You are on page 1of 56

mÏmÂKf nj®jš m¿¡if

ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019


mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf nj®jš m¿¡if

1. K‹Diu
ngu¿P® m©zh mt®fis jdJ muÁaš Mrhdhf¡ bfh©L
mtUila ÂU¥bgauhš kf¤jhd muÁaš ngça¡f¤ij cUth¡»a
`bgh‹kd¢ br«kš’ òu£Á¤ jiyt® lh¡l® v«.í.M®. mt®fŸ
ViH, vëa k¡fŸ thœéš V‰w« bgwΫ, bg©fŸ fšéÍ«, vG¢ÁÍ«
bg‰W rkcçik bg‰¿lΫ, r_f¤Âš ešèz¡fK«, kj¢
rh®Ã‹ikÍ«, r_f ÚÂÍ« ãiybgwΫ, jdJ thœehŸ KGtijÍ«
m®¥gâ¤J ciH¤jh®. jh‹ cUth¡»a mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« m¤jifa y£Áa§fëš cWÂahŒ ãiy
bg‰¿l tYthd mo¤js« mik¤J¤ jªÂ£lh®.

òu£Á¤ jiytç‹ têæš jdJ muÁaš gaz¤ij nk‰bfh©l


Ïja bjŒt« òu£Á¤ jiyé m«kh mt®fŸ, jdJ 36 M©Lfhy
muÁaš gaz¤ij k¡fS¡fhf m®¥gâ¡f¥g£l muÁaš thœthf,
Âahf thœthf thœªJ, fHf¤Â‹ bfhŸiffis braš tot«
bgwit¤J, jäHf¤ij ϪÂa¤ ÂUeh£o‹ K‹ndho khãykhf
ca®¤Âdh®.

òu£Á¤ jiyé m«kh mt®fŸ têæš brašgL« mid¤ÂªÂa


m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHfK«, mt® mik¤J¤ jªj fHf muR«
jäœbkhê fh¤J, jäœ Ïd¤Â‹ kh©igÍ«, kuigÍ« ngh‰¿, j䜥
g©gh£o‹go brašg£L, x‹nw Fy«! xUtnd njt‹! v‹D«
be¿¥go xG», r_f Ú¡ bfhŸiffëš mir¡f Koahj e«Ã¡if
bfh©L, khãy Rah£Á¡ bfhŸiffis tèÍW¤Â všnyhU¡F« ÚÂ,

-1-
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

ahU¡F« Ïšiy mÚ v‹w y£Áa¤njhL mid¤ÂªÂa m©zh


Âuhél K‹nd‰w¡ fHf xU§»iz¥ghsU«, kh©òäF jäœ ehL
Jiz Kjyik¢rUkhd ÂU. X. g‹Ü®bršt«,
g‹Ü®bršt« fHf Ïiz
xU§»iz¥ghsU«, kh©òäF jäœ ehL Kjyik¢rUkhd
ÂU. vl¥gho K. gHårhä M»nahç‹ jiyikæš ÕL eil ngh£L
tU»wJ.

18.4.2019 m‹W eilbgw ÏU¡F« ehlhSk‹w k¡fsit


bghJ¤ nj®jèš, jäHf« k‰W« òJ¢nrç cŸë£l 40 bjhFÂfëY«
bt‰¿ bg‰W, ϪÂa ehlhSk‹w¤Âš jäHf¤Â‹ cçikfS¡fhf¡
Fuš vG¥Ã, jäHf¤ij nkY« ts®¢Á¥ ghijæš Ï£L¢ br‹W,
ϪÂa¤ ÂUeh£o‹ ca®Î¡F Ïa‹wJ mid¤ijÍ« brŒÂl,
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« cW V‰W ËtU«
th¡FWÂfis k¡fS¡F më¡»wJ.

2. nj®jš fsK«, NHY«


mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf¤Â‹
jiyikæš, ``ghuÂa
``ghuÂa #djh f£Á, gh£lhë k¡fŸ f£Á, njÁa
K‰ngh¡F Âuhél¡ fHf«, jäœ khãy fh§»u° f£Á, òÂa jäHf«
f£Á, òÂa Ú¡ f£Á, m»y ϪÂa N.R. fh§»u° f£Á’’ M»a f£ÁfŸ
g§FbgW« bt‰¿¡ T£lâ v®tU« ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤
nj®jY¡bfd mikªÂU¡»wJ.

mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« v‹w kf¤jhd


k¡fŸ Ïa¡f¤Â‹ njr ey‹ fh¡fΫ, x‰Wikia¥ ng⥠ngh‰wΫ,

-2-
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

ngu¿P® m©zh ngh‰¿ ts®¤j Âuhél Ïa¡f bfhŸiffis


eilKiw¥gL¤jΫ, Rakçahij, r_f ÚÂ, r_f rk¤Jt«, bg©
éLjiy, bg©fS¡F rk cçik, jäœ bkhêæ‹ ca®Î M»a
bfhŸiffis ãiyeh£lΫ cUth¡f¥g£l Ïa¡f«. ``Ãw¥bgh¡F«
všyh c殡F«’’ v‹w ÂU¡FwŸ be¿ ã‹W, k¡fŸ midtU¡F«
r_f, bghUshjhu, g©gh£L kWky®¢ÁiaÍ«, K‹nd‰w¤ijÍ«
tH§»l ghLglnt Ϫj Ïa¡f¤Â‰F mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« v‹w Áw¥òä¡f bgaiu¢ N£o k»œªjh® fHf
ãWtd¤ jiyt® òu£Á¤ jiyt® lh¡l® v«.í.M®. mt®fŸ.

v®tU« ehlhSk‹w bghJ¤ nj®jèš kf¤jhd bt‰¿ bg‰W


ϪÂa eh£o‰F«, jäœ ehL khãy¤Â‰F« bjh©lh‰wnt Áw¥ghd
bt‰¿¡ T£lâia jkJ jiyikæš mik¤J, Ϫj¤ nj®jèš fs«
fhQ»wJ mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«.

-3-
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

II
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf
ešyh£Áæ‹ tuyh‰W¢ rhjidfŸ

kh©òäF Kjyik¢r®
òu£Á¤ jiyt® lh¡l® v«.í.M®.

kh©òäF Kjyik¢r® òu£Á¤ jiyé m«kh

kh©òäF Kjyik¢r® vl¥gho K. gHårhä,

kh©òäF Jiz Kjyik¢r® X. g‹Ü®bršt«

M»nahç‹ ešyh£Áæš....

-4-
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

mid¤ÂªÂa
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf ešyh£Áæ‹

II. tuyh‰W¢ rhjidfŸ

kh©òäF Kjyik¢r® òu£Á¤ jiyt® lh¡l® v«.í.M®.,


kh©òäF Kjyik¢r® òu£Á¤ jiyé m«kh,
kh©òäF Kjyik¢r® ÂU. vl¥gho K. gHårhä,
kh©òäF Jiz Kjyik¢r® ÂU. X. g‹Ü®bršt«
M»nahç‹ ešyh£Áæš .........

1. ntsh©ik - fhšeil guhkç¥ò


guhkç¥ò :

m) kh©òäF òu£Á¤ jiyt® v«.í.M®. M£Á¡ fhy¤Âš jh‹


étrhæfë‹ Ja® Jil¡f ϪÂahényna Kj‹ Kiwahf
ÁW, FW étrhæfS¡F Ïytr ä‹rhu« tH§F« £l«
bjhl§f¥g£lJ.

M) »uhk¥òw étrha k¡fë‹ thœthjhu¤ij nk«gL¤jΫ,


Kj‹ik¤ Jiwahd ntsh©ik¤ Jiw rh®ªj bghUshjhu«
ca®Î bgwΫ, kh©òäF òu£Á¤ jiyt® lh¡l® v«.í.M®.
M£Á¡ fhy¤Âš jh‹ ϪÂahényna Kj‹Kjyhf Cuf
bjhêš JiwÍ«, mj‰bfd jåahf X® mik¢rfK« òÂjhf
njh‰Wé¡f¥g£lJ.

Ï) »uhk¥òw ntsh© c‰g¤Âahs®fŸ j§fŸ éis bghU£fis


mU»š cŸs efu§fS¡F vL¤J¢ br‹W ãahakhd éiy
bg‰W, bghUshjhu ca®Î bgw thŒ¥ò V‰gL¤J« tifæš,
kh©òäF òu£Á¤ jiyt® v«.í.M®. M£Á¡ fhy¤Âš jh‹,
ϪÂahényna Kj‹ Kiwahf “»uhk¥òw äå g° £lK«”,
“»uhk, efu rhiyfŸ Ïiz¥ò¤ £lK«” m¿Kf¥gL¤j¥g£ld.

-5-
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

<) kh©òäF òu£Á¤ jiyé m«kh mt®fë‹ M£Á¡ fhy¤Âš


jh‹, m»y ϪÂa mséš czÎ jhåa c‰g¤Â mÂf mséš
brŒjik¡fhf, k¤Âa muÁ‹ “»çZî f®kh‹ éUJ” 2011-12
k‰W« 2013-14 M©Lfëš bgw¥g£lJ.

c) kh©òäF òu£Á¤ jiyé m«kh mt®fë‹ M£Á fhy¤Âš jh‹,


m»y ϪÂa mséš ntsh© tâf« Áw¥ò‰W¤
Âfœªjik¡fhf k¤Âa muÁ‹ “njÁa mséš Áwªj ntsh©
tâf Ïa¡ff éUJ” 2011 k‰w« 2014-« M©LfS¡F
bgw¥g£lJ.

C) kh©òäF òu£Á¤ jiyé m«kh mt®fë‹ Áwªj têfh£Ljš


fhuzkhf, jäœehL ntsh©ik gšfiy¡ fHf« j‹Dila
MuhŒ¢Á k‰W« nk«gh£L rhjidfS¡fhf, cyf mséš
m§Ñfhu« bg‰wnjhL, “njÁa mséš eh£o‹ Áwªj beš
MuhŒ¢Á ika« 2015” v‹w éUÂid¥ bg‰wJ.

v) kh©òäF òu£Á¤ jiyé m«khé‹ M£Á¡ fhy¤Âš m»y


ϪÂa mséš jhåa§fis ghJfh¥gj‰fhd bjhêšE£g
ÂwD¡fhf “njÁa k»ªjuh éUJ-2016” k¤Âa murhš jäœehL
ntsh©ik gšfiy¡ fHf¤Â‰F tH§f¥g£lJ.

V) kh©òäF òu£Á¤ jiyé m«kh mt®fë‹ M£Á¡ fhy¤Âš,


jäHf muÁ‹ ntsh© Jiw¡F czÎ jhåa c‰g¤Â k‰W«
ghJfh¥Ã‰fhf bj‰fhÁa czÎ jhåa mik¥Ãdhš “Áw¥ò
ghuh£L éUJ” tH§f¥g£lJ.

I) kh©òäF òu£Á¤ jiyé m«kh mt®fë‹ M£Á¡ fhy¤Âš


jh‹, jäœ ehL fhšeil kU¤Jt« k‰W« m¿éaš
gšfiy¡fHf¤Â‹ Ïsãiy g£l¥ go¥Ãš ä‹dQ Clf¤ij

-6-
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

ϪÂahényna Kj‹Kjyhf m¿Kf¥ gL¤Âaj‰fhf, k¤Âa


muÁ‹ njÁa ntsh©ik MuhŒ¢Á ãWtd¤jhš “Áwªj
brayh¡f éUJ” tH§f¥g£lJ.

2. kh©òäF jäœehL Kjyik¢r® vl¥gho


vl¥gho K. gHårhä,
kh©òäF Jiz Kjyik¢r® X. g‹Ü®bršt« M»nah®
jiyikæyhd ešyh£Á¡ fhy¤Âš (2017-
(2017-18)
muR bg‰w m§Ñfhu§fŸ, éUJfŸ k‰W«
muR eš»a Áw¥ò¤ £l§fŸ :
m) m»y ϪÂa mséš vªj khãy¤ÂY« eilKiwæš Ïšyhj
Áw¥ò¤ £lkhf, jäœ eh£oš »uhk¥òw k‰W« ef®¥òw
ViHfS¡F F¿¥ghf, étrha¤ bjhêyhs®fŸ k‰W« gšntW
bjhêšfëš <Lg£LŸs ViH¤ bjhêyhs®fŸ c£gl
80 y£r¤Â‰F« nk‰g£l FL«g§fS¡F¤ jyh %. 2000/-
Áw¥ò ã cjé më¡F« Áw¥ò¤ £l« m¿Kf¥gL¤Â
2018-19 M« M©o‰F %. 1,200/- nfho ã xJ¡ÑL
brŒa¥g£LŸsJ.

M) cyf KjÄ£lhs® kheh£il br‹idæš el¤Â %. 3,00,431/-


nfho¡F nkš, KjÄLfS¡fhd òçªJz®Î x¥gªj§fŸ
nk‰bfhŸs¥g£L 10.5 y£r« ÏisP®fŸ ntiy thŒ¥Ãid¥
bgW« tifæš, Áw¥ghd Nœãiyfis V‰gL¤Â jäœehL muR
kf¤jhd rhjid gil¤JŸsJ.

Ï) jäœ eh£oš urhad e¢R¡fisÍ«, mj‹ éisthf V‰gL»‹w


Rfhjhu Ó®nfLfisÍ«, fisÍ« bghU£L xUKiw k£Lnk
ga‹gL¤J« be»ê¥ bghU£fŸ (Ãsh°o¡) ga‹gh£il

-7-
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

1.1.2019 Kjš jil brŒJ jäHf muR ghuh£l¤j¡f rhjid


gil¤JŸsJ.

<) 2019-M« M©L bgh§fš ÂUehis jäHf k¡fŸ k»œ¢ÁnahL


bfh©lhL« tifæš, bgh§fš gçR bghU£fS«, %. 1,000/-
buh¡fK«, bgh§fš gçrhf 1,98,54,617 FL«g§fS¡F tH§»,
jå¤ j‹ikä¡f £l¤Âid jäœ ehL muR
brašgL¤ÂÍŸsJ.

c) m»y ϪÂa mséš mid¤J¤ JiwfëY« Áw¥ghf brašgL«


khãy«; r£l« xG§if e‹Kiwæš guhkç¡F« khãy«; R‰Wyh¤
Jiwæš ÁwªJ és§F« khãy« k‰W« r£l« xG§»š caça
nk«ghL milªj khãy« v‹W ghuh£o “ϪÂah Lnl” Ïjœ
eh‹F éUJfis jäœ ehL muR¡F tH§» Áw¥Ã¤JŸsJ.

