You are on page 1of 20

?

r
atentamente 1. a Fig. 3. Observa 3.3ldentifica 1 e reere suautilidade. a Fig. a a Fig. 3.Completa 1 noteucaderno. '.3Com ajuda Fig. resolve, teucaderno, a da 1, no o crucigrama seguinte.

,i'"

/fX./1

C
tJ

o... . A s o mb raequal quer ecto mei o-di a arndi ca-nos d obj ao sol i i o... ? . Qu a n do Sol pe,ndi ca-nos o se para para.. de olhamos 3. Ao meio-dia seestivermosfrente o Sol, solar; 4 . 0 S o n a s ca ... l e

pedestre prximas que vai um nas frias, Com base Fig. e nasindicaes enna 2 . A Rita realizar percurso que e iro contras abaixo, descobre rumos rosa-dos-ventosa Rita osamigos seguir. os da

)_l
w

-1"r'

flg"

c,

)(,.;' . 0 incio percurso para para.., iro de lusitanos; isso, dirigir-se comea uma com visita reserva cavalos do . Deseguida, visitar grutas seencontram dareserva cavalos. que de vo as a... NOf e. . Est h o r a almo0, l, para , c ar na do marcado o pinh ap o ris s oir o a min h p a ra . . ] t lr' c r, ' : , -. -'t',-}c.''r-ti:, o Depois almoo encontrar-se o outro que grupo, est acampado dopinhal. a... com do vo

. Deseguida, todos . vo visitar farolqueficapara.. do acampamento. i: o t- 5i I . Nodiaseguinte, at praia para,.l'r t sendo assim, caminhar iro iro disputar jogo voleibol; um de

'equ?dsap a Fgnlrod p sE^n?rtsrurrupe segsr^rcJ ?'8ld


000 000 s/L :elersl

loi

sled ap e:ra1uor1* olulsrp p no peprunuo) p o ^r le r ls r ur up e r u rl e r) ur ^ or d a lr u rl ap eDUJ^oJd oulsrp p lerde) 6 no sledap 1e1rde1 @

o : : ;
5,
olalsP) )p uelt

3 i

.,ff)':^'
-'": .:* '
tte l ap

J
ot l o9 uE9 t! e r5 !g

I ]to e ,e'

'sorlno sunsolulsrp uan6urlsrp ourolg'g sop so as lsapepD sepe)rlluapr ouol ?"5 se oglsa isasled seroluor1 sppeluasardar euro;anbop'S sop sp oglsa ledetu elelsa 'S op P iedeuopolnlllo t"S y '611y' 'elualp :e)rpur ogSeruasqo sgdy'errgql eun elnsuJuadedeuun eluasardar ep

'p louolup oglsanb seslel ep sag5eurr;e see6uo3


't* sd

a sorgd 'rns auoN y so;ad essed orrgur6eur un apourol erb erral 'g anb oxra ua

orqa I 'rns
op anbop uoNolgdop ourxgrd sreuas-prluora'ropenbl O ?' ropenb3 equrl g' aUoN :souglsruaLl ua erI e apr^rp srop op V puuo+ ogssoqo;6 Z' 'eral e reluasardar op srpru e sO lal+ /' I 'ogprllexa ^ , e sedeus0 [" e epol ruol eral ep arrl;radns upluasardar 'sesle+ 'g no selropepro^ sagleur;esp p)Ursspl) '6rgeu aspq otuol uo)'

t A 'lns

6. A fig,5 representatrs grandes as zonas climticas Terra. da


Plo Norte

6.trFaz legenda figura teucaderno: a da no A - Zo n a ... B * Zo n a ... f * Zo n a ...


A"

6.2.ldentificazona a climtica seinsere onde Portuqal. questo 7. Para cada selecciona a resposta correcta. 7,1A atmosfera : a) umconjunto gases; de h) umacamada gasosa envolveTerra; que a e)umacamada vapor gua envolveTerra. que de de a 7.20 movimento rotao Terra de da :

que a) o movimento a Terra executa torno seueixoimaginrio; em do que b) o movimento a Terra executa torno Sol; em do c) o movimento aparente Terra dura h. que da 24 7.3O movimento translao erra de da : que a) o movimento a Terra executa torno Lua; em da h) o movimento a Terra que executa tornodo Sol; em c) ummovimento Terra dura dias 4 horas. que da 365 e 7.40s equincios marcam: a) o incio Primavera Vero; da e do b) o incio Primavera Inverno; da e do c) o incio Primavera 0utono. da e do 8" Faz correspondncia asFigs. e 7 e osmovimentos translao rotao Terra. a entre 6 de e de da

