Professional Documents
Culture Documents
KYYO:LJI:LJ ALAMAJ
DI NAMARCA
1 981
/\ [\ *-J
U rytp'^ \"fir\h
{J
TNE::L U7,l
KYE XJA:L TODO SANT
kyu7n
KYYO:LJl:LJ ALAMAJ
DI NAMARCA
19 81
TKUTX TUJ U7 J
CONTENIDO
1
Ma pon qq'o7na kab I ne7 u7j lu, tsr i : -
Hacemos llegar este folleto en mam de bran tuj yo:l te Todo Sant Cuchumathn,
mam
Todos Santos Cuchumatdn aL servlcio de La tuTn tajb'6n kye xja:1 te tnom.
comunldad Todosantera. J etsan jun tne : : I u7j j lu, b ' 1x atx
Es el primero de una serie de folletos kab't1. TkuTxsan tyo:fji:Ij tlq'ch jilal
que van a contener vari_os tlpos de cuentos: kyuj :
Unas de dichas narraciones fueron reca- Cange r tu7ya grabado : ra b' ix at I ekrib '
badas en los afios f 966-68 por la l ingiiista kyts ' i : b ' an xj a: 1 te Todo Sant tuj u7j
Una Canger en forma de grabaciones magne- te te xuj .
Entre los dos con mucho fer''lor hemos kub' qb'incha7na tuTntsan tok te jun libra.
hecho el alfabeto de La lengua mam de Todos Nrlqattsan ts tok kyxnaq' tsaTn x ja: I te Todo
Santos CuchumatSn, y hemos arreglado los Sant tu7ya kyqil kyk'u7j tisanx ja qe7ya
cuentos para su publicacl6n con la espe- ma kub' qb'incha7na. Brix jAwat tsa: laj
ranza que la comunidad de Todos Santos los xja: I tuTn oj tok kyxnaq ' tsaTn j a: x
reciba con el mismo sentimiento y que se kyyo:1.
vaya a alegrar con su propia literatura. Qatsan at jun xja:1 te tnom, b,a7n
Si alguna persona del pueblo sepa algu- juntl tyo:1ji:fj tu7n, t€ o::txa b'ix qa
nos cuentos que sean tradlclonales o veri- ja:x, bta7rt ttsa:j tqbta7n te La7 atky6
di-cos, pedimos que los cuente o que los jun qe7ya, kyjel qi-:7na tuTn kyqil k'u7ja
escriba con algunos de nosotros. Lo recl- tuTntsan tkub' ts'i:b'at te kye xja:1.
bimos con todo coraz6n y los escribimos
despu6s para La gente. Una Canger Fortunato Pablo Mendoza
Hay sonidos en er idioma casterrano que At tb ' i 7nk tuj yo:l kastiya mlntiT tuj
no se encuentran en el 1d10ma mam, igual- yo:1 mam. Bfix at tb'i7nix tuj yo:l mam
mente hay sonidos en el idioma mam que no mintiT tuj yo: I kastiya. Bfix at maj n7a7_
se encuentran en el castellano, pero natu- b'6n tb'i7nk tuj kyka:b'a1 yo:1.