C) m»y ϪÂa mséš Áwªj kåj ts«, tYthd cŸf£lik¥ò


trÂfŸ, cgçahd ä‹rhu« k‰W« Ïa‰if ts§fŸ cŸs
Ïu©lhtJ khbgU« bghUshjhu r¡Âahf jäœehL és§F»wJ
vd k¤Âa muR jF¢ rh‹W tH§» ghuh£oÍŸsJ.

v) m»y ϪÂa mséš czÎ jhåa c‰g¤Â mÂf mséš


brŒjik¡fhf k¤Âa muÁ‹ caça éUjhd “»çZî f®kh‹
éUJ” flªj IªJ M©Lfëš 4 Kiw, 2016-17 k‰W« 2017-18
M©Lfëš k¤Âa murhš tH§f¥g£LŸsJ.

V) bg§fqUéš Ïa§F« bghJk¡fŸ bjhl®ò ika« 2018-M«


M©o‰F r_f bghUshjhu ts®¢Áæ‹ mo¥gilæš
Áwªj ã®thf¤ij k¡fS¡F tH§»aj‰fhf, ϪÂa mséš
Ïu©lhtJ ãiy¡fhd jF¢ rh‹W, jäHf muÁ‰F tH§»
bfsué¤JŸsJ.

-8-
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

I) ϪÂahéš cŸs mid¤J khãy§fëY« fhtš gâia Áw¥òw


brŒJtU« fhtš ãiya§fëš bgçaFs« fhtš ãiya«
8-MtJ Áwªj fhtš ãiyakhf¤ nj®Î brŒa¥g£L k¤Âa
murhš bfsué¡f¥g£LŸsJ.

x) ϪÂahéš cŸs mid¤J khãy§fëY« Ïa§» tU« khãy


ngh¡Ftu¤J¡ fHf§fëš, Áwªj brašgh£o‰fhf jäHf
ngh¡Ftu¤J fHf§fS¡F k¤Âa murhš 11 éUJfŸ
tH§f¥g£L bfsué¡f¥g£LŸsd.

X) ϪÂahéš cŸs mid¤J khãy§fëY« Âl¡fêÎ


nkyh©ikæš jäœ ehL ÁwªJ és§»aj‰fhf “°nfh¢
Ãsh£od« éUJ 2017” tH§f¥g£L jäHF muR
bfsué¡f¥g£LŸsJ.

Xs) ϪÂahéš cŸs mid¤J khãy§fëY« FoÚ® k‰W« tofhš


thça¤Âš xU§»izªj jftš V‰gh£L Kiw¡fhf
2017-18 M« M©o‰fhd éUÂid jäHf muÁ‰F k¤Âa muR
tH§» Áw¥Ã¤JŸsJ.

~) ϪÂahéš cŸs khãy§fënyna, bg© FHªijfis


ghJfh¤jš k‰W« bg© FHªijfS¡F fšé òf£Ljš
£l¤Âid 2017-18 M« M©oš jäHf muR Áw¥ghd Kiwæš
brašgL¤Âaj‰fhf Kjš ju ãiyia tH§» ϪÂa muR
Áw¥Ã¤JŸsJ.

-9-
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

3. Cuf ts®¢Á k‰W« Cuh£Á mik¥ò :


m) ϪÂa mséš »uhk¥òw rhiyfŸ nk«gh£L¤ £l§fis
Áw¥ghf brašgL¤Âaik¡fhf “Ãujk® »uhk¥òw rhiy¤
£l¤Â‹ Ñœ” 100.90 nfho %ghŒfis C¡f¤ bjhifahf k¤Âa
muR jäœ eh£o‰F tH§» bgUik¥gL¤ÂÍŸsJ.

M) ϪÂa mséš kfh¤kh fhªÂ njÁa Cuf ntiy cW¤


£l¤ij äf¢ Áwªj Kiwæš brašgL¤Âaj‰fhf, 2017-18 M«
M©o‰fhd IªJ éUJfis jäHf muÁ‰F tH§» k¤Âa muR
Áw¥Ã¤JŸsJ.

4. efuh£ÁfŸ nk«ghL :
ϪÂa mséš Áwªj MSif¡fhd njÁa k‰W« r®tnjr
éUJfis jäHf¤Âš cŸs nfha«ò¤ö®, <nuhL, kJiu k‰W«
ÂU¢Áuh¥gŸë khefuh£ÁfŸ bg‰W jäœ eh£o‰F bgUik
nr®¤JŸsd.

5. T£LwÎ k‰W« Ef®nth® ghJfh¥ò :


ϪÂa mséš bghJ éãnahf¤ £l brašghLfëš
KGikahd mséš fâå kakh¡f¥g£lj‰F 2016-17 M«
M©o‰fhd “Áwªj eilKiw éUJ k‰W« Áwªj ä‹ MSif éUJ”
M»a Ïu©L bgUikä¡f éUJfis k¤Âa muR, jäHf muR¡F
tH§» Áw¥Ã¤JŸsJ.

- 10 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

6. bjhêš Jiw :
m) ϪÂa mséš fh»j c‰g¤Â k‰W« bjhêš Âwåš Áw¥ò‰W
és§»aik¡fhf, 2016-M« M©o‰fhd “Áwªj fh»j
bjhê‰rhiy” v‹w éUij Ϫ muR, jäœ ehL muR¡F tH§»
bgUik¥gL¤ÂÍŸsJ.

M) ϪÂa mséš bjhê‰rhiyfë‹ v©â¡if k‰W«


gâahs®fë‹ v©â¡if mo¥gilæyhd juãiy g£oaèš
“Kjš ju ãiyia” 2017-18 M« M©o‰F jäœehL muR¡F
ϪÂa muR tH§» bgUik¥gL¤ÂÍŸsJ.

Ï) njÁa bghUshjhuh ga‹gh£L MuhŒ¢Á ãWtd«, 2018-M«


M©o‰fhd bjhêšJiw KjÄ£oš ÁwªJ és§F« khãy«
F¿¤J ϪÂa mséš el¤Âa msÅ£oš ϪÂahényna
jäœehL “Ïu©lhtJ Ó®äF ju ãiyia” vŒÂaik¡fhf
bfsué¡f¥g£LŸsJ.

<) kuò rhuhj vçr¡Â¤ Jiwæš Áw¥ghd cŸf£lik¥ò trÂfis¥


bg‰WŸsik¡fhf, 2017-18 M« M©o‹ k¤Âa muR éUÂid
jäœ ehL bg‰W Áw¥bgŒÂÍŸsJ.

c) cyf KjÄ£lhs® kheh£il br‹idæš el¤Â %. 3,00,431/-


nfho¡F nkš, KjÄLfS¡fhd òçªJz®Î x¥gªj§fŸ
nk‰bfhŸs¥g£L 10.5 y£r« ÏisP®fŸ ntiy thŒ¥Ãid¥
bgW« tifæš, Áw¥ghd Nœãiyfis V‰gL¤Â jäœehL muR
kf¤jhd rhjid gil¤JŸsJ.

- 11 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

C) jäœ eh£oš urhad e¢R¡fisÍ«, mj‹ éisthf V‰gL»‹w


Rfhjhu Ó®nfLfisÍ«, fisÍ« bghU£L xUKiw k£Lnk
ga‹gL¤J« be»ê¥ bghU£fŸ (Ãsh°o¡) ga‹gh£il 1.1.2019
Kjš jil brŒJ jäHf muR ghuh£l¤j¡f rhjid
gil¤JŸsJ.

7. k¡fŸ ešthœÎ k‰W« FL«g


FL«g ey« :
ϪÂahéš cŸs khãy§fënyna Ïwªjt®fë‹ clš
cW¥ò¡fis¡ bfh©L kh‰W mWit Á»¢ir brŒtš bjhl®ªJ
eh‹F M©Lfshf Áw¥ò‰W és§»aik¡fhf “Áwªj khãy éUJ”
tH§», jäHf muir k¤Âa muR bgUik¥gL¤ÂÍŸsJ.

8. ÉgL¤j¥g£nlh® k‰W« äfΫ ÉgL¤j¥g£nlh® ey‹ :


kh©òäF òu£Á¤ jiyé m«kh mt®fë‹ tuyh‰W¢
rhjidahd “r_f¤Âš ÉgL¤j¥g£l k¡fŸ midtU« r_f ÚÂ¥
gaid¥ bg‰¿L« tifæš 69 rjÅj Ïl xJ¡Ñ£L¡ bfhŸifia”
ϪÂahényna Kj‹ Kjyhf jäœ eh£oš eilKiw¥gL¤Âdh®fŸ.
Ϫj rç¤Âu¢ rhjidia m«khé‹ têæš brašg£LtU« ešyuR
bjhl®ªJ br«ikahf fil¥Ão¤J tU»wJ.

9. MÂÂuhél® - gH§Foæd® - ÁWgh‹ikæd® ey‹ :


kh©òäF òu£Á¤ jiyé m«kh mt®fë‹ muR, MÂÂuhél®,
gH§Foæd® k‰W« ÁWgh‹ikæd®, ViH khzt®fë‹ bghUshjhu
Rikfis¡ Fiw¡F« tifæš, Raã¡ fšÿçfëš Ï¤jifa
khzt®fŸ brY¤j nt©oa fšé¡ f£lz« KGtijÍ« munr
V‰¿L« tifæš Mizæ£LŸsJ.

- 12 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

10. khãy§fS¡»ilnaahd eÂfëš


jäœ eh£L cçikia¥ ghJfh¤jš :
kh©òäF òu£Á¤ jiyt® v«.í.M®., kh©òäF òu£Á¤ jiyé
m«kh, kh©òäF vl¥gho K. gHårhä M»nahç‹ M£Á¡ fhy§fëš,
jäœ ehL muR, khãy§fS¡»ilnaahd eÂÚ®¥ g»®éš Ú¤ Jiw
Ô®¥òfis ãiyeh£LtÂY«, ehlhSk‹w mitæš cça nghuh£l«
el¤Âaj‹ thæyhfΫ, fhéç eÂÚ®¥ Ãu¢rid, Kšiy¥ bgçahW
miz k‰W« nkfjhJ miz ngh‹w Ãu¢ridfëš jäœ eh£o‹
F¿¥ghf, cHt®fë‹ ey‹fisÍ«, cçikfisÍ« ghJfh¤JŸsJ.

11. jftš bjhêšE£g« :


ϪÂa mséš Áwªj ä‹ MSifæš Áw¥ò‰W
és§»aik¡fhf “Áwªj ä‹ MSif Kfik éUJ” (Best
e-Governance Agency) tH§» jäHf muir k¤Âa muR
bfsué¤JŸsJ.

12. R‰Wyh, fiy k‰W« g©ghL :

m) kh©òäF òu£Á¤ jiyé m«kh mt®fë‹ tê el¡F« jäHf


muÁ‹ M£Áæš, $u§f« u§fehj® Mya¤ij Áw¥ghf
òJ¥Ã¤jik¡fhf “Íbd°nfh MÁah gÁá ju éUJ-2017”
vD« Áw¥ò éUJ I¡»a ehLfŸ rigahš jäHf muR¡F tH§»
bfsué¡f¥g£LŸsJ.

M) kh©òäF òu£Á¤ jiyé m«kh mt®fë‹ tê el¡F«


jäHf muÁ‹ M£Áæš, kJiu mUŸäF Ûdh£Á Rªjnu°tu®
Mya¤Â‰F “öŒik ϪÂah £l¤Â‹ Ñœ” k¤Âa murhš éUJ
tH§» bfsué¡f¥g£LŸsJ.

- 13 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

III

mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf¤Â‹


nj®jš th¡FWÂfŸ

- 14 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

1. m«kh njÁa tWik xê¥ò¤ £l« - khjhªÂu neuo


cjé¤ bjhif %ghŒ 1,500 tH§F« £l« :
ϪÂahéš tWikia xê¤J k¡fS¡F tskhd thœ¡ifia¤
ju nt©L« v‹gj‰fhf k¤Âa, khãy muRfŸ flªj gy
M©Lfshfnt gšntW £l§fis brašgL¤Â tU»‹wd.
ÏU¥ÃD« v©z‰nwh® Ï‹dK« Ja®äF tWik¢ NHèš thœªJ
bfh©oU¡»‹wd®. k¤Âa, khãy muRfŸ nk‰bfh©l tWik xê¥ò¤
£l§fŸ XusΡF k£Lnk k¡fis¢ br‹wilªJŸsd v‹gijna
m‹whl thœéš eh« rªÂ¡F« ãfœÎfŸ ek¡F cz®¤J»‹wd.
tWik¡ nfh£L¡F¡ ÑnH thG»‹w k¡fŸ, ifél¥g£l bg©fŸ,
tUkhdk‰w éjit¥ bg©fŸ, kh‰W¤ ÂwdhëfŸ, ãyk‰w étrha
Tè¤ bjhêyhs®fŸ, »uhk¥òw§fëY«, ef®¥òw§fëY« thG«
clYiH¥ò¤ bjhêyhs®fŸ, Mjut‰w KÂnah® M»nah® rªÂ¡F«
tWikæ‹ Jau§fis Ú¡f nt©Lkhæ‹, Áy cWÂahdJ«,
Jâ¢ryhdJkhd elto¡iffis cldoahf nk‰bfhŸtJ fhy¤Â‹
f£lha«. ÏåÍ« bghW¥gj‰»šiy tWikæ‹ nfhu¤ij.

