalagang tulong sa aming pagtatanghal.
 Maraming salamat po.
Scene:
(open curtain)
Ibarra: Bilisan mo!! Nandyan na sila! (Pinagbabaril ng
mga Guwardiya Sibil)
Tao1: Ngunit Ginoo lubhang ahhhh… (Tinamaan ang
tao1 sabay talon ni Ibarra)
(Lalabas si Rizal at babarilin ng Guwardiya Sibil)
Turtle: (Kakanta)
(Mga tauhan sa unang tagpo ay magsasagwan habang
sumisigaw ang Kapitan ng BAPORP, ESTRIBORP..)
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
SA KUBYERTA
Donya Victorina: buenos días a todos ustedes! Kalahati
lamang ang takbo ng makina, Kapitan, Bakit hindi natin
bilisan?
Kapitan: Kapag bumilis pa’y maglalagos na tayo sa
palayang iyon Ginang.. (sabay kindat kay Doña
Victorina)
Donya Victorina: Mangyari ay wala ni isa mang maayos
na lawa sa lupaing ito! (nagkatinginan ang mga prayle)
Simoun: Ang lunas ay napaka dali (slang), at sa
katotohanan ay di ko alam kung bakit wala ni sinuman
ang nakaisip nito. (tinignan siya na may pagtataka)
(tumuro sa isang dako at sinundan ng mga mata nang
mga naroroon) Humukay ng isang tuwid na kanal buhat
sa bunganga ng ilog hanggang sa labasan at paraanin
sa Maynila; alalaong baga’y magbukas ng isang bagong
ilog sa pamamagitan ng paggawa ng kanal at sarhan
ang dating ilog Pasig.
Don Custodio: Ngunit saan kukuha ng ibabayad sa
manggagawa?
Simoun: Walang magugugol, Don Custodio, Pagka’t
mga bilanggo ang gagawa.
Don Custodio: Walang sapat na bilanggo!
Simoun: Kung gayo’y piliting gumawa ang mga
mamamayan bata man o matanda!
Don Custodio: Kaguluhan lamang ang ibubunga niyan!
Simoun: (tatalikod) Mga kaguluhan, ha! ha! Nag-alsa na
ba kahit minsan ang bayang Ehipto? Nag-alsa na ba ang
mga bilanggong Hudeo laban sa banal na si Tito? Tao
kayo, akala ko’y lalo kayong nakauunawa sa
kasaysayan!
Don Custodio: Ngunit ang iyong mga kaharap ay di
mga Ehipsyo ni Hudeo. At ang lupaing ito ay hindi
miminsang naghimagsik, sa mga panahong ang mga
upang gawing mga daong, kung hindi dahil sa mga
pari...
Simoun: Ang mga panahong yaon ay malayo na, ang
mga pulong ito ay hindi na muling maghihimagsik,
bigyan man sila ng lalong maraming gawain at patawan
man sila ng lalong mataas na buwis.
Don Custodio: Isang mulatong Amerikano!
Ben Zayb: Indiong Ingles!
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
SA ILALIM NG KUBYERTA
Kapitan Basilio: Kamusta na ang kalagayan ni kapitan
Tiyago?
Basilio: Tulad ng dati, ayaw pa rin niyang magpagamot
at ngayon po ay inutusan akong pumunta sa San Diego
upang tingnan ang mga paupahang bahay nito.
Kapitan Basilio: (pailing na sumagot) Noong mga bata
pa kami nila Kapitan Tiago, wala pa ang droga na iyan.
Hindi ko rin lubos maisip kung saan ba nagmula ang
masamang gamot na iyan.
Isagani: Mawalang galang na po, ngunit ang opyo ay
isang uri po ng halaman. Ito ay hindi isang gamot na
katutuklas pa lamang, at hindi rin isang halamang
katutubo pa lang sa ganitong kapanahunan, hindi ba,
Basilio?
Basilio: Sang-ayon ako sa sinabi mo kaibigan. (palihim
na napangiti sa sinabi ng kasama)
Kapitan Basilio: Sa pagkakatanda ko, mayroon ngang
opyo noon. Tama meron nga! Ngunit ito’y hindi gaanong
napapansin dahil abala ang marami sa pag-aaral. Maiba
ako, kamusta na nga pala ang itinatatag ninyong
Akademya ng Wikang Kastila?
Basilio: Mabuti naman po, nakahanda na po ang mga
guro at ang paaralang gagamitin
Kapitan Basilio: Palagay kong di matutuloy iyon dahil
tututulan ni Padre Sibyla.
Isagani: Matutuloy po sapagkat hinihintay na lang po
namin ang permiso pagkatapos na makipagkita ni Padre
Irene kay Kapitan Heneral. Niregaluhan namin ng
dalawang kabayong kastanyo at nangakong tutulungan
niya kami.
Kapitan Basilio: Saan kayo kukuha ng pera?
Isagani: Aambag ang bawat eskwela, ang mga guro ay
hati sa Pilipino at Kastila. Ang kagamitan naman ay
handog ng mayamang si Macaraig at ang isa sa
kanyang bahay.
Kapitan Basilio: Mabuti kung ganoon. Sana’y
magtagumpay kayo sa inyong plano. Paano, mauna na
ako sa inyo. Kailingan ko ng pumunta sa itaas. Maiwan
ko na kayo.
Basilio: Maiba nga ako, ano nga pala ang sabi ng iyong
tiyo tungkol kay Paulita...?
(napangiti lamang si Isagani)
Basilio: Teka, kaibigan... (natatawa) tila yata ikaw ay
namula nang ating mapagusapan ang iyong kasintahan!
Ang umiibig nga naman!!! Sabagay ay talaga namang
kaibig-ibig ang iyong kasintahan, maganda na’y
mayaman pa. Kaya lang ay...
Isagani: Kaya lang ay ano? (kinakabahan at umarko
ang kilay)
Basilio: Teka, wag kang kabahan... ang gusto ko
lamang sabihin ay kaya lang, lagi niyang kasama ang
tiya niyang ubod ng sungit (bubulong ngunit malakas pa
rin) Palibhasa’y matanda na!
Basilio & Isagani: Hahahahaha!!!!
(dumating ng mag-aalahas na sa Simoun at nakisalo sa
usapan nang dalawang binata)
Simoun: Magandang araw sa inyo. Maaari ba akong
makisali sa usapan ninyo? Tila kayo’y nagkakatuwaan.
Basilio, ikaw ba ay pauwi na at magbabakasyon?
Basilio: Ganoon na nga po Ginoong Simoun.
Simoun: At sino naman ang iyong kasama? Kababayan
mo ba siya?
Basilio: Hindi po Ginoo, ngunit magkalapit lamang ang
aming bayan. Bakit Ginoo, hindi pa po ba kayo
nakakarating sa bayan nila?
Simoun: Sadyang hindi ako nagtutungo sa mga
lalawigan dahil ang mga tao doo’y hindi naman bumibili
ng mga alahas, sa aking palagay ay dahil sa mahihirap
ang mga tao doon.
Isagani: Sadyang hindi lamang kami bumibili ng mga
gamit na hindi naman namin kailangan.
(ngumiti ng pilit si Simoun ngunit bakas ang
kanyanggalit)
Simoun: Bueno heto saluhan niyo na lamang ako sa
pag-inom ng serbesa
Basilio: Salamat Ginoo, ngunit hindi kami umiinom ng
alak
Simoun: Hindi umiinom? Ika nga ni Padre Camorra
masama raw ang puro tubig ang iniinom.
(gumuhit ang inis sa mukha ni Isagani)
Basilio: Kung tubig lang ang iniinom ni Padre Camorra
ay wala sigurong tsismis silang maririnig.
Isagani: ‘Di tulad ng alkohol, ang matabang na tubig ay
nakamamatay ng apoy. At kapag tubig ay nagalit, iyon
ay maaring lumawak at maging dagat na handang
magwasak at pumatay, kapag iyon ay pinainit at naging
singaw ay handang tumunaw.
(natigilan si Simoun at halatang namangha)
(tinignan ni Basilio ang dalawa saka siniko si Isagani)
Basilio: Ipagpaumanhin ninyo Ginoong Simoun, kami’y
mauuna na sa inyo. Ang tiyo ng aking kasama ay
naghihintay na sa amin doon sa may dakong Julihan.
Simoun: Walang anuman. Pangarap, Basilio pawang
mga pangarap!
Basilio: Napakatapang mong sumagot kay Don Simoun.
Isagani: Ang taong iyan ay nakapanghihilakbot! Halos
kinakatakutan ko!
Basilio: Siya ang tinatawag na “Kayumangging
Kardinal!”
Isagani: Kardinal?
Basilio: Kamahal-mahalang itim kung siya mong ibig. Si
Don Simoun ang sanggunian ng Kapitan Heneral!
(Sa kabilang banda)
Kapitan: Padre Florentino! Halina sa itaas! Naroon sina
Padre Camorra at Padre Salvi!
Padre Florentino: Salamat Kapitan, subalit..
Kapitan: Kung hindi kayo papanhik sa kubyerta ay
iisipin ng mga prayleng ayaw kayong makisalamuha sa
kanila
Padre Florentino: Ako’y susunod na lamang..
