Ѩ~°=∞ǨÏO㨠N x`åº#O^Œ

P#O^Œ ã¨∞Ê~°}
(P#O^ŒO g∞ [#‡Ç¨Ï‰õΩ¯ - P#O^ŒOQÍ LO_»O_ç)

x`åº#O^Œ ^蕺#Ñ‘~î°O
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ - 501 218
 x`åº#O^Œ ^蕺#Ñ‘~î°O
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£. WO_çÜ«∂ „ѨK«∞~°}
HÍÑ‘Ô~·\ò 2006
"≥Ú^Œ@ „ѨK«∞} #=O|~°∞ 2006

D ѨÙã¨HÎ ÍxH˜ ã¨O|OkèOz# Jxfl ǨωõΩ¯Å∞ x`åº#O^Œ ^蕺#Ñ‘~O°î Ü≥ÚHõ¯

™⁄O`«O. x`åº#O^Œ ^蕺#Ñ‘~î°O #∞Oz „"å`«Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ J#∞=∞u
fã¨∞HÀ‰õΩO_® |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ ÖË^• =ºHÎ̃Q`Æ « qxÜ≥∂QÆO HÀã¨O WO^Œ∞Ö’x
U ÉèÏQÍxfl Ü«∂O„uHõOQÍ, á¶È\’„QÍѶ≤H± ÖË^• á¶È<À„QÍѶ≤H± „Ѩ„H˜Ü«∞ ÖË^•
U W`«~° „Ѩ„H˜Ü«∞ ^•fi~å ѨÙ#~°∞‡„kOK«@O x+≤^ŒúO.
D ѨÙã¨ÎHõO J=∞‡HÍÅ ^•fi~å =KÕÛ P^•Ü«∞O x`åº#O^•
^蕺#Ñ‘~O°î "å~°∞ KÕÑ>¨ ìË ^è~Œ ‡° Hõ~∞° `Î fi« HÍ~°º„Hõ=∂Å HÀã¨O qxÜ≥∂yOK«@O
[~°∞QÆ∞`«∞Ok.

x`åº#O^Œ ^蕺#Ñ‘~î°O
NP#O^Õâ◊fii ^Õ"åÅÜ«∞O
x`åº#O^Œyi, áêâ◊O|O_», ™ê`«O~åÜü∞ qÖË*ò,
+¨OëêÉÏ^£, ~°OQÍÔ~_ç¤ lÖÏ¡. á¶È<£ : 9347065288, 9866500350
www.nithyananda.org
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
=∞x+≤ ã¨Ç¨Ï[ ã≤^ŒÌOQÍ P#O^Œ=∞Ü«∞ ¿ãfiKåÛù rq
D „ѨѨOK«OÖ’ [x‡Oz# „Ѩf =ºH©Î =∞~°}˜OKÕ=~°‰õΩ „ѨuHõΔ}O
"≥uˆHk P#O^ŒO HÀã¨O. U Ѩx KÕã≤<å ZHõ¯_çH˜ "≥o§<å J`«xÖ’
JO`«s¡#OQÍ<À, |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ<À LO_Õ q+¨Ü«∞O P#O^ŒO HÍ"åe J<Õ
HÀiHõ. ^•xx „Ѩ`º« HõOΔ QÍ QÍx, Ѩ~ÀHõOΔ QÍ QÍx á⁄O^Œ\ÏxH˜ =∞#O KÕÜ∞« QÆÅ
„Ѩܫ∞`åflÅhfl KÕ™êÎ=Ú. x[O K≥áêÊe JO>Ë 'D Ѩx KÕ¿ãÎ g∞~°∞ =KÕÛ
[#‡Ö’ P#O^ŒOQÍ LO_»QÆÅ~°∞—, Jx Z=Ô~·<å Éèí~À™ê W¿ãÎ Jk ZO`«
Hõ+¨ì=∞~Ú# Ѩx J~Ú<å 㨈~ KÕ™êÎ=Ú.
=∞#H˜ J~°ú=∞~Ú<å HÍHõáÈ~Ú<å, =∞#O `≥Å∞ã¨∞HÀQÆey<å,
`≥Å∞ã¨∞HÀÖËHõáÈ~Ú<å 'P#O^ŒO HÍ"åe— J<Õk „Ѩu =∞x+≤H© LO_Õ XHõ
„Ѩ=ÚY=∞~Ú#, |Å=∞~Ú# HÀiHõ. P HÀiHõ J<Õ â◊HΘ =∞#x =∞# rq`åxfl
=ÚO^Œ∞‰õΩ #_çÑ≤ã¨∞ÎOk.
=∞#O x~°O`«~°O P P#O^ŒHÀã¨O JO`« Hõ+¨ìѨ_»∞`«∞#fl ZO^Œ∞‰õΩ
„Ѩu =∞x+‘ „Ѩu xq∞+¨O P#O^ŒOÖ’ LO_»ÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞? =∞i WO`«
P~å@Ѩ_»∞`«∂, P P#O^ŒO HÀã¨O WO`« „â◊=∞ Ѩ_»∞`«∞<åfl=Ú JO>Ë
„ѨѨOK«=∞O`å P#O^Œ=∞Ü«∞=∞~Ú áÈ"åe Hõ^•! ^Œ∞óY=Ú, ÉÏ^èŒ, =º^èŒ,
Jã¨O`«$Ñ≤Î, x~åâ◊, J<Õq ZHõ¯_® HõxÑ≤OK«‰õÄ_»^Œ∞. =∞#O Z<Àfl
™êkèOK«∞`å=Ú. Q˘Ñ¨Ê K«^∞Œ =ÙÅ∞ K«^∞Œ q, L#fl`« L^ÀºQÍÅÖ’ ã≤~ú Ñ° _¨ ,ç KåÖÏ
Pã≤Î ã¨OáêkOz, =∞Oz ‰õΩ@∞OÉÏxfl U~°Ê~°K∞« ‰õΩx.... WÖÏ KåÖÏ ™êkèOKåHõ
z=iH˜ =∞#Ö’ â◊¥#ºO U~°Ê_»∞`«∞Ok, HÍh âßâ◊fi`«=∞~Ú# P#O^ŒO HõÅQÆ@O
ÖË^Œ∞?
ZO^Œ∞‰õΩ =∞#O x`«ºO âßâ◊fi`«=∞~Ú# P#O^Œã≤úuÖ’ LO_»@O
ÖË^Œ∞?
1
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
x~°O`«~°O P#O^ŒO HÀã¨O JO`« „â◊=∞ Ѩ_»∞`«∞O>Ë ZO^Œ∞‰õΩ Jk
=∞#H˜ ^˘~°Hõ@O ÖË^Œ∞?
WO`« ™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝#O, WO`« Sâ◊fi~°ºO W=hfl LO_ç ‰õÄ_® =∞#O
ZO^Œ∞‰õΩ x~°O`«~°O P#O^ŒOÖ’ LO_»ÖËHõáÈ`«∞<åfl=Ú?
HÀ@¡=∞Ok „Ѩ[Å∞ „ѨѨOK«=∞O`å, WOHÍ gÅ~Ú`Õ K«O„^Œ∞_»∞,
JOQÍ~°Hõ „QÆÇ¨ ÅÖ’ ‰õÄ_® x~°O`«~O° P#O^ŒO HÀã¨O "≥`∞« ‰õΩ`«∂<Õ L<åfl~°∞.
=∞i ZO^Œ∞‰õΩ Jã¨Å~Ú# P#O^•xfl á⁄O^ŒÖËHõ áÈÜ«∂~°∞?
WÖÏ „Ѩâ◊flÅ eãπì ~åã¨∂Î "≥o`Õ KåÖÏ ÃÑ^ŒÌk J=Ù`«∞Ok. ZO^Œ∞‰õΩ
=∞#O WO`« Hõ+¨ìѨ_ç<å âßâ◊fi`«OQÍ, uiy áÈQ˘@∞ìHÀÖËx P#O^•xfl
á⁄O^ŒÖHË áõ È`«∞<åfl=Ú? Jã¨Å∞ x[OQÍ P P#O^ŒO J<Õk L#fl^•? Jã¨Å∞
D „Ѩâ◊flÅH˜ ["å|∞ ^˘~°∞‰õΩ`«∞O^•?
["å|∞ L#flk, J@∞=O\˜ P#O^ŒO, L#flk Jx Ѩ~°=∞ǨÏO㨠N
x`åº#O^Œ K≥|∞`«∞<åfl~°∞.
Ѩ~°=∞ǨÏO㨠N x`åº#O^Œ Z=~°∞?
Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ =¸_»= ã¨Ç¨Ï„™êaúÖ’ *Ï˝<À^ŒÜ«∞=∞~Ú#
Ü≥∂wâ◊fi~°∞_»∞, HÍ~°}[#∞‡_»∞. P^èŒ∞xHõ =∂#=ÙÅ r=# ã¨~°oH˜, "åi
ã¨=∞HÍb#Ѩ٠ã¨=∞㨺ÅH˜ K«Hõ¯QÍ ã¨iáÈÜÕ∞ q^èŒOQÍ P^蕺u‡Hõ q+¨Ü«∂Åx
JOkã¨∞Î#fl qѨ¡"å`«‡Hõ *Ï˝#Ü≥∂y ~å[~°∞+≤. PÜ«∞# *Ï˝<À^ŒÜ«∞O á⁄Ok
J`«∞º#fl`« KÕ`«#ã≤úuH˜ KÕi x`åº#O^Œ ã≤úuÖ’ ã≤ú~°Ñ¨_ç# `«áÈxkè. `«#Ö’x
J^Œ∞ƒù`=« ∞~Ú# âßfiâ◊`å#O^ŒO, x`åº#O^ŒO Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éè"í åxfl „Ѩu XHõ¯iH©
W"åfie J<Õ ã¨OHõÅÊO`À D „ѨѨOK«OÖ’xH˜ =KåÛ~°∞. PÜ«∞# „¿Ñ=∞,
Hõ~∞° } =¸iÎÉqíè Oz# áê=#=¸iÎ. `«#Ö’x Jáê~° Hõ~∞° }`À `å#∞ á⁄Ok#
Ѩ~=° ∂#O^•xfl XHõ =~°OÖÏ =∞#H˜ W=fi\ÏxH˜ ™ê=∂#∞ºÅ‰õΩ ^Œ∂~°=∞~Ú#
2
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
P^蕺u‡Hõ`«x, „áêp# Ü≥∂QÆ, "Õ^•Å P^è•~°OQÍ =∞#O P#O^Œã≤úux á⁄O^Õ
q^èOŒ QÍ ã¨Ç¨ Ü«∞O KÕÜ∂« Å<Õ L^ÕâÌ O◊ `À =∞# =∞^躌 H˜ =KåÛ~°∞. D ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ
Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ `«# t+¨μºÅ`À XHõ JO^Œ=∞~Ú# ™ê"≥∞`«
K≥|∞`«∞O\Ï~°∞, ''P#O^ŒO ѨOK«∞HõO>Ë ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. ^Œ∞óYO ѨOK«∞‰õΩO>Ë
`«Q∞Æ `æ ∞« Ok—— Jx. `å#∞ á⁄Ok# P^蕺u‡Hõ P#O^•xfl =∞#O ‰õÄ_® á⁄O^ÕÖÏ
KÕ Ü « ∂ Å<Õ k PÜ« ∞ # ÅHΔ Í ºÅÖ’ XHõ \ ˜ . P P#O^Õ â ◊ fi ~° ∞ x L^Õ Ì â ◊ O
ã¨~°fi=∂#"åox x`åº#O^Œ ã≤úuH˜ fã¨∞‰õΩ"≥àϧe Jx, P P#O^ŒO =∞#"Õ∞
Jx K≥ѨÊ@O.
P#O^ŒO QÆ∞iOz Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ qq^èŒ „Ѩ=K«<åÅÖ’
HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’ KåÖÏ ã¨Ê+¨ìOQÍ q=i™êÎ~°∞. P q=~åÅ∞ ÃÑ· „Ѩâ◊flÅxflO\˜H©
["å|∞Åx W=fi@"Õ∞ H͉õΩO_®, =∞#Ö’ L#fl Jã¨Ê+¨ì ÉèÏ"åÅx ã¨Ê+¨ìOQÍ
K«∂Ñ≤OK«QÅÆ ∞QÆ∞`å~Ú. =∞#Ö’ L#fl KåÖÏ J#∞=∂<åÅ∞ x=$u J=Ù`å~Ú.
=∞#O "≥uˆHk, =∞#O x[OQÍ HÀ~°∞‰õΩ#fl P#O^ŒO Uq∞\’ `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
=∞#O J#∞‰õΩ<Õ P#O^•xH˜ =∞# JO`«~å`«‡ "≥uˆH x[=∞~Ú# P#O^•xH˜
`Õ_® `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
Ѩ~°=∞ǨÏO㨠P#O^ŒO QÆ∞iOz K≥Ñ≤Ê# q=~åÅ∞ PÜ«∞# =∂@Ö’ WÖÏ
LO@∞Ok :
=∂#=ÙÅÖ’ LO_Õ „Ѩu ÅHõΔ ºO P#O^Œã≤úux KÕ~åe Jx =∂„`«"Õ∞.
Z=~°~Ú<å <å‰õΩ P#O^ŒO J=ã¨~°O ÖË^Œ∞, <å‰õΩ ã¨O`À+¨O P#O^ŒO J<Õ
q+¨Ü«∂Å g∞^Œ Pã¨H˜Î ÖË^Œ∞ Jx J#QÆÅ~å? =∞#Ö’ „Ѩu XHõ¯~°∞ "≥uˆHk
P#O^ŒO HÀã¨"∞Õ . =∞#O ZO`« "Õ∞^è•=ÙÅ=∞~Ú<å, ZO`« P^è∞Œ x‰õΩÅ=∞~Ú<å
JO^Œ~°∂ HÀ~°∞‰õΩ<Õ JOu=∞ ÅHõΔ ºO P#O^ŒO. =∞#O D P#O^ŒO HÀã¨O
Sâ◊fi~°ºO ^•fi~å, JkèHÍ~°O ^•fi~å, H©iÎ ^•fi~å WOHÍ KåÖÏ q^è•Å∞QÍ
„Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl=Ú. WÖÏ =∞#O rq`åO`«O „Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl=Ú. HÍh ^•xx
3
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
á⁄O^Œ@O ÖË^Œ∞. J~Ú`Õ =∞#O "≥uˆHk ˆH=ÅO P#O^ŒO HÀã¨"Õ∞ Jx
=∞#Ö’ 99% =∞OkH˜ `≥eÜ«∞^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë D "≥`«Hõ@O J<Õk JKÕ`«#
ã≤uú Ö’ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Jã¨Å∞ âßâ◊fi`å#O^Œ"∞Õ =∞# rq`åâ◊Ü∞« O Jx =∞#Ö’
KåÖÏ =∞OkH˜ `≥eÜ«∞^Œ∞, ^•xx XѨCHÀ=Ú ‰õÄ_®.
J~Ú`Õ JO^Œ~°∂ XѨÙʉõΩ<Õ XHõ q+¨Ü«∞O L#flk, =∞#O ZO`«
™êkèOz<å =∞# rq`åÅÖ’ U^À XHõ Ö’@∞ L#flk. ZO`« „Ѩܫ∞uflOz<å,
Zxfl =∂~åæÅÖ’ "≥o§<å P Ö’@∞x ѨÓiOK«ÖËHõáÈ`«∞<åfl=Ú Jx `≥Å∞ã¨∞.
=∞#Ö’ P â◊¥#ºO ZѨÙÊ_»∂ LO@∞Ok.
JO^Œ∞ˆH =∞#O JO`« ã¨OáêkOz<å WOHÍ "≥`«∞‰õΩ`«∞<åfl=Ú.
„ѨÑO¨ K«=∞O`å "≥`∞« ‰õΩ`«∞<åfl=Ú. HÍh P "≥uHˆ k ^˘~°H@õ O ÖË^∞Œ . ZO^Œ∞‰õΩ?
ZO^Œ∞HõO>Ë =∞#H˜ HÍ=Åã≤# P#O^ŒO =∞#Ö’<Õ L#flk, HÍx
|Ü«∞@ „ѨѨOK«OÖ’ ÖË^Œ∞. Jk |Ü«∞@ „ѨѨK«OÖ’ ^ÕxH© ã¨O|OkèOz#k
HÍ^Œ∞. P#O^ŒO =∞# JO`«~°OQÆOÖ’, =∞# ֒ѨŠL#flk. Jk =∞#
x[=∞~Ú# LxH˜. J^Õ =∞#O HÀ~°∞‰õΩ<Õ, âßâ◊fi`«=∞~Ú# P#O^Œãuú≤ . J~Ú`Õ
=∞#O^Œ~°O P P#O^ŒO HÀã¨O |Ü«∞@ „ѨѨOK«OÖ’ "≥`«∞‰õΩ`«∞<åfl=Ú. =∞#
֒ѨŠP#O^•xfl =^Œe `«Ñ¨ÙÊ J„_»ãπÖ’ ^•x HÀã¨O "≥`«∞‰õΩ`«∞<åfl=Ú. =∞i
`«Ñ¨ÙÊ ^•iÖ’ "≥o`Õ, `«Ñ¨ÙÊ J„_»ãπÖ’ "≥uH˜`Õ =∞#H˜ x[OQÍ HÍ"åÅã≤#k
=∞#H˜ ^˘~°Hõ^Œ∞ Hõ^•! JѨÙÊ_»∞ UO KÕã¨∞Î<åfl=Ú, =∞#H˜ U^≥·<å H˘OK«O
PǨ¡^ŒHõ~°=∞~Ú#k, J#∞‰õÄÅ=∞~Ú#k [~°QÆQÍ<Õ 'PǨ! <å‰õΩ P#O^ŒO
^˘iH˜Ok— Jx P#O^ŒÑ¨_çáÈ`«∞<åfl=Ú. HÍx Jk x[=∞~Ú# P#O^ŒO
HÍ^Œ∞. Jk =∞i H˘kÌ¿ãѨ\ ˜ˆH â◊¥#ºOQÍ<À, U^À "≥euQÍ<À ÖË^•
^Œ∞óYOQÍ<À =∂iáÈ`«∞Ok. uiy =∞~°ÖÏ P P#O^ŒO HÀã¨O "≥`«Hõ@O,
U"À H˘xfl =ã¨∞Î=ÙÅ "≥#∞Hõ ÖË^• H˘O^Œ~°∞ =º‰õΩÎÅ "≥#∞Hõ ^•x HÀã¨O
4
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

ѨiÔQ_»∞`«∞<åfl=Ú. JÖÏ Ñ¨iÔQuΠѨiÔQuÎ JÅã≤áÈ~Ú qã≤yáÈ`«∞<åfl=Ú.

P qã¨∞QÆ∞ ^Œ∞óY=ÚQÍ, HΔÀÉèíQÍ P `«~°∞"å`« =∂#ã≤Hõ =º^èŒQÍ =∂~°∞`«∞Ok.
g∞ ֒ѨŠL#fl^Õ x[=∞~Ú# g∞‰õΩ HÍ=Åã≤# P#O^ŒO. g∞~°∞
^•xx `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#flѨÙÊ_»∞, P ã≤uú H˜ KÕ~Q° ÅÆ y#ѨÙÊ_»∞ g∞Ö’ â◊¥#ºO LO_»^∞Œ .
Ö’@∞áê@∞¡, "≥eu, x~åâ◊, ^Œ∞óYO Ug g∞ ^ŒQÆæ~°H˜ ~å=Ù.
Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ =∞#O J#∞‰õΩ<Õ P#O^•xH˜, x*ÏxH˜
=∞# ֒ѨŠL#fl Jã¨Å~Ú# P#O^•xH˜ `Õ_® K«Hõ¯QÍ q=iOK«∞`å~°∞.
=∞#O P#O^ŒO Jx J#∞H˘x |Ü«∞@ „ѨѨOK«OÖ’x q+¨Ü«∂Å
P^è•~°OQÍ á⁄O^Õk P#O^ŒO HÍ^Œ∞. Jk Hˆ =ÅO ã¨O`À+¨O =∂„`«"∞Õ . ã¨O`À+¨O
J<Õk XHõ `å`å¯eHõ ã≤úu. Jk KåÖÏ K«OK«Å=∞~Ú#k. H˘kÌ¿ãѨ٠KåÖÏ
ã¨O`À+¨OQÍ LO@∞Ok, =∞iHÍ¿ã\˜H˜ Jk ѨÓiÎQÍ =∂Ü«∞O J~ÚáÈ`«∞Ok.
L^•Ç¨Ï~°}H˜ Z=~°~Ú<å q∞=∞‡Åx "≥∞K«∞Û‰õΩ<åfl~°#∞HÀO_ç KåÖÏ
ã¨O`À+¨OQÍ LO@∞Ok. "≥O@<Õ Z=~°~Ú<å q=∞i≈Oz`Õ P ã¨O`À+¨O
JO`å Pqi J~ÚáÈ`« ∞ Ok. HÍh =∞# ֒Ѩ Å LO_Õ P#O^Œ O
âßâ◊fi`«=∞~Ú#k. Jk ZѨÙÊ_»∂ JÖÏ á⁄Oy „Ѩ=Ç≤Ïã¨∂Î LO@∞Ok.
Ѩ~°=∞ǨÏO㨠P#O^•xfl K«Hõ¯x z#fl =∂@Å`À x~°fizOK«∞`å~°∞.
P#O^ŒO JO>Ë JO`«O ÖËxk `«yOæ K«ÖxË k, áÈQ˘@ìÖxË k. P#O^•xfl Z=~°∂
ã¨$+≤Oì K«Ö~Ë ∞° , ^•xx ÖˉΩõ O_® KÕÜ∞« ÖË~∞° . ^•xx `«yOæ K«Ö~Ë ∞° Z‰õΩ¯= KÕÜ∞« ÖË~∞° .
Jk ZѨÙÊ_»~Ú<å, Z@∞=O\˜ ã≤úuÖ’<≥·<å U ã¨=∞Ü«∞OÖ’<≥·<å Z@∞=O\˜
ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’<≥·<å Jk J^Õ ã≤úuÖ’ LO@∞Ok. P#O^ŒO JO>Ë, Jk J^Õ.
ã¨O`À+¨O J<Õk ˆH=ÅO XHõ `å`å¯eHõ ÉèÏ=O. ^•xH˜ =ºuˆ~HÍÅ∞
LO\Ï~Ú. ã¨O`À+¨O L#fl ^ŒQÆæ~° `«Ñ¨Êxã¨iQÍ ^Œ∞óYO ZHõ¯_À XHõ KÀ@
LO@∞Ok. ã¨O`À+¨O `«~∞° "å`« ÉÏ^èŒ ÖË^• ^Œ∞óYO J<Õq ã¨ÇϨ [O. P#O^ŒO
5
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
XHõ ÉèÏ=# HÍ^Œ∞ Jk XHõ âßâ◊fi`« ã≤úu. nxH˜ =ºuˆ~HÍÅ∞ ÖË=Ù. P#O^ŒO
L#fl KÀ@ P#O^Œ"∞Õ =ÙO@∞Ok. P#O^Œãuú≤ P#O^•xfl Hõeyã¨∞OÎ k. JO`Õ.
=∞#Ö’x ã¨O`À+¨O J<Õk ѨÓiÎQÍ =∞# |Ü«∞@ „ѨÑO¨ K«O, ^•xÖ’x
=º‰õΩÎÅ∞, =ã¨∞Î=ÙÅ∞, ã¨O^Œ~åƒùÅ∞, ã¨OѶ¨∞@#Å∞, ã¨=∞Ü«∞O, WÖÏ JxflO\˜
g∞^• P^è•~°Ñ¨_ç LO@∞Ok. ã¨O`À+¨O g∞^Œ |Ü«∞@ „ѨѨOK«Ñ¨Ù „ѨÉèÏ=O
KåÖÏ JkèHõOQÍ LO@∞Ok. JO^Œ∞ˆH ã¨O`À+¨O J<Õk x~°O`«~°O =∂~°∞`«∂
LO@∞Ok.
P#O^ŒO J<Õ^•x g∞^Œ Z=i „ѨÉÏè =O LO_»^∞Œ . ^•xx ™êkèOK«Ö~Ë ∞° .
Pnè#O KÕã∞¨ HÀÖË~∞° . P#O^Œãuú≤ q∞=∞‡Åx `«# Pnè#OÖ’xH˜ fã¨∞‰õΩO@∞Ok.
g∞~°∞ P ã≤úuÖ’ ã≤ú~°Ñ¨_»`å~°∞.
ã¨O`À+¨O HõÅQÍe JO>Ë HõzÛù`«OQÍ XHõ HÍ~°}O LO_®e. Jã¨Å∞
HÍ~°}O Ug∞ ÖˉõΩO_® ã¨O`À+¨O ZÖÏ HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok? W^Õ =∞#O J_çˆQ
XHõ „Ѩâfl◊ . JÖÏ HÍ~°}O ÖˉΩõ O_® HõeQˆ ã¨O`À+¨O LO@∞Ok Jx K≥|∞`å~°∞
Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ. ^•x<Õ P#O^ŒO, Ѩ~°=∂#O^ŒO JO\Ï~°∞. P
P#O^ŒOÖ’ ã≤ú~°Ñ¨_ç`Õ x`åº#O^Œã≤úux KÕi x`åº#O^Œ∞Å~ÚáÈ`å~°∞. P
ã≤úuÖ’ P#O^ŒO UHÍ~°}O ÖˉõΩO_®<Õ á⁄Oy „Ѩ=Ç≤ÏOK«∞`«∂ LO@∞Ok.
=∞# ֒ѨŠL#fl x[=∞~Ú#, =∞#^≥·# P P#O^Œã≤úux =∞#O
ZÖÏ `≥Åã¨∞HÀQÆÅO? P P#O^Œã≤úux =∞#O ZÖÏ á⁄O^ŒQÆÅO? Jã¨Å∞
=∞#O P P#O^•xfl ZO^Œ∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞HÀÖËHõáÈ`«∞<åfl=Ú?
Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ =∞#Ö’ Ѩ~°=∂#O^ŒO xH˜ΔѨÎ=∞~Ú L#flk
Jx ã¨Ê+¨ìOQÍ K≥|∞`«∞<åfl~°∞. J~Ú`Õ Jk =∞#֒ѨŠL#flk Jx =∞#O
ZO^Œ∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞HÀÖËHõáÈ`«∞<åfl=Ú? =∞#O ZO^Œ∞‰õΩ ^•x ^ŒQÆæ~°H˜
"≥à§◊ ÖËHáõ È`«∞<åfl=Ú?