``Ãw¥ghš ahU¡bfšyh« Fiwthf¡ bfhL¡f¥g£lnjh


mt®fS¡bfšyh« r£l¤jhš ãiwthf tH§f¥gl nt©L«’’ v‹W
Ãè¥Ã‹° eh£o‹ K‹dhŸ mÂg® unkh‹ k¡rnr T¿dh®. Ïijna
jdJ thœehŸ KGtJ« brŒJfh£o thœªjh® bgh‹kd¢ br«kš
òu£Á¤ jiyt® lh¡l® v«.í.M®. mt®fŸ.

m©ikæš, bgh§fš gçrhf FL«g m£iljhu®fŸ


midtU¡F« %ghŒ 1,000/- K«, Ëd® tWik¡ nfh£o‰F¡ ÑnH
thœ»‹w k¡fS¡F, FL«g« x‹¿‰F %ghŒ 2,000/-K« tH§»aJ
fHf muR. fHf muR nk‰bfh©l Ï¡fUizäF Áw¥ò¤ £l§fshš
gadhëfS¡F V‰g£l e‰ga‹fis¥ gh®¡ifæš, ÏJ ngh‹W

- 15 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

gadhëfS¡F neuoahf cjé¤ bjhiffis buh¡fkhf tH§Ftj‹


_y« mt®fS¡F e‰ga‹fŸ gy ãfœtJ cWÂ v‹W kdãiwÎl‹
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« e«ò»wJ. tWik¡
nfh£L¡F¡ ÑnH thG»‹w k¡fŸ, ifél¥g£l bg©fŸ, tUkhdk‰w
éjit¥ bg©fŸ, kh‰W¤ ÂwdhëfŸ, ãyk‰w étrha Tè¤
bjhêyhs®fŸ, »uhk¥òw§fëY«, ef®¥òw§fëY« thG« clYiH¥ò¤
bjhêyhs®fŸ, Mjut‰w KÂnah® M»nahU¡F khjªnjhW«
buh¡fkhf xU bjhif tH§F« £l¤ij eilKiw¥gL¤JtJ
vëjhf el¡f¡Toa xU £lkhf ÏU¡f KoÍ« v‹W mid¤ÂªÂa
m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« fUJ»wJ. e« rnfhju,
rnfhjçfë‹ Ja®fis¡ fisªJ, mt®fS¡F k»œ¢Áahd thœit
mik¤J¤ ju nt©L« v‹W mauhJ ciH¤j òu£Á¤ jiyt® lh¡l®
v«.í.M®., òu£Á¤ jiyé m«kh M»nahç‹ fdÎfis edth¡F«
£lkhf ÏJ mikªÂL«.

òu£Á¤ jiyt® v«.í.M®. r¤JzΤ £l¤ij m¿Kf«


brŒjnghJ, mij vŸëeifahonahU«, gad‰w¤ £l« v‹W
kdrh£Áæ‹¿ ék®Á¤njhU« thail¤J¥ nghF« msΡF
r¤JzΤ £l« Ï‹W ϪÂa ehL KGtJ« brašgL¤j¥gLtijÍ«,
I.eh. rigÍ«, c¢rÚÂk‹wK« ghuh£L« t©z« jäHf¤Âš Áw¥òw
eilbgWtijÍ« gh®¡»nwh«. mij¥ nghynt Ï¥bghGJ
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« K‹bkhêÍ« m«kh
njÁa tWik xê¥ò¤ £lkhd, khjhªÂu neuo cjé¤ bjhif %ghŒ
1,500/- tH§F« £l« kf¤jhd bt‰¿bgW«. bjhl®ªJ mÂfç¤J¡
bfh©oU¡F« òÂa GST tç tUthŒ _yK«, neuo k‰W« kiwKf
tçfis KiwahfΫ, Âw«glΫ tNè¥gj‹ _y« Ϥ£l¤ij
ãiwnt‰w KoÍ« v‹W mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡

- 16 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

fHf« e«ò»wJ. vdnt, Ϫj¤ £l¤ij k¤Âa muR ehL KGtJ«


éiuªJ brašgL¤j nt©L« v‹W k¤Âa muir mid¤ÂªÂa
m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

2. ÏisP®fŸ, Ïs«bg©fS¡fhd Âw‹ nk«gh£L¥


gæ‰ÁÍ«, mt®fS¡F cŸeh£oY«, btëehLfëY«
ntiythŒ¥òfis
ntiythŒ¥òfis njo¤ jU« Ka‰ÁÍ«, v«.í.M®. njÁa
ntiythŒ¥ò rh®ªj Âw‹ nk«gh£L gæ‰Á¤ £l« :
ϪÂa bghUshjhu« gšntW Kiwfëš bjhl® ts®¢Áia¡
f©LtU« Ï›ntisæš, ϪÂa Ïs«bg©fS«, ÏisP®fS«
kh¿tU« r_f, bghUshjhu NHšfS¡F V‰g Âw‹fis¥ bgwΫ,
jkJ Âw‹fis nk«gL¤Â¡bfhŸsΫ mt®fS¡F thŒ¥ò«, trÂÍ«
V‰gL¤Â¤ jUtJ äfΫ Ï‹¿aikahjJ. òÂa, khWg£l
nfhz§fëš Ïj‰fhd Ka‰ÁfŸ nk‰bfhŸs¥gl nt©L«.
Ãè¥Ã‹° eh£oš cŸs TESDA - bl°lh (Technical Education and
Skills Development Authority) v‹w murh§f ãWtd« mªj eh£o‹
ÏisP®fS¡F«, Ïs« bg©fS¡F« cybf§F« ntiythŒ¥ò
»il¤ÂL« t©z« tH§» tU« Âw‹ nk«gh£L¥ gæ‰Áia
khÂçahf¡ bfh©L e« eh£oY« òÂa mik¥ò x‹¿id cUth¡»,
ϪÂa ÏisP®fS¡F«, Ïs« bg©fS¡F« Âw‹ nk«ghL
më¡fΫ, m¤jifa gæ‰Áfis¥ bg‰nwh® cŸeh£oY«,
btëehLfëY« ntiy thŒ¥ò bgWtij vëjh¡»lΫ òÂa mik¥ò
x‹W njÁa mséš cUth¡f¥gl, mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« k¤Âa muir tèÍW¤J«.

btëehLfëš gâah‰W« ϪÂa®fŸ e« eh£L¡F Vuhskhd


mªãa¢ bryhtâia <£o¤ jU»‹wd®. btëehLfëš ntiy

- 17 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

njo¡bfhŸS« thŒ¥Ãid e« Ïs« jiyKiwædU¡F eh«


V‰gL¤Â¤ ju nt©L«. btëehLfëš e« ÏisP®fŸ ntiy
thŒ¥òfis¥ bgw v¤jifa gæ‰ÁÍ«, Âw‹ nk«ghL« njit¥gL»wJ
v‹gij¡ f©l¿aΫ, mªj ntiy thŒ¥òfis e« Ïisa
rKjha¤Âd® bg‰¿lΫ, btëehLfëš ntiy njo¢ bršY«
ÏisP®fS¡F cça têfh£Ljšfis më¤ÂlΫ, gaz¤Â‰F¤
njitahd cjéfis brŒÂlΫ, Ïil¤ juf®fël« Vkhwhj
t©z« mt®fis¥ ghJfh¤ÂlΫ òÂa mik¥ò x‹¿id V‰gL¤j,
k¤Âa muir tèÍW¤Â, ÏisP®fS¡F xëkakhd v®fhy¤ij
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« mik¤J¤ jªÂL«.

Ï‹wsΫ ÏisP®fŸ beŠÁš j‹d«Ã¡ifiaÍ«, ciH¥Ã‹


ca®itÍ« vL¤J¢ brhšY«, vL¤J¡fh£lhd thœÎ thœªj
e« òu£Á¤ jiyt® lh¡l® v«.í.M®. mt®fë‹ bgaçš Ï¥òÂa
v«.í.M®. njÁa ntiythŒ¥òfŸ Âw‹ nk«gh£L¤ £l¤ij,
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« k¤Âa muR
cjéÍl‹ mkšgL¤J«.

3. Ú® nkyh©ik Áw¥ò¤ £l§fŸ :


jäœ eh£o‹ bgU« gFÂ, bjh‹W bjh£L j©Ù®
g‰wh¡Fiwahš gh¡f¥g£l gFÂahfnt ÏUªJ tªJŸsJ.
XçU Ïl§fëš »il¡»‹w cgç Úiu¡bfh©L tw©l gFÂfëš
ãy¤jo Ú® k£l¤ij ca®¤j m›t¥nghJ Áy £l§fŸ
eilKiw¥gL¤j¥g£L tªJŸsd. mt‰WŸ äfΫ MtYl‹ gy
M©Lfshf v®gh®¡f¥g£L tªj £l« m¤Â¡flÎ-médhÁ
£l«. Ϥ£l¤ij m©ikæš jäœ ehL Kjyik¢r® vl¥gho

- 18 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

K. gHårhä mt®fŸ bjhl§» it¤JŸsh®. 1,652 nfho %ghŒ bryéš


eilbgwΟs m¤Â¡flÎ-médhÁ £l« nk‰F jäHf¤Âš Rkh®
35 y£r« k¡fŸ ga‹bgWt®. Ϥ£l¤Â‰fhd bkh¤j¢ bryitÍ«
jäHf munr nk‰bfh©LŸsJ äfΫ F¿¥Ãl¤j¡fJ.

tw£Áahš gh¡f¥g£l jäHf¥ gFÂfS¡F Ú®¥


ghrd¤Â‰fhfΫ, FoÚ® njitfS¡fhfΫ j©Ù® bfh©L bršY«
òÂa Ú® nkyh©ik¤ £l§fŸ brašgL¤j¥gL«. bgUkiH btŸs¡
fhy§fëš Åzhf¡ flèš fy¡F« j©Ùiu tw£Áahš gh¡f¥g£l
gFÂfS¡F bfh©Lbršy ËtU« òÂa £l§fis¢ brašgL¤Âl
k¤Âa muir tèÍW¤Â, ã Mjhu¤ij¥ bg‰W, éiuªJ brašgL¤j
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« elto¡iffis
nk‰bfhŸS«.

1. behŒaš M‰iwÍ«, nk‰F bjhl®¢Á kiyiaÍ« ikakhf¡


bfh©L, nk‰F bjhl®¢Á kiyæš gUt kiH¡ fhy§fëš
bgw¥gL« kiH, btŸs Úiu nfhit kht£l«, bjh©lhK¤ö®
x‹¿a¥ gF k‰W« kJ¡fiu td¢ ruf« btŸs¥g ÃçÎ
e©l¡fiu, K©l‹Jiw, nfhit¥òö®, nghSth«g£o td¢
ruf«, euÓòu«, jhëô® k‰W« Ït‰iw¢ R‰¿ÍŸs Ïl§fëš
jL¥gizfis mik¤J«, Fs« F£ilfëš kiH Úiu
ãu¥ÃÍ«, ãy¤jo Ú® br¿ñ£L« £l«.

2. fhntç M‰¿š mik¡f¥g£oU¡F« nkhf}® jL¥gizæš


ÏUªJ ehk¡fš kht£l¤Â‹, nkhf}®, ehk¡fš, òJ¢r¤Âu«,
vUik¥g£o M»a gFÂfS¡F j©Ù® bfh©L br‹W
ãy¤jo Ú® br¿ñ£L« £l«.

3. ÂU¢Áuh¥gŸë, òJ¡nfh£il, Átf§if, uhkehjòu« k‰W«


éUJef® kht£l§fŸ ga‹bgW« tifæš, fhntç (f£lis

- 19 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

fjtiz), m¡åahW, bj‰F btŸshW, kâK¤jhW, itif


k‰W« F©lhW Ïiz¥ò fhšthŒ¤ £l«. Ϥ£l¤Â‰F
Rkh® 7,000 nfho %ghŒ brythF« v‹W kÂ¥Ãl¥g£oU¡»wJ.
Ϥ£l¤jhš, ÂU¢Áuh¥gŸë, òJ¡nfh£il, Átf§if,
uhkehjòu« k‰W« éUJef® kht£l§fŸ ga‹bgW«.

4. nry« kht£l«, nk£^® mizæš bgUkiH¡ fhy§fëš


bgw¥gL« btŸs cgç Úiu, Únu‰W Kiw _y« nry« kht£l
eÂfëš x‹whd rug§fh e¡F«, nry« kht£l¤Âš cŸs
VçfS¡F« bfh©LbršY« £l«.

nk‰brh‹d £l§fis brašgL¤Jtj‹ _y« gUt kiH


fhy§fëš bgw¥gL« cgç Ú® Åzhf¡ flèš fy¥gJ jL¡f¥g£L
mªj Ú® jäHf¤Â‹ tw£Áahd kht£l§fS¡F bfh©L bršy¥gL«.
Ϫj¤ £l§fŸ ãiwntW« bghGJ, ntsh©ik¡F«, FoÚU¡F«
njitahd j©Ù® 8 kht£l k¡fS¡F TLjyhf¡ »il¡F«.

nk‰brh‹d £l§fis éiuªJ brašgL¤j, k¤Âa muir


mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

4. bghUshjhu¡ bfhŸif :
M) ntsh© Jiw, bjhêš Jiw k‰W« nrit¤ Jiwfëš
bghUshjhu kªj ãiyædhš V‰g£LŸs ghÂ¥òfis
Fiw¥gj‰F k¤Âa muR jå¤j‹ikÍŸs Áw¥ò¤ £l§fis
cUth¡f nt©LbkdΫ, m¤Â£l§fis khãy muRfë‹ _y«
brašgL¤j nt©LbkdΫ k¤Âa muir mid¤ÂªÂa
m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â¡
nf£L¡bfhŸ»wJ.

- 20 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

Ï) ϪÂa bghUshjhu¤Âš m›t¥nghJ V‰gL« gzÅ¡f


ãiyfshš bgU«gh‹ik k¡fis gh¡F« msé‰F éiythÁ
ca®Î V‰g£LéL»wJ. Ïjdhš Kj‹ik¤ Jiwahd étrha«
(Primary Sector), Ïu©lh« Jiwahd bjhêš Jiw (Secondry Sector),
_‹wh« Jiwahd nrit¤ Jiw (Service Sector) M»at‰¿š
c‰g¤Â¢ bryÎfŸ f£L¥gh£o‰Fnkš ca®ªJéL« ãiyÍ«
cUth»wJ. Ïj‹ fhuzkhf, bgU«gh‹ikahd JiwfŸ
eZl¤Âš Ïa§f nt©oa ãiyiaÍ«, éçth¡f¤ij
nk‰bfhŸs Ïayhj ãiyiaÍ« milªJéL»‹wd.

nk‰f©l ãiy¥ghLfis fU¤Âšbfh©L, çr®› t§»Í«,


egh®L t§»Í«, eh£Lilikah¡f¥g£l t§»fS«, Ïju
t§»fS«, étrha«-bjhêš-nrit¤ JiwfS¡F tH§»L«
flD¡fhd t£o é»j¤ij fârkhf¡ Fiw¤Âl
nt©Lbk‹W«, fl‹ bgWtj‰F j‰nghJŸs fLikahd
ãgªjidfis js®¤Âl nt©Lbk‹W«, k¤Âa muir
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â¡
nf£L¡bfhŸ»wJ.

