Knutselactiviteit:

Bier brouwen
Ingrediënten (voor 7 liter bier)

- 2,1 kg lichte mout of pilsmout

- 12,6 gram hop (of gedroogde hopbloemen) bij 3% alfazuur  Lekkerste:
Saaz
 In koelkast bewaren
- 3,5 gram bovengist in kleine zakjes
- 1 kilogram suiker
 0,32 kilogram in 7 liter
 + tijdens het bottelen een theelepeltje suiker per halve liter
bier

Benodigdheden

- Thermometer die tussen 0 en 100 graden kan meten

- Moutmolen, koffiemolen, wijnfles, honkbalknuppel, hamer, of iets
dergelijks
- Grote pan (minstens 7 liter)
- Stevige brander waar je pan goed op kan blijven staan
- Gas, om deze brander 6 uur te kunnen laten branden
- Grote roerlepel
- Schuurspons
- Afwasborstel
- Huishouddoekje
- Theedoek
- Schort
- Vergiet
- Stuk laken (voor filtering)
- Maatbeker
- Lucifers of aansteker
- Pen en papier
- Pastic hoes, A4 grootte (dan word je papier niet vies)
- Kookwekkertje of stopwatch
- Lege emmer met goed afsluitend deksel, goed schoongemaakt

Stappen
 1) Weeg de mout af

Weeg nauwkeurig de gerstemout af. We nemen 3 kg per 10 liter te brouwen bier, voor een vrij
stevig bier. Voor liefhebbers van donker bier is het mogelijk om een deel donkere mout toe te
voegen. Bepaal de hoeveelheid te brouwen bier aan de hand van de grootte van je brouwpan. Als
je relatief weinig vocht in je pan hebt kook je relatief veel water uit en als je je pan te vol doet kan deze snel
over koken. 2/3 tot 4/5 van de inhoud van je pan (tot de rand) is een goede vuistregel.

2) Maal de mout

Maal de gerstemout met een moutmolen. Kun je niet aan zo'n apparaat komen, dan zul je de korrels op een
andere manier moeten breken. Met de keukenmachine of een staafmixer moet je een eind komen, zeker als je
niet zoveel brouwt. Zorg dat de korrel uiteen valt, maar dat de kafjes heel blijven. Niet te fijn malen dus...

Reactie van Rob van de Pivo's in Deurne in het BIK gastenboek:

We hebben gisteren het mout gemalen dat we van de HIT hadden meegenomen! Dit hebben we gedaan met
deegrollers, een wijnfles, een honkbalknuppel (beetje mout in een emmer en dan kapot tikken), en een hamer
(mout in een theedoek en er met een hamer op slaan). Het was 25 kilo dus daar zijn we z'n drieën een half uur
mee bezig geweest! Het mout stofte best wel, de hele keuken was wit, tot zelfs onder het koffiezetapparaat
aan toe! Dat hebben we toch maar weer ff opgeruimd! En vandaag hebben we een brouwdag en gaan we enkele
liters brouwen!

Maischen

De omzetting van zetmeel in suiker noemen we "maischen".

3) Enzym 1

Maak je pan goed schoon, doe het half vol met water en verwarm het tot 60°C. Voeg de mout toe en roer goed
om. Verhit vervolgens tot het beslag (= de "maisch") weer 60°C is terwijl je blijf roeren. Laat het vervolgens
een half uur staan. Je beslag dient zoveel mogelijk op 60°C te blijven, controleer dat regelmatig en laat indien
nodig je gaspit aanstaan. Als het gas aan is dien je te blijven roeren, er is namelijk een grote kans dat je beslag
aanbakt of dat de enzymen kapot gaan doordat ze te heet worden (boven de 80°C).

Wat er nu in je pannetje gebeurd is getekend in onderstaand plaatje:

Deze eerste enzym zal nog niet alle zetmeel omzetten in suiker, maar de inhoud van je pan wordt nu wel al
lekker zoet... proef maar... Pas wel op met eventuele schuimvorming, de vloeistof is nu erg plakkerig...