ralmente tambi6n hay sonidos que se usan Tuj tsunjJ lu at qej letra nchl aj_
u7
en ambos idiomas. b'6n tuTntsan tb' int tts' i : b'aj yo: 1 mam
A continuaci6n presentamos ras letras te Todo Sant Cuchumatdn:
que en estos folietos se emplean para e_ a b br ch cht d e g i j k kr ky
scribir el mam de Todos santos cuchumatan: k'y 1 m n p q q' r
o s Ssht
a b b' ch chr d e g i j k k' ky t' ts tsf td t3' tx txr u w xy 7
1,2
Dos puntos despu6s de una vocal slgni_ Jatsrin qe j ka: b' a printa tok ti7 iun
fica que ra vocal se queda pronunciando bok6l tuj jun yo: I, iai oj nkyaj ten Jun
m5.s tiempo, por e jemplo:
yo: I nim tqiTy tisani Iu:
j al mazorca
jal mazorca min kyaj ten yo:l
nlfica que la vocal se queda pronunciando J Atsan qa kya: i a Printa tok ttxa7n iun
yo: I b'isan nkyaj ten Yo: 1 nimka tqi.7y:
arin m6s tiempo que lo anterior, por e j em_
plo: qa qu tdi iun uno
.l
','
15
1,4
o j
o: aguacate
o o: j aguacate pon copal
pon copal
u us mosquito
u us mosquito jun uno
jun uno
Letrakonsondnte: p t ch s j m n
Ejemplos con las consonantes p t ch
I y r:
s j m n I y r:
p pa: sj faj a de muj er
p pa:sj faja de mujer tmo : p manzana de 1 pi e
tmo:p marrzana del pie
t tnom pueblo
t tnom pueblo
mut palo del telar
mut palo de1 telar
ch chun garganta
ch chun garganta mo: ch sin cacho
mo: ch sln cacho
s sa:sj livi-ano
s sa:sj liviano mo: s ladino
mo: s ladino
j jul hoyo
j jul hoyo jun maj una vez
jun maj una vez
m mi:n
m m1:n no
im j pe cho
imj pecho
n nim grande
n nim grande nman ml padre
nman mi padre
I aj
I 6j diez
I l5jaj diez ch6laI chicozapote
chiilal chi cozapote
t7
]16
Y Yai tarde y yaj tarde
tey t6, tuyo tey t6, tuyo
r rotj roto r roti roto
p6ra pero o6ra pero
Letras usadas para soni-dos del mam, que Kab'tl r6tra nTaib'6n nuq tuj yo:1 mam'
no comesponden al uso espafiol, son: jun wiqxatl tb'i7nk tuj kastiya: 7 (?) w
7 (?) w sh x ts tx ky k q H t6 sh x ts tx ky k q ii t's br tr
br tr ts' t5' chr txr k'y kr q,. tsr t'd' cht txr k'y q'.
Er nfimero 7 (o et signo de interyoga- Jnfmera 7 (b'ixqa iai techla: I qa:nb'al
ci6n) despu6s d.e una vocal significa la ?) tok ti7 jun 16tra tsin tqb'a7n iun ti-
fuerza que se hace en unas expresiones deL pama:l tok ti7 jun yo:l marn. Tisan qeTj
mam, por ejemplo: yo:l lu:
aT o a? agua a7 ma a? agua
e7Y o e?y gal-lina e7y ma e?y gallina
tuTn o tu?n por 6l tuTn ma tu?n por 61
miTn o mi?n no miTn ma mi?n no
u7i o u?j libro v7 j ma u?j libro
19
Las siguientes consonantes 1levan el Kab'tl 16tra konsonSnte lu, tjex jun
ap6strofo y se pronuncian en manera m6s p0nta tuj twiT tsin tqb'a7n jun tyo:fji:lj
fuerte que las mismas consonantes sin el tila'7 kyiwx, tisan qe j t6tra lu: b I t t tsl
ap6strofo: br tr tsr t3' ch' txf t3' chf txr k'y k I q' . Xnaq'tsaTnk
k'y kr q'. Ejemplos: qej yo:1 lu tuTn tbrint tuTna:
br bte c am]- no br bre camino
Ie:bl Jacalteco le:bt Jacalteco
tI truTsh cera tI t'u7sh cera
shu: t ' boca chiquita shu: tr boca chiquita
tsr tsriT violineta tsf tsriT violineta
pa: ts ' plano pa: ts' plano
tH ' td ' 1m, td 'um paj a td ' t5 ' im, td'um paja
5i: t3' c garro
r_ 3i-: t3' cigarro
22 23"
En algunas ocasiones se neceslta un Atka maj jeTy ts'ajb'6n jun ne7 raya
gu16n entre ! y F-, !y3, y!yx, porque t-xo:1 t-s, t-H b' j_x t-x tuTn mi7 tspet
! antes de s, 3, y x no se pr.onuncla igual tuTyaj ts, t6 b'ix tX, tisanj qej yo: 1 lu:
como las letras ts, t3, tX, por ejemplo: tse : 7 5.rbo1
tse:7 5.rbo I t-.se lo hizo
t-se 1o h:-zo tsok chinchin
t sok chinchi n t-so: j su c aira de milpa
t-so: j su cafra de milpa tHiZ sabroso
tdiz sabroso t-3ix su conejo
t-5i-k su conejo
24
25
EL ACENTO TIPAMA: L
El acento sobre una vocal significa 1a At jun ne7 prlnta tjex tuj tw:-7 j un bo-
fuerza de voz en la palabra, ejemplos: i<al tsin tqb I a7n tuTn 7a:7 t5ka tipama:1
j 6wna arrib a yo: I , kyjulri:
aLam6.. j anlmal j 5wna arriba
jnab'q'i d
bara: t barato.
