Twijfels bij boren naar schaliegas - Groen - TROUW http://www.trouw.nl/tr/nl/4332/2011/article/print/detail/18644...

v enster sluiten

Twijfels bij boren naar schaliegas

Janne Chaudron − 24/03/11, 08:05

In de Brabantse bodem zitten grote voorraden schaliegas, een revolutie in

de gaswereld. Maar Helvoirt verzet zich tegen de proefboringen.

Achter de ramen v an de boerderijen aan De Gijzel in Helv oirt prijkt een poster v an
de Partij v oor de Dieren. Niet dat de partij een exponentieel grote kiezersaanhang
heef t in het Brabantse dorp, maar de poster met de tekst: 'Stop proef boringen'
v ertegenwoordigt wel de boosheid die leef t onder de inwoners v an het dorp.

Helv oirt is na Boxtel de tweede locatie waar proef boringen naar schaliegas, ook wel
moeilijk winbaar gas genoemd, moeten plaatsv inden. In 2009 kreeg het Engelse
Cuadrilla Resources een opsporingsv ergunning v an de ov erheid om uit te zoeken
waar dit moeilijk winbare schaliegas zich bev indt.

Dat gas zit in leisteenlagen onder de grond, soms wel op drie of v ier kilometer
diepte. Het wordt gewonnen door de steenlagen als het ware te kraken. Dat gebeurt
met water en zand, zodat de scheuren openblijv en en het gas v rijkomt. Ook worden
in sommige gev allen chemicaliën gebruikt. Die moeten erv oor zorgen dat leidingen
en het materiaal niet gaan roesten.

Een rev olutie in de gaswereld, wordt de v ondst v an het onconv entionele gas
genoemd. Er blijkt v eel meer gas te zijn dan de experts dachten. En op de meeste
plekken in de wereld zit het gas in de grond. De Verenigde Staten zijn in één klap
niet meer af hankelijk v an gasimporten. Daar wordt al op grote schaal naar

1 of 6 24/03/11 12:15
Twijfels bij boren naar schaliegas - Groen - TROUW http://www.trouw.nl/tr/nl/4332/2011/article/print/detail/18644...

schaliegas geboord.

Nederland kan niet achterblijv en bij de rev olutie. "Want het laaghangend f ruit is
v oor het grootste deel geplukt", zegt v oorlichter Jan v an Diepen v an het ministerie
v an economische zaken, landbouw en innov atie. "De potentie is enorm. Er zouden
honderden miljarden kuub gas in schalielagen opgesloten kunnen zitten."

Vooral in Brabant bev inden zich grote hoev eelheden, denken de experts. Daarom
gaat Cuadrilla, samen met Energie Beheer Nederland (met de ov erheid als enige
aandeelhouder), proef boren bij een industrieterrein in de buurt v an Boxtel. De
bouwv ergunning, die enkel nodig is v oor proef boringen, is af gegev en door de
gemeente. In juli of augustus kan de boor de grond in.

Topman Miller v an Cuadrilla heef t daarnaast een klein landje op het oog in Helv oirt.
Dat ligt in het zuiden aan de N65, de rijksweg tussen Den Bosch en Tilburg, en in
het noorden aan een landweggetje met aangrenzend enkele boerderijen. De
v ergunning is nog niet v erstrekt.

De bewoners zitten niet te wachten op een Engels bedrijf dat in de achtertuin een
boortoren v an 26 meter plaatst. Het landelijke uitzicht wordt in één klap v erstoord.
Rustig de hond uitlaten is er niet meer bij. Maar het baart de inwoners nog meer
zorgen dat ov er de gev olgen weinig bekend is. En de geluiden die hen bereiken,
stellen niet erg gerust.

In de Amerikaanse staat Pennsy lv ania, waar in totaal 71.000 boorputten zijn, is het
af v alwater ernstig v erv uild, zo meldde The New Y ork Times onlangs. De krant
beschikt ov er documenten v an de EPA (de milieuwaakhond v an de Amerikaanse
regering). Er zouden v erhoogde concentraties radioactiev e stof f en, zoals radon, in
het water zitten, soms wel duizend keer de toegestane hoev eelheid. De
Amerikaanse ov erheid hanteert alleen v oor drinkwater een standaard, terwijl v oor
grondwater niet is v astgesteld wat de maximale hoev eelheid radon mag zijn. Maar
die hoge concentraties in het grondwater kunnen wel degelijk schadelijke gev olgen
hebben v oor drinkwater en de v oedselketen, beargumenteert EPA.

"De onderzoeken wijzen stuk v oor stuk uit dat boren naar schaliegas ontzettend
slecht is v oor het milieu", zegt Willem Jan Atsma, v oorzitter v an Schaliegasv rij
Haaren. Zijn stichting probeert de proef boringen tegen te houden. Daartoe heef t ze
onder meer een petitie opgesteld met als titel: 'Stop schaliegaswinning in
Nederland'. Atsma wijst op de v ele onderzoeken die hij de laatste maanden heef t
opgespoord, waaruit blijkt dat de milieu-ef f ecten v rij ernstig kunnen zijn.

Atsma komt uit de Randstad, waar hij werkt bij een f armaceutisch concern. Maar na
zijn werk laat hij de drukte achter zich. Hij kocht een aantal jaar geleden een
boerderij aan De Gijzel, die hij renov eerde. Daar, in Helv oirt, heef t zijn gezin de

2 of 6 24/03/11 12:15
Twijfels bij boren naar schaliegas - Groen - TROUW http://www.trouw.nl/tr/nl/4332/2011/article/print/detail/18644...

natuur binnen handbereik.

Atsma: "Dit is geen plek om naar schaliegas te boren. Het v erstoort de natuur en
we weten niet wat v oor ef f ect al die chemicaliën hebben op ons drinkwater. Er
bev indt zich hier v lakbij een groot drinkwaterbassin. We zijn geen Amerika. Brabant
is behoorlijk dichtbev olkt. Al de onderzoeken tonen aan dat de boringen gewoonweg
niet v eilig zijn. Of het nu gaat om radioactiev e stof f en, chemicaliën of
gasexplosies; het zijn allemaal gev olgen v an de schaliegasboringen. Als
omwonenden zijn wij daar behoorlijk v an geschrokken."

Er is Atsma en zijn stichting v erteld dat het slechts gaat om proef boringen en dat
een def initiev e winningsv ergunning nog heel v er weg is. "Een onderneming als
Cuadrilla besef t goed dat het v erstandig is om het aantal boorlocaties te beperken",
zegt de v oorlichter v an het ministerie v an economische zaken.

Maar Atsma is daar niet gerust op. "Het blijf t natuurlijk niet bij proef boringen. Voor
de winning v an schaliegas zijn uiteindelijk minstens honderd boorputten nodig, zoals
topman Miller v an Cuadrilla zelf heef t aangegev en."

Wethouder Erik v an den Dungen v an de gemeente Haaren kent de bezwaren. Hij

weet ook dat het draagv lak v oor de proef boringen onder de inwoners v an Helv oirt,
dat v alt onder Haaren, bijzonder klein is. En ook hij heef t de Amerikaanse
v oorbeelden op zijn netv lies. "We hebben nog geen of f iciële v ergunningaanv raag
gehad. Er is slechts gekeken waar de boring moet plaatsv inden. Maar ik ben zelf
nog niet ov ertuigd. Zolang de gezondheid en de v eiligheid v an de mensen niet
gegarandeerd is, neig ik naar een nee."

Geen v ergunning dus v oor Cuadrilla als het aan de wethouder ligt. Wat is de reactie
v anuit Den Haag? Voorlichter Van Diepen: "Het nationaal belang prev aleert. De
v ergunningen v oor opsporing en winning v oor gas worden op nationaal niv eau
af gegev en. Een gemeente kan weliswaar v ertragen, maar niet tegenhouden."

Helv oirt komt waarschijnlijk niet onder de proef boring uit. Maar de inwoners hoev en
zich nergens zorgen ov er te maken, is de reactie v anuit Den Haag. "Er zijn in
Nederland tot nu toe zo'n 3200 boringen geweest naar olie en gas dat zich diep
onder de grond bev indt. In één gev al is dat misgegaan. In de begintijd, in 1965, is
er een ontplof f ing geweest in het Drentse Sleen. Daarna nooit meer. Voor het
gebruik v an chemicaliën in boorgaten gelden zeer strenge regels in Europa", aldus
Van Diepen

Ook ov er de radioactiev e stof f en die zich in het grondwater zouden bev inden
hoev en de Brabanders zich v olgens het ministerie niet ongerust te maken.
Daarv oor zijn in Nederland strenge eisen opgesteld. Anders dan in de VS mag het
grondwater in Nederland en Europa een beperkte hoev eelheid radon bev atten. Komt

3 of 6 24/03/11 12:15
Twijfels bij boren naar schaliegas - Groen - TROUW http://www.trouw.nl/tr/nl/4332/2011/article/print/detail/18644...

het bov en de toegestane norm, dan treedt een v ergunningplicht in werking. Van
Diepen: "Zonodig worden stof f en weer teruggebracht naar de plek waar ze v andaan
komen: de diepe ondergrond."

Terwijl de gemeenschap in Helv oirt protesteert tegen de proef boringen, v erliep de

v ergunningv erstrekking in het nabijgelegen Boxtel opv allend soepel. "Dat heef t te
maken met de plek", zegt wethouder Van den Dungen uit Haaren. "De proef boringen
v inden plaats dichtbij een industrieterrein." Bov endien is het terrein, anders dan in
Helv oirt, v an de gemeente zelf . Die krijgt 1,5 ton euro v oor de exploitatie.

"Ja, het v erbaasde ons ook dat er weinig bezwaren zijn ingediend", zegt Erik v an den
Broek, gemeenteraadslid namens oppositiepartij SP in Boxtel. Alleen de Rabobank,
met een groot datacentrum in de buurt v an het industrieterrein, heef t bezwaar
gemaakt, omdat het bang is v oor aardbev ingen. De SP is in principe geen
tegenstander v an proef boringen, maar is wel bezorgd ov er de onduidelijke gev olgen
v oor milieu en de v olksgezondheid.

De f ractie diende een motie in om naast een bouwv ergunning een milieu-
ef f ectrapportage (MEP) te laten opstellen. Omdat het slechts om proef boringen
gaat, is zo'n MEP echter niet v erplicht. Van den Broek: "De motie is v erworpen, dus
Cuadrilla kan hier in de zomer gewoon beginnen."

Wethouder Van den Dungen v an Haaren weigert zich te laten beïnv loeden door Den
Haag. "Alle inf ormatie moet bov en taf el komen. We moeten een garantie hebben
dat het écht v eilig is. Pas dan gaan we akkoord. Geen idee hoe lang we dat
v olhouden. In Barendrecht (waar ondergrondse CO2-opslag was gepland) heef t de
ov erheid destijds ook anders besloten dan de gemeente. We zien het wel."

Van den Dungen heef t nog een andere partij waar hij rekening mee moet houden.
De grond waarop de proef boring in Helv oirt plaatsv indt, is, anders dan in Boxtel, in
handen v an een priv aat bedrijf : boomkweker Van den Oev er. Daar heef t de
gemeente geen zeggenschap ov er.

De boomkweker heef t al toestemming gegev en. Eigenaar Jacques v an den Oev er

wil er niet te v eel ov er kwijt. "Maar als wij geen ja zouden zeggen, dan zou de
buurman het wel doen."

Cuadrilla: v an 'v riendengroep' tot boorbedrijf met groot politiek netwerk

Een ontzettend aardige man. Zo omschrijv en wethouder Erik v an den Dungen en

Willem Jan Atsma v an de stichting Schaliegasv rij Haaren, Mark Miller. Hij is
namens Cuadrilla Resources v erantwoordelijk v oor de proef boringen in Boxtel en
Helv oirt. Miller reisde v erschillende keren naar Nederland om de bewoners v an de
Brabantse dorpen v oor te lichten ov er de proef boringen naar schaliegas. "Hij heef t

4 of 6 24/03/11 12:15
Twijfels bij boren naar schaliegas - Groen - TROUW http://www.trouw.nl/tr/nl/4332/2011/article/print/detail/18644...

v eel v erstand v an zaken", zegt Van den Dungen.

Cuadrilla Resources is gev estigd in het Engelse dorpje Lichf ield. De naam Cuadrilla
is Spaans v oor een groep v rienden. Het bedrijf is opgericht in 2007 en wordt geleid
door Chris Cornelius en Dennis Carlton. Een Australische ingenieursbureau en
boorbedrijf AJ Lucas Group waren de eerste aandeelhouders.

In f ebruari 2010 inv esteerde het priv ate equity concern Riv erstone LLC 58 miljoen
dollar. De topman v an dit bedrijf is de v oormalig BP-bestuurder Lord Browne.

Riv erstone is een partner v an de Carly le Group, die v oor een groot deel leunt op
een politiek netwerk. De presidenten Bush sr. en jr. hebben banden met de Carly le
Group, ev enals de half broer v an de Franse president Sarkozy en twee v oormalige
Thaise minister-presidenten.

In het Engelse Blackpool is de eerste proef boring naar schaliegas door Cuadrilla
Resources al in augustus v an start gegaan. Ook in Groot-Brittannië wordt er f link
geprotesteerd tegen de boringen. Cuadrilla heef t zelf s een telef oonnummer in het
lev en geroepen v oor v erontruste bewoners.

Protest tegen boringen

Nederland reageert relatief rustig op de proef boringen naar schaliegas. In Boxtel

was de bouwv ergunning binnen no time af gegev en. Weinig inwoners tekenden
bezwaar aan. In Helv oirt is weliswaar een stichting die zich v erzet tegen het winnen
v an schaliegas, maar de petitie die de stichting op internet plaatste, lev ert tot nu
toe slechts 500 handtekeningen op. Terwijl in Frankrijk een petitie tegen
schaliegasboringen in korte tijd door 80.000 mensen werd ondertekend. De Fransen,
Engelsen, Canadezen en Amerikanen; allemaal komen ze in opstand tegen de
schaliegasboringen. In de Franse streek Ardèche protesteerden een paar weken
geleden ruim 20.000 mensen tegen de boringen. De Franse minister v an milieu
Nathalie Kosciusko-Morizet kondigde zelf s een moratorium af op schaliegasboringen
totdat meer bekend is ov er gezondheids- en milieurisico's. Tot groot ongenoegen
v an de Franse oliemaatschappij Total, die onderzoekt waar het gas zich in Frankrijk
bev indt.

De inwoners v an het Canadese Quebec eisen een moratorium op gasboringen in de

hele prov incie. Uit een enquête onder ingenieurs v an januari 2011 blijkt dat 59
procent zich tegen schaliegasboringen keert. Er zou v olgens hen te weinig bekend
zijn ov er de risico's.

In Engeland waarschuwde het Ty ndall Centrum, een onderzoeksinstituut naar

klimaatv erandering, v oor de milieurisico's. Het centrum eiste een moratorium op
boringen, maar het ministerie v an energie en klimaatv erandering zette de

5 of 6 24/03/11 12:15
Twijfels bij boren naar schaliegas - Groen - TROUW http://www.trouw.nl/tr/nl/4332/2011/article/print/detail/18644...

proef boringen alsnog door.

In de Verenigde Staten hebben oliebedrijv en tot nu toe de meeste erv aring met
schaliegasboringen. Inmiddels telt de VS 493.000 boorputten. De grootste boorput
ligt in Pennsy lv ania. Er zijn daar inmiddels 3300 v ergunningen v erstrekt v oor
boringen naar schaliegas. In 2007 waren dat er nog 117. Ook in Pennsy lv ania
komen inwoners en milieugroeperingen in opstand.

De Persgroep Publishing. Alle rechten v oorbehouden.

6 of 6 24/03/11 12:15