Kakausapin ko lamang muna ang aking pamangkin na si
Isagani. (lalapitan si Isagani) Isagani, huwag kang
aakyat ng kubyerta habang ako’y naroroon, baka
magpakalabis na tayo sa kagandahang loob ng Kapitan!
Isagani: Opo! (pag-alis ni Padre Florentino) Hindi iyon
ang tunay na dahilan. Ang totoo’y ayaw niyang
makausap ko si Donya Victorina!
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
SA KUBYERTA
(sumungaw ang ulo ni Simoun sa may hagdanan)
Don Custodio: (pasigaw na anunsyo) Ano, saan naman
kayo nagtago? Hindi ninyo nakita ang bahaging
pinakamainam sa paglalakbay.
Simoun: Ay naku! Hindi ako nagtatago. Nakakita na ako
ng mga ilog at tanawin. Ang may kabuluhan lamang sa
akin ay yaong may mga alamat!
Kapitan: Kung sa alamat lang din naman ang pag-
uusapan, mayroon din niyan ang ilog Pasig. Nariyan ang
malapad na bato, batumbuhay na sagrado bago pa
dumating ang mga kastila at pinagtitirahan ng mga
espiritu. May isang alamat, ang alamat ni Doña
Geromina na... na... (naghahanap at biglang itinuro si
Padre Florentino) na alam ni Padre Florentino.
Padre Sibyla: (nagmamalaki at nag-halukipkip) Lahat
ng tao ay nakakaalam niyan!
Doña Victorina: Ngunit padre hindi ko pa alam ang
alamat na iyon?
Ben Zayb: Siyanga! Ano ba ang tungkol sa kwentong
iyon padre?
Padre Sibyla: (naglakad ng kaunti at tumanaw sa
malayo) (inaakto ang mga pangyayari) Sabi nila may
isang estudyante...
Ben Zayb: Mawalang galang. ngunit Kapitan, alam ba
ninyo kung saang dako ng lawa napatay ang isang
nagngangalang Gueverra, Navarra o Ibarra?
Doña Victorina: Ibarra, Crisostomo Ibarra iyon ginoong
Ben Zayb (pinalo ng pamaypay si Ben Zayb). Siyanga
pala! Saan nga ba, Kapitan? May naiwan kayang bakas
sa tubig?
(natahimik ang kapitan at napukol ang tingin ng lahat sa
kanya)
(sound effects: kagimbal-gimbal )
Kapitan: (itinuro ang isang direksyon at napukol ang
tingin ng lahat kay Simoun) Hindi sa kanya!
Doon…tumingin kayo sa malayo…(sabay tingin ng lahat
sa malayo) Ayon sa kabo ng mga kawal na tumugis kay
Ibarra, nang malapit na siyang masukol, ay tumalon at
sumisid. Sinasabing may mga dalawang milya ang
kanyang nalalangoy at sa minsang litaw ng ulo niya sa
tubig ay inulan siya ng bala. Doon sa malayo ay nawala
na siya sa kanilang paningin, ngunit ang tubig sa mga
dakong iyon ay nagkulay-dugo. Ngayo’y hustong
labintatlong taon na ang nakakalipas simula nang iyan
ay mangyari.
Ben Zayb: Kung gayon, ang kanyang bangkay ay...
Padre Sibyla: Nakasama sa bangkay ng kanyang ama!
Padre Salvi: Hindi ba’t isa rin siyang filibustero?
Ben Zayb: Iyan ang tinatawag na napakamurang
paglilibing, hindi ba Padre Camorra?
Padre Camorra: (patawang sumagot) Lagi ko ngang
nasasabi na ang mga filibustero ay hindi maaasahang
magkaroon ng maringal na libing.
Ben Zayb: (nabaling ang pansin kay Simoun) Ngunit
ano ang nangyayari sa inyo, Ginoong Simoun? Nahihilo
ba kayo? Kayo pa naman na datihang manlalakbay!
Kayo ba ay nalulula sa ganitong halos patak lang ng
tubig ang laman?
Kapitan: Dapat ninyong malaman na hindi ninyo
maipaparis sa isang patak ng tubig ang lakbaying ito.
Ang lawang ito ay higit na malaki sa alinmang lawa sa
Suisa o lahat ng lawa sa España pagsama-samahin
man. Nakakita na ako ng mgasanay na mandaragat na
nangahilo rito.
Doña Vicorina: Ginoong Simoun, mabuti pa’y bibigyan
ko kayo ng eficasent oil. Paulita Paki abot mo nga sakin
ang eficasent oil.
Paulita: Tiya hindi niyo po nadala.
Doña Victorina: (hinila si Ginoon Simoun) Kung gayon
sumama kayo sa akin at mayroon akong Bonamine sa
aking bagahe.
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
TAHANAN NI KABESANG TALES
Juli: (nagwawalis) Kuya sa iyong palagay, ako kaya’y
makakapag-aral din sa Maynila tulad mo?
Tano: Aba oo naman.
(lumabas ng bahay si Tales at Tata Selo)
(lumapit si Juli at Tano kay Tales)
Tano: Ama, si Juli? Kailan kaya siya makakapunta nang
Maynila upang mag-aral?
Juli: Kuya...
Kabesang Tales: Sa isang taon. Magsaya ka nang
mahaba at mag-aaral ka na sa Maynilakatulad ng mga
dalaga sa bayan.
Juli: Talaga ama?! (niyakap ang ama)
Tano: Alam mo ama iniisip na niya si Basilio sa mga
oras na ito at ang pangako sa kanya nito na pakasal sa
kanya...
Juli: (sinisiko-siko si Tano) Kuya naman...
(hinabol si Tano)
Kabesang Tales: Maganda ang ani natin ama...
(bumuntong hininga)
Tata Selo: Maganda? Ngunit ano ang iyong ipinag-
aalala?
Kabesang Tales: (naglakad upang tanawin ang lupain)
Ang mga prayle ama... (bumuntong hininga)
Tata Selo: Magpaumanhin ka! Ipagpalagay mo na ang
iyong salapi ay nahulog sa tubig at sinakmal ng
malaking buwaya at ang kanyang mga kamag-anak ay
sumama sa kanya.
Kabesang Tales: Ngunit ama sila ay umaabuso na!
Tata Selo: Magpaumanhin ka!
(dumating si Padre Camorra kasama si Padre Salvi at
mga Guwardiya Civil)
Padre Camorra: Telesforo! Mabuti at nandito ka!
Kabesang Tales: Magandang araw Padre ano po ang
naparito ninyo?
Padre Camorra: Kailangan mo nang magbayad nang
buwis! Ang buwis ay dalawandaang piso!
Kabesang Tales: Dalawandaang piso??!! Ngunit iyon
ay napaka laki naman.
Padre Salvi: Kung hindi magbabayad ibigay sa iba ang
tungkulin ng paglilinang dito...!
Padre Camorra: Tama! Kung hindi ka magbabayad ang
lupain ay ipalilinang ko na lamang sa aking
kasambahay. Matagal na din siyang naging tapat na
maninilbihan sakin.
Kabesang Tales: Ako ang nag-hirap na mag-tanim at
mag-ani dito. Ibinuhos ko ang pawis at dugo ko upang
maiahon sa hirap ang pamilya ko.
Padre Camorra: Ngunit hindi sa iyo ang lupang
nililinang mo!
Padre Salvi: Ito ay pag-aari ng korporasyon.
Kabesang Tales: Pag-aari?? May kasulatan ba kayo na
nag-papatunay na sa inyo ang lupang ito??
Padre Camorra: Meron!!
Kabesang Tales: At nasaan naman iyon?
Padre Salvi: At bakit mo kailangan makita?
Kabesang Tales: Hindi ako magbabayad ni kalahati ng
buwis hanggat wala akong nakikitang katibayan na inyo
nga ang lupang ito.
Tata Selo: (bumulong sa anak) Anak huwag ka nang
magmatigas...
Padre Camorra: Hindi ba’t tama ang iyong ama,
Telesforo? Wala kang mahihita kung patuloy kang mag-
mamatigas.
Kabesang Tales: Handa akong makipag-usapin
maipag-laban lamang ang karapatan namin!!
(bahagyang lumapit upang sugurin ang dalawang
prayle)
(pinigilan ng mga Guwardiya Civil si Tales na sugurin
ang mga prayle at tinutukan siya ng riffle)
Padre Camorra: Qué barbaridad! Kunin ang anak na
lalaki at gawing Guwardiya Civil
(pinalo ng riffle ang ulo ni Tata Selo at hinila si Tano)
Juli: Bitiwan niyo siya! Ama!!
Kabesang Tales: Hindi!!! Wag ang aking anak!!
Tano: Ama!!! Juli!!! Aaahhh!!!!
(pag alis ay babalik ang mga guwardiya sibil)
Guwardiya Sibil: Limang daang piso ang hinihingi ng
aming pinuno! Kung hindi’y mamamatay ang iyong ama,
binibini.
Juli: Saan ako kukuha ng limang daang piso? Ang mga
alahas! Liban lamang itong Agnos. Handog ito sa akin ni
Basilio! (hahalikan ang Agnos) (Isusuot ang Agnos)
Ngunit ito’y hindi sapat. Tama! Mamamasukan muna
ako kay Hermana Penchang bilang utusan.