<) bg£nuhèa¥ bghU£fë‹ ÛJ v©bzŒ c‰g¤Â ãWtd§fŸ


mo¡fo nk‰bfhŸS« m¢r« ju¡Toa éiy ca®thš,
m¤ÂahtÁa bghU£fë‹ éiyÍ«, Ef®nth® bghU£fë‹
éiyÍ« k‰W« mid¤J gaâfë‹ ngh¡Ftu¤J¢
bryéd§fS« ca®»‹wd. Ϥjifa éiythÁ ca®Î
mid¤J¤ ju¥ò k¡fŸ <£L« tUthia ÏH¡f¢ brŒtnjhL,
thœ¡if¢ bryéidÍ« mÂfç¤JŸsJ.

- 21 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

vdnt, v©bzŒ c‰g¤Â ãWtd§fns éiy ã®za« brŒÍ«


j‰nghija ãiy¥gh£il, mªj ãWtd§fëläUªJ kh‰¿,
k¡fS¡F¡ f£L¥goahF« tifæY«, mid¤J¥ bghU£fë‹
éiyia f£L¡FŸ it¡F« bghU£L« bg£nuhèa¥
bghU£fë‹ éiyia k¤Âa munr ã®za« brŒa
nt©Lbk‹W mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤Â¡ nf£L¡bfhŸ»wJ.

c) eh£o‹ _iy KL¡bfšyh« guéæU¡F« y£r¡fz¡fhd ÁW


k‰W« Á‹dŠÁW t®¤jf¤ bjhêšfŸ ghJfh¡f¥gl nt©L«
v‹gj‰fhf, Ášyiw tâf¤Âš mªãa neuo KjÄLfis
(Foreign Direct Investment) bfh©LtU« bfhŸifia¡
iféLkhW ϪÂa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â¡ nf£L¡bfhŸ»wJ.

C) f£L¥ghl‰w ãiyæš RH‹W tU« éiythÁ ca®it Óuik¡f


ntsh©ik¤ Jiw k‰W« bjhêš Jiwæ‹ c‰g¤Â msitÍ«,
c‰g¤Â¤ ÂwidÍ« nk«gL¤JtJ Ï‹¿aikahjJ. Ïjid
F¿¥Ã£l fhy¡f£l¤Âš mila k¤Âa muR ngh®¡fhy
mo¥gilæš cça elto¡iffis nk‰bfhŸs nt©Lbk‹W
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â¡
nf£L¡bfhŸ»wJ.

v) ViH, vëa k¡fë‹ thœthjhu« ghÂ¥gilaΫ, mt®fë‹


thœ¡if¢ bryÎ mÂfç¡fΫ, ϪÂa¥ bghUshjhu« nkhrkhd
Ëdilit milaΫ fhuzkhf cŸs gzÅ¡f¤ij¡
f£L¥gL¤Â, %ghæ‹ kÂ¥ig ãiyahfΫ, ca®ªj ãiyæš

- 22 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

it¤ÂlΫ ÏisP®fS¡fhd ntiythŒ¥ig mÂf mséš


cUth¡»lΫ, eh£oš Vœikia K‰¿Ykhf xê¤ÂlΫ, k¤Âa
muÁ‹ bghUshjhu« k‰W« ã¡ bfhŸiffëš jå¤j‹ikÍ«,
Jo¥ò« ãiwªj cça kh‰w§fis V‰gL¤Âl nt©Lbk‹W
k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤Â¡ nf£L¡bfhŸ»wJ.

V) cŸeh£oš c‰g¤ÂahF« bghU£fS¡F ghJfh¥ò bfhL¡F«


tifæY«, cŸeh£L ãWtd§fŸ r®tnjr mséš ngh£oæL«
msé‰F C¡fkë¡F« tifæY«, Ïw¡FkÂia¡ Fiw¤J,
V‰WkÂia mÂfç¡f nt©L«. ÏJngh‹w bfhŸifædhš
k£Lnk, V¿ tU« gz Å¡f¤ijÍ«, ϪÂa %ghæ‹ Åœ¢ÁiaÍ«
f£L¥gL¤j KoÍ«. Ït‰iw ãiwnt‰w¤ njitahd
elto¡iffis Jçjkhf nk‰bfhŸs nt©Lbk‹W k¤Âa
muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤Â¡ nf£L¡bfhŸ»wJ.

5. fšé¡ bfhŸif :

m) 1950-M« M©o‹ ϪÂa muÁayik¥ò¢ r£l¤Â‹go fšé,


khãy¥ g£oaèš nr®¡f¥g£oUªjJ. k¤Âa murhš 1966-M«
M©oš mik¡f¥g£l nfh¤jhç FG, gšntW Ïd«, g©ghL
k‰W« bkhêfŸ ÏU¡F« ϪÂahéš, fšé khãy¥ g£oaèš
jh‹ ÏU¡f nt©L« vd gçªJiu brŒjJ. Mdhš,
1976-M« M©oš fšé bghJ¥ g£oaèš nr®¡f¥g£lJ. mj‹
fhuzkhf, Ïu£il mÂfhu mik¥ò cŸs fhuz¤jhš

- 23 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

fšéæ‹ ãiy rçtilªJŸsJ. vdnt, bghJ¥ g£oaèš


ÏU¡F« fšéia, khãy muÁ‹ g£oaY¡F Û©L« bfh©Ltu
nt©L« v‹W k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

M) jäœ eh£oš MBBS, M.S., M.D., B.Pharm, M.Parm., ntsh©ik


k‰W« fhšeil kU¤Jt¤Âš g£l¥ go¥ò k‰W« g£l nk‰go¥ò,
gš kU¤Jt¤Âš g£l¥ go¥ò k‰W« g£l nk‰go¥ò, bgh¿æaèš
g£l¥ go¥ò k‰W« g£l nk‰go¥ò ngh‹w bjhêšKiw¥
go¥òfS¡F NEET nj®éid k¤Âa muR f£lhakh¡» cŸsJ.
Ïj‹ fhuzkhf, »uhk¥òw khzt®fS«, r_f¤Âš
jhœ¤j¥g£l k‰W« gH§Foæd®, ÉgL¤j¥g£l, äfΫ
ÉgL¤j¥g£l k‰W« bghUshjhu¤Âš eètilªj
Ãçéd®fS« NEET nj®é‹ fLikahd ghl¤ £l«
fhuzkhf ghÂ¥gilªJŸsd®. nk‰f©l r_f¤ÂèUªJ
Rkh® 85 rjÅj khzt®fŸ fLikahd NEET nj®éid vGJ«
ãiy¡F¤ jŸs¥gL»wh®fŸ. vdnt, jäHf khzt®fŸ
j‰nghJ nk«gL¤j¥g£LŸs ghl¤ £l§fëš j¡f jFÂæid
bgW« fhy« tiu, NEET nj®éš ÏUªJ jäHf khzt®fS¡F
éy¡fë¡f nt©L« v‹W mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« k¤Âa muir tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

Ï) ``fšéæš ca®ªjhš jh‹ xU ehL bghUshjhu ts®¢ÁæY«


cau KoÍ«’’ v‹w c©ik ãiy¡F V‰g, gŸë¡ fšé Kjš
ca®fšé tiu ϪÂa ehL ca®Î bgwnt©L«. j‰nghija
ãiyæš ca®fšé v‹gJ ViHfS¡F«, eL¤ju k¡fS¡F«

- 24 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

KG mséš »il¡f Ïayhj ãiy cŸsJ. bghUshjhu


FiwghL fhuzkhf ca®fšéia¥ bgw Koahkš ÏU¡F«
Ït®fS¡F, k¤Âa muR ãÂÍjé tH§f nt©L«. cyf
mséš Rkh® eh‰gJ¡F« nk‰g£l ehLfëš ca®fšé tiu
khzt®fS¡F Ïytrkhf fšé tH§Ftij fU¤Âšbfh©L,
ϪÂa eh£oY« m›thW ca®fšé tiu Ïytr¡ fšé tH§f
k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

6. bghJ éãnahf¤ £l« :

jäœ eh£o‰F bghJ éãnahf¤ £l¤Â‹ _y« tH§f¥gL«


nfhJik k‰W« k©bz©bzŒ xJ¡Ñ£oid k¤Âa muR bgUksÎ
Fiw¤JŸsjhš bghJk¡fS¡F äfΫ ghÂ¥ò V‰g£LŸsJ.

jäœ eh£o‹ mid¤J FL«g m£iljhu®fS¡F« KG mséš


nfhJik k‰W« k©bz©bzŒ tH§Ftj‰F VJthf, k¤Âa muÁ‹
xJ¡Ñ£il KG mséš tH§f nt©Lbkd mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

7. kfë® ey‹ k‰W« r_f ÚÂ :


m) g£oaš Ïd¤jt®, gH§Foæd®, äfΫ ÉgL¤j¥g£nlh® k‰W«
ÉgL¤j¥g£nlh® tF¥Ãid¢ nr®ªj k¡fS¡F r_f ÚÂ
tH§F« tifæš jåah® JiwæY« ÏlxJ¡Ñ£L¡ bfhŸifia
brašgL¤Jtj‰F cça r£l« bfh©Ltu nt©L« vd k¤Âa
muir tèÍW¤JtJl‹, mj‰fhd r£l« bfh©Ltu
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« ghLgL«.

- 25 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

M) »¿°jt kj¤Â‰F«, Ï°yhäa kj¤Â‰F« kj« khW«


ÉgL¤j¥g£l, äfΫ ÉgL¤j¥g£l, jhœ¤j¥g£l k‰W«
gH§Foæd k¡fis, K‹ÃUªj ãiyænyna, mjhtJ
ÉgL¤j¥g£l, äfΫ ÉgL¤j¥g£l, jhœ¤j¥g£l k‰W«
gH§Foæd k¡fis¥ nghynt fUÂ, mid¤J rYiffisÍ«
tH§f nt©L« v‹w “ÚÂg r¢rh® FG”é‹ gçªJiuia V‰f
nt©Lbkd k¤Âa muir tèÍW¤Â nf£L¡bfh©L, ÚÂgÂ
r¢rh® FGé‹ gçªJiuia brayh¡f¤Â‰F bfh©Ltu
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« ghLgL«.

Ï) “jäœ ehL bg© FHªijfŸ ghJfh¥ò¤ £l«” k‰W«


“jäœ ehL bjh£oš FHªijfŸ £l«” M»a £l§fis
ϪÂahé‹ mid¤J khãy§fëY« njÁa¤ £l§fshf
brašgL¤JkhW k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

<) muÁaš f£ÁfS¡»ilna xUä¤j fU¤J Ïšyhjjhš,


bg©fS¡fhd 33 rjÅj Ïl xJ¡Ñ£il tH§Ftj‰fhd
r£l K‹toÎ k¡fsitæš m¿Kf¥gL¤j¥g£oU¥ÃD«, Ï‹D«
brašgL¤j¥gléšiy. mL¤J tU« ehlhSk‹w¡ T£l¤Âš
Ϫj r£l K‹toit ãiwnt‰w mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤JtJl‹ mid¤J
elto¡iffisÍ« nk‰bfhŸS«.

c) eh£oš ãfœªJ tU« ghèaš t‹bfhLikfŸ, FHªij¤


bjhêyhs® Á¤jutijfŸ, ghèaš bjhêš Ó®nfLfŸ ngh‹w
r_f mty§fis mf‰¿l (Eradication of Bonded Labour and All

- 26 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

Forms of Human Trafficking) r£l éÂKiwfŸ eilKiwæš


ÏUªjhY« Tl, eilKiw Ûwè‹ C‰W¡ f©fshf és§F«
r_f énuhÂfshš, kåjnea¤Â‹ kh©ò FiytnjhL, r_f
Ó®nfLfŸ mÂfç¡»‹wd. Ït‰iw K‰¿Ykhf¡ fisÍ«
tifæš, ϪÂa muR xU éçthd, fLikahd r£l¤ij
Jçjkhf Ïa‰¿l nt©Lbk‹W mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

8. Ûdt® ey‹ :

m) Ïy§if fl‰gilahš m¥ghé jäœ Ûdt®fŸ bfhšy¥gLtij


mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w fHfK«, mj‹
jiyikæyhd muR« fLikahf v®¤J tU»‹wd. ÏJF¿¤J
kh©òäF òu£Á¤ jiyé m«kh mt®fë‹ muR«, mt®
ghijæš ešyh£Á brŒJtU« kh©òäF Kjyik¢r® vl¥gho
K. gHårhä, kh©òäF Jiz Kjyik¢r® X. g‹Ü®bršt«
jiyikæyhd muR« gyKiw k¤Âa muÁ‹ ftd¤Â‰F«,
Ãujkç‹ ftd¤Â‰F« neçY«, foj§fŸ thæyhfΫ bfh©L
br‹W jäHf Ûdt®fŸ ÛJ eilbg‰WtU« m¤JÛ¿a
jh¡Fjšfis¤ jL¤J ãW¤j tèÍW¤ÂÍŸsh®fŸ. MdhY«,
jäHf Ûdt®fŸ ÛJ, Ïy§if Á§fs muÁ‹ m¤JÛ¿a
jh¡FjšfŸ ã‹wghošiy. Ïj‰nfh® ãuªju cldo Ô®éid¡
fhz ϪÂa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡
fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

M) ϪÂa¡ flš všiyæš jäœ eh£il¢ nr®ªj Ûdt®fŸ v›éj


m¢rKä‹w Û‹Ão¤ bjhêš brŒÍ« tifæš ÏªÂa¡ flnyhu¡

- 27 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

fhtiy tY¥gL¤j nt©Lbk‹w k¤Âa muir mid¤ÂªÂa


m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

Ï) Ûdt®fŸ thœthjhu¤Âš äfΫ eèªj ÃçéduhŒ,


gy Ï‹dšfis¤ jh§» thœªJ tU»wh®fŸ. flnyhu k‰W«
cŸeh£L Ûdt®fë‹ r_f k‰W« bghUshjhu eyid nk«gL¤j,
njÁa mséš “njÁa Ûdt® ey Miza«” x‹iw K‹Dçik
mo¥gilæš (On Priority Basis) éiuéš mik¤Âl
nt©Lbk‹W k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

