Geschiedenis samenvatting Hoofdstuk 7 Rol van de salons in de 18e eeuw: 1. Er werden nieuwe ideen verspreid 2.

Revolutionaire opvattingen kwamen tot ontwikkeling Wetenschappelijke revolutie (17e eeuw): - Copernicus (wereldbeeld) - Kepler (banen berekenen) - Galilei (bevestigde theorien van Copernicus) - Newton (natuurwetten) - Descartes (wiskunde, filosoof ik denk dus ik ben) - Bacon (observeren) Verlichting (18e eeuw): - Rousseau De mens is van nature goed en onschuldig maar wordt verpest door de maatschappij. Eigendom is slecht voor de mens. Volksvertegenwoordiging drukt algemene wil uit dus moet het land besturen. Was voor democratie. Volk is soeverein. Was voor gelijkheid. - Montesquieu Achter wetten schuilen onzichtbare krachten. Is voor sterke aristocratie. Bewonderde het Engels bestuur + driemachtenleer. Beste bestuursvorm is mengeling van aristocratie, monarchie en democratie. - Voltaire Kritiek op domheid, bekrompenheid en corruptie in Frankrijk. Keek neer op bezitloze massa. Verwachtte meer van handwerkslieden en winkeliers. Kritiek op kerk. Moest niets hebben van democratie. Geen athest maar dest. Wilde een absolute vorst die vrijheid van denken garandeerde, de kerk onder de duim hield en vooruitgang bevorderde. Bewonderde Engels bestuur. - Diderot/dAlembert Begonnen aan encyclopedie. - Kant Verlichting: De bevrijding van de mens uit de onmondigheid waaraan hij zelf schuldig is. - Locke Regeringen moeten natuurlijke rechten garanderen: recht op leven, vrijheid en bezit. Contract met burgers, bij contractbreuk mogen burgers in opstand komen. - van der Capellen tot den Pol was voor democratie. - Adam Smith Mensen willen van nature hun economische situatie verbeteren. De productie zal groeien als mensen meer vrijheid kregen: dat zou het beste zijn voor iedereen. De regeringen moesten zich zo min mogelijk bemoeien met de economie. 7.1 De encyclopedie was een typisch product van de verlichting: - het was bedoeld als basis voor verdere ontwikkelingen en onderzoek - de encyclopedie stond vol wetenswaardigheden en kritische stukken - de encyclopedie moest bijdragen aan de bestrijding van bijgeloof en onwetendheid.

Verlichting Kwam voort uit de wetenschappelijke revolutie. Aanhangers vonden dat rationeel denken toegepast moest worden op de gehele maatschappij. Verlicht denkers waren ervan overtuigd dat kennis en rede superieur waren aan traditie en geloof. Kritiek op godsdienstig fanatisme en intolerantie. Rationalisme bracht licht in het leven. 17e eeuw: vooral in Engeland en Nederland 18e eeuw: Parijs centrum van verlichting, Frans voertaal van verlichte denkers, Parijs werd intellectuele wereldstad. Verlichte denkbeelden bereikte ontwikkelde elite in Europa. 7.2 Frankrijk - adel veel privileges, hoefde geen belasting te betalen - door accijnzen werden prijzen van levensbehoeften hoog - volk leefde in armoede en honger - er waren talloze heerlijke rechten waaronder boeren zwichtten - landbouw stagneerde - gegoede burgerij werd rijker door handel, er kwamen grote verschillen - overheid kwam niet rond met zijn belastingen Duitsland - probeerde volk te verlichten en zorgde voor vrijheden - hervormingen bleven beperkt omdat hij de adel ongemoeid liet; zij leverden de officieren in het leger. Nederland - geen koning, nauwelijks adel - regenten hadden de macht - volk had niets te vertellen - economie ging achteruit, regenten hadden eigenbelang - 1747 relletjes, volk wil Oranje - prins van Oranje laat zich in elk gewest stadhouder benoemen, maar doet ook niets voor het volk - regenten krijgen deel onafhankelijkheid terug - staatsschuld loopt uit de hand 7.3 Revoluties 1776 Amerikaanse Revolutie: Kolonin verzetten zich tegen belastingen uit het moederland (Engeland), omdat ze niet vertegenwoordigd zijn in het Britse parlement. 13 kolonin vormden een gezamenlijk Congres. De Amerikaanse vrijheidsoorlog brak uit. In 1776 riep het Congres de onafhankelijkheid uit van de Verenigde Staten van Amerika. De Onafhankelijkheidsverklaring was genspireerd door verlichte denkers. Hierin stond: - alle mensen zijn gelijk - zij hebben onvervreemdbare rechten zoals het recht op leven, vrijheid en het nastreven van geluk - het gezag van de regering berust op de wil van het volk - het volk had het recht zijn regering te wijzigen of af te zetten.

