‫بازيابی هيدروکسيد منيزيم با خلوص باال از شورابههای حاوی کلسيم فراوان‬

‫نائينی ‪4‬‬ ‫صادق يوسفی‪ ، 1‬بهروز قاسمی‪ ،2‬علی اميری ‪ ،3‬علی علوی‬

‫چکيده‬

‫شورابهی نهایی واحد پتاس خور با دانسیتهی حداقل ‪ 1/4g/cm3‬حاوی مقادیر فراوانی کلرید کلسیم و منیزیم است‪.‬‬
‫در این مقاله به بررسی بازیابی و استخراج منیزیم به صورت هیدروکسید منیزیم با خلوص باال از این شورابه توسط‬
‫روش ترسیبی پرداخته میشود‪ .‬پس از تهیهی آهک با خلوص باال‪ ،‬شرایط الزم برای تهیه شیر آهک با کیفیت‬
‫مناسب به عنوان عامل رسوبدهنده بررسی شد‪ .‬عملیات رسوبدهی هیدروکسید منیزیم با کنترل پارامترهای‬
‫مختلف بررسی گردید‪ .‬با کنترل عواملی نظیر نسبت آهک به آب در تهیه شیر آهک‪ ،‬رقیقسازی شورابه و کنترل‬
‫‪ pH‬سیستم‪ ،‬در نهایت تقریباً تمام کلرید منیزیم موجود در شورابه بهصورت هیدروکسید منیزیم رسوب یافت‪.‬‬
‫مشخصهیابی و آنالیز مواد توسط ‪ ،XRF‬تیتراسیون با ‪ EDTA‬و ‪ XRD‬صورت گرفت‪ .‬آنالیز شیمی تر‪ ،‬تولید‬
‫هیدروکسید منیزیم با خلوص بیش از ‪ 79%‬و با کمترین میزان ناخالصی را نشان داد‪.‬‬