<) Ûdt®fŸ jh§fŸ Ão¡F« Û‹fS¡F ešy éiy bg‰W


bghUshjhu¤Âš ca®tila, Û‹Ão¤ JiwKf§fŸ k‰W« Û‹
Ïw§F js§fis x‹¿iz¤J, Û‹ V‰WkÂæid nk«gL¤J«
éjkhf rhiy trÂfŸ, Fë®rhjd trÂfŸ k‰W« Û‹ gjåL«
bjhê‰rhiy trÂfSl‹, “Ãu¤naf Û‹ V‰Wk k‰W« Û‹
gj¥gL¤J« Áw¥ò bghUshjhu k©ly§fŸ” V‰gL¤j
nt©Lbk‹W k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

c) Ûdt®fë‹ ghJfh¥Ãid cW brŒÍ« bghU£L, mid¤J


éir¥ glFfŸ k‰W« eh£L¥ glFfS¡F eÅd bjhiy¤bjhl®ò
fUéfŸ k‰W« khãy« KGtJ« Ûdt®fS¡fhd Ãu¤naf f«Ã
Ïšyh jftšbjhl®ò trÂfS¡fhd mid¤J f£lik¥ò
trÂfS« V‰gL¤Â¡ bfhL¡f nt©Lbk‹W k¤Âa muir
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

- 28 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

C) Û‹Ão¤ bjhêèš <Lg£LŸs Ûdt®fŸ, Ïa‰if Ïl®ghLfŸ


k‰W« Ïju ég¤J¡fshš j§fŸ Û‹Ão glFfŸ, Û‹Ão
rhjd§fis ÏH¥gJl‹, j§fë‹ thœthjhu¤ijÍ«
ÏH¡»‹wd®. mt®fë‹ thœthjhu¤Âid Û£blL¡fΫ, k‰W«
Û‹ ts®¥ò, Ïwhš ts®¥ò g©izfëš ãfG« bjh‰W nehŒfŸ
k‰W« Ïa‰if Ïl®ghLfshš V‰gL« eZl« M»at‰iw
<Lf£L« tifæY« “KG mséš fh¥ÕL brŒJ bfhL¡F«
£l¤ij” bfh©Ltu nt©Lbk‹W k¤Âa muir
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

v) fl‰fiu k‰W« cŸeh£L Ûdt®fë‹ thœthjhu¤ij nk«gL¤j,


xU§»izªj fl‰fiunahu Û‹ ts¤Â‰F«, cŸeh£L Û‹
ts¤Â‰F«, Ûdt®fë‹ ey‹ fh¡f Mnyhid ika«
(Consultancy) x‹iw V‰gL¤jΫ, Mnyhrid ika¤Â‹
têfh£Ljšgo cça £l§fŸ Ô£o mt‰iw KG mséš
brašgL¤ÂlΫ, k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

V) murhš m¿é¡f¥gL« Û‹Ão jil¡ fhy§fëš Ûdt®fS¡F


tH§f¥gL« cjé¤ bjhifia mid¤J Ûdt®fS¡F« khj«
jyh %. 7,000/- Åj« thœthjhu <£L¤ bjhifahf tH§»l,
k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

I) Û‹ts¤ £l§fëš e‹Ü® Û‹ ts®¥ò¤ £l« k‰W« eh£L ku¥


glFfS¡F gÂyhf¢ bra‰if ÏiH¥ glFfis tH§F« £l«

- 29 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

M»a £l§fS¡F, Ûdt®fS¡F nghJkhd khåa§fis


tH§Ftj‰F«, k¤Âa muÁ‹ Úy¥ òu£Á¤ £l« Áw¥ghf
brašgLtj‰F«, mÂf ãÂia xJ¡ÑL brŒa k¤Âa muir
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

x) flnyhu kht£l§fëš, k¡fë‹ thœthjhu¤ij gh¡F« flš


mç¥ig¤ jL¡F« tifæš, njitahd Ïl§fëš cWÂ¥ghL
ãiwªj ö©oš tisÎfS«, jL¥ò¢ Rt®fS« mik¤Âl
nt©Lbkd k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

xs) xU Áw¥ò¤ £l¤Â‹ Ñœ jäHf Ûdt®fS¡F jäœ eh£oš


eilKiw¥gL¤j¥g£L tU« gRik ÅLfŸ ngh‹w trÂfis¡
bfh©l mL¡Fkho FoæU¥òfis mik¤J¡ bfhL¡f nghÂa
ãÂæid xJ¡ÑL brŒÂl, k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

~. flš m£il (Sea Cucumber) vD« flš thœ cæçd¤ij


Ão¥gj‰F jil é¡f¥g£LŸsJ. Ϫj flš m£il kU¤Jt
Fz« ãiwªjJ«, k¡fë‹ clš ey¤Â‰F V‰w r¤J ãiwªj
czthfΫ cŸsJ. nkY« Ï›éd« flèš mÂf msÎ bgU»
cŸsjhš V‰Wk _y« m‹åa bryhtâia mÂa msÎ <£l
KoÍ« v‹gjhš, flš m£il¡F é¡f¥g£LŸs jilia u¤J
brŒÂl, k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

- 30 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

9. berths® ey‹ :

m) if¤j¿ bjhêšfS¡F ru¡F k‰W« nrit tç


m¿Kf¥gL¤j¥g£l Ëd®, if¤j¿¤ bjhêš ts®¢Á äfΫ
eètilªJé£ljhš, if¤j¿ berths®fë‹ ey‹ fh¡f
if¤j¿ c‰g¤Â Ïd§fS¡F ru¡FfŸ k‰W« nritfŸ
tçæèUªJ KGikahf éy¡F më¡f¥gl nt©Lbkd
k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

M) if¤j¿ k‰w« éir¤j¿ T£LwÎ r§f§fS¡F khåa¤Jl‹


Toa Fiwªj t£oaš bjhêš mÃéU¤Â fl‹fŸ tH§»l,
k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

10. bjhêyhs® ey‹ k‰W« ntiy thŒ¥Ã‹ik :

m) Kj‹ik¤ bjhêyhd ntsh©ik, ntsh©ikia


mo¥gilahf¡ bfh©l »uhk¥òw¤ bjhêšfŸ, clYiH¥ò äFªj
bjhêšfŸ, Foir¤ bjhêšfŸ, ÁW, FWªbjhêšfŸ ngh‹wit
k£Lnk, ntiy thŒ¥g‰w nfho¡fz¡fhd ÏisP®fS¡F
mÂfséš ntiy thŒ¥Ãid tH§f tif brŒÍ« v‹gjhš,
mt‰¿‰F Áw¥ò K¡»a¤Jt« ä¡f £l§fŸ tF¡f
nt©Lbkd k¤Âa muÁid mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

M) mik¥ò rhuh bjhêyhs®fŸ ey thça« (Unorganized Workers


Welfare Board) thæyhf, mik¥ò rhuh¤ bjhêyhs®fŸ

- 31 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

eyD¡bfd, _y ãÂia (Corpus Fund) cUth¡»l, k¤Âa muir


mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

Ï) kfh¤kh fhªÂ njÁa Cuf ntiy cW¤ £l¤Âš gâah‰W«


bjhêyhs®fS¡F tH§f¥gL« Âd CÂa fhy¤ij M©o‰F
200 eh£fshf ca®¤Âl nt©Lbkd k¤Âa muir mid¤ÂªÂa
m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

<) njÁa ef®¥òw thœthjhu Ïa¡f¤Â‹ “Ô‹jahŸ mªnjhjah


£l¤Â‹” Ñœ ntiy thŒ¥g‰w ÏisP®fS¡F tH§f¥gL«
cjé¤ bjhifia ca®¤JtJl‹, k¤Âa muÁ‹ cjéÍl‹
Ra bjhêš òçnthç‹ v©â¡ifiaÍ« ca®¤j nt©Lbk‹W
k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

c) mªnjhjah £l¤Â‹ Ñœ Ra cjé¡ FG¡fë‹ v©â¡ifia


mÂfç¡f nt©LbkdΫ, m¤jifa Ra cjé¡ FG¡fS¡F
tH§f¥gL« ãÂiaÍ« mÂfç¡f¢ brŒa nt©LbkdΫ
k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

11. ÏisP® ey‹


ey‹ :

m) eh£oš ãyé tU« ntiyæšyh¤ ©lh£l« fhuzkhf


khzt®fŸ fšé¡ flid¤ ÂU«g brY¤j Ïayhkš jé¤J
tU»wh®fŸ. vdnt, khzt®fŸ njÁa t§»fŸ k‰W« Ïju

- 32 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

t§»fŸ _y« bg‰w fšé¡ fl‹fis KGtJkhf jŸSgo


brŒa nt©Lbkd k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

M) cyfséš eilbgW«, éisah£Lfëš g§nf‰F« msé‰F,


Âwikahd ÏisP®fS¡F gæ‰Á më¡f, mid¤J
kht£l§fëY« cyf¤ ju« thŒªj cŸf£lik¥ò trÂfis¡
bfh©l éisah£L mu§f§fŸ mik¡f¥gl nt©Lbkd
k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

Ï) gŸë ÏWÂ tF¥ò g£la« k‰W« g£l¥ go¥ò Ko¤j ÏisP®fŸ


midtU¡F« jFÂÍŸs ntiythŒ¥ò »il¡F« tiu, khjhªÂu
cjé¤ bjhifahf fšé¤ jF¡F V‰g 2,000/- %ghŒ tiu
tH§f nt©L« vd, k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

12. <H¤ jäHU¡F cça Ú »il¤ÂlΫ, mt®j«


cçikfŸ ãiyeh£l¥glΫ elto¡iffŸ :
<H¤Âš eilbg‰w ÏWÂ¥ nghçš jäœ k¡fŸ ÛJ el¤j¥g£l
bfh^u¤ jh¡FjšfS«, gšyhæu¡fz¡fhd m¥ghé¤ jäœ
bghJk¡fŸ Ïy§if uhQt¤jhš bfh‹W Fé¡f¥g£lijÍ«, cyf¤
j䜢 r_f« ãid¤J ãid¤J f©Ù® ÁªJ»wJ. jäH®fS¡F
ÏiH¡f¥g£l mÚÂ midtuJ cŸs§fëY« Jaukhd ãidÎfis
Û©L«, Û©L« bfh©L tU»wJ. jäH®fS¡F cça ÚÂ tH§f¥gl
nt©L« v‹w ÚÂæ‹ Fuš ÏilawhJ xè¡»wJ.

- 33 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

1) Ïy§if K‹dhŸ mÂg® kïªj uh#g¡nr flªj M©L


ϪÂahΡF tªj bghGJ, 2009-M« M©L <H ÏWÂ¥
nghç‹nghJ ÂKf-fh§»u° T£lâ muR uhQt cjéfshY«,
x¤JiH¥ghY« jh‹ Ïy§if uhQt« jäH®fis Åœ¤Â bt‰¿
f©ljhf g»u§fkhf x¥òjš th¡F_y« më¤jh®. <H ÏWÂ¥
nghç‹nghJ jäœ eh£oš Kjyik¢ruhf ÏUªj
ÂU. K. fUzhãÂÍ«, mtuJ FL«g¤ij¢ nr®ªj ÁyU«,
mt®fsJ e©g®fŸ ÁyU« nk‰bfh©l Áy kiwKf
elto¡iffns, Ïy§if uhQt¤jhš jäH®fis bfh‹W
Fé¡fΫ, mt®fë‹ clikfis¢ NiwahlΫ fhuzkhf
mikªjd v‹W«, Ϫj m¥g£lkhd ngh®¡ F‰w§fŸ F¿¤J«,
kåj cçikfŸ F¿¤J« r®tnjr ÚÂk‹w¤Âš
r«gªj¥g£lt®fŸ ÛJ ngh®¡F‰w érhuiz el¤j¥gl nt©L«
v‹W« Ïja bjŒt« òu£Á¤ jiyé m«kh mt®fŸ vG¥Ãa
cçik¡Fuš v¤jid c©ikÍ«, ãaÂÍkhdJ v‹gij k»ªjh
uh#g¡nré‹ x¥òjš th¡F_y« cWÂ¥gL¤J»wJ. vdnt,
Ïy§ifæš jäœ k¡fS¡F vÂuhd bfh^u¢ brašfëš
<Lg£lt®fŸ ÛJ«, mj‰F clªijahf ÏUªJ cjéat®fŸ
ÛJ« bej®yhªJ eh£o‹ nA¡ efçš cŸs r®tnjr ÚÂk‹w¤Âš
érhuiz el¤j¥g£L, <H¤Âš eilbg‰w Jau§fë‹
Ëdâæš kiwªÂU¡F« mid¤J c©ikfisÍ«
btë¡bfhzu k¤Âa muR cça elto¡if vL¡f mid¤ÂªÂa
m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

2) <H¤ jäH®fS¡F muÁaš r£l ßÂahf cça ghJfh¥ò


»il¤ÂlΫ, mt®j« clikfS¡F«, cçikfS¡F«,
kj RjªÂu¤Â‰F« ghJfh¤Âl¥glΫ, mt®j« bkhê cçikfŸ

- 34 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

cW brŒa¥glΫ, mÂfhu« g»®ªjë¡f¥glΫ Ïy§if muir


ϪÂah tèÍW¤j nt©L« v‹gij mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« k¤Âa muÁl« cWÂgl vL¤Jiu¤J
jäH® ey‹ fh¡F« gâfëš j‹id m®¥gâ¤J¡bfhŸS«.

3) nghçdhš gh¡f¥g£l <H¤ jäH®fŸ KGikahd kWthœit¥


bgW« tifæš mt®fS¡F ntiythŒ¥ò, ntsh©ik, Å£L
trÂ, bjhêš Ka‰Á, fšé ngh‹w mid¤J Ï‹¿aikahj
m«r§fëY« gçÎl‹ K‹Dçik më¡f Ïy§if muir ϪÂa
muR t‰òW¤j¤ njitahd mid¤J elto¡iffisÍ«
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« nk‰bfhŸS«.