bara: t barato :
bru: j bruj o
bru: j brujo
dyo s dlos
dyo s dlos
Todo Sant Todos Santos
Todo Sant Todos Santos
g6rda go rdo
g6rda go rdo
ngAna ml gusto ng6na mi gusto
ent5ns entonc es
ent6ns entonc e s :
karne :1 c arne ro
karne :1 c arne ro
kamyon6 t c ami one ta
kamyon6 t camioneta
k5mo c omo
k5mo c omo
por ejemplo:
29
2B
tsrim
paj a
tsfim tH 'um
paj a
tH 'um kab'16jaj
doc e
kab'l6jaj kab'la::j
doc e
kabf 1a: : j t sqan
f i nado
t sqan qt san
f inado
qt san pek'txaj
c ayendo
pek'txaj pekttsaj
c ayendo
pak'tsaj k1o7n
milpa
kjoTn qjoTn
milpa
qj o7n
3l-
YOLB 'ALTE
VOCABULARIO
aq I ana: 1 t rab aj ar
at hay, est6
b'isan v
b'ix v
e j5rw me: Its'aj se converti6
ejSrx oq se huy5 para arriba
ekub' kyxk' eTyan miserearon
exlZ q'olb'6nti 1o salud5
exiT tqruTman lo dijo
ich' rat6n
:-x:-7n maiz
ja este
JaTlawa aho ra
j etsan eso
jir an imal
jnab ' q' i ano
jun uno, una
juTtsan asi
j uTwa asi
32 93
mi hijo
wa: 1
tb'el kywa su comida we7y a yo, mio
techla: 1 su forma
tej cuando
ti7 i en 61 i
I
t
ti :7n eCOmO? l
l
tja su casa I
tky aj dej5
ttsa: j vino
tu: I ka: nan vino
t-xi7 kykye7yan Io miraron
twi 7y an aL tapanco
35
:.
Ya min ej6rw me:lts'aj xin te xja:1, bra ne7 k'wa:1 eXy6; trinwan, exiTtsan
ya nkub' me : 1ts'aj xin te ich' . Nuq La7 tqb ' a7n kytxu k 'wa: 1 kye tuTn mi 7n ts ' ok
tuTn tjaw itsrj ja xja:1 lchr oTkxsunj. K6mo t3t t7y qe krwa: 1 , min ts ' e : I
kyniTy krwa:l ti7j. Nx17 tqb'a7rt kytxu
kye, minx ts'e:1 kyniTy tiTj, nxiT tqb'a7n
39
3B
ska: tan k'wa: I kywlts tuTn tb ' int , tuTn Tisanx tten 7a7La nuq ti: q'ch nb'aj
tkyaj juntl mai b'a7n, tisanx tten ne: jl ' kysen kyi : b ' 6ma: 6 oj tok te: na kye 7yaL.