1786 1781

1786

1795 1798

Uiteindelijk erkende GB de Amerikaanse onafhankelijkheid. De VS nam de eerste grondwet van de wereld aan, waarin was vastgelegd: - een machtenscheiding. uitvoerende macht: de President wetgevende macht: het Congres rechterlijke macht: het Hooggerechtshof - een bill of rights met daarin grondrechten. gelijkheid voor de wet en vrijheid van godsdienst, vergadering en meningsuiting. Bataafse Revolutie: een pamflet (geschreven door van der Capellen tot den Pol) werd verspreid waarin het algehele verval werd geweten aan gebrek aan volksinvloed en de macht van Willem V. gewapende patriotten grepen de macht in utrecht en verjoegen de oude regenten. Willem V ontvluchtte Holland, zijn vrouw werd opgepakt. koning van Pruisen (haar broer) stuurt troepen eind van machtsgreep patriotten vluchten naar Frankrijk patriotten keren terug met Franse troepen en riepen republiek uit democratische grondwet met algemeen mannenkiesrecht snel weer afgeschaft onder Napoleons invloed Nederland werd door de Bataafse revolutie een eenheidsstaat en rechtsstaat. Franse Revolutie: bijeenkomst Staten-Generaal burgers benoemen zich Nationale Vergadering angst voor militair ingrijpen bracht volkswoede tot uitbarsting: - volk bestormt wapendepots - inname Bastille Nationale Vergadering nam feodale rechten af, nam de Verklaring van de Rechten van Mens en Burger aan, betaalde de staatsschuld af met kerkelijke goederen en nam een grondwet aan. Frankrijk constitutionele monarchie. -uitvoerende macht: koning -wetgevende macht: gekozen vergadering alleen welgestelden kregen het volledige staatsburgerschap met kiesrecht. Koning vlucht en wordt opgepakt nieuwe volksvertegenwoordiging radicalen meer invloed oorlog met Oostenrijk en Pruisen geestelijken, edelen en ontevreden boeren keerden zich steeds krachtiger tegen de revolutie Pruisen dreigde iedereen te vermoorden die voor revolutie waren

1789

1791 1792

volkswoede barst opnieuw los, honderden aristocraten vermoord koning afgezet, nieuwe verkiezingen volksvertegenwoordiging nieuwe volksvertegenwoordiging: - roept republiek uit - zet de koning af en veroordeelt hem ter dood - begin nieuwe jaartelling - alle titels afgeschaft 1793 menigte dringt parlement binnen en verjaagt leden Robespierre aan de macht Terreur: Robespierre wilde de revolutie zuiveren door antirevolutionairen te doden, zelfs revolutionairen onder guillotine, na een jaar Robespierre zelf ook Napoleon vestigt dictatuur: - gaf de adel haar voorrechten niet terug - schafte voorrechten in andere delen van Europa af 1815 Napoleon verslagen: winnaars probeerden de monarchie en adel te herstellen, maar nieuwigheden als grondwetten bleven bestaan. de idealen van de democratische revoluties bleven het verzet tegen de oude orde stimuleren.

Jaartallen 1702 begin stadhouderloze tijdperk 1747 Oranje liet zichzelf overal stadhouder benoemen, eind stadhouderloze tijdperk 1751 start van Encyclopdie 1763 Britse kolonin verzetten zich tegen belastingen 1770 huwelijk van Marie Antoinette en Lodewijk XVI 1774 13 Britse kolonin vormen gezamenlijk Congres 1776 Congres roept onafhankelijkheid uit (Amerikaanse Revolutie) 1786 gewapende patriotten grijpen de macht in Utrecht (Bataafse Revolutie) 1787 eerste geschreven grondwet ter wereld 1788 Lodewijk XVI roept Staten-Generaal bijeen 1789 Staten generaal komt bijeen burgervertegenwoordigers roepen zich uit tot Nationale Vergadering bestorming wapendepots en inname Bastille etc. (Franse Revolutie) 1791 uitvinding elektriseermachine nieuwe volksvertegenwoordiging 1792 oorlog met Oostenrijk en Pruisen 1793 parlement roept Frankrijk uit tot republiek Marie Antoinette en Lodewijk XVI onder guillotine Robespierre aan de macht 1795 gevluchte patriotten keren terug met Franse troepen Bataafse Republiek uitgeroepen 1798 Nationale Vergadering stelt democratische grondwet vast 1815 Robespierre verslagen, Napoleon aan de macht

(NL) (NL) (NL) (VS) (FR) (VS) (VS) (NL) (VS) (FR) (FR) (FR) (FR) (FR) (FR) (FR) (FR) (FR) (NL) (NL) (NL) (FR)