4) ϪÂa c¢rÚÂk‹w« Ô®¥gë¤jthW«, jäHf mik¢ruit


gçªJiu¤jthW«, 7 jäH®fis cldoahf éLjiy brŒa
jäHf MSeU¡F k¤Âa muR«, FoauR¤ jiytU« cça
Mizfis Ãw¥Ã¡f nt©L« v‹W, mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« k¤Âa muirÍ«, FoauR¤
jiytiuÍ« tèÍW¤J«.

13. f¢r¤ Ôit Û£lš k‰W«


Ûdt®fë‹ cçikfis Û£blL¤jš :
f¢r¤ Ôéid ϪÂahé‰F Ûs¥bgWjš k‰W« gh¡ tisFlh
gFÂæš jäœ ehL Ûdt®fë‹ ghu«gça Û‹Ão cçikia
ãiyeh£Ljš M»ait mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡
fHf¤Â‹ Kj‹ikahd F¿¡nfhŸfshF«.

1960-M« M©L “bgUghç” tH¡»š c¢rÚÂk‹w« më¤j


Ô®¥Ã‹ mo¥gilæš, f¢r¤ Ôit Û£f, ehlhSk‹w¤Â‹ x¥òjnyhL,
ϪÂa muÁayik¥ò¢ r£l¤Âš ÂU¤j¤ij¡ bfh©Ltu nt©L«.

- 35 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

1974 k‰W« 1976 M©Lfëš Â.K.f. MjuÎl‹ M£Á brŒj


fh§»u° M£Áæš, r£l¤Â‰F¥ òw«ghf nk‰bfhŸs¥g£l
x¥gªj§fis u¤J brŒJ, f¢r¤ Ôéid Û£gJ bjhl®ghf, kh©òäF
òu£Á¤ jiyé m«kh mt®fë‹ M£Áæš, c¢rÚÂk‹w¤Âš tH¡F
(v©. 561/2008) bjhl®ªjJl‹, 2011, 2013 k‰W« 2014-M« M©Lfëš
jäHf r£lk‹w¤Âš Ô®khd§fS« ãiwnt‰w¥g£ld.

f¢r¤ Ôéid Ûs¥bg‰W, jäHf Ûdt®fë‹ ghu«gça Û‹Ão


cçikfis ãuªjukhf ãiyeh£ol, ehlhSk‹w¤Â‹ x¥òjnyhL,
muÁayik¥ò¢ r£l¤Âš ÂU¤j« bfh©LtªJ cça elto¡iffis
Jçjkhf vL¤Âl nt©L« vd k¤Âa muir tèÍW¤Â, f¢r¤ Ôit
Ûs¥bgw mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« ghLgL«.

14. kj¢rh®Ã‹ik :
gšntW kj§fisÍ«, bt›ntwhd e«Ã¡iffisÍ« bfh©l
k¡fis xU§»iz¡F« xnu Ïiz¥ò¢ r¡Âahf kj¢rh®Ã‹ik
és§F»wJ. x›bthU egU« mtç‹ éU¥g¤Â‰Fça kj¤ij¥
Ëg‰Wtj‰F«, k‰W« mikÂiaÍ«, ešèz¡f¤ijÍ«
C¡Fé¥gj‰F« cçik më¡F« murik¥ò¢ r£l¤Â‹ 25 k‰W«
26-M« ÃçÎfS¡F mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
cça kÂ¥gë¡»wJ.

ϪÂa eh£o‹ ÁWgh‹ikædç‹ kj« k‰W« kåj cçikfis


g¿¡»‹w tifæš, xnu Óuhd cçikæaš é¤ bjhF¥Ã‰fhf,
murik¥ò¢ r£l¤Âš v›éj¤ ÂU¤j§fisÍ« bfh©Ltu nt©lh«
vd k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤J«.

- 36 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

15. bkhê¡bfhŸif :
m) cyf mséš bjh‹ikahd br«ik¢ br¿Î bfh©l jäœ
bkhêia, ϪÂa eh£o‹ M£Á bkhêfëš x‹whf brašgL¤j
nt©L« vd k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

M) Kiwahd r£l§fŸ Ïa‰Wtj‹ thæyhf, jäœ eh£oYŸs


ca®ÚÂk‹w§fëš jäœ bkhêia, ÚÂk‹w mYtš bkhêahf
k¤Âa muR m¿é¡f nt©L« v‹W mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

Ï) jäHf¤Âš cŸs k¤Âa muR mYtyf§fëY« k‰W« khãy


muÁ‹ ã®thf¤Â‰F c£g£l Áy ãfœÎfëY« Ϫ bkhêia
Ââ¥gij k¤Âa muR cldoahf ãW¤j nt©L« v‹W
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

<) jäœ eh£oš eilKiwæš cŸs k¤Âa muÁ‹ £l§fshd


Ãujh‹ kªÂç #‹j‹ nah#dh (ã Ãçéš nr®¤jš) Rf‹ah
õ«ç nah#dh (FHªijfŸ ey nrä¥ò¤ £l«) Ãujh‹ kªÂç
ghõš Õkh nah#dh (gæ® ghJfh¥ò¤ £l«) ngh‹w £l§fë‹
bga®fis k¤Âa muR Ϫ bkhêæš Ââ¥gJ bgU« ntjid
jUtjhf cŸsJ.

vdnt, k¤Âa muR jäHf¤Âš eilKiw¥gL¤J« £l§fis


Ϫ bkhê bgaçš F¿¥ÃLtij clnd ãW¤j nt©L« v‹W«,
mj‰F gÂyhf, mªj¤ £l§fS¡F rkkhd jäœ bga®fis¢
N£o eilKiw¥gL¤j nt©L« v‹W« mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

- 37 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

16. khãy§fS¡fhd ãÂ¥ g»®Î :


m) k¤Âa muR, mj‹ tç tUthæš 60 rjÅj¤ij, 1971-M« M©L
k¡fŸ bjhif fz¡bfL¥Ã‹ mo¥gilæš, khãy§fS¡F
ã xJ¡ÑL brŒa nt©Lbkd mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

M) ru¡F k‰W« nrit tç ãYit, r®t Á¡õh mÃah‹ £l¤Â‹


ãYit, uhZoça k¤a Á¡õh mÃah‹ £l ãYit,
13-MtJ ã¡ FGé‹ khåa ãYit, cŸsh£Á mik¥òfS¡F
tH§f nt©oa ã¡ FGé‹ khåa ãYit ngh‹w gšntW
£l§fë‹ Ñœ k¤Âa muR jäœ eh£L¡F tH§f nt©oa ãÂ
%. 9,988 nfho ãYitahf cŸsd. k¤Âa muR jäœ eh£L¡F
tH§»l nt©oa ãYit ãÂia cldoahf tH§f nt©Lbkd
k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤Â¡ nf£L¡bfhŸ»wJ.

Ï) jäœ ehL khãy¤Â‹ bghUshjhu ãiyia¤ Ô®khå¥gš,


c‰g¤Â¤ Jiw k‰W« nrit¤ Jiw K¡»a¥ g§fh‰W»‹wd.
ru¡F k‰W« nrit tçæ‹ äf mÂfkhd tç é»j« fhuzkhf
tâf« k‰W« éahghu§fŸ k£LkšyhJ ÁW, FW k‰W« Foir¤
bjhêšfS« fLikahf ghÂ¥gilªJŸsd. ru¡F k‰W« nrit
tçia mkšgL¤Âa fhuz¤Âdhš khãy muR, mj‹ é‰gid
tç tUthia ÏHªJ bgça mséyhd tUkhd ÏH¥ÃidÍ«,
ã beU¡foiaÍ« v®bfhŸs nt©o cŸsJ.

ru¡F k‰W« nrit tç tUthŒ g§Ñ£oš, 2016-M« M©L


muÁayik¥ò ÂU¤j¢ r£l« 101-‹ go, 2015-2016-M« M©il

- 38 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

mo¥gilahf¡ bfh©L IªJ M©LfS¡F 14 rjÅj ÏH¥ÕL


tH§f ghuhSk‹w¤Âš r£l« Ïa‰w¥g£lJ. Ϫj¢ r£l«
jäHf¤Â‰F bgU« tç tUthŒ ÏH¥ig¤ jªJŸsJ. vdnt,
nk‰f©l muÁayik¥ò ÂU¤j¢ r£l« 101-¡F kW ÂU¤j¢ r£l«
bfh©L tªJ, jäHf¤Â‰F V‰g£LŸs tç tUthŒ ngçH¥ig
<Lf£l, FiwªjJ 5 M©LfS¡F 100 rjÅj ÏH¥Õ£il
tH§Ftj‰F cça elto¡iffis Jçjkhf nk‰bfhŸs
nt©Lbk‹W k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â¡ nf£L¡bfhŸ»wJ.

<) k¤Âa muÁ‰F mÂfkhd tç tUthia <£o¤ jU« khãy§fis


C¡Fé¡F« tifæš, mt‰¿‰F ãÂ¥ g»®éš C¡f¥g§F
më¡f¥gl nt©L« vd k¤Âa muir m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

c) njÁa beLŠrhiy ngh¡Ftu¤J R§ftç é¥Ú


tiuaW¡f¥g£l tç tNš ãiy¥ghLfŸ Kiwahf
ifahs¥gLtšiy. tç éÂ¥ò fhy¡bfL F¿¤j étu§fS«
F¿¥Ãl¥gléšiy. thfd vçbghUŸ bryÎ mo¡fo ca®ªJ
tU« ãiyæš, ngh¡Ftu¤J thfd§fS¡fhd bryéd§fŸ
mÂfkh» tU»‹wd. nkY«, R§f¢rhtofëš fhy éuaK«
V‰gL»wJ. Ïitfë‹ fhuzkhf éiythÁ caU« ãiy
cUth»wJ. vdnt, rhiy¥ ngh¡Ftu¤J R§ftçia u¤J brŒa
nt©Lbk‹W k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

- 39 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

17. eÂfŸ Ïiz¥ò¡ bfhŸif :


m) c¢rÚÂk‹w c¤jué‹go, jäHf¤Â‰F khjªnjhW« tH§f
nt©oa fhéç Ú® msit, fhéç e ڮ Miza« k‰W« fhéç
eÂÚ® xG§fh‰W¡ FG M»at‰¿‹ _y« Kiwahf
éLé¡f¥gLtij k¤Âa muR cW brŒa nt©Lbkd
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

M) jäœ eh£o‹ »uhk¥ gFÂfë‹ bkh¤j cŸeh£L c‰g¤Âia


mÂfç¡fΫ, bgUkséyhd étrhæfŸ gadilaΫ, éiuthf
nfhjhtç-fhéç eÂfis Ïiz¡F« £l¤Âid¢ brašgL¤j
nt©Lbkd k¤Âa muir tèÍW¤Â, Ϥ£l¤ij KG mséš
ãiwnt‰¿l mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
ghLgL«.

Ï) ϪÂa eÂÚ® tê¤jl§fŸ mid¤J« njÁa kakh¡f¥gl


nt©Lbk‹W k¤Âa muir tèÍW¤JtJl‹, Ϥ£l¤ij
KGikahd mséš ãiwnt‰¿l mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« nf£L¡bfhŸ»wJ.

<) fhéç k‰W« Vida eÂfëš btŸs¥bgU¡F V‰gL«nghJ


mÂfkhf tU« cgç Úiu ntW Ïl§fS¡F¤ ÂU¥Ã,
jäœ eh£o‹ tw©l kht£l§fŸ gadilÍ« tifæš
nk‰bfhŸs¥gL« £l§fS¡F, njitahd ãÂia xJ¡ÑL
brŒa nt©L« vd mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡
fHf« k¤Âa muir tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

c) fhéç toãy¤Â‹ Âw‹ äF ghrd Ú® nkyh©ikæid cWÂ


brŒÍ« tifæš, fšyiz fhšthŒfis Ú£o¤jš, òduik¤jš

- 40 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

k‰W« eÅd¥gL¤Jjš £l§fis éiuthf brašgL¤Âl


“Ãujk kªÂç »çî Á‹rhæ nah#dh” £l¤Â‹ Ñœ njitahd
msÎ ã xJ¡ÑL brŒa k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

C) fhéç toãy¤Â‹ x‹gJ ghrd mik¥òfisÍ« nk«gL¤Â,


òduik¡F« £l¤ij, njÁa £l¤Â‹ Ñœ brašgL¤Jjt‰F
njitahd mDkÂÍl‹, eÅd bjhêšE£g cjéfisÍ«,
KG mséš Â£l¤ij ãiwÎ brŒa¤ njitahd ãÂ
cjéfisÍ« tH§»l k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â¡ nf£L¡bfhŸ»wJ.

v) fhéç cg toãy«, bt©zhW cg toãy«, Ñœ bfhŸël«


cg toãy«, behŒaš cg toãy«, Ñœ gthå £l«, f£lis
ca® k£l¡ fhšthŒ £l«, Ïuh#h thŒ¡fhš £l« k‰W«
ãy¤joÚ® br¿ñ£L« £l« M»a £l§fis njÁa £l¤Â‹
Ñœ bfh©L tªJ, fhéç toãy¤Âid eÅd¥gL¤j cça
mDkÂfSl‹ njitahd ãÂiaÍ« xJ¡ÑL brŒa k¤Âa
muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél¡ fHf« tèÍW¤Â¡
nf£L¡bfhŸ»wJ.

V) Kšiy¥ bgçahW mizæ‹ Ú®k£l¤ij 152 moahf ca®¤Âl


jäœ ehL muR vL¤J tU« elto¡iffS¡F, r£l
tiuaiwfis fU¤Âš bfhŸshkY«, Ïa‰if Ú¡F
KuzhfΫ, nfus muR gšntW tifahd jilfisÍ«,
jL¥ò elto¡iffisÍ« vL¤J tUtij jL¤J ãW¤Âl,
cça elto¡if vL¡FkhW k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â¡ nf£L¡bfhŸ»wJ.

- 41 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

I) Kšiy bgçah‰¿‹ FW¡nf nfus muR r£l éÂfS¡F khwhf


òÂa miz f£Ltij k¤Âa muR jL¡f nt©Lbk‹W
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â¡
nf£L¡bfhŸ»wJ.

x) f®ehlfhéš miz f£Ltj‰F c¤njÁ¤ÂU¡F« nkfjhJ


miz¤ £l¤Âid k¤Âa muR«, f®ehlf muR« K‰¿Ykhf¡
ifél nt©Lbk‹W«, jäœ eh£o‹ ghrd« k‰W« FoÚ®¤
njitfŸ ghJfh¡f¥gl nt©Lbk‹W« mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« k¤Âa muir Ôéukhf tèÍW¤Â¡
nf£L¡bfhŸ»wJ.