Nchi 5q'tltsan k'wa: I e : wal twits kytxu ' Ju7tsan tten jun tyo:fji:tj eky6j kyq,o7n
tlvits kyman, nch j- seTypa j k'wa: I , k'w6tsan qe k'wilal o::txa.
kyex k'wa:l tui k'ul, k'wa kYe:1 e:wan
k'wa: I tuTn ttdi . K6mo qak' a of ts ' 6ka
kywits k'wa: I , nYa7n xj a: t1 qe k 'wa: I ,
jun wiqxatl tkye 7nk. T6j tsan tu: I kytxu
k'wa: I jazLa naq' tl tsun xuj jyo : l kye
k'wa:l trinwan, mn7a:1 qe k'wa:1. Te:l tsun
xuj jo : yal tt7y tui k'ul , t L7y tui kjoTn '
lu qe k'wa:l of cheTx b'ai tui lx'u7Ia,
43
tkyaj ts'aq tL7ixa tui b'e, mn7a:1 ju::nl Tuj ju: Tnan nchl aq, an6n j il , min chi
tuTn tkyaj ts'aq ti : b'aj b'e ma tiaq' q'ojl jil, min chi pe:txan jil kyi:b' jil,
b'e: j, juniTy nchi b'et iif , q,etsan at ikxaka mn7 a: I ju: : nl mas nim twlts juntl
jun kye::l ma kub' kyim tui b'e, njaw jfl , mn7a:I ju: :nl q'i:nan, mn7a:I ju: :nl
kyiqantl jil , kyu7ya iif , lr'd:b'aqch iil ma me:b'a, mn7a:1 ju::nl nim, mn7a:I ju::nl
o: xax jil ti7 jun kyu7ya iil , qititin chr in . Nuq juni 7y nchi aq, andn j i f . Qa at
t-xt7 jun kyu7ya jil kyuTn ii1 ma: 7a:7 kya:1 ji1 q'i7n, qa ma sikt ju::nl, niTy
tu:7mala ch1 p6mala jil. ti7 juntl ji1, mint17 kye:l kychti:xaw
Qa ma sikt kab' iil, nchl Pon kab'tl twits juntl jff tuTn tok ipan jil ti7 ta:l
jil te o:ntlte, b'ix qa at iun kyirnna al.a- juntl ji1.
maj tkub' tuj b'e nt7y ky1:7tL iil te tsan tten chi
Ju7 nab ' layin qe j i I snik
kychiT jil, qa min xkye ju::nl tjaqr nTok ma qe jil sampo:p.
moj6 ka:b'a jif ma o:xa iil qltitin t-xt7 Ju7tsan kyten qe7 xja: I Todo Sant o: :txa,
kyuTn jil ma:: tuj kyja::L te kYwa::1. ma bf int jweT ma qaq syent jnab'q'i Ja7 la-
NTok kyj u7na j i1 kywa: : I , tuTn tchmet w&, tej mnTatqx tu:1 kab'tl xja:1 te jlej-
kywa: I te kure: sm ma te tkYaila:1j. Oi
: xa kyxo:l xin. Oj tjaw jun kyja xin, n7okr
nchi jax jif twiT jun tse:7, te q'ilkats t ju:7nan ti : b' jun kwar6nta xin 6.tsta se-
kywa jil, t-xaq tse:7, ma noTshi tuTn s6nta xin ti7 jun ja:7, nchi ya: qan xin,
t-xt7 kyi:7n jif tuj kyia::1 ja:7 n5"1La qe nchi tse : 7n xln, 6j tsan tb ' int kyj a xln at
j i1 kyqil jnab'q' i . jun chnab ' nTok t17j , n7u: I jun sinkw6nta
47
46
jweT xln.