6
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

x`åº#O^Œ™êfiq∞ D q+¨Ü∂« xfl q=~°OQÍ ã¨Ê+¨Oì QÍ WÖÏ K≥|∞`å~°∞

: =∞#O ѨÙ\˜#ì ѨÙÊ_»∞ =∞#O =∞#`À<Õ LO\Ï=Ú. „Hõ=∞OQÍ ã¨=∂[O =∞#x
`«# QÆ∞Ñ≤Ê@Ö’xH˜ fã¨∞‰õΩO@∞Ok. `«# x|O^èŒ#Å`À, =∞# =ºH˜Î`åfixfl
qÉèílOz, =∞#H˜ H˘xfl +¨~°`«∞Å∞ qkèOz =∞#x xÜ«∞O„uOK«@O
„áê~°Oaèã¨∞ÎOk. JѨÙÊ_»∞ =∞# UHÍ„QÆ`« "≥Ú`«ÎO |Ü«∞@ „ѨѨOK«O g∞^Œ,
=º‰õΩÎÅ∞, ã¨O|O^èŒ ÉèÏO^Œ"åºÅ g∞^Œ, =ã¨∞Î=ÙÅ g∞^Œ WÖÏ Ñ¨ÓiÎQÍ |Ü«∞@
„ѨÑO¨ K«O g∞^Œ ã≤~ú Ñ° _¨ áç È`«∞Ok. JѨÙÊ_Õ =∞#Ö’ =∞# J<Õ ÉèÏ"åÅ∞ ã¨=∂[O
#∞Oz „Ѩ " Õ t OK« ∞ `å~Ú. Jq =∞#Ö’x =∞#H˜ , =∞# J㨠Š~Ú#
JO`«~°OQÍxH˜ =∞^茺 QÆ\ ˜ì QÀ_»Åx xi‡OK«∞`å~Ú.
JѨÙÊ_»∞ =∞#O =∞# LxH˜x Z^Œ∞\˜"åi Jaè„áêÜ«∂Å P^è•~°OQÍ
ÖË^• ã¨=∂[O Ü≥ÚHõ¯ P^è•~°OQÍ ÖË^• áÈeHõÅ ^•fi~å =∂„`«"Õ∞
x~°‚~ÚOK«QÆÅ∞QÆ∞`å=Ú. JѨÙÊ_»∞ =∞#H˜ =∞# JO`«~°OQÍxH˜ ^Œ∂~°O WOHÍ
ÃÑiyáÈ`«∞Ok. Jã¨Å∞ =∞# JO`«~°OQÍxfl =∞iÛáÈ`å=Ú.
W^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ =∞xq HÍx HÀiHõÅ∞ =∞#Ö’xH˜ ѨOѨ|_»`å~Ú.
Jq Z^Œ∞\˜ "åi #∞Oz ã¨=∂[O #∞Oz =∞#O JѨÙÊ `≥K«∞Û‰õΩ#fl HÀiHõÅ∞.
P HÀiHõÅ "≥O@ Jã¨O`«$Ñ≤Î, x~åâ◊, ÉÏ^èŒ =∂„`«"Õ∞ =™êÎ~Ú. ZO^Œ∞‰õO>Ë P
HÀiHõÅ∞ =∞#q HÍ^Œ∞ HÍ|\˜ì. HÀiHõÅ∞ =∞#q J~Ú`Õ Jq fi#ѨÙÊ_»∞
P#O^ŒO, `«$Ñ≤Î HõÅ∞QÆ∞`å~Ú.
Wk ZÖÏ LO@∞O^ŒO>Ë, =∞#O WO\’¡ ã¨iQÍ QÍe ~åHõáÈ`Õ ã‘eOQ∑
á¶êº<£ H˘<åe Jx ëêѨÙH˜ "≥à◊`å=Ú. P ëêѨÙÖ’ =∞# PѶ‘ãπ HÀbQ∑ ‰õÄÅ~ü
H˘<åe Jx =™êÎ_»∞. J`«#∞ ‰õÄÅ~üû K«∂ã¨∞ÎO\Ï_»∞. JѨÙÊ_»∞ P HõΔ}OÖ’
á¶êº#∞=Å# Zxfl W|ƒO^Œ∞Ö’ P á¶êº#∞ J<Õk ZO`« LѨÜ≥∂QÆO ÖËx
=ã¨∞"Î À =∞#H˜ PHõ™ê‡`üQÍ `≥Å∞ã¨∞OÎ k. JѨÙÊ_Õ ‰õÄÅ~ü Ü≥ÚHõ¯ J#O`«=∞~Ú#
7
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

LѨÜ≥∂QÍÅ∞, P ‰õÄÅ~ü H˘O>Ë Jk =∞# rq`«OÖ’ `≥KÕÛ J^Œ∞ƒù`«=∞~Ú#

=∂~°∞ÊÅ∞, PHõ™ê‡`üQÍ =∞# rq`«OÖ’ ÃÑiy# <å}º`« 3_ç z„`åÅ`À
~°OQÆ∞~°OQÆ∞Å∞QÍ =∞# Hõà◊§ =ÚO^Œ∞ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. 㨈~ JѨÙÊ_»∞ UO KÕ™êÎO,
JѨÙÊ KÕ™È ÖË^• =∞~Àq^èŒOQÍ ‰õÄÅ~ü H˘x, KåÖÏ ã¨O`À+¨OQÍ WO\˜H˜
=™êÎ=Ú. H˘OK«O¿ãѨ~Ú# `«~∞° "å`« g∞ÉèÏ~°º, Z^Œ∞iO\˜ "åi Z.ã≤. QÆ∞iOz
=∂\Ï¡_»QÍ<Õ ‰õÄÅ~ü #∞Oz "Õ_çQÍÅ∞Å∞ ~å=@O "≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞Ok. JѨÙÊ_»∞
‰õÄÅ~ü LѨÜ≥∂QÆOÖËx ѨxH˜~åx =ã¨∞Î=Ù J~ÚáÈ`«∞Ok. WѨÙÊ_»∞ =∞#
P~å@O Z.ã≤. ZÖÏ H˘<åe Jx. WѨÙÊ_»∞ =∞# Ѩ~∞° QÆ∞ ^•x "≥#∞Hõ „áê~°OÉèOí
J=Ù`«∞Ok. ‰õÄÅ~ü H˘#fl P#O^ŒO H˘O`«¿ãѨ٠‰õÄ_® LO_»^Œ∞. HÍx
^•x`Àáê@∞ =zÛ# ÉÏ^èŒ, Jã¨O`«$Ñ≤ΠѨ~°fi`«O JO`« Z`«∞Î ÃÑiyáÈ`«∞Ok.
D ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ Ñ¨~=° ∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ XHõ q+¨Ü∞« =∞O K≥|∞`å~°∞.
g∞~°∞ g∞ ™⁄O`« HÀiHõÅx =∂„`«"Õ∞ f~°∞ÛHÀQÆÅy`Õ g∞~°∞ x^•#OQÍ,
„ѨâßO`«OQÍ, `«$Ñ≤ÎQÍ, P#O^ŒOQÍ, „ѨuHõΔ}O XHõ L`«û=OÖÏ LO\Ï~°∞.
HÀ~°Hõ g∞k HÍ#ѨÙÊ_»∞ g∞Ö’ XuÎ_ç ÃÑiy, P`«$`«, JâßOu, HõOQÍ~°∞,
HÀѨO, ÉÏ^èŒ, x~åâ◊ ÃÑiyáÈ`å~Ú. JO^Œ∞ˆH P#O^ŒO J<Õk =∞# HÀiHõÅ∞
f~°∞ÛHÀ=@OÖ’ ÖË^Œ∞. |Ü«∞@ „ѨѨOK«OÖ’ ^˘iˆH =ã¨∞Î=ÙÅÖ’ ÖË^Œ∞. Jk
g∞Ö’<Õ L#flk Jx K≥|∞`å~°∞.
=∞#O Z<Àfl Q˘Ñ¨Ê Ѩ#∞Å∞ ™êkèOK«∞`å=Ú. Jq ‰õÄ_® =∞#H˜
âßâ◊fi`«=∞~Ú# P#O^•xfl W=fi=Ù.
L^•Ç¨Ï~°}H˜ : K«^Œ∞=Ù‰õΩ<Õ ~ÀAÅÖ’, HÍ¡ãπ Ѷ¨ãπì =¿ãÎ <å‰õΩ WOˆHg∞
J=ã¨~°OÖË^Œ∞. KåÖÏ P#O^ŒOQÍ LO\Ï#∞ J#∞‰õΩO\Ï=Ú. ^•x QÆ∞iOz
KåÖÏ „â◊=∞Ѩ_»`å=Ú. ™êkèOK«∞`å=Ú, ã¨O`À+¨Ñ¨_»`å=Ú. H˘kÌ~ÀAÅ∞
QÆ_=» QÍ<Õ, <å‰õΩ L^ÀºQÆO =¿ãÎ KåÖÏ P#O^ŒOQÍ LO@∞Ok J#∞‰õΩO\Ï=Ú,
8
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
^•xHÀã¨O „â◊=∞Ѩ_»`å=Ú, P `«~°∞"å`« ÃÑà◊§~Ú`Õ WHõ <å P#O^•xH˜
J=^èŒ∞Å∞ LO_»^Œ∞, Jx KåÖÏ QÆ\ ˜ìQÍ J#∞‰õΩO\Ï=Ú. P `«~°∞"å`« W^ŒÌ~°∞
Ñ≤Å¡Å∞ KåÅ∞, XHõ z#fl JO^Œ=∞~Ú# WÅ∞¡, XHõ HÍ~°∞, Ñ≤Å¡Å∞ ã≤ú~°Ñ¨_ç`Õ
KåÅ∞, =∞Oz ¿Ñ~°∞„Ѩu+¨ìÅ∞, J"å~°∞¤Å∞ WÖÏ.....[iyáÈ`«∞Ok. z=~°Ö’
'JÉσ! D ÉèÏ^Œº`«Å∞ fi i>ˇ~ÿ ü J~ÚáÈ`Õ JO`å P#O^Œ"∞Õ J#∞‰õΩO\Ï=Ú.
HÍh i>ˇÿ~ü J~Ú#"åà◊√§ ZO`«=∞Ok Z@∞=O\˜ ÉÏ^èŒ, JâßOu ÖˉõΩO_®
P#O^ŒOQÍ L<åfl~°∞? =∞m§ "≥Ú^ŒÅ∞... JO`å â◊¥#ºO, ^Œ∞óYO, x~åâ◊,
Jã¨O`«$Ñ≤Î JO`Õ. JO>Ë Wxfl ™êkèOKåHÍ ‰õÄ_® =∞#O âßâ◊fi`«OQÍ
ã¨O`À+¨OQÍ LO_»ÖË=Ú. Ѩ~°=∂#O^ŒO á⁄O^ŒÖË=Ú. ZO^Œ∞‰õΩO>Ë =∞#O
JO`«s#¡ OQÍ "≥uHˆ k D P#O^ŒO HÍ^Œ∞. P Jã¨Å~Ú# P#O^ŒO ^˘iˆH=~°‰Äõ ,
D ^ÕâßxH˜ K«„Hõ=iÎ J~Ú<å ‰õÄ_® J^Õ â◊¥#ºO LO@∞Ok.
ã¨~ˆ ! =∞i =∞#O P P#O^•xfl ZO^Œ∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞HÀÖËHáõ È`«∞<åfl=Ú?
ZO^Œ∞HõO>Ë Jã¨Å∞ =∞#H˜ =∞# JO`«~O° QÆOÖ’ =∞# ™⁄O`«"∞≥ #ÿ XHõ „ѨÑO¨ K«O
L#flk Jx `≥eÜ«∞^Œ∞. Ô~O_»= q+¨Ü«∞O =∞#O |Ü«∞@ K«∂¿ã"Õq =∞#
'x[=∞~Ú# =∞#H˜ — HÍ=Åã≤ # q HÍ=Ù. Jk ZÖÏ LO@∞O^Œ O >Ë
qѨs`«=∞~Ú# ^•Ç¨ÏO "Õ¿ã ã¨=∞Ü«∞OÖ’ uÜ«∞º\˜ K«Å¡\ ˜ ‰õÄÖò„_çOH± `åy`Õ
^•Ç¨ÏO H˘O`«¿ãѨ٠PQÆ∞`«∞Ok. P `«~°∞"å`« Jk Ô~\˜ìOѨ٠J=Ù`«∞Ok.
ZO^Œ∞HõO>Ë =∞#H˜ x[OQÍ HÍ=Åã≤#k =∞Ozh~°∞. ZO`« ~°∞zQÍ L<åfl,
ZO`« Ys^Œ∞ J~Ú#^Œ~Ú<å, ZO`« =∞^èŒ∞~°OQÍ L<åfl, =∞#H˜ HÍ=Åã≤#
=∂=¸Å∞ h~°∞ WKÕÛ `«$Ñ≤,Î P#O^ŒO P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P ‰õÄÖò„_çOH± W=fiÖË^∞Œ
Hõ^•!
=∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O, =∞# ֒ѨŠL#fl P#O^ŒO g∞^Œ =∞#Ö’ LO_Õ
=ºuˆ~Hõ ÉèÏ"åÅ∞, =∞# PÖ’K«#Å∞ á⁄~°Å∞ á⁄~°Å∞QÍ P P#O^•xfl
HõÑ≤Ê"Õ™êÎ~Ú. HÍÅO QÆ_çKÕ H˘nÌ P á⁄~°Å∞ ÉÏQÍ QÆ\ ˜ìѨ_çáÈ~Ú, J^Õ =∞#
9
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

x[=∞~Ú# LxH˜ J<Õ „Éèí=∞Ö’ LO_çáÈ`å=Ú.

ZѨÙÊ_»~Ú<å =∞#O „Ѩܫ∞uflOz =∞# P#O^•xfl KÕ~åe Jx
J#∞HÀQÍ<Õ =∞# ֒ѨŠJ~°Oú ÖËx, XHõ^•x`À XHõ\˜ ã¨O|O^èOŒ ÖËx PÖ’K«#Å
„Ѩ"åǨÏO JkèH=õ ∞~ÚáÈ`«∞Ok. P PÖ’K«#Å∞ Py#ѨÙÊ_Õ =∞#O =∞#֒ѨeH˜
"≥à◊§QÆÅO. PÖ’K«#Å`Àáê@∞ =∞#Ö’ HõeˆQ ÉèÏ"å"ÕâßÅ~Ú# HÀѨO,
Jã¨∂Ü«∞, J`åºâ◊, ÉÏ^èŒ, JǨÏOHÍ~°O, ÉèíÜ«∞O, HÍ=∞O WÖÏO\˜=hfl ‰õÄ_®
J_»∞¤‰õΩO@∞O\Ï~Ú.
JO`ÕH͉õΩO_® =∞#O x[=∞~Ú# P#O^Œã≤úux á⁄O^•e JO>Ë
=∞#O âßs~°HõOQÍ, =∂#ã≤HõOQÍ, ÉèÏ"å"Õâß`«‡HõOQÍ, P^蕺u‡HõOQÍ
P~ÀQƺOQÍ LO_®e. W@∞=O\˜ P~ÀQƺO á⁄O^•e JO>Ë =∞#Ö’ LO_Õ
â◊HΘ Hˆ O„^ŒOÅ~Ú# K«„HÍÅ∞ Ѩi„â◊√ÉèOí QÍ =ÙO_ç qâßÅOQÍ qHõãO≤ z K≥`· #« ºOQÍ
LO_®e.JѨÙÊ_»∞ Jq =∞#H˜ â◊H˜Îx W™êÎ~Ú. P â◊H˜Î =∞#x P~ÀQƺOQÍ
LOK«∞`«∞Ok. P Ѩiã≤`ú ∞« Ö’ =∞#O =∞# JO`«~O° QÆOÖ’xH˜ Kտ㠄ѨÜ∂« }OÖ’
Z@∞=O\˜ J_»¤O‰õΩÅ∂ LO_»=Ù. L<åfl "å\˜x =∞#O ã¨∞ÅÉèíOQÍ
fã≤"ÕÜ«∞QÆÅO, "å\˜x JkèQÆq∞OK«QÆÅO.
J~Ú`Õ =∞#O Uq^èŒOQÍ =∞# P#O^•xfl =∞#O KÕ~°∞HÀ=\ÏxH˜
J_»¤O‰õΩÅ∞ ã¨$+≤ìOKÕ "å\˜x PѨQÆÅO? ^•xH˜ U^Œ~Ú<å XHõ Ѩiëê¯~°O
L#fl^•?
Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ ^•xH˜ XHõ #=∞‡Hõ=∞~Ú# Ѩiëê¯~åxfl
K≥|∞`å~°∞. PÜ«∞# =∂@ÅÖ’, ''^蕺#O KÕÜ«∞O_ç. g∞ P#O^•xfl
JO^Œ∞HÀ_®xH˜ =KÕÛ J_»¤O‰õΩÅ#∞ ^蕺#O PѨÙ`«∞Ok. g∞~°∞ x~å@OHõOQÍ
g∞ P#O^Œã≤úu"≥·Ñ¨Ù "≥o§,P ã≤úux KÕ~°=K«∞Û—— Jx K≥|∞`å~°∞. JѨÙÊ_»∞ =∞#O
á⁄O^Õ P#O^Œ"Õ∞ x[=∞~Ú<å P#O^ŒO.
10
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

ã¨O`À+¨O HõÅQÍe JO>Ë YzÛ`«OQÍ U^À XHõ HÍ~°}O LO_®e.

HÍ~°}O ÖˉõΩO_® ZÖÏ ã¨O`À+¨O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok? Wk =∞#H˜ JO`«∞ zHõ¯x
„Ѩâ◊fl. JÖÏ U HÍ~°}O ÖˉõΩO_® HõeˆQ ã¨O`Àëêxfl x`åº#O^ŒO, P#O^ŒO
ÖË^• Ѩ~=° ∂#O^ŒO JO\Ï~°∞. Jk U HÍ~°}O ÖˉΩõ O_®<Õ =∞#Ö’Oz á⁄Oy
„Ѩ=Ç≤Ïã¨∞ÎOk. Jk á⁄O^Õ =∂~°æ"Õ∞ ^蕺#O.
=∞#O ^蕺#O ^•fi~å =∞#֒Ѩe P P#O^•xfl `≥Å∞ã¨∞H˘x P
ã≤úux á⁄O^Œ\Ïxfl x`åº#O^Œ™êfiq∞ P#O^Œã¨∞Ê~°} JO\Ï~°∞. ^蕺#O =∞#
֒ѨŠxH˜ÑΔ =Ψ ∞~ÚáÈ~Ú# P#O^•xfl qHõãO≤ Ѩ KÕã∞¨ OÎ k. P ^蕺# HÍ~°º„Hõ=∞O
^•fi~å =∞#Ö’x P#O^•xfl |Ü«∞@‰õΩ `≥zÛ ^•xx `≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å=Ú.
^•xx =∞#ã¨∞Ê~°}H˜ `≥K«∞ÛHÀQÆÅ∞QÆ∞`å=Ú. HÍ|\˜ì D HÍ~°º„Hõ=∂xfl
P#O^Œã¨∞Ê~°} HÍ~°º„Hõ=∞O Jx ™êfiq∞ x`åº#O^Œ JO\Ï~°∞.
^蕺#O JO>Ë Uq∞\˜?
^蕺#O JO>Ë =∞# JO`«~O° QÆ „ѨÑO¨ K«OÖ’xH˜ "≥o§, JHõ¯_ç J^Œ∞ƒù`åÅ
J#∞Éèí"åxfl á⁄O^Œ@"Õ∞ Jx ™êfig∞r K≥|∞`å~°∞. ^蕺#O ÖË^• "≥∞_ç>Ë+¨<£
JO>Ë UHÍ„QÆ`« HÍ^Œ∞, ÖË^• Jk U^À XHõ q+¨Ü«∞OÃÑ· =∞#O Ö’`«∞QÍ
PÖ’zOK«@O HÍ^Œ∞.
™êfiq∞ KåÖÏ ã¨∂H©Δ ‡HõiOz ^蕺#O JO>Ë Ñ¨~°=∂#O^ŒOÖ’xH˜
"≥àı§ JO^Œ=∞~Ú# XHõ #=∞‡Hõ=∞~Ú# =∂~°æO JO\Ï~°∞. ZѨÙÊ_»~Ú`Õ g∞
"≥∞ÿO_£Ö’ Éèí∂`«, Éèíq+¨º`üÅH˜ ã¨O|OkèOz# Z@∞=O\˜ PÖ’K«<å LO_»^À,
g∞~°∞ ѨÓiÎQÍ =~°Î=∂#OÖ’ Z@∞=O\˜ PÖ’K«<å ÖËx ã≤úuÖ’ LO\Ï~À,
J^Õ ^蕺#O. Jk g∞‰õΩ P#O^ŒO Ü≥ÚHõ¯ x[=∞~Ú# J#∞Éèí"åxfl Wã¨∞ÎOk.
HÍ|\˜ì ^蕺#O JO>Ë PÖ’K«#Å∞ ÖˉõΩO_® ѨÓiÎ =~°Î=∂#OÖ’
LO_»QÆÅQÆ@"Õ∞. JO`Õ. JO`«‰õΩq∞Oz g∞~°∞ Ug∞ KÕÜ«∞#=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
11
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

JÖÏ Jxfl PÖ’K«#Åh PѨQÍ<Õ g∞Ö’ [iˆQ qHÍã¨"Õ∞ ^蕺#O. J@∞=O\˜

^蕺#O q∞=∞‡Åx Ѩ~°=∂#O^ŒOÖ’xH˜ fã¨∞‰õΩ"≥à◊√`«∞Ok. ^蕺#O ^•fi~å
P#O^ŒO qHõã≤OK«∞`«∞Ok.
^蕺#O =∞~°‰õΩ Ñ¨~°=∂#O^•xfl W=fi@O`À áê@∞, =∞# ֒ѨÅ
J`«ºJÅÊ ™êú~ÚÖ’ LO_Õ â◊H˜Îx L#fl`« ™êú~ÚH˜ fã¨∞‰õΩ"≥à◊§QÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
JO`Õ H͉õΩO_® J`«∞º#fl`«"≥∞ÿ# qâ◊fiâ◊H˜Îx =∞#H˜ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜
`ÕQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok. Pâ◊H˜Î =∞#Ö’ ™êѶ‘QÍ, ¿ãfiK«ÛùQÍ „Ѩ=Ç≤ÏOz =∞#x
â◊H˜Î=O`«∞Åx KÕ¿ã â◊H˜Î ˆHO„^•Åx (K«„HÍÅx) K≥·`«#º=O`«O KÕã¨∞ÎOk.
K«„HÍÅ∞ (â◊H˜Î ˆHO„^•Å∞) JO>Ë Uq∞\˜?
„áêp# HÍÅO #∞Oz ~°∞+¨μÅ∞, Ü≥∂QÆ∞Å∞, J<ÕHõ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ D
K«„HÍÅ QÆ∞iOz =∞#‰õΩ KåÖÏ q™êÎ~°"≥∞ÿ# q=~°}Å`À K≥Ñ≤Ê#@∞ì "Õ^•ÅÖ’,
LѨx+¨`«∞ÎÅÖ’ L<åfl~Ú.
K«„HÍÅ∞ ™ê^è•~°} =∂#=ÙÅÖ’ HÀ@∞ |@<£ Ãã·AÖ’ LO\Ï~Ú.
"å\˜x â◊√„ÉèíѨiz, â◊H˜Î=O`«O KÕ¿ãÎ Jq KåÖÏ q™êÎ~°O J=Ù`å~Ú. Jq
q™êÎ~"° ∞≥ ~ÿ Ú K≥`· #« º=O`«=ÚQÍ LO>Ë =∞# ֒ѨŠâ◊HΘ „Ѩ"åǨÏO x~å@OHõOQÍ
„Ѩ = Ç≤ Ï ã¨ ∞ Î LO@∞Ok. J@∞=O\˜ "å~° ∞ `« = ∞ Ѩ # ∞Å#∞ ZO`À
ã¨=∞~°ú=O`«=ÚQÍ PǨ¡^Œ=ÚQÍ KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. J@∞=O\˜ "åi rq`«
QÆ=∞#O ZO`À <å}º`«`À L`«Î=∞ ã≤úuÖ’ LO@∞Ok.
J^Õ q^èOŒ QÍ =∞#Ö’ =ºuˆ~HõÑÙ¨ PÖ’K«#Å∞, =ºuˆ~HõÑÙ¨ ÉèÏ"å"ÕâßÅ∞,
D K«„HÍÅx =Ú_»∞K«∞‰õΩáÈÜÕ∞ÖÏ KÕ™êÎ~Ú. JѨÙÊ_»∞ =∞#O â◊H˜ÎÇ‘Ï#∞Å∞QÍ,
|ÅÇ‘Ï#∞Å∞QÍ LO\Ï=Ú.

12
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
K«„HÍÅ∞ JO>Ë =∞x+≤ â◊s~°O ֒ѨŠLO_Õ ã¨∂HõΔ ‡=∞~Ú# â◊HΘ Hˆ O„^•Å∞.
Jq ™ê^è•~°} HõO\˜H˜ Hõ#Ѩ_=» Ù. Jq Éè∫uHõOQÍ =∞#Ö’ LO_»=Ù. J~Ú`Õ
H˜iÜ
¡ ∞« <£ á¶È\’„QÆÑ‘¶ J<Õ XHõ Ѩ„H˜Ü∞« ^•fi~å "å\˜x á¶È\’Å∞ fÜ«∞QÆeQÍ~°∞.
=∞# â◊s~°OÖ’ KåÖÏ â◊HΘ Hˆ O„^•Å∞ LO\Ï~Ú. g\˜Ö’ U_»∞ K«„HÍÅ∞
„Ѩ=ÚY=∞~Ú#q. "å\˜x ã¨iÜ≥∞ÿ # kâ◊Ö’ K≥`· #« ºÑ¨~z° `Õ Jq =∞# âßs~°H,õ
=∂#ã≤H,õ ÉèÏ"å"Õâß`«‡Hõ, P^蕺u‡Hõ ã≤uú ÃÑ· KåÖÏ „ѨÉÏè "åxfl K«∂Ñ≤OK«∞`å~Ú.
P K«„HÍÅ∞ |OkèOѨ|_ç`Õ =∞#O â◊HÇΘ Ï‘ #∞Å=∞=Ù`å=Ú. =∞#O KÕ¿ã Ѩ#∞ÅÖ’
„áêg}ºO LO_»^∞Œ . =∞#O âßs~°HOõ QÍ, =∂#ã≤HOõ QÍ K≥`· #« ºOQÍ LO_»Ö=Ë Ú.
Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ KåÖÏ ^蕺# Ѩ^ŒÌ`«∞Åx =∞#H˜ ѨiK«Ü«∞O
KÕ™ê~°∞."å\˜Ö’ D U_»∞ K«„HÍÅx â◊√„ÉèíѨ~°z K≥·`«#ºO KÕÜ«Ú =∂~åæÅ#∞,
"å\˜x â◊H˜Î=O`«O KÕÜ«∞QÆÅ U_»∞ qaè#fl ^蕺#Ѩ^ŒÌ`«∞Åx „Ѩ`ÕºHõOQÍ
<ÕiÊOK«∞`å~°∞. Wq =∞#O P#O^Œã≤úuH˜ KÕ~°\ÏxH˜ HÍ=Åã≤# „áê^äŒq∞Hõ,
„Ѩ=ÚY ^蕺# Ѩ^ŒÌ`«∞Å∞. XH˘¯Hõ¯ ^蕺# Ѩ^ŒÌu PÜ«∂ K«„HÍÅx |OkèOKÕ
ÉèÏ"å"ÕâßÅx `˘ÅyOz, P K«„HÍxfl K≥·`«#ºÑ¨~°z, qHõã≤OKÕÖÏ KÕ™êÎ~Ú.
P ^蕺# Ѩ^ŒÌ`«∞Å∞ K«„HÍÅ#∞ â◊H˜Î=O`«O KÕ™êÎ~Ú.
D U_»∞ ^蕺# Ѩ^ŒÌ`«∞Åx <ÕiÊOKÕ HÍ~°º„Hõ=∞"Õ∞ P#O^Œã¨∞Ê~°}
HÍ~°º„Hõ=∞O. Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ ™ê=∂#º=∂#=ÙÅ J=ã¨~åÅH˜ `«y#
q^èŒOQÍ P^èŒ∞xHõ r=# ã¨~°oH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ LO_Õ q^èŒOQÍ „ѨѨOK«OÖ’ U
^ÕâßxH˜, U ã¨O㨯 $uH˜, U =∞`åxH˜ K≥Ok# "å~°~Ú<å ã¨∞ÅÉèíOQÍ J~°úO
KÕã∞¨ H˘x ™ê^è#Œ KÕ¿ã q^èOŒ QÍ P#O^Œ ã¨∞Ê~°} HÍ~°º„Hõ=∂xfl ~°∂á⁄OkOKå~°∞.
nx<Õ J"≥∞iHÍ, ÔH#_®ÅÖ’ Öˇ·Ñ¶π a¡ãπ „áÈ„QÍO JO\Ï~°∞. Wk Ô~O_»∞ ~ÀAÅ
tHõΔ}Ï HÍ~°º„Hõ=∞O. ™êfig∞r KÕ`« tHõΔ} á⁄Ok, PÜ«∞#KÕ xÜ«∞q∞OK«|_ç#
PKå~°∞ºÅ∞ D HÍ~°º„Hõ=∂xfl x~°fiÇ≤ÏOK«∞`å~°∞.
13
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° } Ö’ x`åº#O^Œ ™ êfiq∞ U_» ∞ „Ѩ ` Õ º Hõ = ∞~Ú#