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(nagdadasal si Hermana Penchang at Juli)
Hermana Penchang: (mabilis na dinadasal) Santo Dios
Santo fuerte Santo inmortal Libranos señor de la peste Y
de todo mal.
Juli: (nauutal-utal) Santo Dios Santo fuerte Santo
inmortal Libranos señor de la peste Y de todo mal.
Hermana Penchang: (binatukan si Juli) Hay naku bata
ka!!! Hindi ko alam kung ano ang itinuturo sa iyo sa
bahay niyo at hindi ka marunong magdasal!! (mabilis na
dinadasal) Santo Dios Santo fuerte Santo inmortal
Libranos señor de la peste Y de todo mal.
Juli: Pasensya na po.
Hermana Penchang: Paensya?!! Hay naku!! (mabilis na
dinadasal) Santo Dios Santo fuerte Santo inmortal
Libranos señor de la peste Y de todo mal. Sumagot ka
nga!! (kinurot si Juli)
Juli: Aray aray... Opo... (nauutal-utal) Santo Dios Santo
fuerte Santo inmortal Libranos señor de la peste Y de
todo mal.
Hermana Penchang: Sabagay wala naman kasing
babae sa bahay niyo!! (mabilis na dinadasal) Santo Dios
Santo fuerte Santo inmortal Libranos señor de la peste Y
de todo mal.
Juli: (nauutal-utal) Santo Dios Santo fuerte Santo
inmortal Libranos señor de la peste Y de todo mal.
Hermana Penchang: Kapag hindi mo nakabisado ang
dasal na iyan hindi ka patatawarin ng Diyos sa iyong
mga kasalanan. (mabilis na dinadasal) Santo Dios Santo
fuerte Santo inmortal Libranos señor de la peste Y de
todo mal.
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
Sa SEMENTERYO
Basilio: (umikot sa isang puno at naupo sa tabi nito)
Matagal na rin nang Juling punta ko rito. Naaalala ko pa
rin ang mga pangyayari, sariwa pa ang lahat sa aking
isip. Parang kailan lang ang mga sakit na sinapit ko...
(tumayo at napatingin sa isang ilaw na malapit) ano
‘yon...? Si Ginoong Simoun! Ngunit anong ginagawa
niya dito sa libingan ng aking ina?
(Nakita niya si Simoun na naghuhukay nang kung ano at
may katabing isang malaking kahon. Isang pagbabalik
tanaw ang nangyari kay Basilio: Sa paghabol niya sa
kanyang ina noon, may labingtatlong taon na ang
nakakalipas, isang lalaking duguan at hindi niya kilala
ang inabutan niya sa gitna ng gubat. Dito’y pinakiusapan
siya nito na tulungang sunugun ang bangkay ng isang di
niya kilalang lalaki.)
Basilio: Hindi ko po kaya kayo matutulungan, ginoo?
(Gulat na liningon ni Simoun ang tinig at may kung
anong huhugutin sa bulsa..)
Simoun: Anong ginagawa mo sa gubat na ito?
Basilio: Kung inyo pong magugunita, sa mismong pook
ding ito tayo nagtagpo may labing tatlong taon na ang
nakakaraan. Sa aking palagay kayo po ang naghandog
sa akin ng isang pakikiramay, ikaliligaya ko kung ako’y
makatutulong naman sa inyo.
(Kinasa ang rebolber at itinutok kay Basilio.)
Simoun: At sa tingin mo’y sino ako? (humakbang
paurong)
Basilio: Isang taong ipinalalagay kong napakadakila.
Isang taong ipinagpapalagay ng lahat, maliban sa akin,
na patay na at ang tinamong kasawian ay labis kong
ipinagdaramdam.
Simoun: Isang nakamamatay na lihim ang iyong
nalaman. Isang lihim na maaari mong ikapahamak. Hindi
mo ba naisip na dahil dito ay maaari kang masawi sa
aking kamay? Totoong ako’y naparito may labing tatlong
taon na ang nakakaraan, upang dakilain ang isang
kaibigan na inilaan ang buhay para ipaglaban ang
karapatan ng mga Pilipino laban sa mga mapang-api. At
ngayo’y nagbalik ako upang ipagaptuloy ang kanyang
nasimulan. Hindi ko akalaing ang lason na naiwan ay
lubusan ng kumalat sa lipunan! At ang mga kabataan!
Wala ng ginawa kundi sumunod! Magpa-alipin! Hindi
pinakikinggan!
Basilio: Hindi G. Simoun! Kung hindi dahil sa pag-aaral
ng mga kabataan ng wikang Kastila ay hindi tayo
pakikinggan ng pamahalaan. At ang wikang ito ang
magbubuklod ng tuluyan sa mga Pilipino.
Simoun: Isang pagkakamali! Hindi kailanman ito
magiging wikang pambansa! Aanhin natin ang wikang
ito? Itatago lamang ng huwad na wiikang ito ang ating
mga karapatan! Ang ating mga pagkatao!
Basilio: Ginoong Simoun, mali ang inyong iniisip.
Simoun: At ano ang iyong mahihita kung ikaw ay
makakapagtapos? Makikita mo bang masaya ang iyong
bayan? Makikita mo bang malaya ang mga tao? At ano,
iyo na lamang bang hahayaan ang iyong ina at kapatid
na mabulok sa ilalim ng lupa na tinatapakan ng mga
taong siya mismong pumatay sa kanila?
Basilio: Ano ang nais ninyong gawin ko Ginoong
Simoun? Kaya ko ba silang ipaglaban gayong ako
mismo ay wala! Isa lamang akong hamak na estudyante,
wala sa buhay. Hindi maaaring hukayin ang aking ina at
iharap sa hukuman ang kanyanng bangkay at
pagkatapos ay mangbintang nang kung sino-sinong
kastila.
(Pagkatapos nito ay umalis ng payapa si Basilio.
Nanatili si Simoun sa kanyang kinatatayuan.)
Simoun: Tama kaya ang aking ginawa? Bahala na!
Mamamatay ang mahihina at matitira ang mga
malalakas! Kaunting pagtitiis na lang, malapit na akong
magtagumpay. Kaunting tiis na lang.
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(inilatag ni Simoun ang mga kahon ng alahas niya)
Simoun: (kinuha ang isang kwintas at inangat) Mayroon
akong kwintas dito na dati ay kay Cleopatra. Natagpuan
ito sa mga pirámide. Mayroon di akong mga singsing na
dati ay pag-aari ng mga mambabatas na Romano na
natagpuan sa labi ng guho sa Cartago…
Kapitan Basilio: (humakbang at parang nangangarap)
Marahil yaong ipinadala ni Hannibal matapos ang
digmaang Cannes.
Simoun: (binalik ang kwintas at kinuha ang isang maliit
na kahon) Nagdala rin ako ng mga mamahaling hikaw
na dating pag-aari ng mga babaeng taga-Roma na
nakuha sa bahay liwaliwan ni Annio Mucio Papilino sa
Pompeya. (ipinakita niya iyon kay Kapitan Basilio)
Kapitana Tika: Ginoong Simoun? Mayroon din ba
kayong rosaryong nabendisyunan ng Papa?
Hermana Penchang: At mga bagay na nanggaling
Roma at mga padebosyon?
Sinang: Na sabi ni Inay nagbibigay ng siguradong
kapatawaran kahit hindi ka mangumpisal!
Kapitana Tika: (kinurot ang tumatawang si Sinang)
Sinang!! Ano ka ba ? parang hindi ka dalaga!
Sinang: Inay naman... masakit yun...
Simoun: Aaahh! Mayroon ako nang mga hinahanap
niyo. (binuksan ang isang kahon) Hayan ang mga
antigong alahas. Ang singsing ay dating pag-aari ng
Prinsesa de Lambelle, at ang mga hikaw sa dama ni
Maria Antoinette.
Sinang: Aayyy! Ang gaganda! (kinurot ni Kapitana Tika
si Sinang) Aray! Inay naman…
(Sa kalayuan ay nakatanaw si Kabesang Tales)
Simoun: Tignan ninyo, (pilit na ipinatatanaw niya kay
Kabesang Tales) ang isa lamang sa mga asul na batong
ito, na parang walang malay, at matahimik, malilinis na
tila bituing nagmumula sa kalangitan, kapag nairegalo sa
tamang tao sa tamang pagkakataon, ang isang tao ay
nakatitiyak na ng pagkabilanggo ng kanyang kaaway,
ang ama ng isang pamilya na nanggulo sa kapayapaan
ng lahat. At sa isa pang maliit na batong tulad nito,
mapula, simpula ng dugo ng puso at pagkauhaw sa
paghihiganti, singkinang ng luha ng ulila, muling natamo
ang kalayaan, naibalik ang ama sa tahanan, ang ama sa
mga anak, at sa kanyang asawa at ang buong pamilya’y
nailigtas sa miserableng hinaharap. (tinapik tapik ang
kahon) Mayroon akong isang kahong katulad ng sa
manggagamot na kinatataguan ng buhay at kamatayan,
ng lason at ng lunas, at sa pamamagitan ng isang dakot
nito ay mangyayari kong paluhain lahat ng mamamayan
sa Pilipinas! (lumapit kay Kabesang tales) Kayo wala ba
kayong maipagbibili?