xin, ffia siTwl xt7na, ffi? pasto: ral xi7na, ,
Yeltsan tej kyu: I mints ' inantl kykru: s tsitsan Fortunato Pablo Mendoza
tu7ya ky17j , ent5ns aq' qe o: q' aL, b' ixsan tuj jnab'q'i 1981
aq' qe qa:wal, bfixsan aq' qe 371:1, p6ra
ya mint iTtI kykru: s, mint iTtL kyiTj o7kx. KxeTI nqb'a7n jun tyo:1ji:fj ju::nl
K'vr6tsan t-xt7 kych t7 o7n kychiT cha7x. a1am67 jil k'uts. At jun tyo:fji:lj ekyAj
Ju7tsan ten tyo:1ji: fj xo7 7a, sqiTta, yeL- tq'o7n qchmaTna o: : txa tuTn ti japaniTna
tsan Ja7 lawa nchl bretl tsun xin qe xoTj b I ix kxe7l nqb ' a7n 7a7La, tuTn tb ' 1nt
quniTyan, e'i: jtI, nxiTtLtsan e7y kyuTn qu7n, tuTn miTn ts'e:1 tuj tk'u7j xja:1
xoTj , nxl TtLtsan mi7sh, nxl TtItsan kar- tuTn t-xt7 kyi : 7n xja: I tuTn t-xt7 kyi : 7n
ne: l, ilue La7 ti7 of knet kyuTn sqi7t. k'wa: 1 tuj skw6la, tuTn tb ' int kyuTn
JuTtsan t-x t7 L6n yo : lb ' al te sqi 7 ta, tsi- ktwa: I ti jifal japanin tyo: fji: fj qe aLa-
tsan. .
mej twits tx'otxr . P5rke oj t-xt7 mas tyern
ot ts'e:l b'aj tuj kyk'u7j xja:1 ti jilaf
tten tyo:1ji:fj ekySj tq'o7n qe:7 qchman
o: : txa twlts tx'otxr .
54
Attsan iun tyo: fj i : fj ju: : nl k'uts ti nuq ja jte xln u:l tuj tk'u7j xin, of b'aj
Ya tei tu: I tui tk ' u7j i i l k'uts i ax -Ma chix ch'in tuj kya7j, nuq chin nTtTyaL
juTx 7r7 -a, iax kYiw tbi:da iil, mln u:1 b'e : tal naqch, mlntiT pe : na ti7 nwa-ts1_
ch' inwa te k'uts-tsits0n xin ' nan't-xu71 x1n te xin juntl maj: ,
-Ku:-tsitsrin iil kruts' -iTi n7I: q' ana?-tsitsan t-xu7l x j_n te xin.
Nj6wtsanme:lts'ajtliiftexja:lbfix -MintiT-tsitsirn xin.
ej6rw me:lts'aj jxln xja:l te k'uts' B'a7n Nsirqnaj ttxaTn xin ti sanka txSmb ' aj
tsunj ne:jl x:-7 tsun xin n1m tyem, o! extT tok tiTj xln, of yab't xln. Min exiT
tb'e : tan xin nim tyem tuj kya7 j . Yatsan wa:b'j tuTn xin, min exi7 t66naq tuTn xin,
k'uts nky5jtltsan k'uts twits txrotxr ' mi-n exiT tb'el twa jxin xja:l tu7n xi'n.
Naq' I tsun jxin xj a: I n7u: I 5q'b ' aj Mln e:l- tn17y xu:7j ti7 j o7kxsrinj.
tuTn xin, bli* ex._T tqa:7nan t-xu71. xin xin te qa: la, o : xe maj nwa:7n xln, b | 1x
te xin: nTokx xin trinwan qun i7yan, ntan xln twiT
ma ts' i : q'ana?- twatbral xi-n.
-aTi
Yeltsan tej tok xin te k'uts t-xt7 tsun
-Mint i7 -ts i t srin x in .
58 59
xin tui k'ul , Yd 3a:7tsan ktsazLa ti:7n tok tnl7yb'67n xln b'ixsan e: I tni7y xln
xin twa xin, huQ efi n17Y xin b'e: tal ' ti7j, ed nim pwers ta7 jil kfuts. Jte jif
k'uts jrink'a maj nwa:7n jil, b'ix jrink'a
t6ktsan taq' we TyaJ te xin ' oXLTtL tsun
x1n trTy ti7 ts' i : 1 , ya min ext7 tuTn xin ' maj min wa:7n j11, jrink'a maj nxiT ch'in
nx:-T tsun xin tL7 kyimna tx'yan min ext7 tch17 ji1, jOnk'a maj mlntiT tchiT ji1
nxL7, nuq ts'i:1
tuTn xin , kub I tsun xin tt7y tui kj o7n nxl7 tuTn jif. K5mo o
kyaj j i I tuj jun
ti7 ts'i:1, tL7 kytstaTL xja:l' taj tsun sb 'u7n tsi tsan qe xj a: 1 ,
xln exlT twa: 7n xin, p6ra minx ex:-7 tu7n tuTn dyos, ok jil shta:q, ti7 dyos, tej
xin. TuTntsan taq' weTyaJ tuTn xin bri-x tt7y dyos twits tx'otxr .
exiT tuTn xin, k'wa t-x,.7 twa: 7n xin Tej njyet dyos kyuTn b'iman b'ix ok
k I uts sht& I e ' , te j t-xt7 qa: net te k'uts :
tx'yan, kYimna tx'yan tui k'ul , k'wa t-xt7
tchi 7 o7n xin kyimna t6e : j , k'wStsan t-xt7 -aMn7a:L jun xja: I ma tif a?-
tloTn xin ts' i : I , nim iun k'yixk'aj b'ai -Mn7a:lwe xja:1 ma wil-tsitsan k,uts.
te xin. P6ra kfwa t-xi7 tqb , a7n k'uts :
Ma: xatsan tu: I tui tk'u7j xinj ' te : l- -Ma wil lu ma: : ch'in tkuTxL6Tna-tsitsan
k futs te qe xj a: I lepch ti7 dyos.
tsan tn17y tiTj qa ya7n swAba tbi : da kIuts
aLamS.i tui kya7 7 . Te xin extT tb ' i : san Nky6jtltsan k'uts tuj sb'u7n, tsitsan
tbi:da iif kruts. -Matsan ts ' ok tey shta: q' w17j , ye:.tsan
T6jxa tsunj tok tkyeTyan xin, I6jxatsan Ja7lawa nirqat ts'i:1 t-xi7 tlo7na, nfqat
61
Jatsan te jxln xja: I tui twits bt a7n TYO: LJI : LJ KAB ' TL ALAMAJ ;
tbi: da kIuts, tej L-x17 tkyeTyan x1n kIuts tsitsan Fortunato pabl.o Mendoza
tuj kyaZ i nuq nt7y k'uts b'e : tal , min e : I tui 3nab lqoi 1981
tx'otxr, jun n7e:lna aq'rintl kylw, kyqil kywits b I a7n tkurb' kyts I i :b I ana,.
aq ' 6nt I kyiw , kyqi I qo7 qu aq ' ana: I qu Alkye : j we na7n wuTn kxe7L nqb I a7rt JaT-
wa:7ltsan. l- awa .
Qatsan min xqu aq' andn, q,etsan ma qu At jun xja:l nb'1a7n b'incha:1 twits
tsa: j chiTl tui qa:q'an, mlay qu wa:7n' At tx'otX' , kub' b'inch5.n-ta mu; j , kub' b'1n-
majnTokqa:chantbi:dajuntlxja:l,juntl chSnta jb'a:1, kyq'iq' , xja:1 , kyaZ 7, mar,
alamSj mas b' a7n, ai iu7xa' K'6lal qn17y xjaw, e'i: j , che :7w, aLa:m|"7, krul, spl : kf.an
ti7i. brix kyqil tl jilal tkub' twits txteflr.