‫کلمات کليدی‪ :‬شورابه‪ ،‬شیر آهک‪ ،‬هیدروکسید منیزیم‪ ،‬ترسیب‪.‬‬

‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬

‫‪ -1‬دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی مواد‪ ،‬دانشکده مهندسی مواد و متالورژی‪ ،‬دانشگاه سمنان‪ ،‬سمنان‪ ،‬ایران‪.‬‬
‫پست الکترونیک‪s.yousefi@semnan.ac.ir :‬‬
‫‪ -2‬استادیار مهندسی مواد‪ ،‬دانشکده مهندسی مواد و متالورژی‪ ،‬دانشگاه سمنان‪ ،‬سمنان‪ ،‬ایران‪.‬‬
‫‪ - 3‬مدیر مجتمع‪ ،‬مجتمع پتاس خور‪ ،‬خور و بیابانک‪-‬اصفهان‬
‫‪ -4‬سرپرست آزمایشگاه و کنترل کیفیت‪ ،‬مجتمع پتاس خور‪ ،‬خور و بیابانک‪-‬اصفهان‬
 ‫مقدمه‬
‫منیزیم هشتمین فلز فراوان در پوسته زمین است و ‪ 2%‬آن را تشکیل میدهد و دومین عنصر حلشده در آب‬
‫دریا با میانگین غلظت ‪ 0/13 %‬استت‪ .‬اگرهه منیزیم در بیش از ‪ 00‬نوع ماده معدنی یافت میشود؛ اما تنها تعداد‬
‫اندکی از آنها ازجمله دولومیت‪ ،‬کارنالیت‪ ،‬بروستتیت‪ ،‬منیزیت و الیوین به لظاا اقتصتتادی ارزشدارند‪ .‬منیزیم و‬
‫ترکیبات آن از آب دریا‪ ،‬شورابه‪ ،‬تلخابهها و مواد معدنی اشارهشده در باال تولید میشوند [‪. ]1‬دو روش عمده برای‬
‫تولید هیدروکستید منیزیم استفاده از آب دریا و سن معدن است‪ .‬روش استفاده از آب دریا دو عیب عمده دارد‬
‫که قیمت باالی تجهیزات اولیه و مظدودیت مکانی ا ستت‪ .‬در مورداستتفاده از سن معدن‪ ،‬فرآیند بسیار آسان و‬
‫امکانپذیر استت؛ اما کیفیت مظصول تولیدی به خلوص سن معدن بوده و حذ ناخالصیهای آن مشکل است‪.‬‬
‫در مورداستتفاده از تلخابه زادد‪ ،‬به مزیتهای بازیافت باطله و ذخیره سترمایه میتوان اشاره کرد [‪. ]2‬بهطورکلی‬
‫مواد خام جهت ترستتیب نمکهای منیزیم تظت شتترایط صتتنعتی منیزیت‪ ،‬بیشتتوفیت‪ ،‬کارنالیت و آب نمکزارها و‬
‫دریتاهتههتاستتتت‪ .‬برای تولیتد نمتک و دیگر ترکیتبهتای این فلز گاهی از مظلول باقیمانده از ستتتایر فرایندها‬
‫(بهعنوانمثال‪ ،‬مظلول حاصل از فرایند الکترولیز روی) استفاده میشود[‪.]3‬‬
‫امروزه بیش از ‪ 14%‬درصتد ‪ MgO‬موردنیاز جهان‪ ،‬توستط رستوبدهی هیدروکسید منیزیم تولید میشود‪.‬‬
‫مرستومترین روش دستیابی به هیدروکسید منیزیم روش ترسیب شیمیایی است‪ ،‬که مظلولی از یک باز قوی وارد‬
‫مظلول آبی نمک منیزیم میشتود‪ .‬کیفیت هیدروکستید منیزیم بهدستآمده عمدتاً به غلظت معر های استفاده‬
‫شتده‪ ،‬دما و شترایط ترسیب وابسته است [‪. ]3،4‬هیدروکسید منیزیم میتواند با روشهای مختلفی نظیر مخلوط‬
‫کردن آب دریا یا شتورابه با ترکیبات بازی نظیر‪ ،‬هیدروکستید ستدیم‪ ،‬هیدروکسید کلسیم یا آمونیوم تولید شود‪.‬‬
‫معموالً سه روش برای تولید هیدروکسید منیزیم از منابع آبی مورداستفاده قرار میگیرد‪ :‬روش قلیایی )‪،(NaOH‬‬
‫روش کلسیمی )‪ (Ca(OH)2‬و روش آمونیوم )‪.]5[ (NH4(OH)2‬‬
‫تولید ترکیبات مختلف منیزیم ا ز آب دریا خصتوصتاً زمانی که از آهک هیدراته یا دولومیت (روش کلسیمی)‬
‫برای ترستیب هیدروکستید منیزیم استتفاده میشتود یک فرایند صتنعتی کام ً شناختهشده است [‪. ]0‬بهمنظور‬
‫دستتیابی سریع و کامل واکنش با آب دریا‪ ،‬آهک کلسینهشده ( آهک شکفته) یا دولومیت کلسینهشده (دولومی)‬
‫آستیا و آبدار شتده تا ‪ Ca(OH)2‬تشتکیل شتود و ستبس به شیر آهک یا آهک آبدیده دولومیتی تبدیل گردد‬
‫(حاوی حدود ‪ 20%‬مواد جامد)‪ .‬درنهایت نیز یونهای منیزیم با یونهای هیدروکستتتید واکنش داده و بهصتتتورت‬
‫هیدروکستتید منیزیم رستتوب خواهند یافت‪ .‬معادالت واکنشتتی تکلیس دولومیت و تبدیل آن به دولومی‪ ،‬هیدراته‬
‫کردن آن و واکنش آن با منیزیم و تولید هیدروکسید منیزیم به ترتیب زیر است [‪:]4،5،9‬‬
‫‪CaCO3.MgCO3 → CaO + MgO + 2CO2‬‬ ‫(‪)1‬‬
‫‪CaO.MgO + H2O → Ca(OH)2.Mg(OH)2 + q‬‬ ‫(‪)2‬‬
‫‪MgCl2 + Ca(OH)2.Mg(OH)2 → 2 Mg(OH)2 + CaCl2‬‬ ‫(‪)3‬‬
‫واحد پتاس خور که بزرگترین تولید کنندهی پتاس از شتتتورابه در ایران استتتت؛ یکی از کانونهای مهم در‬
‫بازیابی فرآوردههای مهم مانند ‪ MgCl2 ،CaCl2 ،NaCl‬و ‪ ...‬از شتورابهها مظسوب میشود‪ .‬یوسفی و همکاران‬
‫در پژوهش قبلی خود نشتان دادند که شورابهی نهایی مجتمع پتاس خور پتانسیل بالقوهای در تولید هیدروکسید‬
‫منیزیم با خلوص باال دارد [‪ .]8‬در این مقاله سعی بر این است ضمن تشریح بیشتر پژوهش قبلی‪ ،‬تأثیر شستشوی‬
‫سترندی شتیر آهک‪ ،‬استتفاده از ماده ی لخته ستاز و ‪ ...‬بر روی کیفیت مظصتتول نهایی و سرعت دستیابی به آن‬
‫بررسی گردد‪.‬‬