#k
Fig. 6 Fig.7

'leluaurluo) ua ogu lebnuod e5seu anbou un g'0t jleuor)eu ouglura] ua6uo ua equa ou un f '0t anb pnlts anbou o ilpluaurluo) ura as t'St ;e6nyo6 ailoue sreut '0t :elr+rlupr lull nalopepn[e Luo) sellv e 'arrlue;do11eueld a 'equeluotu solraluo) t t a 0l '6 's011 pt)ossv p soe se A'6 '8 '6Hpp) a B 'V sare6n; I I a 0l '6 'sbr1 rapuodsarror ,"6 soe se z4
{ i '3!

s'la
,.L "8 ------tt' .6

. Lt :

-.:::, { -: .', )
:.. l

I ' )*
,,,: / .l .8 *
*

1
1,. - \- 4

\^'/

'i

*,
:
l I

0['t ]d

l' ": "i


.

a' ="--::.:,::..
.l::

\\

l |

):l

../

"O

--

is
="

,..: t. / /' ., ..,,. ( /_


.i=

",-

.:'
I

1
/
j .: t; tl =

"0i

:
9 't

'l

\ I .,)

"r.t

ff,

l.

',

"zv

/.o

"s 't t e 8 's6rlse'aluueluale 'e^lasqo

ffiswdffis ffiffiwprmswffixm& *sxx * & Yerr&:

que plancie lavoura, <.. . Encostado parapeito, de ao olhava grande a en ver' rica repartida quadros se estendia baixo, e bemtrabalhada, em pelo serpenteavam e Tiras de des-clarosverdes-escuros. brancas estradas meto. passo, abundam, fila de una ... E a cada naquele ondeasguas solo pequenos ribeiro. olmos revelava algunfresco na numalinhaunida, esbatida tenuidade ... 0 marficava fundo, ao um e difusada bruna azulada; por cmaarredondava-se grandeazul l tendo apenas no altoumfarrapozinho lustroso cono umbeloesmalte, que enovelado suspensl e al e de nvoa, ficara esquecido,quedormia naluz.l
de Os Maias,Ea Queroz, XIX de en descrio pasagem Vrzea Sintra finaisdosc. da da

c*rE: ht*rdisciplinaridade pnuuE5A riht6uA l-itur xti3narrtiv * o spao s fipo ' *escric

t{t5T0RiA recolector*s associeelades civi$i:aqes s Brinr*iras u sprin:eiras sociedades produtoras r Ascvilizaoeq grandes nos dos

il tN6Ls i\ivL EoucAO vrsuAL here'sa worlcisut there visuais *a Flernentos g Fa:er * Charaeterisics cily grfieo af the levantarnento a fharafierisies theccuntrysicle aprsagem *f a Landseapes

p sPSula,lp 'sflpsosou s r"usr ')?! op ujnested o:l3sspsjcduJ n so'i sp .sgjluo)u XIX


'tll3gsl13* j1$*

"ilJ*nUir etusr P pp i.ilaalns ezJnlN sluul r i*xt ou s0ltilsap spppl/1l}l ilra$nsolxl op sau*danb 's1il35ap |"ilAestad ef{ iseueuJnq gl t0ij;up 0ix1$ }uLP1u}e

?^lrs olsitruEJc:oroc

'serPsossousou EJ]urs rP Erztg^ v

',.1';:r:: * l: *rra: *5ttd5 * Rf;pr'*5e*{**i:5

A pmsag*l,x e ss ssexs *erm*sxt*s


Observao Quando olhas tua volta, qualquer que seja o lugar em que te encontres, que o acto permite as obter aquilo que observas uma paisagem. para informaes necessrias Cada paisagem contm um certo nmero de elernentcs, os quais, por slra ou o estudo paisagem de da particular. umenmeno vez, apresentam determinadas caractersticas. Por exemplo, a vegetao paisa- um elemento das paisagens, Ao observares uma mas tanto pode ser rara, no casodos desertos, gem atravs uma de fotogracomo muito densa,se pensarmosna selvadas regiestropicais. fiaoudeoutra representao Os elementos das paisagens podem dividir-seem dois grupos: da realidade, a fazer ests umaobservao indirecta. . elementosnatuais, como, por exemplo a vegetao o relevo; e Mas, estiveres prprio se no . elementos humanos, de que so exemplo os edifcios e as vias de lugar,a tua observao comunicao. passa seumaobservaa odirecta. Na paisagemda Fig. 1, podes facilmente identificar os elementos principaisque a compem.

Elementos naturais: . Lago . Montanhas . Vegetao natural

Elementos humanos: o Estradas . Edifcios . Campos de cultivo

i
Fig" 1 Uma paisagem.

Agora que j identificaste os elementosda paisagem da Fig. 1, faz o mesmo com aFig. 2.