Kabesang Tales: Ang lahat ng alahas ng aking anak ay
naipagbili na at ang natira ay wala nang gaanong
halaga.
Sinang: At ang Agnos ni Maria Clara?
Kabesang Tales: Tama!
Sinang: Iyon ay isang laket na may brilyante at
esmeralda, isinuot iyon ng matalik kong kaibigan bago
siya nagmongha.
(sinundan lamang ni Simoun ng tingin ang palakad-lakad
na si Kabesang Tales)
Simoun: Ibig ko ang disenyo. Magkano mo ipagbibili?
(hindi umimik si Kabesang Tales) Nagustuhan ko,
ipagbibili mo ba ito ng limandaang piso? O ibig mong
ipagpalit ng ibang hiyas? Pumili ka.... (tahimik parin)
Limandaang piso? Limandaan!
(kinuha ni Kabesang Tales ang laket at tinignan)
(sumesenyas ang mga kababaihan na ipagbili na niya ito
maliban kay Hermana Penchang)
Hermana Penchang: (lumapit upang tignan ang
kwintas) Kung ako’y itatago ko na lang iyang parang
relikya. Ang mga nakakita kay Maria Clara sa kumbento
ay nagsasabing siya’y payat na payat na, mahina at
halos hindi na makapagsalita kayat ipinagpapalagay ng
lahat na siya’y mamamatay na Santa. Mataas ang
pagtingin sa kanya ni Padre Salvi, siya ang padre
compesor niya. Marahil iyon ang dahilan kung bakit
ayaw ipagbili ni Juli ang agnos at pinili pa niyang isanla
ang kanyang sarili.
Kabesang Tales: Kung tutulutan ninyo ako ay pupunta
lamang ako sa bayan upang isangguni sa aking anak .
Babalik ako bago dumilim.
(nagsialisan na rin ang mga tao)
(naupo si Simoun at naghintay)
(close lights for 5 secs)
(open lights)
(kinuha niya ang lalagyanan ng rebolber niya ngunit
isang sulat na lamang ang nakita niya at ang agnos ni
Maria Clara)
(dim lights)
(Voice Over: Ipagpatawad po ninyo, na sa sarili kong
tahanan ay pinagnakawan ko kayo, ngunit
pangangailangan ang siyang nag-udyok sa akin. Ipinalit
ko sa inyong rebolber ang laket na pinagmimithian
ninyo. Kailangan ko ang sandata sapagkat ako’y
sasama sa mga tulisan. Ipinapayo ko sa inyong umiba
kayo ng landas sapagkat kung kayo’y mahulog sa aming
kamay, sa dahilang wala na kayo sa aking tahanan, ay
hihingan namin kayo ng malaking tubos. --- Telesforo
Juan de Dios)
Simoun: (tumatawa) At sa wakas ay natagpuan ko rin
ang aking tauhan. Haha haha!!! (nagmamadaling
nagligpit at umalis)
(magdadatingan ang mga estudyante at uupo)
(nagtatawanan ang mga estudyante habang pumapasok
si Placido)
(uupo si Placido sa bakanteng upuan)
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(sound effects: putok)
Placido: (mapapasigaw) Ano ba?!! Hindi ‘yon
nakakatawa
(nagtawanan ang mga estudyante)
Juanito: (nagpapanggap na si Padre Millon: may
salamin at unan sa tiyan) Anong ipinagsisigaw mo diyan
na parang babae??!!
Placido: (nagulat kaya pasigaw na nakasagot)
Magandang araw po Padre Millon!!!
Juanito: Galit ka ba?! Bakit ka sumisigaw! Hindi pa
naman ako bingi!
Placido: Hindi naman ako galit ah!!! (pasigaw)
Juanito: Hindi galit??? Eh bakit sinisigawan mo ako??!!
Falta de respeto!!
Placido: Respeto?? Hindi niyo kailangan ng respeto!!!
Ang respeto ay hindi hinihingi kundi pinaghihirapan...
kung gusto niyong respetuhin kayo, matuto kayong
respetuhin ang ibang tao!!!
Juanito: Pangahas ka!! Anong pangalan mo ha!?
Placido: Placido! Placido Penitente!
Juanito: Placido Penitente? Mas mabuting Placido
Disparate!!
Placido: Tama na Padre! Wala kayong karapatang
umalispusta ng kapwa!!
(tatalikod at aalis kaya hindi mapapansin ang pag-alis ng
balatkayo ni Juanito bilang Padre Millon)
(dadating si Padre Millon)
Juanito: Whooo!!! Bakla ka yata eh!!!
Mga Estudyante: Hahahahahahahaha
Padre Millon: Magandang umaga. (hindi narinig kaya
nilakasan) MAGANDANG UMAGA!!
Mga Estudyante: Magandang umaga Padre!!
Padre Millon: Bakit kayo sumisigaw hindi pa naman ako
bingi!!
Mga Estudyante: (nagtawanan dahil gayang gaya ni
Juanito kanina si Padre Millon) Hahahahahaha
Padre Millon: Hala! Humanda sa isang talakayan! Ang
leksyon natin ngayon ay tungkol sa elementong
bumubuo sa salamin. Sinong maaring makapagsabi ng
komposisyon nito? (nakita ang natutulog na si Tadeo)
Hoy antukin!! Masyado kang tamad! Alam mo ba ang
leksyon at ika’y natutulog na??!!
Tadeo: (biglang nahulog sa kinauupuan) Ah eh... Ano
po ba ang sinasabi niyo??
Padre Millon: Tonto!! Bakit ako ang tatanungin mo??
(nagtawanan ang lahat)
Tadeo: (tumuro sa isang dako) Ah!! Padre!!! Hinahanap
po kayo ni Padre Fernandez!!
Padre Millon: Huh?? Saan?? (umalis)
Macaraig: (tumayo at pumunta sa unahan)
Sasamantalahin ko na ang pag-kakataong ito upang
tayo’y makapag-usap. Kaninang umaga ay nakipagkita
ako kay Padre Irene, at nabanggit niya sa akin na sa Los
Banos daw pinag-usapan ang lahat. Ang lahat daw ay
tutol. Ngunit hinayaan na nila na ang Kataas-taasang
Lupon ng Paaralang Primarya ang mag-desisyon.
Pecson: Ngunit hindi naman kumikilos ang lupong iyan!
Macaraig: Yan din ang aking sinabi kay Padre Irene.
Ang sabi niya’y si Don Custodio, isang sangguni ng
lupon ang magdedesisyon.
Pecson: Papaano kung laban sa atin ang desisyon?
Macaraig: Sinabi ko rin iyan kay Padre Irene at ang sabi
niya sa akin ay ganito, “Malaki na ang atin tinamo,
nagawa na natin na ang ating kahilingan ay maiumang
sa isang kapasyahan.” Sinabi ni Padre Irene na kung
tayo’y makikipagkilala kay Don Custodio ay magagawa
nating hilingin ang kanyang pagsang-ayon.
Sandoval: Sa papaanong paraan naman tayo
makikipagkilala sa kanya?
Macaraig: Dalawang paraan ang sinabi sa akin ni Parde
Irene.
Pecson: (hihilain ang gilid ng mata) Ang intsik na si
Quiroga!
Sandoval: (gigiling) Ang mananayaw na si (sabay sabay
sasabihin ang pangalan)” Pepay”!
Isagani: Tignan pa natin ang isang paraan. Maaari
namang si Ginoong Pasta ang ating lapitan.
Sandoval: Ang abugadong hinihingian ng payo ni Don
Custodio?
Isagani: Oo, siya nga. Isa siyang kamag-aral ng aking
amain. Ang problema lang ay kung papaano natin siya
lalapitan upang pakiusapan si Don Custodio na paburan
tayo.
Macaraig: Hindi ba’t si Ginoong Pasta ay may
kalaguyong isang mananahi.
Isagani: Wala na bang ibang paraan bukod sa
paghahandog ng kanilang mga kalaguyo?
Juanito: Huwag ka na ngang maarte! Isipin mo na lang
ang kaginhawaang magagawa noon. Kilala ko ang
babae, si Matea.
Isagani: Hindi naman siguro masama kung atin munang
susubukan ang mga paraang hindi mahalay tignan.
Kakausapin ko si Ginoong Pasta. Kung ako’y hindi
magtatagumpay, tsaka natin gawin ang ibang paraan.
Macaraig: Marahil ay tama si Isagani. Kung gayoon,
hintayin natin ang resulta ng pakikipag-usap niya kay
Ginoong Pasta.
Tadeo: (ituturo ang ngipin) Ginoong Pasta? Pasta!!!
Mga Estudyante: Hahahahahahahaha
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(pumasok si Isagani sa opisina ni Ginoong Pasta)
(nagsusulat si Ginoong Pasta at lihim na tinignan si
Isagani mula ulo hanggang paa)
Ginoong Pasta: Ikaw pala Isagani! Maupo ka. Kumusta
na si Florentino? May kailangan ka ba?
Isagani: Maraming salamat po. Maayos po ang lagay ng
aking amain. (natigil sandali)
Ginoong Pasta: Sige, magpatuloy ka...