‫مواد و روش تحقيق‬

‫تمامی مواد شتیمیایی و استتاداردهای مورد استتفاده در این پژوهش از شرکت مرر خریداری شده و بدون‬
‫خالصستتازی مجدد مورد استتتفاده قرار گرفتهاند‪ .‬پیشمادهی اولیه جهت تولید هیدروکستتید منیزیم‪ ،‬شتتورابهی‬
‫استتتخر نهایی واحد پتاس خور بود‪ .‬جهت اندازهگیری کلستتیم و منیزیم موجود در شتتورابه‪ ،‬به دلیل غلظت باالی‬
‫آنها از روش تیتراسیون با ‪ EDTA‬استفاده شد‪ .‬سدیم و پتاسیم با استفاده از دستگاه ‪Flame Photometer‬‬
‫مدل ‪ JENWAY‬اندازهگیری شدند‪ .‬غلظت یون کلر نیز توسط دستگاه یونمتر مدل ‪ JENWAY‬اندازهگیری‬
‫شدند‪ .‬برای تعیین دانسیتهی شورابه نیز از روش پیکنومتری استفاده شد‪ .‬برای آنالیز آهک از دستگاه ‪ XRF‬مدل‬
‫‪ PW1480‬ساخت کمبانی ‪ PHILIPS‬استفاده شد‪ .‬مشخصهیابی و آنالیز کمی پودر هیدروکسید منیزیم نهایی‬
‫نیز توسط دستگاه ‪ XRD‬مدل ‪ D8 Bruker‬صورت گرفت‪.‬‬

‫‪ -1‬نمونهگيری و انتخاب شورابه‬

‫بر اساس گزارشهای پیوسته از کارخانهی پتاس‪ ،‬شورابهی نهایی این مجموعه از نوع کلریدی و فاقد هرگونه‬
‫ستتولفات و کربنات و دارای مقادیر فراوانی کلستتیم و منیزیم استتت‪ .‬جدول ‪ ،1‬آنالیز نمونهای از شتتورابه نهایی‬
‫استتخرهای تبخیری این مجتمع که در این پژوهش از آن استتفاده شتده است را نشان میدهداین شورابه بدون‬
‫هیچ گونه عملیات و خالصستتتازی اضتتتافی‪ ،‬به عنوان پیشمادهی اولیه جهت تولید هیدروکستتتید منیزیم مورد‬
‫استفاده قرار گرفت‪.‬‬