!-ig"2 Esquema de uma paisagemvariada. 17

fl

'BrrJ Bp leqolS erulsrssoJop orJqllnba o esner ura urcquod ogu enb olurur,rlo usp ep soquruu, so ou ep ernrord eu 'uagduo) e tuurc^nf? JrngrJtuof,apod egerSoe) e 'serf,u?r)seJlno ruo: otunuof, ru anbsoluauala e)rlrluopr so a epr)a qu ol l esan6nuod en 'surcugnbasuof,stns sea suatesred sup su.rnrngsag5eru.rogsrre.rl sD.ra,ra.rd uabesred eun ap ua6e ul a e ya,r.rssod 'sua8esledsep o95nyo,ra ogsutxe'rua8r.ro? Jepnrseoy 'egrrEoag erlnono un lelsod ern)ord ep w*e&w*&e laded o atuetrodrut ogl ? anbrod 'eto8e'sapuaarduoc anb elueruelJJ 'slelnleu 'se0eul sPSnel solp.uQ)Ul Ap o sellal - r an b o leqea p sgAerl eo95e1saro1;sa6. no ' 'eueqrn ap s0uaueqesap s0uS l $ a o leulsnpur oglrn;o6 . 'sepe6uolord 'ogSerrunuor ser^ soollrpa og5nrlsuol se)as seratlJ a o ap a ap .

1,oEYrg"
'og5erurogsrreJl ESS;od sra,resuodsa.r '1 o.rpen| op so ogs oruof 'souerunq e srpJnlpu sJolJuC 'og5ururo;sue.rl Jp Jlutlsuof, ossaro.rd tun ? selrns oglsa suatesred se anb sapuaarduoi etuJrulrf"J 'rurssy
? ' ll
tl l ,:..'.r i

assau aopnlsa errer6 -oaD Jequeduole e 09, -apod seDu?D se4no i* n elad (euer6oag sua6Psred opnlsa sep o aluelrodur g anblodi ogl 'eut6gd etsap soler6gred souilll srop so aluauieluale estlpuv'l_ 'ue6ested ep og5Purolsuerl rotr)el ap alue ljo du run e l! pu l 's

'8ru

' '6! '(y '41) eorSoloucar Ppue6esred srAJsrA eu oe5nyolaap ne.r8ns o so,r.od sop eJnlln3 E urof, opJof,ep selsopuerJ?^ soluaulala e)l#luapl'-{ so nas Jod 'ruaEesred eu saoSe.ralp znpoJlur ur?gruer turuoH o '<opEI 'o1a8op oe5cee op1,tpsepnSenuodsetseJeuretuasardr ser{ue}uoru se . :Je3sJf an8asuorogu og5eta8a,l, . e :oprlgsopelsou es-EJtuoJua enSge . :uia8esled pcp;enp:rprrr arJuocanb orr3 olrnru ?rurp o ? ,'4g. eu 'oldruaxa ro4 'serueJJrP

'sua6Psred sep og5eurolsuea ogSn ep -o^a sagzer ajolou'F ep se

'eral epar)uadns e oel saluaralp suabesred ap el)u?lsrxae)urlsn't P 'sua6esred sPp soueunq solurllla so a srejnleu soluaualo so arlua e5ura|p e)rpul';: e 'i 'ua6esred eurlec

soluauel snssop selrlsrJlf,eJec anb ruoJ zJanb o 'sal se 'uggruer 'ruesso3 -uJJIp sreJnleu socr3yrtoat sluIgure rua urcrrtrns suatesred se anb.rod af,eluof,E eJtsaJJal alcg;adns Eu slu;eJrp olmru sua8esrcd erluetsrxeV p

uj ee:rpd e e rj c in rd g

,' ,q*rr: {:stLqs{*s * flepres*nt***r

;*pm$sasn pa*seem mmtur* hux'rlmmxm ffim


Aumentoda populao As paisagensdenominam-senaturais quando o conjunto dos seuseemenmu n dial tos nunca foi transformado pela aco do Homem. aum ent o a p o d 0 gr ande p u la o undial, o rri d o m oc Devido intensa ocupao da superffcie da Terra pelo Homem, nos dias duz s n o slt im os entoe c i n nafalrais esto limitadas a apenasalgumas regies do de hoje, as qraisagcms q u e nt aanos ,lev ou e x mundo (Fig. 1). p a n s o r eas rc o l a s ag das A e d a s c idades . s s i m ,a s p a i s agenshum ani z a d a s p a s s ar am adom in a ra s u perfcie Terra. da
T. de Cncer

Equador ,

. %^,-fu
i-:i*s=

i..*=.:*:
d Capricrnio

sd
@
a i !i - :i n i ::,_ r l i i'

:rl#ir+

C. Polar Antrctico

---.1 66- 30'

------i=-.-

"

-5==fI-

ANTRCnDA - --3rrrqlP R eges pai s agem de hum ani z ada tffi

Regies onde pr edom i nam as par sa9ens natur ar s

Regies com elevadograu de hum ani z a o pai s agem da

lig" 1 Distribuio das paisagens naturais e hr-unanizadas mundo. no

Essasregies,onde predominam ainda as naturais, tm em comum condies paisagens naturais que dificultam a actividade humana:

