Doc.

dr Igor Peško
Univerzitet u Novom Sadu
Fakultet tehničkih nauka
Departman za građevinartsvo i geodeziju

Email: igor.pesko@gmail.com igorbp@uns.ac.rs

mob: 063.102.89.11

1
 Šta je projekat?
BS 6079-1:2000
„A unique set of coordinated activities, with definite starting and finishing points,
undertaken by an individual or organization to meet specific objectives within defined
schedule, cost and performance parameters.“
PRINCE2TM
„A temporary organization that is created for the purpose of delivering one or more
business products according to an agreed Business Case.“
IPMA
„A project is a time and cost constrained operation to realize a set of defined deliverables
(the scope to fulfill the project's objectives) up to quality standards and requirements."

3
 Šta je projekat?
PMBOK® 6th

„A project is a temporary endeavor undertaken to create a unique product, service, or

result.“

temporary endeavor ≈ privremeni poduhvat

Privremenost projekta nagoveštava da projekat ima definitivan početak i kraj.

unique product ≈ jedinstven proizvod

4
 Građevinski projekat?
• uslovi lokacije, okruženje, postojeća infratsruktura, geografski uticaj...
• širok spektar zahteva zainteresovanih strana
• jedinstven prozvod „one-of-a-kind product“
• ne postoji mogućnost izrade prototipa
• realizuju se u stalno promenljivom i kompleksnom okruženju
• integracija različitih inženjerskih disciplina
• velike kazne ili štete
• mnogo različitih učesnika

5
Ugovaranje realizacije
• design – bid – build
• design – build
• EPC (engineering, procurement, and construction)
• IPD (integrated project delivery)...

6
 FIDIC organizacija
• osnovana 1913. godine u Gentu u Belgiji
• osnivači su nacionalne asocijacije inženjera konsultanata Švajcarske, Belgije i Francuske
• današnje sedište u Ženevi u Švajcarskoj
• članstvo preko 100 nacionalnih asocijacija inženjera konsultanata

2 miliona profesionalaca u više od 100 zemalja

8
 FIDIC – učesnici u realizaciji projekta

Employer (Naručilac)
...označava lice koje je imenovano kao naručilac u Prilogu uz ponudu i
njegove pravne sledbenike.
Contractor (Izvođač)
...označava lice(a) koje je imenovano izvođač u pismu ponude koje je
prihvatio naručilac i njegove pravne sledbenike.
Engineer (Rukovodilac izgradnje - Inženjer)...
...predstavlja lice koje je imenovao naručilac za poslove rukovodioca izgradnje
za potrebe ugovora, koje je kao takvo imenovao u prilogu uz ponudu...
....

9
FIDIC – izdanja 1999.

10
 Conditions of Contract for Construction
for Building and Engineering Works

 Naručilac obezbeđuje ceo ili skoro ceo projeka

 Izvođač – moguće projektovanje
 vrednost ugovora preko 600.000$
 plaćanja na osnovu izmerenih količina i jediničnih cena
 Inženjer upravlja ugovorom (administrira),
 Inženjer nadgleda radove i overava sva plaćanja

11
 Conditions of Contract for
Plant and Design-Build

 za elektro, mašinske i građevinske radove

 projekt je obaveza Izvođača
 deo projektovanja od strane Naručioca (sastavni deo zahteva)
 plaćanja prema ukupnoj ceni (lump sum) na osnovu plana
plaćanja (moguća su i merenja)
 Inženjer upravlja ugovorom (administrira)
 Inženjer nadgleda proizvodnju, izradu i radove i overava
plaćanja

12
 Conditions of Contract for EPC /
Turnkey Projects

 ugovor ključ u ruke

 učešće u realizaciji dve strane (bez Inženjera)
 Izvođač – odgovornost za projektovanje, nabavke i građenje
Engineering, Procurement, Construction (EPC)
 Izvođač snosi sve rizike osim više sile – nebalansirani rizik
plaćanje – fiksna cena ključ u ruke (promene samo u
posebnim slučajema)
 Naručilac – definisanje performansi
 Naručilac plaća više u odnosu na Crvenu i Žutu Knjigu
 polazna osnova za BOT projekte 13
 Design-Build-Operate Contract

 Design-Build-Operate (DBO) podrazumeva

projektovanje, izgradnju i upravljanje
objektom ili postrojenjem i sve to sa jednim
Izvođačem
 Izvođač je obično Joint Venture ili Konzorcijum
 pogodan za Public Private Partnerships (PPP)
 pogodan za green-field projekte
 pogodan za dugotrajne ugovore (eksploatacioni peirod od 20
godina)

