AKIŞKANLAR VE ENERJİ SİSTEMLERİ

Akışkanlar, maddenin fiziksel halleri olan sıvı ve gazlara verilen isimdir. Atomları arasında
kuvvetli bağlar bulunmadığından belirli bir şekli bulunmayan ve bulundukları ortamın şeklini
alan akışkanların statik ve dinamik analizi makina mühendisliği açısından son derece önemlidir.
Makina mühendisleri; gemi, tank, köprü ve barajlar dâhil pek çok sabit cisim üzerine etki eden
basınç ve kaldırma kuvvetini hesaplamak için akışkanların statiği ilkelerini uygularlar. Akışkanlar
dinamiği ise hareket halindeki sıvı veya gazları veya içerisinde uçak veya denizaltı gibi hareketli
bir cisim olan sabit akışkanların davranışlarını konu edinir. Akışkanlar mekaniğinin en yaygın
alanları; suyun dinamik davranışını inceleyen hidrodinamik ve havanın aerodinamik davranışını
inceleyen aerodinamiktir.

Akışkanlar mekaniği ilkeleri; pompalar, türbinler, barajlar, uçaklar, otomobiller, buhar kazanları,
sıhhi su tesisatları, doğalgaz cihazları, basınçlı tank ve tüpler, gökdelenler, içten yanmalı motorlar,
hidrolik ve pnömatik sistemler, destekleme elemanları, tribolojik olaylar, meteoroloji tahminleri
başta olmak üzere pek çok alanda kullanılır. Akışkanların temel özellikleri;

- Sıkıştırılabilirlik: Her madde belirli ölçüde bir sıkıştırılabilirliğe sahip olmakla birlikte;
katılar ve çoğunlukla sıvılar sıkıştırılamaz kabul edilirler. Gazlar ise yüksek
sıkıştırılabilirliğe sahiptir.

- Akış: Akışkanların üzerlerine etkiyen kayma gerilmesine sürekli bir hareket ile verdiği
tepkinin ifadesidir.

- Viskozite (Ağdalık): Tüm akışkanların bir kayma kuvvetine karşı koymasını sağlayan
fiziksel özelliği olan viskozite, akışkanın yapışkanlı, sürtünme veya direncinin bir
özelliğidir.

Akışkan Yoğunluk [kg/m3] Viskozite [kg/m.s]

Hava 1,2 1,8x10-5
Helyum 0,182 1,9x10-5
Kaynak suyu 1000 1,0x10-5
Deniz suyu 1026 1,2x10-5
Benzin 680 2,9x10-5
SAE 30 yağ 917 0,26
Enerji sistemleri; içten yanmalı motorlar, uçak itki sistemleri, ısıtma ve soğutma sistemleri,
yenilenebilir enerji kaynakları (güneş, rüzgâr, hidroelektrik, jeotermal ve biyoenerji gibi) ve
yenilenemez enerji kaynakları (petrol, doğalgaz, kömür ve nükleer gibi) ile enerji üretiminde
kullanılan donanımları kapsar. Enerji kaynaklarının verimli kullanımı ve korunması geleceğin
önemli konularının başında gelmektedir.

Enerjinin korunumu ve dönüşümü termodinamiğin yasaları ile matematiksel olarak ifade edilir
ve denklemler kullanılarak enerji sistemleri tasarlanır ve geliştirilir. Enerji sistemleri, sahip
olunan enerji kaynaklarını kullanılarak makinalar tarafından kullanılacak hareket enerjisini
sağlayan çeşitli yapılardır. Enerji sistemleri ve verimleri;

Enerji Sistemi Girdi Çıktı Verim [%]

İçten yanmalı motor Benzin Krank milinde iş 15~25
Dizel motor Dizel Krank milinde iş 35~45
Elektrik motoru Elektrik Mildeki iş 80
Otomobil Benzin Hareket 10~15
Fosil yakıt santrali Yakıt Elektrik 30~40
Yakıt hücresi Yakıt ve oksidan Elektrik 30~60
Nükleer santral Yakıt Elektrik 32~35
Foto voltaik güneş hücresi Güneş ışığı Elektrik 5~15
Rüzgâr türbini Rüzgâr Mildeki iş 30~50
Dalga enerjisi dönüştürücü Dalga ve akımlar Elektrik 10~20
Hidroelektrik santral Su akışı Elektrik 70~90
Zorlanmış hava fırını Doğalgaz Isı 80~95
Sıcak su ısıtıcısı Doğalgaz Isı 60~65

Hidroelektrik santral
Foto voltaik güneş paneli

Rüzgâr türbini