. clima rigoroso, com frios intensos ou temperaturas elevadase perodos de seca prolongados, dificultando, por exemplo, a prticada agricultura(Fig. 2); r florestas muito densas, como nas regies e quentes e hmidas, de diffcil acesso onde sepode facilmenteficar doente,por exemplo com a malria; . lugares a grande altitude, onde a falta de oxignio dificulta o bom funcionamento do organismo.

|i6. 1l A falta de chuva nas regiesdesrticascria fortes dificuldades sua ocupaopelo serhumano. 14

'eueqrnrua8esred erul^15 .siJ

'lernr rue8esredzrul

g '8rg

'sJErrJsorr?3o olJd 'oPnlJgos'urczt1eto1s soP sEPszruErunq sueSesrEd sE Jnb '"p,rp 'selgrral 'I '8lC ?p rpupu-Ederu o alurueluote seJE Jesgo S 'lrf,pJsreru ap ? solnrle^ a seossad og5epo.uf,p puo r osorotrr oonod urlJ ep r
srin; suabesred suaieru1 ap :ou9leruasq0 4e^, s1uryld so;:ao:d al r"rm,r,r1:dgq op rop ero;dxg aq nl ) \9

ie:nlp:l:8e

e esedsrlJ?Jsrerrr r

:sagrtar sE'aluerulerf,ue; -ejard'nodnro uuroH o'rua8esrcdep og5enueLunqp ossaoo;dnes oN '('8lC) oraldruo:.rod senbJefeJedesap ruapod src:nleu sotuetulso puo :csrrqJn sua$es:e;g . :(tz '41) orrnur og5ezruerungap nrr8 urn ruoJ :sxr.Jsua$rsw;g . I^grJE^ :s"pzltrc{.nr1sua$esrcd ap
sredpurrd sodD srop uaS.lns 'seuerunq sp"pl,l.r]Je s"p opellnsr ouroJ
'sua8esrzds"p seropeurJoJsuerlseu?runrl srp"pr^nrt srcdr:urr4 f "3:C

'ogleledLuor eun ze] a t 6lJ ep e anb o95e zrueLunq ner6rouatu ap al uos arde anb l ernr uo6es -redap ua6eur euJn n)or d er 'e " -: i ' {' :;"

'eJal epaDlpaons q redn)onulard uauoH o anbsagr6ar se)r$Jial sep -)erP) olxalou ernloJd'1: se su6esred asepezrueunLl s e 's reu z a^ epe) 'uap -uedxa anb ? anbrodiF s epezrueunq aualsrxa ep ua6 esred s odrtani: e aua6esrPd eurolsueil uau oH o anbg anbro6 asrer se -nl P us ua6esr ed ueu -r uroprd apuo s agr6ar se unuol ua ugl anbo :ar el eu' 'Z(ua6ested ap ep og5ezrueunq ossal -ord> sapualua g '; rod anb 'lernleu uabesred aullaq 't 'ololxe urn sreur 'souLuolad 'gp g '8lC ru sepelues;darsapepnrlre sEerltnuepl
.t

t:s
?#

'sreJnt?usua8rsrcdsep ogSeru.to3sutn ercd uenqrJtuo3 enb seuerunq spept,l.rlJe sErJ"^ogs e sE ' ruruoH op prepllqesuodsa.r Ep (soDno .rod og5rnlrlsgns Ens E e 'ruEesred ep sre.rnleu solurul sop og5eurrurla no oeSeruroJsueJl e 'srod 'g uraEesred ep og5eztueurnq V ' rua8esred eg ogSeztuewnq ap ossaro.rd run es-norfrur (EJntlnf lt?e e rcttte;d e no5aurof e nozrJulups s ruruoH o '"rJgtsrH-g.rdep osJnoepou 'enb ur oluurour op rrr,redy
:..rt.'

rrta*ssrd a e1;c;S*;py . r

'1" asexpresses para Usa ouconceitos seguintes formar frase que: uma em a) seja clara definio paisagem; a de b) estejam identificados osdois tipos elementos paisagens; de das por paisagens e)secompreenda queexistem diferentes. Asexoresses e conceitos tens incluir tuafrase de na oue so: . 0 queseva nossa . ambiente geogrfico volta natural . relevo . campos cultivo de . actividades humanas

{\\ f \

k*\'

para que 2. Descobre, asafirmaes seguintes, a frase ascompleta correctamente. l 2 .1O p a p e da Geografia ...: 2 " 2 A o b s e rv a o ire c t ad e u ma p a is a g em d c o n s is te m. . . : e a) ... estudarorigem, a extenso e evoluo das paisagens. a)... observar paisagem a atravs fotograde fias. por b) ... estudar paisagens as transformadas factores humanos. b) ... filmes diapositivos. e c) ... estudar paisagens as transforma dp o r as c) .., observar a paisagem prprio no local. factores naturais. d) ... observar a regio atravs mapasplantas. de e d) ... estudar razo desenvolvimento a do das e) .,. nenhuma afirmaes das verdadeira. cidades. 3. AsFigs. e 2 representam 1 o mesmo lugar dois em momentos diferentes.