4) Enzym 2

Verhit tot 70°C terwijl je blijft roeren. Heb je de temperatuur bereikt dan zorg je ervoor dat dit een half uur
in stand blijft terwijl je regelmatig roert.

Nu gaat er een tweede enzym aan het werk, die zetmeel omzet in niet-vergistbare suikers. Deze suikers gaan je
bier uiteindelijk zoet maken.

De vloeistof na deze stap nog zoeter (suiker) en helderder (zetmeel is weg).

5) Korte doorverhitting

Verhit tot 75°C terwijl je blijft roeren. Heb je de temperatuur bereikt dan zorg je ervoor dat dit nog vijf
minuutjes in stand blijft terwijl je regelmatig roert.

6) Zetmeel proef

De laatste enzymatische omzetting is nu gebeurd, en je vloeistof zou nu zeker geen zetmeel meer moeten
bevatten. Je kunt dit testen door een klein beetje vloeistof op een wit schoteltje te doen en hier een klein
beetje jodium bij te doen. Zetmeel kleurt paars met jodium, dus als de jodium gewoon bruin blijft is alle
zetmeel omgezet. Als er nog wat zetmeel in zit is dat niet zo'n probleem, het kan met het spoelen nog worden
omgezet en een beetje zetmeel in je bier in ook niet heel erg.

Stap 7: Zeven
7.1 Eerste zeef

Zeef het beslag met een vergiet. Het vocht (we noemen dit wort) bewaar je goed.

7.2 Tweede zeef

De kafjes bevatten nog veel uitspoelbare suiker en smaakstoffen, daarom spoelen we dit nog twee keer uit. Doe
hiertoe de kafvlies opnieuw in de pan, je vult de pan aan met (bij voorkeur warm) water en verwarmt het geheel
weer tot zo'n 75°C. Je zeeft het geheel opnieuw.

7.3 Derde zeef

Herhaal stap 7.2. Als het goed is smaken de kafjes nu niet zoet meer. Als het nog zoet smaakt, dan kun je stap
7.2 eventueel nog eens herhalen maar denk aan je totale volume (het mag niet meer zijn dan 80% van de inhoud
van je pan...).

Doorkoken

8) Aan de kook brengen

Doe de vloeistof in de pan en verhit tot koken. Je pan moet maximaal ongeveer 80% vol zijn. De vloeistof is ERG
PLAKKERIG, dus pas op met overkoken! Let ook op schuim wat kan ontstaan.

9) Hop toevoegen

Voeg na 15 minuten koken de hopbloemen toe. We nemen 18 gram per 10 liter te brouwen bier. We gaan hierbij
uit van 3% alfazuur, neem verhoudingsgewijs minder als er meer alfazuur in de hop zit.

10) Suiker en/of kruiden toevoegen

Als je meer alcohol in je bier wilt kun je tijdens het koken suiker toevoegen. Voeg maximaal een pond suiker toe
per 10 liter. Suiker wordt voor de helft in alcohol omgezet (de andere helft in CO2). Het doet niets (weinig) met
de smaak van je bier! Een pond suiker wordt door gist omgezet in 250 gram alcohol, dus 300 ml. Op 10 liter
komt dat dus overeen met 3% extra alcohol.

Als je verder wilt experimenteren kun je op dit moment ook kruiden toevoegen. Welke kruiden je ook toevoegd,
denk er aan dat je heeeel weinig (1 a 2 gram) toevoegt, want de smaak is heel snel overheersend. Maar als
beginnende brouwer kun je er beter niet aan beginnen, je wilt je bier niet verpesten...

11) Verder doorkoken

Laat het geheel nog een uur koken. Het doorkoken heeft tot doel nare smaakjes te laten verdampen.

Filteren

12) "Pindakaas scheppen"

Kook een dunne doek (theedoek/kussensloop/stukje laken) steriel in een pan water.

Hang de doek strak over een emmer/pan en giet vloeistof in het doek. De vloeistof zal er steeds langzamer
doorheen lopen doordat het doek langzaam verstopt. Je schept de massa die achterblijft (het lijkt op
pindakaas) met een lepel uit het doek zodat het weer beter doorstroomt.

Toevoeging 4-5-2006, n.a.v. vraag in het gastenboek:

Het is en blijft een rot klus... maar hoe goed of slecht je dit doet zal zondermeer merkbaar zijn in je resultaat.
Nog voor het flesje opengemaakt wordt kun je zien hoeveel drab er in het biertje zit. In een zelfgebrouwen
biertje, met nagisting in de fles, hoort een dun laagje drab te zitten, jij bepaalt hier hoe dik die laag gaat
worden in jouw bier.

Afvullen en koelen

13) Aanvullen tot de juiste hoeveelheid

Vul de vloeistof aan met schoon kraanwater, tot de hoeveelheid bier die je oorspronkelijk in gedachte had.
Breng het geheel aan de kook zodat het weer goed steriel wordt. Laat het dan even doorkoken, zo verdwijnen de
"water smaakjes".

14) Koelen

Giet je vloeistof in een schone, goed afsluitbare emmer (bijv. een 10 liter frietsaus emmer), en leg het in een
bak met koud water tot de vloeistof ongeveer 18-22°C is. Zodra de wort op de juiste temperatuur is, ga je
verder met punt 17.
 Gist

15) Giststarter

Korrelgist dient van te voren "wakker" te worden gemaakt alvorens het in

de zoete wort wordt toegevoegd. Je kunt het zakje wel gewoon
leegschudden boven de wort, maar een veiligere manier is de methode
hieronder vermeldt. Dit is een methode die ons geadviseerd is door de leverancier van korrelgisten "SiriS".

15.1) Steriel water

Breng wat water aan de kook (in een waterkoker ofzo).

Meet dit water af in een maatbeker: 10 ml water voor elke gram gist (bijv. 60 ml bij twee zakjes van 3 gr.).
Dek de maatbeker af met een schoteltje ofzo.
Zet de maatbeker in een bak koud water waarvan de rand lager is dan de maatbeker.
Laat kraanwater door de bak stromen, zodat het koelwater koud blijft.
Laat het water in de maatbeker afkoelen tot het tussen de 24°C en
30°C is.
Neem dan de maatbeker uit de bak met water.

15.2) Eerste contact met water

Strooi de gistkorrels over het oppervlakte van het water in de

maatbeker.
NIET ROEREN!
Laat de maatbeker 15 minuten ongestoord staan.
Het wel of niet ontstaan van schuim is geen indicatie voor activiteit of
vitaliteit van de gist.

15.3) Roeren

Na 15 minuten voorzichtig roeren met een schone lepel, zodat je een

melkachtige vloeistof krijgt.
Laat de vloeistof nu nog 5 minuten ongestoord staan.

15.4) Aanpassen aan temperatuur

Met een schone maatbeker schep je uit je emmer een beetje wort.
Voeg met tussenpozen kleine beetjes wort toe aan de giststarter.

(Vergelijk gistcellen met aquariumvissen die je bij een winkel koopt. Die kunnen ook niet zo goed tegen een
temperatuurshock, en laat je daarom langzaam wennen door steeds wat aquariumwater bij hun water te doen.)
16) Toevoegen van de giststarter

De gistcelletjes zijn nu helemaal klaar voor het grote werk! Voeg je giststarter bij de wort.
Zoals eerder verteld, gist eet suiker en "plast" alcohol:

Overigens, gist is beslist niet alleen voor de alcohol belangrijk. Het bepaalt voor een groot deel de smaak van je
bier. Het spannende is dus nu wat moeder natuur met je werk gaat doen...!

17) Verloop van de gisting

Na een dag komt de gisting op gang en zal zich een dikke schuimkraag op de wort gevormd hebben. Na de hevige
gisting die ongeveer 3 tot 4 dagen duurt verloopt het proces wat onzichtbaarder. De totale gisting duurt 8 tot
10 dagen. Wacht deze 10 dagen zeker af, we zijn er graag zeker van dat alle suikers zijn vergist want anders
kunnen er flessen gaan ontploffen! Maar wacht ook niet dagen langer want je bier wordt er niet beter op. Het is
wel jammer dat je midden in de week moet bottelen, da's een grote helaas...

Toevoeging 4-5-2006, n.a.v. vraag in het gastenboek:

Tijdens de vergisting zakt er drab naar de bodem van je gistvat. Dit zijn dode gistcelletjes die hun werk hebben
gedaan, en eventueel ook drab wat tijdens stap 12 ("pindakaas scheppen") naast je theedoek is gegaan. Zorg er
voor dat deze drab straks niet in je flesjes komt... Ga dus je gistvat niet schudden, zeker niet vlakvoor het
bottelen. Zet je gistvat dus al enkele dagen voor het bottelen klaar op de plek waar je gaat bottelen. Eventueel
kun je ook tussentijds overhevelen in een ander gistvat, de drab die achterblijft ben je dan alvast kwijt!

Bottelen

18) Reinigen, reinigen, reinigen

HYGIENE IS VAN HET GROOTSTE BELANG!!!!!

Op de hygiëne kan niet genoeg de nadruk worden gelegd.

Om de flessen goed schoon en steriel te krijgen volg je onderstaande methode:

Doe de flessen in een bak met heet water en afwasmiddel. Er komt nu allemaal viezigheid boven drijven, dit
zijn schimmels die onderin de flessen zaten.
Controleer of alle zichtbare viezigheid uit de flessen is. Flessen waarvan de viezigheid hardnekkig is
verwijder je.
Doe de flessen in een bak met een sulfietoplossing en laat het 20 minuten staan.
Spoel de flessen na met schoon water.
Rubberen ringen van beugelflessen (of kroonkurken) worden ook met de sulfietoplossing gereinigd en
nagespoeld met schoon water.
Met de sulfietoplossing reinig je ook een doorzichtig slangetje, waarmee je het bier gaat hevel. Uiteraard
spoel je dat ook weer na met schoon water.

Het lijkt allemaal wat omslachtig, maar er is meer bier bedorven door bacteriën bij het bottelen, dan bij het
hele brouwproces.

19) Flesjes vullen

Als al je flesjes echt piekfijn schoon zijn kun je pas echt gaan bottelen:
Hevel met het reeds gereinigde slangetje de fles rustig vol tot 1,5 cm onder de rand.
Voeg een klein beetje suiker toe per flesje, één theelepel (4 gr.) per beugeltje/halve liter,
iets minder voor pijpjes.
Sluit de fles af en schudt voorzichtig om de suiker op te lossen.

NB: Thuisbrouwers gisten, net als ambachtelijke brouwerijen, na op de fles. Dit wil zeggen dat
het bier in de fles nog een gisting ondergaat welke ervoor zorgt dat er koolstofdioxide (koolzuur) in het bier
aanwezig is. Voeg beslist niet meer suiker toe omdat dan we hierboven hebben aangegeven. Door een te grote
koolzuurdruk kan een bierflesje uit elkaar springen!

Nagisting

Zet het bier nu 1 tot 2 weken op een warme plaats (huiskamertemperatuur), hierbij wordt de koolzuurdruk
(bubbeltjes) gevormd. Bewaar het bier vervolgens 3 tot 4 weken op een koelere plaats, hierdoor wordt het bier
helderder en smaakvoller.

Het bier maakt in de loop van de weken een ontwikkeling in smaak mee. Probeer de smaakontwikkeling van je bier
te volgen.

Mits koel en donker bewaard blijft het bier ongeveer een jaar houdbaar. Sommige bieren worden daarna zelfs
nog beter!

En... heb je een lekker bier gemaakt met dit recept dan laat je dat ons natuurlijk wel proeven!!!