‫جدول ‪ .1‬آناليز نمونه شورابهی گرفته شده از استخر نهايی واحد پتاس‬

‫نمونه‬ ‫)‪(g/L‬‬ ‫غلظت‬ ‫هگالی )‪(g/cm3‬‬

‫‪NaCl‬‬ ‫‪KCl‬‬ ‫‪MgCl2‬‬ ‫‪CaCl2‬‬
‫شورابه‬ ‫‪5/57‬‬ ‫‪8/82‬‬ ‫‪159/12‬‬ ‫‪038/14‬‬ ‫‪1/51‬‬
 ‫‪ -2‬تکليس آهک و تهيهی شير آهک‬
‫برای تهیه شتیر آهک ابتدا سه نمونه سن آهک از معادن سن آهک مجاور این مجتمع جمعآوری گردید‪.‬‬
‫آنالیز ‪ XRF‬مربوط به این سته نمونه ستن آهک در جدول ‪ 3‬گزارش شتده است‪ .‬پس از انتخاب بهترین سن‬
‫آهک‪ ،‬ابتدا ستن آهک مربوطه در دمای ‪ 1000 °C‬تکلیس شتد تا به طور کامل به ‪ CaO‬تبدیل شود (واکنش‬
‫‪ .)4‬پس از خردایش کامل آهک‪ ،‬مقداری از آن(با دانه بندی مختلف) به نستبت ‪ 1‬به ‪ 4‬با آب مخلوط شد (‪= 1/4‬‬
‫آب‪/‬آهک) و توستط همزن مکانیکی به مدت ‪ 1‬ستاعت به طور کامل همزده شد تا سوسبانسیونی کام ً یکنواخت‬
‫بدست آید (واکنش ‪.)5‬‬
‫‪CaCO3 → CaO + CO2‬‬ ‫(‪)4‬‬
‫‪CaO + H2O → Ca(OH)2‬‬ ‫(‪)5‬‬
‫سوسبانسیون آماده شده جهت حذ حذ ذرات کربنات کلسیم و سایر ناخالصیها تظت عملیات شستشوی‬
‫ستترندی (مش ‪ )90‬با مقداری آب قرار گرفت‪ .‬از مظلول شتتیری رن بدستتت آمده به عنوان عامل رستتوبدهنده‬
‫جهت ترسیب هیدروکسید منیزیم از نمونه شورابه نهایی (نمونه ‪ )1‬استفاده شد‪.‬‬

‫جدول ‪ .2‬آناليز ‪ XRF‬نمونههای سنگ آهک معادن اطراف مجتمع پتاس خور‬
‫گونه‬ ‫نمونه ‪)%( 1‬‬ ‫نمونه ‪)%( 2‬‬ ‫نمونه ‪)%( 3‬‬
‫‪CaO‬‬ ‫‪55/32‬‬ ‫‪54/08‬‬ ‫‪54/91‬‬
‫‪SiO2‬‬ ‫‪0/21‬‬ ‫‪0/54‬‬ ‫‪0/87‬‬
‫‪Al2O3‬‬ ‫‪0/08‬‬ ‫‪0/24‬‬ ‫‪0/15‬‬
‫‪Fe2O3‬‬ ‫‪0/03‬‬ ‫‪0/07‬‬ ‫‪0/08‬‬
‫‪L.O.I‬‬ ‫‪43/91‬‬ ‫‪43/05‬‬ ‫‪43/35‬‬

‫‪ -3‬ترسيب هيدروکسيد منيزيم‬

‫جهت ترستیب منیزیم به صورت هیدروکسید منیزیم‪ ،‬حجم مشخصی از شورابه جهت افزایش واکنشپذیری‬
‫به میزان ‪ 40%‬رقیق شد‪ .‬با کنترل لظظهای ‪ pH‬سیستم‪ ،‬شیرآهک به میزان استوکیومتری به شورابه اضافه شد‪.‬‬
‫ضتتمن هم زدن مخلوط شتتیرآهک‪/‬شتتورابه‪ ،‬برای افزایش ‪ pH‬ستتیستتتم و رستتاندن آن به مظدودهی ترستتیب‬
‫هیدروکستید منیزیم‪ ،‬به آن آب اضتافه شتد‪ .‬با اطمینان از ترسیب هیدروکسید منیزیم عملیات همزدن متوقف و‬
‫ستوستبانسیون به دو قسمت تقسیم شد تا اثر استفاده از عامل لختهساز (فلوکوالنت) بر روی تهنشینسازی ذرات‬
‫هیدروکسید منیزیم بررسی گردد‪.‬‬

‫‪ -4‬جداسازی و شستشوی رسوبات هيدروکسيد منيزيم‬

‫جداستازی رستوبات هیدروکستید منیزیم در دو حالت بررستی شتد؛ یکی با استفاده از فلوکوالنت و دیگری‬
‫بدون استتفاده از فلوکوالنت‪ .‬به نیمی از سوسبانسیون زمان داده شد تا به صورت طبیعی تهنشین شود و به نصف‬
‫دیگر آن در حین همزدن آهستته مقداری فلوکوالنت اضافه شد‪ .‬سبس هر دو نمونه در حین فیلتراسیون با فیلتر‬
‫خأل با آب شسته شدند تا نمکهای مختلف در آب حل و از بین رسوبات خارج شوند‪.‬‬