Fig. 2

to

LI

.as^lqo oeP)rll@,J' spb n,ros *i n'n,oor a uursr'+""eun 0rd psalerle lrnratO

., :::d "':i':';'ii:

,''P-';""'.n'-'i::i:.;'::l,,ln'o*,oo

anb alsexlap sasonbseu;l:J ,uo)ur Z lnquIV epe'l cecanb e soluod anb satapuodsal nal o elle^V oquadruasaP qf;ftr31 q.fi e ,

'9 'uauioH solnr suabeste4 ulplo] oladsopeLuto;suell soluualo ' 'uabested lelnleu otuauoll ep 't 'uabesred alot1sgtef anb eronotd ;etnleu eusagleLulo;suetl g 'eueunq uas anb eluasetd selreuteluasatde uettnlo^a suabesle6 ap 'Luabesred rnquluo3'J ep olredse eted o ;era6 'sua6esred anb seepnlsa etrugt3 i

'alurn6s ' o eueroDnD a^losau


'soPrnrrseP
IIJEJEfUru?gruel sEruIJIegIJsEJnllnf seJEruod sun81ee Epepunul IoJ Exreq Ep IErrJIuor Euoz V 'EIrf lue noJlue orr o onbrod soptrln^E sleur IueroJ sozJnardsg 'ePEPrfessouu soEJls soJurnulnos -neo odrual neru o 'z^ erun sIELu'ouJ^ul ]s

assa ro})eloursau

I olxol

s or rod s ppe)o^ ordeDugn b a s us e u a lls o t u ' t Z ep ua6esred ap ogS purols uprl ro] )e+u n u o n b t lt lu a pll',v ' ulol 9t Puor))alasI olxal o ogSuale 9l '? a :anb saser+

'opelluala+lp 'pluaraltp e essap ogzel alalau gZ searg senp re^rasqo g o uraq o^tllnlap sodue)sopo]ladse anbua seloljr6e lanJssod '6ll eN t'g

;l

'] .. :

eu ua6esredseg5erag;yoOVrf" |1 '(Z'6ll e eledt '6Uep)uabested sepulo)o na o a sg5erleelsrOarI orpen oulpet o eledeldof'g se eu 'sua6esrPd seelutssel) senp Z' 'Za L 's6tl suabesledanal:sa6 se sep 1'g

.*rr*r {:stu{t*s get}ree*r11e5 *

Faisagemsenra da
Cre s c im ent das c ida d e s o j As cidades ocupam exten.^:.^^>d> dtedi 'J- T^."ud lEttd.

Maisde metade populada viveem cidaodo mundo 0es. Gra ndesidades ,om oS o c c ( Pa u l o B r as il) a Cid a d e ou do Mxico, pertode 20 tm quamilhes habitantes, de se o d obr o da popul a o portuguesa I Extino A e xplor a o m ad e i ra de nasflorestas tropicais a leva q u e , todos os anos ,u ma rea equivalente superfcie ( d e Por t ugal 92 082 Km' ) seja destruda ! Infelizmente,regenerao a natural floresta conda no se g u e om panharel e v a ac o pelo do ritmoda destrui0, q u e muit as pc iese g e es v ta i s e anim ais or r em i s c o c r de extino.

Se observasses Trra do espao,apenasconsegu.irias a distinguir os grandes contrastes paisagsticos Mundo. do Continentes e oceanos, montanhase plancies,florestas desertos, e cidadese reas agrcolas,.. nvestem,a superfcieda Terra. .

Em que grande conjunto paisagstico Grra habitas? da

esert*s *td*s
rig. * Nos extremos norte e su da Trra, o gelo cobre permanentemente extenssreascontinent ais . Q uas e s em v ida, so, tavez, as mais desoladas paisagensda terra.

f*;:** c$* nx${:* s:**dsrn* 2

ltt . ..' :i
;l ' '

Fig. 2 Habitaes, fiibricas, escritrios, lojas, escolas, sedesde empresas... As cida de s feru ilham de actividade. As grandes decises econmicas e poticas, que determinam a vida da Humanidade, so quase todas tomadas nestes grandes centrosurbanos.

Fslr da erra
|ig. 3 Ao absorverem o dixido de c ar bon o e p r o d u z i r e m oxignio, as extensasflorestas tropicais contribuem para atenuar o efeito negativo da poIuio causadapor fbricas e veculos, entre outros factores.