Te : Itsan e' i : j , tb' int kab' syent
63
jnab'q'i b'ix e j6rw me: lts'aj qe xja:1 ti7 taq 'ms6 j ,' kyqi 1 tb,f incha: b t an, xin twi ts
tx t otxr
b ' incha: I twlts tx' otxr dYos '
.
txt otx ' , min u: 1 tuj min e:l b'a7n tuj twits, b'1x t7y qe xja:l
b ' incha: 1 twits
qa tu7n jb'a:1, qa tuTn Q'i:i, qa tu7n B' 1x eky5rj tqb I a7n xin
tu7n m:-7n b 'aj
qya7n qwa, tu7n miTn b'aj qya7n qt36naq,
kyqi I tkub ' twits tx I otx I i Ttsa qe xj a: 1 '
Jax tten qa mintiT kYq' iq' qu kuTel tuTn m17n b'aj qya7n k'ul b' ix tuTn miTn
b' aj qya7n kyqi I taw6l tx t otX ' n tu7n
maqx6wt , b ' i-x qu ku7e I kyim , QO mint i 7 ml 7n
T6j tsan t-xt7 q' o : i tui nim b ' ixsan ok nTokxtl xin ,tuj tk'uT j waksh, nchi p6ntsan
b I yo : 1 ja7 ).a nxi 7t san qa : ne t te waksh :
kyipan xja:1 tuTn tknet xin tsitsan ju7wa.
Attsan iun mai ch'itq ttsyet xj-n, tkub' -aJe7y. mn7a:1 jun xja:l ma tila?-tsitsan
ju::nl tde:j nwa:7n ii1, nTokx te:wantl t-se: j waksh, nXiTtsan ttsaq',b I e7n ji1
ja7 La:
ti:b' xi-n tui tk'u7j i11 tuTn m17n kubl
xin, b ' i.san ex:-T qa: net te tde : j kyuTn -Min, mn7 a: lwa ma wil-tsitsrin jil-mlnti rwa
b'yo:l: tu:7ma1 wuTya-tsitsan waksh. Txukl ex qe
jun xj a: I ti f a?-tsitsan . b'yo:1,
-LMn7 a : 1 ma
NxiT tqbtaTntL tde: j: NT6tstltsan dyos tuj tk'u7j waksh ot
kubf xin tuTn che:7w b' ix okx wtan xin tuj
-Lu ma ts'okx tui nk'u7ia-tsitsan tde: j.
NTets jilpajtl xin twits tq'ab' tde:j, t-xew waksh, sqix xin Jun Aq'b'al .
lu: x te : chal tok JaT Iawa. Nky5"j tsan tq' o7n -Chj6nta tey-tsitsrin xinrrnin shix tqb,a7-
xin tde : j tui sb'u7n , tuTn of txl-7 tqb' a7n o&, b I ix ma chin meq' t tuTna-tsltsrin xin-
t'de:j, tsitsrin xin: 6jtsan tkyima tw17 me: s, tuj laq kuT6laxa
ten tchu71a, b' ix nya7n nim aq'rintl k'6ka1
-Matsan chix tqb a7na Ja71awa, mintsan we7
I
tey twa:y tuj tk'u7ja, kyqilattsan qunl-7yan tt77a, kye:ka kxeTliy twits tx'otx'-tsi_
wa:7na, b ' ix nfiqat ts ' ex xe:7ta o j tkyima, tsirn xin, nky6.jtltsan waksh tuj b,a7n.
b ' ix nim iqats k ' 6kal ti7 i a-tsitsrin xin.
X:-7na ext7 xin tuj b'e, tuj k'u1, tej
XiTnantsan extT xln , YZ chf itq ttsyet kyok no: j qe b'yo: 1 ti7 j xln nqa ta7 kab'
xin juntl mai, lu iun waksh tkrib'a, ja:7, lu jun ji1 chmeTy tkub' pe7n, nTokx
67
jritspa jtl dYos tui t-xi : k' i i I , bf i-x exiT ts ' a16, e3:, mo" chin tsa.:j qa:net-tsitsrin
xin.
qa:net te jil:
xja:1 ma tir a?-tsitsan -Ku:-tsltsrin qe jif .
-aMi:npa n7a:L iun
la Ma: t chr 1n tk'u7x16n xin te j tpon
t-se:j iil, tai tsun iif eb' int tyo: 767,7r-
tsuqate:I, brix etsa:i t6'iy Ltxa7n iiI -aMinpa nTazL jun xja:l ma kyila?-tsltsrin
qej xi-n jo:yal .
kuTmna, otsa:j tliTypan iif t-xi:k' ilt
kuTmna twits tx' otx' , nchik' a
ja: xtltsan -Mn7a: 1 qe ma qi I , j5.txa jna: b , txa kub 'nin
te j jun xja:1 -tsf alri, j ittxa nqu jtx'on
qman dYos, nknetl tsun xin
qe7ya, ya: I 1a7la lutl qo7 qe7ya nqu
-Qol, qol, Qol, qot-tsitsrin iif '
jtx'on juntl m1.ja, mn7a:l qe xja:l o qil-
NxiTtsan tqb I aTntL iil ' nkyrljtltsan
tsitsrin qe ji1.
miTsh tui sb'u7n tsitsfin xin:
nuq ku76l t6na tsu- Nchl ky6jtltsan ch'it tuj jun b,a7n
-Nrinka b'int ttxaZna,
yo:1 tuTn qman dyos, tsitsrjn xin:
qate : I twits, qi : tan qe t-xi : k' a tuTna-
tsitsrin xin ozkxsan tkyaj l6n mt7 shi ' -Yeltsan kyey ch' it mi Tnt san chl aq' ana: na
jats chi wa:7lay ti7 ta: q' an qe nkrwa: l-
T-xiTtsan oq xin tuj krul' tuj kjoTn'
chrit tsltsfn xin-nuq chi ku76l te7na b ' i: tsai
naqch b'e, tei tok no:j kab' iil ne7
xin twits tx I otX ' , ixiTn twa: y, a: I k ' 6ka1
twits xin, nchi o7q iil ' nxiT tqb'a7n
mn7
ch'it n b' ix no:7q ch' it te qunl-7yan, b' a7n twlts kya77. Ntsa:j xumumu:n jil tiTj jnl
maj, &t ka alam5j ok sht&iQ', b'ix at aLa- Nkyrljtsan tq'o7n xin ja iqat e7y tuj
bt a7n yo: I , nkyaj tkyiwl a7n xin tsits0n
maj min ok shta: q' .
Te : ltsan oq xin tui ktul , nim q' i : i xin:
e:wan xi-n tjuna:1 xin tui krul , t6itsan -Chjo: nte tey ma chin tkoTla, ffiinti7 k'ix-
tpon knet xin kyuTn qe b'yo: I, kyuTn qe k'aj k'i7yalay, pu:ra e7y tchi7y kxeT1
q.a7 xja:1, Ya mintiT ia:7 6ka e:wan xin' bf ix ch'it tch:-7y-tsitsrin xin.
ch'itqtsan ttsyet xin , Yd mint17 7a:7 6ka YaI tsunj ji1 lb'aj nkyaj tsu::nl tuj
tklon ti : b ' xin oTkx nj axtl xin twiT iun sb'u7n JaT lawa tsitsrin xln:
tse:7, ma ti: j iun tse:7 ejSx xin tiTi ' -Yeltsan tey lb'aj nuq kxe71 tqi: tana
ma: tuj twiT i6txa ten xin te ko:Ib'al t1b' ttso :7na twits tx I otx ' , nuq kr e : wala
xin. O: san chi ska: tan qe b' iman tuTn kywits qe nkrwa: 1 , miTn ts '6ka wnaq tuj
chjex ti7i xin, mix e j6xa qe ti-7i xin ' kywits xja: l-tsitsrin xin ju7wa.
Nkub'tsan me: lts'aj b'iman te lb'aj ' T6jtsan tiTy tt:7 iqal e7y ja jil 1b,aj
njax jilil1:nt1 jir ti7 tse:7 tuTntSan txo:Tl-antsan ekyAj tx'utj tt3:-7y jiI twits
tkuTts dyos twiT tse:7, ya tuTn ttsyet txfotX' , njSwtsan me : lts'aj ttS t7y j f1
70
.l