‫‪ -5‬خشک کردن‬
‫در نهایت پس از جداستازی رسوبات سفیدرن با فیلتر خأل‪ ،‬کیک بدست آمده جهت خشکسازی به آون با‬
‫دمای ‪ 120 °C‬منتقل شد و به مدت ‪ 1‬ساعت در این دما خشک شد‪.‬‬

‫نتايج و بحث‬

‫‪ -1‬تأثير رقيقسازی سيستم شيرآهک‪/‬شورابه بر روی ترسيب هيدروکسيد منيزيم‬

‫واکنش رسوبدهی هیدروکسید منیزیم از شورابه حاوی کلرید منیزیم به صورت زیر است‪:‬‬
‫‪MgCl2 + Ca(OH)2 → Mg(OH)2 ↓ + CaCl2‬‬ ‫(‪)0‬‬
‫تجربیات بدست آمده نشان میدهد که ‪ pH‬بهینه جهت ترسیب هیدروکسید منیزیم ‪ 7-7/5‬است‪ .‬عدم رسیدن‬
‫‪ pH‬سیستم به این مقدار موجب ترسیب ناقص هیدروکسید منیزیم خواهد شد‪ pH .‬شورابه قبل و بعد از افزودن‬
‫شیر آهک به ترتیب حدود ‪ 5/5‬و ‪ 0/1‬بود‪ .‬مظاسبات نشان داد که ‪ pH‬الزم برای شروع تشکیل هیدروکسید منیزیم‬
‫بر اساس واکنش (‪ )0‬برابر ‪ 8/71‬است‪ .‬بنابراین افزودن آب به دلیل رقیق شدن سیستم شورابه‪/‬شیرآهک و به دنبال‬
‫آن کاهش غلظت ‪ ،MgCl2‬تأثیر کام ً مثبتی در راستای افزایش ‪ pH‬داشت‪.‬‬
‫با رقیقسازی سیستم شورابه‪/‬شیرآهک در حین اخت ط در نهایت ‪ pH‬به مظدودهی قابل اطمینان ‪ 7‬رسید‪.‬‬
‫افزایش ‪ pH‬موجب جابجایی واکنش ‪ 0‬به سمت راست و تشکیل مقدار بیشتری از رسوبات هیدروکسید منیزیم‬
‫شد‪ .‬آنالیز شیمی تر مظلول مادر باقیمانده پس از فیلتراسیون و همچنین رسوب نهایی در جدول ‪ 4‬آورده شدهاند‪.‬‬

‫جدول ‪ .4‬آناليز محلول مادر حاصل از فيلتراسيون و رسوب نهايی‬

‫غلظت*‬
‫ماده‬
‫‪Cl-‬‬ ‫‪Mg2+‬‬ ‫‪Ca2+‬‬
‫‪350/48‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪100/90‬‬ ‫مظلول )‪(g/l‬‬
 ‫‪0/98‬‬ ‫‪40/54‬‬ ‫‪1/04‬‬ ‫رسوب (‪)%‬‬

‫‪1000‬‬ ‫*‬ ‫‪■ CaCO3‬‬

‫‪▼ Ca(OH)2‬‬
‫‪800‬‬ ‫‪* Mg(OH)2‬‬
‫ب‬
‫)‪Intensity (a.u.‬‬

‫*‬ ‫*‬ ‫*‬

‫‪600‬‬
‫*‬
‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬
‫‪400‬‬

‫‪200‬‬ ‫الف‬ ‫*‬

‫▼‬ ‫■‬
‫▼‬ ‫*‬ ‫*‬
‫‪0‬‬
‫■ ■ ■ *‬ ‫▼‬ ‫■‬ ‫▼‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬ ‫*‬
‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪90‬‬
‫)‪2θ (degree‬‬

‫شکل ‪ .1‬شکل ‪ .2‬الگوی ‪ XRD‬کیک هیدروکسید منیزیم بدست آمده با الف) شیر آهک بدون شستشوی سرندی‪ ،‬ب) شیر آهک شستشوی‬
‫سرندی شده‬