Isagani: Marahil ay narinig niyo na ang tungkol sa balak
naming mga estudyante na magpatayo ng Akademya ng
Wikang Kastila.
Ginoong Pasta: Ito ay isang bayan ng mga plano at
panukala!
Isagani: Nais naming humingi ng tulong sa inyo upang
mapakiling si Don Custodio sa amin.
Ginoong Pasta: Oo! (napakamot sa ulo) Walang
makakahigit sa akin pagdating sa pag-ibig sa tinubuang
lupa at paghahangad ng pagsulong, ngunit hindi
maaaring sumulong ng ganun-ganon na lamang. Hindi
ko alam kung batid ninyo ang aking kalagayan, isang
kalagayang maselan; marami akong pag-aari,
kailangang kumilos na may lubos na pag-iingat,,,
Isagani: Hindi po maaaring hangarin naming ilagay kayo
sa kagipitan. Ngunit kahit napaka-kaunti ang nababatid
ko tungkol sa batas, mga kautusang –hari, mga lathala
at mga kapasyahang umiiral sa ating bayan, ay inakala
kong hindi magkakaroon ng kaamaan ang makitulong sa
mga adhikain ng pamahalaan. Iisa lamang ang aming
layunin at sa paraan lamang kami nagkakaiba.
Ginoong Pasta: Diyan nga nariyan and suliranin, sa
karaniwang sabi. Ang gumawa ng isang bagay na laban
sa kanyang mga panukala ay makasusugat.
Isagani: Inakala ko na ang pamahalaan ay dapat
humanap ng matibay na saligan.
Ginoong Pasta: (itinaas ang nakayukong ulo) Binata,
nararapat na iwanan sa isang tabi ang mga hakbang na
iyan, sapagkat mapanganib. Dapat pagkatiwalaan ang
pamahalaan.
Isagani: Paumanhin! Naintindihan ko na ang nais
ninyong sabihin...
(may kung anong hinahanap si Ginoong Pasta)
Isagani: Kung gayon... (tumindig na) Mauuna na po ako!
Ginoong Pasta: Tsk tsk tsk (natigilan) Kaawa-awang
binata! Ako man ay nagkaroon ng ganoong kaisipan.
Ang tagumpay ay hindi nagbibigay ng kapanatagan sa
kaisipan. Ang bawat bansa ay may sariling
pagpapahalaga gaya ng pagkakaroon ng sariling klima
at mga sakit. Kaawa-awang binata! Kung lahat ay nag-
iisip na gaya niya, ay hindi ko sasabihing hindi... Kaawa-
awang binata! Kaawa-awang Florentino!
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(nakaupo si Don Custodio at naghihintay)
(sound effects: gabi)
Don Custodio: (tingin ng tingin sa paligid at sa relo)
Napaka tagal naman... may meeting pa ako...
(sasayaw si Pepay sa gilid)
(mapapalingon si Don Custodio at pinag-papawisan)
Pepay: (seductive na lalapit kay Don Custodio)
Custodoni..... Custodoni...!!! (ihihipan ang tenga ni Don
Custodio)
Don Custodio: Pumunta lamang ako dito upang
sabihing huwag muna tayo magkita... nagkakagulo ang
mga estudyante ngayon at baka ako’y paman-manan.
Pepay: Custodoni my labsss.... ikaw naman eh...
(naka upo sila: lalayo si Custodio, lalapit si Pepay
hanggang sa tumayo si Custodio at mahulog si Pepay
sa upuan)
Pepay: (tatayo agad) Custodoni naman eh... pa kiss
nga... sige na.....!!! (hinila si Don Custodio at
kumandong)
Don Custodio: Ano ka ba baka naman may makakita
sa atin (kunwari pa pero yayapusin din si Pepay)
Pepay: Custodoni... alam mo kasi namatay ang aking
tiyahin at kailangan namin ng pampalibing....
Don Custodio: Tiyahin? Hindi ba’t tatlong taon nang
patay ang tiyahin mo?
Pepay: Ayyy!! Yung kapatid pala nang tiyahin ko.... Sige
na kahit 500 lang...
Don Custodio: Oh heto! Sanlibo wala akong barya eh...
Pepay: Salamat Custodio (hahalik kahit beso beso lang
at biglang aalis)
Don Custodio: Pepay!!! Tignan mo iyon pera lang yata
ang ipinunta sa akin... tsk tsk tsk paano na ako ngayon?
(yuyuko at kukunin ang cellphone) Haha may reserba pa
nga pala ako... si Matea! Ma-text nga iyon
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
SA TAHANAN NG HENERAL
Padre Camorra: Heneral! Ang anak na dalaga ni
Kabesang Tales ay bumalik dito at hiniling ang paglaya
ng kanyang nunong may sakit! Ikatlong araw na siyang
naparirito, siya’y isang kahabag habag na dalaga!
Heneral: Hala! Sulatan mo ang tenyente ng guwardiya
sibil upang palayain ang nuno ng dalaga! Hindi na nila
masasabing tayo’y walang habag!
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
PATUNGONG UNIBERSIDAD
Juanito Pelaez: Kamusta ang bakasyon, Placcido?
Paano ka nag-aliw?
Placido Penitente: Ganoon, Ganito! Heheh at Ikaw?
Napakabuti! Inanyayahan ako ni Padre Camorra ang
kura ng Tianni ng siang hapunan. Ang daming
magagandang dalaga roon! Nakilala ko roon ang katipan
ng estudyanteng si Basilio! Ang pangalan niya ay Juli at
napakaganda! Ngunit masungit din naman.
Juanito Pelaez: Oh kamusta ang bakasyon Isagani!
Isagani: Mabuti! Mabuti!
( Bababa sa karuwahe si Donya Victorina at Paulita)
(Ngingitian ni Paulita si Isagani)
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
NAGHANDOG NG HAPUNAN SI QUIROGA
Simoun: Ano Quiroga? Kamusta ang iyong negosyo?
Quiroga: Ah, Sinyo Simoun, mahilap! Mahilap na an
akien negosyo!
Simoun: Sukat na ang daing, Quiroga, iniligtas kita sa
maraming opisyal na humihingi sa iyo ng pero!
Pinautang ko sila upang ikaw ay hina bagabagin!
Quiroga: Pelo, Sinyo Simoun, malami ang may utang sa
akien na di ko na masingil. Wala din migay sa akien
lisibo kaya hiende niyo sila masisingil din.
Simoun: Kung gayo’y ilapit mo na lang sila sa akin.
Halika’t sa silid tayo magusap. Kailangan kong maipasok
ang ilang kahon ng mga baril at itago sa kamalig!
Quiroga: Mapanganib iyon sinyo simoun!
Simoun: Hindi ka manganganib bahagyaman! Ang mga
baril na iyon ay unti-unting itatago sa mga bahay-bahay,
pagkatapos ay gagawin ang paghahalughog at marami
ang makukulong sa bilangguan! Ngayon ikaw at ako ang
makikinabang ng malaki sa pagsisikap na mapalaya ang
mga bilanggo- nauunawaan mo ba ko Quiroga?
Quiroga: Siya siya.. Basta Juli malami tao, hah, sinyo
Simoun.. Utos Lekisa; hah?
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(Inaya ni Simoun sina Ben Zayb, Padre Camorra, Padre
Salvi, Quiroga, DOnya Victorina, Don Custodio at Paulita
na pumunta sa piyesta ng Quiapo)
Placido Penitente: Pelaez, Sino ang magandang
dalagang iyon na kasama ni Donya Victorina?
Juanito Pelaez: Iyon si Paulita Gomez na kanyang
pamangkin.
(Magkasama si Isagani at Paulita sa likod si Victorina)
Padre Camorra: Napakagandang dalaga! At kasintahan
pala niya’y aking estudyante!
Mr. Leeds: Ako si Mr. Leeds mga ginoo! Nais ba
ninyong Makita ang espinghe? Kung gayo’y halina kayo
sa loob!
Ang kahong ito ay galling sa piramide ni khufu! Noong
una ko itong nakita ay may lamang abo at isang putol na
papel, at doon sa papel na iyon ay natuklasan ko ang
katagang lubos na makapangyarihan! Sa isang kataga
ay bubuhayin ko ngayon ang alabok na laman ng
kahon… DEMEROF!
Imuthis: Ako si Imuthis! Isinilang ako nuong panahon ng
Ameses at namatay noong pananakop ng mga Persia
ng panahon ng Cambyses! Sa paglalakbay ko sa
Babylonia ay natuklasan ko ang lihim ng mapagpanggap
na haring si SMerdis Sa takot niyang ipamalita ko ang
kanyang lihaim. Ipinanganyay niya ako sa sa
pamamagitan ng tulong ng mga paring ehipsiyo! Noong
panahong iyon, ang mga pari’y makapangyarihan at
siyang namamahala! Umibig ako noon sa isang
dalagang anak ng pari! Siya’y minimithi rin ng pari ng
Abydos at ang ginawa’y lumalang ng kaguluhan at
sinangkalan ang pangalan ko! Ako’y nasakdal sa salang
paghihimagsik! Sa pagtakas ko ako’y hinabol at
pinaguusig hanggang ako’y mapatay ssa lawa! Buhat sa
kabilang buhay ay nakita ko ang tagumpay ng
pagparaya’t panlilinlang! Nakita kong pinaguusig gabi’t
araw ang dalaga kong iniibig sa templo ni isis, SI Philae!
