Professional Documents
Culture Documents
2
Tavi VIII. MMICROSOFT EXCEL 2010........................................................................................................151
8.1. martivi operaciebi masivebze...................................................................................................................151
8.2. matricebTan samuSao funqciebi.............................................................................................................152
8.3. wrfiv gantolebaTa sistemis amoxsna.....................................................................................................153
8.4. mravalkonturiani eleqtronuli sqemebis gaangariSeba.....................................................................154
8.5. arawrfivi gantolebebis amoxsna..............................................................................................................156
8.6. savarjiSoebi.....................................................................................................................................................159
3
11.11. savarjiSoebi................................................................................................................................................213
4
15.2. obiqtebis Cadgma......................................................................................................................................286
15.3. diagramebisa da grafikebis ageba.......................................................................................................286
15.4. media klipebi................................................................................................................................................290
15.5. prezentacis gaformeba animaciiT........................................................................................................293
15.6. prezentaciis Cveneba................................................................................................................................296
15.7. beWdva...........................................................................................................................................................299
15.8. savarjiSoebi..................................................................................................................................................302
l i t e r a t u r a..................................................................................................................................304
1981 wels korporacia IBM uSvebs personalur kompiuters IBM PC, romelic
xdeba personaluri kompiuterebis standarti. aqedan warmoiSva `IBM Tavsebadi
kompiuterebi“. dRes sainformacio teqnologiebs mniSvnelovani roli uWiravs
adamianis moRvaweobis sxvadasxva sferoSi. personaluri kompiuteris daxmarebiT
SesaZlebelia sxvadasxvagvari informaciis moZieba, damuSaveba, gaformeba da
uamravi sxva operaciis Catareba, rac mniSvnelovnad zrdis muSaobis xarisxs da
amcirebs samuSao dros.
kompiuteri (ing. computer) inglisuri sityvaa da gamomTvlels niSnavs. misi
ZiriTadi daniSnulebaa sxvadasxva saxis informaciis swrafi damuSaveba.
kompiuteri adamianis neba-survils _ brZanebebs emorCileba. is muSaobs
adamianis mier winaswar Sedgenili programis (manqanisaTvis gasageb enaze
Cawerili moqmedebaTa Tanmimdevroba) mixedviT da amuSavebs saWiro
informacias. informacia aris raime cnoba, Setyobineba (laTinurad niSnavs
ganmartebas, gadmocemas), romelic Cvens mier gadaicema sityvieri, werilobiTi
an pirobiTi signalebisa da teqnikuri saSualebebis daxmarebiT. personaluri
kompiuteri warmoadgens gamtarebiT SeerTebuli blokebis erTobliobas. masSi
Semavali ZiriTadi nawilebia:
5
sistemuri bloki _ sistemuri bloki kompiuteris safuZvelia. arsebobs
kompiuteris sistemuri blokis ori tipi: horizontaluri korpusi _ Desktop da vertikaluri
korpusi Tower. sistemuri blokis ZiriTad elementebs warmoadgenen Semdegi
detalebi:
7
gansxvavebis regulirebaa.
fl e S - m e x s i e r e b a – informaciis erT kompiuteridan meoreSi gadatanis
funqcias amJamad, fleS-mexsiereba asrulebs, rac Zalian mosaxerxebelia. maTi
moculoba meryeobs 64 megabaitidan 16 gigabaitamde. maT wakiTxvis
mowyobiloba ar sWirdebaT, nebismier Tanamedrove kompiuters aqvs USB porti,
sadac unda SevaerToT fleSi, Windows mas dainaxavs da masze failebis gadawera
iseve advilad SeiZleba, rogorc myari diskis erTi logikuri diskidan meoreze.
s a b a z o s i s t e m a B I O S _ warmoadgens Suamaval rgols diskur-operaciul
sistemasa da aparaturas Soris, romelic kompiuterSi warmodgenilia calkeuli
mikrosqemebis saxiT. BIOS-i amowmebs deda platas, video adapters, klaviaturas,
informaciis Setana-gamotanis portebisa da diskebis kontrolerebs da sxva.
k v e b i s b l o k i _ uzrunvelyofs kompiuteris calkeuli elementebis kvebas
Sesabamisi Zabvisa da amperaJis mqone eleqtruli deniT.
Mmonitori anu disflei _ monitori gankuTvnilia nebismieri saxis informaciis
ekranze gamosatanad. maT SeuZliaT rogorc teqstur, aseve grafikul reJimSi
muSaoba. is patara wertilebisagan Sedgeba. mis mTavar maxasiaTebels swored
am wertilebis zomis simcire warmoadgens. rac ufro pataraa wertilis zoma, miT
ufro maRalia ekranze gamosaxulebis xarisxi. Aam wertilebis naTebis Sedegad
miiReba ekranze gamosaxuleba. monitori martivi mowyobilobaa, romelic Sedgeba
eleqtronuli-sxivuri milakisagan. Mmonitoris erT-erTi maxasiaTebeli misi zomaa, rac
diumebSi (1 diumi = 25,4 mm) izomeba. Aaseve, mniSvnelovan faqtors
warmoadgens ferebis raodenoba da ekranuli mexsiereba.
Mmausi – gamoiyeneba kompiuterSi sxvadasxva moqmedebebis
Sesasruleblad. mausi warmoadgens patara kolofs ori an sami RilakiT.
Tanamedrove mausebSi mesame Rilakis nacvlad gamoyenebulia swrafi
gadafurcvlis borbali, romelic SuaSi, or Rilaks Soris mdebareobs. marcxena Rilaki
gamoiyeneba obieqtebis mosaniSnad an sasurveli fanjris gasaxsnelad, marjvena
ki konteqstur meniusTan samuSaod. konteqsturi meniu es aris mausis marjvena
RilakiT gamoZaxebuli brZanebebis erToblioba. yvela piqtogramas, saqaRaldes da
fails gaaCnia individualuri konteqsturi meniu.
Kklaviatura – klaviatura gaTvaliswinebulia kompiuterSi mmarTveli signalebis
da monacemebis Sesatanad. klaviatura, standartulad 101-105 klaviSisagan
Sedgeba. klaviaturaze klaviSebi, pirobiTad, ramdenime jgufad aris dayofili. mis
ZiriTad nawils ikavebs simboluri klaviSebi, romelTa daniSnulebaa asoebis, cifrebis,
specialuri simboloebis Setana. erTi da igive klaviSebi gamoiyeneba rogorc didi,
aseve patara asoebis dasawerad. didi asoebis Cawera xorcieldeba “Shif~ klaviSis
daxmarebiT. Ffunqciur klaviSebis daniSnulebaa brZanebebis gadacema,
romelTa Sinaarsic ganisazRvreba programis mixedviT. klaviaturis marjvena
nawilSi moTavsebulia kidev erTi ganyofileba, romelic cifrebs da ariTmetikul
moqmedebaTa niSnebs Seicavs. cifrebis reJimze gadarTva `Num Lock~ klaviSiT
8
xorcieldeba. Aam dros klaviaturis zeda marjvena nawilSi ainTeba naTura, rac am
reJimis gaaqtiurebis maCvenebelia.
9
1.3. laTinur klaviaturasTan qarTuli anbanis Sesabamisoba
roca qarTul Srifts vusadagebT laTinur klaviaturas, imis gamo, rom 1.4.
informaciis erTeulebi
kompiuterSi informacia warmodgenilia eleqtro impulsebis saxiT. rogorc yvela
sidides, informaciasac aqvs Tavisi sazomi erTeulebi. yvelaze mcire erTeulia biti
(bit), 8 biti aris erTi baiti (byte). kompiuteris enaze arsebobs mxolod ori cneba _
CarTuli an gamorTuli, eleqtro impulsi an aris, an ar aris, anu `ki” an `ara”,
aRiniSneba 0-iT (gamorTuli) an 1-iT (CarTuli). am sistemas ewodeba orobiTi
sistema, anu kompiuteris mSobliuri ena orobiT sistemazea dafuZnebuli. bitic
SeiZleba iyos an 0 an 1. 1 baiti aris 8 bitis kombinacia, anu, martivad rom vTqvaT
1 baiti = 8 bits.
1 baiti, uxeSad rom vTqvaT, aris erTi simbolo, adgilis gamotovebac (space)
simboloa, magaliTad, frazaSi `ai ia” aris 5 baiti. 1024 baiti (da ara 1000!) aris 1
kilobaiti.
1024 byte = 1 KB (kilobyte)
1024 KB = 1 MB (megabyte)
1024 MB = 1 GB (gigabyte)
1024 GB = 1 TB (terabyte)
mowyobilobebi, romlebic Cven mier zemoT iyo ganxiluli, warmoadgenen
kompiuteris fizikur mowyobilobebs. imisaTvis, rom kompiuteri amuSavdes,
saWiroa Sesabamisi programebis arseboba, anu programuli uzrunvelyofa.
kompiuteruli programebidan erT-erT umniSvnelovaness e.w. sistemuri programebi
warmoadgens. sistemuri programebis erT-erT gavrcelebul saxes operaciuli
sistema Windows–i warmoadgens, romlis Sesaxebac vrclad Semdeg leqciaSi
visaubrebT.
12
sur. 1-3 ZiriTadi da damatebiTi piqtogramebi
13
sur. 1-4. Control Panel–is fanjara
14
sur. 1-5. Desktop Gadgets fanjara
Taskbar _ amocanaTa paneli sam nawilad aris dayofili, esenia: sastarto Rilaki,
ZiriTadi are da Setyobinebis are (sur. 1-6).
16
sur. 1-8. TariRisa da drois momarTvis fanjara
17
sur. 1-9. sastarto meniu
ganvixiloT isini:
samisamarTo veli fanjris mniSvnelovani nawilia, radgan, pirvel rigSi, masSi
Cans mocemul momentSi fanjaraSi gaaqtiurebuli obieqtis sruli misamarTi da maTi
ierarqiuli damokidebulebebi. maTze dawkapuneba ki swrafad gamoiZaxebs am
obieqtis SigTavss. meore rigSi mis gaswvriv, marjvena mxares moTavsebuli isris
gaxsnis SemTxvevaSi gamonaTdeba moceemuli obieqtis qvesaqaRaldeebis
19
nusxxa. am velis ukidures marjvena kideSi moTavsebul samkuTxedze
dawkapunebiT CamoiSleba sia, saidanac SegviZlia sasurvelis gamoZaxeba.
samisamarTo velSi SeiZleba misamarTis xeliT Cawerac samisamarTTo velis bolo
elementi Refresh ( an F5) Rilakia. is fanjris arsebuli SigTavsis ganaxlebas
emsaxureba.
saZiebo veli samisamarTo velis gverdiT aris moTavsebuli. misi daxmarebiT
SesaZlebelia mimdinare saqaRaldis SigniT Zebnis operaciis ganxorcieleba. is
gaaqtiurdeba, rogorc ki masze mausiT davawkapunebT an davaWerT F3 funqciur
klaviSs. saZiebo velis gaaqtiureba CTRL+F an CTRL+E klaviaturul klaviSTa
kombinaciebiTac aris SesaZlebeli. pirveli asos an simbolos akrebisTanave
gamoCndeba am asos an simbolos Semcveli failebis sia, romelic akrebasTan erTad
nel-nela gaifiltreba.
menius veli Semdegi datvirTviT aris warmodgenili: File, Edit, View, Tools da Help.
mausiT romelime maTganze dawkapunebiT CamoiSleba CamonaTvali, brZanebis
Sesruleba sasurveli punqtis arCevazea damokidebuli (sur. 1-10).