‫نتایج آنالیز مظلول در جدول ‪ 4‬کام ً گویای این مدعاست که واکنش ترسیب هیدروکسید منیزیم تقریباً‬
‫بهصورت کامل انجام شده است‪ .‬وجود مقادیر بسیار زیاد منیزیم در رسوب نهایی حاکی از این است که خلوص‬
‫هیدروکسید منیزیم بیش از ‪ 79‬درصد است‪ .‬باید تأکید کرد که مقادیر فراوان کلرید کلسیم در مظلول مادر‬
‫باقیمانده از ترسیب هیدوکسید منیزیم نوید دهندهی تولید یک مظصول جانبی با کیفیت در کنار تولید هیدروکسید‬
‫منیزیم است‪.‬‬
‫الگوی پراش اشعه ایکس رسوب نهایی در شکل ‪-1‬الف نشان داده شده است‪ .‬آنالیز ‪ XRD‬نشان داد که پودر‬
‫بدست آمده دارای فاز بروسیت )‪ (Mg(OH)2‬و ساختار هگزاگونال و منطبق با استاندارد ‪JCPDS 44-1482‬‬
‫است‪ .‬عدم وجود هر گونه پیک ناخالصی حاکی از خلوص بسیار باالی مظصول نهایی بود‪.‬‬
‫‪ -2‬تأثير شستشوی سرندی بر روی کيفيت هيدروکسيد منيزيم‬
‫آهک پخته )‪ (CaO‬به ‪ CO2‬موجود در مظیط بستتیار حستتاس استتت‪ .‬در صتتورتیکه تمهیدات الزم در مورد‬
‫انبارش آن صورت نگیرد این ماده پس از مدتی دی اکسید کربن موجود در مظیط اطرا خود را جذب میکند و‬
‫دوباره به کربنات کلسیم )‪ (CaCO3‬تبدیل میشود ‪ .‬وجود برخی ناخالصیها نظیر ‪ Al2O3 ،SiO2‬و ‪ Fe2O3‬و‬
‫از طرفی مقادیر کربنات کلستتیم (ناشتتی از تکلیس ناقص ستتن آهک و یا جذب ‪ CO2‬مظیط) میتواند خلوص‬
‫مظصول نهایی را کاهش دهد‪ .‬بر رفع این هالش استفاده از یک مرحله شستشوی سرندی جهت حذ ناخالصیها‬
‫ضروری بهنظر میرسد‪ .‬شکل ‪-1‬ب‪ ،‬تأثیر عدم استفاده از شستشوی سرندی بر روی کیفیت شیر آهک و به دنبال‬
‫آن کیفیت هیدروکستید منیزیم نهایی را نشتان میدهد‪ .‬وجود مقادیر قابل توجه کربنات کلستیم (ناشی از ذرات‬
‫تکلیس نشتدهی ستن آهک) و هیدروکستید کلستیم (ناشتی از عدم واکنش شیر آهک با کلرید منیزیم) که به‬
‫ترتیب با الگوهای استتتاندارد ‪ JCPDS 24-0029‬و ‪ JCPDS 44-1481‬مطابقت دارند؛ کام ً در آنالیز ‪XRD‬‬
‫مشهود است‪.‬‬