14
 Short Form of Contract

 vreme realizacije radova manje od 6 meseci

 cena realizacije radova ispod 600.000$
 bez Inženjera, Naručilac imenuje predstavnika
 jednostavni i ponavljajući radovi (radovi na iskopu su dobar
primer)
 pogodan za građevinske, mašinske, elektro i ostale
inženjerske radove
 radove projektuje Izvođač u obimu koji je naveden u Prilogu
tendera
 nema avansa
 mesečne situacije na osnovu izvedenih Radova 15
 MDB Harmonized Edition of the Red Book

 MDB (Multilateral Development Banks)

 standardni dokument Svetske banke
 posebno obrađena tema antikorupcije MDB Harmonised Edition
 Asian Development Bank Published May 2005
Adjustment March 2006
 Black Sea Trade and Development Bank
 Caribbean Development Bank
 European Bank for Reconstruction and Development
 Inter-American Development Bank
 International Bank for Reconstruction and
 Development (The World Bank)
 Islamic Bank for Development Bank
 Nordic Development Fund 16
 Client / Consultant
Model Services Agreement

 za usluge upravljanja projektima

 objavljena je 2006.
 model sporazuma (agreement) između Klijenta i Konsultatnta
 preporučuje se za izradu studija opravdanosti i slične studije

17
 FIDIC – koju knjigu koristiti?

Ko radi projekat?
Koja je vrsta radova?
Kolika je cena radova?
Ko snosi rizik za promene u količinama?
Construction Contract

Design Contract

Consultancy Contract

18
 FIDIC – koju knjigu koristiti?

projekti do 600.000 $
ne projekat da
i do 6 meseci gradnje
Naručioca
da
ne

19
 FIDIC – koju knjigu koristiti?

http://fidic.org 20
 FIDIC
Opšti uslovi ugovora
Posebni uslovi ugovora, tj. smernice za pripremu posebnih uslova
Ponuda – pismo ponude, Prilog uz ponudu
Ugovorni sporazum (Contract Agreement)
Sporazum o rešavanju sporova
Sporazum o odboru za odlučivanje u sporovima (DAB)...

21
 FIDIC – opšti uslovi ugovora
1. Opšte odredbe
2. Naručilac
3. Inženjer, Predstavnik Naručioca
4. Izvođač
5. Nominovani podizvođači, Projektovanje
6. Osoblje i radna snaga
7. Postrojenja, materijali i kvalitet izrade
8. Početak radova, kašnjenja i obustave
9. Ispitivanja po završetku radova
10. Prijem od strane Naručioca
11. Odgovornost za nedostatke
12. Merenja i procena, Ispitivanja nakon završetka
13. Izmene i korekcije
14. Ugovorna cena i plaćanje
15. Raskid ugovora od strane Naručioca
16. Obustava i raskid od strane izvođača
17. Rizik i odgovornost
18. Osiguranje
19. Viša sila
22
20. Odštetni zahtevi, Sporovi i Arbitraža
 FIDIC – opšti uslovi ugovora
1. Opšte odredbe
2. Naručilac
3. Predstavnik Naručioca
4. Izvođač
5. Projektovanje od strane Izvođača
6. Odgovornosti Naručioca
7. Rok za završetak
8. Primopredaja
9. Otklanjanje nedostataka
10. Izmene i zahtevi
11. Ugovorna cena i plaćanje
12. Neizvršenje obaveza
13. Rizik i odgovornost
14. Osiguranje
15. Rešavanje sporova
23
 FIDIC – posebni uslovi ugovora

 Ne dirati Opšte uslove!!!

 Izmene u ugovoru se rade isključivo dodavanjem posebnih
uslova, nikako direktnom preradom opštih uslova.
 Upotreba direktno izmenjenih opštih uslova predstavlja
narušavanje FIDIC autorskih prava.
 Definisanje posebnih uslova treba vršiti pažljivo i to od
strane profesionalca.
 Vodič za pripremu Posebnih uslova.

24
 FIDIC – prilog uz tender

 Sve informacije prikazane u Prilogu uz Tender definiše

Naručilac i sastavni su deo Tenderske dokumentacije.
…najvažniji podaci su:
 Naziv Inženjera
 Rok za završetak radova
 Period za obaveštavanje o nedostacima
 Merodavno pravo i zakoni
 Zvaničan jezik
 Jezik za komunikacije
 Rok za pristup gradilištu
 Procenat zadržanih iznosa
 Minimalni iznos privremenih situacija
 Valuta plaćanja... 25
FIDIC – izdanja 2017.

26
FIDIC EFCA ACES

www.fidic.org
www.efcanet.org
www.aces.rs 27
www.aces.rs

28