Tinutugis siya ng pari ng Abydos na walang tigil(Tititig
kay Padre Salvi) Ang tumutugis ay parang malaking
bayakang humahabol sa isang munting kalapati! Baliw
sa takot at pagtitiis ang kaawa-awang dalaga! Ah, Pari
ng Abydos, nabuhay akong muli upang isiwalat ang
iyong kabuktutan! PARI NG ABYDOS! MAMAMATAY!
KAPASTANGAN SA KABANALAN! MAPANIRANG
PURI! HAHAHA!! MAMAMATAY!!! MAPANIRANG PURI!
ISINASAKDAL KITA LAPASTANGAN SA KABANALAN!!
HAHAHAH!!!
(Mahihimatay si Padre Salvi)
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
Simoun: Kamusta na si Kapitan Tiago?
Basilio: Mahina nag pulso, walng ganang kumain.
Kumalat na ng tuluyan ang lason sa kanyang katawan.
Simoun: Parang Pilipinas, habang tumatagal, lalong
humihina. Napansin kong hindi mo binabasa ang librong
ibinigay ko sa iyo. Wala kang pagmamahal a bayan. Sa
loob lamang ng isang oras, magsismula na ang
himagsikan, at bukas ay wala nang mga unibersidad,
wala ng mga mag-aaral at magpapahirap. Naparito ako
dahil sa dalawang bagay: ang kamatayan mo o ang
iyong kinabukasan. Sa panig ng umaapi sa iyo o sa
panig ng iyong bayan?
Basilio: Sa panig ng umaapi o sa panig ng inaapi? Hindi
ko alam.
Simoun: Magpasya ka! Kailangan mo nag mag-
desisyon, dahil ako ang namumuno sa pagkakagulo.
Ipakikiusap ko sayo na samantalahin mo ang
pagkakataon. Pamahalaan mo ang isang hukbo at
lubusin ninyo ang Sta. Clara. Kukunin mo ang isang
taong tanging ikaw lamang ang nakakakilala bukod kay
Kapitan Tiago, si Maria Clara.
Basilio: Juli na kayo!
Simoun: Anong ibig mong sabihin?
Basilio: Si Maria Clara ay patay na!
Simoun: Patay? Hindi! Papaanong nangyari ito?
Basilio: Ika-anim ng hapon nang siya ay mamatay.
Naparoon ako sa kumbento upang makibalita nang
sabihin nila sa akin ang lahat. Pagbalik ko ay isang
lliham mula kay Padre Salvi na ipinaaabot kay Kapitan
Tiago ang dala ni Padre Irene. At dahil na rin sa sulat na
ito kung kaya’t nanangis ang Kapitan.
Simoun: Hindi maaari ito! Hindi pa siya patay! Buahy pa
si Maria Clara! Ililigtas ko siya ngayon!
Basilio: G. simoun, huminahon kayo. Wala na tayong
magagawa liban sa tanggapin ang katotohanan.
Simoun: Namatay siya nang hindi man lamang
nalalamang ako’y buhay! Namatay siya nang hindi
nalalaman na ako’y nagbalik para sa kanya!
(At si Simoun ay umalis nang parang wala sa kanyang
sarili.)(MAglalakad si Maria Clara)
Basilio: Kaawa-awang tao. Labis siyang naghirap.
Nagtiis siya ng napakahabang panahon para sa
kanyang iniibig. At eto ang kanyang nakuhang ganti.
Sadyang nakakapanghina nang damdamin.
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(nakaupo si Isagani sa isang medyo tagong bangko)
(dumaan sina Paulita, Juanito at Doña Victorina)
Doña Victorina: (nakakapit kay Juanito at feel na feel
ang date nila) kay ganda ng gabi... hindi ba Juanito...
kay sarap maglakd sa ilalim ng buwan. Kung sana’y...
(lumapit kay Isagani at pinalo ng pamaypay) Hoy binata!
Ano na ang balita sa esposo kong si Tiburcio Pilantod!
Hindi ba’t ikaw ang nahilingan kong humanap sa kanya.
Baka alam ng tiyuhin mo kung nasaan ito! Aba’y sabihin
niyo na kung buhay pa siya o patay na... nang makapag
asawa na muli ako (titingin kay Juanito at hihigpit ang
hawak) (mukha namang naasiwa si Juanito sa sinabi
ngunit ngumiti na rin ito)
(lihim na hinahawakan ni Juanito ang kamay ni Paulita
ngunit ito’y pumipiglas)
Isagani: Paumanhin señora ngunit wala pa rin po
kaming balita tungkol sa inyong asawa (galit na
nakatingin kay Juanito at Paulita)
Paulita: Siya nga naman tiya. Bigyan niyo pa ng oras si
Isagani na kayo’y matulungan. Siya nga pala tiya mauna
na kayo ni Juanito kung maaari sapagkat nahulog ko
yata ang aking abaniko (tinatago lang sa likod)
Doña Victorina: (pilit na sinisilip kung ano ang nasa
likod ni Paulita) Mabuti pa siguro at mauna na nga kami
ng mucho gwapitong binatang ito at magkasarilinan!
Juanito!!! Come on baby!! Come to mama!! (hihlain si
Juanito papalayo) Halika na nga kasi at baka magbago
pa ang isip ng pamangkin ko at hindi kita masolo.
Isagani: At bakit kasama mo na naman ang binatang
iyon? Napapansin kong madalas kayong lumabas ng
magkasama, tila may hindi ka sinasabi sa akin. (tatalikod
sa kasintahan at uupo sa bench)
Paulita: (aamuhin ang nobyo) Nagseselos ka ba mahal
ko? Hindi ko naman nais na lagi siyang makasama.
Ngunit si lagi siyang iniimbitahan ni Tiya Torina sa
tuwing kami’y lalabas. (uupo sa tabi ni Isagani) Huwag
ka nang magtampo sige na.... Gumawa naman ako nang
paraan para tayo’y mapag-isa hindi ba? Upang
makasama ka kahit saglit lang ay nagawa kong
magsinungaling kay Tiya Torina.
(tatayo si Isagani ngunit nakatalikod pa rin kay Paulita)
Paulita: (siya naman ang tatayo at nakatalikod sa
nobyo) Ikaw nga eh! Kanina ko pa napupuna na pinag-
mamasdan mo ang isang dalagang Pranses.
(lalapit si Isagani na akmang magsasalita ngunit
tumalikod din nang mapansing paharap na ang
kasintahan)
Isagani: Huwag mong ipasa sa akin ang sisi... at hindi
ko alam ang sinasabi mo tungkol sa Pranses na dalaga.
(lumingon si Paulita ngunit tumalikod din nang
mapansing paharap na ang kasintahan)
Paulita: Kung gayon ay ako pala ang mali...
Isagani: (lalapit at yayakapin ang nobya) Paulita alam
mo namang para sa iyo lamang ang aking mga mata.
(haharap si Paulita holding hands at eye to eye) Ikaw
lamang ang pinakananais nitong masdan at titigan. Alam
mo namang simula ng makilala kita ay ikaw na ang
pinakamaganda sa aking paningin na noon ay sa bayan
ko lang inuukol. Ngayon ay masasabi kong kulang ang
ganda ng aking bayan kung wala ang iyong
kagandahan. Darating ang panahon at magiging malaya
na ang Pilipinas at pagdating ng panahong iyon saka
lamang makukumpleto ang aking kaligayahan at mga
pangarap.
Paulita: (pipiglas sa holding hands) Pangarap!
Pangarap! Sinabi ni Tiya Torina na lagi raw alipin ang
bayang ito.
(bumalik na si Juanito at Doña Victorina)
Doña Victorina: (nakakapit kay Juanito at may hawak
na barbecue) Sige na Juanito hijo... kahit isang kagat
lamang...
Juanito: Hindi na po senyora. Wala po akong gana...
Doña Victorina: Walang gana?! Lagi na lang walang
gana!! (lumapit kay Pauilta at hinila ito) Halika na Paulita
at umuwi baka masyado ka nang nahamugan!
Paulita: Dahan dahan Tiya Torina! Magandang gabi at
paalam Isagani... (sabay hawaak sa naghihintay na
braso ni Juanito)
Isagani: Amor, que astro eres? Kay hirap mo nang
abutin.
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(Sa isang pansiterya na nagngangalang Pansiteria
Macanista de Buen Gusto. Ang mga estudyante ay
nagtipon-tipon dahil sa pare-pareho silang masasama
ang loob pagkat sila’y nabigo sa kanilang panukala ukol
sa pagtatatag ng Akademya ng Wikang Kastila.)
Lahat ng mga estudyante: Luwalhati kay Don Custodio
sa kaitaasan at pansit sa lupa sa mga binatang may
magagandang kalooban!
Sandoval: Bakit hindi pinaburan ni Don Custodio ang
ating hiling?
Macaraig: Walang nakakaalam niyan.
Juanito: Diba’t marami na siyang tagumpay? Bakit
tayo’y hindi man lamang niya hinayaang magtagumpay?
Mabuti naman an gating layunin.
(Nang biglang dumating si Tadeo; si Sandoval ay
kumakain.)