X) Midkiy MW £l«, ÚuhW-ešyhW Ú® Ïiz¥ò¤ £l« M»a


gšneh¡F¤ £l§fŸ òÂa £l§fŸ mšy v‹gjid¡ fU¤Âš
bfh©L, Ϫj ÏU £l§fisÍ« éiuthf brašgL¤j
nfus muR, mj‹ x¥òjiy jhkj« Ïšyhkš më¤Âl, k¤Âa
muR jiyæ£L nfus muÁ‰F jFªj c¤juÎfis tH§f
nt©L« v‹W«, Ϫj¤ £l§fis éiuthf brašgL¤Â
Ko¥gj‰F, mid¤J éjkhd cjéfisÍ« brŒÂl, k¤Âa
muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤Â¡ nf£L¡bfhŸ»wJ.

18. k¤Âa muÁ‹ ä‹ c‰g¤Â¤ £l§fŸ :

m) jäœ eh£oš fšgh¡f«, Tl§Fs« k‰W« beŒntè M»a k¤Âa


muÁ‹ ä‹ c‰g¤Â¤ £l§fŸ _y« c‰g¤Â brŒa¥gL«
ä‹rhu« mid¤J«, jäœ eh£o‹ ga‹gh£o‰nf tH§f¥gl

- 42 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

nt©Lbk‹W«, jäœ eh£o‹ njit¡F¥ nghf, vŠÁa


ä‹rhu¤ij k£Lnk Ãw khãy§fS¡F éãnah»¡f
nt©Lbk‹W«, k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

M) ä‹ c‰g¤Â mÂfKŸs khãy§fëèUªJ, ä‹ c‰g¤Â


Fiwthf cŸs khãy§fS¡F v›éj jilÍä‹¿ ä‹rhu¤ij
g»®ªJbfhŸS« tifæyhd ä‹ f£lik¥òfis (Power Grids)
k¤Âa muR V‰gL¤j nt©Lbkd mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

19. khR¡ f£L¥ghL k‰W« fêÎ Ú® R¤Âfç¥ò¤ £l§fŸ :

m) ÂU¥ó®, <nuhL, gŸë¥ghisa«, gthå, ntÿ® k‰W« f%®


ngh‹w gFÂfëš cŸs rha« k‰W« ryit¥ g£liwfëš ÏUªJ
btënaW« fêÎ Ú® Kiwahf R¤Âfç¡f¥g£L fliy¢
br‹wila, eÅd bjhêšE£g« bfh©l cça £l¤ij
eilKiw¥gL¤Âl, k¤Âa muR nghÂa ã xJ¡f nt©Lbkd
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

M) njÁa mséš bjhê‰rhiy k‰W« thfd¥ òifahš fh‰W


k©ly« khR miltij¤ jL¥gj‰F¤ njitahd ãÂ
xJ¡Ñ£Ll‹ cyf¤ju« thŒªj eÅd bjhêšE£g¤ £l¤ij
brašgL¤j nt©Lbkd mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« k¤Âa muir tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

- 43 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

20. òy« bga®ªnjh® ey‹ :

m) ntiythŒ¥Ã‰fhf mašehLfëš Fobga®ªj ϪÂa®fë‹


ey‹ k‰W« cçikfŸ ghJfh¡f¥gl nt©LbkdΫ, mnj
rka¤Âš, btëehLfëš thG« ϪÂa jäœ k¡fë‹
FoÍçik, bghUshjhu« k‰W« kåj cçikfS¡F KG
mséš ghJfh¥ò tH§f nt©LbkdΫ, k¤Âa muir
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.
M) jäH®fŸ mÂfkhf thG« mašehLfëš jäH®fisna ϪÂa¤
öJt®fshf ãaä¡f nt©Lbk‹W, k¤Âa muir
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

21. ÁWgh‹ikæd® ey‹ :

ϪÂa muÁayik¥ò r£l« ÁWgh‹ikædU¡F tH§»ÍŸs


kj cçik, kj« rh®ªj Ïju cçikfS¡F bghJ Áéš r£l« vÂuhdJ
v‹gjhš, m¤jifa òÂa r£l« vªj toéY« ãiwnt‰w¥gl¡ TlhJ
v‹W k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

22. FoÚ® :
jäœ eh£oš »uhk FoÚ® Ãu¢ridfis¤ Ô®¡f, V‰fdnt k¤Âa
muR tH§» tªj, ã cjé j‰nghJ ãW¤j¥g£LŸsJ. k¤Âa muÁ‹
Ϫj¢ braš jäHf k¡fS¡F bgU«ghÂ¥ig cUth¡»ÍŸsJ.

vdnt, jäœ eh£oYŸs mid¤J Á‰ù®fŸ, »uhk§fŸ,


bgUefu§fŸ cŸgl mid¤J¥ gFÂfëY« tÁ¡F« k¡fë‹ FoÚ®

- 44 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

g‰wh¡Fiwia Ô®¡f, T£L¡ FoÚ®¤ £l§fis cUth¡fΫ,


midtU¡F« R¤Âfç¡f¥g£l Rfhjhukhd FoÚ® »il¤ÂlΫ, jFªj
f£lik¥òfis V‰gL¤jΫ, K‹Dçik mo¥gilæš (On Priority
Basis) jäœ eh£o‰F “njÁa Cuf FoÚ®¤ £l¤Â‹ Ñœ” nghÂa
ã cjéia tH§FkhW k¤Âa muir tèÍW¤Â, £l§fis
ãiwnt‰¿, mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
ghLgL«.

23. rhiy ngh¡Ftu¤J :


k¤Âa muÁ‹ njÁa beLŠrhiy¤ Jiw _y« jäHf¤Âš
Ñœf©l £l§fŸ mkšgL¤j¥gl nt©oa ãiyæš cŸsd.

a) 774.28 nfho kÂ¥Õ£oyhd 112.35 ».Û. Ús¤Â‰F rhiyfŸ k‰W«


ghy§fŸ ntiyfŸ £l«.

b) 353.36 ».Û. Ús« bfh©l IªJ rhiyfis njÁa


beLŠrhiyfshf nk‰bfhŸS« £l«.

c) njÁa beLŠrhiy v©. 45š 245 nfho %ghæš 18.60 ».Û.


Ús rhiyia v£L tê¢ rhiyahf kh‰W« £l«.

d) njÁa beLŠrhiy 4š, 235 nfho %ghæš 23.9 ».Û. Ús rhiyia


v£L tê¢ rhiyahf kh‰W« £l«.

e) nfha«ò¤ö® khefçš eÅd ngUªJ ãiya« mik¡F« £l«.

jäHf¤Â‹ x£L bkh¤j bghUshjhu ts®¢Á¡F bgçJ«


cjéL« nk‰f©l £l§fS¡F cça mDkÂfis tH§»,
njitahd ã xJ¡ÑLfis brŒJ, éiuthf brašgL¤Âl k¤Âa
muir tèÍW¤JtJl‹, Ϥ£l§fŸ ãiwntw mid¤ÂªÂa
m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« ghLgL«.

- 45 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

24. uæšnt :
m) br‹id bk£nu uæš Â£l« gF 2-‹ Ñœ brašgL¤j¥glΟs
118.9 ».Û. Ús¤Â‰fhd £l¤ij brašgL¤j mDkÂÍ«, k¤Âa
muR« jäHf muR« jyh 50 rjÅj« v‹w g§»š
nk‰bfhŸs¥glΟs, Ϫj T£L £l¤Â‰F njitahd ãÂ
%. 69,180 nfhoæš, k¤Âa muÁ‹ g§fhd 50 rjé»j ãÂia
cldoahf jäHf muR¡F tH§FkhW k¤Âa muir
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

M) k¤Âa murhš V‰fdnt m¿é¡f¥g£l òÂa uæš ghij


mik¡F« £l§fS¡F, cjhuzkhf br‹id-òJ¢nrç uæš
ghij, ©otd«-efç uæš ghij ngh‹w £l§fS¡F
ã xJ¡ÑL brŒa¥glhkš gâfŸ Jt¡f¥gléšiy. jhkj«
Ïšyhkš ã xJ¡ÑL brŒJ éiuthf òÂa uæš ghijfis
mik¤Âl nt©L« vd k¤Âa muir tèÍW¤Â nf£L¡
bfhŸtJl‹, KG mséš Â£l§fis ãiwnt‰w mid¤ÂªÂa
m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« ghLgL«.

Ï) »uhk¥òw gFÂfë‹ x£Lbkh¤j c‰g¤Â tUthia (Rural GDP


= Gross Domestic Produce) bgU¡f« tifæš, mid¤J
kht£l¤ jiyefu§fisÍ« uæš ngh¡Ftu¤J _y« Ïiz¤J,
nk«gL¤j¥g£l uæš nritia tH§f nt©Lbk‹W k¤Âa
muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

- 46 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

<) buæš ngh¡Ftu¤J ghijfëš, gšntW Ïl§fëš Mëšyhj

buæšnt thæšfŸ (Railway Unmanned Crossings) cŸsjhš,


ngh¡Ftu¤Â‹nghJ mÂf mséš ég¤J¡fS«, c殢
nrj§fS« V‰gL»‹wd. Ït‰iw j鮤ÂL« tifæš
jäœeh£oš cŸs mid¤J Mëšyh buæšnt thæšfëY«

(Railway Unmanned Crossings) jhåa§» buæšnt thæšfis

(Automatic Railway Gates) mik¡f k¤Âa muir mid¤ÂªÂa


m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

c) jäœ eh£o‹ mid¤J K¡»a efu§fëš cŸs uæš


ãiya§fëY«, k¡fë‹ ey‹ fUÂ mid¤J éiuÎ
buæšfS« Áy ãäl§fŸ ã‹W bršY« tifæš c¤juÎ
tH§FkhW k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

25. eÅd ékhd ãiya§fŸ :


m) nfha«ò¤ö®, kJiu, ö¤J¡Fo, ÂU¢Á k‰w« nry« M»a
ékhd ãiya§fis éçth¡f« brŒJ eÅdkakh¡f
nt©Lbkd k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

M) nry¤Â‰F ÏuÎ neu ékhd nritia V‰gL¤j k¤Âa muir


mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

- 47 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

26. ä‹ MSik ã®thf« :

njÁa mséš mid¤J¤ ju¥ò k¡fisÍ« gh¡F« msé‰F


MHkhf guéÍŸs CHiy xê¡F« tifæš, “eÅd bjhêšE£g«
ãiwªj KGikahd ä‹ MSik¤ £l¤ij” (Modern Technology
Enabled Full Scale E-Governance) muR ã®thf§fë‹ mid¤J
k£l¤ÂY«, mjhtJ, »uhk§fŸ, Cuh£ÁfŸ, ng%uh£ÁfŸ, Cuh£Á,
x‹¿a§fŸ, efuh£ÁfŸ, khefuh£ÁfŸ, t£l§fŸ, kht£l§fŸ,
mid¤J¤ JiwfŸ, j‹dh£Á mik¥òfŸ k‰W« muR rh® ãWtd§fŸ
cŸgl mid¤J k£l§fëY« cça f£lik¥ig cUth¡»,
brašgL¤Âl nt©Lbkd k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

27. eÅd gw¡F« f¥gš £l« (Hovercraft) :

»H¡F fl‰fiu rhiyæ‹ R‰Wyh k‰W« bghUshjhu


brašghLfis nk«gL¤j, fl‰fiunahukhf, flšÚ® k£l¤Â‰F r‰W
nkyhf gw¡f« “nAht®»uh¥£” vD« gw¡F« f¥gš £l¤Âid
brayh¡f¤Â‰F bfh©Ltu k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

28. Fokuhk¤J £l§fŸ :


»uhk¥ bghUshjhu« nk«gLtj‰F«, »uhk¤ bjhêšfŸ
brê¤njh§Ftj‰F« Ú®ts nk«ghL m¤ÂahtÁakhdjhF«.
bghJ¥g⤠Jiw k‰W« cŸsh£Á¤ Jiw ã®thf§fS¡F c£g£l
VçfŸ, Fs§fŸ, C‰WÚ® Fs§fŸ, tofhš VçfŸ, Á‰nwhilfŸ,
Únuh£l Ïiz¥ò thŒ¡fhšfŸ, jL¥gizfŸ k‰W« MWfŸ

- 48 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

ngh‹wt‰¿š mÂa v©â¡ifæš Fokuhk¤J brŒJ Óuik¥gj‰F«,


òÂjhf V‰gL¤Jtj‰F« et¥uh (NAVAPRA) £l§fŸ, egh®L
£l§fŸ k‰W« k¤Âa muÁ‹ neuo £l§fŸ thæyhf mÂf ãÂ
xJ¡FkhW k¤Âa muir tèÍW¤Â, mid¤J¤ £l§fisÍ«
KG mséš ãiwnt‰¿l mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡
fHf« ghLgL«.

