Stosunki międzynarodowe to transgraniczne interakcje podmiotów polityki, przedmiotem stosunków

są działania wykraczające poza granice jednego państwa. Może być to państwo suwerenne jak i nie.

Międzynarodowe stosunki polityczne to transgraniczne stosunki polityczne. Oznacza to, że są one

wynikiem stosunków między podmiotami polityki, głównie państwami.

Nauka o stosunkach dzieli się na

 opisową - jak było lub jak jest obecnie, dokonanie opisu rzeczywistości międzynarodowej;
 wyjaśniającą– próbuje się wyjaśnić dlaczego zaistniały badane fakty, zjawiska i procesy
międzynarodowe
 prognostyczną – udziela odpowiedzi na pytanie: jak będzie w przyszłości;
 instrumentalną – jak należy działać, aby osiągnąć pożądane i zamierzone skutki.

Polityka zagraniczna - to proces formułowania i urzeczywistniania interesów w stosunku do innych

uczestników relacji międzynarodowych.

Bezpieczeństwo międzynarodowe oznacza układ stosunków międzynarodowych zapewniający

wspólne bezpieczeństwo państw tworzących system międzynarodowy.

Spór międzynarodowy – jego podstawą jest sprzeczność interesów. Oznacza to taki stan stosunków
między partnerami na arenie międzynarodowej, który dowodzi braku możliwości pogodzenia
interesów obu stron.

Konflikt zbrojny – to akcje konfliktowe, które przybrały ostateczny kształt w postaci użycia siły.

Wojna - gwałtowny konflikt masowy, w którym dwie strony (w tym przynajmniej jedna przy użyciu
regularnych sił zbrojnych) są zorganizowane według jakiegoś schematu/porządku i prowadzą
planowe/celowe działania zbrojne, kierowane przez centrum dowodzenia.

Czynniki kształtujące międzynarodowe stosunki polityczne to zbiór elementów, które w sposób

bezpośredni lub pośredni wpływają na procesy oddziaływań międzynarodowych uczestników tych
stosunków.

Klasyfikacje czynników kształtujących msp:

 kryterium czasowe: historyczne, aktualne i potencjalne;

 kryterium przestrzenne: narodowe i międzynarodowe
 kryterium strukturalne: obiektywne i subiektywne.

Czynniki obiektywne obejmują czynniki naturalne i czynniki stworzone przez człowieka

Czynniki subiektywne obejmują m.in. idee, poglądy, koncepcje, doktryny i programy polityczne;
Czynniki warunkujące:

 środowisko geograficzne,
 czynniki demograficzne,
 czynniki narodowe,
 czynniki ideologiczne,
 czynniki religijne

Czynniki realizujące:

 czynniki ekonomiczno- techniczne,

 czynniki militarne,
 czynniki osobowościowe

Uczestnikiem międzynarodowych stosunków politycznych jest formalnie zorganizowana całość,

niepodlegająca żadnemu innemu podmiotowi, działająca samodzielnie z zamiarem wpływania na te
stosunki oraz zachowanie innych aktorów.

Klasyfikacja uczestników MSP:

 Państwa
 Uczestnicy niepaństwowi – narody, organizacje międzynarodowe, przedsiębiorstwa, kościoły

Pańśtwo jest utworzone, z chwilą gdy ludność na określonym terytorium tworzy suwerenną władzę.

Państwo jako podmiot prawa międzynarodowego posiada 3 atrybuty:

- lus tractatuum - może zawierać traktaty między innymi państwami

- lus legationis - może przyjmować i wysyłać przedstawicieli (konsulów, ambasadorów)

- lus standi - może występować w organach sprawiedliwości międzynarodowych

KLASYFIKACJE PAŃSTW

 mocarstwa uniwersalne (USA),

 mocarstwa regionalne (Indie, Chiny, Brazylia, Wielka Brytania),
 mocarstwa sektorowe (Niemcy, Japonia),
 państwa średniej wielkości (Polska, Finlandia),
 państwa małe (Monako, San Marino)
Sposoby powstawania państw:

 oderwanie się części terytorium państwa i utworzenie nowego niezależnego państwa

(secesja); szczególnym przypadkiem jest oderwanie się terytorium zależnego w wyniku
procesu dekolonizacji (Erytrea odłączyła się od Etiopii w 1993 r., proklamując niepodległość),
 rozpadnięcie się państwa na kilka nowych państw (rozpad Czechosłowacji na podstawie
ustawy z 25 listopada 1992 r.),
 połączenie się kilku państw i utworzenie nowego państwa (Tanzania 27 kwietnia 1964 r. z
połączenia Tanganiki z Ludową Republiką Zanzibaru i Pemby),
 utworzenie nowego państwa na terytorium niepodlgającym suwerenności żadnego państwa
(uzyskanie niepodległości przez tzw. obszary powiernicze – w ten sposób powstały np. w
1960 r. Kamerun, Togo i Somalia).

KLASYFIKACJA ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH

1) kryterium podmiotowe:
a) organizacje powszechne/uniwersalne (np. ONZ)
b) organizacje grupowe/regionalne (np. Unia Afrykańska – dawniej OJA)

2) kryterium przedmiotowe:
a) organizacje polityczno-wojskowe (np. NATO, LPA)
b) organizacje gospodarcze (np. UE, NAFTA, EFTA)
c) organizacje kulturalne (np. UNESCO)
d) organizacje ochrony zdrowia (np. WHO)

Dyplomacja - oficjalna, urzędowa działalność państwa skierowana na zewnątrz, mająca na celu

realizację bieżących zadań polityki zagranicznej państwa oraz zapewnienie ochrony praw i
interesów państwa, a także jego obywateli w drodze prowadzenia rokowań i zawierania umów
międzynarodowych reprezentowanie państwa wysyłającego w państwie przyjmującym, ochrona
interesów państwa wysyłającego i jego obywateli w państwie przyjmującym

Funkcje dyplomacji państwa

- reprezentacja państwa w stosunkach międzynarodowych

- zarządzanie w kwestiach zainteresowania danego państwa

- informacyjna i komunikacyjna

-negocjacje międzynarodowe

- ochrona i regulacja stosunków międzynarodowych

Zasady prawa dyplomatycznego

- wysyłanie przedstawiciela od pańśtwa przyjmującego wymaga zgody na podstawie upoważnienia od

głowy pańśtwa wysyłającego

- ochrona działalności dyplomatycznej: immunitety, gwarancje nienaruszalności personelu

Organy państwa

1) Ustalające wolę i zasady – parlament

2) Wykonawcze – głowa państwa, premier, minister spraw zagranicznych

System międzynarodowy to określona „całość”, którą tworzą uczestnicy systemu, właściwe im

interakcje oraz interakcje ze środowiskiem zewnętrznym.

Rodzaje konfliktów zbrojnych:

• Kryteriów sprawiedliwości – wojna sprawiedliwa (o charakterze obrony) i niesprawiedliwa

(cele agresywne)

• Podmioty wojujące – konflikt międzynarodowy (np. wojna na Bałkanach) i konflikt

niepaństwowy (wojna domowa)

• Cel działania stron konfliktu – wojny napastnicze (wszystkie) i wojny obronne

• Legalności – wojny nielegalne i legalne (samoobrona, decyzja rady bezpieczeństwa,

narodowo-wyzwoleńcze)

• Motywacja walczących stron – konflikty religijne, etniczne, ideologiczne

• Rodzaj użytej broni – broń konwencjonalna lub niekonwencjonalna (broń abc)

• Teatr działań – wojna lądowa, morska, powietrzna (1 wojna światowa wszystkie 3)

Wojna hybrydowa – użycie technik teleinformatycznych, manipulowanie newsami

Wojna asymetryczna – nienowoczesna np. wykorzystywanie ukształtowania terenu

Głowa państwa - reprezentuje swój kraj, kompterencje wynikają z tradycji, zasad ustrojowych ,prawa
zwyczajowego. reprezentowanie pańśtwa w trakcie wizyt państwowych, strzeżenie suwerenności
pańśtwa, powoływanie i odwoływanie przedstawicieli dyplomatycznych
Rząd - działa na rzecz bezpieczeńśtwa państw, kieruje polityką zagraniczną pod kierownictwem
premiera. Premier może prowadzić rokowania oraz zawierac umowy międzynarodowe.

Minister spraw zagranicznych - wraz z resortem odpowiada za całokształt polityki zagranicznej.

Reprezentowanie pańśtwa na płaszczyźnie stosunków międzynarodowych, ochrona interesów
pańśtwa i jego obywateli za granicą

Parlamenty - pośrednio lub bezpośrednio wpływają na politykę zagraniczną i aktywność

dyplomatyczną.

Sojusze - celem jest maksymalizacja siły w sytuacji zagrożenia (NATO, UW, SEATO, CENTO), bądź w
celu zrównoważenia zagrożenia stwarzanego przez inne państwo, podstawą sojuszy jest współpraca
wojskowa

Umowy miedzynarodowe - wspólne oświadczenie podmiotó prawa międzynarodowego, któe tworzy

prawo, a więc uprawnienia i obowiązki, umowy międzynarodowe są przede wszystkim aktami
pańśtw, jednak stronami mogą być inne podmioty prawa międzynarodowego

Nieważność umowy międzynarodowej - podczas jej zawarcia doszło do pogwałcenia norm prawa
wewnętrznego jednje ze stron, doszło do nieprawidłowości oświadczenia woli (przekupstwo,
podstęp, przymus), jest sprzeczna z normą

NATO po zakończeniu zimnej wojny - instytucja która przetrwała po zimnej wojnie. Straszak zbrojny
na związek radziecki. Użycie broni jądrowej w odwecie. Organizacja o charakterze
transkontynentalnym. 4 kwietnia 1949r. Jest umową bezterminową. Artykuł 5 mówi, że w przypadku
agresji na jedno z państw, pozostałe pańśtwa odpowiedzą. Zadecydować o tym może tylko Rada
Północnoatlantycka, nie ma automatyzmu.