Tadeo: Alam niyo na ba? Ang mag-aalahas na si
Simoun ay ginulpi ng mga di nakilalang mga tao. At
ayaw daw nitong magsalita! Marahil ay nagbabalak
maghiganti. Sabi ng ilan sa bayan, mga prayle daw ang
may kagagawan.
Sandoval: sino ba naman sa atin ang may interes sa
nangyari sa mag-aalahas na walng ibang nais kundi
samsamin ang mga salapi ng mga Pilipino. Tena kayo!
Ang sarap ng mga pagkain.
(Hindi pa nagtatagal nang dumating si Isagani)
Macaraig: Mabuti at nakarating ka. Si juanito na lang
pala ang wala.
Tadeo: Sana’y si Basilio na lang an gating inanyayahan
sa halip na si Juanito. Mukhang wala itong balak
pumunta.
Sandoval: Oo nga naman. Bakit nga ba hindi na lamang
si Basilio an gating inanyayahan?
Tadeo: Isa pa, kapag nalasing natin si Basilio ay maaari
pa tayong makakuha nang ilang detalye tungkol sa isang
bata at isang mongha na nawawala.
(Lumipas ang ilang minuto nang kanilang paghihintay
kay Juanito ay wala pa ito. Kaya minabuti na nilang
kumain. Habang nagkakainan ay nagkatuwaan ang mga
mag-aaral.)
Tadeo: Para kay Don Custodio ang “panukalang sopas”.
Sandoval: Kay Padre Irene naman ang lumpiang
shanghai at ang tortang alimango ay sa mga prayle.
Macaraig: Pansit guisado naman para sa bayan. Dahil
katulad nang pansit ng mga Intsik, tayo ang
tumatangkilik pero sila ng nakikinabang. Tulad n gating
pamahalaan ngayon.
Isagani: Hindi! Dapat ialay ang pansit kay Quiroga, isa
sa pinaka-makapangyarihang tao sa Pilinas!
Sandoval: Dapat ay sa Eminencia Negra, kay Simoun!
(Nagpatuloy ang kasiyahan nila nang biglang)
Tadeo: Tignan ninyo! Hindi ba’t iyon ang paboritong
estudyante ng Vice Rector?
Isagani: Masdan ninyo’t sa karwahe ni Simoun ito
sumakay!
Macaraig: Ang busabos ng Vice Rector na
pinaglilingkurang panginoon ang Heneral!
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
BAHAY NI KAPITAN TIYAGO
Kapitan TIyago: Diyata’t si Basilio dinakip, Padre Irene?
Padre Irene: Oo ngunit huwag sana kayong mabahala,
Kapitan! Makasasama sa inyo! (Pipilitin tumayo ni
kapitan tiyago)
Kapitan TIyago Huwag! Patay na siya! Pagpalain nawa
ang kanyang kaluluwa!
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
Juli: Ano ang wika ninyo Hermana Bali? DInakip si
Basilio?
Hermana Bali: Oo Juli! Nakabilanggo siya ngayon
kasama ng ibang mga estudyante!
Juli: Hindi! Si Kapitan Tiyago naman ay pata na! Sino
pa ang nalalabing tutulong kay Basilio? Sino!
Hermana Bali: SI Padre Camorra, hindi ba siya ang
nagpalaya sa iyong Lolo Selo?
Hingan mo siyang muli ng tulong! Tiyak na mapapalaya
niya si Basilio!
Juli: Diyos ko! Tulungan mo po si Basilio!
Padre Camorra: Juli!
Juli: Kailangan kop o ang inyong tulong Padre Camorra!
Tungkol poi to kay Basilio!
Padre Camorra: Aking tutuparin kung ako’y iyong
pagbibigyan.
(Babatuhin ng bote ni Hermana Bati si Padre Camorra at
sasampalin ito ng Padre at makakatakas si Juli paakyat
sa kumbento at tatalon sa bintana ng kumbento)
(Mabilis na lumipas ang oras. Araw na ng kasal ni
Paulita kay Juanito. Nakalaya na rin si Basilio. Agad na
tinungo ni Basilio ang bahay ni Simoun.)
Basilio: Isa akong masamang anak at kapatid G.
Simoun. Nakalimutan kong piñata ang aking kapatid at
pinahirapan ang aking ina. Ngayo’y pinaparusahan ako
ng Diyos. Wala na akong nararamdaman kundi galit at
paghihiganti.
(Hindi kumibo si Simoun.)
Basilio: kahit noong may himagsikan ay hindi ako
nakialam. Nabigo sila at ako’y nakulang kahit wala
akong kasalanan. Iyon ang parusa sa akin. Narito ako sa
labas nang dahil sa inyo. Ngayon, handa na ako. Handa
ko nang ipagtanggol ang bayan.
Simoun: Nabigo ang kilusan ng dahil na rin sa akin.
Urong-sulong ang aking mga desisyon, dahil umiibig pa
ako noon. Ngayong patay na ang aking puso wala ng
dahilan para umatras. Pareho na tayo ngayon. At sa
tulong mo ako’y magtatagumpay. Magsasabog ako ng
kamatayan sa gitna ng bango at rangya, ikaw nama’y
gigising sa mga kabataan sa gitna ng dugo.
(Isinama ni Simoun si Basilio sa loob ng kanyang
laboratory. Ipinakita niya dito ang kanyang mga gamit at
eksperimento sa kemika. Sa loob ng laboratoryo ay
makikita ang isang lampara na may kakaibang hugis.)
Basilio: Para saan naman po ang lamparang iyan?
Simoun: Hintayin mo.
(Pagkaraan ay inilabas ni Simoun ang isang lalagyan na
may nakasulat na nitrogliserina, isang pormula na
ginagamit sa paggawa ng dinamita.)
Basilio: Dinamita!
Simoun: Oo, ngunit hindi ito basta-basta dinamita. Ito
ang mga kasawiang naimbak, mga kagagawang walang
katwiran at mapang-api. Ngayong gabi, makakarinig ng
pagsabog ang Pilipinas at mapaparusahan ang mga
makasalanang hindi magawang parusahan!
(Ipinagpatuloy ni Simoun ang ginagawa.)
Simoun: Mamayang gabi ay magkakaroon ng pista.
Ilalagay ang lamparang ito sa gitna ng handaan.
Napakaningning nang liwanag na ibibigay nito, ngunit
pansamantala lang. pagkaraan ng dalawampung minuto,
mawawala ang ilaw ng lampara. Kapag inayos ang
mitsa, sasabog ang bomba!
Basilio: Kung gayo’y hindi na pala ninyo ako kailangan.
Simoun: Iba ang iyong gagawin. Pagkarinig ng putok ay
lalabas ang mga artilyero at iba pang kinasundo ko
noon. Pupunta ang lahat sa lugar na kinaroroonan ni
Kabesang Tales sa Sta. Mesa. Sabay-sabay na susugod
ang lahat. Magkakagulo at ang mga mamamayan ay
nanaisin na ring lumaban. Ikaw ang mamumuno sa iba.
Dalhin mo sila sa bahay ni Quiroga dahil doon
nakaimbak ang mga baril at pulbura. Kami naman ni
Kabesang Tales ay susubukang agawin ang tulay.
Mamamatay ang lahat ng mahihina! Ang lahat ng hindi
handa!
Basilio: Lahat? Kahit ang mga walang laban?
Simoun: Oo! Lahat! Lahat ng Indio, Mestiso, Intsik,
Kastilang duwag! Kailangang magsimula muli. Mula sa
mga dugong dadanak ay sisibol ang bagong lahi! Isang
bagong lipunan na kahit kailan ay hindi na magpapa-api!
Basilio: At ano na lang ang sasabihin ng mundo sa
gagawin nating ito?
Simoun: Pupurihin tayo ng daigdaig!
Basilio: Ano nga naman ang aking pakialam! Bakit ko
kailangang isipin kung pupurihin nila ito o hindi? Bakit ko
kailangang linagpin ang mundong kalian man ay hindi
lumingap sa akin!
Simoun: Tama ka!
(Inabot ni Simoun ang isang rebolber kay Basilio.)
Simoun: Hintayin ninyo ako sa tapat ng simbahan ng
San Agustin, ika-10 ng gabi. Lumayo kayo sa Daann
Analogue sa alas-nuwebe.
Basilio: Kung gayo’y magkita na lamang tayo mamaya.
(At tuluyan nang umalis si Basilio.)
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
Doña Victorina: Napaka ganda mo ngayon hija!!!
Magnifico!! Bonito! Bonito! Hija!! Kamukha na kita
ngayon. Maganda. Iba na talaga pag lahi ng
magaganda!!!
Paulita: Salamat Tiya.
(maglalakad si Paulita patungong altar at sasalubungin
ni Juanito)
Padre Irene: Sa ngalan ng ama, ng anak at espirito
santo. (magdarasal na parang may ginagawang ritwal o
pray over) Juanito, tinatanggap mo ba bilang asawa ang
babaeng ito, magsasama ng tapat sa hirap at ginhawa
habang buhay hanggang sa kamatayan?
Juanito: Opo Padre.
Padre Irene: Paulita, tinatanggap mo ba bilang asawa
ang lalaking ito, magsasama ng tapat sa hirap at
ginhawa habang buhay hanggang sa kamatayan?