ÉèÏ"å"ÕâßÅx q=iOK«∞`«∂, Jq =∞# g∞^Œ Uq^è=Œ ∞~Ú# =ºuˆ~Hõ „ѨÉÏè "åxfl
K«∂Ñ≤OK«∞`å~Ú, Uq^èŒOQÍ P ÉèÏ"åxH˜ ã¨O|OkèOz# â◊H˜ÎˆHO„^ŒO J~Ú#
K«„HÍxfl |OkèOK«∞`«∞Ok, P ÉèÏ"åxfl P =ºuˆ~Hõ â◊H˜Î=ÅÜ«∂Åx U ^蕺#
Ѩ^ŒÌu ^•fi~å KÕkèOK«=K«∞Û<À q=~°OQÍ K≥|∞`å~°∞. D ^蕺# Ѩ^ŒÌ`«∞Åx
™ê^è#Œ KÕ¿ãÎ =∞# JO`«~O° QÆOÖ’ LO_Õ x[=∞~Ú#, âßâ◊fi`«=∞~Ú# P#O^ŒO
qHõã≤Oz ^•xx =∞# ã¨∞Ê~°}H˜ `≥ã¨∞ÎOk. JO^Œ∞ˆH Wk P#O^Œã¨∞Ê~°}.
WѨÙÊ_»∞ H˘xfl =ºuˆ~HõѨ٠ÉèÏ"å"ÕâßÅ QÆ∞iOz K«∂^•Ì=Ú. Jq
=∞# P~ÀQƺOÃÑ·#, =∞# P#O^ŒO g∞^Œ ZÖÏO\˜ „ѨÉèÏ"åxfl K«∂Ѩ`åÜ≥∂
J~°úO KÕã¨∞‰õΩO>Ë, "å\˜x =∞#Ö’xH˜ ~å‰õΩO_® K«∂_»=K«∞Û.
Z^Œ∞\˜"åi #∞Oz „â◊^ŒÌx PtOK«@O :
=∞#Ö’ „Ѩu XHõ¯~°∂ „ã‘ΠѨÙ~°∞+¨ ÉèË^ŒO ÖˉõΩO_®, ÃÑ^•Ì z<åfl J<Õ
=Ü«∞ã¨∞ûÖ’ `Õ_® ÖˉõΩO_®, ¿Ñ^Œ"å~°∞, ^èŒx‰õΩÅ∞, K«^Œ∞=Ù‰õΩ#fl"å~°∞,
x~°HõΔ~åã¨∞ºÅ∞ WÖÏ „Ѩu XHõ¯~°∂ ‰õÄ_® x~°O`«~°O =∞# K«∞@∂ì L#fl
=º‰õΩÎÅ∞, =∞# g∞^Œ „â◊^Œú K«∂Ñ≤OKåe Jx J#∞‰õΩO\Ï~°∞. =∞# g∞^Œ „¿Ñ=∞
K«∂Ñ≤OKåe Jx Ptã¨∞ÎO\Ï=Ú. P HÀiHõ ZO`« f„=OQÍ LO@∞O^ŒO>Ë
=∞#O Kտ㠄Ѩu Ѩxh Z^Œ∞\˜"å~°∞ P"≥∂kOKåe. ÖËHõáÈ`Õ =∞#O
=∂#ã≤HõOQÍ ‰õΩOyáÈ`å=Ú. =∞#O rqOKåe JO>Ë „Ѩu XHõ¯~°∂ =∞#x
=∞# „Ѩu ѨxH© "≥∞K«∞Û‰õΩO@∂ "å~°∞ =∞# g∞^Œ „â◊^ŒÌ K«∂áêe, "å~°∞ =∞#x
„¿Ñq∞OKåe Jx PtOK«∞`å=Ú. WÖÏ PtOK«@O `«ÑÙ¨ ÊHÍ^Œ∞, <Õ~O° JO`«HOõ >Ë
HÍ^Œ∞. HÍh D „â◊^ŒÌ PtOK«@O J<Õk ã¨∂HõΔ ‡OQÍ =∞#x â◊H˜ÎÇ‘Ï#∞Åx
KÕã¨∞ÎOk. Z^Œ∞\˜"åi „â◊^Œú J<Õ â◊H˜ÎH˜ JÖ"å@∞Ѩ_ç, J@∞=O\˜ â◊H˜Î =∞#H˜
^˘~°Hõ#ѨÙÊ_»∞ =∞# rq`åÅ∞ ‰õΩOy ‰õÄeáÈ`å~Ú. P x~åâ◊ =∂#ã≤Hõ
14
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

‰õΩOQÆ∞ÉÏ@∞H˜ ^•ifã¨∞ÎOk.
=∞#O Z^Œ∞\˜"åi g∞^Œ, ã¨=∂[O g∞^Œ ZO`« Z‰õΩ¯=QÍ
P^è•~°Ñ_¨ áç È`å"≥∂, Ѩ~=° ∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ KåÖÏ K«H¯õ QÍ q=iOK«∞`å~°∞.
JO^Œ~°∂ XHõ ÃÑ^ŒÌ il+¨ì~°∞ fã¨∞H˘x JO^Œ∞Ö’ XHõ HÍÅ"£∞Ö’
=∞Oz `«O„_ç Jx ~åã¨∞‰õΩ\Ï~°∞. g∞~°∞ g∞ Ñ≤Å¡ÅH˜ KÕÜ«∞=Åã≤#^ŒO`å KÕã≤
"å~°∞ q∞=∞‡Åx '=∞Oz `«O„_ç— Jx "≥∞K«∞Û‰õΩO@∂ XHõ ã¨iìѶ≤ÔH\ò W"åfie
^•xH˜ ã¨O|OkèOz# HÍÅ"£∞Ö’ "å~°∞ ã¨O`«HõO KÕÜ«∂e Jx PtOK«∞`å~°∞.
P ã¨iìѶ≤ÔH\ò K«∂ã¨∞H˘x 'PǨ! <Õ#∞ =∞Oz `«O„_çx— Jx J#∞‰õΩO\Ï~°∞.
J^Õ q^èŒOQÍ g∞ ÉèÏ~°º, Ü«∞[=∂x, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞, `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ WÖÏ JO^Œi
ã¨O`«HÍÅ HÀã¨O P il+¨ì~°∞ Ѩ@∞ìH˘x u~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~°∞. "åà◊√§ WKÕÛ
ã¨iìѶ≤ÔH@¡x áÈQÆ∞KÕã¨∞H˘x, "å~°∞ JO^Œ∞Ö’ U=∞x ~å¿ãÎ J^Õ g∞~°∞ J#∞‰õΩx
QÆ\ ˜ìQÍ #=Ú‡`å~°∞. "å~°∞ =∞Oz =ºH˜Î JO>Ë x[=∞#∞‰õΩO\Ï~°∞. HÍ^Œ∞
Jã¨=∞~°∞ú_»∞ JO>Ë x[=∞#∞‰õΩO\Ï~°∞. JO`ÕHÍx `å#∞ x[OQÍ Uq∞\˜
JxZѨÙÊ_»∂ J#∞HÀ~°∞.
™êfiq∞ D ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ =∞#x PÖ’zOѨK¿Õ 㠄Ѩâfl◊ Å∞ J_»∞QÆ∞`å~°∞.
ZO^Œ∞‰õΩ =∞#O =∞#ÃÑ· Z^Œ∞\˜"åi Jaè„áêÜ«∂ÅH˜ JO`« qÅ∞= W™êÎ=Ú?
=∞# QÆ∞iOz =∞# â◊H˜ÎÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç ZO^Œ∞‰õΩ x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞HÀÖË=Ú?
=∞# Ѩxx =∞#Ö’x â◊H˜Î`À KÕã¨∞‰õΩáÈ=K«∞Û. =∞i ZO^Œ∞‰õΩ
Z^Œ∞\˜"å~°∞ WKÕÛ â◊H˜Î g∞^Œ P^è•~°Ñ¨_»`å=Ú?
D „Ѩâ◊flÅH˜ ã¨=∂^è•#O Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ D q^èŒOQÍ K≥|∞`å~°∞.
=∞# QÆ∞iOz =∞#H˜ Ug∞ `≥eÜ«∞^Œ∞.
=∞# QÆ ∞ iOz Z^Œ ∞ \˜ " åi Jaè „ áêÜ« ∂ Å ^•fi~å =∂„`« " Õ ∞
`≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï=Ú.
15
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

Z^Œ∞\˜"åà◊√§ =∞#x "≥∞K«∞ÛH˘x, ã¨iìѶ≤ÔH\ò WzÛ =∞# g∞^Œ „â◊^Œú

K«∂Ñ≤#ѨÙ_»∞ "åà◊√§ =∞#H˜ â◊HxΘ W™êÎ~∞° . P â◊H`Θ À =∞#O =ÚO^Œ∞H˜ "≥à`◊ å=Ú.
„â◊^Œú JO>Ë â◊H˜Î. JO^Œ∞ˆH =∞#O Z^Œ∞\˜ "å~°∞ K«∂¿Ñ „â◊^ŒúH˜ JO`«
á⁄OyáÈ`å=Ú. "åà◊√§ =ºuˆ~HõOQÍ U=∞~Ú<å JO>Ë Ñ¨ÓiÎQÍ ‰õΩOyáÈ`å=Ú.
J^Õ _ç„ÃѶ+¨<£ JO>Ë.
Wk ZÖÏ LO@∞O^ŒO>Ë, z#fl Ñ≤ÅÅ¡ ∞ ¿ÑHõÅ`À "Õ∞_»Å∞ Hõ_`» å~°∞.Jq
K«∂_»\ÏxH˜ KåÖÏ JO^ŒOQÍ LO\Ï~Ú. HÍh JO^Œ∞Ö’Oz XHõ ¿ÑHõ=ÚHõ¯
fã≤<å "≥Ú`«ÎO Éèí=#=∞O`å ‰õÄeáÈ`«∞Ok. Éèí=#O Z`«∞Î ÃÑiˆQH˘kÌ Jk
`«fi~°QÍ ‰õÄeáÈÜÕ∞ J=HÍâ◊O Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞Ok.
J^Õq^èOŒ QÍ =∞#O JO^Œi ^ŒQ~æÆ å áÈQÆ∞KÕã∞¨ ‰õΩ#fl ã¨iÑì HÔ≤¶ @¡`À '=∞#O—
J<Õ ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ Éè=í O`«∞Åx xi‡™êÎ=Ú. ZѨÙÊ_»~Ú<å Z=~°~Ú<å XHõ¯ ã¨iÑì HÔ≤¶ \ò
fã¨∞HÀQÍ<Õ '=∞#O— J<Õ Éèí=Ou ‰õÄeáÈ`«∞Ok.Ñ≤Å¡Å q+¨Ü«∞OÖ’ Jk XHõ
P@ HÍx =∞# q+¨Ü«∞OÖ’ Jk rq`«O. JO`ÕHÍ^Œ∞ Ñ≤Å¡Å∞ P_Õ ¿ÑHõÅ∞
"åi ™⁄O`«O. Éèí=#O ‰õÄÅQÍ<Õ uiy =∞~°ÖÏ Hõ@∞ì‰õΩO\Ï~°∞. HÍh =∞#
q+¨Ü«∞OÖ’ ^Œ∞~°^Œ$+¨ìO Uq∞@O>Ë P ã¨iìѶ≤ÔH@∞¡ =∞#q HÍ=Ù. uiy P
Éèí=#O xi‡OK«∞HÀÖË=Ú.
WѨÙÊ_»∞ =∞#O UO KÕ™êÎ=Ú, Z=~°∂ "åà◊§ ã¨iìѶ≤ÔH@¡x "≥#H˜¯
fã¨∞HÀ‰õΩO_® KåÖÏ *Ï„QÆ`«ÎQÍ HÍѨÖÏ HÍã¨∞ÎO\Ï=Ú. Éèí=#O ZѨÙÊ_»∞
‰õÄeáÈ`«∞O^À J<Õ ÉèíÜ«∞O`À rqã¨∂Î Z^Œ∞\˜"åi Jaè„áêÜ«∂ÅH˜ qÅ∞=
Wã¨∂Î QÆ_ç¿Ñ™êÎ=Ú. "åi Jaè„áêÜ«∂ʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ =∞# rq`åxfl
=∞ÅK«∞‰õΩO\Ï=Ú. JO^Œ∞ˆH =∞#Ö’ WO`« =∂#ã≤Hõ =º^èŒ LO@∞Ok.
=∞#O Z^Œ∞\˜"åi g∞^Œ Z‰õΩ¯= P^è•~°Ñ¨_çáÈ`Õ, =∂#ã≤Hõ HΔÀÉèíH˜
QÆ∞i J=Ù`å=Ú. =∂#ã≤Hõ ‰õΩOQÆ∞ÉÏ@∞ (_ç„ÃÑ+¨<£û)`À ÉÏ^èŒÑ¨_Õ"å~°O`å
16
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

Z^Œ∞\˜"å~°∞ `«=∞ g∞^Œ „â◊^Œú K«∂áêe Jx HÀ~°∞‰õΩ<Õ "åˆ~. ZѨÙÊ_»~Ú`Õ

"åiH˜ Z^Œ∞\˜"åi „â◊^úŒ ^˘~°H^õ À JѨÙÊ_»∞ =∞#ã≤HOõ QÍ ‰õΩOyáÈ`å~°∞. ^•xx
=∂#ã≤Hõ "åºkè Jx x~åúiOz =∞O^Œ∞Å∞ "å_»`å~°∞. =∞# =∂#ã≤Hõ HΔÀÉèíH˜
HÍ~°}O =∞# ֒ѨŠL#flѨÙÊ_»∞ |Ü«∞@ =∞O^Œ∞Å∞ Uq^èŒOQÍ P "åºkèx
ÉÏQÆ∞KÕÜ«∞QÆÅ=Ù? ^•O`À =∞iH˘xfl Ãã·_£ZÃѶH±ì û =™êÎ~Ú.
™êfig∞r WÖÏ K≥|∞`å~°∞ : '<å ^ŒQÆæ~°H˜ Z=~°~Ú<å =∂#ã≤HõOQÍ
‰õΩOyáÈ~Ú, =∞O^Œ∞Å∞ "å_»∞`«∞#fl"å~°∞ =¿ãÎ "åix =∞Ǩ=∞O„`« ^蕺#O
KÕÜ«∞=∞O\Ï#∞. „Hõ=∞OQÍ "åà◊√§ =∞O^Œ∞Å∞ "å_»HõO =∂<Õ™êÎ~°∞. K«∂_»O_ç
g∞~°O^Œ~∂° `≥Å∞ã¨∞HÀ=Åã≤# =ÚYº q+¨Ü∞« O, g∞‰õΩ HÍ=Åã≤# â◊HΘ g∞֒ѨÖË
L#flk. ^•xx `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#flѨÙÊ_Õ g∞~°∞ Z^Œ∞\˜"å~°∞ WKÕÛ â◊HΘ g∞^Œ P^è•~°Ñ_¨ ç
rqOK«~°∞. JѨÙÊ_»∞ g∞~°∞ ¿ãfiK«ÛùQÍ P#O^ŒOQÍ rqOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. g∞‰õΩ
=∂#ã≤Hõ =º^èŒ LO_»^Œ∞.
g∞~°∞ rqOK«\ÏxH˜ Z^Œ∞\˜"åi „â◊^úŒ „¿Ñ=∞ g∞^Œ P^è•~°Ñ_¨ `ç Õ g∞
rq`«ÑÙ¨ xÜ«∞O„`«}x Z^Œ∞\˜"åiH˜ WzÛ#"å~°=Ù`å~°∞. g∞ˆ~ g∞‰õΩ Q˘Ñ¨Êâ◊HΘ
=#~°∞Å∞ HÍ"åe. g∞ x[=∞~Ú# P#O^ŒO, `«$Ñ≤Î g∞Ö’<Õ L<åfl~Ú. ^•xx
|Ü«∞@ =º‰õΩÅÎ ∞ g∞‰õΩ W=fiÖË~∞° .
J^Õ q^èŒOQÍ Z^Œ∞\˜"åi #∞Oz „¿Ñ=∞#∞ PtOz<å, g∞~°∞
Z^Œ∞\˜"åix x|O^è#Œ Å∞ +¨~`° ∞« Å`À „¿Ñq∞Oz# g∞‰õΩ q∞yÖËk =º^èŒ =∂„`«"∞Õ .
=∞#O KåÖÏ Ñ¨#∞Å∞ Z^Œ∞\˜"åi „ѨâO◊ ã¨Å∞ HÀã¨O "åi ã¨=∞‡u
HÀã¨O =∂„`«"∞Õ KÕ™êÎ=Ú. HÍh, P Ѩ#∞Åx =∞#O „¿Ñ=∞ ÖË^• ÉÏ^躌 `« J<Õ
¿Ñ~°∞`À KÕ™êÎ=∞. <å`À KåÖÏ=∞Ok JO@∞O\Ï~°∞. ''™êfig∞r, "Õ∞=Ú Z^Œ∞\˜"åi
á⁄QÆ_Åλ HÀã¨O ÖË^• "åi ã¨=∞‡u HÀã¨O Ѩ#∞Å∞ KÕÜ∞« =Ú. Wk =∂ ÉÏ^躌 `«——
Jx.
17
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
ã¨$+¨ìOQÍ J~°úO KÕã¨∞HÀO_ç: ZѨÙÊ_»~Ú`Õ g∞~°∞ XHõ Ѩxx ÉÏ^茺`«
Jx KÕ™êÎ~À, g∞~°∞ P Ѩxx Z^Œ∞\˜"åi ã¨=∞‡u HÀã¨O KÕã≤#>Ëì. JÖÏ
KÕÜ«∞HõáÈ`Õ "å~°∞ `«=∞ ã¨=∞‡ux P¿Ñ™êÎ~°∞ J<Õ ÉèíÜ«∞O.
g∞Ö’ KåÖÏ „¿Ñ=∞`À ‰õÄ_ç# â◊H˜Î L#flk. ZO^Œ∞HõO>Ë g∞~°∞
x~°O`«~°O g∞ ֒Ѩe Ѩ~°=∂#O^ŒHõ~°"≥∞ÿ# â◊H˜Îx "≥Å¡_ç KÕã¨∂Î =ÚO^Œ∞H˜
™êyáÈ`«∂ LO\ψ~ HÍx Py Ѷe¨ `åÅ QÆ∞iOz PÖ’zOK«~∞° . g∞~°∞ P#O^ŒOQÍ
=ÚO^Œ∞H˜ ™êyáÈ`«∞O\Ï~°∞ JO`Õ. WÖÏ g∞Ö’ „Ѩ=Ç≤ÏOKÕ â◊H˜Îx „¿Ñ=∞
JO\Ï~°∞.
g∞~°∞ Z^Œ∞\˜"åi #∞Oz PtOK«@O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ_ç`Õ ^•xH˜ JO`«O
LO_»^Œ∞. x~°O`«~°O JO^Œih ã¨O`À+¨ÃÑ@ì@O, `«$Ñ≤ΠѨ~°K«@O ™ê^茺=∞x
g∞~°∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl~å?
g∞~°∞ H˘OK«O q"ÕHõO`À J~°úO KÕã¨∞HÀQÆey, ^蕺#O KÕÜ«∞QÆey`Õ,
g∞~°∞ HÍ~°}O ÖˉõΩO_®<Õ Z=i<≥·<å „¿Ñq∞OK«QÆÅ~°∞ Jx `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.
g∞~°∞ ~À_»∞¤ g∞^Œ L#fl K≥@¡x „¿Ñq∞OK«QÆÅ~°∞. g∞~°∞ "å\˜x ÖÏeOK«QÆÅ~°∞.
JѨÙÊ_»∞ g∞Ö’ „Ѩ=Ç≤ÏOKÕ â◊HÎ̃ Ü≥ÚHõ¯ J#∞Éèí∂ux á⁄O^ŒQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. g∞~°∞
~À_»∞¤ g∞^Œ "≥à√◊ `«∂ JHõ¯_» g∞‰õΩ `≥eÜ«∞x "åix ‰õÄ_® „¿Ñq∞OK«QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞.
Jã¨Å∞ g∞ JO`«~°OQÆѨ٠LxH˜, g∞ JO`«~å`«‡ XHõ „¿Ñ=∞. JO`ÕHÍx Jk
g∞‰õΩ LO_Õ XHõ ÅHõΔ}O HÍ^Œ∞.
+¨~°`«∞Å∞ ÖËx ã¨fiK«Ûù=∞~Ú# „¿Ñ=∞ ¿ãfiK«Ûùx Wã¨∞ÎOk. Ѩ~°=∞ǨÏOã¨
K≥¿ÑÊ „¿Ñ=∞ J@∞=O\˜^Õ. Jk *Ï˝<À^ŒÜ«∞=∞~Ú# Ü≥∂wâ◊fi~°∞Å „¿Ñ=∞, ^≥·=
„¿Ñ=∞. JO^Œ∞ˆH ™êfig∞r K≥|∞`å~°∞. g∞ Z^Œ∞@ Z=~°∞ L<åfl~°∞? "å~°∞ <å
„¿Ñ=∞H˜ J~°∞›ÖË<å? "åiH˜ ZO`« „¿Ñ=∞ W"åfie? Jx J#∞HÀ‰õΩO_® „¿Ñ=∞x
JO^ŒiH˜ ѨOK«O_ç. JO^Œih HÍ~°}O ÖˉõΩO_®, x|O^èŒ#Å∞ ÖˉõΩO_®

18
 P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

„¿Ñq∞OK«O_ç. JÖÏ „¿Ñq∞Oz "åi #∞Oz Ug∞ PtOK«HõO_ç. W^Õ x[=∞~Ú#

„¿Ñ=∞. HÍx =∞#H˜ `≥eã≤# „¿Ñ=∞, Jk `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ Ñ≤Å¡Å =∞^茺 J~Ú<å ÖË^•
ÉèÏ~°ºÉèí~°ÎÅ =∞^茺 J~Ú<å, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞, „¿Ñq∞‰õΩÅ∞ Z=i =∞^茺 L#fl „¿Ñ=∞
J~Ú<å Z^Œ∞\˜"åi #∞Oz U^À XHõ\ ˜ |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ HÍh, JO`«s¡#OQÍ HÍx
Ptã¨∞ÎOk. JO^Œ∞ˆH P „¿Ñ=∞ ÉÏ^èŒx =∂„`«"Õ∞ q∞QÆ∞Å∞Û`«∞Ok.

Ѩ~°=∞ǨÏO㨠N x`åº#O^Œ

19
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

P[˝

J<åǨ Ï `«

=∞# â◊s~°OÖ’x L#fl 7 â◊H˜Î ˆHO„^•Å∞ (K«„HÍÅ∞)

20
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

J<åǨÏ`« K«„HõO :
J<åǨÏ`« K«„HõO QÆ∞O_≥ LO_Õ „áêO`«OÖ’ LO@∞Ok. ã¨O㨯 $`«OÖ’
J<åǨÏ`« JO>Ë 'ã¨$+≤ìOK«ÖËxk— ÖË^• 'ѨÙ\˜ìOK«ÖËxk— Jx J~°úO. J<åǨÏ`«
K«„HõO „¿Ñ=∞, ÉèÏ"À„^ÕHOõ , =∞<ÀÉèÏ"åʼnõΩ ã¨O|OkèOz#k. g∞~°∞ Z^Œ∞\˜"åi
„â◊^,úŒ „¿Ñ=∞ g∞‰õΩ HÍ"åe Jx J#∞‰õΩ#flѨÙÊ_»∞ D K«„HõO |OkèOѨ|_»∞`«∞Ok.
J^Õ g∞~°∞ ™êfi~°úO ÖËx „¿Ñ=∞x ѨOz#ѨÙÊ_»∞, g∞~°∞ +¨~°`«∞Å∞ x|O^èŒ#Å∞
ÖˉõΩO_® „¿Ñq∞Oz#ѨÙÊ_»∂ D K«„HõO qHõã≤OK«∞`«∞Ok. nx J~°úO Uq∞\˜
JO>Ë x[=∞~Ú# „¿Ñ=∞x |Ü«∞@ ѨÙ\˜ìOz g∞Ö’ xOѨÙHÀÖË~°∞ Jx. Jk
ˆH=ÅO g∞Ö’<Õ L^Œ~ÚOKåe. JO`Õ
Wk g∞ Ö’`«~Ú# JO`«~°OQÍxfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#flѨÙÊ_»∞ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
=∞#Ö’ x[=∞~Ú# „¿Ñ=∞ LO>Ë =∞#O |Ü«∞@ „¿Ñ=∞x, Z^Œ∞\˜ "åi
„â◊^Œúx PtOK«=Ú. =∞# JO`«~°OQÆOÖ’ „¿Ñ=∞ =∞#H˜ Q˘Ñ¨Êâ◊H˜Î J=Ù`«∞Ok.
=∞Ǩ =∞O„`« ^蕺# Ѩ^ŒÌu :
=∞Ǩ=∞O„`« ^蕺# Ѩ^ŒÌu „áêp# \˜Éˇ\ ˜Ü«∞<£ É∫^ŒúÅ ^蕺#Ѩ^ŒÌu.
Wk QÆ∞O_≥ „áêO`«OÖ’ LO_Õ J<åǨÏ`« K«„HÍxfl K≥·`«#º=O`«O KÕã¨∞ÎOk. D
^蕺#O KÕ¿ãÎ g∞ "≥∞Oÿ _£ ã≤~ú O° QÍ, ^è$Œ _»OQÍ LO@∞Ok. D ^蕺#O KÕã#≤ ѨÙÊ_»∞
g∞Ö’ â◊HΘ „Ѩ=Ç≤ÏOK«∞`«∞Ok. g∞Ö’ á⁄Oy „Ѩ=Ç≤ÏOKÕ â◊HxΘ „¿Ñ=∞x W`«~∞° ÅH˜
W=fiQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
D ^蕺#O KÕÜ«∞\ÏxH˜ "≥Ú`«ÎO 30 x=ÚëêÅ∞ >ˇÿO Ѩ_»∞`«∞Ok.
nxx MÏm Hõ_»∞ѨÙ`À KÕÜ«∂e. L^ŒÜ«∞O ѨÓ@ KÕ¿ãÎ ÉÏQÆ∞O@∞Ok. Éè’[#O
KÕ™êHõ Ô~O_»∞ QÆO@Å∞ Py ^蕺#O KÕÜ«∞O_ç. D ^蕺<åxfl XO@iQÍ
J~Ú<å KÕÜ«∞=K«∞Û ÖË^• ã¨=¸Ç¨ÏOQÍ KÕÜ«∞=K«∞Û. g∞~°∞ ^蕺#O KÕã≤#
„Ѩ^Õâ◊O â◊H˜Î`À xO_»∞`«∞Ok.
21
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