18

6L
,!:)i.l*.1 5*i5l*1;5l) :ou0e^lasq0 ;rjr;rl;in:;'1;dt)ln rd?.,llxr'n.i.i:c1 ! r{per*dxJ*J}0{!rlL

'sts-r^rP olrnru

'ogJe^rasard

s uJ S r s E d r ur8ro's rs -reds rps rql r rl rP ErlutsrxE '.EpuE 'no o1a3ep E5urs -ard r 'og5etr8pErls E 'szn8r stp.ro: y 'tr.{ Ep JnJrJdns Ep t-rrd Jomlu E uednro srfrutfo sua8estedsy ,, " 1,n

L sJ8t&tr S*{j*e $sg3 *{.,}.i *v

ens e ere0l rnqil l uol uapo0 anb s oluauel i oduo) s op 'epur e a seur alqois nassop ' d 'srelrdorlselsaroll Pr)ugl sep -lo0ur ep et)u?r)suol sarPurol ered s oruuo6ns Inbe anb al la ural ul ep eur6ede el ts tA sre)rdorl selseroll sos
- 4 1.

,/s . \

i @/

'ouuunq o*aa tunu stot3 r' -i s?ls urEJeuuoJSuEJl 'oue op al s --redapue.r8JruJnp JnuJs zl'.J nb

Jtl', {:' ' ,rr:,.

, ,'u"
,"' "

JluEfoJns loFl o : r:n8r: ap E]IEJY 'Er]I rtlo^ E Ejnluf, EtrJp"pJJ "P ELun '.lJoN or?JSruH ou -rEIn:) -uJEd tu 'turru;o3 s?pp-rdurl sJl J -uanb saor8a;s?p sotrsrp sO * .S),

t{it ",
j:
::' ,:::' l'

; ; ;'
:!t,:,

... :

===:-=.'

,,.,

3N"r3&$rX .*el*)
'apeprurtrrnH eled soplrunsuoi solururF sop aued loEur p eprznpo:d a anb sret;a3se-r 'sror8e; sclsJp srpelsgesag5rlndod a --l sEssJU stod 'aur-rouaa rr:utuodurr ens V s optunu rugr selo:r:8r so5edsaJp ErpJ 'selorr-r8e sea;e e a ot5erolsap p sprppr5rp se 'ou; O s E s uJ r y J. r od r epednl o':ru:l u:tu:nbJ {'J \'Errel rp sua8rsrrd sep rclnretcadsa -ur?rtuolur Ep ser:rur1c sapuu8 sV I '*!r sr?ur E 'z^l"l 'oES sEr{utuoul sV ':!!.. ".r-r{

'uo6PSred oelez ep -rueunLl nel6o uol el ap -ral ep ua6esred sodrl ep sa puer6s o euot)el au 'souew -nq sorzetoes souasap so oezer anb rod ajalau 'eilaL ep sar) rueldapuer6 ep s s eD ugll odur P e)rl dxl 'sopept) l seu -uPuruop uabesred sol ep -uoruol o0rlo atalau 0p

$punu\l 8$r.rd$ p ssrnlls sgBrls sPu

*.*$1,!;r* * r!;rJ*rls* i:

,*rr;*:tstudos* fr*pvesen;iq*5

Fneserv&r a pasegsm Portuga e$ll


peloterrit rio fazerumaviagem O Jo od e cid iu p o r t ug u Esco lh eu s. alguns lugares particula r em e de comos seus comentrios. enviou-nos l um oostal portuguesas deser Nasuaopini0, paisagens as tm preservadas h situaes queparece e, se em estarmos noutras muito h afazerl nobomcaminho, postais paraverifica s e ve r V a m o s r e le r esses com doJoo, concordamos asobservaes

Farais preservr e

Goeei imeneo viaiLar Tarque Naee, Lio' e o a em boa.Quem iriaque, umapaieaqem e urbana elo graaa,iria ourgirum e6?ao qrane que oferece e qualiae via? Umaprovae queo eeenvolvimenLo acNiviaee e ae econmicaa favorecer paioaqem. a poem

ryM
0e Aoreo f,m um conlunlo paieaqeNico maie beoe loe a Terca,0 uriemo ambiental ee em <<qrane>>, A,e n o polui o ? o r e x c e e o en a e a c N i v i aee h u manas ,c om o na L a q o a a s )e e C i a e s l

