00 GS Express 11 - 01.
pmd
------------------------------------------------
GS - 11 : 05
ùNlPmTo
AW£Vp
NhPm / §hPm / ¾ol× / ¾oUô]m
1 S®Lô NôLo T¬dWUô : I Gu Gv ® RôW¦
Guàm TônUWd LlTp êXm ØÝdL ØÝdL
LPtTûP ùTi A§Lô¬Lû[ UhÓúU
Es[Pd¡ ØRuØû\VôL EXûL YXm YÚm
Sôh¥u ØRp §hPm
Ck§V LPtTûP«p T¦Vôtßm ùTiL°p
JÚ ÏÝ®]o TônUWlTPÏ Ju±u êXm EXûL
YXm YÚm NôRû]l TVQjûR úUtùLôiÓ
YÚ¡u\]o. LPkR ùNlPmTo 10, 2017 Auß
Ck§Vô®u úUtÏ LPtLûW«p AûUkÕs[
úLôYô®p CÚkÕ ReL[Õ TVQjûR
ùRôPe¡Ùs[ CkRl TVQUô]Õ IkÕ LhPeL[ôL
úUtùLôs[lTÓm.
úUtá±VÕ úTôp IkÕ LhPeL[ôL
úUtùLôs[lTÓm CkR TVQj§hPj§p EQÜ
Es°hP Aj§VôY£Vl ùTôÚhLû[ úNL¬dLÜm
TônUWlTP¡u UWôUjÕ T¦LÞdLôLÜm
¸rdLôÔm SôuÏ Õû\ØLeL°p UhÓm CÕ
Re¡fùNpÛm
1 Bv§úWèVô (@©¬úUuPp Õû\ØLm)
2 ¨Ù£XôkÕ (ûX¥pPu Õû\ØLm)
3 @TôdúXiPv (ùRuAùU¬dL LiPj§u
Øû] úTôoh vPôuè Õû\ØLm)
4 ùRu Bl©¬dLô (úLl PÜu Õû\ØLm)
G§oYÚm Uôof 2018 YûW«Xô] ¡hPjRhP
Bß UôReLÞdÏ úUp ùRôPÚm CkRl
TVQUô]Õ ùRu]ôl©¬dLô úLlPÜu
Õû\ØLj§p CÚkÕ Ck§V ùTÚeLPp UôodLUôL
úLôYô®p ¨û\YûPÙm.
LPtTûP«p T¦Vôt±YÚm ùTiLs ReL[Õ
§\ûULû[ ùY°lTÓjÕm ®RUôL BiÓúRôßm
HúRàm NôLNjûR úUtùLôiÓ YÚYo. ARuT¥
SPlTôi¥p, LPtTûP ùTiLs ©¬®p Es[
JÚ ÏÝ®]o CUVUûX«p Es[ GYùWvh
£LWj§p H± NôRû]lTûPjR]o. Utù\ôÚ
ÏÝ®]o LPpY¯ TVQUôL EXûL YXm YWj
§hPªhP]o.
1
EXûL YXm YÚm CkRNôLNl TVQjûR
úUtùLôsYRtÏ Øu× ARtÏ T«t£
úUtùLôsÞm ®RUôL
1 LPkR BiÓ IGuGv® ùUyúRn (INSV
Mhadei) TônUWlTP¡p úLôYô®p CÚkÕ
®NôLlThP¥]j§tÏ ùNpÛm Y¯«p AûUkÕs[
Ød¡V LPtTûP R[eLû[ CdÏÝ®]o
TôoûY«hP]o.
2 LPkR úU 2016p, ØÝdL ØÝdL ùTiLs
CVd¡V Sôh¥u ØRp §\kRùY° ùTÚeLPp
TVQm úUtùLôs[lThPÕ. Ck§Vô®u úLôYô
Õû\ØLj§p CÚkÕ ×\lThP CkR IGuGv®
ùUaúRn TônUWlTPÏ, ùUô¬µVv SôhÓ úTôWh
í«v Õû\ØLjûR AûPkÕ ©u]o ÁiÓm
úLôYô §Úm©VÕ.
3 LPkR ¥NmTo 2016 CúR ÏÝ®]o, IGuGv®
ùUyúRn TônUWlTP¡u êXm úLôYô®p CÚkÕ
úLlPÜu YûW L¥]Uô] LPpY¯ TVQjûR
úUtùLôiP]o.
ØÝdL ØÝdL ùTiLû[ UhÓúU Es[Pd¡V
ÏÝ®]ôp úUtùLôs[lThP CjRûLV TVQj§u
êXm ÑUôo 20000 Sôh¥Lp ûUpLs TVQm
ùNnR AàTYm ùTt\]o. CkR TVQj§u êXm
AYoL°u AàTYm Utßm LÚjÕdL°u
A¥lTûP«úXúV IGuGv® ùUyúRn
TônUWlTPûL Uô§¬VôLd ùLôiÓ EÚYôdLlThP
IGuGv® RôW¦ TônUWl TP¡p £X
£\lTmNeLs úNodLlThÓs[].
20 ùTiLÞdÏ úUp úUtùLôiP CkR T«t£
TVQj§u Ø¥®p 6 ùTiLs ùR¬Ü ùNnVlThÓ
RtùTôÝÕ IGuGv® RôW¦ TônUWl TP¡u êXm
EXûL YXmYÚm ReL[Õ TVQjûR
úUtùLôiÓ YÚ¡u\]o.
§hPj§u ùTVo : S®Lô NôLo T¬dWUô
ÏÝ®u RûXYo : ùXl¥]uh LUôiPo Yo¥Lô
ú_ôµ
ÏÝ Eßl©]oLs :
- ©W§Tô _mYôp, ùXl¥]uh LUôiPo
- ©.vYô§, ùXl¥]uh LUôiPo
- Gv. ®_Vô úR®, ùXl¥]uh
- ©.IvYoVô , ùXl¥]uh
- TôVp ÏlRô, ùXl¥]uh
00 GS Express 11 - 01.pmd
§hPj§u ϱdúLôs :
- Ck§V LPtTûP«]¬ûPúV ùTÚeLPp TVQf
ùNVpTôÓLû[ FdÏ®lTÕ Utßm ùTiLÞdÏ
A§LôWU°jRp ùRôPoTô] AW£u BRWûY
ùY°EX¡tÏ GÓj§Vm×Rp
- CkR TVQUô]Õ, SmSôhÓ C[m
RûXØû\«]¬ûPúV LPp ùRôPoTô] ׬RûX
A©®¬jR ùNnVÜm, NôLN Utßm
úRôZûUÙQof£ûVÙm, Y[ojùRÓjRp.
- Bß ùTiLs UhÓúU TeÏùLôsÞm
CÕúTôu\ TVQm Ck§Vô®p UhÓUu±
B£Vô®úXúV ØRu Øû\VôL
úUtùLôs[lTÓ¡\Õ.
TVQj§u úSôdLeLs :
1 Sô¬ Nd§ : Nari Gu\ôp ùTi; Sakthi Gu\ôp
ùNVp§\u
ùTiLs ReL[Õ ØÝ §\û]Ùm AûPVf
ùNnÙm úSôd¡p Uj§V AWÑ ùNVpTÓjÕm úR£V
ùTiLÞdLô] A§LôWU°jRp ùLôsûLdÏ
CQeL, CkR TVQm ùTiL°u YèûUûVÙm
ùNVp§\û]Ùm EXL AWe¡p Lôh£lTÓjR CÕ
Nôh£VôL AûUÙm.
AúRNUVm, CkR TVQUô]Õ,ùTiLs ϱjÕ
Ck§Vô®p RtúTôÕ ¨XÜm NêL U]lTôiûU
Utßm U]¨ûXûV JÕd¡j Rs° NYôXô]
ùNVpTôÓL°Ûm ùTiL°u TeúLt× CÚlTûR
EXL±Vf ùNnÙm.
2 ÑtßfãZp Utßm TÚY¨ûX Uôt\m
ùTiL°u Yôr®p ªLlùT¬V RôdLjûR
HtTÓjÕm ÑtßfãZÛdÏ ELkR UW× NôWô
×Õl©dLjRdL Bt\p êXeLû[ TVuTÓjÕYûR
FdLlTÓjRÜm ®¯l×QoÜ HtTÓjRÜm CkR
LPtTVQm ®¯l×QoÜ ©WfNôWUôL AûUÙm.
AkR YûL«p CdÏÝ®p Es[ ùTiL°u
YôrYôRôWjûR úUmTÓjÕYRtÏ Bt\ûX £\kR
Øû\«p ûLVôsYÕ Ï±jÕ CkR TVQm
AYoLÞdÏ £\kR T¥l©ûQVôL AûUÙm.
2
3 úUd Cu Ck§Vô
ØÝdL ØÝdL EsSôhÓj ùRô¯pÖhTj§úXúV
EÚYôdLlThP TônUWUô] IGuGv® RôW¦
TP¡u êXm EXûLf Ñt± YÚYÕ, Make in
India G]lTÓm Ck§Vô®p EÚYôdÏúYôm
§hPj§û] EX¡tÏ Tû\Nôtßm ®RUôL CkR
LPtTVQm AûUÙm.
4 LPp UôÑTôÓ (Marine Pollution)
B r L P èp H t T Ó m L P p U ô Ñ T ô h û P
LiLô¦jRp Utßm A±dûL A°jRp
5 Yô²ûX / ùTÚeLPp / AûX RLÜ
LiLô¦l×
BWônf£ Utßm úUmTôhÓ ¨ßY]eL°u
Bn®tÏ úRûYVô] RLÜLû[ §WhP HÕYôL,
TVQd ÏÝ®]o Yô²ûX / ùTÚeLPp Utßm
AûXLs ϱjR A¥lTûPj RLÜLû[ Au\ôPm
§WhÓYo.
6 Ck§V YmNôY°«]ÚPu LXkÕûWVôPp
ùTÚeLPp TVQjûR FdÏ®dLÜm NôLN
EQoûY Y[ojùRÓlTûRÙm CdLPtTVQm
ϱdúLô[ôLd ùLôiÓs[ ¨ûX«p, AÕ Ï±jR
®¯l×QoûY HtTÓjR, CkR LPtTVQj§u
Õû\ØL ¨ßjReLû[d LPkÕ ùNpÛm ùTôÝÕ,
TVQd ÏÝ®]o Ck§V YmNôY°«]ûW Nk§jÕ
EûWVôtßYo.
I Gu Gv ® RôW¦ (INSV Tarani)
INSV - Indian Naval Sailing Vessel
Ck§V LPtTûP«p TpúYß YûLVô] TPÏLs,
úTôodLlTpLs CÚd¡u\]. AúRNUVm Gg£u
HÕm Cu± Lôtß ®ûNûVj ÕûQVôLd
ùLôiÓ CVeÏm TônUWd LlTÛm Es[].
TônUWd LlTÛdÏ Be¡Xj§p Sailing Vessel
Guß ùTVo CRu A¥lTûP«p Ck§V
LPtTûP«p Es[ LlTpLs CWiÓ ùTV¬p
AûPVô[lTÓjRlTÓ¡u\].
1 INS - Indian Naval Ship
2 INSV - Indian Naval Sailing Vessel
00 GS Express 11 - 01.pmd
C§p Sailing Vessel G]lTÓm TônUWlTPÏ
GuTÕ CWiÓ YûL«p ©¬dLlThÓs[Õ.
1 A§L GûPûV ÑUkÕ ùNpÛm §\u ùLôiP
T«t£l TPÏ
- I Gu Gv RWe¡² (A75)
- I Gu Gv ÑRoµ² (A77)
- 23 Pu A[®Xô] GûPûV UhÓúU ÑUkÕ
ù N p Û m T « t £ U t ß m ù T Ú e L P èp
TV¦lTRtLô] NôLNl TVuTôhÓl TPÏ
- I Gu Gv ® UaúRn (INSV Mhadei ) ( A76)
- I Gu Gv ® RôW¦
C§p Ck§V LPtTûP«u T«t£ Utßm
ùTÚeLPp NôLNl TVQj§tLô] ØRp TPLôL
IGuGv® UaúRn LPkR ©lWY¬ 2009p
CûQdLlThPÕ.
AûRj ùRôPokÕ Ck§Vd LPtTûP«p T«t£
Utßm NôLNl TVQl TVuTôh¥tLô] CWiPôYÕ
LlTXôL LPkR ©lWY¬ 28, 2017 Auß Ck§V
LPtTûP«p CûQdLlThP TPúL IGuGv®
RôW¦.
55 A¥ ¿[m ùLôiP CkR TônUWl TP¡p
TpúYß SÅ] ùRô¯pÖhT YN§LÞm, קV
RûXØû\ LPûULû[Ùm Es[Pd¡VÕ. CkRl
TP¡u A¥lTûP Y¥YûUlTô]Õ ùSRoXôkÕ
Sôh¥p úUtùLôs[lTh¥ÚkRôÛm úUd Cu Ck§Vô
§hPj§u ¸r ØÝdL ØÝdL Ck§V
ùRô¯pÖhTj§u êXm Ck§Vô®úXúV
LhPûUdLlThPÕ. úLôYô Uô¨X §Yôo Gu\ CPj§p
AûUkÕs[ Aquarius Shipyard Pvt Limited Gu\
¨ßY]j§p CkR TPÏ LhPûUdLlThPÕ.
CkR TônUWlTP¡u Øuú]ô¥Vô] IGuGv®
UaúRn TP¡û] A¥lTûPVôLd ùLôiÓ
AúRNUVm CkR TP¡p TVQm ùNnÕ ARuêXm
¡ûPdLlùTt\ AàTYj§u êXm ¡ûPdLlùTt\
BúXôNû]«u A¥lTûP«p RtúTôÕ CkR
IGuGv® RôW¦ LhPûUdLlThPÕ.
ùTVodLôWQm :
J¥`ô Uô¨X LgNm UôYhPj§p TôÙm
ÚµÏpVô S§dLûW«p Es[ ÏU¬dÏu±u úUp
AûUkÕs[ RôWô RôW¦ Gu\ UûXdúLô®èu
¨û]YôL CkRl TP¡tÏ IGuGv® RôW¦ G]l
ùTV¬PlThPÕ.
3
RôW¦ Gu\ôp TPÏ Gußm LôlTYu ApXÕ
ÁhTYu Gußm ùTôÚsTÓm.
UôÛªLs Utßm ®VôTô¬Lû[ LôjÕ
CWh£dÏm LPÜ[ôL YQeLlTÓm RôWô Rô¬¦,
LPp TVQj§u úTôÕ UôÛªLs CdLPÜû[
U\YôÕ Y¯ThÓf ùNpYo. CRu A¥lTûP«úXúV
CkR TônUWlTP¡tÏ IGuGv® RôW¦ G]l
ùTV¬PlThÓs[Õ.
úUtá±VÕ úTôX LPkR ©lWY¬ 18, 2017
Auß Ck§V LPtTûP«p CûQdLlThP
¨ûX«p, CRu ØRp NôLNl TVQUôL LPkR
_øu 2017p ùUô¬µVv Sôh¥u úTôoh í«v
Õû\ØLj§tÏ ùNuß §Úm©VÕ.
ϱl× :
Ck§VoLs ùTÚeLPèp NôLNl TVQm
úUtùLôsYûR FdÏ®dÏm ®RUô] Ck§Vd
LPtTûP LPkR 2009p NôLo T¬dWUô Gàm
§hPjûR A±ØLlTÓj§VÕ.
Cj§hPj§u A¥lTûP«p Ck§V LPtTûPûVf
úNokR LUôiPo §èl RôiúP AYoLs LPkR
2010p INSV Mhadei Gàm TP¡u êXm EXûL
YXm YkÕ EXûL R²VôL Ñt±YkR ØRp
Ck§Vo Gàm ùTVûWl ùTt\ôo.
CYûWj ùRôPokÕ Ck§V LPtTûP«p C[m
A§Lô¬ A©Xôx Pôª AYoLs R²VôL EXûL
YXm YÚm úSôd¡p INSV Mhadei TP¡p R]Õ
TVQjûR úUtùLôiPôo. LPkR SYmTo 1, 2012
Auß ØmûT«p CÚkÕ ×\lThP AYo 150
SôhLs ùRôPokÕ TV¦jÕ LPkR Uôof 31, 2013
Auß ØmûTûV AûPkÕ R]Õ
Xh£VlTVQjûR ¨û\Ü ùNnRôo.
CYÚdÏ Øu× CúRúTôuß TVQjûR
LUôiPo § èl RôiúP AYoLs
úUtùLôi¥ÚkRôÛm, AYo R]Õ TVQj§u TX
CPeL°p ¨ßj§ KnùYÓjÕ TVQ çWjûR LPdL
9 UôReLs GÓjÕd ùLôiPôo.
G]úY EXûL R²VôL Ñt±YkR ØRp
Ck§Vo §èl RôiúP AYoL[ôL CÚl©àm
CûP«p GeÏm ¨ßjRôUp VôÚûPV
ÕûQÙªu± R²VôL 150 SôhL°p EXûL
YXm YkR ØRp Ck§Vo A©Xôx Pôª AYoLú[
BYôo. úUÛm CjRûLV NôRû]ûV ùNnR
00 GS Express 11 - 01.pmd
CWiPôYÕ B£Vo Utßm EXL[®p 79YÕ
ÅWo Gàm ùTÚûUûVÙm A©Xôx Pôª
AYoLû[f NôÚm.
EXL YWXôt±úXúV LPp UôodLUôL EXûL
ØRp Øû\VôL Ñt±YkRÕ : ùUdLXu Utßm
AYWÕ ÏÝ®]o (1519 - 1522)
EXûL R²VôL YXm YkR ØRp STo : ú_ôÑYô
vúXôLm (1895-1898)
EXûL ØRuØû\VôL Ñt±YkR ØRp ùTi :
í«v ¥ úTôLu®pè (1766-1769) (_÷u úTúW
Gu\ ùTV¬p Bi úYPªhÓ YXm YkRôo)
EXûL ØRuØû\VôL R²VôL YXm YkR ØRp
B£Vo : ÏúVô ÑYôu (º]ô : 2012)
TônUWlTPùLôu±p EXûL YXm YkR ØRp
Ck§Vo Utßm B£Vl ùTiLs : RtùTôÝÕ
EXûL YXm YÚm ùXl¥]uh LUôiPoLs
Yo¥Lô ú_ôµ RûXûU«Xô] BßúTo ùLôiP
4
------------------------------------------------
GS - 11 : 04
BLvh
AW£Vp
NhPm / §hPm / ¾ol× / ¾oUô]m
1 ØjRXôd YZdÏ : CvXôªVoL°u
®YôLWjÕ SûPØû\Vô] ØjRXôd NhPm
AW£VXûUl×dÏ Uô\ô]Õ
ØvÄmL°p ØmØû\ RXôd á± ®YôLWjÕ
ùTßm SûPØû\ ùNpXôÕ, CkR SûPØû\
NhP®úWôRUô]Õ, Ck§V AW£«XûUl× NhPjÕdÏ
G§Wô]Õ G] EfN¿§Uu\ YWXôtß Ød¡VjÕYm
YônkR ¾olûT YZe¡Ùs[Õ. EfN¿§Uu\j§u
RûXûU ¿§T§ ú_.Gv.úLao RûXûU«Xô]
IkÕ ¿§T§Ls APe¡V AW£VXûUl× NhP
AUo®p ùTÚmTôuûUVô] ¿§T§Ls (3:2 Gu\
®¡Rj§p) RXôd Øû\ ùNpXôÕ Guß
¾olT°jÕs[]o.
¾ol× YZe¡V AUo®p CPmùTt\ ¿§VWNoLs
1 ú_.Gv.úLao, EfN¿§Uu\ RûXûU ¿§T§
2 AlÕp Sºo
3 ϬVu ú_ôNl
4 Bo.G@l. S¬Uu
5 Ù.Ù.Xèj
ØjRXôd Øû\«p Uû]®ûV ®YôLWjÕ
ùNnV ®Úm×V LQYo ØRèp RXôd ùNôpè
©¬VXôm. ÁiÓm úNWXôm. ClT¥ CWiÓ Øû\
©¬VXôm, úNWXôm. êu\ôYÕ Øû\ RXôd
ùNôpÛ¡\ úTôÕ, AÕ ¨WkRW ©¬YôL AûUkÕ®Óm
Guß CvXôªVoL°u ײR èXô] ÏWôu, RXôd
ϱjÕ ®Y¬d¡\Õ. êuß Øû\ RXôd á±
®YôLWjÕ Gàm CmØû\úV ØjRXôd (Triple
Talaq) JÚ RXôdÏdÏm AÓjR RXôdÏdÏm
CûPúV ϱl©hP LôX AYLôNm CÚdL úYiÓm
Gu\ ®§Ùm Es[Õ. ÑUôo 1400 BiLÞdÏm
úUXôL CkR SûPØû\ ©uTt\lThÓ YkRôÛm
LôXlúTôd¡p CRu ®§Øû\ Á\lTÓYÕ
NL_Uô¡®hPÕ.
JúW úSWj§p êußØû\ RXôd á± ®YôLWjÕ
ùNn¡u\]o. £X úSWeL°p úTôu êXUôLÜm,
ûLúT£«p ÏßgùNn§L[ôLÜm, L¥Rj§u
êXUôLÜm, ØjRXôd á± ®YôLWjÕ ùTßm
00 GS Express 11 - 01.pmd
YZdLm A§L¬jÕ YÚ¡\Õ.
CÕ CvXôªV ùTiL°u E¬ûULû[l
T±dÏm YûL«p Es[Õ. AYoL°u
YôrdûLûVúV ×Wh¥lúTôÓm YûL«p
LÓûUVô] Tô§l×Lû[ HtTÓjÕ¡\Õ.
Tô¡vRôu, DWôu, ÕÚd¡, CkúRôú]µVô
úTôu\ CvXôªV SôÓLs áP §ÚUQ ®YôLWjÕ
ùRôPoTôL R² §ÚUQfNhPjûR AUpTÓj§
YÚ¡\Õ. B]ôp URNôoTt\ SôÓ Guß
á±dùLôsÞm Ck§Vô®p UhÓm
CvXôªVoLÞdÏ §ÚUQfNhPm Guß HÕm
R²VôL CpXôUp ØjRXôd Øû\«p
®YôLWjÕLs SûPùTß¡u\]. TX RÚQeL°p
CkR ØjRXôd Øû\ CvXôªV ùTiL°u
SXàdÏm Øuú]t\jÕdÏm G§WôLl
TVuTÓjRlTÓ¡\Õ. G]úY CRû] JÝeÏ
TÓjRúYiÓm Guß NêLj§u TX RWl©]Úm
TpXôiÓL[ôL úLô¬dûL ûYjÕ YÚ¡u\]o.
Ck¨ûX«úXúV EjRWLih Uô¨XjûRf
úNokR 35 YVÕ ¨Wm©V `VWô Tôà AYoL°u
LQYo ¬vYôu ALUÕ, 2015 Bm BiÓ
AdúPôTo 15Bm úR§ JÚ L¥Rj§p êuß Øû\
RXôd G]d ϱl©hÓ AYûW ®YôLWjÕ ùNnRôo.
ARu©\Ï AYoLÞdÏ ©\kR CWiÓ
ÏZkûRLû[Ùm AYWÕ LQYo AûZjÕf
ùNuß ®hPôo.
CûRj ùRôPokúR SûPØû\«p Es[
ØjRXôd Ck§V AW£VXûUl×f NhPjÕdÏ
G§Wô]ùRußm, ùTiL°p A¥lTûP E¬ûUûV
T±dÏm SûPØû\ Gußm á± CkR YZdLjûR
EP]¥VôL WjÕ ùNnÕ EjRW®P úYiÓm G]
EfN¿§Uu\j§p ©lWY¬ 23, 2016 Auß `VWô
Tôà Øû\«hÓ UàRôdLp ùNnRôo. CYo
EfN¿§Uu\jûR Sô¥V ©\úL úUtÏ YeL Uô¨X
ùa[Wô SLûWf úNokR CxWj _Lu, CWô_vRôu
Uô¨X ù_nléo SLûWf úNokR A@l¬u WyUôu
G] Sôh¥u TpúYß Tϧ«p CÚkR ØvÄm
ùTiLs EfN¿§Uu\j§p ØjRXôd YZdLjÕdÏ
G§WôL YZdÏ ùRôÓjR]o.
CYoLû[jR®W ÏWôu Ñu]j Gu\ AûUl×m
EfN¿§Uu\j§p R²úV JÚ YZdûL ùRôPokRÕ.
Aû]j§tÏm úUXôL Suo moto G]lTÓm
RôUôLúY ØuYkÕ ùTôÕSX YZdÏ Juû\Ùm
EfN¿§Uu\úU ®NôWûQdÏ GÓjÕdùLôiPÕ.
5
úUtá±VÕ úTôp RXôd Øû\ûV G§ojÕ
IkÕ ùTiLs RôdLp ùNnR YZdÏ EhTP
ùUôjRm HÝ YZdÏLû[ JÚe¡ûQjÕ ØvÄm
ùTiL°u NU E¬ûUdLô] úRPp Gu\ ùTV¬p
EfN¿§Uu\m CkR YZdûL ®Nô¬dLj
ùRôPe¡VÕ.
AúRNUVm YWXôtß Ød¡VjÕYm CkR YZdÏ
ØRuØRXôL `VWô Tôà AYoL[ôp
EfN¿§Uu\j§p YZdÏ RôdLp ùNnVlThPRôp
CkR YZdÏ `VWôTôà G§o Ck§V ë²Vu
Gußm A±VlTÓ¡\Õ. (Shayana Banu Vs Union
of India)
ØjRXôd YZdLj§tÏ G§WôL Uà RôdLp
ùNnR ùTiLs, CÕ NhP ®úWôRUô]Õ,
AW£VXûUl× NhPjÕdÏ G§Wô]Õ, ØvÄm
ùTiLÞdÏ G§Wô]Õ, ØvÄm URd úLôhTôhÓdÏ
G§Wô]Õ G]úY RXôd Øû\ ùNpXôÕ Guß
EjRW®P úYiÓm Guß úLô¬dûL ûYjR]o.
CYoLÞdÏ G§WôL UàRôdLp ùNnR A¡X
Ck§V ØvÄm R²STo NhP Yô¬Vm (All India
Muslim Personal Law Board - AIMPLB) Nôo©p
B_Wô] êjR YZdL±Oo L©p £©p AYoLs
YôRôÓûL«p, ÑUôo 1400 BiÓLÞdÏm úUXôL
Sm©dûL A¥lTûP«p ©uTt\lThÓYÚm JÚ
SûPØû\ûV AW£Vp NhPjÕPu Jl©hÓl
TôodLdáPôÕ Gu\ôo. úUÛm, ªLÜm AY£Vm
HtThPôp J¯V ØjRXôd ®YôLWjÕ
SûPØû\ûV TVuTÓjRd áPôÕ Guß ØvÄm
BiL°Pm ¨dLôyUô ®uúTôÕ A±ÜûW
YZeÏmT¥ Aû]jÕ Lô³LÞdÏ Ñt\±dûL
AàlTlThÓs[Õ Gußm Yô§hPôo.
UàRôWo `VWô Tôà Nôo©p B_Wô]
YZdL±Oo Aªo NjRô Utßm TpúYß ùTi
UàRôWoLs NôW©p B_Wô] êjR YZdL±OoLs,
B]kj ÏúWôYo, NpUôu Ϭµj, B¬l
ØLUÕLôu, Ck§Wô ù_n£e Utßm Wômù_jUXô²
Es°húPôo Yô§ÓûL«p, ØjRXôd Øû\
AßYÚdLjRdLÕ G]ßm ÏWôàdÏmAW£Vp
NhPj§tÏm CÕ G§Wô]Õ Gußm Yô§hP]o.
A¡X Ck§V ØvÄm R²STo NhP Yô¬Vj§u
Nôo©p Yô§hPúTôÕ Personal Laws G]lTÓm
R²STo NhPjûR A¥lTûP E¬ûULû[ LôWQm
Lôh¥ ®NôWûQdÏhTÓjRd áPôÕ Gußm Ck§V
AW£VXûUl©u Tϧ III `WjÕ 13(3)p
00 GS Express 11 - 01.pmd
ϱl©hÓs[ NhPm (Laws) Utßm ùNVèp Es[
NhPeLs (Laws for) Guß YûWVû\dÏs (Per-
sonal Laws G]lTÓm R²STo NhPeLs YWôÕ
Guß Yô§hP]o.
B]ôp CûR HtL UßjR UàRôWoLs NôoTôL
Yô§hP Wômù_jUXô²,
CkR ØjRXôd Øû\Vô]Õ, Ck§V
A W £ V X û U l © u T Ï § III A ¥ l T û P « p
E¬ûUL°u `WjÕ 14, 15, 21 Utßm 25p
ϱl©hÓs[ NôWômNj§tÏ G§Wô]Õ Gußm G]úY
A¥lTûP E¬ûUdÏ G§WôL Es[ GkR JÚ ®§Ùm
NhP®úWôRUô]úR Gußm AR]ôp AjRûLV
Øû\ûV AW£Vp NhPj§tÏ G§Wô]Õ Guß ¾ol×
YZeL úYiÓm Guß Yô§hPôo.
Uj§V AW£u ¨ûX
ØjRXôd Øû\ AW£VXûUl©tÏ G§Wô]Õ
G] EfN¿§Uu\m ¾ol× A°jRôp
CvXôªVoL°u §ÚUQm ®YôLWjÕ Øû\ûV
JÝeÏTÓjR BßUôReL°p קV NhPm
ùLôiÓYWlTÓm Guß Uj§VAWÑ
ùR¬®dLlThPÕ.
ØjRXôd ©WfNû]ûV ®Nô¬dL NoYUR
¿§T§Ls AUoÜ
ØjRXôd SûPØû\dÏ G§WôLTX UàdLs
RôdLp ùNnVlThÓ R²jR²VôL ®Nô¬dLlThÓ
YkR ¨ûX«p A§Ød¡VjÕYm YônkR CkR
®YôLWjûR ®¬Yô] LiúQôhPjÕPu TX
úLôQeL°p ®Nô¬jÕ, ®Yô§jÕ ¾odLUô]
Ø¥ûY GhPúYiÓm Gu\ úSôd¡p CkR YZdÏ
Aû]jûRÙm JÚe¡ûQjÕ IkÕ ¿§T§Lû[
Es[Pd¡V AUoÜ ®Nô¬dÏm Guß
ùR¬®dLlThPÕ.
úUÛm CkR YZdÏ URNôo×ûPVÕ GuTRôp
CkR AUoÜ NoYURjûRf úNokRYoLÞm CÚdÏm
YûL«p §hPªhÓ EÚYôdLlThPÕ. CRu
A¥lTûP«p
1 ú_.Gv.úLao, EfN¿§Uu\ RûXûU ¿§T§,
ºd¡Vo
2 Gv.AlÕp Sºo - CvXôªVo
3 ϬVu ú_ôNl - ¡±jRYo
6
4 úWô¶iPu Tôè Sô¬Uu - Tôo£
5 ERn EúUxXèj - CkÕ
EfN¿§Uu\m RûXûU ¿§T§ LPkR BLvh
2017p KnÜ ùTßm ¨ûX«p CÚkRRôp
EfN¿§Uu\j§u úLôûPdLôX ®ÓØû\«úXúV
ØjRXôd ϱjR ®NôWûQûV ¨û\Ü ùNnV
§hPªhÓ ARu A¥lûP«p úU 11, 2017 Auß
ùRôPe¡ úU 12, 15, 16, 17, 18 B¡V Bß
§]eLs ùRôPokÕ ®Nô¬dLlThPÕ.
ØjRXôd ®YLôWm ϱjÕ UhÓm ®Nô¬dL
Ø¥Ü
EfN¿§Uu\j§p YZdÏ ùRôÓjR `VWô Tôà
AYoLs ØjRXôd SûPØû\dÏ G§WôL UhÓUu±
ùTiL°u RuUô]jûRÙm NU E¬ûUûVÙm
Tô§dÏm Hû]V SûPØû\L[ô] Polygomy
G]lTÓm TXRôW §ÚUQm Utßm ¨dLô aXôXô
(Nikka halala) Øû\Lû[ ϱjÕm ®Nô¬jÕ
AYtû\Ùm AW£VXûUl×dÏ G§Wô]Õ Guß
á± AYt±tÏm RûP®§dL úYiÓm Guß Uà
ùNn§ÚkRôo.
EfN¿§Uu\m ùRôPdLj§p Cmêuû\
ϱjÕm ®Nô¬jÕ YkR ¨ûX«p, IkÕ ¿§T§Ls
Es[Pd¡V AUo®tÏ Uôt±V ©u, úSWªuûU
LôWQUôLÜm, ®NôWûQ«u úTôdûL
JÚØLlTÓjÕm YûL«Ûm TXRôW UQm Utßm
¨dLô aXôXô Es°hP ®YLôWeLs ϱjÕ
©u]o ®Nô¬dLlTÓm Gußm ØjRXôd
SûPØû\ ϱjÕ UhÓúU ØRèp ®Nô¬lTùRuß
Ø¥ùYÓdLlThPÕ.
CRu A¥lTûP«p úUtá±V úR§L°p
®NôWûQûV úUtùLôiP EfN¿§ Uu\m úU
18, 2017 Auß R]Õ ØÝ ®NôWûQûVÙm
¨û\Ü ùNnÕ úR§ ϱl©PôUp ¾olûT
Jj§ûYjRÕ.
¾ol× (BLvh 22, 2017)
®NôWûQ ¨û\Ü ùTtß ¡hPjRhP SôuÏ
UôReLs ¨û\YûPkR ¨ûX«p, CߧVôL LPkR
BLvh 22, 2017 Auß R]Õ ¾olûT YZe¡VÕ.
¿§T§Ls ϬVu ú_ôNl, Bo.G@l.Sô¬Uu
Utßm Ù.Ù.Xèj B¡úVôo RXôd Øû\ ùNpXôÕ
AÕ NhP ®úWôRUô]Õ, AW£VXûUl× NhPjÕdÏ
00 GS Express 11 - 01.pmd 7
G§Wô]Õ CvXôªV A¥lTûP úLôhTôÓLÞdÏ A¥lTûP E¬ûULÞdÏ G§Wô]Õ ØjRXôd
G§Wô]Õ G]j¾ol× YZe¡]o. EfN¿§Uu\j§u Uj§V AWÑ YôRm
AúR úSWj§p RûXûU ¿§T§ ú_.Gv.úLao 2017 Uôof 30 : úU 11 ØRp YZdûL ®Nô¬dL
Utßm ¿§VWNo Gv.AlÕp Sºo B¡úVôo Uôtßj EfN¿§Uu\m AàU§
¾olûT A°jR]o. AYoL[Õ ¾ol©p AÓjR 2017 Uôof 27 : ¿§Uu\ A§LôW YWm×dÏs
Bß UôReLÞdÏ ØjRXôd Øû\ûV ¨ßj§ CqYZdÏ YWôÕ Gu ØvÄm R²STo NhPYô¬Vm
ûYdL úYiÓm. ARtÏs Bß YôRm
UôReLÞdÏsUôtß NhPm YWô®hPôp CûPdLôX
©lWY¬ 16 : ØjRXôd ¨dLô aXôXô, TXRôW
RûP ùRôPÚm G] ϱl©PlTh¥ÚkRÕ.
®YLôWm B¡VYtû\ ®Nô¬dL IkÕ ¿§T§Ls
IkÕ ¿§T§Ls AUo®p êuß ¿§T§Ls APe¡V AW£Vp NôN] AUoÜ AûUdLlTÓm -
ùTÚmTôuûU ¾ol× A°jÕs[Rôp AÕúY CkR EfN¿§Uu\m.
AUo®u ¾ol× G] RûXûU ¿§T§ A±®jRôo.
©lWY¬ 14 : ØjRXôd ®YôLWjÕdÏ G§Wô]
Aû]jÕ UàdLÞm ®NôWûQdÏ Ht×
ØjRXôd YZdÏ LPkÕ YkR TôûRûV 2016 ¥NmTo 9 : ØjRXôd NhP ®YLôWm
®[dÏm Sôhϱl× AW£VXûUl×dÏ G§Wô]Õ AXLôTôj
2017 BLvh 22 : ØjRXôd SûPØû\ NhP EVo¿§Uu\m ¾ol×
®úWôRUô]Õ G] EfN¿§Uu\m ¾ol× 2016 AdúPôTo 7 : ØjRôXdÏdÏ G§Wô]
2017 úU 18 : Aû]jÕ RWl× UàdLÞm A§LôWléoY ¨ûXlTôhûP A±®jRÕ Uj§V AWÑ
®Nô¬dLlThÓ ¾ol× Jj§ûYl× 2016 AdúPôTo : ØjRXôd Øû\Vôp
2017 úU 16 : ØjRXôd ÑUôo 1400 BiÓLs Tô§dLlThPRôLd á± ØvÄm R²STo NhPjÕdÏ
TZûUVô]Õ Sm©dûL A¥lTûP«Xô]Õ ØvÄm G§WôL `VWôTôà EfN¿§Uu\j§p Øû\«hÓ
R² STo NhPYô¬Vm YôRm UàRôdLp.
2017 úU 15 : ØjRXôd YZdLjûR NhP ®úWôRm
G] A±®jRôp §ÚUQf NhPeLs
JÝeÏØû\lTÓjR Uj§V AWÑ R²fNhPm
CVtßm : AhPo² ù_]Wp RLYp
2017 úU 11 : ØjRXôd SûPØû\ ϱjR IkÕ
¿§T§Ls APe¡V AUoÜ R]Õ ®NôWûQûVj
ùRôPe¡VÕ.
ØjRXôd UhÓúU ®NôWûQ TXRôW ®YôLm
Utßm ¿dLô aXôXô ϱjÕ ClúTôûRdÏ
LY]m ùNÛjR ®ÚlTªpûX G] ¿§T§Ls Ø¥Ü.
2017 úU 3 : ØjRXôd ®NôWûQdÏ ERÜm AÕ
ϱjÕ NkúRLeLs úSW¥VôL úLhÓdùR¬kÕ
ùLôs[Üm HÕYôL ®NôWûQdÏ ERÜm STWôL
Øu]ôs NhP AûUfNo NpUôu Ïoµj úRoÜ
2017 HlWp 18 : ØjRXôd YZdLjûR HtL áPôÕ
: AhPo² ù_]Wp YôRm
2017 HlWp 16 : ØjRXôd ®YLôWj§p ØvÄm
ùTiLÞdÏ ¿§ ¡ûPdL úYiÓm : ©WRUo SúWk§W
úUô¥
2017 HlWp 11 : ØvÄm ùTiL°u Li¦Vm,
00 GS Express 11 - 01.pmd
------------------------------------------------
GS - 11 : 04
BLvh
Ød¡V SToLs
T§Ü Ht×
1 WômSôj úLô®kj : Sôh¥u 14YÕ Ï¥VWÑj
RûXYWôLl TR® Ht× (_øûX 25, 2017)
Ck§Vô®u 15YÕ Ï¥VWÑj RûXYo úRoRèp
BÞm Lh£Ùm, úR£V _]SôVLd áhP¦«u
úYhTô[Wô] WômSôj úLô®kj, G§oLh£
úYhTô[Wô] ÁWô ÏUôûW 334730 YôdÏLs
®j§VôNj§p Årj§ Sôh¥u 14YÕ Ï¥VWÑj
RûXYWôLj úRoYô]ôo. CRu êXm RôrjRlThP
NêLjûRf úNokR Sôh¥u CWiPôYÕ Ï¥VWÑj
RûXYo Gàm ùTÚûUûV WômSôj úLô®kj
AYoLs ùTt\ôo. (RôrjRlThP NêLjûRf úNokR
Sôh¥u ØRp Ï¥VWÑj RûXYo - ùLôfúN¬p
WôUu SôWôVi (úL.Bo.SôWôVQu - 1997-2002)
CYÚdÏ EfN¿§Uu\j§u Øu]ôs RûXûU
¿§T§ ú_.Gv.úLao AYoLs LPkR _øûX 25,
2017 Auß TR®l©WUôQm ùNnÕ ûYjRôo.
Sôh¥u 13YÕ Ï¥VWÑj RûXYWôLl TR® Y¡jÕ
YkR ©W]ôl ØLo´ AYoL°u TR®dLôXm LPkR
_÷ûX 24, 2017 ÑtßPu ¨û\YûPkRÕ.
Ck§V AW£VXûUl©u `WjÕ 62(1)uT¥
`WjÕ 62 Ï¥VWÑj RûXYo TR®dLô]
Lôè«PjûR ¨Wl×YRtLô] úRoRp SPjÕm
L ô X m U t ß m R t L ô èL L ô è« P j û R
¨Wl×YRtLôLj úRokùRÓdLlThPY¬u
TR®dLôXm.
62(1) Ï¥VWÑj RûXY¬u TR®dLôXm
Ø¥ÜßYRôp HtTÓm L ô è« P j û R
¨Wl×YRtLô] úRoRp AkRd LôXm
Ø¥ÜßYRtÏ Øu× Ø¥dLlTÓRp úYiÓm.
62(2) Ï¥VWÑj RûXY¬u C\l×, TR® ®XLp
ApXÕ TR® ¿dLm Es°hP LôWQj§úXô
ApXÕ ©\ LôWQj§]ôúXô AYWÕ TR®«p
HtTÓm Lôè«PjûR ¨Wl×YRtLô] úRoRp
Lôè«Pm HtThP úR§«p CÚkÕ CVu\ A[Ü
®ûW®p, GkR ãZèÛm AkRj úR§«p CÚkÕ
AÕ UôReLÞdÏm ©tTPôUÛm SPjRlTP
úYiÓm.
Utßm AkR Lôè«PjûR ¨Wl×YRtLôL
8
úRokùRÓdLlTÓTYo. `WjÕ 56u
YûLØû\LÞdÏ EhThÓ AYoLs TR® HtÏm
Sô°èÚkÕ ØÝlTR®dLôXUô¡V IkÕ
BiÓLs TR® Y¡lTRtÏ E¬ûUl
ùTt±ÚlTYo BYôo.
Ï¥VWÑj RûXY¬u TR®dLôXm Ø¥ÜßYRôp
HtTÓm Lôè«PjûR ¨Wl×YRtLô] úRoRp AkR
LôXm Ø¥ÜßYRtÏ Øu× Ø¥dLlTÓRp úYiÓm.
CR]¥lTûP«úXúV Ck§V úRoRp BûQVm
Sôh¥u 14YÕ Ï¥VWÑj RûXYûWj úRoÜ
ùNnYRtLô] úRoRûX A±®jRÕ.
Ï¥VWÑj RûXYo úRoRèp úR£V _]SôVL
áhP¦ Nôo©p WômSôj úLô®kj AYoLÞm,
Lôe¡Wv Es°hP G§odLh£Ls Nôo©p ÁWô ÏUôo
AYoLÞm úTôh¥«hP]o. ùPpè SôPôÞUu\
Y[ôLj§Ûm, SôÓ ØÝYÕm Es[
NhPlúTWûYL°Ûm CRtLô] YôdÏlT§Ü _øûX
17, 2017 Auß SûPùTt\Õ.
LôûX 10 U¦dÏ ùRôPe¡ UôûX 5 U¦
YûW SûPùTt\j úRoRèp 99 NR®¡R YôdÏLs
T§Yô¡].
YôdL°dLj Rϧ ùTt±ÚkR 771 SôPôÞUu\
Eßl©]oL°p YôdL°jRSôPôÞUu\
Eßl©]oL°u Gi¦dûL : 768
YôdL°dLj Rϧ ùTt±ÚkR 4109 NhPUu\
Eßl©]oL°p YôdL°jR NhPUu\
Eßl©]oL°u Gi¦dûL : 4083
RªZLj§p Øu]ôs ØRpYo Ø.LÚQô¨§
AYoLû[ ¿eLXôL YôdL°jR ùUôjR NhPUu\
Eßl©]oL°u Gi¦dûL ; 232
(CûRj R®W úL[W NhPlúTWûY Eßl©]o
JÚYÚm, RªZLjûRf úNokR Uj§V AûUfNo
ùTôu.WôRô¡ÚxQu B¡úVôÚm úRoRp
BûQVj§u Øu]àU§ÙPu RªZL RûXûU
ùNVXL Y[ôLj§úXúV YôdL°jR]o) : G]úY
RªZL NhPl úTWûY«p YôdL°jR ùUôjR
YôdLô[oLs 232 + 2 = 234
úRoRp Ø¥Ü
úYhTô[oLs - YôdÏL°u Gi¦dûL - YôdÏ
U§l× - NR®¡Rm
WôUôSôj úLô®kj - 2930 - 702044 - 65.65%
00 GS Express 11 - 01.pmd
ÁWôÏUôo - 1844 - 367314 - 34.35%
ùNpXôRYôdÏ - 77 - 20942 - -
SôPôÞUu\ Eßl©]oL°u Gi¦dûL«u
A¥lTûP«p
WômSôj úLô®kj AYoLÞdÏ YôdL°jR
SôPôÞUu\ Eßl©]oLs : 522
ÁWôÏUôo AYoLÞdÏ YôdL°jR SôPôÞUu\
Eßl©]oLs : 225
WômSôj úLô®kj ùTt\ ùUôjR YôdÏL°u
U§l×: 702044
ÁWôÏUôo ùTt\ ùUôjR YôdÏL°u U§l× :
367314
T§Yô] ùUôjR YôdÏL°u U§l× : 1069358
CÕYûW SûPùTt\ Ï¥VWÑj RûXYÚdLô]
15 úRoRpL°Ûm 2Bm CPm ©¥jR
úYhTô[oLÞm ªL A§L YôdÏ U§l×Lû[l
ùTt\ úYhTô[o : ¿Xm Ngº® ùWh¥ (1969
úRoRp). C§p ®® ¡¬ AYoLs Ï¥VWÑj
RûXYWôLj ùYt±ùT\, CWiPôm CPm ©¥jR
¿Xm Ngº® ùWh¥, CWiÓ ÑtßYôdÏ
Gi¦dûL«p Ø¥®p 405427 YôdÏLû[l
ùTt\ôo.
CÕYûW SûPùTt\ úRoRpL°p 2YÕ CPm
©¥jR úYhTô[oL°p ªL Ïû\kR YôdÏLû[
ùTt\ úYhTô[o : Gu.Gu.Rôv. (YôdÏ U§l×
2000) 1957p SûPùTt\ 2YÕ Ï¥VWÑjRûXYo
úRoRèp CWôú_k§W ©WNôj AYoLû[ G§ojÕl
úTôh¥«hP úTôÕ CYo CkR YôdÏLû[l
ùTt\ôo.
CÕYûW SûPùTtßs[ Ï¥VWÑj RûXYo
úRoRXoL°úX úTôh¥«u± úRoÜ ùNnVlThP
Ï¥VWÑj RûXYo : Gu.Ngº®ùWh¥ (1977)
CÕYûW SûPùTtßs[ Ï¥VWÑj RûXYo
úRoRpL°úXúV A§L YôdÏLû[ ùTtß ùYt±
ùTt\Yo : úL.Bo.SôWôVQu (956290)
CÕYûW SûPùTt\ úRoRpL°úXúV YôdÏ ®¡R
A¥lTûP«p YôdÏ®¡Rm ùTt\j úRoRp :
15YÕ Ï¥VWÑj RûXYo úRoRp (2017)
ùTôßl× Ï¥VWÑjRûXYo (Acting President)
Utßm Ï¥VWÑj RûXYo G] CWiÓ
9
ùTôßlûTÙm Y¡jÕs[ JúW STo : ®® ¡¬
CÕYûW SûPùTtßs[ Ï¥VWÑj RûXYo
úRoRèp TXÑtßLs Cu± JúW Ñt±p ªL
A§L YôdÏLû[ ùTt\Yo : ÁWô ÏUôo (2017)
367314
Ï¥VWÑj RûXYWôL TR® Y¡jR úTôúR
E«¬ZkRYoLs : _ô¶o a÷úNu (1967-69),
@TdÚ¾u ALUÕ (1974-77)
Ï¥VWÑj RûXYo úRoRp 2017p ØRp
YôdûLl T§Ü ùNnR SôPôÞUu\ Eßl©]o :
SúWk§WúUô¥
Ï¥VWÑjRûXYo úRoRp 2017p úRoRûXl
×\dL¦jR SôPôÞUu\ Eßl©]oLs : RTôv
Tôp, Au×U¦ CWôURôv, WôUNk§W auvRô
Ï¥VWÑjRûXYo úRoRp Øû\
Ï¥VWÑjRûXYo úRoRp GuTÕ Uôt\jRdL
Jtû\ YôdÏ ºhÓLs Yô«XôL ®LRôfNôW
©W§¨§jÕY úLôhTôh¥uT¥, Uû\ØLj úRoRèu
A¥lTûP«p SûPùTßm.
Ï¥VWÑj RûXYo úRoRèp ùYt±ùTßYRtÏ
ùT\úYi¥V KhÓ U§l× (Electoral Quota)
ùNpXjRdL YôdÏL°u ùUôjR Gi¦dûL
= ------------------------------------------ +1
1 + 1 = (2)
Ï¥VWÑj RûXYo úRoRèp, YôdLô[o ÏZôªp
Es[ YôdLô[o JqùYôÚYÚdÏm YôdÏfºhÓ
Juß YZeLlTÓm. YôdLô[o R]Õ YôdÏLû[
T§ÜùNnÙmúTôÕ, YôdÏfºh¥p T§VlThÓs[
úYhTô[oL°u ùTVoLÞdÏ G§úW 1,2,3,4 Gu\
A¥lTûP«p ReL[Õ ®ÚlTj§túLt\ T§Ü ùNnV
úYiÓm.
CWiúP CWiÓ úTo úRoRp L[j§p CÚdÏm
YûW GkRl©WfNû]Ùm CpûX. Hù]²p, ØRp
®ÚlT úYhTô[o 50 NR®¡RjÕdÏm A§LUô]
YôdÏLû[l ùTt±ÚlTôo. CR]ôp AYo
ùYt±ùTtß ®hPôo G] G°§p A±®jÕ ®PXôm.
00 GS Express 11 - 01.pmd
B]ôp, CWiÓdÏ úUtThP úYhTô[oLs
úTôh¥d L[j§p CÚkÕ ¨oQ«dLlThP YôdÏ
U§lûT ùT\ôR ThNj§p GqYôß
úRokùRÓdLlTÓYo. AjRûLV ãZèp Ï¥VWÑj
RûXYWôL RϧùT\ úYi¥V YôdÏ U§lûT
LQd¡Óm Y¯Øû\
A, B, C, D G] SôuÏ úYhTô[oLs úRoRp
L[j§p ¨tTRôL LtTû] ùNnÕ ùLôsúYôm.
T§Yô] ùUôjR YôdÏL°u Gi¦dûL,
450000 Guß LQd¡p ùLôsúYôm. (G²p
ùYt±ûV GhPlTP úYi¥V YôdÏLs
450000
= ---------- + 1 = 225001
1 + 1
úUtá±VÕ úTôp YôdL[ôo ÏZôªp Es[
JqùYôÚ YôdLô[Úm R]Õ ®ÚlT A¥lTûP«p
ØRp, CWiÓ, êuß, SôuÏ G] úYhTô[ûWj
ùR¬Ü ùNnV úYiÓm.
úRoRèu Ø¥®p JqùYôÚ úYhTô[Úm ùTt\
YôdÏLs
A - 137450
B - 129000
C - 112500
D - 71050
ùYt± ùT\ GhP úYi¥V YôdÏ Gi¦dûL
= 225001. Ø¥ÜLs úUtá±V SôpYÚdÏm YWôR
ThNj§p, SôuLôm CPj§p Es[ D úTôh¥«p
CÚkÕ ®XdLlThÓ AYÚdÏ ®ÝkR CWiPôm
®Úl× KhÓdLs Ut\YoLÞdÏ T¡okR°dLlTÓm.
ARôYÕ AYûW ØRp ®ÚlT úYhTô[WôL T§Yô]
YôdÏf ºh¥p CWiPôm ®Úl× YôdÏLs GkR
úYhTô[ÚdÏ GuTûR ùTôßjÕ AkRYôdÏLs
T¡okR°dLlTÓm.
CkR ¨ûX«p úYhTô[o D úTôh¥«èÚkÕ
®XdLlTP AYÚdÏ ®ÝkR CWiPôm ®ÚlT
YôdÏLs ¸rdLiPYôß CÚdÏm ThNj§p AkR
YôdÏLs AkRkR úYhTô[ÚdÏ úTônúNÚm.
úYhTô[o D u YôdϺh¥p CWiPôm ®ÚlT
YôdÏLû[ T§Yô]ûY
A - 60500
B - 72000
10
C - 54750
ClúTôÕ úYhTô[oLs ùTt\ YôdÏLs
A - 137450 + 60500 = 197950
B - 129000 + 72000 = 201000
C - 112500 + 54750 = 167750
CkR ¨ûX«Ûm ùYt± ùTßYRtLô] 225001
YôdÏLû[ ùT\ôR ¨ûX«p êu\ôm ¨ûX«p
Es[Yo úTôh¥«p CÚkÕ ®XdLlTÓYôo.
êu\ôYÕ Øû\Ùm YôdÏLs GiQlThÓ
êu\ôm ¨ûX«p Es[Y¬u êu\ôm ®ÚlT
YôdÏLs T¡okR°dLlTÓm. úYhTô[o C u TôLf
ºh¥u êu\ôm ®ÚlT KhÓdL[ôLl T§Yô]ûY.
A - 22500
B - 29400
CkR YôdÏLs T¡okR°dLlTÓm ThNj§p A
Utßm B ùTt\ YôdÏs
A - 197950+ 22500 = 220450
B - 201000 + 29400 = 230400
Cߧf Ñt±p úYhTô[o B 225001 YôdÏLû[
®P A§LUôL ùTtß®hPRôp AYúW Ck§Vô®u
Ï¥VWÑj RûXYWôLj úRokùRÓdLlTÓYôo.
WômSôj úLô®kj : YôrdûL ϱl×
EjRW©WúRN Uô¨Xj§p Rèj NêLj§u NUo
©¬®p ©\kR WômSôj úLô®kj YZdL±OWôL
R]Õ YôZdûLûVj ùRôPe¡]ôo. Lôuéo ùRaôj
UôYhPj§u TôùW[d (Parauka) ¡WôUj§p
1945Bm BiÓ ©\kR CYÚdÏ RtúTôÕ 71
YVÕ B¡\Õ.
Lôuéo TpLûXdLZLj§p NhP Utßm
Y¦L®Vp ThPlT¥lûT ¨û\ÜùNnR CYo, Ck§V
Ï¥ûU«Vp T¦dLô] úRo®tÏ RVôWôYRtùL]
ùPpè ùNu\ôo. ¨û]jRÕ úTôuú\ IHGv
úRo®p ùYt± ùTt±ÚkRôÛm, ¨û]jR TR®
¡ûPdL®pûX Gu\ LôWQj§]ôp A§p
CûQV®pûX.
NhPj§u ÁRô] Dol× LôWQUôL ùPpè
EVo¿§Uu\m Utßm EfN¿§Uu\j§u
YZdL±OWôL T¦Vôt\j ùRôPe¡]ôo. AúRNUVm
AW£Vèp DÓTôÓ HtThÓ AW£Vp L[j§Ûm
ùUpX YXm YWj ùRôPe¡]ôo.
00 GS Express 11 - 01.pmd
LPkR 1977p _]Rô Lh£ Bh£«uúTôÕ
Øu]ôs ©WRUo ùUôWô´ úRNôn AYoL°u
ER®Vô[WôL R]Õ AW£Vp TVQjûR
ùRôPe¡]ôo. LPkR 1994p EjRW©WúRN
Uô¨Xj§p CÚkÕ Uô¨XeL[ûY Eßl©]WôLj
úRokRÓdLlThP CYo 2006 YûW ùRôPokÕ 2
Øû\ Uô¨XeL[ûY Eßl©]WôL TR® Y¡jRôo.
Tô_L®p Rèj úUôofNô®u RûXYWôL 1988m
Bi¥èÚkÕ 2002Bm BiÓYûW WômSôj
úLô®kj TR® Y¡jÕs[ôo. TôW§V _]Rô Lh£«u
ùNn§ùRôPoTô[o ùTôßlûTÙm WômSôj úLô®kj
Y¡jÕs[ôo.
Id¡V SôÓLs NûT«u Ck§Vô Nôo©p
EßT©]WôL TR® Y¡jÕ YkR CYo, LPkR 2002
AdúPôT¬p SPkR áhPj§p EûWVôt±Ùs[ôo.
WômSôj úLô®kj LPkR 2015 BiÓØRp ÀLôo
Uô¨X BÞSWôL TR® Y¡jÕ YkR CYo
RtùTôÝÕ Sôh¥u 14YÕ Ï¥«WÑj RûXYWôLl
TR® Htßs[ôo.
TôW§V _]Rô Lh£ûV úNokR JÚYo Sôh¥u
EV¬V TR®Vô] Ï¥VWÑjRûXYo TR®dÏ
úRokùRÓdLTh¥ÚlTÕ CÕúY ØRuØû\VôÏm.
11
------------------------------------------------
GS - 11 : 05
BLvh
Ød¡V CPeLs
1 úPôdXôm ØhÓdLhûP (Doklam Standoff)
LPkR _øu 2017 Uj§«p ùRôPe¡ CWiÓ
UôReLÞdÏm úUXôL ¿¥jÕ YkR ©WfNû]dϬV
úPôdXôm Tϧ«p CÚkÕ º] Utßm Ck§V
TûPLs TWvTWm §ÚmTlùTtßs[].
CÚ SôÓL°u çRWL A[®p SPjRlThP
úTfÑYôojûRûVj ùRôPokÕ úPôdXôm Tϧ«p
¨ßjRlTh¥ÚdÏm CÚ SôhÓ TûP«]Úm §ÚmTl
ùTÚm T¦Ls úUtùLôs[lThP]. NÁT LôXj§p
Ck§Vô®u ùY°Ù\Üd ùLôsûLdÏ ªLlùT¬V
NYôXôL AûUkRúR CkR Doklam Standoff
G]lTÓm úPôdXôm ØhÓdLhûPVôÏm.
CÕ úPôdXôm ùSÚdL¥ (Doklam Crisis) Gußm
Ck§V - º]ô GpûX ùSÚdL¥ (Indo - China
Border Dispute) Gußm A±VlTÓ¡\Õ.
C k § V ô Ñ R k § W m A û P k R Õ Ø R èp
Ck§Vô®tÏm º]ô®tÏm TWvTW GpûX RLWôß
¨X® YÚ¡\Õ. AúR Y¬ûN«p Ck§V - º]
NoYúRN GpûX«p Utù\ôÚ TRhPm HtThÓ
¡hPjRhP CWiÓ UôReLÞdÏm úUp ¿¥jÕ GkR
¨ªPj§Ûm AÕ úTôWôL Uô\Xôm Gu\ ãZp
¨X®VÕ. _øu 2017u 2YÕ YôWm ØRp YP¡ZdÏ
TϧVô] úPôdXôm Tϧ«p, Ck§Vô Utßm º]
SôhÓ CWôÔYj§]o GpûXl Tϧ«p
ØhÓdLhûP«hÓ ¨u\]o. CÚSôhÓ CWôÔY
ÅWoLÞm CRtÏ Øu× CÕúTôuß TX
NkRolTeL°p ØtßûL«hÓ ¨u±ÚkR
NmTYeLs ¨LrkRRôÛm NÁTj§p ¨LrYô]Õ,
Ck§Vô, éPôu, º]ô B¡V SôÓL°u ØfNk§l©p
Es[ úPôdXôm TϧûV ûUVUôL ùLôiPRôp
ARu Ød¡VjÕYØm TRhPØm TuUPeÏ
A§L¬jÕs[Õ.
úUtá±VÕúTôp ØkûRV ØhÓdLhûPLs
ApXÕ ùSÚdL¥Ls Aû]jÕm Ck§Vô®u
úUtÏl TϧVô] XPôd TϧûV ûUVUôLd
ùLôiÓ ¨LrYÕ Yô¥dûL. £X NUVeL°p
Ck§Vô®u YP¡ZdÏ Uô¨XUô] AÚQôfNX
©WúRN TϧL°p áhP CÕúTôu\ TRhPeLs
¨LrkRÕ LiÓ. Cq®WiÓ Tϧ«Ûªu±, CUV
00 GS Express 11 - 01.pmd
UûX«u ûUVlTϧ«p AûUkÕs[ úPôdXôm
Tϧ«p º]ô TRhPjûR EÚYôd¡ CÚlTÕ
Øt±Ûm ×§Õ GuTúRôÓ GYÚm G§oTôoj§WôR
JÚ ùNVpTôPôÏm. º]ô®u CkR SLoÜ, Ck§V
- º]ô GpûXl ©WfNû]«p éPôu SôhûP
CÝjÕ®hÓs[Õ. CRu ©u]¦«p NÁTj§p
úRôu±Ùs[ CkR GpûXl ©WfNû]«u úRôt\m
Utßm CkR Tϧ ÁRô] º]ô Utßm Ck§Vô®u
E¬ûU úLôWèu A¥lTûPûV ׬kÕ ùLôsYÕ
AY£VUô¡\Õ.
úPôdXôm Tϧ«u R[j§u Ød¡VjÕYm
úPôdXôm Tϧ«u ÁRô] º]ô®u
E¬ûUdúLôWp GuTÕ ùYßm JÚ ¨XlTϧ«u
ÁRô]Õ Gu\ RuûUûVj Rôi¥, AlTϧûV
Ñt± AûUkÕs[ ©Wôk§Vm ØÝY§tÏUô]
TôÕLôl©û]Ùm Cû\VôiûUÙm ¾oUô²dÏm
×®Nôo Ød¡VjÕYm YônkRRôÏm.
Ck§Vô, º]ô, éPôu B¡V SôÓLs Nk§dÏm
ÀPéª TϧúV úPôdXôm TϧVôÏm. Ck§Vô®p
úPôdXô Gußm éPô²p úPôdXôm Gußm º]ô®p
úPôeXôe Gußm AûZdLlTÓm CkR úPôdXôe
ÀPéªVô]Õ Ck§Vô®p YP¡ZdÏ Uô¨XUô]
£d¡ªu GpûXûV Jh¥ AûUkÕs[Õ.
ÀPéªVôLÜm (Plateau) Ts[jRôdLôLÜm
(Valley) Es[ CkR úPôdXôm TϧVô]Õ.
§ùTj§u Ñm© Ts[jRôdûL (Chumbi Valley)
YPdÏ GpûXVô] éPôu Sôh¥u aô
Ts[jRôdûL (Ha Valley) ¡ZdÏ GpûXVôLÜm,
Ck§Vô®u £d¡m Uô¨Xj§u ARu úUtÏ
GpûXVôLÜm ùLôiÓs[Õ. 1961Bm BiÓ
ØRúX CÕ éPôu Sôh¥p CÚkÕ ùY°«PlTÓm
AkSôhÓ A§LôWléoY YûWTPj§p úPôdXôm
éPôu Sôh¥u JÚ Tϧ Guú\ ùR°YôL
YûWVßdLlThÓ YÚ¡\Õ. CÚl©àm CkRl
Tϧ«Ûs[ ÑUôo 30 NR®¡R TϧûV º]ô®tÏ
ùNôkRUô]Õ Guß E¬ûU úLô¬YÚm ¨ûX«p
ClTϧ º]ô, éPôu B¡V CÚ SôÓLÞdÏm
BRWYô] ¨ûXlTôhûP ùLôiÓs[Õ.
CúRúTôp, Ck§Vô, éPôu, º]ô B¡V êußm
AÚLÚúL CÚdÏm SôÓLs GuTRôp Cmêuß
SôÓL°u Nk§l× Øû] GÕ GuT§p ©WfNû]
¿¥d¡\Õ. êuß SôÓL°u Nk§l× Øû]
ThPôeXô Gàm CPúU GuTÕ Ck§Vô®u ¨ûX.
12
AúRNUVm CkR Nk§l× Øû] ¡lúUôf£ UûXdÏ
AÚúL Es[Õ GuTÕ º]ô®u ¨ûX. éPôu
CÚ RWlûTÙm EߧVôL G§odL®pûX B]ôp
êuß SôÓL°u Nk§l× Øû] R]Õ SôhÓdÏs
CÚdÏm úPôdXôm TϧRôu Gu\ ¨ûXûV
GÓj§Úd¡\Õ éPôu.
úUtá±V NofûNLÞdÏ CÕSôsYûW
Aû]jÕj RWl©]Úm HtßdùLôsÞm
YûL«Xô] ¾oÜ GhPlTPôR ¨ûX«p úPôdXôm
GpûXl TϧûV º]ô Ru²fûNVôL Uôt±
AûUdL ØVt£jÕYÚ¡\Õ. º]ô®u CkR ØVt£
JlTkReLû[ Áßm JÚ ùNVp GuTúRôÓ CÕ
Ck§Vl TôÕLôl©tÏ AfÑßjRXô] ®`VØm áP.
£d¡m Uô¨X GpûXVÚúL AûUkÕs[
úPôdXô ÀPéªûV Jh¥VÕRôu Ck§Vô®u
£dLuv ùSd (Chicken’s Neck - úLô¯dLÝjÕ)
G]lTÓm TôÕLôl× Ød¡VjÕYm YônkR £èϬ
©Wôk§VUôÏm (Siliguri Corridor) úUtÏYeL
Uô¨Xj§u ¨oYôLj§tÏ EhThP CkR £èϬ
TôûR (Siliguri Corridor) 200 ¡úXôÁhPo ¿[Øm
27 ØRp 60 ¡úXôÁhPo YûW«Xô] ALXØm
ùLôiPRôÏm. úLô¯«u LÝjÕ úTôuú\ ALXm
Ïû\kÕ ¿iPRôL úRôußYRu
LôWQj§]ôúXúV CkR £èϬ TôûR (Siliguri
Corridor) Chicken’s Neck G]lTÓm úLô¯dLÝjÕ
G] Yo¦dLlTÓ¡\Õ.
CkRd úLô¯dLÝjÕ TôûRVô]Õ £d¡m Utßm
éPôû]l ©¬lTúRôÓ Ck§Vô®u ©\ TϧLû[
YP¡ZdÏ Uô¨XeLÞPu CûQdLd á¥VRôÏm.
×®«Vp çVôL ªL Ød¡VjÕYm YônkR TϧVôL
AûUkÕs[ CûR Bd¡WªjÕ®hPôp JhÓùUôjR
YP¡ZdÏl ©Wôk§VØm Ck§Vl ùTÚ¨Xl TWl©p
CÚkÕ G°§y; Õi¥dLlThÓ®Óm.
CjRûLV Ød¡VjÕYm YônkR TϧVôL
£èϬ TôûR CÚdÏm ¨ûX«p, CRtÏ ªL
ùSÚdLj§p AûUkÕs[ úPôdXôm TϧûV º]ô
R]Õ LhÓlTôh¥tÏs ùLôiÓYkÕ®hPôp, Sm
Sôh¥u YP¡ZdÏ Uô¨XeLû[ CûQdLdá¥V
£èϬ TôûRûV º]ô G°RôL ùSÚe¡®Óm.
CûRd LÚj§p ùLôiúP º]ô CkR úPôdXôm
TϧûV ϱûYjÕ R]Õ AÓjRLhP ×®Nôo
AW£Vp ¨LrûY SLojRj ùRôPe¡Ùs[Õ. º]ô
§hPªÓYÕ úTôp AeÏ NôûX AûUkÕ ®hPôp,
úLô¯dLÝjÕ TϧdÏ GkR úSWj§Ûm º]ôYôp
00 GS Express 11 - 01.pmd
úTWôTjÕ ¨LZXôm. CWôÔYj R[YôPeLû[
G°§p SLoj§f ùNpYRtÏ AYoLÞdÏ
Y¯¡ûPdÏm ThNj§p, Ck§Vô - º]ô - úTôo
HtTÓm ãZèúXô ApXÕ HúRàm JÚ NofûN«p
Ck§VôûY A¥T¦V ûYdL ØtTÓûL«Ûm
ØRpT¦VôL úPôdXôm Tϧ«p CÚkÕ
EP]¥VôL CWôÔYjûR Aàl© úLô¯dLÝjÕl
TϧûVd ûLlTtßm, CR]ôp YP¡ZdÏ
©Wôk§VÕP]ô] CûQlûT Ck§Vô CZdL
úSokÕ Ck§Vô®tÏ ªLlùT¬V ©u]ûPûY
HtTÓjÕm.
Ck§VôûY Ñt±Ùs[ ªVôuUo,.
YeLô[úRNm, CXeûL, Tô¡vRôu, úSTô[m G]
Aû]jÕ SôÓLÞPàm º]ô R]Õ Sh×\ûY
Y[ojÕ ùRtLô£V Tϧ«p R®odLØ¥VôR Nd§VôL
º]ô EÚùYÓjÕ Ck§Vô®tÏ ùSÚdL¥
ùLôÓdLÜm ùRôPe¡®hP ¨ûX«p, éPôu
SôhÓPu UhÓm AR]ôp R]Õ ùSÚdLjûR
Y[ojÕd ùLôs[ Ø¥V®pûX.
CRtÏ CWiÓ LôWQeLs :
1 §ùTjÕPu ùRôPdLj§p R]Õ Sh×d LWjûR
¿h¥V º]ô ©u]o YWXôtßf NôußLû[ LôWQm
Lôh¥ 1959p §ùTjûR ØÝYÕUô] Bd¡WªjÕd
ùLôiPÕ. º]ô®u CkR ùNVpTôhûP Etß
úSôdÏm éPôu G§oLôXj§p CjRûLV ¨ûX
ReLÞdÏ ¨LZXôm Gu\ GfN¬dûL EQo®p
º]ôÜPu ªL ùSÚdLm LôhPj RVeÏ¡\Õ.
2 AúR NUVm Be¡úXVo Bh£LôXm ùRôhúP
éPôu Ck§VôÜPu ùSÚdLUô] E\ûY
Y[ojùRÓjÕs[Õ. SôÓ ÑRk§Wm AûPkR ©\Ïm
CÚSôÓLÞdÏ CûPúVVô] CkR Sh×\®p ®¬Np
HtTÓjÕm ®RUôLúY Ck§Vô®u GpûXVÚúL
AûUkÕs[ éPôu SôhÓ Tϧ Ju±û]
Bd¡WªjÕ, ARu êXm Ck§VôûYj Rôi¥,
éPôu Sôh¥tÏs CWôÔYm ÖûZYRtLô]
¨ûXûV HtTÓj§Ùs[Õ. éPôu º]ô JlTkRm,
2012p úUtùLôs[lThP ØjRWl× JlTkRm
Es°hP JlTkReLû[ Á± º]ô R]Õ
Bd¡WªlûT úUtùLôiP AúR NUVm, AûRj
RÓdL Øû]kR Ck§Vô®u ùNVpTôhûP
E[®Vp çVôLÜm, FPL çVôLÜm, ªLd
LÓûUVôLf Nô¥VÕ. º] AW£u A§LôWléoY
FPLUôL Ïú[ôTp ûPmv, Ck§Vô R]Õ CWôÔY
SPY¥dûL«u êXm éPôu Sôh¥u
Cû\VôiûUûV ÏûXjÕ®hPÕ Gußm,
13
èt\ôiÓLÞdÏm úUXô] ShûT ºoÏûXjÕ
®hPÕ Gußm éPôu UdL°ûPúV RY\ô]
ùNn§Lû[ TWl© Ck§Vô®tÏ éPôàdÏm
CûPúVVô] Sm©dûL A¥lTûP«Xô] TWvTW
E\ûY ÏûXdL ØVt£jRÕ.
º]ô®u CkR Ùd§ TèdLôRRôÛm, GjRûLV
çiÓRpLÞdÏm Ck§Vô R]Õ ùTôßûUûV
CZdLôÕ, AûU§ LôjR AúR NUVm, R]Õ CWô_
Rk§Wj§u êXm Ck§V AWÑ EXL[®p, º]ôúY
ARu ØkûRV LôX JlTkReLû[ Á±
Bd¡Wªl©p DÓThPÕ Gußm, éPô²u
úLô¬dûLdÏ CQe¡úV Ck§Vô R]Õ
CWôÔYjûR Aàl©VÕ Gu\ ùTôÕ LÚjûR
EÚYôd¡VÕ º]ô®tÏ úUÛm £]jûR
HtTÓj§VÕ.
º]ô®u çiÓRÛdÏ BhTPôUp
EQoÜLû[ APd¡ Ck§V CWôÔYj§]Úm
Ck§V AWÑm LhÓlTôhÓPu SPkÕùLôiP
¨ûX«p, Ck§VôûYj çi¥, ARû] úTô¬u
®°m©tÏ ùLôiÓ ùNpÛm YûL«p, YP¡Zd¡u
£d¡m Tϧ«Ûm (£d¡m ùNdPôo úUôRp) _mØ &
LôxÁo Uô¨X XPôd Tϧ«Ûm £ß£ß LXLj§p
DÓThPÕ. XPôd Tϧ«p º] ÅWoLs LYiLû[
ùLôiÓ Ck§V ÅWoLs ÁÕ LtLû[ ùLôiÓ
Rôd¡]o.
AúRúTôp £d¡m Uô¨Xj§u SôÕXô LQYôn
(Nathu la) Y¯VôL TdRoLs §ùTj Tϧ«p Es[
ûLXôx - Uô]NúWôYo TϧdÏ ×²R Vôj§ûW
ùNpYÕ YZdLm. AúRúTôuß CkR BiÓdLô]
Vôj§ûW ùNpX CÚkR TV¦LÞdÏ º]ô
RûPúTôhPÕm CRu ¿h£úV.
©WfNû] :
Ck§Vô - éPôu - º]ô CûP«p TPôeXô
(úPôdXôm) AÚ¡p Es[ êùYpûX Nk§l×
TϧL°p º]ô R]Õ B§dLjûR ùNÛjR
AiûUd LôXUôL TpúYß SPY¥dûLL°p
DÓThÓ YÚ¡\Õ. ARu JÚ TϧVôLúY úPôdXôm
ÀPéª Tϧ«èÚkÕ Ck§Vô®u £d¡m Uô¨X
GpûX YûW, NôûX AûUdL ØVt£jÕ YÚ¡\Õ.
CWôÔY R[YôPeLû[ Ht±f ùNpÛm L]WL
YôL]eLÞm TV¦dÏm YûL«p CkR
NôûXLû[ AûUdLj §hPªhPÕ. _øu 16, 2017
Auß ùRôPeLlThP CkRl T¦ûV EP]¥VôL
00 GS Express 11 - 01.pmd
¨ßjR úYiÓm G] éPôu úYiÓúLôs ®ÓjRÕ.
B]ôp º]ô CkR úYiÓúLôû[ ¨WôL¬jR
¨ûX«p, éPôu Ck§Vô®u ER®ûV Sô¥VÕ.
CûRj ùRôPokÕ Ck§V TûPLs º]ô®u
ùNVÛdÏm LÓm G§ol× ùR¬®jÕ Al T¦Lû[
¨ßj§]. AûRj ùRôPokÕ £d¡m GpûX«p
TRt\Uô] ãr¨ûX EÚYô]Õ. CÚ SôhÓl
TûPLÞm AeÏ Ï®dLlThP]. £d¡m
GpûXûVùVôh¥V Tϧ«p Ck§V CWôÔYj§u
êuß TÕeÏ Ï¯Lû[Ùm º]ô Rôd¡ A¯jRÕ.
CÕ CÚSôÓLÞdÏm CûPúV úTôo TRt\jûR
HtTÓj§VÕ.
ù_oU²«p SPkR ´20 UôSôh¥uúTôÕ Ck§V
©WRUo úUô¥ AYoLÞm º] A§To ´ ´u©e
AYoLÞm úSW¥VôL Nk§jÕ ûLÏÛd¡
LÚjÕdLû[ T¬Uô±d ùLôiPûRj ùRôPokÕ
úTôo TRt\m R¦kRÕ.
G²àm GpûX«p ¨ûXûU ºWôL®pûX.
Ck§V CWôÔYm £d¡m GpûX«p ¨WkRW
áPôWeLs AûUdLj ùRôPe¡]o.
_øu 16, 2017 Auß ùRôPe¡ BLvh 28,
2017 YûW ÑUôo 2 UôReLÞdÏm úUXôL ¿¥jÕ
YkR CkR ©WfNû] TX Ñtßl úTfÑYôojûR«u
TV]ôL CRtÏ ÑêL ¾oÜ LôÔm YûL«p CÚ
SôÓLÞm TûPLû[ §ÚmTl ùTßYRtùL]
Ø¥ùYÓjRÕ.
LPkR ùNlPmTo 3 - 5 úR§L°p º]ô®u
£VôùUu Tϧ«p 9YÕ ©¬dv Ef£ UôSôÓ
ÑêLUôL SûPùT\Üm, CÚSôÓLÞd¡ûPúVVô]
Sh×QoûY YÛlTÓjÕm YûL«p CkR Ø¥Ü
GÓdLlThPÕ.
Ck§V - º]ô CWôÔYj§u ØhÓdLhûP
ùSÚdL¥«u RuûUûV úUÛm ùR°YôL ׬kÕ
ùLôs[ ¸ZdLôÔm JlTkReLs ϱjR TôoûY
AY£Vm.
1 LpLjRô UôSôÓ 1890
Ck§Vô, £d¡m, º]ô CûPúVVô] GpûX
TWlûT ºWûUdL HÕYôL êuß SôÓL°u
©¬§¨§LÞm TeúLt\ UôSôÓ LPkR 1890p
LpLjRô®p SûPùTt\Õ. SôÓ ÑRk§WUûPÙm
Øu× £d¡m Uu]Wôh£«u ¸r R² CWô´VUôL
CÚkRÕ. CÚl©àm º]ô ARuÁÕ B§dLm
ùNÛj§ YkRÕ. Ck¨ûX«p º]ô®tÏm
14
Be¡úXVoLÞdÏm CûPúV SûPùTt\ Kl©Vm
úTô¬p (Opium War) º]ô úRôp®Ùtß £d¡m
ÁRô] B§dLm Be¡úXVo YNm ùNu\Õ. CûRj
ùRôPokÕ ©¬h¥x Ck§Vô, £d¡m, º]ô
CûPúVVô] GpûXûV YûWVßdL Auû\V
©¬h¥x Ck§Vô®u RûXSLo ùLôpLjRô®p
UôSôÓ SûPùTt\Õ.
B]ôp ©¬h¥x Ck§Vô R]Õ A§LôWj§u
êXm º]ôûY ¨oTkRm ùNnÕ GpûXûV
YûWVßjRRôp, GpûX YûWVû\«p ùR°Yt\
RuûU«p CÚkRRôp AÕ LôXlúTôd¡p TpúYß
ÏZlTeLs ®û[®dÏm JlTkRUôL Uô±VÕ.
Ck¨ûX«p SôÓ ÑRk§Wm AûPkÕ Ï¥VWNôL
Uô±®hP©u, £d¡m LPkR úU 16, 1975 Auß
Ck§Vô®u 22YÕ Uô¨XUôL CûQkRÕ.
CÕ ØRúX £d¡m Uô¨XjûR ûUVUôL ûYjÕ
Ck§Vô®tÏm º]ô®tÏm GpûXl ©WfNû]
CÚkÕ YÚ¡\Õ.
2 £mXô JlTkRm 1914
YP¡ZdÏ Ck§Vô Utßm §ùTj-u GpûXûV
YûWVßjR ùUdUúLôu úLôh¥tÏ NhP AkRvÕ
A°dÏm YûL«p Ck§V, º] Utßm §ùTj
SôhÓ ©W§¨§Ls TeúLtß JlTkRj§p
ûLùVÝj§hP]o. £mXô SL¬p CkR UôSôÓ
SûPùTt\Rôp CkR JlTkRm £mXô JlTkRm Guß
ùTV¬PlThPÕ (1914). ùUdUúLôu úLôÓ
ùTÚmTôÛm Cuû\V ¨ûX«p Es[ Ck§V -
º]ô TϧûV CUVUûX«p TôÙm S§«u ¿o©¥l×
TϧûV A¥lTûPVôLd ùLôiÓ YûWVlThPÕ.
CÚl©àm CkR úLôÓ Ï±lTôL ùRuTϧ«p
¿ol©¥l× Tϧ«p A¥lTûPVôLd ùLôs[ôUp,
úPôdXôm ÀPéªdÏ AÚúL AûUkÕs[ RdXô
UûXj ùRôPûW A¥lTûPVôL ùLôiÓ
YûWVlThPÕ.
3 Ck§Vô éPôu Sh×\Ü JlTkRm 2007
Ck§Vô ÑRk§WUûPkR ùTôÝÕ R]Õ
TôÕLôl©tÏ Cu±VûUVôR JÚ AWQôL
CUVUûXj ùRôPûWd LÚ§tß. B]ôp
CUVUûX A¥YôWj§u Ød¡V TϧLs, AlúTôÕ
R² Cû\ûUÙs[ AWÑL[ôL CÚkR úSTô[m,
éPôu, £d¡m Utßm Lôxªo B¡VYt±u
00 GS Express 11 - 01.pmd
LhÓlTôh¥úXúV CÚkR].
CYt±p Lôxªo CWôËVj§u Uu]o R]Õ
Sôh¥u E¬ûUûV Ck§Vô ÑRk§WUûPkRúRôÓ
SmªPm ùLôÓjÕ®hPôo. CûRl Tô¡vRôu HtL
UßdLÜm, LôxÁo ÁÕ AÕ TûPùVÓjÕ ARu
JÚ TϧûV ûLlTt±VÕm Af£dLp CußYûW
ùRôPoYÕm Sôm A±kRúR.
CUVUûX«u A¥YôWj§èÚkR SôÓLû[ Ru
úSW¥ ApXÕ Uû\ØL LhÓlTôh¥p ûYj§ÚdL
úYiÓm G] Ck§Vô LÚÕYRtLô] ©WRô]
LôWQm.
UûXÙm NUR[Øm Es[ JÚ ©Wôk§Vj§u
CÚTûPLs úUôÕUô«u UûX Ef£Ls Vôo
ûL«p Es[úRô AYoL[Õ B§dLúU
úUúXôeÏm GuTÕ UW× Y¯l úTô¬u ùTôÕ ¨V§.
G]úY º]ô, Tô¡vRôu B¡VYt±u TûPLs
úSTô[m, éPôu, £d¡m, Lôxªo B¡VYt±u
GpûXl ×\eL[ôL AûUkÕs[ CUV UûX
ùRôP¬u Ød¡V Ef£Ls ϱlTôL LQYônLs,
T²lTôû\Ls (Glaciers) úTôu\Yt±u úUXôL
Es[Ytû\ RUÕ LhÓlTôh¥às ùLôiÓ
YkÕ®hPôp R]Õ TôÕLôl× ùTÚm
AfÑßjRXô¡®Óm G] Ck§Vô £k§lTÕ CVpúT.
CRu A¥lTûP«úXúV éPôu SôhÓP]ô]
Ck§Vô®u Sh×\ûY Sôm LY²dL úYiÓm.
éhPôu (Druk Yul GuTÕ CRu UßùTVo Druk
Gu\ôp hWôLu Gußm yul Gu\ôp C¥ ØZdLm
Gußm ùTôÚs) SôhÓP]ô] Ck§V E\Ü
Be¡úXúV Bh£ LôXj§úXúV ùRôPe¡®Ó¡\Õ.
1865Bm BiÓ ØRúX ©¬h¥x Ck§Vô®u
TôÕLôdLlThP Tϧ (Protectrate) Gu\ AkRv§p
éPôu Es[Õ. B]ôp ©¬h¥x Ck§Vô®tÏm
éPôu TϧdÏm CûPúVVô] Øû\Vô]
CWô_ôeL E\Ü GuTÕ 1910p ûLùVÝjRô]
×]ôdLô EPuT¥dûL (Treaty of Punakha) êXm
HtTÓ¡\Õ. CRuT¥, éPôu Sôh¥u ùY°Ù\Üd
ùLôsûLûV JÝeÏØû\lTÓjÕm A§LôWm
Be¡úXVo YNm ùNu\Õ. AúRNUVm º]ô
Es°hP ARu AiûP SôÓL°u êXm HtTÓm
T ô Õ L ô l × A f Ñ ß j R èp C Ú k Õ é h P ô u
TôÕLôdÏm ùTôßl× ©¬h¥x Htßd ùLôiPÕ.
1920p ûLùVÝjRô] CkR EPuT¥dûLúV
Be¡úXVoLs Ck§VôûY ®hÓ ùY°úVßm
YûW ¿¥jRÕ. ©u]o ÑRk§W Ck§Vô R]dùL]
15
JÚ R²VôùRôÚ ùY°Ù\ûY ùLôsûLûV
LhPûUjR úTôÕ éhPôu EP]ô]
EPuT¥dûLûV ×QWûUjRÕ. ARu
A¥lTûP«p CÚ SôÓLÞdÏm CûPúV קV
EPuT¥dûL ûLùVÝjRô]Õ.
Ck§V éhPôu Sh×\Ü EPuT¥dûL 1949
1910Bm BiÓ EPuT¥dûL«u
ùRôPof£VôLúY LÚRlTÓm CkR
EPuT¥dûL«uT¥, éPôu R]Õ ùY°Ù\Ü
®YLôWeLû[ Ck§Vô®u BúXôNû]«uT¥úV
úUtùLôsÞm G]Üm, AúRNUVm Ck§Vô
AkSôh¥u Es ®YLôWeL°p RûX«PôÕ.
CRuT¥, éPôu R]dÏj úRûYVô]
BÙReLs, ùY¥ÏiÓLs CVk§WeLs G]
Aû]jÕ úTôoj R[YôPeLû[Ùm,
Ck§Vô®òPôLúY ùLôsØRp ùNnV úYiÓm
G] YûWVßdLlThPÕ.
ÑUôo AûW èt\ôiÓ LôXj§tÏúUp CkR
EPuT¥dûL SûPØû\«p CÚkR ¨ûX«p,
CWiÓ SôÓLÞdÏúU º]ôÜP]ô] Sh×\®p
TpúYß UôßRpLs HtThP]. AúRNUVm Uô±®hP
EXLf ãZèp éhPôu Sôh¥]Úm AkSôh¥u
Cû\VôiûUûV YèÙßj§ SûPØû\«p Es[
EPuT¥dûL éPôû] A¥ûU úRNUôdÏm
AmNeLs ¨û\k§ÚlTRôL ùTôÕ LÚjÕ GZj
ùRôPe¡VÕ. CûRj ùRôPokÕ LPkR 2007p קV
EPuT¥dûL Juß ûLùVÝjRô]Õ.
Ck§Vô éPôu Sh×\Ü EPuT¥dûL 2007
éhPôu Sôh¥u ùY°Ù\Üd ùLôsûVô]Õ
Ck§Vô®u U§úVôNû]«u A¥lTûP«p
Ø¥YôÏm Gu\ AmNm Uôt±VûUdLlThÓ,
AkSôh¥tÏ TWYXô] Cû\VôiûUûV A°lTÕ
Eߧ ùNnVlThPÕ.
AúR úTôX éhPôu Sôh¥u TôÕLôl©tÏ Ht\
YûL«p CWôÔY R[YôPeLû[ C\dÏU§
ùNnVXôm Gußm ARtÏ Ck§Vô®u êXm
AàU§ ùT\ úYi¥V AY£VªpûX Gu\
AmNØm CûQdLlThPÕ.
AúRNUVm éhPôu Sôh¥u GkR JÚ Tϧ«Ûm
Ck§Vô®u TôÕLôl× AmNj§tÏ Fß
®û[®dÏm GkR ùNVÛm ¨LZd áPôÕ Gußm
00 GS Express 11 - 01.pmd
AjRûLV ãZèp Ck§Vô úSW¥VôL L[ª\e¡
ARû] RÓdÏm Gu\ AmNm CPmùTt±ÚkRÕ.
EPuT¥dûLL°u CkR AmNj§u
A¥lTûP«úXúV RtùTôÝÕ éhPôu Sôh¥u
úPôdXôm Tϧ«p º]ô úUtùLôs[ ØVu\
NôûXl T¦Lû[ G§ojRúRôÓ, AÕ Ck§Vô®u
SXjÕdÏ G§Wô]Õ Guß á± éhPôu Sôh¥tÏs
FÓÚ® º]ô®u ùNVpTôh¥û] RÓjÕ
¨ßj§VÕ.
AúR NUVm, º]ô®u ùNVpTôÓLs, éhPô²u
Cû\VôiûUÙm Tô§dÏm YûL«p CÚkR
¨ûX«p Ck§Vô RûX«hÓ AûR RÓjÕ
¨ßj§Ùs[Õ. AkR YûL«p êu\ôm SôÓ
Ju±u Cû\VôiûUûV TôÕLôdÏm úSôd¡p
Utù\ôÚ Sôh¥tÏ G§WôL AkSôh¥tÏs FÓÚ®VÕ
Ck§V CWôÔY YWXôt±úXúV CÕRôu
ØRuØû\ Gußm á\lTÓ¡\Õ.
6 Ck§V º]ô JlTkRm 2012
Ck§Vô - º]ô CûPúV LPkR 2012p GpûX
ùRôPoTôL JlTkRm Juß úUtùLôs[lThPÕ. Tri
- Junction Boundry Points G]lTÓm
êuù\pûXLs Nk§dÏm ×s° ùRôPoTô] RLWôß
Gu\ôp Ck§Vô Utßm º]ô B¡V CWiÓ
SôÓLÞm ARàPu NmTkRlThP êu\ôYÕ
SôhûPÙm LXkRôúXô£jÕ 3 SôÓLÞm
Ju±ûQkÕ Rôu Ø¥Ü ùNnV úYiÓm Guß
CkR JlTkRj§u T¥ Jl×d ùLôs[lThPÕ.
CkR AmNm RtúTôûR ©WfNû]dÏm
ùTôßkÕm. ARuT¥, Ck§Vô - º]ô CûPúV
Cußm GpûX YûWVßdLlTP®pûX. CÕ Ï±jÕ
CÚRWl×m úTfÑ YôojûR SPj§ Ø¥ùYÓdL
úYiÓm. AúRúTôp º]ô éPôu CûPúV
úTfÑYôojûR Cuàm ¨û\Ü ùT\®pûX.
B]ôp º]ô CkR JlTkRjûR U§dLôÕ
×púPôNoLs EhTP SÅ] LÚ®Lû[ TVuTÓj§
GpûX«p NôûX AûUdÏm T¦«p
Ru²fûNVôL ùNVpThPÕ. AûR Ck§V
CWôÔYm RÓjÕ ¨ßj§VÕ. éhPôàm º]ôÜdÏ
G§ol× ùR¬®jRÕ.
CkRl ©WfNû]«p Ck§Vô úRûY«u±
SPY¥dûL GÓdL®pûX. Ck§Vô®u
SPY¥dûLLû[ _lTôu, AùU¬dLô Es°hP
YpXWÑ SôÓLÞúU BRWÜ A°jÕs[].
16
úUtá±VÕ úTôp _÷u Uj§«p ùRôPe¡
BLvh Cߧ YûW«Xô] CWiÓ UôReLÞdÏ
úUp CkR ØhÓdLhûP ¿¥jÕ, GkúSWØm CÕ
úTôWôL Uô\Xôm Gu\ TRhPm ¨X®V ¨ûX«p
TX Ñtßl úTfÑYôojûR«u Cߧ«p CÚSôhÓ
CWôÔYØm, NofûNdϬV CPj§p CÚdÕ
§Úl©Vàl×YÕ Gu\ Ø¥ÜdÏ YkRÕ.
úPôdXôm ©WfNû]«p _øu 16 Bm úR§dÏ
ØkûRV ¨ûXûU ùRôPW úYiÓm Guß éhPôu
Utßm Ck§Vô YèÙßj§VRtÏ º]ô KW[®túL
A¥T¦kÕs[Õ.
AúRúTôp º]ô ©\ SôÓLÞP]ô] R]Õ
GpûXl ©WfNû]«p AkSôÓL°p CWôÔYjûR
¨ßj§ ùSÚdL¥ ùLôÓjÕ úTô¬u ®°m©tÏ
AûZjÕf ùNuß A¥T¦Vf ùNnÕs[Õ.
AjRûLV ùNVpTôÓ Ck§Vô®Pm GÓTPôÕ
GuTûRÙm CfNmTYm º]ô®tÏ EQoj§Ùs[Õ.
AkR YûL«p úPôdXôm ùSÚdL¥ ®YLôWj§p
EXLWe¡p ϱlTôL ùRtLô£V Tϧ«p º]ô®u
¨ûX Ntß N¬kÕ Ck§Vô®u ¨ûX Ntß
EVokÕs[RôL NoYúRN FPLeLs LÚjÕ
ùR¬®d¡u\].
úLô¯dLÝjÕ G]lTÓm £èϬ TôûRûV
ûLlTt± Ck§Vô®u ©WRô] Tϧ«p CÚkÕ
YP¡ZdÏ ©Wôk§VeLû[ Øt±Ûm Õi¥jÕ
ARu êXm Ck§Vô®tÏ ùSÚdL¥ ùLôÓlTRtLô]
Nôj§Vd áßLs A§L¬jÕs[ ¨ûX«p,
YP¡ZdûL ®ûWYôLÜm §\àPàm
AûPYRtLô] UôtßY¯ûVd LiP±YÕ
Cuû\V §]j§p AYNWj úRûYVôÏm.
1 LXPôu TpúSôdÏ NWdÏ úTôdÏYWjÕj
§hPm (Kaladan Multi - Model Transit Project)
Ck§Vô®u úUtÏ YeL Uô¨X ùLôpLjRô
Õû\ØLj§p CÚkÕ ªVôuUo Sôh¥u £húY
Õû\ØLjûR LPpUôodLUôL CûQjÕ, A§p
CÚkÕ AkSôh¥u LXôPu S§ûV Navigable Limit
G]lTÓm ¿o Y¯l úTôdÏYWjÕdϬV
Nôj§VdáßLs CÚdÏm GpûX YûW«Xô]
TϧûV úUmTÓj§ ARu©u ARû] Ck§Vô®u
YP¡ZdÏ Uô¨XUô] ªúNôWm Uô¨XjûR
CûQdÏm NôûXÙPu CûQdÏm YûL«Xô]
Ck§Vô Utßm ªVôuU¬u L]Üj §hPúU CkR
00 GS Express 11 - 01.pmd
Kaladan Multi Model Transit Project G]lTÓm
LXPôu TpúSôdÏ NWdÏ úTôdÏYWjÕj §hPUôÏm.
Cj§hPm ùNVpTôh¥tÏ YÚmThNj§p
Ck§Vô®u ùTÚ¨XlTWl©p AûUkÕs[
ùLôpLjRô®tÏm YP¡ZdÏ Uô¨XeLs
TXYt±tÏm CûPúVVô] çWØm TVQ úSWØm
ùYÏYôL Ïû\Ùm. EsSôhÓ Utßm
SôÓLÞd¡ûPúVVô] YojRLjûR TuUPeÏ
A§L¬dÏm, Ck§Vô®u ùTÚ¨XlTWl©p CÚkÕ
YP¡ZdÏ Uô¨XeLÞdÏ TV¦dL HÕYôL Es[
£èϬ TôûR UhÓúU Es[ ¨ûX«p Cj§hPm
ùNVpTôh¥tÏ YkRôp £èϬûV Nôok§ÚdÏm
¨ûX Ïû\Ùm GuT]Ytú\ôÓ, Ck§V ªVôuUo
CûPúVVô] Strategic Relations G]lTÓm
R[jRûL E\Üm úUmTÓm.
CÚSôh¥]¬u L]Üj §hPUô] CÕ LPkR
2008p §hPªh¥ÚkRôÛm, Cj§hPm CÕ Sôs
YûW«p GkR®R Øuú]t\Øm CpXôUp
HhP[®úXúV Es[Õ. úRûYVt\ RôURØm, §hP
ùNX®]Øm A§L¬jÕd ùLôiúP YÚ¡u\úR
Au± §hPj§p GkR®R Øuú]t\Øm CpûX.
Ck§VôûYl ùTôßjRYûW Cj§hPm ¨û\úYßm
ThNj§p YP¡ZdÏ Uô¨XeL°u ùTôÚ[ôRôWm
Es°hP TpúYß ¨ûXL°Ûm ªLlùT¬V
Øuú]t\m GtTÓm. CÕ ©¬®û]Yô§LÞdÏ
©u]ûPYôL AûUÙm. EsSôh¥u
v§WjRuûUVt\ ¨ûX«p ϱlTôL YP¡ZdÏ
Uô¨XeL°p AûU§Vt\ ãZp ¨XÜYûRúV SUÕ
AiûP SôPô] º]ô ®Úm×m, CR]ôp YP¡ZdÏ
Uô¨Xj§p CVeÏm ©¬®û]YôR Nd§Lû[d
çi¥ CkRj §hPm ¨û\úY\ôUp CÚlTRtLô]
Aû]jÕ Nôj§VdáßLû[Ùm ùNVpTÓj§
YÚ¡\Õ.
AúRNUVm ªVôuUo SôhûPl ùTôßjRYûW
Cj§hPm ÑtßfãZûX ùYÏYôL Tô§dÏm Gußm,
Cj§hPj§tùL] EsðoYô£Ls ùTÚmTôXôú]ôo
×XmùTVW úYi¥V ¨ûX HtTÓm Gu\ ¨ûX
HtTÓm Gu\ AfNØm Á]Y NêLj§]o ReL[Õ
YôrYôRôWm Tô§dLlTÓm Gu\ AfNØm
ùLôiÓs[ÕúU Cj§hPm ¨û\úY\ôUp
CÚlTRtLô] ©WRô]d LôWQeL[ôÏm.
Ck¨ûX«úXúV Cj§hPm ¨û\úY±]ôp
Ck§Vô®tÏ TX YûL«Ûm NôÕoVUô]
SuûULû[ HtTÓjÕm Gußs[ ¨ûX«p,
17
Cj§hPm ¨û\úY\ôUp LôXm RôrjÕYRtLô]
LôW¦Lû[ ºoùNnÕ, ªVôuUo SôhÓPu
BdLléoYUô] úTfÑYôojûRLû[ SPj§,
Cj§hPj§]ôp AYoLs G§oùLôsÞm
©WfNû]Lû[ ºo ùNnV úRûYVô] ¨§
ùRô¯pÖhTm EhTP Aû]jÕ YûL
ER®Lû[Ùm YZeL úYiÓm.
Cj§hPm ¨û\úYßm ThNj§p YP¡ZdÏ
Uô¨XeLÞdLô] Sôh¥u ©WRô] Tϧ«p CÚkÕ
¡ûPdLlùT\ úYi¥V NWdÏ Utßm Aû]jÕ
YûLVô] úNûYLû[Ùm Ntß Ñt±lúTôn
ªVôuUo Y¯VôL ùLôÓdL Y¯ûV HtTÓjÕm
Gu\ôÛm £èϬ TôûRdÏ UôtßlTôûR Juß
¡ûPdÏm.
2 IMT ùSÓgNôûX
B£V SôÓLÞdÏ CûPúVVô] Y¦LjûR
ùTÚdL Ck§Vô - ªVôuUo - RônXôkÕ SôÓLû[
CûQdÏm קV ùSÓgNôûX Juû\ AûUdÏm
T¦ûV Ck§Vô - ªVôuUo Utßm RônXôkÕ
SôÓLÞmCûQkÕ úUtùLôs[ Ø¥Ü ùNnÕ
ARtLô] T¦Lû[ ØÓd¡ ®hÓs[].
RtNUVm U¦léo Uô¨X CmTôp Utßm
ªúNôWm Uô¨X IvYôp Es°hP SLWeL°p
T¦ ׬úYôo U¦léo Uô¨X úUôúW Y¯VôL
260 ¡úXôÁhPo TV¦jÕ ªVôuUo ùNpX 20
U¦úSWm ùNX®PúYiÓm.
CkR Y¯VôL ªVôuUo ùNpÛmúTôÕ
ÑeLfNôY¥L[ôp HtTÓm LôXRôURjRôp TVQ
úSWm £X úSWeL°p SôhLQd¡p ¿¥dÏm.
AúRúTôp CkRl TôûR«p CWiPôm
EXLlúTô¬uúTôÕ TVuTÓjRlThP EûPkR
TôXeLû[Ùm IWôY§ Btû\Ùm LPdL úYiÓm.
2002Bm BiÓ IMT Highway G]lTÓm
Ck§Vô - ªVôuUo - RônXôkÕ CûPúV
ùSÓgNôûX EÚYôdÏm §hPm EÚYô]Õ. ÑUôo
1360 ¡úXôÁhPo çWm Es[ CkR NôûX
Ck§Vô®u U¦léo Uô¨Xj§p ùRôPe¡
ªVôuU¬u RôØ, TôVô¡ Y¯VôL RônXôk§u
UôúNôh SL¬p Ø¥YûPÙm.
ªVôuUo Sôh¥u Weá²èÚkÕ RônXôk§p
Es[ UôúNôh YûW Es[ Tϧ«p úYûXLû[
RônXôkÕ AWÑ úUtùLôsÞm.
00 GS Express 11 - 01.pmd
Ck§Vô®u úUôúW (U¦léo) SL¬èÚkÕ
ªVôuU¬u UiPúX - Weáu YûW«Xô]
ùSÓgNôûX T¦ûV Ck§Vô úUtùLôsÞm.
Ck§Vô R]Õ T¦ûV CWiÓ LhPUôLl ©¬kÕ
ùNVpTÓj§YÚ¡\Õ.
IWôY§ Bt±u ET S§L°úXúV ùT¬V ET
S§Vô] £h®u S§«u úUp CWiPôYÕ
EXLlúTôo TVuTÓjRlThP 69 TôXeLû[
×Õl©jÕd LhÓYÕ, UûXlTôXeLû[ TûZV
úTôoL[l TôûRL°p NôûX AûUlTÕ.
U¦léo Uô¨Xj§u úTôúW SL¬p CÚkÕ
ªVôuUo Sôh¥u UiPúX Weáu YûW«Xô]
Tϧ«p SôuÏ Y¯ ùSÓgNôûX AûUlTÕ
ϱl×
Ck§Vô ªVôuUo RônXôkÕ ùSÓgNôûXûV
ùRu¡ZdLô£V ©Wôk§Vj§u ©\ SôÓLÞdÏ
¿h¥dÏm YûL«p CLMV G]lTÓm LmúTô¥Vô,
XôúYôv, ªVôuUo Utßm ®VhSôm SôÓLÞdÏ
¿h¥lTRtLô] úTfÑYôojûRLÞm SûPùTtß
YÚ¡u\].
3 YeLô[úRN RûXSLo PôdLô Utßm
Ck§Vô®u §¬×Wô Uô¨X ALoRXô SLûW
CûQlTRtLô] NôûX úTôdÏYWjÕ YN§
§¬×W ÑkR¬ Gdv©Wv (_øûX 31, 2016)
§¬×Wô RûXSLo ALoRXô®u TRoLh CW«p
¨ûXVj§èÚkÕ Sôh¥u RûXSLWô] ×ÕùPpèdÏ
ØRuØû\VôL CW«púNûY
ùRôPe¡ûYdLlThPÕ. §¬×Wô®p ØRp CW«p
CÕúY BÏm.
ALôÜWô - ALoRXô CW«p TôûR
AiûP SôPô] YeL úRNj§u ALôÜWô
®tÏm §¬×Wô®tÏm LPkR _÷ûX 31, 2016 Auß
A¥dLp SôhPlThPÕ. 15 ¡úXôÁhPo CW«p
TôûRVô] C§p 5 ¡úXô ÁhPo §¬×Wô Uô¨Xj§u
GpûXdÏsÞm 10 ¡úXôÁhPo YeLúRN
Sôh¥tÏsÞm AûUdLlTPÜs[Õ.
Ck§V ùY°Ù\ÜjÕû\ AûUfNLj§u êXm
ùNVpTÓjRlTPÜs[ Cj§hPj§u êXm YP¡ZdÏ
Uô¨XeLÞdLô] CûQl× A§L¬dÏm GuTúRôÓ,
CÚSôhÓ E\Ü úUmTÓm.
ALoRXô - ALôÜWô CW«p TôûR §hPjûRl
18
ùTôßjRYûW AÕ B£V SôÓLÞdÏ CûP«Xô]
W«p Y¯j ùRôP¬u JÚ TϧVôÏm.
úUtá±V §hPeLs Aû]jÕm Ck§Vô®u
©WjúVL JÚ UiPXm JÚ NôûX (India’s One
Belt one Road - OBOR) §hPUô] CÕ ×§V
ùTôÚ[ôRôW Utßm RLjR[ TϧLû[
CûQlTúRôÓ, £dLu ùSd £èϬ TôûR«u
ÁRô] AÝjRjûR Ïû\dÏm.
BCIM - Bangladesh - China - Indian Myanmar
Forum for Regional Co-operation
YeLô[ úRNm, º]ô, Ck§Vô, ªVôuUo B¡V
SôuÏ SôÓLÞd¡ûPúVVô] YojRLm Utßm
ØRÄhûP úUÛm A§L[®p JÚe¡ûQdÏm
úSôd¡p úUtá±V B£V SôÓL°u êXm
¨ßYlThÓs[ ÕûQl©Wôk§V AûUlúT CkR
BCIM.
Rª¯p : YeLô[úRNm - º]ô - Ck§Vô -
ªVôuUo ©Wôk§V JjÕûZl× Uu\m.
Eßl× SôÓLs : º]ô, Ck§Vô, YeLô[úRNm,
ªVôuUo.
CWiPôm EXLl úTôo YûW A¦A¦VôL
©¬k§ÚkR IúWôl©V SôÓLs 1945tÏ ©\Ï
AYoLÞd¡ûPúV JtßûU HtThÓ IúWôl©V
ë²Vu EÚYô]ÕúTôp, B£V Tϧ«u CÚùTÚm
Nd§VôL ®[eÏm Ck§VôÜm º]ôÜm ReL[Õ
ùTôÚ[ôRôW YpXûUûV LÚj§p ùLôiÓ
CûQkÕ ùNVpTÓm ThNj§p, CÚSôÓLs
UhÓUu± EXLúU TVàßm. AjRûLV
JÚeLûQl©u ØRpT¥úV CkR BCIM
AûUlTôÏm.
EX¡p ÑUôo 50 ®ÝdLôÓ UdLs úUtá±V
4 SôÓL°p Yôr¡u\]. CR]ôp Cl©Wôk§Vm
ùTôÚ[ôRôW JjÕûZl×dLô] Es[ôokR Bt\p
ªdLÕ.
©£IGm ùTôÚ[ôRôW TôûR (BCIM Economic
Corridor)
YeLô[úRNm, º]ô, Ck§Vô, ªVôuUo B¡V
SôÓLÞd¡ûPúV ©Wôk§V A[®Xô] ùTôÚ[ôRôW
JjÕûZlûT úUmTÓjÕYûRd ϱdúLô[ôLd
ùLôiPúR CkR BCIM Economic Corridor
G]lTÓm ©£IGm ùTôÚ[ôRôWl TôûRVôÏm.
00 GS Express 11 - 01.pmd
C§p Ck§Vô®u ùLôpLjRô SL¬p ùRôPe¡,
YeLô[úRNm Utßm ªVôuUo SôÓLs Y¯VôL
TV¦jÕ º]ô®p ë]ôu UôLôQj§p Es[
ARu RûXSLo Ïuªe SLûW CûQdÏm
YûL«Xô] Express way G]lTÓm A§®ûWÜ
úTôdÏYWjÕ TôûR AûUdLlTÓm.
NôûX, CW«p, ¿oY¯, BLôVm G] TpúSôdÏ
TVQlTôûRVôL AûUÙm CÕúY Ck§VôûYÙm
º]ôûYÙm CûQdÏm ØRp A§úYL
CûQlTôL AûUÙm.
º]ô®u ë]ôu Tϧ UdLs YeLô[úRNm,
ªVôuUo Utßm Ck§Vô®u úUtÏYeLm Uô¨X
UdLs G] 4.5 úLô¥ UdLû[ Es[Pd¡ 1.65
ªpèVu NÕW ¡úXô ÁhPo TWlT[ûY ùLôiPRôL
CÚdÏm.
Cj§hPm ϱjR ØRp LÚjRôdLjûR
ùY°«hPYo YeLô[úRNjûR úNokR ùTôÚ[ôRôW
úTWô£¬Vo WÏUôu úNôlau GuTYo BYôo.
Aj§VôY£Vl ùTôÚhLs Aû]jÕm Ïû\kR
®ûX«p GpúXôÚdÏm ¡ûPdL TpúSôdÏ
A§®ûWÜ YojRLlTôûR ªL AY£Vm Guß
á±V AYo 1990L°p Ïuªe Øuù]Ól×
(Kunming Initiative) Gu\ ùNVp§hP Uô§¬ûV
ùY°«hPôo.
©u]o CYúW CkR Ïuªe Øuù]Ól©p
£X UôßRpLû[ ùNnÕ ARu TVû] úUÛm
®¬YûPVf ùNnÙm YûL«p ùY°«PlThÓs[
ùNVp§hPúU ©£IGm ©Wôk§V JjÕûZl× Uu\m.
(BCIM Forum for Regional Cooperation)
TX BiÓL[ôL ®YôR A[®úXúV CÚkR
Cj§hPUô]Õ, LPkR 2013p Ck§Vô®u Auû\V
©WRUo UuúUôLu £e AYoLÞm, º] ©WRUo Ä
¡¡ëe AYoLÞm CÕ Ï±jÕ ®Yô§jRûRj
ùRôPokÕ Cj§hPj§tÏ NoYúRN Ae¸LôWm
¡ûPjRÕ. ©u]o Cj§hPm ϱjÕ ®¯l×QoûY
HtTÓjÕm ®RUôL LPkR ¥NmTo 18, 2013 Auß,
Cj§hPj§p Es[Pd¡Ùs[ SôuÏ SôÓLs
Ju±ûQkÕ ©£IGm Lôo TkRVm Juû\
SPj§VÕ.
SôuÏ SôÓLÞd¡ûPúVVô] NôûX
CûQlûT úLô¥hÓ LôhÓm YûL«p úUtÏ YeL
Uô¨X ùLôpLjRô®p ùLô¥VûNjÕ ùRôPe¡
ûYdLlThÓ PôdLô Y¯VôL º]ô®u Ïuªe
SL¬p ¨û\Üt\ CkR LôoTkRVúU ©£IGm
19
ùTôÚ[ôRôW JjÕûZl× Uu\j§u Nôo©p
SPjRlThP ØRp LôoTkRVUôÏm.
CRu©u]o CfùNVp§hPm úYLùUÓjRûRj
ùRôPokÕ CûR ùYt±LWUôL ùNVpTÓjÕYÕ
ùRôPoTô] §hP YûWÜ Juß ùY°«PlThPÕ.
CRuT¥, CkR YojRL TôûR Ïuªe SL¬p
ùRôPe¡ ªVôuU¬p UkRôúX (Mandaley)
YeLô[úRNj§p PôdLô Utßm £hPLôe SLWeLs
Y¯VôL TV¦jÕ Ck§V GpûXdÏs ÖûZkÕ
ùLôpLjRô®p ¨û\úYßm.
©£I Gm ùTôÚ[ôRôWl TôûR«p TVuLs
ùRu¡ZdÏ B£Vô®u A§Ød¡V YojRL
TϧVôL CkRl ùTôÚ[ôRôW TôûR Uôßm
¨ûX«p, CqY¯jRPj§p קV TX
ùRô¯tNôûXLs úRôußm GuTúRôÓ ©\
CPeL°p CVeÏm ùRô¯tNôûXLs TXÜm CeÏ
CPUôt\m ùTßm. CR]ôp úYûXYônl×Ls
A§L¬jÕ ®ûXYô£Lû[ LhÓdÏs ûYdÏm,
úYûXYônl×Ls A§L¬jÕ UdL°u YôrYôRôW
¨ûX EVÚm GuTúRôÓ, ¾®WYôRm, úTôûR
ùTôÚs LPjRp Es°hP NêL ®úWôRl úTôdÏLs
Ïû\Ùm.
ClTϧ«p LhÓUô]jÕû\ AT¬R Y[of£ûV
GhÓm RVô¬l× ¨ßY]m, TRlTÓjÕRp
ùRô¯tNôûXLs, CWNôVQ BûXLs, YojRL
Øû]VeLs E[°hPûYLs A§L[®p
ùRôPeLlTÓm.
º]ô®p ùRô¯Xô[oLÞdLô] NmT[m
TuUPeÏ A§L¬jÕ ¨ßY]eLÞdÏ ªLlùT¬V
ùSÚdL¥ûV HtTÓj§YÚm ¨ûX«p, A§L
ùRô¯Xô[oLû[ Es[Pd¡V ùRô¯pL[ô] _Ü°
Utßm úY[ôi TRlTÓjÕRp ùRô¯pLs Tô§lûT
Nk§jÕ YÚ¡u\].
Ck¨ûX«p CjùRô¯pLs ÁiÓm ×jÕ«o
ùT\ úYiÓùU²p AûY Ïû\kR NmT[jÕPu
á¥V T¦Vô[oLs ¡ûPdÏm CPj§tÏ
SLWúYiÓm AkR YûL«p CkR ©£IGm
ùTôÚ[ôRôWl TôûR ªL ùTôÚjRUô]RôL CÚdÏm.
CqYôß _Ü°, úY[ôi TRlTÓjÕRp úTôu\
A§L ùRô¯Xô[oLû[ NôokÕs[ ùRô¯pLs CkR
Y¯jRPj§p AûUÙm ThNj§p, AÕ
úYûXYônlûT A§L¬jÕ AqY¯jRPj§p Es[
ùUôjR TϧÙm Y[of£ AûPÙm.
00 GS Express 11 - 01.pmd
úUÛm º]ô®p RVô¬l× A§L¬jÕ ®hPRôp
JÚ LhPj§p úYß SôÓL°Ûm ùRô¯p ùRôPeL
Øu YÚm ¨ûX«p, CkR Y¯ RPj§u TV]ôL
Ck§Vô, YeLô[úRNm Utßm ªVôuUo SôÓLs
TVuùTßm YônlסhÓm.
Aû]j§tÏm úUXôL R²jÕYUô] ×®«Vp
AûUl©]ôp R²jÕ®PlThÓs[ Ck§Vô®u
¡ZdÏ Utßm YP¡ZdÏ Uô¨XeLs CkR ©£I
Gm YojRL TôûRVô]Õ º]ô Utßm CRW B£V
SôÓLÞP]ô] CûQlûT A§L¬lTúRôÓ AR]ôp
HtTÓm EVoYojRLm Utßm EtTj§Vô]Õ
ClTϧûVÙm ùRô¯p UVUôdÏm.
20
------------------------------------------------
GS - 11 : 07
BLvh
CRW
1 lÞúYp úNXgf CûQV ®û[VôhÓ
®û[VôÓm SToLû[ NYôpLs Gu\ ùTV¬p
çi¥®hÓ AYoLs ReLû[j RôeLú[
Õu×ßj§d ùLôsÞm ¨ûXûV HtTÓj§, LûP£
LhP NYôXôL ®û[VôÓTYûWúV RtùLôûX ùNnÕ
ùLôsÞm ¨ûXdÏ ChÓf ùNpÛm Ko CûQV
®û[VôhúP lÞúYp úNXgf G]lTÓm ¿Xj
§ªeLX NYôp BÏm. 50 T¥ ¨ûXLs YûW
ùLôiP CkR CûQV ®û[VôhÓ E«oT±dÏm
BTjRô] ®û[VôhÓ G] RªZL AWÑm Uj§V
Ït\l©¬Ü LôYp Õû\Ùm GfN¬dûL
®ÓjÕs[Õ.
ûNdLôX´ T¥jR 22 YVÕ ¨Wm©V ©èl
×úPn¡u (Philip Budeikin) Gu\ WxV Cû[O]ôp
EÚYôdLlThPúR CkR E«oùLôpè ®û[VôhÓ.
CkR ®û[VôhÓ WxVô, º]ô Es°hP TX
SôÓL°p ètßdLQd¡p C[m E«oLû[ LôÜ
Yôe¡VRu ®û[YôL RûPùNnVlThÓs[
¨ûX«p, NÁTj§p Ck§Vô®tÏs CkR
®û[VôhÓ FÓÚ®Ùs[Õ.
úUtá±VÕ úTôp 50 T¥ ¨ûXLû[d ùLôiP
CkR ®û[Vôh¥p, A§LôûX 4.20 U¦dÏ Õ«p
GÝYÕ, R]Õ EPûX YÚj§dùLôpYÕ, SÓ¨£«p
úTn TPm TôolTÕ, B°pXôR CPj§p
Ru]kR²úV SPkÕùNpYÕ, §ªeLXj§u
EÚYjûR ûL«p ¸± YûWkÕ AûR ×ûLlTPm
GÓjÕ Cq®û[VôhûPd LhÓlTÓjÕTYoLÞdÏ
Aàl©ûYlTÕ, G] ¿Þm CkR T¥¨ûXLs
Cߧ«p RtùLôûX ùNnÕ ùLôsY§p
Ø¥YûP¡\Õ.
BWmTj§Ûs[ G°ûUVô]NYôpL[ôp
DodLlTÓm Cû[OoLs, SôhLs ùNpXf ùNpX
êû[f NXûY ùNnVlThÓ JÚ LhPj§p ARtÏ
A¥ûUVôÏm ¨ûXdÏ Rs[lTÓ¡\ôoLs. 12 YVÕ
ØRp 19 YVÕûPV £\ôoLsRôu CûQVR[j§p
A§LThNUôL ¿Xj§ªeLXm úNXgf Utßm
AúRúTôu\ Cuàm ©\ ®û[VôhÓdL[ôp
DodLlTÓm YV§]WôL Es[]o GuTÕ L[Bn®p
ùR¬VYkÕs[Õ. CÕúTôu\ ®û[ôhÓdLû[
úSWûX«p ®û[VôÓm £\ôoLs Utßm
00 GS Express 11 - 01.pmd
Cû[OoLs,ùTÚmTôÛm R²ûUûV
®Úm×TYoL[ôLÜm, ÏÓmTj§]o Utßm
SiToLÞPu úTÑYûR ¨ßj§d
ùLôsTYoL[ôLÜm, Åh¥p CÚkÕ ùY°úV
K¥®ÓYÕ Tt± A¥dL¥ úTÑTYoL[ôLÜm, UWQm
ϱjÕ Ï±lTôL RtùLôûX ϱjÕ
®Yô§lTYoL[ôLÜm CÚlTôoLs G]
Uú]ôjRjÕY ¨×QoLs ùR¬®d¡u\]o.
BLvh UôR ¨XYWlT¥ RªZL Lpí¬ UôQYo
JÚYo EhTP Ck§Vô®p 6 úTo CkR
®û[Vôh¥tÏ ReLû[l Tè ùLôÓjÕs[]o.
CkR ¨ûX«pRôu áÏs, úTv×d, YôhvAl,
CuvPô¡Wôm, ûUdúWôNô@h, Vôá Es°hP
¨ßY]eLs CkR ®û[VôhûPÙm ARu ùRôPo×
YûXûVÙm ALt\ úYiÓm G] Uj§V AWÑ
EjRW®hPÕ. CÚl©àm Cuàm CkR
®û[VôhÓdLô] ùRôPo×Ls Õi¥dLlTP®pûX
G] ùRôPokÕ ×LôoLs GÝkR ¨ûX«p ùPpè
EVo¿§Uu\j§p YZdÏ ùRôPWlThPÕ.
lÞúYp úNXgf ®û[VôhÓ CRW CûQV
®û[VôhÓdL[ô] Be¬ úToh (Angry Bird)
Es°hPûY úTôuß CûQVj§p úR¥,
T§®\dLm ùNnÕAûR ®û[VôÓYÕ
úTôu\Ruß.
CYt±tÏ úSùW§WôL ¿Xj §ªeLX NYôp
GuTÕ Curator G]lTÓm LiLô¦lTô[o
JÚYÚP]ô] CûQV CûQl©p CûQkÕ
AYWÕ LiLô¦l©Ûm AYWÕ LhPû[«uT¥Ùm
úUtùLôs[lTÓm ®û[VôhPôÏm. ÑÚdLUôLd
áßYùR²p Sôm JÚ ®û[VôhûP úR¥l
úTôYRtÏ Uôt\ôL ªu]gNp, YôhvAl,
ùPè¡Wôm Es°hPûYL°u êXm SmûU
úR¥YÚm JÚ ®û[VôhPôÏm. CRu LôWQUôL
E«oT±dÏm ¿Xj §ªeLX ®û[VôhûP ûNTo
¡ûWm êXm LiLô¦dL Ø¥VôÕ.
¿Xj§ªeLX NYôp ®û[Vôh¥û]
LhÓlTÓjÕYRtÏm AR]ôp HtTÓm
NêLlTRhPjûR G§oùLôsY§p Es[
£WUj§tLô] LôWQeLs.
1 ¿Xj§ªeLX ®û[VôhÓ úTôh¥«p
TeÏùLôiÓ TèVôÏm. ùTÚmTôXôú]ôo
NêLjRôÛm ÏÓmTjRRôÛm HúRàm JÚ
LôWQj§tLôL ×\dL¦dLlThPYoLs ApXÕ ùSÓ
SôhL[ôL U] AÝjRj§p EZu±ÚkR C[m©WôV
21
£ßYoLú[ BYôo. NØRôVl ×\dL¦l×
U]fúNôoÜ Es°hP E[®Vp ©WfNû]Ls
úSW¥VôLúY RtùLôûXdÏ A¥lTûPd LôWQUôL
AûUkÕ®Óm ¨ûX«p AjRûLV E[®Vp
©WfNû]«p CÚkÕ £ßYoLs Cû[OoLs,
¿Xj§ªeLX NYôp ®û[Vôh¥p
TeúLt\l©uRôu RtùLôûX ùNnÕ ùLôiP]o
Gu\ ¾oUô]j§tÏ YÚYÕ £WUUôÏm. úUÛm,
Ts° ùNpÛm Ck§V £ßYoLs £X¬ûPúV Self
Harm G]lTÓm ReLû[j RôeLú[ Õu×ßj§d
ùLôsÞm ÑVTfNôRôT £kRû] ªÏkR
LôQlTÓ¡\Õ. ùTôÕùY°«p CÕ Ï±jÕ A§Lm
®Yô§dLlTP®pûX G²àm CÕúY ¨RoN]UôÏm.
CRu LôWQUôL Ts°, Lpí¬ UôQYoLs,
Cû[OoLs RtùLôûX ùNnR ùLôiP]o
GuTRôúXúV ApXÕ AYoL[Õ EPèp LôVm
LôQlTÓYRôúXúV ¿Xj §ªeLXm NYôp
®û[VôhûP LôWQm LôhÓYùRuTÕ,
Aq®û[VôhûP RûPùNnYÕ ùRôPoTôL Sôm
úUtùLôsÞm SPY¥dûLûV ¿ojÕlúTôLf
ùNnÕ®Óm.
2 Cq®û[VôhÓ GuTÕ HúRô ØRp ¨ûX«p
ùRôPe¡ T¥lT¥VôL ImTÕ T¥¨ûXL°p
YZeLlTÓm NYôpLû[ ¨û\úYt± Cߧ¨ûXVôL
RtùLôûX«p úTôh¥ ¨û\YûPÙm Gu\ A[®p
G°Rô]RôL ApX. JqùYôÚ T¥¨ûX«Ûm
Cq®û[VôhûP ®û[VôhÓTYoL°u CWL£Vm
ùTôÕ ùY°«p L£V®PlTÓm G] Curator
G]lTÓm LiLô¦lTô[Wôp ªWhÓlThÓ AfNj§u
A¥lTûP«úXúV SLÚm. G]úY GYúWàm JÚYo
Cq®û[VôhûP ®û[VôPj ùRôPe¡®hPôp,
®û[VôÓTYûW LiLô¦lTô[o ªWh¥ R]Õ
LhÓlTôh¥tÏs ùLôiÓ YkÕ ®ÓYôo.
®û[VôÓTYo JÚY¬u CWL£Vj§u A¥lTûP«p
CkR ªWhPp CÚlTRôp, AYoLs Tô§dLlThPôÛm,
ùY°ÜX¡tÏ AûRj ùR¬VlTÓjRôÛm ùRôPokÕ
®û[Vô¥ TèVôYúR úUp Guß AYoLs ReL[Õ
®û[VôhûP ùRôPoYRôp, AYoL°u
SPY¥dûLLû[ ªL ùSÚe¡ LY²jRôp J¯V
CûR LiÓ©¥dL CVXôÕ.
3 ¿Xj §ªeLX LiLô¦lTô[oLs, úTv×d,
Ó®hPo Es°hP ªLl©WTXUûPkR NêLj
R[eLû[l TVuTÓjRôUp AW£]ôp G°§p
LhÓlTôh¥tÏs ùLôiÓ YW Nôj§Vj§tLôL Es[
B«WdLQdLô] £±VWL NêLjR[eLû[úV
00 GS Express 11 - 01.pmd
TVuTÓjÕYRôp ARû] ØPdÏYÕ ªLf
£WUUô] Ju\ôÏm.
4 ¿Xj§ªeLX NYôp (Blue Whale Challenge)
UhÓUu± CûRj R®W CúRúTôu\TX
®û[VôhÓdLs áP CÚdL Yônl×s[Õ.
¿p§ªeLX NYôp Gu\ ®û[VôhÓ UhÓm FPL
LY]jûR ùTtß®hPRôp CkR ®û[VôhûPj
RûPùNnÕ ®hPôp UhÓúU Cl©WfNû] Ø¥®tÏ
YWôÕ. úYßùYôÚ STo úY\ôÚ RûXl©p Cura-
tor G]lTÓm LiLô¦lTô[o Gu\ ùTVÚdÏ
Uôt\ôL Coach G]lTÓm T«t£Vô[o Gu\
úYù\ôÚ ùTV¬p áP CjRûLV ®TÃR
®û[VôhûP ùRôPokÕ CVd¡d ùLôi¥ÚdLXôm.
G]úY CûR R²lThP ©WfNû]VôL TôWôUp
NêLl©WfNû]VôL LÚRôR YûW«p CRtÏj ¾oÜ
LôiTÕ AjRûLV ÑXTUô] Lô¬VªpûX.
5 úUtá±VÕ úTôp CûQVm GuTÕ áÏs,
úTv×d, Ó®hPo, YôhvAl Es°hPûYLÞdÏ
AlTôp ¨û\VÜiÓ. G]úY AWNô]Õ CjRûLV
©WTX NêL R[eL°p ARu CVdLjûR
RûP®§dL EjRW®ÓYRu êXm CûR
LhÓlTÓjR Ø¥VôÕ. ARtLôL Uôt\ôL AWNô]Õ
ùTtú\ôo, ÏZkûRLs,B£¬VoLs Es°húPôo
CPj§pCÕ Ï±jR ®¯l×Qo®û] HtTÓjÕm
YûL«Xô] SPY¥dûLLû[ úUtùLôsYúR
CRtLô] N¬Vô] SûPØû\VôL CÚdÏm.
¿Xj§ªeLX NYôp ®û[Vôh¥p £d¡
UôQYoLs Cû[OoLs RtùLôûXdÏ
B[ôYûRj RÓlTRtLô] Y¯Øû\Ls
lÞúYp ®û[VôhÓdÏ G§WôL Uj§V Uô¨X
AWÑLs SPY¥dûLLs GPjRôÛm ùTtú\ôo R]Õ
©sû[LÞPu ùSÚdLUôLÜm, LÚjÕf T¬Uôt\m
EûPVYoL[ôLÜm CÚkRôp CÕúTôu\ GkR
×\dLôW¦Ùm ÏÓmTj§p Ko E«ûW T±jÕf
ùNuß ®P Ø¥VôÕ GuTúR E[®Vp ¨×QoL°u
YôRUôÏm. CRuT¥ ùTtú\ôoLs LY]UôL
CÚlTRu êXUôLúY ÏZkûRLû[l TôÕLôdL
Ø¥Ùm.
12 ØRp 20 YVÕs[ £\ôoLs Utßm
Cû[OoLú[ CûQVR[j§p A§LThNUôL
¨Xj§ªeLX NYôp Utßm AÕúTôu\ Cuàm
©\ ®û[VôhÓdL[ôp DodLlTÓm YV§]WôL
Es[Rôp, ùTtú\ôoLÞm, B£¬VoLÞm
£\ôoL°u U]¨ûX«p HúRàm ®j§VôNUô]
Uôt\m ùRuTÓ¡\Rô Gußm, Ut\YoLÞPu
úTÑYÕ Ïû\kÕ YÚ¡\Rô ApXÕ Øt±Ûm ¨uß
22
úTô¡\Rô Gußm Lp®«p SôhPªu±
U§lùTiLs Ïû\kÕs[]Yô Gußm AYoL[Õ
SPY¥dûLûV áokÕ LY²dL úYiÓm.
LôWQm CjRûLV úTôdÏLú[ úSW¥ ¾V
®û[VôhÓdL[ôp AYoL[Õ U]m DÓTôhÓPu
Es[Õ GuTRtLô] A±Ï±L[ôÏm. CkR
®û[VôhûP £\ôoLs GYWôYÕ ®û[VôÓYÕ
ϱjÕ RLYp ùR¬kRôp AYoLs CûQVm
ApXÕ AjRûLV NôR]jûR TVuTÓjRd áPôÕ
Guß AYoLû[ RÓdL úYiÓm Gußm Esðo
LôYp ¨ûXVj§]¬Pm AÕ Ï±jRj RLYpLû[
A°dL úYiÓm G] Uj§V Uô¨X AWÑLs
B£¬VoLs Utßm ùTtú\ôoLû[
YèÙßj§Ùs[Õ.
CÕR®W, AWÑ UÚjÕYUû]«]o / AÛYp
NôWô AûUl×Ls êXUôL Aq®û[VôhûP
®û[VôÓm £\ôoLÞdÏ E[®Vp çVô]
A±ÜûWLÞm YZeLlTP úYiÓm.
Uj§V Uô¨X AW£u CRW ùNVpTôÓLs
CkR ®û[Vôh¥u ®TÃRm ϱjR
®¯l×Qo®û] HtTÓjR Øû]Ùm AúRNUVm,
¿Xj §ªeLX NYôp ®û[VôhÓ ùRôPoTô] úSW¥
CûQl×Lû[ úYß®R úSWûX CûQl×LÞdÏ
Aàl×YûRj R®odL úYiÓm G]
ùTôÕUdLû[Ùm CûQV TVuTôhPô[oLû[Ùm
A±Üßj§YÚ¡\Õ.
Ck§V NhPlT¥ Cq®û[VôhÓ êXUôL
©\ûWd RtùLôûXdÏj çiÓYÕ NhPj§tÏl
×\mTôL ùNpÛm RiPû]dϬV Ït\UôÏm G]
GfN¬dûL ®ÓjÕs[ AWÑ SmTjRÏkR
BRôWeLs Cu± Cq®û[VôhÓ Ï±jÕ
LXkRúXô£dÏm TWTWlTô] ÏßgùNn§Ls
GûRÙm ©\ÚdÏ Aàl©]ôp NhPlT¥
Ri¥dLlTÓYôoLs G]Üm GfN¬jÕs[Õ.
ϱl× :
¿Xj§ªeLX ®û[VôhûPj RûP ùNnV
úYiÓm G] ùNuû] EVo¿§Uu\ UÕûWd
¡û[«p YZdùLôuß ùRôÓdLlTh¥ÚkR ¨ûX«p
áÏs, úTv×d, YôhvAl , CuvPô¡Wôm,
ûUdúWôNô@lh Utßm Vôá Es°hP R[eL°p
CÚkÕ CkR ®û[VôhûPÙm ARu ùRôPo×
YûXûVÙm ALt\Üm AÕúUÛm TWYôUp
RÓdLÜm úUtùLôs[lTPúYi¥V ùRô¯pÖhT
SPY¥dûLLs ϱjÕ II¥ ùUhWôv ¨ßY]m
AW£tÏ E¬V A±ÜûW YZeL úYiÓm Guß
A±Üßj§VÕ.
00 GS Express 11 - 01.pmd
------------------------------------------------
GS - 11 : 07
BLvh
Ød¡V §]eLs
ûUpLp
1 Xdú]ô UôSôÓ (1916) : èt\ôiÓ LiP
YWXôtßf £\l× ªdL Lôe¡Wv UôSôÓ
Ck§V ®ÓRûX CVdLUô]Õ ¸rdLôÔm
êuß LhPeLû[ Es[Pd¡VRôLl
©¬dLlThÓs[Õ.
1 ªRúTôdÏûPúVôo ¨ûX (Moderate Phase)
1885 - 1905
2 ¾®Wl úTôdÏûPúVôo ¨ûX (Extreme Phase)
1905-1917
3 Lôk§V ¨ûX (Gandhian Phase) 1917 - 1947
Ck§V úR£V CVdLj§u CkR êuß
¨ûXLÞPàm ùRôPo×ûPVÕm, Cmêuß
¨ûXLû[Ùm JÚe¡ûQdÏm JÚ L[UôL
AûUkÕ, Ck§V ÑRk§Wl úTôWôhPjûR ÅWVjÕPu
Øuù]ÓjÕf ùNpX A¥lTûPj R[UôLÜm
AûUkRúR CkR YWXôtßf £\l× ªdL Xdú]ô
Lôe¡Wv UôSôPôÏm.
1885Bm BiÓ ùRôPeLlThP Lôe¡Wv Lh£
ùRôPdLd LôXj§p Ck§Vô®p Be¡úXV
HLô§Tj§VjûR G§odL®pûX. AlúTôÕ CRu
ϱdúLôs Lp® Lt\ Ck§VoLÞdÏ AW£p
ùTÚmTeÏ Yôe¡j RÚYúR BÏm.
CûRj R®W NhPNûTLû[ ®¬YôdÏRp,
ºoj§ÚjÕRp, I£Gv. úRoÜLû[ JúW NUVj§p
Ce¡Xôk§Ûm, Ck§Vô®Ûm SPj§ EVo TR®L°p
Ck§VoLÞdÏ A§L Yônl×Lû[ HtTÓjÕRp
¨oYôLj Õû\«èÚkÕ ¿§jÕû\ûV ©¬jRp,
CWôÔY ùNXÜLû[ Ïû\jRp Es°hP
úLô¬dûLLû[ ùYuù\ÓlTûR UhÓúU
ϱdúLô[ôLd ùLôiÓ AW£Vp NhP
ùS±Øû\L°p úTôWô¥]o.
BWmT LôXj§p ©¬h¥x AWNôeLØm Ck§V
úR£V Lôe¡W³u úRôt\jûR YWúYt\Õ.
B]ôÛm CVdLjûR Y¯SPj§V RûXYoL°u
úLô¬dûLLs A§L¬dL A§L¬dL AWNôeLØm
ARtÏ G§WôLj §Úm©VÕ. ©¬jRô²V AW£u
CjRûLV G§ol× LôWQUôL Lôe¡W³u
ùLôsûL«Ûm Uôt\m HtTPj ùRôPe¡VÕ.
23
CdLh£ ®ÓRûXl úTô¬p ¾®Wm LôhPj
ùRôPe¡VÕ.
Be¡úXVÚdÏ G§Wô] CjRûLV ®ÓRûXl
úTôûW GjRûLV YûL«p ûLVôsYÕ GuT§p
HtThP LÚjÕ úYßTôPô]Õ Lôe¡W³p ¾®Wl
úTôdÏûPúVôo, ªR úTôdÏûPúVôo G] 2
ÏÝdLû[ EÚYôd¡VÕ.
Be¡úXVoLÞdÏ G§Wô] ®ÓRûXl úTôWôhPm
¾®WUûPkRûR EQokR Be¡úXV AWÑ R]Õ
YZdLUô] Ùd§Vô] Divide and Rule G]lTÓm
©¬jRôÞm ãrf£ûVLM ûLVôiPÕ.
1 CkÕ ØvÄm JtßûUûV ÏûXdÏm YûL«p
YeLô[jûR úUtÏ YeLm, ¡ZdÏ YeLm G]
CWiPôLl ©¬jRÕ.
2 CvXôªVoLs Ck§V úR£V Lôe¡Wv
CVdLj§p úNokÕ AkR CVdLjûR
Y èû U V û P Y û R j RÓdÏm YûL«p
Be¡úXVoLÞdÏ BRWYô] ¨ûXlTôhûP
GÓdÏm CvXôªVj RûXYoLs £XûWd ùLôiÓ
ØvÄmÄd Gu\ Lh£ûVj ùRôPeLf ùNnRÕ.
3 ØvÄmLû[ §Úl§TÓjR 1909Bm BiÓ
ªiúPô - Uôoè ºo§ÚjRf NhPj§u êXm
AYoLÞdùL] Seperate Electroate G]lTÓm
R²jùRôϧLs YZe¡VÕ.
CRu LôWQUôL 1901tÏl ©\Ï Ï±lTôL 1905
YeLl©¬®û]dÏ ©\Ï HtThP ÑRk§Wl úTôWôhP
GÝf£Vô]Õ Øt±Ûm Ïû\kÕ, SôhÓ
UdL°ûPúV JÚ®R Sm©dûL«uûUÙm
CVXôûUÙm úUúXôe¡ CÚkRÕ.
CWiPôYRôL, úT¬VdLUôL ®[eÏm Lôe¡Wv
Guù\ußm R]Õ HLô§Tj§V Bh£dÏ BTjÕ
GußQokR Be¡úXVoLs, Be¡úXVoLÞdÏ
G§WôL Øuù]ÓjÕf ùNpX úYi¥V úTôWôhP
Ùd§ ϱjÕ ¾®Wl úTôdÏûPúVôo, ªR
úTôdÏûPúVôo G] ÏÝdLs úRôu±V ¨ûX«p
AûR R]dÏ NôRLUôLl TVuTÓj§VÕ.
@ùTúWô`ô úUjRô Utßm úLôTôX¡ÚxQ
úLôÏúX RûXûU«p ªRlúTôdÏûPúVôÚm, Bal,
Lal, Pal G]lTÓm XôXô X_T§ Wôn,TôXLeLôRW
§XLo Utßm ©©u Nk§WTôp Es°húPôo
RûXûU«p CVe¡V ¾®Wl úTôdÏûPúVôo
CûPúV LÚjÕ úYßTôhûP Be¡úXVoLs
00 GS Express 11 - 01.pmd
§hPªhÓ BZlTÓj§]o. CRtLôL AYoLs
ªRlúTôdÏûPúVôoL°u úLô¬dûLLû[
EP]¥VôL ¨û\úYtßYûRl úTôu\ùRôÚ
úRôt\jûR HtTÓj§]o.
CRu EfNUôL Ck§V LÜu£p NhPm 1861
Utßm 1892p §ÚjRm ùNnÕ, Ck§VoLÞdÏ
áÓRp ©¬§¨§jÕYm A°dÏm YûL«p קV
AW£VXûUlûT HtTÓjR úYiÓm G]
ªRlúTôdÏûPúVôo ¿iP SôhL[ôL úLô¬dûL
ûYjÕ YkR ¨ûX«p, YeLl ©¬®û]dÏ G§Wô]
úTôWôhPm ¾®WUûPVÜm, AûR UhÓlTÓjR,
Ck§Vô®tLô] Auû\V ùNVXo (Secretary of
India) UôoúX 1906p קV A±®l×Lû[
ùY°«hPôo. Ce¡XôkÕ SôPôÞUu\j§p EûW
¨Lrj§VúTôÕ ùY°«PlThP CkR A±®l©p
Ck§Vô®p קV TX ºo§ÚjReLs
A±ØLlTÓjRlTÓm Gußm AjRûLV
ºo§ÚjReLû[ T¬kÕûWlTRtLôL קV Lªh¥
Juß AûUdLlTÓm Guß A±®jRÕ.
ªRúTôdÏûPúVôoL°u úLô¬dûLLû[
JqùYôu\ôL ¨û\úYt± AYoLû[
AûU§lTÓj§V ¨ûX«p, ¾®WlúTôdÏûPúVôo
ÁÕ LÓûUdLôhPj ùRôPe¡]o. UôoúX AYoL°u
A±dûL A±dûLûV BWônkR §XLo AYoLs
Ck§VoLÞdÏ úRûY áÓRp ©W§¨§jÕYm ApX
Gußm, ÑVWôw´VúU ReL[Õ EP]¥ úLô¬dûL
Gu\ôo.
CR]ôp Be¡úXVoLs ¾®W
úTôdÏûPúVôoLû[ ûLÕ ùNnÕ £û\«p
AûPjRúRôÓ AYoLs SPj§V Tj§¬dûLLÞdÏ
RûP®§jRÕ. CRtÏ G§o®û]VôL ®.¥.NoYôoLs,
hW@TpXô Nd¡, ϧWôm úTôv, Wôv ùTa¬ úTôv,
Nf£u NôuVôp Es°húPôo TVeLWYôR
ùNVpL°p DÓThP]o. CYoLû[ JÓdÏm ®RUôL
Be¡úXV AWÑ TpúYß AYNWf NhPeLû[
CVt±VÕ.
Be¡úXVoL°u CjRûLV úTôdûL ªRl
úTôdLô[oLs GYÚm LiP]m ùR¬®dLôRRôp
CYoLÞdÏm ¾®Wl úTôdÏûPúVôÚdÏ
CûPúVVô] LÚjÕ úYßTôÓ A§L¬jRÕ.
Lôe¡Wv Lh£«p HtThP LÚjÕ úYßTôPô]Õ
1906Bm BiÓ Lôe¡Wv UôSôh¥úXúV
©W§TèjRÕ. ¸rdLôÔm CWiÓ LôWQeLs
AYoLÞd¡ûPúVVô] ¨WkRWl ©¬®tÏ ChÓf
24
ùNu\Õ.
1 YeLô[j§p ùRôPeLlThP ÑúR£
CVdLjûRÙm JjÕûZVôûUûVÙm SôÓ
ØÝYÕm ®¬ÜTÓjR úYiÓm G] Lôe¡W³u
¾®Wl úTôdÏûPúVôo Y èÙ ß j R
ªRlúTôdÏûPúVôo ARû] ®ÚmT®pûX.
2 Ak¨Vl ùTôÚhLû[ UhÓm ×\dL¦jRp
úTôÕUô]Õ úSW¥VôL LôX²V AWÑPu úUôR
úYiPôm G] ªRYô§Ls YèÙßjR, ¾®Wl
úTôdÏûPúVôo CRtÏ G§ol× ùR¬®jR]o.
CÚl©àm Lôe¡Wv RûXYWôL ªL êjRj
RûXYWô] RôRôTôn ùS[úWô´ AYoLs
úRokùRÓdLlThPRôp, UôSôÓ ÑêLUôL Ø¥kRÕ.
B]ôÛm Cl©WfNû] ùRôPokRT¥úV CÚkRRôp
1907p SûPùTt\ Lôe¡Wv UôSôh¥u Ød¡VjÕYm
A§L¬jRÕ. CWiÓ ©¬®]Úm Lh£ûV ReL[Õ
LhÓlTôhÓdÏs ùLôiÓ YÚm úSôd¡p ARu
RûXYo TR®ûVd ûLlTt\ ¾®Wm Lôh¥]o.
ªRYôRlúTôdÏûPúVôo WôvùTd¬ úLôx
AYoLû[j RûXYWôLl T¬kÕûWdL ¾®Wl
úTôdÏûPúVôo §XLo ApXÕ XôXô X_T§ Wôn
B¡úVô¬p JÚYûW RûXYWôLj úRoÜ ùNnV
Øû]kR]o.
CÕúTôu\ ùLôkR°lTô] ãZèp á¥V ãWj
UôSôh¥p áfNp ÏZlTm GÝkÕ ãr¨ûXûV
úUÛm LXYWUôdL,CûR G§oúSôd¡d Lôj§ÚkR
Be¡úXV AWÑ R]Õ LôYpÕû\«]ûW H®
R¥V¥ SPj§ ¾®Wl úTôdÏûPúVôo G]
AûPVô[m LôQlThP Aû]YûWÙm ùY°úVt\
ÁRªÚkúRôo Juß á¥ WôvùTL¬ úLôx
AYoLû[j RûXYWôLj úRokùRÓjR]o.
Cl©[®]ôp CÚ©¬®]Úm TXÅ]ûPkR]o.
§XL¬u ÑúR£ CVdLm YÛ®ZkÕ LôX²V
AWNôp JÓdLlThPÕ. §XLo, XôXô X_T§ Wôn
Es°húPôûWd ûLÕ ùNnÕ £û\«p AûPjRÕ.
ªRlúTôdÏûPúVôo AWÑPu CQdLUôL
ùNVpThPRôp Cû[V RûXØû\ Lôe¡Wv
ùRôiPoL°u Sm©dûLûVÙm BRWûYÙm
CZkRRÕ.
CkÕ - ØvÄm; Lôe¡W³u
¾®WlúTôdÏûPúVôo ªRYô§Ls CûPúV HtThP
Cl©[®u ©u]ûP®èÚkÕ Á[ Ck§V
UdLÞdÏ TX BiÓLs ©¥jRÕ. ¡hPjRhP 10
BiÓL[ôL GkR®R ùNVpTôÓªu±
00 GS Express 11 - 01.pmd
ØPe¡úV«ÚkR ¨ûX«p, UdLû[ ÁiÓm
GÝf£Ù\f ùNnÙm Øû]lúTôÓ, TôXLeLôRW
§XLo AYoLÞm, Au²ùTNuh AmûUVôo
AYoLÞm 1916p R²jR²úV úamÚp CVdLm
Gàm ÑVôh£ CVdLjûRj ùRôPe¡]o. ÑVôh£
CVdLj§u Ød¡V ϱdúLôs ©¬h¥x
úTWWÑdÏsú[úV Ck§VôÜdÏ Ru]ôh£
ùTßYRôÏm. Lôe¡Wv Lh£ûVf úNokR TXÚm
CkR CVdLj§p CûQkÕR]Õ AW£Vp
T¦Lû[ ùRôPokR]o. CÚl©àm AW£Vp L[m
ªLÜm TXÅ]jÕPu LôQlTÓYRôLúY CÚ
RûXYoLÞm LÚ§]o. ØRXôm EXLúTô¬]ôp
Be¡úXV AWÑ TXÅ]lThÓs[ ¨ûX«p
ARû] NôRLUôLl TVuTÓj§ Ck§Vô®tÏ
Ru]ôh£ A§LôWm ¡ûPdL úYiÓùU²p,
ÑRk§Wl úTôWôhPUô]Õ ªL ¾®WUô]RôL
CÚdLúYiÓm G]d LÚ§]o. CRtÏ CkÕ-ØvÄm
ReL[Õ LÚjÕ úYßTôÓLû[ U\kÕ
JÚe¡ûQkÕ ªRYô§Ls, ¾®WlúTôdÏûPúVôûW
Es[Pd¡V JußThP Lôe¡Wv úT¬VdL ÏûP«u
¸r úTôWôP úYiÓm GuTûR EQokR]o.
AúRNUVm ªRYô§L°u ©W§¨§VôL ®[e¡V
CÚùTÚm RûXYoLÞm ¾®WlúTôdÏûPúVôÚPu
CûQYRtÏj RûPVôL CÚkRYoLÞUô]
ùT@úWô`ô úUjRô, úLôTôX¡ÚxQ úLôÏúX
B¡úVôo 1915p CVtûL Gn§V ©u
CûQl©tLô] Nôj§Vd áßLs A§L¬jR].
Cq®Ú RûXYoL°u ØVt£ûVj ùRôPokúR
Lôe¡Wv úT¬VdLm ÁiÓm ×jÕ«o ùTt\Õ. CRtÏ
ªLf£\kR Nôuß 1907dÏm 1915dLm CûPlThP
LôXj§p SûPùTt\ Lôe¡Wv UôSôh¥p TeúLt\
©W§¨§L°u Gi¦dûLûVd ùLôiúP Sôm
EQWXôm.
------------------------------------------------
BiÓ - UôSôhÓ Gi. - SLWm - RûXYo -
Eßl©]oL°u Gi¦dûL
------------------------------------------------
1907 - 23 - ãWj - WôvùTL¬ úTôv - 1600
1908 - 23 - ùUhWôv - WôvùTL¬ úTôv - 562
1909 - 24 - Xôáo - URuúUôLu Uô[®Vô - 243
1910 - 25 - AXLôTôj - No®pèVm ®PoùTou - 636
1911 - 26 - LpLjRô - ©`u SôWôViRôv - 446
1912 - 27 - Tôh]ô - WôqTLço Bo.Gu.ØúRôpLo - 3
1913 - 28 - LWôf£ - SYôl N«j ØLUÕ TLço - 349
25
1914 - 29 - URWôv - éúTk§WSôj úTôv - 866
1915 - 30 - TômúT - Gv.©.£uaô - 2259
1916 - 31 - Xdú]ô - Am©Lô NWi U´mRôo - 2298
------------------------------------------------
NjúVk§W ©WNu]ô £uaô AYoLs
RûXûU«p LPkR 1915 Bm BiÓ TômúT SL¬p
SûPùTt\ 30YÕ úR£V Lôe¡Wv UôSôh¥p
TeúLt\ Cq®ÚjRûXYoLÞm
¾®WlúTôdÏûPúVôo Lôe¡Wv Lh£«p ÁiÓm
CûQÙm YûL«p Lôe¡Wv NhPj §hPeL°p
§ÚjRm úUtùLôs[ Y¯YÏjR]o. úUÛm RjRm
RûXûUûV Htßs[ ùRôiPoLû[ CûQdLÜm
NmURm ùR¬®jR]o. CRu Ø¥®p G§oYÚm 1916p
Xdú]ô SL¬p SûPùTßm UôSôh¥tÏs
CkRCûQlûT Nôj§VUôdL úYiÓm Gu\
¾oUô]Øm ¨û\úYt\lThPÕ.
Lôe¡Wv ØvÄm Äd CûPúVVô] JlTkRm
CvXôªVoLs Lôe¡Wv Lh£«p úNÚYûRj
RÓdÏm ®RUôL LPkR 1906 ØvÄm Äd Lh£
¨ßYlThP ¨ûX«p, ùRôPdLj§p ARtÏ TXu
¡ûPjRÕ. ØvÄm úR£VYô§Ls, Cû[OoLs,
ThPRô¬Ls G]l TXÚm ØvÄm Äd Lh£«p
ReLû[ CûQjÕdùLôiP]o. B]ôÛm ©u]o
ØLUÕ Aè ´u]ô, ùU[Xô]ô A×p LXôm
BNôj, a¡m AwUp Lôu, aNu CUôm Es°hP
úR£VYôR RûXYoLs TXo ØvÄm Äd Lh£«p
CûQkRRu LôWQUôL TZûUYôR £kRû] KWm
LhPlThP]. SôhÓ SXàdLôL Lôe¡Wv Lh£ÙPu
CûQkÕ ùNVpTPÜm AYoLs RVôWôL CÚkR]o.
Aû]j§tÏm úUXôL ùU[Xô]ô A×p LXôm
BNôj, ØLUÕ Aè ´u]ô Es°húPôo Lôe¡Wv
ØvÄm ÄdG] CWiÓ CVdLj§Ûm ReL[Õ
TeL°l©û] YZe¡ YkR]o.
Ck¨ûX«p 1914p ùRôPe¡V ØRXôm EXLl
úTô¬p ÕÚd¡, Ce¡XôkÕ Sôh¥tÏ G§WôL
úTô¬hPÕ. EXL ØvÄmL[ôp NUVjRûXYWôL
( L ô èl ) Õ Ú d ¡ Ñ p R ô u L Ú R l T h P R ô p
EXùLe¡Ûm Es[ CvXôªVoLs ÕÚd¡dÏj
úRûYVô] ER®Lû[ YZeÏYÕ ReL[Õ
LPûUVôL LÚ§]o. úUÛm ÕÚd¡ Ce¡XôkÕ
G§WôL úTô¬hPRôp, Ck§V CvXôªVoLs
ÕÚd¡dÏ BRWYôL Be¡úXVoLÞdÏ G§Wô]
¨ûXTôhûP GÓjR]o. Al - Hilal Ar Balagh Com-
00 GS Express 11 - 01.pmd
rade Es°hP Tj§¬dûLL°u êXm ùU[Xô]ô
A×p LXôm BNôj ùU[Xô]ô ØLUÕ Aè
Es°hP RûXYoLs TXo Be¡úXVoLÞdÏ
G§WôL LÚjÕdLû[ GÝRj ùRôPe¡]o. CvXôªV
Cû[OoLs, ThPRô¬Ls Es°húPô¬u CkÕ
¨ûXTôÓ Be¡úXVÚdÏ A§Úl§ûV HtTÓjR
Be¡úXV AWÑ AYoLÞdÏ G§Wô] SPY¥dûL
úUtùLôiP]o. CúR LôXdLhPj§p Lôe¡WûN
YÛlTÓjR §XLo Utßm Au²ùTNuh
AmûUVôo ReL[Õ L[lT¦ûVj ùRôPe¡V
¨ûX«p CvXôªV Cû[OoLs ϱlTôL ØLUÕ
Aè ´u]ô CYoLÞPu LWmúLôojÕ úRN
®ÓRûXdLôL Lôe¡Wv - ØvÄm Äd CûQkÕ
úTôWôÓm YûL«p JÚ EPuT¥dûLûV
HtTÓjÕYRtLô] ØVt£ûVj ùRôPe¡]o.
CRu TV]ôL ØmûT«p (1915) R²jR²úV
SûPùTt\ Ck§V úR£V Lôe¡Wv Utßm
Aû]j§k§V ØvÄm Äd Lh£L°u UôSôh¥p
TeúLt\ RûXYoLs, UôSôh¥u Ø¥®p CWiÓ
Lh£Lû[Ùm úNokR RûXYoLs ᥠÑRk§Wl
úTôWôhPj§u AÓjRdLhPjûR CWiÓ Lh£«]Úm
Ju±ûQkÕ Øuù]ÓjÕf ùNpÛm
Y¯Øû\Lû[ BWônkR]o. CRuT¥ CWiÓ
Lh£LÞm HtßdùLôsÞm YûL«Xô] Ïû\kR
ThN ùNVp§hPm Juû\ YÏjÕ ARu
A¥lTûP«p Øuú]ßYÕ G] Ø¥ùYÓdLlThPÕ.
CRtùL] CÚLh£Lû[f úNokR SôPôÞUu\
Eßl©]oLû[ Es[Pd¡V 19 úTo ùLôiP ÏÝ
Juß AûUdLlThPÕ. TXØû\ ᥠ®Yô§jR
AdúPôTo 1916p Ck§Vô®u Auû\V ûYvWôVo
ùNUvúTôoÓ ©W× AYoL°Pm ϱlTôûQ Juû\
YZe¡VÕ. ©u]o CߧVôL 1916 SYmT¬p á¥V
CdÏÝ Ïû\kRThN ùNVp§hPjûR Cߧ
ùNnRúRôÓ, CRtÏ Jl×Rp ùTßYRtÏ HÕYôL
CWiÓ Lh£L°u UôSôhûPÙm JúW CPj§p
SPjRXôm G] Ø¥ùYÓdLlThPÕ.
CRu A¥lTûP«úXúV Lôe¡Wv Utßm
ØvÄm Äd Lh£L°u UôSôÓ ¥NmTo 2016p
Xdú]ô SL¬p SPjRlThPÕ. CWiÓ Lh£LÞm
CdÏÝ®]ôp T¬kÕûWdLlThP Ïû\kRThN
ùNVp§hPjûR HtßdùLôsÞm ®RUôL ARû]
¾oUô]UôL ùLôiÓ ¨û\úYt±VÕ.
CvXôªVoLÞdÏj R²j ùRôϧ Gu\
A¥lTûP«Xô] AW£Vp ºo§ÚjRjûR
ùNVpTÓjÕYRtLô] áhÓj §hPm Utßm
26
Be¡úXV AWÑ áÓUô] ®ûW®p Ck§Vô®tÏ
ÑVôh£ A§LôWm YZeÏYÕ ùRôPoTô]
©WLP]jûR EP]¥VôL YZeÏYÕ ùRôPoTô]
úLô¬dûL Es°hP ùNVp§hPeLû[ Es[Pd¡V
CkR Ïû\kR ThN ùNVp§hPúU Ck§V YWXôt±p
Xdú]ô EPuT¥dûL (Lucknow Pact) G]lTÓ¡\Õ.
Uôtßl ùTVo : Lôe¡Wv - Äd EPuT¥dûL
(Congress League Pact)
CkR EPuT¥dûL HtTÓYRtÏ ØLUÕ Aè
´u]ô AYoLs ªLlùT¬V TeL°l©û]
YZe¡]ôo. CûR EQokúR CYWÕ T¦ûV
£\l©dÏm YûL«p NúWô´² SôÙÓ AYoLs
ØLUÕ Aè ´u]ô AYoLû[ CkÕ-ØvÄm
JtßûUdLô] çRo (Ambassador of Hindu -
Muslim Unity) Guß Yo¦jRôo.
Xdú]ô EPuT¥dûL«u £\lTmNeLs
Ru]ôh£ úLô¬dûL (Demand of self govern-
ment)
áÓUô] ®ûW®p Ck§Vô®p T¥lT¥VôL
ùTôßl×s[ AWNôeLm A±ØLlTÓjRlTÓm
YûL«p Ru]ôh£ A§LôWm ùLôiP AWÑ AûUV
CWiÓ Lh£LÞm NmURm ùR¬®jR].
Seperate Electroate G]lTÓm R²jùRôϧLs
SûPØû\ HtßdùLôs[lThPÕ
1909Bm Bi¥p ¨û\úYt\lThP Ck§V
AWÑj NhPm 1909u êXm YÏl×Yô¬f NhPm
ùLôiÓYWlThÓ ØvÄmLÞdÏR²j ùRôϧLs
JÕdLlThP]. 1909p CÕ A±ØLlTÓjRl
Th¥ÚkRôÛm Lôe¡Wv Lh£ CÕSôs YûW AûR
ùLôsûL çVôL G§ojÕ YkRÕ.
CÚl©àm ÑRk§Wl úTôWôhPj§p ØvÄmL°p
JjÕûZlûT LÚj§p ùLôiÓ, ØRu Øû\VôL
ØvÄmLÞdLô] R²jùRôϧ SûPØû\ûV
Htßd ùLôiPúRôÓ, RôrjRlThúPôo, ºd¡VoLs,
Be¡úXô Ck§VoLs E[°hP ©\ ©¬®]ÚdÏm
CkR NÛûLûV ¿h¥dLÜm JjÕd ùLôiPÕ.
AúRúTôp ØvÄm Äd Lh£«u úLô¬dûLVô]
®¡RôfNôW ©W§¨§jÕY Øû\ûVÙm Lôe¡Wv Lh£
ùLôsûLçVôL Htßd ùLôiPÕ.
00 GS Express 11 - 01.pmd
Imperial Legislative Council G]lTÓm Uj§V
NhPUu\ LÜuNè èp ºo§ÚjRm (Reforms in
the Imperial Legislative Council)
U j § V N h P U u \ L Ü u £ èu ù U ô j R l
©W§¨§L°u Gi¦dûLûV Ïû\kRThNm 150
BL EVojR úYiÓm. CYoL°p Ïû\kRThNm
50 NR®¡Rm ©W§¨§Ls úSW¥j úRoRp êXm
úRokùRÓdLlTP úYiÓm.
Provincial Legislative Council G]lTÓm
UôLôQ NhPUu\ LÜu£è èu ºo§ÚjRm
ùT¬V UôLôQeL°p CVeÏm UôLôQ NhP
Uu\d LÜu£èu ©W§¨§L°u Gi¦dûL
Ïû\kRThNm 125dÏ Ïû\VôUÛm, £±V UôLôQ
NhPUu\eL°u LÜu£èu Gi¦dûLVô]Õ
Ïû\kRThNm 50 ØRp 75 BL EVojR úYiÓm.
AúRúTôp UôLôQ A[®Xô] ©W§¨§L°u
Gi¦dûL«p Ik§p - SôuÏ Eßl©]oLs
úSW¥VôLj úRokùRÓdLlTÓm YûL«p ºo§ÚjRm
ùNnV úYiÓm G] CWiÓ Lh£LÞm úLô¬dûL
®ÓjR].
úSW¥j úRoRp (Direct Election)
Sôh¥p Es[ ¨VU] Eßl©]oLû[j R®W
Hû]V Eßl©]oLs Aû]YÚm Adult Franchise
G]lTÓm ϱl©hP YVÕ éoj§VûPkúRôo
JqùYôÚYWôÛm úSW¥j úRoRp êXm
YôdL°dLlThÓ úRokùRÓdLlTPúYiÓm.
CqYôß úRoùRÓdLlTÓm Eßl©]oLs
Aû]YÚm úNokÕ ReLÞdLô] RûXYûW
úRokùRÓjÕd ùLôs[ úYiÓm.
Aû]jÕl ©¬®]¬u SXû] TôÕLôjRp (Safe-
guarding the Interest of communities)
AûY«p A±ØLlTÓjRlTÓm UúNôRô Juß
ϱl©hPùRôÚ NêLjûR Tô§lTRôLd LÚRlTÓm
ThNj§p, AfNêLjûRf úNokR
AûYl©¬§¨§L°p Sôu¡p êuß Eßl©]oLs
(3/4 of the Member of the Community in the
Legistlative Council) AmUúNôRôûY G§ojÕ
YôdL°jRôp, GdLôWQjûRd ùLôiÓm
AmUúNôRôûY ¨û\úYt\d áPôÕ.
27
Ck§Vô LÜu£p J¯jRp (Abolition of India
Council)
Ce¡Xôk§èÚkR Ck§Vô LÜu£p TR®ûV
J¯j§P úYiÓm. úUÛm Ck§VôÜdLô]
ùY°Ù\Üf ùNVXo Utßm AYWÕ
ER®Vô[ÚdLô] F§VUô]Õ CÕSôs YûW
Ck§V YÚYô«èÚkÕ YZeLlThÓ YkR ¨ûX«p,
C² CYoLÞdLô] F§Vm ©¬h¥x
YÚYô«èÚkúR A°dLlTPúYiÓm.
¨oYôLj§è è ÚkÕ ¿§jÕû\ûVl ©¬jRp
(Seperateion of Judicirary from Executive)
¨oYôLj§p CÚkÕ ¿§jÕû\ûVl ©¬dL
úYiÓm ¨oYôLd LhÓTôÓ HÕªu±j R²VôL
¿§jÕû\ T¦Vôt\ úYiÓm. JqùYôÚ
UôLôQj§p CVeÏm ¿§Uu\ Eßl©]oLs
JqùYôÚYÚm AkRkR UôLôQj§u EVoUhP
¿§Uu\eL°u LhÓlTôh¥u ¸r CVeÏYo.
Xdú]ô UôSôh¥u CRW Ød¡VjÕYeLs
- 1916 Xdú]ô UôSôh¥p Rôu, G§oLôX
Ck§VôûY ¨oQ«dÏm CÚùTÚm RûXYoL[ôL
Es[ ULôjUô Lôk§ AYoLÞm, _YaoXôpúSÚ
AYoLÞm JÚYûW JÚYo Nk§jÕd ùLôiP]o.
- 1917p ÀLô¬p NmlWôu Gu\ CPj§p IúWôl©V
AܬfùN¥ TiûQVô[oLÞdùL§Wô]
úTôWôhPj§p LXkÕ ùLôiP Lôk§V¥Ls,
AeÏRôu R]Õ NjVô¡WLm Gu\ A\lúTôo
Øû\ûV ØRuØû\VôL Ck§V Ui¦p
T¬úNô§jÕl TôojRôo. Ck§V ®ÓRûXl
úTôWôhPj§tÏ Lôk§ AYoLs Ruû] ØÝûUVôLj
RVôoTÓj§d ùLôsYRtÏ L[UôL NmlWôu
NjVô¡WLm AûUkRÕ.
- YPdúL úSTô[jûR Jh¥V ÀLôo Uô¨XjûR
NôokR NmlWôu Gàm ¡WôUj§u ®YNô«L°u
Li½o LûRûV ULôjUôLôk§ AYoL°u
LY]j§tÏ HûZ ®YNô« WôwÏUôo ÑdXô ùLôiÓ
úNojRÕ CkR Xdú]ô UôSôh¥pRôu.
- Lôe¡Wv AûUl©u CÚ ÏÝdLÞm
Ju±ûQYRtÏ LôWQUôL AûUkR §XLo
AYoLs, BiÓdùLôÚ Øû\ á¥, ¾oUô]eLs
¨û\úYt± AûR UàdL[ôL Be¡úXVoL°Pm
00 GS Express 11 - 01.pmd
JlTûPlTR]ôp úTW[®Xô] Uôt\jûR G§oúSôdL
Ø¥VôÕ Gußm, AûR ùTôÕUdLs BRWÜ ùTt\
úT¬VdLUôL Uôt\ úYiÓùU²p, YÚPôk§W
UôSôh¥p ¨û\úYt\lTÓm ¾oUô]eLû[ º¬V
Øû\«p ùNVpTÓjRÜm, Lh£«u Au\ôPl
T¦Lû[ ùRôn®u± LY²dL HÕYôLÜm, £±V
Utßm JÚe¡ûQl× Lô¬V Lªh¥ (Small and
Cohesive Working Committee) ¡WôUmúRôßm
HtTÓjR úYiÓm G] úYiÓúLôs ®ÓjRôo.
Lôe¡Wv úT¬VdL YWXôt±úXúV Lôe¡Wv
Lh£ûV UdLs CVdLUôLÜm L[lúTôWôhP
AûUlTôL Uôtßm §\u ùLôiP úVôNû]Ls
YZeLlThPÕ CÕúY ØRu Øû\VôÏm. B]ôÛm
AdLh£«u ªRYô§Ls CRtÏ G§ol×
ùR¬®jRRôp Cj¾oUô]m úRôp®VûPkRÕ.
CÚl©àm CmUôSôh¥p JÚ TôoûYVô[WôL
TeúLtß AUok§ÚkR ULôjUôLôk§ AYoLs,
§XLo AYoL°u BúXôNû]«u
Ød¡VjÕYjûR EQok§ÚkRT¥Vôp, A§p £X
£X Uôt\eLû[ ùNnÕ, 1920p Sôdléo SL¬p
SûPùTt\ Lôe¡Wv UôSôh¥p AûR HtLf
ùNnRôo. ùRu]ôhÓf £eLm (Lion of South India)
Guß Yo¦dLlTÓm £.®_VWôLYôfNô¬Vôo
AYoLs RûXûU«p SûPùTt\ CkR Lôe¡Wv
UôSôh¥p AdLh£dùL] קV NhPj§hPeLs
EÚYôdLlThP].
Lôe¡Wv ¨ûXjR ¿¥jR CVdLUôL
ùRôPWúYiÓùU²p CjRûLV Uôt\m
úYiÓùU] AYo YèÙßj§VûRj ùRôPokÕ
Lôe¡Wv RûXûU CRû] HtßdùLôiPÕ.
Xdú]ô EPuT¥dûL«u Ød¡VjÕYm (Sig-
nificance of Lucknow Pact)
YWXôtßf £\lתdL Xdú]ô EPuT¥dûL«u
Ød¡VjÕYjûR ¸rdLôÔm YûL«p CWiÓ
YûLVôLl ©¬dLXôm.
1 Ïß¡V LôX Ød¡VjÕYm
2 ¿iP LôX Ød¡VjÕYm
1 Ïß¡V LôX Ød¡VjÕYm : úSoUû\Vô]
®û[Ü
Xdú]ô EPuT¥dûL«u Ïß¡V LôX
Ød¡VjÕYUô]Õ úSoUû\Vô]Õ. CkÕdLÞdÏm
28
CvXôªVoLÞdÏm CûPúVVô] JtßûUûV
LhPûUlT§p CkR EPuT¥dûL ªL Ød¡V
TeLôt±VÕ.
CjRûLV JtßûUVô]Õ, Ck§V UdL°ûPúV
קV EtNôL EQoûY HtTÓj§VÕ. Ck§V
UdL°ûPúV úRôu±V CkR GÝf£
Be¡úXVoLû[ AfNUûPVf ùNnRÕ. CRu
ùY°lTôúP, Be¡úXVoLs Ck§VoLs
NUôRô]lTÓjÕm ®RUôL, BLvh 20, 1917 Auß
Ck§Vô®u Auû\V AWÑ ùNVXo AYoLs
House of Commons G]lTÓm Ce¡XôkÕ SôhÓ
SôPôÞUu\ ¸ZûY«p Ck§Vô®tLô] ©¬h¥x
ùLôsûLL°u CXdÏLû[ YûWVßlTÕ
ùRôPoTôL ©WLP]m Juû\ ùY°«hPôo. Ck§V
AWÑ ùNVXo JÚYWôp ùY°«PlThP CkR
©WLP]úU BLvh ©WLP]m (August Declara-
tion) G]lTÓ¡\Õ.
Lôk§V¥Ls AYoL[ôp BLvP 1, 1920Bm
BiÓ ¨ßYlThP JjÕûZVôûU CVdLm Utßm
CRàPu CûQdLlThP ¡XôTj CVdLØm CkÕ
ØvÄm JtßûU«u EfNLhPUôLj §LrkÕ
Cq®Ú®VdLØm UôùTÚm UdLs GÝf£
CVdLUôL Uô\ Y¯YÏjRÕ.
2 ¿iPLôX Tô§l× : G§oUû\ ®û[Ü
Please Remember ; in granting Separate Elec-
torate we are sowing the dragois teech and har-
vest will be bitter G] ªiúPô-Uôoè ºo§ÚjRj§u
êXm CvXôªVoLÞdÏj R² ùRôϧ Gu\
§hPjûR A±ØLlTÓj§V UôoúX (Ck§V AWÑ
ùNVXo) AYoLú[ Aj§hPj§u ¾V ®û[Ü Ï±jÕ
GfN¬j§ÚkR úTôÕm, Be¡úXVoLÞdÏ G§Wô]
ÑRk§WlúTôWôhPj§p YÛYô] A¦ûVd
LhPûUdÏm úSôd¡p Lôe¡Wv CVdLm ØvÄm
Äd Lh£«u úLô¬dûLûV HtßdùLôiPúRôÓ
AûR ©\ NêLj§]o, AYoL°u ®ÚlTj§u
úT¬p ®¬ÜTÓjRÜm Jl×dùLôiPÕ. (1909 CÕ
A±ØLlTÓjRlThP úTôÕ Lôe¡Wv
CdùLôsûLûV LÓûUVôL G§ojRÕ
ϱl©PjRdLÕ)
CRu EP]¥ ®û[Ü úUtá±VÕ úTôp TX
SuûULû[ YZe¡ CÚkRôÛm, LôXlúTôd¡p
CkR R²jùRôϧ HtTôúP CkÕ ØvÄm CûPúV
©[ûY HtTÓj§ Al©[Ü úUÛm úUÛm
00 GS Express 11 - 01.pmd
A§L¬jÕ, CkÕdLÞm, ØvÄmLÞm JußThP
Ck§VôYôL úNokÕ YôZ CVXôÕ Gu\ ¨ûXûV
HtTÓj§VÕ. CjRûLV ©[Ü CWiÓ Lh£j
RûXYoL°PØm LôQlThPRôp, AW£Vp L[j§p
CWiÓ Lh£LÞm ùYqúYß ¨ûXlTôhûP GÓdÏm
ãZp EÚYô]Õ.
CR]ôp Be¡úXVoLÞdÏ G§Wô]
úTôWôhPj§p ŬVm Ïû\kRÕ. AúRúTôp
Be¡úXVoLs A±ØLlTÓjÕm AW£VXûUl×f
ºo§ÚjReLs ϱjÕ ®Yô§lTRtÏ HtTôÓ
ùNnVlThP YhP úUû_ UôSôÓ Es°hPl TpúYß
úTfÑYôojûRL°p Aû]YÚm R²jR²
ÏÝdL[ôL ùNVpThPRôp, Ck§VoL[ôp ReL[Õ
E¬ûUûVd úLô¬l ùTßY§p Tô§l× HtThPÕ.
Aû]j§tÏm úUXôL Lôe¡Wv Lh£«]ôp
HtßdùLôs[lThP CkRj R²jùRôϧd
ùLôsûLVô]Õ Two Nation Theory G]lTÓm
Ck§Vô - Tô¡vRôu Gàm CÚSôhÓd
úLôhTôhÓdÏ Y¯YÏjRÕ.
GS - 11 : 08
2 ùYsû[Vú] ùY°úVß CVdLj§u TY[
®Zô (BLvh 9, 1942 - BLvh 9, 2017)
BLvh ×Wh£ Gußm Ck§V BLvh ×Wh£
Gußm (Indian August Kranti) AûZdLlTÓm
ùYsû[Vú] ùY°úVß CVdLm ¨ßYlThÓ 75
BiÓLs ¨û\YûPkRûRj ùRôPokÕ
SPlTôiPô] 2017Bm BiPô]Õ AkR CVdLm
BWm©dLlThPRu TY[ ®Zô BiPôLd
ùLôiPôPlThÓ YÚ¡\Õ. CkR ûUpLp
BiûPÙm CkR CVdLjûRÙm £\l©dÏm
®RUôL CkR CVdLj§u ŬVjûRÙm
NôWômNjûRÙm A¥lTûPVôLd ùLôiÓ ×§V
Ck§VôûY LhPûUdL SôhÓ UdLs Aû]YÚm
Ju±ûQkÕ ùNVpTPúYiÓm G] Uj§V AWÑ
Ck§V UdLÞdÏ AûZl× ®ÓjÕs[Õ.
ùNn ApXÕ ùNjÕU¥ Gu\ úLô`jÕPu
ÕYe¡V ùYsû[Vú] ùY°úVß CVdLjÕdÏ
SôhÓ UdLs ØÝ BRWÜ A°jRûRj ùRôPokÕ
IkúR BiÓL°p SUÕ Sôh¥tÏ ÑRk§Wm
¡ûPjRÕ. AúRúTôp CkR ùYsû[Vú]
29
ùY°úVß CVdLj§u TY[ Bi¥p ùRôPe¡
Ck§V ÑRk§Wm ùTt\Ru TY[®ZôBiPô]
2022Bm Bi¥tÏs[ô] IkRôiÓdÏs,
Cuû\V úRNj§u ©WfNû]L[ô], YßûU,
FZp, T¥lT±®uûU, FhPfNj§uûU,
ùTiLÞdÏ G§Wô] YuØû\ Es°hPl
©WfNû]LÞdÏ ¾oÜ LôQlTÓm.
CRtùL] ùNnúYôm, ùNnÕ LôhÓúYôm
(Karenge Aur Karke Rahenge - Will do and ensure
it is done) Gu\ úLô`jÕPu Lh£ TôÏTôÓ
CpXôUp, _ô§, UR úTRm CpXôUp Aû]jÕ
UdLÞm JÚe¡ûQkÕ TôÓTP úYiÓm. CRu
êXm AÓjR IkÕ BiÓLÞdÏs ¸rdLôÔm
Bß ©WfNû]dLÞm ¿e¡ SmSôÓ GqYôß CÚdL
úYiÓm G] §Vô¡Ls, RûXYoLs, Øuú]ôoLs,
®Úm©]úWô AjRûLV Ck§VôûY EÚYôdL
Ø¥Ùm G] AWÑ Sm©dûL ùR¬®jÕs[Õ.
G§oYÚm IkRôiÓL°p ¾odLlTPúYi¥V
©WfNû]Ls
1 FZûX J¯jRp
2 G°VYoLÞdÏm E¬ûULs ¡ûPlTûR
EߧùNnRp
3 Cû[OoLÞdÏ ÑV úYûXYônûT
EÚYôdÏRp
4 FhPfNjÕ Ïû\Tôh¥tÏ Ø¥Ü LhÓRp
5 ùTiLÞdÏ A§LôWU°jRp
6 GÝjR±®uûU ¨ûXûV Øt±Ûm J¯jRp
ÑÚdLUôL áßYùR²p Sôh¥u ÑRk§Wj§tÏ
ùYsû[Vú] ùY°úVß CVdLm ®j§hPÕ úTôp,
FZp, YßûU, CpXôR SôhûP EÚYôdÏm
ùNnúYôm, ùNnÕ LôhÓúYôm Gu\ ØÝdLjÕPu
á¥V קVùRÚ CVdLjûR AWN ¨ß®Ùs[Õ.
ùYsû[Vú] ùY°úVß CVdLm
úRôtß®jRRtLô] LôWQeLs
SUÕ Sôh¥u ØRp ÑRk§Wl úTôWôhPm 1857p
ùRôPe¡VÕ. AÕ ØRúX TpúYß RûXYoLs
Utßm CVdLeLs úRôu±, SôhÓ UdL°ûPúV
£±Õ £±RôL ÑRk§W úYhûLûVj çi¥,
RûXYoL[ôp Y¯ SPjRlThP TpúY\ LhPl
úTôWôhPeLû[ LPkÕ, Cߧ«p CRu EfNLhPUôL
Y¯SPjÕYRtÏ RûXYoLs CpXôR ¨ûX«Ûm
NôUô²V UdLú[ Ru²fûNVôL úTôWôÓm
00 GS Express 11 - 01.pmd 30
¨ûXûV Gh¥VÕ. CRuT¥ £±V ùTô±VôLj HtL]úY A¥ûUlThÓ LôX² B§dLj§p Es[
úRôu±V Ck§V ÑRk§Wl úTôWôhPUô]Õ JÚ SôÓ GlT¥ Utù\ôÚ Sôh¥u ®ÓRûXdÏ
TûLYoLû[ A¯dÏm LôhÓj¾VôL Uô±VÕ CkR úTô¬PØ¥Ùm Gußm úLs® GÝl©]o. AR]ôp
ùYsû[Vú] ùY°úVß CVdLj§úXúV BÏm. Ck§VôûY úTô¬p DÓTÓjÕYRu êXUôL Ck§Vô
úUtá±VÕ úTôp ùYsû[Vú] ùY°úVß ®ÓRûXl ùTt\ SôPôL ApXÕ Ïû\kRThNm
úTôWôhPUô]Õ. TpXôiÓL[ôL LhPûUdLlThP Ck§VoLÞdÏ A§LThN A§LôWjûR úUÛm
ÑRk§W úYhûL«u ùY°lTôúP Gu\ôÛm, ùNlPmTo YZeL úYiÓm G]dúLô¬dûL ®ÓjR]o.
1, 1939 Auß ùRôPe¡V CWiPôm EXLlúTôÚdÏ CÚl©àm, Be¡úXV AWÑ,
©uTô] ùRôPo¨LrÜL°u ®û[úY ARu Ck§VjRûXYoL°u CkR úLô¬dûLûV HtL
EP]¥d LôWQôÏm. UßjR]o. ARtÏ Uôt\ôL Ck§VoL°u LÚjûR
G]úY CWiPôm EXLl úTôÚdÏ ©uTôL TXÅ]lTÓjÕm ®RUôL, ØvÄm Äd, ÑúRN
¨LrkR ¨LrÜLû[ Y¬ûNlTÓj§l TôolúTôm. AWÑL°u BRWÜPu Lôe¡Wv Lh£«u
úLô¬dûLûV G§oùLôiPÕ. ØvÄm Äd, ÑúR£
¶hX¬u ù_oU² GpûX ®¬YôdLj
AWÑ Uu]oLs Be¡úXVoL°u CkR Ø¥®tÏ
§hPj§t¡QeL AkSôh¥u Sô£lTûPVô]Õ
BR¬dLúYiÓm Gußm, ARtÏ TX]ôL úTôo
ùNlPmTo 1, 1939 Auß úTôXôkÕ Sôh¥u ÁÕ
Ø¥®tÏ YkRÜPu, Sôh¥u TpúYß Lh£«]Úm
RôdÏRûXj ùRôÓjRÕ. ARtÏ T§X¥ ùLôÓdÏm
NêLj§]Úm TVuùTÚmTûL«p, Ck§V AWÑ
®RUôL Ce¡XôkÕ, ©Wôuv TûP«]o ùNlPmTo
NhPm 1935p úRûYVô] §ÚjReLû[
3, 1939 Auß ù_oU² Sôh¥u ÁÕ úTôo ©WLP]
úUtùLôs[Xôm Guß EPuT¥dûL Jußm
A±®dûLûV ùY°«hPûRj ùRôPokÕ CWiPôm
CߧVô]Õ.
EXLl úTôo ùRôPe¡VÕ.
Be¡úXV AW£u CkR úTôdûL Li¥jR
úTô¬u ùRôPdL ¨ûX«úXúV CÕ ®ûW®p
Lôe¡Wv Lh£, CRtÏ Ht\ G§o®û] BtßYÕ
EXLl úTôWôL Uôßm G]d L¦jR Ce¡XôkÕ
ϱjÕ TpúYß LÚjÕdLs BWônkRÕ. C§p
AWÑ, G§W¦Vô] ù_oU², _lTôu
JÚ NôWôo. Be¡úXV AWÑdÏ G§Wô] EP]¥VôLf
SôhÓlTûPLû[ A§of£dÏs[ôdÏm ®RUôL
Nj§Vô¡WLl úTôWôhPjûR ùRôPeL úYiÓm Guß
CkSôÓL°u B§dLj§p Es[ LôX² SôÓLû[
YèÙßj§]o. B]ôÛm ULôjUô Lôk§,
ûLlTtßm ®RUôL, Ce¡XôkÕ, ©Wôuv SôhÓ
_YaoXôp úSÚ Es°húPôo, Be¡úXV AW£u
LôX² B§dLj§p CÚdÏm SôÓLû[ ϱlTôL
úTôdûL Li¥jRôÛm, Auû\Vj úR§«p,
Ck§VôûY úTô¬p DÓTÓj§VÕ. B]ôp
_]SôVLj§tÏm, EXL ®ÓRûXdÏm
CjRûLVùRôÚ Ød¡VUô] Ø¥ûY Ck§Vô®u
AfÑßjRXôL ®[eÏYÕ Sô£N - Tô£N ùLôsûL
©WRô] Lh£Vô] Lôe¡Wv Lh£ÙPú]ô ApXÕ
ùLôiP ù_oU², CjRôè _lTôu, Es°hP
Central Legislative G]lTÓm Uj§V NhPUu\j§u
SôÓLú[ Gußm ARû] ÅrjÕYRtÏ Ce¡XôkÕ
úRokùRÓdLlThP Eßl©]oL°Pj§úXô
RûXûU«Xô] SôÓLs úTô¬Ó¡u\] GuTRôp,
LXkRôúXô£dLôUp ûYvWôn AYoLs R]Õ
Ck§VoL°u A\lúTôWôhPUô]Õ AYoL[Õ
Ø¥ûY Ru²fûNVôL A±®jRôo.
Xh£Vj§tÏ Tô§lûT HtTÓj§®PXôm Guß
Ck§Vj RûXYoLÞm ϱlTôL _YaoXôp GfN¬dûL EQo®p úTôWôhPjûRj R®ojR]o.
úSÚ, ULôjUô Lôk§, YpXTôn TúPp
B]ôÛm, CûR EQW UßjR Be¡úXV AWÑ
Es°húPôoLÞm, ù_oU²- CjRôè Sôh¥u Sô£N
Lôe¡WûN T¦Vf ùNnÙm úSôd¡p, úTfѬûU,
- Tô£N ùLôsûLdÏm ARu TûPùVÓl©tÏm
LÚjÕ¬ûUûV T±dÏm YûL«Xô] AYNWf
G§Wô] ¨ûXlTôhûPÙm ARû] EXL SôÓLs
NhPeLs, Tj§¬dûL ÑRk§WjûRl T±dÏm
EP]¥VôLj RÓjÕ ¨ßjR úYiÓm Gu\
YûL«Xô] AYNWfNhPm, NeLeLs AûUl×Ls
GiQúYôhPj§úXúV CÚkRôÛm, Ck§VoL°u
¨ßÜYRtLô] RûP G] TpúYýß AYNWfNhPeLs
LÚjûRd úLhP±VôUúXúV Ck§VôÜm ClúTô¬p
®§jR]. úUÛm, úR£VYôRl T¦Vô[oLs
TeúLtÏm G] ûYvWôn-u Ru²fûNVô]
ϱlTôL CPÕNô¬ AûUl×L°p Es[
A±®lûT AYoLs HtL UßjR]o. úUÛm
Eßl©]oLs TXo £û\©¥dLlThP]o.
00 GS Express 11 - 01.pmd
Aû]j§tÏm úUXôL Lôe¡Wv Lh£ûVj
RûP®§lTRtÏm RVôWô¡ YkRÕ.
CR]ôp UdL°u ùTôßûU T¥lT¥VôL
Ïû\kÕ ùLôiúP YW Lôe¡Wv Lh£ EP]¥VôL
JÚ Ø¥ûY GÓjRôL úYi¥V ùSÚdL¥ HtThPÕ.
ClùTôÝÕm Lôe¡Wv RûXYoLs úTôWôhPjûRj
R®odL ¨û]jR AúR NUVm Be¡úXVoL°u
ùNVÛdÏ LiP]jûRj ùR¬®dÏm ®RUôL,
¸rdLôÔm UôLôQeL°p Bh£ AûUj§ÚkR
Lôe¡Wv AûUfNWûYûV CWô´]ôUô ùNnÙm
Guß A±®jRÕ.
1 Ùû]ùPh ©Wô®uNv
2 ùUhWôv
3 ùNuhWp ©Wô®uNv
4 TômúT
5 ÀLôo
6 J¬Nô
7 YPúUtÏ GpûX UôLôQm (North West Fron-
tier Provinces)
1939 AdúPôT¬p úUtùLôs[lThP CkR
Ø¥®u A¥lTûP«p JqùYôÚ UôLôQAWÑm
AÓjRÓjÕ TR®®XL CߧVôL CÚkR YPúUtÏ
GpûXúVôW UôLôQ AWÑm TR® ®X¡VÕ.
Ck§V AWÑfNhPm 1935u A¥lTûP«p
Be¡úXV Bh£«u LhÓlTôh¥u ¸r CÚkÕ 11
UôLôQeLÞdLô] NhPUu\j úRoRp
SPjRlThPÕ. 1936-37Bm BiÓL°p
TXLhPeL[ôL SPjRlThP CkR úRoRèp Lôe¡Wv
Lh£ ULjRô] ùYt± ùTtß ùTÚYô¬Vô]
UôLôQeL°p Bh£ûVd ûLlTt±VÕ. C§p
¸rdLôÔm UôLôQeL°p Lôe¡Wv Bh£Ùm,
Hû]V UôLôQeL°p ©Wôk§Vd Lh£Ùm
Bh£ûVd ûLlTt±].
1 ùUhWôv - Lôe¡Wv (£.Wô_ô´ AYoLs
ØRXûUfNWôL TR®Ht\ôo)
2 ùNuhWp ©Wô®uNv - Lôe¡Wv
3 ÀLôo - Lôe¡Wv
4 TômúT - Lôe¡Wv
5 Av^ôm - Lôe¡Wv
6 J¬Nô - Lôe¡Wv
7 Ùù]ùPh ©Wô®uNv - Lôe¡Wv
31
8 YPúUtÏ GpûX UôLôQm - LôuNô¡l
AYoLs RûXûU«p Lôe¡Wv Lh£ áhP¦
Bh£ûV AûUjRÕ
9 TgNôl - £dLkRô ûaVjLôu RûXûU«p
Ùû²V²vh Lh£
10 YeLô[m - d¬`d lW_ô Lh£
11 £kÕ - ØvÄm UdLs Lh£
®ÓRûX Sôs (Day of Deliverance)
1937 ùTôÕj úRoRèp ùUôjRØs[ 11
UôLôQeL°Ûm £\lTôL ùNVpThÓ ùUôjRØs[
CPeL°p Lôe¡Wv Lh£ 707 CPeLû[ (44.6%)
ûLlTt±VúRôÓ HÝ CPeL°p R²jÕm, JÚ
CPj§p ©Wôk§Vd Lh£«u ÕûQÙPàm
Bh£ûVd ûLlTt±VÕ. AúR NUVm ØvÄm Äd
Lh£Vô]Õ ùYßm 106 CPeLû[úV ûLlTt±VÕ.
C§p A§LlThNUôL YeLô[j§p 37
CPeLû[l ©¥jR ØvÄm Äd AmUôLôQj§p
CWiPôYÕ ùT¬V Lh£VôL úRoYô]Õ. GhÓ
UôLôQeL°p Lôe¡Wv Lh£ Bh£ûV AûUlTÕ
EߧVô] ¨ûX«p YeLô[j§p ØvÄm Äd
Bh£ AûUdL Lôe¡Wv Lh£ BRWY°dL
úYiÓm G] ØLUÕ Aè ´u]ô AYoLs
úLô¬dûL ®ÓjRôo.
B]ôp Lôe¡Wv Lh£ CdúLô¬dûLûV
HtLôRRôp YeLô[j§p Bh£ AûUdÏm
YônlûT ØvÄm Äd Lh£ CZkRÕ. CR]ôp
úRoRpL[m ùRôhúP CWiÓ Lh£dÏm CûPúV
LÚjÕ úYßTôÓ ¨X®V ¨ûX«p, RtùTôÝÕ AÕ
úUÛm ¾®WUûPkRÕ.
CR]ôp Lôe¡Wv Lh£dÏ G§Wô]
¨ûXlTôhûP ùLôi¥ÚkR RûXYoL[ô] PôdPo
©.Bo. AmúTjLo, RkûR ùT¬Vôo, Tôo£
C]jRûXYoLs, Be¡úXô Ck§V RûXYoLs
£Xo Es°húPôÚPu CûQkR ØvÄm Äd
ùRôPdL ØRúX Lôe¡Wv AûUfNWûY«u
ùNVpTôÓLû[ ùRôPokÕ ®Uof£jÕ YkR].
Ck¨ûX«úXúV IúWôl©Vô®p ùRôPe¡V
CWiPôm EXLl úTô¬p Uj§V NhPUu\j§u
úRokùRÓdLlThP Eßl©]oLû[
LXkRôúXô£dLôUúXúV Ck§VôûY ClúTô¬p
DÓTÓj§VRôp A§Úl§VûPkR Lôe¡Wv Lh£
RûXYoLs ARtÏ G§ol× ùR¬®dÏm YûL«p
00 GS Express 11 - 01.pmd
U ô L ô Q e L ° p T R ® « èÚ k R L ô e ¡ W v
AûUfNWûYLs TR® ®X¡].
CÕSôs YûW Lôe¡Wv Bh£«]ôp
CvXôªVoLÞm CRW £ßTôuûU«]Úm
Tô§dLlTÓYRôL Ït\m Nôh¥ YkR ¨ûX«p,
AûUfNWûY CWô´]ôUô Gu\ Ø¥Ü AYoLû[
EtNôLUûPVf ùNnRÕ. CûR YWúYtß A±dûL
ùY°«hP ØvÄm Äd RûXYo ØLUÕ Aè
´u]ô AYoLs, AûUfNWûY«u
CWô´]ôUôûY ùLôiPôÓm ®RUôL ¥NmTo 22,
1939Bm úR§ûV Day of Deliverance from Con-
gress G]lTÓm Lôe¡W³PªÚkÕ ®ÓRûXl ùTt\
Sô[ôL ùLôiPôPlTÓm Guß A±®jRôo.
ØvÄm Äd Utßm CRW Lôe¡Wv G§ol×
Lh£Ls Jußá¥, ¥NmTo 22Bm úR§Vuß
ùTôÕdáhPeLs Utßm úTW¦Lû[ SPj§
Lôe¡Wv Lh£dÏ G§Wô] ØZdLeLû[ GÝl©]o.
RªZLj§p RkûR ùT¬Vôo AYoL°u
RûXûU«Xô] ¿§dLh£ CjRûLV
ùTôÕdáhPeLû[Ùm úTW¦Lû[Ùm Øu²uß
SPj§VÕ.
BLvh SuùLôûP (August Offer)
Lôe¡Wv Lh£ Bh£ ùNnR UôLôQeL°p
ReL[Õ AûUfNWûYûV CWô´]ôUô ùNnR
úTôÕm, úTW[®Xô] Uôtßm HÕm HtTP®pûX.
CÚl©àm Be¡úXV AWNô]Õ ReL[Õ úTôo
ØVt£dÏ Lôe¡Wv Lh£«u BRWûY ùTßYÕm,
Be¡úXV AW£u CjRûLV ùSÚdL¥ ¨ûXûV
NôRLUôLl TVuTÓj§ Ck§Vô®p Ïû\kRThNm
Ck§VoLÞdLô] áÓRp A§LôWjÕPu á¥VRô]
úR£V AWûN AûUdÏm YônlûT ùTßYÕUô]
ØVt£Lû[ TWvTWm úUtùLôiP].
ARu JÚ ¨LrúY LPkR 1940 Uôof 19 - 20
úR§L°p A×pLXôm BNôj AYoLs RûXûU«p
SûPùTt\ WômLôod YÚPôk§W UôSôh¥p (Cuû\V
_ôoLih / Auû\V ÀLôo Uô¨Xm) Uj§«p
Ck§VoLû[l ùTÚmTôuûUVôLd ùLôiP JÚ
úR£V AWÑ AûUdL Be¡úXV AWÑ Jl×Rp
A°dÏm ThNj§p úTô¬p Be¡úXVoLÞdÏ ØÝ
BRWÜ A°dÏm G] ¾oUô]m ¨û\úYt±VÕ.
CûR YWúYt\ Be¡úXúV AW£u Auû\V
ûYvWôn èuèjúRô ©W×, Ce¡XôkÕ AW£u
úTôo ØVt£dÏ Ck§VoL°u BRWûYl ùTßYRôL
32
Lôe¡Wv Lh£«u úLô¬dûLLû[ HtTRôL AYo
A±®jRôo. CÕ ùRôPoTôL LPkR BLvh 8, 1940
Auß AYo ùY°«hP £X A±®l×Lú[ Ck§V
YWXôt±p August Offer G]lTÓm BLvh
SuùLôûP G]lTÓ¡\Õ. CRuT¥,
1 Ck§Vô®tÏ ùPª²Vu AkRvÕ
YZeÏYûRúV ϱdúLô[ôL GÓjÕdùLôs[lTÓm.
2 ûYvWô«u Bh£ Uu\d ÏÝ (Executive
Council) ®¬ÜTÓjRlTÓm
3 úTôÚdÏl ©u Ck§Vl ©W§¨§Lû[l
ùTÚmTôuûUVôLd ùLôiÓ Ck§V NêL
ùTôÚ[ôRôW Utßm AW£Vp ãZÛdÏ ELkR
Y¯«Xô] AW£VXûUlûT Y¥YûUlTRtLô]
AW£VXûUl× Juß AûUdLlTÓm.
4 G§oLôXj§p Y¥YûUdLlTÓm GkR JÚ
AW£VXûUl×m £ßTôuûU«]oLs AYWÕ
Jl×RÛªu± HtßdùLôs[lTP UôhPôÕ.
Lôe¡Wv Lh£ CkR BLvh ùLôûPûV HtL
Ø¥VôÕ Guß á± AûR ¨WôL¬jRÕ. Be¡úXV
AWÑ CkR BLvh ùLôûP«u êXm YZeL
ØtThP ùPª²Vu AkRvÕ GuTÕ C\kÕ
×ûRdLlhP JÚ úLô¬dûL G]l ùTôÚsTÓm
YûL«p _YaoXôp úSÚ AYoLs Dominion
Status Concept is dead as a door Nailed Guß
®Uo£jRôo.
Be¡úXV AW£u CkR BLvh ùLôûPVô]Õ
Ck§VoLÞdÏm Be¡úXV Bh£Vô[oLÞdÏm
CûPúVVô] CûPùY°ûV úUÛm ©[ÜTÓj§VÕ
Guß Lôk§V¥Ls ®Uof£jRôo.
AúRNUVm, AW£XûUlûT ¨oQ«lT§Ûm
HtT§Ûm £ßTôuûU«]¬u Jl×Rp AY£Vm
Guß AYoLÞdÏ YZeLlThÓs[ ÅhúPô
A§LôWjûR ØvÄmLh£ YWúYt\ AúRNUVm
AdLh£«]ôp LPkR Uôof 23, 1940p Xôáo
SL¬p SûùTt\ ØvÄm Äd Lh£«u YÚPôk§W
UôSôh¥p ¨û\úYt\lThP CÚSôhÓd ùLôsûLûV
YèÙßjÕm Xôáo ¾oUô]jûR Htß, Ck§Vô -
Tô¡vRôu ©¬®tÏ Ïû\Yô] GkR JÚ
NÛûLûVÙm HtL Ø¥VôÕ Guß á± CkR
BLvh ùLôûPûV ¨WôL¬jRÕ.
CûRj ùRôPokÕ Lôe¡Wv Lh£ AÓjRdLhP
ÑRk§Wl úTôWôhPjûRj ùRôPeÏm G]
00 GS Express 11 - 01.pmd
G§oTôo§ÚkR ¨ûX«p ULôjUôLôk§ _YaoXôp
úSÚ Es°húPôo AûU§ LôjÕ SôhÓ
UdL°ûPúV ϱlTôL Cû[OoL°ûPúV
HUôt\jûR A°jRÕ. úNô`VèvÓLs Radical
G]lTÓm ¾®WúTôdÏûPúVôo, Ce¡XôkÕ Sôh¥u
CjRûLV CdLhPô] ãr¨ûXûV
TVuTÓj§,AkSôhûPl T¦Vf ùNnÙm YûL«p
ØÝ A[®Xô] NhPUßl× CVdLm Juû\ ¨ßY
úYiÓm Guß YèÙßjRj ùRôPe¡]o.
Lôe¡Wv Lh£«u ùU[]m ùRôPWjùRôPW
Cû[OoL°u ùTôßûU LûWkÕ ùLôiúP YW
JÚ LhPj§p AYoLs Ce¡Xôk§u úLô¬dûLÙm,
úTôo ØVt£ûVÙm úSW¥VôL ®Uo£dLj
ùRôPe¡]o. CR]ôp, Be¡úXV AWÑ úTôo
ϱjÕm ®Yô§dL RûP®§jRúRôÓ, Defense of
India act Gu\ NhPj§u ¸r TXûWd ûLÕ ùNnRÕ.
CÕSôs YûW ùTôßûULôjR RûXYoLs
Be¡úXV AW£u CkR A¥lTûP E¬ûULû[
SÑdÏYÕ Es°hP ùNVpTôÓLs AYoLû[
AÓjRdLhPl úTôWôhPm ϱjÕ úVô£dLf ùNnRÕ.
Ck§V úR£V Lôe¡Wv YZdLm úTôX úTôWôhP
Y¯Øû\ûVd LiP±VÜm ARtÏ
RûXûUúVtLÜm ULôjUôLôk§ AYoLÞdÏ
AûZl× ®ÓjRÕ. CûR Ht\ ULôjUôLôk§
AYoLs ¸rdLôÔm CWiÓ £kRû]Lû[
U]§p ùLôiÓ AÓjRdLhPl úTôWôhPjûR
§hPªhPôo.
Tô£N - Sô£N ùLôsûL ùLôiP SôÓLs EXL
AûU§dÏ ªL AfÑßjRp Gußm, ARu
úTôdûL LhÓlTÓjÕYÕ ªL AY£Vm Gußm,
AjRûLVl T¦Lû[úV Ce¡XôkÕ Es°hP
SôÓLs úUtùLôiÓ YÚYRôp, AYoL[Õ
LY]jûR £R\f ùNnÙm A[®Xô] úTôWôhPjûR
SPj§]ôp AÕ EXL UdLÞdúL ùNnÙm
ÕúWôLUôÏm Guß LÚ§]ôo.
AúR NUVm A¥lTûP E¬ûULû[ SÑdÏm
Be¡úXV AW£u ùNVpTôÓLû[ Li¥dÏm
ùTôßl× Ck§VoLs JqùYôÚYÚdÏm EiÓ
Gußm LÚ§]ôo.
ULôjUôLôk§V¥L°u CjRûLV £kRû]«u
ùY°lTôPôLj úRôu±V ×ÕYûLVô] úTôWôhPúU
Individual Satyagraha G ] l T Ó m R ² S T o
Nj§Vô¡WLm.
G]úY R²STo Nj§Vô¡WLm úTôWôhPj§u
33
©WRô] úSôdLUô]Õ Sôh¥tÏ EP]¥VôL ÑRk§Wm
úYiÓm Gu\ úLô¬dûLúVô ApXÕ Bh£ Utßm
¨oYôLj§p Ck§VoLÞdÏ áÓRp A§LôWm
úYiÓm GuTúRô Auß. Uô\ôL Ck§VoLÞdLô]
úTfѬûUûV ÁiÓm ¨ûX¨ßjÕYúR CkR
R²STo Nj§Vô¡WLj§u ©WRô] úSôdLUôÏm.
Lôe¡Wv Lh£«u CkR ¨ûXlTôhûP, ULôjUô
Lôk§ AYoLs LPkR ùNlPmTo 22, 1940 Auß
Auû\V ûYvWôn èuèjúRô ©W×ûY úSWôL
Nk§jÕ ®[d¡]ôo.
Lôk§V¥Ls úRokùRÓjR CkRl úTôWôhPj§u
Y¥Ym úYßTh¥ÚkRôÛm ARu ûUVdLÚYô]Õ
AûU§ Utßm A¶mûNûV A¥lTûPVôLd
ùLôiPúR BÏm. CRtùL] ClúTôWôhPj§p
TeúLt\ Nj§Vô¡WLj§p ªLd LY]ØPu
úRokùRÓdLlThP]. AkR Y¬ûN«p
ClúTôWôhPj§tùL] úRokùRÓdLlThÓ £û\ ùNu\
ØRp êuß Nj§Vô¡WLeLs
1 BfNôoV ®ú]ôTô TôúY
2 _YaoXôp úSÚ
3 ©WmUô Rj
CqYôß úRokùRÓdLlTÓm Nj§Vô¡WLm
JqùYôÚYÚm UdLs A§Lm áÓm CPeL°p
úUûPVûUjÕ, áhPj§]o CûPúV, Be¡úXV
AW£u AjÕÁ\p ϱjÕm, AYoLs
®Yô§lTRtÏ RûP ùNnÕs[ LÚjÕdLs ϱjÕm
EûW ¨LrjÕYo. NhPjûR Á±V CjRûLV
ùNVpTôÓLû[ APdÏm YûL«p LôYpÕû\«]o
AYoLû[ ûLÕùNnRôp G§ol× HÕªu± £û\
ùNpYo.
Uô\ôL AYoLû[ ûLÕ ùNnVôÕ ®ÓjRôp,
CúR úTôWôhPjûR AYoLs TpúYß CPeL°p
ùRôPoYo CYoLú[ ©u]o AÚ¡p Es[
¡WôUeLÞdÏ ùNuß UdL°Pm ReL[Õ
YôRjûR ûYlTúRôÓ UhÓUu± Ae¡ÚkÕ úSWôL
ùPpèûV úSôd¡j ReL[Õ TVQjûRj
ùRôPoYo. AkR YûL«X CkR R²STo Nj§Vô¡WLl
úTôWôhPj§p TeúLtß ùPpèûV úSôd¡
Nj§Vô¡W¡Ls TV¦dÏm ¨LrúY Ck§V
YWXôt±p ùPpè NôúXô (Delhi Chalo Movement)
G]lTÓm ùPpèdÏ ùNpúYôm CVdLm Guß
AûZdLlTÓ¡\Õ.
ùRônÜ ùTt±ÚkR Ck§V ÑRk§Wl
úTôWôhPj§tÏ CkR R²STo Nj§Vô¡WLl úTôWôhPm
00 GS Express 11 - 01.pmd
JÚ EjúYLjûR A°k§ÚkRôÛm, CÕ ùYÏ_]
UdLû[ Es[Pd¡VRôL ClúTôWôhPm
AûUVôRRôp, CÕ ùTôÕUdL°ûPúV Ïû\kR
A[®Xô] BoYjûR HtTÓj§VÕ. CR]ôp
Lôk§V¥Ls CûP«p (¥NmTo 1940p)
ClúTôWôhPjûR ¨ßj§ ÁiÓm _]Y¬ 1 1941p
ÁiÓm ¨ß®]ôo. úU 15, 1941 YûW«Xô]
LôXdLhPj§tÏs ÑUôo 25000 Nj§Vô¡W¡Ls
ClúTôWôhPj§p TeúLtß £û\ ùNu±ÚkR]o.
SôhLs SLW SLW ClúTôWôhPj§u ŬVm Ïû\Vj
ùRôPeLúY 1941 úU UôR Cߧ«p ClúTôWôhPjûR
§ÚmTl ùTßYRôL ULôjUô Lôk§ AYoLs A§LôWl
éoYUôL A±®jRôo.
¡¬lv çÕdÏÝ
1939p ùRôPe¡V CWiPôm EXLl úTôWô]Õ
1941 YûW«Xô] LôXdLhPj§p, úTô¬u
úTôdLô]Õ Ce¡XôkÕ, ©Wôuv Es°hP úSN
SôÓLÞdÏ NôRLUôL CÚkR LôWQjRôp,
Ck§VoL°u JjÕûZlTô]Õ AYoLÞdÏ
úTW[®p úRûYlTP®pûX. G]úY Ck§VoL°u
úLô¬dûLûV AYoLs ùRôPokÕ ¨WôL¬jÕ
YkR]o.B]ôp 1941 úU UôRj§tÏl ©uTô]
ãZpLs ¸rLôÔm YûL«p Uôt\UûPkRÕ.
1 ù_oU² Utßm CjRôè TûPLs ùRôPokÕ
Øuú]± úTôXôkÕ, ùTp´Vm, aôXkÕ, SôoúY,
©Wôuv EhTP ¡ZdÏ IúWôl©Vô®u ùTÚmTϧûV
R]Õ LhÓlTôhÓdÏs ùLôiÓ YkRÕ. Ce¡XôkÕ
RûXûU«Xô] úSN TûPL[ôp CRû]d
LhÓlTÓjR CVXôR ãr¨ûX«p, AYoLÞdÏ
úUÛm A§of£ RÚm ®RUôL, _÷u 1941p ù_oU²
TûPÅWoLs úNô®Vj ë²Vu ÁRô] R]Õ
RôdÏRûXj ùRôPe¡]o.
2 AúR NUVm ¸r §ûN«p, AfÑ SôÓLÞs
Ju\ô] _lTôu, ¥NmTo 7, 1941 Auß
EXLSôÓLû[ A§of£Ùßm ®RUôL AùU¬dL
LlTp TûPj R[Uô] ùTop aôoTûWj Rôd¡VÕ
CR]ôp AùU¬dLôÜm úTô¬p C\e¡VÕ. úUÛm
Øuú]±V _lTôu TûP, ©èlûTuv, CkúRô-
º]ô, CkúRôú]µVô, UúX£Vô, ToUô G]
JqùYôÚ SôÓL[ôLd ûLlTt±VÕ úUt¡p CÚkÕ
¡ZdÏ úSôd¡ Øuú]±V ù_oU² - CjRôèl
TûP«]Úm ¡Zd¡p CÚkÕ úUtÏ úSôd¡
Øuú]±V _lTôu TûP«]Úm ®ûW®p
34
Ck§VôûY Rôd¡d ûLlTt±®Óm Gu\ AfNm
GZj ùRôPe¡VÕ.
Ce¡XôkÕ Sôh¥u LhÓlTôh¥p Es[ LôX²
SôÓL°p ªLlùT¬V ùNôjRôLd LÚRlTÓm
Ck§VôûY AYoLs CZdLj RVôWôL CpXôR
LôWQjRôp, Ck§VoL°u úLô¬dûLûV
¨û\úYtßYRtLô] ØVt£ûV úUtùLôiP]o.
CRu ØRp LhPUôL, BLvh ùLôûP«p
ùR¬®j§ÚkRÕ úTôuß, Auû\V ûYvWôn
èuèjúRô ©W× 1941 _øûX«p, Executive Council
G]lTÓU ¨oYôLd ÏÝ®p úUÛm SôuÏ
Ck§VoLû[ CûQjÕd ùLôiPôo.
B]ôÛm HtL]úY Ck§VoLs BLvh
ùLôûPûV ¨WôL¬jÕ ®hPRôp, RtùTôÝÕ
AdùLôûP«u A¥lTûP«p ûYvWôn ¨oYôLd
ÏÝ®p áÓRp Ck§VoLû[ CûQjRÕ GkR
YûL«Ûm §Úl§ A°dL®pûX. AúR NUVm
úTô¬u TRhPm SôÞdÏSôs A§L¬dL
Ck§VoL°u úLô¬dûLûV EP]¥VôL Htß
¨û\úYt± AYoL[Õ JjÕûZlûT EP]¥VôL
YNlTÓjR úYiÓm G] AùU¬dLô®u Auû\V
A§To lWôe°u ¥.ÚvúYôph AYoLs
Y èÙ ß j § ] ô o . G ] ú Y B e ¡ ú X V A W Ñ
Ck§VoL°u JjÕûZlûT ùTßYRtLô]
AÓjRdLhP ØVt£VôL 1942 Uôof 23Bm Sôs
úL©]h AûUfNo NovPôúTôoÓ ¡¬lv GuTYo
RûXûU«Xô] ÏÝ Juß Ck§Vô®tÏ Aàl©
ûYjRÕ.
¡¬Tv çÕdÏÝ®u Ød¡V ØuùUô¯ÜLs
1 ùPôª²Vu AkRvÕ á¥V Ck§V ë²Vu
AûUdLlTÓm. AqYôß AûUÙm ùPôª²Vu
AkRvÕPu á¥V AWNô]Õ LôUuùYpj
AûUl×P]ô] E\ûY ùRôPoYÕ Ï±jÕ ÑVUôL
Ø¥Ü ùNnÙm. AúRúTôp Id¡V SôÓLs NûT
Es°hP NoYúRN AûUl×L°p TeúLtTÕ
ϱjÕm ÑVUôL £k§jÕ CVeÏm.
2 úTô¬u Ø¥®p Ck§Vô®tLô] קV
AW£VXûUlûT Y¥YûUlTRtLô] AW£Vp
¨oQV NûT Juß AûUdLlTÓm. AW£Vp ¨oQV
NûlLô] Eßl©]oL°u Tô§lúTo ©¬h¥x Ck§V
NhPUu\ Eßl©]oL[ôp ®¡RôfNôW ©W§¨§jÕYd
úLôhTôh¥u A¥lTûP«p úRokùRÓdLlTP,
Hû]úVôo ÑúRN AWNoL[ôp ¨VU]m
00 GS Express 11 - 01.pmd
ùNnVlTÓYo.
3 Y¥YûUdLlTÓm קV AW£VXûUlûT ©¬h¥x
AWÑ ¸rdLôÔm ¨TkRû]L°u A¥lTûP«p
AûR HtÏm
4 ©¬h¥x Ck§Vô®Ûs[ GkR UôLôQúUàm
CkR AW£VXûUlûT HtL UßdÏm ThNj§p
RtúTôûRV ¨ûX«p ùRôPWúYô ApXÕ
ReLÞdLô] R² AW£VXûUlûT YûWkÕ
ùLôs[úYô AàU§dLlTÓm.
5 C]m Utßm UR A¥lTûP«Xô]
£ßTôuûU«]oL°u SXu Utßm E¬ûULû[l
TôÕLôlTÕ Ï±jÕm, Bh£ A§LôWjûR ûL
UôtßYÕ ùRôPoTô] EPuT¥dûLûV GhÓYÕ
ϱjÕ ©¬h¥x AWNôeLj§tÏm קRôL
AûUdLlTÓm AW£Vp ¨oQV NûT
Eßl©]oLÞdÏm CûPúV úTfÑYôojûR«u
êXm Ø¥Ü GÓdLlTÓm.
6 AúRNUVm CkR CûPlThP LôXj§p, Ck§Vl
TôÕLôl×j Õû\Vô]Õ ©¬h¥`ô¬u
LhÓlTôh¥úXúV CÚdÏm GuTúRôÓ, LYo]o
ù_]Wèu A§LôWØm GkR®R Uôt\Øm Cu±j
ùRôPÚm.
¡¬lv çÕdÏÝ ØuùUô¯®tÏm CRtÏØu
Be¡úXV AWÑ YZe¡V YôdÏߧLÞdÏm
Es[ úYßTôÓLs
1 ¡¬lv çÕdÏÝ®tÏ Øu× YûW ϱlTôL
BLvh ùLôûPVô]Õ úTôÚdÏl ©u קV
AW£VXûUlûT YûWYRtLôL Ck§Vl
©W§¨§Lû[l ùTÚmTôuûUVôL ùLôiP Ko
AûUl× HtTÓjRlTÓm Guú\ A±®dLlThPÕ.
(Ck§V YWXôt±úXúV Ck§Vô®tLô] ©Wj§úVL
AW£VXûUlûT Y¥YûUdL AW£Vp ¨oQV NûT
AûUdLlTÓm G] YôdÏߧ A°jRÕ CkR
BLvh ùLôûP«u êXúU GuTÕ Ï±l©PjRdLÕ.)
B]ôÛm ¡¬lv çÕdÏÝúY ØRu Øû\VôL
úTôÚdÏl©u קV AW£VXûUlûT
Y¥YûUlTRtùL] ØÝdL ØÝdL Ck§Vl
©W§¨§Lû[ UhÓúU ùLôiP Ko AW£Vp ¨oQV
NûT HtTÓjRlTÓm G] A±®dLlThPÕ.
2 Ck§V ÑRk§Wl úTôWôhP YWXôt±úXúV AW£Vp
¨oQV NûTûV EÚYôdÏYRtLô] §hP YhPUô]
ùNVp§hPjûR ØRu ØRXôL T¬kÕûWjRûR CkR
35
¡¬lv çÕdÏÝúY BÏm.
3 ©¬h¥x Ck§Vô®Ûs[ GkR UôLôQØm
AW£VXûUlûT HtLUßdÏm ThNj§p, R²
AW£VXûUlûT YûWkÕ ùLôs[ AàU§V°jÕ,
Ck§V ©¬®û] úLô¬dûLLû[ ØRuØû\VôL
Ae¸L¬jÕ ARtLô] ùNVp§hPjûR ùY°«hPÕ.
4 LôUuùYpj AûUl©p ùRôPoYÕ ApXÕ
AûR ®hÓ ùY°úVßYÕ Ï±jR Ru²fûNVôL
Ø¥ùYÓdÏm A§LôWm ØRu Øû\VôL Ck§Vo
YNm JlTûPdLlThPÕ.
5 CûPlThP LôXj§p Ck§VlTôÕLôl×jÕû\
R®W Hû]V Aû]jÕj Õû\L°u ¨oYôLj§p
Ck§VoLÞdÏ áÓRp TeL°l× ØRpØû\VôL
Jl×dùLôs[lThPÕ.
¡¬lv çÕdÏÝ®u úRôp®
¡¬lv çÕdÏÝ®u ØuùUô¯ÜL[ô]Õ
Ck§V úR£V Yô§Ls JÚYûWúVàm
§Úl§lTÓjRôR LôWQjRôp Aû]jÕ Lh£«]Úm
CûR ¨WôL¬jR]o. CR]ôp CdÏÝ®u
ØuùUô¯ÜLs Aû]jÕ Cߧ YûW ùYtß
A±dûLL[ôLúY ØPe¡l úTô«].
Lôe¡Wv Lh£ CmØuùUô¯Ü ¨WôL¬jRRu
LôWQm
- Lôe¡Wv Lh£Vô]Õ éWQ ÑRk§WjûR R]Õ
Xh£VUôL ùLôiÓ TX BiÓLs LPkÕ®hP
¨ûX«p, ùPôª²Vu AkRvÕ YZeÏm
NÛûLVô]Õ Lh£ ªLlùT¬V HUôt\jûR
A°jRÕ.
- AW£Vp ¨oQV NûTdLô]Eßl©]oLû[
ÑúRN AWÑLs ¨VU]m ùNnYÕ
- ©¬h¥x Ck§Vô®Ûs[ UôLôQm HúRàm
Juß AW£VXûUlûT HtL UßdÏm ThNj§p
R]dùL] R² AW£VXûUlûT YûWkÕùLôs[
AàU§jRÕ úRN JtßûU úLôhTôh¥tÏ G§Wô]Õ.
- TôÕLôl×j Õû\«p Ck§VoLÞdÏ A§LôWm
A°dLôRÕ LYo]o - ù_]Wp AYoLÞdLô]
A§LôWjûR RdLûYjÕd ùLôiPÕ,
Be¡úXVoL°PªÚkÕ CÚdÏm Bh£ A§LôWjûR
Ck§VoLÞdÏ EP]¥VôL JlTûPlTÕ Ï±jR GkR
JÚ §hPØm CpXôRÕ.
00 GS Express 11 - 01.pmd
Es°hPd LôWQeLû[d Lôh¥ Lôe¡Wv
Lh£Vô]Õ CkR ¡¬lv çÕdÏÝ®u
ØuùUô¯ÜLû[ ¨WôL¬jRÕ.
úTôo Ø¥®tÏ YkR ©u× Ck§Vô®tÏ
ùPôª²Vu AkRvÕ YZeLlTÓm Gu\ A±®l×
ϱjR Lôk§V¥Ls, CÕ Post Dated Cheque G]l
ùTôÚsTÓm YûL«p ©u úR§«hP LôúNôûX
Guß ®Uo£dL _YaoXôp úSÚ AYoLs
CRàPu drawn on a crashing bank
G]lùTôÚsTÓm YûL«p ùSô¥jR Ye¡ Ju±p
Gu\ YôNLjûR úNojÕ ®Uo£jRôo.
ØvÄm Äd
ØvÄm Äd Lh£«u CÚ SôhÓd ùLôsûLûV
úSW¥VôL HtLôÕ R²jR Ck§V ë²Vu
AûUdLlTÓm Gu\ LÚjÕÚ CdLh£dÏ
HUôt\jûR A°jRÕ.
AW£Vp ¨oQV NûTûV EÚYôdÏYRtLô]
SûPØû\«p §Úl§ CpûXùVußm, Ck§V
ë²V²p UôLôQeLs CûQYÕ ùRôPoTôL
YZeLlThP SûPØû\«p §Úl§ CpXôR
LôWQjRôp CûR HtL Ø¥VôÕ Guß ¨WôL¬jRÕ.
èlùWpYô§Ls (Liberal)
©¬h¥x Ck§Vô®Ûs[ GkR UôLôQUô]Õ
AW£VXûUlûT HtL UßdÏmThNj§p
ReLÞdùL] R² AW£VXûUlûT YûWkÕ
ùLôs[ AàU§dLlTÓm Gu\ AmNm JußThP
Ck§Vô Gu\ ùLôsûLdÏ G§Wô]Õ Gu\ CkR
¡¬lv çÕdÏÝ®u T¬kÕûWLû[ ¨WôL¬jRÕ.
ºd¡VoLs
©¬®û] GuTÕ ºd¡VoLs úLôÚm
AYoLÞdLô] TgNôl Gu\ R² UôLôQd
úLô¬dûL Nôj§VUt\Rô¡®Óm Gu\ úLôQj§p
AYoLs CkR ÏÝ®u T¬kÕûWLû[ HtL
UßjR]o.
RôrjRlThP YÏl©]o
©¬®û]Vô]Õ ReLû[ _ô§ ¶kÕdL°u
RV®u ¸r CÚdÏm ãZp EÚYôÏm Gu\
AfNj§p AYoLs CkR ÏÝ®u ØuùUô¯RûX
36
¨WôL¬jR]o.
¶kÕ ULôNTô
UôLôQeLs ®Úm×m ThNj§p R² AW£Vp
NhPjûR CVtßm A§LôWm YZeÏYÕ Ck§V
ë²V²u JtßûUdÏ G§Wô]Õ Guß ¨WôL¬jRÕ.
CRu A¥lTûP«p, Sôh¥u ©WRô] Lh£Ls
CkR ¡¬lv çÕdÏÝ®u ØuùUô¯ÜLû[
¨WôL¬jRRôp CdÏÝ®u TVQm ØÝA[®p
úRôp®ûVj RÝ®VÕ.
Ck§Vô®u JjÕûZl©û] ùTßYRtÏ
¡ûPdLl ùTt±ÚkR JÚ YônlûTÙm Be¡úXV
AWÑ RY\®hP ¨ûX«p Tô£N - Sô£N SôÓL°u
TûPùVÓlûTj RÓjÕ ¨ßjÕm T¦«p
Ce¡XôkÕ Es°hP úSN SôÓLs DÓThPRôp Lôk§,
úSÚ Es°hP RûXYoLs, ReL[Õ
úTôWôhPj§]ôp úSN SôÓL°u ØVt£dÏ
RûPHÕm HtTPdáPôÕ Gu\ GiQjRôp AûU§
LôjR]o. B]ôp Be¡úXVo AWÑ Ck§VoL°u
CkRl ùTÚkRuûUûV £±Õm LÚj§p
ùLôs[ôUp CVe¡VRôp Ck§Vj RûXYoL°u
ùTôßûU £±Õ£±RôL Uû\kÕ Be¡úXVoLs
SôhûP®hÓ ùY°úV±]ôp UhÓúU Ko CûPdLôX
AWNôeLjûR AûUdL Ø¥Ùm Gußm, AjRûLV
ãZèp UhÓúU _lTô²V TûP Ck§Vô®tÏs
ÖûZYÕ RÓdLlTÓm Gußm LÚRj ùRôPe¡]o.
CûRf Nôj§VUôdL úYiÓùU²p EP]¥VôL
ÁiÓm JÚ ØÝA[®[ô] ÑRk§Wl
úTôWôhPjûRj ùRôPeL úYiÓm Gàm ¨ûXdÏ
YkR]o. G]úY ùYsû[V AWÑ EP]¥VôL
Ck§VôûY®hÓ ùY°úV\ úYiÓm Gußm,
_lTô²V TûPùVÓlûT Ck§VoLs JjÕûZVôûU
Utßm A¶mûN Øû\«p G§oùLôsYo Gu\
¾oUô]m Juû\ Lôe¡Wv Lô¬V Lªh¥«u Nôo©p
Lôk§V¥Ls RVô¬jÕ ùY°«hPôo.
AkR YûL«p ùYsû[VoLû[ ùY°úVt\
UtßùUôÚ úTôWôhPjûR ¨ßÜYÕ R®odL Ø¥VôÕ
Gu\ Ø¥®tÏ YkÕ®hP¨ûX, ¸rdLôÔm £X
LôW¦Ls,. SôhÓ UdLs JqùYôÚYûWÙm
CjRûLV £kRû]dÏ DhÓfùNu\Õ.
1 úTôo LôWQUôL HtThP RhÓlTôÓLs, Utßm
TÕdLp ARu ®û[YôL ®iûQj ùRôhP
®ûXYô£ Es°hP A§Úl§Ls UdL°ûPúV
úTôWôhP EQoûYj çi¥VÕ.
00 GS Express 11 - 01.pmd
2 LPúXôWl TϧL°p ϱlTôL YeLô[m Utßm
J¬Nô LPúXôWl TϧL°p Á]YoL°u TPÏLû[d
ûLlTt± _lTô²V TûP«]o ReL[Õ
TûPùVÓl©tÏ TVuTÓj§PdáPôÕ Gu\
GfN¬dûL EQo®p TPÏl TVuTôÓ, E¬Um
Es°hP TpúYß ®YLôWeL°p A§LlT¥Vô]
ùLÓ©¥Lû[ Lôh¥VRôp AlTϧ UdL°ûPúV
úLôTjûRÙm ùYßlûTÙm HtTÓj§VÕ.
3 ùRu¡ZdÏ B£V SôÓL°p _lTôu
TûP«]¬u ùYt±, Ce¡XôkÕ Es°hP úSN
SôhÓTûP«]o G§oùLôsÞm úRôp® ùNn§LÞm,
_lTôu TûP«u RôdÏRÛdÏ Ag£ UdLû[
ûL®hÓ L[jûR ®hÓ SèkÕ K¥V Ce¡XôkÕ
TûP«]o ϱjRj RLYpLÞm, ùRu¡ZdÏ B£Vô
Utßm ToUô TϧL°p CÚkÕ TVQlTÓm
CW«pL°p ùLôiÓYWlThP LôVØt\ ÅWoLs,
CûR Eߧ ùNnVúY Be¡úXV HLô§Tj§Vj§u
ÁRô] TVm Øt±Ûm ®X¡ AYoLÞdÏ G§WôL
Õ¦fNÛPu úTôWôPXôm Gu\ EQoÜ NôUô²V
UdL°Pj§Ûm úRôu\j ùRôPe¡VÕ.
Aû]j§tÏm úUXôL úR£V A[®Xô] קV
úTôWôhPm Jtû\ EP]¥VôL ùRôPeL úYiÓm
G] RûXYo BôUôL £k§dL Ød¡V LôWQm
Be¡úXV AW£tÏ G§Wô] ùTôÕUdL°u
U]¨ûX ªLÜm ®Wd§Ùtß LôQlThPRôp.
_lTô²V TûP«]o Ck§Vô®tÏs ÖûZÙm
ThNj§p Be¡úXVoLs ÁRô] úLôTj§p _lTô²V
TûPûV G§odLôUp ARtÏ BRWÜ A°dÏm
¨ûXlTôhûP úUtùLôs[Xôm Gu\ YiQm
RûXYoL°Pj§p úRôu±VÕ. _lTô²V Bd¡Wªl×
GuTÕ Ce¡XôkÕ HLô§Tj§VjûR ®P
BTjRô]Õ Guß RûXYoLs EQokR T¥Vôp
AûRj RÓdL úYiÓùU²p UdL°u
U]¨ûX«p Uôt\jûR HtTÓjR úYi¥VRu
AY£VjûR AYoLs EQokR]o. G]úY UdL°u
RôrÜ U]lTôuûUûV úTôd¡, CjRûLV
TûPùVÓlûTûV AYoL[ôp G§oùLôiÓ ÅrjR
Ø¥Ùm Gu\ Ru]m©dûLûV Y[odL
úYiÓùU²p AYoLû[ ØRuûUVôLd ùLôiP
úTôWôhPm Juû\ EP]¥VôL ¨ßY úYiÓm Gu\
Ø¥®tÏ YkR]o.
ùTôÕUdLÞdÏ Be¡úXV Bh£«u
¨ûXjRuûU ÁRô] Sm©dûL Øt±Ûm
ÏûXkÕ®hPÕ GuTRtÏ AjRôh£VôL
Ye¡L°Ûm, RTôp ¨ûXL°Ûm ûYj§ÚkR
37
úNªl×Lû[Ùm CÚl×Lû[Ùm, §ÚmTlùTt\úRôÓ,
AûR ReLUôLÜm ùYs°VôLÜm úNªdLj
ùRôPe¡]o.
CjRûLV ¨LrÜLú[ ÑUôo êu\ôiÓLÞdÏm
úUXôL úTôWôhPjûR R®ojÕ YkR RûXYoLû[
EP]¥VôL AÓjRdLhP úTôWôhPjûR
¨ßYúYiÓm Gu\ LhPôVj§tÏj Rs°VÕ.
AÓjRdLhPl úTôWôhPm ϱjÕ ULôjUôLôk§
AYoLs ØRuØû\VôL ùTôÕ ùY°L°p
®Yô§dL ùRôPe¡]ôÛm _øûX 14, 1942 Auß
ULôWôx¥Wô Uô¨X YôoRô SL¬p á¥V Lôe¡Wv
Lô¬V Lªh¥úV AÓjRdLhPl úTôWôhPm ϱjR
A§LôWléoY A±®lûT ùY°«hPÕ.
úUÛm Ck§Vô®p SûPùTßm ©¬h¥x
Bh£ûV EP]¥VôL Ø¥®tÏ ùLôiÓ
YWlTPúYiÓm Gu\ ¾oUô]m Juû\Ùm
¨û\úYt±VÕ. Lôe¡Wv Lô¬V Lªh¥«u
CjRûLV ¾oUô]m ùYsû[Vú] ùY°úVß
¾oUô]m (Wardha Resolution or Quit India Reso-
lution) Gußm AûZdLlTÓ¡\Õ.
úUÛm Lôe¡Wv Lô¬V Lªh¥«u CkRj
¾oUô]jûR SûPØû\lTÓjÕYÕ ùRôPoTô]
úTôWôhPjûR Y¥YûUjÕ ARû] Ø]²uß
SPjÕm ùTôßl× ULôjUô Lôk§ AYoLs YNm
JlTûPdLlThPÕ.
YôoRô ¾oUô]j§tÏ Jl×Rp A°dÏm
YûL«p 1942 BLvh 8 Auß TmTô«p á¥V
A¡X Ck§V Lôe¡Wv Lªh¥ ×LrYônkR
ùYsû[Vú] ùY°úVß ¾oUô]jûR
¨û\úYt±VÕ. TmTô«p úLôYôèVô ûURô]j§p
SûPùTt\ CkR áhPj§p Rôu ULôjUô Lôk§
AYoLs ùTôÕUdL°ûPúV EûW ¨Lrj§, ùNn
ApXÕ ùNjÕU¥ Gu\ RôWL Uk§WjûR YZe¡,
AYoLû[ SUÕ Sôh¥u Cߧ LhP ÑRk§Wl
úTôWôhPj§tÏ TeúLtL Aû\áYûX ®ÓjRôo.
ùRôPÚm......
00 GS Express 11 - 01.pmd
------------------------------------------------
GS - 11 : 05
15 MARKS QUESTION AND ANSWERS
_øûX
AW£Vp
NhPm / §hPm / ¾ol× / ¾oUô]m
1 ùThúWôè èVm, CWNôVQm Utßm ùThúWô
ùLªdLp UiPp
Lô®¬l TÓûLVô] LPío Utßm SôLlTh¥]m
UôYhPeL°p H\dÏû\V 45 ¡WôUeL°u
22938 ùadúPo ¨Xj§p PCPIR (Petroleum,
Chemicals and Petro Chemicals Investment Re-
gion) G]lTÓm ùThúWôèVm, CWNôVQm Utßm
ùThúWô ùLªdLp UiPXm AûUdLlTPÜs[Õ.
ARôYÕ LPío UôYhPj§p LPío, £RmTWm
Utßm ×Y]¡¬ YhPeLû[f úNokR 25 ¡WôUeLs
Utßm SôLlTh¥]m UôYhPj§p ºoLô¯ RWeLmTô¥
YhPeLû[f úNokR 20 ¡WôUeL°p CkR
ùThúWôèV EtTj§ UiPXm AûUdLlTPÜs[Õ.
ClTϧL°p NôûX«p CW«p Utßm CRW
EsLhPûUl×Lû[ úUmTÓjÕYRtLôL Uj§V
AWÑ 1146 úLô¥ ìTônûV JÕd¸Ó ùNnÕs[Õ.
Ck§V AW£u CkR §hPjûR Ht\ RªZL
AWÑ, LPkR _øûX 19, 2017Auß RªrSôÓ
AW£u ÅhÓYN§ Utßm
Y[of£jÕû\«u Nôo©p AW£R¯p A±®l×
ùY°«PlThÓs[Õ.
CRuT¥, úUtá±V YhPeL°p AûUkÕs[
45 ¡WôUeL°p CÚkÕ ûLVLlTÓjRlTP Es[
ÑUôo 57345 HdLo ¨XlTϧVô]Õ JÚe¡ûQjÕ
קV SL¬Vm Juß AûUdLlTPÜs[Õ. úUÛm
CkR SL¬VjûR (Township) ¨oY¡dL Eßl©]o
Utßm ùNVXo ¨ûX«p Ko A§Lô¬ AUojRl
TÓYôo Gußm, AeÏ AûUdLlTPÜs[
ùThúWôèVm, CWNôVQm Utßm ùThúWô ùLªdLp
NôokR Aû]jÕ ùRô¯pLÞdÏm Eßl©]o
ùNVXúW AàU§ A°lTôo
A±®dLlThÓs[Õ.
CkR ØRÄhÓ UiPX A±®l©u êXm CkR
¡WôUeL°p C² úY§lùTôÚsLs EtTj§j
ùRô¯tNôûXLÞm, ùThúWôp Ñj§L¬l×j
38
ùRô¯tNôûXLÞm ¨ßYlThÓs[]. G]úY LPkR
2009Bm Bi¥èÚkÕ LPí¬p Bk§WôûYf
úNokR SôLôo_÷]ô GiùQn Ñj§L¬l× ¨ûXVm
TpXô«Wm úLô¥ ìTôn ØRÄh¥p AûUdLlThÓ
YÚ¡\Õ. CkR GiùQn Ñj§L¬l× BûXûV
ûUVUôLd ùLôiúP CkR קV ØRÄhÓ UiPXm
A±®dLlThÓs[Õ.
ùThúWôèVm, CWNôVQm Utßm ùThúWô
ùLªdLp UiPXm Gu\ §hPm Uj§V AWNôp
EÚYôdLlThPRôÏm. ϱl©hP Tϧ«p EtTj§
¨ ß Y ] e L û [ j ù R ô P e ¡ ù T h ú W ô èV m ,
CWNôVQm, ùThúWô ùLªdLp B¡VYtû\
EsSôhÓj úRûYdÏm HtßU§dÏm EtTj§
ùNnYúR Cj§hPj§u Ød¡V úSôdLUôÏm.
Ck§Vô®p ùThúWôèV ùTôÚhLú[ôÓ
ùRôPo×ûPV ùThúWô ùLªdLp ùRô¯pÕû\
BiÓúRôßm 12 - 15 NR®¡Rm Gu\[®p
Y[of£VûPkÕ YÚ¡\Õ. G§oYÚm IkRôiÓL°p
ùThúWô ùLªdLp ùRô¯pÕû\ êXm TX XhNm
úYûXYônl×Ls EÚYôL Yônl×s[RôL Uj§V
ùThúWôèVjÕû\ AûUfNLm U§l©hÓs[Õ.
G²àm CjÕû\«p Ck§Vô®tÏ LÓm úTôh¥VôL
º]ô, £eLléo Utßm Uj§V ¡ZdÏ SôÓLs
Es[]. CûR G§oùLôiÓ, Ck§V ùThúWôèVj
Õû\dÏ úRûYVô] ØRÄÓLû[ DojÕ
ARuêXm TX XhNm úYûXYônl×Lû[
SLol×\ EÚYôdL HÕYôL Uj§V AWÑ LPkR 2007p
úR£V ùThúWôèVm, CWNôVQm Utßm ùThúWô
ùLªdLpv ØRÄhÓ UiPXd ùLôsûLûV
ùY°«hPÕ.
CRu A¥lTûP«p Uj§V AWÑ SôÓ ØÝYÕm
ùThúWôèVm, CWNôVQm Utßm ùThúWô
ùLªdLpv ØRÄhÓ UiPXeLû[ AûUdL Ø¥Ü
ùNnRÕ. CRuT¥ Ï_Wôj§p Rôúaw, úUtÏ
YeLj§p aôX§Vô, J¥`ô®p TW¾l,
Bk§Wl©WúRNj§p ®NôLlTh¥]m B¡V SôuÏ
CPeL°p CqYûL ØRÄhÓ UiPXeLû[
AûUdL Uj§V AWÑ Jl×Rp A°dLlThPÕ.
G]Üm
LPkR 2007p YZeLlThP CkR Jl×RûXj
ùRôPokÕ, úUtá±V SôuÏ CPeL°p, ùThúWô
ùLªdLpv ØRÄhÓ UiPXeLû[
AûUlTRtLô] T¦Ls ùRôPeLlThP
¨ûX«úXúV, úUtÏ YeLô[j§p CmØRÄhÓ
UiPXjÕdLôL JÕdLlThP ¡WôUúU, ®YNô«Ls
úTôWôhPjRôp EXL±kR ¡WôUUôL Uô±V Sk§
00 GS Express 11 - 01.pmd
¡WôUm BÏm. Sk§ ¡Wômj§p, CkúRôú]µVô®p
NÄm ÏÝUj§u úY§l ùTôÚs ùRô¯tNôûXdÏ
¨Xm ûLVLlTÓjR YkR Uô¨X AWÑdÏm
®YNô«LÞdÏm HtThP úUôRèuúTôÕ LôYp
Õû\«]Wôp ®YNô«Ls ÑhÓd ùLôpXlThP]o.
LPkR 2007p SûPùTt\ CkR LXYWjûRj
ùRôPokÕ AeÏ Bh£ Uôt\m HtThÓ UmRô
Tô]o´ AYoLs ØRXûUfNWôLl ùTôßl×úTt\ôo.
CûRj ùRôPokÕ Aj§hPjûR WjÕ ùNnÕ
ûLVLlTÓjRlThP ¨XeLû[ ®YNô«L°PúU
§Úl© A°jRôo.
úUtÏ YeLô[j§p Cj§hPjûR ùNVpTÓjR
Ø¥VôR ¨ûX«p úLW[ôÜdÏ Cj§hPm ùLôiÓ
ùNpXlThPÕ. úLW[ôÜm Cj§hPj§tÏ AàU§
A°dL UßjÕ®hPÕ.
Ck¨ûX«p LPkR 2012 Uôof£p Auû\V
RªZL ØRXûUfNo ù_VXèRô AYoLs ùY°«hP
®`u 2023 BY]j§p, Cj§hPm ϱjÕ
ϱl©PlTh¥ÚkRÕ. _÷ûX 2012u Uj§V AWÑ
Cj §hPjûR RªZLj§p ùNVpTÓjR
AàU§V°jRÕ.
ARu©u LPkR ©lWY¬ 2014p Cj§hPm ϱjÕ
Ck§V AWÑdÏm RªZL AWÑdÏm ׬kÕQoÜ
JlTkRm ûLùVÝjRô]Õ, ©u]o, CߧVôL LPkR
¥NmTo 2015p LPío - SôûL UôYhPl TϧLû[
ùThúWôèV UiPXUôL A±®dLdúLô¬ RªZL
AWÑ R]Õ ®ÚlTjûR ùR¬®jRÕ. CRu
¿h¥f£VôLúY RtùTôÝÕ RªrSôÓ SLol×\ Y[of£
Utßm ÅhÓ YN§d LZLm Cj§hPj§tùL]
ûLVLlTÓjRlTP Es[ 57345 HdLo ¨XjûR
CûQjÕ ×§V SL¬Vm AûUdLlTÓYRtLô]
AWNôûQ ùY°«hÓs[Õ.
úUÛm Cj§hPm ùNVpTÓjRlTÓm TϧL°p
NôûXLs, NWdÏLs Ht±f ùNpX HÕYôL CW«p
Y¯jRPeLs Es°hP EsLhPûUl× YN§Lû[
úUmTÓjÕYRtLôL Uj§V AWÑ 1146 úLô¥ ìTôn
JÕd¡Ùs[Õ.
CÕYûW LiPÕúTôp CjRûLV ØRÄhÓ
UiPXjûR CjÕû\«u Y[of£dLô] A§L
ØRÄÓLû[ DodL BYXôL AûUÙm ùThúWô
ùLªdLp ùRô¯pÕû\«p TX ØRÄhPô[oLs
DojÕ AYoL[Õ ØRÄÓLû[ ùS±lTÓjÕYRtÏ
CkR ØRÄhÓ UiPXm TVàs[RôL AûUÙm.
CjRûLV ØRÄÓL[ôp CjÕû\«u Y[of£
39
®¡Rm CWhûP CXdÏ GiûQ Gh¥, XhNd
LQdLô] קV úYûXYônl×Lû[ EÚYôdÏm.
ú U Û m ù T h ú W ô èV m , ù T h ú W ô ù L ª d L p
B¡VYt±Ûm EsSôhÓ EtTj§ A§L¬lTRôp
ùY°SôÓL°p CÚkÕ AYt±u C\dÏU§ úRûY
Ïû\Ùm. AúRNUVm úRûYdÏ ªg£V
ûL«ÚlûT ùY°SôÓLÞdÏ HtßU§Ùm ùNnV
Ø¥Ùm. CR]ôp Ck§V Au²V ùNXôY¦«u
ûL«Úl× EVÚm.
ØRÄhÓ UiPXeLs AûUÙm ùTôÝÕ, AÕ
ùRôPoTô] EsLhPûUl×Ls EÚYôYRôp
AlTϧ«p Es[ NôUô²VoL°u YôrYôRôWm
EVÚm. úSW¥ úYûXYônl×Ls UhÓUu±, Uû\ØL
úYûX Yônl×Lû[ HtTÓj§ C[m
RûXØû\«]o N¬Vô] RPj§p ReL[Õ
YôrdûLûV AûUdL ERÜYRôp NêLj§p
AûU§ ¨XYj ùRôPeÏm.
B]ôÛm, RªZLj§u Cj§hPm
ùNVpTÓjRlTPÜs[ TϧLs Aû]jÕm
ùLôs°Pm Utßm YeLdLPûX Jh¥Vl
TϧL[ôÏm. ClTϧL°p HtL]úY LPp¿o
Esú[ ×ÏkÕ ®YNôVjûRÙm Ï¥¿o
BRôWeLû[Ùm ¡hPjRhP A¯jÕ®hPÕ. LPío
£lLôh Tϧ«p ùNVpTÓm ùRô¯tNôûX L¯ÜLs
¨Xj§p LXkRôp AeÏ ®û[Ùm C[¿¬Ûm,
¨XjR¥ ¿ûWd Ï¥dÏm RônUôoL°u RônTôèÛm
ûPVôd£u Gu\ úY§lùTôÚs Es[Õ
LiP±VlThÓs[Õ. AúRúTôp TWe¡l úThûP«p
NôVj ùRô¯tNôûX AûUdLlTÓYRôp AeÏm
ÑtßfãZp Tô§dLlThÓs[Õ.
SôûL UôYhPj§p 5 A]p ªu¨ûXVeLs
Es[Rôp ÑtßfãZÛm, Lôtßm úUôNUôL
UôÑThÓs[Õ.
CÕúTôuú\ HtL]úY LPío Utßm SôûL
UôYhP UdLs ÑtßfãZp Tô§l©]ôp A¥lTûP
YôrYôRôWeLs ºoÏûXkÕs[ ¨ûX«p,
ùThúWôèV Utßm ùThúWô ùLªdLp §hPØm
ùNVpTÓjRlThPRôp, UdL°u ÕVWeLs úUÛm
A§L¬dÏm.
CkR UiPXj§p GiùQn ¡QßLú[ô,
G¬YôÙd ¡QßLú[ô AûUdLlTPôÕ Gußm
Ñj§L¬l× ¨ûXVeLs UhÓúU CjRûLV ØRÄhÓ
UiPXeL°p AûUdLlTÓm G] AWÑj RWl©p
á\lTÓ¡\Õ. AW£u EjRWYôRj§u T¥úV CeÏ
00 GS Express 11 - 01.pmd
Ñj§L¬l× ¨ûXVeLs UhÓúU AûUVl
ùTt\ôÛm, Ñtßf ãZÛdÏ ªL úUôNUô] ºW¯ûY
HtTÓjÕm ùUôjRm 57345 HdLo ¨Xj§p CkRj
§hPm ùNVpTÓjRlThPôÛm, AûRf Ñt±Ùs[
TX XhNj§tÏ A§LUô] ®û[ ¨XeLs
Cj§hPjRôp Tô§dLlTÓm. AÕUhÓªu± R²Vôo
¨ßY]eLs TV]ûPYRtLôL NôUô²V UdL°u
®û[¨XeLû[ ûLVLlTÓjÕYÕ AYoL[Õ
YôrYôRôWm ùT¬Õm Tô§dLlTÓm.
30 BiÓLÞdÏ Øu× Áu Y[Øm, ¨X
Y[Øm JÚ úNW CÚdLl ùTt±ÚkR, SôûL
UôYhPm Cuß ARu ®YNôV ¨XeLÞdÏ ¸úZ
GiùQn ÏZônLs ×ûRdLlThP ©\Ï, AeúL
Y\h£ RûXùVÓdLj ùRôPe¡®hPÕ. Ck¨ûX«p
ùTÚU[®p ¨XjR¥ ¿o E±gNlTÓYÕ. ClTϧ«p
úUtùLôiÓ YÚm ÁRØs[ úY[ôiûUûVÙm
ºoÏûXdÏm.
Aû]j§tÏm úUXôL, LPúXôW UôYhPj§p
AûUÙm ¨ûX«p Á]YoL°u E¬ûULÞm
YôrYôRôWØm Tô§l©tÏs[ôÏm.
40
------------------------------------------------
GS - 11 : 04
15 MARKS QUESTION AND ANSWERS
_øu
AW£Vp
NhPm / §hPm / ¾ol× / ¾oUô]m
1 RªZL AWÑ Ts°dLp®j Õû\«p
úUtùLôiP NÁTj§V ºo§ÚjReLs
HûZLú[ CpXôR RªZLm Gu\ ¨ûXûV
EÚYôdL £\kR Lp®Vôp UhÓúU Ø¥Ùm
NêLj§p Ï®k§ÚdÏm A±Üj§\u Utßm
Ti×Lû[ JÚ RûXØû\«èÚkÕ AÓjR
RûXØû\dÏ ùLôiÓ úNodÏm Y¯Øû\úV Lp®
Sôh¥u ùTôÚ[ôRôW Y[of£«Ûm R²STo
ùTôÚ[ôRôW Øuú]t\§Ûm Lp®«àûPV
RôdLjûR Aû]YWôÛm EQWØ¥¡\Õ.
U²R Y[jûR úUmTÓjÕm LôW¦VôL
®[eÏm CkRd Lp®«u TVûQ Aû]YÚdÏm
NUA[®p ¡ûPlTûR Eߧ ùNnV HÕYôL RªZL
AWÑ Lp®j Õû\«u êXm TpúYß ØVt£Lû[
úUtùLôiÓ YkÕs[Õ. CÚl©àm RtLôX
A±ÜNôo Utßm RLYp ÖhT ÙLm Lp®
úUXôiûU«p TX קV TôoûYLû[
HtTÓj§Ùs[Õ. Uô±YÚm CjRûLV
úRûYLÞdúLtT קV LÚjÕdLû[Ùm,
LÚÕúLôsLû[Ùm Lp® EsYôeÏm ¨ûXûU
AW£u ùLôsûL YÏlTô[oLs EQojÕs[]o.
AúR NUVm RªZLj§p CkR BiÓ ØRp
©[v 2 ùTôÕj úRoÜ Gݧ UÚjÕYm T¥dL
®Úm©V UôQYoLs ¿h ùTôÕjúRoÜ GÝR
úYi¥V LhPôVm HtThPÕ. CjRû] BiÓL[ôL
Uô¨Xl TôPj§hPj§p T¥jR UôQYoLs ©[v 2
U§lùTi A¥lTûP«p UÚjÕYl T¥l©p
úNodLlThÓ YkR ¨ûX«p, £.©.Gv.C. (CBSE -
Central Board of Secondary Examination)
G]lTÓm Uj§V CûP¨ûXdLp® Yô¬V
TôPj§hPj§u A¥lTûP«p úLs®Ls AûUkR
¿h úRoÜ AYoLÞdÏ ùTÚm NYôXôL CÚkRÕ.
CR]ôp RªrSôÓ Uô¨X Ts°l TôPj§hPeLû[
£©GvC TôPj§hPjÕdÏ CûQVôLjRWm
EVojRúYi¥VLhPôVm HtThÓs[Õ. AúRúTôp,
AÓjÕ BiÓ ØRp ùTô±«Vp Lpí¬LÞdÏm
A¡X Ck§V RϧjúRoÜ YW Es[Õm ¨û]®p
ùLôs[ úYiÓm.
00 GS Express 11 - 01.pmd
RªZLj§p UôQYoL°u RtùLôûX ®¡Rm
SôÞdÏ Sôs A§L¬jÕ YÚ¡\Õ. National Crime
Record Bureau (NCRB) G]lTÓm úR£V Ït\l©¬Ü
RLYXLm ùY°«hP LPkR 2016Bm Bi¥tLô]
A±dûL«p, RtùLôûX ùNnÕùLôsÞm
SToL°u Gi¦dûL«p A¥lTûP«p RªZLm
ULôWôx¥Wj§tÏ AÓjRT¥VôL CWiPôYÕ CPj§p
Es[Õ. 2015BmBi¥p UhÓm RªZLj§p 955
UôQYoLs RtùLôûX«u êXm ReL[Õ
YôrûY Ø¥jÕs[]o. úRoÜLs, U§lùTiLs
Es°hP Lp®NôokR AÝjRúU A§L¬jÕ YÚm
CjRûLV RtùLôûXdÏ A¥lTûPd
LôW¦L[ôÏm. Cuû\V Lp® ¨ûX«p CjRûLV
ãZûX EQokÕ ùLôsûL TÏlTô[oLs
Cl©WfNû]dÏ ¾oÜ LôQúYi¥V LhPôVm
HtThÓs[Õ.
CûR EQokúR RªZL AW£u Ts°d
Lp®jÕû\ ¸rdLôÔm TpúYß ºo§ÚjReLû[
SûPØû\lTÓj§Ùs[Õ.
EVoUhP YpÛSo ÏÝ
RªZLj§p RtúTôÕ SûPØû\«p Es[
Lp® Øû\«p Es[ Ïû\Lû[ LiP±YRtLôL
Ts°dLp®j Õû\ AûUfNo RûXûU«p
Lp®Vô[oLû[ Es[Pd¡V EVoUhP YpÛSo
ÏÝ Juß AûUdLlThPÕ.
Gm.B]kj ¡ÚxQu ÏÝ
RªrSôh¥p RtúTôÕ Ts°L°p Es[
TôPj§hPeLû[ Uôt± úUmTÓj§ קV
TôPj§hPeLû[ EÚYôdÏYRtLôL RªZL AWÑ
LPkR _øûX 4, 2017 Auß 10 úTo ùLôiP ÏÝ
Juû\ AûUjÕs[Õ.
RªrSôÓ Uô¨X Ts°lTôPj §hPeLû[
£.©.Gv.C. TôPj§hPjÕdÏ CûQVôL RWm
EVojRúYiÓm. Gu\ LÚjûR Lp®Vô[oLÞm
ùTtú\ôoLÞm ¿iP LôXUôL YèÙßj§
YÚ¡u\]o.
AúR úSWj§p RªZLj§p CkR BiÓ ©[v2
ùTôÕj úRoÜ GÝR úYi¥V LhPôVm HtThPRôp
SUÕ TôPj§hPj§û] RWm EVojR úYi¥V
AY£Vm EP]¥VôL GÝkRÕ.
41
1 ØRp TjRôm YÏl× YûW«Xô]
TôPj§hPeLs Uôt±VûUdLlThÓ 7 BiÓLÞm
11 Utßm 12 Bm YÏl× TôPj§hPeLs Uôt±
AûUdLlThÓ 12 BiÓLÞm B¡Ùs[].
ùTôÕYôL TôPj§hPeLs 3 ØRp 5
BiÓL°p Uôt±VûUdÏm Øû\ Lp®
AûUl×L°p ©uTt\lThÓ YÚ¡\Õ.
CûRj ùRôPokÕ AiûU«p RªZL AWÑ
ØRp YÏl× ØRp Tu²WiPôm YÏl× YûW
Aû]jÕ TôPj§hPeLÞm Uôt\lTÓm Guß
A±®jRÕ. RªZL AW£u CkR A±®lûT
ùRôPokÕ Uôi×ªÏ Lp®jÕû\ AûUfNo
RûXûU«p AûUdLlThP EVoUhP YpÛSo ÏÝ
ᥠTôPj§hPeLû[ UôtßYÕ ùRôPoTôL
T¬kÕûWLû[ YZeL ÏÝ Juß AûUdLlTÓm
Guß A±®jRÕ.
CûRVÓjÕ Uô¨X Lp®«Vp BWônf£ Utßm
T«t£ ¨ßY]m, TôPj§hPeLû[ UôtßYRtLô]
HtTôÓLû[ ùNnÙm T¦«p DÓThPÕ. ÏÝ
AûUlTRtLô] éoYôeLlT¦Ls Ø¥Üt\ûRj
ùRôPokÕ LPkR _÷ûX 4, 2017 Auß ×§V ÏÝ
Juû\ AûUjÕ BûQ ùY°«hPÕ 10 úTo
ùLôiP CdÏÝÜdÏ II¥ Lôuéo Øu]ôs
RûXYÚm AiQô TpLûXdLLZL Øu]ôs
ÕûQ úYkRÚUô] Gm.B]kj ¡ÚxQu
RûXYWôL ¨VªdLlThÓs[ôo.
CkR ÏÝ 2018Bm BiÓ _]Y¬ UôRj§tÏs
קV TôPj§hPjûR RVô¬dÏm T¦ûV ¨û\Ü
ùNnÙm.
Ts°d Lp®j Õû\ NôoTôL ¨û\úYt\lThP
¾oUôQeLs
Ts°dLp®«u Y[of£ ϱjÕ LiLô¦dL
AûUdLlThÓs[ Lp®jÕû\ AûUfNo
RûXûU«Xô] EVoUhP YpÛSo ÏÝ RªZLj§u
Lp® ¨ûXûV EVojÕYÕ ùRôPoTôL ¸rdLôÔm
êuß ¾oUô]eLû[ ¨û\úYt±VÕ.
¾oUô]m 1
EXL[®p Y[okÕYÚm A±®Vp, NêL
ùTôÚ[ôRôW Y[of£Lû[Ùm Uôt\eLû[Ùm
LÚj§p ùLôiÓ TôPj§hPj§p Uôt\m ùNnV
úYi¥VÕ AY£VUô]RôÏm. úUÛm RªZL
UôQYoLs Aû]jÕ YûLVô] úTôh¥j
00 GS Express 11 - 01.pmd
úRoÜL°Ûm LXkÕ ùLôiÓ ùYt± ùT\jRdL
YûL«p AYoLû[j RVôoùNnV úYi¥VÕ
Ts°d Lp®d Õû\«u ªLlùT¬V LPûUVôÏm.
CRû] ùNVpTÓjR HÕYôL 1 ØRp 12Bm
YÏl× YûW RtúTôÕs[ TôPj§hPj§p Uôt\m
ùLôiÓ YWXôm AlTôPj§hPm RWUô]RôLÜm,
Uj§V CûP¨ûXd Lp® Yô¬Vm (£.©.Gv.C)
Es°hP CRW Lp® Yô¬VeL°u TôPj§hPj§tÏ
úUXô]RôLÜm CÚdÏmT¥ Y¥YûUdLXôm.
AúR NUVm ùUô¯lTôPeLs NêL A±®Vp,
TôPeL°p RªZLj§u ùUô¯, YWXôß, TiTôÓ
B¡VYt±tÏ Ød¡VjÕYm A°jÕ TôPj§hPjûR
EÚYôdLXôm.
¾oUô]m 2
RªZLj§p 12 YûLVô] ùRô¯tLp® TôPeLs
úUp¨ûX YÏl×L°p Lt©dLlThÓ YÚ¡u\].
ùRô¯tLp®l ©¬ÜL°p T«Ûm UôQYoLs EVo
Lp®dÏ (Vertical Mobility) ùNpXÜm, úYûX
Yônl©û]T ùT\Üm Yônl×Ls Es[].
ClTôPj§hPeLs Y¥YûUdLlThÓ 8 BiÓLs
B¡u\]. Ck¨ûX«p ùRô¯tLp® T«Ûm
UôQYoLs ARtLô] §\uLû[ (skills)
ØÝûUVôL ùT\úYi¥VÕm, Y[okÕYÚm ùRô¯p
Y[of£f ãZÛdÏ Ht\ YûL«p ùRô¯t
Lp®dLô] TôPj§hPeLû[ Uôt\ úYi¥VÕm
AY£VUô]RôÏm.AqYôß TôPj§hPm Uôt\m
ùNnÙmúTôÕ ùRô¯tLp® T«Ûm UôQYoLs
NmTkRlThP ùRô¯p ¨ßY]eLÞdÏ ùNuß
T«t£ ùTßm TiûT TôPj§hPj§p Uôt\m ùNnV
úYi¥VÕ Cu±VûUVôRRôÏm. úUtLiP
LÚjÕdL°u A¥lTûP«p ùRô¯tLp®l
TôPj§hPjûR Uôt\ ùNnVXôm.
¾oUô]m 3
ùTôÕ Lp®j §hPj§p (General Academic
Stream) Ju\ôm YÏl× ØRp Tu²ùWiPôm
YÏl× TôPj§hPm ©uYÚm BiÓL°p
Uôt±VûUdLlTÓm,
Lp®VôiÓ YÏl×Ls
2018-19 1, 6, 9, Utßm 11
2019-20 2, 7, 10 Utßm 12
2020-21 3, 4, 5 Utßm 8
42
4 Y[okÕYÚm RLYp ùRô¯pÖhT Y[of£dúLtT
Ts°L°p T«Ûm UôQYoLs RLYp
ùRô¯pÖhT®Vp/ L¦²lTôPjûR T«pYÕ
AY£VUô]RôÏm. CûRÙQokúR B\ôm YÏl×
ØRp TjRôm YÏl× YûW RtúTôûRV
TôPj§hPj§p RLYp ùRô¯pÖhT ®Vp / L¦²l
TôPm úNodLTPôUp Es[ Ïû\TôhûP ¿d¡
®ûW®p A±ØLlTÓjRlTPÜs[ TôPj§hPj§p
A±®Vp TôPj§p L¦²l TôPjûR JÚ ©¬YôL
úNojÕ Lt©dLlTPÜs[Õ.
5 ùRô¯tLp®ûVl ùTôßjR YûW«p RªZLf
ãZÛdÏ GûY Ht\Õ GuTûRd LiP±V YpÛSo
ÏÝ AûUjÕ ARtLô] TôPèp RVô¬dLÜm,
C§p 2017-18p LiP±VlTÓm C]eL°p IkÕ
C]eLÞm, 2018-19m Lp®VôiÓ ØRp
ùNVpTÓj§PÜm, ÁRØs[ C]eL°p Tô§ 2019-
20 Lp®VôiÓ Utßm 2020-21m Lp®Vôi¥Ûm
ùNVpTÓj§PÜm, ClT¦«û] Uô¨Xd Lp®«Vp
BWônf£ Utßm T«t£ ¨ßY]m úUtùLôsÞm.
6 ×ÕûUVô] Lt\p Lt©jRp Øû\Lû[
B£¬VoLs úUtùLôsÞm YûL«p RÏkR
B£¬Vo ûLúVÓLû[Ùm UôQYÚdLô]
ùNVpØû\d ûLúVÓLû[Ùm RVô¬jÕ
YZeLlTÓm.
7 CûQV Y¯dLt\p Utßm Lt©jRûX (e-
Learning) FdÏ®j§Óm YûL«p ®¬Yô] Lt\p
úUXôiûUj RWm (Learning Management Sys-
tem) Ju±û] EÚYôd¡PÜm, B£¬VoLÞm,
UôQYoLÞm G°§p TVuTÓjRdá¥V ûLúT£f
ùNVèLû[ (Mobile Application) EÚYôd¡
ùNVpTÓj§PÜm AàU§ YZeLlThÓs[Õ.
8 TôPj§hP Uôt\j§tÏ Ht\YûL«p Aû]jÕ
B£¬VoLÞdÏm E¬V ùRôPo T«t£ YZeLÜm,
ARtϬV ®¬Yô] T«t£LôX AhPYûQûV
EÚYôdL Lp®jÕû\ EjRW®hÓs[úRôÓ
ARtÏj úRûYVô] ¨§ JÕd¸Ó ùNnÙm
LÚjÕ®û]Ùm úLô¬Ùs[Õ.
9 ¿h úRoÜ EhTP Uj§V AW£u úTôh¥j
úRoÜLû[ G§oùLôs[ AWÑ Ts°, Lpí¬
UôQYoLÞdÏ YÏl× úSWeL°p áÓRXôL JÚ
U¦ úSWm £\kR ¨×QoLû[ ùLôiÓ T«t£
A°dLlTÓm.
10 RªZLj§p Es[ Aû]jÕUôYhPeL°p 2
00 GS Express 11 - 01.pmd
úLô¥úV 13 XhNm ìTôn ùNX®p IHGv 1 I©Gv
T«t£ ûUVeLs AûUjÕ £\kR UôQYoLû[
EÚYôdÏm §hPm ùNVpTÓjRlTPÜs[Õ.
11 Aû]jÕ UôQYoLÞm GkR®R U] AÝjRm
Cu± úRoÜ GÝÕYRtÏ B£¬VoLs Øu]RôLúY
UôQYoLû[ RVôo ùNnYRtÏ HÕYôL SPl×
Lp®VôiÓ ØRp (2017-18) G§oYÚm Uôof HlWp
UôRj§p SûPùT\Üs[ 10Bm YÏl×, ©[v 1
©[v 2, ùTôÕ úRoÜLÞdLô] LôX AhPYûQ
úSWm Utßm úRoÜ Ø¥ÜLs ùY°«PlTÓm Sôs
Tt±V ®YWeLs úLôûP ®ÓØû\ Ø¥kÕ
Ts°LÞdÏ ×§V YÏl×Ls ùRôPeÏYRtÏ
ØuTôLúY ùY°«Óm Øû\
A±ØLlTÓjRlThÓs[Õ.
CÕúTôp úLôûP ®ÓØû\ Ø¥kÕ
Ts°LÞdÏ ×§V YÏl×Ls ùRôPeÏYRtÏ
ØuTôLúY ùTôÕj úRoÜLÞdLô] LôX
AhPYûQ ùY°«PlTÓYÕ AWÑ úRoÜjÕû\
YWXôt±p CÕúY ØRp Øû\ GuTÕ
ϱl©PjRdLÕ.
12 úUp¨ûX ØRXôm BiÓ YÏl©tÏm (+1)
ùTôÕjúRoÜ
1964Bm BiÓ Uj§V AWNôp AûUdLlThP
úLôjRô¬ Lp®dÏÝ®u (1964-66) ×LrùTt\ JÚ
BYQUôL Cu\[Üm úTôt\lTÓ¡\ A±dûL«p
SôÓ ØÝYÕm Ts°dLp® Utßm EVoLp®«p
10 + 2 + 3 Gu\ A[®p JúW Uô§¬Vô] Lp®
Øû\ AûUdLlTPúYiÓm Gu\ ØRuûUVô]
T¬kÕûWûV YZe¡VÕ. CdÏÝ®u T¬kÕûW«u
A¥lTûP«p 1968p Ck§WôLôk§ AYoLs
RûXûU«Xô] Auû\V Uj§V AWÑ úR£V
Lp®d ùLôsûLûV (National Education Policy
1968) ùY°«hPÕ. 1968p CjRûLV úR£V Lp®d
ùLôsûL ùY°«PlTh¥ÚkRôÛm, ÑUôo 10
BiÓLs L¯júR ©WRUo ùUôWô´ úRNôn
RûXûU«Xô] Auû\V AWÑ, 1978p CkR 10+
2 + 3 Gu\ A¥lTûP«Xô] Lp® Øû\ûV
Htß ùNVpTÓjRj §hPªhPÕ. CRu ©u]¦«p
RªrSôÓ EhTP Aû]jÕ Uô¨XeL°Ûm 10
BiÓ CûP¨ûXd Lp® Øû\Ùm 2 BiÓ
úUp¨ûXd Lp® Øû\Ùm, 3 BiÓ EVoLp®
ThPlT¥l× Øû\Ùm SûPØû\lTÓjRlThP].
úUtá±VÕúTôp, 1978-79p ùRôPeLlThP
43
úUp¨ûXd Lp® Øû\«p Auû\V ãZpLû[d
LÚj§p ùLôiÓ CWiPôm Bi¥p UhÓm Uô¨X
A[®p AWÑl ùTôÕjúRoÜ SPj§PXôm G]Üm
ØRXôm BiûP ùTôßjRYûW UôYhP A[®p
UhÓm úRoÜ SPj§PXôm Gußm Ø¥Ü ùNnVlThÓ,
1980p ØRpØû\VôL Uô¨X A[®p úUp¨ûX
CWiPôm Bi¥tLô] ùTôÕjúRoÜ SPjRlThPÕ.
CRtùL] JÚ ØÝ TôPj§hPj§u CÚ NUUô]
R²jR²lTϧL[ôL ØRXôm BiÓl
TôPj§hPØm CWiPôm BiÓ TôPj§hPØm
YÏdLlThP]. B]ôp Uô¨X A[®Xô] ùTôÕj
úRoÜ CWiPôm BiÓ TôPlTϧdÏ UhÓm
SPjRlThÓ YkRÕ. CWiPôm BiÓ TôPlTϧ«p
SPjRlThP ùTôÕjúRo®p UôQYo ùTßm
U§lùTiLú[ UÚjÕYm, ùTô±«Vp,
úY[ôiûU, NhPm, LûX, A±®Vp Es°hP
TpúYß EVoLp® T¥l×LÞdLô] A¥lTûPL[ôL
AûUkR]. C§p UÚjÕYm, ùTô±«Vp úTôu\
EVoLp® T¥l×Ls A§Ød¡VjÕYm ùTt\Rôp
úUp¨ûX CWiPôm BiÓ ùTôÕjúRo®u
U§lùTiLÞm A§ Ød¡VjÕYm ùTt\].
AúRNUVm, R²Vôo ÑV¨§lTs°L°u
Gi¦dûL Tp¡ ùTÚ¡V ¨ûX«p, ùTôÕjúRoÜ
U§lùTiLÞdLô] úTôh¥f ãZÛm ùYÏYôL
A§L¬jÕ, Ts°L°p TôPeLs Lt©dÏm
AÔÏØû\«p úUp¨ûX ØRXôm BiÓ
TôPeLû[ Lt©lTRtÏ Ød¡VjÕYm
A°dLTPôUp ¡hPRhP CWiÓ BiÓLÞm
CWiPôm BiÓ TôPlTϧLû[úV Lt©lTRtÏm,
T«t£ A°lTRtÏm Ød¡VjÕYm A°dLlTÓm
¨ûX UôQYoL°u G§oLôX Lp® ¨ûX«p
ªLlùT¬V Tô§lûT HtTÓj§ YÚ¡\Õ.
ERôWQUôL A§LThN U§lùTiLû[l ùTtß
EVoLp®l T¥l×L°p úNÚm UôQYoLÞm áP
Lpí¬«u ØRXôm Bi¥p RÓUôßm
¨ûXÙm,úRoÜL°p úRôp®Ùßm ¨ûXÙm
A§L¬jÕ YÚ¡\Õ. CûR Øuáh¥úV EQokúR
Bk§W AWÑ 1978-79 ØRúX úUp¨ûX ØRXôm
BiÓm ùTôÕjúRoÜ SPj§Óm Øû\úV
LûPl©¥jÕ YÚ¡\Õ. SUÕ U\ù\ôÚ AiûP
Uô¨XUô] úLW[ôÜm LPkR 2008p CÕúTôuß
úUp¨ûX ØRXôm BiÓ YÏl©tÏ ùTôÕjúRoÜ
SPjÕm SûPØû\ûV A±ØLlTÓj§VÕ.
AúRNUVm,úUp¨ûX ØRXôm Bi¥p
®ÚlTlTôPUôL úRokùRÓdLlThP TôPlTϧL°p
00 GS Express 11 - 01.pmd
UôQYoLs úTôÕUô] Lt\p AûP®û]l ùT\ôR
¨ûX«p, A¡X Ck§V A[®p SPjRlùTßm
UÚjÕYm, ùTô±«Vp Es°hP TpúYß úTôh¥
ÖûZÜj úRoÜL°Ûm §\]±j úRoÜL°Ûm
RªZL UôQYoLs ©uàdÏj Rs[lThÓs[
¨ûXûU HtThÓs[Õ.
Ck¨ûX«úXúV RªZL Ts° Lp®«u RWjûR
BnÜ ùNnÕ Øuú]t\ Y¯YûLLû[ LiP±V
Uôi×ªÏ Ts°dLp®jÕû\ AûUfNo AYoLs
RûXûU«p êjR Lp®Vô[o, APe¡V YpÛSo
ÏÝ Juß AûUdLlThPÕ.
AdÏÝ®tÏ A°dLlThPT¦L°p
úUmTÓjRlThP Lp® Øû\dúLtT úRoÜ Øû\«p
ºo§ÚjReLs T¬kÕûW ùNnRp Gu\ T¦Ùm
Juß. CkR YpÛSo ÏÝ TpúYß ®YôReLÞdÏl
©\Ï êuß ÕûQd ÏÝdLs AûUdL Ø¥Ü
ùNnVlThPÕ. AYt±p Juú\ úRoÜLs
ºo§ÚjRdÏÝ.
CkR úRoÜLs ºo§ÚjRdÏÝ RUÕ A±dûL«p
úUp¨ûX ØRXôm Bi¥Ûm ùTôÕjúRoÜ
Ju±ûQ SPjÕYÕ AY£Vm Gu\ T¬kÕûWûV
YpÛSo ÏÝÜdÏ YZe¡VÕ. CRu A¥lTûP«p
RªZL AWÑ úUp¨ûX ØRXôm Bi¥Ûm ùTôÕj
úRoûY SPjÕYRtLô] BûQûV
ùY°«hÓs[Õ.
CRuT¥,
- 2017-18Bm Bi¥p CÚkÕ úUp¨ûX
ØRXôm BiÓ UôQYoLÞdÏm Uô¨X A[®p
AWÑ ùTôÕ úRoÜLs SPjRlTÓm.
- úUp¨ûX ØRXôm BiÓ úRo®tÏ 600
U§lùTiLÞm úUp¨ûX CWiPôm BiÓ
úRo®tÏ 600 U§lùTiLÞm G] CWiÓ
BiÓLÞdÏm NUUô] Ød¡VjÕYm (Equal
Weightage) A°dÏm YûL«p ùUôjRm 1200
U§lùTiLs YZeLlTÓm.
- úUp¨ûX ØRXôm BiÓ ùTôÕjúRo®p £X
TôPeL°p úRôp®Ùßm UôQYoLs BiÓ
®WVªu± CWiPôm Bi¥tÏf ùNpXÜm,
úRôp®Ùt\ TôPjûR / TôPeLû[ _øu / _øûX
UôRj§p SûPùTßm EP]¥ £\l×j úRo®úXô
ApXÕ CWi¥ÛúU ©u]ûPÜl TôPUôL (Arrear)
Lpí¬L°p Es[Õ úTôu\ SûPØû\«p úRoÜ
GݧdùLôs[Xôm.
- Aû]jÕlTôPeL°Ûm UôQYoLs ùRôPo
44
Lt\ûX FdLlTÓjÕm úSôdLjÕPu JqùYôÚ
TôPj§Ûm 10 ®ÝdLôÓ U§lùTiLs ALU§lÀPôL
A°dLlTÓm.
- ØRXôm BiÓ ùNnØû\j úRo®û]
CWiPôm BiÓ SûPùTßm ùNnØû\j úRoÜPu
CûQkÕ SPjRlTÓm.
- JqùYôÚ TôPj§Ûm Ïû\ThNj§p úRof£
®ÝdLôÓ 35 NR®¡RUôL ¨oQVm ùNnVlTÓ¡\Õ.
- CWiPôm BiÓ ùTôÕj úRo®tÏm ©u]o
ØRp Utßm CWiPôm BiÓ úRoÜLÞdLô]
JÚe¡ûQkR Nôu±Rr (Consolidated Mark
sheet) YZeLlTÓm.
- úUp¨ûX ØRXôm BiÓ Utßm CWiPôm
BiÓ U§lùTi YZeÏm SûPØû\ ARôYÕ
úRoÜj §hPm (Scheme of Examination) Cuû\V
ãZÛdÏ Ht\ YûL«p LhPûUdLlTÓm.
- CkR SûPØû\ G§oYÚm 2017-18 Lp®VôiÓ
ØRúX SûPØû\dÏ YÚ¡\Õ.
- RtúTôÕ SûPØû\«p Es[ 3 U¦ úSW
ùTôÕjúRo®u LôX A[ûYj úRoÜ Øû\«p
ùLôiÓ YWlThÓs[ קV Uôt\jûRd LÚj§p
ùLôiÓ ®]ôdLû[ Ïû\jÕ 2 1/2 U¦úSWUôL
Ïû\dLlThÓs[Õ.
13 ùTôÕj úRo®p A§L U§lùTi ùTßm
UôQYoLû[ Uô¨X A[®Ûm UôYhP A[®Ûm
ØRp CWiÓ Utßm êuß CPeLs Gu\
YûL«p A±®dÏm Øû\ CÕYûW ©uTt\lThÓ
YkRÕ. LtúTôÚdÏs Ko BúWôd¡VUô] úTôh¥
¨XY úYiÓm GuTûR LÚj§p ùLôiÓ CkR
Øû\ ©uTt\lThÓ YkRôÛm, TX XhNm
UôQYoLs GÝÕm 10 Utßm 12Bm YÏl×
ùTôÕjúRo®p JÚ £X UôQYoLs UhÓm UôùTÚm
ùYt±Vô[oL[ôL LÚ§ Uô¨X Utßm UôYhPj
RWlTh¥Vp A±®dÏm Øû\Vô]Õ
UôQYoLÞdÏ LÓm U] AÝjRjûRÙm
ùSÚdL¥Lû[Ùm HtTÓjÕ¡\Õ Gu\ YÚjRm
TX BiÓL[ôL ¨X® YkRÕ.
úUÛm UôQYoLÞdÏ CûPúVVô] úTôh¥
Cuû\ A[®p Ts°LÞdÏ CûPúVVô]
úTôh¥VôL Uô±Ùs[Õ. JqùYôÚ Ts°Ùm UôYhP
A[®p ùTßm U§lùTiLû[ Ød¡V CXdLôL
LÚ§ ARtLô] LÓmúTôh¥L°p DÓThÓYkR].
00 GS Express 11 - 01.pmd
ØRp YûLVô] UôQYoLú[ úTôt±
LY²dLlTÓm ¨ûX«p CûP Utßm CûP¨ûX
UôQYoLs RôrÜ U]lTôuûUdÏm
×\dL¦l©tÏm B[ô¡ AR]ôp UôQYoLs LÓm
U] AÝjReLÞdÏm ùSÚdL¥LÞdÏm
Es[ô¡u\]o.
14 G§oYÚm Lp®VôiÓ ØRp (2018-19)
UôQYoL°u ºÚûP«p AYoLs T¥dÏm
YÏl×L°p A¥lTûP«p Uôt\m ùNnVlTPÜs[Õ.
AWÑ Ts°L°p 1-5 YÏl× YûW JÚ
YiQfºÚûPÙm, 6Bm YÏl× ØRp 10Bm
YÏl× YûW JÚ YiQfºÚûPÙm, 11Bm YÏl×
Utßm 12Bm YÏl× YûW JÚ YiQfºÚûPÙm
G] 3 YiQfºÚûPLs YZeLlTÓm.
15 ùRôPdL Utßm SÓ¨ûXl Ts°L°p T«Ûm
UôQYoLs úRof£ ùTtß úYß Ts°dÏùNpÛm
úTôÕm, ©\ LôWQeL°]ôp úYß Ts°«p úNÚm
úTôÕ AYoLs ùRôPokÕ T«X Rϧ ¨oQVm
ùNnÕ Record Sheet G]lTÓm T§ÜRôu YZeÏm
RtúTôÕs[ SûPØû\ûV Uôt± Ts° Lp®
CVdLm Utßm ùUh¬d Ts° CVdLj§u ¸r
CVeÏm Aû]jÕ YûL EVo Utßm
úUp¨ûXlTs° UôQYoLÞdÏ YZeLlTÓm
Uôtßf Nôu±RrLs úTôXúY, ùRôPdLlTs°
CVdLj§u ¸r CVeÏm ùRôPdL Utßm SÓ¨ûXl
Ts°L°p T«Ûm UôQYoLÞdÏm Uôtß
Nôu±Rr (Transfer Certificate) YZeLÜm,
EVo¨ûX Utßm úUp¨ûXl Ts°L°p T«Ûm
UôQYoLÞdÏ úNodûL Utßm ¿dLlT§úYÓ
(Adminission withdrawal Resigister) TWôU¬lTÕ
úTôXúY, ùRôPdL Utßm SÓ¨ûXl Ts°L°Ûm
úNodûL Utßm ¿dLl T§úYÓ TWôU¬dLÜm AWÑ
EjRW®hÓs[Õ.
16 ùNuû] GÝmé¬p AûUkÕs[ ùTôÕ
èXLUô] Lu²UôWô ùTôÕ èXLjûRl
TVuTÓj§YÚm Ï¥ûUl T¦l©¬Ü UôQYoLs
Utßm Aû]jÕ RWl× YôNLoLÞm, èXL
úNûYûV úUÛm ØÝ A[Åh¥p TVuùTtßd
ùLôsÞm YûL«p, RtúTôÕ CVeÏm úSWjûR
¿h¥jÕ RªZL AWÑ BûQl©\l©jÕs[Õ.
ARuT¥, RtúTôÕ, Lu²UôWô ùTôÕèXLm YôW
SôhL°p LôûX 9.00 U¦ ØRp LôûX 7.30
U¦ YûW«Ûm Utßm Oô«tßd¡ZûUL°p
45
LôûX 9.30 U¦ ØRp UôûX 6.00 U¦
YûW«Ûm ùNVpThÓ YÚYûR Uôt\m ùNnÕ
AWÑ ®ÓØû\ SôhLs R®W Hû]V Aû]jÕ
SôhL°Ûm Lu²UôWô ùTôÕ èXLm LôûX 8.00
U¦ ØRp UôûX 8.00 U¦YûW ùNVpTÓm.
17 RªZL UôQY UôQ®VoLs Utßm úTôh¥j
úRoÜdÏ RVôWôÏm Cû[OoL°u SXuLÚ§
Lu²UôWô ùTôÕ èXLm, UôYhP ûUV
èXLeLs, UôYhP RûXSLo, SLWôh£ Utßm £±V
SLWeL°p AûUkÕs[ 273 èXLeL°p
HtL]úY YZeLlThÓ YÚm èpLs, §]N¬Ls,
TÚY CRrLs Es°hPûYÙPu, áÓRXôL RWUô]
Be¡X TÚY CRrLû[Ùm Yôe¡dùLôs[ RªZL
AWÑ ùTôÕ ÖXL CVdÏSÚdÏ AàU§V°dÏm
AWNôûQûVl ©\l©jÕs[Õ.
18 §ÚdÏ\°p Es[ èt±ûVkÕ A§LôWeLû[
B\ôm YÏl× ØRp Tu²WiPôm YÏl×LÞdLô]
Suù]± Lp®l TôPj§hPj§u Y¯VôL
T«tß®jRp.
Suù]± LÚjÕdLÞPu Yôr®Vp
ùS±Lû[Ùm Es[Pd¡VRôL Es[ §ÚdÏ\s
HtL]úY Ts°lTôPj§p úNodLlThÓs[ ¨ûX«p,
§ÚdÏ\°p Es[ 1330 Ï\sLû[Ùm B\ôm
YÏl× ØRp Tu²WiPôm YÏl× YûW Es[
TôPj§hPj§p úNodL úYiÓm Guß ùNuû]
EVo¿§Uu\ UÕûW ¡û[«p ùTôÕ SX YZdÏ
Juß ùRôÓdLlThPÕ. CqYZd¡p EVo¿§ Uu\m
YZe¡V ¾ol©u A¥lTûP«p §ÚdÏ\s
ØÝûUûVÙm Ts°lTôPj§p CûQlTÕ Ï±jÕ
BnÜ ùNnÕ A±dûL A°dL RªZL AWÑ LPkR
2016p YpÛSo ÏÝ Juû\ AûUjRÕ. CdÏÝ
A°jR T¬kÕûW«u A¥lTûP«p Suù]±d
Lp®lTôPj §hPj§p UôQYl TÚYj§p
Lt©dLúYi¥V §ÚdÏ\°p CPm ùTt±ÚdÏm
A\m Utßm ùTôÚhTôèp Es[ èt± IkÕ
A§LôWeLû[ YÏl× Yô¬VôL T§û]kÕ
A§LôWeLs Gu\ Øû\«p B\ôm YÏl× ØRp
Tu²WiPôm YÏl× YûW«Ûm YÚm
Lp®Vôi¥èÚkÕ (2017-18) T«tß®dL AWÑ
EjRW®hÓs[Õ.
00 GS Express 11 - 01.pmd
19 U¥dL¦²j §hPm
T¥dÏmúTôúR L¦² CVdLm CûQVl
TVuTôÓ Es°hPûY ϱjÕ ùR°YôLj ùR¬kÕ
ùLôs[Üm, EVoLp® T¥lTRtÏ YN§VôLÜm,
FWLlTϧûV úNokR UôQYoLs ϱlTôL
SèYûPkR ©¬ûYf úNokRUôQYoLÞdÏ RLYp
ùRô¯p ÖhT ×Wh£«u SuûULû[l ùTßm
YûL«p L¦²l TVuTôh¥p AYoL[Õ A±Ü
ÖhTØm §\àm úUmTPf ùNnÙm YûL«p RªZL
AWÑ LPkR ùNlPmTo 15, 2011 Auß ®ûX«pXô
U¥dL¦² YZeÏm §hPjûR A±ØLlTÓj§VÕ.
JqùYôÚ BiÓm AWÑ Utßm AWÑ ER®
ùTßm Ts°L°p 12Bm YÏl©p T«Ûm
UôQYoLÞdÏ CjRûLV ®ûX«pXô U¥dL¦²
YZeLlThÓ YkR ¨ûX«p, SPl×d Lp® BiÓ
ØRp (2017-18) ©[v 1 YÏl©úXúV ®ûX«pXô
L¦² YZeLlTÓm Guß ùR¬®dLlThÓs[Õ.
úUÛm CûQV YN§ûV RûP«u±l ùT\ ûY-
ûT YN§Ùm ùNnÕ RWlTÓm Gußm A±®dLlThPÕ.
20 2016-17Bm Lp®Vôi¥tLô] 10 Utßm
12Bm YÏl× ùTôÕj úRoÜ Ø¥ÜLs 20 XhNm
UôQY UôQ®VÚdÏ ùNpúTôu Gv.Gm.Gv.
êXm YZeLThPÕ. Ck§Vô®úXúV RªZLj§p
UhÓm Rôu CkR NôRû] ¨LrjRlThÓs[Õ.
21 B£¬VoLÞdLô] CPUôßRp TX BiÓL[ôL
LXkRônÜ Øû\«úXúV SûPùTtß YÚ¡u\].
Guàm TX Lôè«PeLs UôYhP Lp® A§Lô¬Ls
ùR¬VôUp Uû\jÕ ®ÓYRôLÜm ©\Ï AkRd
Lôèl T¦«PeLÞdÏj ReLÞdÏ úYi¥V
A£¬Vo ûLëhûPl ùTtßd ùLôiÓm
B£¬VoLû[ CPUôt\m ùNnÕ YkRRôL ×LôoLs
CÚkR].
CRû] ºo ùNnÙm YûL«p B£¬VoLs
CPUôt\j§p ùY°lTûPRuûUûV ×ÏjÕm
ØVt£VôL Bu-ûXu Øû\
A±ØLlTÓjRlThÓs[Õ.
AúRúTôp קV Lp® Bi¥p Ts°Ls §\kÕ
Tô§ TôPm Ø¥kR ©u, BLv¥p B£¬VoLs
CPUôt\m ùNnÙm LÜu£èe Øû\ J¯dLlThÓ,
Lp® BiÓ ùRôPeÏm Øu]úW ùY°lTûPVô]
CPUôßRp LÜu£èe Øû\ A±ØLlTÓjRlThPÕ.
22 ¥.Bo.©. G]lTÓm B£¬VoLs úRoÜ Yô¬Vj§p
BuûXu ®iQlT Øû\ ùLôiÓ
46
YWlThÓs[Õ. úRoÜ Øû\«Ûm ®ûW®p
BuûXu Øû\ A±ØLUôdLlTPÜs[Õ.
23 U§lùTi Nôu±RrL°u ®YWeLs Rª¯p
Af£PlThÓs[]. CkR Nôu±RrLû[ Uj§V
AW£u ¥´hPp CûQVR[j§p T§®\dLm ùNnÙm
YN§Ùm HtTÓjRlThÓs[Õ.
24 Lp®Vô[oL[ôp ¿iP Sôs úLô¬dûLVôL
CÚkÕm ¡Pl©p úTôPlTh¥ÚkR K®Vm,
®û[VôhÓ B£¬VoLs Es°hP £\l×
B£¬VoLÞdLô] úTôh¥j úRoÜ A±®dûL
ùNnVlThÓs[Õ.
25 RªrSôhÓl TôPèp LZLm Øu× T§l©j§ÚkR
TpúYß ×jRLeL°p UßT§l©tÏ HtTôÓLs
ùNnVlThÓs[]. AúRúTôp קRôLÜm TX קV
èpLû[ ùLôiÓYÚm ØVt£LÞm
ùRôPeLlThÓs[].
26 ¨ßYlThPÕ ØRúX AW£Vp Lôrl×Qof£
LôWQUôL LY²dLlTPôUp CÚkR AiQô
èt\ôiÓ èXLj§tÏ ×jÕ«o YZeLlThPÕ.
AeÏs[ AWeÏLs ùTôÕUdLÞdÏ
§\dLlhPúRôÓ, èXLjûR ×Õl©dÏm T¦LÞm
ùRôPeLlThÓs[Õ. úUÛm èXL ¨oYôLm
ºWûUdLlThÓs[úRôÓ, ØRu Øû\VôL RªZL
AW£u Thù_h¥p ¨§ JÕd¸ÓùNnVlThÓs[Õ.
27 SpXô£¬Vo ®ÚÕdÏ RϧVô] B£¬VoLû[j
úR¥l©¥jÕ ®ÚÕdÏ T¬kÕûWdL HÕYôL A§p
ùY°lTûPj RuûU A±ØLlTÓjRl ThÓs[Õ.
28 R²Vôo Ts°LÞdÏ AàU§ A°lT§p Bu-
ûXu Øû\ A±ØLm
29 A W Ñ l T s ° L Þ d Ï 1 1 B m Y Ï l ×
úNodûL«uúTôÕ TX BiÓL[ôLd
LûPl©¥dLlTPôUp CÚkR CP JÕd¸Ó Øû\ûV
Li¥lTôL LûPl©¥dL EjRWÜ.
00 GS Express 11 - 01.pmd
30 UôYhP èXLeLÞdÏ Uô¨X UhPj§èÚkÕ
CRrLû[j úRoÜùNnÕ NkRô LhÓm Øû\
A±ØLm.
31 CûQVY¯ Lt\p úUXôiûU R[m Gu\
BuûXu Lt\p §hPm A±ØLm. CRtLô]
¥´hPp T¦Lû[ RtúTôÕ ùRôPeLlThÓs[
¨ûX«p, C úXo²e CûQVR[j§p
UôQYoLsReL[Õ ùTVûWl T§Ü ùNnÕ
ùLôs[Xôm. AYoLÞdÏ ©WjúVL TVuTôhÓ
ϱÂÓ Gi Utßm LPÜfùNôp (Password)
YZeLlTÓm. CûRl TVuTÓj§ UôQYoLs
GlúTôÕ úYiÓUô]ôÛm úRoÜ Gݧ T«t£
GÓjÕdùLôs[Xôm. CÕ UôQYoLs ReL[Õ
§\û] A§L¬dL JÚ YônlTôL AûUÙm.
-----------------------------------------------
ùRôPokÕ êuß BiÓLs ùTôÕj úRoÜ
SPjÕm úTôÕ UôQYoLs LY]m £R\ôUp T¥l©p
LY]m ùNÛjR Y¯YÏdÏm CR]ôp UôQYoLs
®PûXl TÚYj§p RY\ôL RPm Uô±fùNpÛm
Yônl×Ls Ïû\Ùm.
úUÛm JúW Bi¥p A§L AÝjRm ùLôÓjÕ
T¥jRôL úYi¥V LhPôVm Ïû\Ùm CR]ôp
A§Lm U§lùTi ùTßm Yônl×Lû[ YZeÏm.
U§lùTi Nôu±R¯p ©[v 1 Utßm ©[v 2
U§lùTiLs JÚ úNW YW®ÚlTRôÛm áÓRp
U§lùTiLs ùT\ Yônl× A§L¬jÕs[Õ.
CÚl©àm ùRôPokÕ êuß BiÓLs ùTôÕj
úRo®û] G§oùLôsYÕ UôQYoLÞdÏ LÓm U]
AÝjRjûR EiPôdLXôm Gu\ LÚjÕm
¨XÜ¡\Õ.
-----------------------------------------------
úUtá±V ºo§ÚjReLs Aû]jÕm
RªZLLp®j RWj§û] TuUPeÏ EVoj§ RªZL
UôQYoL°u A±Üj §\u úR£V A[®p
ª°Úm GuT§p NkúRLªpûX.
CÚl©àm Lt\ûR U]lTôPm ùNnÕ U§lùTi
ùTßYûRúV ϱdúLô[ôLdùLôiÓs[ ¨ûXúV
RtúTôÕ CÚlTRôp AkR
Uôt±UôQYoL°u £kRû]ûVÙm
TûPlTôt\ûXÙm FdÏ®jÕ TVuRÚm
Uôt\eLû[ Lp®jÕû\
A±ØLlTÓj§Ùs[Õ ùNVè ùRôPdLúU. CkRf
47
ºo¾ÚjRjûR úUÛm ¾®WlTÓj§ AûR AÓjR
¨ûXdÏ ùLôiÓ ùNpX úYiÓm Guß
Lp®Vô[oLs Ñh¥dLôhÓ¡u\]o.
AkR YûL«p, U¬VôûRdϬV AlÕp LXôm
AYoL°u A±®Vp BúXôNLWôL CÚkR
ùY.ùTôuWôw AYoLs RªZLj§u Lp®¨ûXûV
úUmTÓjÕYÕ ùRôPoTôL RªZL l°[d
Lp®jÕû\«u LY]j§tÏ ¸rdLôÔm £X
BúXôNû]Lû[ YZe¡Ùs[ôo.
- 9Bm YÏl× ØRp 12Bm YÏl× YûW«p
SôuÏ YÚP Øu ThPlT¥l× TôPj§hPjûR (Pre
Graduation Course) EÚYôdÏYÕ
- Bß UôR ùNUvPo Øû\«p CkRlT¥l×
AûUV úYiÓm. CkR SôuÏ YÚPeLÞdÏs
AkR UôQYo GkRl TôPl©¬®p úRôp®
AûPkRôÛm, ©u× T¥jÕ ùYt± Gu\ Yônl×
HtTÓm. CR]ôp UôQYoLÞdÏ ùTôÕj
úRoÜϱjR TVm Ïû\Ùm.
- CRu Y¯VôL Lt©jRp, LtÏmØû\, úLs®
úLhÏm Øû\, ®]ôjRôs §ÚjÕm Øû\
Es°hPûYL°p úRûYVô] Uôt\eLû[ ùNnÕ,
ARtÏ HtT B£¬VoLÞdÏ T«t£ûV A°jRp.
- ùUô¯lTôPUô] RªÝdÏk; Be¡XjÕdÏm
Ød¡VjÕYm ùLôÓjRp. Be¡XjûR Bú\ô
UôRj§p T¥dL ûYdL, úTN, ®Yô§dL G°V
Y¯Øû\Ls Es[ ¨ûX«p AûR
A±ØLlTÓj§ Be¡Xj§u ÁÕs[ TVjûR
úTôdÏYÕ Cuû\V LhPôVj úRûYVôÏm.
- ®û[VôhÓ, NêL úNûY, JÝdLm, úVôLô,
§Vô]m, ùTtú\ôoLû[ U§dÏm Ti×, úTfÑj
§\u, GÝjÕj§\u, AW£Vp A±Ü, A±YôokR
®YôRj§\u Es°hPûYLÞdÏ R²júRoÜ Øû\
ûYjÕ AûRÙm EVoLp® Rϧj úRoÜdÏ JÚ
U§lùTiQôLúYô ApXÕ ¡úWh Øû\«úXô
U§lÀÓ ùNnÕ, UôQYoLû[ TiØLj RuûU
ùLôiP U²R]ôL NêL, ùTôÚ[ôRôW, AW£Vp
EQokR YpXûU ªdL UôQYoLû[ EÚYôdÏm
TôPj§hPjûR A±ØLlTÓjÕYÕ.
- Ts° B£¬VoLÞdÏ UôQYoLs GÝÕm
¨ûXûV
®ûPûV ׬kÕ ®]ôjRôû[ §ÚjÕm §\û]
HtTÓjÕRp. ARôYÕ JúW ®ûPûV B£¬VoLs
UôQYoL°Pm CÚkÕ G§oTôWôUp £k§dÏm §\u
AÓjRÕ
Es[ úLs®Lû[ úLhÏm SûPØû\ûV
A±ØLlTÓjR úYiÓm. ARtÏ UôQYoLû[Ùm
00 GS Express 11 - 01.pmd
B£¬VoLû[Ùm JÚeúL RVôoTÓjRp úYiÓm.
- CkR TôPj§hP Øû\ûV, Lt\p Lt©dÏm
Øû\ûV T«tß®dÏm Øû\ûV FdÏ®dÏm
ØLUôL RWfNôuß ùT\ ûYjÕ Ts°Lû[
ùRôPokÕ RWlTÓjÕm SûPØû\ûV
A±ØLlTÓjÕRp.
------------------------------------------------
GS - 11 : 09
15 MARKS QUESTION AND ANSWERS
_øu
AW£Vp
NhPm / §hPm / ¾ol× / ¾oUô]m
2 Ck§Vô : I.Sô. úUmTôhÓ áhPôiûU
¨§Vm
Developing Countries G]lTÓm Y[okÕ YÚm
SôÓL°p úUtùLôs[lThÓ YÚm ¨ûXjR ¿¥jR
úUmTôhÓ §hPeLû[ ùRôn®u± ¨û\úYt\j
úRûYVô] ¨§ BRôWjûR ùTÚdÏm úSôd¡p
Ck§VôÜm UN Office for South - South Coopera-
tion G]lTÓm I.Sô. ùRtÏ - ùRtÏ JjÕûZl×
AÛYXLØm CûQkÕ ×§V áhPôiûU ¨§Vm
(Partnership Fund) Juû\ EÚYôd¡Ùs[]o.
G§oYÚm 2030Bm Bi¥tÏs ¨û\úYt\lTP
úYiÓm Gu\ CXdÏPu Y¥YûUdLlThÓs[
Sustainable Development Goal G]lTÓm ¨ûXjR
¿¥jR úUmTôhÓ CXd¡p ¨oQVm ùNnVlThÓs[
17 CXdÏLû[ AûPYRtÏ CkR ¨§Vm, EXL
SôÓLs ϱlTôL Y[okÕYÚm SôÓLs
JqùYôu±tÏm úR£V A[®Xô] Y[of£j
§hPeLû[ ùNVpTÓjR FdÏ®dÏm.
ϱdúLôs
YßûU Utßm Th¥²ûV Ïû\jÕ ÑLôRôWm,
Lp® Utßm NUjÕYjûR úUmTÓj§, çnûUVô]
Ï¥¿o, G¬Nd§ Utßm YôrYôRôWeLs
¡ûPdLlùTßm Y¯Øû\Lû[ ùTÚdÏYûR CkR
áhÓ ØVt£«u ϱdúLô[ôÏm.
ùRtÏ - ùRtÏ JjÕûZl× (South South coop-
eration)
ùTôÚ[ôRôW Y[of£ Es°hP úUmTôÓLû[
A¥lTûPVôLd ùLôiÓ EXL SôÓLs ¸rdLôÔm
48
YûLL°p êuß ©¬ÜL[ôL
YûLlTÓjRlTÓ¡u\].
1 Y[okR SôÓLs (A) TQdLôW SôÓLs (Devel-
oped (or) Rich Countries)
2 Y[okÕ YÚm SôÓLs (A) SÓjRW SôÓLs
(Developing Countries (or) Middle Income Coun-
tries)
3 Y[of£ Ïu±V SôÓLs (A) HrûU SôÓLs
(Least (or) Under developed Countries (or) Poor
Countries)
úUtá±V ©¬ÜLû[ EtßúSôd¡u, ×®«Vp
AûUl©u A¥lTûP«p, Y[okÕYÚm Utßm
Y[of£ Ïu±V SôÓL°p ùTÚmTôuûUVô]ûY
EXL EÚiûP«u ùRu AûWdúLô[j§Ûm
(Southern Hemisphere) Y[of£VûPkR SôÓLs,
YP AûWdúLô[j§Ûm (Northern Hemisphere)
AûUk§ÚlTûR EQWXôm. CjRûLV ×®«Vp
AûUl©u LôWQUôL ùTôÚ[ôRôW YpÛSoLs
Y[of£ AûPkR SôÓLû[ YZdLUôL YPdÏ
SôÓLs Gußm, Y[of£VûPkÕYÚm Utßm
Y[of£ Ïu±V SôÓLs ùRtÏ SôÓLs Gußm
ϱl©Pj ùRôPe¡]o. CRu A¥lTûP«úXúV
ùRu AûWdúLô[ SôÓLs (ÑÚdLUôL ùRtÏ
SôÓLs) ApXÕ Y[okÕ YÚm Utßm Y[of£
Ïu±V SôÓLs úUtùLôsÞm TXRWlThP
Õû\NôokR JjÕûZlúT, ùRtÏ - ùRtÏ
JjÕûZl× G]lTÓ¡u\].
G]úY, Y[okÕ YÚm Utßm Y[of£ Ïû\kR
SôÓLs ùTôÚ[ôRôWm, A±®Vp ùRô¯pÖhTm
Utßm Hû]V Õû\L°p úUtùLôsÞm
JjÕûZlúT ùRtÏ - ùRtÏ JjÕûZl× G]lTÓm.
ùRtÏ ùRtÏ JjÕûZl× GuTÕ, Y[okÕYÚm
Utßm Y[of£ Ïu±V SôÓL°u úUmTôÓ Utßm
Øuú]t\m ϱjR Ùd§VôL LÚRlTÓ¡\Õ.
Uô\ôL, úUmTôÓ, Øuú]t\m ùRôPoTôL
CjRûLV JjÕûZl× Utßm úTfÑYôojûRVô]Õ
Y[of£VûPkR SôÓL[ô] YPdÏ Utßm
Y[okÕYÚm SôÓL[ô] ùRtÏ SôÓLÞdÏm
CûPúV HtTÓm ThNj§p AÕ YPdÏ ùRtÏ
JjÕûZl× G]lTÓ¡\Õ.
ùRtÏ ùRtÏ JjÕûZl× Gu\ TRm 1970-80
L°p úRôu±«ÚkRôÛm, A¦úNWô CVdLm ARu
LÚRôdLjûR TX BiÓLÞdÏ ØuTôLúY ARu
00 GS Express 11 - 01.pmd
©WRô] ùNVp§hPUôL CÚkRÕ.
Y[okÕ YÚm SôÓLs Aû]jÕ ¨ûX«p
Ru²ûWÜ AûPYRtÏ A¦úNWô CVdLm ARu
ùTôÚ[ôRôW AÔÏØû\«u A¥lTûPVôL ùRtÏ
ùRtÏ JjÕûZlûT úRokùRÓj§ÚkRÕ. CkR
Y[okÕYÚm Utßm Y[of£ Ïu±V SôÓLÞP]ô]
Ck§Vô®u ùTôÚ[ôRôW E\®u A¥lTûP
AÔÏØû\Ùm CjRûLVRôÏm.
ùRtÏ ùRtÏ JjÕûZl× úRôt\m Utßm
ùNVpØû\
1939p ùRôPe¡ 1945 YûW SûPùTt\
CWiPôm EXLl úTôWô]Õ, NoYúRN A[®p
ªLlùT¬V RôdLjûR HtTÓj§ EXL AW£Vp
¨ûXûV Øt±Ûm Uôt±VûUjRÕ. AÕSôs YûW
Ce¡XôkÕ, ©Wôuv, ù_oU², CjRôè, vùT«u,
úTôofÑdLp, ùTp´Vm, _lTôu Es°hP SôÓL°u
LôX² B§dLj§u ¸r CÚkR ùTÚmTôuûUVô]
SôÓLs T¥lT¥VôL ®ÓRûXlùT\j ùRôPe¡].
HLô§Tj§V SôÓLs ReLs LhÓlTôh¥u ¸r
CÚkR LôX² SôÓLû[ ReLÞdÏj úRûYVô]
êXl ùTôÚhLû[ ÑWiÓm úSôd¡p, ReLs
SôÓL°p EtTj§VôÏm ùTôÚhLû[ ®tTû]
ùNnYRtLô] NkûRVôLÜm UhÓúU LÚRlThPRôp
ùTôÚ[ôRôW Y[of£ Es°hP Aû]jÕ
úUmTôhÓd ϱÂh¥p ªLÜm ©uRe¡úV
LôQlThP]. Ck¨ûX«p LôX²V B§dLj§p
CÚkÕ ®ÓThÓ JqùYôÚ SôPôL ®ÓRûXVûPkR
¨ûX«p, YPdÏ SôÓLs G]lTÓm Y[of£VûPkR
SôÓLs B§dLj§u ¸r CÚkR Auû\V NoYúRN
ùTôÚ[ôRôW AûUl× ¨ûX AjRûLV SôÓLû[
ÁiÓm A¥ûU¨ûXdÏd ùLôiÓ ùNpÛm Guß
AkSôÓLs Ag£]. AúRNUVm LôX²V
B§dLj§p TûZV ùTôÕYô] ¨û]ÜLs Utßm
G§oLôXj§p AYoLs G§oùLôs[Üs[ ùTôÕYô]
NYôpLs Es°hPYtû\ LQd¡p ùLôiÓ,
C²Ùm Y[okR SôÓLû[ Nôok§WôÕ, Aû]jÕ
¨ûX«Ûm ÑVNôo×Pu ®[eÏm YûL«p New
International Economic Order G]lTÓm קV
NoYúRN ùTôÚ[ôRôW AûUl× ¨ûXûV
EÚYôdLXôm Gußm ¾oUô²jR]o. ùRtÏ SôÓLs
TWvTW JjÕûZl× Utßm áhÓ SPY¥dûLdLô]
AW£Vp Nôo× ùY°lTôúP 1961Bm BiÓ
¨ßYlThP Non-Aligned Movement G]lTÓm
49
A¦úNWô CVdLm Utßm 1964p ¨ßYlThP
G-77 AûUl×UôÏm.
AúRúTôp, Y[okÕYÚm SôÓLs CûPúVVô]
YojRL ùLôsûL Utßm úUmTôhÓdùL]
¨ßYlThPúR, LPkR 1964p ¨ßYlThP UNCTAD
G]lTÓm United Nations Conference on Trade and
Development.
ùRtÏ ùRtÏ JjÕûZl× Hu
ùRtÏ ùRtÏ JjÕûZl× £kRû]
úUúXôe¡VRtLô] LôW¦Ls Utßm ARû]
®ÚmTjRdL Ju\ôL Htßd ùLôs[lTPd
LôWQeLs.
1 Y[okR SôÓLÞm Y[okÕYÚm SôÓLÞm
Y[of£ ¨ûX«p ùYqúYß A[Ü ¨ûX«p
CÚkR]. CR]ôp AYoL[Õ úRûYLs,
Øuà¬ûULs Utßm Y[of£dLô] úRûY
Es°hP Aû]jÕm JÚY¬PªÚkÕ Utù\ôÚYWÕ
Øt±Ûm úYßTh¥ÚkRÕ. CR]ôp CYoLs
G§oùLôiP ©WfNû]LÞm Y[okR SôÓLs,
Y[okÕYÚm SôÓLÞd¡ûPúV úYßThÓ CÚkR].
G]úY AYoLû[ Tô§dÏm ©WfNû]Lû[Ùm,
EXL[ô®V ùTôÚ[ôRôW JÝeÏ (Global Eco-
nomic Order) N ô o k R © W f N û ] L û [ Ù m
áhPôiûU AÔÏØû\«p G§oùLôs[
¾oUô²jR]o.
2 Y[of£ ¨ûX«p ¡hPRhP JúW A[Åh¥p
CÚdÏm Y[okÕ YÚm SôÓLs ReLÞd¡ûPúV
ùTôÕYô] TX Ti×Lû[ ùTt±ÚkR]. CjRûLV
ùTôÕl Ti×L[ô]Õ LôX² B§dLm Utßm
ùTôÚ[ôRôW ÑWiPÛdÏ EhTh¥ÚkRúTôÕ
¡ûPdLlùTt\ ùTôÕ AàTYj§u A¥lTûP«p
EÚYô]RôÏm. CjRûLV SôÓLs Aû]jÕm
TXÅ]Uô] ùTôÚ[ôRôW EsLhPûUl×,
Lp®V±®uûU, úYûXYônl©uûU, YßûU,
Th¥², ùRô¯pÖhT Ïû\TôÓ Es°hPûY
SôÓLÞd¡ûPúVVô] ùTôÕYô] ©WfNû]VôLd
LôQlThPÕ.
G]úY, ùTôÕYô] LPkR LôXm, ùTôÕYô]
¨LrLôXm Utßm ùTôÕYô] G§oLôXm
Es°hPûY Aû]jÕ JußᥠúUmTôhÓ
®YLôWeL°p ùTôÕYô] AÔÏØû\ûV
úUtùLôs[Üm AYoLÞd¡ûPúVVô]
JjÕûZlûT úUmTÓjRÜm AYoLû[
00 GS Express 11 - 01.pmd
JÚe¡ûQjRÕ.
3 CWiPôm EXLlúTô¬p LôX² B§dLj§p
CÚkÕ JqùYôÚ SôPôL ®ÓRûX ùTt\ ¨ûX«p,
®ÓRûXdÏl ©u×m AYoLs HLô§Tj§V
SôÓLû[f Nôok§Úk§ÚlTûR Ïû\jÕ Aû]jÕ
UhPj§Ûm ÑVNôo× ¨ûXûV GhÓYRtLô]
Y¯Øû\«p SLW AYoLs ØVt£ úUtùLôiP]o.
AúR NUVm JÚ SôPô]Õ R²lThP Øû\«p
CjRûLV RtNôo× ¨ûXûV GhÓYÕ GuTÕ
AjRûLV ÑXTUô] Lô¬VUpX. G]úY CjRûLV
ϱdúLôû[ GhÓYRtÏ Y[Úm
SôÓLÞd¡ûPúVVô] JjÕûZlûT úUmTÓjÕYÕ
AY£VUô¡VÕ.
4 CWiPôm EXLlúTôÚdÏl ©u× EXL
SôÓLÞd¡ûPúVVô] ùTôÚ[ôRôW JjÕûZl×
úRûY LiáPôL ùR¬V YkR ¨ûX«p, Id¡V
SôÓLs AûY, A¦úNWô AûUl× Utßm CRW
NoYúRN AûUl×Ls Y[Úm SôÓLs Y[okÕYÚm
SôÓLs Utßm Y[of£ Ïu±V SôÓLÞdÏ
úRûYVô] úUmTôhÓ ER®Lû[ YZeLúYiÓm
G] úLô¬dûL ûYjR]. CÕ ODA G]lTÓm
Official Development Assitance Gu\ ùTV¬p
úUtùLôs[ThPÕ.
AúRNUVm, Id¡VSôÓLs ùTôÕYôL LPkR
1974Bm Bi¥p Y[okÕYÚm SôÓLÞdÏ
BRWYô], NUjÕYm, ¨VôVm Utßm ¿§
Es°hPd ùLôsûL«u A¥lTûP«Xô]
EXL[ô®V ùTôÚ[ôRôW JÝeûL ¨ßÜYûRd
ϱdúLô[ôLd ùLôiP NIEO (New International
Economic Order) G]lTÓm קV NoYúRN
ùTôÚ[ôRôW JÝeûL HtTÓjÕYRtLô]
¾oUô]jûR ¨û\úYt±VÕ.
B]ôp úUtá±V CWiÓúU G§oTôojR
A[®Xô] Uôt\jûR YZeL ØtTP®pûX. ODA
G]lTÓm Official Development Assistance Gu\
ùTV¬p Y[okR SôÓLs YZe¡V ¨§ÙR® GuTÕ
AkRkR SôÓL°u ùUôjR EsSôhÓ EtTj§«p
0.7 NR®¡R A[®úXúV CÚkRÕ. úUÛm CkR
ODA U t ß m ùRô¯pÖhT T¬Uôt\m
Es°hPûYLû[ YZeL Y[okR SôÓLs Y[Úm
SôÓLÞdÏ TpúYß YûLVô] ®§Øû\Lû[Ùm
LÓûUVô] ¨TkRû]Lû[Ùm ®§jR].
G]úY CkR ØhÓdLhûP«p CÚkÕ ùY°úV±
Y[okÕYÚm SôÓLs CûPúVVô] JjÕûZlûT
úUmTÓjRYúR £\kR úRoYôL LÚRlThPÕ.
50
Ck§Vô Utßm ùRtÏ ùRtÏ JjÕûZl×
Y[Úm Utßm Y[of£ Ïu±V
SôÓLÞd¡ûPúV ùRtÏ ùRtÏ JjÕûZl×
Øuù]ÓjÕf ùNpY§p Ck§Vô ØRuûUVôL
®[e¡VÕ. TX SôÓLs Ju±ûQkR áhÓ
¨ûX«Ûm ApXÕ R²jR² SôÓLÞd¡ûPúV
JjÕûZl× G] CWiÓ ¨ûX«Ûm ùRtÏ ùRtÏ
JjÕûZl× YÛlTÓjÕY§p Ck§Vô ØÝ
A[®Xô] BRWûY YZe¡VÕ.
áhÓ¨ûX
YPdÏ - ùRtÏ úTfÑYôojûR úTô§V
ùYt±ûVj RWôRRôÛm, קV NoYúRN ùTôÚ[ôRôW
JÝeÏ Gu\ L]Ü HhP[®úX CÚkRôÛm,
Ck§Vô ùRôPdLm ØRúX ùRtÏ ùRtÏ
JjÕûZlûT Øuù]ÓlT§p Øû]l× Lôh¥VÕ.
1955p SûPùTt\ TôuÓe UôSôÓ ØRúX, Y[Úm
SôÓLÞd¡ûPúVVô] JjÕûZlûT
úUmTÓjÕYRu êXm RtNôo× ¨ûXûV GhÓYÕ
Gu\ CXdûL ¨oQ«jÕ AûR A¦úNWô
CVdLj§u ùNVp §hPj§p CûQlT§p Ck§Vô
ùTÚm TeLôt±VÕ. AúRúTôp ùRtÏ - ùRtÏ
JjÕûZl©tLô] Õû\ Utßm ùNVp§hPeLû[
C]m LôQ South Commission G]lTÓm ùRtÏ
BûQVm Gu\ BûQVm AûUlTRtùL]
1989p ùTp¡úWÓ (Auû\V ÙLvúXôYôd¡Vô Gu\
Sôh¥p / Cuû\V ùNo©Vô Sôh¥u RûXSLo )
(CRu £\l× ùTVo ùYsû[ SLWm Utßm çeLô
SLWm ) SL¬p SûPùTt\ A¦úNWô CVdL UôSôh¥p
¾oUô]m ¨û\úYt\ Ck§Vô ªLlùT¬V
AÝjRjûR ùLôÓjRÕ.
AqYôß AûUdLlThP CkR BûQVj§tÏ
RôuNô²Vô Sôh¥u ØRp A§TWô] ËèVv ûSWúW
AYoLs BûQVWôL ¨VªdLlTP, Ck§Vô®u
Øu]ôs ©WRUWô] UuúUôLu £e AYoLs
ARu ØRp ùTôÕ ùNVXô[WôL ¨VªdLlThPôo.
CûRj R®W G77, UNCTAD Es°hP TpúYß
AûUl×L°u UôSôh¥Ûm, áhPeL°Ûm ùRtÏ
- ùRtÏ JjÕûZl× ®YôR ùTôÚ[ôLÜm ARu
ùNVp§hPeLÞdÏ Ju\ôLÜm Uôt±V§p
Ck§Vô®tÏ ªL Ød¡V TeÏ EiÓ.
Ck§Vô, ©úW£p, ùRu]ôl©¬dLô B¡V SôÓLs
Ju±ûQkÕ LPkR 2003p IBSA (India, Brazil
00 GS Express 11 - 01.pmd
and South Africa) Gu\ AûUlûT EÚYô¡VÕ.
CkR ùRtÏ - ùRtÏ JjÕûZl× Øuù]Ól©p
úUtùLôs[lThP ªL Ød¡V SPY¥dûLVôÏm.
Y[of£ Ïu±V SôÓL°u úUmTôhÓdùL]
LPkR 2011p ÕÚd¡ Sôh¥u CvRôu×p SL¬p
SûPùTt\ IV UNLDC Conference G]lTÓm IV
I.Sô. Y[of£ Ïu±V SôÓLs UôSôÓ Gu\
UôSôh¥p HtßdùLôs[lThP (International De-
velopment Strategy) NoYúRN úUmTôhÓ Ùd§Ls
Gu\ NoYúRN ùNVp§hPm Ju±p ØRuØû\VôL
ùRtÏ- ùRtÏ JjÕûZl× NôokR ùNVp§hPjûR
CûQjR ùTÚûU Ck§VôûY úNÚm.
CkR NoYúRN úUmTôhÓ Ùd§úV CvRôu×p
ùNVp§hPm (Istanbul Programme of Action (IPOA)
Gußm AûZdLlTÓ¡\Õ.
R²lThP A[®p (At Individual Level)
Y[okÕ YÚm SôÓLÞd¡ûPúVVô]
JjÕûZlûT úUmTÓjÕYRtLô] R²lThP
Øû\«p Ck§Vô úUtùLôiP SPY¥dûLLs
1 Ck§V ùRô¯pÖhT Utßm ùTôÚ[ôRôW
JjÕûZl× (Indian Technical and Economic Co-
operation Programme - ITEC)
ùTôÚ[ôRôW ¨ûX«p ªLÜm HrûU«p
Es[ SôÓL°ûPúV JjÕûZlûT úUmTÓjÕm
®RUôL 1964Bm BiúP (Indian Technical and
Economic Cooperation) Ck§V ùRô¯pÖhT Utßm
ùTôÚ[ôRôW JjÕûZl× Gu\ RûXûUj §hPjûR
¨ß®VÕ. B£Vô, Bl©¬dLô Utßm CRW
©Wôk§Vl TϧL°u úUmTôh¥tùL] 159 SôÓL°p
CkRj §hPm ùRôPeLlThPÕ. CkR §hPj§u ¸r
úUmTôÓ ùRôPoTôL Ck§Vô®tÏm ©\ SôÓLÞdÏm
CûPúV úUtùLôs[lTÓm TWvTW JlTkRm
A¥lTûP«p Ck§Vô ¨§ Utßm ùRô¯pÖhT
ER®Lû[ YZeÏm.
2 Ck§Vô Rôu ÑRk§Wm AûPkR LôXm ùRôhúP,
R]Õ úUmTôh¥tùL] Y[okR SôÓL°Pm TpúYß
ER®Lû[ ùTtß YkRôÛm, Y[of£ Ïu±V
HrûU SôÓLÞdÏj úRûYVô] úUmTôhÓ
ER®Lû[ RY\ôÕ YZe¡ YkÕs[Õ.
3 Y[of£ Ïu±V SôÓLs ReL[Õ Sôh¥tLô]
úUmTôhÓj §hPeLû[ ¨û\úYtßYRtÏ HÕYôL
51
ARtLô] ¨§ BRôWeLÞdLû[ Ck§Vô Ïû\kR
Yh¥«p AûUkR LPuLû[ YZe¡ YÚ¡u\Õ.
4 Y[of£ Ïu±V SôÓL°u YojRLm Utßm
úUmTôhûP FdÏ®dLÜm AkSôÓL°p
EtTj§VôÏm ùTôÚhLû[ Ck§Vô®tÏ A§Lm
C\dÏU§ ùNnV HÕYôLÜm YojRL Y¬L°p
NÛûL A°jÕ YÚ¡\Õ.
5 ùRtÏ SôÓL°u U²RY[eLû[
úUmTÓjÕYRtLô] JjÕûZlûT ùTÚdÏY§p
Ck§Vô Øu]¦«p Es[]. CjRûLV HrûU
SôÓLû[f NôokR UôQYoL°u Lp®dLô]
ER®j ùRôûLûV YZe¡ YÚ¡\Õ. AúRúTôp,
AkSôÓL°p Ød¡Vl ùTôßl×L°p Es[ AWÑl
T¦LÞdLô] T«t£ûVÙm A°jÕ YÚ¡\Õ.
Ck§Vô®u CjRûLV ØVt£L°u ¿h£VôLúY
RtùTôÝÕ Y[of£ Ïu±V SôÓL°u ¨ûXjR
¿¥jR úUmTôh¥û] Eߧ ùNnYRtùL] Id¡V
SôÓLÞPu CûQkÕ Ck§Vô ISô úUmTôhÓ
áhPôiûU ¨§Vm Gu\ ¨§VjûR
EÚYôd¡Ùs[Õ.
CWiPôm EXLl úTôÚdÏl ©u× EXL
SôÓL°u ùTôÚ[ôRôW ¨ûXûV EVojÕYRtLô]
Ck§Vô Es°hP Y[of£VûPkR SôÓLÞm, ISô
A¦úNWô CVdLm, ´ 77 Es°hP NoYúRN
AûUl×LÞm úUtùLôiP ØVt£«u TV]ôL
ùRtÏ - ùRtÏ JjÕûZl× Gu\ LÚjRôdLm
EXL[®Xô] LY]jûR DojRÕ. 1970 RNôlRjûR
(Decade of 1970) ùRtÏ ùRtÏ JjÕûZl©u
ùTôtLôXm Guß Yo¦dLlTÓ¡\Õ.
1980L°Ûm NoYúRN ¨ßY]eLÞm Ck§Vô
Es°hP R²lThP SôÓLÞm CkR ùRtÏ - ùRtÏ
JjÕûZl× LÚjRôdLjûR Øuù]ÓjÕf
ùNpY§p Øû]l× Lôh¥].
CÚl©àm 1980L°u Cߧ«Ûm 1990L°Ûm
HtThP NoYúRN A[®Xô] ùTôÚ[ôRôW, AW£Vp
Utßm ùRô¯pÖhT úUmTôh¥]ôp ùRtÏ ùRtÏ
JjÕûZl©u Ød¡VjÕYm Ïû\Vj ùRôPe¡VÕ.
CRu ùRôPdLUôL Y[of£ AûPkR SôÓLs
TX ªLd LÓûUVô] LPu ÑûU«]ôp
Tô§dLlThPRôp ARu Y[of£ ®¡Rm
Ïû\kRúRôÓ UhÓUpXôUp £X NUVeL°p
G§oUû\ Y[of£ ®¡RjûR Nk§jR]. CRû]
ºo ùNnV NoYúRN ¨§ AûUl×L[ô] EXL Ye¡,
IGmG@l Es°hPûYL°u Y¯LôhÓRèu
00 GS Express 11 - 01.pmd
A¥lTûP«p Structual Adjustment Programmes
G]lTÓm AûUl× Uôtß ¨§VôdÏ §hPjûR
ùNVpTÓjÕm ãr¨ûXdÏ Rs[lThP].
CûRj R®W Neo Liberal G]lTÓm קV
RôWô[UVUôdLp ùLôsûL«u A¥lTûP«p
AûUkR EXLUVUôRp Utßm RôW[UVUôRp,
Es°hP ùLôsûL«u AÑW Y[of£, “End of
History Thesis” NêL Utßm ùTôÚ[ôRôW Y[of£j
§hPeLû[ ¨û\úYtßm ùTôßl©p CÚkÕ AWÑ
®X¡«ÚkRôp, IúWôl©V SôÓL°u JÚe¡ûQl×
úNô®Vj ë²Vu £ûRÜ, Tu]ôhÓ
¨ßY]eL°u Y[of£ Es°hPûY Ju±ûQkÕ
ùRtÏ ùRtÏ JjÕûZl× Gu\ LÚjRôdLj§tLô]
Ød¡VjÕYjûR Ïû\dLf ùNnRÕ.
South Commission G ] l T Ó m ù R t Ï
BûQVm LPkR 1990L°p YZe¡«ÚkR
A±dûL«Ûm ùRtÏ ùRtÏ JjÕûZl× Gu\
LÚjRôdLj§tÏ HtThP ùRônÜ Ï±jÕ
®Yô§j§ÚkRÕ. Y[Úm SôÓLÞd¡ûPúV ¨X®V
JtßûU«uûUÙm, ùTôÚ[ôRôW Utßm
ùRô¯pÖhT T¬Uôt\j§tÏj úRûYVô]
JjÕûZlûT HtTÓjÕY§p ùTôÕYô]
Øuà¬ûULû[ HtTÓjÕY§p GÝkR ùRônÜ
Es°hPûYúV ARu ©u]ûPÜdÏ ©WRô]
LôWQUôÏm Guß ®Y¬j§ÚkRÕ.
CÚl©àm 1990L°u Cߧ«p EXLãZp
ÁiÓm Uô\jùRôPe¡]. ùRôPdLj§p
EXLUVUôRp CkR ùRtÏ - ùRtÏ JjÕûZl×
LÚjRôdLj§tÏ G§WôL AûUkRôÛm,
LôXlúTôd¡p AÕúY ùRtÏ - ùRtÏ JjÕûZlûT
ùTÚdÏYRtLô] TpúYß Yônl×Lû[ HtTÓj§d
ùLôÓjRÕ. ùRtÏ ©Wôk§V SôÓLs TX, EXL
UVUôdLp YZe¡V YônlûT N¬VôLl
TVuTÓjÕY§p ùTôÚ[ôRôW Y[of£ Utßm
ùRô¯pÖhT úUmTôh¥Ûm ªLlùT¬V ùYt±ûVd
LiPúRôÓ, NL SôÓLÞdÏ ARu TVuLû[
T¡okR°dLÜm ùRôPe¡Ùs[].
úUÛm, Y[Úm SôÓLs R]Õ ùTôÚ[ôRôW
ùNVpTôÓLû[Ùm LhPûUl×Lû[Ùm
TuØLlTÓjRlThPûRj ùRôPokÕ ùRtÏ ùRtÏ
JjÕûZl©p קV T¬QôUjûR úRôtß®jÕs[Õ.
AúRNUVm EXLUVUôRXô]Õ ùTôÚ[ôRôW
Y[of£, LûX, LXôfNôWm, úYûXYônl×,
ùRô¯pÖhTm Es°hPûYLû[ TWYXôd¡VúRôÓ,
52
©WfNû]Lû[ TWYXôd¡VÕ.
EXLm Cuß NU¨ûXVtß Es[Õ. Y[okR
SôÓLs ùNpYf ùN¯lúTôÓ CÚdL Y[okÕ YÚm
Utßm Y[of£ Ïu±V SôÓL°p YßûU, Th¥²,
Lp®V±®uûU, Tôè] TôÏTôÓ, FhPfNjÕ
Ïû\TôÓ, UdLs ùRôûL ùY¥l× G] TpúYß
LôWQeL[ôp ùTôÚ[ôRôWl ©WfNû]Lû[
G§oùLôiÓ YÚ¡\Õ. CÕ NêL v§WjRuûUVt\
¨ûXûV EÚYôdÏ¡\Õ. úUÛm úTW[®Xô]
CPmùTVoÜ AWÑdÏ G§WôL A§L¬jÕ YÚm
YuØû\, ¾®WYôRm C]lTÓùLôûX G] TpúYß
£dLpLs ¨XÜ¡\Õ.
RLYp ùRô¯pÖhTm, úTôdÏYWjÕ, Es°hP
Õû\L°p HtThP A§L Y[of£Vô]Õ EX¡u
JÚ Sôh¥p HtTÓm CjRûLV ©WfNû]
EPàdÏPu EX¡u Hû]V SôÓLû[Ùm
Tô§d¡u\Õ. CkR YûL«p Y[of£ Ïu±V SôÓ
Ju±p HtTÓm ©WfNû]Vô]Õ EXL SôÓLs
Aû]j§Ûm ARuTô§l× ©W§Tèd¡u\].
CR]ôp EXL SôÓLs JqùYôußm Hû]V ©\
SôÓLû[Ùm AWYû]jÕ úRûYVô] NUVeL°p
ùTôÚ[ôRôW ER® Es°hP Aû]jÕ YûL
ER®Lû[Ùm YZe¡ ûLdúLôojÕ Y[Úm
AY£Vm A§L¬jÕs[Õ.
úUtá±V Aû]j§tÏm úUXô]
AfÑßjRXôL Cuû\V EXLm G§oùLôiÓ YÚm
ÑtßfãZp UôÑ Utßm TÚY¨ûX Uôt\m. EXL
SôÓLs £X ERôWQUôL Ce¡XôkÕ, ©Wôuv,
ù_oU², _lTôu, WxVô, AùU¬dLô Es°hPûY
ÑtßfãZp Tô§lûT Tt± £±Õm LYûXÙ\ôÕ
ùTôÚ[ôRôW Y[of£ Juû\ UhÓúU LY]j§p
ùLôiÓ ùNVpThPRôp úUtá±l©hP SôÓLs
ùNpYkR SôÓL[ôL EVokR AúRNUVm Ñtßl×\f
ãZûX LÓûUVôL ºoùLPf ùNnR].
AúRNUVm ÑtßfãZp Tô§l©]ôp ϱlTôL
TÚY¨ûX Uôt\j§]ôp HtTÓm ®û[ÜLû[
Y[Úm SôÓLs Utßm Y[of£ Ïu±V SôÓLú[
G§oùLôs¡u\]. ϱlTôL º]ô ¾Ü SôÓLs Utßm
LPúXôW úRNeLs CYt±p áÓRp Tô§lûT
Nk§d¡u\].
EXL SôÓLs CjRûLV ©WfNû]L°p CÚkÕ
Á[ ¨ûXjR ¿¥jR úUmTôhûP FdÏ®dL
úYiÓm Guß YèÙßjÕ¡\Õ. CRtÏ
ùRô¯pÖhT Uôt\eLs Es°hP Aû]jÕ
00 GS Express 11 - 01.pmd
¨ûX«Ûm Uôt\eLû[ úUtùLôs[ úYi¥VÕ
AY£VUôÏm. CûR Nôj§VlTÓjÕYRtÏ
úTW[®Xô] ¨§ JÕd¸Ó úRûYlTÓm.
AúRNUVm ÑtßfãZÛm Tô§l©û]
HtTÓjRôR ùRô¯pÖhTjûRÙm ARtÏ
úRûYVô] A¥lTûP BWônf£Lû[Ùm ØÓd¡
®PúYiÓm.
CjRûLV ÑûUûV JqùYôÚ SôÓm ϱlTôL
Y[okÕYÚm Utßm Y[of£ Ïu±V SôÓLÞm
R²VôL CÚkÕ NUô°lTÕ CVXôR Lô¬VUôÏm.
CRtùL] Id¡V SôÓLs NûT EXL SôÓLû[
Ju±ûQjÕ CûR G§oùLôs[ TpúYß
§hPeLû[ YÏjÕs[ ¨ûX«Ûm Y[okR
SôÓLs CkRl ùTôßlûT ØÝûUVôL HtL
Ußd¡u\].
EXL ùYlTUVUôYûRd LhÓlTÓjÕYÕ
ùRôPoTôL NÁTj§p ûLùVÝjRô] Tô¬v
TÚY¨ûX EPuT¥dû«p CÚkÕ AùU¬dLô
ùY°úVßYRôL A±®j§ÚlTúR CRtÏ ªLlùT¬V
Nôu\ôÏm. EXûLúV AfÑßjÕm TÚY¨ûX
Uôt\jûR LhÓlTÓjÕYRtÏ Y[okR SôÓLs
JjÕûZl× UßjÕ®hP ¨ûX«úXúV
Cl©WfNû]ûV ReLÞdÏ RôeLú[ ER® ùNnÕ
ùLôs[ úYi¥V AY£Vm HtThÓs[Õ. CkR
¨ûX«úXúV ùRtÏ ùRtÏ JjÕûZl× ÁiÓm
Ød¡VjÕYm ùTß¡\Õ.
CRu A¥lTûP«úXúV Ck§Vô R]Õ
ùTôßlûT EQokÕ ùRtÏ - ùRtÏ JjÕûZl×
FdÏ®dÏm YûL«p CkR קV ¨§VUô] Ck§Vô
ISô ¨ûXjR ¿¥jR Partnership ¨§VjûR
¨ß®Ùs[Õ.
LPkR _øu 8, 2017 Auß AàN¬dLlThP
EXL ùTÚeLPp §]d ùLôiPôPj§u JÚ
TϧVôL AùU¬dLô®u ¨ÙVôod SL¬p SûPùTt\
ØRXôYÕ EXL ùTÚeLPp UôSôh¥p CkR ¨§Vm
úRôtß®dLlThPÕ.
UNOSSC (United Nations Office for South-
South Cooperation) G]lTÓm ISô ùRtÏ - ùRtÏ
JjÕûZl× AÛYXLj§u Nôo©p ¨oY¡dLlTÓm.
CkR ¨§Vj§u êXm Ck§Vô Y[okÕYÚm JÚ
Sôh¥u ¨ûXjR¿¥jR úUmTôh¥tùL] ERÜm
YûL«p I.Sô.-EPu áhÓ úNÚYÕ CÕúY
ØRuØû\VôÏm.
53
CkR ¨§Vj§u ØRp §hPUôL T£©d ¾Ü
SôÓL°p TÚY¨ûX Uôt\ Øu GfN¬dûL
AûUl×Øû\ûV ¨ßÜYRtLô] §hPj§tÏj
úRûYVô] ¨§ûV JÕdLf ùNnÕ
¨û\úYtßYRôL JlTkRm ûLùVÝjRô¡Ùs[Õ.
Ïd¾Ü, ¡¬Tôh¥, Uôo`p ¾Ü, ûUdúWôú]µVô,
ùS[Ú, NôXUu Utßm úTôeLô G] T£©d
ùTÚeLPèp AûUkÕs[ HÝ SôÓL°u
AWÑLÞPu LXkRôúXô£jÕ ISô Ñtßf ãZp
§hPj§tÏ Ck§VôCûQkÕ Y¥YûUjÕs[
Cj§hPj§û] CkRj §hPjÕPu SôÓLs CVtûL
úT¬PoLû[ NUô°dÏm §\û] A§L¬dL ERÜm.
ϱl× :
_÷u 8, 2017 Auß AùU¬dLô®p SûPùTt\
EXL ùTÚeLPp UôSôh¥p, TeúLt\ Ck§V
ùY°Ù\Üj Õû\ AûUfNo Gm.ú_.AdTo,
ISô®tLô] Ck§Vô®u ¨WkR ©W§¨§ ûNVÕ
AdTÚ¾u Utßm ISô ùRtÏ ùRtÏ JjÕûZl×
AÔEXL CVdÏSo ú_ôo ùN¥d (Jorge Chedick)
B¡úVôo CûQkÕ CkR¨§VjûR ùRôPe¡
ûYjRôo.
ISô ùRtÏ ùRtÏJjÕûZl× §]m : (UN Day
of South South Cooperation) ùNlPmTo 12
Id¡V SôÓLs NûT LPkR ùNlPmTo 12,
1978Auß Y[okÕ YÚm SôÓL°p ùRô¯pÖhT
JjÕûZlûT ùNVpTÓjRÜm úUmTÓjÕYRtÏUô]
lë]v AVov ùNVp §hPm (Buenos Aures Plan
of Action for Promoting and Implementing Techni-
cal Cooperation among Developing Countries) Gu\
¾oUô]jûR ¨û\úYt±VÕ CkR ¾oUô]jûR
¨û]Ü áßm ®RUôLúY ISô NûT LPkR 2004
Bm BiÓ ØRp JqùYôÚ BiÓm ùNlPmTo
12Bm úR§ûV I.Sô. ùRtÏ ùRtÏ JjÕûZl×
§]UôL ùLôiPôÓ¡\Õ.
00 GS Express 11 - 01.pmd 54
------------------------------------------------ ÕûQj RûXYWôL CÚkRôo.
GS - 11 : 09 2001BmBiÓ ¾®W AW£Vèp CÚkÕ
_øu JÕe¡V CYo R]Õ KnÜdÏl©u úYí¬p Es[
®I¥ TpLûXdLZLj§p úTWô£¬VWôLl T¦Vôt±
Ød¡V SToLs
YkRôo. CYWÕ ùTôÕ YôrÜ úNûYûVl TôWôh¥
¨û]®p UhÓm RªZL AWÑ LPkR 2005Bm Bi¥p RkûR
1 CWô.ùN¯Vu : §Wô®P CVdLj§u çi ùT¬Vôo ®ÚÕm, LPkR 2011Bm Bi¥u úTW±Oo
G]l úTôt\lThPYo LôXUô]ôo (_øu 6, AiQô®ÚÕm YZe¡ ùL[®dLlThPôo.
2017)
Ck§Vô®u ¿iPLôX SôPôÞUu\ èpLs
Eßl©]oL°p JÚYÚm, ÕYdL LôX Eßl©]Úm,
1 Budget of Poverty, Poverty of Budget
AYNW ¨ûXf NhPj§tÏ G§WôLl úTôWô¥VYÚUô]
CWô.ùN¯Vu AYoLs YVÕ Ø§o®u LôWQUôL 2 Shah Commission Report : Lost and Regains
LPkR _øu 6, 2017 Auß úYí¬p LôXUô]ôo. 3 Parliament for the People
AYÚdÏ YVÕ 94, SPUôÓm TpLûXdLZLm G]l 4 Member fo Parliament : Local Area Develop-
úTôt\TÓTYÚm, SôYXo Guß A±VlTÓTYÚUô] ment Scheme (MPLADS) : Concept, Confusion,
PôdPo ùSÓgùN¯Vu AYoL°u EPu©\kR Contradiction
NúLôRWo CWô.ùN¯Vu AYoLs BYôo.
JÚe¡ûQkR RgûN UôYhP
£\l× :
§ÚdLiQ×Wj§p LPkR HlWp 28, 1923 Auß
©\kR CWô.ùN¯Vu Gu\ CWô_úLôTôp ùN¯Vu CYo SôPôÞUu\ UdL[ûY Eßl©]WôL
AYoLs GÝjRô[o, SôPôÞUu\Yô§, _]SôVLl CÚkR LôXdLhPj§p, 1971 - 1973;
úTôWô° G] TuØL AûPVô[m ùLôiPYWôYôo. ùTôÕdLQdÏd ÏÝ®u RûXYWôLl ùTôßl×
_]SôVL E¬ûULû[ úT¦d LôlT§Ûm Y¡jRôo. AkR CWiÓ BiÓL°p ùUôjRm 96
FZÛdÏ G§Wô] ØVt£L°Ûm DÓThPYo. A±dûLLû[ SôPôÞUu\j§p NUol©jÕ
NôRû]l TûPjRôo.
UôQYl TÚYj§úXúV §Wô®P CVdLj§p
Ruû] CûQjÕd ùLôiP CWô.ùN¯Vu §Wô®P Rôu £ßYVÕ ØRp úNL¬jR ÑUôo 6500
Øuú]t\dLZLm ùRôPeLlThP úTôÕ èpLû[ úYío ùRô¯p ÖhTl
AiQôjÕûWÙPu ùSÚdLUôLl TZ¡]ôo. TpLûXdLZLj§tÏ SuùLôûPVôL YZe¡]ôo.
AYûWj Rm RûXYWôLÜm Y¯Lôh¥VôLÜm
ùLôiÓ AW£Vp YôrûY SPj§]ôo.
LPkR 1962p ùRôPe¡ 1977 YûW SôPôÞUu\
UdL[ûY«Ûm, 78 ØRp 84 YûW
Uô¨XeL[ûY«Ûm ùUôjRm CÚTÕ
BiÓLÞdÏm úUXôL UdLs ©W§¨§VôL CÚkÕ
NêLlT¦Vôt±]ôo. £\kR SôPôÞUu\
Eßl©]WôL CWô.ùN¯Vu AûY SPY¥dûLLs
UW×Ls ϱjÕ Aû]jÕ ®TWeLû[Ùm A±kRYo.
1977Bm BiÓ §ØL-®p CÚkÕ ®X¡V
AYo, _]Rô Lh£«p CûQkRôo. 1988Bm
BiÓ _]Rô Lh£ EûPkRÕ. AûRj ùRôPokÕ
Øu]ôs ©WRUo ®.©.£e AYoLs RûXûU«p
EÚYô] _]RôR[m Lh£«p Ød¡V ùTôßl×
Y¡jRôo. ARu©u]o CWôU¡ÚxQ ùadúP
RûXûU«p úXôdR[m Lh£ EÚYô] úTôÕ ARu
00 GS Express 11 - 01.pmd
------------------------------------------------
GS - 11 : 02&03
30 MARKS QUESTION AND ANSWERS
HlWp
AW£Vp
NhPm / §hPm / ¾ol× / ¾oUô]m
1 U]SX UÚjÕYf NhPm 2017
U]SXm Tô§dLlThPYoL°u U]SX
BúWôd¡VjûR úUmTÓjÕYÕ, AYoL°u
E¬ûUûV ¨ûX¨ßjÕYÕ, AYoLÞdÏj
úRûYVô] £¡fûN Es°hP úNûYLû[
YZeÏYÕ Es°hPYtû\ úSôdLUôLd ùLôiÓ,
U]SXm Tô§dLlThPYoL°u SXû] TôÕLôdÏm
YûL«p Uj§V ÑLôRôWjÕû\ AûUfNm, קV
U]SX UÚjÕYfNhPm Gu\ NhPjûR
ùNVpTôh¥tÏ ùLôiÓ YkÕs[Õ.
U]SXm Tô§dLlThPYoL°u SXû]
úT¦dLôdÏm YûL«p U]SXfNhPm Gu\
ùTV¬p 1987Bm BiÓ ØRp LPkR 29
BiÓLÞdÏm úUXôL ØkûRV NhPm
SûPØû\«p CÚkÕ YkR ¨ûX«p, AfNhPj§p
LôQlThP Ïû\lTôÓLû[ Lû[Ùm ®RUôLÜm,
UÚjÕYoLs, Uú]ôjRjÕY®Vp YpÛSoLs NêL
BoYXoLs, U²R E¬ûU BoYXoLs Es°húPôo
YèÙßj§ YkR AmNeLû[ CûQdÏm
®RUôLÜm, Uô±®hP LôXd ãZÛdÏ HtT Cuû\
úR§dÏ ùTôÚk§ YÚm YûL«p קV ®§Lû[
CûQdÏm ®RUôLÜm, Uj§V AWÑ RtùTôÝÕ
קRôL U]SX UÚjÕYf NhPm 2017 Gu\ קV
NhPjûR SûPØû\lTÓj§Ùs[Õ.
A±ØLlTÓj§V AûUfNLm : Uj§V ÑLôRôWm
Utßm ÏÓmT SXjÕû\ AûUfNLm.
SôPôÞUu\j§p RôdLp ùNnVlThP Sôs : BLvh
2013p Uô¨XeL[ûY«p A±ØLm ùNnVlThPÕ.
UúNôRô®p úUtùLôs[lTP úYi¥V Uôt\m
ϱjR T¬kÕûWLs, Uj§«p Bh£ Uôt\m
Es°hPd LôWQeL°]ôp UúNôRô
¨û\úYt\lTPôUp ¨ÛûY«p CÚkRÕ.
úR£V U]SX UÚjÕY UúNôRô 2013
Uô¨XeL[ûY«p ¨û\úY±V Sôs : BLvh
08, 2016. CûRj ùRôPokÕ CÕ úR£V U]SX
UÚjÕY UúNôRô 2016 Gu\ô]Õ.
úR£V U]SX UÚjÕY UúNôRô 2016 UdL[ûY«p
55
¨û\úYt\lThP Sôs : Uôof 27, 2017
SôPôÞUu\j§u CÚ AûYL°Ûm CÕ
ùYt±LWUôL ¨û\úYt\lThPûRj ùRôPokÕ CÕ
Ï¥VWÑj RûXYo AYoL°u Jl×RÛdÏ
AàlTlThPÕ.
Ï¥VWÑj RûXYo AYoL°u Jl×RûXl ùTt\
Sôs : HlWp 7, 2017
AW£R¯p ùY°«PlThP Sôs : HlWp 7, 2017
úR£V U]SXf NhPm 1987dÏ Uôt\ôL קRôL
¨û\úYt\lThÓs[ úR£V U]SX UÚjÕYfNhPm
2017 SûPØû\dÏ YkR Sôs : HlWp 7, 2017
Ød¡V úSôdLm
U]SXm Tô§dLlThPYoLÞdÏ U]SX
BúWôd¡VjûR A°lTÕm, AYoL[Õ E¬ûULû[
¨ûXSôhÓYÕm AYoLÞdLô] úNûYûV
YZeÏYÕm BÏm.
Id¡V SôÓLs NûT Uôtßj §\]ô°LÞdLô]
NUYônl× TôÏTô¥uûU Utßm NhPj§u Øu
NUUô] Ae¸LôWm YZeL Y¯ ùNnÙm YûL«p
LPkR ¥NmTo 13, 2006 Auß Ko CQdL
JlTkRjûR Htßd ùLôiPÕ.
Cq®QdL JlTkRj§p Uôof 30, 2007 Auß
ØRp I.Sô. Eßl× SôÓLs ûLùVÝj§P
AàU§dLlThP]o. (AàU§dLlThP ØRp Sô[uú\
82 SôÓLs C§p ûLùVÝj§hP]o. Id¡V SôÓLs
YWXôt±úXúV JúW Sô°p Ko CQdL JlTkRj§p
82 SôÓLs ûLùVÝj§hPÕ CÕúY ØRp
Øû\VôÏm)
Uôof 30, 2007Auß Ck§VôÜm CkR CQdL
JlTkRj§p ûLùVÝj§hP ¨ûX«p, AdúPôTo 1,
2007 Auß ARtÏ Jl×RX°jRÕ. (Cq®QdL
JlTkRj§tÏ Jl×RX°jR HZôYÕ SôÓ Ck§Vô)
úU 30, 2008p SûPØû\dÏ YkR
CqùYôlTkRm Uôtßj §\]ô°LÞdLô]
NUYônl×, TôÏTô¥uûU Utßm NhPj§u Øu
NUUô] Ae¸LôWmP YZeÏYûR Eߧ ùNnR
AúR NUVm, U]SXm Tô§dLlThPYoL°u U]SX
BúWôd¡VjûR úUmTÓjÕYÕ, AYoL[Õ
E¬ûULû[l TôÕLôlTÕ, AYoLs TôWThNUôL
SPjRlTÓYûR Õu×ßjRlTÓYûRj RÓdLÜm
Li¦VUô] YôrdûL YôrYRtLô] E¬ûUûV
Eߧ ùNnRp úTôu\Ytû\Ùm Es[Pd¡Ùs[].
JÚ SôÓ Aû]jÕj Õû\«Ûm Øuú]\
00 GS Express 11 - 01.pmd
ÑLôRôWm Ød¡V AmNUôL ®[eÏ¡\Õ. ÑLôRôWm
GuTÕ úSônLs ApXÕ ÑLôRôW úL¥u± CÚlTÕ
UhÓUpX. AúR NUVm EPp, U]m, NêLm Utßm
BuÁL SXuLû[Ùm Es[Pd¡VúR ÑLôRôWm
Guß EXL ÑLôRôW ¨ßY]m áß¡\Õ.
JÚ R² ST¬u U]SXm GuTÕ RuàûPV
ØÝûUVô] Bt\ûX ùY°lTÓjÕRp, Au\ôP
Yôr®Vp úTôWôhPeLû[ Rôe¡ Øuú]ßRp,
Su\ôL T¦Lû[ úUtùLôsÞRp, NØRôV
Øuú]t\j§tÏ Ru]ôXô] TeL°l©û]
YZeÏRp B¡VYtû\ Es[Pd¡VÕ Guß EXL
ÑLôRôW ¨ßY]m YûWVßd¡\Õ.
AúRNUVm U]SXd úLô[ôß GuTÕ,
Ø¥ùYÓjRp, SPjûR, ¨RoN]jûRl ׬kÕ
ùLôsÞm §\u, Au\ôP YôrdûL«u
úRûYLû[ G§oùLôsÞm §\u B¡VYt±p
RôdLm ùNÛjÕm £kRû], EQoÜ ¨ûX,
LiúQôhPm, ¨û]Ü Es°hPYt±p L¦NUô]
A[®p HtTÓm úLô[ôßLú[ U]SXd
úLô[ôßLs Guß úR£V U]SX NhPm
YûWVßd¡\Õ.
úR£V A[®Ûm NoYúRN A[®Ûm
HtßdùLôs[lTh¥ÚdÏm UÚjÕYj RWj§u
A¥lTûP«p U]SXd úLô[ôß ¾oUô²dLlTÓ¡\Õ.
U]SXd úLô[ôß GuTÕ JÚYÚdÏ YVÕ
®j§VôNªu± GkR NkRolTj§Ûm HtTPXôm.
£ßYVÕ ùRôPe¡ YúVô§Lm YûWÙs[ JqùYôÚ
TÚYj§Ûm JÚYo E[lTô§l©tÏ EhTÓ¡\ôo.
UÚjÕY BnÜL°uT¥ Cuû\V úR§«p
SôuÏúT¬p JÚYÚdÏ U]SXm ùRôPoTô]
©WfNû] CÚlTRôL ùR¬VYkÕs[Õ.
EPp úLô[ôßLs / úSônLs úSW¥VôL
LiÔdÏj ùR¬TûY U]dúLô[ôßLs E[m
NôokRûY. ùTÚmTôÛm úSôn اoYûPÙm YûW
LiÔdÏj ùR¬Y§pûX.
U]dúLô[ôßL°u YûLlTôÓLs
Ñ®hNoXôkÕ Sôh¥u ù_²Yô SLûWj
RûXûU«PUôLd ùLôiÓ CVeÏm EXL ÑLôRôW
¨ßY]m EXLj§p Es[ Aû]jÕ YûL EPp
Utßm U] úSônLû[Ùm AûPVô[m LiÓ
YûLlTÓj§, Y¬ûNlTÓj§Ùm Es[Õ. CqYôß
Th¥VèPlThÓs[ úSônLú[ Ae¸L¬dLlThPûY
BÏm. International Classification of Diseases
56
(ICD) G]lTÓm NoYúRN úSônLs YûLlTôÓ G]l
ùTV¬hPûZdLlTÓm CkR AhPYûQ«u 10YÕ
T§l× LPkR 1992p ICD - 10 Gu\ ùTV¬p
ùY°YkRÕ. CRu NÁTj§V T§l× ICD - 11 Gu\
ùTV¬p SPlTôiPô] 2017p ùY°«PlThÓs[Õ.
AúR úTôuß AùU¬dLô®p CÚkÕ DSM
(Diagnostic and Statistical Manual of Mental Dis-
order) G]lTÓm U]dúLô[ôßL°u úSôV±Rp
Utßm ×s°«Vp RLYp ûLúVÓ Gu\ ûLúVÓm
EXL[®p Es[ U]dúLô[ôßL°u YûLLû[
AhPYûQ«hÓ YÚ¡\Õ.
CûY CWiÓm EXL[®p 300dLm A§LUô]
U]dúLô[ôßLû[ Th¥VèhÓs[]. CÚl©àm
CYtû\ G°§p ׬kÕ ùLôs[ HÕYôL
¸rdLôÔm YûL«p CWiÓ YûLVôL
©¬dLlThÓs[Õ.
1 Psychosis G]lTÓm U]l©\rÜ ¨ûX
CÕ LÓm U]dúLô[ôßLs Es[Pd¡V (Se-
vere Mental Disorder)
2 Neurosis G]lTÓm SWm× R[of£ ¨ûX
CÕ ªRUô] ùTôÕ U]dúLô[ôßLû[
Es[Pd¡VÕ. (Common Mental Disorder)
CqYôß U]dúLô[ôßLû[ ¸rdLôÔm
YûL«Ûm YûLlTÓjRXôm.
1 U]lTRhPd úLô[ôß
2 U]¨ûXd úLô[ôß
3 U]l©\rÜ úLô[ôß
4 úTôûRl ùTôÚs Nôo úLô[ôß
1 U]lTRhPd úLô[ôß (Anxiety Disorder)
Sôm Aû]YÚm Sm YôrSô°p HúRàm JÚ
LôXdLhPj§p U]lTRhPj§tÏ BhTh¥ÚlúTôm.
úRoûY G§oùLôsÞm úTôÕm, úSoØLjúRoÜ
ApXÕ úRoÜ Ø¥ÜLs ùY°YÚYRtÏ Øu×
SUdÏ ùSÚdLUô] E\®]o JÚY¬u §¼o UWQm,
Es°hP NkRolTeL°p Sôm U]l TRhPj§tÏ
B[ô¡ú\ôm. AúR NUVm AûR NUô°lTRtùL]
Sôm JqùYôÚYÚm JqùYôÚ Y¯Øû\ûVd
ûLVôÞ¡ú\ôm. B]ôp AûR N¬VôL ûLVô[
CVXôUp úTô]ôp ApXÕ AjRûLV
U]lTRhPj§tÏ E¬V úSWj§p £¡fûN
úUtùLôs[®pûX Gu\ôúXô SôsThP A[®p
00 GS Express 11 - 01.pmd
AÕ U]dúLô[ô\ôL Uô±®Óm.
EVo TRhPm LôWQUôL R²STo JÚY¬u
ùNVp§\ú]ô ApXÕ NêL ùNVpTôÓLú[ô
Ïû\Ùm ThNj§p AÕ U]lTRhPd úLô[ôß
G]lTÓm (Anxiety disorder are disorders which
decreases the performance or social functioning
of an individual due to hyper anxiety)
U]lTRhPd úLô[ôß GuTÕ ¸rdLôÔm
YûL«p TXYûLLû[ Es[Pd¡VRôÏm.
1 ùTôÕûUTÓjRlThP U]lTRhPd
úLô[ôßLs (Generalized Anxiety Disorder -
GAD)
U]lTRhPd úLô[ôßL°úXúV ªLlùTôÕYôLj
úRôußm úLô[ôú\ CkR ùTôÕûUlTÓjRlThP
U]lTRhPd úLô[ô\ôÏm. CVp©tÏ Uô\ô]
ApXÕ ªRªg£V TVúUCkR YûL úLô[ô±u
©WRô] A±Ï±VôÏm HúRàm JÚ LôXU[®p
A[ÜdL§LUô] TVm ApXÕ LYûX LôQlTÓm.
úUÛm Kn®uûU, Lû[l×, LY]dÏû\Ü,
G¬fNp, RûN©¥l×, çdLj§p L]Üj ùRôpûX
Es°hP A±Ï±LÞm A¥dL¥j úRôußm.
2 E[AfN úSônLs (Phobia)
CÕ ¾®WUô] TVm. C§p JÚ Ï±l©hP ùTôÚs
ApXÕ ãr¨ûX ϱjR A±ÜdÏ ùTôÚkRôR
YûL«p AfNm LôQlTÓm. Smªp
ùTÚmTôXôú]ôÚdÏ HúRàm Juß ApXÕ
Utù\ôu±u ÁÕ Ï±l©hP A[®tÏ JÚ TVm
CÚdÏm. B]ôp AúR TVm SUÕ Au\ôP
T¦Lû[ Tô§dÏm A[®tÏ A§L¬dÏm ThNj§p
AÕ Phobia Gàm E[AfN úSôn G]lTÓ¡\Õ.
CRu £X YûLLs ©uYÚUôß
ϱl©PlTÓ¡u\].
1 Simple Phobia - NôRôWQ AfN EQoÜ
2 Social Phobia - NêL AfN EQoÜ
3 Agora Phobia - ®¬kÕ TWkÕs[ ùY°ûVd
LiÓ AfNm úRôußm TVm
4 Ochlophobia - áhP ùS¬NûXd LiÓ úRôußm
TVm
57
3 À§d úLô[ôß (Panic Disorder)
G§oTôWôR úSWeL°p §¼ùW] úRôußm
LÓûUVô] TVm ApXÕ AùN[L¬Vm. CÕ 10
¨ªPj§tÏs EfN ¨ûXûV AûPÙm. CRu
A±Ï±L[ôL A§LlT¥Vô] CRVj Õ¥l×,
ÑYô£lT§p £WUm, úRûYVt\ JÚ ER\p,
®VoûY, RûXlTôWm, LhÓlTôhûP CZlTRôL JÚ
TVm GuT] LôQlTP¡u\]. CjRûLV TRhPm
úRôu± Uû\YRtÏ Øu×m ©u×m JÚ®R AûU§
¨XÜm.
4 U]ÑZt£ úSôn (Obsessive Compulsive Dis-
order (OCD)
ÏZkûRLû[l Tô§dÏm EQof£ Utßm
SPjûR U]SXl ©WfNû]L°p U] ÑZt£
úSôÙm Juß ùTôÕYôL ÏZkûRdÏ 7- 12 YVÕ
CÚdÏm úTôÕ CkR U]úSôn RôdÏ¡\Õ.
§ÚmT §ÚmT JúW GiQeLû[ U]§tÏs
YkÕ ùRôpûX RÚYÕ, úRûYVt\Õ G] ùR¬kÕm
R®odL ØtTPØ¥VôR ¨ûX. CÕúTôp §ÚmT
§ÚmT JÚY¬u LhÓlTô¥u± YkÕùLôiúP
CÚdÏm CkR GiQeLs / ©mTeLs AYÚdÏ
ùTÚjR TRt\jûR / TVjûR HtTÓjRd á¥VRôL
CÚdÏm CÕúY Obsession G]lTÓm.
CYoLÞdÏ úRôußm CjRûLV GiQeLs
Au\ôP YôrdûL«p Es[ ©WfNû] ϱjÕ
AqY[YôL CÚdLôÕ. ¾eÏ / BTjÕ /AÑjRm
NmTkRlThP RY\ô] G§oUû\Vô] TRt\jûR
®û[®dÏm GiQeLú[ YÚm.
AlT¥lThP GiQeLs Hu úRôuß¡u\].
AlT¥jRôu GpúXôÚdÏm CÚdÏUô. CÕáP
AYoLÞdÏj ùR¬VôÕ. Cq®R GiQeLs
NUô°dL GqY[úYô ØVt£ ùNnRôÛm G°§p
AûR ®hÓ Á[ Ø¥VôÕ. CqYûL GiQeLs
HtTÓjÕm TRt\m, CYoLû[d LhPôVUôL £X
AYNW SPY¥dûLL°p / ùNVpTôÓL°p (Com-
pulsions) DÓTPjçiÓm.
CÕ ¾®WUôÏm úTôÕ §]N¬ YôrdûLÙm
úSWjûRÙm NkúRô`jûRÙm ùYÏYôL Tô§dÏm.
CkúSôn YkÕ®hPôp JÚ úYûXûVj §ÚmT
§ÚmT ùNnVj çiÓm. Åh¥u LRûYéhÓlúTôhÓ
®hÓ Ntß úSWj§p ÁiÓm NkúRLjúRôÓ YkÕ
CÝjÕl TôolTÕ. ûLLû[ §ÚmTj §ÚmTd
00 GS Express 11 - 01.pmd
LÝÜYÕ Guß CYoLs ùNVpTÓYôoLs.
5 A§of£LWUô] ApXÕ U]dLôVj§tÏ
©u]Wô] U] AÝjR úLô[ôß (Post Trau-
matic Stress Disorder - PTSD)
CÕ TX E[®Vp A±Ï±Lû[ ùLôi¥ÚdÏm
CÕ JÚ ÕuTLWUô] NmTYj§u ©u]o E[®Vp
ç«p Tô§dLlThP ¨ûXVôÏm.
6 LÓûUVô] U] AÝjR úLô[ôß (Acute
Stress Disorder)
CÕ PTSD- «u JjÕd LôQlTÓm B]ôp
CRu A±Ï±Ls Ïû\kRÕ CÚ SôhLs ùRôPe¡
SôuÏ SôhLú[ LôQlTÓm.
7 E[®Vp NôokR EPp úLô[ôßLs
(Somatoform Disorder)
GkR ®R EPp ApXÕ U]m NôokR úSônLÞm
Cu± EPp Yè, Lû[l×, êhÓ Yè, RûXYè,
úTôu\ úSônd ϱLs LôQlTÓm. JÚ U]lTô§l×m
EiÓ. CûY E[®Vp LôWQeL[ôp
EiPô¡u\] Guß SmTlTÓYRôp CÕ E[®Vp
NôokR EPp úLô[ôßLs (Psychosomatic Disor-
ders / Somatoform disorder) Guß
AûZdLlTÓ¡u\].
U]¨ûXd úLô[ôß (Mood Disorder)
U]¨ûXd úLô[ôß GuTÕ Emotions G]lTÓm
U]ùYÝf£ úLô[ô±]ôp HtTÓ¡u\Õ.
U]ùYÝf£ CÚYûLlTÓm., AûY
1 úSWô]Õ : CÕ Au×, AfNm, TVj§û]d
ùLôi¥ÚdÏm.
2 Uû\Yô]Õ : CÕ úLôTm, AfNm, TVj§û]d
ùLôi¥ÚdÏm.
Uû\Yô] U]ùYÝf£Ls NêL ãZp Utßm
FdLêhÓm LôW¦LÞPu HtThÓs[ U]
AÝjR E\Ü Øû\L°u ®û[YôÏm. EVo
ùN¬Ü Ut\m ¿¥jR U]ùYÝf£ GuTÕ E[®Vp
çVôLÜm UÚjÕY çVôLÜm EP]¥VôL
£¡fûNdÏ EhTÓjRlTPúYi¥V ¨ûXVôÏm.
R² STo JÚYo CjRûLV Ïû\Tôh¥]ôp
AY§ÙßmThNj§p AÕ Emotionally disturbed
58
G]lTÓm EQoùYÝf£ Tô§l©tÏs[ô¡Ùs[]o
Guß AûZdLlTÓ¡\Õ.
U]¨ûX úLô[ô±u YûLLs
1 U]fúNôoÜ (Depression)
U]dLYûX, A§LôûX çdLªuûU, ªÏkR
úNôoÜ, T£«uûU, GûPÏû\Ü, A¥dL¥ AÝRp,
Ru]m©dûL«uûU, G§Ûm BoYªuûU,
A§LUô] Ït\ EQoÜ, A¥dL¥ RtùLôûX
GiQeLs Es°hPûY Aû]jÕm
U]fúNôo®u A±Ï±LsRôu. CÕ Bi ùTi
G] CÚTôX¬Ûm HtTÓm. CÕ ªLÜm TWYXôL
LôQlTÓm JÚ ©WfNû]. CÚkRúTôÕm
ùTÚmTôXô] úSôVô°LÞdÏm Rôm U]fúNôoÜ
úSô«]ôp Tô§dLlTh¥Úd¡ú\ôm GuTÕ
׬Y§pûX.
Ød¡V êuß A±Ï±Ls
TpúYß A±Ï±Ls CÚkRôÛm êuß Ød¡V
®`VeLs CÚd¡u\] G] UÚjÕYoLs
BWônkÕ TôolTo
1 U]¨ûX ªLÜm RôrkR ¨ûX«p CÚdÏm.
GkúSWØm ªLÜm LYûXúVôÓ CÚlTo. EtNôLm
A\úY CÚdLôÕ. G§oLôXm CÚiÓ úTô]RôL
EQoYo.
2 G§Ûm U¡rf£ CÚdLôÕ. R²ûUûV SôP
ûYdÏm. G§Ûm ULrf£ A°dLd á¥V ®`Vm
Gu\ôÛm A§L DÓTôÓ CÚdLôÕ
3 ªÏkR úNôoYôL CÚlTo. ùTÚmTôÛm
RtùLôûX ϱjúR R]Õ EûWVôPp CÚdÏm.
úUtá±V êu±p Ïû\kRÕ CWiÓ
A±Ï±Ls AÕÜm Ïû\kRÕ CWiÓ
YôWeLÞdÏ ùRôPokÕ CÚkRôp UhÓúU AÕ
U]fúNôoÜ G] UÚjÕYoLs L¦d¡u\]o.
Hù]²p §¼ùW] HtTÓm ùSÚe¡VYWÕ
UWQm, ©¬Ü, ùTôÚ[ôRôW CZl× úTôu\
CZl×LÞm úNôLeLÞm CjRûLV U]¨ûXûV
HtTÓjRúY ùNnÙm. B«àm AûY Sôú[ôhPj§p
U\kÕ Uû\kÕ®Óm. YôrÜ TûZV ¨ûXdÏ
§Úm©®Óm.
B]ôp U]fúNôoÜ AqYôß G°§p Uô\ôÕ
¿iP SôhLÞdÏj ùRôPÚm.
00 GS Express 11 - 01.pmd
2 CÚÕÚY U]SXl Tô§l× (Bipolar Disorder)
SmªPm SuÏ TÝÏTYo GlúTôÕm ClT¥jRôu
CÚlTo Guß L¦lúTôm. B]ôp JÚ U²Ro
JÚ NkRolTj§p JÚUô§¬VôLÜm, Utù\ôÚ Sô°p
ARtÏ úSùW§o Uô§¬VôLÜm SPkÕ ùLôsYo.
AqYôù\²p AYÚdÏ U]SXl ©WfNû]
LôWQUôL CÚdLXôm. U]SX UÚjÕYj§p U]
AÝjR úSôn G] A±VlTÓm ¨ûX«p, CRu
¾®W ¨ûXúV U]ùVÝf£. U] AÝjRUôLj
ùRôPe¡ ¾®WUûPÙm U] GÝf£VôL Uôßm
úTôÕRôu Tô§dLlThPYoLs ªL úUôNUô]
¨ûXdÏf ùNpYo. U] AÝjRm, U] GÝf£
CWiÓm Uô±Uô± YÚm. CRu LôWQUôLúY
CkúSôn CÚÕÚY U]SXl Tô§l× Guß
AûZdLlTÓ¡\Õ.
AúRNUVm U] AÝjR ¨ûX«uúTôÕ
LôQlTÓm A±Ï±Ls U] GÝf£ ¨ûX Uû\kÕ
LôQlTÓm. U] GÝf£ ¨ûX úUúXôe¡
CÚdÏmúTôÕ U] AÝjR ¨ûX UßRûXVôL
LôQlTÓm.
ùRôPdLj§p U] AÝjRm A§LUôL CÚdÏm
R]dÏ VôÚm CpûX Guß U]m ãuVUôL
CÚdÏm EPp úNôoÜm, RtùLôûX GiQeLÞm
úRôußm. Ït\ EQoÜ A§Lm ùY°lTÓm. CkR
U] AÝjRm JÚ Sô°p CÚkÕ CWiÓ YôWmYûW
¿¥dLXôm.
©\Ï AÕ U] GÝf£VôL Uôßm. CkR ¨ûX«p
ReLs EQoÜLû[ AToRUôL
ùY°lTÓjÕYôoLs. A§LlT¥Vô] NkúRô`jÕPu
CÚlTôoLs. úLôTlTÓYôoLs. GpXô
SPY¥dûLL°Ûm YZdLjÕdÏ Uô\ôL
A§LlT¥Vô]RôL CÚdÏm.
3 RtùLôûX (Suicide)
JÚ U²Ru R]Õ ØÝ ¨û]ÜPu Rô]ôL
R]Õ E«ûW UônjÕd ùLôsÞm JÚ ùNVtTôúP
RtùLôûX G]lTÓ¡u\Õ.
Suicidium GuTÕ Xj¾u ùUô¯«p Ruû]j
Rôú] UônjÕd ùLôsYÕ (To kill by oneself) Guß
ùTôÚsTÓm.
CÕ JÚYo RmûUúV (Oneself) Guß
ùTôÚsTÓm Sui Gu\ TRjûRÙm UônjÕd
ùLôsÞRp Guß ùTôÚsTÓm Cidium Gu\
59
Xj§u ùUô¯ TReLû[ CûQjÕ
EÚYôdLlThÓs[Õ.
RtùLôûX Tt±V ØRuûU £kRû]Vô[WôL
Gªp åo]Lm LôQlTÓ¡\ôo. RtùLôûX
GuTRû] NêL ®û[YôLúY CYo úSôd¡]ôo.
CYWÕ Bn®uT¥, RtùLôûXd úLôhTôÓ êuß
YûLlTôhûP ùLôiPRôL CÚkRÕ. CÚl©àm
CkR £kRû]Vô[oLs LÚj§uT¥ RtùLôûX
¸rdLôÔm YûL«p SôuÏ ©¬YôL
YûLlTÓjRlThÓs[Õ.
RtùLôûX«u YûLlTôÓLs (Typology of Sui-
cide)
1 AL¨ûXlThP RtùLôûX (Egoistic Suicide)
2 ¨VU UߨûX RtùLôûX (Anomic Suicide)
3 ùTôÕSXm Nôo RtùLôûX ( Altruistic Suicide)
4 ®§YNlThP RtùLôûX (Fatalistic Suicide)
EX¡u Øu]¦ E[®VXô[Wô] £dùUuh
@©Wônh AYoL°u LÚjÕlT¥, U²Ru Ru
©\l×Pu Jh¥V CWiÓ EsÞQo®û]
ùLôi¥Úd¡\ôu. Juß Yôr®Vp FdLm
Utù\ôuß Nô®Vp FdLm. CkR Nô®Vp FdL
EsÞQoÜ Yôr®Vp FdL EQo®û]
ùYt±ùLôsÞm úTôÕ AYoLs RtùLôûX
ØVt£«p DÓTÓ¡u\]o.
Uj§V EsÕû\ AûUfNLj§u ¸r CVeÏm
úR£V Ït\lT§Üj Õû\ (National Crime Record
Bureau) ùY°«hÓs[ NÁTj§V A±dûL«uT¥,
LPkR 2015Bm Bi¥p UhÓm Ck§Vô®p
133623 úTôo RtùLôûX«u êXm ReLû[
UônjÕd ùLôiÓs[]o.
RtùLôûXLs A§Lm ¨LÝm Uô¨XeL°u
Th¥Vèp ØRp SôuÏ CPeLû[ ©¥jÕs[
Uô¨XeLs
1 ULôWôx¥Wô
2 RªrSôÓ
3 úUtÏ YeLô[m
4 LoSôPLm.
Ù²Vu ©WúRNjûR ùTôßjRUh¥p ØRp CWiÓ
CPj§p
1 ùPpè
2 ×ÕfúN¬
00 GS Express 11 - 01.pmd
RtùLôûX ®¡Rm (Suicide Rate)
¨oQ«dLlThPùRôÚ LôX YûWVû\dÏs
ùTôÕYôL KWôi¥p JÚ XhNm UdLs ùRôûL«p
GjRû] úTo RtLôûX ùNnÕ ùLôs¡u\]o
GuTRu ®¡RúU RtùLôûX ®¡Rm (Number of
Suicide per one lakh population is known as sui-
cide rate)
2015Bm Bi¥tLô]Ck§V Sôh¥u RtùLôûX
®¡Rm : 10.6% (EX¡u êu\ôYÕ ªL A§Lm)
RtùLôûX ®¡Rj§u A¥lTûP«Xô]
Th¥Vèp ØRèPj§p Es[ Uô¨Xm / Ù²Vu
©WúRNm
1 ×ÕfúN¬ (43.2%)
2 £d¡m (37.5%)
3 ASRUôu & ¨dúLôTôo
4 ùRÛeLô]ô Utßm Nj§vLo
EXL RtùLôûX RÓlק]m : ùNlPmTo 10
2017u ûUVdLÚ : Take a Minute, Change a
Life
úTôûRl ùTôÚs Nôo úLô[ôß
¿iP LôXUôL ¿¥dÏm Yè ApXÕ TRt\m
LôWQUôL UdLs AY§ÙßmúTôÕ AYoLs AkR
ÕVWj§p CÚkÕ ®ÓTP ×ûLl©¥dÏm, UÕ ApXÕ
CRW úTôûRl ùTôÚ[ô] TVuTÓjRj
ùRôPeÏ¡u\]o. UÕ Es°hP úTôûR ùTôÚhLs
SUÕ £kRû], ùNVpTôÓ Es°hPYt±p
RôdLjûR HtTÓj§ G§oUû\Vô]
SPY¥dûLLÞdÏ ChÓf ùNp¡\Õ. CûRúV ¿iP
LôXj§tÏ TVuTÓjÕm ThNj§p SUÕ LY]m,
FdLm Utßm CVdL JÚeLûQl×
Es°hPYt±u ùNVp§\²p Tô§l× HtTÓm. CúR
¨ûX ùRôPÚm ThNj§p AYoL[Õ R²lThP
Yôr®Ûm NêL Yôr®Ûm ªLlùT¬V CZlûT
AYoLs G§oùLôsYo.
úTôûRlùTôÚs U]dúLô[ôß GuTÕ ùYßm
UÕ TVuTôhûP UhÓm Es[Pd¡VRôL ApXôUp
AÕ TôuUNôXô, ×ûL«ûX, LgNô, U¬´Yô]ô
Es°hPûYLû[Ùm E[PsPd¡ CÚdÏm.
ùNôtT A[®p úRLjûR AûPkÕ®¥àm
U²R EPèp £X £\lTô] ®û[ÜLû[
60
HtTÓjÕm RuûUÙs[ úY§l ùTôÚhLú[
UÚkÕLs G]lTÓ¡\Õ.
AúR NUVm JÚ £X UÚkÕ Dependency
G]lTÓm BhTÓj§d ùLôsÞm RuûUûVd
ùLôiPRôÏm. SUÕ EPèp Es[ ùNpLÞm
ϱl©hP ùTôÚ°p Es[ JÚ úY§jRuûU
ªLÜm ©¥jÕ®hPôp, ARtÏ Sm EPp ªL
®ûWYôL A¥ûUVôLj ùRôPeÏ¡\Õ. JÚ LhPj§p
AÕ CpXôUp CÚdL CVXôÕ Gu\ ¨ûXdÏ
ùNp¡\Õ.
ClT¥ A¥ûUVôÏm úTôûRl ùTôÚs LgNô
A©u Es°hP Dope G]lTÓm Xô¡¬ YvÕ
(úTôûRëh¥) YôL CÚjRp úYiÓm Guß
AY£VªpûX. AÕ SUÕ EPp SXdúLhûP ºo
ùNnYRtùL] YZeLlTÓm UÚkÕL[ôLÜm
CÚdLXôm.
B]ôp UÚjÕY¬u T¬kÕûWúVôÓ
úSôVô°«u EPèu úRûY A±kÕ UÚkÕL[ôLj
RWlTÓTûY G²p AYt\ôp BTjÕ CpûX.
Use : Misuse : Abuse
úTôûRRÚm Bt\p ùLôiP ùTôÚhLs EPp
SX ºoúLhûP N¬ ùNnYRtùL] UÚjÕY¬u E¬V
T¬kÕûW«u ùTV¬p TVuTÓj§]ôp AûR Use
Gu¡ú\ôm.
GÓjÕdLôhPôL, ùRôPo CÚUp CÚdÏm
ThNj§p ARtÏ UÚjÕYo T¬kÕûWdÏm CÚUp
¨YôW¦ T¬kÕûWdÏm A[®p TVuTÓj§]ôp
AÕ Use Gu¡ú\ôm.
AúR CÚUp UÚkûR UÚjÕY¬u
T¬kÕûW«u± Rô]ôLúY R]Õ CÚUp
¨YôWQj§tÏ TVuTÓj§]ôp AÕ Misuse.
UÚjÕYoLs T¬kÕûWdÏm úTôûR RÚm
RuûU ùLôiP UÚkûRúVô ApXÕ A§p Es[
úTôûR RÚm AmNjûR UhÓm ©¬jùRÓjÕ AûR
úTôûRdLôL UhÓúU TVuTÓj§]ôp AÕ Abuse
(Drug Abuse) G]lTÓm.
Drug Abuse (Substance Abuse)
It is a patterned use of a drug in which the user
consumers the substances in amounts or with
method which are harmful to themselves or others
and is a form of substance - related disorder)
00 GS Express 11 - 01.pmd
CjRûLV úTôûRl ùTôÚû[ JÚYo ùRôPokÕ
TVuTÓjÕm úTôÕ, AYo úTôûR Nôo× ¨ûX
(Drug Depandent) Gu\ ¨ûXdÏ ùNp¡\ôo.
CRu ùRôPof£Vô] AÓjR ¨ûXRôu
úTôûRdÏ A¥ûUVôRp (Drug Addiction)
U²R²u Uj§V SWm× UiPXjûRj Rôd¡
(Central Nervous System) AY²u U]¨ûX,
£k§dÏm Bt\p Utßm SPY¥dûLL°p
Uôt\jûR HtTÓjÕm Ti×ûPV CjRûLV Psy-
choactive Drug G]lTÓm E[l©¦ UÚkÕ
¸rdLôÔm Øû\«p IkÕ YûLVôLl ©¬dLXôm.
1 U] AÝjR ApXÕ êû[j§\u Ïû\l×
UÚkÕ (Depressent)
êû[ ùNpLû[d LhÓlTÓj§ Uj§V SWm×
UiPXj§u ùNVpTôhûP UkRl TÓj§®ÓYRôp
CRtÏ Depressent Gàm ùTôÚsTÓm U] AÝjR
UÚkRôÏm.
(G.Lô. UÕ, NôpùYuhv, ùaWô«u, Yè ¨YôW¦
Es°hPûY)
2 çi¥Ls (Stimulate)
êû[«p Es[ ùNpLû[ RtLôèLUôLj
çi¥ ùNVpTP ûYdÏm §\àûPVûY.
(G.Lô) ¨dúLôh¥u (×ûL«ûX), Lô@Àu,
Bm@©P]Uup, GdvP£
3 apí£ú]ù_uv (Hallucinogens)
CpXôRûR CÚlTÕ úTôuú\ LôhÓYÕ
apí£ú]ù_uv G]lTÓm. Sôm LôÔm
Lôh£Ls, úLhÏm JèLs B¡VYt±p ÏZlTeLû[
HtTÓjÕm úY§l ùTôÚhLû[d ùLôiÓs[
úTôûRl ùTôÚhLs apí£ú]ù_uv G]lTÓm.
(G.Lô. L]ô©v, GvGv¥ (LSD - Lysergic acid
diethylamide) úU´d LôûLu
4 ùNVíd¡Ls (Performance Enhances)
RûNL°u FdLjÕdÏ ERÜm UÚkÕLs CkR
YûLûVf NôokRRôÏm. ϱlTôL A]Tôèd
v¼WônÓ UÚkÕLs.CûY UÚjÕY
LôWQeLÞdLô] A§Lm TVuTÓjRlTÓ¡u\].
CÚl©]m £Xo NhPjÕdÏ ×\mTôL UÚjÕY
61
LôWQeLÞdÏ AlTôtThÓ úTôûRdLôLîm
TVuTÓjÕ¡u\].
5 CRW
Hû]V £X UÚkÕLs úUtá±V Ti×Ls
TXYtû\ JÚeúL AûUVl ùTtßs[Rôp
AjRûLV úTôûRl ùTôÚhLs CRW ©¬®u ¸r
Y¬ûNlTÓjRlTÓ¡u\].
ERôWQUôL : L]ô©v Gu UÚkÕ U] AÝjRm,
apí£ú]ôù_²d Utßm çi¥Ls B¡V êuß
Ti×Lû[Ùm JÚeúL ùTt\Õ.
úTôûRl ùTôÚhL°u TVuTôh¥]ôp HtTÓm
¾eÏLs
ÑLôRôW çVô] ¾eÏ
×ûLjRp LôWQUôL ÑYôNlûTl ×tßúSôn,
BvÕUô, ÑYôN AZt£, CRVúSônLs ¿¬¯Ü úSôn
Es°hPûY HtTÓ¡u\]. UÕTô]m AÚkÕYRôp
£úWô£v Gu\ LpÄWp úSôn, UgNp LôUôûX,
£ß¿WLd úLô[ôß Es°hP úSônLs
EiPô¡u\]. úUÛm CÕ SÓdLjûRÙm
YèlûTÙm EiPôdÏm.
ùTiL°u úTôûRl ùTôÚs TVuTôÓ úUÛm
LolT LôX £dLpLû[Ùm HtTÓjÕm. LÚf£ûRÜ
ÏZkûR C\kÕ ©\jRp Es°hPûYLÞm ¨LÝm.
Cu]©\ úTôûRl ùTôÚÞdÏ
A¥lTûPVô]YoLs úTôûR ùTôÚs GÓdLôR úTôÕ
Tô§lTûP¡u\]ôo. ùaWô«u ApXÕ úTôûR
RÚm UVdL UÚkÕLs çdLd¡WdLjûRÙm Ïû\
ÑYôNjûRÙm EiPôdÏm.
ùLôdûLu Õ¬R êfûNûV HtTÓjÕm.
Aû]j§tÏm úUXôL úTôûR F£l
TVuTÓjÕúYôo, JúW F£ûV TXo
TVuTÓjÕYRôp Gnhv / ùaf.I.®. ùalTô¥h¥v
úSôn Es°hP úSônLs RôdÏm.
ùTôÚ°Vp ç«Xô] ¾eÏ
YÚUô]m Ïû\kR ÏÓmTeLs
RuYÚUô]j§p êu±p JÚ Te¡û] UÕTô]m,
×ûL«ûX TVuTôÓ Es°hPYt±tÏ
ùNX®Ó¡u\]o. CR]ôp AdÏÓmTeLû[f
00 GS Express 11 - 01.pmd
úNokR ©sû[Ls ReL[Õ A¥lTûPj
úRûYLû[ EQÜ, EûP, Lp®, Es°hP
A¥lTûP úRûYLû[ áP éoj§ ùNnÕ ùLôs[
CVXôR AYX ¨ûXdÏ B[ô¡u\]o.
NêL ç«Xô] Tô§l×
RkûR«u YÚUô]j§p ùTÚmTeÏ úTôûRl
ùTôÚs TVuTôh¥tLôL ùNX®PlTÓYRôp TX
ÏÓmTeL°p ùTi¦u YÚUô]jûR UhÓúU
NôokÕ ÏÓmTj§u úRûYLû[ éoj§
ùNnVlTÓ¡u\].
A§L¬jR ùTôßl×, Lû[l× LôWQUôL EPp
çVôL Uôj§WUu± E[çVôLÜm Rô«u SpYôrÜ
SèYûP¡\Õ.
úUÛm LQYo / Uû]®, Rôn / RkûR,
ùTtú\ôo / ©sû[Ls CûPúVVô] E\ÜLs
Tô§dLlThÓ NiûP NfNWÜLs A§L¬d¡u\].
ùTiLÞdÏm ÏZkûRLÞdÏm G§Wô] ÏÓmT
YuØû\ A§L¬d¡u\]. NiûP, ®YôLWjÕ
Es°hPûYLû[ ÏÓmTj§]o Aû]YWÕ
U]¨ûXÙm Tô§dLlTÓYÕPu NêL çVô]
AYU¬VôûRLÞdÏm B[ô¡u\]o.
LYûXLs A§L¬jÕ LY]f£R\pLs
HtTÓ¡u\]. CÕ EtTj§j §\²p Tô§lûT
HtTÓj§ úYûXYônl× CZl×, ùRô¯p ®TjÕdLs,
YôL] ®TjÕdLs, Es°hPûYÙm
HtTÓjÕYRtÏ LôWQUô¡u\].
Aû]j§tÏm úUXôL úTôûR TZdLØs[
ÏÓmTj§p ©\dÏm ÏZkûRLÞdÏ E¬V TôNØm
AWYûQl×m AûU§Vô] ãZÛm ¡ûPdLl
ùT\ôRRôp AYoL[Õ Lp® LtÏm §\u
Tô§dLlTÓ¡\Õ. úUÛm CYoLs NêL ®úWô§L[ôL
Uôßm ¨ûXdLô] Yônl×Ls A§L[®p
HtTÓ¡u\].
LÓm U]¨ûX E[YôhPeLs, U]fúNôoÜ
U]dLXLm, úUúXôe¡V RtùLôûX GiQm,
Au\ôP SPY¥dûLL°p DÓTô¥ZjRp.
E[®Vp çVôL HtTÓm úTôûR N¡lTôp
úTôûRl ùTôÚû[ A§L A[®p EhùLôsÞm
SôhPm.
NêL ®úWôR SPY¥dûLLs, §ÚhÓ, Ït\m,
YuØû\, ¾®WYôRm G] úTôûRl TZdLm TpúYß
©WfNû]LÞdÏ ChÓf ùNpÛm.
62
YôrÜ YûWVû\dÏ B[ôRp
®ÓØû\ SôhL°Ûm, EpXôNl TVQj§u
úTôLm Hû]V NkRolTeL°Ûm UÕTô]m
AÚkÕY§p SôhPe ùLôsYRôp CYoL°u YôrÜ
JÚ YûWVû\dÏmApXÕ AûPl×dÏs
LôQlTÓYRtLô] Yônl× HtTÓ¡\Õ.
úTôûRl ùTôÚÞdÏ A¥ûUVôYRtLô]
A¥lTûP LôW¦Ls
1 E[®Vp LôW¦Ls (Psychological Factors)
YßûU, úYûX«uûU Es°hPûY
Cû[OoL°u U]¨ûXûV Tô§d¡u\].
E[júRûYLû[ ¨û\úYt\lTPôR úTôÕ ¾®W
U] رÜLÞdÏ (Frustration) EhTÓ¡u\]o.
R t L ô èL BßRÛdLôLÜm, U]j
RôdLeL°èÚkÕ ®ÓTPÜm úTôûRl ùTôÚ°u
TVuTôhûP ùRôPeÏm CYoLs Sô[ûP®p A§p
RgNUûPkÕ ARtÏ A¥ûUVô¡u\]o.
2 NêL LXôfNôW LôW¦Ls (Socio-Cultural
Factors)
NêLfãZp ºoùLhÓ úTôÙs[ ¨ûX«p Bal-
anced Personality G]lTÓm NU¨ûX
BÞûULû[ EÚYôdÏYÕ L¥]m. ϱlTôL
Teenage G]lTÓm T§uYV§]¬u SPjûR«Ûm,
U]lTôe¡Ûm NUYVÕ ÏÝ®u (Peer Group)
B§dLm A§Lm Es[ ¨ûX«p NU¨ûX
BÞûUûV HtTÓjÕYÕ £WUm NU YVÕ
Ï Ý ® ] ¬ u T Z d L j R ô Û m Y t × ß j R èu
LôWQUôLÜm ùYßm úL°dûLLôLúY (Recre-
ational Reasons) UÕTô]jûR AÚkRj ùRôPe¡
LôXlúTôd¡p AÕ ûL®P CVXôÕ
A¥ûUlTZdLUôL Uô±®Ó¡u\Õ.
3 TWmTûW LôW¦Ls (Genetic Factors)
RkûR UÕTô]l TZdLm Es[YWôL CÚdÏm
¨ûXûV AúR ãZèp Y[Úm ©sû[LÞm
UÕTô]l TZdLj§tÏ A¥ûUVôYRtLô]
Yônl×Ls A§Lm.
00 GS Express 11 - 01.pmd
4 E«¬ CWNôVQd LôW¦Ls (Bio - Chemi-
cal Factors)
úTôûRl ùTôÚs TVuTôh¥]ôp ϱlTôL UÕ
AÚkÕYRôp EPp EtNôLm, Ru²VpTô]
BoYm GuT] A§L¬lTRôL Cû[OoLs
LÚÕ¡u\]o. úTôûR ùTôÚs TVuTôhûP
¨ßYjÕYRôp ApXÕ Ïû\lTRôp EPèp
SÓdLm HtTÓjÕYRôLÜm EPp EtNôLm Ïu±
Gq®R úYûX«Ûm DÓTP Ø¥VôR ¨ûX
HtTÓjÕYRôLÜm LÚ¡u\]o.
CûRj R®W úTôûRl ùTôÚs TVuTôh¥tLôL
¸rdLôÔm LôW¦LÞm TeL°d¡u\].
1 A¾R EQof£Lû[ ùY°lTÓjRp
2 RôrÜ U]lTôuûU
3 Ruû] Øu²ûXlTÓjÕm Bt\p CpXôûU
4 ÏZkûR TÚYj§p HtThP Tô§l×
5 VRôojR ¨ûXûV Nk§dL BÞûU«u±
Rl©úVôÓRp
6 CXdÏLû[ AûPY§p úRôp®ûV HtTÓRp
7 E[®Vp AÝjRm
8 ÏÓmTj§t¡ûPúV HtTÓm úUôRpLs
9 ÏÓmTj§p CÚkÕ JÕe¡ YôrRp
10 ©WfNû]Lû[ Uû\lTRtLôL
11 TûPlTôt\ûX GtTÓj§d ùLôsYRtLôL
úTôûR ùTôÚs TVuTôh¥û] ARu Uô§¬Lû[
A¥lTûPVôL ûYjÕ SôuLôLl ©¬dLlTÓ¡\Õ.
1 ¾®W úTôûR ëhPp ((Acute Intoxication)
2 ©uYôeÏm ¨ûX (Withdrawal State)
3 Re¡«ÚdÏm úSônϱ (Dependence Syn-
drome)
4 ¾eÏ ªdLlTVuTôÓ (Harmful Use)
©uYôeÏm ¨ûX (Withdrawl State)
úTôûRdÏ A¥ûUVô]YoLs úTôûRl
TZdLj§tLôL GûRÙmùNnÙm ¨ûXdÏf
ùNpYôoLs. ùTôn ùNôpYÕ, §ÚÓYÕ,
YuØû\«p DÓTÓYÕ G] Ït\f ùNVpL°p
áP RVeLôUp C\eÏYôoLs. ØRuØû\
TVuTÓjÕmúTôÕ ùTÚmTôXô]YoLÞdÏ ùT¬V
CuTm ¡ûPdLôÕ. ®j§VôNUô] AàTYUôL
UhÓúU CÚdÏm. B]ôp ùRôPokÕ CûR
63
TVuTÓjÕmúTôÕ U]Øm EPÛm ùUpX CRtÏ
A¥ûUVôÏm.
©\Ï CÕ CpXô®hPôp CuTúU CpûX Guß
¨ûXdÏ EPp ùNpÛm. JÚYo ùRôPokÕ JÚ
UôRj§tÏ £LùWh ©¥jRôp CkRl TZdLjÕdÏ
A¥ûUVôYôo. ùRôPokÕ 20 SôhLs Ï¥lTYo
Ï¥dÏ A¥ûUVôYôo. B]ôp ùaWô«u, LgNô
úTôu\ úTôûR ùTôÚhLû[ TjÕ SôhLs ùRôPokÕ
TVuTÓj§]ôúX A¥ûUVô¡®ÓYôo.
CjRûLV úTôûRlTZdLjûR ¨ßjÕmúTôÕ
HtTÓmEPp Utßm U] Tô§l×Lú[ Withdrawl
Symptoms G]lTÓm ©u YôeÏm ¨ûX G]lTÓm.
AjRûLV ãZèp AkRl ùTôÚû[ EPú] ÖLW
úYiÓm Gu\ BoYm úRôußm. EPùXeÏm
SÓdLm HtTÓm TRt\Øm, úLôTØm, G¬fNÛm
HtTÓm. G§Ûm BoYªuûU LY]f£R\p
úTôu\ûY HtTÓm.
LgNô, ùaWô«u, ©WÜu ÑLo úTôu\ ¥ûN]o
hWdvLÞdÏ A¥ûUVô]YoLÞdÏ CkR
©uYôeÏm ¨ûX ¾YWUôL CÚdÏm. LÓûUVô]
EPpYè, ÏPúX ùY°YkÕ ®ÓYûRlúTôu\
Yôk§, RûXYè úTôu\ûY Ed¡WjÕPu
ùY°lTÓm.
úTôûRl ùTôÚ°p CÚkÕ NêLjûR GqYôß
LôlTÕ.
RÓl× Utßm SpúUmTôh¥p LY]m
ùNÛjÕRp
NU¨ûX EQÜ, EPtT«t£, RÏkR KnÜ,
ùTôÝÕúTôdÏ B¡VYt\ôp BúWôd¡VUô]
YôrdûL Øû\ûV EÚYôdÏRp, BdLléoYUô]
ùTôÝÕ úTôdÏLû[ EÚYôdÏRp, úSoUû\f
£kRû]Ls, NØRôV ùNVpTôÓL°p CÓTÓRp
úTôu\ûY ×ûLjRp, UÕ, úTôûR B¡V ùLhPl
TZdL YZdLeLû[j RÓdL YpXûY.
èp úLÞeLs
ØRè
ØRèp úLÞeLs GuTÕ úTôûR UÚkÕ
TVuTôhûPj RÓlTRtLô] BRWûY A§L¬dL
GÓdLlTÓm Øu ØVt£. CÕ A±®VûX
A¥lTûPVôL ùLôiPÕ. CÕ ÏZkûRLs Utßm
Cû[OoLs AYoL°u ÏÓmTeLs Utßm
NØRôVeL°u SuûUdLô] JÚ TX]°dÏm
00 GS Express 11 - 01.pmd
ØRÄÓ BÏm. ÏZkûRLs Utßm Cû[OoLs
áßYûRd úLhTúR AYoLÞdÏ ERÜm ØRpT¥
CR]ôp AYoLs BúWôd¡VUôLÜm TôÕLôlTôLÜm
Y[ÚYo.
úVôLô §Vô]l T«t£Ls
úTôûRl TZdLjûR RÓlT§Ûm úTôûRdÏ
A¥ûUVô]YoLû[ ÁhT§Ûm CûY TX]°lTûY
BÏm.
£¡fûN Yônl×Ls
úTôûRl TZdLjûR JÚ ©WfNû]VôL
Ae¸L¬lTûR £¡fûNdLô] ØRpT¥ CWiPôYÕ
T¥ ER®ûVl ùTßYÕ EX¡u TX CPeL°p
BRWÜd ÏÝUeLÞmùRô¯pçVô] úNûYLÞm
¡ûPd¡u\].
E[®Vp £¡fûN
JÚ £\l× UÚjÕYÚPu úSÚdÏ úSo ApXÕ
ÏÓmT £¡fûN Øû\ A°dLlTPXôm.
úTôûRlùTôÚÞdLô] APeLô ùY±úTôûRl
ùTôÚû[jR®ojRp, HtTPdá¥VÑQdLm
B¡VYtû\ ûV[ôÞYRu êXm úTôûRl
TZdLjûR Uôtßm £¡fûNûVl TX]°dÏm
®Rj§p SûPØû\lTÓjRXôm.
úTôûR A¥ûUL°u CjRûLV £¡fûN
Øû\«p AYoL°u ÏÓmTj§]¬u JjÕûZl×
ªL AY£VUô¡\Õ.
AYoLs §]N¬ úTôûRl ùTôÚû[ TVuTÓjÕm
úSWm YkRÕm LÓm U] Eû[fNÛdÏ
B[ôYôoLs. ÏÓmTj§]Úm SiToLÞm CûRl
׬kÕùLôiÓ JÚ ÏZkûRûVl TWôU¬lTÕ úTôp
AYoLû[ LY²dL úYiÓm. KW[Ü EPÛm
U]Øm úR¬ YÚm YûW AYoLû[ úLè ùNnYÕ,
Ïû\ áßYÕ, U]m ùYßdÏmT¥ SPjÕùLôsYÕ
úTôu\Ytû\ R®odL úYiÓm.
CkR YûL«p úSôVô°«u ÏÓmTØm
CûQkÕ DÓTôhPôp SpX TXu HtTÓm Nôj§Vd
áßLs A§Lm EiÓ.
64
ÑV ER®dÏÝdLs (R²Vôo ùRôiÓ
¨ßY]eLs)
úSôVô° RmûUl úTôXúY ©Wf£û]
Es[YoLû[ Nk§lTRu êXm EjúYLm AûPYo.
Lp® Utßm RLYpLÞm ÑVER®d ÏÝdLs
ER®LWUô]RôL ®[eÏ¡u\].
A p L L ô èd A]ô²Uv (Alcoholic
Anomymous) SôoúLôh¥dv A]ô²Uv (Norcotic
Anonymous) úTôuß AWÑ NôWô ùRôiÓ
¨ßY]eLs CRtÏ ERôWQm. úTôûRdÏ
A¥ûUVô]YoLs CdÏÝ®p CûQkÕs[
UÚjÕYoL°Pm CÚkÕ ER® ùTtßdùLôs[Xôm.
UßYôrÜ ûUVeLs (Rehabilitation Centre)
AW£u AàU§ ùTt\ úTôûR A¥ûULs
UßYôrÜ ûUVeL°Ûm, AWÑ
UÚjÕYUû]L°Ûm Øû\Vô] £¡fûN ùTt\ôp
úTôûRl ùTôÚs TZdLj§X CÚkÕ ®ÓThÓ
®ûW®p UßYôrÜdÏ §ÚmTXôm.
®¯l×QoÜ
úTôûRl ùTôÚ°u ¾ûULs ϱjÕm AR]ôp
HtTÓm G§oUû\ ®û[ÜLs ϱjÕ ùTôÕ
UdL°ûPúV ϱlTôL Cû[OoL°ûPúV
®¯l×QoÜ HtTÓj§]ôp, úTôûRl ùTôÚsLÞdÏ
A¥ûUVôÏm SToL°u Gi¦dûL ªL L¦NUôL
Ïû\Ùm.
CRu A¥lTûP«úXúV Id¡V SôÓLs NûT
LPkR 1987 Bm BiÓ ØRp JqùYôÚ BiÓm
_øu 26Bm úR§ûV NoYúRN úTôûRl ùTôÚs
TVuTôÓ Utßm NhP ®úWôRd LPjRÛdÏ G§Wô]
§]UôL (International Day Against Drug Abuse and
Illicit Trafficking) ùLôiPôPlTÓ¡\Õ.
2017Bm Bi¥u ûUVdLÚ : Listen First -
Listening to Children and Youth is the first step to
help them grow health and safe.
ØRèp úLÞeLs : ÏZkûRLsUtßm
Cû[OoLs áßYûRd úLhTûR AYoLs
BúWôd¡VUôLÜm TôÕLôlTôLÜm Y[oYRtLô]
ØRpT¥
00 GS Express 11 - 01.pmd
4 U]f£ûRÜ (Schizophernia)
CÕ E[úSô«u Utù\ôÚ Y¥YUôÏm. CÕ
£ûRkR BÞûU«û]Ùm, ãZÛPu ùRôPoTt\
¨ûX«û]Ùm ùLôi¥ÚdÏm ØtúTôdLô]
BÞûUfN¬Ü, ùUn ¨ûX«èÚkÕ, ®XLp,
UôVl×XàQoÜLs, úTôè Sm©dûLLs NêL
AdLû\«uûU, U] EQof£«p ¨ûXVt\
RuûU GuT]Üm LôQlTÓm.
ùRôPo çdLªuûU, R]dÏjRôú]
úT£dùLôsÞRp, Lô§p UôVdÏWpLs úLhPp,
A§LUôL NkúRLlTÓRp, Aû]YÚm
Ruû]lTt±úV úTÑYRôL EQoÜ, Ñt\jRôoLs
Aû]YÚm R]dÏ G§WôL ùNVpTÓ¡u\]o Gu\
RY\ô] GiQúYôhPm, EPp çnûU T¥lT¥VôL
Ïû\Rp.
Rôu Gu\ ÑVjÕdÏm ùY° EXÏdÏm
CûPúV Es[ úYßTôÓ £ûRkÕ úTôYúR CRtÏ
LôWQm. Ru U] ùY°«p HtTÓm
AàTYeLÞdÏm ×\ EXL VRôojReLÞdÏm
®j§VôNm ùR¬Y§pûX.
U]f£ûRÜ úSô«u YûLLs
1 G°V U]f£ûRÜ
2 ÏUWl TÚY U]f£ûRÜ (Childhood Schizo-
phrenia)
3 ®û\l× U]f£ûRÜ (Catatonic Schizophre-
nia)
4 NkúRL U]f£ûRÜ
5 ©¬jR±V Ø¥VôR U]f£ûRÜ (Disorganised
or Kebephremic Schizophrenia)
6 U]f£ûRÜdÏ ©u]Wô] U]fúNôoÜ (Schizo
affective disorder)
CkúSôn ¨ûXûU NêL, E«¬Vp, EPèVp
Utßm E[®Vp LôW¦L[ôp HtTÓ¡u\Õ.
U]dúLô[ôßLs HtTPd LôWQm
U]dúLô[ôßLs GR]ôp HtTÓ¡u\]
GuTRtÏ úSW¥Vô] JÚ T§p ¡ûPVôÕ. E«¬Vp,
E[®Vp, NêL®Vp Es°hP TpúYß LôW¦Ls
Ju±ûQYRôúXúV CjRûLV U]dúLô[ôßLs
HtTÓ¡u\]. CÕYûW úUtùLôs[lThÓs[
65
TpúYß BWônf£L°u Ø¥®p U]dúLô[ôß
HtTÓYRtÏ R² JÚ LôW¦ LôWQUpX Guß
LiP±VlThÓs[Õ.
E«¬Vp LôW¦Ls
EPpNôokR LôWQeL°p Ød¡VUô]Õ UW©Vp
LôW¦Ls BÏm. B]ôp U]dúLô[ôßLs UW×Y¯
úSônLs ApX. AúR NUVm U]dúLô[ôß Es[
JÚY¬u ÏZkûRdÏ AÕ HtTÓm Yônl× H\jRôZ
10 NR®¡Rm Guß A±VlTÓ¡\Õ.
E[d LôW¦Ls
E[d LôW¦L°p Ød¡VUô]Õ ÏZkûRl
TÚYj§p HtTÓm CPoLs ùTtú\ôÚP]ô]
KhÓRèu RuûU, JÚYÚdÏs[ RuU§l× U]
AÝjRm úTôu\ûY.
1 ÏÓmTj RLWôß Utßm YuØû\
2 YôrdûLj ÕûQ«u CZl×
3 U]رÜ
4 EPpúSôn ApXÕ LôVm
5 úYûX CZl×
6 T¦ KnÜ
Es°hP LôWQeLs U]R[®p ªLlùT¬V
Tô§lûT HtTÓjÕm. CûY £X NkRoTeL°p ªLl
ùT¬VRôdLjûR ®û[®jÕ U]¨ûXûV
ºW¯dÏm.
NêLd LôW¦Ls
NêL A¥¨ûX, CVXôûU, ûLVߨûX, NêL
Ht\jRôrÜ, RWdÏû\Yô] CÚl©P YN§, YßûU,
NêLj§p CÚkÕ Ak¨VlThP ¨ûX«p, Nô§
TôÏTôÓ, TôèVp NUjÕYªuûU, YßûU
Es°hPûY U]SXjûRl Tô§dÏm Ød¡V
LôW¦L[ôÏm.
CjRûLV êuß YûLVô] E«¬Vp, E[®Vp
NêL LôW¦LÞm (Bio - psycho social factors)
CûQÙm Øû\«p RLYp ùRôPo×
HtTPdLôWQUôL CÚdÏm úPôlTªu,
ùNúWôúPô²u B¡V ªuçiPp LPj§Ls
G]lTÓm £\l× úY§l ùTôÚhLs ºWôL
ùNVpTÓY§p Uôt\eLs EiPôdÏ¡u\] CkR
úY§T ùTôÚhLs ºWôL ÑÚeLôUp Ïû\YôLúYô
00 GS Express 11 - 01.pmd
A§LUôLúYô ÑWdÏmúTôÕ U]úSôn HtTÓ¡\Õ.
£¡fûN Øû\Ls
U]dúLô[ôßdLô] LôWQeLs úUtá±VÕ
úTôp ØlT¬UôQ - E«¬Vp, E[®Vp
AÔÏØû\úV (Bio - Psycho - Socia approach)
ARu £¡fûN Øû\«Ûm ©uTt\lTÓm.
E«¬Vp NôokR £¡fûN
U]fúNôoÜ ¿d¡ UÚkÕLs (Anti depressants),
U]l©\rÜ G§ol× UÚkÕLs (Antipsychotics)
TRt\m ¿d¡ UÚkÕLs (Anti anxiolytics)
ªuçiPp £¡fûN (Electro Convulsive Therapy
- EVP) B¡VûY U]dúLô[ô±u RuûUûV
L¦NUôL Ïû\dÏm.
E[®Vp Nôo £¡fûN
C§p U]d úLô[ôßL[ôp Tô§dLlThPYoL°Pm
LôQlTÓm YZdLUô] £kRû]Lû[ Uôt±]ôp
EQoÜLÞm Uôt\UûPÙm Gu\ úLôhTôh¥u
A¥lTûPVôLd ùLôiÓ U]fúNôoÜ, U]lTRt\m
Es[ U]dúLô[ôßLs ºo ùT\ TVuTÓjRlTÓm.
E[®Vp Nôo £¡fûN Øû\Vô] CRtÏ CBT
G]lTÓm Cognitive Beneviour Theraphy Guß
ùTVo.
E[lTÏlTônÜ (Psychoanalysis) U]Y£Vm
(Hypnosis) Es°hPûY C§p ©WRô]Uô]ûY.
NêL Y¯ £¡fûN
U]dúLô[ôßLû[ TWôU¬lT§p ÏÓmTj§u
TeûL Y èÙ ß j § ÏÓmTj§]ÚdÏ
U]dúLô[ô±u RuûUûVÙm, Ti×Lû[Ùm
Ltßd ùLôÓjRp U]dúLô[ôß ÁiÓm
HtTÓYûR RÓlTÕ, ÏQUôYRtÏ CûNYô]
ãZûX HtTÓjÕYÕ Es°hPûY Tt± LY]m
ùNÛjRlTÓm.
U²R²u EPp Y[of£dÏ YVÕ CÚlTûRl
úTôuß Es[j§tÏm YVÕ EiÓ. CÕúY
E[YVÕ (Mental Age) G]lTÓm. U²R²u YVÕ
A§L¬dL A§L¬dL Es[j§u YVÕm A§L¬dÏm.
CkR E[ Y[of£«p úYLm ApXÕ U]¨ûX
66
HtTÓmúTôÕ AkR STo JÚ YûL ©\rÜdÏ
EhTÓ¡u\ôo.
ERôWQUôL 25 YVÕ Cû[OàdÏ 10 YVÕ
©sû[«u êû[ ùNVp§\u Bt\úX CÚkRôp,
AkR ST¬u êû[ YVÕ 10. AúRúTôuß £X
NkRolTeL°p 10 YVÕ UôQYu JÚYàdÏ
SôtTÕ YVÕ U²R²u E[j§\u Bt\p
CÚdÏm. ÖiQ±Üf úNôRû] (Intelligent Test)
ApXÕ IQ ( Intelligent Quoient) G]lTÓm
ÖiQ±Ü DÜlT¬úNôRû] êXm CYtû\
LQd¡P Ø¥Ùm.
B]ôp NWôN¬VôL CpXôUp, EPp Y[of£«u
YVûRd Lôh¥Ûm U] Y[of£Vô] TX UPeÏ
A§LUôL CÚkRôp AûR ©\rÜ Guß JÕdLôUp
AYoLû[ úUûR (Genious) G]l úTôtßm CkR
NêLm, EPp Y[of£ûVd Lôh¥Ûm E[ YVÕ
Ïû\YôL CÚdÏm ©\rûY ûTj§Vm Guß
A±®è Gußm á± JÕd¡®Ó¡\Õ.
G]úY E[YVÕ Ïû\YôL Es[ ©\rÜ
¨ûXûV ©jÕ ¨ûX Guß ThPm ãhPôÕ
£kRû]«p HtTÓm ANôRôWQ ¨ûXVôL
LÚÕYúR Cl©WfNû]ûV ¾olTRtLôL ØRp
A¥VôL CÚdÏm.
EXLm ØÝYÕm ÑUôo 45 úLô¥ UdL[
U]SXm Tô§dLlTh¥ÚlTRôL ùR¬V YkÕs[Õ.
EXL ÑLôRôW ¨ßY]j§u A±dûL Ju±uT¥
2020Bm BiÓ Yôd¡p U] AÝjRm EX¡u
CWiPôYÕ ùT¬V úSôVôL Uô±®Óm. CÕ
Øuú]±V Utßm Øuú]± YÚm SôÓL°u
ÏQUôdÏm §\û] ®P A§LUôL CÚdÏm. NêL
Utßm ùTôÚ[ôRôW çVôL CRtùL] ùNnVlTÓm
ØRÄÓLs Utßm U]úSônLû[ ÏQUôdLj
úRûYlTÓm ØRÄÓLû[d LÚj§p ùLôiÓ
AYtû\ RÓjRp Utßm AYtßdLô]
£¡fûNV°jRp B¡VYt±u Nôj§Vd áßLs
BWôVlThÓ YÚ¡u\].
Ck§VôûYl ùTôßjRYûW 100p AßTÕ
úTÚdÏ HúRô JÚ®Rj§p U]SXm NôokR
BúXôNû]Ls UÚkÕLú[ô úRûYlTÓ¡u\].
(RªrSôh¥p ªLlùT¬V RôdLjûR HtTÓj§Ùs[
¿¬¯Ü úSôûV®P U]dúLô[ôß NôokR
©WfNû]Ls H\jRôZ CWiÓUPeÏ A§LUôLd
00 GS Express 11 - 01.pmd
LôQlTÓ¡\Õ.
ùTôÕ UÚjÕYoL°Pm £¡fûN ùT\
YÚTYoL°u 25 NR®¡j§tÏm úUXôú]ôo
HúRàm JÚ U]dúLô[ôß EiÓ G] BnÜ
A±dûLLs ùR¬®d¡u\] EXùLeÏm Es[T¥,
Ck§Vô®p BiLû[®P ùTiLÞdÏ 1 : 1.5
Gu\ A[®p U]dúLô[ôßPu áÓRXôLd
LôQlTÓ¡u\].
(Ck§Vô®p ùUôjR UdLs ùRôûL«p 10 - 15
NR®¡Rm úTo U]úSôVôp Tô§dLlThÓs[]o.
RªrSôh¥p UhÓm ÑUôo 65 XhNm úTo
Tô§dLlThÓs[]o.)
AúRNUVm Ck§Vô®p XhNm úTÚdÏ JÚ
U]SX UÚjÕYo CÚlTRôL BnY±dûL
ùR¬®d¡\Õ. ARuT¥, Sôh¥úX ùUôjRm 6 B«Wm
U]SX UÚjÕYoLs UhÓúU Es[]o. Ck§VôûY
Jl©ÓmùTôÝÕ úUûX SôÓL°p 5 B«Wm úTÚdÏ
JÚ U]SX UÚjÕYo CÚd¡u\]o.
B]ôp VRôojR L[ ¨XYWj§p,
U]dúLô[ô±]ôp Tô§dLlThPYoL°u
Gi¦dûL CûR®P áÓRXôL CÚdÏm. YÚm
LôXj§p U²R ÏXjûRl ùTÚmTôÛm
BhùLôs[lúTôYÕ U]úSôúV Gu\ôp
AÕªûLVôLôÕ.
A§L¬jÕYÚm T¦ ùSÚdL¥, ùTôÚ[ôRôW
ùSÚdL¥, ÏÓmT E\ÜL°p HtThÓs[ £dLp,
áhÓ ÏÓmT Øû\ £ûRÜ, YßûU,
úTôûRlùTôÚs TVuTôÓ, Es°hPd LôWQeLú[
U]AÝjRm A§L¬jÕ U]dúLô[ôßL°p £dÏm
SToL°u Gi¦dûL SôÞdÏSôs A§L¬dLf
ùNn¡\Õ. CÕ ªLÜm LYûX A°dLdá¥V Juß
U]dúLô[ôßLû[ G§ojÕ U²R ÏXúU
JÚe¡ûQkÕ úTôWôÓm ¨ûX HtThÓs[Õ.
EXL ÑLôRôW ¨ßY]j§u SPY¥dûLLs
U] SX úUmTôÓ ùRôPoTô] úSôdLeLû[
YÛlTÓjÕYRtÏ AWÑLÞdÏ EXL ÑLôRôW
¨ßY]m BRWÜ A°d¡\Õ. U]SXm ùRôPoTô]
§hPeLs Utßm ùLôsûLL°p CûR
JÚe¡ûQjRp, AYtû\ TWYXôdÏRp §hPªÓRp
B¡VYt±tLôL AWÑLÞPu CûQkÕ
ùNVpTÓ¡\Õ.
ÏZkûRLs Uj§«p CkúSôûV Øu]úW
LiP±Ùm SPY¥dûLLÞdÏ (ERôWQUôL
67
Lol©¦Lû[ CpXj§úXúV Nk§jRp, Ts°
ùNpÛm ØuTô] ®û[VôhÓ ¨Lrf£Ls, YN§Vt\
HûZLÞdLô] FhPfNjÕ Utßm U]SX
§hPeLs) BRWY°dLlTÓ¡\Õ.
ÏZkûRLs Utßm Cû[úVôÚdLô]
úUmTôhÓj §hPeLs
ùTiL°u NêL ùTôÚ[ôRôW Y[of£
(ERôWQUôL Lp® Utßm ÖiLPu §hPeLû[
G°§p AÔL ERÜRp.)
YV§p êjúRôÚdLô] BRWÜj §hPeLs
(êjúRôo ûUVeLs)
£ßTôuûU«]o, TZeÏ¥«]o, CPm
ùTVokúRôo, úT¬PoLs Utßm NiûPL[ôp
Tô§dLlThP UdLÞdLô] §hPeLs(ERôWQUôL
úT¬PoLÞdÏ ©\Ï YZeLlTÓm U]SX
BúXôNû]Ls)
T¦ ãZèp U] SXu NôokR SPY¥dûLLs
(ERôWQUôL U] AÝjRm Ïû\dÏm
SPY¥dûLLs)
YuØû\ RÓl×j §hPeLs (ERôWQUôL
NØRôVd LôYp §hPeLs); NêL úUmTôhÓj
§hPeLs (ERôWQUôL JÚe¡ûQkR FWL
úUmTôhÓj §hPeLs)
CRu A¥lTûP«úXúV Ck§V AWÑm U]SXu
úUmTôÓ ùRôPoTôL TpúYß SPY¥dûLLû[
GÓjÕYÚ¡\Õ. CRu JÚT¥VôLúY Uj§V AWÑ
LPkR 2014p Sôh¥u ØRp úR£V U]SXd
ùLôsûLûV ùY°«hPÕ.
U]dúLô[ôß ùRôPoTôL Ck§Vô®p
SûPØû\«p Es[ NhPeLs
Ck§V í]ôh¥d ANpÙm NhPm 1858
Ck§V í]ô£ NhPm 1912
SôÓ ÑRk§Wm AûPYRtÏ Øu× CVt\lThP
CkR NhPúU SôÓ ÑRk§Wm AûPkÕ TX BiÓLs
LPkR ¨ûX«Ûm SûPØû\«p CÚkR].
U]SXdúLô[ôß ùRôPoTô] ¿§Uu\eLs
®YLôWeLs Aû]jÕdÏm CkR Ck§V í]ô£
NhPúU TVuTÓjRlThÓ YkRÕ.
Ck¨ûX«p U]dúLô[ôß EûPVYoLs
NêLj§p TXÅ]Uô] JÚ ©¬®]WôL CÚd¡u\]o
GuTûRÙm NêLj§p CÚkÕ AYoLs
00 GS Express 11 - 01.pmd
JÕdLlTÓ¡\ôoLs GuTûR EQokR Uj§V AWÑ,
©\ ÑLôRôWl ©WfNû]Ls ùLôiP úSôVô°Ls
úTôuú\ U]úSôn ùLôiPYoLÞm SPjRlTP
úYiÓm Gußm AYoLs SXUûPkÕ UßYôrÜ
ùTtß AYoLs NêLj§p ØÝ TeL°lûT A°dL
ERÜm YûL«Xô] JÚ ãZûX EÚYôdL
úYiÓm Guß §hPªhPÕ.
B]ôp NØRôVj§p CÚdÏm A§L A[®Xô]
U]úSônl TÞûYÙm AûRd ûLVô[ Sôh¥p
U]SX TWôU¬l× LhPûUl× Øt±Ûm
úTôÕUô]RôL CpXôRûR EQokR AWÑ AûR
T¥lT¥VôL ºWûUdL 1982p úR£V U]SXj
§hPjûR YÏjRÕ. CkR§hPj§u A¥lTûP«úXúV
Uj§V AWÑ U]SXm úUmTôÓ ùRôPoTôL ÑRk§W
Ck§Vô®p ØRp NhPjûR CVt±VÕ. CÚl©àm
CkR NhPm ªLd LÓûUVô]RôL CÚkRÕ. C§p
úSôVô°dùLuß GkR E¬ûUÙm CpûX. AúR
NUVm CkR NhPm U]SX UÚjÕYoLÞdÏ
LhÓTôPt\ A§LôWm YZeÏYRôL CÚkRÕ. £¡fûN
Gu\ ùTV¬p U]SXd úLô[ôß Es[YoLû[
Ne¡è«p ©ûQdLÜm, R²ûU Aû\«p
AûPjÕ ûYdLÜm, ªu A§oÜ £¡fûN
A°dLÜm ØÝ A§LôWm ùTt±ÚkR]o. CR]ôp
U]SXm Tô§dLlThPYoLs TpúYß
Cu]pLû[Ùm YèLû[Ùm G§oùLôs[
úSokRÕ.
Ck¨ûX«úXúV U]SXd úLô[ôß ùRôPoTôL
EXL[®Xô] Uôt\m Ck§Vô®Ûm G§ùWôèjRÕ.
AúR NUVm Id¡V SôÓLs NûT ¨û\úYt±V
Uôtßj §\]ô°LÞdLô] NUYônl×, TôÏTô¥uûU
Utßm NhPj§u Øu NUUô] Ae¸LôWm YZeL
Y¯YûL ùNnÙm CQdL JlTkRj§p Ck§Vô
ûLùVÝj§hPÕ. CRu A¥lTûP«p Ck§V
U]SXf NhPm 1987p Es[ Ïû\lTôhûP ¿dL
Uô±®hP EXL £kRû]dÏ Ht\ YûL«p קV
NhPm Juû\ CVt\ §hPªhPÕ. ARtÏ ØuTôL
U]SX úUmTôÓ ùRôPoTôL קV ùLôsûL Juû\
CVt\ Ø¥ùYÓjRÕ. Ck§Vô®p CÕYûW U]SX
úUmTôÓ ùRôPoTôL SôÓ RÝ®V ùLôsûL
CVt\lTPôR ¨ûX«p קV ùLôsûLûV ®§dL
Uj§V ÑLôRôWm Utßm ÏÓmTSXj Õû\
AûUfNLm LPkR 2012p Mental Health Policy
Group G]lTÓm U]SX ùLôsûL ÏÝ Juû\
AûUjRÕ.
68
CdÏÝ YZe¡V T¬kÕûW«u ùTV¬úXúV
Uj§V AWÑ LPkR 2014p Sôh¥u ØRp úR£V
U]SXd ùLôsûLûV ùY°«hPÕ.
CdùLôsûL YÏjR §hPj§u A¥TTûP«úXúV
Uj§V AWÑ RtùTôÝÕ ÑUôo 29 BiÓLÞdÏ
Øu× ¨û\úYt\lThP úR£V U]SXf NhPm
1987dÏ Uôt\ôL úR£V U]SXfNhPm 2017 Gu\
קV NhPjûR ¨û\úYt±Ùs[Õ.
úR£V U]SXf NhPm 2017u £\l× AmNeLs
1 AWNôp SPjRlTÓm ApXÕ AW£u ¨§ ùTßm
U]SX £¡fûN úNûY ûUVj§PªÚkÕ U]SX
UÚjÕYjûRÙm, £¡fûNÙm ùTßYRtLô] E¬ûU
JqùYôÚ STÚdÏ CÚlTûR CkRNhPm Eߧ
ùNn¡\Õ. ÅPt\YoLs, YßûUd úLôhÓdÏd ¸úZ
CÚlTYoLÞdÏ CXYN U]SX UÚjÕY £¡fûN
A°dLÜm CkR NhPm EߧV°d¡\Õ.
2 E[®Vp çVô] U]SX çVô] UÚjÕYjûR
A°dÏm ©¬ÜLû[ Ck§Vô®u Aû]jÕ ùTôÕ
UÚjÕYUû]L°Ûm HtTÓjÕm ®Rj§p ¨§
JÕd¸Ó ùNnVlTÓm.
3 Sôh¥u JqùYôÚ Uô¨Xm ReL[Õ GpûXd
ÏhThP Tϧ«p ùNpÛlT¥VôÏm YûL«p Uô¨X
U]SXj§hPjûR CVt\ FdLU°dLlTÓm.
4 U]SXl Tô§l× ùLôiP JÚYÚdÏ R]dÏ
GkR ®RUô] £¡fûN A°dLlTP úYiÓm
GuTûRÙm R]dLô] ©W§¨§VôL Vôo CÚdL
úYiÓm GuTûRÙm Øu áh¥úV ¾oUô²dLÜm
AûR GÝjÕY¥®p T§Ü ùNnVÜm CkRf NhPm
A§LôWm YZeÏ¡\Õ. CÕ ùRôPoTôL Øuáh¥úV
AYo YZeÏm Y¯LôhÓRÛdÏ UÚjÕYo JÚYo
Nôu±Rr YZeL úYiÓm ApXÕ U]SX
Yô¬Vj§p AÕ T§Ü ùNnVlTPúYiÓm.
5 U]SX Tô§l× ùLôiPY¬u E\®]úWô,
AYûWl TWôU¬lTYúWô, U]SX UÚjÕYúWô
NUTkRlThP úSôVô° Øuáh¥úV YZeÏm
Y¯LôhÓRûXl ©uTt\ ®ÚmTôR ThNj§p AûR
UßT¬£Xû] ùNnVúYô, Uôt\úYô, WjÕ ùNnVúYô,
®Úm©]ôp AÕ ùRôPoTôL U]SX Yô¬Vj§PØm
Uj§V Utßm Uô¨X U]SX BûQVj§Pm
®iQl©dLXôm.
6 RtùLôûX ùNnÕ ùLôs[ ØVt£ ùNnÙm
JÚYo AkR úSWj§p U]SX Tô§l× ùLôiPYo
00 GS Express 11 - 01.pmd
Guß LÚRlTÓYÕPu, Ck§V RiPû]f
NhPj§uT¥, Ri¥dLlTP UôhPôo. U]
AÝjRjÕPu RtùLôûX ùNnÕ ùLôs[ ØVu\
AkR STo ÁiÓm RtùLôûX ØVt£«p
DÓTÓYûR R®odL AYo ÁÕ AdLûW ùNÛj§
AYWÕ SXû]l TôÕLôlTÕ £¡fûNV°lTÕ,
UßYôrÜ A°lTÕ E[°hPûY AW£u LPûU
Guß CfNhPm YèÙßjÕ¡\Õ.
7 HlWp 7, 2017 Auû\V úR§dÏ Øu©ÚkR
¨XYWlT¥, Ck§V RiPû]f NhPm 309YÕ
©¬®uT¥ RtùLôûXdÏ ØVt£ ùNnTYoLÞdÏ
KWôiÓ £ût RiPû] ®§dLXôm. B]ôp
RtúTôÕ ùLôiÓYWlThÓs[ קV U]SXj
NhPj§uT¥ RtùLôûX ùNnÕ ùLôs[ ØVt£
ùNnÙm JÚYo AkR úSWj§p U]SX Tô§l×
ùLôiPYo Guß LÚRlThÓ, Ck§V RiPû]f
NhPj§u 309BYÕ ©¬®èÚkÕ ®XdÏ
A°dLlThÓs[Õ.
Ck§V RiPû]f NhPm ©¬Ü 309uT¥
RtùLôûX Utßm RtùLôûXdÏ ØVt£ ùNnYÕ
Ït\UôL LÚRlThÓ YkRÕ. RtùLôûXdÏ
ØVt£jRYo UWQj§èÚkÕ Rl©®hPôp AYûW
Ko BiÓ YûW £û\«p AûPdLÜm, ATWôRm
®§dLÜm CfNhPl ©¬Ü YûL ùNn¡\Õ.
CkR NhPl©¬®uT¥, AeúL JÚ Ït\m ØÝûU
AûPkÕ®hPôp (RtùLôûX ØVt£ ùYt± ùTtß
AYo C\kÕ®hPôp) AûRf ùNnRYûW Ri¥dL
CVXôÕ. AúR úSWm Ït\m ØÝûU AûPVôUp
úRôp® AûPkÕ®hPôp AûR ùNnRYo
Li¥d¡\ôoLs. CÕ Hu ¿ NôL®pûX Guß
úLhTÕ úTôußs[Õ.
CjRûLV ØWiThP NhPl©¬®û] ¿dL
úYiÓm G] TX RWl©p CÚkÕm YèÙßjRlThÓ
YkRÕ.
LPkR 1986Bm BiúP RªZLjûR úNokR
©.Wj§]m GuTYo CkR NhPl©¬ûY ¿dLúYiÓm
Guß EfN¿§Uu\j§p YZdÏ ùRôÓjRôo.
JÚYÚdÏ YôZ E¬ûU CÚlTÕ úTôu\ YôZôUp
CÚdLÜm E¬ûU Es[Õ Guß Yô§hPôo.
CûR Ht\ EfN¿§Uu\m, JÚY¬u
YôrܬûUûV Ck§V AW£VXûUl©u `WjÕ 21
YèÙßjÕ¡\Õ. ARuT¥, A§úXúV YôZôUp
CÚdLÜm E¬ûU CÚd¡\Õ Gußm
úTfѬûUdLôL AW£VXûUl©u `Wj§úXúV
69
úTNôUp CÚlTRtLô] E¬ûUûV CÚlTûR
úTôXúY CûRÙm LÚRúYiÓm Gußm
¾oT°jRÕ.
B]ôp 1988Bm BiÓ TgNôl©u LÜo
YZd¡p EfN ¿§Uu\j§u Utù\ôÚ AUoÜ
úUtá±V ¾olûT UßjRÕ. úUÛm RtùLôûX
ØVt£ GuTÕ Ït\Uô, Ït\Ut\Rô GuT§p
¿§Uu\eLs RûX«PdáPôÕ. SôPôÞUu\úU
¾olT°dL úYiÓm Gußm ¾olT°jRÕ.
Auß ØRúX CkR NofûN ùRôPo¡\Õ.
Ck¨ûX«úXúV Ck§V NhP BûQVm LPkR
BLvh 2014p Uj§V AWÑdÏ A°jR 210YÕ
A±dûL«p, RtùLôûX ØVt£ GuTûR
U²Rô©Uô] A¥lTûP«p AÔLúYiÓm. AÕ
Ït\Ut\ RuûU ùLôiPÕ. G]úY LôXjÕdÏ
JqYôR 309YÕ NhPl©¬ûY ¿dL úYiÓm Guß
T¬kÕûWj§ÚkRÕ.
CûY Aû]jûRÙm T¬ºèjR Uj§V AWÑ
úUtLj§V SôÓLû[ úTôXúY Ck§Vô®Ûm
RtùLôûX ØVt£ Ït\Ut\Õ Guß
©WLP]lTÓjÕYÕ úTôp Ck§V RiPû]f NhPm
309YÕ ©¬®èÚkÕ ®XdÏ A°jÕs[Õ.
ϱl× :
RtùLôûX RiPû]dϬV Ït\j§p CÚkÕ
®XdL°jR EX¡u ØRp SôÓ : ù_oU² (1751)
8 UdLs ùRôûL«p ªLÜm TXÅ]Uô]
©uRe¡V Tϧ«]ûW Es[Pd¡V Aû]YÚdÏm
G§oYÚm LôXj§p Ïû\kRThN U]SXl TWôU¬l×
¡ûPdLÜm AûPVÜm EߧV°jRp.
9 U]SXl Tô§l× ùLôiP JÚYÚdÏ R]Õ
U]SXm, U]SX Tô§l×dLô] £¡fûN, EPtáß
A¥lTûP«Xô] £¡fûN B¡VûY ùRôPoTô]
CWL£Vm TôÕLôdLlTÓYRtLô] E¬ûU EiÓ
U]SXl Tô§l× ùLôiP JÚY¬u ×ûLlTPjûRúVô
AYûWl Tt±V GkR ®RUô] RLYûXúVô AYWÕ
AàU§ ùT\ôUp ùY°«P Ø¥VôÕ.
10 U]SXf úNûYdÏ NØRôVm NôokR T«t£ ùTt\
LôlTô[oLû[ EÚYôdÏRp.
11 U]SX U§lÀhÓ Yô¬Vm (Mental Health
Review Board)
U]SX Tô§l× ùLôiPYoL°u E¬ûULû[l
TôÕLôdLÜm, AYoLs Øu áh¥úV ®ÓdÏm
00 GS Express 11 - 01.pmd
Y¯LôhÓRpLû[l TWôU¬dLÜm U]SX U§lÀhÓ
Yô¬Vm Juû\ AûUdL Uj§V AWÑdÏ A§LôWm
A°d¡\Õ.
U]SX Tô§l× ùLôiPY¬u E\®]úWô, AYûW
TWôU¬lTYôúWô, U]SX UÚjÕYúWô NmTkRlThP
úSôVô° Øuáh¥úV YZeÏm Y¯LôhÓRûXl
©uTt\ ®ÚmTôR ThNj§p AûR UßT¬ºXû]
ùNnVúYô, Uôt\úYô WjÕ ùNnVúYô ®Úm©]ôp
AûR U]SX Yô¬Vj§Pm ®iQl©dLXôm.
CÕ ùRôPoTôL GÝm YZdÏL°p CkR Yô¬Vm
YZeÏm BûQdÏ G§WôL EVo¿§ Uu\j§p
úUp Øû\ÂÓ ùNnV AfNhPm AàU§ A°d¡\Õ.
CÚl©àm U]SX Tô§l× ùLôiPYo
Øuáh¥úV YZeÏm Y¯LôhÓRûXl
©uTtßRûX UÚjÕY T¦Vô[úWô U]SX
UÚjÕYl T¦Vô[úWô GkR ®RUô] G§oTôWôR
®û[ÜdÏm ùTôßlTô°VôdLlTPUôhPôo. CÕ
ùRôPoTôL Civil Court G]lTÓm E¬ûU«Vp
¿§Uu\eL°p Øû\«ÓYRtÏ CfNhPm
RûP®§d¡\Õ.
12 Uj§V U]SX BûQVm Utßm Uô¨X
U]SX BûQVm
úR£V A[®p Uj§V U]SX BûQVm (Cen-
tral Mental Health Authority) AûUdLÜm, Uô¨Xm
JqùYôu±ÛmUô¨X U]SX BûQVm (State
Mental Health Authority) AûUdLÜm Uj§V Uô¨X
AWÑLÞdÏ CkR NhPm A§LôWU°d¡\Õ.
BûQVj§u ùTôßl×
Sôh¥p CVeÏm GpXô U]SX UÚjÕY
¨ßY]eLÞm, E[®VXô[oLs, U]SX
UÚjÕYf ùN®èVoLs, U]SXm ùRôPoTô] NêL
úNYLoLs Es°hP U]SX UÚjÕY
T¦Vô[oLÞm CkR BûQVeL°p ReLû[
LhPôVm T§Ü ùNnÕ ùLôs[ úYiÓm.
BûQVj§u T¦Ls Utßm A§LôWeLs
1 U]SX £¡fûN ùRôPoTôL GpXô
¨ßY]eLû[Ùm T§Ü ùNnYÕ, ARu
ùNVpTôÓLû[ úUtTôoûY«ÓYÕPu AûY
ùRôPoTô] T§úYhûPÙm TWôU¬lTÕ.
70
2 U]SX UÚjÕY ¨ßY]eL°u RWjûR
úUmTÓjÕYÕPu Ak¨ßY]eLs ùRôPoTô]
úNûY YZeLp ®§Øû\Lû[ úUmTÓjÕm
T¦Lû[ úUtùLôsÞRp
3 U]SX UÚjÕYl T¦Vô[oLs ùRôPoTô]
T§úYhûPl TWôU¬jRp
4 U]SX UÚjÕYl TôÕLôl×f NhPj§u ®§Ls
ùRôPoTôL NhPl©¬®Xô] A§Lô¬LÞdÏm, U]SX
UÚjÕY T¦Vô[oLÞdÏm T«t£V°jRp
5 U]SX UÚjÕY úNûY YZeÏRèu Es[
Ïû\TôÓLs ϱjR ×LôoLû[ ùTßRp
6 U]SX UÚjÕYm ùRôPoTôL ®YLôWeLs
AWÑdÏ A±ÜûW YZeÏRp
13 U]SX Tô§l× ùLôiPYoLs £¡fûNfLôL
AàU§dLlTÓYÕ AYoLÞdÏ YZeLlTÓm
£¡fûN, £¡fûN Ø¥jÕ ÅÓ §Úm×YÕ B¡V
ùRôPoTôL ©uTt\lTP úYi¥V SûPØû\Ls
Utßm ®§Øû\Ls ϱjÕ CfNhPm ®¬YôL
®Y¬d¡\Õ.
14 U]SXd úLô[ôß Es[YoLÞdÏ £¡fûN Gu\
ùTV¬p ªu]§oÜ £¡fûN Utßm RûNjR[oÜ
£¡fûN Es°hP ùRôPo £¡fûN
Øû\Ls©uTt\lThÓ YÚ¡\Õ. U²RjRuûUVt\
CkR ùLôÓgùNVûX YûWØû\lTÓj§ ARu
TVuTôhûP ùS±lTÓjR CfNhPm A§LôWm
ùTtßs[Õ.
CjRûLV ªu]§oÜ £¡fûN (Electro Convul-
sive Therapy) G]lTÓm `ôd ùRW©ûV YZeÏYÕ
ùRôPoTô] Cߧ Ø¥ûY GÓdÏm A§LôWjûR
U]SX UÚjÕY¬Pm JlTûPdÏm CfNhPm AûRl
TVuTÓjÕm Øû\ ϱjÕ £X ®§Øû\Lû[
YÏjÕs[Õ.
ARuT¥ U]SXdúLô[ôß Es[YoLÞdÏ
UVdL UÚkÕ ApXÕ RûNL°p R[oÜ
HtTÓjÕYRtLô] UÚkÕ RWôUp CjRûLV
ªu]§oÜ £¡fûN A°dL CfNhPm RûP
®§d¡\Õ.
AúR NUVm GkR JÚ ãZèÛm £\ôoLs Utßm
ÏZkûRLÞdÏ CjRûLV ªu]§oÜ £¡fûN
A°dLd áPôÕ Guàm BûQ«Ó¡\Õ.
00 GS Express 11 - 01.pmd
15 U]SXm Tô§dLlThPYoLÞdÏ UÚjÕY LôlÀÓ
ùNnYRtÏ ×§V NhPm Y¯YûL ùNnÕs[Õ. Ut\
ÑLôRôW LôlÀÓLû[l úTôuß CYoLÞm LôlÀÓ
ùNnÕ TVuLû[l ùT\ Ø¥Ùm.
16 U]SXm Tô§dLlThPYoLÞdÏ LhPôVd
LÚjRûP AßûY £¡fûN ùNnVlTÓm
SûPØû\dÏ CfNhPm RûP ®§d¡\Õ. AúRúTôX
ÏZkûRLû[ AYoL°Pm CÚkÕ ©¬lTRtÏ RûP
®§dLlThÓs[Õ.
AúRúTôp AYoLû[ GkR ãZèÛm GkR
YûL«Ûm Ne¡èVôp ©ûQdLlTPdáPôÕ
Gußm AYoLû[ R²ûUf £û\«p
AûPdLdáPôÕ. R®odL Ø¥VôR ãZp HtTôhPôp
UhÓúU AYoLs ÁÕ EPpçVô] LhÓlTôÓLû[
TVuTÓjR úYiÓm.
17 U]SXlTô§l× ùLôiP JqùYôÚYÚdÏm
Li¦VUô] YôrdûL SPjÕYRtLô] E¬ûU
Es[Õ Gußm Tôè]m, TôèVp úRoÜ, URm,
LXôfNôWm, Nô§, NêL ApXÕ AW£Vp
Sm©dûLLs, YodLm úTôu\Yt±u A¥lTûP«p
AYoLs TôÏTôhÓPu SPjRlTPdáPôÕ Guß
CfNhPm YèÙßjÕ¡\Õ.
18 RiPû] : CkR קV U]SXf NhPm 2017uT¥,
CfNhPj§p Es[ ®§Øû\Lû[ Áßm ThNj§Ûm,
Ae¸LôWUt\ U]SX ûUVm SPjÕTYoLÞdÏm
6 UôRm YûW«Xô] £û\ RiPû]Ùm, ìTôn.
10000 YûW«Xô] ATWôRØm ApXÕ CWiÓm
úNokÕ RiPû]VôL YZeLlTÓm.
CúR RYß ÁiÓm ¨LÝm ThNj§p 2
BiÓLs YûW«Xô] £û\ RiPû]Ùm,
50000§èÚkÕ 5 XhNm YûW«Xô] ATWôRØm
ApXÕ CWiÓm ®§dLlTÓm.
19 AkRkR LôYp ¨ûXVj§tÏ GpûXdÏhThP
Tϧ«p EXôÜm U]SXm Tô§jRYoLû[ ÁhÓ,
AYoLÞdÏ TôÕLôl× A°dL úYi¥V ùTôßl×
AkR LôYp ¨ûXV ùTôßlTô[ûWf NôÚm.
AqYôß ÁhLlTÓm SToLû[ EP]¥VôL UÚjÕY
A§Lô¬ JÚY¬u T¬úNôRû]dÏ EhTÓj§,
T¬úNôRû] Ø¥®u A¥lTûP«p AYoLs
U]SXd LôlTLj§p úNodLúYô ApXÕ AYoL[Õ
CpXj§úXô JlTûPdLlTÓm. BRWYt\YoLs
CÚdÏm ThNj§p AYoLs BRWYtú\ôo ®Ó§«p
úNol©dLlTP úYiÓm.
úUÛm AkRkR LôYp¨ûXV A§LôWj§tÏhThP
71
GpûXdÏs U]SXm Ïu±VYoLs
YuùLôÓûUdÏ B[ôYRôL ×Lôo ùTßm
ThNj§úXô ApXÕ ®NôWû]«u Ø¥®p AÕ
ùR¬VYÚm ThNj§úXô AYoLû[ TôÕLôdÏm
ùTôßl× AkR LôYp ¨ûXV EVo A§Lô¬dÏ
EiÓ NmTkRlThP U]SXm Ïu±VYoLû[ ÁhÓ
Uô´v§úWh úLôo¥p B_oTÓj§ RÏkR £¡fûN
ùT\ ûYdL úYiÓm.
LôYpÕû\ A§Lô¬«u CjRûLV ùTôßl©p
CÚkÕ AYo ®XÏm ThNj§p EVo ¿§Uu\j§p
¬hUà RôdLp ùNnÕ SPY¥dûL úLôWXôm.
úR£V U]SXf NhPm 2017p Es[ Ïû\TôÓ
1 U]SXm Tô§dLlThPYoL°u TôÕLôYXoLs
ùRôPoTôL ØkûRVNhPj§p CÚkR ùR°Ü קV
NhPm úR£V U]SXfNhPm 2017p ¡ûPVôÕ.
U]SXm Tô§jRYoL°u TôÕLôYXoLû[ ¨VªlTÕ,
¿dÏYÕ AYoLÞdLô] E¬ûULs, LPûULs,
ùRôPoTôL ØkûRV NhPUô] 1987 U]SXfNhPm
ùR°YôL YèÙßjÕ¡\Õ.
2 CfNhPj§p Es[ ®§Øû\Lû[
ÁßTYoLÞdÏ BßUôR £û\RiPû] ApXÕ
10000 ìTôn ATWôRm ApXÕ CWiÓm úNojÕ
®§dLlTÓm. ÁiÓm ÁiÓm RY±ûZlTYoLÞdÏ
CWiÓ BiÓLs YûW £û\ RiPûQ ApXÕ
50000 ìTôn ØRp 5 XhNm ìTôn YûW ATWôRm
ApXÕ CWiÓm úNojÕ ®§dLlTÓm Gußm
ϱl©Ó¡\Õ. G²àm GkRUô§¬Vô] Ït\jÕdÏ
GkR Uô§¬Vô] RiPû] Guß
YûWVßdLlTPôRÕ ÏZlTjÕdÏ Y¯YÏdÏm.
3 U]SXm Tô§dLlThPúPôÚdLô] £¡fûN
Es°hP ®YLôWeLs ùRôPoTô] ùNX®]eLû[
Uj§V AWÑm Uô¨X AWÑm GlT¥ T¡okÕùLôsÞm
Guú\ô, úUÛm CkRf NhPj§p ϱl©PlTh¥ÚdÏm
T¬kÕûWLû[ SûPØû\lTÓjÕYRtLô]
ùNXÜLs ϱjúRô CfNhPm ¨§dϱlTôûQ HÕm
ϱl©PlTP®pûX. úRûYVô] ¨§ CpXôUp CkR
NhPm T¬kÕûWdÏm AmNeLû[ SûPØû\l
TÓjÕYÕ Nôj§V Ut\Rô¡®Óm.
èèÚkÕ ×§V NhPm
èè
úR£V U]SXf NhPm 1987èè
GkR YûL«p úYßThÓs[Õ
úR£V U]SXfNhPm 1987 ªLd LÓûUVô]Õ
A§p úSôVô°dùLuß GkR E¬ûUÙm CpûX.
00 GS Express 11 - 01.pmd
AYoL[Õ R²lThP YôrdûL Utßm £¡fûN
ùRôPoTôL Aû]jÕ Ø¥ÜLû[Ùm AYoL[Õ
TôÕLôYXoLÞm UÚjÕYoLÞm Ø¥Ü GÓdÏm
¨ûX«p CÚkRÕ.
B]ôp קV NhPm U]SXm
Tô§dLlThPYoLÞdÏ Ød¡VjÕYm RÚ¡\Õ (Pa-
tient Centric Approach) U]SXm Tô§l× ùLôiP
JÚYÚdÏ R]dÏ GkR ®RUô] £¡fûN
A°dLlTP úYiÓm GuTûRÙm R]dLô]
©W§¨§VôL Vôo CÚdL úYiÓm GuTûRÙm
Øuáh¥úV ¾oUô²dÏm E¬ûU Es[Õ.
Ck§V YWXôt±úXúV RtùTôÝRôu
ØRuØû\VôL AWÑ U]SXf NhPj§u E¬ûU
NôokR AÔÏØû\ûV úUtùLôiÓs[Õ.
2 1987 NhPj§p CpXôR YûL«p RtúTôÕ
CVt\lThÓs[ 2017 úR£V U]SXfNhPj§u
ØRuØû\VôL Sôh¥p ¡¬ª]p NhPm ºWûUl×
RtúTôÕ A±ØLlTÓjRlThÓs[Õ.
RtúTôÕ A±ØLUô¡Ùs[ קV NhPj§uT¥,
RtùLôûXûV NhP®úWôRm G] áßm NhPj§p
§ÚjRm ùNnÕ RtùLôûXdÏ ØVt£l úTô¬u
U]SXm LÚj§p ùLôs[lTÓm. CkRf NhPj§uT¥,
RtùLôûX GuTÕ ¡¬ª]p ùNVpTôÓ ApX.
RtùLôûX ØVt£ûV úUtùLôsTYoLÞdÏ U]
SX £¡fûN A°dLlTÓm. RtùLôûX NhP
®úWôRUô]Õ G]d áßm Ck§V RiPû]f NhPm
©¬Ü 309p RtúTôûRV NhPj§p ®XdÏ A°dÏm
RtúTôûRV NhPj§uT¥, RtùLôûX ØVt£Ùm
U]SX BúWôd¡Vd úLô[ô\ôLúY LÚRlTÓm.
3 úR£V U]SXfNhPm 2017u êXm U]SXm
Tô§dLlThPYoLÞdÏ A§LôWU°jRp GuTÕ
U]SXfNhPm 1987p CÚkÕ úYßThÓs[Õ.
2017 úR£V U]SXfNhPm ØkûRV NhPj§p
CÚkÕ Øt±Ûm ®X¡, U]SXm
Tô§dLlThPYoLÞdÏ AYoL[Õ £¡fûL ùRôPe¡
Aû]jÕ AmNeL°Ûm AYoL[Õ E¬ûUûV
¨ûXSôhÓYRtLô] A§LôWm AYoLÞdÏ
YZeLlThÓs[Õ.
ùNôjÕ ¨oY¡jRp
1987 úR£V U]SXf NhPjûRl úTôu\pXôÕ
U]SXm Tô§jRYoLÞdÏ AYoL[Õ ùNôjÕ
Es°hP EûPûULû[ RôeLú[ ¨oY¡dÏm
72
A§LôWm ϱjÕ SPl×fNhPm GkR®R
®[dLjûRÙm A°dL®pûX.
U]SXm Ïu±VYoL°u Hû]V E¬ûULs
Ae¸L¬dLlThP ¨ûX«p AYoLÞdLô] ùNôjÕ
E¬ûU Ae¸L¬dLlTPôRÕ ªLlùT¬V
HUôt\UôÏm. CÕ U]SXm Tô§dLlThPYoL°u
EûPûULû[Ùm ùNôjÕdLû[Ùm NhP®úWôRUôL
Ae¸L¬lTRtLô] BTjÕ HtThÓs[Õ.
5 ØkûRV NhPjûRl úTôu\pXôÕ. U]SXd
úLô[ôßdLô] £¡fûN«p U]SX UÚjÕYÚdÏ
ØÝ A§LôWm A°dLôUp U²R E¬ûUûV Á±
ùNVpTPôR YûL«p AYoLÞdÏ LhÓlTôÓLs
®§dLlThÓs[]. ªu A§oÜ £¡fûN, £¡fûN
Gu\ ùTV¬p R²ûUlTÓj§ AûPjÕûYlTÕ,
NeLè«p ©ûQjÕ ûYlTÕ, LhPôV LÚjRûP
ùNnYÕ Es°hPûY G] U]SXm
Tô§dLlThPYoL°u CÕYûW G§oùLôs[ úSokR
ùLôÓûULÞdÏ ×§V NhPm JÚØ¥Ü Lh¥Ùs[Õ.
U]SXl©WfNû]ûV IkÕ Ød¡V YûLVôLl
©¬dLXôm.
1 EPp NôokR úSôn ϱL[ô] Yè, Lû[l×,
úNôoÜ, GûPdÏû\Ü, ËWQdúLô[ôß,
T£«uûU, çdLªuûU B¡VYtú\ôÓ
EPûXÙm EPèu ùNVpTôÓLû[Ùm Tô§dÏm.
2 EQoÜ NôokR úSôVd ϱLs : úNôLm,
YÚjRm, Ït\ÜQoÜ, A¥dL¥, AÝRp
Ru]m©dûL«uûU, TVjúRôÓ CÚjRp.
3 A±§\u (£kRû] Nôo) úSôndϱLs
RtùLôûX ùNnÕ ùLôsÞm GiQm
ùR°YôL £k§dL CVXôûU, ÏZlTUôL CÚjRp,
OôTL U\§, A§LUôL NkúRLlTÓRp
Es°hPûYVôÏm.
4 SPjûR úSôndϱLs
êodLUôL SPkÕ ùLôsÞRp, A¥dL¥ úLôTm
ùLôsÞRp,RtùLôûXdÏ ØVt£ ùNnRp
Es°hPûY.
5 ×XuNôo úSôndϱLs
®TÃR LtTû], UôVdÏWp úLhPp,
R]dÏjRôú] úT£dùLôsÞRp, £¬jÕd
ùLôsÞRp, Aû]YÚm Ruû]lTt±úV
úT£VRôL EQoÜ LiLÞdÏj ùR¬VôR
Lôh£Lû[d LôiTRô] EQoÜ
00 GS Express 11 - 01.pmd
------------------------------------------------
GS - 11 : 01
15 MARKS QUESTION AND ANSWERS
HlWp
AW£Vp
NhPm / §hPm / ¾ol× / ¾oUô]m
1 úR£V ÑLôRôWd ùLôsûL 2017
Ck§V AW£VXûUl×f NhPUô]Õ, ùTôÕ
ÑLôRôWjûR (Public Health and Sanitation) Uô¨Xl
Th¥Vèp Y¬ûNlTÓj§«ÚkRôÛm, ùTôÕ ÑLôRôWm
ùRôPoTô] JÚªjR úR£V ùLôsûLûV YÏlTÕ
Uj§V AW£u ùTôßlTôL CÚkÕ YÚ¡\Õ. AkR
YûL«p Uj§V ÑLôRôWm Utßm ÏÓmT SXjÕû\
AûUfNLj§u Nôo©p RVô¬dLlThÓs[ ÑRk§W
Ck§Vô®u êu\ôYÕ úR£V ÑLôRôWd
ùLôsûLdÏ Uj§VAûUfNWûY LPkR Uôof
2017p R]Õ Jl×RûX A°jÕs[Õ. ÑLôRôWd
ùLôsûL YûWÜ LPkR CWiPôiÓLÞdÏ úUXôL
®YôRj§p CÚkÕ 5000j§tÏm úUXô]
BúXôNû] UàdLs ùT\lThÓ ARu
A¥lTûP«p RtùTôÝÕ ùY°YkÕs[úR CkR
National Health Policy 2017 (NHP 2017) G]lTÓm
úR£V ÑLôRôWd ùLôsûL 2017 BÏm.
JÚ Sôh¥u JhÓùUôjR ùTôÚ[ôRôW Y[of£dÏ
BúWôd¡VUô] U²R Y[jRRôp UhÓúU
BdLléoYUô] TeL°l©û] A°dL CVÛm.
UdLs SpYôrÜ GuTÕ JÚ NØRôVj§u Aû]jÕ
Y[of£«Ûm Ød¡VjÕYm Y¡d¡\Õ. SXUô] SôúP
Y[Uô] SôÓ GuT§û] A¥lTûPVôLd ùLôiÓ
RWUô] UÚjÕY YN§Lû[l ùTôÕUdLÞdÏ
G°RôL ¡ûPdLf ùNnY§p UhÓm LY]m
ùNÛjRôUp, úSôn RÓl×l T¦«Ûm, SpX
YôrdûL Øû\Lû[d LûPl©¥lT§Ûm LY]m
ùNÛj§ SXUô] NØRôVjûR EÚYôdÏYúR
Welfare State G ] l T Ó m ú N U S X A W Ñ
JqùYôu±u LPûUVôÏm.
CRu A¥lTûP«p Uj§V AWÑ LPkR 1983
Bm BiÓ R]Õ ØRp úR£V ÑLôRôWd
ùLôsûLûV ùY°«hPÕ. 2000UôYÕ BiÓdÏs
Aû]YÚdÏm UÚjÕY YN§ ¡ûPlTûR Eߧ
ùNnÙm YûL«Xô] AkR A±dûLúV Sôh¥u
ØRp úR£V ÑLôRôWd ùLôsûLVôÏm. CÚl©àm
2000 Bi¥p ØÝ ÑLôRôWm Gu¡\ Xh£VjûR
GhP AdùLôsûLVôp Ø¥V®pûX. CRû]j
73
ùRôPokÕ Uj§V AWÑ LPkR 2002p Sôh¥u
CWiPôYÕ úR£V ÑLôRôWd ùLôsûLûV
ùY°«hPÕ.
ÑLôRôWj Õû\j ùRôPoTô] IkRôiÓj
§hPeL°u AÔÏ Øû\ûV Y¥YûUlTRtÏ
Y¯Lôh¥VôL CkR úR£V ÑLôRôWd ùLôsûLLs
®[e¡] Gu\ôp AÕ ªûLVôLôÕ. Ck¨ûX«p
úR£V ÑLôRôWd ùLôsûL ùY°«PlThÓ ÑUôo 14
BiÓLs LPkÕ®hP ¨ûX«p Cuû\V ãZp
ϱlTôL ÑLôRôWj Õû\ ùRôPoTô] Cuû\V
¨ûX Utßm ARu úTôdÏ Øt±Ûm Uô±®hP
¨ûX«p ¸rdLôÔm Uôt\eLû[ LÚj§p
ùLôiÓ, úR£V ÑLôRôWd ùLôsûL 2002ûV
UßBnÜ ùNnÕ RtùTôÝÕ ×§V úR£V ÑLôRôWd
ùLôsûL Juß YÏdLlThÓs[Õ.
1 CûPlThP CkR 14 BiÓL°p ÑLôRôWj
Õû\ ùNÛjR úYi¥V Øuà¬ûUL°p Uôt\m
HtThÓs[Õ. ÏZkûRLs Utßm LolTY§L°u
C\l× ®¡RUô]Õ L¦NUôLd Ïû\k§ÚkRôÛm
Non Communicable Disease G]lTÓm ùRôtß
CpXôR úSônLs Utßm Nôov (SARS)
T\ûYdLônfNp (Bird Flu), Tu±d LônfNp (Swine
Flu), £dÏu ϲVô, ùPeÏ, ´Lô ûYWv RôdÏRp,
UgNs LôUôûX Es°hPj ùRôtß úSônL°u
RôdLm A§L¬jÕ YÚ¡\Õ.
2 UÚjÕYUû]Ls, úW¥VôX´, ©£úVôùRW©,
TúVô ùLªvh¬, Es°hP TpúYß ÕûQ
UÚjÕY ¨×QoLs, Diagnostic Lab G]lTÓm
úSôV± BnYLeLs, @TôoUô ¨ßY]eLs
Es°hP ÑLRôWj Õû\ NôokR ¨ßY]eL°u
Y[of£ CWhûP CXdÏ GQ¦p CÚdÏm
¨ûX«p, XôTùUôuû\úV ϱdúLô[ôLd
ùLôiÓ Y¦L ç«p CûY CVeÏ¡u\]Yô
GuTûR LiLô¦lTÕm, UdLs SXu NôokRRôL
AÕ CVeÏm YûL«p AYtû\ UûP Uôt\m
ùNnYÕ AY£VUô¡\Õ.
3 ÏÓmTjûRúV YßûU ¨ûXdÏj Rs°®Óm
A[®tÏ UÚjÕYf ùNXÜLs ùTÚm TôWUôL
Y[okÕs[Õ.
4 Sôh¥u ùTôÚ[ôRôW ãZp Y[of£ LiÓs[
¨ûX«p, UÚjÕY Õû\dLô] ¨§ JÕd¸hûP
A§L¬lTRtLô] Nôj§Vd áßLs
A§L¬jÕs[úRôÓ AÕ AY£VUô]RôLÜm
Uô±Ùs[Õ.
00 GS Express 11 - 01.pmd
CjRûLV ãZp Uôt\jûRd LÚj§p ùLôiúP
RtùTôÝÕ Sôh¥tLô] קV úR£V ÑLôRôWd
ùLôsûLùY°«PlThÓs[Õ.
ϱdúLôs
ÑLôRôWd Õû\dLô] ØRÄÓ, ÑLôRôWl
TWôU¬l× úNûYLs AûUl×, úSôn RÓl× Utßm
SpXôúWôd¡VjûR úUmTÓjÕRp, ÑLôRôWjÕû\
NôokR U²R Y[jûRÙm ùRô¯pÖhTjûRÙm
úUmTÓjÕRp, UÚjÕYl TuûUVjûR
FdÏ®jRp, úSôn Utßm ÑLôRôWm ùRôPoTô]
A¥lTûP A±ûY Y[ojùRÓjRp, £\kR ¨§Nôo
TôÕLôl× Ùj§Lû[ úUmTÓjÕRp, ÑLôRôWj Õû\
NôokR JÝeÏØû\ûV A§LôWªdLRôdÏRp
Utßm ÑLôRôW EjRWYôReLû[ YZeÏRp G]
ÑLôRôW AûUl×Øû\ NôokR Aû]jÕ
T¬UôQjûRÙm ¾oUô¦lT§p AW£u TeL°lûT
ùR¬VlTÓjÕYûRÙm, ùR°ÜTÓjÕYûRÙm,
Øuà¬ûULû[ ùY°lTÓjÕYûRÙm
ϱdúLô[ôLd ùLôiÓ ùY°«PlThÓs[úR CkR
úR£V ÑLôRôWd ùLôsûLVôÏm.
úR£V ÑLôRôWd ùLôsûL 2017u ©WRô] LY]m
(Main Focus) : ®¬Yô] Utßm EXL[ô®V
ÑLôRôWm (Comprehensive and Universal Wellness)
úR£V ÑLôRôW ùLôsûL 2017u ûUVdLÚ : To-
wards a Healthy Tomorrow
ØkûR ÑLôRôWdùLôsûLdÏm RtúTôûRV
ùLôsûLdÏm Es[ ©WRô] úYßTôÓ
ØkûRV ùLôsûLLû[ úTôuß úSôndÏ
¨YôWQm Gu\ úLôQj§p AûUVôÕ, úSôn
RÓl× Utßm EVo £¡fûNûVd ϱdúLô[ôLd
ùLôiÓ úSôn ¨YôWQj§p CÚkÕ Aû]YÚdÏm
ØÝûUVô] SpXôúWôd¡VjûR Eߧ ùNnYúR
SPl× ÑLôRôWd ùLôsûL«u Ød¡V úSôdLUôÏm.
úR£V ÑLôRôWd ùLôsûL 2017u Ød¡V
AmNeLs
1 úSôndÏ ¨YôWQm Gu\ úLôQj§p AûUVôÕ
ARtÏ Uôt\ôL Aû]YÚdÏm ØÝûUVô]
BúWôd¡Vm Gu\ ¨ûXûV AûPVlTôÓTÓm.
2 UÚjÕYjÕû\«u ùNX®]eLÞdLô]
AW£u YÚPôk§W ¨§ JÕd¸Ó G§oYÚm 2025dÏs
Sôh¥u ùUôjR EtTj§«p 2.5 NR®¡RUôL
74
EVojRlTÓm. Cuû\ ¨XYWlT¥ CÕ 1.5
NR®¡RUôL CÚl©àm, EXL SôÓLÞPu
Jl©ÓûL«p CkR NR®¡Rm ªLd Ïû\YôÏm.
úUÛm, CkR ùLôsûL YûWÜ áßm
ϱdúLôsLû[ AûPV CkR 1.5 NR®¡R JÕd¸Ó
úTôÕUô]RôL CÚdLôÕ GuTRôp ARû] 2.5
NR®¡RUôL EVojRúYi¥V AY£VUô]Rô¡\Õ.
3 ùTôÚ[ôRôWj§p SèYûPkRYoLs EhTP
Aû]YÚdÏm RWUô] úNûY Utßm ùRô¯pÖhT
YN§Lû[ AYoL[ôp G°§p AÔLdá¥V
®ûX«p ¡ûPdL Y¯YûL ùNnRp.
ÏÓmTjûRúV YßûUdÏj Rs°®Óm
A[ÜdÏ UÚjÕYf ùNXÜLs ùTÚmTôWUôL
Uô±®hP ¨ûX«p CûR EP]¥VôL ºoùNnV
úYi¥V ùTôßl× AWÑdÏ EiÓ Guß ùLôsûL
A±dûL ¨û]îhÓ¡\Õ. JÚÏÓmTm R]Õ UôRm
ùNXÜL°p 10 NR®¡LRjÕdÏ úUp UÚjÕYj§tÏ
ùNXÜ ùNnRôp ARû] ¨ûXjRÓUôßm
ùNX®]m G] CkR ùLôsûL ®Y¬d¡\Õ.
(Sôh¥u EsúSôVô°L°u Gi¦dûL«p 37
NR®¡RúU AWÑ UÚjÕYUû]Lû[l
TVuTÓjÕ¡u\]o. JÚ×\m AWÑ UÚjÕYUû]Ls
úTôÕUô]RôL CpûX. Utù\ôÚ×\m R²Vôo
UÚjÕY Uû]Ls LhÓlTô¥u± A§Ld LhPQm
Yãèd¡u\]. CkR ØWiTôhûPd Lû[V AWÑ
UÚjÕYUû]Lû[l TVuTÓjÕm ®¡RjûR
EVojR úYiÓm.)
4 R²Vôo UÚjÕYUû]L°u úNûY R®odL
Ø¥VôRRô¡®hP Cuû\ ãZèp R²Vôo
UÚjÕYÕû\L°p ¨XÜm Ïû\lTôhûPÙm
Ït\fNôhÓLû[Ùm Lû[kÕ, R²Vôo UÚjÕY
¨ßY]eLÞPu CûQkÕ AWÑ R²Vôo áhÓ
ØVt£«p UÚjÕY úNûYLû[ YZeL CkR
ùLôsûL Y¯YûL ùNn¡\Õ.
5 CXYN UÚkÕLs, CXYN AYNWLôX
£¡fûLLs Utßm Aj§VôY£V ÑLôRôW úNûYLs
Aû]jÕ CXYNUôL AWÑ UÚjÕYUû]L°p
¡ûPdL Y¯YûL ùNnVlTÓm.
6 T¬úNôRû] ûUVeLs AûUjÕ,
ÏQlTÓjRdá¥V úSônLû[d LiP±kÕ E¬V
£¡fûN A°lTRu êXm E«¬Zl× R®odLlTÓm.
7 BWmT ÑLôRôW ¨ûXVeLs UôYhP
UÚjÕYUû]Ls ùRôPe¡ Sôh¥u Aû]jÕ
CPeL°Ûm UÚjÕY úNûYLû[ úUmTÓjÕm
00 GS Express 11 - 01.pmd
úSôd¡Ûm CkR ùLôsûL YÏdLlThÓs[Õ.
RtúTôÕ, BWmT ÑLôRôW ¨ûXVeL°p úSôn
RÓl×, ULlúTß UÚjÕYm EhTP ϱl©hP £X
úNûYLs UhÓúU YZeLlThÓ YÚ¡u\]. קV
ùLôsûL«u ¸r, ¿W¯Ü úSôn, WjR AÝjRm
úTôu\ ùRôtß CpXôR úSôndLô] £¡fûN EhTP
TpúYß UÚjÕY úNûYLû[ A°dL YûL
ùNnVlTÓm G] CkR ùLôsûL ®[dÏ¡\Õ.
BWmT ÑLôRôWj§tÏ êu±p CWiÓ TeÏ
¨§ JÕdLlTÓm. UdLs AYNW LôX úSWeL°p
E¬V úSWj§p £¡fûN ùT\ UdLs ùRôûL«p
1000 úTÚdÏ 2 TÓdûLLs ¡ûPdÏm YûL«p
UÚjÕYUû]Ls AûUlTÕ CXdLôL GÓjÕd
ùLôs[lTÓm.
BWmT ÑLôRôW ¨ûXVm C² ÑLôRôWm Utßm
SpYôrÜ ûUVm (Health and Wellness Centre)
Guß AûZdLlTÓm.
8 úUd Cu Ck§Vô §hPj§u êXm EsSôh¥p
RVôWôÏm UÚkÕLs Utßm UÚjÕY NôR]eLs
SôùPeÏm TVuTÓjÕYRtÏ Øuà¬ûU
A°dLlTÓm.
úSôn RÓl× Utßm £¡fûNûV BÙx
(AYUSH- Ayurveda, Yoga and Naturopathy, Unani,
Siddha and Homeopathy) êXm Ïû\kR
®ûX«p TôÕLôlTô] Øû\«p A°lTRtÏ
FdLm A°dLlTÓm.
Ød¡V CXdÏLs
CkR קV úR£V ÑLôRôWd ùLôsûLVô]Õ
G§oYÚm 2025Bm Bi¥tÏs NWôN¬
BÙhLôXm, C\l× ®¡Rm, úSôn TWYûXd
LhÓlTÓjÕYÕ, Es°hPûY ùRôPoTôL 30 ÑLôRôW
ϱÂÓL°p ¸rdLôÔm ¨ûXdÏ Ïû\lTÕ
ùRôPoTô] CXdÏLû[Ùm ¨oQ«jÕs[Õ.
1. Ck§Vo JÚY¬u RtúTôûRV NWôN¬ BÙhLôXm
A[Yô] 67.5I G§oYÚm 2025Bm Bi¥tÏs
70BL EVojRlTÓm.
2. ÏZkûRLs C\l× ®¡Rm (Infant Mortality
Rate)
G§oYÚm 2019Bm Bi¥tÏs ÏZkûRLs
C\l× ®¡RjûR 28BL Ïû\jRp.
(©\dÏm B«Wm ÏZkûRL°p JÚ YVÕ
¨û\YûPÙm Øu C\dÏm ÏZkûRL°u ®¡RúU
75
ÏZkûRLs C\l× ®¡Rm G]lTÓm.) (2015-16p
ÏZkûRLs C\l× ®¡Rm : 41 )
3. RônUôoLs C\l× ®¡Rm (Maternal Mortal-
ity Rate - MMR)
G§oYÚm 2020Bm BiÓdÏs RônUôoLs
C\l× ®¡RjûR 100 BL Ïû\jRp.
RônUôoLs C\l× ®¡Rm :
ϱl©hPùRôÏ LôX CûPùY°«p ùTôÕYôL
KWôiÓ LôXdLhPj§tÏs, ©\dÏm JÚ XhNm
ÏZkûRL°u ©WNY LôWQeL°]ôp C\dÏm
ùTiL°u ®¡RúU RônUôoLs C\l× ®¡Rm
G]lTÓm.
2015-16Bm Bi¥p RônUôoLs C\l× ®¡Rm
: 167
RônUôoLs C\l× (Maternal Death)
©WNYm ùRôPoTô] ApXÕ ©WNYm NôokR
EPp ETôûRLs ¾®WUûPkRRu LôWQUôL
ApXÕ ÏZkûR ©\l©u úTôÕm ApXÕ
©WN®jR 42 SôhLÞdÏs RônUôoLÞdÏ
¨LÝm C\lúT Maternal Death G]lTÓm
RônUôoLs C\l× BÏm.
4 2025Bm BiÓdÏs 5 YVÕdÏ
EhThPYoL°u C\l× ®¡RjûR 23BL
Ïû\dLlTÓm.
5 2018Bm Bi¥tÏs ùRôÝúSôûV Øt±Ûm
¿dÏRp.
6 2017Bm Bi¥tÏs LôXô ANôo (LÚl×d
LônfNp ApXÕ ®£Wp ÄxUô²Vo£v) úSôn
Øt±Ûm ALtßRp.
7 G§oYÚm 2017 Bi¥tÏs ¨Q¿o ûTúX¬v
(Vôû]dLôp úSôn) úSôûV ϱlTôL úSô«u
RôdLm A§LØs[ CPeLs CkúSôûV Øt±Ûm
¿dÏRp.
8 G§oYÚm 2025Bm Bi¥tÏs קV JÚYûW
LôNúSôn RôdÏm ¨LrûY Ïû\jÕ, LôNúSôûV
¿dÏm ¨ûXûV AûPRp.
9 2020Bm Bi¥tÏs Gf.I.®. úSôn
RôdÏRÛdÏ B[ô]YoL°p 90 NR®¡Rm úTÚdÏ
E¬V £¡fûNLs YZeÏm §hPUô] EXL 2020
00 GS Express 11 - 01.pmd
Gf.I.®. CXdÏLs (Global 2020 HIV Target)
ùNVpTÓjRlTÓm.
10 G§oYÚm 2025Bm Bi¥tÏs Neo-Natal
G]lTÓm Tf£[m ÏZkûRL°u C\l× ®¡RjûR
16 BL Ïû\jRp.
Tf£[m ÏZkûR C\l× ®¡Rm (Neo Natal
Mortality Rate - NMR)
ϱl©hPùRôÚ LôXdLhPj§p, ùTôÕYôL
KWôiÓ LôXdLhPjÕdÏs ©\dÏm 1000
ÏZkûRL°p, 28 §]eLs ¨û\YûPÙm Øu
C\dÏm ÏZkûRL°u ®¡RúU Tf£[m ÏZkûR
C\l× ®¡Rm G]lTÓm.
2015-16p Tf£[m ÏZkûRL°u ®¡Rm : 19
Nô©\® (Still Birth)
G§oYÚm 2025Bm Bi¥tÏs Still Birth
G]lTÓm Nô©\® ®¡RjûR Juû\ CXdÏ
GiQôL Ïû\dLlTÓm.
Nô©\® ®¡Rm (Still Birth Rate)
ϱl©hPùRôÚ LôXdLhPj§p ùTôÕYôL
KWôiÓ LôXdLhPjÕdÏs ©\dÏm 1000
ÏZkûRL°p Nô©\® (Still Birth) G]lTÓm
C\kÕ ©\dÏm ÏZkûRL°u ®¡RúU Nô©\®
®¡Rm G]lTÓm.
2015-16p Nô©\® ®¡Rm : 23
Nô©\® (Still Birth)
LÚjR¬jR 20 ØRp 28 YôWeL°úX LÚ®úX
ÏZkûR C\kÕ ©\lTúR Nô©\® Guß
AûZdLlTÓ¡\Õ.
E«úWôÓ ©\dÏm ÏZkûRLÞdϬV
êfÑ®ÓRp CRV Õ¥l×, H± C\eÏm ùRôl×s
ùLô¥ ApXÕ Ru²fûNVô] RûN CVdLm
úTôu\ A±Ï±Ls CÚdLôÕ.
CÕ ùNjÕl©\jRp Gußm C\kÕ ©\kR
ÏZkûR Gußm AûZdLlTÓ¡\Õ.
Be¡Xj§p CÕ Still Birth Gußm Intrauter-
ine Fatal Death Gußm AûZdLlTÓ¡\Õ.
76
12 CRV úSôn, úLuNo, ¿W¯Ü Utßm ÖûWÂWp
©WfNû]L[ôp HtTÓm ALôX UWQjûR 25
NR®¡RUôL Ïû\dLlTÓm. (2025Bm Bi¥tÏs)
13 ùUôjR ùNÝûUdLôX ®¡Rm (Total Fertility
Rate)
G§oYÚm 2025Bm Bi¥tÏs, úR£V
A[®Xô] Utßm ©Wôk§V A[®Xô] Total
Fertility Rate (TFR) G]lTÓm ùUôjR ùNÝûUdLôX
®¡RjûR 2.1 BL Ïû\jRp.
ùUôjR ùNÝûUdLôXm
EXL UdLs ùRôûL ùTÚdLj§tLô] ©WRô]
LôWQm A§L ©\l× ÅRm Utßm Ïû\kR C\l×
®¡Rm GuT]YôÏm. C§p ùTiL°u LÚY[m
(ùNÝûU) ©\l× ®¡Rj§û] ¨oQ«d¡\Õ.
ùNÝûU (LÚY[m)
C]lùTÚdLj§\u ùLôiP ùTiLs ùTßm
E«Ús[ ÏZkûRL°u Gi¦dûL ùNÝûU
(LÚY[m) G]lTÓm. CûR
1 ùTôÕ LôX ®¡Rm (General Fertility Rate)
2 ùUôjR ùNÝûU LôX ®¡Rm (Total Fertility
Rate) G] CWiÓ ®¡ReL°p ϱl©PlThÓs[].
1 ùTôÕ LôX ®¡Rm (General Fertility Rate)
KWôi¥p ùUôjR UdLs ùRôûL«p,
CQlùTÚdL YV§p (Reproductive Age 15 to 49)
Es[ KqùYôÚ B«Wm ùTiLÞdÏ ©\dÏm
E«Ús[ ÏZkûRL°u ùUôjR Gi¦dûL
®¡RúU (General Fertility Rate) ùTôÕ ùNÝûU
LôX ®¡Rm G]lTÓm.
2 ùUôjR ùNÝûU LôX ®¡Rm (Total Fertility
Rate)
JÚ ùTi R]Õ YôrSô°p ùTßm ÏZkûRLs
Gi¦dûL«p NWôN¬VôÏm. CÕ
1 RtúTôÕs[ YV§tϬV LÚY[ ®¡Rj§p (Age
Specific Fertility Rate - ASFR) AY[Õ YôrSôs
ØÝYÕm ùT\dá¥VÕ. Utßm,
2 AYs R]Õ ©\l©èÚkÕ AY[Õ LÚjR¬dÏm
YôrSôs ØÝûUÙm LÚj§pùLôiÓ
LQdùLÓdLlTÓ¡\Õ.
00 GS Express 11 - 01.pmd
Immigration G]lTÓm Ï¥úVt\m ¨LZXôR
ThNj§p ùUôjR ùNÝûU LôX ®¡RUô]Õ ùTi
JÚYÚdÏ 2.1 ÏZkûRdÏm ¸ZôL Ïû\Ùm
ThNj§p UdLs ùRôûL«u Gi¦dûL
Årf£VûPVj ùRôPe¡®Óm.
Ïû\kR ùNÝûU LôX ®¡Rm HtTÓRYRtLô]
LôW¦Ls
1 A§L¬jÕYÚm SLWUVUôRp
2 ùTiLs Lp® ¨ûX«p HtThÓs[
Øuú]t\m
3 Labour Force G]lTÓm ùRô¯Xô[o ùRôÏl©p
A§L ®¡Rj§Xô] ùTiL°u TeúLt×
4 úRûYVt\ LÚîßRèu RÓl×
5 LÚdLûXl©tLô] A§L Yônl×Ls
6 ¨ûXVt\ úYûXYônl×
7 ùTôÚ[ôRôW v§WjRuûUVt\ ¨ûX
2015-16Bm Bi¥p ùUôjR ùNÝûULLôX ®¡Rm
: 2.45 ÏZkûRLs / ùTi
14 Disability Adjusted Life Years (DALY) ϱÂÓ
Ck§V ÑLôRôWj Õû\ AûUfNLm, TpúYß
úSônLs ϱjÕm, ARu RôLj§]ôp HtTÓm
E«¬Zl×, EPp SXdúLÓ, Utßm T¦j§\u
Tô§l× Ï±jÕ AqYlúTôÕ A±dûLLs
ùY°«hÓYÚm ¨ûX«p, úSônL°]ôp HtTÓm
ØÝûUVô] RôdLm Utßm Tô§l×Lû[ Øû\VôL
ùRôPokÕ LiLô¦jÕ A[®P HÕYôL
Sôh¥úXúV ØRu Øû\VôL G§oYÚm 2022dÏs
Disability Adjusted Life Year Index G]lTÓm DALY
ϱÂhûP ¨ßY CkR ùLôsûL YèÙßjÕ¡\Õ.
15 TôoûY«uûU (Blindness)
G§oYÚm 2025Bm BiÓdÏs
TôoûY«uûU Tô§l©u RôdLm B«Wm úTÚdÏ
0.25 BL Ïû\dLlTÓm.
16 ùTôÕ ÑLôRôW YN§L°u TVuTôÓ
Sôh¥p Es[ ùTôÕ ÑLôRôW YN§L°u
TVuTôhûP G§oYÚm 2025Bm BiÓdÏs SPl×
77
¨ûX«p CÚkÕ ARu YN§«û] úUÛm 50
NR®¡Rm A§L¬dLlTÓm.
17 ÑLôRôWjÕû\dLô]Uô¨X AW£u TeL°l×
Uô¨X AWÑLs JqùYôußm RjRm Uô¨Xj§p,
ÑLôRôW Õû\dLô] ¨§ JÕd¸hûP G§oYÚm
2020Bm BiÓLs GhÓ NR®¡Rj§tÏ úUp
CÚdÏm YûL«p A§L¬dL úYiÓm.
18 G§oYÚm 2025Bm Bi¥tÏs Lol©¦L°p
90 NR®¡R Lol©¦LÞdÏ AYoL[Õ LolT
LôXj§p AWÑ UÚjÕYUû]L°p YZeLlTÓm.
úNûYLs ØÝûUVôLd ¡ûPdL Y¯YûL
ùNnVlTÓm.
AúRúTôp G§oYÚm 2025Bm BiÓdÏs
Sôh¥p ¨LÝm ©WNYeL°p 90 NR®¡Rj§tÏm
úUtThP ©WNY úNûYûV E¬V T«t£
ùTt\YoL[ôp A°dLlTÓm YûL«p
¨ûXÙVojRlTÓm.
19 J Ú Y V § t Ï h T h P Ï Z k û R L Þ d ù L ]
YZeLlTÓm Aû]jÕ RÓléf£Lû[Ùm, G§oYÚm
2025Bm Bi¥tÏs Sôh¥p ©\dÏm
ÏZkûRL°p 90 NR®¡Rj§tÏ úUtThP
ÏZkûRLÞdÏ ¡ûPlTRôL Eߧ ùNnVlTÓm.
20 G§oYÚm 2025Bm Bi¥tÏs úR£V Utßm
©Wôk§V A[®p ÏÓmTdLhÓlTôhÓ SXj§hPjûR
SPl× ¨ûX«p CÚkÕ 90 NR®¡Rj§tÏ úUp
EVojRlTÓm.
21 G§oYÚm 2025Bm Bi¥tÏs ØRuûU
Utßm CWiPôm ¨ûX UÚjÕY YN§ûV ϱlTôL
Øuà¬ûU A°dLlThÓs[ UôYhPeLÞdÏ
ARu ®§Øû\dúLtT UÚjÕY YN§Ls ®¬Ü
TÓjRlTÓm.
22 G§oYÚm 2020BiÓdÏs IPHS (Indian Pub-
lic Health Standard) G]lTÓm Ck§V ùTôÕ ÑLôRôW
RWeLs YÏjÕs[ ®§Øû\L°u A¥lTûP«p
ϱlTôL Øuà¬ûU A°dLlTP úYi¥V
UôYhPeL°p úTô§V UÚjÕYoLs Utßm ÕûQ
UÚjÕY ER®Vô[oLs ¡ûPdLlùTßYûR Eߧ
ùNnRp.
23 G§oYÚm 2025Bm Bi¥tÏs, Ck§V ùTôÕ
ÑLôRôW RWeLs (IPHS) YÏjÕs[
®§Øû\LÞdÏ HtT, High Prority District
00 GS Express 11 - 01.pmd
G]lTÓm Øuà¬ûU UôYhPeL°p NØRôV
ÑLôRôW Ru]ôoYXoLÞdÏm UdLÞdÏm
CûPúVVô] ®¡Rm (Community Health Volun-
teers to population ratio) EVojRlTÓm.
24 G§oYÚm 2020Bm Bi¥tÏs, ÑLôRôW
AûUl× Øû\ NôokR A¥lTûPdáßLs
ùRôPoTô] RLYpLû[ Es[Pd¡V UôYhP
A[®Xô] ªu]Ô RWÜR[m ¨ßYlTÓm.
25 G§oYÚm 2020Bm BiÓdÏs, ÑLôRôW
LiLô¦l× AûUl× Øû\ûV (Health Surveil-
lance System) YÛlTÓjÕYúRôÓ, ùTôÕ ÑLôRôW
Ød¡VjÕYm YônkR úSônLs ùRôPoTô]
T§úYÓLs HtTÓjRlTÓm.
26 G § o Y Ú m 2 0 2 5 B m B i ¥ t Ï s
JÚe¡ûQkR ÑLôRôW RLYp ùRôPo× LhPûUlûT
ÑLôRôW RLYp T¬Uôt\eLs Utßm úR£V ÑLôRôW
RLYp YûXVûUlûT ¨ßÜRp.
27 ÑLôRôW ùNX®]eL[ôp úT¬ZlûT Nk§dÏm
ÏÓmTeL°u ®¡RjûR G§oYÚm 2025Bm
Bi¥tÏs SPl× ¨ûX«p CÚkÕ 25 NR®¡Rm
Ïû\jRp.
28 ÑLôRôWUô] YôrdûL Øû\ûV ùR¬Ü ùNnÕ
AûR úR£V Utßm Uô¨X A[®p ùRôPokÕ
LiLô¦jRp
29 IkÕ YV§tÏhThP ÏZkûRL°u Y[of£d
Ïû\lTôÓ ¨ûX«û] G§oYÚm 2025Bm
Bi¥tÏs 40 NR®¡Rm Ïû\jRp.
30 JÚ XhNm úY[ôi ùRô¯Xô[oLÞdÏ 334
úTo Gu\ ®¡Rj§p Es[ ùRô¯pNôo
®TjÕdL°u Cuû\V ¨ûXûV G§oYÚm
2025Bm Bi¥tÏs 50 NR®¡Rm Ïû\dLlTÓm.
31 ×ûL«ûX TVuTôh¥u Cuû\V ¨ûX«p
CÚkÕ G§oYÚm 2020Bm Bi¥tÏs 15
NR®¡RØm 2025 Bm Bi¥tÏs 30 NR®¡RØm
Ïû\dLlTÓm.
úR£V ÑLôRôWd ùLôsûL«p LôQlTÓm
Ïû\TôÓLs
1 úR£V ÑLôRôW ùLôsûLdLô] YûWÜ
A±dûL«p Aû]YÚdÏm ØÝûUVô]
BúWôd¡Vm Utßm ÑLôRôWm GuTÕ A¥lTûP
E¬ûUVôLd úNodLlTh¥ÚkRÕ. B]ôp Uj§V
AûUfNWûY«u Jl×RÛPu ùY°«PlThÓs[
78
Cߧ A±dûLVô] úR£V ÑLôRôWd ùLôsûL
2017p AWÑ ARû] R®ojÕ®hPÕ.
SôÓ ÑRk§Wm AûPkÕ 70 BiÓLs
¨û\YûPkR ¨ûX«Ûm, UdLÞdLô] A¥lTûPf
ÑLôRôWjûR UdL°u A¥lTûP E¬ûUVôL
Ae¸L¬dLlTPôRÕ CkR קV ÑLôRôWd
ùLôsûL«u ªLlùT¬V Ïû\TôPôL LÚRlTÓ¡\Õ.
2 R²Vôo UÚjÕYUû]L°p JqùYôÚ UÚjÕY
úNûYdÏm N¬Vô] ®ûXûVd ϱl©hÓ ARû]
GpXôÚdÏm ùR¬®dÏm YûL«p CÚjRp
úYiÓm. úSôVô°L°u E¬ûUL[ô] úSôûV
Tt±Ùm,A°dLlTÓm UÚjÕY úNûYlTt±Ùm
Aû]jÕ ®YWeLÞm AYoLÞdÏ ×¬ÙmT¥
ùR¬®dL úYiÓm. UÚjÕYUû]L°èÚkÕ
ùY°YÚmúTôÕ Aû]jÕ UÚjÕY A±dûLLÞm
AYÚdÏ ùLôÓdLlTPúYiÓm. CRtLôL קV
NhPm CVt± JÚ JÝeÏØû\ BûQVm
AûUdL úYiÓm Gu\ úLô¬dûL ªL ¿iP
LôXUôLúY CÚkÕ YÚ¡\Õ. LhÓlTôÓ CpXôUp
CÚdÏm R²Vôo UÚjÕYUû]Lû[Ùm, UÚjÕYd
Lpí¬Lû[Ùm GlT¥ JÝeÏTÓjÕYÕ GuTÕ
ϱjÕ ÑLôRôWd ùLôsûL«p CPm ùTt±ÚdL
úYiÓm. CÚl©àm CÕ Ï±jÕ CkR ùLôsûL
HÕm ϱl©PôRÕ ªLlùT¬V Ïû\TôúP.
3 UÚkÕLs YôeÏm ùNXÜLs
A§L¬jÕdùLôiúP YÚ¡u\]. CRû]d
Ïû\lTRtLôL UÚkÕ ¨ßY]eLs A°dÏm
ùTVoLû[ GÝRôUp AYt±u ùTôÕlùTVûW
GÝR úYiÓm Guß Uj§V AWÑ
YèÙßj§YÚ¡\Õ. C§p £±V Utßm ùT¬V UÚkÕ
¨ßY]eLs ùTÚmTôXô]ûY ®§Á\pL°p
DÓTÓ¡u\]. G]úY UÚkÕ ¨ßY]eLû[
JÝeÏTÓjÕYÕm Cuû\V úR§«p AY£VUô]
Ju\ôL Uô±Ùs[Õ. B]ôp CÕ Tt±V ùR°Yô]
ùLôsûL ®[dLm A°dLlTPôRÕ HUôt\úU.
4 JÚ ÏÓmTm R]Õ ùNXÜL°p 10 NR®¡Rj§tÏ
úUp UÚjÕYf ùNXÜ ùNnRp ARû]
¨ûXRÓUôßm ùNXÜ Guß CkR ùLôsûL
A±dûL ®[dÏ¡\Õ. ÏÓmTjûRúV YßûUdÏj
Rs°®Óm A[ÜdÏ UÚkÕf ùNXÜLs ùTÚm
TôWUôL Uô±Ùs[Õ. JÚ×\m AWÑ
UÚjÕYUû]Ls úTôÕUô]RôL CpûX. Utù\ôÚ
×\m, R²Vôo UÚjÕYUû]Ls LhÓTô¥u±
A§LdLhP]m Y ã èd ¡ u \ ] . Sôh¥u
EsúSôVô°L°u Gi¦dûL«p 37 NR®¡RúU
00 GS Express 11 - 01.pmd
AWÑ UÚjÕYUû]Lû[l TVuTÓjÕ¡u\]o.
AWÑ UÚjÕYUû]Lû[l TVuTÓjÕm ®¡RjûR
EVojR úYiÓm. B]ôp CÕ Ï±jÕ CkR
ùLôsûL A±dûL ùR°Yô] ùRôûXúSôdÏj
§hPjûR YÏdLj RY±®hPÕ.
5 Sôh¥u ÑLôRôW úRûYL[ô] UÚjÕYo -
úSôVô° ®¡Rm, úSôVô° - TÓdûL ®¡Rm,
ùN®èVo - úSôVô° ®¡Rm úTôu\ûYLû[
Eߧ ùNnVôUp ÑLôRôWj§tLô] E¬ûUûV
Eߧ ùNnV Ø¥VôÕ. B]ôp ØÝ ÑLôRôWm
TôÕLôl©tÏ ùRôPoTôL Uj§V AW£u
ùNVpTôÓLs ϱjÕ úR£V ÑLôRôWd ùLôsûL
2017 GÕÜm ϱl©P®pûX.
6 2025p 5 YV§tÏd¸Ýs[ ÏZkûRL°u
C\l× ®¡Rj§û] 23BLd Ïû\dLÜm, 2019p
ÏZkûR C\l× ®¡Rj§û] 28BLd Ïû\dLÜm,
ULlúTß LôX C\l× ®¡Rm2025p 100 BL
Ïû\dLÜm, Tf£[m ÏZkûR C\l× ®¡RjûR
16BLd Ïû\lTÕm G] TpúYß CXh£V
CXdÏLû[ ¨oQ«j§ÚkRôÛm, ÏZkûR
C\l×dÏm ULlúTß LôX Rôn C\l©tÏm A¥lTûP
LôWQUôL CÚdÏm ÑLôRôW Ut\ ¨ûXdÏm,
YßûU, EQÜl Tt\ôdÏû\, FhPfNjÕ Ïû\TôÓ
çnûUVô] Ï¥¿o ©WfNû]LÞdÏ úR£V
ÑLôRôWd ùLôsûL 2017 GkRj ¾oûYÙm
ØuùUô¯V®pûX. EXL Th¥² Th¥Vèp
Ck§Vô Øu]¦ CPm Y¡dÏm ¨ûX«p AÕ
ùLôsûL A±dûL«p ®Yô§dLôUp
®ÓThÓs[Õ ªLlùT¬V Ïû\úVVôÏm.
7 Indian Drugs and Pharmaceuticals Limited,
Rajasthan Drug and Pharmaceuticals Limited
Es°hP 5 ùTÚm ùTôÕjÕû\ UÚkÕ EtTj§
¨ûXVeLû[ êPlúTôYRôL úR£V ÑLôRôWd
ùLôsûL 2017 §hPm YÏd¡\Õ.
HtL]úY EXL YojRL ¨ßY]j§u
JlTkRj§uT¥, 2005 Lôl׬ûU NhPj§ÚjRj§u
LôWQUôL UÚkÕL°u ®ûX TuUPeÏ
A§L¬jÕs[Õ. RtùTôÝÕ UÚkÕL°u ®ûX
úUÛm TuUPeÏ A§L¬dÏm ¨ûX HtThÓs[Õ.
CR]ôp ÑLôRôWf ùNXÜL°u 80 NR®¡Rm
UÚkÕLÞdÏ UhÓúU ùNXÜ ùNnVlTÓm ãZp
úRôu±Ùs[Õ SUÕ Sôh¥u ªLlùT¬V NôTdúLPôL
Uô±Ùs[Õ.
79
8 ùTiLû[Ùm, ÏZkûRLû[Ùm Tô§d¡\
Aû]jÕ ÑLôRôWl ©WfNû]LÞdÏm A¥lTûPd
LôWQm CWjRúNôûL Sôh¥p 15 YVÕ ØRp 29
YVÕ YûW«Xô] ùTiL°p 53 NR®¡Rm úTo
CWjR úNôûLVôp Tô§dLlThPYoLs G]
×s°®YWeLs LôhÓ¡\Õ. TpXôiÓ LôXUôL
Cl©WfNû] ùRôPokÕ ¿¥jÕ YkRôÛm, CRtÏj
¾oÜLôQ ÑLôRôWd ùLôsûL GkR ®Rj ¾oûYÙm
T¬kÕûWdL®pûX.
9 úR£V ÑLôRôW CVdLj§u LûPVô¦VôL
®[eÏYÕ 9 XhNm Gi¦dûL ùLôiP B`ô
(ASHA - Accredited Social Health Activities)
F¯VoLs. CYoLú[ ÅÓÅPôL ùNuß úSôn
LÓûU R¦l× £¡fûNÙm, U]SX
BúXôNû]Lû[Ùm ùRôtß úSônj RÓl©u
BWmT SPY¥dûLLû[Ùm LY²jÕ YÚ¡u\]o.
¡WôUl×\ Ck§Vô®u UÚjÕY úNûY Øû\«u
ØÕùLÛmTôL CÚdÏm CkR B`ô F¯VoL°u
ùTôÚ[ôRôWl TôÕLôlûT HtTôÓ ùNnYRtLô]
¨§ JÕd¸Ó HÕm CdùLôsûL A±dûL«p
CPmùT\ôRÕ ªLlùT¬V Ïû\TôPôLúY
LÚRlTÓ¡\Õ.
Aû]j§tÏm úUXôL ÑUôo 15 YÚP
CûPùY°dÏl ©\Ï CkR קV úR£V ÑLôRôWd
ùLôsûL ùY°«PlThÓs[ ¨ûX«p CkR
A±dûL«p ϱl©PlThÓs[ AmNeLs
Aû]jûRÙm ¨û\úYt\ N¬Vô] NhPeLs
CVt\®pûXùV²p CûY ùYßm
YôojûRL[ôLúY CÚdÏm.
CûR EQokúR Uj§V AWÑ CkR ùLôsûLûV
EP]¥VôL SûPØû\lTÓjÕm ®RUôL
ØRtLhPUôL National Mental Health Act G]lTÓm
úR£V U]SX NhPm 2017 Gu\ NhPjûRÙm, HIV
and AIDS (Prevention and Control) Act 2017
G]lTÓm Gf.I.®. Utßm Gnhv (RÓl× Utßm
LhÓlTôÓ) NhPm 2017 Gu\ NhPjûRÙm NÁTj§p
¨û\úYt±Ùs[Õ.
00 GS Express 11 - 01.pmd
------------------------------------------------
GS - 11 : 06
_]Y¬
AW£Vp
NhPm / §hPm / ¾ol× / ¾oUô]m
1 ¡ÚxQÏUôo £e G§o ÀLôo AWÑ : Ordi-
nance G]lTÓm AYNWfNhPjûR ©WLP]m
ùNnY§p Bh£jÕû\«u A§LôW YWm×
YûWVû\ ùNnVlThPÕ : EfN¿§Uu\m
¾ol×
Ck§V AW£VXûUl©p `WjÕ 123 Utßm
213u êXm YZeLlThÓs[ Øû\úV Ï¥VWÑj
RûXYo Utßm BÞS¬u AYNWf NhPjûR
©WLP]m ùNnY§p Bh£jÕû\«u A§LôW
YWmûT YûWVû\ ùNnÙm YûL«p
EfN¿§Uu\m LPkR _]Y¬ 2017p YWXôtßf
£\lתdL ¾ol× Juû\ YZe¡Ùs[Õ.
EfN¿§Uu\j§u HÝ ¿§T§Lû[ Es[Pd¡V
AUo®u êXm YZeLlThÓs[ CkR ¾ol©uT¥
Ï¥VWÑj RûXYo ApXÕ BÞSo, EsúSôdLm
ùLôiúP Ko AYNWf NhPjûR ©WLP]m ùNnRôo
G] EfN¿§Uu\m Ø¥ÜdÏ YÚm ThNj§p,
AW£VXûUl× A§LôWm ùLôiP Cq®ÚYoL[Õ
ùNVpTôÓm, A§LôW Õx©WúVôLUôLúY LÚRlTÓm.
G]úY, `WjÕ 123p ¸Zô] Ï¥VWÑj RûXYWÕ
U]¨û\Üm, `WjÕ 213u ¸Zô] BÞS¬u
U]¨û\Üm ¿§Uu\j§u UßBnÜdÏ EhThPúR
Au± ARtÏ GkR®R NhPTôÕLôl×m ¡ûPVôÕ.
ùSÚdL¥Vô] NkRolTeL°p, úSWªuûU
Utßm ãr¨ûXLû[ LÚj§p ùLôiÓ ¨oYôL
YN§dLôL NhPm CVt±d ùLôs[ Ck§V
AW£VXûUl× YZe¡Ùs[ JÚ YônlûT _]SôVL
SûPØû\Lû[d LûPl©¥dLôUp ûL®ÓYRtLôLl
TVuTÓjÕm úTôdÏdÏ Cj¾ol× JÚ RÓlTûQ
®§jÕs[Õ. AúRúTôX AYNWfNhPm CVtßm
A§LôWUô]Õ, GkR YWm×m LhÓlTôÓLÞm
ApXôR Øtß ØÝRô] E¬ûU ¡ûPVôÕ Gußm,
ÁiÓm ÁiÓm Uß ©WLP]m ùNnYÕ AW£Vp
NôN]jûRúV HUôtßm úYûX Gußm
EfN¿§Uu\m R]Õ ¾ol©p ùR°ÜTÓj§Ùs[Õ.
429 R²Vôo NUv¡ÚR Ts°Lû[ AWÑPûU
BdÏYÕ ùRôPoTôL 1989 Utßm 1992 Bm
BiÓdÏ CûPlThP LôXj§p ÀLôo BÞSWôp
AÓjRÓjÕ ©\l©dLlThP AYNW NhPeLÞdÏ
80
G§WôL ùRôÓdLlThP YZdúL ¡ÚxQÏUôo G§o
ÀLôo AWÑ Gu\ YZdLôÏm.
1989p A±ØLlTÓjRlThP AYNWf NhPjûR
NhPUu\j§u ®YôRj§tÏm Jl×RÛdÏm A±ØLm
ùNnÕ AûR ¨WkRWf NhPUôL ¨û\úYt\ôUp
AÓjRÓjÕ AYNWf NhPUôL AWÑ AûR SLoj§
ùNu\ûR G§ojÕ AlTs° B£¬VoLs Tôh]ô
EVo¿§Uu\j§p YZdÏ ùRôÓjR]o.
CqYZdûL ®Nô¬jR Tôh]ô EVo¿§Uu\m
1986p SûPùTt\ ¥.£.YôjYô G§o ÀLôo AWÑ
YZd¡p ¾olûT Ñh¥dLôh¥, ÀLôo AW£]ôp
úUtùLôs[lThP AYNWf NhP Uß©WLP]jûR WjÕ
ùNnÕ ¾olT°jRÕ.
CûRj ùRôPokÕ ÀLôo AWÑ, Tôh]ô
EVo¿§Uu\j§u ¾olûT G§ojÕ EfN¿§Uu\j§p
úUpØû\ÂÓ ùNnRÕ. YZd¡u Ød¡VjÕYm LÚ§
AÕ CWiÓ ¿§T§Ls Es[Pd¡V AUo®tÏ
Uôt\lThPÕ. CkR AUo®p CPmùTt±ÚkR ¿§T§
Ñ_ôRô Uú]ôLo Utßm ¿§T§ ¥.©.YôjYô B¡V
CÚYÚm AYNW NhPj§tÏ SôPôÞUu\j§úXô
NhPlúTWûY«úXô Jl×Rp ùT\ôUp ARû]
Uß©WLP]m ùNnYÕ AW£Vp NôN] NhP çVôL
AàU§dLlTPd á¥VÕ ApX Guß JÚªjRd
LÚjÕPu ÀLôo AWÑdÏ AYoLs LiP]m
ùR¬®j§ÚkRÕ. AYNWf NhPm ©WLP]m ùRôPoTôL
AYoL[Õ ¾ol×, ¸rdLôÔm YûL«p Øt±Ûm
ØWiThÓ CÚkRÕ.
1 Uß©WLP]m
©\l©dLlThP AYNWfNhPm Juû\ G§oYÚm
SôPôÞUu\ / NhPúTWûYd áhPj ùRôP¬p RôdLp
ùNnVôÕ ÁiÓm AûR Uß©WLP]m ùNnVlTÓm
(AYNWf NhPl ©WLP]m Gi 2 ØRp) AYNWf
NhPeLs Aû]jÕm NhP®úWôRm G] CWiÓ
¿§T§LÞm HtßdùLôiP ¨ûX«p AjRûLV
ãZèp AÓjRÓjÕ Ne¡èj ùRôPWôLl
©\l©dLlThP AYNWf NhPjÕPu AjRûLV
AYNWf NhPj§u ùRôPdLl ×s°VôL LÚRlTÓm
First Ordinance G]lTÓm ØRp AYNWf
NhPjûRÙm NhP ®úWôRUôLúY LÚRúYiÓm
Guß ¿§T§ Ñ_ôRô Uú]ôLo LÚ§]ôo.
B]ôp CûR HtL UßjR ¿§T§ ¥.©.YôjYô
ÁiÓm ÁiÓm ©WLP]m ùNnVlThP AYNWfNhPm
UhÓúU NhP®úWôRUôL A±®dL úYiÓm Gußm,
ARu B§ NhPUô] ØRp AYNWfNhPm
NhPléoYUô]Õ Guß ùR¬®jRôo.
00 GS Express 11 - 01.pmd
2 úUtá±V ØWiTôPô]Õ ¸rdLôÔm AÓjR
úLs®dÏ ChÓf ùNu\Õ.
AYNWfNhPeLs SôPôÞUu\j§u / NhPl
úTWûY«u Jl×RûX ùT\ôUp AÓjRÓjÕ
LôXôY§VôÏm ãZèp, AjRûLV AYNWfNhPeLs
SûPØû\«p CÚkRúTôÕ úUtùLôs[lThP
ùNVpTôÓL°u ¨ûX Gu] Gu\ úLs® GÝkRÕ.
C§p Ñ_ôRô Uú]ôLo AYoLs, AYNWfNhPm
GuTÕ Enduring Effect G]lTÓm ¨ûXjR ¿¥jR
®û[ûY HtTÓjÕm A§LôWm ¡ûPVôÕ Gu\ôo.
AúRNUVm, AYNWfNhPm GuTÕ Temporary
Statute G]lTÓm RtLôèL NhPj§tÏ JjRô]Õ
GuTRôp, RtLôèL NhPj§tùL] SuÏ ¨ßYlThP
ùLôsûL«u A¥lTûP«p, LôXôY§Vô] AYNWf
NhPj§u ¸r úUtùLôs[lThP SPY¥dûLLÞm
¨ûXjR ¿¥jR RuûU ùLôiPÕ Gußm
SôPôÞUu\úUô / NhPUu\úUô AûR WjÕ ùNnÙm
YûW ARu SPY¥dûLLÞm ®û[ÜLÞm
ùRôPÚm Guß AUo®u Utù\ôÚ ¿§T§Vô]
¥.©.YôjYô ¾ol× YZe¡]ôo.
úUtá±VÕ úTôp CWiÓ ¿§T§L°u ¾ol×
JußdùLôuß ØWiThÓ CÚkRôp, CqYZdÏ
A§L ¿§T§Lû[ Es[Pd¡V AUo®u
®NôWûQdÏ EjRW®PlThPÕ. Ø¥YôL, CqYZdÏ
HÝ ¿§T§Lû[ Es[Pd¡V AUoÜdÏ Uôt\lThÓ
¨ûX«p RtúTôÕ CkR AUoÜ CkR YZdûL
A¥lTûPVôLd ùLôiÓ, _]SôVL A¥lTûP«Xô]
JÚ AWNôeLm GlT¥ CVeL úYiÓm Guß
קV YûWVû\ûV ¨oQ«dÏm YûL«p TX
AmNeLû[ ùR°ÜTÓj§Ùs[Õ. AúRúTôp
AYNWfNhPm êXm NhPm CVtßYRtÏ Execu-
tive G]lTÓm Bh£jÕû\dÏ A°dLlThÓs[
A§LôWm ùRôPoTô] AW£Vp NhP ÖÔdLeLs
TXYtû\ ®[d¡, Ck§V AW£VXûUl©p `WjÕ
123 Utßm 213u êXm YZeLlThÓs[ AYNWf
NhPm CVtßm A§LôWj§tÏ ×§V TX
T¬QôUeLû[j úRôtß®jÕs[]o.
AkR YûL«p AW£VXûUl©u AYNWf NhPm
CVtßm A§LôWj§u RuûUûV ¡ÚxQÏUôo
£e YZd¡tÏ Øu, ¡ÚxQÏUôo YZd¡tÏl ©u
(2017) Guß ©¬dÏm A[®tÏ Cj¾ol©u RôdLm
AjRûLV BZUô]Õm ŬVUô]Õm BÏm.
C² CdLhÓûW«u ØRp TϧVôL
¡ÚxQÏUôo £e G§o ÀLôo AWÑ YZd¡p
81
EfN¿§Uu\ AUoÜ ¾ol× YZeÏYRtÏ Øu×
CÚkR ¨ûX Utßm AYNWfNhPm ùRôPoTô]
YZdÏLs ϱjÕ ®¬YôLl TôolúTôm.
Ck§V AW£VXûUl©u A¥lTûP AmNeLÞm
Juß Seperation of Powers G]lTÓm A§LôWl
©¬®û]d úLôhTôPôÏm.
AWNôeLm GuTÕ ¸rdLôÔm êuß
AûUl×Lû[ ùLôiPRôL CÚd¡\Õ.
1 NhPjÕû\ (The Legislative)
2 Bh£j Õû\ (A) ¨oYôLj Õû\ (The Execu-
tives)
3 ¿§jÕû\ (The Judiciary)
CÚl©àm ùRôPdLd LôXj§p CjÕû\«u
T¦Ls ùR°YôL YûWVßdLlTP®pûX.
Ø¥Vôh£ ØRp EVoÏ¥Vôh£, £ßÏ¥ Bh£ Utßm
ùLôÓeúLôp Bh£ G] TXYûLlThP AWNôeL
AûUl×Ls TpúYß LôXeL°p TX SôÓL°p
CVe¡ Yk§Úd¡u\]. CûY G§ÛúU AkR êuß
Õû\L°u T¦Ls YûWVßdLlThÓ JqùYôÚ
Õû\Ùm ARtùL] RWlThP T¦Lû[ ùNnÕ
YW®pûX. ùTÚmTôXô] NUVeL°p Bh£jÕû\
CRW Õû\L°u T¦Lû[Ùm AúRúTôp
NhPjÕû\ Utßm ¿§jÕû\ AYt±u T¦Lú[ôÓ
CRW Õû\L°u AÛYpLû[Ùm ùNnÕ
Yk§Úd¡u\]. CÚTRôm èt\ôi¥u ©tTϧ
YûW«Ûm EXL SôÓL°u ùTÚmTôXô]Yt±p
CkR ¨ûXúV SûPØû\«p CÚkRÕ.
LôXUôWTôÓL[ôÛm UdLs £kRû]L°p HtThP
Øuú]t\eL[ôÛm AWNôeL AûUl×L°Ûm TX
UôßRpLs HtThP].
CÚTRôm èt\ôi¥p Ï¥Vôh£ Øû\
ùTÚmTôXô] SôÓL°p TWYXôL
HtßdùLôs[lThÓ SûPØû\«p ©uTt\ThÓ
YÚ¡\Õ. Ï¥Vôh£ Øû\«p Ød¡V A¥lTûPL°p
¿§jÕû\ R²VôL ©¬dLlThÓ ÑRk§WUôL ùNVpTP
úYiÓùUuTÕm ¿§jÕû\ûV NôokRYoLs ®Úl×
ùYßl× CpXôUp ReLÞûPV LPûULû[
ùNnVúYiÓm GuTÕm YZdÏL°p ®ûWkÕ NhP
A¥lTûP«Xô] ¾ol×Ls RWúYiÓm GuTÕm
YZdÏL°p ®ûWkÕ NhP A¥lTûP«Xô] ¾ol×
RW úYiÓm GuTÕm Ød¡VUô] AmNUôÏm.
¿§jÕû\ûV úTôuú\ Bh£j Õû\Ùm
NhPjÕû\Ùm L¦jÕ JqùYôußm ARu
T¦Lû[ Ut\úRôÓ Nôok§WôUp ùNnV úYiÓm
00 GS Express 11 - 01.pmd
GuTÕm Utù\ôÚ AmNUôÏm. CqYôß Bh£j
Õû\ NhPjÕû\ Utßm ¿§jÕû\ R²jR²VôL
ùNVpTPúYiÓm GuTúR A§LôWl ©W®û]
úLôhTôh¥u NôWômNUôÏm.
CdùLôsûLûV ©Wôuv SôhûPf úNokR
UôuùPv¡ë (Montesqeau) AYoLs LPkR 1748p
ùY°«hP R]Õ The Spirit of Laws Gu\ èèp
®Y¬j§Úd¡u\ôo. CdùLôsûLûV
ØRuØû\VôL AùU¬dL AW£VXûUlûT
CVt±VYoL[ôp Htßd ùLôs[lThPÕ. ARu©\Ï
CRW IúWôl©V Utßm B£V SôÓLs
AYt±àûPV AW£VXûUl©p CdùLôsûL
A¥lTûP«p AWNôeLm ùNVpTÓYRtLô]
®§Lû[ GpXôm úNojÕ ARuT¥ ARu
AWNôeLeLs SûPùTß¡u\].
CjRûLV Separation of Power G]lTÓm
A§LôWl ©¬®û]d úLôhTôh¥uT¥, SôPôÞUu\m,
NhPlúTWûY B¡VYt±u T¦ NhPeLû[
CVtßYÕ, CkR NhPeL°uT¥ SôhûP ¨oY¡lTÕ
Bh£jÕû\«u T¦. CkR NhPeLs Øû\VôL
©uTt\lTÓ¡u\]Yô, AW£Vp NhPjÕdÏm
A¥lTûP E¬ûULÞdÏm NhPm
CVt\lTh¥Úd¡u\Rô, GuTûR BWônYÕPu, CÕ
ùRôPoTôL GÝm NkúRLj§tÏ ®[dLm A°lTÕm
¿§jÕû\«u LPûUVôÏm. Ck§V
AW£VXûUlTô]Õ CkR A§LôWl ©¬®û]ûV
R]Õ A¥lTûP AmNUôL ùLôi¥ÚkRôÛm,
SôPôÞUu\Øm, NhPUu\Øm ᥠ®Yô§jÕ
NhPªVtßm YûL«Xô] ùRôPo AUo®p CpXôR
úSWeL°p EP]¥ SPY¥dûL«p C\e¡
NhPªVt\ úYi¥V AYNW ãr¨ûX HtTÓm
GuTûRÙm AÕ EQokúR Es[Õ. CjRûLV
ãZèp, `WjÕ 123 Utßm 213Øû\úV Uj§V
Utßm Uô¨X Bh£jÕû\ûV (Øû\úV Ï¥VWÑj
RûXYo Utßm BÞSo Yô«XôL) AYNWfNhPm
C V t ß Y R t L ô ] R t L ô èL S ô P ô Þ U u \ m
NhPUu\UôL ùNVpTP AàU§d¡\Õ. CRu
®û[YôL, HtTÓjRlThP AYNWfNhPm CVtßm
A§LôWUô]Õ ¸rdLôÔm Ti×Lû[Ùm
AmNeLû[Ùm ùLôiPÕ.
1 AYNW NhPUô]Õ SôPôÞUu\j§u / NhP
úTWûY«p áhPjùRôPo CpXôR úTôÕ UhÓúU
©WLP]lTÓjR Ø¥Ùm. CÚ AûY ùLôiP
AûUlTôL CÚdÏm ThNj§p ERôWQUôL
SôPôÞUu\j§p UdL[ûY ApXÕ
82
Uô¨XeL[ûY B¡V CWi¥p HúRàm JÚ
AûY«u áhPjùRôPo CpXôR ¨ûX«Ûm
AYNWf NhPjûR ©\l©dLXôm. LôWQUôL JÚ
UúNôRô NhPUôL ¨û\úY\ úYiÓùU²p DWûY
ùLôiP AûUlTôL CÚdÏm ThNj§p Aq®Ú
AûYL[ôÛm Am UúNôRô ¨û\úYt\lTP
úYiÓm.
CRuêXm SôPôÞUu\ùU²p UdL[ûY
Utßm Uô¨XeL[ûY, NhPUu\ùU²p
NhPlúTWûY Utßm NhPúUXûY G] CÚ
AûYLÞm AUo®p CÚdÏm ThNj§p,
AYNWfNhPm Juû\ SûPØû\lTÓj§]ôp, AÕ
ùNpÛT¥Vt\Õ GuTÕ ùR°Yô¡\Õ.
G]úY Ï¥VWÑjRûXYo / BÞSo AYoL°u
AYNWfNhPm CVtßm A§LôWm GuTÕ Legisla-
tive bodies G]lTÓm NhPjÕû\ AûUl×L°u
NhPªVtßm A§LôWj§tÏ CûQùVôjRRuß.
(Not Parallel Power)
2 úUtá±VÕ úTôp NhPªVtßm A§LôWm
ùLôiP AûUl×L°u (SôPôÞUu\m / NhPUu\m)
áhPjùRôPo CpXôR úSWeL°p, ¨XÜ¡u\
AYNW ãr¨ûX«p Rôu EP]¥VôL ùNVpTP
úYi¥V AY£Vm HtThÓs[Õ Guß EQokÕ
U]¨û\Ü ùLôsÞm ThNj§p UhÓúU
Ï¥VWÑjRûXYo / BÞSo Øû\úV `WjÕ 123
Utßm `WjÕ 213u ReLÞdÏ YZeLlThÓs[
A§LôWj§u êXm AYNWf NhPjûR AUpTÓjR
úYiÓm.
3 AYNWf NhPjûR ©WLP]m ùNnÙm A§LôWjûR
Ï¥VWÑj RûXYo / BÞSo RUÕ AûUfNWûY«u
BúXôNû]dúLtT TVuTÓjR úYiÓúUVu±
RUÕ ®ÚlTj§túLtT TVuTÓjR Ø¥VôÕ.
4 `WjÕ 123 Utßm `WjÕ 213u êXm
¡ûPdLlùTt\ A§LôWj§u êXm Øû\úV
Ï¥VWÑj RûXYo Utßm BÞSo AYoL[ôp
©\l©dLlTÓm AYNWf NhPj§tÏ Øû\úV
SôPôÞUu\j§u NhPUu\j§u êXm Øû\VôL
CVt\lThP NhPjûRl úTôu\ùRôÚ YèûUûVÙm
®û[ÜLû[Ùm ùLôiPRô«ÚdÏm. CRuT¥,
- AYNWf NhPm ©\l©lTÕ Ï¥VWÑj RûXYWôL
CÚdÏm ThNj§p, SôPôÞUu\m Rôu
NhPªVtßYRtÏ A§LôWm ùTt\ ùTôÚs (Uj§V
Th¥Vp Utßm ùTôÕlTh¥Vp) ÁÕ UhÓúU AYNWf
NhPjûR ©\l©dL Ø¥Ùm.
00 GS Express 11 - 01.pmd
AÕúY AYNWfNhPm ©\l©lTÕ Uô¨X
BÞSWôL CÚjRôp NhPUu\mRôu
NhPªVtßYRtÏ A§LôWm ùTt\ ùTôÚs ÁÕ
UhÓúU AYNWf NhPjûR ©\l©dL úYiÓm.
- AúRNUVm, SôPôÞUu\m ApXÕ NhPUu\m
R]Õ A§LôWj§tÏ EhThÓ NhPªVtßYRtÏ
AW£VXûUl× ®§dÏm £X LhÓTôÓL[ô]Õ
AYNWfNhPj§tÏ ùTôÚkÕm.
ERôWQUôL AYNWfNhPUô]Õ A¥lTûP
E¬ûUûV Ïû\d¡u\ ApXÕ T±jÕ®Ó¡u\
A[®p CVt\d áPôÕ.
G]úY AYNWfNhPm CVtßm A§LôWUô]Õ
ARu LôX ¿h£ûVj R®W Aû]jÕ YûL«p,
SôPôÞUu\ NhPUu\ A§LôWj§tÏ CûQVô]
TWkRLu\RôÏm.
5 Ï¥VWÑj RûXYWôp ApXÕ BÞSWôp
Øû\úV SôPôÞUu\ ApXÕ NhPUu\j§u
áhPjùRôPo CpXôR RÚQj§p ©\l©dLlTÓm
AYNWfNhPm JqùYôuû\Ùm, AûY«u
áhPjùRôPo ÁiÓm ùRôPe¡VÜPu AûY«p
Jl×RÛdLôL ARu Øu ûYdLlTPúYiÓm.
AqYôß NUol©dLlTÓm AkR AYNWf
NhPjûR NhPªVtßm A§LôWm ùLôiP AûUl×
Htß ¨û\úYt±]ôp AÕ ¨WkRWf NhPUôÏm.
AúRNUVm NhPªVtßm A§LôWm ùLôiP
AûUl× AkR AYNWfNhPm ϱjÕ GkR®R
SPY¥dûL GÓdLôR ThNj§úXô AYNWfNhPjûRd
ùLôiÓYkR AWúN AfNhPm ùRôPoTô]
®YôRj§tÏ Ag£úVô ApXÕ AûR R®odÏm
úSôd¡úXô ApXÕ AûY«u ùTÚmTôuûUûV
LÚj§p ùLôiÓ AÕ NhPUôL CVt\ Ø¥VôÕ
Guß LÚ§úVô AûY«u Jl×RÛdÏ
NUol©dLôUp ®hPôúXô AûY á¥V B\ôYÕ
YôWj§u Ø¥®p (Ju\û\ UôReLs) CfNhPm
Rô]ôLúY ùNVèZkÕ®Óm.
úUÛm, AqYô\ô] LôX A[Ü (AûY ùRôPe¡
Bß YôW LôXm) Ø¥YRtÏ Øu]o NhPªVtßm
A§LôWm ùLôiP AûUl× (SôPôÞUu\m /
NhPUu\m) AYNWfNhPjûR ¨WôL¬jÕ ¾oUô]m
¨ û \ ú Y t ± A Y N W f N h P j û R ù N V èZ d L f
ùNnVXôm. AúRNUVm NhPªVtßm A§LôWm
ùLôiP AûUl× SôPôÞUu\m úTôp DWûY
ùLôiP AûUlTôL CÚdÏmThNj§p, AûYLs
ùYqúYß úR§L°p ÁiÓmáÓm YûL«p
83
AûZlTôûQ ®ÓdLlThPùR²p CjRÏ á±u
úSôdLeLÞdLLôLúY AkR Bß AYNWLôX
AûYVô]Õ AkR úR§L°p ©u]§èÚkÕ
LQd¡PlTÓRp úYiÓm.
- AYNWfNhPjûRl ©\l©jR Ï¥VWÑjRûXYo /
BÞSúW ©u]o ©WRUo RûXûU«Xô]
AûUfNWûYûV YZeÏm BúXôNû]«u
A¥lTûP«p GkR úSWj§p AkR AYNWfNhPjûR
§ÚmTlùT\Xôm.
CRuT¥, úUtá±VÕ úTôp, AYNWfNhPjûR
©\l©lTÕm ©u]o AûR §ÚmTl ùTßYRtÏUô]
A§LôWm GuTÕ Ï¥VWÑjRûXY¬u / BÞS¬u
Discretionary Power G]lTÓm AYoL[Õ
U]¨û\ûYl ùTôßjÕ AûUVôÕ, ©WRUo
RûXûU«Xô] AûUfNWûY«u U]¨û\ûYl
ùTôßjRRôÏm.
ϱl× :
úUtá±VûR ùRôÏjÕl TôojRôp
AYWNWfNhPm Ju±u A§LThN BÙhLôXm HZûW
UôReL[ôÏm. (AûY«u CÚ áhPj ùRôPÚdÏ
CûPúVVô] A§ThN LôX CûPùY° Bß
UôReLs + áhPjùRôPo ùRôPe¡V úR§«p CÚkÕ
AûR NhPUôL ¨û\úYtßYRtLô] A§LThN LôX
AYLôNm Bß YôWeLs)
6 AYNW NhPUô]Õ _]SôVL ç«p CVt\lTÓm
Hû]V ©\ NhPeLû[l úTôuú\ Retrospective
G]lTÓm ØuúUÜ TXu ARôYÕ ØuúR§«hÓ
ARû] ùNVpTÓjÕYRtÏ A§LôWm ùLôiPÕ.
7 AYNWf NhPUô]Õ NhPªVtßm A§LôWm
ùLôiP AûUl©u (SôPôÞUu\m / NhPUu\m)
êXm CVt\lThP NhPj§û] ApXÕ Utù\ôÚ
AYNWf NhPj§û] §Új§ AûUdLúYô ApXÕ
ùNVèZdLf ùNnVúYô A§LôWm ùTt\Õ.
8 CÚl©àm AYNWfNhPUô]Õ, `WjÕ 368u
êXm úUtùLôs[lTP úYi¥ AW£VXûUlûT
§Új§ AûUdÏm T¦ûV úUtùLôsÞm
A§LôWjûR ùTt±\ôÕ. CRuT¥, AW£VXûUlûT
§ÚjRm ùNnÙm YûL«p AYNWfNhPjûR
©\l©dL CVXôÕ.
9 AYNWfNhPm GuTÕ Ck§V AW£VXûUl©u
©WjúVLUôL CûQdLlThÓs[ ªL A¬Rô]
AmNUôÏm. úUmThP AW£VXûUl× Guß
Yo¦dLlTÓm AùU¬dLô, Ce¡XôkÕ Es°hP
SôÓL°u AW£VXûUl©p AjRûLV AmNm
00 GS Express 11 - 01.pmd
CPmùT\®pûX.
Ck§Vô®u YWXôß GuTÕ ªLÜm R²jÕYm
YônkRÕ GuTRôp, ARu AW£VXûUl× Utßm
NhP Y[of£Vô]Õ TpúYß LôW¦L°u
RôdLj§û] A¥lTûPVôLd ùLôiÓ
LhPûUdLlThPRôÏm. ¿iP ùS¥V AàTYm,
TûPùVÓl× LôX²VôdLm Es°hPûYLs êXm
TX NLôlReL[ôL G§oùLôiÓ YÚm Ht\ C\dLm,
Es°hPûY SUÕ AW£VXûUlûT
Y¥YûUjRYoL°u £kRû]«p úRôu±,
G§oLôXj§p CjRûLV ®ÚmTjRLôR NmTYeLs
HtTPôÕ R®odÏm YûL«p LY]UôLÜm, áÓRp
®¯l×QoÜPu ùNVpTP ûYjRÕ. CkR
®¯l×QoúY, Ck§V AW£VXûUlûT
CVt±VYoLÞdÏ AWNôeLj§u Bh£j Õû\dÏ
NhPªVtßYRtLô] A§LôWjûR YZeLÜm
Y¯YûL ùNnRÕ.
Ck§V AW£VXûUl©u `WjÕ 123u ¸r
YZe¡Ùs[ Ï¥VWÑj RûXYÚdLô] AYNWfNhPm
CVtßm A§LôWUô]Õ, 1935p CVt\lThP Ck§V
AWÑf NhPj§u ¸r ©¬h¥x Ck§Vô®u LYo]o
ù_]WÛdÏ YZeLlThÓs[ AYNWfNhPm CVtßm
A§LôWj§p CÚkÕ ùT\lThPRôÏm. JÚ Sôh¥u
RûXùVÝjûR Uôtßm YpXûU ùLôiPRôL áP
AûUÙm Yônl× ùLôiP AYNWf NhPjûR LYo]o
ù_]Wp Gu\ AkRvûR UhÓm ûYjÕd ùLôiÓ
R²STo JÚYo R]Õ R²lThP RodL ¨VôVjûR
UhÓm LÚj§p Ht± ARû] ©\l©dÏm A§LôWm
YZeLlThPÕ NoYô§LôWl úTôdÏ Lôh£V°jRôÛm,
LYo]o ù_]Wèu CjRûLV NoYô§LôWl úTôdûL
G§ojÕ úTôWô¥V Ck§V ®ÓRûXl úTôWôhP ÅWoLs
©u]o AW£Vp ¨oQV NûT«u CPm ùTt\úTôÕ
AúR A§LôWjûR LYo]o ù_]WÛdÏ ¨LWôL
¨ßYlThP Ï¥VWÑj RûXYÚdÏ YZe¡]o.
CÚl©àm AYoL°u úUtùLôiP JúW Uôt\m,
Ï¥VWÑj RûXYo CjRûLVA§LôWjûR AYWÕ
U]¨û\®uT¥ ùNVpTPôÕ. AûUfNWûY«u
BúXôNû] Utßm A±ÜûW«u ùTV¬p
ùNVpTÓjÕm YûL«p AûUdLlThÓs[Õ.
AYNWfNhPm CVtßm Y¯Øû\ ϱjÕ
AfNØm BhúNTØm AW£Vp ¨oQV NûT«u
áhPeL°úXúV CÚkR]. CÕ ùRôPoTô]
®YôRjÕdÏl T§p A°jR PôdPo AmúTjLo
AYoLs AûR ÖhTUôL ®[d¡]ôo.
84
AYNWfNhPm CVtßm CkR SûPØû\lTt±V
®[dLm Ï¥VWÑj RûXY¬u NhPªVtßm A§LôWm
Gu\ RûXl©u ¸r Yk§ÚlTRôúXúV, AW£Vp
¨oQV NûT Eßl©]oLs ϱlTôL Gf.®.LôUj,
Gf.Gu.ÏuvÚ Es°húPôo LXdLUûPkÕs[]o.
B]ôp ARtÏUôt\ôL CÕ `WjÕ 85u
SôPôÞUu\d áhPjùRôPo SôPôÞUu\j§u
ùRôPo AUoÜLû[d LûXdLôÕ Rs°ûYjRp
Utßm UdL[ûYûV Lû[jRp (Sessions of
Parliament, Prorogation and dissolutionof Lok
Sabha) Gu\ `WjûRj ùRôPokR Power to
legistate when Parliament is not in session
G]lTÓm SôPôÞUu\m áPôR úSWj§p
NhPªVtßm A§LôWm Gu\ RûXl©u ¸r CÕ
Yk§ÚdL úYiÓm. AlT¥j RûXlTh¥ÚkRôp
CkRl ©¬ÜdÏ G§WôL GÝkR BhúNTeLs
Ïû\k§ÚdÏm.
Ordinance Gu\ AYNWfNhPm Gu\ TRm
úUôNUô] YôojûRRôu. AûR Eßl©]o GYÚm
®ÚmT®pûX G²àm ARtÏl T§XôL Uôtß
YôojûR HÕm LiÓ©¥dLlTP Ø¥VôRRu
LôWQUôLúY Ï¥VWÑj RûXY¬u CjRûLV
A§LôWj§tÏ AYNWfNhPm G]l ùTV¬PlThÓs[Õ
Guß AmúTjLo ®[dLm A°jÕs[]o.
CqYôß Ï¥VWÑj RûXYo Utßm BÞSÚdÏ
YZeLlThÓs[ A§LôWm ¨oYôL A§LôWm (Ex-
ecutive Power) Auß. AYNWUôL HtTÓm
ãr¨ûXL°p AYtû\ G§oúSôdL AûU§ûV
¨ûX¨ßjR Ï¥VWÑj RûXYo BÞSo AYoLÞdÏ
YZeLlThÓs[ NhPªVtßm A§LôWm (legisla-
tive Power) BÏm.
CRu LôWQUôL `WjÕ 123 Utßm 213u
êXm YZeLlThÓs[ Executive G]lTÓm Bh£j
Õû\«u CkR NhPªVtßm A§LôWjûR
úTWô£¬Vo ÑTeLo úPm Presidential Legislation
Guß AûZd¡\ôo.
ϱl× :
AYNWf NhPj§tÏ Uôt\ôL ¨WkRWfNhPm Juû\
¨û\úYt\ HÕYôL UdL[ûY«p UúNôRôûY
RôdLp ùNnÙm ThNj§p, CûR AYNWf NhPUôL
EP]¥VôL ¨û\úYtßYRtÏ LôWQUôL AûUkR
ãZp ϱjR ®[dL A±dûL Juû\Ùm ARàPu
AûY«p NUol©dL úYiÓm G] UdL[ûY
®§ Juß YèÙßjÕ¡\Õ.
00 GS Express 11 - 01.pmd
Ck§V AW£VXûUl©u AYNWfNhPm CVtßm
A§LôWm CjRûLV A[®p CÚdL SôÓ ÑRk§Wm
AûPkÕ LPkR 70 BiÓ LôX YWXôt±p
Bh£jÕû\«u CkR AYNWf NhPªVtßm
A§LôWj§u êXm Legislative Function G]lTÓm
NhPjÕû\«u T¦Lû[Ùm úNojÕúUtùLôiÓ
AW£VXûUl©u A¥lTûP AmNeLÞs Ju\ô]
A§LôWl T¡o®û] (Separation of Powers) ºo
ÏûXdÏm ØVt£dÏ G§Wô] RûPLs Utßm
NU¨ûXûV HtTÓjÕm ®RUôL AûUkR
YZdÏLs Utßm AW£VXûUl©u
NhPj§ÚjReLs :
-----------------------------------------------
BiÓ - YZdÏ - ®TWm
-----------------------------------------------
1970
Bo.£. álTo G§o Ck§Vu ë²Vu
Ck§Vô®u ªLlùT¬V Ye¡L°p 14 YojRL
Ye¡Lû[ úR£V UVUôdÏm Øû]l©p Auû\V
©WRUo Ck§WôLôk§ AYoLs RûXûU«Xô]
Lôe¡Wv AWÑ LPkR 1969p Banking Compa-
nies (Acquistion of Undertaking) Ordinance
G]lTÓm Ye¡ ¨ßY]eLs (Y¦L ¨ßY]jûR
ûLVLlTÓjÕRp) AYNWfNhPm 1969 Gu\
AYNWfNhPjûR CVt±VÕ.
Uj§V AW£u CkR SPY¥dûLûV G§ojÕ
EfN¿§Uu\j§p ùRôÓdLlThP YZdúL
Bo.£.álTo G§o Ck§V ë²Vu YZdÏ.
CûR ®Nô¬jR EfN¿§Uu\m, SôPôÞUu\j§úXô
NhPUu\j§úXô UúNôRôYôL ùLôiÓ YkÕ
®Yô§lTûRÙm ®[dÏYûRÙm YôdùLÓl©tÏ
®ÓYûRÙm R®odÏm YûL«p AûR
AYNWfNhPUôL CVt\lThPùR²p, CûR
AYNWfNhPm Gàm EP]¥ SPY¥dûLûV GÓdL
úYi¥V AY£Vm HÕm HtTP®pûX Gußm
Ï¥VWÑjRûXYo / BÞSo EsúSôdLjÕPu
(Malefide) ùNVpThPPôo Gu\ LôWQjûR Ñh¥
YZdÏ ùRôÓdLXôm.
1975
38YÕ NhPj§ÚjRf NhPm
CÕ `WjÕ 123 Utßm 213p קRôL 4YÕ
Eh©¬ûY úNojRÕ
85
123(4) Utßm 213(4)
AYNWf NhPjûR CVtßY§p Øû\úV Ï¥VWÑj
RûXYo Utßm BÞS¬u LÚjúR CߧVô]Õm,
Ø¥Yô]RôÏm. ARû] GkR LôWQj§]ôÛm GkR
¿§Uu\j§]ôÛm úLs®dϱVôdL Ø¥VôÕ.
1978
44YÕ NhPj§ÚjRm
38YÕ NhPj§ÚjRj§u êXm úNol©dLlThP 123
Utßm 213u Eh©¬Ü (4)I ¿d¡VÕ. CRuêXm
AYNWf NhPjûR ©WLP]lTÓjÕm Ï¥VWÑj
RûXYo / BÞS¬u Ø¥ûY ¿§Uu\
UßBn®tÏ EhTÓjÕYRtLô] Yônl× ÁiÓm
¨ûX¨ßjRlThPÕ.
1980
H.úL.Wôn G§o Ck§V ë²Vu
1980Bm BiÓ CVt\lThP úR£V TôÕLôl×
AYNWfNhPm (National Security Ordinance) £X
SPY¥dûLLû[ RÓl×d LôYp ûYl©u ¸r
ùLôiÓYW Øû]kRÕ. CûR G§ojÕ RôdLXô]
YZdúL H.úL.Wôn G§o Ck§Vu ë²Vu YZdÏ.
AYNWfNhPm CVtßYÕ ùRôPoTô] Ï¥VWÑj
RûXY¬u Ø¥Yô]Õ ¿§Uu\ Uß BnÜdÏ
AlTôtThPÕ Auß.
B]ôÛm, CjRûLV Uß BnÜ GuTÕ §PUô]
LôWQj§u A¥lTûP«úXúV úUtùLôs[lTP
úYiÓúU Au± úTô¡\ úTôd¡p ¿§Uu\m
®NôWûQdÏ GÓjÕd ùLôs[dáPôÕ.
1985
¥.ùYeLPùWh¥ G§o Bk§W AWÑ
Bk§WôûYf úNokR TϧúSW ¡WôU AÛYXoLs
TR®ûV WjÕ ùNnV CVt\lThP AYNWf
NhPj§û] G§ojÕ ùRôPWlThP YZdúL CkR
¥.ùYeLhùWh¥ G§o Bk§W AWÑ YZdÏ.
Ï¥VWÑjRûXYo Utßm BÞSo AYoL°u
AYNWf NhPm CVtßm A§LôWm GuTÕ
Bh£jÕû\ A§LôWUôL CpXôUp SôPôÞUu\m
Utßm NhPUu\j§tÏ YZeLlThÓs[
NhPªVtßm A§LôWj§tÏ CûQVô] NhPªVtßm
A§LôWUôÏm.
00 GS Express 11 - 01.pmd
CRuT¥, SôPôÞUu\m Utßm NhPUu\j§u
êXm CVt\lTÓm NhPeL°u EsúSôdLeLû[
GqYôß úLs®ÏhTÓjRlTP Ø¥VôúRô AÕúTôuú\
AúR NhPªVtßm A§LôWm ùLôiP Ï¥VWÑj
RûXYo Utßm BÞSWôp CVt\lTÓm
AYNWfNhPj§u EsúSôdLjûRÙm
úLs®dÏhTÓjR Ø¥VôÕ.
1987
¥.£.YôjYô G§o ÀLôo AWÑ
1970 - 80L°p ÀLôo AWÑ ùTÚmTôÛm
AYNWfNhPj§u êXm Bh£ SPj§VÕ. ÀLôo Uô¨X
AWNô]Õ AYNWfNhPm Juû\l ©\l©jÕ,
NhPUu\d áhPm ùRôPeÏm YûW AØèp
ûYj§ÚkÕ áhPjùRôPo ùRôPe¡VÜPu AkR
AYNWf NhPjûR BÞS¬u BûQØXm
WjÕùNnÕ®Óm. ©u]o áhPj ùRôPo Ø¥kR
ûLÙPu AúR AYNWfNhPjûR ÁiÓm ©WLP]m
ùNnÙm. CÕúTôp TpúYß AYNWf NhPeLû[
©\l©jÕ ©u× áhPjùRôP¬u úTôÕ AûR WjÕ
ùNnYÕ ©u× AûRúV ÁiÓm AUpTÓjÕYÕ
G] 15 BiÓLÞdÏm úUXôL ÁiÓm ÁiÓm
AúR AYNWf NhPeLû[ ©\l©jÕ YkRÕ.
AW£Vp NôN]jûR HUôtßm YûL«Xô] AW£u
CkR ùNVûX G§ojÕ Tôh]ô EVo¿§Uu\j§p
YZdÏ ùRôPWlThPÕ.
CûR ®Nô¬jR EVo¿§Uu\m CÕ AW£VXûUl×
NhPjûRúV Yg£dÏm ùNVp Guß LÚjÕ
ùR¬®jRúRôÓ R®odL Ø¥VôR £X NkRolTeLû[j
R®ojÕ, CqYôß Uß©WLP]m ùNnVlTÓm AYNWf
NhPeLs ùNpÛT¥Vt\RôÏm Guß ¾olT°jRÕ.
Ck§V AW£VXûUl©u YWXôt±úXúV
AYNWfNhPm CVtßm A§LôWjûR ¿§Uu\
UßBn®u êXm JÝeÏØû\lTÓjÕm YûL«p
¿§Uu\j§]ôp úUtùLôs[lThP
ϱl©PjRdLùRôÚ RûXÂPôÏm.
¥.£.YôjYô G§o ÀLôo AW£u CjRûLV
YWXôtßf £\lתdL ¾ol×dÏl ©u]Úm, 1989p
ùRôPe¡ 1992 YûW«Xô] êu\ôiÓ
LôXdLhPj§p, 429 R²Vôo NUv¡ÚR Ts°Lû[
AWÑûPûU BdÏYÕ ùRôPoTôL AmUô¨X
BÞSWôp AÓjRÓjÕ AYNWf NhPeLs
©\l©dLlThP].
86
CkR AYNWfNhPeLû[ G§ojÕ ùRôÓdLlThP
YZdLô]Õ ùRôPdLj§p Tôh]ô
EVo¿§Uu\j§Ûm, ©u× EfN¿§Uu\j§u 2
¿§T§Ls APe¡V AUoÜ ®Nô¬jÕ ©u× AÕ
EfN¿§Uu\ RûXûU ¿§T§ ¥.Gv.Rôáo AYoLs
RûXûU«Xô] 7 ¿§T§Ls APe¡V AUo®u
Øu ®NôWûQdÏ YkÕ, CkR AUoúY
AYNWfNhPm CVtßYÕ ùRôPoTô]
Bh£jÕû\«u (¨oYôLj Õû\) A§LôWjûR
Øt±Ûm YûWVßdÏm YûL«Xô] YWXôtßf
£\l× ªdL ¾olûT YZe¡Ùs[Õ.
LPkR _]Y¬ 2, 2017 Auß CkR ¾ol×
YZeLlThP ¨ûX«p, _]Y¬ 1, 2017 Auß
YûW«Xô] AYNWfNhPm CVtßm A§LôWj§u
RuûULû[Ùm CVp×Lû[Ùm CÕYûW
LiúPôm. C²YÚm Tϧ«p _]Y¬ 2, 2017
Auß YZeLlThP CkR ¡ÚxQdÏUôo G§o ÀLôo
AWÑ Gu\ YZd¡u ¾ol©u êXm, AYNWf NhPm
CVtßm A§LôWm ùRôPoTôL Ht\lThÓs[
Uôt\eLs AÕ GjRûLV YûL«p
Bh£jÕû\«u NhPªVtßm A§LôWjûRd
LhÓlTÓjÕm GuTÕm, AW£VXûUl©u A¥lTûP
AmNeLÞs Ju\ô] Seperation of Powers
G]lTÓm A§LôWl ©¬®û]d úLôhTôhûP CÕ
GjRû] çWm úT¦dLôdÏm GuTÕ Ï±jÕm
BWônkÕ A±VXôm.
1 ¿§Uu\ UßBnÜ
1986, ¥.£.YôjYô G§o ÀLôo AWÑ YZd¡p,
Uß©WLP]m ùNnVlThP AYNWfNhPUô]Õ,
¿§Uu\j§u Uß BnÜdÏ EhThPÕ Guß ¾ol×
YZe¡VÕ Sôm A±kRúR. SUÕ ¨û]®tÏùR¬kÕ
Ck§V ÑRk§Wj§tÏ ØtThP LôXm ùRôhÓ, CÕSôs
YûW (BLvh 31, 2017 YûW) AW£]ôp
ØRuØû\VôL ©\l©dLlTÓm AYNWfNhPj§tÏ
G§WôL ¿§Uu\eL°p YZdúLÕm T§YôL®pûX.
AYNWfNhPm ùRôPoTôL GÝkR NofûN ϱjÕ
EfN¿§Uu\j§p T§Yô] YZdûL ®Nô¬jR CÚ
¿§T§Ls AUo®p CPmùTt±ÚkR Ñ_ôRô Uú]ôLo
AYoLú[ ØRuØû\VôL AkR SûPØû\ûV
EûPjÕ, ØRu Øû\VôL ©\l©dLlTÓm AYNWf
NhPjûRÙm ¿§Uu\j§u Bn®dÏhTÓjRXôm
Gußm, úRûYùV²p AûR WjÕ ùNnÕm
EjRW®PXôm Guß ¾olT°jRôo. B]ôÛm
Utù\ôÚ ¿§VWNWô] ¥.©.YôjYô AYoLs CûR
00 GS Express 11 - 01.pmd
HtLUßjRôo.
CRu LôWQUôL CkR YZdÏ HÝ ¿§T§Ls
AUo®tÏ Uôt\lThPÕ. AkRYûL«p, CkR
AUo®u Øu¨uß ¨ZXô¥V ØRp úLs®Vô]
AYNWfNhPm ùRôPoTô] ¿§Uu\ UßBn®u
GpûX YûWVû\dÏ T§p LôiTRôÏm.
CûR úUÛm G°ûUVôLd áßYùR²p, `WjÕ
123u T¥ SPôÞUu\j§u CÚ AûYLÞm ùRôPo
AUo®p CpXôR úSWj§p, Rôm EP]¥
SPY¥dûL«p C\eL úYi¥V NkRolT ãr¨ûX
HtTh¥ÚlTRôn Ï¥VWÑj RûXYo U]¨û\Ü
ùLôsÞm ThNj§p AkR ãr¨ûXdÏ úRûYlTÓm
AYNWf NhPjûRl ©WLP]lTÓjRXôm. (`WjÕ
213uT¥, Uô¨X NhPUu\ AUo®p CpXôRúTôÕ,
Rôm EP]¥ SPY¥dûL«p C\eL úYi¥V
NkRolT ãr¨ûX HtTh¥ÚlTRôp BÞSo
U]¨û\Ü ùLôQPôp, AkR ãZÛdÏj
úRûYlTÓm AYNWf NhPjûR ©\l©dLXôm.)
Gußs[ ¨ûX«p, ¿§Uu\Uô]Õ Ï¥VWÑj
RûXY¬u U]¨û\ûY GjRûLV GpûXûV
BnÜ ùNnVXôm Utßm Ï¥VWÑj RûXY¬u
EP]¥ SPY¥dûL«u AY£Vm ϱjÕm úSôdÏm.
HÝ ¿§T§LÞs JÚYWô] Nk§W ãh AYoL°u
átßlT¥, 1975 AYNW ¨ûXl ©WLP]j§u úTôÕ,
Auû\V Uj§V AWÑ, `WjÕ 123 Utßm 213p
§ÚjRm ùLôiÓYÚm YûL«p 38YÕ
AW£VXûUl×j §ÚjRfNhPjûR ¨û\úYt±VÕ.
CRuT¥, AYNWfNhPm ©\l©lTÕ ùRôPoTôL
Ï¥VWÑj RûXYo / BÞSo AYoL°u
U]¨û\úY CߧVô]ùRußm AûR
GdLôWQjûRd ùLôiÓm GkR ¿§Uu\j§Ûm
úLs®dϬVRôdL Ø¥VôÕ.
CÚl©àm ©u]o CVt\lThP 44YÕ
NhPj§ÚjRj§u êXm CkR AmNm ¿dLlThPÕ.
CkR CÚ NhPj§ÚjReL°u êXm Sôm
EQoYÕ VôùR²p, 1975p CVt\lThP 38YÕ
NhPj§ÚjRj§u êXm Ï¥VWÑj RûXYo /
BÞS¬u U]¨û\úYôÓ úUtùLôs[lTÓm
Ø¥ûY ¿§Uu\j§u úLs®dÏhTÓjR Ø¥VôÕ
Guß §Új§VÕ. AWÑ §ÚjRfNhPm Juû\
A±ØLm ùNnÕ CjRûLV ¨ûXûV
GhÓ¡u\ùRu\ôp, AYNWj §ÚjRfNhPm
CVt\lTÓYRtÏ Øu×, Ï¥VWÑjRûXYo / BÞSo
AYoL°u U]¨û\®u A¥lTûP«p CVt\lTÓm
87
NhPUô]Õ ¿§Uu\j§u úLs®dÏhTÓjRXôm
GuTûR Uû\ØLUôL EQojÕ¡\Õ.
AúRúTôuß 38YÕ §ÚjRfNhPj§u êXm
T±dLlThP ¿§Uu\ Uß BnÜ E¬ûUVô]Õ
44YÕ §ÚjRfNhPj§u T¥ ÁiÓm
¨ûX¨ßjRlThPôp Ï¥VWÑj RûXYo / BÞS¬u
U]¨û\ûY ¿§Uu\ UßBn®tÏ EhTÓjRXôm
Gu\ TûZV ¨ûXúV ÁiÓm
¨ûX¨ßjRlThÓs[Õ GuTÕ ùR°Yô¡\Õ.
úUÛm, 38YÕ §ÚjRfNhPUô]Õ, Ï¥VWÑj
RûXY¬u U]¨û\Ü ¿§Uu\ BnÜdÏ EhTÓjR
Ø¥VôÕ GuTúR Ck§V AW£VXûUl©u
¨ûXlTôÓ Gu±ÚkRôp AjRûLV ¨ûXlTôhûP
AûPV ER®V 38YÕ §ÚjRfNhPUô]Õ, ÁiÓm
ùNVèZdLf ùNnÙm YûL«p 44YÕ §ÚjRf
NhPm Juû\ CVt\úYi¥V AY£VúUÕm
úRôu±«WôÕ.
CRu ®û[YôL, Ï¥VWÑj RûXY¬u
U]¨û\Ü GuTÕ ¿§Uu\j§u úd®dÏhTÓjRXôm
GuTÕ ùRs[jùR°Yô¡\Õ.
AúR NUVm ¿§Uu\j§u úLs®dÏhTÓjÕm
A§LôWm GjRûLV A[®Xô]Õ Gu\ AÓjR
úLs® GÝm. CRtÏ ®ûP LôÔm ®RUôL,
EfN¿§Uu\ AUoYô]Õ Ï¥VWÑj RûXYo
Bh£ûV (`WjÕ 356) AUpTÓjÕm ãZèp ARu
ÁRô] ¿§Uu\ UßBnܨûXûV ®Yô§jÕ
YûWVßjR YWXôtßf £\lתdL YZdLô]
Gv.Bo. ùTômûU G§o Ck§V ë²Vu YZd¡u
¨ûXTôúP AYNWfNhPjûR ©WLP]lTÓjÕYÕ
ϱjR Ï¥VWÑjRûXYo / BÞS¬u U]¨û\ûY
BWônY§Ûm ©uTt\lTPúYiÓm Guß
ùR¬®jRÕ.
CRuT¥, AûUfNWûY«u A±ÜûW Utßm
BúXôNû]«uT¥ CVeÏm Ï¥VWÑjRûXYo
ApXÕ BÞSo, AYNWfNhPjûR EP]¥VôL
©WLP]lTÓjRlTP úYi¥V AYNWUô] ãr¨ûX
¨XÜYRôL U]¨û\Ü ùLôsÞm A[®tÏ
AYoL°Pm ¨û\Yô] ApXÕ úTôÕUô]
BRôWeLs CÚd¡u\]Yô GuTÕ Ï±jÕ
¿§Uu\m BWôVôÕ. AúR NUVm AjRûLV
BRôWeLs AYoLÞdÏ U]¨û\ûY
HtTÓjÕYRtÏ ùTôÚjRUô]RôL Es[Rô GuTûR
UhÓm BWônkÕ AqYôß ùTôÚjRUô]RôL
CÚl©u ¿§Uu\eLs AYt±p RûX«PôÕ.
00 GS Express 11 - 01.pmd
CRû] ÑÚdLUôL áßYùR²p,
1 Repromulgation G ] l T Ó m A Ó j R Ó j Õ
©\l©dLlTÓm AYNWfNhPm UhÓUpX, GkRùYôÚ
AYNWfNhPØm ØRp Øû\VôLl ©\l©dLlTÓm
úTôÕm ¿§jÕû\«u T¬ºXû]dÏ EhThPúR.
Ï¥VWÑjRûXYo ØuúTô, BÞSo ØuúTô
ûYdLlTÓm AYNWfNhPeLs úTôÕUô] RWÜLs
RLYpLÞPu Es[]úYô Guß TôolTÕ
UhÓUpX, Bh£Vô[oLs úUôN¥VôLúYô,
A§LôWjûRj RY\ôLl TVuTÓjRúYô ùLôiÓ
YÚ¡\ôoL[ô Guß T¬ºèdLdáP ¿§jÕû\dÏ
A§LôWm EiÓ.
2 ¨WkRW ®û[Ü :
¿§Uu\ AUoÜ GÝl©V AÓjR ©WRô] úLs®
AW£]ôp ùLôiÓYWlTÓm AYNWfNhPm Legis-
lative G]lTÓm NhPªVtßm A§LôWm ùLôiP
AûUl©]ôp (SôPôÞUu\m / NhPUu\m)
T¬ºèdLlThÓ AÕ NhPUôL Htßd ùLôs[lTPôR
ThNj§p, AkR AYNWfNhPm SûPØû\«p CÚkR
LôXdLhPj§p GÓdLlThP SPY¥dûLLÞm
úUtùLôs[lThP ùNVpLÞm ùRôPÚUô ApXÕ
AYNWfNhPúU LôXôY§Vô¡®hP ¨ûX«p AR]ôp
®û[jR ®û[ÜLÞm LôXôY§Vô¡®ÓUô?
Cq®]ô®tÏ ®ûPLôQ ØVu\ CkR AUoÜ
¸rdLôÔm YûL«p R]Õ £kRû]ûV
ùNÛj§VÕ.
©\l©dLlTÓm AYNWfNhPUô]Õ,
SôPôÞUu\jRôp ApXÕ NhPUu\jRôp
HtßdùLôs[lTPôÕ ¨WôL¬dLlThÓ AfNhPm
ù N V èZ d Ï m ThNj§p, AdLôXj§p
úUtùLôs[lThP ùNVpLÞm GÓdLlThP
SPY¥dûLLÞm ùRôPWôÕ AYNWf NhPm
ùNVèZlTÕ úTôuú\ AÕÜm ùNVèZkÕ®Óm
Guß Ø¥ùYÓjR EfN¿§Uu\ AUoÜ ARtÏ
¸rdLôÔm AmNeLû[ úLô¥hÓd LôhÓ¡\Õ.
a CÕSôs YûW CÚkR ¨ûXlTôh¥uT¥,
ERôWQUôL ¥.ùYeLhùWh¥ G§o Bk§W AWÑ
Es°hPl TpúYß YZd¡Ûm áP JqùYôÚ
AYNWfNhPØm HúRàm JÚ Ï±l©hP
úSôdLj§tLôL ùLôiÓYWlTÓYRôp, AYNWfNhPm
GuTÕ ¨WkRWUô]úR Gu\ úSôd¡úXúV AWÑ
AûR AØpTÓjÕYRôp, AR]ôp HtTÓm
88
®û[ÜLÞm ¨WkRWUô]Õ Guú\ Htß
¾ o l T ° j R Õ . ú U Û m ` W j Õ 123(ii)u T ¥ ,
AYNWfNhPm GuTÕ SôPôÞUu\f NhP§u AúR
YèûUûVÙm ®û[ûYÙm ùLôiPRô«ÚdÏm.
B]ôp RtLôèL RuûUd ùLôiPÕ. G]úY
AYNWfNhPUô]Õ Temporary Statute G]lTÓm
RtLôèL NhPj§tÏ CûQVô]Õ Gußm
¾olT°jRÕ.
B]ôp EfN¿§Uu\ AUoÜ CûR HtL
UßjRúRôÓ, RtLôèL NhPm (Temporary Statute)
GuTRtÏm AYNWfNhPm GuTRtÏm §hPYhPUô]
úYßTôÓ Es[ùRuß Ñh¥dLôh¥Ùs[Õ.
RtLôèL NhPùUu\ôp, NhPjûR CVtßm
ú T ô ú R G j R û ] L ô X m Y û W A U èp
CÚdLlúTô¡\Õ GuTûR YûWÜ YôNLj§p
ϱl©PúYiÓm.
úUÛm LôX A[®uT¥ CÕ RtLôèLUô]Õ
Gu\ôÛm CfNhPØm NhPªVtßm A§LôWm
ùLôiP AûUlTô] SôPôÞUu\m / NhPUu\jRôp
®¬YôL ®Yô§dLlThÓ ùTÚmTôuûU«u
A¥lTûP«úXúV AÕ ¨û\úYt\lTÓ¡\Õ.
CqYôß CVt\lTÓm RtLôèLf NhPUô]Õ,
ϱl©hP LôXj§tùL] CVt±]ôÛm, AkRf
NhPlT¥ UdLÞdÏ ¡ûPdÏm E¬ûULs AYoLs
Bt\ úYi¥V LPûULs ùR°YôdLlTÓm.
ϱl©hP LôXm LPkRÕm AkRf NhPm
T¬ºèû]dÏ YkÕ®Óm ApXÕ LôXôY§VôLd
áÓm.
B]ôp, AYNWfNhPm GuTÕ AlT¥VpX. AÕ
SôPôÞUu\jRôúXô, NhPUu\jRôúXô ®Yô§jÕ
CVt\lTÓYRpX. AWÑ A§LôWYodLj§u
ÕûQúVôÓ RVôo ùNnYÕ. SôPôÞUu\jRôúXô
NhPUu\jRôúXô ®Yô§dLlTPôUp ARu NôRL
TôRLeLû[ BWôVôUp úSW¥VôL
AUpTÓjRlTÓ¡\Õ.
G]úY NhPeLs Øû\VôLl
©uTt\lTÓ¡u\]Yô AW£Vp NhPjÕdÏm
A¥lTûP E¬ûULÞdÏm ùTôÚk§V YûL«p
NhPm ùNVpTÓ¡\Rô G]d LiLô¦dÏm ùTôßl×
¿§Uu\eLÞdÏ EiÓ. AkR YûL«p AYNWf
NhPeL[ôp Gu] TXu HtTÓm Guß ¿§jÕû\
BnÜ ùNnV úYiÓm. ùTôÕ SXàdÏ ÏkRLm
®û[®dÏm YûL«p AÕ ùNVpTÓjRlThPôX
¿§jÕû\ RûX«P úYiÓm.
00 GS Express 11 - 01.pmd
b AYNWfNhPj§tÏ, SôPôÞUu\m / NhPUu\m
êXUôL Øû\lT¥ CVt\lTÓm NhPm úTôuú\
YèûUÙm ®û[Üm EiÓ GuTûR Htßd
ùLôiPôÛm, AYNWf NhPj§tÏm NhP§tÏm
CûPúV Ød¡V úYßTôÓLs TX Es[].
AYNWf NhPUô]Õ AûR
SûPØû\lTÓjÕYRtÏ Øu× £X ¨TkRû]LÞm
AÕ ©WLP]lTÓjRlThPRtÏ ©u AûR NhPUôL
¨û\úYt\ £X ¨TkRû]Lû[Ùm Es[Pd¡VÕ.
G]úY AYNWf NhPUô]Õ SôPôÞUu\m NhPm
ú T ô p Y èû U Ù m ® û [ Ü m ù L ô i P R ô L
CÚdLúYiÓùU²p AûR ©WLP]lTÓj§VRtÏ
Øu×m ©u×m Es[ ¨TkRû]Ls ¨fNVm
¨û\úYt\ úYiÓm.
CRu LôWQUôLúY, ¿§Uu\ AUoYô]Õ, CkR
`WjÕ 123 Utßm 213p ϱl©hÓs[ YèûU
Utßm ®û[Ü (Force and Effect) Gu\
ùNôtù\ôPÚdÏ Uôt\ôL, AÕ EiûU«p YèûU
Utßm ®û[Ü l[v (Force and Effect Plus)
Guß Yô£dL úYiÓm Gu¡\Õ.
C§p l[v GuTÕ AYNWfNhPjûR
©WLPuTÓjÕYRtÏ Øu×m ©u×m Es[
¨TkRû]Lû[ ϱdÏm. (C§p Øu× Gu\
¨TkRû]Vô]Õ, EP]¥VôL SPY¥dûL«p C\eL
úYi¥V NkRolT ãr¨ûXûV ϱdÏm.)
“©u×” GuTÕ Ï±l©hP LôX A[®tÏs AûR
SôPôÞUu\m/ NhPUu\j§u Øu ûYdLlTP
úYiÓm GuTûRd ϱdÏm.
CjRûLV ¨TkRû]Ls HÕm SôPôÞUu\m /
NhPUu\m CVt\lTÓm NhPj§tÏ CpûX
GuTRôp AYNWf NhPUô]Õ SôPôÞUu\/
NhPUu\jRôp NhPUôL HtÏm YûW ARu
®û[ÜLs Aû]jÕm RtLôèLUôLúY LÚRlTÓm
Guß AUoÜ ¾oUô²jRÕ.
3 Ck§V AW£VXûUlúT TpúYß ãr¨ûXL°p
(`WjÕ 352, 359, 249, 250) Bh£jÕû\ ApXÕ
NhPjÕû\«u SPY¥dûLLû[ úLs®dÏhTÓj§
ARu ùNVpTôÓLû[ §\]t\Rôd¡]ôÛm, AkR
LôXdLhPj§p úUtùLôs[lThP SPY¥dûLLs
GûRÙm Tô§dLôÕ ùRôPÚm Guß ùR°YôL
®[dÏ¡\Õ.
CjRûLV ®[dLm HÕm `WjÕ 123 Utßm
213p LôQlTP®pûX GuTRôp, AW£VXûUlûT
Y¥YûUjR SUÕ RûXYoLs, §hPªhúP CûRj
89
R®ojÕs[]o GuTûR ùR°Yô¡\Õ Guß AUoÜ
®[dÏ¡\Õ.
CRû] ÑÚdLUôL áßYùR²p,
1 AYNWf NhPm Juß ©WLP]lTÓj§ AÕ
SôPôÞUu\ / NhPUu\j§p ¨û\úY\ôUp
LôXôY§Vô]ôúXô ApXÕ ¨WôL¬dLlThPôúXô
AkR AYNWfNhPm êXm úUtùLôs[lThP
SPY¥dûLLs Aû]jÕm ùRôPWôÕ
LôXôY§Vô¡®Óm.
B]ôÛm, £X NkRolTeL°p AYNWfNhPm
HtTÓj§V ®û[ÜLû[ WjÕ ùNnÕ Status
Quoante G]lTÓm Øu©ÚkR ¨ûXdúL §ÚmT
Ø¥VôR ãZp HtThÓ®Óm.
ERôWQUôL ùYs[jûRd LhÓlTÓjÕYÕ
ùRôPoTôL EP]¥ SPY¥dûLûV úUtùLôs[
AYNWf NhPm CVt\lThÓ ARu A¥lTûP«p
TpúYß CPeL°p RÓlTûQLs
AûUdLlTÓ¡\Õ. Guß ûYjÕd ùLôsúYôm.
CÚl©àm R®odL Ø¥VôR LôWQeL°]ôp AkR
AYNWfNhPUô]Õ NhPUôL ¨û\úY\ôÕ
LôXôY§VôÏm G²p, AYNWfNhPm LôXôY§
GuTRtLôL AfNUVj§p úUtùLôs[lTÓm
RÓlTûQLs AûUdÏm SPY¥dûLLû[
§ÚmTlùTßYRôL á± ARû] ALtßYÕ GuTÕ
A±YôokR ùNVXôL CÚdLôÕ.
G]úY AYNWf NhPm AØèp CÚkR
LôXdLhPj§p úUtùLôs[lThP SPY¥dûLLs
UdLÞdÏm SôhÓdÏm GjRûLV Tô§l×Lû[
HtTÓjÕm GuTûR ¿§T§L°u ÏÝdLs ùLôiÓ
BnÜ ùNnÕ ºoTÓjR ØVXúYiÓm.
3 AYNWfNhPjûR SôPôÞUu\ / NhPUu\
ØuûYdLlTP úYi¥V LhPôVm
SôPôÞUu\ / NhPUu\ AûYL°u AUoÜ
CpXôRúTôÕ ©\l©dLlThP AYNWfNhPUô]Õ,
AûY á¥VÕm AûR AûY«p ØuûYjÕ
®YôRj§tÏ EhTÓj§ YôdùLÓl©tÏ ®ÓYÕ
AY£VªpûX Gußm, AqYôß AûY Øu
LhPôVm ûYdL úYiÓm Guß Ck§V
AW£VXûUl× GkR JÚ CPj§Ûm
LhPôVlTÓjR®pûX Gu\ ¨ûXúV ¿¥jÕ YkRÕ.
CRû] LôWQm Lôh¥úV SôPôÞUu\j§úXô
00 GS Express 11 - 01.pmd
NhPUu\j§úXô UúNôRôYôL ùLôiÓYkÕ
®Yô§lTÕm ®[dÏYÕm AûY«u BRWûYl
ùTßYÕm L¥]Uô] Lô¬Vm G]dLÚ§ AYNWf
NhPeLs TXYtû\ CVtßm Uj§V Utßm Uô¨X
AWÑLs AûY á¥VÕm AûR AûY«u Øu
ûYdLôUp LôXôY§VôLf ùNnÕ, ©u áhPjùRôPo
Ø¥kR©u ÁiÓm AúR AYNWfNhPjûR ©\l©jÕ
YÚ¡u\]. ERôWQUôL CkR ¡ÚxQÏUôo £e
YZd¡p áP ÀLôo AWÑ LPkR 1989Bm BiÓ
ùRôPe¡ 1992 YûW ùRôPokÕ êuß BiÓL[ôL
JúW AYNWfNhPjûR ÁiÓm ÁiÓm
©WLPuTÓj§VÕ.
NhPjÕû\«u TôoûYdÏ ùLôiÓ YWôÕ
AYNWfNhPj§u êXm ¨oY¡dL ØVÛm
Bh£jÕû\«u CjRûLV ùNVpTôÓ
LiP]j§tϬVÕ Gußm, ùSÚdL¥Vô]
NkRolTeL°p ¨oYôL YN§dLôLf NhPm
CVt±dùLôs[ ùLôÓjR Ko HtTôhûP _]SôVL
SûPØû\Lû[d LûPl©¥dLôUp ûL®ÓYRtLôLl
TVuTÓjÕm úTôdÏ áPôÕ Guß ùR¬®jR AUoÜ,
ϱl©hP LôXj§tÏs AYNW NhPeLs
SôPôÞUu\m NhPUu\eL°u T¬ºXû]dÏ
ûYlTÕ LhPôVm Guß ¾ol× YZe¡Ùs[Õ.
CÕ Ï±jÕ ®[dLU°jR EfN¿§Uu\m AUoÜ
¸rdLôÔm YWXôtß Y[of£ûV
Ñh¥dLôh¥VúRôÓ, AYNWfNhPjûR ©WLP]l
TÓjÕYRtLôL Ï¥VWÑj RûXYo / BÞSo
U]¨û\Ü ùLôs[dá¥V BRôWeLs AY£Vm
Gu\ Øu ¨TkRû] Es[ ¨ûX«p AkR
¨TkRû] N¬VôL LûPl©¥dLlTÓ¡\Rô GuTûR
LiLô¦dL ¿§Uu\ UßBnÜ Gu\ AmNm
Es[Õ.
AúRúTôp AYNWfNhPm ©WLP]lTÓjRlThP
©uTô] ¨TkRû]úV AûY«u Øu ûYjÕ
AûR ®Yô§lTÕ CjRûLV ®YôRUô]Õ
AfNhPj§u NôRL TôRLeLs AX£lTôoTúRôÓ
AWÑ ¨oYôLm A¥dL¥ RY\ôLl TVuTÓj§V
AYNWfNhPjûR EW£lTôodÏm SPY¥dûLVôLÜm
CÕ AûUÙm.
Be¡úXV Bh£LôXj§p 1861 Ck§V LÜu£p
NhPm ùRôPe¡ 1919 Ck§V AYNWfNhPm
YûW«Xô] LôXdLhPj§p, AYNWfNhPm
©\l©dÏm SûPØû\ CÚkR¨ûX«Ûm AûR
AûY«u Øu NUol©dL úYiÓm Gu\ ®§
HÕm CpûX. AúRNUVm, AYNWfNhPj§u
90
BÙhLôXm A§LThNUôL BßUôR LôXúU Gußm
ARu©u AÕ Rô]ôLúY LôXôY§Vô¡®Óm Gu\
¨TkRû] CÚkRÕ.
©u]o 1935Bm BiÓ ¨û\úYt\lThP
NhPj§p Rôu, ØRuØû\VôL A±ØLlTÓjRlTÓm
AYNWf NhPUô]Õ AûY á¥VÕm ARu
TôoûYdÏ ûYdL úYiÓm Guß ×§V AmNm
A±ØLlTÓjRlThPÕ. CÚl©àm CÕ AYNWfNhPm
Ju±u A§LThN BÙhLôXm BßUôRm Guß
Øu©ÚkR AmNj§tÏ Uôt\ôL
A±ØLlTÓjRlThPÕ.
©u]o SôÓ ÑRk§WUûPkÕ SUdLô] R²
AW£VXûUlûT ¨ßÜYRtùL] AûUdLlThP
AW£Vp ¨oQV NûT, AYNWfNhPm ϱjÕ
®Yô§jRúTôÕ, ÑRk§Wj§tÏ Øu× SûPØû\«p
CÚkR AYNWfNhPm Ju±u A§LThN BÙhLôXm
BßUôRm Gu\ AmNjûR ÁiÓm úNodL
úYiÓm Guß Yô§hP]o. CÚl©àm AYNWf
NhPUô]Õ AûY«u Øu ûYdLlTP úYiÓm
Gu\ ¨TkRû]úVôÓ AfNhPm ϱjÕ ®Yô§dL
AûY ᥠBßYôWLôXm AYLôNm
ùLôÓdLlThÓs[Rôp, JÚ AYNWf NhPj§u
A§LThN BÙhLôXm HZûW UôRm Gu\ô]Rôp
ùTWmTôXôú]ôo CûRúV Htßd ùLôsYRôL
A±®jR]o.
AW£Vp ¨oQVNûT«u CkR Ø¥Ü Ï±jÕ
®[dLm á±V AmúTjLo AYoLs, BßUôRj§p
Rô]ôL LôXôY§Vô¡®ÓYÕ Utßm AûY«u
TôoûYdÏ NUol©lTÕ G] AW£Vp ¨oQVNûT«u
Øu× CWiÓ ¨ûXlTôÓLs CÚkR ¨ûX«p,
ARu Aû]jÕ AmNeû[Ùm BrkÕ BWônkÕ
AYNWfNhPm Juû\ AûY«u Øu
ûYlTùRuTÕ LhPôVUt\Õ Gußm. AÕ
®ÚlTj§u ùTV¬p úUtùLôs[Xôm Guß
Ø¥ùYÓdÏm ThNj§p, A§LôWl ©¬®û]ûVúV
úLèdájRôd¡ _]SôVL SûPØû\dúL A¨§
CûZlTRôL AûUÙm Guß EQokúR, AW£Vp
¨oQV NûTVô]Õ AYNWfNhPjûR AûY«u
T¬ºèû]dÏ ûYdÏm Ø¥ûY GÓjRRôLj
ùR¬®jRôo.
AúRúTôp, AYNWfNhPm GuTÕ, NhPªVtßm
A§LôWm ùLôiP AûUl©u êXm
NhPªVtßYRtÏ Es[ ùTôÕ®§«p CÚkÕ
®§®XdLôL AûUkÕs[Õ GuTúRôÓ, NhPjÕû\
AûUl×L°u NhPªVtßm A§LôWj§tÏ
00 GS Express 11 - 01.pmd
CûQùVôjRRuß. (not a Parallel System of Law
Making) GuTRôp AYNWfNhPm CVtßm
SûPØû\«p áÓRp LiLô¦lûTd
ùLôi¥ÚjRp ªL AY£VUôÏm.
úUtá±V CWiÓ YôReLû[Ùm BWônkR§p,
AYNWfNhPjûR AûY«u Øu ûYlTÕ Ï¥VWÑj
RûXYo TVuTÓjÕm AYNWf NhPm CVtßm
A§LôWjûR, AqY§LôWm TVuTÓj§V ©u
ARû] LiLô¦lTRtLô] Ko AmNUôÏm GuTÕ
ùR°Yô¡\Õ.
91
ùSÚdL¥Vô] NkRolTeL°p ¨oYôL YN§dLô]
NhPm CVt±d ùLôs[ ùLôÓjR JÚ HtTôhûP
_]SôVL SûPØû\Lû[d LûPl©¥dLôUp
ûL®ÓYRtLôL TVuTÓjÕm úTôdÏdÏ CjRûLV
¾ol©u êXm EfN¨§Uu\m RûP®§d¡\Õ.
Ø¥YôLd áßYùR²p, AYNWfNhPm CVtßm
A§LôWUô]Õ GkR YWm×m LhÓlTôÓLÞm At\
Øtß ØÝRô] E¬ûU ¡ûPVôÕ Gu\ EߧVô]
¨ûXlTôhûP GÓjR EfN¿§Uu\m CRuêXm
_]SôVL A¥lTûP«Xô] ¨oYôLm GjRûLVRôL
CÚdL úYiÓm GuTûR ùR°ÜTÓj§Ùs[Õ.

CRû] ÑÚdLUôLd áßYùR²p

©\l©dLlTÓm AYNWfNhPjûR ϱl©hP
LôXj§tÏs ARû] SôPôÞUu\m,
NhPUu\eL°u T¬ºèû]dÏ ûYlTÕ LhPôVm
(Laying of an Ordinance before Parliament and
Legislative assembly is a mondatory requirement
under Article 123 and Airticle 213 respectively and
is not merely directory in nature)

4 AYNWfNhPjûR Uß©WLP]m ùNnYÕ _]SôVL

SûPØû\dÏ G§Wô]Õ
AYNWf NhPj§tÏ SôPôÞUu\j§úXô
NhPUu\j§úXô Jl×Rp ùT\ôUp ARû] ÁiÓm
ÁiÓm Uß©WLP]m ùNnYÕ AW£Vp NôN]
NhPçVôL AàU§dLlTPdá¥VÕ ApX Gu\
ùR¬®jR AUoÜ, ¨oYôLjRÕû\«u
(Bh£jÕû\«u) CjRûLV ùNVp Separation of
Powers G]lTÓm A§LôWl ©¬®û] Gàm
AW£Vp NôN] A¥lTûP LhPûUlûT RLodÏm
ØVt£ Gu\Õ.
úUÛm SôPôÞUu\j§úXô NhPUu\j§úXô
UúNôRôYôLd ùLôiÓYkÕ ®Yô§lTÕm
®[dÏYÕm AWÑdÏ L¥]Uô] Lô¬VeL[ôL
CÚdLXôm CÚl©àm _]SôVLj§u Ød¡V
AeLUô] NhPªVtßm A§LôWm TûPjRÕ UdLs
Uu\eLú[ GuTûR Bh£Vô[oLs ׬kÕ
ùNVXôt\ úYiÓm Guß AUoÜ ùR¬®jRÕ.
G]úY AYNWfNhPjûR ©WLP]lTÓjÕm AWÑ
ARtÏ SôPôÞUu\j§úXô NhPUu\j§úXô E¬V
Øû\«p Jl×Rp ùT\ôUp ARû] Uß©WLPm
ùNnYÕ AW£Vp NôN] LhPûUlûTúV RLodÏm
ØVt£ Guß GfN¬jÕs[]o.
00 GS Express 11 - 01.pmd
------------------------------------------------
GS - 11 : 09
CRW
1 DALY
úSô«]ôp HtTÓm EPpSXd úLÓ Utßm
E«¬Zl× B¡VYt±u LôWQUôL úS¬Óm NôWôN¬
U²R BÙ°p HtTÓm CZlûT LQd¡Óm Ko
A[ÅúP CkR DALY Gu\ ùUh¬d A[ÅhÓ
Øû\VôÏm. CÕ úSô«]ôp HtTÓm EXL[ô®V
CZl×m ÑûUûVÙm U§l©ÓYRtùL] EXL
ÑLôRôWd ¨ßY]jRôp TVuTÓjRlTÓm
ØRuûUVô] A[ÅhÓ Øû\VôÏm.
úSô«u Tô§lûT A[®P ERÜm CkR DALYu
JhÓùUôjR UdLs ùRôûL«u áhPô]Õ, SPl×
ÑLôRôW ¨ûXdÏ TpúYß SXj§hPeLs
ùNVpTÓjRlThÓYÚm ¨ûX«p, AjRûLV
§hPeLÞdùL] ùNX®PlTÓm ùRôûL E¬V
TVû]j RÚ¡u\]Yô GuTRû] A±V ARu
ùNX®] ùNVp§\u (Cost Effetiveness) U§l©P
ERÜm JÚ ©WRô] A[ÅPôÏm.
Ck§V ÑLôRôWj Õû\ AûUfNLØm, TpúYß
úSônLû[ ϱjÕm ARu RôdLj§]ôp HtTÓm
E«¬Zl× EPpSXdúLÓ T¦j§\u, Tô§lûTÙm
ϱjÕ AqYlúTôÕ A±dûLLs
ùY°«PlThÓYÚm ¨ûX«p úSônLs HtTÓm
ØÝûUVô] RôdLm Utßm Tô§l×Lû[ Øû\VôL
ùRôPokÕ LiLô¦dL HÕYôL Sôh¥úXúV
ØRuØû\VôL G§oYÚm 2022 ØRp Disability
Adjusted Life Years G]lTÓm DALY ϱÂhûP
¨ßY CkR ùLôsûL YèÙßjÕ¡\Õ.
AúRúTôp EXL SôÓL°p ÑLôRôWm Utßm
ÏÓmTSX AûUfNLj§u Nôo©p úSôn RÓl×
Utßm ÑLôRôW úUmTôÓ, EPpSXdúLÓ, EPp¨ûX
Øuáh¥úV ¨LÝm E«¬Zl× B¡VYt±]ôp
NWôN¬ BÙhLôX BiÓL°u Gi¦dûL«p
HtTÓm CZl©u ϱdÏm.
DALY (Disability Adjusted Life Year)
DALY = Years Lived with + Year of Life Lost
Disability (YLD) (YLL)
= EPpSXdúLhÓPu + YôrSôs
YôÝm BiÓLs Gi¦dûL«p
HtTÓm CZl×
92
UdLs ùRôûL«p HtTÓm úSôn ApXÕ
EPpSXdúLh¥u Tô§lûT A[dL ERÜm NêL
A[®úP CkR DALY BÏm.
CkR קV úR£V ÑLôRôW ùLôsûL 5 YÚP
Cû[OoLÞdÏ ©u ùY°«PlThÓs[Õ. CkR
A±dûL«p Es[ AmNeLû[ ¨û\úYt\
N¬Vô] NhPeLs CpûXùV²p CûY ùYßm
YôojûRL[ôLúY CÚdÏm.
------------------------------------------------
NWôN¬ Gi¦dûL«Xô] ÏZkûRLs
EPpSXªuûU Utßm UWQm B¡V CWi¥u
LôWQUôL NWôN¬ U²R BÙ°p HtTÓm CZlûT
A[®P ERÜm ϱÂúP DALY G]lTÓm Disabil-
ity Adjusted Life Years BÏm. A¥lTûP«p CÕ
JÚ YÚP ÑLôRôW YôrûY CZkRûRd ϱdÏm.
Sôm JÚ DALYû R®ojúRôm G²p Sôm
KWôiÓdLô] Y[m ùLôiP ÑLôRôW Yôr®p
HtTÓm CZlûT R®olTÕ GuTRôÏm.
JÚ YV§tÏhThÓs[ קRôL ©\kR B«Wm
ÏZkûRL°p E«¬Zl× HtTÓm ÏZkûRL°u
®¡RúU ÏZkûR C\l× ®¡RúU ÏZkûRLs C\l×
®¡Rm G]lTÓm.
©WNYm ùRôPoTô],. ApXÕ ©WNY LôWQUôL
¾®WUûPkR EPpSX ETôûRdLôWQUôL ApXÕ
©WNY LôXj§u úTôÕm ÏZkûR ©\l©u úTôÕm
ApXÕ ©WN®jR 42 SôhLÞdÏs RônUôoLÞdÏ
¨LÝm C\lúT Material Death G]lTÓm RônUôoLs
C\l× G]lTÓm.
JÚ ùTi R]Õ YôrSô°p ùTßm
ÏZkûRL°u Gi¦dûL«u NWôN¬VôÏm. CÕ
RtúTôÕs[ YV§tϬV LÚY[ ®¡Rj§p AY[Õ
YôrSôs ØÝYÕm ùT\dá¥VÕ.
AYu R]Õ ©\l©èÚkÕ AY]Õ LÚjR¬dÏm
YôrSôs ØÝûUVûPÙm LÚj§p ùLôiÓ
LQdùLÓdLlTÓ¡\Õ.
NWôN¬ JÚ RûXØû\«p CÚkÕ AÓjR
RûXØû\
Fratly : AqYôú\ ªLfN¬VôL ÖiûUVô] TÓ
ÖhTUôL
seplace T§XôL Uôtß DÓ ùNnV
itself AÕúY Rôú] ARû]úV
00 GS Express 11 - 01.pmd
------------------------------------------------
GS - 11 : 10
CRW
2 ISIL (Islamic State of Iraq and the Levart)
ISIS - Islamic State of Iraq and Syria
IS - Islamic State
BÙRm Hk§V ¾®WYôR CVdLUô] CÕ £¬Vô,
CWôd, Bl©¬dLô, Uj§V ¡ZdLô£Vô, ùRtLô£Vô
Es°hPl TϧL°p CVe¡ YÚ¡\Õ. DWôu Utßm
£¬Vô TϧLû[ Es[Pd¡V Ko CvXôªV
Bh£ûV EÚYôdÏYúR CkR AûUl©u ©WRô]d
ùLôsûL.
³u² ØvÄm ¡[of£Vô[oL[ô] I.Gv.
CVdLm DWôd TûP«]ûW ùYt±ùLôiÓ DWôd
Utßm £¬Vô®u GpûXl TϧLs £XYtû\
ØÝûUVôLd ûLlTt± ARû] CvXôªV LÄTô
Bh£dÏhThP JÚ R²SôPôL Hû]V SôÓL°u
Jl×Rèu± RôUôLúY A±®j§ÚkRÕ. ARu
©u]úW IGvIGv Gu±ÚkR R]Õ CVdLjÕl
ùTVûW CvXôªd vúPh (IGv) G]Üm
Uôt±VûUjÕd ùLôiPÕ.
_UôAj ApRq¶j Yp´aôj Gu\ ùTV¬p
A×p Ø^ôl Ap `oLô® Gàm ¡[of£Vô[o
JÚYWôp CkR CVdLm ùRôPeLlThPÕ. 1999p
¨ßYlThP CkR CVdLm ùRôPdLj§p ApûLRô
CVdLjÕPu CûQkÕ ùNVpThPÕ. DWôd SôhûP
ûUVUôLd ùLôiÓ CVdLj ùRôPe¡V CÕ Ap
ûLRô Cu DWôd Gu\ ùTV¬p ùNVpThPÕ
2014Bm Bi¥u BWmT ¨ûX«X Ap
ûLRô®èÚkÕ Øt\ôL ©¬kR CkR IGv CVdLm
Ap ûLRôÜPu CûQk§ÚkR LôXj§p
DWôd¡èÚkÕ AùU¬dLôûY ùY°úVtßRp
DWôd¡p LÄ@Tô Bh£ûV HtTÓjÕRp DWôdûL
R[UôLd ùLôiÓ Hû]V SôÓLû[j RôdÏRp,
CvúWûXj RôdÏRp Guß CXdÏLÞPu
ùNVpTh¥ÚkRÕ.
Ap ûLRôÜP]ô] ©¬ÜdÏ ©u]o úUtLô£V
©Wôk§Vj§p AûUkÕs[ ú_ôoPu, CvúWp,
TôXv¾]m, ùXT]ôu, ÏûYj, ûNl©Wv, ÕÚd¡
Es°hPl TϧLû[d ûLlTt± LÄTô Bh£ûV
HtTÓjÕRp, RUÕ Bh£dÏhThP GpûX«p µVô
ØvÄmLû[ A¯jRp úTôu\ CXdÏLû[Ùm
§hPeLû[Ùm úNojÕd ùLôiPÕ.
93
ªLlùT¬V RôdÏRpLs
- ùTp´V SôhÓ RûXSLo ©WNpv SL¬u ®Uô]
¨ûXVm Utßm CW«p¨ûXVeL°p RôdÏRp
SPj§]o.
- ©Wôuv RûXSLo Tô¬v SL¬p ªLlùT¬V
ùRôPo RôdÏRûX SPj§]o. CkR RôdÏRèp 127
úTo E«¬ZkR]o.
- 224 úTÚPu TV¦jR 7K9268 Gu\ WxV
SôhÓ ®Uô]jûR £]ôn ¾TLtT TϧVÚúL
ùSúRp Gu\ Tϧ«u ÁÕ T\kRúTôÕ IGv
¾®WYôR CVdLj§]ôp ÑhÓ ÅrjRlThPÕ.
Ød¡V SLûWd ûLlTt±VÕ
£¬Vô SôhÓ GpûX AÚúL AûUkÕs[ DWôd
Sôh¥u YWXôtßl ùTÚûU YônkR úUôãp SLûW
IGv AûUl©]o ReL[Õ LhÓlTôh¥tÏs
ùLôiÓ YkR]o.
AúRôÓ AeÏs[ YWXôtß £\lתdL è¬
U㧠E[°hP TX LhPPeLs C¥kÕ
RûWUhPUôd¡]o.
CûRj R®W £¬Vô®u HdLô SLûWÙm, úWôm
Sôh¥]Wôp Y¥YûUdLlThP TpûUWô SLûWÙm
LPkR 2015p ûLlTt±]o. AeÏ CÚkR
TZûUVô] TôWmT¬V ªLl ×WôR] £u]eLû[
EûPjùR¬kR]o.
úUôãp úTôo (Battle fo Mosul 2016-17)
IGv ¾®WYôR CVdLj§]Wôp ûLlTt\lThP
úUôãp SLûW ÁhTRtùL] DWôd¡V WôÔYj§]Wôp
úUtùLôs[lThP RôdÏRúX Battle of Mosul
G]lTÓm úUôãp úTôo G]lTÓ¡\Õ.
C§p DWôdTûP«]o úUôãp SLûW
ùYt±LWUôL ÁhP]o.
_øûX 2017 Auû\V ¨XYWlT¥, DWôd
TûP«]Úm, £¬Vô SôhÓlTûP«]Úm úUôãp
SLûWÙm, TpûUWô SLûWÙm Øû\úV
ùYt±LWUôL ÁhP]o.
£¬Vô AL§l ©WfNû]
DWôd, £¬Vô, ÕÚd¡, SôÓL°u Ød¡V
SLWeLû[d ûLlTt±V IGv AûUl©]o,
00 GS Express 11 - 01.pmd
Ae¡ÚdÏm ¡±vÕYoLs, Vô³§Ls (Yazidi)
Utßm Ïoj (Kurd) C]UdLû[ £jRWYûR ùNnÕ
ùY°úVt±VúRôÓ AeÏ CvXôªV AWûN
AûUjR]o. CYoL°u BúYNjûR LiÓ Ag£
SÓe¡V Ïoµj Utßm Vô£§ C]jûRf
úNokRYoLs, FûW®hÓ ùY°úV± UûX
Ef£L°p RgNUûPkR]o. ùTÚmTôXôú]ôo
TPÏL°u êXm Uj§V RûWdLPp Y¯VôL
IúWôl©V SôÓL°p ϱlTôL ¡¬v, CjRôè
Sôh¥tÏ AL§L[ôL CPm ùTVokR]o. BTjÕ
¨û\kR CkR TVQj§p ètßdLQdLôú]ôo
E«¬ZkR]o. CkR ©WfNû]úV YWXôt±p Syria
Refugee Crisis G]lTÓm £¬Vô AL§Ls ©WfNû]
G]lTÓ¡\Õ.
AnXôu Ïo§
£¬Vô SôhûPf úNokR êuß YVÕ £ßY]ô]
AnXôu Ïo§ Gu\ £ßYu, ÕÚd¡«èÚkÕ ¡¬v
SôhûP úSôd¡ R]Õ ùTtú\ôÚPu Uj§V
RûWdLPèp TV¦jRúTôÕ ùS¬Np LôWQUôL
TPÏ êr¡VÕ. C§p AnXôu Ïo§ EhTP 12 úTo
E«¬ZkÕ ÕÚd¡ LPtTWl©p LûW JÕd¡]o.
ÕÚd¡ LPtLûW«p JÕe¡V CkR ÏZkûR«u
EPÛm AûR ûL«úXk§f ùNu\ úTôÄÑm
APe¡V ×ûLlTPm EXL UdL°ûPúV ªLlùT¬V
A§of£ûV HtTÓj§VÕ.
ÕÚd¡«u úPôLu ùNn§ ¨ßY]jûRf úNokR
ùTi ×ûLlTP ¨×Qo ¨ÛTo ùPUo CkRl
×ûLlTPjûR GÓjRôo.
®ÚÕ : Ùù]vúLô AûU§ ®ÚÕ 2017
AL§L°u CjRûLV BTjRô]
TVQj§uúTôÕ ®Tj§p £d¡V
TpXô«WdLQdLôú]ô¬u E«oLû[ ÁhP ©Wôuv
SôhÓ AWÑ NôWô ùRôiÓ ¨ßY]Uô] SOS
Mediterrance Gu\ AûUl©tÏm, RgNûPkR
AL§Lû[ CuØLjÕPu YWúYtß AYoL°u
YôrYôRôWj§tÏ úRûYVô] YN§Lû[ YZe¡V
CjRôè Sôh¥u XômùTçNô ¾®u úUVWô] ´£
¨dúLôè² AYoLÞdÏm 2017Bm Bi¥tLô]
Ùù]vúLô AûU§ ®ÚÕ YZe¡
ùL[W®dLlThPÕ.
94
3 YPùLô¬Vô
RûXSLo : ©VôeVôe
AûU®Pm : ùLô¬V ¾TLtTm
GpûX : ùRtúL ùRu ùLô¬Vô
YPdúL º]ô Utßm WxVô B¡V SôÓLû[ ¨X
GpûXL[ôLÜm, ¡ZdúL _lTôu LPp Utßm
úUtúL ùLô¬V LPûX LPp GpûXL[ôLÜm
ùLôiÓs[Õ.
AÛYp çVô] ùTVo Democratic Republic of
Korea (DPR Korea)
YPùLô¬V A§To : ¡m _ôe Eu
ùLô¬V ¾TLtTj§p GkúSWØm úTôo ùY¥dLXôm
Gu\ TRt\m ¨XÜ¡\Õ. ùRuùLô¬VôÜm ARtÏ
BRôWYôL AùU¬dLôÜm ùTÚmTûPLû[Ùm
BÙReLû[Ùm Ï®jÕl úTôo Jj§ûLLû[
SPj§YÚYRôp, ùRuùLô¬Vô ÁÕ úTôol©WLP]m
ùNnÕ YPùLô¬VôÜm úTôo Jj§ûL SPj§ YÚ¡\Õ.
YPùLô¬Vô®PØm AùU¬dLô®PØm AÔ
BÙjLÞm AûR TpXô«Wm ûUp ÑUkÕ ùNuß
ÅÑm HÜLûQLû[Ùm ùLôiÓs[Rôp úTôo
ùRôPeÏmThNj§p ARu ®û[ÜLs ªLd
úLôWUôL CÚdÏm.
EXL AûU§dúL NYôp ®Óm YûL«Xô]
CkR YPùLô¬V £dLXô]Õ NÁTj§p úRôu±VÕ
ApX. ARu ©u]¦«p 75 BiÓLôX YWXôß
ùTô§kÕs[Õ. CWiPôm EXLl úTôÚdÏ Øu×
YûW YPùLô¬VùRuùLô¬Vô G] CWiÓ SôÓL[ôL
Au±, ùLô¬V C]UdLs Aû]YÚm
JÚe¡ûQkÕ, ùLô¬V ¾TLtTm ØÝYÕm JúW
SôPôL ®[e¡ YkRÕ. AúRNUVm JÚe¡ûQkR
ùUôèVô AfNUVj§p _lTô²u LhÓlTôh¥p
CÚkRÕ. Ck¨ûX«p 1939p ùRôPe¡V CWiPôm
EXLl úTôo EXL SôÓLû[ CWiÓ A¦VôLl
©¬jRÕ.
ù_oU², CjRôè, _lTôu B¡V SôÓLs Axis
Power G]lTÓm AfÑ SôÓLs ùTV¬p JÚ
A¦VôL ®[eL Ce¡XôkÕ, ©Wôuv, AùU¬dLô,
WxVô Es°hP SôÓLs Allied Power G]lTÓm
úSN SôÓLs Gu\ ùTV¬p Ju±ûQkÕ AfÑ
SôÓLÞdÏ G§WôL úTô¬hP]o. úSN SôÓLs
Aû]jÕm JÚ A¦VôL CûQk§ÚkRôÛm
Ce¡XôkÕ, ©Wôuv AùU¬dLô Es°hP
ØRXô°jÕY ùTôÚ[ôRôWjûR ©uTtßm SôÓLs,
00 GS Express 11 - 01.pmd
Lmë²N £jRôkRjûR ©uTtßm WxVôûY
ùRôPdLm ØRúX NkúRLm ùLôiúP TôojÕ
YkR]. CÚl©àm ùTôÕ G§¬ûV ÅrjR úYiÓm
Gu\ £kRû]«p CYoLÞdÏ CûPúVVô]
úYßTôhûP U\kÕ CVeLfùNnR].
1939 ùRôPe¡ 1943 YûW AfÑ SôÓL°u
B§dLm úUúXôe¡ CÚkR ¨ûX«p, 1943Bm
Bi¥tÏl ©\Ï úSN SôÓL°u B§dLm
A§L¬dLj ùRôPe¡VÕ. AúRúTôuß A£Vl
Tϧ«Ûm CÚkR TXlTϧLs úSN SôÓL°u
LhÓTTôh¥tÏs YWj ùRôPe¡VÕ. AúRúTôX
_lTô²u Bd¡Wªl©p CÚkR ùLô¬V ¾TLtTØm
úSN SôÓL°u LhÓlTôh¥tÏs YWj ùRôPe¡VÕ.
C§p WxVlTûP º]ô®u Y¯VôL ùLô¬V
¾TLtTj§u YPdÏlTϧ«p CÚkÕ ùRtÏ úSôd¡
38° YPdÏ AhN úLôÓ YûW Øuú]±YkR].
AúR NUVm AùU¬dLô, RûXûU«Xô]
CWôÔYlTûP ùLô¬V ¾TLtTj§u ùRtÏl
Tϧ«p CÚkÕ YPdÏ úSôd¡ Øuú]±f ùNu\].
Ck¨ûX«p, ¶úWôµUô, SôLNô¡ AÔÏiÓ
RôdÏRûX ùRôPokÕ _lTôu TûP«]o ReL[Õ
Aû]jÕ Bd¡Wªl×Lû[Ùm ûL®hÓ ùY°úV\
CWiPôm EXLl úTôo Ø¥®tÏ YkRÕ.
ùTôÕ G§¬ ÅrkÕ ØRXô°jÕY SôÓLÞm,
Lmë²N £jRôkR SôÓLÞm CûQkÕ
ùNVpTÓYRtLô] LôWQeLs ¿ojÕlúTôL,
CWiÓ ÕÚYeLÞdÏm CûPúV ¨X®V TWvTW
NkúRLm úUùXZj ùRôPe¡VÕ. WxVô R]Õ
Lmë²Nj RjÕYm NôokR AWûN EXL SôÓL°p
¨ßY ØVX, Lmë²N £jRôkRj§u Y[of£ûV
RÓjÕ ¨ßYjÕYúR R]Õ Xh£VUôL ùLôiÓ
ùNVpThP]. Y[of£VûPkR CWiÓ SôÓLs CÕ
úTôuß CWiÓ ÕÚYeLs ©¬kÕ (Bipolar) ©¬kÕ
CjRûLV úTôdûL LûP©¥jRúR EXL YWXôt±p
T²lúTôo (Cold War) Guß Yo¦dLlTÓ¡\Õ.
AúR ãZp ùLô¬V ¾TLtTl Tϧ«Ûm
G§ùWô°jRÕ. CWiPôm EXLlúTô¬u úTôÕ
WxVô®u LhÓlTôh¥tÏs YkR Tϧ«p WxV
AWÑ AeÏ Lmë²N AWûN ¨ßY ØtThP]o.
AúR NUVm ùRtÏlTϧ«p AùU¬dL AWÑ
ØRXô°jÕY ùTôÚ[ôRôWjûR A¥lTûPVôLd
ùLôiÓ _]SôVL AWûN ¨ßYØtThP]o.
CR]ôp CWiÓ RWl©]ÚdÏm CûPúV A¥dL¥
úUôRp HtThPÕ. SôÞdÏ Sôs úTôo ATôVm
A§L¬jÕ YkR ¨ûX«p, º] Sôh¥p Lmë²N
AWÑ ¨ßYThPûR ùRôPokÕ (1949) Õ¦fNp
úUùXÝkR WxVlTûP, º]lTûP«]¬u
ÕûQÙPu ùLô¬V ¾TLtTm ØÝYûRÙm
95
ûLlTtßm úSôd¡p AùU¬dL TûP«]ÚdÏ
G§WôL RôdÏRûXj ùRôPe¡]ôo. CR]ôp CWiÓ
RWl©]ÚdÏmCûPúV úTôo êiPÕ. (ùLô¬Vl úTôo
1950 - 1953) ÑUôo êu\ôiÓLÞdÏm úUXôL
¿¥jR CkR úTô¬p ùLô¬V UdLs LÓûUVô]
Tô§l×Lû[ G§oùLôiP]o. Cߧ«p Id¡V
SôÓLs NûT RûX«hÓ úTôûW Ø¥®tÏd
ùLôiÓYkR]. úTôo ¨ßjR JlTkRRj§uT¥
ùLô¬Vl úTôo ùRôPeÏYRtÏ Øu 38° YPdÏ
AhNd úLôh¥û] (38th Parallel) GpûXVôL
ùLôiÓ ARtÏ YPdúL WxV TûP«]¬u
LhÓlTôh¥tÏs CÚkR Tϧ«p Lmë²N AWÑm,
AdúLôh¥tÏ ùRtúL AùU¬dL TûP«u
LhÓlTôh¥tÏs CÚkR Tϧ«p _]SôVL AWÑ
¨ßY ¾oUô²dLlThPÕ. CRuT¥úV 38° YPdÏ
AhN úLôh¥tÏ YPdÏ CÚkR ùLô¬VlTϧ
YPùLô¬Vô Gußm ARtÏ ùRtúL CÚkR Tϧ
ùRu ùLô¬Vô Gußm R²jR² SôPôLl ©¬kRÕ.
Auß ØRúX, CWiÓ SôÓLÞm G§WùW§o
ÕÚYeL[ôL Uô± ùRôPokÕ TRhPUô]
¨ûX«úXúV CÚkÕ YÚ¡u\].
JúW úR£V C]jRYûWd ùLôiP CWiÓ
ùLô¬VôdLÞm JúW SôPôL Id¡VlTPÜm ùLô¬V
¾TLtTj§p AûU§Ùm NUôRô]Øm ¿¥dLf
ùNnVÜm CWiÓ ùLô¬V AWÑLú[ôÓ AùU¬dLô,
º]ô, WxVô, _lTôu B¡V Bß SôÓL°u
úTfÑYôoRûRLû[ SPjR úYiÓùUuß º]ô
©W§¨§Ls ùLôiP ÏÝ ØuûYjR
BúXôNû]«uT¥ 2003Bm Bi¥p Bß
SôÓL°u úTfÑYôojûRLs SPkR].
YPùLô¬VôÜm R]Õ AÔ BÙR §hPjûR
ûL®ÓYRôLÜm CRtÏ DPôL ùTôÚ[ôRôW
RûPLû[ ¿d¡ YPùLô¬VôÜdÏ G¬ùTôÚs
ER®V°lTÕ G]Üm Ø¥Yô¡, NoYúRN AÔNd§
ØLûU«u êXm YPùLô¬Vô®u AÔNd§
§hPeLû[f úNôRû]«hÓ LiLô¦lTÕm
SPkRÕ. CÚl©àm AlúTôûRV AùU¬dL A§To
_ôow×x AYoL°u APôY¥L°u LôWQUôL
YPùLô¬Vô CkR NUôRô]l úTfÑYôojûRûV
رjÕd ùLôiPÕ.
CRu©u AùU¬dLô CkR Bß SôÓL°u
úTfÑYôojûRLû[ SPjÕYRtÏ GkR ØVt£ûVÙm
úUtùLôs[®pûX. ARtÏ Uô\ôL HÜLûQj
RôdÏRp,ùTôÚ[ôRôW RûP ¿h¥l×, áhÓl úTôo
T«t£Lû[ SPj§ YPùLô¬VôûY úUÛm
Bj§WêhÓm SPY¥dûLL°p DÓThÓ YÚ¡\Õ.
CRu LôWQUôLúY YPùLô¬Vô - ùRu ùLô¬Vô
£dLp CußYûW ¾WôÕ EXL AûU§dÏ
ùRôPokÕ AfÑßRRXôLúY CÚkÕ YÚ¡\Õ.
00 GS Express 11 - 01.pmd
------------------------------------------------
GS - 11 : 11
BLvh
AW£Vp
CRW
1 Gf.¥.G@l.£. Ye¡ : Sôh¥u
ùTôÚ[ôRôWj§tÏ ªL Ød¡VUô] ÅZ
Ø¥VôR Ye¡Ls Th¥Vè èp êu\ôYÕ
Ye¡VôL CûQkÕs[Õ
Sôh¥u ùTôÚ[ôRôWj§tÏ ªL Ød¡VUô], ÅZ
Ø¥VôR Ye¡Ls Th¥Vèp Ck§V ¬Noq Ye¡
קRôL ØmûTûVj RûXûU«PUôLd ùLôiÓ
CVeÏm Gf.¥.G@l.£ Ye¡ûV úNojÕs[Õ.
HtL]úY, TôWR vúPh Ye¡ (SBI) Utßm I£I£I
Ye¡ B¡VûY CqYôß YûLlTÓjRlThÓs[
¨ûX«p êu\ôYÕ Ye¡VôL Gf.¥.G@l.£ Ye¡
CkRl Th¥Vèp CPm ùTtßs[Õ. CqYôß ªL
Ød¡V Ye¡VôL YûLlTÓjRlTÓm Ye¡Ls
ùTôÕYôL å ©d Ó @ùT«p (too big to fail) G]d
ϱl©PlTÓ¡u\]. ARôYÕ CûY §YôXôL
AàU§dLlTP Ø¥VôRûY G]l ùTôÚs. CjRûLV
Ye¡Ls Ck§V ùTôÚ[ôRôWjÕPu
JÚe¡ûQkÕs[Rôp, CqYe¡L°p HtTÓm
Tô§lTô]Õ, JhÓùUôjR ùTôÚ[ôRôWj§tÏm
úTW¯ûY HtTÓjÕm A[®tÏ Å¬Vm ªdLRôÏm.
CjRûLV ùTôÚ[RôW ºW¯®]ôp HtTÓm
Tô§lûTÙm SPjûRÙm ºWûUlTRtÏ BWÑ
úUtùLôs[d á¥V ùNX®]jûRd Lôh¥Ûm,
§YôXôÏm CjRûLV Ye¡ Ju±û]
ÁhPùPÓlTRtLô] ùNX®]m Ïû\ùYuTRôp,
ùSÚdL¥ HtTÓm úTôÕ CjRûLV Ye¡Lû[
ÁhùPÓjÕl TôÕLôdL AWÑ ØuYÚm GuTÕ
G§oTôol×.
Banking Regulation Act G]lTÓm Ye¡
JÝeÏØû\ NhPj§uT¥ Ye¡ GuTÕ,
ùTôÕUdL°PªÚkÕ AYoLÞûPV úNªlûT §Wh¥
AûR úRûYÙs[YoLÞdÏ LP]ôL YZeLúYô
ApXÕ ØRÄÓ ùNnVúYô ¨ßYlThP JÚ
¨ßY]UôÏm.
Ye¡ Ju±u ØRuûUVô] ùNVpTôPôLd
LÚRlTÓYÕ ùTôÕUdL°u úNªlûTj
§WhÓYRôÏm. ©u]o §Wh¥V úNªlûT
úRûYlTÓúYôÚdÏ LP]ôL YZeÏRp ApXÕ
XôTúSôdLjÕPu ØRÄÓ ùNnYRôÏm.
96
JÚ Sôh¥u ùTôÚ[ôRôW úUmTôh¥tÏ
A¥lTûPVôL ®[eÏYÕ Capital Formation
G]lTÓm êXR]j §Wh£VôÏm. CkR êXR]j
§Wh£ûVl ùTÚdÏYRtÏ ªL Cu±VûUVôR JÚ
LôW¦ G²p AÕ R²STo Utßm úRNj§u úNªl×
BÏm. JÚ Sôh¥p Es[ R²STo Utßm
¨ßY]eL°u JhÓùUôjR úNªlúT AkR Sôh¥u
JhÓùUôjR úNªlTô¡\Õ. (Gross Domestic Sav-
ings)
B]ôÛm, JÚ Sôh¥u R²STo
JqùYôÚY¬PØs[ úNªl× ØÝYÕúU AkSôh¥u
ØRÄÓ Guß LÚ§PXôLôÕ. AûY úRûYlTÓm
ùRô¯p Utßm Y¦Lj§p ØRÄÓ ùNnÙmúTôÕ
UhÓúU AûY ØRÄPôL Uôß¡\Õ.
AkR YûL«p CjRûLV úNªl×Lû[ Juß
§Wh¥, Sôh¥u úRûYLLû[l éoj§ ùNnV
AYtû\ AkSôh¥u JhÓùUôjR ØRÄPôL Uôt\
ERÜYúR Ye¡L°u RûXVôVlT¦VôÏm. TQ
×ZdLj§p UhÓm DÓTÓYo UhÓUpXôÕ úRNj§u
ùTôÚ[RôW úUmTôhûP HtTÓjÕm Gu´]ôL,
®[eÏYRu LôWQUôLúY Ye¡j Õû\ JÚ
Sôh¥u YojRLm, Y¦Lm Utßm ®VôTôWj§u
Uj§V SWm× UiPXm Guß Yo¦dLlTÓ¡\Õ.
CjRûLV Ye¡L[ô]Õ ARu T¦Ls, E¬ûU
Utßm Uj§V Ye¡«u AhPPYûQ B¡VYt±]
A¥lTûP«p TpúYß YûLVôL ©¬dLlTÓ¡\Õ.
T¦L°u A¥lTûP«p
1 Y¦L Ye¡Ls (Commercial Bank)
2 ùRô¯p Ye¡Ls (Industrial Bank)
3 YhPôW FWL Ye¡Ls (Regional Rural Bank)
4 Au²V ùNXôY¦ Ye¡Ls (Exchange
Banks)
Ye¡ E¬ûU A¥lTûP«p
1 ùTôÕjÕû\ Ye¡Ls (Public Sector Banks)
2 R²Vôo Ye¡Ls (Private Sector Banks)
3 áhÓ\Ü Ye¡Ls (Cooperative Banks)
ûUV Ye¡«u AhPYûQ A¥lTûP«p
1 AhPYûQ TÓjRlThP Ye¡Ls (Scheduled
Banks)
00 GS Express 11 - 01.pmd
2 AhPYûQ TÓjRlTPôR Ye¡Ls (Non - Sched-
uled Banks)
JqùYôÚ Sôh¥Ûm CÕúTôuß Ye¡L°u
úSôdLm, A[Ü, ùNVpTôÓ Es°hP AmNeL°u
A¥lTûP«p úUtá±VÕ úTôp TpúYß YûLVô]
Ye¡Ls CVe¡]ôÛm, JqùYôÚ YûL«u ¸Ým
ϱl©hP £X Ye¡Ls ªLl ©WTXUôL ®[eÏm.
CjRûLV ϱl©hP Ye¡LÞs JÚ £X Ye¡Lú[
úTW[®Xô] NkûR ØRÄhûPd ùLôiÓs[
Ye¡L[ôL ®[eÏ¡u\].
ERôWQUôL Th¥VèPlThP Ye¡L°u
JhÓùUôjR NkûR ØRÄh¥p TôWR vúPh Ye¡«u
U§l× 16.3 NR®¡RUôÏm. (ìTô«u U§l©p CÕ
11.47 h¬pèVu)
CÕúTôX ùT¬V A[Ü, TX Õû\L°p TW®V
ùNVpTôÓ, £dLXô] RuûU Utßm CûQl×
ùRôPo×Ls B¡V AmNeL°u A¥lTûP«p
JqùYôÚ Sôh¥u Uj§V Ye¡Ls (Ck§Vô®p
Ck§V ¬Noq Ye¡) ϱl©hP £X Ye¡Lû[ ªL
Ød¡V Ye¡VôL YûLlTÓjÕ¡\Õ. AjRûLV
ùT¬V Ye¡Ls Sôh¥u ùTÚYô¬Vô] UdL°u
ûYl×Lû[l ùTt±ÚlTúRôÓ, TeÏNkûR, LôlÀÓ,
Ye¡NôWô ¨§ ¨ßY]eLs, ØRÄÓ G]
TXR[eL°Ûm ARu CÚlûT ùLôi¥ÚlTÕ
¨RoN]m. ùTôÚ[ôRôW AûUl× Øû\«p
JqùYôÚ Õû\ÙPàm ùRôPo× ùLôiÓs[
CjRûLV ùT¬V Ye¡Ls ùSô¥jÕ ¾YXôÏm
ThNj§p AÕ ARu Yô¥dûLVô[oLû[ UhÓm
Tô§dLôUp Sôh¥u JhÓùUôjR
ùTôÚ[ôRôWjûRÙm vRm©dLf ùNnÙm. CûR j
R®odL úYi¥ AWÑ CRRûLV ùT¬V Ye¡«u
¨ûX úUÛm úUôNûPYûR RÓdL Ye¡dÏ
úRûYVô] ¨§ÙR®Lû[ ùTôÕUdL°u
TQj§èÚkÕ TpXô«WdLQdLô] úLô¥
¨§ÙR®Lû[ YZe¡ êrÏm ¨ûX«p Es[ûR
ûLùLôÓjÕ LôdÏm.
AúR NUVm AW£tÏ HtTÓm CjRûLV áÓRp
ùNX®]Uô]Õ G§oYÚm BiÓL°p AR]ôp
§hPªh¥ÚkR ØRÄÓLû[l Tô§dÏm. CûR DÓ
ùNnV AWÑ A§L[®p LPuùT\ AÕ ARu
Fiscal Deficit G]lTÓm ¨§lTt\ôdÏû\ûV úUÛm
A§L¬dÏm. CR]ôp úNUSX AWNô]Õ
©WjúVLUôL LY]m ùNÛjR úYi¥V Lp®,
97
ÑLôRôWm Es°hPYt±tLô] ¨§ JÕd¸ÓLs
Ïû\kÕ, ¿iP LôX A¥lTûP«p U²RY[
úUmTôh¥p ©u]ûPûY úRôtß®dÏm.
ÑÚdLUôLd áßYùR²p, Ye¡Ls JÚ£XYt±u
ùTôßlTt\ ùNVpTôÓLs Sôh¥u G§oLôX
Y[of£úV JhÓùUôjRUôL Tô§dÏm ¨ûX HtTÓm.
CjRûLV ùT¬V Ye¡Ls / ¨ßY]eLû[
ù T ô R Y ô L Too Big to Fail (TBTF) G ] d
ϱl©PlÓ¡u\]. ARôYÕ CûY §YôXôL
AàU§dL Ø¥VôRûY G]lùTôÚs. CkRYûL
Ye¡Ls / ¨§ ¨ßY]eLû[ §YôXôL
AàU§jRôp AYtßdÏ UhÓUpXôUp Sôh¥u
Hu Cuû\V EXLUVUôRp ãZèp EXLl
ùTôÚ[ôRôWjûRúV Tô§dÏm GuTRôp ClT¥
ϱl©PlTÓ¡u\].
G]úY AjRûLV ãZèp CjRûLV ùT¬V
Ye¡Lû[ §YôXôLôR YûL«p ARu
ùNVpTôÓLû[ LiLô¦lTÕm, R®odL Ø¥VôR
ãZpL°]ôp AqYe¡Ls £X £dLpLû[
G§oùLôsÞm úTôÕ A§èÚkÕ ÁsYRtÏ AW£u
ER®ûV Nôok§WôUp ReL[Õ êXR]j§u JÚ
ϱl©hP A[Ü AûNVôf ùNôjÕ, TeÏLs,
@liÓLs úTôu\ûYL[ôL ûYj§ÚkÕ AûRd
ùLôiúP NUô°dLf ùNnYÕ AY£VUôÏm.
CjRûLV £kRû] KhPm TpXôiÓL[ôL
CÚkÕ YkRôÛm, CRtLô] ùNVp§hPm ªLf
NÁTj§úXúV YûWVßdLlThPÕ. LPkR 2008Bm
BiÓ AùU¬dLô®p TeÏ NkûRL°p HtThP
ùSÚdL¥, Ye¡L°p G§ùWôèdL Ye¡Ls LPu
ùLôÓdÏm §\û] CZkÕ §YôXô]Õ. CÕ EX¡u
©\ SôÓLÞdÏm TWY EX¡u ªLlùT¬V Ye¡Ls
Gußm, Tu]ôhÓ Ye¡Ls Guß £\l×Pu
®[e¡V úXùUu ©WRôv, ùU¬p èuf, TôodúX,
©Gu© T¬Tôv, úTôed B@l Ce¡XôkÕ Es°hP
25tÏm úUtThP Ye¡Ls §YôXô]Õ.
CRu ©uúT EXL SôÓLs Ju±ûQkÕ
CÕúTôu\ ãZp G§oLôXj§p úRôu±]ôp AÕ
Ye¡L°p ©W§TèjÕ AÕ §YôXôYûRj
RÓlTRtLô] SPY¥dûLLû[ úUtùLôiPÕ.
ØRÄhÓ Ye¡Ls §YôXôÏm ¨ûXdÏ
Rs[lThÓ ARu ®û[YôL EXLl ùTôÚ[ôRôWm
RÓUô\j ùRôPe¡VRu ®û[YôLúY, CÕúTôu\
§YôXôL Ø¥VôR Ye¡Lû[ AûPVô[m LôÔm
Øû\ SûPØû\dÏ ùLôiÓYWlThPÕ.
00 GS Express 11 - 01.pmd
2008p AùU¬dLô®p HtThP Nl lûWm
ùSÚdL¥ Ye¡Lû[ ùT¬V[®p Tô§jRÕ. CR]ôp
EXùLe¡Ûm ªLlùT¬V ùTôÚ[RôW ùSÚdL¥ûV
úRôtß®jRÕ. 2008p CjRûLV ùSÚdL¥
úRôu±«ÚkRôÛm, ARtLô] LôWQeLs
1990L°úXúV ®ûRdLlThÓ®hP].
úUtLiPÕúTôp 2008p HtThP ùTôÚ[ôRôW
ùSÚdL¥ ªLlùT¬V Tô§lûT HtTÓj§VRôp EXL
SôÓLs A§èÚkÕ ÁsYRtLô] ØVt£Ls DÓTPj
ùRôPe¡VÕ. Id¡V SôÓLs NûT, ´-7, ´-20
B£Vôu, IúWôl©V Ù²Vu G] TXRWlThP
AûUl×LÞm CÕϱjÕ BWônkR] AkR
Y¬ûN«p LPkR HlWp 2009p Ce¡XôkÕ
RûXSLo XiP²p á¥V Ck§Vô Es°hP 19
SôÓLû[Ùm IúWôl©V ë²Vû]Ùm
Eßl©]oL[ôL ùLôiP ´-20 Gu\ NoYúRN
AûUl× (2009 XiPu UôSôÓ) EXL[ô®V ¨§Nôo
AûUl× Øû\ûV LiLô¦dLÜm AûR
úUmTÓjÕYRtLô] T¬kÕûWLû[ YZeLÜm
NoYúRN AûUl× Juû\ ¨ß®VÕ. v®hNoXôkÕ
Sôh¥u úTNp SLûWj RûXûU«PUôLd ùLôiÓ
LPkR HlWp 2009p ¨ßYlThP CkR AûUl©u
ùTVúW FSB (Financial Stability Board) G]lTÓm
¨§Nôo v§WjRuûU Yô¬Vm.
EXL[ô®V ¨§Nôo AûUl× Øû\ ϱjÕ
ÑUôo KWôi¥tÏm úUXôL BnÜ ùNnR CkR
Yô¬Vm LPkR 2010p ¸rdLôÔm A±dûLûV
ùY°«hPÕ.
JqùYôÚ Sôh¥Ûm XhúNôT XhNm
Yô¥dûLVô[oLû[Ùm TX ©pèVu PôXo
U§l©Xô] êXR]jûRÙm ùLôiÓ GpûX
LPkÕ, LôlÀÓ Knî§Vm Es°hPûY G]
TXÕû\ LPkÕ NBF (Non-Banking Financial Com-
panies) G]lTÓm Ye¡NôWô ¨§¨ßY]eLs
êXUô] TpXô«WdLQdLô] ØRÄÓLû[
ùLôiP ªLlùT¬V Ye¡Ls £X CVeÏ¡u\].
CjRûLV ªLlùT¬V Ye¡L°p CÚkÕ
ØRÄÓLû[l ùTtß CVeÏm Ye¡NôWô ¨§
¨ßY]eLs Shadows Banks G]lTÓm ¨Zp
Ye¡L[ôL ùNVpTÓm. Ye¡Ls úUtùLôsÞm
Aû]jÕ ùNVpTôÓLû[Ùm Ye¡NôWô
¨§¨ßY]eLs úUtùLôiPôÛm Ye¡L°p
CVdLeLû[ ùS±lTÓjÕYRtùL] ®§dlThÓs[
JÝeÏØû\Ls HÕm CkR Ye¡NôWô ¨§
¨ßY]eLû[d LhÓlTÓjRôÕ. CRu
98
LôWQUôLúY CûY ¨Zp Ye¡L[ôL ùNVpTÓm
G] Yo¦dLlTÓ¡\Õ.
JÝeÏØû\ HÕm CpXôR LôWQjRôp CkR
Ye¡NôWô ¨§¨ßY]eLs ùTôßlTt\ YûL«p
ùNVpTÓYúRôÓ, ATôVj§tÏ EhThP NkûRL°p
ØRÄÓ ùNnYÕ, LPû] §Úl© ùLôÓdÏm Rϧ
YôeÏTYodÏ Es[Rô GuTûR BWôVôUp
úLhPYoLÞdÏ GpXôm LPu ùLôÓlTÕ, ÖLoÜ
NôokR LXôfNôWjûR FdÏ®lTÕ úTôu\
Õû\LÞdÏ A§L LPu ùLôÓlTÕ Es°hP
ùNnûL«p DÓThÓ Ye¡«u ¨§ ¨ûXûV
£ûRdÏm. CRu Tô§l× AkR ùT¬V Ye¡«u
ÁÕ G§ùWôèdL AÕ ùUpX §YôXôLj ùRôPeÏm.
AúRNUVm Ye¡Ls §YôXôYÕ úRNj§u
Y[of£ûVÙm NU¨ûXûVÙm ùYÏYôL Tô§dÏm
GuTúRôÓ, XhúNôTXhNm Yô¥dûLVô[oL°u
úNªl×m ØRÄÓm LûWkÕ úTôÏm. §YôXôÏm
CjRûLV Ye¡Lû[ ÁiÓm CVdL
úYiÓùU²p, NÁTj§V AùU¬dL Nl lûWm
ùSÚdL¥ LôXj§p ùNnRÕ úTôuß ùTôÕUdL°u
TQj§èÚkÕ TpXô«WdLQdLô] úLô¥Lû[
ARtLôL ùNX®PúYi¥YÚm.
CqYe¡L°u úRôp®«]ôp ùTôÚ[ôRôW
AûUl× Øû\«p HtTÓm EtTj§ Tô§l×,
úYûX«uûU, TQU§l× CZl×, ùRô¯pÕû\
ØPdLm Es°hP Tô§lTLû[ ºoùNnYRtÏj
úRûYVô] ¨§ûVd Lôh¥Ûm, ùSô¥jR Ye¡«û]
ÁiÓm CVdLf ùNnYRtÏ YZeLlTP úYi¥V
ùRôûL Ïû\ùYuTRôp AWNô]Õ CkR ØVt£ûV
úUtùLôs¡\Õ.
B]ôp Ye¡Ls CRû] ReLÞdÏf
NôRLUôLl TVuTÓj§, CRû] §YôXôL AàU§dL
Ø¥VôRûY Gu\ ùTôÚ°p, GlT¥Ùm AWÑ ApXÕ
NkûRVô]Õ ReLÞdÏ BRWÜ LWm ¿h¥ ReLû[
ÁhùPÓjÕ®Óm Gu\ ANhÓ Õ¦fNèp
ùTôßlTt\ Øû\«p CVeÏ¡u\].
CqYôß A±dûL A±jR ¨§Nôo v§WjRuûU
Yô¬Vm, CRtLô] ¾oûYÙm ®[e¡VÕ. CRuT¥,
EsSôhP[®Ûm, EXL[®Ûm JhÓùUôjR
ùTôÚ[ôRôW AûUl× Øû\ûVúV ºW¯jÕ®Óm
A[®tÏ úTW[®p CVeÏm Systematicaly Im-
portant Banks (SIB) G]lTÓm AûUl× úSôd¡p
Ød¡V Ye¡Lû[ C]m LôQ úYiÓm Guß
T¬kÕûWd¡\Õ. AqYôß C]m LôQlTÓm
00 GS Express 11 - 01.pmd
AûUl× úSôd¡V Ød¡V Ye¡Ls, G§oTôWôR ¨§
ùSÚdL¥ ¨ûX«Ûm, AWûNúVô NkûRúVô
Nôok§WôUp Ruû]j Rôú] RtLôjÕd ùLôsÞm
A[®Xô] áÓRp ¨§ûV Lôl× ¨§VôL
TWôU¬lTûR LhPôVUôdÏRp úYiÓm Gußm
T¬kÕûWjRÕ. CR]ôp Y¬ ùNÛjÕúYô¬u
Y¬lTQm ÅQôdLlTÓYÕ R®odLlTÓm.
AûUl× úSôd¡V Ød¡V Ye¡L°u (Systemi-
cally Important Bank) YûLLs
1 Global Systemically Important Banks (G-
SIB)
EXL[ô®V AûUl× úSôd¡p Ød¡V Ye¡
G]lTÓm CûR C]m LôÔm ùTôßl× BASEL
Committee of Banking Supervision G]lTÓm Ye¡
úUtTôoûYdLô] úTNp Lªh¥ûVf NôÚm.
JÚ £X Ye¡Ls ERôWQUôL
ùaf.Gv.©.£.Ye¡, TX SôÓL°p CVeÏm
Tu]ôhÓ Ye¡L[ôL Es[]. CjRûLV NoYúRN
Ye¡Ls ªLlùT¬V A[®Xô]
TQlT¬Uôt\eLû[ ùNn¡u\]. AjRûLV
Ye¡L°p Ød¡VUô]ûY G-SIB (Global Sys-
temically important Bank) G]lTÓm EXL[ô®V
AûUl× úSôd¡p Ød¡V Ye¡Ls G]
YûLlTÓjRlTÓ¡u\].
ERôWQUôL
1 Barclays
2 HSBC
3 Deutsche Bank
4 ING Bank
5 Standard Chartered
2 Domestic Systemically Important Bank
(D-SIB)
Rª¯p CÕ EsSôh¥p AûUl× úSôd¡p
Ød¡V Ye¡Ls G]lTÓ¡u\].
CqYtû\ AkRkR Sôh¥p CVeÏm ûUV
Ye¡Vô]Õ C]m LôÔm (Ck§Vô®p) ûUV Ye¡
GuTÕ Ck§V ¬Noq Ye¡ GuTÕSôm Aû]YÚm
A±kRúR.
AúRúTôp, BIS G]lTÓm Bank of Interna-
tional Settlement Ye¡, CjRûLV AûUl×
99
úSôd¡p Ød¡V Ye¡Lû[ C]m LôiTRtLô]
ùTôÕ ®§Lû[ YÏjÕs[ ¨ûX«p, EsSôh¥p
AûUl× úSôd¡p, Ød¡V Ye¡Lû[j ùR¬Ü ùNnV
AkRkR Sôh¥p CVeÏm ûUVYe¡Vô]Õ AkRkR
Sôh¥u ùTôÚ[ôRôW AûUl× Øû\ûV
A¥lTûPVôL ùLôiÓ AYt±tLô] A[ÅÓLû[
¨oQ«jÕ ùLôs[Xôm.
CRu A¥lTûP«úXúV Ck§Vô®u ûUV
Ye¡Ls Ck§V ¬Noq, Ck§Vô®tLô] EsSôh¥p
AûUl× úSôd¡p Ød¡V Ye¡Lû[ C]m
LôiTRtLô] LhPûUlûT LPkR 2014p
ùY°«hPÕ. 2014p ¨oQ«dLlThP CkR
Y¯LôhÓRèuT¥, Ck§V ¬Noq Ye¡Vô]Õ,
¸rdLôÔU CWiÓ ùRô¯pÖhT ùNVpØû\ûV
A¥lTûPVôLd ùLôiÓ JqùYôÚ BiÓm BLvP
UôRj§p Ck§Vô®tLô] CjRûLV EsSôh¥p
AûUl× Øû\«p Ød¡V Ye¡L°u Th¥VûX
ùY°«Óm.
1 ØRpT¥VôL Ck§V ¬Noq Ye¡Vô]Õ ´¥©
G]lTÓm ùUôjR EsSôhÓ EtTj§ U§l©p 2
NR®¡R A[ÜdÏ úUp U§l©Xô] ùNôjÕdLû[
ùLôiÓs[ Ye¡Lû[ C]mLiÓ, AjRûLV
ùT¬V Ye¡Lû[ Es[Pd¡V Th¥VûXj
RVô¬dÏm.
C q Y ô ß T h ¥ V èP l T Ó m Y e ¡ L ° u
ùNVpTôÓLû[ LiLô¦dÏm ®RUôL ºWô]
CûPùY°«p ARu CVdLm NôokR RWÜLû[d
úLhÓl ùTßYRôp, £±V Ye¡Ls CjRûLV
£WUj§tÏ EhTÓjÕYRôp ARu ùNVpTôÓ
Tô§ddÏm GuTRôÛm, ARu ùSô¥l× GuTÕ
ùTôÚ[ôRôW AûUl× Øû\ûV GkR YûL«Ûm
Tô§dLôÕ GuTRôÛm, AûUl× úSôd¡p Ïû\kR
Ød¡VjÕYm YônkR £±V Ye¡Lû[ ClTh¥Vèp
úNolTûR Ck§V ¬Noq Ye¡ R®ojÕ®Óm.
2 ùT¬V Ye¡Ls G] C]mLiÓ Th¥VèPlThP
©u×, ¸rdLôÔm ϱÂÓLû[ A¥lTûPVôLd
ùLôiÓ ùRôÏl× U§lÀÓLû[ YûWVßdL HÕYôL
AqYôß úRokùRÓdLlThP Ye¡Ls ®¬YôL
Bn®tÏhTÓjRlTÓm.
1 ùT¬V A[Ü (Large Size)
2 TXÕû\L°p TW®V ùNVpTôÓ (Inter connect-
edness)
3 £dLXô] RuûU (Complexity)
4 UôtÈÓLs EP]¥VôL ¡ûPlT§p ¨XÜm
00 GS Express 11 - 01.pmd
Tt\ôdÏû\ (Lack of Readily Available Substitute)
5 ¨§Nôo ¨ßY] EsLhPûUl× Utßm CûQl×j
ùRôPo×Ls (Financial Institutional Infra Structure)
CjRûLV ϱÂÓLû[d ùLôiÓ
úUtùLôs[lTÓm Bn®u A¥lTûP«p
¡ûPdLlùTßm ùRôÏl× U§lùTiL°u
A¥lTûP«p Ye¡Ls EsSôh¥p AûUl×
úSôd¡p Ød¡V Ye¡VôL (D-SIB)
YûLlTÓjRlTÓ¡u\].
CqYôß AûUl× Ã§«p Ød¡V Ye¡ Gàm
AkRvûRl ùTßm Ye¡Ls
1 ùSÚdL¥ ¨ûX«u úTôÕ, Ck§V ¬Noq
Ye¡«u TôÕLôl× ¡ûPdLlùTßm GuTúRôÓ,
CqYûL Ye¡Ls C² G§oLôXj§p,
R®odLØ¥VôR HúRàm JÚ LôWQjRôp ®rf£ûV
úSôd¡ SLÚm ThNj§p, AûR EP]¥VôL C]m
LiÓ, ¨§Nôo úNûY«p CûPëß HtTÓYûR
R®odÏm ®RUôL CRu ùNVpTôÓLû[ Aû]jÕ
ºWô] CûPùY°«p EVo¨ûX LiLô¦l©tÏ
EhTÓjRlTÓm.
2 G§oTôWôR ¨§ ùSÚdL¥Lû[ NUô°lTRtùL]
JqùYôÚ Ye¡Ùm, ϱl©hPùRôÚ ®¡RRj§p
R]Õ êXR]jûR CRR, SLR Es°hP YûLL°p
ùWôdLUôLÜU AûNVô ùNôjÕdL[ôLÜm, Capi-
tal Conservation Buffer G]lTÓm êXR] TôÕLôl×
Rôe¡ Gu\ ùTV¬p TWôU¬dÏm. £±V YûL
Ye¡LÞdÏ CjRûLV ùRôûLúV ARu
ùSÚdL¥ûV G§oùLôs[ úTôÕUô]RôÏm. B]ôp
ùT¬V Ye¡LÞdÏ Ï±lTôL AûUl× Ã§«p Uj§V
Ye¡Ls Gu\ AkRvûRl ùTt\ Ye¡LÞdÏ
CÕ úTôÕUô]RôL CWôÕ. CÕSôs YûW
CqYe¡L°u ùSÚdL¥ûV NUô°dLj úRûYVô]
áÓRp ¨§j úRûYûV AWÑ YZe¡YkR ¨ûX«p
RtùTôÝÕ ARtÏ Uôt\ôL AqYûL Ye¡Lú[
ReL[Õ êXR]j§p áÓRp ùRôûLûV ¬Noq
¨§VôL JÕd¡ ûYdÏm SûPØû\
A±ØLlTÓjRlThÓs[Õ.
úTNp EPuT¥dûL«u T¥ Ye¡L°u
êXR]Uô]Õ CWiÓ YûLVôLl ©¬dLlTÓ¡\Õ.
100
AûY
1 Tier1 Capital G]lTÓm ûPVo 1 êXR]m
2 Tier 2 Capital G]lTÓm ûPVo 2 êXR]m
Cq®WiÓdÏm CûPúV ªLlùT¬V úYßTôÓ
EiÓ. C§p ûPVo 1 êXR]m GuTÕ Ye¡«u
A¥lTûP êXR]UôÏm (Core Capital) AúR NUVm
ûPVo 2 êXR]m GuTÕ Ye¡«u ©uúNol×
êXR]UôÏm (Supplementary Capital)
CkR ûPVo 1 êXR]m Utßm ûPVo 2
êXR]m B¡V CWiÓm úNokRúR Ye¡ Ju±u
ùUôjR êXR]UôÏm.
TeÏNkûR ØRÄÓm Retained Earning
G]lTÓm Dh¥V YÚYô«p ÁRm ©¥jRj ùRôûL
B¡V CWiÓúU ûPVo 1 êXR]j§u
Es[PdLUôÏm. Ye¡ Ju±u ¨§Nôo
BúWôd¡VjûR A[®ÓYûR úSôdLUôLd ùLôiP
CkR ûPVo 1 êXR]Uô]Õ, Ye¡ úNûYûV
ØPeLôUp ARu CZlÀÓLû[ ¡W¡jÕd ùLôs[
TVuTÓm. LPkR 2009p ùY°«PlThP úTNp 3
®§Øû\L°uT¥, Ïû\kR ThNm ûPVo 1 êXR]
®¡RUô]Õ 10.5 NR®¡Rm G]
¨oQ«dLlThÓs[Õ. (Ye¡«u ûPVo 1
êXR]jûR ARu Risk Based Asset G]lTÓm
NkûR ATôVm NôokR ùNôjÕdLû[d ùLôiÓ
YÏlTR]ôp ¡ûPdÏm ®¡RUôÏm.)
CqYôßs[ ûPVo 1 êXR]jÕPu, RtùTôÝÕ
AûUl× úSôd¡p Ød¡V Ye¡ Gu\ AkRvÕ
ùTtßs[ Ye¡Ls ϱl©hP NR®¡R A[®Xô]
áÓRp ùRôûLûV ûYj§ÚlTÕ LhPôVUôdLl
ThÓs[Õ. CjRûLV áÓRp ùRôûLûV Addi-
tional Common Equity Tier I - (C ET I) G]lTÓ¡\Õ.
AûUl× úSôd¡p Ød¡V Ye¡Ls G]
YûLlTÓjRlTÓYRtùL] YûWVßdLlThÓs[
U§lùTiL°u A¥lTûP«p D-SIB Ye¡Vô]Õ
úUÛm IkÕ Eh©¬ÜL[ôL ©¬dLlTÓ¡\Õ.
CjRûLV Eh©¬ÜLú[ Be¡Xj§p Bucket Num-
ber G]d ϱl©PlTÓ¡\Õ. CkR Eh©¬®p
(Bucket Number) CjRûLV D-SIB Ye¡Ls
YûLlTÓjRlTÓ¡\úRô ARtúLt\ YûL«p
áÓRp Cd®¥ ûPVo 1 ®¡RRjûR TWôU¬dL
úYiÓm.
00 GS Express 11 - 01.pmd
Eh©¬Ü - Ye¡ - NkûR ATôVm NôokR
ùNôjÕdLÞdÏ áÓRp
ùTôÕ Dd®h¥ ûPVo
ûPVo 1 dÏm
CûPúVVô] ®¡Rm
Risk Weighted Asset
5 - 1%
4 - 0.8%
3 TôWR vúPh Ye¡ 0.6%
2 - 0.4%
1 I£I£I Utßm
ùaf.¥.G@l.£ Ye¡ 0.2%
CqYôß YûLlTÓjRlThÓs[ Ye¡Vô]Õ,
CkR LhPûUl©u êXm TWôU¬dLlTP úYi¥V
áÓRp ¨§ûV HlWp 1, 2016p ùRôPe¡ T¥lT¥VôL
G§oYÚm HlWp 1, 2019dLs ØÝûUVôLj §Wh¥
ùNVpTôh¥tÏ ùLôiÓ Yk§ÚdL úYiÓm.
2014p LhPûUdLlhP CkR ®§Øû\L°uT¥
Ck§V ¬Noq Ye¡Vô]Õ JqùYôÚ BiÓm
BLvh UôRm CkR YûL Ye¡L°u Th¥VûX
ùY°«PúYiÓm (G-SIB G]lTÓm EXL[ô®V
AûUl× Ã§«Xô] Ød¡V Ye¡ûVl
ùTôßjRUh¥p BIS (Bank of International Settle-
ment) Ye¡Vô]Õ JqùYôÚ BiÓm SYmTo
UôRm CkR YûL Ye¡L°u Th¥VûX ùY°«Óm)
CRu A¥lTûP«p Ck§V ¬Noq Ye¡ LPkR
2015 R]Õ ØRp Th¥VûX ùY°«hPÕ. (TôWR
vúPh Ye¡ Utßm I£I£I). CRu AÓjRdLhPUôL
RtùTôÝÕ 2017p AlTh¥Vèp êu\ôYÕ
Ye¡VôL ùaf.¥.G@l.£ Ye¡ûV CûQjÕs[Õ.
HlWp 1, 2017 Auû\V ¨XYWlT¥ ùUôjR
EsSôhÓ EtTj§«p 2 NR®¡R A[ÜdÏ úUp
ùNôjÕdLû[ ùLôiÓs[ Ye¡L°u Th¥Vèp
ØRp 4 CPeLû[l ©¥jR Ye¡Ls.
101
Ye¡ ùUôjR ¡û[L°u
ùNôjÕ Gi¦dûL
(úLô¥«p)
TôWR vúPh Ye¡ 2705966 17365
ùaf.¥.G@l.£ 863840 4715
I£I£I 771791 4850
TgNôl úS`]p Ye¡ 720331 6937
D- SIB AkRv§u NôRLeLs
1 Ød¡V Ye¡Ls GuTRôp CRu ùNVpTôÓLs
ÁRô] LhÓlTôhÓLÞm, Y¯LôhÓRpLÞm, ºWô]
CûPùY°«p úUtùLôs[lTÓm RL BnÜLÞm,
AqYe¡Ls ùTôßlTt\ Øû\«p ùNVpTÓYRtÏ
L¥Yô[UôL AûUYúRôÓ, RYßLs HÕm ¨LZôÕ
RÓdÏm LiLô¦l× ùNVXôLÜm AûUÙm.
ERôWQUôL, LPkR 2017p úLôlWôúTôvh v¥e
BTúW`u G]lTÓm ×X]ôn®u êXm I£I£I
Ye¡, TQ úUôN¥«Ûm úLJn£ (Know Your Cus-
tomer) ®§ Á\èÛm DÓThPRôL LiÓ©¥dLlThP
©u]o Ck§V ¬Noq Ye¡ I£I£IdÏ JÚ úLô¥
ìTôn ATWôRm ®§jRÕ.
CjRûLV RYßLs ¨LrkR©u AûRd
LiP±kÕ ¨Yoj§ ùNnVlTÓm ¨ûX«p RtúTôÕ
CjRûLV ùT¬V Ye¡LÞdÏ D - SIB AkRvÕ
YZeLlThPÓs[Rôp CûY ùRôPokÕ
LiLô¦dLlThÓ RYßLs HÕm ¨LZôUp
RÓdLlThÓ®Óm.
2 úUtá±VÕ úTôp, Ye¡LÞs ùNVpTôÓLs
ùRôPokÕ LiLô¦dLlTÓ¡\Õ GuTûR Ye¡Ls
EQokÕ úSoûUVô] Øû\«p ùNVpTPj
ùRôPeÏm ThNj§p úR£V[®Xô] ¨§Nôo ùSÚdL¥
R®odLlTÓm GuTúRôÓ, AjRûLV ùSÚdL¥
úRôußm ¨ûX«úXúV AÕ EP]¥VôL AW£u
TôoûYdÏ ùLôiÓYWlThÓ ùRôPof£VôL
ºoùNnVlTÓm.
3 CYtû\ÙU Á± Ye¡LÞdÏ ¨§ ùSÚdL¥Ls
HtThPôÛm, CRtùL] JÕdLlThÓs[ áÓRp
ùRôûLûVd ùLôiÓ AqYe¡úV £dLûXj ¾WjÕ
ARu Au\ôPf ùNVpTôÓLû[ AÕúY
ºoùNnÕùLôsÞm.
00 GS Express 11 - 01.pmd 102
4 ùTôÕUdL°u Y¬l TQj§p CÚkÕ
TpXô«WdLidLô] úLô¥Lû[ ¨§ ùSÚdL¥Lû[
ºo ùNnYRtùL] ùNX®P úYi¥V ¨ûX
HtTPôUp R®odLlTÓYRôp, AWNô]Õ AjRûLV
Y¬lTQjûR NêL SXj§hPeLÞdÏ
TVuTÓjRXôm.

Ck§V D - SIB ®§Øû\L°u Ïû\TôÓLs

D - SIB CVdL Øû\Vô]Õ Ye¡L°u
ùNVpTôhûP LiLô¦dL CkR LhPûUl×
ER®]ôÛm, CÕ UhÓúU JÚ Ye¡«u
ùNVpTôhûP Øt±Ûm ùS±lTÓj§ Ye¡jÕû\
ØÝYÕUô] £ûRYûRj RÓdL CVXôÕ. LôWQm
©WRô] Ye¡ûVj Rôi¥ ARu LhÓlTôh¥p
Es[ ¨Zp Ye¡Lû[Ùm LhÓlTÓjR úYi¥VÕ
AY£VUôÏm.
2 LPkR 2014p ùY°YkR RLYèuT¥, ¡hPjRhP
Bß Ye¡LÞdÏ CjRûLV D - SIB AkRvÕ
YZeLlTÓm Guß L¦dLlThPÕ. B]ôp
CÕYûW êuß Ye¡LÞdÏ UhÓúU CjRûLV
AkRvÕ YZeLlThÓs[Õ. ÁRØs[ êuß
Ye¡LÞm CÕúTôu\ Too big to Fail (TBTF) Gu\
¨ûX«p Es[Rôp G§oLôXj§p AkR Ye¡Ls
§YôXô]ôÛm AÕ Ck§V ùTôÚ[ôRôWjûR
Øt±Ûm Tô§dÏm Nôj§VdáßLs EiÓ. (TgNôl
úS`]p Ye¡, vPôuPoÓ NôohPoÓ, £h¥ Ted)
3 D - SIB ùRôPoTôL Ck§V ¬Noq Ye¡«u
®§Øû\L[ô]Õ ©\ SôÓLû[l úTôt\ AjRûLV
LÓûUVô]RôL CpûX. ©\SôÓL°p, D - SIB
AkRvÕ ùTt\ Ye¡Ls Ïû\kRThNm 3.5
NR®¡Rm áÓRp ¨§ûVl TWôU¬dL úYiÓm.
B]ôp, Ck§Vô®p D-SIB TWôU¬dL úYiÓm
G] ¨oQ«dLlThÓs[ A§LThN A[úY
áÓRXô] 1 NR®¡RUôÏm.
4 Ck§V ¬Noq Ye¡ YÏjÕs[ LhPûUl©uT¥,
D - SIB AkRvÕ ùTt\ Ye¡Ls RôeLs
TWôU¬dLlTP úYi¥V áÓRX ùRôûLûV
G§oYÚm HlWp 1, 2019dÏs HtTôÓ ùNnÕ ùLôs[
úYiÓm Guß Es[Õ. CjRûLV
LôXdùLÓYô]Õ Hû]V SôÓLÞPu Jl©ÓûL«p
CÕ ªL ¿[Uô]Õ GußùTôÚ[ôRôW YpÛSoLs
LÚÕ¡u\]o.