20
Sedis. pirveli fanjaraSi aqtiuri obieqtis Sesaxeb gvaZlevs informacias anu
gviCvenebs mis zogad parametrebs _ Seqmnis TariRs, zomas, bolo modifikaciis
TariRs da sxv. xolo statusis striqoni gviCvenebs obieqtTa saerTo raodenobas, Tu
obieqtebi moniSnulia - maSin moniSnuli piqtogramebis raodenobas. CamoSlili
menius romelime punqtTan mausis maCveneblis miyvanis SemTxvevaSi statusis
striqonSi gamonaTdeba misi daniSnulebis amxsneli teqsti (sur. 1-11).
sanavigacio paneli gaxsnili fanjris marcxena mxares vertikalurad aris
moTavsebuli (sur. 1-10). is oTxi ganyofilebisagan Sedgeba:
Favorites _ rCeuli obieqtebi;
Libraries _ biblioTeka;
Computer _ lokaluri kompiuteri;
Network _ lokaluri qselis kompiuterebi.
21
sur. 1-11. statusis striqonSi gamonaTebuli teqsti
23
sur. 1-13. View CanarTi
brZanebebs, romlebsac gaaCniaT gverdiT isari, aqvT qvemeniu, xolo
romlebsac gaaCniaT gverdiTi sami wertili, maSin, maTi gaaqtiurebis Semdeg
ekranze aisaxeba dialoguri fanjara.
26
1.7. muSaoba obieqtebTan
vinaidan buferi operatiuli mexsierebis nawilia, kompiuteris gamorTvasTan
erTad is sufTavdeba da Sesabamisad masSi Cawerili informacia ikargeba.
27
to brZanebis kaskadSi SesaZlebelia SeirCes sasurveli varianti. magaliTad:
Compressed (zipped) Folder _ obieqtis aslis amave saqaRaldeSi Casma SekumSuli
saxiT;
Desktop (Create shortcut) _ obieqtis iarliyis Seqmna samuSao magidaze;
Documents _ obieqtTa gadagzavna saqaRaldeSi;
Fax recipient _ obieqtTa an obieqtis gagzavna faqsiT;
Mail recipient _ obieqtTa an obieqtis gagzavna eleqtronuli fostiT;
Floppy Disk Drive (A:) _ obieqtis gadatana an aslis miReba drekad (disketebi)
diskze;
DVD RW Drive (E:) _ obieqtis gadatana an aslis miReba kompaqt-diskze.
iarliyi inglisuri shortcut sityvaa da maCvenebels niSnavs. is miuTiTebs sxva
adgilze myof failze, romlis SigniT inaxeba ara programa, aramed am programaze
mimarTvis brZaneba. iarliyebi Cveulebrivi piqtogramebisagan gansxvavdeba
qveda marcxena kuTxeSi moTavsebuli patara Savi isris formiT. iarliyis zoma Zalian
mcirea, radgan mis qveS praqtikulad gamSvebi failis misamarTi imaleba.
Aamitom mizanSewolilia Desktop-ze ganTavsebuli iqnas iarliyebi da ara programis
piqtogramebi. iarliyze mausis orjeradi dawkapuneba aamuSavebs programas
gamonaTebuli fanjris brZanebebi gaaqtiurdeba mxolod mas Semdeg, rodesac
moiniSneba is obieqti an obieqtebi, romelzec Sesabamis operaciebs vasrulebT.
28
sur. 1-16. Organize instrumentis
sxva brZanebebi
29
sur. 1-17. Delete brZanebis Sesrulebis dros
gamonaTebuli dialoguri fanjara
im SemTxvevaSi, Tu zemoT aRweril waSlis romelime operacias SevasrulebT
<Shif+Delete> klaviSTa kombinaciis gamoyenebiT, maSin wasaSleli obieqti aRar
moTavsdeba sanagve kalaTaSi da is saerTod waiSleba kompiuteridan.
obieqtis waSla SeiZleba ganxorcieldes gadatanis operaciis gamoyenebis
gziTac mxolod im SemTxvevaSi, Tu am obieqtis gadatanas sanagve kalaTaSi
movaxdenT.
sanagve kalaTidan calkeuli obieqtis aRdgena SeiZleba ramodenime xerxiT:
gavxsnaT sanagve kalaTis fanjara (sur. 1-18) da movniSnoT aRsadgeni obieqti an
obieqtTa jgufi. gamoviyenoT CamoTvlil brZanebaTa Soris erT-erTi:
30
ikaveben. drodadro maTi raodenobis gazrda xdeba, rac diskze Tavisufali sivrcis
SezRudvas iwvevs. amitom, periodulad saWiro xdeba misi dacla. sanagve
kalaTidan calkeuli obieqtis wasaSlelad SesaZlebelia obieqtTa waSlis zemoT
aRwerili nebismieri xerxis gamoyeneba. misi mTlianad gasufTaveba SesaZlebelia
File Empty Recycle Bin brZanebiT, konteqstur menius amave brZanebiT an
programa Recycle Bin-is gauxsnelad, misi piqtogramis konteqsturi meniudan.
momxmareblis mier Sesrulebuli bolo brZanebis gasauqmeblad gamoviyenoT
brZaneba OrganizeUndo (sur. 1-16), misi sapirispiro moqmedeba aris brZaneba
OrganizeRedo, anu is aRadgens gauqmebul moqmedebas. es brZanebebi
SesaZlebelia Sesruldes klaviaturis klaviSTa <Ctrl+Z> da <Ctrl+Y> kombinaciebiTac.
fanjaraSi yvela obieqtis mosaniSnad SevasruloT brZaneba OrganizeSelect All.
am operaciis Sesruleba klaviaturis <Ctrl+A> klaviSTa kombinaciis daxmarebiTac
SeiZleba.
31
brZaneba OrganizeProperties moniSnuli obieqtis tipis Sesabamisad, ekranze
gamoitans sxvadasxva CanarTian, sxvadasxva CvenebiT dialogur fanjaras (nax. 1-
19). am fanjris General CanarTi iZleva am obieqtis Sesaxeb srul informacias:
gviCvenebs mis Sesabamis piqtogramas, saxels, tips, adgilmdebareobas da
zomas. აseve, vRebulobT informacias obieqtis Seqmnis, bolo modifikaciis da bolo
gamoZaxebis TariRis Sesaxeb. amave fanjaraSi SesaZlebelia obieqtis atributebis
Secvla.
Propertties fanjris ekranze gamotana aseve SesaZlebelia sasurvel obieqtis
moniSvniT da klaviaturis <Alt + Enter> klaviSTa kombinaciis akrefiT an obieqtis
konteqsturi meniudan.
32
sur. 1-20. interfeisis Secvlisa da momarTvis fanjara
33
Nsur. 1-21. Browse RilakiT gaxsnili fanjara
34
sasurveeli SerCevebis Semdeg operacia daasruleT da Sesabamisad
daafiqsireT arCevani Save changes Rilakze daWeriT im SemTxvevaSi, Tu gaqvT survili
periodulad Seicvalos suraTebi, mogiwevT daawkapunoT mausi Rilakze Select all da
mxolod amis Semdeg SearCioT suraTebis cvlis dro Change picture every velSi. im
SemTxvevaSi, Tu gsurT gaqtiurebis moxsna, daaWireT mausi Clear all Rilakze.
ekranis damcavi farda, ekranis dasvenebis reJimi, anu Screen Saver kompiuteris
umoqmedobis SemTxvevaSi garkveuli periodis Semdeg gamoCndeba ekranze da
imuSavebs manam, sanam ar SevexebiT mauss an klaviaturis romelime klaviSs.
damcavi fardis SerCeva da misi parametrebis momarTva xdeba
PersonalizationScreen Saver Scrren Saver Setting dialoguri fanjris daxmarebiT. Sccreen
Saver CamonaTvalTa velSi SevarCioT sasurveli varianti, romelic momentalurad
aisaxeba mocemuli CanarTis zeda areSi moTavsebul ekranis gamosaxulebaze (sur.
1-22).
35
Nsur. 1-22. dasvenebis reJimis momarTvis fanjara
36
1.9. savarjiSoebi
1. My Computer-is gaxsna;
37
Tavi II. interneti
ინტერნეტის დომენი
38
ინტერნეტის დომენი არის ინტერნეტის რესურსების სამისამართო სახელის
ელემენტი.
დომენურ სახელში უკიდურესი მარჯვენა დომენი განსაზღვრავს ადრესატის ან
ქვეყნის, ან საქმიანობის სფეროს. მომდევნო დონის დომენი განსაზღვრავს ან გეოგრაფიულ
დასახელებას ან რომელიმე ქსელის თუ ორგანიზაციის დასახელებას.
მაგ. www.microsoft.com
com - ეს არის უმაღლესი დონის დომენი
microsoft - კომპანიის მიერ რეგისტრირებული ქვედომენის სახელი
2.1. internet-brauzeri
40
სურ. 2–1. Google Chrome-ის ჩამოტვირთვის ფანჯარა
41
სურ. 2–3. Google Chrome Installer დიალოგური ფანჯარა
ნავიგაციის ღილაკები:
Back და Forward უზრუნველყოფს გადასვლას ბოლო პერიოდში გახსნილ ვებ-გვერდებს შორის.
42
სურ. 2–5. ბრაუზერი Chrome
ჩანართი:
BookMark :
43
დავაჭიროთ „ვარსკვლავს“ იმისათვის, რომ მიმდინარე ვებ-გვერდი ჩავინიშნოთ, ანუ
დავამატოთ BookMark-ში (სურ. 2–6).
44
სურ. 2–7. ახალი საქაღალდის შექმნა
Chrome-ის მენიუ:
Chrome-ის მენიუ (სურ. 2–8) უზრუნველყოფს ჩვენი ჩანართების ორგანიზებას,
ჩამოტვირთვების დათვალიერებას, სხვადასხვა პარამეტრების მომართვას.
45
სურ. 2–8. Chrome-ის მენიუ
სამისამართო ველში ჩავწეროთ საკვანძო სიტყვა, მაგ. Dog (სურ. 2–9). მივიღებთ იმ ვებ-
გვერდების სიას, სადაც ჩვენს მიერ მითითებული სიტყვა ან ფრაზა ერთხელ მაინც არის
მოხსენიებული.
46
სურ. 2–9. სამისამართო ველი
47
თუ გვსურს საძიებო სტრიქონში მითითებული სიტყვა ძიების შედეგებში აუცილებლად
იყოს წარმოდგენილი, სიტყვის წინ მივუთითოთ ოპერატორი “+”;
48
სურ. 2–12. საკვანძო სიტყვის მიხედვით სურათის ძიება
ვებ-გვერდის შენახვა :
51
სურ. 2–16. ფაილის გადმოწერა ინტერნეტიდან
52
2.4. komunikacia gmail.com el.fostis meSveobiT
UserName@EMailServer.com
53
განვიხილოთ ელ. ფოსტით სარგებლობის მაგალითი gmail.com-ის მაგალითზე.