Fer*lado Atlntico
- * - aasi m que a i l ha a V taei ra conheci a tnLerrt onal mene. A o ma4n[[ aci ;

c6 ?aieQen6, iuntam-eeum @2 "1;*;&r@ amenoe L)ma hoopitaleira populao *ffi * O Luriamo, inteina,o,levou conotruo " ryY, granea e algune hotiequeeoloam *.]na Vaioagem. No eeria melhorconet ,"-' .".." "-'-"*--'' Nruir com baee na arquiectura local? \ A paLrimnio arquileclnico Lambm faz pa'le a paieaqeml

l(

,-,) J?q^,^ .^^ ieoqYauvla 2? w?+etlwguote oe?g?t\tl te eJ+no e ows\n+ 0 se 't+e'e+oc i e? o7ei l e ' aaori a ' ogtn1o o?ou) -o2 ao+tnwecotot ogJo+l aeget e? o?euzwoe? o+u?w \)qzJc o *

esnluologlerauo;6y

iaegb JtNO+ut e+ueZtn -eJe+eu o?ltt 1'ot?u?)ut e? <<eoet>> -VS Zz+erol+ e?nt wenb1 ? 'wlV 'lvt)o vclw9uoce e ogeu7elae e e sowecso? ouo?ueqe e^el ov ogepdo eped ep eVqse 'aeloul ocno ep y u)n'seze^ n'ogo ls+uoutluo) pEnlso2 )op e? e o+nw s? naey -e1q o? oue7eap 'ae+tuoq

WI 'tl

.ffi

*l

oluueo/\od5a
i J?c qeu ^ \ t. ^^ , -. ^^r ^, e vv-Lo J. votT - )ft nbe rcA7 e 2 =l 'eel uep e spw ue ss leae' w ewo et)u?+elxeote o?Dt1tu )o aoluowJeq -,te'we7esv e weneet enb setbet ,o+ otluce+uow eV Vrn+eN enbtetrg q.
c ;

'ouvwnq 9e)
- 9

^^ ^^,^)
9 vl u

VL d Jt

t+

e, o
At

-eN el e o+ te sa ) t et, enb V i o zu ut e ' eA ' o u e 7 -es v se e )e + l e o+ uewt Al oA u e 2 ?


,.,:,::11;;-:;;;.,. r,,

o' e+ueLu p\V + t\e ul

epr6alord ua6esred
y ll*afresssda cr3*.rfic*p e

'r' *r*r il:tud*s * f{*pr*ee*t{*e5

I ... para

orn Lrrr

rnnirrnin L vr r l u r r L U

r 'n m r vr r ! l-

4,.

I I
I I

Cincias...' outras

. prever consequnas cias futuras de alteraesdaspaisagens . procurar novos camtnhos desenvolvide mentorespeitando o ecossistema Terra da

Paisagens

ffi {trrnp r15 1a 5 Liin{ r llt l: t l j n ol


I rjr. eleme ntas...
\j

r
1..,.,.

'

gr;:nC* xisl* p$rque div*rsi{,ade


Vr : i . . S.
-.,--,,.,_,-,,,

i rualqraiq Cr{-sislD J
o Relevo . Edifcios e Vegetao . Vias de

r--.-

Arrbi*n le nalur.li Eeorlirn

ipo d* aclividade hui':r::na

&$eirygtr{qq

. Ou tr os...

comunicao o Campos decultivo . Outros. ..

o Sismos e desabamentos terras . Vias comunic de de o Cheias secas o ou prolongadas . Campos cultivo de .Incndios o Outros... r Outros...

""

j:iF

"*#'*

ffiff*
S u rg i me n to H omem/N omadi smo. Do incio sedentarizao Homem do da do En tre m i l h es 10 000a. C . (cerca 10 000 a. C .)at fi nai sda 6 e de ldadeMdia(meados sc. do XV) In te rv e n mo tol l mi tada pai sagem ui na porparte Homem primitivo, dedicapois do va-se recoleco vegetais, caa de e pesca. permaAl m i s s on oti nhahabi taes d , pois nentes, eranmada. C oma construo al dei as ci dades de e e a prtica agricultura,regioes da as mais povoadas Terra da tornam-se verdadeiras paisagens humanizadas. C ontudo, vastasregi es Ter r a em da domina a paisagem ainda natural.

Pe ro do er ior ao su rg i m e n to o ant d se r h um ano. m aisde 6 mi l h e s e H d anos paisagens Terra, a inAs diferentes da sem terveno Homem, do evoluam forma de natural.

22

EZ

' SOlStA)U nU e

sraAJu e ua6esred uauoHop elru?nllut eu e ulele^al letpunu og5e;ndod oluaune ep apuelb a elaueld opolrod seul o o -r.id-seugleLu ap ern>ord'ouodsuel] sotau e ap so^ou ,leul so -snpul pu sorllelluo erl nlltuld e)t6glou)ai anb y og5nlonar