g∞~°∞ <ÕÅ g∞^Œ ‰õÄ~˘Ûx Hõà◊√§ =¸ã¨∞H˘x, ÃÑ^•Å∞ ^ŒQÆæ~°QÍ =¸ã≤

"£∞...."£∞..... J<Õ â◊|úO KÕÜ«∞O_ç. Wk g∞ ֒Ѩe #∞Oz, <åaè „áêO`«O
#∞Oz ~å"åe. Wk ˆH=ÅO "£∞...... â◊|úO ǨÏO HÍ^Œ∞ FO HÍ^Œ∞. "£∞ J<Õ
â◊ÉÏúxfl ZO`« Ö’`«∞QÍ, QÆ\ ˜ìQÍ KÕÜ«∞QÆey`Õ JO`«¿ãѨ٠KÕÜ«∞O_ç. "£∞ J<Õ
â◊ÉÏÌxfl ZO`« ¿ãѨ٠KÕÜ«∞QÆey`Õ JO`«¿ãѨ٠KÕÜ«∞O_ç. JÖÏ 20 x=ÚëêÅ∞
KÕ™êHõ PѨO_ç. JÖÏ 10 x=ÚëêÅ∞ xâ◊≈|úOQÍ LO_»O_ç. z~°∞#=Ùfi
=ÚYO`À LO_»O_ç. U=~Ú<å PÖ’K«#Å∞ =¿ãÎ ~åhÜ«∞O_ç. "å\˜x PѨ\ÏxH˜
„Ѩܫ∞uflOK«HõO_ç.
D ^蕺#O „Ѩu~ÀA ™ê^èŒ# KÕÜ«∞\ÏxH˜ J#∞=~Ú#k. nxx
=ÚO^Œ∞QÍ ^蕺#Ñ‘~î°OÖ’ tHõΔ}á⁄Ok, "åiKÕ xÜ«∞q∞OK«|_ç# PKå~°∞ºÅ
Ѩ~°º"ÕHõΔ}Ö’ KÕÜ«∂e. g∞ JO`«@ g∞~°∞ KÕÜ«∞=^Œ∞Ì.
=º^èŒ, ÉÏ^èŒ, ^Œ∞óYO ÖËx rq`«O :
„Ѩu =ºH˜ÎÖ’ ™ê=∂#ºOQÍ, `«Ñ¨Êxã¨iQÍ LO_Õ XHõ ÉèÏ=O ÉÏ^èŒ.
ÉÏ^èÅŒ ∞ J<Õq „Ѩu=ºH˜ÖÎ ’ LO\Ï~Ú. Jxfl =Ü«∞ã¨∞ûÅ "åiÖ’, Jxfl ã¨O㨯 $f
ã¨O„Ѩ^•Ü«∂Å "åiÖ’#∂, ^èŒ#=O`«∞Å∞ ¿Ñ^ŒÅ∞, ѨO_çO`«∞Å∞, áê=∞~°∞Å∞
JO^ŒiÖ’#∂ ÉÏ^èŒ J<Õk LO@∞Ok.
x`åº#O^Œ™êfiq∞ ÉÏ^èÅŒ QÆ∞iOz KåÖÏ K«H¯õ QÍ K≥|∞`å~°∞. 'JO^ŒiH©
ÉÏ^èÅŒ ∞ LO\Ï~Ú. Z=iÔH<· å ÉÏ^èÅŒ ∞ ÖËHáõ È`Õ, Jk "åiH˜ =∞s ÉÏ^è•Hõ~O° .
JÖÏ ÉÏ^èÑŒ _¨ \» ÏxH˜ ÉÏ^èÅŒ ∞ ÖËx"å~°∞ JÉè„í ^Œ`å ÉèÏ=O`À qÅqÅÖÏ_»`å~°∞.
^ÕxQÆ∞iOz ÉÏ^èŒÑ¨_®ÖÏ Jx PÖ’z™êÎ~°∞—.
™êfig∞r D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz KåÖÏ q=~åÅ∞ W™êÎ~°∞. ÉÏ^èŒÅ∞Ѩ_Õ
"å~°O`å „Ñ¨u q+¨Ü«∂xH˜ |Ü«∞@ „ѨѨOKåxfl, JO^Œ∞Ö’x =º‰õΩÎÅx ÖË^•
ã¨OѶ¨∞@#Åx `«Ñ¨ÙÊѨ_»`å~°∞. =∞#Ö’x ÉÏ^èŒÅH˜ |Ü«∞@ „ѨѨOK«O
22
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
HÍ~°}=∞~Ú`Õ Hõhã¨O XHõ =ºH˜Î J~Ú<å ^•xx KèÕkOz ÉÏ^èŒÅ #∞Oz
q=ÚH˜Î á⁄O^Œ~å? JO>Ë =∞# ÉÏ^èŒÅH˜ |Ü«∞@„ѨѨOK«O HÍ~°}O HÍ^Œ∞.
=∞#"Õ∞ ÉÏ^èŒ∞ºÅ=Ú Jx K≥|∞`å~°∞.
ÉÏ^èŒ JO>Ë Uq∞\’ x`åº#O^Œ™êfiq∞ D q^èOŒ QÍ K≥|∞`å~°∞ ''ÉÏ^èŒ
J<Õ k U^≥ · < å XHõ 㨠O Ѷ ¨ ∞ @#H˜ g∞ #∞Oz =KÕ Û ã¨ Ê O^Œ # —— U
q+¨Ü«∞=∞~Ú<å q∞=∞‡Åx ÉÏkèOKåe JO>Ë P ã¨OѶ¨∞@#H˜ g∞~°∞ ZÖÏ
ã¨ÊOkOKåe Jx x~°‚~ÚOK«∞‰õΩO\Ï~À ^•x g∞^Œ P^è•~°Ñ¨_ç LO@∞Ok.
J~Ú`Õ D ã¨ÊO^Œ# J<Õk P ã¨OѶ∞¨ @# [iy#ѨÙÊ_»∞ ^•x QÆ∞iOz
=∞# ֒ѨŠ=∞#O J~°úO ÖˉõΩO_® =∂\Ï¡_»∞HÀ=_»O =Å# [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
JO>Ë Jã¨Å∞ D ÉÏ^èŒ J<Õk x~°O`«~°O g∞ ֒ѨŠg∞~°∞ =∂\Ï¡_»∞‰õΩ<Õ
J~°úOÖËx =∂@Å∞ ã¨=¸Ç¨ÏO. L^•Ç¨Ï~°}H˜ g∞ ¿ãflÇ≤Ï`«∞xH˜ KåÖÏ =∞Oz
L^ÀºQÆO =zÛOk Jx K≥áêÊ_»#∞HÀO_ç. "≥O@<Õ g∞~°∞ WÖÏ PÖ’zOKå~°#∞
HÀO_ç, ''J`«xH˜ KåÖÏ =∞Oz L^ÀºQÆO =zÛOk. r`«O JÅ"≥#∞û KåÖÏ
Z‰õΩ¯=. HÍh <å Ѩiã≤úu Uq∞\˜ D ã¨OQÆu <å ÉèÏ~°ºH˜ `≥e¿ãÎ
U=∞#∞‰õΩO@∞Ok. <Õ#∞ ‰õÄ_® XHõ H˘`«Î L^ÀºQÆO "≥`«∞HÀ¯"åÖÏ? HÍh
<Õ#∞ ^Œ∞~°^Œ$+¨ì=O`«∞_çx. <å‰õΩ Un HõÅã≤~å^Œ∞——.... WÖÏ JO`«∞ÖËx
PÖ’K«#Å`À xO_çáÈ`å~°∞. WÖÏ Z<Àfl =∂@Å∞ =™êÎ~Ú. nx<Õ ÉÏ^èŒ
JO\Ï~°∞. q∞=∞‡Åx g∞~°∞ |Ü«∞@ „ѨÑO¨ K«O`À áÈÅ∞ÛHÀ=@"Õ∞ ÉÏ^èÑŒ _¨ @ » O
JO>Ë. JO^Œ∞ˆH x~°O`«~°O 'JÜ≥∂º "åà◊√§— U=∞#∞‰õΩO\Ï~À Jx
ÉÏ^èÑŒ _¨ ∞» `«∞O\Ï=Ú.
D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ =∞#H˜ `≥eÜ«∞x ~°Ç¨Ï㨺"≥ÚHõ\ ˜ ™êfiq∞ K≥|∞`å~°∞.
ÉÏ^èŒÑ¨_»@O "≥∞ÿO_£H˜ PǨ~°O ÖÏO\˜k, JǨÏOHÍ~åxH˜ P^è•~°O ÖÏO\˜k.
JO^Œ∞ˆH JO^Œ~°∂ ã¨=∞㨺ÅÖ’ LO_»\ÏxH˜ W+¨ìѨ_»`å~°∞. JÖÏ L#flѨÙÊ_Õ
23
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

g∞~°∞ ã¨OѨÓ~°=‚ ∞~Ú# =ºH˜xÎ Jx J#∞‰õΩO\Ï~°∞. JO^Œ∞Hˆ JO^Œ~∂° x[OQÍ

ÉÏ^èŒÅx „¿Ñq∞™êÎ~°∞.
ÉÏ^èŒ JO>Ë =∞# =∞#ã¨∞ûÖ’ x~°O`«~°O ™êˆQ JO`«~°OQÆѨ٠=∂@Å
„Ѩ"åǨÏO. g\˜<Õ =∞#O PÖ’K«#Å∞ JO\Ï=Ú. D PÖ’K«#Å∞ Jxfl HõeÑ≤`Õ
Jk =∞# =∂#ã≤Hõ ã≤úu J=Ù`«∞Ok. J^Õ =∞# =∞#ã¨∞û ÖË^• "≥∞ÿO_£. W"Õ
=∞# rq`åÅx xˆ~útOK«∞`å~Ú. D q^èŒOQÍ g∞ =∞#¿ãû g∞ rq`åxfl
`å#∞ rqã¨∞ÎOk.
D ÉÏ^èŒÅ #∞Oz |Ü«∞@Ѩ_®e JO>Ë, g∞~°∞ g∞ ÉÏ^èŒÅx
JOwHõiOKåe. g∞~°∞ "å\˜Ö’ѨeH˜ Ö’`«∞QÍ "≥à◊§QÆÅQÍe. JѨÙÊ_»∞ D
ã¨=∞㨺Åhfl g∞~°∞ ã¨$+≤ìOK«∞‰õΩ#fl"Õ Jx g∞‰õΩ J~°ú=∞=Ù`«∞Ok. g∞~°∞ ã¨KÕ`«#
ã≤uú Ö’ LO_»QeÆ y`Õ g∞~°∞ g∞ "≥∞Oÿ _£x g∞ W+¨„ì ѨHÍ~°O LѨÜ∂≥ yOK«HÀ=K«∞Û
=ÚO^Œ∞QÍ g∞~°∞ g∞`À =∞Oz ã¨O|O^è•xfl U~°Ê~°K∞« HÀO_ç. JѨÙÊ_»∞
g∞‰õΩ |Ü«∞@"åi`À J=ã¨~O° LO_»^∞Œ . g∞ "≥∞Oÿ _£ "≥#∞HõH˜ ^è~·≥ º° OQÍ "≥à§◊ O_ç.
g∞‰õΩ Jáê~ÚO\ò"≥∞O\ò WK«∞ÛHÀO_ç. JѨÙÊ_»∞ g∞~°∞ g∞ PÖ’K«#Åx
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ `«`«fiOÖ’ QÆ=∞xOK«O_ç. „Hõ=∞OQÍ g∞ „Ѩu PÖ’K«#x
ѨijeOK«O_ç. g∞‰õΩ =KÕÛ =ºuˆ~HõѨ٠PÖ’K«#Åx z~°∞#=Ùfi`À K«∂_»O_ç.
g∞‰õΩ HõeˆQ =ºuˆ~Hõ ã¨OѶ¨∞@#Åx K«∂ã≤, ''h=Ù ##∞fl Ug∞ KÕÜ«∞ÖË=Ù—— Jx
K≥ѨÊO_ç. JѨÙÊ_»∞ P =º~°úѨ٠PÖ’K«#Å∞ g∞Ö’ ÉÏ^èŒx ã¨$+≤ìOK«=Ù.
g∞~°∞ ÉÏ^èÑŒ _¨ \» ÏxH˜ =∞~˘Hõ HÍ~°}O g∞~°∞ x~°O`«~O° [iyáÈ~Ú#
q+¨Ü«∞Å QÆ∞iOz JѨ~å^èŒÉèÏ=O`À J~Ú<å LO\Ï~°∞ ÖË^• [~°QÆÉ’ÜÕ∞
q+¨Ü«∂Å QÆ∞iOz P`«$`«`À J~Ú<å LO\Ï~°∞. D q^èŒOQÍ W@∞=O\˜
P`«$`«, JѨ~å^èŒ ÉèÏ"åÅ`À q∞=∞‡Åx g∞~°∞ |~°∞=ÙQÍ KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. g∞Ö’

24
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

80% â◊H˜Î ˆH=ÅO nxˆH Y~°∞Û KÕ™êÎ~°∞. g∞~°∞ ÉÏ^èŒÅ #∞Oz ¿ãfiK«Ûù á⁄O^•e
JO>Ë Ñ¨ÓiÎQÍ =~°Î=∂#OÖ’<Õ LO_»O_ç.
g∞Ö’ „Ѩ " åǨ Ï OÖÏ =KÕ Û PÖ’K« # Åx XHõ Ѩ i jʼnõ Ω _ç Q Í
QÆ=∞xOK«O_ç. HÍh "å\˜x PѨ\ÏxH˜ „Ѩܫ∞uflOK«=^Œ∞Ì. PѨ_»O=Å# g∞~°∞
g∞‰õΩ L#fl ÉÏ^èŒÅ‰õΩ =∞~˘Hõ ÉÏ^èŒ#∞ HõÅ∞ѨÙ`«∞<åfl~°∞. Jk ÉÏ^èŒÅx ZÖÏ
Páêe J<Õk. "å\˜x J}K«HõO_ç. Jq =∞iO`« q[$OaOK«∞`å~Ú.
g∞~°∞ g∞ ÉèÏ"å"ÕâßÅÖ’ ZO`«QÍ z‰õΩ¯‰õΩáÈÜ«∂~°O>Ë, g∞~°∞ "å\˜
#∞Oz "Õ~°∞Ѩ_»@O ZÖÏQÀ `≥eÜ«∞#O`«QÍ. ZѨÙÊ_»~Ú`Õ D PÖ’K«#Åx
ѨijeOK«@O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ_»`å~À Jq „Hõ=∞OQÍ =∂Ü«∞O J~ÚáÈ`å~Ú.
„Hõ=∞OQÍ g∞Ö’ =∂~°∞Ê =zÛ g∞~°∞ XHõ H˘`«Î =ºH˜ÎQÍ ~°∂áêO`«~°O
K≥O^Œ∞`å~°∞. JѨÙÊ_»∞ g∞Ö’ ÉÏ^èŒÅ∞, HõëêìÅ∞ LO_»=Ù. U =ºH©Î U ã¨OѶ¨∞@#
q∞=∞‡Åx „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞=Ù. ZO^Œ∞HõO>Ë "å\˜x K«∂ã≤ z~°∞#=Ùfi #qfi`Õ,
Jq U=∞#∞‰õΩO\Ï~Ú, 'JÉ˃ <Õ#∞ D =ºH˜Îx Ug∞ KÕÜ«∞ÖË#∞. <å‰õΩ WHõ
WHõ¯_» ѨxÖË^Œ∞—, Jx q∞=∞‡Åx =ke "≥o§áÈ`å~Ú. Ü≥∂QÆ∞Å∞ LO_Õk D
ã≤úuÖ’<Õ.
=∞}˜Ñ¨Ó~°Hõ K«„HõO :
=∞}˜Ñ¨Ó~°Hõ K«„HõO <åaè™êú#OÖ’ LO@∞Ok. ã¨O㨯 $`«OÖ’
=∞}˜Ñ¨Ó~°Hõ JO>Ë =∞}∞ŠѨ@ì}O Jx J~°ÌO.
=∞#O x~°O`«O ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞O>Ë D K«„HõO |OkèOѨ|_»∞`«∞Ok.
ÉÏ^è Œ Å QÆ ∞ iOz ÉÏ^è Œ Ñ ¨ _ » @ O =∂<Õ ¿ ãÎ D K« „ Hõ O qHõ ã ≤ O z
K≥·`«#º=O`«=∞=Ù`«∞Ok.
ÉÏ^èŒÅ∞ =∞}˜Ñ¨Ó~°Hõ K«„HõO`À ^ŒQÆæ~° ã¨O|O^èŒO Hõey LO\Ï~Ú.
=ºuˆ~HõÑÙ¨ PÖ’K«#Å∞, =ºuˆ~HõÑÙ¨ ÉèÏ"åÅ∞ ã¨~åã¨i "≥o§ =∞}˜ÑÓ¨ ~°Hõ K«„HÍxfl
25
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

„ѨÉèÏq`«O KÕ™êÎ~Ú. =∞#O *Ï„QÆ`«ÎQÍ QÆ=∞xOz`Õ =∞#Ö’x =ºuˆ~HõѨÙ

PÖ’K«#Å∞ <åaè„áêO`«O #∞Oz ~å=@O `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
™êfiq∞r, D K«„HõO QÆ∞iOz K≥¿ÑÊ@ѨÙÊ_»∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ XHõ q+¨Ü«∂xfl
q=iOK«∞`å~°∞ :
g∞‰õΩ ã¨=∞㨺Å∞ L#flѨÙÊ_»∞, g∞~°∞ xÜ«∞O„uOK«ÖxË , Ѩi+¨¯iOK«ÖxË
Hõ+¨ìO Hõey#ѨÙÊ_»∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜ g∞ <åaè „áêO`«O „ѨÉèÏq`«O J=Ù`«∞Ok.
JѨÙÊ_»∞ g∞ Hõ_»∞Ѩ٠ÉèÏQÆOÖ’ |~°∞=ÙQÍ J=Ù`«∞Ok. JO^Œ∞ˆH JO\Ï~°∞
'ÉÏ^èŒx <Õ#∞ ri‚OK«∞HÀÖËHõáÈ`«∞<åfl#∞— Jx. x~°O`«~°O ÉÏ^èŒÅ∞ LO>Ë
=∞}˜Ñ¨Ó~°Hõ K«„HõO |OkèOѨ|_»∞`«∞Ok.
=∞}˜Ñ¨Ó~°Hõ â◊√kú„H˜Ü«∞ ^蕺#O :
nxx „áêp# „ÔH·ãÎ̈=O #∞Oz fã¨∞H˘x ã¨∞Ѷ‘Å∞ l|ƒs+πQÍ Jaè=$kú
KÕ™ê~°∞. D ^蕺#O g∞Ö’ Ö’`«∞QÍ <å@∞‰õΩáÈ~Ú# ÉÏ^èŒÅ#∞ |Ü«∞@H˜
fã≤ =∞}˜Ñ¨Ó~°Hõ K«„HÍxfl â◊√„ÉèíO KÕã¨∞ÎOk. D ^蕺<åxfl MÏm Hõ_»∞ѨÙ`À
K͆Ƕe.
xÅ|_ç Hõà◊√§ =¸ã¨∞HÀO_ç. g∞ =∞}˜Ñ¨Ó~°Hõ „áêO`«OÖ’xH˜ ÉÏQÍ
Ö’`«∞QÍ "≥à◊§O_ç. JHõ¯_» ZO`« |~°∞=ÙQÍ LO@∞O^À XHõ¯™êi J#∞Éèí∂u`À
`≥Å∞ã¨∞HÀO_ç. JHõ¯_» g∞ UHÍ„QÆ`x« xÅѨO_ç. JHõ¯_» =Ù#fl HÀáêxfl ÉÏ^èÅŒ x
QÆ∞~°∞Î KÕã¨∞HÀO_ç.
WѨÙÊ_»∞ g∞~°∞ U"≥·<å J~°úO ÖËx â◊ÉÏÌÅx ZO`« QÆ\ ì̃QÍ KÕÜ«∞QÆey`Õ
JO`« QÆ\ ˜ìQÍ KÕÜ«∞O_ç. D â◊ÉÏúÅ∞ g∞ <åaè„áêO`«O #∞Oz ~å"åe. JÖÏ
J~°=\ÏxH˜ g∞‰õΩ `≥eã≤# ÉèÏ+¨x, JO^Œ∞Ö’ Ѩ^•Åx "å_»=^Œ∞Ì. g∞‰õΩ g∞
â◊H˜Î H˘nÌ g∞Ö’x =ºuˆ~Hõ ÉèÏ"åÅx |Ü«∞@H˜ ~°Ñ≤ÊOK«O_ç. ѨÓiÎQÍ nxÖ’
x=∞QÆfl=∞=fiO_ç. WOˆHg∞ PÖ’zOK«=^Œ∞Ì.
26
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

20 x=ÚëêÅ∞ JÜ«∂ºHõ PѨO_ç. 10 x=ÚëêÅ∞ xâ◊≈|úOQÍ

‰õÄ~˘ÛO_ç. g∞ PÖ’K«#Åx QÆ=∞xOK«O_ç. g∞ =∞}˜ÑÓ¨ ~°Hõ „áêO`«O `ÕeHõQÍ
J~Ú# J#∞Éèí=O á⁄O^Œ∞`å~°∞. g∞~°∞ WѨÙÊ_»∞ `ÕeHõQÍ ã¨OѨÓ~°‚=∞~Ú#
P#O^ŒÖ’ LO\Ï~°∞.
D ^蕺#O MÏm Hõ_»∞ѨÙ`À KÕÜ«∂e. ^蕺#Ñ‘~î°O PKå~°∞ºÅ
Ѩ~°º"ÕHõΔ}Ö’ <Õ~°∞Û‰õΩ#fl `«~°∞"å`« =∂„`«"Õ∞ D ^蕺#O KÕÜ«∂e.
HõÅÊ#Åx, TǨÏÅx =ke"ÕÜ«∞@O :
=∞#O ѨiѨÓ~°=‚ ∞~Ú# ã¨fiK«Û=ù ∞~Ú# P#O^Œãuú≤ x KÕ~\° ÏxH˜ LO_Õ
=∞~˘Hõ J_»O¤ ‰õΩ =∞#Ö’ LO_Õ HõÅÊ#Å∞ TǨÏÅ∞. Wq =ÚYºOQÍ ÉèÏ~°ºÉè~í Åΰ
q+¨Ü∞« OÖ’, W`«~° ã¨O|O^Œ ÉèÏO^Œ"åºÅÖ’ KåÖÏ „ѨÉÏè "åxfl K«∂Ñ≤OK«∞`å~Ú.
JxflO\˜HõO>Ë =∞# ã¨O|O^èŒ ÉÏO^èŒ"åºÅÖ’ =ÚYº"≥∞ÿ# ã¨=∞㨺
ÖˇO· yHõ ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ ã¨=∞㨺. x*ÏxH˜ Wk XHõ ã¨=∞㨺 HÍ^Œ∞. H˘xfl ÉèÏ"åÅ∞
z#fl`«#O #∞Oz =∞# ֒ѨŠxÅ∞= J~ÚáÈ~Ú ^•x`À ã¨=∞㨺Å∞
=ã¨∞ÎO\Ï~Ú.
D ã¨=∞㨺 QÆ∞iOz Ѩ~=° ∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ KåÖÏ K«H¯õ QÍ ã¨Ê+¨Oì QÍ
q=iOK«∞`å~°∞. r=âß„ã¨ÎO „ѨHÍ~°O „ã‘ΠѨÓiÎQÍ „ã‘Î HÍ^Œ∞ P"≥∞ 51% „ã‘Î,
49% ѨÙ~°∞+¨μ_»∞. J^Õq^èŒOQÍ Ñ¨Ù~°∞+¨μ_»∞ 51% ѨÙ~°∞+¨μ_»∞, 49% „ã‘Î.
J~Ú`Õ ã¨=∂[O z#fl`«#O #∞Oz =∞#Ö’ P ~Ô O_»= ÉèÏQÍxfl, P ÅHõ}Δ ÏÅx
„Ѩ^iŒ ≈OK«hÜ«∞‰õΩO_» J}z"Õã∞¨ OÎ k. ѨÙ~°∞+¨μ_»∞ „ã‘Î ÅHõ}Δ ÏÅx K«∂Ñ≤OK«\ÏxH˜
XѨÙÊHÀ^Œ∞. J^Õ q^èŒOQÍ „ã‘Îx ѨÙ~°∞+¨ ÅHõΔ}ÏÅx K«∂ѨhÜ«∞^Œ∞.
"åiÖ’x J~° ú Éè Ï QÆ O J}˜ z "Õ Ü « ∞ |_» @ O`À `å=Ú
áÈQ˘@∞ì‰Ωõ #flÉèÏQÆO HÀã¨O |Ü«∞@ „ѨÑO¨ K«OÖ’ "≥`H« @ õ O „áê~°OaèOK«∞`å~°∞.
JHõ¯_» JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ LO_Õ =∂ãπ g∞_çÜ«∂ J~Ú# ã≤x=∂Å∞, \˜.qÅ∞,
27
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

Z_»fi>ˇÿ*ò"≥∞O@∞¡ ^•fi~å XHõ JO^Œ"≥∞ÿ# ~°∂áêxfl `«=∞ "≥∞ÿO_£Ö’ `«Ü«∂~°∞

KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. P ~°∂áêxH˜ `À_»∞ WÖÏ LO_®e JÖÏ LO_®e J<Õ
Jaè„áêÜ«∞Å∞ U~°Ê~°~°K«∞‰õΩO\Ï~°∞. P q^èŒ=∞~Ú# Jaè„áêÜ«∞O`À
rq`«ÉèÏQÆ™êfiq∞x K«∂™êÎ~°∞. JѨÙÊ_»∞ `«# ÉèÏQÆ™êfiq∞`À `«# TǨÏÅÖ’x
=ºH˜Î`À áÈeÛ K«∂¿ãÎ ZHõ¯_® ã¨O|O^èŒO LO_»^Œ∞. Jã¨Å∞ JÖÏ [~°QÆ@O
Jã¨OÉèí=O. ZO^Œ∞HõO>Ë TǨÏÅÖ’x =ºH˜Î HõÅÊ#, x[ rq`«OÖ’x =ºH˜Î
ã¨`«ºO. WѨÙÊ_»∞ ã¨=∞㨺Å∞ „áê~°OÉèí=∞=Ù`å~Ú.
WѨÙÊ_»∞ Uq∞ KÕ™êÎ~°O>Ë `«=∞ ÉèÏ~°º/ Éèí~°Îh `«=∞ TǨÏÅÖ’x
~°∂ѨOÖÏ =∂~åÛÅx „ѨÜ∞« `åflÅ∞ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ_»`å~°∞. ÉèÏ~°º, Éè~í ΰ `«=∞ KÕuÖ’
XHõ Lex ã¨∞uÎx Ѩ@∞ìH˘x `«# TǨÏÅH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ Z^Œ∞\˜ =ºH˜Îx
K≥H¯õ @O „áê~°OaèOK«∞`å~°∞. JO^Œ∞Hˆ U WO\˜x QÆ=∞xOz<å =∞#‰õΩ q#Ѩ_kÕ
P K≥‰õΩ¯_»∞ â◊ÉÏúÖË. D q+¨Ü«∂Å∞ K≥|∞`«∂ ã¨~°^•QÍ =∞#H˜ K«∞~°∞‰õΩ¯=∞<Õ
x*Ïxfl ™êfiq∞ WÖÏ K≥|∞`å~°∞ '' q"åǨÏOÖ’ `åoÉÁ@∞ì WKÕÛ |^Œ∞Å∞
ã¨∞uÎ, Le W¿ãÎ W@∞=O\˜ "åiH˜ ÉÏQÆ∞@∞O^Õ"≥∂!—— Jx.
K≥H¯õ ÖË^• ~åux K≥H¯˜ `Õ JO^Œ=∞~Ú# ÉÁ=∞‡Å∞, q„QÆÇ¨ Å∞ =™êÎ~Ú.
HÍh =∞x+≤x K≥H˜¯`Õ q∞yÖËk ÉÏ^èŒ. Jk XHõ~°Hõ=∞~Ú# Ç≤ÏOã¨ÖÏO\˜^Õ.
W@∞=O\˜ K≥‰õΩ¯_»∞ =Å#<Õ ^èŒ~°‡ˆHΔ„`åÅ∞QÍ LO_Õ QÆ$ǨÅ∞ ‰õΩ~°∞ˆHΔ„`åÅ∞QÍ
=∂iáÈ`«∞<åfl~Ú. ÉèÏ~åºÉè~í Åΰ J#∞|O^èOŒ =º^è• Ñ¨Ói`«O J=Ù`«∞Ok. XHõi
g∞^Œ XHõiH˜ „¿Ñ=∞ #=∞‡HõO J<Õq ÖˉõΩO_® áÈ`«∞<åfl~Ú.
W^Õq^èŒOQÍ `«e¡`«O„_»∞Å∞ Ñ≤Å¡Å#∞ K≥‰õΩ¯`å~°∞. `«=∞ rq`åÅx
Ñ≤Å¡Å^•fi~å rqOKåÅx K«∂™êÎ~°∞. ™êfig∞r D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ WÖÏ K≥áêÊ~°∞.
'<Õ#∞ XHõ™êi H˘O`«=∞Ok Ñ≤ÅÅ¡ x HõÅã≤#ѨÙÊ_»∞ "åà◊√§ <å`À, =∂ <å#flQÍ~°∞
<Õ#∞ WO[h~ü =∂„`«"Õ∞ J"åfie JO@∞<åfl~°∞, =∂ `«e¡`«O„_»∞Å∞ ##∞fl
28
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

"≥∞_çã¨<£ K«^Œ==∞O@∞<åfl~°∞..... WÖÏ L<åfl~Ú "åi =∂@Å∞ Wk ‰õÄ_®

Ç≤ÏO㨠ÃÑ@ì@"Õ∞— Jx J<åfl~°∞.
XHõ q+¨Ü«∂xfl ã¨Ê+¨ìOQÍ J~°úO KÕã¨∞HÀ"åe. ™êfig∞r KåÖÏ QÆ\ ˜ìQÍ
WÖÏ K≥|∞`å~°∞. rqOz L#fl U =ºH©Î TǨÏÅÖ’ L#fl@∞ì rqOK«ÖË~°∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë TǨÏÅÖ’x ~°∂ѨO x*ÏÅ #∞Oz `«Ü«∂~°~Ú#k HÍ^Œ∞. g∞~°∞
x*ÏÅ #∞Oz, g∞ K«∞@∞ì „Ñ¨Hõ¯Å L#fl =º‰õΩÎÅ #∞Oz TǨÏÅ`À ~°∂áêxfl
`« Ü « ∂ ~° ∞ KÕ ã ¨ ∞ ‰õ Ω O>Ë Ñ¨ ~ ° " åÖË ^ Œ ∞ . HÍh g∞~° ∞ ã≤ x =∂Å #∞Oz,
J_»fi@~Ú*ò"≥∞O\òû #∞Oz `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. JO^Œ∞ˆH z=iÖ’ g∞‰õΩ
q∞yÖËk „¿Ñ=∞ HÍ^Œ∞, =º^èŒ, ÉÏ^èŒ.
J~Ú`Õ =∞#O Uq∞ KÕÜ«∂e. ™êfig∞r nxH˜ XHõ K«Hõ¯x Ѩiëê¯~°O
K≥áêÊ~°∞. g∞~°∞ g∞ "≥∞ÿO_£Ö’ g∞ ÉèÏ~°º ÖË^• Éèí~°Î Ѩ@¡ U~°Ê~°K«∞‰õΩ#fl
Jaè„áêÜ«∂Åx J^Õq^èŒOQÍ g∞ TǨÏÅÖ’x ~°∂áêxfl XHõ „ѨHõ¯# ÃÑ@ìO_ç.
g∞ ÉèÏ~°ºx XHõ H˘`«Î =ºH˜Îx K«∂ã¨∞Î#fl@∞ì K«∂_»O_ç. J^Õ P"≥∞x "≥Ú^Œ\ ˜™êi
K«∂ã¨∞Î<åfl#∞ J#fl@∞ì K«∂_»O_ç. P"≥∞ „Ѩu =∂\, Kտ㠄Ѩu Ѩxh H˘`«Î
q+¨Ü∞« OÖÏ QÆ=∞xOK«O_ç. Jã¨Å∞ Z@∞=O\˜ Jaè„áêÜ«∂xH© ~å=^Œ∞.Ì P"≥∞ÃÑ·
„¿Ñ=∞`À LO_»O_ç. P"≥∞ =∂@Å∞ ~Ô K«ÛQ˘>Ëì q^èOŒ QÍ L<åfl g∞~°∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ
`«`«Î fiO`À q#O_ç. "åkèOK«=^Œ∞Ì. JÖÏ 24 QÆO@Å∞ LO_»O_ç. JѨÙÊ_»∞
g∞‰õΩ L#fl ã¨=∞㨺ÅH˜ g∞ ^èŒ$HõÊ^èŒ"Õ∞ HÍ~°}O Jx `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
g∞~°∞ J#=K«∞Û, =∞i <å ÉèÏ~°º =∂~°#=ã¨~°O ÖË^•? P"≥∞ ZÖÏ
ã¨ÊOkOK«∞`«∞O^À Hõ^•! Jx. D „Ѩâ◊flH˜ ™êfig∞r HõzÛ`«=∞~Ú# ["å|∞
W™êÎ~∞° , ''g∞ ֒ѨŠZ^Œ∞\˜"åix =∂~°ÛQÆÅ â◊HΘ L#flk. g∞Ö’ =∂~°∞Ê~åQÍ<Õ
g∞ ÉèÏ~°º J„Ѩܫ∞`«flOQÍ =∂iáÈ`«∞Ok. g∞~°∞ D q^èŒOQÍ KÕÜ«∞QÆey`Õ
g∞~°∞ g∞ ÉèÏ~°º W^Œ~Ì ∂° qHõãO≤ K«\ÏxH˜ `À_»Ê_ç#"å~°ÑÙ¨ `å~°∞. g∞‰õΩ XHõ¯™êi
29
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

XHõ 24 QÆO@Å∞ WÖÏ „Ѩܫ∞uflOz K«∂_»O_ç g∞ W^ŒÌ~°∂ qHõã≤OK«\ÏxH˜

=∂~°æO J^Õ U~°Ê_»∞`«∞Ok——.
Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ WHõ¯_» XHõ J^Œ∞ƒù`«=∞~Ú# ã¨∂HõΔ ‡ã¨`åºxfl
K≥|∞`å~°∞,''g∞~°∞ KÕ¿ã ã¨$+≤ì ÉèíQÆ=O`«∞x ã¨$+≤ì`À áÈ\©H˜ "≥à◊§QÆÅ^•? g∞
ã¨$+≤ì JO`«HõO>Ë Q˘Ñ¨ÊQÍ LO@∞O^•?——
g∞ ÉèÏ~°º, Éèí~°Î, Ñ≤Å¡Å∂ WÖÏ JO^Œ~°∂ P ÉèíQÆ=O`«∞x ã¨$+≤ì. =∞#O
P ã¨$+≤ìx =∂iÛ WOHÍ J^Œ∞ƒù`«OQÍ KÕÜ«∞QÆÖ=∂? HõzÛ`«OQÍ KÕÜ«∞ÖË=Ú.
=∞i ZO^Œ∞‰õΩ D `åѨ„`«Ü«∞O. =ºH˜Îx =ºH˜ÎQÍ g∞ rq`«OÖ’xH˜
PǨfixOK«QÆey`Õ rq`«O P#O^Œ=∞Ü«∞OQÍ LO@∞Ok.
g∞ HÀiHõ ã¨fiK«Û=ù ∞~Ú#k J~Ú`Õ, JO^Œ∞Ö’ g∞‰õΩ J`åºâ◊Å∞ JѨ~å^èŒ
ÉèÏ"åÅ∞ ÖËHõáÈ`Õ JѨÙÊ_»∞ g∞~°∞ JO^Œ∞Ö’ Ö’`«∞QÍ "≥à◊§QÆÅQÆ∞`å~°∞ g∞~°∞
JO^Œ∞Ö’Oz |Ü«∞@H˜ =zÛ qHõã≤OK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. =ÚO^Œ∞ g∞~°∞ g∞
â◊s~åxfl, Z^Œ∞\˜"åi â◊s~åxfl „¿Ñq∞OK«@O <Õ~°∞ÛHÀO_ç. g∞ â◊s~°OÖ’
Ѩ~=° ∂#O^ŒO x~°O`«~O° [~°∞QÆ∞`«∂ LO@∞Ok. HÍh g∞~°∞ ^•xx |Ü«∞@H˜
~åhÜ«∞@O ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë g∞~°∞ g∞ TǨÏÅÖ’ z‰õΩ¯‰õΩáÈÜ«∂~°∞.
ZѨÙÊ_»~Ú`Õ g∞~°∞ TǨÏÅx =ke"Õ™êÎ~À, JѨÙÊ_»∞ g∞~°∞ P#O^•xfl
`≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅ~°∞.
=¸ÖÏ^è•~° K«„HõO :
=¸ÖÏ^è•~° K«„HõO "≥#∞fl=ÚHõ „H˜Ok ÉèÏQÆOÖ’ LO@∞Ok.
ã¨O㨯 $`«OÖ’ =¸ÖÏ^è•~° JO>Ë J#O`«ã¨$+≤ìH˜ P^è•~°=∞~Ú# Jx J~°ÌO.
=¸Å JO>Ë "Õ~∞° ,¡ P^è•~° JO>Ë P^è•~°O. JO>Ë ã¨=∞ã¨Î ã¨$+≤Hì ˜ P^è•~°=∞~Ú#k
Jx J~°úO.
=∞#O HõÅÊ#Å∞, TǨÏÅÖ’ LO>Ë D K«„HõO |OkèOѨ|_»∞`«∞Ok.
30
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

HõÅÊ#Å∞ =ke"Õã≤ ã¨`åºxfl „QÆÇ≤ÏOz#ѨÙÊ_»∞ D K«„HõO qHõã≤Oz

K≥·`«#º=O`«=∞=Ù`«∞Ok. Wk Öˇ·OyHõ Ѩ~°=∞~Ú# q+¨Ü«∂ÅH˜ ã¨O|OkèOz#
K«„HõO. =∞#Ö’x 80% â◊H˜Î =¸ÖÏ^è•~°O K«„HõOÖ’ LO@∞Ok. D K«„HÍxfl
=∞#O „Ѩ`ÕºHõOQÍ â◊H˜Î=O`«O KÕÜ«∞#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. JO^Œ∞Ö’ â◊H˜Îx ã¨iÜ≥ÿ∞#
Ѩ^ŒÌuÖ’ LѨÜ≥∂yOK«QÆey`Õ =∞# rq`«O =∞iO`« <å}º`«`À LO@∞Ok.
^Œ∞óYǨÏ~°} ^蕺#O :
D ^蕺# Ѩ^ŒÌux HÍÖÏ~°fl= `«O„`«O #∞Oz fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. nxx
30 x=ÚëêÅ∞ KÕ¿ã q^èŒOQÍ ™êfiq∞ ~°∂á⁄OkOKå~°∞. D^蕺#O L^ŒÜ«∞O
MÏm Hõ_»∞ѨÙ`À KÕÜ«∂e. D ^蕺<åxfl 21 ~ÀAÅ∞ KÕ¿ãÎ g∞Ö’ ã¨Ê+¨ì=∞~Ú#
=∂~°∞Ê HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. g∞‰õΩ `≥eÜ«∞x JO^Œ=∞~Ú# „ѨHÍâ◊O g∞Ö’
HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. D ^蕺#O XHõ =∂#ã≤Hõ ™êfl#O ÖÏO\˜k.
^Œ∞óYǨÏ~°} ^蕺<åxfl =¸_»∞ ^Œâ◊ÅÖ’ KÕÜ«∂e "≥Ú^Œ\ ˜^Œâ◊ 10
x=ÚëêÅ∞. D ^ŒâÖ◊ ’ ÅÜ«∞|^ŒOÌ QÍ, Ö’`«∞QÍ âßfiâ◊fã¨∞HÀ"åe. JÖÏ âßfiâ◊
fã¨∞HÀ=\ÏxH˜ J#∞=ÙQÍ g∞~°∞ xÅ|_ç ÃÑ·H˜ H˜O^ŒH˜ "≥∂HÍà◊√§ =OK«∞`«∂,
KÕ`«∞Å∞ ÃÑ·H˜ „H˜O^ŒH© ‰õΩOQÆ∞`«∂ ѨH˜Δ ZQÆ∞~°∞`«∞#fl q^èŒOQÍ KÕÜ«∂e. g∞~°∞
âßfiâ◊ fã¨∞‰õΩ<Õ@ѨÙÊ_»∞ H˜OkH˜ =OQÍe. âßfi㨠=kÖË@ѨÙÊ_»∞ ÃÑ·H˜ ÖË"åe.
P `«~°∞"å`« Ѩk x=ÚëêÅ∞ g∞ â◊s~°OÖ’x „Ѩu ÉèÏQÆO HÍe "Õà◊§
^ŒQÆæ~° #∞Oz `«Å =~°‰õÄ XHõ^•x `«~°∞"å`« XHõ^•xx >ˇ<£û KÕÜ«∂e. JO>Ë
aQÆnã≤ `«~°∞"å`« =^Œ∞Å KÕÜ«∂e. JÖÏ Ñ¨k x=ÚëêÅ∞ KÕÜ«∂e.
`«~°∞"å`« Ѩk x=ÚëêÅ∞ ‰õÄ~˘Ûx Ǩ˙ J<Õ â◊ÉÏúxfl KÕÜ«∂e. Jk
ˆH=ÅO Ǩ˙ J<Õ â◊|ÌO. g∞~°∞ q~å=∞OQÍ #=Ùfi =ÚYO`À LO_®e.
ÃÇÏK«ÛiHõ : D ^蕺# Ѩ^uÌŒ x "≥Ú^Œ@™êi ^蕺#Ñ‘~O°î PKå~°∞ºÅ Ѩ~º° "ÕH}Δõ Ö’
=∂„`«"Õ∞ <Õ~°∞ÛH˘x KÕÜ«∂e. g∞ JO`«@ g∞~°∞ KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞. U=~Ú<å
31
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

âßs~°Hõ, =∂#ã≤Hõ ã¨=∞㨺Å∞ LO>Ë _®Hõì~ü ã¨ÅǨ fã¨∞HÀ"åe.

ÉèíÜ«∂xfl Z^Œ∞~˘¯#@O :
=∞#Ö’ „Ѩu XHõ¯iH© ~°Hõ~°HÍÅ∞ ÉèíÜ«∂Å∞ LO\Ï~Ú. pHõ@O>Ë
ÉèíÜ«∞O, XO@iQÍ "≥àϧÅO>Ë, „H˘`«Î"å~°O>Ë, ™êǨÏã¨O KÕÜ«∂e JO>Ë, ÃÑ·H˜
ZHͯe JO>Ë, h~°∞ JO>Ë WÖÏ KåÖÏ ÉèíÜ«∂Å∞ LO\Ï~Ú. D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’
Ѩ~=° ∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ XHõ z#fl ã¨`åºxfl =∞#=ÚO^Œ∞ LOK«∞`å~°∞. '=∞#H˜
L#fl ÉèíÜ«∂Åhfl =∞~°}ÏxH˜ ã¨O|OkèOz# ÉèíÜ«∂ÖË. HÍHõáÈ`Õ "Õ~°∞"Õ~°∞
~°∂áêÅÖ’ LO\Ï~Ú. J~Ú`Õ Jq „Ѩ`«ºHõΔOQÍ LO_»=Ù— Jx K≥|∞`å~°∞.
Jã¨Å∞ =∞~°}O JO>Ë Uq∞\˜? =∞#O U=∞x ["å|∞ W™êÎ=Ú?
=∞~°}O JO>Ë rq`«O z=~°Ö’ [iˆQk Jx. HÍx x`åº#O^Œ™êfiq∞ Wk
=∞# rq`«OÖ’ „ѨuHõΔ}O [~°∞QÆ∞`«∞Ok Jx K≥|∞`å~°∞. =∞# rq`«O
"≥Ú`åÎxfl =∞~°}O J<Õ q+¨Ü«∞O xÜ«∞O„uã¨∞ÎOk. =∞~°}O =∞# rq`åxH˜
Ѩ~åHÍ+¨ì. =∞# rq`«O JO`å nx"≥·Ñ¨Ù xˆ~Ìã≤OѨ|_ç L#flk.
=∞#O =∞~°}O QÆ∞iOz Ö’`«∞QÍ J~°úO KÕã¨∞‰õΩO>Ë JO^Œ∞Ö’
~°Ç¨Ï™êºÅx, J^Œ∞ƒù`åÅx `≥Å∞ã¨∞HÀQÆey`Õ =∞# rq`« ~°Ç¨Ï™êºÅx
`≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅO. =∞~°}O JO>Ë =∞~˘Hõ ~°∂ѨOÖ’xH˜ H˘#™êyOѨÙÖÏ nxx
K«∂_®e. ÖËHõáÈ`Õ rq`åxfl á⁄Q˘@∞ì‰õΩO\Ï=Ú. =∞~°}O =∞#H˜ Q˘Ñ¨Ê
QÆ∞~°∞=Ù.
Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ Hõ~îÀѨx+¨`üÖ’x #zˆH`« Hõ^èŒ K≥|∞`«∂
=∞~°}O QÆ∞iOz <åÅ∞QÆ∞ J^Œ∞ƒù`«=∞~Ú# J=∞$`«"å‰õΩ¯Å∞ K≥|∞`å~°∞.
=∞#O =∞~°}Ïxfl "≥`«∞‰õΩ`«∂ "≥o`Õ JHõ¯_» =∞~°}O LO_»^Œ∞.
XHõ "Õà◊ =∞~°}O JHõ¯_» L<åfl =∞#x ÉèíÜ«∞ÃÑ@ì^Œ∞.Jk =∞#x
„¿Ñq∞ã¨∞ÎOk.
32
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

=∞~°}O Q˘Ñ¨Ê QÆ∞~°∞=Ù.

=∞~°}O =∞#H˜ JOu=∞ |Ǩï=∞u Wã¨∞ÎOk.J^Õ *Ï˝#O.
=∞x+≤ `«# Éè∫uHõ ~°∂áêxfl JuQÍ „¿Ñq∞OK«∞`å_»∞.JO^Œ∞Hˆ
JO`« ÉÏ^èŒ Ñ¨_»`å_»∞.HÍx D â◊s~°O P`«‡H˜ XHõ "åǨÏ#O ÖÏO\˜k.
g∞~°∞ =∞~°} ÉèíÜ«∂xfl [~ÚOz`Õ =∞~°}Ïxfl [~ÚOz#>Ëì.
ZO^Œ∞HõO>Ë =∞~°}O =∞~ÀHõ TÇ¨Ï =∂„`«"Õ∞. =∞~°}O JO>Ë =∞~ÀHõ ~°∂ѨO
Ö’xH˜ =∂ˆ~ „Ѩ„H˜Ü«∞ Jx J~°úO KÕã¨∞HÀ"åe.JѨÙÊ_»∞ rq`åxfl P#O^ŒOQÍ
QÆ_»Ñ¨=K«∞Û.
=∞#H˜ L#fl H˘xfl ÉèíÜ«∂Å∞,=∞# Sâ◊fi~°º,¿Ñ~°∞„Ѩu+¨ìÅ∞ áÈ`åÜ«∞<Õ
ÉèíÜ«∞O. =∞# P~ÀQƺO áê_»=Ù`«∞O^Õ"≥∂ J<Õ ÉèíÜ«∞O =∂#ã≤Hõ ã≤÷~°`«fiO
áÈ`«∞O^Õ"≥∂ J#fl ÉèíÜ«∞O. `≥eÜ«∞x ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ JO>Ë ÉèíÜ«∞O.^≥Ü«∂ºÅ∞
Éèí∂`åÅ∞ JO>Ë ÉèíÜ«∞O J~Ú`Õ W=hfl ‰õÄ_® =∞~°}ÉèíÜ«∞O Ü≥ÚHõ¯ qq^èŒ
~°∂áêÖË JO\Ï~°∞ ™êfig∞r.
™êfig∞r =∞# rq`«O ѨÓiÎQÍ rqOKåe Jx K≥|∞`å~°∞.ѨÓiÎQÍ
rqOK«@=∞O>Ë g∞ x[=∞~Ú# HÀiHõÅx ã¨Ê+¨ì`«`À `≥Å∞‰õΩ<Õ `«`«fiO`À
QÆ∞iÎOz P HÀiHõÅx =∂„`«O `«$Ñ≤ΠѨ~°∞K«∞HÀ"åe.JѨÙÊ_»∞ rq`«OÖ’
ѨiѨÓ~°‚`«x J#∞ÉèíqOK«∞`å~°∞. =∞~°}˜OKåe JO>Ë ÉèíÜ«∞Ѩ_»~°∞.
g∞~°∞ g∞ JO`«~O° QÆ Ö’`«∞Ö’¡xH˜ K«∂_»QeÆ y`Õ =∞#H˜ LO_Õk =∞~°}
ÉèíÜ«∞O ‰õÄ_® HÍ^Œ∞. rq`åxfl ã¨iѨ_® rqOK«ÖË^Œ∞ J#fl ÉèíÜ«∞O. J|^ŒÌѨÙ
rq`åxfl QÆ_çáê=Ú J#fl ÉèíÜ«∞O.ѨiѨÓ~°‚`« á⁄O^ŒÖË^Œ∞ J#fl ÉèíÜ«∞O.WHõ¯_Õ
=∞~°} ÉèíÜ«∞O „áê~°OÉèí=∞=Ù`«∞Ok.
™êfig∞ Dq^èŒOQÍ ‰õÄ_® K≥|∞`å~°∞, Ö’`«~Ú# =ºH˜Î`«fiO`À g∞~°∞
rqOK«QÆÅ ™ê÷~ÚÖ’ rqOK«O_ç. g∞~°∞ ã¨Ê+¨ì`«`À ѨÓiÎ ã¨O`«$Ñ≤Î á⁄O^Õ
33
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
q^èŒOQÍ rqOK«O_ç. JѨÙÊ_»∞ g∞‰õΩ =∞~°}O JO>Ë ÉèíÜ«∞O LO_»^Œ∞.
=∞# ÉèíÜ«∂Åhfl ‰õÄ_® =∞#O áÈQÀ@∞ìHÀ=\ÏxH˜ JHõ¯_» Uq∞ÖË^Œ∞
J<Õ q+¨Ü∞« O ã¨Ê+¨Oì QÍ =∞#H˜ `≥eÜ«∞HõáÈ=@"Õ∞.=∞~°}Ïxfl ^ŒQ~æÆ Q° Í Z^Œ∞~°∞¯#fl
"åiH˜ JHõ¯_» áÈQÀ@∞ìHÀ"å\ÏxH˜ Uq∞ÖË^Œ∞ Jx `≥Å∞ã¨∞.
g∞‰õΩ L#fl ÉèíÜ«∂Åhfl ‰õÄ_® 'ÉèíÜ«∞O JO>Ë LO_Õ ÉèíÜ«∂ÖË—. g∞~°∞
`≥eq`Õ@Å`À "å\˜x ^Œ∞eÑ≤"¿Õ ã,Î Jq P^è•~°OÖËx h_»Åx g∞Hõ~=ú° ∞=Ù`«∞Ok.
J^Õ q^èŒOQÍ H©iÎ „Ѩu+¨ìÅ∞,JkèHÍ~°O,Ѩ~°∞=Ù W=hfl g∞~°∞
HõeÊOK«∞‰õΩ#fl TǨÏÖË. g∞ˆ~ "å\˜H˜ „áê}O WzÛ Jaè=$kÌ KÕã≤,Jq
áÈ`åÜÕ∞"≥∂ Jx ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∂ LO\Ï~°∞ "å\˜H˜ x~°O`«~°O HÍѨÖÏ
HÍã¨∞ÎO\Ï~°∞.W^ŒO`å g∞ JǨÏOHÍ~åxH˜ HÍѨÖÏHÍ¿ã Ѩ^Œúu.
pHõ\ ˜x K«∂ã≤ ZO^Œ∞‰õΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_»`å~°∞.pHõ\ ˜ KåÖÏ JO^ŒOQÍ
LO@∞Ok. g∞~°∞ J=∞‡ QÆ~°ƒùOÖ’ L#flѨÙÊ_»∞ JHõ¯_» JO`å pHõ>Ë. D
„ѨѨOK«OÖ’xH˜ =KåÛHõ g∞‰õΩ pHõ\ ˜`À ã¨O|O^èŒO `≥yáÈ~ÚOk. pHõ\ ˜x
QÍ_è»=∞~Ú# „¿Ñ=∞`À K«∂_»QÆeQÆ`Õ,J=∞‡ QÆ~°ƒùO J<Õ J#∞Éèí∂u`À K«∂¿ãÎ
pHõ\ ˜ JO>Ë ÉèíÜ«∞O JxÑ≤OK«^Œ∞.
Éè í Ü « ∂ xfl ZÖÏ JkQÆ q ∞OKåÖ’ K≥ | ∞`« ∂ ™êfig∞r WÖÏ
JO\Ï~° ∞ :Éè í Ü « ∞ O q∞=Ú‡Å#∞ QÆ ∞ _ç ¤ " åà◊ § x KÕ ã ¨ ∞ Î O k. Jk g∞Ö’
q"ÕHÍxfl,PÖ’K«<å â◊H˜Îx =∂Ü«∞O KÕã¨∞ÎOk.JOkˆH ÉèíÜ«∂xfl Ö’`«∞QÍ J~°úO
KÕã¨∞HÀO_ç.JÖÏ `≥Å∞ã¨∞HÀQÆey#ѨÙÊ_»∞ g∞Ö’ LO_Õ =∂=¸Å∞ â◊H˜Î
L#fl`«"≥∞ÿ# â◊H˜ÎQÍ =∂~°∞`«∞Ok.g∞Ö’ q"ÕHõO ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.^•xx
J}K«\ÏxH˜ „Ѩܫ∂uflOK«‰õÄ_»^Œ∞.^•xx `≥Å∞ã¨∞HÀQÆÅQÆ@O XHõ¯>Ë ^•i.
g∞~°∞ ÉèÜ
í ∂« xfl J}z"Õ¿ãÎ ^•xx áÈQÀ@∞ì‰Ωõ <Õ J=HÍâ◊O HÀÖ’Ê`å~°∞.ÉèÜ í ∂« xfl

34
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

`≥Å∞ã¨∞HÀQÆey`Õ =∞~°}O ã¨OÉèíqOz<å ^•x"≥·Ñ¨Ù K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞,^•xx

™êfiQÆuOK«∞`å~°∞. ZѨÙÊ_»~Ú`Õ =∞~°} ÉèíÜ«∞O áÈ`«∞O^À q∞QÆ`å ÉèíÜ«∂Å∞
‰õÄ_® áÈ`å~Ú.
™êfikëêì# K«„HõO:
™êfikëêì# K«„HõO <åaèH˜ Ô~O_»∞ JOQÆ∞àÏÅ kQÆ∞=Ù# LO@∞Ok. ™êfikëêì#
JO>Ë g∞ LxH˜ ZHõ¯_» ã≤÷~°Ñ¨~°K«∞‰õΩ#fl^À Jx J~°úO. ÉèíÜ«∞O D K«„HÍxfl
|Okèã¨∞ÎOk. ÉèíÜ«∂xfl,=∞~°} ÉèíÜ«∂xfl JOwHõiOK«@O ^•fi~å D K«„HÍxfl
qHõã≤OѨKÕÜ«∞=K«∞Û.
x~°ƒùÜ«∞^蕺#O (pHõ\ ˜ ^蕺#O) :
x~°ƒùÜ«∞^蕺# Ѩ^ŒÌux "Õ^•O`«O #∞Oz fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.D ^蕺#O
g∞ â◊s~åxx ^•\˜# J#∞Éè"í åxfl Wã¨∞OÎ k. nxx „Hõ=∞OQÍ KÕã∞¨ OÎ >Ë pHõ\ Ö˜ ’
LO_Õ qâ◊fiâ◊H˜Î q∞=Ú‡Å#∞ â◊H˜Î=O`«O KÕã¨∞ÎOk.Wk ™êfikëêì# K«„HÍxfl
â◊H˜Î`À xOѨÙ`«∞Ok. Wk 30 x=ÚëêÅ∞ ^蕺#O.
<ÕÅg∞^Œ HÍx ‰õΩsÛÖ’ HÍx ™œHõ~°ºOQÍ ‰õÄ~ÀÛx Hõà◊√§=¸ã¨∞H˘x
g∞~°∞ ^Œ@ì=∞~Ú# J_»qÖ’ XHõ pHõ\ ˜ QÆ∞ǨÏÖ’xH˜ „Ѩ"ÕtOz JHõ¯_»
‰õÄ~°∞Û<åfl~°∞ J#∞HÀO_ç.JHõ¯_» ZO`« pHõ\ ˜QÍ L#flk JO>Ë g∞~°∞ ã¨Ê~°≈
^•fi~å `«Ñ¨Ê g∞‰õΩ g∞ â◊s~°O HõxÑ≤OK«#O`« pHõ\ ˜QÍ L#flk.
g∞~°∞ P pHõ\ ˜x âßfiã≤OK«O_ç.<≥=∞‡kQÍ g∞ â◊s~°O P pHõ\ ˜Ö’
Hõ~°yáÈ=\Ïxfl J#∞ÉèíqOK«O_ç.g∞ â◊s~°O pHõ\ ˜ÖÏ J~ÚáÈ~ÚOk
J#∞HÀO_ç.
(z=~° S^Œ∞xq∞ëêÅÖ’), g∞ â◊s~åxfl Jxfl ã¨Ê~°≈Å`À L#fl@∞ì
J#∞Éè∂í u á⁄O^ŒO_ç.g∞ â◊s~åxfl <≥=∞‡kQÍ ‰õÄ~°∞Û#fl Ѩ^uúŒ H˜ HõkeOK«O_ç.
g∞~°∞ QÆ∞ǨÏÖ’Oz |Ü«∞@H˜ =zÛ,J_»q |Ü«∞@H˜ =zÛ,"≥∞_ç>Ë+¨<£ ǨÅ∞H˜
35
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
=KÕÛÜ«∞O_ç.
(ÃÇÏK«ÛiHõ) D^蕺#O PKå~°∞ºÅ Ѩ~°º"ÕHõΔ}Ö’ KÕÜ«∂e.g∞~°∞ XO@iQÍ
D ^蕺#O KÕÜ«∞=^Œ∞Ì.
Jã¨∂Ü«∞#∞Oz ¿ãfiK«Ûù á⁄O^Œ@O:
Jã¨∂Ü«∞ QÆ∞iOz Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ D q^èŒOQÍ K≥|∞`å~°∞.=∞#O
ZѨÙÊ_»~Ú`Õ W`«~∞° Å L#flux K«∂ã≤ Éèií OK«Ö"Ë ∂≥ JѨÙÊ_»∞ =∞#Ö’ Jã¨∂Ü«∞
ѨÙ_»∞`«∞Ok.áÈÅ∞ÛHÀ=@O q`«#Î =∞~Ú`Õ Jã¨∂Ü«∞ ^•x ѶŨ O.áÈÅ∞ÛHÀ=@O
Jã¨∂Ü«∞ J<Õq Uq∞ ÖË=Ù.=∞#"Õ∞ "å\˜x ã¨$+≤ìOK«∞`å=Ú.
=∞#O áÈÅ∞ÛHÀ=@OÖ’ ZO`« arQÍ LO\Ï=∞O>Ë,JO^Œ∞Ö’
Ѩ_çáÈ~Ú Jã¨Å∞ q+¨Ü«∂Åx "å\˜ÖÏ K«∂_»=Ú.^•O`À KåÖÏ q+¨Ü«∂Å∞
q∞ãπ J~ÚáÈ`«∞<åfl=Ú.áÈeHõH˜ xâ◊ÛÜ«∞=∞~Ú# LxH˜ ÖË^Œ∞.J~°úO
KÕã¨∞HÀ=@=∞<Õ ^èŒ$HõÊ^•xfl g∞ "≥∞ÿO_£ Ö’xH˜ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ_ç`Õ áÈeHõx
JkèQÆq∞OK«QÆÅ~°∞.Jk ZÖÏ JO>Ë pHõ\ ˜x |Ü«∞@H˜ ѨOѨ\ÏxH˜
náêxfl("≥Å∞`«∞~°∞x)ZÖÏ `≥™êÎ~À Wk ‰õÄ_® JO`Õ.
g∞~° ∞ áÈÅ∞ÛHÀ=@O J㨠∂ Ü« ∞ J<Õ q+¨ Ü « ∂ Åx Ö’`« ∞ QÍ
K«∂_»QeÆ y#@¡~Ú`Õ J=xfl g∞ "≥∞Oÿ _£ P_Õ P@Å∞ Jx g∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞OÎ k.g∞~°∞
g∞q HÍx HÀiHõÅ"≥O@ ѨiÔQ`«Î=^Œ∞Ì.g∞‰õΩ U^≥·<å HÍ"åe JxÑ≤Oz#ѨÙÊ_»∞
g∞`À g∞~°∞ ‰õÄ~ÀÛx Jk x[OQÍ g∞‰õΩ J=ã¨~=° ∂ Jx PÖ’zOK«O_ç.g∞~°∞
ˆ H =ÅO g∞ HÀiHõ Å `À<Õ rqOK« Q Æ e y`Õ g∞~° ∞ „Ѩ â ßO`« O QÍ
=∞~°}OK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
™êfiq∞ KåÖÏ ã¨Ê+¨ìOQÍ WÖÏ K≥|∞`å~°∞: '<å J#∞Éèí=O— #∞Oz
g∞‰õΩ K≥|∞`«∞<åfl#∞.D J#O`« K≥·`«#º ã¨$+≤ì g∞‰õΩ JxflO\˜h Wã¨∞ÎOk HÍh

36
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
=∞#O Jã¨O`«$Ñ≤ÎH˜ JÅ"å@∞Ѩ_ç =∞#O áÈOk# "å\˜ J#∞Éèí∂ux áÈO^Õ
ã¨∞xfl`«`åfixfl áÈQÀ@∞ì‰õΩ<åfl=Ú. x~°O`«~°O WOHÍ HÍ"åe WOHÍ HÍ"åe
JO@∞<åfl=Ú. JO^Œ∞ˆH =∞# JO`«~å`«‡Ö’xH˜ ^Œ$+≤ìx xeÑ≤ ã¨Ñ¶¨Å=∞~Ú#
rq`«O rqOK«@O ÖË^Œ∞.
x~å‡}Ï`« ‡ Hõ áÈeHõ Ö ’ g∞~° ∞ g∞‰õ Ω `≥ e Ü« ∞ x q+¨ Ü « ∂ Åx
W`«~°∞Å#∞Oz `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï~°∞.Jk áÈeHõ HÍ^Œ∞ *Ï˝<åxfl ã¨OáêkOK«@O.
Jk =∞Oz Ѩ^ŒÌu.
D ~ÀAÅÖ’ =∞~ÀHõ ‰õΩOQÆ∞ÉÏ@∞x K«∂ã¨∞Î<åfl=Ú.rq`«OÖ’
™êkèOK«=Åã≤# Sâ◊fi~°ºO, ¿Ñ~°∞„Ѩu+¨ìÅ∞ Jhfl ™êkèOz, ã¨OáêkOK«=Å
ã≤#^ŒO`å ã¨OáêkOK«∞`å~°∞.HÍx "åà◊§Ö’ ™êkèOKå=∞#fl `«$Ñ≤Î LO_»^Œ∞.
"åà◊§Ö’ ÃÑ^ŒÌ â◊¥#ºO U~°Ê_»∞`«∞Ok. <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ WO`«HÍÅO WÖÏ
ѨiQÔ _»∞`«∞<åfl#∞ Jx ÉÏ^èŒ Ñ¨_`» å~°∞. nx<Õ ™êfig∞r q[Ü«∞Ѩ٠‰õΩOQÆ∞ÉÏ@∞
`«#O JO\Ï~°∞. Wk z=iH˜ „Ѩ=∂^ŒHõ~°OQÍ Ñ¨i}q∞ã¨∞ÎOk. nxH˜ HÍ~°}O
"åiH˜ HÍx HÀiHõÅ "≥O@ ѨiÔQ`åÎ~°∞. D ã≤÷u#∞Oz |Ü«∞@H˜ ~å"å\ÏxH˜
^蕺#O ÉÏQÍ LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`«∞Ok, Jx ™êfig∞r K≥|∞`å~°∞.
=∂#ã≤Hõ ‰õΩOQÆ∞ÉÏ@∞ #∞Oz |Ü«∞@Ѩ_®e JO>Ë P q+¨Ü«∂xfl
Ö’`«∞QÍ J~°ÌO KÕã¨∞HÀ"åe g∞~°∞ KÕ¿ã Ѩ#∞Å∞ KÕ`«#ã≤÷uÖ’ KÕÜ«∂e. „Ѩu
Ѩxh `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ `«`«fiO`À KÕÜ«∂e.
Jã¨∂Ü«∞ q+¨Ü«∞OÖ’ ™êfig∞r KåÖÏ ã¨Ê+¨ìOQÍ XHõ q+¨Ü«∞O
K≥|∞`å~°∞. Jã¨∂Ü«∞ J<Õk XHõi`À áÈÅ∞Û‰õΩ#flѨÙÊ_»∞ =∂„`«"Õ∞ =ã¨∞ÎOk.
Z=~°~Ú<å g∞HõO>Ë JO^ŒOQÍ LO>Ë ÉÏ^èÑŒ _¨ =» ^Œ∞.Ì ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ HõàÏHÍ~°∞_»∞
HÍx WO[h~°∞ HÍ^Œ∞. PÜ«∞# ã¨$+≤ìÖ’ „Ѩu =ºH˜Î JO^Œ=∞~Ú# "å_Õ,
„Ѩ`ÕºHõ=∞~Ú#"å_Õ. JO^ŒOQÍ L<åfl~°∞, ÖË^Œ∞ Jx J#∞HÀ=@O ˆH=ÅO g∞
HõÅÊ#. g∞‰õΩ ZO`«HÍ"åÖ’ JO`« JO^ŒOQÍ LO\Ï~°∞. g∞‰õΩ `≥Å∞™ê,
U Hõà◊√§ J~Ú`Õ =∞~˘Hõi g∞^Œ LO_»"À P Hõà◊§Ö’ JO^ŒO, J=∂Ü«∞Hõ`«fiO
37
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
LO\Ï~Ú. ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ g∞‰õΩ WzÛ# ^•x g∞^Œ #=∞‡HõO ÃÑOK«∞HÀO_ç.
q∞=∞‡Åx g∞~°∞ ѨÓiÎQÍ ã‘fiHõiOz#ѨÙ_»∞ g∞Ö’ J^Œ∞ƒù`«=∞~Ú# ¿ãfiK«Ûù, g∞
g∞^Œ g∞‰õΩ JO`«∞ÖËx #=∞‡HõO U~°Ê_»∞`«∞Ok.
XHõ q+¨Ü«∞O #=∞‡O_ç. Jã¨∂Ü«∞ g∞~°∞ HÍ^Œ∞. g∞~°∞ ZѨÙÊ_»~Ú`Õ
^•xx K«∂ã≤ #=fiQÆÅ~À JѨÙÊ_»∞ ^•xx QÆ=∞xOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞ HÍx ^•xÖ’
x=∞QÆfl=∞=fi~°∞. g∞~°∞ D „ѨÑO¨ K«OÖ’ KåÖÏ „Ѩ`ºÕ Hõ=∞~Ú# =ºH˜.Î g∞ÖÏO\˜
=ºH˜Î „ѨѨOK«OÖ’ ZHõ¯_® ÖË~°∞ Jx `≥Å∞ã¨∞HÀO_ç.
g∞~°∞ ^蕺#O KÕ¿ãÎ g∞Ö’ "åã¨"Î åxfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ â◊HΘ =$kú J=Ù`«∞Ok.
g∞~°∞ ѨÓiÎ JOH˜`«ÉèÏ=O`À L#flѨÙÊ_Õ g∞ QÆ=∂ºxfl KÕ~°\ÏxH˜ ZO`«
Hõ+¨ì=∞~Ú<å ÉèíiOK«∞`å~°∞. ^•xH˜ `À_»∞ ^è≥·~°ºO ‰õÄ_® LO>Ë g∞~°∞ g∞
ÅHõΔ ºO "≥·Ñ¨Ù XHõ ÃÑ^ŒÌ J_»∞QÆ∞ "ÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. g∞‰õΩ ^≥·~°ºO ~å"åe JO>Ë
g∞~°∞ |Ü«∞@"åi "≥·Ñ¨Ù K«∂_»‰õΩO_®, ˆH=ÅO g∞ ֒ѨeˆH K«∂_»O_ç. g∞
JO`«~°OQÆOÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞ [~°∞QÆ∞`å~Ú.
g∞~°∞ g∞‰õΩ#fl â◊H˜ÎÖ’ 80% W`«~°∞Å`À áÈÅ∞ÛHÀ=\ÏxH˜ Jã¨∂Ü«∞
K≥ O ^Œ \ ÏxH˜ Y~° ∞ Û KÕ ã ¨ ∞ Î < åfl~° ∞ . P â◊ H ˜ Î x ‰õ Ä _® g∞ Jaè = $kú ˆ H
LѨÜ≥∂yOK«QÆey`Õ g∞ Ѩ#∞ÅÖ’ ™ê=∞~°úºO ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. g∞ r=#
„Ѩ=∂}OÖ’ <å}º`« LO@∞Ok. g∞~°∞ g∞ JO`«~°OQÆ „ѨѨOK«OÖ’
P#O^ŒOQÍ#∞, |Ü«∞@ „ѨѨOK«OÖ’ ~å~åAQÍ „|`«HõQÆÅ~°∞.
g∞֒Ѩe JO`«∞ÖËx q"ÕHÍxfl Hõ#∞HÀ¯=@"Õ∞ rq`«=∞O>Ë. JO^Œ∞ˆH
áÈÅ∞ÛHÀ=@O PÑ≤"ãÕ ≤ g∞Ö’x JO`«~O° QÍxfl ‰õΩ#∞HÀ¯O_ç. J^Õ g∞‰õΩ x["≥∞#ÿ
Jaè=$kúH˜ P^è•~°O. g∞ JO`«~O° QÆO "≥Ñ· Ù¨ u~°QOÆ _ç. JO^Œ∞Ö’x âßâ◊fi`«=∞~Ú#
Ѩ~°=∂#O^•xfl, x`åº#O^•xfl Hõ#∞Q˘#O_ç.
qâ◊√kÌ K«„HõO :
qâ◊√kú K«„HõO Q˘O`«∞Hõ ^ŒQÆæ~° LO@∞Ok. ã¨O㨯 $`«OÖ’ qâ◊√kú JO>Ë â◊√kúH˜
Jâ◊√kúH˜ Jf`«=∞~Ú#k. =∞#O XHõi`À áÈÅ∞Û‰õΩx Jã¨∂Ü«∞ K≥Ok#ѨÙÊ_»∞
D K«„HõO |OkèOѨ|_»∞`«∞Ok. =∞#O ZѨÙÊ_»~Ú`Õ =∞# =ºH˜Î`åfixfl, =∞#
ѨÓiÎ ã¨$[<å`«‡Hõ`«x "≥Å¡_ç KÕ™êÎ"≥∂ JѨÙÊ_»∞ D K«„HõO qHõã≤OK«∞`«∞Ok.
qâ◊√kú JO>Ë ã¨fiK«Ûù=∞~Ú#k. JO>Ë qâ◊√kú K«„HõO ZѨÙÊ_»∂ ã¨fiK«ÛOQÍ<Õ
38
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
LO@∞Ok. nxH˜ HõŇ+¨O JO@^Œ∞. HÍ|\ì̃ D K«„HÍxfl â◊√„ÉèíO KÕÜ«∞=Åã≤#
J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. JO^Œ∞ˆH áÈÅ∞ÛHÀ=@O J<Õk ˆH=ÅO D K«„HÍxfl Hõ"Õ∞‡ XHõ
h_» =∂„`«"Õ∞. P h_» ‰õÄ_® P^è•~°O ÖËxk.
qâ◊√kú K«„HõO ã¨$[<å`«‡Hõ`«H˜ Q˘Ñ¨ÊÑ‘~î°O. D K«„HõOÖ’ â◊H˜Îq_»∞^ŒÅ
J~Ú`Õ g∞Ö’ J^Œ∞ƒù`«=∞~Ú# ã¨$[<å`«‡Hõ`« Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ"åǨÏO g∞‰õΩ
JO^ΰ`ǰOk.
â◊H˜Î ™êQÆ~° ^蕺#O :
â◊H˜Î ™êQÆ~° ^蕺# Ѩ^ŒÌu *ˇ<£É∫^Œ∞úÅ #∞Oz fã¨∞HÀ|_ç#k. D
^蕺#O qâ◊fiâ◊H˜Îx á⁄O^Œ\ÏxH˜ LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`«∞Ok. D ^蕺#OÖ’
=ÚMϺOâ◊O g∞ â◊s~°O HõkÖË@ѨÙÊ_»∞ ‰õÄ_® g∞ UHÍ„QÆ`«x qâ◊√kú K«„HõO
g∞^Œ xÅѨ@O.
g∞~°∞ xÅ|_ç qâ◊√kú K«„HõO g∞^Œ UHÍ„QÆ`«x xÅѨO_ç. g∞~°∞
xÅ|_»¤ ^ŒQÆæˆ~ #_»=@O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ@ìO_ç. „Hõ=∞OQÍ "ÕQÆO ÃÑOK«O_ç. g∞‰õΩ
J™œHõ~°ºOÖË#O`« =~°‰õÄ #_»=O_ç. x~°O`«~°O g∞ UHÍ„QÆ`« qâ◊√kú g∞^Œ
LO_®e. JÖÏ 20 x=ÚëêÅ KÕ™êHõ PѨO_ç. P `«~°∞"å`« Ѩkx=ÚëêÅ∞
xâ◊≈|ÌOQÍ ‰õÄ~ÀÛO_ç. qâ◊√kú K«„HõO g∞^Œ UHÍ„QÆ`«x xÅѨO_ç. g∞~°∞
#_»KÕ@ѨÙÊ_»∞ =zÛ# â◊H˜Îx WѨÙÊ_»∞ g∞ â◊s~°O „QÆÇ≤ÏOK«∞`«∞Ok.
ÃÇÏK«ÛiHõ : "≥Ú^Œ@™êi D ^蕺# Ѩ^ŒÌu K«kq#"å~°∞ nxx
„Ѩܫ∞uflOK«=^Œ∞Ì. x`åº#O^Œ ^蕺#Ñ‘~î°O "åi PKå~°∞ºÅ Ѩ~°º"ÕHõΔ}Ö’
<Õ~°∞ÛHÀ"åe. g∞‰õΩ QÆ∞O_≥ ã¨O|O^èŒ=∞~Ú#, =∞ˆ~ q^èŒ=∞~Ú# ã¨=∞㨺Å∞
L<åfl g∞~°∞ D ^蕺#O KÕ¿ã =ÚO^Œ∞ _®Hõì~üx ã¨O„ѨkOKåe.
D ^蕺#O MÏmHõ_∞» ѨÙ`À L^ŒÜ∂« <Õfl KÕ¿ãÎ =∞Ozk. Éè’[#O KÕ™êHõ
Ô~O_»∞ QÆO@Å `«~°∞"å`« =∂„`«"Õ∞ KÕÜ«∂e.
JǨÏOHÍ~åxfl =ke"ÕÜ«∞@O :
=∞#O Ѩ~°=∂#O^Œ ã≤úux `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ =∂~°æOÖ’ LO_Õ Ju ÃÑ^ŒÌ
J_»¤O‰õΩ, Ju Ѩ\ ˜+ì̈=∞~Ú# QÀ_» JǨÏOHÍ~°O, QÆOcè~°`« ÖË^• ã‘iÜ«∞ãπ<≥ãπ.
WÖÏO\˜ "åà◊√§ rq`åxfl KåÖÏ ã‘iÜ«∞ãπQÍ fã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. U^≥·<å XHõ
q+¨Ü«∂xH˜ J`«ºkèHõ=∞~Ú# „áê^è•#º`«x W™êÎ~°∞. W@∞=O\˜"å~°∞ rq`«O
39
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
#∞Oz U^À XHõ^•xx JkèHõOQÍ PtOKÕ `«`«fiO HõeyLO\Ï~°∞.
D q+¨Ü«∂xfl q=iOK«∞`«∂ Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ QÆOcè~°OQÍ
LO_»@O J<Õk J<å~ÀQƺ zǨÏflO JO\Ï~°∞. JO`ÕH͉õΩO_® =∞#H˜ =KÕÛ
KåÖÏ ~°HÍÅ J<å~ÀQͺÅH˜ HÍ~°}O ‰õÄ_® D ã‘iÜ«∞ãπ<≥ãπ Jx ™êfig∞r
K≥|∞`å~°∞. ™êfig∞r =∞~˘Hõ =ÚYº=∞~Ú# q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® K≥|∞`å~°∞.
U^Œ~Ú<å XHõ Ѩxx =∞#ã¨∂ÊùiQÎ Í, x=∞QÆfl=∞~Ú KÕÜ∞« @O JO>Ë ã‘iÜ«∞ãπ<ã≥ π
HÍ^Œ∞. g∞~°∞ g∞ â◊H˜ÎH˘nÌ Ñ¨x KÕÜ«∂e HÍx Ѷ¨e`åÅ QÆ∞iOz ã‘iÜ«∞ãπQÍ
Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ‰õÄ_»^Œ∞. U Ѩx J~Ú<å ã‘iÜ«∞ãπQÍ KÕ¿ãÎ P ѨxÖ’ P#O^•xfl
á⁄O^ŒÖË~°∞. JÖÏO\˜ "åà◊√§ #=fiÖË~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë QÆOcè~°OQÍ L#fl"åà◊√§
#=fiÖË~∞° . g∞~°∞ =∞#ã¨∂ÊùiQÎ Í, ‰õΩ`«∂ǨÏÅO`À P#O^ŒOQÍ Ñ¨xKÕÜ∞« QÆey`Õ,
P_»∞`«∂áê_»∞`«∂ ѨxKÕ™êÎ~°∞. JѨÙÊ_»∞ g∞‰õΩ ã¨=∞㨺Å∞ LO_»=Ù.
™ê=∂#ºOQÍ ã‘iÜ«∞ãπQÍ LO_Õ "åiÖ’ JǨÏOHÍ~°O LO@∞Ok.
"åiH˜ "åiÃÑ· „Ѩ`ÕºHõ „â◊^Œú LO@∞Ok. JÖÏO\˜"å~°∞ x~°O`«~°O ã‘iÜ«∞ãπQÍ
LO_ç P `«~°∞"å`« ã¨O`À+¨Ñ¨_»=K«∞ÛÖË J#∞‰õΩO\Ï~°∞. "åà◊√§ P `«~°∞"å`«
‰õÄ_® ã¨O`À+¨OQÍ LO_»ÖË~°∞.
J^Õ q^èOŒ QÍ Ñ¨#∞Å∞ YzÛ`«OQÍ KÕÜ∂« e Jx ǨÏ_®=Ù_ç Ѩ_‰» Äõ _»^∞Œ .
HõzÛ`«OQÍ (Ѷ~¨ Ãü ÑH¶ Qì± Í) J<Õ q+¨Ü∞« O q∞=∞‡Åx =∂#ã≤HOõ QÍ ‰õΩOQÆnã¨∞OÎ k.
g∞~°∞ HõzÛ`«OQÍ KÕÜ«∂e Jx K«∂_»=^Œ∞Ì. ã¨OѨÓ~°‚OQÍ KÕÜ«∞\ÏxH˜
„Ѩܫ∞uflOK«O_ç. HõzÛ`«O, ™ê=∞~°úºO J<Õ =∂@Åx Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ=^Œ∞Ì. W=hfl
"≥∞ÿO_£ P_Õ P@.
JO^Œ∞ˆH HõzÛ`«=Ú J<Õk g∞‰õΩ P#O^•xfl W=fi^Œ∞ HÍx g∞
JǨÏOHÍ~åxH˜ `«$Ñ≤Îx Wã¨∞ÎOk. HÍx Wk P`«‡ `«$Ñ≤Î HÍ^Œ∞. JO^Œ∞ˆH
HõzÛ`«=∞~Ú# "åà◊√§ JǨÏOHÍ~°∞Å∞. gà◊√§ `«Ñ¨ÙÊ KÕ™êÎ"Õ∞"≥∂ Jx
ÉèíÜ«∞Ѩ_»∞`«∞O\Ï~°∞. "åi „â◊^Œú JO`å `«Ñ¨ÙÊ g∞^Œ =∂„`«"Õ∞ LO@∞Ok.
JO>Ë Ñ¶¨e`«O g∞^Œ =∂„`«"Õ∞ LO@∞Ok HÍh KÕ¿ã Ѩx g∞^Œ LO_»^Œ∞.
W@∞=O\˜ JǨÏOHÍ~°O L#fl"åà◊√§ x~°O`«~°O `«Ñ¨ÙÊ KÕ™êÎ"Õ∞"≥∂
J<Õ ÉèíÜ«∞OÖ’ LO\Ï~°∞. JÖÏ Z=~°~Ú<å "åi `«Ñ¨ÙÊx ZuÎ K«∂Ñ≤Oz`Õ
"åà◊√§ JǨÏOHÍ~°O ^≥|ƒuO@∞Ok. Jk "åà◊√§ Éèií OK«Ö~Ë ∞° . "åà◊√§ x~°O`«~O°
40
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
JǨÏOHÍ~åxH˜ Z@∞=O\˜ ^≥|ƒ `«QÆʼnõΩO_® HÍáê_»∞HÀ=\ÏxH˜ "åà◊√§
â◊H˜Îx "≥Ú`«ÎO LѨÜ≥∂yOK«∞`å~°∞.
`«Ñ¨ÙÊ KÕ™êÎ"Õ∞"≥∂ Jx ÉèíÜ«∞Ѩ_Õ "åiH˜ Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ D
q^èŒOQÍ K≥|∞`å~°∞. `«Ñ¨ÙÊ KÕÜ«∞@O `«Ñ¨ÙÊ HÍ^Œ∞. JÖÏ `«Ñ¨ÙÊ KÕã≤#ѨÙÊ_»∞
Z<Àfl q+¨Ü«∂Å∞ <Õ~°∞Û‰õΩO\Ï~°∞. `«Ñ¨ÙÊÅ∞ KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œx Ju *Ï„QÆ`«ÎQÍ
L#fl"åà◊√§ Jã¨Å∞ `«Ñ¨ÙÊ KÕÜ«∞‰õÄ_»x ã≤úuÖ’ `«Ñ¨ÙÊ KÕ™êÎ~°∞. Jk
ã¨ik^Œ∞ÌHÀÖËxk J=Ù`«∞Ok.
HÍx XHõ =ÚYºq+¨Ü«∞O. HÍ"åÅx `«Ñ¨ÙÊ KÕÜ«∞=^Œ∞Ì JÖψQ KÕã≤#
`«ÑÙ¨ Ê =∞m§ KÕÜ∞« =^Œ∞.Ì D q+¨Ü∞« O ÉÏQÍ J~°Oú KÕã∞¨ H˘x =ÚO^Œ∞H˜ ™êQÆO_ç
KÕã#≤ `«ÑÙ¨ Ê KÕÜ∞« @O, HÍ"åÅx `«ÑÙ¨ Ê KÕÜ∞« @O ѨÓiÎQÍ `≥eq `«‰Ωõ ¯=`«#"Õ∞.
rq`åxfl |~°∞=ÙQÍ ã‘iÜ«∞ãπQÍ QÆ_»Ñ¨=^Œ∞Ì. `ÕeHõQÍ Ç¨~ÚQÍ
ã¨O`À+¨OQÍ, L`åûǨÏOQÍ, ‰õΩ`«∂ǨÏÅO`À QÆ_»Ñ¨O_ç. g∞~°∞ QÆ_»záÈ~Ú#
HÍÅO Ü≥ÚHõ¯ JѨ~å^èŒÉèÏ"åÅ`À, Éèíq+¨º`ü HÍÅѨ٠P`«$`«Å∞ g\˜#xflO\˜h
g∞ "≥∞Oÿ _£Ö’ "≥∂ã¨∂Î |~°∞=ÙQÍ, QÆOcè~O° QÍ LO\Ï~°∞. g∞~°∞ Éè∂í `« Éèqí +¨º`üÅx
"≥∂Ü«∞#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. g∞~°∞ =~°Î=∂#OÖ’ LO_»O_ç Jk KåÅ∞ Ǩ~ÚQÍ
`ÕeHõQÍ LO_»QÆÅ~°∞.
Ǩ~ÚQÍ #=fiO_ç. JǨÏOHÍ~°∞Å∞ =∞#ã¨∂ÊùiQÎ Í, Ǩ~ÚQÍ #=fiÖË~∞° .
Z=~°∂ Un =∂#ÊÖË#O`«QÍ =∞#Ö’x ÉÏ^èŒÅx #=Ùfi =∂#ÊQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
#=Ùfi XHõ â◊H˜Î=O`«"≥∞ÿ# ^蕺#O. x+¨¯Ñ¨@O, #=Ùfi HõÅã≤ LO\Ï~Ú. HÍh
QÆOcè~°`« (JǨÏOHÍ~°O) #=Ùfi HõÅã≤ LO_»=Ù.
#=Ùfi ѨiѨÓ~°‚=∞~Ú#k. #qfi#ѨÙÊ_»∞ P â◊H˜Î Jxfl "≥·Ñ¨ÙÖÏ
"åºÑ≤OK«∞`«∞Ok. Jk JO^ŒiH© JO@∞‰õΩ<Õ ÅHõ}Δ O Hõey LO@∞Ok. #=Ùfi`«∂
Z=~°~Ú# XHõ ã¨=¸Ç¨ÏOÖ’xH˜ =¿ãÎ JO^Œ~°∂ PǨ¡^ŒOQÍ J~ÚáÈ`å~°∞.
™êfig∞r XHõ q+¨Ü«∞O QÆ\ ˜ìQÍ K≥|∞`å~°∞. g∞~°∞ JǨÏOHÍ~°O`À
xO_çáÈ~Ú#ѨÙÊ_»∞ g∞~°∞ JO`«~å`«‡H˜ KåÖÏ ^Œ∂~°O J~ÚáÈ`å~°∞.
ZѨC_»~Ú`Õ g∞Ö’x JǨÏOHÍ~°O HõiyáÈ`«∞O^À JѨÙÊ_»∞ g∞~°∞ ã¨~°fi
K≥`· #« ºOÖ’ ã¨~åfiO`«~åºq∞Ö’ XHõ\Q˜ Í J~ÚáÈQÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. g∞~°∞ D J#O`«
K≥·`«#º ã¨$+≤ª`À áê@∞ ™êyáÈ`Õ,g∞ rq`«OÖ’ „ѨuHõΔ}O P#O^ŒOQÍ
41
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
QÆ_»Ñ¨QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. g∞~°∞ ã¨∞xfl`«OQÍ ã¨Ç¨Ï[OQÍ rqOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. g∞~°∞
JǨÏOHÍ~°O`À LO>Ë ã¨Ç¨Ï[OQÍ, ã¨∞xfl`«OQÍ, ã¨$[<å`«‡HõOQÍ LO_»ÖË~°∞.
JǨÏOHÍ~°O KåÖÏ ~°HÍÅ∞QÍ LO@∞Ok.Jk <≥=∞‡kQÍ `≥Å∞ã¨∞HÀÖËx
q^èŒOQÍ LO_»=K«∞Û. L^•Ç¨Ï~°}H˜ q#Ü«∞OQÍ LO@∂ x~°O`«~°O
JǨÏOHÍ~åxfl HÍáê_»∞‰õΩO\Ï~°∞.Jk KåÖÏ „Ѩ=∂^ŒHõ~°=∞~Ú#k. ^•xx
`« fi ~° Q Í QÆ ∞ iÎ O K« Ö Ë = Ú. ^•xx `˘eyOK« @ O ‰õ Ä _® KåÖÏ Hõ + ¨ ì O .
WOH˘Hõ~°Hõ=∞~Ú# JǨÏOHÍ~°O K«∞~°∞‰õΩQÍ LO@∞Ok. ^•xx QÆ∞iÎOK«@O
`ÕeHõ,J^Õ q^èOŒ QÍ ã¨=∂[ Ѩ~=° ∞~Ú# JǨÏOHÍ~°O qVÍ˝#O`À =KÕÛk.g∞~°∞
ÃÑ^ŒÌ JÜÕ∞ºHÀkÌ Ñ¨ÙãHΨ ÍÅ ^•fi~°,=∞~ÀHõ q^èOŒ QÍ áÈQÆ∞KÕã∞¨ ‰õΩ#fl VÍ˝#O g∞֒ѨÅ
XHõ =∂#ã≤Hõ ~°∂ѨOÖÏ J=Ù`«∞Ok. JѨÙÊ_»∞ g∞~°∞ ^Õxx K«∂ã≤# P =∂#ã≤Hõ
~°∂ѨO ^•fi~°<Õ K«∂™êÎ~∞° .^•O`À Dã¨$+≤Öì ’x J^Œ∞ƒù`åÅx K«∂_»Ö~Ë ∞° .„Hõ=∞OQÍ
D VÍ˝#OÖ’ ã≤÷~°Ñ¨_çáÈ`å~°∞. Jk =∞s „Ѩ=∂^ŒHõ~°O.
™êfig∞r D q^èŒOQÍ ‰õÄ_® K≥|∞`å~°∞. g∞~°∞ g∞Ö’x J|^ŒÌѨÙ
QÆ∞iÎOѨÙÅ∞, ã¨=∂[O JO\˜Oz# =Ú„^ŒÅ∞ `˘eyOK«O_ç. g∞ JǨÏOHÍ~°O
P_Õ P@Å∞ QÆ∞iÎOK«O_ç. JǨÏOHÍ~åxfl, P QÆ∞iÎOѨÙÅ#∞ =ke"ÕÜ«∞@"Õ∞
P^蕺u‡Hõ`.« q∞=Ú‡Å#∞ ÉèQí =Æ O`«∞_ç #∞Oz "Õ~∞° KÕ¿ãk JǨÏOHÍ~°O =∂„`«"∞Õ .
JǨÏOHÍ~°O L#flѨÙÊ_»∞ g∞~°∞ ã≤÷~°OQÍ „¿Ñq∞OK«ÖË~°∞.
™êfig∞r ZѨÙÊ_»∞ XHõ q+¨Ü«∞O ã¨Ê+¨ìOQÍ K≥|∞`«∞O\Ï~°∞, g∞~°∞
ã¨$+≤ìx [~ÚOK«ÖË~°∞. ã¨$+≤ì q∞=∞‡Åx [~ÚOK«∞`«∞Ok. g∞~°∞ JǨÏOHÍ~åxfl
=ke"Õ¿ãÎ q∞=∞‡Åx g∞~°∞ [~ÚOK«∞‰õΩO\Ï~°∞. g∞~°∞ D J#O`« ã¨$+≤ì`À,
ÉèQí =Æ O`«∞x`À Hõeã≤áÈ~Ú rq`åxfl XHõ âßâ◊fi`« L`«û=OÖÏ [~°∞ѨىõΩO\Ï~°∞.

42
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
PV˝K«„HõO:
PV˝ K«„HõO Ô~O_»∞ Hõ#∞É’=∞‡Å∞ =Ú‰õΩ¯ Hõe¿ã „Ѩ^Õâ◊OÖ’
LO@∞Ok.ã¨O㨯 $`«OÖ’ PV˝ JO>Ë P*Ï˝Ñ≤OK«@O ÖË^• âßã≤OK«@O Jx
J~°úO.PV˝ K«„HÍxfl K«„HÍÅxflO\˜Ö’#∂ „Ѩ^è•# K«„HõOQÍ =i‚OK«=K«∞Û.
ã‘iÜ«∞ãπQÍ L#flѨÙÊ_»∞,JǨÏOHÍ~°O`À L#flѨÙÊ_»∞ DK«„HõO
|OkèOѨ|_»∞`«∞Ok.J=∂Ü«∞Hõ`fi« O`À ™ê=∂#ºOQÍ LO_»@O,JǨÏOHÍ~åxfl
=ke"ÕÜ«∞@O =Å# DK«„HõO qHõã≤OK«∞`«∞Ok.
PV˝ K « „ HÍxfl K« „ HÍÅÖ’ ~å*Ï K« „ Hõ O QÍ =i‚ O K« ∞ `å~° ∞ .Jxfl
=∞`åÅÖ’#∂ DK«„HõO QÆ∞iOz H˘O`« ã¨=∂Kå~°O LO@∞Ok.PV˝K«„HõO
qHõã≤Oz`Õ =∞#O XHõ H˘`«Î ѨikèÖ’ „Ѩ"ÕtOK«∞`å=Ú. JѨÙÊ_»∞ =∞#Ö’x
=∞#óâ◊H,Θ |∞kÌ Ñ¨ÓiÎQÍ qHõãO≤ K«∞`å~Ú.KåÖÏ ^Õ=Ù_ç z„`åÅÖ’ =¸_»=Hõ#∞fl
K«∂Ñ≤OK«∞`å~°∞.=¸_»= Hõ#∞fl JO>Ë Ñ¨ÓiÎQÍ qHõãO≤ z# PV˝ K«„HõO =∞#Ö’x
JǨÏOHÍ~åxH˜, f„=`«H,˜ QÆOcè~`° H« ,˜ =∞#QÆ∞iOz =∞#O JuQÍ PÖ’zOK«∞‰õΩ<Õ
`«`åfixH˜ ã¨O|OkèOz# K«„HõO.
k=º<Õ„`« ^蕺#O :
k=º<Õ„`« ^蕺#O P*Ï˝ K«„HÍxfl qHõã≤OѨKÕã¨∞ÎOk. P[˝ K«„HÍxfl
qHõã≤OѨKÕ¿ãÎ Jk g∞‰õΩ qâ◊fi q"ÕHÍxH˜ ã¨O|O^è•xfl <≥ÅH˘Å∞Ê`«∞Ok.
k=º<Õ„`« ^蕺#O *Á~å„+≤ìÜ«∞<£ #∞Oz fã¨∞H˘#|_ç#k. nxÖ’
Ô~O_»∞ ÉèÏQÍÅ∞ LO\Ï~Ú. "≥Ú^Œ\ ˜ ÉèÏQÆO P[˝ K«„HÍxfl â◊√„ÉèíO KÕã¨∞ÎOk.
Ô~O_»= ÉèÏQÆO ^•xx â◊H˜Î=O`«O KÕã¨∞ÎOk.
g∞~°∞ P=Ù <≥~Úº ÖË^• #∞=ÙfiÅ #∂<≥`À XHõ náêxfl "≥eyOz
^•x Z^Œ∞~°∞QÍ ‰õÄ~ÀÛO_ç. Hõà◊√§ =¸ã¨∞H˘x S^Œ∞ x=ÚëêÅ∞ P[˝ K«„HõO
g∞^Œ UHÍ„QÆ`«x xÅѨO_ç. g∞~°∞ g∞ =¸_»= Hõ#∞fl ֒ѨŠ#∞Oz |Ü«∞@H˜
K˘K«∞Û‰õΩ =zÛ#@∞ìQÍ K«∂_®e. Jk g∞ PV˝ K«„HõO #∞Oz |Ü«∞@‰õΩ
„_çe¡OQ∑ KÕã¨∞Î K˘K«∞Û‰õΩ =zÛ#@∞ìQÍ K«∂_®e. P `«~°∞"å`« Hõà◊√§ `≥~°z
nѨO "≥·Ñ¨Ù K«∂_»O_ç. náêxfl g∞ =¸_»= HõO\˜`À K«∂ã¨∞Î#fl@∞ì K«∂_®e.
Hõà◊√§ H˘OK«O =¸ã≤#@∞ì J=Ù`«∞Ok. Hõà◊§Ö’ h~°∞ HÍ~°=K«∞Û. JÖÏ
[~°QÆhÜ«∞O_ç. JÖÏ S^Œ∞ x=ÚëêÅ∞ K«∂_»O_ç.
43
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
Hõà◊√§ =¸ã¨∞H˘x P[˝ K«„HõO g∞^Œ UHÍ„QÆ`«x xÅѨO_ç. =∞m§ g∞
=¸_»= Hõ#∞fl ^•fi~å náêxfl K«∂_»O_ç. 5 x=ÚëêÅ `«~°∞"å`« Hõà◊√§
=¸ã¨∞HÀO_ç. P[˝ K«„HõO g∞^Œ UHÍ„QÆ`« xÅѨ=^Œ∞Ì. iÖÏH±û J~Ú#@∞ì
‰õÄ~ÀÛO_ç. P `«~°∞"å`« "≥∞Å¡QÍ Hõà◊√§ `≥~°=O_ç.
"≥Ú^Œ\™˜ êi D ^蕺#O KÕ¿ã"å~°∞ ^蕺#Ñ‘~O°î PKå~°∞ºÅ Ѩ~º° "ÕH}Δõ Ö’
KÕÜ«∂e. g∞ JO`«@ g∞~°∞ "≥Ú^Œ\ ˜™êi „Ѩܫ∞uflOK«=^Œ∞Ì.
Jã¨O`«$Ñ≤Î #∞Oz Hõ$`«[˝`«H˜ :
ã¨O`«$Ñ≤Î, Hõ$`«[˝`« J<Õq P#O^Œ=∞~Ú# rq`åxH˜ J^Œ∞ƒù`«=∞~Ú#
=∂~åæÅ∞. =∞#Ö’ xH˜ΔѨÎ=∞~Ú# Ѩ~°=∂#O^Œ ã≤úux KÕˆ~ ^•iÖ’ LO_Õ
=∞~˘Hõ J_»¤O‰õΩ Jã¨O`«$Ñ≤Î, Hõ$`«[˝`å ÉèÏ=O ÖËHõáÈ=@O.
HÍh =∞#O =∞# rq`«OÖ’ D Ô~O_çO\˜h =kÖË™ê=Ú. Zxfl
HÀiHõÅ∞ fi<å Jã¨O`«$Ñ≤Î JÖψQ LO@∞Ok. ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ =∞#‰õΩ Z<Àfl
J^Œ∞ƒù`=« ∞~Ú# =~åÅ∞ WKåÛ_»∞. JO^Œ=∞~Ú# rq`«O, =∞#x P#O^ŒÑ~¨ K° Õ
„ѨHõ$u WÖÏ Z<Àfl =~åÅ∞ HÍh =∞#O Uq∞ KÕ™êÎO. á⁄Ok# J^Œ∞ƒù`«
=~åÅ#∞ =∞iÛáÈ`«∞<åfl=Ú. fi# HÀiHõÅH˜ Jã¨Å∞ P#O^ŒÑ¨_»=Ú. XHõ
=~°O ÅaèOK«QÍ<Õ, XHõ HÀiHõ f~°QÍ<Õ, P `«~°∞"å`« Uq∞\˜ : `«~°∞"å`«....
`«~∞° "å`«.... =∞#O D q^èOŒ QÍ P `«~∞° "å`« HÀiHõÅ HÀã¨O „áêiúOK«∞`å=Ú.
JO`« J^Œ∞ƒù`« =~åÅ∞ á⁄Ok#O^Œ∞‰õΩ Hõhã¨O XHõ¯™êi ‰õÄ_® ÉèíQÆ=O`«∞xH˜
Hõ$`«[`˝ Å« ∞ `≥eÜ«∞KÕÜ∞« =Ú. Jã¨Å∞ JѨÙÊ_»∞ ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ QÆ∞~°∞~Î å_»∞.=∞#‰õΩ
ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ ZѨÙÊ_»∞ QÆ∞~°∞‰Î Ωõ =™êÎ_∞» . =∞#H˜ U^Œ~Ú<å J=ã¨~=° ∞~Ú#ѨÙÊ_À,
U^Œ~Ú<å Hõ+¨ìO Hõey#ѨÙÊ_À JѨÙÊ_»∞ =∂„`«"Õ∞ ÉèíQÆ=O`«∞_çx QÆ∞~°∞Î
KÕã¨∞‰õΩO\Ï=Ú.
=∞#O KÕ¿ã ѨÓ[QÍx „áê~°ú# HÍx ÉèíQÆ=O`«∞}˜‚ Wk HÍ"åe Jk HÍ
"åe Jx J_»QÆ@"Õ∞. ™êfig∞r D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ XHõ q+¨Ü«∂xfl K≥|∞`å~°∞.
=∞#O ÉèíQÆ=O`«∞}˜‚ Wk HÍ"åe Jx J_»QÆ@"Õ∞ HÍ^Œ∞ ÉË~åÖÏ_»∞`å=Ú
‰õÄ_®. h=Ù <å‰õΩ Wk KÕ¿ãÎ h‰õΩ WO`« W™êÎ#∞ ÖË^• h‰õΩ Jk KÕ™êÎ#∞
JO\Ï=Ú. ÉèíQÆ=O`«∞}˜‚ u#flQÍ =∞# "åºáê~åÅÖ’H˜ kO¿Ñ™êÎ=Ú.
WHõ¯_» =∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® QÆ=∞xOKåe Jx Ѩ~°=∞ǨÏOã¨
44
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
x`åº#O^Œ K≥ѨÙ`«∞<åfl~°∞. ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ =∞#O HÀi# HÀiHõÅxfl f~°Û@O
=∞#‰õΩ =∞Ozk HÍ^Œ∞. ÉèíQÆ=O`«∞_çH˜ J^Œ∞ƒù`« â◊‰õΩÎÖË HÍ^Œ∞, J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ#
|∞kú ‰õÄ_® LO@∞Ok. =∞#‰õΩ x[OQÍ Uq∞HÍ"åÖ’, Uk J=ã¨~°O ÖË^À,
ÉèíQÆ=O`«∞_çH˜ KåÖÏ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞. U HÀiHõ fiÛ`Õ =∞#O Jaè=$kú
á⁄O^ŒQÆÅ"≥∂, P#O^ŒOQÍ LO_»QÆÅ"≥∂, P HÀiHõÅ∞ =∂„`«"Õ∞ f~°∞Û`å_»∞.
nx HÀã¨O =∞#O „Ѩ`ÕºHõOQÍ ÉèíQÆ=O`«∞x HÀ~°#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. PÜ«∞# =∞#
`«e¡ `«O„_ç. PÜ«∞# HõO>Ë =∞# =∞Oz K≥_»∞ PÖ’zOK«QÆÅ â◊H˜Î Z=iH˜
L#flk. D q+¨Ü«∞O J~°úO KÕã¨∞H˘x x~°O`«~°O ÉèíQÆ=O`«∞x Ѩ@¡ Hõ$`«[˝`«`À
LO_®e.
„ѨѨOK«OÖ’ Ô~O_»∞~°HÍÅ =∞`åÅ∞ L<åfl~Ú. Hõ$`«[˝`« P^è•~°OQÍ
LO_Õ =∞`åÅ∞ JÖψQ „áê~°ú# P^è•~°OQÍ LO_Õ =∞`åÅ∞. „áê~°ú#Å =∞`åÅ∞
ˆH=ÅO U^À XHõ\ ˜ HÀ~°∞‰õΩO@∂<Õ LO@∞Ok. =∞#H˜ z#fl`«#O #∞Oz
„áê~°ú# ÖË^• ѨÓ[ JO>Ë J_»QÆ@=∞<Õ <ÕiÊOK«∞`å~°∞. „áê~°ú# KÕÜ«∞@O
`«ÑÙ¨ ÊHÍ^Œ∞. HÍh Jã¨Å∞ ã¨=∞㨺 „áê~°#ú ~°∂ѨOÖ’ Wk HÍ"åe, P `«~∞° "å`«....
P `« ~ ° ∞ "å`« WÖψ Q ™êyáÈ`« ∞ Ok. „áê~° ú # =∞#x ^è • º#OÖ’xH˜
fã¨∞ÔHà◊§QÆÅQÍe. ^蕺#O JO>Ë Hõ$`«[˝`« K«∂Ñ≤OK«@O. ^蕺#OÖ’ Hõ$`«[˝`«
„áê~°ú# J=Ù`«∞Ok. JѨÙÊ_»∞ g∞ JO`«~å`«‡ Ѩ~°=∂#O^•xfl á⁄O^Œ∞`«∞Ok.
=∞#O x~°O`«~°O D ã¨~åfiO`«~åºq∞H˜ Hõ$`«A˝Å"≥∞ÿ LO_®e. ã¨^•
=∞#Åx ~°HãΔ˜ ∂¨ ,Î =∞#H˜ ã¨=∞ã¨OÎ ã¨=∞‰õÄ~°∞Û`«∞#fl P ÉèQí =Æ O`«∞xH˜ Hõ$`«[`˝ Å« ∞
`≥ Å áêe. g∞~° ∞ `« # H˜ HÍ"åe J<Õ P 㨠~ åfiO`« ~ åºq∞ q∞=∞‡Åx
HÍáê_»∞`«∞<åfl_»∞. D q+¨Ü«∂xfl `≥Å∞ã¨∞H˘x Hõ$`«[˝`« K«∂Ñ≤OKåe. g∞~°∞
P q+¨Ü«∞O `≥Å∞ã¨∞HÀÖËHõáÈ`Õ g∞~°∞ x~°∞`åûǨÏOQÍ, ‰õΩOQÆ∞ÉÏ@∞ `«#O`À
LO\Ï~°∞. g∞~°∞ D „ѨÑO¨ K«OÖ’ ã¨~fi° O áÈQ˘@∞ì‰Ωõ #fl =ºH˜ÖÎ Ï J~ÚáÈ`å~°∞.
g∞~°∞ ã¨~åfiO`«~åºq∞ Ѩ@¡ Hõ$`«[˝`«`À LO_»QÆey`Õ g∞~°∞ g∞ K«∞@∂ì
J^Œ∞ƒù`åÅ∞ K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞.
H˘O^Œ~°∞ ÉèíQÆ=O`«∞}˜‚ ÉèíÜ«∞O`À „áêiúOK«∞`å~°∞. JÖÏ KÕÜ«∞@O
^•fi~å z#fl`«#O #∞Oz ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ JO>Ë<Õ `«Ñ¨ÙÊ J~åúxfl "åi =∞#ã¨∞Ö’
ÃÑOK«∞`«∞<åfl~°∞. ™êfig∞r ZO`À JO^ŒOQÍ WÖÏ K≥|∞`å~°∞ : Ñ≤Å¡ÅH˜
45
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ J<Õ D J#O`« K≥·`«#º ã¨$+≤ìx „¿Ñq∞OK«=∞x K≥ѨÊO_ç.
ÉèíQÆ=O`«∞}˜‚ P#O^ŒO`À „¿Ñ=∞`À H“yOK«∞HÀ=∞x K≥ѨÊO_ç. "åix ÉèíÜ«∞O
¿Ñ~°∞`À Q“~°=O ¿Ñ~°∞`À ÉèíQÆ=O`«∞_çH˜ ^Œ∂~°O KÕÜ«∞HõO_ç.
=∞`åxfl ÉèÜ í ∞« O`À J#∞ã¨iOz`Õ Jk q∞=∞‡Åx ZHõ¯_çH© fã¨∞HÔ à◊§^Œ∞.
Jk g∞Ö’ Z@∞=O\˜ =$kúH˜ ã¨Ç¨Ü«∞O KÕÜ«∞^Œ∞. ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ Ö’`≥·#
„¿Ñ=∞ Hõ$`«[˝`åÉèÏ"åÅ∞ K«∂ѨÙ`«∂ =∞`åxfl J#∞ã¨iOKåe. ÉèíQÆ=O`«∞}˜‚
x~°O`«~°O „¿Ñ=∞`À Hõ$`«[˝`«`À ѨÓlOK«O_ç.
g∞ "≥∞ÿO_£ g∞‰õΩ ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ =∞^茺 LO_ç ÉèíQÆ=O`«∞x`À
=∂\Ï¡_»hÜ«∞^Œ∞. g∞~°∞ g∞ "≥∞ÿO_£H˜ Jf`«OQÍ "≥à◊§QÆey`Õ D J#O`«
K≥·`«#ºOÖ’x JO^•Åx K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. g∞ JO`«~å`«‡ x`åº#O^ŒO`À
xO_çáÈ`«∞Ok. JѨÙÊ_»∞ g∞~°∞ ¿ãfiK«Ûùx, Ѩ~°=∂#O^•xfl J#∞ÉèíqOK«QÆÅ~°∞.
ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ =∞#O J_»Q‰Æ Ωõ O_® =∞#H˜ Z<Àfl =~åÅ∞ ‰õΩiÑ≤OKå_»∞.
HÍx =∞#O, =∞#O á⁄Ok# =~åÅ QÆ∞iOz =∞iÛáÈ~Ú WOHÍ Wk HÍ"åe
Jk HÍ"åe Jx JO@∞O\Ï=Ú. XHõ¯™êi PÖ’zOK«O_ç =∞#H˜ K«Hõ¯x
â◊s~°O, „ѨѨOKåxfl K«∂_»QÆeˆQ Hõà◊√§, ZHõ¯_çÔH·<å fã¨∞ÔHà◊§QÆÅ HÍà◊√§, UѨx
J~Ú<å KÕÜ«∞QÆÅ KÕ`«∞Å∞, Q˘Ñ¨Ê ã¨∂Ѩ~ü HõOѨӺ@~ü HõO>Ë =O^ŒÔ~@∞¡
â◊H˜Î=O`«=∞~Ú# "≥∞^Œ_»∞, Wxfl =~åÅx P ^Õ=Ù_»∞ =∞#H˜ WKåÛ_»∞ Hõ^•.
"ÕÅ∞H˜ _≥·=∞O_£ LOQÆ~°O ÖË^Œ∞ Jx ÉÏ^èŒÑ¨_»`åO HÍx P iOQ∑ ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ
J^Œ∞ƒù`«=∞~Ú# "ÕÅ∞ WzÛ#O^Œ∞‰õΩ P ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ Hõ$`«[˝`«Å∞ K≥ѨÊO.
ˆH=ÅO HÀiHõÅ`À xO_çáÈ~Ú# =ºH˜ÎH˜ Zxfl HÀiHõÅ∞ fi<å `«$Ñ≤Î
LO_»^Œ∞. Hõ$`«[˝`å ÉèÏ=O LO_»^Œ∞. XHõ HÀiHõ f~°QÍ<Õ, 'P `«~°∞"å`«—
'P `«~°∞"å`«— J#@"Õ∞ ã¨iáÈ`«∞Ok. =∞#‰õΩ fi# HÀiHõÅ`À P#O^•xfl
á⁄O^ŒÖË_»∞. HÀiHõ, Hõ$`«[˝`« HõÅã≤ LO_»=Ù. g∞~°∞ HÀiHõÅ`À rqã¨∞ÎO>Ë
Hõ$`«[˝`«`À rqOK«ÖË~°∞. g∞~°∞ ZѨÙÊ_»~Ú`Õ Hõ$`«[˝`«`À rq™êÎ~À JѨÙÊ_»∞
g∞‰õΩ HÀiHõÅ∞ LO_»=Ù. g∞‰õΩ U^Œ~Ú`Õ Åaèã¨∞ÎO^À Jk P ã¨=∞Ü«∂xH˜
g∞‰õΩ LO_Õ J=ã¨~åÅx f~°∞Û`«∞Ok. g∞~°∞ J_çˆQ ֒ѨÖË g∞‰õΩ Jxfl

46
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
^˘~°∞‰õΩ`å~Ú. JѨÙÊ_»∞ J_»QÆ=Åã≤# J=ã¨~°O LO_»^Œ∞.
=∞#O U Ѩx<≥·<å „¿Ñ=∞`À Hõ$`«[˝`«`À KÕ¿ãÎ, JO^Œ∞Ö’ ѨiѨÓ~°‚`«
LO@∞Ok. g∞~°∞ ÉèQí =Æ O`«∞_çx #q∞‡, P qâ◊fiâ◊HΘ g∞^Œ #=∞‡HõO LOK«QeÆ y`Õ
P ã¨~åfiO`«~åºq∞ q∞=∞‡Åx D Éèí∂q∞ g∞^Œ ^Õ=Ù_çQÍ KÕ™êÎ_»∞.
=∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀO_ç, g∞~°∞ ZѨÙÊ_»∂ WÖÏ J#∞‰õΩO\Ï~°∞.
<Õ#∞ ã¨O`À+¨OQÍ LO_®e JO>Ë Hõ+¨ìѨ_®e. Hõ+¨ìѨ_»_»@O =∞Oz^Õ HÍx
Hõ+¨ìѨ_»\ÏxH˜ ã¨O`ÀëêxH˜ Z@∞=O\˜ ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞. D qâ◊fiâ◊H˜Î g∞‰õΩ
x~°O`«~°O Wã¨∂Î LO@∞Ok. g∞~°∞ P#O^ŒOQÍ LO_®ÖÏ =^•Ì J<Õk g∞
x~°‚Ü«∞O.
g∞~°∞ =∞~˘Hõ q+¨Ü«∞O J~°úO KÕã¨∞HÀ"åe. g∞‰õΩ [iˆQ U
q+¨Ü«∂xÔH·<å, Z=~°∂ ÉÏ^èŒ∞ºÅ∞ HÍ~°∞. JO`å‰õÄ_® g∞~°∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl
x~°‚Ü«∂ÖË. J~Ú`Õ P q+¨Ü«∞O g∞‰õΩ `≥eÜ«∞^Œ∞. JO^Œ∞ˆH |Ü«∞@"åix
xOk™êÎ~°∞. z=iH˜ rq`åxfl xOk™êÎ~°∞.
g∞~°∞ XO@iQÍ L#flѨÙÊ_»∞ g∞ rq`«OÖ’ WO`«=~°‰Äõ á⁄Ok#=hfl
XHõ eã¨∞ì, g∞~°∞ WOHÍ HÍ"åe Jx J#∞‰õΩ#flq =∞~˘Hõ eã¨∞ì `«Ü«∂~°∞
KÕÜ«∞O_ç. g\˜Ö’ U eã¨∞ì K«∂_®e J#flk g∞ x~°‚Ü«∞O. =∞#O á⁄Ok#
eã¨∞ì =∂„`«"∞Õ K«∂¿ãÎ rq`«O ã¨O`À+¨OQÍ L`åûǨÏOQÍ LO@∞Ok. á⁄O^•e
Jx J#∞‰õΩ#fl eã¨∞ì K«∂¿ãÎ x~åâ◊QÍ Jã¨O`«$Ñ≤ÎQÍ LO@∞Ok.
x[=∞~Ú# Hõ$`«[˝`« J#flk g∞ JO`«~°OQÆO Ö’`«∞Å #∞Oz á⁄Oy
„Ѩ=Ç≤ÏOKÕ XHõ ÉèÏ=#. D Hõ$`«[˝`«H˜ ^Õx`À ã¨O|O^èŒO LO_»^Œ∞. J`åºâ◊
„¿Ñ=∞ ^Õfi+¨O Ug D Hõ$`«[˝`å ÉèÏ"åxfl HõkeOK«ÖË=Ù. g∞~°∞ ZѨÙÊ_»~Ú`Õ
ã¨~åfiO`«~åºq∞`À ã¨O|O^è•xfl <≥ÅH˘ÅÊQÆÅ∞QÆ∞`å~À JѨÙÊ_»∞ x[=∞~Ú#
Hõ$`«[˝`« J#flk g∞ ֒ѨŠL^Œ~Úã¨∞ÎOk. JѨÙÊ_»∞ J„Ѩܫ∞`«flOQÍ<Õ Hõ$`«[˝`«
JO>Ë „áê~°ú# Jx `≥Å∞ã¨∞ÎOk.
^蕺#O g∞Ö’ Hõ$`«[`˝ å ÉèÏ"åxfl, `«$Ñ≤xÎ Hõeyã¨∞OÎ k. g∞~°∞ x~°O`«~O°
^蕺#O KÕã¨∞ÎO>Ë g∞ KÕ`«# ã≤úu qâßÅ=∞=@O `≥Å∞ã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. g∞~°∞
ã¨~åfiO`«~åºq∞ J~Ú# ÉèíQÆ=O`«∞x Ѩ@¡ Hõ$`«[˝`åÉèÏ=O`À LO>Ë g∞Ö’

47
 P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
á⁄Oyá⁄~°ÖË â◊H˜Îx =∂@ÅÖ’ =i‚OK«ÖË=Ú. J^Õ Hõ$`«[˝`åÉèÏ=OÖ’ LO_Õ
Q˘Ñ¨Ê^Œ#O, JO^ŒO.
ã¨Ç¨Ï„™ê~° K«„HõO :
ã¨Ç¨Ï„™ê~° K«„HõO `«ÅÃÑ· ÉèÏQÆOÖ’ LO@∞Ok. ã¨O㨯 $`«OÖ’ ã¨Ç¨Ï„™ê~°
JO>Ë "Õ~Úˆ~‰õΩÅ∞ Jx J~°úO. D K«„HõO qHõã≤Oz#ѨÙÊ_»∞ "Õ~Úˆ~‰õΩŠѨ^Œ‡OÖÏ
LO@∞Ok. Ü≥∂QÆ∞ʼnõΩ, QÆ∞~°∞=ÙʼnõΩ D K«„HõO qHõã≤Oz#ѨÙÊ_»∞ "åà◊§ `«Å
g∞^Œ "Õ~Ú ˆ~‰õΩŠѨ^Œ‡O qHõã≤Oz#@∞¡QÍ LO@∞Ok Jx JO\Ï~°∞. JO^Œ∞ˆH
D K«„HÍxH˜ P ¿Ñ~°∞ =zÛOk.
Jã¨O`«$Ñ≤Î, rq`åxfl `ÕeHõQÍ Ü«∞^ä•ÖÏѨOQÍ fã¨∞‰õΩ<Õ `«`«fiO D
K«„HÍxfl |OkèOK«∞`«∞Ok. Hõ$`«[˝`åÉèÏ=O, P`«‡`«$Ñ≤Î L#flѨÙÊ_»∞ D K«„HõO
qHõã≤OK«∞`«∞Ok.
ã¨Ç¨Ï„™ê~° ^蕺#O :
nxx ã¨∞Ѷ‘Å ^蕺#Ѩ^ŒÌu #∞Oz fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. KÕu`À ѨÓÅ∞ Ѩ@∞ìH˘x
ã¨Ç¨Ï„™ê~° K«„HõO g∞^Œ UHÍ„QÆ`«x xeÑ≤ KÕ¿ã ^蕺#O. g∞ â◊s~°OÖ’ q∞QÆ`å
ÉèÏQÍÅx =∞iÛáÈ"åe. `«Åg∞^Œ UHÍ„QÆ`« xeÑ≤ q~å=∞OQÍ z~°∞#=Ùfi`À
LO_»O_ç.
g∞ JO`«~°OQÆO #∞Oz JO^ŒiH© Hõ$`«[˝`«Å∞ `≥eÜ«∞KÕÜ«∞O_ç. g∞
`«e¡^ŒO„_»∞ÅH˜ QÆ∞~°∞=ÙÅH˜ J#fl`«=Ú‡ÅH˜, |O^èŒ∞=ÙÅH˜ ÉèÏ~åº, Éèí~°ÎH˜ Ñ≤Å¡ÅH˜
g∞‰õΩ ã¨Ç¨ Ü«∞O KÕã#≤ „Ѩu XHõ¯iH˜, ¿ãflÇ≤Ï`«∞ÅH˜ JO^ŒiH˜ ¿Ñ~°∞¿Ñ~°∞<å Hõ$`«[`˝ Å« ∞
`≥eÜ«∞KÕÜ«∞O_ç. g∞ â◊s~åxH˜ JO^Œ∞Ö’ „Ѩu ÉèÏQÍxH˜ Hõ$`«[˝`«Å∞ `≥ÅѨO_ç.
q∞=∞‡Åx Ѩ\ ˜+¨ìOQÍ KÕã≤# g∞ â◊`«$=ÙÅH˜ Hõ$`«[˝`« K≥ѨÊO_ç. QÆ∞~°∞^Õ=ÙÅH˜,
ã¨~åfiO`«~åºq∞ J~Ú# ÉèíQÆ=O`«∞xH˜ Hõ$`«[˝`«Å∞ `≥eÜ«∞*ËÜ«∞O_ç.
g∞~°∞ ã¨iѨ_® ã¨=∞Ü«∞O fã¨∞H˘x JO^ŒiH© ¿Ñ~°∞¿Ñ~°∞# Hõ$`«[˝`«
`≥eÜ«∞*ËÜ«∞O_ç. g∞ ֒Ѩe #∞Oz, Ö’`«~Ú# J#∞Éèí∂u #∞Oz Hõ$`«[˝`«Å∞
`≥ÅѨO_ç. g∞~°∞ Hõ$`«[˝`«QÍ =∂~°O_ç.
"≥∞Å¡QÍ Hõà◊√§ `≥~°z P ѨÓÅx ÉèíQÆ=O`«∞x áê^•Å ^ŒQÆæ~° LOK«O_ç.

48
 P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
P#O^Œ ã¨∞Ê~°} HÍ~°º„Hõ=∞O (ASP)
(Ô~O_»∞~ÀAÅ tHõΔ}Ï HÍ~°º„Hõ=∞O)
P#O^Œ ã¨∞Ê~°} HÍ~°º„Hõ=∞O J<Õk XHõ J^Œ∞ƒù`«=∞~Ú# tHõΔ}Ï
HÍ~°º„Hõ=∞O. nxx Ѩ~°=∞ǨÏO㨠N x`åº#O^Œ, ^蕺#O P^è•~°OQÍ =∞#Ö’x
U_»∞ â◊HΘ Hˆ O„^•Å~Ú# U_»∞ K«„HÍÅx â◊H=Θ O`«O KÕã≤ "å\˜x qHõãO≤ KÕÜ∞« \ÏxH˜
~°∂á⁄OkOKå~°∞. P^è∞Œ xHõ =∂#=ÙÅ J=ã¨~åÅH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ, <Õ\ ˜ HÍÅOÖ’x
™êOѶ∞≤ Hõ PiúHõ r=# ã¨~o° H˜ ã¨iѨ_Õ q^èOŒ QÍ, <Õ\ ˜ =∂#=ÙÅ =∂#ã≤Hõ P^蕺u‡Hõ
J=ã¨~åÅ#∞ "åi ѨO^è•Ö’ f~°ÛQÆeQˆ q^èOŒ QÍ XHõ K«H¯õ x P^蕺u‡Hõ HÍ~°º„Hõ=∂xfl
Ѩ~°=∞ǨÏO㨠ZO`À <≥·Ñ¨Ù}ºO`À `«Ü«∂~°∞ KÕ™ê~°∞. D HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ PÜ«∞#
'P#O^Œã¨∞Ê~°}— J<Õ ¿Ñ~°∞ ÃÑ\Ïì~°∞. D tHõΔ}Ï HÍ~°º„Hõ=∂xfl J"≥∞iHÍ, ÔH#_®
"≥Ú^ŒÅ~Ú# ^ÕâßÅÖ’ 'Öˇ·Ñ¶π a¡ãπ „áÈ„QÍO— (Life Bliss Program) JO\Ï~°∞.

¿ãÅ"£∞ (`«q∞à◊<å_»∞)Ö’ 2004 ã¨OIIÖ’ P#O^Œ ã¨∞Ê~°} HÍ~°º„Hõ=∂xfl x~°fiÇ≤Ïã¨∂Î#fl Ѩ~°=∞ǨÏO㨠N x`åº#O^Œ
P#O^Œã¨∞Ê~°} JO>Ë Uq∞\˜?
D HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ P#O^Œã¨∞Ê~°} J<Õ¿Ñ~°∞ ™êfiq∞ ZO^Œ∞‰õΩ ÃÑ\Ïì~°∞
JO>Ë, =∞# ֒ѨŠx[=∞~Ú# P#O^ŒO xH˜ΔѨÎ=∞~Ú L#flk. JO>Ë =∞#O
|Ü«∞@ „ѨÑO¨ K«OÖ’ U P#O^ŒO H˘~°‰Ωõ "≥`∞« ‰õΩ`«∞<åfl"≥∂ Jk =∞#Ö’<Õ L#flk.
HÍh P q+¨Ü«∞O =∞#‰õΩ `≥eÜ«∞^Œ∞. =∞#O P#O^ŒO J<Õk „áêѨOzHõ
q+¨Ü«∂ÅÖ’<Õ L#flk J<Õ `«Ñ¨CÉèÏ=## =∞#Ö’ Ö’`«∞QÍ <å@∞‰õΩáÈÜÕ∞ÖÏ
49
 P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

KÕ™ê=Ú. nxx XHõ QÍ_è»=∞~Ú# #=∞‡HõOÖÏ D ã¨=∂[O =∂iÛ"Õã≤Ok.

=∞#Ö’x P#O^•xfl `≥Å∞ã¨∞HÀÖËHõáÈ=\ÏxH˜ L#fl =∞~˘Hõ HÍ~°}O,
=∞#֒ѨŠL#fl Jã¨Å~Ú# P#O^•xfl =∞# ֒ѨeH˜ „Ѩ"åǨÏOÖÏ =KÕÛ
ÉèÏ"å"ÕâßÅ∞, =ºuˆ~HõѨ٠PÖ’K«#Å∞ P P#O^ŒO ÃÑ·# XHõ QÆ\ ˜ì á⁄~°ÖÏ
U~°Ê_çáÈÜ«∂~Ú. =Ü«∞ã¨∞û ÃÑiˆQ H˘kú P P#O^ŒO, á⁄~°Å J_»∞QÆ∞H˜
J}QÆ„^˘Hõ¯|_ç#k. z=iH˜ Jk JǨÏOHÍ~°O J<Õ XHõ |Å=∞~Ú## Hõ=K«O
„H˜OkH˜ "≥o§áÈ~ÚOk. XHõ¯™êi =∞#O =∞# PÖ’K«#Åx, =∞#Ö’x JǨÏOHÍ~åxfl
„ѨHõ¯# ÃÑ\˜ì z#fl Ñ≤Å¡Å#∞ QÆ=∞xOz`Õ D q+¨Ü«∞O J~°ú=∞=Ù`«∞Ok. "åi
P#O^•xH˜ HÍ~°}O LO_»^Œ∞. "å~°∞ "åi`À ™œHõ~°ºOQÍ, P#O^ŒOQÍ
LO_»QÅÆ ∞QÆ∞`å~°∞. "åi g∞^Œ ã¨=∂[Ѩ٠x|O^è#Œ Å∞, JǨÏOHÍ~°O, ÉèÏ"å"ÕâßÅ∞
J<Õ á⁄~°Å∞ WOHÍ U~°Ê_»ÖË^Œ∞. J^Õ "åi P#O^•xH˜ HÍ~°}O.
WѨÙÊ_»∞ =∞# Ѩiã≤úu Uq∞\˜?
=∞i =∞#Ö’x P#O^•xfl =∞#O Hõ#∞Q˘# ÖËHõáÈ`Õ U=∞=Ù`«∞Ok?
^•xx Hõ#∞Q˘<Õ J=ã¨~°O L#fl^•?
D „Ѩâ◊flH˜ ã¨=∂^è•#O 'Wk KåÖÏ J=ã¨~°O— P P#O^•xfl
`≥Å∞ã¨∞HÀÖËHõáÈ~Ú#O^Œ∞ˆH ZO`« ã¨OáêkOz<å, Uq∞ ™êkèOz<å =∞#Ö’x
Ö’`«~Ú# Jã¨O`«$Ñ≤Î =∂„`«"Õ∞ =∞#H˜ q∞QÆ∞Å∞`«∞#flk. ZO`« K«^Œ∞=Ù‰õΩ<åfl,
Uq∞ ™ê^èŒ# KÕã≤<å JâßOu JÖÏ<Õ LO@∞#flk. =∞# g∞^Œ =∞#Ö’x
ÉèÏ"å"ÕâßÅ~Ú# HÀѨO, J`åºâ◊, HÀiHõ, Jã¨O`«$Ñ≤Î, "≥Ú^ŒÅ~Ú#q ^•_ç KÕã≤
=∞#x `«=∞ J^Œ∞ѨÙÖ’ LOK«QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl=Ú. =∞# =∞#ã¨∞û, JǨÏOHÍ~°O
=∞# g∞^Œ JkèHÍ~åxfl K≥ÖÏ~Úã¨∞Î<åfl~Ú. U z#fl Ѩx KÕã≤<å =∞# â◊H˜ÎÖËx
"åiQÍ |ÅÇ‘Ï#Ѩ_çáÈ`«∞<åfl~Ú.
=∞#Ö’x JâßOu, Jã¨O`«$Ñ≤Îx âßâ◊fi`«OQÍ á⁄Q˘@ìQÆÅ=∂? Jã¨Å∞
=∞#O `«$Ñ≤ÎQÍ, „ѨâßO`«OQÍ x`«ºO Ѩ~°=∂#O^ŒOÖ’<Õ LO_»ÖË=∂? Jã¨Å∞
=∞#H˜ Wxfl ã¨=∞㨺Å∞ L#flѨÙÊ_»∞ P#O^ŒOQÍ ZÖÏ LO_»QÆÅO? =∞# g∞^Œ
XuÎ_ç Uq^èŒOQÍ `«QÆ∞æ`«∞Ok?
ÃÑ· „Ѩâ◊flÅH˜, J#∞=∂<åÅH˜ ã¨=∂^è•#"Õ∞ Ѩ~°=∞ǨÏO㨠~°∂á⁄OkOz#
P#O^Œã¨∞Ê~°} tHõΔ}Ï HÍ~°º„Hõ=∞O.
50
 P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

P#O^Œã¨∞Ê~°} JO>Ë =∞#Ö’ ZHõ¯_À xH˜ΔѨÎ=∞~ÚáÈ~Ú# P#O^•xfl

qHõã≤OѨKÕã≤ ^•xx =∞# ã¨∞Ê~°}H˜, =∞# JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’xH˜ `≥KÕÛ tHõΔ}Ï
HÍ~°º„Hõ=∞O Wk. JO^Œ∞ˆH Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ nxx P#O^Œã¨∞Ê~°} Jx
JO\Ï~°∞.
D tHõΔ}x Z=~°∞ W™êÎ~°∞?
P#O^Œã¨∞Ê~°} J<Õ Ô~O_»∞~ÀAÅ HÍ~°º„Hõ=∞O x~°O`«~°O „ѨѨOK«OÖ’
„ѨuKÀ\Ï [~°∞QÆ∞`«∞O\Ï~Ú. ™ê^è•~°}OQÍ ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ Tà◊§Ö’, J"≥∞iHÍ, HÔ #_®
"≥Ú^ŒÅ~Ú# ^ÕâßÅÖ’ „Ѩu â◊x, Pk"å~åÅÖ’ [~°∞QÆ∞`å~Ú.
D HÍ~° º „Hõ = ∂Å∞ x`åº#O^Œ ^è • º#Ñ‘ ~ î ° O "åi PKå~° ∞ ºÅ∞
x~°fiÇ≤ÏOK«∞`å~°∞. Ѩ~°=∞ǨÏO㨠x`åº#O^Œ „Ѩ`«ºHõΔ Ñ¨~°º"ÕHõΔ}Ö’, PÜ«∞# KÕ`«
tHõ}Δ á⁄Ok PÜ«∞#KÕ xÜ«∞q∞OK«|_ç# PKå~°∞ºÅ∞ =∂„`«"∞Õ D P#O^Œã∞¨ Ê~°}
HÍ~°º„Hõ=∂xfl x~°fiÇ≤ÏOK«∞`å~°∞. D q^èŒOQÍ ™êfig∞r KÕ`« xÜ«∞q∞OK«|_ç#
PKå~°∞ºÅ∞ 400ÃÑ·QÍ „ѨѨOK«"åºÑ¨ÎOQÍ x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞.
D HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ Uq∞ <ÕiÊOK«∞`å~°∞ :
D HÍ~°º„Hõ=∞O "≥Ú`«ÎO Ô~O_»∞ =ÚYº JOâßÅ g∞^Œ Z‰õΩ¯= UHÍ„QÆ`«x
xÅ∞ѨÙ`«∞Ok. Jq 1) ^蕺#Ѩ^Œú`«∞Å∞ 2) =∞# â◊s~°OÖ’x U_»∞ „Ѩ=ÚY â◊H˜Î
Hˆ O„^•Å∞ J~Ú# U_»∞ K«„HÍÅx â◊√„ÉèÑí ~¨ z° , â◊HxΘ xOÑ≤ "å\˜x K≥`· #« ºÑ¨~K° @« O.
D K«„HÍÅ∞ qHõã≤OK«\ÏxH˜ LѨÜ≥∂QÆѨ_Õ q^èŒOQÍ U_»∞ ^蕺#Ѩ^ŒÌ`«∞Åx
<ÕiÊOK«∞`å~°∞. D U_»∞ ^蕺#Ѩ^Œú`«∞Å∞ =∞#^≥·#Ok# rq`åxH˜ HÍ=Åã≤#
„áê^èŒq∞Hõ=∞~Ú# ^蕺#Ѩ^ŒÌ`«∞Å∞.
g\˜`À áê@∞ tHõΔ}xKÕÛ PKå~°∞ºÅ∞, K«„HÍÅ∞ â◊H˜Î Ç‘Ï#∞=∞~Ú#ѨÙÊ_»∞
=∞#Ö’ HõeˆQ ÉèÏ"å"ÕâßÅx, Jq =∞# =∂#ã≤Hõ, âßs~°Hõ, P^蕺u‡Hõ Jaè=$kúH˜
Uq^èŒOQÍ J=~À^è•Åx HõeÊOK«∞`åÜ≥∂ L^•Ç¨Ï~°}Å`À z#fl z#fl Hõ^èŒÅ`À
q=iOK«∞`å~°∞. J^Õq^èŒOQÍ ^蕺#O ^•fi~å P â◊H˜Î ˆHO„^•Åx qHõã≤OѨKÕ¿ãÎ
=∞#Ö’x P^蕺u‡Hõ „ѨQÆu =∞# rq`«OÖ’x <å}º`«x Uq^èŒOQÍ Jaè=$kú
Ѩ~°∞ã¨∞ÎO^À ‰õÄ_® q=iOK«∞`å~°∞. D Ô~O_»∞ ~ÀAÅ tHõΔ}Ï HÍ~°º„Hõ=∂xfl
ѨÓiÎKÕã¨∞‰õΩ#fl `«~°∞"å`« =∞#Ö’ LO_Õ KåÖÏ J#∞=∂<åÅ∞ x=$u J=Ù`å~Ú.
J^Õq^èOŒ QÍ =∞# âßs~°H,õ =∂#ã≤Hõ ã¨=∞㨺Å∞ KåÖÏ =~°‰Ωõ =∂Ü«∞O J=Ù`å~Ú.
51
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

`≥·"å<£Ö’ [iy# XHõ P#O^Œã¨∞Ê~°} HÍ~°º„Hõ=∞O

ÔH#_®Ö’ [iy# XHõ P#O^Œã¨∞Ê~°} HÍ~°º„Hõ=∞O

„ɡlÖòÖ’ [iy# XHõ P#O^Œã¨∞Ê~°} HÍ~°º„Hõ=∞O

52
 P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
D HÍ~°º„Hõ=∞O KÕÜ«∂e JO>Ë Uq∞ KÕÜ«∂e?
Z=~°~Ú<å XHõ „áêO`«O ÖË^• XHõ T~°∞Ö’ LO_Õ 25 ÖË^• JO`«HOõ >Ë
Z‰õΩ¯==∞Ok D HÍ~°º„Hõ=∞O HÍ"åe Jx "åiH˜ ^ŒQÆæ~°Ö’x U x`åº#O^•
^蕺#Ñ‘~î°O "åiH˜ á¶È#∞ ^•fi~å ÖË^• g∞~°∞ "≥o§ K≥Ñ≤Ê<å "å~°∞ PKå~°∞ºÅx g∞
^ŒQ~æÆ Hˆ° ѨOÑ≤OK«∞`å~°∞. PKå~°∞ºÅ∞ g∞ ^ŒQ~æÆ H° ˜ =zÛ g∞‰õΩ D tHõ}Δ Ï HÍ~°º„Hõ=∂xfl
JOkOK«∞`å~°∞.
JO`ÕH͉õΩO_® ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ ã¨Oã¨úÅ∞, PѶ‘ã¨∞Å∞, ÉϺO‰õΩÅ∞, HÍÖËrÅ∞
ã¨∂¯Öòû, ^蕺#O Wã≤ì û@∂º+¨<û£ WÖÏ U=~Ú<å ã¨Oã¨Åú Ö’ ‰õÄ_® "åi ã¨=∞Ü«∂xH˜
J#∞QÆ∞}OQÍ tHõΔ}x W™êÎ~°∞. D q^èŒOQÍ „ѨѨOK«OÖ’x Jxfl ÃÑ^ŒÌ ÃÑ^ŒÌ
ã¨Oã¨úÅÖ’ gi tHõΔ}Ï HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ [iQÍ~Ú.
P#O^Œã∞¨ Ê~°} HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ tHõ} Δ á⁄Ok#"å~°O`å ZO`À ã¨O`«$Ñ≤xÎ
P#O^•xfl á⁄O^Œ∞`å~°∞. HÍ~°º„Hõ=∞O JÜ«∂ºHõ "å~°∞ JO^Œ~°∂ K≥¿ÑÊ =∂@
''"Õ∞=Ú WO`«HÍÖÏxH˜ Jã¨Å∞ ^蕺#O JO>Ë Uq∞\’ `«$Ñ≤Î HõeˆQ q^èŒOQÍ
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl=Ú——. Jx ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞, qâßYѨ@ì}O, q[Ü«∞"å_»ÅÖ’ D
HÍ~°º„Hõ=∞O [~°∞QÆ∞`«∂ LO@∞Ok. „Ѩã¨∞Î`«O z#fl z#fl Ѩ@ì}ÏÅ∞ „QÍ=∂ÅÖ’
‰õÄ_® D HÍ~°º„Hõ=∞O KÕÜ∞« \ÏxH˜ x`åº#O^Œ ^蕺#Ñ‘~O°î "å~°∞ ã¨OHõeÊOKå~°∞.
P#O^Œã¨∞Ê~°} HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ áêÖÁæ#fl"åiÖ’ H˘O`«=∞Ok J#∞Éèí"åÅ∞ :
✦ D HÍ~°º„Hõ=∞=Ú <å rq`åxfl =∂iÛ"Õã≤Ok. nx =Å# =zÛ#O`« =∂~°∞Ê
<å‰õΩ Z#fl_»∂ HõÅQÆÖË^Œ∞. XHõ Ü≥∂QÆ \©K«~üQÍ <å‰õΩ K«„HÍÅ`À ѨiK«Ü«∞=Ú
LOk, HÍx D HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖ’ K«„HÍÅ#∞ â◊√„ÉèíѨ~°z K≥·`«#º=O`«O
KÕã≤#O`«QÍ <å‰õΩ ZѨÙÊ_»∞ J#∞Éèí==ÚÖ’H˜ ~åÖË^Œ∞.
„ÔH™êO„_» "åeH±
Ü≥∂QÍ \©K«~ü,
Ѷ‘xH±û, Pi*’<å,
J"≥∞iHÍ.
✦ P#O^Œã¨∞Ê~°} tHõΔ}Ï HÍ~°º„Hõ=∞O Ô~O_»∞~ÀAÅÖ’ <Õ#∞ á⁄Ok# J#∞Éèí∂u
J^Œ∞ƒù`«O. „Ѩu ^蕺#O <åÖ’ KåÖÏ „ѨÉèÏ"åxfl K«∂áê~Ú. D HÍ~°º„Hõ=∞O
<å‰õΩ K«H¯õ \˜ „ѨâßO`«`x« WzÛOk. nxx <Õ#∞ `«Ñʨ xã¨iQÍ ™ê^è#Œ KÕ™êÎ#∞.
D tHõΔ}Ï HÍ~°º„Hõ=∞O JO^Œ~°∂ KÕÜ«∂Å<Õk <å ÅHõΔ ºO.
ǨÏi ~å=∞eOQÆÜ«∞º
~Ô Ö· fiË ãπ,
q[Ü«∞"å_»,
53
 P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
WO_çÜ«∂.
✦ D HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ <Õ#∞ =∞Oz ^蕺#"Õ∞ H͉õΩO_® rq`«=ÚÖ’ LѨÜ≥∂QÆѨ_Õ
=∞Oz *Ï˝<åxfl ‰õÄ_® <Õ~°∞Û‰õΩ<åfl#∞.
<å\ò #@~å[<£
_≥·Ô~Hõì~ü, "≥∞ÿ„HÀ™êÑπ¶ì
ã≤Ü«∂\˜Öò, "å+≤OQ∑@<£,
J"≥∞iHÍ.
✦D ^蕺# HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ áêÖÁæ#fl `«~°∞"å`« <Õ#∞ XHõ n~°…HÍeHõ x„^Œ #∞Oz
"Õ∞ÖÁ¯#@∞ìQÍ JxÑ≤OzOk.
HÍ~ü"≥∞<£ =∞~å™⁄qKü
„QÍѶ≤H± _ç*ˇ·#~ü,
ÖÏãπÜ«∂OlÖòû, HÍeá¶ÈiflÜ«∂,
J"≥∞iHÍ.
✦ D HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ <ÕiÊOz# ^蕺<åÅ∞ J`«ºO`« H˘kú HÍÅOÖ’<Õ <åÖ’
q#∂`«fl"≥∞ÿ# =∂~°∞Ê#∞ fã¨∞‰õΩ=KåÛ~Ú. D ^蕺<åÅ =Å# <å‰õΩ KåÖÏ
P#O^ŒO Hõey <Õ#∞ JO^èŒHÍ~°OÖ’ #∞Oz "≥Å∞`«∞~°∞ Ö’xH˜ =zÛ#@∞ìQÍ
L#flk.
¿ÇÏ=∞ Ü«∂OyeHÍ |~üflû
Ѷ‘xH±û, Pi*’<å,
J"≥∞iHÍ.
✦ D HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖ’ <Õ~°∞Û‰õΩ#fl *Ï˝#O =Å# <å rq`«OÖ’ WѨÊ\˜=~°‰õΩ
L#fl KåÖÏ „Ѩâfl◊ ʼnõΩ ã¨=∂^è•<åÅ∞ ^˘iHÍ~Ú. D HÍ~°º„Hõ=∞=ÚÖ’ áêÖÁæ#fl
`«~∞° "å`« <å q∞„`«∞Å∞ KåÖÏ =∞Ok ##∞fl J_çQÍ~°∞ <Õ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ P#O^ŒOQÍ
L<åfl#∞ Jx.
ã¨O^茺 QÀ_≥
"åºáê~°"`Õ ,Ϋ
qâßYѨ@ì}O,
WO_çÜ«∂.

54
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }
Our Nithyananda Meditation Acadamies (NMA)

USA:
Nithyananda Dhyanapeetam
928 Huntington Dr,
Duarte, Los Angeles CA 91010, USA
Ph.: 1-626 –205-3286
Email: Laashram@nithyananda.org

Nithyananda Dhyanapeetam
4610, N.High Street, Columbus
OH 43214, USA
Ph.: 614-571-8425

INDIA:
Nithyananda Dhyanapeetam
Nithyanandapuri
Kallugopahalli, Mysore Road, Bidadi
Bangalore - 562 109
Karnataka, INDIA
Phone: 91 +80 65591844 / 27202084
Fax: 91 +80 7288207
Email: mail@nithyananda.org
URL: www.nithyananda.org

Nithyananda Dhyanapeetam
Sri Anandeshwari Temple,
Nithyananda Giri
Sathamrai, Shamshabad Mandal
Rangareddy District
Andhra Pradesh - 501 218, INDIA
Ph.: +91 93470 65288
E-mail: ap@nithyananda.org

Nithyananda Dhyanapeetam
36/1, Kamakshiamman Street, Peramanur
Salem – 636 007 INDIA Ph.: 91 +427 3098133

55
P#O^Œ ã ¨ ∞ Ê~° }

Nithyananda Dhyanapeetam
Nithyanandapuri
Zamin Pallavaram, Chennai – 600 043
Tamilnadu, INDIA
Ph.: 98404 27966 / 94440 19791
(Directions: Behind Tirusoolam Hill.)

Nithyananda Dhyanapeetam
Nithyanandapuri
Othaivaadai Street, Pavazhakundru
Tiruvannamalai – 606 601
Tamilnadu, INDIA
Ph.: 94432 33789 / 94433 26202
(Directions: On Big Street (Peria theru), take the lane opposite Indian Overseas bank.
This is Othaivaadai Street.)

Nithyananda Dhyanapeetam
Nithyanandapuri
2/200, Tirumangkuruchi Post
Namakkal – 637 003, Pavazhakundru
Tamilnadu, INDIA
Ph.: 94433 88437 / 93447 17629
(Directions: Near the Collector’s office)

Nithyananda Dhyanapeetam
Nithyanandapuri
102, Azhagapurampudur, Salem – 636 016
Tamilnadu, INDIA
Ph.: 94433 64644 / 94432 35262
(Directions: Behind Sharada College)

56