‫‪ -3‬تأثير فلوکوالنت‬
‫یکی از مشک ت اساسی در حین فرآیند تولید هیدروکسید منیزیم‪ ،‬تشکیل رسوبات بهصورت کلودیدی است‬
‫که جداسازی و فیلتراسیون آنها را با مشکل مواجه میکند‪ .‬برای رفع این مشکل دو راه پیشنهاد شده است؛ یکی‬
‫بازگردانی هیدروکستتید منیزیم بهدستتت آمده در مراحل اولیه بهعنوان هستتته جهت ترستتیب و تهنشتتینی بهتر‬
‫هیدروکستید منیزیم در مراحل بعدی و دیگری استفاده مواد لختهساز آلی است‪ .‬این مواد لخته کننده که بر پایه‬
‫پلی آکریل آمید هستند؛ سرعت ترسیب رسوبات هیدروکسید منیزیم را بسیار افزایش میدهند و فیلتر پذیری آن‬
‫را آسان میکنند [‪ .]7‬در این پژوهش برای رفع مشکل تهنشینی و جداسازی ذرات بسیار ریز هیدروکسید منیزیم‬
‫از یک فلوکوالنت استتتتفاده شتتتد‪ .‬در شتتتکل ‪ 3‬تأثیر استتتتفاده از فلوکوالنت بر روی تهنشتتتینی ذرات کلوییدی‬
‫‪ Mg(OH)2‬به وضتو نشان داده شده است‪ .‬این مادهی آلی که میزان استفاده از آن نیز بسیار اندر بود؛ ضمن‬
‫تودهای کردن ذرات بستیار ریز هیدروکستید منیزیم و تشتکیل ابرتودههای هیدروکسید منیزیم‪ ،‬تأثیر بسزایی در‬
‫ته نشتینی هیدروکستید منیزیم داشتت‪ .‬استتفاده از این ماده همچنین سترعت فیلتراستیون و شتستتشوی کیک‬
‫هیدروکسید منیزیم را به طور هشمگیری افزایش داد‪.‬‬
‫در شتکل ‪ 4‬شتماتیک پیشتنهادی برای فرآیند بازیابی هیدروکسید منیزیم از شورابهی نهایی مجتمع پتاس‬
‫خور اراده شتده استت‪ .‬الزم به ذکر استت که با توجه به وجود مقادیر فراوان ‪ CaCl2‬در شورابه نهایی و از طرفی‬
‫ورود ‪ CaCl2‬به ستتیستتتم در حین واکنش شتتیر آهک با کلرید منیزیم (واکنش ‪ ،‬مظلول مادر باقی مانده پس‬
‫جداستازی رسوبات هیدروکسید منیزیم پیشماده ی مناسبی جهت تولید کلرید کلسیم به عنوان مظصول جانبی‬
‫خواهد بود‪.‬‬
‫ورود مقادیر قابل توجهی از ‪ CaCl2‬اضافی در حین واکنش شیر آهک با کلرید منیزیم (واکنش ‪ ،)0‬میتوان در‬
‫کنار تولید هیدروکسید منیزیم نگاه ویژهای به تولید ‪ CaCl2‬به عنوان یک مظصول جانبی با ارزش افزودهی فراوان‬
‫داشت‪.‬‬

‫بدون فلوکوالنت‬ ‫با فلوکوالنت‬

‫شکل ‪ .3‬تأثیر استفاده از فلوکوالنت در تهنشینی ذرات کلودیدی ‪Mg(OH)2‬‬

‫سنگ آهک‬ ‫تکليس (‪ 1‬ساعت‪)1000°C ،‬‬ ‫شير آهک‬ ‫شورابه (‪ 40%‬رقيقسازی)‬

‫شستشوی سرندی‬ ‫اختالط‬

‫رقيقسازی ‪ +‬کنترل ‪pH‬‬

‫افزودن فلوکوالنت‬

‫خشک کردن (‪ 1‬ساعت‪)120°C ،‬‬ ‫شستشو‬ ‫رسوب‬ ‫فيلتراسيون‬

‫(‪ >97%‬خلوص) ‪Mg(OH)2‬‬ ‫محلول مادر‬

‫‪CaCl2‬‬

‫شکل ‪ .4‬فرآیند بازیابی هیدروکسید منیزیم از شورابه نهایی مجتمع پتاس خور‬
 ‫نتيجهگيری‬
‫در این مقاله تولید هیدروکسید منیزیم ‪ (Mg(OH)2‬از شورابهی نهایی مجتمع پتاس خور که حاوی مقدار‬
‫زیادی ‪ CaCl2‬و ‪ MgCl2‬است‪ ،‬بررسی شد‪ .‬جهت ترسیب هیدروکسید منیزیم از شیر آهک بدست آهک به دست‬
‫آمده از یک نمونه آهک با خلوص باال (‪ )<77%‬به عنوان عامل قلیایی استفاده شد‪ .‬شستشوی سرندی شیر آهک‬
‫تأثیر بسیار مثبتی بر روی خلوص مظصول نهایی داشت‪ .‬استفاده از فلوکوالنت به عنوان عامل لختهساز مشکل‬
‫تهنشینی و جداسازی ذرات کلوییدی هیدروکسید منیزیم را به طور کامل رفع کرد‪ .‬آنالیز ‪ XRD‬و شیمی تر‬
‫خلوص باالی هیدروکسید منیزیم را ثابت کردند (‪ .)<79%‬نتایج نشان داد که مظلول مادر حاصل از فیلتراسیون‬
‫رسوبات هیدروکسید منیزیم پتانسیل باالیی جهت تولید ‪ CaCl2‬دارد‪.‬‬