54
სურ. 2–19. ფოსტაში რეგისტრაცია
56
სურ. 2–20. სარეგისტრაციო გვერდი სურ. 2–21. შევსებული
სარეგისტრაციო ველები
57
სურ. 2–23. მისასალმებელი ფანჯარა
58
59
სურ. 2–25. საფოსტო ყუთის ინტერფეისი
60
სურ. 2–26. ძირითადი ფანჯრის ზედა ზოლი
61
სურ. 2–27. გზავნილის მონიშვნის შემდგომ მიღებული ზოლი
62
არანაკლებ მნიშვნელოვანია კატალოგი Trash, რომელიც სანაგვე ყუთის ფუნქციას
ასრულებს - აქ წაშლილი წერილები ინახება, რომელთა აღდგენა ჯერ კიდევ
შესაძლებელია.
wდაუსრულებელი ვერსიები.
1. ძირითადი ფანჯრის მარცხენა სვეტში ვირჩევთ ბრძანებას Compose (სურ. 2–24), რის
შემდეგადაც მიიღება სურ. 2–28-ზე მოცემული ფანჯარა
63
სურ. 2–28. ახალი მესიჯის ფანჯარა
64
4. ფანჯრის ძირითად არეში წერილის დაწერისას გამოიყენება ფორმატირების
პარამეტრები და მართლწერის შემოწმების საშუალებები (spelling);
შენიშვნა:
გაითვალისწინეთ:
65
ტექსტურ ჩანაწერთან ერთად ფაილის გაგზავნისთვის ზემოთ აღწერილ ფანჯარაში
დააჭირეთ Attach Files ღილაკს (სურ. 2–29).
66
სურ. 2–30. გასაგზავნად გამზადებული გზავნილის მაგალითი
შენიშვნა:
Attach files ბრძანებით თქვენ შეგიძლიათ 25 მგბ მაქსიმალური ზომით ფაილის მიბმა, უფრო
დიდი ზომის ფაილების გაგზავნისთვის უნდა გამოიყენოთ drive. (იხ. ღილაკი Google-ის
სერვისების არჩევა სურ. 2–26–ზე).
გაითვალისწინეთ:
სწორად გაგზავნილი წერილი Send კატალოგში დაფიქსირდება; არარსებულ მისამართზე
გაგზავნილი ან რაიმე პრობლემით ადრესატამდე არ მისული გზავნილი კი Inbox კატალოგში
დაგიბრუნდებათ (იხ. სურ. 2–31)
67
სურ. 2–31. ინფორმაცია გაგზავნილი წერილების შესახებ
68
სურ. 2-33. ჩანართი General
ავტომოპასუხის შექმნა
2. მიმართვა Settings .
69
სურ. 2-34. შვებულების ავტომოპასუხე
ჩანაწერის შექმნა:
70
სურ. 2-35. პერსონალური მონაცემები
71
სურ. 2-36. ჩანართი Labels
2. მიიღებთ დიალოგურ ფანჯარას, რომლის ველშიც „Please enter a new label name“ უნდა ჩაიწეროთ
ახალი ჭდის დასახელება, მაგ. „მეგობრები“, დააფიქსირეთ ბრძანება ღილაკით Create. (სურ. 2-37)
72
სურ. 2-37. ჭდის შექმნის ფანჯარა
მონიშნეთ (ჩართეთ ალამი) თქვენს მიერ შექმნილი ჭდე. მაგ. „მეგობრები“, შედეგად
მონიშნული წერილები განთავსდება ეტიკეტში „მეგობრები“, ასეთი სახით მონიშნულ წერილებს
წინ გაუჩნდებათ აღნიშვნა (სურ. 2-39)
73
სურ. 2-39. შექმნილი ჭდის ფანჯარა
ფილტრების გამოყენება
ფილტრის შექმნა:
74
გაფილტვრის პარამეტრების მითითების შემდეგ ამავე ფანჯარაში ვირჩევთ Create Filter with
this search ბრძანებას და გამოსულ ფანჯარაში (სურ. 2-42) ვუთითებთ შესაბამის მოქმედებას,
რასაც ვადასტურებთ Create Filter ბრძანებით
75
სურ. 2-42. წერილის განთავსება Label „მეგობრები“
kontaqtebis organizeba
76
სურ. 2-43. Contacts სურ. 2-44. ახალი კონტაქტის შექმნა
77
სურ. 2-45. კონტაქტის რედაქტირება
4. შექმნილი კონტაქტის E-mail ჩანაწერზე დაჭერით, შეგვიძლია გადავიდეთ წერილის გაგზავნის
გვერდზე, სადაც ავტომატურად შევსებული დაგხვდება To - ადრესატის ველი
ჯგუფების შექმნა
78
სურ. 2-48. კონტაქტების გაწევრიანება
2.8. Outlook
Outlook-ის დაყენება:
80
6. შეიყვანეთ მონაცემები სურ. 2–51–ზე მოცემულის შესაბამისად
7. მოცემულ გვერდზე More settings ბრძანებაზე დაჭერით გამოსულ ფანჯარაში შეავსეთ ველები
სურ. 2–52–ზე მითითებულის ანალოგიურად
81
სურ. 2–52. ველების შევსება
82
მოცემულ ფანჯარაში მოცემული ბრძანებები შინაარსით იდენტურია ვებ ფოსტის
ფანჯრის შესაბამისი ბრძანებების და ითავსებს იმავე ფუნქციებს, მაგ,: New Email
ბრძანებით მივიღებთ წერილის შექმნის ფანჯარას (სურ. 2–54) და ვმოქმედებთ ზემოთ
აღწერილი პროცედურების შესაბამისად
83
2.9. savarjiSoebi
84
10. მოძებნეთ ინფორმაცია დარგთან ასოცირებულ თემაზე (ტექსტური, გრაფიკული,
ფაილ(ებ)ი)
12. ჩაინიშნეთ წყაროს შესაბამისი ვებ გვერდები ბრაუზერის ფანჯარაში და ასევე გადმოწერეთ
მეხსიერებაში მითითებულ მისამართზე
85
Nsur. 3-1. Excel-is fanjra
Tu Excel-is programa ukve gaxsnilia, maSin Excel-is fanjris (sur. 3-1) marcxena
kuTxeSi File menius CamoSlisas avirCioT brZaneba Recent da menius marjvena
mxares moTavsebul siaSi saWiro dokumentis saxelze mausis dawkapunebiT
moxdeba misi gaxsna. CamoSlili menius marcxena nawilSi aseve moTavsebulia
iseTi brZanebebi, rogoricaa: Save, Save As, Open, Close, Info, Recent, New, Print, Save & Send,
Help, Options da Exit.
Excel-s SeuZlia daimaxsovros programaSi gaxsnili bolo ormocdaaTamde faili.
failTa raodenobis gansazRvra SesaZlebelia FileOptionsAdvancedDisplay
brZanebiT.
Excel-is programaSi muSaobis damTavreba xdeba File meniuSi Exit brZanebiT,
87
sur. 3-2. Customize Status Bar-is konteqsturi meniu
88
zemoT ganxiluli furclis stilis Secvlis operaciebi aseve sruldeba View menius
Workbook Views instrumentebis jgufis, xolo masStabis Secvla ki imave menius Zoom
instrumentebis jgufis Sesabamisi Rilakebis gamoyenebiT.
davTris fanjara momxmareblis ZiriTadi samuSao area, sadac mas Seaqvs
monacemebi, formulebi, adgens cxrilebs, diagramebs da sxv. Excel-is fails
sxvanairad davTari ewodeba. igi gamoiyeneba monacemTa Sesanaxad da maT
dasamuSaveblad. davTris fanjara `Cadgmulia~ Excel-is fanjaraSi da misი nawilia.
gulisxmobis principiT Excel-i davTars Book1-s (Book2, Book3, ...) uwodebs. es saxeli
aisaxeba davTris fanjris saTauris zolSi. Tu davTris fanjaras maqsimalur zomaze
gavSliT, maSin davTris saxeli Excel-is fanjris saTauris zolSi gadainacvlebs. Book1
(Book2, Book3, ...) davTars hqvia manam, sanam mas Cven mier arCeul saxels
davarqmevT.
davTris fanjarac Windows-is standartuli fanjaraa da aqvs misTvis
damaxasiaTebeli elementebi:
zolis Restore Down Rilakze mausiT davawkapunebT, maSin davTris fanjara kvlav
gamoeyofa Excel-is fanjaras;
89
dawkapunebiT SeiZleba davTris gadafurcvla, e.i. saWiro furclis ekranze gamotana,
anu gaaqtiureba. aqtiuri furclis saxeli gamoikveTeba, xolo misi foni gaTeTrdeba.
furclebis raodenoba samiT ar SemoisazRvreba. momxmarebels SeuZlia daamatos
an gamoaklos saWiro raodenobis furclebi. davTarSi furclebis raodenoba SeiZleba
gaizardos 1-dan 255-mde. Tu furclebis raodenoba bevria da yvelas saxeli ar eteva
maTTvis gankuTvnil adgilze, maSin saxelebis gamosaCenad gamoiyeneba am
saxelebis win moTavsebuli oTxi Rilaki.
furceli aris badiT dafaruli specialuri cxrili, romelic Sedgeba 16384 svetisa da
1048576 striqonisagan. svetebi danomrilia laTinuri asoebiTa da maTi
kombinaciebiT: AA, B, C, …, Z, AA, AB, …, AZ, BA, …, AAA, …, XFD. striqonebi danomrilia
rigiTi nomrebis Sesabamisi ricxvebiT. svetis Sesabamisi inglisuri terminia Column,
striqonis – Row, xolo maTi gadakveTiT miRebuli ujredisa – Cell. furclis yovel ujreds
aqvs misamarTi, romelic ganisazRvreba svetis asosa da striqonis nomris
kombinaciiT.
90
konteqsturi menius Insert ... brZanebis saSualebiT. am dros gaxsnil Insert dialogur
fanjaraSi avirCioT Casamatebeli furclis saxeoba da davaWiroT xeli OK Rilaks.
davTarSi furclis waSla sruldeba Home menius Cells instrumentebis jgufis
DeleteDelete Sheet brZanebiT an furclis saxelze gaxsnili konteqsturi menius Delete
brZanebis saSualebiT. furclebis iarliyebis mimdevrobis Secvla SeiZleba mausis
saSualebiT. amisaTvis mausis maCvenebeli davayenoT saWiro furclis
dasaxelebaze da marcxena Rilakidan xelis auReblad gadavitanoT igi saWiro
adgilze. amis garda, SesaZlebelia mocemuli furclis aslis miReba, risTvisac
gadatanis dros xeli davaWiroT <Ctrl> klaviSs. am operaciebis Sesrulebis klasikur
meTods warmoadgens furclis saxelze mausis marjvena Rilakis dawkapunebiT
gaxsnili konteqsturi meniudan Move or Copy brZanebis gamoZaxeba (sur. 3-3).
amave konteqsturi meniudan SesaZlebelia agreTve: furclis iarliys SeვucvaloT feri
(Tab Color), furclis damalva (Hide) an gamoCena (Unhide), furclis dacva (Protect Sheet),
yvela furclis moniSvna (Select All Sheets) da sxva.
92
kaskadurad. saWiro poziciebis arCeva SegviZlia dialoguri fanjris Arrange Windows
gadamrTvelebis saSualebiT (sur. 3-5).
93
sur. 3-6. ori ganyofilebisgan Semdgari damatebiTi fanjara
94
katalogi da davaWiroT xeli Save Rilaks an <Enter> klaviSs. Excel-Si Seqmnili
failebi ..xlsx gafarToebiT inaxeba.
failis Senaxva axali saxeliT. avirCioT File meniuSi Save As brZaneba, romlis
Semdegac gaixsneba Save As damatebiTi fanjara. gamonaTebuli dialogis File Name
velSi SevitanoT failis axali saxeli. Tu fails ar vqmniT mimdinare My Documents
katalogSi, sanavigacio panelidan avirCioT saWiro diski da katalogi da davaWiroT
xeli Save Rilaks an <Enter> klaviSs.
igive operaciis Sesruleba <F12> klaviSis daxmarebiTac SegviZlia.
Save Rilakze.
95
3.4. monacemebis Cawera ujredebSi
96
<Home>, <Ctrl>+<Home>, <End>, <Ctrl>+<End>, <Ctrl>+<→>, <Ctrl>+<←>,
<Ctrl>+<↑>, <Ctrl>+<↓>, <PgUp>, <PgDn>.
98
ujredis Semcvelobis redaqtirebisaTvis movniSnoT es ujredi, davawkapunoT
mausi formulaTa zolis marjvena nawilSi an orjer davawkapunoT mausi saWiro
ujredze, an xeli davaWiroT <F2> klaviSs. pirvel SemTxvevaSi kursori gaCndeba
formulaTa striqonSi, xolo meore da mesame SemTxvevaSi TviT ujredSi;
SevcvaloT ujredis Semcveloba; davafiqsiroT ujredis Sesworebuli Semcveloba.
operaciis Sesruleba SesaZlebelia Data menius Sort & Filter instrumentebis jgufis
99
Sesabamisi striqonis mTliani amoReba cxrilidan. am SemTxvevaSi ujredebi
mTlianad `gaqreba~ TavianTi misamarTebTan erTad, xolo darCenili sicariele
Seivseba qveda an marjvena mezobeli ujredebiT. ujredTa gadanacvlebis
mimarTuleba ganisazRvreba momxmareblis mier gaxsnili Delete dialoguri fanjris
saSualebiT (sur. 3-7). maT mieniWebaT axali misamarTebi. imave operaciiT
SeiZleba ganxorcieldes striqonebis an svetebis amoReba furclidan.
100
sur. 3-8. Insert dialoguri
fanjara
102
da Rilakidan xelis auReblad gadavataroT Sesavseb ujredebze; bolo Sesavsebi
ujredis miRwevis Semdeg avuSvaT xeli Rilaks. mocemul ujredebSi mimdevrobiT
ganTavsdeba siis elementebi (Tebervali, marti da a. S.).
Excel-Si nebismieri axali siis Sedgena Zalze martivia da igi SeiZleba
ganxorcieldes ori gziT: Tu sia moklea, is SeiZleba aikribos pirdapir Custom Lists
dialogur fanjaraSi, xolo Tu sia grZelia, maSin SeiZleba misi importireba cxrilidan.
dialogur fanjaraSi siis Sesatanad saWiroa File meniuSi davawkapunoT mausi
Options Rilakze. gaxsnil Excel Options dialogur fanjaraSi mausi davawkapunoT
Advanced CanarTze, gadafurcvlis zolis daxmarebiT General saTauris qveS vipovoT da
gavaaqtiuroT Edit Custom Lists ... Rilaki. gaixsneba Custom Lists dialoguri fanjara (sur.
3-10). CavayenoT kursori List entries velSi da klaviaturis saSualebiT avkriboT saWiro
sia da Semdeg mausi davawkapunoT Add Rilakze; sia Caiwereba Custom lists velSi.
103
Rilakze dawkapunebiT wavSaloT igi.
104
amonaTebul dialogur fanjaraSi gavaაqtiuroT Number CanarTi. Category velSi
avarCioT CvenTvis saWiro formati, ris Semdegac davawkapunoT am fanjris OK
Rilakze.
monacemTa kategoriebia:
105
mas ujredis marcxena kideSi aTavsebs;
Special – specialuri. Excel-s aqvs oTxi saxis damatebiTi formati, maT Soris: ori
– safosto indeqsebis da TiTo telefonisa da satabelo nomrebisaTvis;
106
sur. 3-12. Number Format
CamoSladi veli
107
sur. 3-13. Format Cells dialoguri fanjris Alignment CanarTi
Wrap Text. misi CarTvis Semdeg didi moculobis teqsti ujreds SigniT daiyofa
striqonebad da mTeli striqonis simaRle gafarTovdeba ise, rom ujredSi
ikiTxebodes mTeli teqsti. imave brZanebis Sesruleba SeiZleba Home menius
Shrink to fit. teqstis zoma mcirdeba ise, rom igi mTlianad Caetios ujredSi;
- Rilakis saSualebiTac.
108
Damave dialoguri fanjris Orientation ganyofilebidan xdeba monacemTa daxra
horizontisadmi garkveuli kuTxiT, risTvisac mausiT unda davayenoT transportiris
maCvenebeli saWiro poziciaze an Degrees velSi mivuTiToT Sesabamisi daxris kuTxe.
msgavsi operaciebi SeiZleba ganxorcieldes Home menius Alignment instrumentebis
109
Subscript – qveda indeqsis efeqtebi.
Normal font CamrTvelis CarTva Font dialogis yvela cvlilebas gaauqmebs da
davubrundebiT gulisxmobis principiT gaTvaliswinebul Srifts. gulisxmobis principiT
ki Excel 2010-Si gamoiyeneba 11 zomis Srifti “Calibri~.
Sriftis daformatebis zogierTi operacia SeiZleba warmatebiT ganvaxorcieloT
Home menius Font instrumentebis jgufis Sesabamisi Rilakebis daxmarebiTac.
jgufis Cell styles brZanebiT an Home menius Font instrumentebis jgufis Fill Color
Rilakis saSualebiTac.
111
sur. 3-14. Format As Table brZanebis CamoSladi fanjara
3.10. savarjiSoebi
1. Excel-ის სამუშაო ფურცელზე შექმენით ნიმუშის შესაბამისად
112
აირჩიეთ შრიფტის პარამეტრები: ზომა-14, დახრილი, სქელი, ფერი ლურჯი და A1
უჯრედში ჩაწერეთ სიტყვა „საზღვაო აკადემია“
Merge & Center ღილაკის საშუალებით A1 უჯრედში შეყვანილი სიტყვა განათავსეთ A1:E1
დიაპაზონის გაერთიანებული უჯრედების ცენტრში
აირჩიეთ ხაზის ტიპი და ფერი (მოცემული ნიმუშის მიხედვით) და A2:E6 უჯრედთა
დიაპაზონი ჩასვით All Borders ტიპის ჩარჩოში
A2:E6 დიაპაზონის დიაგონალურად მდგომი უჯრედები შეავსეთ მწვანე ფერით
B8 უჯრედში ჩაწერეთ სიტყვა „ნავიგაცია“ (შრიფტის ზომა 12) და დახარეთ იგი 450 - იანი
კუთხით Orientation ღილაკის გამოყენებით
გრძელი ტექსტის გადასატანად უჯრედს შიგნით გამოიყენეთ ღილაკი Wrap Text და F8
უჯრედში ჩაწერეთ ტექსტი „ინფორმაციული ტექნოლოგიები“ (შრიფტის ზომა 12).
F8 უჯრედში ჩაწერილი ტექსტი განათავსეთ უჯრედის ცენტრში Center და Middle Align
ღილაკების საშუალებით
დაარეგულირეთ სვეტის სიგანის ზომა ისე, რომ F8 უჯრედში ტექსტმა მიიღოს სურ. 3-14-
ზე მოცემული სახე
113
B4 უჯრედში ჩაწერეთ რიცხვი 13,267 და გამოიტანეთ იგი ათწილად ნაწილში ორი ციფრის
სიზუსტით
D4 უჯრედში ჩაწერეთ რიცხვი 0,00007 და გამოიტანეთ იგი სამეცნიერო (Scientifc)
ფორმატით
114
4. Excel-ის სამუშაო ფურცელზე შექმენით დოკუმენტი ნიმუშის შესაბამისად. დოკუმენტის
შესაქმნელად გამოიყენეთ Excel-ის უჯრედების დაფორმატებისა და რედაქტირების ბრძანებები
115
116
4. Excel-ის სამუშაო ფურცელზე შექმენით დოკუმენტი ნიმუშის შესაბამისად. დოკუმენტის
შესაქმნელად გამოიყენეთ Excel-ის უჯრედების დაფორმატებისა და ჩარჩოში ჩასმის ბრძანებები
117
Tavi IV. MMICROSOFT EXCEL 2010
magaliTi
% procentis gamoTvla
^ axarisxeba
* da / gamravleba da gayofa
+ da - Sekreba da gamokleba
& simboloTa gaerTianeba
Sedarebis operaciebi.
magaliTebi:
120
Cawerisas masSi gamoiyeneba romelime ujredis an ujredTa diapazonis
misamarTi, ris Semdegac formulis gamoTvlis Sedegi damokidebuli iqneba maT
Semcvelobaze. mimarTvebis daxmarebiT formulaSi SeiZleba gamoviyenoT furclis
sxvadasxva adgilze ganTavsebuli monacemebi, davTarSi Semavali sxvadasxva
furclis monacemebi da sxvadasxva davTrebis monacemebi, magaliTad:
121
klaviSs. A3 ujredSi avtomaturad gamoCndeba axali Sesakrebebis jami – ricxvi 10.
aqtiuri davTris sxva furclis ujredze mimarTvisas, magaliTad, Sheet1 furclis B5
ujredSi Sheet2!A5+10 formulis Casawerad unda SevasruloT Semdegi moqmedebebi:
1. gavaaqtiuroT Sheet1 furclis B5 ujredi da SevitanoT masSi klaviaturidan
tolobis niSani
2. davawkapunoT Sheet2 Ffurclis iarliyze, xolo Semdeg – am furclis A5
ujredze, ris Semdegac es ujredi gaaqtiurdeba
3. avkrifoT klaviaturidan niSani + da ricxvi 10
4. davaWiroT Enter klaviSs
5. Sheet1 furclis B5 ujredSi gamoCndeba Sekrebis Sedegi – ricxvi 10
Ggavaaqtiuroთ Sheet2 Ffurclis A5 ujredi, CavweroT ricxvi 6 da davaWiroT Enter
klaviSs. Sheet1 furclis B5 ujredSi avtomaturad gamoCndeba axali Sesakrebebis jami
– ricxvi 16.
122
4.3. formulebi da funqciebi
123
formulebsa da funqciebTan muSaobis zogadi wesebi.
funqcia SUM
funqciis sintaqsi:
SUM( x1; x2; …)
maSin Ggveqneba:
=SUM(A1;C1) tolia 40-is
=SUM(A1:F1) tolia 100-is
=SUM(A1:C1;200) tolia 260-is
Ffunqcia SUM mxedvelobaSi ar iRebs argumentebs, romlebsac teqsturi an
logikuri tipis mniSvnelobebi gaaCnia, an mimarTaven cariel ujredebs. es imas
niSnavs, rom aseTi argumentis SemTxvevaSi Excel-i Secdomis Setyobinebas ar
gamoitans ekranze, ubralod, maT yuradღebas ar miaqcevs da Sekrebs danarCen
argumentebs. Aაqedan gamomdinare:
magaliTebi:
=AVERAGE(A1:A4) tolia 25-is
=AVERAGE(A4:A6) tolia 40-is
=AVERAGE(A2;A4;120) tolia 60-is
magaliTebi:
=COUNT (A1:A6) tolia 3-is
126
=COUNT (A3:A6) tolia 1-is
=COUNT (A1:A3;15) tolia 4-is
magaliTebi:
=MAX(A1:A5) tolia 40-is
=MIN(A1:A5) tolia 3-is
=MAX(A1:A5;70) tolia 70-is
=MIN(A2:A4;4) tolia 3-is
=MIN(A4:A6) tolia 7-is
127
4.5. ZiriTadi maTematikuri da trigonometriuli funqciebi
instrumentebis jgufSi Function Library (sur. 4-1) Math & Trig Rilakis qvemoT
mimarTul isarze dawkapunebiT ekranze gaixsneba fanjara, sadac CamonaTvalSi
gveqneba maTematikuri da trigonometriuli funqciebi. ganvixiloT zogierTi maTgani:
magaliTebi:
magaliTebi:
magaliTebi:
128
TAN(number) - tangensi (number es aris kuTxe radianebSi, romlis tangeნsis
gamoTvlac gvsurs. Tu kuTxe mocemulia gradusebSi, maSin is unda gavamravloT
PI()/180 an gamoviyenoT RADIANS funqcia).
magaliTebi:
magaliTebi:
magaliTebi:
magaliTebi:
magaliTebi:
magaliTebi:
magaliTebi:
130
=SQRT(16) aris 4;
=SQRT(-16) aris #NUM!;
=SQRT(ABS(-16)) aris 4.
magaliTebi:
FACT(5)=120;
FACT(1,9)=1;
FACT(0)=1;
FACT(1)=1;
FACT(-1)= #NUM!, radgan uaryofiTi ricxvis faqtoriali ar aris ganmartebuli
magaliTi
131
PRODUCT(number1; number2; …) funqcia iZleva argumentTa namravls, sadac:
number1; number2; … funqciis argumentebia. argumentTa raodenoba ar unda
aRematebodes 30-s.
magaliTi
magaliTi
133
formas, marcxena Rilakidan xelis auReblad gadavitanoT saWiro adgilas. Tu am
operaciis dros gamoviyenebT <Ctrl> klaviSs, maSin mausis maCvenebeli
fragmentis sazRvarze mitanis Semdeg miiRebs marcxniv daxrili isris formas,
romlis qveda marjvena mxares gaCndeba plus niSani. am dros moxdeba
gamoyofili fragmentis kopireba.
134
sur. 4-3. fanjara Clipboard
135
CavweroT pirveli ujredisaTvis da davafiqsiroT Sedegi. sur. 4-4-ze B3:B6 diapazonSi
Seyvanilia sawyisi monacemebi, xolo C3 – Seyvanilia formula =B3+3. amis Semdeg
gamovyoT C3 ujredi, miviyvanoT mausis maCvenebeli mis marjvena qveda kuTxeSi
moTavsebul Sav markerze ise, rom is Savi feris jvrad gadaiqces; mausis marcxena
Rilakidan xelis auReblad maCvenebeli gadavataroT Sesavseb ujredebze.
operandTa misamarTebis cvlileba ganxorcieldeba avtomaturad da ujredebi
Seivseba mocemuli formuliT gamoTvlis SedegebiT (sur. 4-5).
136
4.7. ujredis komentari. monacemis moZebna da Secvla
137
sur. 4-7. Find & Select brZanebebi
138
sur. 4-9. Replace CanarTi
Options CanarTis CarTvis Semdeg Tu Match entire cell contents alams CavrTavT,
monacemi moiZebneba mxolod im SemTxvevaSi, Tu is ujredis sruli Semcvelobaa,
xolo Match case almis CarTvis SemTxvevaSi ki monacemi iZebneba im
SemTxvevaSic, Tu is ujredis Semcvelobis nawilia. imave instrumentebis jgufis Find
& Select Go To ... brZanebiT an <Ctrl>+<G> klaviSTa kombinaciiT swrafad SeiZleba
gadavideT miTiTebuli cxrilis, misamarTis an saxelis mqone ujredze.
4.8. savarjiSoebi
2,57 ×73+102,5
345,67 – +233,89
876 – 43,1× 11,7
139
2. შეადგინეთ დოკუმენტი ტექსტური ოპერატორის გამოყენებით (&)
A B C D
1 მოწყობილ
ია ი
2 ელდარ მსხალაძე
3 ამირან შარაძე
4 თამაზ თელია
5 ჯონი ბაბილოძე
დამალეთ A და B სვეტები
12 tg ( 1,1 π )
2 sin ( 23 π)
57 გრადუსიანი კუთხის ტანგენსი
31 გრადუსიანი კუთხის სინუსი
arctg (−7) კუთხის გრადუსული
arcsin ( 0,7) კუთხის გრადუსული ზომა
ზომა
1,7 ln ( 7 )
−1,5
arccos (−0,3 ) კუთხის გრადუსული 5e
ზომა
140
|7,56 ∙2,37−291| გამოსახულების რიცხვი 447-ის 26%
მოდული
√ 367
7-ის ფაქტორიალი
√5 901
141
4. შეიყვანეთ Excel-ის სამუშაო ფურცელზე ქვემოთ მოცემული მონაცემები
1 2 3 4 5
30 -38 56 96 123
20 45 -64 97 49
40 23 73 73 144
60 19 117 -118 135
50 11 82 103 -143
იპოვეთ SUMIF ფუნქციის გამოყენებით მასივის იმ რიცხვების ჯამი, რომლებიც მეტია ან ტოლია
60-ზე
იპოვეთ Count Numbers ფუნქციის გამოყენებით მასივში მოთავსებული რიცხვების რაოდენობა
იპოვეთ Max ფუნქციის გამოყენებით მასივის უდიდესი რიცხვი
144
instrumentebis jgufSi Function Library (sur. 4-1) Date & Time Rilakis qvemoT
mimarTul isarze dawkapunebiT ekranze gaixsneba fanjara, sadac CamonaTvalSi
gveqneba TariRisa da drois funqciebi. ganvixiloT zogierTi maTgani:
TariRis funqcia DATE
misi sintaqsia:
DATE(year; month; day), sadac:
year – wlis argumenti SesaZloa iyos erTi – oTxniSna ricxvi.
month – aris ricxvi, romelic Tves warmoadgens. Tu igi 12-ze metia, maSin
mocemuli wlis pirveli Tvidan gadaTvlis miTiTebuli Tveebis raodenobas da gadava
momdevno wlis Tveebze. magaliTad, DATE(2008; 14; 2) miiRebs TariRs 2009 wlis 2
Tebervals.
day - aris Tvis ricxvi. Tu ricxvi metia, vidre dReebis raodenoba garkveul TveSi,
am ricxvs amatebs Tvis pirvel ricxvs da gadadis momdevno Tvis ricxvebze.
magaliTad, DATE(2008; 1; 35) aniWebs rigiT nomers, rac warmoadgens 2008 wlis 4
Tebervals.
Excel-i inaxavs TariRebs, rogorc rigiTi nomrebis Tanmimdevrobas, am saxiT isini
SesaZlebelia gamoyenebul iqnan gamoTvlebSi. gulisxmobis priნcipiT, 1900 wlis 1
ianvris rigiT nomers warmoadgens 1, maSin 2008 wlis 1 ianvris saregistracio-rigiTi
nomeri iqneba 39448, radgan 39448 aris dReTa raodenoba 1900 wlis 1 ianvridan
mocemul TariRamde.
magaliTi
drois funqcia TIME - Sedegad miiReba dro 0:00:00-dan (12:00:00 AM) 23:59:59-mde (11:59:59
PM).
misi sintaqsia:
TIME(hour; minute; second), sadac:
hour – aris saaTis maCvenebeli. Nnebismieri mniSvneloba meti 23-ze iqneba
gayofili 24-ze da naSTi ganixileba, rogorc saaTis mniSvneloba.
magaliTi
TIME(27;0;0)=TIME(3;0;0) aris 3:00 AM
Minute – aris wuTebis maCvenebeli. Nnebismieri mniSvneloba meti 59-ze
iqneba gardaqmnili saaTebad da wuTebad.
magaliTebi:
TIME(0;750;0)=TIME(12;30;0) aris 12:30 RM
TIME(1;63;11)=TIME(2;03;11) Aaris 2:03:11 AM
146
Second – aris wamebis maCvenebeli. Nnebismieri mniSvneloba meti 59-ze
iqneba gardaqmnili saaTebad, wuTebad da wamebad.
magaliTebi:
TIME(0;0;2000)=TIME(0;33;22) aris 12:30:20 AM
TIME(13;59;67)=TIME(2;00;07) aris 2:00:07 RM
147
B5:D7 და B9:D11 დიაპაზონებში ჩავწეროთ საწყისი მონაცემები
გამოვთვალოთ ფირმის მიერ გაწეული მთლიანი ხარჯი ცალკეული თვეების მიხედვით, რისთვისაც
E5 უჯრედში შეიყვანეთ ფორმულა SUM(B5:D5) და ავაგოთ ფორმულათა მწკრივი E13 უჯრედამდე. ამ
მოქმედების შესასრულებლად გამოვიყენოთ მონიშნული E5 უჯრედის მარჯვენა ქვედა კუთხეში
მოთავსებული მარკერი
შევარჩიოთ ხაზის სტილი და ფერი და A4:F13 უჯრედთა დიაპაზონი ჩავსვათ All Borders ტიპის
ჩარჩოში
მეორე სვეტის სათანადო უჯრედებში შევიტანოთ სახელები და გვარები, ხოლო მესამე სვეტის
უჯრედებში – ხელფასის მონაცემები
შევარჩიოთ ხაზის სტილი და ფერი და A2:F12 უჯრედთა დიაპაზონი ჩავსვათ All Borders ტიპის
ჩარჩოში
ტექსტები შეყვანილი A1, A2 და A3 უჯრედში განვათავსოთ A:I სვეტების ცენტრში Merge & Center
ღილაკის საშუალებით (სურ. 5.3)
150
მთლიანი მოგების საანგარიშოდ H5 უჯრედში შევიყვანოთ ფორმულა =E5*F5 და ავაგოთ
ფორმულათა მწკრივი H10 უჯრედამდე
I5:I10 უჯრედებს მივანიჭოთ პროცენტული ფორმატი ათწილად ნაწილში ერთი ციფრის სიზუსტით
შევარჩიოთ ხაზის სტილი და ფერი და A4:I11 უჯრედთა დიაპაზონი ჩავსვათ All Borders ტიპის
ჩარჩოში
ტექსტი „დოლარის კურსი“ მოვათავსოთ A:B სვეტების ცენტრში Merge & Center ღილაკის
საშუალებით (სურ. 5–4)
შევარჩიოთ ხაზის სტილი და ფერი და A2:D8 უჯრედთა დიაპაზონი ჩავსვათ All Borders ტიპის
ჩარჩოში
5.7. savarjiSoebi
1. სესხის ანგარიში
Excel-ის სამუშაო ფურცლის სათანადო უჯრედებში შეიყვანეთ ქვემოთ მოცემული მონაცემები
152
B1 უჯრედში საკომისიო
2. ოფისის ხარჯი
Excel-ის სამუშაო ფურცლის სათანადო უჯრედებში შეიყვანეთ ქვემოთ მოცემული მონაცემები
A B C D E
1 ოფისის ხარჯი
ხელფას ინვენტარ ჯამ
2 თვე ქირა
ი ი ი
3 ივლისი 700 6000 3559
4 აგვისტო 700 6500 2599
5 სექტემბერი 700 7000
III
6
კვარტალი
7 ოქტომბერი 700 7000 856
8 ნოემბერი 700 7000
9 დეკემბერი 700 7000 1115
1 IV
0 კვარტალი
1
სულ
1
153
ნიმუშის მიხედვით დაარეგულირეთ სვეტების სიგანე, სხვადასხვა ტექსტის ზომა, უჯრედს შიგნით
განთავსება და შრიფტის სტილი
შეარჩიეთ ხაზის სტილი და ფერი და A2:E11 უჯრედთა დიაპაზონი ჩასვით All Borders ტიპის
ჩარჩოში
SUM ფუნქციის გამოყენებით გამოთვალეთ ოფისის მთლიანი ხარჯი ცალკეული თვეების მიხედვით
3. ხელფასის ანგარიში
Excel-ის სამუშაო ფურცლის სათანადო უჯრედებში შეიყვანეთ ქვემოთ მოცემული მონაცემები
A B C D E F G
1 ხელფასი
2 ხელფას პრემი ჯამ დარიცხვ ხელზ
№ გვარი სახელი
ი ა ი ა ე
3 1 გივი ბაგრატიშვილი 1200 600
4 2 იოსებ ბლიაძე 1100 550
5 3 გიორგი გოცირიძე 950 475
6 4 გივი გურიელიძე 850 425
7 5 გიორგი ებანოიძე 900 450
8 6 ნანა კაველაშვილი 1300 650
9 7 ლევანი კანკავა 1100 550
10 8 ჯაბა კანკავა 1050 525
11 9 თამაზ ლორთქიფანიძე 1600 800
12 სულ
შეარჩიეთ ხაზის სტილი და ფერი და A2:G12 უჯრედთა დიაპაზონი ჩასვით All Borders ტიპის
ჩარჩოში
5. პროდუქციის რეალიზაცია
შეარჩიეთ ხაზის სტილი და ფერი და A3:H9 უჯრედთა დიაპაზონი ჩასვით All Borders ტიპის
ჩარჩოში
H4:H8 უჯრედებს მიანიჭეთ პროცენტული ფორმატი, ათწილად ნაწილში ერთი ციფრის სიზუსტით
შეარჩიეთ ხაზის სტილი და ფერი და A2:D8 უჯრედთა დიაპაზონი ჩასვით All Borders ტიპის
ჩარჩოში
155
C1 უჯრედში შეიტანეთ დოლარის დღევანდელი კურსი
156
vipovoT: y(0), y(0,1), y(0,2) , . . . , y(1). am mizniT A1:A11 ujredTa diapazonSi SeviyvanoT
x cvladis Semdegi mniSvnelobebi: 0, 0,1 0,2, . . . , 1.
aRvniSnoT, rom Cvens mier SerCeuli argumentis mniSvnelobebi Seadgenen
ariTmetikul progresias. Excel-Si ariTmetikuli progresiis wevrebiT ujredebis Sevseba
SesaZlebelia ori xerxiT.
pirveli xerxi. A1 da A2 ujredebSi Segvyavs ariTmetikuli progresiis pirveli da
meore wevrebi. gamovyoT es ujredebi da davayenoT mausis maCvenebeli
gamoyofili ujredebis Sevsebis markerze (sur. 6-1) da misi qvemoT gadaadgilebiT,
vagebT saWiro sigrZis ricxvTa mwkrivs (sur. 6-2).
157
formulis Seyvana ujredSi SeiZleba rogorc klaviaturis saSualebiT, aseve
funqciebis gamoZaxebiT. maTematikuri funqciebis gamoZaxeba xdeba Formulas
menius Function Library instrumentebis jgufis Math & Trig RilakiT an mausi
davawkapunoT imave instrumentebis jgufis fx – Insert Function Rilakze, an formulaTa
zolis fx Rilakze.
funqciis tabulirebis procesis dasrulebisTvis saWiroa, gamovyoT B1 ujredi,
davayenoT mausis maCvenebeli am ujredis Sevsebis markerze da misi
gadaadgilebiT qvemoT avagoT formulaTa mwkrivi B11 ujredamde (sur. 6-5).
158
6.2. erT sakoordinato sistemaSi ori grafikis ageba
ganvixiloT erT sakoordinato sistemaSi Semdegi ori funqciis grafikis agebis magaliTi:
161
sur. 6-11. Format Axis damatebiTi fanjara
diagramis bade. xSirad, diagramis zusti analizisTvis, saWiroa diagramaze
badis CarTva, risTvsac damatebiTi Chart ToolsLayout menius Axes instrumentebis
jgufSi avirCioT Rilaki Gridlines
diagramis maketi da stili. diagramis maketis asarCevad saWiroa damatebiTi
Chart ToolsDesign meniuSi avirCioT Layouts instrumentebis jgufi, xolo stilis
asarCevad Chart Styles instrumentebis jgufi (sur. 6-12).
162
sur. 6-13. redaqtirebis Semdeg sur. 6-6-ze mocemuli diagrama
163
sur. 6-14. saangariSo cxrili Excel-Si
C2 ujredSi SeviyvanoT formula:
=B2-7, 33*SIN (A2*PI ()/180)
da avagoT formulaTa mwkrivi C9 ujredamde.
formulebis akrefis dros, romlebic Seicaven trigonometriul funqciebs,
aucilebelia, rom kuTxeebi trigonometriuli funqciis niSnis qveS mocemuli iyos
radianebSi, amitom gradusebis gadasayvanad radianebSi saWiroa θ
gavamravloT PI() (PI = 3,1416) da gavyoT 180 -ze, an gamoviyenoT funqcia RADIANS.
o
164
sur. 6-16. SSD daformatebis Semdeg
amis Semdeg, diagramis mixedviT gnisazRvreba gemis stabilurobis
parametrebi, romlebic Caiwereba saboloo cxrilSi da Sedardeba dasaSveb
mniSvnelobebTan (sur. 6-17).
165
(Dependent) is ujredebi, romelTa mniSvnelobebi gamoiyeneba sxva ujredSi Caweril
formulaSi.
movniSnoT is ujredi, romlis zemoqmedi ujredebis moZebnac gvWirdeba da
mausi davawkapunoT Formulas menius Formula Auditing instrumentebis jgufis Trace
Precedents Rilakze. furcelze gaCndeba zemoqmedi ujredidan moniSnuli ujredisaken
mimarTuli lurji isrebi. mocemul ujredze damokidebuli ujredis mosaZebnad ki
movniSnoT ujredi da mausi davawkapunoT Formulas menius Formula Auditing
instrumentebis jgufis Trace Dependents Rilakze. furcelze gaCndeba moniSnuli
ujredidan damokidebuli ujredisaken mimarTuli lurji isrebi. am Rilakebze
ganmeorebiTi dawkapunebebi furcelze gamoiwvevs Sedgomi donis isrebis
gamoCenas.
am isrebis gaqroba samuSao furclidan SesaZlebelia imave instrumentebis
jgufis Remove Arrows ⇒ Remove Precedent Arrows an Remove Arrows ⇒ Remove Dependent
Arrows brZanebiT, am brZanebis yoveli Sesruleba isrebis TiTo donis gaqrobas
gamoiwvevs, xolo erTianad yvela donis isrebis waSla SesaZlebelia Remove Arrows ⇒
Remove Arrows brZanebiT.
im SemTxvevaSi, rodesac romelime ujredSi aRmoCndeba Secdomis
mauwyebeli informacia, Formulas menius Formula Auditing instrumentebis jgufis Error
Checking Rilakis brZanebebi dagvexmareba Secdomis wyaros povnaSi. furcelze
gaCndeba wiTeli feris isrebis trasa, rac gagviadvilebs am ujredis formulaSi
daSvebuli Secdomis gasworebas.
zogjer saWiroa samuSao furcelze ujredebSi Sedegebis nacvlad gamovaCinoT
gamoyenebuli formulebi, risTvisac gamoiyeneba Formulas menius Formula Auditing
instrumentebis jgufis Show Formulas Rilaki. am Rilakze ganmeorebiT mausis
dawkapunebiT formulebi Seicvleba Sesabamisi SedegebiT.
xolo Formulas menius Formula Auditing instrumentebis jgufis Evaluate Formula Rilaki
saSualebas gvaZlevs, Tvali mivadevnoT formulis nabij-nabij Sesrulebas gaxsnil
Evaluate Formula dialogur fanjaraSi.
166
6.6. savarjiSoebi
1. დიაგრამების აგება
167
ააგეთ ფუნქციის გრაფიკი (2-D Line), როცა x ∈[0 ;1] შუალედს, ბიჯით h=0,1. გრაფიკი
დააფორმატეთ შემდეგნაირად: აბსცისათა ღერძზე დაიტანეთ x−ის მნიშვნელობები 0-დან 1-
მდე 0,1 ბიჯით; კოორდინატთა ღერძების სათავე გადიოდეს ნულოვან დანაყოფზე; გრაფიკს
დაარქვით სახელი და ღერძებს გაუკეთეთ წარწერა
2+3 x
−2 x y=
1) y=sin (x )e 6) 1+ x+ x 2
1+ x
2 1+xe− x
y= y=
2) 1+2 x 2 7) 2+ √ x2 +sin2 (x )
2+sin2 (x ) 2+xe−x 2
y= y= sin ( x )
3) 1+ x2 8) 2+x 2
1+cos( x ) 1+x
y= y=
4) 1+e 2 x 9) 1+ √|x|e x +|sin (x )|
1+x
4 3x
y=
5) y= 1+e√ 10) 1+ 2+x +x 2 √
3. ერთსა და იმავე საკოორდინატო სისტემაში ორი ფუნქციის გრაფიკი აგება
ერთსა და იმავე საკოორდინატო სისტემაში ააგეთ შემდეგი ორი ფუნქციის გრაფიკი (2-D Line),
როცა x ∈[0 ; 3] შუალედს, ბიჯით h=0,2. გრაფიკი დააფორმატეთ შემდეგნაირად: აბსცისათა
ღერძზე დაიტანეთ x−ის მნიშვნელობები 0-დან 3-მდე 0,2 ბიჯით; კოორდინატთა ღერძების
სათავე გადიოდეს ნულოვან დანაყოფზე; გრაფიკს დაარქვით სახელი და ღერძებს გაუკეთეთ
წარწერა
2
1) y=sin (x )cos( x ); z=3cos (2 x )sin( x )
2
2) y=2 sin( πx )−3 cos( πx ); z=cos (2 πx )−2 sin( πx )
3
3) y=5 sin( πx)−cos(3 πx)sin(πx ); z=cos(2 πx )−2sin ( πx)
2 2
4) y=3 sin(2 πx )cos( πx )−cos (3 πx); z=2 cos (2 πx )−3 sin(3 πx)
2
5) y=2 sin( πx )cos( πx ); z=cos (πx )sin(3 πx )
3
6) y=3 sin(3 πx)cos(2 πx ); z=cos ( 4 πx)sin(πx )
2
7) y=2 sin(2 πx )cos(4 πx); z=cos (3πx )−cos(πx )sin( πx )
2
8) y=sin (3 πx )+2 sin(2 πx )cos(3 πx ); z=cos(πx)−cos(3 πx)sin ( πx )
2
9) y=cos(3 πx )sin (πx)+2 sin(3 πx)cos(2 πx ); z=cos ( πx)−cos(3 πx )
2
y=2 sin(2 πx )cos( πx)+sin(3 πx ); z=cos(2 πx )sin (πx)−cos( 4 πx )
10)
168
4. გემის სტატიკური სტაბილურობის დიაგრამების აგება
1) a=7,00 მ
0 10 20 30 40 50 60 70
ls 0 1,646 3,318 5,027 6,405 7,370 7,920 8,145
2) a=7,42 მ
0 10 20 30 40 50 60 70
ls 0 1,646 3,318 5,027 6,405 7,370 7,920 8,145
3) a=7,50 მ
0 10 20 30 40 50 60 70
ls 0 1,646 3,318 5,027 6,405 7,370 7,920 8,145
4) a=7,54 მ
0 10 20 30 40 50 60 70
ls 0 1,646 3,318 5,027 6,405 7,370 7,920 8,145
5) a=6,96 მ
0 10 20 30 40 50 60 70
ls 0 1,646 3,318 5,027 6,405 7,370 7,920 8,145
6) a=7,34 მ
0 10 20 30 40 50 60 70
ls 0 1,646 3,318 5,027 6,405 7,370 7,920 8,145
7) a=7,40 მ
0 10 20 30 40 50 60 70
ls 0 1,646 3,318 5,027 6,405 7,370 7,920 8,145
8) a=7,30 მ
0 10 20 30 40 50 60 70
ls 0 1,646 3,318 5,027 6,405 7,370 7,920 8,145
169
Tavi VII. MMICROSOFT EXCEL 2010
170
სურ. 7–2. დრეკადობის მოდულის დადგენა
გამოვიძახოთ წერტილოვანი დიაგრამის კონტექსტური მენიუ და მასში ავირჩიოთ ბრძანება
Add Trendline... მიიღება დიალოგური ფანჯარა Format Trendline (სურ. 7–3), რომელშიც უნდა
გავააქტიუროდ შედეგი ველები: Linear, Set Intercept, Display Equation on chart და Display R-squared on
chart. მივიღებთ სურ. 7–2–ზე მოცემულ დიაგრამას. როგორც ტრენდის ხაზის განტოლებიდან ჩანს
მოცემული მასალის დრეკადობის მოდული უახლოვდება 1,79 (GPa).
171
7.2. logikuri funqciebi
instrumentebis jgufSi Function Library (sur. 4-1) Logical Rilakis qvemoT mimarTul
isarze dawkapunebiT ekranze gaixsneba fanjara, sadac CamonaTvalSi gveqneba
logikuri funqciebi. ganvixiloT zogierTi maTgani:
funqcia IF
funqciis sintaqsi Semdegia:
IF (piroba; mniSvneloba 1; mniSvneloba 2)
IF funqcia logikuri testia, romelic amowmebs pirobas. Tu piroba WeSmaritia
(True), maSin funqciis mniSvvneloba toli iqneba mniSvneloba1-is, xolo Tu mcdaria
(False) – mniSvneloba 2-is.
logikuri gamosaxuleba SeiZleba Seicavdes mudmivebs, mimarTvebs
ujredebze an ujredTa diapazonze, funqciebs, Sedarebis operaciebs.
pirobiTi funqciis meore da mesame argumentebis saxiT SeiZleba isev IF
pirobiTi funqciis gamoyeneba. saerTod, Excel-Si SeiZleba maqsimum Svidi donis
Cadgmuli funqciebis gamoyeneba.
IF funqciaSi pirobis saxiT SeiZleba Excel-is specialuri funqciebis gamoyeneba.
ganvixiloT isini:
funqcia NOT
NOT funqciis gamoyeneba SesaZlebelia maSin, rodesac argumentis
mniSvneloba ar udris romelime specifikur cvlads.
misi sintaqsia:
NOT (logikuri mniSvneloba)
sadac logikuri mniSvneloba aris logikuri cvladi an gamosaxuleba, romelmac
SeiZleba miiRos mniSvneloba True (WeSmariti) an False (mcdari).
Tu argumentis mniSvneloba mcdaria (False), maSin NOT funqciis Sedegi iqneba
WeSmariti (True), xolo Tu argumentis mniSvneloba iyo WeSmariti (True), maSin
funqciis Sedegi iqneba mcdari (False).
funqcia AND
AND funqciis Sesrulebis Sedegi aris True (WeSmariti), Tu misi yvela argumenti
Rebulobs WeSmarit mniSvnelobas; Sedegi aris False (mcdari), Tu misi erTi
argumenti mainc Rebulobs mcdar mniSvnelobas.
funqcia AND-ma unda gaafarTovos sxva funqciebis SesaZleblobani. magaliTad,
funqcia IF-Si misi gamoyenebiT SesaZlebelia Sesamowmebeli pirobis gaerTianeba,
riTac Tavidan SeiZleba aviciloT rTuli, erTmaneTSi Cadgmuli funqciis gamoyeneba.
misi sintaqsia:
AND (logikuri mniSvneloba 1; logikuri mniSvneloba 2; ...)
სadac logikuri mniSvneloba 1 aucilebeli pirveli argumentia, romlis
Semowmebac unda moxdes da romelmac SeiZleba miiRos mniSvnelobebi; logikuri
mniSvneloba 2, .... damatebiTi, Sesamowmebeli argumentebia, romlebsac
SeuZliaT True an False mniSvnelobis miReba. argumentTa ricxvi ar unda
172
aRematebodes 255-s.
funqcia OR
OR funqciis Sesrulebis Sedegi aris True (WeSmariti), Tu misi erTi argumenti
mainc Rebulobs WeSmarit mniSvnelobas; Sedegi aris False (mcdari), Tu misi yvela
argumenti Rebulobs mcdar mniSvnelobas.
misi sintaqsia:
OR(logikuri mniSvneloba 1; logikuri mniSvneloba 2; ...)
sadac logikuri mniSvneloba 1 aucilebeli pirveli argumentia, romlis
Semowmebac unda moxdes da romelmac SeiZleba miiRos mniSvnelobebi; logikuri
mniSvneloba 2, .... damatebiTi, Sesamowmebeli argumentebia, romlebsac
SeuZliaT True an False mniSvnelobis miReba. argumentTa ricxvi ar unda
aRematebodes 255-s.
{
1+|0,2−x|
, x <0,5,
y= 1+ x + x 2
x 1 /3 , x ≥ 0,5,
roca x ∈ [ 0, 1 ] , h=0,1.
mocemuli funqciis grafikis ageba analoguria paragraf 6.1.-Si ganxiluli funqciis
grafikis agebisa, erTi gamonaklisiT - B1 ujredSi unda SeviyvanoT formula:
¿ IF ( A 1< 0,5 ;(1+|(0,2− A 1)|)/(1+ A 1+ A 12) ; A 1(1 /3) )
{
1+ln ( 1+ x ) , x <0,2,
1 /2
y= 1+x , x ∈ [ 0,2,0,8 ] ,
1+ x
2 e−2 x , x >0,8,
roca x ∈ [ 0, 1 ] , h=0,1.
funqciis grafikis ageba aseve analogიuria paragraf 6.1.-Si ganxiluli funqciიs
grafikis agebisa, erTi gamonaklisiT - B1 ujredSi unda SeviyvanoT formula:
¿ IF ( A 1< 0,2; 1+ ln(1+ A 1); IF (¿ ( A 1≥0,2 ; A 1≤0,8 ) ;( 1+ A 1(1/ 2))/(1+ A 1); 2∗exp (−2∗A 1)))
unda SevniSnoT, rom B1 ujredSi SeiZleba ufro martivi formulis Seyvana,
romelic imave Sedegs mogvcems:
¿ IF ( A 1< 0,2; 1+ ln (1+ A 1) ; IF ( A 1>0,8 ; 2∗exp (−2∗A 1 ) ;(1+ A 1(1 /2 ))/(1+ A 1)))
173
7.5. zedapiris ageba
z=x 2− y 2 ,
roca x , y ∈ [ −1, 1 ] , h=0,2.
avagoT A2:A12 da B1:L1 ujredTa diapazonebSi, Sesabamisad , x da y
cvladebis mniSvnelobebi -1-dan 1-mde bijiT h=0,2.
B2 ujredSi SeviyvanoT formula
¿ $ A 22 −B $ 12
gamovyoT B2 ujredi, davayenoT mausis maCvenebeli am ujredis Sevsebis
markerze da misi qvemoT gadaadgilebiT SevavsoT B2:L12 diapazoni.
B2:L12 diapazonSi napovnia z funqciis mniSvnelobebi x da y
argumentebis Sesabamisi mniSvnelobebisaTvis.
zedapiris asgebad gamovyoT A1:L12 diapazoni da gavceT brZaneba
InsertChartsOther Charts. CamoSlil meniuSi avirCioT zedapiris (Surface) tipi, romelic
daasrulebs zedapiris agebas (sur. 7-4).
2 2
sur. 7-4 zedapiri z=x − y
174
7.6. savarjiSoebi
1. ლოგიკური ფუნქციები
IF(B3>=51;”Caabara”;IF(AND(B3>=41;B3<=50);”FX”;”F”))
ra Sedegs mogvcems formula, Tu A1 ujredSi Cawerilia ricxvi 5
IF(OR(A1>=10;A1<5);A1^2;A1*5)
ra Sedegs mogvcems formula, Tu A2 ujredSi Cawerilia ricxvi 8
IF(NOT(A2=10);A2^2;A2*5)
2. ერთპირობიანი ფუნქციის გრაფიკის აგება
ააგეთ ერთპირობიანი ფუნქციის გრაფიკი (2-D Line), როცა x ∈[−1 ;1] შუალედს, ბიჯით
h=0,25. გრაფიკი დააფორმატეთ შემდეგნაირად: აბსცისათა ღერძზე დაიტანეთ x−ის
მნიშვნელობები -1-დან 1-მდე 0,25 ბიჯით; კოორდინატთა ღერძების სათავე გადიოდეს ნულოვან
დანაყოფზე; გრაფიკს დაარქვით სახელი და ღერძებს გაუკეთეთ წარწერა
{
1+x 2
; x≤0
√1+x 4
1)
y=
2 x+
2
sin ( x )
2+x
; x >0
2)
y= {√
3sin(x)−cos2 ( x); x≤0
2
3 1+x ; x>0
{
√ 1+2x2−sin2 (x ); x≤0
{
3+sin( x )
; x≤0 y= 2+x
y= 1+x 2 ; x>0
3
3)
2 x2 cos2 ( x ); x >0
4) √2+e −0,1 x
175
{
√ 1+|x|; x≤0
{
3+sin2 (2 x)
y= 1+3 x ; x≤0
; x>0 y= 1+cos 2 ( x)
3
2+ √(1+ x)5 2 √ 1+2 x ; x>0
5) 6)
{√ {
1+x
; x<0 1+x
; x≤0
1+x 2 3 2
y= x y= √ 1+x
1+
1+x
; x∈[ 0 ;1) −x+2e−2 x ; x∈( 0;1)
3
2|sin(3 x)|; x≥1 √|2−x|; x≥1
1) 2)
{√
2
1+x+x
{
3x+ √1+x2 ; x<0
; x<0
1+x 2
y= 2x
1+ 2 ; x∈[0;1)
y= 2cos(x)e−2x ; x∈[0;1]
1+x
3)
2|0,5+sin( x)|; x≥1
4)
2sin(3x); x>1
{
3+x
{
1+
; x<0 1+2 x
1+x 2 ; x<0
y= √ 1+(1−x)2 ; x∈[0;1) 1+x 2
y= 2
1+x sin ( x) √1+x; x∈[ 0;1)
; x≥1
1+cos2 ( x) sin2 ( x)e0,2x ; x≥1
5) 6)
4. ზედაპირის აგება
ააგეთ ზედაპირი (Surface), როცა x ∈[−1 ;1] შუალედს, ბიჯით h=0,2. გრაფიკს დაარქვით
სახელი და ღერძებს გაუკეთეთ წარწერა
2 2 0,2 x 2 4
1) z=x −2 y 4) z=2 e x −2 y
2 2 2 2 2 2y
2) z=3 x −2 sin ( y ) y 5) z=3 x sin ( x )−5 e y
2 2 2 y 2 2 2
3) z=5 x cos ( y )−2 y e 6) z=2 x cos (x )−2 y
176
Tavi VIII. MMICROSOFT EXCEL 2010
177
masivebis jami (sxvaoba)
178
davuSvaT, mocemulia me-3 rigis A matrica, romlis elementebi Setanilia Excel-is
samuSao furclis A1:C3 ujredTa diapazonSi. saWiroa:
{
9 x 1+5 x 2 +4 x 3 +7 x 4 =0
4 x 1 +6 x 2+ 8 x3 +7 x 4 =6
5 x 1+ 8 x2 +7 x 3 +6 x 4=3
5 x 1 +6 x 2+ 8 x 3 +7 x 4=7.
( ) ()
9 5 4 7 0
4 6 8 7 6
A= B=
5 8 7 6 3
5 6 8 7 ,
7 .
179
AX=B gantolebaTa sistema amovxsnaT matriculi xerxiT: X=A-1B.
Excel-is samuSao furclis A1:D4 ujredTa diapazonSi SevitanoT A matricis
elementebi, xolo F1:F4 diapazonSi – B svet matricis elementebi.
ცნობილი სიდიდეები
E 12 B
R1 30 Om
R2 40 Om
R3 50 Om
180
კირხოფის კანონის თანახმად, მივიღებთ სისტემას სამი განტოლებით სამი i1 , i2 და i3
უცნობებისათვის
1 i1 – 1 i2 – 1 i3 = 0,
R1 i1 + R2 i2 + 0 i3 = E,
R1 i1 + 0 i2 + R3 i3 = E
CavweroT mocemul gantolebaTa sistema matriculi formiT, miviRebT AX=B
sadac A aris gantolebis ucnobi wevrebis koeficientebis matrica, B – Tavisufali
wevrebis svet matrica:
[ ] []
1 −1 −1 0
A= R1 R2 0 B= E
R1 0 R3 E
ჩავსვათ A და B მატრიცებში ცნობილი სიდიდეები, მივიღებთ
[ ] []
1 −1 −1 0
A= 30 40 0 B= 12
30 0 50 12
შევიყვანოთ A და B მატრიცების ელემენტები Excel-ის ელექტრონულ ცხრილში სურ.
8–2.
gamovTvaloT A მატრიცის დეტერმინანტი, რათა დავრწმუნდეთ, მოცემულ
განტოლებათა სისტემას გააჩნია ამონახსნი, თუ არა. შევყვანოთ A7 უჯრედში ფორმულა
=MDETERM(B3:D5), როგორც ვხედვთ დეტერმინანტი განსხვავებულია ნულისაგან, ე. ი.
სისტემას ამონახსნი გააჩნია.
AX=B gantolebaTa sistema amovxsnaT matriculi xerxiT X=A-1B.
გამოვყოთ E7:E9 უჯრედთა დიაპაზონი და შევიყვანოთ ფორმულა:
=MMULT(MINVERSE(B3:D5);G3:G5)
gantolebaTa sistemis amoxsna davasruloT <Ctrl>+<Shif>+<Enter> klaviSTa
kombinaciaze daWeriT. E7:E9 ujredTa diapazonSi miviRebT gantolebis ucnobi i1 , i2 და
i3 mniSvnelobebs
aRvniSnoT, rom mesame rigis polinoms aqvs ara umetes sami namdivili fesvi.
181
Ffesvebis sapovnelad saWiroa maTi winaswari lokalizeba. Aam mizniT aucilebelia
avagoT funqciis grafiki an movaxdinoT misi tabulireba. mocemuli polinomis
tabulireba movaxdinoT [-1, 1] monakveTze bijiT 0,2. tabulaciis Sedegebi
mocemulia sur. 8-3-ze, sadac B2 ujredSi Seyvanilia Semkdegi formula
=A2^3 – 0,01*A2^2 – 0,7044*A2 + 0,139104
Nsur. 8-1-dan Cans, rom polinomi icvlis niSans intervalebze: [-1, -0,8], [0,2,
0,4] da [0,6, 0,8]. es niSnavs imas, rom TiToeul am intervalze aris mocemuli
polinomis fesvi. vinaidan mesame rigis polinoms aqvs ara umetes sami namdivili
fesvi, maSin Cven SevZeliT misi yvela fesvis lokalizeba.
vipovoT polinomis fesvebi Tanmimdevruli miaxloebis meTodiT Semdegi
brZanebis gamoyenebiT Data ⇒ Data Tools ⇒ What-If Analysis ⇒ Goal Seek… . gamoTvlebis
fardobiTi cdomilebis (Maximum Change = 0,00001) da iteraciis zRvruli ricxvis (Maximum
Iterations = 100) dadgena xdeba dialogur fanjaraSi Excel Options, romelic gaixsneba
Semdegi brZanebis gamoyenebiT File ⇒ Options ⇒ formulas (sur. 8-4).
182
Nsur. 8-4. dialoguri fanjara Excel Options
FfesvebTan miaxloebis sawyis mniSvnelobebad SeiZleba aviRoT nebismieri
wertili fesvTa lokalizaciis monakveTebidan. aviRoT magaliTad, Sua wertilebi:
-0,9, 0,3 da 0,7 da SeviyvanoT isini C2:C4 ujredTa diapazonSi. D2 ujredSi SeviyvanoT
formula
=C2^3 – 0,01*C2^2 – 0,7044*C2 + 0,139104
gamovyoT es ujra da Sevsebis markeris gamoyenebiT avagoT formulaTa
mwkrivi D2:D4 ujredTa diapazonisaTvis, D2:D4 ujredebSi gamoiTvleba polinomis
mniSvnelobebi im argumentebisaTvis, romlebic Seyvanilia C2:C4 ujredTa
diapazonSi.
Aaxla SevasruloT brZaneba Data ⇒ Data Tools ⇒ What-If Analysis ⇒ Goal Seek… da
dialoguri fanjara Goal Seek (sur. 8-5) SevavsoT Semdegnairad.
183
N sur. 8-5. dialoguri fanjara
Goal Seek
velSi Set Cell Seyvanilia D2 ujredis absoluturi misamarTi. am velSi gamoiTvleba
gantolebis marcxena nawilis mniSvneloba. unda aRiniSnos, rom gantolebis fesvis
mosaZebnad Tanmimdevruli miaxloebis meTodiT gantoleba unda Caiweros ise, rom
misi marjvena mxare ar Seicavdes cvlads. velSi To Value Seyvanilia gantolebis
marjvena mxaris mniSvneloba 0. velSi By Changing Ceel Seyvanilia C2 ujredis absoluturi
misamarTi, romelSic gamoiTvleba gantolebis fesvi.
OK Rilakis saSualebiT amocanis Sesrulebaze gaSvebis Semdeg dialoguri
fanjara Goal Seek poulobs gantolebis fesvis miaxloebiT mniSvnelobas da aTavsebs
mas C2 ujredSi. mocemul SemTxvevaSi is tolia -0,92. Aase gamoiyureba dialoguri
fanjara Goal Seek Status amonaxsnis Ziebis warmatebiT damTavrebis Semdeg (sur. 8-6)
1. ოპერაციები მასივებზე
( ) () ( )
3 3 4 5 3 2 1 5 2
2 6 4 6 2 5 2 2 6
A= B= C=
3 4 5 5 0 2 2 1 2
1 9 3 6 ,
2 ,
1 3 3 1 .
184
იპოვეთ x 3−0,01 x2−0,7044 x+ 0,139104=0 განტოლების ყველა ფესვი [-1, 1] მონაკვეთზე.
ბიჯი h=0,2
იპოვეთ 3
−0,6318 x +3 x−2=0 განტოლების ყველა ფესვი [0, 1] მონაკვეთზე. ბიჯი h=0,1
იპოვეთ 3
3 cos ( x )−2,2 sin ( x ) −1,5=0 განტოლების ყველა ფესვი [-3, 0] მონაკვეთზე. ბიჯი
h=0,2
იპოვეთ 3 sin3 ( x ) −2,2cos ( x ) −1=0 განტოლების ყველა ფესვი [0, 3] მონაკვეთზე. ბიჯი
h=0,2
იპოვეთ 2 sin ( x )−x =0 განტოლების ყველა ფესვი [0, 3] მონაკვეთზე. ბიჯი h=0,2
იპოვეთ x−cos ( x )=0 განტოლების ყველა ფესვი [0, 3] მონაკვეთზე. ბიჯი h=0,2
იპოვეთ −x
2 cos ( x ) e −0,7=0 განტოლების ყველა ფესვი [0, 1] მონაკვეთზე. ბიჯი h=0,1
იპოვეთ −x
3 sin ( x )e −0,7=0 განტოლების ყველა ფესვი [0, 1] მონაკვეთზე. ბიჯი h=0,1
185