29. Ú¤ Jiw :


c¢rÚÂk‹w¤Â‹ k©ly mséyhd »is x‹¿id jäœ
eh£oš V‰gL¤Âl nt©Lbk‹W k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

30. muÁaš rhrd¤Â‹ 356-


356-MtJ Ãçit Ú¡Fjš :
nj®ªbjL¡f¥g£l khãy muir¡ fiy¡F« r£l« ntW
vªjbthU T£lh£Á mik¥ÃY« fhz¥gléšiy. k¤Âa muR¡F,
khãy muir¡ fiy¡F« mÂfhu« jªJŸs muÁayik¥Ã‹
356-MtJ Ãçéid KGikahf Ú¡f mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

31. njh£l¡fiy-
njh£l¡fiy-ntsh©ik-
ntsh©ik-étrhæfŸ ey‹ :

m) ÁW, FW étrhæfë‹ fl‹fis u¤J brŒa X® cWÂahd


bfhŸifia k¤Âa muR éiuªJ vL¡f nt©L« v‹W
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

M) bgU«gh‹ikahd étrha éisbghU£fë‹ é‰gid éiy,


mt‰¿‹ x£Lbkh¤j c‰g¤Â bryitél äf¡ Fiwthfnt
cŸsd. nkY« étrhæfë‹ thœthjhu« Ïa‰ifia¢ rh®ªnj

- 49 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

cŸsJ. gUt kiH bghŒ¤jš, òaš btŸs ghÂ¥òfŸ, ãy¤jo Ú®


F‹¿¥nghjš, tw£Á cŸë£l Ïa‰if Ïl®¥ghLfshš
bgU« ghÂ¥ò¡F Msh»wh®fŸ. Fiwªjg£r éisbghUŸ
c‰g¤Âia¡Tl mila Koahkš bghUshjhu ÏH¥Ã‰F«,
tWik vD« mty ãiy¡F« M£g£L brhšbyhzh Jau¤njhL
thœ»wh®fŸ. vdnt, étrhæfë‹ bghUshjhu mty¤Âid
ngh¡F« tifæš, mid¤J ntsh© éisbghU£fS¡F«
Fiwªjg£r Mjhu éiyæid ã®zæ¡f nt©L« v‹W k¤Âa
muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

M) mid¤J kht£l¤ jiyefu§fëY« étrhæfë‹ ntsh©


rh®ªj c‰g¤Â¥ bghU£fis nrä¤J it¥gj‰F«, czÎ¥
bghU£fis gj¥gL¤Jtj‰F«, mj‰F ešy éiy »il¥gj‰F«,
éãnahf bjhl® nkyh©ik¤ £l¤ij (Supply Chain
Management) brašgL¤Jtj‰F cjΫ tifæš äf¥ bgça
(Ultra Mega) k‰W« bgça (Mega) mséyhd czÎ¥ ó§fh¡fŸ
(Food Park) mik¥gj‰fhf, jäHf muR¡F egh®L t§» _yK«,
k¤Âa njh£l¡fiy k‰W« étrha Ïa¡Fduf¤Â‹ _yK«,
K‹Dçik mo¥gilæš V‰bfdnt jäœ ehL muR
eilKiw¥gL¤Â tU« £l§fS¡F TLjš ãÂÍ«,
kht£l§fëš eilKiw¥gL¤j nt©oa £l§fS¡F
fârkhd ã cjéÍ« tH§FkhW k¤Âa muir, mid¤ÂªÂa
m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

- 50 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

Ï) bghUshjhu beU¡foæš jé¡F« ÁW k‰W« FW


étrhæfS¡F 100 rjÅj khåa¤Âš éijfŸ, cu§fŸ k‰W«
E©û£l¢ r¤J¡fŸ ngh‹w ÏLbghU£fisÍ«, étrha
cgfuz§fisÍ« tH§f nt©L« v‹W k¤Âa muir,
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

<) »uhk¥òw bghUshjhu¤ij ca®¤J« tifæY«, eh£o‹ mªãa¢


bryhtâia nrä¡F« tifæY«, Ãw ehLfëš ÏUªJ f¢rh
v©bzŒ Ïw¡Fk brŒtjhš, eh£o‹ bghUshjhu¤Â‰F
V‰gL« Rikia¡ Fiw¤ÂlΫ, fU«ò, kutŸë k‰W« Vida
éisbghU£fëš ÏUªJ v¤jdhš jahç¡F« £l¤Â‰F¥
nghJkhd ãÂia xJ¡ÑL brŒa nt©L« v‹W k¤Âa muir,
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

c) njh£l¡fiy k‰W« ntsh©ik ts®¢Á¤ £l§fS¡F,


njÁa ntsh©ik ts®¢Á¤ £l¤Â‹ (National Agricultural
Development Scheme) _y« khãy§fS¡F xJ¡f¥g£L tU«
ãÂia äfΫ fârkhd msÎ ca®¤Â xJ¡ÑL brŒa nt©L«
v‹W k¤Âa muir, mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡
fHf« tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

C) njÁa kU¤Jt¤ jhtu§fŸ Ïa¡Feuf¤Â‹ _y« jäœ eh£oš


gšntW kU¤Jt¤ jhtu§fS¡F, Fiwªjg£r« 1.5 y£r« V¡fçš
gæçLtj‰F TLjš ã xJ¡ÑL brŒa nt©L« vd k¤Âa
muir, mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«
tèÍW¤Â nf£L¡bfhŸ»wJ.

- 51 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

v) njh£l¡fiy c‰g¤Â¥ bghU£fŸ k‰W« étrha c‰g¤Â¥


bghU£fŸ _y« étrhæfŸ j§fŸ tUthia
mÂfç¤J¡bfhŸs tif brŒÍ« bghU£L, T£L¥ g©iz¤
£l¤ij jäœ eh£oš mid¤J Cuh£Á x‹¿a§fëY«
éçÎgL¤Â, Ϥ£l¤ij f£lik¡fΫ, nk«gL¤jΫ
njitahd ãÂia k¤Âa muR xJ¡»l nt©L« vd
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

V) étrha¥ bgU§Fo k¡fë‹ ntjidä¡f bghUshjhu


ãiyæid fU¤Âš bfh©L«, tWikæš thL«
étrhæfS¡F«, étrha¤ bjhêyhs®fS¡F« kWthœÎ
më¥gj‰fhfΫ, »uhk¥òw x£Lbkh¤j cŸeh£L c‰g¤Â
bgU»lΫ, njÁakakh¡f¥g£l t§»fŸ k‰W« T£LwÎ
t§»fëš ÏUªJ bgw¥g£l étrha¡ fl‹fŸ mid¤ijÍ«
jŸSgo brŒa nt©L« vd k¤Âa muir, mid¤ÂªÂa
m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

x) x›bthU jäHf ntsh©ik¤ Jiw étrhæ¡F« gæ® fh¥Õ£L¤


£l« x‹iw (Individual Former Crop Insurance Scheme) k¤Âa
muR clnd bfh©LtªJ eilKiw¥gL¤j nt©L« v‹W,
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

X) fhéç tofhš ghrd¥ gFÂfis ghJfh¥g¥g£l ntsh©ik


k©ly« (Protected Agricultural Zone) v‹W k¤Âa muR
cldoahf m¿é¤J eilKiw¥gL¤j nt©L« v‹W
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â
nf£L¡bfhŸ»wJ.

- 52 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

32. Nça ä‹r¡Â :

Nça ä‹ r¡Âia jäœ eh£o‹ Cuf k‰W« efu¥òw


gFÂfëYŸs mid¤J muR ãy§fëY« c‰g¤Â brŒtj‰F Áw¥ò
K¡»a¤Jt« më¤J brašgL¤j¥g£L tU« Áw¥ò¤ £l§fis
éçÎgL¤Âl nghJkhd ãÂia xJ¡ÑL brŒa nt©Lbk‹W k¤Âa
muir mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

33. f#h òaš ãthuz« :


f#h òaš fhuzkhf jäœ eh£oš gy kht£l§fŸ fL« ghÂ¥ò¡F
Mshæd. kåj c殢 nrj«, fhšeilfŸ c殢 nrj«, étrha¥
gæ®fŸ, ku§fŸ c£gl gšntW nrj§fŸ V‰g£ld. nrj§fis
fz¡»£L k¤Âa muR¡F jäHf muR ãthuz ã nfhu¥g£lš,
nghÂa ã tu¥bgwhjjhš ghÂ¥gilªj k¡fŸ thœthjhu¤ijÍ«
ÏHªJ bgU« ntjidæš cŸsd®. vdnt, nkY« fhy« jhœ¤jhkš
f#h òaèš gh¡f¥g£nlhU¡F cça ÏH¥ÕL k‰W« FoæU¥ò ÅLfŸ
cŸë£l thœthjhu trÂfis tH§FkhW, k¤Âa muir mid¤ÂªÂa
m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

34. Tt« M‰iw Óuik¤J öŒik¥gL¤Jjš :


k¤Âa muÁ‹ Áw¥ò ã xJ¡Ñ£o‹ _yK«, öŒik ϪÂah
£l¤Â‹ (Clean India Scheme – Swachh Bharat Abhiyan) ãÂ
xJ¡Ñ£o‹ _yK« br‹id efç‹ ika¤Âš mikªJŸs Tt«
M‰iw nk«gL¤jΫ, Ïy©l« khef® eLnt mikªÂU¡F« nj«°
eÂæ‹ ngh¡Ftu¤J k‰W« k»œ¢Á R‰Wyh ika« mikªJŸsij¥
nghyΫ, Tt« eÂia mHF¥gL¤Âl k¤Âa muR, xU K‹Dçik
mo¥gilæš, Áw¥ò ika ãÂia xJ¡ÑL brŒÍkhW mid¤ÂªÂa
m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â»wJ.

- 53 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

35. I¡»a ehLfŸ


ehLfŸ rig ghJfh¥ò¡ FG ãuªju
cW¥Ãduhf ϪÂah V‰W¡bfhŸs¥gl elto¡if :
ϪÂa ehL I¡»a ehLfŸ rigæ‹ ghJfh¥ò¡ FGéš
ϪÂah ãuªju cW¥Ãduhf Ïl«bgw¤ njitahd mQFKiwfis
nk‰bfhŸs nt©Lbk‹W, k¤Âa muir mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

36. òJ¢nrç khãy¤Â‰F Rah£Á jF :


m) òJ¢nrç k¡fë‹ éU¥g§fis ãiwnt‰W« tifæš k¤Âa
muÁ‹ neuo M£Á¥ gFÂahf ÏU¡f« òJ¢nrç¡F KG khãy«
v‹w Rah£Á¤ jFÂia tH§FkhW k¤Âa muir mid¤ÂªÂa
m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤Â»wJ.

M) k¤Âa muÁ‹ neuo M£Á¥ gFÂahf brašg£L tU« òJ¢nrç


khãy¤Â‰F 2007-M« M©L Kjš khãy tuÎ bryΡbfd
ϪÂa muÁ‹ x¥òjnyhL jå¡ fz¡F guhkç¡f¥g£L tU»wJ.
Ϫãiyæš, ϪÂa muÁ‹ x£Lbkh¤j bjhF¥ò¡ fz¡»š
2007-M« M©L¡F K‹ghf ÏUªj 2,300 nfho %ghŒ flid
jŸSgo brŒÂl nt©Lbkd ϪÂa muir mid¤ÂªÂa
m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tèÍW¤J«.

37. nfß f£lz¡ Fiw¥ò¡fhd elto¡if :


k¡fë‹ v®gh®¥Ãid ãt®¤Â brŒÍ« t©z« nfß / DTH
f£lz§fis Fiw¡f cça elto¡if nk‰bfhŸs nt©L« v‹W
k¤Âa muir tèÍW¤Jnth«.

- 54 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

38. tUkhd tç éy¡F :

eL¤ju tUthŒ bgW« FL«g§fŸ, XŒñÂajhu®fŸ k‰W« muR¥


gâahs®fŸ ga‹bgW« tifæš tUkhd tç éy¡F tu«Ãid
%ghŒ 8 y£rkhfΫ, ãiyahd fêéid (Standard Deduction)
%. 1 y£rkhfΫ ca®¤j¥gl nt©Lbkd, mid¤ÂªÂa m©zh
Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« k¤Âa muir tèÍW¤J«.

m‹gh®ªj th¡fhs¥ bgUk¡fS¡F xU nt©LnfhŸ !

mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« ϪÂa¤


ÂUeh£il j‹ Ïja¤Âš it¤J óí¡F« Ïa¡f«. jäœ k¡fŸ,
jäœ bkhê, jäœ ehL v‹W v¥bghGJ« jäH®fë‹ ey‹ fh¡f
Jo¡F« Ïja« mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡
fHf¤Â‹ Ïja«. jªij bgçahç‹ r_f kWky®¢Á¡fhd
mauh ciH¥igÍ«, ViH, vëa, ciH¡F« k¡fS¡F« cça g§F
»il¤Âl ngu¿P® bgUªjif m©zh mt®fŸ nk‰bfh©l
ngh‰Wj‰Fça nghuh£l§fS«, braš tot« bg‰W všnyhU«
Ï‹ò‰¿U¡f òu£Á¤ jiyt® lh¡l® v«.í.M®. cUth¡»a
Ïa¡f« mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«.

òu£Á¤ jiyt® v«.í.M®., òu£Á¤ jiyé m«kh M»nah®


jäHf¤Âš el¤Âa fhš ü‰wh©L¡F« mÂfkhd bgh‰fhy
M£ÁÍ«, mªj ÏUbgU« jiyt®fë‹ têæš fHf Ïiz
xU§»iz¥ghsU«, kh©òäF jäœ ehL Kjyik¢rUkhd
vl¥gho K. gHårhä, fHf xU§»iz¥ghsU«, kh©òäF

- 55 -
mÏmÂKf nj®jš m¿¡if
ehlhSk‹w
ehlhSk‹w k¡fsit bghJ¤ nj®jš - 2019

jäœ ehL Jiz Kjyik¢rUkhd X. g‹Ü®bršt« M»nah®


el¤ÂtU« ešyuR« jäHf¤Âš v©z‰w rhjidfis¥ òçªJ
jäœ eh£il ϪÂahé‹ jiy Áwªj khãy§fëš x‹whf
kh‰¿ÍŸsd.

r_f ÚÂ, bg© éLjiy, kj¢rh®Ã‹ik, vënahU¡F


r_f-bghUshjhuh ghJfh¥ò, všnyhU¡F« rk thŒ¥ò v‹w
y£Áa§fis neh¡» gaâ¡F« mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél
K‹nd‰w¡ fHf«, k¡fŸ bjh©lh‰Wtš v‹bw‹W«
K‹ tçiræš ã‰F« Åudhf k¡fS¡fhf¥ gâah‰W« v‹w
th¡FWÂia më¡»wJ.

v®tU« ehlhSk‹w bghJ¤ nj®jèš njr ey‹ fh¡fΫ,


jäH® j« cçikfŸ ãiyeh£l¥g£L, jäH®fŸ bk‹nkY« ts®¢Á
bgwΫ mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf¤Â‹
nt£ghs®fS¡F«, mj‹ T£lâ f£Á nt£ghs®fS¡F«
jäHf« k‰W« òJ¢nrç cŸë£l 40 bjhFÂfëY« th¡fë¤J,
mid¤ÂªÂa m©zh Âuhél K‹nd‰w¡ fHf¤Â‹
jiyikæyhd T£lâia kf¤jhd bt‰¿ bgw¢ brŒÍkhW
m‹òl‹ nt©L»nwh«.

** ** ** ** **

- 56 -

You might also like