‫تشکر و قدردانی‬
‫نویستتتنتدگتان مقاله بر خود الزم میدانند که از حمایتهای بی دریغ مجتمع پتاس خور و زحمات کلیهی‬
‫عوامل آن و همچنین معاونت پژوهشی دانشگاه سمنان تشکر و قدردانی نمایند‪.‬‬
‫مراجع‬
‫‪1- D.A. Kramer, “Magnesium compounds”, USGS Miner. Yearb. S. 47. 2005.‬‬
‫‪2- S.W. Lee, J.H. Lim, “Recovery Of Magnesium Oxide And Magnesium Hydroxide From The Waste‬‬
‫‪Bittren”, in: Adv. Mater. Res., Trans Tech Publ, 2007: pp. 1019–1022.‬‬
‫‪3- P. Radomski, A. Jarosiński, L. Madejska, “Obtaining magnesium hydroxide of micro- or nanostructure‬‬
‫‪on the basis of technical raw materials”, Miner. Resour. Manag. 30 (2014) 133–141.‬‬
‫‪4-B. Bahadori, M. Nusheh, “Production of High Purity Magnesia from Highly Saturated Bitterns”,‬‬
‫‪Hydrometallurgical Processes. (2015) 24–31.‬‬
‫‪5-H.H. Wu, C.J. Gao, B.J. Luo, D. Wu, S.Y. Lu, X.P. Huang, “Progress in Preparation of Nano-Sized‬‬
‫–‪Magnesium Hydroxide from Concentrated Seawater and Brine”, Adv. Mater. Res. 989-994 (2014) 540‬‬
‫‪543.‬‬
‫‪6-R.C. Carson, J. Simandl, “Kinetics of magnesium hydroxide precipitation from seawater using slaked‬‬
‫‪dolomite”, Miner. Eng. 7 (1994) 511–517.‬‬
‫‪7-M. Seeger, W. Otto, W. FlickIC, F. Bickelhaupt, O.S. Akkerman, “Magnesium Compounds”, Ullmann’s‬‬
‫‪Encycl. Ind. Chem., 2012: p. 16.‬‬
‫‪ -8‬ص‪ .‬یوسفی‪ ،‬ب‪ .‬قاسمی‪ ،‬م‪ .‬تجلی‪ ،‬ع‪ .‬اصغری‪" ،‬دستیابی به دانش فنی تولید هیدروکسید منیزیم با خلوص باال از شورابه‬
‫های مجتمع پتاس خور"‪ ،‬اولین مسابقه کنفرانس بین المللی جامع علوم مهندسی در ایران‪ ،‬انزلی‪ ،‬ایران‪ ،‬شهریور ‪.1375‬‬
‫‪9-A.S. Bhatti, D. Dollimore, A. Dyer, “Magnesia from seawater: a review”, CLAY MINER. Clay Miner.‬‬
‫‪19 (1984) 865.‬‬
 Recovery of High Purity Magnesium Hydroxide from Brines
Containing Plentiful Calcium

Sadegh yousefi*, Behroz Ghasemi, Ali Amiri, Ali Alavi Naini

*Corresponding Author Address: Faculty of Metallurgy and Materials Science, Semnan
University, Semnan, Iran.
Corresponding Author E-mail: s.yousefi@semnan.ac.ir

Abstract
Final brine of Khor Potash site with 1.4 g/cm3 minimum density have pelentiful amounts Calcium and Magnesium
Chloride. In this paper has been proceeded study of recovery and extraction of magnesium as high purity magnesium
hydroxide from this brine. After preparation of high purity lime (99%), necessary conditions was studied for lime milk
preparation with adequate quality. Magnesium hydroxide precipitation treatment was studied by various parameters
control. Finally, almost all of magnesium chloride in brine was precipitated as magnesium hyadroxide by controlling
factors such as lime to water ratio in lime milk preparation, dilution of brine and system pH control. The
characterization and analysis of materials was performed by using X-ray Florescence (XRF), titration with EDTA and
X-ray diffraction (XRD). Wet chemical analysis was shown magnesium hydroxide production with more than 97%
and most less impurity amount.

Keywords: Brine, lime milk, magnesium hydroxide, precipitation.