'sepezrueurnq su a 6 e sre d ;a d p e d n ro o l epp o95er;dure se e e p uoznpuol ' l e u o o e u ra l osual ut e snadorna o sesred lu tA Ju o o l g r o) o e sopleruol0r ogsuedxa e 'sapepo og5e;ndodoluaune sep ep O

setp sos sou s oegl e (tt tnX' rqsop s opeaul)euts npul ogln; onag eg l

'rsop orrlur) (tttnX e1srl -!luerrauopolrad leutlgle (^X 'res)oluaurrseuag op oC

'lla '09)e) runuJo) set A 0p 'soDJJrpa o 'se)uqe+ apodtt e; or r i6e ep t^tl)e op opoluellua)uol Opuo e eur uo pa rd as apuo seueqJn sua6ested sr ern l sua6ested

'"e re6nl opuep'lPUt6uo leJnleu ua6esree no ulol d -su er ] o9 5e zrueu -nq ep ossa:old ru1

ououeeull) ap os ap -sa)elr)91 'stallal sagrbor 'soueo)o ua soe olun 'o pn lalq - 0s 'as- urez| | eI 0I

osotlueluol.ll oalalo apn]rlle epuerb sarpbnl e . sesuop o]lnuselsaloll o osoJo6u o eutl) :seueunq s0pept^tl)e Pl se otau0 apuo -lnlll!plernteu sagr6er as-ui eztl el ol uo

uauoH op og5 e -ua^rolur uas opl nl o^aoput 'srernleu soluaul -alaso ueruasrd

i \

sepPztueunq su6eslPd
L"

sreJnlPU SUa6ested

r,-js6el*d * eirt$r:ag y e

1. Observa ateno Figs. e 2. com as 1

1"'lEnumera elementos principaiscada os de uma figuras. das 1.2Classificapaisagens as 1.3Refere semelhanas observas duas que as paisagens. nas 1.4Descobrediferenas ambas. as entre

2. Lcomcuidado frases as abaixo completa-as teu caderno, e procurando chave palavra no para na a certa cada espaco.
Chave: pouco; dificulta; rigoroso; oceanos; elevado; florestas; naturais; humanizadas; fcil

a) Aspaisagens naturais encontram-se, sobretudo, regies o meio em onde natural asactividades humanas, clima com densas montanhas. ou junto b) As paisagens humanizadas localizam-se, sobretudo, aos em regies frteis, de e clima rrgor0so. c) As paisagens urbanas paisagens so substituio elementos dos _. comum graude transformao ou

24

\L

t'31:x < Y*S isaqejed' 'u]55e enlUCJ e .;;;t;iupot *i oet-%d, o


) ' l' !' t,' - : '; u :ql l n 0 !P ) k ei .. . , "' , p c r ' JL r ,\ '! ". ,;, 4r Jo : 4? 'l r e c P: ?4l L " t. ; p ,Jl G

oon i'nP';iu -*' :l-; :i,oq:,.,r

:a1sanb.se''L anb ,$rr 15ex1ap iu;i,:, I :nqiil\ epele so3uod anb sotap':ocs;l oplsanb Pa1c ellefV * r{uadruasaP

r yf i Fcq q f r f irq r y k .:
"lc

'oluouil^lo^uasapsJed ua ujn e 0 optnlo^uasap un e ,aluauJenrlradsar syed ' a p u o d sa losu e 6 e sr e d p; e n ba lq o ) s af .t r se 6 selsa os eulo; anbaCg' isua6esred uJeourorup 'sua6 -esred senp sunulol seu soluauola e)tpul so Z.t 'suabesred see)tltssel) senp !'t 'y a g 's6r1 aluaueluale .? se e^lasqo

:uaiiesred ep *pprs:rp e *a;ur a*p eral ep o:r6g;ora orrqr;lnbaualradsar o anb

eueunq oeSuaruaur uanlon ulas

seou?n sellno erlel6oa9 a y

ua6psted oe5ezrueunq ep ap ossalold osualur a^noq un

sralr9l saot6ar a souea)o olunf tua sop


srernleu suabesled sy

o
l

soueunq oluaut^lo^uasapsoqutuel ap a srernleu slol)ej Lua6lro ua tuot so^ou ernro;d eleduanqrrluot ap e

!*5J*tp

seueunq sapept^tl)e se sta^glo^elsap stelnlPu saluatque as-uezrlelol uJa a

o95euro;suer1 ap ossa:ord e elrans Lun glsa


SPB l lll er S pi lP l -Lrnqdpdpt A i)p * . S

sii?rn1u sc:t1e:o*: slutquV

seueqln stplnl sua6esred ap apepaue^ apuer6 opueur6rro

y ua6esred

s!OV! 'suaesred apeplstaAlpwa6uoogpsepeueA ap e seuewnq sapeprvpe soila1rp a stun1eusc: -gefioasalualqwv:aset; ,o;duaxa erpo:: alutnbasue6tro soptaluo) puo uor ope)elsap e ogp so 1or ou 'saluoJao) salJnllsuo) sasell e eulo]ap't open lll a ll 'l seunlol sopnaluor rapuodsallo) op sep so :::

You might also like