Paulita: Opo Padre.
Padre Irene: Ngayon... kayong dalawa ay kasal na.
EXTRA: Wala ba kayong mga kamay?!
Juanito: (itataas ang belo ni Paulita) (hahawakan ang
pisngi ni Paulita) (daha dahang ilalapit ang mukha) May
dumi ka sa mukha. (papagpagin ang dumi at ibababa ulit
ang belo)
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(Alas-siyete na ng gabi. Nagsimula nang dagsain ng
mga panauhin ang bahay ni Kapitan Tiago, na
pagdadausan ng kasal nila Paulita at Juanito. Ang
pagdating ng Kapitan Heneral na lamang ang hinihintay
upang magsimula ang pista. Sa harap ng bahay ay
naroon si Basilio at nagmamasid.)
Simoun: Si Paulita ay ikakasal na pala kay Juanito
Pelaez! Kaawa-awang Isagani!
Basilio: Ang dami palang mamamatay sa pagsabog na
magaganap. Kaawa-awa naman sila. Payuhan ko na
lamang kaya ang ilan na umalis upang hindi madamay.
(Papalapit na siya sa bahay.)
Basilio: Hindi! Ano naman ngayon sa akin kung
mamamatay sila! Hindi ko dapat sirain ang pagtitiwala
niya. Siya ang naglibing sa aking ina at ang mga tao sa
loob ng pumatay! Sinubukan kong kalimutan ang lahat!
Magpatawad, pero ang lahat ay may hangganan din!
(Nakita niya ang pagdating ni Simoun dala ang
lampara.Pagdating ng Kapitan Heneral ay isa si Simoun
sa sumalubong. Kinilabutan bigla si Basilio. Nakita
niyang pinaligiran ng mga taong mangha sa liwanag na
binibigay ng lampara.)
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
Simoun: Ito ang handog ko sa bagong kasal!
Paulita Gomez: Napakagandang ilawan!
Juanito Pelaez: Maraming Salamat Don Simoun.
Paulita Gomez: Maaari nab a naming itong magamit?
Simoun: oo, bakit hindi? Ilagay ninyo roon sa kainan.
(aalis si SImoun)
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
Basilio: Hindi sila dapat madamay!
(Pumunta si Basilio sa pintuan at sinubukang pumasok.)
Basilio: Papasukin nyo ako! Ililigtas ko sila!
Tanod: Hindi ka maaaring pumasok dito! Tignan mo nga
iyong suot!
Basilio: Papasukin ninyo ako!
 (Nakita ni Simoun si Basilio. Bigla itong namutla sa
kaba. Bigla itong umalis.)
Simoun: Tayo na sa Escolta, madali!
(At tuluyan nangnumalis si Simoun)
Basilio: Ililigtas na niya ang kanyang sarili. Dapat na rin
akong umalis.
(Nagsimulang lumakad palayo si Basilio. Kanyang
nakasalubong si Isagani sa daan, patungo sa pista.)
Isagani: Anong ginagawa mo dito?
Basilio: Isagani! Tara na! umalis na tayo dito!
Isagani: Bakit ka aalis? Puntahan natin siya. Iba na siya
bukas. Ibig ko siyang makita.
Basilio: Gusto mo na bang mamatay?
Isagani: Hindi ko alam.
Basilio: Makinig ka! Ang lampara sa loob ay may
lamang pulbura! Sasabog iyon ano mang oras ngayon!
Tara na!
Isagani: Bukas ay iba na siya….
Basilio: Kaawaan ka ng Diyos.
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(At iniwan ni Basilio ang kaibigan upang iligtas ang
sarili. Sa loob ng bahay ay nagkakainan na ang mga
bisita nang may nakita silang papel.)
Kapitan Heneral: Nakasulat dito, “Mane thecel, pares” –
Crisostomo Ibarra.
Ben Zayb: Isang biro lang iyan!
Donya Victorina: hindi magandang biro! Isang
pagbabanta mula sa isang taong matagal nang
namayapa!
(Binasa ni Padre Salvi ang liham.)
Padre Salvi: Si Ibarra! Siya ang nagsulat nito! Sulat
kamay niya ito!
Kapitan Heneral: Ituloy ang kasiyahan! Walang dapat
ipangamba. Walang kwenta ang ganyang biro.
Don Custodio: Hindi kaya nais niya tayong patayin
lahat?
(Hindi kumibo ang lahat. Nang biglang mamatay ang
ilaw sa lampara.)
Kapitan Heneral: Padre Irene, pakitaas na lamang ang
mitsa.
Padre Irene: Isang saglit lamang.
(Bago pa man makatayo si Parde Irene, isang anino ang
lumapit at kumuha sa lampara.)
Padre Irene: Magnanakaw! Habulin ninyo ang
magnanakaw!
(Dumiretso ang magnanakaw sa asotea ng bahay at
tumalon sa ilog kasama ang lampara. Ilang saglit pa ay,
isang nakagigimbal na pagsabog ang narinig.)
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
(Napagalaman ng lahat na si Simoun ang may
kagagawan ng lahat. Hinalughog ang kanyang bahay at
nakita dito ang ilang armas at bulbura. Pinaghahanap na
siya ng mga sibil. Ayaw niyang magpaJuli ng buhay
kaya uminom siya ng lason at nagtungo kay Padre
Florentino upang mangumpisal.)
Padre Florentino: Masama ba ang inyong
pakiramdam?
Simoun: Wala ito Padre, mawawala din ang lahat
pagkaraan ng ilang sandali. Anumang oras ay tatalab na
ang lason sa aking katawan.
Padre Florentino: Diyos ko!
Simoun: Huwag kayong matakot. Lumalalim na ang
gabi. Nais kong ilahad sa inyo ang aking lihim. Maaari
mo bang sabihin sa akin kung totoong may Diyos?
Padre Florentino: Kahit saan tayo nagtungo nariyan
ang Diyos.
Simoun: Padre, ayokong mamatay ng may dalang
kasamaan! Ako si Crisostomo Ibarra, na malaon nang
ipinapalagay na patay. Noong araw, pagkatapos kong
mag-aral sa Europa ay umuwi ako rito upang pakasalan
ang babaeng iniibig kong si Maria Clara. Ngunit ito’y
hindi natupad.
Padre Florentino: Patawarin ka ng Diyos, anak. Alam
niyang hindi mo ginusto ang lahat, na ikaw ay nasilaw
lamang ng galit at paghihiganti. Kagustuhan Niyang
lahat nang nangyari. Hindi nagtagumpay ang iyong
plano nang dahil sa Kanya. Sapagkat alam Niyang hindi
ito tama. Igalang natin ang Kanyang kapasyahan.
Simoun: Palagay niyo po ba ay Diyos ang nagkaloob ng
lahat ng ito?
Padre Florentino: Walang makakapagsabi ng iniisip ng
Diyos, ngunit kalian man ay hindi Siya naghangad ng
masama para sa atin.
Simoun: Kung gayon, bakit hindi Niya ako tinulungan?
Padre Florentino: Sapagkat mali ang iyong
pamamaraan. Pag-ibig lang ang nakakagawa ng dakila.
Simoun: Bakit ako ang pinarurusahan at hindi ang mga
masasamang namamahala na walang dulot kundi
kasamaan?
Padre Florentino: kailangang alugin ang lalagyan para
humalimuyak ang bango.
 (Nagpatuloy sa pagkukumpisal si Simoun kay Padre
Florentino. Hanggang sa pinisil ni Simoun ang kamay ng
pari.)

Simoun: Maraming salamat Padre, ngayon ay payapa

na ang aking kalooban.

(Muling pinisil ni Simoun ang kamay ni Padre Florentino

at tuluyan itong nawala sa pagkakahawak. Kinuha ni
Padre Florentino ang kayamanan ni Simoun at
nagtungno sa talampas. Inihagis ni padre Florentino ang
kaymanan ni Simoun sa karagatan.
(close curtain)
Scene:
(open curtain)
Padre Florentino: Malibing ka nawa sa kailaliman ng
dagat… ngunit kung kakailanganin ka ng tao para sa
isang marangal na hangarin, ipahintulot ng Diyos na
matuklasan ka sa sinapupunan ng alon. Pansamantala,
diyan ka muna, hindi makababaluktot ng katwiran, hindi
mag-uudyok ng kasakiman.

Turtle: Kakanta ulit

(Magsasagwan lahat at si SImoun ang maglalayag ng

BAPOR.)

***WAKAS***

Don Simoun:
Donya Victorina:
Paulita Gomez:
Ben Zayb:
Don Custodio:
Padre Salvi:
Padre Millon:
Padre Camorra:
Padre Irene:
Kapitan:
Kapitan Basilio:
Basilio:
Isagani:
Padre Florentino:
Ginoong Pasta:
Padre Sibyla:
Tata Selo:
Tadeo:
Tano:
Guwardiya Civil:
Juli:
Imuthis:
Hermana Penchang:
Hermana Bali:
Kapitana Tika:
Sinang:
Macaraig:
Placido Penitente:
Juanito Pelaez:
Sandoval:
Pepay:
Quiroga:
Mr. Leeds: