Professional Documents
Culture Documents
La presente colección de conversaciones son una recopilación que hace un servidor del libro que
lleva por título ¿Habla Vd. Latín? Del Lic. D. Heriberto Mallofré y Gotsens, Pbro., Catedrático de
Literatura preceptiva en el Seminario Conciliar de Barcelona, en su segunda edición del añor
1906, siendo autorizada por el Ordinario del lugar de aquélla época.
Sola y suelta debe ofrecerse la persona que Prosiga Vd siempre hablando mucho
se necesita Incoeptum labórem indeféssus percúrre.
Nuda, et quidem, soluta, persóna est
afferénda. Me faltan los términos
Vocabula mihi absunt.
A ver lea Vd.
Sine, ut legas quaeso. Es menester hacer acopio de ellos
Opus est iisdem locupletári
No le entiendo a Vd
Non te percipio. Tengo miedo de decir disparates
Mihi metum incuit ignare loqui
Vuelva a decir eso
Lectiónem ítera. En los principios es necesario resolverse a
ello.
Lea eso V otra vez In primordiis ad io oportet resolvi
Iterumve idípsum lege.
Hable v. Siempre sin temor
Traduzca lo que he leído. Timóre semper nudátus ad loquéndum
Lectum verte. progredere
Se burlarán de mí Deme Vd gusto.
Fiet in me licentia jocandi Fac ut mihi morem geras
6. IR Y VENIR. No se vaya Vd
¿A dónde va caballero? Fact ut non discedas
Quo te pedes?
Hágame Vd un poco de sitio
¿de dónde viene Vd? Cedo, parum loci
Unde te agis?
Échese Vd un poco atrás
Voy al campo Paululum recede
Eo rus
Venga Vd acá
Vengo de casa Huc accéde
Ex me venio
Espere un poco
Voy a un recado Paulisper praestoláre.
Missus vado
Espéreme Vd
Suba Vd Miho praestoláre.
Ascende
No ante tan de prisa
Baje Vd Ne pedes tam celeriter ponas.
Descende
Quítese Vd de ahí
Te hinc amove
Estoy bien aquí No está en casa.
Hic esse bonum est Domo abest.
Acabo de refrescar en casa Las mañanitas son muy buenas para dormir
Pomeridianam, apud me, nuper feci Dulces dantur primo mane somni
potionem.
Voy a levantarme
Agradezco el favor de Vd. Surrectionem peto
Tui sum beneficii memor.
Muchacho, descorre esta cortina
Las calles son muy sucias Hoc velum, contrahem, puer.
Valde conspurcatae sunt.
Con permiso de Vd me voy a vestir
Hay mucho barro Pace tua me induam.
En luti copiam.
Aún no ha salido su merced
Es menester andar de puntillas Nondum lectum reliquit
Oportet summis digitis ambulári
Aún está en cama
He resbalado Adhuc in lecto cubat.
Vestigo fefelli
No está levantado el señor
Por poco me caigo Non strato excitatus est dominus
Ne pilus defuit quin labar.
¿A qué hora suele levantarse?
Cuidado con caer quota hora lectum relinquere solet?
Cave, ne labari.
No puedo decírselo a Vd.
7. EL LEVANTARSE Sum ad responsionem impar,
Levántese Ud
Iam e somno surge Diga Vd a su amo que he estado aquí para
hablarle
¡Qué perezoso ! Ut dicas domino tuo, quaeso, apud eum
Quantave pigritia ! fuisse locutum.
Yo no lo sé No me acuerdo
Nescio quid. Sum immemor.
No sé quién es 9. EL TOCADO
Eum nescio. ¿Hay agua en la palangana?
Estne aqua in concha?
¿Qué dice Vd.?
Quid loquáris? No, Señor
Non est, dómine
No entiendo a Vd.
Non te capio. ¿Y en el jarrón?
Et in urna?
Vd. no me escucha
Mihi aures minime praebes. Tráigame Vd agua para lavarme las manos
y la cara
¿Sabe Vd. quién es este caballero? Aquam affer ad lavándas manus et fáciem.
Est tibi huis hominis notitia?
Écheme Vd agua en las manos
Effunde aquam mánibus
Ya está todo preparado, señor Aunque sea muy de mañana, tengo mucha
Iam omnia sunt paráta, dómine. gana
Etiamsi summo mane esurio
¿No ve cuán andrajoso voy?
Videsquam sim pannosus? ¿Qué quiere Vd almorzar?
Quid pro ientáculo appétas.
A veces me averguenza salir en público, al
ver a los demás tan limpios y aseados. ¿Quiere Vd chocolate, cadé, ó…?
Saepe me pudet in publicum prodire, quum Appetásne chocolate an café.
vídeo quam culti sint alii.
Todo eso es agua caliente
Pro aqua calida haec estimo
Quite Vd el vaso de noche
Tolle matúlam Yo soy amigo por la mañana de echar un
trago y comer una tajada
Arregle Vd. la ropa de cama Mihi placet sub mane háustum bibere ac
Compóne lecti strágula offellam edére
Haga Vd que toda la casa esté limpia Vd. hará penitencia con nosotros
Fac ut tota domus niteat. Tu nobiscum mortificationem portabis
Este paraje sería bueno para estudiar ¿Qué dicen los diarios?
Hic locus accomodus esset ad studio Quid legitur un publicis ephemeridibus?
incumbéndum
Nada de particular
Sentémonos a la sombra Nihil afférunt novi.
Recubémus sub tegmine
Nada de particular
¿Sabe Vd quiénes son estas personas que Nihil afferunt nihil
vienen hacia nosotros?
Facile dixeris, qui sint apud nos gradiéntes ? Y ¿Qué se dice por la ciudad?
Quid in urbe?
Parece que buscan asiento
Sedile expetere vidéntur. ¡Qué es lo que oigo!
Quid audio!
Dejémosles este banco
Hoc eis samnum cedámus. ¡Apenas lo puedo creer!
Vix credo.
Vamos hacia el campo
Eámus rus. Así se dice
Mucho me gusta el campo Sic aiunt
Inter némora obléctor,
Este es el rumor que corre
¡Qué gusto! ¡Qué encanto! Fama serpit- sermo est.
Quam belle, quam admirabile!
¡Qué desgracia!
No tengo mayor gusto en el mundo O infortunium!
Nihil pótius mihi est.
Todavía no es cierta la noticia
Volvamos a casa que es tarde Adhuc in dubium res est.
Ad nos redeámus, iam sero est.
Se esperan (son esperadas) buenas
Estoy cansado. noticias
Fatiscor Bona nuntia desiderantur.
Ya sabes cuán riguroso es el maestro ¿Qué es un estudiante sin pluma y sin tinta?
Quid est scholasticus sine cálamo neque
attraménto ? ¿Cómo se ha de medir este verso?
Quomodo hic versus scandendus est?
Un soldado sin armas ¿Acaso no conoces la medida de este
Miles sine armis. verso?
Num ignoras huis versus mensuram
Escribid lo que dicto
Scribite qui dicam. ¿Qué sílaba ha de acentuarse?
Quaenam syllaba acuenda est?
No puedo seguir
Non possum tuam vocem assequi. Tradúcelo
Haec verte
Se ha de abreviar
Per notas scribéndum est Entiendo tu traducción
Tuam accipio interpretationem.
Esto está equivocado
Hoc mendum est 22. AL SACRISTÁN.
Color paramentorum est albus, ruber, ¿A qué hora podré celebrar mañana?
viridis, violaceus, rosaceus, niger, festivus: Ad quótam horam potéro cras sacrum
aureatus. facere?
Neccesse est sese subiici Kalendario ¿Podría Vd. venir a las seis de la mañana?
Diocesano, monastico, ecclesiastico. Num veníre potéris ad horam sextam
matutínam?
Ya conozco ese decreto
Huius decreti notititam hábeo Es muy temprano
Est summo mane
Quisiera celebrar en el altar privilegiado
Optárem in privilegiato (maiore) altari Estoy muy delicado
celebrare. Sum valetudine tenuis
Negro y adornado con una borla de color Necio, ¿no sabe Vd. que tales eran las
rojo. costumbres de aquella edad?
Nigro ac flocculo colóris rubini ornáto.
Inscie, num ignóras illos fuisse illius aetátis
mores ? ¿por qué se le llamó Anco al Rey de los
Romanos?
Ignorante, ¿no ha leído Vd que ese Escipión Unde rex romanórum Ancus fuit appellátus ?
fue el más aseado, pulido y más amante de
la limpieza de todos los hombres de su Porque tenía el codo encorvado.
tiempo? Ex anco incurvo.
Imperíte, non legíti hinc Scipiónem fuisse
excultíssimum et politíssimum et elegántiam ¿Qué sigue al brazo?
amántem ómnium suae aetátis hóminum? Quid bracchium sequitur?
Al anochecer
Vesperascente coelo. 1. Mus, 2. Sus, 3. Pus, 4. Thus,, 5. Ius.
Nep. Pelop.
1. Nescio mutári: recte sen lecta
Las más antiguas amistades como los vinos retrorsum pinnigerum praesto
añejos deben ser las más agradables; y es remigem alítibus.
una verdad lo que vulgarmente se dice, que 2. Nescio mutári: recte seu lecta
los amigos deben juntos comer muchos retrorsum summum thure colo
celemines de sal, para llenar los deberes de Numen Odorifero.
la amistad. 3. Nescio mutári: recte seu lecta
retrorusum. Squalida bestia sum:
Vetérrimae quaeque (ut ea vina quae quaerere stercus amo.
vetustatem ferunt) esse debent 4. Nescio mutári: recte seu lecta
suavissimae; verumque illud est quod vulgo retrorsum veste virénte tego
dicitur, multos modios salis simul edéndos témpore veris agros.
esse, ut amicitiae munus expletum sit. 5. Nescio mutári: recte seu lecta
retrorsum non cesso fáuces urére
Cic. Amic. sevas tuas.
1. Ala, 2. Ara, 3, Sus, 4. Seges, 5.
Veo lo que es mejor y lo apruebo; no Sitis.
obstante, sigo lo peor.
Del exámetro de Horacio (Art. Poet. 343)
Vídeo melióra proboque, deterióra sequor. Omne tulit punctum, qui miscuit utile dulci.
Ov. Metam. Al pentametro
Utile qui dulci miscuit, omne tulit.
OTTO TENET MAPPAM MADIDAM,
MAPPAM TENET OTTO.
Aegrota medico: Integra me nocte, Quum venatum irent, Rustico turpi
Aesculápi mi, febris me divexávit. Scholastico comite, áliqui amíci eum
Aesculapius: Obriguísti ne, dómina frigóre? admonuerunt ne verbbum diceret cuniculos
Infirma respóndit: ad rigórem et ultra. videns ne ipsos terreret. Non multo post
Adeone, ut stridor d+entibus esset ? scholasticus ille in prato pascentes
Aegrotans : Minime experta sum stridórem cuniculos detexit multos, et insueta voce
déntium. clamávit:- amici, amici, ecce cuniculi multi.
Eccur ? Quia dentes ; ut vides, singulis Cuniculi autem, clamore audito, fugam
nóctibus, dormitura super abacum depono. subito arripuerunt. tuum Scholasticus; quis
unquam crederet cuniculos latinum
-- sermónem capere, quum ego vis ac ne vix
Pepitus filis habet litteris inimicum, quem illum possim non sine labore magno
tamen quotidie verberibus in scholam agit. intelligere!.
Magístger accípit, atque colaphis paternis
interdum deféndit. Quum postea hortarétur
ut litteris daret óperam ne ásinus dicerétur et Quevedus qui odio fere vatiniano vatem cui
bonus nómini suo respondéret (Agnellus nomen Mantalvan oderat, hoc epigramma in
nomen erat púero) : eum scripsit: doctor, tu dicis; Montalvan non
Atqui – inquit Agnellus- ti tu scires, me habes, quamobre dempto don, superest
ásinum esse velles- Ut quid ? Ioannes Perez. Rex vero Phillipus Iv volens
eos in grátiam redigere ad coenam ipsos
Quia pater meus saepe furátur agnellos et vocávit, conventióne facta, de vérsibus non
occídit, et cóquit ; ásinum autem, quem sermocinári. Plácuit autem Regi ut ante
domi habémus, nunquam occídit. Vivam conv{iviumdidérent quasdam tabulas a
ásinus ! Rubens depictas, nuperque a Belgio
accéptas. Montalvam coram tábula quae
venustíssime efigiem filii a patre vapulántis
Saepius tottam noctem insomnis Urbanus praebebat, conventiónis factae inmemor,
medicos de remedio reogaverat, recusans nec sese continere potens dixit:
tamen quaecumque vel opio, vel aliis huius
modi narcoticis, ut aiunt, venenis imbuta fuertes azotes le dan,
essent. Amicus Ruricius admonuit ut porque a Cicerón leía.
somnum capere quoties non posset, mente
numeraret et voce submissa ab uno ad Quevedus vero molestia pressus carmini
sexcenta, ad mille et ulterius ; mens quippe finem posuit dicens:
taedio fessa sensum sine sensu in somnum
laberétur. Occúrrit Ruricio mane Urbanus ; ¡Fuego de Dios, qué sería,
cui Rauricius : si leyera a Montalván!.
Placidus ne tibi praeterita nocte somnus ?
- minime- respondit Urbanus. Eccur. Quidam litterarum peritus missit ad
Raruricius quaerit- meo non usus es doctórem Panucius ei respóndit: dómine mi,
remedio numerans ? haec est opinio mea, ut poema inmittas ubi
Cui Urbanus : Sane quidem numerávi.- fórcipes habes.
Quam ad summam? – Ad millia decem et
octo.- Et post haec dormitasti- Accedit ad Quevedum adolescens quidam
haudququam:post haec e lecto surrexi, nam carminibus deditus dicens: Dómine
luxcebat iam dies.- Proh medicum cedrinis Francisce, hic adfero duo cármina vulgo
tabulis dignum! Quinimo et abiegnis. sonetos quae ego composui, et vellem te
melius eligere, traditurus foeminae cui dico,
et alterum scissurus. Legit alterum
Quevedus, redensque ei dicit pudens tarde,
amice, altero dominan remunerare. ¡Altero!
Si illud neque óculis vidisti: atqui, quóniam
péssimum hoc esse nequit.